12.06.2013 Views

Fi tliet snin kienu organizzati 75 konferenza bi 15,600 delegat

Fi tliet snin kienu organizzati 75 konferenza bi 15,600 delegat

Fi tliet snin kienu organizzati 75 konferenza bi 15,600 delegat

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

10 Intermezz<br />

INTERMEZZ MONDJALI<br />

Il-[ajja mlewna u kontradittorja ta’ Karmenu<br />

Vassallo, poeta tan-nirien (1913-1987), qed tkun<br />

i//elebrata f’<strong>bi</strong>jografija attenta li kiteb Marcel<br />

Zammit Marmarà, ippubblikata fis-sensiela SKS.<br />

L-awtur fittex fil-kit<strong>bi</strong>et kollha ta’ Karmenu<br />

Vassallo, bosta minnhom miktu<strong>bi</strong>n b’g[add kotran<br />

ta’ psewdonimi, kif ukoll f’dokumenti, manuskritti,<br />

arkivji, ritratti, intervisti <strong>bi</strong>r-radju u mal-400 ittra personali.<br />

Dan hu xog[ol g[ani dwar poeta li ;arrab [afna u<br />

li baqa’ j]omm postu b[ala romantiku ewlieni filmixja<br />

letterarja lokali. Din ir-rubrika intervistat lil<br />

Zammit Marmarà.<br />

G[aliex qed tikkon/entra fuq il-<strong>bi</strong>jografija ta’<br />

Vassallo, u x’inhi r-relevanza tieg[u llum^<br />

Mindu kont tifel l-iskola dejjem kien il-poeta<br />

favorit tieg[i. Jag[ti [oss lil dak li normalment<br />

m’g[andux [oss u mo[[u dejjem jhewden u jo[lom,<br />

jirrifletti, jikkuntesta, jiddibatti, jistaqsi, jirribella, u<br />

jiddjaloga ma’ Alla.<br />

Jibki u jifra[ mix-xejn. Kien jg[id li aktar minn<br />

qatt qabel jik<strong>bi</strong>rlu r-rispett g[all-annimali u l-[xejjex<br />

u jonqoslu g[all-bnedmin.<br />

Vassallo jibqa’ dejjem relevanti g[ax il-kitba<br />

tieg[u hi universali, li ssie[bu fil-moviment letterarju<br />

Ewropew.<br />

Hu poeta dejjem u kullimkien, mhux f’Malta <strong>bi</strong>ss,<br />

<strong>bi</strong>l-kitba tieg[u tg[odd g[al kul[add, f’kull post u<br />

f’kull ]mien. G[andu l-valur tal-qawwa tal-kelma,<br />

fil-profondità tal-kitba ming[ajr il-[tie;a ta’ dizzjunarju<br />

<strong>bi</strong>ex jinftiehem.<br />

<strong>Fi</strong>d-da[la g[all-ktieb, Oliver Friggieri jikklassifika<br />

l-<strong>bi</strong>jografija kritika tieg[ek b[ala<br />

“po]ittivista”. Kif tfiehem dan il-;eneru^<br />

Inkun pru]untu] jekk nanalizza u nikkummenta<br />

jiena stess dwar il-<strong>bi</strong>jografija ta’ Karmenu Vassallo.<br />

Il-klassifikazzjoni u l-anali]i tal-<strong>bi</strong>jografija l-a[jar li<br />

tit[alla f’idejn il-kriti/i.<br />

Il-po]ittivi]mu jitqies b[ala metodu xjentifiku<br />

f’konfront mal-metafi]ika. <strong>Fi</strong>s-seklu dsatax, Auguste<br />

Comte kiteb bosta xog[lijiet dwar il-po]ittivi]mu,<br />

fosthom The Course in Positive Philosophy.<br />

B’reazzjoni g[al dan il-metodu, l-antipo]ittivisti<br />

qiesu din it-teorija b[ala ideolo;ija tax-xjenza.<br />

Po]ittivisti moderni jibba]aw ix-xog[ol tag[hom<br />

fuq ri/erka kwantittattiva. Illum, it-terminu<br />

‘po]ittivi]mu’ g[andu tifsira wiesg[a [afna.<br />

Ma’ Karmenu Vassallo kienet we[let it-tikketta<br />

ta’ poeta pessimista. Stqarr li kellu b[al ;ibda<br />

naturali g[an-niket u l-malinkonija. Kien pessimista<br />

“patolo;iku” jew irrendewh hekk i/-<br />

/irkustanzi^<br />

Kienu /-/irkustanzi. Vassallo jfisser ukoll mudell<br />

ta’ perseveranza, ta’ tama, u finalment tal-kapa/ità li<br />

jirnexxilu jirre]isti u jeg[leb diffikultajiet kbar psikolo;i/i,<br />

g[ax l-ewwel ried jirba[ il-konfront mieg[u<br />

nnifsu.<br />

Meta beda jemmen fil-[iliet letterarji tieg[u b[ala<br />

s-salvazzjoni tieg[u, g[eleb il-qtig[ il-qalb kif ukoll<br />

il-<strong>bi</strong>]a’ tal-esklu]joni so/jali, li parti minnha kienet<br />

kaw]a ta’ dak li hu kien jemmen li <strong>kienu</strong> difetti fi]i/i.<br />

<strong>Fi</strong>h hemm ukoll do]i qawwija ta’ kommi]erazzjoni.<br />

X’ta[seb^<br />

Vassallo kien iqis lilu nnifsu vittma ta’ xorti<br />

[a]ina. G[adda minn perijodi ta’ qtig[ il-qalb f’[ajtu<br />

“mg[ob<strong>bi</strong>ja <strong>bi</strong> tletin salib”. Kien f’dan il-perijodu li<br />

kiteb l-aqwa xog[lijiet tieg[u.<br />

<strong>Fi</strong>l-poe]ija ‘Van;elu Ie[or’ kiteb versi b[al<br />

“Wa[di ming[ajr ma rrid. Wa[di fid-dinja”. Kiteb<br />

poe]iji jisimhom sa[ansitra ‘Wa[di’ u ‘Imsejken<br />

Jiena’ (1934). F’dan il-kuntest tinftiehem ukoll it-tnehida<br />

ddisprata: “Irrid u ma nistax inkun b[all-bqija<br />

Rassenja kulturali internazzjonali<br />

tal-[lejjaq fuq din l-art”. Insibu bosta versi fejn<br />

Vassallo jit[assar lilu nnifsu.<br />

Mid-disperazzjoni u l-kommi]erazzjoni tieg[u<br />

nnifsu jg[addi g[all-kuntestazzjoni tad-destin u xxorti<br />

[a]ina, li jag[mluh differenti mill-bqija meqjusa<br />

b[ala bnedmin normali.<br />

Meta da[al fil-politika l-ewwel darba kien<br />

ivvota favur il-piena kapitali. Kif tirrikon/ilja dan<br />

is-sens qawwi ta’ kastig estrem mal-Kristjanità li<br />

kien jiddikjara^<br />

F’Novembru 1945 Vassallo kien elett fil-Kunsill<br />

tal-Gvern. F’wa[da mis-seduti tal-Kunsill, tressqet<br />

g[all-vot il-piena kapitali, u kien hu <strong>bi</strong>ss li vvota<br />

favur.<br />

}gur li sal-1983, skont manuskritt b’noti awto<strong>bi</strong>jografi/i,<br />

baqa’ tal-fehma li sakemm il-bniedem joqtol<br />

bniedem ie[or, il-piena kapitali kellha tibqa’<br />

tin]amm. Meta f’wa[da mis-seduti tal-Kunsill tressaq<br />

g[all-vot il-‘[abel’, kien hu wa[du li vvota favuru.<br />

IN-NAZZJON It-Tlieta, 17 ta’ Lulju, 2012<br />

Analizzat il-poeta tan-nirien<br />

Il-qoxra tal-ktieb Il-{ajja ta’ Karmenu Vassallo miktub minn Marcel<br />

Zammit Marmarà<br />

Karmenu Vassallo kien<br />

favur il-piena tal-mewt<br />

g[aliex kien jemmen li<br />

sakemm il-bniedem kien<br />

kapa/i joqtol bniedem<br />

ie[or, din g[andha tibqa’<br />

minn<br />

Mario Azzopardi<br />

marpardi@maltanet.net<br />

Fl-istess manuskritt kiteb:<br />

“Ma nist[ix nistqarr li g[adni<br />

u nibqa’ favur il-piena talmewt<br />

sakemm bniedem jibqa’<br />

joqtol bla jedd bniedem<br />

ie[or”. Vassallo tant kien sensittiv<br />

li kien i[oss [afna g[allvittma<br />

u lil min ikun [alla<br />

warajh, spe/jalment tfal<br />

iltiema.<br />

Interessanti li Vassallo<br />

kellu xog[lijiet satiri/i li<br />

rari, jekk qatt, ing[ataw<br />

pubbli/ità. Ji;ifieri l-poeta<br />

kellu l-mumenti “[fief”<br />

tieg[u.<br />

L-aspett umoristiku u<br />

satiriku ma tantx jinsab fil-kit<strong>bi</strong>et<br />

ta’ Vassallo, imma fl-<br />

1937 kien [are; ]ew; kotba<br />

]g[ar, }wie; f’Qieg[ il-Ba[ar<br />

u Mastru Rjus, it-tnejn <strong>bi</strong>lpsewdonimu<br />

V.E.K.A. F’Mastru Rjus insibu karattru<br />

li <strong>bi</strong>ex jistudja ras [addie[or spi//a <strong>bi</strong>ex tilef rasu.<br />

{oloq karattri b[all-Kontinu Boqqa Brodu u l-Baruni<br />

Rolandu Wa[[althulu. <strong>Fi</strong>s-17 ta’ Ottubru 1938 kiteb<br />

aritklu f’Il Berka, ‘Il-Faqar tal-Kitba Satirika fil-<br />

Letteratura Maltija’. F’dan id-dawl wie[ed jista’ jara<br />

li Vassallo kien qieg[ed jesperimenta <strong>bi</strong> stili differenti<br />

fit-triq letterarja tieg[u.<br />

Karmenu Ellul Galea kien qalli kif meta kien<br />

refu;jat is-Si;;iewi fi ]mien il-gwerra, mhux lewwel<br />

darba li Vassallo kien jo[ro; b’xi wa[da minn<br />

tieg[u fuq iz-zuntier u jifqa’ lil kul[add <strong>bi</strong>d-da[q.<br />

Kien jemmen li Knisja u Stat g[andhom jimxu<br />

id f’id. Din po]izzjoni ortodossa [afna, i]da kien<br />

iqis ru[u anki b[ala ribell. Sa fejn kien rivoluzzjonarju<br />

Karmenu Vassallo^<br />

Vassallo hu wkoll il-poeta tal-paradoss. Il-;abriet<br />

tieg[u kollha jimplikaw jew jibdew b’poe]ija<br />

ddedikata lil Alla. Studja u g[ex ta’ reli;ju] mas-<br />

So/jetà ta’ San Pawl u kien jonqsu jie[u <strong>bi</strong>ss l-a[[ar<br />

professjoni meta tilef il-vokazzjoni. Kien kiteb li<br />

j[oss ru[ ta’ qassis u qalb ta’ poeta, li j[ossu mixg[ul<br />

b’g[erf il-Mulej.<br />

<strong>Fi</strong>l-kitba kien kura;;u] [afna. Kiteb versi li wasslu<br />

lill-Vigarju tal-Isqof <strong>bi</strong>ex jibg[at g[alih. Kien hemm<br />

ukoll min beda jqisu b[ala eretiku, imma ma be]ax<br />

jippubblika dak li kiteb u ma qag[adx iqis il-konsegwenzi<br />

u l-attakki fuqu.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!