iunisefi saqarTveloSi 2006 - Unicef.ge
iunisefi saqarTveloSi 2006 - Unicef.ge
iunisefi saqarTveloSi 2006 - Unicef.ge
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>iunisefi</strong> <strong>saqarTveloSi</strong> <strong>2006</strong><br />
Yyvela bavSvisaTvis<br />
janmrTeloba, ganaTleba, Tanasworoba, dacva<br />
gza kacobriobis progresisaken
© gaeros bavSvTa fondi <strong>2006</strong><br />
foto: jakomo piroci, marika amurvelaSvili, aleqsandre klimCuki
<strong>iunisefi</strong><br />
<strong>saqarTveloSi</strong>, #1(10)<br />
saredaqcio werili<br />
gaeros bavSvTa fondis, <strong>iunisefi</strong>s, sainformacio biuleteni “<strong>iunisefi</strong><br />
<strong>saqarTveloSi</strong>” gamoicema <strong>iunisefi</strong>s saqarTvelos warmomad<strong>ge</strong>nlobis mier<br />
yovelwliurad, inglisur da qarTul enebze. sainformacio biuletenis<br />
mizania mosaxleobis informireba <strong>iunisefi</strong>s <strong>saqarTveloSi</strong> moRvaweobis<br />
Sesaxeb.<br />
winamdebare gamocema sainformacio biuletenis rigiT meaTe nomeria. Cven<br />
mivesalmebiT Tqvens SeniSvnebsa da rekomendaciebs sainformacio biuletenTan<br />
dakavSirebiT. gTxovT, gvacnoboT, Tu ra damatebiTi informaciis<br />
miReba gsurT <strong>iunisefi</strong>sa da misi saqmianobis Sesaxeb. Tqven aseve SegiZliaT<br />
gamogvigzavnoT werilebi, survilebi Tu sxva saxis saintereso masala.<br />
sainformacio biuletenis an sxva saxis informaciis misaRebad, gTxovT,<br />
daukavSirdeT <strong>iunisefi</strong>s saqarTvelos warmomad<strong>ge</strong>nlobas, kerZod, komunikaciis<br />
programis xelmZRvanels maia qurcikiZes.<br />
tel: (995 32) 23 23 88, 25 11 30,<br />
faqsi: (995 32) 25 12 36,<br />
el. fosta: mkurtsikidze@unicef.org<br />
<strong>iunisefi</strong> <strong>saqarTveloSi</strong> <strong>2006</strong>
winasityvaoba<br />
<strong>2006</strong> wels <strong>saqarTveloSi</strong> axali samoqmedo<br />
programis danergva daviwyeT.<br />
amitomac wels yuradReba<br />
informaciis moZiebasa da kvlevebze<br />
gavamaxvileT, raTa Segveqmna<br />
is ZiriTadi indikatorebi,<br />
romlis mixedviTac SevafasebdiT<br />
Cveni xuTwliani programis efeqturobas.<br />
CavatareT iseTi kvlevebi,<br />
rogoricaa perinataluri<br />
mzrunvelobis sistemis Sefaseba,<br />
bavSvTa siRaribis kvleva, iodis<br />
deficitiT gamowveuli darRvevebi,<br />
bavSvTa aRzrda, bavSvTa<br />
keTildReobis reformis ganxorcieleba.<br />
aseve SeviswavleT ama Tu<br />
im dawesebulebaSi moTavsebuli<br />
unarSezRuduli bavSvebis mdgomareoba,<br />
saerTo sacxovreblebis<br />
mkvidr devnil bavSvTa problemebi<br />
da arasrulwlovanTa danaSaulis<br />
administrirebis sistema. amJamad<br />
kvlevebis umetesoba dasrulebulia<br />
da mTavari Sede<strong>ge</strong>bic ukve<br />
saxezea. momavali wlidan SevecdebiT arsebuli kvlevebis Sede<strong>ge</strong>bis<br />
integrirebas konkretul programebsa da proeqtebSi.<br />
welsac aqtiurad viTanamSromleT saqarTvelos mTavrobasTan,<br />
socialur sferoebSi mimdinare reformebis mxardasaWerad ukve<br />
ganxorcielda mniSvnelovani sakanonmdeblo cvlilebebi.<br />
janmrTelobis programis farglebSi Seiqmna saxelmZRvaneloebi da<br />
protokolebi perinataluri zrunvisa da xuT wlamde asakis bavSvTa<br />
janmrTelobisa da ganviTarebis Sesaxeb. zemoxsenebul saxelmZRvaneloebs<br />
da protokolebs saqarTvelos mTavroba uaxloes momaval-<br />
Si daamtkicebs. es ki, jandacvis sxvadasxva dawesebulebaSi dedebsa<br />
da bavSvebze zrunvis gaumjobesebas Seuwyobs xels.<br />
<strong>iunisefi</strong> ganagrZobs saqarTvelos mTavrobis daxmarebas or wlamde<br />
asakis bavSvebis imunizaciisTvis saWiro vaqcinebiT. wels mTavrobam<br />
vaqcinebis mTliani raodenobis 50% Seisyida, momavali wlidan<br />
ki, am funqcias mTlianad Tavis Tavze aiRebs da vaqcinebis saerTo<br />
raodenobas Seisyidis.<br />
<strong>iunisefi</strong>s daxmarebiT SemuSavda pirveli srulyofili sakomunikacio<br />
<strong>ge</strong>gma imunizaciis sferoSi, romelic miznad isaxavs Seicvalos<br />
Cvil bavSvTa dedebis qceva vaqcinaciis mimarT. kampania mouwodebs<br />
dedebs miiyvanon TavianTi Svilebi ori, sami da oTxi Tvis asakSi uaxloes<br />
samedicino centrSi da Cautaron <strong>ge</strong>gmiT gaTvaliswinebuli<br />
vaqcinacia.<br />
mniSvnelovani progresi iqna miRweuli mikroelementebis naklebobiT<br />
gamowveuli darRvevebis aRmofxvris sferoSi. gaeros bavSvTa<br />
fondisa da saqarTvelos parlamentis janmrTelobisa da socialur<br />
<br />
<strong>iunisefi</strong> <strong>saqarTveloSi</strong> <strong>2006</strong>
sakiTxTa komitetis TanamSromlobis Sedegad Seiqmna fortifikaciis<br />
erovnuli aliansi da saqarTvelom SeZlo 1.2 milioni aSS dolaris<br />
mobilizeba gaumjobesebuli kvebis globaluri aliansisagan.<br />
Seiqmna fqvilis fortificirebis erovnuli programa, romlis mizanic<br />
fqvilis rkiniTa da foliumis mJaviT gamdidrebaa.<br />
ielis universitetis teqnikuri daxmarebis Sedegad SemuSavda bav-<br />
SvTa adreul asakSi ganviTarebis erovnuli programa da strategiuli<br />
<strong>ge</strong>gma, romelic bavSvTa janmrTelobis gaumjobesebasa da skolamdeli<br />
saganmanaTleblo sistemis daxvewas iTvaliswinebs.<br />
bavSvTa dacvis programis farglebSi Seiqmna socialuri samsaxurebis<br />
regulirebis meqanizmi, SemuSavda erovnuli standartebi saxelmwifo,<br />
ojaxis Tanadgomisa da ojaxis Camnacvlebeli mzrunvelobi-<br />
Ti dawesebulebebisaTvis.<br />
iunisefma teqnikuri daxmareba aRmouCina saqarTvelos parlaments<br />
socialuri daxmarebis, Svilobilobisa da Svilad ayvanis kanonproeqtebis<br />
SemuSavebasTan dakavSirebiT.<br />
Seiqmna Tbilisisa da maxinjauris Cvil bavSvTa saxlebis transformaciis<br />
strategia. <strong>iunisefi</strong>s daxmarebiT rusTavSi Seiqmna ojaxuri<br />
tipis bavSvTa saerTo sacxovrebeli, xolo TianeTSi daarsda Temze<br />
dafuZnebuli dRis centri, rac qveyanaSi bavSvebze zrunvis Tanamedrove,<br />
alternatiul modelebs warmoad<strong>ge</strong>ns.<br />
Cven vamayobT, rom mxolod <strong>2006</strong> wels 800 meti bavSvi gadaurCa bav-<br />
SvTa saxlebSi moxvedras da biologiur Tu mimReb ojaxebSi ganTavsda.<br />
axali programis farglebSi, gaeros bavSvTa fondis ZalisxmeviT<br />
mniSvnelovani nabijebi gadaidga bavSvTa uflebebis dacvis monitoringis<br />
gaumjobesebis mizniT. am mimarTulebiT <strong>iunisefi</strong> aqtiurad<br />
TanamSromlobs adamianTa uflebebis dacvis damoukidebel<br />
struqturebTan, rogoricaa saxalxo damcvelis aparati. aRniSnuli<br />
TanamSromlobis Sedegia bavSvTa uflebebis dacvis centris aRd<strong>ge</strong>na<br />
saxalxo damcvelis ofisSi.<br />
zemoTaRniSnuli RonisZiebebis ganxorcieleba ver moxerxdeboda<br />
mTavrobasa da donor organizaciebTan aqtiuri TanamSromlobis gareSe.<br />
gansakuTrebiT did madlobas vuxdiT saqarTvelos pirvel ledis,<br />
qalbaton sandra elisabed rulovss, saqarTvelos parlamentsa<br />
da gansakuTrebiT janmrTelobisa da socialuri dacvis komitets,<br />
ganaTlebis, jandacvis, iusticiisa da ekonomikis saministroebs,<br />
arasamTavrobo organizaciebsa da mediis warmomad<strong>ge</strong>nlebs - yvelas,<br />
vinc CvenTan TanamSromlobda, raTa sazogadoebis yuradReba bav-<br />
Svebisa da maTi uflebebisaken migvepyro.<br />
imedi maqvs, es TanamSromloba kvlavac gagrZeldeba da momaval wels<br />
erToblivi ZalisxmeviT SevZlebT bavSvebis sakeTildReod konkretuli<br />
cvlilebebis gatarebas.<br />
dasasruls minda saxelganTqmuli Cileli poetis, gabriela mistralis<br />
sityvebi gavimeoro: “bevri ram, rac Cven gvWirdeba, moicdis,<br />
magram bavSvi - ara... bavSvebs Cven ver vetyviT “xval”, maTi saxelia<br />
“dRes.”<br />
jovana barberisi,<br />
gaeros bavSvTa fondis warmomad<strong>ge</strong>neli <strong>saqarTveloSi</strong><br />
<strong>iunisefi</strong> <strong>saqarTveloSi</strong> <strong>2006</strong>
gaeros bavSvTa fondi, <strong>iunisefi</strong>,<br />
<strong>2006</strong> wlis 11 dekembers, TbilisSi, gaeros bavSvTa fondma organizaciis 60<br />
wlisTavi aRniSna. sastumro Tbilisi mariotSi gaimarTa konferencia, sadac<br />
yuradReba gamaxvilda <strong>saqarTveloSi</strong> gansakuTrebiT mZime socialur<br />
pirobebSi mcxovrebi bavSvebis mdgomareobaze. Sexvedraze gaeros bavSvTa<br />
fondma axlaxans Catarebuli kvlevebis Sede<strong>ge</strong>bi warmoadgina. kvlevebis<br />
mizani iyo imis Sefaseba, Tu ramdenad uaxlovdeba saqarTvelo aTaswleulis<br />
ganviTarebis miznebs.<br />
“dRes <strong>iunisefi</strong> mimoixilavs im miRwevebs, rac bavSvebisaTvis mTels msoflioSi<br />
ganxorcielda”, ambobs <strong>iunisefi</strong>s warmomad<strong>ge</strong>neli <strong>saqarTveloSi</strong><br />
q-ni jovana barberisi <strong>iunisefi</strong>s 60 wlisTavisadmi miZRvnil konferenciaze.<br />
“am metad mniSvnelovan dRes Cven vfiqrobT yvelaze ufro daucvel<br />
bavSvebze da gvsurs kidev erTxel mimovixiloT is problemebi, romlebic<br />
dRes am bavSvebis winaSe dgas da Cvens Carevas moiTxovs. vimsjeloT imaze,<br />
Tu rogor unda gavaerTianoT Cveni Zalisxmeva, raTa erTad SevebrZoloT<br />
am problemebs da davexmaroT saqarTvelos aTaswleulis ganviTarebis<br />
miznebis miRwevaSi.”<br />
konferencias eswrebodnen saqarTvelos pirveli ledi, sandra elisabed<br />
rulovsi, parlamentis janmrTelobisa da socialuri dacvis komitetis<br />
xelmZRvaneli giorgi wereTeli, aseve xelisuflebis, arasamTavrobo, donori<br />
organizaciebisa da gaeros saa<strong>ge</strong>ntoebis warmomad<strong>ge</strong>nlebi.<br />
<br />
<strong>iunisefi</strong> <strong>saqarTveloSi</strong> <strong>2006</strong>
60 wlisTavs aRniSnavs<br />
iubiles farglebSi televiziiT gadaica sagan<strong>ge</strong>bod momzadebuli satelevizio<br />
klipi <strong>saqarTveloSi</strong> gaeros keTili nebis elCis, saxelganTqmuli<br />
saopero momRerlis paata burWulaZis monawileobiT; saqarTvelos sazogadoebrivi<br />
mauwyeblis arxiT gadaica 7-wuTiani filmi <strong>iunisefi</strong>s Sesaxeb;<br />
am dResTan dakavSirebiT daibeWda sainformacio broSurebi da bukletebi;<br />
gamoqveynda 60 wlisTavisadmi miZRvnili statiebi gazeTebSi.<br />
<strong>iunisefi</strong>s mxardaWeriT marjaniSvilis saxelobis saxelmwifo akademiur<br />
dramatul TeatrSi gizo Jordanias reJisorobiT daidga saSobao warmod<strong>ge</strong>na<br />
bavSvebisaTvis “forToxali, fleita da...”. speqtakls safuZvlad<br />
daedo karl gocis “sami forToxlis siyvaruli”, volfang amadeus mocartis<br />
“jadosnuri fleita” da qarTuli xalxuri zRapari “nacarqeqia”.<br />
speqtakls SemecnebiTi datvirTvac hqonda da zRapris mTavari gmirebi<br />
mayureblebs bavSvTa uflebebis Sesaxebac esaubrebodnen. bavSvebs speqtaklis<br />
naxvis SesaZlebloba 26 dekembridan erTi Tvis ganmavlobaSi yoveldRe<br />
hqondaT. Teatris mTavar darbazSi Sesvenebis dros gadaicemoda<br />
sainformacio klipi <strong>iunisefi</strong>s Sesaxeb.<br />
<strong>iunisefi</strong> <strong>saqarTveloSi</strong> <strong>2006</strong>
<strong>iunisefi</strong> specialur prizebs gadascems<br />
bavSvTa sakiTxebze momuSave Jurnalistebs<br />
60 wlisTavis iubilesTan dakavSirebiT iunisefma specialuri prizebiT<br />
daajildova is Jurnalistebi, romlebic mTeli wlis ganmavlobaSi<br />
TanamSromlobdnen gaeros bavSvTa fondTan, raTa sazogadoebis<br />
yuradReba bavSvTa sakiTxebze gaemaxvilebinaT.<br />
“Jurnalistebs SeuZliaT sazogadoebis yvelaze daCagruli fenis Tvali,<br />
yuri da xma iyvnen. yvelasaTvis cnobilia, rom msoflios sainformacio<br />
axali ambebis ZiriTadi Tema dResdReobiT politikaa da xSirad bavSvTa<br />
sakiTxebi mediis yuradRebis miRma rCeba. Tumca isic aRsaniSnavia,<br />
rom Cveulebriv sainformacio gamoSvebaSic ki SesaZlebelia bavSvTa<br />
sakiTxebis win wamoweva.”- ambobs jovana barberisi, gaeros bavSvTa<br />
fondis warmomad<strong>ge</strong>neli <strong>saqarTveloSi</strong> <strong>iunisefi</strong>s 60 wlisTavisadmi<br />
miZRvnil konferenciaze. “amitomac Cven gansakuTrebuli madloba gvinda<br />
gadavuxadoT im Jurnalistebs, romlebic aqtiurad TanamSromlobdnen<br />
CvenTan mTeli wlis ganmavlobaSi <strong>saqarTveloSi</strong> bavSvTa sakiTxebis<br />
gasaSuqeblad.”<br />
iunisefma specialuri serTifikatebi da mcire saCuqrebi gadasca<br />
samauwyeblo Tu beWdviTi mediis 20 warmomad<strong>ge</strong>nels.<br />
“Cven kvlavac ganvagrZobT bavSvTa sakiTxebis gaSuqebas da am gziT<br />
SevecdebiT Cveni wvlili SevitanoT im problemebis mogvarebaSi, romlebic<br />
dRes saqarTvelos bavSvebis winaSe dgas.”, ambobs nino kvantriSvili<br />
telekompania “imedi”-dan.<br />
<strong>iunisefi</strong> imedovnebs, rom bavSvebis megobar JurnalistTa ri<strong>ge</strong>bi kidev<br />
ufro gaizrdeba.<br />
<br />
<strong>iunisefi</strong> <strong>saqarTveloSi</strong> <strong>2006</strong>
axali samoqmedo programa yvelaze<br />
daucveli bavSvebisaTvis<br />
<strong>2006</strong> wlis 11 aprils, saqarTvelos premier-ministrma da gaeros bavSvTa<br />
fondis warmomad<strong>ge</strong>nelma <strong>saqarTveloSi</strong> <strong>2006</strong>-2010 wlebis TanamSromlobis<br />
programas moaweres xeli. programa miznad isaxavs yvelaze daucveli<br />
bavSvebisa da qalebis mdgomareobis gaumjobesebasa da socialuri dacvis<br />
efeqturi meqanizmebis SemuSavebas qveyanaSi.<br />
programa sam ZiriTad komponents moicavs: adreuli asakis bavSvTa movla<br />
da ganviTareba, bavSvTa dacva da bavSvis uflebaTa popularizacia da socialuri<br />
monitoringi.<br />
qveynis<br />
progresis<br />
realuri<br />
maCveneblebi<br />
swored bavSvebi<br />
arian - <strong>iunisefi</strong><br />
“aRniSnuli programis farglebSi, <strong>iunisefi</strong> iTanamSromlebs saqarTvelos<br />
mTavrobasTan da sxva partniorebTan, raTa gaTvaliswinebul iqnas<br />
yvelaze daucvel bavSvTa uflebebi jandacvis, ganaTlebisa da socialuri<br />
dacvis sferoebSi – ganacxada gaeros bavSvTa fondis warmomad<strong>ge</strong>nelma<br />
<strong>saqarTveloSi</strong>, q-ma jovana barberisma, - Cveni mizania sazogadoebis yuradReba<br />
mivapyroT im bavSvebs, romlebic dRes siRaribeSi cxovroben da<br />
sazogadoebisagan izolirebulni arian, romlebsac ara aqvT jandacvisa<br />
da ganaTlebis miRebis saSualeba, romlebic unarSezRudulobisa Tu ekonomikuri<br />
siduxWiris gamo dReisaTvis bavSvTa saxlebSi imyofebian. Cven<br />
SevecdebiT xeli SevuwyoT imas, rom garemo da mTlianad sistema saqar-<br />
TveloSi bavSvisadmi ufro keTilganwyobili gaxdes”.<br />
aRniSnulis miRweva SesaZlebeli gaxdeba socialuri samsaxurebis xelmisawvdomobisa<br />
da xarisxis gaumjobesebiT. axali samoqmedo <strong>ge</strong>gma aseve miznad<br />
isaxavs bavSvTa uflebebis monitoringis sistemis gaumjobesebas yvela<br />
doneze, raTa SesaZlebeli gaxdes faqtebze dafuZnebuli, siRaribis daZlevisaken<br />
mimarTuli adgilobrivi socialuri programebis SemuSaveba.<br />
programa mTeli qveynis masStabiT ganxorcieldeba, magram gansaku-<br />
Trebuli yuradReba gamaxvildeba xuT prioritetul regionze: ime-<br />
<strong>iunisefi</strong> <strong>saqarTveloSi</strong> <strong>2006</strong>
eTi, samegrelo-zemo svaneTi, qvemo qarTli, samcxe-javaxeTi, mcxeTamTianeTi.<br />
“saqarTvelos parlamenti miesalmeba axali programis xelmoweras. migvaCnia,<br />
rom igi Seesabameba bavSvTa janmrTelobis uflebaTa dacvisa<br />
da socialuri dacvis sferoSi qveynis politikas, prioritetebsa da<br />
efuZneba dRes arsebul realur saWiroebebs –acxadebs b-ni giorgi wereTeli,<br />
saqarTvelos parlamentis jandacvisa da socialur sakiTxTa<br />
komitetis Tavmjdomare, - aRniSnuli programis realizaciam ramdenime<br />
wlis ganmavlobaSi Tvisobrivad unda Secvalos bavSvTa, gansakuTrebiT<br />
ki instituciebSi myof mzrunvelobamoklebul bavSvTa, mdgomareoba.<br />
programis warmatebiT mimdinareoba didad aris damokidebuli rogorc<br />
Cvens ucxoel partniorebze, aseve saqarTvelos centraluri da adgilobrivi<br />
xelisuflebis mizanmimarTul muSaobasa da pasuxism<strong>ge</strong>blobaze.<br />
parlamenti da Sesabamisi saparlamento komiteti saWiro sakanonmdeblo<br />
mxardaWeras aRmouCens da, Tavis mxriv, ganaxorcielebs saparlamento<br />
zedamxedvelobas uaRresad mniSvnelovani valdebulebis Sesrulebaze,<br />
rac gansakuTrebiT dagvaaxlovebs bavSvTa sferoSi aTaswleulis miznebis<br />
miRwevasTan.”<br />
bavSvTa da mozrdilTa siRaribe ori<br />
sxvadasxva cnebaa<br />
gaeros bavSvTa fondis TaosnobiT xorcieldeba kvleva bavSvTa siRaribis<br />
Sesaxeb, romelic miznad isaxavs problemis konceptualur analizs da<br />
Sesabamisi rekomendaciebis SemuSavebas. kvlevas axorcielebs mkvlevarTa<br />
gundi sakonsultacio jguf “kuracios” xelmZRvanelobiT. jgufma ukve<br />
SeimuSava kvlevis konceptualuri monaxazi, romelic safuZvlad daedeba<br />
pirvel sajaro konsultacias bavSvTa siRaribesTan dakavSirebiT.<br />
“siRaribis mimarT bavSvebi gacilebiT mgZnobiareni arian, vidre mozrdilebi.<br />
Sesabamisad, siRaribis zegavlena bavSvebze gansakuTrebiT mZimea,<br />
- ambobs jovana barberisi, gaeros bavSvTa fondis warmomad<strong>ge</strong>neli saqar-<br />
TveloSi.. “bevrma qveyanam ukve ganaviTara siRaribis daZlevis strategiebi,<br />
dasaxa aTaswleulis ganviTarebis miznebi, magram mTavari problema<br />
isaa, rom xSirad am prioritetebSi naklebad an saerTod ar figurireben<br />
bavSvebi. uaRresad mniSvnelovania mivaRwioT imas, rom bavSvTa siRaribe<br />
socialuri politikis prioritetad iqces.”<br />
mkvlevarTa jgufma ukve daasrula muSaoba kvlevis pirvel nawilze - SeimuSava<br />
kvlevis konceptualuri monaxazi, romelic safuZvlad daedo 21<br />
seqtembers gamarTul pirvel sajaro diskusias aRniSnul sakiTxebTan mimarTebaSi.<br />
sajaro konsultaciis mizania daiwyos diskusia sazogadoebis<br />
farTo fenebis monawileobiT da moxdes SeTanxmeba ZiriTad koncefciebze.<br />
konsultaciis procesSi aseve navaraudevia bavSvTa siRaribesTan<br />
dakavSirebuli yvelaze aqtualuri sakiTxebis gamovlena da dialogisa<br />
da TanamSromlobis gaaqtiureba bavSvTa uflebebis dacvasTan dakavSirebiT.<br />
mas Semdeg, saubrebi sxvadasxva adgilas, gansxvavebuli formatiT mimdinareobs.<br />
Seiqmna specialuri eleqtronuli forumi misamarTze: (http://<br />
groups.yahoo.com/group/UNICEF_ChildPoverty_Georgia/), sadac nebismier<br />
msurvels SeeZlo gamoexata Tavisi mosazreba.<br />
mkvlevarTa mier SemuSavebuli konceptualuri monaxazis Tanaxmad, bavSvTa<br />
siRaribe mxolod Semosavals rodi gulisxmobs, aramed bavSvis ganaTlebas,<br />
jandacvasa da socialur aqtivobasac iTvaliswinebs. bavSvTa siRaribe,<br />
upirveles yovlisa, adamianis uflebaTa konteqstSi unda ganvixiloT. aqedan<br />
gamomdinare, mxolod ekonomikur WrilSi misi ganxilva arasworia.<br />
<br />
<strong>iunisefi</strong> <strong>saqarTveloSi</strong> <strong>2006</strong>
konceptualuri monaxazis safuZvelze mkvlevarTa jgufi amJamad cdilobs<br />
gansazRvros bavSvTa siRaribis done <strong>saqarTveloSi</strong>. aRsaniSnavia,<br />
rom ganisazRvreba uSualod bavSvebis da ara maTi ojaxebis an, zogadad,<br />
sazogadoebis siRaribis done. bavSvTa siRaribis kvleva aseve miznad isaxavs<br />
mimdinareobdes intensiuri dialogi bavSvebTan dakavSirebuli yvelaze<br />
aqtualuri sakiTxebis Sesaxeb da SemuSavdes konkretuli strategiebi<br />
aRniSnuli problemebis mosagvareblad. kvlevis Sede<strong>ge</strong>bs <strong>iunisefi</strong><br />
2007 wlis dasawyisSi warmoad<strong>ge</strong>ns.<br />
nabijiT win usafrTxo imunizaciisaken<br />
gaeros bavSvTa fondi kvlavac ganagrZobs saqarTvelos mTavrobis daxmarebas<br />
imunizaciis programis ganxorcielebaSi. aRsaniSnavia, rom wels<br />
saqarTvelos mTavrobam 2 wlamde asakis bavSvTa imunizaciisaTvis saWiro<br />
vaqcinebis saerTo raodenobis 50% Seisyida (2001 wels mTavrobis wili<br />
0%-s Sead<strong>ge</strong>nda), momavali wlidan ki vaqcinebis Sesyidvas mTlianad saxelmwifo<br />
uzrunvelyofs.<br />
usafrTxo imunizaciisaTvis erT-erTi yvelaze mniSvnelovani piroba<br />
vaqcinis miRebis, transportirebisa da maTi Senaxvis wesebis saTanadod<br />
dacvaa yvela im samedicino dawesebulebaSi, sadac vaqcinacia tardeba.<br />
vaqcinebis maRali xarisxis SesanarCuneblad aucilebelia maTi Senaxva<br />
Sesabamisi temperaturuli reJimis pirobebSi. gaeros bavSvTa fondi vi-<br />
Snevskaia-rostropoviCis fondsa da amerikis saerTaSoriso ganviTarebis<br />
saa<strong>ge</strong>ntosTan erTad ganagrZobs samedicino punqtebis momara<strong>ge</strong>bas imunizaciisaTvis<br />
saWiro teqnikuri aRWurvilobiT - macivrebiT, sayinuleebi-<br />
Ta da vaqcinebis gadasatani mowyobilobebiT.<br />
<strong>iunisefi</strong> <strong>saqarTveloSi</strong> <strong>2006</strong>
am etapze, <strong>saqarTveloSi</strong> sul daaxloebiT 1100 macivaria. arsebobs ori tipis<br />
macivari, romelTgan erTni +2+8 gradusis pirobebSi muSaoben, xolo<br />
sayinuleebi -15 -20 gradusis reJimSi moqmedeben.<br />
dRes <strong>saqarTveloSi</strong> daaxloebiT 1100 ambulatoriaa. “es pirveladi jandacvis<br />
rgolia, sadac acrebi tardeba da SemiZlia giTxraT, rom moTxovnaTa<br />
90%-s akmayofilebs,” acxadebs saqarTvelos daavadebaTa kontrolis<br />
erovnuli centris direqtoris moadgile levan baidoSvili.<br />
<strong>2006</strong> wels gaeros bavSvTa fondma mTavrobas 100 macivari, 60 yuTi-sayinule<br />
da 1000 gasayini tubi gadasca.<br />
<strong>iunisefi</strong>s, Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis saministrosa da<br />
socialuri dazRvevis erTiani saxelmwifo fondis erToblivi memorandumis<br />
safuZvelze, saxelmwifom <strong>iunisefi</strong>s Sesyidvebis qselis saSualebiT<br />
SeiZina 2007 wlisaTvis saWiro vaqcinebis mTliani raodenoba. gansxvavebiT<br />
sabazro fasebisa, romliTac saxelmwifos vaqcinebis, Spricebisa da<br />
erTjeradi yuTebis Sesyidva 800 000 lari daujdeboda, gaeros bavSvTa<br />
fondis daxmarebiT moxerxda maTi 450 000 larad SeZena da saxelmwifom<br />
amiT 350 000 laris ekonomia gaakeTa.<br />
gaeros bavSvTa fondisa da sxvadasxva saerTaSoriso organizaciebis daxmarebiT,<br />
SesaZlebeli gaxda vaqcinebis, Spricebisa da macivrebis Setana<br />
afxazeTisa da samxreT oseTis teritoriazec.<br />
10<br />
<strong>iunisefi</strong> <strong>saqarTveloSi</strong> <strong>2006</strong>
kvalificiuri samedicino personali<br />
<strong>saqarTveloSi</strong> janmrTelobis mdgomareobis<br />
gaumjobesebis garantia<br />
2005 wlis seqtembridan <strong>2006</strong> wlis aprilamde, gaeros bavSvTa fondisa da<br />
viSnevskaia-rostropoviCis fondis ZalisxmeviT <strong>saqarTveloSi</strong> samedicino<br />
personalis gadamzadebis programa ganxorcielda. gadamzadebis programaSi<br />
1700-mde samedicino personalma miiRo monawileoba. maTgan 1417<br />
pediatri, 124 epidemiologi, 60 nevrologi, 51 infeqcionisti, 29 neonatologi<br />
da 22 imunologi gaxldaT.<br />
gadamzadebis programa poliklinikebisa da ambulatoriebis yvela im<br />
samedicino personalma gaiara, vinc vaqcinaciis procesSi uSualod monawileobs.<br />
sagan<strong>ge</strong>bod treningisTvis iTargmna, daibeWda da seminaris monawileebs<br />
daurigda jandacvis msoflio organizaciis mier 2005 wels gamocemuli<br />
praqtikuli imunizaciis saxelmZRvanelo.<br />
aRniSnuli saxelmZRvanelo daexmareba samedicino personals infeqciuri<br />
daavadebebis marTvis, vaqcinebis transportirebis, Senaxvisa da gamoyenebis<br />
wesebis dacvis, imunizaciis da<strong>ge</strong>gmvisa da usafrTxo acrebis CatarebisaTvis<br />
saWiro unar-Cvevebis SeZenaSi.<br />
“treningis Sede<strong>ge</strong>bi Zalian mniSvnelovania”, ganacxada daavadebaTa kontolis<br />
erovnuli centris warmomad<strong>ge</strong>nelma lika jabiZem, “vfiqrob, imunizaciis<br />
programaSi monawile samedicino personalis gadamzadeba aucilebeli<br />
pirobaa imisTvis, rom sworad warimarTos saxelmwifo imunizaciis<br />
programa da Tavidan aviciloT infeqciuri daavadebebis gavrceleba.”<br />
sainformacio kampania imunizaciis<br />
sakiTxebis Sesaxeb<br />
<strong>2006</strong> wlis TebervalSi, gaeros bavSvTa fondis mowveviT saqarTvelo-<br />
Si imyofeboda saerTaSoriso eqsperti, romlis daxmarebiTac Sromis,<br />
janmrTelobisa da socialuri dacvis saministrom SeimuSava komunikaciis<br />
programebi imunizaciisa da usafrTxo dedobis sferoSi. aRniSnuli programebi<br />
efuZneba komunikaciis strategias, romelic konkretuli qcevis<br />
Secvlazea orientirebuli.<br />
qcevis zemoqmedebaze orientirebuli komunikaciis programa ZiriTadad<br />
efuZneba kerZo seqtorSi damkvidrebul marketingis meTodebs. komunikaciis<br />
yuradRebis centrSia momxmarebeli da mosalodneli qceviTi Sedegi,<br />
romelic ganisazRvra marketinguli kvlevisa da situaciur analizis Sedegad.<br />
imisaTvis, rom mivaRwioT saboloo mizans – anu CvenTvis sasurvel<br />
qceviT Sedegs - saWiroa sxvadasxva meTodisa da saSualebebis integrirebuli<br />
gamoyeneba.<br />
<strong>2006</strong> wlis 20-24 Tebervals konsultaciis farglebSi gaimarTa xuTdRiani<br />
treningi, romelsac eswreboda jandacvis samTavrobo uwyebis 26 warmomad<strong>ge</strong>neli.<br />
seminaris Sedegad SemuSavda komunikaciis <strong>ge</strong>gmebi imunizaciisa<br />
da usafrTxo dedobis sferoebSi.<br />
<strong>2006</strong> wlis agvistoSi xeli moewera urTierTTanamSromlobis memorandums<br />
gaeros bavSvTa fondsa da Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis<br />
<strong>iunisefi</strong> <strong>saqarTveloSi</strong> <strong>2006</strong> 11
saministros mier, ris Sedegadac daiwyo imunizaciis komunikaciis strategiis<br />
ganxorcieleba. aRniSnuli programis ganxorcielebaSi aqtiurad<br />
CaerTo saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministroc.<br />
imunizaciis komunikaciis strategia orientirebulia Semdegi miznis misaRwevad:<br />
dedebma, romelTac bolo 12 Tvis ganmavlobaSi imSobiares,<br />
miiyvanon bavSvi uaxloes samedicino centrSi ori, sami da oTxi Tvis asakSi<br />
da Cautaron imunizaciis kalendaruli <strong>ge</strong>gmiT gaTvaliswinebuli acrebi.<br />
komunikaciis strategia mowodebulia gamoavlinos sasurveli qcevis Semaferxebeli<br />
da xelSemwyobi faqtorebi.<br />
proeqtis farglebSi Catarda bazisuri kvleva imunizaciis Sesaxeb mosaxleobis<br />
codnis, damokidebulebisa da qcevis Sesaswavlad. kvlevis mizania<br />
Seiqmnas monacemTa baza, romlis safuZvelzec moxdeba kampaniis ZiriTadi<br />
miRwevebis Sefaseba.<br />
imunizaciis komunikaciis strategia aerTianebs iseT komponentebs, rogorebicaa<br />
administraciuli mobilizacia; sazogadoebasTan urTierToba;<br />
reklamireba mas-mediis saSualebiT; interpersonaluri komunikacia;<br />
saskolo RonisZiebebi; momsaxurebis punqtis marketingi da biznesis seqtoris<br />
mobilizeba.<br />
komunikaciis kampania oficialurad 2007 wlis TebervalSi daiwyeba.<br />
12<br />
<strong>iunisefi</strong> <strong>saqarTveloSi</strong> <strong>2006</strong>
imunizaciis programis Sefaseba<br />
gaeros bavSvTa fondisa da Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis<br />
saministros mier Catarda kvleva, romlis mizanic imunizaciis programis<br />
menejmentis Sefaseba iyo.<br />
Seswavlil iqna imunizaciis programis sxvadasxva komponenti: programis<br />
menejmenti, momsaxureba, imunizaciis strategia, saerTo politika da kalendari,<br />
imunizaciis mocva da monitoringi, daavadebaTa kontroli, imunizaciis<br />
xarisxi da usafrTxoeba, sainformacio kampania da dafinansebis<br />
stabiluroba. kvlevis farglebSi Seswavlil iqna saqarTvelos eqvsi regioni,<br />
afxazeTi, 15 raionuli centri da 28 samedicino punqti.<br />
kvlevis Tanaxmad, imunizaciis mocva sagrZnoblad gaumjobesda. es ki<br />
upirveles yovlisa imunizaciis programis finansuri stabilurobis damsaxurebaa.<br />
ukve sami welia gaeros bavSvTa fondis aqtiuri mxardaWeris<br />
Sedegad saxelmwifom daiwyo bavSvTa imunizaciis programis dafinanseba.<br />
erovnuli imunizaciis programis Zlier mxareebad SeiZleba miviCnioT:<br />
kvalificiuri samedicino personali, vaqcinebis Sesyidvisa da Senaxvis<br />
uzrunvelyofa, gaumjobesebuli kompiuteruli aRricxva da efeqturi<br />
sakomunikacio strategia.<br />
Tumca sistemaSi mainc SeiniSneba garkveuli naklovanebebi, romlebic<br />
momavalSi aucileblad unda gamoswordes. esenia: arasakmarisi motivacia<br />
da dafinanseba mocvis arealis gasafarToeblad, Seferxeba Tanamedrove<br />
samedicino meTodebis danergvaSi. arsebobs mniSvnelovani problemebi<br />
imunizaciis irgvliv informaciis gavrcelebis TvalsazrisiTac: mediaSi<br />
imunizaciis sakiTxebze momzadebulma araerTma arakvalificiurma siu-<br />
Jetma da zogierTi nevropaTologisa Tu eqimis negatiurma damokidebulebam<br />
mniSvnelovnad Searyia ndoba imunizaciis mimarT.<br />
ase rom, kvlevis Sedegad saqarTvelos mTavrobas eqneba sruli suraTi<br />
imunizaciis programis Zlieri da susti mxareebis Sesaxeb, rac Tavis mxriv,<br />
realisturi strategiuli <strong>ge</strong>gmis sawindari gaxdeba.<br />
<strong>iunisefi</strong> <strong>saqarTveloSi</strong> <strong>2006</strong> 13
perinataluri zrunvis minimaluri<br />
standartebi<br />
<strong>saqarTveloSi</strong> axalSobilTa sikvdilianobis Semcireba jandacvis sistemis<br />
erT-erTi umTavresi amocanaa. kvlevebis Sedegad dasturdeba, rom<br />
CvilTa sikvdilianoba gansakuTrebiT didia dabadebidan pirveli 28 dRis<br />
ganmavlobaSi.<br />
“ar arsebobs perinatalur periodSi bavSvze zrunvis minimaluri standartebi.<br />
mizezic swored es aris - bavSvis mucladyofnis periodSi neonatologi<br />
droulad ar ereva. arc ama Tu im SemTxvevaSi gawerili moqmedebebis<br />
nusxa arsebobs,” - ambobs Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis saministros<br />
warmomad<strong>ge</strong>neli zaza boxua. “swored am mimarTulebiT, gaeros<br />
bavSvTa fondi udides daxmarebas gviwevs. gaeros bavSvTa fondis mxardaWeriT,<br />
<strong>2006</strong> wels saqarTvelos jandacvis sistemisaTvis perinataluri<br />
zrunvis minimaluri standartebi Seiqmna.”<br />
gaeros bavSvTa fondis daxmarebiT, profesiuli organizaciebisa da adgilobrivi<br />
eqspertebisagan dakompleqtda samuSao jgufi, romelmac SeimuSava<br />
orsulebsa da axalSobilebze zrunvis minimaluri standartebi.<br />
momzadda saxelmZRvanelo miTiTebebi eqimebisaTvis 28 konkretuli daavadebis<br />
marTvis Sesaxeb.<br />
“aRniSnuli saxelmZRvanelo xels Seuwyobs neonatolo<strong>ge</strong>bisa da ginekolo<strong>ge</strong>bis<br />
profesiuli xarisxis gakontrolebas, rac jandacvis sistemis<br />
ganviTarebis garantadac SeiZleba CaiTvalos,” ambobs zaza boxua.<br />
14<br />
<strong>iunisefi</strong> <strong>saqarTveloSi</strong> <strong>2006</strong>
aRniSnuli saxelmZRvaneloebi, rogorc ukve aRiniSna, profesiuli asociaciebis<br />
mier muSavdeba. mogvianebiT maT damoukidebeli eqpertebi ganixilaven<br />
da saboloo variants moamzadeben. 2007 wlis ianvridan neonatolo<strong>ge</strong>bsa<br />
da ginekolo<strong>ge</strong>bs saSualeba eqnebaT axali saxelmZRvaneloebiTa<br />
da standartebiT isar<strong>ge</strong>blon.<br />
samedicino saswavlo programas orsulebsa da axalSobilebze zrunvis<br />
standartebi daemateba da am kursis gavlis Semdeg axali Taobis eqimebi<br />
Sesabamis serTifikatebs miiReben.<br />
perinataluri jandacvis sistemaSi<br />
arsebuli xarvezebi<br />
<strong>saqarTveloSi</strong> warmatebuli jandacvis sistemis Seqmnis umTavresi amocana<br />
perinataluri zrunvis sistemis reformirebaa. swored perinataluri<br />
zrunvis amgvar centrebSi Cndeba axali sicocxle da janmrTeli cxovrebisken<br />
pirveli nabijebi idgmeba.<br />
<strong>2006</strong> wels, gaeros bavSvTa fondma, saerTaSoriso sakonsultacio fond<br />
kuraciosTan erTad, perinataluri zrunvis sistemis kvleva Caatara. kvlevam<br />
mTeli saqarTvelos teritoria moicva. Seswavlil iqna perinataluri<br />
zrunvis yvela samedicino punqti rogorc qalaqad, ise soflad. kvlevis<br />
Sede<strong>ge</strong>bi xarisxobrivi Sefasebis Sedegad gamovlinda.<br />
kvlevis mixedviT, samSobiaro saxlebis infrastruqtura zogadad damakmayofilebelia,<br />
Tumca soflad, antenatalur klinikebSi arsebuli mdgomareoba<br />
arasaxarbieloa. samSobiaro saxlebis umravlesoba mSobiarobisaTvis<br />
saWiro teqnikuri iaraRebiT aRWurvilia.<br />
adgilobriv samSobiaro saxlebSi ufro mniSvnelovani problemebis wina-<br />
Se aRmovCndebiT: samedicino personali ar aris motivirebuli, rom mZime<br />
mdgomareobaSi myof pacientebs umkurnalos. amis mizezad isini Sromis<br />
arasaTanadod anazRaurebas asaxeleben. pacientisTvis amgvari damokidebuleba<br />
ukiduresad sazianoa da metic, es adgilobrivi personalis muSaobazec<br />
uaryofiTad aisaxeba.<br />
kvlevebis Tanaxmad, aradamakamayofilebelia axalgazrda kadrebis<br />
profesiuli momzadeba. <strong>saqarTveloSi</strong> pacientebi upiratesobas asakiT<br />
ufros, gamocdil eqimebs aniWeben da axalgazrda, naklebad gamocdil<br />
eqimebs ar endobian. saboloo jamSi, axalgazrda kadrebi kargaven motivacias<br />
da masTan erTad - SeZenil codnasa da kvalifikacias.<br />
kvlevis Sedegad cnobili xdeba, rom orsulebi arasaTanadod informirebulni<br />
arian saxelmwifo SeRavaTebis(vauCerebis) Sesaxeb, rac miznobrivi<br />
jgufisTvis informaciis arasrulad miwodebis Sedegia. namSobiarebi<br />
qalbatonebis mxolod 45.2% hqonda informacia da vauCeri mSobiarobis<br />
momsaxurebisTvis.<br />
kvlevebma cxadyo, rom qirurgi-ginekolo<strong>ge</strong>bi xSirad saTanadod momzadebulni<br />
ar arian. aTidan, sul mcire, erTs warmod<strong>ge</strong>na ar aqvs, Tu ra zomebs<br />
unda mimarTos garTulebuli mSobiarobis SemTxvevaSi. praqtikuli Cvevebis<br />
garda, maTi Teoriuli codnac arasakmarisia. amave dros, neonatolo<strong>ge</strong>bis<br />
96%-is Teoriuli momzadebis done sakmaod maRalia, Tumca maTi<br />
praqtikuli unar-Cvevebi aradamakmayofilebelia.<br />
samSobiaro saxlebSi aqtiurad iyeneben saerTaSoriso standartebs, rogoricaa<br />
ZuZuTi kveba, dedisa da bavSvis uSualo kontaqti, adreuli Se-<br />
<strong>iunisefi</strong> <strong>saqarTveloSi</strong> <strong>2006</strong> 15
xeba da deda-Svilis erT oTaxSi ganTavseba. Tumca, aRniSnul meTodebs<br />
adgilobrivi TanamSromlebi xSirad arasworad nergaven.<br />
miuxedavad imisa, rom arcTu didia im mSobiareTa ricxvi, romelnic uCivian<br />
uyuradRebobas samedicino personalis mxridan, kvleva kidev er-<br />
Txel adasturebs pacientTan damokidebulebis arsebuli praqtikis Secvlis<br />
aucileblobas.<br />
sistemis erT-erTi mTavari nakli samedicino baraTebis ararsebobaa. samedicino<br />
saqmis warmoeba aradamakmayofilebelia, rac mniSvnelovnad<br />
aferxebs samedicino personalis saqmianobis saTanado Sefasebas.<br />
“kvlevis Sedegad irkveva, rom <strong>saqarTveloSi</strong> ar arsebobs regionuli perinataluri<br />
zrunvis gamarTuli sistema, sadac gansazRvrulia momsaxurebis<br />
formebi sxvadasxva doneze, saWiro kadrebi da aRWurviloba,” ambobs<br />
“kuracios” perinataluri zrunvis kvlevis menejeri ivdiT Ciqovani.<br />
“Cvens mTavar mizans swored perinataluri sistemis ZiriTadi naklovanebebis<br />
gamovlena da Sesabamisi strategiisa da samoqmedo <strong>ge</strong>gmis SemuSaveba<br />
warmoad<strong>ge</strong>nda.”<br />
satelevizio gadacemebi<br />
janmrTelobis sakiTxebze<br />
<strong>iunisefi</strong>s, amerikis ganviTarebis saerTaSoriso saa<strong>ge</strong>ntos, saqarTvelos<br />
Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis saministros, sxva partniori<br />
organizaciebis iniciativiT telekompania “imedis” eTeriT gadaicemoda<br />
satelevizio Toq-Sou janmrTelobis sakiTxebze saxelwodebiT<br />
”gza janmrTelobisaken”. 18 gadacemidan 7 programa mieZRvna imunizaciis,<br />
ZuZuTi kvebis, jansaRi kvebis, Sidsis, usafrTxo orsulobis, mSobiarobisa<br />
da bavSvTa adreul asakSi ganviTarebis sakiTxebs da <strong>iunisefi</strong>s daxmarebiT<br />
momzadda. aRniSnuli programebi telekompania “imedis” eTeriT <strong>2006</strong><br />
wlis 9 seqtembridan 21 oqtombramde gadioda.<br />
“programa Zalian saintereso da popularuli iyo” - aRniSnavs “imedis”<br />
satelevizio gadacemebis prodiuseri eka gamcemliZe. “Cvens mier Catarebuli<br />
kvlevebis mixedviT, aRniSnul gadacemebs reitingiT meore adgili<br />
ekava. studiaSi uamravi mayurebeli rekavda da sxvadasxva kiTxviT mogvmarTavda.<br />
es bunebrivicaa, radgan mosaxleobis umetesoba ZviradRirebuli<br />
samedicino momsaxurebiT ver sar<strong>ge</strong>blobs. Cvens mayurebels ki SesaZlebloba<br />
hqonda telegadacemebis saSualebiT saukeTeso qarTveli eqimebisgan<br />
ufaso konsultaciebi mieRo.”<br />
16<br />
<strong>iunisefi</strong> <strong>saqarTveloSi</strong> <strong>2006</strong>
martivi gadawyvetileba<br />
iodis deficitTan sabrZolvelad<br />
saqarTvelom miznad daisaxa iodis deficitiT gamowveuli darRvevebis<br />
aRmofxvra da 2005 wlisaTvis marilis universaluri iodirebis uzrunvelyofa.<br />
gaeros bavSvTa fondi ganagrZobs daxmarebas iodis deficitiT gamowveul<br />
darRvevebTan brZolaSi. saqarTvelosaTvis ioddeficiti umniSvnelovanes<br />
problemas warmoad<strong>ge</strong>ns. 1997 wels Catarebuli kvlevis Sedegad gamovlinda,<br />
rom mosaxleobis 57% endemuri CiyviT iyo daavadebuli, xolo bavSvebis<br />
54%-s iodis deficitiT gamowveuli darRvevebi aRmoaCnda.<br />
2005 wlis TebervalSi saqarTvelos parlamentma miiRo kanoni, romelic<br />
<strong>saqarTveloSi</strong> araiodizebuli marilis gayidvasa da imports krZalavs.<br />
arsebuli kanoni <strong>iunisefi</strong>sa da parlamentis janmrTelobisa da socialur<br />
sakiTxTa komitetis aqtiuri TanamSromlobis Sedegia. “kanonis miReba<br />
qveynisTvis didi warmatebaa, raSic gaeros bavSvTa fonds udidesi wvlili<br />
miuZRvis. marilSi iodis Semcvelobaze saxelmwifo kontrolis daweseba<br />
iodis deficitTan brZolis erTaderTi gzaa,” ambobs saqarTvelos<br />
parlamentis janmrTelobisa da socialur sakiTxTa komitetis Tavmjdomaris<br />
moadgile giorgi <strong>ge</strong><strong>ge</strong>laSvili.<br />
2005-<strong>2006</strong> wlebSi nutriciologiis erovnuli centrisa da <strong>iunisefi</strong>s iniciativiT<br />
kvleva Catarda, romlis mizani iyo mosaxleobaSi Ciyvis gavrcelebis<br />
gansazRvra. gamoikvlies 6-12 asakis bavSvebSi SardSi iodis Semcveloba<br />
da samomxmareblo marilSi iodis moculoba. bavSvebi saqarTvelos<br />
30 saSualo skolidan SearCies.<br />
analizebis Sedegis mixedviT, skolis moswavleTa umetesobas normaluri<br />
iodis Semcveloba aReniSna, mxolod 4.4%-Si aRmoaCines iodis dabali<br />
<strong>iunisefi</strong> <strong>saqarTveloSi</strong> <strong>2006</strong> 17
Semcveloba. rac Seexeba samomxmareblo marils, iodian marils mosaxleobis<br />
90.6% iyenebs.<br />
palpaciiT 4 420 bavSvis gamokvlevam aCvena, rom 32.4%-s kvlav aReniSneba<br />
endemuri Ciyvi. 1998-2003 wlebSi es ricxvi 36-39%-s aRwevda. saerTaSoriso<br />
gamocdileba gviCvenebs, rom organizmSi iodis Semcvelobis zrdis<br />
SemTxvevaSi, endemuri Ciyvis SemTxvevebis minimumamde Semcirebas 3-5 weli<br />
dasWirdeba. <strong>saqarTveloSi</strong> endemuri Ciyvis gavrcelebis klebis tendencia<br />
aSkaraa, Tumca saerTaSoriso standartebis misaRwevad aucilebelia<br />
marilis universaluri iodirebis programis SenarCuneba. aRniSnuli<br />
standartebis Tanaxmad, mosaxleobaSi Ciyvis gavrceleba 5%-s ar unda<br />
aRematebodes.<br />
“amjerad dadebiTi Sede<strong>ge</strong>bi miviReT,” ambobs nutriciologiis erovnuli<br />
centris direqtoris moadgile rusudan kvaWaxaZe, “endemuri Ciyvis<br />
SemTxvevebi bavSvebSi Semcirda, xolo mosaxleobis umetesoba iodian marils<br />
moixmars.”<br />
kvlevebi adasturebs, rom am etapze saqarTvelo srulad akmayofilebs<br />
saerTaSoriso moTxovnebs iodis deficitiT gamowveul darRvevebis aRmofxvris<br />
mizniT. marTalia, endemuri Ciyvis gavrcelebis areali kvlavac<br />
didia (32%), magram mosaxleobis mier iodiani marilis stabiluri gamoyenebis<br />
SemTxvevaSi daavadebis moculoba mniSvnelovnad Semcirdeba.<br />
18<br />
<strong>iunisefi</strong> <strong>saqarTveloSi</strong> <strong>2006</strong>
fortificirebuli fqvili anemiis winaaRmdeg<br />
2005 wlis TebervalSi, gaeros bavSvTa fondisa da amerikis saerTaSoriso<br />
ganviTarebis saa<strong>ge</strong>ntos aqtiuri mxardaWerisa da teqnikuri daxmarebis<br />
Sedegad, saqarTvelos parlamentma miiRo kanoni “iodis, sxva mikroelementebisa<br />
da vitaminebis deficitiT gamowveuli daavadebebis profilaqtikis<br />
Sesaxeb”. kanoni miznad isaxavs marilis sayovelTao iodirebis<br />
uzrunvelyofas araiodirebuli marilis importis, warmoebisa da gayidvis<br />
akrZalvis gziT. kanoni aseve iTvaliswinebs Sesabamisi ekonomikuri<br />
garemos Seqmnas sxva fortificirebuli sakvebi produqtebis importis,<br />
warmoebisa da gayidvis xelSewyobis mizniT. dokumenti aseve gansazRvravs<br />
sakvebi produqtebis fortificirebisaTvis aucilebeli erovnuli<br />
standartebis, xarisxis kontrolisa da xarisxobrivi garantiis meqanizmebis<br />
SemuSavebas.<br />
parlamentis mier sakvebi produqtebis fortificirebis kanonis miRebasTan<br />
erTad, gaeros bavSvTa fondis mxardaWeriT Seiqmna erovnuli samu-<br />
Sao jgufi – gaumjobesebuli kvebis erovnuli aliansi. aliansis mizania<br />
<strong>saqarTveloSi</strong> adamianis janmrTelobisaTvis aucilebeli mikroelementebisa<br />
da vitaminebis naklebobiT gamowveul daavadebaTa gamdidrebuli<br />
sakvebiT profilaqtikis xelSewyoba. samuSao jgufis ZiriTadi amocanaa:<br />
fortifikaciis erovnuli politikis SemuSaveba, Sesabamisi sakanonmdeblo<br />
bazis Seqmna, saxelmwifo da arasaxelmwifo seqtorisa da saerTaSoriso<br />
organizaciebis moRvaweobis koordinireba. alianss saqarTvelos<br />
parlamentis janmrTelobisa da socialur sakiTxTa komiteti xelmZRvanelobs.<br />
mis Semad<strong>ge</strong>nlobaSi Sedian Sesabamisi saministroebi (Sromis,<br />
janmrTelobisa da socialuri dacvis, finansTa da soflis meurneobis<br />
saministroebi), sxva institutebi (nutriciologiis erovnuli centri,<br />
daavadebaTa kontrolisa da samedicino statistikis erovnuli centri,<br />
statistikis saxelmwifo departamenti), kerZo seqtoris warmomad<strong>ge</strong>nlebi<br />
(kvebis industriis warmomad<strong>ge</strong>nlebi, sakvebi produqtebis importiorebi),<br />
arasamTavrobo organizaciebi da profesiuli asociaciebi.<br />
sakvebi produqtebis fortificirebis programis erT-erTi mTavari iniciativa<br />
<strong>saqarTveloSi</strong> fqvilis fortificirebis erovnuli proeqtia.<br />
2005 wels gaeros bavSvTa fondis mxardaWeriT parlamentis janmrTelobisa<br />
da socialur sakiTxTa komitetisa da gaumjobesebuli kvebis aliansis<br />
mier SemuSavda xorblis fqvilis rkiniTa da foliumis mJaviT fortificirebis<br />
erovnuli programa da igi gaumjobesebuli kvebis globaluri<br />
alianss(GAIN) waredgina.<br />
<strong>2006</strong> wels gaumjobesebuli kvebis globaluri aliansis(GAIN) aRmasrulebelma<br />
sabWom daamtkica saqarTvelos mier ward<strong>ge</strong>nili proeqti da qveyanas<br />
1.2 milioni aSS dolari gamouyo <strong>2006</strong>-2008 wlebSi fqvilis fortificirebis<br />
programis ganxorcielebisaTvis.<br />
samwliani programa adgilobrivi warmoebis xorblis fqvilis 80%-is<br />
rkiniTa da foliumis mJaviT fortificirebas iTvaliswinebs. programis<br />
saboloo mizans mosaxleobaSi rkinis deficitiT gamowveuli anemiebis<br />
Semcireba warmoad<strong>ge</strong>ns. fortificirebisTvis xorblis fqvili sagan<strong>ge</strong>bod<br />
SearCies, rogorc yvelaze farTod moxmarebadi da advilad xelmisawvdomi<br />
produqti mosaxleobis yvela fenisaTvis.<br />
<strong>2006</strong> wlis oqtomberSi dawyebuli programa iTvaliswinebs Semdegi saxis<br />
RonisZiebebis ganxorcielebas:<br />
• rkinisa da foliumis mJaviT fortificirebuli fqvilis warmoebisa<br />
da gavrcelebis sistemis Seqmna. da<strong>ge</strong>gmilia 18 didi wisqvilisaTvis<br />
aucilebeli danadgarebis (fqvilis Semkrebi konveirebi, dozatorebi)<br />
<strong>iunisefi</strong> <strong>saqarTveloSi</strong> <strong>2006</strong> 19
SeZena, sawyis etapze fortifikantebis ufaso miwodeba, aucilebeli<br />
laboratoriuli xelsawyoebis SeZena da momsaxure personalis gadamzadeba.<br />
• Sesabamisi kadrebis momzadeba – teqnikuri, laboratoriisa da sakvebi<br />
produqtebis fortificirebis procesSi monawile TanamSromlebis<br />
gadamzadebas. kvalificiuri kadrebi aucilebelia fqvilis warmoebis<br />
industriaSi xarisxis kontrolisa da maRali xarixis SenarCunebis<br />
uzrunvelsayofad.<br />
• socialuri marketingi da komunikacia - mosaxleobaSi fortificirebuli<br />
fqvlis moxmarebis popularizacia.<br />
• monitoringi da Sefaseba – programis ganxorcielebaSi miRweuli progresis<br />
Sefaseba da fqvilis fortificirebis saboloo Sede<strong>ge</strong>bis monitoringi.<br />
iunisefma gadamwyveti roli Seasrula gaumjobesebuli kvebis globaluri<br />
aliansidan dafinansebis mozidvasa da fqvilis fortificirebis programis<br />
dawyebaSi. <strong>iunisefi</strong> kvlavac ganagrZobs mTavrobisa da fortifikaciis<br />
erovnuli aliansis daxmarebas aRniSnuli iniciativis warmatebiT<br />
ganxorcielebis mizniT.<br />
frinvelis gripis winaaRmdeg mimarTuli<br />
komunikaciis kampania<br />
frinvelis gripis pirveli SemTxveva <strong>saqarTveloSi</strong><br />
oficialurad <strong>2006</strong> wlis 26 Tebervals dafiqsirda,<br />
rodesac aWaraSi (TurqeTis sazRvarTan) erT-erT<br />
tbasTan mkvdari <strong>ge</strong>di ipoves. analizis Sedegad dadginda,<br />
rom frinveli H5N1 virusis matarebeli iyo.<br />
Zalian male, imave regionSi meore frinveli ipoves,<br />
romelic aseve H5N1-iT daavadebuli aRmoCnda.<br />
<strong>iunisefi</strong> erT-erTi pirveli iyo, vinc frinvelis<br />
gripis winaaRmdeg moqmedeba daiwyo; Sromis, janmr-<br />
Telobisa da socialuri dacvisa da ganaTlebisa da<br />
mecnierebis saministroebTan erTad damzadda da<br />
gavrcelda specialuri sainformacio bukletebi da<br />
plakatebi frinvelis gripis Sesaxeb, kerZod, daibeWda<br />
7500 plakati da 531, 600 broSura ojaxebisa da<br />
bavSvebisaTvis. sainformacio masalebi mTeli saqar-<br />
Tvelos teritoriaze gavrcelda samxreT oseTisa<br />
da afxazeTis CaTvliT. <strong>iunisefi</strong>s daxmarebiT aseve<br />
mozadda da televiziisa da radios saSualebiT gadaica<br />
sainformacio klipebi frinvelis gripis Sesaxeb.<br />
miuxedavad imisa, rom <strong>saqarTveloSi</strong> dRemde ar dafiqsirebula<br />
adamianis inficirebis arc erTi SemTxveva,<br />
frinvelebSi gamovlenilma SemTxvevebma cxadyo<br />
yovlismomcveli sakomunikacio strategiis SemuSavebis<br />
aucilebloba.<br />
saqarTvelos mTavrobis reaqcia sakmaod operatiuli<br />
iyo. frinvelis gripTan sabrZolvelad premierministris<br />
meTaurobiT specialuri komisia Seiqmna<br />
da momzadda frinvelis gripis pandemiisaTvis mza-<br />
20<br />
<strong>iunisefi</strong> <strong>saqarTveloSi</strong> <strong>2006</strong>
dyofnis erovnuli <strong>ge</strong>gma. aRniSnuli iniciativis farglebSi, jandacvis<br />
saministros daevala sazogadoebis informireba da ganaTleba frinvelis<br />
gripis Tavidan acilebisa da cxovelebsa da adamianebSi daavadebis kontrolis<br />
mizniT. am miznis misaRwevad, <strong>iunisefi</strong>s aqtiuri monawileobiT<br />
Seiqmna komunikaciis qvejgufi, romelsac daevala frinvelis gripis Sesaxeb<br />
sakomunikacio <strong>ge</strong>gmis SemuSaveba.<br />
<strong>2006</strong> wlis oqtomberSi, gaeros bavSvTa fondis mowveviT <strong>saqarTveloSi</strong><br />
imyofeboda saerTaSoriso eqsperti strategiuli komunikaciebis sfero-<br />
Si. misi daxmarebiTa da adgilobrivi eqspertebis monawileobiT SesaZlebeli<br />
gaxda frinvelis gripis winaaRmdeg mimarTuli sakomunikacio <strong>ge</strong>gmis<br />
saboloo variantis SemuSaveba, romelsac male saqarTvelos mTavroba<br />
daamtkicebs.<br />
strategiis ganviTarebasTan erTad, vizitis farglebSi frinvelis gripis<br />
komunikaciis samTavrobo jgufis wevrebisaTvis gaimarTa ordRiani seminari<br />
komunikaciis sakiTxebze. ZiriTadi aqcenti komunikaciis Sedegad<br />
problemis mimarT mosaxleobis damokidebulebis cvlilebaze gakeTda.<br />
<strong>iunisefi</strong>s mier aseve Catarda kvleva frinvelis gripis Sesaxeb mosaxleobaSi<br />
arsebuli codnis, damokidebulebisa da praqtikuli Cvevebis Sesaxeb.<br />
kvleva miznad isaxavs gamoavlinos is kulturuli, ekonomikuri da qceviTi<br />
faqtorebi, romlebic gavlenas axdens mosaxleobisa da cxovelebis<br />
urTierTobaze.<br />
<strong>iunisefi</strong> amJamad ganaTlebisa da mecnierebis saministrosa da erovnuli<br />
saswavlo <strong>ge</strong>gmebisa da Sefasebis centrTan erTad muSaobs sainformacio<br />
paketis Seqmnaze, romelic saSualo da zogadsaganmanaTleblo skolebSi<br />
gavrceldeba skolis bavSvebis frinvelis gripis Sesaxeb informirebis<br />
mizniT.<br />
<strong>iunisefi</strong> <strong>saqarTveloSi</strong> <strong>2006</strong> 21
ojaxi Zaladobis gareSe<br />
<strong>2006</strong> wels saqarTvelos parlamentma miiRo kanoni “ojaxuri Zaladobis<br />
msxverplTa Tanadgomisa da daxmarebis” Sesaxeb. amJamad muSavdeba samoqmedo<br />
<strong>ge</strong>gma kanonis aRsrulebis mizniT. saWiroa samoqmedo <strong>ge</strong>gmis Semdgomi<br />
daxvewa, raTa masSi srulad iqnes gaTvaliswinebuli ojaxuri Zaladobis<br />
msxverpl bavSvTa interesebi maTi efeqturi dacvis mizniT. ker-<br />
Zod, gamovlenilia Semdegi saxis RonisZiebebis gatarebis aucilebloba:<br />
bavSvTa sakiTxebze momuSave profesionalebma dauyonebliv unda acnobon<br />
Sesabamis organoebs ojaxebSi bavSvebze ganxorcielebuli Zaladobis<br />
faqtebis Sesaxeb, jandacvis specialistebs unda gaaCndeT Sesabamisi<br />
unar-Cvevebi ojaxuri Zaladobis msxverpl bavSvTa gamosavlenad, aucilebelia<br />
moxdes amgvar faqtebze dauyoneblivi reagireba bavSvTa uflebebis<br />
damcveli organizaciebis mxridan.<br />
samoqmedo <strong>ge</strong>gmaSi zemoxsenebuli Sesworebebis SetanasTan dakavSirebiT<br />
gaimarTa ramdenime Sexvedra. gaeros bavSvTa fondisa da gaeros sxva organizaciebis<br />
mier SemuSavda Sesabamisi cvlilebebi da rekomendaciebi, romlebic<br />
samoqmedo <strong>ge</strong>gmis saboloo variantSi unda iqnes gaiTvaliswinebuli.<br />
“mrgvali magidis Sexverdebi Zalian sasar<strong>ge</strong>blo iyo,” Tqva Zaladobis<br />
winaaRmdeg mebrZoli organizaciis warmomad<strong>ge</strong>nelma nato SavlayaZem,<br />
“<strong>iunisefi</strong>s mier mowveulma eqspertebma Zalian saintereso rCevebi mogvces,<br />
romlebic sabolood samuSao <strong>ge</strong>gmaSi SevitaneT.”<br />
<strong>iunisefi</strong> bavSvebs ojaxebSi<br />
dabrunebaSi exmareba<br />
TianeTis dRis centri<br />
gaeros bavSvTa fondi saqarTvelos mTavrobas 1999 wlidan exmareba<br />
mzrunvelobas moklebul bavSvTa institucionalizaciis Tavidan acilebisa<br />
da alternatiuli, ojaxze dafuZnebuli zrunvis formebis damkvidrebis<br />
mizniT.<br />
2005 wels saqarTvelos mTavrobam deinstitucionalizacia qveynis mTavar<br />
prioritetad gamoacxada. reforma bavSvze zrunvis sistemis mTlian<br />
transformacias da arsebuli bavSvTa saxlebis ojaxuri tipis aRmzrdelobiT<br />
dawesebulebebad gardaqmnas iTvaliswinebs. bavSvTa deinstitucionalozaciis<br />
procesi upirveles yovlisa bavSvTa saxlebSi mcxovrebi, an iq<br />
moxvedris riskis winaSe myofi bavSvebis daxmarebas da maT ojaxur garemoSi<br />
aRzrdas gulisxmobs.<br />
bavSvze zrunvis sistemis reformis farglebSi TianeTis mSobelTa mzrunvelobas<br />
moklebul bavSvTa skola-internatis nacvlad ukve daiwyo funqcionireba<br />
TianeTis bavSvze zrunvis dRis centrma. bavSvze zrunvis<br />
dRis centris mTavari mizania SeaCeros bavSvTa mitoveba da uzrunvelyos<br />
maRali donis socialuri samsaxuris ganviTareba adgilobriv doneze.<br />
TianeTis bavSvTa saxlis daxurvis Sedegad 140 bavSvi ojaxSi dabrunda,<br />
danarCenebi mimReb ojaxebSi gadanawildnen. amieridan, isini TavianT saxlebSi,<br />
Tav-TavianT ojaxebTan erTad icxovreben. bavSvTa saxlis Senoba<br />
ganaxlda da axali teqnikiT aRiWurva, momsaxure personalisaTvis referaluri<br />
sistemis funqcionirebis Sesaxeb seminarebi Catarda, SeirCa mim-<br />
Rebi ojaxebi.<br />
dRis centri bavSvebs swavlisa da ganviTarebisaTvis ukeTes pirobebs<br />
sTavazobs. im bavSvebs, visi mSoblebic gvian saRamomde muSaoben, skolas<br />
aqvs specialuri momsaxureba - gaxangrZlivebuli akademiuri jgufebi.<br />
22<br />
<strong>iunisefi</strong> <strong>saqarTveloSi</strong> <strong>2006</strong>
ealuri cxovrebidan<br />
mariamis istoria<br />
mariam mamadaSvili TianeTSi, 1992 wels daibada. “bavSvTa mitovebis Tavidan<br />
acilebisa da deinstitucionalizaciis programis” farglebSi <strong>2006</strong> wlis ianvarSi<br />
mariami Tavis biologiur ojaxs daubrunda.<br />
mizezi, romelmac ojaxi aiZula, mariami bavSvTa saxlSi Caebarebina, TianeTSi<br />
Zalian gavrcelebulia da es mZime socialur-ekonomiur pirobebs ukavSirdeba.<br />
mariamis mSoblebi 1990 wels daqorwindnen; dedas, maSin pirveli qorwinebidan<br />
ukve hyavda vaJi. ojaxs problemebi Tavidanve Seeqmna. mariamis ufros<br />
Zmas maminacvalTan Zalian daZabuli urTierToba hqonda. finansuri mdgomareobis<br />
gamo, mariamis mama iZulebuli gaxda ojaxisaTvis elementaruli<br />
saarsebo Semosavlis saZieblad ucxo qveyanaSi, ruseTSi, gamgzavrebuliyo.<br />
mogvianebiT ojaxic mamasTan gadasaxlda, Tumca mamam ojaxi male miatova da<br />
umZimes socialur pirobebSi datova. ekonomiurma gasaWirma mariami da misi<br />
deda aiZula <strong>saqarTveloSi</strong> dabrunebliyvnen. <strong>saqarTveloSi</strong> samuSaos Zieba<br />
uSedegd dasrulda. sabolood, mariamis Zmam mZime socialur mdgomareobas<br />
veRar gauZlo, ojaxi datova da sacxovreblad mamis mSoblebTan gadavida.<br />
mariamis dedam TianeTis saSualo skolaSi damla<strong>ge</strong>blad daiwyo muSaoba.<br />
saxelmwifo programis farglebSi, ganaTlebisa da mecnierebis saministrom<br />
mariamisa da misi ojaxisaTvis finansuri daxmareba gamoyo. Tumca maT mainc<br />
usaxlkarod darCena emuqrebodaT. amJamad mariami, dedasTan erTad, sacxovrebel<br />
korpusSi cxovrobs, romelic saxelmwifo mflobelobaSia da momavalSi<br />
misi privatizeba i<strong>ge</strong>gmeba. Sesabamisad, Tu mariami da dedamisi sakmaod<br />
solidur Tanxas ver gadaixdian, ojaxi sacxovrebeli binis gareSe darCeba.<br />
amave dros, aucilebelia mariamis mudmivi sacxovrebeli adgiliTa da ojaxuri<br />
garemoTi uzrunvelyofa. am sakiTxTan dakavSirebiT, socialuri mu-<br />
Sakebi aqtiurad TanamSromloben adgilobriv organoebTan da maT daxmarebas<br />
yvelanairad cdiloben.<br />
saxlSi dabruneba, olegis istoria<br />
oleg buwankaluri 1990 wlis 27 dekembers daibada. olegi TianeTis #1 saSualo<br />
skolaSi swavlobs. cota xniT adre, igi mzrunvelobamoklebul bavSvTa<br />
saxlSi cxovrobda. olegis bebia, mZime socialur-ekonomiuri mdgomareobis<br />
gamo, iZulebuli gaxda SviliSvili bavSvTa saxlSi miebarebina. “bavSvTa mitovebis<br />
prevenciisa da deinstitucionalizaciis” saxelmwifo programis<br />
farglebSi, olegi <strong>2006</strong> wlis ianvarSi Tavis ojaxs daubrunda. dRes igi Tavis<br />
debTan da bebiasTan erTad patara saxlSi cxovrobs. maT patara miwis nakveTi<br />
aqvT, hyavT erTi Zroxa da qaTmebi.<br />
es programa, ojaxs finansur daxmarebas uwevs, magram isini kvlavac didi<br />
ekonomiuri siduxWiris pirobebSi cxovroben. Tumca yvelaze mniSvnelovani<br />
is iyo, rom olegi ojaxis siTbosa da zrunvas daubrunda. bavSvTa saxlSi mas<br />
es garemo Zalze aklda. dRes olegs Tavdajerebuloba aklia, aqvs komunikaciis<br />
problemebi, Zalian morcxvi da pasiuria. socialuri muSaki swored am<br />
mimarTulebiT muSaobs da cdilobs olegi sxvadasxva saganmanaTleblo procesSi<br />
CarTos, eqskursiebsa da sxva kulturul RonisZiebebze ataros. socialuri<br />
muSaki aseve cdilobs, rom olegi TianeTis soflis centrSi daasaqmos.<br />
garkveuli drois Semdeg, olegi socialur garemosTan integracias, axali<br />
kontaqtebis damyarebas da sazogadoebriv cxovrebaSi CarTvas SeZlebs.<br />
<strong>iunisefi</strong> <strong>saqarTveloSi</strong> <strong>2006</strong> 23
akademiuri kursis garda, funqcionirebs musikis, xatvis, simRerisa da<br />
sxva saxis samoyvarulo wreebi.<br />
proeqti ganaTlebisa da mecnierebis saministros, <strong>iunisefi</strong>sa da “evri<br />
Caildis” daxmarebiT xorcieldeba.<br />
uaxloes momavalSi, bavSvze zrunvis centrebi aseve gaixsneba axmetasa da<br />
rusTavSi. 2007 wlisTvis qveyanaSi orjer meti dRis centri gaixsneba, rac<br />
imas niSnavs, rom skola-internatis mkvidr bavSvTa 40% ojaxur garemoSi<br />
gaizrdeba.<br />
dRis centrebis Seqmna bavSvTa keTildReobis reformis Zalze mniSvnelovani<br />
komponentia. Tavdapirvelad aucilebelia TiToeuli instituciis<br />
zedmiwevniTi Seswavla da bavSvebisa da adgilobrivi mosaxleobis interesebis<br />
gaTvaliswinebiT transformaciis konkretuli <strong>ge</strong>gmis SemuSaveba.<br />
deinstitucionalizaciis programa quTaisSi<br />
bavSvis keTildReobis reforma saqarTvelos Svid regionSi (Tbilisi,<br />
quTaisi, Telavi, TianeTi, zugdidi, baTumi, rusTavi) mimdinareobs. programa<br />
<strong>iunisefi</strong>sa da sxva donori organizaciebis iniciativiT daiwyo, mogvianebiT<br />
ki misi dafinanseba mTlianad saxelmwifom aiRo Tavis Tavze.<br />
dReisTvis, programis daxmarebiT, 1500 bavSvi daubrunda ojaxur atmosferos.<br />
mxolod <strong>2006</strong> wels ojaxSi dabrunebuli bavSvebis ricxvma 342-s miaRwia.<br />
mimReb ojaxebSi 108 bavSvi ganawilda, 383 ki ojaxis mitovebas gadaurCa.<br />
14 wlis naTia, 13 wlis ia da 10 wlis TaTia reviSvilebi swored am bavSvebs<br />
Soris arian. dedis gardacvalebis Semdeg, isini, quTaisis maxloblad, eweris<br />
bavSvTa saxlSi miiyvanes. gogonebis mSoblebi ar iyvnen daqorwinebulebi<br />
da maTi mama Tavis oficialur colTan da patara vaJTan erTad cxovrobda.<br />
deinstitucionalizaciis programis dawyebasTan erTad, gogonebi<br />
TavianT biologiur ojaxs daubrundnen. dRes isini TavianT mamasTan,<br />
dedinacvalTan da patara ZmasTan erTad cxovroben.<br />
2002 wlidan dRemde quTaisSi 218 bavSvi daubrunda sakuTar ojaxs an mimReb<br />
ojaxebSi ganTavsda.<br />
24<br />
<strong>iunisefi</strong> <strong>saqarTveloSi</strong> <strong>2006</strong>
avSvze zrunvis minimaluri<br />
standartebi ukeTesi momavlisaTvis<br />
bavSvTa keTildReobis reformis erT-erTi umniSvnelovanesi aspeqti instituciuri,<br />
ojaxis damxmare da ojaxis Camnacvlebeli momsaxurebisTvis<br />
erovnuli minimaluri standartebis Seqmnaa. gaTvaliswimebulia normebisa<br />
da standartebis dad<strong>ge</strong>na bavSvebze zrunvis yvela tipis dawesebulebisaTvis,<br />
iqneba es bavSvTa saxli Tu alternatiuli momsaxurebis forma,<br />
rogoricaa dRis centri da ojaxuri tipis sacxovrebeli.<br />
bavSvTa dacvisa da de-institucionalizaciis samTavrobaTaSoriso<br />
komisiis bazaze Seiqmna samuSao jgufi, romelmac <strong>iunisefi</strong>s mxardaWeriT<br />
SeimuSava minimalur standartebi saxelmwifo, ojaxis damxmare da ojaxis<br />
Camnacvlebeli samsaxurebisTvis. aRniSnuli standartebi daawesebs<br />
im normebs, romelTa mixedviTac moxdeba bavSvze zrunvis samsaxurebis<br />
muSaobis Sefaseba da monitoringi.<br />
standartebi ar gulisxmobs mxolod bavSvebis minimaluri sacxovrebeli<br />
farTis gansazRvrasa da dRiuri kvebis racionis dad<strong>ge</strong>nas: “bavSvze zrunva<br />
sxvadasxva instituciaSi Sesabamisad da bavSvis interesebis gaTvaliswinebiT<br />
unda mimdinareobdes”, acxadebs bavSvTa dacvisa da deinstitucionalizaciis<br />
samTavrobo komisiis teqnikuri samdivnos koordinatori<br />
nino kupataZe, – “Cven unda SevqmnaT sistema, sadac bavSvis uflebebi daculi<br />
iqneba, mis pirovnul ganviTarebas Seewyoba xeli da sadac maT gadawyvetilebis<br />
damoukideblad miRebis saSualeba miecemaT.”<br />
2008 wlisTvis da<strong>ge</strong>gmilia efeqturi maregulirebeli meqanizmis SemuSaveba,<br />
romlis mixedviTac mniSvnelovnad gaadvildeba miRebuli standartebis<br />
danergva da maTi monitoringi.<br />
socialurad daucvel adamianebze<br />
meti socialuri muSaki izrunebs<br />
<strong>2006</strong> wlis seqtemberSi, iunisefma socialur muSakTa asociaciasTan er-<br />
Tad, daiwyo “socialuri samsaxuris praqtikis, standartebisa da profesiuli<br />
licenzirebis sistemis ganviTarebis” proeqtis ganxorcieleba,<br />
rac <strong>saqarTveloSi</strong> warmatebuli socialuri samsaxurebis danergvas iTvaliswinebs.<br />
proeqtis farglebSi da<strong>ge</strong>gmilia socialuri momsaxurebis standartebisa<br />
da socialur muSakTa licenzirebis efeqturi meqanizmebis danergva.<br />
proeqtis SeqmnaSi xuTi maRalkvalificiuri konsultanti (socialuri<br />
muSakis magistris wodebis mqone) da adgilobrivi samTavrobo da arasamTavrobo<br />
seqtoris warmomad<strong>ge</strong>nlebi monawileoben. Sromis, janmrTelobisa<br />
da socialuri dacvis saministros iuristi licenzirebis meqanizmis<br />
Seqmnaze muSaobs, saministros sxva warmomad<strong>ge</strong>nlebi ki maT TavianT<br />
rCevebsa da SeniSvnebs uziareben. asociacia cdilobs, dargobrivi Tanam-<br />
Sromlobis Sedegad, proeqtis ganxorcielebaSi sxvadasxva saministros<br />
TanamSromlebis gamocdileba gamoiyenos.<br />
socialuri momsaxurebis standartebi xels Seuwyobs <strong>saqarTveloSi</strong> efeqturi<br />
socialuri momsaxurebis sistemis Camoyalibebas da es profesiuli<br />
monitoringisa da zedamxedvelobis erTgvari berketi iqneba. socialuri<br />
<strong>iunisefi</strong> <strong>saqarTveloSi</strong> <strong>2006</strong> 25
muSaobis licenzirebis meqanizmi profesionalur standartebTan erTad,<br />
maRali xarisxis socialur momsaxurebas uzrunvelyofs da aseve, socialuri<br />
muSakebis mimarT sazogadoebis ndobas gazrdis. saboloo jamSi ki<br />
mo<strong>ge</strong>buli darCeba rogorc socialuri momsaxurebis mimwodebeli, aseve<br />
zogadad mosaxleoba.<br />
proeqtis Sedegad Tbilisis saxelmwifo universitetSi dafuZnda socialuri<br />
muSakTa erTwliani saswavlo kursi. socialuri muSakTa kursis<br />
Zireuli principebi srul TanxvedraSia Tbilisis saxelmwifo universistetSi<br />
mimdinare reformebTan.<br />
axali saswavlo kursis dafinansebas erTi wlis ganmavlobaSi TEMPUS-is<br />
programa uzrunvelyofda. proeqtis srulad ganxorcielebisTvis ki damatebiTi<br />
dafinansebis wyaros Zieba gaxda saWiro. “gaeros bavSvTa fondis<br />
meSveobiT, saswavlo kursi gagrZelda. es Zalian mniSvnelovania”, ambobs<br />
socialur da politikur mecnierebaTa fakuletetis xelmZRvaneli iago<br />
kaWkaWiSvili, “programis gagrZeleba aucilebelia da amas adasturebs<br />
is faqti, rom dRes <strong>saqarTveloSi</strong> 150 socialuri muSakia, Cven ki am erTi<br />
wlis ganmavlobaSi mxolod 44-is gadamzadeba SevZeliT. swored amisTvis<br />
gvWirdeboda damatebiTi dafinanseba, rom qveyanaSi yvela socialuri mu-<br />
Saki gadamzaddes. gaeros bavSvTa fondis daxmarebiT ki, ukve 2007 saswavlo<br />
wlisTvis axali studentebis miRebas SevZlebT.”<br />
universitetSi aseve Seiqmna socialuri muSakebis bakalavriatis kursi<br />
da momavali wlidan am programas socialur muSakTa samagistro kursic<br />
daemateba.<br />
26<br />
<strong>iunisefi</strong> <strong>saqarTveloSi</strong> <strong>2006</strong>
saukeTeso alternativa<br />
mzrunvelobamoklebuli<br />
bavSvebisaTvis<br />
dedaTa da Cvil bavSvTa TavSesafari<br />
<strong>saqarTveloSi</strong> mSoblebisgan mitovebuli bavSvebi socialurad yvelaze<br />
daucveli fenaa. instituciebSi mcxovrebi 5400 bavSvis umetesobas mSobeli<br />
hyavs. bavSvebis mitovebis ZiriTadi mizezi umeteswilad siRaribea.<br />
ojaxebi ver uZleben mZime socialur pirobebs da bavSvebs xSirad samSobiaro<br />
saxlebSi toveben an instituciebSi aTavseben. qveyanaSi ar arsebobs<br />
socialurad daucvel mSobelTa daxmarebis efeqturi meqanizmi, romelic<br />
maT Svilebs sakvebiT, tansacmliTa da ganaTlebis miRebiT uzrunvelyofs.<br />
2002 wlidan dawyebuli, <strong>iunisefi</strong>, saqarTvelos jandacvisa da ganaTlebis<br />
saministroebTan, aseve “uold viJensa” da “evri CaildTan” erTad Cvil bavSvTa<br />
mitovebis winaaRmdeg ibrZvis da martoxela dedebs socialur-ekonomiuri<br />
problemebis daZlevaSi exmareba. proeqtis farglebSi, 2003 wels<br />
Tbilisis Cvil bavSvTa saxlis teritoriaze dedaTa da Cvil bavSvTa Tav-<br />
Sesafari gaixsna. mas Semdeg, socialurma muSakebma 208 Cvili gadaarCines<br />
mitovebas.<br />
niko oTxi wlisaa. is Tavisi patara tyupi ZmebiT amayobs. maTi deda, maia<br />
tyupi vaJebis mitovebas apirebda, radgan maTi movla da gazrda ar SeeZlo.<br />
maias proeqtis farglebSi socialuri muSakebi daexmarnen. axla maia da<br />
misi Svilebi dedaTa da Cvil bavSvTa TavSesafarSi cxovroben. “es saxli<br />
Cvilis mitovebis erTgvari alternativaa, romelic exmareba dedas, rom<br />
bavSvis gverdiT iyos da aRar miatovos is,” ambobs gaeros bavSvTa fondis<br />
warmomad<strong>ge</strong>neli <strong>saqarTveloSi</strong>, jovana barberisi, “aq bavSvebi TavianT dedebTan<br />
erTad arian. Cven ki maT vexmarebiT, rom damoukideblad cxovrebis<br />
gagrZelebis gza gamonaxon da amave dros, TavianT SvilebTan erTad<br />
darCnen.”<br />
irina TavSesafarSi pirdapir samSobiaro saxlidan mivida. TavSesafris<br />
TanamSromlebi dedebs iq yofnis periodSi sxvadasxva xelobis daufleba-<br />
Sic exmarebian. irinas SesTavazes, adgilobriv studiaSi kervis xelobas<br />
daufleboda, rac mas qsovis, kervisa da dizainis teqnikis daxvewaSic Seuwyobda<br />
xels.<br />
“sakuTar TavSi ufro darwmunebuli var,” ambobs irina. “ubralod, minda,<br />
rom meti viswavlo da odesme Cemi sakuTari maRaziis gaxsna SevZlo. SeiZleba<br />
Cemi dizain-studiac davaarso.”<br />
“agvistos cxeli dReebi iyo, Svili rom gamiCnda. ana davarqvi. mxolod<br />
yvelaze axlo megobrebma momiloces. Cems da anas sanaxavad Cemi mSoblebi<br />
ar mosulan. ase rom, samSobiaro saxlSi ukve vicodi, sakuTari Tavis da<br />
Svilis keTildReobisaTvis amieridan Tavad unda mezruna. axali sacxovrebeli<br />
adgili unda mepova da yoveldRiuri lukma puris Sovnazec Tavad<br />
mefiqra. Zalian rTuli periodi mqonda.”, ambobs lali, TavSesafris<br />
kidev erTi binadari.<br />
mexuTe samSobiaro saxlSi, lalim iuristis meSveobiT gaeros bavSvTa<br />
fondisa da “uold viJenis” mxardaWeriT Seqmnili dedaTa da bavSvTa TavSesafris<br />
Sesaxeb Seityo. socialuri muSaki lalis samSobiaro saxlSi<br />
daukavSirda da daxmareba SesTavaza. “sul marto davrCi, ramdenime dRis<br />
<strong>iunisefi</strong> <strong>saqarTveloSi</strong> <strong>2006</strong> 27
avSviT xelSi. Tan Zalian merideboda,<br />
ucxo adamianebisTvis iseTi ramis Txovna,<br />
rac aSkarad Cemi da Cemi ojaxis sazrunavi<br />
iyo, magram sxva gamosavali ar mqonda.<br />
sakvebi produqtebidan dawyebuli saTama-<br />
SoebiT da bavSvis tansacmliT damTavrebuli,<br />
yvelafriT mexmarebodnen. materialuri<br />
da moraluri mxardaWerisTvis uzomod<br />
madlieri var.”<br />
lali axlac dedaTa da bavSvTa TavSesafar-<br />
Si cxovrobs. patara ana ukve erTi wlis da<br />
eqvsi Tvisaa. axali wlisTvis lali ojaxTan<br />
Sesari<strong>ge</strong>blad emzadeba da patara anasTan<br />
erTad, saxlSi dabrunebas apirebs.<br />
martoxela dedebi TavSesafarSi ofisis<br />
menejmentis, tradiciuli xelsaqmis, kompiuteruli<br />
teqnikis SekeTebis, Tmis varcxnilobisa<br />
da kosmetologiis saqmeSi profesiuli<br />
gadamzadebis kursebs gadian. 35 dedam<br />
ukve sakuTari mcire biznesi wamoiwyo<br />
sxvadasxva dargSi: sakvebi produqtebis<br />
warmoebiT dawyebuli, manqanebis SekeTebiT<br />
damTavrebuli. TavSesafarSi dedebi<br />
erTmaneTs gverdSi udganan, profesionalebisagan<br />
ki rCevebs da, saWiroebisamebr,<br />
fsiqoTerapias iReben. rogorc ki isini<br />
sakuTar Tavze da Svilze zrunvas SeZleben,<br />
TavSesafars datoveben da damoukidebel<br />
cxovrebas daiwyeben.<br />
“msgavsi proeqti aWaraSic ganxorcielda,”<br />
– ambobs proeqtis menejeri maia wereTeli<br />
– “dReisTvis dedaTa da bavSvTa ori TavSesafari<br />
arsebobs, Tbilissa da maxinjaur-<br />
Si. amJamad <strong>iunisefi</strong>s daxmarebiT mimdinareobs<br />
dedaTa da Cvil bavSvTa TavSesafrebis<br />
transformaciis samwliani strategiis<br />
Seqmnaze muSaoba”.<br />
iZulebiT gadaadgilebuli bavSvebis<br />
mdgomareobis Sefaseba<br />
oTxmocdaaTiani wlebis dasawyisSi saqarTvelom ori sisxliani konfliqti<br />
gamoiara. afxazeTisa da samxreT oseTis konfliqtebis gamo, asobiT<br />
aTasi moqalaqe iZulebuli gaxda TavianTi saxl-kari mietovebina da Tav-<br />
Sesafris saZebnelad qveynis sxva mxareSi wasuliyo.<br />
iZulebiT gadaadgilebul pirTa umetesobisaTvis socialuri momsaxurebis<br />
ZiriTadi nawili miuwvdomelia. am adamianTa problemebisa da saWiroebebis<br />
gamosavlenad, gansakuTrebiT ki iZulebiT adgilnacvali bavSvebisa<br />
da axalgazrdebis situaciis Sefasebis mizniT iunisefma norvegiis ltolvilTa<br />
sabWosTan erTad <strong>2006</strong> wlis agvisto-oqtomberSi kvleva Caatara.<br />
28<br />
<strong>iunisefi</strong> <strong>saqarTveloSi</strong> <strong>2006</strong>
aRniSnuli kvleva mniSvnelovan wvlils Seitans saqarTvelos mTavrobis<br />
mier “iZulebiT gadaadgilebul pirTa erovnuli strategiis” SemuSavebis<br />
procesSi.<br />
Sefaseba ganaxorciela ‘axalgazrda mkvlevarTa’ orma jgufma TbilisSi<br />
da zugdidSi gamocdili mkvlevarebis (erTi ucxoeli da ori adgilobrivi<br />
eqsperti) xelmZRvanelobiT. monacemebi Segrovda TbilisSi, gorSi,<br />
rusTavSi, zugdidSi, wyaltubosa da senakSi ganla<strong>ge</strong>bul 18 koleqtiur<br />
centrSi.<br />
yvelaze seriozuli problema iZulebiT gadaadgilebuli mosaxleobisTvis<br />
arasaTanado sacxovrebeli garemo da dasaqmebis problemebia.<br />
iZulebiT adgilnacval bavSvebsa da axalgazrdebs, romelnic koleqtiur<br />
centrebSi cxovroben, gansakuTrebuli saWiroebebi aqvT da ufro<br />
daucvelni arian, vidre sxvebi. maT uxdebaT mudmivi riskis qveS cxovreba,<br />
roca isini periodulad brundebian konfliqtis zonaSi TavianTi sacxovrebeli<br />
saxlebisa Tu nakveTebis mosanaxuleblad. garda amisa, iZulebiT<br />
adgilnacvali axalgazrdebi awydebian stigmatizacias adgilobrivi Tanatolebis<br />
mxridan, rac maTSi arasrulfasovanobis kompleqsisa da socialuri<br />
izolaciis ganviTarebas uwyobs xels.<br />
iZulebiT gadaadgilebuli mosaxleoba mudmivi SiSis qveS cxovrobs, rom<br />
saxelmwifo maT droebiT sacxovrebel adgilsa da axlad SeZenil megobrebs<br />
nebismier dros daatovebinebs. marTalia, maTi sacxovrebeli pirobebi,<br />
sanitaruli mdgomareoba aradamakmayofilebelia da xSirad janmr-<br />
Telobis mdgomareobis gauaresebasac iwvevs, magram maTTvis is mainc saxlia.<br />
metic, maT ar aqvT sakmarisi informacia Sidsis da sxva infeqciuri<br />
daavadebebis Sesaxeb, rac zrdis maTi daavadebis risks.<br />
iZulebiT adgilnacval bavSvebs aqvT saSualeba miiRon ufaso dawyebiTi<br />
da saSualo ganaTleba. Tumca bavSvebi da maTi ojaxebi asaxeleben uamrav,<br />
umTavresad ekonomikur barierebs, romelnic maT xels uSliT iaron skolaSi<br />
da daeswron gakveTilebs.<br />
arasrulwlovanTa Soris<br />
danaSaulis prevenciisaTvis<br />
2005 wlis agvistodan gaeros bavSvTa fondi adamianis uflebaTa informaciisa<br />
da dokumentaciis centrTan erTad axorcielebs proeqts “arasrulwlovanTa<br />
sasamarTlo sistemis reforma <strong>saqarTveloSi</strong>”.<br />
proeqtis farglebSi gaimarTa intensiuri trenin<strong>ge</strong>bi iusticiis saministros,<br />
arasrulwlovanTa koloniis TanamSromlebis, mosamarTleebis,<br />
policielebis, gamomZieblebisa da JurnalistebisaTvis. “seminarebis<br />
mizani iyo samarTaldamcavi organoebis warmomad<strong>ge</strong>nlebisaTvis arasrulwlovanTa<br />
danaSaulis administrirebis saerTaSoriso standartebis<br />
gacnoba. amasTanave Cven gvsurda seminaris monawileebis naTlad daenaxaT,<br />
Tu ramdenad Seesabameba saqarTvelos kanonmdebloba penitencialur<br />
sistemaSi sayovelTaod aRiarebul normebsa da adamianis uflebebs”<br />
- aRniSnavs adamianis uflebaTa informaciisa da dokumentaciis centris<br />
direqtori uCa nanuaSvili. - “JurnalistebisTvis Catarda seminari, romelic<br />
kanonTan konfliqtSi myofi bavSvebis sakiTxebis gaSuqebas Seexeboda<br />
da am sferoSi arsebuli saerTaSoriso standartebis ukeT gacnobas iTvaliswinebda.<br />
proeqtis ZiriTadi mizani <strong>saqarTveloSi</strong> kanonTan konfliqt-<br />
Si myofi bavSvebisaTvis Tavisuflebis aRkveTis alternatiuli formebis<br />
damkvidrebaa”.<br />
<strong>iunisefi</strong> <strong>saqarTveloSi</strong> <strong>2006</strong> 29
programa arasrulwlovan damnaSaveTa gaTavisuflebis Semdeg, maTi dasaqmebis<br />
perspeqtivas isaxavda miznad. arasrulwlovanma patimrebma gaiares<br />
momzadeba sxvadasxva saganSi da ama Tu im sferoSi axali unar-Cvevebi<br />
gamoimuSaves. koloniaSi myofi asocialuri qcevis mqone arasrulwlovnebisaTvis<br />
dafuZnda specialuri sareabilitacio centri, sadac isini aucilebel<br />
fsiqologiur daxmarebas iRebdnen.<br />
iusticiis saministrom <strong>iunisefi</strong>s daxmarebiT socialur samsaxurSi gadaamzada<br />
penitencialuri da probaciuli samsaxuris yvela TanamSromeli.<br />
erovnul saswavlo centrSi arsebul saswavlo programebSi Sevida Sesabamisi<br />
cvlilebebi.<br />
arasrulwlovanTa<br />
marTlmsajulebis administrirebis<br />
sistemis reforma<br />
iunisefma teqnikuri daxmareba aRmouCina saqarTvelos mTavrobas<br />
arasrulwlovanTa marTlmsajulebis sistemis reformis procesSi.<br />
TanamSromlobis Sedegad kidev erTxel dadasturda, Tu raoden saWiroa<br />
arasrulwlovanTa marTlmsajulebis adgilobrivi sistemis Sesabamisoba<br />
saerTaSoriso normebsa da standartebTan.<br />
<strong>2006</strong> wlis oqtomber-dekemberSi <strong>iunisefi</strong>s mowveviT <strong>saqarTveloSi</strong> imyofeboda<br />
saerTaSoriso eqsperti bavSvTa uflebebis sferoSi, eseqsis universitetis<br />
iurisprudenciis profesori q-ni qerolin hamiltoni. viziti<br />
miznad isaxavda arasrulwlovan damnaSaveebTan mimarTebaSi saqarTvelo-<br />
Si arsebuli situaciis mimoxilvas da konkretuli rekomendaciebis Semu-<br />
Savebas saqarTvelos mTavrobisaTvis aRniSnuli sferos reformirebas-<br />
Tan dakavSirebiT.<br />
q-n hamiltoni Sexvda saqarTvelos parlamentis, iusticiis saministros,<br />
uzenaesi sasamarTlosa da Sinagan saqmeTa saministros warmomad<strong>ge</strong>nlebs,<br />
moinaxula bavSvebi winaswari dakavebis adgilebsa da sapatimroebSi, ris<br />
Sedegadac SeimuSava konkretuli daskvnebi da rekomendaciebi.<br />
“mTavari problema is aris, rom arsebuli sistema sakmaod mouqnelia da ar<br />
Seesabameba bavSvis interesebsa da saWiroebebs”. acxadebs qerolin hamiltoni,<br />
“sistemaSi arsebuli xarvezebis gaTvalisiwinebiT ki sakmaod iolad<br />
xdeba bavSvebis kriminalizacia”.<br />
eqspertis azriT, arasrulwlovnis dakaveba yovelTvis unda iyos ukiduresi<br />
zoma, romelic gamoiyeneba minimalurad aucilebeli drois ganmavlobaSi.<br />
samwuxarod, <strong>saqarTveloSi</strong> arasrulwlovanTaTvis Tavisuflebis<br />
aRkveTa miCneulia ara ukidures, aramed erTaderT zomad, rac ar<br />
Seesabameba im saerTaSoriso normebsa da standartebs, romlebic arasrulwlovanTa<br />
samarTlis administracias exeba.<br />
dRes arsebuli sistemiT, arasrulwlovnebi didi xnis manZilze rCebian<br />
policiis izolatorebSi, xSirad ufrosebTan erTad, winaswari dakavebis<br />
adgilebSi, sadac aranairi pirobebi ar aris maTi ganviTarebisa da gana-<br />
TlebisaTvis. dakavebis adgilebSi arsebuli pirobebi aranairad ar Seesabameba<br />
bavSvis interesebs.<br />
saxelmwifos Zalisxmeva mimarTuli unda iyos arasrulwlovnebis mier<br />
danaSaulis Cadenis prevenciisaken. amisaTvis saWiroa im mizezebis Seswa-<br />
30<br />
<strong>iunisefi</strong> <strong>saqarTveloSi</strong> <strong>2006</strong>
vla, rac arasrulwlovnebs danaSaulis Cadenisaken ubiZ<strong>ge</strong>bs, iqneba es si-<br />
Raribe, usaxlkaroba, ganaTlebis dabali done, mSoblebis umeTvalyureod<br />
darCena Tu sxva. eqspertis azriT, saWiroa am mizezebTan brZola, raTa<br />
moxdes danaSaulis Cadenis prevencia.<br />
Tu arasrulwlovani mainc moxvda marTlmsajulebis sistemaSi, mTavari<br />
aqcenti unda keTdebodes bavSvis interesebis gaTvaliswinebaze da yvela<br />
RonisZieba bavSvis reabilitaciisaken unda iyos mimarTuli. amisaTvis sa-<br />
Wiroa SemuSavdes bavSvis dakavebis alternatiuli meTodebi, rogorebicaa<br />
mSoblebis zedamxedvelobis qveS gaSveba, gamosacdeli vadis daniSvna,<br />
girao an sxva saxis aRmzrdelobiTi RonisZiebebi.<br />
arasrulwlovanTa samarTlis administracia gansakuTrebuli kompetenciisa<br />
da kvalifikaciis kadrebs moiTxovs. saerTaSoriso dokumentebSi<br />
xazgasmulia arasrulwlovanTa mimarT marTlmsajulebis calke sistemis<br />
Seqmnis, specialuri sasamarTloebisa da gansakuTrebuli procedurebis<br />
SemuSavebis aucilebloba. policielebs, prokurorebs, mosamarTleebsa<br />
Tu advokatebs, romelTac Sexeba aqvT arasrulwlovnebis saqmeebis<br />
ganxilvasTan, gavlili unda hqondeT specialuri momzadeba da treningi<br />
arasrulwlovanTa marTlmsajulebis sferoSi.<br />
“arasrulwlovanTa marTlmsajulebis sistemis gavlena bavSvsa da mis<br />
momavalze ganuzomelia. arasworad warmarTuli procesebi damRupvel<br />
zegavlenas axdens bavSvis ganaTlebaze, gansazRvravs mTels mis Semdgom<br />
cxovrebas. amitomac aucilebelia yvelaferi gavakeToT imisaTvis, raTa<br />
bavSvisaTvis es procesi naklebad mtkivneuli iyos da srulad Seesabamebodes<br />
mis interesebsa da moTxovnilebebs” – acxadebs qerolin hamiltoni.<br />
<strong>iunisefi</strong> <strong>saqarTveloSi</strong> <strong>2006</strong> 31
q-ni hamiltonis rekomendaciebis safuZvelze gaeros bavSvTa fondis egidiT<br />
Seiqmneba eqspertTa jgufi, romelic SeimuSavebs arasrulwlovanTa<br />
marTlmsajulebis sistemis reformis samoqmedo <strong>ge</strong>gmas.<br />
saswavlo kursi JurnalistebisTvis –<br />
media da bavSvTa uflebebi<br />
<strong>saqarTveloSi</strong> media politikur Tu komerciul interesebs Sorisaa moqceuli,<br />
amitom Tavad Jurnalistebis profesionalizmsa da kvalifikaciis<br />
amaRlebaze gacilebiT nakleb yuradRebas amaxvileben. ar arsebobs<br />
JurnalistTa momzadebis erovnuli saswavlo centri an organizacia, romelic<br />
JurnalistTa profesiuli momzadebis standartebs SeimuSavebs.<br />
JurnalistTa umravlesoba mxolod im mokle kursebis saSualebiT cdilobs<br />
kvalifikaciisa da unar-Cvevebis gaumjobesebas, romelsac periodulad<br />
sxvadasxva arasamTavrobo organizaciebi atareben.<br />
saxelmwifo universitetSi arsebobs Jurnalistikis bakalavrisa da magistris<br />
kursebi, magram es programebi dRemde swavlebis mxolod akademiur<br />
da Teoriul midgomas efuZneba.<br />
Tbilisis saxelmwifo universitetisa da <strong>iunisefi</strong>s TanamSromlobis Sedegad,<br />
universitetSi arsebul Jurnalistikis saswavlo programaSi,<br />
kerZod ki interkulturuli komunikaciebis kursSi, bavSvTa uflebebis<br />
32<br />
<strong>iunisefi</strong> <strong>saqarTveloSi</strong> <strong>2006</strong>
saswavlo programis integrirebaa da<strong>ge</strong>gmili. aRniSnuli kursis saSualebiT<br />
Jurnalistebis axali Taoba bavSvTa sakiTxebis gaSuqebaSi arsebul<br />
saerTaSoriso standartebs gaecnoba. programiT sxva media institutebic<br />
dainteresdnen.<br />
23 seqtembridan 8 oqtombris CaTvliT, <strong>iunisefi</strong>s mowveviT <strong>saqarTveloSi</strong><br />
imyofeboda britanuli organizacia “media-uaizis” warmomad<strong>ge</strong>neli, linkolnis<br />
universitetis profesori, maikl jemfsoni. vizitis farglebSi<br />
momzadda saswavlo kursi Temaze - media da bavSvTa uflebebi. aseve gaimarTa<br />
samdRiani seminari, romelsac eswrebodnen universitetis Jurnalistikis<br />
kaTedris pedago<strong>ge</strong>bi, Jurnalistikisa da media menejmentis kavkasiuri<br />
skolisa da sxva institutebis warmomad<strong>ge</strong>nlebi. seminari swored<br />
bavSvTa sakiTxebis gaSuqebis praqtikuli saxelmZRvanelosa da Sesabamisi<br />
kursis SemuSavebas mieZRvna, rac mniSvnelovnad gaaumjobesebs Jurnalistikis<br />
standartebs <strong>saqarTveloSi</strong>.<br />
momavali wlisaTvis da<strong>ge</strong>gmilia saxelmZRvanelo kursis Semdgomi daxvewa<br />
da misi pilotireba.<br />
saxalxo damcvelis ofisSi xelaxla gaixsna<br />
bavSTa uflebebis dacvis centri<br />
gaeros bavSvTa fondis ZalisxmeviT seriozuli nabijebi gadaidga bav-<br />
SvTa uflebebis monitoringis gaumjobesebis mizniT. <strong>iunisefi</strong>sa da saxalxo<br />
damcvelis ofisis nayofieri TanamSromlobis Sedegad, ombudsmenis<br />
ofisSi aRdga bavSvTa uflebebis dacvis centri. gaeros bavSvTa fondis<br />
ZalisxmeviT, bavSvTa uflebebis dacvis centri xelaxla gawevrianda<br />
evropis bavSvTa ombudsmenebis qselSi (ENOC), xolo bavSvTa uflebebis<br />
centris warmomad<strong>ge</strong>nlebma monawileoba miiRes evropis bavSvTa ombudsmenebis<br />
qselis yovelwliur SexvedraSi, romelic aTenSi gaimarTa.<br />
<strong>2006</strong> wlis dekemberSi, <strong>iunisefi</strong>s daxmarebiT, saxalxo damcvelis ofisis<br />
warmomad<strong>ge</strong>nlebi samuSao vizitiT imyofebodnen espaneTSi. viziti miznad<br />
isaxavda espaneTis ombudsmenis aparatisa da kerZod, bavSvTa uflebebis<br />
dacvis sferoSi arsebuli gamocdilebis gacnobas. vizitis Sedegad SemuSavda<br />
samoqmedo <strong>ge</strong>gma <strong>saqarTveloSi</strong> bavSvTa uflebebis monitoringis<br />
gaumjobesebis Sesaxeb.<br />
“arc erTi bavSvi uyuradRebod” – kampania<br />
grZeldeba<br />
proeqti “arc erTi bavSvi uyuradRebod” gaeros bavSvTa fondisa da sxva<br />
partniori organizaciebis mier 2003 wels daiwyo, rogorc regionaluri<br />
kampaniis nawili. kampania miznad isaxavda centraluri da aRmosavleT<br />
evropisa da dsT-s wevr qveynebSi bavSvTa uflebebis damcveli institutebis<br />
Camoyalibebasa da ganviTarebas.<br />
proeqtis pirvel fazaSi (2003 ianvari – 2004 maisi) yuradReba gamaxvilda<br />
regionul doneze mimdinare RonisZiebebze: Catarda situaciuri analizi,<br />
Sedga bavSvTa uflebebis sferoSi regionSi arsebuli trenerebis sia, Segrovda<br />
bavSvTa uflebebis Sesaxeb arsebuli saswavlo saxelmZRvaneloebi,<br />
Seiqmna axali saxelmZRvanelo da moxda misi pilotireba, trenerebis<br />
momzadebis mizniT Catarda xuTi regionuli seminari.<br />
<strong>iunisefi</strong> <strong>saqarTveloSi</strong> <strong>2006</strong> 33
proeqtis meore faza (2005 dekemberi – <strong>2006</strong> ivnisi) ki konkretulad qveynebSi<br />
mimdinare RonisZiebebze amaxvilebda yuradRebas: Catarda saswavlo<br />
seminarebi da SemuSavda bavSvTa uflebebis Sesaxeb saxelmZRvaneloebi<br />
calkeuli qveynebisaTvis.<br />
<strong>saqarTveloSi</strong> proeqtis farglebSi Seiqmna bavSvTa uflebebis saswavlo<br />
saxelmZRvanelo. <strong>2006</strong> wlis maisSi Catarda sami xuTdRiani treningi arasamTavrobo<br />
organizaciebis, saxalxo damcvelis ofisis TanamSromlebis,<br />
mediis warmomad<strong>ge</strong>nlebisa da universitetis pedagogTaTvis. garda<br />
amisa, gaimarTa xuTi mrgvali magidis tipis Sexvedra Semdeg sakiTxebze:<br />
arasamTavrobo organizaciebsa da saxalxo damcvelis ofiss Soris Tanam-<br />
Sromlobis gaumjobeseba; universitetebis saswavlo programaSi bavSvTa<br />
uflebebis integrireba; gaeros bavSvis uflebaTa komitetis daskvniTi<br />
rekomendaciebi <strong>saqarTveloSi</strong> bavSvis uflebaTa konvenciis ganxorcielebis<br />
Sesaxeb, bavSvTa sakiTxebze momuSave arasamTavrobo organizaciebsa<br />
da medias Soris TanamSromlobis gaumjobeseba.<br />
proeqtis Sede<strong>ge</strong>bi waredgina centraluri da aRmosavleT evropisa da<br />
dsT-s qveynebis arasamTavrobo organizaciaTa qselis meore <strong>ge</strong>neralur<br />
asambleas, romelic <strong>2006</strong> wlis 8-12 ivniss TbilisSi gaimarTa.<br />
<strong>saqarTveloSi</strong> daiwyo<br />
jetiqsis saymawvilo<br />
Tasis gaTamaSeba<br />
samauwyeblo kompania “rusTavi-2”-is, <strong>iunisefi</strong>s, koka-kolasa da elit eleqtroniqsis<br />
erToblivi ZalisxmeviT <strong>saqarTveloSi</strong> gaimarTa sabavSvo fexburTSi<br />
jetiqsis Tasis saymawvilo Cempionati. jetiqsis Tasi msoflioSi<br />
udidesi turniria da <strong>2006</strong> wels ukve mexuTed Catarda. masSi monawileoba<br />
miiRes 13 wlamde asakis gogonebma da vaJebma. aRniSnul Cempionats <strong>2006</strong><br />
wlis gazafxulze saqarTvelom ukve mesamed umaspinZla.<br />
jetiqsis saymawvilo Tasis gaTamaSeba <strong>2006</strong> wlis 14 aprils daiwyo. turniri<br />
miznad isaxavda jansaRi cxovrebis wesis popularizebasa da sxvadasxva<br />
qveynis axalgazrdebs Soris kulturuli kavSirebis ganviTarebas.<br />
rusTavi 2-is proeqtis koordinatori jano Jvania ambobs, rom “jetiqsis<br />
saymawvilo Tasis gaTamaSeba msoflioSi erTaderTi safexburTo turniria,<br />
romelic mediis mesveurTa iniciativiT tardeba. turniri bavSvebs<br />
Soris jansaRi da aqtiuri cxovrebis wesis da agreTve sportuli klubebis<br />
Seqmnis saukeTeso saSualebaa”.<br />
jetiqsis saymawvilo Tasi udidesi popularobiT sar<strong>ge</strong>blobs mTels<br />
msoflioSi. turnirSi, saqarTvelos 20 qalaqidan daaxloebiT 4.000-mde<br />
ymawvilma miiRo monawileoba. finaluri Sejibri Sedga TbilisSi, bavSvTa<br />
dacvis dRes, 1 ivniss. gogonebisa da vaJebis gamarjvebuli gundebi saqar-<br />
Tvelodan <strong>2006</strong> ivlisSi miunxenSi gaemgzavrnen jetiqsis Tasis finalur<br />
gaTamaSebaSi monawileobis misaRebad. ivlisSive miunhenis olimpiur stadionze<br />
fifas msoflio safexburTo Cempionati mimdinareobda. jetiqsis<br />
saymawvilo Tasis gaTamaSebaSi sul msoflios 14 qveynis warmomad<strong>ge</strong>neli<br />
gamodioda. saqarTvelo aRmosavleT evropisa da dsT-s regionis erTaderTi<br />
monawile qveyana iyo. <strong>iunisefi</strong> msoflios masStabiTac turniris<br />
erT-erTi mTavari partniori gaxldaT.<br />
34<br />
<strong>iunisefi</strong> <strong>saqarTveloSi</strong> <strong>2006</strong>
“<strong>iunisefi</strong>sTvis fexburTi ufro metia, vidre ubralod TamaSi. vfiqrobT,<br />
fexburTi axalgazrdebs Soris tolerantobisa da mSvidobis propagandis<br />
saukeTeso saSualebaa.” - ganacxada <strong>iunisefi</strong>s warmomad<strong>ge</strong>nelma <strong>saqarTveloSi</strong><br />
jovana barberisma. - “2001 wlidan dawyebuli, <strong>iunisefi</strong> energiulad<br />
uWers mxars sxvadasxva safexburTo turnirs da zogadad sports, rogorc<br />
Rirsebis, partniorobisa da sakuTari SesaZleblobebis gamovlenis<br />
saukeTeso saSualebas.”<br />
saqarTvelo turniris gamarjvebuli ver gaxda, magram patara qarTvelma<br />
fexburTelebma moaxerxes is, rac ufrosebma ver SeZles. msoflio Cempionatis<br />
dReebSi miunhenis olimpiur stadionze qarTuli droSa frialebda.<br />
<strong>iunisefi</strong> <strong>saqarTveloSi</strong> <strong>2006</strong> 35
avSvTa uflebebi interaqtiuli<br />
Teatris saSualebT<br />
<strong>2006</strong> wlis dekemberSi, <strong>iunisefi</strong>s<br />
mxardaWeriT sazogadoeba “bilikma”<br />
da qalTa samSvidobo qselma ganaxorciela<br />
proeqti “bavSvTa uflebebis<br />
popularizacia saqarTvelos<br />
regionebSi”, romlis farglebSic<br />
28 da 29 dekembers saqarTvelos 3<br />
qalaqSi: gori, axalcixe da quTaisi<br />
gaimarTa interaqtiuli speqtakli<br />
“donorebi”.<br />
speqtakli “donorebi” – “interaqtiuli<br />
Teatris” nawilia, romelic<br />
Seiqmna britaneTis sabWos<br />
mier da erTdroulad xorcieldeba<br />
<strong>saqarTveloSi</strong>, azerbaijansa<br />
da somxeTSi. TbilisSi speqtaklis<br />
prezentacia gaimarTa <strong>2006</strong> wlis 1<br />
dekembers britaneTis sabWosa da<br />
BP-s mxardaWeriT.<br />
<strong>iunisefi</strong>s daxmarebiT SesaZlebeli<br />
gaxda speqtaklis saqarTvelos<br />
regionebSi gamarTva. speqtaklSi<br />
yuradReba gamaxvilebulia quCaSi<br />
mcxovrebi bavSvebis mdgomareobaze,<br />
asaxulia is gausaZlisi socialuri<br />
mdgomareoba, romelic aiZulebT<br />
maT quCaSi gamovidnen.<br />
warmod<strong>ge</strong>nebSi gamoyenebulia teqnika,<br />
romelsac forumis Teatri<br />
ewodeba da romelic iTvaliswinebs<br />
mayureblis aqtiur monawileobas<br />
Tavad speqtaklis mimdinareobis<br />
procesSi. speqtaklis damTavrebis<br />
Semdeg misi zogierTi nawili xelaxla<br />
TamaSdeba da mayurebels Tavad<br />
SeuZlia msaxiobis roli Seasrulos<br />
da misi Sexedulebisamebr Secvalos<br />
mTavari gmiris qmedeba. am gziT mayurebels SesaZlebloba eZleva<br />
ifiqros sxva arCevanze, romelsac is gaakeTebda personaJis adgilas<br />
yofnis SemTxvevaSi da scados sakuTari ideis ganxorcieleba.<br />
36<br />
<strong>iunisefi</strong> <strong>saqarTveloSi</strong> <strong>2006</strong>
gaeros bavSvTa fondi<br />
saqarTvelo, Tbilisi, 0179<br />
erisTavis q. 9, gaeros saxli, me-4 sarT.<br />
telefoni: (995 32) 232388, 251130<br />
faqsi: (995 32) 251236<br />
el. fosta: tbilisi@unicef.org