108 pu web.pmd - Lalit Mauritius

KONTENINo. 108MARS-AVRIL 2013Editoryal: Kifer u Bizin Zwenn enn Parti Politik ki Defann Lintere Klas Travayer ........................ 3CT Power, IPP, CEB: Ki Politik Lenerzi? par Rada Kistnasamy ................................................... 5Ki Nuvo dan Sityasyon Politik Aktyel? Ki Direksyon tu pe ale? par Rada Kistnasamy ...................6Jabaljas ek Bulbak ...................................................................................……... ................. 8Ki LALIT Panse lor 2 Lagrev Lafin Resan? ........................................................….........… 8Get Politikay Lao-Lao? Ubyen Analiz Prosesis ki a-mars anba Sirfas? par Lindsey Collen ........... 9Study Group LALIT .................................................................................................... 10Kriz Ekonomik, Blok Istorik, Demokratizasyon Lekonomi a-laPT par Lindsey Collen ………......... 11Realite Difisil ki Klas Travayer pe fer fas par Lindsey Collen ................................................... 13Sirvol 2012: Kriz an Zestasyon par Ram Seegobin ......................................................................152012: Enn Lane Byen Ris pu LALIT par Alain Ah-Vee ............................................................ 18Kwin Syantifik:Food Poisoning, Gastro-Anterit: Intoxikasyon Alimanter par Ram Seegobin ........ 21Stratezi ek Oryantasyon LALIT dan Nuvo Kondisyon Obzektiv par Ram Seegobin ..................... 22LALIT An Aksyon .................................................................................................. 26Ki LALIT panse lor ERA? Minis Travay Pyez Muvman Sindikal par Rajni Lallah ................... 27CSR: Enn Zuti Patron ek Guvernman Pro-Kapitalist par Cindy Clelie .......................................... 28INFO INFO .......................................................................................................28Konferans de Pres LPT Immedia: Ti Bato Papye an 46 Lang ................................................... 29Le Matinal, Langaz Kreol e Ledikasyon par Alain Ah-Vee ................................................... 29Aksyon ek Metod de Lit Parti LALIT par Rajni Lallah ..................................................... 30Nuvel Rodrig: Dilo, Anplwa, Pri, Zanana par Rada Kistnasamy .............................................. 31Linportans pu Denons Vyolans kont Fam par Cindy Clelie ....................................................... 32Kreasyon Zordi: DALeast ....................................................................................................... 34Politik Lar ek Kiltir: Deba dan Lemond Mizikal lor Rapor UNESCO par Rajni Lallah................... 34Obityer: Ramesh Khaytoo par Lindsey Collen ...................................................................... 35Lavi ki pe Derule: Travayer Konstriksyon, Ti Biznes lor Sayt Travay................................... 36Paloma Tom dan enn Zwe Serpan par TR, Brans Port Louis ................................................... 37USA ek Lafrans Rant dan Lafrik ........................................................................................... 38Apre Lamor Prizonye Palstinyen: 4,500 prizonye Deklans Lagrev Lafin dan Prizon Izrael ....... 38Pu Foto: Remersiman a Art Graphique Bielorusse (1978),Cyclones a Maurice (Emannuel Richon, MMMXI Mauritiana)Pibliye ek inprime par LALIT, 153 Rut Rwayal, Port Louis, Repiblik Moris. Pri: Rs 20/-www.lalitmauritius.org 208 2132 ek 208 5551 lalitmail@intnet.mu2

EDITORYALKIFER U BIZIN ZWENN ENN PARTI POLITIKKI DEFANN LINTERE KLAS TRAVAYERKan nu lir lor Mm. NandiniSoornack ubyen so partner danbiznes M. Gooljaury, nu pran likuma fe diver. Nu truv li favoritism;Navin Ramgoolam pe protezso kamarad, enn konportmanpolitik ki pa bon. Nu pa truvokenn lyen ant sa bann faver la,ek program politik ki PartiTravayis pe inplemante. Purtanso program politik se karemanpu agrandi baz sosyal burzwazi.Sa mem li pe fer atraver favorizpatron Gamma Civic Ah Teck,Infinity Jean Suzanne, RalphLoren Rakesh Gooljaury.Alor, a-sak fwa Travayis o-puvwar, tu dimunn akiz li de“favoritism”, kan anfet Travayistpe aplik program lor lekel li ti eli.Travayis enn parti ki defannlintere enn seksyon burzwazi, eli dir li. Li osi sinp ki sa. Sa seksyonburzwazi ki nu dan LALITnu apel burzwazi deta li bannbiznesmenn ki detenir kapital eki Travayis ede pu rant dan granburzwazi atraver kudme diskresyoner.PT dir tu elekter, setadirtu travayer, ki se sa so program:pu travay ver agrandi nomb dimunndan gran burzwazi. Alor,inn ler pu nu kumans ekut byenseki Travayis dir kan li kozdemokratizasyon lekonomi,avan vot zot. Bizin kapav separdemagozi depi veritab ProgramPolitik Travayist.Depi plis ki 30 an, klas travayerfinn limit so aksyon politik a zisal met trwa lakrwa dan eleksyonzeneral, ubyen o-pizale partisipdan kanpayn elektoral pu 3semenn. Li finn vasiye ant votPT, MSM ubyen MMM, kan zottu-le-trwa kont so lintere. Nuexplike.Parti Travayist:“Demokratizasyon lekonomi”Enn kote, Parti Travayis so platformpolitik piblik ek okler sepu akil burzwazi istorik, fors lised enpe plas a lezot seksyonmontan dan burzwazi. Setadir,fer relativman nuvo patron dansekter turism, Airport, lavantlater, etc, rant dan gran biznesakote oligarsi tradisyonel ki tiangrese par disik ek inportasyon.Lerla dimunn kumans kriye“koripsyon!” e koz enn ta kozekominal kont Guvernman PTkan li fer seki li finn anfet rod votpu li fer. Travayist pa anfaver klastravayer, e li dir u kisannla li peproteze. MSM similer.MMM: “Burzwazi Istorik konnRul Lekonomi!”Lot kote, depi kan Bérenger tiMinis Finans an 1982, li finn dirklerman, figir dekuver, ki li,MMM, li anfaver “gestion sainede l’économie”. Par sa, li ule dirki gran kapitalis istorik, ki enaplis lexperyans zesyon depi lepoklesklavaz ek langazman vinimem,bizin kontiyn sa “bon”zesyon la. Klas travayer penanaryen pu gayne depi programpolitik MMM, nonpli. E sak fwaBérenger opuvwar, dimunnkumans kriye “kuzin, kuzinn”,e fer enn ta koze rasist kontBérenger, kan anfet MMM pe3aplik program ki li finn dir u li puaplike, e ki dimunn finn vot li puli aplike.Travayer pu bizin analize, pu kili kapav rezet tulde kalite partipro-kapitalist mem sakennfavoriz enn seksyon diferankapitalist. Tulde favoriz 1%dimunn.Blok Istorik inn FrazilizeTravayis finn reysi reyne, ennfason ubyen lot, buku letan depiLindepandans. Sa li parski li pafinn fye zis lor so parti politik. Lifinn brikol enn “Blok istorik” oturkann ek disik, ki finn dire lorletan: li ti ena gran planter kumaso vre baz, ti-planter kuma soti-azan, sindika laburer ek sindikaartizan (PWU ek AGWU)kuma so baz de-mas, osi byenki 3-4 proprieter tablisman ar li.Lerla, de-tanzantan li ris PMSDkuma enn partner junnyor pureprezant oligarsi. Zordi sa Blokla nepli for. Disik fini perdi so plassantral dan lekonomi. Blok IstorikTravayis nepli a-zur pandankriz sistemik aktyel, mem siRamgoolam pe tuzur sey ris sindikalistsekter kann, enpe planterek tablisman ar li.MMM kone ki li, li nepli kapavrod puvwar tusel, avek sa sistemelektoral ki nu ena anplas, alor lifer enn Re-Make ar MSM, lerlaKoz-koze ar Navin Ramgoolam,lerla Re-Remake, lerla re-Kozkoze,e asterla, re-re-Remake.E nu kapav atann ankor Kozkoze.MMM nepli ena okennstratezi pu kree so prop “Blok

istorik”, kuma li ti ena lontan(avan 1982) an-ekri e okler; lizis atann PMSD fu deor danGuvernman. Se tu.Alor, nu viv dan enn instabilitepolitik permanan, ki provoke parkriz ekonomik grav ki pe bat lorMoris, e ki pe afekte klastravayer kriyelman.Burzwazi istorik, li, li pa kontanRamgoolam o-puvwar, akoz lifavoriz burzwazi deta. Li preferMMM. Alor, li pe donn so sutyena Re-Make parski li koneMMM pa pu kapav elir sanMSM, malgre ki li, burzwaziistorik, li pli pa kontan Jugnauthki li pa kontan Ramgoolam.Asterla, kan Bérenger pa prezanlor lasenn politik pu 3 mwa akozli malad, burzwazi istorik truv lipe sutenir bann Jugnauth ek ennMMM san so lider.Reflesi lor vot parti politik kidefann lintere kapitalisTusala pu dir ki, kan plas travaydan kann ek disik inn sorti55,000 pu vinn 3,500, kan plastravay zonn frans inn sorti110,000 pu vinn 55,000, kankriz sistemik pe bat so plin, kan42% travayer pe gayn lapey arenn PME, kan buku dimunn batbate,li enn moman pu tu dimunndan klas travayer (setadir sekitravay pu enn saler), reflesi loreski li itil kontiyn sutenir partipolitik ki reprezant lintere ulennmi deklas.Ubyen, eski bizin, apartirasterla-mem, kumans met latetansam dan LALIT, pu chalennjsa explwatasyon par patron kikontrol later, lizinn, labank, lotel,BPO, e ki reyne atraverproteksyon konstan PT, MSM,PMSD ek MMM?LALIT: Pa zis zwenn, me vinnreflesi ek azir ansamInn ler pu travayer realize ki li pubizin zwenn enn parti kumaLALIT, ki konsistaman dan faverso klas. Inn ler pu travayerrealize ki li pu bizin fer plis ki zisal met 3 lakrwa lor enn biltin votenn fwa 5 an, si li anvi asir ennlavenir pu li, pu so zanfan, e pusosyete imin. Alor, pa ezite, sonnnu, ekrir nu, vinn get nu.24 Fevriye 2013Desin Larisi, Bibliotek lakanpayn4

KI NUVO DAN SITIASYON POLITIK AKTYEL?KI DIREKSYON TU PE ALE?par Rada KistnasamyAmezir ki kriz ekonomik ek sosyalpe anpire, bann parti politiktradisyonel pe dezespere pu truvmwayin pu sirviv. GuvernmanPT/PMSD/MSM ki ti eli an 2010,finn split, pa mem 2 an apre eleksyon.MSM finn andeor e finnzwenn lopozisyon MMM dan ennlalyans Remake2000. AneeroodJugnauth finn demisyone kumaPrezidan Repiblik an Mars lanedernyer e vinn leader Remake2000 So bi se pu form enn lalyansavek MMM e sa ti pu kree asemobilizasyon pu presipit enn eleksyonzeneral antisipe. Klerman sapa finn arive, e pa paret pu ariveavan 2015. Me, LopozisyonMMM/MSM pe kontiyn akilguvernman PT/PMSD lor ennseri skandal kot minis, depite,azan politik inplike. Guvernmanfinn menas enn dezyem split, kanPMSD manke bizin sorti oturlimozaz Robert Desvaux.Guvernman PT/PMSD lordefansiv ek diskredite, me li petini opuvwar avek enn mazoritebyin mins, avek 3 depite tranfizdepi MSM.Pandan sa dernye enn an, nufinn usi truv N.Ramgoolam danenn pozisyon kot li sey rekiperbann mekontman ki ena dan pei.Me lafin lane dernyer, kan li finnabsan pu bann long but letan purezon pa tro koni, sa, ansam ekbann skandal politiko-finansye,finn afebli li e paret finn fer liperdi grip lor la sitiasyon. NavinRamgoolam lor defansiv e pe azirpar servi plis represyon ek langazmenasan kont bann ki pe opoz sopolitik.Anmemtan kote lopozisyon,proze Remake MMM/MSM finnusi travers bann peryod instabilite.Finn ena cooling off period kanti ena koz-koze Ramgoolam-Bérenger. Remake redemare kanBerenger finn retir tu sopropoziyon lor reform elektoral ekanons ki koz-koze ar Ramgoolamusi finn arete. Avek konze 3 mwaP.Berenger pu problem lasante an2013, ki konsekans sa labsans lapu ena onivo MMM, onivo Remakee osi onivo politik an zeneral?Deza animozite ant MMMek PT paret mwens.Kote PMSD, finn ena krizintern ant minis Sik Yuen ekXavier Duval. Deza so port-parol,Lindsay Morvan finn anons sodemisyon ek so sutyin a Guvernman.Sa kriz dan PMSD li swivsa defet PT/PMSD dan eleksyonminisipal?Politik baze lor skandalDepi 2010, nu finn truv deferlmanskandal apre skandal ki expozbann eli osi byin ki dimunn kigravit otur puvwar, antan ki azanubyin antan ki pros ar minis ekdepite. Nu finn ena skandal Medpoint,Boskalis, Betamax,Bangaleea, Gooljhaury/Soornack,Bois de Rose ek Freres Timol.San rant an detay lor sak skandalla, nu truve ki sa reprezantinpe baz proze demokratizasyonlekonomi PT. Li enn demokratizasyonki pena narnye pu fer avekdonn lamas dimunn plis drwa, meplito favoriz lemerzans enn nuvogrup gro kapitalis, ki nu apel ennburzwazi deta, presizeman parskili servi puvwar deta pu sanze depienn ase gro kapitalist ziska ennbyen gro kapitalist, akote burzwaziistorik.Dernye konfli otur CT Powerreprezant enn form extrem sademokratizasyon lekonomi. Lienn demokratizasyon ki viz pu6partaz sa sekter prodiksyonelektrisite ar bann lezot operaterki pa IPP, mem si zot enn burzwaziMalezyenn, purvi zot pa lyeavek burzwazi dan LindistriSikriyer. Sa li akoz ena tu kaliteprofi pu fer par transport sarbon,etc, ki pa pu dan lame tablisman.Dan tusala, se lamas dimunn kikontiyn peye pu asir profi kigaranti dan kontra tu sa bannprodikter elektrisite.Pu azute ar bann problem kipankor truv rezolisyon, ena ennlot lalis, kuma vol dan kanpmanRos Nwar, MITD, Kart idantite,problem lor rezilta eleksyonrezyonal. Bann problem ki peshifte depi lor terin politik, pu truvrezolisyon lor terin administratif.E la osi ena problem, parski bukusa bann institisyon la pe anmemtandiskredite, par exanp Lapolis,zidisyer, ESC, Komiser Elektoral,ek ICAC.Tu sa bann kriz politik la pakapav gete separeman depi krizekonomik. Zot lye avek sa krizsistem kapitalis, enn sistem ki padonn lespwar pu lavenir.Lezot form azitasyonTi ena sa fenomenn otur WANT-ED: 15,000 Youngsters, ki finnvinn Azir Moris, otur JameelPeerally. Zot finn vinn enngrupman politik an 2012. Zot tipros ar RA, lerla ar Bizlall.RA finn kontiyn azite lor terindrwa pu zot poz kandida san klasifikasyon.Desizyon KomiteNasyon Zini finn vinn expoz lefetki dan plint RA, zot pa pranpozisyon kont BesLuzer, meokontrer rasir Komite la ki BestLoser System pu kontiyne bel ebyen. Anfet seki tultan LALIT pedir depi 2005, setadir ki RA pa

met ankestyon sistem Besluzerdan zot bann ka. Tusala inn vinnevidan apre sa desizyon UN-HRC. Mem onivo lapres, ki tultanpe ponp RA, finn kumans truv samansonz ki ti pe kasyet. Swit asa desizyon UNHRC, finn enaplito enn rekil onivo deba lor BLSkot bann trikmandaz finn amennkonfizyon e deba finn mem pliskominalize avek enn zizman ki aldan direksyon enn nuvo resansmankominal. Finn mem enademand pu nuvo “kominote”azute!Konsernan Muvman 1 Me, liankor lamem, malgre deklarasyonBizlall ki li pe al ver “otoefasman”.Bizlall finn kontiyn ferenn travay pu ris sindika paraetatikdan enn raliman ansam danseki li apel ‘sekter libere’. Anmemtanli okip bann ka individyel.Dernye, se ka Asha Rampadaruthkot Bizlall finn al dan enn lagrevlafin avek sa ex-kad SBM pu arivlor enn ogmantasyon so severennsalawenns depi Rs1 milyonziska Rs2.4 milyon.Kumansman lane, nu finn gaynusi lagrev lafin Jeff Lingaya kontproze CT Power. Enn lagrev lafinase partikilye kot grevis memadmet ki li su ‘perfizyon’ avekglikoz ek disel.Lagrev lafin, kuma enn zuti iltimdan lalit kont linzistis, finn anfetbanalize par sa 2 aksyon ki finnena lye kumansman sa lane la.Muvman SindikalDan dernye enn an, nu finn truvenn muvman sindikal ki pe kontiynfragmante ek afebli. Sa feblesmuvman sindikal pe arive dan ennkontex kriz ekonomik kot sektertradisyonel pe kontiyne raptise.Anmemtan ena sa kalite kriz la,lager ant birokrasi sindikal pekontinye. CSG paret finn rant danenn kriz, nepli pe kapav fonksyone.FTU paret finn kit CSG,finn koste ar CTSP ek Bizlall.Subron finn fer Fron GWF/JNP,finn rant dan faz konpetisyoninfantil ar lezot seksyon danmuvman sindikal. Lane dernyerCTSP anons enn manif le 1Septam, lerla Subron anons manifDesin nofraz Arnhem St Brandon, XVII syekpu JNP/GWF le 2 Septam. Koteprotestasyon kont lalwa EReA ekERiA, nu truv ankor enn fwamem kalite manev konpetitif. Kanfini anons ki pe ranvway prozeamandman sa 2 lalwa la, lerlaGWF/JNP vit-vit organiz enn“manifestasyon” e apre zotarestasyon programe, vinn deklarki zot finn gayn enn “viktwar”.Mem lapres finn dekuver sa zweSubron ki tultan pe sit so konversasyonavek Minis, ubyin korl ligayne depi Navin Ramgoolam.Kote fonksyon piblik, FederasyonServis Sivil, finn fragmanteankor. Asterla ena 4 diferan federasyon,pa zis 2. Rashid Emrithenn kote avek so Federasyon,Seegum finn al enn kote. Ek tuzurena FCSOU (Gopee) ek GSA(Sadien). Problem PRB pankorrezud, pe atann rapor komiteManraj.LALITFas a sa sitiasyon la, onivo LALITnu finn ena konsistans dan devlopek popilariz nu program politik kiviz pu ranforsi klas travayer, puki klas travayer kapav vinnopuvwar. Li enn program politikki ofer enn alternativ a lekonomikapitalis ki an kriz. Nu finn pofinnnu stratezi dan dernye 2 an.Antretan, lane dernyer introdiksyonlangaz Kreol ek Bhojpuri7kuma size dan lekol, osi byen kilegalizasyon lavortman su sertinkondisyon, reprezant bann gin putravay ki LALIT ek bannlorganizasyon pros finn fer sadernye 30 an.Seki remarkab pu sa moman la,se Guvernman Parti Travayis ekPMSD pe kapav reysi pran laforsselman depi febles Lopozisyon,parey kuma Lopozisyon MSM-MMM pe kapav reysi pran laforsselman depi febles Guvernman.Fas a febles politik e Guvernmane Lopozisyon, bann lafors politikgosizant, zot, zot reysi pranlaparans lafors selman atraverbann demars deplizanpli farfelikuma enn lagrev lafin pu fer ennkad dan “middle management”labank ogmant so severennsalawens depi 1 milyon rupi (13banane lapey enn travayer ki tusmwens ki Rs6,000 par mwa)ziska 2.4 milyon rupi (totalite lavireveni sertin travayer), ubyenkuma kontiyn enn lagrev lafinavek serom dan lebra.Tusala pu dir ki LALIT pepozisyonn li pu 2013 pu fer fasenn lepok byen interesan, kot linu devwar ranforsi nu pu donnnu-mem kapasite rann lapel danenn sityasyon byen grav pu klastravayer, kan sistem kapitalist pekree enn dezord dan lavi imen.

Jabaljas & BulbakJabaljas: To kone, Bulbak, mope pans pu demar enn lagrev lafindime.Bulbak: Abon. Ek lor ki size topu fer to lagrev lafin?Jabaljas: Mo pe reflesi: mopankor deside.Bulbak: To pe badine, Jabaljas.Dime to pe kumans to lagrevlafin, ek to pe dir mwa to pankordeside lor ki size.Jabaljas: Ena telman buku posibilite,samem mo pe geyn difikilteswazir. De tut fason, size la patelman inportan: enn fwa molagrev finn deklanse, pu ena enn“Komite Sutyen Pu Lagrev LafinJabaljas”.Bulbak: Dakor, me donn mwaennde lekzanp lor ki kalite size tope panse: enn revandikasyonpersonel, enn prinsip zeneral?Kitfwa enn zafer lanvironman?Jabaljas: Zisteman, mo kapav ferlagrev lafin la kot enn sa bannsantral ki deza pe bril sarbon ekpolye nu lanvironman: sa memena sis.Bulbak: Ale rayt. Ki lezotposibilite?Jabaljas: Ena sa bann landrwakot sak fwa gro lapli tonbe, geyndebordman akoz Minis Baichoopa finn ranz ase drin.Bulbak: Get sa Jabaljas, to peexpoz to lavi: alor to pu bizin byenreflesi. Pu bann santral ki dezape bril sarbon, la to sir to pu geynsutyen Assirvaden ek NitaDeerpalsing, mem PM. Me kontMinis Baichoo, la to pu bizin feratansyon.Jabaljas: Abe kont MinisBaichoo, mo sir mo pu geynsutyen lopozisyon ek lapres.Bulbak: Dakor, Jabaljas. Me sito fer lagrev lafin lor kestyondebordman, to pu kontinye ziskaguvernman ranz plis drin, ubyenziska ki gro lapli aret tonbe?Jabaljas: Koriz mwa si mo pefer erer, Bulbak, me mo pe geynlinpresyon to pe fer to sarkastikar mwa.Bulbak: Sori, Jabaljas. To peexpoz to lavi, ala mo pe fer twapas pu bufon. Me dir mwa, salagrev lafin to pe pans pu fer, lipu ilimite, ziska lafin net?Jabaljas: Abe normal, Bulbak.Mo pu kontinye ziska lafin, ziskanepli ena serom.Bulbak: Eta Jabaljas, to pa ti dirmwa to pu fer to lagrev lafin superfizyon.Jabaljas: Ki to krwar, mo ennkuyon, mwa? Mo ti dir mo dakorpu expoz mo lavi, pa mo lasante!Ki LALIT panse?2 LAGREV LAFIN RESANBuku dimunn dimann nu “KiLALIT panse lor sa de lagrevlafin bizar ki fek traverse?”An-repons, nu pa bizin fer pliski dir ki Jeff Lingaya finn nom limemkuma enn grevis lafinpolivalan, e li finn al ziska metserom pandan so lagrev lafin. Kiu pu explike ankor?Lot lagrev lafin truv ennsindikalis aret manze pu ki ennsel fam kad labank resevwar ennlump-sum ki plis ki totalite revenilaplipar travayer fam dan zot lavitravayan antye, setadir 40 an.LALIT panse ki pandan bann“down-turn”, kuma zordi, kanklas travayer pankor re-batirlafors pu met enn lord ar sa kalitemik-mak, gayne-mem sa kaliteaksyon absird la. So danze, daprenu dan LALIT, se li ena tandansrwinn bann zuti de-lit. Lagrevlafin enn zuti de-lit ki difisil servibyen. Sa de lagrev lafin resan laklerman reprezant enn itilizasyonabizif sa zuti la, e rann soilitizasyon pu enn bon koz pli difisildan lavenir.Desin Max Boulle, Siklonn 19318

FAKTER EKONOMIK PROFON DERYER TU SA KRIZ EKONOMIKGET “POLITIKAY” LAO-LAO?UBYEN ANALIZ PROSESIS KI A-MARS ANBA SIRFAS?par Lindsey CollenKan nu get sosyete lao-lao,atraver lagazet, radyo, dan lekol,mem dan liniversite, li inpe kumsinu pe get lamer depi lao, pu seykonpran so muvman. Nu truv tiptivag ki labriz inn leve ki pe al danenn direksyon, larul kurt ki labrizfinn leve pandan enn semennavan dan enn lot direksyon, enaimans larul ki monte-desann danenn lot direksyon ankor; e kanenn tsunami vini, li zigantesk, e litraverse enn vites inimazinab – eli al dan enn lot direksyon ankor.Si nu res fixe lor sirfas lamer punu sey konpran seki pe pase, nupa pu konpran naryen. Forseforsenu pu petet kapav explik sabann tipti tipti vag ki labriz aktyelpe leve dan enn sel direksyon. Savedir nu pu konpran enn laspemwen inportan lamer. E, drolman,mem si nu met mask, plonze anbalamer, nu pa pu konpran gran soz,nonpli.Seki nu bizin konpran, se ennseri prosesis.Parfwa sa bann prosesis la zotkiksoz ki finn deza arive danlepase (kuma enn siklonn semennavan ki finn lev enn gran larul),ubyen enn seism byen lwen ki finnprovok enn tsunami. Parfwa liasosye avek sikl lalinn, enn prosesisdepi lwen. Alor, kan nu finiget lao-lao (kuma nu ti delegKamarad Rada pu fer dan lartikzis avan sann la la, e ki li finn ferdan enn fason fantasik), nu bizinosi vini avek bann zuti danalizpu ed nu gayn enn konpreansyonbann prosesis ki pe opere deryertu sa seri realite politiko-sosyalki Rada finn mansyone: skandal,favoritism, size ki vinn danlaktyalite lerla fonn, etc.Angro “Lekonomi, kuyon!”Kan Bill Clinton ti pe fer sokanpayn 1992, kan ti dimande lorki platform, li ti reponn,“Lekonomi, Kuyon!” Sa jok la, lifye lor analiz Marx, 1859 lor lefetki lekonomi li “baz” sosyete. Eanfet li vre. Pu konpran lemond,nu bizin kumanse ar lekonomi.Zuti prinsipal pu nu konpransosyete, se ekonomiks. Konpreansyonlekonomi, konpreansyonrealite ekonomik e kimanyer sesa ki deklans ek infliyans bukusanzman kote politik – mem sievidaman politik, asontur, li enakapasite amand evolisyon lekonomiek sosyete. Anfet nu enaosi pu rapel ki li atraver lalitpolitik ki nu viz sanz lekonomiexistan, lekonomi ki alasurs tuproblem sosyete.Angro, ekonomiks ki li ete (mope koz vre ekonomiks, pa ekonomiksHSC!)? Li letid kimanyersosyete imin sirviv kote materyel,kimanyer li debruye kotemateryel, kimanyer, an realite,sosyete imin prodir tu seki neseser(e seki pa neseser osi) pu lavisosyete imin. Kimanyer tusalaorganize. Se sa ekonomiks.Klas, ki li ete, ki li pa eteAngro, dan lepok kapitalist (ki tivinn opuvwar premye fwa enndeplas apartir 1790 par la), ena2 klas sosyal ki finn emerze kiprinsipal. Klas sosyal, ki li ete, li?Li pa itil definir klas par komyelarzan u tuse. Li pa itil definir lipar eski u enn kol-blan sipa kolble.Li pa itil definir li par eski upronons Franshe byen ubyennon. Ondire, tu sa definisyon la,9li parey kuma u pe sey konpranlamer par get li depi lao, sankonpran okenn prosesis ki peanfet determinn so muvman.Klas sosyal li definir obzektivmanpar ki relasyon enn dimunn(ubyen enn fami) ena avekmwayin sirviv, e dan lepok kapitalist,li ule dir ki relasyon u enaavek mwayen ki servi pu prodirtu zafer. (Mwayen prodiksyoninklir zafer osi disparat ki later,lizinn, masinnri, lekipman,kapital).Sa vedir ki enn zurnalye danLafrans lepok Kominn de Pari an1871, li dan mem klas sosyal kienn klerk Minister Ledikasyonzordi Moris. An okirans zot tuldetravay pu enn lapey regilye. Tuldevann zot kuraz. Zot tulde travayer.Zot tulde dan klas travayer.Li osi ule dir ki enn burzwa proprieterlizinn lasye dan Larisi lepokCzar an 1917, li dan mem klas kienn antrepener dan sekter BPOdan Cybercity zordi. An okiranszot viv par investi kapital, par astelafors travay par duzenn, santenn,milye travayer. Zot dan klaskapitalist. Sa 2 klas la, obzektivman(setadir kontan-pa-kontan),ena lintere konfliktyel. Kan ennklas gayn enn pli gran par danprodiksyon, lot la gayn mwens, evis-versa. Ala ki vedir enn klassosyal – par enn definisyon itilpu konpreansyon sosyete.Klas kapitalis, mem li enn tiptiklas anterm nomb dimunn, li tiniopuvwar parski lamas dimunn kipa dan sa klas la, zot finn expropriyedan lepase, finn expilsedepi later nuriser, finn travers ennlepok kurbe su sistem feodal, su

Desin L.A.Roussin, C.1870sistem esklavaz, su sistemlangazman, ubyen su sistem travoforse kit kalite. Plis, klas kapitalistreysi res opuvwar akoz li finnkree enn Leta burzwa (burzwazifinn swa detrwir swa ramoli ziskanapa bon Leta Lerwa-Larenn, kiti existe avan) ki reyne dan lintereburzwazi (enn dan lot, li danlintere totalite bann diferankapitalist, mem zot an-ger ennkont lot). Li kontiyn domine osi,mem li zis 1% dimunn, parski lifinn konvenk ase buku dimunn lorvaler enn form demokrasi byenlimite ki nu apel “demokrasiburzwa” (setadir enn sistemdemokratik moyon kot nu elir ennespes monark, enn Premye Minisubyen pli pir enn Prezidan, ennfwa 5 an, e nu deleg nu puvwarar li, e lerla li, li reyne dan lintereglobal burzwazi ki finans li ekontrol li). E dan sa sistem“demokrasi burzwa” la, klaskapitalis reysi res opuvwaratraver enn form lorganizasyonpolitik: Parti Travayist ki finn asirsa reyn la, me pa tu-sel, atraverenn zafer apel enn Blok Istorik(ki vedir enn parti politik, plis lezotklas, tu aglomere ansam atraverenn-de pwen inifikater).Konfli ant diferan seksyonkapitalist (kapital dan tablisman,dan labank, dan lotel, dan komers,dan lindistri, dan lasirans, dan vesomaritim, dan BPO, etc) zot buzbuzlasenn politik, kuma labriz lorlamer. Sa konfli permananalinteryer sistem kapitalist la, ligard li dan enn leta permananazitasyon; li pa anplas, zame.Konfli ant klas travayer ek klaskapitalis, li osi, li sakuy lasennpolitik, enpe plis kuma enn siklonnfer. E lerla kan ena enn sulevmanrevolisyoner, konsyan, petetinternasyonal, klas travayer kontklas opuvwar, setadir kapitalis, sali kuma enn tsunami. Alor, tusala,pu dir an-gro kimanyer nu ena zutipu analiz sosyete pu ki nu konpranli, alor nu pa kapav kontant nu zisget lasirfas, kuma fer dan lekol,dan lagazet, dan lavi tulezur.Parey kuma nu oblize ena zuti puanaliz sanzman dan sirfas lamer,nu oblize pu nu konpran sosyete,ena zuti ki konpran bann lafors kiopere lor letan, e lor enn lespasvast, pu nu konpran ki pe arive,par exanp, kote favoritism puGooljaury, alegasyon Kuzin-Kuzinn, ubyen skandal Medpoint.Kriz politik sorti an gran partidepi kriz ekonomikEna gran sanzman dan lekonomiki pe anzandre problem politik kiGuvernman PT-PMSD petraverse, ek ki LopozisyonMMM-MSM, li osi, pe traverse.Lakoz profon deryer tu sa krizpolitik zordi, li pa ditu dekadansmoral ubyen koripsyon politik. Liplito kriz ekonomik ki deklansepar priz di puvwar kapitalfinansye ki finn deplas kapitalisdan-prodiksyon,sirtu dan kann,disik, textil, dan kad enn lekonomidan enn ex-koloni, ki Moris ete.10Form politik ki sa reyn par kapitalfinansye inpoze, nu apel li neoliberalism.Tusala pu dir ki li anfetlekonomi ki pe prodir lezot kriz,mem si sa verite la li maske parideolozi burzwa ki prefer pretannki sistem ekonomik li parfe, kiprefer blam individi la, enn klas,kominote, travayer deor, bezermantalite Morisyen, etc, pu tusufrans ki kapitalism li-mem li peprovoke.Se sa bann fakter ekonomikobzektiv la ki pe provok sainstabilite (Re-Make, lerla Koz-Koze, lerla Re-Make ankor,skandal politik depi Gooljauryziska Frer Timol, CT Power, etc)setadir pe kree enn seri krizpolitik dan Moris an Fevriye 2013.Sa lartik baze lor enn parti papyeSeminar LALIT. Diskur an antye lorhttp://www.lalitmauritius.org/viewnews.php?id=1480STUDY GROUPLalit finn lans ennstudy group pu etidyeteori politik marxist.Kifer Sistem Kapitalispa pe marse?Zwenn nuGRUP DETIDAnaliz Marxis tuzur azur dan 21em syekKi ete klas sosyal?Ki ete Letaexakteman?Sak Zedikinzenn5.00 - 6.30pm.Batiman LALIT,GRNW,Port LouisTel: Emilie/Cindy:208 2132

KRIZ EKONOMIK, BLOK ISTORIK,DEMOKRATIZASYON LEKONOMI A-LA-PTpar Lindsey CollenMem si kapitalism abitye ena krizsiklik, kriz ki returne “natirelman”,kriz ki vinn retablir konpetivite,sa kriz zordi Moris li ennkriz sistemik. Kriz mondyalaktyel, li osi, li enn kriz sistemik.Enn kriz sistemik, li sakuy fondasyon,subasman sosyete: li provokkriz sosyal partu: dan lafami,dan kartye, onivo institisyon, danpolitik, dan sindika. Li ris tu danenn vortex ver le-ba, dan konfliek dezord. Enn kriz sistemik, lidiferan depi kriz ordiner, parski limenas kontinyasyon sosyete danso form existan: li kapav provokenn furs: swa barbari ubyen ennrevolisyon politik ki telman integki li reysi kree enn nuvo puvwar,re-aranz lekonomi dan enn lotfason.Kriz sistemik MorisKriz sistemik Moris (onivonasyonal, setadir), li provokeanfet par lafin proteksyon Leroppu marse disik ek textil – rapelzot ti 2 gran, gran anplwayer, 2gran, gran surs deviz. E kriz finnasire par gaspiyaz larzan akonpaynmandepi Lerop ki ti sipozeservi par Guvernman Moris purestriktir lekonomi an antye pusey amorti lefe sa kriz anonse la.Leta ek patrona finn servi sakapital la, avek benediksyonubyen silans muvman sindikal, pukareman e par expre pey patrontablisman pu detrwir anplwa(atraver peyman Blue-print ekVRS an seri) plito ki pu kreeanplwa. Plis finn ena delokalizasyon,emigrasyon, later bayanteagos-adrwat. Gro proze kote Les(Jin Fei ek Neo-Town) a zot tur,finn fware ziska ler.Neo-liberalism li inkonpatibavek manyer lekonomi Moris tiorganize avan, e neo-liberalism liosi inkonpatib avek leritaz ennoligarsi angrese par esklavaz eklangazman. Alor, kimanyer burzwazipu regle sa inkonpatibilitela? Ala, seki pe kontribiye puprovok kriz politik zordi – talernu pu explike. E neo-liberalismmondyal, limem, finn, li osi, rantan kriz, anmemtan, pu rann tu plikonplex. Kriz sistemik nasyonal,li dan kad enn kriz sistemik internasyonal– e zot liye, me zot pamem zafer.Blok IstorikBlok Istorik politik ki opuvwar pliski 60 an finn kumans dezagrezeresaman. Sa ki pe fer sa instabilitepolitik grav la.Ki li ti ete dan Moris, sa “Blokistorik” la? Depi tultan li ti oturkann ek disik. Li ti konstityeotur lindistri ki ti rezon det pei,setadir kann/disik. Nu pa kapavmet ase lanfaz lor la. Setadir, lefetki nu pei, li diferansye li depilaplipar lezot pei dan lemond, parlefet ki li finn met dibut, so bannklas sosyal finn striktire, depi sonesans mem, pu ki li rann lapel asistem kapitalist internasyonal, anpartikilye, pu furni disik ruz Langleter,lerla Lerop. Alor, BlokIstorik li ti organize otur kann ekdisik, e li ti ti kumsa:- Parti Travayist ti santral, ladan.- Li finn ris otur de li:Gran planter san mulin (ki ti PTso bayer de-fon, ek so nam), tiplanter(ki ti so azan PT onivosak but sak vilaz, so baz sosyalpar exelans), muvman koperativkann, travayer lindistri sikriyer11(Jugdambi ek Rima, tipikman), emem 2-3 proprieter tablisman ekmanb oligarsi existan (DedeMaingard, Claude Noel, sertinLeclesio), ki finn opere ansam arPT pu kontrol sa Leta la. Destinsa Blok Istorik sete pu agrandibaz sosyal kapital (fer plisdimunn vinn dan klas kapitalist kiti ena ladan pandan kolonizasyon)pu ki li pa zis sa tipti oligarsisiper-pwisan la (“14 fami” ti apelli, alepok), par kree enn “burzwazideta” atraver itiliz puvwar detapu donn permi investi, asirproteksyon pu lindistri, alwetennder, donn kontra, asir monopol,etc, e anmemtan asir sutyenklas travayer atraver enn welfersteyt, kuma ledikasyon, pansyon,lasante gratis ek iniversel.Blok Istorik la ti ena enn ideoloziswivan, ki li ti propaze: Bizinankuraz prodiksyon lokal pu kikapav batir “lanasyon”, bizinnurture “import substitution”,alor Leta donn permi pu uverlizinn dantifris, lizinn medikamandebaz, lizinn batri, lizinn biskwi,lizinn zalimet, lizinn sulye. Bizinmet dibut buku para-etatik, pu kilekonomi pa zis dan lame oligarsitusel, pu ki Guvernman ena ennsertin kontrol lor kapitalist, e puanpes monopol ki reste depikolonizasyon; alor Travayisnasyonaliz enn tablisman (Rose-Belle), nasyonaliz prodiksyonelektrisite met CEB, met ennState Bank, kree SICOM. E ti dirbizin asir ledikasyon, lasante,pansyon, ek minimem kad legaltravay (lalwa travay) pu ki travayergayn ase pu anpes rebelyonkonstan, lagrev, lemet, refi travay.

An realite, PT finn preske tultanris PMSD (kan li ti reprezanttablisman/gro inportater, seki nuapel “burzwazi istorik”) dan ennlalyans ansam ar li dan Guvernman,pu ki li reysi stabiliz so BlokIstorik – lor kondisyon ki burzwaziistorik pa tinte kan “lezot fami”rant dan gran burzwazi.Sa finn kontiyne, ziska ki neoliberalismzordi rann li inposib.Kad legal WTO (kad sa reynkapital finansye la), li rann li ilegalpu kontiyn sa kalite formasyonkonstan enn burzwazi pli gran,atraver faver depi Leta.Zordi sa zistifikasyon la nepli tinisu ideolozi neo-liberal ni su reglemaninpoze par kapital finansye,lepok neo-liberal. Asterla,Guvernman nepli gayn drwa metbaryer tarif ladwann pu protezlindistri nasyonal. Sa apel “not alevel playing field”. Asterla,bizin raptis ubyen ferm welfersteyt, akoz sa pu donn enn lavantaz“certain service providers”.Alor, ideolozi ek politik “BlokIstorik” inn vinn “imoral” ek mem“ilegal” dan lepok post-WTO.Seki ti moral inn vinn imoral, sekiti legal ilegal.“Demokratiz lekonomi”: Nuvoideolozi PTLerla ki PT depi 2005 devlop soprogram pu demokratiz lekonomi,ki klerman vedir “pa les bannla kontrol lekonomi, zot tusel”,setadir enn koze plito rasist (kidayer pa ti nuvo, me ki finn vinnpli kri), e ki met enn vwal leze lorprogram PT: setadir pu agrandibaz sosyal burzwazi (atraver formasyonenn pli gran burzwaziatraver intervansyon Leta, kizordi konsidere kuma “faver”,setadir “favoritism”, “koripsyon”).Argiman Parti Travayis li alkumsa, avek tu so kominalismladan: Lotel pu bann la. Lerla zotprotez zot restoran, zot konpayniki fer tur de lil, zot biznes katamaran,zot firm konstriksyon puamenazman, etc. E ena enneleman laverite ekonomik ladan,evidaman, mem san so rasism.Fondman laplipar Skandal ekKriz PolitikAlor, PT uvertman dir so demokratizasyonvedir protez lezotkapitalist.Dan Sid Afrik post-Apartheidena mem mem politik. ANCopuvwar apel sa “Black BusinessEmpowerment” ubyenBBE. Pu Moris, li ule dir donnproteksyon lezot kapitalist, pu kioligarsi pa gard so bann monopolek oligopol: Protez BAI ek solanpir, donn kudme Jeetah e sotinker petrol ek rulman ledikasyontersyer, ankuraz Gamma Civic AhTeck/Fon Sing ek so lenerzi depisalte, rann servis Jean Suzanneek so Infinity, Gooljaury ek sogrif gran mark ek so proze vannbatiman ar SICOM, frer Timol ekSteyt Lenn.Desin Asger Jorn, San Tit, 1955Me, dan lepok neo-liberalism sakalite faver li nepli apel “nasyonalism”,ni “dekolonizasyon”. Liapel “koripsyon”.Ala fondman politik otur tu“skandal”: PT protez so dimunndan burzwazi (kapitalist ki ulerant dan gran gran bann).Briyevman, dan ki fason eskiMSM ek MMM diferan?MSMKan MSM dan Guvernman lienpe kuma PT, dan lesans ki liprotez burzwazi pros ar li (kumaMedpoint), mem si so baz li enpediferan depi PT – plito ki gran ekti-planter, so baz li plis onivo detayan,kamyoner, job konntrakter,tit antrepener. E MSM li “get plisdikote Les” – setadir Singapur,Malezi, Lasinn, Lend.12MMMMMM, kanta li, etan neo-liberalpar ideolozi depi 1982 kan PaulBerenger ti anonse avek tu seryedimond, ki li pa pe swiv okenn dedikta FMI-Labank Mondyal, li. Lipe asir “zestyon senn de lekonomi”.Setadir, li dakor ek neoliberalism,li. Li, li favoriz oligarsi,burzwazi istorik par lefet ki liintevenir mwens. Alor, kan PTubyen MSM opuvwar, ena tukalite koze lor “bann la pe protezzot bann”, “zot partu”, “Zotmem zot aste, zot mem zotvande” (ki bann MMM kumazurnalist Week-End Josie Lebrassekapav servi pandan 6mwa kont MSM, lerla 6 mwa kontPT), avek enn for doz kominalismkri ladan. E kan MMM opuvwar,akoz li krwar dan neo-liberalism,by default li favoriz sekter kapitalki finn angrese par esklavaz,travo forse prizonye depi Lend,langazman. Alor, lerla kan liopuvwar tu so adverser kumanskriye “kuzin kuzinn”, “zot pu gardkontrol partu, zot.”Ala, realite kri, realite deklasderyer sa instabilite la. Realitedeklas deryer sa kominalism la.Klas Travayer e Parti LALITE klas travayer pankor dan ennpozisyon, pur lemoman, puchallennj sa.Ala travay divan nu.Nu dan LALIT, nu bizin militelor baz enn program, lor baz ennideolozi ki gard lintere klastravayer primordyal, pu vinn danenn pozisyon invit sutyen pu ennparti politik ki ni anfaver seksyonburzwazi ki apel burzwazi deta(kapitalist montan), ki PT ekMSM reprezante, ni anfaverseksyon burzwazi ki apelburzwazi istorik ubyen oligarsi(kapitalist depi lepok esklavaz,langazman, travo forse) ki MMMinn ariv reprezante, e ki Guimbeauek PMSD sirman reprezant.Sa lartik baze lor enn parti papyeSeminar LALIT. Diskur an antye lorhttp://www.lalitmauritius.org/viewnews.php?id=1480

REALITE DIFISIL KI KLAS TRAVAYER PE FER FASpar Lindsey CollenZordi lekonomi li an kriz grav.Lindistri disik inn sakuye par besdrastik dan pri disik depi ki finndeklar proteksyon Lerop ilegal.Lindistri disik finn met deor presketotalite so mindev permanan,sorti 50,000 vinn 3,500. Textilsorti 110,000 travayer inn vinn55,000 par la. Sa tusel li ase puprovok enn gran dislokasyon.Realite obzektiv hard kitravayer pe fer fas.Lizinn finn e pe kontiyn ferme.Patron pe delokalize, amalgame,deklar bankrut. Nomb gran lantreprizfinn diminye. 42%travayer travay pu tit-antrepriz,setadir kot 80% ti-konpayni pu alferme apre 3-4 an lexistans. Lipreker. Pri pe monte pli vit kilapey. Lekar ant ris ek pov peogmante. Guvernman pe al delavan,pe met so “rezis sosyal”, kotena enn lalist bloke bann “pov”ki li pu “target”. Ena emigrasyonpanik, deza. Li kree enn sityasyonki kapav paret bizar, sirtu kan enabuku travayer depi deor isi Moris.Me, se sa ki realite neo-liberalismzordi. Finn ena enn gran devlopmankote teknolozik, ek prodiktivite,e bann kapitalis finn reysiakapar totalite sa ogmantasyonprodiktivite la.Nuvo Lalwa Travay (EriA) eknuvo kad legal indistriyel (EreA)pe rann lisansiman pli fasil pu patron,e pe rann sindika pli yerarsik,mwen for.Travayer tuzur truve li bizinswazir ant PT, MSM ek MMM.(Koz-koze ubyen Re-make.)PMSD finn perdi so linportans.Lavi sosyal travayer dan lafamifinn vinn an-dezord: zanfan suvanpa gayn latansyon ki paran konezot merite (long ler travay anpirsa tandans la), ansyen moralitesexyel finn diskredite (“Thoushalt not commit adultery” akozbondye inn dir, ubyen akoz u famipu met u deor), me enn nuvo moralitepankor pran nesans (li pupran nesans pandan enn lalit puenn nuvo sosyete).Ena lemet sporadik, ki pu kontiyne.Ena enpe zenofobi. Enabuku kominalism. Ena enn formkominalism, parey kuma lepokRaliement Mauricien fasizant, kotli baze lor kisannla enn “Mauricienauthentique”. Leta kontiynsibvansyonn ek nuri tu kaliteantite kominalo-relizyez ki ferditor: depi Action Familiale ziskaVoice of Hindu, depi kominalismKreol ziska su-kominalism relizye(Marathi, par exanp), e kot bannsosyete sosyo-kiltirel pe azir danpolitik ek lekonomi – sanki Letasibvansyonn zafer esansyel kumaarsiv nasyonal, kiltir nasyonal/internasyonal, ladans, lamizik,kreativite.Realite obzektiv fam pe fer fasFam pe fer fas enn realite byendir, osi. Manze de baz so pri peogmante. Somaz fam pli for ki puzom. Fam ena long lertan travay(lizinn, BPO), plis responsabilitefami-lyal. Lavortman tuzur resilegal dan laplipar ka, ki ennlangwas permanan pu fam.Relizyosite oprim fam, petet,plis ki zom. Reyn patriarsi asireki zom predater kontiyn gaynproteksyon dimunn dan solanturaz – ki li dan lafamiy, danlantrepriz, dan sindika, danlantrepriz medya.Realite obzektiv divan zennZenn ena problem buku. Somazfor, e pe ogmante. Ena enn mankreper politik, parfwa enn mankreper dan lavi. Ena zenn pa’letravay ditu. Ena zenn pe gayn tibababonaveni. Ena zenn travaytro long lertan. Pena vizibilite: kotli pu ete dan dizon 6 mwa, sipa 213an, anterm travay, lakaz, epannwismanpersonel? Li pa kone.Ena buku kominalism parmi zenn,e li anplifye par bann rezo sosyal.Realite ki lalit anti-inperyalispe fer fasLalit anti-inperyalis ena buku defidivan li dan sa nuvo sityasyonekonomik la. Kapital internasyonal,setadir kapital inperyalist, perantre-sorti agogo. Kapital Morispe li-mem a-son-tur vinn “inperyalis”,dizon “su-inperyalist”. Isi,nu gayn gro bwat kuma Pick ’nPay, ubyen Shoprite pe ranplaslabutik dan kwen lari, gran bwatpe ranplas kinkayeri lokal. Nu pegayn mark linz, grif hamburger,anfin tu kalite laysenns, patant, kotenn pursantaz sak lavant kit pei,al ar inperyalist. Anmemtan, ansyeninperyalism lepok kolonyalankor la (BIOT ek Diego), langazetranze tuzur dominn langaz pei,lekonomi prodir pu Lerop, etc.Zordi, nu remark enn nuvo penetrasyonextrem USA dan sosyeteMoris, kot lanbasad karemanfinans Yes You(th) Can, lasosyasyonfam, lezot lorganizasyon.Enn Lafrans pli militarist zordi, kotso parasitist vinn sot lor selebrasyonlindepandans, e kot liliteralman invayir Mali.Alor, sityasyon obzektiv klastravayer li anmemtan byen grav,anmemtan li pe fors klas travayervinn pli kreatif, kote politik.Avan nu gete ki kote klastravayer ete kote sibzektiv, anuget enn ku ki sa 2 term fakter“obzektiv” ek “sibzektiv” ule dirdan vokabiler Marxist.Fakter Obzektiv ek SibzektivKan nu koz “fakter obzektiv”, nuule dir bann realite ekonomik, plisrealite Leta, realite zeo-politik,realite politik ki kareman andeornu kontrol omwen akur term,

tandi ki “fakter sibzektiv” li vedirtu bann zafer kot nu, nu-mem, parnu prop volonte, analiz, lorganizasyon,program ek travay politik,kapav fer. Fakter obzektiv, seseki nu analize dan sosyete (isionivo nasyonal, ek so lyen ekglobal), e fakter sibzektiv, li sirtuotur konstriksyon enn lorganizasyonki pu kapav met nu programan-viger. Alor, li ule dir nu parti,nu kad (setadir nu lidership onivobrans, alabaz), nu antrennmanmilitan, nu mwayen kominik eklamas, indepandaman depiburzwazi ek so institisyon, kumalapres, radyo, etc.Kote sibzektiv, dan Moris, ziskaler, klas travayer ankor pe tuzurswazir ant 2 lafors ki kont solintere:Swa klas travayer li anfaver“demokratizasyon a-la-PT”ubyen “Get dikote Les a-la-MSM” ki tulde dan lintere enn“burzwazi montan ki monte atraverpuvwar Leta” ubyen li rod“zestyon senn de lekonomi a-la-MMM” (“letof”), ki zwe danlame lexperyans konsiderab ki“oligarsi” ena dan biznes.Li tuzur elektoralist dan extrem.Klas travayer tuzur panse ki ennlakrwa li sifi pu sanz lemond,ubyen o pizale, “desann lor lari”kan enn sindikalist macho dir lifer sa.Klas travayer pankor truve kipolitik PT, MMM, MSM, PMSD– vizavi klas travayer – li idantik.Si tu sa parti la azir dan enn fasonidantik vizavi travayer, li evidanki travayer bizin enn laforsindepandan. Mem si li pe kumansvinn aparan, li pankor kumans pustravayer ver kree enn parti politikdiferan depi sa 4 la.Klas travayer pankor truvladiferans (ki vinn aparan pandangran aksyon de-lit) ant bann fereyel, kuma bul later fer letursoley ek fe pirman birokratik (kiexiste dan enn sistem done, kumasistem kapitalist) me ki kapavsanze par refleksyon-aksyon.Klas travayer pur lemoman pusuvan pli kontan enn muvmangosizant foser ek popilist, amizirli degut lezot parti. Nu ena pu matkont sa osi. Dan dernye 2-3 mwa,selman, sertin bann gosizant paretpe diskredit zot mem, sistematikman.Par fwa zot tro kreeplatform pu Nita Deerpalsing,Assirvaden, navin Ramgoolam.Parfwa zot fer lagrev lafin puogmant severenns alawenns ennsel kad labank pli ot ki Rs1 milyon.Desin M.Sevrouk, Apre Travay 1938Lorganizasyon klas travayerdan enn dezord terib:ena bukulorganizasyon kominal ki rekritparmi travayer, e zot sibvansyonepar Leta. Buku sindika birokratize,fragmante, domine par bannmacho, ek dan enn dezordindeskriptib.Telman tu an-dezord, suvaninstitisyon dan Leta Burzwa kirelativman pli demokratik, zot plidiskredite: parlman, zidisyer,sindika – kan sekter prive, larme,lapolis zot pe reysi pas pu bon.Sa osi rapel nu sa furs la: barbariubyen sosyalism.Rekritman LALIT,ranforsisman partiZordi nu pe realiz, kan fakterobzektiv byen propis, linportansbatir fakter sibzektiv. Nu pekontiyn dan LALIT, realiz linportanslangazman politik.Nu ena nu Program, ki nu finnek pe kontiyn devlope, sirtu depi2005: lor lekonomi, lor lekolozi, lorledikasyon, lor lasante, lor langaz,14lor laliberte, lor Palestinn, lorDiego, lor demand klas travayer,lor kiltir, lor drwat pu tu dimunnMoris fer politik (servis sivil, tukalite travay).Nu finn diskit ki kalite strateziki pli perkitan: nasyonalism, non.Morisyanism, non. Plito anfaverklas travayer, e plito internasyonalist.Sa bann konferans ek pofinnmankote “stratezi”, finnranforsi nu plis ankor dan dernye2-3 an.E nu pe get linportans krisyaltravay ansam, dan enn lalitkolektif, avek enn konpreansyonan komin kuma baz nuaksyon.Nu bizin anmemtan ki nu fer tusa travay program, Revi, aksyonpolitik lor diferan tem kanpayn,anmemtan fit lide lor stratezi, asirrekritman nuvo manb: dan brans,dan Komisyon LALIT, pandanaksyon lor diferan kanpayn,atraver Revi, kan fer distribisyontrak, kol lafis, reynion. Nu bizinasir devlopman nu manb an bonkad parti – setadir manb ki kapavrekrit nuvo manb dan brans, e kikapav defann program LALITonivo sayt, kartye, e kan konfyan,an piblik. Pu sa nu bizin bon dokimantasyon,demokratikman alaportetu manb. Nu bizin asire kinu al ansam dan aksyon, konpranzot, e intervenir selman kanneseser ek itil, e pa par dezir etpartu.E anfet LALIT kapav atannenn sertin repriz, ki nu dezaresanti, pu nu politik, ek pu nuparti. Alor, ena enn nesesiteplanifye anterm sa tandans la, puranforsi nu parti, amezir dimunnkonpran linpas PT-PMSD, MSM,MMM. Nu lafors aktyel se lefetki bann evennman resan finnrann li pli fasil pu dimunn konprannu analiz lor kimanyer burzwaziistorik/burzwazi deta operediferaman, me relativ a klastravayer, sa na pa fer diferans.Sa lartik baze lor enn parti papyeSeminar LALIT. Diskur an antye lorhttp://www.lalitmauritius.org/viewnews.php?id=1480

SIRVOL 2012: KRIZ AN ZESTASYONpar Ram Seegobin2012 ti enn lane buku evennman,buku sanzman.LekonomiKestyon lekonomi finn vremandominan, anterm moter evennman.Kriz ekonomik dan zonnEro finn ena so lefe Moris. Finnena enn seri sekter Moris afektepar sa nuvo kriz dan sistem kapitalistla: lindistri turist, par exanp,kot nomb turis finn res stab, membese enn tigit, tandi ki nomb lasamlotel finn ogmante. Alor to ranplisazbyen ba, setadir mwens ki50%. IRS kontinye ranze, melavant bengalo la finn ralanti.Avek kriz Ero, Air Mauritius ason tur rant an kriz: mwenspasaze dabor, me osi lefet kireveni inn diminye anterm Rupi,akoz turist pey zot biye avyon anEro. Mem sekter BPO finnafekte. Buku firm Eropyen finnralanti zot aktivite. Reprezantankomersan Grand Bay dir dankomers laba ena problem terib.Magazin enpe partu dan pei peferme. Pa gayn kliyan ditu. Dannuvo Morl kuma Bagatel, etc, ennseri magazin laba osi pe ferme.Avek nuvo Morl, Bagatelle,Cascavelle, La Croisette, zot tupe gayn difikilte. Ti restoran osiafekte. Avek turism “all in” kotsak turist fini peye pu tu avan livini, alor li pa al dan ti-komers, tirestoran, naryen. Dan programradio kot mo ti ansam ar AhmedParkar, Chairman Joint EconomicCouncil, li finn anonse kimarse Lerop pu textile inn kolaps.Si pa ti ena Sid Afrik, li dir, sekterla ti pu kolaps net. Lerop dir li pureget so politik agrikol osi.Betravye ti pe gayn kota. Me,Lerop pe mank disik, alor li pereget kota pu betravye. Sa kapavvedir pri disik bese, ek kapasiteMoris vann disik ar konpayniAlman la afekte.Lefe rediksyon 36% pri disik pekontiyn ena so lefe kot par milyeti-planter kann pe abandonn kann– ena pe al dan plantasyon diri,ubyen legim, me ena pe abandonnzot karo net. Li pe vinn laterfris. Gran gran tablisman pe delokalize.Deep River Beau Champpe al prodir kann Tanzani, FUELMozanbik, Mon Loisir Kot Ivwar,Omnicane Kenya. Alor isi prodiksyonkann pe diminye, gradyelmanlindistri la riske pena lavenir.Sa li rezwenn seki LALIT ti pepredir 5-6 an desela. Eski lindistrisikriyer, mem si sanz so nom apelli lindistri kannyer, eski li enalavenir? Malerezman nu ti enarezon. Li pena gran lavenir.Konfli otur kriz zonn EroProblem zonn Ero finn provok plispresyon depi JEC ek MauritiusEmployers’ Federation pudepresye Rupi. Sa finn a son turkree konfli ant Minister Finans,Xavier Luc Duval ek LabankSantral. XLD anfaver depresyeRupi, Labank Santral ekBheenick pe truv zot bi se pustabiliz larzan, ek pri. Tut long lane,finn ena konfli ant sa 2 la. MinisterFinans finn pran lor limempu azir, li finn aste deviz, puogmant valer deviz, diminye valerRupi. Eski sa linisyativ XLD puena lefe ki li pe vize? Nu va konebyento.Lend, ki ena lakor ar Moris kipermet indistriyel ki investi danlend depi Moris, pa pey tax 2 kote,apel sa enn Double TaxationAvoidance Agreement. Investiserswazir kot li pu pey tax. EnnAmerikin, par exanp, ki pe alinvesti dan Lend, li met dibut ennkonpayni isi dan Ofshor Moris,lerla li kapav swazir tax dan Lend,swa isi. Isi pena tax, alor li swazirisi. Lend so prop investiser15Indyen, zot pas zot larzan deor,pas li par Moris, pu ki li osi li reysiariv pa pey tax dan Lend. Lendinn kumans remet sa ankestyon,akoz so lepep pe ankoler ek sakalite evit tax la. Sa lerla li kreeproblem pu sekter Of-shor isi.Welfer Steyt menaseDan Diskur Bidze an 2011 (pulane 2012), nu finn truv XLDkumans introdir mezir pu remetankestyon welfer steyt. Mezir, parexanp, ki permet travayer, olyekontribiye dan Employees WelfareFund, kontribiye dan lasiransmedikal prive. Sa li karemanenn muv ver medsinn prive, peyan.Li remet ankestyon nivoswen dan sekter piblik. Sa “socialregister” Duval, li separ bann“pov” depi lezot dimunn dan klastravayer, e sible zot pu led. Sa, lilekontrer welfer steyt.Kan finn ena diskur Bidze pu2013, tu dimunn finn dakor ki li tienn Bidze byen vid, san oryantasyon,san koerans. Sindika,patrona, tu dakor ki li vid, setadirsan sibstans. Kan get to krwasans,li pe bese sak lane, malgretu sa “rezilyans” ki Minis Finanskoze, e malgre samem so sel fasonziz swadizan “progre”.Kan ena enn tel kriz ekonomikkuma ena an 2012, lorganizasyonpatronal, JEC ek MEF, osi afekte.Zot finn kumans ena traktasyonpu zot fer enn merjer. JEC, solidership pli pros ar Guvernman,MEF, li antagonik anver Guvernman.MEF ti domine par MSPA,me kan MSPA so linportans ekonomikpe degringole, MSPA pedisud limem, lerla pwa MEFdiminye buku. Kan pu ena samerger la, li paret JEC pu avalMEF. Alor ena konfli teribalinteryer patrona. Lager satlisyen.

Dan dernye diskur bidze, kanena kriz Ero, ti dir nu bizin,ekonomikman parlan, get verLes, ver bann BRIC (Brezil, Larisi,Lind, Lasinn). Me, kriz danzonn Ero, vedir Lerop astemwens depi pei BRIC mem, alordan Les osi finn ena ralantismanekonomik. Alor, dernye bidze,Minis sanze, li anonse ki bizin getver Lafrik. Pa kapav ena enn politikekonomik ki onivo internasyonaltule lane li sanz-sanze.Lindistri Sikriyer, fini get verLafrik dayer, fini al ver Lafrik.Setadir enn lane, parskilekonomi Moris telman liye ekLerop, anterm turism, textil, disik,enn kriz zonn Ero inevitablemankree problem dan Moris. Krizsistemik ti deza la, me kriz Eroagrav sa. Li anplway buku dimunn– turism, kann, BPO. Anfetsa kriz la azut dan kree insekiriteanplwa.PolitikSeki finn dominn aktyalite depikumansman lane, se deba lorReform Elektoral, ek so lyen ek“koz-koze”. Rapor Carcassonneti sorti, disparet. Li ti enn raporplito farfeli. Me, lerla ti ena ennlong but letan kot seki finn dominnaktyalite politik, ti anfet koz-kozeant MMM ek PT, lor ReformElektoral ek Amand Konstitisyon,ek MMM pe fer enn Re-Makeanmemtan ek MSM. Re-kozkoze,re-Re-Make. Finalman,kan ariv otur 1 Me, MMM ekMSM ti krwar kan Aneerood demisyone,fer gran miting, pu enaenn laful terib, enn gran “deklik”,Guvernman pu an minorite, tusalapu sanse presipit eleksyonzeneral. Pa ti ena sa gran laful kizot ti pe atann. Zot ti kontinyemem, ziska finalman, Bérengerrealize ki li finn rant dan enn pyez.Li fer propozisyon, Navin Ramgoolamdir so propozisyon pa bon.Sanki Navin Ramgoolam dir ki lipe propoze, li. Finalman, an Oktob,Bérenger realize ki li dan ennpyez, alor li retir tu so propozisyon.Reform Elektoral al danfrigo, tu koz- koze aswar fonn.MMM rant anplin dan Re-Make,e prepare pu eleksyon minisipal.E li deklans enn kanpayn otur“skandal”. Samem vinn so selpolitik. Tu le semenn, Gro Derek,Bangaleea, Frer Timol ... anfetskandal.Anmemtan, finn ena enn peryod2 mwa kumsa, kot Navin Ramgoolam,Premye Minis Moris, lipa dan pei. Laplipar ditan, li enalezot preokipasyon. Sa amenn liLond. Li dir li pe negosye zaferChagos. Me, li ti’nn perdi linisyativpandan 2 mwa. Lerla, lifinn vinn larg eleksyon vilaz ekminisipal. Enn apre lot.VilazKlerman onivo eleksyon vilaz,manyer eleksyon derule, e manyereleksyon Prezidan Distrikderule, Guvernman Parti Travayistprezant sa kuma enn granviktwar. Dimunn pros ar Travayistkontrol tu le 7 Distrik. Mem siserten vilaz, lopozisyon finn elirlekip ase for, Riviere du Rempart,Mahebourg. Guvernman PT-PMSD finn gard kontrol.LavilLor Minisipal byen diferan. GuvernmanTravayist ti kontrol tu le5 Minisipalite. Apre eleksyon, likontrol zis enn, e posibleman 2atraver Mario Bienvenu depiMMSD.Partu dan tu Minisipalite enaenn lopozisyon, apar dan Bobasin-Rozil. Depi lane 1976 vini-mem,MMM ti kontrol tu Minisipalite.Apartir 2005, Parti Travayis innkontrol tu. Zordi ena lopozisyonfor, apar BB-RH. Vo lapennsuliyn, pu premye fwa, enn 3yemparti, MMSD ki finn reysi fer elirenn. Sa li inportan parski likonfirme ki ezemoni 2 gran blokebranle enpe. Sirtu dan Curepipe.Ti deza kumanse ar FSM CehlMeeah. Sa polarizasyon 2 granblok pe kase.GosizantBann parti politik ki nu apel“gosizant”, setadir Rezistans ekMuvman Premye Me, ena ennpretansyon, enn asonpsyon, ki zot16“degos”, me li suvan enn laparansdegos. RA, zot finn konsantrebuku lor travay sindikalist: lepor,lindistri sikriyer, sey rekonstrirmem zafer ki MMM ti deza ferpli byen ki zot 30 an avan. Zotstil travay, li tipikman enn stilsindikalist – zot fer apel a Minisek depite Guvernman kumaShakeel Mohamed, ubyen NavinRamgoolam, gayn sutyen depidepite Guvernman, kuma NitaDeerpalsing. Li tipik sindikalist kizot rod sutyen depi enn but danGuvernman kont enn lot, enn butdan Leta kont enn lot, ubyen memenn but dan burzwazi kont ennlot. Li enn zar oportinism aseavanse. Mem kan Minis Travay,Shakeel Mohamed ki abitye grankamarad RA, pe amenn amandmanterib dan lalwa travay, memkan sindikalis RA pe zur ShakeelMohamed, me sann ku la, zot pefer lapel a Navin Ramgoolam. Nufinn osi truv bann zafer bizar kumadan enn rasanbleman an Septam,sindikalis RA fer enn vot de remersimanpu depite Travayist,Nita Deerpalsing, pu kudme ki lifinn done dan relasyon indistriyeldan Lindistri Sikriyer. Fer laful votsa “remersiman”. Dan zot mitingki zot ti apel “Miting Remersiman”,sel dimunn ki zot ti paret tipe remersye, sete Nita Deerpalsing.Anmemtan, travay sindikalki RA fer, ki li lepor, transpor,Lindistri Sikriyer, li kree problemki sindikalist apel “brakonaz”,setadir RA mars lor platband sokamarad dan lezot sindika, ubyenenn lot federasyon. Sa finnamenn enn konfli terib ant RA ekBizlall so Muvman Premye Me.RA finn osi met buku lanfaz lorBest Loser. Dayer depi zot kumansman,samem zot batay. Ennbatay antan ki litigant. Zot finnal Lakur, ek Komite Drwa Imin.Sann kut la, kan Rapor KomiteUN Drwa Imin ti deor, sa finnkree enn drol deba: Komite finndonn RA rezon, inn dir pa ti gayndrwa eliminn zot kandida akoz zotpa inn met kominote dan zotNomination Paper pu eleksyonzeneral. Anmemtan, Komite finn

dir bizin fer enn nuvo resansimankominal.Me, sa finn kree enn deba asereaksyoner. Dan PT mem, enadimunn kuma Patrick Assirvaden,Shakeel Mohamed, ArvindBoolell ki ti dir bizin enn nuvoresansiman kominal. Lerla lezotdimunn kuma Pramila Patten,Jacquette e lezot, finn dir bizinazut lezot “kominote” dan lalistkominote. Sa eleman dan RaporUN, finn uver enn Bwat Pandorkot zafer terib ti pe sorti ladan.Kote Muvman Premye Me,Jack Bizlall, inn kumans lanedernyer, an Mars, par li anonseki li pe “oto-efas” MuvmanPremye Me. Li difisil mazinn kisa vedir pu “oto-efas ennlorganizasyon”. Me, se sa ki lifinn dir. Apartir Mars 2012, MPMpu sanse “oto-efase”.Me, tut long lane, nu finn gayndokiman, kominike, plis ki lezotlane, kot MPM pa ti ankor otoefase.Mem enn nuvo Konstitisyonfinn ponn par enn lorganizasyonki ti oto-efase an Mars.Anfet, MPM finn sirtu ekrir ennnuvo konstitisyon. Me, ennKonstitisyon zame li pa enn zaferki enn dimunn asize ekrir li, drafteli. Sa li farfeli. Devlopman ennnuvo konstitisyon, li enn zaferorganik, dan lekel maximemdimunn inplike, pandan enn granlalit, tipikman dan enn “up turn”dan lalit. Seki MPM finn ekrir likareman farfeli.Lot zafer li finn fer. Depi 5an,Jack Bizlall finn retir li dansindika. Me, li finn met dibut ennkolektif “sekter libere” – paraetatik,kot pena sekter prive. Ekan li fer sa, li kas enn Federasyon,FPU. Ena serten sindika kidan “sekter libere”, lezot non.Lerla, li, Bizlall, li met dibut ennkolektif fam. Li, enn zom, li apelenn gran rasanbleman. Mem sipa ti gayn buku dimunn, se sa kili ti vize.Anzeneral, MPM ek RA ki tidan mem Blok 104, ansam danmem stratezi, mem kan ena ennnuvo Ka Lakur par Grup 72 kiinklir bann Bizlall, finn ena ennelwaynman zordi ant RA ekMPM. Telman zot elwayneasterla ki zot nepli kapav travayansam ditu. 1 Septam, Jack Bizlallek MPM ek kolektif fer manifestasyonRozil, tandi ki le 2Septam, RA ek Joint NegotiatingPanel ek GWF, fer enn lot danPort Louis.SindikaKumansman lane 2012, mobilizasyonGWF ti otur enn Lamars10 Mars. Li ti sipoze reyni enngran lamas dimunn pu dir non akominalis dan politik, e pur ennnuvo konstitisyon. Pa finn enagran laful. E platform la inndisparet.Sa lane la nu finn osi gayn konflidan FCSOU. GTU, enn de so grosindika, finn kite. Li finn fer ennlot Federasyon. Asterla, ena plizirFederasyon pu travayer servissivil: GSEA – Sadien, FCSOU –Gopee, Imrith so nuvo Federasyon,ek lerla seki GTU ladan,CITU. 4 Federasyon. Kan finnena deba lor PRB, u truv lefe safragmantasyon dan servis sivil.Finn ena modord siyn option form,sipa pa siyne, pa prese sipa patarde. Finn ena bann modordlekontrer.Kote Lindistri Sikriyer, kan enaenn mobilizasyon ki al ver ennlagrev, Minis Travay, Depite NitaDeerpalsing, Premye MinisNavin Ramgoolam, zot tuintervenir pu ki pena lagrev. Pafinn ena lagrev, e tu sipoze ti purenegosye an Zanvye 2013. Kandimann travayer lindistri sikriyerkifer finn ena lagrev, lerla kiferpa finn ena, laplipar pa okuranditu. Bann pwen litiz – karemanbliye.Otur MSPA ena gran sanzman.Li ti reyni tu tablisman lepok kot17Desin A. Kachkourevitch, Ver tinte, 1963-64tu tablisman ti mulin plis granplantasyon, asterla avek santralizasyonena zis 5 ki ena mulin, lezotena plantasyon me pena mulin.MSPA inn vinn 5 tablisman plis18 plantasyon san mulin. Parmiseki ena mulin, ena ki ferelektrisite, ena ki pu fer etanol,ena ki ena rafinnri, ena ki penatusala. So membership inn vinndisparat. Médine, par exanp, finnkareman kite, e lezot pe kite.MSPA nepli pu existe. Sa pu enaenn lefe. An Zanvye 2013, sipozeti pu dernye fwa MSPA punegosye. Si MSPA negosye, abeMédine pu dir “Mo pa ladan,mwa”. Me eski li pa pu revinnmem problem?Septam, kan ti ena tripartit,tuzur ti ena sa mank koerans.CSG fer walk-out, lezot reste.Otur tripartit, pena vreman negosyasyon.An zeneral, muvmansindikal pa an eta pu dir “Non, nupe reklam tan. Sinon, nu pu ferx.” Muvman sindikal inn vinn troinkoeran. Li pa kapav planifyeokenn ripost. Parey kuma puPRB, inkoerans li partu.Dernye zafer, depi semenndernye, Guvernman finn vinn ekenn seri amandman 2 lalwa EmploymentRights ek EmploymentRelations. Ankor enn fwa, muvmansindikal ti pe dimann amandman,san kapav etablir klermanki amandman exakteman ki zotule. Shakeel Mohamed inn viniavek amandman ki sindika truvinakseptab. Me, sa lepok lane, pafasil mobilize. Dayer, Minis finndir li pa prese.An zeneral, dan 2012, nu finntemwayn enn muvman sindikalan debandad. Fragmante, minepar konfli intern, sufer enninkapasite etablir enn platform,

enn program ki pu permet travayerfer fas enn kriz ki pe agravede zur an zur. Li tris. Me, li vre.SosyalKote sosyal ena enpe sanzmanki reprezant enn avanse. LangazKreol finn rant dan lekol. Mem lipankor medyom, li enn granavanse. Li enn sanzman inportan.Equal Opportunities Commissionfinn met dibut. Ziska ler liparet sirtu konsern li ar revandikasyonsekter piblik, me li kapavosi get sekter prive. Anfet anplasEqual Opportunities Commission,seki ti neseser se ennmobilizasyon pu exziz enn transparanskonplet dan rekritman. Putu rekritman, anplwayer ti bizinpibliye kandidatir, setadir tuaplikan plis zot kalifikasyon, ekan fini swazir dimunn pu travay,pibliye sa lalist la osi. Li fasil zordi,avek innternet pu pibliye enn telseri lalist.Finn ena nuvo lalwa lor lavortman,ki mem li ankor byen restriktif,li reprezant enn ladig ki la depi1838, finn kase. Li pli liberal.Tut long lane, me sirtu ver lafinlane, finn ena problem marsananbilan. Klerman ni Guvernmanni Minisipalite pena kapasite diylek problem. Sityasyon la ankorbyen so. Suvan ena loperasyondemantel striktir, lerla ti-marsanreturne. Tanki ena somaz, dimunnbizin rod enn fason onet pu zotnuri zot fami. Se somaz li ki kreebuku marsan anbilan. Tanki enaproblem insekirite anplwa,problem ti marsan pa pu ale.Finn ena mobilizasyon enpe sootur problem dilo, par exanp danLe Morne, osi dan Les. Lapolis timem aret dimunn, pe purswiv pumanifestasyon ilegal. Si lapli ti’nntarde, sa ti pu agrave.Kote Chagos: Lane dernyer, tiena petisyon Speak adrese aObama. Ti paret enn petisyoninapropriye, fer dimunn isi siynenn petisyon Obama konsernanlil kontrole par UK. Buku dimunnfinn finalman truve ki petisyon timalapropo. Li pa seki neseser.[Obama ti reponn an negatif, detut fason.] E finn osi ena enn seriDesin Escher, Encounterkoz-koze par Guvernman. Mekan bay ant US ek UK aprose,pe ena enn aksantyasyon prezanslanbasad USA dan Moris. Zotdan vilaz, zot pe met dibut zaferpartu. Zot mem reysi met dibutkur konzwen ar Minister – Fam,lerla Zenes. USA finn vinn siperaktif dan Moris. Enn lorganizasyonConflict Awareness, dirizepar enn fam apel Cathy Austin,par exanp, vinn dir kumkwa 2marsan zarm Larisi ti pe met dibutenn konpayni avyon isi. Li karemaninplik Yousouf Mohamed ekso 2 garson ladan. Eski sa osi liform parti dan sa preokipasyonki USA ek CIA ena vizavi Moris?Difisil a dir. [Apre sa reynion la,Lakur Lerop Drwa Imin, aprekomye banane, finn finalman rannso zizman: Ka Bancoult pa tiresevab.]InternasyonalKriz zonn Ero finn reflet ek provokbuku problem, pu kumansedan Lerop. Finn rant dan resesyonmem dan Lalmayn. Lafrans innrantre, sorti, rerantre. Pena siynlalimyer dan but tinel, tu ekonomistpe dir. Personn pa kapavprevwar ki pu arive. Eski Lagrespu bizin kite? Dan Lerop inn enagran gran manifestasyon partu.Lafrans, Lalmayn, Portigal, Lespayn,Langleter, Lagres.Lasiri, lager sivil agrave net. Peila pe menas pu eklate. Dusmandusman, OTAN pe koste, peinstal misil lor frontyer Latirki ekLasiri. Dan Mwayenn Oryan,OTAN ek Izrael pe fer bukupreparatif. Exersis konzwen,instal misil. Zot pe klerman kraklaliyn Iran lor so program nikleer.E tusala kan Izrael pe kontiyn so18kolonizasyon dan West Bank ekZerisalem, e kontiyn so Leta deSyez dan Gaza. Ti mem bombardGaza.Muvman Occupy, ki ti vinn ennfokes pu buku lafors anti-kapitalistfinn preske fonn. Sa montrelinportans striktir politik, kumaparti politik revolisyoner. Satandans “anti-parti” pe tuzur zwedan lame reyn kapitalist. Mem sorparet finn atann “Printan Arab”,ki li dan Lafrik Dinor, ki li danMwayenn Oryan. Bann imansmuvman finn sed plas a bannparti integrist, ki ti organize politikman,tandi ki lagos ti nwaye parenn kuran “sosyete sivil”.Dan Lafrik, pe kontiyn gayn peiapre pei ki pe sufer akoz enn formre-kolonizasyon depi tu kalite peiki pe lager pu kontrol resursimans ki tuzur ena Lafrik.OTAN pe sorti Afganistan, ekuma Irak, pe kit enn sityasyonkatastrofik.Lerla finn ena eleksyon prezidansyelUSA ek Lafrans. Lafransfinn evit par enn ti-marz enakum prezidan enn zom predaterdegos, DSK, ki finn finalmandedomaz madam ki finn metdepozisyon kont li.Sa lane la finn marke par lefetki lekonomi mondyal an gran kriz.Dan buku pei sa finn provok grangran muvman kontestasyon.Moris, ki li onivo sindikal, ki lionivo lagos, pena kapasite pur lemoman pu klas travayer fer fas,etablir sa platform pu ki klastravayer pa bizin sarye tu fardopu tu kriz ki ena.Sa lartik baze lor diskur LasanbleBilan LALIT 2012. Diskur antye lorhttp://www.lalitmauritius.org/viewnews.php?id=1480

2012: ENN LANE BYEN RIS PU LALITpar Alain Ah-VeeBilan travay LALIT pu 2012, libyen ris, e diferan tem delitLALIT finn santral dan azandapolitik pei, e lemond mem.Lepok enn downturnKan nu get seki LALIT e so manbe so striktir finn fer pandan ennan, parfwa li kapav paret nu finnfer buku, par fwa pa ase. Danlepok, kot ena enn downturn, limem kapav donn u linpresyon upa finn fer naryen, telmanproblem la imans. E vreman finnena mwens mobilizasyon deklas.Finn ena mwens aktivism sindikal.Klas travayer finn mwens mobilize.Dan enn lepok kriz ekonomik,parti tradisyonel nepli enakapasite propoz okenn solisyon.Organizasyon klas travayersuvan divize. Medya fer krwarki aksyon Parti kuma LALITpena okenn lefe. Li fer u krwartu pu res parey, dayer.2012 ti enn lane kumsa.Sistematikman, medya finnboykot LALIT, ubyen swazir pumet aksyon LALIT kuma pa ennaksyon, me kuma enn zaferbanal.Me, finn ena avanse inportan,par exanp pu nu langaz maternel.Langaz Kreol ek Bhojpuri (danklas Hindi) finn rant dan lekol,dan Standard 1. Sa li enn demandki depi so kreasyon, LALIT finnmet delavan. Tu dimunn dan lari,partu, konn sa. Nu finn osi gardenn piblikasyon politik dan langazKreol pandan plis ki 30 an. ReviLALIT an Kreol existe depi 1976.Revi la ankor pe sorti,tuzur anKreol. Tu trak, kominikasyonLALIT avek dimunn ki viv dannu sosyete, li an Kreol. Li bonremarke ki serten grup ki reklamzot degos, tir preske tu zotpiblikasyon an Franse.Alor, kan ena sa avanse la, nubizin gete kisannla finn amenn salalit la. E si ena enn parti ki finnamenn kanpayn anfaver langmatyernel sistematikman seLALIT. Nu finn zwe enn rolinportan dan sa avanse la. Enntel progre li pa zis teknik. Li pazis pu lekol. Li ena potansyelamenn enn dinamik ver liberasyonklas travayer. Li kapavamenn lezot gin. Par exanp, kandan dernye eleksyon vilaz ekminisipal zot finn azut Notis anKreol. Dan lespase ti ena Notisdan plizir lang me pa an Kreol.Sa lane la, LALIT finn protesteformelman, e kan ti ena eleksyonla, apre Angle ek Franse, 3yemnotis dan Lekol kot vote, li ti anKreol. Nu fyer, nu finn kontribiyeladan. Okenn lagazet pa finnmansyonn sa. Me, tu dimunn felisitnu, kot nu ale. Mobilizasyonfam pu dekriminaliz lavortman,2yem isyu lor lekel nu ena ennviktwar parsyel. Guvernman finnoblize vinn amand sa lalwa arkaikanti-fam la. Fam LALIT ki finnalatet sa batay la. E mem danlepok enn down-turn, finn ena sa2yem viktwar la.Kan nu fer bilan, parfwa nubliye sa long travay refleksyon,kordinasyon, swen ki militanLALIT mete pu tini bann striktirParti. Ki li dan brans-rezyonal,dan lasanble manb kuma zordi,dan komite santral. Atraver Revi,sit web, e kordinasyon e vizit abann manb. Alor kan fer bilanParti, li vo lapenn get fonksyonnmannu striktir .Kumansman lane dernyer, 2012,nu ti fer enn Seminar Rezidansyel,3 zur. Ladan ki nu zwenn pu diskitsityasyon politik, pu gete an 2012ki priorite pu ena. Ansan nu geteki sa moman dan listwar pedimande ki nu fer. Nu osi getekimanyer nu bizin organize pu nuatenn sa bann priorite. Li enntradisyon dan LALIT pu fer sa19kalite Seminar Rezidansyel la. Salane la nu ti reflesi e diskit bukulor kriz ekonomik, sityasyonmuvman sindikal, sulevman partudan lemond, e fer plan daksyonpu gid nu travay politik tutlonglane. Totalite lalist zafer ki nu titom dakor pu nu fer, nu finn anfetfer zot. Apre seminar sak manbena so lalist “plan daksyon” danso dayeri. E nu reysi fer seki nufinn planifye pu fer.Devlopman inegalKan nu get nu brans, rezyonal,lasanble manb, nu truve ki ena enndevlopman inegal. Sertin bransfinn byen devlope, sirtu danrezyon PL kot ena 2 brans, ennlizur, enn tanto, e lezot finn resstab: B.Bassin, Richelieu,Bambous, Riv. Noire, MontaynOry, Moka, St Pierre, R.Hill,Plaisance, Curepipe, Rose-Belle.Tut long lane, bann brans finnbyen fonksyone. Tule 15 zurbrans zwenn. Biro politik osizwenn tule 15 zur, e KomiteSantral parey. Lerla ena renyomnProgram enn fwa par semenn.Atur derol manb Komite Santralfer “tur dorizon politik”, pran turpu prezide, pu fer minits, pu okipkorespondans. Nu fasonfonksyone donn lokazyon sakmanb akerir konesans, lexperyans,e devlop konfyans neseserpu fer tu travay militanBann komisyon finn osi fertravay inportan, par size:Komisyon Sindika, Langaz ekLedikasyon, Internasyonal,Diego, Lanvironnman ek Ekolozi,Web, Dokimantasyon. Dandernye Komisyon sindika, finnena rapor e deba byin ris lordiferan sekte kuma Konstriksyon,lasante piblik, BPO, profeser,firminstalasyon elektrisite. Nu finnfer enn konsta difikilte diferansekter pe fer fas. Nu finn osi

analiz sa inkoerans ek fragmantasyonmuvman sindikal ki pe anpesli azir lor baz initer fas a kriz ekonomike danze privatizasyon. Enu finn donn militan LALITguidelines pu kimanyer rileyt avekkoleg dan travay, dan enn bilakorite dan travay. Nu ti prandesizyon tradir an Kreol EmploymentRights Act, ki nu finn fer.Lane 2012 ti karakterize parplizir seminar LALIT, tut longlane, sakenn lor enn pwin inportanpu aksyon LALIT: Ti ena nuKonferans 2-zur lor “stratezi”:Eski Morisyanism li vremem konbatkominalism? Eski nasyonaliski pu kombat inperyalism? Eskizot zuti ki ed nu antan ki parti danlalit kont kominalism e kontimperyalism? Nu konklizyon sete,non, zot pa ede. Ti ena enn 50-enn partisipan. Sa Konferans lafinn amenn enn polemik arDemocracy Watch, ki finn defannnasyonalism antan ki ideoloziburzwa. Sa finn pruv nu pwen.Lerla ti ena nu 2 seminar mwaZiyet, 2 seminar politik: zot ti lorkonsep “lalit de klas”, e stratezipu servi lalit de klas kuma moterpu lalit pu sosyalism. Parmi sizeki nu ti aborde, ti ena “konsyansde klas, ki li ete”? “Politik de klas,ki li ule dir pu nu?” E ti ena ennsesyon lor internasyonalism, antanki stratezi. Sa seminar ti inportan,parski buku dimunn ena ennkonfizyon total lor ki stratezi ete,e ki taktik ete, e ki konportmanmanevriye ete. Ti ena enn 30-ennpartisipan, buku kestyon e deba.Alor sa lane la, nu ti truv linportanstu nu vinn pli konsyan lor“stratezi” politik.,lor linportansenn program politik. Me bizin ennstratezi pu fer program la vinn ennrealite. Alor, nu ti ena bukurefleksyon lor kestyon stratezi.Par exanp, le 2 Novam, ti ena ennseminar LALIT ki finn rant lorterin byen politik. Nu finn pozlakestyon “Kimanyer guvernmanso politik li dan lintere klas ki pereyne, kan nu, kan nu al vote daneleksyon, nu vot enn parti politik,krwar li pu amenn sanzman danfaver klas dimunn ki finn vot li,me ki nu truve? Politisyen al defannlintere klas ki opuvwarekonomikman.” Sa ti nu preokipasyon.Nu ti osi poz kestyon “Kiete burzwazi deta, ki sa vedirexakteman ‘demokratizasyonlekonomi Navin Ramgoolam’?Blok istorik ki li ete, kimanyer lipe sanze zordi. Ki mitayson enadan blok istorik?”Alor, pandan 2012, nu finnkonpran nu stratezi politik plibyen. Sa seri seminar ek konferansla finn konstitye nu otoledikasyon.Li finn konsolid nuoto-ledikasyon ki nu gayne danreynion brans regilye, ki nu gaynepar konn nu kartye, konn nu propsayt travay byen.Kominik ek travayer e militanMe, dan stratezi ena enn 2yemlaspe: Kimanyer nu propaz nulide? Dabor ena nu revi, ReviLALIT. Ena 5 Nimero, 103- 107ki finn sorti an 2012. Revi, kan lisorti, li rezilta tut enn travaypreparasyon, zwenn 3 fwa. Nutir 300 kopi. Distribisyon li fer parenn rezo militan. Plis ena enpeabonnman. Ena sertin lekterregilye ki gayn zot revi atraversindika ubyen lasosyasyon. ReviLALIT osi sirkile dan Rodrig.Dan Revi ena Editoryal, enalartik politik,ena lor sosyal, enanu Ribrik lor lar,lor kiltirel, enakartunn. Plis, li onn-layn. Lotpiblikasyon an 2012 ti nu Liv Roz,Sityasyon Politik Aktyel, kotLALIT ete ladan? Nu osi finnena buku analiz lor parti politikopuvwar, ek lopozisyon, ekbirokrasi sindikal.Lezot metod kominik artravayer ek militan se atraver nusit Web. Nu ena lartik analiz kinu ekrir, ena nyuz, dokiman,morso odyo, foto. Nu osi tir trakregilyerman. Par exanp, sa lanela an Mars, nu ti tir enn trak dankad zurne Lindepandans ki tidistribye lor tu lagar. An mwa Mepandan enn manifestasyon kontbato deger dan Larad, nu tidistribiye trak Port Louis. Nu finnfer enn lafis byen frapan sa lanela, kont parasitis Franse ki ti pepartisip dan selebrasyon ofisyellindepandans. Ti ena reperkisyon20interesan. Buku dimunn finnfelisit nu. E sa finn osi ankurazlezot let protestasyon .LALIT ena buku priz pozisyondan medya: Radyo, lagazet. Lortu isyu, ena priz pozisyon LALIT:reform elektoral, expoz blef lorla, lang maternel, kominalism,rasism. Ena lartik kot nu finnkritik Darlmah Naik so analiz kominal.Nu finn ena plizir risponns.Nu finn ena pozisyon lordevlopman lindistri pu prezerv ektransform prodwi agrikol, kumaprogram radyo Rajni Lallah. SartSekirite Alimanter finn repibliye.Buku manb LALIT ti azir e pranpozisyon otur lalwa lor lavortman.Nu ti ena enn kominike pu sutenirnuvo lalwa. Ti osi ena Kominikepu sutenir laburer ek artizan. Ennmanb LALIT ti invite pu koz ar100 zenn Liniversite dan Lenor.Kum tuzur, LALIT finn analizBidze, finn prodir kominike.LALIT finn osi sutenir demandpolisye pu zot ena enn sindika.Kestyon internasyonalism lituzur form parti tu aksyon LALIT:Li neseser ena enn konba internasyonalkont sistem kapitalis.Lor kestyon Chagos, LALIT plisenn grup Be di Tombo, Elan, MLFek CTSP finn ena enn kordinasyontutlong lane. LALIT finn enaplizir aksyon lor kestyon Chagos,kot nu finn sirtu kritik NavinRamgoolam pu lefet ki li gard sostratezi e so taktik “sekre”. Nu tipran pozisyon pu kritik petisyonorganize par UNRAW-SPEAK,ki nu ti estime ti pe donn USAplis puvwar, mem lor lezot lilChagos, apar Diego Garcia.Ansam sa 5 lorganizasyon la tiekrir enn let a Herve Aime pudimande ki demars bizin fer pu allor Chagos. LALIT ti fer ennManifestasyon kont bato degerUS McFaul dan Larad PortLouis. Kote Palestinn, sa lane la,nu finn temwayn buku avanse.Palestinn finn finalman gaynrekonesans kuma Leta Obzervaterdan Nasyon Zini. LALIT tiekrir let a Premye Minis pu dirsutenir sa vot anfaver Palestinn.E kan ti ena bombardman Gaza,LALIT ti organiz enn veye

solidarite konzwentman ar SantIdriss Goomany.Tut long lane, nu finn enarankont ek militan depi lezot pei.Grace Goldfarb, depi US. Kumardepi Sri Lanka. LALIT finn avoyenn dokiman dan Konferanssosyalist dan Namibi. Nu ti dansa aksyon sutyen travayer minnMarikana. Kote Lareynion, Jean-Yves Dick fer kontak Skyperegilyerman ar LALIT. Nu finnosi gayn enn rapor depi Mayot.Lezot aktivite: LALIT ti organizkonzwentman ar sindika travayerlapres(UCEP) enn seyans fimJohn Pilger, The War you Don’tSee. Nu ti selebre Fet Travay.Ladan ti ena enn Expo lor LALITDiego. E, enn nuvote, avan Fetla ti ena enn “latelye argiman”anime par Ram Seegobin.Nu militan finn osi inplike dantravay ek aksyon lezot lasosyasyon,inklir MLF ek LPT.Dan nu bilan nu finn gete ki nufinn fer, me antan ki enn Parti nubizin osi kapav deside ki nu pafer, ar ki kalite evennman sindikalu politik fode nu res inpe lwen.Nu finn refiz, par exanp, al lorradyo ubyen TV ase suvan, ekre-fiz komant dan lapres. Nu finndesid pu na pa prezan dan plizirzafer, mem dan manifestasyon.Nu finn osi refiz siyn ennpetisyon a Obama ki nu ti truvkonplezan. Tu dimunn finn anfetdonn nu rezon apre. Enn partibizin osi kapav dir ki li PA fer, kanpu bat anretret e kan bizin aziransam ar tu klas oprime dan ennfason kot nu tu konsyan kot peale e lor ki kalite program. Liinportan nu kone kimanyer nu ulegrandi, me fode pa nu agrandi aninport ki pri, pa odetriman nulorganizasyon e nu program.Sa lane 2012 finn fer nu plikonsyan nu stratezi. Nu finn devlopnu kapasite grandi, infliyanspolitik lokal ek internasyonal.Sanki nu antrav nu bi politikalonterm.Sa lartik baze lor enn papye puLasanble Bilan LALIT 2012. Diskuran antye lor http://www.lalitmauritius.org/viewnews.php?id=1480FOOD POISONING, GASTRO-ANTERITINTOXIKASYON ALIMANTERNu dan sezon lete, saler, gro lapliek debordman: alor ena buku kavomisman-deranzman ki arivziska admisyon dan lopital.Linisyativ donn enn repa so abann zelev dan lekol ZEP finndemare an plin sa mem lepok, sanenn planifikasyon adekwa: alorfinn geyn enn ka intoksikasyonalimanter dan enn Lekol Primerdan Vilaz Bambous.Alor kitfwa li pu itil pu nu remetinpe lord dan nu latet lor sa kaliteproblem lasante, ek prepar nu pukontre bann posibilite enn listerikolektif otur enn sinp problemLasante Piblik: deza nu finn tannenn animater radio pik enn krizlisteri lor problem repa so danBambous, lavey ki finn ena vreproblem!par Ram SeegobinDesin Jivya Soma Masha, San Tit, 2009Ki problem medikal?Sa seri problem dan lestoma eklintestin ki manifeste parvomisman, dyare, kolik, ek parfwalafyev, li rezilta enn inflamasyondan tib dizestif ki finn koze parkiksoz ki nu finn manze ubyenbwar: li kapav swa enn bakteri(mikrob) vivan ki ti dan nuritir,ubyen enn toksinn ki bakteri finndeza prodir ek ki dan seki nu manzeubyen bwar, ubyen li kapavenn sibstans simik pwazon, kumapestisid, ubyen enn sibstans toksikki ena dan serten pwason ek lezotfrwi-de-mer.An zeneral, bann infeksyon parbakteri vivan pran inpe letan(plizyer erdtan ubyen zur) avan liprodir simptom: fode bakteri lamiltipliye dan lintestin ek prodirtoksinn, tandi ki bann anpwazonnmanpar toksinn bakteri ubyen sibstanssimik, li preske instantane.Bann infeksyon par bakteri zotvarye buku an term severite, eksuvan zot prezant kuma ennlepidemi: ena ti lepidemi gastroanteritkuma ena dan lepok leteek ki suvan koze par enn grupbakteri ki apel Koliform: sa li patelman grav. Me ena lezot bakteriki prodir bann maladi intestinalbyen pli grav kuma Kolera, Tifoid,ki parfwa kapav mortel, me kierezman pena isi dan Moris.Bann bakteri ki prodir bannmaladi gastro-intestinal, zotpropaze par mus, dilo kontamine,kontak direk; an zeneral sa bannbakteri zot pa reziste a kwison,alor dilo ki finn byen bwi, ekmanze ki finn byen kwi, zot pakontenir sa bann bakteri vivan, meena tuzur danze ki ena ankortoksinn prezan.Ena osi parfwa enn problemalerzi alimanter ki kapav prezantekuma vomisman ek deranzman:me sa li enn problem individyel kiimplik enn manze spesifik, ek lipa pu afekte enn grup dimunn anmem tan.Par kont, ena enn fenomennlisteri kolektif ki kapav fer enngrup dimunn (sirtu zanfan) reazirsikolozikman kan ena ennproblem fizik ki afekte enn tinomb dan sa grup la.21

STRATEZI EK ORYANTASYON LALITDAN NUVO KONDISYON OBZEKTIVparpar Ram SeegobinDan LALIT, nu deza ena ennprogram, fas a kriz, ki nu finn devlope“Pu enn politik ekonomikalternativ”. Deza nu finn elaborenn program ki prezant ennalternativ. Deza nu finn elaborpandan dernye 35 an enn analizase detaye lor “burzwazi deta”,enn seksyon burzwazi. (1)Skandal expoz burzwazi detaBann evennman resan, tu saskandal la, enn apre lot, finn expozekimanyer ki enn burzwazideta emerze dan enn lekonomipost kolonyal kuma ena danMoris. Nu deza ena, dan LALIT,enn analiz ki nu finn kree lor zenezsa burzwazi deta la. Lepok ki nupe traverse asterla, kriz la pe vinndonn buku kredibilite sa alternativki nu finn deza prepare, e saanaliz ki nu finn devlope depilontan. Kriz aktyel, li pe vinnexpoz dan lekonkre zenez ekfason opere enn burzwazi deta.E li enn lepok kot PT, MMM,PMSD, MSM tu pe vinn expozzot bankrut total anterm politik.Zot interese plito dan kisannla puPremye Minis, kisannla puPrezidan, ki lalyans pu fer pu asirenn viktwar elektoral – san okennanaliz, ni program. E sa peexpoze zordi.Muvman SindikalKriz ekonomik ek sosyal finnamenn enn degringolad danmuvman sindikal. Ena enn minmizpreske total asterla par birokrasi.Ena bann lintere egoist sertin liderki prime lor tu lezot konsiderasyon.Alor kriz ekonomik, li finnosi prodir enn kriz onivo muvmansindikal.Sa kriz ekonomik la finn osidetin lor institisyon leta burzwa:Zidisyer, Lapolis, CCID. Onivoinstitisyon kuma ICAC, kumaESC, osi, nu finn truv enn pertdan zot kredibilite.Tusala pu dir ki li enn peryodinteresan, me osi danzere.Interesan dan lesans ki analiz ekstratezi LALIT, ti devet ena ennlodyans byen byen larz, buku plilarz ki bann dernye 20 an, parskitu lezot parti ek organizasyon finne pe kontiyne expoz zot bankrut.Evennman dan laktyalite finnamenn analiz LALIT alasirfas.Alor, ena buku posibilite. Me, enaosi buku danze. Ena, par exanp,sa tandans pu Guvernman PT-PMSD tom dan enn form represyon– kont lapres, kont sindika,kont tu opozan – amizir li akile.Dan lepase finn ena li. E zordizot ankor enn fwa tante. Lagazetpe pibliye tu kalite zafer, alorPremye Minis reazir par dir ki li“pa pu toler sa!” Abe, ki exaktemanki li pe menase? Li enpe ennderiv dan langaz, me li osi ennmenas trakasan. Finn ena enn seriarestasyon osi, arestasyon pubann zafer farfeli. Par exanp, aretkikenn pu “difizyon fos nuvel”.Abe, kikenn enn manter, abe lienn manter. Kifer CCID bizinaret li? Li enn manter. Li meritkondanasyon sosal. Ubyen kikenndir kikenn kiksoz dan enn karpark,Leta avoy CCID aret li. Li ennreaksyon represiv danzere.LALIT, dan sa moman la, li anpozisyon pu elarzi so lodyans, ogmantso kapasite pu intervenir lorlasenn politik. E kan mo dir lorlasenn politik, mo pa pe koz zispolitik elektoral, ubyen politiktradisyonel, me sirtu politik deklas. Nu dan pozisyon pu22intervenir pu propaz nu program,enn program sosyalist revolisyoner,enn program tranzisyonel(taler nu revinn explik sa konsepla pli byen, si u ule). Me, pu ki nukapav fer sa, setadir intervenirdan politik de klas, li evidan nubizin ranforsi numem antan kilorganizasyon. Nu bizin rekritnuvo manb, nu brans bizin pli aktif,nu rezyonal pli aktif, nu komisyonpli aktif, nu Revi pli distribiye.Program nu ena, stratezi nu finnmet latet ansam dernye 2 an, nufinn pofinn tulde, me asterla, nuena pu reflesi lor kimanyer nu putravay ansam pu donn nu memlemwayen, donn nu mem kapasiteorganizasyonel ki neseser pupropaz sa program la, propaz sastratezi la. Nu bizin ranforsistriktir parti.Mo papye pu lor la.Ranforsi striktir partiKimanyer nu pu organiz nuaktivite politik, numem antan kilorganizasyon, e anmemtan gardantet rekrit nuvo manb, ranforsibrans, amizir nu fer sa aktivitepolitik la. Nu ena enpe enn tandansonivo LALIT, pu nuranferme lor numem. Nu reflesian gran profonder, ranferme lornumem. Nu bizin resantre nuaktivite, pu nu uver buku plis verexteryer, sirtu ver klas travayer.Ki metod ena pu ranforsi striktir,rekrit nuvo manb.Onivo sak brans, bizin reflesi lorki aktivite brans bizin fer. Pakapav tultan atann ki santraldeside, lerla brans exekite. Bransbizin gete ki kalite aktivite li kapavantrepran. E ena zis enn sertinnomb brans ki avoy mosyon verKomite Santral pu enn aktivite

onivo nasyonal. Tu brans bizin fersa. Ki li propoz enn priz pozisyon,enn aksyon, enn aktivite.Kestyon poze, kimanyer nuform bann kad. Nu enpe feb lorla. Dan sesyon granmatin nu tikumans al lor la. Tu manb bransbizin vinn kad ki kapav rekrite, kikapav defann program ek strateziparti dan landrwa, nerport ki kote.Tultan nu tu ena obligasyon seyrekrit nuvo manb. Si sakenn reflesikimanyer nu finn rant danLALIT, lerla nu kapav devlopplizir kalite diferan metod, diferanmwayen pu apros dimunn. Ennti-grup granmatin, ti mansyonnkimanyer zot servi Revi kuma ennfason kumans enn deba ekkikenn. Nu bizin devlop sa kaliteskil la. Ena sertin dant nu ki fer lipli byen ki lezot, me nu tu bizinaprann. Rekritman, exepte danenn lepok pre-revolisyoner, li ferenn par enn. Zis enpe rarman,par exanp, dan enn aktivite MuvmanLakaz nu kapav truve ki ennku, otur enn seri aktivite, nu reysirekrit enn grup dimunn, meanzeneral, rekritman li enn parenn. Lor 5 invite, petet enn reste,vinn enn bon manb. Li enn travaypasyans. E li esansyel. Si nukrwar dan nu program ek nustratezi, li nu devwar lerla pu nudonn nu-mem lemwayin fer livinn vre, e pu sa, nu bizin kad, nubizin numem vinn pli bon kad, enu bizin rekrit nuvo kad.Poz numem lakestyon. LALIT,kimanyer li pu agrandi, kimanyerli pu devlope? Si nu atann dimunnpu grene enn bozur par zot mem,abe non! Nu bizin al ver dimunn,nu ena pu rekrit dimunn, nu enapu interes dimunn. Dan reynionrezyonal, brans, Komite Santralnu ena pu reflesi konstaman lorkimanyer akerir sa bann skills ekmwayen rekrit dimunn.Nu bizin plis partisipasyon manbek plis partisipasyon brans danekrir, prodir ek distribiye Revi. Nubizin plis lartik ki vinn depi brans,depi manb Brans. Manb branskapav ena enn lintere partikilyedan enn sosyete, dan ennlandrwa, dan enn enn aktivitespesifik. Abe, lerla li kuver sa.Desin A.Kachkourevitch, Dan bis, 1963-64Kan Revi Lalit de Klas ti sortidan 1970-80 laplipar manb ti anfetaktiv onivo sindikal. Ti ena manbdan sindika laburer, artizan, travayerlepor, dan sindika, travayertranspor aktif dan sindika. Presketu manb ti aktivist dan sindika.Zot pa ti dan birokrasi, ni ladireksyon,non. Me, zot ti aktif. KanMMM re-rant dan lopozisyon,apre 1983, li finn sistematikmanexklir manb travayer LALIT,depi dan sindika. Suvan ti feramenn zot dan enn Bord DisiplinerSindika! Lerla, ti ena enn lotperyod kot, ansam ek LPT, danAll Workers’ Conference pandan3-4 an, nu ti ase pros ek muvmansindika dan so lasanb – me malerezmanli ti atraver bannbirokrasi. Me, anmemtan ti ena1,000 a 1,200 delege ki ti pepartisipe. Apartir lerla, nu finnamenn rezistans kont FMI-BM,kont privatizasyon, e sa peryodAWC finn frenn program bannparti burzwa opuvwar pu privatizepartu. Li ti enn travay itil. Me, nuti travay atraver bann birokrasi.Nu ti otaz birokrasi.Birokrasi, kan li anvi, li met u deor,ubyen li ris u andan, kot u devinninitil dan lalit pu sosyalism. Alor,kan nu ti truv birokrasi enn frin,nu finn plito re-tir numem, e AWCfinn kraze par laswit. E LALITfinn al ver travay lor Program pu5an par la, e lor stratezi puprosenn 2an apre sa. E la, nu danenn pozisyon ase bon pu nu al verexpansyon. Li depann lor nu.Nu ena enn stratezi sindikal apel“Travay Labaz Intersindikal”.23Nu viz travay alabaz tu sindika.Parfwa li finn reysi byen, parfwamwen byen. Dan dernye 10 an,finn ena enn purisman akseleredan muvman sindika. Finnkumans gayn fraktir, fragmantasyon,sindika kas an 2, federasyonkas an de, konfederasyonkas an 2. Tusala finn arive akozena enn demobilizasyon klas travayer.Gro sekter, kuma lindistrisikriyer finn raptise net. Lepor,enn sekter ki ti byen militan, depili finn vinn para-etatik, li enatandans atann PRB, kuma tupara-etatik fer. Finn ena granmitasyon dan klas travayer. Banngran sekter militan depi bann lane1970 finn raptise. Ena travay lorkontra partu. Tu rekritman dangran labank kuma Barclays, parexanp, pe fer lor baz gayn travaylor kontra 2 an, lerla kapav ubyenpa kapav renuvle. Avek santralizasyonlindistri sikriyer, sa gransekter artizan finn raptise. Enatravay sezonye pu travayer lindistrisikriyer dan karo ki finnrerantre, kuma avan 1964.PME asterla pe anplway prelamwatye klas travayer, me li ennsekter ranpli ek tipti lantrepriztranzitwar. Zot la zordi, zot anvoledime. Zot bankrut bonaveni.Memo dan enn sekter kuma TIC,ena sa zar tit-antrepriz. Travayerfer 6 mwa isi, lerla al dan enn lotplas. Korl Sennter ferme isi,reuver laba. Zenn truv zot dan sabann nuvo sekter, kot zot pa reysipartaz lexperyans avek ansyen.Zot pa kone, suvan pa ule kone,ki ete enn sindika. Zot rod

solisyon individyel. Si u truv ukondisyon pa bon, anplas kolektivmanu rod solisyon ansam ek ubann matlo, u dir “Mo pe kite,mwa, mo pe al Bel Roz, ena ennnuvo korl sennter inn uver laba”.Nu gayn rapor depi sertinsekter, mem kuma lopital, ennsekter dan “servis”, kot travayertruv lapey pa ase, alor ena vinndan biro granmatin, li ena enn tivaliz,amenn zafer pu vandeladan. Li truv so matlo dan travaykuma enn kliyan pu vann ennzafer li finn al aste dan Lend, swaprodwi bote. U gayn sa kalitezafer lor sayt travay zordi.Konsyans de klasKonsyans de klas byen ba. Zordili enn nivo byen ba. Konsyans deklas vedir travayer konsyan kili explwate kuma enn klas.Nu finn temwayn aksyon sindikal,sipozeman “degos”, terib –bann espes “stratezi personel” –kot kikenn eklat sindika, eklatfederasyon, eklat konfederasyon.Par expre. Li ale, li eklat zot, puki li kapav gard enn ti latrupinkondisyonel otur li, apre eklatman.Lerla li-mem li vinn sef. (Livo lapenn dimunn al lir lor nu sayt(2) kifer Ashok Subron finn kitLALIT. Li ti akoz nu pa ti dakorek so fason fer travay sindika.)Pur lemoman, li sef dan GWF ekJNP. Li tusel koz lor nom GWFek JNP. Purtan, GWF ti enn federasyonavek enn listwar byenris. Me, depi 5-6 an desela, sakalite birokrat lev lager ar SILU,u truv SILU ale, kit GWF ale. Lilev lager ek PLHDWU, lerla utruv PLHDWU, li osi, li kite ale.2 pilye GWF ale, akoz enn kordilope inpoz zafer lor zot. Lerla liakerir enn kontrol absoli lor sekireste. Ki li fer ek kontrol absolila? Depi enn-de lane, li met limemnegosyater, Vis Prezidan DanyMarie (RA), sekreter Narain(RA), asistan trezorye VeenaDholah (RA), purtan zot ena zissindika fantos ki zot reprezante.Zot mem “ladireksyon” FederasyonGWF, avek enn kontrol total.GWF, FPU ek FTU ti inn formenn espes Fron Sindikal de Gos,alinteryer NTUC. Lerla Subronveye ziska li kapav amenn kasirdan NTUC, sa 3 la kite, al formkonfederasyon CSG-Solidarite, elaba sel port-parol Subron. KanCSG ena diverzans, ant Subronek Bizlall (ki dan FPU), sann kutla eklat CSG, pu gard enn minmiztotal seki reste. Pu li reysi, byensuvan li travay ase etrwatman ardimunn dan Guvernman. Dan lindistrisikriyer, li kone NitaDeerpalsing, etc pe amenn kanpaynkont patron lindistri sikriyerlor baz kominal, alor li mars arzot. Sa sipoze “menas degrev” anSeptam lane dernyer, travayer pagayn naryen, me lerla fer mitingremersiman dan Port Louis. Danmiting remersiman, Subron dir limandate par travayer lindistrisikriyer pu remersye NitaDeerpalsing pu kudme ki li finndone. Lane dernyer, kan li fini alpran irn transparan pu fer StrikeBallot, li anonse ki li finn gaynenn korl depi NR lor so portab.Lagrev disparet. Sak fwa kanSubron mobiliz enn sekter,finalman ariv enn sityasyon kot lili pe negosye ar Parti Travayis.Li interlokiter pu Guvernman danmuvman sindikal. Sa ti solanbisyon. E sa ki li pe tultan fer,e rod fer. Lagrev lafin Jeff Lingaya,mem zafer. Ena ennmobilizasyon dan Albion parabitan sa landrwa kont CTPower pu inplant so lizinn, depienn baz MMM, Fabiano Balisson,etc, ki mont enn muvman lanvironnmankont proze CT Power.Bizlall rant ladan. JameelPeerally rant ladan. Sann kut la,Jeff Lingaya fer enn lagrev lafin.Kumansman RA sutenir li ondireli pa enn manb. Lerla, kan Radyoanonse ki Jeff Lingaya enn manbRA, Jeff Lingaya explike an longek an larz ki li pe fer sa lagrevlafin la pa antan ki enn manb RA,okontrer “17” manb RA inn dir lipa fer lagrev! Zordi, AshokSubron dan lagazet pe ofer pu alnegosye avek Guvernman. Li ennmetod travay byen orib me tipik.Li montre konfli Bizlall ekSubron. Sa ti enn terin Bizlall.24Ashok Subron, li, li finn kap li. Lipu al diskite ar Assirvaden ubyenVirahsawmy, li.Tusa pu dekrir enn metod travay,e Jack Bizlall e AshokSubron. Zot manyer travay finnfer nu pli pran distans depimuvman sindikal. Zot sipoze“degos”, me zot metod byenoportinist ek san prinsip. Nu finndelibereman met numem anretre,depi sa muvman sindikalaktyel kontrole par bann birokrattotal plis oportinist san prinsip.Me ... E la nu vinn dan pweninportan mo kozri.Nu program politik, nu stratezi,li depann lor lafors klas travayerpu li vinn enn realite.Nu pa kapav konturn nesesiteki ena enn klas travayer mobilize,enn klas travayer inifye, enninifikasyon lor baz enn program.Alor, li vinn nu travay politik pure-aktiv lalit de klas, ek so elemanlalit sindikal osi. Aster, bizin geteki mwayen nu ena pu fer sa.Li evidan, nu pena okenn lintansyonvinn bann sindikalist. Sekinu ule fer se kree volonte pu linitedan klas travayer. Sa li exaktemanlekontrer seki enn birokrasi fer.Nu, seki nu bizin fer, se kreevolonte parmi lamas travayer.Nu bizin denons birokrasi ek sobann manev ki amenn fragmantasyon.Nu bizin prezant argimankifer bizin linite sindikal, kifer bizinlinite programatik. Linite se pa zisenn panye lider pe asiz otur ennmem latab. Li pa zis enn kestyonkisann la Prezidan, kisann laSekreter enn federasyon? Sa lipa linite.Veritab linite, li vini amizir ureyni travayer otur enn program,enn program revandikasyon. Ekan nu dir enn program revandikasyon,nu pa pe koz enn sinp lalistdemand anfile enn apre lot, nu pekoz enn veritab program, kotdiferan revandikasyon artikile,enn dan lot. E nu pa pe dir bizinsey al konvink birokrasi, parskilimem ki amenn fragmantasyon.Okontrer, nu pu bizin denonsmaguy ek metod birokrasi, expozzot pu seki zot ete. Zot puamerde, byen bon.

Desin G.Loiko, Trwa Ibu, 1974Travay la li difisil, kifer? Anmemtanbizin denons dirizan kifinn akapar puvwar dan sindika,e anmemtan ankuraz travayerzwenn sindika. Bizin ena argimantasyonpu sa. E li bizin vinnase kler pu nu tu. Dan nu latet.Nu bizin kapav konsey travayerpu zwenn sindika, pu vinn aktifladan, e pu kumans azir pu debarassindika de sa birokrasi e sabann parasit la. Sanki travayer (esirtu nu manb) pa vinn Prezidan,a absorbe dan sa birokrasi maladifla.**Dan FPU, dan lepase finnena buku deba lor lyen ant lalitpolitik ek lalit sindikal. Me,dimoman poz sa kestyon la dansa form la, li ule dir ki u pakonpran ki ete lalit deklas. Li uledir u pe truv “lalit politik”,exakteman kuma MMM, PT,PMSD, MSM, Parti Malin, etckrwar li ete, e u pe truv lalitsindikal kuma Subron ek Bizlallfer li. Lyen la li evidan kankonpran ki ete politik de klas.Kan u konpran ki ete lalit de klas,lerla pena okenn problem. Lalitde klas, li ni enn lalit pirman politik,ni enn lalit sindikal. Li enn lalitkot klas travayer sey truv ennfason pu li pran puvwar. E li pufer sa par enn program politik, eenn program sindikal ansam. Alor,kan u fini konpran sa priz dipuvwar klas travayer, lerla, lefetki u vinn poz lakestyon ki lyen enaant lalit politik ek lalit sindikal, liule dir u pa konpran ki ete ennprogram tranzisyonel.Ki anfet enn program tranzisyonelete? Li pa enn programkuma lezot parti ena: dan prosenneleksyon, si nu gayne, nu pu fera, b, c. Enn program tranzisyonelli baze lor demand ki lamastravayer pre pu defann zordi, e kidan sistem kaptialist u pa pukapav gayne. Li enn program kizistifye zordi, ki travayer truvzistifyab zordi, me ki sistemkapitalist pa pu kapav kontenir.Kuma, par exanp, enn programpu reform agrer. Si nu programdir bizin reget propriete later,reget kisannla posed ek kontrollater, laplipar travayer pu dakor.Me, eski sistem kapitalist Moriskapav kontenir enn re-distribisyonlater? Non. Li pu revolisyonn nusistem lekonomi. Li enn travayinportan pu explik sa programtranzisyonel. Li montre lyen antlalit politik ek lalit sindikal.25Denons lalwa travayEna osi pu denons laspe antitravayer,ek anti-sindikal, lalwatravay. Lalwa travay, li konttravayer, e li kont sindika. Kifer?Parski li alinteryer sistem ki serviexplwatasyon kuraz travay.Alor, nu bizin sirtu denonsexplwatasyon kapitalist la limem.U pa pe rod zis enn pli gran pardan sirplis kapitalist, non. Purtan,sa li prinsip de baz travaysindikalist tradisyonel. Nu, seki nuena pu fer se denons explwatasyonla limem. Nu ena pu denonssa lozik ki ena deryer sa formexplwatasyon la. Li pa dan nu bipu zis gayn enn ogmantasyon saler.Nu bi se pu evantyelmantravayer pran kontrol lor sayt,deside ki pu plante, pran responsabiliteki pu prodir, kontrolkimanyer organiz lertan travay.Nu pa aksepte lozik sistemkapitalist. Sa diferans dan nuprogram. Kan u aksepte lozikkapitalist, u pe reyne u rol kumaparti sosyalist revolisyoner.Alor, nu kapav kumans par ennrefleksyon lor labaz intersindikal.Enn lide se pu travay lor tradiksyonlalwa travay, e servi satradiksyon la pu interes travayer,kree fwaye LALIT dan diferansekter, kree ti-grup refleksyon lorkestyon travay. Nu pa pe tradirpu zis donn sa bann birokrasi. Nupu servi sa numem onivo nu sayttravay, pu kree fwaye militanLALIT onivo sak sayt travay.Dan lepase nu finn sey distribiyebiltin sayt, sa vedir enn biltinspesifik pu enn lizinn, enn sekter,enn kote biltin la ena problem sasekter la, lot kote ena kestyonpolitik pli zeneral. Nu finn reysiplizir plas, kuma Plastinax,Princes Tuna, Rosehill Transpor,Basalt, Cernol. Nu ti aprann sazuti de-lit depi bann LutteOuvriere an Frans. Me, li reklamenn degre lorganizasyon onivobrans ki ase solid. Li pa kapavorganize onivo santral. Fode branslamem kapav organiz li.Ena osi distribisyon trak “masif”anba lagar. Apre ki finn distribiyegranmatin – 6er am lor lagar –nu kapav osi servi mem lafis plitarkuma enn pre-kirser pu enn biltinsayt, setadir sak brans regilyermanal kot enn sayt dan solandrwa.Nu bizin viz plis lartik lorkondisyon travay, depi lor sayt.Nu bizin al get travayer lizinn,pran detay, ekrir lartik, konparrealite sak lizinn avek provizyonnuvo lalwa Employment RightsAct. Sa anmemtan, li enn fasonpu distribisyon Revi expann.Bizin elabor enn programaksyon pu integre nuvo mam eksinpatizan, lor tem kuma: lanplwa,lanvironman, Sekirite Alimanter,lalit fam, Diego, anti-baz militer,

Palestinn, kontak internasyonalBizin plis lartik dan lapres ek lornu Web-Sayt, sirtu polemik, sirtuki kritik politik guvernman ekoportinism lopozisyon parlmanter.Lartik de pres ek program radio,zot itil pu mintenir kontak eklamas dimunn.Bi sa papye la, se pu demar enndiskisyon lor ki manyer pu organiznu travay politik, pu ki li ena enndinamik pu ranforsi bann striktirexistan, ek an mem favoriz rekritmannuvo mam, ek formasyonnuvo Brans. Nu bizin donn numemmwayen organizasyonel pupropaz nu program. Nu ena ennpwa progamatik, ek nu ena bukuanaliz lor stratezi, me nu manklemwayen militan. Sitya-syonobzektiv pe prezant enn oportiniteextra-ordiner pu LALIT, alor, nubizin devlop nu mwayen pu nusezi sa lokazyon la.(1) Pu enn analiz an-longer lorlintere de-klas ki Travayisreprezante, kapav lir http://www.lalitmauritius.org/viewnews.php?id=1474(2) http://www.lalitmauritius.org/viewnews.php?id=228LALIT AN AKSYONVeye PalestinnEnn semenn apre agresyon militerIsrael dan Gaza, LALIT ansamavek Sant Idriss Goomany tiorganiz enn veye solidarite danGrand Rivyer divan biro LALITle 20 Novam, aswar. Buku dimunnfinn partisip dan sa veyela,finn tini labuzi uswa lantern,finn partisip an-rotasyon danmanif 11 dimunn lor rebor sime.Ti osi pas klip emuvan RogerWaters (santer Pink Floyd) pesant We shall overcome dan lekelti ena zimaz manb LALIT RaginiKistnasamy kan li ti partisip danGaza Freedom March an 2009.Ragini Kistnasamy ek Alain Ah-Vee ki finn al dan Palestinn pupartisip dan aksyon solidarite, titemwayne. Ti ena diskur depiansyin Prezidan Repiblik CassamUteem. Norman Tanbanivoul puSant Idriss Goomany, Per PhillipeFanchette, Jayen Chellum puACIM, ti osi pran laparol. Alafin,Lindsey Collen ki ti pe prezidefinn prezant rezolisyon ki finngayn lakorite dimunn prezan puboykot prodwi Israel (ki ena barkod 729), pu lite pu ki tu pei,kumanse avek Leta Morisyin,izol Leta Israel kote diplomatik ekamenn sanksyon, sirtu anbargokont lavant zarm, ek pu ki tu lorganizasyonek individi konsiderboykot laburs ek finansman depiLeta Israel, ek lezot pei ki sutir likuma USA.Seminar LALIT 2013An Fevriye ti ena enn seminarintern militan LALIT pu analizsityasyon aktyel an-profonder, ekpu diskit nu stratezi, oryantasyon,aksyon ek metod.Langaz Kreol dan Eleksyon:Viktwar LALITAn Fevriye 2011, Alain Ah-Veelor nom LALIT ti ekrir KomisyonElektoral pu reklam ki notiselektoral ki kole dan tu lekol kanena eleksyon fer dan langazKreol osi. Avan, notis ti dan tulangaz ki koze Moris, me pa danlangaz Kreol. Pu eleksyon minisipalek vilaz an Desam 2012,Komisyon elektoral pu premyefwa finn met notis dan langazKreol osi byin ki dan lezot langaz.Aksyon brans Montayn OryBrans Montayn Ory-St. Pierrefinn kontribiye pu ki truv ennsolisyon rasyonel kur-term ek lonterma problem ki inondasyon finnkree Pon Souillac kot later finngrene ek finn bizin ferm sime. Safinn permet demand ek negosyasyonlor enn baz rasyonel, e finnanpes ki listeri initil pran.Pozisyon LALIT lor CT PowerL’Express Weekly 7 Fevriye,Ram Seegobin finn donn ennintervyu kot li finn dir seki LALITpanse lor muvman otur CTPower.26Seminar stratezikLe 2 Novam, ti ena enn seminarstratezik kle lor ki ete burzwazideta ek ki ete blok istorik. Tudimunn ki finn vini finn inanim pudir ki konteni sa seminar la indispansabpu reysi konpran seki pearive dan politik zordi. Ti ena enndeba byin anime ki ti aprofondianaliz amezir sak dimunn lev solame pu koze, dan enn fason rartruve zordizur. Papye RamSeegobin ek Lindsey Collen tiprezante lor nu websayt. Ena enndeextre odyo ki sertin brans dezape servi kom baz pu deba lor sasize-la dan striktir LALIT. Si ubrans ule versyon odyo, fer kone.Lasanble bilan LALITMilitan LALIT depi tu brans tiprezan dan Lasanble bilan le 16Desam, 2012. Ram Seegobin tifer enn tur dorizon sityasyonpolitik, ek Alain Ah-Vee ti prezantenn bilan aktivite LALIT pu 2012.Kontrandi tulede papye lor nuwebsayt ek dan sa Revi la.Komisyon sindikalKuma nu finn anonse, LALITfinn tradwir nuvo lalwa travayEmployment Rights Act (ERiA).Dan Komisyon Sindikal, nu pediskite kuma militan LALIT puservi sa tradiksyon la lor sayttravay pu ki pli buku nwayotravayer konpran lalwa lasifizaman byin pu kapav opoz li.

Ki LALIT panse lor ERA?MINIS TRAVAY PYEZ MUVMAN SINDIKALpar Rajni LallahEmployment Rights Act (ERiA)ek Employment Relations Act(EReA) ki guvernman NavinRamgoolam ti vote an 2008 enaenn lozik fondamantal: tuledelalwa viz pu permet patron mettravayer deor kan li anvi ekpermet patron fer travayer travaypli buku lertan pu mem lapey.Dan ki kondisyonGuvernman fer vot ERiAAvan 2008, muvman sindikal tiinifye dan enn platform kominkont introdiksyon nuvo lalwa anfaverpatron. Depi lontan, ki li suguvernman Berenger-Jugnauth,ki li su guvernman Ramgoolam,patron ti pe apiye pu ki met sakalite lalwa la. Me guvernman pati pe kapav amenn lalwa la akozmuvman sindikal ti inifye dan ennplatform komin. An 2008, zis kansa linite sindikal la kase, lerlaguvernman truv later mu, li sezilokazyon pu li prezant nuvo lalwatravay (ERiA) ek nuvo lalwaindistriyel (EReA) pro-patron danParlman ek fer vot li. Tuledelalwa retrograd mem kan konparzot avek Labour Act ekIndustrial Relations Act (IRA).An 2008, kuma GWF-FPU-FTU kit NTUC ek al form nuvokonfederasyon CSG, guvernmanvinn delavan avek so ERiA ekEReA. Anpasan, zordi CSGlimem paret finn paralize swit akonfli intern.Nuvo pyezZordi sa muvman sindikalfragmante pe tom kareman danpyez guvernman Ramgoolam.Minis Travay Shakeel Mohammedfinn prezant amandman aERiA ek EReA dan Parlman anDesam 2012 ek 3 diferan seksyonmuvman sindikal finn opoz saDesin A. Demarine,Lizinn fabrik difil,1974bann amandman la separeman.Kan Minis Mohammed finn retirso proze amandman, sak seksyonbirokrasi sindikal finn bat lestoma,reklam paternite pu sa “viktwar”la. Aster-la, muvman sindikal anantyefinn rant dan kales kaseguvernman Ramgoolam: olyedimann revokasyon ERiA ekEReA, Minis Mohammed finnreysi amenn tu seksyon muvmansindikal aret reklam revokasyonsa 2 lalwa-la ek diskit amandmana sa 2 lalwa la plito. Anplis, plisuvan birokrasi sindikal pe metlanfaz lor bann amandman kiafekte laspe birokratik sindikaplito ki opoz tu laspe lalwa ki pepermet patron fors travayer travayplis lertan pu mwins lapey ekmet travayer deor avek fasilite.Depi 2008, se sa vre natir ERiAek EReA ki travayer pe dekuverek ki travayer pe bizin konfrontetulezur.27LALIT ti premye lafors politikpu analiz Employment RightsBill ek Employment RelationsBill an-profonder ek expozfilozofi fonsyerman pro-patronderyer sa 2 lalwa (get lor nuwebsayt pu plis detay). Anmemtan,an 2008, nu ti dibut ansamavek manifestasyon ek veyesindikal divan Parlman kanguvernman ti prezant ek debatERA dan Parlman.Dan kad nu kanpayn politik kontERA, LALIT finn tradwirEmployment Rights Act (ERiA)dan langaz Kreol avek bi pumilitan LALIT servi li lor so sayttravay. Plis bann nwayo travayerkonpran veritab natir ERA, plistravayer pu anmezir mobilize kontsa 2 lalwa la. Si u interese pudonn kudme dan sa kanpayn-la,kontakte nu.

INFO INFOENN ZUTI PATRON E GUVERNMAN PRO-KAPITALISC. S. R.par Cindy ClelieCindy Clelie finn lir lartik Elsa Wiehe“Perspectives on Charity work and CSR”, 2011,lor websayt LALIT.http://www.lalitmauritius.org/viewnews.php?id=1150Senn Kreol: LPT kozeAlain Ah-Vee, manb dirizanLALIT ek LPT, ti ena enn programTV tulezur lor nuvo SENNKREOL lor MBC 17, pandan ennsemenn. Li finn koz lor lalit pulang maternel, ditor ki fer kansiprim li dan lekol, absirdite pa kozKreol dan Parlman, ek ofans kontnu memwar kolektif kan bizin ferminits an Angle Franse.Program Azisteman Striktirel finnlevye dan bann lane 1970 pu metan mars loperasyon neo-liberalismki viz pu privatiz WelfareSteyt. Lorganizasyon klastravayer ansam avek LALIT finnmobilize alepok kont demantelmanWelfare Steyt. Me, an 2008,kont-atak depi patrona ankonivans avek Guvernman PartiTravayis-PMSD finn, ant ot, relargeatraver proze CSR (CorporateSocial Responsibilityscheme) ki pli sibtil, me pli danzerepu bann rezon swivan:1. CSR permet konpani prive kiexplwat klas travayer, redor zotblazon kuma bann antite saritabpar fer kwar zot pe ede pu diminyelapovrete, kan se zot memki responsab inegalite ekonomikdan peyi.2. Komite CSR ki inklir NGO,reprezantan Guvernman eksekter prive pe retir responsabilitedepi Guvernman pu furni servissosyal kuma enn drwa ek peviz pu diriz dimunn pu al fer lakepu dimann faver a sekter prive.3. Burzwazi pe inpoz so azandapar determinn ki servis sosyal pudone parski se zot ki pe fer kwarzot kone ki difikilte klas travayergayne dan so lalit pu sirviv danenn sistem kapitalis ki ekplwatlafors travay pu maximiz zot profi.4.Konpani prive pe pervertirealite par kasyet relasyon explwatasyon.Zimaz ki medyamontre se enn platform ki metansam dan enn mem realitedimunn mizer ek patrona. Li enndistorsyon konsyan depi burzwazipu nuri enn fos santiman konpasyon,empathi ki mars ansamavek enn pasivite eksibordinasyon viz-a-vi bannswadizan sover .Desin Escher, Extre LitografiLi evidan ki depi lane 2008 kanlalwa finn pase pu obliz bannkonpani pu donn 2% zot profi aservis sosyal ki zot deside, lianrealite servi lintere konpaniprive. Anfet ti bizin redistribyepuvwar ek lapey depi klaskapitalis a klas travayer. Vrekonsyans de klas anfet li insitrevolt ver sa dezir profon pu ennrevolisyon striktirel kontexplwatasyon kapitalis.Kreol as A Foreign LanguageLPT finn fer 3 kur 8 semenn ar 3diferan grup etranze ki pe aprannkoz Kreol, 2 Granbe, ek ennRivyer Nwar. Kur la ed manbLPT konpran natir langaz Kreolpli byen, e promuvwar lang la.Nuvo Kanpayn LPT anfaverLangaz KreolLPT finn lans so liv 200 paz Kreol& Bhojpuri Lang Maternel: ABilingual Handbook onMother-Tongues dan kad ennrelans so kanpayn anfaver langazmaternel kuma medyom danlekol. Li bon Kreol finn introdirkuma size. Asterla bizin li vinnmedyom pu anseyn sirtu syans,listwar, zeografi, kompyuter, etc.MLF prezan deba LiniversitePopiler, Kirpip2-3 manb MLF ti prezan dan debaLiniversite Popiler Bord KirpipSamdi 9 Fevriye lor Vyolanskont Fam: Nuvo Regar (Getreportaz dan Revi).Tras par Henri Favory Re-EditePyes teat Tras finn re-edite parEditions l’Ocean Indien. Lansmanti fer par Dis-Moi, sanki likler kifer. Malerezman, pulansman ti invit Minis Travay pufer lansman, kan samem Ministerti anfet lennmi travayer dan Tras,e zordi sa Minis la responsabintrodiksyon nuvo lalwa travay eklalwa indistriyel anti-travayer.Dan invitasyon ena nom Minis.Me, finalman li pa finn vini.28

Konferans depres LPT-ImmediaTI BATO PAPYE AN 46 LANGDan kontex selebrasyon ZurneMondyal Langaz Maternel Ledikasyonpu Travayer ek Immediati fer enn konferans de presVandredi 15 Fevriye pu lans ennlapel a tu amure poezi pu tradirenn poem Ti bato papye dan 46lang. Sa koleksyon poem la puvinn enn liv ki pu sorti laneprosenn dan kad 46 an Lindepandans.Prezan dan konferansdepres ti ena Rama Poonoosamypu Immedia, Alain Ah-Vee puLPT, Alain Fanchon ki loter Tibato papye, Lindsey Collen,Umar Timol ek Vidya Golam kibann premye tradikter poem la.Rama Poonoosamy ti dir kikitfwa li premye fwa ki enn loterMorisyin so travay pe tradir danotan langaz. Li finn explike ki salapel pu tradir Ti bato papye linasyonal, rezyonal osi byin kiinternasyonal e ki dat limit pudimunn avoy zot tradiksyon li 31Ziyet. Ena versyon Angle ekFranse sa poem la ki pu servi putradikter. Pu plis detay kapav sonnkot LPT lor 208 5551.Alain Ah-Vee ti dir ki piblikasyonsa rekey poem la li enn fasonpu selebre langaz Kreol e li osienn eloz a poezi dan nu langmaternel. Anmemtam kan langazKreol, enn langaz ki ankor tuzurinterdi dan laplipar linstitisyonLeta, pu kot a kot ar 45 lezot langli donn langaz la enn sertinrekonesans.Lindsey Collen ti lir sotradiksyon Ti bato papye anAngle e li finn dir ki atraver sopoem Alain Fanchon finn reysipran enn tem sinp e kree ennpoem byin profon, ki anmemtanenn poem zanfan, enn poemsansyel, enn poem politik e ennpoem existansyel.Vidya Golam ti koz lor difikiltepu tradir an Bhojpuri zordizur. Lifinn explike kimanyer ena trwakalite Bhojpuri: ena sa Bhojpuriansyin kuma so granparan ti pekoze, ena seki kreolize, ena sekiinflianse par stil Bollywood. Alorli bizin naz ant sa trwa stil la pukapav tradir Ti bato papye.Umar Timol finn dir ki li ennloner ki LPT finn dimann li tradirsa poem la an Franse. Li finn dirki anmemtan li enn chalenj parskitradir vedir trahir. Alor li ena pufer buku zefor pu res osi fidel kiposib ar tex orizinal.LE MATINAL, LANGAZKREOL E LEDIKASYONpar Alain Ah-VeeDan mem moman kot langazKreol pe kumans gayn enn rekonesansdepi Leta e pe anseynedan lekol, ena sertin lapres ki perod torpiy sa avanse anfaver langmaternel la. Dan Le Matinal 11Fevriye 2013 ena enn lartikredaksyon avek tit “Langued’enseignement: la place ducreole remise en question”. Titlartik lamem pe rod fer kwar kiena bel kontestasyon kont introdiksyonlangaz Kreol dan lekol.Travayer sosyal adopte “pov”Anfet lartik la baze lor enn Raporki enn grup travayer sosyal ekserser liniversite finn fer lor 75fami ki zot finn klasifye kuma dan‘extrem povrete”. Dapre JonathanRavat, depi ICJM, dan sarapor la finn dimann sa bann famila zot lopinyon lor akse a ledikasyon,lozman, lanplwa ek servissosyal, e sa bann dimunn “pov”la finn koz kont introdiksyonKreol kuma medyom.Manipilasyon?Si Jonathan Ravat finn anfetservi lopinyon 75 fami ki sosyetesivil pe sible pu sertin benefis, liriske et byen manipilater. Melartik la fer nu fer sertin lezotobzervasyon.29*Tit la inplike ki Kreol dezamedyom, e sa pe remet ankestyon.*Lartik la pa donn okenn fe lorki kesyon finn poze, e ki reponsfinn done.* Lartik la pa dir si sa 75 famila, tu manb fami finn koze, ubyenzis sef de fami.* Lartik la pa spesifye si sa 75fami depandan lor bann dimunnki pe “etidye” zot.Dayer 3,000 fami finn swazirlangaz Kreol lane dernye ek ennlot 3,000 fami sa lane la. Dapresondaz LPT, enn mazoriteanfaver introdir li kuma medyom,osi.Linportans lang maternelDayer zanfan benefisye dan zotdevlopman kognitif, intelektyel ekemosyonel kan zot aprann dan zotlang maternel. Pu sa rezon la kilinstitisyon internasyonal kumaUNESCO, ADEA, ACALANanfaver servi lang maternel pumontre dan lekol.Sa kalite letid kot pe izol ennseksyon travayer kuma “extrempov”, sible zot pu benefis, pa kapavlerla poz zot kestyon e krwarzot pu reponn vre.Kan separ enn seksyon “extrempov” lor “Social Register” kumaXavier Duval finn fer, li alafinanpes popilasyon gayn enn vidansanb lamizer ki pe afekte klastravayer dan preske tu sekter. Lienn fason pu fer dimunn rant dantu kalite proze finanse par burzwaziek par Leta pu sanse konbatextrem povrete. Kumsa burzwazifer tu latansyon brake zis lor“extrem povrete’’ olye lorinegalite sosyal ek konsantrasyonpuvwar ekonomik. Kumsa ki zotfer dimunn bliye veritab responsabpovrete (extrem u pa) setadirsistem kapitalis ki pe explwattravayer pu maximiz so profi eetann so dikta ekomomik lor bullater. Kumsa ki fer dimunn mizervinn pasif.Fode pa ki medya ek ONG vinnkonplis sa kalite propagann la.

AKSYON EK METOD-DE-LIT PARTI LALITpar Rajni LallahNu aksyon ek metod de lit danLALIT, li liye enn-dan-lot aveknu bi antan ki parti politik, aveknu program politik, ek li ennexpresyon nu stratezi politik.Nu bi, li enn bi kler ek li enn bibyin anbisye. Kontrerman aveklezot parti politik kuma Travayis,MMM, MSM, PMSD ki pe zisgete kisannla pu rul Leta ekzistano-servis klas kapitalist, seki nu pevize se pu fini avek explwatasyonek dominasyon enn klas par ennlot klas sosyal. Seki nu pe vize sepu sanz natir puvwar.Pa par “sanzman mantalite”Dan LALIT, nu realize ki sa bila,li pa pu vini par enn “sanzmanmantalite” kot sak dimunn “prankonsyans” enn par enn ziska tudimunn finn pran konsyans, eklasosyete sanze par mazik, kumabuku ONG paret adopte komstratezi.Ni li enn transformasyon natirpuvwar ki nu, antan ki parti, puamene ek aplike depi lao lor nomlamas dimunn. Nu panse ki nu bipolitik dan LALIT, li vinn posibkan lamas dimunn ki oprime parsistem kapitalis isi ek antyelemond rant an-aksyon, mobilizeek partisip aktivman dan so propemansipasyon dan enn fasonkonsyan.Mobilizasyon politik enn klasNu truv klas travayer sel klas kiena lintere, kapasite ek miskneseser pu chalennj sistem kapitalistavek sikse pwiske sistemkapitalist li depann lor explwatasyonlafors travay travayer pu lirule. Alor nu program, li viz puamenn mobilizasyon politik klastravayer an-partikilye.Nu truv ki LALIT ena enn rolinportan, antan ki parti politik kipe chalennj reyn burzwa, pu asireki enn sulevman kont sistemkapitalist, li pa enn sulevman uenn revolt dan vid, me plito vinnenn muvman ki ena kapasitepolitik pu amenn sa transformasyonnatir puvwar ki nu pe vize.Si pena sa kalite organizasyonpolitik kuma LALIT, tantativchalennj sosyalist a sistem kapitalisli ena tu sans fware. Danbann dernye lane, nu finn truvekimanyer dan Mwayin Oryan ekdan Lafrik kimanyer dan labsansenn organizasyon kuma LALIT,sulevman-de-mas ki finn ena pafinn amenn gran progre, ek dansertin ka, li finn mem ankuraz ennlidersip politik de drwat net.Alor li inportan nu realizlinportans nu parti, agrandi li antermnomb kad, sweyn devlopmanso striktir, ranforsi li.Konpreansyon an kominNu program politik, antan ki ennparti, li enn konpreansyon ankominde sa travay politik ki nuena pu fer pu ariv a nu bi. Sa programla inklir analiz realite danlekel nu ete zordi, demand politiktranzisyonel ki ena potansyel puogmant konsyans de klas ek konsyanspolitik, ek travay pupopilariz sa program-la.Nu stratezi ek taktik, li osi liyeenn-dan-lot a nu bi ek nu program.Stratezi, pu enn parti politikkuma LALIT, li pa resanblestratezi lezot parti politik. Bannparti politik burzwa truv stratezian-fonksyon “stratezi elektoral”pu zot vinn “opuvwar”.Kote birokrasi muvman sindikalek grup gosizant, dan labsansmobilizasyon klas travayer, enasertin ki paret truv “stratezi”kuma enn seri manev, aksyon (umenas aksyon) ek metod pu marsandbann ti-myet pu travayerdan enn sekter ar guvernman upu “zwe” lafors lopozisyon kontguvernman.Sanzman natir puvwarLALIT, nu apartenir a enn tradisyonpolitik ki truv stratezi politikbyin diferaman. Nu truv stratezikuma mwayin pu amenn nu programpolitik par divan, amenn liver priz di puvwar klas travayerek amenn li ver sanzman natirpuvwar limem. Li sa lansanbaksyon ki dekul depi nu programek stratezi ki kan u azut zot tuansam, an-konbinezon; ennlansanb aksyon avek enakonsistans politik lor letan, lorbuku lane ki donn zot enndireksyon kler ek konsyan kiamenn nu ver nu bi politik. Salansanb aksyon ek metod-la ennzuti inportan pu devlop konsyanspolitik otan ki posib dan klas travayerek lamas dimunn ek devlopsa kapasite klas travayer eklamas dimunn pu azir politikman.Alor kan nu finn fer enn seri“seminar stratezik” pu get limitasyonmorisyanism ek nasyonalism,pu konpran natir lalit de klasek etidye “konsyans de klas” ek“konsyans politik”, pu konpranburzwazi deta ek blok istorik, nufinn fer li sirtu avek lide pu ed nudevlop nu stratezi politik pli byin.Ek zordi kan nu pe diskit aksyonek metod de lit, li enn lokazyonpu re-etidye lyin ki ena ant nuparti, nu program, nu stratezi, nuaksyon ek metod-de-lit (ki formparti nu stratezi ki li, emann depinu program) pu asire ki zot formparti enn “tu”: nu pa get sakennkuma enn diferan size, nu pa getsakenn dan enn fason izole.Aksyon e metod parti burzwaBann parti lopozisyon burzwatradisyonel zot “aksyon” li santrebuku plis dan Parlman, dana30

Minisipalite ek Distrik Kawnnsil,aktivite depite u PPS dan landrwa,atraver konferans de presu pwin de pres, atraver diskur dandiferan inogirasyon/luvertir, pozpremyer pyer, evennman kilasosyasyon u sindika organize kotinvit Minis u depite pu koze, kirepran par medya pu li ena ennlefe nasyonal. Ena fwa ena intervyuu komanter dan lapres uradyo.Bann parti burzwa depann bukulor lapres burzwa. Ek lapresburzwa dan so lansanb ena enngran linfliyans dan determine kipu lor azanda politik. Zis danperyod elektoral, u dan mobilizasyon1 Me, u pu enn rezon politikeksepsyonel ki parti burzwa enakontak direk avek lamas atravermiting, kongre noktirn, reinyon,port-a-port.Aksyon ek metod dan kontextaktyelDan LALIT, nu truv li politikmanitil pu ki nu ena enn prezans danlapres, mem si li enn lapres burzwaek tu limitasyon ki li konporte.Me nu ena pu veye ki nu lyin avektravayer, avek lamas dimunn li padepann lor lapres burzwa . Nuena pu devlop nu prop lyin direkavek klas travayer, avek diferankus dimunn domine par sistemkapitalis.Kan nu pe mazinn aksyon ekmetod-de-lit, li pa enn kestyon“fer pli buku” aksyon. Ena bukuaksyon/metod-de-lit ankor ki nukapav imazine, me nu ena pumazinn aksyon-de-lit ek metodde-litki koresponn a seki sityasyonaktyel dimande, ki nu enarezurs pu tini, ki an-armoni aveknu program ek stratezi, ek ki pued nu form nuvo kad politik,agrandi nu parti ek ranforsi li.Sa lartik la baze lor papyeseminar par Rajni Lallah an Fevriye2013.NUVEL RODRIGProblem dilo: Kan ena, enatro buku, kan pena, pena dituParey kuma Moris, dan Rodrigusi finn ena gro dega a lagrikiltirapre gro lapli. Problem pa fini,apre enn long peryod lasesreslafin lane dernyer, asterla enainondasyon ki pe afekte semanski finn met dan later. Kan penadilo pena, kan ena ena tro buku.Ziska ler pa finn ena enn planpu kapte sa dilo lapli ki ti pu sulazplanter ek elver dan Rodrig. Dilolapli pe al fini dan lamer.Problem lanplwaMe azute ar problem dilo enaproblem somaz kot ena plizyerzenn ki finn fini ledikasyonsegonder me pe gayn difikilte pugayn enn travay. Ena menaslisansiman pu travayer ki dezaena enn anplwa. Dayer paraetatikRodclean pe menaslisansiman ek ferm laport, puranplase par kontrakter prive.Fenomenn exod bann zenn pekontinye. Ena zenn pe vinn verMoris pu rod enn travay bat batedan bann kondisyon kot penasekirite danplwa.Pri nesesite de bazAlafin Guvernman finn dekuverkimanyer li inzist pu fer tu dimunndan Rodrig pey pri pli ser pu bannnesesite de baz. Anfet Zanvye salane la, Guvernman finn desid pumet sibsid lor fret pu ki diri, dile,lafarinn ek disik vande mem priki Moris.Dan Revi LALIT nimero 101,Septam 2011, nu ti ekrir lorkimanyer li inzist pu dimunn danRodrig pey pli ser bann nesesitede baz. Nu ti revandik sibsid lorfret bato pu ki pri partu danRepiblik Moris res mem nivo.Me ena lezot item ki reprezantbann nessesite de baz ki ankorDesin Escher, Sirfas instabpli ser ki Moris. Ena parmimateryo konstriksyon, medsinnek materyel skoler.Bizin etann sibsid lor fret a sabann item la usi!Zanana tut longer lane!Plantasyon zanana dan rezyonDeux-Montagnes pe mars byin.Tim Kan John, enn planterzanana, byin satisfe ar so rekoltkot li pe rekolte 50,000 zanana paran lor enn arpan later. Dan enndeklarasyon a Revi LALIT, Johnfinn dir ki li servi metod “inductionfloral” lor bann plant, pu ki kapavgayn enn rapor tut longer lane.So plantasyon deza semi-bio, e lipe viz fer li bio net.Li dir ki avek 3 arpan later ki lifinn gayne ar GuvernmanRezyonal li pe viz pu prodir100,000 zanana ziska lafinDesam sa lane la.Rada Kistnasamy31

\LINPORTANS PU DENONS VYOLANS KONT FAMpar Cindy ClelieSamdi 9 Fevriye, LiniversitePopiler ti organiz enn Tab Rondlor size “Vyolans kont Fam: NuvoRegar”, 10 a.m, Lasal KonseyKirpip.Ti ena 3 intervenan: ennlekcherer, enn etidyan LiniversiteMoris ek enn sindikalis. Ti enaapepre 25 dimunn prezan danlodyans ek parmi ti ena reprezantanlorganizasyon drwa imin (DisMoi), Muvman LiberasyonFam, SOS Femmes, enn Collectifdes femmes ek manb lorganizasyonsindikal. Sa aktivite la ti organizeswit a sa gran vag manifestasyondepi muvman etidyan,muvman fam ek dimunn an zeneralpu denons vyolans kont famki finn leve kan enn etidyant danLind finn sibir enn gang rape,avek so kamarad ki finn usivyolante atrosman. Apre lamor saetidyant la, setadir ankor enn viktimagresyon seksyel dan lemond,dimunn partu dan lemond finnsanti ki so sufrans, li reprezantsufrans pu tu fam.Polemik avan tab rondAvan-mem ki deba kumanse avekintrodiksyon par CatherineBoudet pu Liniversite Popiler, tideza ena enn polemik. RadaGungaloo depi SOS Femmes finnaparaman kritik organizater pulabsans fam ki finn amenn lalitdepi lontan lor sa size la.Nandini BhautooNandini Bhautoo ti premye intervenan,so intervansyon ti baze lorobzervasyon kritik ki li finn fer lorso bann etidyan dan liniversite ektemwanyaz so bann zelev lorkalite lexperyans ki zot viv danlavi tulezur dan sosyete. Soargiman prinsipal se ki vyolanskont fam li akoz natir kondisyonnmandepi lafami, lekol, relizyon kiviz pu kontrol fam. Enn dezyempwin ki li finn fer, ki usi interesan,se kan li finn explike kuma bannkontrint sosyal akoz tradisyon,kuma institisyon maryaz, li amennbann sanzman pu enn zenn famki redwir so valer. Pu explik sapwin la li finn donn 2 lekzanpkuma tradisyonelman fam sanz sonom pu adopte nom so mari eksanz so rezidans kot suvan se famki al res dan lakaz fami so mari.An konsekans sa anzandresumisyon fam ki usi enn manifestasyonenn lot form vyolanskont fam. Nandini finn usi ferresorti ki suvan silans ki inpozelor fam, ek lefet ki sa form kontrintsosyal li pa diskite ek aborde, liperpetye enn kondisyonnmansumisyon v/s dominasyon kikontribye pu perpetye enn formvyolans sinbolik.Nabeela FookerbuxDezyem intervenan ti NabeelaFookerbux. Li finn adopte ennRights-based Approach. Sointervansyon finn rann vizib limitdrwa konstitisyonel kan Leta pape met bann striktir pratik anplaspu asir drwa fam pu zwir drwasekirite ek proteksyon libertemuvman. Li finn servi lekzanpfam so refleks pu pa pran enn simindezer si li tusel, ki montre salafreyer permanan ki fam enaparski li pa santi li ansekirite pusirkile libreman. Nabeela finn usidefinir agresyon seksyel kumaenn akt kot pena kosantman - kiakt la verbal, sikolozik, fizik. Lifinn usi sit bann form agresyonseksyel ki arive lor sayt travaykot agreser laplipar ditan li dimunnki ena enn puvwar yerarsik.Mitilasyon zenital, lavortmanforse, diferan form atusman lorlekor enn dimunn, finn usi kategorizekuma form parti dan sekiapel agresyon seksyel. Li finn32konklir par donn 2 koz vyolanskont fam. Pu esplik legzistansrelasyon-abizif, li finn explik li parfam so depandans lor so partner.Ek li finn usi esplike ki kan ena“sexual assault” lor fam sa demontreki ena sertin zom machoki ena sindrom bezwin inflizdominasyon pu asir zot kontrol.Jane RagooKan sindikalist Jane Ragoo finnintervenir li finn koz lor enn lotform vyolans ki ena kont fam dantravay setadir liberte ki patronena pu met fam travayer deor sanokenn zistifikasyon ek soindiferans lor seki apel lavi imenn.Apre buku lane servis, enn famretruv li enn sel ku san okennmwayin sirviv, ni pu li, ni pudimunn ki li ena su so sarz. Li finndonn lekzanp lisansiman parsantenn dan lizinn Subanakumansman lane 2013, e sa sanokenn preavi. Li finn usi sit kaRehana Aumeer ek AshaRampadaruth ki finn viktimlisansiman abitrer depi MBC ekSBM.Zom agreser prezanBann kamarad, li inportan ki nuusi met zot okuran ki dan sa TabRond la ti ena Jack Bizlall. SamemJack Bizlall ki finn ekrir ekdistribiye enn trak format lagazetki kontenir enn agresyon sexyelverbal byen grav kont 2 fam.Anfet ena sa atak kont 2 manbKomisyon Fam Lalit ki osi manbdirizan Muvman LiberasyonFam, plis ena atak kont lezotdimunn lor lezot pwen, dan memBiltin. So trak ranpli ek menas.Prezans enn tel zom finn provokenn insidan. Mo ti prezan, mo finndimann lasistans ki nu bizin fer siena enn agreser prezan. Dayermo kone ki ena omwen 3 dimunnprezan ki okuran ki li finn fer sa

agresyon verbal kont fam.Kamarad Lindsey ki ti osi prezan,ti denons Jack Bizlall an piblik efinn donn dimunn referans presipu zot al lir pu zot-mem ki konteniso agresyon sexyel verbal. Li la,parski li-mem li finn ekrir li. Gethttp://www.lalitmauritius.org/resources/documents/165-Jack_bizlall_tirades_against_lalit.pdfNu truv li usi sokan ki bannresponsab lasosyasyon ki militepu drwa imin, reprezantan lorganizasyonklas travayer ek memzurnalis ki sipoze ena ennpozisyon pli progresis ki ti dezausi okuran de sa let agresif, pafinn kondann ni prezans JackBizlall dan enn evennman lorvyolans kont fam, ni finn exprimzot dezakor. Me, sa li tipik pu tuka vyolans kont fam. Ena bukukonplisite. Dayer, tu orater e tudimunn ki ti pran laparol ti metbuku lanfaz lor sa konivanskonstan lezot dimunn kan enn zomagres fam.BlakawtLi usi inportan pu note ki ziskaler mem si ti ena 3 zurnalis depi 3diferan lagazet prezan penaokenn reportaz sa aktivite la danlapres. Sa usi li kirye. Pena reportazdeba la, ni pena reportazinsidan kot denons enn zomvyolan an piblik dan enn deba lorvyolans kont fam.Li sertennman inportan pu pozbann kestyon refleksyon:*Kifer bann reprezantan lorganizasyonprezan pa finn kritikprezans Bizlall ek so aksyon,kan anfet zot pozisyon ki kapavmet li divan so responsabilite?*Kifer Jack Bizlall panse likapav prezan dan enn tel forumlor “vyolans kont fam” kanlimem enn agreser? E soaksyon, akoz li an ekri, li o-kler.Kifer li kwar li kapav permet liapel dimunn pu met ennplatform ki regrup 1,000 fam pareseye vinn port parol fam kanlimem li enn agreser?Depi nesans Muvman LiberasyonFam nu finn dekrir patriarsi,denons li ek azir pu aret vyolanskont fam atraver diferan aksyon.Nu pe tuzur azir lor sa fron la.Desin Escher, SpiralListwar lalit fam kont vyolansdan MorisManb MLF Lindsey Collen ti sezilokazyon sa Deba la, pu partazavek dimunn prezan kontribisyonmuvman fam, ki finn met lamedan lapat depi 35 ba-nane, pu akilzom agreser. Lindsey finnkumanse ar Lagrev Medine an1970 kont enn kolom predater,travers par Gran Miting FamZardin Konpayni, insidan kanMLF ti pyez enn vyoler ti denonsli dan Lari Legliz, Port Louis, emanifestasyon Petite Riviere kontvyol par plizir polisye lor 2 fam.Li ti koz lor gran deba nasyonallor vyol an 1994 otur liv The Rapeof Sita, e dezyem gran deba 10an plitar, lepok Sandra O’Reillyti pran so kuraz denons sa 2 gengki finn vyol li. Lindsey ti explikekimanyer li ti a-sa-moman la kiMLF ti devlop demand pu SexualAssault Units dan lopital, enndemand ki finn finalman, aprebuku lalit, vinn realite. Li finn osiexplike kimanyer lane dernyer,MLF ti konsantre lor ka kontDSK, enn predater, ki finn finalman,atraver denonsyasyon repete,bizin sibir konsekans sobann akt: so patron FMI finn metli deor, Parti Socialiste, finn metli deor, so fam finn met li deor.KonklizyonDan sa reportaz lor Tab Rond la,nu finn truv li esansyel pu met sa33konfrontasyon avek Jack Bizlallonn rikord parski dan enn sityasyonekonomik internasyonalgrav ek kot latak kont klas travayerli miltip ek profon, ki lideteryorasyon kondisyon travay,menas lisansiman, u ogmantasyonsomaz, li inportan ki lalit klasoprime li inifye, me ki li inifye lorbaz bann prinsip.Li bon ena lapel pu kordinnaksyon klas travayer an antye.Me anmemtan kalite prinsip travayek kod de konwit dan bannlorganizasyon klas travayer, li ferenn gran diferans dan kalite muvmannu pe batir pu reziste losteriteki klas kapitalis pe inpoz lor nu. Esertennman, sindika bizin met lorddan zot prop lorganizasyon, sirtukan ena predater seksyel.Pareyman, li devwar dimunn kipros ar Jack Bizlall ek usi KomiteLexekitif eli par travayer dandiferan sindika pu kritik li, ramenn-lia-lord ek pa les okennlezot fam vinn viktim so vyolansdan lavenir.Nu bizin azir dan enn fason konsyan,antan ki klas oprime. Nubizin usi met enn lord dan bannlorganizasyon sindikal, pu ki zomek fam, nu santi nu an sekirite ekena mem drwa pu milite pu ferfas a patrona.Me zordizur, lidership sindikalservi metod danzere. Zot pe ferklas travayer vinn depandan lorbann “guru” sindikal, olye donnkudme organiz klas travayeralabaz, partaz konesans, kwardan potansyel klas travayer puazir pu so prop emansipasyon. Salapros minmiz lidership sindikal liafebli klas travayer an antye. Liinportan ki nu batir lafors klastravayer an antye, san ki fer kwarki pu ena enn dimunn ki pu vinnsov travayer.Nu bizin kontinye batir rezistansfam kont tu form patriarsi - e fodepa kontiyn sa ansyen sistem kotmaske predater dan lorganizasyonsindikal. Parey kuma famfinn demaske DSK, dan Moris,nu bizin demaske bann zom kidominn fam.

DALeast finn ne dan Lasinn, kotli finn etidye skilptir dan LinstitiFine Arts. Anmemtan ek so letidli ti kumans desinn grafiti lormiray dan bann lespas piblik.Lexperyans ki finn mark li, sekan enn vintenn polisye ti debarkkot li 5:00er dimatin e aret li. SaBuku dimunn dan domenn lamizikek lezot form lar pe diskit raporki finn redize par 2 experUNESCO pu konsey MinisterLar ek Kiltir lor ki kalite strateziek aksyon Minister bizin adoptepu devlopman Lar ek Kiltir danMoris ek Rodrig. RaporUNESCO Lekonomi Kiltireldan Moris: Plan pu Stratezi ekAksyon (Septam 2012) finn ferkritik singlan kont manyer kiGuvernman ek so Minister Larek Kiltir truv lar ek kiltir. Raporla dir ki travay Minister Lar ekKiltir li repoz lor enn definisyonlar ki favoriz “kiltir tradisyoneletno-relizye” plito ki promuvwarlar ek kiltir modern ki dimunn peprodwir dan Moris, Rodrig ekAgalega. Rapor la anmemtanKREASYON ZORDIDALeastevennman la finn fer li reflesi lorseki ena puvwar ek lor laliberte.Seki inspir li dan so travaykreasyon, li dir, se ansyin filozofiLes ek lanatir. Li ena bukuladmirasyon pu travay Faith47(Get Revi Lalit No.107).AAPOLITIK LAR EK KILTIR: DEBA DANLEMOND MIZIKAL LOR RAPOR UNESCOpar Rajni Lallahkritik fason ki sa definisyon la enatandans pu get kiltir ki pa “etnorelizye”dan enn fasontradisyonalist ek elitist. Rapor laklerman truv sa fason get lar ekkiltir kuma enn frin a devlopmankiltirel isi.Rapor la kritik manyer kiguvernman suvan alwe sibsid agrup “etno-relizye” ki ena plispwa politik ubyen a artis ek grupkiltirel ki reponn a “sistem valer”Guvernman. Sa kalite politik la,rapor la dir, ankuraz kliantelismolye ankuraz devlopman enn“lekonomi kiltirel”. Rapor la osiexpoz lefet ki ena seri paraetatik“etno-relizye” ki finansedirekman par Minister Lar ekKiltir. Anplis, laplipar aktivite34Minister santre lor organizasyonenn seri evennman ek festival liyea sa bann grup organize la.Sa 2 exper UNESCO finnprepar zot rapor apre konsiltasyonan 2012 avek enn 200 dimunnaktif dan diferan domenn lar ekkiltir dan Moris ek Rodrig. Raporla propoz guvernman enn nuvopolitik, stratezi ek aksyon kidezanklav guvernman depi ennpolitik feodal ek kominal, ek aldan direksyon pu truv lar ek kiltirkuma enn “sekter ekonomik”, enn“lindistri” dan lekel prodikter Larek Kiltir vinn enn metye rekonidan lekonomi.Sa 2 exper, Avril Joffe ek JustinO’Connor, travay dan kadkonvansyon UNESCO puproteksyon ek promosyondiversite expresyon kiltirel. SaKonvansyon la koni kuma ennespes kontrepwa a liberalizasyonneoliberal. Manyer ki li kontreneo-liberalism se li enn striktirinternasyonal ki sey rod fason,dan kad sistem kapitalis, pu anpesdomaz ek destriksyon kiltir lokalpar exportasyon kiltirel depi peikapitalist pwisan kuma Lamerikziska pei kot lindistri artistik ekkiltirel relativman feb.Rapor la dir ki si tu kontinyeparey, li pu vedir lamorprodiksyon lar ek kiltir modernpwiske se bann gro pwisanskapitalist ki pu prodwir pu“konsomasyon kiltirel” partukote. Mem ki Rapor la ena bukulimitasyon dan lesans ki li get larek kiltir so devlopman inikmandan kad enn sistem kapitalis,omwin li sey analiz politikguvernman, kritik li, ek seyrasanble dimunn dan domenn larek kiltir pu rant dan prosesis truvenn analiz komin, formil demandkomin, ek diskit stratezi alternatifpu devlopman lar ek kiltir.Erezman osi ki sa Rapor la pa finnres dan kit tirwar dan Ministerkuma abitye arive: tu dimunn kifinn partisip dan konsiltasyon finnresevwar kopi. Savedir li posibpu ena deba lor so konteni.

OBITYERRAMESH KHAYTOOGianduth Khaytoo, koni kumaRamesh Khaytoo, manb fondaterek aktivist Lalit, ki finn mor Zedile 29 Novam swit a enn atakserebral lavey, li ti enn sa banngran ero ki John Lennon ti apelenn veritab Working ClassHero. So repitasyon anfet byendepas vilaz Bambous, kot li sorti,de lwen. De mwa apre so lamor,Tras, pyes ki li finn inspire atraverenn lartik dan Revi Lalit de KlasNo. 6, finn re-edite. Alor, somemwar li asire dan enn fasonartistik osi.Imans kontribisyon RameshKhaytoo ti otur konseptyalizasyonek lorganizasyon enn lagrev an1970, ek otur kreasyon enn manyertruv, konseptyaliz ek organiztravay dan karo, “sistem nuvo” liti apele, pu laburer, an 1971, ki tiinspir Tras. Alor, kan li zwennLalit de Klas kuma fondater an1976, li ti amenn sa lexperyans,sa konesans, sa larises inkrwayab,dan nu parti. Alor, nu kumansek enn ti-apersi sa 2 gran lalit kili finn dirize la.Lagrev Medine 1970Lagrev an 1970, ti enn lagrevperle. Problem ti dan tablismanMedine. Laba ti ena enn kolomki ti pe exziz faver sexyel depifam laburer, enn par enn, avekkonplisite sertin sirdar. Ennproblem ki ti kuran, e ki tuzurkuran. Laburer fam ti pe araze.Laburer zom ti kumans araze, zotosi. Lerla, enn zur kolom la ti exzizrelasyon sexyel ek enn travayertifi anba laz (sa lepok la ti ena“chokra chokri” ki ti pe travay,setadir zanfan). Alor sa ti konstityeenn “vyol”. Alor, kimanyerorganiz enn lagrev pandan ennLeta Dirzans? Kimanyer fer li sanki u perdi plas travay, san riskearestasyon, san patron instal udan travay landime? Pa fasil.Alor, seki travayer finn organizesu lidership Ramesh Khaytoo, tienn lagrev total Anex par Anexdan Medine. Alor, Lindi AnexPalmir zete net. Personn laburerpa vinn travay. Tu lezot Anextravay. Mardi tu laburer AnexPalmir re-surse dan travay kumsiryenete, me okenn travayerAnex Yemen pa vinn travay; tuzete. Merkredi, travayer Palmirek Yemen travay, sann kut la,Annex Lamek zete. Li ti kumaenn Tit-Alber. Patron pa ti pekonpran. Tu sef ti bulverse.Finalman, tu sef finn dimanndimandee finn dekuver ki ena saproblem santaz sexyel grav. Alor,kolom la finn met deor. Lagrev tienn sikse total. Mazinn komyekonfyans tu sa bann laburer ti’nnbatir ant-zot-mem. Mazinn komyelakorite finn konstrir, avan reysifer enn tel lagrev, osi konplike.An 1971, Ramesh Khaytoo tilider enn muvman totalmandiferan dan Tablisman Anna.Sistem Nuvo InvanteTravayer laba finn organiz zotmempu travay enn latas kolektif,anplas enn latas individyel . Zotfinn rann latas an-gro. Sa finnanpes konpetisyon malsin anttravayer, finn anpes pinisyonlaburer pli feb, e finn kree ennlatmosfer fantastik dan travay. Tibatir enn lakorite total, pandan kitravayer ti pe kree sa nuvo sistemla. Zot finn reysi travay enn zurne,ek enn but enn dezyem zurne.Me, patron pa finn aksepte.Kimanyer laburer kapav kreekiksoz? Ki pu arive si travayerfer zot lavi dan travay derul byen?Eski li pa pu enn prev ki patronanplis? Nu pa kone, me seki finnarive se patron Tablisman Annafinn donn zot lord pu aret travay,vinn atann kot Biro. E li finn fersa pandan 3 zurne. Lerla li finnmet zot tu deor. Ki pretex finnservi? Zot ti absan san permisyon,ek lagrev ilegal. Inspekter Travayti konplis. E lapolis ek lisyen ti vinizur ki patron anons lisansiman. Pazis zot ti met deor, tu travayer saTablisman la, me zot ti lor lalistsekter prive dimunn ki zame papu gayn enn plas travay ankor.Travayer zame pa ti regrete,selman. Parski zot finn kree ennrevolisyon dan travay. E zot tikone. Sa evennman istorik finndekrir dan Revi Lalit de Klas, efinn vinn pli bon pyes teat Morisyen,Tras, par Henri Favory.Alor, kan Ramesh ti formLALIT ansam ar lezot fondater,ala ki li finn aporte. E plis ki sa, lifinn osi amenn so lexperyans kontParti Travayist depi bann lane’60, parski li, kuma lezot danLALIT kuma Cadet Couyava, tidan Independent Forward Blockar bann frer Bisoondoyal, ziskaki li vinn delege MMM an ’72omilye represyon. Alor, tu sa lexperyansla, li ti amenn dan LALITde KLAS, ek plitar LALIT.Li ti ena enn kapasite opoz kominalism,onivo politik nasyonal:35

par exanp, si ena enn bransMMM ki zame pa ti vot AneeroodJugnauth pu Komite SantralMMM, se akoz Ramesh Khaytoopa ti pardonn li so lepase danHindu Congress e li finn insisteki Brans MMM Bambous napavot li.Bambous Health ProjectLi ti osi enn manb fondater, ekenn-de bann konseptyalizater puenn sosyete lasante, enn koperativlasante, Bambous Health Project,ki finn pandan 25 an, organizmedsinn prevantif, konsiltasyon,kont dan labank disan, ek kur dananatomi, fizyolozi, ek patoloziimin.E, se dan enn reynion BransBambous LALIT, ki an 1999, lipropoze ki bann fam dan LALITti bizin rann vizit Mme VevVeronique Topize ki ti res BeauSonge ar Kaya kan Kaya ti mor,antan ki fam, pu sutenir li daneprev ki li pu bizin fer fas. Sa,ankor enn fwa montre Rameshso kapasite remarkab pu kreekiksoz nuvo. E sa lide la finn edepu simant enn lyen extra-ordinerant muvman fam ek sa madamvev la. Li finn osi ede buku danprosesis met dibut JUSTICE, kili enn lasosyasyon ki amennansam viktim ek sirvivan vyolanspar ofisye Leta.Tuzur politikman kreatifAvan sa, kan enn sef azan politikdan vilaz ti atak enn madam kires tusel, ti kup so seve, tret li desorsye, Ramesh ti organiz pu famdan brans LALIT Bambous dibutar li pu so ka, e pu permet likontiyn res dan vilaz kan kikennpwisan finn atak li. La osi, ennlyen ant sa madam la ek muvmanfam finn kree.Ramesh Khaytoo ti manb,ansam ar lezot planter ki ti danLALIT kuma Paul Duval ek TonBenoit, dan La Ferme Mixed CooperativeFarm, kot zot ti devlop,pandan enn lepok, petet selveritab koperativ plantasyon kiMoris finn truve. Zot ti kalkilvaler travay, valer kontribisyonlarzan manb ki travay andeor, e tiorganize partaz zot fre e zot rant.Me, li pa fasil pu enn “lilasosyativ” sirviv dan enn lamerkapitalist.Ramesh ti kontribiye sokreativite kote kanpayn elektoralosi. Li ek enn lot manb bransLALIT Bambous par exanp, tifer kanpayn dan No. 14 dan ennfason absoliman nuvo: zot tiamenn enn ti-pil trak avekprogram LALIT, plis lafis pu koleek enn butey plastik ar lakolkondanse ladan ansam ar enn tukvid. Lerla zot pran bis, al deleyzot lakol dan enn vilaz, komanskol lafis. Kan abitan vinn koze,zot fer mini-reynion, e distribiyetrak. E zot anmemtan amize.ImanismDan vilaz Bambous, buku fami kitruv zot dan difikilte, e par exanpmank manze, finn tultan kone kikot Ramesh ek so fe fam, Pulo,ena enn lamok diri, ek ena karipu partaze. Kan Ram ek mwa pati return lakaz Bambous ariv ennsertin ler aswar, nu lisyen, Mazor,ti al kot lakaz Ramesh, uver solaport, al met enn lapat lor so lili.Lerla Ramesh ti koz ar li, leve,donn li manze.Alor, kan Ramesh Khaytoo finnmor, li enn moman pu rann omaza enn laburer ki finn fer ennkontribisyon imans dan lalit pusosyalism. Parski lefet ki dimunnki lir zurnal pa konn RameshKhaytoo pa vedir ki so kontribisyonpa dan memwar kolektif. Lila. Li finn kit so tras. E lane prosennkan pyes teat, TRAS, pu reedite,e nu espere re-met lorlasenn, li pu enn lot omaz a enngran liter. Dernye fwa Tras ti zwe,li ti zwe partu dan Moris. PortLouis dan 4-5 diferan lasal,Curepipe L’Hotel de Ville, e danenn seri vilaz: Surinam, Bambous,Rivyer Nwar, Pamplemousses,Mahebourg. Alor, Ramesh anfet,kan byen gete, enn dimunn byenkoni. So lanprint reste. Lorsosyete Moris an antye.Telman travayer ti ena konfyansar li, li ti vinn dimunn “pon”36ant kolekter lagrin ruz (dipwavmaron) partu dan Moris ekexportater. Sa rol la, a son tur, tiamorti klarte so konsyans de klas,antan ki travayer, pandan enn tan.Pandan enn lot tan, li ti gaynproblem lalkol, me li finn depas li,aret bwar net. Dernye dizennlane, so lasante pa ti tro bon, meli ti kontiyn partisip dan aktiviteLALIT, ziska Fet Travay 2012, eti enn lekter regilye Revi LALIT.Lamor so madam, Pulo, ti osi byenafekte li.Pu so sis zanfan – Juna, Rishi,Gag, Fiya, Devina ek Lolol – ektu so fami ek so kamarad, nuexprim kondoleans depi LALIT.Lindsey CollenLAVI KI PE DERULETravayer KonstriksyonLor enn sayt konstriksyon, sitravayer absan dan Lindi, patronkup bonis prezans 100% pu ennmwa. Si travayer absan nerportki lot zur lasemenn, li kup bonisprezans par selman 50%. Malgresa, travayer kontiyn absan danLindi. Sekter konstriksyon, li ennsekter kot travay byen dir, byenepwizan. Alor, li paret ki,kantmem patron met bonisprezans, travayer prefer repoze2 zur a-la-fil, pu so lekor kapavrefer.Ti-biznes lor sayt travayEna nuvo fenomenn lor plizyersayt travay ki li sekter piblik uprive: ena travayer kumansamenn lartik lor sayt travay,vande avek koleg. Olye get kolegdan travay kuma enn kamaradavek lekel u ko-opere pu ki lavilor sayt vinn pli bon dan enn fasonkolektif, li vinn enn plas kot ennkoleg get u kuma enn klianpotansyel. Sa li enn veritab fleoki kas koperasyon ek lakorite dantravay.

KADO PU ENN ADOLESAN : ANALIZ LOR TELE-NOVELA (2yem parti)PALOMA TOM DAN ENN ZWE SERPANKan Diego real Langleter Palomaek li deside pu teste lafors zotlamur. Paloma dir ki li pa pu ekrirli, kumsa si zot lamour vre li pukapav tini enn an. Depi laem noukoumans trouve kan Diegoelwagne, Paloma rant dankonfizion e kumans fer gaf. Likumans deside ki li plito pa ekrirDiego, parski sipoze Diego pa pukapav ekrir li akoz li res buze ekso mama kuma zwazo migrater :me isi se bann zwazo san sekiriteamplwa ek enn lapey mizirab.Kuma-dir pena telegram ektelefon ki Diego kav servi. Me liaksepte sizesion Paloma. Dayertout le long fim kan ariv ler prandesizion lor enn zafer li akseptedesizion Paloma kumsa li kapavzet lafot lor li plitar. E Palomapakav pran bon desizion parskikoumadir ena bann lafors azir lorli dimoman ki Diego koumanselwagne. Li koumans fer gaf ennderyer lot, e tou ki li akomplir nekfer li retourn a zero. Li zamekapav fer enn progre tousel danlemond Diego e kan Diego danleparaz noun truve dan 1er partikouma tou so aksion plito fitil danso leta depandans lor Diego kisanz seki li ete e konsolib bannbaryer ant zot.Donk nou kapav devine ki arivPaloma dimoman li rod al Leroppar limem e sey rant dan lemondDiego san Diego. Nou trouv ennseri rouaz embobinaz kot Palomarantre kan li desid pou parti poual inform Diego ki li enseint. Liarive tom dan enn rezo prostitisionpar bann raketer ki fer zotpass pou bann reprezantan ennlazans mannkin. Me erezman kiPaloma pann gagn fizi lor so latampobliz li al ar klian dan ennbordel Lafrans. Li resi zwennJean Carlo ki donn li larzan e edli pou sove. Se koumsa ki li travayinpe partou dan Lerop e li apranplizir lang. Me li tro naiv poukrwar ki lamour kapav fer li retrouvDiego dan Londres san soladres. Su tu sa presion la li perdiso zanfan e return Mexico a zero.Alors li kler ki par liem li inposibpu Paloma gravir lesel sosyal danteleroman la. Sak fwa li mont ennmars li truv pu desann an pik enntimama apre.37EskrokriTu so vizaz aktris pann marse poufer li vinn enn mannkin. Li plitodesann dan enn lemond eskrokrikot li gagn enn fos nom ek paspore apre li kontign desan ziska li tomdan enn bordel e apre travaydrwat gos pu kapav retournMexico, so pwin depar. Li kumadirdan enn zwe serpan me sanalaena gran posibilite retourn lakazdepar kan enn deryer lot serpanpik li e retourn li a zero. Se saparkour Paloma kan Diego padan le-paraz. Se sa system lamemki gouvern lemond Diego ki nunngete dan 1er parti, ofet enn zweserpan kot ena meyer laranzmanserpan desort ki Paloma retournlakaz depar. Par liem Palomaimposib rant dan lemond Diego,so lavi lix Langleter e lemondiniversiter. Li plito tom dan sazwe serpan ki bien tret kot apreki linn gravir enn lesel li fini kotenn lagel serpan e li desan ennlaglisad e retourn leta enn sezonier.E sirtou kan Diego pa la pouavoy so bann lescalie roulantbankal e kom sirpriz enn televizyon,enn lakaz u mem enn zanfanpou ras tu zis apre vialasanser desant o zanfer ki ferPaloma tom enkor pli ba ki ennsezonier ki nn perdi tou so dinite.Finalman kan linn fini pas danlemond Diego ki striktire par ennzwe serpan malonet, Palomasennkutla li tom dan enn lemondpli bas ki enn sezonier dan Lerop.Li perdi dan enn lespes labirintsouterin kot li ni kompran solemond, ni lemond Diego. SiDiego mem pa konpran koumaso prop lemond zwe serpan kapavfatal pu lezot, kouma li poukonpran labirint ki fer Paloma tomdan prostitision e perdi so zanfan.Me dan lemond labirint souterin,Paloma ofet li resi defer li de rezomafia e krim e sa permet li konprankot lemond zwe serpaninfiltre, e li resi sirviv par bann tiboulo, li apran plizir lang e seyretrouv Diego mem si tusala tiplito dir ki li pann kapav gard sozanfan. Lemond labirint inn ousiprotez Paloma, fer li apran debriyepar liem. Se enn lemond suterinkot zwe serpan la san pitieme kot li usi kapav kasiet kot bannserpan la pa truv li. Me Diego pakonpran lemond souterin, li panseki si Paloma pann res dan solemond de zwe serpan ofisiel liotomatikman malonet e korompi.Diego pa realize pou bann ki parlao dan zwe serpan la, koumalafami Sanchez, pena bukuserpan u pena serpan finision bannlesel me plito boukou lesel. Eparkont par anba dan zwe la sakde kare ena serpan e apre sakfinision lesel enn lagel serpan atanpu ramenn dimunn koumaPaloma lor koltar. Me Paloma innresi desan amba zero dan zwe lae konpran kot ruaz zwe la amenndimoun : lemond labirint suterin.Alors Diego aste koze tou bannserpan dan vilaz ki fann rimer lorPaloma. Li trouv seki Paloma innfer denigran dan plas li apresie kilinn sirviv dan lemond souterinmem kouma enn travayer sexuel.Li desid pou avoy Paloma promnee marye ek Berenice, enndimoun de so lemond zwe serpanletaz siperyer. Pou Diego, sanplantasion kafe, san et sezonie,san television Paloma enn nerportarivis. Pu Diego, Paloma bizin reskot li ete, san fer oken progre parlimem, e fer progre zis dan solemond zwe serpan kot serpaninfeste pu dimoun de bas etaz elesel reserve pu letaz siperyer .TS manb Brans Port Louis

LAFRANS INVAYIR MALI, USA MET NUVO BAZ DRONN NIGERNUVO “SCRAMBLE FOR AFRICA”Leta Zini pe ogmant so prezansdan Lafrik, osi byen ki dan Moris.Apre so esek inisyal, kot tu Guvernmandan Lafrik finn refiz kikonstrir baz militer dan zot pei, ekot li ti ena zis so baz dan DiegoGarcia ek dan Djibouti, gradyelmanLeta Zini pe reysi inpoz sobann baz, sirtu baz dronn, setadirsa bann imans avyon predater sanpilot.Depi ki Lafrans finn invayirMali mwa dernye, Leta Zini finnsezi lokazyon met enn nuvo bazdronn dan Niger. 100 trup US finiariv laba. Sa fer so 4yem baz pudronn, apre Somali (enn failedstate), Seychelles (kot USA innpanik Guvernman laba pandankriz Lehmann), ek Burkino Faso(kot depi 2007 Pentagonn finnetablir enn Joint Special OperationsAir Detachment Ouagadougou,e kot UK resaman dir sositwayen: “we advise against alltravel to the area of BurkinaFaso north of Bousa. )Depi ki Guvernman Lalzeri finnrant dan enn lalyans ek GuvernmanBush kont bann Islamist apre9/11, Leta Zini finn azut dandestabilizasyon dan Mali. Avansa, Militer Lalzeri ki ti sezipuvwar par enn ku-deta apreelection FIS, enn parti Islamist,an 1992, ti deza pe azir dan ennfason represif pu ki li anfet furnidevlopman enn fwaye teroris danSid Lalzeri. Asterla, le 27 Fevriye,New York Times finn anonse kiUSA pe propoz “partaz” linformasyondepi dronn ar GuvernmanLalzeri, an-esanz pu drwasirvol so teritwar.Invazyon Lafrans dan Mali, liswiv pa zis sa kanpayn militerLalzeri kont bann Islamist ki ti’nneli ek depoze, me li osi swiv sadestabilizasyon ki Loksidan, sumiliter Lafrans ek NATO, inn ferkont rezim, dayer puri, Khadafidan Lalibi. Setadir ena grup Islamistdan Lalibi ki zordi, zot osi, pesutenir Islamist Mali ek Lalzeri.Sa nuvo lintere pu invayirLafrik, li sirtu parski ena enn granproporsyon bann metal rar, ek ennase gran stok bon petrol, anbalater dan Lafrik. Pli ena dezordintern, pli bann pei inperyaliskapav rantre. Lasinn, antan ki peikapitalist an pli gran expansyon,finn deza met enn prezans danbuku pei dan Lafrik. Leta Ziniparfwa, kan li konvenir li, servi38prezans Lasinn kuma pretex puranforsi so prezans militer, soprezans kareman inperyalist.Seki montre natir Leta dan bannpei inperyalist, se li anfet ennGuvernman Demokrat Obama,ek enn Guvernman Sosyalist,Hollande, ki pe invayir ek rekolonizMali. Parey, kuma li ti ennGuvernman Labour ki finn kokinDiego Garcia ek fer re-sel armiliter USA ki ti su ennGuvernman Demokrat, LyndonB. Johnson.Apre Lamor prizonye Palestinyin4,500 PRIZONYEDEKLANS LAGREV LAFINArafat Jaradat, enn Palestinyen 30 an, finn mor dan prizon IsraelSamdi 23 Fevriye apre ki Shin Bet, servis sekirite Israelyin, ti interozli. Arafat Jaradat ti arete 5 zur avan, dan vilaz Sair, prekot Hebrondan teritwar okipe. Polisye Shin Bet ki finn aret li, dir zot inn aret liparski zot ena supson ki li inplike dan enn ka avoy ros lor kolon Israelyindan West Bank. 4,500 prizonye Palestinyen dan prizon Israelyen finndeklans lagrev lafin pu reklam enn lanket lor sa lamor la.Dapre so avoka, M. Kamal Sabbagh, ki ti defann li kan li ti pasdivan Lakur Militer Jalameh dan teritwar okipe le 21 Fevriye, sokliyan finn sibir tortir pandan so interogatwar. Li dir Arafat ti pe suferduler ledo e Lakur finn oblize fer enn dokter examinn li. Me Ziz la tidesid pu prolonz so detansyon pu ankor 12 zur, mem li malad. 2 zurapre, bann la truv so lekor dan enn selil spesyal Shin Bet dan PrizonMegiddo, Israel.Minis Palestinyin ansarz ka prizonye ek lorganizasyon defansprizonye, Addameer, finn revandik enn lanket lor lamor Arafat Jaradat.Dapre Addameer, nomb prizonye Palestinyin dan Israel pe kontiyneogmante. Zordi li finn ariv 4, 812. Parmi ena 219 adolesan, 31 ladanmwens ki 16 an. Ena 168 dant zot ki dan “detansyon administrativ”,ki permet larme Israelyin ferm zot san okenn sarz, e san ki zot pasdivan okenn Lakur. Detansyon prizonye Palestinyin dan Israel li ilegalsu lalwa internasyonal. Konvansyon Zenev lartik 76 dir klerman“Pwisans okipan pa gayn drwa deport ubyen transfer detenidepi teritwar su so lokipasyon ver pei okipan”, setadir dan sa kala, Israel.LALIT sutenir demand pu enn lanket internasyonal lor lamor ArafatJaradat e nu solider ar muvman degrev prizonye Palestinyin. Bizinboykot prodwi Israel ek izol Israel.