06.05.2013 Views

Chicago Guides to Writing, Editing and Publishing

Chicago Guides to Writing, Editing and Publishing

Chicago Guides to Writing, Editing and Publishing

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>Chicago</strong> <strong>Guides</strong> <strong>to</strong> <strong>Writing</strong>, <strong>Editing</strong> <strong>and</strong> <strong>Publishing</strong><br />

On writing, <strong>Editing</strong> <strong>and</strong> <strong>Publishing</strong><br />

Jacueqs Barzun<br />

Tricks of the Trade<br />

Howard S. Becker<br />

<strong>Writing</strong> for Social Scientists<br />

Howard S. Becker<br />

Permissions, A Survival Guide: Blunt Talk about Art as intellecual Property<br />

Susan M. Biestein<br />

The Craft of Translation<br />

John Biguenet <strong>and</strong> Rainer Schulte, edi<strong>to</strong>rs<br />

The Craft of Research<br />

Wayne C. Booth, Gregory G. Colomb, <strong>and</strong> Joseph M. Williams<br />

Glossary of Typesetting Terms<br />

Richard Eckersley,<br />

Richard Angstadt,<br />

Charles M. Ellers<strong>to</strong>n, Richard Hendel,<br />

Naomi B. Pascal, <strong>and</strong><br />

Anita Walker Scott<br />

<strong>Writing</strong> Ethnographic Fieldnotes<br />

Robert M. Emerson,<br />

Rachel I. Fretz, <strong>and</strong> Linda L. Shaw<br />

Legal <strong>Writing</strong> in Plain English<br />

Bryan A. Garner<br />

From Dissertation <strong>to</strong> Book<br />

William Germano<br />

Getting it Published<br />

William Germano<br />

A Poet’s Guide <strong>to</strong> Poetry<br />

Mary Kinzie<br />

The <strong>Chicago</strong> Guide <strong>to</strong> Collaborative Ethnography<br />

Luke Eric Lassiter<br />

Doing Honest Work in College<br />

Charles Lipson<br />

How <strong>to</strong> Write a BA Thesis<br />

Charles Lipson<br />

Cite Right<br />

Charles Lipson<br />

The <strong>Chicago</strong> Guide <strong>to</strong> <strong>Writing</strong> about Multivariate Analysis<br />

Jane E. Miller<br />

The <strong>Chicago</strong> Guide <strong>to</strong> <strong>Writing</strong> about Numbers<br />

Jane E. Miller<br />

Mapping It Out<br />

Mark Monmonier<br />

The <strong>Chicago</strong> Guide <strong>to</strong> Communicating Science<br />

2


Scott L. Montgomery<br />

Indexing Books<br />

Nancy C. Mulvany<br />

Getting in<strong>to</strong> Print<br />

Walter W. Powell<br />

Tales of the Field<br />

John Van Maanen<br />

Style<br />

Joseph M. Williams<br />

A H<strong>and</strong>book of Biological Illustration<br />

Frances W. Zwiefel<br />

3


saxelmZRvanelo referatebis,<br />

Tezisebis da disertaciebis<br />

av<strong>to</strong>rebisaTvis<br />

“Cikagos stili” studentebisa da mkvlevrebisaTvis<br />

meSvide gamocema<br />

qeiT l. Turabiani<br />

gadamuSavebulia uein s. buTis, gregori j. kolomis,<br />

jozef m. uiliamsis, da q. Cikagos universitetis<br />

gamomcemlobis mier<br />

ამ მასალის მომზადება შესაძლებელი გახდა ამერიკელი ხალხის კეთილი ნებითა და აშშ საერთაშორისო<br />

განვითარების სააგენტოს მხარდაჭერით. მასალის შინაარსზე პასუხისმგებელია კემონიკს ინთერნეშენალი ინკ. და<br />

ლოს ანჯელესის უნივერსიტეტი კალიფორნიაში, და იგი არ წარმოადგენს აშშ საერთაშორისო განვითარების<br />

სააგენტოსა ან აშშ მთავრობის აზრს. ეს მასალა ითარგმნა და დაიბეჭდა აშშ საერთაშორისო განვითარების<br />

სააგენტოს განათლების მართვის პროექტის ფარგლებში, რომელიც ხორციელდება საქართველოს განათლების და<br />

მეცნიერების სამინისტროსა და ილია ჭავჭავაძის სახელმწიფო უნივერსიტეტთან ერთად.<br />

4


am wignis zogierTi nawili adaptirebulia `kvlevis xelovnebis” meore<br />

redaqciis mixedviT, romlis av<strong>to</strong>rebi arian uein s. buTi, gregori j.<br />

kolomi, da jozef m. uiliamsi, ©1995, 2003 Cikagos universiteti; da<br />

`Cikagos stilis saxelmZRvanelos” me-15 redaqciis mixedviT, ©1982, 1993,<br />

2003 Cikagos universiteti.<br />

q. Cikagos universitetis gamomcemloba, q. Cikago 60637<br />

S.p.s. Cikagos universitetis gamomcemloba, q. londoni<br />

©2007 Cikagos universiteti<br />

yvela ufleba daculia. gamocemulia 2007 wels<br />

dabeWdilia amerikis SeerTebul StatebSi<br />

18 17 16 15 14 13 12 11 10 09 4 5 6 7 8 9<br />

ISBN-13: 978-0-226-82336-2 (cloth)<br />

ISBN-13: 978-0-226-82337-9 (paper)<br />

ISBN-10: 0-226-82336-9 (cloth)<br />

ISBN-10: 0-226-82337-7 (paper)<br />

kongresis biblioTekis gamocemebis monacemebis katalogizacia<br />

qeiT l. Turabiani<br />

`saxelmZRvanelo referatebis, Tezisebis da disertaciebis<br />

av<strong>to</strong>rebisaTvis”: `Cikagos stili” studentebisa da mkvlevarebisaTvis/qeiT<br />

l. Turabiani; redaqtirebulia uein s. buTis, gregori j. kolomis, jozef<br />

m. uiliamsis, da Cikagos universitetis gamomcemlobis saredaqcio<br />

koilegiis mier – meSvide redaqcia.<br />

~am wignis zogierTi nawili adaptirebulia `kvlevis xelovnebis” meore<br />

redaqciis mixedviT, romlis av<strong>to</strong>rebi arian uein s. buTi, gregori j.<br />

kolomi, da jozef m. uiliamsi, ©1995, 2003 Cikagos universiteti; da<br />

`Cikagos stilis saxelmZRvanelos”, me-15 redaqciis mixedviT, ©1982, 1993,<br />

2003 Cikagos universiteti.”<br />

moicavs bibliografias da saZiebels<br />

ISBN-13: 978-0-226-82336-2 (cloth: alk. paper)<br />

ISBN-13: 978-0-226-82337-9 (pbk.: alk. paper)<br />

ISBN-10: 0-226-82336-9 (cloth: alk. paper)<br />

ISBN-10: 0-226-82337-7 (pbk.: alk. paper)<br />

1. disertaciebi, samecniero naSromebi – gzamkvlevebi,<br />

saxelmZRvaneloebi, da a.S. 2. samecniero naSromebis wera --<br />

gzamkvlevebi, saxelmZRvaneloebi da a.S. I. nawili<br />

LB2369.T8 2007<br />

808.02—dc22<br />

2006025443<br />

5


wignis pirvel qarTulenovan gamocemaze muSaobdnen:<br />

gamocemis redaq<strong>to</strong>rebi:<br />

nino CubiniZe nchubinidze@gem.ge<br />

medea kakaCia mkakachia@usaid.gov<br />

mTargmnelebi:<br />

ana adamia aadami1@gmail.com<br />

marine TavyeliSvili<br />

mtavkelishvili@gmail.com<br />

Targmanis reda<strong>to</strong>ri:<br />

irina kvaxaZe irina.kvakhadze@gmail.com<br />

Sinaarsis redaq<strong>to</strong>ri:<br />

naTia <strong>and</strong>RulaZe natia.<strong>and</strong>ghuladze@iliauni.edu.ge<br />

grafikuli dizaini da formatireba:<br />

giorgi aleqsiZe georgealeksidze@hotmail.com<br />

nino esebua nino.esebua.1@iliauni.edu.ge<br />

6


sarCevi<br />

SeniSvna studentebisTvis ............................................................................................................... 15<br />

winasityvaoba ......................................................................................................................................... 16<br />

winaTqma ................................................................................................................................................... 19<br />

nawili pirveli .................................................................................................................................... 21<br />

kvleva da wera ..................................................................................................................................... 21<br />

dagegmvidan Seqmnamde ........................................................................................................................ 21<br />

1 ra aris kvleva da ras fiqroben mkvlevarebi mis Sesaxeb .......................................... 24<br />

1.1 ras fiqroben mkvlevrebi kvlevis miznebze? ................................................................ 25<br />

1.2 sami saxis SekiTxva, romlebsac mkvlevrebi svamen ............................................. 26<br />

2 sakiTxidan SekiTxvaze da SekiTxvidan samuSao hipoTezaze gadasvla .................. 30<br />

2.1 ipoveT SekiTxva sakvlev TemaSi ........................................................................................ 31<br />

2.2 warmoadgineT ramdenime samuSao pasuxi ........................................................................ 37<br />

2.3 aageT `angariSis dafa”, romlis daxmarebiTac dagegmavT da warmarTavT<br />

muSaobas .............................................................................................................................................. 40<br />

2.4 weraze momuSave mxardamWeri gundis Camoyalibeba .................................................. 42<br />

3. sasargeblo wyaroebis moZieba ................................................................................................. 44<br />

3.1 gansazRvreT, ra saxis wyaroebis gamoyenebas moelis Tqvengan mkiTxveli ... 45<br />

3.2 gamoyenebuli wyaroebi CawereT srulad, zustad da miRebuli wesebis<br />

Tanaxmad ............................................................................................................................................... 48<br />

3.3 eZebeT wyaroebi regularulad .......................................................................................... 50<br />

3.5 sxva resursebis gamoyeneba, garda st<strong>and</strong>artuli saxis wyaroebisa ................. 58<br />

4. wyaroebis gaazreba ........................................................................................................................ 59<br />

7


4.1 Tavdapirvlead waikiTxeT miukerZoeblad Tqveni wyaro, raTa gaigoT,<br />

Semdeg ki – kritikulad, raTa safuZvlianad gaiazroT da SeafasoT igi ......... 60<br />

4.2 sistematurad gaakeTeT Canawerebi ................................................................................... 64<br />

4.3 gaakeTeT gamosadegi Canawerebi ......................................................................................... 67<br />

4.4 wereT kiTxvis paralelurad .............................................................................................. 70<br />

4.5 SeafaseT Tqveni progresi .................................................................................................... 71<br />

4.6 daZlieT procesisTvis Cveuli panikis Setevebi ........................................................ 73<br />

5. argumentis dagegmva ...................................................................................................................... 74<br />

5.1 ra aris da ra ar aris kvlevis argumenti ................................................................... 75<br />

5.2 aageT argumenti mkiTxvelis SekiTxvebze gacemuli pasuxebis garSemo ......... 76<br />

5.3 aqcieT samuSao hipoTeza debulebad .............................................................................. 77<br />

5.4 SekribeT argumentis elementebi ....................................................................................... 77<br />

5.5 ganasxvaveT faqtebze dafuZnebuli argumentebi ganmartebiT msjelobaze<br />

dafuZnebuli argumentebisgan ................................................................................................... 88<br />

5.6 argumentis Sekvra .................................................................................................................... 89<br />

6. Savi naweris pirveli variantis dagegmva ........................................................................... 91<br />

6.1 moerideT gamousadegari gegmebis gamoyenebas ............................................................ 92<br />

6.2 SeqmeniT gegma, romelic pasuxobs mkiTxvelis saWiroebebs ................................ 93<br />

6.3 SeinaxeT darCenili masala ............................................................................................... 106<br />

7 naSromis Savi naweris Seqmna ................................................................................................... 107<br />

7.1 SearCieT weris maqsimalurad mosaxerxebeli gza .................................................. 108<br />

7.2 gamoimuSaveT Sedegiani Savi naweris Seqmnis Cveva ................................................. 109<br />

7.3 gamoiyeneT saorientacio terminebi, rom SeinarCunoT swori kursi ............. 110<br />

7.4 saTanadod moiyvaneT citatebi, gaakeTeT perifrazi da reziume .................... 110<br />

7.5 teqstSi CarTeT citatebi ................................................................................................... 112<br />

8


7.6. gonivrulad gamoiyeneT sqolioebi, gverdoblivi SeniSnvebi da damatebiTi<br />

ganmartebebi ..................................................................................................................................... 114<br />

7.7 wardgenamde ganmarteT kompleqsuri an detaluri faq<strong>to</strong>brivi<br />

mtkicebuleba ................................................................................................................................... 115<br />

7.8 gaiTvaliswineT SesaZlo moulodnelobebi ............................................................... 116<br />

7.9 Tavi daicaviT uneblie plagiatisgan ........................................................................... 117<br />

7.10 moerideT arasaTanado daxmarebis miRebas ............................................................... 123<br />

7.11 gadalaxeT saqmis qronikulad gadadebis etapi da SemoqmedebiTi Cixi ..... 124<br />

8 faqtebis warmodgena cxrilebis da suraTebis saxiT ................................................. 126<br />

8.1 sityvebiT da grafikulad azris gadmocemas Soris arCevanis gakeTeba ...... 127<br />

8.2 yvelaze efeqturi grafikuli gamosaxulebis SerCeva .......................................... 128<br />

8.3 cxrilebis da suraTebis modelebis Seqmna ............................................................... 129<br />

8.4 waradgineT monacemebi eTikurad .................................................................................... 139<br />

9 Savi naweris gadamuSaveba ......................................................................................................... 145<br />

9.1 SeamowmeT Sesavali, daskvna da debuleba .................................................................. 146<br />

9.2 darwmundiT, rom naSromis ZiriTadi nawili Tanmimdevrulia ......................... 146<br />

9.3 SeamowmeT abzacebi ................................................................................................................ 148<br />

9.4 ramdenime dRis Semdeg gadaxedeT samuSao variants, Semdeg gaakeTeT<br />

perifrazi ......................................................................................................................................... 148<br />

10. Sesavlis da daskvnis saboloo variantis SemuSaveba .............................................. 150<br />

10.1 SeimuSaveT Sesavlis saboloo varianti .................................................................... 151<br />

10.2 SeqmeniT daskvnis saboloo samuSao varianti ........................................................ 156<br />

10.3 saTuri dawereT bolos ..................................................................................................... 156<br />

11 winadadebebis damuSaveba ......................................................................................................... 158<br />

11.1 gaakeTeT aqcenti winadadebis pirvel Svid an rva sityvaze ............................ 159<br />

11.2 gaaanalizeT wakiTxuli masala ..................................................................................... 173<br />

9


11.3 SearCieT swori sityva ........................................................................................................ 174<br />

11.4 gaaSalaSineT ........................................................................................................................... 175<br />

11.5 daasruleT da amobeWdeT ................................................................................................ 176<br />

12 Sefasebuli Txzulebis Sesaxeb gamoTqmuli komentarebis gaTvaliswineba ... 178<br />

12.1 moZebneT zogadi principebi konkretul komentarebSi ....................................... 178<br />

12.2 gaesaubreT xelmZRvanels ................................................................................................. 179<br />

13 kvlevis wardgena sxvadasxva formiT ................................................................................ 181<br />

13.1 dagegmeT zepiri moxseneba ................................................................................................ 182<br />

13.2 moamzadeT Tqveni prezentacia ........................................................................................ 183<br />

13.3 dagegmeT stendze warmodgenili moxseneba .............................................................. 187<br />

13.4 dagegmeT sakonferencio SeTavazeba ............................................................................ 188<br />

14 kvlevis arsis Sesaxeb ............................................................................................................... 190<br />

nawili meore ....................................................................................................................................... 192<br />

wyaroebis miTiTeba .......................................................................................................................... 192<br />

15. zogadi Sesavali wyaros damowmebis wesebis Sesaxeb ................................................ 192<br />

15.1 ra<strong>to</strong>m mivuTiTebT gamoyenebul literaturas ........................................................ 192<br />

15.2 wyaros miTiTebasTan dakavSirebuli moTxovnebi .................................................. 193<br />

15.3 wyaros miTiTebis ori stili .......................................................................................... 195<br />

15.4 eleqtronuli wyaroebis damowmeba .............................................................................. 197<br />

15.5 wyaros miTiTebis momzadeba ............................................................................................ 199<br />

15.6 miTiTebis programebis Sesaxeb ....................................................................................... 200<br />

16 sqolioSi miTiTebis stili: ................................................................................................... 201<br />

16.1.1 elementebis Tanmimdevroba ................................................................................................. 201<br />

16.1.3 mTavruli asoebis gamoyeneba ............................................................................................ 201<br />

16.1.5 ricxvebi ...................................................................................................................................... 201<br />

10


16.1.7 abzacis Seweva .......................................................................................................................... 201<br />

16.2.1 bibliografiebis saxeebi .................................................................................................... 201<br />

16.2.3 wyaroebi, romelTa gamo<strong>to</strong>veba SeiZleba .................................................................... 201<br />

16.3.3 SeniSvnebis danomvra ............................................................................................................. 201<br />

16.3.5 kompleqsuri SeniSvnebi ....................................................................................................... 201<br />

16.4.1 Semoklebuli SeniSvnebi ...................................................................................................... 201<br />

16.4.3 frCxilebSi Casmuli SeniSvnebi ...................................................................................... 201<br />

S: 8. qrononi, bunebis megapolisi, 383. .................................................................................... 202<br />

16.1 st<strong>and</strong>artuli sistemebi ...................................................................................................... 203<br />

naxati 16.1 SeniSvnebis da bibliografiis muxlebis nimuSebi ................................. 203<br />

16.1.1 elementebis Tanmimdevroba ................................................................................................ 208<br />

16.1.2 punqtuacia ................................................................................................................................. 209<br />

16.1.4 saTaurebis gaformeba .......................................................................................................... 209<br />

16.1.6 abreviaturebi ........................................................................................................................... 210<br />

16.2 bibliografiebi ..................................................................................................................... 210<br />

16.2.1 bibliografiis saxeebi ........................................................................................................ 210<br />

16.2.2 muxlebis dalageba ................................................................................................................ 212<br />

16.3 SeniSvnebi .................................................................................................................................. 216<br />

16.3.2 SeniSvnebis miTiTeba teqstSi ........................................................................................... 217<br />

16.3.4 SeniSvnebis daformateba ..................................................................................................... 218<br />

16.4 mokle formebi SeniSvnebisTvis ..................................................................................... 221<br />

SeniSvnebi mxolod saTauris miTiTebiT ............................................................................... 225<br />

6.4.3 frCxilebSi Casmuli SeniSvnebi ........................................................................................ 226<br />

17 sqolioSi miTiTebis stili: specifikuri saxis wyaroebis miTiTeba ................. 230<br />

17.1 wignebi ........................................................................................................................................ 233<br />

11


17.2 saJurnalo statiebi ............................................................................................................ 262<br />

17.3 popularuli Jurnalebis statiebi ............................................................................... 269<br />

17.4 sagazeTo statiebi ................................................................................................................ 271<br />

17.5 damatebiTi tipis gamoqveynebuli wyaroebi .............................................................. 274<br />

17.6 gamouqveynebeli wyaroebi ................................................................................................. 282<br />

17.7 araoficialurad gamoqveynebuli eleqtronuli wyaroebi ............................... 288<br />

17.8 vizualuri da saSemsruleblo xelovnebis wyaroebi ......................................... 291<br />

17.9 sajaro dokumentebi ............................................................................................................ 300<br />

17.10 erTi wyaro, miTiTebuli meoreSi ................................................................................ 316<br />

18 teqs<strong>to</strong>brivi miTiTebis stili: .............................................................................................. 318<br />

18.1 st<strong>and</strong>artuli modelebi ..................................................................................................... 319<br />

18.2 bibliografia ......................................................................................................................... 323<br />

18.3 teqs<strong>to</strong>brivi miTiTebebi ..................................................................................................... 325<br />

19. teqs<strong>to</strong>brivi miTitebis stili: specifikuri tipis wyaroebis miTiTeba ...... 328<br />

19.1 wignebi .................................................................................................................................... 331<br />

19.2 samecniero Jurnalebis statiebi ............................................................................... 353<br />

19.3 popularuli Jurnalebis statiebi ........................................................................... 359<br />

19.4 sagazeTo statiebi ............................................................................................................ 360<br />

19.5 arsebobs ramdenime damatebiTi tipis gamoqveynebuli masala, romelic<br />

iTvaliswinebs specialur moTxovnebs maTi miTiTebisas. ........................................... 363<br />

19.6 gamouqveynebeli wyaroebi .............................................................................................. 370<br />

19.7 araoficialurad gamoqveynebuli eleqtronuli wyaroebi ............................ 375<br />

19.8 vizualuri da saSemsruleblo xelovnebis wyaroebi ..................................... 377<br />

19.9 sajaro dokumentebi ......................................................................................................... 386<br />

19.10 erT wyaroSi miTiTebuli meore wyaro ............................................................... 401<br />

12


nawili III .............................................................................................................................................. 403<br />

stili ..................................................................................................................................................... 403<br />

20 orTografia (marTlwera) .................................................................................................. 403<br />

20.1 mravlobiTi ricxvi .......................................................................................................... 405<br />

20.2 kuTvnilebiTi brunva ........................................................................................................ 407<br />

20.3 Sedgenili da prefiqsebiT warmoebuli sityvebi ............................................... 410<br />

20.4 striqonis gadatana .......................................................................................................... 417<br />

21 punqtuacia ................................................................................................................................ 420<br />

21.1 wertili ................................................................................................................................. 421<br />

21.2 mZime ......................................................................................................................................... 422<br />

21.3 wertil-mZime ........................................................................................................................ 428<br />

21.4 ori wertili ....................................................................................................................... 430<br />

21.5 kiTxvis niSani ..................................................................................................................... 431<br />

21.6 Zaxilis niSani .................................................................................................................... 432<br />

21.7 defisi da tire .................................................................................................................. 432<br />

21.8 frCxilebi da kvadratuli frCxilebi ................................................................... 434<br />

21.9 daxrilixazebi .................................................................................................................... 435<br />

21.10 brWyalebi .......................................................................................................................... 435<br />

21.11 mravaljeradi sasveni niSnebi ................................................................................. 436<br />

22. saxelebi, specialuri terminebi da naSromebis saTaurebi .............................. 439<br />

22.1 saxelebi ................................................................................................................................ 440<br />

22.2 specialuri terminebi ..................................................................................................... 445<br />

22.3 naSromebis saTaurebi ...................................................................................................... 447<br />

23. ricxvebi ..................................................................................................................................... 454<br />

23.1 sityvebi Tu ricxvebi? ..................................................................................................... 455<br />

13


23.2 ricxvebis mravlobiTi forma da punqtuacia ...................................................... 463<br />

23.3 TariRTa sistemebi ............................................................................................................ 466<br />

23.4 teqstis gareT gamoyenebuli ricxvebi .................................................................... 468<br />

24. abreviaturebi .......................................................................................................................... 472<br />

24.1 zogadi principebi ............................................................................................................ 473<br />

24.2 saxelebi da saxelwodebebi, titulebi .................................................................. 476<br />

24.3 geografiuli terminebi .................................................................................................. 481<br />

24.4 dro da TariRebi .............................................................................................................. 484<br />

24.5 sazomi erTeulebi ................................................................................................................ 485<br />

24.6 biblia da misi wignebi ............................................................................................... 486<br />

24.7 abreviaturebi miTiTebebSi da sxva samecniero konteqstSi ......................... 490<br />

25. citirebebi ................................................................................................................................ 494<br />

25.1 zusti citireba da plagiatis Tavidan acileba ................................................ 495<br />

25.2 citatebis CarTva teqstSi ............................................................................................ 495<br />

25.3 citatebis Secvla ............................................................................................................. 501<br />

26. cxrilebi da suraTebi ....................................................................................................... 511<br />

26.1 zogadi wesebi ..................................................................................................................... 513<br />

26.2 cxrilebi ............................................................................................................................... 516<br />

26.3 suraTebi ................................................................................................................................ 527<br />

danarTi naSromis formati da misi Cabareba ....................................................................... 532<br />

a.1 formatTan dakavSirebuli zogadi moTxovnebi ........................................................ 533<br />

a.2 formatTan dakavSirebuli specifikuri moTxovnebi ............................................. 538<br />

a.3. Cabarebis moTxovnebi ................................................................................................................ 566<br />

cxrilebis da diagramebis danarTi ......................................................................................... 573<br />

ბიბლიოგრაფია ...................................................................................................................................... 591<br />

14


SeniSvna studentebisTvis<br />

es aris wignis, `saxelmZRvanelo samecniero statiebis, dasdiplomo<br />

namuSevrebis da disertaciebis av<strong>to</strong>rebisTvis” meSvide redaqcia. studentebis<br />

ukve ramdenime Taoba iyenebs am saxelmZRvanelos kvlevis, werisa da TavianTi<br />

naSromebis warsadgenad. yvelaze erTguli momxmarebeli wigns moixseniebs<br />

`Turabianis” saxeliT. Turabiani aris Tavdapirveli av<strong>to</strong>ri wignisa<br />

`saxelmZRvanelo av<strong>to</strong>rTaTvis”. es wigni av<strong>to</strong>ritetuli wyaroa ,,Cikagos<br />

stiliT” dainteresebuli studentebisTvis.<br />

Tu referatze muSaobT, SesaZloa, gamoyenebuli literaturis damowmeba, aseve,<br />

mTavruli asoebis da abreviaturebis gamoyeneba `Cikagos stiliT” mogTxovon.<br />

`Cikagos stili” farTod gamoiyeneba studentebis mier yvela disciplinaSi.<br />

wyaros damowmebisTvis SegiZliaT, gamoiyenoT Cikagos mier rekomendebuli ori<br />

stilidan erT-erTi. humanitarul mecnierebebSi da zogierT socialur<br />

mecnierebaSi, savaraudod, gamoiyenebT sqolioSi miTiTEbis stils, xolo<br />

sabunebismetyvelo da fizikur mecnierebebSi (da zogierT socialur<br />

mecnierebaSi) SeiZleba, gamoiyenoT e.w. teqs<strong>to</strong>rbrivi miTiTebis – av<strong>to</strong>ri,<br />

TariRi - stili. wignSi `saxelmZRvanelo av<strong>to</strong>rebisTvis” ganmartebulia orive<br />

stili da naCvenebia, rogor gamoiyeneba TiToeuli maTgani.<br />

`Cikagos stilis” Sesaxeb amomwuravi informaciis garda, mocemul, meSvide<br />

redaqciaSi damatebulia axali nawili, romlis av<strong>to</strong>rebic arian: uein s. buTi,<br />

gregori j. kolomi da jozef m. uiliamsi. aRniSnul nawilSi ganxilulia<br />

kvlevis da weris procesis yoveli nabiji. aseve, mocemulia praqtikuli<br />

rCevebi, romlebic dagexmarebaT swori SekiTxvebis CamoyalibebaSi, kritikulad<br />

kiTxvaSi, argumentebis SemuSavebasa da namuSevris Sav versiaSi cvlilebebis<br />

SetanaSi.<br />

15


winasityvaoba<br />

Tanamedrove universitetebSi studentebi, romlebic weren sakurso,<br />

sadiplomo da sadisertacio naSromebs, muSaoben eleqtronuli teqnologiebis<br />

gamoyenebiT, rac warmoudgeneli iyo 1937 wels, rodesac qeiT l. Turabianma,<br />

Cikagos universitetis disertaciebis mdivanma, Seqmna saxelmZRvanelo<br />

principebis krebuli studenti av<strong>to</strong>rebisTvis. internet-resursebis<br />

xelmisawvdomobam da teqstebis redaqtirebis programebma Secvala studentebis<br />

mier kvlevis warmoebisa da Sedegebis wardgenis meTodebi. magram am<br />

teqnologiebs ar Seucvlia av<strong>to</strong>ris ZiriTadi amocana: kargad dagegmili<br />

kvlevis Catareba, Sedegebis mkafiod da akuratulad aRwera da, amavdroulad,<br />

naSromebSi wyaroebis miTiTebis, stilisa da formatis akademiuri st<strong>and</strong>artebis<br />

dacva.<br />

Turabianis mier 1937 wels gamocemul krebulSi mocemuli iyo saxelmZRvanelo<br />

principebi, romlebic `stilis saxelmZRvanelos” meaTe redaqciaSia<br />

warmodgenili. esaa ukve klasikuri resursi av<strong>to</strong>rebisa da redaq<strong>to</strong>rebisTvis,<br />

romelic gamocemulia Cikagos universitetis gamomcemlobis mier.<br />

gamomcemlobam Turabianis krebulis gavrceleba 1947 wels daiwyo da naSromi<br />

pirvelad wignis saxiT 1955 wels gamosca saTauriT `saxelmZRvanelo sakurso,<br />

sadiplomo da sadisertacio naSromebis av<strong>to</strong>rebisTvis”. Turabianma naSroms<br />

kidev orjer gaukeTa redaqtireba da ganaaxla is, raTa daekmayofilebina<br />

studentebis moTxovnilebebi da aesaxa uaxlesi rekomendaciebi `stilis<br />

saxelmZRvanelodan”. amasobaSi mTel qveyanaSi Turabianis wigni<br />

studentebisTvis st<strong>and</strong>artuli saxelmZRvanelo gaxda universitetebisa da<br />

kolejebis yvela doneze. Turabiani 1987 wels, wignis mexuTe redaqciis<br />

gamocemidan ramdenime Tvis Semdeg, oTxmocdaToTxmeti wlis asakSi<br />

gardaicvala. am redaqciis iseve, rogorc meeqvse (1996) redaqciis<br />

gadamuSavebisTvis gamomcemlobam saredaqcio kolegia moiwvia.<br />

mocemul, meSvide redaqciaSi uein s. buTma, gregori j. kolomma da jozef m.<br />

uiliamsma ganavrces wignis masStabebi. axali I nawili, `kvleva da wera:<br />

dagegmvidan Seqmnamde”, adaptirebulia maTi `kvlevis xelovnebis” mixedviT<br />

(Cikagos universitetis gamomcemloba, Cikago, 2003w.). am nawilSi warmodgenilia<br />

kvlevis procesis warmarTvisa da kvlevis angariSebis momzadebis detaluri<br />

instruqciebi; es Tema aqamde ar yofila CarTuli am saxelmZRvaneloSi. Tumca,<br />

igi gamoyenebuli literaturis miTiTebis, weris stilisa da naSromebis<br />

momzadebis teqnikuri sakiTxebis ganuyofeli nawilia. ganxilul Temebs Sorisaa<br />

kvlevis xasiaTi, wyaroebis moZieba da maTze muSaoba, Canawerebis gakeTeba,<br />

argumentis Camoyalibeba, samuSao variantis momzadeba-redaqtireba da faqtebis<br />

warmodgena cxrilebisa da cifrebis saxiT. agreTve, aqvea ganxiluli kvlevis<br />

alternatiul forumebze warmodgenis gzebi. am nawilSi av<strong>to</strong>rebi uSualo,<br />

kolegiuri <strong>to</strong>niT weren, raTa mkiTxveli daaintereson am kompleqsuri sakiTxiT.<br />

misi wakiTxva sasargeblo iqneba im studentebisTvis, romlebic kvleviT<br />

proeqtebs yvela doneze axorcieleben, samecniero naSromebze momuSave<br />

mkvlevarebs ki SeuZliaT gamo<strong>to</strong>von I-IV Tavebi.<br />

16


wignis danarCen nawilSi ganxilulia igive sakiTxebi, romlebic wina<br />

redaqciebSi iyo warmodgenili. Tumca, wigni mniSvnelovnad aris Secvlili da<br />

asaxavs `Cikagos stilis” saxelmZRvanelos me-15 redaqciaSi (2003) warmodgenil<br />

rekomendaciebs. es rekomendaciebi iTvaliswinebs zegavlenas, romelsac<br />

Tanamedrove teqnologiebi axdens studentis mier naSromze muSaobis yvela<br />

aspeqtze. aseve, warmodgenilia ganaxlebuli magaliTebi da saxelmZRvanelo<br />

ufro martivad wasakiTxi da metad praqtikulia.<br />

kvlevis processa da saTanado miTiTebis formebs Soris mWidro<br />

urTierTkavSiria. swored ami<strong>to</strong>m, `gamoyenebuli literaturis miTiTeba”<br />

saxelmZRvanelos meore nawilis saxiT aris warmodgenili. am nawilSi, me-15<br />

TavSi mimoxilulia samecniero wyaroebis damowmeba, aseve, misi kavSiri ara<br />

mxolod sanimuSo kvleviT aramed kvlevis eTikasTanac. studentebi, romlebic<br />

gamoyenebuli literaturis damowmebisTvis sqolioSi miTiTebis stils<br />

(romelic damaxasiaTebelia humanitaruli da zogierTi socialuri<br />

mecnierebisTvis) iyeneben, Semdgom unda gaecnon me-16 Tavs, sadac ganxilulia<br />

gamoyenebuli literaturis damowmebis ZiriTadi formebi. xolo me-17 TavSi<br />

SegiZliaT, ixiloT mTeli rigi wyaroebis magaliTebi. studentebi, romlebic<br />

iyeneben teqs<strong>to</strong>brivi miTiTebis stils (damaxasiaTebelia socialuri<br />

mecnierebebis umetesobisa da sabunebismetyvelo-fizikuri mecnierebebisTvis),<br />

igive saxis informacias me-18 da me-19 TavebSi ixilaven. aRniSnul TavebSi<br />

mocemulia ganaxlebuli magaliTebi internet da sxva eleqtronuli wyaroebis<br />

miTiTebaze.<br />

mesame nawilSi, romlis saTauria `stili”, ganxilulia sakiTxebi, romlebic<br />

saxelmZRvanelos wina gamocemebis pirvel naxevarSi iyo warmodgenili.<br />

marTlwera da punqtuacia gayofilia cal-calke Tavebad, ise, rogorc Tavebi,<br />

romlebic Seexeba cifrebsa da abreviaturebs. gavrcobilia Tavi, romelSic<br />

ganxilulia saxelebi, specialuri terminebi da naSromebis saTaurebi. am<br />

nawilis bolo or TavSi ganxilulia citatebis da grafikuli gamosaxulebebis<br />

(cxrilebi da diagramebi) gamoyenebasTan dakavSirebuli teqnikuri sakiTxebi,<br />

romlebic pirvel nawilSi ri<strong>to</strong>rikuli TvalsazrisiT aris moxseniebuli.<br />

naSromebis av<strong>to</strong>r studentebs SeuZliaT, mTlianad waikiTxon es Tavebi an<br />

gaecnon maT konkretul sakiTxebze saxelmZRvanelo rekomendaciebis misaRebad.<br />

meore da mesame nawilSi warmodgenili rekomendaciebi ramdenime SemTxvevaSi<br />

gansxvavdeba im rekomendaciebisgan, romlebic mocemulia `Cikagos stilis<br />

saxelmZRvaneloSi”. Tumca, es gansxvavebebi arsebiTi ar aris. garkveul<br />

SemTxvevebSi am saxelmZRvaneloSi rekomendebulia mxolod erTi saredaqcio<br />

stili, xolo `Cikagos stilis” saxelmZRvaneloSi _ ori an meti formaa<br />

mocemuli. zogjer gansxvaveba simartiveSia (rogorc saTauris asomTavruliT<br />

daweris wesebSi, romlebic warmodgenilia 22-e TavSi); sxva SemTxvevebSi masSi<br />

aRwerilia, ra aris marTebuli studentebis naSromebisTvis, gansxvavebiT<br />

gamoqveynebuli samecniero naSromebisgan (agreTve, internet wyaroebidan<br />

citirebisas yvela gamoyenebul wyaroze wvdomis TariRebis miTiTebis<br />

moTxovna). gamoyenebuli literaturis miTiTEbis Sesaxeb TavebSi mocemulia<br />

axali saxis wyaroebi, rogoricaa internet blogebi, romlebic 2003 wlidan<br />

gamoCnda da, amdenad, ar aris ganxiluli `Cikagos stilis” saxelmZRvanelos<br />

amJamindel redaqciaSi. am rekomendaciebiT logikurad aris gavrcobili<br />

`Cikagos stilis” saxelmZRvaneloSi gansazRvruli principebi.<br />

17


danarTSi Tavmoyrilia masala nabeWd formatsa da naSromis wardgenis wesebze,<br />

rac, faq<strong>to</strong>brivad, qeiT Turabianis Tavdapirvel versiaSi ganxilul sakiTxebs<br />

warmoadgenda. im periodidan moyolebuli, es masala gaxda ZiriTadi<br />

saxelmZRvanelo wyaro mTeli qveynis disertaciebis samsaxurebisTvis. am<br />

masalis redaqtirebisas gamomcemlobam moipova da gaiTvaliswina sxvadasxva<br />

sajaro da kerZo universitetis disertaciis samsaxurebis warmomadgenelTa, maT<br />

Soris, im universitetebis, romlebic CamoTvlilia winaTqmis nawilSi.<br />

saxelmZRvanelo principebSi kvlavac xazgasmulia Tanmimdevrulobis<br />

mniSvneloba. Tumca, amavdroulad, gaTvaliswinebulia Tanamedrove programebis<br />

SesaZleblobebi, eleqtronulad daamuSavon teqsti da daSvebulia meti<br />

moqniloba iseT sakiTxebSi, rogoricaa gverdebis danomvra da saTaurebis<br />

gaformeba. warmodgenili nimuSebi axalia da amoRebulia Cikagos universitetSi<br />

2000 wlidan dRemde wardgenili sanimuSo disertaciebidan. es danarTi<br />

gaTvlilia ZiriTadad im studentebze, romlebic weren sadoq<strong>to</strong>ro<br />

disertaciebs da samagistro da kolejis sadiplomo naSromebs. Tumca,<br />

nawilebi, sadac ganxilulia formatis moTxovnebi da eleqtronuli failebis<br />

momzadebis wesebi, agreTve, daainteresebs maT, vinc sakurso naSromebze<br />

muSaobs.<br />

winamdebare saxelmZRvanelo warmogidgenT im sakiTxebis gadawyvetis<br />

gzebs, romelTa winaSec dgebian studenti av<strong>to</strong>rebi. Tumca, SesaZlebelia, aq<br />

mocemul principebs daema<strong>to</strong>s da/an Caenacvlos konkretul disciplinebSi<br />

arsebuli wesebi, aseve, calkeulma dawesebulebebma an fakultetebma TavianTi<br />

survilisamebr gamoiyenon es principebi. yvela TavSi, sadac saubaria stilisa<br />

da formatis Sesaxeb, studentebs SevaxsenebT, gadaxedon sakuTari<br />

universitetis, fakultetis an maswavleblis moTxovnebs, romlebic aq<br />

warmodgenil saxelmZRvanelo principebze ufro prioritetulia. sagnebis<br />

mixedviT dalagebul gavrcobil bibliografiaSi CamoTvlilia literatura<br />

kvlevisa da stilis sakiTxebis Sesaxeb calkeuli disciplinebisTvis.<br />

18


winaTqma<br />

im wignis redaqtireba, romliTac milionobiT studenti samocdaaTi wlis<br />

ganmavlobaSi sargeblobda, martivi amocana ar aris. qeiT Turabianis naSromis<br />

ocdameerTe saukunis realobaze morgebis gamowvevas Tavdapirvelad SeeWida<br />

linda j. halvorsoni, romelic maSin Cikagos universitetis gamomcemlobaSi<br />

sacnobaro literaturis mTavari redaq<strong>to</strong>ri iyo. is aRiarebda, rom<br />

mniSvnelovnad Seicvala studenti-av<strong>to</strong>ris moTxovnilebebi 1996 wels meeqvse<br />

redaqciis gamocemis Semdeg da am cvlilebis asaxvis mizniT gadawyvita wignis<br />

gadamuSaveba.<br />

am miznis misaRwevi gegmis ZiriTad komponents warmoadgenda redaq<strong>to</strong>rebis<br />

gundis Sekreba, romelsac esmoda, Tu rogor SeiZleboda, moergoT Turabianis<br />

meTodika kvlevebsa da Txzulebebze momuSave Tanamedrove, eleqtronuli epoqis<br />

studentebisTvis. uein s. buTma, gregori j. kolomma, da jozef m. uiliamsma,<br />

maswavleblebma da kvlevisa da weris sakiTxebze araerTi wignis, maT Soris<br />

,,kvlevis xelovnebis” av<strong>to</strong>rebma didi wvlili Seitanes wignis gadamuSavebaSi.<br />

gamomcemlobis saredaqcio kolegia Tavdapirvelad warmodgenili iyo margaret<br />

perkinsiT, romelic amJamad “niu ingl<strong>and</strong>is medicinis Jurnalis” xelnawerebis<br />

redaqtirebis direq<strong>to</strong>ria, xolo Semdgom meri i. lauriT, romelic proeqtSi<br />

gamoyenebuli literaturis mimarTulebis ufrosi redaq<strong>to</strong>ria. orive maTganma<br />

Zalian mniSvnelovani roli iTamaSa `Cikagos stilis saxelmZRvanelos”<br />

meTxuTmete redaqciis momzadebaSi, romlis mixedviTac adaptirebulia<br />

winamdebare wignis meore da mesame nawilebi.<br />

redaqtirebis mTeli procesis ganmavlobaSi xelnawerTan dakavSirebiT<br />

(nawilobriv da srulad) Rirebuli rCevebi mogvawodes redaq<strong>to</strong>rebma, romlebic<br />

kargad icnoben studentebis mier kvlevasa da naSromebze muSaobis sxvadasxva<br />

aspeqtebs. es redaq<strong>to</strong>rebi arian siuzan eleni (sociologiis amerikuli<br />

Jurnali), kris<strong>to</strong>fer s. aleni (saerTaSoriso sakiTxebi, jorjiis universiteti),<br />

ana nibli beikeri (heltinsaiTi), hauard bekeri (san francisko), pol s. boieri<br />

(is<strong>to</strong>riis kaTedra, viskonsin-medisonis universiteti), kris<strong>to</strong>fer baki (wera,<br />

ri<strong>to</strong>rika, da amerikuli kulturebi, miCiganis saxelmwifo universiteti), devid<br />

qembeli (politikuri mecnierebebis kaTedra, notrdamis universiteti), erik<br />

larsoni (Cikagos universitetis gamomcemloba), maikl d. qugani<br />

(religiaTmcodneobis kaTedra, sTounhilis koleji), deniel grini (aSS-is<br />

holokostis muzeumi), en keli noulsi (geografiis kaTedra, midlburis<br />

koleji), liuis lankasteri (aRmosavleT aziis enebisa da kulturis<br />

fakulteti, kaliforniis universiteti – berkli), luk erik lasteri<br />

(humanitarul mecnierebaTa kaTedra, marSalis universitetis koleji), jeims<br />

leludisi (is<strong>to</strong>riis kaTedra, CrdiloeT karolinas Capel hilis universiteti),<br />

kurt moseri (filosofiis kaTedra, dei<strong>to</strong>nis universiteti), jerald mulderigi<br />

(inglisuris kaTedra, depolis universiteti), emili s. rozenbergi (is<strong>to</strong>riis<br />

kaTedra, kaliforniis universiteti, irvini), anita seimeni (Cikagos<br />

universitetis gamomcemloba), pol stroleri (anTropologiis da sociologiis<br />

kaTedra, uest Cesteris universiteti), en b. Tisli (biologiuri mecnierebebis<br />

19


kaTedra, floridis Statis universiteti) da riCard velma (politikuri<br />

mecnierebebis kaTedra, suortmoris koleji).<br />

qeiT Turabianis memkvidreebma sxvadasxva saxelmwifo da kerZo<br />

universitetebidan mogvawodes Rirebuli mosazrebebi disertaciebis<br />

momzadebisa da wardgenis Sesaxeb. danarTis redaqtirebaze/recenziaze review<br />

muSaobdnen filipa k. karteri, pitsburgis universitetidan; meTiu hili,<br />

merilendis universitetidan, kolej parki; elena siao-Cings u viskonsin,<br />

medisonis universitetidan; jona e.d. parkeri, iliniosis universitetidan<br />

urbana-SempenSi da kristin quigli, jorjTaunis universitetidan. kolin<br />

malarkma, romelic amJamad Turabianis Tanamdebobaze muSaobs Cikagos<br />

universitetSi, mTel xelnawers gaukeTa redaqtireba; is dagvexmara, agreTve,<br />

sanimuSo disertaciebis gamovlenaSi, romelTa mixedviTac SemuSavda danarTSi<br />

warmodgenili gverdebi. av<strong>to</strong>rebi, romlebmac mogvces TavianTi disertaciebis<br />

gamoyenebis nebarTva, miTiTebuli arian Sesabamis naxatebSi.<br />

xelnaweris wignis saxiT Camoyalibebaze gamomcemlobis kidev erTma<br />

gundma imuSava. qerol fiSer selerma redaqtireba gaukeTa xelnawers, r<strong>and</strong>olf<br />

petilosma koreqtivebi Seitana naSromSi, xolo viq<strong>to</strong>ria beikerma moamzada<br />

saZiebeli. maikl bremma izruna dizainze, xolo silvi medndoza heCimoviCma<br />

zedamxedveloba gauwia momzadebis process. qris<strong>to</strong>fer foudsma saredaq<strong>to</strong>ro<br />

daxmareba gaswia mTeli proeqtis ganmavlobaSi. qerol kasperma, elen gibsonma<br />

da laura <strong>and</strong>ersonma ki dasrulebuli wignis bazarze gatanaze izrunes.<br />

proeqtis yvela monawiles guli daswyvita uein buTis am qveynidan<br />

wasvlam; is maSin gardaicvala, rodesac xelnaweri TiTqmis dasrulebuli iyo.<br />

es proeqti darCeba, rogorc misi bolo namuSevari.<br />

20


nawili pirveli<br />

kvleva da wera<br />

dagegmvidan Seqmnamde<br />

uein s. buTi, gregori j. kolomi, jozef m. uiliamsi<br />

21


pirveli nawilis zogadi mimoxilva<br />

cnobilia, ramdenad rTulia, daiwyo muSaoba mniSvnelovan kvleviT<br />

proeqtze, iqneba es sadoq<strong>to</strong>ro disertacia, sabakalavro an samagistro Tema Tu,<br />

ubralod, sakurso naSromi. Tumca, SegiZliaT nebismier proeqts gaarTvaT Tavi,<br />

Tu mas nawilebad dayofT, Semdeg ki Tanmimdevulad imuSavebT am nawilebze.<br />

winamdebare nawilSi warmogidgenT am meTods.<br />

Tavdapirvelad ganvixilavT kvlevis miznebs da imas, Tu ras moelis<br />

mkiTxveli nebismieri kvleviTi naSromisgan. Semdgom SevCerdebiT imaze, Tu<br />

rogor unda miagnoT kvlevis kiTxvas, romelze pasuxis moZiebac imsaxurebs<br />

Tqvens drosa da mkiTxvelebis yuradRebas; rogor unda moZebnoT da gamoiyenoT<br />

informacia wyaroebidan, raTa gaamyaroT Tqveni pasuxi; Semdeg rogor dagegmoT,<br />

SeadginoT da SeitanoT cvlilebebi Tqvens angariSSi, raTa mkiTxvelma ifiqros,<br />

rom Tqveni pasuxi emyareba gonivrul msjelobas da sarwmuno faqtebs.<br />

am nawilSi SevCerdebiT ramdenime Temaze:<br />

- proeqtis ganxorcielebas daufiqreblad ver SeudgebiT;<br />

Tavdapirvelad unda dagegmoT, Semdgom TiToeuli nabijis gadadgmisas<br />

unda gaiazroT mTeli procesi. amdenad, iazrovneT masStaburad,<br />

magram, amavdroulad, dayaviT procesi patar-patara amocanebad,<br />

romelTa Sesrulebasac etapobrivad SeZlebT.<br />

- idealur SemTxvevaSi, kvleva unda iwyebodes SekiTxviT, romelzec<br />

pasuxis gacema gsurT. Tumca, unda warmoidginoT, rom mkiTxvelebic<br />

dasvamen SekiTxvas: ra moxdeba, Tu ar gascemT am SekiTxvaze pasuxs?<br />

ra Seicvleba amiT?<br />

- imTaviTve unda SeecadoT, weroT yoveldRe; es gulisxmobs ara<br />

ubralod Canawerebis gakeTebas wyaroebis Sesaxeb, aramed ganmartebas,<br />

Tu ras fiqrobT maT Sesaxeb. agreTve, unda CainiSnoT sakuTari ideebi<br />

da Semdeg furcelze gadmoitanoT. Sedegad, SeZlebT, gansazRvroT,<br />

marTlac mniSvnelovania Tu ara es ideebi. savaraudod, am nawerebis<br />

didi nawili ar Seva naSromis saboloo variantSi; Tumca, misi<br />

momzadebis procesSi Zalian mniSvnelovania.<br />

- ganurCevlad imisa, Tu ramdenad akuratulebi iqnebiT kvlevis<br />

ganaxorcielebisas, mkiTxvelebi mas Seafaseben imis mixedviT, Tu<br />

ramdenad kargad aRwerT kvlevis Sedegebs. amdenad, unda icodeT, risi<br />

naxva surs mkiTxvels kvlevis angariSSi, raTa aRniSnulma naSromma<br />

maTi mowoneba daimsaxuros.<br />

Tuki gamocdili mkvlevari xarT, gamo<strong>to</strong>veT pirveli-meoTxe Tavebi. iq<br />

mocemulia iseT sakiTxebi, romlebic TqvenTvis isedac nacnobia. Tumca, Tu<br />

leqciebsac kiTxulobT, am TavebSi warmodgenili masala, SesaZloa, dagexmaroT,<br />

ufro efeqturad auxsnaT sakiTxi studentebs. (mravali gamocdili mkvlevris<br />

TqmiT, V-XII Tavebi maT ara mxolod kvlevis ganxorcielebisa da Sedegebis<br />

waradgenis sxvebisTvis axsnaSi, aramed sakuTari moxsenebebis ufro swrafad da<br />

efeqturad dagegmvasa da damuSavebaSic daexmara).<br />

Tu axalbeda mkvlevari xarT, TqvenTvis sasargeblo iqneba pirveli<br />

nawilis TiToeuli Tavis wakiTxva. iq ixilavT mTeli procesis mimoxilvas;<br />

22


Semdeg proeqtze muSaobisas xelaxla waikiTxeT Tavebi, romlebic uSualod<br />

Tqvens amocanasTanaa dakavSirebuli.<br />

SesaZloa, mogeCvenoT, rom aq aRwerili nabijebi imdenad bevria, rom<br />

rTulia maTi damaxsovreba. Tumca, SegiZliaT, am amocanas Tavi gaarTvaT, Tuki<br />

saTiTaod imuSavebT maTze. xolo rodesac met kvlevas CaatarebT, amgvari<br />

muSaoba CvevaSi gagijdebaT. nu ifiqrebT, rom es nabijebi zustad iseTi<br />

TanmimdevrobiT unda ganaxorcieloT, rogorc amas Cven warmogidgenT.<br />

mkvlevrebi yovelTvis gegmaven TavianT samuSaos, magram mainc uxdebaT<br />

romelime wertilSi ukan dabruneba da Semdgomi nabijebis Tavidan gaTvla<br />

(swored ami<strong>to</strong>m girCevT, procesis momavali etapi windawin gaTvaloT da wina<br />

safexurebsac gadaxedoT). yvelaze gegmazomier mkvlevarsac hqonia SemTxveva,<br />

rom moulodnelad aRmouCenia raRac, rasac misi muSaoba axali mimarTulebiT<br />

warumarTavs. imuSaveT gegmis mixedviT, magram mzad iyaviT gegmidan<br />

gadasaxvevad, misi axali gegmiT SecvlisTvisac ki.<br />

Tu Zalian axalbeda mkvlevari xarT, SeiZleba, aseve, ifiqroT, rom<br />

zogierTi sakiTxi, romelsac Cven ganvixilavT, scdeba Tqveni uSualo<br />

saWiroebebis sferos. viciT, rom aTgverdiani sakurso naSromi gansxvavdeba<br />

sadoq<strong>to</strong>ro disertaciisgan. Tumca, orive maTgani moiTxovs garkveul<br />

dafiqrebas, es ki yvelaze gamoucdel mkvlevarsac SeuZlia. Tqvens<br />

kompetenturobas maSin srulyofT, rodesac ara mxolod gegmavT samuSaos,<br />

aramed iwyebT im praqtikuli unarebis gavarjiSebas, romlebic gamocdilma<br />

mkvlevarebma SeiZines, rodesac Tqvens etapze imyofebodnen.<br />

veranairi wigni ver mogamzadebT kvleviTi proeqtis TiToeuli<br />

aspeqtisTvis. verc am wignidan miiRebT konkretul meTodologiebs iseT<br />

sferoebSi, rogoricaa fsiqologia, ekonomika an filosofia, kidev ufro<br />

naklebad – fizikaSi, qimiasa an biologiaSi. am wignidan verc imas SeityobT, Tu<br />

rogor unda moargoT akademiuri kvlevebis Sesaxeb miRebuli codna Tqvens<br />

samuSao an profesiul garemos.<br />

Tumca, am wignSi warmodgenilia im procesebis da azrovnebis yaidis<br />

mimoxilva, romlebic safuZvlad udevs yvela kvlevas, ganurCevlad imisa, Tu<br />

rodis xorcieldeba is; aq, agreTve, mimoxilulia is gegmebi, romlebic unda<br />

moamzadoT naSromis dagegmvis, Sedgenisa da damuSavebisTvis. rodesac SeiZenT<br />

am codnas da profesorebis daxmarebiT SeZlebT Tqveni proeqtebis warmarTvas,<br />

aRar SeuSindebiT proeqtebTan dakavSirebul gamowvevebs. saboloo jamSi ki<br />

iswavliT yvelaze kompleqsuri proeqtebis damoukideblad marTvas, rogorc<br />

akademiur, ise profesiul sferoebSi.<br />

pirveli nabiji srulyofili kvlevisTvis saWiro unarebis<br />

gamomuSavebisken imis gagebaa, Tu ras fiqroben gamocdili mkvlevrebi kvlevis<br />

miznebis Sesaxeb.<br />

23


1 ra aris kvleva da ras fiqroben mkvlevarebi mis Sesaxeb<br />

1.1 ras fiqroben mkvlevarebi kvlevis miznebze<br />

1.2 sami saxis SekiTxva, romlebsac mkvlevarebi svamen: konceptualuri<br />

SekiTxvebi: ra unda vifiqroT?<br />

1.2.1 praqtikuli SekiTxvebi: ra unda gavakeToT?<br />

1.2.2 gamoyenebiTi SekiTxvebi: ra unda gavigoT, vidre gvecodineba, ra<br />

aris gasakeTebeli?<br />

1.2.3 SekiTxvis sworad arCeva<br />

1.2.4 gansakuTrebuli gamowveva konceptualuri SekiTxvebisas: pasuxis<br />

gacema SekiTxvaze: mere ra, rom gvaqvs pasuxi sakvlev kiTxvaze?<br />

kvlevas atarebT yovel jerze, rodesac svamT SekiTxvas da eZebT faqtebs<br />

masze pasuxis gasacemad, ganurCevlad imisa, SekiTxva ise martivia, rogorc<br />

wyalsadenis SemkeTeblis povna, Tu iseTi rTuli, rogoricaa sicocxlis<br />

dasabamis aRmoCena. rodesac pasuxi mxolod Tqven gainteresebT an rodesac<br />

sxvebs, ubralod, informaciis swrafad gageba surT, albaT, naSroms ar dawerT.<br />

iseT SemTxvevebSi ki, rodesac mkiTxvelebisTvis Tqveni debulebebi mxolod<br />

maSin aris sarwmuno, rodesac xedaven, rogor gamoitaneT es daskvnebi,<br />

werilobiTi angariSis momzadeba mogiwevT. faq<strong>to</strong>brivad, umeteswilad, swored<br />

kvleviTi naSromebidan vityobT sarwmuno faqtebs samyaros Sesaxeb: rom erT<br />

dros arsebobdnen dinozavrebi, rom daavadebebs baqteriebi iwvevs da Tundac<br />

imas, rom dedamiwa mrgvalia.<br />

SesaZloa, ifiqroT, rom Tqveni moxseneba mcireds Tu Sematebs msoflio<br />

codnas. SeiZleba, asec aris. Tumca, kargad damuSavebuli naSromi mniSvnelovan<br />

codnas da gamocdilebas mainc SegZenT. agreTve, SeiZleba, migaCndeT, rom Tqveni<br />

momavali saqmianoba ara samecniero kvleva, aramed biznesi an sxva profesiaa.<br />

miuxedavad amisa, kvleva iseve mniSvnelovania akademiuri sferos gareT, rogorc<br />

mecnierebaSi. amdenad, akademiuri kvlevis xelovnebis dauflebiT erT dResac<br />

SeZlebT, ganaxorcieloT kvleva, romelic mniSvnelovani iqneba sul mcire<br />

maTTvis, visTanac muSaobT da SesaZloa, TiToeuli CvenganisTvisac ki.<br />

kvlevis Catarebis meTodebis dauflebisas, aseve, swavlobT sxvebis mier<br />

ganxorcielebuli kvlevebis gamoyenebasa da Sefasebas. nebismieri profesiis<br />

mkvlevarma gadawyvetilebis miRebamde unda waikiTxos da Seafasos kvlevis<br />

angariSi; amis ukeT gakeTebas mxolod maSin SeZlebT, rodesac iciT, rogor<br />

afaseben sxvebi Tqvens kvleviT moxsenebas. am wignSi aqcenti gakeTebulia<br />

mecnierul sferoSi Catarebul kvlevaze. Tumca, Cven yoveldRiurad<br />

vkiTxulobT an gvesmis im kvlevebis Sesaxeb, romelsac SeuZlia, zegavlena<br />

moaxdinos Cvens cxovrebaze. miuxedavad amisa, vidre virwmunebT am naSromebs,<br />

kritikulad unda SevafasoT da ganvsazRvroT, efuZneba Tu ara isini s<strong>and</strong>o<br />

faqtebs da sarwmuno msjelobas.<br />

eWvgareSea, rom msjelobisa da faqtebis moyvanis garda, kidev sxva<br />

gzebiTac SeiZleba kargi daskvnebis gamotana: SegviZlia, daveyrdnoT tradicias<br />

da av<strong>to</strong>ritets an intuicias, Cvens xedvas, an Tundac Cvens yvelaze primitiul<br />

emociebs. magram, rodesac vcdilobT, avuxsnaT sxvebs ara mxolod is, ra<strong>to</strong>m<br />

24


gvjera Cveni Sexedulebis, aramed isic, ra<strong>to</strong>m unda irwmunon maTac, saWiroa<br />

imaze meti, vidre, ubralod, Cveni azrebis da Sexedulebebis wardgenaa.<br />

swored amiT gansxvavdeba kvleva sxva saxis mtkicebiTi xasiaTis<br />

naSromebisgan: is unda emyarebodes faqtebs, romlebsac mkiTxvelebi simarTled<br />

CaTvlian, ganurCevlad Tqveni Sexedulebebisa da rwmenisa. maT unda SeZlon,<br />

miyvnen Tqvens msjelobas da irwmunon im faqtebis, romelzec es msjeloba<br />

aageT. amdenad, Tqveni, rogorc mkvlevris warmateba, damokidebulia ara<br />

mxolod imaze, ramdenad kargad SeagrovebT da gaaanalizebT monacemebs, aramed<br />

imazec, ramdenad mkafiod warudgenT Tqvens msjelobas mkiTxvelebs: maT unda<br />

mieceT saSualeba, Seafason da gamoscadon Tqveni daskvnebi, vidre irwmuneben<br />

da daeTanxmebian maT.<br />

1.1 ras fiqroben mkvlevrebi kvlevis miznebze?<br />

yvela mkvlevari agrovebs faqtebsa da informacias, rasac monacemebs<br />

vuwodebT. Tumca, kvlevis miznebisa da sakuTari gamocdilebidan gamomdinare,<br />

isini am monacemebs sxvadasxvanairad iyeneben. zogierTi mkvlevari agrovebs<br />

monacemebs iseT sakiTxze, rogoricaa is<strong>to</strong>riebi alamos brZolis Sesaxeb da<br />

amas, ubralod, piradi interesis dakmayofilebis mizniT (an maswavleblis<br />

davalebis Sesasruleblad) akeTebs.<br />

Tumca, mkvlevrebis umetesobas surs, vicodeT Tu icodnen faqtebze meti.<br />

amdenad, isini eZeben sxvadasxva Temaze ara nebismier, aramed konkretul<br />

monacemebs, romlebsac gamoiyeneben faqtebad Temidan gamomdinare wamoWrili<br />

SekiTxvis gamosacdelad da dasasabuTeblad. SekiTxva ki SeiZleba aseTic iyos:<br />

`ra<strong>to</strong>m gaxda alamos is<strong>to</strong>ria erovnuli legenda?”<br />

Tumca, gamocdilma mkvlevrebma ician, rom imaze meti unda gaakeTon,<br />

vidre mkiTxvelebis TavinTi pasuxebis s<strong>and</strong>oobaSi darwmunebaa. maT, agreTve,<br />

unda gviCvenon, ra<strong>to</strong>m aris maTi SekiTxva mniSvnelovani, rogor gvexmareba<br />

gacemuli pasuxi ufro masStaburi sakiTxis axleburad gagebaSi. magaliTisTvis,<br />

Tuki gamovikvlevT, ra<strong>to</strong>m gaxda alamos is<strong>to</strong>ria erovnuli legenda, SevZlebT<br />

pasuxis gacemas ufro masStabur SekiTxvaze: rogor Camoayaliba regionulma<br />

miTebma Cveni erovnuli xasiaTi?<br />

SegiZliaT SeafasoT, ramdenad axlos dgas Tqveni azrovneba gamocdili<br />

mecnierebis azrovnebasTan, Tuki aRwerT Tqvens proeqts aseTi winadadebiT:<br />

1. me vmuSaob Temaze X [is<strong>to</strong>riebi alamos brZolis Sesaxeb]<br />

2. vinaidan msurs, gavigo Y [ra<strong>to</strong>m gaxda misi is<strong>to</strong>ria erovnuli legenda]<br />

3. raTa SevZlo sxvebis daxmareba Z-is gagebaSi [rogor Camoayaliba aseTma<br />

regionulma miTebma Cveni erovnuli xasiaTi].<br />

es winadadebebi yuradRebiT ganxilvas imsaxurebs, radgan aRwers ara<br />

mxolod Tqveni kvlevis progress, aramed, agreTve, Tqveni, rogorc mkvlevris<br />

zrdas.<br />

1. `...me vmuSaob Temaze...”: mkvlevrebi xSirad iwyeben iseTi martivi TemiT,<br />

rogoricaa alamos brZola, radgan es maTi davalebaa, an am TemaSi aris raRac,<br />

ramac gaurkvevlobaSi Caagdo isini, an, ubralod, imi<strong>to</strong>m, rom Tema sainteresoa.<br />

Secdoma, romelic mkvlevarma gamoucdelobis gamo SeuZleba dauSvas, sakvlevi<br />

sakiTxis CamoyalibebaSi aq gaCerebaa. daaxvaveben aTasobiT SeniSvnas, magram ver<br />

25


wyveten, ra monacemebi gamoiyenon da ra _ ara. rodesac weris dro dgeba,<br />

yvelafers CarTaven moxsenebaSi, romelic Sedegad SemTxveviTi faqtebis grovis<br />

saxe iRebs. Tuki es faqtebi TemiT dainteresebuli mkiTxvelebisTvis axalia,<br />

SeiZleba, waikiTxon angariSi. Tumca aseT mkiTxvelebsac ki eqnebaT survili,<br />

Cawvdnen am faqtebis mniSvnelobas.<br />

2. `...vinaidan msurs, gavigo, rogor da ra<strong>to</strong>m...”: SedarebiT gamocdili<br />

mkvlevrebi, rogorc wesi, iwyeben ara ubralod TemiT, aramed kvlevis<br />

SekiTxviT, magaliTad, `ra<strong>to</strong>m gaxda alamos is<strong>to</strong>ria erovnuli legenda?” maT<br />

ician, rom mkiTxvelebi moyvanil faqtebs mniSvnelovnad CaTvlian mxolod im<br />

SemTxvevaSi, Tu es faqtebi pasuxs asabuTebs. marTlac, mkvlevars mxolod<br />

SekiTxvis daxmarebiT SeuZlia, gansazRvros, romeli faqtebi moiZios da<br />

romeli da<strong>to</strong>vos – mas sWirdeba ara mxolod pasuxis damamtkicebeli faqtebi,<br />

aramed isinic, romlebic cdis an sulac eWqveS ayenebs maT. rodesac mkvlevari<br />

fiqrobs, rom gaaCnia pasuxis gamyarebisTvis sakmarisi damamtkicebeli sabuTi<br />

da SeuZlia, saTanadod gaumklavdes iseT monacemebs, romlebic ewinaaRmdegeba<br />

mas, pirvel rigSi naSroms sakuTari msjelobis gamosacdelad wers, xolo<br />

Semdgom uziarebs sxvebs gamosacdelad.<br />

3. ”... raTa davexmaro sxvebs, gaigon...”: yvelaze warmatebulma mkvlevrebma ician,<br />

rom mkiTxvelisTvis ara mxolod pasuxi unda iyos sarwmuno, aramed SekiTxvac<br />

_ mniSvnelovani. isini unda elodnen, rom mkiTxvelebic dasvamen SekiTxvas:<br />

,,mere ra? ra<strong>to</strong>m unda maRelvebdes, ra<strong>to</strong>m gaxda alamos is<strong>to</strong>ria legenda?”<br />

SekiTxvas `mere ra?” SeuZlia, daabnios yvelaze gamocdili mkvlevaric ki.<br />

miuxedavad amisa, yovelma mkvlevarma unda scados am SekiTxvaze pasuxis gacema:<br />

Tu amas Tavs gavarTmevT, SevZlebT, ukeT gavigoT iseTi masStaburi sakiTxi,<br />

rogoricaa aseTi is<strong>to</strong>riebiT Cveni erovnuli xasiaTis Camoyalibeba.<br />

gamWriaxi mkvlevari amazec ar Cerdeba. is elis, rom mkiTxvelebi kvlav<br />

dasvamen SekiTxvas `mere ra?” da fiqrobs sxva, kidev ufro masStaburi pasuxis<br />

mofiqrebaze: Tuki SevZlebT, gavigoT, ram Camoayaliba Cveni erovnuli xasiaTi,<br />

SevZlebT, ukeT gavigoT, vin varT amerikelebi. Tu am SekiTxvis dasmamde viciT<br />

pasuxi wina SekiTxvaze, SesaZloa, isic gavigoT, msoflioSi xalxs ra<strong>to</strong>m aqvs<br />

Cvenze es Tu is Sexeduleba. Tumca, yvelaze warmatebulma mkvlevrebma ician,<br />

rom mkiTxvels ainteresebs SekiTxva mxolod maSin, rodesac hgonia, rom am<br />

SekiTxvaze pasuxis Sedegad dasvams ara SekiTxvas - `mere ra?” - aramed ityvis -<br />

`amisi gageba mniSvnelovania!”<br />

mokled rom vTqvaT, yvela SekiTxva erTnairad kargi ar aris. SegviZlia,<br />

vikiTxoT, ramden katas eZina alamoSi brZolis wina Rames, ras mogvcems amis<br />

gageba? rTulia, winaswar ganvWvri<strong>to</strong>T, aseT kiTxvaze pasuxis gacema rogor<br />

dagvexmareba ufro masStaburi da mniSvnelovani sakiTxebis kvlevaSi. amdenad,<br />

SesaZloa, arc Rirdes msgavsi SekiTxvis dasma (Tumca, rogorc Semdgom<br />

vixilavT, SesaZloa, kidec vcdebodeT).<br />

1.2 sami saxis SekiTxva, romlebsac mkvlevrebi svamen<br />

gamocdilma mkvlevrebma ician, rom mkiTxveli maTgan sxvadasxva<br />

SekiTxvis dasmas da maTze pasuxis gacemas elis. samecniero sferoSi yvelaze<br />

gavrcelebulia konceptualuri SekiTxvebi, xolo sxvadasxva profesiul<br />

sferoebSi _ praqtikuli.<br />

26


1.2.1 konceptualuri SekiTxvebi: ra unda vifiqroT?<br />

SekiTxva konceptualuria, Tu pasuxi SekiTxvaze `mere ra?” mkiTxvels ki<br />

ar karnaxobs, ra unda gaakeTos, aramed exmareba garkveuli sakiTxis gagebaSi:<br />

1. me vmuSaob Temaze X<br />

2. vinaidan msurs, gavigo rogor/ra<strong>to</strong>m/Tu Y [mere ra, Tu gaigeb?]<br />

3. raTa SevZlo, sxvebs davexmaro, gaigon, rogor/ra<strong>to</strong>m/Tu Z.<br />

vinmesTvis rom mogiwioT Tqveni kvlevis axsna, saubari SeiZleba<br />

Semdegnairad warimarTos:<br />

_ me riskis Sefasebis Temaze vmuSaob<br />

_ ra<strong>to</strong>m?<br />

_ msurs, gavigo, rogor afaseben rigiTi adamianebi terorizmis Sedegad<br />

dazaralebis risks.<br />

_ ras mogcems amis gageba??<br />

_ rodesac gavigeb, SesaZloa, ukeT gavarkvioT iseTi masStaburi sakiTxi,<br />

rogoricaa emociuri da racionaluri faq<strong>to</strong>rebis urTierTqmedeba da maTi<br />

zegavlena rigiTi adamianebis mier riskis aRqmaze.<br />

humanitarul, socialur da sabunebismetyvelo mecnierebebSi mkvlevrebi,<br />

umeteswilad, iseT konceptualur SekiTxvebze muSaoben, rogoricaa `rogori<br />

gavlena moaxdina Seqspiris politikurma garemom mis piesebze? ram gamoiwvia<br />

CrdiloeT amerikis yvelaze didi ZuZumwovrebis gadaSeneba? ra Semadgenloba<br />

aqvs kometas? am SekiTxvebze pasuxebiT ver gavigebT, rogor unda SevcvaloT<br />

samyaro; samagierod,, ukeT gavicnobT mas.<br />

aSkaraa, rom konceptualur SekiTxvaze gacemuli pasuxi xSirad<br />

praqtikuli sakiTxis gadaWraSi gvexmareba. swored ami<strong>to</strong>m, vidre mniSvnelovani<br />

praqtikuli problemis gadaWras SevudgebodeT, rogorc wesi, mis ukeT<br />

gasagebad konceptualuri kvlevis Catarebaa saWiro. Tumca, samecniero sferoSi<br />

mkvlevarTa umravlesobis ZiriTadi mizani, metwilad, mxolod Cveni codnis<br />

gaumjobesebaa.<br />

1.2.2 praqtikuli SekiTxvebi: ra unda gavakeToT?<br />

amjerad sxva saxis SekiTxvas svamT. vuwodoT mas praqtikuli. es is<br />

SemTxvevaa, rodesac Tqveni pasuxiT SekiTxvaze `mere ra?” mkiTxveli igebs, ra<br />

unda moimoqmedos, rom Secvalos an gamoasworos problemuri viTareba:<br />

1. me vmuSaob X Temaze<br />

2. vinaidan msurs, gavigo Y [mere ra, Tu gaigeb?]<br />

3. raTa SevZlo mkiTxvelebs vuTxra, ra gaakeTon Z-is<br />

gamosasworeblad/gasaumjobeseblad<br />

praqtikul SekiTxvaze muSaobas ase axsnidiT:<br />

_ riskis Sesaxeb informaciis efeqtianad miwodebis Temaze vmuSaob.<br />

_ ra<strong>to</strong>m?<br />

_ msurs, gavigo, ra fsiqologiuri faq<strong>to</strong>rebis gamo afaseben gadaWarbebiT<br />

rigiTi amerikelebi teroristuli Tavdasxmis risks.<br />

_ ras mogcems amis gageba?<br />

Sedegad SemeZleba, vurCio mTavrobas, rogor unda gaaneitralos es faq<strong>to</strong>rebi,<br />

rodesac sazogadoebas awvdis informacias terorizmis realur safrTxeze.<br />

27


praqtikuli SekiTxvebi yvelaze metad gavrcelebulia samecniero sferos<br />

farglebs gareT, gansakuTrebiT - biznesSi. iseT akademiur sferoebSi,<br />

rogoricaa j<strong>and</strong>acva da sainJinro saqme, mkvlevrebi zogjer praqtikul<br />

SekiTxvebs svamen, Tumca ufro xSirad isini mesame saxisas. is arc wmindad<br />

praqtikulia da arc wmindad konceptualuri: mas vuwodebT gamoyenebiTi<br />

kvlevis SekiTxvas.<br />

1.2.3 gamoyenebiTi SekiTxvebi: ra unda gavigoT, vidre gavarkvevT, ra gavakeToT?<br />

xSirad viciT, rom raRac unda movimoqmedoT praqtikuli problemis<br />

gadasaWrelad. Tumca, vidre gavarkvevT, ra unda gavakeToT, unda CavataroT<br />

kvleva, rom ukeT CavwvdeT problemas. am saxis kvlevas SegviZlia vuwodoT<br />

gamoyenebiTi. am Sualeduri saxis SekiTxviT mesame safexurze wamoiWreba<br />

SekiTxva, romelze pasuxic aris ara praqtikuli problemis gadaWris gza,<br />

aramed mxolod nabiji misi gadaWrisken.<br />

_ msurs, gavigo, rogor Secvales amerikelebma TavianTi yoveldRiuri cxovreba<br />

11 seqtembris teroristuli Tavdasxmebis Sedegad.<br />

- ras mogcemT amis gageba?<br />

- SegveZleba, gavigoT fsiqologiuri faq<strong>to</strong>rebi, romlebic ganapirobebs<br />

Cveulebrivi amerikelebis mier teroristuli Tavdasxmis riskis<br />

gadaWarbebiT Sefasebas.<br />

- mere ra, Tu amas gaigebT?<br />

- Semdeg SevZlebT, gavigoT, rogor SevamciroT am fsiqologiuri<br />

faq<strong>to</strong>rebis Sedegebi.<br />

- Sedegad ras miiRebT?<br />

- Sedegad, albaT, mTavroba SeZlebs, ufro efeqturad miawodos<br />

mosaxleobas informacia terorizmis riskis Sesaxeb.<br />

gamoyenebiTi SekiTxvebi gavrcelebulia iseT akademiur sferoebSi<br />

rogoricaa biznesi, inJineria da medicina, aseve, iseT kompaniebSi da<br />

saxelmwifo uwyebebSi, kvlevas ama Tu im problemis gadasaWrelad rom<br />

atareben.<br />

1.2.4 swori SekiTxvis SerCeva<br />

zogierT axalbeda mkvlevars ar moswons wminda konceptualuri kvlevis<br />

SekiTxvebi, radgan miaCniaT, rom isini Zalian `Teoriulia” an ar Seesabameba<br />

`realur” samyaros. amdenad, isini gvTavazoben kvlevis Sedegebis praqtikuli<br />

gamoyenebis SesaZloblobis mcdar varaudebs: roca gvecodineba, rogor<br />

imoqmeda rasam alamos is<strong>to</strong>riebis politikuri zegavlenis Camoyalibebaze,<br />

SevZlebT gavigoT, rogor gamoiyenes rasizmi patriotizmis gasaZliereblad da,<br />

amdenad, rogor unda aRmoifxvras patriotizmTan dakavSirebuli rasistuli<br />

mowodebebi axlo aRmosavleTis konfliqtebis konteqstSi.<br />

amgvari motivacia gasagebia. Tumca, vidre ar dagavaleben gamoyenebiTi an<br />

praqtikuli problemis kvlevas, nu SeeWidebiT mas. savaraudod, mniSvnelovani<br />

praqtikuli problemis gadaWras sakurso naSromis farglebSi ver moaxerxebT.<br />

Tanac, nebismier SemTxvevaSi, samecniero sferos warmomadgenelTa umetesoba<br />

sakuTar misias xedavs ara msoflio problemebis pirdapir gamosworebaSi,<br />

28


aramed maT ukeT gagebaSi (rac SeiZleba, an gamodges, an _ ara am problemebis<br />

gadasaWrelad).<br />

1.2.5 gansakuTrebuli sirTule konceptualuri SekiTxvebis SemTxvevaSi: pasuxis<br />

gacema SekiTxvaze ,,mere ra?”<br />

praqtikul SekiTxvebze metwilad ar aris saWiro pasuxis gacema<br />

SekiTxvaze `mere ra”, radgan dadebiTi Sedegebi, rogorc wesi, TvalsaCinoa.<br />

yvelaze gamoyenebiTi SekiTxvebic ki gulisxmobs, rom maTze pasuxis gacemas<br />

praqtikuli dadebiTi mxare aqvs: cota mkiTxvels Tu gauCndeba kiTxva, ra<strong>to</strong>m<br />

cdilobs mkvlevari gaigos, ra aris alcaimeri. Tumca, konceptualuri<br />

SekiTxvebis SemTxvevaSi, gamocdili mkvlevrebisTvisac ki ar aris xSirad<br />

cxadi, ras gvaZlevs am SekiTxvaze pasuxis gacema. ,,mere ra, Tu Seqspirma ledi<br />

makbeti scenaze ar mokla? mere ra, Tu zogierT kulturaSi religiur<br />

ritualebSi gamoiyeneba niRbebi, sxvagan ki ara? ras gvaZlevs da ra<strong>to</strong>m aris<br />

mniSvnelovani amis codna?”<br />

Sesaval kursze momzadebul referatSi Tqveni pedagogi SeiZleba,<br />

dakmayofildes nebismieri gonivruli pasuxiT SekiTxvaze `mere ra?”. amdenad,<br />

warumateblobad nu CaTvliT, Tu kvleviTi karieris dasawyisSi giWirT am<br />

SekiTxvaze pasuxis gacema. nurc imas ifiqrebT, rom ar xarT mzad samuSaos<br />

Casatareblad. faq<strong>to</strong>brivad, SesaZloa, iqamde ver aRmoaCinoT pasuxi SekiTxvaze<br />

`mere ra?”, vidre ar SeqmniT naSromis Sav variants; SeiZleba, pasuxis gacema<br />

verc mis dasrulebamde SeZloT da maSinac ki SesaZloa, pasuxi sagulisxmo<br />

mxolod TqvenTvis iyos.<br />

im SemTxvevaSi, Tuki Tqveni sadiplomo naSromia Tu sadisertacio,<br />

mxolod xelmZRvanelis moTxovnebis dakmayofileba ar mogiwevT. Tqveni pasuxi<br />

unda akmayofilebdes Tqveni sferos warmomadgenlebis moTxovnebsac. isini<br />

naSromis Sefasebisas gaiTvaliswineben ara mxolod imas, Tu ramdenad<br />

xarisxianad gaeciT kiTxvas pasuxi, aramed imasac, Tu ramdenad mniSvnelovani<br />

iyo Tavad SekiTxvac. gamocdilma mkvlevrebma ician, rom maTi naSromis<br />

wakiTxvisas zogierTi, an sulac bevri mkiTxveli gaifiqrebs, `ar veTanxmebi”.<br />

mkvlevarebi Tvlian, rom es mniSvnelovan sakiTxebze Catarebuli kvlevis<br />

Sedegebis audi<strong>to</strong>riisTvis gaziarebis gardauvali nawilia. Tumca, maTTvis<br />

miuRebelia damokidebuleba `ar mainteresebs”.<br />

amdenad, rac ar unda rTuli iyos amis gakeTeba, Tu xSirad warmoidgenT,<br />

rom sxvebi gisvamen SekiTxvas “mere ra?” da rac ufro xSirad pasuxobT am<br />

kiTxvas, ufro didia Sansi imisa, rom saboloo jamSi warmatebulad gaarTmevT<br />

Tavs amocanas, daarwmunoT mkiTxveli, rom Tqveni moxsenebis wakiTxvaSi dros<br />

fuWad ar kargaven. am amocanis warmatebiT Sesruleba zogjer gamocdil<br />

mkvlevarebsac uWirT. (meaTe TavSi ganvixilavT, rogor unda davweroT iseTi<br />

Sesavali nawili, romelic mkiTxvels naSromis wakiTxvis survils aRuZravs).<br />

29


2 sakiTxidan SekiTxvaze da SekiTxvidan samuSao hipoTezaze gadasvla<br />

2.1 ipoveT SekiTxva sakvlev TemaSi<br />

2.1.1 CaeZieT TqvenTvis saintereso sakiTxebs<br />

2.1.2 gaxadeT Tema advilad marTvadi<br />

2.1.3 CaeZieT TqvenTvis saintereso sakiTxebs<br />

2.1.4 SeafaseT dasmuli SekiTxvebi<br />

2.2 warmoadgineT ramdenime samuSao pasuxi<br />

2.2.1 gansazRvreT samuSao hipoTeza<br />

2.2.2 yuradRebiT moekideT samuSao hipoTezasTan dakavSirebul riskebs<br />

2.2.3 Tu pasuxs ver poulobT, daasabuTeT SekiTxvis marTebuloba<br />

2.3 SeimuSaveT angariSis dafa<br />

2.3.1 CamoayalibeT SekiTxva da samuSao hipoTezebi<br />

2.3.2 CamoayalibeT varaudebi<br />

2.3.3 CawereT, ra saxis damamtkicebeli faqtebi unda moiZioT<br />

2.3.4 ganixileT mTliani gegma<br />

2.4 CamoayalibeT momuSave damxmare gundi<br />

kvleviTi proeqti mxolod monacemebis Segrovebas ar gulisxmobs.<br />

proeqtze muSaoba iwyeba internetis an biblioTekis monaxulebamde<br />

gacilebiT adre da grZeldeba mas Semdegac, rac yvela saWiro<br />

informacia mopovebulia.am procesis ganmavlobaSi Tqven uamravi<br />

konkretuli amocanis winaSe dgaxarT. Tumca, yvela maTgani mimarTulia<br />

mxolod xuTi zogadi miznisken:<br />

- dasvaT SekiTxva, romelzecpasuxis miReba amarTlebs Tqvens drosa<br />

da Sromas da imsaxurebs mkiTxvelis yuradRebas<br />

- ipovoT pasuxi, romelic SegiZliaT, kargi argumentebiT daasabuToT<br />

- ipovoTTqveni argumentebisgamamyarebeli s<strong>and</strong>o faqtebi<br />

- moamzadoT samuSao varianti, romelic gasagebad gadmoscems Tqvens<br />

versias<br />

- gadaamuSavoTsamuSao versiaiqamde, sanam mkiTxveli ar ifiqrebs,<br />

rom pirvel oTx mizans miaRwieT<br />

SegiZliaT es xuTi mizani samuSao kabinetSic ki gaikraT.<br />

kvleviTi proeqtebi rTuli ar iqneboda, am nabijebis martivad<br />

Sesruleba rom SeiZlebodes. Tumca, rogorc xedavT (an male dainaxavT),<br />

kvleva da mis Sedegebze dayrdnobiT angariSis momzadeba<br />

arasodesaaadvili.rodesac erT amocanas asrulebT, Semdeg amocanaze<br />

unda ifiqroT an winasdaubrundeT. kiTxvis procesSi SecvliT<br />

Temebs;samuSao versiis momzadebisas moiZiebT met monacemebs;<br />

30


gadamuSavebisas, savaraudod, aRmoaCenT axal SekiTxvas. kvleva aris<br />

kompleqsuri, rTuli procesida misi winaswar prognozireba Znelia.<br />

Tumca, kvlevis marTva SesaZlebelia im SemTxvevaSi, Tu gaqvT gegma.gegmis<br />

SemuSaveba marTebulia maSinac ki, Tu iciT, rom am gegmidan gadauxvevT.<br />

2.1 ipoveT SekiTxva sakvlev TemaSi<br />

mkvlevrebi proeqtebs sxvadasxvanairad iwyeben. bevrigamocdili<br />

mkvlevari iwyebs SekiTxviT, romelzec pasuxis gacema maTi sferos<br />

warmomadgenlebs surT: ram gamoiwvia CrdiloeT amerikis erT-erTi<br />

yvelaze didi ZuZumwovrebis gadaSeneba? sxvebimxolod bundovani ideiT<br />

iwyeben. maT SeiZleba ar icodnen, ra ainteresebT goliaT zantebsa da<br />

mastedontebze, magram surT, dro dauTmon imis garkvevas, SeZleben Tu<br />

ara iseT SekiTxvad gardaqmnan TavianTi interesi, romelze pasuxis<br />

gacemac mniSvnelovania.<br />

amas garda, ician, rom kvlevis saukeTeso SekiTxva ar aris is,<br />

romelic sxvebs konkretul pasuxs aZlevs. maTpasuxis daxmarebiT unda<br />

SeZlon, gaerkvnen ufro masStabur sakiTxSi (isev da isev ,,mere ra?”).<br />

magaliTad, rom gvcodnoda, ra<strong>to</strong>m gadaSendnen Crdiloamerikeli zantebi,<br />

SevZlebdiT pasuxis gacemas ufro masStabur SekiTxvaze, romelic bevr<br />

is<strong>to</strong>rikos anTropologs ainteresebs: uZvelesi periodis amerikeli<br />

indielebi bunebasTan Sexmatkbilebuladcxovrobdnen, rogorc zogierTs<br />

miaCnia, Tu uzarmazar cxovelebze nadirobdnen, vidre es ukanasknelebi<br />

gadaSendebodnen? (amas Tu gavigebdiT, Semdeg SevZlebdiT, agreTve,<br />

gagvego.....)<br />

garda amisa, aris iseTi SekiTxvebi, romlebic, ubralod,<br />

wamotivtivdeba mkvlevris gonebaSi da gaurkvevelia, saiT waiyvans<br />

mas.zogjer isini exeba,erTi SexedviT, iseT umniSvnelo sakiTxebs, rom<br />

mxolod mkvlevars miaCnia maTze pasuxis miRebasaWirod: ra<strong>to</strong>m rCeba<br />

yavis Sxefebis gaSrobis Semdeg rgolisebri formis laqa? am SekiTxvam<br />

SesaZloa, arsad migviyvanos.Tumca, amas ver ityviT, vidre pasuxs ar<br />

gaigebT.aRsaniSnavia, rom mecnierma, romelic yavis Sxefebisgan<br />

da<strong>to</strong>vebuli laqebisformiT iyo dainteresebuli, gaakeTa aRmoCena<br />

siTxeebis gardaqmnaze.es aRmoCena mniSvnelovani iyo misi sferosTvis<br />

da,aseve, saRebavebis mwarmoebelTaTvisac. amdenad, vin icis, sad migiyvanT<br />

iseTi SekiTxva, rogoricaa `ramden katas eZina alamoSi brZolis wina<br />

Rames?” es winaswar ver gecodinebaT.<br />

sinamdvileSi, mkvlevrSi yvelaze mniSvnelovani Cveulebrivi<br />

movlenebisadmi gansakuTrebuli interesisgaCenis unaria.es SeiZleba iyos<br />

iseTi sakiTxebi, rogoricaa yavis Sxefebis rgolebis forma; an is, Tu<br />

ra<strong>to</strong>m mokla Seqspirma ledi makbeti scenis miRma da ara scenaze; an<br />

ra<strong>to</strong>m ar izrdeba warbi iseve grZeli, rogorc Tma Tavze. gamoimuSaveT<br />

Cveul garemoSi uCveulos danaxvis unari da arasodes gamogelevaT<br />

kvleviTi proeqtebi studen<strong>to</strong>bisas Tu specialistis rangSi.<br />

31


Tu Tema arCeuli gaqvT, gadadiT 2.1.3 punqtze, sadac SekiTxvebs<br />

ixilavT. Tu ukve momzadebuli gaqvT erTi-ori SekiTxva, gadadiT 2.1.4-ze,<br />

raTa isini iq CamoTvlili kriteriumebis mixedviTSeafasoT. Tu jer isev<br />

Temis ZiebaSi xarT, es gegma dagexmarebaT.<br />

2.1.1 CaeZieT TqvenTvis saintereso sakiTxebs<br />

Tu aarCevT Tqveni sferos Sesabamis nebismier Temas, dasviT<br />

SekiTxvebi:<br />

- romel Temebze gaqvT ukve garkveuli warmodgena SeZenili an<br />

SegiZliaT meti gaigoT?<br />

- ris Sesaxeb gsurT, icodeT meti? adgilis? adamianis? drois? sagnis?<br />

azris? procesis Sesaxeb?<br />

- SegiZliaT,internetSi ipovoT sadiskusio forumebi TqvenTvis<br />

saintereso sakiTxebis Sesaxeb?<br />

- Tqvens sferosTan dakavSirebuli ra sakiTxebi gangixilavT sxvebTan<br />

da Semdgom aRmogiCeniaT, rom ver asabuTebT Tqvens Sexedulebebs<br />

kargi argumentebiTa da faqtebiT?<br />

- Tqvens sferoSi, romeli sakiTxebis gageba ueWirT im adamianebs<br />

romlebic ar miekuTvnebian Tqvens sferos?<br />

- ra sakiTxebze muSaobs Tqveni profesori? surs, rom Tqven<br />

gamoikvlioT misi nawili? nu mogeridebaT amis kiTxva.<br />

- aqvsTu ara Tqvens biblioTekas kargi resursebi romelime sferoSi?<br />

hkiTxeTTqvens profesors an biblioTekars.<br />

- romeli kursebis gavlas apirebT Tqvens sferoSi an mis gareT?<br />

ipoveT?MmoZebneT saxelmZRvanelo da gadaxedeT mas kvlevis<br />

SekiTxvebis mosaZebnad.<br />

- Tu samuSaos miReba gsurT, ra saxis kvleviTi moxseneba dagexmarebaT<br />

amaSi? damsaqmeblebi xSirad iTxoven k<strong>and</strong>idatisgan naSromis nimuSebis<br />

warmodgenas.<br />

- ideebisTvisSegiZliaT, aseve, mimarToT gamoqveynebul literaturas.<br />

- Tvali gadaavleT sakiTxebs Tqveni sferos Sesabamis specialur<br />

saZieblebSi, magaliTad, filosofosis indeqsSi, geografiul<br />

abstraqtebSi, qalTa sakiTxebis kvlevasTan dakavSirebulmoxsenebebSi<br />

da a.S. (bibliografiaSi Tqveni sferos Sesabamisi sakiTxebi meore<br />

kategoriaSia mocemuli).<br />

- gadaxedeT Jurnals, sadac ganxilulia wlis saukeTeso naSromebi<br />

Tqvens sferoSi (bibliografiaSi Tqveni sferos Sesabamisi sakiTxebi<br />

meore kategoriaSia mocemuli).<br />

akademiuri kvleva gulisxmobs mis gaziarebas.Tumca, codna,<br />

romelsac kvlevis saSualebiT iRebT, imavdroulad,mniSvnelovania<br />

mxolod TqvenTvis.amdenad, gamoiCineT windaxeduleba: aarCieT iseTi<br />

proeqti, romelic erTi wlis Semdeg gamogadgebodaT. Tumca, isic<br />

gaiTvaliswineT, rom SesaZloa, didxans mogiwioT proeqtze muSaoba.aseT<br />

SemTxvevaSi, Tema sakmaod saintereso unda iyos, rom warmatebiT<br />

gaarTvaT Tavi masTan dakavSirebul sirTuleebs.<br />

32


2.1.2 gaxadeT Tema advilad marTvadi<br />

Tu SearCevT Temas, romlis saxeli enciklopediis statias hgavs –<br />

xidebi, Citebi, niRbebi — imden wyaros ipoviT, rom maT gacnobas,<br />

SeiZleba, mTeli cxovreba mo<strong>and</strong>omoT. SerCeuli Temidan unda amoWraT<br />

advilad marTvadi nawili.es SegiZliaT gaakeToT biblioTekaSi<br />

wasvlamde:daaviwroeT Tema; gansazRvreT, TemaSi konkretulad ra<br />

gainteresebT: magaliTad, ris gamo airCieT niRbebis Tema? niRbebTan<br />

dakavSirebuli ra konkretuli aspeqti aRZravs TqvenSi interess?<br />

ganixileT Tema TqvenTvis cnobil raime konteqstSi, Semdeg daamateT<br />

sityvebi da frazebi am codnis asaxvisTvis:<br />

- niRbebi religiur ceremoniebSi<br />

- niRbebi, rogorc simbolo hopis <strong>to</strong>mis religiur ceremoniebSi<br />

- kerpTaniRbebi, rogorc ciuri sulebis simbolo hopis <strong>to</strong>mis<br />

nayofierebis ceremoniebSi<br />

SesaZloa, ver moaxerxoT Temidan konkretuli aspeqtis SerCeva,<br />

vidre mis Sesaxeb literaturis gacnobas ar daiwyebT.es dros<br />

moiTxovs.amdenad, adre SeudeqiT kiTxvas (am mosamzadebeli samuSaos<br />

didi nawilis Sesruleba internetiT SegiZliaT);<br />

- Tavdapirvelad zogad enciklopediaSi moiZieT Temis mimoxilva<br />

(bibliografiaSi ixileT punqtebi meore kategoriaSi gamoyenebuli<br />

zogadi xasiaTis literaturis Sesaxeb); Semdeg Tematur<br />

enciklopediaSi (meore kategoriaSi ixileT punqtebi Tqvens<br />

sferoze) gaecaniT masalebs Temis Sesaxeb.<br />

- gadaaTvaliereT Temis Sesaxeb arsebuli kvlevebi (Cveulebriv,<br />

kvlevebi miTiTebulia enciklopediis statiebSi).<br />

- yovelwliur bibliografiaSi Tvali gadaavleT Tqveni Temis<br />

qvesaTaurebs (bibliografiaSi meoTxe kategoriaSi ixileT punqtebi<br />

Tqvens sferoze). es Temis dasamuSaveblad saWiro sakiTxavi<br />

literaturis siis SeqmnaSic dagexmarebaT.<br />

- internetSimoiZieT masalebi Temis Sesaxeb (magram yuradRebiT<br />

daakvirdiT moZiebul masalebs; ix. punqti 3.4.3).<br />

gansakuTrebiT sasargebloa Temebi, romlebic iwvevs diskusias:<br />

fiSeris mtkicebiT, `helouinis” niRbebi gamoxatavs bavSvebis pirv<strong>and</strong>el<br />

SiSebs, magram asea ki es? SesaZloa, ver SeZloT kamaTis gadaWra, magram<br />

SeZlebT, gaigoT, rogor warimarTeba amgvari diskusiebi (met<br />

informacias am sakiTxis Sesaxeb ixilavT punqtSi 3.1.2).<br />

2.1.3 dasviT SekiTxva Tqvens TemasTan dakavSirebiT<br />

es gaakeTeT ara mxolod erTxel, sawyis etapze, aramed, mTeli<br />

proeqtis ganmavlobaSi.dasviT SekiTxvebi kiTxvisas, gansakuTrebiT<br />

SekiTxvebi rogor da ra<strong>to</strong>m (ix., agreTve, punqtebi 4.1.1 – 4.1.2).<br />

mosinjeTsxva saxis SekiTxvebic (kategoriebi Tavisufalia da nawilobriv<br />

emTxveva erTmaneTs. amdenad, nu iRelvebT maT gacalkevebaze).<br />

33


1. dasviT SekiTxva imis Taobaze, Tu rogor esadageba Tema ufro farTo<br />

konteqsts (is<strong>to</strong>riul, socialur, kulturul, geografiul, funqciur,<br />

ekonomikur da a.S.):<br />

- rogoresadagebaTqvens mier arCeuli Tema ufro vrcel is<strong>to</strong>rias?<br />

ra xdeboda niRbebamde? rogor gaCnda isini? ra<strong>to</strong>m? ra cvlilebebi<br />

gamoiwvia niRbebma socialuri da geografiuli garemos sxva<br />

nawilebSi? rogor da ra<strong>to</strong>m moxda es? ra<strong>to</strong>m daiwyes niRbebis<br />

gamoyeneba `helouinze”? rogor da ra<strong>to</strong>m gaxda niRbebis wyalobiT<br />

`helouini” amerikaSi Sobis Semdeg udidesi dResaswauli?<br />

- rogorxdeba Tqveni Tema ufro didi sistemis moqmedi nawili?<br />

rogor asaxavs niRbebi konkretuli sazogadoebebis da kulturebis<br />

Rirebulebebs? ra daniSnuleba aqvs niRabs hopis <strong>to</strong>mis cekvebSi?<br />

saSinelebaTa filmebSi?kostumirebulmejlisebze? SeniRbvis garda,<br />

kidev ra mizniT gamoiyeneba niRabi? ra zegavlena moaxdina<br />

tradiciul ornamentebze `kaCinebis” niRbebze mzardma moTxovnam?<br />

- riT hgavs da riT gansxvavdeba Tqveni Tema sxva msgavsi Temebisgan?<br />

rogor gansxvavdeba amerikel indielTa ceremoniebSi gamoyenebuli<br />

niRbebi im niRbebisgan, romlebsac afrikis mkvidri mosaxleoba<br />

iyenebs? ra saerTo aqvs `helouinis” niRabs mardi grasis<br />

niRbebTan? ra saerTo aqvs niRabsa da plastikur qirurgias?<br />

2. dasviT SekiTxvebi Tavad sakiTxis, rogorc damoukidebeli erTeulis<br />

xasiaTze:<br />

- rogor Seicvala Tqveni Tema droTa ganmavlobaSi? ra<strong>to</strong>m? ra aris<br />

misi momavali? rogor Seicvala `helouinis” niRbebi? ra<strong>to</strong>m?<br />

rogor Seicvala amerikel indielTa niRbebi? ra<strong>to</strong>m?<br />

- rogor erTi<strong>and</strong>eba Tqveni Temis nawilebi mTlian sistemad? niRbis<br />

ra nawilebia yvelaze mniSvnelovani hopis <strong>to</strong>mTa ceremoniebSi?<br />

ra<strong>to</strong>m? ra<strong>to</strong>m faravs zogierTi niRabi mxolod Tvalebs? ra<strong>to</strong>m<br />

aris ase cotais niRabi, romelic mxolod saxis qveda naxevars<br />

faravs?<br />

- Tqveni Temis ramdeni gansxvavebuli kategoria arsebobs?<br />

`helouinis” niRbebis ra saxeebi arsebobs? ra Tvisebebi aqvs<br />

niRbebs? ra funqciebi aqvs `helouinis” niRbebs?<br />

3. aqcieT dadebiTi SekiTxvebi uaryofiTad: ra<strong>to</strong>m ar gaxda niRbebi Sobis<br />

dResaswaulis nawili? ra<strong>to</strong>m ar gansxvavdeba amerikel indielTa niRbebi<br />

afrikis mkvidri <strong>to</strong>mebis niRbebisgan? Cveulebriv, niRbis ra nawilebi ar<br />

aris mniSvnelovani religiur ceremoniebSi?<br />

4. dasviT diskusiis gamomwvevi SekiTxvebi: ra<strong>to</strong>m aris gavrcelebuli<br />

niRbebi afrikis <strong>to</strong>mTa religiebSi, magram ara - dasavleTSi? ra<strong>to</strong>m<br />

moswonT bavSvebs `helouinis” niRbebis tareba zrdasrulebis did<br />

34


nawilze metad? ra<strong>to</strong>m ar atareben kamuflaJiT Semosili monadireebi<br />

niRbebs?<br />

5. dasviT SekiTxvebi `ra iqneboda, rom?”: ra iqneboda, Tqveni Tema<br />

saerTod rom ar arsebuliyo, an gamqraliyo, an axal konteqstSi<br />

aRmoCeniliyo? ra iqneboda, usafrTxoebis garda, sxva mizniT niRabi<br />

arasodes aravis rom ar gaekeTebina? ra iqneboda, xalxSi yvela niRbebiT<br />

rom dadiodes? ra iqneboda, filmebi da televizia berZnuli<br />

speqtaklebis msgavsi rom yofiliyo da yvela msaxiobi niRbiT<br />

gamosuliyo? ra iqneboda, ucnobTan paemanze niRbebis tareba Cveuleba<br />

rom yofiliyo? saqorwino ceremoniebze? dakrZalvebze?<br />

6. dasviT SekiTxvebi, romlebic wyarosgan gansxvavebul azrs gamoxatavs:<br />

Tuki gamoyenebul literaturaSi mocemulia mtkiceba, romelic, Tqveni<br />

azriT, sustad aris dasabuTebuli an Tundac mcdaria, SekiTxvis<br />

saxiTACamoayalibeT sawinaaRmdego azri (ix., agreTve, punqti 4.1.2).<br />

martinezi acxadebs, rom sakarnavalo niRbebi SesaniSnav SesaZleblobas<br />

aZlevs adamians, daaRwios Tavi sazogadoebaSi damkvidrebul wesebs.<br />

Tumca, Cemi azriT, religiuri niRbebi imavdroulad SesaZleblobas<br />

aZlevs adamians, gaeridos materialur samyaros da gadainacvlos<br />

sulierSi.arsebobsimis ufro naTelimagaliTi, rom yvela niRabi<br />

alternatiuli sazogadoebrivi da sulieri cxovrebis SegrZnebas qmnis?<br />

7. dasviT SekiTxvebi, romlebic aZlierebs daskvnebs: Tu wyaroSi<br />

warmodgenilia debuleba, romelic Tqveni azriT, damajerebelia, dasviT<br />

SekiTxvebi, romlebic afarToebs mis masStabs (ix., agreTve,punqti 4.1.1).<br />

eliasi gviCvenebs, rom kostumirebulma mejlisebma popularoba moipova<br />

meTvramete saukunis londonSi sazogadoebriv mobilurobasTan<br />

dakavSirebuli mRelvarebis sapasuxod. evropis sxva qveynebis<br />

dedaqalaqebSic igive mRelvarebiT iyo gamowveuli msgavsi tendencia?<br />

SegiZliaT, agreTve, dasvaT SekiTxva, romelic damatebiTi faqtebiT<br />

amyarebs imave daskvnas.eliasimTlianad gamoqveynebuli literaturiT<br />

amyarebs sakuTar gancxadebas kostumirebuli mejlisebis Sesaxeb.<br />

dasturdebaTu ara es gancxadeba iseT gamouqveynebel literaturaSi<br />

arsebuli faqtebiT, rogoricaa werilebi da dRiurebi?<br />

8. dasviT im SekiTxvebis analogiuri SekiTxvebi, romlebic sxvebma dasves<br />

msgavsi Temebis Sesaxeb. smiTma getisburgis brZola ekonomikur WrilSi<br />

gaaanaliza. ras mogvcemda alamos brZolis ekonomikuri analizi?<br />

9. moZebneT SekiTxvebi, romlebic sxva mkvlevrebma dasves, Tumca pasuxi<br />

ar gauciaT. Jurnalis araerTi statia sruldeba Ria tipis SekiTxvebiT,<br />

romelsac erTi-ori abzaci uWiravs.iq, aseve, ipoviT mosazrebebs Semdgomi<br />

kvlevisTvis da a.S. SesaZloa, ver SeZloT yvela rekomendebuli kvlevis<br />

Catareba, magram SegiZliaT, iqidan raRac sakiTxi amoiRoT.<br />

35


10. ipoveT internet-forumi Tqvens Temaze, Tvali gadaavleT, waikiTxeT<br />

dialogebi, raTa gaigoT, ra saxis SekiTxvebze msjeloben forumis<br />

monawileebi. Tu ver poulobT forums saZiebo sistemis meSveobiT,<br />

mimarTeT profesors an estumreT Tqveni sferos profesiuli<br />

organizaciebis internet-gverdebs.moZebneT SekiTxvebi, romlebic<br />

sainteresoa TqvenTvis. SegiZliaT, agreTve, SekiTxva dasvaT forumze,<br />

Tuki is Zalian konkretuli da viwroa. Tumca,jergaarkvieT, dasaSvebia<br />

Tu ara iq studentebis mier SekiTxvis dasma.<br />

2.1.4 SeafaseT dasmuli SekiTxvebi<br />

yvela pasuxi erTnairad gamosadegi ar aris.amdenad, SeafaseT Tqveni<br />

SekiTxvebi da gverdze gadadeT isini, romlebiTac, savaraudod,ver<br />

miiRebT saintereso pasuxebs. Tu qvemoT mocemuli pirobebi<br />

kmayofildeba, kidev erTxel dafiqrdiT.<br />

1. SekiTxvaze pasuxis gacema Zalian martivad SegiZliaT.<br />

- SegiZliaT moiZioT pasuxi: romel niRbebs iyeneben navahos<br />

cekvebSi?<br />

- SegiZliaT reziume gaakeToT wyaros mixedviT: ras ambobs fiSeri<br />

niRbebis da SiSebis Sesaxeb?<br />

2. ver poulobT karg faqtebs pasuxis gasamyareblad.<br />

- ar arsebobs Sesabamisi faqtebi: aris Tu ara maias niRbebi<br />

ucxoplanetelebis xatis mixedviT aris Seqmnili?<br />

- SekiTxva Seexeba upiratesobis miniWebas an gemovnebas: balis<br />

<strong>to</strong>mTa niRbebi ufro lamazia Tu maias <strong>to</strong>mis niRbebi?<br />

- unda waikiTxoT Zalian bevri wyaro-literatura: rogor<br />

mzaddeba niRbebi? saukeTeso damadasturebeli faqtebis<br />

mosaZieblad ar gsurT uTvalavi raodenobis moxsenebis gacnoba<br />

(aseT situaciaSi maSin aRmoCndebiT, roca Tqveni kiTxva Zalian<br />

zogadia).<br />

- ver poulobT wyaroebs, romlebic Tqveni mkiTxvelis azriT<br />

mniSvnelovania. proeqti umaRlesi samecniero xarisxis<br />

mosapoveblad romc ar iyos ganxorcielebuli, mkiTxveli<br />

maincelis, rom imuSavebT arsebuli wyaroebidan saukeTesoebze;<br />

Tezisis an sadisertacio naSromis SemTxvevaSi aRniSnuli<br />

aspeqti wyaroebis Sesaxeb Zalian mniSvnelovania. Tu ver<br />

moipovebT am wyaroebs, moifiqreT sxva SekiTxva.<br />

3. ar SegiZliaT pasuxis damajereblad uaryofa<br />

- pasuxi TavisTavad cxadia, radgan, faqtebi amyarebs mas. ramdenad<br />

mniSvnelovania niRbebi inuitebis kulturaSi? pasuxi<br />

TvalsaCinoa: Zalian mniSvnelovani. Tu ver axerxebT debulebis<br />

uaryofas, maSin azri ar aqvs mis damtkicebas (meores mxriv, im<br />

mkvlevrebma, romlebmac kiTxvis niSnis qveS daayenes erTi<br />

SexedviT TavisTavad cxadi mtkiceba – magaliTad, rom mze<br />

36


dedamiwis garSemo brunavs – da gabedes,daemtkicebinaT<br />

sapirispiro, msoflio aRiareba moipoves).<br />

uarsnu ityviT SekiTxvaze imis gamo, rom, Tqveni azriT, vinmes ukve<br />

dausvams is. vidre ar gaigebT, ise eZebeT pasuxi masze, TiTqos pirvelad<br />

swored Tqven svamT am SekiTxvas. im SemTxvevaSic ki, Tuki vinmes<br />

gacemuli aqvs pasuxi am SekiTxvaze, SesaZloa, ukeTesi moifiqroT, an<br />

Tundac axali kuTxiT warmoaCinoT is. faq<strong>to</strong>brivad, humanitarul da<br />

socialur mecnierebebSi saukeTeso SekiTxvebze, rogorc wesi, arsebobs<br />

erTze meti kargi pasuxi. agreTve, SegiZliaT,proeqtad airCioT sxvadasxva<br />

pasuxebis Sedareba da maT Soris gansxvavebebis warmoCena,aseve,<br />

saukeTeso pasuxiadaasabuTebac (ix. 6.2.5).<br />

maSasadame, unda ipovoT SekiTxva, romelzecgsurT pasuxis gacema.<br />

Zalian bevr students, rogorc sabakalavro doneze, ise,ganaTlebis<br />

Semdgom safexurebze miaCnia, rom ganaTlebis mizania, davimaxsovroT<br />

sxvebis mier gacemuli pasuxebi.esase ar aris. ganaTleba miznad isaxavs<br />

sakuTar SekiTxvebze sakuTari pasuxebis moZiebis unaris gamomuSavebas.<br />

amisaTvis unda iswavloT sakiTxebis gamovlena, unda dainteresdeT<br />

maTiT, gansakuTrebiT, iseTi sakiTxebiT, romlebic, erTi SexedviT,<br />

Zalian Cveulebrivia.<br />

2.2 warmoadgineT ramdenime samuSao pasuxi<br />

vidre proeqtis Semdgom etapebze gadaxvalT, scadeT, gaiaroT kidev<br />

erTi nabiji, rasac zogierTi damwyebi mkvlevari erideba, magram, rogorc<br />

wesi, gamocdili mkvlevrebi am etaps, Cveulebriv, gadian. SekiTxvis<br />

gansazRvris Semdeg, warmoidgineT damajerebeli pasuxebi, ganurCevlad<br />

imisa, isini zedapiruli iqneba Tu hipoTeturi.am etapze nu ifiqrebT<br />

imaze, aris Tu ara pasuxi swori. amas mogvianebiT gaakeTebT.<br />

magaliTad, vTqvT, svamT SekiTvas: ra<strong>to</strong>m iyeneben zogierT<br />

religiur ceremoniaSi niRbebs, sxvebSi ki - ara? SegiZliaT,<br />

ivaraudoT,rom:<br />

SesaZloa, kulturebSi, sadac bevri sulia, maT gasarCevad niRbebi<br />

sWirdebaT.<br />

SesaZloa, niRbebi, Cveulebriv, im kulturebSi gamoiyeneba, sadac<br />

religia da medicina Serwymulia.<br />

SesaZloa, Sua aRmosavleTis qveynebSi warmoSobil religiebze zegavlena<br />

moaxdina ebraelebis mier kerpTayvanismcemlobis akrZalvam.<br />

zogadi pasuxiTac ki SeiZleba, miviRoT raRac, risi Seswavlac<br />

mniSvnelovania:<br />

37


SesaZloa, es dakavSirebulia niRbebis daniSnulebasTan kulturis<br />

arareligiur sferoebSi.<br />

scadeT, warmoidginoT erTi damajerebeli pasuxi mainc, miuxedavad<br />

imisa, ramdenad naadrevi Tu hipoTeturia is. Tu ver SeZlebT mis<br />

dasabuTebas xangrZlivi kvlevis Sedegad, SegiZliaT, Tqveni naSromi<br />

aawyoT imis garSemo, ra<strong>to</strong>m geCvenebodaT erT dros es pasuxi<br />

mizanSewonilad, rom pasuxi mcdari aRmoCnda da ar Rirs am SekiTxvis<br />

Seswavlaze sxva mkvlevrebis drois xarjva. es, TavisTavad, SesaZloa,<br />

Rirebuli informacia iyos Temis Sesaxeb msjelobisas (ix. punqtebi 10.1.1<br />

– 10.1.2, sadac naxavT, rogor unda gamoiyenoT erT dros aSkarad kargi<br />

idea, romelic Semdeg mcdari aRmoCnda).<br />

eZebeT ori an sami damajerebeli pasuxi. im SemTxvevaSic ki, Tu<br />

romelime erTs aniWebT upiratesobas, SegiZliaT,is sxva pasuxebs<br />

SeadaroT da amiT gaaumjobesoT Tqveni daskvnebi. nebismier SemTxvevaSi,<br />

ver aCvenebT, rom Tqveni pasuxi sworia, Tu ver aCveneT, ra<strong>to</strong>m aris sxva<br />

pasuxebi mcdari. proeqtis adreul etapzec ki Tqveni pasuxebi<br />

maqsimalurad mkafiod da srulad dawereT. Zalian iolia, ifiqroT, rom<br />

rameze mkafio warmodgena gaqvT maSin, rodesac es ase ar aris. bundovani<br />

ideis daxvewis saukeTeso gza misi qaRaldze gadatana an sulac imis<br />

aRmoCenaa, rom amis gakeTeba ar SegiZliaT.<br />

2.2.1 ganazRvreT samuSao hipoTeza<br />

Tuki erTi pasuxi perspeqtiulia, uwodeT mas Tqveni samuSao<br />

hipoTeza da kvlevis ganmavlobaSi am pasuxiT ixelmZRvaneleT. ra Tqma<br />

unda, damamtkicebeli faqtebis moZieba mxolod SekiTxviT<br />

xelmZRvanelobiTac SegiZliaT, vinaidan nebismieri SekiTxva zRudavs<br />

damajerebeli pasuxebis raodenobas. Tumca, yvelaze adreuli samuSao<br />

hipoTezac ki gexmarebaT garkveuli sakiTxebis winaswar gansazRvraSi,<br />

gansakuTrebiT,hipoTezisdasasabuTeblad saWiro faqtebis xasiaTis<br />

gansazRvraSi. cifrebi dagWirdebaT,citatebi, dakvirvebebis Sedegebi,<br />

suraTebi Tu is<strong>to</strong>riuli faqtebi? kidevufro mniSvnelovania, ra saxis<br />

faqtebi daamtkicebs Tqveni hipoTezis mcdarobas.gaeciT pasuxebi am<br />

SekiTxvebs da gecodinebaT, ra monacemebi moZebnoT da SeinaxoT.<br />

faq<strong>to</strong>brivad, vidre hipoTezas ar SeqmniT, ar gecodinebaT, Seesabameba Tu<br />

ara mniSvnelovan SekiTxvas monacemebi, romlebsac agrovebT.<br />

Tu ver moifiqreT samuSao hipoTeza, scadeT SecvaloT<br />

SekiTxva.gadaxedeT sakvlevi SekiTxvebis sias da moZebneT SekiTxva,<br />

romelzec SeZlebT pasuxis gacemas. Tu es nabiji gamo<strong>to</strong>veT, daubrundiT<br />

2.1.3 punqts.SegiZliaT, agreTve, axali Tema aarCioT.moklevadian<br />

perspeqtivaSi amiT drosdakargavT, Tumca, SesaZloa, Tavidan aiciloT<br />

proeqtis warumatebulad dasruleba. Tu muSaobT Tezisze an<br />

disertaciaze, kiTxvis da fiqris procesSi SegiZliaT, moicadoT, rom<br />

ufro kargad CamoayaliboT hipoTeza, magram proeqtis Semdgom etapebze<br />

38


ar gadaxvideT manam, vidre SesaZlo pasuxis monaxazi mainc ar geqnebaT<br />

gansazRvruli.<br />

araviTar SemTxvevaSi ar gadadoT hipoTezis gansazRvraze fiqri<br />

moxsenebis Savi variantis weris, an,kidev uaresi, naSromis TiTqmis<br />

dasrulebis etapisTvis. SesaZlebelia, SekiTxvaze saukeTeso pasuxi ver<br />

gamonaxoT, vidre moxsenebis bolo gverds ar dawerT: wera,<br />

gadamuSavebac ki, TavisTavad aRmoCenas gulisxmobs. ubralod, nu<br />

moicdiT moxsenebis srulad damTavrebamde,rom raime pasuxze daiwyoT<br />

fiqri.<br />

2.2.2 yuradRebiT moekideT samuSao hipoTezasTan dakavSirebul riskebs<br />

mizanSewoniliar aris saboloo pasuxis Zalian male gansazRvra.<br />

Tumca, mravali axalbeda da zogierTi gamocdili mkvlevari Tavs ikavebs<br />

proeqtis adreul etapze raime samuSao, Tundac mxolod gonebaSi<br />

arsebuli, hipoTezis ganxilvisgan, vinaidan eSiniaT maTi azrovneba<br />

mikerZoebuli ar gaxdes. amis garkveuli riski arsebobs.Tumca, samuSao<br />

hipoTezam ar unda SegiSaloT xeli ukeTesi hipoTezis<br />

gansazRvraSi.yvelaze obieqturi mecnieric ki atarebs eqsperiments, rom<br />

gamoscados sul ramdenime mosalodneli Sedegi, xSirad mxolod erTic<br />

ki. faq<strong>to</strong>brivad, mkvlevrebs mudam aqvT gonebaSi hipoTeza, magram mas<br />

sajarod ar acxadeben imis SiSiT, rom mcdari aRmoCndeba.<br />

samuSao hipoTeza mxolod maSinaa riskTan dakavSirebuli, Tu<br />

gabrkolebT ukeTesi hipotezis mofiqrebaSi an Tu faqtebis sijiutis<br />

gamo ver axerxebT mis ukugdebas. amdenad, rogorc yvela urTierTobaSi,<br />

Zalian Zlier nu CaeWidebiT Tqvens pirvel hipoTezas: rac ufro metad<br />

mogwonT, miT ufro gagiWirdebaT misi naklovanebebis danaxva. miuxedavad<br />

aRniSnuli riskisa, umjobesia,muSaoba xarvezebiani hipoTeziT daiwyoT,<br />

vidre mis gareSe.<br />

2.2.3 Tu ver poulobT pasuxs, daasabuTeT SekiTxvis marTebuloba<br />

imdens vmsjelobT SekiTxvebze, SesaZloa, ifiqroT, rom Tqveni<br />

proeqti warumatebeli iqneba, Tuki pasuxs ver gascemT Tqvens SekiTxvas.<br />

sinamdvileSi<br />

, Zalian mniSvnelovani kvleva ganmartavs, ra<strong>to</strong>m unda daisvas<br />

SekiTxva, romelic aravis dausvams, miuxedavad imisa, rom mkvlevari ver<br />

pasuxobs mas: xedavs Tu ara ku sizmrebs? ra<strong>to</strong>m aris mTqnareba<br />

gadamdebi, Zilis survili ki - ara? an aris ki gadamdebi? aseT<br />

moxsenebebSi aqcenti gakeTebulia imaze, Tu ra<strong>to</strong>m aris SekiTxva<br />

mniSvnelovani da rogori SeiZleba iyos kargi pasuxi. SesaZloa,<br />

aRmoaCinoT, rom viRacas gacemuli aqvs pasuxi Tqvens SekiTxvaze, Tumca<br />

arasrulad an sulac, Tu gagimarTlaT, mcdarad. Tu swor pasuxs ver<br />

poulobT, mkiTxvels imiT exmarebiT, rom uCvenebT farTod aRiarebuli<br />

pasuxis simcdares (ixileT punqti 10.1.2, raTa gaigoT, rogor gamoiyenoT<br />

es gegma Tqvens SesavalSi).<br />

39


kritikuliazrovneba, romelic nebismier profesiaSi dagWirdebaT,<br />

giviTardebaT mxolod maSin, rodesac SekiTxvas SekiTxvaze svamT.<br />

faq<strong>to</strong>brivad, gamocdili mkvlevrebisTvis cnobilia, rom umetes<br />

sakiTxebs an saerTod ar gaaCnia, an Zalian cota saboloo pasuxi aqvs,<br />

vinaidan ar arsebobs saboloo SekiTxvebi. maT ician, rom iseve<br />

mniSvnelovania axali SekiTxvis dasma, rogorc Zvelze pasuxis gacema da<br />

rom erT dRes maTi axali SekiTxvacmoZveldeba da axali mkvlevris kidev<br />

ufro axali SekiTxvis safuZveli gaxdeba.<br />

Tqveni saqmea gaxdeT isaxali mkvlevari.<br />

2.3 aageT `angariSis dafa”, romlis daxmarebiTac dagegmavT da<br />

warmarTavT muSaobas<br />

mokle moxsenebisTvis SesaZloa, ar dagWirdeT detaluri gegma da<br />

sakmarisi iyos monaxazis gakeTeba. vrceli proeqtisTvis ki, Cveulebriv,<br />

dagWirdebaT meti dagegmva, gansakuTrebiT, Tu saqme Teziss an<br />

disertacias exeba. Cveulebriv, pirveli gegma, romelic mogafiqrdebaT,<br />

aris monaxazi, sadac CawerT I da II da “a” da “b” da a.S.etapebs (ix. 23.4.2).<br />

Tu girCevniaT monaxazis gamoyeneba, asec moiqeciT, gansakuTrebiT, Tuki<br />

Tqveni proeqti SedarebiT pataraa.saqme imaSia, rom monaxazis daxmarebiT<br />

muSaobisas SeiZleba,mogixdeT Zalian bevri ramis Zalian adre<br />

dakonkreteba da moxsenebis saboloo saxiT iqamde Camoyalibeba, vidre<br />

mas kargad gaiazrebdeT da dafiqrdebodeT.<br />

am riskis Tavidan asacileblad bevri mkvlevari, maT Soris<br />

akademiuri sferos gareT moRvawe mkvlevrebi,vrceli moxsenebebis gegmas<br />

`dafaze” ageben. `dafa” aris monaxazis msgavsi gegma, romelic ramdenime<br />

gverdzea gaSlili da sadac bevri sivrcea da<strong>to</strong>vebuli muSaobis<br />

procesSi monacemebis da ideebis dasamateblad. ,,angariSisdafis”<br />

gamoyeneba monaxaziT muSaobaze moqnili meTodia: misi daxmarebiT<br />

SegiZliaT, dagegmoT faqtebis moZieba, CamoayaliboT argumenti, SeqmnaT<br />

Savi naweris pirveli varianti da gamoscadoT saboloo naweri.<br />

xazebisgan gansxvavebiT, romlebic monaxazSi gamoiyeneba, SegiZliaT<br />

fizikurad gadaaadgiloT dafis gverdebi da ar mogiwioT yovel jerze<br />

axali gegmis amobeWdva, rodesac axal wyobas cdiT. SegiZliaT, misi<br />

gverdebi kedelze gaakraT, daajgufoT dakavSirebuli gverdebi da mcire<br />

nawilebi did nawilebTan daakraT, rom SeqmnaT Tqveni proeqtis `suraTi”,<br />

romelic mTlianobaSi giCvenebT gegmas da asaxavs,rogor midixarT win<br />

gegmis ganxorcielebisken.<br />

2.3.1 CamoayalibeT SekiTxva da samuSao hipoTeza<br />

`dafis” dasawyebad pirveli gverdiszeda nawilSi rac SeiZleba<br />

zustad dasviT Tqveni SekiTxva da samuSao hipoTeza. Semdeg daamateT<br />

damajerebeli variantebi, rac dagexmarebaT, ufro mkafiod dainaxoT misi<br />

susti da Zlieri mxareeebi.maTze fiqrisas daamateT axali hipoTeza da<br />

gadaxazeT isini, romelTa simcdaresac daadasturebT. uaryofili<br />

40


hipoTezebi SeinaxeT, radgan SesaZloa, moaxerxoT erT-erTi maTganis<br />

SesavalSi gamoyeneba (ix. 10.1.1).<br />

2.3.2 CamoayalibeT Tqveni mizezebi<br />

TiToeuli gverdis zeda nawilSi CawereT calkeuli mizezi,<br />

romelsac SeuZlia Tqveni saukeTeso hipoTezis gamyareba, im SemTxvevaSic<br />

ki, Tuki mxolod erTi an ori hipoTeza gaqvT gansazRvruli (mizezebis<br />

Sesaxeb damatebiTi informacia ix. punqtSi 5.4.2). warmoidgineT, TiTqos<br />

megobars uxsniT Tqvens proeqts. ambobT, msurs vaCveno, rom alamos<br />

is<strong>to</strong>riebma zegavlena moaxdina texasis individualuri TviTmyofadobis<br />

ganviTarebaSi da Tqveni megobari gekiTxebaT, ra<strong>to</strong>m fiqrob ase? Tqveni<br />

argumentacia aris zogadi gancxadebebi, romlebsac warmoadgenT Tqveni<br />

pasuxis dasasabuTeblad: pirvel rigSi, is<strong>to</strong>riebma daamaxinja faqtebi,<br />

raTa xazi gasmoda imas, rac umniSvnelovanesi gaxda texasis<br />

TviTmyofadobaSi; meore, is<strong>to</strong>riebi pirvelad iqna gamoyenebuli imis<br />

saCveneblad, rom texasi (da `veluri dasavleTi”) axali saxis sazRvari<br />

iyo; mesame, ... da a.S.<br />

Tu mxolod erTi an ori varaudi gafiqrdebaT (rogorc wesi,<br />

saWiro iqneba meti varaudis moyvana), gverdebis zeda nawilSi daakariT<br />

varaudi 3: raime alamos is<strong>to</strong>riebis Sesaxeb, ris gamoc texaselebs<br />

gansakuTrebulad miaCniaT Tavi. Tu iciT mxolod is, rogor<br />

gsurT,varaudmagaamyaros Tqveni pasuxi, moiyvaneTvaraudi 4: raRac imis<br />

saCveneblad, rom alamos is<strong>to</strong>riebi iyo imaze meti, vidre, ubralod, miTi.<br />

TiToeuli varaudi, cxadia, unda gamyardes.amdenad, TiToeulisTvis<br />

dasviT SekiTxva: ra<strong>to</strong>m vfiqrob ase? ra faqtis moyvana damWirdeba amis<br />

dasamtkiceblad? es dagexmarebaT imaSi, rom Tqveni kvlevis procesi<br />

faqtebis Ziebaze mimarToT (ix. 2.3.3 da 5.4.2).<br />

Tu TqvenTvis esa Tu is Tema axalia an proeqtis adreul etapze<br />

imyofebiT, varaudad SesaZloa, gamoiyenoT codnaze dafuZnebuli daSveba,<br />

romelsac Semdgom SecvliT; Tu ase ar moxda, SesaZloa, ar iyaviT<br />

sakmarisad TviTkritikuli. miuxedavad amisa, varaudebis sia, ganurCevlad<br />

imisa, Tu ramdenad savaraudoa is, kvlevis warmarTvis saukeTeso CarCoa.<br />

amasTan, azrovnebis koncentrirebis TvalsazrisiT, danamdvilebiT sjobs<br />

varaudebis saerTod arqonas.<br />

2.3.3 CawereT, ra saxis mtkicebulelebiunda moiZioT<br />

- TiToeuli sferosTvis sasurvelia konkretuli saxis faqtebi,<br />

cifrebi, citatebi, dakvirvebebi, is<strong>to</strong>riuli faqtebi, suraTebi, da<br />

a.S. amdenad, CainiSneT, ra saxis faqtebi dagWirdebaT TiToeuli<br />

argumentis gasamyareblad. isic ki warmoidgineT, rogori iqneboda<br />

yvelaze damajerebeli damamtkicebeli sabuTi. Tu ver gansazRvravT,<br />

ra saxis faqti dagWirdebaT, carieli da<strong>to</strong>veT gverdis es nawili,<br />

Semdeg gaecaniT meorad wyaroebs, rom naxoT, ra saxis faqtebs<br />

aniWeben upiratesobas mkvlevrebi Tqvens sferoSi (ix. 3.1.2).<br />

41


2.3.4 SexedeT mTlian gegmas<br />

ganalageT gverdebi magidaze an gaakariT kedelze. Semdeg dadeqiT<br />

moSorebiT da daakvirdiT Tanmimdevrobas.rodesac gegmavT pirvel Sav<br />

nawers, misi nawilebi garkveuli TanmimdevrobiT unda daalagoT. ase<br />

rom, axlave SegiZliaT, daiwyoT masze fiqri. xedavT logikas<br />

TanmimdevrobaSi? mizezi da Sedegi? Txrobis dro? fardobiTi<br />

mniSvneloba? kompleqsuroba? sigrZe? (TanmimdevrobasTan dakavSirebuli<br />

damatebiTi principebi ix. punqtSi 6.2.5).mosinjeT sxvadasxva<br />

Tanmimdevroba. es `dafa” ar aris Tqveni saboloo gegma; is, ubralod,<br />

instrumentia Tqveni azrovnebis warsamarTad da Sedegebis<br />

Camosayalibeblad.<br />

rodesac gverds avsebT, scadeT Sesabamisi nawilis Savi piris<br />

Seqmna, vinaidan proeqtis TiToeul etapze SesaZlebelia azrebis<br />

qaRaldze gadataniT azrovnebis gaumjobeseba.<br />

erT dRes, rodesac Tavisufali dro geqnebaT, SegiZliaT,<br />

gadaxedoT wyaroebs, waikiTxoT mxolod is literatura, rac Tqven<br />

gainteresebT. aseTi SemTxveviTi daTvalierebiT kvlevis mniSvnelovani<br />

kvanZebi gaxsnila. Tumca, Tu moxseneba, daaxloebiT, erTi Tvis vadaSi<br />

unda iyos mzad, ideis mosvlas ver daelodebiT; dagegmva unda daiwyoT.<br />

`dafa” aris martivi da saimedo xerxi, romelic gegmis SemuSavebaSi<br />

dagexmarebaT.<br />

2.4 weraze momuSave mxardamWeri gundis Camoyalibeba<br />

samecniero kvlevis naklovani mxare misi izolirebulobaa. Tu ar<br />

CavTvliT jgufur proeqtebs, samecniero kvlevis dros umeteswilad<br />

damoukideblad kiTxulobT, azrovnebT da werT. Tumca, aucilebeli ar<br />

aris, ase iyos, yovel SemTxvevaSi, mTeli procesis ganmavlobaSi<br />

mainc.moZebneT vinme, garda Tqveni profesoris an xelmZRvanelisa,<br />

romelic gesaubrebaT Tqvens winsvlaze, gadaxedavs Tqvens samuSao<br />

variantebs, imasac getyviT, ramdeni dagiweriao. es SeiZleba iyos<br />

megobari.Tumca, pirvel rigSi, ecadeT,sxva av<strong>to</strong>ri moZebnoT, rom SeZloT<br />

erTmaneTis ideebisa da samuSao versiebisirgvliv msjeloba.<br />

kidev ufro ukeTesia weraze momuSave oTxi an xuTi adamianisgan<br />

Semdgari gundi.gundis wevrebi sakuTar proeqtebze muSaoben da<br />

regularulad marTaven Sexvedrebs, raTa imsjelon erTmaneTis mier<br />

gaweul samuSaoze.adreul etapze yvela Sexvedra daiwyeT TiToeuli<br />

piris proeqtis reziumeTi, romelsac CamoayalibebT am samnawiliani<br />

winadadebiT: me vmuSaob Temaze X, vinaidan msurs, gavigo Y, raTa me (da<br />

Tqven) SevZloT Z–is ukeT gageba. muSaobis procesi daiwyeT `liftSi<br />

moyolili is<strong>to</strong>riiT”, esaa Tqveni kvlevis reziume, romelsac mouyvebiT<br />

adamians, romelic Sexvedraze asvlisas liftSi dagemgzavrebaT. reziume<br />

unda moicavdes zemoT moyvanil samnawilian winadadebas, samuSao<br />

hipoTezas da ZiriTad gamamyarebel varaudebs (ix. 13.4).<br />

42


Semdgom etapebze, gundis wevrebi erTmaneTs acnoben monaxazebs da<br />

Sav nawerebs, raTa gansazRvron, rogori reaqcia eqneba sabolood<br />

mkiTxvels.Tuki Tqvens gunds ar moewona samuSao varianti, saboloo<br />

mkiTxvelic imave azrisa iqneba.gundi SeiZleba, dagexmaroT samuSaos<br />

erTobliv ganxilvaSi, rodesac gagijanjldebaT procesi. Tumca,<br />

av<strong>to</strong>rTa udidesi nawilisTvis weraze momuSave gundi yvelaze metad<br />

Rirebulia im disciplinis gamo, romelsac is awesebs. vadebSi Cateva<br />

ufro iolia, roca iciT, rom sxvas unda moaxsenoT Tqveni progresis<br />

Sesaxeb.<br />

weraze momuSave jgufebi st<strong>and</strong>artulad gamoiyeneba Tezisebisa an<br />

disertaciebisTvis. Tumca, wesebi, SesaZloa, gansxvavdebodes sakurso<br />

naSromebisTvis.zogierTpedagogs miaCnia, rom jgufs an weraze momuSave<br />

partniors SeuZlia, gagiwioT saTanadoze meti daxmareba, ami<strong>to</strong>m kargad<br />

gaagebineT Tqvens profesors, ra funqcia eqneba gunds. winaaRmdeg<br />

SemTxvevaSi, leq<strong>to</strong>rma SeiZleba, gadawyvi<strong>to</strong>s, rom daxmareba, romelic<br />

miiReT, Seusabamoa (ix. 7.10).<br />

43


3. sasargeblo wyaroebis moZieba<br />

3.1 gansazRvreT, ra saxis wyaroebis gamoyenebas moelis Tqvengan<br />

mkiTxveli<br />

3.1.1 faqtebis moZiebis mizniT, mimarTeT pirvelwyaroebs<br />

3.1.2 gaecaniT meorad wyaroebs, raTa ixiloT sxva mkvlevrebis mier<br />

ganxorcielebuli kvlevebis Sedegebi<br />

3.1.3 gaecaniT mesamexarisxovanwyaroebs, raTa zogadi warmodgena<br />

SeiqmnaT sakiTxze<br />

3.2 gamoyenebuli wyaroebi CawereT srulad, zustad da miRebuli wesebis<br />

Tanaxmad<br />

3.2.1 gansazRvreT gamoyenebuli literaturis miTiTebis stili<br />

3.2.2 CawereT bibliografiuli monacemebi<br />

3.3 eZebeT wyaroebi regularulad<br />

3.3.1 moZebneT adamiani, romlisTvisac Tqveni Tema nacnobia<br />

3.3.2 moiZieT masalebi internetSi<br />

3.3.3 gaesaubreT bibliograf-biblioTekars<br />

3.3.4 ganaxorcieleT Zieba Tqveni sferos bibliografiebSi<br />

3.3.5 gadaxedeT Tematur cnobarebs<br />

3.3.6 moiZieT masalebi Tqveni biblioTekis katalogSi<br />

3.3.7 moiZieT masalebi perioduli gamocemebis cnobarebSi<br />

3.3.8 gadaaTvaliereT wignis Taroebi<br />

3.3.9 akademiuri xarisxis dasacavi naSromisTvis, mihyeviT<br />

bibliografiul kvals<br />

3.4 wyaroebis Sefaseba Sesabamisobis da s<strong>and</strong>oobis kuTxiT<br />

3.4.1 SeafaseT wyaroebis Sesabamisoba<br />

3.4.2 SeafaseT nabeWdi wyaroebis s<strong>and</strong>ooba<br />

3.4.3 SeafaseT internetwyaroebis s<strong>and</strong>ooba<br />

3.5 eZebeT st<strong>and</strong>artuli wyaroebis miRma<br />

mas Semdeg, rac geqnebaT SekiTxva da SesaZloa, samuSao hipoTezac<br />

ramdenime gamamyarebeli varaudiT, SegiZliaT, SeudgeT monacemebis Ziebas.<br />

isini dagWirdebaT varaudis gasamtkiceblad da hipoTezis gamosacdelad.<br />

am TavSi agixsniT, rogor unda moiZioT aRniSnuli monacemebi, momdevno<br />

TavSi ki monacemebze muSaobasTan dakavSirebul sakiTxebs gagacnobT.<br />

Tumca, wyaroebis moZiebasa da maT wakiTxvas cal-calke safexurebad nu<br />

ganixilavT. mas Semdeg, rac moiZiebT, savaraudod, gamosadeg wyaros,<br />

waikiTxeT is, raTa sxva wyaroebi ipovoT. `dafis” CanawerebiT Sevsebis<br />

procesSi aRmoaCenT sxvadasxva xarvezs da axal SekiTxvas da mxolod<br />

damatebiTi wyaroebis meSveobiT iqneba SesaZlebeli am napralebis<br />

amovseba. amdenad, miuxedavad imisa, rom wyaroebis moZieba da gamoyeneba<br />

44


cal-calke safexurebad gvaqvs ganxiluli, am or saqmes xSirad<br />

araerTxel da erTdroulad gaakeTebT.<br />

3.1 gansazRvreT, ra saxis wyaroebis gamoyenebas moelis Tqvengan<br />

mkiTxveli<br />

Tqveni gamocdilebidan gamomdinare iqmnis mkiTxveli molodins, Tu<br />

ra donis wyaroebs gamoiyenebT.es doneebia pirvelwyaro, meoradi wyaro<br />

da mesamexarisxovani wyaro. aRniSnuli dayofa ar warmoadgens mkafiod<br />

gansazRvrul kategorizacias. Tumca, igi miaxloebiT gamoxatavs, rogor<br />

axarisxeben mkvlevrebi wyaroebis umetesobas.<br />

3.1.1 faqtebis moZiebis mizniT mimarTeT pirvelwyaroebs<br />

iseTi dargebisTvis, rogoricaa literaturuli kvleva-Ziebani,<br />

xelovneba da is<strong>to</strong>ria pirvelwyaroebs warmoadgens mwerlebis,<br />

mxatvrebis, kompozi<strong>to</strong>rebis da sxvaTa mier Seqmnili originali<br />

nawarmoebebi – dRiurebi, werilebi, xelnawerebi, suraTebi, filmebi,<br />

filmebis scenarebi, Canawerebi da musikaluri gaformebebi. es wyaroebi<br />

gvawvdis monacemebs, sityvebs, gamosaxulebebs da bgerebs, romlebsac<br />

iyenebT Tqveni varaudis gasamyarebel sabuTad.monacemebi SeiZleba, iyos<br />

sagnebic: monetebi, tansacmeli, instrumentebi da sxva nimuSebi im<br />

periodis an im piris kuTvnili, romelsac SeiswavliT.<br />

iseT dargebSi, rogoricaa ekonomika, fsiqologia, qimia da sxv.,<br />

mkvlevrebi, Cveulebriv, monacemebs dakvirvebis da eqsperimentis gziT<br />

agroveben. sxva dargebSi isini mtkicebulebebs gamokiTxvis gziT kreben<br />

(Sedegiani interviuebis Casatareblad informaciis mopovebisa da Caweris<br />

s<strong>and</strong>o meTodebi unda gamoiyenoT). aseT sferoebSi damamtkicebeli sabuTi<br />

moicavs monacemebs, romlebsac mkvlevarebi agroveben. Segrovebuli<br />

monacemebisTvis pirvelwyaroebs warmoadgens publikaciebi, sadac<br />

pirvelad gamoqveynda es monacemebi.aseTi publikaciebi moicavs<br />

samTavrobo da kerZo monacemTa bazebsa da samecniero Jurnalebs.<br />

gamocdili mkvlevrebi monacemebs pirvel rigSi pirvelwyaroebSi<br />

eZeben. magaliTad, Tqven rom alamos is<strong>to</strong>riebis Sesaxeb werdeT,<br />

SeecdebodiT, mogepovebinaT im periodSi dawerili wyaroebi, werilebi,<br />

dRiurebi, TviTmxilvelTa monaTxrobi da a,S.<br />

3.1.2 gaecaniT meorad wyaroebs, raTa ixiloT sxva mkvlevrebis mier<br />

ganxorcielebuli kvlevebis Sedegebi<br />

meoradi wyaroebi aris wignebi da statiebi, sadac gaanalizebulia<br />

pirvelwyaroebi; isini, rogorc wesi, dawerilia mkvlevrebis mier sxva<br />

mkvlevrebisTvis. samecniero JurnalSi gamoqveynebuli statia, sadac<br />

warmodgenilia alamos is<strong>to</strong>riebis analizi, iqneba meoradi wyaro<br />

mkvlevrebisaTvis, romlebic muSaoben am is<strong>to</strong>riebze. meoradi wyaroebi<br />

moicavs agreTve Tematur enciklopediebs da leqsikonebs, romlebSic<br />

45


warmodgenilia dargSi moRvawe mecnierTa mier Seqmnili eseebi. meorad<br />

wyaros mkvlevari sami daniSnulebiT iyenebs:<br />

1. raTa ar CamorCes Tanamedrove kvlevas. mkvlevrebi meorad wyaroebs<br />

ecnobian, raTa miiRon informacia sxvaTa naSromebis Sesaxeb, raTa<br />

gaafarToon codna sakiTxis irgvliv da ukeT gaiazron<br />

igi.mkvlevrebisTvis, aseve, motivaciis Semqmnelia is azri, rom maTi<br />

naSromis saxiT axali masala daemateba ukve gamoqveynebul kvleviT<br />

literaturas.<br />

2. gansxvavebuli Tvalsazrisis gasagebad. kvleviTi naSromi ar aris<br />

dasrulebuli, vidre mkvlevari ar gaiTvaliswinebs sxvaTa Tvalsazriss,<br />

sakuTari mkiTxvelis mosalodnel SekiTxvebsa da maT gansxvavebul azrs<br />

(ix. 5.4.3). gansxvavebuli Sexedulebebis udidesi nawili SegiZliaT<br />

moiZioT meorad wyaroebSi. rogoria misi alternatiuli Tvalsazrisi?<br />

raSi mdgomareobs misi argumentebi? zogierT axalbeda mkvlevars miaCnia,<br />

rom Tu sawinaaRmdego Tvalsazriss aRniSnaven moxsenebaSi, amiT sakuTar<br />

Sexedulebas daasusteben. sinamdvileSi piriqiT aris. rodesac<br />

moixseniebT sawinaaRmdego Tvalsazriss, mkiTxvels aCvenebT, rom ara<br />

mxolod iciT am Tvalsazrisis Sesaxeb, aramed SegiZliaT damajereblad<br />

gamoexmauroT mas (am sakiTxis Sesaxeb damatebiT ix. 5.4.3).<br />

metic, aRniSnuli gansxvavebuli Tvalsazrisi unda gamoiyenoT<br />

sakuTari Sexedulebebis gasaumjobeseblad. ver SeZlebT Tqveni<br />

Tvalsazrisis Camoyalibebas, Tu ar gecodinebaT, ra<strong>to</strong>m SeiZleba,<br />

gamWriax adamians sxva Sexeduleba hqondes. amdenad, wyaroebis Ziebisas<br />

nu moiZiebT mxolod im wyaroebs, romlebSi gamoxatuli Tvalsazrisic<br />

Tqvensas emTxveva. eZebeT wyaroebi, romlebSic Tqveni Sexedulebebis<br />

sawinaaRmdego mosazrebaa warmodgenili.<br />

3. sakuTari kvlevisa da analizisTvis modelebis mosaZebnad. meoradi<br />

wyaroebi SegiZliaT gamoiyenoT, raTa gaarkvioT ara mxolod is, ra<br />

daweres sxvebma Tqveni sakvlevi Temis Sesaxeb, aramed, agreTve, rogor<br />

daweres. amiT SeityobT ra forma da stili SegiZliaT gamoiyenoT Tqveni<br />

naSromisTvis. warmoidgineT, TiTqos meoradi wyaro aris kolega,<br />

romelic gesaubrebaT Tqveni sakvlevi Temis irgvliv. masTan saubrisas<br />

gendomebaT, sakiTxSi garkveuli adamianis STabeWdileba da<strong>to</strong>voT.<br />

amdenad, SeecdebodiT, gagerkviaT, rogor msjelobs is, ra terminebs<br />

iyenebs, ra saxis damamtkicebeli sabuTebi mohyavs da romel<br />

mtkicebulebebs iyenebs iSviaTad an saerTod ar iyenebs. es `saubari”<br />

werilobiTi iqneboda, amdenad, stilisturi detalebis imitirebasac ki<br />

SeZlebdiT. magaliTad, Tqveni kolega did abzacebs iyenebs, Tu gverdebi<br />

dayofili aqvs qvesaTaurebad da punqtebad (romelic gavrcelebulia<br />

socialur mecnierebebSi, naklebad – humanitarulSi).<br />

meoradi wyaro SegiZliaT, gamoiyenoT, agreTve, rogorc<br />

konceptualuri analizis modeli. magaliTad, Tqven rom alamos<br />

is<strong>to</strong>riebis analizs awarmoebdeT, albaT, SeiswavlidiT, wyaroSi rogor<br />

46


aris ganxiluli kasteris damarcxeba. wyaroSi gamoyenebuli midgoma<br />

fsiqologiuri, socialuri, is<strong>to</strong>riuli Tu politikuria? Tqveni<br />

proeqtisaTvis, savaraudod, iq warmodgenili konkretuli varaudi an<br />

damamtkicebeli sabuTi aqtualuri ar iqneba.Tumca, pasuxis gamtkiceba<br />

msgavsi saxis monacemebiT da logikuri msjelobiT, imave saxis<br />

struqturis gamoyenebiT ki SegiZliaT.<br />

amdenad, Tu aRmoaCenT wyaros, romelic konkretulad Tqvens<br />

sakvlev Temas ar Seexeba, magram msgavs sakiTxs mimoixilavs, gadaavleT<br />

Tvali da daakvirdiT, rogor msjelobs mkvlevari, rogor warmoadgens<br />

varaudsa da damamtkicebel sabuTs (Sesabamisi wyaros damowmeba ar aris<br />

aucilebeli, Tu am wyarodan mxolod zogad logikas iyenebT, Tumca,<br />

SegiZliaT, miuTiToT is, rom Tqvens midgomas meti damajerebloba<br />

SesZinoT.)<br />

mkvlevarebi meorad wyaroebSi moyvanil monacemebs mxolod maSin<br />

iyeneben, rodesac ver pouloben aRniSnul monacemebs pirvelwyaroebSi.<br />

isini sifrTxiliT ekidebian aRniSnuli meoradi wyaroebis gamoyenebas,<br />

vinaidan meorad wyaroebSi warmodgenili masala xasiaTdeba cdomilebis<br />

maRali maCvenebliT. Tu Tqven maRali akademiuri xarisxis dasacav<br />

naSromze muSaobT, SeamowmeT meoradi wyaroebidan moyvanili<br />

mniSvnelovani citatebis, faqtebis an cifrebis sizuste. av<strong>to</strong>ritetul<br />

gamocemebSi iSviaTad aqvs adgili mizanmimarTulad daSvebuli<br />

uzus<strong>to</strong>bas, magram uyuradRebobiT gamowveul Secdomebis SemTxveva imaze<br />

ufro xSiria, vidre es araspecialistebs hgoniaT an vidre amas<br />

specialistebi aRiareben.<br />

ra Tqma unda, Tqven rom ikvlevdeT, rogor aris gaanalizebuli<br />

alamos is<strong>to</strong>ria, maSin meoradi wyaroebi, sadac es analizia<br />

warmodgenili, TqvenTvis pirvelwyaro iqneba.<br />

Tu sferoSi axalbeda xarT, SesaZloa, meoradi wyaroebis wakiTxva<br />

rTuli mogeCvenoT: meoradi wyaroebis damuSaveba sakiTxis fonis Rrma<br />

codnas moiTxovs da mravali maTgani arc Tu garkveviTaa dawerili (ix.<br />

11.2). Tu muSaobT TqvenTvis axal Temaze, upriani iqneba, Tu jer sakiTxs<br />

Tematur enciklopediaSi an s<strong>and</strong>o mesamexarisxovan wyaroSi gaecnobiT.<br />

3.1.3 gaecaniT mesamexarisxovan wyaroebs, raTa zogadi warmodgena<br />

SeiqmnaT sakiTxze<br />

mesamexarisxovani wyaroebi efuZneba meorad wyaroebs. Cveulebriv,<br />

isini araspecialistebis mier aris dawerili.maT Sorisaa zogadi<br />

enciklopediebi da leqsikonebi, agreTve gazeTebi da Jurnalebi,<br />

rogoricaa Time da Atlantic Monthly da farTo audi<strong>to</strong>riaze gaTvlili<br />

komerciuli wignebi. kargad redaqtirebul zogad enciklopediebSi<br />

warmodgenilia mravali Temis mokle mimoxilva. Tumca, sifrTxiliT<br />

moekideT internet-enciklopediebs, rogorica `vikipedia”, vinaidan iq<br />

warmodgenilia ucnobi av<strong>to</strong>rebis mier dawerili da ara aRiarebuli<br />

mecnierebis mier Seqmnili, saguldagulod redaqtirebuli statiebi.<br />

`vikipediaSi” met-naklebad zusti informaciaa zust da<br />

47


sabunebismetyvelo mecnierebebSi.Tumca, zogjer, SeiZleba, Secdomebic<br />

aRmoCndes.arasodes moixsenioT `vikipedia”, rogorc av<strong>to</strong>ritetuli wyaro.<br />

analogiuri sifrTxilis gamoCena gmarTebT saJurnalo da sagazeTo<br />

statiebis gamoyenebisas. zogierT statiaSi meorad wyaroSi moyvanili<br />

kvleva s<strong>and</strong>od aris aRwerili. Tumca, umetes SemTxvevaSi, kvleva<br />

metismetad aris gamartivebuli an metic, arasworad aris gadmocemuli.<br />

Tqven, rasakvirvelia, aseT wyaros pirvelwyarod ganixilavdiT, rom<br />

ikvlevdeT, rogor aris ganxiluli wyaroSi Tema; magaliTad, rogor<br />

aris ganxiluli diskriminacia sqesobrivi niSniT ,,enciklopedia<br />

britanikaSi” an xrikebi _ `vikipediaSi”.<br />

mas Semdeg, rac gaerkveviT wyaroebis saxeebSi, SeZlebT, daiwyoT<br />

maTi moZieba.<br />

3.2 gamoyenebuli wyaroebi CawereT srulad, zustad da miRebuli wesebis<br />

Tanaxmad<br />

vidre wyaroebis Ziebas daiwyebdeT, unda icodeT, rogor unda<br />

miuTiToT gamoyenebuli literatura. mkiTxveli Tqvens naSroms<br />

damajereblad CaTvlis mxolod maSin, Tu irwmunebs Tqven mier<br />

warmodgenil mtkicebulebebs. Tuki mkiTxveli Tqven mier gamoyenebuli<br />

wyaroebis moZebnas ver SeZlebs, Tqvens mtkicebulebebs ar endoba, Tqveni,<br />

rogorc mkvlevris upirvelesi movaleobaa gamoyenebuli literaturis<br />

zustad da srulad miTiTeba, raTa mkiTxvelma SeZlos aRniSnuli<br />

literaturis moZebna.<br />

3.2.1 gansazRvreT gamoyenebuli wyaroebis miTiTebis stili<br />

dargebis udides nawilSi dadgenilia wyaros miTiTebis<br />

konkretuli stili. miTiTebis ori yvelaze metad gavrcelebuli stili<br />

detalurad meore nawilSia aRwerili.<br />

- sqolioSi miTiTebis stilifarTod gamoiyeneba humanitarul<br />

mecnierebebSi da, rig SemTxvevebSi socialur mecnierebebSi (ix. me-<br />

16 da me-17 Tavebi).<br />

- teqs<strong>to</strong>brivi miTiTebis stili, umetes SemTxvevebSi, gamoiyeneba<br />

socialur da sabunebismetyvelo mecnierebebSi (ix. me-18 da me-19<br />

Tavebi).<br />

Tu ar gaqvT gadawyvetili, romeli stili gamoiyenoT, rCevisTvis<br />

profesors mimarTeT.vidre wyaroebis nusxis Sedgenas daiwyebdeT,<br />

waikiTxeT zogadi Sesavali wyaros miTiTebis Sesaxeb me-15 TavSi, Semdeg,<br />

imis mixedviT, Tu miTiTEbis romeli stilis gamoyeneba mogeTxovebaT,<br />

waikiTxeT sqolioSi miTiTebis stilis (me-16 Tavi) an teqs<strong>to</strong>brivi<br />

miTiTebis stilis (me-18 Tavi) Sesavali.<br />

48


3.2.2 CawereT bibliografiuli monacemebi<br />

drois dazogvis da Secdomebis Tavidan acilebis mizniT, wyaros<br />

povnisTanave CaiwereT wyaros miTiTebasTan dakavSirebuli yvela<br />

informacia. aRniSnuli informaciis udidesi nawili wignis saTauris<br />

gverdze an saJurnalo statiis saTaurTan SegiZliaT ixiloT. is, Tu<br />

konkretulad ra informacia dagWirdebaT, damokidebulia wyaros saxeze.<br />

Tumca, TiToeuli wyarosTvis miuTiTeT, sul mcire, Semdegi:<br />

• vin dawera an Seadgina wyaro?<br />

- av<strong>to</strong>r(eb)i<br />

- redaq<strong>to</strong>r(eb)i<br />

- mTargmnel(eb)i<br />

• ra monacemebis mixedviT xdeba wyaros amocnoba?<br />

- saTauri da qvesaTauri<br />

- ufro vrceli naSromis saTauri da qvesaTauri, sadac wyaroa<br />

CarTuli (rogoricaa krebuli, Jurnali an gazeTi)<br />

- gverdis nomrebi, Tuki wyaro ufro vrcel naSromSia CarTuli<br />

- <strong>to</strong>mis nomeri<br />

- gamocemis nomeri<br />

- redaqciis nomeri<br />

- internetmisamarTi da masalis mopovebis TariRi, Tu monacemebi<br />

internetwyaroebis meSveobiT gaqvT mopovebuli<br />

• vin da rodis gamoaqveyna wyaro?<br />

- gamomcemlobis dasaxeleba<br />

- gamocemis adgili<br />

- gamocemis TariRi<br />

SegiZliaT, TqvenTvis CainiSnoT kongresis biblioTekis Sesabamisi<br />

nomrebi.am nomrebs bibliografiis muxlebSi ar SeiyvanT. Tumca,<br />

SesaZloa, gamogadgeT momavalSi, rodesac wyaroze muSaoba dagWirdebaT.<br />

garkveul etapze mogiwevT am bibliografiuli informaciis<br />

formatireba moTxovnili miTiTebis stilis mixedviT. amdenad, wyaroebi<br />

imTaviTve Sesabamis stilSi unda CaweroT. sqolioSi miTiTEbis stilis<br />

Sablonebi da nimuSebi SegiZliaT, ixiloT naxatSi 16.1 da me-17 TavSi;<br />

teqs<strong>to</strong>brivi miTiTebis stils naxavT 18.1 naxatsa da me-19 TavSi.<br />

am monacemebis Cawerisas gagiCndebaT teqstis Semoklebis survili,<br />

vinaidan es mosawyeni samuSaoa da wertilebis, mZimeebis da brWyalebis<br />

gamoyenebis wesebi SeiZleba, odnav pedanturad mogeCvenoT. Tumca, ufro<br />

TvalsaCinod araferi mianiSnebs damwyebi mkvlevari rom xarT, vidre<br />

gamoyenebuli wyaros Seusabamo, arasruli an arazusti miTiTeba.amdenad,<br />

Cvevad gaixadeT bibliografiuli monacemebis srulad, zustad da<br />

saTanadod Cawera maTze muSaobisas. arsebobs kompiuteruli programebi,<br />

romlebic av<strong>to</strong>maturad aformatebs gamoyenebuli wyaroebis miTiTebebs.<br />

49


es sasargeblo xerxia, magram ver Caanacvlebs Tqvens codnas saTanado<br />

citirebis formebisa da meTodebis Sesaxeb.amasTan, yvela programa<br />

srulyofilad ar muSaobs.<br />

3.3 eZebeT wyaroebi regularulad<br />

wyaroebis Ziebis procesSi gonivruli sistemuroba gmarTebT,<br />

radgan Tu mniSvnelovani wyaro gamogrCaT, damajereblobas dakargavT.<br />

3.3.1 moZebneT adamiani, romelmac raRac icis Tqveni Temis Sesaxeb<br />

SegiZliaT, Tavdapirvelad gaikiTxoT, vinmem Tu icis raime Tqveni<br />

Temisa da masze arsebuli wyaroebis Sesaxeb.SesaZloa, aseTi adamianebi<br />

iyvnen universitetis studentebi, profesorebi, akademiuri wreebis gareT<br />

moRvawe adamianebic ki.TemasTan dakavSirebiT informacis moZieba<br />

satelefono cnobaris yviTel furclebSi SegiZliaT.SeiZleba, yovelTvis<br />

ver ipovoT saTanado piri, Tumca, iqneb, gagimarTloT kidec.<br />

3.3.2 moiZieT masalebi internetSi<br />

kolejSi Cabarebamde moswavleebis didi nawili mxolod<br />

internetis gamoyenebiT axorcielebs kvlevas, vinaidan saSualo skolebis<br />

biblioTekebi mcirea da, amasTanave, mxolod ramdenime wyaros moZebna<br />

sWirdebaT. kolejSic SegiZliaT garkveuli mosamzadebeli samuSaos<br />

Catareba iseTi samecniero saZieblis gamoyenebiT, rogoricaa Google<br />

Scholar. amiT SeiqmniT zogad warmodgenas imis Sesaxeb, Tu ra saxis<br />

wyaroebi arsebobs. Tu Tqvens biblioTekas onlain katalogi aqvs, iqac<br />

SegiZliaT daiwyoT Zieba (ix. 3.3.6 qvemoT). Tumca, Tu masalebs mxolod<br />

internetis gamoyenebiT ikvlevT, gamogrCebaT mniSvnelovani wyaroebi,<br />

romelTa povnac mxolod biblioTekaSi Ziebis gziT aris<br />

SesaZlebeli.kvlavac SegaxsenebT, rom Tqveni samuSao ufro Sedegianad<br />

warimarTeba, Tu geqnebaT gegma.<br />

3.3.3 gaesaubreT bibliograf-konsultants<br />

Tu ar iciT, rogor unda ipovoT sasurveli literatura, SeekiTxeT<br />

biblioTekars.kolejebis biblioTekebis umetesobaSi studentebs<br />

sTavazoben turs samkiTxvelo darbazebSi da aTvalierebineben Tematur<br />

krebulebs, agreTve utareben mokle seminarebs imasTan dakavSirebiT, Tu<br />

rogor eZebon masalebi katalogSi, monacemTa bazebSi da informaciis<br />

sxva wyaroebSi. Tu axalbeda mkvlevari xarT, gamoiyeneT yoveli<br />

SesaZlebloba, rom daeufloT Tqvens sferoSi masalebis onlain Zebnis<br />

meTodebs.<br />

agreTve, SegiZliaT, gaesaubroT biblioTekarebs, romlebsac am<br />

sferoSi aqvT miRebuli specializacia. biblioTekari Tqvens magivrad<br />

ver moZebnis wyaros, Tumca daxmarebas gagiwevT moZiebaSi. Tu gaqvT<br />

kvlevis SekiTxva, gaacniT is biblioTekars: ,,veZeb monacemebs X sakiTxis<br />

Sesaxeb, vinaidan msurs, gavarkvio... Tu gaqvT samuSao hipoTeza da<br />

50


varaudi, maT Sesaxebac uTxariT: veZeb monacemebs, raTa vaCveno Y [Tqveni<br />

varaudi], vinaidan msurs davamtkico Z [hipoTeza]’’. winaswar moamzadeT<br />

SekiTxvebi, raTa ar gaflangoT sakuTari da biblioTekaris dro.<br />

3.3.4 ganaxorcieleT Zieba Tqvens TematursferoSi<br />

yvela sferoSi mkvlevrebs aqvT saerTo Rirebulebebi da<br />

azrovnebis yaida, Tumca TiToeul sferos gaaCnia damaxasiaTebeli<br />

stili. imis gasarkvevad, Tu muSaobis rogori meTodebi gamoiyeneba<br />

Tqvens sferoSi, gadaaTvaliereT Tqveni biblioTekis sacnobaro darbazis<br />

Taroebi, sadac mocemulia gzamkvlevebi Tqvens sferoSi konkretuli<br />

kvlevis meTodebis, monacemTa bazebis da specialuri resursebis Sesaxeb<br />

(bibliografiaSi ixileT mesame kategoriis punqtebi Tqveni sferosaTvis).<br />

sul mcire, gaecaniT Semdeg resursebs (Tqvens sferoSi wyaroebis<br />

CamonaTvalisTis ixileT meoTxe kategoria bibliografiaSi; mravali<br />

wyaro, aseve, internetSia ganTavsebuli):<br />

- Tqvens dargSi wlebis mixedviT gamoqveynebuli naSromebis<br />

bibliografias, magaliTad ,,filosofosis indeqsi” an ,,ganaTlebis<br />

indeqsi”.<br />

- konkretul Temaze naSromebis bibliografiebis reziumes,<br />

Segrovebuls ramdenime wlis ganmavlobaSi (bibliografiuli<br />

indeqsi – bibliografiebis bibliografia).<br />

- mokle mimoxilvebis krebuls, romlebSic Sejamebulia gazeTebsa da<br />

profesiul JurnalebSi gamoqveynebuli statiebi.<br />

- wlis naSromis recenzias; moZebneT saTauri Tqvens sferoSi,<br />

romelic iwyeba ase: `recenziebi... sferoSi”.<br />

- axali dargebze informaciis mosapoveblad, vebgverdebs, romlebsac<br />

floben kerZo pirebi an samecniero asociaciebi.<br />

Tu odnavi warmodgena mainc gaqvT, ra saxis meoradi literatura<br />

arsebobs Tqvens Temaze, SegiZliaT, daiwyoT ufro mniSvnelovani<br />

wyaroebis moZieba (gadadiT 3.3.7—3.3.8); Tu ar iciT, SegiZliaT daiwyoT<br />

Tematuri cnobarebiT.<br />

3.3.5 gadaxedeT Tematur cnobarebs<br />

Tavdapirvelad sakvlevi Temis Sesaxeb informacia moiZieT<br />

Sesabamis Tematur enciklopediaSi an leqsikonSi, magaliTad,<br />

,,filosofiis enciklopediaSi” an ,,oqsfordis literaturuli terminebis<br />

amomwurav leqsikonSi”, sadac SegiZliaT ixiloT sakvlevi Temis<br />

mimoxilva da xSirad st<strong>and</strong>artuli pirveladi da meoradi wyaroebis sia<br />

(ixileT sakiTxebi Tqveni dargisTvis bibliografiis pirvel da me-2<br />

kategoriebSi).<br />

51


3.3.6 moiZieT masalebi Tqveni biblioTekis katalogSi<br />

wignebis moZieba sakiTxebis mixedviT. rogorc ki ipoviT Tqvens<br />

TemasTan dakavSirebul erT bolodroindel wigns, moZebneT is Tqveni<br />

biblioTekis onlain katalogSi. amgvarad gaigebT, ra Tematur<br />

kategorias miekuTvneba is kongresis biblioTekaSi; Tematuri kategoriebi<br />

statiis boloSia miTiTebuli. magaliTad, internetSi es wigni Semdegi<br />

Tematuri kategoriebiT aris gansazRvruli:<br />

1. disertaciebi, akademiuri. 2. akademiuri wera.<br />

SegiZliaT daaWiroT kategoriaze, raTa ipovoT sxva wignebi imave<br />

Temebze.am wyaroebidan mraval maTganSi iqneba sxva kategoriebi, romelTa<br />

daxmarebiTac SegiZliaT kidev ufro meti wyaros moZieba; es procesi<br />

SeiZleba usasrulod gagrZeldes.<br />

sakvanZo sityva. Tqvens internet-katalogSi masalebi, aseve, moiZieT<br />

kvlevis SekiTxvidan an samuSao hipoTezidan sakvanZo sityvebis<br />

gamoyenebiT – alamo, texasis damoukidebloba, jeims boui. Tu Zalian<br />

bevri masala amovida, daiwyeT im wyaroebiT, romlebic gamoqveynebulia<br />

ukanaskneli aTi wlis ganmavlobaSi cnobili universitetebis<br />

gamomcemlobebis mier.ufro didi arCevania WorldCat –Si, Tu Tqvens<br />

biblioTekas gamowerili aqvs es servisi. sxva SemTxvevaSi wyaroebi<br />

moiZieT kongresis biblioTekis katalogSi, http://www.loc.gov.aq ixilavT<br />

bmulebs msxvili universitetebis katalogebze. Tu gWirdebaT<br />

biblioTekaSoriso abonementi, droulad daiwyeT amaze zrunva.<br />

statiebi.Tu Tqvens Temaze arsebuli wyaroebis umetesoba statiebia,<br />

moiZieT uaxlesi statiebi Tqveni biblioTekis `onlain” monacemTa<br />

bazebSi.monacemTa bazis statiaSi iqneba sakvanZo sityvebis sia. moiZieT<br />

isini da SeZlebT damatebiTi statiebis moZebnas. ZiriTadad, amis gakeTeba<br />

sakvanZo sityvaze daWeriT SegiZliaT. zogierT monacemTa bazaSi<br />

warmodgenilia, agreTve, saJurnalo statiebis mokle mimoxilvebi.<br />

gamoiyeneT es sakvanZo sityvebi masalebis biblioTekis katalogSi<br />

mosaZebnadac.<br />

3.3.7 moiZieT masalebi perioduli gamocemebis cnobarebSi<br />

Tu kvleva manamdec CagitarebiaT, TqvenTvis, albaT, nacnobi iqneba<br />

yovelwliuri gzamkvlevebi, magaliTad, ,,mkiTxvelis megzuri sxvadasxva<br />

drois literaturaSi”, sadac moyvanilia iseTi wyaroebi, rogorebicaa<br />

Jurnalebi da gazeTebi. umetes dargSi, agreTve, arsebobs yovelwliuri<br />

gzamkvlevi meoradi wyaroebisTvis, rogoricaa mokle mimoxilvebi<br />

xelovnebis, is<strong>to</strong>riis, da anTropologiis sferoebSi (bibliografiaSi ix.<br />

Tqvens dargSi me-4 kategoriis punqtebi).umetesi maTgani SegiZliaT naxoT<br />

internetSi an kompaqtur diskze.<br />

yvela aRniSnuli resursis gamoyenebiT gadaxvalT sxva resursebze,<br />

Tumca, verc erTi maTgani ver Caenacvleba Ziebas biblioTekaSi, sadac<br />

mkvlevari warmoudgenlad gamosadeg wyaros aRmoaCens xolme.<br />

52


3.3.8 gadaaTvaliereT wignis Taroebi<br />

SeiZleba, ifiqroT, rom internetSi Zieba ufro swrafi gzaa, vidre<br />

biblioTekaSi siaruli. Tumca, SeiZleba es meTodi ufro neli iyos da<br />

Tu mxolod internetSi imuSavebT, SesaZloa, gamogrCeT Zalian<br />

mniSvnelovani wyaroebi, romlebic mxolod biblioTekaSi SeiZleba,<br />

ipovoT. ufro mniSvnelovani ki is aris, rom gamo<strong>to</strong>vebT wyaros<br />

moulodnelad Tavad aRmoCenis SesaZlebloba.<br />

Tu gaqvT Sesvlis ufleba wignTsacavSi (sadac inaxeba yvela wigni),<br />

ipoveT Taro, sadac ganTavsebulia wignebi Tqveni Temis Sesaxeb.Semdeg<br />

gadaxedeT Taroze ganTavsebuli wignebis saTaurebs, agreTve zeda, qveda<br />

da gverdiT mdebare Taroebze dawyobil wignebs.Semdeg SemobrundiT da<br />

Tqven ukan mdebare wignebis saTaurebi gadaaTvaliereT; ra iciT, ra<br />

xdeba. rodesac ipoviT saTaurs, romelic SesaZloa, gamogadgeT,<br />

gansakuTrebiT, Tu es aris universitetis gamomcemlobis mier<br />

gamoSvebuli wigni axali ydiT. CaikiTxeT misi sarCevi, Semdeg saZiebeli,<br />

raTa naxoT Tqvens SekiTxvasTan an pasuxTan dakavSirebuli sakvanZo<br />

sityvebi. Semdeg gadaxedeT wignis bibliografias, raTa naxoT saTaurebi,<br />

romlebic Tqvens proeqts Seesabameba. Gam yovelives wignebis TarosTan<br />

ufro swrafad moaxerxebT, vidre internetSi.<br />

Tu wigni, erTi SexedviT,Tqveni sakvlevi sakiTxidan gamomdinare<br />

sasargeblo Cans, Tvali gadaavleT mis winasityvaobas an Sesavals. amis<br />

Semdeg, Tu dadasturda wignis gamosadegoba, gadadeT, raTa ufro<br />

dakvirvebiT gaecnoT mogvianebiT. im SemTxvevaSic ki, Tu ar Cans<br />

TqvenTvis sasargeblo, CainiSneT misi kongresis biblioTekis nomeri da<br />

bibliografiuli monacemebi (av<strong>to</strong>ri, saTauri, gamomcemloba, gamocemis<br />

TariRi da a.S.; detalebi ix. am saxelmZRvanelos me-2 nawilSi) da<br />

ramdenime sityviT SeajameT, Tqveni azriT, ris Sesaxeb aris wigni. erTi<br />

Tvis Semdeg SesaZloa, mixvdeT, rom es wigni ufro gamosadegia, vidre<br />

manamde gegonaT.<br />

internetSi SegiZliaT moZebnoT araerTi Jurnalis sarCevi, Tumca<br />

biblioTekaSi Jurnalebis seqciaSi Zebna, SeiZleba, ufro Sedegiani<br />

aRmoCndes. moZebneT Jurnalebi, sadac, savaraudod, gamosadegi statiebia<br />

gamoqveynebuli. gadaxedeT wina aTi wlis ganmavlobaSi gamocemuli<br />

Jurnalebis sarCevebs. <strong>to</strong>mebSi ZiriTadad mocemulia yovelwliuri<br />

Sejamebuli sarCevebi. Semdeg swrafad gadaxedeT iqve, Taroze dawyobil<br />

Jurnalebs.gadaaTvaliereT maTi uaxlesi sarCevebi. gagikvirdebaT,<br />

ramdenad xSirad ipoviT saTanado statias, romelic gamogrCebodaT, es<br />

muSaoba mTlianad internetiT rom CagetarebinaT.<br />

Tu axalbeda xarT mocemul dargSi, SegiZliaT, warmodgena<br />

Jurnalis mecnierul doneze misi garegnuli maxasiaTeblebis mixedviT<br />

SeiqmnaT. Tu Jurnali dabeWdilia priala qaRaldze da masSi bevri<br />

ilustracia da reklamebic ki SegxvdaT, SesaZloa, is ufro<br />

beletristikuli iyos, vidre samecniero. es ar aris utyuari niSnebi<br />

imisa, rom Jurnali mecnieruli ar aris, Tumca Rirs maTi<br />

gaTvaliswinebac.<br />

53


3.3.9 maRali xarisxis samecniero naSromze muSaobisas mihyeviT<br />

bibliografiul kvals<br />

Tu maRali xarisxis samecniero naSromze muSaobT, gamoiyeneT<br />

wyaroebSi mocemuli bibliografiebi, raTa moZebnoT axali wyaroebi,<br />

maTi bibliografiebis meSveobiT ki sxva wyaroebi.gaakeTeT Semdegi:<br />

- gadaavleT Tvali Tqvens sakvlev Temaze arsebuli bolodroindeli<br />

wignebis bibliografiebs; gadaxedeT nebismier naSroms, romelic<br />

moxseniebulia yvela maTganSi an umetesobaSi da aRniSnuli<br />

naSromis av<strong>to</strong>ris sxva publikaciebs.<br />

- Tu wyaro gamosadegi aRmoCnda, gadaavleT Tvali mis saZiebels,<br />

raTa moZebnoT av<strong>to</strong>rebi, romlebic miTiTebulia oTx an met<br />

gverdze.<br />

- moZebneT kvlevis recenziebi saJurnalo statiebis pirvel ramdenime<br />

abzacSi.<br />

- moZebneT bolodroindeli sadoq<strong>to</strong>ro disertaciebi, romlebic<br />

odnav mainc aris dakavSirebuli Tqvens sakvlev TemasTan. TiTqmis<br />

yvela disertaciaSi kvlevis mimoxilva pirvel da meore TavebSia<br />

warmodgenili.<br />

axali wyaroebi saukeTesoa, Tumca, SeiZleba, aRmoaCinoT Zveli<br />

wyaro, sadac mocemulia monacemebi, romlebic didi xania yuradRebis<br />

miRmaa da<strong>to</strong>vebuli.<br />

3.4 wyaroebis Sefaseba Sesabamisobis da s<strong>and</strong>oobis kuTxiT<br />

savaraudod, imaze gacilebiT met wyaros ipoviT, vidre gamoyeneba<br />

SegiZliaT. amdenad, swrafad gadaxedvisas ori kriteriumis mixedviT<br />

unda SeafasoT maTi gamosadegoba. es kriteriumebia sakvlev sakiTxTan<br />

Sesabamisoba da s<strong>and</strong>ooba.<br />

3.4.1 SeafaseT wyaroebis Sesabamisoba<br />

mas Semdeg, rac gadawyvetT, rom wigni SeiZleba gamogadgeT,<br />

sistemurad gadaxedeT mas:<br />

- Tu wignis saZiebelSi moyvanilia sakvanZo sityvebi, dakavSirebuli<br />

sakvlev sakiTxTan an mis pasuxebTan, gadaaTvaliereT gverdebi,<br />

romlebzec es sityvebi gxvdebaT.<br />

- TvaligadaavleT Sesavals, gansakuTrebiT mis bolo gverds, sadac<br />

av<strong>to</strong>rebi xSirad warmoadgenen sakuTari teqstis monaxazs.<br />

- gadaxedeT wignis bolo Tavs, gansakuTrebiT, pirvel da bolo eqvs<br />

an Svid gverds.<br />

- Tu dro gaqvT, analogiurad moiqeciT im Tavebis SemTxvevaSi,<br />

romlebsac saWirod CaTvliT, gansakuTrebiT, Tu maTSi, saZieblis<br />

mixedviT, bevri sakvanZo sityvaa.<br />

54


- Tu wyaro statiebis krebulia, gadaavleT Tvali redaq<strong>to</strong>ris<br />

winasityvaobas.<br />

(darwmundiT, rom xelT gaqvT wignis uaxlesi redaqcia. droTa<br />

ganmavlobaSi mkvlevrebi icvlian an srulyofen Sexedulebebs,<br />

zogjer uaryofen kidec maT). Tu akademiuri xarisxis dasacav<br />

naSroms amzadebT, waikiTxeT savaraudod gamosadegi wyaroebis<br />

recenziebi (ix. Tqveni sferos wyaroebis bibliografia meoTxe<br />

nawilSi).<br />

Tu Tqveni wyaro saJurnalo statiaa, moiqeciT Semdegnairad:<br />

- waikiTxeT misi mokle mimoxilva, Tu aseTi arsebobs.<br />

- gadaxedeT prologis (an sxva Sesavali nawilis) bolo or an sam<br />

abzacs da mTlianad – nebismier nawils, romelsac ewodeba<br />

`daskvna”.<br />

- Tu statias ar aqvs calke Sesavali an daskvna, gadaavleT Tvali<br />

mis pirvel da bolo ramdenime abzacs.<br />

- gadaavleT Tvali pirvel erT an or abzacs TiToeuli qvesaTauris<br />

Semdeg, Tu aseTebi arsebobs.<br />

Tu wyaro internetSia, maSin Semdegnirad moiqeciT:<br />

- Tu wyaros nabeWdi statiis forma aqvs, moiqeciT ise, rogorc<br />

saJurnalo statiis SemTxvevaSi.<br />

- gadaavleT Tvali nebismier nawils, romelsac ewodeba `Sesavali”,<br />

`mimoxilva”, `Sejameba” da a.S. Tu aseTi nawilebi ar aris, moZebneT<br />

bmuli saxelwodebiT `saitis Sesaxeb” an raime msgavsi.<br />

- Tu `saits” aqvs bmuli saxelwodebiT `saitis ruka” an `saZiebeli”,<br />

mihyeviT mas da SeamowmeT sia, moZebneT sakvanZo sityvebi, romlebic<br />

dakavSirebulia Tqvens SekiTxvasTan an mis pasuxebTan. mihyeviT maT<br />

bmulebSi, raTa gadaaTvalieroT Sesabamisi gverdebi.<br />

- Tu saits aqvs `Ziebis” funqcia, CawereT sakvanZo sityvebi Tqveni<br />

Temidan.<br />

3.4.2 SeafaseT nabeWdi wyaroebis s<strong>and</strong>ooba<br />

wyaroze ver imsjelebT, vidre ar waikiTxavT mas. Tumca, arsebobs<br />

wyaros s<strong>and</strong>oobis niSnebi, romlebic wakiTxvamdec SegiZliaT amoicnoT:<br />

1. av<strong>to</strong>ri kargi reputaciis mqone mecnieria? publikaciebis<br />

umetesobaSi miTiTebulia av<strong>to</strong>ris xarisxTan dakavSirebuli<br />

monacemebi; saZiebo sistemiT SegiZliaT, moipovoT damatebiTi<br />

informacia. aRiarebuli mecnierebis umetesoba s<strong>and</strong>oa. Tumca,<br />

yuradRebiT iyaviT, xom ar aris Tema iseTi sadavo socialuri<br />

sakiTxi, rogoricaa iaraRis kontroli an aborti.kargi reputaciis<br />

mqone mecnieric ki SeiZleba sakuTar interesebze zrunavdes,<br />

55


gansakuTrebiT, Tu mis kvlevas mxars uWers konkretuli<br />

interesebis damcveli jgufi.<br />

2. wyaro uaxlesia? mravali av<strong>to</strong>ritetuli mecnieri wers wignebs da<br />

statiebs da axdens sxvaTa kvlevebis popularizacias. im<br />

droisTvis, rodesac Tqven maT waikiTxavT, es mesamexarisxovani<br />

wyaroebi SesaZloa, moZvelebuli iyos. Tu ramdenad swrafad<br />

moZveldeba wyaro, damokidebulia Temaze, amdenad, gadaamowmeT<br />

wyaro pirTan, romelic erkveva Tqven sferoSi.socialur<br />

mecnierebebSi saJurnalo statiebisTvis aT welze metxniani<br />

periodi Zalian bevria. wignebis SemTxvevaSi es vada Seadgens<br />

TxuTmetiode weliwads. humanitaruli mecnierebebis sferoSi<br />

gamocemuli publikaciebi ki ufro xangrZlivi drois ganmavlobaSia<br />

vargisi.<br />

3. wyaro av<strong>to</strong>ritetuli gamomcemlobis mier aris gamoqveynebuli?<br />

yvelaze metad SegiZliaT endoT sauniversite<strong>to</strong> gamomcemlobebs,<br />

gansakuTrebiT, cnobili saswavleblebis gamomcemlobebs. es<br />

gamomcemlobebi xelnaweris gamocemamde specialistebs sTxoven<br />

gadaxedvas (am process ewodeba ganxilva kolegebis mier).<br />

SegiZliaT, agreTve, endoT zogierT komerciul gamomcemlobas<br />

garkveul sferoebSi, magaliTad ,,nor<strong>to</strong>ns” (Nor<strong>to</strong>n) literaturaSi,<br />

,,ableqss” (Ablex) mecnierebebSi an ,,uests” (West) samarTalSi.<br />

komerciul wigns, sadac gakeTebulia sensaciuri gancxadebebi,<br />

miudeqiT skeptikurad im SemTxvevaSic ki, Tu misi av<strong>to</strong>ris saxelis<br />

gaswvriv miTiTebulia, rom igi filosofiis mecnierebaTa doq<strong>to</strong>ria.<br />

4. gadaxedilia statia av<strong>to</strong>ris kolegebis mier? (umetes samecniero<br />

JurnalSi, rogorc beWdur, ise internet-versiebSi, aqveyneben<br />

mxolod iseT statiebs, romlebsac kolegebma gadaxedes.<br />

komerciuli Jurnalebidan mxolod cota iyenebs kolegebis mier<br />

gadaxedvis meTods da kidev ufro cota amowmebs av<strong>to</strong>ris mier<br />

moyvanil faqtebs. Tu naSromi ar aris kolegis mier gadaxedili,<br />

sifrTxiliT moekideT mis gamoyenebas.<br />

5. rogori recenzia aqvs wyaros miRebuli? Tu wyaro aris wigni,<br />

romelic gamocemulia erT welze meti xnis win, SesaZloa, mis<br />

Sesaxeb recenzia daibeWda Sesabamisi dargis JurnalSi.mraval<br />

dargSi arsebobs gamoqveynebuli recenziebis saZieblebi, sadac<br />

ixilavT, rogor afaseben sxvebi aRniSnul wyaros (ix.<br />

bibliografia).<br />

6. xSirad aqvT aRniSnuli wyaro citirebuli sxvebs? imis mixedviT,<br />

Tu ramdenad xSirad aqvT sxva av<strong>to</strong>rebs mocemuli wyaro TavianT<br />

naSromebSi citirebuli, SegiZliaT, miaxloebiT gansazRvroT,<br />

ramdenad mniSvnelovania is. amisTvis mimarTeT gamoyenebuli<br />

literaturis saZiebels citirebis indeqsis dasadgenad (Tqveni<br />

dargis bibliografiaSi ix. meoTxe nawili).<br />

esindika<strong>to</strong>rebi ar aris imisi garantia, rom wyaro s<strong>and</strong>oa, Tumca<br />

maT safuZvelze SeiZleba ufro Tamamad gamoiyenoT is. Tu s<strong>and</strong>o<br />

56


wyaroebs ver poulobT, gaiTaviseT Tqvens xelT arsebuli literaturis<br />

sazRvrebi.ra Tqma unda, SeiZleba, ipovoT saintereso sakvlevi problema,<br />

Tu aRmoaCenT, rom wyaro, romelic s<strong>and</strong>od miiCneoda, sinamdvileSi ar<br />

aris sarwmuno.<br />

3.4.3 SeafaseT internetwyaroebis s<strong>and</strong>ooba<br />

onlain wyaroebi SeafaseT nabeWdi wyaroebis msgavsad, Tumca meti<br />

dakvirvebiT. s<strong>and</strong>o internetwyaroebis raodenoba dRiTi dRe izrdeba,<br />

Tumca, sarwmuno wyaroebi erTeulebia mcdari informaciis morevSi. Tu<br />

eZebT masalas, romlis mopovebac mxolod internetSi SeiZleba, moZebneT<br />

saitebi an internetpublikaciebi s<strong>and</strong>oobis Semdegi niSnebis mixedviT:<br />

1. saitis mesveuria s<strong>and</strong>o organizacia. zogierTi saiti, romelsac<br />

kerZo piri flobs, s<strong>and</strong>oa, Tumca, umetes SemTxvevaSi, ase ar aris.<br />

2. dakavSirebulia s<strong>and</strong>o profesiul JurnalTan.<br />

3. warmoadgens damatebiT resurss s<strong>and</strong>o beWduri wyaroebisTvis.<br />

zogierTi Jurnali Semdegi miznebisTvis iyenebs internets:<br />

av<strong>to</strong>rebsa da mkiTxvels Soris diskusiebis gasamarTad; iseTi<br />

masalis warmosadgenad, romelic Zalian axaliaimisaTvis, rom<br />

biblioTekaSi inaxebodes; iseTi monacemebis dasaarqiveblad,<br />

romlebic statiebSi ar aris; audi<strong>to</strong>riisTvis im ilustraciebis<br />

saCveneblad, romelTa dabeWdvac Zalian Zviri jdeba. mravali<br />

samTavrobo da akademiuri monacemTa baza mxolod onlain<br />

arsebobs.<br />

4. ar eweva aqtiur propag<strong>and</strong>as raime sadavo socialuri sakiTxis<br />

sasargeblod an sawinaaRmdegod.<br />

5. ar Seicavs usafuZvlo gancxadebebs, sxva mkvlevrebis mtrul<br />

kritikas, Seuracxmyofel gamoTqmebs an orTografiul,<br />

punqtuaciur da gramatikul Secdomebs.<br />

6. mianiSnebs, bolos rodis ganaxlda saiti. Tu TariRi ar aqvs,<br />

sifrTxile gamoiCineT.<br />

saiti miiCnieT sarwmunod mxolod im SemTxvevaSi, Tu yuradRebiani<br />

mkiTxveli endoboda maT, vinc aRniSnul saits emsaxureba. Tu ar iciT,vin<br />

emsaxureba vebsaits, es daeWvebis safuZveli unda gaxdes.<br />

onlain momsaxurebebis meSveobiT dResdReobiT<br />

SesaZlebelia,mravali SedarebiT Zveli teqstis s<strong>and</strong>o redaqciebis<br />

mopoveba. agreTve, mTeli rigi universitetebis saitebze SegiZliaT,<br />

ixiloT jerovnad redaqtirebuli teqstebi. es aris `erTi fanjris<br />

principi”; Tqven ar mogiwevT adgilidan gasvla. Tumca, internetservisebi<br />

srulyofilebiT sakmaod Camouvardeba sauniversite<strong>to</strong> biblioTekebis<br />

umetesobas da maTi gamoyenebiT verafers iswavliT realur<br />

biblioTekaSi kvlevis Catarebis Sesaxeb. erT dRes yvelaferi, rac<br />

odesme dabeWdila, internetSi ganTavsdeba (am perspeqtivasTan<br />

dakavSirebiT zogierT mkvlevars araerTgvarovani Sexeduleba aqvs).<br />

Tumca, manamde, internetSi Zieba ver Caenacvleba wignTsacavSi muSaobas.<br />

57


3.5 sxva resursebis gamoyeneba, garda st<strong>and</strong>artuli saxis wyaroebisa<br />

Tu sakurso naSromze muSaobT, rogorc wesi, aqcenti unda<br />

gaakeToT konkretulad im saxis wyaroebze, romlebic, Cveulebriv,<br />

gamoiyeneba Tqvens sferoSi. Tumca, Tu muSaobT iseT proeqtze,<br />

rogoricaa samagistro Tezisi an sadoq<strong>to</strong>ro disertacia, gamonaxeT<br />

SesaZlebloba, st<strong>and</strong>artuli wyaroebis garda, sxva resursebic moiZioT.<br />

magaliTad, Tqven rom amzadebdeT proeqts Temaze ,,1600 wels soflis<br />

meurneobaSi ganxorcielebuli cvlilebebis ekonomikuri Sedegebi<br />

londonis marcvleulis bazrisTvis”, SegeZloT, wagekiTxaT dedofal<br />

elisabedis epoqis droindeli piesebi, dakvirvebodiT muSaTa klasis<br />

cxovrebis suraTebs an mogeZebnaT religiuri pirebis komentarebi<br />

socialuri qcevis Sesaxeb. Tqven rom muSaobdeT londonis yoveldRiuri<br />

cxovrebis vizualur gamoxatulebaze, SesaZloa, dagemuSavebinaT im<br />

periodis da adgilis ekonomikuri is<strong>to</strong>riis amsaxveli<br />

masala.zemoaRniSnulis ganxorcieleba SeuZlebelia im SezRudul vadaSi,<br />

romelic mokle naSromebisTvis geZlevaT, Tumca, rodesac gaqvT Tveebi<br />

did proeqtze samuSaod, SeecadeT, SekiTxvasTan dakavSirebuli<br />

st<strong>and</strong>artuli wyaroebis garda sxva wyaroebsac gaecnoT. amiT<br />

gaaZlierebT ara mxolod konkretul analizs, aramed gaiRrmavebT<br />

azrovnebis diapazons da SeiZenT sxvadasxva saxis monacemebis<br />

gaerTianebis unars, rac maZiebeli gonebis mniSvnelovani Tvisebaa.<br />

58


4. wyaroebis gaazreba<br />

4.1 Tavdapirvelad waikiTxeT miukerZoeblad Tqveni wyaro, raTa gaigoT,<br />

Semdeg ki – kritikulad, raTa safuZvlianad gaiazroT da SeafasoT igi<br />

4.1.1 SemoqmedebiTad gamoiyeneT wyaroSi warmodgenili Tvalsazrisi,<br />

romelsac eTanxmebiT<br />

4.1.2 SemoqmedebiTad ganaviTareT wyaroSi warmodgenili Tvalsazrisis<br />

sawinaaRmdego mosazreba<br />

4.2 sistematurad gaakeTeT Canawerebi<br />

4.2.1 SeqmeniT Sablonebi CanawerebisTvis<br />

4.2.2 icodeT, rodis unda gaakeToT reziume an perifrazi, an moiyvanoT<br />

citata<br />

4.2.3 Tavidan airideT uneblie plagiatizmi<br />

4.3 gaakeTeT gamosadegi Canawerebi<br />

4.3.1 gakeTeT sakvlevi SekiTxvisa da samuSao hipoTezisTvis aqtualuri<br />

da saWiro Canawerebi<br />

4.3.2 gaakeTeT Canawerebi, romlebic Seesabameba sakvlev SekiTxvas da<br />

samuSao hipoTezas<br />

4.3.3 CainiSneT saTanado konteqsti<br />

4.3.4 kategoriebad daajgufeT Tqveni Canawerebi daxarisxebis mizniT<br />

4.4 kiTxvis paralelurad wereT<br />

4.5 SeafaseT Tqveni progresi<br />

4.5.1 CanawerebSi moZebneT pasuxi<br />

4.5.2 gamoigoneT SekiTxva<br />

4.5.3 gadaaxarisxeT Tqveni Canawerebi<br />

4.6 daZlieT am procesisTvis Cveuli panikis Setevebi<br />

mas Semdeg, rac ipoviT wyaros, romelic Rirebulad migaCniaT, nu<br />

waikiTxavT mas meqanikurad, mxolod amosaweri monacemebis moZiebis<br />

mizniT. Canawerebis gakeTeba ar aris meqanikuri samuSao. rodesac wyaros<br />

Sesaxeb gacnobierebulad akeTebT Canawerebs, yuradRebis koncentrirebas<br />

axdenT ara mxolod wyaroSi mocemul sityvebsa da mosazrebebze, aramed<br />

mis mniSvnelobaze, Sedegebze, naklovanebebsa da axal potencialze.<br />

wyaros miapyariT mTeli yuradReba, TiTqos misi av<strong>to</strong>ri ijdes Tqvens<br />

winaSe da mzad iyos saubrisTvis (swored ase unda warmoidginoT<br />

mkiTxvelTan komunikaciac).<br />

59


4.1 Tavdapirvlead waikiTxeT miukerZoeblad Tqveni wyaro, raTa gaigoT,<br />

Semdeg ki – kritikulad, raTa safuZvlianad gaiazroT da SeafasoT igi<br />

maRali xarisxis samecniero naSromze muSaobisas wyaroebi,<br />

romlebic yvelaze gamosadegad geCvenebaT, orjer waikiTxeT, pirvelad<br />

swrafad da miukerZoeblad, raTa gaigoT, ra ideaa maTSi gatarebuli. Tu<br />

aCqardebiT da ar daeTanxmebiT wyaroSi gamoxatul mosazrebebs maTi<br />

kargad gaazrebis gareSe, SeiZleba, arasworad gaigoT raime an<br />

gadaWarbebuli yuradReba miaqcioT mis susti mxareebs.<br />

Semdeg kidev erTxel waikiTxeT wyaro, nela da kritikulad,<br />

TiTqos megobars keTilganwyobiT, Tumca, mkafiod usvamT SekiTxvebs;<br />

warmoidgineT misi pasuxebi, Semdeg SekiTxvebi dausviT. Tu ar eTanxmebiT,<br />

wyaro ubralod gverdze ar gadadoT: waikiTxeT is Tqveni Tavdapirveli<br />

Tvalsazrisis ganviTarebis mizniT.<br />

savaraudod, wyaroebze srul koncentrirebas ver SeZlebT, vidre<br />

ar waikiTxavT da SegeqmnebaT sakuTari mosazrebebi. Tumca, Tavidanve<br />

yuradRebiT iyaviT, raTa wyaroebi waikiTxoT ara pasiurad, rogorc<br />

Cveulebrivma mkiTxvelma, aramed aqtiurad da safuZvlianad, rogorc<br />

dainteresebulma partniorma. garkveul etapze, umjobesia, rac SeiZleba<br />

adre moifiqroT, rogor SeiZleba, gascdeT wyaroebis farglebs maSinac<br />

ki, roca maT eTanxmebiT.<br />

4.1.1 SemoqmedebiTad gamoiyeneT wyaroSi warmodgenili Tvalsazrisi,<br />

romelsac eTanxmebiT<br />

Zalian kargia, rodesac wyaroSi warmodgenili Tvalsazrisi<br />

emTxveva Tqvens Sexedulebebs. Tumca, Tu mas ubralod pasiurad<br />

daeTanxmebiT, ver ganaviTarebT sakuTar ideebs. amdenad, scadeT,<br />

ganavrcoT is, rac wyaroSia mocemuli: ra axal Tvalsazriss SeiZleba<br />

moicavdes igi? ra axali ideebi SeuZlia mogvawodos? Seicavs Tu ara is<br />

iseT damamtkicebel sabuTs, romelic Tqvens wyaroSi ar aris<br />

gaTvaliswinebuli? qvemoT giCvenebT, rogor SegiZliaT SemoqmedebiTad<br />

miudgeT wyaroSi warmodgenil Tvalsazriss.<br />

warmoadgineT damatebiTi mtkicebulebebi. Tqven gaqvT axali<br />

mtkicebuleba wyaroSi warmodgenili varaudis gasamyareblad.<br />

smiti iyenebs dakvirvebaze dafuZnebul mtkicebulebebs imis saCveneblad,<br />

rom alamos is<strong>to</strong>rias texasis gareT miTis statusi hqonda. Tumca, didi<br />

qalaqebis gazeTebis kvlevis Sedegad ukeTes mtkicebulebebs viRebT.<br />

1. wyaro varauds Zveli monacemebiT amyarebs, xolo Tqven SesaZloa,<br />

axali damatkicebeli sabuTebi warmoadginoT.<br />

2. wyaro varaudis gasamyareblad sust damamtkicebel sabuTs<br />

iSveliebs, Tqven ki SesaZloa, ufro Zlieri monacemebi<br />

warmoadginoT.<br />

60


daadastureT debuleba, romelic ar aris gamyarebuli. Tqven<br />

SegiZliaT, daamtkicoT raRac, rac wyaroSi mxolod daSvebis an<br />

varaudis donezea warmodgenili.<br />

sportSi Sedegebis gasaumjobeseblad smiti gvirCevs vizualizaciis<br />

gamoyenebas, xolo sportsmenebis gonebrivi muSaobis kvleva gviCvenebs,<br />

ra<strong>to</strong>m aris smitis rCeva sasargeblo.<br />

1. wyaroSi mxolod navaraudevia, rom X sworia, Tqven ki SeiZleba,<br />

daamtkicoT, rom namdvilad asea.<br />

2. wyaroSi warmodgenilia daSveba, rom X sworia, Tqven ki SeiZleba,<br />

es daamtkicoT.<br />

ganavrceT debuleba. Tvalsazrisi SegiZliaT, axali mimarTulebebiT<br />

ganavrcoT.<br />

smitma gamoavlina, rom samedicino institutis studentebi fiziologiur<br />

procesebs ukeT swavloben, rodesac maT sakiTxs uxsnian bevri metaforis<br />

gamoyenebiT, vidre maSin, rodesac mxolod erTi metaforiT<br />

Semoifarglebian. rogorc Cans, igive xdeba inJinrebis mier fizikuri<br />

procesebis Seswavlisasac.<br />

1. wyaroSi sworad aris gamoyenebuli debuleba erTi situaciisTvis,<br />

Tumca, SesaZloa, is sxva situaciebzec gavrceldes.<br />

2. wyaros mtkicebiT, X sworia konkretul situaciaSi, Tumca,<br />

SesaZloa, sazogadodac asea.<br />

4.1.2 SemoqmedebiTad ganaviTareT wyaroSi warmodgenili Tvalsazrisis<br />

sawinaaRmdego mosazreba<br />

naSromis momzadebisas kidev ufro mniSvnelovania, aRniSnoT, rom<br />

ar eTanxmebiT wyaros, radgan aman SesaZloa, aRmogaCeninoT mTeli Tqveni<br />

naSromis samuSao hipoteza. amdenad, gamoiyeneT gansxvavebuli<br />

Tvalsazrisi Tqveni msjelobis gasaviTareblad da ar SemoifargloT<br />

mxolod aRniSvniT, rom wyaroSi warmodgenil Tvalsazriss ar<br />

eTanxmebiT. qvemoT moyvanilia sawinaaRmdego poziciis gamoxatvis<br />

magaliTebi (moyvanili variantebi ar miekuTvneba mkafiod gamijnul<br />

kategoriebs; bevri maTgani nawilobriv emTxveva erTmaneTs).<br />

wyaroSi warmodgenili Tvalsazrisis uaryofa raimes bunebasTan<br />

dakavSirebiT. wyaroSi naTqvamia, rom raRac garkveuli bunebisaa, Tumca<br />

SesaZloa, is sxva xasiaTis aris.<br />

smiti ambobs, rom garkveuli religiuri jgufebi miiCnevian e.w.<br />

“kultebis religiad” maTi ucnauri rwmena-Sexedulebebis gamo. Tumca, am<br />

rwmena-Sexedulebebis buneba ar gansxvavdeba st<strong>and</strong>artuli religiebisgan.<br />

61


1. wyaros mtkicebiT, X miekuTvneba Y-is saxeobas (an misi msgavsia),<br />

Tumca, SesaZloa, ase ar aris.<br />

2. wyaros mtkicebiT, X yovelTvis xasiaTdeba Y-iT, rogorc erT-erT<br />

TvisebiT an atributiT, Tumca, SesaZloa, ase ar aris.<br />

3. wyaros mtkicebiT, X aris<br />

Cveulebrivi/kargi/mniSvnelovani/gamosadegi/ zneobrivi/saintereso/...,<br />

Tumca, SesaZloa, ase ar aris.<br />

(SegiZliaT, SeabrunoT es varaudebi da ganacxadoT sapirispiro:<br />

miuxedavad imisa, rom wyaros TqmiT, X ar aris Y-is bunebis, Tqven<br />

SegiZliaT, aCvenoT, rom es asea.)<br />

sawinaaRmdego Sexedulebis gamoTqma nawilebisa da mTelis<br />

urTierTkavSiris Sesaxeb. SegiZliaT aCvenoT, rom wyaro cdeba imis<br />

Sesaxeb, Tu rogor aris erTmaneTTan dakavSirebuli raimes nawilebi.<br />

smiti acxadebs, rom sportuli momzadeba Zalian mniSvnelovania<br />

ganaTlebuli adamianisTvis, Tumca, sinamdvileSi mZleosnobis adgili<br />

kolejSi ar aris.<br />

1. wyaros mtkicebiT, X aris Y-is Semadgeneli nawili, magram, SesaZloa,<br />

ase ar aris.<br />

2. wyaros mtkicebiT, X-is erTi nawili garkveuli saxiT dakavSirebulia<br />

mis sxva nawilebTan, Tumca, SesaZloa, ase ar aris.<br />

3. wyaros mtkicebiT, yoveli X-is erT-erTi nawilia Y, Tumca, SesaZloa,<br />

ase ar aris.<br />

sakiTxis ganviTarebasTan an is<strong>to</strong>riasTan dakavSirebuli<br />

sawinaaRmdego mosazreba. SegiZliaT, aCvenoT, rom sakiTxis sawyisebi da<br />

ganviTareba arasworad aris warmodgenili wyaroSi.<br />

smiti acxadebs, rom msoflios mosaxleobis zrda gagrZeldeba, Tumca,<br />

ase ar moxdeba.<br />

1. wyaros mtkicebiT, X icvleba, Tumca, SesaZloa, ase ar aris.<br />

2. wyaros mtkicebiT, X momdinareobs Y-dan, Tumca, SesaZloa, ase ar<br />

aris.<br />

3. wyaros mtkicebiT, X ganviTardeba garkveuli saxiT, Tumca,<br />

SesaZloa, ase ar aris.<br />

gareSe mizez-Sedegobrivi kavSirebis Sesaxeb gamoTqmuli<br />

Tvalsazrisis uaryofa. SegiZliaT aCvenoT, rom wyaro mcdarad<br />

ganixilavs mizez-Sedegobriv kavSirs:<br />

62


smiti acxadebs, rom SesaZlebelia arasrulwlovanTa damnaSaveebad<br />

qcevis prevencia mozardTa gamosasworebeli dawesebulebebis daxmarebiT.<br />

Tumca, faqtebi gviCvenebs, rom aseTi dawesebulebebi zrdis<br />

arasrulwlovnebis damnaSaveebad Camoyalibebis albaTobas.<br />

1. wyaros mtkicebiT, X iwvevs Y-s, Tumca, SesaZloa, ase ar aris.<br />

2. wyaros mtkicebiT, X iwvevs Y-s, Tumca, SesaZloa, orive maTgans iwvevs<br />

Z.<br />

3. wyaros mtkicebiT, X sakmarisia imisaTvis, rom gamoiwvios Y, Tumca,<br />

SesaZloa, ase ar aris.<br />

4. wyaros mtkicebiT, X mxolod Y-s iwvevs, Tumca, SesaZloa, is iwvevs<br />

agreTve Z-sac.<br />

gaba<strong>to</strong>nebuli Sexedulebis sawinaaRmdego poziciis gamoxatva.<br />

uaryofis umetesi nawili ar cvlis sakiTxis konceptualur struqturas,<br />

Tumca, raime sakiTze st<strong>and</strong>artuli Sexedulebis uaryofiT sxvebs axali<br />

Tvalsazrisis Camoyalibebisken ubiZgebT.<br />

smiti varaudobs, rom reklamireba wminda ekonomikuri saqmianobaa, Tumca<br />

reklamireba, agreTve, xelovnebis axali formebis labora<strong>to</strong>riac aris.<br />

1. wyaro ganixilavs X–s Y-is konteqstSi. Tumca, SesaZloa, axalma<br />

konteqstma an Tvalsazrisma axali WeSmariteba gamoavlinos (axali an<br />

Zveli konteqsti SeiZleba, iyos socialuri, politikuri, filosofiuri,<br />

is<strong>to</strong>riuli, ekonomikuri, eTikuri, genderul sakiTxebTan dakavSirebuli<br />

da a.S.)<br />

2. wyaroSi X gaanalizebulia Y-is Teoriis/Rirebulebebis sistemis<br />

gamoyenebiT. Tumca, SesaZloa, moaxerxoT X-is axleburad gaanalizeba da<br />

danaxva.<br />

rogorc aRvniSneT, ver SeZlebT wyaroebis ase gamoyenebas, vidre<br />

sakuTari Sexedulebis Camosayalibeblad sakmarisi masala ar geqnebaT<br />

wakiTxuli. Tumca, Tu kiTxvis dawyebisas msjelobis am gzebs<br />

gaiTvaliswinebT, ufro swrafad da Sedegianad SeZlebT wyaroebze<br />

koncentrirebas.<br />

rasakvirvelia, mas Semdeg, rac mixvdebiT, rom SegiZliaT,<br />

efeqturad daeTanxmoT an ar daeTanxmoT wyaros, unda dasvaT SekiTxva<br />

`mere ra?” risi momcemia imis Cveneba, rom smiti cdeboda, rodesac<br />

amtkicebda, rom aSS-is Crdilo-aRmosavleTi nawilis mosaxleoba<br />

enTuziazmiT ar Sexvda alamos is<strong>to</strong>rias, rom es sinamdvileSi piriqiT<br />

moxda?<br />

63


4.2 sistematurad gaakeTeT Canawerebi<br />

iseve, rogorc proeqtis sxva etapebisTvis, Canawerebis<br />

sawarmoebladac umjobesia, gqondeT winaswar SemuSavebuli gegma.<br />

Sarmani, skabrezoba, gv. 133. is<strong>to</strong>ria/ekonomika (genderuli sakiTxebi?)<br />

debuleba: skabrezoba me-18 saukuneSi ekonomikuri problema gaxda<br />

faqtebi: `jentlmenz magazin” 1751 wlis ivliss (gverdi ar aris<br />

miTiTebuli) iuwyeba: qals miusajes mZime Sroma aTi dRis ganmavlobaSi,<br />

vinaidan ver SeZlo uSveri sityvebis gamoyenebisTvis dakisrebuli<br />

jarimis, erTi Silingis gadaxda.<br />

`... erTma xistma ekonomistma gamoTqva mosazreba, gaezardaT erovnuli<br />

resursebi uSveri sityvebiT molaparake SeZlebuli klasis winaaRmdeg<br />

kampaniis mowyobiT.”<br />

Cemi SekiTxvebi: mamakacebs iseve xSirad ajarimebdnen, rogorc qalebs?<br />

aqtualuria dRes ekonomikasa da skabrezobas Soris kavSiri? uSveri<br />

sityvebiT molaparake komikosebi ufro popularulebi arian? skabrezuli<br />

sityvebis Semcveli filmebi ufro realisturia?<br />

nax. 4.1. Canawerebis baraTis nimuSi<br />

4.2.1 SeqmeniT Sabloni CanawerebisTvis<br />

Canawerebi ufro s<strong>and</strong>o iqneba, Tu maT iseTi sistemis mixedviT<br />

gaakeTebT, romelic dagexmarebaT ara mxolod daufiqrdeT wyaroebis<br />

Sinaarss, aramed gaaanalizoT da daalagoT isini gamosadeg<br />

kategoriebad. zogierTi profesori dResac urCevs studentebs, gaakeTon<br />

Canawerebi 3X5 baraTebze, rogorc es 4.1 naxatzea naCvenebi. aseTi baraTi<br />

SeiZleba, Zvelmodurad mogeCvenoT, magram is efeqtiani Canawerebis<br />

warmoebis nimuSia da gamosadegia maSinac, roca Canawerebs kompiuterSi<br />

akeTebT. (wyarodan amowerili TiToeuli zogadi Tvalsazrisi an<br />

debuleba calke gverdze moaTavseT.) Sablonis Seqmnis gegma aseTia:<br />

- yoveli axali gverdis zeda nawilSi gamoyaviT adgili<br />

bibliografiuli monacemebisTvis (av<strong>to</strong>ri, mokle saxelwodeba,<br />

gverdis nomeri).<br />

64


- zeda nawilSi gamoyaviT kidev erTi adgili sakvanZo sityvebisTvis<br />

(ix. zeda marjvena mxare). mogvianebiT es sityvebi dagexmarebaT<br />

Canawerebis sakiTxis mixedviT daxarisxebaSi (sakvanZo sityvebis<br />

Sesaxeb damatebiT ix. 4.3.4).<br />

- sxvadasxva SeniSvnisTvis calke adgili gamoyaviT Sablonis<br />

gverdze. SegiZliaT, es adgilebi daasaTauroT kidec (ix. naxati 4.1,<br />

sadac gamoyofili da dasaTaurebulia adgilebi: debuleba,<br />

monacemebi da Cemi SekiTxvebi).<br />

- gamoyaviT nawili, romelic daeTmoba Tqvens pasuxebs, Tanxmobas,<br />

sawinaaRmdego Tvalsazriss, msjelobas da sxva Temebs. Sedegad,<br />

ubralod, wakiTxulis Sinaarsis CaniSvnaze mets miiRebT.<br />

- rodesac wyarodan citata mogyavT, CawereT is gansxvavebuli feriT<br />

an sxva zomisa da stilis SriftiT, raTa erTi SexedviT SeZloT<br />

misi amocnoba. moaTavseT citatebi did brWyalebSi, rom mainc<br />

SeZloT maTi swrafad SeniSvna, Tu failis formati daikarga,<br />

- rodesac nawyvetis perifrazs akeTebT (ix. 4.2.2), CawereT is<br />

gansxvavebuli feriT an SriftiT, raTa ar agerioT sakuTar<br />

ideebSi da CasviT mrgval frCxilebSi (gamogadgebaT, Tu failis<br />

formati daikarga),<br />

Tu pirdapir kompiuterSi ver akeTebT Canawerebs, gadaiReT Sablonis<br />

aslebi.<br />

4.2.2 icodeT, rodis unda gaakeToT reziume an perifrazi, an moiyvanoT<br />

citata<br />

teqstebis sityva-sityviT amowera yvela wyarodan, romlis<br />

gamoyenebac gsurT, usasrulod gagigrZeldebaT, ami<strong>to</strong>m unda icodeT,<br />

rodis sjobs citirebas reziume an perifrazi.<br />

reziume gaakeTeT maSin, rodesac gWirdebaT nawyvetis, nawilis an,<br />

Tundac, mTliani statiis an wignis mxolod zogadi azri. reziume<br />

gamosadegia zogadi konteqstisTvis an Tqveni kvlevisTvis aqtualuri,<br />

magram ara pirdapir dakavSirebuli faqtebisa da SexedulebebisTvis.<br />

wyaros reziume arasodes gamodgeba karg mtkicebulebad (damatebiT<br />

damamtkicebeli sabuTebis Sesaxeb ix. 5.4.2).<br />

perifrazi gaakeTeT maSin, roca wyaroSi mocemuli azri SegiZliaT<br />

ufro mkafiod an xazgasmiT warmoadginoT, vidre es wyaroSia mocemuli.<br />

perifrazi ar niSnavs mxolod erTi-ori sityvis Secvlas. perifrazis<br />

dros unda gamoiyenoT sakuTari sityvebi da frazebi, da SecvaloT<br />

nawyvetSi arsebuli sityvebis da frazebis umetesoba (ix. 7.9.2). perifrazi<br />

arasodes gamodgeba iseTive karg damamtkicebel sabuTad, rogoric zusti<br />

citataa.<br />

zusti citatebi gamoiyeneT Semdeg SemTxvevebSi:<br />

- citirebuli sityvebi warmoadgens mtkicebulebas, romelic amyarebs<br />

Tqvens varauds. Tu, magaliTad, gsurT, ganacxadoT, rom sxvadasxva<br />

65


egionSi alamos brZolas gansxvavebuli gamoxmaureba hqonda,<br />

moiyvaneT zusti citatebi sxvadasxva gazeTebidan. xolo maTi<br />

perifrazi gaakeTeT im SemTxvevaSi, Tu Tqveni mizania zogadi<br />

ganwyobis Cveneba.<br />

- sityvebi ekuTvnis av<strong>to</strong>ritetul wyaros, romelic emxroba Tqvens<br />

Tvalsazriss.<br />

- citata saocrad originaluria.<br />

- citata gamoxatavs Tqvens ideebs ise sainteresod, rom Semdgomi<br />

msjelobisTvis karg struqturas qmnis.<br />

- citata gamoxatavs Tvalsazriss, romelsac ar eTanxmebiT da,<br />

obieqturobis mizniT, gsurT, is zustad warmoadginoT.<br />

Tu Tavidanve ar CaiwerT mniSvnelovan sityvebs, mogvianebiT ver<br />

moaxerxebT maT citirebas. amdenad, gadawereT nawyvetebi an gadaiReT<br />

maTi aslebi, isini imaze xSirad dagWirdebaT, vidre ggoniaT (aslebis<br />

gadaRebis Sesaxeb damatebiT ix. 4.3.1). arasodes SeamokloT citata im<br />

imediT, rom mogvianebiT SeZlebT mis aRdgenas. Tu citatas arasworad<br />

warmoadgenT, zians miayenebT Tqveni naSromis s<strong>and</strong>oobas. amdenad,<br />

gadaamowmeT citata originalTan. Semdeg kidev erTxel SeamowmeT.<br />

4.2.3 Tavidan airideT uneblie plagiati<br />

Canawerebis daudevrad gakeTebis gamo araerTi studenti da specialisti<br />

aRmoCenila savalalo mdgomareobaSi _ umniSvnelo sagnis gamo dacinvis<br />

obieqtebi gamxdaran an uneblie plagiatis gamo samecniero wreebidan<br />

gauricxavT. amgvari riskis Tavidan asacileblad, kargad daimaxsovreT<br />

CanawerebSi informaciis CaniSvnis ori ZiriTadi wesi:<br />

- yovelTvis mkafiod gamoyaviT wyarodan moyvanili citatebi da<br />

ideebi, raTa kvirebis an Tveebis Semdeg ar SegeSaloT da sakuTari<br />

ar gegonoT. rogorc zemoT girCieT, brWyalebSi CasviT citatebi<br />

da perifrazebi, agreTve, gamoiyeneT Srifti, romelic mkafiod<br />

gamoarCevs maT Tqveni ideebisgan.<br />

- arasodes gaakeToT teqstTan ise miaxloebuli perifrazi, rom<br />

mkiTxvelma originalad CaTvalos (ix. 7.9.2).<br />

amasTanave, nacvlad imisa, rom xeliT akrifoT is citatebi, romlebsac<br />

ramdenime xazze meti adgili ukavia, CamotvirTeT maTi eleqtronuli<br />

versia an gadaiReT maTi asli. CamotvirTuli an gadaRebuli gverdis<br />

zeda nawilSi daamateT wyaros dasaxeleba da daxarisxebisTvis saWiro<br />

sakvanZo sityva.<br />

mniSvnelovania: arasodes ivaraudoT, rom SegiZliaT, gamoiyenoT<br />

internetSi moZiebuli masala wyaros miTiTebis gareSe, im SemTxvevaSic<br />

ki, Tu is ufaso da sajarod xelmisawvdomia. araferi ganTavisuflebT<br />

valdebulebisgan, miuTiToT nebismieri iseTi masalis wyaro, romelic<br />

66


piradad ar SegiqmniaT (plagiatis Sesaxeb damatebiTi informaciisaTvis<br />

ix. 7.9.)<br />

4.3 gaakeTeT gamosadegi Canawerebi<br />

mkiTxveli Seafasebs Tqvens naSroms ara mxolod wyaroebis xarisxisa da<br />

maTi zustad miTiTebis mixedviT, aramed, agreTve, imiT, Tu ramdenad<br />

efeqturad iyenebT wyaroebs. amisaTvis Canawerebi ise unda awarmooT, rom<br />

ara mxolod asaxavdes wyaros, aramed gexmarebodeT kidec proeqtis ukeT<br />

gaazrebaSi.<br />

4.3.1 awarmoeT Canawerebi, raTa ukeT warmarToT msjelobis procesi<br />

mraval gamoucdel mkvlevars miaCnia, rom Canawerebis gakeTeba mxolod<br />

monacemebis Caweraa. wyaros moZiebis Semdeg isini CamotvirTaven masalas,<br />

gadaiReben gverdebis aslebs, an zustad gadaweren wyarodan teqsts.<br />

teqstis amowera da aslis gadaReba dagexmarebaT zust citirebasa da<br />

perifrazirebaSi, Tumca, Tu mxolod amiT SemoifarglebiT, Tu wyaroebs<br />

Rrmad ar gaaanalizebT, ubralod, daagrovebT uamrav usargeblo<br />

monacems, romelsac naSromSi ver gamoiyenebT.<br />

Tu mravali teqstis asls iRebT, gaukeTeT maT anotaciebi ise, rom<br />

dagexmaroT maT kritikulad gaazrebaSi. Tavdapirvelad SearCieT is<br />

winadadebebi, romlebic romelime TavSi an statiaSi gamoxatavs<br />

mniSvnelovan elementebs (debulebas, ZiriTad varauds da a.S.). moniSneT<br />

isini an mindorze gaukeTeT SeniSvna. Semdeg moniSneT ideebi an<br />

informacia, romelTa CarTvasac apirebT naSromSi. (Tu iyenebT markers,<br />

gamoiyeneT sxvadasxva feri gansxvavebuli elementebis gamosayofad.)<br />

Semdeg, gadaRebuli gverdebis ukana mxares SeajameT, rac moniSneT<br />

an CainiSneT maTze pasuxis monaxazi, an kideze gaakeTeT Canawerebi,<br />

romlebic dagexmarebaT moniSnuli teqstis ganmartebaSi. rac ufro met<br />

informacias CainiSnavT wyaros Sesaxeb Tavidanve, miT ukeT gaigebT da<br />

gaixsenebT mas mogvianebiT.<br />

4.3.2 gakeTeT sakvlevi SekiTxvisa da samuSao hipoTezisTvis aqtualuri<br />

da saWiro Canawerebi<br />

maqsimalurad gamosadegi Canawerebis gasakeTeblad amowereT ara<br />

mxolod faqtebi, romelTac, Tqveni azriT, damamtkicebel sabuTad<br />

gamoiyenebT, aramed is monacemebic, romlebic dagexmarebaT ganmar<strong>to</strong>T es<br />

faqtebi da maTi kavSiri Tqvens debulebasTan. SegiZliaT, SeqmnaT<br />

Canawerebis Sabloni, rac gagaxsenebT, rom unda moiZioT gansxvavebuli<br />

saxis monacemebi (ix. 4.2.1).<br />

es sami elementi pirdapir kavSirSia Tqvens samuSao hipoTezasTan:<br />

67


- varaudi, romelic amyarebs Tqvens hipoTezas an mianiSnebs, rom<br />

saWiroa axali hipoTeza;<br />

- damamtkicebeli sabuTi, romelic amyarebs Tqvens varauds;<br />

- Sexedulebebi, romlebic asustebs an, Tundac, ewinaaRmdegeba Tqvens<br />

hipoTezas;<br />

CanawerebSi mxolod damamtkicebel faqtebs nu CainiSnavT. Tqveni<br />

hipoTezis damtkicebisas dagWirdebaT im monacemebis ganxilva, romlebic<br />

asustebs an Tundac ewinaRmdegeba mas (ix. 5.4.3).<br />

qvemoT warmodgenili elementebi SeiZleba, ar asabuTebdes an<br />

ewinaaRmdegebodes Tqvens hipoTezas, magram SesaZloa, gamogadgeT misi<br />

konteqstis ganmartebisTvis an, ubralod, naSromis ukeT gamarTvaSi:<br />

- Tqveni SekiTxvis is<strong>to</strong>riuli foni: ras amboben av<strong>to</strong>ritetuli<br />

pirebi am sakiTxTan dakavSirebiT, gansakuTrebiT, adreul<br />

kvlevebSi (ix. 6.2.2 da 10.1.1);<br />

- is<strong>to</strong>riuli an Tanamedrove konteqsti, romliTac aixsneba Tqveni<br />

SekiTxvis mniSvnelovneba;<br />

- mniSvnelovani ganmartebebi da analizis principebi;<br />

- analogiebi, Sedarebebi da is<strong>to</strong>riebi, romlebic SeiZleba, pirdapir<br />

ar amtkicebdes Tqvens hipoTezas, magram ganmartavdes an ukeT<br />

warmoaCendes rTul sakiTxebs an, ubralod, ufro sainteresos<br />

xdides Tqvens analizs;<br />

- Tqvens TemasTan dakavSirebuli gansakuTrebulad originaluri<br />

teqsti<br />

4.3.3 CaiwereT saTanado konteqsti<br />

isini, vinc Segnebulad arasworad gadmoscems wyaroebidan<br />

informacias, arakeTilsindisieria, magram keTilsindisierma mkvlevarmac<br />

SeiZleba, dauSvas uneblie Secdoma, Tu sityvebs ubralod Caiwers da<br />

yuradRebas ar miaqcevs maT mniSvnelobas an gamosadegobas. mkiTxveli<br />

rom SecdomaSi ar SeiyvanoT, misdieT Semdeg saxelmZRvanelo principebs:<br />

1. nu ivaraudebT, rom wyaro eTanxmeba mwerals, rodesac wyaroSi<br />

Sejamebulia mwerlis msjelobა. citatis saxiT moitaneT mxolod<br />

is, rasac wyaro eTanxmeba da ara wyaroSi warmodgenili sxvaTa<br />

Sexedulebebi, Tu, raRa Tqma unda, es ukanaskneli saWiro ar aris<br />

Tqveni naSromisTvis.<br />

2. CawereT, ra<strong>to</strong>m eTanxmeba wyaro aRniSnul Sexedulebas, radgan<br />

Tanxmobis mizezi SeiZleba, iseve mniSvnelovani iyos, rogorc<br />

gansxvvebuli azrisa. ori fsiqologi SeiZleba Tanxmdebodes imaze,<br />

rom mozardebSi alkoholizmi gamowveulia socialuri garemos<br />

zegavleniT, Tumca, erTma SeiZleba, daimowmos ojaxuri garemo,<br />

meorem ki _ Tana<strong>to</strong>lebis zegavlena.<br />

68


3. CainiSneT citatis konteqsti. rodesac CaiwerT mniSvnelovan<br />

daskvnas, miuTiTeT av<strong>to</strong>ris msjelobac:<br />

arasworia: bar<strong>to</strong>li (gv. 123): omi gamoiwvia.... Z-ma.<br />

sworia: bar<strong>to</strong>li: omi gamoiwvia Y-ma da Z-ma (gv. 123), magram yvelaze<br />

mniSvnelovani iyo Z (gv. 123), ori mizeziT: pirveli, ....(gv. 124-26); meore,<br />

...(gv. 126)<br />

im SemTxvevaSic ki, rodesac mxolod daskvna gainteresebT, ufro zustad<br />

gamoiyenebT mas, Tu CainiSnavT, rogor gamoitana av<strong>to</strong>rma es daskvna.<br />

4. CainiSneT, ra CarCoebSia moqceuli da ramdenad mtkiced aris<br />

warmodgenili TiToeuli debuleba. ar warmoaCinoT is ufro<br />

Zlierad da vrclad, vidre es wyaroSia mocemuli. qvemoT<br />

warmodgenil meore winadadebaSi pirvelis Sinaarsi saTanadod da<br />

zustad ar aris gadmocemuli.<br />

riskis aRqmis Sesaxeb Catarebuli erTi kvleva (uilsoni 1988) ambobs, rom<br />

arsebobs urTerTkavSiri did fsonebze azartul TamaSebSi Cabmasa da<br />

arasrul ojaxebs Soris.<br />

uilsonis (1988) TqmiT, arasruli ojaxi iwvevs did fsonebze azartul<br />

TamaSebSi Cabmas.<br />

5. CaiwereT, rogor aris warmodgenili wyaroSi Tvalsazrisi.<br />

aRniSneT, es mniSvnelovani varaudia, umniSvnelo sakiTxi, Sesworeba<br />

Tu aRiareba da a.S. aseTi gansxvavebebis gakeTebiT SeZlebT Semdegi<br />

saxis Secdomis Tavidan acilebas:<br />

originali jounsis mier: “is, rom erTi movlena meores Semdeg xdeba, ar<br />

gvaZlevs safuZvels, davaskvnaT, rom pirveli meores iwvevs. arc<br />

statistikur korelacias SeuZlia mizez-Sedegobrivi kavSiris dadgena.<br />

Tumca, visac Seuswavlia saTanado monacemebi, eWvi ar Seaqvs imaSi, rom<br />

moweva filtvis kibos gamomwvevi faq<strong>to</strong>ria.”<br />

SecdomaSi Semyvani gadmocema: jounsi acxadebs, `is, rom erTi movlena<br />

meoris Semdeg xdeba, ar gvaZlevs safuZvels, davaskvnaT, rom pirveli<br />

meores iwvevs. arc statistikur korelacias SeuZlia mizez-Sedegobrivi<br />

kavSiris dadgena.” amdenad, statistikuri monacemebi ar aris sarwmuno<br />

maCvenebeli imis, rom moweva filtvis kibos iwvevs.<br />

69


4.3.4 kategoriebad daajgufeT Tqveni Canawerebi daxarisxebis mizniT<br />

dabolos, konceptualurad Sromatevadi amocana: Canawerebis warmoebisas<br />

TiToeulis Sinaarsi moaqcieT ori an ramdenime gansxvavebuli sakvanZo<br />

sityvis qveS, kategoriebSi (ix. naxati 4.1, baraTis zeda marjvena kuTxe).<br />

Canawerebidan sityvebi meqanikurad ar gamoiyenoT: Canaweris kategoria<br />

gansazRvreT imis mixedviT, rac masSi igulisxmeba. kategoria unda<br />

moicavdes ufro vrcel Temas, vidre Canaweris specifikuri Sinaarsi.<br />

SeqmeniT gamoyenebuli sakvanZo sityvebis sia da dakavSirebuli<br />

CanawerebisTvis gamoiyeneT erTi da igive sakvanZo sityvebi. yoveli axali<br />

CanawerisTvis axal sakvanZo sityvas nu SeqmniT.<br />

es safexuri Zalian mniSvnelovania, vinaidan gibiZgebT, Canaweris<br />

Sinaarsi erT an or sityvaSi daatioT. Tu Canawerebs kompiuterSi<br />

akeTebT, sakvanZo sityvebi dagexmarebaT brZaneba ,,Zebnis” gamoyenebiT<br />

momentalurad daajgufoT dakavSirebuli Canawerebi. Tu erTze met<br />

sakvanZo sityvas iyenebT, SegiZliaT, gadaajgufoT Canawerebi<br />

sxvadasxvanairad, raTa maT Soris axali kavSirebi aRmoaCinoT (es<br />

gansakuTrebiT mniSvnelovania maSin, roca grZnobT, rom swrafad miiwevT<br />

win; ix. 4.5.3).<br />

4.4 wereT kiTxvis paralelurad<br />

rogorc zemoT aRvniSneT (da kvlavac gavimeorebT), wera fiqrisken<br />

gibiZgebT. ase rom, nu daelodebiT azris gonebaSi daxvewas, rom is<br />

furcelze gadaitanoT. gamocdilma mkvlevrebma ician, rom rac ufro<br />

mets daweren, miT ufro male da ukeT Cawvdebian sakiTxs. sarwmuno<br />

wyaroebis Tanaxmad, warmatebuli mkvlevrebis umetesobas yoveldRiurad<br />

sawerad gansazRvruli dro aqvs gamoyofili – TxuTmeti wuTidan erT<br />

saaTze meti. maT SesaZloa, mxolod erTi abzaci daweron, sadac<br />

warmodgenili iqneba mosazreba wyaroSi gamoTqmuli Sexedulebis<br />

Sesaxeb, msjelobis Sefaseba an msjeloba axali varaudis Taobaze.<br />

Tumca, mniSvnelovani is aris, rom isini raRacas weren ara naSromis Savi<br />

naweris pirveli variantis Sesaqmnelad, aramed sakuTari azrebis<br />

dasalageblad da, albaT, axali ideebis aRmosaCenad. Tu kvlevis miznebs<br />

acdebiT xolme, gaikariT grafiki kompiuterTan.<br />

Tu dawerT raimes, rac, Tqveni azriT, gamogadgebaT, daamateT is<br />

`dafaze”. am Canawers TiTqmis yovelTvis SeasworebT Savi naweris<br />

saboloo variantSi Setanamde, an SeiZleba saerTodac ar gamoiyenoT.<br />

Tumca, misi mxolod mcire nawilic rom gamoiyenoT, rac mets dawerT,<br />

Tundac mxolod monaxazis saxiT, miT metad gagiadvildebaT Savi naweris<br />

Seqmna. werisTvis momzadeba da Savi naweris Seqmna erTmaneTisgan<br />

sruliad gansxvavebuli procesi ar aris, Tumca, sasurvelia, isini<br />

gancalkevebul safexurebad ganixiloT.<br />

70


Tu Temaze axlaxans daiwyeT muSaoba, weris adreul etapze,<br />

ZiriTadad, SeiZleba, mxolod reziumeebi da perifrazebi akeToT.<br />

rodesac Tqvens Canawerebs Tvals gadaavlebT, masSi maincdamainc bevr<br />

Tqvens mosazrebas ver ipoviT da SeiZleba, gulic dagwydeT, rom<br />

originaluri ideebi ar gaqvT. aman ar unda dagabrkoloT. swored<br />

reziumesa da perifrazis gakeTebiT vamuSavebT axal monacemebs, axal da<br />

rTul ideebs. es msjelobis axali gzebis aRmoCenaSic ki gvexmareba.<br />

TiTqmis nebismieri adamianisTvis, romelic codnis gaRrmavebas<br />

eswrafvis, imis amowera, ris gagebasac cdilobs, st<strong>and</strong>artuli da,<br />

albaT, aucilebeli etapic kia.<br />

4.5 SeafaseT Tqveni progresi<br />

gamudmebiT gadaxedeT Canawerebs da `dafas”, raTa naxoT, ra etapze xarT<br />

da ra unda gaakeToT. Sevsebuli gverdebi faqtebiT gamyarebul<br />

varaudebze mianiSnebs; carieli gverdebi mianiSnebs, rom win samuSao<br />

gaqvT. SeamowmeT, isev vargisia Tu ara Tqveni samuSao hipoTeza, saR<br />

msjelobazea is agebuli? am msjelobis gamamyarebeli kargi sabuTebi<br />

gaqvT? SegiZliaT axali varaudis an damamtkicebeli monacemebis<br />

damateba?<br />

4.5.1 pasuxi moZebneT CanawerebSi<br />

rogorc adre girCieT, unda gansazRvroT samuSao hipoTeza an is<br />

SekiTxva mainc, romelsac kvlevis warmarTvisTvis gamoiyenebT. Tumca,<br />

zogierTi av<strong>to</strong>ri kvlevas iseTi bundovani SekiTxviT iwyebs, rom pasuxis<br />

ZiebaSi is saerTod qreba. Tu aseT situaciaSi aRmoCndiT, moZebneT<br />

Tqvens CanawerebSi ganzogadeba, romelic samuSao hipoTezad gamodgeba,<br />

Semdeg ki sapirispirod moiqeciT da moZebneT SekiTxva, romelsac es<br />

ganzogadeba pasuxobs.<br />

pirvel rigSi, wyaroebSi eZieT SekiTxvebi, sawinaaRmdego azrebi,<br />

Tavsatexebi, daukvirdiT, ra reaqcia gaqvT maTze (ix. 2.1.3 da 4.1).<br />

TqvenTvis moulodneli ram SesaZloa, sxvebisTvisac siurprizi iyos.<br />

CamoayalibeT, Tqveni aRmoCenebi:<br />

megona, rom alamos pirveli miTiuri is<strong>to</strong>riebi warmoiqmna texasSi,<br />

Tumca ase ar aRmoCnda. isini momdinareobs...<br />

es winaswari hipoTeza gveubneba, rom alamos miTi Tavdapirvelad<br />

erovnuli movlena iyo da ara regionuli mniSvnelobis — mokrZalebuli,<br />

Tumca, imedis momcemi dasawyisia.<br />

Tu sakuTar CanawerebSi hipoTezas ver poulobT, moZebneT ideebi,<br />

romlebmac SeiZleba, migiyvanoT hipoTezamde. Tu monacemebi bundovani<br />

SekiTxvis garSemo SeagroveT, isini, albaT, savaraudo sakvanZo sityvebis<br />

71


mixedviT daaxarisxeT. niRbebze rom gqonodaT monacemebi, kategoriebi<br />

SesaZloa, yofiliyo maTi warmomavloba (afrikuli, indielTa, iaponuri...),<br />

daniSnuleba (dramaturgia, religia, karnavali...), masala (oqro, bumbuli,<br />

xe, ...), da a.S. magaliTad:<br />

egviptelebi – warCinebul pirTaTvis oqrosgan damzadebuli mumiis<br />

niRbebi, xis masalisgan _ sxvebisTvis.<br />

actekebi – oqros da nefritis niRbebi, Camarxuli mxolod warCinebulTa<br />

saflavebSi.<br />

axali gvineis <strong>to</strong>mebi – iSviaTi frinvelis bumbulisgan damzadebuli<br />

niRbebi gardacvlilTaTvis.<br />

am faqtebiT SesaZlebelia Semdegnairi zogadi debulebis gamyareba: is<br />

xalxebi, romelTa kulturaSic gavrcelebulia niRbebi, religiur<br />

niRbebs yvelaze Zvirfasi masalisgan akeTeben. aseT niRbebs ufro<br />

gardacvlilTaTvis amzadeben.<br />

mas Semdeg, rac SeqmniT aseT or an sam Tvalsazriss, scadeT,<br />

CamoayaliboT kidev ufro vrceli ganzogadeba, romelic SeiZleba, yvela<br />

Tqvens Tvalsazriss moicavdes:<br />

mravali kultura uzarmazar materialur da adamianur resurss axmars<br />

iseTi niRbebis damzadebas, romlebic maT yvelaze saTuT faseulobebs<br />

gamoxatavs. ganzogadeba egviptelebma, actekebma da okeaneTis xalxebma<br />

religiuri niRbebi uiSviaTesi da uZvirfasesi masalebisgan Seqmnes.<br />

okeaneTis xalxebis kulturebSi niRbebis damzadebaSi CarTulia<br />

mamakacebis umetesoba. Tumca, egviptelebi da actekebi am saqmisTvis<br />

gamoyofen yvelaze niWier mxatvrebsa da ostatebs.<br />

Tu TvliT, rom zogierTi mkiTxveli SeiZleba, ar daeTanxmos am<br />

ganzogadebas, SegiZliaT, is warmoadginoT iseT debulebad, romelic<br />

mkiTxvelis mcdar warmodgenas Secvlis.<br />

4.5.2 gamoigoneT SekiTxva<br />

es rTuli nawilia da moiTxovs procesis sapirispiro mimarTulebiT<br />

warmarTvas: Tqven ipoveT pasuxi SekiTxvaze, romelic ar dagisvamT.<br />

amdenad, msjeloba sapirispiro mimarTulebiT unda warmarToT, raTa<br />

gansazRvroT SekiTxva, romelze pasuxic axali ganzogadeba iqneba.<br />

zemoT moyvanili magaliTis SemTxvevaSi, es procesi ase gamoiyureba: `ra<br />

niSnebi metyvelebs niRbebis mniSvnelobaze im sazogadoebebSi, sadac maT<br />

amzadeben da iyeneben? rac ar unda paradoqsulad JRerdes, gamocdili<br />

72


mkvlevrebi xSirad aRmoaCenen SekiTxvas mas Semdeg, rac pasuxs gascemen<br />

mas, xolo problemas, romelic unda wamoeyenebinaT, aRmoaCenen mas<br />

Semdeg, rac mas gadaWrian.<br />

4.5.3 xelaxla daaxarisxeT Tqveni Canawerebi<br />

Tu zemoaRniSnuli rCevebi SeasruleT, magram mainc araferi gamogividaT,<br />

scadeT Canawerebis xelaxla daxarisxeba. rodesac CanawerebisTvis<br />

pirvelad SearCieT sakvanZo sityvebi, gansazRvreT zogadi ideebi,<br />

romelTa mixedviTac daaxarisxebdiT ara mar<strong>to</strong> mtkicebulebebs, aramed<br />

Tqvens azrebsac. Tu am ideebis amsaxveli sakvanZo sityvebi yuradRebiT<br />

SearCieT, SegiZliaT, sxvadasxvanairad daajgufoT Canawerebi, rom masala<br />

axal WrilSi dainaxoT. Tu geCvenebaT, rom sakvanZo sityvebi aRar aris<br />

aqtualuri, gadaxedeT Canawerebs, rom axali sakvanZo sityvebi SeqmnaT.<br />

Semdeg kvlav gadaaxarisxeT isini.<br />

4.6 daZlieT procesisTvis Cveuli panikis Setevebi<br />

axla ki droa, SevexoT problemas, romelsac wawydomia gamocdili<br />

mkvlevaric ki da raRac momentSi Tqvenc SegexebaT. rodesac Tvals<br />

gadaavlebT asobiT Canawers da sxvadasxva Tvalsazriss, gaurkvevloba<br />

da SeSfoTeba dageuflebaT. mogeCvenebaT, rom amocana sul ufro<br />

rTuldeba da ver axerxebT mis amoxsnas.<br />

saqme imaSia, rom ar arsebobs aseTi situaciis Tavidan acilebis<br />

garantirebuli gza. Tumca, damaimedebelia is, rom umetesi Cvengani<br />

vardeba aseT mdgomareobaSi da, rogorc wesi, Tavs arTmevs mas. Tqvenc<br />

daZlevT mas, Tu gaagrZelebT muSaobas, misdevT gegmas, amoxsniT mcire<br />

da marTvad amocanebs, nacvlad imisa, rom mTlian proeqts erTbaSad<br />

SeeWidoT. es kidev erTxel adasturebs, rom ujobesia droulad daiwyoT<br />

proeqtze muSaoba, dayoT didi proeqti umcires nawilebad da dasaxoT<br />

gonivruli gegmebi, magaliTad, gansazRvroT, ramdeni gverdi unda<br />

daweroT yoveldRiurad.<br />

mravali mwerali cdilobs, kvleviT miRebuli gamocdilebiT<br />

gaimdidros codna. amisTvis awarmoeben Jurnals; esaa dRiuri, sadac<br />

iniSnaven, ra gaakeTes da aRmoaCines, ra msjeloba da Tvalsazrisi<br />

ganaviTares, ra<strong>to</strong>m daasabuTes an ar daasabuTes debuleba. wera kargi<br />

meTodia imisaTvis, rom ufro mkafiod gaaanalizoT wakiTxuli masala<br />

da, amavdroulad, ukeT gaerkveT sakuTar azrebSi.<br />

73


5. argumentis dagegmva<br />

5.1 ra aris da ra ar aris kvlevis argumenti<br />

5.2 aageT argumenti mkiTxvelis SekiTxvebze gacemuli pasuxebis garSemo<br />

5.3 aqcieT samuSao hipoTeza debulebad<br />

5.4 SekribeT argumentis elementebi<br />

5.4.1 CamoayalibeT da SeafaseT debuleba<br />

5.4.2 gaamyareT debuleba varaudiT da mtkicebulebebiT<br />

5.4.3 gaiTvaliswineT da upasuxeT mkiTxvelebis Tvalsazriss<br />

5.4.4 daasabuTeT Tqveni varaudis Sesabamisoba<br />

5.5 ganasxvaveT faqtebze dafuZnebuli argumentebi msjelobaze<br />

dafuZnebuli argumentebisgan<br />

5.6 argumentis Sekvra<br />

adamianebis umetesobas weras kiTxva urCevnia. yovelTvis moiZebneba<br />

kidev erTi wasakiTxi statia, morigi mosaZiebeli wyaro, damatebiT<br />

Sesagrovebeli monacemebi. Tumca, kvlevis Catarebaze bevrad adre dgeba<br />

momenti, rodesac unda daiwyoT fiqri naSromis Savi naweris pirvel<br />

variantze. amisTvis, albaT, mzad iqnebiT maSin, rodesac Tqveni `dafa”<br />

Seivseba da misi sisrule dagakmayofilebT. gecodinebaT, rom mzad xarT<br />

Savi naweris Sesaqmnelad, rodesac CaTvliT, rom SegiZliaT, gaakeToT<br />

samuSao hipoTezis damasabuTebeli varaudis monaxazi (ix. 2.3). Tu Tqveni<br />

`dafa” gavsebulia, magram jer ver agebT sakmarisad Zlier varauds Savi<br />

naweris dasagegmad, albaT, unda gadaxedoT hipoTezas, SesaZloa, Tqvens<br />

SekiTxvasac ki. magram zustad ver gaigebT, ra etapze xarT, vidre ar<br />

cdiT pirveli Savi naweris dagegmvas.<br />

Tu naSromebis weraSi gamocdileba ar gaqvT, girCevT, Savi naweris<br />

pirveli variantis dagegmva or safexurad ganaxorcieloT:<br />

- daaxarisxeT Canawerebi kvlevis argumentis elementebad;<br />

- daawyveT es elementebi logikuri TanmimdevrobiT;<br />

am TavSi agixsniT, rogor unda aawyoT argumenti; momdevno TavSi<br />

ganvixilavT, rogor unda CamoayaliboT is. gamocdilebis miRebasTan<br />

erTad, iswavliT am ori safexuris erT safexurSi gaerTianebas.<br />

74


5.1 ra aris da ra ar aris kvlevis argumenti<br />

sityva argumenti dResdReobiT cud asociacias iwvevs, nawilobriv imis<br />

gamo, rom radiosa da televiziebSi isini aqtiurad gamoiyeneba sadavo<br />

situaciebSi. Tumca, kvleviT naSromSi argumentis daniSnuleba ar aris<br />

oponentis daSineba, gaCumeba an damorCileba. realurad, kvleviTi<br />

naSromis SemTxvevaSi, `oponenti” TiTqmis saerTod ar arsebobs.<br />

nebismieri kargi argumentis msgavsad, kvlevis argumenti hgavs gulRia<br />

saubars, romlis drosac Tqven da warmosaxviTi mkiTxveli msjelobT,<br />

raTa gadaWraT problema, romlis gadaWris gzac mkiTxvelisTvis, jerjerobiT,<br />

misaRebi ar aris. es ar niSnavs, rom mkiTxveli ewinaaRmdegeba<br />

Tqvens debulebas (Tumca, SesaZloa, asec iyos). es mxolod imas niSnavs,<br />

rom is ar aRiarebs debulebas, vidre ar ixilavs karg, s<strong>and</strong>o<br />

mtkicebulebbeze dafuZnebul varaudebs, vidre ar upasuxebT mis<br />

gonivrul SekiTxvebsa da sawinaaRmdego azrs.<br />

pirispir saubrisas saerTo argumentis Seqmna (da ara qona)<br />

martivia: Tqven ganacxadebT sakuTar varauds da mis mtkicebulebebs ara<br />

ise, rogorc amas leq<strong>to</strong>ri gaakeTebda mdumare audi<strong>to</strong>riis winaSe, aramed<br />

ise, TiTqos, TqvenTan erTad magidis garSemo msxdom megobrebs<br />

esaubrebodeT: maT warudgenT debulebas da ramdenime varauds, ris gamoc<br />

megobrebma unda irwmunon am debulebis marTebuloba; msmenelebi arkveven<br />

detalebs, gamoTqvamen sawinaaRmdego azrs an warmoadgenen sakuTar<br />

Tvalsazriss; Tqven maT pasuxobT, albaT, usvamT SekiTxvebsac; isinic<br />

kvlav gisvamen SekiTxvebs. saukeTeso SemTxvevaSi, esaa megobruli, magram<br />

gaazrebuli ormxrivi urTierToba, romlis drosac ualibdeba da<br />

gamoicdeba saukeTeso Tvalsazrisi, romlis Seqmnac erToblivad<br />

SegiZliaT.<br />

weris dros aseTi TanamSromloba ufro rTulia, vinaidan, rogorc<br />

wesi, Tqven damoukideblad werT (Tu ar werT gundurad; ix. 2.4) da,<br />

amdenad, ara mxolod unda upasuxoT warmosaxviTi mkiTxvelis SekiTxvebs,<br />

aramed, agreTve, mis magivradac dasvaT SekiTxvebi – ise xSirad da<br />

mwvaved, rogorc mkiTxvelebi dasvamdnen. Tumca, Tqveni mizani ar aris<br />

mxolod gonivruli ri<strong>to</strong>rikuli strategiebis mofiqreba, romlebic<br />

daarwmunebs mkiTxvels, daeTanxmos Tqvens debulebas imis miuxedavad, Tu<br />

ramdenad kargia is. Tqveni mizania debulebis, gansakuTrebiT, misi<br />

gamamyarebeli varaudis gamocda, raTa, rodesac naSroms mkiTxvels<br />

warudgenT, mas saukeTeso Tvalsazrisi SesTavazoT. karg kvleviT<br />

naSromSi mkiTxvelma unda SeZlos am warmosaxviTi saubris niSnis<br />

danaxva.<br />

rogorc aRvniSneT, faqtebze dafuZnebuli logikuri msjeloba ar<br />

warmoadgens gonivruli daskvnis gamotanis erTaderT gzas; zogjer is<br />

arc aris saukeTeso gza. karg gadawyvetilebebs xSirad viRebT<br />

intuiciaze, grZnobebze an Sinagan gamWriaxobaze dayrdnobiT. Tumca,<br />

75


odesac vcdilobT avxsnaT, ra<strong>to</strong>m migvaCnia Cveni Tvalsazrisi<br />

marTebulad da ra<strong>to</strong>m unda irwmunon es sxvebmac, ver vaxerxebT,<br />

warmovaCinoT, rogor Camogviyalibda aRniSnuli Tvalsazrisi, vinidan<br />

ver moviyvanT mtkicebulebad intuicias an grZnobebs, rom mkiTxvelma<br />

maTi Sefaseba SeZlos. Cven mxolod SegviZlia, movuTxroT mkiTxvels<br />

intuiciis an ganwyobis Sesaxeb da vTxovoT, irwmunos Cveni Sexeduleba.<br />

es aris Txovna, romelsac sazriani mkiTxveli iSviaTad asrulebs.<br />

Tumca, kvlevis argumentis Seqmnisas unda warmoadginoT Tqveni<br />

varaudebi da mtkicebulebebi ise, rom mkiTxvelma SeZlos maTi<br />

gaTvaliswineba; Semdeg unda warmoidginoT mkiTxvelis SekiTxvebi da<br />

Tqveni pasuxebi. es ufro rTuli Cans, vidre sinamdvileSia.<br />

5.2 aageT argumenti mkiTxvelis SekiTxvebze gacemuli pasuxebis garSemo<br />

martivia, warmoidginoT, ra saxis saubari unda gamarToT<br />

mkiTxvelTan, vinaidan amas yoveldRe akeTebT:<br />

a: gavige, rom gasul semestrSi sirTuleebs waawydi. rogor fiqrob,<br />

rogor Caivlis es semestri? [a wamoWris problemas SekiTxvis formiT.]<br />

b: vimedovneb, rom ukeTesad. [b pasuxobs SekiTxvas.]<br />

a: ra<strong>to</strong>m fiqrob ase? [a sTxovs, warmoadginos varaudi, raTa daijeros bs<br />

pasuxi.]<br />

b: me gavdivar kursebs mTavar saganSi. [b warmoadgens varauds.]<br />

a: ra kursebs? [a sTxovs b-s, warmoadginos mtkicebulebebi varaudis<br />

gasamyareblad.]<br />

b: xelovnebis is<strong>to</strong>ria, Sesavali kursi dizainSi. [b warmoadgens<br />

mtkicebulebebs sakuTari varaudis gasamyareblad.]<br />

a: ra icvleba imiT, rom gadixar kursebs mTavar saganSi? [a ver xedavs bs<br />

mier warmodgenili varaudis kavSirs mis SexedulebasTan, rom ukeTesi<br />

Sedegebi eqneba]<br />

b: rodesac gavdivar kursebs, romlebic mainteresebs, ufro bejiTad<br />

vmecadineob. [b warmoadgens zogad princips, romelic exeba mis varauds<br />

im SexedulebasTan dakavSirebiT, rom ukeTesi Sedegebi eqneba.]<br />

a: ras ityvi maTematikis kursze, romelic savaldebuloa? [a<br />

ewinaaRmdegeba b-s mier warmodgenil varauds.]<br />

76


: bolos, rodesac maTematikaSi momzadeba daviwye, Tavis danebeba<br />

momixda. Tumca, kargi kerZo maswavlebeli movnaxe. [b aRiarebs a-s mier<br />

gamoTqmul sawinaaRmdego azrs da pasuxobs mas.]<br />

Tu SegiZliaT, sakuTari Tavi warmoidginoT a-s an b-s rolSi, axals<br />

verafers ipoviT kvlevis moxsenebis argumentSi, vinaidan Tqven qmniT mas<br />

igive xuTi saxis SekiTxvebze pasuxebis gacemiT:<br />

- ra aris Tqveni debuleba?<br />

- ra varaudi amyarebs mas?<br />

- ra mtkicebulebebi amyarebs am varaudebs?<br />

- rogor pasuxobT sawinaaRmdego Tvalsazriss da alternatiul<br />

Sexedulebebs?<br />

- rogor Seesabameba Tqveni varaudebi debulebas?<br />

Tu am xuT SekiTxvas dasvamT da pasuxs gascemT, ver iqnebiT<br />

darwmunebuli, rom mkiTxveli daeTanxmeba Tqvens Tvalsazriss. Tumca,<br />

ufro gazrdiT albaTobas, rom mkiTxveli Tqvens debulebas da Tavad<br />

Tqven seriozulad aRgiqvamT.<br />

5.3 aqcieT samuSao hipoTeza debulebad<br />

Cven aRvwereT, rom kvlevis adreuli etapebi moicavs SekiTxvis<br />

gansazRvras da winaswari pasuxis warmodgenas. aRniSnul pasuxs samuSao<br />

hipoTeza vuwodeT. axla, rodesac ganvixilavT am hipoTezis<br />

gamamyarebeli argumentis Seqmnas, bolojer vcvliT terminologias.<br />

rodesac fiqrobT, rom SegiZliaT, daweroT moxseneba, romelic amyarebs<br />

hipoTezas kargi debulebebiT da damamtkicebeli sabuTiT, am hipoTezas<br />

warmoadgenT, rogorc argumentis debulebas. debuleba aris Tqveni<br />

argumentis birTvi, Tqveni moxsenebis dedaarsi (zogierTi pedagogi mas<br />

Tezas uwodebs).<br />

5.4 SekribeT argumentis elementebi<br />

argumentis birTvi Sedgeba sami elementisgan: debuleba, mis<br />

misaRebad saWiro varaudebi da mtkicebulebebi, romlebic amyarebs am<br />

varauds. am birTvs amatebT erT, SesaZloa, or elements: erTi pasuxobs<br />

SekiTxvebze, sawinaaRmdego Tvalsazrisze da alternatiul<br />

Tvalsazrisze; meore pasuxobs maT, visac ar esmis, rogor Seesabameba<br />

Tqveni varaudi debulebas.<br />

77


5.4.1 CamoayalibeT da SeafaseT debuleba<br />

daiwyeT `dafis” (an monaxazis) axali pirveli gverdi. ZirSi<br />

dawereT debuleba erTi an ori winadadebiT. CamoayalibeT is<br />

maqsimalurad konkretulad, vinaidan am debulebaSi gamoyenebuli<br />

sityvebi dagexmarebaT Savi naweris dagegmvasa da SeqmnaSi. moerideT<br />

bundovan, mniSvnelovnebis ganmsazRvrel sityvebs, rogoricaa<br />

mniSvnelovani, saintereso, sayuradRebo, da a.S.<br />

SeadareT:<br />

niRbebs mniSvnelovani daniSnuleba aqvs mraval religiur ritualSi.<br />

kolumbis periodamdeli amerikis, agreTve, afrikisa da aziis<br />

kulturebSi niRbebi iZleoda religiur dResaswaulebze RvTaebebis<br />

gacocxlebis SesaZleblobas, raTa Tayvanismcemlebs SeqmnodaT maTTan<br />

uSualo Sexebis gancda.<br />

axla SeafaseT Tqveni debulebis mniSvneloba (kvlav SekiTxva ,,mere<br />

ra?”). mniSvnelovani debuleba mkiTxvels ar afiqrebinebs _ ,,me es vici”,<br />

aramed – ,,marTla? ra sainteresoa. ra<strong>to</strong>m migaCnia ase?” (gadaxedeT 2.1.4.)<br />

es momdevno ori debuleba Zalian trivialuria imisaTvis, rom Rirdes<br />

moxsenebis mosamzadeblad maT Sesaxeb damatebiTi wyaroebis kiTxva da<br />

miT umetes, raimes dawera:<br />

am moxsenebaSi ganxilulia xalxuri legendebis, magaliTad, alamos<br />

brZolis is<strong>to</strong>riis, swavleba dawyebiTi skolis moswavleebisTvis. [mere<br />

ra, Tu asea?]<br />

dawyebiT ganaTlebaSi, Cveulebriv, gamoiyeneba Cveni qveynis is<strong>to</strong>riis<br />

swavleba iseTi xalxuri legendebis meSveobiT, rogoricaa alamos<br />

brZola. [mere ra, Tu asea?]<br />

ra Tqma unda, is, Tu ras CaTvlis Tqveni mkiTxveli sainteresod,<br />

damokidebulia imaze, Tu ra codna aqvs mas. Tu kvleviTi karieris<br />

adreul etapze imyofebiT, amis winaswar gaTvlas ver SeZlebT. Tu<br />

muSaobT erT-erT pirvel kvleviT proeqtze, dauSviT, rom yvelaze<br />

mniSvnelovani mkiTxveli Tavad xarT. Tumca, Tu fiqrobT, rom Tqvenive<br />

debuleba bundovani an umniSvneloa, ese igi ar xarT mzad misi<br />

dasasabuTebeli argumentis Sesakrebad, radgan ar gaqvT am argumentis<br />

Sesaqmnelad saWiro varaudi.<br />

78


5.4.2 gaamyareT debuleba varaudiT da faqtebiT<br />

SesaZloa, cxadia, rom unda daasabuToT debuleba varaudiTa da<br />

faqtebiT. Tumca, es ori sityva iolad SeiZleba, agerioT erTmaneTSi,<br />

vinaidan maT xSirad viyenebT erTi da imave ramis gamosaxatad:<br />

ra varaudebze afuZnebT Tqvens debulebas?<br />

ra faqtebze afuZnebT Tqvens debulebas?<br />

Tumca, maT sxvadasxva mniSvneloba aqvT:<br />

- Cven vayalibebT logikur varaudebs, Tumca, vagrovebT Zlier<br />

faqtebs; ar vagrovebT mtkice varaudebs da vigonebT logikur<br />

damamtkicebel faqtebs. vafuZnebT varaudebs damamtkicebel<br />

faqtebze; Cven ar vafuZnebT faqtebs varaudebze.<br />

- varaudi aris abstraqtuli da ar unda daimowmoT misi wyaro (Tu<br />

ase apirebdiT). faqti, rogorc wesi, Tqveni mogonili an<br />

mofiqrebuli ar aris; amdenad, yovelTvis unda miuTiToT wyaro, im<br />

SemTxvevaSic ki, Tu is sakuTari dakvirvebis an eqsperimentis<br />

Sedegad moipoveT; Semdeg unda aCvenoT, ra gaakeTeT mis sapovnelad.<br />

- varaudi unda myardebodes faqtebiT; faqtebs ar unda sWirdebodes<br />

sxva saxiT gamyareba s<strong>and</strong>o wyaros miTiTebis garda.<br />

problema is aris, rom rac utyuar faqtad da, Sesabamisad, mtkice<br />

sabuTad migaCniaT, SesaZloa, mkiTxvelisTvis ar iyos utyuari faqti da<br />

mtkice sabuTi. magaliTad, davuSvaT, mkvlevari warmoadgens Semdeg<br />

debulebas da varauds:<br />

alamos is<strong>to</strong>riebi asaxavda Rirebulebebs, romlebic ukve arsebobda<br />

amerikul xasiaTSi. debuleba. is<strong>to</strong>ria TiTqmis maSinve gadaiqca legendad<br />

amerikelTa sagmiro Tavganwirvis Sesaxeb. varaudi<br />

am varaudis gasamyarebld, is gvTavazobs `mtkice” faqtebs:<br />

brZolidan mokle xanSi, mravalma gazeTma gamoiyena is<strong>to</strong>ria, raTa<br />

warmoeCina Cveni gmiruli nacionaluri xasiaTi. damamtkicebeli faqti.<br />

Tu mkiTxveli aRiarebs am debulebas, rogorc faqts, man SesaZloa,<br />

aRiaros is, rogorc damamtkicebeli sabuTi. Tumca, skeptikurad<br />

ganwyobili mkiTxveli, iseTi, rogorsac unda moelodeT (unda<br />

imedovnebdeT kidec, rom aseTi SegxvdebaT), savaraudod, dasvams<br />

79


SekiTxvebs: ras niSnavs male? ramdenia bevri? romeli naSromebi? axal<br />

ambebSi Tu saredaqcio statiebSi? konkretulad ra iyo naTqvami?<br />

ramdenma gazeTma ar dawera amis Sesaxeb?<br />

ra Tqma unda, mkiTxvelma SesaZloa, mxolod varaudis safuZvelze<br />

aRiaros mtkiceba, Tu es varaudi TavisTavad cxadia an momdinareobs<br />

s<strong>and</strong>o wyarodan:<br />

Cven yvelani Tanasworebi varT varaudi, amdenad, aravis aqvs bunebrivi<br />

ufleba, gvmarTos. debuleba<br />

faq<strong>to</strong>brivad, Sesavali kursebis pedagogebi xSirad aRiareben<br />

varaudebs, romlebic gamyarebulia mxolod s<strong>and</strong>o wyaroebis saSualebiT:<br />

uilsoni ambobs X-s religiuri niRbebis Sesaxeb, iangi ambobs Y-ს, Smidti<br />

– Z-ს. Tumca, samecniero xarisxis mosapoveblad Seqmnili naSromisgan<br />

mkiTxveli mets moelis. mkiTxvels sWirdeba faqti, romelic mopovebulia<br />

ara meoradi wyarodan, aramed pirvelwyarodan an sakuTari dakvirvebis<br />

Sedegad.<br />

gadaxedeT Tqvens `dafas”: SegiZliaT, gaamyaroT TiToeuli varaudi<br />

iseTiT, romelsac Tqveni mkiTxveli CaTvlis swori saxis, raodenobis da<br />

xarisxis mtkicebulebad da, romelic Seesabameba mis sferos?<br />

SesaZlebelia, mkiTxvelma ifiqros, rom Tqveni mtkicebuleba met<br />

dasabuTebas moiTxovs? an ukeTesi wyaroa saWiro? Tu asea, unda moiZioT<br />

meti monacemi an aRiaroT arsebuli monacemebis zRvrebi.<br />

argumentis birTvia debuleba, varaudebi da faqtebi; Tumca,<br />

arguments sWirdeba sul mcire kidev erTi elementi, SesaZloa, oric.<br />

5.4.3 gaiTvaliswineT da upasuxeT mkiTxvelebis Tvalsazriss<br />

SesaZloa, gindodeT, rom ase ar iyos, magram Tqveni saukeTeso<br />

mkiTxveli yvelaze kritikuli mkiTxvelia; is waikiTxavs miukerZoeblad,<br />

Tumca, TavisTavad ar daeTanxmeba yvelafers, rasac werT. mkiTxveli<br />

moifiqrebs SekiTxvebs, wamoWris sawinaaRmdego Tvalsazriss da<br />

alternatiul variantebs. saubris dros SegiZliaT, SekiTxvebs<br />

dasmisTanave gasceT pasuxi. weris SemTxvevaSi ki ara mxolod pasuxi<br />

unda gasceT maT, aramed Tavad unda dasvaT isini. Tu ase ar gaakeTeT,<br />

Seiqmneba STabeWdileba, rom ar iciT an, kidev ufro uaresi, ar<br />

gainteresebT mkiTxvelis Tvalsazrisi.<br />

mkiTxvelebi wamoWrian ori saxis SekiTxvas; scadeT, warmoidginoT da<br />

pasuxi gasceT orive maTgans.<br />

1. pirveli saxis SekiTxva mimarTulia argumentSi arsebul problemaze,<br />

Cveulebriv, mis faqtze. warmoidgineT, rom mkiTxveli gamoTqvams<br />

80


omelime saxis kritikul SeniSvnas, Semdeg sapasuxod qmnis miniarguments:<br />

- Tqveni mtkicebuleba momdinareobs arasarwmuno an moZvelebuli<br />

wyarodan.<br />

- is ar aris zusti.<br />

- ar aris sakmarisi.<br />

- saTanadod ar warmoadgens yvela arsebul faqts.<br />

- es mcdari saxis mtkicebulebaa Cveni sferosTvis.<br />

- ar aris marTebuli, vinaidan ar iTvleba mtkicebulebad.<br />

Semdeg warmoidgineT Tqveni varaudebisa da pasuxebis Semdegi saxis<br />

sawinaaRmdego Tvalsazrisi da is, Tu rogor gascemdiT maT pasuxs:<br />

- Tqveni varaudebi araTanmimdevruli an winaaRmdegobrivia.<br />

- isini Zalian sustia an Zalian cotaa, raTa daasabuTos Tqveni<br />

debuleba.<br />

- isini ar Seesabameba Tqvens debulebas (Cven am sakiTxs ganvixilavT<br />

5.4.4-Si).<br />

2. meore saxis SekiTxviT problemebi argumentis gareT wamoiWreba. isini,<br />

vinc sxvagvarad uyurebs samyaros, savaraudod, pirobebs sxvanairad<br />

gansazRvravs, sxvagvarad msjelobs, iseT faqtsac ki SemogvTavazebs,<br />

romelic Tqven Seusabamod migaCniaT. Tu Tqveni da Tqveni mkiTxvelebis<br />

msoflmxedveloba ar emTxveva, es unda aRiaroT da am sakiTxebzec unda<br />

imsjeloT. nu moepyrobiT gansxvavebul Tvalsazriss rogorc, ubralod,<br />

sawinaaRmdego azrs. Tu imis mtkicebas daiwyebT, rom Tqveni Tvalsazrisi<br />

sworia, maTi ki – mcdari, mkiTxvels dakargavT. amis nacvlad, aRiareT<br />

gansxvavebebi, Semdgom SeadareT isini, raTa mkiTxvelma SeZlos, gaigos<br />

Tqveni argumenti ise, rogorc is warmodgenilia. maT SeiZleba, mainc ar<br />

gaiziaron Tqveni Sexeduleba, magram uCvenebT, rom gesmiT da pativs<br />

scemT maT Tvalsazriss; Sedegad ufro savaraudoa, rom mkiTxveli<br />

Seecdeba, gaigos da moiwonos Tqveni Sexeduleba.<br />

Tu damwyebi mkvlevari xarT, gagiWirdebaT am SekiTxvebis<br />

warmodgena, vinaidan SesaZloa, ar icodeT, rogor gansxvavdeba<br />

mkiTxvelis Tvalsazrisi Tqveni Sexedulebebisgan. miuxedavad amisa,<br />

scadeT, moifiqroT ramdenime SesaZlo SekiTxva da sawinaaRmdego azri;<br />

mniSvnelovania sakuTari TavisTvis Semdegi SekiTxvis dasma: ris gamo<br />

SeiZleba, eWvqveS daayenon Cemi debuleba? Tumca, Tu sadiplomo an<br />

sadisertacio naSroms werT, unda icodeT sakiTxebi, romlebsac,<br />

savaraudod, wamoWrian Tqveni sferos warmomadgenlebi. amdenad, rac ar<br />

unda gamocdili iyoT, ivarjiSeT sawinaaRmdego Tvalsazrisis<br />

warmodgenasa da masze pasuxis gacemaSi. im SemTxvevaSic ki, Tu amas<br />

mxolod meqanikuradac ki gaakeTebT, gamoimuSavebT azrovnebis yaidas,<br />

romelic daimsaxurebs mkiTxvelis mowonebas da romlis wyalobiTac<br />

SeiZleba, Tavidan airidoT saeWvo daskvnebis naCqarevad gamotana.<br />

81


daamateT Tvalsazrisebi da pasuxebi `dafaze”, Tu fiqrobT, rom<br />

mkiTxveli maT wamoWris.<br />

5.4.4 daasabuTeT Tqveni varaudis Sesabamisoba Tqvens debulebasTan<br />

gamocdili mkvlevrebisTvisac ki rTulia argumentis am bolo elementis<br />

gageba, ufro rTuli _ gamoyeneba da kidev ufro rTuli _ axsna. es aris<br />

ganmartebiTi msjeloba. arguments ganmartebiT msjelobas umatebT maSin,<br />

rodesac fiqrobT, rom mkiTxvelma SeiZleba, uaryos Tqveni debuleba ara<br />

imis gamo, rom misi gamamyarebeli varaudi faq<strong>to</strong>brivad mcdaria an<br />

efuZneba arasakmaris faqtebs, aramed imi<strong>to</strong>m, rom is Seusabamoa da<br />

amdenad, arc ki iTvleba varaudad.<br />

magaliTad, warmoidgineT, rom mkvlevari wers:<br />

alamos is<strong>to</strong>riebi swrafad gavrcelda, debuleba vinaidan 1836 wels es<br />

qveyana jer kidev ar iyo Tavdajerebuli moTamaSe msoflio arenaze.<br />

varaudi<br />

warmoidgineT, TiTqos is eWvobs, rom mkiTxveli, savaraudod,<br />

sawinaaRmdego azrisa iqneba: marTalia, rom alamos is<strong>to</strong>riebi swrafad<br />

gavrcelda da 1836 wels es qveyana ar iyo Tavdajerebuli moTamaSe<br />

msoflio arenaze. magram ver vxedav, ra kavSiri aqvs Tavdajerebulobas<br />

is<strong>to</strong>riis swrafad gavrcelebasTan. av<strong>to</strong>ri amaze pasuxs ver gascems<br />

mxolod im damatebiTi faqtebis warmodgeniT, rom misi qveyana ar iyo<br />

Tavdajerebuli moTamaSe msoflio arenaze an rom is<strong>to</strong>riebi,<br />

sinamdvileSi, swrafad gavrcelda: mkiTxveli maT eTanxmeba, rogorc<br />

namdvils. amis nacvlad, mkvlevarma unda axsnas aRniSnuli varaudis<br />

Sesabamisoba – ra<strong>to</strong>m amyarebs maTi sinamdvile debulebis marTebulobas.<br />

amisTvis mas sWirdeba ganmartebiTi msjeloba. ganmartebiTi<br />

msjeloba Zalian rTuli gasagebia. Tumca, yvela, vinc wers kvleviT<br />

arguments, unda Cawvdes maT princips Semdegi mizezis gamo: mkiTxveli<br />

xSirad ar eTanxmeba warmodgenil Sexedulebas, miuxedavad imisa, rom<br />

SeiZleba, sjerodes mkvlevris varaudisa an moyvanili damamtkicebeli<br />

sabuTis suzustisa. is ar eTanxmeba debulebas, radgan varaudi an faqti<br />

ar Seesabameba debulebas.<br />

rogor gamoiyeneba ganmatebiTi msjeloba araoficialur saubarSi.<br />

vTqvaT, axalSeZenil megobars Soreuli qveynidan eubnebiT Semdeg mcire<br />

arguments:<br />

minus xuTi gradusia, varaudi amdenad, qudi unda daixuroT. debuleba<br />

82


zogierTi CvenganisTvis, varaudi ise naTlad amyarebs debulebas, rom<br />

saWiro ar aris misi Sesabamisobis ganmarteba. Tumca, Tu, davuSvaT,<br />

Tqveni megobari svams am ucnaur SekiTxvas:<br />

mere ra, Tu 5 gradusi yinvaa? ra<strong>to</strong>m unda davixuro qudi?<br />

es SekiTxva eWvqveS ayenebs ara am varaudis (rom 5 gradusi yinvaa)<br />

WeSmaritebas, aramed mis Sesabamisobas debulebasTan (rom qudi unda<br />

daixuro). SeiZleba, ucnaurad mogeCvenoT am SekiTxvis dasma, Tumca,<br />

zogadi principiT SeZlebT, pasuxi gasceT mas:<br />

roca sicivea, adamianebma Tbilad unda Caicvan.<br />

es winadadeba aris ganmartebiTi msjeloba. masSi warmodgenilia zogadi<br />

principi, romelic Cveni gamocdilebidan momdinareobs: gvaqvs imis Tqmis<br />

safuZveli, rom garkveul zogad pirobebs (sicivea), Cveulebriv,<br />

garkveuli zogadi Sedegi (adamianebma Tbilad unda Caicvan) mosdevs.<br />

vfiqrobT, rom zogadi ganmartebiTi msjeloba warmodgenili konkretuli<br />

varaudis safuZvelze (rom 5 gradusi yinvaa) asabuTebs konkretul<br />

debulebas (rom Cvenma megobrma unda daixuros qudi), vinaidan<br />

vmsjelobT aseTi logikiT: Tu zogadi piroba da misi Sedegi marTalia,<br />

maSin maTi konkretuli SemTxvevebic namdvili unda iyos.<br />

ufro detalurad, es asea (gafrTxileba: qvemoT warmodgenili SeiZleba,<br />

mogeCvenoT logikis morig gakveTilad):<br />

- ganmarTebiTi msjeloba: zogadi piroba aris is, rom sicivea.<br />

Cveulebriv, amiT mivdivarT zogad Sedegamde: adamianebma Tbilad<br />

unda Caicvan. Cven vacxadebT amas, rogorc namdvil da zogad<br />

princips, roca sicivea, adamianebma Tbilad unda Caicvan.<br />

- konkretuli mizezi, minus 5 gradusi, aris namdvili garemoeba<br />

zogadi pirobisa _ sicivea.<br />

- konkretul debulebas _ qudi unda daixuroT, aqvs zogadi Sedegis<br />

namdvili garemoeba – adamianebma unda Caicvan Tbilad.<br />

- imis gamo, rom ganmartebiT msjelobaSi warmodgenili zogadi<br />

principi marTalia da varaudi da debuleba misi namdvili<br />

garemoebebia, Cven SegviZlia, vamtkicoT, rom debuleba ,,qudi unda<br />

daixuro” namdvili da marTebulia.<br />

Tumca, axla davuSvaT, rom eqvsi Tvis Semdeg estumreT megobars da<br />

is geubnebaT, rom:<br />

dRes 80 gradusze maRali temperaturaa, varaudi amdenad, Caicvi<br />

grZelsaxeloebiani perangi. debuleba<br />

83


aman SeiZleba, dagabnioT: rogor SeiZleba, varaudi (rom 80<br />

gradusze maRali temperaturaa) Seesabamebodes debulebas (Caicvi<br />

grZelsaxeloebiani perangi)? SegeZloT, warmogedginaT es zogadi<br />

principi rogorc ganmartebiTi msjeloba<br />

roca Tbili saRamoa, adamianebma Tbilad unda Caicvan.<br />

Tumca, es ar Seesabameba simarTles da Tu fiqrobT, rom ganmartebiTi<br />

msjeloba ar aris swori, ar aRiarebT, rom varaudi amyarebs debulebas,<br />

vinaidan is Seusabamoa.<br />

Tumca, vTqvaT, Tqveni megobari dasZens Semdegs:<br />

am adgilebSi, roca Tbili saRamoa, unda daicvaT mklavebi mwerebis<br />

kbenisgan.<br />

axla argumenti, SesaZloa, gasagebia, Tumca, mxolod im SemTxvevaSi, Tu<br />

am yvelafris gjeraT:<br />

- ganmartebiTi msjeloba aris swori (roca Tbili saRamoa, unda<br />

daicvaT mklavebi mwerebisgan).<br />

- varaudi aris swori (am saRamos temperatura 80 gradusze maRalia)<br />

- varaudi warmoadgens zogadi pirobis namdvil garemoebas (80<br />

gradusi namdvilad aris siTbos piroba).<br />

- debuleba aris zogadi Sedegis namdvili garemoeba<br />

(grZelsaxeloebiani perangis tareba namdvili garemoebaa mwerebis<br />

kbenisgan Tavis dasacavad).<br />

- ar vrceldeba aranairi ganucxadebeli SezRudvebi an gamonaklisebi<br />

(wina saRamos uecrad aciebam ar daxoca yvela mweri, adamiani ver<br />

gamoiyenebs mwerebisgan damcav saSualebas da a.S.).<br />

Tu am yovelivesi gjerT, unda irwmunoT argumenti, rom rodesac 80<br />

gradusia RamiT, mizanSewonilia grZelsaxeloebiani peragis Cacma, yovel<br />

SemTxvevaSi, im konkretul dros da adgilas.<br />

yvelam viciT uamravi aseTi principi da yoveldRiurad sul ufro<br />

mets vswavlobT. ase rom ar iyos, ver gavuZRvebodiT yoveldRiur<br />

cxovrebas. faq<strong>to</strong>brivad, ganmartebiTi msjelobis formiT gamovxatavT<br />

xalxur sibrZnes, Tumca, maT <strong>and</strong>azebs vuwodebT: RamiT yvela kata<br />

nacrisferiao; Tvali Tvals rom daSordeba, gulic gadasxvaferdebao.<br />

rogor gamoiyeneba ganmartebiTi msjeloba samecniero argumentSi.<br />

qvemoT moyvanilia SedarebiT samecniero magaliTi, Tumca mtkiceba aqac<br />

igivenairad gamoiyeneba:<br />

84


mecxramete saukunis dasawyisis amerikaSi enciklopediebi bevrs ar unda<br />

hqonoda kerZo mflobelobaSi, debuleba vinaidan <strong>and</strong>erZebSi isini<br />

iSviaTad aris naxsenebi. varaudi<br />

davuSvaT, varaudi aris marTali: uamravi damamtkicebeli faqtia, rom<br />

enciklopediebi marTlac iSviaTad iyo aRniSnuli mecxramete saukunis<br />

dasawyisis periodis <strong>and</strong>erZebSi. amis miuxedavad, mkiTxvels SesaZloa,<br />

gauCndes kiTxva, ra<strong>to</strong>m Seesabameba es varaudi debulebas: SeiZleba,<br />

marTali xarT da aseTi <strong>and</strong>erZebis udides nawilSi ar aris<br />

moxseniebuli enciklopediebi, magram mere ra? ar mesmis, ra<strong>to</strong>m<br />

Seesabameba es Tqvens debulebas, rom enciklopedia mcire raodenobiT<br />

iyo kerZo mflobelobaSi. Tu av<strong>to</strong>ri moelis am SekiTxvas, man unda<br />

warmoadginos ganmartebiTi msjeloba, zogadi principi, romelic<br />

aCvenebs, rogor Seesabameba varaudi debulebas.<br />

es ganmartebiTi msjeloba SeiZleba, ase Camoyalibdes:<br />

Tu faseuli nivTi ar iyo miTiTebuli mecxramete saukunis dasawyisis<br />

periodis <strong>and</strong>erZebSi, is, Cveulebriv, ar iyo moZravi qonebis nawili<br />

ganmartebiTi msjeloba. im periodis <strong>and</strong>erZebSi iSviaTad aris aRniSnuli<br />

enciklopediebi, varaudi amdenad, cota adamiani flobda enciklopedias.<br />

debuleba<br />

CvenTvis debuleba misaRebi iqneboda mxolod da mxolod im SemTxvevaSi,<br />

Tu davijerebdiT Semdegs:<br />

- ganmartebiTi msjeloba marTalia.<br />

- varaudi aris rogorc marTali, ise ganmartebiTi msjelobis zogadi<br />

pirobis (enciklopediebi miiCneoda faseul nivTad) namdvili<br />

-<br />

garemoeba.<br />

debuleba aris ganmartebiTi msjelobis zogadi Sedegis namdvili<br />

garemoeba (rom enciklopediis uqonloba aris raRac Rirebulis,<br />

moZravi qonebis nawilis ar qonis namdvili garemoeba).<br />

Tu mkvlevars eSinia, rom mkiTxvelma SeiZleba, kiTxvis niSnis qveS<br />

daayenos romelime es piroba, man unda Seqmnas argumenti mis<br />

dasasabuTeblad.<br />

Tumca, amiT problema ar iwureba: ganmartebiTi msjeloba yovelTvis,<br />

gamonaklisebis gareSe, marTalia? mkiTxveli SeiZleba, dainteresdes, iyo<br />

Tu ara qveynis zogierT nawilSi <strong>and</strong>erZebSi moxseniebuli mxolod miwa<br />

da Senobebi, Tu saerTod cota adamiani adgenda <strong>and</strong>erZs. Tu mwerals<br />

miaCnia, rom mkiTxveli SesaZloa, dainteresdes aseTi detalebiT, mas,<br />

albaT, mouwevs kidev erTi argumentis warmodgena, imis saCveneblad, rom<br />

gamonaklisebi ar arsebobda.<br />

85


Tqven ixileT, ra<strong>to</strong>m veTanxmebiT ase iSviaTad argumentebs rTuli<br />

sakiTxebis Sesaxeb: maSinac ki, rodesac misaRebia moyvanili faqtebi,<br />

mainc SeiZleba, ver virwmunoT msjeloba, romelzec agebulia debuleba.<br />

varaudis debulebasTan Sesabamisobis gamocda. varaudis<br />

debulebasTan Sesabamisobis gamosacdelad SeqmeniT maTi damakavSirebeli<br />

ganmartebiTi msjeloba. pirvel rigSi, warmoadgineT varaudi da<br />

debuleba am TanmimdevrobiT. ixileT am nawilis dasawyisidan moyvanili<br />

Tavdapirveli varaudi da debuleba:<br />

1836 wels es qveyana ar iyo Tavdajerebuli moTamaSe msoflio arenaze.<br />

varaudi amdenad, alamos is<strong>to</strong>riebi swrafad gavrcelda debuleba<br />

axla aageT zogadi principi, romelic moicavs am varauds da debulebas.<br />

ganmrtebiTi msjeloba uamravi sxvadasxva saxis da formisaa, Tumca,<br />

yvelaze metad gamosadegia rodesac-maSin modelebi. es ganmartebiTi<br />

msjeloba `moicavs” varauds da debulebas.<br />

roca qveyana ar aris Tavdajerebuli, maSin iq swrafad vrceldeba ambebi<br />

is<strong>to</strong>riuli samxedro movlenebis Sesaxeb.<br />

roca es zogadi piroba arsebobs es zogadi Sedegi momdinareobs<br />

ganmartebiTi msjeloba<br />

roca qveyana ar aris masSi swrafad vrceldeba<br />

Tavdajerebuli, zogadi piroba<br />

is<strong>to</strong>riebi sagmiro samxedro<br />

movlenebis Sesaxeb zogadi Sedegi<br />

1836 wels es qveyana ar iyo Amdenad, alamos is<strong>to</strong>ria swrafad<br />

Tavdajerebuli moTamaSe msoflio<br />

arenaze konkretuli varaudi<br />

gavrcelda konkretuli debuleba<br />

es konkretuli piroba arsebobs amdenad, es konkretuli Sedegi<br />

varaudi gamomdinareobs debuleba<br />

suraTi 5.1 argumentis struqtura<br />

SegviZlia, formalurad warmovadginoT es urTierTkavSiri, rogorc 5.1<br />

suraTSia mocemuli.<br />

am debulebis aRiarebisTvis mkiTxvelma unda aRiaros Semdegi:<br />

- ganmartebiTi msjeloba aris swori<br />

- konkretuli varaudi aris swori.<br />

- konkretuli varaudi aris ganmartebiTi msjeloba zogadi pirobis<br />

nawilis namdvili garemoeba.<br />

86


- konkretuli debuleba aris ganmartebiTi msjeloba zogadi Sedegis<br />

nawilis namdvili garemoeba.<br />

- ar arsebobs ganmartebiTi msjelobis gamoyenebis raime<br />

SemzRudveli pirobebi.<br />

av<strong>to</strong>rs rom efiqra, rom mkiTxvels SeiZleba, ar eRiarebina ganmartebiTi<br />

msjelobis an varaudis simarTle, mas unda Seeqmna argumenti maT<br />

gasamyareblad. av<strong>to</strong>ri Tu CaTvlida, rom mkiTxvels SesaZloa, varaudi<br />

da debuleba ar CaeTvala ganmartebiTi msjelobis namdvil SemTxvevad,<br />

mas mouwevda kidev erTi argumentis Seqmna imis dasasabuTeblad, rom es<br />

asea.<br />

gamocdilebis miRebasTan erTad iswavliT argumentebis gonebaSi<br />

Semowmebas; Tumca, manamde SegiZliaT, scadoT ganmartebiTi msjelobis<br />

monaxazis gakeTeba yvelaze ufro sadavo varaudebisTvis. ganmartebiTi<br />

msjelobis gamocdis Semdeg daamateT is `dafaze” iq, sadac fiqrobT, rom<br />

mkiTxvelebs dasWirdebaT. Tu gWirdebaT ganmartebiTi msjelobis<br />

argumentiT dasabuTeba, misi monaxazic iqve gaakeTeT.<br />

ra<strong>to</strong>m aris ganmartebiTi msjeloba gansakuTrebiT rTuli axalbeda<br />

mkvlevrebisTvis? Tqven rom axali dawyebuli gqondeT dargSi<br />

moRvaweoba, Semdegi mizezebis gamo gagirTuldebodaT ganmartebiTi<br />

msjelobis gamoyeneba:<br />

- gamocdili mkvlevari iSviaTad ganmartavs msjelobis principebs,<br />

vinaidan miiCnevs, rom kolegebma zemoaRniSnuli isedac ician.<br />

axalbeda mkvlevrebma isini TavisiT unda moifiqron (imis msgavsad,<br />

rodesac viRac ambobs, `grZelsaxeloebiani perangi Caicvi, vinaidan<br />

dRes saRamos temperatura 80 gradusze metia).<br />

- ganmartebiT msjelobas, Cveulebriv, aqvs gamonaklisebi, rac<br />

gamocdilma mkvlevrebma isedac ician da, amdenad, iSviaTad<br />

moixsenieben maT, amis gamo axalbeda mkvlevrebi iZulebulni<br />

xdebian, Tavad mividnen am gamonaklisebamde.<br />

- eqspertebma, agreTve, ician, rodis ar unda daurTon aSkara<br />

ganmartebiTi msjeloba an misi SemzRudveli garemoebebi, kidev<br />

erTi ram, rac axalbeda mkvlevarma damoukideblad unda iswavlos.<br />

magaliTad, gamocdil mkvlevars rom daewera, ivnisis dasawyisia,<br />

amdenad mosalodnelia, rom male benzinSi met fuls gadavixdiT,<br />

is ar aRniSnavda TvalsaCino ganmartebiT msjelobas: roca<br />

zafxuli axlovdeba, benzinze fasebi matulobs.<br />

Tu warmoadgenT yvelasTvis gasageb msjelobaze ganmartebas, Zalian<br />

qedmaRali an gulubryvilo gamoCndebiT. Tumca, Tu ver warmoaCenT im<br />

ganmartebiTi msjelobas, romelic mkiTxvels sWirdeba, da<strong>to</strong>vebT<br />

alogikuri specialistis STabeWdilebas. unda gaiwafoT, rom<br />

87


gansazRvroT, rodis sWirdeba mkiTxvels ganmartebis damateba, da rodis<br />

_ ara. es gamocdilebas moaqvs.<br />

amdenad, nu SeSindebiT, Tu ganmartebiTi msjelobis miTiTebis saWiroba<br />

gaurkvevlobaSi gagdebT; masze muSaoba gamocdili mkvlevrebisTvisac ki<br />

rTulia. Tumca, ganmartebiTi msjelobis Sesaxeb codna gibiZgebT, dasvaT<br />

es sakvanZo SekiTxva: Tqveni varaudis da damamtkicebeli faqtebis<br />

sisworesTan erTad mkiTxveli dainaxavs maT Sesabamisobas debulebasTan?<br />

Tu SesaZloa, rom ver dainaxavs, amis demonstirebisTvis argumenti unda<br />

SeqmnaT.<br />

5.5 ganasxvaveT faqtebze dafuZnebuli argumentebi ganmartebiT<br />

msjelobaze dafuZnebuli argumentebisgan<br />

dabolos, mniSvnelovania, aRiniSnos, rom arsebobs ori saxis argumenti,<br />

romlebsac mkiTxvelebi sxvadasxvanairad afaseben:<br />

- pirveli varaudidan da ganmartebiTi msjelobidan askvnis<br />

debulebas. miiCneva, rom debuleba am saxis argumentSi udavod<br />

namdvilia.<br />

- meoreSi ki debuleba efuZneba faqtebze damyarebul varauds. am<br />

saxis argumentSi debuleba miiCneva, rogorc savaraudod namdvili.<br />

rac ar unda paradoqsulad JRerdes, mkvlevrebi ufro endobian ara<br />

pirveli, aramed meore saxis arguments, romelic faqtebs emyareba.<br />

es argumenti warmoadgens debulebas, romelic emyareba faqtebze<br />

damyarebul varauds:<br />

saineqcio nemsis gacvlis programebi xels uwyobs narkotikebis<br />

moxmarebis gazrdas. debuleba rodesac misi monawileebi gaacnobiereben,<br />

rom dainficirebuli nemsebiT SeZenili daavadebis riskis Tavidan<br />

arideba SeuZliaT, meti narkotikis moxmarebis stimuli eZlevaT. varaudi<br />

im pirTa kvlevis Sedegebis mixedviT, vinc monawileoba miiRo aseT<br />

programaSi, monawileebis 34%-ma narkotikebis moxmareba gazarda kviraSi<br />

1.7-idan 2.1-mde, vinaidan ganacxada, rom nemsiT gadamdebi daavadebebisgan<br />

daculad grZnobda Tavs. faqti<br />

Tu miviCnevT, rom mocemuli mtkicebuleba marTebuli da sakmarisia<br />

(SesaZloa, ase ar vTvlideT), maSin debuleba gveCveneba gonivruli,<br />

Tumca, aranairad _ udavo, vinaidan vinmes SesaZloa, aRmoeCina axali da<br />

ukeTesi faq<strong>to</strong>brivi mtkicebuleba, romelic ewinaaRmdegeba ukve<br />

warmodgenils.<br />

88


momdevno argumentSi warmodgenilia igive debuleba igive varaudis<br />

safuZvelze, Tumca, debuleba dasabuTebulia ara fa<strong>to</strong>brivi<br />

mtkicebulebiT, aramed logikiT. debuleba unda iyos marTali, Tu<br />

msjelobis ganmarteba da varaudi marTalia da Tu varaudi da debuleba<br />

msjelobis ganmartebis namdvili garemoebebia:<br />

saineqcio nemsis gacvlis programebi xels uwyobs narkotikebis<br />

moxmarebis gazrdas. debuleba rodesac monawileebi gaiazreben, rom maT<br />

SeuZliaT dainficirebuli nemsebiT SeZenili daavadebis Tavidan acileba,<br />

eZlevaT meti narkotikebis gamoyenebis stimuli. varaudi rodesac riskis<br />

Semcveli qcevis Sedegebi mcirdeba, adamianebi ufro xSirad mimarTaven<br />

aseT qcevas. msjelobis ganmarteba<br />

Tumca, is, rom unda davijeroT, rom msjelobis ganmarteba yovelTvis<br />

marTalia yvela SemTxvevaSi da yvelgan, aris debuleba, romelsac Cveni<br />

umetesoba ar daeTanxmeboda, an ar unda daeTanxmos. cota Cvengani<br />

atarebs manqanas gaufrTxileblad mxolod imis gamo, rom manqanebSi<br />

usafrTxoebis Rvedebi da moqnili saWis RerZebia.<br />

yvela argumenti emyareba ganmartebiT msjelobas, Tumca, kvlevis<br />

argumentis mkiTxvelisTvis, ufro savaraudoa, rom sarwmuno iqneba<br />

debuleba, romelic emyareba ara princips, aramed _ faq<strong>to</strong>briv<br />

mtkicebulebas, vinaidan miuxedavad imisa, Tu ramdenad damajerebeli Cans<br />

zogadi principi, mas aqvs Zalian bevri gamonaklisi, done da<br />

SemzRudveli garemoeba. is, vinc debulebas agebs, misi azriT, udavo<br />

principze, Zalian xSirad ar iTvaliswinebs am sirTuleebs, radgan<br />

darwmunebulia, rom misi principebi marTalia, miuxedavad imisa, rom<br />

faqtebi sapirispiroze mianiSnebs. xolo Tu misi principebi sworia, aseve<br />

sworia misi daskvnebic. aseTi argumentebi ufro ideologiuria, vidre<br />

faq<strong>to</strong>brivi. amdenad, daasabuTeT debulebebi maqsimalurad bevri<br />

faq<strong>to</strong>brivi mtkicebulebiT im SemTxvevaSic ki, rodesac fiqrobT, rom<br />

logika Tqvens mxarezea. daamateT ganmartebiTi msjeloba, raTa gamarToT<br />

daskvna, magram, amasTanave, aageT daskvna mtkicebulebaze.<br />

5.6 argumentis Sekvra<br />

ai, mcire argumenti, romelic aerTianebs xuTive nawils:<br />

bavSvebze orientirebul televizias SeuZlia, xeli Seuwyos maT<br />

inteleqtualur ganviTarebas. Tumca, am wvlils aneitralebs faq<strong>to</strong>ri,<br />

romelmac SeiZleba, ziani miayenos bavSvebis emociur ganviTarebas –<br />

metismeti Zaladoba. debuleba mSoblebi Tanxmdebian, rom magaliTi<br />

warmoadgens mniSvnelovan zegavlenas bavSvis ganviTarebaze. swored<br />

89


ami<strong>to</strong>m, mSoblebi bavSvebs mouTxroben gmirebis Sesaxeb. maSin<br />

damajerebeli Cans, rom rodesac bavSvebi xedaven arasasurvel saqciels,<br />

maTze isic moaxdens zegavlenas. ganmartebiTi msjeloba. erTi dRis<br />

ganmavlobaSi bavSvebi xedaven Zaladobis uamrav magliTs. varaudi.<br />

yoveldRiurad bavSvi televizors uyurebs, saSualod, TiTqmis oTxi<br />

saaTis ganmavlobaSi da xedavs Zaladobis daaxloebiT Tormet<br />

moqmedebas [smiTi 1992]. faqti. tarnovma gviCvena, rom bavSvebi ganasxvaveben<br />

erTmaneTisgan Zaladobas naxat filmebSi da realur cxovrebaSi [2003].<br />

alternatiuli Tvalsazrisis aRiareba. magram aseTi moqmedebebis yurebiT<br />

bavSvebi SeiZleba, ufro daucvelni gaxdnen sxva programebSi naCvenebi<br />

Zaladobis winaSe. Tu isini mxolod naxat filmebs da adamianebs<br />

ganasxvaveben, maT SeiZleba, ifiqron, rom realuri msaxiobebi grafikul<br />

ZaladobaSi warmoadgenen realur cxovrebas. pasuxi. Cven ver<br />

ugulebelvyofT im albaTobas, rom televiziiT naCvenebi Zaladoba xels<br />

uwyobs Zaladobisken midrekili zrdasrulebis Camoyalibebas. debulebis<br />

xelaxla warmodgena.<br />

am elementebis udidesi nawili SeiZleba, gaivrcos mraval abzacze.<br />

sxvadasxva sferoSi argumentebi gansxvavebulad gamoiyureba, magram<br />

yvela maTgani warmoadgens pasuxs Semdeg xuT SekiTxvaze:<br />

- ras amtkicebT?<br />

- ra aris Tqveni varaudebi?<br />

- ra faqtebi amyarebs Tqvens varauds?<br />

- ras ityviT gansxvavebuli Tvalsazrisis Sesaxeb?<br />

- rogor Seesabameba Tqveni varaudi Tqvens debulebas?<br />

Tqvens mier Seqmnil `dafaze” araerTxel unda gaeces pasuxi<br />

zemoaRniSnul SekiTxvebs. winaaRmdeg SemTxvevaSi, Tqveni moxseneba<br />

arasrulyofili da aradamajerebeli iqneba.<br />

90


6. Savi naweris pirveli variantis dagegmva<br />

6.1 moerideT gamousadegari gegmebis gamoyenebas<br />

6.2 SeqmeniT gegma, romelic pasuxobs mkiTxvelis saWiroebebs<br />

6.21 gardaqmeniT `dafa” monaxazad<br />

6.2.2 SeimuSaveT Sesavlis samuSao variantis monaxazi<br />

6.2.3 gansazRvreT im cnebebis gamomxatveli ZiriTadi terminebi, romlebic<br />

aerTianebs naSroms da ganasxvavebs mis nawilebs<br />

6.2.4 gamoiyeneT konkretuli ZiriTadi terminebi qveTavebis<br />

dasasaTaureblad<br />

6.2.5 daalageT varaudebi<br />

6.2.6 gardamavali sityvebis gamoyenebiT asaxeT Tanmimdevroba<br />

6.2.7 gaakeTeT Sesavlis mokle monaxazi TiToeuli nawilisa da<br />

qvenawilisTvis<br />

6.2.8 TiToeuli nawilisTvis gaakeTeT damamtkicebeli faqtebis,<br />

alternatiuli mosazrebis, msjelobis ganmartebisa da reziumeebis<br />

monaxazi<br />

6.2.9 SeqmeniT daskvnis samuSao variantis monaxazi<br />

6.3 SeinaxeT darCenili masala<br />

91


mas Semdeg, rac arguments mouyriT Tavs, mzad iqnebiT Savi naweris<br />

Sesaqmnelad. gamocdilma av<strong>to</strong>rebma ician, raoden efeqturi strategiaa<br />

Savi naweris dagegmva. Tumca, Savi naweris efeqturad Sesaqmnelad ufro<br />

metia saWiro, vidre ubralod argumentis elementebi. amisTvis gWirdebaT<br />

gegma, raTa argumentis elementebis gamoyenebiT SeqmnaT logikurad<br />

Tanmimdevruli naSromi. unda gaiTvaliswinoT, rom arsebobs sxvadasxva<br />

saxis gegma da zogi maTganis gamoyeneba ufro mizanSewonilia.<br />

6.1 moerideT gamousadegari gegmebis gamoyenebas<br />

moerideT garkveuli saxis midgomebs.<br />

1. nu aagebT Tqvens naSroms naratiul stilSi. gansakuTrebiT, nu<br />

daamsgavsebT mas deteqtiur moTxrobas, sadac debuleba bolos<br />

mxolod Cans. rogorc wesi, mkiTxvels, pirvel rigSi, ainteresebs,<br />

ra aRmoaCineT, Semdeg ra problemebi gadaWeriT, ra nabijebi<br />

gadadgiT da a.S. bolomde. amis magaliTia Semdegi frazebi: pirvel<br />

rigSi..., Semdeg Sevadare..., dasasrul, davaskveni.<br />

2. naSromSi ar unda iyos didi raodenobiT citata, wyaroebis<br />

perifrazi an internetidan CamotvirTul masala. maswavleblebs<br />

surT, ixilon Tqveni azrovneba da ara sxvaTa naazrevi. maT,<br />

gansakuTrebiT ar moswonT naSromlebi, romlebic internet-<br />

gverdebis kolaJs waagavs. Tu am rCevas ar gaiTvaliswinebT,<br />

da<strong>to</strong>vebT diletantis an, uaresi, plagia<strong>to</strong>ris STabeWdilebas (ix.<br />

7.9).<br />

3. nu aagebT naSroms meqanikurad davalebis an Temis terminebis<br />

garSemo. Tu davalebaSi CamoTvlilia Sesaswavli sakiTxebi, nu<br />

ifiqrebT, rom TiToeuli maTgani mocemuli TanmimdevrobiT unda<br />

ganixiloT. TqvenTvis rom daevlebinaT an, rom gadagewyvitaT<br />

froidis da iungis SemoqmedebiTi warmosaxvis analizis Sedareba<br />

92


da Sepirispireba, ar mogiwevdaT moxsenebis or nawilad organizeba<br />

da pirvel nawilSi froidis Sesaxeb, meoreSi ki iungis Sesaxeb<br />

msjeloba. ufro Sedegiani iqneboda am ori didi Temis nawilebad<br />

dayofa da Semdeg moxsenebis maT garSemo ageba (am sakiTxis Sesaxeb<br />

vrclad ix. 6.2.5-6.2.6).<br />

6.2 SeqmeniT gegma, romelic pasuxobs mkiTxvelis saWiroebebs<br />

zogierT dargSi gaTvaliswinebulia naSromis gegmis SemuSaveba.<br />

magaliTad, eqsperimentuli kvlevis Catarebis SemTxvevaSi, mkiTxveli<br />

moelis, rom moxsenebas eqneba Semdegnairi agebuleba:<br />

Sesavali – meTodebi da masalebi – Sedegebi – msjeloba _ daskvna<br />

Tu winaswar gansazRvruli gegmis mixedviT unda imuSaoT, mimarTeT<br />

profesors an moZebneT meoradi wyaro, raTa moipovoT nimuSi. xolo Tu<br />

sakuTari gegma unda SeqmnaT, is gasagebi unda iyos ara mxolod<br />

TqvenTvis, aramed aucileblad mkiTxvelisTvisac. am gasagebi formis<br />

Sesaqmnelad, daubrundiT `dafas” an monaxazs.<br />

6.2.1 `dafis” gardaqmna monaxazad<br />

Tu upiratesobas monaxazis mixedviT muSaobas aniWebT, `dafa” unda<br />

gardaqmnaT monaxazad:<br />

- daiwyeT `I”-iT danomrili winadadebiT, sadac warmodgenilia<br />

debuleba.<br />

- am winadadebis qveS daamateT sruli winadadebebi, romlebic<br />

danomrili iqneba: II, III, ..., TiToeul maTganSi warmoadgineT<br />

varaudi, romelic asabuTebs Tqvens debulebas.<br />

I. Sesavali: gaurkvevelia, ra mniSvneloba aqvs klasebSi kompiuterebis<br />

qonas.<br />

II. gansxvavebuli gamoyeneba gansxvavebul Sedegebs gvaZlevs.<br />

a. yvela gamoyeneba zrdis Seqmnili sityvebis raodenobas.<br />

1. kvleva 1: 950 780-is nacvlad;<br />

93


2. kvleva 2: 1,103 nacvlad 922-isa;<br />

b. labora<strong>to</strong>riebi studentebs urTierTobis saSualebas aZlevs.<br />

III. kvlevebis Sedegebis mixedviT gadamuSavebisas naklebad gamosadegia.<br />

a. kvleva a: kompiuterze momuSave av<strong>to</strong>rebis nawerebi gamoirCeva meti<br />

WarbsityvaobiT.<br />

1. saSualod 2.3-iT meti sityva TiTo winadadebaSi;<br />

2. saSualod 20%-iT meti sityva TiTo eseSi;<br />

b. kvleva b: av<strong>to</strong>rebs nabeWdi varianti efeqtianad gadamuSavebisTvis<br />

sWirdebaT.<br />

1. 22%-iT naklebi meqanikuri Secdoma nabeWd variantze muSaobisas,<br />

vidre kompiuteris daxmarebiT gadamuSavebisas;<br />

2. 2.26%-iT naklebi orTografiuli Secdoma;<br />

IV. daskvna: Zalian naadrevia imis Tqma, Tu ramdenad aumjobesebs<br />

kompiuterebis gamoyeneba swavlas.<br />

a. s<strong>and</strong>o empiriuli kvlevebis mcire raodenoba;<br />

b. is<strong>to</strong>ria mcirea, vinaidan mravali programa gardamaval etapzea;<br />

Savi monaxazis yvelaze martivi variantia mxolod frazebi, sadac ar<br />

xdeba oficialuri dayofa I-iT, a-iT, 1-iT da a.S.<br />

Sesavali: dadebiTi mxareebi gaurkvevelia<br />

gansxvavebuli gamoyeneba/gansxvavebuli Sedegebi<br />

meti sityvebi<br />

meti urTierToba<br />

namuSevaris gadaxedvis kvlevebi<br />

kvleva a ufro grZeli winadadebebi<br />

kvleva b ufro moculobiTi eseebi<br />

daskvna: jer Zalian naadrevia Sedegebze msjeloba<br />

94


proeqtis dawyebis etapze SeiZleba, mxolod monaxazis gakeTeba SeZloT,<br />

mokle proeqtis SemTxvevaSi SesaZloa, mxolod monaxazi iyos saWiro, Tu<br />

TiToeuli sakiTxis arsi iciT. Tumca, rogorc wesi, ufro gamosadegia<br />

mTliani winadadebebis monaxazi. kidev ufro gamosadegia `dafa”,<br />

gansakuTrebiT, didi proeqtis SemTxvevaSi.<br />

6.2.2 Sesavlis samuSao variantis monaxazis Seqmna<br />

mzad unda iyoT imisTvis, rom mogiwevT Sesavlis orjer dawera,<br />

pirvelad, monaxazis saxiT _ TqvenTvis; mas Semdeg, rac gadaamuSavebT Sav<br />

nawers da dagakmayofilebT misi Sinaarsi, saboloo variantis saxiT _<br />

mkiTxvelebisTvis. Sesavlis saboloo varianti, rogorc wesi, oTxi<br />

nawilisgan Sedgeba. amdenad, SegiZliaT, aagoT Sesavlis samuSao varianti<br />

am nawilebis gaTvaliswinebiT (ix. me-9 Tavi).<br />

1. gaakeTeT mokle monaxazi Tqvens mier wakiTxuli kvlevisa, romelic<br />

konkretulad Seesabameba Temas. punqtSi 5.4.1 girCieT, rom daweroT<br />

debuleba yoveli axali gverdis bolos, `dafaze”. axla, zeda<br />

nawilSi mokled CamoayalibeT wina kvleva, romlis gavrcobas,<br />

Secvlas an Sesworebasac apirebT. nu CamoTvliT yvela kvlevas,<br />

romelic mxolod umniSvnelod Seesabameba Tqvens Temas. bevri arc<br />

Tu ise gamocdili mkvlevari aTobiT kvlevas CamoTvlis, radgan<br />

miaCnia, rom misi mondomeba mkiTxvelze STabeWdilebas moaxdens.<br />

Tumca, arasaTanado literaturis usasrulo CamonaTvali<br />

mosabezrebeli ufroa, vidre STambeWdavi. alamos is<strong>to</strong>riebze rom<br />

muSaobdeT, magaliTad, ar miuTiTebdiT brZolis TiToeul<br />

is<strong>to</strong>riul analizs, aramed moiyv<strong>and</strong>iT mxolod konkretul kvlevas,<br />

romlis gavrcobas, Secvlas an Sesworebasac apirebT.<br />

CamoTvaleT wyaroebi mkiTxvelisTvis mosaxerxebeli TanmimdevrobiT. Tu<br />

mniSvnelovani maTi is<strong>to</strong>riuli Tanmimdevrobaa, CamoTvaleT wyaroebi<br />

95


qronologiurad. Tu ara, daajgufeT raime sxva principis - xarisxis,<br />

mniSvnelovnebis, Tvalsazrisis - mixedviT. Semdeg daalageT es jgufebi<br />

iseTi saxiT, romelic yvelaze metad daexmareba mkiTxvels maT gagebaSi<br />

(ix. 6.2.5 Tanmimdevrobis principebisTvis). araviTar SemTxvevaSi ar<br />

CamoTvaloT wyaroebi im TanmimdevrobiT, ra TanmimdevrobiTac isini<br />

waikiTxeT an gaxsovT.<br />

2. SecvaleT SekiTxvis formulireba da CamoayalibeT ise, rom<br />

exebodes sakiTxis codnis an sakiTxSi Caxedulobis simwires.<br />

zemoaRniSnuli kvlevis monaxazis gakeTebis Semdeg uTxariT<br />

mkiTxvels, mis romel nawils ganavrcobT, SecvliT an gaasworebT.<br />

es gaakeTeT Semdegnairad: SekiTxva xelaxla CamoayalibeT ise, rom<br />

man moicvas is, rac kvlevaSi SecdomiT iyo warmodgenili, cudad<br />

axsnili an ar iyo gaTvaliswinebuli.<br />

ra<strong>to</strong>m aris alamos is<strong>to</strong>ria ase mniSvnelovani Cvens erovnul<br />

miTologiaSi?<br />

_ cota is<strong>to</strong>rikosma scada, aexsna, ra<strong>to</strong>m gaxda alamos i<strong>to</strong>ria ase<br />

mniSvnelovani Cvens erovnul miTologiaSi.<br />

av<strong>to</strong>rebi amas TiTqmis yovelTvis da mravali gziT akeTeben. amdenad,<br />

kiTxvis paralelurad, CainiSneT, rogor aris es gakeTebuli<br />

wyaroebSi.<br />

3. Tu SegiZliaT, gaakeTeT pasuxis monaxazi SekiTxvaze - mere ra, Tu<br />

ver gavarkvevT? romel ufro masStabur sakiTxs ver gaigebs<br />

mkiTxveli, Tu ar gascemT pasuxs Tqveni kvlevis SekiTxvaze?<br />

Tu gavigebT, es is<strong>to</strong>riebi rogor iqca erovnul legendebad, ukeT<br />

gavigebdiT Cvens erovnul Rirebulebebs, albaT, imasac, riTi varT<br />

gamorCeuli.<br />

96


am etapze SeiZleba, aRmoaCinoT sakiTxis ufro didi, rTulad<br />

warmosadgeni mniSvneloba. daamateT is, Tu SegiZliaT, Tumca, did dros<br />

nu daxarjavT amaze; Cven mas mogvianebiT davubrundebiT (ix. 10.1.3).<br />

4. gadaamuSaveT da mounaxeT adgili debulebas. debuleba dawereT<br />

`dafis” pirvel gverdze. axla gansazRvreT, sad gsurT debulebis<br />

da<strong>to</strong>veba. moxsenebaSi debulebis aRsaniSnad ori varianti gaqvT:<br />

- Sesavlis bolos da ganmeorebiT, daskvnis dasawyisTan axlos;<br />

- mxolod daskvnaSi, msjelobis kulminaciis saxiT;<br />

Tu kvleviTi proeqtebis weraSi mwiri gamocdileba gaqvT,<br />

mogiwodebT, CaweroT debuleba Sesavlis bolos da ganmeorebiT, daskvnis<br />

dasawyisTan. rodesac mkiTxveli debulebas dasawyisSive naxavs, Sesavlis<br />

bolos ecodineba, ris Sesaxeb aris kvleva da amdenad, Semdgomi<br />

nawilebis ufro swrafad wakiTxvas, ukeT gagebas SeZlebs da is didxans<br />

daamaxsovrdeba. rodesac pirvel rigSi werT debulebas, es, agreTve,<br />

gexmarebaT weris procesis sworad warmarTvaSi.<br />

zogierTi axalbeda mkvlevari SiSobs, rom Tu SesavalSi<br />

gaamJRavnebs debulebas, mkiTxvels daekargeba interesi da aRar<br />

ganagrZobs kiTxvas. sxvebi SiSoben, rom erTi da igives gameoreba ar<br />

mouwioT. orive SiSi usafuZvloa. Tu saintereso SekiTxvas dasvamT,<br />

mkiTxvels gauCndeba survili, ixilos, ramdenad kargad SeZlebT masze<br />

pasuxis dasabuTebas.<br />

Tu debulebas da<strong>to</strong>vebT Sesavali gverdis qveda nawilSi, xelaxla<br />

CamoayalibeT misi varianti `dafis” boloSi, daskvnis axali furclis<br />

zeda nawilSi. Tu SegiZliaT, daskvnis nawilSi CarTuli debuleba<br />

SesavalSi mocemul debulebasTan SedarebiT ufro konkretulad<br />

CamoayalibeT.<br />

97


zogierT sferoSi av<strong>to</strong>rebi debulebas, rogorc wesi, amJRavneben<br />

mxolod daskvniT nawilSi, romlis saTauria msjeloba an daskvna. aseT<br />

SemTxvevebSi mravali mkiTxveli Tvals gadaavlebs Sesavals da pirdapir<br />

daskvnaze gadadis. amdenad, am tipis mkiTxvelisTvis Sesavali ise<br />

dawereT, rom iq warmodgenili iyos ara mxolod naSromis ZiriTadi<br />

nawili, aramed daskvnac.<br />

Tu gadawyvetT, rom debuleba mxolod daskvnaSi CarToT, aitaneT<br />

is axali daskvnis gverdis zeda nawilSi. Tumca, Tu ase moiqceviT,<br />

dagWirdebaT kidev erTi winadadeba, romelic debulebis nacvlad unda<br />

CasvaT Sesavlis bolo nawilSi, raTa mkiTxveli sainteresod gadaiyvanoT<br />

moxsenebis ZiriTad nawilze. es winadadeba und moicavdes ZiriTad<br />

terminebs, romlebsac gamoiyenebT mTel moxsenebaSi (ix. 6.2.3).<br />

Cveni rCevaa, daweroT es warmdgeni winadadeba Savi naweris<br />

Sesavlis saboloo variantis Seqmnisas (ix. 10.1.4). amdenad, manamde<br />

gamoyaviT adgili am winadadebisTvis `dafaze”, Sesavlis gverdis qveda<br />

nawilSi, an gaakeTeT winadadebis monaxazi an Canaweri, romelsac<br />

mogvianebiT daamatebT.<br />

zogierTi av<strong>to</strong>ri Sesavlis bolos amatebs `sqemas”, sadac<br />

warmoadgens moxsenebis struqturas:<br />

pirvel nawilSi ganvixile... meore nawilSi SevexeT... mesame nawilSi<br />

ganxilulia..<br />

mkiTxvelebis damokidebuleba am meTodis mimarT gansxvavdeba. mas<br />

farTod iyeneben socialur mecnierebebSi, xolo humanitarul<br />

mecnierebebSi is aramarTebulad miiCneva. im SemTxvevaSic ki, Tu fiqrobT,<br />

rom sqema mkiTxvels ar moewoneba, SegiZliaT is daama<strong>to</strong>T `dafaze”. es<br />

dagexmarebaT Savi naweris Seqmnisas. Semdeg amoWeriT is Savi naweris<br />

saboloo variantidan. Tu da<strong>to</strong>vebT, darwmundiT, rom moklea.<br />

98


6.2.3 gansazRvreT im cnebebis gamomxatveli ZiriTadi terminebi, romlebic<br />

aerTianebs naSroms da ganasxvavebs mis nawilebs erTmaneTisgan<br />

moxsenebis logikuri Tanmimdevrulobis aRsaqmelad, mkiTxvelma<br />

unda dainaxos, rom mis yvela nawils gasdevs mTavari Temebi. Tumca,<br />

mkiTxveli ver SeniSnavs am gameorebul cnebebs, Tu maT sxvadasxva<br />

terminiT gamoxatavT. mkiTxvels sWirdeba, ixilos konkretuli terminebi,<br />

romliTac aRwerT am cnebebs. ar aris savaldebulo yovel jerze<br />

terminebi ixmaroT, magram es imdenad xSirad unda gaakeToT, rom<br />

mkiTxvels ar gamorCes ZiriTadi cnebebi. is terminebi, romlebic gasdevs<br />

mTel moxsenebas SesaZloa, moicavdes sityvebs, romlebic gamoiyeneT<br />

SeniSvnebis kategorizaciisTvis, Tumca, isini unda moicavdes<br />

mniSvnelovan sityvebs Tqveni SekiTxvidan da debulebidan. mkiTxvelma,<br />

agreTve, TiToeul nawilSi unda dainaxos ufro meti konkretuli cneba,<br />

rac mocemul nawils sxva danarCeni nawilebisgan ganasxvavebs.<br />

amdenad, Savi naweris Seqmnis dawyebamde gansazRvreT ZiriTadi<br />

cnebebi, romelTa gamoyenebasac apirebT mTel moxsenebaSi da SearCieT<br />

termini, romelsac gamoiyenebT yvelaze ufro xSirad TiToeulis<br />

aRsaniSnavad. Semdeg igivenairad moiqeciT cnebebisTvis, romlebic<br />

gamoarCevs TiToeul nawils sxva nawilebisgan. Savi naweris Seqmnis<br />

procesSi aRmoaCenT axal terminebs da amoiRebT Zvelebs, Tumca, Tu<br />

umniSvnelovanes terminebs da cnebebs gaiTvaliswinebT, ufro logikurad<br />

Tanmimdevruli naSromi gamogivaT,.<br />

ai, konkretuli meTodi im zogadi cnebebis gamosavlenad, romlebic<br />

aerTianebs mTel moxsenebas:<br />

1. `dafaze” Sesavlis da daskvnis gverdebze SemoxazeT oTxi an<br />

xuTi sityva, romlebic gamoxatavs yvelaze mniSvnelovan cnebebs. es<br />

sityvebi unda iyos debulebis yvelaze detalur variantSi.<br />

99


- nu gamoiyenebT iseT sityvebs, romlebic aSkarad aris<br />

dakavSirebuli TemasTan: alamo, brZola, damarcxeba.<br />

- aqcenti gaakeTeT cnebebze, romlebsac CarTavT argumentSi da<br />

romelTa gavrcobasac apirebT: damarcxebis Semdeg, triumfi<br />

marcxSi, sagmiro idealebi, Tavganwirva, erovnuli<br />

suliskveTeba, da a.S.<br />

2. TiToeuli cnebisTvis SearCieT sakvanZo termini, romelsac<br />

gaimeorebT naSromis teqstSi. es SeiZleba, iyos erT-erTi<br />

Semoxazuli sityva an axali sityva. CamoTvaleT es ZiriTadi<br />

terminebi calke gverdze. Tu ramdenime sityva naxeT, romlebic<br />

ZiriTad terminebad gamodgeba, ese igi, SesaZloa, debuleba Zalian<br />

zogadia (gadaxedeT 5.4.1).<br />

SegiZliaT, igive procedura ganaxorcieloT im ZiriTadi terminebis<br />

gamosavlenad, romlebic TiToeul nawils aerTianebs. SexedeT varauds,<br />

romelic gansazRvreT varaudis TiToeuli gverdis zeda nawilSi da<br />

SemoxazeT misi mniSvnelovani sityvebi. am sityvebidan zogi maTgani<br />

dakavSirebuli unda iyos sityvebTan, romlebic Semoxazulia Sesavalsa<br />

da daskvnaSi. danarCenebi unda gamoxatavdes cnebebs, romlebic<br />

gamoarCevs mocemul nawils sxva nawilebisgan. SearCieT ZiriTadi termini<br />

TiToeuli ZiriTadi cnebisTvis.<br />

axla, Savi naweris weris procesSi, gamoiyeneT rogorc zogadi<br />

terminebi, romlebic unda gasdevdes mTlian moxsenebas, ise konkretuli<br />

terminebi, romlebic ganasxvavebs TiToeul nawils sxva danarCeni<br />

nawilebisgan. maTi daxmarebiT uzrunvelyofT sakuTari muSaobis da,<br />

Sesabamisad, mkiTxvelis swori mimarTulebiT wayvanas. Tu mogvianebiT<br />

ixilavT, rom naSromSi es terminebi mwirad aris gamoyenebuli, nu<br />

daubrundebiT maT maSinve. Savi naweris Seqmnis procesSi SesaZloa, raime<br />

axali aRmoaCinoT.<br />

100


6.2.4 gamoiyeneT konkretuli ZiriTadi terminebi qveTavebis<br />

dasasaTaureblad<br />

im SemTxvevaSic ki, Tu Tqvens sferoSi naSromebSi qvesaTaurebi ar<br />

gamoiyeneba (ix. A2.2 danarTSi), Cveni rCevaa, gamoiyenoT isini Sav nawerSi.<br />

SeqmeniT qvesaTaurebi ZiriTadi terminebisgan, romlebic gansazRvreT<br />

6.2.3-Si. Tu ver poulobT ZiriTad terminebs nawilis gansxvavebis<br />

warmosaCenad, yuradRebiT daakvirdiT da gansazRvreT, ra daniSnulebas<br />

asrulebs is. mkiTxvelma SesaZloa, is gameorebad an Seusabamod<br />

CaTvalos.<br />

Tu Tqvens sferoSi qvesaTaurebi maincdamainc ar gamoiyeneba,<br />

gamoiyeneT isini muSaobis procesSi, Semdeg ki Savi naweris saboloo<br />

variantidan amoiReT.<br />

6.2.5. daalageT varaudebi<br />

naSromis nawilebisTvis kargi Tanmimdevrobis moZebna SeiZleba,<br />

dagegmvis yvelaze rTuli nawili aRmoCndes. argumentis Tavmoyris dros,<br />

SesaZloa, ar dagilagebiaT varaudebi raime konkretuli TanmimdevrobiT<br />

(`dafis” gamoyenebis erT-erTi dadebiTi mxare). Tumca Savi naweris<br />

dagegmvisas rogorRac unda daalagoT iseTi TanmimdevrobiT, romelic<br />

yvelaze ukeT pasuxobs mkiTxvelis moTxovnilebebs. es ar aris ioli,<br />

gansakuTrebiT, roca werT axal Temaze axal sferoSi.<br />

rodesac ar xarT darwmunebuli, saukeTeso TanmimdevrobiT rogor<br />

daalagoT varaudebi, gaiTvaliswineT Semdegi:<br />

- Sedareba da Sepirispireba. es aris forma, romelsac<br />

SearCevdiT ori an meti subieqtis, cnebis an sagnis Sedarebis<br />

SemTxvevaSi.<br />

101


Tumca, arsebobs Sedarebis da Sepirispirebis ori xerxi,<br />

romelTagan erTi, Cveulebriv, meoreze ukeTesia. magaliTad, rom<br />

adarebdeT, hopis <strong>to</strong>mTa niRbebs ufro meti religiuri simbolizmi<br />

axasiaTebs Tu inuitebis niRbebs, SesaZloa, gadagewyvitaT naSromis<br />

pirvel nawilSi inuitebis niRbebis Sesaxeb msjeloba, meoreSi ki _ hopis<br />

niRbebze. Tumca, am saxis wyobis Sedegad Zalian xSirad viRebT or,<br />

erTmaneTTan daukavSirebel reziumes. scadeT Temebis dayofa<br />

konceptualur nawilebad. niRbebis SemTxvevSi es iqneboda maTi<br />

simboluri gamoxatuleba, dizainis elementebi, ganviTarebis etapebi, da<br />

a.S.<br />

arsebobs azrebis dalagebis ramdenime sxva st<strong>and</strong>artuli xerxi.<br />

ori maTgani aqcents akeTebs saganze:<br />

- qronologiuri. es aris yvelaze martivi meTodi: yvelaze<br />

adreulidan uaxlesisken an mizezidan Sedegisken.<br />

- nawilebis mixedviT. SegiZliaT Tema dayoT Semadgenel<br />

nawilebad, TiToeul maTganze imuSaoT rig-rigobiT, Tumca,<br />

mainc unda daalagoT es nawilebi garkveuli TanmimdevrobiT,<br />

raTa daexmaroT mkiTxvels maT gagebaSi.<br />

SegiZliaT, agreTve, daalagoT imis mixedviT, Tu rogor gaigebs maT<br />

mkiTxveli:<br />

- mokledan grZelamde, martividan rTulamde. mkiTxvelebis<br />

did nawils urCevnia gaecnos nakleb kompleqsur sakiTxebs,<br />

vidre ufro kompleqsur nawilebze gadava.<br />

- SedarebiT nacnobi sakiTxidan nakleb nacnob sakiTxamde.<br />

mkiTxvelebis umetesobas urCevnia, axali sakiTxis wakiTxvamde<br />

waikiTxos is, rac misTvis nacnobia.<br />

- nakleb sadavodan ufro sadavomde. mkiTxvelebis umravlesoba<br />

ufro martivad gadainacvlebs im Temidan, romelsac<br />

eTanxmeba, im Temaze, romelsac ar eTanxmeba.<br />

102


- nakleb mniSvnelovnidan ufro mniSvnelovnamde (an piriqiT).<br />

mkiTxvels urCevnia, waikiTxos ufro mniSvnelovani varaudebi<br />

pirvel rigSi, Tumca, SesaZloa, am varaudebs meti zegavlena<br />

hqondes, rodesac isini bolos aris warmodgenili.<br />

- sabaziso codna momdevno sakiTxebis ukeT gasagebad.<br />

mkiTxvels SesaZloa, dasWirdes garkveuli movlenebis,<br />

principebis, gansazRvrebebis da a.S. gageba, vidre sxva rames<br />

gaigeben.<br />

xSirad, es principebi urTierTqmedeben: is, rasac mkiTxveli<br />

eTanxmeba da yvelaze martivad esmis, SesaZloa, imavdroulad, iyos<br />

yvelaze mokle da nacnobi. Tumca, SesaZloa, isini, agreTve, erTmaneTTan<br />

winaaRmdegobaSi modiodnen: varaudebi, romlebic mkiTxvels esmis,<br />

savsebiT SesaZlebelia, iyos is varaudebi, romlebsac yvelaze male<br />

ukuagdeben; is, rac migaCniaT yvelaze gadamwyvet mizezad, SesaZloa,<br />

mkiTxvels moeCvenos yvelaze naklebad nacnobad. aq ar moqmedebs wesebi,<br />

mxolod arCevnis principebi.<br />

ra Tanmimdevrobac ar unda SearCioT, is unda asaxavdes mkiTxvelis<br />

saWiroebebs da ara im Tanmimdevrobas, romelic masalidan<br />

gamomdinareobs (rogorc aSkara Sedareba–Sepirispirebis wyobaSia) da<br />

yvelaze naklebad – im Tanmimdevrobas, romliTac azrebi mogdiodaT.<br />

6.2.6 gardamavali sityvebis gamoyenebiT asaxeT Tanmimdevroba<br />

darwmundiT, rom mkiTxveli SeZlebs, SeniSnos Tqvens mier arCeuli<br />

Tanmimdevroba. `dafaze” varaudebis yoveli gverdi daiwyeT sityvebiT,<br />

romlebic mkafiod gamoxatavs Tanmimdevrobis princips: pirvel rigSi,<br />

amas garda, Semdgom, dabolos, rac ufro mniSvnelovania, ufro<br />

kompleqsuri sakiTxia, Sedegad. nu CaTvliT, rom am sityvebis gamoyeneba<br />

uadgiloa da nurc idardebT amas, am etapze isini ufro metad TqvenTvis<br />

103


aris sasargeblo, vidre mkiTxvelisTvis. Savi naweris saboloo variantSi<br />

maTi Secvla an amoReba SegiZliaT.<br />

6.2.7 gaakeTeT Sesavlis mokle monaxazi TiToeuli nawilisa da<br />

qvenaTavisTvis<br />

mTliani moxsenebisTvis, rogorc iciT, saWiroa Sesavali, sadac<br />

mimoxilulia momdevno nawilebis Sinaarsi. amis msgavsad, Sesavali<br />

saWiroa, aseve, TiToeuli nawilisTvis. Tu nawili mxolod erT an<br />

orgverdiania, SesavlisTvis mxolod mokle abzaci iqneba sakmarisi; Tu<br />

nawili ramdenime gverdisgan Sedgeba, dagWirdebaT monaxazi, romelsac<br />

ori an ramdenime abzaciT warmoadgenT. aRniSnuli Sesavlis nawilSi<br />

unda warmoadginoT ZiriTadi terminebi, romlebic damaxasiaTebelia<br />

Sesabamisi nawilisTvis. saukeTeso SemTxvevaSi, es unda gaakeToT<br />

boloSi, erTi winadadebiT ZiriTadi arsis gamoxatviT. es arsi SeiZleba<br />

iyos varaudi, pasuxi sxvadasxva Tvalsazrisze an ganmartebiT<br />

msjelobaze, romelic unda axsnaT. nawilSi, romelic, Tqveni azriT,<br />

daaxloebiT, xuT gverdze meti moculobisa iqneba, SesaZloa, nawilis<br />

arsi warmoadginoT rogorc Sesavlis bolos, aseve, ganmeorebiT,<br />

daskvnaSi.<br />

6.2.8 TiToeuli nawilisTvis gaakeTeT faq<strong>to</strong>brivi mtkicebulebebis,<br />

alternatiuli mosazrebis, ganmartebiTi msjelobis da reziumeebis<br />

monaxazi<br />

Sesabamis nawilebSi gaakeTeT argumentis nawilebis monaxazi.<br />

gaxsovdeT, rom am nawilebidan bevrSi TavisTavad iqneba warmodgenili<br />

arsi, romelic unda gamyardes SedarebiT mcire argumentebiT.<br />

faq<strong>to</strong>brivi mtkicebulebebi. umetesi nawilebi, upiratesad, Sedgeba<br />

faqtebisgan, romlebic amyarebs varauds. faq<strong>to</strong>brivi mtkicebulebebis<br />

104


monaxazi SeqmeniT im varaudis Semdeg, romelsac is amyarebs. Tu erTi da<br />

igive varaudisTvis gansxvavebuli saxis faqtebi gaqvT moyvanili,<br />

daajgufeT da daalageT isini mkiTxvelisTvis gasagebi saxiT.<br />

faq<strong>to</strong>brivi mtkicebulebebis ganmarteba. Tqven unda warmoadginoT<br />

ganmarteba moyvanil faqtebTan dakavSirebiT – saidan moipoveT, ra<strong>to</strong>m<br />

aris s<strong>and</strong>o da zustad rogor amyareben isini Tqvens varauds. rogorc<br />

wesi, es ganmartebebi faq<strong>to</strong>briv mtkicebulebebs mosdevs, Tumca,<br />

SegiZliaT gaakeToT maTi monaxazi manamdec, Tu es ufro logikurad<br />

geCvenebaT.<br />

alternatiurli mosazrebebi da pasuxebi. warmoidgineT, mkiTxveli ras<br />

ar daeTanxmeba da sad, Semdeg gaakeTeT pasuxis monaxazi. pasuxi,<br />

Cveulebriv, warmoadgens qvearguments, romelic unda Seicavdes, sul<br />

mcire debulebas da varaudebs, is xSirad moicavs faqtebs da Tqveni<br />

pasuxis warmosaxviT sawinaaRmdego mosazrebaze pasuxsac ki.<br />

ganmartebiTi msjeloba. Tu fiqrobT, rom dagWirdebaT msjelobis<br />

ganmarteba varaudis Sesabamisobis dasasabuTeblad, SeimuSaveT is<br />

varaudis warmodgenamde. (Tu ganmartebiT msjelobas mxolod<br />

aqcentisTvis iyenebT, CasviT is varaudis Semdeg). Tu fiqrobT, rom<br />

mkiTxveli eWvqveS daayenebs ganmartebiTi msjelobis sinamdviles,<br />

gaakeTeT miniargumentis monaxazi mis dasasabuTeblad. Tu mkiTxvelma<br />

SeiZleba, ifiqros, rom Tqveni varaudi an debuleba ar aris ganmartebiTi<br />

msjelobis namdvili garemoeba, gaakeTeT sawinaaRmdegos damamtkicebeli<br />

argumentis monaxazi<br />

reziumeebi. Tu naSromi oc gverdze meti moculobisaa, SegiZliaT,<br />

argumentis ganviTarebis etapi TiToeuli didi nawilis boloSi mokled<br />

SeajamoT, gansakuTrebiT, Tu naSromSi mravlad aris gamoyenebuli<br />

105


faqtebi, TariRebi, saxelebi, movlenebi an cifrebi. amdeni faqtebis<br />

warmodgeniT SeiZleba, bundovani gaxdes argumentis ganviTarebis<br />

procesi. ra daadgineT am nawilSi? ra etapzea argumenti am droisTvis?<br />

Tu Savi naweris saboloo variantSi es reziumeebi Zalian TvalsaCinoa,<br />

amoWeriT isini.<br />

sxvadasxva sferoebSi momuSave av<strong>to</strong>rebma SesaZloa, es elementebi<br />

odnav gansxvavebulad daalagon, Tumca, Tavad elementebi da maTi<br />

organizebis principebi igivea nebismier sferosa da profesiaSi. sferos<br />

miuxedavad, TiToeul naSromSi Zalian mniSvnelovnia, rom argumentis<br />

nawilebi daalagoT ara, ubralod, sakuTari Tvalsazrisis asaxvis<br />

mizniT, aramed mkiTxvelisTvis gasagebi saxiT.<br />

6.2.9 SeqmeniT daskvnis samuSao variantis monaxazi<br />

daskvniTi debuleba `dafaze” daskvnis gverdis zeda nawilSi unda<br />

gqondeT dawerili. Tu SegiZliaT am debulebis mniSvnelobis gaZliereba<br />

(morigi pasuxi SekiTxvaze _ mere ra?), gakeTeT misi monaxazi debulebis<br />

Semdeg (ufro vrclad daskvnebis Sesaxeb ix. 10.3).<br />

6.3 SeinaxeT darCenili masala<br />

gegmis pirveli samuSao variantis Seqmnis Semdeg SesaZloa,<br />

aRmoaCinoT, rom dagrCaT bevri masala, romelic ar gamogiyenebiaT gegmis<br />

SemuSavebisas. daZlieT survili, CarToT darCenili masala moxsenebaSi<br />

mxolod im mizeziT, rom radgan moiZieT, mkiTxvelmac unda waikiTxos.<br />

faq<strong>to</strong>brivad, Tu masalebis umetesoba gamoiyeneT da narCeni masala<br />

cotaa, albaT, sakmarisi kvleva ar CagitarebiaT. SeinaxeT darCenili<br />

masala samomavlod. SesaZloa, iq inaxebodes sxva proeqtisTvis<br />

gamosadegi marcvlebi.<br />

106


7 naSromis Savi naweris Seqmna<br />

7.1 SearCieT weris maqsimalurad mosaxerxebeli gza<br />

7.2 gamoimuSaveT Sedegiani Savi naweris Seqmnis Cveva<br />

7.3 gamoiyeneT ZiriTadi terminebi, rom SeinarCunoT swori kursi<br />

7.4 saTanadod moiyvaneT citatebi, gaakeTeT perifrazi da reziume<br />

7.5 teqstSi CarTeT citatebi<br />

7.6 gonivrulad gamoiyeneT sqolioebi, SeniSvnebi da damatebiTi<br />

ganmartebebi<br />

7.7 wardgenamde ganmarteT kompleqsuri an detaluri faq<strong>to</strong>brivi<br />

mtkicebuleba<br />

7.8 gaiTvaliswineT SesaZlo moulodnelobebi<br />

7.9 Tavi daicaviT uneblie plagiatisgan<br />

7.9.1 gamoyaviT TiToeuli citata, im SemTxvevaSic ki, Tu miTiTebuli<br />

gaqvT wyaro<br />

7.9.2 nu gaakeTebT perifrazs original teqstTan Zalian axlos<br />

7.9.3 im azrebisTvis, romlebic Tqven ar gekuTvniT, rogorc wesi,<br />

gaakeTeT wyaros citireba<br />

7.9.4 Tavs nu gaimarTlebT arcodniT, gaugebrobiT an keTili ganzraxviT<br />

7.10 moerideT arasaTanado daxmarebis miRebas<br />

7.11 gadalaxeT saqmis qronikulad gadadebis etapi da SemoqmedebiTi Cixi<br />

zogierT av<strong>to</strong>rs miaCnia, rom mas Semdeg, rac `dafaze” dawers<br />

monaxazs, SeZlebs Savi naweris daweras, ubralod, winadadebebis<br />

gaSalaSinebis gziT. Tu vrceli monaxazi gaqvT gakeTebuli, albaT,<br />

imasac fiqrobT, rom es mosamzadebeli Canawerebi SegiZliaT, Sav nawerSi<br />

gadaitanoT. gamocdilma av<strong>to</strong>rebma ician, rom es ar aris gamarTlebuli<br />

gza. maT ician ori ram: kvlevis procesSi monaxazebis gakeTeba Zalian<br />

mniSvnelovania. Tumca, xSirad es mosamzadebeli naweri ar gamodgeba Sav<br />

107


nawerSi CasarTavad; amasTanave, samuSao variantis Seqmnis procesi<br />

SeiZleba, iyos aRmoCena, romlisTvisac mkvlevari emzadeba<br />

mosamzadebeli, dagegmvis da `dafaze” datanis etapebis dros, Tumca, es<br />

nawerebi samuSao variantisTvis ar gamodgeba. faq<strong>to</strong>brivad, av<strong>to</strong>rebis<br />

umravlesobam ar icis, ra azri SeiZleba, mouvideT, vidre ar ixilaven<br />

mas dawerils, sityvebiT gamoxatuls. marTlac, kvlevis dros erT-erT<br />

yvelaze amaRelvebeli momentia, rodesac aRmoaCenT, rom gamoxatavT<br />

ideebs, romlebic im wuTamde ar icodiT, Tu gqondaT.<br />

amdenad, nu SexedavT Savi naweris Seqmnas rogorc. ubralod,<br />

`dafaze” Camowerili debulebebis an monaxazis TxrobiT formaSi<br />

gadatanas. Tu Sav nawers obieqturad qmniT, SeiZleba, mogivideT azrebi,<br />

romlebsac, vidre weras daiwyebdiT, verc ki warmoidgendiT, Tumca,<br />

procesis sxva nabijebis msgavsad, gegmis arsebobis SemTxvevaSi<br />

moulodnelobebsac ki ukeT gaarTmevT Tavs.<br />

7.1 SearCieT weris maqsimalurad mosaxerxebeli gza<br />

av<strong>to</strong>rebi Savi naweris Sesaqmnelad sxvadasxva gzas iyeneben. zogi<br />

wers nela da dakvirvebiT: momdevno abzacze gadasvlamde sabolood<br />

unda Camoayalibon wina abzaci. amisTvis sWirdebaT detaluri gegma.<br />

amdenad, Tu nela werT, dagegmeT dakvirvebiT. sxva av<strong>to</strong>rebi weren<br />

swrafad, Tu SemoqmedebiT CixSi aRmoCndebian, gadainacvleben Semdeg<br />

nawilebze, gamo<strong>to</strong>veben citatebs, statistikas da a.S. da mogvianebiT<br />

Caamateben am nawilebs. Tu SeCereba mouwevT stilisturi sakiTxis gamo,<br />

rogoricaa sakiTxi cifrebi sityvebiT gamoxa<strong>to</strong>n Tu cifrebiT, isini im<br />

adgilze Caweren [?] da ganagrZoben weras energiis gamoclamde. Semdeg<br />

daubrundebian am adgilebs da gaasworeben. Tumca, iseT av<strong>to</strong>rebs,<br />

romlebic swrafad weren, didi dro sWirdebaT naweris<br />

gadasamuSaveblad. amdenad, Tu swrafad werT, adre SeudeqiT muSaobas.<br />

wereT TqvenTvis mosaxerxebeli gziT; unda aRiniSnos, rom gamocdili<br />

108


av<strong>to</strong>rebi, rogorc wesi, weren swrafad, Semdgom ki seriozulad<br />

amuSaveben nawers.<br />

7.2 gamoimuSaveT Sedegiani Savi naweris Seqmnis Cveva<br />

adamianebis udidesi nawili yvelaze naklebad efeqtur garemoebebSi<br />

swavleobs weras _ zewolis qveS, roca Cqaroben vadaSi Catevas, swrafad<br />

qmnian Sav nawers wina RamiT da albaT, momdevno dilas ramdenime wuTSi<br />

gadaavleben mas Tvals. es meTodi iSviaTad amarTlebs mokle moxsenebis<br />

weris SemTxvevaSi da TiTqmis arasodes _ didi naSromis SemTxvevaSi.<br />

Tqven gWirdebaT dro da gegma, romelSic gawerili iqneba mcire,<br />

miRwevadi miznebi, magram romelic orientirebuli iqneba didi, ZiriTadi<br />

miznis miRwevaze.<br />

rac yvelaze mniSvnelovania, wereT regularulad da xSirad; nu<br />

dawerT naCqarevad, raTa ar SeaferxoT azrovnebis procesi da ar<br />

CaixSoT interesi. weris TiToeuli sesiisTvis dasaxeT mcire mizani da<br />

sityvebis gonivruli raodenoba, misdieT am gegmas. roca weras<br />

ganaaxlebT, ar aris aucilebeli im monakveTidan gaagrZeloT, sadac<br />

SewyviteT. gadaxedeT `dafas”, raTa gansazRvroT, risi werisTvis xarT<br />

mzad mocemul dRes. gadaxedeT, rogor jdeba sakiTxi Sesabamis nawilSi<br />

da mTel moxsenebaSi: ra varauds amyarebs nawili? ra adgili ukavia<br />

mTlian logikur msjelobaSi? romeli ZiriTadi terminebi gamoxatavs<br />

cnebebs, romlebic gamoarCevs aRniSnul nawils? Tu giWirT nawilis<br />

dasruleba, gadadiT sxva nawilze. rac ar unda gaakeToT, nu<br />

CaanacvlebT weras meti kiTxviT. adamians, romelic qronikulad<br />

momavlisTvis debs saqmis keTebas, Cveulebriv, ise afrTxobs proeqtis<br />

moculoba, rom moqmedebis unari erTmeva da agrZelebs saqmis dawyebis<br />

samomavlod gadadebas. am mavne Cvevis daZleva proeqtis mcire, miRwevad<br />

miznebad dayofis gziT SegiZliaT (ix. 7.11).<br />

109


7.3 gamoiyeneT saorientacio terminebi, rom SeinarCunoT swori kursi<br />

naweris Seqmnisas xelT iqonieT zogadi cnebebis Sesabamisi<br />

saorientacio terminebis calke sia; es is terminebia, romlebic mTels<br />

naSromSi unda gamoiyenoT. drodadro SeamowmeT, ramdenad xSirad gaqvT<br />

gamoyenebuli es sityvebi _ isini, romlebic mTlian naSroms gasdevs da<br />

isini, romlebic erT nawils meorisgan gamoarCevs. Tumca, am sityvebma ar<br />

unda gamoiwvios originaluri azrovnebis SezRudva. Tu SeniSnavT, rom<br />

yuradReba gadagerToT sxva rameze, ar SeaferxoT es procesi. SeiZleba,<br />

saintereso idea mogivideT. gaagrZeleT, vidre ar mixvdebiT, ra axali<br />

azri mogivaT.<br />

7.4 saTanadod moiyvaneT citatebi, gaakeTeT perifrazi da reziume<br />

am Temas SevexeT, rodesac ganvixileT Canawerebis gakeTebasTan<br />

dakavSirebuli sakiTxebi (4.2.2). naSromis udidesi nawili unda daweroT<br />

sakuTari sityvebiT, romlebic gamoxatavs Tqvens Tvalsazriss. aRniSnul<br />

Tvalsazrissa da mosazrebebs ZiriTadad gaamyarebT citatebis,<br />

perifrazis da reziumeebis gamoyenebiT. Tumca, sxvadasxva sferoSi isini<br />

sxvadasxva doziT gamoiyeneba. sazogadod, humanitarul mecnierebebSi<br />

mkvlevrebi yvelaze xSirad iyeneben citatebs; socialur da<br />

sabunebismetyvelo mecnierebebSi Cveulebriv perifrazs an reziumes<br />

mimarTaven. Tumca, es Tqven unda gadawyvi<strong>to</strong>T, gamomdinare iqidan, rogor<br />

iyenebT informacias argumentSi kerZo SemTxvevebisas. qvemoT<br />

warmodgenilia ramdenime principi:<br />

- reziume warmoadgineT maSin, roca detalebi ar aris mniSvnelovani<br />

an rodesac wyaro ar aris sakmarisad mniSvnelovani saimisod, rom<br />

meti adgili daeTmos naSromSi.<br />

- gaakeTeT perifrazi maSin, rodesac SegiZliaT wyaroSi mocemuli<br />

monakveTis ufro mkafiod an mokled gadmocema an roca argumenti<br />

110


damokidebulia wyaroSi arsebul detalebze, magram ara konkretul<br />

sityvebze (Tumca, perifrazs vidre gaakeTebdeT, waikiTxeT 7.9.)<br />

- moyvaneT citata Semdeg SemTxvevebSi:<br />

o sityvebi warmoadgens damamtkicebel faqtebs, romelic<br />

amyarebs Tqvens varaudebs.<br />

o nawyvetSi mocemulia Tvalsazrisi, romelsac ar eTanxmebiT<br />

da obieqturobis mizniT gsurT. zustad warmoadginoT is.<br />

o citirebuli sityvebi ekuTvnis av<strong>to</strong>ritetul pirs, romelic<br />

emxroba Tqvens Tvalsazriss.<br />

o citata saocrad originaluria.<br />

o is gamoxatavs Tqvens ZiriTad cnebebs ise sainteresod, rom<br />

citatis gamoyenebiT SeiZleba Semdgomi msjelobisTvis CarCos<br />

Seqmna.<br />

citatebi, perifrazebi da reziumeebi sakuTari axali ideebiT unda<br />

daabalansoT. ubralod, nu gaimeorebT, an uaresi, nu gadmoitanT sxvebis<br />

sityvebs da ideebs, romlebsac teqstSi CarTavT da warmoadgenT, rogorc<br />

sakuTars. yvela pedagogs aRizianebs aseTi naSromebi, vinaidan maTSi<br />

igrZnoba originaluri azrovnebis simwire. samecniero xarisxis<br />

mosapoveblad gamiznuli proeqtis SemTxvevaSi, rogorica Tezisi an<br />

sadisertacio naSromi, mkiTxveli imTaviTve miuReblad CaTvlis aseT,<br />

literaturidan amoRebuli ideebiT Sekowiwebul naSroms.<br />

mkiTxveli afasebs kvlevas mxolod imdenad, ramdenadac endoba<br />

masSi moyvanil wyaroebs. amdenad, TiToeuli reziumes, perifrazis, an<br />

citatis SemTxvevaSi miuTiTeT misi bibliografiuli monacemebi wyaros<br />

damowmebis Sesabamisi stilis gamoyenebiT (ix. nawili 2).<br />

111


7.5 teqstSi CarTeT citatebi<br />

teqstSi citatebi SegiZliaT ori gziT CarToT:<br />

- moiyvaneT oTxi an naklebi xazis moculobis citata ZiriTad<br />

teqstSi.<br />

- gamoyaviT xuT an metxaziani citata Seweul-striqonebiani abzacis<br />

saxiT.<br />

orive saxis citata teqstSi SegiZliaT, ori gziT CarToT:<br />

1. CarTeT citata damoukidebeli winadadebis an nawyvetis saxiT,<br />

romelsac waumZRvarebT ramdenime sityvisgan Semdgar ganmartebas.<br />

Tumca, Sesaval winadadebaSi moerideT Semdegi sityvebis<br />

gamudmebiT gamoyenebas: ambobs, mixedviT, TqmiT da a.S.:<br />

daiamondis TqmiT, `nayofieri naxevarmTvaris da CineTis is<strong>to</strong>riebi ... yuradsaRebi<br />

gakveTilia Tanamedrove msofliosTvis: garemoebebi icvleba da warsuli dideba ar<br />

aris momavali sidiadis garanti” (417].<br />

amis nacvlad, warmoadgineT garkveuli interpretacia:<br />

daiamondis mixedviT, erTi gakveTili, rac SegviZlia warsulidan viswavloT, aris is,<br />

rom ar unda velodeT warsulis ganmeorebas.. `nayofieri naxevarmTvaris da CineTis<br />

is<strong>to</strong>riebi... yuradsaRebi gakveTilia Tanamedrove msofliosTvis...”<br />

2. citatis struqtura Tqvens winadadebaSi CaaqsoveT:<br />

politikurma moRvaweebma unda iswavlon is<strong>to</strong>riis magaliTze, Tumca daiamondi<br />

aRniSnavs, rom `Tanamedrove msofliosTvis gakveTili” nayofieri naxevarmTvaris da<br />

CineTis is<strong>to</strong>riidan aris is, rom `garemoebebi icvleba da warsuli dideba ar aris<br />

momavali sidiadis garanti” [417]. amdenad, erTi gakveTili is<strong>to</strong>riidan aris is, rom<br />

warsuli gameorebis imedad ver viqnebiT.<br />

112


imisaTvis, rom citirebuli winadadeba kargad Seerwyas Tqvensas,<br />

SegiZliaT, SecvaloT citata, Tuki amiT ar Seicvleba misi mniSvneloba<br />

da mkafiod miuTiTebT damatebul an Secvlil sityvebs kvadratuli<br />

frCxilebiT, gamo<strong>to</strong>vebul teqsts ki _ mravalwertiliT. am winadadebaSi<br />

originali teqsti ucvlelad aris motanili:<br />

pozneri aqcents akeTebs religiaze ara sulieri, aramed socialuri daniSnulebis gamo:<br />

`amerikis sazogadoebis aRsaniSnavi elementi religiuri pluralizmia da Cven unda<br />

gaviTvaliswinoT, rogor ukavSirdeba is socialuri normebis meSveobiT marTvis<br />

efeqtianobas imis gaTvaliswinebiT, Tu ra is<strong>to</strong>riuli mniSvneloba hqonda religias,<br />

romelic imavdroulad am normebis wyaro da damamkvidrebeli iyo.” [299].<br />

am versiaSi ki citata Secvlilia, av<strong>to</strong>ris winadadebis sturqturasTan<br />

SesabamisobaSi moyvanis mizniT:<br />

religiuri pluralizmis am ganxilvaSi pozneri amerikis sazogadoebis Sesaxeb ambobs,<br />

rom `aRsaniSnavi elementi... aris [misi] religiuri pluralizmi.” Cven unda<br />

gaviTvaliswinoT, rogor zegavlenas axdens misi socialuri normebi `marTvis<br />

efeqtianobaze... imis gaTvaliswinebiT, Tu ra is<strong>to</strong>riuli mniSvneloba hqonda religias,<br />

romelic imavdroulad am normebis wyaro da damamkvidrebeli iyo.”[299]<br />

(vrclad citatebis teqstSi CarTvis Sesaxeb ix. 25-e TavSi.)<br />

rodesac pirvelad miuTiTebT wyaroze, gamoiyeneT misi sruli<br />

dasaxeleba. nu daurTavT b-ni, q-ni, an profesori (`b-nis’’, `pativcemulis”,<br />

`sena<strong>to</strong>ris” da a.S. gamoyenebis Sesaxeb ix. 24.2.2). wyaros Semdgomi<br />

moxseniebisas gamoiyeneT mxolod gvari:<br />

stiven pinkeris TqmiT, `gancxadebebs enis instinqtis Sesaxeb... faq<strong>to</strong>brivad araferi aqvs<br />

saerTo adamianebs Soris SesaZlo genetikur gansxvavebebTan.” pinkeri agrZelebs da<br />

acxadebs, rom...<br />

garda im SemTxvevebisa, rodesac miTiTebaa mefeebze, dedoflebze da<br />

papebze, arasodes moixsenioT wyaro saxeliT:<br />

113


stiven pinkeris TqmiT, `mtkicebebi enis instinqtis Sesaxeb...” stiveni ganagrZobs, ...<br />

7.6. gonivrulad gamoiyeneT sqolioebi, gverdoblivi SeniSnvebi da<br />

damatebiTi ganmartebebi<br />

Tu iyenebT gamoyenebuli literaturis damowmebis sqolioSi miTiTebis<br />

stils (ix. 3.2.1), Savi naweris Seqmnisas unda gadawyvi<strong>to</strong>T, rogor<br />

gamoiyenoT sqolioebi, SeniSvnebi da naSromis boloSi mocemuli<br />

damatebiTi ganmartebebi (maT Sesaxeb st<strong>and</strong>artuli moTxovnebi ix. me-16<br />

TavSi). ra Tqma unda, TiToeuli wyaro unda miuTiToT sqolioSi, Tumca,<br />

agreTve, unda gadawyvi<strong>to</strong>T, rogor gamoiyenoT gverdoblivi SeniSvnebi da<br />

damatebiTi ganmartebebi Sinaarsobrivi SeniSvnebisTvis, romlis arc<br />

teqstis ZiriTad nawilSi CarTva gsurT da arc gamo<strong>to</strong>veba. (aseTi<br />

Sinaarsobrivi SeniSvnebi, aseve, SegiZliaT gamoiyenoT teqstSi CarTul<br />

miTiTebebTan erTad roca teqs<strong>to</strong>briv miTiTebis stils iyenebT; ix. 18.3.3.)<br />

- Tu wyaroebs imave gverdze, sqolioSi miuTiTebT, Sinaarsobrivi<br />

masala naSromis boloSi mocemul damatebiT ganmartebebSi<br />

gadaitaneT. winaaRmdeg SemTxvevaSi, mkiTxvels mouwevs naSromis<br />

boloSi gadasvla, raTa Seamowmos, Sinaarsobrivia SeniSvna Tu<br />

bibliografiuli.<br />

- gonivrulad gamoiyeneT Sinaarsobrivi sqolioebi. Tu Zalian bevrs<br />

gaakeTebT, iqmneba imis saSiSroeba, rom gverdebi wyvetili da<br />

danawevrebuli gamovides.<br />

nebismier SemTxvevaSi gaxsovdeT, rom Zalian bevri mkiTxveli ar aqcevs<br />

yuradRebas Sinaarsobriv sqolioebs im principiT, rom Tu es informacia<br />

ar iyo sakmarisad mniSvnelovani teqstSi CasarTavad, Sesabamisad,<br />

maTTvis ar aris sakmarisad mniSvnelovani, rom waikiTxon is sqolioSi.<br />

114


7.7 wardgenamde ganmarteT kompleqsuri an detaluri faq<strong>to</strong>brivi<br />

mtkicebuleba<br />

am etapisTvis SesaZloa, mtkiced darwmunebulma CaTvaloT, rom Tqveni<br />

faqti amyarebs varauds da mkiTxveli aucileblad SeniSnavs mis<br />

Sesabamisobas. Tumca, faq<strong>to</strong>briv mtkicebulebas sWirdeba warmodgena,<br />

gansakuTrebiT, Tu es didi citata, suraTi, cxrili an diagramaa da a.S.;<br />

mas unda waumZRvaroT winadadeba, sadac miuTiTebT moyvanili faqtis<br />

daniSnulebas.<br />

magaliTad, rTulia danaxva, rogor amyarebs Sesaval winadadebas citata<br />

qvemoT moyvanil monakveTSi:<br />

rodesac hamleti Semodis misi maminacvlis klaudiusis locvis dros, is civad<br />

da logikurad fiqrobs, moklas Tu ara maminacvali iqve.<br />

ager loculobs!<br />

marjve dro aris da marjvedac movixmar am dros:<br />

movklav da zecas ava igi.<br />

amiTi viTom mere javrs viyri?<br />

mofiqreba aris saWiro.<br />

mama momikla avazakma da me ki, nacvlad,<br />

mis mkvidri Svili zecas vgzavni imav avazaks.<br />

es xom jildoa, sad aris aq SurisZieba!<br />

debuleba<br />

am striqonebSi araferi mianiSnebs aSkarad civ racionalurobaze.<br />

SeadareT:<br />

roca klaudiusi loculobs, hamleti Semodis da civad, logikurad<br />

fiqrobs, iqve moklas Tu ara igi. debuleba. hamlets Tavidan surs, iqve<br />

moklas maminacvali, Tumca, Semdeg dafiqrdeba: locvis dros rom<br />

gamoasalmos sicocxles, is mis suls zecaSi gagzavnis. mas ki surs, rom<br />

115


klaudiusi dawyevlili iyos. amdenad, iRebs racionalur<br />

gadawyvetilebas, rom sxva dros moklas:<br />

ager loculobs!<br />

varaudi<br />

marjve dro aris da marjvedac movixmar am dros:<br />

movklav da zecas ava igi.<br />

amiTi viTom mere javrs viyri?<br />

mofiqreba aris saWiro.<br />

mama momikla avazakma da me ki, nacvlad,<br />

mis mkvidri Svili zecas vgzavni imav avazaks.<br />

es xom jildoa, sad aris aq SurisZieba!<br />

am saxis ganmartebiTi Sesavali kidev ufro mniSvnelovania, rodesac<br />

waradgenT raodenobriv mtkicebulebas cxrilis an suraTis saxiT (ix.<br />

8.3.1).<br />

7.8 gaiTvaliswineT SesaZlo moulodnelobebi<br />

Tu wyaroebze muSaobis paralelurad werT da Savi naweris Seqmnamde<br />

gegmasac adgenT, nakleb savaraudoa, Savi naweris ganviTarebis procesi<br />

TqvenTvis moulodneli aRmoCndes. miuxedavad amisa, mTliani procesis<br />

ganmavlobaSi mzad iyaviT axali mimarTulebebisTvis:<br />

- rodesac Sav nawerze muSaoba gegmiT gaTvaliswinebul kurss<br />

gascdeba, daakvirdiT, iqneb dagegmilze ukeTesi gziT warmarToT<br />

muSaoba.<br />

- rodesac damamtkicebeli sabuTis warmodgenis Semdeg eWvqveS dgeba<br />

varaudi, nu ugulebelyofT am grZnobas. gadaamowmeT.<br />

- roca varaudebis Tanmimdevroba bolomde ar mogwonT, scadeT<br />

axali varaudebis gamoyeneba, maSinac ki, Tu gegonaT, rom TiTqmis<br />

dasrulebuli gqondaT muSaoba.<br />

116


- maSinac ki, roca saboloo daskvnas gamoitanT, unda naxoT, rogor<br />

ganacxadoT debuleba xelaxla, ufro mkafiod da<br />

erTmniSvnelovnad.<br />

Tu naSromis dasrulebis vadaze sagrZnoblad adre ukeTesi azrebi<br />

mogividaT, gamoiyeneT darCenili dro cvlilebebis Sesatanad. es<br />

naSromis seriozulad daxvewis martivi gzaa.<br />

7.9 Tavi daicaviT uneblie plagiatisgan<br />

swored Sav nawerze muSaobisas dgebiT riskis winaSe, dauSvaT erT-erTi<br />

yvelaze uxeSi Secdoma, romelic ki SeiZleba, dauSvas mkvlevarma:<br />

mkiTxvels Seeqmnas STabeWdileba, rom cdilobT, sxva av<strong>to</strong>ris naSromi<br />

sakuTar naSromad warmoaCinoT. aseT SemTxvevaSi dadgebiT plagiatSi<br />

dadanaSaulebis riskis winaSe. es aris braldeba, romelmac, Tu<br />

dadasturda, SeiZleba, Tqveni CaWra an garicxvac ki gamoiwvios.<br />

mravali instruq<strong>to</strong>ri gvafrTxilebs plagiatis Sesaxeb. Tumca, ar<br />

ganmartaven, ras niSnavs is, radgan miaCniaT, rom plagiati, rogorc wesi,<br />

ganzrax Cadenili arakeTilsindisieri qmedebaa da ganmartebas ar<br />

saWiroebs. marTlac, studentebma ician, rom cruoben, roca sakuTar<br />

saxels aweren naSroms, romelic internetiT SeiZines an studentTa<br />

klubis failidan gadmoweres. maTma umetesobam isic icis, rom<br />

arakeTilsindisierad iqcevian, rodesac sakuTar naSromad asaReben<br />

wyarodan zedmiwevniT gadaweril an internetidan CamotvirTul naSroms.<br />

aseTi SemTxvevebisTvis sxvas verafers vityviT, garda imisa, rom `ar<br />

moiqceT ase”.<br />

Tumca, mravali studenti ver acnobierebs, rom isini dgebian plagiatSi<br />

dadanaSaulebis riskis winaSe im SemTxvevaSic ki, Tu ganzrax ar<br />

moqceulan arakeTilsindisierad, ubralod, arcodniT an daudevrobiT<br />

117


mouvidaT ase. riskis zRvarze xarT, rodesac aZlevT mkiTxvels sababs,<br />

ifiqros, rom gaakeTeT erT-erTi an meti Semdegidan:<br />

- gaakeTeT wyaros citireba, Tumca, zustad wyaroSi moyvanili<br />

sityvebi gamoiyeneT da fragmenti ar CasviT brWyalebSi an ar<br />

gamoyaviT citatis aRmniSnveli abzaciT.<br />

- gaakeTeT wyaros perifrazi da miuTiTeT wyaro, magram sityvebi ise<br />

axlos aris wyarosTan, rom TiTqmis citataa: Zalian TvalSi<br />

sacemia, rom wyaros teqsti sityvasityviT gaimeoreT perifrazis<br />

dros.<br />

- wyarodan gamoiyeneT ideebi an meTodebi, wyaro ki ar miuTiTeT.<br />

7.9.1 gamoyaviT TiToeuli citata, im SemTxvevaSic ki, Tu moxseniebuli<br />

gaqvT wyaro<br />

im SemTxvevaSic ki, Tu wyaros miuTiTebT, mkiTxvelma unda icodes,<br />

romeli sityvebia Tqveni da romeli _ citatis. Tqven dgebiT plagiatis<br />

braldebis riskis winaSe, Tu ar gamoiyenebT brWyalebs an citatis<br />

aRmniSvnel abzacs, raTa mianiSnoT, rom sul raRac erTi striqoni gaqvT<br />

amowerili.<br />

sakiTxi ufro rTuldeba, rodesac mxolod ramdenime sityvis citata<br />

mogyavT. waikiTxeT:<br />

imis gamo, rom teqnologia warmoSobs kidev ufro met teqnologias, gamogonebis<br />

gavrcelebis mniSvneloba, Teoriulad, aWarbebs Tavdapirveli gamogonebis mniSvnelobas.<br />

teqnologiis is<strong>to</strong>ria warmoadgens imis ilustracias, rasac av<strong>to</strong>katalizur process<br />

uwodeben: anu, esaa procesi, romelic Cqardeba siCqariT, romelic izrdeba droTa<br />

ganmvlobaSi, vinaidan procesi sakuTar Tavs aaqtiurebs [Diamond, 1998, 301]<br />

jared daiamondis ideebis Sesaxeb rom werdeT, savaraudod, mogiwevdaT<br />

misi sityvebis gamoyeneba, rogoricaa, magaliTad, gamogonebis<br />

118


mniSvneloba. Tumca, am frazas brWyalebSi ar CasvamdiT, vinaidan is ar<br />

aCvenebs azris an gamoxatvis originalurobas. Tumca, daiamondis ori<br />

fraza imdenad originaluria, rom moiTxovs brWyalebs: “teqnologia<br />

warmoSobs met teqnologias” da “av<strong>to</strong>katalizuri procesi”. magaliTad:<br />

teqnologiis Zala scdeba individualuri gamogonebebis farglebs, vinaidan teqnologia<br />

`met teqnologias warmoSobs.” daiamondis TqmiT, Ees aris `av<strong>to</strong>katalizuri procesi”<br />

[301].<br />

citatis saxiT am sityvebis pirvelad moyvanis Semdeg SegiZliaT, kvlav<br />

gamoiyenoT isini brWyalebis an citirebis gareSe:<br />

rodesac erTi gamogoneba warmoSobs meores da meore _ kidev sxva gamogonebas, procesi<br />

xdeba kataliza<strong>to</strong>ri, romelic geometriuli progresiiT vrceldeba erovnuli<br />

sazRvrebis masStabiT.<br />

es bundovani zRvaria: sityvebi, romlebic zogierTi mkiTxvelisTvis<br />

originaluria, sxvebisTvis gansakuTrebuli ar aris. Tu brWyalebs<br />

gamoiyenebT Zalian bevri st<strong>and</strong>artuli frazisTvis, mkiTxvelma SeiZleba,<br />

ifiqros, rom gamoucdeli an sakuTar TavSi darwmunebuli xarT, magram<br />

Tu ar gamoiyenebT brWyalebs maSin, roca, mkiTxvelis azriT, unda<br />

gamogeyenebinaT, SesaZloa, mkiTxvelma CaTvalos, rom cdilobT, sakuTar<br />

azrebad warmoadginoT sityvebi da ideebi, romlebic Tqven ar gekuTvniT.<br />

vinaidan umjobesia da<strong>to</strong>voT gamoucdelis STabeWdileba, vidre<br />

arakeTilsindisieri av<strong>to</strong>risa, gansakuTrebiT kvleviTi karieris adreul<br />

etapze, SeuzRudavad gamoiyeneT brWyalebi. (Tumca, unda daicvaT Tqveni<br />

sferos st<strong>and</strong>artuli praqtikis principebi. magaliTad, iuristebi xSirad<br />

iyeneben zust enas kanonidan an sasamarTlo daskvnidan brWyalebis<br />

gareSe.)<br />

119


7.9.2 nu gaakeTebT iseT perifrazs, romelic original teqstTan Zalian<br />

axlos dgasD<br />

perifrazs akeTebT saTanadod, roca sakuTari sityvebiT ideas<br />

warmoadgenT ufro garkveviT an xazgasmiT, vidre wyaroSia. Tumca,<br />

mkiTxveli ifiqrebs, rom gascdiT obieqturi perifrazis zRvrebs da<br />

plagia<strong>to</strong>robT, Tu SeZleben, Seusabamon Tqveni sityvebi da frazebi<br />

wyaroSi mocemul winadadebebs da frazebs. magaliTisTvis, momdevno<br />

winadadebaSi warmodgenilia im ori winadadebis plagiatebi, romlebsac<br />

Tqven axla waikiTxavT:<br />

buTi, kolombi da uiliamsi acxadeben, rom saTanado perifrazi aris sakuTari sityvebis<br />

gamoyeneba ideis warmosadgenad, raTa monakveTi wyarodan ufro mkafio an ufro aSkara<br />

gaxdes. Tumca, mkiTxvels SeuZlia daabralos students plagiati, Tu misi perifrazi<br />

ise hgavs wyaros, rom adamians SeuZlia, Seusabamos misi sityvebi da frazebi wyaroSi<br />

warmodgenil winadadebebs da frazebs.<br />

momdevno perifrazi plagiatTan Zalian axlos aris:<br />

saTanado perifrazi gulisxmobs wyarodan amonaridis xelaxla daweras sakuTari<br />

sityvebiT, raTa azri ufro mkafio an ufro xazgasmuli iyos. mkiTxveli CaTvlis, rom<br />

es plagiatia, Tuki wyaros perifrazi ise axloa original teqstTan, rom mas SeuZlia<br />

paralelebis danaxva sityvebsa da frazebs Soris. [Booth, Colomb, <strong>and</strong> Williams, 2007].<br />

es perifrazi ar aris plagiatis nimuSi:<br />

buTis, kolombis da uiliamsis mixedviT [2007], perifrazi aris sakuTari sityvebis<br />

gamoyenebiT ideebis ufro garkveviT warmodgena. plagiatis magaliTia, roca mkiTxvels<br />

SeuZlia sityvasityviT dainaxos msgavseba perifrazsa da wyaroSi arsebul teqsts<br />

Soris.<br />

120


imisaTvis, rom perifrazi ar daemsgavsos plagiats, nu waikiTxavT wyaros<br />

perifrazirebis dros. waikiTxeT nawyveti, dafiqrdiT masze ramdenime<br />

wuTiT; Semdeg, wyaroSi Caxedvis gareSe gaakeTeT perifrazi sakuTari<br />

sityvebiT. Semdeg SeamowmeT, SegiZliaT Tu ara winadadebas gaayoloT<br />

TiTi da ipovoT wyaroSi igive ideebi imave TanmimdevrobiT. Tu asea,<br />

mkiTxvelic SeZlebs amas. scadeT, xelaxla gaakeToT perifrazi.<br />

7.9.3 im azrebisTvis, romlebic Tqven ar gekuTvniT, rogorc wesi,<br />

gaakeTeT wyaros citireba<br />

es wesi ufro rTulia, vidre Cans, vinaidan Cveni ideebis umetesoba<br />

emyareba an momdinareobs ama Tu im wyarodan. mkiTxveli ar moelis, rom<br />

Tqven ipoviT TiToeul Znelad misawvdom wyaros yoveli nacnobi<br />

ideisTvis. Tumca, igi moelis, rom moaxdenT wyaros citirebas, roca (1)<br />

idea dakavSirebulia konkretul pirTan da (2) sakmarisad axalia<br />

saimisod, rom ar iyos sferoSi arsebuli st<strong>and</strong>artuli codnis nawili.<br />

magaliTad, fsiqologebi acxadeben, rom Cveni azrebi da grZnobebi tvinis<br />

sxvadasxva nawilSi muSavdeba. Tumca, arc erT mkiTxvels ar eqneba imis<br />

molodini, rom moaxdenT am ideis citirebas, vinaidan is ukve aRar aris<br />

dakavSirebuli konkretul wyarosTan da imdenad nacnobia, rom aravin<br />

ifiqrebs, rom es idea Tqvenad warmoaCineT. meores mxriv, zogierT<br />

fsiqologs miaCnia, rom emociebi Zalian mniSvnelovania<br />

gadawyvetilebebis racionalurad misaRebad. es idea imdenad axalia da<br />

imdenad mWidrod ukavSirdeba konkretul mkvlevrebs, rom maTi citireba<br />

mogiwevdaT.<br />

unda ixelmZRvaneloT Semdegi principiT: moaxdineT wyaros citireba<br />

ideisTvis, romelic Tqven ar gekuTvniT im SemTxvevaSi, Tu sakiTxSi<br />

garkveulma mkiTxvelma SeiZleba, ifiqros, rom ideas Tqvenad warmoaCenT.<br />

es Zalian erTmniSvnelovani Cans. Tumca, arsebobs zRvari, romelic<br />

121


undovanobas iwvevs. roca ar xarT darwmunebuli, gadaamowmeT<br />

instruq<strong>to</strong>rTan.<br />

7.9.4 Tavs nu gaimarTlebT arcodniT, gaugebrobiT an keTili ganzraxviT<br />

aSkaraa, rom is, rac plagiats waagavs, xSirad, ubralod,<br />

keTilsindisieri specialistis arcodnaa im principebisa, Tu rogor unda<br />

gamoiyenos da citatad moiyvanos wyaroebi. zogierT students<br />

gulwrfelad sjera, rom ar unda moaxdinos im masalis citireba,<br />

romelic internetidan CamotvirTa, Tu es masala internetSi ufaso da<br />

sajarod xelmisawvdomia. es mcdari Sexedulebaa. mniSvneloba ar aqvs<br />

imas, rom masala sajarod xelmisawvdomi da ufasoa. Tqven unda<br />

moaxdinoT nebismieri sxva piris mier Seqmnili teqstis citireba,<br />

romelsac iyenebT Tqvens naSromSi.<br />

mravali studenti Tavs icavs, roca acxadebs, rom ar hqonda ganzraxuli<br />

mkiTxvelis SecdomaSi Seyvana. magram saqme imaSia, rom Cven sityvebs<br />

vkiTxulobT da ara azrebs. amdenad, ifiqreT plagiatze ara rogorc<br />

gamiznul moqmedebaze, aramed aRqmuli moqmedebaze, moerideT nebismier<br />

niSans, ramac SeiZleba, mkiTxvels gauCinos sababi, eWvi Seitanos<br />

plagiatSi. rodesac waradgenT naSroms, romelzec Tqveni saxelia<br />

miTiTebuli, es gulisxmobs, rom Tqven gekuTvniT yvela is sityva,<br />

romelzec mkafiod da konkretulad ar gaqvT gakeTebuli miTiTeba sxva<br />

wyaroze.<br />

plagiatis arsebobis gansazRvris saukeTeso gzaa dasvaT kiTxva: piri,<br />

romlis naSromsac iyenebT, Tqveni Txzulebis kiTxvisas icnobs Tu ara<br />

iq warmodgenil ideebs da winadadebebs rogorc sakuTars, maT Soris,<br />

perifrazebs da reziumeebs, an, Tundac, zogad ideebs an meTodebs? Tu<br />

asea, unda gaakeToT im wyaros citireba da CarToT misi zusti sityvebis<br />

122


Tanmimdevroba brWyalebSi an CarToT isini abzaciT gamoyofili citatis<br />

saxiT.<br />

7.10 moerideT arasaTanado daxmarebis miRebas<br />

gamocdili av<strong>to</strong>rebi sistematurad aCveneben sakuTar Sav nawerebs sxvebs<br />

kritikuli SeniSvnebis da rCevebis misaRebad; Tqvenc ase unda moiqceT.<br />

Tumca, gansxvavdeba instruq<strong>to</strong>rebis azri imasTan dakavSirebiT, Tu ra<br />

dozis daxmarebaa mizanSewonili da ra daxmarebis miReba unda miuTiTos<br />

studentma naSromSi, roca daxmarebisTvis mimarTavT specialists, dasviT<br />

ori SekiTxva:<br />

1. ra moculobis daxmarebaa marTebuli?<br />

- sakurso naSromisTvis instruq<strong>to</strong>rebis didi nawili<br />

mouwodebs studentebs, moipovon zogadi kritikuli<br />

SeniSvnebi da mcire doziT mimarTon daxmarebas<br />

redaqtirebaSi; daxmareba ar unda moicavdes xelaxla<br />

detalurad daweras an safuZvlian rCevebs.<br />

- Tezisis, sadisertacio naSromis an publikaciisTvis<br />

wardgenili TxzulebisTvis av<strong>to</strong>rebi iReben maqsimalur<br />

SesaZlo daxmarebas pedagogebisgan, recenzentebisgan da sxva<br />

pirebisgan, Tu es ar gulisxmobs am pirebis mier naSromis maT<br />

magivrad daweras.<br />

am ukiduresobebs Soris zRvari bundovania. SeekiTxeT instruq<strong>to</strong>rs, sad<br />

gaavlebda zRvars. Semdeg maqsimalurad miiReT dasaSvebi daxmareba.<br />

2. ra saxis daxmareba unda miuTiToT TxzulebaSi?<br />

- sakurso naSromis SemTxvevaSi, rogorc wesi, ar mogeTxovebaT<br />

zogadi kritikuli SeniSvnebis mopoveba; SegiZliaT, mcire<br />

redaqtirebis gakeTeba sTxovoT vinmes an daxmareba moipovoT<br />

skolis instruq<strong>to</strong>risgan weris sakiTxebSi. Tumca, unda<br />

miuTiToT, rom es daxmareba iyo arast<strong>and</strong>artuli da<br />

123


safuZvliani. am wesebs Tqveni pedagogi gansazRvravs. amdenad,<br />

mas mimarTeT rCevis misaRebad.<br />

- Tezisis, sadisertacio naSromis an publikaciis SemTxvevaSi,<br />

ar mogeTxovebaT st<strong>and</strong>artuli saxis daxmarebis miTiTeba.<br />

Tumca, Tavaziani Jestia, da xSirad diplomatiuri, miRebuli<br />

daxmarebis Sesaxeb SesavalSi miTiTeba (ix. A.2.1). rac Seexeba<br />

arast<strong>and</strong>artul an safuZvlian redaqtirebas, unda miuTiToT<br />

is, agreTve, moaxdinoT sxvebis mier mowodebuli ZiriTadi<br />

ideebis an frazebis citireba SeniSvnis saxiT.<br />

7.11 gadalaxeT saqmis qronikulad gadadebis etapi da SemoqmedebiTi Cixi<br />

Tu giWirT Savi naweris pirveli variantis dawyeba an Tu ramdenime<br />

sityvaze mets ver uyriT Tavs, SeiZleba, SemoqmedebiT CixSi aRmoCndiT.<br />

zogjer es skolis da misi zewolis gamoa gamowveuli; Tu asea,<br />

konsultaciisTvis specialists mimarTeT. Tumca, umetes SemTxvevebSi, es<br />

gamowveulia mizezebiT, romelTa gadaWra Tavadac SegiZliaT:<br />

- SesaZloa, wera giWirT imi<strong>to</strong>m, rom ar gaqvT miznebi an Zalian<br />

rTulad misaRwevi miznebi gaqvT dasaxuli. Tu asea, SeqmeniT<br />

grafiki da dasaxeT mcire, miRwevadi miznebi. nu moeridebiT<br />

iseTi xerxebis gamoyenebas, romlebic gaiZulebT weroT; maT<br />

Sorisaa winsvlis amsaxveli diagrama an regularuli<br />

Sexvedrebi weraze momuSave partniorTan.<br />

- SeiZleba, ise SegaSinaT davalebis moculobam, rom ar iciT,<br />

saidan daiwyoT. Tu asea, SeasruleT Cveni rCevebi procesis<br />

mcire, miRwevad amocanebad dayofasTan dakavSirebiT; Semdeg<br />

saTiTaod imuSaveT TiTo mcire nabijis Sesrulebaze. mTliani<br />

amocanis Sesrulebaze nu gadaxvalT, vidre ar daasrulebT<br />

ramdenime mcire nawils.<br />

124


- SeiZleba, grZnobT, rom srulyofilad unda CamoayaliboT<br />

yoveli winadadeba an paragrafi, vidre momdevnoze gadaxvalT.<br />

Tu asea, sakuTar Tavs uTxariT, rom Sav nawers ki ar werT,<br />

aramed, ubralod, ramdenime ideis monaxazs akeTebT. moikribeT<br />

nebisyofa da swrafad SeudeqiT samuSao variantis weras.<br />

SegiZliaT, Tavi daaRwioT srulyofili naweris Seqmnis<br />

survils, Tu pirdapir weras SeudgebiT da gecodinebaT, rom<br />

Savi naweris pirvel variants ar werT. nebismier SemTxvevaSi,<br />

yvelas gviwevs srulyofili variantis weraze uaris Tqma<br />

naweris Seqmnis sasargeblod.<br />

Tu msgavs problemebs xSirad waawydiT naSromze muSaobis procesSi,<br />

mimarTeT studentTa saswavlo centrs. iq muSaoben adamianebi, romlebsac<br />

unaxavT mravali dRemexvalia da SemoqmedebiT CixSi myofi av<strong>to</strong>ri da<br />

SeZleben problemis Sesabamisi rCevis gawevas.<br />

meore mxriv, zogjer av<strong>to</strong>ris SemoqmedebiT CixSi Sesvlis zogierTi<br />

SemTxveva SeiZleba, marTlac warmoadgendes azrebis qvecnobierSi<br />

daleqvis SesaZleblobas, rac raRac axali da moulodneli ideis<br />

Seqmnas iwvevs. Tu ver agrZelebT weras, magram dro sakmarisi gaqvT<br />

(kidev erTi mizezi saqmis naadrevad dasawyebad) erTi-ori dRis<br />

ganmavlobaSi raime sxva saqmianobiT dakavdiT. Semdeg daubrundiT weras,<br />

raTa naxoT, SegiZliaT Tu ara muSaobis gagrZeleba.<br />

125


8 faqtebis warmodgena cxrilebis da suraTebis saxiT<br />

8.1 sityvebiT da grafikulad azris gadmocemas Soris arCevanis gakeTeba<br />

8.2 efeqturi grafikuli gamosaxulebis Seqmnis xerxebi<br />

8.3 cxrilebis da suraTebis modelebis Seqmna<br />

8.3.1 TiToeuli grafiki struqturulad aawyveT, rom ukeT gasagebi<br />

iyos mkiTxvelisTvis<br />

8.3.2 ecadeT, gamosaxuleba imdenad martivi iyos, ramdenadac amis<br />

saSualebas iZleva teqstis Sinaarsi<br />

8.3.3 misdieT cxrilebis, sve<strong>to</strong>vani da xazovani diagramebisTvis<br />

dadgenil saxelmZRvanelo principebs<br />

8.4 monacemebis eTikurad warmodgena<br />

mkiTxvelTa umetesoba ufro iolad aRiqvams grafikulad gamoxatul<br />

ricxobriv monacemebs. monacemTa grafikulad gamosaxvis mravali<br />

varianti arsebobs. Tumca, zogi maTgani ukeT Seesabameba konkretul<br />

monacemebs da ideas, vidre sxva. am TavSi warmogidgenT, rogor unda<br />

aarCioT grafikuli forma da modeli ise, rom mkiTxvelma maTi<br />

meSveobiT naxos monacemebic da isic, Tu rogor amyarebs Tqvens<br />

arguments es monacemebi. (grafikebis Seqmnis da gamoyenebis wesebi<br />

ixileT bibliografiaSi vrclad grafikuli gamosaxulebis<br />

formatirebis Sesaxeb ix. 26-e Tavi.) 1<br />

1 SeniSvna terminebTan dakavSirebiT: grafikebis gamosaxatavad sxvadasxva termini<br />

gamoiyeneba. amdenad, Cven warmogidgenT gamoyenebuli terminebis ganmartebas. am TavSi<br />

gamoyenebuli termini grafiki aRniSnavs faqtebis yvela vizualur gamosaxulebas. meore<br />

termini, romelic zogjer gamoiyeneba aseTi gamosaxulebis aRsaniSnavad, aris<br />

ilustracia. rogorc wesi, grafikuli gamosaxulebebi iyofa cxrilebad da suraTebad<br />

cxrili aris bade, romelsac aqvs svetebi da striqonebi, sadac mocemulia monacemebi<br />

ricxvebis saxiT an sityvierad da dalagebulia kategoriebad. suraTi _ esaa yvela sxva<br />

saxis grafikuli gamosaxuleba, maT Soris, grafikebi, diagrაmebi, fo<strong>to</strong>ebi, naxazebi da<br />

tabulebi. raodenobrivi monacemebis amsaxveli suraTebi iyofa diagramebad, romlebic,<br />

Cveulebriv, Sedgeba sve<strong>to</strong>vani, wriuli an sxva formis mqone diagramebisgan da<br />

grafikebad, romlebic, rogorc wesi, Sedgeba uwyveti xazebisgan. suraTebis<br />

st<strong>and</strong>artuli variantebi ix. cxrilSi 8.7.<br />

126


8.1 sityvebiT da grafikulad azris gadmocemas Soris arCevanis gakeTeba<br />

Tu mcirericxovani raodenobrivi monacemebi gaqvT, warmoadgineT isini<br />

sityvierad. (ricxvebis sityvierad warmodgenis Sesaxeb ixileT 23-e Tavi.)<br />

monacemebi warmoadgineT grafikuli gamosaxulebis saxiT, rodesac<br />

faqtebis umetesi nawili raodenobrivia an, roca bevri monacemi unda<br />

warmoadginoT. Tumca, rodesac monacemebi cota da martivia, mkiTxvels<br />

SeuZlia, advilad aRiqvas isini rogorc winadadebis, ise, 8.1 suraTSi<br />

moyvanili cxrilis msgavsi gamosaxulebis saxiT:<br />

saSualod, 1996 wels mamakacebi gamoimuSavebdnen 32,144 aSS dolars<br />

weliwadSi, qalebi _ 23,710 dolars, sxvaoba Seadgens 8,434 dolars.<br />

cxrili 8.1 mamakacebis da qalebis xelfasebi ($), 1996<br />

mamakacebi 32,144<br />

qalebi 23 710<br />

sxvaoba 8,434<br />

cxrili 8.2 cvlilebebi ojaxis struqturaSi, 1970-2000<br />

ojaxebis saerTo raodenobis procentuli wili<br />

ojaxis tipi<br />

2 mSobeli<br />

deda<br />

mama<br />

zrdasrulis gareSe<br />

Tumca, Tu oTx an xuT ricxvze mets warmoadgenT nawyvetSi, mkiTxvels<br />

gauWirdeba maTi gageba, gansakuTrebiT, Tu maTi Sedarebaa saWiro,<br />

magaliTad:<br />

1970 da 2000 wlebs Soris ojaxebis struqtura orgvarad Seicvala. 1970<br />

wels ojaxebis 85 procents hyavda ori mSobeli, xolo 1980 wels es<br />

maCvenebeli Semcirda 77 procentamde, 1990 wels _ 73 procentamde, 2000<br />

wels ki _ 68 procentamde. arasruli ojaxebis raodenoba gaizarda,<br />

gansakuTrebiT, iseTi ojaxebis, sadac marCenali dedaa. 1970 wels<br />

ojaxebis 11 procentSi ojaxis ufrosi mar<strong>to</strong>xela deda iyo. 1980 wels es<br />

ricxvi gaizarda 18 procentamde, 1990 wels _ 22 procentamde, 2000 wels<br />

ki _ 23 procentamde. mar<strong>to</strong>xela mamebis ufrosobiT ojaxebi 1970 wels<br />

Seadgenda 1 procents, 1980 wels maTi wili 2 procenti iyo, 1990 wels _ 3<br />

127


procenti, 2000 wels ki 4 procenti Seadgina. zrdasruli wevris gareSe<br />

mcxovrebi ojaxebis raodenoba ucvleli darCa, 3-4 procentis farglebSi.<br />

am monacemebis ufro efeqturad gamosaxva SeiZleba grafikuli formiT,<br />

rogorc es 8.2 cxrilSia naCvenebi.<br />

8.2 yvelaze efeqturi grafikuli gamosaxulebis SerCeva<br />

mravali varianti arsebobs iseTi kompleqsuri monacemebis grafikulad<br />

gamosaxvisTvis, rogoric zemoT abzacSi iyo moyvanili. umartivesi da<br />

yvelaze gavrcelebulia cxrilebi, sve<strong>to</strong>vani diagramebi da xazovani<br />

grafikebi. TiToeul maTgans damaxasiaTebeli ri<strong>to</strong>rikuli efeqti aqvs.<br />

- konkretuli mniSvnelobebis xazgasasmelad gamoiyeneT 8.2 cxrilis<br />

msgavsi cxrili.<br />

- monacemTa Sesadareblad gamoiyeneT cxrilebis da diagramebis<br />

danarTSi 8.1 suraTSi warmodgenili diagramis msgavsi sve<strong>to</strong>vani<br />

diagrama.<br />

- tendenciebis gamosakveTad gamoiyeneT 8.2 suraTSi warmodgenili<br />

diagramis msgavsi xazovani diagrama.<br />

zemoT naxsenebi TiToeuli diagrama erTi da imave monacemebs gviCvenebs.<br />

Tumca, mkiTxvelebs sxvadasxva reaqcia aqvT maTze:<br />

- cxrili zusti da obieqturia. masSi xazgasmulia konkretuli ricxvebi<br />

da mkiTxvels ubiZgebs, dainaxos urTierTkavSiri da tendeciebi (Tu mis<br />

Sesaxeb SesavalSi ar gixsenebiaT).<br />

ojaxebis saerTo procentuli maCvenebeli<br />

2 mSobeli<br />

deda<br />

mama<br />

zrdasrulis gareSe<br />

suraTi 8.1. cvlilebebi ojaxis struqturaSi, 1970-2000<br />

ojaxebis saerTo procentuli maCvenebeli<br />

2 mSobeli<br />

deda<br />

mama<br />

zrdasrulis gareSe<br />

128


suraTi 8.2. cvlilebebi ojaxis struqturaSi, 1970-2000<br />

ojaxebis saerTo procentuli maCvenebeli<br />

- rogorc grafikebi, ise xazovani diagramebi xazs usvams vizualur<br />

gamosaxulebas. misi meSveobiT maCveneblebi naklebad zustad,<br />

magram ufro swrafad gadmoicema, vidre cxrilSi mocemuli zusti<br />

ricxvebis saSualebiT. Tumca, es grafikebic:<br />

sve<strong>to</strong>vani diagramiT erTmaneTs adarebs gansxvavebul monacemebs.<br />

xazovani diagramiT aCvenebs tendencias drois garkveul<br />

periodSi.<br />

iseTi grafikuli forma SearCieT, romliTac maqsimalurad miaRwevT<br />

gaTvaliswinebul efeqts da ara is, rac pirvelad mogafiqrdebaT.<br />

is, Tu ramden variants ganixilavT, damokidebulia Tqvens<br />

gamocdilebaze. Tu axali dawyebuli gaqvT raodenobrivi kvlevebis<br />

sferoSi muSaoba, ZiriTad cxrilebze, sve<strong>to</strong>van da xazovan diagramebze<br />

SeCerdiT. kompiuterul programaSi SesaZloa, meti varianti iyos, magram<br />

ar miaqcioT yuradReba TqvenTvis ucnob variantebs.<br />

Tu samecniero xarisxis dasacavad atarebT kvlevas, mkiTxvels eqneba<br />

molodini, rom gamoiyenebT grafikul gamosaxulebas, romelic<br />

maqsimalurad Seesabameba naSromSi moyvanil Tvalsazrissa da faqtebs.<br />

aseve, isini elian, rom grafikul gamosaxulebas SearCevT variantebis<br />

ufro farTo arCevnidan. aseT dros ixileT cxrili 8.7, sadac aRwerilia<br />

sxva st<strong>and</strong>artuli formebi. Tumca, SeiZleba, monacemebis gamosaxvis<br />

ufro SemoqmedebiTi gzebis gamoyeneba dagWirdeT, Tu iseT sferoSi werT<br />

sadisertacio naSroms an statias, sadac, Cveulebriv, mocemulia<br />

kompleqsuri kavSiri vrcel monacemebs Soris.<br />

8.3 cxrilebis da suraTebis modelebis Seqmna<br />

kompiuteruli programebiT dResdReobiT SesaZlebelia, SeqmnaT iseTi<br />

TvalismomWreli grafikuli gamosaxulebebi, rom SeiZleba cdunebam<br />

SegipyroT da programas mi<strong>and</strong>oT grafikis dizaini. magram mkiTxvels ar<br />

aRelvebs, ramdenad daxvewilia grafiki, Tu is damabneveli da SecdomaSi<br />

Semyvania an ar Seesabameba sakiTxs. unda gadawyvi<strong>to</strong>T, rogor SeqmnaT<br />

mkafio, mizanmimarTuli da sakiTxis Sesabamisi grafikebi. Semdeg ki<br />

programaSi unda SeiyvanoT iseTi parametrebi, rom Tqveni moTxovnilebebi<br />

dakmayofildes. (ix. A.3.1, cxrilebis da suraTebis Seqmna da maTi<br />

naSromSi CarTva.)<br />

129


8.3.1 TiToeuli grafiki struqturulad aawyveT, rom ukeT gasagebi iyos<br />

mkiTxvelisTvis<br />

grafiki, romelic asaxavs kompleqsur ricxvebs, iSviaTad aris imTaviTve<br />

gasagebi. monacemebi unda ganalagoT ise, rom mkiTxvelma icodes, ras<br />

miaqcios yuradReba da rogor gaigos, ra kavSiri aqvs monacemebs Tqvens<br />

argumentTan.<br />

1. cxrilebs da suraTebs teqstSi waumZRvareT winadadeba, sadac<br />

ganacxadebT, rogor amyarebs monacemebi Tqvens Tvalsazriss. CarTeT<br />

am winadadebaSi raime konkretuli ricxvi, romelzec gsurT<br />

mkiTxvelis yuradRebis mipyroba (es ricxvi cxrilSi an suraTSic<br />

unda gamoCndes).<br />

2. TiToeul cxrils da suraTs gaukeTeT warwera, romelic aRwers<br />

monacemebs da, Tu SesaZlebelia, maT Soris mniSvnelovan kavSirs.<br />

cxrilis warweras ewodeba saTauri. saTauri iwereba zeviT, marcxniv<br />

sworebiT. suraTze darTul warweras ewodeba warwera. warwera<br />

iwereba qveviT, marjvniv sworebiT. (saTaurebis da warwerebis Sesaxeb<br />

ix. 26-e TavSi). saTaurebi da warwerebi unda iyos mokle, magram unda<br />

mianiSnebdes monacemebis konkretul xasiaTze da erTmaneTisgan<br />

ganasxvavebdes grafikebs.<br />

SeecadeT, rom saTauri an warwera ar iyos zogadi:<br />

arasworia: ojaxis ufrosebi<br />

sworia: cvlileba ojaxebSi, sadac erTi da ori mSobelia ojaxis<br />

ufrosi, 1970-2000 wlebSi<br />

gamoiyeneT arsebiTi saxelis frazebi; moerideT mimarTebiT<br />

winadadebebs; umjobesia, gamoiyenoT mimReoba:<br />

arasworia: im ojaxebis raodenoba, romlebsac gamowerili aqvT<br />

yovelkvireuli Jurnalebi<br />

sworia: yovelkvireul Jurnalebze xelmoweris mqone ojaxebis raodenoba<br />

raionebis xelaxali gadanawileba axali saSualo skolis gaxnisas<br />

maTematika<br />

zepiri<br />

damatebiTi programebis danergva maTematikasa da kiTxvaSi<br />

suraTi 8.3 akademiuri unaris gamosavlen (SAT) gamocdaze miRebuli<br />

qulebi, 1990-2005<br />

130


nu moiyvanT damatebiTi informacias da nu daaxasiaTebT monacemebis<br />

mniSvnelobas:<br />

arasworia: TanamSromlebis kvalifikaciis amaRlebamde depresiaSi myofi<br />

bavSvebisTvis konsultaciebis susti Sedegebi, 1995-2004 wlebi<br />

sworia: depresiaSi myofi bavSvebisTvis gaweuli konsultaciebis<br />

Sedegebi, 1995-2004 wlebi<br />

grafikebs, romlebSic msgavsi monacemebia warmodgenili,<br />

gansxvavebuli warwerebi unda hqondes:<br />

iliniosis Statis q. meivudSi mcxovreb mamakacebSi sisxlis maRali<br />

wnevis gamomwvevi riskfaq<strong>to</strong>rebi<br />

kings<strong>to</strong>nis dedaqalaq iamaikaSi mcxovreb mamakacebSi sisxlis maRali<br />

wnevis gamomwvevi riskfaq<strong>to</strong>rebi<br />

3. cxrilSi an suraTSi CarTeT informacia, romelic daexmareba<br />

mkiTxvels, dainaxos, rogor amyarebs monacemebi Tqvens Tvalsazriss.<br />

magaliTad, Tu cxrilSi warmodgenili ricxvebi asaxavs tendencias da<br />

Tu cvlileba mniSvnelovania, daamateT is bolo svetSi, an Tu<br />

grafikis xazi icvleba zegavlenis Sedegad, romelic ar aris<br />

aRniSnuli grafikSi, rogorc 8.3 suraTis SemTxvevaSia, daamateT<br />

teqsti am zegavlenis ganmartebis mizniT:<br />

miuxedavad imisa, rom raionebis xelaxali gadanawilebis Semdeg kiTxvasa<br />

da maTematikaSi miRebuli qulebi Tavdapirvelad TiTqmis 100 erTeuliT<br />

Semcirda, tendencia mniSvnelovnad gamosworda maTematikis da kiTxvis<br />

damatebiTi programebis danergvis Sedegad.<br />

4. xazi gausviT cxrilis an suraTis im nawils, romelzec mkiTxvelis<br />

yuradRebis gamaxvileba gsurT, gansakuTrebiT cifrs an kavSirs,<br />

romelic aRniSnulia cxrilis an suraTis warmdgen winadadebaSi.<br />

magaliTad, 8.3 cxrili dakvirvebiT unda SeviswavloT, raTa davinaxoT,<br />

rogor amyarebs is Sesaval winadadebs:<br />

benzinis moxmarebis Sesaxeb gakeTebuli prognozebis udidesi nawili<br />

mcdari aRmoCnda.<br />

cxrili 8.3 benzinis moxmareba<br />

wliuri milebSi (000)<br />

wliuri moxmareba (galonebSi)<br />

cxrili 8.4 gavlili milebis raodenoba da benzinis moxmareba erT<br />

sulze 1970-2000 wlebi<br />

wliuri milebis raodenoba (000)<br />

131


(% cvlileba 1970 welTan SedarebiT)<br />

wliuri moxmareba (galonebSi)<br />

(%^ cvlileba 1970 welTan SedarebiT)<br />

saWiroa kidev erTi, ufro informaciuli winadadeba, romelSic aRvwerT,<br />

rogor ukavSirdeba ricxvebi debulebas. aseve, saWiroa vizualuri xerxi,<br />

romlis daxmarebiTac yuradRebas mivapyrobT aRniSnul gansxvavebas<br />

(cxrili 8.4):<br />

benzinis moxmareba ise ar gazrdila, rogorc varaudobdnen. miuxedavad<br />

imisa, rom amerikelebma 2000 wels 1970 welTan SedarebiT 23 procentiT<br />

meti mili gaiares, maT 32 procentiT naklebi sawvavi moixmares.<br />

damatebiTi winadadebiT vigebT, rogor unda ganvmar<strong>to</strong>T ZiriTadi<br />

monacemebi 8.4 cxrilSi, kursiviT gamoyofili nawili ki migviTiTebs, sad<br />

SegviZlia am monacemebis naxva.<br />

8.3.2 ecadeT gamosaxuleba imdenad martivi iyos, ramdenadac amis<br />

saSualebas iZleva teqstis Sinaarsi<br />

zogierT saxelmZRvanelo gvirCevs, TiToeul grafikSi<br />

maqsimalurad bevri monacemi CavrToT. Tumca, mkiTxvels surs, mxolod<br />

Pis monacemebi ixilos, romlebic Tqvens Tvalsazriss Seesabameba da<br />

romlebic warmodgenilia TvalsaCinod:<br />

1. SeiyvaneT mxolod Sesabamisi monacemebi. Tu mxolod informaciisTvis<br />

gsurT monacemebis CarTva, daurTeT saTanado saTauri da CarTeT<br />

danarTSi (ix. A.2.3).<br />

2. bade martivi unda iyos.<br />

grafikebi<br />

grafiki CasviT CarCoSi mxolod im SemTxvevaSi, Tu or an met<br />

suraTs ajgufebT<br />

nu gaaferadebT an gaamuqebT fons.<br />

arasodes SeqmnaT samganzomilebiani foni organzomilebiani<br />

grafikisTvis. es arafers gaaumjobesebs da SesaZloa, xeli<br />

SeuSalos mkiTxvels mniSvnelobebis saTanadod SefasebaSi.<br />

monacemebi samganzomilebian fonze daitaneT mxolod im<br />

SemTxvevaSi, Tu maT sxva gziT ver warmoadgenT da Tu<br />

mkiTxvelisTvis nacnobia aseTi grafikebi.<br />

cxrilebi<br />

arasodes gamoiyenoT erTdroulad horizontaluri da<br />

vertikaluri xazebi svetebis da striqonebis dasayofad. Tu<br />

monacemebis Sedarebis mizniT mkiTxvelis yuradRebis mipyroba erTi<br />

mimarTulebaze gsurT an Tu cxrili uCveulod kompleqsuria,<br />

gamoiyeneT Ria nacrisferi xazebi. moerideT nacrisferi xazebis<br />

132


gamoyenebas an iseTi suraTis gamuqebas, romelic Semdgom gadava<br />

mikrofirze, vinaidan fo<strong>to</strong> bundovani gamova.<br />

mravalstriqoniani cxrilebisTvis odnav gaamuqeT yoveli mexuTe<br />

striqoni.<br />

nu gamoiyenebT cxra kegelze naklebi zomis Srifts iseTi<br />

dokumentisTvis, romelic mikrofirze unda gadaitanon. am zomaze<br />

nakleb Sriftebs fo<strong>to</strong>ze ver gaarCeven.<br />

grafikebi da diagramebi<br />

badis xazebi gamoiyeneT mxolod im SemTxvevaSi, Tu diagrama<br />

kompleqsuria an Tu mkiTxvels sWirdeba zusti cifrebis naxva.<br />

yvela badis xazi unda iyos Ria nacrisferi, Tu teqstis<br />

mikrofirze ar unda gadaitanon.<br />

gaaferadeT da gaamuqeT xazebi an svetebi mxolod kontrastis<br />

saCveneblad. feri mxolod im SemTxvevaSi gamoiyeneT, Tu teqsti<br />

daibeWdeba feradad da, mogvianebiT, mis aslebs ar gadaiReben (Sav-<br />

TeTr fo<strong>to</strong>aslze sxvadasxva feri erTmaneTs emsgavseba).<br />

arasodes SeqmnaT samganzomilebiani grafiki an diagrama, Tu<br />

SegiZliaT igive monacemebi or ganzomilebaSi warmoadginoT.<br />

damatebuli siRrme arafers gaaumjobesebs da SesaZloa, xeli<br />

SeuSalos mkiTxvels mniSvnelobebis saTanadod gagebaSi.<br />

arasodes gamoiyenoT gamosaxulebiani svetebi (magaliTad,<br />

manqanebis gamosaxulebebi av<strong>to</strong>mobilebis warmoebis gamosaxatavad).<br />

es arafers gaaumjobesebs da SesaZloa, xeli SeuSalos mkiTxvels<br />

mniSvnelobebis saTanadod gagebaSi. amasTan, aseTi xerxisTvis<br />

mimarTva moyvarulis STabeWdilebas <strong>to</strong>vebs.<br />

3. gamoiyeneT mkafio warwerebi.<br />

cxrilebSi striqonebs da svetebs, aseve, diagramebsa da grafikebSi<br />

orive RerZs, gaukeTeT warwerebi (warwerebTan dakavSirebuli<br />

punqtuaciis da marTlweris Sesaxeb ixileT 26-e Tavi).<br />

gamoiyeneT tiresmagvari aRniSvnebi da warwerebi grafikis<br />

vertikalur RerZze intervalebis gamosayofad (ix. nax. 8.4).<br />

Tu SesaZlebelia, warwerebi gaakeTeT striqonebze, svetebis<br />

segmentebze da a.S., da ara gverdiT gamotanili SeniSvnis saxiT.<br />

warwerebi gamoiyeneT mxolod im SemTxvevaSi, Tu saTaurebis<br />

gamoyeneba Zalian gaarTulebs gamosaxulebis wakiTxvas.<br />

rodesac konkretul ricxvebs mniSvnelovani datvirTva aqvs,<br />

daamateT isini svetebze, segmentebze an xazebis wertileბze.<br />

133


8.3.3 misdieT cxrilebis, sve<strong>to</strong>vani da xazovani diagramebisTvis dadgenil<br />

saxelmZRvanelo principebs<br />

cxrilebi. Zalian bevri monacemis Semcveli cxrili SeiZleba,<br />

gadatvirTulad mogeCvenoT. amdenad, SeecadeT, maqsimalurad martivi<br />

iyos misi gamosaxuleba da Sinaarsi.<br />

- daalageT striqonebi da svetebi ise, rom mkiTxvelma swrafad ipovos<br />

is, risi Cvenebac gsurT. av<strong>to</strong>maturad nu aarCevT anbanur<br />

Tanmimdevrobas.<br />

- daamrgvaleT ricxvebi Sesabamis mniSvnelobebamde. Tu 1,000-ze naklebi<br />

gansxvaveba misaRebia, maSin 2,123,499 da 2,124,886 metismetad zustia.<br />

- svetebis an striqonebis mniSvnelobebi daajameT svetebis an<br />

striqonebis ZirSi an bolos da ara zeviT an marcxniv. SeadareT<br />

cxrili 8.5 da 8.6. cxrili 8.5 uwesrigoa da masSi informacia<br />

mouxerxeblad aris dalagebuli. cxrili 8.6 ki, piriqiT, ufro<br />

mkafioa, vinidan misi saTauri met informacias Seicavs, cxrili ukeT<br />

aris dalagebuli da mniSvnelobebi isea organizebuli, rom<br />

SesaZlebelia struqturis ufro iolad danaxva.<br />

cxrili 8.5. umuSevroba ZiriTad industriul qveynebSi, 1990-2000 wlebi<br />

cvlileba<br />

avstralia<br />

kanada<br />

safrangeTi<br />

germania<br />

italia<br />

iaponia<br />

SvedeTi<br />

gaerTianebuli samefo<br />

aSS<br />

cxrili 8.6. umuSevrobis donis cvlilebebi industriul qveynebSi, 1990-<br />

2000 wlebi<br />

inglisurenovani qveynebis Sedareba arainglisurenovan qveynebTan<br />

cvlileba<br />

avstralia<br />

aSS<br />

kanada<br />

gaerTianebuli samefo<br />

safrangeTi<br />

iaponia<br />

italia<br />

germania<br />

134


SvedeTi<br />

sve<strong>to</strong>vani diagramebi. sve<strong>to</strong>vani diagramebi imdenive informacias<br />

gvawvdis gamosaxulebis saSualebiT, ramdensac konkretuli ricxvebis<br />

meSveobiT. svetebi, romlebic struqturis gareSea dalagebuli, azrs ver<br />

gadmoscems. amdenad, Tu SesaZlebelia, daajgufeT da daalageT svetebi,<br />

raTa mkiTxvelma dainaxos Tqveni Tvalsazrisis Seesabamisi<br />

Tanmimdevroba.<br />

magaliTad, ix. suraTi 8.4 im ganmartebiTi winadadebis konteqstSi,<br />

romelic mas uZRvis win. iq punqtebi CamoTvlilia anbanuri<br />

TanmimdevrobiT, rac ar exmareba mkiTxvels arsiს danaxvaSi. da, piriqiT,<br />

ixileT 8.5 suraTi, sadac debuleba gamyarebulia logikurad<br />

Tanmimdevruli gamosaxulebiT.<br />

st<strong>and</strong>artul sve<strong>to</strong>van diagramebSi TiToeuli sveti warmoadgens mTelis<br />

100%-s. Tumca, mkiTxvelisTvis zogjer mosaxerxebelia, Tu miuTiTebT<br />

konkretul mniSvnelobebs mTelis nawilebisTvis. amis gakeTeba ori<br />

gziT SegiZliaT:<br />

- `Sedgenili svetebis” mqone diagramaSi sveti dayofilia proporciul<br />

nawilebad, rogorc 8.6 suraTis marcxena nawilSi moTavsebul<br />

diagramaze vxedavT.<br />

- `dajgufebuli svetebis” mqone diagramaSi mTelis TiToeuli<br />

nawilisTvis gamoyenebulia calke sveti. Tumca, isini dajgufebulia,<br />

rogorc es 8.6 suraTis marjvena nawilSi mocemul diagramaSia.<br />

Sedgenili svetebi gamoiyeneT mxolod maSin, rodesac segmentebis<br />

Sedarebaze ufro mniSvnelovani mTliani mniSvnelobebis Sedarebaa.<br />

Tumca, mkiTxveli proporciebs mxolod TvaliT ver gansazRvravs.<br />

amdenad, Tu iyenebT Sedgenil svetebs, moiqeciT Semdegnairad:<br />

msoflioSi udabnoebis farTobis udidesi nawili koncentrirebulia<br />

CrdiloeT afrikasa da Sua aRmosavleTSi.<br />

arabeTis (ax. aRm.)<br />

avstraliis (avst.)<br />

Cihuahuas (Crd. afrika)<br />

didi qviSiani udabno (avst.)<br />

gobis (azia)<br />

viq<strong>to</strong>riis didi udabno (avst.)<br />

kalaharis (samx. afr.)<br />

libiis (Crd. afr.)<br />

rub-al-xalis (axlo aRm.)<br />

saharis (Crd. afr.)<br />

135


suraTi 8.4. msoflios aTi udidesi udabno<br />

msoflios udabnoebis udidesi nawili koncentrirebulia CrdiloeT<br />

afrikasa da Sua aRmosavleTSi.<br />

Crd. afrika Sua aRmosavleTi avstralia samx. afrika Crd. amer.<br />

kvadratuli milebi (aTasi)<br />

saharis<br />

libiis<br />

arabeTis<br />

rub al xalis<br />

avstraliis<br />

didi qviSiani udabno<br />

viq<strong>to</strong>riis didi udabno<br />

gobis<br />

kalaharis<br />

Cihuahuas<br />

suraTi 8.5 msoflios msxvili udabnoebis ganawileba<br />

- daalageT segmentebi logikuri TanmimdevrobiT. Tu SesaZlebelia,<br />

yvelaze didi segmenti yvelaze metad gaamuqeT.<br />

- daasaTaureT segmentebi, miuTiTeT konkretuli raodenobebi da<br />

proporciebis ukeT aRsaqmelad daakavSireT Sesabamisi segmentebi ruxi<br />

xazebiT.<br />

aRmosavleTi<br />

dasavleTi<br />

CrdiloeTi<br />

I kvart.<br />

II kvart.<br />

III kvart.<br />

IV kvart.<br />

aRmosavleTi<br />

dasavleTi<br />

CrdiloeTi<br />

I kvart.<br />

II kvart.<br />

III kvart.<br />

IV kvart.<br />

suraTi 8.6. Sedgenili svetebis mqone diagramis Sedareba dajgufebuli<br />

svetebis mqone diagramasTan<br />

136


kilovat/saaTi (miliardebSi)<br />

Soreuli aRmosavleTi/okeania<br />

afrika<br />

Sua aRmosavleTi<br />

aRm. evropa<br />

das. evropa<br />

centr/samxr. amerika<br />

Crd. amerika<br />

kilovat/saaTi (miliardebSi)<br />

aRm. evropa<br />

Soreuli aRmosavleTi/okeania<br />

Crd. amerika<br />

das. evropa<br />

suraTi 8.7. Sedgenili svetebis mqone diagramebiT warmodgenilia<br />

birTvuli energiis mwarmoeblebi, 1980-1999 wlebi<br />

suraTidan 8.7. vxedavT, ramdenad ufro iolia Sedgenili svetebis mqone<br />

diagramis garCeva; am SemTxvevaSi, is segmentebi, romlebic Seusabamoa,<br />

amoRebulia, darCenili svetebi ki logikurad aris dalagebuli da<br />

mTlianad warwerebi aqvs gakeTebuli.<br />

dajgufebuli svetebis mqone diagramebis daxmarebiT mkiTxvels<br />

uadvildeba mTelis nawilebis Sedareba, Tumca, rTulia sxvadasxva<br />

mTelis Sedareba, vinaidan maT gonebaSi ariTmetikuli gaangariSebis<br />

gakeTeba mouwevT. Tu svetebs ajgufebT im mizeziT, rom segmentebi ufro<br />

mniSvnelovania, vidre mTeli, gaakeTeT Semdegi:<br />

- daalageT svetebis jgufebi logikuri TanmimdevrobiT; Tu<br />

SesaZlebelia, msgavsi zomis svetebi erTmaneTis gverdze ganalageT<br />

(jgufebSi svetebi erTnairad daalageT).<br />

- jgufebs gaukeTeT warwerebi, mTelis amsaxveli ricxviT an TiToeuli<br />

jgufis zemoT an qvemoT gaukeTeT warwerebi.<br />

monacemebis umetesi nawili, romelTa warmodgena SesaZlebelia sve<strong>to</strong>vani<br />

diagramiT, SeiZleba, agreTve, warmovadginoT wriuli diagramis saxiT.<br />

aseTi saxis diagramas xSirad mimarTaven Jurnalebi, tabloidebi,<br />

gamoiyeneba, agreTve, yovelwliuri angariSebisTvis. Tumca, wriuli<br />

diagramis wakiTxva ufro rTulia, vidre sve<strong>to</strong>vani diagramis; misi<br />

wakiTxvisas iolia informaciis arasworad gageba, vinaidan mkiTxvels<br />

gonebaSi uwevs segmentebis proporciebis Sedareba, maTi moculobis<br />

diagramidan gansazRvra ki rTulia. mkvlevrebis umravlesobas miaCnia,<br />

rom wriuli diagramebis gamoyeneba araprofesionalizmis maCvenebelia.<br />

maT nacvlad sve<strong>to</strong>vani diagramebi gamoiyeneT.<br />

137


xazovani diagramebi. xazovani diagrama xazs usvams tendencias, ami<strong>to</strong>m<br />

mkiTxvelma unda SeZlos mkafio suraTis danaxva, raTa sworad gaigos is.<br />

mkafio gamosaxulebis Sesaqmnelad, gaakeTeT Semdegi:<br />

- aarCieT cvladi, romlis Sedegadac xazi miemarTeba garkveuli<br />

mimarTulebiT, zeviT an qveviT da romelic asabuTebs Tqvens<br />

Tvalsazriss. Tu saSualo skolis mi<strong>to</strong>vebis maCveneblis Semcireba<br />

(daRmavali mimarTuleba) dadebiTi tendenciaa, ufro efeqtianad<br />

SegiZliaT, warmoadginoT igive monacemebi, rogorc swavlis<br />

gagrZelebis maCveneblis zrda (aRmavali).<br />

- eqvsze meti xazi erT diagramaSi CarTeT mxolod im SemTxvevaSi, Tu<br />

sxva gziT ver gamoxatavT sakiTxs.<br />

evropa<br />

azia<br />

afrika<br />

okeania<br />

laTinuri amerika<br />

CrdiloeT amerika<br />

suraTi 8.8. ucxoeTSi dabadebuli rezidentebi SeerTebul StatebSi, 1870-<br />

1990 wlebi<br />

ucxoeTSi dabadebuli rezidentebi (milioni)<br />

evropa<br />

CrdiloeT amerika<br />

laTinuri amerika<br />

azia<br />

afrika<br />

okeania<br />

suraTi 8.9. ucxoeTSi dabadebuli rezidentebi SeerTebul StatebSi, 1870-<br />

1990 wlebi<br />

- xazebis gamosarCevad, nu gamoiyenebT ruxis sxvadasxva <strong>to</strong>nalobas,<br />

rogorc es 8.8 suraTzea warmodgenili.<br />

- roca qmniT xazovan diagramas mxolod ramdenime mniSvnelobis<br />

gamoyenebiT, xazebi nakleb zusti iqneba. amdenad, Tu daitanT aTze<br />

nakleb mniSvnelobas (uwodeben wertils), aRniSneT is TiToeul<br />

maTganTan damatebiTi wertilis CarTviT, rogorc es 8.9 suraTSia<br />

naCvenebi. Tu es mniSvnelobebi marTebulia, SegiZliaT, wertilebis<br />

zemoT daama<strong>to</strong>T ricxvebi. nu daamatebT wertilebs im xazebze,<br />

romlebic Sedgenilia aTi an meti wertilisgan.<br />

138


SeadareT 8.8 da 8.9 suraTebi. zogad informacias Tu ar CavTvliT, 8.8<br />

suraTi ufro rTuli wasakiTxia, vinaidan ruxis <strong>to</strong>nalobebi ar<br />

ganasxvavebs xazebs kargad da, vinaidan unda SevxedoT mniSvnelobebs,<br />

xazebs, raTa davakavSiroT xazebi cvladebTan da maT cifrebTan. 8.9<br />

suraTSi es kavSirebi ufro mkafiod aris warmodgenili.<br />

erTi da igive monacemebis warmodgenis es gansxvavebuli gzebi SesaZloa<br />

damabneveli iyos. SegiZliaT, es problema gadaWraT, Tu jer erTi da<br />

igive monacemebs sxvadasxva gziT (kompiuteruli programa, Ceulebriv,<br />

amis swrafad gakeTebaSi dagexmarebaT) warmoadgenT; Semdeg sTxovT<br />

vinmes, vinc ar icnobs monacemebs, Seafasos, ramdenad mkafioa<br />

gamosaxuleba da ramdenad asxavs Sedegebs. diagramebs da sqemebs<br />

aucileblad waumZRvareT winadadeba, sadac ganacxadebT debulebas,<br />

romlis dasabuTebac gsurT cxrilis an diagramis gamoyenebiT.<br />

suraTi 8.10 dabinZurebis indeqsi kapi<strong>to</strong>liumSi, 1982-1994 wlebi<br />

profkavSiris wevroba %<br />

profkavSiris wevroba<br />

umuSevrobis maCvenebeli<br />

umuSevrobis maCvenebeli %<br />

suraTi 8.11. profkavSiris wevroba da umuSevrobis maCvenebeli, 1993-1999<br />

wlebi<br />

8.4 waradgineT monacemebi eTikurad<br />

diagrama unda iyos ara mxolod mkafio, zusti da Sesabamisi, aramed,<br />

agreTve, obieqturi. arsis gadmosacemad ar unda damaxinjdes monacemebi<br />

an maTi urTierTkavSiri. magaliTad, ori sve<strong>to</strong>vani diagrama suraTSi 8.10<br />

warmoadgens identur monacemebs, Tumca, sxvadasxva aqcents akeTebs.<br />

marcxena mxares ganTavsebul suraTze sruli masStabiT warmodgenil<br />

diagramaze daqaneba sakmaod umniSvneloa, ris gamoc dabinZurebis<br />

maCvneblis Semcireba umniSvnelo Cans. marjvena nawilSi ganTavsebuli<br />

suraTis vertikaluri Skala ki iwyeba ara 0-iT, aramed 80-iT. rodesac<br />

Skala Seikveceba, misi wagrZelebuli daxra ufro mkafiod warmoaCens<br />

mcire gansxvavebebs.<br />

diagramebma, agreTve, SeiZleba, SecdomaSi Seiyvanos mkiTxveli, Tu<br />

mcdar<br />

samxreT olqi<br />

aRmosavleT olqi<br />

dasavleT olqi<br />

139


CrdiloeT olqi<br />

CrdiloeT olqi<br />

samxreT olqi<br />

aRmosavleT olqi<br />

dasavleT olqi<br />

suraTi 8.12 umaRlesi saswavleblis studentebis ganawileba (mTelis<br />

procenti) erT-erT Statis olqebis mixedviT<br />

korelaciias gamoxatavs. vinmem SesaZloa, amtkicos, rom umuSevrobis<br />

done mcirdeba, rodesac profkavSiris wevroba mcirdeba da<br />

mtkicebulebis saxiT suraTi 8.11 warmoadginos. marTlac, am suraTis<br />

mixedviT, profkavSiris wevrobis da umuSevrobis maCvenebeli, TiTqos, ise<br />

pirdapir aris dakavSirebuli, mkiTxvelma SeiZleba daaskvnas, rom maT<br />

Soris mizez-Sedegobrivi kavSiria. Tumca, marcxena RerZis<br />

(profkavSirebis wevroba) Skala gansxvavebulia marjvena RerZis<br />

(umuSevrobis maCvenebeli) Skalisgan. ori Skala Segnebulad aris<br />

damaxinjebuli, raTa ori maCveneblis Semcireba paraleluri gamoCndes.<br />

es maCveneblebi SeiZleba, dakavSirebuli iyos. Tumca, es damaxinjebuli<br />

gamosaxuleba amas ar adasturebs.<br />

grafikma SeiZleba, SecdomaSi Segviyvanos maSinac, roca suraTi ubiZgebs<br />

mkiTxvels, arasworad Seafasos mniSvnelobebi. ori sqema 8.12 suraTze,<br />

TiTqos, sxvadasxva tendencias gadmogvcems, miuxedavad imisa, rom maTSi<br />

zustad erTi da igive monacemebia warmodgenili. diagrama 8.12 suraTze<br />

aris `Sedgenili ubnebis” mqone diagramebi. miuxedvad maTi vizualuri<br />

gansxvavebebisa, isini warmoadgens erTsa da imave monacemebs. Sedgenili<br />

diagramebi gansxvavebebs mniSvnelobebSi warmoadgens ara xazebis<br />

kuTxeebiT, aramed xazebs Soris arsebuli sivrciT. orive grafikis<br />

SemTxvevaSi, samxreTis, aRmosavleTis da dasavleTis jgufebi metnaklebad<br />

erTnairi siganisaa, rac mianiSnebs imaze, rom maT<br />

mniSvnelobebSi cvlileba mcirea. Tumca, CrdiloeTis nawili mkveTrad<br />

farTovdeba, rac aRniSnavs Sesabamisi mniSvnelobis did zrdas. marcxena<br />

mxares ganTavsebul grafikSi mkiTxveli, savaraudod, zeda sam ubans<br />

arasworad Seafasebs, vinaidan isini mdebareobs zrdadi CrdiloeTis<br />

nawilis zeviT da es qmnis iseT efeqts, TiTqos zemoT ganlagebuli<br />

nawilebic aseve farTovdeba. marjvena mxares ganTavsebul grafikze ki es<br />

sami nawili ar farTovdeba, vinaidan isini ZirSia moTavsebuli. axla<br />

farTovdeba mxolod CrdiloeTis Sesabamisi nawili.<br />

qvemoT warmogidgenT oTx saxelmZRvanelo princips, romlebic<br />

dagexmarebaT, Tavidan aiciloT SecdomaSi Semyvani vizualuri<br />

gamosaxulebis Seqmna:<br />

140


- nu isargeblebT masStabiT kontrastis gasazrdelad an<br />

Sesamcireblad.<br />

- nu gamoiyenebT suraTs, romlis gamosaxuleba amaxinjebs<br />

mniSvnelobebs.<br />

- cxrili an suraTi ar unda iyos metismetad kompleqsuri an imdenad<br />

martivi, rom SecdomaSi Seiyvanos mkiTxveli.<br />

- Tu cxrili an suraTi amyarebs debulebas, miuTiTeT amis Sesaxeb.<br />

cxrili 8.7. grafikebis st<strong>and</strong>artuli formebi da maTi gamoyeneba<br />

sve<strong>to</strong>vani diagramebi erTi cvladis<br />

mniSvnelobis<br />

calkeuli obieqtebis<br />

mixedviT (mag.,<br />

momsaxurebis dargSi<br />

muSakebis saSualo<br />

xelfasi cvladi eqvsi<br />

kompaniis mixedviT<br />

).<br />

sve<strong>to</strong>vani diagramebi,<br />

dajgufebuli an<br />

gayofili<br />

monacemebi ri<strong>to</strong>rikuli gamoyeneba<br />

nimuSi<br />

qvejgufebad dayofili<br />

erTi cvladis<br />

mniSvnelobis Sedareba<br />

nimuSebis seriebis<br />

mixedviT (mag.,<br />

momsaxurebis sferoSi<br />

momuSave qali da<br />

mamakaci muSakebis<br />

qvejgufebi saSualo<br />

xelfasi eqvsi kompaniis<br />

).<br />

mixedviT nimuSebi<br />

qmnis Zlier vizualur<br />

kontrasts calkeul<br />

nimuSebs Soris, xazs usvams<br />

gansxvavebas. konkretuli<br />

mniSvnelobebis<br />

miTiTebisTvis svetebs<br />

daumateT ricxvebi. am saxis<br />

diagramis gamoyenebiT<br />

SesaZlebelia donis an<br />

tendenciebis Cveneba.<br />

yvelaze metad<br />

gavrcelebulia<br />

vertikaluri svetebi,<br />

Tumca, SeiZleba, svetebi<br />

iyos horizontaluri, Tu<br />

nimuSebi mravalia an<br />

rTuli warwerebi aqvs. ix.<br />

nawili 8.3.3<br />

xdeba qvejgufebs Soris<br />

gansxvavebis warmoCena<br />

calkeuli nimuSebis SigniT<br />

da maT Soris; ar aris<br />

gamosadegi mTeli<br />

mniSvnelobebis mqone<br />

nimuSebis SedarebisTvis.<br />

konkretuli mniSvnelobebis<br />

misaTiTeblad svetebs<br />

daawereT ricxvebi.<br />

dajgufebuli svetebi<br />

cudad asaxavs dones an<br />

tendenciebs; gamosadegia<br />

drois seriebisTvis<br />

mxolod im SemTxvevaSi, Tu<br />

tendenciebi ar aris<br />

mniSvnelovani. ix. nawili<br />

8.3.3.<br />

sve<strong>to</strong>vani diagramebi, Sedarebulia erTi saukeTesoa mTliani<br />

141


Sedgenili cvladis mniSvneloba,<br />

dayofili or an met<br />

qvejgufad, nimuSebis<br />

seriebis mixedviT (mag.,<br />

Seviwroebis Sesaxeb<br />

saCivrebi cvladi<br />

dayofili regionis da<br />

qvejgufebi eqvi sferos<br />

)<br />

mixedviT nimuSebi<br />

his<strong>to</strong>grama Sedarebulia ori<br />

cvladi, romelTagan<br />

erTi dayofilia<br />

seriebad, romlebic<br />

igive datvirTvas<br />

atarebs, rasac nimuSebi<br />

sve<strong>to</strong>van diagramaSi<br />

(mag., momsaxurebis<br />

sferos muSakebi mudmivi<br />

cvladi romelTa<br />

xelfasi Seadgens 0-<br />

5,000 dolars, 5-10,000<br />

dolars, 10-15,000<br />

dolars da a.S. dayofili<br />

gamosaxulebiani<br />

diagrama<br />

cvladi<br />

)<br />

aCvenebs mniSvnelobas<br />

erTi an meti cvladis<br />

nimuSebisTvis,<br />

romlebic mocemulia<br />

rukaze, diagramaze an<br />

sxva gamosaxulebaze<br />

(mag., Statebi nimuSebi<br />

gaferadebuli wiTlad<br />

an cisfrad, raTa<br />

gviCvenos amomrCevelTa<br />

xmebis ganawilebis<br />

xasiaTi cvladi<br />

wriuli diagrama aCvenebs erTi cvladis<br />

proporcias nimuSebis<br />

seriebisTvis (mag.,<br />

biujetis wili cvladi<br />

).<br />

mniSvnelobebis<br />

Sesadareblad mTelis<br />

nimuSebs Soris da<br />

nimuSebis qvejgufebSi;<br />

rTulia qvejgufebis<br />

Sedareba nimuSebis SigniT<br />

(amisTvis gamoiyeneT<br />

dajgufebuli svetebi).<br />

konkretuli mniSvnelobebis<br />

misaTiTeblad svetebs da<br />

segmentebs daawereT<br />

ricxvebi. gamosadegia<br />

droiTi mwkrivebisTvis. misi<br />

saSualebiT doneebis an<br />

tendenciebis Cveneba<br />

SesaZlebelia mxolod<br />

mTliani mniSvnelobebis<br />

mixedviT ix. nawili 8.3.3<br />

saukeTesoa mudmivi<br />

monacemebis segmentebis<br />

Sesadareblad. aCvenebs<br />

tendenciebs, Tumca, aqcenti<br />

gakeTebulia segmentebze<br />

(mag., $ 5-10,000 xelfasis<br />

mqone arasrul ganakveTze<br />

momuSave muSakebis uecari<br />

zrda). konkretuli<br />

mniSvnelobebis aRsaniSnad<br />

svetebs daawereT ricxvebi.<br />

aCvenebs monacemebis<br />

ganawilebas winaswar<br />

arsebul kategoriebTan<br />

mimarTebaSi; konkretuli<br />

mniSvnelobebis roli<br />

Semcirebulia. rogorc<br />

rukis an procesis<br />

diagramis SemTxvevaSi,<br />

saukeTesoa, rodesac<br />

gamosaxuleba nacnobia,.<br />

saukeTesoa erTi segmentis<br />

mTelTan SedarebisTvis.<br />

gamosadegia mxolod maSin,<br />

roca gvaqvs ramdenime<br />

142


aSS-is kabinetis<br />

departamentebis<br />

).<br />

mixedviT nimuSebi<br />

xazovani diagrama Sedarebulia uwyveti<br />

cvladebi erTi an meti<br />

nimuSisTvis (mag.,<br />

temperatura cvladi da<br />

siblante cvladi ori<br />

siTxis mixedviT nimuSebi)<br />

diagrama ubnebiT Sedarebulia ori<br />

uwyveti cvladi erTi<br />

an meti nimuSisTvis<br />

(mag., kiTxvis testis<br />

qulebi cvladi drois<br />

ganmavlobaSi saskolo<br />

).<br />

diagrama ubnebiT,<br />

Sedgenili<br />

olqSi nimuSi<br />

Sedarebulia ori<br />

mudmivi cvladi ori an<br />

orze meti nimuSisTvis<br />

(mag., Semosavlebi<br />

drois periodSi<br />

cvladi<br />

segmenti an segmentebi,<br />

romlebic Zalian<br />

gansxvavebuli moculobisaa;<br />

sxvagvarad rTulia<br />

segmentebis Sedareba.<br />

konkretuli mniSvnelobebis<br />

asaxvisTvis segmentebSi<br />

CawereT ricxvebi.<br />

gavrcelebulia<br />

arasamecniero wreebSi,<br />

specialistebSi didi<br />

popularobiT ar<br />

sargeblobs. ix. 8.3.3.<br />

saukeTesoa tendenciebis<br />

saCveneblad; naklebi<br />

aqcentia gakeTebuli<br />

konkretul mniSvnelobebze.<br />

gamosadegia droiTi<br />

mwkrivebisTvis. konkretuli<br />

mniSvnelobebis saCveneblad<br />

wertilebTan daawereT<br />

ricxvebi. tendenciis<br />

mniSvnelovnebis<br />

saCveneblad bade dayaviT<br />

nawilebad (mag., saSualo<br />

Sedegebze dabali an<br />

maRali). ix. 8.3.3<br />

aCvenebs tendenciebs;<br />

konkretuli mniSvnelobebis<br />

roli Semcirebulia.<br />

SeiZleba am saxis diagramis<br />

gamoyeneba droiTi<br />

mwkrivebisTvis. konkretuli<br />

mniSvnelobebis saCveneblad<br />

monacemebis wertilebTan<br />

miuTiTeT ricxvebi. xazebis<br />

qvemoT ubani informacias<br />

ar zrdis, Tumca zogierTma<br />

mkiTxvelma SeiZleba,<br />

arasworad Seafasos<br />

mniSvnelobebi. damabnevelia<br />

mravali xazis/ubnis<br />

SemTxvevaSi.<br />

naCvenebia tendencia yvela<br />

nimuSis mTelisTvis,<br />

amasTanave, aCvenebs,<br />

ramdenia TiToeuli nimuSis<br />

wili mTelSi. savaraudod,<br />

143


cvladi ramdenime<br />

produqtisTvis<br />

mixedviT nimuSebi<br />

wertilovani diagrama Sedarebulia ori<br />

cvladi mraval<br />

wertilSi erTi<br />

nimuSisAmixedviT (mag.,<br />

binebis gayidvebi cvladi<br />

da manZili qalaqis<br />

centridan cvladi erT<br />

qalaqSi nimuSi) an erT<br />

wertilSi mravali<br />

nimuSis mixedviT (mag.,<br />

brendisadmi erTguleba<br />

cvladi da SekeTebis<br />

sixSire cvladi aTi<br />

mwarmoeblisTvis<br />

burTulovani<br />

diagramebi<br />

nimuSebi<br />

)<br />

Sedarebulia sami<br />

cvladi mraval<br />

wertilze erTi<br />

nimuSisTvis (mag.,<br />

binebis gayidva cvladi<br />

daSoreba qalaqis<br />

centridan cvladi da<br />

fasebi cvladi erT<br />

qalaqSi nimuSi) an erT<br />

wertilSi mravali<br />

nimuSisTvis (mag.,<br />

prestiJulobis<br />

reklamireba cvladi<br />

SekeTebis sixSire<br />

cvladi da brendisadmi<br />

erTguleba cvladi aTi<br />

mwarmoeblis mixedviT<br />

).<br />

nimuSebi<br />

).<br />

mkiTxveli arasworad<br />

gaigebs individualuri<br />

nimuSis mniSvnelobas an<br />

tendencias, rogorc es<br />

nawilSi 8.4 iyo<br />

ganmartebuli<br />

saukeTesoa monacemebis<br />

ganawilebis saCveneblad,<br />

gansakuTrebiT, rodesac ar<br />

aris mkafio tendencia an<br />

rodesac aqcenti keTdeba<br />

centridan moSorebul<br />

mniSvnelobebze. Tu mxolod<br />

ramdenime wertilis datana<br />

xdeba, es SesaZleblobas<br />

iZleva aqcenti konkretul<br />

mniSvnelobebze gakeTdes.<br />

aqcenti keTdeba mesame<br />

(burTulebi) da pirvel or<br />

cvlads Soris kavSirze;<br />

yvelaze gamosadegia,<br />

rodesac gvainteresebs aris<br />

Tu ara mesame cvladi<br />

sxvebis produqti.<br />

mkiTxvels SeiZleba,<br />

martivad SeeSalos<br />

burTulebiT gamoxatuli<br />

fardobiTi mniSvnelobebi;<br />

Tu daawerT ricxvebs, es<br />

problema gadaiWreba.<br />

144


9 Savi naweris gadamuSaveba<br />

9.1 SeamowmeT Sesavali, daskvna da debuleba<br />

9.2 darwmundiT, rom naSromis ZiriTadi nawili Tanmimdevrulia<br />

9.3 SeamowmeT abzacebi<br />

9.4 ramdenime dRis Semdeg gadaxedeT samuSao variants, Semdeg gaakeTeT<br />

perifrazi<br />

zogierT damwyeb mkvlevars miaCnia, rom naSromze muSaoba Savi naweris<br />

SeqmniT sruldeba. gamocdilma av<strong>to</strong>rebma ki ician, rom samuSao amiT ar<br />

mTavrdeba. isini Savi naweris pirvel variants qmnian ara mkiTxvelisTvis,<br />

aramed TavianTTvis, raTa naxon, SeuZliaT Tu ara, daasabuTon debuleba<br />

(an gansazRvron ukeTesi). Semdeg iqamde gadaamuSaveben Sav nawers, vidre<br />

ar CaTvlian, rom is Seesabameba mkiTxvelis moTxovnebs da molodins. es<br />

rTulia, vinaidan ise kargad vicnobT Cvens naSroms, rom gviWirs sxvisi<br />

TvaliT SevxedoT. efeqtianad gadamuSavebisTvis unda icodeT, ras<br />

moelis mkiTxveli da SeZlebs Tu ara amis povnas Sav nawerSi. amisTvis,<br />

Cveni rCeva SeiZleba, zereled mogeCvenoT. magram mxolod naSromis<br />

obieqturad gaanalizebis meSveobiT SeZlebT, Tavidan aiciloT naSromis<br />

mikerZoebulad wakiTxva, anu misi ise aRqma, rogorc gsurT, rom Tqvenma<br />

mkiTxvelma dainaxos.<br />

Cveni rCevaa, gadamuSaveba daiwyoT zogadi nawilebidan da Semdeg<br />

gadaxvideT konkretulze: pirvel rigSi, gadaamuSaveT Sesavali da<br />

daskvna, Semdeg mTliani agebuleba, Semdeg nawilebi, abzacebi,<br />

winadadebebi, bolos ki stilisturi aspeqtebi, rogoricaa marTlwera da<br />

punqtuacia (am sakiTxebze rCevebi ixileT mesame nawilSi). ra Tqma unda,<br />

aravin amuSavebs nawers ase zedmiwevniT. Cven gadavaadgilebT abzacebs da<br />

gadavawyobT sityvebs winadadebis Secvlisas. Tumca, savaraudod, yvelaze<br />

Sedegiani iqneba, Tu gadamuSavebas daviwyebT mTeliT da Semdeg<br />

nawilebze gadavalT. es im SemTxvevaSic amarTlebs, Tu Tqvens xelT<br />

arsebuli ,,mTeli” mxolod naSromis nawilia.<br />

araerTma gamocdilma mkvlevarma SeniSna, rom ufro saimedoa nabeWdi<br />

variantis redaqtireba, vidre teqstis kompiuteris ekranze gadamuSaveba.<br />

eleqtronuli varianti SegiZliaT, gadaamuSaoT, roca naweris pirveli<br />

variantebs xvewT; Tumca, mkiTxveli nabeWd variants ecnoba; Tqvenc, Tu<br />

Savi naweris Semdgomi variantebis amonabeWds gadaxedavT, SesaZloa, meti<br />

Secdoma aRmoaCinoT da ukeTesad gaerkveT namuSevaris zogad<br />

struqturaSi.<br />

145


9.1 SeamowmeT Sesavali, daskvna da debuleba<br />

mkiTxvelma swrafad da garkveviT unda dainaxos sami ram:<br />

- sad mTavrdeba Sesavali<br />

- sad iwyeba daskvna<br />

- ra winadadebebiT aris warmodgenili debuleba Sesavalsa da<br />

daskvnaSi<br />

Sesavali da daskvna rom mkafiod iyos gamoyofili, SegiZliaT, Sesavals<br />

da ZiriTad teqsts Soris CarToT qvesaTauri an da<strong>to</strong>voT carieli<br />

adgili, analogiurad gamoyoT ZiriTadi nawili daskvnidan. (meaTe TavSi<br />

dawvrilebiT aris ganxiluli, rogor gadaamuSaoT Savi naweris<br />

saboloo variantis Sesavali da daskvna, gansakuTrebiT, rogor da sad<br />

unda SemoitanoT debuleba.)<br />

9.2 darwmundiT, rom naSromis ZiriTadi nawili Tanmimdevrulia<br />

moxsenebis struqturis mkafiod Camoyalibebis Semdeg, SeamowmeT<br />

ZiriTadi nawili. mkiTxveli Tqvens naSroms miiCnevs Tanmimdevrulad,<br />

rodesac SeeZleba dainaxos:<br />

- ra ZiriTadi terminebi gasdevs naSromis yvela nawils<br />

- sad sruldeba TiToeuli Tavi da qveTavi da iwyeba momdevno<br />

- rogor aris yoveli nawili dakavSirebuli winasTan<br />

- ra rols asrulebs TiToeuli nawili mTelSi<br />

- romeli winadadebiT aris warmodgenili TiToeuli nawilis da<br />

qvenawilis arsi yovel maTganSi<br />

- ra ZiriTadi damaxasiaTebeli terminebi gasdevs TiToeul nawils<br />

mkiTxvelma es elementebi rom dainaxos, gadaxedeT moxsenebas da<br />

SeamowmeT:<br />

1. gasdevs Tu ara ZiriTadi terminebi mTel moxsenebas?<br />

- SemoxazeT ZiriTadi terminebi SesavalSi da daskvnaSi warmodgenil<br />

debulebaSi (gadaxedeT 7.3-s).<br />

- SemoxazeT igive terminebi moxsenebis ZiriTad nawilSi.<br />

- xazi gausviT sityvebs, dakavSirebuls im cnebebTan, romlebic<br />

gamoxatulia Semoxazuli terminebiT.<br />

Tu mkiTxveli ver dainaxavs Tqvens ZiriTad terminebs abzacebis<br />

umetesobaSi, SeiZleba, ifiqros, rom naSromi ar aris Tanmimdevruli.<br />

gadaamuSaveT, SeitaneT es terminebi im nawilebSi, sadac ar aris<br />

sakmarisad gamoyenebuli. Tu xazi gausviT ufro met sityvas, vidre<br />

Semoxazuli gaqvT, SegiZliaT, darwmunebuli iyoT, rom mkiTxveli<br />

SeniSnavs, rogor ukavSirdeba xazgasmuli sityvebi ZiriTad terminebs. Tu<br />

mosalodnelia, rom mkiTxveli ver SeniSnavs kavSirs, SecvaleT<br />

146


dakavSirebuli sityvebi. Tu Tqven gadauxvieT Tqveni logikis ZiriTadi<br />

xazidan, mogiwevT naweris seriozuli gadamuSaveba.<br />

2. mkafiod aris Tu ara gamoyofili TiToeuli nawilis da qvenawilis<br />

dasawyisi?<br />

qvesaTaurebis gamoyenebiT SegiZliaT, mianiSnoT erTi mTavari nawilidan<br />

momdevnoze gadasvla (gadaxedeT 6.2.4-s). ufro did naSromSi SegiZliaT,<br />

daama<strong>to</strong>T adgili ZiriTadi gadasvlis adgilebSi. Tu ver gadawyvetT, ra<br />

sityvebi gamoiyenoT qvesaTaurebSi an sad CarToT isini, mkiTxveli<br />

saerTod ver dainaxavs wyobas. (sxvadasxva donis saTaurebis stilebis<br />

Sesaxeb ix. A2.2).<br />

3. iwyeba Tu ara TiToeuli didi nawili sityvebiT, romlebic mianiSnebs,<br />

rogor ukavSirdeba aRniSnuli nawili winas?<br />

mkiTxvelma unda SeZlos danaxva, sad iwyeba da sad mTavrdeba nawilebi;<br />

amas garda, maT unda gaigon, ra<strong>to</strong>m daalageT isini mocemuli<br />

TanmimdevrobiT (ix. 6.2.5-6.2.6). Tanmimdevrobis logika aRniSneT iseTi<br />

sityvebis gamoyenebiT, rogoricaa pirvel rigSi, amas garda, ufro<br />

mniSvnelovania, momdevno sakiTxi, zogi ar eTanxmeba am mosazrebas da a.S.<br />

4. Cans Tu ara mkafiod, rogor Seesabameba TiToeuli nawili mTels?<br />

TiToeul nawils dausviT SekiTxva: ras pasuxobs es nawili? Tu kiTxvis<br />

saSualebiT ver axerxebT, upasuxoT im xuTi SekiTxvidan erT-erTs<br />

romelzec pasuxi arguments warmoadgens (ix. 5.2), dafiqrdiT, ramdenad<br />

Sesabamisia es nawili: ramdenad Sinaarsobrivia is, ganmartavs Tu ara<br />

cnebis an sakiTxs winais<strong>to</strong>rias an sxvagvarad Tu exmareba mkiTxvels? Tu<br />

ver ganmartavT, rogor aris nawili dakavSirebuli debulebasTan,<br />

dafiqrdiT, umjobesi xom ar aris misi amoReba naSromidan.<br />

5. warmodgenilia Tu ara TiToeuli nawilis arsi misi mcire Sesavlis<br />

bolos (an nawilis boloSi) mocemul winadadebaSi?<br />

Tu SesaZlebelia, nawilis arsi Sesavlis boloSi CarTeT. araviTar<br />

SemTxvevaSi ar moaTavsoT is nawilis SuaSi. Tu nawili oTx an xuT<br />

gverdze metia, SegiZliaT, arsi am nawilis bolos kidev erTxel<br />

gaimeoroT.<br />

6. gamoyenebulia Tu ara nawilSi konkretuli terminebi, romlebic mas<br />

gamoarCevs?<br />

ise, rogorc ZiriTadi terminebi, romlebic aerTianebs mTel moxsenebas<br />

da gamoarCevs mas sxva moxsenebebisgan, ZiriTadi terminebic, romlebic<br />

147


ganasxvavebs TiToeul nawils da qvenawils, unda gasdevdes da<br />

aerTianebdes mas. gaimeoreT safexuri (1) TiToeuli nawilisTvis: ipoveT<br />

winadadeba, romelic gamoxatavs mis arss da gansazRvreT ZiriTadi<br />

terminebi, romlebic gamoarCevs mocemul nawils sxva nawilebisgan.<br />

Semdeg SeamowmeT, gasdevs Tu ara es terminebi am nawils. Tu terminebi<br />

ver aRmoaCineT, mkiTxvelma SesaZloa, ver dainaxos, ra gansxvavebuli<br />

ideebia warmodgenili masSi.<br />

9.3 SeamowmeT abzacebi<br />

TiToeuli abzaci unda Seesabmebodes misi nawilis arss. nawilebis<br />

msgavsad, TiToeul abzacs unda waumZRvaroT erTi an ori Sesavali<br />

winadadeba, romelSic, rogorc wesi, warmodgenili iqneba misi arsi da<br />

CarTuli iqneba ZiriTadi cnebebi, romlebic gaivrcoba abzacis danarCen<br />

nawilSi. Tu abzacis Sesaval winadadebebSi ar aris warmodgenili misi<br />

arsi, maSin is bolo winadadebaSi unda miuTiToT. daalageT winadadebebi<br />

garkveuli principiT da SeusabameT isini abzacis arss (Tanmimdevrobis<br />

principis Sesaxeb ix. 6.2.5).<br />

moerideT mcire abzcebis wyebas (sadac xuTze naklebi striqonia) an<br />

Zalian did abzacebs (sferoebis umetesobisTvis naxevar gverdze meti).<br />

or an samwinadadebiani abzacebi gamoiyeneT CamonaTvlisTvis,<br />

gadasasvleli nawilis, Sesavlis da daskvniTi nawilebisTvis, agreTve, im<br />

debulebebisTvis, romelTa xazgasmac gsurT. (am wignSi viyenebT mcire<br />

abzacebs, raTa mkiTxvels gauioldes Tvalis gadavleba; moxsenebebis<br />

werisas amgvari gaioleba, rogorc wesi, ar aris saWiro.)<br />

9.4 ramdenime dRis Semdeg gadaxedeT samuSao variants, Semdeg gaakeTeT<br />

perifrazi<br />

Tu proeqts adre daiwyebT, geqnebaT dro, rom gadamuSavebul Sav nawers<br />

ramdenime dRis Semdeg kidev gadaxedoT. is, rac erT dRes mogwonT,<br />

meore dRes SeiZleba, sxvagvarad SeafasoT. roca Sav nawers<br />

daubrundebiT, nu waikiTxavT mas Tavidan bolomde; gadaavleT Tvali<br />

did nawilebs: Sesavals, TiToeuli ZiriTadi nawilis pirvel abzacs da<br />

daskvnas. Semdeg, wakiTxulis safuZvelze, gaakeTeT misi perifrazi im<br />

adamianisTvis, visac ar waukiTxavs. gamogividaT perifrazi? aris masSi<br />

Sejamebuli argumenti? umjobesia, Tu vinme sxvas sTxovT, gadaavlos<br />

Tvali Tqvens moxsenebas, waikiTxos mxolod Sesavali da ZiriTadi<br />

nawilebis Sesavlebi: is, Tu ramdenad kargad Seajamebs aRniSnuli piri<br />

Tqven naSroms, mianiSnebs, ramdenad kargad gaigebs mas mkiTxveli.<br />

148


dabolos, naweri yovelTvis gadaamuSaveT profesoris an xelmZRvanelis<br />

rCevis gaTvaliswinebiT. winaaRmdeg SemTxvevaSi, awyeninebT im<br />

specialistebs, romlebic xarjaven dros da kiTxuloben Tqvens<br />

moxsenebas, raTa rCevebi mogcen; amasTanave, xelidan gauSvebT moxsenebis<br />

daxvewis SesaZleblobas. es ar niSnavs imas, rom TiToeuli rCeva unda<br />

SeasruloT; ubralod, dakvirvebiT awon-dawoneT isini.<br />

149


10. Sesavlis da daskvnis saboloo variantis SemuSaveba<br />

10.1 SeimuSaveT Sesavlis saboloo varianti<br />

10.1.1 mokled warmoadgineT manamde Catarebuli kvlevebi<br />

10.1.2 xelaxla waradgineT SekiTxva rogorc sakiTxi, romelic ar aris<br />

cnobili an kargad Seswavlili<br />

10.1.3 warmoadgineT Tqveni SekiTxvis mniSvnelovneba<br />

10.1.4 warmoadgineT debuleba<br />

10.1.5 SeqmeniT axali pirveli winadadebis samuSao varianti<br />

10.2 SeqmeniT daskvnis saboloo samuSao varianti<br />

10.2.1 xelaxla warmoadgineT debuleba<br />

10.2.2 aRniSneT axali mniSvnelovneba, praqtikuli gamoyeneba an axali<br />

kvleva (samivesTvis)<br />

10.3 saTauris mofiqreba bolosTvis moi<strong>to</strong>veT<br />

mas Semdeg, rac Savi naweris saboloo variants SeqmniT da naxavT, ra gaqvT<br />

dawerili, SegiZliaT, daweroT Sesavlis da daskvnis saboloo variantebi.<br />

moxsenebis es ori nawili mniSvnelovan rols TamaSobs imaSi, Tu rogor<br />

waikiTxavs da daimaxsovrebs mkiTxveli moxsenebis danarCen nawilebs. amdenad,<br />

sasurvelia, dro dauTmoT am nawilebis damuSavebas, raTa isini maqsimalurad<br />

mkafio da saintereso iyos.<br />

Sesavali sam mizans emsaxureba. misi daniSnulebaa:<br />

- moaqcios kvleva sxva kvlevis konteqstSi<br />

- gaagebinos mkiTxvels, ra<strong>to</strong>m unda waikiTxos moxseneba<br />

- gaxados moxseneba gasagebi<br />

Sesavlebis umravlesoba mTeli moxsenebis daaxloebiT 10 procents Seadgens<br />

(zust da sabunebismetyvelo mecnierebebSi xSirad ufro mcires).<br />

daskvnac sam mizans emsaxureba. daskvnis daniSnulebaa:<br />

- mkafiod gaagebinos mkiTxvels debuleba<br />

- gaagebinos mkiTxvels misi mniSvnelovneba<br />

- warmoadginos Semdgomi kvlevis ganxorcielebis rekomendacia<br />

daskvna, rogorc wesi, Sesavalze mokle unda iyos. Tezisis da sadisertacio<br />

naSromis SemTxvevaSi, Sesavali da daskvna, Cveulebriv, calke Tavebia.<br />

150


10.1 SeimuSaveT Sesavlis saboloo varianti<br />

moxsenebebis Sesavlebi gansxvavdeba sferoebis mixedviT. Tumca, maT<br />

umravlesobas safuZvlad udevs oTxi nawilisgan Semdgari modeli, romelic<br />

aRwerili iyo 6.2.2.-Si:<br />

1. sawyisi konteqsti an winais<strong>to</strong>ria. rodesac am nawilSi Sejamebulia<br />

Sesabamisi kvleva, mas ewodeba literaturis mimoxilva; is Tqvens proeqts<br />

sxva kvlevis konteqstSi aqcevs da momdevno safexurisTvis gvamzadebs.<br />

es nawili mokle unda iyos.<br />

2. kvlevis SekiTxvis warmodgena. es, Cveulebriv, moicavs imis warmodgenas,<br />

rac ar aris cnobili an Seswavlili, an rac mcdaria im kvlevaSi,<br />

romelic miuTiTeT pirvel punqtSi aRniSnul safexurSi. aRniSnuli<br />

nawili xSirad iwyeba sityvebiT Tumca, miuxedavad amisa an dazustebis<br />

aRmniSvneli sxva sityvebiT.<br />

3. SekiTxvis mniSvnelovneba. gacemulia pasuxi SekiTxvaze mere ra? is Zalian<br />

mniSvnelovania mkiTxvelis dasaintereseblad.<br />

4. debuleba. aq pasuxi gaecema kvlevis SekiTxvaze, romelic mocemulia<br />

meore safexurSi. qvemoT warmodgenilia Semoklebuli magaliTi<br />

(TiToeuli winadadeba SeiZleba gaiSalos erT an met abzacze):<br />

saukuneebis ganmavlobaSi, riskis analitikosebi Seiswavlian risks, rogorc<br />

statistikur problemas da albaTobis Teoriis racionalur gamoyenebas.<br />

konteqsti Tumca, riskis Sesaxeb informaciis gadamcemma pirebma aRmoaCines, rom<br />

rigiTi adamianebis mier riskis Sefaseba ar Cans dakavSirebuli statistikaze<br />

dafuZnebul albaTobebTan. SekiTxva. vidre ar gavigebT, rogor aRiqvamen<br />

araspecialistebi risks, gamoucnobi darCeba adamianis Semecnebis mniSvnelovani<br />

aspeqti. mniSvnelovneba. rogorc Cans, araspecialistebi risks afaseben yvelaze<br />

cudi variantebis vizualizaciiT, Semdeg afaseben imis mixedviT, Tu ramdenad<br />

saSiSia warmosaxuli suraTi. debuleba<br />

10.1.1 mokled warmoadgineT manamde Catarebuli kvlevebi<br />

yvela moxseneba ar iwyeba kvlevis mimoxilviT. zogierTi maTgani iwyeba<br />

uSualod kvlevis SekiTxviT, romelic warmodgenilia rogorc raRac, rac ar<br />

ician an ar aris Seswavlili. Semdeg mosdevs Sesabamisi literaturis<br />

mimoxilva. es gavrcelebuli strategiaa im SemTxvevebSi, rodesac sayovelTaod<br />

cnobilia, rom raRac ar aris garkveuli:<br />

pasiur mwevelobasa da gulis daavadebebs Soris urTierTkavSiris Sesaxeb<br />

SeTanxmebuli azri jer ar arsebobs.<br />

Tumca, Tu bevrisTvis ucnobia amgvari Ria sakiTxis arseboba, misi ase wardgena<br />

SeiZleba, Zalian mkveTrad moxvdes mkiTxvelis Tvals, rogorc, magaliTad,<br />

qvemoT moyvanili winadadeba:<br />

mkvlevrebs ar esmiT, rogor afaseben risks rigiTi adamianebi.<br />

151


ogorc wesi, av<strong>to</strong>ri mkiTxvels amzadebs manamde ganxorcielebuli im kvlevis<br />

aRweriT, romelsac maTi kvleva gaafarToebs, Secvlis, an Seasworebs. Tumca,<br />

Tu moxseneba gamiznulia zogadi kategoriisMmkiTxvelze, konteqsti SeiZleba,<br />

mokle iyos:<br />

Cven vriskavT yoveldRe - roca vWriT quCas, mivirTmevT zedmetad cximian<br />

sakvebs, maSinac ki, rodesac Sxaps viRebT. riskis Seswavla daiwyo azartuli<br />

TamaSebis SemoRebasTan erTad. amdenad, didi xania, mas maTematikurad afaseben.<br />

meoce saukuneSi mkvlevrebi iyenebdnen maTematikur xerxebs riskis Sesaswavlad<br />

mraval sferoSi: investiciebSi, samomxmareblo produqciaSi, omSic ki. Sedegad,<br />

mkvlevrebis udides nawils miaCnia, rom SesaZlebelia riskis statistikurad<br />

gamoTvla da rom masTan dakavSirebuli gadawyvetilebebi racionalurobis<br />

princips unda efuZnebodes.<br />

sxva mkvlevrebisTvis gamiznul moxsenebaSi es Sesavali konteqsti, Cveulebriv,<br />

aRwers konkretul kvlevas, romelsac gaafarToebs an Secvlis mocemuli<br />

moxseneba. mniSvnelovania manamde ganxorcielebuli kvlevis obieqturad<br />

warmodgena. amdenad, ise aRwereT is, rogorc misi ganmaxorcielebeli<br />

mkvlevrebi aRwerdnen.<br />

mas Semdeg, rac meTeqvsmete saukuneSi girolamo kardanom daiwyo azartuli<br />

TamaSebis raodenobrivad gaanalizeba (Cardano 1545), riskis ganxilvas miudgnen,<br />

rogorc wminda maTematikur amocanas; riskis analizi mniSvnelovnad<br />

gaumjobesda meCvidmete saukuneSi, rodesac paskalma, laibnicma da sxvebma<br />

kalkulusi Semoitanes (Bernstein 1996). meoce saukuneSi mkvlevrebma gaafarToes<br />

mimarTuleba da daiwyes riskis Seswavla cxovrebis yvela sferoSi:<br />

investiciebSi, samomxmareblo saqonelSi, garemosa da omSic ki (Stimson 1990,<br />

1998). es problemebic, TiTqmis mxolod maTematikuri poziciidan aris<br />

ganxiluli. (mogvianebiT warmodgenilia Tanamedrove kvlevis detaluri<br />

ganxilva.)<br />

zogierT moxsenebaSi, gansakuTrebiT Tezisebsa da sadisertacio naSromebSi,<br />

msgavsi aRwera iSleba ramdenime gverdze, citirebulia aTobiT wigni da statia,<br />

romlebic mxolod met-naklebad Seesabameba sakiTxs, Cveulebriv, amis mizania,<br />

aCvenos, rom mkvlevari bevr literaturas gaecno. am saxis kvlevebidan<br />

SesaZlebelia sasargeblo bibliografia moipovon sxva, gansakuTrebiT,<br />

damwyebma mkvlevrebma, magram mkiTxvels, romelsac bevri dro ar aqvs, surs,<br />

Seityos mxolod konkretuli kvlevis Sesaxeb, romlis gafarToebas, Secvlas an<br />

Sesworebasac apirebs mkvlevari.<br />

mniSvnelovania zemoaRniSnuli manamde Catarebuli kvlevis obieqturad da<br />

srulad warmodgena: aRwereT is, rogorc amas gaakeTebda Tqvens mier<br />

citirebuli mkvlevari, citatebi ki moiyvaneT ara SerCeviT an konteqstidan<br />

amovardnilad, aramed ise, rogorc av<strong>to</strong>rs hqonda warmodgenili Tavis<br />

naSromSi.<br />

karieris adreul etapze SeiZleba, ver moaxerxoT manamde ganxorcielebuli<br />

kvlevebis Tavdajerebulad mimoxilva, vinaidan, savaraudod, ar gecodinebaT<br />

maTi umetesoba. Tu asea, warmoidgineT, rom Tqveni mkiTxveli imave<br />

mdgomareobaSia, rogorSic Tqven iyaviT kvlevis dawyebamde. ra ar icodiT<br />

152


maSin? ra SegeSalaT maSin, rac kvleviT gamoasworeT? rogor gaaumjobesa<br />

kvlevam Tqveni mcdari warmodgena? aq SegiZliaT im samuSao hipoTezis<br />

gamoyeneba, romelic uaryaviT: SeiZleba C<strong>and</strong>a, rom X asea, Tumca,... (ix., agreTve,<br />

4.1.2).<br />

10.1.2 xelaxla waradgineT SekiTxva, rogorc sakiTxi, romelic ar aris cnobili<br />

an kargad Seswavlili<br />

Sesavali konteqstis SemuSavebis Semdeg aRniSneT, manamde ganxorcielebul<br />

kvlevaSi ra ar gakeTebula an ra<strong>to</strong>m aris is arasrulyofili, an, Tundac,<br />

mcdari. warmoadgineT es dazusteba an uaryofa Semdegi sityvebiT: Tumca,<br />

miuxedavad amisa, an romelime sxva terminiT, romelic mianiSnebs, rom Tqven<br />

SecvliT miRebul codnas da Seswavlis Sedegs, romelic axlaxans gamoikvlieT:<br />

mas Semdeg, rac giloramo kardanom.... maTematikuri kuTxiT. konteqsti. Tumca,<br />

riskis Sesaxeb informaciis gadamcemma pirebma aRmoaCines, rom rigiTi<br />

adamianebi risks afaseben iracionalurad da maT mier riskis Sefaseba ar<br />

ukavSirdeba statistikurad realur albaTobebs. gaurkvevelia, aseT<br />

araspecialistTa mier riskis Sefaseba SemTxveviT gamocnobas efuZneba, Tu<br />

gegmazomieri maxasiaTeblebi aqvs. SekiTxva xelaxla aris Camoyalibebuli.<br />

10.1.3 warmoadgineT Tqveni SekiTxvis mniSvnelovneba<br />

axla mkiTxvels unda daanaxoT, ra<strong>to</strong>m aris mniSvnelovani kvlevis SekiTxvaze<br />

pasuxis gacema. warmoidgineT, rom mkiTxveli svams yvelaze gamaRizianebel<br />

SekiTxvas _ mere ra? Semdeg pasuxi gaeciT am SekiTxvas. pasuxi ise unda<br />

CamoayaliboT, rom TvalsaCino iyos, ra uaryofiTi Sedegebi eqneboda kvlevis<br />

SekiTxvaze pasuxis arqonas:<br />

mas Semdeg, rac giloramo kardanom... maTematikuri kuTxiT. konteqsti Tumca,<br />

riskis Sesaxeb informaciis gadamcemma pirebma aRmoaCines, rom... gaurkvevelia,<br />

aseT araspecialistTa mier riskis Sefaseba SemTxveviT gamocnobas efuZneba, Tu<br />

gegmazomieri maxasiaTeblebi aqvs. SekiTxva xelaxla aris Camoyalibebuli. (mere ra?)<br />

vidre ar gavigebT, araspecialistebi risks rogor afaseben, adamianis<br />

msjelobis mniSvnelovani aspeqti amoucnobi darCeba: SemecnebiTi procesis<br />

saxeoba, romelic gegmazomieri Cans, Tumca, mdebareobs im zRvars gareT, rasac<br />

ewodeba `racionaluri azrovneba”. mniSvnelovneba<br />

SegiZliaT, piriqiT, xazi gausvaT kvlevis SekiTxvaze pasuxis mopovebis<br />

mniSvnelovnebas:<br />

mas Semdeg, rac giloramo kardanom... maTematikuri kuTxiT. konteqsti Tumca,<br />

riskis Sesaxeb informaciis gadamcemma pirebma aRmoaCines, rom... gaurkvevelia,<br />

aseT araspecialistTa mier riskis Sefaseba SemTxveviT gamocnobas efuZneba Tu<br />

gegmazomieri maxasiaTeblebi aqvs. SekiTxva xelaxla aris Camoyalibebuli. (mere ra?)<br />

Cven rom gavigoT, rogor iReben Cveulebrivi adamianebi riskebis Sesaxeb<br />

gadawyvetilebebs yoveldRiur cxovrebaSi, SevZlebdiT, ukeT CavwvdomodiT<br />

SemecnebiT process, romelic Cans gegmazomieri, Tumca, mdebareobs im zRvars<br />

gareT, rasac ewodeba `racionaluri azrovneba” mniSvnelovneba<br />

153


SesaZloa, gagiWirdeT pasuxis gacema SekiTxvaze mere ra? es is problemaa,<br />

romelsac mxolod gamocdilebis Sedegad gadaWriT. Tumca, man SesaZloa,<br />

gamocdili mkvlevrebic ki gaaRizianos.<br />

10.1.4 warmoadgineT debuleba<br />

mas Semdeg, rac ganacxadebT iseT rames, rac ar aris cnobili an Seswavlili<br />

da imas, Tu ra<strong>to</strong>m unda moxdes misi Seswavla, saWiro iqneba, mkiTxvels<br />

warmoudginoT debuleba, pasuxi kvlevis SekiTxvaze (momdevno abzaci<br />

sagrZnoblad aris Semoklebuli):<br />

mas Semdeg, rac giloramo kardanom... maTematikuri kuTxiT. konteqsti Tumca,<br />

riskis Sesaxeb informaciis gadamcemma pirebma aRmoaCines, rom rigiTi<br />

adamianebi risks aRiqvamen gegmazomieri, Tumca, iracionaluri da<br />

statistikurad realur albaTobebTan kavSiris armqone gzebiT... SekiTxva (mere<br />

ra?) vidre ar gavarkvevT, araspecialistebi rogor aRiqvamen risks, amoucnobi<br />

darCeba adamianis msjelobis mniSvnelovani saxe: SemecnebiTi procesi, romelic<br />

Cans gegmazomieri, Tumca, mdebareobs im zRvars gareT, rasac ewodeba<br />

`racionaluri azrovneba” mniSvnelovneba rogorc Cans, araspecialistebi risks<br />

afaseben ara SesaZlo movlenebisTvis raodenobrivi albaTobebis miniWebiT,<br />

aramed yvelaze cudi variantebis vizualizaciiT, Semdeg risks aniWeben doneebs<br />

imis mixedviT, Tu ramdenad mkafio da saSiSia warmosaxuli suraTi. debuleba<br />

Tu gaqvT safuZveli, rom debuleba naSromis bolomde ar warmoadginoT,<br />

Sesavlis bolos dawereT daskvniTi winadadeba, sadac gamoyenebuli iqneba<br />

ZiriTadi terminebi aRniSnuli debulebidan da romelic miuTiTebs Semdgom<br />

nawilebze:<br />

rogorc Cans, araspecialistebi risks afaseben ara raodenobrivi albaTobebis<br />

miniWebiT, aramed vizualuri warmosaxvis Tvisebebis sistematurad gamoyenebiT.<br />

mkiTxveli xedavs, rom debuleba mogvianebiT iqneba warmodgenili<br />

es oTxi safexuri SesaZloa, meqanikurad mogeCvenoT. Tumca, nebismier sferoSi<br />

isini warmoadgens Sesavals kvleviTi naSromebis udidesi nawilisTvis, rogorc<br />

samecniero samyaroSi, ise mis gareT. rodesac wyaroebs gaecnobiT,<br />

gansakuTrebiT, saJurnalo statiebs, yuradRebiT daakvirdiT am oTxnawilian<br />

CarCos. Tqven ara mxolod iswavliT Sesavlebis weris mTel rig strategiebs,<br />

aramed ukeT gaigebT im moxsenebebs, romlebsac kiTxulobT.<br />

10.1.5 SeqmeniT axali pirveli winadadebis samuSao varianti<br />

zogierT av<strong>to</strong>rs ise uWirs naSromis pirveli winadadebis dawera, rom kliSeebs<br />

mimarTvs xolme. moerideT Semdegi saxis kliSeebs:<br />

- nu gaimeorebT davalebaSi mocemul sityvas<br />

- nu moiyvanT citatas leqsikonidan: vebsterSi riski ganmartebulia,<br />

-<br />

rogorc ...<br />

gadaWarbebiT nu SeafasebT mniSvnelovnebas: saukuneebis ganmavlobaSi<br />

filosofosebi davoben ... mwvave sakiTxze... O(kargi SekiTxvebi Tavad<br />

metyvelebs mniSvnelovnebaze)<br />

154


Tu gsurT daiwyoT rame ufro saxaliso sakiTxiT, vidre manamde<br />

ganxorcielebuli kvlevaa, scadeT qvemoT mocemuli sawyisi winadadebidan erTerTis<br />

(Tumca, gaiTvaliswineT gafrTxileba, romelic maT mosdevs) gamoyeneba:<br />

1. STambeWdavi citata:<br />

naTqvamia, rom riskis gamoTvla silamazis Sefasebas hgavs: amas iracionaluri<br />

mayureblis Tvali wyvets.<br />

2. STambeWdavi faqti:<br />

mraval adamians manqaniT mgzavroba urCevnia TviTmfrinaviT mgzavrobas,<br />

vinaidan aviakatastrofis mkafio suraTi maTSi SiSs aRZravs miuxedavad imisa,<br />

rom gacilebiT didia trasaze manqaniT mgzavrobisas daRupvis albaToba, vidre<br />

aviakatastrofis Sedegad.<br />

3. Sesabamisi magaliTi:<br />

jorj mileri klientebTan Sesaxvedrad Sor manZilebze yovelTvis manqaniT<br />

miemgzavreboda, radgan sjeroda, rom TviTmfrinavis Camovardnis riski Zalian<br />

didi iyo. maSinac ki, rodesac av<strong>to</strong>katastrofis Sedegad xerxemali daiziana,<br />

mainc Tvlida, rom swori gaTvla gaakeTa. `yovel SemTxvevaSi, gadavrCi.<br />

TviTmfrinavis Camovardnis SemTxvevSi gadarCenis Sansebi nuls udris!”<br />

SegiZliaT SeajamoT samive:<br />

naTqvamia, rom riskis gamoTvla silamazis Sefasebas hgavs: masze iracionaluri<br />

mayurebeli msjelobs. mraval adamians manqaniT mgzavroba urCevnia<br />

TviTmfrinaviT mgzavrobas, vinaidan aviakatastrofis mkafio suraTi maTSi SiSs<br />

aRZravs, miuxedavad imisa, rom gacilebiT didia trasaze manqaniT mgzavrobisas<br />

daRupvis albaToba, vidre aviakatastrofis Sedegad. jorj mileri klientebTan<br />

Sesaxvedrad Sor manZilebze yovelTvis manqaniT miemgzavreboda, radgan<br />

sjeroda, rom TviTmfrinavis Camovardnis riski Zalian didi iyo. maSinac ki,<br />

rodesac av<strong>to</strong>katastrofis Sedegad xerxemali daiziana, mainc Tvlida, rom<br />

swori gaTvla gaakeTa. `yovel SemTxvevaSi, gadavrCi. TviTmfrinavis Camovardnis<br />

SemTxvevaSi gadarCenis Sansebi nuls udris!” mraval adamians manqaniT<br />

mgzavroba urCevnia TviTmfrinaviT mgzavrobas, vinaidan aviakatastrofis mkafio<br />

suraTi maTSi SiSs aRZravs, miuxedavad imisa, rom gacilebiT didia trasaze<br />

manqaniT mgzavrobisas daRupvis albaToba, vidre aviakatastrofis Sedegad.<br />

aucileblad gamoiyeneT terminebi, romlebic Seexeba ZiriTad cnebebs da<br />

romlebsac gamoiyenebT Sesavlis danarCen nawilSi (naSromis danarCen<br />

nawilSic). am SemTxvevaSi aseTi terminebia: gamoTvla, riski, mkafio suraTi,<br />

iracionaluri, ufro mosalodneli.<br />

axla ki gafrTxileba: vidre saxaliso Sesavals dawerT, aucileblad<br />

gadaamowmeT, Tu iyeneben Tqvens sferoSi aseTi saxis Sesavlebs. zogierT<br />

sferoSi isini miiCneva zedmetad Jurnalisturad da seriozuli mecnierebisTvis<br />

Seufereblad.<br />

155


10.2 SeqmeniT daskvnis saboloo samuSao varianti<br />

Tu ukeTesi gegma ar gaqvT, daskvna aageT Sesavlis elementebze, sapirispiro<br />

wyobiT.<br />

10.2.1 xelaxla warmoadgineT debuleba<br />

xelaxla warmoadgineT debuleba daskvnis dasawyisSive, ufro srulad, vidre<br />

SesavalSia:<br />

rigiTi adamianebi riskTan dakavSirebul gadawyvetilebebs iReben ara<br />

racionalur an raodenobriv safuZvelze, aramed, sul mcire, eqvsi<br />

fsiqologiuri faq<strong>to</strong>ris safuZvelze, romlebic ara mxolod moicavs emocias,<br />

aramed sistematurad iyenebs vizualuri warmosaxvis Zalas.<br />

am etapze Tqven, savaraudod, zustad iciT, ra aris Tqveni debuleba. Tumca,<br />

mainc, gamoiyeneT bolo Sansi, rom xelaxla, maqsimalurad konkretulad da<br />

srulad CamoayaliboT is.<br />

10.2. aRniSneT axali mniSvnelovneba, praqtikuli gamoyeneba an axali kvleva<br />

(samivesTvis)<br />

debulebis warmodgenis Semdeg SeaxseneT mkiTxvels misi mniSvnelovneba.<br />

umjobesia, Tu warmoadgenT debulebis axal mniSvnelovnebas an praqtikul<br />

gamoyenebas:<br />

es Sedegebi mianiSnebs adamianis Semecnebis manamde ucnob aspeqtze – esaa<br />

gamoTvliTi logika, romelic damoukidebelia statistikuri albaTobebisgan da<br />

moicavs sizustis doneebs an realizms vizualizaciaSi. mas Semdeg, rac<br />

gavigebT riskis am warmosaxviT, magram gegmazomier Sefasebas, riskis Sesaxeb<br />

informaciis gadamcemma pirebma unda SeZlon axsnan, rogor miiReba<br />

gadawyvetileba riskis Sesaxeb yoveldRiur cxovrebaSi.<br />

dabolos, SesTavazeT Semdgomi kvleva. es Jesti mianiSnebs imaze, Tu rogor<br />

SeuZliaT mkvlevrebs gaagrZelon am sakiTxze msjeloba. masSi asaxulia<br />

Sesavlis konteqsti:<br />

miuxedavad imisa, rom es faq<strong>to</strong>rebi aumjobesebs Cvens codnas riskis Sesaxeb,<br />

isini ar amowuravs riskis Sefasebis `adamianur” faq<strong>to</strong>rebs. Cven unda<br />

gamovikvlioT, agreTve, asakis, sqesis, ganaTlebis da gonebrivi<br />

SesaZleblobebis faq<strong>to</strong>rebis moqmedeba. magaliTad,...<br />

10.3 saTuri dawereT bolos<br />

pirveli, rasac mkiTxveli waikiTxavs saTauria; is yvelaze bolos unda<br />

daweroT. masSi unda aisaxos naSromis Tema da konceptualuri CarCo, amdenad,<br />

aageT is ZiriTadi terminebidan, romlebic manamde SemoxazeT da xazi gausviT<br />

(gadaxedeT 9.2). SeadareT es sami saTauri<br />

156


iski<br />

riskis Sefaseba<br />

iracionaluri, Tumca gegmazomieri riskis Sefaseba: vizualuri warmosaxvis<br />

roli fardobiTi riskis gamoTvlaSi<br />

pirveli saTauri aris zusti, Tumca, Zalian zogadi imisTvis, rom mogvces<br />

informacia, ris Sesaxeb aris naSromi. meore aris SedarebiT konkretuli,<br />

mesameSi ki gamoyenebulia rogorc saTauri, ise qvesaTauri; Sesabamisad,<br />

mkiTxveli winaswar igebs, ra sakvanZo sityvebi gamoCndeba naSromSi. rodesac<br />

mkiTxveli xedavs, rom saTaurSi mocemuli ZiriTadi sityvebi kvlav meordeba<br />

SesavalSi da Semdeg naSromSi, ufro mosalodnelia, igrZnon, rom naSromis<br />

nawilebi urTierTdakavSirebulia. ori nawilisgan Semdgari saTaurebi yvelaze<br />

gamosadegia: isini gaZlevT karg SesaZleblobas, gamoiyenoT ZiriTadi sityvebi<br />

ZiriTadi cnebebis warmosadgenad.<br />

am etapze SeiZleba, ise daiRaleT moxsenebaze muSaobiT, rom araferi gsurT,<br />

garda imisa, rom droulad daasruloT is. cotac moiTmineT; win kidev erTi<br />

mniSvnelovani amocana gaqvT.<br />

157


11 winadadebebis damuSaveba<br />

11.1 gansakuTrebuli yuradReba miaqcieT winadadebis pirvel Svid an<br />

rva sityvas<br />

11.1.1 moerideT grZeli Sesavali frazebis da winadadebebis<br />

gamoyenebas<br />

11.1.2 qvemdebare unda iyos mokle da konkretuli<br />

11.1.3 moerideT qvemdebaresa da zmnas Soris erT an or sityvaze<br />

metis CarTvas<br />

11.1.4 ZiriTadi moqmedebebi gamoxateT zmnebiT da ara saxelzmnebiT<br />

11.1.5 mkiTxvelisTvis nacnobi informacia CarTeT winadadebis<br />

dasawyisSi, axali informacia ki – boloSi<br />

11.1.6 SearCieT zmnebi moqmedebiT an vnebiT gvarSi manamde<br />

moxseniebuli principebis asaxvis mizniT<br />

11.1.7 saTanadod gamoiyeneT pirveli piris nacvalsaxeli<br />

11.2 gaaanalizeT wakiTxuli masala<br />

11.3 SearCieT swori sityva<br />

11.4 gaaSalaSineT<br />

11.5 daasruleT da amobeWdeT<br />

bolo didi amocana, romelic Tqvens winaSe dgas – esaa winadadebebis<br />

maqsimalurad mkafiod Camoyalibeba, imdenad, ramdenadac amis<br />

SesaZleblobas Tqveni ideebi gaZlevT. zogierT SemTxvevaSi SeiZleba,<br />

icodeT, rom naweri daxvewas moiTxovs, gansakuTrebiT, Tu pretenziul<br />

mkiTxvels ucnob da kompleqsur Temas acnobT. SeiZleba, ifiqroT, rom<br />

saerTod dagaviwydaT garkveviT wera. im winadadebebis dasamuSaveblad,<br />

romlebic, Tqveni azriT, amas saWiroebs, gegma dagWirdebaT; garda amisa,<br />

unda gamonaxoT gza, rom, pirvel rigSi, gansazRvroT is winadadebebi,<br />

romlebic Tqven mogwonT, magram SesaZloa, mkiTxvels ar moewonos.<br />

158


ver girCevT, rogor gamoasworoT TiToeuli problema yovel<br />

winadadebaSi, magram SegviZlia, girCioT, rogor gadaWraT is problemebi,<br />

romelTa winaSec yvelaze xSirad aRmoCndeba xolme av<strong>to</strong>ri, romelic<br />

cdilobs, da<strong>to</strong>vos `seriozuli mkvlevris” STabeWdileba; es is stilia,<br />

romelsac gamocdili mkiTxvelebis umravlesoba xelovnurad miiCnevs. ai,<br />

mokle magaliTi:<br />

1a. teroristebis azrovnebis Seswavlis Sedegad SesaZlebeli iqneba<br />

sazogadoebis dacvis gaumjobeseba.<br />

rac ar unda STambeWdavad JRerdes, studenti, romelmac es dawera,<br />

mxolod Semdegs gulisxmobda:<br />

1b. Tu gavigebT, rogor azrovneben teroristebi, SevZlebT sazogadoebis ukeT<br />

dacvas.<br />

Tumca, (1a)-s xarvezebi rom aRmoaCinoT da is (1b)-d gardaqmnaT, unda<br />

icodeT ramdenime gramatikuli termini: arsebiTi saxeli, zmna moqmedebiT<br />

gvarSi, zmna vnebiT gvarSi, Sedgenili qvemdebare, martivi qvemdebare,<br />

mTavari winadadeba, damokidebuli winadadeba. Tu isini bundovnad<br />

gaxsovT, dawyebamde Tvali gadaavleT gramatikis saxelmZRvanelos.<br />

11.1 gaakeTeT aqcenti winadadebis pirvel Svid an rva sityvaze<br />

ise, rogorc garkveviT daweril naSromSi, nawilSi an abzacSi<br />

Txzulebis arsi pirvel ramdenime winadadebaSia warmodgenili, mkafiod<br />

dawerili winadadebis arssac misi pirveli ramdenime sityva gamoxatavs.<br />

rodesac mkiTxveli iolad aRiqvams pirvel Svid an rva sityvas, ufro<br />

swrafad waikiTxavs darCenil teqsts, ukeT gaigebs da didxans<br />

daamaxsovrdeba. am or winadadebas Soris aris gansxvaveba:<br />

159


2a. federalistebis argumenti saxalxo demokratiis mier mTavrobis<br />

destabilizaciis Sesaxeb aRmocenda maTi rwmenidan, rom fraqciebi sakuTari<br />

interesebis gatarebas sazogadoebrivi sikeTis xarjze axdendnen.<br />

2b. federalistebi acxadebdnen, rom saxalxo demokratia axdenda mTavrobis<br />

destabilizacias, vinaidan maT sjerodaT, rom fraqciebi sakuTar interesebs<br />

sazogadoebrivi sikeTis xarjze atarebdnen.<br />

(2b)-is msgavsi winadadebis dasawerad an (2a)-is Sesacvlelad da (2b)-d<br />

gardasaqmnelad, gaiTvaliswineT Semdegi Svidi principi:<br />

- ecadeT, SesavalSi mxolod ramdenime grZeli fraza da winadadeba<br />

gamoiyenoT; winadadebis qvemdebareze swrafad gadadiT.<br />

- qvemdebare unda iyos mokle da konkretuli, saukeTeso SemTxvevaSi<br />

unda daasaxeloT piri, romelic axorcielebs moqmedebas, romelic<br />

gamoxatulia zmniT, romelic mas mosdevs.<br />

- moerideT qvemdebares da zmnas Soris erT an or sityvaze metis<br />

CarTvas.<br />

- ZiriTadi moqmedebebi gamoxateT zmnebiT da ara saxelzmnebiT.<br />

- mkiTxvelisTvis nacnobi informacia CasviT winadadebis dasawyisSi,<br />

axali informacia – bolosken.<br />

- aarCieT zmnebi moqmedebiT an vnebiT gvarSi manamde moxseniebuli<br />

principebis asasaxavad.<br />

- saTanadod gamoiyeneT pirveli piris nacvalsaxeli.<br />

es principebi niSnavs Semdegs: mkiTvels surs, swrafad da iolad<br />

gadavides mokle, konkretuli, nacnobi qvemdebaridan zmnaze, romelic<br />

gamoxatavs konkretul moqmedebas. amas Tu uzrunvelyofT, winadadebis<br />

danarCeni nawili, Cveulebriv, TavisTavad aewyoba. sakuTari naweri rom<br />

SeafasoT, moZebneT nawerSi es maxasiaTeblebi. gadaavleT Tvali<br />

TiToeuli winadadebis Svid an rva sityvas. dakvirvebiT SeamowmeT<br />

160


winadadebebi, romlebic ar Seesabameba am kriteriumebs, Semdeg<br />

gadaamuSaveT isini Semdegnairad:<br />

11.1.1 moerideT grZeli Sesavali frazebis da winadadebebis gamoyenebas<br />

SeadareT es ori winadadeba (Sesavali frazebi msxvili SriftiT aris<br />

gamoyofili; Sedgenili qvemdebareebi gamoyofilia daxrili SriftiT):<br />

3a. umaRlesi ganaTlebis mkvlevrebi umaRlesi saswavleblebis studentebis mier<br />

specialobis sul mcire erTxel mainc SecvlasTan dakavSirebiT acxadeben, rom<br />

pirvelkurselma studentebma, savaraudod, kargad ar ician, ra airCion ZiriTad<br />

specialobad.<br />

3b. umaRlesi ganaTlebis mkvlevrebi amtkiceben, rom studentebis umravlesoba<br />

erTxel mainc icvlis ZiriTad specialobas umaRles saswavlebelSi swavlisas.<br />

Tu asea, maSin, rogorc Cans, pirvelkurselebi ZiriTad specialobas<br />

arasrulyofil informaciaze dayrdnobiT irCeven.<br />

mkiTxvelebis umravlesobas miaCnia, rom (3a) ufro rTuli wasakiTxia,<br />

vidre (3b), vinaidan masSi uwevT TxuTmeti sityvisgan Semdgari frazis<br />

wakiTxva, vidre qvemdebaremde (pirvelkurselebi) miaRweven. (3b)-Si ori<br />

winadadebis meSveobiT mkiTxveli kiTxvas iwyebs qvemdebariT _<br />

mkvlevrebi an gadavlen qvemdebareze Zalian mokle frazis Semdeg _ Tu<br />

asea.<br />

aq moqmedebs Semdegi principi: winadadebebis umravlesoba daiwyeT<br />

pirdapir qvemdebariT. daaxloebiT, aTze meti sityvisgan Semdgari<br />

Sesavali frazebiT daiwyeT mxolod ramdenime winadadeba. Cveulebriv,<br />

SegiZliaT, gadaamuSaoT grZeli Sesavali frazebi da damokidebuli<br />

winadadebebi da aqcioT isini damoukidebel winadadebebad, rogorc (3b)-<br />

Sia naCvenebi.<br />

161


11.1.2 qvemdebareebi mokle da konkretuli unda iyos<br />

mkiTxvelma martivad unda aRiqvas winadadebis qvemdebare, magram<br />

amas ver moaxerxebs, Tu qvemdebare aris Sedgenili, kompleqsuri da<br />

abstraqtuli. SeadareT es ori winadadeba (Sedgenili qvemdebareebi<br />

TiToeul maTganSi gamoyofilia daxrili SriftiT; erTsityviani martivi<br />

qvemdebare gamoyofilia msxvili SriftiT):<br />

4a. saskolo sistemis mier dawyebiTi skolisTvis kiTxvis axali saswavlo<br />

gegmis warmatebiT danergva damokidebulia TiToeul skolaSi direq<strong>to</strong>ris<br />

dainteresebis demonstrirebaze da, gonivruli miznebis dasaxvis mxriv,<br />

maswavleblebis urTierTTanamSromlobaze.<br />

4b. saskolo sistema warmatebiT danergavs kiTxvis axal saswavlo gegmas<br />

dawyebiTi skolebisTvis mxolod maSin, rodesac TiToeuli direq<strong>to</strong>ri<br />

warmoaCens, rom is dainteresebulia amiT, xolo maswavleblebi erTmaneTTan<br />

TanamSromloben gonivruli miznebis dasaxvaze.<br />

(4a)-Si Sedgenili qvemdebare TerTmeti sityvisgan Sedgeba, martivi<br />

qvemdebare ki abstraqciaa _ danergva. (4b)-Si, romelic ufro mkafio<br />

variantia, TiToeuli Sedgenili qvemdebare moklea da TiToeuli martivi<br />

qvemdebarec met-naklebad konkretulia: saskolo sistema, TiToeuli<br />

direq<strong>to</strong>ri, is, maswavleblebi. amas garda, TiToeuli qvemdebare<br />

moqmedebas axorcielebs zmniT: sistema danergavs, direq<strong>to</strong>ri warmoaCens,<br />

is dainteresebulia, maswavleblebi TanamSromloben.<br />

principi Semdegia: mkiTxveli, Cveulebriv, winadadebas advilad aRiqvams,<br />

Tu qvemdebares mTavari figura mocemulia ramdenime konkretuli<br />

sityviT, idealur variantSi esaa piri, romelic, imavdroulad, aris im<br />

zmniT gamoxatuli qmedebis `moqmedi”, romelic qvemdebares mosdevs.<br />

162


Tumca, saqme ase martivad ar aris: xSirad SesaZlebelia mkafio<br />

is<strong>to</strong>riebis moyola abstraqtul figurebze;<br />

5. profesiul saqmianobaSi arcerTi unari ar fasobs ise, rogorc problemebis<br />

gadaWris unari. problemebis swrafad gadaWrisTvis Cven sxvadasxva kuTxiT<br />

unda ganvixiloT situacia da unda vipovoT erTze meti gadawyvetileba.<br />

faq<strong>to</strong>brivad, problemebis efeqtianma gadaWram SeiZleba, warmoaCinos zogadi<br />

inteleqtualuri SesaZleblobebi.<br />

mkiTxvelTa mcire nawils Tu gauWirdeba am abstraqtuli qvemdebareebis<br />

gageba, vinaidan isini aris mokle da nacnobi: arc erTi unari,<br />

problemebis swrafad gadaWris unari da problemebis efeqtianad<br />

gadaWra. mkiTxveli ibneva grZeli da ucnobi abstraqtuli qvemdebaris<br />

wakiTxvisas.<br />

grZeli, abstraqtuli qvemdebareebis Semcveli winadadebeba sam<br />

safexurad SeasworeT:<br />

- winadadebaSi gamoavlineT mTavari figura.<br />

- ipoveT misi ZiriTadi moqmedeba da Tu is abstraqtuli arsebiTi<br />

saxeliTaa gamoxaturli, aqcieT zmnad.<br />

- mTavari figura aqcieT am axali zmnis qvemdebared.<br />

magaliTad, SeadareT (6a) da (6b) (moqmedebebi gamoyofilia msxvili<br />

SriftiT; zmnebi gamoyofilia daxrili SriftiT).<br />

6a. dasaqmebis meti SesaZleblobis Seqmnis TvalsazrisiT, socialur klass da<br />

ganaTlebas Soris urTierTkavSiris gaanalizebis gareSe, srulyofilad ver<br />

SeviswavliT ekonomikur mobilurobas.<br />

163


6b. ekonomistebs srulyofilad ar aqvT Seswavlili ekonomikuri mobiluroba,<br />

vinaidan isini ver aanalizeben, rogor urTierTqmedebs socialuri klasi da<br />

ganaTleba, rom Seqmnas dasaqmebis meti SesaZlebloba.<br />

orive winadadebaSi mTavari figura aris ekonomistebi, magram (6a)-Si, es<br />

figura ar aris romelime zmnis qvemdebare; is winadadebaSi saerTodac<br />

ar aris: Cven is unda davaskvnaT im moqmedebebidan, romlebic Camalulia<br />

arsebiT saxelebSi: analizi da Seswavla (ras akeTeben ekonomistebi). Cven<br />

SevcvliT (6a)-s da CamovayalibebT (6b)-s saxiT, gadavaqcevT ra mTavar<br />

figurebs, ekonomistebs, socialur klass da ganaTlebas mkafio zmnebis -<br />

- Seswavla, analizi, urTierTqmedeba da Seqmna -- qvemdebareebad.<br />

mkiTxvelisTvis sasurvelia, rom qvemdebareebi warmoadgendnen mTavar<br />

figurebs TxzulebaSi. saukeTeso SemTxvevaSi isini unda iyos realuri<br />

figurebi, xolo konkretuli zmnebiT ki mTavari moqmedebebi unda<br />

gamoixa<strong>to</strong>s.<br />

11.1.3 moerideT qvemdebares da zmnas Soris erT an or sityvaze metis<br />

CarTvas<br />

mas Semdeg, rac mokle qvemdebares waikiTxavs, mkiTxvels urCevnia,<br />

swrafad gadavides zmnaze, amdenad, moerideT zmnis qvemdebarisgan<br />

gamoyofas grZeli frazebiT da winadadebebiT:<br />

7a. zogierT ekonomists, imis gamo, rom weren upirovno da obieqturi stiliT,<br />

iolad ar gamosdis rigiT adamianebTan komunikacia.<br />

(7a)-Si, imis gamo, rom qvemdebare _ zogierTi ekonomisti _ gamoyofilia<br />

zmnisgan _ ar gamosdis _ iZulebulni varT, SevaCeroT azrovnebis nakadi.<br />

winadadebis Sesacvlelad gadaitaneT winadadeba, romelic azris<br />

gawyvetas iwvevs, winadadebis dasawyisSi an boloSi, gamomdinare iqidan,<br />

es winadadeba ufro mWidrod winas ukavSirdeba Tu momdevnos. roca<br />

164


darwmunebuli ar xarT, CasviT bolos (amis Sesaxeb ufro vrclad ix.<br />

11.1.5).<br />

7b. imis gamo, rom zogierTi ekonomisti wers upirovno da obieqturi stiliT,<br />

maT iolad ar gamosdiT komunikacia rigiT adamianebTan. es faq<strong>to</strong>ri...<br />

7g. zogierT ekonomists iolad ar gamosdis komunikacia rigiT adamianebTan,<br />

vinaidan isini weren upirovno da obieqturi stiliT. isini iyeneben zmnebs<br />

vnebiT gvarSi da..<br />

mkiTxvelisTvis nakleb uxerxulobas qmnis mokle CarTuli frazebi:<br />

8. zogierTi ekonomisti gangeb wers upirovno da obieqtur stilSi.<br />

11.1.4 ZiriTadi moqmedebebi gamoxateT zmnebiT da ara saxelzmniT<br />

mkiTxvels swrafad surs zmnaze gadasvla. Tumca, amavdroulad, unda,<br />

rom zmna gamoxatavdes ZiriTad moqmedebas. amdenad, moerideT damxmare<br />

zmnebis: aqvs, akeTebs, qmnis an aris gamoyenebas iseTi moqmedebis<br />

gamosaxatavad, romelic abstraqtul saxelzmnaSia Camaluli. saxelzmna<br />

gardaqmeniT zmnad.<br />

SeadareT es ori winadadeba (moqmedebebis gamomxatveli arsebiTi<br />

saxelebi/saxelzmnebi gamoyofilia msxvili SriftiT; moqmedebebis<br />

gamomxatveli zmnebi _ asomTavruliT; damxmare zmnebi gamoyofilia<br />

daxrili SriftiT):<br />

9a. samoqalaqo omis adreul wlebSi samxreTis mcdeloba, didi britaneTis<br />

gadabirebisa warumatebeli iyo.<br />

165


9b. samoqalaqo omis pirvel wlebSi samxreTma scada, gadaebirebina didi<br />

britaneTi, magram marcxi ganicada.<br />

(9a)-Si sami mniSvnelovani moqmedeba zmna ki ar aris, aramed saxelzmnebi<br />

da zedsarTavi: mcdeloba, gadabireba, warumatebeli. (9b) ki ufro<br />

pirdapir gamoxatavs azrs, radgan is moqmedebebs zmnebiT aRwers, scada,<br />

gadaebirebina, ganicada.<br />

11.1.5 mkiTxvelisTvis nacnobi informacia CasviT winadadebis dasawyisSi,<br />

axali informacia – boloSi<br />

mkiTxveli winadadebas yvelaze ukeT igebs maSin, rodesac advilad<br />

SeuZlia qvemdebaris aRqma, xolo umartivesad aRsaqmeli qvemdebare<br />

ubralod mokle da konkretuli ki ar aris, aramed nacnobic. qvemoT<br />

warmodgenil TiToeul nawyvetSi SeadareT meore winadadeba rogor<br />

uwyobs an ar uwyobs xels `dinebis” SegrZnebas:<br />

10a. mecnierebma, romlebic kosmosSi arsebul Sav xvrelebs ikvleven, wamoWres axali<br />

sakiTxebi kosmosis Sesaxeb. mkvdari varskvlavis Cavardna iseT mcire wertilSi,<br />

romelic, albaT, marmarilos burTulaze meti zomis ar aris, qmnis Sav xvrels. msgavsi<br />

didi zomis sagnis aseT mcire moculobaSi gavlis Sedegad, kosmosis struqtura<br />

ucnaurad icvleba.<br />

10b. mecnierebma, romlebic ikvleven Sav xvrelebs kosmosSi, wamoWres axali sakiTxebi<br />

kosmosis Sesaxeb. Savi xvreli iqmneba mkvdari varskvlavis iseT mcire wertilSi<br />

CavardniT, romelic marmarilos burTulaze meti zomis ar aris. aseTi didi zomis<br />

sagnis aseT mcire moculobaSi gavlis Sedegad, kosmosis struqtura ucnaurad icvleba.<br />

mkiTxvelebis umravlesobas miaCnia, rom (10b) ukeT ikiTxeba, vidre (10a),<br />

nawilobriv, imis gamo, rom meore winadadebis qvemdebare _ Savi xvreli _<br />

ufro mokle da konkretulia, vidre qvemdebare (10a)-Si: mkvdari<br />

166


varskvlavis Cavardna. Tumca, (10b) kidev imi<strong>to</strong>m ikiTxeba ukeT, rom misi<br />

ideebis Tanmimdevroba gansxvavebulia.<br />

(10a)-Si meore winadadebis pirveli sityvebi gamoxatavs axal informacias:<br />

10a... Savi xvrelebi kosmosSi... mkvdari varkvlavis Cavardna wertilSi,<br />

romelic albaT marmarilos burTulaze meti zomis ar iqneba, qmnis...<br />

TiTqos gaurkvevelia, saidan modis es sityvebi varskvlavebis<br />

Camovardnis Sesaxeb. Tumca (10b)-Si, pirveli sityvebi Savi xvreli iqmneba...<br />

exmaureba wina winadadebis bolos: ... Sav xvrelebs kosmosSi.<br />

amas garda, mas Semdeg, rac am cvlilebas SevitanT, am meore winadadebis<br />

bolo nawili ufro logikurad Tanmimdevrulad warmoadgens mesame<br />

winadadebas:<br />

10b ...mkvdari varskvlavis CavardniT iseT mcire wertilSi, romelic marmarilos<br />

burTulaze meti zomis ar aris. aseTi didi sagnis aseT mcire moculobaSi<br />

gavlis Sedegad icvleba....<br />

SeadareT (10a); misi meore winadadebis bolodan mesame winadadebis<br />

dasawyisze ise bunebrivad ar gadavdivarT:<br />

10a. mkvdari varskvlavis Cavardna iseT mcire wertilSi, romelic, albaT,<br />

marmarilos burTulaze meti zomis ar aris, qmnis Sav xvrels. aseTi didi<br />

sagnis mcire moculobaSi gavlis Sedegad kosmosis struqtura ucnaurad<br />

icvleba.<br />

swored ami<strong>to</strong>m, mkiTxvels miaCnia, rom (10a) nawyveti ufro<br />

danawevrebulia, vidre (10b): wina winadadebis bolo nawili bunebrivad ar<br />

gadadis momdevno winadadebis dasawyisze.<br />

167


principi _ Zveli informacia pirvel rigSi _ niSnavs axali informaciis<br />

bolos CarTvas, gansakuTrebiT, roca saubaria axal teqnikur terminebze.<br />

amdenad, axali teqnikuri terminis Semotanisas moaTavseT is winadadebis<br />

boloSi. SeadareT:<br />

11a. kalciumis inhibi<strong>to</strong>rs SeuZlia kunTis spazmebis marTva. sarkomerebi _<br />

kunTovani boWkoebis mcire elementebia, sadac es preparati moqmedebs.<br />

TiToeuli sarkomeri Sedgeba ori boWkosgan, romelTagan erTi msxvilia, meore<br />

ki wvrili. wvrili boWko Seicavs cilebs _ aqtins da miozins. aqtinis da<br />

miozinis urTierTqmedebisas guli ikumSeba.<br />

11b. kunTovani spazmebis marTva SeiZleba preparatiT, romelic cnobilia<br />

kalciumis inhibi<strong>to</strong>ris saxeliT. is moqmedebs sarkomerebad wodebul kunTovani<br />

boWkoebis mcire elementebSi. TiToeul sarkomers aqvs ori boWko, erTi<br />

msxvili da erTi wvrili. wvrili boWko Seicavs or cilas, aqtins da miozins.<br />

aqtinis da miozinis urTierTqmedebisas guli ikumSeba.<br />

axali teqnikuri terminebia kalciumis inhibi<strong>to</strong>ri, sarkomerebi, boWkoebi<br />

da cilebi _ aqtini da miozini, Tumca, (11a)-Si isini pirvelad Cndeba<br />

winadadebebis dasawyisSi. (11b)-Si ki, piriqiT, es axali terminebi<br />

pirvelad Cndeba winadadebebis bolos. amis Semdgom es ukve nacnobi<br />

informaciaa da SeiZleba momdevno winadadebebis dasawyisSi Caisvas.<br />

weris yvela principze mniSvnelovani es ukanasknelia: nacnobi<br />

informacia axlis win, nacnobi informaciisESemdeg ucnobi informacia.<br />

11.1.6 SearCieT zmnebi moqmedebiT an vnebiT gvarSi, manamde moxseniebuli<br />

principebis asaxvis mizniT<br />

albaT, gaxsovT rCeva, rom unda moeridoT zmnebis vnebiT gvarSi<br />

gamoyenebas – kargi rCevaa, radgan vnebiTi gvaris gamoyenebis gamo<br />

168


iZulebuli xdebiT daweroT winadadeba, romelic ewinaaRmdegeba im<br />

principebs, romlebic Cven ganvixileT. magaliTisTvis, ixileT meore<br />

winadadeba:<br />

12a. globalur daTbobas SeiZleba, mravali katastrofuli Sedegi mohyves. ,<br />

SesaZlebelia, tropikuli daavadebebis da mavne mwerebis raodenobis zrda<br />

kanadis sazRvris CrdiloeTSic ki iqnas gamowveuli zmna vnebiT gvarSi klimatis<br />

aseTi cvlilebiT.<br />

meore winadadeba iwyeba TerTmeti sityvisgan Semdgari qvemdebariT,<br />

romelic gadmoscems axal informacias: tropikuli daavadebebi... kanadis<br />

sazRvris CrdiloeTSic ki. es aris vnebiT gvarSi mocemuli zmnis – iqnas<br />

gamowveuli - Sesabamisi qvemdebare; am zmnas mosdevs mokle, nacnobi<br />

informacia wina winadadebidan: klimatis aseTi cvlilebiT. es winadadeba<br />

ufro mkafio iqneboda es zmna moqmedebiT gvarSi rom yofiliyo:<br />

12b. globalur daTbobas SeiZleba, mravali katastrofuli Sedegi mohyves.<br />

klimatis cvlilebam SesaZloa, gamoiwvios zmna moqmedebiT gvarSi tropikuli<br />

daavadebebis da mavne mwerebis momravleba kanadis sazRvris CrdiloeTSic ki.<br />

axla qvemdebare nacnobia da axali informacia ufro grZeli fraziT<br />

aris warmodgenili boloSi. am SemTxvevaSi moqmedebiT gvarSi mocemuli<br />

zmnis gamoyenebaa marTebuli.<br />

Tumca, Tu arasodes CasvamT zmnas vnebiT gvarSi, dawerT winadadebebs,<br />

romlebic ewinaaRmdegeba Zveli-axlis princips. Cven vixileT amis<br />

magaliTi<br />

(10a)-Si:<br />

10a. mecnierebma, romlebic kosmosSi arsebul Sav xvrelebs ikvleven, wamoWres<br />

axali SekiTxvebi kosmosis Sesaxeb. Sav xvrels qmnis<br />

zmna moqmedebiT gvarSi mkvdari<br />

169


varskvlavis iseT mcire zomis wertilSi Camovardna, romelic, albaT,<br />

marmarilos burTulaze meti zomis ar iqneba. aseTi didi zomis sagnis aseT<br />

mcire moculobaSi gavlis Sedegad kosmosis struqtura ucnaurad icvleba.<br />

meore winadadebaSi zmna aris moqmedebiT gvarSi, Tumca, nawyveti ukeT<br />

ikiTxeba, rodesac zmna vnebiT gvarSia:<br />

10b. mecnierebma, romlebic ikvleven Sav xvrelebs kosmosSi, wamoWres axali<br />

SekiTxvebi kosmosis Sesaxeb. Savi xvreli iqmneba zmna vnebiT gvarSi mkvdari<br />

varskvlavis CavardniT iseT mcire wertilSi, romelic marmarilos burTulaze<br />

meti zomis ar aris. aseTi didi zomis sagnis aseT mcire moculobaSi gavlis<br />

Sedegad kosmosis struqtura ucnaurad icvleba.<br />

kiTxvisas ukeT aRiqmeba ufro mokle, konkretuli da nacnobi qvemdebare,<br />

ganurCevlad imisa, ra zmna mosdevs mas. amdenad, aarCieT moqmedebiTi an<br />

vnebiTi gvari imis mixedviT, romeli gaZlevT sasurveli saxis<br />

qvemdebares: mokles, konkretulsa da nacnobs. SegiZliaT, saukeTesod<br />

gansazRvroT, rogor Seafasebs mkiTxveli nawers, Tu vinmes xmamaRla<br />

waakiTxebT mas. Tu es adamiani borZikobs an, TiTqos, mono<strong>to</strong>nurad<br />

laparakobs, SegiZliaT, ivaraudoT, rom mkiTxvels naklebad moewoneba<br />

naweri.<br />

11.1.7 saTanadod gamoiyeneT pirveli piris nacvalsaxeli<br />

TiTqmis yvelas gaugia rCeva, rom unda moeridos samecniero<br />

naSromis werisas nacvalsaxelebis -- me an Cven gamoyenebas. sinamdvileSi,<br />

am sakiTxTan dakavSirebiT sxvadasxvanairi Sexedulebebi arsebobs.<br />

zogierTi maswavlebeli urCevs studentebs, arasodes gamoiyenon me,<br />

vinaidan es maT nawers `subieqturobis” elfers sZens. sxvebi urCeven me-s<br />

gamoyenebas, raTa naweri ufro xalisiani gaxadon da pirovnuloba<br />

SesZinon.<br />

170


profesorTa umetesoba da redaq<strong>to</strong>rebi Tanxmdebian imaze, rom av<strong>to</strong>rebi<br />

unda moeridon me-s gamoyenebas or SemTxvevaSi:<br />

- av<strong>to</strong>ri, romelic ar aris Tavdajerebuli, Zalian bevr winadadebas<br />

iwyebs fraziT me vfiqrob an me mimaCnia (an maTi ekvivalentiT, Cemi<br />

azriT). mkiTxveli isedac Tvlis, rom fiqrobT da gjeraT imis,<br />

rasac werT. amdenad, ar aris aucilebeli amis xazgasma.<br />

- gamoucdeli av<strong>to</strong>rebi Zalian xSirad mogviTxroben sakuTari<br />

kvlevis Sesaxeb: Tavdapirvelad, mivmarTe.. Semdeg Sevamowme... da a.S.<br />

mkiTxvels nakleb ainteresebs kvlevis is<strong>to</strong>ria, mas surs Sedegebis<br />

Sesaxeb Seityos.<br />

Tumca, gvjera da samecniero Jurnalebis umetesoba Tanxmdeba, rom<br />

pirveli piris gamoyeneba marTebulia or SemTxvevSi. am bolo<br />

winadadebaSi warmodgenilia erT-erTi SemTxvevis ilustracia: Cven...<br />

gvjera, rom pirveli piri...<br />

- drodadro Sesavlis saxiT frazis me (an Cven) gvjera gamoyenebiT<br />

SeiZleba, dogmaturi gancxadebis Serbileba. SeadareT es nakleb<br />

xarisxiani varianti:<br />

13. pirveli piris gamoyeneba marTebulia or SemTxvevaSi.<br />

mniSvnelovania, ise xSirad ar gamoiyenoT es frazebi, rom<br />

Tavdaujereblobis STabeWdileba SeqmnaT da arc ise iSviaTad, rom<br />

metismetad Tavdajerebuli gamoCndeT.<br />

- pirveli piris nacvalsaxelebis, me an Cven, gamoyeneba marTebulia,<br />

agreTve, rodesac is aris iseTi zmnis qvemdebare, romelic<br />

asaxelebs moqmedebas, romelic konkretulad damaxasiaTebelia<br />

TqvenTvis, argumentis av<strong>to</strong>risTvis: aseTi moqmedebis gamomxatveli<br />

171


zmnebi, rogorc wesi, SesavalSi gamoiyeneba: me<br />

giCvenebT/davamtkiceb/ganvac-xadeb, rom X. . . da daskvnebSi: me<br />

warmovadgine/vaCvene/davaskveni, rom Y. . . imis gamo, rom mxolod<br />

Tqven SegiZliaT aCvenoT, daamtkicoT an ganacxadoT is, rac Tqvens<br />

argumentSia, mxolod Tqven SegiZliaT, gamoiyenoT piris<br />

nacvalsaxeli me:<br />

14. am naSromSi me giCvenebT, rom am universitetSi socialuri gansxvavebebi...<br />

meores mxriv, mkvlevrebi iSviaTad iyeneben pirvel pirs im<br />

moqmedebisTvis, romelic sxvebma unda gaimeoron. es sityvebia: gayofa,<br />

gazomva, awon-dawona, Semowmeba da a.S. mkvlevrebi iSviaTad weren<br />

winadadebebs moqmedebiT gvarSi Casmuli zmnebiT, rogoricaa:<br />

15a. me gamovTvale X-is koeficienti.<br />

amis nacvlad, isini, savaraudod, daweren vnebiT gvarSi, vinaidan<br />

nebismiers SeuZlia amisi gakeTeba:<br />

15b. gamoTvlili iqna X-is koeficienti.<br />

analogiuri principebi vrceldeba nacvalsaxelze Cven, Tu Tqven or an<br />

met av<strong>to</strong>rTagan erT-erTi xarT. Tumca, mravali profesori da redaq<strong>to</strong>ri<br />

ewinaaRmdegeba mis orgvar gamoyenebas:<br />

- Cven (rogorc Cveni udidebulesoba) gamoiyeneba mwerlis mier<br />

sakuTar Tavze miTiTebis gasakeTeblad<br />

- Cven, gamoyenebuli yvela mizniT mianiSnebs zogadad adamianebze<br />

arasworia:<br />

16. Cven yuradRebiT unda viyoT wyaroebis citirebisas, rodesac viyenebT<br />

monacemebs am wyaroebidan. rodesac vkiTxulobT im av<strong>to</strong>rebis naSromebs,<br />

172


omlebmac es mosazreba ar gaiTvaliswines, undoblobiT vimsWvalebiT maT<br />

mimarT.<br />

Tumca, saboloo gadawyvetileba Tqvenma xelmZRvanelma unda miiRos. Tu<br />

is erTmniSvnelovnad gikrZalavT nacvalsaxelebis me an Cven gamoyenebas,<br />

daujereT mas.<br />

11.2 gaaanalizeT wakiTxuli masala<br />

mas Semdeg, rac gaigebT, mkiTxveli rogor Seafasebs naSroms, iciT,<br />

rogor daweroT mkafiod, Tumca, amavdroulad iciT, ra<strong>to</strong>m Cans ase<br />

kompaqturi is, rac unda waikiTxoT. mkiTxvels SeiZleba, gauWirdes<br />

teqstis gageba rTuli Sinaarsis gamo. Tumca, sirTule SeiZleba,<br />

SeiZleba Seqmnas imanac, Tu av<strong>to</strong>ri gaurkvevlad wers. momdevno nawyveti,<br />

magaliTad, ar aris srulyofilad dawerili:<br />

15a. im faqtis aRiareba, rom sxvadasxva enis gramatika gansxvavdeba, SeiZleba,<br />

gaxdes im problemebis seriozuli ganxilvis safuZveli, romelTa winaSec<br />

dganan mTargmnelebi msoflio literaturuli Sedevrebisa, romlebic dawerili<br />

iyo sxva enaze garda inglisurisa.<br />

Tumca, zemoT gamoyenebuli sityvebis naxevriT rom gadmovceT, es<br />

nawyveti, mxolod Semdegs niSnavs:<br />

15b. roca gvecodineba, rom enebs gansxvavebuli gramatika aqvs, SegviZlia,<br />

gaviTvaliswinoT im specialistTa problemebi, romlebic msoflio<br />

literaturis Sedevrebs inglisur enaze Targmnian.<br />

amdenad, rodesac giWirT zogierTi samecniero naweris gageba (da asec<br />

iqneba), nu daabralebT Tavs, yovel SemTxvevaSi, Tavidanve. gaaanalizeT<br />

naSromis winadadebebi. Tu maTSi aris grZeli qvemdebareebi, sadac bevri<br />

abstraqtuli arsebiTi saxelia da gamoxatavs axal informacias,<br />

173


problema aris, savaraudod, ara is, rom Tqven ver kiTxulobT martivad,<br />

aramed is, rom av<strong>to</strong>rma ver SeZlo, garkveviT daewera. am SemTxvevaSi,<br />

samwuxarod, rac met gamocdilebas miiRebT akademiur weraSi, miT didia<br />

riski aseTi maneris imitaciisa. faq<strong>to</strong>brivad, profesiuli weris<br />

problema dgas akademiuri mecnierebebis yvela sferoSi.<br />

11.3 SearCieT swori sityva<br />

st<strong>and</strong>artuli rCevis kidev erTi nawili -- swori sityvis SerCeva:<br />

1. SearCieT sityva swori mniSvnelobiT. afeqti ar niSnavs efeqts;<br />

mraval cnobarSi CamoTvlilia sityvebi, romlebic, Cveulebriv,<br />

erevaT xolme. Tu gamoucdeli av<strong>to</strong>ri xarT, girCevT, SeiZinoT<br />

aseTi wigni.<br />

2. sityva SearCieT saTanado gamoyenebis mixedviT. Tu Sav nawers<br />

swrafad qmniT, arsebobs imisi riski, rom SearCioT sityvebi,<br />

romlebic SeiZleba, niSnavdes imas, rasac gulisxmobT, Tumca, iyos<br />

metismetad familaruli kvleviTi naSromisTvis. adamians SeuZlia,<br />

gaakritikos meore av<strong>to</strong>ri an daamarcxos is; riski SeiZleba, C<strong>and</strong>es<br />

saSiSi an Semzaravi. zemoT moyvanil sityvaTa wyvilebs msgavsi<br />

mniSvnelobebi aqvT, Tumca mkiTxvelebis umetesoba miiCnevs, rom<br />

meore nakleb akademiuria.<br />

meores mxriv, Tu Zalian SeecdebiT, rom Tqveni naSromi marTlac<br />

`akademiur” naSromad gamoiyurebodes, dgeba imis saSiSroeba, rom<br />

gamoiyenebT Zalian oficialur sityvebs. SegiZliaT ixmaroT sityvebi:<br />

fiqri an Rrmad dafiqreba, daleva an SeTviseba. es wyvilebi axlos dgas<br />

mniSvnelobiT, magram TiToeul maTganSi meore Zalian maRalfardovania<br />

im naSromisTvis, romelic Cveulebrivi eniT aris dawerili. daZlieT<br />

survili, gamoiyenoT sityva, romelic, Tqveni azriT, gansakuTrebiT<br />

maRalfardovania da moZebneT, sxva, misi ufro sada sinonimi.<br />

174


Calsaxad girCevT, moZebnoT leqsikonSi sityvebi, romlebSic<br />

darwmunebuli ar xarT. Tumca, isini ki ar aris problema, aramed is<br />

sityvebi, romlebSic darwmunebuli xarT. ufro uaresi, vercerTi<br />

leqsikoni ver getyviT, romeli sityvaa maRalfardovani ama Tu im<br />

konteqstisTvis. am sakiTxs swrafad gadaWriT, Tu sTxovT vinmes,<br />

waikiTxos Tqveni naSromi wardgenamde (Tumca, frTxilad iyaviT, vidre<br />

Zalian bevr rCevas daijerebT; ix. 7.10). am problemis grZelvadiani<br />

gadawyveta aris bevri kiTxva, bevri wera, bevri kritikuli SeniSvnis<br />

mosmena da maT safuZvelze swavla.<br />

11.4 gaaSalaSineT<br />

amobeWdvamde naSromi kidev erTxel waikiTxeT, raTa SeasworoT<br />

gramatikuli Secdomebi, marTlwera da punqtuacia. mravali gamocdili<br />

av<strong>to</strong>ri iwyebs bolo winadadebiT da ase miyveba naSromis dasawyisamde,<br />

raTa azrebze ar gadaitanos yuradReba da ar gamorCes sityvebi. nu<br />

daeyrdnobiT mxolod kompiuteris marTlweris Semowmebis funqcias. is<br />

ver gamoavlens iseT sityvebs, romlebic dawerilia sworad, magram<br />

arasworad aris gamoyenebuli: their/there/they’re, it’s/its, <strong>to</strong>o/<strong>to</strong>, accept/except,<br />

affect/effect, already/all ready, complement/compliment, principal, principle, discrete/discreet<br />

a.S. Tu am saxis problemasTan Sexeba gqoniaT, safuZvlianad gadaamowmeT<br />

Tqveni naSromi, raTa SeamowmoT aseTi sityvebi. marTlweris Sesaxeb<br />

ufro vrclad ix. me-20 Tavi.<br />

Tu bevri ucxo sityva, cifri, abreviatura da a.S. gaqvT gamoyenebuli,<br />

gadaxedeT Sesabamis Tavebs winamdebare saxelmZRvanelos me-3 nawilSi.<br />

dabolos, Tu Tqvens naSroms aqvs sarCevi, sadac mocemulia Tavebis da<br />

nawilebis saTaurebi da nomrebi, darwmundiT, rom isini zustad<br />

Seesabameba Sesabamis formulirebas da numeracias naSromis ZiriTad<br />

175


nawilSi. Tu teqstSi miuTiTebT naweris sxvadasxva nawilebze da<br />

Tavebze, darwmundiT miTiTebebis sizusteSi.<br />

zogierT students miaCnia, rom naSromis xarisxze mxolod maSin unda<br />

izrunon, roca inglisuris sagnisTvis amzadeben mas. marTalia,<br />

leq<strong>to</strong>rebi inglisuris garda sxva kursebze, savaraudod, ufro met<br />

yuradRebas naSromis Sinaarss miaqceven, vidre stils. Tumca, nu<br />

ifiqrebT, rom isini yuradRebis miRma da<strong>to</strong>veben naweris mkafioobas da<br />

logikur Tanmimdevrulobas. Tu is<strong>to</strong>riis an xelovnebis leq<strong>to</strong>ri<br />

akritikebs Tqvens naSroms, cudad daweriliao, nu daicavT Tavs, es xom<br />

enis kursi ar aris. TiToeuli kursi, romelic saWiroebs weras, aris<br />

SesaZlebloba, gaivarjiSoT mkafio, damajerebel, logikuri<br />

TanmimdevrobiT weraSi. es aris unari, romelic Zalian gamogadgebaT<br />

mTeli cxovrebis manZilze.<br />

11.5 daasruleT da amobeWdeT<br />

weris dawyebaze ufro rTuli SeiZleba, dasruleba iyos. yvelas gvsurs,<br />

kidev erTi dRe wyobis dasaxvewad, kidev erTi saaTi sawyisi abzacisTvis,<br />

kidev erTi wuTi, rom... Tqveni idea. gamocdilma mkvlevrebma ician kidev<br />

erTi mniSvnelovani ram kvlevis da naSromebis Seqmnis Sesaxeb: is<br />

arasodes aris srulyofili. ase rom, rogorc wesi, ar Rirs bolo 1<br />

procentis an 5 procentis gasworeba. studentebi, romlebic<br />

sadisertacio naSroms weren, gansakuTrebuli yuradRebiT ekidebian<br />

srulyofilebis st<strong>and</strong>artis miRwevas. is ki, ZiriTadad, mxolod maT<br />

gonebaSi arsebobs. arcerTi Tezisi an sadisertacio naSromi ar unda<br />

iyos absoluturad srulyofili; rac aris, es aris. raRac etapze unda<br />

daasruloT masze muSaoba. SeeSviT weras da amobeWdeT. (Tumca, vidre<br />

waradgenT, gadafurcleT bolojer, raTa darwmundeT, rom gamoiyureba<br />

ise, rogorc gsurT: SexedeT gverdebis gayofas, kideebis sazRvrebs,<br />

cxrilebis da naxatebis ganlagebas da a.S.)<br />

176


axla SeiZleba, ifiqroT, rom dasrulebulia naSromze muSaoba.<br />

faq<strong>to</strong>brivad, erTi bolo amocana grCebaT: Cabarebuli naSromis Sesaxeb<br />

komentarebis mopoveba da maTi gaTvaliswineba.<br />

177


12 Sefasebuli Txzulebis Sesaxeb gamoTqmuli komentarebis<br />

gaTvaliswineba<br />

12.1 moZebneT zogadi principebi konkretul komentarebSi<br />

12.2. gaesaubreT xelmZRvanels<br />

pedagogebs ar moswonT, rodesac studenti mxolod naSromSi<br />

dawerili niSniT interesdeba da yuradRebas ar aqcevs Sinaarsobriv<br />

komentarebs an, ufro meti, Tavsac ki ar iwuxebs naSromis wasaRebad.<br />

samecniero da profesiuli moRvaweobis ganmavlobaSi araerTi naSromis<br />

dawera mogiwevT; amdenad, mizanSewonili iqneba, Tu gecodinebaT, rogor<br />

afasebs mkiTxveli naSroms da momdevno naSromze muSaobisas, risi<br />

gaumjobeseba SegiZliaT ukeTesi Sefasebis misaRebad. amisTvis kidev erTi<br />

gegma iqneba saWiro.<br />

12.1 moZebneT zogadi principebi konkretul komentarebSi<br />

pedagogis komentarebis wakiTxvis Semdeg yuradReba gaamaxvileT im<br />

komentarebze, romlebic SegiZliaT, gamoiyenoT Semdgomi naSromisTvis:<br />

- moZebneT, xom ar Seicavs Txzuleba marTlweris punqtuaciis da<br />

gramatikuli xasiaTis Secdomebs. Tu Secdomebs gamoavlenT,<br />

gecodinebaT, ris gaumjobesebaze unda imuSaoT.<br />

- Tu pedagogi ambobs, rom daSvebuli gaqvT faq<strong>to</strong>brivi Secdomebi,<br />

gadaamowmeT, uxarisxo Canawerebi gaakeTeT naSromSi, Tu faqtebi<br />

gadaitaneT arasworad? aras<strong>and</strong>o wyarom xom ar SegiyvanaT<br />

SecdomaSi? rac ar unda aRmoaCinoT, gecodinebaT, rogor unda<br />

moiqceT momdevno naSromze muSaobisas.<br />

- Tu pedagogi nawers afasebs mxolod sakuTari TvalsazrisiT,<br />

moZebneT da daakvirdiT Sesabamis aspeqtebs. Tu pedagogs miaCnia,<br />

178


om naweri danawevrebulia, Zalian moklea, an dauxvewavia,<br />

gadaamowmeT winadadebebi me-11 TavSi warmodgenili safexurebis<br />

mixedviT. Tu pedagogs miaCnia, rom naweri ar aris kargad<br />

organizebuli an gaumarTavia, gadaamowmeT Txzuleba me-9 TavSi<br />

warmodgenili principebis mixedviT. pedagogis mier gamoTqmuli<br />

SeniSvnebis safuZvels yovelTvis ver ipoviT. Tumca, rodesac<br />

aRmoaCenT, gecodinebaT, momavalSi ra gamoasworoT.<br />

12.2 gaesaubreT xelmZRvanels<br />

Tu pedagogis komentarebi moicavs iseT sityvebs, rogoricaa<br />

araorganizebuli, alogikuri an dausabuTebeli da ver poulobT maT<br />

safuZvels, daniSneT Sexvedra xelmZRvanelTan. rogorc naSromze<br />

muSaobis yvela sxva safexuris SemTxvevaSi, es Sexvedrac ukeT<br />

warimarTeba, Tu dagegmavT da gaivarjiSebT kidec masSi:<br />

- Tu maswavleblis SeniSvnebi exeba marTlweris, punqtuaciis<br />

sakiTxebs da gramatikul Secdomebs, es Secdomebi msxvili<br />

SriftiT gaasworeT maswavlebelTan Sexvedramde, raTa daanaxoT,<br />

rom gaiTvaliswineT misi komentarebi.<br />

- nu gamoTqvamT ukmayofilebas niSnis gamo. garkveviT gaagebineT,<br />

rom, ubralod, gsurT gaigoT, ras emyareba komentarebi, raTa<br />

momavalSi SeZloT msgavsi Secdomebis Tavidan acileba.<br />

- yuradReba gaamaxvileT mxolod ramdenime komentarze. gaivarjiSeT<br />

SekiTxvebis dasmaSi, raTa mimarTva Tavaziani gamogivideT: ase ki ar<br />

mimarToT `Tqven brZanebT, rom naSromi araorganizebulia, Tumca,<br />

ar ambobT, ra<strong>to</strong>m,”; amis nacvlad, uTxariT: `SegiZliaT, damexmaroT,<br />

vnaxo, ra aris araswori naSromis wyobaSi, raTa SemdgomSi<br />

gaviTvaliswino?”<br />

- sTxoveT pedagogs, miganiSnoT, ra aris misi Sefasebis safuZveli da<br />

giTxraT, rogori unda yofiliyo esa Tu is monakveTebi. ase ki ar<br />

179


hkiTxoT: `ra ar mogewonaT?” aramed hkiTxeT, `konkretulad sad<br />

davuSvi Secdoma da rogor SemiZlia misi gamosworeba?”<br />

Tu pedagogi Sefasebis safuZvels garkveviT ver gixsniT, SeiZleba,<br />

naSromi Seafasa kompleqsurad da ara detalurad. Tu asea, masTan<br />

Sexvedra bevrs verafers SegZenT.<br />

pedagogTan Sexvedris gamarTva maSinac SegiZliaT, Tu umaRlesi Sefaseba<br />

miiReT. mniSvnelovania, gaigoT, rogor daimsaxureT es Sefaseba, vinaidan<br />

Semdgomi proeqti, savaraudod, ufro rTuli iqneba da SeiZleba, masze<br />

muSaobisas kvlav gamoucdel mkvlevarad igrZnoT Tavi. marTlac, nu<br />

gagikvirdebaT, Tu TiToeul axal naSromze muSaobisas aseTi grZoba<br />

dageuflebaT. es ucxo aravisTvis aris. Tumca, gegmis arsebobis<br />

SemTxvevaSi, rogorc wesi, am sirTules Tavs varTmevT xolme; merwmuneT,<br />

Tqvenc gamogivaT.<br />

180


13 kvlevis wardgena sxvadasxva formiT<br />

13.1 dagegmeT zepiri moxseneba<br />

13.1.1 daaviwroeT warsadgeni sakiTxi<br />

13.1.2 gaiazreT msmenels da mkiTxvels Soris arsebuli gansxvavebebi<br />

13.2 moamzadeT Tqveni prezentacia<br />

13.2.1 gaakeTeT Sesavlis monaxazi<br />

13.2.2 SeqmeniT Canawerebi moxsenebis ZiriTadi nawilisTvis, raTa Tvalis<br />

SevlebiT SegeZloT maTi gageba<br />

13.2.3 SeimuSaveT daskvna Sesavlis mixedviT<br />

13.2.4 moemzadeT SekiTxvebisTvis<br />

13.2.5 moamzadeT dasarigebeli masala<br />

13.3 dagegmeT stendze warmodgenili moxsenebis prezentacia<br />

13.4 dagegmeT Tqveni sakonferencio ganacxadi<br />

SesaZloa, jer Zalian gamoucdeli xarT saimisod, rom ifiqroT Tqveni<br />

naSromis gamoqveynebaze. Tumca, savaraudod, mis romeliRac nawils waradgenT<br />

zepiri moxsenebis saxiT audi<strong>to</strong>riis winaSe. zepiri moxsenebis momzadeba ufro<br />

iolia, vidre weriTisa. Tumca, am SemTxvevaSic saWiroa gegma da moxsenebis<br />

wardgenaSi gavarjiSeba. unda aRiniSnos, rom audi<strong>to</strong>riis winaSe sakuTari<br />

naSromis Sesaxeb mkafiod da damajereblad saubris unari Zalian<br />

mniSvnelovania nebismier specialobaSi. Tu sadoq<strong>to</strong>ro disertaciaze muSaobT,<br />

savaraudod, apirebT momavalSi naSromis dabeWdvas, magram vidre profesiul<br />

JurnalSi gagzavnideT, unda scadoT misi zepiri moxsenebis saxiT wardgena.<br />

am TavSi warmogidgenT, rogor gamoiyenoT gegma zepiri moxsenebis<br />

mosamzadebeli teqstis dasawerad. ganvixilavT, agreTve, moxsenebis sxvadasxva<br />

elementebisgan Semdgar formas, romelsac ewodeba stendze warmosadgeni<br />

moxseneba, sadac Serwymulia weriTi naSromis da zepiri moxsenebis elementebi.<br />

dabolos, ganvixilavT, rogor mzaddeba sakonferencio ganacxadi.<br />

181


13.1 dagegmeT zepiri moxseneba<br />

zepir moxsenebas werasTan SedarebiT ramdenime upiratesoba aqvs.<br />

moxsenebis wardgenis Semdeg kiTxva-pasuxis dros myisier ukukavSirs iRebT;<br />

msmeneli gamoxatavs reaqcias, romelic SeiZleba, iyos naklebad kritikuli,<br />

vidre es weriTi naSromis SemTxvevaSi iqneboda, gansakuTrebiT, Tu prezentacias<br />

miscemT mxolod axali ideebis mosmenis an axali monacemebis gamocdis saxes.<br />

magram imisaTvis, rom es reaqcia gamosadegi iyos, iseTive dakvirvebiT unda<br />

dagegmoT zepiri moxseneba, rogorc weriT moxsenebas dagegmavdiT.<br />

13.1.1 daaviwroeT warsadgeni sakiTxi<br />

savaraudod, moxsenebis warsadgenad mxolod ociode wuTi geqnebaT. (Tu<br />

naSroms kiTxulobT, rac nakleb rekomendebulia, es niSnavs striqonebs Soris<br />

orintervaliani daSorebis mqone araumetes Svid-aT gverdiani Txzulebis<br />

wakiTxvas.) amdenad, naSromi unda daiyvanoT mis ZiriTad arsamde an aqcenti<br />

gaakeToT mxolod mis romelime nawilze. ai, sami gavrcelebuli varianti:<br />

- problemis da argumentis monaxazis gacnoba. Tu problema axalia, xazi<br />

gausviT mis originalurobas. daiwyeT mokle SesavliT: literaturis<br />

mokle mimoxilva + SekiTxva + ras iwvevs pasuxis arcodna + debuleba<br />

(gadaxedeT 9.1); Semdeg ganmarteT mizezebi da SeajameT TiToeuli<br />

maTganis mtkicebulebebi .<br />

- qveargumentis reziume. Tu argumenti Zalian didia, aqcenti gakeTeT<br />

-<br />

ZiriTad qveargumentze. aRniSneT ufro masStaburi problema SesavalSi<br />

da daskvnaSi. Tumca, xazi gausviT, rom mxolod mis nawilze SeCerdebiT.<br />

meTodologia an monacemebis Sesaxeb angariSi. Tu warmoadgenT axal<br />

meTodologias an monacemebis wyaros, axseniT, ra<strong>to</strong>m aris is<br />

mniSvnelovani. Tavdapirvelad mokled warmoadgineT problema, Semdeg<br />

yuradReba gaamaxvileT imaze, Tu rogor SeiZleba am problemebis gadaWra<br />

Tqvens mier gamokvleuli axali meTodebis an monacemebis gamoyenebiT.<br />

13.1.2 gaiazreT msmenels da mkiTxvels Soris arsebuli gansxvavebebi<br />

momxseneblebs msmenelis gaRizianebis amouwuravi meTodebi aqvT. zogi<br />

maTgani robotis msgavsad imeorebs dazepirebul winadadebebs an Cahyurebs<br />

nawers da TiToeul gverds kiTxulobs, iSviaTad aixedavs zemoT, raTa<br />

182


vizualuri kontaqti daamyaros audi<strong>to</strong>riasTan. sxvebi warmoadgenen monacemebiT<br />

savse slaidebs, romelTa struqtura Semoifargleba msgavsi frazebiT: da axla<br />

am slaidSi warmodgenilia... aseT momxseneblebs miaCniaT, rom pasiuri msmeneli<br />

aqtiur mkiTxvels an dainteresebul mosaubres hgavs. es ar Seesabameba<br />

sinamdviles:<br />

- roca vkiTxulobT, SegviZlia, SevyovndeT, raTa davfiqrdeT da<br />

gavaanalizoT rTuli monakveTebi. wyobaze dakvirvebisTvis SegviZlia,<br />

CavxedoT qvesaTaurebs, abzacebis dasawyisebsac ki. Tu goneba<br />

-<br />

gagvefanteba, xelaxla wavikiTxoT.<br />

saubrisas SekiTxvebi SegviZlia, davsvaT maSinve, roca mogvafiqrdeba da<br />

vTxovoT sxva pirs, ganmar<strong>to</strong>s msjeloba an, ubralod, gaimeoros naTqvami.<br />

zepiri moxsenebis msmenels arc erTi zemoT aRniSnulis gakeTeba ar<br />

SeuZlia. mas sWirdeba motivacia, rom moisminos moxseneba, aseve, daxmarebac,<br />

rom advilad misdios momxseneblis azrovnebis nakads. winaaRmdeg SemTxvevaSi,<br />

SeiZleba, msmenels goneba gaefan<strong>to</strong>s da fiqrebSi wavides. amdenad, saubrisas<br />

erTmniSvnelovnad unda gamoxa<strong>to</strong>T mizani da, Tu naSroms kiTxulobT,<br />

winadadebebis struqtura gacilebiT martivi unda iyos, vidre weriT<br />

moxsenebaSi. amdenad, gamoiyeneT SedarebiT mokle winadadebebi, ufro Sesabamisi<br />

qvemdebareebiT (ix. 11.1.2). xSirad gamoiyeneT `me”, `Cven,” da `Tqven”. is, rac<br />

dauxvewav ganmeorebad eCveneba mkiTxvels, Cveulebriv, misaRebia msmenelisTvis.<br />

13.2 moamzadeT Tqveni prezentacia<br />

msmenelis yuradRebis SenarCuneba rom SeZloT, moxseneba waikiTxeT ara<br />

leqciis msgavsad, aramed megobruli saubris <strong>to</strong>niT; am unaris gamomuSaveba<br />

martivi ar aris, vinaidan cota Cvengans SeuZlia, ise weros, rogorc saubrobs<br />

da vinaidan umetes Cvengans Tanmimdevruli moxsenebis warsadgenad Canawerebi<br />

sWirdeba. Tu moxseneba unda waikiTxoT, nu waikiTxavT ori wuTSi erT gverdze<br />

mets (daaxloebiT, samasi sityva gverdze). dainiSneT dro da ikiTxeT ufro<br />

nela, vidre, Cveulebriv, saubrobT xolme. drodadro sagangebod aswieT Tavi<br />

da vizualuri kontaqti daamyareT audi<strong>to</strong>riasTan, gansakuTrebiT, roca rame<br />

mniSvnelovans ambobT. erTi gverdis wakiTxvisas ase moiqeciT sul mcire<br />

erTxel an orjer mainc.<br />

183


gacilebiT sjobs moxsenebis wakiTxva Canawerebis mixedviT. Tumca, amisTvis<br />

dagWirdebaT Canawerebis momzadeba.<br />

13.2.1 gaakeTeT Sesavlis monaxazi<br />

ocwuTiani zepiri moxsenebisTvis, Tavidanve unda SeZloT audi<strong>to</strong>riis interesis<br />

gaRviveba. amdenad, Sesavali moamzadeT ufro dakvirvebiT, vidre moxsenebis<br />

nebismieri sxva nawili. Sesavali SeqmeniT oTxi nawilisgan Semdgari problemis<br />

gacnobaze dafuZnebiT, romelic 10.1 nawilSia aRwerili, gamoiyeneT, agreTve,<br />

gegma (frCxilebSi mocemulia miaxloebiTi xangrZlivoba.)<br />

gamoiyeneT Canawerebi mxolod imisTvis, rom gaixsenoT oTxi nawili; is ar unda<br />

iyos moxsenebis wardgenis zedmiwevniTi scenari. Tu Sinaarsi ar gaxsovT, mzad<br />

ar xarT moxsenebis gasakeTeblad. Canawerebi sakmarisad sruli unda iyos<br />

saimisod, rom gaixsenoT Semdegi:<br />

1. kvleva, romelsac ganavrcobT, cvliT an asworebT (araumetes erTi wuTisa).<br />

2. kvlevis SekiTxvis warmodgena – risi arcodnis an ra Seuswavleli sakiTxis<br />

Sesaxeb isaubrebT (ocdaaTi wami an naklebi).<br />

3. pasuxi SekiTxvaze: mere ra? (ocdaaTi wami)<br />

es sami safexuri Zalian mniSvnelovania msmenelis dainteresebisTvis. Tu<br />

SekiTxva axali an sadavoa, meti dro dauTmeT mas. Tu mkiTxvelma icis misi<br />

mniSvnelovneba, swrafad aRniSneT is da ganagrZeT.<br />

4. debuleba, pasuxi sakvlev SekiTxvaze (ocdaaTi wami an naklebi).<br />

msmenels imTaviTve unda gaagebinoT pasuxi; es ufro mniSvnelovania maSin,<br />

roca waradgenT zepir moxsenebas. amdenad, misi arsi mainc aRniSneT maSinac,<br />

rodesac seriozuli safuZveli gaqvT mis boloSi warsadgenad. Tu maSinve ar<br />

warmoadgenT pasuxs, miniSneba mainc gaakeTeT masze.<br />

5. warmoadgineT moxsenebis struqtura (aTi an oci wami). amisTvis yvelaze<br />

gamosadegi gzaa sarCevis zepirad warmodgena: `pirvel rigSi ganvixilav...”<br />

184


weriTi moxsenebis SemTxvevaSi, msgavsi meTodis gamoyenebam SeiZleba, dauxvewavi<br />

naSromis STabeWdileba Seqmnas; magram, roca zepir moxsenebas akeTebT, ufro<br />

detalurad axsnaa saWiro. moxsenebis ZiriTad nawilze gadasvlisas<br />

ganmeorebiT warmoadgineT igive struqtura.<br />

gadaimeoreT Sesavli ara mxolod imi<strong>to</strong>m, rom misi sworad warmodgena SeZloT,<br />

aramed, agreTve, imisTvis, rom SeZloT audi<strong>to</strong>riasTan vizualuri kontaqtis<br />

damyareba. mogvianebiT SegiZliaT, CaixedoT CanawerebSi.<br />

gaiTvaliswineT, agreTve, rom sasurvelia, Sesavalze daaxloebiT sam wuTze met<br />

xans ar SeCerdeT.<br />

13.2.2 SeqmeniT Canawerebi moxsenebis ZiriTadi nawilisTvis, raTa Tvalis<br />

SevlebiT SegeZloT maTi gageba<br />

nu dawerT Canawerebs dasrulebuli winadadebebis formiT (miT umetes,<br />

abzacebs), romlebsac xmamaRla waikiTxavT; Canawerebi unda dagexmaroT, rom<br />

ucbad gadaxedoT moxsenebis struqturas da mniSvnelovan monakveTebSi saTqmel<br />

punqtebs. amdenad, Canawerebi ar unda warmoadgendes weriTi moxsenebidan<br />

gadmotanil winadadebebs; Canawerebi SeqmeniT Tavidan.<br />

TiToeuli ZiriTadi ideisTvis gamoiyeneT calke gverdi. TiToeul gverdze<br />

dawereT mTavari sakiTxebi, ara Temebis, aramed debulebebis saxiT,<br />

Semoklebuli formiT an (mxolod maSin, Tu ase unda moiqceT) dasrulebuli<br />

winadadebebis saxiT. mis zemoT SegiZliaT, daama<strong>to</strong>T mkafio gadasvla,<br />

qvesaTauris zepiri moxsenebis msgavsad: `pirveli sakiTxia...”<br />

TvalsaCinod moniSneT ZiriTadi sakiTxebi, raTa advilad SeZloT maTi cnoba.<br />

maT qveS, Temebis saxiT, CamoTvaleT Sesabamisi faqtebi. Tu Tqvens mier<br />

warmodgenili damamtkicebeli faqti moicavs ricxvebs an citatebs, albaT,<br />

mogiwevT maTi amowera. sxva SemTxvevaSi, Tqvens mier moyvanil faq<strong>to</strong>briv<br />

mtkicebulebas sakmarisad kargad unda icnobdeT, raTa SeZloT mis Sesaxeb<br />

audi<strong>to</strong>riis winaSe saubari.<br />

185


sakiTxebi ise daalageT, rom pirvel rigSi isaubroT yvelaze mniSvnelovan<br />

sakiTxebze. Tu saubari gigrZeldebaT (ZiriTadad, asea xolme), SegiZliaT<br />

gadaxvideT momdevno nawilze an, Tundac, daskvnaze da ar gamo<strong>to</strong>voT<br />

argumentis mniSvnelovani aspeqti. arasodes moamzadoT iseTi kulminaciuri<br />

wertili, romlis miRwevac ar SegiZliaT. Tu raime unda gamo<strong>to</strong>voT, kiTxvapasuxis<br />

nawilis dros daubrundiT am sakiTxs.<br />

13.2.3 SeimuSaveT daskvna Sesavlis mixedviT<br />

daskvna SeqmeniT ise, rom SesaZlebeli iyos misi damaxsovreba, vinaidan msmeneli<br />

gaimeorebs mas, rodesac dausvamen SekiTxvas, ra Tqva jonsma? sakmaod kargad<br />

daiswavleT daskvna, raTa SeZloT misi wardgenisas audi<strong>to</strong>riasTan vizualuri<br />

kontaqtis SenarCuneba da ar mogiwioT CanawerebSi Caxedva da iqidan amokiTxva.<br />

daskvna unda Sedgebodes Semdegi sami nawilisgan:<br />

- debuleba, ufro detaluri, vidre SesavalSi<br />

- Tu msmenels ufro ainteresebs varaudi an monacemebi, isinic SeajameT.<br />

- Tqveni pasuxi SekiTxvaze mere ra?<br />

- SegiZliaT, xelaxla warmoadginoT pasuxi Sesavlidan. Tumca, SeecadeT,<br />

daama<strong>to</strong>T axali pasuxi, im SemTxvevaSic ki, Tu igi hipoTezuria.<br />

- rCevebi Semdgomi kvlevisTvis, ra aris kidev gasakeTebeli?<br />

gaimeoreT daskvna, raTa zustad icodeT, ramdeni xani gWirdebaT mis<br />

warmosadgenad (ar unda aRematebodes erT an or wuTs). Semdeg, rodesac es dro<br />

dagrCebaT, warmoadgineT daskvna, maSinac ki, Tu ar dagisrulebiaT bolo<br />

(SedarebiT umniSvnelo) sakiTxebis Sesaxeb saubari. Tu ramdenime sakiTxi unda<br />

gamo<strong>to</strong>voT, isaubreT maT Sesaxeb kiTxva-pasuxis dros. Tu droze adre<br />

amTavrebT, moerideT improvizacias da drois gawelvas. Tu Tqvens Semdeg sxva<br />

gamodis, Tqvens mier gamouyenebeli dro mas dauTmeT.<br />

13.2.4 moemzadeT SekiTxvebisTvis<br />

Tu gagimarTlaT, moxsenebis Semdeg SekiTxvebs dagisvamen. amdenad, moamzadeT<br />

pasuxebi mosalodneli SekiTxvebisTvis. icodeT, rom dagisvamen SekiTxvebs<br />

monacemebis da wyaroebis Sesaxeb, gansakuTrebiT, im SemTxvevaSi, Tu moxsenebis<br />

dros ar SeexeT maT. Tu iseT sakiTxebze saubrobT, romlebic ukavSirdeba<br />

186


gamoCenil mkvlevrebs an kvleviT institutebs, moemzadeT imis Sesaxeb vrclad<br />

sasaubrod, Tu rogor ukavSirdeba Tqveni naSromi maT, gansakuTrebiT, Tu<br />

aRniSnuli mkvlevarebis an institutebis Sedegebis an midgomis sawinaaRmdego<br />

mosazrebebs gamoxatavT an uaryofT maT. mzad iyaviT, agreTve, imisTvis, rom<br />

SeiZleba, mogiwioT iseTi wyaros Sesaxeb dasmul SekiTxvebze pasuxis gacema,<br />

romlebzec arasodes gsmeniaT. saukeTeso politikaa aRiareba, rom es wyaro ar<br />

ginaxavT, magram gadaamowmebT. Tu SekiTxva keTilganwyobili <strong>to</strong>niT aris<br />

dasmuli, SeekiTxeT, ra<strong>to</strong>m aris wyaro Sesabamisi. nu moemzadebiT mxolod<br />

TavdacviTi pasuxebis gasacemad. gamoiyeneT SekiTxvebi, raTa xelaxla gausvaT<br />

xazi mTavar sakiTxebs an isaubroT sakiTxebze, romlebic, SesaZloa, gamogrCaT.<br />

dakvirvebiT mousmineT TiToeul SekiTxvas. Semdeg darwmundiT, rom gesmiT is,<br />

gaakeTeT pauza da erTi wuTiT dafiqrdiT pasuxze. Tu SekiTxva ver gaigeT,<br />

sTxoveT av<strong>to</strong>rs, Tavidan Camoayalibos is. pasuxs uneblied da TavdacviTi<br />

formiT nu gascemT. fasdaudebelia kargi SekiTxvebi, maSinac ki, Tu<br />

arakeTilganwyobili Cans. gamoiyeneT isini sakuTari Tvalsazrisis dasaxvewad.<br />

13.2.5 moamzadeT dasarigebeli masala<br />

moxsenebis wardgenisas SegiZliaT, waikiTxoT mcire citatebi an mniSvnelovani<br />

monacemebi. Tumca, Tu bevri citata an mniSvnelovani monacemi gaqvT, moamzadeT<br />

dasarigebeli masala. Tu moxsenebas slaidebis mixedviT akeTebT, daarigeT maTi<br />

nabeWdi aslebi. SegiZliaT, msmenels daurigoT, agreTve, ZiriTadi sakiTxebis<br />

monaxazi, sadac da<strong>to</strong>vebulia carieli adgilebi SeniSvnebis gasakeTeblad.<br />

13.3 dagegmeT stendze warmodgenili moxseneba<br />

stendze warmodgenili moxseneba -- es aris farTo dafa, romelzec warmoadgenT<br />

kvlevis reziumes, yvelaze Sesaferis damamtkicebel faqtebTan erTad. stendze<br />

warmodgenili moxsenebis prezentacia, rogorc wesi, imarTeba derefnebSi an<br />

did oTaxSi, sadac bevri sxva momxsenebelia. adamianebi gadainacvleben erTi<br />

stendidan momdevnoze da momxseneblebs usvamen SekiTxvebs. stendze<br />

187


warmodgenili moxsenebis gamoyenebiT, xdeba weriTi da zepiri moxsenebis<br />

dadebiTi aspeqtebis gaerTianeba. isini, vinc kiTxuloben stendze warmodgenil<br />

moxsenebas, ufro ukeT daakvirdebian mas, vidre msmeneli, maT SeuZliaT<br />

daeyrdnon TvalsaCino vizualur signalebs, romlebic gamoyenebuli gaqvT<br />

masalis organizebisTvis – ujrebi, xazebi, ferebi da sxvadasxva zomis SriftiT<br />

dawerili saTaurebi.<br />

SegiZliaT stendze warmodgenili moxseneba aawyoT arsebuli kompiuteruli<br />

programebis da internet saitebis gamoyenebiT, romelTa daxmarebiTac xarisxian<br />

produqts SeqmniT. Tumca, rac Seexeba Tavad teqts, misi momzadebisas unda<br />

gaiTvaliswinoT saxelmZRvanelo principebi, rom naSromis xmamaRla wakiTxva<br />

SeZloT. mniSvnelovania kidev ramdenime sakiTxis gaTvaliswineba:<br />

1. argumenti dayaviT doneebad. argumenti vizualurad warmoadgineT sam doneze:<br />

- gamoyaviT mokle mimoxilva an problemis aRwera da reziume stendze<br />

warmodgenili moxsenebis zeda nawilSi (CasviT ujraSi, gamoiyeneT didi<br />

Srifti, d a.S.).<br />

- mis qveS CamoTvaleT varaudebi, rogorc qvesaTaurebi nawilSi, sadac<br />

mocemulia argumentis Sejameba.<br />

- am nawilis qveS xelaxla ganacxadeT varaudebi da maT qveS daajgufeT<br />

damtkicebeli faqtebi.<br />

2. ganmarteT yvela grafiki da cxrili. TiToeul grafikTan, warweris garda,<br />

daamateT ramdenime winadadeba, sadac axsnili iqneba, ra aris mniSvnelovni<br />

monacemebSi da rogor amyarebs isini varauds da debulebas (gadaxedeT 7.7 da<br />

8.3.1).<br />

13.4 dagegmeT sakonferencio SeTavazeba<br />

konferenciebze sityviT gamosvla kargi saSualebaa naSromis gasacnobad.<br />

Tumca, imisTvis, rom migiwvion moxsenebiT gamosasvlelad, Cveulebriv, unda<br />

waradginoT ganacxadi. es winadadeba naSromis sityvasityviT Sejameba ki ar<br />

188


unda iyos, aramed informacia, romelsac `liftSi naxevar wuTSi mouyvebiT”<br />

adamians – rasac etyodiT vinmes, romelic liftSi SegxvdebodaT da vinc<br />

dainteresdeboda da gkiTxavdaT: ra sityviT gamodixarT dRes? (faq<strong>to</strong>brivad,<br />

dakvirvebiT momzadebuli da gavarjiSebuli `liftSi moyolili ambavi”<br />

gansakuTrebiT gamosadegia naSromis garSemo nebismieri saubrisTvis,<br />

gansakuTrebiT interviuebis dros).<br />

`liftSi moyolili ambavi” Sedgeba sami nawilisgan:<br />

- problemis gancxadeba, romelSic xazgasmulia pasuxi SekiTxvaze mere ra?<br />

- debulebis da ZiriTadi varaudebis monaxazi.<br />

- yvelaze mniSvnelovani damamtkicebeli faqtebis Sejameba.<br />

konferenciaze msmenels naklebad ainteresebs, ra sityvebs iyenebT; maTTvis<br />

ufro mniSvnelovania gaigon, ra<strong>to</strong>m unda moisminon moxseneba. Tqveni mizania,<br />

daayenoT kvlevis SekiTxva da pasuxi gasceT oponentebis SekiTxvaze: mere ra?<br />

amdenad, aqcenti gaakeTeT imaze, ra wvlili Seaqvs debulebas sakvlev sferoSi,<br />

gansakuTrebiT, ra aris masSi nova<strong>to</strong>ruli an sadavo. Tu ganixilavT manamde<br />

ganxorcielebuli kvlevis farglebSi Seswavlil sakiTxs, aRniSneT is. Semdeg<br />

yuradReba gaamaxvileT Tqvens axal monacemebze an axal debulebaze,<br />

gamomdinare iqidan, romelia ufro originaluri.<br />

icodeT, rom oponentebma xSirad Tqvenze naklebi ician Temis Sesaxeb da<br />

SeiZleba, dasWirdeT daxmareba Tqveni sakiTxis mniSvnelovnebis danaxvisTvis.<br />

amdenad, mas Semdegac ki, rac pasuxs gascemT pirvel mere ra? SekiTxvaze, kvlav<br />

dasviT da gaeciT mas pasuxi da, Tu SegiZliaT, kidev erTxel gaimeoreT igive.<br />

konferenciaze isaubrebT Tu mxolod mosmena mogiwevT, damokidebulia ara<br />

mxolod kvlevis xarisxze, aramed SekiTxvis mniSvnelovnebazec.<br />

189


14 kvlevis arsis Sesaxeb<br />

rogorc aRvniSneT, jerovani daskvnis miReba kvlevis garda mravali sxva<br />

gziT aris SesaZlebeli: SegviZlia, daveyrdnoT intuicias, grZnobas, Sinagan<br />

gamWriaxobasac ki. Tumca, WeSmariteba, romelsac Cven am saSualebebis<br />

gamoyenebiT davadgenT, subieqturia. rodesac sxvebs vTxovT, irwmunon Cveni<br />

Sexeduleba da imoqmedon mis mixedviT, Cvens grZnobebs ver SevTavazebT<br />

damamtkicebel faqtebad; mxolod is SegviZlia, vTxovoT, endon Cvens Sinagan<br />

gamocdilebas da debulebebs.<br />

Tumca, mecnieruli WeSmaritebani da maTi aRmoCenis gzebi sajaro<br />

SeswavlisTvis unda iyos xelmisawvdomi. debulebebs vafuZnebT yvelasTvis<br />

xelmisawvdom faqtebze da logikuri msjelobis principebze, romlebsac,<br />

vimedovnebT, rom Cveni mkiTxveli gonivrulad miiCnevs. Semdgom mkiTxveli am<br />

yovelives gamocdis yvela SesaZlo saSualebis gamoyenebiT. SeiZleba, es maRal<br />

st<strong>and</strong>arts niSnavs, magram es asec unda iyos, Tuki moveliT, rom sxvebi sakuTar<br />

codnas da moqmedebebs, sakuTar cxovrebasac ki, daayrdnoben imas, ris<br />

dajerebasac vTxovT.<br />

rodesac aRiarebT principebs, romlebic ayalibebs sazogadoebriv,<br />

faqtebze dafuZnebul rwmenas, aRiarebT kidev or princips, romlebsac Znelad<br />

Tu avuvliT gverds. pirveli Seexeba Cvens damokidebulebas av<strong>to</strong>ritetul<br />

wyarosTan. sul raRac xuTi saukunis win codnis gaumjobesebis mizniT<br />

faq<strong>to</strong>brivi mtkicebulebebis safuZvelze kvlevis warmoeba xSirad safrTxed<br />

aRiqmeboda. gavlenian pirTa Soris mravals sjeroda, rom mniSvnelovani<br />

WeSmaritebani cnobili iyo da rom mecnieris saqmes maTi SenarCuneba da<br />

gadacema warmoadgenda da araviTar SemTxvevaSi – maTi eWvqveS dayeneba. Tu<br />

axali faqtebi eWvqveS ayenebda damkvidrebul Sexedulebas, rogorc wesi,<br />

Sexeduleba gadawonida xolme faqtebs. mravalma, vinc gabeda, rom faqtebis<br />

safuZvelze misuliyo iseT daskvnebamde, romlebic eWvqveS ayenebda<br />

damkvidrebul azrs, gadaasaxles, daapatimres, rig SemTxvevebSi, sikvdiliTac ki<br />

dasajes.<br />

dResac ki, adamianma, romelic faqtebis safuZvelze msjelobs, SeiZleba,<br />

gaaRizianos is, vinc damkvidrebul Sexedulebas iziarebs. magaliTad, zogierTi<br />

is<strong>to</strong>rikosi acxadebs, rom arsebuli faqtebis erTobliobis safuZvelze,<br />

savaraudod, Tomas jefersoni Tavisi monis, sali hemingis Svilebidan erTis<br />

mama mainc iyo. sxvebi ar iziareben am mosazrebas, ara imi<strong>to</strong>m, rom ukeTesi<br />

Semxvedri faqti gaaCniaT, aramed Zlierad damkvidrebuli Sexedulebis gamo:<br />

jefersonis donis adamiani aseT rames ar gaakeTebda (ix. 5.5). Tumca, kvlevis<br />

sferoSi, rogorc akademiur, ise profesiul kvlevaSi, kargi faq<strong>to</strong>brivi<br />

mtkicebulebebi da gonivruli msjeloba yovelTvis gadawonis damkvidrebul<br />

rwmenas, yovel SemTxvevaSi, ase unda iyos.<br />

msoflios zogierT nawilSi jer isev ufro mniSvnelovnad miaCniaT<br />

damkvidrebuli Sexedulebebis dacva, vidre maTi Semowmeba. Tumca, sxvagvarad<br />

vfiqrobT isini, visac gvesmis, raoden mniSvnelovania kvleva: Cven migvaCnia, rom<br />

araTu SegviZlia, aramed unda davayenoT kidec kiTxvis niSnis qveS<br />

damkvidrebuli azri, ganurCevlad imisa, ramdenad av<strong>to</strong>ritetul pirs sjera<br />

misi – im pirobiT, rom pasuxebs davafuZnebT sarwmuno varaudebze, romlebic,<br />

Tavis mxriv, s<strong>and</strong>o faqtebze iqneba damyarebuli.<br />

Tumca, mxolod es principi ar aris sakmarisi. roca debulebas<br />

warmovadgenT, araTu unda movelodeT, aramed unda vurCioT kidec sxvebs,<br />

190


eWvqveS daayenon ara mxolod debuleba, is gzac ki, romlis gamoyenebiTac<br />

mivediT am debulebamde, raTa maT dagvisvan SekiTxva: ra<strong>to</strong>m fiqrobT ase?<br />

aseTi SekiTxvebis mosmena iSviaTad aris sasiamovno. Tumca, Cven valdebulni<br />

varT, keTilganwyobiT movisminoT sawinaaRmdego azri, eWvi da TavSekavebuli<br />

SeniSvna, romlebic erTianobaSi gulisxmobs Semdegs: ar veTanxmebi, yovel<br />

SemTxvevaSi, jer ar mjera. rac ufro metad davayenebT eWvqveS damkvidrebul<br />

Sexedulebebs, miT ufro mzad unda viyoT aseTi SekiTxvebis misaRebad da maTze<br />

sapasuxod, vinaidan SeiZleba, am kiTxva-pasuxis Sedegad adamianebma uari Tqvan<br />

im Sexedulebebze, risac Zlier sjeraT.<br />

rodesac zogierTi studenti aseT winaaRmdegobebs xvdeba, uWirs maTTan<br />

gamklaveba. zogs miaCnia, rom eWvqveS dayeneba imisa, risic sjera, ar aris<br />

WeSmaritebis aqtiuri Zieba, aramed pirdapiri Tavdasxmaa maTSi myarad<br />

fesvgadgmul Rirebulebebze. sxvebs cinikuri skepticizmi ipyrobs, eWvqveS<br />

ayeneben yvelafers da arafris sjeraT. adamianebis nawili uazro<br />

fardobiTobaSi eSvebian: `TiToeul Cvengans aqvs ufleba, hqondes Tavisi<br />

Sexeduleba. amdenad, yvela Sexeduleba sworia maTTvis, visac misi sjera!”<br />

mravali saerTod uaryofs ara mxolod pasuxebs, romlebmac SeiZleba, eWvqveS<br />

daayenos maTi Sexeduleba, aramed im SekiTxvebsac, romlebmac es pasuxi<br />

gamoiwvia.<br />

magram profesiul, samecniero da samoqalaqo sferoebsa da politikaSic<br />

ki, gamocdilebis Sedegad miRebul codnas da didi ZalisxmeviT mopovebul<br />

Sexedulebas ver Secvlis piradi mosazreba, relativisturi Sexeduleba<br />

WeSmaritebis Sesaxeb, an mosaxerxebeli, damkvidrebuli Sexeduleba.<br />

es ar niSnavs, rom naCqarevad unda vTqvaT uari didi xnis win<br />

damkvidrebul da drois mier gamocdil Sexedulebebze. Cven maT SevcvliT<br />

mxolod mas Semdeg, rac gveqneba saimedo argumentebi, romlebic emyareba<br />

gonivrul varaudebs. es ukanaskneli, Tavis mxriv, emyareba saukeTeso faqtebs da<br />

keTilganwyobil, imavdroulad saguldagulo azrTa gacvla-gamocvlas, romlis<br />

drosac maqsimalurad kritikulad gamoicdeba argumentebi. anu, maSin gavxdebiT<br />

pasuxismgeblobiT aRsavse damcveli, rodesac SegveZleba, SevqmnaT sakuTari<br />

gonivruli argumentebi, romelTa gamoyenebiTac gamoicdeba da Sefasdeba<br />

sxvebis debulebebi.<br />

am yvelafris praqtikuli gamoyeneba SeiZleba, sakurso naSromSi ver<br />

ixiloT. Tumca, miuxedavad mSrali xasiaTisa, nebismieri audi<strong>to</strong>riisTvis<br />

gamiznuli kvleviTi Txzuleba aris dialogi, romelic unda iyos sarwmuno,<br />

erToblivi, magram detaluri Seswavla imisa, risi unda gvjerodes da risi -<br />

ara.<br />

191


nawili meore<br />

wyaroebis miTiTeba<br />

15. zogadi Sesavali wyaros damowmebis wesebis Sesaxeb<br />

15.1 ra<strong>to</strong>m mivuTiTebT gamoyenebul literaturas<br />

15.2 wyaros miTiTebasTan dakavSirebuli moTxovnebi<br />

15.2.1 rodis unda mivuTiToT wyaro<br />

15.2.2 ra informacia unda CairTos citirebaSi<br />

15.3 wyaros damowmebis ori stili<br />

15.3.1 sqolioSi miTiTebis stili<br />

15.3.2 teqsturi miTiTebis stili<br />

15.4 eleqtronuli wyaroebis damowmeba<br />

15.4.1 internetwyaroebi<br />

15.4.2 sxva eleqtronuli matareblebi<br />

15.5 miTiTebis momzadeba<br />

15.6 miTiTebis programebis Sesaxeb<br />

mkvlevris upirvelesi movaleobaa sworad moiyvanos faqtebi, mere ki<br />

uTxras mkiTxvels, sad moipova isini. amisaTvis mkvlevarma unda<br />

miuTiTos is wyaroebi, saidanac moipova faqtebi, ideebi an sityvebi,<br />

romlebsac iyenebs naSromSi.<br />

15.1 ra<strong>to</strong>m mivuTiTebT gamoyenebul literaturas<br />

wyaros damowmebas vaxdenT, sul cota, oTxi mizezis gamo:<br />

1. jerovnad dafasebis mizniT. kvleva ar aris martivi saqme. is, vinc<br />

kargad axorcielebs kvlevas, iRebs konkretul jildos – Tanxas,<br />

dawinaurebas, karg niSans, diploms da a.S. Tumca, aranakleb<br />

mniSvnelovania aRiareba, kmayofileba da av<strong>to</strong>riteti, rodesac<br />

vinmes saxeli asocirdeba codnasTan, romelsac sxvebi afaseben da<br />

iyeneben. zogierTi mkvlevrisTvis es erTaderTi gasamrjeloa.<br />

amdenad, sxvisi naSromis damowmebisas av<strong>to</strong>ris mimarT gamoxatavT<br />

pativiscemas, romelic man daimsaxura. (agreTve, Tavs icavT<br />

plagiatis braldebisgan; ix. 7.9.)<br />

192


2. mkiTxvelis dasarwmuneblad faqtebis sizusteSi. mkvlevrebi<br />

wyaroebis citirebas axdenen, raTa sxva mkvlevrebs samarTlianad<br />

moeqcnen, agreTve, raTa moipovon mkiTxvelis ndoba. mxolod<br />

faqtebis sworad moyvana ar aris sakmarisi. mkiTxvels unda<br />

acnoboT im wyaros Sesaxebac, saidanac es faqtebi moiyvaneT, raTa<br />

maT SeZlon faqtebis s<strong>and</strong>oobis Sefaseba, Tundac, gadamowmeba, Tu<br />

amis survili gauCndebaT. mkiTxveli ar endoba wyaros, romelic<br />

misTvis ucnobia da romelsac ver moZebnis. Tu mkiTxveli ar<br />

endoba Tqvens mier damowmebul wyaros, ar irwmunebs arc Tqvens<br />

mier moyvanil faqtebs; da Tu faqtebs ar irwmunebs, ar daijerebs<br />

Tqvens arguments. wyaroebis srulad, zustad da saTanadod<br />

damowmeba pirveli nabijia mkiTxvelis ndobis mopovebisken.<br />

3. mkiTxvelisTvis kvlevis im tradiciis saCveneblad, romelsac<br />

emyareba Tqveni naSromi. mkvlevrebi im wyaroebs miuTiTeben, romlis<br />

monacemebsac iyeneben; amas garda, isini miuTiTeben im naSroms,<br />

romelsac avrcoben, amyareben, kiTxvis niSnis qveS ayeneben an<br />

asworeben. es miTiTeba exmareba mkiTxvels ara mxolod Tqveni,<br />

konkretuli naSromis gagebaSi, aramed mis dakavSirebaSi Sesabamisi<br />

sferos sxva kvlevebTan.<br />

4. raTa mkiTxvels SeuwyoT xeli, rom misdios an ganavrcos Tqveni<br />

kvleva. bevri mkiTxveli kvleviT naSromSi miTiTebul wyaroebs<br />

iyenebs ara naSromis s<strong>and</strong>oobis Sesamowmeblad, aramed sakuTari<br />

proeqtis gansaxorcieleblad. amdenad, Tqveni citirebebi<br />

daexmareba sxvebs ara mxolod Tqveni gzis gagrZelebaSi, aramed<br />

kvlevebis axali mimarTulebiT ganxorcielebaSic.<br />

15.2 wyaros miTiTebasTan dakavSirebuli moTxovnebi<br />

wyaros damowmebasTan dakavSirebuli moTxovnebi rom<br />

daakmayofiloT, unda icodeT, rodis unda CarToT naSromSi wyaros<br />

Sesaxeb miTiTeba da wyaros Sesaxeb ra informacia SeitanoT masSi.<br />

15.2.1 rodis unda mivuTiToT wyaro<br />

meSvide TavSi, kerZod, 7.9 punqtSi, detalurad aris ganxiluli,<br />

rodis unda gaakeToT citireba sxva wyaroebidan gamoyenebuli<br />

masalebisTvis. mokled rom vTqvaT, citireba aucilebelia Semdeg<br />

SemTxvevebSi:<br />

- rodesac wyarodan citata sityvasityviT mogyavT (ix., agreTve, 25-e<br />

Tavi citatebis Sesaxeb).<br />

- rodesac akeTebT ideebis perifrazs, romlebic dakavSirebulia<br />

konkretul wyarosTan, im SemTxvevaSic ki, Tu zustad wyaroSi<br />

gamoyenebul sityvebs ar iyenebT.<br />

- rodesac iyenebT nebismier ideas, monacems an meTods, romelic<br />

SeiZleba, miekuTvnos nebismier wyaros, romelsac gaecaniT.<br />

193


ogorc 15.1 punqtSi aRvniSneT, citireba SegiZliaT, gamoiyenoT,<br />

agreTve, imisaTvis, rom mkiTxvelis yuradReba miapyroT wyaroebs,<br />

romlebic Seesabameba Tqveni argumentis konkretul nawils, magram<br />

rodesac ar mogyavT citata an perifrazi am wyarodan. aseTi miTiTebebi<br />

mianiSnebs imaze, rom icnobT am wyaroebs, miuxedavad imisa, rom maTSi<br />

mocemulia debulebebi, romlebic ar emTxveva Tqvensas.<br />

15.2.2 ra informacia unda CairTos citirebaSi<br />

wyaroebis damowmebis xangrZlivi tradiciis ganmavlobaSi, rodesac<br />

sxvadasxva sferoSi moRvawe mkvlevrebma daiwyes sxvadasxvanairad wera,<br />

maT SeimuSaves, agreTve, wyaroebis miTiTebis da dokumentirebis<br />

Taviseburi gzebi. mas Semdeg, rac moxda wyaros miTiTebis meTodebis<br />

st<strong>and</strong>artizacia, mkvlevrebs uwevT ara mxolod erTi an ori<br />

st<strong>and</strong>artidan, aramed sxvadasxva st<strong>and</strong>artebidan maTTvis Sesaferisi<br />

meTodis amorCeva.<br />

wyaros damowmebis stilebi gansxvavdeba maTSi CarTuli<br />

elementebiT da am elementebis formatiT. Tumca, maT erTi mizani<br />

aerTianebs: mkiTxvelisTvis im informaciis miwodeba, romelic sWirdebaT<br />

wyaros amosacnobad da mosaZieblad. wyaroebis udidesi nawilis, maT<br />

Soris, wignebis, statiebis, gamouqveynebeli dokumentebis, internetSi<br />

ganTavsebuli wyaroebis da sxva werilobiTi masalebis Sesaxeb<br />

warmodgenili informacia unda Seicavdes pasuxebs Semdeg SekiTxvebze:<br />

- vin dawera Txzuleba, vin Cautara redaqtireba an Targmna teqsti<br />

(zogjer, vin gaakeTa es yvelaferi)?<br />

- ra monacemebiT SeiZleba teqstis amocnoba? es moicavs Txzulebis<br />

saTaurs da qvesaTaurs; Jurnalis, krebulis an im seriebis<br />

saTaurs, sadac is aris Setanili, agreTve, <strong>to</strong>mis nomers, gamocemis<br />

nomers an sxva informacias, romlis mixedviT SesaZlebelia misi<br />

dadgena; aseve, gverdis nomrebs, internet misamarTs an sxva<br />

informacias adgilis Sesaxeb, Tu miTiTeba keTdeba SedarebiT<br />

vrceli teqstis konkretul nawilze.<br />

- vin da rodis gamoaqveyna teqsti? es moicavs gamomcemlobis<br />

dasaxelebas, publikaciis adgilsa da TariRs an miTiTebas, rom<br />

dokumenti ar aris gamoqveynebuli.<br />

sxva wyaroebisTvis, rogorica audio da video Canawerebi,<br />

gansxvavebuli detalebis miTiTebaa saWiro. Tumca, informacia maT<br />

Sesaxebac unda gvaZlevdes pasuxs imave SekiTxvebze: vin dawera, vin<br />

Cautara redaqtireba, Targmna an Seadgina wyaro? ra monacemebiT<br />

SeiZleba wyaros povna? vin gamoaqveyna da rodis?<br />

mkiTxveli moelis, rom gamoiyenebT wyaros damowmebis im stils,<br />

romelic Seesabameba maT konkretul sferos ara, ubralod, imi<strong>to</strong>m, rom<br />

194


maTTvis es stili nacnobia, aramed imis gamo, rom misi gamoyenebiT,<br />

aCvenebT mkiTxvels, rom icnobT maT Rirebulebebs da wesebs. Tumca, unda<br />

aRiniSnos, rom detalebi martivi ar aris: rodis unda gamoiyenoT<br />

asomTavruli, wertilebi, mZime, rodis unda gamo<strong>to</strong>voT adgili. Tumca,<br />

Tu am mcire elementebs sworad ar asaxavT, mkiTxvelTa did nawils<br />

gauCndeba eWvi, ramdenad SeiZleba Tqveni ndoba ufro masStabur<br />

sakiTxebSi. mkvlevrebis umravlesoba ar cdilobs am detalebis<br />

dazepirebas. isini, ubralod, swavloben wyaros damowmebis im formas,<br />

romelsac yvelaze xSirad iyeneben, raTa gamudmebiT ar mouwioT<br />

Sesabamisi wesebis moZebna. xolo im wyaroebis miTiTebis dros, romlebic<br />

nakleb gavrcelebulia an uCveulo elementebs Seicavs, xelmZRvaneloben<br />

am wignis msgavsi saxelmZRvaneloTi.<br />

15.3 wyaros miTiTebis ori stili<br />

winamdebare wignSi ganxilulia wyaros miTiTebis ori yvelaze<br />

gavrcelebuli forma. erT maTgans ewodeba sqolioSi miTiTebis stili<br />

(romelic farTod gamoiyeneba humanitarul mecnierebebSi da zogjer<br />

socialur mecnierebebSi) da meores _ teqsturi miTiTebis stili<br />

(romelic, ZiriTadad, gamoiyeneba socialur da sabunebismetyvelo<br />

mecnierebebSi). Tu darwmunebuli ar xarT, romeli stili gamoiyenoT<br />

naSromSi, rCevisTvis mimarTeT instruq<strong>to</strong>rs.<br />

SesaZloa, sxvadasxva SemTxvevaSi (magaliTad, xelovnebis is<strong>to</strong>riis<br />

kurssa da politikur mecnierebaTa kursSi) sxvadasxva stilis gamoyeneba<br />

mogTxovon. Tumca, konkretul naSromSi Tanmimdevruloba daicaviT da<br />

erTi stili gamoiyeneT.<br />

Tu kvleviT sferoSi moRvaweoba axali dawyebuli gaqvT, gaecaniT<br />

am nawils, sadac mokled aris aRwerili wyaros miTiTebis ori stilis<br />

gamoyenebis principebi. Semdeg, Tu sqolioSi miTiTebis stils iyenebT,<br />

gaecaniT me-16 Tavs, sadac ixilavT am stilis mimoxilvas da gaecaniT me-<br />

17 Tavs, sadac ixilavT detalur saxelmZRvanelo principebsa da<br />

magaliTebs, rogor gaakeToT wyaroebis umetesi saxeobebis citireba. Tu<br />

sqolioSi miTiTebis stils iyenebT, am stilis mimoxilva da detaluri<br />

ganxilva, Sesabamisad, warmodgenilia me-18 da me-19 TavebSi.<br />

15.3.1 sqolioSi miTiTebis stili<br />

rodesac sqolioSi miTiTebis stiliT akeTebT citirebas, wyaros<br />

mianiSnebT im winadadebis boloSi indeqsis dasmiT, romelSic<br />

moixseniebT wyaros:<br />

is acxadebs, rom `gaurkvevlobebiT mocul samyaroSi nabeWdi masalebis mZlavri<br />

instrumentis saxiT gamoyeneba SeiZleba.” 1<br />

Semdeg saTanadod danomril SeniSvnaSi miuTiTebT am citatis<br />

wyaros. miTiTebaSi mocemulia informacia wyaros Sesaxeb (av<strong>to</strong>ri,<br />

195


saTauri da informacia publikaciis Sesaxeb), agreTve, miuTiTebT<br />

Sesabamisi gverdis nomrebs. SeniSvnebi ibeWdeba gverdis qveda nawilSi<br />

(ewodeba sqolioebi) an naSromis boloSi, siis saxiT (ewodeba<br />

SeniSvnebi). yvela SeniSvnas erTidaigive zogadi forma aqvs:<br />

N: 1. Adrian Johns, The Nature of The book: Print <strong>and</strong> Knowledge in Making (<strong>Chicago</strong>: University of <strong>Chicago</strong><br />

Press, 1998), 623.<br />

N: 1. adrian jonsi, wignis buneba: gamomcemloba da codnis Seqmnis procesi (Cikago:<br />

Cikagos universitetis gamomcemloba, 1998), 623.<br />

Tu imave teqsts isev miuTiTebT, SegiZliaT, Semdgomi SeniSvnebi<br />

SeamokloT:<br />

N: 5. Johns, Nature of The book, 384-385.<br />

N: 5. jonsi, wignis buneba, 384-385<br />

umetes SemTxvevebSi wyaroebs miuTiTebT, agreTve, naSromis<br />

boloSi, bibliografiis nawilSi. es CamonaTvali, Cveulebriv, moicavs<br />

TiToeul wyaros, romelic miTiTebuli gaqvT SeniSvnaSi da zogjer sxva<br />

wyaroebs, romlebsac gaecaniT, magram ar miuTiTeT. bibliografiaSi<br />

miTiTebuli TiToeuli erTeuli moicavs igive informacias, rasac sruli<br />

SeniSvna, Tumca, is odnav gansxvavebuli formiT aris warmodgenili:<br />

N: Johns, Adrian, The Nature of The book: Print <strong>and</strong> Knowledge in Making. <strong>Chicago</strong>:<br />

University of <strong>Chicago</strong> Press, 1988.<br />

N: jonsi, Adrian, wignis buneba: gamomcemloba da codnis Seqmnis procesi. Cikago:<br />

Cikagos universitetis gamomcemloba, 1998<br />

15.3.2 teqsturi miTiTebis stili<br />

teqtsturi miTiTebis stilis gamoyenebisas wyaros gamoyenebis Sesaxeb<br />

miniSnebas akeTebT CarTuli citirebiT (av<strong>to</strong>ri, TariRi da Sesabamisi<br />

gverdis nomrebi). CarTul citirebas urTavT citatis Semdgom.<br />

is acxadebs, rom `gaurkvevlobebiT mocul samyaroSi, nabeWdi masalebis<br />

mZlavri instrumentis saxiT gamoyeneba SeiZleba.” (Johns, 1998, 623).<br />

naSromis bolos, gamoyenebuli literaturis CamonaTvalSi<br />

aRniSnavT yvela wyaros. es CamonaTvali, rogorc wesi, moicavs nebismier<br />

wyaros, romelic miTiTebuli gaqvT frCxilebSi Casmul citirebaSi da<br />

zogjer sxva wyaroebsac, romlebsac gaecaniT, magram citireba ar<br />

mogixdeniaT. gamoyenebuli literaturis CamonaTvlis TiToeuli statia<br />

moicavs srul bibliografiul informacias wyaros Sesaxeb, vinaidan es<br />

196


informacia ar aris CarTul citirebaSi. gamoyenebuli literaturis<br />

CamonaTvlis yvela erTeuls erTi da igive zogadi forma aqvs:<br />

N: Johns, Adrian. 1998. The Nature of The book: Print <strong>and</strong> Knowledge in Making. <strong>Chicago</strong>:<br />

Univ. of <strong>Chicago</strong> Press.<br />

N: jonsi, Adrian. 1998. wignis buneba: gamomcemloba da codnis Seqmnis procesi. Cikago:<br />

Cikagos univ. gamomc.<br />

15.4 eleqtronuli wyaroebis damowmeba<br />

beWdviT epoqaSi ganviTarda citirebis st<strong>and</strong>artuli formebi.<br />

Tumca, mkvlevrebi axla sul ufro metad eyrdnobian wyaroebs, romlebic<br />

internetSi an sxva eleqtrobul wyarozea ganTavsebuli. wyaroebis es<br />

axali forma ukve sakmarisad didi xania arsebobs saimisod, rom<br />

mkvlevrebs SeeqmnaT st<strong>and</strong>artuli citirebis formebi, romlebic<br />

misadagebulia maT specialur maxasiaTeblebze, gansakuTrebiT, maT<br />

droebiT da cvalebad xasiaTze.<br />

15.4.1 internetSi ganTavsebuli wyaroebi<br />

wyaroebi, romlebic internetSia ganTavsebuli, TavisTavad,<br />

naklebad mdgradia, vidre nabeWdi wyaroebi.<br />

- internetSi ganTavsebuli masalebis Secvla Zalian iolia, xSirad<br />

arc imas miuTiTeben, rom masalaSi cvlilebebi Seitanes. zogierT<br />

saitze miTiTebulia cvlilebis Setanis TariRi, Tumca, bevri amas<br />

ar mianiSnebs. ar arsebobs st<strong>and</strong>artebi imis gansasazRvrad, Tu ra<br />

moculobis cvlileba iTvleba Sesworebad, amdenad, cvlilebebis<br />

Setanis TariRi erT vebsaitze SeiZleba, gulisxmobdes marTlweris<br />

Secdomis gasworebas, meoreSi ki, faq<strong>to</strong>brivi monacemebis an<br />

debulebebis cvlilebas.<br />

- mraval vebsaitze ar aris miTiTebuli av<strong>to</strong>ri, gamomcemeli an<br />

sponsori. amis gamo aseTi wyaroebi uTanabrdeba sxva anonimur<br />

wyaroebs da seriozuli dakonkretebis gareSe nakleb savaraudoa,<br />

seriozuli gamoyenebisTvis rom s<strong>and</strong>o iyos (ix. 3.4.3).<br />

- internetSi ganTavsebuli masala SeiZleba, imavdroulad<br />

xelmisawvdomi iyos erTze meti saitidan, zogi maTgani ufro<br />

saimedoa, vidre sxva.<br />

- internetSi ganTavsebuli wyaroebis umetesoba ganTavsebulia URLze<br />

(resursis st<strong>and</strong>artuli loka<strong>to</strong>ri). Tumca URL-ebi cvalebadia.<br />

ar arsebobs imis garantia, rom URL ar Seicvleba Tveebis, kvirebis<br />

an, Tundac, dReebis Semdeg. es ki arTulebs an SeuZlebels xdis,<br />

rom Tqven an mkiTxvelma moiZioT masala, romelsac Tavdapirvelad<br />

gaecaniT.<br />

197


kvlevaSi gamosayeneblad dakvirvebiT SearCieT internetSi<br />

ganTavsebuli wyaroebi. rodesac informacia ganTavsebulia ramdenime<br />

vebsaitze an onlain reJimSi, an kidev BbeWdur gamocemaSi, arCevani<br />

gaakeTeT yvelaze mdgrad da s<strong>and</strong>o variantze, romelzec migiwvdebaT<br />

xeli da yovelTvis miuTiTeT, romeli versia gamoiyeneT.<br />

wyaroebis ori kategoria. am wignSi ganxiluli citirebis orive<br />

stilisTvis internetSi ganTavsebuli wyaroebi or kategoriad iyofa.<br />

1. internetSi ganTavsebuli mravali wyaro arafriT gansxvavdeba nabeWdi<br />

wyarosgan, garda gamoqveynebis adgilisa – magaliTad, inernet-JurnalSi<br />

gamoqveynebuli statia nabeWd JurnalSi gamoqveynebuli statiisgan. am<br />

saxis sxva wyaroebs Soris aris internetSi ganTavsebuli wignebi,<br />

gazeTebi da saJurnalo statiebi da sajaro dokumentebi. internetSi<br />

ganTavsebul wyaroze miTiTeba gaakeTeT am saxis nabeWdi wyaros msgavsad<br />

_ Tavdapirvelad miuTiTeT st<strong>and</strong>artuli monacemebi publikaciis Sesaxeb<br />

(av<strong>to</strong>ris saxeli, saxelwodeba, TariRi da a.S.). miTiTebis bolos<br />

daamateT URL misamarTi da TariRi, rodesac masalas gaecaniT (ix.<br />

qvemoT). me-17 TavSi (sqolioSi miTiTebis stilisTvis) da me-19 TavSi<br />

(teqsturi miTiTebis stilisTvis) SegiZliaT, ixiloT magaliTebi<br />

Sesabamisi saxis wyarosTvis msgavsi detalebis miTiTebis Sesaxeb.<br />

2. internetSi ganTavsebuli sxva saxis wyaroebi, organizaciis an kerZo<br />

vebsaitebi da eleqtronuli fostis adresatebis siebi, mxolod am<br />

matareblisTvis aris damaxasiaTebeli. imis gamo, rom am wyaroebis<br />

Sesaxeb ar moipoveba publikaciis st<strong>and</strong>artuli monacemebis umetesoba,<br />

isini miiCneva `araoficialurad gamoqveynebulad.” aseTi wyaros<br />

citirebisTvis unda warmoadginoT rac SeiZleba meti informacia wyaros<br />

Sesaxeb, URL misamarTsa da wvdomis TariRTan erTad (ix. qvemoT). am<br />

informaciis citirebis magaliTebi mocemulia 17.7 punqtSi (sqolioSi<br />

miTiTebis stilisTvis) da 19.7 (teqsturi miTiTebis stilisTvis).<br />

URL misamarTebi, wyaros mudmivi atributebi da wvdomis TariRebi.<br />

miuxedavad imisa, rom URL misamarTi ar gamoirCeva mdgradobiT, is<br />

internetSi ganTavsebuli masalis ZiriTadi misamarTia. internetSi<br />

ganTavsebuli TiToeuli wyaros citireba, romlis povna URL misamarTiT<br />

SeiZleba, unda moicavdes URL misamarTs, mas Semdeg, rac mieTiTeba<br />

informacia publikaciis Sesaxeb. Tu wyaroSi gamoyenebulia cifruli<br />

obieqtis atributis (DOIs) an mudmivi atributis sxva sistema, nacvlad<br />

URL misamarTisa, gamoiyeneT Sesabamisi misamarTi Tqvens citirebaSi. URL<br />

misamarTebis an sxva atributebis miTiTebis Sesaxeb informaciis<br />

mosapoveblad, gansakuTrebuli yuradReba dauTmeT 17.1.7 punqts<br />

(sqolioSi miTiTebis stilisTvis) an 19.1.8 (teqsturi miTiTebis<br />

stilisaTvis) punqts.<br />

198


garda amisa, TiToeuli miTiTeba internetSi ganTavsebuli wyaros<br />

Sesaxeb unda moicavdes TariRs, rodesac bolos gaxseniT masala. Tu<br />

wyaro Secvlili an amoRebulia internetidan, es TariRi ufro zustad<br />

asaxavs im variants, romelic Tqven gamoiyeneT, vidre URL misamarTi an<br />

mxolod sxva atributi. agreTve, SegiZliaT, internetSi ganTavsebuli<br />

wyaro, romlis citirebasac apirebT, CaweroT myar diskze an kompaqtur<br />

diskze, raTa gqondeT saimedo asli, romlic naxvac Tqven an Tqvens<br />

mkiTxvels mogvianebiT SeeZleba. me-17 da me-19 TavebSi warmodgenilia<br />

citirebebSi wvdomis TariRebis miTiTebis ara erTi magaliTi.<br />

saitebi, romlebic saWiroebs xelmoweras an romlebze wvdomac<br />

SezRudulia. internetSi ganTavsebul mraval monacemTa bazaze,<br />

Jurnalebsa da sxva periodul gamocemebze wvdoma mxolod xelmoweris<br />

gziT aris SesaZlebeli. analogiurad, zogierT vebsaitze da veblogebze<br />

wvdoma eZleva mxolod im momxmarebels, romelic daregistrirebulia an<br />

sxvagvarad moipova wvdomis ufleba. aseTi wyaroebis citirebisas ar aris<br />

saWiro, miuTiToT `saWiroebs xelmoweras” an `SezRuduli wvdoma”;<br />

ubralod, miuTiTeT URL misamarTi da wvdomis TariRi, rogorc<br />

nebismieri sxva internet wyaros SemTxvevaSi moiqceodiT.<br />

15.4.2 sxva eleqtronuli matareblebi<br />

sxva eleqtronul matarebelze, rogoricaa CD-ROM-ebi, Cawerili<br />

wyaroebi internetSi ganTavsebul wyaroebze ufro mdgradia. im<br />

wyaroebis citireba, romlebic tiraJirdeba da vrceldeba,<br />

gamoqveynebuli wignebis msgavsad unda moxdes, mxolod unda daema<strong>to</strong>s<br />

informacia matareblis Sesaxeb; ix. 17.5.8 (bibliografiis stilisTvis) an<br />

19.5.8 (gamoyenebuli literaturis CamonaTvlis stilisTvis).<br />

Tu wyaro ganTavsebulia erTze met eleqtronul matarebelze (mag.,<br />

internetSi da CD-ROM-ze) an arsebobs rogorc eleqtronuli, ise<br />

nabeWdi saxiT, gamoiyeneT yvelaze mdgradi varianti da yovelTvis<br />

gaakeTeT miTiTeba gamoyenebul variantze.<br />

15.5 wyaros miTiTebis momzadeba<br />

miTiTebis momzadebis da Semowmebis procesi SegiZliaT,<br />

gaimartivoT, Tu gecodinebaT, ra dagWirdebaT.<br />

- gamoiyeneT yvelaze s<strong>and</strong>o wyaroebi, maTi yvelaze s<strong>and</strong>o versia. Tu<br />

ipoviT meore an mesame rigis informacias, moiZieT wyaros<br />

originali.<br />

- Tu wyaros mravali varianti arebobs, yovelTvis miuTiTeT is,<br />

romelic gamoiyeneT. variantebs Soris SeiZleba, iyos mcire, Tumca,<br />

199


mniSvnelovani gansxvaveba, ramac SesaZloa, gavlena moaxdinos<br />

citatebis sizusteze an sxva miTiTebebze.<br />

- CainiSneT yvela bibliografiuli informacia, vidre Canawerebs<br />

gaakeTebdeT. ix. suraTi 16.1 (sqolioSi miTiTebis stilisTvis) an<br />

naxatSi 18.1 (teqsturi miTiTebis stilisTvis) warmodgenili<br />

nimuSebi, sadac naCvenebia, ra informacia aris saWiro ramdenime<br />

gavrcelebuli saxis wyaroebisTvis.<br />

- TiToeuli citatis an perifrazisTvis CaiwereT gverdebis nomrebi.<br />

- Savi naweris Seqmnisas garkveviT gamoyaviT TiToeuli adgili,<br />

sadac SeiZleba, dagWirdeT wyarodan citireba. gacilebiT martivia<br />

arasaWiro citatis amoSla Sesworebisas, vidre imis gaxseneba, sad<br />

gamoiyeneT sxvisi azri.<br />

- rodesac Sav nawers saboloo saxiT CamoayalibebT, gadaxedeT me-17<br />

da me-19 Tavebs, raTa uzrunvelyoT, rom TiToeuli citireba swori<br />

formiT iyos warmodgenili. yuradReba miaqcieT punqtuacias da<br />

intervalebs.<br />

- bibliografiis an gamoyenebuli literaturis CamonaTvlis Sekreba<br />

SegiZliaT an wyaroebis gamoyenebisas, an Savi naweris Seqmnis da<br />

Sesworebis dros. aucileblad yuradRebiT SeamowmeT TiToeuli<br />

detali.<br />

TiToeuli citatis miTiTebis sworad Camoyalibeba SeiZleba,<br />

mosawyeni samuSao iyos. Tumca, kvlevis yoveli sxva fazis msgavsad, Tu<br />

iciT, ra gWirdebaT da Tavidanve marTavT process, SeZlebT kvlevis am<br />

yvelaze nakleb saxaliso nawilis swrafad, martivad da saimedod<br />

dasrulebas.<br />

15.6 miTiTebis programebis Sesaxeb<br />

kompiuteruli programebis mwarmoebeli kompaniebi gvTavazoben<br />

sxvadasxva programas, romlebic akabadonebs bibliografiul<br />

informacias wyaros miTiTebis konkretuli stilis mixedviT. maT Sorisaa<br />

stilebi, romlebic momdevno TavebSia ganxiluli. Tu aseT programas<br />

gamoiyenebT, SeiZleba, dro dazogoT, Tumca, es ar niSnavs imas, rom<br />

stilis ZiriTadi principebi ar unda icodeT. amas garda, wyaroebis<br />

miTiTebisa da bibliografiis marTvis programebi sxvadasxva xarisxisaa<br />

da SesaZloa, ar Seicavdes im mcire cvlilebebs citirebis stilebSi,<br />

romlebic droTa ganmavlobaSi Semodis (mag., gansxvavebuli<br />

eleqtronuli wyaroebis damateba). Tu aseT programas iyenebT, yovelTvis<br />

unda SeamowmoT programis mier dakabadonebuli citirebebis sizuste da<br />

srulyofileba.<br />

200


16 sqolioSi miTiTebis stili:<br />

st<strong>and</strong>artuli formati<br />

16.1 st<strong>and</strong>artuli sistema<br />

16.1.1 elementebis Tanmimdevroba<br />

16.1.2 punqtuacia<br />

16.1.3 mTavruli asoebis gamoyeneba<br />

16.1.4 saTaurebis gaformeba<br />

16.1.5 ricxvebi<br />

16.1.6 abreviaturebi<br />

16.1.7 abzacis Seweva<br />

16.2 bibliografiebi<br />

16.2.1 bibliografiebis saxeebi<br />

16.2.2 muxlebis dalageba<br />

16.2.3 wyaroebi, romelTa gamo<strong>to</strong>veba SeiZleba<br />

16.3 SeniSvnebi<br />

16.3.2 sqolioebi da teqstis bolos Catanili SeniSvnebi<br />

16.3.3 SeniSvnebis danomvra<br />

16.3.4 SeniSvnebis daformateba<br />

16.3.5 kompleqsuri SeniSvnebi<br />

16.4 SeniSvnebis Semoklebuli formebi<br />

16.4.1 Semoklebuli SeniSvnebi<br />

16.4.2 iqve (Ibid.)<br />

16.4.3 frCxilebSi Casmuli SeniSvnebi<br />

humanitarul da zogierT socialur mecnierebaSi gamoiyeneba sqolioSi<br />

miTiTebis stili. am TavSi mimoxilulia sqolioSi miTiTebis stilSi miTiTebis<br />

st<strong>and</strong>artuli sistema, maT Soris bibliografiis muxlebi, sruli SeniSvnebi,<br />

Semoklebuli SeniSvnebi da frCxilebSi Casmuli SeniSvnebi. SeniSvnebis<br />

201


magaliTebi aRniSnulia `S:”-Ti; bibliografiis muxlebis magaliTebi aRniSnulia<br />

`b”-Ti.<br />

sqolioSi miTiTebis stilis gamoyenebisas wyaros Sesaxeb miniSnebas akeTebT<br />

zeda indeqsis dasmiT im winadadebis bolos, romelSic miTiTebuli gaqvT<br />

aRniSnuli wyaro:<br />

erTi mecnieris TqmiT, ,,rkinigzis gayvanis Sedegad, Cikago aRmosavlelebisa da<br />

dasavlelebis Sexvedrebis umniSvnelovanesi adgili gaxda.” 4<br />

Semdeg akeTebT miTiTebas Sesabamisi citatis wyaroze saTanadod danomrili<br />

SeniSvnis meSveobiT, romelSic mocemulia informacia wyaros Sesaxeb (av<strong>to</strong>ri,<br />

saTauri da informacia publikaciaze), agreTve, Sesabamisi gverdis nomrebi.<br />

SeniSvnebi ibeWdeba gverdis bolos (ewodeba sqolio) an CamonaTvalSi, romelic<br />

Catanilia naSromis bolos (ewodeba teqstis bolos Catanili SeniSvnebi). yvela<br />

SeniSvnas aqvs erTnairi zogadi forma:<br />

S: 4. uiliam qrononi, bunebis megapolisi: Cikago da didi dasavleTi [niu-iorki:<br />

gamomcemloba nor<strong>to</strong>ni da kompania, 1991], 92-93<br />

Tu kvlav akeTebT miTiTebas imave teqstze, SegiZliaT momdevno SeniSvnebis<br />

Semokleba:<br />

S: 8. qrononi, bunebis megapolisi, 383.<br />

umetes SemTxvevaSi, naSromis bolos, bibliografiaSi warmoadgenT, agreTve,<br />

wyaroebis CamonaTvals. es CamonaTvali, rogorc wesi, moicavs TiToeul wyaros,<br />

romelic miTiTebuli gaqvT SeniSvnaSi, zogjer sxva wyaroebsac, romlebsac<br />

gaecaniT, Tumca, miTiTebuli ar gaqvT. bibliografiis TiToeuli muxli moicavs<br />

igive informacias, romelic CarTulia srul SeniSvnaSi, Tumca, warmodgenilia<br />

odnav gansxvavebuli formiT:<br />

202


S: qrononi, uiliam. bunebis megapolisi: Cikago da didi dasavleTi. niu-iorki:<br />

gamomcemloba nor<strong>to</strong>ni da kompania, 1991.<br />

mkiTxveli elis, rom zedmiwevniT daicavT citirebis am wesebs. isini Seexeba<br />

ara mxolod CasarTav informacias da am monacemebis Tanmimdevrobas, aramed,<br />

agreTve, punqtuacias, mTavruli asoebis gamoyenebas, daxrili Sriftis<br />

gamoyenebas da a.S. wyaros miTiTeba rom sworad gaaformoT, didi yuradReba<br />

unda miaqcioT wvrilman detalebs, romlebic mkvlevarTa didi nawilisTvis<br />

iolad dasamaxsovrebeli ar aris. momdevno TavSi mocemulia mza gzamkvlevi am<br />

detalebTan dakavSirebiT.<br />

16.1 st<strong>and</strong>artuli sistemebi<br />

miuxedavad imisa, rom arsebobs wyaroebis da maTi miTiTebis uamravi forma,<br />

savaraudod, mxolod ramdenime saxis gamoyeneba mogiwevT. uCveulo wyaroebis<br />

citirebisas SeiZleba, dagWirdeT miTiTebasTan dakavSirebuli detalebis<br />

moZieba. Tumca, citirebis im saxeebisTvis, romlebsac yvelaze xSirad<br />

gamoiyenebT, iolad SegiZliaT, iswavloT st<strong>and</strong>artuli sistemebi. Semdeg<br />

SeZlebT Sablonebis Seqmnas, romelTa daxmarebiTac moaxerxebT kiTxvis<br />

procesSi bibliografiuli monacemebis swrafad da saimedod Caweras.<br />

am qveTavis danarCen nawilSi aRwerilia st<strong>and</strong>artuli sistemebi. 16.1 naxatSi ki<br />

warmodgenilia nimuSebi da magaliTebi farTod gavrcelebuli saxis<br />

wyaroebisTvis. me-17 TavSi mocemulia mTeli rigi wyaroebis magaliTebisa, maT<br />

Soris, gamonaklisebi aq ganxiluli sistemebidan.<br />

naxati 16.1 SeniSvnebis da bibliografiis muxlebis nimuSebi<br />

qvemoT warmodgenil nimuSebSi naCvenebia, romeli elementebi unda CairTos<br />

SeniSvnebSi (S) da bibliografiebSi (b) wyaroebis ramdenime gavrcelebuli saxis<br />

citirebisas; naCvenebia, agreTve, maTi Tanmimdevroba. aseve, naCvenebia punqtuacia<br />

da elementebis gaformeba. ruxi feriT daCrdiluli teqsti aRniSnavs<br />

Semoklebas (an maT ganmartebas) da sxva terminebs. XX aRniSnavs citirebuli<br />

203


teqstis gverdis nomrebs, YY aRniSnavs statiis an Tavis gverdebis srul<br />

diapazons.<br />

magaliTebi, ganmartebebi da variantebi damatebiT ix. me-17 TavSi. Semoklebuli<br />

SeniSvnebis formebis nimuSebi ix. 16.2 naxatSi.<br />

wignebi<br />

1. erTi av<strong>to</strong>ri an redaq<strong>to</strong>ri<br />

S: SeniSvnis nomeri. av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari, wignis saTauri: wignis qvesaTauri<br />

(gamocemis adgili: gamomcemlobis dasaxeleba, gamocemis TariRi), XX-XX.<br />

1. jared daiamondi, iaraRi, baqteriebi da foladi: adamianebis bediswera (niuiorki:<br />

gamomcemloba “nor<strong>to</strong>ni da kompania”, 1997), 47-48.<br />

b: av<strong>to</strong>ris gvari, av<strong>to</strong>ris saxeli. wignis saTauri: wignis qvesaTauri. gamocemis<br />

adgili: gamomcemlobis saxelwodeba, gamocemis TariRi.<br />

daiamond, jared. iaraRi, baqteriebi, da foladi: adamianebis bediswera. niuiorki:<br />

gamomcemloba “nor<strong>to</strong>ni da kompania”, 1997.<br />

im wignis miTiTebisas, romelsac av<strong>to</strong>ris nacvlad redaq<strong>to</strong>ri hyavs, sqema ase<br />

SecvaleT:<br />

S: SeniSvnis nomeri. redaq<strong>to</strong>ris saxeli da gvari, red. wignis saTauri...<br />

7. mark e. noli, red., religia da amerikis politika...<br />

b: redaq<strong>to</strong>ris gvari, redaq<strong>to</strong>ris saxeli, red. wignis saTauri...<br />

noli, mark e., red., religia da amerikis politika...<br />

2. ramdenime av<strong>to</strong>ri<br />

wignis SemTxvevaSi, romelsac ori av<strong>to</strong>ri hyavs, gamoiyeneT Semdegi sqema:<br />

204


S: SeniSvnis nomeri. pirveli av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari da meore av<strong>to</strong>ris saxeli<br />

da gvari, wignis saTauri: wignis qvesaTauri (gamocemis adgili: gamomcemlobis<br />

saxelwodeba, gamocemis TariRi), XX-XX.<br />

2. kai berdi, kai da martin j. Servini, amerikeli promeTe: j. robert<br />

openhaimeris triumfi da tragedia (niu-iorki: alfred a. knopfi, 2005), 52.<br />

b: pirveli av<strong>to</strong>ris gvari, pirveli av<strong>to</strong>ris saxeli, da meore av<strong>to</strong>ris saxeli<br />

da gvari. wignis saTauri: wignis qvesaTauri. gamocemis adgili: gamomcemlobis<br />

saxelwodeba, gamocemis TariRi.<br />

berdi, kai da martin j. Servini. amerikeli promeTe: j. robert openhaimeris<br />

triumfi da tragedia. niu-iorki: alfred a. knopfi, 2005.<br />

Tu wigns sami av<strong>to</strong>ri hyavs, struqtura SecvaleT Semdegnairad:<br />

S: SeniSvnis nomeri. pirveli av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari, meore av<strong>to</strong>ris saxeli<br />

da gvari da mesame av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari, wignis saTauri...<br />

5. jois efelbai, lin hanti da margaret jeiqobi. simarTle is<strong>to</strong>riis Sesaxeb ..<br />

naxati 16.1 SeniSvnebis da bibliografiis muxlebis nimuSebi<br />

(gagreleba)<br />

b: pirveli av<strong>to</strong>ris gvari, pirveli av<strong>to</strong>ris saxeli, meore av<strong>to</strong>ris saxeli da<br />

gvari da mesame av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari, wignis saTauri. .<br />

efelbai, joisi, lin hanti da margaret jeiqobi. simarTle is<strong>to</strong>riis Sesaxeb...<br />

Tu wigns oTxi an meti av<strong>to</strong>ri hyavs, SeniSvnis struqtura mxolod aseTi saxiT<br />

SecvaleT:<br />

S: SeniSvnis nomeri. pirveli av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari da sxvebi, wignis<br />

saTauri...<br />

15. Jaklin daud holi da sxv., ojaxiviT...<br />

3. av<strong>to</strong>r(eb)i, agreTve, redaq<strong>to</strong>ri an mTargmneli<br />

Tu wigns av<strong>to</strong>ris garda redaq<strong>to</strong>ric hyavs, gamoiyeneT Semdegi struqtura:<br />

S: SeniSvnis nomeri. av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari, wignis saTauri: wignis<br />

qvesaTauri, red. redaq<strong>to</strong>ris saxeli da gvari (gamocemis adgili: gamomcemlobis<br />

saxelwodeba, gamocemis TariRi), XX-XX.<br />

205


9. j.b. harli, rukebis axali saxeoba: eseebi kar<strong>to</strong>grafiis is<strong>to</strong>riaSi, red.<br />

pol leqs<strong>to</strong>ni (baltimori: jon hopkinsis universitetis gamomcemloba, 2002),<br />

132-33.<br />

b: av<strong>to</strong>ris gvari, av<strong>to</strong>ris saxeli. wignis saTauri: wignis qvesaTauri.<br />

redaqtirebulia redaq<strong>to</strong>ris saxeli da gvari mier. gamocemis adgili:<br />

gamomcemlobis saxelwodeba, gamocemis TariRi.<br />

harli, j.b., rukebis axali saxeoba: eseebi kar<strong>to</strong>grafiis is<strong>to</strong>riaSi.<br />

redaqtirebulia pol leqs<strong>to</strong>nis mier. baltimori: jon hopkinsis<br />

universitetis gamomcemloba, 2002.<br />

Tu wigns redaq<strong>to</strong>ris nacvlad mTargmneli hyavs, redaq<strong>to</strong>ris Sesaxeb<br />

informaciis nacvlad CasviT sityvebi Targm. da Targmnilia da mTargmnelis<br />

saxeli da gvari mier.<br />

4. gamocemis nomeri<br />

S: SeniSvnis nomeri. av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari, wignis saTauri: wignis<br />

qvesaTauri, gamocemis nomeri gamoc. (gamocemis adgili: gamomcemlobis<br />

dasaxeleba, gamocemis TariRi), XX-XX.<br />

11. rojer denielsi: amerikaSi Camosvla: imigraciis is<strong>to</strong>ria da eTnikuri<br />

faq<strong>to</strong>ri amerikis cxovrebaSi, me-2 gamoc. (niu-iorki: gamomcemloba harper<br />

pereniali, 2002), 84.<br />

b: av<strong>to</strong>ris gvari, av<strong>to</strong>ris saxeli, wignis saTauri: wigni qvesaTauri. gamocemis<br />

nomeri gamoc. gamocemis adgili: gamomcemlobis saxelwodeba, gamocemis TariRi.<br />

denielsi, rojer. amerikaSi Camosvla: imigraciis is<strong>to</strong>ria da eTnikuri faq<strong>to</strong>ri<br />

amerikis cxovrebaSi. me-2 gamoc. niu-iorki: gamomcemloba harper pereniali,<br />

2002.<br />

5. erTi Tavi redaqtirebul wignSi<br />

S: SeniSvnis nomeri. Tavis av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari, `Tavis saTauri: Tavis<br />

qvesaTauri,” wignSi – wignis saTauri: wignis qvesaTauri, red. redaq<strong>to</strong>ris<br />

206


saxeli da gvari (gamocemis adgili: gamomcemlobis saxelwodeba, gamocemis<br />

TariRi), XX-XX.<br />

15. en uins<strong>to</strong>n spirni, `bunebis ganaSenianeba: frederik lo olmstedis<br />

memkvidreoba, wignSi `uCveulo pozicia: bunebaSi adamianis adgilis xelaxla<br />

gaazreba”, red. uiliam qrononi (niu-iorki: gamomcemloba nor<strong>to</strong>ni da kompania,<br />

1996), 101.<br />

b: Tavis av<strong>to</strong>ris gvari, Tavis av<strong>to</strong>ris saxeli. `Tavis saTauri: Tavis<br />

qvesaTauri.” wignSi – wignis saTauri: wignis qvesaTauri, redaqtirebulia<br />

redaq<strong>to</strong>ris saxeli da gvari mier, YY-YY. gamocemis adgili: gamomcemlobis<br />

saxelwodeba, gamocemis TariRi.<br />

spirni, en uins<strong>to</strong>n, `bunebis ganaSenianeba: frederik lo olmstedis<br />

memkvidreoba.” wignSi `uCveulo pozicia: bunebaSi adamianis adgilis xelaxla<br />

gaazreba”, redaqtirebulia uiliam qrononis mier, 91-113, Nniu-iorki:<br />

gamomcemloba nor<strong>to</strong>ni da kompania, 1996<br />

saJurnalo statiebi<br />

6. saJurnalo statiis beWduri varianti<br />

S: SeniSvnis nomeri. av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari, `statiis saTauri: statiis<br />

qvesaTauri,” Jurnalis saxelwodeba, gamocemis nomeri (gamocemis TariRi): XX-<br />

XX.<br />

4. Pfremod k, naiari, `saocari Tavgadasavlebi: ingliselTa saTavgadasavlo<br />

wignebi da indoeTi, 1680-1727”, britaneTmcodneobis Jurnali 44, #2 (2005 wlis<br />

aprili): 213<br />

b: av<strong>to</strong>ris gvari, av<strong>to</strong>ris saxeli. `statiis saTauri: statiis qvesaTauri.”<br />

Jurnalis saxelwodeba gamocemis nomeri (gamocemis TariRi): YYYY-YY.<br />

Nnaiari, fremod k. `saocari Tavgadasavlebi: ingiselTa saTavgadasavlo<br />

wignebi da indoeTi, 1680-1727”, britaneTmcodneobis Jurnali 44, #2 (2005 wlis<br />

aprili): 213-38.<br />

Tu statias ramdenime av<strong>to</strong>ri hyavs, ixelmZRvaneleT meore nimuSSi<br />

warmodgenili av<strong>to</strong>rebis saxelebis Sesabamisi sqemiT.<br />

207


7. internetSi gamoqveynebuli Jurnalis statiebi<br />

S: SeniSvnis nomeri. av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari, `statiis saTauri: statiis<br />

qvesaTauri,” Jurnalis saxelwodeba gamocemis nomeri (gamocemis TariRi),<br />

`mdebareoba”-is qveS, URL-is misamarTi (wvdoma masalaze, wvdomis TariRi).<br />

4. deniel a. makfarl<strong>and</strong>i, `winaaRmdegoba rogorc socialuri drama:<br />

cvlilebaze orientirebuli SemTxvevebis Seswavla,” amerikis sociologiuri<br />

Jurnali 109, no.6 (2004 wlis maisi), ganyofilebaSi “Settings”,<br />

http://www.journals.uchicago.edu/AJS/journal/issues/v109n6/050199/050199.html [bolos Sesvlis<br />

TariRi: 2006 wlis 3 maisi].<br />

B: av<strong>to</strong>ris gvari, av<strong>to</strong>ris saxeli. `statiis saTauri: statiis qvesaTauri.”<br />

Jurnalis saxelwodeba gamocemis nomeri (gamocemis TariRi). URL–is misamarTi<br />

(wvdoma masalaze, wvdomis TariRi).<br />

makfarl<strong>and</strong>i, deniel, e. `winaaRmdegoba, rogorc socialuri drama: cvlilebaze<br />

orientirebuli SemTxvevebis Seswavla.” amerikis sociologiuri Jurnali 109,<br />

no.6 (2004 wlis maisi),<br />

http://www.journals.uchicago.edu/AJS/journal/issues/v109n6/050199/050199.html [bolos<br />

Sesvlis TariRi: 2006 wlis 3 maisi].<br />

16.1.1 elementebis Tanmimdevroba<br />

SeniSvnebSi da bibliografiis muxlebSi yvela saxis wyaroebisTvis elementebis<br />

Tanmimdevrobis erTi da igive st<strong>and</strong>artuli struqtura gamoiyeneba: av<strong>to</strong>ri,<br />

saTauri, informacia gamocemis Sesaxeb. Tumca, SeniSvnebSi av<strong>to</strong>rebis saxelebi<br />

st<strong>and</strong>artuli TanmimdevrobiT aris warmodgenili (pirvelad saxeli), xolo<br />

bibliografiis muxlebSi -- piriqiT (jer gvari), anbanuri TanmimdevrobiT.<br />

SeniSvnebi, romlebSic konkretuli monakveTebia citirebuli, Cveulebriv,<br />

moicavs gverdis nomrebs an sxva informacias adgilis Sesaxeb; bibliografiis<br />

muxlebSi ase ar aris, Tumca, iq mieTiTeba gverdis nomrebis sruli diapazoni<br />

iseTi wyarosTvis, romelic warmoadgens ufro didi nawilis Semadgenels, mag.,<br />

statiis an Tavis.<br />

208


16.1.2 punqtuacia<br />

SeniSvnebSi elementebis umetesoba gamoyaviT mZimeebiT; bibliografiis muxlebSi<br />

elementebis gamosayofad wertilebi gamoiyeneT. SeniSvnebSi informacia<br />

publikaciis Sesaxeb CasviT frCxilebSi; bibliografiis muxlebSi ase ar<br />

gaakeToT. gamoiyeneba gansxvavebuli stilebi, vinaidan gansazRvrulia, rom<br />

SeniSvna unda ikiTxebodes teqstis msgavsad, sadac wertilis dasma niSnavs<br />

citatis dasrulebas. bibliografia ki Sedgenilia, rogorc CamonaTvali,<br />

romelSic TiToeul wyaros aqvs calke muxli, amdenad, wertilebis gamoyeneba<br />

Tavisuflad SeiZleba av<strong>to</strong>ris, saTauris da publikaciis Sesaxeb informaciis<br />

gamosayofad.<br />

16.1.3 mTavruli asoebis gamoyeneba<br />

ucxoenovani wyaroebis miTiTebisas saTaurebis umetesoba daiwyeT mTavruli<br />

asoebiT saTauris stilSi, Tumca, saTaurebi ucxo enebze daiwyeT mTavruli<br />

asoebiT winadadebis stilSi. (orive stilis Sesaxeb ix. 22.3.1.) mTavruli<br />

asoebiT, Cveulebisamebr, dawereT sakuTari arsebiTi saxelebi (ix. 22-e Tavi).<br />

16.1.4 saTaurebis gaformeba<br />

SedarebiT moculobiTi nawarmoebebis (wignebis, Jurnalebis) saTaurebi ibeWdeba<br />

daxrili SriftiT; SedarebiT mcire nawilebis (Tavebi, statiebi) saTaurebi<br />

ibeWdeba swori SriftiT da Tavsdeba brWyalebSi. gamouqveynebuli naSromebis<br />

(mag., disertaciebi) saTaurebi ibeWdeba swori SriftiT da Tavsdeba brWyalebSi,<br />

im SemTxvevaSic ki, Tu isini wignis moculobisaa.<br />

16.1.5 ricxvebi<br />

saTaurebSi ricxvebi sityvierad gadmoicema an ricxvebiT iwereba zustad ise,<br />

rogorc originalSia. gverdis nomrebi, romlebic originalSi romauli<br />

cifrebiT aris gamoxatuli, mieTiTeba patara romauli cifrebiT. yvela sxva<br />

ricxvi (Tavis nomrebi an naxatebis nomrebi) warmodgenilia arabuli cifrebiT,<br />

im SemTxvevaSic ki, Tu originalSi isini romauli cifrebiT aris aRniSnuli an<br />

sityvierad gadmocemuli.<br />

209


16.1.6 abreviaturebi<br />

SeniSvnebSi SeamokleT terminebi: redaq<strong>to</strong>ri, mTargmneli da <strong>to</strong>mi (red., mTargm.,<br />

t.). bibliografiis muxlebSi es terminebi xSirad gaSifrulia, rodesac isini<br />

gamoiyeneba informaciis warsadgenad (redaqtirebulia ...-is mier), xolo<br />

Semoklebuli saxiT gamoiyeneba, rodesac informaciis dasasruls aris<br />

warmodgenili (red.).<br />

16.1.7 Seweuli abzaci<br />

teqstSi SeniSvnebis Seweva sxva abzacebis msgavsad xdeba; yvela momdevno xazi<br />

swordeba marcxniv. bibliografiis muxlebis Seweva piriqiT xdeba: pirveli xazi<br />

swordeba marcxniv da yvela momdevno striqoni Seweulia abzacis zomis bijiT.<br />

16.2 bibliografiebi<br />

naSromebSi, romlebSic gamoyenebuli literaturis miTiTebisTvis gamoiyeneba<br />

sqolioSi miTiTebis stili, Cveulebriv, CarTulia SeniSvnebi da, agreTve,<br />

SeniSvnebSi miTiTebuli yvela wyaros bibliografiuli CamonaTvali. miuxedavad<br />

imisa, rom SeniSvnebSi da bibliografiebSi irTveba erTi da igive informacia,<br />

saWiroa mkiTxvelma es informacia orive adgilas naxos, vinaidan SeniSvnebi da<br />

bibliografia gansxvavebulad gamoiyeneba. SeniSvnebis daxmarebiT mkiTxvels<br />

SeuZlia, swrafad naxos konkretuli miTiTebis Sesabamisi wyaro, kiTxvis<br />

Sewyvetis gareSe, bibliografiaSi ki ixilos kvlevis masStabi da misi kavSiri<br />

manamde momzadebul naSromebTan. bibliografiis daxmarebiT mkiTxvels, agreTve,<br />

SeuZlia wyaroebis gamoyeneba sakuTar kvlevaSi. amdenad, naSromSi yovelTvis<br />

gamoiyeneT rogorc SeniSvnebi, ise, bibliografia, im SemTxvevebis garda,<br />

rodesac wyaro bevria an Tu instruq<strong>to</strong>ri gaZlevT sxvagvar miTiTebas. Tu<br />

bibliografias ar CarTavT, darwmundiT, rom SeniSvnebSi srulyofilad aris<br />

mocemuli informacia TiToeul wyaroze, pirvelad miTiTebisas mainc.<br />

16.2.1 bibliografiis saxeebi<br />

ZiriTadad bibliografiaSi unda CairTos TiToeuli naSromi, romelic<br />

miTiTebuli gaqvT teqstSi (garda ramdenime gansakuTrebuli saxis wyarosa; ix.<br />

16.2.3). SegiZliaT, CarToT is naSromebi, romlebic mniSvnelovani iyo<br />

msjelobisTvis, magram maTze teqstSi konkretuli miTiTeba ar gagikeTebiaT. am<br />

210


saxis wyaroebi daasaTaureT ase: bibliografia an gamoyenebuli wyaroebi. ix.<br />

danarTSi naxati A.15, sadac warmodgenilia bibliografiis nimuSi.<br />

arebobs sxva variantebic:<br />

- SerCeuli bibliografia. zogierTi bibliografia ar moicavs SeniSvnebSi<br />

miTiTebul yvela naSroms; es keTdeba sivrcis dazogvis an umniSvnelo<br />

miTiTebebis gamo<strong>to</strong>vebis mizniT, romlebic, savaraudod, ar iqneba<br />

mkiTxvelisTvis saintereso. SegiZliaT, gamoiyenoT SerCeuli<br />

bibliografia, Tu gaqvT safuZvliani mizezebi saamisod da Tqveni<br />

instruq<strong>to</strong>ri an mrCeveli gamarTlebulad miiCnevs amas. daasaTaureT es<br />

masala Semdegnairad: SerCeuli bibliografia da zemoT daamateT<br />

-<br />

SeniSvna, sadac aRwerili iqneba SerCevis principi.<br />

bibliografia erTi av<strong>to</strong>ris mixedviT. zogierTi av<strong>to</strong>ri erTi av<strong>to</strong>ris<br />

naSromebs calke Camowers st<strong>and</strong>artul bibliografiasTan erTad. Tumca,<br />

x<strong>and</strong>axan, SeiZleba, mxolod aseTi saxiT warmoadginos bibliografia, erT<br />

av<strong>to</strong>rs exeba naSromi da iqve miuTiTos ramdenime sxva wyaro. aseTi<br />

CamonaTvali Semdegnairad daasaTaureT: ..... –is [av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari]<br />

Txzulebebi/naSromebi an raime saTanado aRwerilobiTi saTauri<br />

(gamoqveynebuli naSromebi, naSromebi, da a.S.). SegiZliaT, daalagoT<br />

qronologiuri an anbanuri TanmimdevrobiT saTauris mixedviT. Tu<br />

-<br />

qronologiurad alagebT, erTsa da imave wels gamoqveynebuli naromebis<br />

saTaurebi anbanuri TanmimdevrobiT CamowereT.<br />

anotirebuli bibliografia. zogierTi mwerali bibliografiis TiToeul<br />

muxls urTavs naSromis Sinaarsis mokle aRweras an informacias imis<br />

Sesaxeb, Tu ra kavSirSia masala kvlevasTan. ZiriTad SemTxvevebSi, Tu<br />

erT muxls urTavT anotacias, unda daurToT yvelas. Tumca, mkvlevrebi<br />

zogjer anotacias urTaven mxolod yvelaze mniSvnelovan naSromebs an im<br />

naSromebs, romelTa kvlevasTan Sesabamisoba SeiZleba, ar iyos<br />

TvalsaCino. Tu anotaciebi mokle frazebia, CasviT frCxilebSi da<br />

miuTiTeT publikaciis Sesaxeb informaciis Semdeg (gaiTvaliswineT, rom<br />

frCxilebSi Casmul muxlSi an mis Semdeg wertili ar daismis):<br />

211


: Tulmini, stiven. argumentis gamoyeneba. kembriji: kembrijis universitetis<br />

gamomcemloba, 1958. (gardamtexi teqsti, struqturis arasimboluri eniT<br />

aRwerili argumentiT).<br />

SegiZliaT, agreTve, daama<strong>to</strong>T anotacia sruli winadadebis saxiT axal<br />

striqonze Seweuli abzacis gamoyenebiT:<br />

b: Tulmini, stiven. argumentis gamoyeneba. kembriji: kembrijis universitetis<br />

gamomcemloba, 1958.<br />

es aris gardamtexi teqsti, romelSic argumenti aRwerilia struqturis<br />

arasimboluri eniT.<br />

16.2.2 muxlebis dalageba<br />

anbanuri TanmimdevrobiT av<strong>to</strong>ris mixedviT. bibliografia, rogorc wesi,<br />

warmoadgens yvela wyaros erTian CamonaTvals; wyaroebi dalagebulia anbanis<br />

mixedviT av<strong>to</strong>ris, redaq<strong>to</strong>ris an TiToeul muxlSi pirvel adgilze<br />

miTiTebuli piris gvaris mixedviT. (ucxo saxelebis, Sedgenili saxelebis da<br />

sxva gansakuTrebuli SemTxvevebisas anbanis mixedviT dalagebis Sesaxeb ix. 17.1.1)<br />

teqstis redaqtirebis programebis umravlesobas aqvs anbanis mixedviT<br />

dalagebis funqcia; Tu am funqcias iyenebT, TiToeul muxls unda mosdevdes<br />

myari gadatana. Tu sakurso an sadisertacio naSromze muSaobT, SesaZloa,<br />

fakultetma an universitetma migiTiToT, rom muxlebSi informacia anbanis<br />

mixedviT unda daalagoT asoebis an sityvebis mixedviT; ix. `Cikagos stilis<br />

saxelmZRvanelo”, 18.56 -59, me-15 gamocema (2003 w.), sadac mocemulia am ori<br />

sistemis ganmarteba.<br />

Tu bibliografia moicavs or an met naSroms, romlebic dawerili,<br />

redaqtirebuli an naTargmnia erTi da imave piris mier, daalageT muxlebi<br />

anbanurad saTauris mixedviT (artiklebs yuradRebas nu miaqcevT). pirvelis<br />

garda, yvela muxlSi SecvaleT piris saxeli grZeli tireTi, romelsac ewodeba<br />

sami M-is sigrZis tire (ix. 21.7.3). redaqtirebis an Targmnis miTiTebisas (red.,<br />

Targmn. da a.S.) tires Semdeg dasviT mZime da saTanado aRniSvna. CamowereT<br />

212


yvela aseTi naSromi im naSromebamde, romelTa SemTxvevaSic piri iyo<br />

Tanaav<strong>to</strong>ri an Tanaredaq<strong>to</strong>ri.<br />

b: geiTs, henri luis umcr. amerika da feri: dialogi afroamerikelebTan. niuiorki:<br />

gamomcemloba uoren buqsi, 2004<br />

-----------, red. monebis klasikuri monayoli. niu-iorki: gamomcemloba fengvin<br />

petmani, 2002.<br />

-----------. gamorCeuli maimuni: afroamerikuli literaturuli kritikis Teoria.<br />

niu-iorki: oqsfordis universitetis gamomcemloba, 1989.<br />

geiTs, henri luis umcr., da kornel vesti. afroamerikuli saukune: rogor<br />

Secvales Savkanianma amerikelebma Cveni qveyana.Nniu-iorki: gamomcemloba,<br />

fri presi, 2000.<br />

igive principi gamoiyeneba iseTi naSromebisTvis, romlebic dawerilia<br />

av<strong>to</strong>rebis erTi jgufis mier, romlebic miTiTebulia erTi da igive<br />

TanmimdevrobiT.<br />

b: marti, martin e., da r. skoT eflbai, red.-ebi. fundamentalizmis Sesaxeb.<br />

Cikago: Cikagos universitetis gamomcemloba, 2004.<br />

--------. dideba da Zalaufleba: fundamentalisturi gamowveva Tanamedrove<br />

msoflios. bos<strong>to</strong>ni: gamomcemloba bikon presi , 1992.<br />

marti, martin i., da mika marti. rodesac WeSmariti simartives vpoulobT:<br />

rTul samyaroSi sulieri siwmindis povna. gr<strong>and</strong> rapods, miCigani:<br />

gamomcemloba uilian ermanis gamomcemloba, 1998.<br />

Tu wyaroSi ar aris miTiTebuli av<strong>to</strong>ri an redaq<strong>to</strong>ri, anbanurad daalageT<br />

miTiTebis pirveli elementi, Cveulebriv, saTauris mixedviT. nu miaqcevT<br />

yuradRebas artiklebs.<br />

b: moxseneba indoeTis didi trigonometruli Sefasebis Sesaxeb. 22<br />

<strong>to</strong>mi. dera dani: indoeTis kvleva, 1870-1910.<br />

`indoeTis didi trigonometriuli Sefaseba.” kalkuta riviu 38 [1863]: 26-62.<br />

`saxelmwifo da aziis samomavlo perspeqtiva”. quorterli riviu 63, no. 126 (1839<br />

wlis marti): 369-402.<br />

araanbanuri TanmimdevrobiT dalageba. drodadro mkiTxvelisTvis ufro<br />

mosaxerxebeli iqneba anbanuris garda, sxva Tanmimdevrobis gamoyeneba. rogorc<br />

213


wesi, ufro mosaxerxebelia, qronologiurad dalagdes erTi av<strong>to</strong>ris<br />

bibliografiebi, agreTve, informacia specialuri CamonaTvlebis _ sagazeTo<br />

statiebis, saarqivo masalebis Sesaxeb da a.S. SeiZleba, agreTve, mosaxerxebeli<br />

iyos Tanmimdevrobis Semobruneba konkretuli mizniT – magaliTad,<br />

<strong>to</strong>pografiuli rukebis CamonaTvlis dros, roca rukebi dalagebulia Statis an<br />

regionis mixedviT. Tu anbanuris an qronologiuris garda sxva Tanmimdevrobas<br />

iyenebT, dasawyisSi warmodgenil SeniSvnaSi ganmarteT, ra<strong>to</strong>m gadawyviteT am<br />

principis gamoyeneba.<br />

kategoriebad dalagebuli CamonaTvlebi. SedarebiT vrceli bibliografia<br />

SegiZliaT, daalagoT kategoriebad, es mkiTxvels daexmareba, jgufis saxiT<br />

dainaxos dakavSirebuli wyaroebi. SedarebiT vrceli bibliografiebis<br />

seqciebad kategorizaciis gavrcelebuli gzebi moicavs Semdegi principebs:<br />

- wyaroebis dalageba wyaros formis mixedviT. SegiZliaT, SeqmnaT<br />

xelnawerebis, saarqivo koleqciebis, Canawerebis da a.S. calke siebi.<br />

- wyaroebis dalageba rigis mixedviT. SegiZliaT, erTi av<strong>to</strong>ris<br />

bibliografiis msgavsad, cal-calke daalagoT pirvelxarisxovani,<br />

-<br />

meorexarisxovani da mesamexarisxovani wyaroebi.<br />

wyaroebis dalageba sferos mixedviT. wyaroebis dajgufeba SegiZliaT<br />

sferos mixedviT an mkiTxvelis interesebis mixedviT (rogorc am wignis<br />

bibliografiaSia). magaliTad, komediuri literaturis Teoriis da<br />

fsiqologiis Sesaxeb gamoyenebuli naSromebis miTiTebisas, SeiZleba<br />

wyaroebis kategorizacia: komediis Teoria, fsiqologiuri kvlevebi,<br />

literaturuli kritika, komediuri Janris nawarmoebebi.<br />

Tu axdenT wyaroebis kategorizacias, warmoadgineT isini calkeuli an erTiani<br />

bibliografiiT, romelic seqciebad iqneba dayofili. calkeuli bibliografia<br />

an seqcia warmoadgineT qvesaTauriT an, Tu saWiroa, dasawyisSi mocemuli<br />

SeniSvniT. erTiani bibliografiis TiToeul seqciaSi gamoiyeneT Tanmimdevrobis<br />

erTi da igive principi (Cveulebriv, anbanis mixedviT). nu miuTiTebT wyaros<br />

erTze met seqciaSi, Tu misi garkveviT kategorizacia ar SeiZleba ori an<br />

ramdenime sxva xerxiT. Tu Tanmimdevrobis gansxvavebul principebs iyenebT,<br />

214


ibliografiebi SeqmeniT cal-calke da TiToeuls daurTeT sakuTari<br />

ganmartebiTi saTauri.<br />

16.2.3 wyaroebi, romelTa gamo<strong>to</strong>veba SeiZleba<br />

rogorc wesi, SegiZliaT bibliografiaSi ar miuTiToT Semdegi saxis wyaroebi:<br />

- sagazeTo statiebi (ix. 17.4)<br />

- klasikuri, Suasaukuneebis da arqauli inglisuriT dawerili<br />

-<br />

literaturuli nawarmoebebi (17.5.1) da (zogierT SemTxvevaSi) cnobili<br />

inglisurenovani piesebi (17.8.7)<br />

biblia da sxva wminda werilebi (17.5.2)<br />

- cnobili sacnobaro literatura, rogoricaa didi leqsikonebi da<br />

-<br />

enciklopediebi (17.5.3)<br />

mokle gamoqveynebuli masala, rogoricaa gamoqveynebuli naSromebis an<br />

warmodgenebis recenziebi (17.5.4), mokle mimoxilvebi (17.5.5), broSurebi da<br />

angariSebi (17.5.6)<br />

- gamouqveynebeli interviuebi da piradi mimowera (17.6.3), veblogis<br />

informacia da komentarebi (17.7.2) da eleqtronuli fostis adresatebis<br />

siebi (17.7.3)<br />

- konkretuli<br />

(17.6.4)<br />

dokumentebi gamouqveynebeli xelnawerebis krebulebidan<br />

- saxviTi da saSemsruleblo xelovnebis mravali wyaro, maT Soris,<br />

-<br />

mxatvruli xelovnebis nimuSebi da sxva msgavsi wyaroebi (17.8.1), cocxali<br />

Sesruleba (17.8.2), satelevizio da sxva samauwyeblo programebi (17.8.3)<br />

aSS-is konstitucia (17.9.5), sasamarTlo saqmeebi (17.9.7) da zogierTi sxva<br />

sajaro dokumenti (17.9)<br />

SeiZleba, bibliografiaSi CarToT konkretuli naSromi romelime am<br />

kategoriidan, romelic mniSvnelovania Tqveni argumentisTvis an xSirad gaqvT<br />

miTiTebuli.<br />

Tu erTi ufro didi nawilidan iyenebT mraval aseT wyaros -- magaliTad,<br />

ramdenime dokuments xelnawerTa erTi krebulidan – SegiZliaT, miuTiToT<br />

ufro didi nawili, rogorc es me-17 Tavis Sesabamis punqtebSia ganxiluli.<br />

215


16.3 SeniSvnebi<br />

av<strong>to</strong>rebi SeniSvnis ramdenime sxvadasxva saxes iyeneben; SeniSvnis saxis arCeva<br />

damokidebulia sferoze, mkiTxvelze da naSromis tipze. am nawilSi axsnilia<br />

SeniSvnebis saxeebi da maTi SerCevis principi.<br />

16.3.1 sqolioebi da teqstis bolos Catanili SeniSvnebi<br />

Tqvens fakultetze SesaZloa, konkretulad iyos gansazRvruli, sqolioebi<br />

unda gamoiyenoT Tu teqstis bolos Catanili SeniSvnebi, gansakuTrebiT,<br />

Tezisis an sadisertacio naSromisTvis. Tu konkretuli miTiTeba ar arsebobs,<br />

Cveulebriv, unda arCioT sqolioebi, romlebic ufro advili wasakiTxia.<br />

teqstis bolos Catanili SeniSvnebis gamoyenebisas mkiTxvels uwevs naSromis<br />

bolomde gadafurcvla TiToeuli citirebis Sesamowmeblad. Tu<br />

Sinaarsobriv SeniSvnebs teqstis bolos Catanil SeniSvnebSi CarTavT (ix. 16.3.5),<br />

mkiTxvelma SeiZleba, yuradReba ar miaqcios maT, vinaidan teqstis bolos<br />

SeniSvnebis naxvis gareSe ver mixvdeba, romeli SeniSvnaa arsebiTi da romelSi<br />

mxolod wyaroebia citirebuli.<br />

meores mxriv, aarCieT teqstis bolos Catanili SeniSvnebi, rodesac sqolioebi<br />

imdenad grZeli an bevria, rom gverdze Zalian did adgils ikavebs, naSromi<br />

kargavs vizualur mimzidvelobas da rTuli wasakiTxi xdeba. amasTanave,<br />

teqstis bolos Catanili SeniSvnebSi ufro mosaxerxebelia cxrilebis, poeturi<br />

citatebis da sxva masalis CarTva, romelic specialur gaformebas moiTxovs.<br />

teqstis bolos Catanili SeniSvnebis gamoyenebisas, Tu wyaros miTiTebebisgan<br />

gamoacalkevebT Sinaarsobriv SeniSvnebs, SeZlebT, SeamciroT riski, rom<br />

mkiTxvels gamorCeba mniSvnelovani komentarebi. danomreT wyaros miTiTebebi da<br />

moaTavseT isini teqstis bolos Catanili SeniSvnebSi. arsebiTi SeniSvnebi<br />

aRniSneT varskvlaviT da sxva simboloebiT (ix. 16.3.3) da dabeWdeT rogorc<br />

sqolioebi. ase nu moiqceviT, Tu ramdenime an meti Sinaarsobrivi SeniSvna gaqvT<br />

gamoyenebuli.<br />

216


16.3.2 SeniSvnebis miTiTeba teqstSi<br />

rodesac miuTiTebT an sxvagvarad iyenebT wyaros masalas, teqstSi unda<br />

CarToT zeda indeqsiT nomeri, romelic miuTiTebs mkiTxvels im SeniSvnaze,<br />

romelSic am wyaros Sesaxeb bibliografiuli informaciaa mocemuli. citatebis<br />

umetesobisTvis, CasviT uSualod momdevno nomeri, ganurCevlad imisa, citata<br />

teqstSia CarTuli Tu blokuri citatis saxiT aris gamoyofili (ix. 25.2).<br />

zogierTi citatisTvis da st<strong>and</strong>artuli citirebebisTvis, miTiTebis nomeri<br />

moaTavseT winadadebis bolos, bolo sasveni niSnis, brWyalebis an frCxilis<br />

daxurvis Semdeg.<br />

kinahanis Sarms ZiriTadad magia ganapirobebda. 1<br />

,,ai”, werda jorj Tempel<strong>to</strong>n strongi, `amis gakeTeba SeuZliaT Cvens mkeravebs.”<br />

(manamde gamocemul wignSi man TiTqmis sapirispiro ram Tqva.) 3<br />

Tumca, Tu SeniSvna Seexeba tiremde arsebul teqsts, miTiTebis nomeri CasviT<br />

tires win:<br />

SoTuelis seriebSi gamoCnda mikerZoebulobis elementebi 4 – Tumca, ara TvalSi<br />

sacemad.<br />

ar CasvaT erTdroulad erTze meti indeqsi (mag., 5, 6 ). amis nacvlad gamoiyeneT<br />

erTi nomeri da CarTeT yvela miTiTeba an komentari erT SeniSvnaSi (ix. 16.3.5).<br />

esTetikuri mosazrebebidan gamomdinare, nu CarTavT SeniSvnebis nomrebs<br />

saTauris, qvesaTauris an qveTavis SigniT an bolos. Tu SeniSvna Seexeba mTlian<br />

Tavs, gamo<strong>to</strong>veT nomeri da CasviT nomris gareSe sqolio pirveli gverdis<br />

bolos, danomril SeniSvnebamde. Tu SeniSvna Seexeba nawils, romelic mosdevs<br />

qveTavis saTaurs, CasviT miTiTebis nomeri mocemuli nawilis pirveli<br />

winadadebis Semdeg.<br />

217


16.3.3 SeniSvnebis danomvra<br />

SeniSvnebi danomreT Tanmimdevrobis mixedviT, daiwyeT 1-iT. Tu naSroms calke<br />

Tavebi aqvs, TiToeul TavSi xelaxla daiwyeT danomvra pirveli SeniSvniT. nu<br />

gamo<strong>to</strong>vebT nomers da nu gamoiyenebT iseT nomrebs, rogoricaa, magaliTad, 5a.<br />

Tu wyaros citirebisTvis gamoiyenebT teqstis bolos Catanil SeniSvnas,<br />

Sinaarsobrivi SeniSvnebisTvis (ix. 16.3.1) ki sqolioebs, ar danomroT sqolioebi.<br />

amis nacvlad, aRniSneT is pirveli sqolios gverdze varskvlaviT (*). Tu<br />

gverdze erTze meti sqolio gaqvT gamoyenebuli, indeqsis simboloebi Semdegi<br />

TanmimdevrobiT gamoiyeneT * † ‡ §<br />

cxrilebisTvis gamoyenebuli SeniSvnebis Sesaxeb ix. 26.2.7.<br />

16.3.4 SeniSvnebis daformateba<br />

sqolioebi da teqstis bolos Catanili SeniSvnebi SewieT abzacis msgavsad.<br />

TiToeuli SeniSvnis dasawyisSi aRniSneT miTiTebis nomeri, sasurvelia<br />

daibeWdos ara rogorc zeda indeqsi, aramed rogorc Cveulebrivi teqsti.<br />

ricxvs da SeniSvnis teqsts Soris dasviT wertili da gamo<strong>to</strong>veT intervali.<br />

Tu nebadarTulia departamentis an universitetis mier gansazRvruli<br />

miTiTebebiT, SegiZliaT, amis nacvlad SeniSvnebSi miTiTebis nomrebisTvis<br />

gamoiyenoT qveda indeqsi. aseT SemTxvevaSi, TiToeuli SeniSvnis teqsti<br />

wertilis da intervalis gareSe unda daiwyoT. es meTodi gamoiyeneT im<br />

SeniSvnebisTvis, romlebic aRniSnulia simboloebiT (ix. 16.3.3.).<br />

sqolioebi. TiToeuli sqolio daiwyeT gverdze, romelzec keTdeba sqolioze<br />

miTiTeba. CasviT mokle xazi teqstis bolo striqonsa da pirvel sqolios<br />

Soris TiToeul gverdze, maT Soris, im SeniSvnebs Sorisac, romlebic wina<br />

gverdebidan aris gadmosuli, im SemTxvevaSic ki, Tu Tqveni teqsturi<br />

damuSavebis programas amis av<strong>to</strong>maturad damuSavebis funqcia ar aqvs. Tu<br />

sqolio momdevno gverdze gadadis, gayaviT is Sua winadadebaSi, raTa<br />

218


mkiTxvelma ar ifiqros, rom SeniSvna dasrulda da aRar waikiTxon momdevno<br />

gverdze moTavsebuli nawili. Tu erTze meti sqolioa, gverdze daiwyeT<br />

TiToeuli momdevno SeniSvna calke striqonidan, mis win da<strong>to</strong>veT carieli<br />

striqoni.<br />

teqstebiT.<br />

ix. naxati A.10, sadac mocemulia sanimuSo gverdi sqolioebis<br />

teqstis bolos Catanili SeniSvnebi. teqstis bolos Catanili SeniSvnebi unda<br />

Camoiweros erTad teqstis da danarTebis dasrulebis Semdeg, bibliografiis<br />

CamonaTvlis dawyebamde. daiwyeT TiToeuli SeniSvna axal striqonze, gamo<strong>to</strong>veT<br />

carieli striqoni SeniSvnebs Soris. CamonaTvals gaukeTeT saTauri SeniSvnebi.<br />

Tu xelaxla iwyebT danomvras TiToeuli TavisTvis, daamateT qvesaTaurebi,<br />

raTa gamijnoT SeniSvnebi Tavebis mixedviT: `Tavi 1” da a.S. ix. naxati 14, sadac<br />

mocemulia teqstis bolos gamotanili SeniSvnebis gverdis nimuSi.<br />

16.3.5 kompleqsuri SeniSvnebi<br />

citirebebi. Tu ramdenime wyaros citirebas axdenT erTi Tvalsazrisis<br />

gasamyareblad, moerideT teqstis datvirTvas miTiTebis nomrebis erT<br />

SeniSvnaSi dajgufebiT. CamoTvaleT citirebebi imave TanmimdevrobiT,<br />

rogoriTac miTiTeba Cndeba teqstSi; gamoyaviT citirebebi wertil-mZimeebiT.<br />

uiTmanis formebis masStabi da damaxasiaTebeli niSnebi CvenTis gasagebi xdeba<br />

mxolod ramdenime mecnieris naSromebis erTad gaazrebis SemTxvevaSi – uolter<br />

saTonis mier uiTmenis leqsebis ganmartebebi; pol faselis mier `akvanSi”<br />

struqturis saguldagulo Seswavla; s.q. qofmanis mier `bruklinis boraniT<br />

mgzavrobisa” da “induri pasaJis” garCeva. 1<br />

S: 1. saToni, `leqsis Tavisufali formis analizi, ilustrirebulia uaiTmanis<br />

analiziT”, esTeTikisa da xelovnebis kritikis Jurnali 18 (1959 wlis dekemberi):<br />

241-54; faseli, `uiTmenis saintereso galoba: mogoneba da Sejereba”, r.u.b.<br />

liuisis mier redaqtirebul naSromSi `uiTmanis siaxlove”, 28-51; qofmani,<br />

`bruklinis boraniT mgzavrobisa”: ,,SeniSvna uitmanis poeziaSi katalogis<br />

teqnikaze”, Tanamedrove filologia 51 (1954 wlis maisi): 225-32; qofmani,<br />

,,uitmanis “induri pasaJis” forma da Sinaarsi” PMLA 70 (1995 wlis ivnisi): 337-49.<br />

219


odesac mTel rig damatebiT wyaroebs miuTiTebT, mosaxerxebelia, agreTve,<br />

citirebebis dajgufeba da mas jaWvur citirebebs uwodeben.<br />

S: 2. fsiqologiuri, neorofsiqologiuri, da filosofiuri TvalsazrisiT<br />

TviTSegnebis Tanamimdevrulobis procesebis Sesaxeb ix. bernar j. baarsi,<br />

TviTSegnebis SemecnebiTi Teoria (niu-iorki: kembrijis universitetis<br />

gamomcemloba, 1988); jerald edelmeni, msubuqi haeri, brwyinvale cecxli: azris<br />

Sesaxeb (niu-iorki: gamomcemloba beisqi buqsi, 1992); da deniel deneTi,<br />

TviTSegnebis analizi (bos<strong>to</strong>ni: gamomcemloba Little Brown, 1991).<br />

citirebebi da komentarebi. Tu SeniSvna imavdroulad moicavs citirebas da<br />

Sinaarsobriv komentars, pirvel rigSi, CasviT citireba, mis Semdeg dasviT<br />

wertili, Semdeg ki calke winadadebaSi CasviT komentari.<br />

parizSi stumroba, imavdroulad, iyo tkboba saukeTeso Tanamedrove da yvelaze<br />

cocxali xelovnebis centriT. 9<br />

S: 2. neTi, `parizis saxelovnebo saswavleblebi”, 269. `oqros xanis”<br />

amerikelma mxatvrebma imogzaures evropuli xelovnebis sxva centrebSi,<br />

gansakuTrebiT aRsaniSnavia miunxeni, Tumca parizma yvelas gadaaWarba<br />

masStabiTa da mniSvnelobiT.<br />

rodesac SeniSvnaSi citatas rTavT, miTiTeba moaTavseT citatis bolo sasveni<br />

niSnis Semdeg.<br />

S: 33. `nafici msajulebi Seiswavlian wardgenil saCivrebs da braldebebs da<br />

Statis mier warmodgenili mtkicebulebebis safuZvelze gamoscemen sabraldebo<br />

daskvnas.” qerm holi, magiurgi sarke: kanoni amerikis is<strong>to</strong>riaSi (niu-iorki:<br />

oqsfordis universitetis gamomcemloba, 1989), 172.<br />

SeniSvnebSi arsebiTi komentarebi zomierad gamoiyeneT. Tu Tvalsazrisi<br />

mniSvnelovania argumentisTvis, CarTeT teqstSi. Tu naklebad mniSvnelovania,<br />

220


kargad moifiqreT, aris Tu ara imdenad mniSvnelovani, rom Caisvas calke<br />

SeniSvnis saxiT.<br />

16.4 mokle formebi SeniSvnebisTvis<br />

zogierT sferoSi instruq<strong>to</strong>ri SeiZleba, moelodes Tqvengan, rom TiToeul<br />

SeniSvnaSi CarTavT srul bibliografiul monacemebs. Tumca, umetes sferoebSi<br />

SegiZliaT, naSromis pirvelad miTiTebisas warmoadginoT sruli citireba,<br />

Semdgom citirebebSi ki _ Semoklebuli. ramdenime sferoSi av<strong>to</strong>rebma daiwyes<br />

Semoklebuli formebis gamoyeneba yvela citirebisTvis, srul monacemebs ki<br />

mxolod bibliografiaSi miuTiTeben.<br />

Tu ar iciT, Tqvens sferoSi rogori meTodia gavrcelebuli, gaecaniT Tqveni<br />

departamentis an universitetis mier gansazRvrul miTiTebebs.<br />

16.4.1 Semoklebuli SeniSvnebi<br />

Semoklebuli SeniSvna unda moicavdes sakmaris informacias imisaTvis, rom<br />

mkiTxvelma moZebnos sruli citireba bibliografiaSi an wina SeniSvnaSi.<br />

SeniSvnebis ori ZiriTadi variantia: mxolod av<strong>to</strong>ri da av<strong>to</strong>ri-saTauri. mTel<br />

rig sferoebSi, yvela Semoklebuli SeniSvnisTvis, mwerlebi iyeneben SeniSvnis<br />

formas _ av<strong>to</strong>ri-saTauri; sxva sferoebSi, umetesad, Semoklebuli<br />

SeniSvnebisTvis av<strong>to</strong>rebi iyeneben formas _ mxolod av<strong>to</strong>ri, xolo av<strong>to</strong>risaTauris<br />

formas, rodesac axdenen erTi da igive av<strong>to</strong>ris erTze meti naSromis<br />

citirebas. Tu wyaros ar hyavs av<strong>to</strong>ri (an redaq<strong>to</strong>ri), SegiZliaT, gamoiyenoT<br />

mxolod saTauri SeniSvna. naxatSi 16.2 warmodgenilia nimuSebi TiToeuli saxis<br />

Semoklebuli SeniSvnisTvis.<br />

SeniSvna mxolod av<strong>to</strong>ris miTiTebiT Seicavs av<strong>to</strong>ris gvars da gverdis nomrebs<br />

(an adgilis ganmsazRvrel sxva maxasiaTebels), gamoyofilia mZimiT da mis<br />

Semdeg daismeba wertili. Tu naSroms av<strong>to</strong>ris garda hyavs redaq<strong>to</strong>ri, miuTiTeT<br />

redaq<strong>to</strong>ris gvari, Tumca, ar daurToT red.. av<strong>to</strong>ri-saTauris SeniSvnis<br />

SemTxvevaSi, emateba Semoklebuli saTauri, romelic Sedgeba sruli saTauridan<br />

moyvanili oTxamde sityvisgan. av<strong>to</strong>ri da Semoklebuli saTauri erTmaneTisgan<br />

221


gamoyaviT mZimiT, xolo saTauri dabeWdeT daxrili SriftiT an CasviT<br />

brWyalebSi, rogorc sruli SeniSvnis SemTxvevaSi moiqceodiT.<br />

S: 1. filip boli, kaSkaSa dedamiwa: xelovneba da feri (niu-iorki: gamomcemloba<br />

farari, strausi da Jiro, 2001), 140.<br />

4. boli, 204.<br />

an<br />

4. boli, kaSkaSa dedamiwa, 204.<br />

12. nensi l. grini, `gasvlis politika: imigraciis modelis Semobruneba”,<br />

Tanamedrove is<strong>to</strong>riis Jurnali 77 (2005 wlis ivnisi): 275.<br />

an<br />

17. grini, 276.<br />

17. grini, `gasvlis politika”, 276.<br />

20. jon demosi, `namdvili ambebi da sxva Txzulebebi: ”, naSromSi uaxlesi<br />

is<strong>to</strong>ria: is<strong>to</strong>rikosebi da romanistebi upirispirdebian amerikis warsuls (da<br />

erTmaneTs), red. mark s. karnsi (niu-iorki: gamomcemloba saimoni da Susteri,<br />

2001), 135.<br />

an<br />

22. demosi, 138.<br />

22. demosi, “namdvili ambebi,” 138.<br />

rodesac naSroms mravali av<strong>to</strong>ri an redaq<strong>to</strong>ri hyavs, CamoTvaleT gvarebi igive<br />

TanmimdevrobiT, rogorc srul SeniSvnaSia mocemuli.<br />

222


S: 5. ian h. kalicki da devid l. goldvini, red.-ebi, energetika da usafrTxoeba:<br />

sagareo politikis axali strategiis SemuSaveba (baltimori: jon hopkinsis<br />

universitetis gamomcemloba, 2005), 195-96.<br />

8. kalicki da goldvini, 204.<br />

an<br />

8. kalicki da goldvini, energetika da usafrTxoeba, 204.<br />

16.4.2 Ibid.<br />

iyo dro, rodesac av<strong>to</strong>rebi amoklebdnen citirebebs SeniSvnebSi laTinuri<br />

terminebis da abreviaturebis gamoyenebiT: idem - ,,igive”, op. cit., opere cita<strong>to</strong><br />

- `citirebul naSromSi”; da loc.cit. - `citirebul adgilas.” es wesi aRar<br />

miiCneva mizanSewonilad. amdenad, moerideT laTinuri citirebis terminebis<br />

gamoyenebas. es ar exeba ibid., romelic momdinareobs sityvidan ibidem anu<br />

`iqve.” zogierTi av<strong>to</strong>ri jer isev iyenebs ibid.-s citirebis SemoklebisTvis im<br />

naSromis misaTiTeblad, romlis bibliografiuli monacemebi uSualod wina<br />

SeniSvnaSia mocemuli.<br />

S: 30. buxani, rCevebi dedebs, 71.<br />

31. ibid., 95.<br />

32. ibid.<br />

naxati 16.2 Semoklebuli SeniSvnebis nimuSebi<br />

qvemoT warmodgenili nimuSebi gviCvenebs, romeli elementebi da ra<br />

TanmimdevrobiT unda CairTos sami saxis Semoklebul SeniSvnebSi (ix. 16.4.1<br />

imisaTvis, Tu rodis gamoiyenoT TiToeuli forma). aq, agreTve, naCvenebia<br />

punqtuacia, saTaurebis mTavruli asoebiT dawyeba ucxoenovan wyaroebSi da<br />

elementebis gaformeba. ruxi daCrdilva miuTiTebs terminebze, rogorc isini<br />

faq<strong>to</strong>brivad aris citirebaSi. XX aRniSnavs citirebuli gverdebis nomrebs.<br />

mxolod av<strong>to</strong>ri SeniSvnebi<br />

223


1. erTi av<strong>to</strong>ri<br />

S: SeniSvnis nomeri. av<strong>to</strong>ris gvari, XX-XX.<br />

2. daiamondi, 85-90.<br />

naSromisTvis, romlis citirebac xdeba redaq<strong>to</strong>ris an mTargmnelis mixedviT,<br />

av<strong>to</strong>ris nacvlad (ix. 17.1.1) miuTiTeT redaq<strong>to</strong>ri an mTargmneli. ar dama<strong>to</strong>T<br />

red. an Targmn., rogorc sruli SeniSvnisas gaakeTebdiT.<br />

S: SeniSvnis nomeri. redaq<strong>to</strong>ris an mTargmnelis gvari, XX-XX.<br />

9. noli, 15.<br />

Tu erTze met av<strong>to</strong>rs aqvs erTi da igive gvari, gamoyaviT isini saxelebis<br />

miTiTebiT.<br />

S: SeniSvnis nomeri. av<strong>to</strong>ris saxeli da gvarebi, XX-XX.<br />

12. filip smiTi, 212-13.<br />

2. ori an sami av<strong>to</strong>ri<br />

S: SeniSvnis nomeri. pirveli av<strong>to</strong>ris gvari da meore av<strong>to</strong>ris gvari, XX-XX.<br />

S: SeniSvnis nomeri. pirveli av<strong>to</strong>ris gvari, meore av<strong>to</strong>ris gvari da mesame<br />

av<strong>to</strong>ris gvari, XX-XX.<br />

15. eflbai, hanTi da jeiqobi, 140.<br />

3. oTxi an meti av<strong>to</strong>ri<br />

S: SeniSvnis nomeri. pirveli av<strong>to</strong>ris gvari da sxvebi, XX-XX.<br />

10. holi da sxv., 91-93.<br />

av<strong>to</strong>ri-saTauri SeniSvnebi<br />

4. wignebi<br />

S: SeniSvnis nomeri. av<strong>to</strong>ris gvari, Semoklebuli saTauri, XX-XX.<br />

2. daiamondi, iaraRi, baqteriebi da foladi, 85-90.<br />

224


im wignebis citirebisas, romlebsac erTze meti av<strong>to</strong>ri hyavs, ixelmZRvaneleT<br />

me-2 da me-3 nimuSebSi av<strong>to</strong>rebis saxelebisTvis mocemuli sqemiT.<br />

naxati 16.2 Semoklebuli SeniSvnebis nimuSebi (gagrZeleba)<br />

5. statiebi<br />

S: SeniSvnis nomeri. av<strong>to</strong>ris gvari, `Semoklebuli saTauri”, XX-XX.<br />

8. naiari, `saocari Tavgadasavlebi”, 225.<br />

im statiebisTvis, romelsac erTze meti av<strong>to</strong>ri hyavs, gamoiyeneT av<strong>to</strong>rebis<br />

saxelebis sqema, romelic mocemulia me-2 da me-3 nimuSebSi.<br />

SeniSvnebi mxolod saTauris miTiTebiT<br />

6. wignebi av<strong>to</strong>ris gareSe<br />

S: SeniSvnis nomeri. Semoklebuli saTauri, XX-XX.<br />

11. angariSi saqmianobis Sesaxeb, 252<br />

7. statiebi av<strong>to</strong>ris gareSe<br />

S: SeniSvnis nomeri `Semoklebuli saTauri”, XX-XX.<br />

17. `didi trigonometriuli kvleva”, 26-27.<br />

SeniSvnebSi ibid ar unda daweroT daxrili SriftiT da mis Semdeg unda dasvaT<br />

wertili. Tu citireba moicavs gverdis nomers, dausviT mZime iqve-s Semdeg. Tu<br />

miTiTebis gverdis nomeri igivea, rogorc wina SeniSvnaSi, nu CarTavT gverdis<br />

nomers ibid-is Semdeg. nu gamoiyenebT ibid-s SeniSvnis Semdeg, romelic Seicavs<br />

erTze met citirebas, agreTve, moerideT ibid-is gamoyenebas im sqolioebze<br />

miniSnebis gasakeTeblad, romlebic ar aris moTavsebuli imave gverdze.<br />

225


6.4.3 frCxilebSi Casmuli SeniSvnebi<br />

frCxilebSi Casmuli SeniSvnebi, sqolioebi da teqstis bolos Catanili<br />

SeniSvnebi. zogierT SemTxvevaSi wyaro, frCxilebSi Casmuli, SeiZleba,<br />

teqstSive miuTiToT da ara sqolioSi an teqstis bolos Catanil SeniSvnebSi.<br />

frCxilebSi Casmuli SeniSvniT mkiTxvels sTavazobT ufro gasageb, advilad<br />

wasakiTx teqsts, gansakuTrebiT, Tu bevria miTiTeba ramdenime wyaroze.<br />

erTi mecnieris azriT, `rkinigzis gamo Cikago gaxda aRmosavlelebisa da<br />

dasavlelebis Sexvedris umniSvnelovanesi adgili” (qrononi, bunebis<br />

megapolisi, 92-93)<br />

SegiZliaT, gamudmebiT gamoiyenoT frCxilebSi Casmuli SeniSvnebi garkveuli<br />

saxis wyaroebisTvis, romelTa moZieba mkiTxvels iolad SeuZlia mxolod<br />

ramdenime elementiT. aseTi wyaroebia: sagazeTo statia (ix. 17.4), sasamarTlo<br />

saqme (17.9.7), ufro adreuli literaturuli nawarmoebi (17.5.1), biblia an sxva<br />

wminda werili (17.5.2), an wyaro saxviTi da saSemsruleblo xelovnebis<br />

sferodan (17.8). maTi umetesobisTvis bibliografiaSi unda warmoadginoT sruli<br />

informacia.<br />

mraval sferoSi SegiZliaT, gamoiyenoT frCxilebSi Casmuli SeniSvnebi, Tu<br />

ganixilavT konkretul naSroms vrclad da gWirdebaT masze miTiTebis xSirad<br />

gakeTeba. pirvelad, rodesac naSromze akeTebT miTiTebas, miuTiTeT sruli<br />

bibliografiuli monacemebi sqolioSi an teqstis bolos Catanil SeniSvnaSi;<br />

Semdgomi miTiTebebisTvis, Semoklebuli SeniSvnebis nacvlad gamoiyeneT<br />

frCxilebSi Casmuli SeniSvnebi (ix. 16.4.1). imis gamo, rom es axali meTodia<br />

zogierT sferoSi, gadaamowmeT instruq<strong>to</strong>rTan an mrCevelTan, vidre aseTi<br />

meTodiT miuTiTebdeT wyaroebs.<br />

enisa da literaturis Semswavlel sferoebSi frCxilebSi Casmuli SeniSvnebis<br />

nacvlad, rogorc wesi, ukve gamoiyeneba sqolioebi an teqstis bolos Catanili<br />

SeniSvnebi wyaroebis citirebis umetesobisTvis, maT Soris, TiToeul naSromze<br />

pirvelad miTiTebisas.<br />

226


frCxilebSi Casmuli SeniSvnis formatireba. frCxilebSi Casmuli SeniSvna<br />

dasviT iq, sadac CasvamdiT miTiTebis nomers SeniSvnisTvis: citatis,<br />

winadadebis an winadadebis nawilis bolos. SeniSvna unda daisvas mZimis,<br />

wertilis an sxva sasveni niSnis win da ara mis Semdeg, rodesac citata<br />

teqstSia CarTuli. xolo blokis saxiT gamoyofili citatis SemTxvevaSi,<br />

SeniSvna mosdevs bolo punqtuaciis niSans (magaliTisTvis ix. 25.2.2).<br />

yvelaze sruli frCxilebSi Casmuli SeniSvna Seicavs igive informacias, rasac<br />

Semoklebuli SeniSvnis forma _ av<strong>to</strong>ri-saTauri, sadac elementebi gamoyofilia<br />

mZimeebiT. (gaiTvaliswineT, rom elementebic da punqtuaciac odnav<br />

gansxvavebulia gamoyenebuli literaturis CamonaTvlis stilis mixedviT<br />

frCxilebSi Casmuli SeniSvnebis stilisgan, romelic aRwerilia me-18 da me-19<br />

TavebSi; nu aurevT an nu gaaerTianebT am or stils.)<br />

`is, rac introspeqciisas gveCveneba, rom moxdeba maSinve da Zalisxmevis gareSe,<br />

xSirad warmoadgens procesebis kompleqsur erTobliobas, romelTa<br />

dasrulebasac dro sWirdeba” (ledu, sineptikuri ujredi, 116).<br />

eqspertis azriT, samuSao adgilze megobrobis gansxvavebuli normebi moqmedebs<br />

(liTli, “kolegialobis normebi,” 330).<br />

zogierT sferoSi av<strong>to</strong>rebisgan moelian sruli formis gamoyenebas yvela<br />

frCxilebSi Casmuli SeniSvnisTvis; sxva sferoebSi maT SeuZliaT, Seamoklon<br />

SeniSvnebi, vinaidan sruli SeniSvnebi arRvevs teqstis dinebas. Tu Tqvens<br />

sferoSi dasaSvebia Semokleba, wyaroebis umetesobisTvis SegiZliaT, gamoiyenoT<br />

erT-erTi sami variantidan:<br />

- mxolod gverdebis nomrebi. SegiZliaT, frCxilebSi CasvaT mxolod<br />

gverdis nomeri (nomrebi) an adgilis mimaniSnebeli sxva elementi, Tu<br />

mkiTxvels SeuZlia, iolad teqstidan amoicnos konkretuli wyaro an Tu<br />

is aris Tqveni kvlevis ZiriTadi sagani (rogorc qvemoT, pirvel<br />

magaliTSi, hariet biCer s<strong>to</strong>us biZia Tomas qoxis Sesaxeb), an Tu<br />

aRniSnavT av<strong>to</strong>rs an saTaurs teqstSi.<br />

227


sawyali joni! mogviTxrobs s<strong>to</strong>u. `es sakmaod bunebrivi iyo; da cremlebi,<br />

romlebic gadmoscvivda laparakisas, iseve bunebrivad wamovida, TiTqos<br />

is TeTrkanians ekuTvnoda” (169).<br />

ernst kasireris aRniSnavs amas “ena da miTSi” (59-60).<br />

- av<strong>to</strong>ri da gverdis nomeri. unda miuTiToT av<strong>to</strong>ri da gverdis nomeri<br />

(nomrebi) an adgilis aRmniSvneli sxva monacemi, Tu mkiTxveli iolad ver<br />

amoicnobs wyaros teqstidan da Tu mocemuli av<strong>to</strong>ris mxolod erT<br />

naSroms miuTiTebT.<br />

erTi swavlebis mixedviT, `materialuri kultura SeiZleba, iyos<br />

informaciis yvelaze obieqturi wyaro, romelic gagvaCnia amerikis<br />

warsulis Sesaxeb” (diTzi, 259), sxvebi ar eTanxmebian am mosazrebas.<br />

- saTauri da gverdis nomeri. unda CasvaT Semoklebuli saTauri da<br />

gverdis nomeri (nomrebi) an adgilis aRmniSvneli sxva monacemi, Tu<br />

mkiTxvels iolad SeuZlia av<strong>to</strong>ris amocnoba teqstidan da Tu mocemuli<br />

av<strong>to</strong>ris erTze met naSroms miuTiTebT.<br />

fiures azriT, `meore msoflio omma daasrula is, rac daiwyo pirveli<br />

msoflio omiT – didi politikuri religiebis dominireba evropis<br />

sazogadoebriv azrze” (pasingi, 360).<br />

Tu naSromi xSirad gaqvT miTiTebuli, saTauri unda SeamokloT. Tu<br />

abreviatura ar aris TvalsaCino, unda daakonkre<strong>to</strong>T is, SeniSvnaSi pirveli<br />

citirebisTvis. (Tu iyenebT xuTze met aseT abreviaturas citirebebSi,<br />

CamoTvaleT isini Tqveni naSromis calke nawilSi; ix. A.2.1.)<br />

S: 2. fransua fiure, iluziis gaqroba: komunizmis idea meoce saukuneSi, margmn.<br />

debora fiure (Cikago: Cikagos universitetis gamomcemloba, 19990, 368<br />

(citirebulia teqstSi rogorc Pl).<br />

228


fiures TqmiT, `meore msoflio omiT dasrulda is, riTac daiwyo pirveli --<br />

didi politikuri religiebis dominireba evropis sazogadoebriv azrze” (Pl, 360).<br />

sagazeTo statiebisTvis da sxva saxis wyaroebisTvis, romlebSic av<strong>to</strong>ri,<br />

saTauri da gverdis nomeri ar aris ZiriTadi amosacnobi elementi (ix. me-17<br />

Tavis Sesabamisi<br />

SeniSvnis stili.<br />

nawilebi), saWiroebisamebr SecvaleT frCxilebSi Casmuli<br />

niu iork Taimsis statiaSi uzenaes sasamarTloSi gardaqmnebis Sesaxeb (2005<br />

wlis 30 seqtemberi) linda grinhauzi warmoadgens msjelobas am tendenciebis<br />

garSemo.<br />

229


17 sqolioSi miTiTebis stili: specifikuri saxis wyaroebis miTiTeba<br />

17.1 wignebi<br />

17.1.1 av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari<br />

17.1.2 saTauri<br />

17.1.3 gamocema<br />

17.1.4 <strong>to</strong>mi<br />

17.1.5 seria<br />

17.1.6. monacemebi gamocemis Sesaxeb<br />

17.1.7 gverdis nomrebi da adgilis dasadgeni sxva informacia<br />

17.1.8 Tavebi da wignis sxva dasaTaurebuli nawilebi<br />

17.1.9 werilebi da sxva korespondencia gamoqveynebul krebulebSi<br />

17.1.10 internetSi ganTavsebuli da sxva eleqtronuli wignebi<br />

17.2 saJurnalo statiebi<br />

17.2.1 av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari<br />

17.2.2 statiis saTauri<br />

17.2.3 Jurnalis saxelwodeba<br />

17.2.4 informacia gamocemis Sesaxeb<br />

17.2.5 gverdis nomrebi da adgilis dasadgeni sxva informacia<br />

17.2.6 specialuri gamocemebi da damatebebi<br />

17.2.7 internetSi gamoqveynebuli statiebi<br />

17.3 popularuli Jurnalebis statiebi<br />

17.4 sagazeTo statiebi<br />

17.4.1 formatTan dakavSirebuli gansakuTrebuli sakiTxebi<br />

17.4.2 specialuri tipis sagazeTo miTiTebebi<br />

230


17.5 gamoqveynebuli wyaroebis damatebiTi saxeebi<br />

17.5.1 klasikuri, Suasaukuneebis da adreuli periodis inglisuri<br />

literaturuli Txzulebebi<br />

17.5.2 biblia da sxva wminda werilebi<br />

17.5.3 sacnobaro literatura<br />

17.5.4 recenziebi, kritikuli statiebi<br />

17.5.5 reziumeebi, mimoxilvebi<br />

17.5.6 bukletebi da angariSebi<br />

17.5.7 mikroformis gamocemebi<br />

17.5.8 CD-ROM-ebi an DVD-ROM-ebi<br />

17.5.9 onlain monacemTa bazebi<br />

17.6 gamouqveynebeli wyaroebi<br />

17.6.1 sakurso da sadisertacio naSromebi<br />

17.6.2 Sexvedrebze wakiTxuli leqciebi da moxsenebebi<br />

17.6.3 interviuebi da piradi mimowerebi<br />

17.6.4 xelnawerTa koleqciebi<br />

17.7 araoficialurad gamoqveynebuli eleqtronuli wyaroebi<br />

17.7.1 vebgverdebi<br />

17.7.2 veblogebze gamoqveynebuli Canawerebi da komentarebi<br />

17.7.3 adresatTa eleqtronuli misamarTebis siebi<br />

17.8 wyaroebi saxviT da saSemsruleblo xelovnebaSi<br />

17.8.1 vizualuri wyaroebi<br />

17.8.2 cocxali Sesruleba<br />

17.8.3 satelevizio programebi da sxva samauwyeblo wyaroebi<br />

17.8.4 audioCanawerebi<br />

17.8.5 videoCanawerebi<br />

17.8.6 onlainmultimediuri failebi<br />

231


17.8.7 teqstebi vizualur da saSemsruleblo xelovnebaSi<br />

17.9 sajaro dokumentebi<br />

17.9.1 Sesatani elementebi, maTi Tanmimdevroba da daformatebis wesi<br />

17.9.2 kongresis publikaciebi<br />

17.9.3 sapreziden<strong>to</strong> publikaciebi<br />

17.9.4 saxelmwifo departamentebisa da saagen<strong>to</strong>ebis publikaciebi<br />

17.9.5 aSS-is konstitucia<br />

17.9.6 SeTanxmebebi, konvenciebi<br />

17.9.7 sasamarTlo saqmeebi<br />

17.9.8 saxelmwifo da adgilobrivi xelisuflebis dokumentebi<br />

17.9.9 kanadis mTavrobis dokumentebi<br />

17.9.10 britaneTis mTavrobis dokumentebi<br />

17.9.11 saerTaSoriso organoebis publikaciebi<br />

17.9.12 gamouqveynebeli saxelmwifo dokumentebi<br />

17.9.13 onlain sajaro dokumentebi<br />

17.10 erTi wyaro, miTiTebuli meoreSi<br />

meTeqvsmete TavSi warmodgenilia sqolioSi miTiTebis sitlis<br />

gamoyenebiT SeniSvnebis miTiTebis nimuSi; agreTve, bibliografiis<br />

muxlebi, sruli SeniSvnebi, mokle SeniSvnebi da frCxilebSi Casmuli<br />

SeniSvnebi. Tu TqvenTvis ucnobia citirebis es stili, gaecaniT am<br />

sakiTxisadmi miZRvnil Tavs, vidre SeudgebodeT winamdebare Tavis<br />

wakiTxvas.<br />

am TavSiki detaluradaaganxiluli, rogor unda SeadginoT SeniSvnebi da<br />

bibliografiis muxlebi mravali tipis wyarosTvis. Tavi organizebulia<br />

wyaroTa tipebis mixedviT, iwyeba yvelaze gavrcelebuli wyaroebiT --<br />

wignebiT da saJurnalo statiebiT, xolo Semdeg ganixilulia sxva<br />

gamoqveynebuli, gamouqveynebeli da Cawerili wyaroebi. wignebisadmi (17.1)<br />

232


da saJurnalo statiebisadmi (17.2) miZRvnil nawilebSi ufro<br />

siRrmiseulad ganixileba variaciebi iseT elementebSi, rogoricaa<br />

av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari, saTaurebi/saxelwodebebi da URL-misamarTebi,<br />

vidre naklebad gavrcelebuli wyaroebis Semcvel nawilebSi.<br />

onlain da sxva eleqtronuli wyaroebi, romlebic nabeWdi wyaroebis<br />

(magaliTad, onlain saJurnalo statiebi) analogiuria, miekuTvneba<br />

Sesabamisi tipis wyaros. `araoficialurad gamoqveynebul” (ix. 15.4.1)<br />

wyaroebad CaTvlili sxva onlain wyaroebi ganixileba 17.7-Si.<br />

nawilebis umravlesobaSeicavs sruli SeniSvnebisTvis (aRiniSneba `S”-Ti)<br />

da bibliografiis muxlebisTvis (b) gankuTvnil saxelmZRvanelo<br />

miTiTebebs da magaliTebs. zogierT SemTxvevaSi magaliTebSi<br />

warmodgenilia erTi da imave naSromis miTiTeba orive formiT, raTa<br />

warmoCindes msgavsebebi da gansxvavebebi maT Soris; sxva SemTxvevebSi<br />

naCvenebia gansxvavebuli naSromebi, raTa warmoCindes variaciebi<br />

elementebSi, konkretuli saxis wyaroSic ki.<br />

im tipis wyaros miTiTebisTvis, romelic ar aris am TavSi ganxiluli,<br />

ixileT`Cikagos stilis saxelmZRvanelos” me-15 gamocemis (2003) me-17 Tavi.<br />

SegiZliaT, SeqmnaT qvemoT moyvanil principebTan da magaliTebTan<br />

misadagebuli sakuTari stili. pedagogebis, ganyofilebebis da<br />

universitetebis umravlesoba eTanxmeba amgvar adaptaciebs, TumaT am<br />

ukanasknelebTan SeTanxmebiT gamoiyenebT.<br />

17.1 wignebi<br />

wignebi asaxavselementebis ufro farTo diapazons, vidre sxva tipis<br />

gamoqveynebuli wyaroebis umetesoba. elementebSi arsebuli mravali<br />

variacia, romelic winamdebare nawilSia ganxiluli, sxva tipis<br />

wyaroebsac Seesabameba.<br />

233


17.1.1 av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari<br />

TiToeuli av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari zustad ise miuTiTeT, rogorc<br />

satitulo furcelzea warmodgenili. Tu saxeli da gvari moicavs erTze<br />

met inicials, da<strong>to</strong>veT maT Soris sivrceebi (ix. 24.2.1).<br />

SeniSvnebSi av<strong>to</strong>rebis saxelebi da gvarebi CamoTvaleT st<strong>and</strong>artuli<br />

rigiTobiT (pirvel rigSi, miuTiTeT saxeli):<br />

S: 1. filip boli, dedamiwa xasxasa ferebSi: xelovneba da feris<br />

gamogoneba(niu-iorki: farari, Strausi da Jiro, 2001), 140.<br />

6. T. h. brini, revoluciis forumi: samomxmareblo politikisroli<br />

amerikis damoukideblobaSi (niu-iorki: oqsfordis universitetis<br />

gamomcemloba, 2004),48.<br />

8. Eelizabet a., naSromebis krebuli, red. li s. markusi, jenel<br />

miuleri, da meri beT rouzi (Cikago: Cikagos universitetis gamomcemloba,<br />

2000), 102-4.<br />

bibliografiismuxlebSi av<strong>to</strong>rebis saxelebi da gvarebi CamowereT<br />

Sebrunebuli TanmimdevrobiT (pirvel rigSi, miuTiTeT gvari), zogierTi<br />

arainglisuri saxelebis da gvarebisa da sxva SemTxvevebis gamoklebiT,<br />

romlebic ganmartebulia qvemoT miTiTebul paragrafSi `specialuri<br />

tipis saxelebi da gvarebi”<br />

b:boli, filip. dedamiwa xasxasa ferebSi: xelovneba da feris gamogoneba.<br />

niu-iorki: farari, Strausi da Jiro, 2001.<br />

brini, T. h. revoluciis forumi: samomxmareblo politikis roli<br />

amerikis damoukideblobaSi.niu-iorki: oqsfordis universitetis<br />

gamomcemloba, 2004.<br />

elizabet a. naSromebis krebuli.redaqtirebulia li s. markusis, jenel<br />

miuleris, da meri beT rouzis mier. Cikago: Cikagos universitetis<br />

gamomcemloba, 2000.<br />

ramdenime av<strong>to</strong>ri.Tu wigns erTze meti av<strong>to</strong>ri hyavs,SeniSvnaSi miuTiTeT<br />

yvela saxeli da gvari st<strong>and</strong>artuli TanmimdevrobiT. sami an meti<br />

av<strong>to</strong>ris SemTxvevaSi `da”-s win dausviT mZime. Tu oTxi an meti av<strong>to</strong>ria,<br />

234


miuTiTeT mxolod pirveli av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari, Semdeg ki da<br />

sxvebi.(mZimis wamZRvarebis gareSe).<br />

S: 2. kai berdi da martin j. Servini, amerikis promeTe: j. robert<br />

openhaimeris triumfi da tragedia(niu-iorki: alfred a. knofi, 2005). 52.<br />

3. jois eflbai, lin hanti, da margaret jeiqobi,simarTle is<strong>to</strong>riis<br />

Sesaxeb(niu-iorki: u. u. nor<strong>to</strong>ni&kompania, 1994), 135-36.<br />

8. Jaklin daud holi da sxvebi. ojaxis msgavsad: samxreTis bambis<br />

samyaros Seqmna (Cefel hili: CrdiloeT karolinas universitetis<br />

gamomcemloba, 1987), 114-15.<br />

bibliografiis muxlSimiuTiTeT pirveli av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari<br />

Sebrunebuli TanmimdevrobiT, daurTeT mZime da CamoTvaleT danarCeni<br />

av<strong>to</strong>rebi st<strong>and</strong>artuli TanmimdevrobiT. miuTiTeT yvela av<strong>to</strong>ri, maTi<br />

raodenobis miuxedavad; ar gamoiyenoTda sxvebi.<br />

b: berdi, kai, da martin j. Servini.amerikis promeTe: j. robert openhaimeris<br />

triumfi da tragedia.niu-iorki: alfred a. knofi, 2005.<br />

eflbai, jois, lin hanti, da margaret jeiqobi. simarTle is<strong>to</strong>riis<br />

Sesaxeb.niu-iorki: u. u. nor<strong>to</strong>ni& kompania, 1994.<br />

holi, Jaklin daudi, jeims leloudisi, robert korstadi, meri merfi, lu<br />

en jounsi, da kris<strong>to</strong>fer b. deili. ojaxis msgavsad: samxreTis<br />

bambis samyaros Seqmna.Cefel hili: CrdiloeT karolinasuniversitetis<br />

gamomcemloba, 1987.<br />

redaq<strong>to</strong>ri an mTrgmneli av<strong>to</strong>rTan erTad. Tu satitulo<br />

gverdze,av<strong>to</strong>ris garda, miTiTebulia redaq<strong>to</strong>ri an mTargmneli, miuTiTeT<br />

av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari ise, rogorc aRwerilia zemoT. redaq<strong>to</strong>ris an<br />

mTargmnelis saxeli da gvari daumateT wignis saxelwodebis Semdeg. Tu<br />

wigns mTargmnelic hyavs da redaq<strong>to</strong>ric, miuTiTeT maTi saxelebi da<br />

gvarebi imave TanmimdevrobiT, rogorc originalis satitulo gverdzea.<br />

SeniSvnebSi redaq<strong>to</strong>ris an mTargmnelis saxelis da gvaris win CasviT<br />

abreviatura red. (da arasdros red-ebi., vinaidan am konteqstSi igi<br />

aRniSnavs `redaqtirebulia ... X—is mier” da ara `redaq<strong>to</strong>ri”) an mTarg.<br />

235


S: 6. iv bonifoi, axali da rCeuli leqsebi,red. jon noToni da enToni<br />

rudolfi (Cikago: Cikagos universitetis gamomcemloba, 1995), 35.<br />

7. rigoberta menCu, sazRvris gadalaxva, mTarg. da red. en vraiTi(niu-<br />

iorki: gamomcemloba“eerso”, 1999), 50-51.<br />

10. Teodor u. adorno da volter benjamini. sruli mimowera, 1928-1940,<br />

red. henri lonici, mTarg. nikolas uoqeri (kembriji, masaCusetsi:<br />

harvardis universitetis gamomcemloba, 1999), 212.<br />

bibliografiis statiebSi redaq<strong>to</strong>ris an mTargmnelis saxelis da gvaris<br />

win CasviT fraza redaqtirebulia ... mier an Targmnilia ... mier.<br />

b:bonefoi, iv. axali da rCeuli leqsebi.redaqtirebulia jon noTonis da<br />

enToni rudolfis mier. Cikago: Cikagos universitetis<br />

gamomcemloba, 1995.<br />

menCu, rigoberta. sazRvrebis gadalaxva. Targmnili da<br />

redaqtirebuliaen vraiTis mier. niu-iorki: “verso”. 1999.<br />

adorno, Teodor u., da uolter benjamini. sruli mimowera, 1928-1940<br />

redaqtirebulia henri lonicis mier. Targmnilia nikolas<br />

uoqeris mier.kembriji, masaCusetsi: harvardis universitetis<br />

gamomcemloba, 1999.<br />

rodesac satitulo furcelze redaq<strong>to</strong>ri an mTargmneli miTiTebulia<br />

rTuli aRweriT, magaliTad, `redaqtirebulia, SesavliT da SeniSvnebiT,<br />

... X-is mier” an `Targmnilia, winasityvaobiT ...X-is mier”, SegiZliaT am<br />

frazis gamartiveba da mxolod `redaqtirebulia...X-is mier’’ an<br />

,,Targmnilia ...X-is’’ mier gamoyeneba, Semdgom ki zemoT moyvanilinimuSebis<br />

mixedviT dawera. sazogadod, Tu winasityvaoba an Sesavali dawerilia<br />

ara av<strong>to</strong>ris, aramed sxva romelime piris mier, ar aris aucilebeli am<br />

pirovnebis miTiTeba, Tu specialurad ar moixseniebT am nawils (ix. 17.1.8).<br />

im SemTxvevebisTvis, rodesac av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari miTiTebulia<br />

wignis saxelwodebaSi,xolo redaq<strong>to</strong>ris saxeli da gvari – satitulo<br />

furcelze, ixileT qvemoT mocemuli ,,av<strong>to</strong>rTan dakavSirebuli<br />

damatebiTi situaciebi”.<br />

236


edaq<strong>to</strong>ri an mTrgmneli av<strong>to</strong>ris nacvlad. rodesac redaq<strong>to</strong>ri an<br />

mTargmneli miTiTebulia wignis satitulo furcelze av<strong>to</strong>ris nacvlad,<br />

CawereT am pirovnebis saxeli da gvari av<strong>to</strong>risTvis gankuTvnil<br />

adgilas.dawereT iseve, rogorc dawerdiT av<strong>to</strong>ris saxels da gvars (ix.<br />

zemoT), Tumca, daumateT abreviatura red. ed. (mravlobiTSi red.-ebi) an<br />

mTarg.(mravlobiTSi mTarg.-ebi) gvaris da saxelis Semdeg. Tu redaq<strong>to</strong>ri<br />

an mTargmneli ramdenimea, ixelmZRvaneleT`ramdenime av<strong>to</strong>rSi”<br />

Camoyalibebuli principebiT.<br />

S: 3. Teodor silverStaini, mTargm., ser geveini da mwvane raindi(Cikago:<br />

UCikagos universitetis gamomcemloba, 1974), 34.<br />

4. timoTi e. fulopi da albert j. rabo<strong>to</strong>, red.-ebi,afroamerikuli<br />

religia: ganmartebiTi eseebi is<strong>to</strong>riisa da kulturis Temebze(niuiorki:gamomcemloba<br />

`ruTleji”, 1997), 412-14.<br />

b:silverStaini, Teodor, mTargm. ser geveini da mwvane raindi.Cikago: Cikagos<br />

universitetis gamomcemloba, 1974.<br />

fulop, timoTi, e., da albert j. rabo<strong>to</strong>, red.-ebi. afroamerikuli<br />

religia: ganmartebiTi eseebi is<strong>to</strong>riisa da kulturis Temebze.niu-<br />

iorki: gamomcemloba `ruTleji”,1997<br />

av<strong>to</strong>rTan dakavSirebuli damatebiTi situaciebi. qvemoT<br />

warmogidgenTwyaroebSi av<strong>to</strong>rebis miTiTebis zogierT damatebiT<br />

saSualebas. Tu waawydebiT SemTxvevebs, romlebsac aq ar SevxebivarT,<br />

mimarTeT models, romelic migaCniaT masTan yvelaze axlos.<br />

- av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari saTaurSi. Tu av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari<br />

miTiTebulia iseTi wignis saTaurSi an qvesaTaurSi, rogoricaa<br />

av<strong>to</strong>biografia, SeniSvnaSi gamo<strong>to</strong>veT av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari da<br />

daiwyeT saTauriT. xolo bibliografiis muxlSi CasviT av<strong>to</strong>ris<br />

saxeli da gvari,gameorebis miuxedavad. miuxedavad imisa, rom<br />

mraval msgavs naSromebs redaq<strong>to</strong>rebic hyavs, nu miuTiTebT maT<br />

saxelsa da gvars redaq<strong>to</strong>ris saxelis qveS, garda gansakuTrebuli<br />

SemTxvevebisa (magaliTad, am pirovnebis mier redaqtirebuli<br />

naSromebis Seswavlisas).<br />

237


S: 12. general u. T. Sermanis memuarebi, red. Carlz roisteri (niu-<br />

iorki: amerikis biblioTeka, 1990), 836.<br />

15. sinaTle da Ramis elvareba: qarson makqulersis daumTavrebeli<br />

av<strong>to</strong>biografia, red. karlos l. diusi (medisoni: viskonsinis<br />

universitetis gamomcemloba, 1999), 54.<br />

b:Sermani, u. T. general u. T. Sermanis memuarebi. redaqtirebulia Carlz<br />

roisteris mier. niu-iorki: amerikis biblioTeka, 1990.<br />

makulers, karson. ganaTeba da Ramis elvareba: qarson<br />

makqulersisdaumTavrebeli av<strong>to</strong>biografia. redaqtirebulia<br />

karlos l. diusis mier. medisoni: viskonsinis universitetis<br />

gamomcemloba, 1999.<br />

- organizacia, rogorc av<strong>to</strong>ri. Tu organizaciis, asociaciis,<br />

komisiis an korporaciis mier gamoSvebuli publikaciis satitulo<br />

furcelze ar aris miTiTebuli av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari, av<strong>to</strong>rad<br />

miuTiTeT sakuTriv organizacia, maSinac ki, rodesac igi<br />

miTiTebulia, rogorc gamomcemeli.<br />

S:9. j<strong>and</strong>acvis msoflio organizacia, fsiqikuri janmrTelobis dacvis<br />

momsaxurebis organizacia(Jeneva: j<strong>and</strong>acvis msoflio organizacia, 2003),<br />

50.<br />

b: SeerTebul Statebze teroristuli Tavdasxmebis erovnuli komisia.11<br />

seqtembris komisiis angariSi.<br />

niu-iorki: gamomcemloba u. u. nor<strong>to</strong>ni<br />

dakompania, 2004.<br />

- fsevdonimi.ixmareT farTod gamoyenebuli fsevdonimi, rogorc<br />

av<strong>to</strong>ris namdvili saxeli da gvari. Tu namdvili saxeli da gvari<br />

ucnobia,kvadratul frCxilebSi, fsevdonimis Semdeg daurTeT<br />

fsevd.<br />

S:16.mark tveni,ufliswuli da maTxovari: nawarmoebi nebismieri asakis<br />

axalgazrdisaTvis(niu-iorki: gamomcemloba“harper en brazersi”, 1899). 34.<br />

238


:sentineli (fsevd.). `werilebi”.naSromSi absoluturi antifederalisti,<br />

redaqtirebulia herbert j. s<strong>to</strong>ringis mier.<br />

Cikago: Cikagos<br />

universitetis gamomcemloba. 1981.<br />

- anonimi av<strong>to</strong>ri. Tu av<strong>to</strong>ri cnobilia an xvdebian av<strong>to</strong>ris vinaobas,<br />

magramigi ar moixsenieba wignis satitulo furcelze, daurTeT<br />

saxeli da gvari frCxilebSi (kiTxvis niSniT, raTa aRniSnoT, rom<br />

darwmunebuli ara xarT). Tu av<strong>to</strong>ri an redaq<strong>to</strong>ri ucnobia,<br />

moerideT sityvis `anonimi” xmarebas saxelis da gvaris adgilas da<br />

SeniSvna an bibliografiis muxli saTauriT daiwyeT.<br />

S: 22. [ebenezer kuki?],planta<strong>to</strong>ris sarke(anapolisi, 17301,5-6.<br />

31. A virjiniaSi dawyebuli plantaciis miznebis da Sedegebis<br />

namdvili da gulwrfeli gancxadeba, ra doneze iqna miRweuli da ra<br />

saSualebebiT moxda maTi xelSewyoba (1610),17.<br />

b:[ebenezer kuki?], planta<strong>to</strong>ris sarke.anapolisi. 1730.virjiniaSi dawyebuli<br />

plantaciis miznebis da Sedegebis namdvili da gulwrfeli<br />

gancxadeba, ra doneze iqna miRweuli da ra saSualebebiT moxda<br />

maTi xelSewyoba. 1610.<br />

gansakuTrebuli tipis saxelebi.zogjer advili ar aris, gavarCioT,<br />

romelia av<strong>to</strong>ris saxeli da romeli – gvari. cnobili is<strong>to</strong>riuli<br />

av<strong>to</strong>rebis vinaoba daazusteT meriam vebsteris biografiul leqsikonSi<br />

(Merriam-Webster’s Biographical Dictionary); Tanamedrove av<strong>to</strong>rebis vinaobis<br />

dasazusteblad CaixedeT Tqveni biblioTekis onlain katalogSi. qvemoT<br />

mocemulia amgvari, rTulad amosacnobi saxelebis da gvarebis anbanis<br />

mixedviT dawyobis zogadi principebi. Semoklebul an frCxilebSi Casmul<br />

SeniSvnebSi CasviT gvari(last name) zustad Sebrunebuli formiT (rogorc<br />

es qvemoTaa naCvenebi msxvili SriftiT).<br />

- Sedgenili gvarebi. Sedgenili gvarebi, defisiani gvarebis<br />

CaTvliT,daawyveT anbanuri wesiT, kompozitis pirveli nawilis<br />

mixedviT. Tu gaTxovili qali iyenebs rogorc sakuTar, ise meuRlis<br />

gvars, defisis gareSe daawyveT anbanuri wesiT meore gvaris<br />

mixedviT. mraval ucxo enaSiadvili amosacnobia kompozituri<br />

239


saxelebi (ix. qvemoT), Tumca aris iseTi enebi, magaliTad, franguli<br />

da germanuli, sadac ase ar xdeba.<br />

Kkesler-harisi, alis mies van der rohe,ludvigi<br />

Hhine, darlinklarki teilar de Sardeni, pier<br />

- nawilakiani saxelebi. ama Tu im enidan gamomdinare, iseTi<br />

nawilakebi, rogoricaa de, di, d’ da van, SeiZleba an ar SeiZleba,<br />

CaiTvalos gvaris pirvel nawilad anbanuri wesiT dawyobisas.<br />

CaixedeT zemoT miTiTebul erT-erT wyaroSi, Tu ar xarT<br />

darwmunebuli, rogor unda moiqceT konkretuli saxelis daweris<br />

dros. gaiTvaliswineT, rom nawilakebi SeiZleba,daweriliiyos<br />

nusxuri an mTavruli asoebiT, zog maTgans ki mosdevdes<br />

apostrofi.<br />

de goli, Carlz bovuari, simon de<br />

di leonardo, Mmiqaela kuningi, uilem de<br />

van renseleri, stefan MmediCi, lorenco de’<br />

-,,mak”-iT, ,,sent”-iT an ,,o”-Ti dawyebuli gvarebi. ,,mak”-iT, ,,sent”-iT an ,,o”-<br />

Tidawyebul gvarebs SeiZleba. daalageT yvela es gvari anbanuri wesiT<br />

faq<strong>to</strong>brivad arsebuli asoebis safuZvelze; nu daajgufebT maT imis<br />

gamo, rom isini msgavsia.<br />

- saxelebi da gvarebi enebSi, garda inglisurisa. mraval<br />

enaSisaxelebis darqmevis pirobiTobebi gansxvavdeba inglisur enaSi<br />

arsebulTagan. Tu Tqveni naSromi Seicavs romelime konkretuli<br />

enis bevr saxelsa da gvars, SeiswavleT am enis pirobiTobebi.<br />

mravali espanuri gvari Sedgenilia da Seicavs pirovnebis mamis da dedis<br />

gvarebs, romlebic, rogorc wesi, dakavSirebulia kavSiriT ,,i”. daalageT<br />

aseTi gvarebi anbanuri wesiT pirveli nawilis mixedviT.<br />

ortega i gaseti, xose sanCez mendoza, xuana<br />

,,al-’’ an ,,el-’’ nawilakebiT dawyebuli arabuli gvarebi daawyveT<br />

anbanuri wesiT,nawilakis momdevno elementis mixedviT. gvarebi,<br />

romlebic iwyeba nawilakebiT ,,abu”, ,,abd” da ,,ibn” msgavsia inglisuri<br />

240


gvarebisa, romlebic iwyeba ,,mak”-iT an ,,sent”-iT da unda daawyoT<br />

anbanuri wesiT am elementebis mixedviT.<br />

hakim, tavfiq al- abu zafar nadvi, sied<br />

Jamal, muhamed hamid al- ibn saud, aziz<br />

Tu av<strong>to</strong>ri, romelic Cinur an iaponur gvars atarebs, xelmZRvanelobs<br />

tradiciuli wesiT (gvari, romelsac mosdevs darqmeuli saxeli _family<br />

name followed by given name),nu dasvamT saxels gvaris win an mZimes saxelsa<br />

da gvars Soris. Tu av<strong>to</strong>ri xelmZRvanelobs dasavluri wesiT (saxels<br />

mosdevs gvari), dawereT, rogorc gvar-saxeli.<br />

17.1.2 saTauri<br />

tradiciuli wesi dasavluri wesi<br />

Caovu-Ci cou, Tang<br />

ioSida Sigeru kurosava, noriaki<br />

CamoTvaleT wignebis sruli saTaurebi da qvesaTaurebi. dawereT orive<br />

daxrili SriftiT da gamoyaviT saTauri qvesaTaurisgan orwertiliT. Tu<br />

ori qvesaTauria, pirveliswin dasviT orwertili, meores win ki –<br />

wertilmZime.<br />

S:5. ian h. kalicki da devid l. goldvini, red.-ebi,energetika da<br />

usafrTxoeba: sagareo politikaSi axali strategiisken(baltimori:<br />

joh hopkinsis universitetis gamomcemloba, 2005), 195-96.<br />

b:ahmed,leila. AsazRvargareT mogzauroba: kairodan amerikaSi: erTi<br />

qalis mogzaurobis is<strong>to</strong>ria. niu-iorki:fareri, strausi da Jiro,<br />

1999.<br />

da<strong>to</strong>veT ucvlelad originali saTaurisdamwerloba, defisebis<br />

ganlageba da punqtuacia, ori gamonaklisis garda: SecvaleT<br />

sityvebi,romlebic mTlianad mTavruli asoebiT aris dawerili (garda<br />

inicialuri abreviaturebis an aqronimebisa; ix. Tavi 24) didi da patara<br />

asoebiT da SecvaleT ampers<strong>and</strong>i (&) da-Ti. ricxvebi dawereT sityvierad<br />

241


ancifrebiT, originalis Sesabamisad (meTormete saukune an me-12 saukune),<br />

Tu umjobesi ar iqna maTi siis sxva saTaurebTan SesabamisobaSi moyvana.<br />

wignis Tavebis da sxva nawilebis saTaurebTan dakavSirebiT ix. 17.1.8.<br />

saTaurebSi arsebuli specialuri elementebi. specialur gaformebas<br />

saWiroebs saTaurebSi arsebuli ramdenime elementi.<br />

- TariRebi. gamoiyeneT mZimesaTaurSi an qvesaTaurSi TariRebis<br />

gamosayofad, original wyaroSi punqtuaciis ararsebobis<br />

SemTxvevaSic. Tu wyaroSi miTiTebul TariRebs axlavs afiqsi (1920idan<br />

1945-mde) an orwertili, ixelmZRvaneleT wyaroSi gamoyenebuli<br />

wesiT.<br />

S: 5. uolter a. makdugali, Tavisufleba Zalian axlos aris: amerikis<br />

axali is<strong>to</strong>ria, 1525-1828 (niu-iorki: gamomcemloba“harper kolinsi”, 2004),<br />

333-34.<br />

b:jeliko, jefri, da siuzan jeliko. l<strong>and</strong>Safti: bunebis ganaSenianeba<br />

preis<strong>to</strong>riuli xanidan Tanamedrove periodamde. me-3 gam. niuiorki:<br />

gamomcemloba “Temsi da hudsoni”, 1995.<br />

- saTaurebi da miTiTebebi saTaurebSi. rodesac erTi naSromis<br />

saTauri, romelic, rogorc wesi, daxrili SriftiT<br />

iwereba,miTiTebulia sxva naSromis daxrili SriftiT warmodgenil<br />

saTaurSi, CasviT miTiTebuli saTauri brWyalebSi. Tu is saTaurSi<br />

Cveulebrivad brWyalebSia Casmuli, da<strong>to</strong>veT brWyalebi.<br />

S: 22. celiaeflgeiTi, baxi berlinSi: qveyana da kultura mendelsonis "wm.<br />

maTes vnebaSi " (Ithaca: kornelis universitetis gamomcemloba, 2005), 25.<br />

b: makhiu, rol<strong>and</strong>. `fineganis samZimris” SeniSvnebi. me-2 gam.baltimori: jon<br />

hopkinsis universitetis gamomcemloba, 1991.<br />

Tumca, rodesac miTiTeba gamoiyeneba wignis srul mTavar saTaurad,<br />

nuRar CasvamT mas brWyalebSi.<br />

242


S: 8. sem svoufi. me var fanqari: maswavlebeli, moswavleebi da maTi<br />

is<strong>to</strong>riebi(niu-iorki: henri holti da kompania. 2004), 108-9.<br />

b:Cernofi,jon m. TaRliToba ar aris qurdoba: afrikeli meZavi gogonas<br />

Tavgadasavali.Cikago: Cikagos universitetis gamomcemloba, 2003.<br />

- daxrili SriftiT mocemuli terminebi. daxrili SriftiTdabeWdil<br />

saTaurSi SemavaliiseTiterminebi, rogoricaa saxeobebis<br />

saxelwodebebi an gemebis saxelebi, romlebic teqstSi<br />

Cveulebrivad daxrili SriftiT aris mocemuli, warmoadgineT<br />

swori SriftiT.<br />

S: 7. T. hiupening<strong>to</strong>ni, rodesac sakvebi sikvdils iwvevs: Zroxis cofi, e.<br />

koli, dakatastrofebis raoba(niu-iorki: oqsfordis universitetis<br />

gamomcemloba, 2003), 15.<br />

b:lex, raimond b. SeerTebuli Statebis xomaldis -- indianapolisistragikuli<br />

xvedri.SeerTebuli Statebis sazRvao flotis yvelaze cudi<br />

katastrofa. niu-iorki: gamomcemloba “kuper squearis gamomcemloba”,<br />

2001.<br />

- kiTxvis da Zaxilis niSnebi. rodesac saTauri an qvesaTauri<br />

mTavrdeba kiTxvis an Zaxilis niSniT, mas aranairi sxva sasveni<br />

niSani ar mosdevs.<br />

S: 26. Tomas franki, ra xdeba kanzasSi? rogor moiges konserva<strong>to</strong>rebma<br />

amerikelebis guli(niu-iorki: gamomcemloba `Metropolitan Books”, 2004), 250-51.<br />

b:aaron, henri. ra<strong>to</strong>m aris ase rTuli daxmarebebis reformis<br />

ganxorcieleba? vaSing<strong>to</strong>ni, kolumbiis olqi: gamomcemloba bruqings<br />

institusenis gamomcemloba”, 1973.<br />

Zveli saTaurebi.meTvramete saukuneSi an ufro adrindel periodSi<br />

gamoqveynebuli naSromebis saTaurebSiSeinarCuneT originalSi arsebuli<br />

punqtuacia da damwerloba. agreTve, SeinarCuneT originali nawarmoebis<br />

mTavruli asoebiT damwerloba maSinac ki, Tu ar Seesabameba saTaurebis<br />

stils. Tumca, sityvebi, romlebic mTlianad mTavruli asoebiT aris<br />

243


dawerili, unda Seicvalos da mTavruliT mxolod sawyisi asoebi<br />

daiweros. Tu saTauri Zalian grZelia, SegiZliaT, SeamokloT da,<br />

imavdroulad, miawodoT mkiTxvelebs sakmarisi informacia, raTa maT<br />

moZebnon sruli saTauri biblioTekaSi an gamomcemlis katalogSi.<br />

mianiSneT saTaurebSi gamo<strong>to</strong>vebuli adgilebi sami wertilis CasmiT. Tu<br />

gamo<strong>to</strong>vebuli adgili bibliografiis muxlSi saTauris boloSia,<br />

gamoiyeneT oTxi wertili (samwertili da wertili; ix. 25.3.2).<br />

S: 19. jon rei, <strong>to</strong>pografiuli, zneobrivi da fiziologiuri<br />

dakvirvebebi: beneluqsis qveynebis nawilSi, germaniaSi, italiasa da<br />

safrangeTSi mogzaurobis Sedegad: im mcenareebis katalogiT,<br />

romlebic inglisis adgilobriv saxeobebs ar miekuTvneba... rasac<br />

erTvis `ba<strong>to</strong>n fransis uilugbis mokle monaTxrobi, misi mogzauroba<br />

espaneTSi([londoni], 1673), 15.<br />

b:Eeskalante, bernardino. portugalielebis mier msoflios aRmosavleTSi<br />

mdebare saxelmwifoebsa da provinciebSi mogzaurobis is<strong>to</strong>ria.....<br />

Targmnilia jon fremfTonis mier. londoni, 1579.<br />

arainglisuri saTaurebi. arainglisuri saTaurebis SemTxvevaSi<br />

ixelmZRvaneleT Sesabamis enaSi sakuTari arsebiTi saxelebis da<br />

zedsarTavi saxelebis mTavruli asoebiT daweris arsebuli principebiT.<br />

Tu ar icnobT am principebs, mimarTeT s<strong>and</strong>o wyaros.<br />

S: 3. daniel maisonevi, Jan-fransualamarSidaiv seinT-amani,Les relationspubliques:<br />

Dans unesociete en mouvance(Sainte-Foy, QC: Presses de I'Universite de<br />

Quebec, 1998), 15.<br />

6. liliana piletiCs<strong>to</strong>ianoviCi, red. Gutfreund i ceski kubizam (Belgrade: Muzej<br />

savremene umetnosti, 1971), 54-55.<br />

b:kroun-Smalci, gebriel. nawarmoebSi:“Wahrheitsind wir starker: Frauenalltag inder<br />

Sowjetunion.”Frankfurt am Main: Fischer Taschenbuch Verlag, 1992.<br />

244


Tu saTaurs qarTul Targmans daurTavT, moaTavseT igioriginalis<br />

Semdeg. CasviT frCxilebSi, daxrili Sriftis an brWyalebis gareSe,<br />

dawereT mTavruli asoebiT winadadebis stilis mixedviT.<br />

S: 7. henrik verezicki, Koniec sojuszu trzech cesarzy [sami impera<strong>to</strong>ris ligis<br />

dasasruli] (varSava: PWN, 1977), 5.<br />

b:Zhongguo renkou <strong>to</strong>ngji nianjian 1996 [CineTis mosaxleobis statistikuri<br />

weliwdeuli, 1996w.]. pekini: Zhongguo <strong>to</strong>ngji chubanshe, 1996.<br />

Tu gesaWiroebaT rogorc originalis, ise, misi Targmanis miTiTeba,<br />

gamoiyeneT erT-erTi qvemoT moyvanili forma, imis mixedviT, raze gsurT<br />

mkiTxvelis yuradRebis gamaxvileba _ originalze Tu Targmanze.<br />

b:fure, fransua. Le passe d'une illusion. parizi: gamomcemloba `Editions Robert<br />

Laffont”,1995. Targmnilia debora fures mier, rogorc iluziis gaqroba<br />

(Cikago: Cikagos universitetis gamomcemloba, 1999).<br />

an<br />

fure, fransua. The Passing of an Illusion. Targmnilia debora fures mier.<br />

Cikago: Cikagos universitetis gamomcemloba, 1999. Tavdapirvelad<br />

gamoqveynebulia saTauriT Le passe d'une illusion (parizi: gamomcemloba<br />

`Editions Robert Laffont”, 1995).<br />

17.1.3 gamocema<br />

termin gamocemas aqvs ramdenime mniSvneloba da yvela maTgani<br />

gamomdinareobs im faqtidan, rom zogi naSromi araerTxel gamoicema, maT<br />

SinaarsSi an/da formatSi Setanili cvlilebebiT. Tu miuTiTebT wigns,<br />

romelic gamoqveynda araerTi gamocemis saxiT, yovelTvis miuTiTeT,<br />

romeligamocemiT isargebleT, vinaidan gamocemebi SeiZleba,<br />

gansxvavebuli iyos. (Tu qvemoT aRwerili niSnebidan arc erTi ar<br />

miesadageba wigns, SegiZliaT,CaTvaloT, rom igi pirveli gamocemaa, ris<br />

miTiTebac ar xdeba).<br />

245


ganaxlebuli gamocemebi. rodesac wigni xelaxla gamoicema SinaarsSi<br />

Sesuli mniSvnelovani cvlilebebiT, mas SeiZleba,vuwodoT<br />

`ganaxlebuli” an `Semdgomi”gamocema. es informacia, rogorc<br />

wesi,ganTavsebulia wignis satitulo furcelze da meordeba, gamocemis<br />

TariRTan erTad, saav<strong>to</strong>ro uflebebis gverdze.<br />

pirvelis garda sxva gamocemis miTiTebisas, saTauris Semdeg miuTiTeT<br />

gamocemis rigiTi nomeri an aRwera. SeamokleT iseTi formulireba,<br />

rogoricaa `meore gamocema, ganaxlebuli da gavrcobili”, rogorc `me-2<br />

gamoc.” SeamokleT `ganaxlebuli gamocema” rogorc `ganax. gamoc.”;<br />

aRweras daurTeT mxolod miTiTebuli gamocemis da ara sxva nebismieri<br />

wina gamocemis gamoqveynebis TariRi (ix. 17.1.6).<br />

S: 1. pol j. bolTi, deimonv. koleta, dakolinz j. Sekelfordi umcr.,<br />

amerikis Tavdacvis politika,me-8 gam. (baltimori: jon hopkinsis<br />

universitetis gamomcemloba. 2005), 157-58.<br />

b:deniels, rojer. amerikaSi Camosaxleba: amerikis cxovrebaSi imigraciis<br />

da eTnikuri faq<strong>to</strong>ris is<strong>to</strong>ria. me-2 gam.niu-iorki: gamomcemloba<br />

“harper pereniali”, 2002.<br />

babi, florenc. mindvridan samzareulomde: mewarme qalebis politikuri<br />

ekonomika peruSi. ganax. gam.ostini: texasis universitetis gamomcemloba,<br />

1989.<br />

gadabeWdili gamocemebi. SesaZlebelia, agreTve, wignis xelaxla<br />

gamocema axal formatSi, rogoricaa, magaliTad, rbilydini gamocema<br />

(gamoqveynebuli Tavdapirveli an sxva gamomcemlis mier) an eleqtronuli<br />

forma (ix. 17.1.10). maSinac ki, roca wignis Sinaarsi SesaZloa,<br />

minimalurad iyosSecvlili originalTan SedarebiT, miuTiTeT<br />

gadabeWdili gamocema, Tu mas eyrdnobodiT. SeiZleba,isurvoT, miuTiToT,<br />

rom es gadabeWdili gamocemaa, gansakuTrebiT, Tu igi gamoqveynda<br />

Tavdapirveli gamocemidan erT an orze meti wlis Semdeg an klasikuri<br />

nawarmoebis Tanamedrove nabeWdi gamocemaa. am SemTxvevaSi miuTiTeT<br />

246


ogorc originali gamocemis, ise, im gamocemis publikaciis TariRebi,<br />

romelic Tqven gamoiyeneT (ix. 17.1.6).<br />

S: 23. piter vard fei. opiumis omi, 1840-1842 (1975; gadabeW., Cefel<br />

hili:CrdiloeT karolinas universitetis gamomcemloba, 1997), 67-68.<br />

b:emerson, ralf valdo. buneba. 1836. gadabeW., bos<strong>to</strong>ni: gamomcemloba<br />

17.1.4 <strong>to</strong>mi<br />

“bikoni”, 1985.<br />

Tu wigni mraval<strong>to</strong>miani naSromis nawilia, CarTeT es informacia<br />

miTiTebebSi.<br />

konkretuli <strong>to</strong>mi. is, Tu rogor miuTiTebT mraval<strong>to</strong>miani naSromis<br />

konkretul <strong>to</strong>ms, damokidebulia imaze, aqvs Tu ara <strong>to</strong>ms mTeli<br />

naSromisgan gansxvavebuli saTauri. Tu asea, miuTiTeT konkretuli <strong>to</strong>mis<br />

saTauri, mis Semdeg ki rogorc <strong>to</strong>mis nomeri, ise, zogadi saTauri.<br />

SeamokleT <strong>to</strong>mi (t.) da <strong>to</strong>mis nomrebisTvis gamoiyeneT arabuli cifrebi.<br />

S: 10. iaroslav pelikani. qristianuli doqtrina da Tanamedrove<br />

kultura (1700 wlidan), qristianuli tradicia: doqtrinis<br />

ganviTarebis is<strong>to</strong>ria,t.<br />

1989). 16.<br />

5(Cikago: Cikagos universitetis gamomcemloba,<br />

b:pelikani, iaroslav. qristianuli doqtrina da Tanamedrove kultura (1700<br />

wlidan). qristianuli tradicia: doqtrinis ganviTarebis is<strong>to</strong>ria,<br />

t. 5.Cikago: Cikagos universitetis gamomcemloba, 1989.<br />

Tu <strong>to</strong>mebs ar aqvs individualuri saTaurebi da Tqven miuTiTebT<br />

mxolod erT-erT maTgans, bibliografiis muxls daumateT <strong>to</strong>mis nomeri.<br />

(ix. qvemoT, rogor unda miuTiToT mTlianad mraval<strong>to</strong>miani naSromi).<br />

SeniSvnaSi CasviT <strong>to</strong>mis nomeri (t.-s gareSe) uSualod gverdis nomris<br />

win da ganacalkeveT isini orwertiliTSualeduri intervalis gareSe.<br />

247


S: 36. muriel sT. kler birni, red.,lislis werilebi (Cikago: Cikagos<br />

universitetis gamomcemloba, 1981), 4:243.<br />

b:birni, muriel sT. kler, red. lislis werilebi. t. 4. Cikago: Cikagos<br />

universitetis gamomcemloba,1981.<br />

zogmraval<strong>to</strong>meul naSroms hyavs rogorc saerTo redaq<strong>to</strong>ri, ise yoveli<br />

<strong>to</strong>mis redaq<strong>to</strong>ri an av<strong>to</strong>ri. aseTi naSromebis nawilebis miTiTebisas,<br />

daurTeT informacia redaq<strong>to</strong>ris an av<strong>to</strong>ris Sesaxeb (ix. 17.1.1)<br />

konkretuli <strong>to</strong>mis saTuris Semdeg da <strong>to</strong>mis nomris da saerTo saTauris<br />

win. qvemoT warmodgenili pirveli magaliTi gviCvenebs,agreTve, rogor<br />

unda mivuTiToT erTze met fizikur nawilad gamoqveynebuli <strong>to</strong>mi (t. 2,<br />

w. 3).<br />

S: 40.barbara e. mundi, ,,centraluri amerikis<br />

kar<strong>to</strong>grafia".naSromSikar<strong>to</strong>grafia afrikis, amerikis, arqtikis,<br />

avstraliis da wynari okeanis auzis tradiciul sazogadoebebSi, red.<br />

devid vudvordi da j. malkolm luisi, `kar<strong>to</strong>grafiis is<strong>to</strong>ria” t. 2, w. 3,<br />

red. j. braian harli da devid vudvordi (Cikago: Cikagos universitetis<br />

gamomcemloba, 1998), 233.<br />

b:doni, jon. “iubileebi"redaqtirebulia geri a. strinjeris da Ted lari<br />

pebvorTis mier. jon donis poeziis gamocema sxvadasxva teqstiT, t. 6,<br />

redaqtirebulia geri a. sTrinjeris mier. blumingToni: indianas<br />

universitetis gamomcemloba, 1995.<br />

mTliani mraval<strong>to</strong>meuli naSromi. Tu SeniSvnebSi miuTiTebT<br />

mraval<strong>to</strong>meuli naSromis erTze met <strong>to</strong>ms, bibliografiaSi SegiZliaT<br />

mTliani naSromis miTiTeba. (Tu naSromi Seicavs rogorc mTliani<br />

naSromis, aseve, konkretuli <strong>to</strong>mebis saTaurebs an redaq<strong>to</strong>rebs, rogorc<br />

zemoT iyo aRwerili, meti sizustisTvissaWiroa <strong>to</strong>mebis saTiTaod<br />

miTiTeba).miuTiTeT saTauri da <strong>to</strong>mebis saerTo raodenoba, xolo, Tu<br />

<strong>to</strong>mebi gamoicemoda ramdenime wlis ganmavlobaSi, miuTiTeTgamoqveynebis<br />

TariRebis sruli periodi.<br />

248


:aris<strong>to</strong>tele. aris<strong>to</strong>teles naSromebis sruli krebuli: oqsfordis<br />

ganaxlebuli Targmani. redaqtirebulia j. barnsis mier. 2 <strong>to</strong>mi.<br />

prins<strong>to</strong>ni, niu-jersi: prins<strong>to</strong>nis universitetis gamomcemloba, 1983.<br />

TiltiCi, pol. sistematuri Teologia. 3 <strong>to</strong>mi. Cikago: Cikagos<br />

17.1.5 seria<br />

universitetis gamomcemloba, 1951-63.<br />

Tu miTiTebuli wigni aris oficialuri seriis nawili, ar gevalebaT<br />

seriis Sesaxeb informaciis miTiTeba, magram SegiZliaT amis Taobaze<br />

garkveuli an sruli informaciis darTva, raTa daexmaroT mkiTxvelebs<br />

wyaros adgilis an misi s<strong>and</strong>oobis dadgenaSi. moaTavseT es informacia<br />

saTauris Semdeg (da, aseTis arsebobis SemTxvevaSi, gamocemis da <strong>to</strong>mis<br />

Sesaxeb informaciis Semdeg) da publikaciis monacemebis win.<br />

yvelaze sasargeblo informacias seriis Sesaxeb Seicavs misi saTauri.<br />

warmoadgineT igi swori SriftiT, saTauris mTavruli asoebiT daweris<br />

stilSi. Tu seriis <strong>to</strong>mebi danomrilia, SegiZliaT,daurToT miTiTebuli<br />

naSromis nomeri seriis saTauris Semdeg. seriis redaq<strong>to</strong>ris saxeli da<br />

gvari xSirad gamo<strong>to</strong>vebulia, magram SegiZliaT misi miTiTeba seriis<br />

saTauris Semdeg.<br />

S: 7.gerSon devid hunderti, ebraelebi poloneTis qalaqSi: otapovis<br />

is<strong>to</strong>ria meTvramete saukuneSi, jon hopkinsis universitetis<br />

iudaistikis fakulteti (baltimori: jon hopkinsis universitetis<br />

gamomcemloba, 1992), 113.<br />

b:markmani, Carlzu. Cikago winais<strong>to</strong>riul periodSi: Tanamedrove qalaqebis<br />

preis<strong>to</strong>riuli periodis arqeologia. ilinoisis arqeologiuri<br />

kvlevebi 7. springfildi: ilinoisisis<strong>to</strong>riuli memkvidreobis<br />

dacvissaagen<strong>to</strong>, 1991.<br />

isenbergi, nensi. sqesidamoqalaqeobasamoqalaqo omis<br />

winadroindelamerikaSi. Ggenderi da amerikuli kultura,<br />

redaqtirebulia linda qerberis da nel irvin feinTeris mier. Cafel<br />

hili: CrdiloeT karolinas universitetis gamomcemloba, 1998.<br />

249


zogi danomrili seria imdeni xania arsebobs, rom danomvra Tavidan<br />

iwyeba. axali seriiswignebi miTiTebuliaax. ser. (axali serioebi), me-2<br />

ser. (me-2 seriebi) an sxva msgavsi aRniSvniT, romelic, rogorc wesi,<br />

moTavsebulia seriis nomris win da gamoyofilia mZimeebiT. Zveli<br />

seriiswignebi ase aRiniSneba, Zv. ser. (Zveli seriebi), pir. ser. (pireli<br />

seriebi) da a.S.<br />

S: 3. Carlzr. boqseri, red. samxreT CineTi meTeqvsmete saukuneSi,<br />

H“haklutis sazogadoebis gamomcemloba. me-2 ser. 106 (londoni, 1953), 44.<br />

b:palmatari, elen s. braziliis kunZul maraios keramikis nawarmi. amerikis<br />

filosofosTa sazogadoebis naSromebi, ax. ser. 39. naw. 3. filadelfia,<br />

1950.<br />

17.1.6 monacemebi gamocemis Sesaxeb<br />

monacemebi gamocemis Sesaxeb, Cveulebriv, moicavs sam elements: gamocemis<br />

adgils (qalaqi), gamomcemlis saxelwodebas da gamocemis TariRs (weli).<br />

SeniSvnebSi es elementebi Tavsdeba frCxilebSi; bibliografiis<br />

statiebSi ara.<br />

S: 1. jared daiamondi,iaraRi, baqteriebidafoladi: adamianTa xvedri(niuiorki:<br />

gamomcemloba “nor<strong>to</strong>ni da kompania”, 1997), 47.<br />

b: daiamondi, jared. iaraRi, baqteriebi da foladi: adamianTa xvedri.niuiorki:<br />

gamomcemloba n”or<strong>to</strong>ni da kompani”, 1997.<br />

iseT wignebis miTiTebisas, romlebic gamoqveynda meoce saukunemde an<br />

romelTa Sesaxebac informacia sakuTriv naSromSi ar Cndeba, SegiZliaT<br />

gamo<strong>to</strong>voT da ar miuTiToTgamomcemlobis saxelwodeba, agreTve,<br />

gamocemis adgilebi.<br />

S: 32. Carlz lembi, Eelias eseebi(1823), 5-6.<br />

b: lembi, Carlz. elias eseebi. 1823.<br />

250


gamoqveynebis adgili.gamocemis adgili aris qalaqi, sadac<br />

gamomcemlobis mTavari redaqcia mdebareobs; igi, rogorc wesi, mieTiTeba<br />

satitulo gverdze, zogjer ki saav<strong>to</strong>ro uflebebis Semcvel gverdze. iq,<br />

sadac ori an orze meti qalaqia miTiTebuli (magaliTad, `Cikago da<br />

londoni”), miuTiTeT mxolod pirveli qalaqi.<br />

los-anJelesi: “pol geTis fondis gamomcemloba“<br />

niu-iorki: kolumbiis universitetis gamomcemloba<br />

mkiTxvelisTvis SesaZloa, ucnobi iyos gamocemis qalaqian aerios imave<br />

saxelis matarebel sxva qalaqSi, ami<strong>to</strong>m daumateT mas Statis (ix. 24.3.1),<br />

mxaris an (Tu saWiroa) qveynis abrevitura. rodesac gamomcemlobis<br />

saxelwodeba Seicavs Statis (qveynis) saxels, aRar aris saWiro Statis<br />

(qveynis) abreviaturis darTva.<br />

CeSairi, koneqtikuti:grafiqs gamomcemloba<br />

harmondsvorTi, gaerTianebuli samefo:penguin buqsis gamomcemloba<br />

kembriji, masaCusetsi: em-ai-Ti presis gamomcemloba<br />

Cefel hili: CrdiloeT karolinis universitetis gamomcemloba<br />

gamoiyeneT ucxo qveynebis qalaqebis Tanamedrove, farTod xmarebuli<br />

inglisuri saxelebi.<br />

vaSing<strong>to</strong>ni da ara uoSing<strong>to</strong>niCikago da ara Siqago<br />

rodesac publikaciis adgili ucnobia, SegiZliaT,gamoiyenoT abreviatura<br />

ucn. (ucnobi) gamomcemlis saxelis win. Tu iciT adgili, magram ar xarT<br />

darwmunebuli sizusteSi, CasviT is kvadratul frCxilebSi kiTxvis<br />

niSniT.<br />

ucn.: uinZori.<br />

[leiq blafi, ilinoisi?): vlieti da eduardsi.<br />

gamomcemlobis saxelwodeba miuTiTeT zustad ise, rogorc mocemulia<br />

wignis satitulo furcelze, maSinac, rodesac TqvenTvis cnobilia, rom<br />

251


saxelwodeba Semdeg Seicvala an Tqvens bibliografiaSi Setanil sxva<br />

wignebSi sxvadasxvagvarad saxeldeba.<br />

harkot breis end uoldi<br />

harkot brei iovanoviCi<br />

harkot, breisi<br />

Tumca, adgilis dazogvis mizniT, SegiZliaT,iseTi abreviaturebis<br />

gamo<strong>to</strong>veba, rogoricaa korp. (korporacia), Sps (SezRuduli<br />

pasuxismgeblobis sazogadoeba), komp. (kompania) da sagamomc. komp.<br />

(sagamomcemlo kompania).<br />

haf<strong>to</strong>n mifini da ara haf<strong>to</strong>n mifinis korp.<br />

litl, braun da ara litl, braun da komp.<br />

Tu gamomcemlobaucxouria, nu gadaTargmniT an nu SeamoklebT<br />

gamomcemlobis saxelwodebis raime nawils, miuTiTeT qalaqis saxeli<br />

inglisurSi gavrcelebuli formiT (rogorc zemoT iyo aRniSnuli). Tu<br />

gamomcemeliucnobia, daurTeT mxolod gamoqveynebis adgili (Tu<br />

cnobilia) da gamocemis TariRi.<br />

gamocemis TariRi.wignis gamocemis TariRi Seicavs mxolod wels, ara<br />

Tves an dRes da,rogorc wesi, saav<strong>to</strong>ro uflebebis gancxadebis TariRis<br />

identuria. is,Cveulebriv, mieTiTeba saav<strong>to</strong>ro uflebebis Semcvel<br />

gverdze zogjer ki — satitulo furcelze.<br />

ganaxlebul da gadabeWdil gamocemebs SeiZleba,hqondes saav<strong>to</strong>ro<br />

uflebebis gancxadebis erTze meti TariRi. aseT SemTxvevaSi yvelaze<br />

uaxlesi miuTiTebs gamocemis TariRs. magaliTad: © 1982, 1992, 2003, aq 2003<br />

gamocemis TariRia.aseT naSromebSi publikaciis TariRebis citirebis<br />

Sesaxeb ix. 17.1.3.<br />

Tu ver adgenT nabeWdi nawarmoebis gamocemis TariRs, CasviT abreviatura<br />

ver dadg. (n.d), wlis nacvlad. Tu TariRi ar aris miTiTebuli,<br />

magrammigaCniaT, rom iciT, SegiZliaT, dauma<strong>to</strong>T frCxilebSi kiTxvis<br />

niSniT, rac mianiSnebs, rom TariRis sisworeSi darwmunebuli ar xarT.<br />

b: smiTi, jon. wigni Rirsebebis Sesaxeb. edinburgi, ver dadg.<br />

mileri, samuel. kidev erTi wigni Rirsebebis Sesaxeb. bos<strong>to</strong>ni, [1750?].<br />

252


Tu wignze gamomcemlobaSi muSaoba mimdinareobs da ukve<br />

dasaTaurebulia, Tumca, gamocemis TariRi jer ar aris cnobili,<br />

TariRisTvis gankuTvnil adgilas miuTiTeT gamoqveyndeba uaxloes<br />

momavalSi. Tu wigni jer ar aris gadacemuli gamomcemlobisTvis<br />

dasabeWdad, miuTiTeT is, rogorc gamouqveynebeli xelnaweri (ix. 17.6).<br />

S: 91. jein q. av<strong>to</strong>ri, wignis saTauri (gamoqveynebis adgili:<br />

gamomcemlobissaxelwodeba, gamoqveyndeba uaxloes momavalSi).<br />

17.1.7 gverdis nomrebi da adgilis dasadgeni sxva informacia<br />

gverdis nomrebi da is sxva informacia, romelic gamoiyeneba miTiTebuli<br />

amonaridis an elementis adgilmdebareobis dasadgenad,<br />

Cveulebriv,gvxvdeba SeniSvnebSi da ara bibliografiaSi.<br />

nomrebis diapazonis saCveneblad saWiro saxelmZRvanelo miTiTebebi<br />

ixileT 23.2.4-Si.<br />

gverdi, Tavi da gamyofi nomrebi.SeniSvnebSi gverdis nomrebi,<br />

Cveulebriv,wignis miTiTebis bolo elementia. nu daurTavT sityvas<br />

gverdi an abreviaturebs gv. an gv.-ebi; gamoiyeneT arabuli cifrebi, garda<br />

im gverdebisa, romlebic originalSi romauli cifrebiT aris danomrili.<br />

S:14. en s. rouzi, viq<strong>to</strong>rianuli epoqis amerika da samoqalaqo omi(niu-iorki:<br />

kembrijis universitetis gamomcemloba, 1992), 145-46.<br />

17. jerom kagani, `meaTe saiubileo gamocemis Sesavali”. wignSi<br />

`bavSvis buneba”(niu-iorki: gamomcemloba `Basic Books”, 1994),xxii-xxiv.<br />

zogjer miTiTeba Seexeba mTlian Tavs (SemoklebiT T., nawils (naw.),<br />

wigns (w.),an seqcias (seq.) da ara gverdis nomrebis diapazons.<br />

S: 22. donald l. mileri. saukunis qalaqi: Cikagos epopea da amerikis<br />

Seqmna(niu-iorki: gamomcemloba “saimoni da Susteri”, 1996), naw. 2.<br />

253


mdebareobis maniSnebeli specialuri tipis informacia. wignis<br />

zogierT nawils aqvs specialuri tipismdebareobis maniSnebeli<br />

informacia, romlebic gamoiyeneba miTiTebebSi.<br />

- SeniSvnebis nomrebi. SeniSvnebis miTiTebisTvis gamoiyeneT<br />

abreviatura Sen. (SeniSvna), mravlobiTSi Sen.-ebi. Tu miTiTebuli<br />

SeniSvna aris erTaderTi sqolio Tavis gverdze an daunomravi<br />

sqolio, daumateT Sen. gverdis nomris Semdeg (Sualeduri<br />

intervalis an sasveni niSnis gareSe). Tu miTiTebuli<br />

SeniSvnisgverdze sxva SeniSvnebic aris, miuTiTeT gverdis nomeri<br />

da Semdeg Sen., an (Tu TanmimdevrobiT miTiTebulia ori an meti<br />

SeniSvna) – Sen.-ebi da SeniSvnis nomeri (nomrebi).<br />

S: 45.en<strong>to</strong>ni gref<strong>to</strong>ni,sqolio: saintereso is<strong>to</strong>ria(kembriji, masaCusetsi:<br />

harvardis universitetis gamomcemloba, 1997), 72Sen.<br />

46. dvaiTbolingeri, ena: datenili iaraRi(londoni: gamomcemloba<br />

“longmeni”, 1980), 192Sen.23,192Sen.30, 199Sen.14, 201Sen.-ebi16-17.<br />

- ilustraciebisa da cxrilis nomrebi. gamoiyeneT abreviatura nax.<br />

naxatis aRsaniSnad, magram srulad dawereT cxrili, ruka, dafa da<br />

sxva tipis ilustraciebis dasaxelebebi. miuTiTeT gverdis nomeri<br />

ilustraciis nomris win.<br />

S: 50. riCard sobeli. sazogadoebis azri SeerTebuli Statebis sagareo<br />

politikaSi: azrTa sxvadasxvaoba daxmarebis winaaRmdeg arsebuli<br />

poziciis garSemo(bos<strong>to</strong>ni:<br />

gamomcemlebi – roumen en liTlfildi. 1993), 87,<br />

cxrili 5.3.<br />

Tabaxis, furclebisa da formatebis nomrebi.zogierT wigns, romelic<br />

daibeWda 1800 wlamde, ara aqvs gverdebis nomrebi da dayofilia<br />

Tabaxebad, Semdeg furclebad an formatebad,yovel maTgans aqvs wina<br />

(rec<strong>to</strong> anr) da ukana mxare (verso anv). am naSromebis loka<strong>to</strong>rebi unda<br />

Sedgebodes Sesabamisi cifrebisa da identifika<strong>to</strong>rebis jaWvisgan,<br />

intervalebis an daxrili SriftiT dawerili niSnebis gareSe: magaliTad,<br />

G6v, 176r, 232r-v an(Tu miuTiTebT mTlian formatebad) fol. 49.<br />

URL-misamarTebi, mudmivi wyaros identifika<strong>to</strong>rebi, Sesvlis TariRebi, da<br />

aRwerilobiTi maCveneblebi. internetSi gamoqveynebuli wigns (ix. 17.1.10)<br />

254


URL-i daurTeT SeniSvnaSic da bibliografiis muxlSic. yoveli URL-i<br />

iwyeba im pro<strong>to</strong>kolis nusxuri asoebiT Sedgenili abreviaturiT,<br />

romelic gamoiyeneba mkiTxvelebisTvis eleqtronuli masalis<br />

misawodeblad, yvelaze xSirad http da ftp. am abreviaturas mudmivad<br />

mosdevs orwertili da ori daxrili xazi, ris Semdegac modis<br />

gamomcemlis domenis saxeli, mas mere ki _ resursis misamarTi. domenis<br />

saxelis momdevno komponentebi gancalkevebulia misgan da erTmaneTisgan<br />

erTi daxrili xaziT.<br />

http://www.jsri.msu.edu/museum/pubs/MexAmHist/chapter14.html#six<br />

mTavruli asoebis dasma URL-is Sida komponentebSi xdeba zustad ise,<br />

rogorc isini warmogvidgeba ekranze. Tu URL-s `damasrulebeli daxrili<br />

xazi~ aqvs boloSi, CarTeT igi. nu CasvamT URL-s kvadratul frCxilebSi,<br />

sasurvelia, rom URL-is uwyve<strong>to</strong>ba ar dairRves striqonis bolos, magram<br />

Tu amis gakeTeba saWiroa, saxelmZRvanelo miTiTebebisTvis ixileT 20.4.2.<br />

zog internet wyaros,URLmisamarTebis garda, sxva mudmivi<br />

identifika<strong>to</strong>rebic aqvs. Tu wyaro iyenebs obieqtis cifrul<br />

identifika<strong>to</strong>rebsan msgavs sistemas, daurTeT informacia, romlis<br />

Sedareba SesaZlebeli iqneba Tqvens miTiTebaSi arsebul URL-<br />

misamarTTan.<br />

doi: 10. 1006/jeth.2000.2694<br />

nebismieri internetwyaros miTiTebisas daurTeT am wyaroSi ukanasknelad<br />

Sesvlis TariRi, Tu ise moxda, rom mas Semdeg Sinaarsi Seicvala an<br />

amoRebulia internetidan (ix. 15.4.1). SeRwevis TariRi CasviT frCxilebSi<br />

URLmisamarTis an mudmivi identifika<strong>to</strong>ris Semdeg.<br />

(Sesvlis TariRi: 2006 wlis 17 maisi)<br />

internetSi gamoqveynebuli wignebi SeiZleba, ar Seicavdes gverdebis<br />

nomrebs, romlebic gvexmareba frCxilebSi Casmul miTiTebebSi naCvenebi<br />

amonaridis adgilmdebareobis gansazRvraSi. aseT SemTxvevaSi SegiZliaT,<br />

URLmisamarTis da Sesvlis TariRis win dauma<strong>to</strong>T aRwerilobiTi<br />

maCvenebeli, rogoricaa, magaliTad, wina qvesaTauri (ix., magaliTad,<br />

255


19.1.10). aucilebeli ar aris amgvari maCveneblis CarTva bibliografiis<br />

muxlSi.<br />

17.1.8 Tavebi da wignis sxva dasaTaurebuli nawilebi<br />

umetes SemTxvevaSi, unda miuTiToT mTavari saTauri nebismieri wignisa,<br />

romelSic warmodgeniliaerTi, uwyveti argumenti an Txroba, maSinac,<br />

roca Tqven, faq<strong>to</strong>brivad, mis mxolod erT romelime nawils iyenebT. Tu<br />

xelmZRvanelobT im wignis mxolod erTi nawiliT, romelic erTi an<br />

ramdenime av<strong>to</strong>ris mier sxvadasxva Temaze dawerili damoukidebeli<br />

naSromebis krebulia, SegiZliaT, miuTiToT mxolod is erTi Tavi an<br />

nawili, romelic yvelaze metad Seesabameba Tqvens kvlevas. amiT<br />

daexmarebiT mkiTxvels, dainaxos, ramdenad miesadageba wyaro Tqvens<br />

proeqts.<br />

b:demosi, jon. `namdvili cxovreba da sxva fiqcia: uolis stegneris<br />

‘wonasworobis kuTxis’ xelaxla gaazreba." wignSi`romanis is<strong>to</strong>ria:<br />

is<strong>to</strong>rikosebi da novelistebi upirispirdebian amerikis warsuls<br />

(da erTimeores), redaqtirebulia mark s. karnsis mier, 132-45. niuiorki:<br />

gamomcemloba “saimoni da Susteri”, 2001.<br />

da ara<br />

karnsi, mark s., red. `romanis is<strong>to</strong>ria: is<strong>to</strong>rikosebi da novelistebi<br />

upirispirdebian amerikis warsuls (da erTimeores). niu-iorki:<br />

gamomcemloba “saimoni da Susteri”, 2001.<br />

erTi av<strong>to</strong>ris mier dawerili wignebis nawilebi. Tu miuTiTebT erTi<br />

av<strong>to</strong>ris mier dawerili wignis dasaTaurebul nawils, pirvel rigSi<br />

miuTiTeT am nawilis saTauri swori SriftiT, moaTavseT brWyalebSi.<br />

aRniSvnis `wignSi ---...” Semdeg miuTiTeT wignis saTauri. bibliografiis<br />

muxlSi, wignis saTauris Semdeg miuTiTeT am nawilis gverdebis sruli<br />

intervali; SeniSvnaSi miuTiTeT gverdis nomeri (nomrebi) konkretuli<br />

miTiTebisTvis, rogorc nebismieri sxva citatis SemTxvevaSi.<br />

256


S: 1. jon Carlz Cestini, `neokolonializmi",wignSi ---`sisxlsa da cecxlSi<br />

dabadebuli: laTinuri amerikis mokle is<strong>to</strong>ria(niu-iorki: gamomcemloba<br />

“nor<strong>to</strong>ni da kompania”, 2001), 190-91.<br />

b:Cestini, jon Carlz. `neokolonializmi”.wignSi --- `sisxlsa da cecxlSi<br />

dabadebuli: laTinuri amerikis mokle is<strong>to</strong>ria, 179-206. niu-iorki:<br />

gamomcemloba “nor<strong>to</strong>ni da kompania”, 2001.<br />

Tu miuTiTebT nawils saerTo saTauriT, rogoricaa Sesavali,<br />

winasityvaoba an bolosityvaoba,CasviT es termini wignis saTauris win.<br />

miuTiTeT saerTo saTauri swori SriftiT brWyalebis gareSe da pirveli<br />

sityva mTavruli asoTi dawereT mxolod bibliografiis muxlSi. Tu es<br />

nawili dawerilia sxva da ara wignis ZiriTadi av<strong>to</strong>ris mier, saTauris<br />

Semdeg Tavdapirvelad miuTiTeT nawilis av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari,<br />

Semdegki --wignis av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari.<br />

S: 7.alfred u. qrosbi, Sesavali wignis `ekologiuri imperializmi:<br />

evropis biologiuri eqspansia” axali gamocemisTvis, 900-1900, axali<br />

gamoc. (niu-iorki, kembrijis universitetis gamomcemloba, 2004), xv.<br />

16. qreg qalhuni, winasityvaoba wignisa --`mravalkulturuli politika:<br />

rasizmi, eTnikuroba da musulmanebi britaneTSi”, winasityvaobis av<strong>to</strong>ri<br />

– tariq modudi (mineapolisi: minesotas universitetis gamomcemloba, 2005),<br />

xvi.<br />

b:qrosbi, alfred u. SesavaliwignisE`ekologiuri imperializmi: evropis<br />

biologiuri eqspansia” axali gamocemisTvis, 900-1900. axali<br />

gamoc.niu-iorki, kembrijis universitetis gamomcemloba, 2004.<br />

qalhuni, qreg. winasityvaoba wignisa -- `mravalkulturuli politika:<br />

rasizmi, eTnikuroba, da musulmanebi britaneTSi”, winasityvaobis<br />

av<strong>to</strong>ri – tariq modudi. mineapolisi: minesotas universitetis<br />

gamomcemloba, 2005.<br />

redaqtirebuli krebulebis nawilebi. Tu miuTiTebT redaqtirebuli<br />

krebulis nawils, romelic moicavs mravali av<strong>to</strong>ris naSroms, pirvel<br />

rigSi, miuTiTeT nawilis av<strong>to</strong>ri da saTauri (swori SriftiT,<br />

257


WyalebSi Casmuli). sityvis `wignSi ...” Semdeg miuTiTeT wignis saTauri<br />

da redaq<strong>to</strong>ris saxeli da gvari. bibliografiis muxlSi wignis saTauris<br />

Semdeg miuTiTeTam nawilis gverdebis sruli intervali; SeniSvnaSi<br />

miuTiTeT gverdis nomeri (nomrebi) konkretuli literaturisTvis,<br />

rogorc nebismieri sxva citatis SemTxvevaSi.<br />

S: 3. en qari da daglas j. Surmani, `religia da feminizmi: reformistuli<br />

qristianuli analizi”, wignSi `religia, feminizmi, da ojaxi”, red. an<br />

qari da meri stiuart fon liueni (luisvili, kentuki: gamomcemloba<br />

“uestminster jon nox presi”, 1996), 13-14.<br />

b:qari, enda daglas Surmani. `religia da feminizmi: reformistuli qristianuli<br />

analizi”, wignSi `religia, feminizmi da ojaxi”, redaqtirebulia en<br />

qarisa da meri stiuart fon liuenis mier, 11-32. luisvili, kentuki:<br />

gamomcemloba “uestminster jon nox presi”, 1996.<br />

Tu miuTiTebT erTsa da imave redaqtirebul krebulSi Semaval or an met<br />

naSroms, SegiZliaT,miiCnioT isini calkeul wyaroebad an sivrcis<br />

dazogvis mizniT SegiZliaT, gamoiyenoT Semoklebuli forma, romelic<br />

ganxilulia 16.4.1-Si. rodesac SeniSvnaSi pirvelad miuTiTebT wignis<br />

romelime nawils, CasviT sruli bibliografiuli informacia nawilis<br />

Sesaxeb da,zogadad,wignis Sesaxeb. Semdeg, Tu miTiTebas akeTebT wignis<br />

sxva nawilze, srulad miuTiTeT av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari da nawilis<br />

saTauri, wignis Sesaxeb informacia ki CawereT Semoklebuli formiT.<br />

Semdgomi SeniSvnebi calkeuli nawilebisTvis st<strong>and</strong>artuli Semoklebuli<br />

SeniSvnebis formis mixedviT unda CairTos.<br />

S: 4. uiliam h. kiTingi, `forti diarborni da Cikago”,nawilSi`dablobebiani<br />

Stati: ilinoisis Sesaxeb”, 1673-1967, mogzaurebisa da sxva pirebis<br />

monaTxrobis mixedviT, red. pol m. engli (Cikago: Cikagos universitetis<br />

gamomcemloba, 1967), 84.<br />

12. sara klarklipinkoti, `Cikago”, “Angle”-Si, 362.<br />

14. kiTingi, 85.<br />

15. lipinkoti, 365.<br />

258


ibliografiaSi CarTeT sruli miTiTeba mTlian wignze da Semoklebuli<br />

SeniSvnis erT-erTi varianti calkeuli nawilebis miTiTebisTvis.<br />

b:engli. pol m., red. `dablobebiani Stati: ilinoisis Sesaxeb”, 1673-1967,<br />

mogzaurebisa da sxva pirebis monaTxrobis mixedviT. (Cikago: Cikagos<br />

universitetis gamomcemloba, 1967).<br />

kiTingi, uiliam h.`forti diarborni da Cikago”. “Angle”-Si, 84-87.<br />

lipinkoti, sara klark. `Cikago”. “englSi”, 362-70.<br />

anTologiebSi moTavsebuli naSromebi. miuTiTeT anTologiaSi dabeWdili<br />

mokle moTxroba, leqsi, ese an sxva naSromi iseve, rogorc miuTiTebdiT<br />

mravali redaq<strong>to</strong>ris mier redaqtirebulkrebulSi Semaval naSroms.<br />

anTologiebSi gamoqveynebuli umetesi naSromebis saTaurebi<br />

dawereTswori SriftiT, moaTavseT brWyalebSi. gamonakliss warmoadgens<br />

amonaridis saTauri didi moculobis mqone poemidan an prozauli<br />

nawarmoebidan, romelic unda daiweros daxrili SriftiT (ix. 22.3.2).<br />

S:7.izabel alende, `sulebs ase surdaT”,krebulSilaTinuri amerikis eseebis<br />

oqsfordis krebuli, red. lion stavansi (niu-iorki, oqsfordis<br />

universitetis gamomcemloba, 1997),463-64.<br />

b:uiglesvorTi, maikl. amonaridiwignidan `gankiTxvis dRe”.<br />

anTologiaSiamerikis poeziis axali anTologia: tradiciebi da<br />

revoluciebi, dasawyisidan 1900 wlamde, redaqtirebulia stiven<br />

gauld aqelrodis, kamil romanis da Tomas travisanos mier,68-74.<br />

niu brunSviki, niu-jersi: rutgersis universitetis gamomcemloba, 2003.<br />

Tu nawarmoebis Tavdapirveli publikaciis TariRi mniSvnelovania<br />

naSromis konteqstidan gamomdinare, miuTiTeT is naSromis saTauris<br />

Semdeg da anTologiis saTauris win, rogorc SeniSvnebSi, ise,<br />

bibliografiaSi.<br />

259


S: 2. izabel alende, `sulebs ase surdaT” (1984), krebulSioqsfordis<br />

wigni...<br />

b:uiglesvorTi, maikl. amonaridiwignidan `gankiTxvis dRe”. 1662.<br />

anTologiaSiaxali anTologia...<br />

17.1.9 werilebi da sxva korespondencia gamoqveynebul krebulebSi<br />

SegiZliaT,miuTiToT im wignebis konkretuli nawilebi, romlebSic<br />

Sesulia werilebi, memor<strong>and</strong>umebi da sxva korespondencia, vinaidan<br />

konkretuli miTiTeba Seicavs informacias, romelic ar aris aRniSnuli<br />

mTliani wignis miTiTebaSi, magaliTad TariRs da konkretuli<br />

komunikaciis monawileebs. (gamouqveynebeli piradi komunikaciebisTvis ix.<br />

17.6.3; gamouqveynebeli werilebis xelnawerebis krebulebisTvis ix. 17.6.4.)<br />

aseTi masalis miTiTebisTvis aRniSneT gamgzavnis da mimRebis saxelebi<br />

da gvarebi, Semdeg TariRi da (aseTis arsebobis da mizanSewonilobis<br />

SemTxvevaSi) adgili, sadac komunikacia momzadda. sityva werili ar aris<br />

aucilebeli, magram daasaTaureT sxva formebi, rogoricaa angariSi an<br />

memor<strong>and</strong>umi. krebulis saTauri da sxva monacemebi miuTiTeT iseTive<br />

formiT, rogorc redaqtirebuli wignis SemTxvevaSi. yuradReba miaqcieT<br />

Semoklebuli SeniSvnis formas, romelic gansxvavebulia elementebis<br />

Cveuli sqemisgan.<br />

S:1. adamsis werilebi Carlz milnes gaskels, londoni, 1896 wlis 30 marti,<br />

werilebSi `henris werilebi adamsis misamarTiT”, 1858-1891, red. vorTingTon<br />

Consi fordi (bos<strong>to</strong>ni: gamomcemloba “haf<strong>to</strong>n mifini”, 1930), 141,<br />

2. adamsis werilebi gaskels, 142.<br />

5. i-bi-emisa da herold rossis memor<strong>and</strong>umi 1946 wlis 2 maisi, i. b. uaiTis<br />

werilebSi, red. doroTi lobrano guTi (niu-iorki: gamomcemloba “harperi da<br />

ro”, 1976), 273.<br />

260


:jeqsoni, paulina. paulina jeqsonis werilebi jon pepis umcrosis misamarTiT,<br />

1676 w. 3 oq<strong>to</strong>mberi. naSromSi `semuel pepisis da misi ojaxis werilebi”,<br />

redaqtirebuli helen Trusdel hiTis mier, no. 42. oqsfordi:<br />

gamomcemloba “klarendon presi”, 1955.<br />

Tu SeniSvnebSi miuTiTebT erTi wignidan ramdenime werilze an sxva<br />

komunikaciebze, bibliografiaSi aRniSneT mxolod wigni da ara<br />

konkretuli nawilebi.<br />

b: CerCili, uins<strong>to</strong>n da dvaiT d. eizenhaueri.CerCilis da eizenhaueris<br />

mimowera, 1953-1955,redaqtirebulia piter j. boilis mier.Cepel<br />

hili: CrdiloeT karolinas universitetis gamomcemloba, 1990.<br />

17.1.10 onlain da sxva eleqtronuli wignebi<br />

internetSi ganTavsebuli wignebisTvis ixelmZRvaneleT nabeWdi<br />

wignebisTvis arsebuli miTebebiT. st<strong>and</strong>artuli elementebis<br />

garda,miuTiTeT URL misamarTi da TariRi, rodesac gaxseniT masala (ix.<br />

15.4.1, 17.1.7). gaiTvaliswineT, rom mxolod URL misamarTi ar aris<br />

sakmarisi; maqsimalurad unda miuTiToT sruli faqtebi gamocemis<br />

Sesaxeb, raTa mkiTxvels SeeZlos wyaros moZebna im SemTxvevaSic ki, Tu<br />

URL misamarTi Seicvleba. Tu gverdis nomrebi ar aris<br />

aRniSnuli,SeniSvnaSi citirebuli monakveTis adgilmdebareoba miuTiTeT<br />

aRwerilobiTi loka<strong>to</strong>ris (rogoricaa wamZRvarebuli qvesaTauri)<br />

damatebiT da Tavad gamocemis saxelwodebis win sityva ,,wignSi’’<br />

CamatebiT,URLmisamarTisa da gaxsnis TariRamde.<br />

S: 1. Julian samora da patricia v<strong>and</strong>el simoni, meqsikeli da amerikeli<br />

xalxis is<strong>to</strong>ria, ganax. red. (isT lansingi, miCigani: Julian<br />

samoraskvleviTi instituti, miCiganis Statis universiteti, 2000),<br />

nawilSi`samoqalaqo omi meqsikaSi”,http://www.jsri.msu.edu/museum/<br />

pubs/MexAmHist/chapterU.html#six (gaxsnilia 2005 wlis 19 dekembers).<br />

b: samora, Julian dapatricia v<strong>and</strong>el simoni.Hmeqsikeli da amerikeli<br />

xalxebis is<strong>to</strong>ria. ganax. red. isT lansingi, miCigani: Julian<br />

261


samoras kvleviTi instituti, miCiganis Statis universiteti, 2000.<br />

http://www.jsri.msu.edu/museum/pubs/MexAmHist/chapterU .html#six (gaxsnilia<br />

2005 wlis 19 dekembers).<br />

rodesac miuTiTebT wignebs, romlebic gamoqveynebulia sxva eleqtronul<br />

formatSi, rogoricaa internetidan CamosatvirTi wignebian wignebi,<br />

romlebic wignis maRaziaSi an biblioTekaSi sxva tipis matarebelzea<br />

xelmisawvdomi, miuTiTeT formati (CD-ROM, Microsoft Reader e-book).<br />

S: 1. Tomas h. devenporti da jon s. beki. sifxizle ekonomikaSi: biznesis<br />

axali valuta(kembriji, masaCusetsi: harvardis biznes-skolis gamomcemloba,<br />

2001), TK3 `mkiTxvelis eleqtronuli wigni”.<br />

b:helmani, hel.<br />

didi antagonizmi teqnologiebis sferoSi: aTi yvelaze<br />

aqtiuri dava. niu-iorki: jon uili. 2004. Rocket eleqtronuli wigni.<br />

17.2 saJurnalo statiebi<br />

perioduli gamocemebis umravlesoba, riTac ixelmZRvanelebT naSromis<br />

momzadebisas, klasificirdeba rogorc Jurnalebi - samecniero an<br />

profesiuli perioduli gamocemebi, romlebic xelmisawvdomia, upirveles<br />

yovlisa, samecniero biblioTekebSi da gamoweriT. Jurnalebi xSirad,<br />

Tumca, ara yovelTvis (mag.:sainsi), saTaurebSi Seicavs sityvas ,,Jurnali”.<br />

Tanamedrove is<strong>to</strong>riis Jurnali,popularuliJurnalebi,rogorc wesi, ar<br />

aris samecniero gamocemebi; isini ufro xelmisawvdomia<br />

mkiTxvelebisTvis, vidre samecniero Jurnalebi, rogorc Sinaarsobrivi<br />

TvalsazrisiT, ise, maTi samecniero wreebs farglebs gareT gavrcelebis<br />

gamo. es gansxvaveba mniSvnelovania, vinaidan samecniero Jurnalebis<br />

statiebisa da masebze gaTvlili popularuli Jurnalebisstatiebis<br />

miTiTeba sxvadasxvanairad xdeba. Tu ara xarT darwmunebuli, ra<br />

periodul gamocemasTan gaqvT saqme _ samecniero Tu masobriv-<br />

262


popularul JurnalTan, naxeT, xom ar Seicavs Jurnalis statiebi<br />

miTiTebebs; Tu pasuxi dadebiTia, miiCnieT igi samecnierod.<br />

17.2.1 av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari<br />

miuTiTeT av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari zustad ise, rogorc statiebis<br />

saTaurebSia. ixelmZRvaneleT 17.1.1-Si mocemuli wignis av<strong>to</strong>rebisTvis<br />

gankuTvnili saxelmZRvanelo miTiTebebiT.<br />

17.2.2 statiis saTauri<br />

CamoTvaleT statiis sruli saTaurebi da qvesaTaurebi. gamoiyeneT swori<br />

Srifti, gamoyaviT saTauri qvesaTaurisgan orwertiliT da saTaurebic<br />

da qvesaTaurebic moaTavseT brWyalebSi. dasviT mTavruli asoebi<br />

saTauris stilis dacviT (ix. 22.3.1).<br />

S:1 2. nensi l. grini, `gasvlis politika: imigraciis modelis<br />

Semobruneba”,Tanamedrove is<strong>to</strong>riis Jurnali 77(2005 wlis ivnisi): 275.<br />

b:grini, nensi l. `gasvlis politika: imigraciis modelis<br />

Semobruneba”.Tanamedrove is<strong>to</strong>riis Jurnali77(2005 wlis ivnisi): 263-89.<br />

terminebi, rogoricaa saxeobebis saxelwodebebi da wignebis saTaurebi,<br />

romlebic, rogorc wesi, daxrili SriftiT iwereba teqstSi, kvlav<br />

daxrili SriftiT daiwereba statiis saTaurSi; terminebi, romlebic,<br />

Cveulebriv, citirebulia teqstSi, kvlav rCeba erTmag brWyalebSi,<br />

vinaidan Tavad saTauria Casmuli ormag brWyalebSi. nu dasvamT mZimes an<br />

wertils statiis im saTauris an qvesaTauris Semdeg, romelic sruldeba<br />

kiTxvis an Zaxilis niSniT.<br />

S: 23. judiT luisi, `’Tis a Misfortune <strong>to</strong> Be a Great Ladie'MdedaTa sikvdilianoba<br />

britaneTis<br />

(1998): 26.<br />

aris<strong>to</strong>kratiaSi, 1558-1959," britaneTmcodneobis Jurnali37<br />

b:Llofteni, piter. `gamoZaxili sityvebis TamaSsa da xmlis trials<br />

Soris hamletSi” aelinuri kvleebi2 (1989): 12-29.<br />

263


uiliamsoni, jorj s. `ram mokla avgus fon kocebiu? Rirsebis cduneba<br />

da germanuli nacionalizmis politikuri Teologia, 1789-1819."<br />

Tanamedrove is<strong>to</strong>riis Jurnali12 (2000 wlis dekemberi): 890-943.<br />

ucxoenovan saTaurebSi mTavruli asoebis gamoyeneba saWiroa konkretuli<br />

enis tradiciebis Sesabamisad ,,winadadebis stilis” (ix. 22.3.1) dacviT. Tu<br />

daurTavT inglisur Targmans, CasviT igi kvadratul frCxilebSi,<br />

brWyalebis gareSe.<br />

S: 22. Jerar buSari, "Un essai d'anthropologie regionale: L'his<strong>to</strong>ire sociale du Saguenay<br />

aux XIXe et XXe siecles," Annales: Economies, societes, civilisations 34 (1979 wlis<br />

ianvari): 118.<br />

b:kerni, u. "Waar verzamelde Pigafetta zijn Maleise woorden?" [sad Seagrova pigafeltam<br />

malaiziuri sityvebi?] Tijdschrift voor Indische taal-, l<strong>and</strong>- en volkenkundo<br />

78(19381:271-73.<br />

17.2.3 samecnieroJurnalis saxelwodeba<br />

statiis saTauris Semdeg miuTiTeT Jurnalis saTauri daxrili SriftiT,<br />

mTavruli asoebis dasmiT ,,saTauris stilSi” (ix. 22.3.1). miuTiTeT<br />

saTauri zustad ise, rogorc Jurnalis satitulo furcelze an<br />

sarCevisdasawyisSia; nu gamoiyenebT abreviaturebs. Tu oficialuri<br />

saTauri aris abreviatura, magaliTad, “smk”, nu gaSifravT mas.<br />

ucxoenovani JurnalebisTvis mTavruli asoebi SegiZliaT dasvaT rogorc<br />

saTauris, aseve, winadadebis stilSi, Tumca, unda da<strong>to</strong>voT yvela<br />

artikli, romelic original teqstSia mocemuli(Der Spiegel).<br />

17.2.4 informacia gamocemis Sesaxeb<br />

samecniero Jurnalebis miTiTebebis didi nawiliSeicavs <strong>to</strong>mis nomers,<br />

gamocemis nomers an Tves da wels. mkiTxvels SeiZleba, ar dasWirdes<br />

yvela es elementi statiis mosaZebnad, Tumca yvela maTganis miTiTebiT<br />

Tavidan vicilebT erT-erTSi Secdomis gaparvis risks.<br />

264


<strong>to</strong>mis da nomris gamocemis nomrebi. <strong>to</strong>mis nomeri mosdevs Jurnalis<br />

saTaurs Sualeduri sasveni niSnis gareSe da ar iwereba daxrili<br />

SriftiT. gamoiyeneT arabuli cifrebi maSinac, roca Tavad Jurnali<br />

iyenebs romauls. Tu gamocemas aqvs nomeri, is mosdevs <strong>to</strong>mis nomers,<br />

gamoyofilia mZimiT da win uZRvis nom.<br />

S: 2.kris<strong>to</strong>fer s. makai, `laktantiusidan diokletianes<br />

memkvidreobamde”,klasikuri filologia94, nom.2 (1999): 205.<br />

b:kumari, rahul. `gonivruli mizezebi kontraqtualistur zneobriv<br />

argumentSi”.eTika114 (2003wlis oq<strong>to</strong>mberi): 6-37.<br />

rodesac JurnalSi aRniSnulia mxolod gamocemis nomeri da ar aris<br />

miTiTebuli <strong>to</strong>mis nomrebi, Jurnalis saxelwodebis Semdeg daismis mZime.<br />

b:biTi, j. m. `danaSaulis modeli inglisSi, 1660-1800”.warsuli da Tanamedrove<br />

periodSi, nom. 62 (1974): 47-95.<br />

gamoqveynebis TariRi. publikaciis TariRi brWyalebSi aris Casmuli<br />

<strong>to</strong>mis nomris (an gamocemis nomris Semdeg, Tu miTiTebulia). TariRis<br />

formatTan dakavSirebiT ixelmZRvaneleT JurnalSi gamoyenebuli<br />

formatiT; is unda Seicavdes TariRs da SeiZleba, Seicavdes sezons, Tves<br />

an zust dRes. Jurnalis miTiTebaSi sezonis saxelebi mTavruli asoTi<br />

daiwyeT, miuxedavad imisa, rom isini teqstSi mTavruli asoebiT ar<br />

iwyeba.<br />

S: 27. sara bernsi, `mxatvris sxeulis SekveTa:Tomas ikinsis<br />

av<strong>to</strong>portretebi”, amerikuli<br />

gazafxuli): 95.<br />

xelovnebis Jurnali19, no. 1 (2005wlis<br />

b:jenkinsi, j. qregi, devid jeiqobsi da jon agnone. `politikuri<br />

SesaZleblobebi da afroamerikuli protesti, 1948-1997”.amerikis<br />

sociologiuri Jurnali109, nom. 2 (2003 wlis seqtemberi): 277-303.<br />

265


Tu statia miRebulia gamosaqveyneblad, magram jer ar gamoqveynebula,<br />

ixmareT frCxilebSi Casmuli fraza: gamoqveyndeba axlo momavalSi,<br />

TariRis (da gverdebis nomrebis) nacvlad. nebismieri statia, romelic<br />

jer ar aris miRebuli gamosacemad, CaTvaleT gamouqveynebel xelnawerad<br />

(ix. 17.6).<br />

S: 4. margaret m. av<strong>to</strong>ri, `statiis saTauri",Jurnalis saxelwodeba 98<br />

(gamoqveyndeba axlo momavalSi).<br />

b:av<strong>to</strong>ri, margaret m. `statiis saTauri".Jurnalis saxelwodeba 98<br />

(gamoqveyndeba axlo momavalSi)<br />

17.2.5 gverdis nomrebi da adgilis dasadgeni sxva informacia<br />

Tu SeniSvnaSi miuTiTebT konkretul monakveTs, miuTiTeT mxolod<br />

konkretuli citirebuli gverd(eb)i. bibliografiis muxlis an SeniSvnis<br />

SemTxvevaSi, romelSic mTliani statia aris miTiTebuli, CawereT<br />

statiis gverdis nomrebis sruli intervali (ix. 23.2.4). rogorc wesi,<br />

samecniero Jurnalebis statiebis gverdis nomrebi mieTiTeba orwertilis<br />

dasmiT gverdebis win da ara mZimeebis gamoyenebiT.<br />

S: 4. Tim hiCkoki, `,maTxovroba meTvramete saukunis londonis quCebSi’’<br />

britaneTmcodneobis Jurnali44 (2005 wlis ivlisi): 478.<br />

b:Ggoldi, en groZinsi. `simarTlis marcvlebi: sakvebis da mowyalebis cvalebadi<br />

ierarqia rajasTanis sam moTxrobaSi”. religiebis is<strong>to</strong>ria38, # 2<br />

(1998): 150-71.<br />

internetSi gamoqveynebuli samecniero Jurnalebis statiebis miTiTebisas<br />

daurTeT gverdebis nomrebi (Tu aris) da URL-i (an mudmivi<br />

identifika<strong>to</strong>ri)da, aseve, statiis mopovebis TariRi. detalebis da<br />

magaliTebis gasacnobad ixileT 17.2.7. URL-ebSi punqtuaciisa da<br />

mTavruli asoebis dasmis zogadi principebis gasacnobad ixileT 17.1.7.<br />

266


17.2.6 specialuri gamocemebi da damatebebi<br />

specialuri gamocema aris erTi Temisadmi miZRvnili Jurnalis gamocema.<br />

mas aqvs <strong>to</strong>mis da gamocemis Cveulebrivi nomrebi. Tu specialur<br />

gamocemas aqvs sakuTari saTauri da hyavs redaq<strong>to</strong>ri, miTiTebaSi<br />

aRniSneT orive maTgani. saTauri mocemulia swori SriftiT da Casmulia<br />

brWyalebSi.<br />

S: 67. MmeTiu l. jounsi, `dekartes geometria, rogorc sulieri varjiSi”,<br />

JurnalSi "Things", red. bil brauni, specialuri gamocema, kritikuli Zieba28,<br />

# 1 (2001 wlis Semodgoma): 43-44.<br />

b:jouns, meTiu l. `dekartes geometria rogorc sulieri savarjiSo”JurnalSi<br />

"sagnebi," red. bil brauni. specialuri gamocema,Critical Inquiry 28, nom. 1<br />

(2001 wlis Semodgoma): 40-71.<br />

Tu gesaWiroebaT mTeli gamocemis miTiTeba, gamo<strong>to</strong>veT statiasTan<br />

dakavSirebuli informacia.<br />

b:brauni, bil, " sagnebis” red. specialuri gamocema, kritikuli Zieba28, nom. 1<br />

(2001wlis Semodgoma).<br />

Jurnalis damatebas, aseve, SeiZleba, hqondes sakuTari saTauri da hyavdes<br />

av<strong>to</strong>ri an redaq<strong>to</strong>ri. specialuri gamocemisgan gansxvavebiT, igi<br />

Jurnalis Cveulebrivi gamocemebisgan calke inomreba, xSirad misi<br />

gverdebis nomrebis nawilia aso S. dasviT mZime <strong>to</strong>mis nomersa da<br />

damatebis nomers Soris.<br />

S: 4.ivar ekelendi, jeims j. hekmani da lars neSaimi, `hedonisturimodelebis<br />

gamovlena da gansazRvra” naSromSi `Sirvin rouzenis<br />

sapativsacemod”politikuri<br />

Tebervali): S72.<br />

ekonomikis Jurnali112, S1 (2004wlis<br />

b:eklendi, ivar, jeims j. hekmeni da lars neSaimi. `hedonisturi modelebis<br />

gamovlena da gansazRvra” damatebaSi`irvin rouzenis<br />

sapativsacemod”, politikuri<br />

Tebervali): S60-S109.<br />

ekonomikis Jurnali112, S1 (2004wlis<br />

267


17.2.7 internetSi gamoqveynebuli statiebi<br />

onlain JurnalebTan dakavSirebiT ixelmZRvaneleT beWdviTi Jurnalebis<br />

statiebisTvis gankuTvnili saxelmZRvanelo miTiTebebiT. garda amisa,<br />

daurTeT URL-i da Tqvens bibliografiaSi Setanili masalis mopovebis<br />

TariRi (ix. 15.4.1). gaiTvaliswineT, rom mxolod URL-i ar aris sakmarisi;<br />

Tqven unda miuTiToT publikaciis yvela faqti, ramdenadac SesaZlebelia<br />

maTi dadgena, raTa mkiTxvels SeeZlos wyaros moZieba URL-is Secvlis<br />

SemTxvevaSic. onlain JurnalebSi ganTavsebul statiebSi SeiZleba, ar<br />

moipovebodes gverdebis nomrebi, gansakuTrebiT, Tu isini ar qveyndeba<br />

beWdviTi Jurnalebis paralelurad. Tu gverdebis nomrebi ar arsebobs,<br />

frCxilebSi Casmul miTiTebebSi mocemuli nawyvetis adgilis<br />

identificireba SegiZliaT aRwerilobiTi maCveneblis (rogoricaa wina<br />

qvesaTauri) Semdeg unda daema<strong>to</strong>s sityva qveSURL misamarTis da masalis<br />

gaxsnis TariRis win.<br />

S: 4. braian uzi da jareT Spiro, `urTierTTanamSromloba da<br />

SemoqmedebiToba: mcire samyaros sakiTxi”.amerikis sociologiuri<br />

Jurnali111, nom. 2 (2005wlis seqtemberi),nawilis`milgramisTeoria<br />

patara samyaros<br />

Sesaxeb”,qveShttp://www.journals.uchicago.edu/AJS/journal/<br />

issues/v111n2/090090/090090.html (gaxsnilia 2005 wlis 19 dekembers).<br />

b:uzi, brai<strong>and</strong>a jareT Spiro. `urTierTTanamSromloba da SemoqmedebiToba:<br />

mcire samyaros sakiTxi”. amerikis sociologiuri Jurnali111, nom. 2<br />

(2005 wlis seqtemberi).http://www<br />

.journals.uchicago.edu/AJS/journal/issues/v111n2/090090/090090.html(gaxsnil<br />

ia 2005 wlis 19 dekembers).<br />

statiebis onlain monacemTa bazebi zogadad Seicavs miTiTebebisTvis<br />

saWiro yvela elementis CamonaTvals. daurTeT miTiTebuli mdgradiURL-<br />

i, romelic, aseve, aRniSnavs im monacemTa bazas, romliTac<br />

ixelmZRvaneleT statiis miTiTebisas.<br />

268


S: 6.lorens a. Sapiro`mravalmxrivi gaazreba”.filosofiis Jurnali97. nom.12<br />

(2000 wlis dekemberi): 642. http://links.js<strong>to</strong>r.org/sici?sici=0022-362X%28200012%2997%<br />

3A12%3C635%3AMR%3E2.0.CO%3B2-Q (gaxsnilia 2006 wlis 27 ivniss).<br />

b:Sapiro, lorens a. `mravalmxrivi gaazreba”,filosofiis Jurnali97.nom.12<br />

(2000 wlis dekemberi): 635-54. http://tinks.js<strong>to</strong>r.org/sici?sici=0022-<br />

362X%28200012%2997% 3A12%3C635%3AMR%3E2.0.CO%3B2-Q (gaxsnilia 2006 wlis 27<br />

ivniss)).<br />

17.3 popularuli Jurnalebis statiebi<br />

samecniero Jurnalebis miTiTebisTvis gansazRvruli mravali<br />

saxelmZRvanelo principi (ix. 17.2) Tanabrad vrceldeba popularuli<br />

Jurnalebis miTiTebaze.<br />

umetes SemTxvevaSi, yovelkvireuli an yovelTviuri Jurnalebis<br />

miTiTebisas miuTiTeT mxolod TariRi, miuxedavad imisa, rom isini<br />

danomrilia <strong>to</strong>mebisa da gamocemebis mixedviT. TariRi frCxilebSi ar<br />

moaTavsoT. Tu SeniSvnaSi miTiTebas akeTebT konkretul nawyvetze,<br />

daurTeT misi gverdis nomeri. bibliografiis muxlSi ki SegiZliaT,<br />

gamo<strong>to</strong>voT statiis gverdis nomrebi, vinaidan pupularuli Jurnalebis<br />

statiebi xSirad moicavs mraval gverds, romlebzec ganTavsebulia<br />

gareSe masalebi. Tu daurTavT gverdis nomrebs, gamocemis TariRisgan<br />

maT gamosayofad orwertilis nacvlad ixmareT mZime.<br />

S: 11.mark Sapiro, `’Zveli evropis’axali Zala”,Jurnali eri, 2004 wlis<br />

27dekemberi, 12-13<br />

b:Sapiro, mark. `’Zveli evropis’axaliZala”, Jurnali eri,2004 wlis 27dekemberi.<br />

Tu miuTiTebT ganyofilebas an svets, romelic regularuladgamodis,<br />

dausviT mTavruli asoebi saTauris stilSi da nu CasvamT brWyalebSi.<br />

Tu maT ar hyavT av<strong>to</strong>ri,misi gvaris nacvlad bibliografiis muxlSi<br />

CasviTJurnalis saxelwodeba.<br />

269


S: 2. barbara valrafi,msoflio sasamarTlo, Jurnali “atlantik<br />

mansli”,2005 wlis ivnisi. 128.<br />

b:Jurnali “niu iorkeri”. qalaqis aqtualuri Tema.2000 wlis aprili<br />

popularuli onlain Jurnalebis miTiTebisas ixelmZRvaneleT<br />

popularuli beWdviTi Jurnalebis statiebisTvis gankuTvnili<br />

saxelmZRvanelo miTiTebebiT. garda amisa, daurTeT URL-i da Tqvens<br />

bibliografiaSi Seyvanili masalis mopovebis TariRi (ix. 15.4.1).<br />

gaiTvaliswineT, rom mxolod URL-i sakmarisi ar aris; Tqven<br />

gamoqveynebasTan dakavSirebuli yvela faqti unda warmoadginoT<br />

ramdenadac SesaZlebelia, raTa mkiTxvels SeeZlos wyaros moZieba im<br />

SemTxvevaSic, Tu Seicvleba URL-i. popularul onlain JurnalebSi<br />

ganTavsebul statiebSi SeiZleba, ar iyos miTiTebuli gverdebis nomrebi,<br />

magram miTiTebuli nawyvetis adgilis identificireba SegiZliaT<br />

frCxilebSi Casmul miTiTebebSi sityvis qveSSemdeg aRwerilobiTi<br />

maCveneblis (rogoricaa wina qvesaTauri) damatebiT, URL-misamarTis da<br />

Sesvlis TariRis miTiTebiT.<br />

S:7. Stefan farisi, JurnalSi `’'Freedom': dokumenti ar iqna napovni." 5alon.com,<br />

2005wlis 16 dekemberi,statiis qveS `CineTSi internets mexsiereba ar aqvs”,<br />

http://www.salon.com/tech/ feature/2005/12/16/censorship/index1.html [bolo<br />

Sesvla 2005 wlis 19 dekembers].<br />

b:farisi, Stefan. Jurnali `’'Freedom: dokumenti ar iqna napovni”. Salon.com, 2005<br />

wlis 16<br />

dekemberi.http://www.salon.eom/tech/feature/2005/12/16/censorship/in'dex1.html<br />

(bolo Sesvla 2005 wlis 19 dekembers).<br />

270


17.4 sagazeTo statiebi<br />

umetes SemTxvevebSi mxolod SeniSvnebSi miuTiTeT yoveldRiur<br />

gazeTebSi gamoqveynebuli statiebi da sxva masala. rogorc<br />

wesi,aucilebeli ar aris maTi bibliografiaSi CarTva, Tumca,SeiZleba,<br />

gadawyvi<strong>to</strong>T romelime konkretuli statiis miTiTeba, romelic Zalian<br />

mniSvnelovania Tqveni argumentisTvis an xSirad aris citirebuli.<br />

ixelmZRvaneleT popularul JurnalebSi statiebis miTiTebis zogadi<br />

modeliT (ix. 17.3). gamo<strong>to</strong>veT gverdis nomrebi, vinaidan gazeTs SeiZleba,<br />

hqondes ramdenime gamocema, romelSic masala SeiZleba gamoCndes<br />

sxvadasxva gverdebze an amoiRon kidec. SegiZliaT, daakonkre<strong>to</strong>T,<br />

romeli gamocemiT ixelmZRvaneleT da dauma<strong>to</strong>T frazebi bolo<br />

gamoSveba, Sua dasavleTis gamoSveba, an sxva msgavsi identifika<strong>to</strong>ri.<br />

S: 4. saredaqcio statia, milvokis Jurnali, 1998 wlis 1 ivnisi.<br />

6. Jak deridas nekrologi.niu iork Taimsi,2004wlis 10<br />

oq<strong>to</strong>mberi,erovnuli gamocema.<br />

Tu statias miuTiTebT saTauris mixedviT, SegiZliaT gamoiyenoT<br />

saTauris stilis an winadadebis stilis mTavruli asoebis gamoyenebis<br />

meTodi (ix. 22.3.1), oRond SerCeuli stili Tanmimdevrulad unda<br />

gamoiyenoT. gazeTebi iyeneben orivestils, amdenad, yvela saTauri<br />

SecvaleT im stilis Sesabamisad, romlis gamoyenebasac gadawyvetT.<br />

S: 9.bler kamini, `vrigli marTlac is<strong>to</strong>riuli mniSvnelobis Senobas agebs”.<br />

gazeTi `Siqago tribuni”, 2005 wlis 1 ivlisi.<br />

an<br />

9. bler kamini, `vrigli marTlac is<strong>to</strong>riuli mniSvnelobis Senobas agebs”.<br />

gazeTi“Siqago tribuni” , 2005 wlis 1 ivlisi.<br />

SeniSvnis gamoyenebis nacvlad zog SemTxvevaSi SegiZliaT, statiebis<br />

miTiTeba teqstSi ramdenime mniSvnelovani elementis CasmiT; sul mcire,<br />

271


miuTiTeT gazeTis saxelwodeba, gamocemis TariRi da statiis av<strong>to</strong>ris<br />

(aseTis arsebobis SemTxvevaSi) saxeli da gvari. am informaciidan zogi<br />

elementi SeiZleba,moTavsdes frCxilebSi, im SemTxvevaSic ki, Tu ar<br />

Seesabameba frCxilebSi Casmuli SeniSvnebis formas, romelic aRwerilia<br />

16.4.3-Si.<br />

an<br />

“niu iork Taimsis” statiaSi uzenaes sasamarTloSi gardaqmnebis<br />

Sesaxeb (2005 wlis 30 seqtemberi) linda grinhauzs ganxiluli aqvs es<br />

tendenciebi.<br />

2005 wlis 30 seqtembers “niu iork TaimsSi”gamoqveynebul statiaSi<br />

linda grinhauzi ganixilavs uzenaes sasamarTloSi mimdinare<br />

gardaqmnebs.<br />

17.4.1 formatTan dakavSirebuli gansakuTrebuli sakiTxebi<br />

inglisurenovani gazeTebis saxelwodebaSi gamo<strong>to</strong>veT artikliThe. Tu<br />

gazeTis saxelwodeba ar Seicavs qalaqs, daumateT igi oficialur<br />

saTaurs, garda iseTi kargad cnobili erovnuli gazeTebisa, rogoricaa<br />

the Wall Street Journal an the Christian Science Moni<strong>to</strong>r. Tu aseTi saxelwodebis<br />

gazeTi mraval qalaqSi gamodis an saxelwodeba bundovania, SegiZliaT,<br />

frCxilebSi dauma<strong>to</strong>T Stati an mxare (Cveulebriv, Semoklebuli formiT;<br />

ix. 24.3.1). sxva ucxouri gazeTis miTiTebis SemTxvevaSi, da<strong>to</strong>veT<br />

Seucvlelad gazeTis saxelwodebaSi arsebuli artiklebi da saTaurebis<br />

Semdeg daurTeT qalaqebis saxelebi.<br />

<strong>Chicago</strong> Tribune Le Monde<br />

Saint Paul (Alberta or AB) Journal Times (London)<br />

inglisur enaze sainformacio saagen<strong>to</strong>ebis saxelwodebebSi mTavruli<br />

asoebi unda ganlagdes saTauris stilis dacviT, Tumca, dauxreli<br />

SriftiT, rodesac igi statiis av<strong>to</strong>ris magivrad aris miTiTebuli.<br />

272


S:6. `Associated Press”, `erayis konstitucia Tavdasxmebis fonze”, gazeTSiLos<br />

Angeles Times, 2005wlis 6 oq<strong>to</strong>mberi.<br />

17.4.2 specialuri tipis sagazeTo miTiTebebi<br />

gazeTebSi, garda calkeuli xelmowerili statiebisa, ganTavsebulia,<br />

agreTve, mravali sxva tipis masala da zogierTi maTganis citirebisas<br />

saWiroa specialuri wesebis dacva.<br />

- regularuli svetebi.mraval Cveulebriv svets axlavs hedlainebad<br />

wodebuli saTaurebi da svetis saTaurebi. Tqven orives gamoyeneba<br />

SegiZliaT, sivrcis dazogvis mizniT ixmareT mxolod svetis saTauri<br />

(swori SriftiT, ubrWyalebod).<br />

S: 5.grethen morgensoni, “`bazris moni<strong>to</strong>rini: fasdakleba da<br />

gaumjobesebuli<br />

aprili.<br />

an<br />

Semosavlebi”, gazeTi `niu iork Taimsi”, 2000 wlis 23<br />

5. grethen morgensoni, bazris moni<strong>to</strong>ringi,gazeTi `niu iork Taimsi”, 2000<br />

wlis 23 aprili.<br />

-werilebi redaq<strong>to</strong>rs. miuTiTeT isini zogadad, saTaurebis gareSe.<br />

S: 6. virjinia j. devisi, werili redaq<strong>to</strong>rs, gazeTi `Sikago tribuni”, 2005<br />

wlis 29 ivlisi.<br />

• danarTebSi ganTavsebuli statiebi. statiebi sakvirao `Jurnalis’’<br />

damatebebidan an sxva specialuri nawilebidan miuTiTeT popularuli<br />

Jurnalis statiebis msgavsad (ix. 17.3).<br />

• onlain reJimSi gamoqveynebuli statiebi. onlain gazeTebTan<br />

dakavSirebiT ixelmZRvaneleT beWdviT gazeTebSi ganTavsebuli<br />

statiebisTvis gankuTvnili saxelmZRvanelo miTiTebebiT. garda amisa,<br />

daurTeT URL-misamarTi da Tqvens mier masalis mopovebis TariRi (ix.<br />

15.4.1). gaiTvaliswineT, rom mar<strong>to</strong> URL-is miTiTeba sakmarisi ar aris;<br />

Tqven unda warmoadginoT publikaciis yvela faqti, ramdenadac es<br />

SesaZlebelia), raTa mkiTxvels SeeZlos wyaros moZieba URL-is<br />

Secvlis SemTxvevaSic. SegiZliaT SeniSvnaSi citirebuli nawyvetis<br />

273


adgilmdebareobis miniSneba aRwerilobiTi maniSneblis damatebiT<br />

(rogoricaa wina qvesaTauri) qvesaTauris Semdeg.<br />

S: 12. deiv hoekstra, `memkvidreobis aRdgena”, gazeTi“Siqago sun-Taimsi”,<br />

2005wlis 19 dekemberi, qvesaTaurSi`saxli Sinidan<br />

Sors”,http://www.suntimes.com/output/hurricane/ cst-ftr-nola19.html (gaxsnilia<br />

2005 wlis 19 dekembers).<br />

17.5 damatebiTi tipis gamoqveynebuli wyaroebi<br />

arsebobs ramdenime damatebiTi tipis gamoqveynebuli masala, romlebzec<br />

vrceldeba miTiTebis specialuri moTxovnebi.<br />

17.5.1 klasikuri, Suasaukuneebisa da adreuli periodis inglisuri<br />

literaturuli nawarmoebebi<br />

Zvel saberZneTSi da romSi, Sua saukuneebis evropaSi da renesansis<br />

periodis inglisSi Seqmnili literaturuli nawarmoebebis miTiTeba<br />

Tanamedrove literaturuli nawarmoebebis citirebisgan gansxvavebulad<br />

xdeba. es wyaroebi xSirad dajgufebulia danomril seqciebad (wignebi,<br />

striqonebi, strofebi da a.S.), romlebic,rogorc wesi, miTiTebulia<br />

gverdebis nomrebis nacvlad. imis gamo, rom saukuneebis ganmavlobaSi<br />

gamoqveynda am nawarmoebebis uamravi versia da Targmani, Tanamedrove<br />

gamocemebisTvis maTi gamoqveynebis TariRi da sxva faqtebi, Cveulebriv,<br />

naklebad mniSvnelovania, vidre sxva tipis miTiTebebSi.<br />

amis gamo klasikuri, Sua saukuneebis da adreuli periodis inglisuri<br />

literaturuli nawarmoebebis citireba, rogorc wesi, unda xdebodes<br />

sqolioebSi an Tundac frCxilebSi Casmuli miTiTebebis formiT. (ix.<br />

16.4.3), rogorc qvemoT mocemul pirvel magaliTSia naCvenebi. miuTiTeT<br />

av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari, saxelwodeba da seqciis nomeri (arabuli<br />

cifrebiT). ixileT qvemoT sxvadasxva tipis nawarmoebebis miTiTebis<br />

principebs Soris arsebuli gansxvavebebi punqtuaciaSi, SemoklebebSi da<br />

nomrebSi.<br />

274


tucidides mier gadmocemulipeloponeziis flotis umoqmedobis oTxmoci<br />

dRe rodiSi(8.44.4), romelic dasrulda zamTris dasrulebamde(8.60.2-3),<br />

mianiSnebs...<br />

S: 3.ovid amoresi1.7.27.<br />

8.beovulfi, striqonebi 24017.<br />

11. spenseri,dedoflis feria,w. 2, leqsi 8, st. 14.<br />

Tu Tqveni naSromi exeba literaturul gamokvlevebsan sxva raime<br />

sferos, romelic moicavs teqstebis detalur analizs an Tu<br />

mniSvnelovani sxvaobaa Targmanebs Soris, miuTiTeT aseTi nawarmoebebi<br />

Tqvens bibliografiaSi. ixelmZRvaneleT 17.1.1-Si moyvanili sxva<br />

naTargmni da redaqtirebuli wignebisTvis gankuTvnili wesebiT.<br />

S:35. propertiusi, elegiesi, red. da mTargm.j.f. goldi, loebis klasikuri<br />

naSromebis biblioTeka 18 (kembriji, masaCusetsi: harvardis universitetis<br />

gamomcemloba, 1990), 45.<br />

b:Aaris<strong>to</strong>tele. aris<strong>to</strong>teles naSromebis sruli krebuli: ganaxlebuli<br />

oqsfordis Targmani. Eredaqtirebulia jeims j. barnis mier. 2 t.<br />

prins<strong>to</strong>ni, niu-jersi: prins<strong>to</strong>nis universitetis gamomcemloba, 1983<br />

klasikuri nawarmoebebi.zemoT moyvanil zogad principebTan erTad<br />

damatebiT warmogidgenT wesebs, romlebic vrceldeba klasikuri<br />

nawarmoebebis citirebaze.<br />

av<strong>to</strong>rsa da nawarmoebis saTaurs an saTaursa da seqciis nomers Soris<br />

ar gamoiyenoT sasveni niSnebi. cifrobrivi danayofebi gamoyofilia<br />

wertilebiT intervalebis gareSe. seqciebis nomrebisTvis ixmareT<br />

arabuli cifrebi (da, sadac saWiroa, nusxuri asoebi). dasviT mZimeebi<br />

erTi da imave wyaros or an met miTiTebas Soris, xolo wertil-mZime –<br />

sxvadasxva wyaros citirebebs Soris.<br />

275


S:5. aris<strong>to</strong>fanebayayebi1019-30.<br />

6. ciceroniVerr. 1.3.21. 2.3.120; tacitiusiCanasaxi. 10.2-3.<br />

10aris<strong>to</strong>telemetafizika3.2.996b5-8; pla<strong>to</strong>nirespublika360e-<br />

361b.<br />

SegiZliaT, agreTve, av<strong>to</strong>rebis, nawarmoebebis, krebulebis da a.S.<br />

saxelebis Semokleba. yvelaze farTod aRiarebul abreviaturebs Seicavs<br />

oqsfordis klasikuri leqsikoni. isargebleT am abreviaturebiT, nacvlad<br />

sityvisa ibid. erTi da imave naSromis Tanmimdevrulad moxseniebis dros.<br />

S:9. Tuk. 2.40.2-3.<br />

14 . pindariistem.7.4З-45.<br />

Suasaukuneebis nawarmoebebi. klasikuri naSromebis miTiTebis forma<br />

Tanabrad misaRebia Sua saukuneebis nawarmoebebisTvis, romlebic<br />

dawerilia sxva enebze, garda inglisurisa.<br />

S:27. avgustineDe civitate Dei 20.2.<br />

31. abelardiEpistle 17 <strong>to</strong> Heloise (Migne PL 180.375c-378a).<br />

adreuli inglisuri nawarmoebebi.zemoT CamoTvlili zogadi<br />

principebis garda,adreuli inglisuri literaturuli nawarmoebebis<br />

miTiTebebze Semdegi wesebi vrceldeba:<br />

poemebis da piesebis miTiTebisas moixsenieT wigni, Tavi da strofi;<br />

strofi da striqoni; moqmedeba, scena da striqoni an msgavsi danayofebi.<br />

S:1. Coseri, `baTis meuRlis prologi”, kenterberis moTxrobebi, striqonebi<br />

105-14.<br />

3. mil<strong>to</strong>ni, dakarguli samoTxe,wigni 1, striqonebi 83-86.<br />

SegiZliaT, SeamokloT danomrili danayofebi moqmedeba, striqoni da<br />

sxva msgavsi sityvebis gamo<strong>to</strong>vebiT da klasikur miTiTebebSi arsebulis<br />

msgavsi sistemis gamoyenebiT (ix. zemoT). aucileblad ganmarteT<br />

SeniSvnaSi Tqveni sistema.<br />

276


S:3. mil<strong>to</strong>ni. dakarguli samoTxe. 1.83-86.<br />

Tu gamocemebi gansxvavdeba redaqciiT, striqonebis danomvriT da<br />

scenebad dayofiTac ki, gansakuTrebiT, es exeba Seqspiris nawarmoebebs,<br />

CasviT es nawarmoebi bibliografiaSi da miuTiTeT konkretuli gamocema.<br />

Tu bibliografia ar gaqvT, pirvel SeniSvnaSi daakonkreteT detalebi<br />

gamocemis Sesaxeb.<br />

b: Seqspiri, uiliam. hamleti. ardenis gamocema. redaqtirebulia herold<br />

jenkinsis mier. londoni: gamomcemloba “meTueni”, 1982.<br />

17.5.2 biblia da sxva wminda werilebi<br />

miuTiTeT biblia da sxva religiuri Sinaarsis wminda werilebi<br />

sqolioebSi, teqstis bolos Catanil an frCxilebSi Casmul SeniSvnebSi<br />

(ix. 16.4.3). ar aris saWiro maTi CarTva bibliografiaSi.<br />

bibliidan citirebis SemTxvevaSi daurTeT wignis Semoklebuli<br />

saxelwodeba, Tavis nomeri da strofis nomeri – gverdis nomris gareSe.<br />

konteqstidan gamomdinare, SegiZliaT, gamoiyenoT wignebis<br />

saxelwodebebis tradiciuli an ufro mokle abreviaturebi (ix. 24.6);<br />

mimarTeT rCevisTvis Tqvens pedagogs, Tu ar xarT darwmunebuli, romeli<br />

formaa misaRebi. gamoiyeneT arabuli cifrebi Tavebis, strofebis<br />

nomrebisa (maT Soris, orwertiliT)da danomrili wignebis miTiTebisas.<br />

vinaidan wignebi gansxvavebulia wminda werilebis versiebis mixedviT,<br />

gansxvavebulia danomvrac, ami<strong>to</strong>m Tqvens pirvel miTiTebaSi frCxilebSi<br />

DCawereT im versiis saxelwodeba, romliTac sargeblobT, sityvierad an<br />

miRebuli abreviaturiT (ix. 24.6.4).<br />

S: 6. 2 Kings 11:8 (axali ganaxlebuli<br />

st<strong>and</strong>artuli versia). 7. 1 Cor. 6:1-10 (NAB).<br />

sxva religiis wminda werilebidan citirebis SemTxvevaSi Sesabamisad<br />

gamoiyeneT bibliidan citirebis zogadi principebi (ix. 24.6.5)<br />

277


17.5.3 sacnobaro literatura<br />

sayovelTaod cnobili sacnobaro literatura, rogoricaa mTavari<br />

leqsikonebi da enciklopediebi, Cveulebriv, moixsenieba mxolod<br />

SeniSvnebSi. rogorc wesi,ar aris saWiro maTi Casma bibliografiaSi,<br />

Tumca, SegiZliaT im konkretuli naSromis CarTva, romelic<br />

mniSvnelovania Tqveni argumentis dasabuTebisTvis an, romelic xSirad<br />

aris miTiTebuli. SeniSvnaSi SegiZliaT, gamo<strong>to</strong>voT informacia<br />

publikaciis Sesaxeb, magram daakonkreteT gamocema (Tu es ar aris<br />

pirveli gamocema). anbanuri wesiT awyobili naSromis, magaliTad,<br />

enciklopediis, SemTxvevaSi miuTiTeT muxli (da ara <strong>to</strong>mi an gverdis<br />

nomeri), romelsac win uswrebs ix. - ixileT (s.v.- sub verbo).<br />

S:1. enciklopedia britanika, me-15 gam., ix. `xsna”.<br />

2. amerikis biografiuli leqsikoni, ix. `vadsvorTi, ieremia”.<br />

naklebad cnobili sacnobaro literaturis miTiTebisasSeniSvebSi<br />

aRniSneTinformacia publikaciis Sesaxeb da naSromi bibliografiaSi<br />

SeitaneT.<br />

S:3. Jurnali Taimsis zamkvlevi inglisuri enis stilis da gamoyenebis<br />

sakiTxebSi, ganax. gam. (londoni: gamomcemloba `Taimz buqsi”, 1999), ix.<br />

`policiis maRalCinosnebi”, `safos<strong>to</strong> misamarTebi”.<br />

b:aulestia, gorka. baskur-inglisuri leqsikoni. reno: nevadas universitetis<br />

gamomcemloba. 1989.<br />

enciklopediebis onlain versiebi eqvemdebareba regularul ganaxlebas,<br />

ami<strong>to</strong>m CarTeT rogorc URL-misamarTi, ise, masalis mopovebis TariRi (ix.<br />

15.4.1). gaiTvaliswineT, rom zogierTi sacnobaro naSromi miuTiTebs<br />

konkretuli muxlis citirebisTvis Sesaferis URL-s; sasurvelia misi<br />

gamoyeneba nacvlad saZiebo sistemebis mier gamotanili naklebad s<strong>and</strong>o<br />

URL-isa.<br />

278


S:1. Encyclopaedia Britannica onlain varianti, ix. `sibeliusi,<br />

jin”,http://www.britannica .com/ebc/article?<strong>to</strong>cld=9378608 (gaxsnilia 2005 wlis 1<br />

ivniss).<br />

17.5.4 recenziebi, kritikuli statiebi<br />

wignebis, warmodgenebis da a.S. naSromebis recenzia SeiZleba, daibeWdos<br />

sxvadasxva periodul gamocemebSi da, rogorc wesi, maTze miTiTeba<br />

mxolod SeniSvnaSi unda CairTos. Cveulebriv, aucilebeli ar aris maTi<br />

bibliografiaSi Casma, Tumca, SesaZloa,gadawyvi<strong>to</strong>T konkretuli<br />

recenziis miTiTeba, romelic mniSvnelovania Tqveni argumentisTvis an<br />

xSirad aris naxsenebi.<br />

miuTiTeT mimomxilvelis gvari da saxeli, sityva (recenzia), romelsac<br />

mosdevs mimoxiluli naSromis saxelwodeba da av<strong>to</strong>ri (an kompozi<strong>to</strong>ri,<br />

reJisori da a.S.); adgili da TariRi (im SemTxvevaSi, Tu saubaria<br />

speqtaklze) da bolos is perioduli gamocema, romelSic daibeWda<br />

mimoxilva.<br />

S: 7.riCard p. Taubi, Semdegi statiis recenzia–sazogadoebrivi sabinao<br />

mSeneblobis dabruneba: naxevarsaukunovani brZola sam raionSi,<br />

av<strong>to</strong>ri lorens j. veili, amerikis sociologiuri Jurnali110. no. 3<br />

(2004wlis noemberi): 797.<br />

15. Carlz iServudi. Semdegi dadgmis recenzia –cisferi Citi, av<strong>to</strong>ri:<br />

Seril vesti,reJisori – seret skoti, Teatri seqong sTeiji, niu-iorki,<br />

gazeTi `New York Times”, 2005wlis 24 ivnisi.<br />

b:kozini, alan. timoTi feinis (violino) da stiven bekis (fortepiano)<br />

sakoncer<strong>to</strong> gamosvlis mimoxilva, 92nd Street Y, New York. New York Times,<br />

2000wlis 21 aprili.<br />

17.5.5 reziumeebi, mimoxilvebi<br />

samecniero statiebis, sakonferencio naSromebis, disertaciebis da a.S.<br />

reziumeebi SeiZleba, gamoqveyndes sakuTriv naSromTan erTad an<br />

specialur gamocemebSi (Cveulebriv, JurnalebSi), romlebic Sedgeba<br />

279


mxolod da mxolod reziumeebisgan. nebismier SemTxvevaSi, reziumeebi,<br />

Cveulebriv, mxolod SeniSvniT unda mieTiTos. rogorc wesi, maTi<br />

bibliografiaSi CarTva ar aris aucilebeli, Tumca, SesaZloa,<br />

gadawyvi<strong>to</strong>T konkretuli recenziis miTiTeba, romelic mniSvnelovania<br />

Tqveni argumentisTvis an xSirad aris miTiTebuli.<br />

daurTeT sakuTriv naSromis sruli miTiTeba. Tu reziume ibeWdeba<br />

naSromTan erTad, miTiTebaSi sityva reziume CasviT saTauris Semdeg. Tu<br />

reziume ibeWdeba sxva gamocemaSi, sityvebi reziume . . . –SiCasviT sawyisi<br />

miTiTebis Semdeg da miuTiTeT reziumes adgilmdebareoba.<br />

S: 13. jozef ludersi, `gadaadgilebis ekonomikis warmateba: biznesis<br />

reagireba samoqalaqo uflebebis mobilizaciaze”, reziume, amerikis<br />

sociologiuri Jurnali111, nom. A (2006wlis ianvari): 963.<br />

18. sesilia albini, `molaparakebebis warmoeba saerTaSoriso<br />

TanamSromlobis Taobaze: saerTaSoriso sazogadoebrivi saqoneli da<br />

samarTlianoba”, “saerTaSiriso kvlevebis mimoxilva”29 (2003wlis ivlisi):<br />

365-85, reziume JurnalSi“mSvidobis kvlevis reziumeebi”A2, publik. nomeri<br />

236625 (2005wlis Tebervali): 6.<br />

17.5.6 bukletebi da angariSebi<br />

miuTiTeT bukletebi, korporaciuli angariSebi, broSurebi da sxva<br />

damoukidebeli publikaciebi iseve, rogorc miuTiTebdiT wigns. Tu ar<br />

gaqvT sakmarisi informacia zogierTi st<strong>and</strong>artuli elementis<br />

CasarTavad, rogoricaa av<strong>to</strong>ri da gamomcemeli, dokumentebis moZieba rom<br />

gaadvildes, miuTiTeT sakmarisi odenobis sxva informacia.aseTi<br />

wyaroebis miTiTeba, Cveulebriv, mxolod SeniSvnebSi unda gakeTdes.<br />

rogorc wesi, ar aris saWiro maTi bibliografiaSi CarTva, Tumca,<br />

SesaZloa, gadawyvi<strong>to</strong>T konkretuli recenziis miTiTeba, romelic<br />

mniSvnelovania Tqveni argumentisTvis an xSirad aris naxsenebi.<br />

S: 34.heizel v. klarki, mesopotamia: or mdinares Sua(mesopotamia, ohaio:<br />

gamomcemloba “general sTori”, 1957).35. TIAA-CREF,2005 yovelwliuri<br />

280


angariSi: kolejis sapensio fondi(niu-iorki: gamomcemloba: `Tiaa-krefi”,<br />

2005), 62.<br />

17.5.7 mikroformis gamocemebi<br />

mikroformis saxiT gamocemuli naSromebi, romliTac xelmZRvanelobdiT,<br />

maT Soris disertacia, miuTiTeT wignis msgavsad. (nabeWdi formiT an<br />

internetSi moZiebuli disertaciebis misaTiTeblad (ix. 17.6.1.) daurTeT<br />

publikaciis forma (mikrofiSa, mikrofilmi da a.S.), publikaciis Sesaxeb<br />

monacemebis Semdeg. SeniSvnaSi, Tu SesaZlebelia, CarTeT adgilis<br />

ganmsazRvreli elementi. qvemoT, pirvel magaliTSi gverdis nomeri<br />

(romelic sicxadisTvis gamoyofilia abreviaturiT gv.) mikrofiSaze<br />

nabeWd teqstSi gvxvdeba; danarCenicifrebiaRniSnavenmikrofiSasda kadrs,<br />

xolo aso aRniSnavs striqons.<br />

S:5.beatris farveli, safrangeTis popularuli liTografiuli<br />

namuSevrebi, t. 12, liTografia xelovnebasa da vaWrobaSi(Cikago:<br />

Cikagos universitetis gamomcemloba, 1995), teqsti-fiSa, gv. 67, 3C12.<br />

b: Tauberi, abraam. damwerlobis reforma SeerTebul StatebSi.<br />

enAarbori. MI: universitetis mikrofilmebi. 1958. mikrofilmi.<br />

17.5.8 CD-ROM-ebi an DVD-ROM-ebi<br />

miuTiTeTCD-ROM-ze an DVD-ROM-ze CawerilinaSromebi, rogorc<br />

miuTiTebdiT analogiur nabeWd naSromebs, ufro xSirad, wignebs.<br />

S:11. neiSenal jeografikis Canawerebi:110 welineiSenal<br />

jeografikisdaarsebidan, CD-ROM (Mindscape, 2000).<br />

b: oqsfordis inglisuri enis leqsikoni. me-2 gam. CD-ROM. versia 2.0. niuiorki:<br />

oqsfordis universitetis gamomcemloba. 1999.<br />

17.5.9 onlain monacemTa bazebi<br />

onlain monacemTa bazebSi gamoqveynebuli samecniero Jurnalebis<br />

statiebis citirebasTan dakavSirebiT, ixileT 17.2.7. sxva tipis onlain<br />

281


monacemTa bazebis dokumentebs an Canawerebs SeniSvnaSi<br />

miTiTebisasdaurTeTdokumentis av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari da dokumentis<br />

saxelwodeba (Tu aqvs), monacemTa baza (swori SriftiT), URL misamarTi<br />

da TariRi, rodesac masala moipoveT. gaiTvaliswineT, rom mxolod da<br />

mxolod URL-i sakmarisi ar aris; unda warmoadginoT sruli informacia<br />

publikaciis Sesaxeb, ramdenadac es SesaZlebelia, raTa mkiTxvels<br />

SeeZlos wyaros moZieba URL-is Secvlis SemTxvevaSic. onlain monacemTa<br />

bazebSi ganTavsebuli disertaciebis miTiTebis Sesaxeb ix. 17.6.1.<br />

S: 1. flini ufrosi,bunebrivi is<strong>to</strong>ria, red. jon bos<strong>to</strong>ki da h. T.<br />

rili, perseusis cifrul biblioTekaSi, http://www.perseus.tufts.edu/cgibin/ptext?lookup<br />

= Plin.+ Nat.+1.dedication (gaxsnilia 2006 wlis 31 marts).<br />

b:perseusis cifruli biblioTeka, http://www.perseus.tufts.edu/<br />

17.6 gamouqveynebeli wyaroebi<br />

wyaroebi, romlebic arasdros gamoqveynebula, SeiZleba, ufro rTuli<br />

mosaZebni iyos mkiTxvelisTvis, vidre gamoqveynebuli, vinaidan isini<br />

inaxeba mxolod erT adgilas da ar arsebobs oficialuri cnobebi maTi<br />

publikaciis Sesaxeb. msgavsi wyaroebis miTiTebisas gansakuTrebuli<br />

mniSvneloba aqvs qvemoT CamoTvlili sruli informaciis darTvas, raTa<br />

maqsimalurad srulyofili monacemebi mivawodoT mkiTxvels.<br />

gamouqveynebeli naSromebis saTaurebi mocemulia swori SriftiT,<br />

ubrWyalebod. es gansxvavebuli formati gamoarCevs maT msgavsi, magram<br />

gamoqveynebuli naSromebisgan. saTaurebi mTavruli asoebiT dawereT<br />

saTauris stilis mixedviT.<br />

282


17.6.1 Tezisebi da disertaciebi<br />

Tu xelmZRvanelobT gamouqveynebeli disertaciis nabeWdi formiT,<br />

CaTvaleT igi gamouqveynebel xelnawerad. av<strong>to</strong>ris da saxelwodebis<br />

Semdeg miuTiTeT disertaciis tipi da samecniero dawesebuleba, Semdeg<br />

TariRi. wignis publikaciis monacemebis msgavsad, es elementebi<br />

SeniSvnaSi frCxilebSi Tavsdeba, bibliografiaSi ki – ara. gamoiyeneT<br />

disertaciis Semoklebuli varianti dis.sityvis gamouqveynebelixmareba<br />

saWiro ar aris.<br />

S: 1. karen lei Culkasi, `qurTistanis kar<strong>to</strong>grafiuli warmoCena beWdviT<br />

mediaSi”(Tezisi magistris xarisxis dasacavad, sirakusis universiteti,<br />

2003), 15.<br />

b:merfi, priscila qoiT. `ra SeuZlia wigns: Cumi wyarodasajaro debatebi<br />

mediasaSualebebSi”. sadoq<strong>to</strong>ro disertacia., CrdiloeT karolinas<br />

universiteti, 2000.<br />

imisaTvis, rom miuTiToT disertacia, romelsac gaecaniT onlain<br />

monacemTa bazaSi,daurTeT monacemTa bazis saxeli, URL-i da monacemTa<br />

bazaSi Sesvlis TariRi organizaciis Sesaxeb informaciis Semdeg<br />

(mikroformis saxiT gamoSvebuli gamocemebis Sesaxeb ixileT 17.5.7.)<br />

b: merfi, priscila, qoiTi. `ra SeuZlia wigns: Cumi wyaro da sajaro<br />

debatebi mediasaSualebebSi”.sad. dis.., CrdiloeT karolinas universiteti.<br />

2000. ProQuest Dissertations<strong>and</strong> Theses-Si, http://proquest.umi.com/pqdweb?did =<br />

727710781 &sid-2&Fmt^2& clientld=13392&RQT=309&VName=PQD (gaxsnilia 2006<br />

wlis 1 aprils).<br />

17.6.2 leqciebi da Sexvedrebze wakiTxuli moxsenebebi<br />

gamosvlis an moxsenebis av<strong>to</strong>ris da saTauris Semdeg miuTiTeT sponsori,<br />

adgilmdebareoba da TaTbiris Catarebis konkretuli dRe. SeniSvnaSi es<br />

informacia frCxilebSi moaTavseT, bibliografiaSi – ara. sityva<br />

gamouqveynebeli saWiro ar aris.<br />

283


S:2.jon Trumani,`indielTa bluzi: amerikeli indielebi da musikis<br />

politika,1890-1935" (leqcia, wakiTxuli biblioTekaSi `Newberry Library”,<br />

Cikago, ilinoisi, 2005wlis 2 Tebervali).<br />

7. karen gradi, `rodesac maRali kultura popularuli kultura<br />

iyo” (amerikis is<strong>to</strong>rikosTa organizaciis yovelwliur Sexvedraze<br />

warmodgenili moxseneba. 2004wlis 26 marti).<br />

b:skokpoli, Teda. `xma da uTanasworoba: amerikis samoqalaqo demokratiis<br />

gardaqmna”.prezidentis mimarTva, amerikis poli<strong>to</strong>logTa asociaciis<br />

yovelwliuri Sexvedra, filadelfia, pensilvania,2003wlis 28<br />

agvis<strong>to</strong>.<br />

17.6.3 interviuebi da piradi urTierToba<br />

gamouqveynebeli interviu (maT Soris, interviu, romelic Tavad<br />

warmarTeT),rogorc wesi, mxolod SeniSvnaSi unda miuTiToT. Cveulebriv,<br />

ar aris saWiro maTi bibliografiaSi CarTva, Tumca, SegiZliaT<br />

gadawyvi<strong>to</strong>T calkeuli intervius CarTva bibliografiaSi, Tu is<br />

mniSvnelovania Tqveni argumentisTvis an xSirad aris miTiTebuli.<br />

SeniSvna daiwyeT im piris gvariT da saxeliT, romelsac CamoerTva<br />

interviu da interviueris saxeliT da gvariT; daurTeT, agreTve,<br />

intervius Catarebis adgili da TariRi (Tu cnobilia) da nebismieri<br />

firisa Tu werilobiTi aslis (Tu aris xelmisawvdomi) adgilmdebareoba.<br />

(radio- an telemauwyeblobiT gadacemuli interviuebis Sesaxeb ixileT<br />

17.8.3)<br />

S:7. endriu makmilani, av<strong>to</strong>ris interviu,san diego, kalifornia,2007 wlis 2<br />

marti.<br />

14. benjamin Spoki, j.e. senis interviu, 1974 wlis 20 noemberi, interviu<br />

67a, werilobiTi asli,senis zepiri is<strong>to</strong>riis koleqcia, medicinis<br />

erovnuli biblioTeka, beTezda, MD. 17.<br />

makmilani,interviu; spoki, interviu.<br />

Tu ar SegiZliaT im piris vinaobis gamJRavneba, romelsac interviu<br />

CamoarTves, miuTiTeT is konteqstis Sesabamisi formiT. ganmarteT, ra<strong>to</strong>m<br />

284


ar aris miTiTebuli vinaoba (`yvela interviu iyo konfidencialuri; im<br />

pirTa vinaobas, visac CamovarTviT interviuebi, ar vasaxelebT ormxrivi<br />

SeTanxmebis safuZvelze’’) SeniSvnaSi an winasityvaobaSi.<br />

S:10. interviu j<strong>and</strong>acvis sferos muSakTan 2006 wlis 10 agvis<strong>to</strong>.<br />

miuTiTeT saubrebi, werilebi, eleqtronuli werilebi da a.S. mxolod<br />

SeniSvnebSi. rogorc wesi, ar aris saWiro maTi miTiTeba bibliografiaSi,<br />

magram SeiZleba, moisurvoT, miuTiToT konkretuli komunikacia, romelic<br />

mniSvnelovania Tqveni argumentis gasamyareblad an romelic xSirad aris<br />

citirebuli. ZiriTadi elementebia sxva adamianis saxeli da gvari,<br />

komunikaciis tipi da komunikaciis TariRi. bevr SemTxvevaSi SesaZloa,<br />

moaxerxoT frCxilebSi Casmuli SeniSvnis gamoyeneba (ix. 16.4.3) an am<br />

informaciis nawilobriv an srulad CarTva teqstSi. gamo<strong>to</strong>veT<br />

eleqtronuli fostis misamarTebi. eleqtronul misamarTebze gagzavnili<br />

Setyobinebebis miTiTebis Sesaxeb ixileT ix. 17.7.3.<br />

S:2. maqsin grini, eleqtronuli fostis gzavnili av<strong>to</strong>rs, 2005 wlis 29<br />

seqtemberi.<br />

2006 wlis 12 oq<strong>to</strong>mbers av<strong>to</strong>rTan satelefono saubrisas polkovnikma<br />

uiliam riCim gaamJRavna, rom...<br />

17.6.4 xelnawerTa koleqciebi<br />

gamouqveynebel xelnawerTa koleqciebSi daculi dokumentebi Seicavs<br />

gamoqveynebul wyaroebze ufro rTul da mravalferovan elementebs.<br />

miTiTebaSi CarTeT, rac SeiZleba, meti informacia, Tanmimdevrulad<br />

daaformateT elementebi da saWiroebisamebr miusadageTaq moyvanili<br />

zogadi modelebi.<br />

Sesatani elementebi da maTi Tanmimdevroba. Tu SesaZlebelia, miuTiTeT<br />

av<strong>to</strong>ri da TiToeuli elementis saxelwodeba an tipi, koleqciis<br />

saxelwodeba da arqivis dasaxeleba. SeniSvnaSi, pirvel rigSi, miuTiTeT<br />

285


av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari; Tu dokuments aqvs saxelwodeba, av<strong>to</strong>ri ki –<br />

ara, an Tu saxelwodeba ufro mniSvnelovania, vidre av<strong>to</strong>ri,<br />

Tavdapirvelad saxelwodeba miuTiTeT.<br />

S: 5. jorj qrilis werilebi polkovnik hauzis misamarTiT, 1918 wlis<br />

seqtemberi, eduard m. hauzis dokumentebi, ielis universitetis<br />

biblioTeka, niu-heiveni, koneqtikuti.<br />

23. jeims ogleTorfis werilebi rwmunebulebs, 1733 wlis 13 ianvari,<br />

egmontis xelnawerebis filipsis koleqcia, 14200:13, jorjiis<br />

universitetis biblioTeka, aTeni (SemdgomSi miTiTebulia rogorc Egmont<br />

MSS).<br />

24. bar<strong>to</strong>nis werilebi meriamis misamarTiT, telegrama, 1923 wlis 26<br />

ianvari, Carlz i. meriamis dokumentebi, Cikagos universitetis<br />

biblioTeka.<br />

31. Tavisufal SavkanianTa mdgomareobis gaumjobesebis sakiTxebis<br />

komitetis Sexvedris oqmi, pensilvaniis monobis gauqmebis sazogadoeba,<br />

1790-1803, monobis gauqmebis pensilvaniis sazogadoebis dokumentebi,<br />

pensilvaniis is<strong>to</strong>riuli sazogadoeba, filadelfia (Semdgom miTiTebebSi<br />

– pensilvaniis sazogadoebis oqmebi).<br />

44. alvin jonsonis memor<strong>and</strong>umi, 1937, swrafCamkeri 36, horas kalenis<br />

dokumentebi, instituti YIVO, niu-iorki<br />

45. jozef furseli, `CrdiloeT amerikis samxreT indielTa olqis<br />

ruka” [ca. 1772]. MS 228, eiveris koleqcia, biblioTeka“Newberry Library”,<br />

Cikago.<br />

Semoklebuli SeniSvnebSiSecvaleT elementebis Cveuli sqema (ix. 16.4.1),<br />

raTa asaxoT arsebuli informacia da mkafiod miuTiToT informacia<br />

dokumentis Sesaxeb.<br />

S:46. r.s. beikeris werili hauzs, 1919 wlis 1 noemberi,<br />

hauzis dokumentebi.<br />

47. oqmebi. 1795 wlis 15 aprili, pensilvaniis<br />

sazogadoeba.<br />

286


Tu koleqciidan mxolod erT dokuments uTiTebT da is mniSvnelovania<br />

Tqveni argumentis dasabuTebisTvis an xSirad gaqvT naSromSi<br />

miTiTebuli, SeiZleba, arCioT misi bibliografiaSi CarTva.muxlSi,pirvel<br />

rigSi, miuTiTeT av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari; Tu dokuments aqvs<br />

saxelwodeba, xolo av<strong>to</strong>ri ar hyavs an Tu saxelwodeba ufro<br />

mniSvnelovania, vidre av<strong>to</strong>ri, pirvelad miuTiTeT saxelwodeba.<br />

b:Ddinkeli, jozef. luis agasis daxasiaTeba, dawerili elizabeT qeri agasis<br />

TxovniT. agasis dokumentebi. houTonis biblioTeka, harvardis<br />

universiteti, kembriji, masaCusetsi.<br />

Tu koleqciidan mravali dokumentis citirebas axdenT, bibliografiaSi<br />

`koleqciis’’ saxeliT miuTiTeT mTeli koleqcia, masSi Semavali<br />

dokumentebis av<strong>to</strong>r(eb)i an arqivi. msgavsi tipis gamouqveynebeli<br />

masalisTvis, romelic arqivebSi ar inaxeba, SecvaleT koleqciasTan<br />

dakavSirebuli informacia frazebiT `av<strong>to</strong>ris mflobelobaSia~an `kerZo<br />

koleqcia’’ da nu axsenebT adgils.<br />

b:egmontis xelnawerebi. filipsis koleqcia. jorjiis universitetis<br />

biblioTeka, aTeni.<br />

hauzi, edvard m., dokumentebi. ielis universitetis biblioTeka. niu<br />

heiveni, koneqtikuti.<br />

pensilvaniis monobis gauqmebis sazogadoeba. dokumentebi. pensilvaniis<br />

is<strong>to</strong>riuli sazogadoeba, filadelfia.<br />

stroTeri, frenCi da edvard lori. dauTariRebeli mimowera. herbert<br />

huveris sapreziden<strong>to</strong> biblioTeka, vesT brenCi, aiova.<br />

erovnuli mSrali kanonis reformis momxre qalTa organizaciis dokumentebi.<br />

alis belin diuponis failebi. pier s. diuponis dokumentebi,eluterian milsis<br />

is<strong>to</strong>riuli biblioTeka,uilming<strong>to</strong>ni, deleveri.<br />

elementebis daformatebis wesi. warmogidgenT ramdenime rekomendacias<br />

xelnawerTa koleqciebSi arsebuli dokumentebis specialur<br />

daformatebasTan dakavSirebiT.<br />

• konkretuli saTaurebi ganzogadebuli saTaurebis nacvlad.miuTiTeT<br />

rogorc konkretuli, ise, ganzogadebuli saTaurebi, rogoricaa<br />

287


angariSi an oqmi, swori SriftiT, ubrWyalebod.dasviT mTavruli asoebi<br />

am tipis ganzogadebul saxelebSi mxolod im SemTxvevaSi, Tu isini<br />

xelnaweris oficialuri saTauris nawilia da ara maSin, roca maT<br />

mxolod aRwerilobiTi funqcia akisria.<br />

-informacia adgilmdebareobis Sesaxeb. zogierTi xelnaweri SesaZloa,<br />

Seicavdes gverdebis nomrebs, romlebic SeiZleba, moTavsdes SeniSvnebSi;<br />

miuxedavad amisa, mraval xelnawers eqneba adgilmdebareobis maniSnebeli<br />

sxva tipis elementi an saerTod ar eqneba is. ufro Zveli xelnawerebis<br />

danomvra, rogorc wesi, xdeba mxolod TabaxiT an formatiT, nacvlad<br />

gverdebisa. xelnawerebis zogierT koleqcias aqvs seriebi an failebis<br />

nomrebi, romlebic SeiZleba, daurToT miTiTebas.<br />

-naSromebi da xelnawerebi. xelnawerTa koleqciebis saTaurebSi<br />

terminebi naSromi da xelnawerebi sinonimebia. orive termini misaRebia,<br />

iseve, rogorc abreviaturebi MS daMSS (mravlobiTi ricxvi).<br />

-werilebi. SeniSvnebSi werilis citirebisas, pirvel rigSi, miuTiTeT<br />

werilis av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari, Semdeg daurTeT adresati, Semdeg ki<br />

werilis mimRebis gvari. SegiZliaT, ar miuTiToT saxelebi, Tu teqstidan<br />

TvalsaCinoa gamgzavnis da adresatis vinaoba. gamo<strong>to</strong>veT sityva werili,<br />

romelic igulisxmeba, Tumca, Tu sxva formis komunikacias uTiTebT,<br />

daakonkreteT komunikaciis tipi (depeSa, memor<strong>and</strong>umi).<br />

17.7 araoficialurad gamoqveynebuli eleqtronuli wyaroebi<br />

masalas, romelic araoficialurad qveyndeba internetSi, xSirad ar<br />

eqneba publikaciis st<strong>and</strong>artuli monacemebi, rogoricaa av<strong>to</strong>ri, saTauri,<br />

gamomcemeli an TariRi. maSinac ki, rodesac SegiZliaT publikaciis<br />

Sesaxeb mxolod Zalian mwiri monacemebis mopoveba an saerTod ver<br />

adgenT maT, mainc unda miuTiToT ufro meti informacia,<br />

vidreURLmisamarTia. Tu miuTiTebT mxolod URL-s da is Seicvleba an<br />

moZveldeba, miTiTeba gamousadegari xdeba mkiTxvelisTvis. URL-i<br />

miuTiTebs, sad iyo ganTavsebuli masala, rodesac Tqven gaecaniT<br />

288


mas;sruli miTiTeba, aseve, unda uCvenebdes wyaros da Tqvens mier misi<br />

ukanasknelad monaxulebis TariRs (ix. 15.4.1).<br />

17.7.1 vebgverdebi<br />

wignebisa da perioduli gamocemebis garda onlain wyaroebidan miRebul<br />

sxva original masalasTan dakavSirebiT miuTiTeT, rac SeiZleba, meti<br />

informacia Semdegi CamonaTvlidan: av<strong>to</strong>ri, gverdis saTauri (swori<br />

SriftiT, brWyalebSi), vebgverdis saxelwodeba an mflobeli (swori<br />

SriftiT), URL-i da vebgverdze Sesvlis TariRi.<br />

S:14. Eevans<strong>to</strong>nis sajaro biblioTekis sameurveo sabWo, `evans<strong>to</strong>nis sajaro<br />

biblioTekis strategiuli gegma, 2000-2010: saqmianobis dekada”,<br />

evans<strong>to</strong>nis sajaro biblioTeka, http://www.epl .org/library/strategic-plan-<br />

OO.html (gaxsnilia 2005 wlis 1 ivniss).<br />

b:evans<strong>to</strong>nis sajaro biblioTekis sameurveo sabWo. `evans<strong>to</strong>nis sajaro<br />

biblioTekis strategiuli gegma, 2000-2010: saqmianobis dekada”.<br />

evans<strong>to</strong>nis sajaro biblioTeka.http://www.epl.org/ library/strategic-plan-<br />

OO.html (gaxsnilia 2005 wlis 1 ivniss).<br />

Tu av<strong>to</strong>ri ar aris dasaxelebuli, miuTiTeTvebgverdis mflobelis<br />

saxeli.<br />

S:19. bahaizmi SeerTebul StatebSi, `ganaTleba”, bahaizmi, http://www<br />

.bahai.us/content/section/7/З6/ (gaxsnilia 2006 wlis 28 marts).<br />

25. Famerikis mecnierTa federacia, `rezoluciis Sedareba: sanomre<br />

niSnebis da saTaurebis kiTxva”http://www.fas.org/irp/imint/resolve5.html<br />

(gaxsnilia 2005 wlis 1 ivniss).<br />

b:bahaizmi SeerTebul StatebSi, `ganaTleba”, bahaizmi, http://www.bahai.us/<br />

content/section/7/З6/ (gaxsnilia 2006 wlis 28 marts).<br />

289


araoficialur saitebze, rogoricaa mTavari gverdebi da<br />

TayvanismcemelTa saitebi, romlebsac SeiZleba, arc hqondeT saTaurebi,<br />

gamoqveynebuli masalebisTvis gamoiyeneT aRwerilobiTi frazebi.<br />

S:1. “Taqonikis banakis” kursdamTavrebulebi, 1955 fo<strong>to</strong>galerea,<br />

http://www.taconicalumni.org/1955 .html (gaxsnilia 2005 wlis 1 ivniss).<br />

17.7.2 veblogze gamoqveynebuli Canawerebi da komentarebi<br />

Tu miuTiTebT veblogze (an blogze) gamoqveynebul informacias saitis<br />

av<strong>to</strong>ris mixedviT, ixelmZRvaneleT vebsaitebisTvis gansazRvruli zogadi<br />

modeliT. miuTiTeT av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari da ganTavsebis TariRi.<br />

aseTi informacia, rogorc wesi, mxolod SeniSvnaSi unda mieTiTos.<br />

Cveulebriv, ar aris maTi bibliografiaSi CarTva saWiro, Tumca,<br />

SeiZleba, gadawyvi<strong>to</strong>T konkretuli informaciis CarTva, romelic<br />

mniSvnelovania Tqveni argumentis dasabuTebisTvis an xSirad aris<br />

miTiTebuli.<br />

S:7.geri bekeri, `amerikis axali dilema: aralegaluri imigracia”, bekerpozneris<br />

vebJurnali,statia ganTavsebulia 2006 wlis 6 marts<br />

http://www.becker-posner-blog.com/<br />

(gaxsnilia 2006 wlis 28 marts).<br />

archives/2006/03/the_new_america.html<br />

veblogze saitis av<strong>to</strong>ris garda, sxva piris mier ganTavsebuli<br />

komentaris misaTiTeblad ixelmZRvaneleT veblogze ganTavsebuli<br />

informaciisTvis gansazRvruli zogadi principebiT. masala moixsenieT,<br />

rogorc komentari da miuTiTeT komentaris ganTavsebis TariRi (da ara<br />

Tavad komentari). Tu komentaris av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari arasrulia an<br />

fsevdonimia, kvadratul frCxilebSi, saxelis Semdeg daamateT fsevd.<br />

S:8. piter piersoni, komentari statiisa `amerikis axali dilema:<br />

aralegaluri imigracia”, beker-pozneris vebJurnali, komentari<br />

ganTavsda 2006 wlis 6 marts,http://www.becker-posner-<br />

290


log.com/archives/2006/03/the_new_america.html#c080052 (gaxsnilia 2006<br />

wlis 28 marts).<br />

11. bili [fsevd.], komentari statiisa `amerikis axali dilema:<br />

aralegaluri imigracia”, beker-pozneris vebJurnali,komentari ganTavsda<br />

2006 wlis 10 marts, httpV/www.becker-posner-<br />

blog.com/archives/2006/03/the_new_america. html#c080U9 (gaxsnilia 2006<br />

wlis 28 marts).<br />

17.7.3 adresatTaeleqtronuli misamarTebis siebi<br />

adresatTa eleqtronuli misamarTebis siidan masalis citirebisas<br />

daurTeT av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari, siis saxelwodeba da gagzavnis<br />

TariRi. gamo<strong>to</strong>veT eleqtronuli fostis misamarTebi. Tu statia unda<br />

daarqivdes miuTiTeT, agreTve,URL misamarTi da TariRi, rodesac<br />

internetSi gamoiyeneT masala. msgavsi informaciis citireba, rogorc<br />

wesi, xdeba mxolod SeniSvnaSi. Cveulebriv, saWiro ar aris maTi CarTva<br />

Tqvens bibliografiaSi, Tumca, SeiZleba, gadawyvi<strong>to</strong>T konkretuli<br />

elementis CarTva, Tu is mniSvnelovania argumentis gamyarebis<br />

TvalsazrisiT an xSirad aris miTiTebuli.<br />

S:17. jon paueli, elfostis werili Grapevine-adresatTa siis wevrebisTvis,<br />

2004 wlis 30 oq<strong>to</strong>mberi,http://www .electricedi<strong>to</strong>rs.net/grapevine/issues/83.txt<br />

(gaxsnilia 2005 wlis 12 oq<strong>to</strong>mbers).<br />

17.8 vizualuri da saSemsruleblo xelovnebis wyaroebi<br />

vizualuri da saSemsruleblo xelovneba gvTavazobs mravalferovan<br />

wyaroebs: vizualur gamosaxulebebs, cocxal warmodgenebs, tele- da<br />

radiogadacemebs, Canawerebs sxvadasxva matarebelze da teqstebs.<br />

zogierTi aseTi wyaros citireba SeiZleba, rTulic iyos, Tu maT ar<br />

axlavs gamoqveynebuli wyaroebisTvis damaxasiaTebeli mosaZiebeli<br />

informacia. aseTi wyaroebis miTiTebas daurTeT, SeZlebisdagvarad, bevri<br />

291


informacia, Tanmimdevrulad daaformateT elementebi da<br />

miTiTebebssaWiroebisamebr miusadageT winamdebare nawilSi mocemuli<br />

zogadi modelebi.<br />

am nawilSi CamoTvlili wyaroebis umetesoba mxolod SeniSvnebSi unda<br />

aRniSnoT an, sulac, teqstSi CarToT misi ZiriTadi elementebi. Tu<br />

sxvagvari ram ar aris miTiTebuli, rogorc wesi, saWiro ar aris am<br />

wyaroebis bibliografiaSi CarTva, Tumca, garkveul SemTxvevebSi<br />

SeiZleba, CarToT konkretuli elementi, romelic mniSvnelovania Tqveni<br />

argumentis dasabuTebis TvalsazrisiT an romelic xSirad aris<br />

miTiTebuli. Tu naSroms iseTi disciplinebisTvis werT, rogoricaa<br />

xelovneba, mediis kvlevebi an sxva msgavsi sfero, rCevisTvis Tqvens<br />

pedagogs mimarTeT.<br />

17.8.1 vizualuri wyaroebi<br />

ferweruli namuSevrebi, q<strong>and</strong>akebebi, fo<strong>to</strong>ebi da xelovnebis sxva<br />

nawarmoebebi.ferweruli naxatebi, q<strong>and</strong>akebebi, fo<strong>to</strong>suraTebi da<br />

xelovnebis sxva nawarmoebebi aRiniSneba mxolod<br />

SeniSvnebSi.daurTeT,agreTve,mxatvris saxeli da gvari, nawarmoebis<br />

saxelwodeba da Seqmnis TariRi (romelsac win uswrebs ca. [circa],Tu<br />

TariRi miaxloebiTia), aseve, im dawesebulebis saxelwodeba da<br />

adgilmdebareoba (TuaseTi arsebobs), romelSic igi inaxeba. ferweruli<br />

namuSevrebisa da q<strong>and</strong>akebebissaxelwodebebi daxrili SriftiT dawereT,<br />

xolo fo<strong>to</strong>suraTebis saxelwodebebi swori SriftiT miuTiTeT da<br />

brWyalebSi CasviT.<br />

S:7. jorjia okifi, alburi buxrebi, 1938, milvokis xelovnebis muzeumi.<br />

11. miqelanjelo, daviTi, 1501-4, samxatvro akademiis galerea, florencia.<br />

SeniSvnis gamoyenebis nacvlad, zogjer xelovnebis nimuSebis miTiTeba<br />

elementebis teqstSi CarTviTac SegiZliaT. am elementebidan zogi<br />

SeiZleba, frCxilebSi Caisvas, im SemTxvevaSic ki, Tu isini ar Seesabameba<br />

frCxilebSi Casmuli SeniSvnebis formats, romelic aRwerilia 16.4.3-Si.<br />

292


S:7. Gjorjia okifi, alpuri buxrebi, 1938, barbara buler linis, lesli<br />

polin-kempesis da fridrix u. terneris naSromSi – jorjia okifi da<br />

niu-meqsiko: adgilis SegrZneba (prins<strong>to</strong>ni: prins<strong>to</strong>nis universitetis<br />

gamomcemloba, 2004), 25.<br />

Tu xelovnebis nawarmoebi gamoqveynebul wyaroSi naxeT da adgilobrivi<br />

wesebiT gansazRvrulia Sesabamisi wyaros identifikacia, organizaciis<br />

saxelwodebis da adgilmdebareobis nacvlad,SeiyvaneT informacia<br />

publikaciis Sesaxeb. onlain suraTebis (online images)Sesaxeb ix.17.8.6.<br />

S:12.ojaxis wignierebis erovnuli centri, `vinaidan me SemiZlia kiTxva”,<br />

reklama JurnalSi`atlantiq mansli”, 2006 wlis aprili, 59.<br />

sxva grafikuli wyaroebi.SeiZleba, dagWirdeT iseTi grafikuli<br />

wyaroebis citireba, rogoricaa sareklamo gancxadebebi presaSi, rukebi,<br />

karikaturebi da a.S. aRniSneT aseTi wyaroebi mxolod SeniSvnebSi,<br />

miusadageT maT xelovnebis nimuSebisTvis gankuTvnili sabaziso<br />

modelebi da daurTeT rac SeiZleba meti informacia. miuTiTeT<br />

saxelwodebebi swori SriftiT, brWyalebSi CasmiT da aRniSneT<br />

gamosaxulebis tipi, Tu is saxelwodebidancxadi ar aris. onlain<br />

grafikuli gamosaxulebis Sesaxeb ix. 17.8.6.<br />

17.8.2 cocxali Sesruleba<br />

Teatri, musika da cekva.aRniSneT cocxali Teatraluri, musikaluri an<br />

sacekvao Sesruleba mxolod SeniSvnebSi. aRniSvnas daurTeT<br />

Sesrulebuli nawarmoebis saxelwodeba, yvela wamyvani Semsruleblis<br />

saxeli da gvari da maT mier Sesrulebuli rolebi, romel TeatrSi,<br />

darbazSi da a.S gaimarTa warmodgena, warmodgenis geografiuli<br />

mdebareoba da TariRi. piesebis da didi musikaluri kompoziciebis<br />

saTaurebi dawereT daxrili SriftiT, xolo ufro mcire namuSevrebis<br />

saTaurebi _ swori SriftiT, brWyalebSi. Tu citata xazs usvams<br />

konkretuli pirovnebis Sesrulebas, Semsruleblis saxeli da gvari<br />

miuTiTeT nawarmoebis saTauris win.<br />

293


S:cisferi Citi,Semsrulebeli Seril l. vesti, reJisori sereT skoti,<br />

Second Stage Theater, niu-iorki, 2005wlis 22 ivnisi.<br />

16. iuja vangi, fortepiano, "La Valse," komp. moris raveli, saorkestro<br />

darbazi, Cikago, 2006 wlis 26 marti.<br />

SeniSvnis gamoyenebis nacvlad, zogjer, miTiTeba cocxali Sesrulebis<br />

Sesaxeb elementebis teqstSi CarTviTac SegiZliaT. am elementebidan zogi<br />

maTgani SeiZleba, frCxilebSi Caisvas, maSinac ki, Tu isini ar Seesabameba<br />

frCxilebSi Casmuli SeniSvnebisformats, romelic aRwerilia 16.4.3-Si.<br />

iuja vangma moris ravelis ,,la valsis” SesrulebiT<br />

(2006 wlis 26 marts, Cikagos saorkestro darbazSi)<br />

gviCvena, rom mas esmis...<br />

Tu cocxali Sesruleba CanawerSi ixileT an moismineT, miuTiTeT es<br />

Canaweri. audioCanaweris Sesaxeb ix. 17.8.4; videoCanawerTan dakavSirebiT _<br />

17.8.5; onlain failebis (online files) Sesaxeb _ 17.8.6<br />

kinofilmebi.Tu filmi kinoTeatrSi naxeT, cocxali Sesrulebis<br />

miTiTebis msgavsad, SeniSvnaSi aRniSneT an CarTeT elementebi teqstSi.<br />

(videoCanawerebiT nanaxi filmebis Sesaxeb ix. 17.8.5; internetSi nanaxi<br />

filmebis Sesaxeb ix. 17.8.6.).miuTiTeT kinofilmis saxelwodeba, reJisori,<br />

mwarmoebeli kompaniis an distribu<strong>to</strong>ris saxelwodeba da filmis<br />

gamoSvebis weli. Tu saWiroa, aRwereT Tqvens mier citirebuli epizodis<br />

moqmedebis adgili.<br />

S:3. Capote, reJisori benet mileri, Sony Pictures Classics, 2005,<br />

sawyisi epizodi<br />

17.8.3 satelevizio programebi da sxva samauwyeblo wyaroebi<br />

programebi.miuTiTeT teleprogramebi, radioprogramebi da sxva<br />

samauwyeblowyaroebi mxolod SeniSvnebSi. daurTeT programis saxeli da<br />

TariRi, rodesac naxeT an moismineT gadacema. SegiZliaT, agreTve,<br />

aRniSnoT epizodis saTauri da nomeri (Tu xelmisawvdomia), yvela<br />

294


wamyvani Semsruleblis saxeli da gvari (Tu Tqvens msjelobas<br />

Seesabameba), adgili, saidanac xdeba mauwyebloba da Tavdapirveli<br />

mauwyeblobis TariRi (Tu gansxvavdeba im TariRisgan, rodesac Tqven<br />

naxeT an moismineT gadacema). programebis saxelebi dawereT daxrili<br />

SriftiT, xolo epizodebis an segmentebis saTaurebi – swori SriftiT,<br />

brWyalebSi.<br />

S:16. zainfildi,`sapirispiro”,epizodi 86,2005 wlis 22 seqtemberi<br />

(Tavdapirvelad gadaica 1994 wlis 19 maiss)<br />

xSirad, SeniSvnis nacvlad,SegiZliaT, aseTi programebi aRniSnoT<br />

ZiriTadi elementebis teqstSi CarTvis meSveobiT, gansakuTrebiT maSin,<br />

rodesac zogierTi an yvela damatebiTi elementi ar aris xelmisawvdomi<br />

an ar Seesabameba citirebas.<br />

sainfildis epizodi saTauriT "sapiripiro"(eTerSi gadaica 2005 wlis 22<br />

seqtembers) SesaniSnavad warmoaCens am nawarmoebis struqturas.<br />

Tu programa CanawerSi naxeT an moismineT, miuTiTeT Canaweri.<br />

videoCanaweris Sesaxeb ix. 17.8.5; onlain failebis Sesaxebix. 17.8.6.<br />

interviuebi.miuTiTeT mauwyeblis meSveobiT gadmocemuli interviuebi<br />

mxolod SeniSvnebSian teqstSi, masSiCarTuli elementebiT. miiCnieT<br />

respondenti av<strong>to</strong>rad da citirebis konteqstSi miuTiTeT interviueris<br />

vinaoba. daurTeT, agreTve, mauwyeblobis adgili da TariRi.<br />

gamouqveynebeli interviuebis Sesaxeb ix. 17.6.3.<br />

S:10. jim lereris interviu kondoliza raisTan. niuz auer, pi-bi-esi, 2005 wlis<br />

28 ivlisi.<br />

reklamebi.miuTiTeT mauwyeblobis saSualebebiT gadmocemuli reklamebi<br />

mxolod SeniSvnebSian teqstSi, masSiCarTuli elementebiT. daurTeT, rac<br />

SeiZleba, meti informacia.<br />

295


S:18. federal eqspresi, "gamoqvabulis kacis" reklama, eTerSi gadaica 2006<br />

wlis 5 Tebervals, superboloul iqs-elis msvlelobisas.<br />

.<br />

17.8.4 audioCanawerebi<br />

Tu audioCanawerSi moismineT musikaluri Sesruleba an deklamacia<br />

(spoken performance), miuTiTeT Canaweri. gamoqveynebuli nawarmoebebis<br />

msgavsad, aseT Canawerebs, rogorc wesi, ucvleli da xelmisawvdomi<br />

saidentifikacio monacemebi aqvs da saWiro iqneba maTi aRniSvna<br />

bibliografiaSi.<br />

aRniSneT Canaweri misi saxelwodebis qveS, an kompozi<strong>to</strong>ris, an<br />

Semsruleblis saxelis qveS, imis mixedviT, Tu romeli ufro Seesabameba<br />

Tqvens msjelobas. imisaTvis, rom sxva msgavsi Canawerebisgan ganasxvavoT,<br />

daurTeT, SeZlebisdagvarad, meti informacia: Camweri kompaniis saxeli,<br />

Canaweris saidentifikacio nomeri, Canaweris forma (firi, kompaqtdiski)<br />

da saav<strong>to</strong>ro uflebis miniWebis an Canaweris damzadebis TariRi (an<br />

orive). gamoiyeneT kompaqtdiskis (compact disc)Semoklebuli varianti: CD.<br />

S:11. xalxuri simRerebis saganZuri, t. 1, orkestri da gundi, dir. miC<br />

mileri,oqtros Canaweri A198:17A-B, 33 rpm, 1972.<br />

14. ludvig van beThoveni, sonata fortepianosTvis # 29 "Hammerklavier,"<br />

rudolf serkini, ProArte cifruli CDD 270, 1992.<br />

b:A<strong>and</strong>ersoni, dag.Frostwork. OAR 1001, Dolby HX PRO. audiokaseta. 2001.<br />

bernStaini, leonard, dir.me-5 simfonia, dimitri SostakoviCi. niuiorkis<br />

filarmonia. si-bi-es ai-em 35854. 1985.<br />

musikaluri Canaweris msgavsad miuTiTeT dramatuli piesebis, prozisa da<br />

poeziis, leqciebisa da amgvari sajarod wakiTxuli masalebis Canawerebi.<br />

S:6.dilan Tomasi, rZis xis qveS,dilan Tomasis da sxvebis Sesruleba,<br />

Caed-mon TC-2005 (audiokaseta), CDLS-2005 (CD), 1950.<br />

b:odeni, u. h. leqsebi. kiTxulobs av<strong>to</strong>ri. saubrebi xelovnebaze7137. CD.<br />

1955.<br />

296


17.8.5 videoCanawerebi<br />

Tu cocxali Sesruleba, kinofilmi an satelevizio programa, an sxva<br />

samauwyeblo masala videoCanawerSi naxeT, miuTiTeT Canaweri.<br />

gamoqveynebuli naSromebis msgavsad, aseT Canawerebs, rogorc wesi,<br />

ucvleli da xelmisawvdomi saidentifikacio monacemebi aqvs da<br />

bibliografiaSi unda miuTiToT.<br />

videoCanawerebis miTiTebisas, Cveulebriv,unda ixelmZRvaneloT<br />

wignebisTvis gankuTvnili nimuSebiT, Canaweris formis damatebiT (VHS,<br />

DVD). gaiTvaliswineT, rom meore magaliTSi miTiTebulia 2001 wlis<br />

gamoSvebis masala, ami<strong>to</strong>m filmis Tavdapirveli gamosvlis TariRi<br />

gamo<strong>to</strong>vebulia.<br />

S:7. jorj fridrix hendeli, mesia, VHS, atlantas simfoniuri orkestri da<br />

kameruli gundi,<br />

Treasures, 1988).<br />

robert Sos diriJorobiT (batavia, ohaio: Video<br />

b:qlisi, jo, teri giliami, erik aidli, teri jounsi da maikl palini<br />

`qronikebi”.*'meore diski. Monty Python <strong>and</strong> the Holy Grail (wminda<br />

graali),specialuri gam.. DVD. reJisorebi teri giliami da teri<br />

jounsi. qalver siTi, kalifornia:qalambia traistar houm<br />

enterteimenti, 2001.<br />

17.8.6 onlain multimediuri failebi<br />

Tu onlain naxeT gamosaxuleba, cocxali Sesruleba, kinofilmi an<br />

satelevizio programa, an sxva samauwyeblo wyaro (podkastebis (podcasts)<br />

CaTvliT), miuTiTeT onlain faili. iseve, rogorc gamoqveynebuli<br />

naSromebs, onlain multimediur failebs, rogorc wesi, ucvleli da<br />

xelmisawvdomi saidentifikacio monacemebi aqvs da saWiroa maTi<br />

bibliografiaSi Seyvana.<br />

citirebisas ixelmZRvaneleT zemoT aRwerili Sesabamisi tipis<br />

wyarosTvis gankuTvnili principebiT. zogierTi elementis gansazRvra,<br />

297


ogoricaa failebis TariRebi, SeiZleba, rTuli iyos; mainc miuTiTeT<br />

maqsimalurad vrceli informacia. amasTan, miuTiTeT onlain saitis<br />

saxeli da failis tipi da (SeniSvnebSi, Tu mizanSewonilia) dro,<br />

rodesac miTiTebuli masala Cndeba failSi. daurTeT URL-i da saitze<br />

Sesvlis TariRi. gaiTvaliswineT, rom mxolod URL-i ar aris sakmarisi;<br />

unda warmoadginoT damatebiTi informacia, raTa mkiTxvels SeeZlos<br />

wyaros moZieba URLmisamarTis Secvlisgan damoukideblad. Tu fails ar<br />

aqvs calkeURL-i (rogorc qvemoT moyvanil meore magaliTSi), miuTiTeT<br />

mTeli saiti.<br />

S:12. BBC,`bleri akeTebs gancxadebas afrikaze momuSave axali jgufis Seqmnis<br />

Taobaze”,BBC-is axali ambebis vebsaiti, Windows Media Player-is videofaili, 3:43,<br />

http://news.bbc.co.uk/nolavconsole/ifs_news/hi/<br />

newsid_5110000/newsid_5119200/nb_wm_5119262.stm (gaxsnilia 2006 wlis 27 ivniss).<br />

16. volfgang amadeus mocarti, "Allegro Modera<strong>to</strong>",sonata #10<br />

fortepianosTvis, С Major (1778), Kunst der Fuge, MIDI faili, 1:02,<br />

http://www.kunstderfuge.com/mozart.htm (gaxsnilia 2005 wlis 19 noembers).<br />

b:BBC. `bleri akeTebs gancxadebas afrikaze momuSave axali jgufis Seqmnis<br />

Taobaze”.BBC-is axali ambebis vebsaiti. Windows Media Player –is<br />

videofaili.http://news.bbc.co.uk/nolavconsole/ifs_news/hi/newsid_5110000/<br />

newsid_5119200/nb_wm_5119262.stm (gaxsnilia 2006 wlis 27 ivniss).<br />

mocarti, volfgang amadeus. "Allegro Modera<strong>to</strong>",sonata # 10 fortepianosTvis,<br />

С Major. 1778. Kunst der Fuge. MIDI faili,<br />

http://www.kunstderfuge.com/mozart.htm (gaxsnilia 2005 wlis 19 noembers).<br />

17.8.7 teqstebi vizualur da saSemsruleblo xelovnebaSi<br />

gamofenebis katalogebi.miuTiTeT gamofenis katalogi, rogorc<br />

miuTiTebdiT wigns. mxolod bibliografiis muxlSi publikaciis<br />

monacemebis Semdeg CawereT gamofenis saxelwodeba da<br />

adgilmdebareoba(ebi).<br />

S:6. judiT a. barteri, red., meri kasati: Tanamedrove qali(Cikago: Cikagos<br />

xelovnebis instituti, hari n. abramsTan TanamSromlobiT, 1998), 5.<br />

298


:barter, judiT, red.Mmeri kasati: Tanamedrove qali. Cikago: Cikagos<br />

xelovnebis instituti, hari n. abramsTan TanamSromlobiT, 1998. gamoqveynebulia<br />

Semdeg gamofenasTan kavSirSi – `meri kasati: Tanamedrove qali”, romelic<br />

warmodgenili iyo bos<strong>to</strong>nis saxviTi xelovnebis muzeumSi, vaSing<strong>to</strong>nis<br />

kolumbiis olqis erovnul galereasa da Cikagos xelovnebis institutSi.<br />

piesebi.zogierT SemTxvevaSi ganTqmuli inglisurenovani piesebi<br />

SegiZliaT, aRniSnoT mxolod SeniSvnebSi. (ix., agreTve, 17.5.1.) gamo<strong>to</strong>veT<br />

publikaciis Sesaxeb monacemebi da miuTiTeT nawyvetebi moqmedebisa da<br />

scenis (an sxva dayofis) da ara gverdis nomris mixedviT.<br />

S:22. eujin onili, xangrZlivi mogzauroba RamiT, moqm. 2, scena 1.<br />

Tu Tqveni naSromi exeba literaturul kvlevas an teqstebis Rrma<br />

analizs, an Tu bundovani nawarmoebis Targmanis citirebas akeTebT,<br />

yvela piesa miuTiTeT ise, rogorc miuTiTebdiT wigns da aRniSneT is<br />

bibliografiaSi. nawyvetebi miuTiTeT danayofebis an gverdebis mixedviT,<br />

adgilobrivi moTxovnebis Sesabamisad.<br />

S: 25. enid begnoldi, carcis baRi (niu-iorki: gamomcemloba `rendam houzi”,<br />

1953], 8-9.<br />

b:anuili, jin. beketi anu RmerTis pativi. Targmnilia lusien hilis mier.niuiorki:<br />

gamomcemloba `riverheds buqsi”, 1996.<br />

partiturebi. miuTiTeT gamoqveynebuli partitura wignis miTiTebis<br />

analogiurad.<br />

S:1. juzepe verdi,Ilcorsaro [melodramma tragico sam moqmedebad), libre<strong>to</strong>s av<strong>to</strong>ri –<br />

franCesko maria piavi, reJ. elizabeT hadsoni, 2 p., (2 vols.), juzepe verdis<br />

nawarmoebebi, ser. 1, operebi (Cikago: Cikagos universitetis gamomcemloba; q.<br />

milani: `gamomcemloba `ji rikordi”:, 1998).<br />

b:mocarti, volfgang amadeus.sonatebi da fantaziebi fortepianosTvis.<br />

momzadebulia naTan broderis av<strong>to</strong>grafebis da Zveli nabeWdi wyaroebis<br />

gamoyenebiT. ganax. gam. red. brin mori, PA: Theodore Presser, 1960.<br />

299


miuTiTeT gamouqveynebeli partitura ise, rogorc miuTiTebdiT<br />

gamouqveynebel masalas xelnawerTa koleqciebidan.<br />

S: 2. ralf Seifi, `partitura violinosa da cameti SemsruleblisTvis”,<br />

partitura, 1966, specialuri krebuli, jozef regenStainis sax. biblioTeka,<br />

Cikagos universiteti.<br />

17.9 sajaro dokumentebi<br />

sajaro dokumentebi moicavs msoflios mTavrobebis yvela donis mier<br />

gamoSvebuli wyaroebis erTobliobas. winamdebare nawilSi<br />

warmodgenilia gavrcelebuli tipis inglisurenovani sajaro<br />

dokumentebisTvis gankuTvnili zogadi principebi; Tu dagWirdebaT sxva<br />

tipis dokumentebis miTiTeba, ixelmZRvaneleT yvelaze miaxloebuli,<br />

saWiroebisamebr adaptirebuli modeliT.<br />

sajaro dokumentebi Seicavs ufro rTul da mravalferovan elementebs,<br />

vidre gamoqveynebuli wyaroebi. miTiTebebSi daurTeT, SeZlebisdagvarad,<br />

meti saidentifikacio informacia, Tanmimdevrulad daaformateT<br />

elementebi da saWiroebisamebr miusadageT miTiTebebs aq ganxiluli<br />

zogadi modelebi.<br />

am nawilis umetesoba exeba dokumentebs, romlebic gamoaqveynes aSS-is<br />

samTavrobo organoebma da saagen<strong>to</strong>ebma. kanadisa da gaerTianebuli<br />

samefos mTavrobebisa da, aseve, saerTaSoriso organoebis mier<br />

gamoqveynebuli dokumentebis Sesaxeb ix. 17.9.9-17.9.11. gamouqveynebeli<br />

samTavrobo dokumentebis Sesaxeb ix.17.9.12.<br />

17.9.1 Sesatani elementebi, maTi Tanmimdevroba da daformatebis wesi<br />

miTiTebebSi SeitaneT, rac SeiZleba, meti qvemoT CamoTvlili elementi:<br />

• mTavrobis (qveynis, Statis, qalaqis, olqis an sxva erTeulis) da<br />

xelisuflebis organos (sakanonmdeblo organos, aRmasrulebeli<br />

departamentis, sasamarTlo biuros, sabWos, komisiis an komitetis)<br />

saxelwodeba, romelmac gamosca dokumenti;<br />

300


-dokumentis an krebulis saTauri, Tu aseTi arsebobs (rogorc wesi,<br />

daxrili SriftiT).<br />

• av<strong>to</strong>ris, redaq<strong>to</strong>ris an Semdgenlis saxeli da gvari, Tu miTiTebulia;<br />

-angariSis nomeri an sxva saidentifikacio informacia.<br />

• monacemebi publikaciis Sesaxeb: gamocemis adgili da gamomcemlis<br />

saxelwodeba, Tu es ukanaskneli gansxvavdeba gamomcemeli organosgan<br />

(17.9.2-17.9.4-Si ganxiluli aSS-is federaluri mTavrobis mier<br />

gamocemuli yvela publikaciisTvis, Sesabamisad,gamoiyeneT aRniSvnebi<br />

Washing<strong>to</strong>n, DC, da Government Printing Office); gamoqveynebis TariRi.<br />

• gverdis nomrebi an adgilis dasadgeni sxva monacemebi, Tu saWiroa.<br />

CamoTvaleT Sesabamisi elementebi zemoT naCvenebi TanmimdevrobiT.<br />

zogierTi tipis dokumentTan dakavSirebiT daSvebuli gamonaklisebi<br />

ganxilulia 17.9-is momdevno nawilebSi.<br />

S:1. senatis sagareo urTierTobaTa komiteti, 1956 wlis kanoni erToblivi<br />

uSiSroebis Sesaxeb, 84-e mowvevis kong., me-2 ses., 1956, sen. 2273, 9-10.<br />

b:AaSS-is kongresi. senati. sagareo urTierTobaTa komiteti. 1956 wlis kanoni<br />

erToblivi uSiSroebis Sesaxeb. 84-e mowvevis kong. me-2 ses.,1956. sen. 2273.<br />

19.9.2 kongresis publikaciebi<br />

kongresis publikaciebis SemTxvevaSi bibliografiis muxlebi, Cveulebriv,<br />

iwyeba aRniSvniT aSS-is kongresi (U.S. Congress), romelsac mosdevs senati<br />

(Senate) an warmomadgenelTa palata (House). (gamartivebis mizniT,<br />

SegiZliaT, gamoiyenoT, ubralod,aSS-issenati (U.S. Senate) an aSS-is<br />

warmomadgenelTa palata (U.S. House)). SeniSvnebSi, rogorc wesi, aSS ar<br />

mieTiTeba. sxva gavrcelebuli elementebia komiteti da qvekomiteti;<br />

gamoqveynebis TariRi; dokumentis saTauri; kongresisa da sxdomis nomeri<br />

(aseTi SemoklebiT: kongr. (Cong.) da ses. (sess)).publikaciis TariRi;<br />

dokumentis nomeri da aRwera (magaliTad, H. Doc. 487), Tu es informacia<br />

xelmisawvdomia.<br />

301


debatebi. 1873 wlidan kongresSi gamarTul debatebs mTavroba aqveynebda<br />

kongresis oficialur gamocemaSi `Congressional Record”(kongresis reestri).<br />

yvelgan, sadac SesaZlebelia, miuTiTeT gamocemis <strong>to</strong>mebi, romlebSic<br />

xSirad aisaxeba cvlilebebireestris yoveldRiuri gamoSvebebis<br />

mixedviT.<br />

S:16. kongresis reestri, 71-e mowvevis kong., me-2 ses, 72. naw. 10: 10828-30.<br />

b: a.S.S. kongresi. kongresis reestri. 71-e mowvevis kong., me-2 ses. 1930. t. 72.<br />

naw. 10.<br />

zogjer SeiZleba, dagWirdeT SeniSvnaSi debatebSi gamomsvlelis<br />

vinaobis, Temis da TariRis miTiTeba.<br />

S:4. masaCusetsis Statis sena<strong>to</strong>ri kenedi, gamosvla birTvuli iaraRis<br />

Sewyvetisa da Semcirebis erToblivi rezoluciis Sesaxeb, 1982 wlis 10<br />

marts, sagareo urTierTobaTa komitetis winaSe. S.J. Res. 163, 97-e mowvevis<br />

kong., 1-li ses.. kong. reestr.128, naw. 3: 3832-34.<br />

1874 wlamde kongresSi gamarTuli debatebi qveyndeboda gamocemaSi<br />

`SeerTebuli Statebis kongresis is<strong>to</strong>ria~ (Annals of the Congress of the United<br />

States) (romelic, aseve, cnobilia sxva saxelwodebebiT da moicavs 1789-<br />

1824 wlebis periods, “Congressional Debates”, (kogresis debatebi)(1824-37) da<br />

“Congressional Globe” (kongresis samyaro)(1833-73)). miuTiTeT es dokumentebi<br />

iseve, rogorc miuTiTebdiT “Congressional Record”-s.<br />

angariSebi da dokumentebi.senatis (SemoklebiT sen. (S.)), aseve,<br />

warmomadgenelTa palatis (SemoklebiT war. pal. (H.)) angariSebisa da<br />

dokumentebis citirebisas daurTeT rogorc kongresis, aseve, sesiebis<br />

nomrebi da, Tu SesaZlebelia, seriis nomeric.gaiTvaliswineT<br />

Semoklebuli SeniSvnis forma, romelic gansxvavdeba Cveuli modelisgan<br />

(ix. 16.4.1).<br />

302


S:9. senatis sagareo urTierTobaTa komiteti, 1956 wlis kanoni ormxrivi<br />

uSiSroebis Sesaxeb, 84-e mowvevis kong., me-2 ses., 1956, sen. warm. pal.(Rep.)<br />

2273, 9-10.<br />

14. iaponiasTan, germaniasa da italiasTan saomari mdgomareobis<br />

gamocxadeba, 77-e mowvevis kong., 1-li sesia, 1941, sen. dok. 148, seriuli<br />

10575, 2-5.<br />

15. senatis komiteti, kanoni ormxrivi uSiSroebis Sesaxeb,<br />

9.<br />

22. federaluri sasamarTloebis reorganizacia,<br />

75-emowvevis kong., 1-li<br />

sesia, 1937. sen.warm. pal. (Rep.) 711.<br />

b:SeerTebuli Statebis kongresi. warm. pal. (House). saerTaSoriso fuladi da<br />

finansuri problemebis sakiTxebze erovnuli sakonsultacio sabWos 1947<br />

wlis 31 martis angariSi.80-e mowv. kongr. 1-li ses. warm. pal. dok. 365.<br />

sxdomebi.konkresis komisiebisTvis micemuli Cvenebebis Canawerebi,<br />

Cveulebriv, qveyndeba saTaurebiT, romlebic unda aRiniSnos miTiTebebSi.<br />

av<strong>to</strong>rad miuTiTeT Sesabamisi komiteti. gaiTvaliswineT Semoklebuli<br />

SeniSvnis forma, romelic gansxvavdeba Cveuli modelisgan (ix. 16.4.1).<br />

S:13. palatis sabanko da savalu<strong>to</strong> komiteti, `breTon vudsis” xelSekrulebebis<br />

aqti: warm. pal.(H.R.)sxdomebi 3314, 79-emowvevis kong., 1-li sesia, 1945, 12-14.<br />

14. palatis komiteti, Bret<strong>to</strong>n Woods, 13.<br />

b:aSS-is kongresi. senati. sagareo urTierTobaTa komiteti. SimSiloba afrikaSi:<br />

sagareo urTierTobaTa komitetis mosmena.99-e mowveviskong., 1-li sesia, 1985<br />

wlis 17 ianvari.<br />

kongresis kanonproeqtebi (sakanonmdeblo iniciativebi) da rezoluciebi<br />

qveyndeba bukletis formiT. miTiTebebSi warmomadgenelTa palataSi<br />

wardgenili kanonproeqtebis da rezoluciebis Semoklebad gamoiyeneba<br />

war. pal. (HR),xolo senatSi wardgenili kanonproeqtebisa da<br />

rezoluciebis Semoklebad sen. (S). daurTeT “Congressional Record”-Si<br />

gamoqveynebuli publikaciis detalebi (Tu xelmisawvdomia).<br />

303


S:16. 1985 wlis aqti sursaTisusafrTxoebis Sesaxeb, warmomadgenelTa palata<br />

.<br />

(HR) 2100, 99-e mowvevis kongr., 1-li ses., kongresis reestri131. no. 132,<br />

yoveldRiuri gam.(1985 wlis 8 oq<strong>to</strong>mberi): H 8461<br />

b:aSS-is kongresi. palata. 1985 aqti sursaTisusafrTxoebisSesaxeb.<br />

warmomadgenelTa palata (HR) 2100. 99-e mowvevis kong., 1-li sesia.<br />

kongresis reestri131, no. 132, yoveldRiuri gam.(1985 wlis 8 oq<strong>to</strong>mberi): H<br />

8353-8486.<br />

kanonmdebloba.kongresis mier damtkicebuli kanonproeqtebi an<br />

rezoluciebijer calke ibeWdeba, Semdeg ki ikribeba da ikinZeba<br />

yovelwliur <strong>to</strong>mebad saxelwodebiT: `SeerTebuli Statebis kanonebis<br />

krebuli’’(the United States Statutes at Large). am krebulis gamoqveyneba daiwyo<br />

1874 wels. mogvianebiT, am <strong>to</strong>mebs aerTianeben SeerTebuli Statebis<br />

kodeqsSi (United States Code). miuTiTeT aSS-is sakanonmdeblo aqti, aSS-is<br />

kodeqsi (U.S. Statutes,U.S. Code) an orive; gansakuTrebuli debulebebi<br />

miuTiTeT nawilis mixedviT (romelsac win uswrebs nawilis simbolo da<br />

intervali), xolo aqtebi – gverdebis mixedviT.<br />

kanonmdeblobis dokumentebi mxolod SeniSvnebSi miuTiTeT; ar aris<br />

aucilebeli bibliografiaSi maTi CarTva. yuradReba miaqcieT<br />

Semoklebuli SeniSvnis formas, romelic gansxvavdeba Cveuli<br />

modelisgan. (16.4.1).<br />

S:18. 1946 wlisaqti a<strong>to</strong>muri energiis Sesaxeb, saxelmwifo kanoni 585, 79-e<br />

mowvevis kong., me-2 sesia (1946 wlis 1 agvis<strong>to</strong>), 12, 19.<br />

19. 1996 wlis aqti telekomunikaciebis Sesaxeb, saxelmwifo kanoni 104-104.<br />

SeerTebuli Statebis kanonebis krebuli 110 (1996):56.<br />

25. 1969 wlis aqti erovnuli garemosdacvis politikis Sesaxeb, saxelmwifo<br />

kanoni 91-190. § 102, SeerTebuli Statebis kanonebis krebuli83 (1970): 853,<br />

kodificirebulia rogorcU.S. Code 42 (2000), § 4332.<br />

27. aqti erovnuli garemosdacviTi politikis Sesaxeb, § 103.<br />

1874 wlamde kanonebi qveyndeboda Cvidmet<strong>to</strong>mian `amerikis SeerTebuli<br />

Statebis kanonebis krebulSi~ (Statutes at Large of the United States of America),<br />

304


1789-1873. am krebulis miTiTebebi Seicavs <strong>to</strong>mis nomers da misi<br />

gamoqveynebis TariRs.<br />

17.9.3 sapreziden<strong>to</strong> gamocemebi<br />

sapreziden<strong>to</strong> gamocemebi, brZanebulebebi, ve<strong>to</strong>ebi, mimarTvebi da a.S.<br />

qveyndeba `sapreziden<strong>to</strong> dokumentebis yovelkvireul krebulSi’’(the Weekly<br />

Compilation of Presidential Documents) da `SeerTebuli Statebis prezidentebis<br />

sajaro dokumentebSi~ (Public Papers of the Presidents of the United States).<br />

mowodebebi da brZanebulebebi Tavsdeba, agreTve, yoveldRiur<br />

`federalur reestrSi’’ (Federal Register), Semdeg ki qveyndeba `federaluri<br />

normatiuli aqtebis krebulis’’ (the Code of Federal Regulations) me-3 <strong>to</strong>mSi.<br />

sapreziden<strong>to</strong> gamocemebi wyarod gamoiyeneT `krebulSi’’ gamoqveynebis<br />

Semdeg.<br />

S:2. prezidenti, brZanebuleba,`karibis zRvis auzis ekonomikuri aRdgenis<br />

Sesaxeb kanoni, brZanebuleba 5142, cvlileba 5133 brZanebulebaSi”,<br />

federaluri reestri49,nom. 2 (1984 wlis 4 ianvari): 341.<br />

21. brZaneba nom.11,609, federaluri normatiuli aqtebis krebuli, <strong>to</strong>mi 3,<br />

gv. 586 (1971-75).<br />

b:aSS prezidenti. brZanebuleba. ,,kanoni karibis zRvis auzis ekonomikuri<br />

aRdgenis Sesaxeb, brZanebuleba 5142, cvlileba 5133<br />

brZanebulebaSi.’’federaluri reestri 49,nom.2 (4ianvari, 1984):341.<br />

aSS-is prezidentebis sajaro dokumentebi ikribeba or mraval<strong>to</strong>meul<br />

naSromSi: `prezidentebis mimarTvebis da dokumentebis krebuli”<br />

(Compilation of the Messages <strong>and</strong> Papers of the Presidents), 1789-1897)da `SeerTebuli<br />

Statebis prezidentebis sajaro dokumentebi~ (Public Papers of the Presidents of<br />

the United States). yuradReba miaqcieT Semoklebuli SeniSvnis formas,<br />

romelic gansxvavdeba Cveuli modelisgan (ix. 16.4.1).<br />

S:27. palatis sxvadasxva dokumentinom. 210, 53-e mowvevis kong., me-2<br />

ses.,prezidentebis mimarTvebis da dokumentebis krebulSi, 1789-1897, red. j.d.<br />

riCardsoni (vaSing<strong>to</strong>ni, kolumbiis olqi: mTavrobis gamomcemloba, 1907).<br />

4:16.<br />

305


32. warm. pal. dok. nom.210, 17.<br />

b:huveri, herbert. SeerTebuli Statebis prezidentebis sajaro<br />

dokumentebi:herbert huveri, 1929-33.4 <strong>to</strong>mi. vaSing<strong>to</strong>ni, kolumbiis olqi:<br />

mTavrobis gamomcemloba, 1974-77.<br />

17.9.4 saxelmwifo departamentebis da saagen<strong>to</strong>ebisgamocemebi<br />

saministroebi, sammarTveloebi da saagen<strong>to</strong>ebi gamoscemen angariSebs,<br />

biuletenebs, cirkularebsa da sxva masalebs. saTauris Semdeg daurTeT<br />

miTiTebuli av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari.<br />

S:SeerTebuli Statebis finansTa saministro, finansTa ministris angariSi<br />

SeerTebuli Statebis xazinis vaWrobisa da navigaciis reestridan 1850<br />

wlis 30 ivnisis mdgomareobiT,31-e mowvevis kong., me-2 ses., warm. pal.<br />

aRmasrulebeli dokumenti 8 (vaSing<strong>to</strong>ni, kolumbiis olqi, 1850-51).<br />

b:SeerTebuli Statebis Sinagan saqmeTa saministrosmineralebis marTvis<br />

samsaxuri.kaliforniis yureSi (1984 wlis aprili) da meqsikis dasavleT yureSi<br />

(1984 wlis ivlisi)navTobis gaJonvis riskis analizi, av<strong>to</strong>ri – robert p.<br />

labeli. Ria failis angariSi, SeerTebuli Statebis geologiuri kvleva.<br />

denveri, 1984.<br />

SeerTebuli Statebis mosaxleobis aRweris biuro.medianuri saerTo<br />

qira SeerTebuli Statebis administraciuli erTeulebis (sagrafoebis)<br />

mixedviT, 1970w. momzadebulia geografiuli sammarTvelos mier,<br />

binaTmSeneblobis sammarTvelosTan TanamSromlobiT, mosaxleobis<br />

aRweris biuro. vaSing<strong>to</strong>ni, kolumbiis olqi: saxelmwifo gamomcemloba,<br />

1975w.<br />

samTavrobo komisiebis, magaliTad, kavSirgabmulobis federaluri<br />

komisiis an fasiani qaRaldebisa da birJebis komisiis mier gamocemuli<br />

biuletenebis, cirkularebis, angariSebisa da kvlevebis citireba xdeba<br />

zustad iseve, rogorc sakanonmdeblo angariSebisa (legislative reports). isini<br />

xSirad klasificirdeba, rogorc warmomadgenelTa palatis (war. pal.)<br />

(House (H)) an senatis (sen.) (Senate (S)) dokumentebi.<br />

306


S:32. senati, komunaluri momsaxurebis korporaciebis Sesaxeb vaWrobis<br />

federaluri komisiisadmi angariSi,70-e mowvevis kongr., 1-li sesia, 1935 , sen.<br />

dok. 91, naw. 71 A.<br />

b:SeerTebuli Statebis fasiani qaRaldebis da birJis komisia.fasiani<br />

qaRaldebis da birJis komisiis yovelwliuri angariSi fiskaluri<br />

wlisTvis. vaSing<strong>to</strong>ni, kolumbiis olqi: mTavrobis gamomcemloba, 1983w.<br />

17.9.5 aSS-is konstitucia<br />

aSS-is konstitucia unda mieTiTos mxolod SeniSvnebSi; ar aris<br />

aucilebeli misi bibliografiaSi CarTva. daurTeT muxli an Sesworeba,<br />

nawili da, Tu saWiroa, punqtic. iseTi terminebisTvis, rogoricaa<br />

cvlilebada nawili da, Tu saWiroa, muxli,gamoiyeneT arabuli cifrebi<br />

da, Tu moisurvebT, abreviaturebi iseTi terminebisTvis, rogoricaa<br />

cvlileba da nawili.<br />

S: 32. SeerTebuli Statebis konstitucia, muxli 2, naw. 1, punqti 3.<br />

33. SeerTebuli Statebis konstitucia, cvlileba 14, seq.2.<br />

xSir SemTxvevaSi, SegiZliaT, gamoiyenoT frCxilebSi CarTuli SeniSvna<br />

(parenthetical note) (ix. 16.4.3) an teqstSi miuTiToT damazustebeli<br />

informacia. aseT dros nawilebis saxelebi dawereT sityvierad. Tu<br />

cvlilebebis nomrebs cifrebis nacvlad sityvierad werT, sityvebis<br />

pirveli asoebi mTavruliT dawereT.<br />

SeerTebuli Statebis konstituciis 1-li muxlis me-9 nawilis mixedviT<br />

akrZalulia sasamarTlo brZanebis SeCereba im SemTxvevebis garda, rodesac<br />

`ajanyebis an Semosevis SemTxvevaSi amas sazogadoebis usafrTxoebis miznebi<br />

moiTxovs.”<br />

pirveli cvlileba icavs Tavisufali sityvis uflebas.<br />

17.9.6 xelSekrulebebi<br />

1949 wlamde xelmowerili xelSekrulebebis teqstebi qveyndeba<br />

`SeerTebuli Statebis kanonebis krebulSi~ (United States Statutes at Large);<br />

307


araoficialur miTiTebaSi gamoiyeneba terminebi `xelSekrulebebis seria~<br />

(the Treaty Series) an`sapreziden<strong>to</strong> SeTanxmebebis seria~ (the Executive Agreement<br />

Series).1949 wels an mas Semdeg xelmowerili xelSekrulebebi Tavmoyrilia<br />

dokumentSi `SeerTebuli Statebis xelSekrulebebi da sxva<br />

saerTaSoriso SeTanxmebebi~ (United States Treaties <strong>and</strong> Other International<br />

Agreements)(UST, 1950-) an `xelSekrulebebi da sxva saerTaSoriso aqtebis<br />

seriebi~ (Treaties <strong>and</strong> Other International Acts Series)(TIAS, 1946-). orze meti<br />

saxelmwifos monawileobiT dadebuli xelSekrulebebi SeiZleba,<br />

moiZebnos dokumentSi `gaerTianebuli erebis xelSekrulebebis seria:<br />

gaerTianebuli erebis samdivnoSi daregistrirebuli an daarqivebuli, an<br />

aRricxvaSi gatarebuli xelSekrulebebi da saerTaSoriso SeTanxmebebi~<br />

(the United Nations Treaty Series: Treaties <strong>and</strong> International Agreements Registered or Filed or<br />

Recorded with the Secretariat of the United Nations). 1920-1946 wlebSi dadebuli<br />

msgavsi xelSekrulebebi Tavmoyrilia ,,erTa ligis xelSekrulebebis<br />

seriaSi~(the League of Nations Treaty Series).<br />

miuTiTeT xelSekrulebebis saxelebi swori SriftiT, moaTavseT<br />

brWyalebSi. dawereT daxrili SriftiT gamocemebis saxelebi, im<br />

SemTxvevaSic, Tu isini mraval<strong>to</strong>meuli naSromebi an seriebia. zusti<br />

TariRi aRniSnavs dokumentze xelmoweris TariRs, amdenad, umjobesia,<br />

zusti TariRis miTiTeba, vidre mxolod wlis, romelic SeiZleba<br />

gansxvavdebodes xelSekrulebis gamoqveynebis wlisgan.yuradReba<br />

miaqcieT Semoklebuli SeniSvnis formas, romelic gansxvavdeba Cveuli<br />

modelisgan (ix. 16.4.1.)<br />

S:4.`birTvuli iaraRis gamocdis akrZalva”, 1963wlis 5 agvis<strong>to</strong>, SeerTebuli<br />

Statebis xelSekrulebebi da sxva saerTaSoriso SeTanxmebebi 14, naw. 2.<br />

15. `dania da italia: samxedro samsaxuris Sesaxeb konvencia",1954 wlis 15<br />

ivlisi, SeTanxmebebi da sxva saerTaSoriso aqtebi, seria250, nom.. 3516 (1956):<br />

45.<br />

39.`birTvuli iaraRis gamocdis akrZalva”.<br />

308


:SeerTebuli Statebi. `sazRvao SeiaraRebis SezRudvis Sesaxeb<br />

SeTanxmeba”. 1922 wlis 26 Tebervali. SeerTebuli Statebis kanonebis krebuli<br />

43, naw. 2(1922).<br />

17.9.7 sasamarTlo saqmeebi<br />

yvela instanciis sasamarTlos saqmeebis miTiTeba erTnairad xdeba.<br />

SeniSvnebSi swori SriftiT miuTiTeT saqmis sruli saxeli. daurTeT<br />

<strong>to</strong>mis nomeri (arabuli cifrebiT), sasamarTlo gadawyvetilebaTa<br />

krebulissaxeli (SemoklebiT; ix. qvemoT), seriis rigiTi nomeri (Tu<br />

saWiroa), sasamarTlos Semoklebuli saxeli da TariRi (erTad,<br />

frCxilebSi) da sxva Sesabamisi informacia, magaliTad, amkinZavi<br />

samsaxuris (the publisher for a loose-leaf service), Statis, an adgilobrivi<br />

sasamarTlos saxeli (Tu miTiTebuli ar aris seriis saxelwodebaSi).<br />

gverdis nomeriaRniSnavs gadawyvetilebis sawyis gverds; damatebiTi<br />

nomeri aRniSnavs uSualod miTiTebuli gverdis nomers.<br />

kanonebi mxolod SeniSvnebSi miuTiTeT; ar aris aucilebeli maTi<br />

bibliografiaSi CarTva.<br />

S:18. United States v. Christmas. (SeerTebuli Statebi qristeSobis winaaRmdeg) 222<br />

F.3d U1, 145 (4th Cir. 2000].<br />

21. Profit Sharing Plan v. MBank Dallas. N.A. 683 F. Supp. 592 (N.D. Tex. 1988).<br />

Semoklebuli SeniSvna SeiZleba moicavdes saqmis saxelwodebas da,<br />

saWiroebis SemTxvevaSi, gverdis nomers.<br />

S: 35.SeerTebuli Statebi qristeSobis winaaRmdeg, 146.<br />

42. jorjia brailsfordis winaaRmdeg, 2.<br />

erTaderTi gansxvavebuli elementi sasamarTlo gadawyvetilebaTa<br />

miTiTebisas sxvadasxva sasamarTli instanciis saxelwodebebia. qvemoT<br />

CamoTvlilia yvelaze gavrcelebuli saxelebi.<br />

• aSS-s uzenaesi sasamarTlo. uzenaesi sasamarTlos gadawyvetilebebis<br />

citirebisas miuTiTeT `SeerTebuli Statebis uzenaesi sasamarTlos<br />

angariSebi~ (United States Supreme Court Reports)(SemoklebiT U.S.) an `aSS-s<br />

uzenaesi sasamarTlos gadawyvetilebebis krebuli~ (Supreme Court<br />

309


Reporter) (SemoklebiT S. Ct.), Tu is jer ar aris asaxuli pirvel<br />

dokumentSi.<br />

S: 21. korporacia AT&T “Iowa Utilities Bd.”-is winaaRmdeg, 525 SeerTebuli<br />

Statebis uzenaesi sasamarTlos angariSebi. 366 (1999).<br />

39. Sps arTur <strong>and</strong>erseni SeerTebuli Statebis winaaRmdeg. aSS-s uzenaesi<br />

sasamarTlos gadawyvetilebebis krebuli125 2129 (2005).<br />

• qveda instanciis federaluri sasamarTloebi. ufro qveda instanciis<br />

federaluri sasamarTloebis gadawyvetilebebis citirebisas miuTiTeT<br />

`federaluri sasamarTloebis gadawyvetilebebis krebuli~ (Federal<br />

Reporter)(F.) an `aSS-s saolqo sasamarTloebisa da saapelacio<br />

sasamarTlos gadawyvetilebebis krebuli~ (Federal Supplement)(F. Supp.).<br />

S: 3.SeerTebuli Statebis denisis winaaRmdeg. 183 federaluri<br />

sasamarTlos gadawyvetilebebis krebuli. 201 (2d Cir. 1950).<br />

15. iToni korporaciis ` IBM Corp” winaaRmdeg,aSS-is 925 saolqo<br />

sasamarTlosa da saapelacio sasamarTlos gadawyvetilebebis krebuli<br />

487 (S.D. Tex. 1996).<br />

• Statisa da adgilobrivi sasamarTloebi. Statis da adgilobrivi<br />

sasamarTlos gadawyvetilebis citirebisas, sadac SesaZlebelia,<br />

miuTiTeT sasamarTlo gadawyvetilebebis oficialuri saxelmwifo<br />

krebulebi. Tu kerZo krebuls iyenebT (commercial reporter), miuTiTeT igi,<br />

rogorc es naCvenebia qvemoT moyvanil meore magaliTSi. Tu<br />

sasamarTlo gadawyvetilebebis krebulSi ar aris miTiTebuli<br />

sasamarTlos saxelwodeba, miuTiTeT is frCxilebSi, TariRis win.<br />

S:6. uiliamsi deivisis winaaRmdeg, 27 Cal. 2d 746 (1946).<br />

8. bivensi moblis winaaRmdeg, 724 So. 2d 458. 465 (Miss. Ct. App. 1998).<br />

17.9.8 Statis da adgilobrivi mTavrobis dokumentebi<br />

Statis da adgilobrivi mTavrobis dokumentebis citireba gaakeTeT iseve,<br />

rogorc federaluri dokumentebisa. ixmareT swori Srifti (brWyalebis<br />

gareSe) Statis kanonebisa da municipaluri dadgenilebebisTvis; ixmareT<br />

daxrili Srifti kodeqsebisTvis (krebulebisTvis). sadac saWiroa,<br />

daurTeT saxeli, raTa aRniSnoT kodeqsis romeli versiidanaa citata<br />

moyvanili. Semdeg frCxilebSi miuTiTeT kodeqsis gamocemis TariRi.<br />

310


S:39. ilinoisis generaluri asamblea, kanonSi cvlilebis Setanis komisia,<br />

angariSi ilinoisis Statis 80-e mowvevis generaluri asambleis winaSe (Cikago,<br />

1977w). 14-18.<br />

41. niu meqsikos konstitucia, muxli 4, seq. 7.<br />

44. ohaios Statis ganaxlebuli kodeqsi, anotaciebiT, seq.3599.01 (West<br />

2000).<br />

52. meTampetaminis kontrolis da sazogadoebis dacvis Sesaxeb aqti,<br />

ilinoisis sakanonmdeblo dokumentebis krebuli, Tavi.720,naw. 646/10 (2005).<br />

b:ilinoisis garemosdacviTi xarisxis instituti (IIEQ). gogirdis orJangis<br />

da nawilakebis gamobolqvis mimoxilva da reziume, av<strong>to</strong>ri – sidni m.<br />

marderi. ilinoisis garemosdacviTi xarisxis institutis dokumentisnom.<br />

77/21. q, Cikago, 1977.<br />

17.9.9 kanadis mTvrobis dokumentebi<br />

kanadis mTavrobis dokumentebi miuTiTeT aSS-is sajaro dokumentebis<br />

msgavsad. miTiTebebi daiwyeT sityviT kanadis, Tu igi calsaxad ar aris<br />

gasagebi konteqstidan. SeamokleT sityvebi Tavi (T.) (chapter - c.) da nawili<br />

(naw.) (section - s)., magram Tu miuTiTebT mxolod ramdenime kanadur<br />

dokuments, ixmareT Semoklebebi chap. dasec.<br />

kanadismTavrobis dokumentebs gamoscemen federaluri parlamentis orive<br />

palata (senati da TemTa palata), provinciebisa da teri<strong>to</strong>riebis<br />

sakanonmdeblo dawesebulebebi da sxvadasxva aRmasrulebeli uwyebebi.<br />

saparlamen<strong>to</strong> debatebi gamoicema calke seriebad: `TemTa palatis<br />

debatebi~ (House of Commons Debates) da `senatis debatebi~ (Senate Debates).<br />

sadac saWiroa, daurTeT gamomsvlelis saxeli da gvari. provinciebisa<br />

da teri<strong>to</strong>riebis sakanonmdeblo organoebi gamoscemen sakuTar debatebs.<br />

S:2. kanada, TemTa palatis debatebi (2000 wlis 3 ivnisi), gv. 7904 (q-ni<br />

lalondi, parlamentis wevri).<br />

b:kanada. mani<strong>to</strong>ba. sakanonmdeblo asamblea. debatebi da ganxilvebi. 2000<br />

wlis 17 agvis<strong>to</strong>.<br />

311


saparlamen<strong>to</strong> kanonproeqtebis miTiTebisas daurTeT misi nomeri,<br />

saTauri, sesiis nomeri, parlamentis nomeri da, saWiroebisamebr,<br />

damatebiTi informacia.<br />

S:3. kanonproeqti C-40, eqstradiciis Sesaxeb aqti me-2 sesia, 36-e mowvevis<br />

parlamenti,1998, cl. 1 (miRebulia 17 ivniss,1999). kanadis kanonmdebloba1999,<br />

c.<br />

18.<br />

kanadis kanonmdebloba pirvelad yovelwliur `kanadis kanonmdeblobaSi~<br />

(Statues of Canada) gamoqveynda, 1985 wels ki is gaaerTianes dokumentSi<br />

`kanadis gadamuSavebuli kanonmdebloba~ (the Revised Statutes of Canada). sadac<br />

SesaZlebelia, gamoiyeneT bolo wyaro da daasaxeleT sakanonmdeblo<br />

dokumentis saxelwodeba, krebuli, Sedgenis weli, Tavi da nawili.<br />

S: 4. kanadis kanoni cocxali bunebis Sesaxeb, kanadis gadamuSavebuli<br />

kanonmdebloba 1985, c. W-9, s.1.<br />

5. kanoni adamianTa reproduqciis xelSewyobis Sesaxeb, kanadis<br />

kanonmdebloba 2004, c. 2, s. 2.<br />

17.9.10 britaneTis mTavrobis dokumentebi<br />

britaneTis mTavrobis dokumentebi miuTiTeT aSS-is sajaro dokumentebis<br />

msgavsad. citirebebi daiwyeT fraziT `gaerTianebuli samefo~ (United<br />

Kingdom), Tu es koteqstidan calsaxad cxadi ar aris. britaneTis<br />

saxelmwifo dokumentebis umetesobas misi udidebulesobis (mefis an<br />

dedoflis) saxelmwifo kancelaria(Her (of His) Majesty’s Stationery Office)<br />

(HMSO) gamoscems londonSi.<br />

saparlamen<strong>to</strong> debatebi gamoicemoda ramdenime seriad, xolo 1909 wlidan<br />

– gamoicema calke-calke seriebad lordTa da TemTa palatebisTvis.<br />

miTiTebebi Seicavs TariRs, serias, <strong>to</strong>mis nomers da (Tu saWiroa) svets<br />

an, x<strong>and</strong>axan, gverdis nomers. zog SemTxvevaSi SegiZliaT, miuTiToT <strong>to</strong>mis<br />

konkretuli dokumenti.yuradReba miaqcieT Semoklebuli SeniSvnis<br />

formas, romelic gansxvavdeba st<strong>and</strong>artuli modelisgan (ix. 16.4.1).<br />

312


S:1. saparlamen<strong>to</strong> debatebis oficialuri angariSi, me-3 ser.,t. 249 (1879),<br />

cols. 611-27.<br />

5. saparlamen<strong>to</strong> sxdomebis oficialuri angariSi,me-3 ser., t. 249, col. 628.<br />

21. CerCili, gamosvla TemTa palatis winaSe, 1945 w. 18 ianvari,<br />

saparlamen<strong>to</strong> debatebi, TemTa palata,me-5 ser., t. 407 (1944-45), cols. 425-46.<br />

b: gaerTianebuli samefo. saparlamen<strong>to</strong> debatebis oficialuri<br />

angariSi, me-3 ser., t. 249 (1879).<br />

CerCili, uins<strong>to</strong>n. gamosvla TemTa palataSi, 1945 w. 18 ianvari.<br />

saparlamen<strong>to</strong> debatebi, TemTa palata, me-5 ser. t. 407 (1944-45),<br />

cols. 425-46.<br />

kanonproeqtebi, angariSebi da parlamentis mier calke gamocemuli<br />

dokumentebi yoveli sesiis dasasruls erTad gamoicema <strong>to</strong>mebad. am<br />

<strong>to</strong>mebs `sesiis dokumentebi~ (Sessional Papers) ewodeba. yoveli <strong>to</strong>mi Seicavs<br />

nawilis saxels (a divisional title).<br />

S: 8. TemTa palata, `saerTo saganmanaTleblo samsaxuris<br />

xelmZRvanelis TanaSemwis amJamindeli da momavali funqcia”,sesiis<br />

dokumentebi, 1982-83, patimarTa ganaTleba, 1983 wlis 25 aprili, t.2, par. 9.14.<br />

gv. 102.<br />

b:<br />

gaerTianebuli samefo. TemTa palata. `saerTo saganmanaTleblo<br />

samsaxuris xelmZRvanelis TanaSemwis amJamindeli da momavali<br />

funqcia”.sesiis dokumentebi, 1982-83, patimarTa ganaTleba, 1983 wlis 25<br />

aprili,t. 2, par. 9.14. gv. 102.<br />

parlamentis aqtebi, rogorc wesi, aRiniSneba mxolod<br />

SeniSvnaSi.aucilebeli ar aris maTi bibliografiaSi CarTva, Tumca,<br />

SegiZliaT miuTiToT naSromi, romelic mniSvnelovania Tqveni argumentis<br />

gasamyareblad an, romelic xSirad gaqvT gamoyenebuli. aqtebis<br />

citirebisas miuTiTeT saxelwodeba (swori SriftiT, ubrWyalebod),<br />

TariRi da Tavis nomeri (T.TavisTvis; arabuli cifri saxelmwifo<br />

nomrisTvis, nusxuri romauli cifrebi adgilobrivi nomrisTvis). 1963<br />

313


wlamde gamoSvebuli aqtebis aRniSvnisas miuTiTeT monarqis mefobis<br />

weli, monarqis saxeli (SemoklebiT) da rigiToba (arabuli cifrebiT).<br />

S: 8. aqti gansaxlebis Sesaxeb, 1701,12 & 13 Will. 3, c. 2.<br />

15. aqti erTiani fondis Sesaxeb, 1963, c. 1.<br />

16. aqti manCesteris dafuZnebis Sesaxeb, 1967, c. xl.<br />

britaneTis is<strong>to</strong>riuli Canawerebis mravali krebuli arsebobs, zogierTi<br />

maTgani saxelmwifo arqivSi Senaxuli dokumentebis aslia. SeniSvnebSi<br />

xSirad miTiTebuli masalebi Semoklebuli formiT miuTiTeT.<br />

S:19. Rot. pari, t. 2 (1341) (n.p., n.d.).<br />

b:gaerTianebuli samefo. inglisis saidumlo sabWos aqtebi.redaq<strong>to</strong>ri j.r.<br />

deisenTi. 32 <strong>to</strong>mi.londoni, 1890-1907.<br />

gaerTianebuli samefo. Rotuliparliamen<strong>to</strong>rum ... (1278-1504). 6 t. N.p., n.d.<br />

gaerTianebuli samefo. samefos kanonmdebloba.redaqtirebulia a.<br />

ludersis da sxvebis mier. 11 t. londoni, 1810-28.<br />

17.9.11 saerTaSoriso organoebis gamocemebi<br />

saerTaSoriso organizaciebis, magaliTad, gaerTianebuli erebis<br />

dokumentebis citirebisas, miuTiTeT uflebamosili organo (da, sadac<br />

saWiroa, av<strong>to</strong>ri da redaq<strong>to</strong>ri), TariRi da dokumentis Tema an saxeli.<br />

daurTeT, agreTve, seriis da gamocemis nomrebi, gamocemis adgili da<br />

gamomcemeli. sayovelTaod cnobili mTavari organoebis citirebisas<br />

SegiZliaT, gamoiyenoT abreviaturebi (gaero _ gaerTianebuli erebi(UN -<br />

United Nations), mso _ msoflio savaWro organizacia (WTO - World Trade<br />

Organization) da a.S.).<br />

S:1. erTa liga, Soreul aRmosavleTSi rusuli warmomavlobis qalebis<br />

mdgomareoba, ser. LoNP (Jeneva, 1935), IV.3.<br />

3. gaeros generaluri asamblea, mecxre sesia, oficialuri dokumentebi.me-19<br />

damateba,gaeros specialuri fondi ekonomikuri ganviTarebisTvis:<br />

saboloo angariSi, momzadebulia reimond SCeivenis mier gaeros generaluri<br />

asambleis 724В (VIII), A/2728,1954rezoluciis Sesabamisad.<br />

314


:generaluri xelSekruleba tarifebisa da vaWrobis Sesaxeb. mravalmxrivi<br />

savaWro molaparakebebis urugvais raundis Sedegebi: iuridiuli<br />

teqstebi. Jeneva: tarifebisa da vaWrobis Sesaxeb generaluri xelSekrulebis<br />

(GATT) samdivno, 1994.<br />

msoflio savaWro organizacia (mso).saerTaSoriso vaWroba: tendenciebi da<br />

statistika. Jeneva: mso, 1995.<br />

17.9.12 gamouqveynebeli samTavrobo dokumentebi.<br />

gamouqveynebeli samTavrobo dokumentebis citirebisas ixelmZRvaneleT<br />

17.6.4-Si aRwerili modelebiT.<br />

aSS-is mTavrobis gamouqveynebeli dokumentebis umravlesoba inaxeba<br />

erovnul arqivebSi (the National Archives <strong>and</strong> Records Administration (NARA),<br />

vaSing<strong>to</strong>nSi, kolumbiis olqSi an mis filialebSi. yvela am masalis, maT<br />

Soris, filmebis, fo<strong>to</strong>suraTebis da audioCanawerebis, aseve, teqsturi<br />

masalebis citireba xdeba Canaweris jgufis record group (RG) nomris<br />

mixedviT.<br />

kanadis gamouqveynebeli samTavrobo dokumentebi inaxeba kanadis erovnul<br />

arqivSi (the National Archives of Canada) (NAC), ontarios provinciaSi, otavaSi.<br />

gaerTianebul samefoSi gamouqveynebeli samTavrobo dokumentebis<br />

ramdenime sacavia, kerZod, saxelmwifo arqivi (the Public Record Office) (PRO)<br />

da britaneTis muzeumi (the British Library) (BL), orive maTgani mdebareobs<br />

londonSi.<br />

17.9.13 internetSi ganTavsebuli sajaro dokumentebi<br />

internetSi ganTavsebuli sajaro dokumentebis citirebisas<br />

ixelmZRvaneleT 17.9-Si warmodgenili Sesabamisi magaliTebiT. amasTan,<br />

daurTeT URL-is misamarTi da masalis gaxsnis TariRi (ix. 15.4.1).<br />

gaiTvaliswineT, rom mxolod URL-misamarTis miTiTeba ar aris sakmarisi;<br />

SeZlebisdagvarad, unda miuTiToT wyaros yvela monacemi, raTa<br />

mkiTxvelma SeZlos wyaros moZieba URL-is Secvlis SemTxvevaSic. Tu<br />

gverdebis nomrebi xelmisawvdomi ar aris, miTiTebuli nawyvetis<br />

315


adgilmdebareobis aRniSvna SeniSvnaSi aRwerilobiTi informaciis<br />

damatebiT SegiZliaT (rogoricaa wina qvesaTauri).<br />

S:39. SeerTebuli Statebis mosaxleobis aRweris biuro, `Semosavlebi,<br />

siRaribis done da janmrTelobis dazRveva SeerTebuli StatebSi,<br />

2004”,seqciaSi`Semosavlis siRaribis donesTan Sefardeba”,http://www<br />

.census.gov/prod/2005pubs/p60-229.pdf (gaxsnilia 2005 wlis 19 dekembers).<br />

b:SeerTebuli Statebis mosaxleobis aRweris biuro. `Semosavlebi, siRaribis<br />

done, da janmrTelobis dazRveva SeerTebuli StatebSi, 2004”.<br />

]http://www.census.gov/prod/2005pubs/p60-229.pdf<br />

dekembers).<br />

(gaxsnilia 2005 wlis 19<br />

17.10 erTi wyaro, miTiTebuli meoreSi<br />

pasuxismgeblobis grZnobis mqone mkvlevrebieridebian im citatebis<br />

moyvanas, romlebic maT originalSi ar unaxavT. Tu erTi wyaro<br />

miuTiTebs sxva sasargeblo wyaroze, savaraudod, mkiTxveli amjobinebs,<br />

rom moiZioT orginali, raTa gadaamowmoT rogorc miTiTebis sizuste,<br />

ise, is, Tu ramdenad sworad gadmoscems citata originalis azrs.<br />

amasTan, Tu pirvelwyaro xelmisawvdomi ar aris, SeniSvnaSi aRniSneT is<br />

amgvarad: `miTiTebuli meorad wyaroSi~. bibliografiis muxlSiformati --<br />

,,miTiTebuli ...Si” SecvaleT saWiroebisamebr.<br />

S:8.luis Jukovski, `gulwrfeloba da obieqtivacia”,poezia37 (1931 wlis<br />

Tebervali): 269. citata moyvanilia boni kostelos naSromSimariana<br />

muri: warmosaxviTi Tvisebebi(kembriji, masaCusetsi: harvardis<br />

universitetis gamomcemloba,1981), 78.<br />

b:Jukovski, luis. `gulwrfeloba da obieqtivacia”.poezia37 (1931 wlis<br />

Tebervali): 269. citata moyvanilia boni kostelos naSromSi mariana<br />

muri: warmosaxviTi Tvisebebi. kembriji,<br />

universitetis gamomcemloba, 1981.<br />

masaCusetsi: harvardis<br />

316


msgavsi situacia SeiZleba Seiqmnas, rodesac uTiTebT citatas, romelic<br />

meorad wyaroSi ipoveT, xolo am meorad wyaroze ki pirvelwyaros<br />

miTiTebiT gadaxvediT. (ix. 3.1.1). xSirad ver SeZlebT, gaecnoT<br />

pirvelwyaros, gansakuTrebiT, Tu is gamouqveynebeli xelnawerebis<br />

krebulia. am SemTxvevaSi ixelmZRvaneleT zemoT mocemuli principebiT.<br />

317


18 teqs<strong>to</strong>brivi miTiTebis stili:<br />

st<strong>and</strong>artuli formati<br />

18.1 st<strong>and</strong>artuli sistema<br />

18.1.1 elementebis Tanmimdevroba<br />

18.1.2 punqtuacia<br />

18.1.3 mTavruli asoebis gamoyeneba<br />

18.1.4 saTaurebis gaformeba<br />

18.1.5 ricxvebi<br />

18.1.6 abreviaturebi<br />

18.1.7 abzacis Seweva<br />

18.2 bibliografia<br />

18.2.1 muxlebis dalageba<br />

18.2.3 wyaroebi, romlebic SegiZliaT, ar miuTiToT<br />

18.3 teqs<strong>to</strong>brivi miTiTebebi<br />

18.3.2 gansakuTrebuli elementebi da formatTan dakavSirebuli sakiTxebi<br />

18.3.3 gverdoblivi SeniSvnebi da teqs<strong>to</strong>brivi miTiTebebi<br />

socialur da sabunebismetyvelo mecnierebebSi ZiriTadad teqs<strong>to</strong>brivi<br />

miTiTebebis stili gamoiyeneba. es stili, agreTve, cnobilia av<strong>to</strong>ri-TariRis<br />

stilis saxeliT, vinaidan wyaroebis miTiTebisas av<strong>to</strong>ris saxeli, gvari da<br />

gamocemis TariRi mniSvnelovani elementebia. winamdebare TavSi warmodgenilia<br />

citirebis st<strong>and</strong>artuli sistemis mimoxilva teqs<strong>to</strong>brivi miTiTebis stilis<br />

gamoyenebiT, maT Sorisa, rogorc bibliografiis muxlebi, ise, teqs<strong>to</strong>brivi<br />

miTiTebebi. teqs<strong>to</strong>brivi miTiTebebis magaliTebi aRniSnulia `P”-Ti;<br />

gamoyenebuli literaturis CamonaTvlis muxlebis magaliTebi aRniSnulia `R”-<br />

Ti.<br />

teqs<strong>to</strong>brivi miTiTebis stilis gamoyenebisas wyaros Sesaxeb miniSnebas<br />

akeTebT am wyaros miTiTebis gaswvriv teqs<strong>to</strong>brivi miTiTebis moTavsebiT<br />

(moicavs av<strong>to</strong>rs, TariRs da Sesabamisi gverdis nomrebs):<br />

erTi mecnieris TqmiT, rkinigzis gayvanis Sedegad, Cikago aRmosavlelebisa da<br />

dasavlelebis Sexvedrebis umniSvnelovanesi wertili gaxda. [Cronon 1991, 92-93].<br />

naSromis bolos yvela wyaros CamowerT bibliografiaSi. bibliografia,<br />

rogorc wesi, moicavs teqs<strong>to</strong>briv miTiTebaSi aRniSnul TiToeul wyaros,<br />

zogjer sxva wyaroebsac, romlebsac gaecaniT, magram ar migiTiTebiaT. vinaidan<br />

teqs<strong>to</strong>brivi miTiTeba ar Seicavs srul bibliografiul informacias wyaros<br />

Sesaxeb, es informacia unda miuTiToT bibliografiaSi. bibliografiis yvela<br />

muxls unda hqondes erTi da igive zogadi forma:<br />

R: Cronon, William. 1991. Nature’s metropolis: <strong>Chicago</strong> <strong>and</strong> the Great West. New York: W.W. Nor<strong>to</strong>n<br />

& Company.<br />

318


mkiTxveli Tqvengan sworad wyaros miTiTebis wesebis zedmiwevniT dacvas<br />

moelis. es wesebi Seexeba ara mxolod CasarTav informacias da am monacemebis<br />

Tanmimdevrobas, aramed. agreTve, punqtuacias, mTavruli asoebis gamoyenebas<br />

(inglisur enaze werisas. mTarg. SeniSvna), daxrili Sriftis gamoyenebas da sxva.<br />

wyaro rom sworad miuTiToT, didi yuradReba unda miaqcioT wvrilman<br />

detalebs, romelic mkvlevarTa didi nawilisTvis advilad dasamaxsovrebeli<br />

ar aris. momdevno TavSi mocemulia mza gzamkvlevi am detalebTan dakavSirebiT.<br />

18.1 st<strong>and</strong>artuli modelebi<br />

miuxedavad imisa, rom wyaroebis da maTze miTiTebis uamravi forma<br />

arsebobs, savaraudod, mxolod ramdenime saxis gamoyeneba mogiwevT. uCveulo<br />

wyaroebis citirebisas SeiZleba, dagWirdeT miTiTebasTan dakavSirebuli<br />

detalebis moZieba, xolo citirebis im saxeebisTvis, romlebsac yvelaze xSirad<br />

gamoiyenebT, iolad SegiZliaT st<strong>and</strong>artuli sistemebis damaxsovreba. Semdeg<br />

SeZlebT Sablonebis Seqmnas, romelTa daxmarebiTac moaxerxebT kiTxvis<br />

procesSi bibliografiuli monacemebis swrafad da saimedod Caweras.<br />

am qveTavis darCenil nawilSi aRwerilia st<strong>and</strong>artuli sistemebi, 18.1<br />

naxatze ki warmodgenilia Sablonebi da magaliTebi farTod gavrcelebuli<br />

saxis wyaroebisTvis. me-19 TavSi mocemulia mTeli rigi wyaroebis magaliTebi,<br />

maT Soris, gamonaklisebi aq ganxiluli sistemebidan.<br />

18.1.1 elementebis Tanmimdevroba<br />

bibliografiis muxlebSi elementebis Tanmimdevroba yvela saxis<br />

wyarosTvis erTnairia: av<strong>to</strong>ri, gamocemis TariRi (weli), saTauri, sxva<br />

informacia gamocemis Sesaxeb. teqs<strong>to</strong>briv miTiTebebSi am elementebidan<br />

mxolod pirveli ori mieTiTeba. Tu isini konkretul nawyvetebs Seexeba,<br />

SesaZloa, gverdis nomrebs an adgilis ganmsazRvrel sxva informaciasac<br />

Seicavdes; bibliografiis muxlebis SemTxvevaSi ase ar aris. Tumca, iq<br />

mieTiTeba gverdis nomrebis sruli diapazoni iseTi wyarosTvis, romelic<br />

warmoadgens ufro didi nawilis, mag., statiis an Tavis Semadgenels.<br />

18.1.2 punqtuacia<br />

gamoyenebuli literaturis CamonaTvlis muxlebSi elementebis umetesoba<br />

gamoyaviT wertilebiT; teqs<strong>to</strong>briv miTiTebebSi av<strong>to</strong>rs da TariRs Soris<br />

sasveni niSani ar dasvaT, TariRi gverdis nomrisgan mZimiT gamoyaviT.<br />

18.1.3 mTavruli asoebis gamoyeneba<br />

saTaurebis umetesoba mTavruli asoebiT daiwyeT winadadebis stilis<br />

mixedviT, xolo samecniero Jurnalebis, popularuli Jurnalebis da gazeTebis<br />

saxelwodebebi saTauris stilis mixedviT dawereT mTavruli asoebiT. (orive<br />

stilis Sesaxeb ix. 22.3.1.) (wesi exeba inglisur enaze wyaros miTiTebis<br />

SemTxvevas. mTarg. SeniSvna).<br />

naxati 18.1 bibliografiis muxlebisa da teqs<strong>to</strong>brivi miTiTebebis nimuSebi<br />

qvemoT warmodgenil nimuSebSi giCvenebT, romeli elementebi unda CairTos<br />

bibliografiaSi (R) da teqs<strong>to</strong>briv miTiTebebSi (P) wyaroebis ramdenime<br />

319


gavrcelebuli saxis citirebisas. naCvenebia, agreTve, punqtuacia, saTaurebis<br />

mTavruli asoebiT dawyeba da elementebis gaformeba. ruxi feriT daCrdiluli<br />

teqsti aRniSnavs abreviaturebs da sxva terminebs, rogorc isini miTiTebaSi<br />

daiwereboda. XX aRniSnavs citirebuli teqstis gverdis nomrebs, YY aRniSnavs<br />

statiis an Tavis gverdebis srul diapazons.<br />

magaliTebi, ganmartebebi, da variantebi damatebiT ix. me-19 TavSi.<br />

wignebi<br />

1. erTi av<strong>to</strong>ri an redaq<strong>to</strong>ri<br />

R: av<strong>to</strong>ris gvari, av<strong>to</strong>ris saxeli. gamocemis TariRi. wignis saTauri: wignis<br />

qvesaTauri. gamocemis adgili: gamomcemlobis saxelwodeba.<br />

Diamond, Jared. 1997. Guns, germs, <strong>and</strong> steel: The fates of human societies. New York: W. W. Nor<strong>to</strong>n<br />

<strong>and</strong> Company.<br />

Tu wigns av<strong>to</strong>ris nacvlad redaq<strong>to</strong>ri hyavs, sqema ase SecvaleT:<br />

R: redaq<strong>to</strong>ris gvari, redaq<strong>to</strong>ris saxeli, red. gamocemis TariRi ...<br />

Noll, Mark A., red. 1990...<br />

P: (redaq<strong>to</strong>ris gvari, gamocemis TariRi, XX-XX)<br />

2. ramdenime av<strong>to</strong>ri<br />

Tu wigns ori av<strong>to</strong>ri hyavs, gamoiyeneT Semdegi sqema:<br />

R: pirveli av<strong>to</strong>ris gvari, pirveli av<strong>to</strong>ris saxeli da meore av<strong>to</strong>ris saxeli da<br />

gvari. gamocemis TariRi. wignis saTauri: wignis qvesaTauri. gamocemis adgili:<br />

gamomcemlobis saxelwodeba.<br />

Bird, Kai & Martin J. Sherwin. 2005. American Prometheus: The triumph <strong>and</strong> tragedy of J. Robert<br />

Oppenheimer. New York: Alfred A. Knopf.<br />

P: (pirveli av<strong>to</strong>ris gvari da meore av<strong>to</strong>ris gvari. gamocemis TariRi, XX-XX)<br />

[Bird & Sherwin 2005, 52]<br />

Tu wigns sami av<strong>to</strong>ri hyavs, struqtura SecvaleT ase:<br />

R: pirveli av<strong>to</strong>ris gvari, pirveli av<strong>to</strong>ris saxeli, meore av<strong>to</strong>ris saxeli da<br />

gvari, da mesame av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari. gamocemis TariRi...<br />

Appleby, Joyce, Lynn Hunt,& Margaret Jacob. 1994...<br />

naxati 16.1 gamoyenebuli literaturis CamonaTvlis da teqs<strong>to</strong>brivi miTiTebebis<br />

nimuSebi<br />

(gagreleba)<br />

P: (pirveli av<strong>to</strong>ris gvari, meore av<strong>to</strong>ris gvari, da mesame av<strong>to</strong>ris gvari.<br />

gamocemis TariRi, XX-XX)<br />

[Appleby, Hunt,& Jacob. 1994, 135-36]<br />

320


Tu wigns oTxi an meti av<strong>to</strong>ri hyavs, SeniSvnis struqtura mxolod aseTi saxiT<br />

SecvaleT:<br />

P: (pirveli av<strong>to</strong>ris saxeli da sxvebi. gamocemis TariRi, XX-XX)<br />

[Hall da sxvebi. 1987, 114-15]<br />

3. av<strong>to</strong>r(eb)i, agreTve, redaq<strong>to</strong>ri an mTargmneli<br />

Tu wigns av<strong>to</strong>ris garda, redaq<strong>to</strong>ric hyavs, gamoiyeneT Semdegi struqtura:<br />

R: av<strong>to</strong>ris gvari, av<strong>to</strong>ris saxeli. gamocemis TariRi. wignis saTauri: wignis<br />

qvesaTauri, red. redaq<strong>to</strong>ris saxeli da gvari. gamocemis adgili: gamomcemlobis<br />

saxelwodeba.<br />

Harley, J.B. 2002. The new nature of maps: Essays in the his<strong>to</strong>ry of car<strong>to</strong>graphy. red. Paul Lax<strong>to</strong>n.<br />

Baltimore: Johns Hopkins University Press.<br />

P: (av<strong>to</strong>ris gvari gamocemis TariRi, XX-XX)<br />

(Harley 2002, 132-33)<br />

Tu wigns redaq<strong>to</strong>ris nacvlad mTargmneli hyavs, redaq<strong>to</strong>ris Sesaxeb<br />

informaciis nacvlad, bibliografiis muxlSi CasviT sityvebi Targm. da<br />

Targmnilia da miuTiTeT mTargmnelis saxeli da gvari.<br />

4. gamocemis nomeri<br />

R: av<strong>to</strong>ris gvari, av<strong>to</strong>ris saxeli. gamocemis TariRi. wignis saTauri: wignis<br />

qvesaTauri, gamocemis nomeri gam. gamocemis adgili: gamomcemlobis<br />

saxelwodeba.<br />

Daniels, Roger. 1002. Coming <strong>to</strong> America: A his<strong>to</strong>ry of immigration <strong>and</strong> ethnicity in American life. me-2<br />

gam. New York: Harper Perennial.<br />

P: (av<strong>to</strong>ris gvari. gamocemis TariRi, XX-XX)<br />

(Daniels 2002, 84)<br />

5. erTi Tavi redaqtirebul wignSi<br />

R: Tavis av<strong>to</strong>ris gvari, Tavis av<strong>to</strong>ris saxeli. gamocemis TariRi. Tavis saTauri:<br />

Tavis qvesaTauri. wignSi – wignis saTauri: wignis qvesaTauri, red. redaq<strong>to</strong>ris<br />

saxeli da gvari, YY-YY. gamocemis adgili: gamomcemlobis saxelwodeba.<br />

Spirn, Anne Whis<strong>to</strong>n. 1996. Constructing nature: The legacy of Frederick Law Olmsted. wignSi<br />

“Uncommon ground: Rethinking the human place in nature”, red. William Cronon, 91-113. New York:<br />

W.W. Nor<strong>to</strong>rn <strong>and</strong> Company.<br />

P: (Tavis av<strong>to</strong>ris gvari. gamocemis TariRi, XX-XX)<br />

bibliografia<br />

saJurnalo statiebi<br />

6. saJurnalo statiis beWduri gamocema<br />

R: av<strong>to</strong>ris gvari, av<strong>to</strong>ris saxeli. gamocemis TariRi. statiis saTauri: statiis<br />

qvesaTauri. Jurnalis saxelwodeba <strong>to</strong>mis nomeri (TariRTan dakavSirebuli<br />

damatebiTi informacia): YY-YY.<br />

bibliografia<br />

321


P: (av<strong>to</strong>ris gvari. gamocemis TariRi, XX-XX)<br />

bibliografia<br />

Tu statias ramdenime av<strong>to</strong>ri hyavs, ixelmZRvaneleT av<strong>to</strong>rebis saxelebis<br />

miTiTebis meore nimuSSi warmodgenili Sesabamisi sqemiT.<br />

7. internetSi gamoqveynebuli saJurnalo statiebi<br />

R: av<strong>to</strong>ris gvari, av<strong>to</strong>ris saxeli. gamocemis TariRi. statiis saTauri: statiis<br />

qvesaTauri. Jurnalis saxelwodeba <strong>to</strong>mis nomeri (TariRTan dakavSirebuli<br />

damatebiTi informacia). URL-is misamarTi (gaxsnilia/monaxulebulia masalaze<br />

wvdomis TariRi).<br />

McFarl<strong>and</strong>, Daniel A. 2004. Resistance as a social drama: A study of change-oriented encounters.<br />

American Journal of Sociology 109, no. 6 (maisi).<br />

http://www.journals.uchicago.edu/AJS/journal/issues/v109n6/050199/050199.html<br />

[gaxsnilia/monaxulebulia 2006 wlis 3 maiss]<br />

P: (av<strong>to</strong>ris gvari, gamocemis TariRi).<br />

bibliografia<br />

sakuTari saxelebi, Cveulebisamebr, mTavruli asoebiT dawereT (ix. 22-e Tavi).<br />

zogierT dargSi bibliografiaSi SeiZleba, iTxovdnen mTavruli asoebis<br />

saTauris stilSi dasmas; adgilobriv saxelmZRvanelo miTiTebebSi gadaamowmeT,<br />

romeli meTodis gamoyenebaa gansazRvruli.<br />

18.1.4 saTaurebis gaformeba<br />

SedarebiT moculobiTi nawarmoebebis (wignebis, Jurnalebis) saTaurebi ibeWdeba<br />

daxrili SriftiT; ufro mcire nawilebis (Tavebi, statiebi) saTaurebi ibeWdeba<br />

swori SriftiT da ar Tavsdeba brWyalebSi. gamouqveynebeli naSromebis (mag.,<br />

disertaciebi) saTaurebi ibeWdeba swori SriftiT da ar Tavsdeba brWyalebSi,<br />

im SemTxvevaSic ki, Tu isini wignis moculobisaa.<br />

18.1.5 ricxvebi<br />

saTaurebSi ricxvebi sityvierad gadmoicema an cifrebiT iwereba zustad ise,<br />

rogorc wyaroSia. gverdis nomrebi, romlebic wyaroSi romauli cifrebiT aris<br />

warmodgenili, mieTiTeba patara romauli cifrebiT. yvela sxva ricxvi<br />

(rogoricaa Tavis nomrebi an naxatebis nomrebi) warmodgenilia arabuli<br />

cifrebiT, im SemTxvevaSic ki, Tu originalSi isini romauli cifrebiT aris<br />

warmodgenili an sityvierad aris gadmocemuli.<br />

18.1.6 abreviaturebi<br />

SeniSvnebSi SeamokleT terminebi, rogoricaa redaq<strong>to</strong>ri, mTargmneli, da <strong>to</strong>mi<br />

(red., mTargm., da t.). mravlobiTi forma, Cveulebriv, iwarmoeba `ebi”-s damatebiT<br />

(red.-ebi). adgilobrivi saxelmZRvanelo principebiT SesaZloa, nebadarTuli<br />

iyos damatebiTi abreviaturebis gamoyeneba, rogoricaa univ. _ universitetis<br />

Semokleba.<br />

322


18.1.7 Seweuli abzaci<br />

gamoyenebuli literaturis miTiTebis muxlebis Seweva Sebrunebulad xdeba;<br />

pirveli xazi swordeba marcxniv, xolo yvela momdevno striqoni Seweulia<br />

abzacis identuri intervaliT. teqs<strong>to</strong>brivi miTiTebebi teqstSi Tavsdeba da<br />

maTi Seweva ar xdeba.<br />

18.2 bibliografia<br />

naSromebSi, romlebSic gamoyenebuli literaturis miTiTebisTvis<br />

gamoiyeneba teqs<strong>to</strong>brivi miTiTebebis – gamoyenebuli literaturis CamonaTvlis<br />

stili, bibliografiaSi warmodgenilia sruli bibliografiuli informacia<br />

teqs<strong>to</strong>briv miTiTebebSi aRniSnul wyaroebze (ramdenime gansakuTrebuli tipis<br />

wyaros garda; ix. 18.2.2). SegiZliaT, agreTve, miuTiToT naSromebi, romlebic<br />

mniSvnelovni iyo Tqveni azrovnebis procesSi, magram teqstSi konkretulad ar<br />

migiTiTebiaT. bibliografiuli informaciis warmodgenis garda, gamoyenebuli<br />

literaturis CamonaTvlidan mkiTxveli xedavs Tqvens mier ganxorcielebuli<br />

kvlevis masStabs da am kvlevis kavSirs manamde momzadebul naSromebTan.<br />

gamoyenebuli literaturis CamonaTvlis daxmarebiT mkiTxvels, agreTve,<br />

SeuZlia wyaroebis sakuTar kvlevaSi gamoyeneba. Tu wyaros miTiTebis am stils<br />

gamoiyenebT, naSromSi aucileblad unda CarToT bibliografia.<br />

CamonaTvali daasaTaureT ase: bibliografia (an gamoyenebuli<br />

literatura). ix. naxati A.16 danarTSi, sadac mocemulia bibliografia.<br />

18.2.1 muxlebis dalageba<br />

anbanuri TanmimdevrobiT da qronologiurad av<strong>to</strong>ris mixedviT.<br />

bibliografia, rogorc wesi, warmoadgens yvela wyaros erTian CamonaTvals;<br />

wyaroebi dalagebulia anbanis mixedviT av<strong>to</strong>ris, redaq<strong>to</strong>ris an TiToeul<br />

muxlSi pirvel adgilze miTiTebuli piris gvaris mixedviT. (ucxo saxelebis,<br />

Sedgenili saxelebis da sxva gansakuTrebuli saxelebis anbanis mixedviT<br />

dalagebis Sesaxeb ix. 19.1.1) teqstis redaqtirebis programebis umravlesobas<br />

aqvs CamonaTvlis anbanis mixedviT dalagebis funqcia; Tu am funqcias iyenebT,<br />

TiToeul muxls unda mosdevdes myari gadatana. Tu sadiplomo an sadisertacio<br />

naSromze muSaobT, SesaZloa, Tqvens kaTedraze an universitetSi mogcen<br />

miTiTeba, rom informacia muxlebSi anbanis mixedviT unda daalagoT asoebis an<br />

sityvebis mixedviT. ix. `Cikagos stilis saxelmZRvanelo”, 18.56 -59, me-15 gamocema<br />

(2003 w.), sadac mocemulia am ori sistemis ganmarteba.<br />

Tu bibliografia moicavs or an met naSroms, romlebic dawerili,<br />

redaqtirebuli an naTargmnia erTi da igive piris mier, daalageT muxlebi<br />

qronologiurad gamocemis TariRis mixedviT. pirvelis Semdeg yvela muxlSi<br />

piris saxeli SecvaleT grZeli tireTi, romelsac ewodeba sami M-is sigrZis<br />

tire (ix. 21.7.3). redaqtirebuli an Targmnili naSromebis SemTxvevaSi, dasviT<br />

mZime da saTanado aRniSvna (red., mTargmn., da a.S.) tires Semdeg. CamowereT<br />

yvela aseTi naSromi im naSromebamde, romelTa SemTxvevaSic piri iyo<br />

Tanaav<strong>to</strong>ri an Tanaredaq<strong>to</strong>ri.<br />

R: Gates, Henry Louis Jr. 1989. The signifying monkey: A theory of African-American Literary critisism.<br />

New York: Oxford University Press.<br />

-------------, red. 2002. The classic slave narratives. New York: Penguin Putnam.<br />

323


------------. 2004. America behind the color line: Dialogues with African Americans. New York: Warner<br />

Books.<br />

Gates, Henry Louis Jr., da Cornel West. 2000. The African American century: How black Americans<br />

have shaped our country. New York: Free Press.<br />

igive principi gamoiyeneba av<strong>to</strong>rTa erTi jgufis mier dawerili iseTi<br />

naSromebisTvis, romlebic miTiTebulia erTi da imave TanmimdevrobiT.<br />

R: Marty, Martin E., da R. Scott Appleby. 1992. The glory <strong>and</strong> the power: The fundamentalist challenge<br />

<strong>to</strong> the modern world. Bos<strong>to</strong>n: Beacon Press.<br />

----------, red.-ebi. 2004. Accounting for fundamentalisms. <strong>Chicago</strong>: University of <strong>Chicago</strong> Press.<br />

Marty, Martin E., da Micah Marty. 1998 When true simplicity is gained: Finding spiritual clarity in a<br />

complex world. Gr<strong>and</strong> Rapids, Ml: William B. Eerdmans <strong>Publishing</strong> Company.<br />

Tu bibliografiaSi Sesulia erTze meti naSromi, romelic gamocemulia<br />

erTsa da imave wels av<strong>to</strong>ris an av<strong>to</strong>rTa jgufis mier, romelTa gvarebic erTi<br />

da igive TanmimdevrobiT aris dalagebuli, muxlebi daalageT anbanuri<br />

TanmimdevrobiT saTauris mixedviT (inglisur enaze werisas. mTarg. SeniSvna).<br />

wels daamateT asoebi a, b, g da a.S., swori SriftiT, intervalis gareSe. am<br />

naSromebis miTiTebis Semcveli teqs<strong>to</strong>brivi miTiTebebi asoebs unda Seicavdes<br />

(ix. 18.3.2).<br />

R: Davis, Natalie Zemon. 1983a. Beyond the market: Books as gifts in the sixteenth-century France.<br />

Transactions of the Royal His<strong>to</strong>rical Society 33: 69-88.<br />

---------. 1983b. The return of Martin Guerre. Cambridge, MA: Harvard University Press.<br />

Tu wigns an saJurnalo statias av<strong>to</strong>ri an redaq<strong>to</strong>ri ar hyavs (an sxva<br />

dasaxelebuli Semdgeneli, mag., mTargmneli), bibliografiaSi, pirvel rigSi,<br />

miuTiTeT saTauri da saTauris mixedviT daalageT anbanurad, (inglisur enaze<br />

werisas. mTarg. SeniSvna).<br />

R: bibliografia<br />

samecniero Jurnalebisa da sagazeTo statiebisTvis, romelTa av<strong>to</strong>ric ar aris<br />

miTiTebuli, av<strong>to</strong>risTvis gankuTvnil adgilze CasviT Jurnalis an gazeTis<br />

saxelwodeba (ix. 19.3 da 19.4). sxva tipis wyaroebisTvis ix. me-19 Tavis Sesabamisi<br />

nawili, sadac warmodgenilia saxelmZRvanelo principebi; Tu sxvagvari<br />

miTiTeba ar aris mocemuli, saTauri am principis mixedviT miuTiTeT.<br />

kategoriebad dalagebuli CamonaTvlebi. teqs<strong>to</strong>brivi miTiTebis SemTxvevaSi<br />

mkiTxvels mxolod av<strong>to</strong>ris da TariRis Sesaxeb monacemebi aqvs bibliografiis<br />

Sesabamisi muxlis mosaZieblad. amdenad, garda iSviaTi gamonaklisebisa,<br />

CamonaTvali daalageT zemoT aRwerili nimuSis mixedviT. qvemoT moyvanilis<br />

msgavs SemTxvevebSi SegiZliaT CamonaTvlis dayofa calkeul kategoriebad:<br />

• Tu specialuri tipis wyarosTvis, mag., xelnaweris, saarqivo koleqciebis,<br />

Canawerebis da a.S. sam an oTx muxlze meti gaqvT, isini danarCeni muxlebisgan<br />

gancalkevebiT miuTiTeT.<br />

324


• Tu mniSvnelovania pirvelwyaroebis gamoyofa meoradi da mesamexarisxovani<br />

wyaroebisgan, muxlebi calke nawilebSi CamowereT.<br />

Tu axdenT wyaroebis kategorizacias, warmoadgineT TiToeuli nawili<br />

qvesaTauriT da, Tu aucilebelia, dasawyisSi ganTavsebuli SeniSvniT. muxlebi<br />

TiToeul seqciaSi daalageT zemoT aRwerili principebis mixedviT, wyaro ar<br />

miuTiToT erTze met seqciaSi, Tu calsaxad ar SeiZleba misi kategorizacia<br />

ori an meti saxiT.<br />

18.2.3 wyaroebi, romlebic SegiZliaT, gamo<strong>to</strong>voT<br />

rogorc wesi, SegiZliaT, bibliografiaSi ar miuTiToT Semdegi saxis wyaroebi:<br />

- klasikuri, Sua saukuneebis da adreuli literaturuli nawarmoebebi<br />

(19.5.1) da (zogierT SemTxvevaSi) cnobili piesebi (19.8.7)<br />

- biblia da sxva wminda wignebi (19.5.2)<br />

- farTod gavrcelebuli sacnobaro literatura, rogoricaa didi<br />

leqsikonebi da enciklopediebi (19.5.3)<br />

- anonimuri gamouqveynebeli interviuebi da piradi mimowera/komunikacia<br />

(19.6.3), veblogis informacia da komentarebi (19.7.2) da eleqtronuli<br />

fostis adresatebis siebi (19.7.3)<br />

- saxviTi da saSemsruleblo xelovnebis mravali wyaro, maT Soris,<br />

mxatvruli xelovnebis namuSevrebi da sxva vizualuri wyaroebi (19.8.1),<br />

cocxali Sesruleba (19.8.2), satelevizio da sxva samauwyeblo programebi<br />

(19.8.3)<br />

- aSS-is konstitucia (19.9.5) da zogierTi sxva sajaro dokumenti (19.9)<br />

SeiZleba, arCioT, rom bibliografiaSi miuTiToT am kategoriidan romelime<br />

konkretuli naSromi, romelic mniSvnelovania Tqveni argumentisTvis an<br />

romelic xSirad gaqvT miTiTebuli.<br />

18.3 teqs<strong>to</strong>brivi miTiTebebi<br />

teqs<strong>to</strong>brivi miTiTeba sakmaris informacias Seicavs imisaTvis, rom<br />

mkiTxvelma ipovos sruli miTiTeba bibliografiaSi; Cveulebriv, es informacia<br />

moicavs av<strong>to</strong>ris saxels da gvars, gamocemis TariRs da (Tu konkretul nawyvets<br />

uTiTebT) gverdis nomers an adgilis amsaxvel sxva informacias. saxeli, gvari<br />

da TariRi zustad unda Seesabamebodes bibliografiis muxlis Sesabamis<br />

elementebs. (gaiTvaliswineT, rom teqs<strong>to</strong>briv miTiTebebSi elementebis<br />

dalagebasa da punqtuaciasTan dakavSirebuli modeli odnav gansxvavdeba im<br />

meTodisgan, romelic gamoiyeneba sqolios stilis miTiTebebSi, romlebic 16.4.3-<br />

Sia aRwerili; nu agerevaT an nu gaaerTianebT am or stils).<br />

18.3.1 teqstSi ganTavseba<br />

rodesac miuTiTebT an sxvagvarad iyenebT masalas wyarodan, teqstSi unda<br />

moaTavsoT teqs<strong>to</strong>brivi miTiTeba Sesabamisi wyaros Sesaxeb ZiriTadi<br />

informaciiT. citatis SemTxvevaSi, teqs<strong>to</strong>brivi miTiTeba uSualod citatis<br />

Semdeg CasviT, ganurCevlad imisa, citata teqstSia CarTuli Tu blokis saxiT<br />

aris gamoyofili (ix. 25.2.2). sxva SemTxvevaSi, teqs<strong>to</strong>brivi miTiTebebi<br />

winadadebis an winadadebis nawilis boloSi moaTavseT. rodesac teqstSi<br />

325


citatas rTavT, frCxili unda daxuroT mZimis, wertilis da sxva sasveni niSnis<br />

win.<br />

Tumca, blokuri citatis SemTxvevaSi teqs<strong>to</strong>brivi miTiTeba saboloo sasveni<br />

niSnis Semdeg Tavsdeba.<br />

ix. naxati A.11, sadac warmodgenilia teqs<strong>to</strong>brivi miTiTebebis magaliTi.<br />

18.3.2 specialuri elementebi da formatTan dakavSirebuli sakiTxebi<br />

teqs<strong>to</strong>brivi miTiTebebis ZiriTadi modeli aRwerilia 18.1-Si, 18.1 naxatze<br />

ki warmodgenilia nimuSebi wyaroebis ramdenime farTod gavrcelebuli<br />

tipisTvis. am nawilSi ganxilulia specialuri elementebi, romelTa CarTvac<br />

SesaZloa, saWiro iyos, agreTve, formatTan dakavSirebuli sakiTxebi, romlebic<br />

SeiZleba, wamoiWras yvela saxis teqs<strong>to</strong>briv miTiTebebTan dakavSirebiT.<br />

Semdeg SemTxvevebSi naSromis redaq<strong>to</strong>ris, mTargmnelis an sxva<br />

Semdgenelis saxeli da gvari ganixileT, rogorc av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari, Tu<br />

sxvagvari miTiTeba ar arsebobs.<br />

av<strong>to</strong>rebi erTi da igive gvariT. Tu uTiTebT naSromebs erTze meti av<strong>to</strong>riT,<br />

romlebsac erTi da igive gvari aqvT, TiToeul teqs<strong>to</strong>briv miTiTebaSi<br />

daumateT av<strong>to</strong>ris pirveli iniciali, im SemTxvevaSic ki, Tu TariRebi<br />

gansxvavebulia. Tu inicialebi erTnairia, saxelebi sityvierad dawereT.<br />

[J. Smith 2001, 140] [Adele Gottfried 1988, 15]<br />

[T. Smith 1998, 25-26] [Allen Gottfried 1994, 270]<br />

erTi da imave av<strong>to</strong>ris naSromebi da TariRi. Tu uTiTebT erTze met naSroms,<br />

romelic erTsa da imave wels gamosca av<strong>to</strong>rma an av<strong>to</strong>rTa jgufma da isini<br />

erTnairadaa miTiTebuli, bibliografiaSi muxlebi anbanurad daalageT<br />

saTaurebis mixedviT, wels ki daurTeT asoebi a, b, g da a.S. (ix. 18.2.1). igive<br />

principiT dawereT teqs<strong>to</strong>brivi miTiTebebic (asoebi iwereba swori SriftiT,<br />

TariRis Semdeg intervali ar unda iyos).<br />

[Davis 1983a, 74]<br />

[Davis 1983b, 59-60]<br />

av<strong>to</strong>ri ar aris miTiTebuli. rodesac uTiTebT wigns an saJurnalo statias,<br />

romelSic av<strong>to</strong>ri ar aris miTiTebuli, bibliografiaSi av<strong>to</strong>ris nacvlad<br />

saTauri miuTiTeT (ix. 18.2.1). teqs<strong>to</strong>briv miTiTebebSi gamoiyeneT Semoklebuli<br />

saTauri, romelic unda Seicavdes sruli saTauris oTxamde amosacnob sityvas;<br />

saTauri dabeWdeT daxrili an swori SriftiT, gamoyenebuli literaturis<br />

CamonaTvlis analogiurad.<br />

[Account of operations 1870-1910]<br />

[Great Trigonometrical Survey 1863, 26]<br />

samecniero Jurnalebis da sagazeTo statiebis SemTxvevaSi, romelTa av<strong>to</strong>rebic<br />

ar aris miTiTebuli, orive adgilze av<strong>to</strong>ris nacvlad Jurnalis an gazeTis<br />

saxelwodeba miuTiTeT (ix. 19.3 da 19.4). saxelmZRvanelo principebi sxva tipis<br />

wyaroebis Sesaxeb ixileT me-19 Tavis Sesabamis nawilSi; Tu sxvagvari miTiTeba<br />

ar aris warmodgenili, gamoiyeneT Semoklebuli saTauri.<br />

326


TariRi ar aris miTiTebuli. Tu uTiTebT gamoqveynebul naSroms, romelzec<br />

ar aris miTiTebuli TariRi, TariRis adgilas dasviT T.a.m. (`TariRi ar aris<br />

miTiTebuli”), rogorc bibliografiaSi, ise, teqs<strong>to</strong>briv miTiTebebSi. gamoiyeneT<br />

swori Srifti da patara asoebi.<br />

[Smith T.a.m., 5]<br />

sxva tipis wyaroebis Sesaxeb saxelmZRvanelo principebi SegiZliaT, ixiloT me-<br />

19 Tavis Sesabamis nawilSi.<br />

teqstSi miTiTebulia av<strong>to</strong>ri. Tu teqstSi av<strong>to</strong>ris saxelia miTiTebuli,<br />

SegiZliaT, teqs<strong>to</strong>briv miTiTebaSi es elementi ar CarToT. Tu sicxadisTvis<br />

aucilebelia, miTiTeba uSualod av<strong>to</strong>ris saxelis Semdeg moaTavseT, Tu is<br />

mTeli winadadebis an misi nawilis boloSi ar aris.<br />

amis Semdgom, Cangi sakmaod detalurad aRwers nankinis okupacias [1997, 159-67].<br />

ariesis [1965] mier warmodgenili argumentebi Seicvala Semdgomi kvlevebis<br />

Sedegad.<br />

erTze meti naSromis miTiTeba. Tu erTi Tvalsazrisis dasabuTebisTvis<br />

uTiTebT ramdenime wyaros, daajgufeT isini teqs<strong>to</strong>briv erT miTiTebaSi.<br />

daalageT anbanis mixedviT, qronologiurad an mniSvnelovnebis mixedviT<br />

(konteqstidan gamomdinare), wyaroebi erTmaneTisgan wertil-mZimiT gamoyaviT.<br />

ramdenime Teoretikosi mkveTrad ewinaaRmdegeboda am pozicias [Armstrong <strong>and</strong><br />

Malacinski 1989; Pickett <strong>and</strong> White 1995; Beigl 2004].<br />

18.3.3 gverdoblivi SeniSvnebi da teqs<strong>to</strong>brivi miTiTebebi<br />

Tu gsurT, teqsts daurToT mniSvnelovani komentarebi, teqs<strong>to</strong>brivi<br />

miTiTebebis nacvlad mimarTeT gverdobliv SeniSvnebs. SeniSvnis ganTavsebis,<br />

danomvris da daformatebis Sesaxeb ixileT 16.3.2-16.3.4. sqolioSi wyaros<br />

miTiTebisTvis gamoiyeneT teqs<strong>to</strong>brivi miTiTebis Cveuli forma.<br />

N: 10. jeims uilsoni aRniSnavs, rom `arc erT politikoss arasdros daukargavs<br />

xmebi biurokratiis dagmobis gamo.” [1989, 235].<br />

327


19. teqs<strong>to</strong>brivi miTitebis stili: specifikuri tipis<br />

wyaroebis miTiTeba<br />

19.1 wignebi<br />

19.1.1 av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari<br />

19.1.2 gamocemis TariRi<br />

19.1.3 saxelwodeba<br />

19.1.4 gamocema<br />

19.1.5 <strong>to</strong>mi<br />

19.1.6 seriebi<br />

19.1.7 monacemebi gamocemaze<br />

19.1.8 gverdebis nomrebi da adgilis dasadgeni sxva informacia<br />

19.1.9 Tavebi da wignis saxelwodebis mqone sxva nawilebi<br />

19.1.10 onlain da sxva eleqtronuli wignebi<br />

19.2 samecniero Jurnalebisstatiebi<br />

19.2.1 av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari<br />

19.2.2 gamoqveynebis TariRi<br />

19.2.3 statiis saTauri<br />

19.2.4 samecniero Jurnalis saxelwodeba<br />

19.2.5 informacia gamocemis Sesaxeb<br />

19.2.6 gverdebis nomrebi da adgilT<strong>and</strong>akavSirebulisxva informacia<br />

19.2.7 specialuri gamocemebi da damatebebi<br />

19.2.8 internetSigamoqveynebuli statiebi<br />

19.3 arasamecnieroJurnalebisstatiebi<br />

19.4 sagazeTo statiebi<br />

19.4.1 formatTan dakavSirebuli gansakuTrebuli sakiTxebi<br />

19.4.2 specialuri tipis sagazeTo miTiTebebi<br />

19.5gamoqveynebuli wyaroebisdamatebiTitipebi<br />

19.5.1 klasikuri, Suasaukuneebis da adreuli periodis inglisuri<br />

literaturuli nawarmoebebi<br />

19.5.2 biblia da sxva wminda werilebi<br />

19.5.3 sacnobaro literatura<br />

328


19.5.4 recenziebi, kritikuli statiebi<br />

19.5.5 reziumeebi, mimoxilvebi<br />

19.5.6 bukletebi da angariSebi<br />

19.5.7 gamocemebi mikroformis saxiT<br />

19.5.8 CD-ROM-ebi anDVD-ROM-ebi<br />

19.5.9 internetSi ganTavsebulimonacemTa bazebi<br />

19.6 gamouqveynebeli wyaroebi<br />

19.6.1 sadiplomo Temebi da disertaciebi<br />

19.6.2 Sexvedrebze wakiTxulileqciebi da moxsenebebi<br />

19.6.3 interviuebi da piradi saubrebi<br />

19.6.4 xelnawerTa koleqciebi<br />

19.7 araoficialurad gamoqveynebuli eleqtronuli wyaroebi<br />

19.7.1 vebgverdebi<br />

19.7.2 veblogebze gamoqveynebuli Canawerebi da komentarebi<br />

19.7.3 adresatTa eleqtronuli misamarTebis siebi<br />

19.8 wyaroebi saxviT da saSemsruleblo xelovnebaSi<br />

19.8.1 vizualuri wyaroebi<br />

19.8.2 cocxali Sesruleba<br />

19.8.3 satelevizio programebi da sxva samauwyeblo wyaroebi<br />

19.8.4 audio Canawerebi<br />

19.8.5 videoCanawerebi<br />

19.8.6 onlain multimediuri failebi<br />

19.8.7 teqstebi vizualur da saSemsruleblo xelovnebaSi<br />

19.9 sajaro dokumentebi<br />

19.9.1 Sesatani elementebi, maTi rigi da daformatebis wesi<br />

19.9.2 kongresis publikaciebi<br />

19.9.3 sapreziden<strong>to</strong> publikaciebi<br />

19.9.4 saxelmwifo departamentebisa da saagen<strong>to</strong>ebis publikaciebi<br />

19.9.5 aSS-is konstitucia<br />

19.9.6 SeTanxmebebi, konvenciebi<br />

19.9.7 sasamarTlo saqmeebi<br />

19.9.8 saxelmwifoda adgilobrivi mTavrobis dokumentebi<br />

329


19.9.9 kanadis mTavrobis dokumentebi<br />

19.9.10 britaneTis mTavrobis dokumentebi<br />

19.9.11 saerTaSoriso organizaciebis publikaciebi<br />

19.9.12 gamouqveynebeli saxelmwifo dokumentebi<br />

19.9.13 onlain sajaro dokumentebi<br />

19.10 erT wyaroSi, miTiTebuli meore wyaro<br />

me-18 TavSi warmodgenilia teqsobtivi miTiTebis stilis mixedviT<br />

wyaroebis teqstsa da bibliografiaSi damowmebis ZiriTadi wesebi. Tu TqvenTvis<br />

ucnobiamiTiTebis es stili,gaecaniT am sakiTxisadmi miZRvnil Tavs, vidre<br />

SeudgebodeT winamdebare Tavis wakiTxvas.<br />

am TavSi detaluradaa ganxiluli, rogor unda SeadginoT<br />

bibliografiismuxlebisxvadasxvatipis wyarosTvis.SedarebiT naklebadaa<br />

ganxiluliteqstSi miTiTebis wesebi.Tavi organizebulia wyaroTa tipebis<br />

mixedviT,iwyeba yvelaze gavrcelebuli wyaroebiT – wignebiT da Jurnalis<br />

statiebiT, xolo Semdeg ganixilavs sxva gamoqveynebul, gamouqveynebel da<br />

Caweril wyaroebs. wignebisadmi (19.1) da Jurnalis statiebisadmi (19.2) miZRvnil<br />

nawilebSi ufro siRrmiseulad ganixileba variaciebi iseT elementebSi,<br />

rogoricaa av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari, saxelwodebebi da internetmisamarTebi,<br />

vidre naklebad gavrcelebuli wyaroebis Semcvel nawilebSi.<br />

internetda sxva eleqtronuli wyaroebi, romlebic nabeWdi wyaroebis<br />

(magaliTad, onlain-Jurnalis statiebi) analogiuria,miekuTvneba Sesaferisi<br />

tipis wyaros. `araoficialurad gamoqveynebul~ wyaroebad CaTvlili sxva<br />

onlain wyaroebi (ix. 15.4.1) ganixileba 19.7-Si.<br />

am Tavis nawilebis umravlesoba Seicavs teqs<strong>to</strong>brivi miTiTebis<br />

stilisTvis (romlebic identificirebulia aso R-iT) gankuTvnil<br />

saxelmZRvanelo miTiTebebs da magaliTebs. vinaidan umravlesoba eqvemdebareba<br />

me-18 TavSi moyvanil nimuSs, isini aq (P) ganixileba mxolod dazustebis mizniT<br />

an im SemTxvevebisTvis, rodesac uCveulo elementebma SeiZleba, teqs<strong>to</strong>brivi<br />

miTiTebis momzadebisas dabneuloba gamoiwvios (magaliTad, rodesac naSroms<br />

hyavs rogorc av<strong>to</strong>ri, ise redaq<strong>to</strong>ri).<br />

im tipis wyaros miTiTebisTvis, romelic ar aris naxsenebi am TavSi,<br />

ixileT ,,Cikagos stilis saxelmZRvanelos”me-15 gamocemis (2003) me-17 Tavi.<br />

330


agreTve, SegiZliaT, SeqmnaT qvemoT moyvanil principebTan da magaliTebTan<br />

misadagebuli sakuTari stili. pedagogebis, ganyofilebebis da universitetebis<br />

umravlesoba eTanxmeba amgvar adaptaciebs, Tu maT am ukanasknelebTan<br />

SeTanxmebiT gamoiyenebT.<br />

19.1 wignebi<br />

wignebi asaxavs elementebis ufro farTo diapazons, vidre sxva tipis<br />

gamoqveynebuli wyaroebis umetesoba. elementebSi arsebuli mravali<br />

variacia, romelic winamdebare nawilSia ganxiluli, sxva tipis<br />

wyaroebsac Seesabameba.<br />

19.1.1 av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari<br />

Tqvens bibliografiaSiyoveli av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari warmoadgineT<br />

zustad iseve, rogorc satitulo furcelzea warmodgenili. Tu saxeli<br />

da gvari moicavs erTze met inicials, da<strong>to</strong>veT maT Soris sivrceebi (ix.<br />

24.2.1). CamowereT av<strong>to</strong>rebis saxelebi da gvarebi Sebrunebuli<br />

TanmimdevrobiT (pirvel rigSi, miuTiTeT gvari), zogierTi ucxoenovani<br />

saxelebis da gvarebisa da sxva SemTxvevebis gamoklebiT, romlebic<br />

ganmartebulia qvemoT miTiTebul paragrafSi `specialuri tipis saxelebi<br />

da gvarebi~ (gv. ___).<br />

R: boli, filipi. 2001. brwyinvale dedamiwa: xelovneba da feris gamogoneba.<br />

niu iorki: farari, Strausi da Jiru.<br />

brini, t. g. revoluciis bazari: rogor Camoayaliba momxmarebelTa<br />

politikam amerikis damoukidebloba. niu iuorki: oqsfordis<br />

universitetis gamomcemloba.<br />

elizabet i. 2000. namuSevrebis krebuli. gamomc. li s. markusi, jeneT<br />

miuleri da meri beT rouzi. Cikago: Cikagos universitetis gamomcemloba.<br />

teqs<strong>to</strong>briv miTiTebebSi CawereT mxolod av<strong>to</strong>ris gvari, zustad<br />

ise, rogorc miTiTebulia bibliografiaSi. Tu cnobilia mxolod da<br />

mxolod av<strong>to</strong>ris saxeli, gamoiyeneT igi gvaris nacvlad.<br />

P: (bol 2001, 140)<br />

(brin 2004, 48)<br />

(elizabet I 2000, 102-4)<br />

331


mravali av<strong>to</strong>ri. iseTi wignis bibliografiis muxlSi<br />

miTiTiebisas,romelSic erTze meti av<strong>to</strong>ria, miuTiTeT pirveli av<strong>to</strong>ris<br />

saxeli da gvari Sebrunebuli TanmimdevrobiT, daurTeT mZime da<br />

CamoTvaleT danarCeni av<strong>to</strong>rebi st<strong>and</strong>artuli TanmimdevrobiT. daurTeT<br />

yvela av<strong>to</strong>ri maTi raodenobis miuxedavad; nu gamoiyenebTsxvebi-s.<br />

R: berdi, kai da martin j. Servini. 2005. amerikeli promeTe: j. robert<br />

opengeimeris triumfi da tragedia. niu iorki: alfred a. knopfi.<br />

eplbi, joisi, lin hanti da margaret jeikobi. 1994. simarTle is<strong>to</strong>riis<br />

Sesaxeb. niu iorki: u. u. nor<strong>to</strong>ni da kompania.<br />

holi, Jaklin daudi, jeims leludisi, robert korstedi, meri merfi, lu<br />

en jounsi da kris<strong>to</strong>fer b. deili. 1987. ojaxiviT: samxreTis bambis<br />

sarTavi fabrikis samyaros Seqmna. Cepel hili: CrdiloeT karolinas<br />

universitetis gamomcemloba.<br />

teqs<strong>to</strong>briv miTiTebebSi CawereTav<strong>to</strong>rTa gvarebi zustad iseve,<br />

rogor mocemulia bibliografiaSi. oTxi an meti av<strong>to</strong>ris arsebobis<br />

SemTxvevaSi, miuTiTeT mxolod pirveli av<strong>to</strong>ris gvari, Semdeg ki<br />

daurTeT sxvebi.<br />

P: (birdi da Servini 2005, 52)<br />

(apleti, hanti da jakobi 1994, 135-36)<br />

(hali da sxvebi 1987, 114-15)<br />

redaq<strong>to</strong>ri an mTargmneli av<strong>to</strong>rTan damatebiT. Tu satitulo gverdze<br />

av<strong>to</strong>rTan erTad miTiTebulia redaq<strong>to</strong>ri an mTargmneli, miuTiTeT<br />

av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari ise, rogorc aRwerilia zemoT.redaq<strong>to</strong>ris an<br />

mTargmnelis saxeli da gvari daumateT wignis saxelwodebis Semdeg.<br />

mTargmnelis da redaq<strong>to</strong>ris arsebobis SemTxvevaSi, miuTiTeTmaTi<br />

saxelebi da gvarebi imave TanmimdevrobiT, rogorc originalis satitulo<br />

furcelzea.<br />

bibliografiismuxlebSi redaq<strong>to</strong>ris an mTargmnelis saxelis da gvaris<br />

win CasviT abreviatura red.an mTarg.<br />

R: bonefoi, ivi. 1995. axali da nakrebi poemebi (leqsebi). gamomc. joni no<strong>to</strong>ni<br />

da en<strong>to</strong>ni rudolfi. Cikago: Cikagos universitetis gamomcemloba.<br />

332


menCu, rigoberta. 1999. sazRvrebis gadakveTisas. mTarg. da gamomc. en<br />

raiti. niu iorki: verso.<br />

adorno, Teodori v. da uolter benjamini. 1999. korespondenciis sruli<br />

krebuli. 1928-1940. gamomc. anri lonici. mTargm. nikolas uokeri. kembriji,<br />

masaCusetsi: harvardis universitetis gamomcemloba.<br />

rodesac satitulo furcelze redaq<strong>to</strong>ri an mTargmneli<br />

miTiTebulia rTuli aRwerilobiT, magaliTad, `redaqtirebulia<br />

SesavliT da SeniSvnebiTX–is mier~ an `Targmnilia winasityvaobiTX–is<br />

mier~, SegiZliaT am frazis gamartiveba da mxolod abreviaturebis red.<br />

da mTarg. gamoyeneba zemoT xsenebuli magaliTebis mixedviT. zogadad, Tu<br />

winasityvaoba an Sesavali dawerilia ara av<strong>to</strong>ris, aramed sxva romelime<br />

piris mier, ar aris aucilebeli am pirovnebis miTiTeba, Tu specialurad<br />

ar moixseniebT am nawils (ix. 19.1.9). im SemTxvevebisTvis, rodesac av<strong>to</strong>ris<br />

saxeli da gvari miTiTebulia wignis saxelwodebaSi, xolo redaq<strong>to</strong>ris<br />

saxeli da gvari – satitulo furcelze, ixileT qvemoT mocemuli<br />

`damatebiTi saav<strong>to</strong>ro situaciebi~.<br />

Tu naSromi Tqvens bibliografiaSi Setanilia av<strong>to</strong>ris saxelisa da<br />

gvaris miTiTebiT, teqs<strong>to</strong>briv miTiTebebSi ar unda Sevides redaq<strong>to</strong>ris an<br />

mTargmnelis saxeli da gvari,<br />

R: (boneloi 1995, 35)<br />

(menCu 1999, 50-51)<br />

(adorno da nejamini 1999, 212)<br />

redaq<strong>to</strong>ri an mTargmneli av<strong>to</strong>ris nacvlad. rodesac redaq<strong>to</strong>ri an<br />

mTargmneli miTiTebulia wignis satitulo furcelze av<strong>to</strong>ris nacvlad,<br />

CawereT am pirovnebis saxeli da gvari av<strong>to</strong>risTvis gankuTvnil adgilas.<br />

dawereT iseve,rogorc dawerdiT av<strong>to</strong>ris saxels da gvars (ix. zemoT),<br />

xolo bibliografiaSi daumateT abreviatura red. (mravlobiTSired.-ebi)<br />

an mTarg. (mravlobiTSimTarg.-ebi) gvaris da saxelis Semdeg. Tu<br />

redaq<strong>to</strong>ri an mTargmneli ramdenimea, ixelmZRvaneleT `ramdenime av<strong>to</strong>rSi~<br />

Camoyalibebuli principebiT (ix. gv. 230 zemoT).<br />

R: silversteini, Teodori, Targm. 1974. ser gaveini da mwvane raindi. Cikago:<br />

Cikagos universitetis gamomcemloba.<br />

333


fulopi, timoTi e. da albert j. rabo<strong>to</strong>, gamomcemlebi 1997. afrikul-<br />

amerikuli religia: ganmartebiTi eseebi is<strong>to</strong>riasa da kulturaSi. niu<br />

iorki: rautleji.<br />

P: (silversteini 1974, 34)<br />

(fulopi da rabo<strong>to</strong>1997, 412-14)<br />

damatebiTi saav<strong>to</strong>ro situaciebiwarmogidgenT Tqvens wyaroebSi<br />

av<strong>to</strong>rebis identificirebis zogierT damatebiT saSualebas. Tu<br />

waawydebiT SemTxvevebs, romlebsac aq ar SevxebivarT, mimarTeT models,<br />

romelic masTan yvelaze axlos mdgomi migaCniaT.<br />

• av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari saTaurSi. Tu av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari<br />

miTiTebulia iseTi wignis saTaurSi an qvesaTaurSi, rogoricaa<br />

av<strong>to</strong>biografia, CasviT igi bibliografiis muxlismisTvis gankuTvnil<br />

adgilas (gameorebis miuxedavad) da aseve, teqs<strong>to</strong>briv miTiTebaSi.<br />

miuxedavad imisa, rom mraval msgavs naSroms redaq<strong>to</strong>rebic hyavs, nu<br />

miuTiTebTmaT saxelsa da gvars garda gansakuTrebuli SemTxvevebisa<br />

(magaliTad, am pirovnebis mier redaqtirebuli naSromebis Seswavlisas).<br />

R: Sermani, u. t. 1990. general u. t. Sermanis memuarebi. gamomc. Carlz<br />

roisteri. niu iorki: amerikis biblioTeka.<br />

makkalersi, karsoni, 1999. gabrwyineba da Ramis cieb-cxeleba: karson<br />

makkalersis daumTavrebeli av<strong>to</strong>biografia. gamomc. karlos l. diusi.<br />

medisoni: viskonsinis universitetis gamomcemloba.<br />

P: (Sermani 1990, 836)<br />

(maqkulersi 1999, 54)<br />

• organizacia, rogorc av<strong>to</strong>ri. Tu organizaciis, asociaciis, komisiis an<br />

korporaciis mier gamoSvebuli publikaciis satitulo furcelze ar<br />

aris miTiTebuli individualuri av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari, av<strong>to</strong>rad<br />

miuTiTeT sakuTriv organizacia, maSinac ki, rodesac igi miTiTebulia,<br />

rogorc gamomcemeli.<br />

R: janmrTelobis dacvis msoflio organizacia. 2003. fsiqiatriuli<br />

samsaxurebis organizeba. Jenevis janmrTelobis dacvis msoflio<br />

organizacia.<br />

P: (janmrTelobis dacvis msoflio organizacia 2003, 50)<br />

334


• fsevdonimi. ixmareT farTod gamoyenebuli fsevdonimi, rogorc av<strong>to</strong>ris<br />

namdvili saxeli da gvari. Tu namdvili saxeli da gvari ucnobia,<br />

bibliografiis muxlSi, magramarateqs<strong>to</strong>briv miTiTebaSi, daurTeT fsevd.<br />

kvadratul frCxilebSi.<br />

R: tveni, marki. 1899. ufliswuli da maTxovari: is<strong>to</strong>ria yvela asakis<br />

axalgazrdisTvis. niu iorki: harperi da Zmebi.<br />

sentineli [fsevd.]. 1981. werilebi. wignSi sruli antifederalisti, gamomc.<br />

herbert j. s<strong>to</strong>ringi. Cikago: Cikagos universitetis gamomcemloba.<br />

P: (tveni 1899, 34)<br />

(sentineli 1981, 2)<br />

• anonimuri av<strong>to</strong>ri. Tu av<strong>to</strong>ri cnobilia an xvdebian av<strong>to</strong>ris vinaobas,<br />

magram igi ar moixsenieba wignis satitulo furcelze, daurTeT saxeli<br />

frCxilebSi (kiTxvis niSniT, raTa aRniSnoT, rom darwmunebuli ar xarT).<br />

Tu av<strong>to</strong>ri an redaq<strong>to</strong>ri ucnobia, moerideT saxelis da gvaris<br />

nacvladsityvis ,,anonimuria” xmarebas da daiwyeT bibliografiis muxli<br />

saTauriT. teqs<strong>to</strong>briv miTiTebebSi ixmareT Semoklebuli saTauri<br />

(ix.18.3.2).<br />

R: [kuki, ebenizeri?]. 1730. mcenare sotvid redivivusi anu planta<strong>to</strong>ris sarke.<br />

anapolisi. virjiniaSi dawyebuli mcenareebis gaSenebis (plantaciis<br />

gaSenebis) miznisa da Sedegebis, mis mier miRebuli xarisxisa (miRweuli<br />

donisa) da misi winsvlis saSualebebis marTali da gulaxdili<br />

gacxadeba,. 1610.<br />

P: ([ebenizeri kuki?] 1730. 5-6)<br />

(WeSmariti da gulwrfeli aRiareba1610, 17)<br />

gansakuTrebulitipis saxelebi.zogjer advili ar aris, gavarCioT,<br />

romelia av<strong>to</strong>ris saxeli da romeli _ gvari.cnobili is<strong>to</strong>riuli<br />

av<strong>to</strong>rebis vinaoba daazusteT meriam vebsteris biografiul leqsikonSi;<br />

Tanamedrove av<strong>to</strong>rebis vinaobis dasazusteblad, CaixedeT Tqveni<br />

biblioTekis onlain katalogSi. qvemoT mocemulia amgvari, rTulad<br />

amosacnobi saxelebis da gvarebis anbanis mixedviT dawyobis zogadi<br />

principebi. teqs<strong>to</strong>briv miTiTebebSi CasviT saxeli da gvari zustad<br />

Sebrunebuli formiT (rogorc es qvemoTaa naCvenebi gamuqebuli SriftiT).<br />

335


• Sedgenili saxelebi da gvarebi.Sedgenili gvarebi,defisiani gvarebis<br />

CaTvliT, daawyveT anbanuri wesiT,kompozitis pirveli nawilis mixedviT.<br />

Tu gaTxovili qali xmarobs rogorc sakuTar, ise, qmris gvars defisis<br />

gareSe, daawyveT anbanuri wesiTmeore gvaris mixedviT. mraval ucxo enaSi<br />

advilad amosacnobia kompozituri saxelebi (naCvenebia qvemoT gamuqebuli<br />

SriftiT), Tumca,aris iseTi enebi, magaliTad, franguli da germanuli,<br />

sadac ase ar xdeba.<br />

kesler-harisi elis ludvig mis van der roni<br />

haini darlin klark pier tailhard Sardeni<br />

nawilakiani saxelebi. ucxoenovani wyaroebis originalis enaze<br />

moyvanisas,ama Tu im enidan gamomdinare, iseTi nawilakebi, rogoricaa de,<br />

di, d’ da van, SeiZleba an ar SeiZleba, CaiTvalos gvaris pirvel nawilad<br />

anbanuri wesiT dawyobisas. CaixedeT zemoT miTiTebul erT-erT wyaroSi,<br />

Tu ar xarT darwmunebuli, rogor unda moiqceT konkretuli saxelis<br />

SemTxvevaSi.<br />

de Gaulle, Charles Beauvoir, Simone de<br />

di Leonardo, Micaela Kooning, Willem de<br />

Van Rensselaer, Stephen Medici, Lorenzo de’<br />

• ,,mak”-iT,,,sent”-iT an ,,o”-Ti dawyebuli gvarebi. daawyveT yvela es gvari<br />

anbanuri wesiT faqtiurad arsebuli asoebis safuZvelze; nu daajgufebT<br />

maT imis gamo, rom isini erTnairia.<br />

• saxelebi da gvarebi sxva enebSi, garda inglisurisa. mraval enaSi<br />

saxelebis darqmevis pirobiTobebi gansxvavdeba inglisur enaSi<br />

arsebulTagan. Tu Tqveni naSromi Seicavs romelime konkretuli enis bevr<br />

saxelsa da gvars, SeiswavleT am enis pirobiTobebi.<br />

mravali espanuri gvari Sedgeniliada Seicavs individis mamis da<br />

dedis gvarebs, romlebic rogorc wesi, dakavSirebulia kavSiriT<br />

y.daawyveT gvarebi anbanuri wesiT pirveli nawilis mixedviT.<br />

Ortega y Gasset, José Sanchez Mendoza, Juana<br />

,,al-“ an ,,el-“nawilakebiT dawyebuliarabuli gvarebi daawyveT<br />

anbanuri wesiT,nawilakis momdevno elementis mixedviT. gvarebi, romlebic<br />

iwyeba nawilakebiT ,,abu”, ,,abd” da ,,ibn” msgavsia inglisuri gvarebisa,<br />

romlebic iwyeba,,mak”-iT an ,,sent”-iT da unda daawyoT anbanuri wesiT am<br />

elementebis mixedviT.<br />

336


hakimi <strong>to</strong>fik al- abu zafar, siedi<br />

jamal, muhamed hamid al- ibn Saudi, azizi<br />

Tu av<strong>to</strong>ri, romelic Cinur an iaponur gvars atarebs, xelmZRvanelobs<br />

tradiciuli wesiT (gvari mosdevs saxels), nu dasvamT saxels gvaris win<br />

an mZimes saxelsa da gvars Soris. Tu av<strong>to</strong>ri xelmZRvanelobs dasavluri<br />

wesiT (saxeli mosdevs gvars).<br />

tradiciuli wesi dasavluri wesi<br />

Cao vu-Ci cou, tangi<br />

ioSida Sigero kurosava, noriaki<br />

19.1.2 gamocemis TariRi<br />

wignis gamocemis TariRi Seicavs mxolod wels da ara Tvesa da dRes.is,<br />

rogorc wesi, identuria saav<strong>to</strong>ro uflebis TariRisa, romelic, zogadad,<br />

miTiTebulia saav<strong>to</strong>ro uflebis gverdze da zogjer satitulo<br />

furcelze.<br />

bibliografiis muxlSi gamoyaviT TariRi wertilebiT, rogorc calke<br />

elementi. teqs<strong>to</strong>briv miTiTebebSi dasviT igi av<strong>to</strong>ris gvaris Semdeg<br />

Sualeduri punqtuaciis gareSe.<br />

R: ginsborgi, poli. 2005. yoveldRiuri cxovrebis politika: arCevanis<br />

gakeTeba, cxovrebis Secvla. niu heiveni: ielis universitetis<br />

gamomcemloba.<br />

P: (ginsborgi 2005, 53)<br />

gadamuSavebuli gamocemebi da xelaxali gamocemebi SeiZleba,<br />

Seicavdessaav<strong>to</strong>ro uflebis erTze met TariRs. aseT SemTxvevaSi, uaxlesi<br />

TariRi miuTiTebs gamocemis TariRze – magaliTad, 2003 “© 1982, 1992, 2003.”<br />

ixileT 19.1.4 aseT naSromebSigamocemis TariRebis misaTiTeblad.<br />

Tu ar SegiZliaT nabeWdi naSromis gamocemis TariRis gansazRvra, mis<br />

nacvlad gamoiyeneT Semokleba daudg. (daudgeneli). Tu TariRi ar aris<br />

mowodebuli, magram migaCniaT, rom iciT mis Sesaxeb, SegiZliaT, CasvaT<br />

igikvadratul frCxilebSi da daurToT kiTxvis niSani imis saCveneblad,<br />

rom ara xarT darwmunebuli).<br />

R: smiTi, joni. daudg. saTnoebaTa wigni. edinburgi..<br />

mileri, semueli. [1750?]. kidev erTi saTnoebaTa wigni. bos<strong>to</strong>ni.<br />

337


P: (smiTi daudg, 5)<br />

(mileri[1750?], 5)<br />

Tu wignis gamocemasTan dakavSirebiT dadebulia kontraqti<br />

gamomcemelTan da mas ukve aqvs saTauri, magram gamoqveynebis TariRi jer<br />

cnobiliar aris, CasviT ,,gamoqveyndeba axlo momavalSi’’TariRis nacvlad.<br />

gaugebrobis Tavidan asacileblad, am tipis teqs<strong>to</strong>briv miTiTebaSi<br />

dasviT mZime av<strong>to</strong>ris gvaris Semdeg. gamouqveynebel xelnawerad miiCnieT<br />

nebismieri wigni, romlis gamocemazec kontraqti jer ar aris<br />

dadebuli(ix. 19.6).<br />

R: av<strong>to</strong>ri, jein q. gamoqveyndeba axlo momavalSi. wignis saxelwodeba.<br />

gamocemis adgili: gamomcemlis saxeli.<br />

P: (av<strong>to</strong>ri,gamoqveyndeba axlo momavalSi, 16)<br />

19.1.3 saTauri<br />

bibliografiis muxlebSi CamoTvaleT wignebis sruli saTaurebi da<br />

qvesaTaurebi. dawereT orive daxrili SriftiT da gamoyaviT saTauri<br />

qvesaTaurisgan ori wertiliT. ori qvesaTauris arsebobis<br />

SemTxvevaSi,pirvelis win dasviT ori wertili, meoris win ki _ wertilmZime.<br />

R: kaliki, iani g. da devid l. goldvini, gamomc., 2005. energia da<br />

usafrTxoeba: sagareo politikis axali strategiisken. baltimori: jons<br />

hopkinsis universitetis gamomcemloba.<br />

ahmed, leila. 1999. sazRvris gadakveTis adgili: kairodan amerikaSi; qalis<br />

mogzauroba. niu iorki: Strausi da Jiru.<br />

da<strong>to</strong>veT ucvlelad originaluri saTauris damwerloba, defisebis<br />

ganlageba da punqtuacia, magram SegiZliaT, SecvaloT ampers<strong>and</strong>i (&) da-<br />

Ti. cifrebi dawereT sityvierad an warmoadgineT cifrebis saxiT,<br />

originalis Sesabamisad (meTormete saukune an me-12 saukune), Tu umjobesi<br />

ar iqna maTi siis sxva saTaurebTanSesabamisobaSi moyvana.<br />

wignis Tavebis da sxva nawilebis saTaurebTan dakavSirebiT ixileT 19.1.9.<br />

saTaurebSi arsebuli specialuri elementebi.specialur gaformebas<br />

saWiroebs saTaurebSi arsebuli ramdenime elementi.<br />

338


• TariRebi. ixmareT mZime saTaurSi da qvesaTaurSi TariRebis gamosayofad,<br />

originalur wyaroSi punqtuaciis ararsebobis SemTxvevaSic. Tu wyaroSi<br />

miTiTebul TariRebs axlavs afiqsi(,,1920-dan 1945-mde”)an ori wertili,<br />

ixelmZRvaneleT wyaroSi gamoyenebuli wesiT.<br />

R: makdugali, uolteri a. 2004. Tavisufleba sul axlosaa: amerikis axali<br />

is<strong>to</strong>ria, 1525-1828. niu iorki: harperkolinsi.<br />

jeliko, jefri da siuzen jeliko. 1995. adamianis peizaJi: garemos<br />

formireba winais<strong>to</strong>riidan dRemde.me-3 gamoc. niu iorki: teimzi da<br />

hadsoni.<br />

• saTaurebi da miTiTebebi saTaurebSi. rodesac erTi naSromis saTauri,<br />

romelic, rogorc wesi, daxrili SriftiT iwereba, miTiTebulia sxva<br />

naSromis daxrili SriftiT warmodgenil saTaurSi, CasviT miTiTebuli<br />

saTauri brWyalebSi. Tu is saTaurSi Cveulebrivad brWyalebSia Casmuli,<br />

da<strong>to</strong>veT brWyalebi. miTiTebul saTaurebSi ganalageT mTavruli asoebi<br />

winadadebis stilis mixedviT (ix. zemoT).<br />

R: aplgeiti, celia. 2005. baxi berlinSi: eri da kultura `wminda maTes<br />

vnebaTa” aRorZinebaSi mendelsonis mier. itaka: kornelis universitetis<br />

gamomcemloba.<br />

makhiu, rol<strong>and</strong>i. 1991. `fineganis gamofxizlebis~ komentarebi. me-2 gamoc.<br />

baltimori: jons hopkinsis universitetis gamomcemloba.<br />

amasTan, Tu miTiTeba gamoiyeneba wignis srul mTavar saTaurad, nuRar<br />

CasvamT mas brWyalebSi.<br />

R: svoupi, semi. 2004. me var fanqari: maswavlebeli, misi mowafeebi da maTi<br />

is<strong>to</strong>riebis samyaro. niu iorki: genri holti da kompania.<br />

Cernovi, joni m. 2003. prostitucia ar aris qurdoba: afrikeli meZavis<br />

is<strong>to</strong>riebi. Cikago: Cikagos universitetis gamomcemloba.<br />

• daxrili SriftiT mocemuli terminebi. rodesac daxrili SriftiT<br />

mocemuli saTauri Seicavs iseT terminebs,rogoricaa saxeobebis<br />

saxelwodebebi an gemebis saxelebi, romlebic teqstSi Cveulebrivad<br />

daxrili SriftiT aris mocemuli, warmoadgineT terminebi swori<br />

SriftiT.<br />

R: peningroni, t. hiu. 2003. rodesac sakvebi klavs: saqonlis Rrublovani<br />

encefaliti, baqteriebi E. coli da stiqiur ubedurebaTa mecniereba. niu<br />

iorki: oqsfordis universitetis gamomcemloba.<br />

339


leki, raimondi b. 2001. kreiser indianapolisis tragikuli bedi: aSS-s<br />

sazRvao flotis udidesi ubedureba okeaneSi. niu iorki: koper skveris<br />

gamomcemloba.<br />

• kiTxvis da Zaxilis niSnebi. rodesac saTauri an qvesaTauri mTavrdeba<br />

kiTxvis an Zaxilis niSniT, mas aranairi sxva sasveni niSani ar mosdevs.<br />

R: frenki, <strong>to</strong>masi. 2004. ra emarTeba kanzass?rogor daipyres konserva<strong>to</strong>rebma<br />

amerikis guli.. niu iorki: metropoliten buqs.<br />

aaroni, genri. 1973. ra<strong>to</strong>m aris aseTi keTildReobis reformireba?<br />

vaSing<strong>to</strong>ni, kolumbiis olqi: brukingsis institutis gamomcemloba.<br />

Zveli saTaurebi. meTvramete an ufro adrindel saukuneebSi gamocemuli<br />

naSromebis saTaurebis SemTxvevaSi, SeinarCuneT originaluri punqtuacia<br />

da damwerloba, magram SecvaleT mTavruli asoebis ganlageba<br />

winadadebis stiliT (ix. zemoT). Tu saTauri Zalian grZelia,<br />

SegiZliaT,SeamokloT da, imavdroulad, miawodoT mkiTxvelebs sakmarisi<br />

informacia, raTa maT moZebnon sruli saTauri biblioTekaSi an<br />

gamomcemlis katalogSi. mianiSneTsaTaurebSi gamo<strong>to</strong>vebuli adgilebi<br />

sami wertilis CasmiT. Tu gamo<strong>to</strong>vebuli adgili saTauris boloSia,<br />

ixmareT oTxi wertili (samwertiliani elifsisi da wertili; ixileT<br />

R:rei,<br />

25.3.2).<br />

joni. 1673. <strong>to</strong>pografiuli, moraluri da fiziologiuri<br />

dakvirvebebi:gakeTebuli niderl<strong>and</strong>ebis, belgiis, luqsemburgis nawilSi,<br />

germaniaSi, italiasa da safrangeTSi mogzaurobis dros; inglisisTvis<br />

aradamaxasiaTebeli mcenareebis katalogiTurT ..., rasac erTvis frensis<br />

uilegbis, eskvairis, mokle angariSi espaneTis did nawilSi misi<br />

mogzaurobis Sesaxeb. (londoni).<br />

eskalante, bernardino. 1579. traqtati im portugalielebis mogzaurobaze<br />

msoflios aRmosavleTi nawilis saxelmwifoebsa da teri<strong>to</strong>riebze . . .<br />

mTargm. jon fremp<strong>to</strong>ni. londoni.<br />

saTaurebi sxva enebze.sxva enebze mocemuli saTaurebis SemTxvevaSi,<br />

ixelmZRvaneleT Sesabamis enaSi sakuTari arsebiTi saxelebisTvis da<br />

zedsarTavi saxelebisTvis arsebuli mTavruli asoebis ganlagebis<br />

principebiT. Tu ar icnobT am principebs, mimarTeT s<strong>and</strong>o wyaros.<br />

340


R: Maisonneuve, Danielle, Jean-François Lamarche, <strong>and</strong> Yves St-Am<strong>and</strong>. 1998. Les relations<br />

publiques: Dans une société en mouvance. Sainte-Foy, QC: Presses de l’Université de Québec.<br />

(franguli)<br />

S<strong>to</strong>janovic, Ljiljana Piletic, ed. 1971. Gutfreund i ceski kubizam. Belgrade: Muzej savremene<br />

umetnosti. (serbuli?)<br />

Krone-Schmalz, Gabriele. 1992. In Wahrheit sind wir stärker: Frauenalltag in der Sowjetunion.<br />

Frankfurt am Main: Fischer Taschenbuch Verlag. (germanuli)<br />

Tu saTaurs Targmans daurTavT, moaTavseT igi originalis Semdeg.<br />

CasviT frCxilebSi, daxrili Sriftis an brWyalebis gareSe.<br />

R: Wereszycki, Henryk. 1977. Koniec sojuszu trzech cesarzy [The end of the Three Emperors’<br />

League]. Warsaw: PWN. (polonuri)<br />

Zhongguo renkou <strong>to</strong>ngji nianjian 1996 [China population statistics yearbook 1996 – CineTis<br />

mosaxleobis statistikis yovelwliuri angariSi 1996]. 1996. Beijing: Zhongguo<br />

<strong>to</strong>ngji chubanshe.<br />

Tu gesaWiroebaT rogorc originalis, ise misi Targmanis miTiTeba,<br />

ixmareT erT-erTi qvemoT moyvanili forma imisda mixedviT, razegsurT<br />

mkiTxvelis yuradRebis gamaxvileba_ originalze Tu Targmanze.<br />

R: Furet, François. 1995. Le passé d’une illusion. Paris: Éditions Robert Laffont. (franguli)<br />

Targm. debora fiures mier, rogorc iluziis gaqroba(Cikago: Cikagos<br />

universitetis gamomcemloba, 1999).<br />

an<br />

fiure, fransua. 1999. iluziis gaqroba. mTargm. debora fiure. Cikago:<br />

Cikagos universitetis gamomcemloba. Tavdapirvelad gamoica, rogorc Le<br />

passé d’une illusion (Paris: Éditions Robert Laffont, 1995).<br />

19.1.4 gamocema<br />

termingamocemasaqvs ramdenime mniSvneloba da yvela maTgani<br />

gamomdinareobs im faqtidan, rom zogi naSromi araerTxel gamoicema maT<br />

SinaarsSi da/an formatSi Setanili cvlilebebiT. Tu miuTiTebT wigns,<br />

romelic gamoqveynda araerTi gamocemis saxiT, Tqvens bibliografiaSi<br />

yovelTvis mianiSneT, romeli gamocemiT isargebleT, vinaidan<br />

SeiZleba,gamocemebi gansxvavebuli iyos (Tu qvemoT aRwerili<br />

markerebidan arcerTi ar miesadageba wigns, SegiZliaT CaTvloT, rom igi<br />

pirveli gamocemaa – faqti, romlis miTiTebac ar xdeba).<br />

341


ganaxlebuligamocemebi. rodesac wigni xelaxla gamoicema SinaarsSi<br />

SesulimniSvnelovani cvlilebebiT, mas SeiZleba, vuwodoT `ganaxlebuli~<br />

an `Semdgomi~ gamocema. es informacia, rogorc wesi, ganTavsebulia wignis<br />

satitulo furcelze da meordeba, gamocemis TariRTan erTad, saav<strong>to</strong>ro<br />

uflebis gverdze.<br />

pirvelis garda sxva gamocemis miTiTebisas, saTauris Semdeg miuTiTeT<br />

gamocemis rigiTi nomeri an aRwera. SeamokleT iseTi formulireba,<br />

rogoricaa `meore gamocema, ganaxlebuli da gavrcobili~, rogorc ,,me-2<br />

gamoc.”.SeamokleT `ganaxlebuli gamocema~ rogorc,,ganax. gamoc.”aRweras<br />

daurTeT mxolod miTiTebuli gamocemis da ara sxva nebismieri wina<br />

gamocemis gamoqveynebis TariRi (ix.19.1.2.).<br />

R: danielsi, rojeri: 2002. amerikaSi Casvla: imigraciisa da eTnikuri<br />

warmomavlobis is<strong>to</strong>ria amerikis cxovrebaSi. me-2 gamoc. niu iorki: harper<br />

pereniali.<br />

bebi, florensi. 1989. yanas da qvabs Soris: gamyidveli qalebis<br />

politekonomika peruSi. gadaxed. gamoc. ostini: texasis universitetis<br />

gamomcemloba.<br />

gadabeWdili gamocemebi. SesaZlebelia, agreTve, wignis xelaxali<br />

gamocema axal formatSi, rogoricaa, magaliTad, qaRaldis ydiani<br />

gamocema (gamoqveynebuli Tavdapirveli an sxva gamomcemlis mier) an<br />

eleqtronuli forma (ix.19.1.10).maSinac, roca wignis Sinaarsi SesaZloa,<br />

minimalurad iyos Secvlili originalTan SedarebiT, miuTiTeT<br />

gadabeWdili gamocema, Tu mas eyrdnobodiT. SeiZleba, isurvoT, miuTiToT<br />

Tqvens bibliografiaSi, rom es gadabeWdili gamocemaa, gansakuTrebiT, Tu<br />

igi gamoqveynda originaluri gamocemidan erTi an orze meti wlis Semdeg.<br />

am SemTxvevaSi, miiCnieT xelaxali gamocemis TariRi gamocemis TariRad,<br />

xolo bibliografiis muxlSi frCxilebSi daurTeT originalis TariRi<br />

(ix.19.1.2).<br />

R: fei, piter vodi. 1997. opiumis omi, 1840-1842. Cepel hili: Crdilo<br />

karolinas universitetis gamomcemloba. (Tavdapir. gamoc. 1975 w.).<br />

P: (fei 1997, 67-68)<br />

Tu gadabeWdili gamocema klasikuri naSromis Tanamedrove nabeWdi<br />

gamocemaa, mainc unda miuTiToT, rom es aris gadabeWili gamocema; magram<br />

342


Tu Tqveni naSromis konteqsti moiTxovs originaluri gamocemis TariRis<br />

miTiTebas, daurTeT igi frCxilebSiaxali gamocemis TariRis win rogorc<br />

bibliografiaSi, ise,teqs<strong>to</strong>briv miTiTebebSi.<br />

R: emersoni, ralf voldo. 1997. neiCe. bos<strong>to</strong>ni: bikoni. (Tavdapir. gamoc. 1836 w.).<br />

P: (emersoni 1985, 10)<br />

an<br />

R: emersoni, ralf voldo. [1836] 1985. neiCe. bos<strong>to</strong>ni: bikoni.<br />

P: (emersoni [1836] 1985, 10)<br />

19.1.5 <strong>to</strong>mi<br />

Tu wigni mraval<strong>to</strong>meuli naSromis nawilia, CarTeT es informacia Tqvens<br />

miTiTebebSi.<br />

konkretuli <strong>to</strong>mi. is, Tu rogor miuTiTebT mraval<strong>to</strong>miani naSromis<br />

konkretul <strong>to</strong>ms, damokidebulia imaze, aqvs Tu ara <strong>to</strong>ms mTeli<br />

naSromisgan gansxvavebuli saTauri. dadebiTi pasuxis SemTxvevaSi,<br />

miuTiTeT konkretuli <strong>to</strong>mis saTauri, romelsac mosdevs rogorc <strong>to</strong>mis<br />

nomeri, aseve zogadi saTauri. SeamokleT <strong>to</strong>mi (t.) da <strong>to</strong>mebis<br />

nomrebisTvis ixmareT arabuli cifrebi.<br />

R: pelikani, iaroslavi. 1989. qristianuli doqtrina da Tanamedrove<br />

kultura (1700 wlidan). gamocemis qristianuli tradicia: doqtrinis<br />

ganviTarebis is<strong>to</strong>ria me-5 t. Cikago: Cikagos universitetis gamomcemloba.<br />

Tu <strong>to</strong>mebs ar aqvs individualuri saTaurebi da Tqven miuTiTebT<br />

mxolod erT-erT maTgans, bibliografiis muxls daumateT <strong>to</strong>mis nomeri<br />

(ix. qvemoT, rogor unda miuTiToT mTlianad mraval<strong>to</strong>meuli<br />

naSromi).teqs<strong>to</strong>briv miTiTebaSi CasviT <strong>to</strong>mis nomeri uSualod gverdis<br />

nomris win da ganacalkeveT isini ori wertiliT Sualeduri<br />

intervalebis gareSe.<br />

R: birni, miuriel sent-kleri, gamomc. 1981. lailis werilebi. t. 4. Cikago:<br />

Cikagos universitetis gamomcemloba.<br />

P: (birni 1981, 4:243)<br />

zog mraval<strong>to</strong>meul naSroms hyavs rogorc saerTo redaq<strong>to</strong>ri, ise<br />

yoveli <strong>to</strong>mis individualuri redaq<strong>to</strong>ri an av<strong>to</strong>ri. amgvari naSromebis<br />

nawilebis miTiTebisas bibliografiis muxlSi daurTeT informacia <strong>to</strong>mis<br />

individualuri gamomcemlis an av<strong>to</strong>ris Sesaxeb (ix. 19.1.1) individualuri<br />

343


<strong>to</strong>mis saTauris Semdeg da <strong>to</strong>mis nomris da saerTo saTauris win. es<br />

magaliTi gviCvenebs, agreTve, rogor unda mivuTiToT erTze met fizikur<br />

nawilSi gamoqveynebuli <strong>to</strong>mi _t.2, w. 3. teqs<strong>to</strong>briv miTiTebebSi CawereT<br />

mxolod miTiTebuli nawilis av<strong>to</strong>ri.<br />

R: mundi, barbara e. 1998. mezoamerikuli kar<strong>to</strong>grafia. gamocemaSi<br />

kar<strong>to</strong>grafia tradiciul afrikul, amerikul, arqtikul, avstraliur da<br />

wynari okeanes sazogadoebebSi. gamomc. devid vudvordi da j. malkolm<br />

liuisi, gamocemis kar<strong>to</strong>grafiis is<strong>to</strong>ria t. 2, w. 3, gamomc. j. braian<br />

harli da devid vudvordi, 183-256. Cikago: Cikagos universitetis<br />

gamomcemloba.<br />

P: (mundi 1998, 233)<br />

mTliani mraval<strong>to</strong>meuli naSromi. Tu Tqvens bibliografiaSi<br />

miuTiTebT mraval<strong>to</strong>meuli naSromis erTze met <strong>to</strong>ms, bibliografiaSi<br />

miuTiTeT mTliani naSromi (Tu naSromi Seicavs rogorc mTliani<br />

naSromis, aseve,konkretuli <strong>to</strong>mebis saTaurebs an redaq<strong>to</strong>rebs, rogorc<br />

zemoT iyo aRwerili, meti sizustisTvis saWiroa <strong>to</strong>mebis saTiTaod<br />

miTiTeba). Tu <strong>to</strong>mebi gamoicemoda ramdenime wlis ganmavlobaSi, miuTiTeT<br />

saTauri da <strong>to</strong>mebis saerTo raodenoba.rogorc bibliografiaSi,<br />

aseve,teqs<strong>to</strong>briv miTiTebebSi daurTeT gamoqveynebis TariRebis sruli<br />

periodi.<br />

R: aris<strong>to</strong>tele. 1983. aris<strong>to</strong>teles sruli naSromebi: gadaxeduli oqsfordis<br />

Targmani. gamomc. j. barnsi, 2 t. prins<strong>to</strong>ni, niu jersi: prins<strong>to</strong>nis<br />

universitetis gamomcemloba.<br />

tiliCi, poli. 1951-63. meTodikuri (sistematuri) Teologia. 3 t. Ckago:<br />

Cikagos universitetis gamomcemloba.<br />

P: (tiliCi 1951-63, 2:41)<br />

19.1.6 seria<br />

Tu miTiTebuli wigni aris formaluri seriis nawili, ar gevalebaT,<br />

daurToT informacia seriis Sesaxeb, magram SegiZliaT amis Taobaze<br />

garkveuli an sruli informaciis darTva, raTa daexmaroT mkiTxvelebs<br />

wyaros adgilmdebareobis an misi saimedoobis dadgenaSi. CasviT es<br />

informacia saTauris (da Tu aseTi arsebobs, gamocemis da <strong>to</strong>mis Sesaxeb<br />

informaciis) Semdeg da publikaciaze monacemebiswin.<br />

344


yvelaze sasargeblo informacias seriis Sesaxeb Seicavs misi<br />

saTauri. warmoadgineT igi swori SriftiT (ix.22.3.1). Tu seriis <strong>to</strong>mebi<br />

danomrilia, SegiZliaT daurToT miTiTebuli naSromis nomeri seriis<br />

saTauris Semdeg.seriis redaq<strong>to</strong>ris gvari xSirad gamo<strong>to</strong>vebulia, magram<br />

SegiZliaT misi miTiTeba seriis saTauris Semdeg.<br />

R: markmeni, Carlzi v. 1991. is<strong>to</strong>riamdeli Cikago: Tanamedrove didi qalaqis<br />

raionis is<strong>to</strong>riamdeli arqeologia. ilinoisis arqeologiuri<br />

gamokvlevebi 7. springfildi: ilinoisis is<strong>to</strong>riis dacvis saagen<strong>to</strong>.<br />

aizenbergi, nensi. 1998. seqsi da moqalaqeobrioba omamdel amerikaSi. sqesi<br />

da amerikuli kultura, gamomc. linda k. qerberi da nel irvin peinteri.<br />

Cepel hili: Crdilo karolinas universitetis gamomcemloba.<br />

zogi danomrili seria imdeni xania arsebobs, rom danomvra Tavidan<br />

iwyeba. axali seriis wignebi miTiTebulia ax. ser. (axali seriebi), me-2<br />

ser. (me-2 seriebi)an sxva msgavsi aRniSvniT, romelic, rogorc wesi,<br />

gamoyofilia mZimeebiT, seriis nomris win. Zveli seriis wignebis<br />

identificireba xdeba aRniSvniT Zv. Ser (Zveli seriebi), pir. ser. (pirveli<br />

seria)da a.S.<br />

R: boqseri, Carlzi r., gamomc. 1953. samxreTi CineTi meTeqvsmete saukuneSi.<br />

hakluit sazogadoebis publikaciebi, me-2 ser., 106. londoni.<br />

palmatari, elen k., 1950. maraJos kunZulis keramika, brazilia. amerikis<br />

filosofiuri sazogadoebis Sromebi, ax. ser.,39, naw. 3. filadelfia.<br />

19.1.7 monacemebi gamocemaze<br />

monacemebigamocemaze,Cveulebriv, Seicavs or elements: gamocemis adgils<br />

(qalaqs) da gamomcemlis saxelwodebas. (gamocemis mesame monacemi –<br />

TariRi – miTiTebis am stilSi irTveba, rogorc calke elementi, av<strong>to</strong>ris<br />

saxelis da gvaris Semdeg; ix.19.1.2.)<br />

R: daiamondi, jaredi. 1997. qvemexebi, baqteriebi da foladi: adamianuri<br />

sazogadoebebis bed-iRbali. niu iorki: v. v. nor<strong>to</strong>ni da kompania.<br />

wignebs, romlebic gamoqveynda meoce saukunemde an romelTa Sesaxebac<br />

informacia sakuTriv naSromSiar Cndeba, SesaZloa, ar hqondes<br />

zemoaRniSnuli monacemebi publikaciaze.<br />

R: lemi, Carlzi. 1823. elias eseebi.<br />

345


gamoqveynebis adgili. gamoqveynebis adgili aris qalaqi, sadac<br />

mdebareobs gamomcemlis mTavari redaqciebi; igi Cveulebrivad Tavsdeba<br />

satitulo furcelze, zogjer ki saav<strong>to</strong>ro uflebis Semcvel gverdze. iq,<br />

sadac ori an meti qalaqia miTiTebuli (magaliTad, `Cikago da londoni~),<br />

miuTiTeT mxolod pirveli qalaqi.<br />

los anJelesi: j. pol geti trastis publikaciebi<br />

niu iorki: kolumbiis universitetis gamomcemloba<br />

mkiTxvelma SesaZloa, ar icodes gamocemis qalaqi an aerios imave<br />

saxelis matarebel sxva qalaqSi, ami<strong>to</strong>mdaumateT mas (Statis) (ix. 24.3.1),<br />

provinciis an (saWiroebis SemTxvevaSi) qveynis abreviatura. rodesac<br />

gamomcemlis saxelwodeba Seicavs Statis (qveynis) saxels, aRar aris<br />

saWiro Statis (qveynis) abreviaturis darTva.<br />

CeSiri, koneqtikuti: grafiks presi<br />

harmondsvorTi, gaerTianebuli samefo: pengvin buqs<br />

kembriji, masaCusetsi: masaCusetsis teqnologiuri institutis<br />

gamomcemloba<br />

Capel hili: CrdiloeT karolinas universitetis gamomcemloba<br />

gamoiyeneT ucxo qveynebis qalaqebis Tanamedrove,<br />

farTodxmarebulisaxelebi.<br />

vaSing<strong>to</strong>ni da ara uoSing<strong>to</strong>ni pekini da ara beijini<br />

Tu gamoqveynebis adgili ar aris cnobili, SegiZliaT ixmaroT<br />

abreviatura ucn. (ucnobi)gamomcemlis saxelwodebis win.Tu iciT adgili,<br />

magram ar xarT darwmunebuli sizusteSi, CasviT frCxilebSi kiTxvis<br />

niSniT.<br />

ucn.: vindzori..<br />

[leik blafi, ilinoisi?): vlieti da edvardsi<br />

gamomcemlis saxelwodeba. yoveli wignisTvis miuTiTeT gamomcemlis<br />

saxelwodeba, zustad ise, rogorc mocemulia satitulo furcelze,<br />

maSinac, rodesac TqvenTvis cnobilia, rom saxelwodeba mas Semdeg<br />

Seicvala an Tqvens bibliografiaSi mocemul wignebSisxvadasxvagvarad<br />

ibeWdeba.<br />

arkur breisi da veldi<br />

arkur breisi iovanoviCi<br />

346


arkur, breisi<br />

ucxo qveynebis gamomcemlebis SemTxvevaSi, nu gadaTargmniT an<br />

SeamoklebT gamomcemlis saxelwodebis nebismier nawils. Tu gamomcemeli<br />

ucnobia,<br />

TariRi.<br />

daurTeT mxolod gamoqveynebis adgili (Tu cnobilia) da<br />

19.1.8 gverdebis nomrebi da adgilmdebareobis dasadgeni sxva informacia<br />

gverdebis nomrebi da is sxva informacia, romelic gamoiyeneba<br />

miTiTebuli amonaridis an elementis adgilmdebareobis dasadgenad,<br />

Cveulebriv, gvxvdeba teqs<strong>to</strong>briv miTiTebebSi da ara bibliografiaSi.<br />

nomrebis diapazonis saCveneblad saWiro saxelmZRvanelo<br />

miTiTebebi ixileT 23.2.4.<br />

gverdi, Tavi da gamyofi nomrebi. teqs<strong>to</strong>briv miTiTebebSi gverdebis<br />

nomrebi, rogorc wesi, wignis miTiTebis bolo elementia. nu daurTavT<br />

sityvas gverdian abreviaturebs gv. an gv.-ebi;ixmareT arabuli cifrebi,<br />

garda originalSi romauli cifrebiT danomrili gverdebisa.<br />

P: (rouzi 1992, 145-46)<br />

(keigani1994, xxii-xxiv)<br />

zogjer miTiTeba Seexeba mTlian Tavs (SemoklebiT T.), nawils<br />

(naw.),wigns (w.)an seqcias (seq.) gverdebis nomrebis diapazonis sanacvlod.<br />

P: (mileri 1996, naw. 2)<br />

sepecialuri tipis loka<strong>to</strong>rebi. wignis zogierT nawils aqvs<br />

specialuri tipis loka<strong>to</strong>rebi, romlebic gamoiyeneba miTiTebebSi.<br />

• SeniSvnebis nomrebi. SeniSvnebis miTiTebisTvis gamoiyeneT abreviatura<br />

Sen. (SeniSvna), mravlobiTSi Sen.-ebi.Tu miTiTebuli SeniSvna aris<br />

erTaderTi sqolio Tavis gverdze an daunomravi sqolio, daumateT<br />

Sen.gverdis nomris Semdeg (Sualeduri intervalis an punqtuaciis gareSe).<br />

Tu miTiTebuli SeniSvnis gverdze sxva SeniSvnebic aris, miuTiTeT<br />

gverdis nomeri da Semdeg Sen.an (Tu TanmimdevrobiT miTiTebulia ori an<br />

meti SeniSvna) - Sen.-ebida SeniSvnis nomeri (nomrebi).<br />

P: (graf<strong>to</strong>ni 1997, 72 Sen.)<br />

(bolingeri 1980, 192 Sen.23, 192Sen.30, 199Sen.14, 201Sen.-ebi16-17)<br />

• ilustraciebisa da cxrilebis nomrebi. ixmareT<br />

abreviaturanax.naxatisTvis, magram srulad dawereT cxrili,ruka,dafada<br />

sxva tipis ilustraciebis dasaxelebebi.miuTiTeT gverdis nomeri<br />

ilustraciis nomris win.<br />

347


P: (sobeli 1993, 87, cxrili 5.3)<br />

• striqonebis nomrebi. striqonebis nomrebiT identificirebuli poeturi<br />

da sxva naSromebisTvis morideT abreviaturebisstr.(striqoni)da str.ebigamoyenebas;<br />

isini Zalze advilad SeiZleba agverios cifrebSi 1 da 11.<br />

ixmareT str. an str-ebi, an ixmareT mxolod cifrebi iq, sadac naTlad<br />

aRniSneT, rom mxedvelobaSi gaqvT striqonebi.<br />

P: (neSi 1945, striqonebi 1-4)<br />

• Tabaxis, furclebisa da formatebis nomrebi. zogierT wigns, romelic<br />

daibeWda 1800 wlamde, ara aqvs gverdebis nomrebi da dayofilia<br />

Tabaxebad, Semdeg furclebadan formatebad.yovel maTgans aqvs wina mxare<br />

(rec<strong>to</strong> an r) da ukana mxare (verso an v). am naSromebis loka<strong>to</strong>rebi unda<br />

Sedgebodes Sesabamisi cifrebisa da identifika<strong>to</strong>rebis jaWvisgan,<br />

intervalebis an daxrili SriftiT dawerili niSnebis gareSe: magaliTad,<br />

G6v, 176r, 232r-v.<br />

URL-ebi, mudmivi wyaros identifika<strong>to</strong>rebi, Sesvlis TariRebi da<br />

aRwerilobiTi maCveneblebi. internetSi gamoqveynebuli wigns (ix.19.10)<br />

URL-i daurTeT mxolod bibliografiis muxlSi. yoveli URL-i iwyeba im<br />

pro<strong>to</strong>kolis nusxuri asoebiT Sedgenili abreviaturiT, romelic<br />

gamoiyeneba mkiTxvelebisTvis eleqtronuli masalis misawodeblad,<br />

yvelaze xSirad http da ftp. am abreviaturas mudmivad mosdevs ori wertili<br />

da ori daxrili xazi, ris Semdegac modis gamomcemlis domeinuri<br />

saxeli, romelsac mosdevs resursis misamarTi. domenuri saxelis<br />

momdevno komponentebi gancalkevebulia misgan da erTmaneTisgan erTi<br />

daxrili xaziT.<br />

http://www.jsri.msu.edu/museum/pubs/MexAmHist/chapter14.html#six<br />

mTavruli asoebis dasma URL-is Sida komponentebSi xdeba zustad<br />

ise, rogorc isini warmogvidgeba ekranze. Tu URL-s `damasrulebeli<br />

daxrili xazi~ aqvs boloSi, CarTeT igi. Tu CasvamT URL-s<br />

frCxilebSi,sasurvelia, rom URL-i ar dairRves striqonis bolos, magram<br />

Tu amis gakeTebasaWiroa, ixileT 20.4.2 saxelmZRvanelo miTiTebebis<br />

mosapoveblad.<br />

zog internet wyaros URL-ebis garda sxva mudmivi<br />

identifika<strong>to</strong>rebic aqvs. Tu wyaro iyenebs cifruli obieqtis<br />

348


identifika<strong>to</strong>rebsan msgavs sistemas, daurTeT informacia, romlis<br />

Sedareba SesaZlebeli iqneba Tqvens miTiTebaSi arsebul URL-Tan.<br />

doi: 10. 1006/jeth.2000.2694<br />

nebismieri internet wyaros miTiTebisas daurTeT am wyaroSi<br />

ukanasknelad Sesvlis TariRi, Tu ise moxda, rom mas Semdeg Sinaarsi<br />

Seicvala an amoRebulia internetidan (ix.15.4.1). SeRwevis TariRi CasviT<br />

frCxilebSi URL-is an mudmivi identifika<strong>to</strong>ris Semdeg.<br />

(boloSesvlis TariRi: 17 maisi, 2006)<br />

internetSi gamoqveynebuli wignebi SeiZleba, ar Seicavdes<br />

gverdebis nomrebs, romlebic gvexmarebateqs<strong>to</strong>briv miTiTebebSi naCvenebi<br />

amonaridis adgilmdebareobis identificirebaSi. aseT SemTxvevaSi,<br />

SegiZliaT,URL-is da SesvlisTariRis win dauma<strong>to</strong>T aRwerilobiTi<br />

maCvenebeli,rogoricaa, magaliTad, wina qvesaTauri (ix., magaliTad,<br />

19.1.10). aucilebeli ar aris amgvari maCveneblis CarTva bibliografiis<br />

muxlSi.<br />

19.1.9 Tavebi da wignis sxva dasaTaurebuli nawilebi<br />

umetes SemTxvevaSi,unda miuTiToT nebismieri im wignis mTavari saTauri,<br />

romelSic SemoTavazebulia calkeuli, uwyveti argumenti an Txroba,<br />

maSinac, roca Tqven, faq<strong>to</strong>brivad,mis mxolod erT romelime<br />

nawilsiyenebT. Tu xelmZRvanelobT im wignis mxolod erTi nawiliT,<br />

romelic warmoadgens erTi an ramdenime av<strong>to</strong>ris mier sxvadasxva Temaze<br />

dawerili damoukidebeli naSromebis krebuls, SegiZliaT, miuTiToT<br />

mxolod is erTi Tavi an nawili, romelic yvelaze metad Seesabameba<br />

Tqvens gamokvlevas. amiTdaexmarebiT mkiTxvels,dainaxos, ramdenad<br />

miesadageba wyaro Tqvens proeqts.<br />

R: demosi, joni. 2001. realuri cxovrebis is<strong>to</strong>riebi da sxva mokle<br />

moTxrobebi (novelebi): uolas stegneris `saukuno gansvenebis angelozis~<br />

xelaxali ganxilva. gamocemaSi romanis is<strong>to</strong>ria: is<strong>to</strong>rikosebi da<br />

romanistebi upirispirdebian amerikis warsuls (da erTmaneTs), gamomc.<br />

mark k. karnesi, 132-45. niu iorki: saimoni da Susteri<br />

P: (demos 2001, 137)<br />

nacvlad Semdegisa:<br />

349


R: karnesi, marki k., gamomc. 2001. romanis is<strong>to</strong>ria: is<strong>to</strong>rikosebi da<br />

romanistebi upirispirdebian amerikis warsuls (da erTmaneTs). niu iorki:<br />

saimoni da Susteri.<br />

P: (karnesi 2001, 131)<br />

erTi av<strong>to</strong>ris mier dawerili wignebis nawilebi. Tu miuTiTebT erTi<br />

av<strong>to</strong>ris mier dawerili wignis dasaTaurebul nawils, bibliografiaSi<br />

unda Sevides, pirvel rigSi, am nawilis saTauri, swori SriftiT,<br />

brWyalebis gareSe, Semdeg wertili. aRniSvnis,,wignSi” Semdeg miuTiTeT<br />

wignis saTauri, Semdeg am nawilis gverdebis nomrebi sruli intervaliT.<br />

R: Cestini, joni Carlzi. 2001. neokolonializmi. gamocemaSi sisxlSi da<br />

cecxlSi dabadebulni: laTinuri amerikis mokle is<strong>to</strong>ria, 179-206. niu<br />

iorki: v. v. nor<strong>to</strong>ni da kompania<br />

Tu miuTiTebT nawils saerTo saTauriT, rogoricaa,Sesavali,<br />

winasityvaoba an bolosityvaoba, CasviT es termini wignis saTauris win.<br />

miuTiTeT saerTo saTauri swori SriftiT brWyalebis gareSe da daiwyeT<br />

mTavruli asoTi mxolod pirveli sityva.<br />

Tu es nawili dawerilia sxva da ara wignis ZiriTadi av<strong>to</strong>ris mier,<br />

miuTiTeT misida wignis av<strong>to</strong>ris gvari saTauris Semdeg; teqs<strong>to</strong>briv<br />

miTiTebebSi moxseniebulia mxolod nawilis av<strong>to</strong>ris gvari.<br />

R: krosbi, alfredi v. 2004. wignis ekologiuri imperializmi: evropis<br />

biologiuri eqspansia, 900-1900 axali gamocemiswinasityvaoba. axali gamoc.<br />

niu iorki: kembrijis universitetis gamomcemloba.<br />

kalxuni, kreigi. 2005. wignis mravalkulturuli politika: rasizmi,<br />

eTnikuri kuTvnileba da musulmanebi britaneTSi winasityvaoba, av<strong>to</strong>ri<br />

tarik modudi. mineapolisi: minesotas universitetis gamomcemloba.<br />

P: (kalxuni 2005, xv)<br />

redaqtirebuli krebulebis nawilebi. Tu bibliografiaSi miuTiTebT<br />

redaqtirebuli krebulis nawils, romelic moicavs mravali av<strong>to</strong>ris<br />

naSroms, pirvel rigSi, miuTiTeT nawilis av<strong>to</strong>ri, TariRi da nawilis<br />

saTauri (swori SriftiT, brWyalebis gareSe). Sityvis,,wignSi” Semdeg<br />

miuTiTeT wignis saTauri, redaq<strong>to</strong>ris gvari da am nawilis gverdebis<br />

nomrebi sruli intervaliT. teqs<strong>to</strong>briv miTiTebebSi moixsenieba mxolod<br />

nawilis av<strong>to</strong>ris gvari.<br />

350


R; kari, eni da duglas j. Suurmani. 1996. religia da feminizmi: reformisti<br />

qristianis analizi. gamocemaSi: religia, feminizmi da ojaxi, gamomc. en<br />

qari da meri stiuart van leve, 11-32. luisvili, kentuki: vestminsteris<br />

jon noqsis gamomcemloba.<br />

P: (karida Suurmani 1996, 13-14)<br />

Tu miuTiTebT erTsa da imave redaqtirebul krebulSi Semaval or<br />

an met naSroms, SegiZliaT miiCnioT isini calkeul wyaroebad an, sivrcis<br />

dazogvis mizniT, SegiZliaT, gamoiyenoT Semoklebuli forma.<br />

bibliografiaSisrulad miuTiTeT mTliani wigni da SemoklebiT _ yoveli<br />

individualuri nawili. Amukanasknels daurTeT av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari,<br />

gamoqveynebis TariRi da nawilis sruli saTauri; sityvis,,wignSi” Semdeg<br />

daurTeT wignis redaq<strong>to</strong>ris arasrulisaxeli (mxolod gvari),<br />

gamoqveynebis<br />

intervaliT.<br />

TariRi da am nawilis gverdebis nomrebi sruli<br />

R: engli, poli m., gamomc. 1967. preriebis Stati: STabeWdilebebi<br />

ilinoisidan, 1673-1967, Sedgenili mogzaurebis da sxva damkvirveblebis<br />

mier. Cikago: Cikagos universitetis gamomcemloba.<br />

kitingi, viliami h. 1967. forti dieborni da Cikago. Jurnali engli 1967,<br />

84-87.<br />

lipinkoti, sara klarki. 1967. Cikago. Jurnali engli 1967, 362-70.<br />

am formis gamoyenebis SemTxvevaSi,teqs<strong>to</strong>brivi miTiTebebi unda<br />

exebodes mxolod nawilebs da ara mTlianad wigns.<br />

P: (kitingi 1967, 84), arasworia (engli 1967, 84)<br />

(lipinkoti 1967, 362), arasworia (engli 1967, 362)<br />

anTologiebSi moqceuli naSromebi. miuTiTeT anTologiaSi dabeWdili<br />

mokle moTxroba, poema, leqsi an nakvevi, ese an sxva naSromi iseve,<br />

rogorc miuTiTebdiT mravali av<strong>to</strong>ris mier redaqtirebul krebulSi<br />

Semaval naSroms. anTologiebSi gamoqveynebuli umetesi naSromebis<br />

saTaurebi dawereT swori SriftiT. Gamonaklisiaamonaridis saTaurididi<br />

moculobis poemidan an prozauli nawarmoebidan, romelic unda<br />

daiweros daxrili SriftiT (ix.22.3.2).<br />

351


R: alende, izabeli. 1997. sulebs surdaT. laTinur-amerikuli eseebis<br />

oqsfordis wignSi, gamomc. ilan stavansi, 461-67. niu iorki: oqsfordis<br />

universitetis gamomcemloba.<br />

viglsvorTi, maikli, 2003. amonaridi bedisweris dRidan. gamocemaSi<br />

amerikuli poeziis axali anTologia: tradiciebi da revoluciebi,<br />

sawyisebi daTariRebuli 1900 wliT, gamomc. stiven guld aqselrodi,<br />

kamil romeni da Tomas travisano,68-74. niu bransuiki, niu jersi:<br />

ratjersis universitetis gamomcemloba.<br />

P: (alende 1997, 463-64)<br />

(viglsvorTi 2003, 68)<br />

Tu nawarmoebis originaluri gamocemis TariRi mniSvnelovania<br />

Tqveni naSromis konteqstidan gamomdinare, daurTeT igi frCxilebSi<br />

anTologiis gamoqveynebis TariRis win rogorc bibliografiaSi,<br />

ise,teqs<strong>to</strong>briv miTiTebebSi.<br />

R: viglsvorTi, maikli. [1662] 2003. amonaridi ... dan<br />

P: (viglsvorTi [1662] 2003, 68)<br />

19.1.10onlain da sxva eleqtronuli wignebi<br />

onlain wignebis SemTxvevaSi, ixelmZRvaneleT nabeWdi wignebisTvis<br />

gaTvaliswinebuli saxelmZRvanelo miTiTebebiT. garda Cveulebrivi<br />

elementebisa, daurTeT URL-i da Tqvens mier masalis bibliografiaSi<br />

Setanis TariRi (ix, 15.4.1, 19.1.8). gaiTvaliswineT, rom mxolod URL-i<br />

sakmarisi ar aris; unda warmoadginoT gamoqveynebasTan dakavSirebuli<br />

yvela faqti, ramdenadac SesaZlebeli iqneba maTi dadgena, raTa<br />

mkiTxvels SeeZlos wyaros migneba im SemTxvevaSi, Tu Seicvleba URL-i.<br />

Tu ar aris gverdebis nomrebi, miTiTebuli amonaridis adgilmdebareobis<br />

identificireba SegiZliaT teqs<strong>to</strong>briv miTiTebebSi aRwerilobiTi<br />

maCveneblis damatebiT (rogoricaa wina qvesaTauri) sityvisqveSSemdeg.<br />

R: samora, juliani da patricia v<strong>and</strong>el saimoni. 2000. meqsikel-amerikeli<br />

xalxis is<strong>to</strong>ria. gadaxed. gamoc. ist lansingi, miCigani: julian samoras<br />

kvleviTi instituti, miCiganis Statis<br />

universiteti.http://www.jsri.msu.edu/museum/pubs/MexAmHist/chapter14.html#six<br />

(bolos Sesvlis TariRi: 2005 wlis 19 dekemberi).<br />

P: (samora da v<strong>and</strong>el saimoni 2000, gamocemaSi `samoqalaqo omi meqsikaSi~)<br />

352


an<br />

(samora da v<strong>and</strong>el saimoni 2000)<br />

rodesacmiuTiTebT sxva eleqtronul formatebSi gamocemul iseT<br />

wignebs, romlebic xelmisawvdomia CamosatvirTad wignebis gamyidvelisgan<br />

an biblioTekidan, miuTiTeT formati (CD-ROM, maikrosoftis el-wignebis<br />

wamkiTxveli).<br />

R: davenporti, Tomasi jon beki, 2001. sasignalo ekonomika: biznesSi fulis<br />

mimoqcevis axali saSualebebis gageba (biznesis axali gavrcobilobis<br />

gageba) kembriji, masaCusetsi: harvardis biznesis skolis gamomcemloba.<br />

programis TK3 rideris eleqtronuli wigni.<br />

helmani, heli. 2004. didi SinabrZolebi teqnologiaSi: aTi dava yvelaze<br />

gacxovelebuli davebidan.niu iorki: jon uaili. eleqtronuli wigni.<br />

19.2 samecniero Jurnalebis statiebi<br />

perioduli gamocemebis umravlesoba, riTacixelmZRvanelebT naSromis<br />

momzadebisas, klasificirdeba rogorc Jurnalebi - samecniero an<br />

profesiuli perioduli gamocemebi, romlebic xelmisawvdomia, upirveles<br />

yovlisa, akademiur biblioTekebSi da gamoweriT. Jurnalebi xSirad,Tumca,<br />

ara yovelTvis (mag.:Signs),saTaurebSi Seicavs sityvas,,Jurnali”<br />

(Tanamedrove is<strong>to</strong>riis Jurnali).popularuliJurnalebi, rogorc wesi, ar<br />

aris samecniero gamocemebi; isini ufro xelmisawvdomia mkiTxvelebisTvis,<br />

vidre samecniero Jurnalebi rogorc Sinaarsobrivi TvalsazrisiT, ise<br />

maTi akademiuri garemos farglebs gareT gavrcelebis gamo. es<br />

gansxvaveba mniSvnelovania, vinaidan samecniero Jurnalebis statiebisa da<br />

masebze gaTvlili popularuli Jurnalebis statiebis miTiTeba<br />

sxvadasxvanairad xdeba. Tu ara xarT darwmunebuli, ra periodul<br />

gamocemasTan gaqvT saqme _ samecniero Tu masobriv-popularul<br />

JurnalTan - naxeT, xom ar Seicavs Jurnalis statiebi miTiTebebs; Tu<br />

pasuxi dadebiTia, miiCnieT igi samecnierod.<br />

353


19.2.1 av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari<br />

miuTiTeT av<strong>to</strong>rebis saxeli da gvari zustad ise, rogorc esstatiebis<br />

saTaurebSia gakeTebuli. ixelmZRvaneleT19.1.1-Si mocemuli wignebis<br />

av<strong>to</strong>rebisTvis gankuTvnili saxelmZRvanelo miTiTebebiT.<br />

19.2.2 gamoqveynebis TariRi<br />

samecniero Jurnalisstatiis gamoqveynebis ZiriTadi TariRi mxolod<br />

welia. bibliografiis muxlSi gamoyaviT is, rogorc misi sakuTari<br />

elementi, xolo av<strong>to</strong>ris saxelis da gvaris Semdeg dasviT wertili.<br />

teqs<strong>to</strong>briv miTiTebebSi dasviT igi av<strong>to</strong>ris gvaris Semdeg Sualeduli<br />

punqtuaciis gareSe.<br />

R: bernsi, sara. 2005. mxatvris sxeulis SekveTa: Tomas ikinsis mier<br />

av<strong>to</strong>portretebis Seqmnis mcdelobebi. amerikuli xelovneba. 19, # 1<br />

(gazafxuli): 82-107.<br />

jenkinsi, j. kreigi, devid jekobsi da joun anioni. 2003. politikuri<br />

SesaZleblobebi da afrikul-amerikuli protesti, 1948-1997. amerikis<br />

sociologiuri Jurnali109, #. 2 (seqtemberi): 277-303.<br />

P: (bernsi 2005, 95)<br />

(jenkinsi, jekobsi, daanioni2003, 298-99)<br />

miaqcieT yuradReba, rom damatebiTi informacia TariRis<br />

Sesaxeb,SesaZlebelia, mogvianebiT gamoCndes frCxilebSi bibliografiis<br />

muxlSi, <strong>to</strong>mis nomris Semdeg (an gamoSvebis nomris Semdeg, Tu iqneba; ix.<br />

19.2.5)<br />

Tu statia miRebulia gamosaqveyneblad, magram jer ar<br />

gamoqveynebula, ixmareT fraza(gamova axlo momavalSi) TariRis (da<br />

gverdebis nomrebis) sanacvlod. gaugebrobis Tavidan asacileblad, am<br />

tipis teqs<strong>to</strong>briv miTiTebebSi dasviT mZime av<strong>to</strong>ris gvaris Semdeg.<br />

nebismieri statia, romelic jer ar aris miRebuli gamosacemad, CaTvaleT<br />

gamouqveynebel xelnawerad (ix. 19.6).<br />

R: av<strong>to</strong>ri, margaret m. gamova axlo momavalSi. statiis saTauri. Jurnalis<br />

saxelwodeba 98.<br />

P: (av<strong>to</strong>ri, gamodis axlo momavalSi)<br />

354


19.2.3 statiis saTauri<br />

CamoTvaleT statiis sruli saTaurebi da qvesaTaurebi.gamoiyeneT swori<br />

Srifti, gamoyaviT saTauri qvesaTaurisgan ori wertiliT da nu ixmarT<br />

brWyalebs. dasviT mTavruli asoebi winadadebis stilis dacviT (ix. 22.3.1).<br />

R: grini, nensi l. 2005. gamosvlis politika: imigraciis paradigmis mkveTri<br />

Secvla. Tanamedrove is<strong>to</strong>riis Jurnali77 (ivnisi): 263-89.<br />

iseTi terminebi, rogoricaa saxeobebis saxelwodebebi da wignebis<br />

saTaurebi, romlebic, rogorc wesi, daxrili SriftiT iwereba teqstSi,<br />

kvlav daxrili SriftiT daiwereba statiis saTaurSi; terminebi,<br />

romlebic, Cveulebriv, citirebulia teqstSi, kvlav rCeba ormag<br />

brWyalebSi. nu dasvamT mZimes an wertils statiis im saTauris an<br />

qvesaTauris Semdeg, romelic sruldeba kiTxvis an Zaxilis niSniT.<br />

R: liuisi, judiTi. 1998. `ubedurebaa didgvarovan m<strong>and</strong>ilosnad yofna~:<br />

dedaTa sikvdilianoba britaneTis aris<strong>to</strong>kratiaSi, 1558-1959. britanuli<br />

gamokvlevebis Jurnali 37:26-40.<br />

lofteni, piteri.eqo (gamoxmaurebebi) kalambursa da maxvilgonierebas<br />

(farikaobas) Soris halmetSi.aelianuri kvlevebi. 2:12-29.<br />

viliamsoni, jorji s. ram mokla avgust fon kocebu? saTnoebis cdunebebi<br />

da germanuli nacionalizmis politikuri Teologia, 1789-1819.<br />

Tanamedrove is<strong>to</strong>riis Jurnali 72 (dekemberi): 890-943.<br />

ucxoenovan saTaurebSi mTavruli asoebis gamoyeneba saWiroa<br />

konkretuli enis tradiciebis Sesabamisad ,,winadadebis stilis” dacviT.<br />

nu daurTavT Targmans, CasviT igi frCxilebSi, brWyalebis gareSe.<br />

R: Bouchard, Gérard. 1979. Un essair d’anthropologie régionale: L’his<strong>to</strong>ire sociale du Saguenay aux<br />

XIXe et XXe siècles. Annales: Économies, sociètés, civilisations 34 (ianvari): 118-34.<br />

(franguli)<br />

Kern, W. 1938.Waar verzamelde Pigafetta zijn Maleise woorden? [sad Seagrova pigaferam<br />

misi malaziuri sityvebi?] Tijdschrift voor indische taal-, l<strong>and</strong>- en volkenkunde 78:271-<br />

73. (hol<strong>and</strong>iuri?)<br />

19.2.4 samecniero Jurnalis saxelwodeba<br />

statiis saTauris Semdeg miuTiTeT Jurnalis saTauri daxrili SriftiT,<br />

,,saTauris stilSi” (ix. 22.3.1). miuTiTeT saTauri zustad ise, rogorc<br />

Jurnalis satitulo furcelze an Sinaarsis Tavzea; nu ixmarT<br />

355


abreviaturebs.Tu oficialuri saTauri aris abreviatura, nu gaSifravT<br />

mas.ucxoenovani JurnalebisTvis mTavruli asoebi SegiZliaT dasvaT<br />

rogorc saTauris, aseve, winadadebis stilSi.Tumca, unda da<strong>to</strong>voT yvela<br />

sawyisi artikli (Der Spiegel).<br />

19.2.5 informacia gamocemis Sesaxeb<br />

garda publikaciis TariRisa, bibliografiis muxlebis umravlesoba<br />

Seicavs <strong>to</strong>mis nomers da gamocemis nomers. mkiTxvelebs SeiZleba, ar<br />

dasWirdeT yvela es elementi statiis mosaZebnad, magram yvela maTganis<br />

miTiTebiT Tavidan vicilebT erT-erT maTganSi Secdomis gaparvis<br />

SesaZleblobas.<br />

<strong>to</strong>mis nomeri mosdevs Jurnalis saTaurs Sualeduri sasveni niSnis<br />

gareSe da ar iwereba daxrili SriftiT. ixmareT arabuli cifrebi<br />

maSinac, roca Tavad Jurnali iyenebs romaul cifrebs. gamocemis nomris<br />

arsebobis SemTxvevaSi, igi mosdevs <strong>to</strong>mis nomers, gamoyofilia mZimiT da<br />

mas win uswrebs nom. Tu garda gamoqveynebis wlisa, TariRTan<br />

dakavSirebiT nebismieri sxva damatebiTi informacia gaqvT (ix.19.2.2),<br />

daurTeT igi frCxilebSi <strong>to</strong>mis da gamocemis nomrebis Semdeg.am<br />

informaciasTan dakavSirebiT ixelmZRvaneleT Jurnalis wesebiT;<br />

informaciam SeiZleba, moicvas weliwadis dro, Tve an zusti dRe. daiwyeT<br />

JurnalebSi miTiTebuli weliwadis droebis saxelebi mTavruli asoTi,<br />

miuxedavad imisa, rom isini teqstSi ar weria mTavruliT.<br />

R: mekai, kris<strong>to</strong>feri, s. 1999. laqtanciusi da diokletianes taxtis memkvidre.<br />

klasikuri filologia 94, # 2:198-209.<br />

kumar, rahuli. 2003. gonivruli safuZvlebi kontraqtualistur moralur<br />

argumentSi.eTika 114 (oq<strong>to</strong>mberi): 6-37.<br />

rodesac Jurnali iyenebs mxolod gamocemebis nomrebs <strong>to</strong>mebis<br />

nomrebis gareSe, Jurnalis saTaurs mosdevs mZime.<br />

R: biti, j. m. 1974. danaSaulis xasiaTi (suraTi, modeli, sqema) inglisSi,<br />

1660-1800. warsuli da awmyo, # 62:47-95.<br />

19.2.6 gverdebis nomrebi da adgilis dasadgeni sxva informacia<br />

bibliografiis muxlebSi miuTiTeT statiis gverdebis nomrebi sruli<br />

intervaliT (ix.23.2.4). tradiciisamebr, bibliografiebSi Jurnalis<br />

statiebis gverdebis nomrebi mosdevs or wertils da ara mZimes. rodesac<br />

356


frCxilebSi moqceuli damatebiTi informacia TariRze uSualod win<br />

uswrebs or wertils, da<strong>to</strong>veT intervali ori wertilis Semdeg; rodesac<br />

<strong>to</strong>mis an gamocemis nomeri uSualod win uswrebs or wertils, nu<br />

da<strong>to</strong>vebT intervals ori wertilis Semdeg.<br />

R: hiCkoki, timi. 2005. maTxovroba meTvramete saukunis londonis quCebSi.<br />

Jurnali britanuli gamokvlevebi 44, # 3 (ivlisi): 478-98.<br />

gouldi, ana groZinsi. 1998. simarTlis marcvlebi: purisa da mowyalebis<br />

cvalebadi ierarqiebi sam rajastanul zRaparSi. gamocema religiebis<br />

is<strong>to</strong>ria 38, # 2:150-71.<br />

Tu teqs<strong>to</strong>briv miTiTebebSi miuTiTebT konkretul nawyvets,<br />

daurTeT mxolod miTiTebuli konkretuli gverdi (gverdebi),<br />

romelsac(romlebsac) win uswrebs mZime (da ara ori wertili).<br />

P: (hiCkoki 2005, 478)<br />

(gouldi 1998, 152-53)<br />

internetSi gamoqveynebuli Jurnalis statiebis miTiTebisas,<br />

daurTeT gverdebis nomrebi (aseTis arsebobis SemTxvevaSi) da URL-i (an<br />

mudmivi identifika<strong>to</strong>ri)da, aseve, statiis mopovebis TariRi. detalebis<br />

da magaliTebis gasacnobad, ixileT 19.2.8. URL-ebSi punqtuacis gamoyenebis<br />

zogadi principebis gasacnobad, ixileT 19.1.8.<br />

19.2.7 specialuri gamocemebi da damatebebi<br />

specialuri gamocema aris erTi Temisadmi miZRvnili Jurnalis gamocema.<br />

igi atarebs <strong>to</strong>mis da gamocemis Cveulebriv nomrebs. Tu specialur<br />

gamocemas aqvs sakuTari saTauri da hyavs redaq<strong>to</strong>ri, daurTeT orive<br />

bibliografiis muxls.saTauri mocemulia swori SriftiT da Casmulia<br />

brWyalebSi. teqs<strong>to</strong>briv miTiTebebSi daurTeT mxolod miTiTebuli<br />

nawilis av<strong>to</strong>ri.<br />

R: jounsi, meTiu l. dekartis geometria, rogorc sulieri varjiSi<br />

(swavleba, momzadeba) 2001. naSromSi `sagnebi~, gamomc. bil brauni.<br />

specialuri gamocema, kritikuli Ziebebis Jurnali28, # 1 (Semodgoma): 40-71.<br />

P: (jounsi 2001, 43-44)<br />

Tu gesaWiroebaT mTlianad gamocemis miTiTeba, gamo<strong>to</strong>veT<br />

statiasTan dakavSirebuli informacia.<br />

357


R: brauni, bili, gamoc. 2001. `sagnebi~. specialuri gamoSveba, kritikuli<br />

Ziebebis Jurnali28, # 1 (Semodgoma).<br />

Jurnalis damatebas,aseve, SeiZleba,hqondes sakuTari saTauri da<br />

hyavdes av<strong>to</strong>ri an redaq<strong>to</strong>ri. specialuri gamocemisgan gansxvavebiT, igi<br />

Jurnalis Cveulebrivi gamocemebisgancalke inomreba; xSirad misi<br />

gverdebis nomrebis nawilia aso S. dasviT mZime <strong>to</strong>mis nomersa da<br />

damatebis nomers Soris.<br />

R: iklendi, ivari, jeims j. hekmani da larsi neSeimi. 2004. hedonisturi<br />

modelebis gamovlena da Sefaseba. statiaSi `gamokvlevebi Servin rozenis<br />

pativsacemad~, politikuri ekonomikis Jurnali112, S1 (Tebervali): S60-S109.<br />

19.2.8 internetSi gamoqveynebuli statiebi<br />

onlain JurnalebTan dakavSirebiT ixelmZRvaneleT beWdviTi Jurnalebis<br />

statiebisTvis gankuTvnili saxelmZRvanelo miTiTebebiT. garda amisa,<br />

daurTeT URL-i da Tqvens bibliografiaSi Seyvanili masalis mopovebis<br />

TariRi (ix. 15.4.1). gaiTvaliswineT, rom mxolod URL-i ar aris sakmarisi;<br />

Tqven unda miuTiToT publikaciis yvela faqti, ramdenadac SesaZlebelia<br />

maTi dadgena, raTa mkiTxvels SeeZlos wyaros moZieba URL-is Secvlis<br />

SemTxvevaSic. onlain JurnalebSi ganTavsebul statiebSi SeiZleba, ar<br />

moipovebodes gverdebis nomrebi, gansakuTrebiT, Tu isini ar qveyndeba<br />

beWdviTi Jurnalebis paralelurad. Tu gverdebis nomrebi ararsebobs,<br />

teqs<strong>to</strong>briv miTiTebebSi mocemuli nawyvetis adgilis identificireba<br />

SegiZliaT aRwerilobiTi maCveneblis (rogoricaa wina qvesaTauri)<br />

damatebiTsityvisqveS Semdeg.<br />

R: uzi, braiani da jaret spairo. 2005. TanamSromloba da Semoqmedeba: patara<br />

samyaros problema. Jurnali American Journal of Sociology 111, #2<br />

(seqtemberi).http://www.journals.uchicago.edu/AJS/journal/issues/v111n2/090090/090090.htm<br />

l (bolos Sesvlis TariRi 2005 wlis 19 dekemberi).<br />

P: (uzi da spairo 2005, saTauris `milgremis patara samyaros Teoria~ qveS)<br />

an<br />

(uzi da spairo 2005)<br />

statiebis onlain monacemTa bazebi, rogorc wesi, Seicavs<br />

miTiTebebisTvis saWiro yvela elementis CamonaTvals. daurTeT<br />

358


miTiTebuli stabiluri URL-i, romelic, aseve, axdens im monacemTa bazis<br />

identificirebas, romliTac Tqven ixelmZRvaneleT statiis miTiTebisas.<br />

R: Sapiro, lorensi a. 2000. mravaljeradi realizaciebi. filosofiis<br />

Jurnali 97, # 12 (dekemberi): 635-54. http://links,js<strong>to</strong>r.org/sici?sici=0022-<br />

362X%28200012%2997%3A12%3C635%3AMR%3E2.0.CO%3B2-Q(bolo Sesvlis<br />

TariRi 27, 2006).<br />

P: (Sapiro 2000, 642)<br />

19.3 popularuli Jurnalebis statiebi<br />

samecniero Jurnalebis miTiTebisTvis saWiro yvela saxelmZRvanelo<br />

miTiTeba (ix.19.2) Tanabrad vrceldeba popularul Jurnalebze. dawereT<br />

statiebis saTaurebi swori SriftiT, brWyalebis gareSe da mTavruli<br />

asoebis dasmiT winadadebis stilSi; dawereT Jurnalis saTaurebi<br />

daxrili SriftiT, xolo mTavruli asoebi dasviT saTauris stilSi<br />

(ix.22.3.1).<br />

umetes SemTxvevaSi, miuTiTeT mxolod yovelkvireuli an<br />

yovelTviuri Jurnalebis TariRi, miuxedavad imisa, rom isini<br />

danomrilia<strong>to</strong>mebisa da gamocemebis mixedviT. bibliografiis muxlebSi<br />

daurTeT weli Tavis Cveul adgilze, xolo nebismieri damatebiTi<br />

informacia TariRTan dakavSirebiT (rogoricaa Tve an zusti dRe) –<br />

Jurnalis saTauris Semdeg, Tumca ara frCxilebSi. Tu teqs<strong>to</strong>briv<br />

miTiTebebSi miuTiTebT konkretul nawyvets, daurTeT misi gverdis<br />

nomeri.bibliografiis muxlSi ki SegiZliaT, gamo<strong>to</strong>voT statiis<br />

gverdebis nomrebi, vinaidan popularuli Jurnalebis statiebi moicavs<br />

mraval gverds, romlebzec ganTavsebulia gareSe masalebi. Tu<br />

bibliografiis muxls daurTavT gverdebis nomrebs, ixmareT mZime ori<br />

wertilis nacvlad, raTa gamoyoT isini gamocemis TariRisgan.<br />

R: Sapiro, marki. 2004. axali Zalaufleba `Zveli evropisTvis~. neiSen, 27<br />

dekemberi.<br />

P: (Sapiro2004, 12-13)<br />

Tu miuTiTebT ganyofilebas an svets, romelic regularulad<br />

gamodis, dausviT mTavruli asoebi saTauris stilSi da nu CasvamT<br />

359


WyalebSi. dasaxelebuli av<strong>to</strong>ris armqone ganyofilebis SemTxvevaSi,<br />

av<strong>to</strong>ris nacvlad, gamoiyeneT Jurnalis saxelwodeba.<br />

R: uolrefi, barbara. 2005. sityvis sasamarTlo, Jurnali atlanTiq<br />

mansli,ivnisi, 128.<br />

niu iorkeri. 2000. yvela cnobili adamiani. 10 aprili.<br />

P: (uolrefi 2005, 128)<br />

(niu iorkeri2000, 15)<br />

popularuli onlain Jurnalebis miTiTebis SemTxvevaSi, ixelmZRvaneleT<br />

popularuli beWdviTi Jurnalebis statiebisTvis gankuTvnili<br />

saxelmZRvanelo miTiTebebiT. garda amisa, daurTeT URL-i da Tqvens<br />

bibliografiaSi Seyvanili masalis mopovebis TariRi (ix. 15.4.1).<br />

gaiTvaliswineT, rom mxolod URL-i sakmarisi ar aris; Tqven<br />

gamoqveynebasTan dakavSirebuli yvela faqtiundawarmoadginoT srulad,<br />

raTa mkiTxvels SeeZlos wyaros moZieba im SemTxvevaSic, Tu Seicvleba<br />

URL-i. popularul onlain JurnalebSi ganTavsebul statiebSi SeiZleba,<br />

ar iyos miTiTebuli gverdebis nomrebi, magram miTiTebuli nawyvetis<br />

adgilis identificireba SegiZliaT teqs<strong>to</strong>briv miTiTebebSi sityvis<br />

qveSSemdegaRwerilobiTi<br />

qvesaTauri)damatebiT.<br />

maCveneblis (rogoricaa wina<br />

R: ferisi, stefani, 2005. `Tavisufleba~: ar aris aRmoCenili arcerTi<br />

dokumenti. onlain Jurnali Salon.com, 16<br />

dekemberi.http://www.salon.com/tech/feature/2005/12/16/censorship/index1.html (bolos<br />

Sesvlis TariRi 2005 wlis 19 dekemberi).<br />

P: (ferisi 2005, saTauris `internets ar gaaCnia mexsiereba CineTSi~ qveS)<br />

an<br />

(ferisi2005)<br />

19.4 sagazeTo statiebi<br />

zogadad, Tqvens bibliografiaSi miuTiTeT yoveldRiurgazeTebSi<br />

gamoqveynebuli statiebi da sxva masala ise, rogorc miuTiTebdiT<br />

popularul JurnalebSi ganTavsebul statiebs (ix.19.3). xelmouwereli<br />

statiis SemTxvevaSi, av<strong>to</strong>ris nacvlad gamoiyeneT gazeTis saxelwodeba.<br />

360


vinaidan gazeTs SeiZleba gaaCndes ramdenime odnav gansxvavebuli<br />

Sinaarsis gamocema, SegiZliaT, daazus<strong>to</strong>T, romeli gamocemiT<br />

ixelmZRvaneleT da dauma<strong>to</strong>T frazebi bolo gamocema, Sua dasavleTis<br />

gamoSvebaan sxva msgavsi identifika<strong>to</strong>ri.<br />

R: kamini, bleri. 2005. riglis Senoba – aSkara RirsSesaniSnaoba. Cikago<br />

tribuni. 1 ivlisi.<br />

miluoki jornal-sentineli. 1998. mowinave. 1 ivnisi.<br />

niu iork Taimsi, erovnuli gamocema.2004. Jak deridas nekrologi. 10<br />

oq<strong>to</strong>mberi.<br />

teqs<strong>to</strong>briv miTiTebebSi gamo<strong>to</strong>veT gverdebis nomrebi, vinaidan<br />

statia SeiZleba, gamoCndes sxvadasxva gverdze an amoRebulic ki iyos<br />

gazeTis sxvadasxva gamoSvebaSi. amasTan, gazeTis saxelwodebaSi<br />

gamo<strong>to</strong>veT gamoSvebis aRweriloba, Tu av<strong>to</strong>ris nacvlad gazeTs uTiTebT.<br />

P: (kamini 2005)<br />

(miluoki jornal-sentineli1998)<br />

(niu iork Taimsi2004)<br />

teqs<strong>to</strong>brivi miTiTebis gamoyenebis nacvlad, SegiZliaT miTiTebis<br />

zogi elementis Tqvens teqstSi Casma. Tumca, bibliografiaSi saWiroa<br />

statiis srulad miTiTeba.<br />

gazeT niu iork taimsSi uzenaes sasamarTloSi mimdinare<br />

gadaadgilebebisadmi miZRvenil statiaSi (2005) grinhausi ganixilavs am<br />

tendenciebs.<br />

an<br />

2005 wlis 30 seqtembers gamoqveynebul statiaSi, gazeTi niu iork taimsi,<br />

linda grinhausi ganixilavsuzenaes sasamarTloSi mimdinare<br />

gadaadgilebebs.<br />

19.4.1 formatTan dakavSirebuli gansakuTrebuli sakiTxebi<br />

amerikuli gazeTebis miTiTebisas, saxelwodebaSi gamo<strong>to</strong>veT sawyisi<br />

artikli The. Tu gazeTis saxelwodeba ar Seicavs qalaqs, daumateT igi<br />

oficialur saTaurs, garda iseTi kargad cnobili erovnuli gazeTebisa,<br />

rogoricaa the Wall Street Journal an the Christian Science Moni<strong>to</strong>r. Tu aseTi<br />

saxelwodebis gazeTiqalaqSia an saxeli bundovania, SegiZliaT,<br />

frCxilebSi dauma<strong>to</strong>T Stati an provincia (Cveulebriv, Semoklebuli<br />

361


formiT; ix. 24.3.1). sxva ucxouri gazeTis miTiTebis SemTxvevaSi, da<strong>to</strong>veT<br />

Seucvlelad sawyisi artiklebi da saTaurebis Semdeg daurTeT qalaqebis<br />

saxelebi.<br />

<strong>Chicago</strong> Tribune Le Monde<br />

Saint Paul (Alberta or AB) Journal Times (London)<br />

19.4.2 specialuri tipis sagazeTo miTiTebebi<br />

gazeTebSi, garda calkeuli xelmowerili statiebisa, ganTavsebulia,<br />

agreTve, mravali sxva tipis masala da zogierTi maTganis citirebisas<br />

saWiroa specialuri wesebis dacva.<br />

• regularuli svetebi. MravalCveulebriv svets axlavs hedlainebad<br />

wodebuli saTaurebi da svetis saTaurebi.Tqven orives gamoyeneba<br />

SegiZliaT an sivrcis dazogvis mizniT, ixmareT mxolod svetis saTauri<br />

(swori SriftiT, brWyalebSi Casmis gareSe da mTavruli asoebis dasmiT<br />

saTauris stilSi).<br />

R: morgensoni, gretheni. 2000. fasdaklebis siaxleebze kargi mogebis Sesaxeb.<br />

Sou marqeT uotCi. niu iork Taimsi. 23 aprili.<br />

an<br />

morgensoni, gretheni. 2000. Sou Sou marqeT uotCi. niu iork Taimsi. 23<br />

aprili.<br />

• werilebi redaq<strong>to</strong>rs. miuTiTeT isini zogadad, hedlainebis gareSe.<br />

R: devisi, virjinia j. 2005. werili redaq<strong>to</strong>rs. Siqago tribuni. 29 ivlisi.<br />

• danarTebSi ganTavsebuli statiebi.StatiebiJurnalebisdamatebebidan an<br />

sxva specialuri nawilebidanmiuTiTeT popularuli Jurnalis statiebis<br />

msgavsad (ix.19.3).<br />

• internet statiebi.onlain gazeTebTan dakavSirebiT, ixelmZRvaneleT<br />

beWdviT gazeTebSi ganTavsebuli statiebisTvis gankuTvnili<br />

saxelmZRvanelo miTiTebebiT. garda amisa, daurTeT URL-i da Tqvens mier<br />

masalis mopovebis TariRi (ix.15.4.1). gaiTvaliswineT, rom mar<strong>to</strong> URL-i<br />

sakmarisi ar aris; Tqven unda warmoadginoT publikaciis yvela faqti<br />

srulad, raTa mkiTxvels SeeZlos wyaros moZieba URL-is Secvlis<br />

SemTxvevaSic.<br />

362


R: heqstra, deivi. 2005. memkvidreobis aRdgena. gazeTi <strong>Chicago</strong> Sun-Times. 19<br />

dekemberi. http://www.suntimes.com/output/hurricane/cst-ftr-nola 19.html (bolo Sesvlis<br />

TariRi 2005 wlis 19 dekemberi).<br />

19.5 arsebobs ramdenime damatebiTi tipis gamoqveynebuli masala,<br />

romelic iTvaliswinebs specialur moTxovnebs maTi miTiTebisas.<br />

19.5.1 klasikuri,<br />

nawarmoebebi<br />

Suasaukuneebisa da adreuli periodis literaturuli<br />

klasikur saberZneTSi da romSi, Suasaukuneebis evropaSi da renesansis<br />

periodisSeqmnili literaturuli nawarmoebebis miTiTeba Tanamedrove<br />

literaturuli nawarmoebebis citirebisgan gansxvavebuladxdeba. es wyaroebi<br />

xSirad dajgufebulia danomril seqciebad (wignebi, striqonebi, strofebi<br />

da a.S.), romlebic, zogadad, miTiTebulia gverdebis nomrebis nacvlad. imis<br />

gamo, rom saukuneebis ganmavlobaSi gamoqveynda am nawarmoebebis uamravi<br />

versia da Targmani, Tanamedrove gamocemebisTvis maTi gamoqveynebis TariRi<br />

da sxva faqtebi, zogadad, naklebad mniSvnelovania, vidre sxva tipis<br />

miTiTebebSi.<br />

amis gamo, klasikuri, Sua saukuneebis da adrindeli<br />

periodisliteraturuli nawarmoebebis citireba, rogorc wesi, unda<br />

xdebodes mxolod teqs<strong>to</strong>brivi miTiTebebis formiT. Tu av<strong>to</strong>ris gvari da<br />

saTauri ukve ar aris naxsenebi teqstSi, pirvelad moxseniebisTanave<br />

daurTeT isini seqciis nomerTan erTad.Tu Semdgomi miTiTebebi calsaxad<br />

Seexeba imave nawarmoebs, daurTeT mxolod seqciis nomeri.ixileT qvemoT<br />

sxvadasxva tipis nawarmoebebs Soris arsebuli sxvaobebi punqtuaciaSi,<br />

SemoklebebSi da nomrebSi.<br />

peloponesis flotis oTxmocdRiani umoqmedoba rodosTan (fukidide,<br />

peloponesis omis is<strong>to</strong>ria8.44.4), Sewyvetili zamTris dasrulebamde (8.60.2-3),<br />

varaudobs (gulisxmobs) ...<br />

an<br />

363


odosTan peloponesis flotis oTxmocdRiani umoqmedoba, romlis<br />

Sesaxebac iuwyeba tucidide (peloponesis omis is<strong>to</strong>ria8.44.4), Sewyvetili<br />

zamTris dasrulebamde (8.60.2-3), varaudobs (gulisxmobs) ...<br />

Tu Tqveni naSromi exeba literaturul gamokvlevebs an sxva raime<br />

sferos, romelic moicavs teqstebis detalur analizs an Tu mniSvnelovania<br />

sxvaobebi Targmanebs Soris, miuTiTeT aseTi nawarmoebebi Tqvens<br />

bibliografiaSi. ixelmZRvaneleT 19.1.1-Si moyvanili sxva naTargmni da<br />

redaqtirebuli wignebisTvis gankuTvnili wesebiT.<br />

R: properciusi. 1990. elegiebi. gamomc. da mTargn. j. p. guldi. lebis klasikuri<br />

biblioTeka 18. kembriji, masaCusetsi: harvardis universitetis gamomcemloba.<br />

aris<strong>to</strong>tele. 1983. aris<strong>to</strong>teles naSromebis sruli krebuli: oqsfordis<br />

gadaxeduli Targmani. gamomc. j. barnesi. 2 t. prins<strong>to</strong>ni, niu jersi:<br />

prins<strong>to</strong>nis universitetis gamomcemloba.<br />

klasikuri nawarmoebebi.zemoT moyvanil zogad principebTan<br />

erTaddamatebiT warmogidgenT wesebs, romlebic vrceldeba klasikuri<br />

nawarmoebebis citirebaze.<br />

av<strong>to</strong>rsa da nawarmoebis saTaurs an saTaursa da seqciis nomers Soris<br />

gamoiyeneT sasveni niSani, cifrobrivi danayofebi gamoyofilia wertilebiT<br />

intervalebis gareSe. seqciebis nomrebisTvis ixmareT arabuli cifrebi.<br />

dasviT mZimeebi erTi da igive wyaros citirebebs Soris da wertil-mZime –<br />

sxvadasxva wyaros citirebebs Soris.<br />

P: (aris<strong>to</strong>fane bayayebi 1019-30)<br />

(ciceroni ver. 1.3.21, 2.3.120; tacitusi germ. 10.2-3)<br />

(aris<strong>to</strong>tele metafizika3.2.996b5-8; pla<strong>to</strong>ni respublika 360e-361b)<br />

SegiZliaT, agreTve, av<strong>to</strong>rebis, nawarmoebebis, krebulebis da a.S.<br />

saxelebis Semokleba. yvelaze farTod aRiarebul abreviaturebs Seicavs<br />

oqsfordis klasikuri leqsikoni. isargebleT am abreviaturebiT, nacvlad<br />

sityvisa ibid. erTi da igive naSromis Tanmimdevruli moxseniebis dros.<br />

P: (Thuc. 2.40.2-3)<br />

(Pindar Isthm. 7.43-45)<br />

Sua saukuneebis nawarmoebebi.klasikuri naSromebis miTiTebis forma<br />

Tanabrad misaRebia Sua saukuneebis nawarmoebebisTvis, romlebic dawerilia<br />

364


ucxo enebze. Tu seqciis nomers win uswrebs aRwerilobiTi termini, meti<br />

sicxadisTvis gamoyaviT igi mZimiT naSromis saTaurisgan.<br />

P: (avgustini RvTis qalaqi20.2) (laTinuri)<br />

(abelari epis<strong>to</strong>le 17 eloizas, mini Pl180 375c - 378a)<br />

adrindelinawarmoebebi. zemoT CamoTvlili zogadi principebis garda,<br />

adrindeli<br />

vrceldeba:<br />

literaturuli nawarmoebebis miTiTebebze Semdegi wesebi<br />

poemebis da piesebis miTiTebisas moixsenieT wigni, Tavi da strofi; strofi<br />

da striqoni; aqti, scena da striqoni an msgavsi danayofebi. meti<br />

sicxadisTvis, elementebi gamoyaviT mZimeebiT.<br />

P: (Coseri, baTis peiqris colis moTxrobis prologi, kenterberis moTxrobebi,<br />

striqonebi 105-14)<br />

(mil<strong>to</strong>ni, dakarguli samoTxe, wigni 1, striqonebi83-86)<br />

SegiZliaT, SeamokloT danomrili danayofebi aqti, striqonida sxva msgavsi<br />

sityvebis gamo<strong>to</strong>vebiT da klasikur bibliografiebSi arsebulismsgavsi<br />

sistemis gamoyenebiT (ix. zemoT). aucileblad ganmarteT sqolioSi Tqveni<br />

sistema.<br />

P: (mil<strong>to</strong>ni, dakarguli samoTxe, 1.83-86)<br />

Tu gamocemebi gansxvavdeba redaqciiT, striqonebis danomvriT da<br />

scenebad dayofiTac ki, CasviT es nawarmoebi Tqvens bibliografiaSi da<br />

miuTiTeT konkretuli gamocema.<br />

P: Seqspiri, uiliami. 1982. hamleti. ardenis gamocema. gamomc. harold jenkinsi.<br />

londoni: meTueni.<br />

19.5.2 biblia da sxva wminda werilebi<br />

miuTiTeT biblia da sxva religiuri Sinaarsis wminda werilebi teqs<strong>to</strong>briv<br />

miTiTebebSi. ar aris saWiro maTi CarTva Tqvens bibliografiaSi.<br />

bibliidan citirebis SemTxvevaSi, daurTeT wignis Semoklebuli<br />

saxelwodeba, Tavis nomeri da strofis nomeri – gverdis nomris gareSe.<br />

konteqstidan gamomdinare, SegiZliaT, gamoiyenoT wignebis saxelwodebebis<br />

tradiciuli an ufro mokle abreviaturebi (ix.24.6); mimarTeT rCevisTvis<br />

Tqvens pedagogs, Tu ar xarT darwmunebuli, romeli formaa misaRebi.<br />

isargebleT arabuli cifrebiT Tavebis, strofebis nomrebisa (maT Sorisori<br />

wertiliT) da wignebis nomrebis bibliografiaSi miTiTebisas..<br />

365


tradiciuli abreviaturebi:<br />

P: (1Ts. 4:11, 5:2-5, 5:14)<br />

ufro mokle abreviaturebi:<br />

P: (2sm. 11:1-17, 11:26-27; 1mt. 10:13-14)<br />

vinaidan wignebi da danomvra gansxvavdeba wminda werilebis versiebis<br />

mixedviT, Tqvens pirvel miTiTebaSi miuTiTeT frCxilebSi is versia,<br />

romliTac sargeblobT, saxelwodebis sityvierad an miRebuli abreviaturis<br />

saxiT warmodgenis meSveobiT (ix.24.6.4).<br />

P: (2 mefeebi 11:8 [axali gasworebuli st<strong>and</strong>artuli versia])<br />

(1kr. 6:1-10 [axali amerikuli biblia NAB])<br />

sxvareligiis wminda werilebidan citirebis SemTxvevaSi, Sesabamisad<br />

gamoiyeneT bibliidan citirebis zogadi principebi (ix. 24.6.5)<br />

19.5.3 sacnobaro literatura<br />

sayovelTaod cnobili sacnobaro literatura, rogoricaa, mTavari<br />

leqsikonebi da enciklopediebi, Cveulebriv, moxseniebuli unda iqnes<br />

mxolod teqs<strong>to</strong>briv miTiTebebSi. zogadad, ar aris saWiro maTi Casma Tqvens<br />

bibliografiaSi, magram SegiZliaT im konkretuli naSromis CarTva,<br />

romelsac gadamwyveti mniSvneloba aqvs Tqveni argumentaciis<br />

dasabuTebisTvis an romelsac xSirad citireben. gamo<strong>to</strong>veT TariRi, magram<br />

daakonkreteT gamocema (Tu es ar aris pirveli gamocema). anbanuri wesiT<br />

awyobili naSromis, magaliTad, enciklopediis, SemTxvevaSi, miuTiTeT muxli<br />

(da ara <strong>to</strong>mi an gverdis nomeri), romelsac win uswrebs ix.ixileT. .<br />

P: (enciklopedia britanika me-15 gamoc., ix. `xsna~)<br />

(amerikuli biografiuli leqsikoni, (ix. `uodsuorti, jeremaia~)<br />

naklebad cnobili sacnobaro literaturis wyarod gamoyenebis SemTxvevaSi,<br />

miuTiTeT igi wignis msgavsad (ix.19.1).<br />

R: taimsis inglisuri enis stilisa da gamoyenebis saxelmZRvanelo. 1999. gadax.<br />

(Seswor.) gamoc. londoni: Taims buqsi.<br />

aulescia, gorka. 1989. baskur-inglisuri leqsikoni. reno: nevadas<br />

universitetis gamomcemloba.<br />

P: (taimsis saxelmZRvanelo 1999, ix. `plociis wodebebi~, `safos<strong>to</strong><br />

misamarTebi~)<br />

366


(aulescia1989, 509)<br />

enciklopediebis onlain versiebi eqvemdebareba regularul<br />

ganaxlebas.ami<strong>to</strong>m CarTeT rogorc URL-i, ise masalis mopovebis TariRi<br />

(ix.15.4.1). gaiTvaliswineT, rom zogierTi sacnobaro naSromi miuTiTebs<br />

konkretuli muxlis citirebisTvis Sesaferis URL-s; sasurvelia misi<br />

gamoyeneba nacvlad saZiebo sistemebis mier generirebuli naklebad s<strong>and</strong>o<br />

URL-isa.<br />

P: (onlainenciklopedia britanika, ix.`sibeliusi, jini~,<br />

http://www.britannica.com/ebc/article?<strong>to</strong>cld=9378608 [bolo Sesvlis TariRi 2005 wlis 1<br />

ivnisi])<br />

19.5.4 recenziebi, kritikuli statiebi<br />

wignebis, speqtaklebis da a.S. naSromebis recenzia SeiZleba, daibeWdos<br />

sxvadasxva periodul gamocemebSi. Tqvens bibliografiaSi CasviT<br />

mimomxilvelis gvari da saxeli, sityva(recenzia), romelsac mosdevs<br />

mimoxiluli naSromis saxelwodeba da av<strong>to</strong>ri (an kompozi<strong>to</strong>ri, reJisori da<br />

a.S.); adgili da TariRi (im SemTxvevaSi, Tu saubaria speqtaklze) da bolos<br />

is perioduli gamocema, romelSic daibeWda mimoxilva.<br />

R: taubi, riCardi p. 2004. naSromis sazogadoebrivi (saxelmwifo) sacxovrebeli<br />

binebis aRdgena: naxevarsaukunovani brZola sam sazogadoebriv raionSi<br />

mimoxilva lorens j. veilis av<strong>to</strong>robiT. sociologiis amerikuli<br />

Jurnali110, # 3 (noemberi): 797-99.<br />

iSevudi, Carlzi. 2005. cisferi Citunas mimoxilva, av<strong>to</strong>ri - Ceril l. vesti,<br />

reJisori – seret skoti. seq<strong>and</strong> sTeijis Teatri, niu iorki. niu iork Taimsi.<br />

24 ivnisi.<br />

kozini, aleni. 2000. timoTi feinis (violino) da stiven bekis (fortepiano)<br />

mier Sesrulebuli koncertis mimoxilva. niu iuorki, 92-e quCa Y, niu iorki.<br />

niu iork Taimsi. 21 aprili.<br />

19.5.5 reziumeebi, mimoxilvebi<br />

samecniero statiebis, sakonferencio naSromebis, disertaciebis da a.S.<br />

reziumeebi SeiZleba, gamoqveyndes sakuTriv naSromTan erTad an specialur<br />

gamocemebSi (Cveulebriv, JurnalebSi), romlebic Sedgeba mxolod da mxolod<br />

reziumeebisgan.<br />

367


daurTeT sakuTriv naSromis sruli miTiTeba. Tu reziume ibeWdeba<br />

naSromTan erTad, miTiTebaSi sityva reziumeCasviT saTauris Semdeg.Tu<br />

reziume ibeWdeba sxva gamocemaSi, sityvebi reziume . . . –SiCasviT sawyisi<br />

miTiTebis Semdeg da miuTiTeT reziumes adgilmdebareoba.dasviT sakuTriv<br />

naSromis TariRi, nacvlad reziumes TariRisa, av<strong>to</strong>ris gvarisa da saxelis<br />

Semdeg.<br />

R: ludersi, jozefi. 2006. moZraobis warmatebis ekonomika: biznesis reagireba<br />

samoqalaqo uflebebis mobilizaciaze. reziume. amerikuli sociologiis<br />

Jurnali111, # 4 (ianvari): 963.<br />

albini, sesilia. 2003. molaparakebebi saerTaSoriso TanamSromlobis<br />

sakiTxebze: globaluri sazogadoebrivi saqoneli da samarTlianoba.<br />

saerTaSoriso gamokvlevebis mimoxilva29 (ivlisi): 365-85. reziume mSvidobis<br />

kvlevis referatebis JurnalSi 42, publik. nom. 236625 (2005 wlis Tebervali):<br />

6.<br />

19.5.6 bukletebi da angariSebi<br />

miuTiTeT bukletebi, korporaciuli angariSebi, broSurebi da sxva<br />

av<strong>to</strong>nomiuri publikaciebi iseve, rogorc miuTiTebdiT wigns. Tu gakliaT<br />

informacia zogierTi st<strong>and</strong>artuli elementisTvis, rogoricaa av<strong>to</strong>ri da<br />

gamomcemeli, dokumentebis identificirebis mizniT, miuTiTeT sakmarisi<br />

odenobis sxva informacia.<br />

R: klarki, heizeli v. 1957. mesopotamia: or mdinares Soris. mesopotamia, ohaio:<br />

moqalaqeebis universaluri maRaziis dasasruli.<br />

TIAA-CREF. 2005. 2005 wlis wliuri angariSi: kolejis pedagogebis sapensio<br />

aqciebis fondi. niu iorki TIAA-CREF.<br />

19.5.7 gamocemebi mikroformis saxiT<br />

mikroformis saxiT gamocemuli naSromebi, romlebiTac xelmZRvanelobdiT,<br />

maT Soris disertaciebi, Tqvens bibliografiaSi miuTiTeT wignis<br />

msgavsad.nabeWdi formiT an internetiT nasargeblevidisertaciebis<br />

misaTiTeblad(ix.19.6.1.),daurTeT publikaciis forma (mikrofiSa, mikrofilmi<br />

da a.S.) publikaciis faqtebis Semdeg.<br />

R: farveli, beatrisa, 1995. franguli popularuli liTografiuli<br />

gamosaxulebebis miRebis xerxebi. t. 12, liTografia xelovnebasa da<br />

vaWrobaSi. Cikago: Cikagos universitetis gamomcemloba. mikrofiSa.<br />

368


tauberi, abrahami. 1958. damwerlobis reforma SeerTebul StatebSi. en<br />

arbori, miCigani: universitetis mikrofilmebi. mikrofilmi.<br />

Tu SesaZlebelia, teqs<strong>to</strong>briv miTiTebebSi CasviT adgilis ganmsazRvreli<br />

elementi. Semdeg magaliTSi gverdis nomeri,romelic TvalsaCinoebisTvis<br />

identificirebulia abreviaturiT gv. gvxvdeba nabeWd teqstSi mikrofiSaze;<br />

danarCeni cifrebi aRniSnaven mikrofiSas da kadrs, xolo aso aRniSnavs<br />

rigs.<br />

P: (farveli 1995, gv. 67, 3C12)<br />

19.5.8 CD-ROM-ebi an DVD-ROM-ebi<br />

miuTiTeTCD- an DVD-ROM-ze Cawerili naSromebi, rogorc miuTiTebdiT<br />

analogiur nabeWd naSromebs, ufro xSirad, wignebs.<br />

R: “neiSenal jeografiki” nomrebis sruli krebuli: Jurnalis `National<br />

Geographic~ 110 weli. 2000. CD-ROM. kompiuteruli programuli uzrunvelyofis<br />

gamomcemeli kompania mainsqeipi.<br />

oqsfordis inglisuri leqsikoni. 1999. me-2 gamoc. CD-ROM, versia 2.0. niu<br />

iorki: oqsfordis universitetis gamomcemloba.<br />

19.5.9 onlain monacemTa bazebi<br />

onlainmonacemTa bazebSi gamoqveynebuli samecniero Jurnalebis statiebis<br />

citirebasTan dakavSirebiT, ixileT 19.2.8. sxva tipis onlain monacemTa<br />

bazebis SemTxvevaSi, Tqvens bibliografiaSisrulad miuTiTeT monacemTa<br />

baza, Tu axdenT misgan mravali dokumentis an Canawerebis citirebas.<br />

(miuTiTeT monacemTa bazis saxeli, (swori SriftiT), URL-i mTavari<br />

gverdisTvis da Tqvens mier masalis mopovebis TariRi (an TariRebis<br />

diapazoni). gaiTvaliswineT, rom mxolod da mxolod URL-i sakmarisi ar<br />

aris; unda warmoadginoT sruli informaciapublikaciis Sesaxeb, ramdenadac<br />

es SesaZlebelia, raTa mkiTxvels SeeZlos wyaros moZieba URL-is Secvlis<br />

SemTxvevaSic.<br />

R: perseusis cifruli biblioTeka. http://www.perseus.tufts.edu/ (bolos Sesvlis<br />

TariRi 1 Tebervali-31 marti, 2006)<br />

Tu miuTiTebT msgavsi monacemTa bazidan mxolod erT dokuments an<br />

Canawers, Tqvens bibliografiaSi igi CawereT cal-calke. daurTeT<br />

dokumentis av<strong>to</strong>ri da saTauri (Tu xelmisawvdomia), monacemTa bazis saxeli<br />

(swori SriftiT), URL-i konkretuli gverdisTvis da Tqvens mier masalis<br />

369


mopovebis TariRi. onlain monacemTa bazebSi arsebul disertaciebTan<br />

dakavSirebiT ixileT 19.6.1.<br />

R: plini ufrosi. bunebrivi is<strong>to</strong>ria, gamomc. jon bos<strong>to</strong>ki da g. t. raili.<br />

perseusis cifrul biblioTekaSi, http://www.perseus.tufts.edu/cgi-<br />

bin/ptext?lookup=Plin.+Nat.+1.dedication (bolo Sesvlis TariRi 2006 wlis 31 marti).<br />

Tqvens teqstSi dokumentis Tu Canaweris damowmebisTvis,miuTiTeT<br />

SeZlebisdagvarad amomwuravi informacia, raTa citata bibliografiis<br />

muxlSi moyvanil informaciasTan daakavSiroT. CasviT es informacia<br />

teqs<strong>to</strong>briv<br />

teqstSi.<br />

miTiTebebSi (romlis elementebi gamijnulia mZimeebiT)an<br />

P: (plini ufrosi, perseusis cifruli biblioTeka)<br />

. . . rogorc miTiTebulia plini ufrosis samecniero naSromSi bunebrivi<br />

is<strong>to</strong>ria (perseusis cifruli biblioTeka).<br />

19.6 gamouqveynebeli wyaroebi<br />

wyaroebi, romlebic arasdros gamoqveynebula, SeiZleba, ufro rTuli<br />

mosaZebni iyos mkiTxvelisTvis, vidre gamoqveynebuli, vinaidan isini inaxeba<br />

mxolod erT adgilas da ar arsebobs oficialuri faqtebi maTi gamocemis<br />

Sesaxeb. Tqvens bibliografiaSi msgavsi wyaroebis miTiTebis dros<br />

gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs qvemoT CamoTvlili sruli informaciis<br />

darTvas, raTa maqsimalurad davexmaroT mkiTxvels.<br />

gamouqveynebeli naSromebis saTaurebi mocemulia swori SriftiT,<br />

brWyalebSi Causmeladda dauxrelad. es gansxvavebuli formati gamoarCevs<br />

maT msgavsi, magram gamoqveynebuli naSromebisagan.<br />

19.6.1 sadiplomo Temebi da disertaciebi<br />

Tu xelmZRvanelobT gamouqveynebeli disertaciis nabeWdi formiT,CaTvaleT<br />

igi gamouqveynebel xelnawerad.av<strong>to</strong>ris, TariRis (Tu aris xelmisawvdomi) da<br />

saTauris Semdeg daurTeT disertaciis tipi da samecniero dawesebuleba.<br />

gamoiyeneTdisertaciisSemoklebuli<br />

variantidis.Sityvisgamouqveynebelixmareba saWiroar aris.<br />

370


R: merfi, priscila koiti. 2000. risi gakeTeba SeuZlia wigns: Cumi gazafxuli da<br />

media-saSualebebSi mowyobili sajaro diskusia. dis. filosofiis doq<strong>to</strong>ris<br />

samecniero xarisxis mosapoveblad, CrdiloeT karolinas universiteti.<br />

kulkesi, karen lei. 2003. kurdistanis kar<strong>to</strong>grafiuli gamosaxulebebi<br />

beWdviT mediaSi. disertacia magistris samecniero xarisxis mosapoveblad,<br />

sirakiusis universiteti.<br />

imisaTvis, rom miuTiToT disertacia, romelsac gaecaniT onlain<br />

monacemTa bazaSi, daurTeT monacemTa bazis saxeli, URL-i da monacemTa<br />

bazaSi SeRwevis TariRibibliografiis sawyisi informaciis Semdeg<br />

(mikroformis saxiT gamoSvebuli gamocemebis Sesaxeb ixileT 19.5.7.)<br />

R: merfi, priscila koiti. 2000. risi gakeTeba SeuZlia wigns: Cumi gazafxuli da<br />

media-saSualebebSi mowyobili sajaro diskusia. dis. filosofiis doq<strong>to</strong>ris<br />

samecniero xarisxis mosapoveblad, CrdiloeT karolinas universiteti.<br />

linkze: ProQuest Disserations <strong>and</strong> Theses,<br />

http://proquest.umi.com/pqdweb?did=727710781&sid=2&Fmt=2&clientId=13392&RQT=<br />

309&VName=PQD (bolo Sesvlis TariRi 2006 wlis 1 aprili).<br />

19.6.2 Sexvedrebze wakiTxuli leqciebi da moxsenebebi. gamosvlis an moxsenebis<br />

av<strong>to</strong>ris, TariRis da saTauris Semdeg miuTiTeT sponsori, adgilmdebareoba<br />

da (Tu aris xelmisawvdomi) TaTbiris Catarebis konkretuli dRe.<br />

Sityvagamouqveynebeli saWiro ar aris.<br />

R: trautmeni, joni. 2005. induri bluzi: amerikeli indielebi da musikis<br />

politika, 1890-1935. leqcia, niuberis biblioTeka, Cikago, ilinoisi. 2<br />

Tebervali.<br />

gredi, kareni. 2004. rodesac maRali kultura iyo popularuli kultura.<br />

amerikel is<strong>to</strong>rikosTa organizaciis yovelwliur sxdomaze warmodgenili<br />

moxseneba, bos<strong>to</strong>ni, masaCusetsi. 26 marti.<br />

skoqpoli, Teda. 2003. xma da uTanasworoba: amerikuli samoqalaqo<br />

demokratiis transformacia. sapreziden<strong>to</strong> mimarTva, politikuri mecnierebis<br />

amerikuli asociaciis yovelwliuri sxdoma, filadelfia, pensilvania. 28<br />

agvis<strong>to</strong>.<br />

19.6.3 interviuebi da piradi urTierTobebi<br />

imisaTvis, rom mivuTiToT gamouqveynebeli interviu (maT Soris, interviu,<br />

romelic Tavad CaiwereT),daiwyeT bibliografiis muxli im piris gvariT da<br />

371


saxeliT, romelsac CamoerTva interviu, da interviueris saxeliT da gvariT;<br />

daurTeT, agreTve, intervius Catarebis adgili da TariRi (Tu cnobilia) da<br />

nebismieri firisa Tu transkriptis (Tu aris xelmisawvdomi)<br />

adgilmdebareoba. (radio- an telemauwyeblobiT gadacemuli interviuebis<br />

Sesaxeb ixileT 19.8.3)<br />

R: makmilani, endriu. 2007. av<strong>to</strong>ris mier CamorTmeuli interviu. san diego,<br />

kalifornia. 2 marti.<br />

spoki, benjameni. 1974. mil<strong>to</strong>n j. e. senis mier CamorTmeuli interviu. 20<br />

noemberi. interviu 67A, Canaweri, senis zepiri is<strong>to</strong>riis koleqcia, medicinis<br />

erovnuli biblioTeka, betesda, merilendi.<br />

teqs<strong>to</strong>briv miTiTebebSi miuTiTeT respodnetis da ara interviueris saxeli.<br />

P: (makmilani 2007)<br />

(spoki 1974)<br />

Tu ar SegiZliaT im piris vinaobis gamJRavneba, romelsac interviu<br />

CamoarTves, gamoiyeneT mxolod teqs<strong>to</strong>brivi miTiTebebi konteqstisTvis<br />

Sesaferisi informaciiT. Tqven, aseve, SegiZliaT am informaciis zogierTi<br />

nawilis an sruli informaciis teqstSi CarTva, magram ar aris saWiro<br />

intervius miTiTeba bibliografiaSi. ganmarteT vinaobis ardasaxelebis<br />

faqti sqolioSi an winasityvaobaSi (`yvela interviu iyo konfidencialuri;<br />

im pirTa vinaobas, visac CamovarTviT interviuebi, ar vasaxelebT erToblivi<br />

SeTanxmebis safuZvelze~<br />

P: (interviu j<strong>and</strong>acvis sferos muSakTan, 2006 wlis 10 agvis<strong>to</strong>)<br />

miuTiTeT saubrebi, werilebi, eleqtronuli werilebi da a.S.<br />

mxolodteqs<strong>to</strong>briv miTiTebebSi. zogadad ar aris saWiro maTi miTiTeba<br />

Tqvens bibliografiaSi, magram SeiZleba, moisurvoT, uCvenoT konkretuli<br />

komunikaciis faqti, romelsac kritikuli mniSvneloba aqvs Tqveni<br />

argumentaciis gasamyareblad an, romelsac xSirad citireben. is ZiriTadi<br />

elementebi, romlebic mZimeebiTunda gamoiyos, arissxvaadamianis saxeli da<br />

gvari, TariRi da komunikaciis tipi. bevr SemTxvevaSi, SeiZleba, es<br />

informacia teqstSi nawilobriv an sruladCarToT. gamo<strong>to</strong>veT eleqtronuli<br />

fostis misamarTebi. EleqtronulmisamarTebze gagzavnili Setyobinebebis<br />

miTiTebis Sesaxeb ixileT 19.7.3-Si.<br />

372


P: (maqsin grini, 2005 wlis 29 seqtemberi, av<strong>to</strong>ris misamarTze gagzavnili<br />

eleqtronuli werili)<br />

2006 wlis 12 oq<strong>to</strong>mbers av<strong>to</strong>rTan gamarTul satelefono saubarSi<br />

polkovnikma viliam riCma gamoaSkarava, rom . . .<br />

19.6.4 xelnawerTa koleqciebi<br />

gamouqveynebel xelnawerTa koleqciebSi daculi dokumentebi Seicavs<br />

gamoqveynebul wyaroebze ufro rTul da mravalferovan elementebs. Tqvens<br />

miTiTebas daurTeT rac SeiZleba meti saidentifikacio informacia,<br />

Sesabamisad daaformateT elementebi da moargeTaq moyvanili zogadi<br />

modelebi saWiroebis mixedviT.<br />

Sesatani elementebi da maTi Tanmimdevroba.Tu koleqciidanmravali<br />

dokumentis citirebas axdenT, Tqvens bibliografiaSi `koleqciis~ saxeliT<br />

miuTiTeT mTeli koleqcia, masSi Semavali dokumentebis av<strong>to</strong>r(eb)i an arqivi.<br />

iseTitipis gamouqveynebeli masalisTvis, romelic arqivebSiar inaxeba,<br />

SecvaleT koleqciasT<strong>and</strong>akavSirebuli informacia frazebiT `av<strong>to</strong>ris<br />

mflobelobaSia~ an `kerZo koleqcia~ da nu axsenebT adgils. nu daurTavT<br />

TariRs, vinaidan koleqciaTaumravlesoba Seicavs sxvadasxva TariRiT<br />

daTariRebul dokumentebs.<br />

R: egmontis xelnawerebi. filifsis koleqcia. jorjias universitetis<br />

biblioTeka, atensi.<br />

hausi, edvardi m., dokumentebi. ielis universitetis biblioTeka, niu heiveni,<br />

koneqtikuti.<br />

monobis gauqmebis pensilvaniis sazogadoeba. dokumentebi. pensilvaniis<br />

his<strong>to</strong>riuli sazogadoeba, filadelfia.<br />

stroteri, frenCi da edvard louri. dauTariRebeli korespondencia.<br />

herbert huveris sapreziden<strong>to</strong> biblioTeka, dasavleTis filiali, aiova.<br />

`mSrali kanonis~ Sesaxeb erovnuli reformis momxre qalTa organizaciis<br />

dokumentebi. elis belin diuponis failebi, pier s. diuponis dokumentebi.<br />

is<strong>to</strong>riuli biblioTeka elefterian milz his<strong>to</strong>rikal laibreri,<br />

vilming<strong>to</strong>ni, delaveri.<br />

imisaTvis, rom moaxdinoT amgvari koleqciidan Tqvens teqstSi calkeuli<br />

dokumentis citireba, gamoyenebuli bibliografiis muxlSi miuTiTeT av<strong>to</strong>ri<br />

373


da TariRi, dokumentis saTauri an tipi da koleqciis an arqivis<br />

saxeli.gamoyaviT elementebi mZimeebiT. bevr SemTxvevaSi, SeiZleba, es<br />

informacia nawilobriv an srulad CarToT teqstSi.<br />

P: (jeims oglTorpi ndobiT aRWurvil pirebs, 1733 wlis 13 ianvari, egmontis<br />

xelnawerebi)<br />

ndobiT aRWurvili pirebis misamarTiT 1733 wlis 13 ianvars gagzavnil<br />

werilSi (egmontis xelnawerebi) jaims oglTorpma ganacxada . . .<br />

Tu axdenT koleqciidan mxolod erTi dokumentis citirebas, igi<br />

calkeCasviT bibliografiaSi da ixelmZRvaneleT teqs<strong>to</strong>brivi<br />

miTiTebebisTvis gankuTvnili Cveulebrivi modeliT.<br />

R: dinkeli, jozefi. 1869. elisabed keri agasis TxovniT dawerili lui agasis<br />

aRwera. agasis dokumentebi. hou<strong>to</strong>nis biblioTeka, harvardis universiteti,<br />

kembriji, masaCusetsi.<br />

elementebis daformatebis wesi.warmogidgenT ramdenime rekomendacias<br />

xelnawerTa koleqciebSi arsebuli dokumentebis specialur<br />

daformatebasTan dakavSirebiT.<br />

• individualuri saTaurebi - ganzogadebuli saTaurebi. miuTiTeT rogorc<br />

individualuri, ise, ganzogadebuli saTaurebi, rogoricaa angariSian<br />

oqmi, swori SriftiT, brWyalebSi Casmis an daxrili Sriftis gareSe.<br />

• informaciis lokalizeba. zogierTi xelnaweri SesaZloa, Seicavdes<br />

gverdebis nomrebs, romlebic SeiZleba, moTavsdes teqs<strong>to</strong>briv<br />

miTiTebebSi.mraval xelnawers eqneba sxva tipis loka<strong>to</strong>ri an saerTod ar<br />

eqneba is. ufro Zveli formatiT nacvlad gverdebisa. zogierT<br />

xelnawerebis koleqcias gaaCnia saidentifikacio seriebi an failebis<br />

nomrebi, romlebic SeiZleba daurToT miTiTebas.<br />

• dokumentebi da xelnawerebi. xelnawerTa koleqciebis saTaurebSi<br />

terminebi dokumenti da xelnawerebi sinonimebia. orive termini misaRebia,<br />

iseve, rogorc maTi abreviaturebi.<br />

• werilebi.. imisaTvis, rom moaxdinoT werilis citireba teqs<strong>to</strong>briv<br />

miTiTebebSi, daiwyeT werilis av<strong>to</strong>ris gvariT, Semdeg ki miuTiTeT<br />

werilis mimRebis gvari. gamo<strong>to</strong>veT sityva werili,romelic igulisxmeba.<br />

magram sxva formis komunikaciis SemTxvevaSi, daakonkreteT komunikaciis<br />

tipi (depeSa, memor<strong>and</strong>umi).<br />

374


19.7 araoficialurad gamoqveynebuli eleqtronuli wyaroebi<br />

masalas, romelic araoficialurad qveyndeba internetSi, xSirad ar<br />

eqneba publikaciis iseTi st<strong>and</strong>artulimonacemebi, rogoricaa av<strong>to</strong>ri,<br />

saTauri, gamomcemeli an TariRi. maSinac ki, rodesac SegiZliaT,<br />

publikaciis Sesaxeb mxolod Zalian mwirimonacemebis mopoveba an<br />

saerTod ver adgenT maT, mainc unda miuTiToT bibliografiaSi URL-ze<br />

meti informacia. Tu miuTiTebT mxolod URL-s da isSeicvleba an<br />

moZveldeba, Tqveni miTiTeba gamousadegari xdeba mkiTxvelebisTvis. URL-i<br />

miuTiTebs, sad ido masala, rodesac Tqven mas ecnobodiT;sruli<br />

miTiTeba,aseve,unda uCvenebdes wyaros da Tqvens mier misi ukanasknelad<br />

monaxulebis TariRs (ix.15.4.1).<br />

19.7.1 vebgverdebi<br />

wignebisa da perioduli gamocemebis garda, onlain wyaroebidan miRebul<br />

sxva originalur masalasTan dakavSirebiT bibliografiaSi SeitaneT rac<br />

SeiZleba meti informacia Semdegi CamonaTvlidan: av<strong>to</strong>ri, gverdis<br />

saTauri (swori SriftiT, brWyalebis gareSe), saitis saxeli an<br />

mflobeli, URL-i da saitze Sesvlis TariRi (an saitze Sesvlis<br />

TariRebis diapazoni).<br />

R: evans<strong>to</strong>nis sajaro biblioTekis mzrunvelTa sabWo. evans<strong>to</strong>nis sajaro<br />

biblioTekis strategiuli gegma, 2000-2010: sazogadoebasTan<br />

urTierTobebis aTwleuli. evans<strong>to</strong>nis sajaro biblioTeka.<br />

http://www.epl.org/library/strategic-plan-00.html (bolos Sesvlis TariRi 2005 wlis 1<br />

ivnisi-15 agvis<strong>to</strong>).<br />

Tu av<strong>to</strong>ri dasaxelebuli ar aris, miuTiTeT saitis mflobelis<br />

saxeli.<br />

R: amerikel mecnierTa federacia. rezoluciis Sedareba: sanomre niSnebisa<br />

da saTaurebis (hedlainebis) wakiTxva. http://www.fas.org/irp/imint/resolve5.html<br />

(bolos Sesvlis TariRi 2005 wlis 1 ivnisi).<br />

araoficialur saitebze, rogoricaa personaluri gverdebi da<br />

gasarTobi saitebi,romlebsac SeiZleba, arc hqondeT saTaurebi,<br />

gamoqveynebuli masalebisTvis ixmareT aRwerilobiTi frazebi<br />

375


R: kemp takonikis gamoSveba. 1955 wlis fo<strong>to</strong>galerea.<br />

http://www.taconicalumni.org/1955.html (bolo Sesvlis TariRi 2005 wlis 1 ivnisi).<br />

imisaTvis, rom Tqvens teqstSi miuTiToT vebsaiti oficialuri<br />

publikaciis TariRis gareSe, CasviT av<strong>to</strong>ris an saitis mflobelis<br />

saxeli an bibliografiis muxlSi gamoyenebuli aRwerilobiTi fraza.<br />

CasviT es informacia frCilebSi an teqstSi.<br />

rogorc iyo miTiTebuli amerikel mecnierTa federaciis vebsaitze . . .<br />

19.7.2 veblogze gamoqveynebuli Canawerebi da komentarebi<br />

Tu miuTiTebT veblogze (an blogze) gamoqveynebul informacias da<br />

komentarebs, daurTeT veblogi Tqvens bibliografias.amisaTvisunda<br />

ixelmZRvaneloT vebsaitebis sabazo modeliT. saitis mTavari<br />

gverdisTvismiuTiTeT URL-i.<br />

R: beker-pozneris blogi. http://www.becker-posner-blog.com/ (bolos Sesvlis<br />

TariRi 2006 wlis 28 marti).<br />

veblogzegamoqveynebuli calkeuli infoirmaciisa da komentarebis<br />

citireba xdeba mxolod teqs<strong>to</strong>briv miTiTebebSi. is ZiriTadi elementebi,<br />

romlebic gamoiyofa mZimeebiT, aris av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari, veblogis<br />

saxeli da miniSneba imaze, Tu romelia veblogze (saitis av<strong>to</strong>ris<br />

mier)gamoqveynebuli Canaweri da romeli _ komentari,(dawerili sxva<br />

adamianis mier) da gamoqveynebis TariRi. Tu av<strong>to</strong>ris saxeli arasrulia an<br />

fsevdonimia, miuTiTeT igi, rogorc saxeli.xSirad SeiZleba, es<br />

informacia teqstSi srulad an nawilobriv CarToT.<br />

P: (piter pirsoni, beker-pozneris blogi, komentari, gagzavnili 2006 wlis 6<br />

marts)<br />

. . . geri bekeris Tanaxmad (komentari, gagzavnili 2006 wlis 6 marts, bekerpozneris<br />

blogze). sapasuxo komentarebi ekuTvnis piter pirsons (gagzavna<br />

6 marts) da bils (gagzavna 10 marts) . . .<br />

19.7.3 adresatTa eleqtronuli misamarTebis siebi<br />

adresatTa eleqtronuli misamarTebis siidanmasalis citirebis mizniT<br />

daurTeT av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari, gagzavnis TariRi da siis saxeli.<br />

gamo<strong>to</strong>veT eleqtronuli fostis misamarTebi. msgavsi informaciis<br />

citireba, rogorc wesi, xdeba mxolod teqs<strong>to</strong>briv miTiTebebSi, sadac<br />

elementebi gamoyofilia mZimeebiT. zogadad saWiro ar aris maTi CarTva<br />

376


Tqvens bibliografiaSi, magram SeiZleba, moisurvoT, CarToT Tqveni<br />

argumentaciis gamyarebisTvis kritikulad mniSvnelovani an xSirad<br />

miTiTebuli specialuri informacia. xSirad SeiZleba, es informacia<br />

teqstSi srulad an nawilobriv CarToT.<br />

P: (jon paueli, 2004 wlis 30 oq<strong>to</strong>mberi, eleqtronuli werili greipvainis<br />

eleqtronuli fostis misamarTebze)<br />

greipvainis eleqtronuli fostis misamarTebze 2004 wlis 30 oq<strong>to</strong>mbers<br />

gagzavnil eleqtronul werilSi jon paueli acxadebs ..<br />

19.8 vizualuri da saSemsruleblo xelovnebis wyaroebi<br />

vizualuri da saSemsruleblo xelovneba gvaZlevs mravalgvar<br />

wyaros: vizualur gamosaxulebebs, cocxal warmodgenebs, tele da<br />

radiogadacemebs, teqstur da sxvadasxva mediaCanawerebs. zogierTi<br />

aseTi wyaros citireba SeiZleba, rTulic iyos, Tu maT Tan ar<br />

axlavs gamoqveynebuli wyaroebisTvis damaxasiaTebeli<br />

saidentifikacio informacia. aseTi wyaroebis miTiTebas daurTeT<br />

SeZlebisdagvarad bevri saidentifikacio monacemi, Tanmimdevrulad<br />

daaformateT elementebi da miTiTebebs saWiroebisamebr miusadageT<br />

winamdebare nawilSi mocemuli zogadi modelebi.<br />

am nawilSi CamoTvlili wyaroebis umetesoba mxolod teqstur<br />

miTiTebebSi unda aRniSnoT an sulac, teqstSi CarToT misi<br />

ZiriTadi elementebi. zogadad, saWiro ar aris am wyaroebis<br />

miTiTebebis CamonaTvalSi CarTva, magram garkveul SemTxvevebSi<br />

SeiZleba, amis gakeTeba mogiwioT. SeiZleba, moisurvoT, miTiTebebis<br />

CamonaTvalSi CarToT konkretuli wyaro, romelic kritikulad<br />

mniSvnelovania Tqveni argumentaciis dasabuTebisTvis, an romelic<br />

xSiradaa citirebuli. Tu naSroms iseTi disciplinisTvis werT,<br />

rogoricaa xelovneba, mediakvlevebi an sxva msgavsi sagani,<br />

rCevisTvis Tqvens pedagogs mimarTeT.<br />

19.8.1 vizualuri wyaroebi<br />

377


ferweruli namuSevrebi, q<strong>and</strong>akebebi, fo<strong>to</strong>suraTebi da<br />

xelovnebis sxva nawarmoebebi. ferweruli naxatebi, skulpturebi,<br />

fo<strong>to</strong>suraTebi da xelovnebis sxva nawarmoebebi aRiniSneba mxolod<br />

teqstur miTiTebebSi. miTiTebas daurTeT mxatvris saxeli da gvari,<br />

nawarmoebis saxelwodeba da Seqmnis TariRi (romelsac win uswrebs<br />

ca. [circa], Tu TariRi miaxloebiTia), aseve im dawesebulebis<br />

saxelwodeba da adgilmdebareoba, romelSic igi inaxeba (aseTis<br />

arsebobis SemTxvevaSi). ferweruli namuSevrebisa da skulpturebis<br />

saxelwodebebi daxrili SriftiT dawereT, xolo fo<strong>to</strong>suraTebis<br />

saxelwodebebi swori SriftiT miuTiTeT da brWyalebSi CasviT.<br />

gamoyaviT elementebi mZimeebiT.<br />

P: (jorjia o’kifi, kldis sakvamurebi, 1938, miluokis xelovnebis<br />

muzeumi)<br />

(mikelanjelo, daviTi, 1501-4, akademiis galerea, florencia)<br />

(anseli, adamsi, `CrdiloeTi gumbaTi, kalaTisebri gumbaTi,<br />

hofmanis mTa, iosemiti~, ca. 1935, smiTsonis amerikuli xelovnebis<br />

muzeumi, vaSing<strong>to</strong>ni, kolumbiis olqi)<br />

teqsturi miTiTebebis gamoyenebis nacvlad, zogjer<br />

xelovnebis nimuSebis citireba elementebis teqstSi CarTviTac<br />

SegiZliaT,<br />

o’kifma pirvelad warmoadgina es teqnika suraTSi kldis<br />

sakvamurebi (1938; miluokis xelovnebis muzeumi).<br />

Tu xelovnebis nawarmoebi gamoqveynebul wyaroSi naxeT da<br />

adgilobrivi wesebi Tqvengan am wyaros identificirebas moiTxovs,<br />

SeiyvaneT gamoqveynebuli wyaro miTiTebebis CamonaTvalSi . teqstur<br />

miTiTebebSi aRniSneT av<strong>to</strong>ri da TariRi nacvlad dawesebulebis<br />

saxelisa da adgilmdebareobisa. onlain suraTebTan dakavSirebiT<br />

ix. 19.8.6.<br />

378


R: linsi, barbara buleri, lesli poling-kempesi da frederik v.<br />

terneri. 2004. jorjia o’kifi da niu meqsiko: adgilis SegrZneba.<br />

prins<strong>to</strong>ni: prins<strong>to</strong>nis universitetis gamomcemloba.<br />

P: (jorjia o’kifi, kldis sakvamurebi, 1938, linsis, poling-kempesisa<br />

da terneris naSromSi 2004, 25)<br />

sxva grafikuli wyaroebi. SeiZleba, dagWirdeT iseTi grafikuli<br />

wyaroebis citireba, rogoricaa sareklamo gancxadebebi presaSi,<br />

rukebi, karikaturebi da a.S. aRniSneT aseTi wyaroebi mxolod<br />

teqstur miTiTebebSi, miusadageT maT xelovnebis nimuSebisTvis<br />

gankuTvnili sabaziso modelebi da daurTeT rac SeiZleba meti<br />

informacia. miuTiTeT saxelwodebebi swori SriftiT, brWyalebSi<br />

CasmiT da aRniSneT grafikis tipi, Tu is saxelwodebidan cxadi ar<br />

aris. onlain grafikis Sesaxeb ix. 19.8.6.<br />

P: (ojaxSi wera-kiTxvis codnis erovnuli centri, `imi<strong>to</strong>m, rom<br />

SemiZlia kiTxva~, reklama (gancxadeba), Jurnali atralntik mansli,<br />

2006 wlis aprili, 59)<br />

19.8.2 cocxali Sesruleba<br />

Teatri, musika da cekva. aRniSneT cocxali Teatraluri,<br />

musikaluri an sacekvao Sesruleba mxolod frCilebSi Casmul<br />

miTiTebebSi. aRniSvnas daurTeT Sesrulebuli nawarmoebis<br />

saxelwodeba, yvela wamyvani Semsruleblis saxeli da gvari da maT<br />

mier Sesrulebuli rolebi, romel TeatrSi, darbazSi da a.S<br />

gaimarTa warmodgena, warmodgenis geografiuli mdebareoba da<br />

TariRi. piesebis da didi musikaluri kompoziciebis saTaurebi<br />

dawereT daxrili SriftiT, xolo ufro mcire namuSevrebis<br />

saTaurebi miuTiTeT swori SriftiT, brWyalebSi CasmiT.<br />

saTaurebisTvis gamoiyeneT mTavruli asoebiT saTaurebis weris<br />

stili. Tu citata xazs usvams individis Sesrulebas,<br />

Semsruleblis saxeli da gvari miuTiTeT nawarmoebis saTauris win.<br />

gaacalkeveT elementebi mZimeebiT.<br />

379


P: (cisferi Cituna, av<strong>to</strong>ri Ceril l. vesti, reJisori sirit skoti,<br />

P:<br />

seqond sTeijis Teatri, niu iorki, 2005 wlis 22 ivnisi)<br />

(iuja vangi, pianisti, `valsi~, kompozi<strong>to</strong>ri moris raveli,<br />

simfoniuri centri, Cikago, 2006 wlis 26 marti)<br />

teqsturi miTiTebebis gamoyenebis nacvlad, x<strong>and</strong>axan, citireba<br />

cocxali Sesrulebis Sesaxeb elementebis teqstSi CasmiTac<br />

SegiZliaT.<br />

iuja vangis mier Sesrulebulma moris ravelis `valsma~ (2006 wlis<br />

26 marti, simfoniuri centri, Cikago) warmoaCina mis mier . . . gageba<br />

. . .<br />

Tu cocxali Sesruleba CanawerSi ixileT an moismineT,<br />

miuTiTeT es Canaweri. audio Canaweris Sesaxeb ix. 19.8.4; video<br />

CanawerTan dakavSirebiT _ 19.8.5; inlain failebis Sesaxeb _ 19.8.6.<br />

kinosuraTebi. Tu filmi kinoTeatrSi naxeT, cocxali Sesrulebis<br />

miTiTebis msgavsad, teqstur miTiTebebSi aRniSneT an CarTeT<br />

elementebi teqstSi. (videoCanawerebSi nanaxi filmebis Sesaxeb ix.<br />

19.8.5; onlain nanaxi kinofilmebis Sesaxeb ix. 19.8.6.) miuTiTeT<br />

kinosuraTis saxelwodeba, reJisori, mwarmoebeli kompaniisa an<br />

distribu<strong>to</strong>ris saxelwodeba da filmis gamoSvebis weli (daxrili<br />

SriftiT). saTaurebisTvis gamoiyeneT mTavruli asoebiT saTaurebis<br />

weris stili. gaacalkeveT elementebi mZimeebiT. Tu saWiroa,<br />

aRwereT Tqvens mier citirebuli epizodis moqmedebis adgili.<br />

(kapote, reJisori benet mileri, kinostudia soni fiqCerz klasiqsi,<br />

2005, Sesavali scena)<br />

19.8.3 satelevizio programebi da sxva samauwyeblo wyaroebi<br />

programebi. miuTiTeT teleprogramebi, radioprogramebi da sxva<br />

samauwyeblo wyaroebi mxolod teqstur miTiTebebSi. daurTeT<br />

programis saxeli da TariRi, rodesac naxeT an moismineT gadacema.<br />

SegiZliaT, agreTve, aRniSnoT epizodis saTauri da nomeri (Tu<br />

380


xelmisawvdomia), yvela wamyvani Semsruleblis saxeli da gvari (Tu<br />

Tqvens diskusias Seesabameba), adgili, saidanac xdeba mauwyebloba<br />

da Tavdapirveli mauwyeblobis TariRi (Tu gansxvavdeba im<br />

TariRisgan, rodesac Tqven naxeT an moismineT gadacema). dawereT<br />

daxrili SriftiT programebis saxelebi, xolo epizodebis an<br />

segmentebis saTaurebi – swori SriftiT, brWyalebSi CasmiT.<br />

gaacalkeveT elementebi mZimeebiT.<br />

P: (sainfeldi, `sapirispiro~, epizodi 86, 2005 wlis 22 seqtemberi<br />

[Tavdapirvelad gavida eTerSi 1994 wlis 19 maisi])<br />

(mTavari sainformacio programa yvelafris gaTvaliswinebiT,<br />

erovnuli sazogadoebrivi radio NPR, 2006 wlis 20 aprili)<br />

xSirad, teqsturi miTiTebebis nacvlad, SegiZliaT, amgvari<br />

programebi aRniSnoT ZiriTadi elementebis teqstSi CarTviT,<br />

gansakuTrebiT maSin, rodesac zogierTi an yvela damatebiTi<br />

elementi ar aris xelmisawvdomi an ar Seesabameba citirebas.<br />

sainfeldis epizodi saTauriT `sapirispiro~ (eTerSi gavida 2005<br />

wlis 22 seqtembers) SesaniSnavad gadmoscems am Txrobis<br />

struqturas.<br />

Tu programa CanawerSi naxeT an moismineT, miuTiTeT Canaweri.<br />

videoCanaweris Sesaxeb ix. 19.8.5; onlain failebis Sesaxeb - 19.8.6.<br />

interviuebi. miuTiTeT mauwyeblis meSveobiT gadmocemuli<br />

interviuebi mxolod teqstur miTiTebebSi an teqstSi elementebis<br />

CarTviT. miiCnieT respodenti av<strong>to</strong>rad da citirebis konteqstSi<br />

miuTiTeT interviueris vinaoba. daurTeT, agreTve, mauwyeblobis<br />

forumi da TariRi. saTaurebisTvis gamoiyeneT mTavruli asoebiT<br />

saTaurebis weris stili. gaacalkeveT elementebi mZimeebiT.<br />

gamouqveynebeli interviuebis Sesaxeb ix. 19.6.3.<br />

P: (kondolisa raisi, jim lereris mier CamorTmeuli interviu,<br />

satelevizio sianformacio programa niu auerz, sazogadoebrivi<br />

samauwyeblo samsaxuri, 2005 wlis 28 ivlisi)<br />

381


eklamebi. miuTiTeT mauwyeblobis saSualebebiT gadmocemuli<br />

reklamebi mxolod teqstur miTiTebebSi an teqstSi elementebis<br />

CasmiT. daurTeT rac SeiZleba meti informacia.<br />

P: (federal eqspresi, `mRvimis kacis~ reklama, eTerSi gavida super<br />

boulis me-40 matCis dros, 2006 wlis 5 Tebervali)<br />

19.8.4 audio Canawerebi<br />

Tu audio CanawerSi moismineT musikaluri Sesruleba an<br />

deklamacia, miuTiTeT Canaweri. gamoqveynebuli naSromebis msgavsad,<br />

aseT Canawerebs, zogadad, ucvleli da xelmisawvdomi<br />

saidentifikacio monacemebi aqvs da saWiro iqneba maTi aRniSvna<br />

miTiTebebis CamonaTvalSi. teqstur miTiTebebSi unda aRniSnoT<br />

mxolod av<strong>to</strong>ri da TariRi.<br />

miTiTebebis CamonaTvalSi Canawerebi aRniSneT kompozi<strong>to</strong>ris<br />

an Semsruleblis saxelis qveS imis mixedviT, Tu romeli ufro<br />

Seesabameba Tqvens msjelobas. imisaTvis, rom sxva msgavsi<br />

Canawerebisgan ganasxvavoT, daurTeT SeZlebisdagvarad meti<br />

informacia: kompaniis saxeli, Canaweris saidentifikacio nomeri,<br />

Canaweris forma (kaseta, kompaqtdiski) da saav<strong>to</strong>ro uflebis<br />

miniWebis an Canaweris gakeTebis TariRi (an orTave). SeamokleT<br />

kompaqtdiski, rogorc CD.<br />

R: beTxoveni, ludvig van. 1992. sonata # 29 fortepianosTvis<br />

“hemmerklavier.” rudolf serkini. ProArte Digital CDD 270.<br />

<strong>and</strong>ersoni, dugi. 2001. vokalur-instrumentaluri jgufi Frostwork.<br />

OAR 1001, Dolby HX PRO. audiokaseta.<br />

bernstaini, leonardi, diriJ. 1985. simfonia # 5, kompozi<strong>to</strong>ri<br />

dimitri SostakoviCi. niu iorkis filarmoniuri orkestri. CBS IM<br />

35854.<br />

musikaluri Canaweris msgavsad, miuTiTeT dramatuli piesebis,<br />

prozisa da poeziis, leqciebisa da amgvari sajarod wakiTxuli<br />

masalebis Canawerebi.<br />

382


R: <strong>to</strong>masi, dilani. 1950. radio piesa rZis xis qveS. Semsruleblebi<br />

dilan <strong>to</strong>masi da sxvebi. Caedmon TC-2005 (audiokaseta), CDLS-2005 (CD).<br />

imisTvis, rom teqstSi miuTiToT masala, romelsac ar aqvs<br />

Caweris oficialuri TariRi, aRniSneT is miTiTebebis CamonaTvalSi<br />

da nawarmoebis saTaurSi miuTiTeT kompozi<strong>to</strong>ris an Semsruleblis<br />

gvari da saxeli. CasviT es informacia frCxilebSi an teqstSi.<br />

19.8.5 videoCanawerebi<br />

Tu cocxali Sesruleba, kinofilmi, satelevizio programa, an sxva<br />

samauwyeblo wyaro videoCanawerSi naxeT, miuTiTeT Canaweri.<br />

gamoqveynebuli naSromebis msgavsad, amgvar Canawerebs, zogadad,<br />

ucvleli da xelmisawvdomi saidentifikacio monacemebi aqvs da<br />

isini miTiTebebis CamonaTvalSi unda ganTavsdes. teqs<strong>to</strong>briv<br />

miTiTebebSi aRniSneT mxolod av<strong>to</strong>ri da TariRi.<br />

videoCanawerebis miTiTebisas, zogadad, vxelmZRvanelobT<br />

wignebisTvis gankuTvnili nimuSebiT, Canaweris formis damatebiT<br />

(VHS, DVD). gaiTvaliswineT, rom meore magaliTSi miTiTebulia 2001<br />

wlis gamoSvebis masala, ami<strong>to</strong>m filmis Tavdapirveli gamosvlis<br />

TariRi gamo<strong>to</strong>vebulia.<br />

R: hendeli, georgi fridrixi. 1988. mesia. VHS. atlantas simfoniuri<br />

orkestri da kameruli gundi, diriJori robert Sou. batavia, ohaio:<br />

video saunje.<br />

klizi, joni, teri jiliami, erik aidli, teri jonsi da maikl<br />

palini. 2001. komentarebi. dosko 2. monti piToni da wminda graali,<br />

spec. gamoc. DVD. diriJori teri jiliami da teri jonsi. kalver-<br />

siti, kalifornia: kompania kolamvia tristar houm enterteimenti.<br />

19.8.6 onlain multimediuri failebi<br />

Tu onlain naxeT gamosaxuleba, cocxali Sesruleba, kinofilmi,<br />

satelevizio programa, an sxva samauwyeblo wyaro (podkastebis<br />

CaTvliT), miuTiTeT onlain faili. iseve, rogorc gamoqveynebuli<br />

naSromebi, onlain multimediur failebs, zogadad, ucvleli da<br />

383


xelmisawvdomi saidentifikacio monacemebi aqvs da saWiroa maTi<br />

miTiTebebis CamonaTvalSi Seyvana.<br />

citirebisas ixelmZRvaneleT zemoT aRwerili Sesabamisi tipis<br />

wyarosTvis gankuTvnili principebiT. Tu rTulia failis TariRis<br />

gansazRvra, ixmareT aRniSvna TariRis gareSe an miuTiTeT sxva<br />

mxriv Sesaferisi TariRi. amasTan, miuTiTeT saitis saxeli da<br />

failis tipi. daurTeT URL-i da saitze Sesvlis TariRi.<br />

gaiTvaliswineT, rom mxolod URL-i ar aris sakmarisi; unda<br />

warmoadginoT damatebiTi informacia, raTa mkiTxvels SeeZlos<br />

wyaros moZieba URL-is Secvlis SemTxvevaSic. Tu fails ar aqvs<br />

individualuri URL-i (rogorc qvemoT moyvanil meore magaliTSi),<br />

miuTiTeT mTeli saiti.<br />

R: bi-bi-si. TariRis gareSe. `bleri akeTebs gancxadebas axali<br />

afrikuli komisiis Sesaxeb~. bi-bi-sis sainformacio vebsaiti bi-bi-<br />

sis axali ambebis veb gverdi. vindousis mediapleeris videofaili.<br />

http://news.bbc.uk/nolavconsole/ifs_news/hi/newsid_5110000/newsid_5119200/nb_wm_<br />

5119262.stm (bolos Sesvlis TariRi 2006 wlis 27 ivnisi).<br />

mocarti, volfgang amadeusi. 1778. `alegro modera<strong>to</strong>~, sonata # 10<br />

fortepianosTvis do maJorSi. kusnt de fugi. MIDI faili.<br />

http://www.kunstderfuge.com/mozart.htm (bolos Sesvlis TariRi 2005 wlis<br />

19 noemberi).<br />

oficialuri TariRis armqone failis citirebisas, aRniSneT<br />

miTiTebebis CamonaTvalSi av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari da saTauri.<br />

daurTeT es informacia frCxilebSi an teqstSi. Tu saWiroa,<br />

miuTiTeT, agreTve, citirebuli masalis failSi gamoCenis dro.<br />

P: (BBC TariRis gareSe, 3:43)<br />

19.8.7 teqstebi vizualur da saSemsruleblo xelovnebaSi<br />

vizualur da saSemsruleblo xelovnebaSi teqstebs, zogadad,<br />

ucvleli da xelmisawvdomi saidentifikacio monacemebi aqvs da<br />

384


isini miTiTebebis CamonaTvalSi unda SeiyvanoT. teqs<strong>to</strong>briv<br />

miTiTebebSi aRniSneT mxolod av<strong>to</strong>ri da TariRi.<br />

gamofenebis katalogebi. miuTiTeT gamofenis katalogi iseve,<br />

rogorc wigns miuTiTebdiT. miTiTebebis CamonaTvalSi,<br />

gamoqveynebis monacemebis Semdeg, CawereT gamofenis saxelwodeba da<br />

adgilmdebareoba(ebi).<br />

R: barteri, judiTi a., red. 1998. meri keseti: Tanamedrove qali. Cikago:<br />

Cikagos xelovnebis instituti, gari n. abramsTan TanamSromlobiT.<br />

gamoqveynda erTdroulad gamofenasTan `meri keseti: Tanamedrove<br />

qali~, romelic moewyo bos<strong>to</strong>nis natifi xelovnebis muzeumSi,<br />

vaSing<strong>to</strong>nis, kolumbiis olqi, erovnul galereaSi da Cikagos<br />

xelovnebis institutSi.<br />

piesebi. zogierT SemTxvevaSi ganTqmuli piesebi SegiZliaT,<br />

aRniSnoT mxolod teqstur miTiTebebSi. (ix., agreTve, 19.5.1.)<br />

saTaurebisTvis gamoiyeneT mTavruli asoebiT saTaurebis weris<br />

stili. daaSoreT elementebi mZimeebiT. gamo<strong>to</strong>veT publikaciis<br />

monacemebi da miuTiTeT nawyvetebi aqtisa da scenis (an sxva<br />

dayofis) da ara gverdis nomris mixedviT.<br />

P: (iujin o’neili, grZeli mogzauroba RameSi, aqti 2, scena 1)<br />

Tu Tqveni naSromi exeba literaturul kvlevas an teqstebis Rrma<br />

analizs, an Tu bundovani nawarmoebis citirebas akeTebT, yvela<br />

piesa miuTiTeT ise, rogorc miuTiTebdiT wigns da aRniSneT is<br />

miTiTebebis CamonaTvalSi. pasaJebi miuTiTeT gverdebiT an<br />

danayofebiT adgilobrivi moTxovnebis mixedviT.<br />

R: bagnoldi, inidi. 1953. carcis baRi. niu iorki: gamomcemloba rendom<br />

hausi R<strong>and</strong>om House.<br />

anui, Jani. 1996. Tomas beketi. mTargm. lusien hili. niu iorki:<br />

gamomcemloba riverhed buqsi Riverhead Books.<br />

P: (bagnoldi 1953, 8-9)<br />

(anui 1996, moqm. 1, sc. 1)<br />

385


partiturebi. miuTiTeT gamoqveynebuli partituta ise, rogorc<br />

miuTiTebdiT wigns.<br />

R: verdi, juzepe. 1998. korsari (tragikuli melodrama sam moqmedebad).<br />

libre<strong>to</strong>s av<strong>to</strong>ri franCesko maria piave. gamomc. elisabed hadsoni.<br />

2 t. juzepe verdis naSromebi, ser. 1, operebi. Cikago: Cikagos<br />

universitetis gamomcemloba; milani: gamomcemloba j. rikordi G.<br />

Ricordi.<br />

mocarti, volfgang amadeusi. 1960. sonatebi da fantaziebi<br />

fortepianosTvis. momzadebuli originalebidan da yvelaze<br />

adrindeli beWdviTi wyaroebidan naTan broderis mier. gadaxed.<br />

gamoc. brin mari, pensilvania: gamomcemloba Theodore Presser.<br />

miuTiTeT gamouqveynebeli partitura ise, rogorc<br />

miuTiTebdiT gamouqveynebel masalas xelnawerTa koleqciebidan.<br />

R: Seipi, ralfi. 1966. partita violinosTvis da cameti<br />

SemsruleblisTvis. partitura. specialuri koleqcia, jozef<br />

regenSteinis biblioTeka. Cikagos universiteti.<br />

19.9 sajaro dokumentebi<br />

sajaro dokumentebi moicavs msoflios yvela donis mTavrobebis<br />

mier gamoSvebuli wyaroebis erTobliobas. winamdebare nawilSi<br />

warmodgenilia gavrcelebuli tipis inglisurenovani sajaro<br />

dokumentebisTvis gankuTvnili zogadi principebi; Tu dagWirdebaT<br />

sxva tipis dokumentebis miTiTeba, ixelmZRvaneleT yvelaze<br />

miaxloebuli, saWiroebisamebr adaptirebuli modeliT.<br />

sajaro dokumentebi Seicavs ufro rTul da mravalferovan<br />

elementebs, vidre gamoqveynebuli wyaroebi. miTiTebebSi daurTeT<br />

SeZlebisdagvarad meti saidentifikacio informacia,<br />

Tanmimdevrulad daaformateT elementebi da, saWiroebis<br />

SemTxvevaSi, miTiTebebs miusadageT zogadi modelebi.<br />

am nawilis umetesi nawili exeba dokumentebs, romlebic<br />

gamoaqveynes aSS-s samTavrobo organoebma da saagen<strong>to</strong>ebma. kanadisa<br />

386


da gaerTianebuli samefos mTavrobebisa da, aseve, saerTaSoriso<br />

organoebis mier gamoqveynebuli dokumentebis Sesaxeb ix. 19.9.9-<br />

19.9.11. zogadad, gamouqveynebeli samTavrobo dokumentebis Sesaxeb<br />

ix. 19.9.12.<br />

19.9.1 Sesatani elementebi, maTi Tanmimdevroba da daformatebis wesi<br />

miTiTebebis CamonaTvalSi SeitaneT rac SeiZleba meti qvemoT<br />

CamoTvlili elementi:<br />

• mTavrobis (qveynis, Statis, qalaqis, olqis an sxva qvedanayofis) da<br />

saxelisuflo organos (sakanonmdeblo organos, aRmasrulebeli<br />

departamentis, sasamarTlo biuros, sabWos, komisiis an komitetis)<br />

saxeli, romelmac gamosca dokumenti;<br />

• gamoqveynebis TariRi;<br />

• individualuri av<strong>to</strong>ris, redaq<strong>to</strong>ris an Semdgenlis saxeli da<br />

gvari, Tu miTiTebulia;<br />

• angariSis nomeri an sxva saidentifikacio informacia;<br />

• monacemebi gamocemis Sesaxeb: gamocemis adgili da gamomcemlis<br />

gvari da saxeli, Tu es ukanaskneli gansxvavdeba gamomcemeli<br />

organosgan (19.9.2-19.9.4-Si ganxiluli aSS-s federaluri mTavrobis<br />

mier gamocemuli yvela publikaciisTvis Sesabamisad gamoiyeneT<br />

aRniSvnebi;<br />

• gverdis nomrebi an sxva lokaliza<strong>to</strong>rebi, Tu saWiroa;<br />

CamoTvaleT Sesabamisi elementebi zemoT naCvenebi<br />

TanmimdevrobiT. zogierTi tipis dakumentTan dakavSirebiT<br />

daSvebuli gamonaklisebi ganxilulia 19.9-is momdevno nawilebSi.<br />

R: aSS-is kongresi. senati. sagareo urTierTobaTa komiteti. 1956. 1956<br />

wlis erToblivi usafrTxoebis aqti. 84-e kongr., me-2 ses. sen. ang.<br />

2273.<br />

teqstur miTiTebebSi av<strong>to</strong>ris adgilze CawereT is<br />

informacia, romelic miTiTebebis CamonaTvalSi TariRis win aris<br />

moyvanili. Tu es informacia grZelia, miTiTebebSi SegiZliaT, is<br />

387


logikurad da Tanmimdevrulad SeamokloT. bevr SemTxvevaSi<br />

teqsturi miTiTebebis nacvlad, SeiZleba, moaxerxoT am<br />

informaciis teqstSi srulad an nawilobriv CarTva.<br />

P: (aSS-is senati 1956, 9-10)<br />

. . . rogorc daadgina senatis sagareo urTierTobaTa komitetma<br />

Tavis angariSSi, romelic Tan axlavs 1956 wlis erToblivi<br />

usafrTxoebis aqts (9-10).<br />

19.9.2 kongresis publikaciebi<br />

kongresis publikaciebis SemTxvevaSi, miTiTebebis CamonaTvlis<br />

muxlebi, Cveulebriv, iwyeba aRniSvniT aSS-is kongresi, romelsac<br />

mosdevs senati an warmomadgenelTa palata. (gamartivebis mizniT,<br />

SegiZliaT, gamoiyenoT, ubralod, aSS-is senati an aSS-is<br />

warmomadgenelTa palata. sxva gavrcelebuli elementebia komiteti<br />

da qvekomiteti; gamoqveynebis TariRi; dokumentis saTauri;<br />

kongresisa da sxdomis nomeri (aseTi SemoklebiT: kongr. da ses.)<br />

da dokumentis nomeri da aRwera (magaliTad, H. Doc. 487), Tu es<br />

informacia xelmisawvdomia.<br />

debatebi. 1873 wlidan kongresSi gamarTul debatebs mTavroba<br />

aqveynebda aSS-is kongresis oficialur gamocemaSi `kongreSenal<br />

rekord~ (kongresis reestri). yvelgan, sadac SesaZlebelia,<br />

miuTiTeT gamocemis <strong>to</strong>mebi, romlebSic xSirad aisaxeba<br />

cvlilebebi. daiwyeT teqsturi miTiTebebi abreviaturiT kongr.<br />

reest. da daurTeT <strong>to</strong>mis da nawilis nomrebi, aseve gverdebis<br />

nomrebi.<br />

R: aSS-is kongresi. kongresis reestri. 1930. 71-e kongr., me-2 ses. t. 72,<br />

naw. 10.<br />

P: (kongr. reest. 1930, 72, naw. 10: 10828-30)<br />

388


Tu gesaWiroebaT momxseneblis da gansaxilveli sakiTxis<br />

miTiTeba, CasviT es monacemebi teqstSi, xolo teqstur miTiTebebSi<br />

warmoadgineT mxolod monacemebi publikaciis Sesaxeb.<br />

masaCusetsis sena<strong>to</strong>rma kenedim Tavis gamosvlaSi isaubra erTobliv<br />

rezoluciaze birTvuli iaraRis gayinvis da SezRudvis Sesaxeb<br />

(kongr. reest. 1982, 128, naw. 3: 3832-34).<br />

1874 wlamde kongresSi gamarTuli debatebi qveyndeboda<br />

gamocemaSi `SeerTebuli Statebis kongresis is<strong>to</strong>ria~ (romelic,<br />

aseve cnobilia sxva saxelebiT) da moicavs 1789-1824 wlebis<br />

periods, `kongreSenal dibeits~ (kongresis debatebi) (1824-37) da<br />

`kongreSenal gloub~ (kongresis samyaro) (1833-73). miuTiTeT es<br />

dokumentebi iseve, rogorc miuTiTebdiT ,,kongreSenal rekords”.<br />

angariSebi da dokumentebi. senatis (SemoklebiT sen.), aseve<br />

warmomadgenelTa palatis (SemoklebiT war. pal.) angariSebisa da<br />

dokumentebis citirebisas daurTeT rogorc kongresis, aseve<br />

sesiebis nomrebi da, Tu SesaZlebelia, seriis nomeric.<br />

R: aSS-is kongresi. warmomadgenelTa palata. 1947. saerTaSoriso<br />

savalu<strong>to</strong> da finansuri sakiTxebis erovnuli sakonsultacio<br />

sabWos saqmianobis 1947 wlis 31 martis angariSi. 80-e kongr., 1-li<br />

ses. war. pal. dok. 365.<br />

P: (aSS-is war. pal. 1947, 4)<br />

mosmenebi. konkresis komisiebisTvis micemuli Cvenebebis Canawerebi,<br />

Cveulebriv, qveyndeba saTaurebiT, romlebsac aRniSnaven<br />

miTiTebebSi. av<strong>to</strong>rad miuTiTeT Sesabamisi komiteti.<br />

R: aSS-is kongresi. senati. sagareo urTierTobaTa komiteti. 1985.<br />

SimSili afrikaSi: mosmenebi sagareo urTierTobaTa komitetSi. 99-e<br />

kongr., 1-li ses., 17 ianvari.<br />

P: (aSS-is senati 1985, 53)<br />

389


kanonproeqtebi da rezoluciebi. kongresis kanonproeqtebi<br />

(sakanonmdeblo iniciativebi) da rezoluciebi qveyndeba bukletis<br />

formiT. miTiTebebSi warmomadgenelTa palataSi wardgenili<br />

kanonproeqtebis da rezoluciebis Semoklebad gamoiyeneba war. pal.<br />

(HR), xolo senatSi wardgenili kanonproeqtebisa da rezoluciebis<br />

Semoklebad - sen. daurTeT ,,kongreSenal rekordSi” gamoqveynebuli<br />

publikaciis detalebi (Tu xelmisawvdomia).<br />

R: aSS-is kongresi. warmomadgenelTa palata. 1985. 1985 wlis sakvebis<br />

usafrTxoebis aqti. war. pal. 2100. 99-e kongr., 1-li ses., kongresis<br />

reestri 131, # 132, yoveldRiuri gamoc. (8 oq<strong>to</strong>mberi): war. pal. 8353-<br />

8486.<br />

P: (aSS-is warmomadgenelTa palata 1985, war. pal. (H) 8461)<br />

sakanonmdeblo aqtebi. kanonproeqtebi an rezoluciebi, romlebic<br />

kanonad damtkicda jer calke ibeWdeba, Semdeg ki ikribeba da<br />

ikinZeba yovelwliur <strong>to</strong>mebad saxelwodebiT: `SeerTebuli Statebis<br />

kanonebis krebuli~. am krebulis gamoqveyneba daiwyo 1874 wels.<br />

mogvianebiT am <strong>to</strong>mebs aerTianeben SeerTebuli Statebis kodeqsSi.<br />

miuTiTeT aSS-is sakanonmdeblo aqti, aSS-is kodeqsi an orive;<br />

gansakuTrebuli debulebebi miuTiTeT nawilis mixedviT (romelsac<br />

win uswrebs nawilis simbolo da intervali), xolo aqtebi –<br />

gverdebis mixedviT.<br />

teqstur miTiTebebSi daurTeT aqtis miRebis weli;<br />

miTiTebebis CamonaTvalSi SeitaneT agreTve aqtebis krebulis<br />

gamoqveynebis TariRi. is SeiZleba, gansxvavdebodes kanonis miRebis<br />

wlisgan.<br />

R: 1946 wlis aqti a<strong>to</strong>muri energiis Sesaxeb. sajaro kanoni 585. 79-e<br />

kongr., me-2 ses. 1 agvis<strong>to</strong>.<br />

aqti kreditebis zusti angariSgebis Sesaxeb. 1970. aSS-is kodeqsi 15<br />

(2000), §§ 1681 da Semdgomi.<br />

390


1969 wlis aqti erovnuli garemosdacviTi politikis Sesaxeb.<br />

sajaro kanoni 91-190. aSS-is kanonebis krebuli 83 (1970): 852.<br />

kodificirebulia aSS-is kodeqsiT 42 (2000), §§ 4321 da Semdgomi.<br />

P: (1946 wlis aqti a<strong>to</strong>muri energiis Sesaxeb)<br />

(aqti kreditebis zusti angariSgebis Sesaxeb 1970)<br />

(1969 wlis aqti erovnuli garemosdacviTi politikis Sesaxeb., par.<br />

102)<br />

1874 wlamde kanonebi qveyndeboda Cvidmet<strong>to</strong>mian `amerikis<br />

SeerTebuli Statebis sakanonmdeblo aqtebis krebulSi~, 1789-1873. am<br />

krebulis miTiTebebi Seicavs <strong>to</strong>mis nomers da misi gamoqveynebis<br />

TariRs.<br />

19.9.3 sapreziden<strong>to</strong> gamocemebi<br />

sapreziden<strong>to</strong> gamocemebi, brZanebulebebi, ve<strong>to</strong>ebi, mimarTvebi da a.S.<br />

qveyndeba `sapreziden<strong>to</strong> dokumentebis yovelkvireul krebulSi~ da<br />

`SeerTebuli Statebis prezidentebis sajaro dokumentebSi~.<br />

mowodebebi da brZanebulebebi Tavsdeba, agreTve, yoveldRiur<br />

`federalur reestrSi~, Semdeg ki qveyndeba `federaluri<br />

normatiuli aqtebis krebulis~ me-3 titulSi. sapreziden<strong>to</strong><br />

gamocemebi wyarod gamoiyeneT `krebulSi~ gamoqveynebis Semdeg.<br />

R: aSS-is prezidenti. 1984. proklamacia. aqti karibis zRvis auzis<br />

ekonomikuri aRdgenis Sesaxeb, proklamacia 5142, proklamacia<br />

Sesworebis Setanis Sesaxeb 5133. federaluri reestri 49, # 2, gv. 341<br />

(4 ianvari).<br />

aSS-is prezidenti. 1971. prezidentis brZanebuleba # 11,609.<br />

federaluri normatiuli aqtebis krebuli, saTauri 3, gv. 586 (1971-<br />

75).<br />

P: (aSS-is prezidenti 1984, 341)<br />

(aSS-is prezidenti 1971)<br />

391


aSS-s prezidentebis sajaro dokumentebi ikribeba or<br />

mraval<strong>to</strong>meul naSromSi: `prezidentebis mimarTvebis da<br />

dakumentebis krebuli”, 1789-1897, –da `SeerTebuli Statebis<br />

prezidentebis sajaro dokumentebi~. es ukanaskneli gankuTvnilia<br />

momavali mTavrobebisTvis.<br />

R: huveri, gerberti. 1977. SeerTebuli Statebis prezidentebis sajaro<br />

dokumentebi: gerbert huveri, 1929-33. t. 4, vaSing<strong>to</strong>ni, kolumbiis<br />

olqi: samTavrobo beWdvis sammarTvelo.<br />

P: (huveri 1977, 178-83)<br />

19.9.4 samTavrobo dawesebulebebisa da saagen<strong>to</strong>ebis gamocemebi<br />

saministroebi, sammarTveloebi da saagen<strong>to</strong>ebi gamoscemen<br />

angariSebs, biuletenebs, cirkularebsa da sxva masalebs. saTauris<br />

Semdeg daurTeT miTiTebuli av<strong>to</strong>ris saxeli da gvari.<br />

R: aSS-is Sinagan saqmeTa saministro. sasargeblo wiaRiseulis marTvis<br />

samsaxuri. 1984. navTobis daRvris riskis analizi meqsikis yures<br />

centraluri (1984 aprili) da dasavleTi nawilebisTvis (1984<br />

ivlisi), moamzada robert p. labelma. sajaro angariSi, aSS-is<br />

geologiuri samsaxuri. denveri.<br />

aSS-is mosaxleobis aRweris biuro. 1975. mTliani binis qiris<br />

mediana SeerTebuli Statebis olqebis mixedviT, 1970. moamzada<br />

geografiis ganyofilebam sabinao mSeneblobis ganyofilebasTan<br />

erTad, mosaxleobis aRweris biuro. vaSingroni, kolumbiis olqi:<br />

samTavrobo beWdvis sammarTvelo.<br />

P: (aSS-is Sinagan saqmeTa saministro 1984, 3)<br />

(aSS-is mosaxleobis aRweris biuro 1975, 15-16)<br />

samTavrobo komisiebis, magaliTad, kavSirgabmulobis<br />

federaluri komisiis an fasiani qaRaldebisa da birJebis komisiis<br />

mier gamocemuli biuletenebis, cirkularebis, angariSebisa da<br />

kvlevebis citireba xdeba zustad iseve, rogorc sakanonmdeblo<br />

392


angariSebisa. isini xSirad klasificirdeba, rogorc<br />

warmomadgenelTa palatis (war. pal.) an senatis (sen.) dokumentebi.<br />

R: aSS-is kongresi. senati. 1935. federaluri vaWrobis komisiis<br />

angariSi sazogadoebrivi sargeblobis (komunaluri) korporaciebis<br />

Sesaxeb. 70-e kongr., 1-li ses., sen. dok. 91, naw. 71A.<br />

aSS-is fasiani qaRaldebisa da sabirJo operaciebis komisia. 1983.<br />

fasiani qaRaldebisa da sabirJo operaciebis komisiis wliuri<br />

angariSi finansuri wlisTvis. vaSing<strong>to</strong>ni, kolumbiis olqi:<br />

samTavrobo beWdvis sammarTvelo.<br />

P: (aSS-is senati 1935, 1)<br />

(aSS-is fasiani qaRaldebisa da sabirJo operaciebis komisia 1983,<br />

42)<br />

19.9.5 aSS-s konstitucia<br />

aSS-s konstitucia aRiniSneba mxolod teqstur miTiTebebSi; ar aris<br />

aucilebeli misi CarTva miTiTebebis CamonaTvalSi. daurTeT muxli<br />

an Sesworeba, nawili da, Tu saWiroa, punqtic. iseTi terminebisTvis,<br />

rogoricaa Sesworeba da nawili, gamoiyeneT arabuli cifrebi da,<br />

Tu moisurvebT, abreviaturebi.<br />

P: (aSS-is konstitucia, mux. 2, naw. 1, punq. 3)<br />

(aSS-is konstitucia, Seswor. 14, naw. 2)<br />

xSir SemTxvevaSi, SegiZliaT, teqstSi CarToT<br />

saidentifikacio monacemebi. aseT dros nawilebis saxelebi<br />

dawereT sityvierad. Tu Sesworebebis nomrebs cifrebis nacvlad<br />

sityvierad werT, sityvebis pirveli asoebi mTavruliT dawereT.<br />

aSS-is konstitucia, 1-l muxlSi, me-9 nawilSi, krZalavs<br />

sasamarTlo brZanebis SeCerebas (gadavadebas), `garda SemTxvevebisa,<br />

rodesac ajanyebis an samxedro Semosevis SemTxvevaSi es SeiZleba,<br />

saWiro iyos sazogadoebrivi usafrTxoebis uzrunvelsayofad~.<br />

pirveli SesworebiT daculia azris Tavisuflad gamoTqmis ufleba.<br />

393


19.9.6 xelSekrulebebi<br />

1949 wlamde xelmowerili xelSekrulebebis teqstebi qveyndeba<br />

`SeerTebuli Statebis kanonebis krebulSi~; araoficialur<br />

miTiTebaSi gamoiyeneba terminebi `xelSekrulebebis seria~ an<br />

`sapreziden<strong>to</strong> SeTanxmebebis seria~. 1949 wels an mas Semdeg<br />

xelmowerili xelSekrulebebi Tavmoyrilia dokumentSi<br />

`SeerTebuli Statebis xelSekrulebebi da sxva saerTaSoriso<br />

SeTanxmebebi~, 1950- an `xelSekrulebebi da sxva saerTaSoriso<br />

aqtebis seriebi~, 1946-). orze meti saxelmwifos monawileobiT<br />

dadebuli xelSekrulebebi SeiZleba, moiZebnos dokumentSi<br />

`gaerTianebuli erebis xelSekrulebebis seria: gaerTianebuli<br />

erebis samdivnoSi daregistrirebuli an daarqivebuli, an<br />

aRricxvaSi gatarebuli xelSekrulebebi da saerTaSoriso<br />

SeTanxmebebi~. 1920-1946 wlebSi dadebuli amgvari xelSekrulebebi<br />

Tavmoyrilia ,,erTa ligis xelSekrulebebis seriaSi".<br />

miuTiTeT xelSekrulebebis saxelebi swori SriftiT,<br />

brWyalebis gareSe. dawereT daxrili SriftiT gamocemebis<br />

saxelebi, im SemTxvevaSic, Tu isini mraval<strong>to</strong>meuli naSromebia da<br />

ara seriebi. zusti TariRi aRniSnavs dokumentze xelmoweris<br />

TariRs da misi miTiTeba SeiZleba xelSekrulebis gamoqveynebis<br />

welTan erTad.<br />

R: aSS-is saxelmwifo departamenti. 1963. birTvuli iaraRis gamocdis<br />

akrZalva, 5 agvis<strong>to</strong>, 1963. SeerTebuli Statebis xelSekrulebebi da<br />

sxva saerTaSoriso SeTanxmebebi 14, naw. 2.<br />

SeerTebuli Statebi. 1922. xelSekruleba samxedro-sazRvao<br />

SeiaraRebebis SezRudvis Sesaxeb. 1922 wlis 26 Tebervali.<br />

SeerTebuli Statebis kanonebis krebuli 43, naw. 2.<br />

P: (aSS-is saxelmwifo departamenti 1963)<br />

(SeerTebuli Statebi 1922)<br />

394


19.9.7 sasamarTlo saqmeebi<br />

yvela instanciis sasamarTlos saqmeebis miTiTeba erTnairad xdeba.<br />

miTiTebebis CamonaTvalSi daxrili SriftiT miuTiTeT saqmis<br />

sruli saxeli (v _ laT., winaaRmdeg, mTarg. SeniSvna) abreviaturis<br />

CaTvliT). daurTeT <strong>to</strong>mis nomeri (arabuli cifrebiT), sasamarTlo<br />

gadawyvetilebaTa krebulis saxeli (SemoklebiT; ix. qvemoT), seriis<br />

rigiTi nomeri (Tu saWiroa), gadawyvetilebis sawyisi gverdis<br />

nomeri, sasamarTlos Semoklebuli saxeli da TariRi, sxva<br />

Sesabamisi informacia, magaliTad, amkinZavi samsaxuri, an Statis, an<br />

adgilobrivi sasamarTlos saxeli (Tu miTiTebuli ar aris<br />

sasamarTlo gadawyvetilebebis krebulis Semdgenis saxelSi).<br />

R: SeerTebuli Statebi qrismasis winaaRmdeg. 222 F.3d 141 (4 th<br />

Cir. 2000).<br />

mogebaSi monawileobis gegma embank dalasis winaaRmdeg, N.A. 683 fed.<br />

dam. 592 (N.D. Tex. 1988).<br />

erTaderTi elementi, romelic gansxvavdeba sasamarTlos<br />

instanciis mixedviT, sasamarTlo gadawyvetilebebis krebulis<br />

saxelia. qvemoT CamoTvlilia yvelaze gavrcelebuli saxelebi.<br />

• aSS-s uzenaesi sasamarTlo. uzenaesi sasamarTlos<br />

gadawyvetilebebis moyvanisas, miuTiTeT `SeerTebuli Statebis<br />

uzenaesi sasamarTlos moxsenebebi~ (SemoklebiT `aSS-s uzenaesi<br />

sasamarTlos gadawyvetilebebis krebuli~, Tu is jer ar aris<br />

asaxuli pirvel dokumentSi.<br />

R: korporacia ei-ti end ti korp. Aiova iutilitizis winaaRmdeg 525<br />

a.S.S. 366 (1999).<br />

S.p.p. artur Andersen i SeerTebuli Statebis winaaRmdeg. 125 S. Ct. 2129<br />

(2005).<br />

• ufro dabali instanciis federaluri sasamarTloebi. ufro dabali<br />

instanciis federaluri sasamarTloebis gadawyvetilebebis<br />

moyvanisas, miuTiTeT `federaluri sasamarTloebis<br />

gadawyvetilebebis krebuli~ an `aSS-s saolqo sasamarTloebisa da<br />

saapelacio sasamarTlos gadawyvetilebebis krebuli~.<br />

395


R: SeerTebuli Statebi dennisis winaaRmdeg. 183 F. 201 (2d Cir. 1950).<br />

i<strong>to</strong>ni ai-bi-em korp.-is winaaRmdeg 925 fed. dan. 487 (S.D. Tex. 1996).<br />

• Statisa da adgilobrivi sasamarTloebi. Statis da adgilobrivi<br />

sasamarTlos gadawyvetilebis citirebisas, sadac SesaZlebelia,<br />

miuTiTeT sasamarTlo gadawyvetilebebis krebulis oficialuri<br />

saxelmwifo Semdgenebi. Tu komerciul krebuls iyenebT, miuTiTeT<br />

igi, rogorc es naCvenebia qvemoT moyvanil meore magaliTSi. Tu<br />

sasamarTlo gadawyvetilebebis krebuli ar asaxelebs sasamarTlos,<br />

miuTiTeT is frCxilebSi TariRis win.<br />

R: viliamsi devisis winaaRmdeg. 27 kalif. kal. 2d 746 (1946).<br />

bivens moblis winaaRmdeg. 724 So. 2d 458. (misisipis saapel. sas. 1998).<br />

sasamarTlo saqmis citirebisas teqstSi miuTiTeT saqmis<br />

saxeli da TariRi (Tu konkretul formulirebas uTiTebT,<br />

daurTeT, aseve, gverdis nomeric). xSir SemTxvevaSi SeiZleba,<br />

teqstSi erT-erTi an orive elementi SeitanoT.<br />

P: (SeerTebuli Statebi qrismasis winaaRmdeg 2000)<br />

. . . misi principis saukeTeso magaliTi iyo saqme SeerTebuli<br />

Statebi qrismasis winaaRmdeg (2000).<br />

19.9.8 Statis da adgilobrivi mTavrobis dokumentebi<br />

Statis da adgilobrivi mTavrobis dokumentebis citireba gaakeTeT<br />

iseve, rogorc federaluri dokumentebisa. ixmareT swori Srifti<br />

(brWyalebis gareSe) Statis kanonebisa da municipaluri<br />

dadgenilebebisTvis; ixmareT daxrili Srifti kodeqsebisTvis<br />

(krebulebisTvis). sadac saWiroa, daurTeT saxeli, raTa aRniSnoT<br />

kodeqsis romeli versiidanaa citata moyvanili. Semdeg frCxilebSi<br />

miuTiTeT kodeqsis gamocemis TariRi.<br />

R: kanoni metamfetaminis moxmarebis kontrolis da sazogadoebis<br />

dacvis Sesaxeb. 2005. ilinoisis sakanonmdeblo aqtebis krebuli,<br />

Tavi 720, naw. 646/10 (2005).<br />

ilinoisis garemos xarisxis dacvis instituti (igxi). 1977. gogirdis<br />

dioqsidis da aerozolebis da myari nawilakebis emisiis winaaRmdeg<br />

396


ZolaSi sazogadoebis CarTvis mimoxilva da reziume. moamzada<br />

sidnei m. marderma. igxdi-s dokuemnti # 77/21. Cikago.<br />

P: (niu meqsikos konstitucia, mux. 4, naw. 7)<br />

(kanoni metamfetaminis moxmarebis kontrolis da sazogadoebis<br />

dacvis Sesaxeb 2005)<br />

19.9.9 kanadis samTavrobo dokumentebi<br />

kanadis samTavrobo dokumentebi miuTiTeT aSS-s sajaro<br />

dokumentebis msgavsad. miTiTebebi daiwyeT sityviT kanadis, Tu igi<br />

calsaxad ar aris gasagebi konteqstidan. SeamokleT sityvebi Tavi<br />

(T.) da nawili (naw),<br />

saparlamen<strong>to</strong> debatebi gamoicema calke seriebad: `TemTa<br />

palatis debatebi~ da `senatis debatebi~. sadac saWiroa, daurTeT<br />

gamomsvlelis saxeli da gvari. provinciebisa da teri<strong>to</strong>riebis<br />

sakanonmdeblo organoebi gamoscemen sakuTar debatebs.<br />

R: kanada. mani<strong>to</strong>ba. sakanonmdeblo asamblea. 2000. debatebi da<br />

pro<strong>to</strong>kolebi. 17 agvis<strong>to</strong>.<br />

P: (kanada 2000, 5326)<br />

saparlamen<strong>to</strong> sakanonmdeblo aqtebis miTiTebisas daurTeT<br />

sakanonmdeblo aqtis nomeri, saxeli, miRebis weli, sadac saWiroa,<br />

sesiis nomeri, parlamentis nomeri da, saWiroebisamebr, damatebiTi<br />

informacia.<br />

R: kanonproeqti C-40. kanoni eqstradiciis Sesaxeb. 1999. me-2 ses., 36-e<br />

parlamenti, 1998, punq. 1. kanadis statutebi, T. 18.<br />

P: (kanonproeqti C-40, kanoni eqstradiciis Sesaxeb 1999)<br />

kanadis aqtebi pirvelad yovelwliur `kanadis statutebSi~<br />

gamoqveynda, 1985 wels ki is gaaerTianes dokumentSi `kanadis<br />

gadamuSavebuli aqtebi~. sadac SesaZlebelia, gamoiyeneT bolo<br />

wyaro da daasaxeleT aqtis saxeli, sasamarTlo gadawyvetilebebis<br />

krebulis Semdgeni, Sedgenis weli, Tavi da nawili.<br />

397


R: kanoni kanadis cocxali bunebis Sesaxeb, kanadis gadamuSavebuli<br />

aqtebi 1985, T. W-9, naw. 1.<br />

kanoni adamianis reproduqciis damxmare saSualebebis Sesaxeb,<br />

kanadis statutebi 2004, c.2, s. 2.<br />

P: (kanoni kanadis cocxali bunebis Sesaxeb 1985)<br />

19.9.10 britanuli samTavrobo dokumentebi<br />

britaneTis samTavrobo dokumentebi miuTiTeT aSS-is sajaro<br />

dokumentebis msgavsad. citirebebi daiwyeT fraziT `gaerTianebuli<br />

samefo~, Tu es koteqstidan calsaxad cxadi ar aris. britanuli<br />

saxelmwifo dokumentebis umetesobas misi udidebulesobis (mefis<br />

an dedoflis) saxelmwifo kancelaria gamoscems londonSi.<br />

saparlamen<strong>to</strong> debatebi gamoicemoda ramdenime seriad, xolo<br />

1909 wlidan – gamoicema calke-calke seriebad lordTa da TemTa<br />

palatebisTvis. miTiTebebi Seicavs TariRs, serias, <strong>to</strong>mis nomers da<br />

(Tu saWiroa) svets an x<strong>and</strong>axan gverdis nomers. zog SemTxvevaSi<br />

SegiZliaT, miuTiToT <strong>to</strong>mis konkretuli dokumenti.<br />

R: gaerTianebuli samefo. 1879. saparlamen<strong>to</strong> debatebis oficialuri<br />

angariSi. me-3 ser., t. 249.<br />

CerCili, uins<strong>to</strong>ni. 1945. TemTa palataSi warmoTqmuli sityva, 18<br />

ianvari. saparlamen<strong>to</strong> debatebi, TemTa palata, me-5 ser., t. 407 (1944-<br />

45), svetebi 425-46.<br />

P: (gaerTianebuli samefo, svetebi 611-27)<br />

(CerCili 1945, svetebi 425-46)<br />

parlamentis mier calke gamocemuli sakanonmdeblo aqtebi,<br />

moxsenebebi da dokumentebi yoveli sesiis dasasruls erTad<br />

gamoicema <strong>to</strong>mebad. am <strong>to</strong>mebs `sesiis dokumentebi~ (Sessional Papers)<br />

ewodeba. yoveli <strong>to</strong>mi Seicavs nawilis saxels.<br />

R: gaerTianebuli samefo. TemTa palata. 1983. saxalxo ganaTlebis<br />

adgilobrivi organoebis mTavari administra<strong>to</strong>ris TanaSemwis<br />

398


amJamindeli da momavali roli. sesiis dokumentebi, 1982-83.<br />

patimrebisTvis profesiis swavleba cixeebSi. 25 aprili. t. 2.<br />

P: (gaerTianebuli samefo 1983, t. 2, par. 9.14, gv. 102)<br />

parlamentis aqtebi, rogorc wesi, aRiniSneba mxolod<br />

teqstur miTiTebebSi an teqstSi. aucilebeli ar aris maTi CarTva<br />

miTiTebebis CamonaTvalSi. Tumca, SegiZliaT, CamonaTvalSi CarToT<br />

is naSromi, romelic kritikulad mniSvnelovania Tqveni argumentis<br />

gasamyareblad an romelic xSirad gaqvT gamoyenebuli. aqtebis<br />

citirebisas miuTiTeT saxeli (swori SriftiT, brWyalebSi Casmis<br />

gareSe), TariRi da Tavis nomeri (T. TavisTvis; arabuli cifri<br />

saxelmwifo nomrisTvis, nusxuri romauli cifrebi adgilobrivi<br />

nomrisTvis). 1963 wlamde gamoSvebuli aqtebis aRniSvnisas miuTiTeT<br />

monarqis mefobis weli, monarqis saxeli (SemoklebiT) da rigiToba<br />

(arabulad).<br />

P: (1701 wlis aqti taxtis memkvidreobis Sesaxeb, 12 da 13 uil. 3, T. 2)<br />

(1963 wlis qti konsolidirebuli fondis Sesaxeb, T. 1)<br />

(1967 aqti manCesteris korporaciis Sesaxeb, T. xl)<br />

britanuli is<strong>to</strong>riuli Canawerebis mravali krebuli arsebobs.<br />

zogierTi maTgani saxelmwifo arqivSi Senaxuli dokumentebis<br />

aslia.<br />

R: gaerTianebuli samefo. 1890-1907. inglisis saidumlo sabWos aqtebi.<br />

gamomc. j. r. deisenti. 32 <strong>to</strong>mi. londoni.<br />

gaerTianebuli samefo. dauTariRebeli. gaerTianebuli samefos<br />

parlamentis oficialuri dokumentebi . . . (1278-1504). 6 <strong>to</strong>mi.<br />

paginaciis gareSe<br />

gaerTianebuli samefo. 1810-28. samefo aqtebi. gamomc. e. ludersi da<br />

sxvebi. 11 <strong>to</strong>mi. londoni.<br />

P: (gaerTianebuli samefo, 1810-28)<br />

399


19.9.11 saerTaSoriso organoebis gamocemebi<br />

saerTaSoriso organizaciebis, magaliTad, gaerTianebuli erebis,<br />

dokumentebis citirebisas, miuTiTeT sanqciis gamcemi organo (da,<br />

sadac saWiroa, av<strong>to</strong>ri da redaq<strong>to</strong>ri), TariRi da dokumentis Tema<br />

an saxeli. daurTeT, agreTve, seriis da gamocemis nomrebi,<br />

gamocemis adgili da gamomcemeli. sayovelTaod cnobili mTavari<br />

organoebis citirebisas SegiZliaT, gamoiyenoT abreviaturebi<br />

(gaero _ gaerTianebuli erebi, mso _ msoflio savaWro organizacia<br />

da a.S.).<br />

R: erTa liga. 1935. rusuli warmoSobis qalebis mdgomareoba Soreul<br />

aRmosavleTSi. ser. LoNP, IV.3. Jeneva: erTa liga.<br />

generaluri SeTanxmeba tarifebis da vaWrobis Sesaxeb (gStv). 1994.<br />

mravalmxrivi savaWro molaparakebebis urugvais raundis Sedegebi:<br />

normatiuli aqtebis teqstebi. Jeneva: gStv-is samdivno.<br />

P: (erTa liga 1935)<br />

(gStv 1994)<br />

19.9.12 gamouqveynebeli samTavrobo dokumentebi<br />

gamouqveynebeli samTavrobo dokumentebis citirebisas<br />

ixelmZRvaneleT 19.6.4-Si aRwerili modelebiT.<br />

aSS-is mTavrobis gamouqveynebeli dokumentebis umravlesoba<br />

inaxeba erovnul arqivebSi, vaSing<strong>to</strong>nSi, kolumbiis olqSi an mis<br />

filialebSi. yvela am masalis, maT Soris, filmebis,<br />

fo<strong>to</strong>suraTebis da audio Canawerebis, aseve, teqsturi masalebis<br />

citireba xdeba Canaweris jgufis nomris mixedviT.<br />

kanadis gamouqveynebeli samTavrobo dokumentebis Sesanaxi<br />

dawesebulebaa kanadis erovnuli arqivebi otavaSi, ontario.<br />

gaerTianebul samefos aqvs gamouqveynebeli samTavrobo<br />

dokumentebis ramdenime sacavi, kerZod, saxelmwifo arqivi da<br />

britaneTis muzeumi, orive maTgani mdebareobs londonSi.<br />

400


19.9.13 sajaro dokumentebi onlain reJimSi<br />

sajaro dokumentebis citirebisas ixelmZRvaneleT 19.9-Si<br />

warmodgenili Sesabamisi magaliTebiT. amasTan, daurTeT URL-i da<br />

masalis internetiT gacnobis TariRi (ix. 15.4.1). gaiTvaliswineT,<br />

rom mxolod URL-i ar aris sakmarisi; SeZlebisdagvarad unda<br />

miuTiToT wyaros yvela monacemi, raTa mkiTxvelma SeZlos wyaros<br />

moZieba URL-is Secvlis SemTxvevaSic. Tu gverdebis nomrebi<br />

xelmisawvdomi ar aris, miTiTebuli nawyvetis adgilmdebareobis<br />

aRniSvna teqstur miTiTebebSi aRwerilobiTi lokaliza<strong>to</strong>ris<br />

damatebiT SegiZliaT (rogoricaa wina qvesaTauri).<br />

R: aSS-is mosaxleobis aRweris biuro. 2004. Semosavali, siRaribe da<br />

dafarva janmrTelobis dazRveviT SeerTebul StatebSi, 2004.<br />

http://www.census.gov/prod/2005pubs/p60-229.pdf (bolos Sesvlis TariRi<br />

2005 wlis 19 dekemberi).<br />

P: (aSS-is mosaxleobis aRweris biuro 2004, saTauris `Semosavlis da<br />

siRaribis donis fardoba~ qveS)<br />

an<br />

(aSS-is mosaxleobis aRweris biuro 2004)<br />

19.10 erT wyaroSi miTiTebuli meore wyaro<br />

pasuxismgeblobis grZnobis mqone mkvlevrebi Tavs arideben im<br />

citatebis moyvanas, romlebic maT originalSi ar unaxavT. Tu erTi<br />

wyaro miuTiTebs sxva sasargeblo wyaroze, savaraudod, Tqveni<br />

mkiTxvelebi amjobineben, rom moiZioT orginali, raTa gadaamowmoT<br />

rogorc miTiTebis sizuste, ise is, Tu ramdenad sworad gadmoscems<br />

citata originalis azrs.<br />

amasTan, Tu originaluri wyaro xelmisawvdomi ar aris,<br />

miTiTebebis CamonaTvalSi aRniSneT is amgvarad: `miTiTebuli<br />

401


meorad wyaroSi~. teqstur miTiTebebSi SeitaneT mxolod<br />

originaluri wyaros av<strong>to</strong>ris gvari.<br />

R: Jukofski, lui. 1931. gulwrfeloba da xorcis Sesxma. Jurnali<br />

poezia 37 (Tebervali): 269. citirebulia naSromSi boni kostelo,<br />

mariana muri: warmosaxviTi simdidreebi (kembriji, masaCusetsi:<br />

harvardis universitetis gamomcemloba, 1981).<br />

P: (Jukofski 1931, 269)<br />

msgavsi situacia SeiZleba Seiqmnas, rodesac uTiTebT<br />

citatas, romelic meorad wyaroSi ipoveT, xolo am meorad wyaroze<br />

ki pirvelwyaros miTiTebiT gadaxvediT. (ix. 3.1.1). xSirad ver<br />

SeZlebT, gaecnoT pirvelwyaros, gansakuTrebiT, Tu is<br />

gamouqveynebeli xelnawerebis krebulia. am SemTxvevaSi,<br />

ixelmZRvaneleT zemoT mocemuli principebiT.<br />

402


nawili III<br />

stili<br />

20 orTografia (marTlwera)<br />

20.1 mravlobiTi ricxvi<br />

20.1.1 zogadi wesi<br />

20.1.2 gansakuTrebuli SemTxvevebi<br />

20.2 kuTvnilebiTi brunva<br />

20.2.1 zogadi wesi<br />

20.2.2 gansakuTrebuli SemTxvevebi<br />

20.3 Sedgenili da prefiqsebiT warmoebuli sityvebi<br />

20.3.1Sedgenili sityvebi, romlebic gamoiyeneba, rogorc zedsarTavi<br />

saxelebi<br />

20.3.2 Sedgenili sityvebi, romelic gamoiyeneba rogorc arsebiTi da<br />

zedsarTavi saxelebi<br />

20.3.3 prefiqsebiT warmoebuli sityvebi<br />

20.4 striqonis gadatana<br />

20.4.1 sityvebis gadatana<br />

20.4.2 intervalebis gadatana da punqtuacia<br />

werisas misdieT amerikul wesebs da iyaviT Tanmimdevrulni,<br />

citirebebis SemTxvevebis gamoklebiT, sadac Cveulebrivad zustad<br />

unda misdioT originalur damwerlobas (ix. 25-e Tavi). Tu<br />

gagiCndaT eWvi, mimarTeT leqsikons. Tumca, unda icodeT, rom<br />

leqsikonebSi xSirad gansxvavebulad aris mocemuli erTi da imave<br />

sityvis damwerloba da zogi leqsikoni sxvebTan SedarebiT ufro<br />

zusti da Tanamedrovea.<br />

403


orTografiis TvalsazrisiT, yvelaze s<strong>and</strong>o da<br />

av<strong>to</strong>ritetuli leqsikonia `vebsteris mesame axali saerTaSoriso<br />

leqsikoni~ (Webster’s Third New International Dictionary) an misi<br />

Semoklebuli varianti –`meriem-vebsteris sauniversite<strong>to</strong><br />

leqsikonis~ (Merriam-Webster’s Collegiate Dictionary)meTerTmete gamocema.<br />

Semoklebuli varianti xelmisawvdomia wignis, CD-ROM-isa da<br />

vebformatis saxiT. adamianebis saxelebi da geografiuli<br />

adgilebis dasaxelebebi ixileT,,vebsteris” leqsikonis bolos an<br />

`meriem-vebsteris biografiuli leqsikonisa~ (Merriam-Webster’s<br />

Biographical Dictionary)da `meriem-vebsteris geografiuli leqsikonis~<br />

(Merriam-Webster’s Geographical Dictionary) calke gamocemebSi.<br />

Tu ,,vebsteris” leqsikonSi erTi da imave sityvis sxvadasxva<br />

dawerilobaa mocemulivariantis amosarCevad ixelmZRvaneleT<br />

Semdegi principebiT: sadac variantebi gamoyofilia sityviT `an~<br />

(or), airCieT erT-erTi varianti da mudmivad isgamoiyeneT; sadac<br />

variantebi gamoyofilia sityviT `aseve~, ixmareT pirveli. Tu<br />

,,vebsteris” leqsikonSi moyvanili sasurveli<br />

dawerilobagansxvavdeba Tqvens disciplinaSi miRebuli<br />

variantisgan, ixelmZRvaneleT Tqveni disciplinis dawerilobiT.<br />

sxvadasxva disciplinisTvis damaxasiaTebeli stilis<br />

saxelmZRvaneloebi ixileT bibliografiaSi.<br />

umetesi teqsturi procesorisorTografiis Semowmebis<br />

funqcias SeuZlia zogi, magram ara uklebliv yvela,<br />

orTografiuli Secdomis dafiqsireba. magaliTad, igi ver<br />

gamoicnobs imas, rom Tqven dabeWdeT sityva <strong>and</strong>, magram<br />

gulisxmobdiT sityvas an-s, an dawereT sityva quite sityvis quiet-<br />

isnacvlad. is, savaraudod, ver dagexmarebaT sakuTari saxelebis an<br />

ucxouri sityvebis beWdvisas da SeiZleba, ise masStaburad<br />

SegacvlevinoT damwerloba, rom orTografia araswori gamovides.<br />

404


damwerlobis Semowmebis funqcia ver Secvlis karg leqsikons an<br />

saguldagulo koreqturas.<br />

winamdebare Tavi gTavazobT zogad saxelmZRvanelo<br />

miTiTebebs damwerlobis im SemTxvevebis Sesaxeb, romlebsac<br />

leqsikonebis umravlesobaSiver naxavT. Tu muSaobT sadiplomo<br />

naSromze an disertaciaze, Tqvens ganyofilebas an universitets<br />

SeiZleba,damwerlobis specialuri moTxovnebi hqondes (specifikuri<br />

leqsikonebis gamoyenebis CaTvliT). es moTxovnebi, rogorc wesi,<br />

disertaciebis ganyofilebaSi moipoveba. Tu muSaobT sakurso<br />

naSromze, Tqvenma pedagogma SeiZleba, aseve, mogTxovoT,<br />

ixelmZRvaneloT damwerlobis garkveuli principebiT. gaerkvieT am<br />

moTxovnebSi, sanam Tqvens naSromsmoamzadebT. isini winamdebare<br />

TavSi SemoTavazebul saxelmZRvanelo miTiTebebze upiratesia.<br />

20.1 mravlobiTi ricxvi<br />

20.1.1 zogadi wesi<br />

sazogado arsebiTi saxelebisTvis mravlobiTi ricxvi awarmoeT aso<br />

s-isdamatebiT (an es-is damatebiT sityvebisTvis, romlebic mTavrdeba<br />

daboloebiT ch, j, s, sh, x, an z). leqsikonebis umravlesoba iZleva<br />

mravlobiT formebs mxolod im sityvebisTvis, romlebic ar<br />

emorCileba zogad wess.<br />

zogadi wesi vrceldeba adamianebis gvarebze da sxva sakuTar<br />

arsebiT saxelebze, maT Soris, ZirZveli amerikuli <strong>to</strong>mebis<br />

saxelebze. Tu aseTi arsebiTi saxeli mTavrdeba y-ze, nu SecvliT y-<br />

sie-iT, rogorc moiTxoveba sazogado arsebiTi saxelebisTvis. (nu<br />

agerevaT mravlobiTi ricxvis formebi kuTvnilebiTi brunvis<br />

formebSi, romlebic aRwerilia 20.2-Si).<br />

the Costellos the two Germanys<br />

the Frys (not the Fries)<br />

the Rodriguezes<br />

the Hopis of Arizona (not the Hopi)<br />

405


20.1.2 gansakuTrebuli SemTxvevebi<br />

Sedgenili sityvebi. ori arsebiTi saxelisgan Semdgari Sedgenili<br />

sityvebis SemTxvevaSi bolo arsebiT saxels daumateTs-i daes-i.<br />

bookkeepers district at<strong>to</strong>rneys ac<strong>to</strong>r-singers<br />

Tu arsebiT saxels mohyveba windebuliani frazaan<br />

zedsarTavi saxeli, mTavar arsebiT saxelsdaurTeT s-i anes-i.<br />

sisters-in-law at<strong>to</strong>rneys general men-of-war<br />

asoebi da ricxviTi saxelebi. umetes SemTxvevebSi, mTavruli<br />

asoebisa da ricxviTi saxelebis mravlobiTi ricxvi awarmoeT<br />

mxolod s-is (da ara ‘s-is) darTviT.<br />

The three Rs the 1950s 767s<br />

amasTan, nusxuri asoebis da zogierTi calkeuli mTavruli asos<br />

SemTxvevaSi,s-s apostrofis gareSe sxva sityvis (is, As) an<br />

abreviaturis (ms) STabeWdilebis SeqmnaSeuZlia. Tukis-igaugebrobas<br />

iwvevs, daurTeT apostrofi. apostrofi da s-i swori SriftiT<br />

iwereba maSinac, roca aso daxrili StifriT aris dawerili (ix.<br />

22.2.2).<br />

dotting all the i’s x’s <strong>and</strong> y’s three A’s <strong>and</strong> two B’s<br />

abreviatura.abreviaturebis mravlobiTi ricxvis formebi awarmoeT<br />

Sida wertilebis gareSe da mxolod s-is darTviT. Tu abreviaturis<br />

mxolobiTi ricxvis forma mTavrdeba wertiliT, dawereT s-i<br />

wertilis win. (ix.24.1.3 abreviaturebis punqtuaciis Sesaxeb).<br />

URLs vols.<br />

DVDs eds.<br />

daurTeT apostrofi s-is win mxolod im SemTxvevaSi, Tu<br />

abreviatura Seicavs Sida wertilebs an rogorc mTavrul, ise<br />

nusxur asoebs.<br />

406


PhD’s (or Ph.D.’s; see 24.2.3)<br />

ramdenime abreviaturas aqvs mravlobiTi ricxvis arawesieri<br />

forma (ix., aseve,24.7).<br />

pp. (p.-is mravlobiTi, page) nn. (n.-is mravlobiTi, note)<br />

Tu Tqveni naSromi sabunebismetyvelo mecnierebebs exeba da<br />

iyenebT sazomi erTeulebis abreviaturebs (ix.24.5), ixmareT erTi da<br />

igive abreviatura rogorc mxolobiTi, ise mravlobiTi<br />

formebisTvis.<br />

6 kg 37 m<br />

20.2 kuTvnilebiTi brunva<br />

2<br />

terminebi daxrili SriftiT da brWyalebSi. daxrili SriftiT<br />

dawerili terminis mravlobiTi ricxvis sawarmoeblad daurTeT mas<br />

mxolods-i(da ara’s)swori SriftiT. nu awarmoebT brWyalebSi<br />

Casmuli terminis mravlobiT ricxvs ‘s-is darTviT; xelaxla<br />

CamoayalibeT winadadeba.<br />

two <strong>Chicago</strong> Tribunes<br />

. . . included “To be continued” many times<br />

da ara<br />

. . . included many “To be continued’s”<br />

20.2.1 zogadi wesi<br />

sazogado da sakuTari saxelebis umetesobis, aseve s-iT, x-iT an z-iT<br />

daboloebuli sityvebis, kuTvnilebiTi forma awarmoeT apostrofisa da<br />

s-is darTviT. es wesi. aseve, moqmedebs arsebiT saxelad gamoyenebuli<br />

asoebis, ricxviTi saxelebisa da abreviaturebis kuTvnilebiTi formis<br />

warmoebaze (erTmaneTSi ar agerioT kuTvnilebiTi da mravlobiTi forma,<br />

romelic 20.1-Sia ganxiluli). gansakuTrebuli SemTxvevebisTvis ixileT<br />

20.2.2.<br />

407


An argument’s effects Steven’s poems 2009’s economic outlook<br />

the phalanx’s advance Diaz’s revolt JFK’s speech<br />

usulo arsebiTi saxelebi, garda drois monakveTis aRmniSvnelisa,<br />

iSviaTad iRebs kuTnilebiT formas.<br />

A day’s length magram ara The house’s door<br />

mravlobiTi ricxvis sazogado da sakuTari saxelebis kuTnilebiTi<br />

forma awarmoeT mxolod apostrofis dasmiT. gansakuTrebuli<br />

SemTxvevebisTvis ixileT 20.2.2.<br />

Politicians’ votes ara Politicians’s votes<br />

The Rodriguezes’ house ara The Rodriguezes’s house<br />

im arsebiTi saxelebis kuTvnilebiTi forma, romelTac arawesieri<br />

mravlobiTi forma aqvs da s-iT ar bolovdeba, awarmoeT apostrofis<br />

Semdeg s-is darTviT.<br />

the mice’s nest children’s literature<br />

20.2.2 gansakuTrebuli SemTxvevebi<br />

S-iT daboloebuli mxolobiTi arsebiTi saxelebi. Semdegi tipis<br />

arsebiTi saxelebis kuTvnilebiTi brunva awarmoeT mxolod<br />

apostrofis meSveobiT:<br />

• arsebiTi saxelebi, romliTac moixsenieben jgufs an koleqtiur<br />

erTobas, magramgramatikaSi miCneulia mxolobiTad nouns that name a<br />

group or collective entity but are treated as grammatically singular.<br />

politics’ true meaning the United States’ role<br />

• arsebiTi saxelebi, romlebic bolovdeba munj s-ze.<br />

Descartes’ Discourse on Method Albert Camus’ novels<br />

• mravalmarcvliani arsebiTi saxelebi, umaxvilo daboloebebiT,<br />

romelic warmoiTqmeba, rogorc eez, maT Soris, mravali berZnuli<br />

da Zvel berZnulad qceuli saxelebi hellenized names.<br />

Aris<strong>to</strong>phanes’ plays the Ganges’ source Charles Yerkes’ ideas<br />

• s-zean bgera s-ze daboloebuli arsebiTi saxelebi For . . .<br />

sakegamoTqmebSi<br />

408


for conscience’ sake<br />

for appearance’ sake<br />

amis sanacvlod, SegiZliaT, xelaxla CamoayaliboT winadadeba,<br />

romelic Seicavs erT-erT aseT gamonakliss. (am situaciaSi U.S.<br />

abreviaturis xmarebis wesis Sesaxeb ix.24.3.1.)<br />

the role of the United States nacvlad the United States’ role<br />

for the sake of appearance nacvlad for appearance’ sake<br />

Sedgenili sityvebi. mxolobiTi Sedgenili sityvebis kuTvnilebiTi<br />

brunva awarmoeT bolo sityvisTvis apostrofis da s-is darTviT,<br />

maSinac, roca pirveli mTavari arsebiTi saxelia.<br />

his sister-in-law’s business the at<strong>to</strong>rney general’s decision<br />

moerideT kuTvnilebiTi brunvis xmarebas mravlobiT ricxvSi myof<br />

Sedgenil sityvebSi, romlebSic arsebiT saxels mosdevs<br />

windebuliani fraza an zedsarTavi saxeli; xelaxla CamoayalibeT<br />

winadadeba.<br />

decisions of the at<strong>to</strong>rneys general da ara at<strong>to</strong>rneys’ general decisions<br />

ramdenime arsebiTi saxeli. Tu kuTvnilebiTi brunva aRniSnavs,<br />

rom ori an meti obieqtidan TiToeulical-calke flobs raimes,<br />

CasviT yvela arsebiTi saxeli kuTvnilebiT brunvaSi.<br />

New York’s <strong>and</strong> <strong>Chicago</strong>’s teams his<strong>to</strong>rians’ <strong>and</strong> economists’ methods<br />

Tu kuTvnilebiTi brunva aRniSnavs, rom ori an meti obieqti<br />

erToblivad flobs raimes, CasviT kuTvnilebiT brunvaSi mxolod<br />

bolo arsebiTi saxeli.<br />

Minneapolis <strong>and</strong> St. Paul’s teams his<strong>to</strong>rians <strong>and</strong> economicsts’ data<br />

daxrili SriftiT dabeWdili da brWyalebSi Casmuli terminebi.<br />

Tu daxrili SriftiT dabeWdili termini kuTvnilebiT brunvaSia,<br />

rogorc apostrofi, iseve s-i unda daibeWdos swori SriftiT. nu<br />

CasvamT kuTvnilebiT brunvaSi brWyalebSi moqceul termins;<br />

xelaxla CamoayalibeT winadadeba.<br />

the Atlantic Monthly’s edi<strong>to</strong>r admirers of “Ode on a Grecian Urn”<br />

409


20.3 Sedgenili da prefiqsebiT warmoebuli sityvebi<br />

Znelia winaswar Tqma, rodis unda daurToT Sedgenil sityvas an<br />

Sedgenil modifika<strong>to</strong>rs defisi, dav<strong>to</strong>voT udefisod (intervaliT<br />

da ara defisiT elementebs Soris) an uintervalod(daweroT<br />

rogorc erTi sityva). am SemTxvevaSi saukeTeso av<strong>to</strong>ritetiTqveni<br />

leqsikonia. Tu leqsikonSi ver moZebniT Sedgenil sityvas,<br />

ixelmZRvaneleT Semdgom paragrafebSi Camoyalibebuli principebiT,<br />

raTa gansazRvroT, unda ixmaroT Tu ara defisi. Tu vercerT<br />

magaliTSi vermoaxerxebT formis moZebnas, da<strong>to</strong>veT Sedgenili<br />

sityva udefisod.<br />

qvemoT Camoyalibebuli modelebi ar aris upirobo wesebi.<br />

konteqstidan, piradi gemovnebidan an Tqvens disciplinaSi miRebuli<br />

xmarebis wesidan gamomdinare,mravali individualuri SemTxvevis<br />

gansazRvramogixdebaT. miuxedavad imisa, rom qvemoT<br />

SemoTavazebuli defisis dasmis magaliTebi logikuri da<br />

wasakiTxad ufro advilia, zogierTi maTgani mxolod da mxolod<br />

tradiciulia.<br />

20.3.1 Sedgenili sityvebi, romlebic gamoiyeneba, rogorc zedsarTavi<br />

saxelebi<br />

zogi Sedgenili sityva gamoiyeneba, rogorc mxolod zedsarTavi<br />

saxeli. umetes SemTxvevebSi, aseTi Sedgenili sityva dawereT<br />

defisiT, Tu igi win uswrebs mis mier gansazRvrul arsebiT<br />

saxels; winaaRmdeg SemTxvevaSi, da<strong>to</strong>veT igi udefisod.<br />

arsebiTi saxelis win arsebiTi saxelis Semdeg<br />

open-ended question most of the questions were open ended<br />

full-length treatment treatment is full length<br />

duty-free goods goods brought in duty free<br />

thought-provoking commentary commentary was thought provoking<br />

over-the-counter drug drug sold over the counter<br />

a frequently referred-<strong>to</strong> book this book is frequently referred <strong>to</strong><br />

410


spelled-out numbers numbers that are spelled out<br />

arsebobs ramdenime gamonaklisi:<br />

• Tu Sedgenil sityvas, romelic, Cveulebriv, defisiTiwereba, win<br />

uswrebs da gansazRvravs zmniszeda (magaliTad, very), amoiReT<br />

defisi, radgan sityvebis dajgufeba isedac gasagebi iqneba<br />

mkiTxvelisTvis.<br />

modifika<strong>to</strong>ris mqone arsebiTi<br />

saxelis win<br />

modifika<strong>to</strong>ris mqone arsebiTi<br />

saxelisSemdeg<br />

a well-known author a very well known author<br />

an ill-advised step a somewhat ill advised step<br />

• dawereT defisiT all-iT dacross-iT dawyebuliSedgenili sityvebi,<br />

garda ramdenime sityvisa, romlebic tradiculad erTad iwereba,<br />

magaliTad, crossover (Tu geeWvebaT, CaixedeT leqsikonSi).<br />

arsebiTi saxelis win arsebiTi saxelis Semdeg<br />

all-encompassing treatment text that includes cross-references<br />

• dawereT erTad terminebiT borne, like dawide daboloebuli Sedgenili<br />

sityvebi, Tu Sedgenili sityvis pirvel nawils ara aqvs sami an<br />

samze meti marcvali, Tu igi ar aris sakuTari arsebiTi saxeli an<br />

Tu ar bolovdeba imave asoze, romliTac iwyeba Semdegi termini.<br />

zogadi modeli gamonaklisebi<br />

foodborne mosqui<strong>to</strong>-borne<br />

childlike bell-like<br />

worldwide <strong>Chicago</strong>-wide<br />

• SedarebiTi konstruqciebi, dawyebuli iseTi terminebiT, rogoricaa<br />

more/most, less/least dabetter/best unda daiweros defisiT mxolod im<br />

SemTxvevaSi, roca SesaZlebelia, gaugebari iyos, SedarebiTi<br />

termini gansazRvravs zedsarTav saxels, romelic mas Sedgenili<br />

saxelis SigniTmosdevs, Tu Sedgenili sityvis Semdegmdgom arsebiT<br />

saxels.<br />

411


gansazRvravs zedsarTav<br />

saxels<br />

gansazRvravs arsebiT saxels<br />

colleges produce more-skilled workers we hired more skilled workers for the<br />

holidays<br />

• konstruqciebi, romlebic Seicavs ly –ze daboloebul zmnizedas,<br />

romelsac mosdevs zedsarTavi saxeli, ar aris Sedgenili sityvebi<br />

da ar iwereba defisiT arc erT konteqstSi.<br />

arsebiTi saxelis win arsebiTi saxelis Semdeg<br />

highly developed species the species was highly developed<br />

widely disseminated literature literature has been widely disseminated<br />

20.3.2 Sedgenili sityvebi, romelic gamoiyeneba rogorc arsebiTi da<br />

zedsarTavi saxelebi<br />

zogi Sedgenili sityva Tavdapirvelad arsebiTi saxelia. Tumca,mas<br />

SeuZlia, aseve, zedsarTavis saxelis funqciis Sesruleba, rodesac<br />

is win uswrebs da gansazRvravs sxva arsebiT saxels. (20.3.1-Si<br />

moyvanili magaliTebisgan gansxvavebiT, es Sedgenili sityvebi<br />

arsebiTi saxelis Semdeg iSviaTad gamoiyeneba zedsarTav saxelebad<br />

da, Tanac, gamoiyeneba mxolod iseT zmnasTan, rogoricaa was an are,<br />

rogorc naCvenebia qvemoT, mesame magaliTSi). umetes SemTxvevaSi<br />

defisiT dawereT Sedgenili sityva, rodesac igi win uswrebs<br />

arsebiT saxels, romelsac igi gansazRvravs; winaaRmdeg<br />

SemTxvevaSi, dawereT defisis gareSe.<br />

zedsarTavi saxeli arsebiTis<br />

win<br />

arsebiTi an zedsarTavi saxeli<br />

arsebiTis Semdeg<br />

the decision-making process decision making became her specialty<br />

a continuing-education course a program of continuing education<br />

a middle-class neighborhood her neighborhood was middle class<br />

arsebobsramdenime gamonaklisi:<br />

412


• Sedgenili sityva, romelic iwyeba e-Ti (electronic-is Semoklebuli<br />

varianti), ex-iT anself-iT, yvela konteqstSi defisiTdawereT. erTi<br />

gamonaklisi: Tuself-s win uswrebs un-i, Sedgenili sityva iwereba<br />

erTad, (magaliTad, unselfconscious).<br />

ex-husb<strong>and</strong> self-destructive e-mail<br />

• Sedgenili sityva, romelic bolovdeba elect-ze, yvela konteqstSi<br />

defisiTdawereT, Tu Tanamdebobis saxelwodeba Sedgeba mxolod<br />

erTi sityvisgan, magram dawereT defisis gareSe, rodesac<br />

Tanamdebobis saxelwodeba Sedgeba ori an orze meti sityvisgan.<br />

president-elect district at<strong>to</strong>rney elect<br />

• ori SeTanxmebuli arsebiTi saxelisgan Semdgari Sedgenili sityva,<br />

romelTa dakavSireba SesaZlebelia kavSiriT <strong>and</strong>, yvela konteqstSi<br />

defisiTdawereT.<br />

ac<strong>to</strong>r-singer mother-daughter relationship<br />

city-state parent-teacher conference<br />

• mimarTulebis aRmniSvneli sityvebisgan Semdgari Sedgenili sityva<br />

dawereT erTad, Tu termini aRwers erT mimarTulebas. Tu<br />

Sedgenili sityva Seicavs SeTanxmebul arsebiT saxelebs, romelTa<br />

dakavSireba SesaZlebelia kavSiriT <strong>and</strong> anwindebuli by, dawereT<br />

sityva defisiT.<br />

northeast a street running north-south<br />

southwest east-southeast winds<br />

• Sedgenili sityvebi, romelic aRwers naTesaur kavSirebs, iwereba<br />

rogorc erTad, ise, defisiT. Tu geparebaT eWvi sityvis<br />

marTlweraSi, CaixedeT leqsikonSi. (qorwinebiTi naTesauri<br />

kavSirebis aRmniSvneli Sedgenili arsebiTi saxelebis (inlaws)mravlobiTi<br />

ricxvisa da kuTvnilebiTi brunvis formebis<br />

Sesaxeb ix., Sesabamisad, 20.1.2 da 20.2.2.)<br />

gr<strong>and</strong>father stepdaughter great-gr<strong>and</strong>mother son-in-law<br />

• zogi cnobili fraza yovelTvis defisiT iwereba.<br />

stick-in-the-mud jack-of-all-trades<br />

413


sakuTari arsebiTi saxelebis Semcveli Sedgenili<br />

sityvebi.dawereT defisis gareSe im Sedgenili sityvebis<br />

umravlesoba, romlebic Seicavs sakuTar arsebiT saxelebs,<br />

eTnikuri jgufebis saxelebis CaTvliT.<br />

zedsarTavi saxeli arsebiTis<br />

win<br />

arsebiTi saxeli an zedsarTavi<br />

saxeli arsebiTis Semdeg<br />

African American culture an African American has written<br />

French Canadian explorer the explorer was French Canadian<br />

Middle Eastern geography the geography of the Middle East<br />

State Department employees employed by the State Department<br />

Korean War veterans veterans of the Korean War<br />

magram, Tu pirveli termini Semoklebulia,dawereT defisiT.<br />

Afro-American culture an Afro-American has written<br />

Tu SeiZleba SeTanxmebuli terminebis dakavSireba kavSiriT <strong>and</strong>,<br />

dawereT terminebi defisiT.<br />

Israel-Egypt peace treaty Spanish-English dictionary<br />

ricxvebis Semcveli Sedgenili sityvebi. rodesacSedgenili sityva<br />

Seicavs ricxvs, dawereT igi defisiT, Tu ricxvi win uswrebs<br />

arsebiT saxels, romelsac igi gansazRvravs; winaaRmdeg<br />

SemTxvevaSi, dawereT defisis gareSe. (ricxviTi saxelebisada<br />

sityvebiT dawerili cifrebis gamoyenebis Sesaxeb ix. 23-e Tavi)<br />

zedasarTavi saxeli<br />

arsebiTis win<br />

arsebiTi an zedsarTavi saxeli<br />

arsebiTis Semdeg<br />

fifty-year project the project <strong>to</strong>ok fifty years<br />

four-year-old child the child was four years old<br />

twentieth-century literature studied the literature of the twentieth century<br />

third-floor apartment she lived on the third floor<br />

214-day st<strong>and</strong>off st<strong>and</strong>off that lasted 214 days<br />

414


arsebobs ramdenime gamonaklisi:<br />

• yovelTvis defisis gareSe dawereT sityva percent-isSemcveli<br />

Sedgenili sityva, xolo ricxvi miuTiTeT arabuli cifrebiT<br />

(ix.23.1.3).<br />

a 15 percent increase increased by 15 percent<br />

• wiladis sityvebiT dasawerad yovelTvis ixmareT defisi. (ricxviTi<br />

saxelebsa dawiladebSi cifrebis sityvierad daweris Sesaxeb ix.<br />

23.1.3)<br />

a two-thirds majority a majority of two-thirds<br />

• wiladSi, romelic iwyeba sityviT half anquarter, ixmareT defisi, Tu<br />

igi win uswrebs arsebiT saxels, romelsac gansazRvravs;<br />

winaaRmdeg SemTxvevaSi, da<strong>to</strong>veT defisis gareSe.<br />

zedsarTavi saxeli<br />

arsebiTis win<br />

arsebiTi an zedsarTavi saxeli<br />

arsebiTis Semdeg<br />

a half-hour session after a half hour had passed<br />

a quarter-mile run ran a quarter mile<br />

• ricxvebis intervalis Semcveli Sedgenili sityvebis SemTxvevaSi<br />

ixmareT defisi orive terminSi, magram pirvel terminSi gamo<strong>to</strong>veT<br />

Sedgenili sityvis meore nawili.<br />

five- <strong>to</strong> ten-minute intervals eight- <strong>to</strong> ten-year-olds<br />

20.3.3 prefiqsebis warmoebuli sityvebi<br />

prefiqsebis meSveobiT warmoqmnili sityvebi, rogorc wesi, iwereba,<br />

rogorc erTi sityva, iqneba es arsebiTi saxeli (postmodernism),<br />

zmnebi(misrepresent), zedsarTavi saxeli (anterbellum) Tu<br />

zmnizeda(prematurely). Tumca, qvemoT CamoTvlil SemTxvevebSi ixmareT<br />

defisi:<br />

• rodesac prefiqsi erTvis sityvas, romelic iwyeba mTavruli asoTi<br />

sub-Saharan magram subdivision<br />

415


pro-Asian magram pronuclear<br />

• rodesac prefiqsi erTvis ricxviT saxels<br />

pre-1950 magram predisposed<br />

mid-80s magram midlife<br />

• imisaTvis, rom ganvacalkevoT orii,ori a an sityvebis an<br />

marcvlebissxva kombinaciebi, romlebsac SeuZliaT gaugebrobis<br />

gamowveva<br />

anti-intellectual magram antidepressant<br />

semi-invalid magram semiopaque<br />

• rodesac prefiqsi win uswrebs defisiT an defisis gareSe daweril<br />

Sedgenil sityvas<br />

non-coffee-drinking magram nonbelief<br />

post-high school magram postgame<br />

• ormag prefiqsSi ganmeorebiTi terminebisgamosayofad<br />

sub-subentry<br />

• rodesac prefiqsi calkea warmodgenili<br />

pre- <strong>and</strong> postwar macro- <strong>and</strong> microeconomics<br />

es modelebi vrceldeba sityvebze, romlebic iwarmoeba<br />

qvemoT mocemuli da sxva prefiqsebis meSveobiT.<br />

ante cyber macro multi pro<strong>to</strong> super<br />

anti extra mega neo pseudo supra<br />

bi hyper meta non re trans<br />

416


io infra micro post semi ultra<br />

co inter mid pre socio un<br />

counter intra mini pro sub<br />

es modelebi, aseve, vrceldeba iseT windebulebze, rogoricaa<br />

over daunder, romlebic SeiZleba, daerTos sityvebs imave adgilze,<br />

sadac prefiqsebi.<br />

overachiever underh<strong>and</strong>ed over- <strong>and</strong> underused<br />

20.4 striqonis gadatana<br />

20.4.1 sityvebis gadatana<br />

umetes naSromebSi, sityvebi, romlebsac unda daerTos defisi<br />

(gadatanis niSani) striqonis bolos, aris is sityvebi, romlebic<br />

Segnebulad dawereT defisiT, magaliTad, Sedgenili sityvebi<br />

(ix.20.3). daayeneT Tqveni teqsturi procesori marcxniv sworebaze<br />

(`uswormasworo~ marcxena mijniT) da nu gamoiyenebT defisebis<br />

av<strong>to</strong>maturad dasmis funqcias.<br />

magram, Tu Tqvengan moiTxoveba rogorc marcxena, aseve, marjvena<br />

mijnebis gaTanabreba, SeiZleba, mogixdeT defisebis dasma<br />

striqonebSi, raTa Tavi aaridoT sityvebs Sorisdid daSorebebs. nu<br />

daaboloebT defisebiT (gadatanis niSnebiT) oTx an oTxze met<br />

Tanmimdevrul striqons (ris Sedegadac miviRebT mijnis gaswvriv<br />

`defisebis blokirebas~) da mTlianad teqsturi procesoris<br />

av<strong>to</strong>matur funqcias nu mi<strong>and</strong>obT defisebis dasmas. zogadad, es<br />

ufro saimedo iqneba, Tumca, ar gamoricxavs Secdomebis daSvebas.<br />

ami<strong>to</strong>m SeamowmeT teqsturi procesoris mier gadatanili sityvebi.<br />

Tu raimem dagaeWvaT, CaixedeT leqsikonSi, sadac mTavari sityvis<br />

417


dasawyisSi centrirebuli wertilebiT an msgavsi saSualebebiT<br />

miTiTebulia sityvebis gadatanis misaRebi variantebi.<br />

erT-erTi specifikuri tipis problema ukavSirdeba sityvebs,<br />

romlebic erTnairad iwereba, magram sxvadasxvanairad gamoiTqmis.<br />

aseTi sityvebi SeiZleba, gansxvavebulad iyofodes marcvlebad,<br />

magaliTad, rec-ord dare-cord. Tqvenma teqsturma procesorma<br />

SeiZleba,konteqstisgan ganurCevlad, erTnairad gadaitanos es<br />

sityvebi,<br />

20.4.2 intervalebis gadatana da punqtuacia<br />

Tqvenma teqsturma procesorma SesaZloa,arasworad gadaitanos<br />

intervalebi da punqtuaciis niSnebi. yovelTvis SeamowmeT Tqveni<br />

naSromi da naxeT, xom ar aris arasworad gadatanili intervalebi<br />

an punqtuaciis niSnebi.<br />

inicialebi. Tu pirovnebis saxelis da meore saxelis nacvlad<br />

gamoiyeneba inicialebi, da<strong>to</strong>veT intervali maT Soris, magram nu<br />

gayofT da gadaitanT maT meore xazze. Tu saWiroa, SegiZliaT,<br />

da<strong>to</strong>voT inicialebi da gadaitanoT gvari. ix., aseve,24.2.1.<br />

M. F. K. Fusher M. F. K. / Fisher magram ara M. / F. K. Fisher<br />

• ricxvebi da TariRebi. nurasdros gadaitanT meore striqonze<br />

cifrebiT daweril ricxvebs (25,000) an nebismier termins, romelic<br />

Seicavs cifrebs,mimatebis simbolos, abreviaturebs an sazom<br />

erTeulebs(10%; £6 4s. 6d.; 6:40 p.m.; AD 1895; 245 ml). TariRebSi nu<br />

gayofT Tvis dRes da Tvis saxels (February 15). dawvrilebiT<br />

ricxvebisa da TariRebis sistemebis Sesaxeb ix. 23-e TavSi.<br />

• abreviaturebi. nu gadaitanT abreviaturebs meore striqonze, maTSi<br />

arsebuli mTavruli asoebis, punqtuaciisa da intervalebis<br />

miuxedavad (BA, U.S., NATO, p.m., kg, PhD, Gov. Gen.). erTaderTi<br />

gamonaklisia, rom abreviatura, romelic ukve Seicavs defiss,<br />

418


magaliTad, AFL-CIO, SeiZleba,gaiyosdefisze. 24-e TavSi ixileT meti<br />

informacia abreviaturebis Sesaxeb.<br />

• punqtuacia. nurasdros daiwyebT striqons damamTavrebeli<br />

brWyaliT, frCxiliT an kvadratuli frCxiliT. nurasdros<br />

daamTavrebT striqons gamxsneli brWyaliT, frCxiliT an<br />

kvadratuli frCxiliT, an (a)-iT an (l)-iT, rogorc CamonaTvalis<br />

dawyebisas. punqtuaciis Sesaxeb meti informaciisTvis ixileT 21-e<br />

Tavi da siebis Sesaxeb _ 23.4.2. nu gadaitanT meore striqonze<br />

mravalwertils (ix.25.3.2); am problemis Tavidan aridebis mizniT<br />

gamoiyeneT Tqveni teqsturi procesoris mravalwertilis funqcia.<br />

• URL-ebi da eleqtronuli fostis misamarTebi. moerideT URL-ebis<br />

da eleqtronuli fostis misamarTebis gadatanas meore striqonze.<br />

TuU gixdebaT maTi gadatana, dasviT gadatanis niSani ori<br />

wertilis, daxrili xazis (an ormagi daxrili sazis) an simbolos<br />

@ Semdeg, magram wertilis an nebismieri sxva punqtuaciis an<br />

simbolos win. defisebi xSirad URL-is an eleqtronuli fostis<br />

misamarTebis nawilia, ami<strong>to</strong>m, gaugebrobis Tavidan asacileblad,<br />

nurasdros daurTavT defiss gadatanis niSnad an nu gadaitanT<br />

URL-s an misamarTs arsebul defisze.<br />

http://<br />

www.press.uchicago.edu<br />

http://www<br />

.press.uchicago.edu<br />

http://www.press.uchicago.edu/<br />

cgi-bin/hfs.cgi/00/12917.ctl<br />

Tu Tqveni teqsturi procesori av<strong>to</strong>maturad aformatebs<br />

URL-ebs da eleqtronuli fostis misamarTebs hiperteqsturi<br />

kavSiris saxiT, mas SeuZlia am nawilebis dayofa zemoxsenebuli<br />

saxelmZRvanelo miTiTebebis darRveviT. mraval dasayenebel<br />

parametrSi aseTi dayofa misaRebia imdenad, ramdenadac mkafiod<br />

dgindeba sruli URL-i an misamarTi hiperteqsturi kavSiris saxiT<br />

(xazgasmiT an meore feriT) da ar erTvis zedmeti defisebi<br />

striqonis gadatanis saCveneblad.<br />

419


21 punqtuacia<br />

21.1 wertili<br />

21.2 mZime<br />

21.2.1 damoukidebeli winadadebebi<br />

21.2.2 rigebi<br />

21.2.3araSemzRudavi winadadebebi da frazebi<br />

21.2.4 mZimis gamoyenebis sxva SemTxvevebi<br />

21.3 wertil-mZime<br />

21.4 ori wertili<br />

21.5 kiTxvis niSani<br />

21.6 Zaxilis niSani<br />

21.7 defisi da tireebi<br />

21.7.1 defisi<br />

21.7.2 tire<br />

21.7.3 mravaljeradi tireebi<br />

21.8 frCxilebi da kvadratuli frCxilebi<br />

21.8.1 frCxilebi<br />

21.8.2 kvadratuli frCxilebi<br />

21.9 daxrili xazebi<br />

21.10 brWyalebi<br />

21.11 mravaljeradi sasveni niSnebi<br />

21.11.1 sasveni niSnebis gamo<strong>to</strong>veba<br />

21.11.2 sasveni niSnebis Tanmimdevroba<br />

winamdebare YTavSi warmodgenilia punqtuaciis zogadi<br />

saxelmZRvanelo miTiTebebi Tqveni naSromisTvis. zogi wesi mkafiod<br />

aris Camoyalibebuli, zogi ki ara, ami<strong>to</strong>m xSirad mogiwevT saR<br />

azrs da maxvil yurs miendoT.<br />

420


specialur elementebs, rogoricaa abreviaturebi, citirebebi<br />

da miTiTebebi, punqtuaciis Tavisiwesebi aqvs, romlebic ganixileba<br />

winamdebare wignis Sesabamis TavebSi.<br />

Tu werT sadiplomo naSroms an disertacias, Tqvens<br />

ganyofilebas an universitets punqtuaciasTan dakavSirebiT<br />

SeiZleba, specifikuri moTxovnebihqondes. am moTxovnebis Sesaxeb<br />

informacias, Cveulebriv, awodebs sadiplomo naSromebisa da<br />

disertaciebis ganyofileba. Tu muSaobT sakurso naSromze, Tqvenma<br />

pedagogma SeiZleba, mogTxovoT, ixelmZRvaneloT punqtuaciis<br />

garkveuli principebiT. gaecaniT am moTxovnebs, vidre moamzadebT<br />

naSroms. maT upiratesoba aqvT winamdebare TavSi SemoTavazebul<br />

saxelmZRvanelo miTiTebebTan SedarebiT. sxvadasxva disciplinaSi<br />

miRebul stilTan dakavSirebuli miTiTebebi ixileT<br />

bibliografiaSi.<br />

21.1 wertili<br />

wertiliT bolovdeba TxrobiTi an brZanebiTi winadadeba da iribi<br />

SekiTxva. wertiliT, aseve, SeiZleba, dabolovdes winadadebis<br />

fragmenti, Tu konteqstidan naTlad ikveTeba misi ri<strong>to</strong>rikuli<br />

funqcia. Tumca,akademiur nawerSi wertilis ase gamoyeneba iSviaTia.<br />

yvela am SemTxvevaSi wertili azrisdamasrulebeli simboloa da<br />

mas erTi intervaliunda mosdevdes.<br />

Consider the advantages of this method.<br />

The question was whether these differences could be reconciled.<br />

vertikalur nusxaSi CamoTvlili punqtebis bolos wertili<br />

unda dasvaT mxolod im SemTxvevaSi, Tu punqtebi dasrulebuli<br />

winadadebebia (ix.23.4.2). sxva SemTxvevebSi nu dasvamT saboloo<br />

wertilebs ukanaskneli punqtis boloSic ki da nu daiwyebT pirvel<br />

sityvebs mTavruli asoTi.<br />

The report covers three areas:<br />

1. the securities markets<br />

421


21.2 mZime<br />

2. the securities industry<br />

3. the securities industryin the economy<br />

individualuri wertilebis gamoyeneba, aseve, SeiZlebasxva<br />

konteqstSi, maT Soris, abreviaturebSi (kerZod, ix.24.1.3) da<br />

miTiTebebSi (16.1.2 da18.1.2), aseve, URL-ebSi (20.4.2, 17.1.7 da 19.1.8), sadac<br />

maT xSirad uwodeben wertilebs.wertilebis rigi SeiZleba<br />

gamoyenebul iqnes citirebebSi (ix.25.3.2), sadac maT uwodeben<br />

mravalwertils, cxrilebSi (26.2.6) da satitulo elementebis<br />

gverdebze (A.2.1), sadac maT uwodebebn punqtirs.<br />

nu ixmarT wertilebs Tavis an nawilis saTauris, umetesi<br />

qvesaTauris (ix. A.2.2) an cxrilebis saTaurebis Semdeg (26.2.2).<br />

suraTebis warwerebSi wertilebis xmarebis Sesaxeb ixileT 26.3.2.<br />

mZime gamoyofs komponentebswinadadebis SigniT, maT Soris,<br />

damoukidebel da damokidebul winadadebebs, frazebsa da calkeul<br />

sityvebs. mas gansakuTrebuli mniSvneloba eniWeba maSin, rodesac<br />

mkiTxveli SeiZleba, ver gaerkves, sad mTavrdeba damoukidebeli da<br />

damokidebuli winadadeba an fraza da iwyeba sxva winadadeba an<br />

fraza:<br />

Before leaving the members of the committee met in the assembly room.<br />

Before leaving, the members of the committee met in the assembly room.<br />

ricxvebSi mZimeebis xmarebis Sesaxeb ixileT 23.2.2. miTiTebebSi<br />

mZimeebis xmarebis Sesaxeb ixileT 16.1.2 da 18.1.2.<br />

21.2.1 damoukidebeli winadadebebi<br />

winadadebaSi, romelic Sedgeba ori an orze meti damoukidebeli<br />

winadadebisgan, romlebic gaerTianebuliadamakavSirebeli<br />

sityvebiT(<strong>and</strong>, but, or , nor, for, so, yet), dasviT mZime kavSiris win. es ar<br />

aris upirobo wesi; mZimis dasma saWiro ar aris or mokle,<br />

422


damoukidebel winadadebas Soris, romlebsac ar aqvs Sida<br />

punqtuacia.<br />

Students around the world want <strong>to</strong> learn English, <strong>and</strong> many young Americans are eager <strong>to</strong><br />

teach them.<br />

The sena<strong>to</strong>r arrived at noon <strong>and</strong> the president left at one.<br />

winadadebaSi, romelic Seicavs sam an samze met mokle da<br />

martiv damoukidebel winadadebebs Sida punqtuaciis gareSe,<br />

gamoyaviT winadadebebi mZimeebiT da CasviT damakavSirebeli sityva<br />

bolo winadadebis win. (yovelTvis CasviT mZime kavSiris win). Tu<br />

winadadebebi ufro grZeli da ufro rTulia, gamoyaviT isini<br />

wertil-mZimiT (ix.21.3) an,umjobesi iqneba,sxvagvarad CamoayaliboT<br />

winadadeba.<br />

The committee designed the questionnaire, the field workers collected responses, <strong>and</strong> the<br />

statistician analyzed the results.<br />

The committee designed the questionnaire, which was short; the field workers, who did<br />

not participate, collected responses; <strong>and</strong> the statistician analyzed the results, though not<br />

until several days later.<br />

nu dawerT mZimes ori qvemdebaris an ori Semasmenlis<br />

damakavSirebeli kavSiris win.<br />

The agencies that design the surveys <strong>and</strong> the analysts who evaluate the results should<br />

work <strong>to</strong>gether. :<br />

They do not condone such practices but attempt <strong>to</strong> refute them theoretically.<br />

rodesac winadadeba iwyeba fraziT an damokidebuli<br />

winadadebiT, romelic gansazRvravs momdevno or damoukidebel<br />

SeTanxmebul winadadebas, dasviT mZime Sesavali elementis Semdeg,<br />

magram ara or damoukidebel winadadebas Soris.<br />

Within ten years, interest rates surged <strong>and</strong> the housing market declined.<br />

423


21.2.2 rigebi<br />

seriaSi, romelic Sedgeba sami an samze meti sityvisgan, frazisgan<br />

an Sida punqtuaciis armqone winadadebisgan,elementebi gamoyaviT<br />

mZimeebiT. yovelTvis dasviT mZime im kavSiris win, romelsac<br />

Semohyavsboloelementi.<br />

The governor wrote his sena<strong>to</strong>rs, the president, <strong>and</strong> the vice president.<br />

Attending the conference were Fern<strong>and</strong>ez, Sullivan, <strong>and</strong> Kendrick.<br />

The public approved, the committee agreed, but the measure failed.<br />

nu ixmarT mZimeebs, Tu rigis yvela elementi dakavSirebulia<br />

kavSirebiT.<br />

The palette consisted of blue <strong>and</strong> green <strong>and</strong> orange.<br />

Tu sami an samze meti sityvisgan, frazisgan an winadadebisgan<br />

Semdgari rigi bolovdeba gagrZelebis gamomxatveli gamoTqmiT (da<br />

a.S.) (<strong>and</strong> so forth, <strong>and</strong> so on, <strong>and</strong> the like, anetc.), am bolo gamoTqmis<br />

punqtuacia igivea, rac rigis bolo elementisa. Tumca, SegiZliaT,<br />

mZime daama<strong>to</strong>T gagrZelebis gamomxatveli gamoTqmis Semdeg, raTa<br />

Tavidan aiciloT gaugebroba grZeli rigis Semdeg.<br />

They discussed movies, books, plays, <strong>and</strong> the like until late in the night.<br />

Management can improve not just productivity, but hours, working conditions, training,<br />

benefits, <strong>and</strong> so on, without reducing wages.<br />

ixmareT wertil-mZime rigSi elementebis gamosayofad, Tu erTi an<br />

erTze meti elementi Seicavs mZimeebs an Tu elementebi grZeli da<br />

rTulia (ix.21.3).amasTan, Tu aseTi rigi moqceulia winadadebis<br />

mTavari zmnis win, Tavidan CamoayalibeT winadadeba.<br />

The three cities that we compare are Hartford, Connecticut; Kalamazoo, Michigan; <strong>and</strong><br />

Pasadena, California.<br />

da ara<br />

Hartford, Connecticut; Kalamazoo, Michigan; <strong>and</strong> Pasadena, California, are three cities<br />

worth comparing.<br />

424


21.2.3 araSemzRudveli winadadebebi da frazebi<br />

ixmareT mZimeebiaraSemzRudveli winadadebis orive mxridan<br />

gamosayofad.winadadebaaraSemzRudvelia, Tu ar aris aucilebeli<br />

mis mier gansazRvruli arsebiTi saxelis erTmniSvnelovani<br />

identificireba.<br />

These five books, which are on reserve in the library, are required reading.<br />

aq fraziT Semdgari arsebiTi saxeli These five books<br />

erTmniSvnelovnad gansazRvravs im wignebs, romlebsac gulisxmobs<br />

av<strong>to</strong>ri; wignebis Semdgomi identificirebisTvissaWiroar aris<br />

araSemzRudveli winadadeba. meores mxriv, qvemoT moyvanil<br />

winadadebaSi damokidebuli winadadebathat are required<br />

readingSemzRudvelia, radgan miuTiTebs im konkretul wignebze,<br />

romlebic savaldebulod wasakiTxia. ami<strong>to</strong>m es winadadeba ar aris<br />

gamoyofili mZimeebiT.<br />

The books that are required reading are on reserve in the library.<br />

miuxedavad imisa, rom nacvalsaxeliwhich xSirad ixmareba<br />

SemzRudvel winadadebebTan, yuradRebiani av<strong>to</strong>rebi cdiloben,<br />

SeinarCunon gansxvaveba SemzRudvel nacvalsaxelsa that (mZimis<br />

gareSe) da araSemzRudvel nacvalsaxels which (mZimiT) Soris.<br />

frazebze.<br />

igive principebi vrceldeba SemzRudvel da araSemzRudvel<br />

The president, wearing a red dress, attended the conference.<br />

The woman wearing a red dress is the president.<br />

425


21.2.4 mZimisgamoyenebis sxva SemTxvevebi<br />

mZimeebs iyeneben sxva situaciebSi. (TariRebSi mZimeebis gamoyenebis<br />

Sesaxeb ixileT 23.3.1.)<br />

• Sesavali sityvebi da frazebi. rodesac iwyebT winadadebas<br />

mravalsityviani SesavliT, mas boloSidausviT mZime,<br />

gansakuTrebiT, Tu saubrisas am momentSi normaluria mcire pauza.<br />

mZimis dasma ar aris aucilebeli mokle windebuliani frazis<br />

Semdeg, garda SemTxvevebisa, rodesac mZimis gareSe winadadeba<br />

SeiZleba, arasworad iqnes gagebuli.<br />

If the insurrection is <strong>to</strong> secceed, the army <strong>and</strong> police must st<strong>and</strong> side by side.<br />

Having accomplished her mission, she returned <strong>to</strong> headquarters.<br />

To Anthony, Blake remained an enigma.<br />

After this week the commission will be able <strong>to</strong> write its report.<br />

ori an orze meti zedsarTavi saxeli, romelic win uswrebs<br />

arsebiT saxels. gamoyaviT mZimeebiT ori an orze meti zedasarTavi<br />

saxeli iq, sadac winadadebis azris damaxinjebis gareSe SeiZleba<br />

maTi dakavSireba kavSiriT<strong>and</strong>. nu ixmarT mZimes, Tu pirveli<br />

zedsarTavi saxeli gansazRvravs meores da misi amoRebis Sedegad<br />

icvleba winadadebis azrs.<br />

It was a large, well-placed, beautiful house.<br />

They strolled out in<strong>to</strong> the warm, luminous night.<br />

She refused <strong>to</strong> be identified with a traditional political label.<br />

• ganmartebiTi komentarebi. iseT sityvebs da frazebs,<br />

rogoricaanamely, that is anfor example, Cveulebriv, SemoyavT<br />

ganmartebiTi komentari. amrigad, yvela am sityvis Semdeg iwereba<br />

mZime da SeiZleba,saWiro gaxdesmaT win wertil-mZimis an wertilis<br />

426


dasma. amasTan, rodesac iyenebT kavSirsor mniSvnelobiT `sxva<br />

sityvebiT~, dasviT mZime mis win. (es da sxva msgavsi gamoTqmebi<br />

SeiZleba, aseve gamovyoT tireebiT an frCxilebiT; ix.21.7.2 da 21.8.1.)<br />

Many people resent accidents of fate; that is, they look on illness or bereavement as<br />

undeserved.<br />

The compass st<strong>and</strong>, or binnacle, must be visible <strong>to</strong> the helmsman.<br />

• CanarTebi. sityva an fraza CanarTia, Tu mosdevs arsebiT saxels da<br />

asrulebs araSemzRudveli winadadebis funqcias (ix.21.2.3). aseTi<br />

elementi gamoiyofa mZimeebiT. Tumca, rodesac danarTi (apozitivi)<br />

saWiroa mis mier gansazRvruli arsebiTi saxelis<br />

identificirebisTvis, mZimeebi ar iwereba.<br />

Smith, a Reed College graduate, taught at Harvard for several years.<br />

Kierkegaard, the Danish philosopher, asked, “What is anxiety?”<br />

magram<br />

The Danish philosopher Kierkegaard asked, “What is anxiety?”<br />

• geografiuli saxelebi. geografiul saxelebSi mZimeebi dasviT<br />

mravaljeradi individualuri elementebis gamosayofad.<br />

(misamarTebSi mZimeebis gamoyenebis Sesaxeb ix.23.1.7.)<br />

Cincinnati, Ohio, is on the Ohio River.<br />

The next leg of the trip was <strong>to</strong> Florence, Italy.<br />

• Sorisdebulebi da maerTebeli zmnizedebi. gamoyaviT<br />

Sorisdebulebi, maerTebeli zmnizedebi da a.S. azrovnebaSi an<br />

winadadebis riTmSi Seferxebis miniSnebis mizniT. Tumca, gamo<strong>to</strong>veT<br />

mZimeebi, rodesac aseTi elementebi ar arRvevs uwyve<strong>to</strong>bas da<br />

kiTxvisas ar moiTxovs pauzas.<br />

Nevertheless, it is a matter of great importance.<br />

It is, perhaps, the best that could be expected.<br />

427


Perhaps it is therefore clear that no deposits were made<br />

• dapirispirebuli elementebi. gamoyaviT mZimeebiT not, not only an<br />

msgavsi gamoTqmiT dawyebuli Sorisdebuli frazamxolod im<br />

SemTxvevaSi, Tu gindaT, rom mkiTxvelma gaakeTos pauza am frazis<br />

win. ixmareT mZime the more . . . the more tipis winadadebebs Soris, Tu,<br />

ra Tqma unda, isini Zalian mokle ar aris an Tu isini, savaraudod,<br />

arasworad iqneba gagebuli.<br />

The idea, not its expression, is significant.<br />

She was delighted with, but also disturbed by, her new freedom.<br />

The more it stays the same, the less it changes.<br />

• CarTuli elementebi. subieqtsa da zmnas Soris an zmnasa da mis<br />

obieqts Soris CarTuli elementis gamoyofisas ixmareT mZimeebi. Tu<br />

aRmoCndeba, rom winadadebaSi gamoyofT erTze met aseT CarTul<br />

elements, xelaxla CamoayalibeT winadadeba.<br />

The Quinn Report was, <strong>to</strong> say the least, a bombshell.<br />

Wolinski, after receiving instructions, left for Algiers.<br />

• gameorebuli sityvebi. ixmareT mZimeidenturi sityvebis<br />

gamosayofad. gamonakliss warmoadgens sityvathat.<br />

They marched in, in twos.<br />

Whatever is, is right.<br />

magram<br />

He gave his life so that that cause might prevail.<br />

21.3 wertil-mZime<br />

wertil-mZimiT aRiniSneba imaze didi pauza winadadebaSi vidre es<br />

mZimiT miiRweva.ixmareT wertil-mZime rTul winadadebaSi im<br />

428


damoukidebeli winadadebebis gamosayofad, romlebic ar aris<br />

dakavSirebuli maerTebeli kavSiriT(<strong>and</strong>, but, or, nor, yet, for, so).<br />

One hundred communities are in various stages of completion; more are on the drawing<br />

board.<br />

Tqven, aseve, SegiZliaT, ixmaroT wertil-mZime maerTebel kavSirTan<br />

erTad, Tu winadadebebi grZelia da maTSi mZimeebi an sxva sasveni<br />

niSnebia. aseT SemTxvevebSi SesaZloa, mogixdeT wertil-mZimis<br />

wertiliT Secvla.<br />

miuxedavad imisa, rom aSS-s mrewvelobaSi produqtiuloba erT sul<br />

mosaxleze gacilebiT metia, vidre CineTSi, CineTSi sul ufro<br />

izrdeba kargi ganaTlebis mqone axalgazrda muSaxelis raodenoba;<br />

magram, kidev ufro mTavari isaa, rom, codna, romelic SeiZleba,<br />

gadaeces erTi xalxidan meores, msoflios umniSvnelovanes<br />

ekonomikur resurad iqca.<br />

ixmareT wertil-mZime iseT sityvebis win, rogoricaathen,<br />

however, thus, hence, indeed, accordingly, besides, datherefore, rodesac am<br />

sityvebs or damoukidebel winadadebas Soris Sualeduri<br />

(gardamavali) funqcia akisria.<br />

Some think freedom always comes with democracy; however, many voters in many<br />

countries have voted for governments that they know will restrict their rights.<br />

Tu elementebs rigSi Sida punqtuaciaaqvs, ganacalkeveT isini<br />

wertil-mZimeebiT (ix., aseve,21.2.2).<br />

Green indicates vegetation that remained stable; red, vegetation that disappeared; yellow,<br />

new vegetation.<br />

429


21.4 ori wertili<br />

or wertils Semoyavs winadadeba, fraza an elementebis rigi,<br />

romlebic afarToebs, ganmartavs an magaliTebis saxiT aCvenebs<br />

manamde warmodgenili elementis azrs. misi funqcia damoukidebel<br />

winadadebebs Soris axlos aris wertil-mZimis funqciasTan, Tumca,<br />

igi ufro metad amaxvilebs yuradRebas balansze an Sedegze.<br />

People expect three things of government: peace, prosperity, <strong>and</strong> respect of civil rights.<br />

Chinese culture is unnrivaled it its depth <strong>and</strong> antiquity: it is unmatched in its rich artistic<br />

<strong>and</strong> philosophical records.<br />

ixmareT ori wertili sailustracio masalis an CamonaTvlis<br />

Semosayvanad. nu dasvamT ori wertils uSualod zmnis Semdeg; amis<br />

nacvlad, gamoiyeneT Sesavali elementi, rogoricaathe following or as<br />

follows. (ix., aseve, 23.4.2.)<br />

The qualifications are as follows: a doc<strong>to</strong>rate in economics <strong>and</strong> an ability <strong>to</strong> communicate<br />

statistical data <strong>to</strong> a lay audience.<br />

nacvlad Semdegisa:<br />

The qualifications are: a doc<strong>to</strong>rate in economics . . .<br />

sayuradReboa, rom winadadebis SigniT ori wertilis momdevno<br />

pirveli sityva, rogorc wesi, ar iwyeba mTavruli asoTi, Tu igi ar<br />

aris sakuTari saxeli. (ori wertiliT Semoyvanil citirebebSi<br />

mTavruli asoebis gamoyenebis Sesaxeb ixileT 25-e Tavi.)<br />

ori wertili aseve iwereba saTaurebSi (ix.17.1.2 da 19.1.3),<br />

drois aRniSvnebSi (23.1.5), URL-ebSi (17.1.7 da 19.1.8).miTiTebebSi<br />

sxvadasxva gziT gamoiyeneba ori wertili.<br />

430


21.5 kiTxvis niSani<br />

dasviT kiTxvis niSani SekiTxvis saxiT Camoyalibebuli sruli<br />

winadadebis bolos. Tu kiTxvis niSani bolo sasveni niSania, mas<br />

Semdeg saWiroa erTi intervali.<br />

Who would lead the nation in its hour of need?<br />

dasviT kiTxvis niSani SekiTxvis formiT Camoyalibebuli da<br />

mTliani winadadebis nawilis saxiT Casmuli winadadebis Semdeg.<br />

nu ixmarT brWyalebs, garda im SemTxvevebisa, rodesac, danarCeni<br />

winadadebisgan gansxvavebiT, SekiTxva citireba.<br />

Would the union agree? was the critical question.<br />

Tu Casmuli kiTxva winadadebis boloSia, nu dasvamT wertils<br />

kiTxvis niSnis Semdeg. Tqvengan ar moiTxoveba Casmuli kiTxvis<br />

pirveli sityvis mTavruli asoTidawyeba, Tumca sawyisi mTavruli<br />

aso exmareba mkiTxvels SekiTxvis identificirebaSi, gansakuTrebiT,<br />

Tu igi Seicavs Sida punqtuacias. Tu winadadeba mouqneli xdeba,<br />

SegiZliaT kiTxvis xelaxali Camoyalibeba TxrobiTi winadadebis<br />

formiT, romelsac wertilimosdevs.<br />

Several legisla<strong>to</strong>rs raised the question, Can the fund be used in an emergency, or must it<br />

remain dedicated <strong>to</strong> its original purpose?<br />

Several legisla<strong>to</strong>rs raised the question of using the fund in an emergency, which was not<br />

its original purporse.<br />

kiTxvis niSniT SesaZlebelia, agreTve, daeWvebis an<br />

gaurkvevlobis gadmocema, magaliTad, TariRSi.<br />

The painter Niccolò dell’Abbate (1512?-71) assisted in the decorations at Fontainebleau.<br />

fermweri<br />

431


21.6 Zaxilis niSani<br />

Zaxilis niSani iSviaTad Tu gamoiyeneba akademiur nawerSi, garda im<br />

SemTxvevebisa, rodesac is citirebuli masalis nawilia. am<br />

SemTxvevaSi, Tu Zaxilis niSani bolo sasveni niSania winadadebaSi,<br />

mas unda mosdevdes erTi intervali.<br />

21.7 defisi da tire<br />

21.7.1 defisi<br />

21.7.2 tire<br />

defisebi gamoiyeneba sxvadasxva konteqstSi, maT Soris rTul<br />

sityvebSi (ix.20.3) da CaTvliT ricxvebSi (inclusive numbers)(23.2.4).<br />

tire aris gagrZelebuli defisi, romelic mZimeebis (ix. 21.2) da<br />

frCxilebis (ix. 21.8.1) msgavsad, gamoiyeneba teqstis gamosayofad,<br />

Tumca,tire teqsts maTze gamokveTilad gamoyofs. teqnikurad mas<br />

em-tire ewodeba (kompiuteruli fontebis SemoRebamde igi zustad<br />

mTavruli aso m-issiganis <strong>to</strong>li iyo) da es simbolo moipoveba<br />

umetes teqstur procesorSi. 2<br />

misi warmodgena SesaZlebelia ori<br />

Tanmimdevruli defisis formiT, Tumca,umetes teqstur procesors<br />

2 arsebobs tires meore tipi, romelsac ewodeba en-tire (tire, romelic Tavis droze<br />

zustad Seesabameboda mTavruli aso n-is siganes), romelic gamoiyeneba gamoqveynebul<br />

naSromebSi da aRniSnavs intervals (“through”), rogorc wesi, ricxvebTan an TariRebTan<br />

mimarTebaSi (1998-2008). SesaZlebelia, agreTve, misi sxva konteqstSi gamoyeneba, amas<br />

ambobs `Cikagos stilis saxelmZRvanelos~ (<strong>Chicago</strong> Manual of Style) me-15 gamocemis (2003)<br />

nawilSi 6 83. Tu Tqveni adgilobrivi saxelmZRvanelo miTiTebebi moiTxovs mis<br />

gamoyenebas, niSani SegiZliaT naxoT umetes teqstur procesorSi; sxva SemTxvevebSi am<br />

konteqstSi ixmareT defisi. gaiTvaliswineT, rom winamdebare wignSi, sadac saWiroa,<br />

gamoiyeneba en tireebi (en dashes), iseve, rogorc adrindel miTiTebaSi `Cikagos<br />

saxelmZRvanelosTan~ (<strong>Chicago</strong> Manual) dakavSirebiT.<br />

432


ormagi defisis em-tired av<strong>to</strong>maturad gadayvanis funqcia aqvs. nu<br />

da<strong>to</strong>vebT intervals tires orive mxareze.<br />

frCxilebSi Casmuli elementis gamoyofis mizniT tireebis<br />

gamoyenebisas daawyvileT isini, rogorc daawyvilebdiT mZimeebs an<br />

frCxilebs. Tumca, imis gamo, rom isini sakmaod TvalSisacemia, nu<br />

ixmarT erT winadadebaSi erTze met wyvils; amis nacvlad, ixmareT<br />

frCxilebi maTSi Casmuli informaciis meore fenisTvis.<br />

The influence of three impressionists—Monet (1840-1926), Sisley (1839-99), <strong>and</strong> Degas<br />

(1834-1917)—is obvious in her work.<br />

Tqven, aseve, SegiZliaT erTi tires gamoyeneba gamaZlierebeli an<br />

ganmmartebelielementis gamosayofad.<br />

It was a revival of a most potent image—the revolutionary idea.<br />

ixmareT tire an tireebis wyvili, romelic gamoyofs frazas, raTa<br />

gadmosceT azrovnebis nakadis mkveTri rRveva, rac, aseve,<br />

winadadebis struqturis rRvevasiwvevs.<br />

Rutherford—how could he have misinterpreted the evidence?<br />

Some characters in Tom Jones are “flat”—if you do not object ot this borrowing of E. M.<br />

Forster’s somewaht discredited term—because they are caricatures of their names.<br />

tirem SeiZleba, aseve, Semoiyvanos Semajamebeli subieqti<br />

ramdenime elementis CamoTvlis Semdeg.<br />

The statue of the discus thrower, the charioteer of Delphi, the poetry of Pindar — all<br />

represent the great ideal.<br />

433


21.7.3 mravaljeradi tireebi<br />

Tu axdenT citirebas damaxinjebuli an Znelad gasarkvevi<br />

teqstidan an warmoadgenT uwmawur (salanZRav) sityvas, miuTiTeT<br />

gamo<strong>to</strong>vebuli sityva an gamo<strong>to</strong>vebuli aso 2-em tires (2-em dash)<br />

meSveobiT (romelic Sedgeba ori Tanmimdevruli em-tires an oTxi<br />

defisisgan). gamo<strong>to</strong>vebuli sityvisTvis da<strong>to</strong>veT intervali tires<br />

orive mxares; gamo<strong>to</strong>vebuli asoebisTvis nu da<strong>to</strong>vebT intervals<br />

tiresa da sityvis nawils Soris.<br />

The vessel left the ---- of July.<br />

H----h? [Hirsch?]<br />

It was a d---- shame.<br />

3-emtire (romelic Seicavs sam Tanmimdevrul em tires an eqvs<br />

defiss) gamoiyeneba bibliografiaSi av<strong>to</strong>ris an redaq<strong>to</strong>ris<br />

gvarebis ganmeorebiT misaTiTeblad (ix. 16.2.2. da 18.2.1).<br />

21.8 frCxilebi da kvadratuli frCxilebi<br />

21.8.1 frCxilebi<br />

frCxilebi, rogorc wesi, gamoyofs winadadebaSi ganmartebiT an<br />

Sewyvetis elementebs, dawyvilebuli mZimeebis (ix.21.2) da tireebis<br />

(21.7.2) msgavsad. zogadad, ixmareT mZimeebi mTavar winadadebasTan<br />

mWidrod dakavSirebul masalasTan, tireebi da frCxilebi –<br />

naklebad dakavSirebul masalasTan. abreviatuebie.g. dai.e.,<br />

romlebsac SeuZliaT ganmartebiTi komentaris Semoyvana (ix. 24.7),<br />

gamoiyeneba mxolod frCxilebSi an SeniSvnebSi.<br />

The conference has (with some malice) divided in<strong>to</strong> four groups.<br />

434


Each painting depicts a public occasion, in each–a banquet, a parade, a coronation<br />

(though the person crowned is obscured)–crowds of people are pictured as swarming<br />

ants.<br />

There are tax incentives for “clean cars” (e.g., gasoline-electric hybrids <strong>and</strong> vehicles<br />

powered by compressed natural gas <strong>and</strong> liquefied propane).<br />

frCxilebis gamoyeneba SeiZleba, aseve, miTiTebebSi (ix. Tavebi<br />

16 da 18) da nusxaSi an sqemaSi cifrebis an asoebis gamosayofad (ix.<br />

23.4.2).<br />

21.8.2 kvadratuli frCxilebi<br />

kvadratuli frCxilebi yvelaze xSirad gamoiyeneba citirebul<br />

monakveTSi ganxorcielebuli cvlilebebis saCveneblad (ix.25.3<br />

magaliTebisTvis). maTi xmareba SesaZlebelia, aseve,<br />

frCxilebSiCasmuli masalis meore fenis gamosayofad.<br />

He agrees with the idea that childhood has a his<strong>to</strong>ry (first advanced by Philippe Ariès<br />

[1914-84] in his book Centuries of Childhood [1962]).<br />

21.9 daxrilixazebi<br />

marcxniv daxrili xazi (‘/’) gamoiyeneba wiladebSi (ix.23.1.3) da<br />

poeziis citirebebSi (ix.25.2.1). erTmagi da ormagi xazebi,<br />

aseve,marjvniv daxrili xazebi (“\”) gvxvdeba URL-ebSi da sxva<br />

eleqtronul parametrebSi (ix. 20.4.2).<br />

21.10 brWyalebi<br />

citirebul masalaSi brWyalebis gamoyenebis Sesaxeb ixileT 25.2.1.<br />

saTaurebSi da sxva specifikur situaciebSi maTi xmarebis Sesaxeb<br />

ixileT 22.3.2. miTiTebebSi maTi gamoyenebis Sesaxeb ixileT 16.1.4 da<br />

18.1.4.<br />

435


zogierTi dargi – magaliTad, lingvistika, filosofia da<br />

Teologia – sityvebisa da cnebebis gamosayofad iyenebs erTmag<br />

brWyalebssingle quotation marks. am SemTxvevaSi damamTavrebeli brWyali<br />

win unda uswrebdes mZimes an wertils (ix.21.11.1).<br />

kami ‘hair, beard’<br />

The variables of quantification, ‘something’, ‘nothing’, . . .<br />

sxva danarCeni dargebis umetesobaSiterminebis gansazRvrebebSi<br />

brWyalebis da daxrili xazebis gamoyenebisas ixelmZRvaneleT<br />

22.2.2-issaxelmZRvanelo miTiTebebiT.<br />

21.11 mravaljeradi sasveni niSnebi<br />

winamdebare TavSi mocemuli saxelmZRvanelo miTiTebebi zogjer<br />

iTvaliswinebs erTad ori sasveni niSnis xmarebas – magaliTad,<br />

wertilisa da damaboloebeli frCxilisa. qvemoT moyvanili<br />

saxelmZRvanelo principebi aregulirebs erT-erTi sasveni niSnis<br />

gamo<strong>to</strong>vebas da sasveni niSnebis Tanmimdevrobas orives gamoyenebis<br />

SemTxvevaSi.<br />

21.11.1 sasveni niSnebis gamo<strong>to</strong>veba<br />

mravalwertilis gamoklebiT, nurasdros ixmarT or wertils<br />

erTad, rogorc es xdeba maSin, rodesac abreviaturiT bolovdeba<br />

winadadeba. da<strong>to</strong>veT abreviaturis wertili, Tu winadadeba<br />

sruldeba kiTxvis niSniT an Zaxilis niSniT.<br />

The exchange occurred at 5:30 p.m.<br />

Could anyone match the productivity of Rogers Inc.? \<br />

Tu konteqsti moiTxovs rogorc mZimis, aseve, ufro Zlieri<br />

sasveni niSnis, magaliTad, kiTxvis niSnis an tiresdasmas, amoiReT<br />

mZime.<br />

If he had read “What Do Dogs Think?” he would have known the answer.<br />

While the sena<strong>to</strong>r couldn’t endorse the proposal – <strong>and</strong> he certainly had doubts about it –<br />

he didn’t condemn it.<br />

436


21.11.2 sasveni niSnebis Tanmimdevroba<br />

momijnave sasveni niSnebis yvelaze savaraudo SemTxvevebi moicavs<br />

damaboloebel sasven niSnebs brWyalebTan, frCxilebTan an<br />

kvadratul frCxilebTan erTad. sasveni niSnebis xmarebis<br />

amerikuli varianti eyrdnoba sasveni niSnebis Tanmimdevrobis<br />

ramdenime s<strong>and</strong>o saxelmZRvanelo miTiTebas.<br />

brWyalebTan erTad<br />

saboloo mZime an wertili TiTqmis yovelTvis win uswrebs<br />

damaboloebel brWyals, miuxedavad imisa, aris Tu ar aris igi<br />

citirebuli masalis nawili.<br />

In support of the effort “<strong>to</strong> bring justice <strong>to</strong> our people,” she joined the strike.<br />

She made the argument in an article titled “On ‘Managing Public Debt.’”<br />

aris erTi gamonaklisi: Tu erTmagi brWyalebi gamoiyeneba<br />

specialuri terminebis gamosayofad garkveul dargebSi, rogoricaa<br />

lingvistika, filosofia da Teologia (ix.21.10), dasviT wertili an<br />

mZime damaboloebeli brWyalis Semdeg.<br />

Some contemporary theologians, who favored ‘religionless Christianity’, were<br />

proclaiming the ‘death of God’.<br />

kiTxvis niSnebi da Zaxilis niSnebi win uswrebs<br />

damaboloebel brWyals, Tu isini warmoadgens citirebuli masalis<br />

nawils. isini mosdevs brWyals, Tu Seexeba mTel winadadebas,<br />

romelSic Cndeba citireba.<br />

Her poem is titled “What Did the Crow Know?”<br />

Do we accept Jefferson’s concept of “a natural aris<strong>to</strong>cracy”?<br />

wertil-mZime da ori wertili yovelTvis mosdevs brWyalebs.<br />

Tu citireba bolovdeba wertil-mZimiT an ori wertiliT, SecvaleT<br />

is wertiliT an mZimiT, raTa miusadagoT mTavari winadadebis<br />

struqturas (ix. 25.3.1).<br />

He claimed that “every choice reflects an attitude <strong>to</strong>ward Everyman”; his speech then<br />

enlarged on the point in a telling way.<br />

437


The Emergency Center is “almost its own city”: it has its own services <strong>and</strong> governance.<br />

frCxilebTan da kvadratul frCxilebTan erTad.mTliani<br />

winadadebis frCxilebSi Casmisas dasviT am winadadebis<br />

damasrulebeli wertili (an sxva damaboloebeli sasveni niSani)<br />

bolo frCxilis win. magram wertili frCxilis gareTdasviT, Tu<br />

frCxilebSi Casmuli masala, gramatikulad dasrulebuli<br />

winadadebac ki, wina winadadebas ganmartavs an agrZelebs mis azrs.<br />

igive principebi vrceldeba kvadratul frCxilebSi Casmul<br />

masalazec.<br />

We have noted similar motifs in Japan. (They can also be found in Korean folktales.)<br />

Myths have been accepted as allegorically true (by the S<strong>to</strong>ics) <strong>and</strong> as priestly lies (by the<br />

Enlightenment).<br />

(The direc<strong>to</strong>r promised completion “on time <strong>and</strong> under budget” [italics mine].)<br />

frCxilebSi Casmuli miTiTebebis damaboloebeli punqtuaciis<br />

Sesaxeb ixileT 25.2.<br />

438


22. saxelebi, specialuri terminebi da naSromebis saTaurebi<br />

22.1 saxelebi<br />

22.1.1 xalxebi, geografiuli adgilebi da organizaciebi<br />

22.1.2 is<strong>to</strong>riuli movlenebi, kulturuli terminebi da drois<br />

aRniSvnebi<br />

22.1.3 sxva tipis saxelebi<br />

22.2 specialuri terminebi<br />

22.2.1 ucxoenovani terminebi<br />

22.2.2 terminebad gansazRvruli sityvebi<br />

22.3 naSromebis saTaurebi<br />

22.3.1 mTavruli asoebis gamoyeneba<br />

22.3.2 teqstis tipografiuli moniSvna<br />

22.3.3 punqtuacia<br />

winamdebare TavSi SemoTavazebulia saxelebis, specialuri<br />

terminebis da naSromebis saTaurebis warmodgenis zogadi<br />

saxelmZRvanelo miTiTebebi. am TavSi, aseve,ganxilulia, Tu ra<br />

SemTxvevebSi unda gamoviyenoT mTavruli an nusxuri asoebi<br />

sityvebis dasawyisSi da rodis unda gamoviyenoT brWyalebi an<br />

daxrili Srifti (gansxvavebiT swori Sriftisgan) sityvebis,<br />

frazebisa Tu saTaurebis gamosayofad.<br />

zog SemTxvevaSi SeiZleba, mogixdeT am saxelmZRvanelo<br />

principebis misadageba SemTxvevebTan, romlebic ar aris moyvanili<br />

winamdebare naSromSi. Tu es ase moxdeba, iyaviT Tanmimdevrulni. Tu<br />

ar SegiZliaT daxrili Sriftis xmareba, mimarTeT xazgasmas.<br />

TumuSaobT sadiplomo naSromze an disertaciaze, Tqvens<br />

ganyofilebas an universitets SeiZleba,hqondes saxelebis,<br />

specialuri terminebisa da saTaurebis daweris gansakuTrebuli<br />

moTxovnebi. es moTxovnebi, rogorc wesi, moipoveba Tezisebisa da<br />

disertaciebis ganyofilebaSi. Tu muSaobT saklaso naSromze,<br />

439


Tqvenma pedagogma SeiZleba, aseve, mogTxovoT daicvaT msgavsi<br />

naSromebis warsadgenad saWiro principebi. ganixileT es<br />

moTxovnebi, sanam moamzadebT Tqvens naSroms. isini winamdebare<br />

TavSi SemoTavazebul saxelmZRvanelo miTiTebebze upiratesia.<br />

sxvadasxva disciplinaSi arsebul stilTan dakavSirebiT<br />

saxelmZRvanelo miTiTebebi ixileT bibliografiaSi.<br />

22.1 saxelebi<br />

sakuTari arsebiTi saxelebi an saxelebi iwereba mTavruli asoebiT,<br />

Tumca xSirad rTulia, ganvasxvavoT saxeli zogadi terminisgan.<br />

winamdebare nawilSi ganxilulia yvelaze gavrcelebuli<br />

SemTxvevebi. ufro detaluri informaciis misaRebad ixileT<br />

`Cikagos stilis saxelmZRvanelos~ 2003 wlis me-15 gamocemis me-8<br />

Tavi (<strong>Chicago</strong> Manual of Style, 15 th edition (2003)).<br />

teqstSi saxelebi, Cveulebriv, warmodgenilia swori SriftiT,<br />

Tumca, aris ramdenime gamonaklisi, romelic ganxilulia 22.1.3-Si.<br />

22.1.1 xalxebi, geografiuli adgilebi da organizaciebi<br />

zogadad dawereT mTavruliT konkretuli xalxis, geografiuli<br />

adgilebisa da organizaciis dasaxelebis yoveli elementis<br />

pirveli aso. amasTan, sakuTari saxelebi, romlebic Seicavs<br />

nawilakebs (magaliTad, de davan) an rTuli gvarebi SeiZleba,<br />

gansxvavdebodes mTavruli asoebis gamoyenebis TvalsazrisiT.<br />

daeWvebis SemTxvevaSi CaixedeT `vebsteris biografiul leqsikonSi~<br />

an sxva av<strong>to</strong>ritetul leqsikonSi, windebulebi (of) da kavSirebi<br />

(<strong>and</strong>), romlebic saxelebis Semadgeneli nawilebia, rogorc wesi,<br />

nusxuriT iwereba, rogorc, magaliTad, artikli the saxelis win.<br />

saxelebis kuTvnilebiTi brunvis formebTan dakavSirebiT ixileT<br />

20.2. abreviaturebi saxelebTan erTad ixileT 24.2-Si. ricxvebis<br />

Semcveli saxelebi ixileT 23.1.6-Si.<br />

440


Eleanor Roosevelt the Unived States Congress<br />

W. E.B. Du Bois the State Department<br />

Ludwig van Beethoven the European Union<br />

Vic<strong>to</strong>ria Sackville-West the University of North Carolina<br />

Chiang Kai-shek the Honda Mo<strong>to</strong>r Company<br />

Sierra Leone Skidmore, Owings & Merrill<br />

Central America the University of <strong>Chicago</strong> Press<br />

New York City the National Conference of Christians <strong>and</strong> Jews<br />

the Atlantic Ocean the Roman Catholic Church<br />

the Republic of Lithuania the Allied Expeditionary Force<br />

profesiis gamomxatveli tituli uSualod piradi saxelis<br />

win mTavruli asoTiiwereba, rogorc saxelis nawili. Tu tituls<br />

calke an piradi saxelis Semdeg iyenebT, is iqceva nawarmoeb<br />

terminad da iwereba patara asoTi. igive principi vrceldeba sxva<br />

saerTo terminebze, romlebic geografiuli adgilis an<br />

organizaciis saxelwodebis nawilia.<br />

President Harry Truman announced the president announced<br />

Professors Harris <strong>and</strong> Wilson wrote the professors wrote<br />

next <strong>to</strong> the Indian Ocean next <strong>to</strong> the ocean<br />

students at Albion College students at the college<br />

441


mTavruliT iwereba, aseve, eTnikuri da nacionaluri jgufebis<br />

saxelebi, rac ar vrceldeba socio-ekonomikuri fenis aRmniSvnel<br />

terminebze. (orive tipis Sedgenil sityvebSi defisis dasmis Sesaxeb<br />

ixileT 20.3.2. <strong>to</strong>mebis saxelebis, magaliTad, Hopi, mravlobiTi<br />

ricxvis Sesaxeb ixileT 20.1.1.)<br />

Arab Americans the middle class<br />

Latinos blue-collar workers<br />

mTavruliT dawereT arsebiTi saxelebisgan warmoebuli<br />

zedsarTavi saxelebi, garda SemTxvevebisa, rodesac maT dakarges<br />

uSualo asociacia konkretul pirovnebebTan an geografiul<br />

adgilebTan da gadaiqcnen yoveldRiuri salaparako enis nawilad.<br />

Machiavellian scheme french fries<br />

Roman <strong>and</strong> Arabic art roman <strong>and</strong> arabic numerals<br />

22.1.2 is<strong>to</strong>riuli movlenebi, kuturuli terminebi da drois aRniSvnebi<br />

mravali is<strong>to</strong>riuli periodisa da movlenis saxeli,<br />

tradiciisamebr, mTavruli asoebiT iwereba; ufro zogadi terminebi<br />

_Cveulebriv,nusxuriT, garda im SemTxvevebisa, rodesac isini<br />

Seicavs sakuTar saxels. daicaviT Tqvens disciplinaSi arsebuli<br />

wesebi.<br />

the Bronze Age ancient Rome<br />

the Depression the nineteenth century<br />

the Industrial Revolution the Shang dynasty<br />

Prohibition the colonial period<br />

the Seven Years’ War the baby boom<br />

442


kulturis stilis, moZraobebisa da skolebis aRmniSvneli<br />

arsebiTi saxelebi da zedsarTavi saxelebi zogadad mTavruliT<br />

iwereba mxolod maSin, rodesac isini warmoebulia sakuTari<br />

saxelebisgan an rodesac saWiroa, ganvasxvavoT isini saerTo<br />

terminebisgan (magaliTad,S<strong>to</strong>icism). am SemTxvevaSic daicaviT Tqveni<br />

disciplinis wesebi.<br />

classical Aris<strong>to</strong>telian reasoning<br />

impressionism Dadaism<br />

modernism Hudson River school<br />

deconstruction Romanesque architecture<br />

kviris dReebis, Tveebisa da dResaswaulebis saxelebi iwereba<br />

mTavruli asoTi, xolo weliwadis droebis – ara. meti informacia<br />

TariRis sistemebis Sesaxeb ixileT 23.3.<br />

Tuesday September Independence Day spring<br />

22.1.3 sxva tipis saxelebi<br />

sxva tipis saxelebis werisas, aseve, vxelmZRvanelobT mTavruli<br />

asoebis gamoyenebis specialuri nimuSebiT, xolo zogierTi maTgani<br />

daxrili SriftiT unda daiweros.<br />

• akademiuri kursebi da sagnebi. dawereT mTavruliT specialuri<br />

kursebis saxelebi da ara zogadi sagnebis an kvlevis sferoebis<br />

saxelebi, garda enebis saxelebisa.<br />

Introduction of Asian Art art his<strong>to</strong>ry<br />

Topics in Vic<strong>to</strong>rian Literature English literature<br />

• aqtebi, xelSekrulebebi da samTavrobo programebi. dawereT<br />

mTavruliT aqtebis, xelSekrulebebis, samTavrobo programebisa da<br />

msgavsi dokumentebisa Tu organizaciebis oficialuri an miRebuli<br />

saxelwodebebi, xolo nusxuriT – araoficialuri an saerTo<br />

saxelwodebebi.<br />

the United States (or U.S.) Constitution the due process clause<br />

the Treaty of Versailles the treaty<br />

Head Start `hed starti~ (ganmanaTlebeli da<br />

443


samedicino programa)<br />

• brendebis saxelebi. dawereT mTavruliT produqtebis brendebis<br />

saxelebi, magram nu ixmarT simboloebs<br />

® TM an saxelebis Semdeg.<br />

amasTan,Tu ar saubrobT specifikur produqtze, ixmareT saerTo<br />

termini brendis saxelis nacvlad.<br />

Coca-Cola cola<br />

Xerox pho<strong>to</strong>copy<br />

• eleqtronuli teqnologia. dawereT mTavruliT kompiuteruli<br />

aparaturisa da programebis, qselebis, brauzerebis, sistemebisa da<br />

enebis saxelebi da am saxelebis Semoklebuli formebi.<br />

Windows XP the Internet; the Net<br />

Internet Explorer the World Wide Web; the Web<br />

• sasamarTlo saqmeebi. dawereT mTavruliT da daxrili SriftiT<br />

sasamarTlo saqmeebis saxelwodebebi; dawereT daxrili SriftiT<br />

asov. (versus). SegiZliaT, saqmis saxelwodebis Semokleba misi<br />

srulad miTiTebis Semdeg. sasamarTlo saqmeebis miTiTebebis<br />

Sesaxeb ixileT 17.9.7. da 19.9.7.<br />

pirveli miTiTeba Semdgomi miTiTebebi<br />

Mir<strong>and</strong>a v. Arizona Mir<strong>and</strong>a<br />

United States v. Carlisle Carlisle<br />

• gemebi, sahaero xomaldebi da sxva satranspor<strong>to</strong> saSualebebi.<br />

dawereT mTavruliT da daxrili SriftiT gemebis, sahaero<br />

xomaldebisa da sxva satranspor<strong>to</strong> saSualebebis saxelebi. Tu<br />

saxelebis win gvxvdeba iseTi abreviaturebi, rogoricaa USS (United<br />

States ship) an HMS (Her [or His] Majesty’s ship), nu dawerT daxrili<br />

SriftiT am abreviaturebs an nu ixmarT sityvas ship saxelTan<br />

erTad.<br />

USS Constitution Spirit of St. Louis<br />

HMSSaranac the space shuttle Endeavor<br />

• mcenareebi da cxovelebi. humanitaruli an socialuri<br />

mecnierebebisadmi miZRvnil naSromebSinu dawerT mTavruliT<br />

444


mcenareebisa da cxovelebis saxeobebis dasaxelebebs.mTavruliT<br />

iwereba mxolod maTi warmoSobis mimaniSnebeli geografiuli<br />

adgilis dasaxeleba. saxeobebis ornawiliani laTinuri saxelebi<br />

iwereba daxrili SriftiT, gvariiwereba mTavruliT, xolo saxeoba<br />

(an specifikuri epiTeti) nusxuri asoebiT. tipebis, rigebis da a.S.<br />

saxelebi iwereba swori SriftiT. sabunebismetyvelo<br />

mecnierebebisadmi miZRvnil naSromebSi ixelmZRvaneleT Tqvens<br />

disciplinaSi miRebuli wesebiT.<br />

rhesus monkey Rocky Mountain sheep Rosa caroliniana Chordata<br />

22.2 specialuri terminebi<br />

zogi specialuri termini moiTxovs daxrili Sriftis, brWyalebisa<br />

da mTavruli asoebis xmarebas.<br />

22.2.1 ucxoenovani terminebi<br />

dawereT daxrili SriftiT calkeuli ucxo enaze dawerili<br />

sityvebi da frazebi, romlebic, savaraudod, ucnobi iqneba<br />

inglisurenovani mkiTxvelisTvis da dasviT mTavruli asoebi iseve,<br />

rogorc maT originalisenaze svamen. (Tu ar iciT ama Tu im enis<br />

mTavruli asoebis gamoyenebis principebi, CaixedeT av<strong>to</strong>ritetul<br />

wyaroSi, rogoricaa `Cikagos stilis saxelmZRvanelos~ 2003 wlis<br />

me-15 gamocemis me-10 Tavi. ucxoenovani naSromebis saTaurebis<br />

Sesaxeb ixileT 22.3.1.<br />

This leads <strong>to</strong> the idea of bermensch <strong>and</strong> <strong>to</strong> the theory of the acte gratuit <strong>and</strong> surrealism. .<br />

nu dawerT daxrili SriftiT ucxoenovan saxelebs an pirad<br />

titulebs (wodebebs), romlebic maT axlavT.<br />

Padre Pio<br />

the Académie Française<br />

the Pier<strong>to</strong> del Sol<br />

Tu Tqven gansazRvravT ucxoenovan termins, CasviT<br />

gansazRvrebaterminis Semdeg teqstSi an SeniSvnaSi frCxilebSi an<br />

brWyalebSi.<br />

The usual phrase was ena tuainu-iai, “I wanted <strong>to</strong> eat.”<br />

445


According <strong>to</strong> Sartrean on<strong>to</strong>logy, man is always de trop (in excess).<br />

ucxoenovani wyaroebidan moyvanili ufro grZeli<br />

citatebisTvis gamoiyeneT swori Srifti. dawereT daxrili<br />

SriftiT mTliani citata an masSi arsebuli nebismieri sityva<br />

mxolod maSin, Tu isini daxrili SriftiT aris warmodgenili<br />

originalSi. CasviT citata brWyalebSi teqstis SigniT an<br />

gamoiyeneT blok-citata 25.2-Si Camoyalibebuli principebis<br />

Sesabamisad.<br />

The confusion of le pragmatisme is traced <strong>to</strong> the supposed failure <strong>to</strong> distinguish “les<br />

propriétés de la valeur en général” from the incidental.<br />

22.2.2 terminebad gansazRvruli sityvebi<br />

Tqvens mier gansazRvruli ZiriTadi terminebis xazgasmis mizniT,<br />

maTi pirvelad moxseniebisas dawereT isini daxrili SriftiT,<br />

Semdeg ki ixmareT swori Srifti. SegiZliaT, gamoiyenoT brWyalebi<br />

(e.w. `gamafrTxilebeli brWyalebi’’), raTa gaafrTxiloT mkiTxveli,<br />

rom arast<strong>and</strong>artulad an ironiuli kuTxiT iyenebT termins.<br />

zedmeti xmarebis SemTxvevaSi es ori meTodi naklebad efeqturi<br />

xdeba.<br />

The two chief tactics of this group, obstructionism <strong>and</strong> misinformation, require careful<br />

analysis.<br />

Government “effeciency” resulted in a huge deficit.<br />

dawereT termini daxrili SriftiT, Tu mas moixseniebT,<br />

rogorc termins.<br />

The term critical mass is more often used metaphorically than literally.<br />

How did she define the word existential?<br />

magram<br />

A critical mass of students <strong>to</strong>ok existential philosophy.<br />

dawereT daxrili nusxuri SriftiT asoebi, romlebic calke<br />

moixsenieba. niSnebis da magaliTebis gamomxatveli sityvebi iwereba<br />

swori SriftiT da mTavruliT. amgvarad gamoyenebuli sityvebis<br />

mravlobiTi ricxvis formebis Sesaxeb ixileT 20.1.2.<br />

446


Many of the place-names there begin with the letters h <strong>and</strong> k.<br />

In her senior year, she received an A <strong>and</strong> six B’s.<br />

Imagine a group of interconnected persons: A knows B, B knows C, <strong>and</strong> C knows D.<br />

22.3 naSromebis saTaurebi<br />

rodesac miuTiTebT werilobiT, mxatvrul an samauwyeblo<br />

namuSevars, warmoadgineT misi saTauri zustad iseve, rogorc is<br />

naCvenebia originalur namuSevarSi an, Tu originali xelmisawvdomi<br />

ar aris, - av<strong>to</strong>ritetul wyaroSi.<br />

yovelTvis daicaviT aseT saTaurebSi originaluri<br />

damwerloba (maT Soris, dasmuli defisebi), maSinac, rodesac igi<br />

ar Seesabameba me-20 TavSi aRweril Tanamedroveamerikul wesebs,<br />

ixileT 17.1.2 saTaurebis punqtuaciaSi zogierTi dasaSvebi<br />

cvlilebis Sesatanad, rogoricaa ori wertilis xmareba saTaursa<br />

da qvesaTaurs Soris da mZimis darTva TariRebis win.<br />

akademiuri tradiciisamebr, saTaurebi iwereba mTavruli<br />

asoebis gamoyenebisa da teqstis moniSvnis (daxrili Srifti,<br />

brWyalebi an arcerTi) specifikuri modelebiT, imisda miuxedavad,<br />

Tu rogor aris warmodgenili originalSi. teqstSi da miTiTebebSi<br />

gamoyenebuli saTaurebisTvis principebi,garkveulwilad,<br />

gansxvavebulia.<br />

22.3.1 mTavruli asoebis gamoyeneba<br />

saTaurebs aqvs mTavruli asoebis gamoyenebis ori modeli:<br />

saTauris stili (headline style) da winadadebis stili(sentence style).<br />

warmoadgineT teqstSi moxseniebuli saTaurebis umetesoba saTauris<br />

stilSi. ucxoenovani saTaurebis SemTxvevaSi isargebleT<br />

winadadebis stiliT.<br />

miTiTebebSi arCevani damokidebulia im miTiTebis stilze,<br />

romliTac sargeblobT: zogadad, saTauris stili gamoiyeneba<br />

bibliografiuli miTiTebebisTvis da winadadebis stili _<br />

447


miTiTebebis CamonaTvlisTvis. (aris ramdenime gamonaklisi; ixileT,<br />

Sesabamisad, me-17 da me-19 Tavebi.)<br />

Tqveni naSromisada misi nebismieri nawilebis an Tavebis<br />

saTaurebisTvis isargebleT saTauris stiliT, Tu Tqvens<br />

disciplinaSi ar aris miRebuli winadadebis stili (ix. A.1.5).<br />

saTauris stili. saTauris stilis mizaniateqstidan saTaurebis<br />

mkafiodgamokveTa. am stilSi mTavruliT dawereT saTauris da<br />

qvesaTauris yvela sityvis pirveli a,so garda Semdegi<br />

gamonaklisebisa:<br />

• nu dawerT mTavruliT artiklebs (a, an, the),kavSirebs (<strong>and</strong>, but, or, nor,<br />

for, so, yet) an sityvebs <strong>to</strong> daas, Tu aseTi sityva ar aris saTauris an<br />

qvesaTauris pirveli an bolo sityva.<br />

• nu dawerT mTavruliT windebulebs (of, in, at, above, under da a.S.),<br />

TumaTze ar keTdeba aqcenti (through - A Rover Runs Through It-Si) Tu<br />

isini ar gamoiyeneba zmnizedebis (up - Look Up), zedsarTavi saxelebis<br />

(on - The On But<strong>to</strong>n) an kavSirebis (before - Look Before You Leap) funqciiT.<br />

• nu dawerT mTavruliT defisiani Sedgenili sityvis meore (an<br />

momdevno) nawilebs, Tu isini ar aris sakuTari arsebiTi saxelebi<br />

an zedsarTavi saxelebi. (nu dagaviwydebaT saTaurebSi defisebis<br />

dasmis originaluri wesis SenarCuneba maSinac, roca igi<br />

gansxvavdeba 20.3-Si ganxiluli principebisgan.)<br />

• nu dawerT mTavruliT sakuTari arsebiTi saxelebis im nawilebs,<br />

romlebic,Cveulebriv, nusxuriT iwereba, rogorc es naCvenebia22.1.1-<br />

Si( Ludwig van Beethoven).<br />

The Economic Effects of the Civil War in the Mid-Atlantic States<br />

To Have <strong>and</strong> <strong>to</strong> Hold: A Twenty-first-century View of Marriage<br />

All That Is True: The Life of Vincent van Gogh, 1853-90<br />

Four Readings of the Gospel according <strong>to</strong> Mathew<br />

Self-government <strong>and</strong> the Re-establishement of a New World Order ena<br />

Global Warming: What We Are Doing about It Today<br />

Still Life with Oranges<br />

E-flat Concer<strong>to</strong><br />

448


miuxedavad imisa, rom bevri mokle sityva am stilSi nusxuriT<br />

iwereba,mTavruli asoebis gamoyenebas sityvis sigrZe ar<br />

gansazRvravs. saWiroa mokle zmnebis (is, are), zedsarTavi saxelebis<br />

(new), piris nacvalsaxelebis (it, we) da CvenebiTi nacvalsaxelebis<br />

(that) mTavruli asoebiT dawera, vinaidan isini zemoT CamoTvlili<br />

gamonaklisebis siaSia. dawereT nuxuriT grZeli windebulebi<br />

(according), radgan isini gvxvdeba gamonaklisebs Soris.<br />

dauSvebelia ori tipis saTauris saTauris stilSi<br />

warmodgena maSinac, Tu am stils Tqven iyenebT yvela sxva<br />

saTaurisTvis:<br />

• sxva enebze, garda inglisurisa, daweril saTaurebSi ixmareT<br />

winadadebis stilis kapitalizacia (ixileT qvemoT).<br />

• meTvramete saukuneSi da ufro adre gamoqveynebuli naSromebis<br />

saTaurebSi ucvlelad da<strong>to</strong>veT originaluri mTavruli asoebis<br />

gamoyenebis stili (da orTografia), Tumca,gaiTvaliswineT, rom<br />

sityvebSi, romelTa yvela asoc originalSi mTavruliT aris<br />

dawerili, mxolod pirveli aso unda daweroT mTavruliT.<br />

A Treatise of morall philosophy Contaynyge the sayings of the wyse<br />

winadadebis stili. saTauris stilisgan gansxvavebiT, winadadebis<br />

stilisaTaurebis warmodgenis ufro martivi, magram naklebad<br />

gamorCeuli saSualebaa. am stilSi mTavruliT dawereT mxolod<br />

saTauris da qvesaTauris pirveli sityvis pirveli aso da<br />

nebismieri momdevno sakuTari arsebiTi saxeli da sakuTari<br />

zedsarTavi saxeli.<br />

Seeing <strong>and</strong> selling late-nineteenth-century Japan<br />

Natural crisis: Symbol <strong>and</strong> imagination in the mid-American farm crisis<br />

Religious feminism: A challenge from the National Organization for Women<br />

The last supper<br />

winadadebis stili gamoiyeneba, agreTve, ucxourenovani<br />

naSromebis saTaurebisTvis. ucxo enebis mTavruli asoebiT daweris<br />

449


principebi gansxvavdeba inglisuri enis principebisgan, ami<strong>to</strong>m Tu<br />

ar xarT darwmunebuli konkretuli ucxo enis principebSi,<br />

CaixedeT av<strong>to</strong>riterul wyaroSi.<br />

Speculum Romanae magnificentiae<br />

His<strong>to</strong>ria de la Orden de San Gerónimo<br />

Reallexikon zur deutschen Kunstgeschichte<br />

Phénoménologie et religion. Structures de l’institution chrétienne<br />

22.3.2 teqstis tipografiuli moniSvna<br />

specialuri tipografiuli moniSvna – daxrili Srifti da<br />

brWyalebi – aseve,gvexmareba naSromebis saTaurebis teqstidan<br />

gamokveTaSi. winamdebare paragrafSi CamoTvlili saxelmZRvanelo<br />

miTiTebebi vrceldeba teqstSi gamoyenebul saTaurebze. isini aseve<br />

vrceldeba umetes saTaurze bibliografiis stilis miTiTebebSi<br />

(ix. me-17 Tavi), rac ar SeiZleba, iTqvas sqolioSi miTiTebis<br />

stilSi aRniSnul saTaurebze(ixileT me-19 Tavi).<br />

qvemoT moyvanili magaliTebi warmodgenilia saTauris stiliT.<br />

Tumca, saxelmZRvanelo miTiTebebi, aseve, vrceldeba winadadebis<br />

stilis mqone saTaurebze (ix. 22.3.1).<br />

daxrili Srifti. dawereT daxrili SriftiT SedarebiT<br />

grZeligamoqveynebuli (dabeWdili an eleqtronuli formiT<br />

mocemuli) an sazogadoebisTvis sxvamxriv cnobili naSromebis<br />

saTaurebi, teqstSi (da ara miTiTebebSi) sityva the swori SriftiT<br />

da nusxuri asoebiT iwereba umetesi saTauris dasawyisSi, maSinac,<br />

roca is oficialuri saTauris nawilia. am naSromebis nawilebTan<br />

da amave tipis ufro mokle naSromebTan dakavSirebiT ixileT<br />

qvemoT.<br />

• wignebi (Culture <strong>and</strong> Anarchy, the <strong>Chicago</strong> Manual of Style)<br />

• piesebi (A Winter’s Tale) da Zalian grZeli poemebi, gansakuTrebiT<br />

wignis moculobis mqone poemebi (Dante’s Inferno)<br />

450


• samecniero Jurnalebi (Signs), popularuli Jurnalebi (Time),<br />

gazeTebi (the Washing<strong>to</strong>n Post) da sxva perioduli gamocemebi<br />

• grZeli musikaluri nawarmoebebi (the Marriage of Figaro)<br />

• ferweruli naxatebi (Mona Lisa), q<strong>and</strong>akebebi (Michelangelo’s David) da<br />

sxva xelovnebis nimuSebi, garda fo<strong>to</strong>ebisa<br />

• kinofilmebi (Citizen Kane) da satelevizio (Sesame Street) da<br />

radioprogramebi (All Things Considered)<br />

brWyalebi. ufro mokle naSromis saTauri, romelic SeiZleba<br />

iyos an ar iyos ufro grZeli naSromis nawili (rogoricaa<br />

zemoCamoTvlili naSromebi) CasviT brWyalebSi, magram ar<br />

daweroT daxrili SriftiT:<br />

• Tavi (“The Later Years”) an wignis sxva dasaTaurebuli nawilebi<br />

• mokle moTxrobebi (“The Dead”), mokle poemebi (“The Housekeeper”) da<br />

narkvevebi (“Of Books”)<br />

• statiebi an sxva masala samecniero JurnalebSi (“The Function of<br />

Fashion in Eighteenth-century America”), popularul JurnalebSi (“Who<br />

Should Lead the Supreme Court?”), gazeTebSi (“Election Comes Down <strong>to</strong> the<br />

Wire”) da sxva periodul gamocemebSi<br />

• satelevizio programebis individualuri epizodebi (“The<br />

Opposite”)<br />

• mokle musikaluri nawarmoebebi (“The Star-Spangled Banner”)<br />

• fo<strong>to</strong>suraTebi (Ansel Adam’s “North Dome”)<br />

ixmareT, aseve, brWyalebi da swori Srifti im sruli<br />

naSromebis saTaurebSi, romlebic ar aris oficialurad<br />

gamoqveynebuli, maT Soris Semdegi saxis naSromebisa:<br />

• Tezisebi theses da disertaciebi (“A Study of Kant’s Early Works”)<br />

451


• leqciebi da sxdomebze wakiTxuli moxsenebebi (“Voice <strong>and</strong><br />

Inequality: The Transformation of American Civic Democracy”)<br />

• dasaTaurebuli dokumentebi xelnawerebis koleqciebSi (“A Map<br />

of the Southern Indian District of North America”)<br />

specialuri tipofrafiuli moniSvnis gareSe. dawereT<br />

mTavruliT, magram nu gamoiyenebT daxril Srifts an brWyalebs<br />

Semdegi specialuri tipis saTaurebis SemTxvevaSi:<br />

• wignebis seriebi (Studies in Legal His<strong>to</strong>ry).<br />

• xelnawerebis koleqciebi (Egmont Manuscripts).<br />

• wminda wignebi (the Bible) da sxva religiuri naSromebi (the<br />

Upanishads), aseve, bibliis sxvadasxva versia(the King James Version) da<br />

misi wignebi (Genesis; sruli sia ixileT 24.6-Si).<br />

• musikaluri nawarmoebebi, moxseniebuli maTi Janris mixedviT<br />

(Symphony no. 41, Cantata BWV 80), Tumca, am nawarmoebebis<br />

popularuli saxelwodebebi iwereba daxrili SriftiT (the Jupiter<br />

Symphony) da Casmulia brWyalebSi (“Ein feste Burg ist unser Gott”),<br />

gamomdinare, rogorc zemoT aRvniSneT, maTi sigrZidan.<br />

• zogadad moxseniebuli vebsaitebi (MSNBC.com), Tumca,<br />

miTiTebebSi vebsaitebis saxelebi iwereba daxrili SriftiT<br />

(Salon.com), xolo calkeuli statiebisa Tu gverdebis saTaurebi<br />

iwereba swori SriftiT da Casmulia brWyalebSi (“The Fix’).<br />

miiCnieT wignebis an sxva naSromebis nawilebis saerTo<br />

aRniSvnebi nebismier sxva sityvad. nu dawerT mTavruliT da nu<br />

ixmarT daxril Srifts an brWyalebs, garda SemTxvevebisa,<br />

rodesac igives izamdiT Cveulebrivi sityvis dawerisas (rogorc<br />

winadadebis dasawyisSi). Tu nawili Seicavs nomers, miuTiTeT igi<br />

arabul ricxvebSi, miuxedavad imisa, Tu rogor aris igi<br />

naCvenebi originalur naSromSi (ixileT 23.1.8).<br />

in Lionel Trilling’s preface as discussed in chapters 4 <strong>and</strong> 5<br />

452


22.3.3 punqtuacia<br />

a comprehensive bibliography killed off in act 3, scene 2<br />

daicaviT teqstSi saTauris bolos mZimis, wertilis an sxva sasveni<br />

niSnis dasmis st<strong>and</strong>artuli saxelmZRvanelo wesebi. Tu saTauri<br />

bolovdeba TariRebiT, gamoyaviT isini dawyvilebuli mZimeebiT,<br />

winadadebis daboloebis gamoklebiT, sadac damaboloebeli sasveni<br />

niSani enacvleba meore mZimes (ix., aseve,17.1.2). brWyalebSi Casmuli<br />

saTaurebis SemTxvevaSi dasviT mZime an wertili Camketi sasveni<br />

niSnis win (ix., aseve,21.11.2).<br />

Have you ever read The Creation of the American Republic, 1776-1787?<br />

Her article, “Continuity <strong>and</strong> Change, 1500-1800,” argues in favor of continuity.<br />

453


23. ricxvebi<br />

23.1 sityvebi Tu ricxvebi?<br />

23.1.1 zogadi wesi<br />

23.1.2 gansakuTrebuli SemTxvevebi<br />

23.1.3 procentebi da wilobiTi ricxviTi saxelebi<br />

23.1.4 fuli<br />

23.1.5 dro<br />

23.1.6 saxelebi ricxvebTan erTad<br />

23.1.7 misamarTebi da magistralebi<br />

23.1.8 gamoqveynebuli namuSevrebis nawilebi<br />

23.1.9 gan<strong>to</strong>lebebi da formulebi<br />

23.2 ricxvebis mravlobiTi forma da punqtuacia<br />

23.2.1 ricxvebi mravlobiTSi<br />

23.2.2 mZimeebi ricxvebSi<br />

23.2.3 sxva punqtuacia ricxvebSi<br />

23.2.4 CaTvliTi ricxvebi<br />

23.3 TariRTa sistemebi<br />

23.3.1 Tve, dRe da weli<br />

23.3.2 aTwleulebi, saukuneebi da epoqebi<br />

23.4 teqstis gareT gamoyenebuli ricxvebi<br />

23.4.1 ricxvebi cxrilebSi, suraTebSi da miTiTebebSi<br />

23.4.2 CamonaTvlebi<br />

23.4.3 naSromis struqtura<br />

winamdebare Tavi gTavazobT zogad miTiTebebs ricxvebis<br />

gamoyenebasTan dakavSirebiT. es saxelmZRvanelo miTiTebebi<br />

vrceldeba humanitaruli da socialuri mecnierebebis TiTqmis<br />

yvela disciplinaze, magram im disciplinebs, romlebic mTlianad<br />

efuZneba ricxobriv monacemebs, SeiZleba, ufro konkretuli<br />

454


saxelmZRvanelo miTiTebebi hqondes. Tu amzadebT naSroms<br />

sabunebismetyvelo an zust mecnierebebSi, an romelime sxva<br />

wmindad teqnikur dargSi, dacaviT am konkretul disciplinaSi<br />

miRebuli wesebi. sxvadasxva disciplinisTvis damaxasiaTebeli<br />

saxelmZRvanelo miTiTebebi ixileT bibliografiaSi.<br />

zog SemTxvevaSi SeiZleba, mogixdeT am saxelmZRvanelo miTiTebebis<br />

morgeba im situaciebze, romlebic aq ar aris moyvanili. Tu es ase<br />

iqneba, iyaviT Tanmimdevrulni.<br />

Tu muSaobT sadiplomo naSromze an disertaciaze, Tqvens<br />

ganyofilebas an universitets SeiZleba, gaaCndes specifikuri<br />

moTxovnebi ricxvebis wardgenasTan dakavSirebiT. es moTxovnebi,<br />

rogorc wesi, moipoveba sadiplomo namuSevrebisa da disertaciebis<br />

ofisSi. Tu amzadebT saklaso naSroms, Tqvenma pedagogma SeiZleba,<br />

aseve, mogTxovoT ricxvebis wardgenis garkveuli principebis dacva.<br />

gaerkvieT am moTxovnebSi vidre naSromis weras daiwyebT. isini<br />

winamdebare paragrafSi moyvanil saxelmZRvanelo miTiTebebze<br />

upiratesia.<br />

23.1 sityvebi Tu ricxvebi?<br />

cifrebis wardgenisas yvelaze xSirad dasmuli kiTxvaa, rogor<br />

unda warvadginoT ricxvebi – sityvebiT (twenty-two) Tu ricxvebiT<br />

(22). rodesac ricxvs mosdevs zomis erTeuli, aqac unda<br />

gadawyvi<strong>to</strong>T, sityvebiT daweroT erTeulis (percent), simbolos (%),<br />

Tu abreviaturis saxiT.<br />

23.1-23.3-Si warmodgenili saxelmZRvanelo miTiTebebi Seexeba Tqveni<br />

naSromis teqstSi gamoyenebul ricxvebs. cxrilebSi, suraTebSi,<br />

miTiTebebSi da Tqveni naSromis struqturaSi gamoyenebul<br />

ricxvebTan dakavSirebiT ixileT 23.4.<br />

Tu sxvagvarad ar iqna miTiTebuli, ricxvebi am TavSi gulisxmobs<br />

arabul cifrebs (1, 2, 3 da a.S.). romauli cifrebis (i, ii, iii da a.S.)<br />

Sesaxeb ixileT cxrili 23.1.<br />

455


23.1.1 zogadi wesi<br />

vidre SeadgenT Tqveni naSromis proeqts, miiReT gadawyvetileba<br />

rogor warmoadgenT masSi ricxvebs da ganuxrelad daicaviT<br />

arCeuli wesi. Tqveni arCevani damokidebulia imaze, Tu ramden<br />

ricxvobriv monacems warmoadgenT da rogoria Tqvens disciplinaSi<br />

miRebuli wesebi. im SemTxvevebis Sesaxeb, romlis drosac SeiZleba,<br />

SecvaloT zemoaRniSnuli wesi, ixileT 23.1.2-23.1.8.<br />

cxrili 23.1. romauli ricxvebi<br />

arabuli romauli arabuli romauli arabuli romauli<br />

1 I 11 XI 30 XXX<br />

2 II 12 XII 40 XL<br />

3 III 13 XIII 50 L<br />

4 IV 14 XIV 60 LX<br />

5 V 15 XV 70 LXX<br />

6 VI 16 XVI 80 LXXX<br />

7 VII 17 XVII 90 XC<br />

8 VIII 18 XVIII 100 C<br />

9 IX 19 XIX 500 D<br />

10 X 20 XX 1,000 M<br />

SeniSvna: romauli ricxvebi mTavruli asoebiTaa warmodgenili;<br />

cifrebis patara asoebiT warmosadgenad gamoiyeneT igive formebi,<br />

rac mTavrul asoebSi (i I-sTvis, v V-sTvis da a.S.). im ricxvebTan<br />

dakavSirebiT, romlebic ar aris cxrilSi mocemuli,<br />

ixelmZRvaneleT warmodgenili nimuSebiT.<br />

Tu humanitarul da socialur mecnierebebSi mogyavT mxolod<br />

ramdenime raodenobrivi monacemi, erTidan asamde ricxvebi dawereT<br />

sityvierad (fifty-five). dawereT, aseve, sityvierad mrgvali ricxvebi,<br />

456


omlebsac mosdevs: thous<strong>and</strong>, ten thous<strong>and</strong>, million da a.S. yvela sxva<br />

cifrisTvis ixmareT arabuli ricxvebi. ixelmZRvaneleT am<br />

modeliT, roca ricxvi gamoxatavs fizikuri sididis sazomis<br />

nawils (manZili, sigrZe, temperatura da a.S.) da nu ixmarT<br />

abreviaturebs am erTeulebTan (ix. 24.5).<br />

After seven years of war came sixty-four years of peace. .<br />

The population of the three states was approximately twelve million. .<br />

He catalogued more than 527 works of art.<br />

Within fifteen minutes the temperature dropped twenty degrees.<br />

Tu Tqveni Tema Zalian damokidebulia ricxobriv monacemebze,<br />

daicaviT sxva wesi: dawereT sityvierad mxolod martivi ricxvebi<br />

da ixmareT cifrebi yvela sxva ricxvisTvis.<br />

This study of 14 elec<strong>to</strong>ral districts over seven years included 142 participants.<br />

He hit the wall at 65 miles per hour, leaving skid marks for nine feet.<br />

sabunebismetyvelo mecnierebebSi zogadi wesi SeiZleba,<br />

iTvaliswinebdes cifrebis gamoyenebas yvela ricxvisTvis, garda im<br />

SemTxvevebisa, rodesac maTiT iwyeba winadadeba (ix. 23.1.2).<br />

SegiZliaT, aseve, raodenobis aRsaniSnavad gamoiyenoT<br />

abreviaturebi (ix. 24.5).<br />

rogorc aRmoCnda, saSualo wonam Seadgina 7 gr. – savaraudoze<br />

bevrad naklebi.<br />

rigobiT ricxviT saxelebTanac igive, raodenobiTi ricxviTi<br />

saxelebis gamoyenebis wesebi unda daicvaT. sadac saWiroa, daurTeT<br />

st, nd, rd an th.<br />

On the 122 nd <strong>and</strong> 123 rd days of his trip, he received his eighteenth <strong>and</strong> nineteenth letters<br />

from home.<br />

23.1.2 gansakuTrebuli SemTxvevebi<br />

ramdenime gavrcelebul SemTxvevaSi 23.1.1-Si ganxiluli situacia<br />

modifikacias saWiroebs.<br />

457


sawyisi ricxvebi. nurasdros daiwyebT winadadebas ricxviTi<br />

saxeliT. dawereT ricxvi sityvierad an sxvagvarad dawereT<br />

winadadeba, gansakuTrebiT, maSin, rodesac masSi sxva msgavsi tipis<br />

ricxviTi saxelia.<br />

Two hundred fifty soldiers in the unit escaped injury; 175 sustained minor injuries.<br />

an, ukeTesi variantia,<br />

Of the soldiers in the unit, 250 escaped injury <strong>and</strong> 175 sustained minor injuries.<br />

sityvierad dawerisas gamo<strong>to</strong>veT terminSi arsebuli sityva <strong>and</strong><br />

(miuRebelia two hundred <strong>and</strong> fifty).<br />

ricxvebis rigi. nu daicavT zogad wess, rodesac erTsa da imave<br />

winadadebaSi warmodgenilia zRvruli sididis zemoT da qvemoT<br />

arsebuli ricxvebis rigi, gansakuTrebiT, rodesac am ricxvebs<br />

erTmaneTs adareben. qvemoT moyvanil magaliTebSi yvela ricxvi<br />

cifrebSia warmodgenili.<br />

Of the group surveyed, 78 students had studied French <strong>and</strong> 142 had studied Spanish for<br />

three years or more.<br />

We analyzed 62 cases; of these, 59 had occurred in adults <strong>and</strong> 3 in children.<br />

Tu ganixilavT Tematurad Zalian daaxloebul monacemTa or rigs,<br />

nu daicavT zogad wess da sicxadisTvis sityvierad dawereT erTi<br />

rigis yvela ricxvi da gamoiyeneT ricxviTi saxelebi meore rigis<br />

yvela ricxvisTvis.<br />

programis farglebSi 9 bavSvs daetyo garkveuli gaumjobeseba<br />

eqvsi Tvis Semdeg, xolo 37 bavSvs daetyo mniSvnelovani<br />

gaumjobeseba Tvrameti Tvis Semdeg.<br />

mrgvali ricxvebi. dawereT calke, sityvierad mrgvali ricxvi<br />

(mTeli ricxvi, romelsac mosdevs hundred, thous<strong>and</strong>, hundred thous<strong>and</strong>,<br />

million da a.S) (ix. 23.1.1), xolo ramdenime mrgvali ricxvi –<br />

gverdigverd, cifrebiT. Tqven, aseve, SegiZliaT, msxvili mrgvali<br />

ricxvebi warmoadginoT cifrebisa da sityvebis kombinaciis saxiT<br />

(ix., aseve, 23.1.4).<br />

458


They sold 1,500 copies in the first year <strong>and</strong> 8,000 in the second.<br />

These changes will affect about 7.8 million people in New York alone.<br />

23.1.3 procentebi da wilobiTi ricxviTi saxelebi<br />

gamoiyeneT ricxvebi procentebisa da wilobiTi ricxviTi saxelebis<br />

saCveneblad, garda winadadebis dasawyisisa (ix. 23.1.2). sityva<br />

procenti percent dawereT sityvebiT, garda im SemTxvevebisa, rodesac<br />

mravlad gixdebaT procentuli cifruli monacemebis Cveneba da<br />

sabunebismetyvelo mecnierebaTa disciplinebisa, sadac, rogorc<br />

wesi, ufro misaRebia simbolo % (ricxvis Semdeg Sualeduri<br />

intervalis gareSe). gaiTvaliswineT, rom dauSvebelia percentage<br />

xmareba ricxvTan erTad.<br />

Scores for students who skipped summer school improved only 9 percent. The percentage<br />

of students who failed was about 2.4 times the usual rate.<br />

Within this system, the subject scored 3.8, or 95%.<br />

magram ara<br />

The average rose 9 percentage points.<br />

rodesac erTi da imave tipis punqtisTvis erTsa da imave<br />

winadadebaSi an paragrafSi iyenebT wilobiT ricxviT saxelebsa da<br />

mTel ricxvebs, orive ricxvebis saxiT warmoadgineT.<br />

The average number of children born <strong>to</strong> college graduates dropped from 2.4 <strong>to</strong> 2.<br />

kolejis kursdamTavrebulTa Soris Sobadobis saSualo<br />

raodenobam iklo 2.4-dan 2-mde.<br />

dasviT noli 1.00-ze naklebi wilobiTi ricxviTi saxelis win, Tu<br />

warmodgenili sidide SeiZleba, gau<strong>to</strong>ldes an gadaaWarbos 1.00-s;<br />

winaaRmdeg SemTxvevaSi gamo<strong>to</strong>veT sawyisi noli.<br />

a mean of 0.73 a loss of 0.08 p < .05<br />

calkeuli wilobiTi ricxviTi saxelis SemTxvevaSi,<br />

ixelmZRvaneleT nawilebis sityvierad daweris zogadi wesiT (ix.<br />

23.1.1). nawilebis sityvebiT dawerisas dawereT defisi maT Soris.<br />

dawereT cifrebiT da nawilebs Soris Sualeduri intervalis<br />

gareSe mTeli ricxvisgan da wiladisgan Sedgenili erTeuli.<br />

459


Trade <strong>and</strong> commodity services accounted for nine-tenths of all international receipts <strong>and</strong><br />

payments.<br />

One year during the Dust Bowl era, the <strong>to</strong>wn received only 15/16 of an inch of rain.<br />

ZiriTadi saWreli iaraRis sigrZe, romelsac sazogadoebaSi<br />

23.1.4 fuli<br />

iyenebdnen, Seadgenda 2½ futs.<br />

aSS-is valuta. Tu aSS-is valutas mxolod drodadro moixseniebT,<br />

ixelmZRvaneleT zogadi wesiT (ix. 23.1.1) da dawereT sityvebiT<br />

dollars da cents. winaaRmdeg SemTxvevaSi, ixmareT ricxvebi<br />

simboloebTan $ an ȼ. gamo<strong>to</strong>veT aTobiTi wertili da momdevno<br />

nolebi mxolod dolarebSi miTiTebuli Tanxebis dawerisas, Tu<br />

amavdroulad ar aCvenebT wilad.<br />

Rarely do they spend more than five dollars a week on recreation.<br />

The report showed $135 collected in fines. .<br />

After peaking at $200.00, shares of the s<strong>to</strong>ck plummeted <strong>to</strong> $36.75.<br />

warmoadgineT msxvili mrgvali ricxvebi cifrebisa da sityvebis<br />

kombinaciis saxiT.<br />

The deficit that year was $420 billion.<br />

sxva valutebi. garda SeerTebuli Statebis valutisa, sxva<br />

valutebis dawerisas ixelmZRvaneleT aSS dolaris modeliT.<br />

umetes valutebSi fuladi erTeulis simboloebi win uswrebs<br />

ricxvebs. miuxedavad imisa, rom evropuli qveynebi aTobiT wertils<br />

warmoadgenen mZimeebiT wertilebis nacvlad, Tqven SegiZliaT,<br />

wertilebi gamoiyenoT, garda uSualod wyaroebidan amoRebuli<br />

citatebis dawerisas.<br />

When she returned, she had barely fifty euros in her name.<br />

The household records show that it costs only £36.50.<br />

Its current estimated worth is ¥377 m illion.<br />

evropuli saxelmwifoebis umravlesoba amJamad iyenebs erTian<br />

valutas, romelsac ewodeba evro (ȼ) , magram Tu Tqveni naSromi 2002<br />

460


23.1.5 dro<br />

wlamde periodis Temebs eZRvneba, SeiZleba, SegxvdeT iseTi<br />

valutebi, rogoricaa franguli franki (F), germanuli doiCe marka<br />

(DM) da italiuri lira (Lit). britanuli valuta kvlavindeburad<br />

gamosaxulia girvanqa sterlingebSi (£) da pensebSi (p.). Tumca, 1971<br />

wels aTobiT sistemaze gadasvlamde, igi gamoisaxeboda girvanqa<br />

sterlingebSi, SilingebSi da pensebSi (magaliTad, £12 17s. 6d.). unda<br />

gaviTvaliswinoT, rom billion tradiciul britanul xmarebaSi<br />

aRniSnavs milion milions da ara miliards; gaugebrobis Tavidan<br />

asacileblad nu gamoiyenebT sityvas billion Tanxebis britanul<br />

valutaSi dawerisas.<br />

Tu ar icnobT romelime konkretuli valutis daweris wesebs,<br />

CaixedeT av<strong>to</strong>ritetul wyaroSi.<br />

drois monakveTebis - saaTi, naxevari saaTi an meoTxedi saaTi –<br />

dawerisas miuTiTeT dro sityvierad, nawilebs Soris defisiT.<br />

saWiroebis SemTxvevaSi daakonkreteT in the morning an in the evening.<br />

SegiZliaT gamoiyenoT o’clock, Tumca, kvleviT naSromebSi is<br />

iSviaTad gvxvdeba.<br />

The participants planned <strong>to</strong> meet every Thursday around ten-thirty in the morning.<br />

Although scheduled <strong>to</strong> end at 11:00 a.m. , the council meeting ran until 1:37 p.m.<br />

gamoiyeneT noon da midnight (ricxvebis nacvlad) dReRamis am<br />

konkretuli monakveTis aRsaniSnavad.<br />

TariRebSi sityvebis an ricxvebis gamoyenebis Sesaxeb ixileT 23.3.<br />

23.1.6 saxelebi ricxvebTan erTad<br />

zogierTi tipis sakuTari, samTavrobo da organizaciebis saxelebi<br />

da saxelwodebebi Seicavs sityvebiT an cifrebiT gamosaxul<br />

ricxvebs. ixileT, aseve, 22.1 zogadad sakuTari saxelebis mTavruli<br />

asoebiT dawerasTan dakavSirebiT.<br />

• liderebi. erTi da imave saxelis mqone impera<strong>to</strong>rebs, mefeebs an<br />

papebs ganasxvaveben mTavruliT dawerili romauli cifrebiT<br />

(ix. cxrili 23.1).<br />

461


Charles V Napoleon III Elizabeth II Benedict XVI<br />

• ojaxis wevrebi. identuri saxelebisa da gvarebis mamrobiTi<br />

sqesis ojaxis wevrebs xSirad ganasxvaveben romauli an<br />

arabuli ricxviTi saxelebiT (ix., aseve, 24.2.1). unda<br />

gaviTvaliswinoT, rom saxelsa da ricxviT saxels Soris ar<br />

iwereba mZime.<br />

Adlai E. Stevenson III Michael F. Johnson 2nd<br />

• mTavrobebi da administraciul-teri<strong>to</strong>rialiulri danayofebi.<br />

garkveuli dinastiebi, mTavrobebi, mmarTveli organoebi,<br />

administraciul-teri<strong>to</strong>riialulri da sasamarTlo danayofebi,<br />

aseve, samxedro erTeulebi, Cveulebriv,ad aRiniSneba rigiTi<br />

nomriT arsebiTi saxelis win. rigobiTi ricxviTi saxeliT<br />

arsebiTis win. dawereT asamde nomrebi nomris aRmniSvneli<br />

ricxvi sityvierad da mTavruliT (Tu saWiroa, defisiT nomris<br />

nawilebs Soris); gamoiyeneT cifrebi asis zemoT ricxvebisTvis.<br />

Nineteenth Dynasty Fourteenth Congressional District<br />

Fifth Republic Forty-seventh Ward<br />

Eighty-first Congress Tenth Circuit<br />

109 th Congress 101 st<br />

Airborne Division<br />

• eklesiebi da religiuri organizaciebi. dawereT nomrebi<br />

sityvierad da mTavruliT eklesiebis an religiuri<br />

organizaciebis saxelwodebebis win rigobiTi ricxviTi saxelis<br />

formiT (Tu saWiroa, defisiT nomris nawilebs Soris).<br />

Twenty-first Church of Christ, Scientist<br />

saero organizaciebi. saZmoebisa da kavSirebis adgilobrivi<br />

ganyofilebebis nomrebi dawereT cifrebiT saxelebis Semdeg.<br />

American Legion, Department of Illinois, Crispus Attucks Post no. 1268<br />

United Au<strong>to</strong> Workers, Local 890<br />

23.1.7 misamarTebi da magistralebi<br />

ixelmZRvaneleT zogadi wesiT (ix. 23.1.1) adgilobrivi danomrili<br />

quCebis dasawerad. Statis, federaluri da StatebsSorisi<br />

magistralebi yovelTvis aRiniSneba nomrebiT, iseve, rogorc<br />

462


quCebis an Senobebis misamarTebi, telefonis da faqsis nomrebi.<br />

aRsaniSnavia, rom teqstSi sruli misamarTis elementebi<br />

gamoyofilia mZimeebiT, magram mZime ar iwereba safos<strong>to</strong> indeqsis<br />

win. misamarTebSi miRebuli abreviaturebis Sesaxeb ixileT 24.3.2.<br />

The National Park Service maintains as a museum the house where Lincoln died (516<br />

10 th<br />

Street NW, Washing<strong>to</strong>n, DC 20004; 202-426-6924).<br />

Ludwig Mies van der Rohe designed the apartments at 860-880 North Lake Shore Drive.<br />

Interstate 95 as a critical transportation line from Bos<strong>to</strong>n <strong>to</strong> Miami.<br />

23.1.8 gamoqveynebuli namuSevrebis nawilebi<br />

nomrebi gamoqveynebuli namuSevrebis nawilebSi mocemulia arabul<br />

ricxvebSi, miuxedavad zogadi wesisa (ix. 23.1.1) da naSromis<br />

sxvadasxva adgilebSi maTi moxseniebisa. ix., aseve, 22.3.2.<br />

chapter 14 part 2 act 1, scene 3<br />

23.1.9 gan<strong>to</strong>lebebi da formulebi<br />

ricxvebi gan<strong>to</strong>lebebsa da formulebSi yovelTvis mocemulia<br />

cifrebiT, miuxedavad zogadi wesisa (23.1.1). detaluri<br />

saxelmZRvanelo miTiTebebi maTematikuri gamosaxulebebis<br />

warmodgenis Sesaxeb ixileT `Cikagos stilis saxelmZRvanelos~<br />

2003 wlis me-15 gamocemis me-14 TavSi.<br />

23.2 ricxvebis mravlobiTi forma da punqtuacia<br />

23.2.1 ricxvebi mravlobiTSi<br />

sityvierad dawerili ricxvebis mravlobiTi awarmoeT iseve,<br />

rogorc sxva arsebiTi saxelebis mravlobiTi ricxvi (ix. 20.1).<br />

Half the men surveyed were in their thirties or forties.<br />

cifrebiT warmodgenili ricxvebis mravlobiTi iwarmoeba mxolod<br />

s-is (da ara ‘s-is) damatebiT.<br />

The pattern changed in the late 1990s as more taxpayers submitted 1040s online.<br />

To fly 767s, the pilots required special training.<br />

463


23.2.2 mZimeebi ricxvebSi<br />

oTx an oTxze metniSna ricxvTa umravlesobaSi gamoyaviT mZimeebiT<br />

aTasebi, asobiT aTasebi, milionebi da a.S. sabunebismetyvelo<br />

mecnierebaTa disciplinebSi oTxniSna ricxvebSi mZimeebi xSirad<br />

gamo<strong>to</strong>vebulia.<br />

1,500 12,275,500 1,475,525,000<br />

nu ixmarT mZimes oTxniSna wlebSi; ixmareT mZime xuT an xuTze met<br />

niSnian wlebSi (ixileT aseve 23.3).<br />

2007 10,000 BC<br />

nu ixmarT mZimes oTxniSna gverdebis nomrebSi, quCebis misamarTebSi,<br />

telefonis an faqsis nomrebSi, safos<strong>to</strong> indeqsebSi, erTze nakleb<br />

wilobiT ricxviT saxelebSi an organizaciebis saxelebSi.<br />

page 1012 0.1911 centimetres Committee of 1000<br />

23.2.3 sxva punqtuacia ricxvebSi<br />

ricxvebi zogjer Seicavs Sida sasven niSnebs. sad ixmaroT<br />

wertilebi (aTobiTi ricxvebi decimals), ixileT 23.1.3 da 23.1.4; ori<br />

wertili _ 23.1.5; defisi _ 23.1.1 da 23.1.3; tireebi _ 23.2.4.<br />

23.2.4 CaTvliTi ricxvebi<br />

ricxvebis diapazonis, magaliTad, gverdebis an wlebis, saCveneblad<br />

miuTiTeT Tanmimdevrobis pirveli da bolo (an CaTvliTi) ricxvebi.<br />

Tu cifrebi sityvierad weria, bolosarTebiT from da <strong>to</strong> aRniSneT<br />

diapazoni; Tu ricxvebi mocemulia cifrebiT, gamoiyeneT es sityvebi<br />

an maerTebeli defisi orive mxridan intervalis gareSe. zogierT<br />

konstruqciaSi, magaliTad, miTiTebebSi, yovelTvis ixmareT<br />

defisebi (ix. Tavebi 16-19). nu gamoiyenebT erTad sityvebs da<br />

defisebs CaTvliTi ricxvebis warmosadgenad.<br />

from 45 <strong>to</strong> 50 magram ara from 45-50<br />

45-50 magram ara forty-five-fifty<br />

asi an asze meti mniSvnelobis CaTvliTi ricxvebisTvis SegiZliaT,<br />

gamoiyenoT sruli cifrebi defisis orive mxares (245-280 an 1929-<br />

464


1994) an SeamokloT meore ricxvi. 23.2 cxrilSi warmodgenilia<br />

Semoklebis erT-erTi sistema.<br />

es sistema mosaxerxebelia rogorc gverdebis numeraciisTvis, aseve,<br />

wlebis aRniSvnisTvis. mZimeebi ixmareba mxolod xuTniSna<br />

ricxvebTan, rac Zalze iSviaTad xdeba (ix. 23.2.2). Tu ricxvi<br />

Seicavs erT an met mZimes, saWiroebisas, meti TvalsaCinoebisTvis<br />

gaimeoreT ricxvi mZimis marjvniv. nurasdros SeamoklebT romaul<br />

cifrebs (ix. cxrili 23.1).<br />

6,000-6,018 12,473-479 xxv-xxviii<br />

wlebis SemTxvevaSi uCveneT im diapazonis yvela cifri, romelic<br />

Seicavs erTze met saukunes. miuTiTeT, aseve, sruli TariRebi<br />

sistemaSi, romelSic TariRebis daTvla xdeba konkretuli<br />

wertilidan ukana mimarTulebiT (anu BC, “before Christ” da BCE,<br />

“before the common era”Cv.w.aR-mde – Cvens welTaRricxvamde). sxva<br />

SemTxvevebSi isargebleT sistemiT, romelic naCvenebia cxrilSi<br />

23.2. ixileT 23.3 TariRebis sistemebze meti informaciis misaRebad.<br />

the years 1933-36 15,000-14,000 BCE<br />

the winter of 1999-2000 115 BC-10 AD<br />

cxrili 23.2 inkluziuri ricxvebis abreviaciis sistema<br />

pirveli ricxvi meore ricxvi magaliTebi<br />

1-99 dawereT yvela cifri 3-10, 71-72, 96-117<br />

100 an 100-is jeradebi dawereT yvela cifri 100-104, 1100-1113<br />

101-dan 109-mde, 201-dan<br />

209-mde da a.S.<br />

110-dan 199-mde, 210-dan<br />

299-mde da a.S.<br />

dawereT mxolod Secvlili<br />

nawili<br />

dawereT ori an orze meti<br />

cifri, saWiroebis mixedviT<br />

magram Tu oTxniSna ricxvSi<br />

icvleba sami cifri, dawereT<br />

oTxive cifri<br />

101-8, 1103-4<br />

245-48, 498-532,<br />

1929-94<br />

1894-1986, 2787-2816<br />

465


23.3 TariRTa sistemebi<br />

teqstSi TariRebis warmodgena moicavs 23.1 da 23.2-Si moyvanili<br />

problemebis msgavs mraval problemas, iseve, rogorc elementTa<br />

TanmimdevrobasTan da dasaxelebasTan dakavSirebul garkveul<br />

wesebs.<br />

23.3.1 Tve, dRe da weli<br />

dawereT sityvebiT Tveebis saxelebi, rodesac isini Cndeba teqstSi<br />

– calke an TariRebis SemadgenlobaSi. warmoadgineT dReebi da<br />

wlebi ricxvebiT da Tavi aarideT maT gamoyenebas winadadebis<br />

dasawyisSi, sadac saWiro iqneba maTi sityvierad dawera (ix. 23.1.2).<br />

nurasdros SeamoklebT wlebis miTiTebebs (“the great flood of ‘05”).<br />

cxrilebis, suraTebis da miTiTebebis miRebuli abreviaturebis<br />

Sesaxeb ixileT 24.4.2.<br />

Every September, we recall the events of 2001.<br />

magram ara<br />

Two thous<strong>and</strong> one was a memorable year.<br />

imisaTvis, rom srulad miuTiToT TariRebi, dawereT Tve, dRe<br />

(momdevno mZimiT) da weli, aSS-Si miRebuli praqtikis Sesabamisad.<br />

Tu gamo<strong>to</strong>vebT dRes, gamo<strong>to</strong>veT mZimec. gamo<strong>to</strong>veT, aseve, mZime<br />

TariRebSi, romlebSic Tveebis nacvlad miTiTebulia weliwadis<br />

droebi; nu dawerT mTavruliT weliwadis droebs (ix. 22.1.2). Tu<br />

masala, romelic citatad mogyavT, iyenebs britanuli stilis<br />

TariRebis aRniSvnas (15 March 2007), nu SeitanT maTSi cvlilebebs.<br />

President John F. Kennedy was assassinated on November 22, 1963.<br />

By March 1865, the war was nearly over.<br />

The research was conducted over several weeks in spring 2006.<br />

unda aRiniSnos, rom sruli TariRebis aRniSvnebSi dReebi,<br />

zogadad, ar aris warmodgenili rigiTi ricxvebis saxiT – anu<br />

ricxviT saxelebs ar erTvis/mosdevs st, nd, rd an th. gamoiyeneT es<br />

466


daboloebebi mxolod sityvierad daweril ricxvebTan erTad, im<br />

SemTxvevaSi, roca miuTiTebT romelime garkveul TariRs da ar<br />

asaxelebT arc Tves, arc wels.<br />

The date chosen for the raid was the twenty-ninth.<br />

magram ara<br />

The events occurred on June 11 th , 1968.<br />

23.3.2 aTwleulebi, saukuneebi da epoqebi<br />

zogadad miuTiTeT aTwleulebi ricxvebiT, saukunis CaTvliT<br />

(ixileT 23.2.1 ricxvebisTvis mravlobiTSi). Tu saukune gasagebia, nu<br />

SeamoklebT ricxvebs (magaliTad, “the ‘90s”); amis nacvlad,<br />

aTwleulis saxeli dawereT sityvebiT. nebismieri saukunis pirveli<br />

ori aTwleuli ar eqvemdebareba arcerT stils da sicxadisTvis<br />

srulad unda iqnes miTiTebuli.<br />

The 1920s brought unheralded financial prosperity.<br />

During the fifties, the Cold War dominated the headlines.<br />

Many of these discoveries were announced during the first decade of the twenty-first<br />

century.<br />

am aRmoCenebis umravlesobis Sesaxeb gamocxadda ocdameerTe<br />

saukunis pirvel dekadaSi.<br />

dawereT saukuneebi ricxvebiT an sityvierad, nusxuriT (ixileT<br />

23.2.1 ricxvebisTvis mravlobiTSi). Tu saukune dawerilia<br />

sityvierad da gamoiyeneba zedsarTav saxelad, romelic win<br />

uswrebs mis mier gansazRvrul arsebiT saxels, rogorc meore<br />

magaliTSia naCvenebi, gamoiyeneT defisi; sxva SemTxvevebSi defiss<br />

nu dawerT.<br />

The Ot<strong>to</strong>man Empire reached its apex in the 1600s.<br />

She teaches nineteenth-century novels but would rather teach poetry from the twentieth<br />

century.<br />

igi aswavlis mecxramete saukunis romanebs, Tumca, erCivna,<br />

eswavlebina meoce saukunis poezia.<br />

467


epoqebis yvelaze gavrcelebul aRniSvnebSi gamoyenebulia<br />

abreviaturebi BC (“before Christ”) da AD (anno Domini). zog<br />

disciplinebSi iyeneben sxva aRniSvnebs, rogoricaa BCE da CE<br />

(ixileT 24.4.3). AD win uswrebs wels; sxva aRniSvnebi mosdevs wels.<br />

epoqebTan CaTvliTi ricxvebis gamoyenebis Sesaxeb ixileT 23.2.4.<br />

Solomon’s Temple was destroyed by the Babylonians in 586 BC <strong>and</strong> again by the<br />

Romans in AD 70.<br />

23.4 teqstis gareT gamoyenebuli ricxvebi<br />

wina nawilebSi mocemulia saxelmZRvanelo miTiTebebi naSromis<br />

teqstSi ricxvebis warsadgenad. im ricxvebTan dakavSirebiT,<br />

romlebic gamoiyeneba sakuTriv naSromis struqturaSi an nebismier<br />

sxva adgilas, ixelmZRvaneleT naSromis Sesabamisi nawilebisTvis<br />

da danayofebisTvis gankuTvnili specialuri saxelmZRvanelo<br />

miTiTebebiT.<br />

23.4.1 ricxvebi cxrilebSi, suraTebSi da miTiTebebSi<br />

cxrilebSi da suraTebze ganTavsebuli cifrobrivi monacemebi<br />

TiTqmis yovelTvis warmodgenilia arabuli cifrebiT. ricxvebi<br />

cxrilebSi, maT Soris, cxrilebis saTaurebSi ganxilulia 26.2-Si;<br />

ricxvebi suraTebze, maT Soris, suraTebis saTaurebSi _ 26.3-Si.<br />

garda ramdenime gamonaklisisa, <strong>to</strong>mebis, gamocemebis, gverdebis<br />

nomrebisa da sxva mdebareobis maCvenebeli miTiTebisTvis<br />

gamoiyeneba arabuli cifrebi. bibliografiis stilis miTiTebebSi<br />

gamoyenebuli ricxvebi ganxilulia 16.1.5-Si da me-17 TavSi;<br />

miTiTebebis CamonaTvlis stiliT ricxvebis miTiTeba ganxilulia<br />

18.1.5-Si da me-19 TavSi.<br />

23.4.2 CamonaTvlebi<br />

teqstSi, danarTSi an naSromTan dakavSirebul sxva masalebSi<br />

ganxiluli sakiTxebis CamosaTvlelad SegiZliaT, gamoiyenoT<br />

ricxvebi.<br />

468


CamonaTvlebi. Tqveni teqsti SeiZleba, Seicavdes im sakiTxebis<br />

siebs, romelTa CamoTvlac xazgasmis mizniT gsurT. rodesac aseTi<br />

siebi mokle da martivia, CarTeT isini erT winadadebaSi. saWiroa<br />

uzrunvelyoT yvela komponentis gramatikuli paraleluroba<br />

(yvela saxelobiTi jgufis zedsarTavi saxelebis da a.S.). yovel<br />

komponents win unda uZRvodes arabuli ricxvi frCxilebSi. orze<br />

meti komponentis arsebobis SemTxvevaSi, yovel maTgans unda<br />

mosdevdes mZime (an, Tu komponenti struqturulad rTulia,<br />

wertil-mZime; ix. 21.3). Tu sia teqstSi Semodis dasrulebuli<br />

winadadebis Semdeg, ixmareT ori wertili am winadadebis bolos;<br />

sxva SemTxvevebSi nu ixmarT sasven niSans.<br />

Wilson’s secretary gave three reasons for his resignation: (1) advancing age, (2)<br />

gradually failing eyesight, <strong>and</strong> (3) opposition <strong>to</strong> the war.<br />

The committee strongly endorsed the policies of (1) complete executive power, except as<br />

constitutionally limited; (2) strong ligislative prerogatives; (3) limited judicial authority,<br />

especially when it interfered with their own role.<br />

Tu sxva miznebisTvis ukve iyenebT arabul ricxvebs frCxilebSi,<br />

cifrebis nacvlad dawereT asoebi, nusxurad, daxrili SriftiT.<br />

Haskin’s latest theory has several drawbacks; (a) it is not based on current evidence <strong>and</strong><br />

(b) it has a weak theoretical grounding.<br />

Tu siaSi CamoTvlili komponentebi grZelia an gsurT, maTTvis meti<br />

mniSvnelobis miniWeba, daawyveT isini vertikaluri siis saxiT. sias<br />

win gauZRveba sruli winadadeba, boloSi ori wertiliT. aqac<br />

saWiroa uzrunvelyoT, rom yvela komponenti iyos gramatikulad<br />

paraleluri. yoveli maTgani daiwyeT msxvili wertiliT an arabuli<br />

ricxviT, romelsac mosdevs wertili frCxilebis gareSe. Tu<br />

komponentebi sruli winadadebebia, dawereT mTavruliT yoveli<br />

winadadebis pirveli aso da dasviT damaboloebeli wertilebi; sxva<br />

SemTxvevebSi ixmareT nusxuri asoebi wertilebis gareSe (ix. 21.1).<br />

469


daalageT erT mwkrivSi ricxvebi wertilebiT, intervali da<br />

pirveli striqonis pirveli sityva.<br />

My research therefore suggests the following conclusions:<br />

1. The painting could not have been a genuine Picasso, regardless of the claims of<br />

earlier scholars.<br />

2. It is impossible <strong>to</strong> identify the true artist without further technical analysis.<br />

teqsturi dokumentis sqema. zog situaciaSi SegiZliaT, daurToT<br />

sqema an msgavsi CamonaTvali Tqveni naSromis danarTSi an naSromis<br />

momzadebis dagegmvis etapze (ix. 6.2.1). isargebleT aRniSvnis im<br />

sistemiT, romelic Seicavs asoebs da romaul da arabul ricxvebs,<br />

gadawieT marjvniv yoveli done tabulaciis erTi klaviSiT<br />

(Cveulebriv, naxevari inCiT). saWiroa, yovel doneze minimum ori<br />

komponenti CamoTvaloT; ori an meti komponentis ararsebobis<br />

SemTxvevaSi, gadaxedeT sqemis struqturas. Tu komponentebi<br />

frazebia, dawereT mTavruliT winadadebis stilSi (ix. 22.3.1) da nu<br />

gamoiyenebT damaboloebel sasven niSans. Tu isini sruli<br />

winadadebebia, dawereT mTavruliT da dausviT sasveni niSnebi,<br />

rogorc nebismier sxva winadadebaSi (ix. magaliTisTvis 6.2.1).<br />

I. Wars of the nineteenth century<br />

A. United States<br />

1. Civil War, 1861-65<br />

a) Cause<br />

(1) Slavery<br />

b) Result<br />

(a) Compromise<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

i) Missouri Compromise<br />

ii) Compromise of 1850 . . .<br />

470


II. Wars of the twentieth century<br />

A. United States<br />

1. First World War . . .<br />

2.<br />

23.4.3 naSromis struqtura<br />

Tqveni naSromi moiTxovs ricxvebis gamoyenebas sxvadasxva<br />

konteqstSi, gverdebis, Tavebis da saTaurebis danomvrisas. danarTSi<br />

ixileT naSromis struqturaSi ricxvebis gamoyenebis detaluri ganxilva.<br />

471


24. abreviaturebi<br />

24.1 zogadi principebi<br />

24.1.1 abreviaturebis tipebi<br />

24.1.2 rodis gamoviyenoT abreviaturebi<br />

24.1.3 rogor davaforma<strong>to</strong>T abreviaturebi<br />

24.2 saxelebi da saxelwodebebi, titulebi<br />

24.2.1 sakuTari saxelebi<br />

24.2.2 profesiuli titulebi, wodebebi<br />

24.2.3 samecniero xarisxebi<br />

24.2.4 saagen<strong>to</strong>ebi, kompaniebi da sxva organizaciebi<br />

24.3 geografiuli terminebi<br />

24.3.1 geografiuli saxelebi<br />

24.3.2 misamarTebi<br />

24.4 dro da TariRebi<br />

24.4.1 dro<br />

24.4.2 dReebi da Tveebi<br />

24.4.3 epoqebi<br />

24.5 zomis erTeulebi<br />

24.6 biblia da misi wignebi<br />

24.6.1 Zveli aRTqma<br />

24.6.2 arakanonikuri teqstebi<br />

24.6.3 axali aRTqma<br />

24.6.4 bibliis versiebi<br />

24.6.5 sxva wminda wignebi<br />

24.7 abreviaturebi miTiTebebSi da sxva samecniero konteqstSi<br />

winamdebare TavSi SemoTavazebulia abreviaturebis gamoyenebis<br />

zogadi wesebi. Tavis droze abreviaturebi oficialur<br />

dokumentebSi gamoiyeneboda mxolod ramdenime gansakuTrebul<br />

472


SemTxvevaSi, axla ki isini garTod gamoiyeneba werisas. miuxedavad<br />

amisa, maTi gamoyenebisas konkretuli disciplinebis wesebs unda<br />

misdioT. am TavSi warmodgenili wesebi Seesabameba umetes<br />

humanitarul da socialur mecnierebaSi miRebul wesebs. Tu<br />

amzadebT naSroms sabunebismetyvelo mecnierebaTa disciplinebSi<br />

(natural sciences), fizikaSi, qimiaSi, astronomiaSi, geologiaSi (physical<br />

sciences), maTematikaSi an nebismier sxva teqnikur dargSi, daicaviT<br />

ama Tu im disciplinis wesebi.<br />

zog disciplinaSi SeiZleba, dagWirdeT iseTi abreviaturebis<br />

gamoyeneba, romlebic aq ar ganixileba. `meriam-vebsteris saerTo<br />

sauniversite<strong>to</strong> leqsikonSi~ mocemulia mravali abreviatura<br />

mravali dargidan. kidev erT resurss warmoadgens `Cikagos stilis<br />

saxelmZRvanelos~ 2003 wlis me-15 gamocemis me-15 Tavi.<br />

saxelmZRvanelo miTiTebebi sxvadasxva disciplinaSi miRebul<br />

stilTan dakavSirebiT ixileT bibliografiaSi.<br />

Tu muSaobT sadiplomo naSromze an disertaciaze, Tqvens<br />

ganyofilebas (fakultets, kaTedras) an universitets SeiZleba,<br />

hqondes abreviaturebis gamoyenebis specifikuri moTxovnebi,<br />

romlebic, rogorc wesi, moipoveba sadiplomo naSromebisa da<br />

disertaciebis ganyofilebaSi. Tu amzadebT saklaso naSroms,<br />

Tqvenma pedagogma SeiZleba, mogTxovoT garkveuli principebis<br />

dacva abreviaturebis gamoyenebis dros. ganixileT es moTxovnebi<br />

manam, vidre moamzadebT Tqvens naSroms. isini am TavSi<br />

SemoTavazebul saxelmZRvanelo miTiTebebze upiratesia.<br />

24.1 zogadi principebi<br />

24.1.1 abreviaturebis tipebi<br />

terminebis Semokleba SesaZlebelia ramdenime gziT. rodesac<br />

termini mokldeba yoveli sityvis mxolod pirvel asoebamde da<br />

warmoiTqmeba, rogorc erTi sityva (NATO, AIDS) da mas akronims<br />

uwodeben; Tu asoebi warmoiTqmeba, rogorc asoebis rigi (EU, PBS),<br />

473


am sityvebs ewodeba abreviatura. sxva terminebi mciredeba<br />

Semoklebis wesiT: rCeba mxolod terminis pirveli da bolo asoebi<br />

(Mr., Dr.) an vardeba bolo asoebi (ed., Tues.). winamdebare TavSi yvela<br />

es forma ganxilulia zogadi terminis abreviaturis saTauriT,<br />

abreviaturebis tipebs Soris zemoxsenebuli gansxvavebebis<br />

gaTvaliswinebiT.<br />

24.1.2 rodis gamoviyenoT abreviaturebi<br />

umetes naSromebSi mcire raodenobiT gamoiyeneT Semoklebebi,<br />

vinaidan maT gamo teqsti SeiZleba, zedmetad araformaluri an<br />

zedmetad specifikuri gamoCndes. winamdebare TavSi ganxilulia<br />

Semoklebebis is tipebi, romelTa gamoyenebac sjobs sruli,<br />

gavrcobili terminis gamoyenebas, aseve, iseTi Semoklebebi,<br />

romlebic, Tu Tanmimdevrulad gamoiyeneba, misaRebia samecniero<br />

naSromebSi.<br />

Tu Tqveni adgilobrivi saxelmZRvanelo miTiTebebiT es<br />

daSvebulia, SegiZliaT, Semoklebebi gamoiyenoT saxelebis,<br />

titulebisa da sxva terminebisTvis, romlebsac xSirad xmarobT<br />

Tqvens naSromebSi. pirvelad moxseniebisas srulad miuTiTeT<br />

termini da daurTeT Semokleba frCxilebSi. Semdgom miTiTebebSi<br />

Tanmimdevrulad gamoiyeneT es Semokleba. mravali Semoklebis<br />

gamoyenebisas, SesaZloa, upriani iyos naSromis satitulo<br />

elementebSi Semoklebebis siis darTva, raTa daexmaroT im<br />

mkiTxvelebs, romlebsac, SesaZloa, gamorCaT Semoklebis pirveli<br />

ganmarteba (ix. A.2.1).<br />

Semoklebebi sakmaod gavrcelebuli formaa da xSirad gamoiyeneba<br />

naSromis teqstis gareTac. winamdebare TavSi ganixileba zogi<br />

iseTi Semokleba, romlebic, SesaZloa, gamoiyenebodes cxrilebSi,<br />

suraTebsa da miTiTebebSi. cxrilebsa da suraTebSi gamoyenebuli<br />

Semoklebebi damatebiT ganixileba 26-e TavSi; Semoklebebi sqolios<br />

474


stilis mixedviT ixileT _ 16.1.6-Si da me-17 TavSi; Semoklebebi<br />

teqsturi miTiTebis stilSi ixileT _ 18.1.6-Si da me-19 TavSi.<br />

24.1.3 rogor davaforma<strong>to</strong>T abreviaturebi<br />

miuxedavad imisa, rom Semoklebebi emorCileba winamdebare TavSi<br />

ganxilul zogad wesebs, arsebobs mravali gamonaklisi.<br />

• mTavruli asoebis gamoyeneba. Semoklebebis yvela aso iwereba<br />

mTavruliT, nusxuriT an maTi kombinaciiT.<br />

BC p. Gov.<br />

CEO a.m. Dist. Atty.<br />

U.S. kg PhD<br />

• punqtuacia. zogadad, mTavruliT warmodgenili yvela<br />

abreviatura ar Seicavs wertilebs, maSin, rodesac nusxuriT an<br />

mTavruli da nusxuri asoebis kombinaciiT daweril<br />

abreviaturebs aqvs wertili yoveli Semoklebuli elementis<br />

Semdgom. amasTan, rogorc zemoT mocemul magaliTebSi xedavT,<br />

aris gamonaklisebic: abreviatura a.S.S. U.S. Seicavs wertilebs<br />

(ix. 24.3.1); metruli sazomi erTeulebi (ix. 24.5) mocemulia<br />

nusxurSi wertilebis gareSe da abreviaturas PhD ar aqvs<br />

wertilebi. sxva gamonaklisebi moxseniebulia am Tavis sxva<br />

nawilebSi.<br />

• intervalebi. zogadad, nu da<strong>to</strong>vebT intervals asoebs Soris<br />

akronimebSi (NATO) da abreviaturebSi (PBS), Tumca, saWiroa<br />

elementebs Soris intervalis da<strong>to</strong>veba im abreviaturebSi,<br />

romlebic Semoklebis Sedegad aris warmoebuli (Dist. Atty.). Tu<br />

abreviatura Seicavs ampers<strong>and</strong>s (&), nu da<strong>to</strong>vebT intervalebs mis<br />

garSemo (Texas A&M). sakuTar saxelebSi intervalebis dasmis<br />

Sesaxeb ixileT 24.2.1.<br />

• tipografiuli moniSvna. nu dawerT abreviaturebs daxrili<br />

SriftiT.<br />

• ganusazRvreli artiklebi. rodesac abreviatura mosdevs<br />

ganusazRvrel artikls, airCieT artiklebi a da an, imisda<br />

mixedviT, Tu rogor ikiTxeba abreviatura. akronimebi na<strong>to</strong>,<br />

475


Sidsi (NATO, AIDS) warmoiTqmeba, rogorc sityvebi; akronimebi<br />

(initialisms) (EU) ikiTxeba, rogorc asoebis rigebi.<br />

member nation of NATO a NATO member<br />

person with AIDS an AIDS patient<br />

member nation of the EU an EU member<br />

24.2 saxelebi da saxelwodebebi, titulebi<br />

24.2.1 sakuTari saxelebi<br />

zogadad, pirvelad nu SeamoklebT pirovnebis saxels (Benj. Franklin)<br />

an gvars. mas Semdeg, rac teqstSi miuTiTebT saxelsa da gvars,<br />

SemdgomSi moxseniebisas dawereT mxolod misi gvari. amasTan, Tu<br />

moixseniebT am gvaris matarebel erTze met pirovnebas, gaugebrobis<br />

Tavidan asacileblad, yoveli moxseniebisas, gvarTan erTad<br />

dawereT maTi saxelebic (Alice James, William James). Tu xSirad<br />

moixseniebT am saxelebs naSromSi, sanacvlod SegiZliaT,<br />

gamoiyenoT Tqvens mier SerCeuli abreviaturebi (AJ, WJ), Tumca, am<br />

abreviaturebis dawerisas aucileblad gaiTvaliswineT 24.1.2-Si<br />

aRwerili SemTxvevebi.<br />

zogi pirovneba cnobilia, upirveles yovlisa, inicialebiT<br />

nacvlad saxelisa da/an meore saxelisa. am inicialebs unda<br />

mosdevdes wertili da intervali. amasTan, Tu amoklebT saxelsa da<br />

gvars, gamo<strong>to</strong>veT wertilebi da intervalebi.<br />

G. K. Chester<strong>to</strong>n but JFK<br />

M. F. K. Fisher but FDR<br />

socialuri titulebi, magaliTad, Ms. da Mr., yovelTvis iwereba<br />

SemoklebiT, mTavruliT da mosdevs wertili. Tumca, naSromebis<br />

476


umetesobaSi aucilebeli ar aris maTi gamoyeneba, Tu es,<br />

savaraudod, ar iwvevs gaurkvevlobas, vTqvaT, qmris an colis<br />

moxseniebisas.<br />

dawereT Semdegi abreviaturebis Sr., Jr., III (an 3 rd ), IV (an 4 th<br />

) msgavsi<br />

abreviaturebi maT win mZimis gareSe. dawereT isini mxolod<br />

saxelisa da gvaris Semdeg da ara mxolod gvarTan erTad,<br />

miuxedavad imisa, rom mefeebi da religiuri moRvaweebi SeiZleba,<br />

cnobili iyvnen mxolod saxeliT. nu dawerT sityvebiT termins,<br />

rodesac is saxelis nawilia (magaliTad, dauSvebelia John Smith<br />

Junior).<br />

Oliver Wendell Holmes Jr. William J. Kaufmann III Mary II<br />

24.2.2 profesiuli titulebi, wodebebi<br />

zog pirovnebas saxelis garda, aqvs qvemoT CamoTvlili samoqalaqo,<br />

samxedro an religiuri tituli. bevri es tituli tradiciulad<br />

Semoklebulia, rodesac isini win uswrebs saxels da maT nawilad<br />

aris miCneuli. vinaidan yvela es abreviatura oficialuri<br />

(sakuTari) titulis Semoklebuli formaa, mTavruliT iwereba<br />

mxolod pirveli aso, boloSi wertilis darTviT.<br />

Adm.<br />

Admiral Lt. Leutenant<br />

Ald. Alderman, Alderwoman Lt. Col. Lieutenant Colonel<br />

Atty. Gen. At<strong>to</strong>rney General Maj. Major<br />

Capt. Captain Pres. President<br />

Col. Colonel Rep. Representative<br />

Dist. Atty. District At<strong>to</strong>rney Rev. Reverend<br />

Dr. Doc<strong>to</strong>r Sen. Sena<strong>to</strong>r<br />

477


Fr. Father Sgt. Sergeant<br />

Gen. General Sr. Sister<br />

Gov. Governor St. Saint<br />

Hon. Honorable<br />

titulis matarebeli pirovnebis pirvelad moxseniebisas dawereT<br />

abreviatura pirovnebis saxeliTa da gvariT. (Tqveni survilisamebr<br />

yovelTvis SegiZliaT titulebis sityvebiT dawera, magram gaakeTeT<br />

es Tanmimdevrulad). Semdgomi moxseniebis dros SegiZliaT, rogorc<br />

wesi, miuTiToT mxolod pirovnebis gvari, magram Tu TqvenTvis<br />

saWiroa titulis gameoreba (raTa ganasxvavoT erTnairi saxelis<br />

mqone ori adamiani an gamoxa<strong>to</strong>T pativiscema), miuTiTeT tituli<br />

sityvebiT gvarTan erTad. ixmareT sityvebi reverend an honorable<br />

mxolod saxelTan da gvarTan erTad, ra SemTxvevaSic tituls win<br />

unda uswrebdes artikli the.<br />

Sen. Barack Obama Sena<strong>to</strong>r Obama<br />

Gen. Richard Myers General Myers<br />

Rev. Jane Schaefer the Reverend Jane Schaefer<br />

Tu iyenebT erT-erT tituls damoukideblad an saxelis Semdeg, is<br />

iqceva saerTo terminad da iwereba nusxuriT, sityvierad.<br />

the sena<strong>to</strong>r from Illinois Myers served as a general<br />

zogadi modelis gamonakliss warmoadgens Semokleba Dr. gamoiyeneT<br />

an abreviatura Dr. saxelis win an xarisxis aRmniSvneli<br />

oficialuri abreviatura (ix. 24.2.3), saxelis Semdeg ori mZimiT<br />

gamoyofili, nu gamoiyenebT orives erTad.<br />

Dr. Lauren Shapiro discovered the cause of the outbreak.<br />

doq<strong>to</strong>r Sapirom aRmoaCina epidemiis afeTqebis mizezi.<br />

478


Lauren Shapiro, MD, discovered . . .<br />

loren Sapirom, medicinis doq<strong>to</strong>rma, aRmoaCina . . .<br />

Dr. Shapiro discovered . . . doq<strong>to</strong>rma Sapirom aRmoaCina . . .<br />

The doc<strong>to</strong>r discovered . . . eqimma aRmoaCina . . .<br />

damatebiT warmogidgenT ramdenime sxva profesiul tituls,<br />

romelTa Semoklebac SesaZlebelia piradi saxelis Semdeg. aseTi<br />

titulebi gamoiyofa mZimeebiT, rogorc zemoT moyvanil<br />

magaliTebSi.<br />

JP justice of the peace<br />

LPN licensed practical nurse<br />

MP member of Parliament<br />

SJ Society of Jesus<br />

24.2.3 samecniero xarisxebi<br />

qvemoT CamoTvlili saerTo samecniero terminebis abreviaturebis<br />

gamoyeneba SegiZliaT rogorc teqstSi, aseve sxvaganac. zogi maTgani aris<br />

abreviatura (ix. 24.1.1), dawerili mTavruliT, wertilebis an intervalebis<br />

gareSe. sxvebi Seicavs rogorc inicialebs, ise Semoklebul terminebs da,<br />

Sesabamisad, rogorc mTavrul, ise, nusxur asoebs, Cveulebrivad,<br />

wertilebis an intervalebis gareSe. Tumca, Tu muSaobT Tezisze an<br />

disertaciaze, Tqveni fakultetis (kaTedris) saxelmZRvanelo miTiTebiT<br />

SeiZleba, moiTxoveba am xarisxebis (da SesaZloa, aseve, abreviaturebis)<br />

daformateba Sida wertilebiT, rogorc es miTiTebulia frCxilebSi.<br />

AB Artium Baccalaureus (Bachelor of Arts)<br />

AM Artium Magister (Master of Arts)<br />

BA Bachelor of Arts<br />

BD Bachelor of Divinity<br />

BFA Bachelor of Fine Arts<br />

BM Bachelor of Music<br />

BS Bachelor of Science<br />

DB Divinitatis Baccalaureus (Bachelor of<br />

Divinity)<br />

DD Divinitatis Doc<strong>to</strong>r (Doc<strong>to</strong>r of Divinity)<br />

479


DMin (D.Min.) Doc<strong>to</strong>r of Ministry<br />

EdD Doc<strong>to</strong>r of Education<br />

JD Juris Doc<strong>to</strong>r (Doc<strong>to</strong>r of Law)<br />

LHD Litterarum Humaniorum Doc<strong>to</strong>r (Doc<strong>to</strong>r of<br />

Humanities)<br />

LittD (Litt.D.) Litterarum Doc<strong>to</strong>r (Doc<strong>to</strong>r of Letters)<br />

LLB (LL.B.) Legum Baccalaureus (Bachelor of Laws)<br />

LLD (LL.D.) Legum Doc<strong>to</strong>r (Doc<strong>to</strong>r of Laws)<br />

MA Master of Arts<br />

MBA Master of Business Administration<br />

MD Medicinae Doc<strong>to</strong>r (Doc<strong>to</strong>r of Medicine)<br />

MFA Master of Fine Arts<br />

MS Master of Science<br />

PhB (Ph.B.) Philosophiae Baccalaureus (Bachelor of<br />

Philosophy)<br />

PhD (Ph.D.) Philosophiae Doc<strong>to</strong>r (Doc<strong>to</strong>r of<br />

Philosophy)<br />

SB Scientiae Baccalaureus (Bachelor of<br />

Science)<br />

SM Scientiae Magister (Master of Science)<br />

STB Sacrae Theologiae Baccalaureus (Bachelor of Sacred<br />

Theology)<br />

24.2.4 saagen<strong>to</strong>ebi, kompaniebi da sxva organizaciebi<br />

SegiZliaT, gamoiyenoT abreviaturebi rogorc teqstSi, aseve,<br />

sxvagan, im samTavrobo saagen<strong>to</strong>ebis, samauwyeblo kompaniebis,<br />

asociaciebis, saZmo da momsaxurebis organizaciebis, kavSirebis da<br />

sxva jgufebis saxelebis da dasaxelebebis SemTxvevaSi, romlebic<br />

akronimebiT an abreviaturebiT sayovelTaod cnobilia (ix. 24.1.1).<br />

Tavdapirveli moxseniebisas dawereT sityvebiT sruli saxelwodeba<br />

da frCxilebSi miuTiTeT misi abreviatura (ix. 24.1.2). msgavsi<br />

abreviaturebi iwereba mxolod mTavruli asoebiT, wertilebis<br />

480


gareSe. ixileT qvemoT aseTi abreviaturebis warmomadgenlobiTi<br />

CamonaTvali; am kategoriebSi Semavali sxva saxelebi da<br />

saxelwodebebi (magaliTad, ABA, CBS da NEH) imave WrilSi<br />

ganixileba.<br />

AAAS CNN NAFTA TVA YMCA<br />

AFL-CIO EU NFL UN<br />

AMA FTC NIMH UNESCO<br />

AT&T HMO NSF VA<br />

COC NAACP OPEC WHO<br />

Tu kompaniis abreviatura ar aris sayovelTaod cnobili, dawereT<br />

teqstSi misi saxeli srulad da mTavruliT. SegiZliaT, saxelidan<br />

amoiRoT terminebi Inc. an Ltd. nu dawerT mTavruliT artikls the<br />

saxelis dasawyisSi.<br />

Merck <strong>and</strong> Company the University of <strong>Chicago</strong> Press<br />

cxrilebSi, suraTebze da miTiTebebSi SegiZliaT, aseve, daweroT<br />

qvemoT CamoTvlili abreviaturebi kompaniis saxelebSi. miaqcieT<br />

yuradReba gansxvavebebs mTavrulis dasmasa da punqtuaciaSi.<br />

Assoc. Ltd.<br />

Bros. Mfg.<br />

Co. PLC (public limited company)<br />

Corp. RR (railroad)<br />

Inc. Ry. (railway)<br />

LP (limited partnership)<br />

24.3 geografiuli terminebi<br />

24.3.1 geografiuli saxelebi<br />

teqstSi yovelTvis dawereT sityvebiT da mTavruliT qveynebis,<br />

Statebis, olqebis, provinciebis, teri<strong>to</strong>riebis, wylebis, mTebis da<br />

sxva geografiuli obieqtebis saxelebi (ix. 22.1.1). erTi gamonaklisia<br />

yofili sabWoTa socialisturi respublikebis kavSiri, zogadad<br />

moxseniebuli, rogorc the former USSR.<br />

481


yovelTvis sityvebiT dawereT United States misi arsebiTi saxelis<br />

funqciiT gamoyenebisas. zedsarTavi saxelis funqciiT gamoyenebisas<br />

SegiZliaT, an SeamokloT is, rogorc U.S., an daweroT sityvebiT<br />

(meti formalobisTvis). tradiciisamebr, is Seicavs wertilebs,<br />

miuxedavad imisa, rom akronimia.<br />

She was ineligible for the presidency because she was not born in the United States.<br />

His U.S. citizenship was revoked later that year.<br />

cxrilebSi, suraTebze, miTiTebebSi da safos<strong>to</strong> misamarTebSi<br />

SeamokleT aSS-is Statebis saxelebi aSS-is safos<strong>to</strong> samsaxuris<br />

mier SemoRebuli ori asosgan Semdgari uwertilo safos<strong>to</strong><br />

kodebis gamoyenebiT.<br />

AK Alaska DE Delaware<br />

AL Alabama FL Florida<br />

AR Arkansas GA Georgia<br />

AZ Arizona HI Hawaii<br />

CA California IA Iowa<br />

CO Colorado ID Idaho<br />

CT Connecticut IL Illinois<br />

DC District of Columbia IN Indiana<br />

KS Kansas NY New York<br />

KY Kentucky OH Ohio<br />

LA Louisiana OK Oklahoma<br />

MA Massachusetts OR Oregon<br />

MD Maryl<strong>and</strong> PA Pennsylvania<br />

ME Maine RI Rhode Isl<strong>and</strong><br />

MI Michigan SC South Carolina<br />

MN Minnesota SD South Dakota<br />

MO Missouri TN Tennessee<br />

MS Mississippi TX Texas<br />

MT Montana UT Utah<br />

NC North Carolina VA Virginia<br />

482


ND North Dakota VT Vermont<br />

NE Nebraska WA Washing<strong>to</strong>n<br />

NH New Hampshire WI Wisconsin<br />

NJ New Jersey WV West Virginia<br />

NM New Mexico WY Wyoming<br />

NV Nevada<br />

SegiZliaT, aseve, SeamokloT kanadis provinciebisa da<br />

teri<strong>to</strong>riebis saxelebi da gamoiyenoT miRebuli abreviaturebi:<br />

AB Alberta NU Nunavut<br />

BC British Columbia ON Ontario<br />

MB Mani<strong>to</strong>ba PE Prince Edward Isl<strong>and</strong><br />

NB New Brunswick QC Quebec<br />

NL Newfoundl<strong>and</strong> <strong>and</strong> Labrador SK Saskatchewan<br />

NS Nova Scotia YT Yukon<br />

NT Northwest Terri<strong>to</strong>ries<br />

24.3.2 misamarTebi<br />

teqstSi dawereT sityvebiT da mTavruliT terminebi, romlebic<br />

misamarTebis nawilia, maT Soris qvemoT CamoTvlili da maTi<br />

msgavsi terminebi (magaliTad, sityvis street sxva sinonimebi).<br />

cxrilebSi, suraTebze, miTiTebebSi da safos<strong>to</strong> misamarTebSi<br />

gamoiyeneT abreviaturebi. aRsaniSnavia, rom yvela abreviatura<br />

iyenebs wertilebs, garda akronimebisa (Northeast da misi msgavsi<br />

terminebi). ixileT 23.1.7, sadac mocemulia teqstSi CarTuli<br />

misamarTis magaliTi.<br />

Ave. Avenue Sr. Street<br />

Blvd. Boulevard N. North<br />

Ct. Court S. South<br />

Dr. Drive E. East<br />

Expy. Expressway W. West<br />

Pkwy. Parkway NE Northeast<br />

483


Rd. Road NW Northwest<br />

Sq. Square SE Southeast<br />

SW Southwest<br />

Tu calke iyenebT erT-erT am termins, igi iqceva saerTo terminad<br />

da iwereba nusxuriT da sityvebiT.<br />

He drove down the street.<br />

The s<strong>to</strong>rm came in from the west.<br />

24.4 dro da TariRebi<br />

24.4.1 dro<br />

SegiZliaT, teqstSi da sxvagan gamoiyenoT abreviaturebi a.m. (ante<br />

meridiem an before noon) da p.m. (post meridiem an after noon) konkretuli<br />

drois aRsaniSnavad. abreviatura iwereba nusxuriT, swori SriftiT,<br />

Sualeduri intervalis gareSe. nu dawerT maT sityvebTan in the<br />

morning, in the evening an o’clock erTad; ixileT, aseve, 23.1.5.<br />

24.4.2 dReebi da Tveebi<br />

teqstSi sityvebiT da mTavruliT dawereTYkviris dReebisa da<br />

Tveebis saxelebi; ixileT, aseve, 23.3.1. cxrilebSi, suraTebze da<br />

miTiTebebSi SeiZleba maTi Semokleba, Tu amas Tanmimdevrulad<br />

gaakeTebT. dawereT wertilebi abreviaturebTan.<br />

Sun. Wed. Sat. Jan. Apr. July Oct.<br />

Mon. Thur. Feb. May Aug. Nov.<br />

Tues. Fri. Mar. June Sept. Dec.<br />

24.4.3 epoqebi<br />

arsebobs epoqebis aRniSvnis sxvadasxva sistema da yvela maTganSi<br />

cifrebiT daweril TariRebTan gamoiyeneba abreviatura. yvelaze<br />

gavrcelebuli sistema iyenebs terminebs BC da AD, Tumca, zog<br />

disciplinebSi miRebulia sxvanairi aRniSvnebi, rogoricaa qvemoT<br />

CamoTvlili aRniSvnebi. Tqvens naSromSi yvelgan gamoiyeneT<br />

Sesabamisi abreviaturebi; CasviT yvela aso mTavrulSi, wertilebis<br />

484


gareSe. AD win uswrebs wels; sxva aRniSvnebi mosdevs mas (ix., aseve,<br />

23.2.4 da 23.3.2).<br />

BC before Christ<br />

da<br />

AD anno Domini (in the year of the Lord)<br />

BCE before the common era<br />

da<br />

CE common era<br />

BP before the present<br />

MYA (an mya) million years ago<br />

24.5 sazomi erTeulebi<br />

humanitarul da socialur mecnierebebSi sazomi erTeulebis manZilis,<br />

moculobis, simaRlis da a.S. Cawera aucilebelia. ricxvebis Cawera unda<br />

ganaxorcieloT 23.1.1 ZiriTadi wesebis Sesabamisad.<br />

xuTi mili 150 kilogrami 14.5 metri<br />

zust mecnierebebSi gamoiyeneT ricxvebSi mocemuli sazomebi. (Tqven<br />

SesaZloa gamoiyenoT abreviatura sxva disciplinebSi adgilobrivad<br />

dadgenili wesebis Seasabamisad.) da<strong>to</strong>veT adgili ricxvsa da<br />

ganzomilebas Soris garda Semdegisa (36 o ; 512K), aseve gaxsovdeT, rom<br />

abreviatura igivea rogorc mxolobiTSi aseve mravlobiTSi. sityvierad<br />

CawereT ganzomileba Tu ar iwyeba ricxviT an rodesac ricxvi<br />

sityvieradaa Cawerili. (aseve winadadebis dawyebisas; naxeT 23.1.1).<br />

ineqciiT SevuSviT virusis 10ml implantis axlos.<br />

Sedegebi mocemulia mikrolitrebSi.<br />

Tormeti mikrolitri virusisa miCneul iqna rogorc usafrTxo<br />

raodenoba.<br />

485


sazomi erTeulebis abreviaturis cxrili ixileT 15.55 Cikagos stilis<br />

me-15 gamocema (2003)<br />

24.6 biblia da misi wignebi<br />

rodesac moixseniebT teqstSi bibliis mTlian Tavebs an wignebs, an<br />

arakanonikur teqstebs, dawereT wignebis saTaurebi sityvebiT,<br />

magram nu gamoiyenebT daxril Srifts.<br />

Jeremiah 42-44 records the flight of the Jews <strong>to</strong> Egypt. The<br />

Revelation of St. John the Divine, known as “Revelation,” closes the New Testament.<br />

bibliis citirebisas muxlebis mixedviT (ix. 17.5.2 da 19.5.2), dawereT<br />

SemoklebiT wignebis saxelebi da maTi danomvrisas, gamoiyeneT<br />

arabuli cifrebi (1 mefeebi). gamoiyeneT, aseve, arabuli cifrebi<br />

Tavebis da muxlebis nomrebisTvis, maT Soris, ori wertilis<br />

dasmiT. vinaidan wminda werilis sxvadasxva versia iyenebs<br />

sxvadasxva saxels da nomers, miuTiTeT versia, romlidanac mogyavT<br />

citata. konteqstidan gamomdinare, SegiZliaT, versiis saxelwodeba<br />

sityvebiT daweroT, Tavdapirvelad mainc, an gamoiyenoT<br />

abreviaturebi (ix.T 24.6.4), winmswrebi an Sida punqtuaciis gareSe.<br />

1 Song of Sol. 2:1-5 NRSV Ruth 3:14 NAB<br />

2:1-5 NRSV 3:14 NAB<br />

Semdeg nawilebSi anbanis mixedviT aris CamoTvlili bibliis<br />

wignebis rogorc tradiciuli, aseve, ufro mokle abreviaturebi.<br />

Tu ar xarT darwmunebuli, abreviaturis romeli formaa<br />

Sesaferisi, SeekiTxeT Tqvens pedagogs. sadac ar aris mocemuli<br />

abreviaturebi, dawereT sruli forma.<br />

24.6.1 Zveli aRTqma<br />

gaiTvaliswineT, rom Zveli aRTqmis (Old Testament) abreviaturaa OT.<br />

tradiciuli<br />

abreviatura<br />

ufro mokle<br />

abreviatura<br />

sruli saxelwodeba<br />

486


Amos Am Amos<br />

1 Chron. 1 Chr 1 Chronicles<br />

2 Chron. 2 Chr 2 Chronicles<br />

Dan. Dn Daniel<br />

Deut. Dt Deuteronomy<br />

Eccles. Eccl Ecclesiastes<br />

Esther Est Esther<br />

Exod. Ex Exodus<br />

Ezek. Ez Ezekiel<br />

Ezra Ezr Ezra<br />

Gen. Gn Genesis<br />

Hab. Hb Habakkuk<br />

Hag. Hg Haggai<br />

Hosea Hos Hosea<br />

Isa. Is Isaiah<br />

Jer. Jer Jeremiah<br />

Job Jb Job<br />

Joel Jl Joel<br />

Jon. Jon Jonah<br />

Josh. Jo Joshua<br />

Judg. Jgs Judges<br />

1 Kings 1 Kgs 1 Kings<br />

2 Kings 2 Kgs 2 Kings<br />

Lam. Lam Lamentations<br />

Lev. Lv Leviticus<br />

Mal. Mal Malachi<br />

Mic. Mi Micah<br />

Nah. Na Nahum<br />

Neh. Neh Nehemiah<br />

Num. Nm Numbers<br />

Obad. Ob Obadiah<br />

Prov. Prv Proverbs<br />

Ps. (plural, Pss.) Ps (plural, Pss) Psalms<br />

Ruth Ru Ruth<br />

1 Sam. 1 Sm 1 Samuel<br />

2 Sam. 2 Sm 2 Samuel<br />

487


Song of Sol. Sg Song of Solomon (Song of<br />

Songs)<br />

Zech. Zec Zechariah<br />

Zeph. Zep Zephaniah<br />

24.6.2 arakanonikuri teqstebi apocrypha<br />

arakanonikuri teqstebis (Apocrypha) wignebi Sesulia bibliis<br />

kaTolikur, Tumca, ara ebraul an protestantul, versiebSi. unda<br />

gaiTvaliswinoT, rom Apocrypha-s tradiciuli abreviaturaa Apoc. (ar<br />

arsebobs ufro mokle abreviatura).<br />

tradiciuli<br />

abreviatura<br />

ufro mokle<br />

abreviatura<br />

sruli saxelwodeba<br />

Bar. Bar Baruch<br />

Bel <strong>and</strong> Dragon - Bel <strong>and</strong> the Dragon<br />

Ecclus. Sir Ecclesiasticus (Sirach)<br />

1 Esd. - 1 Esdras<br />

2 Esd. - 2 Esdras<br />

Jth. Jdt Judith<br />

1 Macc. 1 Mc 1 Maccabees<br />

2 Macc. 2 Mc 2 Maccabees<br />

Pr. of Man. - Prayer of Manasses (Manasseh)<br />

Song of Three Children - Song of the Three Holy Children<br />

Sus. - Susanna<br />

Tob. Tb Tobit<br />

Wisd. of Sol. Ws Wisdom of Solomon<br />

- - Additions <strong>to</strong> Esther (Rest of Esther)<br />

24.6.3 axali aRTqma<br />

gaiTvaliswineT, rom axali aRTqmis (New Testament) abreviaturaa NT.<br />

tradiciuli<br />

abreviatura<br />

ufro mokle<br />

abreviatura<br />

sruli saxelwodeba<br />

Acts - Acts of the Apostles<br />

Apoc. - Apocalypse (Revelation)<br />

Col. Col Colossians<br />

488


P<br />

1 Cor. 1 Cor 1 Corinthians<br />

2 Cor. 2 Cor 2 Corinthians<br />

Eph. Eph Ephesians<br />

Gal. Gal Galatians<br />

Heb. Heb Hebrews<br />

James Jas James<br />

John Jn John (Gospel)<br />

1 John 1 Jn 1 John (Epistle)<br />

2 John 2 Jn 2 John (Epistle)<br />

3 John 3 Jn 3 John (Epistle)<br />

Jude - Jude<br />

Luke Lk Luke<br />

Mark Mk Mark<br />

Matt. Mt Matthew<br />

1 Pet. 1 Pt 1 Peter<br />

2 Pet. 2 Pt 2 Peter<br />

Phil. Phil Philippians<br />

Philem. Phlm Philemon<br />

Rev. Rv Revelation (Apocalypse)<br />

Rom. Rom Romans<br />

1 Thess. 1 Thes 1 Thessalonians<br />

2 Thess. 2 Thes 2 Thessalonians<br />

1 Tim. 1 Tm 1 Timothy<br />

2 Tim. 2 Tm 2 Timothy<br />

Titus Ti Titus<br />

24.6.4 bibliis versiebi<br />

qvemoT mocemuli abreviaturebi moicavs bibliis mraval<br />

st<strong>and</strong>artul versias. Tu versia, romelsac Tqven miuTiTebT, ar<br />

aris warmodgenili am siaSi, mimarTeT Tqvens pedagogs.<br />

ARV American Revised Version<br />

ASV American St<strong>and</strong>ard Version<br />

AT American Translation<br />

AV Authorized (King James) Version<br />

CEV Contemporary English Version<br />

489


DV Douay Version<br />

ERV English Revised Version<br />

EV English version(s)<br />

JB Jerusalem Bible<br />

NAB New American Bible<br />

NEB New English Bible<br />

NRSV New Revised St<strong>and</strong>ard Version<br />

RSV Revised St<strong>and</strong>ard Version<br />

RV Revised Version<br />

Vulg. Vulgate<br />

24.6.5 sxva wminda wignebi<br />

sxva mravali religiuri wminda wigni dayofilia bibliis msgavs<br />

nawilebad. sakuTriv wignebis saTaurebi dawereT mTavruliT da<br />

swori SriftiT (Qur’an, Vedas), magram dawereT daxrili SriftiT<br />

maTi nawilebis saTaurebi (al baqara, rig-veda al-Baqarah, Rig-Veda).<br />

miuxedavad imisa, rom ar arsebobs am wignebisa da maTi nawilebis<br />

Semoklebis sayovelTaod miRebuli meTodi, SegiZliaT, bibliis<br />

miTiTebebis punqtuaciis msgavsi sasveni niSnebi gamoiyenoT maTi<br />

miTiTebebisas (ix. aseve 17.5.2 da 19.5.2). Tu wigns aqvs mravaljeradi<br />

danomrili danayofebi, SegiZliaT, SeanacvloT ori wertili<br />

wertilebiT an mZimeebiT an sxvagvarad miuTiToT nawyvetis<br />

adgilmdebareoba.<br />

Qur’an 2:257 an Qur’an 2 (al-Baqarah): 257<br />

Mahabharata 1.2.3<br />

Tu Tqveni naSromi eZRvneba religiuri Temebis gamokvlevas,<br />

mimarTeT Tqvens pedagogs ufro konkretuli saxelmZRvanelo<br />

miTiTebebis misaRebad.<br />

24.7 abreviaturebi miTiTebebSi da sxva samecniero konteqstSi<br />

miTiTebebSi abreviaturebs farTod iyeneben da upiratesobasac<br />

aniWeben, gansakuTrebiT sxva (garda av<strong>to</strong>risa) individebis rolis<br />

490


(ed. red., trans. mTargmn.), naSromis nawilebis (vol. t., bk. wig., sec. naw.)<br />

gansazRvrisa da informaciis adgilmdebareobis mosaZieblad (gv. p.,<br />

Sen. n.). Tumca, teqstSi da zog miTiTebebSi saWiroa abreviaturebis<br />

nacvlad sityvebis srulad gamoyeneba. sqolios stilSi<br />

abreviaturebis gamoyenebis wesebi ixileT 16.1.6-Si da me-17 TavSi;<br />

teqs<strong>to</strong>brivi miTiTebis stilSi abreviaturebis gamoyenebis wesebi<br />

ixileT 18.1.6-Si da me-19 TavSi.<br />

zog disciplinaSi dasaSvebia naSromis teqstSi, frCxilebSi Casmul<br />

winadadebebSi samecniero abreviaturebis gamoyeneba: mag. e.i. e.g. da<br />

i.e. gaecaniT Tqveni disciplinis wesebs abreviaturebis<br />

gamoyenebasTan dakavSirebiT.<br />

qvemoT mocemulia miTiTebebSi da sxva samecniero konteqstSi<br />

gamoyenebuli yvelaze gavrcelebuli abreviaturebis CamonaTvali.<br />

abreviaturebis umravlesobas mravlobiT ricxvSi daurTeT<br />

daboloeba s an es, garda gamonaklisebisa. nu dawerT daxrili<br />

SriftiT laTinuri terminebis abreviaturebs. Tu ar xarT<br />

darwmunebuli ama Tu im abreviaturis saTanado gamoyenebaSi,<br />

mimarTeT av<strong>to</strong>ritetul wyaros.<br />

abbr. abbreviated, abbreviation<br />

abr. abridged, abridgment<br />

anon. anonymous<br />

app. appendix<br />

assn. association<br />

b. born<br />

bib. Bible, biblical<br />

bibliog. bibliography, bibliographer<br />

biog. biography, biographer<br />

bk. book<br />

ca. circa, about, approximately<br />

cap. capital, capitalize<br />

CD compact disk<br />

cf. confer, compare<br />

491


chap. chapter<br />

col. column<br />

comp. compiler, compiled by<br />

cont. continued<br />

d. died<br />

dept. department<br />

dect. dictionary<br />

diss. dissertation<br />

div. division<br />

DOI digital object identifier<br />

DVD digital versatile (or video) disc<br />

ed. edi<strong>to</strong>r, edition, edited by<br />

e.g. exempli gratia, for example<br />

esp. especially<br />

et al. et alii or et alia, <strong>and</strong> others<br />

etc. et cetera, <strong>and</strong> so forth<br />

ex. example<br />

fig. figure<br />

ff. <strong>and</strong> following<br />

fol. folio<br />

ftp file transfer pro<strong>to</strong>col<br />

http hypertext transfer pro<strong>to</strong>col<br />

ibid. ibidem, in the same place<br />

id. idem, the same<br />

i.e. id est, that is<br />

intl. international<br />

intro. introduction<br />

l. (pp. ll.) line<br />

loc. cit. loco cita<strong>to</strong>, in the place cited<br />

misc. miscellaneous<br />

MS (mr. MSS) manuscript<br />

n (mr. nn) note<br />

natl. national<br />

n.b. an NB nota bene, take careful note<br />

n.d. no date<br />

no. number<br />

492


n.p. no place; no publisher; no page<br />

NS New Style (dates)<br />

n.s. new series<br />

op.cit. opera cita<strong>to</strong>, in the work cited<br />

org. organization<br />

OS Old Style (dates)<br />

o.s. old series<br />

p. (mr. pp.) page<br />

par. paragraph<br />

pl. plate; plural<br />

PS postscriptum, postscript<br />

pseud. pseudonym<br />

pt. part<br />

pub. publication, publisher, published by<br />

q.v. quod vide, which see<br />

r. rec<strong>to</strong>, right<br />

repr. reprint<br />

rev. revised, revised by, revision; review, reviewed by<br />

ROM read-only memory<br />

sec. section<br />

ser. series<br />

sing. singular<br />

soc. society<br />

sup. supra, above<br />

supp. supplement<br />

s.v. (pl. s.vv.) sub verbo, sub voce, under the word<br />

syn. synonym, synonymous<br />

trans. translated by, transla<strong>to</strong>r<br />

univ. university<br />

URL uniform resource loca<strong>to</strong>r<br />

usu. usually<br />

v. (pl. vv.) verse; verso, right<br />

viz. videlicet, namely<br />

vol. volume<br />

vs. or v. versus (in legal contexts, use v.<br />

493


25. citirebebi<br />

25.1 zusti citireba da plagiatis Tavidan acileba<br />

25.2 citatebis CarTva teqstSi<br />

25.2.1 winadadebaSi CarTuli citatebi<br />

25.2.2 blokuri citatebi<br />

25.3 citatebis gardaqmna<br />

25.3.1 dasaSvebi cvlilebebi<br />

25.3.2 gamo<strong>to</strong>vebuli adgilebi<br />

winamdebare Tavi gTavazobT citatebis warmodgenis zogad wesebs.<br />

miuxedavad imisa, rom yvela es magaliTi warmodgenilia inglisur<br />

enaze, wesebi, aseve, vrceldeba ucxoenovan citatebze (ixileT,<br />

aseve, 22.2.1).<br />

Tqvens naSromSi sxva av<strong>to</strong>rebis namuSevrebis CarTvis erT-<br />

erTi variantTaganiauSualod wyaroebidan citireba; alternatiuli<br />

variantebisa da maTi gamoyenebis wesebis Sesaxeb ixileT<br />

7.4.nebismieri variantis arCevisas unda miuTiToT sityvebisa da<br />

ideebis wyaro. me-15 TavSi mocemulia Sesavali citatebis<br />

gamoyenebis Sesaxeb, xolo momdevno TavebSi ganxilulia citirebis<br />

ori gavrcelebuli stili (me-16 da me-17 Tavebi, sqolioSi<br />

miTiTebis stili; me-18 da me-19 Tavebi – teqsturi miTiTebis stili).<br />

Tu muSaobT Tezisze an disertaciaze, Tqvens fakultets an<br />

universitets SeiZleba, citatebis wardgenis specifikuri wesebi<br />

hqondes, romlebic, rogorc wesi, sadiplomo naSromebisa da<br />

disertaciebis ofisSimoipoveba. Tu muSaobT sakurso naSromze,<br />

Tqvenma pedagogma SesaZloa, aseve, mogTxovoT citirebis garkveuli<br />

principebis dacva.gaerkvieT am moTxovnebSi naSromis momzadebamde.<br />

isini winamdebare TavSi SemoTavazebul saxelmZRvanelo<br />

miTiTebebze upiratesia. miTiTebebi sxvadasxva disciplinaSi<br />

gamoyenebuli citirebis stilis Sesaxeb ixileT bibliografiaSi.<br />

494


Tu disertacias gare sadisertacio sacavSi gzavniT,<br />

garkveuli tipis citatebis gamosayeneblad SesaZloa, dagWirdeT<br />

oficialuri nebarTvis aReba saav<strong>to</strong>ro uflebis mflobelebisgan.<br />

ixileT `Cikagos stilis saxelmZRvanelos~ 2003 wlis me-15<br />

gamocemis me-4 Tavi.<br />

25.1 zusti citireba da plagiatis Tavidan acileba<br />

samecniero proeqtSizust citirebas kritikuli mniSvneloba aqvs,<br />

ami<strong>to</strong>m Tqven unda:<br />

• gamoiyenoT yvelaze s<strong>and</strong>o xelmisawvdomi gamocema<br />

• gadaweroT sityvebi zustad iseve, rogorc originalSia an<br />

gardaqmnaT citata, mxolod ise, rogorc es miTiTebulia 25.3-Si<br />

• zustad miuTiToT wyaro Tqvens bibliografiaSi (ix. me-16 da me-<br />

18 Tavebi), raTa mkiTxvelebma SeZlon maTi moZieba.<br />

samecniero eTika, aseve, moiTxovs, rom yovelTvis, rodesac<br />

sityvebi, cxrilebi, grafikebi an monacemebi mogyavT wyarodan<br />

citatad, saWiroa, miTiTebis Sesaferisi stilis gamoyenebiT (ix.<br />

me-15 Tavi) mkafiod aRniSnoT, ra isesxeT da saidan isesxeT. Tu<br />

ase ar moiqceviT, SeiZleba, plagiatSidagadanaSaulon. Tumca,<br />

maSinac ki, roca zustad miuTiTebT wyaros, plagiatSi<br />

dadanaSulebis riskis qveSmainc CaigdebT Tavs, Tu wyaroszust<br />

sityvebsgamoiyenebT, magram ar miuTiTebT maT, rogorc citatas<br />

25.2-Si aRwerili erT-erTi gziT. plagiatis ufro vrceli<br />

ganxilva mocemulia 7.9-Si.<br />

25.2 citatebis CarTva teqstSi<br />

citatis teqstSi CarTva, misi sidididan gamomdinare,oridan erT-<br />

erTi gziTSegiZliaT, Tu citata oTxi an naklebi striqonisgan<br />

Sedgeba, moaTavseT igi Tqvens teqstSi da CasviT brWyalebSi. Tu<br />

igi xuTi an xuTze meti striqonisgan Sedgeba, gamoyaviT rogorc<br />

495


lokuri citata, brWyalebis gareSe. SeniSvnebSi da sqolioebSi<br />

citatebis moyvanisas ixelmZRvaneleT igive principebiT (ix. 16:3.5).<br />

SegiZliaT, gamoiyenoT blokuri citata xuT striqonze patara<br />

citatis SemTxvevaSic, Tu gsurT misi gamoyofa an misi Sedareba<br />

ufro did citatasTan.<br />

25.2.1 winadadebaSi CarTuli citatebi<br />

xuT striqonze naklebi nawyvetis citirebisas CasviT zustad<br />

citirebuli sityvebi ormag brWyalebSi. teqstSi citatis Casmis<br />

ramdenime saSualeba arsebobs (ixileT 7.5.). SegiZliaT citatis<br />

Semoyvana av<strong>to</strong>ris saxelTan erTad, romelsac mosdevs termini,<br />

magaliTad, aRniSnavs, acxadebs, amtkicebsan Tanaxmad(miaqcieT<br />

yuradReba, rom es terminebi, Cveulebriv, awmyoSia da ara<br />

warsulSi: aRniSnavda, moiTxovda da a.S., magram zogi disciplina<br />

gansxvavebuli wesebiTxelmZRvanelobs). am SemTxvevaSi dasviT mZime<br />

citatis win.<br />

rikoeri wers, `arc ise advilia intrigasa da davas Soris zRvaris<br />

gavleba.”<br />

rogorc rikoeri aRniSnavs,`arc ise advilia zRvaris gavleba<br />

intrigasa da davas Soris~.<br />

Tu citatis SuaSi svamT kuTvnilebis aRmniSvnel frazas, gamoyaviT<br />

is mZimeebiT.<br />

`arc iseTi advilia~, rikoeris TqmiT, `zRvaris gavlebaintrigasa<br />

da davas Soris~.<br />

citataSi mZimeebis, wertilebis da sxva sasveni niSnebis gamoyenebis<br />

Sesaxeb ixileT 21.11.2 da 25.3.1; citataSi mTavruli asoebis<br />

gamoyenebis Sesaxeb ixileT 25.3.1.<br />

citatebis ganlageba. Tu SeniSvnaSi an sqolioSimiuTiTebT<br />

citirebis wyaros, maSin is, Tu sad daurTavT zeda indeqsis nomers<br />

(ix. 16.3.2), damokidebulia winadadebis SigniTcitatis adgilze. Tu<br />

496


citata winadadebis boloSia, daurTeT nomeri Camketi brWyalis<br />

Semdeg.<br />

litvakis TqmiT, `aTobiT axalgaTavisuflebuli monisTvis es<br />

moZraoba maTi emansipaciis sasicocxlod mniSvnelovani<br />

gamoxatuleba iyo~. 4<br />

Tu citata mTavrdeba winadadebis SuaSi, dasviT nomeri im<br />

(damokidebuli an damoukidebeli) winadadebisbolos, romelic<br />

Seicavs citatas da romelic xSirad winadadebis dasasrulia.<br />

`aTobiT axalgaTavisuflebuli monisTvis es moZraoba maTi<br />

emansipaciis sasicocxlod mniSvnelovani gamoxatuleba iyo~,<br />

litvakis TqmiT. 4<br />

litvaki amtkicebs, rom `aTobiT axalgaTavisuflebuli monisTvis<br />

es moZraoba maTi emansipaciis sasicocxlod mniSvnelovani<br />

gamoxatuleba iyo~ 4 da Semdeg am mosazrebas asabuTebs.<br />

ganlagebis igive variantebi vrceldeba citatebze, romlebic<br />

mocemulia sqolioSi miTiTebis (16.4.3) an teqsturi miTiTebis<br />

stilis muxlebTan erTad (ix. 18.3.1), mxolod erTi mniSvnelovani<br />

gansxvavebiT: Tu wertili an mZime, Cveulebriv, win uswrebs Camket<br />

brWyals, am SemTxvevaSi dasviT igi citatis gareT, Camketi<br />

frCxilis Semdeg.<br />

mwerlebi cdiloben, gaigon, `rogor yofen adamianebi kategoriebad<br />

im obieqtebs, romlebsac yoveldRiur situaciebSi xvdebian~<br />

(boukeri da stari 1999, 59).<br />

imisaTvis, rom daedginaT, `rogor yofen adamianebi kategoriebad im<br />

obieqtebs, romlebsac yoveldRiur situaciebSi xvdebian~ (boukeri<br />

da stari 1999, 59), mwerlebma kvleva Caatares.<br />

imis gageba, Tu`rogor yofen adamianebi kategoriebad im obieqtebs,<br />

romlebsac yoveldRiur situaciebSi xvdebian~, mTavaria boukerisa<br />

da starisTvis (1999, 59).<br />

497


specialuri punqtuacia. erT citataSi meore citatis moqcevisas<br />

citirebuli sityvebis Sida rigisTvis gamoiyeneT erTmagi<br />

brWyalebi.<br />

roTkos, bolis mtkicebiT, `surda Seeqmna naxatebi, romelTac<br />

sulieri problemebis gadaWris unari eqneboda: ‘suraTebi saswauls<br />

unda sCadiodnen’, ganacxada man erTxel.~<br />

Tu teqstSi or an orze met poetur striqons CasvamT, gamoyaviT<br />

isini daxrili xaziT (/) winmswrebi da momdevno intervalebiT.<br />

Tumca, poeziisTvis, umetes SemTxvevebSi, gamoiyeneT blokuri<br />

citatebi.<br />

maT cxovreba erT martiv azramde dahyavT: `yvelaferi mSvidad aris<br />

da mwifdeba saflavisken mimaval gzaze; / Cumad, mwifdeba, ecema da<br />

kvdeba.”<br />

25.2.2blokuri citatebi<br />

proza. warmoadgineT xuTi an xuTze meti striqonis mqone<br />

prozauli citata blokuri citatis saxiT. citata SeiyvaneT<br />

teqstSi Tqvenive sityvebiT; ix. 7.5. Tu citata SemogyavT sruli<br />

winadadebis formiT, daaboloeT winadadeba ori wertiliT.Tu<br />

iyenebT mxolod wyaros mosaxseniebel frazas, magaliTad,<br />

aRniSnavs, moiTxovs, amtkicebs, mixedviT, av<strong>to</strong>ris saxelTan erTad,<br />

daasruleT fraza mZimiT. Tuki citatas Tqveni winadadebis<br />

sintaqsSi rTavT, nu gamoiyenebT punqtuacias citatis win, Tu aseT<br />

situaciaSi, Cveulebriv, ar iwereba sasveni niSnebi (ixileT meore<br />

magaliTi qvemoT).<br />

blokur citataSi striqonebs Soris erTi intervalia.<br />

gamo<strong>to</strong>veT erTi striqoni citatis win da citatis Semdeg. nu<br />

dawerT brWyalebs dasawyisSi da boloSi, magram da<strong>to</strong>veT<br />

xeluxlebeli originalSi arsebuli nebismieri brWyalebi. SewieT<br />

498


marjvniv mTliani citata imdenad, ramdenadac SewevdiT abzacis<br />

pirvel striqons. (literaturis Semswavlel da sxva dargebSi,<br />

sadac teqstebis saguldagulo analizitardeba, Tu originalis<br />

teqsti Seweulia marjvniv, unda SewioT marjvniv blokuri citatis<br />

pirveli striqoni ufro Rrmad, vidre danarCeni citata; ixileT,<br />

aseve, 25.3.) damatebiTi informacia citataSi sasveni niSnebisa da<br />

mTavruli asoebis gamoyenebis Sesaxeb ixileT 25.3.1-Si.<br />

jeksoni iwyebs keris mniSvnelobis aRniSvniT:<br />

sacxovrebeli saxli adamianis Sinagani bunebis<br />

gamoxatulebaa; vercerT sazogadoebas ver gavugebT bolomde<br />

mis wevrTa sacxovrebeli saxlebis gareSe. mecxramete<br />

saukunis melodiaSi ismis sityvebi: `araferi Seedreba keras~<br />

da, Tumca, mis fexqveS garTxmuli iyo zurmuxtis qalaqi,<br />

doroTis ver warmoedgina kanzasSi mSobliuri saxlis garda<br />

sadme sxvagan yofna, Cveni saxlebi gvicavs samyarosgan.<br />

Sesavalis bolo nawilSi igi ganixilavs . . .<br />

Tu citataSi mogyavT erTze meti abzaci, nu daurTavT damatebiT<br />

striqonebs abzacebs Soris da SewieT marjvniv meore da momdevno<br />

abzacebis pirveli striqoni - ufro Rrmad, vidre danarCeni citata.<br />

man aRniSna, rom<br />

mTavrobebs, Cveulebriv, Rupavs maTi ususuroba an tirania.<br />

pirvel SemTxvevaSi Zalaufleba xelidan usxltebaT; meore<br />

SemTxvevaSi ki mas ZaliT glejen xelidan.<br />

bevrma adamianma, romelmac naxa, rogor moicva anarqiam<br />

demokratiuli qveynebi, CaTvala, rom im qveynebSi mTavroba<br />

susti da ususuri iyo. sinamdvileSi ki sakmarisia, erTxel<br />

gaCaRdes omi maT partiebs Soris, rom mTavroba kargavs<br />

sazogadoebazegavlenas. (<strong>to</strong>kvili, 248)<br />

Tu sqolioSi miuTiTebT wyaros, daurTeT SeniSvnis nomeri<br />

striqonis zeda indeqsis saxiT blokuri citirebis boloSi,<br />

1<br />

499


ogorc zemoT moyvanil pirvel magaliTSia naCvenebi (ix., aseve,<br />

16.3.2). Tu teqstSive miuTiTebT wyaros, daurTeT miTiTeba blokuri<br />

citirebis damaboloebeli punqtuaciis Semdeg, rogorc es<br />

naCvenebia meore magaliTSi. (unda aRiniSnos, rom es gansxvavdeba<br />

25.2.1-Si naCvenebi wesisgan, sadac aRwerilia ra adgilze unda<br />

mieTiTos wyaro brWyalebSi Casmuli citatis moyvanisas).<br />

poezia da drama. ori an orze meti poeturi striqonisgan Semdgari<br />

citata warmoadgineT blokuri citatis saxiT. poemis (leqsis)<br />

yoveli striqoni daiwyeT axal xazze, originalis msgavsi<br />

punqtuaciiT striqonebis boloebSi. naSromebis umetesobaSi SewieT<br />

poeturi nawarmoebis bloki marjvniv prozauli citatis msgavsad;<br />

Tu striqoni imdenad grZelia, rom ver Tavsdeba erT xazze, SewieT<br />

gadmosuli nawili danarCen citataze ufro Rrmad. disertaciaSi an<br />

sxva ufro vrcel naSromSi, romelic mravlad Seicavs citatebs<br />

poeziidan, moaTavseT yoveli citata gverdis centrSi.<br />

Seqspiris es soneti Seicavs ramdenime dauviwyar pasaJs:<br />

ra Sxami masva siyvarulma?! an ra samsala<br />

damalevina jojoxeTur cremlTan nazavi?!<br />

SiSi imedze da imedi SiSze gacvala,<br />

rom gamarjvebuls marcxi megrZno uzarmazari.<br />

Tu citatad mogyavT uCveulod ganlagebuli striqonebis<br />

mqone leqsi, gaimeoreT striqonebis dajgufebis originaluri<br />

varianti.<br />

es herbertma Zalian lamazad gadmosca Semdeg striqonebSi:<br />

da iq iyo Rvino<br />

sanam TvaliT davaSrobdi mas: iq iyo puri<br />

sanam Cems cremlSi CavZiravdi mas.<br />

nuTu is xani mxolod me davkarge?<br />

nuTu im napirs veRar mivagneb?<br />

Aarc yvavilebi, aRarc gvirgvini?sul ganviZarcve?<br />

sul gavflange?<br />

500


Tu dramatuli piesis dialogidan ori an meti striqoni mogyavT<br />

citatad, gamoyaviT is, rogorc blokuri citata, daformatebuli<br />

prozauli nawarmoebis msgavsad. miuTiTeT yoveli moqmedi piris saxeli<br />

ise, rom igi gamoirCeodes dialogisgan, magaliTad, dawereT isini<br />

mTavruliT an sxvadasxva SriftiT. daiwyeT yoveli replika axali<br />

striqonidan, xolo gadmosuli nawilebi SewieT danarCen citataze ufro<br />

Rrmad.<br />

r. roister doisteri. Tu ar moviyvane colad, gavgiJdebi.<br />

m. merigriki. ara, `suleli~ ar vici, magram `giJi~ namdvilad xar.<br />

epigrafebi. epigrafi aris citata, romelic gansazRvravs Tqveni<br />

naSromis Tematikas. sadiplomo naSromebis an disertaciis<br />

satitulo elementebSi gamoyenebuli epigrafebis Sesaxeb ixileT<br />

A.2.1-Si. epigrafi Tavis an nawilis dasawyisSi miiCnieT blokur<br />

citatad. epigrafis qvemoT miuTiTeT av<strong>to</strong>ri da saTauri, striqoni<br />

gaasworeT marjvniv da win emtire (an ori defisi; ix. 21.7.2)<br />

daurTeT. epigrafis citirebisas ar gesaWiroebaT amaze meti<br />

formalobis dacva. da<strong>to</strong>veT ori carieli striqoni wyaros<br />

striqonsa da teqstis dasawyiss Soris. ix., aseve, suraTi A.9.<br />

qalaqi ar gviambobs Tavis warsulze, magram xelisgulis xazebiviT Tan<br />

atarebs mas.<br />

-- italo kalvino, uCinari qalaqebi<br />

25.3 citatebis Secvla<br />

citirebis dros zustad unda gaimeoroTwyaros formulireba,<br />

damwerloba, mTavruli asoebis gamoyeneba da punqtuacia, maSinac,<br />

Tu isini ar misdevs winamdebare saxelmZRvanelos miTiTebebs.<br />

amasTan, citatis teqstSi CarTvisas, SegiZliaT misi gardaqmna<br />

teqstis sintaqsTan misadagebis an mis garkveul nawilebze<br />

yuradRebis gamaxvilebis mizniT.<br />

unda gaiTvaliswinoT, rom sxvadasxva disciplinas sxvadasxva<br />

st<strong>and</strong>arti aqvs winamdebare nawilSi ganxiluli sakiTxebisTvis,<br />

501


magaliTad, sawyisi mTavruli an nusxuri asoebis gardaqmnis da<br />

gamo<strong>to</strong>vebuli adgilebis nacvlad mravalwertilis dawerisTvis.<br />

disciplinaTa umetesobaSi naSromis dawerisas ixelmZRvaneleT<br />

zogadi wesebiT. literaturis Semswavlel da sxva iseT dargebSi,<br />

sadac teqstebis saguldagulo analizitardeba, ixelmZRvaneleT<br />

ufro mkacri wesebiT, romlebic garkveul TemebSia mocemulia. Tu<br />

ar xarT darwmunebuli, romel miTiTebebs misdioT, ixelmZRvaneleT<br />

adgilobrivi wesebiT an rCevisTvis mimarTeT pedagogs.<br />

25.3.1 dasaSvebi cvlilebebi<br />

orTografia. Tu originaluri wyaro Seicavs aSkara tipografiul<br />

Secdomas, SeasworeT igi komentarebis gareSe.<br />

originali: es daskvnebi sabloo ar aris, Tumca namdvilad<br />

damafiqrebelia.<br />

klei<strong>to</strong>ni aRiarebs, rom misi daskvnebi “saboloo ar aris”.<br />

magram Tu msgavsi Secdoma avlens raime mniSvnelovans wyaros<br />

Sesaxeb an asabuTebs Tqvens arguments, da<strong>to</strong>veT igi ucvlelad<br />

Tqvens citataSi. uSualod Secdomis Semdeg daurTeT laTinuri<br />

sityva sic (“asea”), daxrili SriftiT, Casmuli kvadratul<br />

frCxilebSi, raTa aRniSnoT, rom es av<strong>to</strong>ris mier daSvebuli<br />

Secdomaa. cud manerad iTvleba Secdomebze miTiTeba wyaros<br />

uxerxul mdgomareobaSi Casayeneblad.<br />

originali: saSualo amerikelma ar icis wera da ar SeuZlia mZimeis [sic]<br />

sworad gamoyeneba.<br />

rasels Tavisi argumentis magaliTad mohyavs is, rom saSualo amerikels<br />

`ar SeuZlia mZimeis [sic]sworad gamoyeneba~.<br />

Tu citata mogyavT Zveli an arast<strong>and</strong>artuli orTografiis mqone<br />

dialeqtze dawerili wyarodan, SeinarCuneT originaluri<br />

marTlwera da nu ixmarT sic-s. Tu, sicxadis mizniT, Tanamedrove<br />

502


marTlwerasa da punqtuacias gamoiyenebT citataSi, SeniSvnaSi an<br />

SesavalSi, acnobeT Tqvens mkiTxvelebs amis Sesaxeb.<br />

mTavruli asoebis gamoyeneba da punqtuacia. disciplinebis<br />

umravlesobaSi SegiZliaT, SecvaloT citirebuli nawyvetis sawyisi<br />

aso mTavrulidan nusxuriT an nusxuridan mTavruliT cvlilebis<br />

Sesaxeb aRniSvnis gakeTebis gareSe. Tu CaaqsovT citatas Tqveni<br />

teqstis sintaqsSi, daiwyeT igi nusxuriT.sxva SemTxvevaSi daiwyeT<br />

citata mTavruliT, Tu igi iwyeba sruli winadadebiT, xolo<br />

nusxuriT _ Tu ar iwyeba sruli winadadebiT. msgavsi cvlilebebi<br />

SegiZliaT, aseve, gaataroT mravalwertilis gamoyenebisas; ixileT<br />

25.3.2.<br />

originali: am faq<strong>to</strong>rebis Sedegad cvlilebas meqsikeli xalxisTvis<br />

sargebeli unda moetana.<br />

fern<strong>and</strong>esis TqmiT, `cvlilebas meqsikeli xalxisTvis sargebeli unda<br />

moetana.”<br />

fern<strong>and</strong>esi acxadebs, rom `cvlilebas meqsikeli xalxisTvis sargebeli<br />

unda moetana.”<br />

fern<strong>and</strong>esi aRniSnavs, rom `am faq<strong>to</strong>rebis Sedegad cvlilebas meqsikeli<br />

xalxisTvis sargebeli unda moetana.~<br />

“cvlilebas~, aRniSnavs fern<strong>and</strong>esi, `meqsikeli xalxisTvis sargebeli<br />

unda moetana.”<br />

imisda mixedviT, Tu rogor daamuSavebT citatas teqstSi,<br />

SegiZliaT, aseve, gamo<strong>to</strong>voT damaboloebeli wertili an SecvaloT<br />

is mZimiT.<br />

fern<strong>and</strong>esi aRniSnavs, rom cvlilebas `meqsikeli xalxisTvis sargebeli<br />

unda moetana~ mis mier ganxiluli faq<strong>to</strong>rebis Sedegad.<br />

`cvlilebas meqsikeli xalxisTvis sargebeli unda moetana~, amtkicebs<br />

fern<strong>and</strong>esi.<br />

literaturis Semswavlel da sxva iseT dargebSi, sadac teqstebis<br />

siRrmiseuli analizi tardeba, mTavruli asos nebismieri cvlileba<br />

aRniSneT Secvlili asos kvadratul frCxilebSiCasmiT.<br />

503


fern<strong>and</strong>esis mtkicebiT, `cvlilebas meqsikeli xalxisTvis sargebeli unda<br />

moetana.~<br />

fern<strong>and</strong>esi yuradRebas amaxvilebs imaze, rom `am faq<strong>to</strong>rebis Sedegad<br />

cvlilebas meqsikeli xalxisTvis sargebeli unda moetana.~<br />

nebismier disciplinaSi, Tu ormag brWyalebSi CasvamTnawyvets,<br />

romelic ukve Seicavs maT, sicxadis mizniT SecvaleT Sida<br />

brWyalebi erTmagi brWyalebiT (ix. 25.2.1). Tu originaluri nawyveti<br />

bolovdeba wertil-mZimiT an orwertiliT, SecvaleT igi wertiliT<br />

an mZimiT, raTa miusadagoT Tqveni winadadebis struqturas (ix.<br />

21.11.2).<br />

daxrili Srifti. sityvebi, romlebic originalSi daxrili<br />

SriftiTar weria, SegiZliaT, daweroT daxrili SriftiT, magram<br />

citataSi an mis miTiTebaSi unda aRniSnoT cvlileba sityvebiT<br />

(daxrili Srifti Cemia)an (gamoyofilia). citataSi daurTeT<br />

kvadratul frCxilebSi Casmuli aRniSvna uSualod daxrili<br />

SriftiT dawerili sityvebis Semdeg. miTiTebaSi daurTeT aRniSvna<br />

gverdis nomris Semdeg; mas win unda uswrebdes wertil-mZime (ix.,<br />

aseve, 16.3.5). Tu daxrili SriftiT dawerT or an met adgils<br />

citataSi, ixmareT SeniSvna da ara frCxilebSi Casmuli komentari.<br />

ix., aseve, 22.2.2.<br />

Sulcis mixedviT, `2010 wlis bolosTvis yoveli demokratia<br />

[gamoyofilia] birTvuli terorizmis safrTxis winaSe aRmoCndeba.~ 1<br />

brauni aRniSnavs mxolod, rom <strong>to</strong>mebi ganadgureba “sul raRac aT welze<br />

mokle droSi~ [271; daxrili Srifti Cemia].<br />

CanarTebi. Tu TqvenTvis aucilebelia citataSi erTi an meti<br />

sityvis Casma ganmartebis an Sesworebis mizniT, CasviT CanarTi<br />

kvadratul frCxilebSi. Tu aRmoCnda, rom bevri amgvari CanarTi<br />

gamogdiT, umjobesia, xelaxla CamoayaliboT winadadeba an ufro<br />

mcire zomis citatebi CarToT teqstSi.<br />

rogorc igi aRniSnavs, `es udidesi mxatvrebi [pikaso, braki, matisi]<br />

akademiuri swavlebis winaaRmdeg ajanydnen.~<br />

504


igi aRniSnavs, rom pikaso, braki da matisi `ajanydnen akademiuri<br />

swavlebis winaaRmdeg.~<br />

SeniSvnebi. Tu citatad mogyavT nawyveti, romelic Seicavs<br />

SeniSvnis striqonis zeda indeqss, magram Tqven sakuTriv SeniSvnas<br />

ar rTavT teqstSi, SegiZliaT, gamo<strong>to</strong>voT SeniSvnis nomeri.<br />

25.3.2 gamo<strong>to</strong>vebuli adgilebi<br />

Tu citatidan gamo<strong>to</strong>vebT sityvebs, frazebs, winadadebs an<br />

abzacebs imis gamo, rom isini ar exeba Tqvens Temas, nu SecvliT an<br />

arasworad nu warmoadgenT originaluri citatis azrs. Tqven<br />

valdebuli xarT ara mxolod da<strong>to</strong>voT is sityvebi, romlebsac<br />

SeuZlia citatis mTliani azris Secvla (rogoricaa ara, arasodes,<br />

yovelTvis), aramed da<strong>to</strong>voT mniSvnelovani maxasiaTeblebi. qvemoT<br />

moyvanil citataSi arasworad aris gadmocemuli av<strong>to</strong>ris azri. (ix.,<br />

aseve, 4.2.3.)<br />

originali: rogorc ki moixsneboda mimdinare problemebi, cvlileba<br />

aucileblad moit<strong>and</strong>a sargebels.<br />

iangis mtkicebiT, `cvlileba aucileblad moit<strong>and</strong>a sargebels~.<br />

gamo<strong>to</strong>vebuli sityvis, frazis an winadadebis aRniSvnis<br />

mizniT, ixmareT mravalwertili – sami wertili maT<br />

SorisintervalebiT. (bevr teqstur procesors aqvs specialuri<br />

niSani, romelic mravalwertils aRniSnavs).vinaidan wertilebi<br />

cvlis gamo<strong>to</strong>vebul sityvebs, isini yovelTvis rCeba brWyalebis an<br />

kvadratuli frCxilebis SigniT. da<strong>to</strong>veT intervali bolo<br />

citirebuli sityvis an sasveni niSnis da mravalwertilis pirvel<br />

wertils Soris da kidev erTi intervali bolo wertilis Semdeg<br />

sityvis an sasveni niSnis win.<br />

Cven vibrZviT simarTlisTvis; . . . TavisuflebisTvis . . .; da . . .<br />

gadarCenisTvis~.<br />

is, Tu rogor iyenebT Tqven mravalwertils garkveul situaciebSi,<br />

damokidebulia Tqvens disciplinaze. disciplinaTa<br />

umravlesobisTvis ixelmZRvaneleT zogadi meTodiT; literaturis<br />

505


Semswavleli da sxva im dargebisTvis, sadac tardeba teqstebis<br />

saguldagulo analizi, ixelmZRvaneleT teqstebis Seswavlis<br />

meTodiT (ixileT qvemoT). Tu ar xarT darwmunebuli, romeli<br />

meTodiT unda ixelmZRvaneloT, gaecaniT Tqvens adgilobriv wesebs<br />

an SeekiTxeT Tqvens pedagogs. 25.3.1-Si ixileT mTavrulis dasmisa<br />

da punqtuaciis Secvlis wesebi gamo<strong>to</strong>vebuli adgilebis<br />

gaTvaliswinebiT.<br />

zogadi meTodi. SegiZliaT, citata sxvadasxvanairad SeamokloT,<br />

ise, rogorc es qvemoT aris warmodgenili.<br />

originali: rodesac eri cdeba, man unda aRiaros es da bodiSi<br />

mouxados dazaralebul mxares. is unda moiqces saerTaSoriso<br />

diplomatiuri st<strong>and</strong>artebis Sesabamisad. man, aseve, unda gadadgas<br />

nabijebi situaciis Sesacvlelad.<br />

Tu gamo<strong>to</strong>vebT sityvebs winadadebis SigniT, dawereT<br />

mravalwertili, rogorc es qvemoT aris naCvenebi.<br />

`rodesac eri cdeba, man . . . bodiSi unda mouxados dazaralebul mxares.”<br />

Tu gamo<strong>to</strong>veT masala winadadebebs Soris da Tu<br />

gamo<strong>to</strong>vebuli adgilis winmswrebi masala gramatikulad<br />

srulyofili winadadebaa, dawereT damaboloebeli sasveni niSani<br />

uSualod am winadadebis Semdeg. da<strong>to</strong>veT intervali am sasveni<br />

niSnis da mravalwertilis pirvel wertils Soris. daicaviT es<br />

wesi im SemTxvevaSic, Tu gamo<strong>to</strong>veT winmswrebi winadadebis<br />

dasasruli da Tuki is, rac darCa, gramatikulad srulyofilia<br />

(rogorc aris naCvenebi qvemoT meore magaliTSi).<br />

`rodesac eri cdeba, man unda aRiaros es da bodiSi mouxados<br />

dazaralebul mxares. . . . man, aseve, unda gadadgas nabijebi situaciis<br />

Sesacvlelad.”<br />

`rodesac eri cdeba, man unda aRiaros es. . . . man, aseve, unda gadadgas<br />

nabijebi situaciis Sesacvlelad.”<br />

Tu <strong>to</strong>vebT masalas winadadebebs Soris ise, rom<br />

gamo<strong>to</strong>vebuli adgilis winmswrebi da momdevno masala<br />

506


gaerTianebisas qmnis gramatikulad srulyofil winadadebas, nu<br />

dawerT damaboloebel sasven niSans mravalwertilis win. amasTan,<br />

av<strong>to</strong>ris azris arasworad gadmocemis Tavidan asacileblad, am<br />

dros, zogadad, umjobesia, gamoviyenoT Semoklebis erT-erTi zemoT<br />

naCvenebi varianti an cal-calke ori citata.<br />

`rodesac eri cdeba, man unda aRiaros es da . . . gadadgas nabijebi<br />

situaciis Sesacvlelad.”<br />

iqidan gamomdinare, Tu sad aris sityvebi gamo<strong>to</strong>vebuli, igive<br />

principebi vrceldeba sxva tipis sasven niSnebze, romlebic win<br />

uswrebs an mosdevs mravalwertils, zog situaciaSi, rogoricaa<br />

qvemoT moyvanili meore magaliTi, gamoiyeneT citatis moyvanis<br />

gansxvavebuli wesi.<br />

`rogor cioda? . . . veravin SeZlebda aseT amindSi muSaobas.~<br />

`vaWris saqonelSi iyo qsovilebi da mravali sxva ram . . . , yvelaferi,<br />

rasac qalaqis qalba<strong>to</strong>nebi SeiZendnen~.<br />

an<br />

vaWris saqonelSi iyo qalaqis qalba<strong>to</strong>nebisTvis gankuTvnili `qsovilebi<br />

da bevri sxva ram~.<br />

vinaidan mraval konteqstSi naTlad Cans, rodis Semoklda citata,<br />

arsebobs situaciebi, roca aucilebeli ar aris mravalwertilis<br />

gamoyeneba:<br />

• citirebuli frazis, arasruli winadadebis an originalis sxva<br />

iseTi fragmentis win an Semdgom, romelic calsaxad ar aris<br />

srulyofili winadadeba. magram, Tu raimes gamo<strong>to</strong>vebT<br />

fragmentis SigniT, ixmareT mravalwertili Sesaferis adgilas:<br />

smiTi werda, rom prezidentze `didi STabeWdileba moaxdina~<br />

moxsenebam, romelic xazs usvamda `yvela msxvili qveynis . . .<br />

ekonomikuri resursebis gamoyenebas.”<br />

• citatis dasawyisSi, maSinac, roca gamo<strong>to</strong>vebulia originaluri<br />

winadadebis sawyisi nawili.<br />

507


• citatis bolos, maSinac, roca gamo<strong>to</strong>vebulia originaluri<br />

winadadebis bolo nawili.<br />

teqstis Seswavlis meTodi. teqstis Seswavlis meTodi zogad<br />

meTodze ufro mkacrad misdevs mravalwertilis gamoyenebas, raTa<br />

aRniSnos citirebuli winadadebebis dasawyisSi an bolos<br />

gamo<strong>to</strong>vebuli masala. Tu am meTods iyenebT, ixelmZRvaneleT<br />

zogadi wesebiT, garda qvemoT moyvanili SemTxvevebisa.<br />

originali: rodesac eri cdeba, man unda aRiaros es da bodiSi<br />

mouxados dazaralebul mxares. is unda moiqces saerTaSoriso<br />

diplomatiuri st<strong>and</strong>artebis Sesabamisad. man, aseve, unda gadadgas<br />

nabijebi situaciis Sesacvlelad.<br />

• Tu <strong>to</strong>vebT masalas winadadebebs Soris, magram srulad<br />

mogyavT gamo<strong>to</strong>vebuli adgilis winmswrebi winadadeba,<br />

dawereT damaboloebeli sasveni niSani uSualod am<br />

winadadebis Semdeg. da<strong>to</strong>veT intervali am sasveni niSnis da<br />

mravalwertilis pirvel wertils Soris, rasac iTvaliswinebs<br />

zogadi meTodi, romelic naCvenebia qvemoT moyvanil pirvel<br />

magaliTSi. amasTan, Tu gamo<strong>to</strong>vebulia winmswrebi winadadebis<br />

bolo nawili (maSinac, rodesac darCenili winadadeba<br />

gramatikulad srulyofilia), dasviT intervali sasveni<br />

niSnis nacvlad uSualod winadadebis Semdeg. intervalis<br />

Semdeg CasviT mravalwertilis oTxi wertili gamo<strong>to</strong>vebuli<br />

adgilis aRsaniSnavad (rogorc naCvenebia meore magaliTSi<br />

qvemoT).<br />

`rodesac eri cdeba, man unda aRiaros es da bodiSi mouxados<br />

dazaralebul mxares. . . . man, aseve, unda gadadgas nabijebi situaciis<br />

Sesacvlelad.”<br />

magram<br />

`rodesac eri cdeba, man unda aRiaros es. . . . man, aseve, unda gadadgas<br />

nabijebi situaciis Sesacvlelad.”<br />

• Tu citatas iwyebT winadadebiT, romelic, miuxedavad<br />

winadadebis dasawyisSi gamo<strong>to</strong>vebuli adgilisa, gramatikulad<br />

srulyofilia, aRniSneT gamo<strong>to</strong>veba mravalwertilis meSveobiT.<br />

Tu pirveli sityva citataSi, originalisgan gansxvavebiT,<br />

508


dawerilia mTavruliT, CasviT Secvlili aso kvadratul<br />

frCxilebSi (ix. 25.3.1).<br />

. . . man es unda aRiaros es da bodiSi mouxados dazaralebul mxares.”<br />

• Tu asrulebT citatas winadadebiT, romelic, miuxedavad<br />

winadadebis boloSi gamo<strong>to</strong>vebuli adgilisa, gramatikulad<br />

srulyofilia, aRniSneT gamo<strong>to</strong>veba oTxwertiliT, iseve,<br />

rogorc miuTiTebdiT winadadebebs Soris gamo<strong>to</strong>vebul<br />

daboloebas.<br />

,,roca eri cdeba, man unda aRiaros es . .”<br />

gansakuTrebuli tipis gamo<strong>to</strong>vebuli adgilebi. Semdegi wesebi<br />

vrceldeba gamo<strong>to</strong>vebuli adgilebis miTiTebis orive meTodze:<br />

zogadze da teqstis Seswavlis meTodze.<br />

Tu blokuri citatis SegniT<strong>to</strong>vebT mTlian abzacs an mets,<br />

miuTiTeT gamo<strong>to</strong>veba wertiliT da mravalwertilis sami wertiliT<br />

abzacis bolos, gamo<strong>to</strong>vebuli adgilis win. Tu citata Seicavs<br />

kidev erT abzacs gamo<strong>to</strong>vebuli adgilis Semdeg, SewieT axali<br />

abzacis pirveli striqoni. Tu citata iwyeba abzacis Suidan,<br />

daiwyeT is mravalwertilis sami wertiliT striqonis Sewevis<br />

Semdeg.<br />

mer<strong>to</strong>ni wers:<br />

es-esaa Cndeboda axalTaxali sindisi, rogorc sulis realuri,<br />

moqmedi funqcia. sul male yoveli Cemi moqmedeba ufro Segnebuli<br />

gaxdeboda. . . .<br />

. . . vinaidan aravis SeuZlia an SeeZlo mxolod TavisiT da<br />

TavisTvis cxovreba, sxva aTasobiT adamianis beds es aucileblad<br />

unda Sexeboda.<br />

aCveneT blokur citataSi moqceuli leqsis erTi mTliani an<br />

meti gamo<strong>to</strong>vebuli striqoni mravalwertilebis xaziT, romlis<br />

sigrZe zeda striqonis sigrZis <strong>to</strong>li iqneba.<br />

mTavar pasaJSi weria:<br />

509


nuRar itirebT, kaeSniT savse mwyemsebo, nuRar itirebT,<br />

radgan, licidas, Seni wuxili araa mkvdari,<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

maTTvis, vinc Sedis im xifaTiT savse mdinareSi.<br />

510


26. cxrilebi da suraTebi<br />

26.1 zogadi wesebi<br />

26.1.1 adgilmdebareoba teqstSi<br />

26.1.2 zoma<br />

26.1.3 wyaroebis aRmniSvneli striqonebi<br />

26.2 cxrilebi<br />

26.2.1 cxrilebis struqtura<br />

26.2.2 cxrilebis nomrebi da saTaurebi<br />

26.2.3 svetebis wesebi<br />

26.2.4 svetebis saTaurebi<br />

26.2.5 gverduli svetebi<br />

26.2.6 cxrilis centraluri nawili<br />

26.2.7 gverdoblivi SeniSvnebi<br />

26.3 suraTebi<br />

26.3.1 diagramebi, sqemebi<br />

26.3.2 suraTebis nomrebi da warwerebi<br />

mraval samecniero kvleviT naSromSi monacemebis warsadgenad<br />

gamoiyeneba cxrilebi da suraTebi. Cxrilebi aris svetebisgan da<br />

rigebisgan Semdgari cxaurebi, romlebSic warmodgenilia<br />

ricxobrivi an sityvieri monacemebi kategoriebis mixedviT.<br />

suraTebi moicavs grafikebs, diagramebs, sqemebs, fo<strong>to</strong>suraTebs,<br />

rukebs, musikaluri nawarmoebebis nawyvetebs, naxazebs da sxva<br />

gamosaxulebebs. yvela am tipis arateqstur masalas erToblivad<br />

moixsenieben, rogorc naxats (termini, romelic drodadro<br />

gamoiyenebda suraTis nacvlad) an grafikuli gamosaxulebebi<br />

(diagramebi, grafikebi, suraTebi da simboloebi).<br />

rodesac gaqvT monacemebi, romlebic SeiZleba, gadmoices<br />

cxrilis an suraTis saxiT, Tqveni pirveli amocanaa, am<br />

511


formatebidan yvelaze efeqtiani airCioT; zogi tipis monacemebi<br />

SeiZleba, ukeT warmoadginoT cxrilSi, zogi _ sqemaSi, zogi ki _<br />

grafikSi. Tqveni arCevani gavlenas moaxdens imaze, Tu rogori<br />

reaqcia eqneba mkiTxvels Tqvens monacemebze. es aris ri<strong>to</strong>rikuli<br />

sakiTxebi, romlebic ganixileba me-8 TavSi. winamdebare Tavi<br />

yuradRebas amaxvilebs imaze, Tu rogor unda aagoT SerCeuli<br />

konkretuli forma, am SemTxvevaSi, cxrilebi da ori tipis suraTi:<br />

sqemebi (diagramebi) da grafikebi.<br />

dResdReobiT cxrilebis, sqemebis (diagramebis) da grafikebis<br />

umravlesoba kompiuteruli programebis meSveobiT iqmneba. Tumca,<br />

programa ver SegirCevT yvelaze efeqtur formats an cxrilebisa<br />

da suraTebis swor stils; programa, aseve, ver uzrunvelyofs<br />

logikur an formalur Tanmimdevrulobas. mzad unda iyoT, rom<br />

cxrilebis, sqemebis (diagramebis) da grafikebis Seqmnamde<br />

mogixdebaT zogi st<strong>and</strong>artuli parametris Secvla, xolo Seqmnis<br />

Semdeg _ Sesabamisad daxvewa. informacias Tqvens naSromSi<br />

cxrilebisa da yvela tipis suraTebis Casmis Sesaxeb,<br />

gansakuTrebiT, Tu isini ar aris Seqmnili Tqvens teqstur<br />

procesorSi, ixilavT danarTis A.3.1-Si.<br />

Tu muSaobT sadiplomo Temaze an disertaciaze, romelic<br />

Seicavs cxrilebsa da suraTebs, Tqvens fakultets (kaTedras,<br />

ganyofilebas) an universitets SeiZleba, hqondes specifikuri<br />

moTxovnebi maT formatTan dakavSirebiT. es moTxovnebi, rogorc<br />

wesi, SegiZliaT, moiZioT sadiplomo naSromebisa da disertaciebis<br />

ofisSi. Tu muSaobT sakurso naSromze, Tqvenma pedagogma SesaZloa,<br />

aseve, mogTxovoT cxrilebisa da suraTebis momzadeba garkveuli<br />

wesebis dacviT. gaerkvieT am moTxovnebSi, vidre moamzadebT Tqvens<br />

naSroms. isini winamdebare TavSi SemoTavazebul saxelmZRvanelo<br />

miTiTebebze upiratesia. saxelmZRvaneloebis xvadasxva<br />

disciplinebSi arsebuli wesebis Sesaxeb ixileT bibliografiaSi.<br />

512


26.1 zogadi wesebi<br />

naSromebSi cxrilebisa da suraTebis warmodgenis ramdenime zogadi<br />

wesi arsebobs.<br />

26.1.1 adgilmdebareoba teqstSi<br />

cxrili an suraTi rac SeiZleba axlos unda iyos im abzacTan,<br />

romelSic pirvelad moixseniebT mas. Tu cxrili an suraTi ver<br />

Tavsdeba darCenil gverdze da arc srul gverds ikavebs,<br />

daamTavreT teqsti gverdis dasrulebamde da moaTavseT cxrili an<br />

suraTi meore gverdis dasawyisSi. (ixileT A.3.1-Si informacia<br />

naSromSi cxrilebisa da suraTebis Casmis Sesaxeb, aseve, A.12-Si da<br />

A.13-Si ixileT cxrilebisa da suraTebis gverdze ganTavsebis<br />

magaliTebi).<br />

SegiZliaT, mcire zomis cxrilebi an suraTebi erT gverdze<br />

jgufebad daawyoT, oRond isini calsaxad unda gamoirCeodes<br />

erTmaneTisgan. jgufebad dawyobili cxrilebi zogadad inarCunebs<br />

saTaurebs (ix. 26.2.2). Tu jgufebad dawyobili suraTebi axlo<br />

kavSirSia erTmaneTTan, daurTeT erTi nomeri da saerTo warwera;<br />

winaaRmdeg SemTxvevaSi, gamoiyeneT cal-calke nomrebi da warwerebi<br />

(ix. 26.3.2).<br />

Tu cxrili an suraTi teqstTan naklebad aris dakavSirebuli<br />

an zedmetad didia masSi Casasmelad, moaTavseT danarTSi an Tqveni<br />

naSromis sacnobaro ganyofilebis nawilSi saTauriT naxatebi<br />

(ix.A.2.3).<br />

26.1.2 zoma<br />

sadac SesaZlebelia, daaformateT cxrilebi da suraTebi ise, rom<br />

isini moTavsdes horizontaluri an vertikaluri sworebis mqone<br />

erT gverdze. Tu ver Tavsdeba, ecadeT, SeamokloT svetebis grZeli<br />

saTaurebi an SeamokloT ganmeorebiTi terminebi.<br />

Tu ver axerxebT cxrilis an suraTis moTavsebas erT<br />

gverdze, ramdenime gamosavali gaqvT.<br />

513


• horizontaluri sworeba. Tu cxrili an suraTi Zalian farToa<br />

gverdisTvis, SeabruneT igi oTxmocdaaTi gradusiT ise, rom<br />

marcxena mxare moxvdes gverdis ZirSi; aRniSnul sworebas ewodeba<br />

vertikaluri. nu moaTavsebT raime teqsts horizontaluri cxrilis<br />

an suraTis Semcvel gverdze. dabeWdeT cxrilis saTauri an<br />

suraTis warwera horizontaluri an vertikaluri sworebiT.<br />

ixileT magaliTisTvis suraTi A.13.<br />

• gverdigverd. Tu cxrili gverdze grZelia, siganiT ki _ gverdis<br />

naxevarze naklebi, gayaviT is orad da erTsa da imave gverdze<br />

gverdigverd moaTavseT orive nawili. orive nawils daurTeT<br />

svetebis saTaurebi.<br />

• gverdebze ganawileba. Tu cxrili an suraTi imdenad grZelia, rom<br />

ver Tavsdeba erT vertikalur gverdze an imdenad farToa, rom ver<br />

Tavsdeba horizontalur gverdze, gadaanawileT igi or (an orze<br />

met) gverdze. yovel gverdze gaimeoreT gverduli svetisa da yvela<br />

sxva svetis saTaurebi (ix. 26.2). miuwereT cxrilis nomerssityva<br />

,,gagrZeleba” yoveli gverdis zeda marcxena mxares, pirveli<br />

gverdis Semdeg, marcxniv sworebiT da daxrili asoebiT (cxrili 2<br />

gagrZeleba). yvela gverdze, garda bolosi, gamo<strong>to</strong>veT qveda xazi.<br />

• zomis Semcireba. Tu suraTi warmoadgens fo<strong>to</strong>s an sxva<br />

gamosaxulebas, SegiZliaT, SeamciroT misi zoma. gaecaniT Tqvens<br />

adgilobriv wesebs fo<strong>to</strong>suraTis rezoluciisa da sxva Sesabamisi<br />

maxasiaTeblebis Sesaxeb informaciis mosapoveblad.<br />

• cxrilebis da suraTebis cal-calke warmodgena. Tu zemoT<br />

moyvanili wesebidan arc erTi ar Seesabameba Tqvens SemTxvevas,<br />

monacemebi SegiZliaT, gayoT da warmoadginoT ori an meti calke<br />

mocemuli cxrilis an suraTis saxiT.<br />

• danarTi. Tu cxrili an suraTi Seicavs masalas, romlis<br />

warmodgena SeuZlebelia nabeWdi formiT, magaliTad, didi<br />

moculobis monacemTa nakrebi an multimediuri faili, daurTeT<br />

igi danarTis saxiT, rogorc naCvenebia A.2.3-Si.<br />

26.1.3 wyaros aRmniSvneli striqonebi<br />

aucilebelia, miuTiToT yvela im monacemis wyaro, romelic Tavad<br />

ar mogipovebiaT da cxrilebsa da suraTebSi gaqvT gamoyenebuli.<br />

514


ase unda moiqceT im SemTxvevaSic, Tu monacemebs axali formiT<br />

warmoadgenT – magaliTad, agebT grafiks Tavdapirvelad cxrilis<br />

saxiT gamoqveynebul monacemebze dayrdnobiT, amatebT cxrilSi<br />

axal monacemebs sxva wyarodan an metaanalizis gziT aerTianebT<br />

sxvadasxva wyarodan mopovebul monacemebs.<br />

miiCnieT wyaros aRmniSvneli striqonebi cxrilis sqoliod<br />

(ix. 26.2.7) an suraTis warweris nawilad (ix. 26.3.2). daiwyeT wyaros<br />

aRmniSvneli striqoni sityviT wyaro(ebi). Tu striqoni ikavebs orze<br />

met xazs, gadasuli sityvebi unda gaswordes marcxniv da<br />

daibeWdos striqonebs SoriserTi intervaliT. dasviT wertili<br />

striqonis bolos.<br />

Tu miTiTebebisas xelmZRvanelobT sqolioSi miTiTebis stiliT,<br />

miuTiTeT sruli informacia wyaros Sesaxeb (ix. me-16 Tavi), aseve,<br />

miuTiTeT originaluri cxrilis an suraTis nomeri an im gverdis<br />

nomeri, saidanac aiReT monacemebi. Tu ar miuTiTebT am wyaros<br />

naSromis sxva adgilebSic, saWiro ar aris misi CarTva Tqvens<br />

bibliografiaSi.<br />

wyaro: monacemebi aRebulia gamocemidan devid hale, kulturis<br />

gageba: xelovneba da klasi amerikul ojaxbSi (Cikago: Cikagos<br />

universitetis gamomcemloba, 1993), cxrili 2.)<br />

wyaro: monacemebi aRebulia gamocemebidan riCard g. adamsi umc.,<br />

`fuladi gzavnilobebi, investireba da soflis kapitalis<br />

akumulireba pakistanSi~, ekonomikuri ganviTareba da kulturuli<br />

cvlileba 47, # 1 (1998); 155-73; devid beveni, pol kolieri da ien<br />

ganingi, glexebi da mTavroba: ekonomikuri analizi (oqsfordi:<br />

gamomcemloba klerdoni. 1989), 125-28.<br />

Tu iyenebT teqs<strong>to</strong>brivi miTiTebis stils, miuTiTeT wyaro<br />

teqs<strong>to</strong>briv miTiTebis msgavsad, magram frCxilebis gareSe da<br />

bibliografiaSi miuTiTeT sruli informacia wyaros Sesaxeb (ix.<br />

me-18 Tavi).<br />

515


wyaro: monacemebi aRebulia gamocemidan hale 1993, cxrili 2.<br />

wyaro: monacemebi aRebulia gamocemebidan adamsi 1998, 155-73; beveni,<br />

kolieri da ganingi 1989, 125-28.<br />

Tu monacemebi adaptirebulia originalur wyaroSi warmodgenili<br />

masalidan, wyaros aRmniSvnel striqons daurTeT fraza<br />

adaptirebulia . . . –dan, rogorc naCvenebia cxrilebSi 26.1 da 26.3.<br />

im fo<strong>to</strong>ebs, rukebs da sxva suraTebs, romlebic uSualod Tqven ar<br />

SegiqmniaT, wyaros aRmniSvneli striqonis nacvlad miuTiTeT<br />

av<strong>to</strong>ri.<br />

ruka Seadgina jerald f. failma. fo<strong>to</strong> gadaiRo jeims l. beladma<br />

Tu disertaciasgare sadisertacio arqivSi waradgenT SesaZloa,<br />

saav<strong>to</strong>ro uflebiT daculi cxrilebis an suraTebis reproduqciis<br />

gamosayeneblad oficialuri nebarTva dagWirdeT. ixileT `Cikagos<br />

stilis saxelmZRvanelos~ 2003 wlis me-15 gamocemis me-4 Tavi. Tu<br />

gWirdebaT nebarTvebTan dakavSirebuli samadlobeli striqonebis<br />

darTva, ixileT CMOS 12.40-51 (suraTebi) da 13.44 (cxrilebi).<br />

26.2 cxrilebi<br />

bevr situaciaSi SeiZleba, gerCivnoT masalebis cxrilis saxiT<br />

warmodgena. me-8 TavSi naCvenebia cxrilebis gamoyenebis<br />

kriteriumebi da, aseve, maTi Sedgenis zogadi principebi.<br />

winamdebare nawili moicavs im sakiTxebs, romlebic SeiZleba,<br />

wamoiWras cxrilebis momzadebisas. cxrilebSi 26.1-26-3 naCvenebia am<br />

nawilSi ganxiluli principebis magaliTebi.<br />

Sinaarsis sirTulidan da, Sesabamisad, struqturidan<br />

gamomdinare, cxrilebs Soris bevri gansxvavebaa, magram arsebiTad<br />

mniSvnelovania cxrilebis SigniT da maT Soris logikuri kavSiri,<br />

raTa Tqveni monacemebi mkiTxvelisTvis gasagebi iyos.<br />

gamoiyeneT arabuli cifrebi cxrilebSi moTavsebuli yvela<br />

ricxobrivi monacemisTvis, Tu ar iqneba sxva raime miTiTebaamasTan<br />

516


dakavSirebiT. adgilis dazogvis mizniT, SegiZliaT, SedarebiT<br />

ufro Tavisuflad ixmaroT abreviaturebi da simboloebi, magram<br />

gamoiyeneT isini dazogviT da Tanmimdevrulad. Tu ar arsebobs<br />

st<strong>and</strong>artuli abreviaturebi, Tavad SeqmeniT Semoklebebi da<br />

ganmarteT isini cxrilis sqolioSi (ix. 26.2.7) an, Tu aseTi bevri<br />

iqneba, Tqveni naSromis satitulo elementebis abreviaturebis<br />

CamonaTvalSi (ix.A.2.1).<br />

cxrili 26.1 for kornerSi, bos<strong>to</strong>ni, SerCeuli eklesiebi<br />

eklesia religiuri<br />

tradicia<br />

RmerTis eklesia<br />

wminda sulis<br />

eklesia<br />

fundamentalisturi<br />

evangelisturi<br />

baptisturi<br />

sulis saxli<br />

mTa nibos<br />

apos<strong>to</strong>luri<br />

daswreba eTnikuri<br />

warmomavloba<br />

100 karibis,<br />

ormocdaaTianeli<br />

Sereuli<br />

samxreTuli<br />

ormocdaaTianeli<br />

10 Savi<br />

baptisturi 70 samxreTuli<br />

Savi<br />

klasi<br />

saSualo<br />

muSa<br />

saSualo<br />

50 haituri muSa<br />

ormocdaaTianeli<br />

apos<strong>to</strong>luri 30 samxreTuli<br />

muSa/<br />

Savi<br />

saSualo<br />

wyaro: monacemebi aRebulia naSromidan: omar m. makrobertsi, didebis quCebi:<br />

eklesia da sazogadoeba qalaqis Savkaniani mosaxleobiT dasaxlebul ubanSi<br />

(Cikago: Cikagos universitetis gamomcemloba, 2003), 53.<br />

cxrili 26.2. gotfritis provinciis arCevnebis Sedegebi, 1950-60<br />

partia<br />

1950 1956 1960<br />

xmebis aRebuxmebisaRebuxmebisaRebu- % li % li % liadgiadgiadgi-<br />

517


lebi lebi lebi<br />

provinciis<br />

asamblea<br />

konserva<strong>to</strong>rebi 35.5 47 26.0 37 30.9 52<br />

socialistebi 12.4 18 27.1 44 24.8 39<br />

qristian-<br />

demokratebi<br />

sxvebi<br />

sul<br />

49.2 85 41.2 68 39.2 59<br />

a<br />

2.9 0 5.7 1 5.1 0<br />

100.0 150 100.0 150 100.0 150<br />

erovnuli<br />

asamblea<br />

konserva<strong>to</strong>rebi 32.6 4 23.8 3 28.3 3<br />

socialistebi 13.5 1 27.3 3 24.1 2<br />

qristian-<br />

demokratebi<br />

52.1 7 42.8 6 46.4 8<br />

sxvebi 1.8 0 6.1 0 1.2 0<br />

sul 100.0 12 100.0 12 100.0 13 b<br />

wyaro: monacemebi ervonidan 1950, 1956, 1960.<br />

a es adgili moipova radikalma socialistma, romelic konservatiuli koaliciis<br />

wevri gaxda.<br />

b<br />

1960 wlis gadanawilebam gotfrits moapovebina damatebiTi adgili erovnul<br />

asambleaSi.<br />

cxrili 26.3 umuSevrobis maCvenebeli samuSao asakis niu<br />

iorkelebSi, 2000<br />

umuSevrobis procenti mdedro-<br />

biTi<br />

sqesi<br />

samuSao Zalis %<br />

mamrobiTi<br />

sqesi<br />

orive<br />

sqesis<br />

warmo-<br />

madgenlebi<br />

yvela muSaki 6.1 5.4 . . .<br />

ganaTlebis mixedviT<br />

(25-64 asaki)<br />

arasruli 11.9 5.8 . . .<br />

saSualo 5.4 5.0 . . .<br />

kolejis ramdenime 4.2 4.5 . . .<br />

518


weli<br />

humanitarul<br />

mecnierebaTa<br />

2.6 2.3 . . .<br />

bakalavri BA an meti<br />

asakis mixedviT<br />

16-19 . . . . . . 19.3<br />

20-34 . . . . . . 6.5<br />

35-54 . . . . . . 4.7<br />

55-64 . . . . . . 2.9<br />

wyaro: monacemebi aRebulia naSromidanmark levitani, `es namdvilad aq<br />

moxda: siRaribis zrda niu iork sitiSi~, gamocemaSi niu iorki da los<br />

anJelesi: politika, sazogadoeba da kultura – SedarebiTi mimoxilva,<br />

gamomc. devid hale (Cikago: Cikagos universitetis gamomcemloba, 2003),<br />

cxrili 8.2.SeniSvna:.`samuSao asaki~ ganisazRvreba 16-dan 64 wlamde.<br />

aRweris monacemebSi 25 wlamde asakis ganaTlebis done mokvleuli ar<br />

yofila.<br />

26.2.1 cxrilis struqtura<br />

cxrils gaaCnia elementebi, romlebic analogiuria grafikis<br />

horizontaluri da vertikaluri RerZebisa. horizontalur RerZze<br />

ganTavsebulia svetis saTaurebi. vertikalur RerZze _ saTaurebi,<br />

romlebic Seadgens egreT wodebul gverdul svets.<br />

cxrilSi (vertikaluri) svetebisgan da (horizontaluri)<br />

striqonebisgan Semdgari cxauri erTmaneTs ufardebs<br />

damoukidebeli da damokidebuli cvladebis or rigs.<br />

damoukidebeli cvladebi, tradiciulad, Tavsdeba marcxniv,<br />

gverdul svetSi. damokidebuli cvladebi ki _ tradiciulad,<br />

svetebis saTaurebSi. Tu CarTavT cvladebis imave rigs Tqveni<br />

naSromis or an orze met cxrilSi, iyaviT Tanmimdevrulni: yovel<br />

cxrilSi cvladebi unda CasvaT erTsa da imave adgilas – rogorc<br />

svetebis saTaurebSi, ise gverdul svetSi.<br />

monacemebs, romlebic SeiZleba, iyos sityvebi, ricxvebi an<br />

orive (ix. cxrili 26.1), weren svetebis saTaurebis qveS da<br />

gverduli svetis marjvniv arsebulujredebSi.<br />

519


26.2.2 cxrilebis nomrebi da saTaurebi<br />

zogadad, yovel cxrils aqvs nomeri da saTauri. moaTavseT nomeri<br />

da saTauri marcxniv gasworebul striqonze, cxrilis zemoT.<br />

daiwyeT sityvierad cxrili, Semdeg dawereT cxrilis nomeri<br />

(arabuli cifrebiT) da dasviT wertili. erTi intervalis Semdeg ki<br />

dawereT saTauri damaboloebeli wertilis gareSe. saTaurSi<br />

mTavruli gamoiyeneT winadadebis stilSi (ix. 22.3.1). Tu saTauri<br />

ikavebs erTze met striqons, Semdegi striqonebi ibeWdeba marcxniv<br />

sworebiT, striqonebs SoriserTi intervaliT.<br />

cxrili 13. iena-dolaris fardobebi iaponur eqsportSi, 1995-2005.<br />

cxrili, romelic martivad Tavsdeba teqstSi, magaliTad,<br />

ubralo orsvetiani CamonaTvali, ar saWiroebs numeracias an<br />

saTaurs.<br />

Cikagos mosaxleoba geometriuli progresiiT gaizarda misi<br />

arsebobis pirvel saukuneSi:<br />

1840 4,470<br />

1870 298,977<br />

1900 1,698,575<br />

1930 3,376,438<br />

cxrilis nomrebi. danomreT cxrilebi calke da suraTebi calke,<br />

im TanmimdevrobiT, ra TanmimdevrobiTac moixseniebT maT teqstSi.<br />

Tu gaqvT sul ramdenime cxrili, danomreT isini Tanmimdevrulad<br />

mTel naSromSi, Tavebis CaTvliT. Tu Tqvens naSromSi bevri cxrili<br />

da Tavia, gamoiyeneT ormagi numeracia; anu, dabeWdeT Tavis nomeri,<br />

Semdeg wertili, Semdeg cxrilis nomeri, rogorc naCvenebia<br />

cxrilSi 12.4.<br />

rodesac teqstSi moixseniebT cxrils, miuTiTeT cxrilis<br />

nomeri (`me-3 cxrilSi~) nacvlad misi adgilmdebareobisa (`qvemoT~),<br />

vinaidan SeiZleba, mogixdeT cxrilis gadaadgileba naSromis<br />

redaqtirebis an daformatebis procesSi.<br />

520


cxrilis saTaurebi. cxrilebis saTaurebi unda iyos mokle, Tumca,<br />

sakmaod mravlismetyveli, raTa mianiSnos maTi monacemebis<br />

specifikur xasiaTze da ganasxvaos cxrilebi erTmaneTisgan.<br />

Sesaferisi saTaurebis daweris wesebi ixileT 8.3.1-Si.cxrilebis<br />

saTaurebi SeiZleba, warmoadginoT ufro mcire zomis SriftiT,<br />

vidre danarCeni teqsti; gaecaniT Tqvens adgilobriv<br />

saxelmZRvanelo miTiTebebs.<br />

16.2.3 svetebis xazebi<br />

xazebi gamoyofs sxvadasxva tipis monacemebs da teqsts. Metismetad<br />

bevri xazi damabnevelia, ami<strong>to</strong>m gamoiyeneT isini ekonomiurad da<br />

Tanmimdevrulad (ix., aseve, 8.3.2).<br />

• gaavleT msxvili horizontaluri xazebi, raTa gamoyoT saTauri<br />

svetebis saTaurebisgan (ix. 26.2.4), svetebis saTaurebi _ cxrilis<br />

ZiriTadi nawilisgan, xolo ZiriTadi nawili _ sqolioebisgan.<br />

Jamebis striqonis zemoT xazis gavleba tradiciulia, Tumca, ara<br />

arsebiTi. teqstSi orsvetiani cxrilebi umjobesia, ganTavsdes<br />

xazebis gareSe, im pirobiT, rom svetebis saTaurebi gamoyofili<br />

iqneba tipografiuli wesiT.<br />

• gamoyeneT naxevrad msxvili horizontaluri xazebi, raTa<br />

uCvenoT, svetebis romeli saTaurebi da romeli svetebi<br />

eqvemdebareba specialuri tipis saTaurebs, Tu maT iyenebT (ix.<br />

26.2.4; cxrili 26.2).<br />

• svetebs Soris sakmarisi adgili da<strong>to</strong>veT, raTa ar mogixdeT<br />

Sida vertikaluri an sxva horizontaluri xazebis gamoyeneba. nu<br />

ixmarT vertikalur xazebs cxrilis CarCoSi moTavsebis mizniT.<br />

Tumca, gverdigverd ganlagebuli grZeli da viwro cxrilis<br />

SemTxvevaSi (ix. 26.1.2), gamoiyeneT vertikaluri xazi ori nawilis<br />

gamosayofad.<br />

• moerideT xazebis nacvlad Crdilebis gamoyenebas, Tu cxrili ar<br />

aris grZeli an rTuli (ix. 8.3.2). ecadeT, aseve, ar ixmaroT<br />

ferebi maSinac ki, roca Tqveni naSromi ibeWdeba ferad<br />

printerze, radgan SemdgomSi igi SeiZleba, daibeWdos an<br />

gamravldes Sav-TeTr ferebSi da Tu naSromi disertaciaa, is,<br />

SeiZleba, mikrofilmiTac gaaSuqon. nebismier am formaSi<br />

521


Crdilebi da ferebi mkafiod ar Cans. Crdilebis gamoyenebisas<br />

darwmundiT, rom teqsti kargad ikiTxeba, ar ixmaroT sxvadasxva<br />

elferi, radgan maT Soris gansxvaveba SeiZleba, ar gamoCndes.<br />

26.2.4 svetebis saTaurebi<br />

cxrilSi unda iyos minimum ori sveti, yoveli svetis TavSia<br />

saTauri, romelic asaxelebs qveda svetSi moyvanil monacemebs.<br />

• svetebis saTaurebisTvis gamoiyeneT arsebiTi saxelis Semcveli<br />

frazebi. ecadeT, rom saTauri iyos mokle (an moaTavseT<br />

ujredSi, rogorc naCvenebia 26.1 da 26.2 cxrilebSi), raTa cxrili<br />

ar gamogivideT metismetad ganieri.<br />

• svetebis saTaurebi CasviT mxolobiTSi an mravlobiTSi, qvemoT<br />

moTavsebuli monacemebidan gamomdinare. gverduli svetebis<br />

saTaurebi, Cveulebriv, mxolobiT ricxvSia (ix. 26.2.5).<br />

• dawereT svetebis saTaurebi mTavruliT winadadebis stilSi (ix.<br />

22.3.1).<br />

• gaasworeT gverduli svetebis saTaurebi marcxniv; danarCeni<br />

svetebis saTaurebi moaTavseT centrSi svetebis qvemoT, yvelaze<br />

farTo Canaweris Tavze. horizontalurad gaasworeT yvela<br />

saTauris qveda striqoni.<br />

Tu monacemebi rTulia, svetebis saTaurebTan erTad SesaZloa,<br />

dagWirdeT specialuri tipis saTaurebis darTva. aseTi saTauri<br />

SeiZleba, moicavdes monacemTa or an met svets. moaTavseT saTauri<br />

centrSi, Sesabamisi svetebis Tavze da gausviT qvemoT (da, Tu<br />

saWiroa, zemoT) naxevrad msxvili horizontaluri xazi. 26.2<br />

cxrilSi naCvenebia saTaurebi rogorc svetebis saTaurebis zemoT<br />

(“1950”), ise qvemoT.<br />

saTaurebs SeiZleba, hqondes ganmartebiTi aRniSvnebi qvedasvetSi<br />

warmodgenili monacemebis asaxsnelad an sazomierTeulis<br />

saCveneblad. CasviT aseTi aRniSvnebi frCxilebSi. aRniSvnebisTvis<br />

SegiZliaT, gamoiyenoT abreviaturebi da simboloebi (km/l, km, kg.,<br />

522


%, $da a.S.), amasTan, daicaviT Tanmimdevroba cxrilebSi da maT<br />

Soris.<br />

pasuxebi(%) peso (milioni)<br />

26.2.5 gverduli sveti<br />

cxrilis gverdul svetad wodebul marcxnidan pirvel svetSi<br />

CamoTvlilia yovel rigSi warmodgenil monacemTa kategoriebi.<br />

• yvelgan, sadac SesaZlebelia, gverdul svets daurTeT svetis<br />

saTauri, maSinac, roca saTauri saerTo terminia (`tipuri<br />

maxasiaTebeli~ an `cvladi~). gamo<strong>to</strong>veT saTauri mxolod im<br />

SemTxvevaSi, Tu is,ubralod, imeorebs cxrilis saTaurs an Tu<br />

gverduli svetis kategoriebi Zalze mravalferovania erTi<br />

saTaurisTvis.<br />

• yvelgan, sadac SesaZlebelia, warmoadgineT gverduli svetis<br />

punqtebi, rogorc arsebiTi saxelebi an saxelobiTi jgufebi da<br />

Tanmimdevrulad daicaviT maTi forma: `wignebi, saJurnalo<br />

statiebi, xelnawerebi da ara `wignebi, JurnalebSi gamoqveynebuli<br />

statiebi, xelnawerebi~. yvela cxrilSi erTi da igive punqtisTvis<br />

gamoiyeneT erTi da igive sityva (magaliTad, Tu erT cxrilSi<br />

dawerT yofili ssrk, nu ixmarT meore cxrilSi frazas yofili<br />

sabWoTa kavSiri).<br />

• dawereT mTavruliT gverduli svetis yvela punqti – winadadebis<br />

stilSi (ix. 22.3.1), damaboloebeli wertilebis gareSe.<br />

• gaasworeT gverduli svetis saTauri da punqtebi marcxniv da<br />

dawereT daxrili SriftiT meore striqonze gadasuli nebismieri<br />

sityva (rogorc 26.1 cxrilzea naCvenebi).<br />

• cxrilSi mocemuli cifrebis jamis saCveneblad daurTeT, daxrili<br />

SriftiT, gverduli svetis punqti saxelwodebiT jami (ix.cxrili<br />

26.2).<br />

Tu, mTavar punqtebTan erTad, gverduli sveti aseve Secavs<br />

qvepunqtebs (ix. cxrili 26.3), gamoyaviT isini Seweuli abzaciT,<br />

teqstis tipofrafiuli moniSvniT (magaliTad, daxrili SriftiT)<br />

an orives meSveobiT. mTavruli Sriftis xmarebisas da sxva wesebis<br />

523


gamoyenebisas ixelmZRvaneleT mTavari punqtebisTvis gankuTvnili<br />

zemoT moyvanili principebiT.<br />

26.2.6 cxrilis centraluri nawili<br />

cxrilis centraluri nawili Sedgeba Tqveni monacemebis -<br />

sityvebis, ricxvebis an orives - Semcveli ujredebisgan (ix. cxrili<br />

26.1).<br />

Tu monacemebi ricxobrivia da svetSi an mTel cxrilSi<br />

warmodgenili yvela mniSvneloba mocemulia aTasebSi an<br />

milionebSi, gamo<strong>to</strong>veT marjvnidan bolo nolebi da Sesabamisi<br />

svetis saTauris aRniSvnaSi (ix. 26.2.4), cxrilis saTaurSi (26.2.2) an<br />

sqolioSi (26.2.7) miuTiTeT erTeuli. miuTiTeT carieli ujredi<br />

centrSi moqceuli intervalebiani sami wertiliT<br />

(mravalwertiliT), rogorc naCvenebia 26.3 cxrilSi.<br />

horizontaluri gasworeba. yoveli rigis monacemebi gausworeT<br />

am rigis gverduli svetis punqts.<br />

• Tu gverduli svetis punqti gadadis or an met xazze, xolo<br />

Sesabamisi monacemebi erT xazze Tavsdeba, gausworeT rigi<br />

gverduli svetis punqtis qveda striqons (ixileT rigi, dawyebuli<br />

fraziT `wminda sulis eklesia~ 26.1 cxrilSi).<br />

• Tu rogorc gverduli svetis punqti, ise monacemebi gadadis or an<br />

met xazze, gausworeT rigi gverduli svetis punqtis zeda striqons<br />

(ixileT rigi, dawyebuli fraziT `mTa nibos apos<strong>to</strong>luri~ 26.1<br />

cxrilSi).<br />

• Tu saWiroa, CasviT punqtiris xazebi, romlebic mkiTxvelis<br />

yuradRebas mimarTavs gverduli svetidan pirveli svetis<br />

monacemebisken. (punqtiris xazebis amgvari gamoyenebis magaliTi<br />

ixileT suraTze A.5.)<br />

vertikaluri sworeba. gaasworeT cifrebis sveti vertikalurad<br />

maTi faqtiuri an nagulisxmevi aTobiTiF wertilebis mixedviT,<br />

marjvnidan bolo ricxvze gasworebiT, raTa mkiTxvelebs SeeZloT<br />

svetSi warmodgenili mniSvnelobebis erTmaneTTan Sedareba. Tu<br />

524


svetSi mocemul yvela ricxobriv mniSvnelobas erTvis noli<br />

aTobiTi wertilis win, SegiZliaT gamo<strong>to</strong>voT nolebi (ix. suraTi<br />

A.13).<br />

gaasworeT dolarisa da procentis niSnebi, xarisxebi da a.S.<br />

magram Tu isini gvxvdeba svetis yvela ujredSi, amoSaleT isini<br />

ujredebidan da svetis saTaurSi miuTiTeT erTeuli aRniSvnis<br />

saxiT (ix. 26.2.4, cxrili 26.2 da suraTi A.13).<br />

Tu monacemebi Seicavs sityvebs, ganaTavseT yoveli svetis<br />

centrSi saTauris qveS. Tu nebismier punqts aqvs meore xazze<br />

gadasuli teqsti, gaasworeT yoveli sveti marcxniv (ix. cxrili<br />

26.1).<br />

26.2.7 gverdoblivi SeniSvnebi<br />

Tu cxrilSi gvxvdeba gverdoblivi SeniSvnebi, gaasworeT isini<br />

marcxniv, striqonebs Soris erTi intervaliT. da<strong>to</strong>veT carieli<br />

striqoni cxrilis qveda xazsa da pirvel SeniSvnas Soris da aseve,<br />

SeniSvnebs Soris. gverdoblivi SeniSvnebi SeiZleba, daibeWdos<br />

ufro mcire SriftiT, vidre danarCeni teqsti; CaixedeT Tqvens<br />

adgilobriv saxelmZRvanelo miTiTebebSi.<br />

cxrilebisTvis gakuTvnili SeniSvnebi SeiZleba, oTxi tipis iyos: (1)<br />

wyaros aRmniSvneli striqonebi (romlebic ganvixileT 26.1.3-Si), (2)<br />

zogadi SeniSnvebi, romlebic exeba mTel cxrils, (3) SeniSvnebi<br />

romlebic exeba cxrilis konkretul nawilebs da (4) SeniSvnebi<br />

statistikuri mniSvnelobis xarisxis Sesaxeb. Tu Tqven gaqvT erTze<br />

meti tipis SeniSvna, daawyveT isini zemoaRniSnuli TanmimdevrobiT.<br />

zogadi SeniSvnebi. zogadi SeniSvnebi exeba mTel cxrils. isini<br />

gansazRvravs abreviaturebs, ganmartavs cxrilis saTaurs,<br />

akonkretebs, rogor xdeboda monacemebis Segroveba an mopoveba,<br />

miuTiTebs mniSvnelobebis damrgvalebaze da a.S. yovelive<br />

zemoaRniSnuls erT SeniSvnaSi mouyareT Tavi. cxrilSi an mis<br />

saTaurSi nu dawerT SeniSvnis nomers (an sxva simbolos), nurc<br />

525


sakuTriv SeniSvnas miawerT nomers. ubralod, daiwyeT SeniSvna<br />

sityviT SeniSvna (daxrili SriftiT, momdevno ori wertiliT). ix,<br />

aseve, 26.3.<br />

SeniSvna: radgan yvela monacemze ar migviwvdeboda xeli, jamebs<br />

Soris Seusabamobaa.<br />

specifikuri SeniSvnebi. SeniSvnebi, romlebic Seicavs cxrilis<br />

konkretuli punqtis axsna-ganmartebebs, SeiZleba, davurToT<br />

cxrilis nebismier nawils, garda cxrilis nomris an saTaurisa.<br />

miuTiTeT aseT SeniSvnaze striqonzeda indeqsiT, gamoiyeneT<br />

nusxuri asoebi nacvlad ricxvebisa, rogorc cxrilSi, ise,<br />

sakuTriv, SeniSvnaSi. SeniSvnis ganmarteba daiwyeT ara sityviT<br />

SeniSvna, aramed striqonzeda indeqsiT, romelic igive asoa, rac<br />

cxrilSi miTiTebisas gamoiyeneT. nu dawerT wertils an<br />

orwertils striqonzeda indeqsis Semdeg.<br />

a<br />

jami ar Seicavs vaWrobis muSakebsa da muSebs.<br />

Tu cxrilSi CasvamT erTze met aseT SeniSvnas (rogorc naCvenebia<br />

cxrilSi 26.2), daicaviT Tanmimdevroba, daiwyeT cxrilis zeda<br />

marcxena nawilidan, marcxnidan marjvniv, Semdeg CamouyeviT qvemoT<br />

– rigidan rigamde. Tu SeniSvna exeba cxrilis or an orze met<br />

punqts, ixmareT igive aso yoveli punqtisTvis; Tu SeniSvna exeba<br />

svetis an rigis yvela punqts, daurTeT aso Sesabamisi svetis<br />

saTaurs an gverduli svetis punqts.<br />

SeniSvnebi statistikuri mniSvnelobis Sesaxeb. Tu daurTavT<br />

SeniSvnebs Tqveni monacemebis statistikuri mniSvnelobis Sesaxeb<br />

(romlebsac, aseve, ewodeba SeniSvnebi albaTobaze) da Tu<br />

mniSvnelobis done st<strong>and</strong>artulia, aRniSneT SeniSvnebi fifqiT<br />

rogorc cxrilSi, ise sakuTriv SeniSvnaSi. ixmareT erTi fifqi<br />

albaTobis yvelaze dabali donesTvis, ori fifqi – momdevno ufro<br />

maRali donesTvis da sami – momdevno ufro maRali donesTvis.<br />

amasTan, Tu aRniSnavT ara st<strong>and</strong>artul, aramed sxva mniSvnelobis<br />

526


xarisxebs, fifqis nacvlad ixmareT striqonzeda indeqsebi. vinaidan<br />

es sqolioebi moklea da erTi mizani aqvs, SegiZliaT, erT<br />

striqonze gaaerTianoT, intervaliT, Sualeduri punqtuaciis<br />

gareSe. asop (albaToba,wertilis gareSe) iwereba nusxuriT da<br />

daxrili SriftiT. gamo<strong>to</strong>veT nolebi aTobiTi wertilebis win.<br />

*p


Tqveni naSromis yoveli diagrama da grafiki iseTi formis unda<br />

iyos, rom saukeTesod asaxos misi monacemebi da daasabuTos masSi<br />

gamoTqmuli mtkicebebi. Tumca, mniSvnelovania SeTanxmebuloba<br />

rogorc diagramebsa da grafikebs SigniT, ise maT Soris, raTa<br />

mkiTxvelebi kargad gaerkvnen Tqvens monacemebSi. nebismieri tipis<br />

diagramisa Tu grafikis SemTxvevaSi saWiroa, mxedvelobaSi iqonioT<br />

Semdegi principebi:<br />

• erTnairi tipis elementebi – RerZebi, xazebi, wertilebi, svetebi<br />

da solebi – warmoadgineT erTnairad. gamoiyeneT gamokveTili<br />

vizualuri efeqtebi mxolod imisTvis, rom ganasxvavoT<br />

elementebi da ara imisTvis, rom SeqmnaT damatebiTi efeqti.<br />

• yvela ricxobrivi monacemisTvis ixmareT arabuli cifrebi.<br />

• yvela aRniSvna unda iyos mokle da Seesabamebodes cxrilebis<br />

kargad dasaTaurebis wesebs (ix. 8.3.1). gamoiyeneT suraTis<br />

warwera (ix. 26.3.2) monacemTa yvela im aspeqtis asaxsnelad,<br />

romlis asaxvac SeuZlebelia aRniSvnebSi. adgilis dazogvis<br />

mizniT SegiZliaT, ufro Tavisuflad gamoiyenoT abreviaturebi<br />

da simboloebi, vidre es teqstSia nebadarTuli, magram ixmareT<br />

isini zomierad da Tanmimdevrulad. st<strong>and</strong>artuli<br />

abreviaturebis ararsebobisas SeqmneT Tqveni abreviaturebi da<br />

ganmarteT isini warweraSi an, Tu abreviatura bevria, Tqveni<br />

naSromis satitulo elementebSi mocemul abreviaturebis<br />

CamonaTvalSi (ix.A.2.1).<br />

• aRniSneT diagramis an grafikis yvela is xazi, wertili an sxva<br />

elementi, romelic saWiroebs ganmartebas. Tu frazebi da<br />

calkeuli sityvebi erTad aris warmodgenili, yvela maTgani erT<br />

stilSi gaaformeT (rogorc naCvenebia suraTSi 8.3). RerZis<br />

aRniSvnis sxva zemoxsenebuli principebi vrceldeba, aseve, am<br />

tipis aRniSvnebze.<br />

• moerideT gamuqebas da ferebis gamoyenebas maSinac ki, Tu Tqveni<br />

naSromi daibeWdeba ferad printerze, radganis SeiZleba,<br />

SemdgomSi daibeWdos an gamravldes Sav-TeTr ferebSi, sadac<br />

gamuqeba da feri,SesaZloa, mkafiod ar gamoCndes. gamuqebisas<br />

528


ecadeT, ar gaamuqoT suraTis teqsti da ar ixmaroT sxvadasxva<br />

elferi, radgan maT Soris gansxvaveba SeiZleba, ar gamoCndes.<br />

26.3.2 suraTebis nomrebi da warwerebi<br />

zogadad, Tqveni naSromis yvela suraTs unda hqondes nomeri da<br />

warwera. Tu naSromSi daurTavT mxolod ramdenime suraTs da<br />

teqstSi maTze konkretulad ar miuTiTebT, gamo<strong>to</strong>veT nomrebi.<br />

warwerebi suraTebze keTdeba danarCen teqstze ufro mcire zomis<br />

SriftiT; CaixedeT Tqvens adgilobriv saxelmZRvanelo miTiTebebSi.<br />

suraTis qvemoT, striqonis dasawyisSi dawereT sityva suraTi<br />

(gasworebuli marcxniv, mTavruliT, swori SriftiT), Semdeg<br />

suraTis nomeri (arabuli cifrebiT), Semdeg wertili. intervalis<br />

Semdeg _ warwera, romelsac, Cveulebriv, mosdevs damaboloebeli<br />

wertili (magram naxeT qvemoT). Tu warwera ikavebs erTze met<br />

striqons, Semdeg striqonebze gadasuli sityvebi unda gaswordes<br />

marcxniv, striqonebs Soris erTi intervaliT.<br />

suraTi 6. kordovas didi meCeTi, me-8-10 saukuneebi.<br />

nawarmoebebis nimuSebis suraTebs daawereT nomeri da warwera<br />

zemoT.<br />

suraTebis nomrebi. suraTebi danomreT calke, cxrilebi calke, im<br />

TanmimdevrobiT, ra TanmimdevrobiTac moixseniebT maT teqstSi. Tu<br />

gaqvT mxolod ramdenime suraTi, danomreT isini Tanmimdevrulad<br />

mTel teqstSi, Tavebis CaTvliT. Tu naSromSi bevri suraTi da bevri<br />

Tavia, gamoiyeneT ormagi numeracia anu Tavis nomeri, Semdeg<br />

wertili, Semdeg suraTis nomeri, rogorc naCvenebia 12.4 suraTze.<br />

rodesac teqstSi moixseniebT suraTs, miuTiTeT suraTis<br />

nomeri (`me-3 suraTze~) nacvlad misi adgilmdebareobis miTiTebisa<br />

(`qvemoT~), vinaidan naSromis redaqtirebis an daformatebis dros<br />

SeiZleba, gadaadgiloT suraTi. teqstSi suraTebze mimaniSnebel<br />

aRniSvnebSi nu dawerT mTavruliT sityvas suraTi da nu<br />

529


SeamoklebT mas rogorc sur., garda frCxilebSi Casmuli<br />

miTiTebebisa – magaliTad, ,,(naxe sur. 10)’’.<br />

suraTebis warwerebi. suraTebis warwerebi ufro mravalferovania,<br />

vidre cxrilebis saTaurebi. zog SemTxvevaSi warwerebi SeiZleba,<br />

Sedgebodes mxolod saxelobiTi jgufisgan, (ix. 22.3.1), wertilis<br />

gareSe.<br />

suraTi 9. beTiuni meri maklaudi – Savi kabinetis lideri am<br />

periodis ganmavlobaSi<br />

ufro rTuli warwerebi iwyeba saxelobiTi jgufisgan, romelsac<br />

erTi an meti sruli winadadeba mosdevs. am warwerebs dasmuli aqvT<br />

damaboloebeli wertilebi, sawyisi arasruli winadadebis Semdegac.<br />

Tu Tqveni warwerebi Seicavs am ori tipis narevs,<br />

Tanmimdevrulobis SesanarCuneblad SegiZliaT, dasvaT<br />

damaboloebeli wertili pirveli tipis warwerebis Semdeg.<br />

suraTi 16. beni<strong>to</strong> xuaresi. meqsikis gamoCenili prezidenti, abraam<br />

linkolnis Tanamedrove da megobari, ganasaxierebs Sua saukunis<br />

mZime brZolebSi mopovebul meqsikuri liberalizmis gamarjvebas.<br />

berklis kaliforniis universitetis bankroftis biblioTekis<br />

sakuTreba.<br />

rodesac suraTs aqvs wyaros aRmniSvneli xazi, daurTeT igi<br />

warweris bolos, 26.1.3-is saxelmZRvanelo miTiTebebis Sesabamisad.<br />

suraTi 2.7. iaos veli, bolo brZolis adgili. anastasia novagis<br />

fo<strong>to</strong>.<br />

zogjer warwera erTvis iseT suraTs, romelic Seicavs<br />

ramdenime nawils. miuTiTeT warweraSi nawili terminebiT TavSi,<br />

qvemoT, zemoT, marcxnidan marjvniv an marcxnidan saaTis isris<br />

mimarTulebiT (daxrili SriftiT, raTa ganasxvaoT sakuTriv<br />

warwerisgan) an daxrili SriftiT.<br />

530


suraTi 6. zemoT, marcxniv, uiliam livings<strong>to</strong>ni; marjvniv, henri<br />

brokholst livings<strong>to</strong>ni; qvemoT, marcxniv, jon jei; marjvniv, sara<br />

livings<strong>to</strong>n jei.<br />

suraTi 15. havaiuri ankesebis oTxi tipi: a, ekliani ankesikus<br />

baknisgan; b, ankesi satyuari margalitis niJarisgan da adamianis<br />

Zvlis wveroTi.<br />

Tu suraTis warwera ver eteva imave gverdze, romelzec<br />

sakuTriv suraTia ganTavsebuli, CasviT igi teqstis uaxloes<br />

winmswreb gverdze (ix.3.1), adgilmdebareobis miTiTebiT, daxrili<br />

SriftiT suraTis nomrisa da warweris win.<br />

Semdeg gverdze.suraTi 19. col-qmari 20-diumiani feradi<br />

televizoriT. 1980-iani wlebis ekonomikurma reformebma Zlieri<br />

stimuli misca samomxmareblo interesis zrdas CineTSi.<br />

531


danarTi naSromis formati da misi Cabareba<br />

a.1 formatTan dakavSirebuli zogadi moTxovnebi<br />

a.1.1. are<br />

a.1.2. Sriftis saxeoba<br />

a.1.3. striqonebs Soris daSoreba, abzaci<br />

a.1.4. gverdebis organizeba<br />

a.1.5. saTaurebi<br />

a.2 formatTan dakavSirebuli specifikuri moTxovnebi<br />

a.2.1. wina gverdebi<br />

a.2.2. teqsti<br />

a.2.3. ukana gverdebi<br />

a.3. CabarebasTan dakavSirebuli moTxovnebi<br />

a.3.1. Tqveni failebis momzadeba<br />

a.3.2. amobeWdili versiis Cabareba<br />

a.3.3. eleqtronuli versiis Cabareba<br />

rodesac sadiplomo naSroms, disertacias an raime Temas werT,<br />

aucilebelia, daicvaT formatisa da stilis garkveuli moTxovnebi.<br />

sadiplomo naSromisa da disertaciis SemTxvevaSi am moTxovnebs Tqveni<br />

kaTedra an universitetis sadiplomo naSromebisa da disertaciebis<br />

samsaxuri adgens; sakurso Temis SemTxvevaSi, moTxovnebs Tqveni<br />

instruq<strong>to</strong>ri gansazRvravs. aseve, SesaZlebelia, Temis Cabarebisas<br />

specifikuri procedurebis dacva mogTxovon, magaliTad, amobeWdili<br />

versia unda CaabaroT Tu eleqtronuli.<br />

roca sadiplomo naSroms an disertacias amzadebT, gansakuTrebuli<br />

yuradReba miaqcieT am moTxovnebs. Tqven Segafaseben imis mixedviTac,<br />

ramdenad icavT Tqvens sferoSi dadgenil akademiur wesebs da<br />

moTxovnebs. formatTan da CabarebasTan dakavSirebuli wesebis<br />

umravlesoba gamiznulia imisaTvis, rom Tqveni naSromi Seinaxos, iqneba<br />

es akinZuli Tu eleqtronuli saxiT da momavalSi xelmisawvdomi iyos<br />

mkiTxvelisTvis.<br />

532


aq mocemuli miTiTebebi formatisa da naSromis Cabarebis Sesaxeb<br />

farTodaa miRebuli sadiplomo naSromebisa da disertaciebis<br />

momzadebisas. Tumca, universitetebis umravlesobas sakuTari moTxovnebi<br />

aqvs, romlebic, rogorc wesi, xelmisawvdomia sadiplomo naSromebisa da<br />

disertaciebis samsaxurSi. sanam Tqvens sadiplomo naSroms an<br />

disertacias CaabarebT, gadaxedeT Tqveni kaTedris specifikur<br />

moTxovnebs. es moTxovnebi aq mocemul miTiTebebze upiratesia.<br />

zogadad, sakurso naSromTan dakavSirebuli moTxovnebi naklebad mkacri<br />

da mravlismomcvelia, vidre sadiplomo naSromTan da disertaciasTan<br />

dakavSirebuli moTxovnebi. sakurso Temebi, rogorc wesi, nakleb<br />

elementebs moicavs da vinaidan maT arc kinZaven da arc eleqtronulad<br />

inaxaven, Cabarebis gansakuTrebuli moTxovnebi ar arsebobs. Tumca, aseT<br />

SemTxvevaSic, unda daicvaT Tqvens sferoSi dawesebuli wesebi Temis<br />

daformatebisas, radgan isini mkiTxvels exmareba, swrafad moaxdinos<br />

sqolioebisa Tu vrceli citatebis identificireba. Tu Tqveni Temis<br />

formatTan dakavSirebiT raime kiTxvebi gaqvT, SeekiTxeT Tqvens<br />

instruq<strong>to</strong>rs an gaesaubreT Tqveni kaTedris warmomadgenlebs.<br />

am danarTSi mocemul instruqciebSi nagulisxmebia, rom Tqven Temas<br />

kompiuterze moamzadebT. miuxedavad imisa, rom kompiuteruli teqsturi<br />

redaq<strong>to</strong>rebi erTmaneTisgan gansxvavebulia, maTi umetesoba av<strong>to</strong>maturad<br />

akeTebs areebs, sqolioebs, nomravs gverdebs. Tumca, Tuki specifikur<br />

miTiTebebs unda misdioT, gansakuTrebiT, areebTan da formatirebis sxva<br />

msgavs sakiTxebTan dakavSirebiT, SeamowmeT Tqveni Temis amobeWdili<br />

varianti (umjobesia, xelT saxazavi iqonioT) manam, sanam mas CaabarebT.<br />

marTalia, programulma uzrunvelyofam gaamartiva Temis daformateba,<br />

magram igi bolomde verasdros Secvlis Tqvens gansjas.<br />

a.1 formatTan dakavSirebuli zogadi moTxovnebi<br />

am seqciaSi aRwerilia formatTan dakavSirebuli zogadi sakiTxebi,<br />

romlebic Tqvens naSroms exeba. informacia specifikuri elementebisa da<br />

maTi formatirebis Sesaxeb ixileT a.2-Si. Tqvens instruq<strong>to</strong>rs, kaTedras<br />

533


an universitets SesaZloa, dawesebuli hqondes normebi, romlebic aq<br />

mocemuli instruqciebisgan gansxvavdeba. aseT SemTxvevaSi, aq mocemul<br />

instruqciebTan SedarebiT, upiratesoba Tqvens adgilobriv instruqciebs<br />

eniWeba.<br />

a.1.1. mindvrebi<br />

zogadad yvela Tema amerikis SeerTebul StatebSi st<strong>and</strong>artuli zomis<br />

furcelze iwereba - 8, 5 X 11 (inCi). da<strong>to</strong>veT, daaxloebiT, erTi inCis<br />

zomis mindori gverdis oTxive mxares. sadiplomo naSromis an<br />

disertaciis SemTxvevaSi, SesaZloa, marcxena mxares ufro didi mindvris<br />

dacva dagWirdeT, rogorc wesi – 1,5 inCis.<br />

gaiTvaliswineT isic, rom nebismier sqoliosa da furclis TavSi<br />

dawerili informacia, maT Soris, qudSic da sxva saidentifikacio<br />

informacia, im zomis mindvrebSi unda moeqces (ix. a.1.4), rac adgilobrivi<br />

instruqciebiTaa gansazRvruli.<br />

a.1.2. Sriftis saxeoba<br />

Tqveni teqstisTvis airCieT Srifti, romelic kargad ikiTxeba,<br />

magaliTad, Times New Roman an Palatino da gamoiyeneT is mTel naSromSi.<br />

moerideT ornamentebian Sriftebs. aseTi Sriftis gamo mkiTxvelma<br />

SeiZleba, naklebad seriozulad aRiqvas Tqveni naSromi. (Sriftebis<br />

specifikuri maxasiaTeblebisTvis, ixileT robert brainherstis naSromi,<br />

tipografiuli stilis elementebi [Point Roberts, WA: Hartley & Marks, 2004]).<br />

Temebis umravlesobisTvis, umjobesia, gamoiyenoT 12 zomis Srifti, an<br />

minimum 10 zomis mainc. zogierTi universiteti iTxovs 12 zomis Srifts<br />

teqstisTvis da 10 zomis Srifts sqolioebis da SeniSvnebis, sqemebisa da<br />

cxrilebSi mocemuli warwerebisTvis.<br />

a.1.3. striqonebs Soris daSoreba, abzaci<br />

naSromis teqstSi striqonebi ori xaziT daaSoreT, garda qvemoT<br />

mocemuli SemTxvevebisa, sadac mxolod erTi xazi unda iyos<br />

gamo<strong>to</strong>vebuli:<br />

• vrceli citatebi (ix. 25.2.2)<br />

534


• cxrilebis saTaurebi da sqemis warwerebi<br />

qvemoT CamoTvlil elementebSi, gaakeTeT st<strong>and</strong>artuli, erTmagi<br />

daSoreba TiToeul striqons Soris, magram erTeulebi gamoyaviT<br />

erTmaneTisgan ormagi daSorebiT.<br />

• garkveuli elementebi wina gverdebze (ix. a.2.1), maT Soris, Sinaarsi<br />

da sqemebis, cxrilebisa Tu abreviaturebis nebismieri CamonaTvali<br />

• sqolioebi da SeniSvnebi<br />

• bibliografia da saxelTa saZiebeli<br />

zogierTi kaTedra an universiteti striqonebs Soris dacilebas ara<br />

jeradobis (erTmagi, ormagi da misT), aramed erTeulebis mixedviT<br />

(magaliTad, ,,zustad 24 erTeuli”) mixedviT gansazRvravs. amis gakeTeba<br />

bevr teqstur redaq<strong>to</strong>rSia SesaZlebeli.<br />

saSveni niSnis gamoyenebisas, mxolod erTi erTeuliT daaSoreT<br />

simboloebi teqsts. abzacis gamoyofisas, umjobesia, tab klaviSis<br />

gamoyeneba; aseve, gamoiyeneT teqstis svetebi da sxva elementebi,<br />

romlebic uzrunvelyofs teqstis simwyobres.<br />

yvela paragrafSi abzaci erTnairad daicaviT. vrceli citatebisTvis<br />

arsebobs abzacis gamoyofis specialuri wesebi, imis mixedviT, citata<br />

prozidanaa Tu poeziidan (ix. 25.2.2).<br />

a.1.4. gverdebis organizeba<br />

gverdebis danomvra. Tu Tqveni naSromis wina gverdebi mxolod satitulo<br />

gverds moicavs, ar danomroT igi. danomreT naSromis ZiriTadi nawili<br />

da bolo gverdebi arabuli cifrebiT. danomvra teqstis pirveli<br />

gverdidan daiwyeT.<br />

Tu sadiplomo naSroms an disertacias werT, wina gverdebi teqstis<br />

ZiriTadi nawilisgan gansxvavebulad danomreT.<br />

• Tu teqstis wina gverdebi moicavs satitulo furcels da bevr<br />

sxvadasxvagvar komponents (ix. a.2.1.), isini danomreT nusxuri<br />

romauli cifrebiT (i, ii, iii, da a.S., ix. cxrili 23.1). rogorc wesi,<br />

danomvrisas, wina nawilis yvela gverdi, Cabarebis gverdis garda,<br />

535


saTvalavSi unda CaTvaloT, Tumca, SeiZleba, yvela maTgans ar<br />

daaweroT nomeri. kaTedrebsa da universitetebs xSirad aqvT<br />

SemuSavebuli specifikuri moTxovnebi wina gverdebis danomvrasTan<br />

dakavSirebiT; Tu Tqvens SemTxvevaSi ase ar aris, gamoiyeneT am<br />

danarTSi mocemuli instruqciebi.<br />

• teqstis danarCeni nawili, maT Soris, ukana gverdebi (ix. a.2.3),<br />

inomreba erTmaneTis miyolebiT, arabuli cifrebiT.<br />

Tu Tqveni sadiplomo naSromi an disertacia Zalian grZelia, Tqvenma<br />

kaTedram an universitetma igi SeiZleba, ramdenime <strong>to</strong>mad akinZos.<br />

adgilobrivma instruqciebma unda migiTiToT, ra aris gverdebis<br />

maqsimaluri raodenoba TiToeuli <strong>to</strong>misTvis, aseve, unda gangimar<strong>to</strong>T,<br />

Tu arsebobs specialuri moTxovnebi mraval<strong>to</strong>miani naSromis dasanomrad.<br />

ganlageba. rogorc wesi, gverdebis aRniSvna xdeba gverdis qveda an zeda<br />

nawilis centrSi an zeda nawilis marjvena mxares. saklaso<br />

naSromebisTvis amoirCieT zemoT mocemuli erT-erTi stili da mudmivad<br />

daicaviT igi.<br />

tradiciulad, sadiplomo naSromebsa da disertaciebs gverdebis<br />

aRniSvnas sxvadasxva adgilas ukeTeben, imis mixedviT, Tu naSromis ra<br />

nawils vnomravT (ise, rogorc am danarTis nimuSebSia mocemuli).<br />

• gverdis qveda nawilis centrSi inomreba yvela wina gverdi;<br />

naSromis ZiriTadi nawilis gverdebi da ukana gverdebi, romelTac<br />

saTaurebi aqvT, rogoricaa axali Tavis pirveli gverdi an danarTi.<br />

• gverdis zeda nawilis centrSi an marjvniv inomreba: naSromis<br />

yvela danarCeni gverdi da ukana gverdebi.<br />

bevrma kaTedram da universitetma aRmofxvres es gansxvavebebi da<br />

moiTxoven, rom mTels disertaciasa Tu sadiplomo naSromSi erTnairad<br />

iyos danomrili yvela gverdi. zemoT mocemuli sami variantidan zogi<br />

gverdebis nomris ganlagebis adgils akonkretebs, sxvebi ki students<br />

<strong>and</strong>obs am gadawyvetilebas. gaecaniT adgilobriv instruqciebs am<br />

sakiTxTan dakavSirebiT.<br />

536


sxva saidentifikacio elementebi. zogierT SemTxvevaSi SeiZleba, neba<br />

dagrTon, an sulac mogTxovon, rom saidentifikacio informacia<br />

furclis zeda an qveda nawilSi miuTiToT gverdis nomris gverdiT.<br />

sakurso naSromisTvis, instruq<strong>to</strong>rma SesaZloa, mogTxovoT naSroms<br />

daaweroT Tqveni gvari da saxeli, Temis Cabarebis ricxvi an ,,pirveli<br />

varianti”. ufro grZeli naSromebisTvis, Tavis an seqciis dasaTaureba<br />

daexmareba mkiTxvels teqstSi orientaciaSi. sadiplomo naSromebsa da<br />

disertaciebSi furclis zeda da qveda mxares dasacavi moTxovnebi<br />

dRemde muSavdeba. amdenad, gaecaniT Tqvens adgilobriv instruqciebs.<br />

a.1.5 saTaurebi<br />

imisda mixedviT, ramdenad kompleqsuria Tqveni Tema, SeiZleba, naSromi<br />

sakmaod bevr komponents moicavdes, ise, rogorc es aRwerilia a.2<br />

nawilSi. maT umetesobas saTauri unda hqondes. yvela aseTi elementis<br />

saTaurisTvis gamoiyeneT erTi da igive tipografia da formati,<br />

tradiciulad gaSualedebuli romauli Srifti (iseve, rogorc naCvenebia<br />

am danarTSi mocemul nimuSebSi). nebismieri cifris aRniSvna, romelic<br />

win uZRvis saTaurs (magaliTad, nawili II: adreuli wlebi) tipografiiTa<br />

da formatiT saTaurs unda Seesabamebodes.<br />

Tu Tqveni naSromi Tavebadaa dayofili, maSin Tavebis dasaTaureba da<br />

cifrebis aRniSvna tipografikulad erTnairi unda iyos, magram unda<br />

gansxvavdebodes sxva komponentebis saTaurebisgan. TavebSi mocemuli<br />

qvesaTaurebisTvis ixileT a.2.2.<br />

Tu Tqveni adgilobrivi instruqciebi moqnilia, SegiZliaT, gansxvavebuli<br />

tipografikaDda formati gamoiyenoT sxvadasxva tipis saTaurebisTvis.<br />

mocemuli Sriftis yvela saTauri Tanmimdevruli unda iyos da<br />

TiToeuli Srifti danarCenisgan unda gansxvavdebodes. didi danayofebis<br />

saTaurebi (nawilebi, Tavebi) vizualurad ufro TvalSisacemi unda iyos,<br />

vidre qvesaTaurebi. zogadad, saTaurebi ufro TvalsaCinoa, roca<br />

537


Camuqebuli da daxrili asoebiT centrSia gamotanili, vidre maSin, roca<br />

marcxniv, Cveulebrivi zomis SriftiT an winadadebisTvis<br />

damaxasiaTebeli asoebis stiliTaa mocemuli.<br />

yvelaze efeqturi gza saTaurebSi Tanmimdevrulobis dasacavad is aris,<br />

rom Tavidanve gansazRvroT stili yvela tipis saTaurisTvis (maT Soris,<br />

Srifti, pozicia da a.S.) zogadi programuli uzrunvelyofis funqciis<br />

daxmarebiT (i. a.3.1)<br />

a.2 formatTan dakavSirebuli specifikuri moTxovnebi<br />

a.1-Si mocemuli zogadi moTxovnebis garda, naSromis gansakuTrebul<br />

elementebs, specifikuri, formatTan dakavSirebuli moTxovnebi gaaCnia. am<br />

seqciaSi aRwerilia is elementebi, romlebic yvelaze xSirad gvxvdeba<br />

skurso Tu sadiplomo naSromebsa da disertaciebSi, aseve, mocemulia<br />

maTi nimuSebic. yvela nimuSi, a.1 da a.8 sqemebis gamoklebiT, Cikagos<br />

universitetSi daculi disertaciebidanaa amoRebuli. sadac saWiroeba<br />

moiTxovda, gverdebi redaqtirebulia am saxelmZRvaneloSi mocemul<br />

stilTan da formatTan dakavSirebuli rekomendaciebis Sesabamisad. Tu<br />

Tqvens instruq<strong>to</strong>rs, kaTedras an universitets aqvs specifikuri<br />

moTxovnebi, romlebic aq mocemuli rekomendaciebisagan gansxvavdeba,<br />

upiratesoba Tqvens adgilobriv moTxovnebs eniWeba.<br />

vrceli Temebis umravlesobas, iseve, rogorc sadiplomo naSromebsa da<br />

disertaciebs, sami ZiriTadi nawili aqvs: 1) wina gverdebi, 2) Tavad<br />

naSromis teqsti da 3) ukana gverdebi. wina da ukana gverdebi, aseve,<br />

ramdenime komponentadaa dayofili Tqveni Temis Taviseburebis mixedviT.<br />

saklaso naSromis pirveli gverdebi, albaT, mxolod saTauris gverds<br />

moicavs, bolo gverdebi ki bibliografias an saxelTa saZiebels.<br />

a.2.1. wina gverdebi<br />

Tqveni sadiplomo naSromis an disertaciis pirveli gverdebi SesaZloa,<br />

moicavdes yvela an zogierT qvemoT CamoTvlil komponents. kaTedrebsa<br />

da universitetebs, rogorc wesi, aqvT instruqciebi am elementebis<br />

538


TanmimdevrobasTan dakavSirebiT; aseTis ararsebobis SemTxvevaSi,<br />

gaiTvaliswineT qvemoT mocemuli instruqciebi.<br />

Cabarebis gverdi. sadiplomo naSromebisa da disertaciebis umravlesobas<br />

gaaCnia Cabarebis gverdi da igi naSromis pirveli gverdia. aseT<br />

SemTxvevaSi, igi ar inomreba da wina gverdebis numeraciis saTvalavSic<br />

ar Sedis.<br />

Cabarebis gverdze miTiTebulia, rom naSromi Cabarebulia magistris da<br />

doq<strong>to</strong>ris xarisxisTvis wayenebuli moTxovnebis dacviT (formulireba<br />

SesaZloa, sxvanairadac Camoyalibdes) da masSi da<strong>to</strong>vebulia carieli<br />

adgili sagamocdo komisiis wevrebis xelmowerisTvis.<br />

539


gardaqmnis misteria:<br />

wminda ignatus loiolas sulieri varjiSebis gavlena<br />

karavajos wminda pavles moqceva<br />

robert loblau<br />

Sesavali xelovnebis is<strong>to</strong>riaSi<br />

15 marti, 2007 weli<br />

sqema a.1. satitulo gverdi saklaso naSromisaTvis<br />

540


Cikagos universiteti<br />

adam smiti da TanagrZnobis wreebi<br />

disertacia Cabarebulia socialuri mecnierebebis fakultetze<br />

filosofiis doq<strong>to</strong>ris xarisxis mosapoveblad<br />

politikuri mecnierebebis kaTedra<br />

fiona forman-barzilai<br />

Cikago, ilinoisi<br />

2001 wlis dekemberi<br />

sqema a.2. disertaciis satitulo gverdi. gadmobeWdilia fona formanbarzilais<br />

nebarTviT. ,,adam smiti da TanagrZnobis wreebi” [sadoq<strong>to</strong>ro<br />

disertacia, Cikagos universiteti, 2001).<br />

541


sarCevi<br />

samadlobeli sityva iv<br />

Sesavali 1<br />

nawili I. ,,me”-s wre 19<br />

Tavi 1. konfliqturi ,,me” 20<br />

Tavi 2. ,,me” da misi sarke: dinamikurad gagebuli TanagrZnoba 43<br />

nawili II. sazogadoebis wre 74<br />

Tavi 3. socializebuli sindisi 75<br />

Tavi 4.,,mokrZalebuli ganyofilebebi”: s<strong>to</strong>ikuri kosmopolis<br />

sawinaaRmdegod 102<br />

nawili III. kacobriobis wre 137<br />

Tavi 5. komerciuli erebis kosmopolisi 138<br />

Tavi 6. TanagrZnoba sivrceSi 168<br />

Tavi 7. negatiuri samarTali 187<br />

daskvna 212<br />

bibliografia 215<br />

sqema a.3. Sinaarsi. gadmobeWdilia fona forman-barzilais nebarTviT.<br />

,,adam smiti da TanagrZnobis wreebi” [sadoq<strong>to</strong>ro disertacia, Cikagos<br />

universiteti, 2001).<br />

iii<br />

542


cxrilebi<br />

1.1 a.S.S-is centraluri mTavrobis xarjebi, 1830-1860.........................41<br />

1.2 a.S.S-is Tavdacvis departamentis xarjebi, 1855-1860.....................45<br />

1.3 erovnuli jarebis SedarebiTi miaxloebiTi<br />

danaxarjebi 1860 wels: safrangeTi, gaerTianebuli samefo<br />

da amerikis SeerTebuli Statebi............................................................65<br />

1.4 kvartirmeisteris da komisariatis gadaxdebis geografia, 1855 wlis ivlisi-1860 wlis<br />

ivnisi......................................68<br />

1.5 kvartirmeisteris departamentis xarjebi kategoriebis<br />

mixedviT, 1856-1860......................................................................................................69<br />

1.6 kontraq<strong>to</strong>rebis gaZRola kvartirmeisteris departamentSi,<br />

1855-1860..................................................................................................................................66<br />

1.7 fort livenuorsSi kvartirmeisteris departamentis maragis<br />

Sinaarsis aRwera Ceinis da iutas eqspediciisTvis, 1857...102<br />

1.8 cxovelebisa da vagonebis Sesyidvis kontraqtebi iutas meore<br />

eqspediciisTvis, Tebervali-marti, 1858...........................................................112<br />

2.1 niu iorkis oci yvelaze didi samxedro mommaragebeli,<br />

1861-1862............................................................................................................................................181<br />

2.2 masaCusetsis oci yvelaze didi samxedro mommaragebeli, 1861…...186<br />

2.3 pensilvaniis oci yvelaze didi samxedro mommaragebeli<br />

1861-1862..............................................................................................................................................188<br />

3.1 a.S.S-s Tavdacvis departamentis (armiis) xarjebi, 1860-1866...............240<br />

3.2 kvartirmeisteris departamentis wamyvani Semsyidveli oficrebi,1860-1865, aTvisebuli<br />

Tanxebisa da sabrZolo postebis<br />

mixedviT.......................................................................................................................................240<br />

3.3 kvartirmeisteris da komisariatis gadaxdebis geografia, 1861 wlis ivlisi-1865 wlis<br />

ivnisi...................................................................................................................260<br />

4.1 wamyvani samxedro sawarmo industriebis Sedareba CrdiloeTSi.....319<br />

4.2 a.S.S.-is armiis wamyvani mZime teqnikis momwodeblebi, 1861-1866.............321<br />

4.3 a.S.S.-is tyvia-wamlis industria samoqalaqo omis win.............................330<br />

sqema a.5. cxrilebis CamonaTvali. dabeWdilia mark r. uilsonis<br />

nebarTviT, ,,samoqalaqo omis biznesi: samxedro warmoeba, saxelmwifo da<br />

amerikis SeerTebuli Statebis politikuri ekonomia, 1850-1880”<br />

[sadoq<strong>to</strong>ro disertacia, Cikagos universiteti, 2002].<br />

543


sqema a.8. leqsikoni<br />

leqsikoni<br />

arabuli cifrebi. erT-erTi cnobili erTeuli, romelsac<br />

ariTmetikuli gaTvlebisas iyeneben (1, 2, 3 da a.S.)<br />

vrceli citata. brWyalebSi Casmuli citata, romelic<br />

tipografikulad teqstisgan abzacebiTaa gamoyofili<br />

Camuqebuli Srifti. Srifti, romelic ufro muqia da ufro msxvili,<br />

vidre Cveulebrivi Srifti<br />

daxrili Srifti. gadaxrili Srifti, romelic xeliT nawers ufro<br />

hgavs (rogorc es), vidre romaul Srifts.<br />

nusxuri asoebi. aso, romelic ar aris dawerili mTavruli SriftiT<br />

(a,b,c, da a.S.)<br />

romauli cifrebi. cifri, romelic tradiciuli romauli cifrebis<br />

iii d.a.S.).<br />

kombinaciiT miiReba, an mTavruli (I, II, III, d.a.S.), an nusxuri (i, ii,<br />

romauli Srifti. mTavari Sriti da ara daxrili.<br />

teqstSi SeWrili citata. citata, romelic teqstSive grZeldeba da ar<br />

aris calke gamoyofili.<br />

544


kaTedrebisa da universitetebis umravlesobas aqvs Cabarebis gverdis<br />

nimuSi, romelic zustad unda daicvaT formatisa da sarCevis<br />

formulirebis gaTvaliswinebiT.<br />

satitulo gverdi. sakurso Temebi unda iwyebodes satitulo gverdiT<br />

(Tumca, zogierTi saTaurs teqstis pirvel gverdze akeTebs. moelaparakeT<br />

amis Sesaxeb Tqvens instruq<strong>to</strong>rs). Temis saTauri furclis zeda kididan<br />

mesamedi manZilis daSorebiT, SuaSi dasviT. Tu Temas mTavari saTauric<br />

aqvs da qvesaTauric, am SemTxvevaSi, mTavari saTauri erT xazze dawereT,<br />

Semdeg ori wertili dasviT da qvesaTauri meore xazze gadaitaneT.<br />

ramdenime xazis qvemoT dawereT Tqveni saxeli im informaciasTan erTad,<br />

romelsac Tqveni instruq<strong>to</strong>ri moiTxovs, rogoricaa, magaliTad, kursis<br />

saxelwodeba (kaTedrisa da nomris miTiTebiT) da ricxvi. sqema a.1.<br />

gviCvenebs saklaso naSromis satitulo gverdis nimuSs. Temebis<br />

umetesobisTvis, es erTaderTia, romelic wina gverdebSi Sedis.<br />

sadiplomo naSromis an disertaciisTvis, kaTedrebisa da universitetebis<br />

umravlesobas aqvs sanimuSo satitulo gverdebi, romlebsac zustad unda<br />

miyveT Sinaarsisa da formatis gaTvaliswinebiT. sxva SemTxvevebSi,<br />

nimuSad gamoiyeneT a.2 sqema. satitulo gverdze SegiZliaT, miuTiToT i,<br />

magram gverdis nomeri ar daaweroT.<br />

Tu Tqveni sadiplomo naSromi an disertacia ramdenime <strong>to</strong>mad aikinZeba<br />

(ix. a.1.4), albaT, dagWirdebaT calke satitulo gverdebi TiToeulisTvis.<br />

gaecaniT adgilobriv wesebs am sakiTxTan dakavSirebiT.<br />

saav<strong>to</strong>ro ufleba an carieli gverdi. sadiplomo naSromSi an<br />

disertaciaSi, satitulo gverdis Semdeg CasviT saav<strong>to</strong>ro uflebasTan<br />

dakavSirebuli gverdi. es gverdi danomreT - ii, magram es cifri ar<br />

daaweroT, Tu amas Tqveni adgilobrivi wesebi ar migiTiTebT. miTiTeba<br />

saav<strong>to</strong>ro uflebasTan dakavSirebiT gverdis bolos, marcxena mxares,<br />

daaxloebiT ase daitaneT:<br />

saav<strong>to</strong>ro ufleba © 20XX ekuTvnis Tqveni saxeli gvari<br />

yvela ufleba daculia<br />

545


ar dagWirdebaT saav<strong>to</strong>ro uflebaze formaluri ganacxadis gakeTeba,<br />

radgan es Canaweri ukve legalurad asabuTebs Tqvens saav<strong>to</strong>ro uflebas.<br />

Tu ar gWirdebaT TemaSi saav<strong>to</strong>ro uflebis miTiTeba, SegiZliaT, am<br />

adgilas carieli furceli CasvaT an saerTod gamo<strong>to</strong>voT es komponenti.<br />

es damokidebulia Tqvens adgilobriv wesebze.<br />

miZRvna. Tu Tqveni kaTedra an universiteti Tqvens naSromSi miZRvnis<br />

teqstis CarTvis uflebas iZleva, SegiZliaT, mokle miZRvna gaakeToT im<br />

adamianis saxelze, vinc TqvenTvis gansakuTrebiT mniSvnelovania. es<br />

gverdi wina gverdebis danomvrisas gaiTvaliswineT saTvalavSi, magram<br />

masze cifri ar daaweroT, Tu amas Tqveni adgilobrivi wesebi ar<br />

miuTiTebs. miZRvna furclis zeda kididan mesamedi manZilis daSorebiT<br />

ganaTavseT, rogorc wesi, centrSi da gamoiyeneT romauli Srifti sasveni<br />

niSnis gareSe. ar gWirdebaT sityvebi eZRvneba an vuZRvni, ubralod<br />

dawereT:<br />

anikas<br />

SegiZliaT, im adamianis dakonkretebac, visac naSroms uZRvniT (,,mamaCems,<br />

sebastian uelss”). an SegiZliaT, raime sxva informacia daurToT,<br />

magaliTad, dabadebis da gardacvalebis TariRi. ufro metad<br />

eqstravagantuli miZRvnebi ukve Zvelmodurad iTvleba, saxumaro<br />

miZRvnebi ki dros ver uZlebs.<br />

epigrafi. Tu Tqveni kaTedra an universiteti epigrafebis gakeTebis<br />

saSualebas iZleva, SegiZliaT, miZRvnasTan erTad, an mis nacvlad,<br />

epigrafi daurToT. epigrafi aris citata, romelic naSromis Temas exeba.<br />

epigrafi yvelaze Sesaferisia maSin, rodesac misi Sinaarsi<br />

gansakuTrebiT STambeWdavia da kargad gamoxatavs naSromis arss.<br />

epigrafis gverdi wina gverdebis saTvalavSi gaiTvaliswineT, magram ar<br />

danomroT,, Tu amas ar miuTiTebs Tqveni adgilobrivi wesebi. ar aris<br />

saWiro gverdze sityva epigrafi daurToT.<br />

epigrafi furclis zeda kididan mesamedi manZilis daSorebiT iwereba,<br />

igi an centrSia, an ganvrcobili citatis forma aqvs (ix. 25.2.2). ar<br />

546


gaukeToT brWyalebi. epigrafis Semdeg xazze, rogorc wesi, marjvena<br />

mxares, moiyvaneT wyaro – av<strong>to</strong>ris saxeli, naSromis saTauri (22.3.2) da,<br />

Tu survili gaqvT, citatis ricxvi, romlis winac tires dasvamT (an or<br />

tires; ix 21.7.2):<br />

patara dasawyisidan, didi saqmeebi gamovida misi xeliT... da rogorc erTi<br />

patara sanTliT aTasobiT sanTeli SeiZleba, dainTos, ise gaanaTa aq<br />

danTebulma sanTelma bevri sxva da mTeli Cveni qveyana.<br />

-uiliam bredfordi<br />

zogierTi adamiani fiqrobs, rom modernizmis mizezi qalebi arian, rasac ar<br />

unda gulisxmobdnen masSi<br />

-niu iork san, 13 Tebervali, 1917<br />

epigrafi, aseve, SeiZleba, iyos Tavis an seqciis dasawyisSi; ix. 25.2.2 da<br />

sqema a. 9.<br />

sarCevi: yvela naSroms, romelic Tavebs moicavs, sarCevi sWirdeba. am<br />

komponentis yvela gverdi romauli cifrebiT danomreT. gverdis TavSi<br />

saTaurad sarCevi daawereT. Tu sarCevi erT gverdze metia, saTauri ar<br />

gaimeoroT sxva gverdebze. saTaursa da teqstis pirvel striqons Soris<br />

gaakeTeT ormagi daSoreba. CamonaTvalSi, TiToeul elements Soris<br />

daSoreba erTmagi unda iyos.<br />

sarCevSi ar iwereba is gverdebi, romlebic win uswrebs sarCevs<br />

(Cabarebis gverdi, satitulo gverdi, saav<strong>to</strong>ro uflebis an carieli<br />

gverdi, miZRvna da epigrafi), magram unda iwyebodes wina gverdebis<br />

Semadgeneli im gverdebisgan, romelic sarCevs moyveba. am nawilis Semdeg<br />

Tanmimdevrulad CamoTvaleT nawilebi, Tavebi an teqstis sxva erTeulebi<br />

da Semdeg bolo gverdebis Semadgeneli nawilis komponentebi. Tu<br />

teqstSi qvesaTaurebs iyenebT (ix. a.2.2), gamoiyeneT mxolod pirveli an<br />

meore done, Tu sxva doneebi imdenad specifikuri ar aris, rom Tqvens<br />

mkiTxvels Temis zust mimoxilvaSi daexmaros. darwmundiT, rom sityvebis<br />

formulireba, mTavruli asoebis gamoyeneba da danomvris stili<br />

(arabuli, romauli Tu sityvieri), iseve, rogorc yvela saTaurisa da<br />

547


qvesaTauris tipografika (ix. a.1.5) emTxveva zustad imas, rac mocemulia<br />

Tqvens naSromSi.<br />

danomreT TiToeuli komponentis mxolod pirveli gverdi (da ara mTeli<br />

gverdebi), gamoiyeneT nusxuri romauli da arabuli ricxvebi, ise,<br />

rogorc Tavad gverdebze gaqvT. numeracia marjvena mxares moaqcieT da,<br />

Tu survili gaqvT, gamoitaneT wertilebisgan Semdgari xazi (maT<br />

mimarTulebis mimcems uwodeben), raTa mkiTxvelis Tvals mimarTuleba<br />

misces da yvela saTauri gverdis nomerTan daakavSiros.<br />

sqema a.3 gviCvenebs martivi struqturis mqone Temis sarCevis nimuSs.<br />

nawilebisa da Tavebis saTaurebi marcxnivaa, numeracia ki marjvniv.<br />

ufro kompleqsuri TemisTvis, miyeviT Tqveni Temis organizebis logikas,<br />

Tu Tqveni adgilobrivi wesebi ar moiTxovs gansakuTrebul formats.<br />

sqema a.4 gviCvenebs grZeli sarCevis mqone meore gverds. yuradReba<br />

miaqcieT, rom SegiZliaT, centrSi dasvaT nawilebis saTaurebi an<br />

<strong>to</strong>mebis nomrebi (Tu relevanturia; ix a.1.4) relevanturi Tavebis zemoT<br />

da gamoiyenoT sityva Tavi saTaurad, Tavebis nomrebis aRmniSvneli<br />

svetis zemoT. Tavebis saTaurebi da qveTavebi ufro advilad rom<br />

gaarCioT, SegiZliaT, qveTavebi abzaciT gamoyoT. TiToeuli done<br />

gamoyaviT wina donisgan naxevarinCiani abzaciT.<br />

Tu Tqveni sadiplomo naSromi an disertacia erTze met <strong>to</strong>mad aikinZeba,<br />

SesaZloa, sarCevis ganmeoreba mogiwioT an sxva SemTxvevaSi yvela <strong>to</strong>mSi<br />

Sinaarsis mniSvnelovani elementebi mainc gaimeoroT. am sakiTxis Sesaxeb<br />

gaecaniT Tqvens adgilobriv wesebs.<br />

sqemebis, cxrilebis da ilustraciebis CamonaTvali. Tu Tqveni<br />

sadiplomo naSromi an disertacia (zog SemTxvevaSi ki saklaso naSromi)<br />

moicavs sqemebs, cxrilebs an orives, maTi CamonaTvali wina gverdebSi<br />

SeitaneT. aseTi CamonaTvlis gverdi romauli cifriT danomreT. Tu<br />

Tqveni naSromi mxolod sqemebs moicavs (ix. 26-e Tavi ganmartebisTvis),<br />

pirvel gverds TavSi daawereT sqemebi; Tu igi mxolod cxrilebs<br />

moicavs, daawereT cxrilebi. Tu CamonaTvali erTze meti gverdia, ar<br />

548


gaimeoroT saTauri sxva gverdebze. saTaursa da teqstis pirvel xazs<br />

Soris ormagi daSoreba gaakeTeT, Tavad TiToeul CamonaTvals Soris ki<br />

- ermagi. sqema a.5 gviCvenebs cxrilebis CamonaTvlis nimuSs.<br />

Tu Tqveni naSromi moicavs rogorc sqemebs, ise, cxrilebs, Tqveni<br />

adgilobrivi wesebis mixedviT, SesaZloa, maTi gaerTianebac SeZloT.<br />

CamonaTvals daarqviT ilustraciebi (im nimuSis mixedviT, rac zemoT<br />

aRvwereT), magram igi or nawilad gayaviT, sqemebi da cxrilebi, rogorc<br />

a.6 sqemaSia mocemuli.<br />

yvela sqema an cxrili arabuli cifrebiT danomreT da vertikalurad<br />

gaaTanabreT CamonaTvali...Tu iyenebT ormag numeracias (rogorc a.5<br />

sqemaSia mocemuli), gaaTanabreT cifrebi meaTedebze.<br />

sqemis warwerebi da cxrilebis saTaurebi SesabamisobaSi unda iyos<br />

TemaSi mocemuli sityvebisa da mTavruli asoebis gamoyenebasTan, Tu<br />

warwerebi Zalian grZelia, SeamokleT logikurad. gadatanili teqsti<br />

gamoyaviT naxevarinCiani abzaciT. (cxrilis saTaurebsa da sqemis<br />

warwerebze ufro meti informaciisTvis ix. 26.2.2 da 26.3.2). gverdebi<br />

CamowereT da marjvniv gaaTanabreT. Tu survili gaqvT, gamoiyeneT<br />

mimarTulebis mimcemi xazi, raTa SeaerToT warwerebi da saTaurebi<br />

gverdebis nomrebTan.<br />

winaTqma: Tqvens sadiplomo naSromSi an disertaciaSi SesaZloa, gqondeT<br />

winaTqma, sadac axsniT, ra iyo YTqveni motivacia, roca am kvlevaze<br />

muSaoba daiwyeT, mimoixilavT proeqts, kvlevis masStabs da naSromis<br />

mizans. SesavalSi, aseve, SeiZleba, iyos samadlobeli sityva, Tu is<br />

imdenad vrceli da detaluri ar aris, rom calke seqcia dauTmoT (ix.<br />

qvemoT). am komponentis yvela gverdi romauli cifrebiT danomreT.<br />

pirveli gverdis TavSi daawereT winaTqma. Tu igi erTze met gverds<br />

moicavs, ar gaimeoroT saTauri sxva gverdebze. saTaursa da teqstis<br />

pirvel striqons Soris ori xazi gamo<strong>to</strong>veT. teqstSic ori xazi<br />

gamo<strong>to</strong>veT striqonebs Soris da mTavari teqstis mixedviT daaformateT.<br />

549


samadlobeli sityva: Tqvens sadiplomo naSromSi an disertaciaSi<br />

SeiZleba, gamoyoT samadlobeli sityva, romelSic madlobas gadauxdiT<br />

Tqvens xelmZRvanelsa da kolegebs da daasaxelebT im individebs an<br />

institutebs, romlebic, Tqveni azriT, kvlevaSi gansakuTrebiT<br />

dagexmaraT (magaliTad, aRniSneT konsultaciebi teqnikur sakiTxebze an<br />

daxmareba specialuri aRWurvilobis an resursebis kuTxiT). Tu<br />

madlobas uxdiT Temis xelmZRvanels an komisias rutinuli<br />

daxmarebisTvis, igi SesavalSi SeitaneT (ix. zemoT) an sulac gamo<strong>to</strong>veT.<br />

madlobis yvela gverdi romauli cifrebiT aRniSneT. Ppirveli gverdis<br />

TavSi dasviT saTauri samadlobeli sityva. Tu samadlobeli sityva<br />

erTze met gverds moicavs, ar gaimeoroT saTauri sxva gverdebze.<br />

saTaursa da teqstis pirvel xazs Soris ori xazi gamo<strong>to</strong>veT. teqstSic<br />

ori xazi gamo<strong>to</strong>veT xazebs Soris da mTavari teqstis Sesabamisad<br />

daaformateT.<br />

abriviaturebis CamonaTvali. Tu Tqveni sadiplomo naSromi an disertacia<br />

(an zogierT SemTxvevaSi saklaso naSromi) bevr abriviaturas moicavs,<br />

garda Cveulebrivi abriviaturebisa, romlebic 24-e TavSi mimovixileT,<br />

abriviaturebis CamonaTvali gaakeTeT wina gverdebSi. Aaq unda SeitanoT<br />

iseTi abriviaturebi, romlebic exeba im wyaroebs, romelTac xSirad<br />

moixseniebT, an im organizaciebs, romlebic farTodaa cnobili (24.1.2).<br />

aseTi CamonaTvlis yvela gverdi romauli cifrebiT danomreT. Ppirveli<br />

gverdi ase daasaTaureT - abreviaturebi. Tu abreviaturebi erTze met<br />

gverds moicavs, ar gaimeoroT saTauri sxva gverdebze. saTaursa da<br />

teqstis pirvel striqons Soris ori xazi gamo<strong>to</strong>veT. erTi xazi<br />

gamo<strong>to</strong>veT TiToeul abreviaturas Soris. sqema a.7 gviCvenebs<br />

abreviaturebis nimuSs. (am nimuSSi mocemuli abreviaturebi daxrili<br />

xaziT mxolod imi<strong>to</strong>maa warmodgegnili, rom isini gamoqveynebuli<br />

naSromebis saTaurebia.)<br />

550


yuradReba miaqcieT, rom abreviatura anbanis mixedviT aris dalagebuli,<br />

da ara misi ganmartebis mixedviT. abriviaturebi, rogorc wesi, marcxena<br />

mxaresaa gaTanabrebuli.<br />

abreviaturebis ganmartebebi (an gadatanili teqsti) Tanabari abzacebiTaa<br />

gamoyofili, romelic saSualebas iZleva, pirvel svetSi yvelaze grZel<br />

abreviaturasa da meore svetSi, pirvel sityvas Soris, daaxloebiT<br />

naxevari inCis adgili darCes.<br />

leqsikoni: Tu Tqveni sadiplomo naSromi an disertacia (an, zogierT<br />

SemTxvevaSi, Tqveni saklaso Tema) bevr ucxour sityvas an teqnikur<br />

terminebsa da frazebs moicavs, romelic Tqveni mkiTxvelisTvis<br />

SesaZloa, ucnobi iyos, leqsikoni dagWirdebaT. zogierTi kaTedra da<br />

universiteti iTxovs, rom leqsikoni ukana gverdebis nawils Seadgendes,<br />

danarTebis Semdeg da SeniSvnebis, bibliografiisa da saxelTa saZieblis<br />

win. Tuki arCevnis Tavisufleba gaqvT, leqsikoni wina gverdebSi<br />

moaTavseT, Tu saWiroa, rom mkiTxveli icnobdes am sityvebs teqstis<br />

wakiTxvamde. sxva SemTxvevaSi ki igi ukana mxares moaTavseT (ix. A.2.3).<br />

Tu leqsikons wina mxares moaTavsebT, misi yvela gverdi romauli<br />

cifrebiT danomreT. Ppirvel gverds dasawyisSi leqsikoni daawereT. Tu<br />

leqsikoni erTze met gverds moicavs, saTauri aRar gaimeoroT Semdeg<br />

gverdebze. saTauris Semdeg ori xazi gamo<strong>to</strong>veT, sanam sityvebis<br />

Camoweras daiwyebT. Yyoveli axali sityvisa da frazis Semdeg erTi xazi<br />

gamo<strong>to</strong>veT. sqema a.8 gviCvenebs leqsikonis nimuSs.<br />

miaqcieT yuradReba, rom terminebi anbanis mixedviT iyos<br />

dalagebuli marcxena mxares da wertiliT mTavrdebodes (zogjer or<br />

wertils an tiresac iyeneben). terminebi SegiZliaT, CaamuqoT an daxrili<br />

asoebiT daweroT, raTa gamoyoT isini. amis Semdeg modis Targmani an<br />

ganmarteba. misi pirveli sityvis pirveli aso mTavrulia da wertili<br />

mosdevs. Tumca, Tu ganmarteba mxolod erTi sityviT an mokle fraziT<br />

Semoifargleba, ar gamoiyenoT wertili. Tu ganmarteba erTze met xazs<br />

moicavs, naxevarinCiani abzaciT gamoyaviT gadatanili teqsti.<br />

551


edaqtirebis an kvlevis meTodi. Tu Tqveni sadiplomo naSromi an<br />

disertacia moiTxovs winaswar axsna-ganmartebas gamoyenebuli kvlevis<br />

meTodebis an redaqtirebis stilTan dakavSirebiT (rogoricaa, rogor<br />

gaakeTeT arCevani sxvadasxva teqstebidan), igi calke komponentad<br />

gamoyaviT. meTodis Sesaxeb, aseve, SesaZlebelia, mokled isaubroT<br />

SesavalSic. Tu mxolod imis Tqma gsurT, rom gamoyenebuli<br />

literaturidan aRebuli citatebis citirebis da mTavruli asoebis<br />

gamoyenebis modernizeba moaxdineT, igi SesavalSi SeitaneT an SeniSvnad<br />

CawereT pirveli citatis Semdeg.<br />

romauli cifrebiT danomreT yvela gverdi, sadac meTods aRwerT.<br />

pirvel gverds TavSi daawereT redaqtirebis an kvlevis meTodi. Tu es<br />

nawili erT gverdze metia, saTauri sxva gverdebze ar gaimeoroT.<br />

saTaursa da teqstis pirvel xazs Soris ori xazi gamo<strong>to</strong>veT. Aam<br />

nawilis teqstSi or-ori xazi gamo<strong>to</strong>veT da ise daaformateT, rom mTavar<br />

teqstTan Sesabamisi iyos.<br />

mokle mimoxilva. zogierTi universiteti da kaTedra moiTxovs, rom<br />

sadiplomi naSroms an disertacias hqondes mokle momoxilva, romelic<br />

mis mokle Sinaarss gvacnobs (zogjer mokle mimoxilvas calke<br />

dokumentad abarebineben). aseTi mimoxilva, savaraudod, Cabardeba<br />

gamosaqveyneblad disertaciebis mimoxilvebis saerTaSoriso gamocemas.<br />

am komponentis yvela gverdi romauli cifrebiT danomreT. pirveli<br />

gverdis TavSi, saTaurad gamoitaneT mokle mimoxilva. Tu mimoxilva<br />

erTze met gverds moicavs, saTauri aRar gaimeoroT Semdeg gverdebze.<br />

saTauris Semdeg ori xazi gamo<strong>to</strong>veT, sanam teqstis daweras daiwyebT.<br />

zogierT kaTedrasa da universitets mimoxilvis specifikuri modeli<br />

aqvs, romelsac zustad unda misdioT Sinaarsis, formatisa da teqstSi<br />

misi ganlagebis dacviT.<br />

a.2.2 teqsti<br />

naSromis teqsti moicavs yvelafers, rac wina da ukana gverdebs Sorisaa<br />

moTavsebuli. igi iwyeba SesavliT da mTavrdeba daskvniT. orive maTgani<br />

552


SeiZleba erT paragrafs ar aRematebodes an imdenad grZeli iyos, rom<br />

ramdenime gverds moicavdes. sadiplomo naSromSi an disertaciaSi,<br />

teqsti ramdenime Tavadaa dayofili, zogjer nawilebad, seqciebad da<br />

qveseqciebad. vrceli saklaso naSromebic SesaZloa, amgvarad iyos<br />

dayofili.<br />

vinaidan, teqstis didi nawili Tqveni kvlevis SedegebTan dakavSirebul<br />

paragrafebs moicavs, a.1-Si ganxiluli moTxovnebis garda, SeiZleba,<br />

arsebobdes TiTze CamosaTvleli formatirebis moTxovnebi. damatebiTi<br />

sakiTxi SeiZleba, mxolod is iyos, Tu rogor daaforma<strong>to</strong>T SeniSvnebi an<br />

frCxilebSi Casmuli miTiTebebi da rogor ganalagoT cxrilebi da<br />

sqemebi teqstSi.<br />

naSromis danomvra arabuli cifrebiT Tqveni teqstis pirvelive<br />

gverdidan daiwyeT.<br />

Sesavali. sadiplomo naSromebisa da disertaciebis umravlesoba iwyeba<br />

seqciiT, romelic mimoixilavs rogorc naSromis Sinaarss, ise, masSi<br />

mocemul argumentebs. es komponenti imdenad gamokveTilia, rom av<strong>to</strong>ri<br />

mas mTeli danarCeni naSromisgan gamoyofs (SinaarsSi unda Sevides<br />

proeqtis mimoxilva da nebismieri sakiTxi, romelic siaxled miiCneva am<br />

proeqtSi; ix. a.2.1). Tu aseTi SesavliT daiwyebT, pirvel gverds TavSi<br />

Sesavali daawereT. saTauri aRar gaimeoroT Semdeg gverdebze. saTauris<br />

Semdeg ori xazi gamo<strong>to</strong>veT, sanam teqstis daweras daiwyebT. Tu Sesavlis<br />

Sinaarsi naTlad gamokveTili ar aris danarCeni Tavebisgan, dafiqrdiT,<br />

xom ar ajobebs misi Setana pirvel TavSi.<br />

naSromis nawilebi. Tu Tqveni sadiplomo naSromis an disertaciis<br />

teqsts or an met nawilad dayofT, romelTaganac TiToeuli or an met<br />

Tavs moicavs, yvela nawili daiwyeT misi satitulo gverdiT. Tu pirveli<br />

nawilis satitulo gverdi moicavs Sesavals (maSinac ki, Tu Sesavals<br />

hqvia 1 Tavi), danomvrisas saTvalavSi gaiTvaliswineT, magram masze<br />

nomeri ar aRniSnoT im gamonaklisi SemTxvevis garda, romelic qvemoTaa<br />

mocemuli an im SemTxvevis garda, roca amas adgilobrivi instruqciebi<br />

553


moiTxovs. am gverds TavSi daawereT nawili da win nomeri miuwereT.<br />

adgilobrivi wesebis gaTvaliswinebiT, nawilis nomeri aRniSneT an<br />

mTavruli romauli cifriT (II), an sityvierad (ori); Tavebi sxva stiliT<br />

danomreT. Tu nawils nomerTan erTad saTauric aqvs, da<strong>to</strong>veT erTi<br />

carieli xazi da dawereT igi ori xazis qvemoT.<br />

Tu nawilis satitulo gverdze waumZRvarebT teqsts, romelic mkiTxvels<br />

am nawilis Sinaars gaacnobs, maSin gverdi arabuli cifriT danomreT.<br />

ori xazi gamo<strong>to</strong>veT saTaursa da teqstis pirvel striqons Soris. Tu<br />

teqsti erT gverdze metia, ar gaimeoroT nawilis saTauri an nomeri<br />

Semdeg gverdebze.<br />

yvela nawilis satitulo gverdi erTnairad daaformateT: Tu erT<br />

nawils nomerTan erTad saTauric aqvs, maSin yvela nawils gaukeTeT<br />

saTauri; Tu erT nawils wamZRvarebuli aqvs teqsti, aseTi Sesavlis<br />

teqsti yvela nawilSi gaimeoreT.<br />

sur. a.9. Tavis pirveli gverdi. gadmobeWdilia fona forman barzilais<br />

nebarTviT, ,,adam smiti da TanagrZnobis wreebi” (sadoq<strong>to</strong>ro disertacia,<br />

Cikagos universiteti, 2001).<br />

554


Tavi 1<br />

konfliqturi me<br />

raoden RvarZliani unda iyos filosofia, romelic ar aZlevs adamianobas da megobrobas imave<br />

privilegiebs, rac uyoymanod ergo Surisa da brazis bnel vnebebs. aseTi filosofia ufro<br />

satiras hgavs, vidre adamianuri bunebis realur aRweras da SesaZlebelia, karg safuZvels<br />

qmnides paradoqsuli gonebamaxvilobisa da xumrobisTvis, Tumca, Zalian cudia nebismieri<br />

seriozuli argumentisTvis.<br />

--devid iumi, moralis principebTan dakavSirebuli msjeloba<br />

me-19 saukunis bolodan moyolebuli, adam smitis Sesaxeb kvlevebi mimoixilavs<br />

sakiTxebs, romlebic mis or umniSvnelovanes naSroms exeba. problema, romelic aqamde ,,adam<br />

smitis problemis” saxeliTaa cnobili, ikvlevs, rogor davakavSiroT erTmaneTTan moraluri<br />

sentimentebis Teoriis (1759) moralur-filosofiuri aqcenti TanagrZnobaze da erebis<br />

simdidris (1776) ekonomikuri aqcenti TviTinteresze. 1 Seesabameba es wignebi erTmaneTs Tu erTi<br />

meoris gagrZelebad SeiZleba, miviCnioT? da Tu ara, romelia maT Soris pirveli smitis<br />

TvalsazrisiT?<br />

rogorc SesavalSi vaxsene, smits uamravi ekonomisti da ekonomikis is<strong>to</strong>rikosi ikvlevs.<br />

Sedegi ki isaa, rom misi moraluri filosofia mudmivad subordinirebulia. 2 umravlesoba<br />

amtkicebda, rom TviT-interesma Caqola TanagrZnoba da did yuradRebas ar aqcevda, ramdenad<br />

iyo es ideebi gadajaWvuli Tavad smitis gonebaSi. miuxedavad imisa, rom ,,smitis memkvidreobis”<br />

maTeuli Sefaseba radikalurad gansxvavdeboda erTmaneTisgan, Cikagos skolis mecnierebi,<br />

rogorebic arian haiaki, fridmani, bekeri da aseve, marqsistebi, rogorebic arian makfersoni da<br />

dumonti, zogadad, Tanxmdebian, rom erebis simdidreSi smiti, ZiriTadad, adamianuri motivaciis<br />

materialistur, hobsianur orientacias mihyveba, romelic mxolod da mxolod Tanabrad, didi<br />

optimizmiT<br />

1. sasargeblo mimoxilvisTvis ixileT riCard TaiCgreber III ,,adam smitis problemis<br />

kidev erTi Sefaseba”, britaneTis Seswavlis sakiTxebis Jurnali 20. nomeri 2, (1981 gazafxuli):<br />

106-23<br />

2. ganxilvebisTvis ixileT donald uinCi, adam smitis politikis Sesavali:<br />

is<strong>to</strong>riografiuli mimoxilvis ese (kembriji; kembrijis universitetis presa, 1978), 1-27; da uinCi<br />

,,adam smiti da liberaluri tradicia”, liberalizmis tradiciebi.: eseebi jon lokis, adam<br />

smitis, job stiuart milis Sesaxeb, red. knud haakonseni (sidnei: damoukidebeli kvlevebis<br />

centri, 1998), 82-104.<br />

20<br />

555


gavlenis gamo. faq<strong>to</strong>brivad, demokratebi palataSi 1857 wlamde ver moxvdnen da<br />

kongresi, sadac Semcirebebze yvelaze meti gadawyvetileba miiRes, swored<br />

respublikelebis dominirebis qveS iyo. 66 mcire mSvidobismyofeli jaris mxardaWera<br />

gavrcelebuli ambavi gaxldaT, rogorc kongresSi, aseve, sazogadoebaSi.<br />

amerikelebs Soris antimilitaristuli tradicia, romelic atibelumis eraSi<br />

Camoyalibda, omis Semdgom eraSic SemorCa. 67 1865 wlis dekemberSi, mas Semdeg, rac<br />

prezidenti jonsoni kongresis winaSe sityviT gamovida, pro-respublikuri gazeTi<br />

“sinsinati deili qomerSali” werda:<br />

Zlieri armiis Senaxva mSvidobianobis dros arc Cvens erovnuli interess<br />

Seesabameba da arc Cveni mTavrobis principebs. albaT, armiis Sesanaxi<br />

uzarmazari Tanxebi yvelaze naklebi borotebaa. moqalaqeTa uzarmazari<br />

nawili <strong>to</strong>vebs mniSvnelovan profesiebs, maSin, roca maT SeeZloT,<br />

produqtiulebi yofiliyvnen. yovelive es, SfoTvas, ambiciebs da<br />

ukmayofilebas uwyobs xels. safuZveli eyreba erovnul RvarZlianobas da<br />

mtrobas, Cndeba dominan<strong>to</strong>bis da dapyrobis survili, romelic<br />

momakvdinebelia xalxis keTildReobisTvis. 68<br />

bevri respublikeli demokratebTan saerTo enas poulobda mSvidobianobis dros<br />

armiis SenaxvasTan dakavSirebiT. respublikelTa Soris bevri fiskaluri<br />

konserva<strong>to</strong>ri iyo; maT Soris iyvnen elihu uoSburni, uan uikis komitetis yofili<br />

wevri, romelic 1870 wels parizidan mis Zmas (aseve kongresmens) swerda<br />

vaSing<strong>to</strong>nSi, rom SeSfoTebuli iyo omis kontraq<strong>to</strong>rebis dajildoebiT. ,,imedi maqvs,<br />

Tqveni komiteti”, werda uoSburni, ,,yelze danas daadebs xarjvis nebismier<br />

mcdelobas, romelic absoluturad ar aris saWiro”. 69 miuxedavad imisa, rom<br />

kongresmenTa umetesoba da maTi amomrCevlebi bunebrivad<br />

66. UUtley, Frontier Regulars, 59-68<br />

76. Marcus Cunliffe, Soldiers <strong>and</strong> Civilians: The Martial Spirit in America, 1775-1865 (Bos<strong>to</strong>n: Little, Brown<br />

& Co., 1968).<br />

68. Cincinnati Daily Commercial. December 16, 1865<br />

69. Elihu Washburne <strong>to</strong> C.C. Washburne, February 5, 1879, C.C. Washburne Papers, SHSW.<br />

sur. a.10. teqstis gverdi sqolioebiT. gadmobeWdilia mark r. uilsonis<br />

nebarTviT, ,,samoqalaqo omis biznesi: samxedro sawarmoebi, saxelmwifo<br />

da politikuri ekonomia amerikis SeerTebul StatebSi, 1850-1880”<br />

(sadoq<strong>to</strong>ro disertacia, Cikagos universiteti, 2002).<br />

556


141<br />

im mecnierebis daskvnebi, romlebic amtkiceben, rom socialur uzrunvelyofaze orientirebuli<br />

saxelmwifo kriziss gadaurCa (Pierson 1994; Piven <strong>and</strong> Cloward 1988; Schwab 1991; Ruggies 1996 ),<br />

aras<strong>and</strong>oa, Tu isini mxolod aseTi saxelmwifos pirvel segmentze saubroben, Zveli drois<br />

pensiebze: reiganis pozicia socialuri dacvis xarjebis SemcirebasTan dakavSirebiT imdenad<br />

arapopularuli iyo, rom man droulad aiRo xeli am iniciativaze da Sedegad socialuri<br />

dacvis xarjebi ara mar<strong>to</strong> SeinarCuna, aramed gazarda kidec. rogorc piersoni dawvrilebiT<br />

aRwers:<br />

socialur uzrunvelyofaze orientirebulma saxelmwifom sakuTari amomrCeveli<br />

gaiCina. is moqalaqeebic, visac ar uyvarT gadasaxadebis gadaxda, saocrad mijaWvuli<br />

arian saxelmwifo socialur uzrunvelyofas. is faqti, rom es socialuri programebi<br />

uzrunvelyofs koncentrirebul da pirdapir sargebels da amave dros gadanawilebul<br />

da xSirad arapirdapir xarjebs, maTi grZelvadiani politikuri sicoxlisunarianobis<br />

mniSvnelovan wyaros warmoadgens (Pierson 1994, 2).<br />

ra Tqma unda, es simarTles Seesabameba mxolod im programebis SemTxvevaSi, romlebic ar<br />

axdens sargeblis koncentraciasa da xarjebis gafantvas, ise, rogorc socialuri dacvis<br />

SemTxvevaSi. sawinaaRmdegosTan gvaqvs saqme im programebis SemTxvevaSi, romlebsac sargebeli<br />

moaqvs umciresobisTvis, umravlesobaze gadasaxadebis dawesebiT iseve, rogorc AFDC programis<br />

SemTxvevaSi, romelic avad Tu kargad, amerikis meore nawilis socialur uzrunvelyofaze<br />

orientirebuli saxelmwifos simbolo gaxda. reiganis administraciam moigeria pirveli<br />

gaficva AFDC–s winaaRmdeg, 1981 wlis omnibusis biujetis aqtiT (OBRA Rochefort 1986), romelmac<br />

Seamcira programaSi monawileTa raodenoba da drois limiti daawesa ,,30 da 1/3 wesze”. garda<br />

amisa, reiganma Seamcira kvebis Stampis programa, subsidirebuli sacxovreblebi, saskolo<br />

sadilis programa, bavSvTa zrunvisa da ojaxuri daxmarebis programa, saxelmwifo mentaluri<br />

janmrTelobisa da konsultaciebis programa, legaluri daxmareba da sxva mcire programebi<br />

(Trattner [1974] 1999).<br />

radgan es Semcirebebi ufro masStaburi ar iyo, aman bevr mecniers afiqrebina, rom<br />

konserva<strong>to</strong>rTa Semoteva ar iyo warmatebuli: ,,es programebi mniSvnelovnad farTo iyo 1985<br />

wels, vidre 1966 wels. reiganis revolucia Zalian patara iyo, Tu mas am is<strong>to</strong>riul konteqstSi<br />

ganvixilavT (Gottschalk 1988). es aris daskvna, romelsac<br />

sqema a.11. gverdi, romelSic frCxilebSi Casmuli miTiTebebia mocemuli,<br />

gadmobeWdilia monika prasadis nebarTviT, ,,Tavisufali bazris politika:<br />

neoliberaluri ekonomikuri politikis aRzeveba britaneTSi,<br />

safrangeTSi da SeerTebul StatebSi” (sadoq<strong>to</strong>ro disertacia, Cikagos<br />

universiteti, 2000).<br />

557


sur. 1. Leonce Reynaud, “Prison Mazas,” Traite d’ Architecture (1863), vol. 2, plate 58.<br />

mazas cixe, romelmac Secvala parizis foburgis wminda antuanis cixe, erT-erTi<br />

pirveli dawesebuleba iyo, sadac ganaxorcieles mTavrobis gankarguleba ujredovan<br />

dizainTan dakavSirebiT (ix. nax. 1) 35 . parizis prefeqtma moiwvia diuma, bosingo, lebloni da<br />

maTi kolegebi specialur komisiaSi, sadac cixis haeriT momaragebis mecnieruli st<strong>and</strong>arti<br />

unda SeemuSavebinaT. bevri cdis Sedegad, rogorc vnaxeT, maT gaakeTes saaTisebri figuris<br />

dizaini, romelic gaTvlili iyo aT kubur metr haerze erTi adamianisTvis. es st<strong>and</strong>arti<br />

miiRoO komisiam da gadawyda, rom mTavroba ventilaciis am sistemas airCevda.<br />

1850 wlis maisSi axali cixe gaixsna. bentamis panoptikons hqonda<br />

35. cixe moicavda ramdenime individualur dakavebis sakans, da La Roquette sakans<br />

axalgazrdebisTvis. maza aseTi farTo masStabis pirveli proeqti iyo safrangeTSi. Benjamin<br />

Appert, Bognes, prisons et criminals, 2 nd ed. (Paris: Guilbert, 1836), 1: 155<br />

sur. a.12. gverdi teqstiTa da sqemiT. gadmobeWdilia dana jin simonsis<br />

nebarTviT ,,minimaluri frangi: mecniereba da cxovrebis st<strong>and</strong>artebi,<br />

1840-1960” (sadoq<strong>to</strong>ro disertacia, Cikagos universiteti, 2004).<br />

234<br />

558


sur, a.13. horizontaluri gverdi. gadmobeWdilia naTaniel baum-snous<br />

nebarTviT, ,,eseebi mosaxleobis sivrcul ganawilebasa da dasaqmebaze”<br />

(sadoq<strong>to</strong>ro disertacia, Cikagos universiteti, 2005).<br />

559


Tavebi. sadiplomo naSromebisa da disertaciebis umravlesoba, iseve,<br />

rogorc bevri vrceli sakurso naSromi, ori an meti Tavisgan Sedgeba.<br />

TiToeuli Tavi axal gverdze iwyeba. gverdis dasawyisSi daawereT Tavi,<br />

Semdeg miawereT nomeri. SegiZliaT, danomroT arabuli cifrebiT (4) an<br />

sityvierad (meoTxe). Tu Tqveni Tema nawilebadacaa dayofili,<br />

TavebisTvis danomvris sxvanairi stili SearCieT (magaliTad, nawili II;<br />

Tavi meoTxe). Tu Tavs nomerTan erTad saTauric aqvs, es saTauri ori<br />

xaziT qvemoT dawereT, gamo<strong>to</strong>vebuli xazis qvemoT. arc nomeri da arc<br />

saTauri ar gaimeoroT Tavis sxva gverdebze. saTaursa da teqstis pirvel<br />

xazs Soris ori xazi gamo<strong>to</strong>veT. suraTi a.9 gviCvenebs Tavis pirveli<br />

gverdis nimuSs epigrafiT (ix. 25.2.2).<br />

alternatiuli formati gulisxmobs, rom gamo<strong>to</strong>voT sityva Tavi da<br />

mxolod misi nomeri da saTauri daweroT, romlebic erT xazze<br />

moTavsdeba da ori wertiliT an maT Soris carieli adgiliT gamoiyofa.<br />

Tumca aseT formats nu gamoiyenebT, Tu Tqveni naSromi nawilebsac<br />

moicavs da Tavebsac, Tu ar asaTaurebT Tavebs an Tu aris mosalodneli,<br />

rom axali Tavi naSromis nebismier sxva nawilSi aerioT.<br />

seqciebi da qveseqciebi. sadiplomo naSromebSi, disertaciebsa da vrcel<br />

sakurso TemebSi, Tavebi SeiZleba, seqciebad iyos dayofili; seqciebi ki<br />

Tavis mxriv – qveseqciebad, da a.S. Tu Tqvens naSromSi, an masSi mocemul<br />

TavSi mxolod ramdenime seqciaa, SegiZliaT, seqciebs Soris danayofebi<br />

araformalurad miuTiToT paragrafebs Soris damatebiTi xazis<br />

gamo<strong>to</strong>vebiT.<br />

Tu naSromSi an mis TavebSi formalurad gaakeTebT seqciebs, TiToeuli<br />

maTgani SegiZliaT, daasaTauroT, am saTaurebs qvesaTaurebsac uwodeben.<br />

SesaZloa, ramdenime donis qvesaTaurebi gqondeT, pirveli donis, meore<br />

donis da ase Semdeg. Tu Zalian grZel da kompleqsur naSroms ar<br />

amzadebT, kargad dafiqrdiT manam, sanam orze an samze meti donis<br />

qvesaTaurs gamoiyenebT. imis magivrad, rom mkiTxvels daexmaros,<br />

SeiZleba, amdenma qvesaTaurma piriqiT, xelic ki SeuSalos mas. nebismier<br />

doneze minimum ori qvesaTauri mainc unda gqondeT; Tu ar gaqvT, Tqveni<br />

dayofa SesaZloa, ar iyos logikuri.<br />

Tu Tqveni adgilobrivi instruqciebi qvesaTaurebTan dakavSirebiT raime<br />

specifikur wesebs ar gTavazobT, SegiZliaT, sakuTari tipografika da<br />

560


formati SeimuSaoT. qvesaTauris TiToeuli done Tanmimdevruli unda<br />

iyos da gansxvavdebodes yvela sxva donisagan. maRali donis<br />

qvesaTaurebi vizualurad ufro unda C<strong>and</strong>es, vidre dabali donisa.<br />

zogadad, qvesaTaurebi ufro kargad Cans, rodesac centrSi,<br />

gamsxvilebuli da daxrili SriftiTaa gamotanili an rodesac<br />

saTaurisTvis damaxasiaTebeli didi asoebis stiliTaa dawerili, vidre,<br />

roca marcxena mxares, Cveulebrivi SriftiT an winadadebisTvis<br />

damaxasiaTebeli didi asoebis stiliTaa dawerili. qvesaTauris win da<br />

Semdeg, damatebiT gamo<strong>to</strong>veT erTi xazi; boloSi ar dausvaT wertili.<br />

gTavazobT sqemas xuTdoniani qvesaTaurebisTvis.<br />

• pirveli done: centrSi, gamsxvilebuli an daxrili SriftiT,<br />

saTaurisTvis damaxasiaTebeli stilis mTavruli asoebiT<br />

Tanamedrove xelovneba<br />

• meore done: centrSi, Cveulebrivi SriftiT, saTaurisTvis<br />

damaxasiaTebeli stilis mTavruli asoebiT<br />

romelia ZiriTadi stili?<br />

• mesame done: marcxniv, gamsxvilebuli an daxrili SriftiT,<br />

saTaurisaTvis damaxasiaTebeli stilis mTavruli asoebiT<br />

abstraqtuli eqspresionizmi<br />

• meoTxe done: marcxniv, romauli SriftiT, winadadebisTvis<br />

damaxasiaTebeli stilis mTavruli asoebiT (es magaliTi<br />

qarTulad ar gamodis)<br />

ZiriTadi mxatvrebi da praqtikosebi<br />

• mexuTe done: iwyeba paragrafis dasawyisSi (ar moyveba<br />

gamo<strong>to</strong>vebuli xazi), gamsxvilebuli an daxrili SriftiT,<br />

winadadebisTvis damaxasiaTebeli stilis didi asoebiT da boloSi<br />

wertiliT.<br />

poloki, rogorc lideri. wamyvani abstraqtuli eqspresionisti<br />

mxatvris roli jekson polokma moirgo...<br />

561


arasodes daamTavroT gverdi qvesaTauriT. teqsturi redaq<strong>to</strong>ri ise<br />

daayeneT, rom yvela saTauri momdevno paragrafze iyos mibmuli da Tu<br />

saWiroa, damatebiT erTi an ori xazi gamo<strong>to</strong>veT, raTa qvesaTauri<br />

gverdis TavSi iyos. sxvadasxva donis or qvesaTaurs Soris, romlebic<br />

erTadaa mocemuli ise, rom maT Soris ar aris teqsti, kidev erTi xazi<br />

gamo<strong>to</strong>veT.<br />

SeniSvnebi da frCxilebSi mocemuli miTiTebebi. Tu sqolioSi miTiTebis<br />

stils iyenebT, ixileT 16.3, imis Taobaze, Tu rogor daaforma<strong>to</strong>T<br />

sqolioebi. suraTi a.10 gviCvenebs teqstis nimuSs sqolioebiT.<br />

Tu teqs<strong>to</strong>brivi miTiTebis stils iyenebT, ixileT 18.3, sadac ganxilulia<br />

rogor daaforma<strong>to</strong>T frCxilebSi mocemuli miTiTebebi.<br />

cxrilebi da sqemebi. TuU Tqveni naSromi cxrilebs da sqemebs moicavs,<br />

ixileT 26-e Tavi imis Sesaxeb, Tu rogor daaforma<strong>to</strong>T cxrilebi,<br />

garkveuli tipis sqemebi da sqemebis warwerebi. aseve, ixileT a.3.1. imis<br />

Taobaze, Tu rogor CasvaT es elementebi Tqvens naSromSi. suraTi a.12<br />

gviCvenebs teqstis nimuSs, sadac sqemaa Casmuli da suraTi a.13 gviCvenebs<br />

horizontaluri cxrilis nimuSs.<br />

daskvna. sadiplomo naSromSi an disertaciaSi (zogierT SemTxvevaSi ki<br />

sakurso naSromSi), savaraudod, daskvnac geqnebaT, romelic sakmarisad<br />

didi iqneba imisaTvis, rom calke komponentad gamoyoT. Tu aseTi daskvna<br />

gaqvT, gverdis TavSi daawereT daskvna. ar gaimeoroT saTauri daskvnis<br />

sxva gverdebze. saTaursa da teqstis pirvel xazs Soris ori xazi<br />

gamo<strong>to</strong>veT.<br />

SesaZlebelia, daskvna Tqveni naSromis bolo danomrili Tavi iyos, Tu<br />

gindaT, xazi gausvaT mis kavSirs Tqveni teqstis danarCen nawilTan. aseT<br />

SemTxvevaSi, sityva daskvna, Tavis saTaurad aqcieT (ix. zemoT, gv. 397).<br />

a.2.3 bolo gverdebi<br />

Tqveni naSromis bolo gverdebi SeiZleba, Sedgebodes qvemoT CamoTvlili<br />

yvela an mxolod zogierTi komponentisgan, an sulac arcerT maTgans ar<br />

562


Seicavdes. universitetebi da kaTedrebi, rogorc wesi, miuTiTeben, ra<br />

TanmimdevrobiT unda dalagdes es komponentebi; Tu es ase ar xdeba,<br />

miyeviT im rigiTobas, rac qvemoTaa mocemuli. ukana gverdebi arabuli<br />

cifrebiT, erTmaneTis miyolebiT danomreT.<br />

ilustraciebi. Tu Tqveni sadiplomo naSromi an disertacia (zog<br />

SemTxvevaSi ki Tqveni sakurso Tema) moicavs fo<strong>to</strong>ebs, rukebs an msgavsi<br />

tipis sqemebs, romlebic Tqveni TemisTvis SedarebiT naklebad<br />

relevanturia an zedmetad didia imisaTvis, rom teqstSi CasvaT (ix. 26.1.1),<br />

isini ukana gverdebis pirvel komponentad gadaitaneT. sxva tipis sqemebi,<br />

cxrilebi da grafikebi, romlebic am kriteriumebSi jdeba, danarTad<br />

unda iyos mocemuli; ixileT qvemoT.<br />

pirveli gverdis dasawyisSi daawereT ilustraciebi. ar gaimeoroT<br />

saTauri ilustraciebis sxva gverdebze. Tqvens naSromSi sqemebis<br />

CarTvasTan dakavSirebiT ufro meti informaciisTvis ixileT a.3.1.<br />

danarTebi. Tu Tqveni sadiplomo naSromi an disertacia (zog SemTxvevaSi<br />

ki Tqveni saklaso Tema) moicavs mniSvnelovan masalas, romelic martivad<br />

ar moTavsdeba Tqvens ZiriTad teqstSi, es masala erT an ramdenime<br />

danarTSi SeitaneT ukana gverdebis nawilad (danarTebi Tavebis bolos<br />

ar daurToT).<br />

aseTi masalis magaliTia cxrilebi da sxvadasxva saxis sqemebi,<br />

grafikebi, romlebic Tqveni TemisaTvis an SedarebiT nakleb<br />

relevanturia, an Zalian didia teqstSi Casasmelad; ganrigebi da<br />

formebi, romlebic gamoiyeneT masalebis Sesagroveblad; dokumentebis<br />

qseroaslebi, romlebic ar aris xelmisawvdomi mkiTxvelisTvis; da<br />

situaciuri magaliTebi, romlebic zedmetad grZelia teqstSi Casasmelad.<br />

pirveli gverdis dasawyisSi daawereT danarTi. ar gaimeoroT saTauri<br />

danarTis sxva gverdebze, Tu igi erTze met gverds moicavs. saTaursa da<br />

teqstis pirvel striqons Soris ori xazi gamo<strong>to</strong>veT.<br />

Tu danarTSi mocemuli masala sxvadasxva tipisaa – magaliTad, cxrili<br />

da situaciuri magaliTi - maSin erTze met danarTad dayaviT. am<br />

563


SemTxvevaSi, TiToeuli danarTi danomreT cifriT an asoTi da saTauric<br />

gaukeTeT. danomvra SegiZliaT, gaakeToT an arabuli cifrebiT (1, 2), an<br />

sityvierad (erTi, ori), an SegiZliaT, ubralod, anbanis asoebi<br />

gamoiyenoT Tanmimdevrulad (a, b). ricxvi an aso sityva danarTis Semdeg<br />

dasviT, saTauri ki momdevno xazze dawereT. (Tu Tqveni naSromi mxolod<br />

erTi danarTisgan Sedgeba, am SemTxvevaSic SegiZliaT saTauris gakeTeba,<br />

magram aq nomris an asos dawera saWiro aRar aris).<br />

Tu danarTi Tqveni sakuTari ganmartebiTi teqstisgan Sedgeba, teqstSi<br />

striqonebi ori xaziT daaSoreT erTmaneTTan da daaformateT ZiriTadi<br />

teqstis Sesabamisad. Tu igi mxolod pirveladi wyaros an situaciuri<br />

magaliTisgan Sedgeba, SeiZleba, teqstSi striqonebs Soris erTxaziani<br />

daSorebebi gaakeToT, gansakuTrebiT, im SemTxvevaSi, Tu teqsti grZelia.<br />

damxmare masala, romelic ver SeZeliT, amobeWdili saxiT gqonodaT,<br />

magaliTad, monacemTa didi baza an multimediuri faili, aseve, danarTad<br />

gqondeT. daurTeT am masalis mokle aRwera da misi adgili, aseve, Tu<br />

arsebobs – hiperlinkic. gaecaniT adgilobriv instruqciebs formatisa<br />

da prezentaciis moTxovnebTan dakavSirebiT; aseve, ixileT a.3.1<br />

leqsikoni: Tu Tqveni sadiplomo naSromi an disertacia (an zogierT<br />

SemTxvevaSi, Tqveni saklaso Tema) leqsikons saWiroebs (ix. a.2.1),<br />

SegiZliaT, igi ukana gverdebze moaqcioT, danarTebis Semdeg da<br />

SeniSvnebis, bibliografiisa da saxelTa saZieblis win. daicaviT yvela<br />

formatis moTxovnebi, rac a.2.1-Sia mocemuli, magram gaiTvaliswineT, rom<br />

Tu leqsikoni ukana gverdebzea, igi romauli cifrebis nacvlad, arabuli<br />

cifrebiT unda dainomros. suraTi a.8 gviCvenebs leqsikonis nimuSs<br />

(romelic daformatebulia wina gverdebze Sesatanad).<br />

SeniSvnebi. Tu sqolioSi miTiTebebis stils iyenebT, SegiZliaT,<br />

SeniSvnebi bolo gverdebis nawilad gauSvaT (ix. 16.3.4 SeniSvnebis<br />

daformatebisTvis). pirveli gverdis TavSi daawereT SeniSvnebi. ar<br />

gaimeoroT saTauri danarTis sxva gverdebze, Tu igi erTze met gverds<br />

564


moicavs. saTaursa da SeniSvnebis pirvel striqons Soris ori xazi<br />

gamo<strong>to</strong>veT, Tavad SeniSvnebs Soris ki _ erTi xazi. suraTi a.14 gviCvenebs<br />

bolo SeniSvnebis gverds im naSromis SemTxvevaSi, romelic Tavebad aris<br />

dayofili.<br />

Tuki teqs<strong>to</strong>brivi miTiTebis stils iyenebT, SeniSvnebi ar geqnebaT.<br />

bibliografia da saZiebeli. Tu sqolioSi miTiTebis bibliografiis<br />

CarTva bolo gverdebSi mogiwevT. am komponentis sawyis gverds TavSi<br />

daawereT bibliografia. ar gaimeoroT saTauri bibliografiis sxva<br />

gverdebze, Tu igi erTze met gverds moicavs. saTaursa da teqstis<br />

pirvel striqons Soris ori xazi gamo<strong>to</strong>veT, Tavad bibliografiaSi<br />

mocemul erTeulebs Soris ki _ erTi xazi. suraTi a.15 gviCvenebs<br />

bibliografiis gverdis nimuSs.<br />

zogierTi saxis bibliografiis SemTxvevaSi gansxvavebuli saTauri unda<br />

gamoiyenoT, magaliTad - gamoyenebuli literatura. Tu bibliografias<br />

av<strong>to</strong>rebis mixedviT anbanurad ar daalagebT, win SeniSvna gaukeTeT,<br />

qvesaTauri (romelic Sesabamisad iqneba daformatebuli) an orive, raTa<br />

axsnaT struqtura. ix. 16.2 sxvadasxva variaciebisTvis.<br />

Tu teqs<strong>to</strong>brivi miTiTebis stils iyenebT, aucileblad unda daurToT<br />

saZiebeli ukana mxares. pirveli gverdis TavSi daawereT saZiebeli. ar<br />

gaimeoroT saTauri saZieblis sxva gverdebze, Tu igi erTze met gverds<br />

moicavs. saTaursa da teqstis pirvel striqons Soris ori xazi<br />

gamo<strong>to</strong>veT, Tavad saZiebelSi mocemul erTeulebs Soris ki _ erTi xazi.<br />

suraTi a.16 gviCvenebs bibliografiis gverdis nimuSs.<br />

iSviaT SemTxvevebSi, rodesac saZiebels av<strong>to</strong>rebis mixedviT anbanurad ar<br />

alagebT (ix. 18.2.1), TavSi gaukeTeT SeniSvna, qvesaTauri (romelic<br />

Sesabamisadaa daformatebuli) an orive, struqturis gansamartad.<br />

565


a.3. Cabarebis moTxovnebi<br />

a.3.1. Tqveni failebis momzadeba<br />

eleqtronuli failebis marTvisa da momzadebisTvis ramdenime rCevis<br />

gamoyeneba dagexmarebaT, Tavi aaridoT problemebs da nebismieri<br />

situaciisTvis gasagebi, kargad daformatebuli naSromi waradginoT. es<br />

instruqciebi gansakuTrebiT mniSvnelovania, Tu naSromi eleqtronuli<br />

formiT unda CaabaroT (ix. a.3.3).<br />

failis marTva. SeecadeT maqsimalurad SeamciroT monacemebis<br />

dakargvisa an gafuWebis riski.<br />

• moamzadeT Tqeni naSromi erT eleqtronul failad, miuxedavad<br />

imisa, Tu ra sididisaa is. erT failTan muSaoba saSualebas<br />

gaZlevT, moZebnoT da cvlilebebi ganaxorcieloT globalurad,<br />

aseve, danomvra gaakeToT av<strong>to</strong>maturad (magaliTad, sqolioebis<br />

danomvra) da aRweroT stili Tanmimdevrulad (ix. qvemoT).<br />

naSromebi, romlebic eleqtronulad bardeba, yovelTvis erT<br />

failad unda iyos.<br />

• fails martivi da logikuri saxeli daarqviT. Tu droTa<br />

ganmavlobaSi sxvadasxva versia geqnebaT, Tanmimdevrulad daarqviT<br />

saxelebi (magaliTad, yovelTvis daamTavreT ricxviT), rom<br />

sxvadasxva versiebi ar agerioT.<br />

• moerideT failze muSaobas erTze meti tipis programuli<br />

uzrunvelyofiT. erTi programidan meoreSi gadatana yovelTvis<br />

moicavs Secdomebisa da monacemTa dakargvis risks, maSinac ki,<br />

rodesac st<strong>and</strong>artul teqstur redaq<strong>to</strong>rSi muSaobT.<br />

• faili xSirad SeinaxeT TiToeuli weriTi sesiis dros.<br />

• TiToeuli weriTi sesiis Semdeg informaciis sarezervo asli<br />

SeinaxeT ramdenime adgilas. Tqveni adgilobrivi myari diskis<br />

garda, SeinaxeT adgilobriv qselSic (Tu aseTi gaqvT) an calke<br />

Sesanax mowyobilobaSi, magaliTad CD-ze.<br />

• amobeWdeT faili manam, sanam Temis Cabarebis ricxvi moaxlovdeba.<br />

kargad daakvirdiT, raime xarvezi ar iyos kompiuteruli<br />

uzrunvelyofis gamo, magaliTad, SeiZleba, Tqveni printeri ver<br />

cnobdes garkveul simboloebs da cudad amoibeWdos. amonabeWds<br />

566


,,pirveli versia” daarqviT da SeinaxeT, sanam bolo versias<br />

CaabarebT. gamouval mdgomareobaSi (rogoricaa kompiuteris<br />

gafuWeba an seriozuli virusiT dabinZureba) SegiZliaT, es versia<br />

gamoiyenoT, raTa daamtkicoT, rom pirveli versia namdvilad<br />

gqondaT.<br />

teqstis komponentebi: Tqveni teqstis yvela komponenti<br />

warmoadgineT gasagebad da Tanmimdevrulad:<br />

• teqstis TiToeuli komponenti Tanmimdevrulad daaformateT, maT<br />

Soris Cveulebrivi teqsti, vrceli citatebi, sqolioebi da<br />

TiToeuli tipis saTauri da qvesaTauri. Tanmimdevrulobis<br />

dasacavad yvelaze efeqturi gzaa, TiToeuli komponentisTvis<br />

gansazRvroT da gamoiyenoT garkveuli stili (maT Soris, Srifti,<br />

mTavruli asoebi, pozicia da a.S.) programuli uzrunvelyofis<br />

funqciebis saSualebiT.<br />

• Tqveni teqsturi redaq<strong>to</strong>ris saSualebiT teqsti marcxena mxares<br />

gaaTanabreT (da<strong>to</strong>veT ,,araTanabari” marjvena mxare) da ar<br />

gamoiyenoT av<strong>to</strong>maturi gadatana (ix. 20.4.1).<br />

• gaakeTeT specialuri simboloebi an ZiriTadi klaviSebis<br />

gamoyenebiT, an simbolos Sriftidan. specialuri aRmniSvnelebi<br />

(rogoricaa berZnuli asoebi, maTematikuri simboloebi da<br />

paragrafebi an seqciis niSnebi) gaakeTeT simbolos Sriftidan.<br />

• moerideT ferad Srifts. im SemTxvevaSic, Tu Temas ferad<br />

printerze amobeWdavT, mogvianebiT SeiZleba, Sav-TeTr printerze<br />

dabeWdoT da feri kargad aRar gadavides.<br />

• formulebi da gan<strong>to</strong>lebebi, Tu SesaZlebelia, gan<strong>to</strong>lebebis<br />

redaq<strong>to</strong>ris saSualebiT gaakeTeT. Tu ara, isini relevantur<br />

programaSi gaakeTeT da Tqvens teqstSi imijebis saxiT CasviT<br />

(ixileT qvemoT). imijsa da teqsts Soris, sul mcire, erTi xazi<br />

mainc gamo<strong>to</strong>veT (Tu, ra Tqma unda, teqsti moyveba), rogorc zemoT,<br />

aseve, qvemoT.<br />

cxrilebi. gamoiyeneT programuli uzrunvelyofa gasagebi,<br />

fokusirebuli da relevanturi cxrilebis Sesaqmnelad.<br />

567


• cxrilebi Tqveni teqsturi redaq<strong>to</strong>ris cxrilebis redaq<strong>to</strong>rSi<br />

gaakeTeT, Tu aris amis SesaZlebloba. Tu ara, maSin eqselis<br />

failSi gaakeTeT da CasviT Tqvens teqstSi, rogorc cxrili,<br />

romelic ar aris mibmuli romelime failze. daaformateT mis<br />

garSemo arsebuli teqstis Sesabamisad. ixileT 26-e Tavi cxrilis<br />

struqturis, formatis da teqstSi misi ganlagebis Taobaze.<br />

• cxrilis nomeri da misi saTauri cxrilis Tavze dasviT (ix. 26.2.2).<br />

saTauri cxrilis mTel siganeze gaagrZeleT da ar gamoyoT<br />

abzaciT gadatana. cxrilis saTauri SeiZleba, ufro patara<br />

SriftiT iyos dawerili, vidre teqstis Srifti. gaecaniT Tqvens<br />

adgilobriv miTiTebebs.<br />

• sqolioebi (Tu, ra Tqma unda, gaqvT) moaTavseT cxrilis bolo<br />

xazs qvemoT, erTi xazis gamo<strong>to</strong>vebiT. sqolioebi ufro patara<br />

SriftiT unda iyos dabeWdili, vidre danarCeni teqsti; gaecaniT<br />

adgilobriv instruqciebs amasTan dakavSirebiT.<br />

• sul mcire erTi xazi mainc gamo<strong>to</strong>veT cxrilis saTaursa da mis<br />

zemoT arsebul nebismier teqsts Soris, aseve, cxrilis<br />

damaboloebel xazsa (an bolo sqolios) da mis qvemoT arsebul<br />

nebismier teqsts Soris. Tu cxrili gverdis zeda nawilSi an<br />

boloSia, miiyvaneT zeda an qveda areebamde.<br />

• moerideT Crdilebs, garda im SemTxvevebisa, roca grZeli an<br />

kompleqsuri cxrilebi gaqvT (ix. 8.3.2). aseve, moerideT ferebs. im<br />

SemTxvevaSic ki, Tu Tqven naSroms ferad printerze beWdavT.<br />

mogvianebiT, SeiZleba, is Sav-TeTr printerze amobeWdon da Tu<br />

disertaciaa, am SemTxvevaSi mikrofirebzec SesaZloa, rom Seinaxon.<br />

aseT SemTxvevebSi, Crdilebi da ferebi kargad ar jdeba. Tu<br />

Crdilebs mainc iyenebT, darwmundiT, rom igi cxrilis teqsts ar<br />

faravs, ar gamoiyenoT bevri sxvadasxvagvari Crdili. gaecaniT<br />

adgilobriv instruqciebs rezoluciasa da masTan dakavSirebul<br />

maxasiaTeblebTan dakavSirebiT.<br />

• gaimeoreT saTauris sveti da yvela svetis saTauri (ix. 26.2)<br />

mravalgverdiani cxrilis yovel gverdze. cxrilis nomeri dawereT<br />

“gagrZelebul” xazze yvela gverdze pirveli gverdis Semdeg,<br />

marcxena mxares, daxrili SriftiT (cxrili 2-is gagrZeleba).<br />

cxrilis bolo xazi gamo<strong>to</strong>veT yvela gverdze, bolo gverdis<br />

garda.<br />

568


• cxrilisTvis, romelic mTlian gverds ikavebs an horizontaluria,<br />

daicaviT st<strong>and</strong>artuli veli (ix. 16.1.2). ar daama<strong>to</strong>T Cveulebrivi<br />

teqsti im gverdze, romelzec cxrili furclis horizontalurad<br />

aris ganTavsebuli. cxrilis saTauri dasviT furclis<br />

horizontalurad an vertikalurad. gverdi Sesabamisad danomreT.<br />

• iseTi cxrili, romlis warmodgena beWduri saxiT SeuZlebelia,<br />

magaliTad, cxrili, romelSic sakmaod bevri monacemia, naSroms<br />

danarTad daurTeT (ix. a.2.2).<br />

sqemebi. darwmundiT, rom Tqveni grafikebi advilad ikiTxeba,<br />

zustia da mizanmimarTuli.<br />

• Tu SesaZlebelia, grafikebi da diagramebi teqsturi redaq<strong>to</strong>ris<br />

saSualebiT aageT. sxva SemTxvevaSi, igi Sesabamis programaSi<br />

SeqmeniT da teqstSi CasviT, rogorc gamosaxuleba. daaformateT<br />

mis garSemo arsebuli teqstis Sesabamisad. ixileT 26-e Tavi<br />

cxrilis tipTan, formatsa da teqstSi mis ganTavsebasTan<br />

dakavSirebiT.<br />

• fo<strong>to</strong>ebi, rukebi da sxva tipis sqemebi teqstSi gamosaxulebebis<br />

saxiT CasviT. Tu romelime maTgani mxolod beWduri saxiT gaqvT,<br />

daaskanereT, Tu aris amis SesaZlebloba da ise CasviT teqstSi,.<br />

gamosaxulebebi, romlebic darTulia Tqveni naSromis beWdur<br />

variantze, qseroaslis gadaRebis dros cudad gamodis da aseve, ar<br />

iqneba im versiaSi, romelsac eleqtronulidan amobeWdaven.<br />

• sqemis nomeri da warwera gaakeTeT sqemis qveda xazze (ix. 26.3.2).<br />

(mxolod musikis magaliTebis SemTxvevaSi gaakeTeT nomeri da<br />

warwera sqemis zeda xazze). warwera sqemis srul siganeze<br />

gaayoleT da abzaciT ar gamoyoT gadatana. Tu areebs Soris<br />

manZili sakmarisi ar aris, rogorc sqemis, aseve, warwerisTvis,<br />

warwera uaxloesi wina gverdis teqstis boloSi gaakeTeT (an Tu<br />

aucilebelia, TavSi). sqemis warwerebi SeiZleba, ufro patara<br />

SriftiT gaakeToT Tqvens mTavar teqstTan SedarebiT; gaecaniT<br />

adgilobriv monacemebs.<br />

• am gverdze da<strong>to</strong>veT sul mcire erTi carieli xazi sqemasa da mis<br />

zemoT arsebul teqsts Soris; aseve, warwerasa da teqsts Soris<br />

sqemis qvemoT. Tu sqema gverdis TavSi an boloSia moTavsebuli,<br />

miiyvaneT zeda an qveda areebamde.<br />

569


• moerideT Crdilebs da ferebs im SemTxvevaSic ki, Tu Tqven naSroms<br />

ferad printerze beWdavT. mogvianebiT is SeiZleba Sav-TeTr<br />

printerze amobeWdon da Tu disertaciaa, SeiZleba, mikrofirebzec<br />

Seinaxon. aseT SemTxvevebSi, Crdilebi da ferebi kargad ar jdeba.<br />

Tu Crdilebs mainc iyenebT, darwmundiT, rom igi cxrilis teqsts<br />

ar faravs, ar gamoiyenoT bevrnairi Crdili, radgan igi garkveviT<br />

ar Cans.<br />

• gaecaniT adgilobriv instruqciebs rezoluciasa da masTan<br />

dakavSirebul maxasiaTeblebTan dakavSirebiT.<br />

• sqemisTvis, romelic mTlian gverds ikavebs an horizontalurad<br />

aris ganTavsebuli, daicaviT st<strong>and</strong>artuli veli (ix. 16.1.2). ar<br />

daama<strong>to</strong>T Cveulebrivi teqsti im gverdze, romelzec sqema<br />

horizontaluradaa mocemuli. sqemis saTauri dasviT furclis<br />

horizontalurad an vertikalurad. gverdi Sesabamisad danomreT.<br />

• iseTi sqema, romlis warmodgena beWduri saxiT SeuZlebelia,<br />

magaliTad, multimediis faili, SeinaxeT calke da naSroms<br />

danarTad daurTeT (ix. a.2.3).<br />

a.3.2. amobeWdili versiis Cabareba<br />

Tu sakurso naSroms abarebT, es procedura SeiZleba, sakmaod martivi<br />

iyos da mxolod erTi versiis amobeWdvas da instruq<strong>to</strong>risTvis<br />

Cabarebas moicavdes. Tumca, aseve, SeiZleba, mogTxovon misi<br />

eleqtronuli formiT Cabareba (ix. a.3.3) an misi ramdenime aslis<br />

gadacema ramdenime individisTvis (Tqveni klaselebis an sxva<br />

maswavleblebisTvis). zustad daicaviT instruqciebi da yovelTvis<br />

SeinaxeT rogorc amobeWdili, aseve, eleqtronuli versia. yvela asli<br />

zustad unda edrebodes originals.<br />

miuxedavad imisa, rom furclis orive mxares beWdva furcels<br />

dagizogavT da teqnologiuradac sirTules ar warmoadgens,<br />

instruq<strong>to</strong>rebis umetesobisTvis ufro advilia, waikiTxon da<br />

komentarebi gaakeTon erT mxares amobeWdil teqstze. Tu gansxvavebul<br />

570


instruqcias ar miiRebT, naSromi furclis erT mxares amobeWdili<br />

CaabareT.<br />

moTxovnebi sadiplomo naSromebisa da disertaciebisTvis ufro<br />

mkacria, vinaidan aseTi naSromebi, didi albaTobiT, akinZuli an<br />

eleqtronuli formiT Seinaxeba universitetSi an, SesaZloa,<br />

disertaciebis gare sacavSi. manam, sanam Cabarebis dro mova, gaecaniT<br />

Tqveni kaTedris an universitetis konkretul miTiTebebs, Tu ra formiT<br />

unda CaabaroT naSromi (amobeWdili, eleqtronuli versia Tu orive),<br />

ramdeni asli unda CaabaroT da raime dokumentebi xom ar aris<br />

mosawesrigebeli an Sesavsebi manam, sanam naSroms CaabarebT. Tu amis<br />

SesaZlebloba geqnebaT, sTxoveT universitetis kompetentur<br />

TanamSromels, gadaxedos Tqvens naSroms formatis kuTxiT manam, sanam<br />

saboloo versias CaabarebT.<br />

TiTqmis yvela kaTedra da universiteti moiTxovs sadiplomo<br />

naSromi da disertacia ramdenime variantad CaabaroT gansakuTrebuli<br />

tipis qaRaldze amobeWdili. aseTi qaRaldi, rogorc wesi, unda iyos 81/ 2<br />

X 11 inCi (amerikul universitetebSi) da didi xnis manZilze unda<br />

inaxebodes, rac imas niSnavs, rom qaRaldis SemadgenlobaSi mJava ar<br />

unda iyos. Tu adgilobriv instruqciebSi ar weria, rogori unda iyos<br />

qaRaldi, daicaviT amerikuli biblioTekis asociaciis rekomendacia,<br />

romlis mixedviTac unda airCioT oci paundis wonis, Ph-neitraluri<br />

qaRaldi, romelsac aweria ,,buferuli” da minimum 2 procent tutes<br />

Seicavs. yvela qaRaldi, romelsac ,,disertaciebis qaRalds” uwodeben am<br />

kategoriaSi ar gadis, ami<strong>to</strong>m kargad gaigeT ra tipis qaRalds gTxoven,<br />

sanam amobeWdvas daiwyebT.<br />

universitetebis umetesobas erTi an ramdenime aslebis gadamRebi<br />

centri aqvs, kampusze an kampusisgan moSorebiT. am centrebSi kargad<br />

ician, ra tipis qaRaldi dagWirdebaT disertaciebisTvis. marTalia, maTi<br />

momsaxureba cota ufro Zviri SeiZleba dajdes Tqvenive amobeWdilTan<br />

SedarebiT, magram, samagierod, amcirebT imis risks, rom Tqvens Temas<br />

571


daiwuneben furclis araswori SerCevis an amobeWdvis xarvezis gamo.<br />

aslebis gadamRebi centris TanamSromlebi, rogorc wesi, formatTan<br />

dakavSirebul xarvezebs, rogoricaa areebi, ar akvirdebian. ami<strong>to</strong>m,<br />

darwmundiT, rom Tqveni Tema formatis Yyvela moTxovnas akmayofilebs<br />

manam, sanam amobeWdvas daiwyebT. kargad SeamowmeT aslebi manam, sanam<br />

aslebis gadamReb centrs da<strong>to</strong>vebT da acnobeT iq momuSave personals,<br />

Tu raime problemas SeamCnevT.<br />

a.3.3 eleqtronuli failebis Cabareba<br />

bevri kaTedra da universiteti moiTxovs sadiplomo naSromis an<br />

disertaciis eleqtronuli saxiT Cabarebas, zog SemTxvevaSi ki _<br />

eleqtronuli da amobeWdili saxiT. aseve, sakurso naSromebis<br />

SemTxvevaSic SeiZleba, moiTxovos instruq<strong>to</strong>rma eleqtronuli failis<br />

Cabareba.<br />

gaecaniT adgilobriv instruqciebs teqnikuri specifikaciebisTvis<br />

da moiTxoveT daxmareba karga xniT adre, sanam Temis Cabarebis dro mova.<br />

Tu gTxoven, rom naSromi PDF formatiT CaabaroT, darwmundiT, rom<br />

Srifti mibmulia failze da ar Seicvleba, raTa SeinarCunoT naSromis<br />

garegnuli saxe da formati. SeamowmeT, rom yvela hiperlinki sworadaa<br />

Casmuli. Tu teqstSi ilustraciebic gaqvT, gamosaxulebis rezolucia da<br />

sxva maxasiaTeblebi imisda mixedviT gansazRvreT, Tu rogor<br />

gamoiyeneben naSroms (daarqiveben, dabeWdaven, internet sivrceSi<br />

ganaTavseben Tu sxva). sadiplomo naSromebisa da disertaciebis ofisSi<br />

an Tqvens xelmZRvanelTan gadaamowmeT, rogor CaabaroT iseTi masala,<br />

romelic sakmaod mozrdilia, magaliTad, monacemTa didi baza an<br />

multimediis failebi.<br />

572


cxrilebis da diagramebis danarTi<br />

573


574


575


576


577


578


579


580


581


582


583


584


585


586


587


588


589


590


ბიბლიოგრაფია<br />

591


592


593


594


595


596


597


598


599


600


601


602


603


604


605


606


607


608


609


610


611


612


613


614


615


616


617


618

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!