13.07.2015 Views

versione pdf - Sardegna DigitalLibrary

versione pdf - Sardegna DigitalLibrary

versione pdf - Sardegna DigitalLibrary

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

SALVATORE COLOMOnel 1900MontacutoVOLUME 12


Poesie in limba – Montacuto nel 1900Collana «Sardigna in limba»Progetto editoriale e testi: Salvatore ColomoProgetto grafico e impaginazione: Gabriella Tornatore, Essegierre SrlRicerca e editing: Roberta Girola, Essegierre Srl© Copyright 2008 by Editrice Archivio Fotografi co Sardo s.a.s.di S. Colomo, per la Collana «Sardigna in limba»© 2008 by Editrice Archivio Fotografi co Sardo s.a.s - Nuoro,via Foscolo 45, per «Poesie in limba – Montacuto nel 1900»,Volume 12 della Collana «Sardigna in limba»Tutti i diritti sono riservati. Nessuna parte di questo volume può essere riprodotta,memorizzata o trasmessa in alcuna forma e con alcun mezzo, elettronico,meccanico, in fotocopia, in disco o in altro modo, compresi cinema, radio,televisione, internet, compact disk, senza autorizzazione scritta dell’editore.L’editore si scusa per un eventuale involontario utilizzo di materiali coperti da copyrighted è a disposizione degli eventuali aventi diritto che non è stato possibile contattare.1° edizione - 2008EDITRICE ARCHIVIO FOTOGRAFICO SARDOs.a.s. di S. Colomo, via Foscolo 45, 08100 Nuorotel. e fax 0784/257121www.sardegnaweb.it - info@sardegnaweb.it


La collana «Sardigna in limba» nasce dal desiderio di leggerela vera cultura e la storia delle genti di <strong>Sardegna</strong> attraversoil suono ritmato delle loro poesie. Perché i poeti sardi non sonoquasi mai dei veri letterati, ma semplici cultori della linguae delle tradizioni locali, provenienti dal popolo, di cui sono lavoce più autentica.Ascoltare versi che parlano di vita, d’amore, di leggende,nel dialetto locale in cui sono stati scritti, ci collega istantaneamenteall’essenza stessa dei luoghi e dei tempi in cui sonostati concepiti.È la forza della limba, legata alle tradizioni e al sapere piùantico, che ci aiuta a rivivere i fatti e gli argomenti narraticon autenticità e a non dimenticare la potenza culturale dellaletteratura poetica, la più tradizionale dell’isola.Sottili o ironici, beffardi o delicati, i versi qui raccolti nasconodall’animo di poeti sardi che, dal Quattrocento a oggi, nonhanno mai smesso di cantare la vita e i suoi eventi con naturalezzae spontaneità, ma anche con grande maestriae raffinatezza.L’opera è articolata in venti volumi: i primi quindici raccolgonopoesie vere e proprie, gli ultimi cinque sono invece dedicatialle gare poetiche, di cui la <strong>Sardegna</strong> vanta una ricca e fantasiosatradizione, purtroppo a forte rischio di scomparsa:i poeti improvvisatori ancora in attività risultano infattiormai pochissimi.Gli agili libretti sono classificati per gruppi di subregionie per periodo storico; all’interno gli autori sono elencati inordine cronologico, in base alla loro data di nascita,e sono corredati da una breve nota biografica. Per le poesie,la subregione è relativa al luogo di nascita dell’autore, mentre


per le gare poetiche al paese in cui sono state disputate.L’impostazione in base alle antiche subregioni della<strong>Sardegna</strong> (piuttosto che alle nuove province, per esempio)nasce dal pensiero che la poesia dialettale – per quantosicuramente ritenuta importante e interessante da una vastaschiera di ammiratori “contemporanei” – sappia più di anticoche di moderno. È dunque parso naturale collocarla in quelleche ancora oggi vengono considerate le regioni storicheper eccellenza, i veri “territori” della <strong>Sardegna</strong>, tuttora cosìidentificati da pastori, contadini, gente comune, cioè da quelpopolo sardo che ha costruito nei secoli e che ora custodiscele tradizioni e i costumi della nostra isola.La poesia sarda è una sorta di plurisecolare epopea didimensioni sterminate, per cui la presente opera non hapresunzione di completezza, anche se la ricerca è stataimpegnativa e ha consentito di accedere a criteri di sceltavalidi sotto tutti i punti di vista: letterario, cronologico,territoriale.Per ora vuole essere quasi un assaggio generale, sia purepiuttosto ampio e omogeneamente riferito ai diversi territori,destinato a tutti, estimatori, conoscitori, ma anche comunissimilettori che per la prima volta si avvicinano alla poesiadialettale. Per ogni autore sono state scelte alcune poesie,ma l’ambizione è quella di continuare a cercare e raccoglieremateriale con cui proseguire, in altre collane simili, l’arduocompito di valorizzazione della nostra poesia, uno deglielementi più rappresentativi, e contemporaneamente pococonosciuti, della cultura del nostro popolo.Salvatore Colomo


dGiovanni Camboni(XX secolo)Originario di Pattada, si è classificato al quintoposto nel concorso nazionale “Per la più bellaagenda del cooperatore” e ha ottenuto la menzioned’onore al Premio Città di Ozieri nel 1967 per lapoesia qui riportata, dal suono limpido e dai tonielegiaci.Dulze notteNotte, o dulze notte:Mi sezzo in sinu tou cuntemplendeSa paghe chi as’ispaltu in sa natura,E cun tegusSubra sa rocca assazo su lentoreA lughe de isteddos.Inoghe pianto su versu.Su calighe si pienat a buttiosCun sa melodia chi abbrazzat sa frina.Frimmu subra sa rocca,S’umbra tua respiro o dulze notteE ispalgo sos brazzos cun amoreIlluzzighinend’in s’aera,Puntende sos oijos in su nudda:Paghe ido in sas ispinas de sa vida,5 d


dE suspiros e ’ijonesAsciuttos che pedra ’e foghile.Cantos sonnos incadenan sos mortales!Trattene su respiru o notte:Eo alcio su calighe a su ’entuPro rezzire su asu de su càntuCun su lentore in sas laras,Subra sa rocca,Prima chi si ritiren sos isteddos.6 d


dSalvatore Casu(XX secolo)Originario di Berchidda, ha composto bellepoesie in logudorese. È stato uno dei maggioricollaboratori de S’Ischiglia, dove ha scritto elzevirie articoli su questioni letterarie sarde. Tra i variriconoscimenti, ha meritato la menzione specialed’onore al primo Premio Città di Ozieri, nel1956, con la poesia qui riportata.A sa zittade de Otieri -In occasione de sa festa deNostra Signora de Su RimediuBella! Fiera, cun pregarìa in coro,alzas sos ojos a chelu e implorase cun pompa e gala t’indioras:Reina e Logudoro.A sa die solenne ti preparas,adornas sos altares de fioresbestid’a festa cun lughes e colores,7 d


dPaghe propagas.Inghirlandada de tancas e laoresses reina de amas e bacchilese tenes in armentos e cuilesMill’isplendores.De mentes raras conservas onoresdignos de lode, de cantu e istimase unu immensu mare de valores,In dulzes rimas.Milli brazzos d’attarzu dan vigoresin donzi campu a sas tuas fainas,dendhedi lode - in bantos - sos suoresDe s’officina.Esulta - dulze nidu de oradores -de sa grandhe Patrona sias dignae pregala chi calmed sos rancoresDe Sardigna.8 d


dSu saltu abbandonaduTerra de ajos mios, Padrugrogu,abbruscada de sole,in sas làcanas siccas,in debadas ti curo cun amore.Da’ sa carre mi sues su suorepro s’abba chi no has,e in giambu mi dàsfruttos arestes de agru sabore.Ma ch’isto. So fidele a sa promissain pizzinnìa fattaa colza mamma miade biver in su salt’ùmpar’a issa:cun crabeddas e ortu,casiddos e bachiles,chi bon’anim’e babbu hat peleadufi nas ch’a fi nidura si ch’es mortu!...Ma su saltu no fit coment’e oe:nos daìat s’imbalzu.Fioriat, a boltas, s’abialzu,e fit de fera su buscu abbivadu.Posca povera mamma mi hat lassaduin pinnetta eremidu,e su padru s’es totu ispobuladud’omines e fi ados...Ah, sa cussolza, muda de ogni griducantigu e risu de sa gioventura,in trista solitudine9 d


morit de agonia lena ogn’ora!No piulan pius a s’aurorasas puzones amigas.Ma ogni notte da sa cubeltura,mi falat de s’istria su lamentu,o mùida de ’entufuente in sos montijos de sa costapiena de malesaintrizzada in sas semidas antigas...E sa zente, bessida da’ sas tancas,abbandonadas sas domos biancas,fuit peri sos lisciosistradoneddos de fundu ’e monte.A ù’andat? no balet chi pregonte,tantu nisciunu mi nde dàt indiscios.Forsis a calchi loguchi de zertu no es subra sa terra...ed eo resto solu in Padrugrogu.10dd


Salvatore Chessa(XX secolo)Ozierese, vivace poeta in logudorese, si è sempredistinto per il suo umorismo ed è conosciutosoprattutto per i suoi sonetti satirici di tonopolemico su accadimenti cittadini.Ha pubblicato vari articoli su La Nuova <strong>Sardegna</strong>e ha ottenuto numerosi riconoscimenti al PremioCittà di Ozieri, tra cui una menzione d’onorenel 1962.È stato inoltre premiato con la medaglia d’oroal concorso S’Ottava Bella di Ozieri nel 1965.OttieriOttieri in d’un’adde est collocadacoronada de montes e collinascostruida cun bellas palazzinasde arte noa e antiquada.Dai s’una a s’attera contradaest tottu in faladolza e iscalinase in sos oros, sas mandras polchinas,dai tottu «polcopoli» giamada.11dd


Tenet fertiles terras pro pasturae masones de robba a tipu variucun ortos chi abbundan de irdura.E nois unu muru leggendariu,tenimus, naran sos diseredados,chi est su muru de «Su Semenariu»,...ue s’arrumban sos disoccupados.In mesu de sa idda, sa funtana,monumentu de marmaru piccadu,in su presente che in su passadu,a su sididu la passat, sa gana.Sa gioventura grasciosa e galanaest’ispiju de bonu costumadu,oe ch’est festa, corittu in broccadu,ogana antigas bunneddas de lana.Sos benistantes pro Nostra Signorafaghen sa festa de ogni manerae invitan istranzos dai fora.Ma su zoronateri, una lumeranon la podet azendere, in cust’ora;solu che una lagrima sinzera,...pro Te, Vergine Santa Protettora.12dd


S’iscolaCando fi a pizzinnu, senza ghiami piaghiat, currere a ’sa sola;ischelveddadu, fuia s’iscola,fattu su giogu, su mezus peldia.Cun tristura m’ammento mamma miamiche giughiat a s’imbola imbola,sempre cun sos chelveddos ola ola,senza pensare chi male faghia.Ah! si podia, a piseddu torrare,e currer cun sos liberos in manu,a iscola olende che puzzone.Como l’appo cumpresu, ma furriarenon benit bene, ca’ so anzianu,e pro cussu so’ legu e tontorrone.13dd


Ammentos de agjaniaAmmento, cando fi a giovaneddu,cun cussos brios de sa pizzinnia,dai «Cuzzolu», «Montiju» e «Cadeddu»sos bighinos de idda, los faghia.In «Badde», su biancu cun nièddu,de Littu, Monteini... Sa Pastia,mal’ammudidu ca fi a piseddu,sa Dominiga sero... buffaia.Sa notte, cun sa conca neuladadai sos fumos chi lassat su inu,faghia a sa pisedda... serenada.A sonu de chiterra o mandolinu,a manzanile, cun boghe attonada,ispannaia tottu su ighinu,...e paret sempre, sa notte passada.14dd


Giovanni Maria Chirigoni(XX secolo)Originario di Ozieri, si è sempre distinto per lasua poesia particolarmente umana e sottilmentemalinconica.Tra i riconoscimenti, ha ottenuto due segnalazionial Premio Città di Ozieri, nel 1966 e nel 1967.Su ezzuSoluCun sos pes traza trazasi frimmada arrumbadu a su achiddu,tra isse arregionende.Un annu a una vida s’assimizada;Su eranu chei sa gioventurache passat lestru mancu sind’abbizada,poi s’istiu, chei s’edade madura,s’Omine, chei su tempus l’utilizada,a render fruttuosa sa natura.E si ’nd’enit s’atunzu.Sas fozzas grogas a su primu entus’istaccana, e che alas de puzones15dd


falana a terra, e poi a chentu e chentutruvadas dai su entu a furiones,paren leadas dai s’ispaventu,e currene, poi si frimmana a muntones;s’una abbrazzada a s’atera in sas antas,e chei s’omine in s’ultima istagione,in cuss’ultimu abbrazzu tottugantas,isettan s’ierru,pro s’eternu reposu.Solu,cun sos pes traza traza,de nou s’incaminada, e narat:«Cantu est triste s’ierru»!16dd


Unu regalu a su soleComente pro incantudai su chelu isparin sos isteddos;est fattu die.In fundu e s’aera, attesu,ue sos montes s’abbrazzan cun su chelu,unu lugore de unu ruju azzesu,tinghet de fogu e de oro sas nues;chi, riendhe, regalana a su solesu primu saludu cand’est’ispuntendhe.Ogn’essere s’ischidat; sos fiores,isparghene sas fozzas profumadas,de tantas frommas e de tantos colores,e cuntentos, regalana a su soletantas perlasfrommadas de buttios de lentore.Sos puzzones s’ischidana,s’iscuttinan sas’alas, e cantendhedai sa nae si pesan in bolu;e, cuntentos d’esser liberos bolende,regalana a su sole,s’allegru cantu de su rosignolu.Attesu, in fundhu e aera,ue su chelu si abbrazzat cun su mare,istraccu si che abbasciat su sole;sas undas pessighendesi festosasregalana a su sole,modde, unu banzigu de ispuma17dd


pro si reposare.Su sole si bi pasada,ei sas undas movendhesi lezzerasninnendhelu li dan s’ultimu asu.Est passadu su die.18dd


Antonio Cocco Terrosu(XX secolo)Originario di Ozieri, pastore di professione, buonimprovvisatore, ha partecipato a Rassegna poeticae ha meritato la segnalazione al Premio Città diOzieri nel 1956.A Nostra SignoraSa funtana de sas grascias e’ Maria,è refugiu de ogni anima vivente.Issa est aggiudu de ogni pasturentee de sos navigantes est sa ghia.Sanada s’infermu in dogni maladiae riscattada dai pena s’innozente.Mitigada fogos, pestes, temporales,ponede riparu a fulmines e males.SONETTOGià chi de tantas grazias ses funtana,veru rifugiu de sos disconsolados,tene in mira sos poveros soldadosch’innozentes sa vida peldidu ana;19dd


e in sa lotta terribile e mundana,vittimas chena culpa sun’istados;Tue, custos, Reina e Soberana,los appas in sa gloria collocados.Su morrere in sa mezus gioventuranobilitadu hat su numen issoro;ma lassan sas familias in dolu.A Tie cale Suprema Criaduratottu ti supplicamus dai coropro nos dare rimediu e consolu.20dd


Salvatore Corveddu (Grolle)(XX secolo)Originario di Nughedu San Nicolò, agricoltore,si è formato da autodidatta, maturando unaprofonda efficacia poetica soprattutto nelledescrizioni del dolore dell’uomo e della terra.Di fi lone poetico tradizionalista, ha ottenuto moltiriconoscimenti al Premio Città di Ozieri, a cui hapartecipato sin dal primo anno, nel 1956;da segnalare, in particolare, il secondo premio nel1961, la menzione d’onore nel 1965 e la menzionespeciale d’onore nel 1967.Ha collaborato alla rivista S’Ischiglia e ha ottenutoper due volte il secondo premio al concorsoS’Ottava Bella di Ozieri, riservato alle poesie inrima.RimpiantuCand’ancora in erva fi a,lontanu da ogni affannu,sa vida unu bene mannupro contu meu creia.Tottu pro me fit divaguin cussos annos serenos:21dd


Non sanat s’infortunaduperuna cur’ ’e duttore.Ma chie l’ischit si fi aistadu mezus o peus?S’ès beru ch’esistit, Deuslu diat ischire ebbia.Ma si a su fadu mainisciunu si podet franghers’ancora devo piangherdèd esser iscrittu gai.23dd


UNEP(DEPI)/MED WG.298/4Annexe IPage 3Tel: 357 22408218 - 22408006Fax: 357 224 677570e-mail: alexia_pgeo@hotmail.comEUROPEAN COMMUNITYCOMMUNAUTE EUROPEENNEMs Birgit SnoerenPolicy OfficerDG ENV D3 Cohesion Policy andEnvironmental Impact AssessmentDG EnvironmentOffice: BU5 4/128B-1049 BrusselsBelgiumTel : 32-2-2994053Fax: 32-2-2969561E-mail : birgit.snoeren@ec.europa.euEGYPTEGYPTEMr Mohamed OsmanGeneral DirectorEnvironmental Management SectorEnvironmental Impact AssessmentMinistry of State for Environmental AffairsEgyptian Environmental Affairs Agency (EEAA)30 Misr-Helwan El-Zyrae RoadP.O. Box 11728 MaadiCairoEgyptTel: + 20-2-5256452Fax: + 20-2-5256475/54Mob.: + 20 10 5625212E-mail: m_f_osman@hotmail.comMr Omar Abou EichCounselor – DirectorEnvironment and Sustainable DevelopmentMinistry of Foreign AffairsCornich El NilMasrepoCairoEgyptTel: + 20-2-5747847Fax: + 20-2-5747847Mob.: + 20 12 102 1644E-mail: oeich@hotmail.com


Su semenadoreSende pro dare cun suore nousementa noa a sa terra, c’haiatgià preparadu: «santa s’ora siat»narat, cun s’oju in alvu; in sinu souintrat a giungher; si sinnat, intantu,sa manu dritta alzendesi a su chizu:In numen de su Babbu e de su Fizu,de s’Ispiridu Santu...Tulat e torra si sinnat: a rugheisparghet sa sementa a larga manu,rosariende; in aria su ranubrillat che giaos de oro a sa lughe.A sa ’oghe su jù partit serenu,in tira e drittu, paret battijadu:s’alvada affundat, imberghet; s’araduandat e torrat a surcu pienu.Suerat su mischinu postu in pija.Premen sos boes inarchende tujuin sa terra afferrada; a un’ancujusi faghen sa carena in sa cadrija.Fumat sa terra no ancora frittain s’umidu manzanu: (est su selenu25dd


pesadu e postu in fua). In su pienuispuntat sa pianta beneitta.L’ammirat su massaju, e in coro soula beneighet; li paret, s’odorechi sa terra tramandat, un umore,chi consolet: profumu’e pane nou.E isse intantu sonniat s’alzola,a notte che a die, in contivizos:sos boes, su laorzu; e isposa e fi zosregoglidos in una ispera sola.26dd


tirat e campat, barriu ’e ferru,narat: che cundennadu a vida antigu».S’isat, cando si dormit, in su campuconsoladu ’e pane, in sos laoresbettados e regortos a motorese cun paga fadiga; e tottu a lampu.Ma sun sonnos ebbia: ’idet chi ancorasu zappu lu persighit: abberitsa sèpoltura sua, e lu coberitsa piedade umana a s’ultim’ora.28dd


Usos chi sic’andana(s’arzola)Ingullidu su mossu, in totta pressea su bancu ’ettan manu; accò su sedea su pedrale, in cantu no si crede,ispartu in giru, in drittu e a s’imbesse.Sos basones intantu a cussu puntuognunu a su giù sou (a su signalede sa rughe fidele) ’ettan giualee l’accuccurrat a sa pedra giuntu.S’ischidat de repente unu fregassusurdu ’e sede: e che in cazza russatruvidas, boghes: s’usanzia èst cussapro allegrare a sos giuos su passu.Imprimini in su sede, sas ferradasungias boinas; abberin camineraspro contu sou ognuna e sas trazzerasa chisciu, a essa, a zettas trobogiadas.Brincat sa pedra, illorumat: sas biccassighin s’anca e sos giuos: sos iscurosch’essin che puntos a ojios maduros,cun sas canneddas in sambene, siccas.29dd


Trazat sede sa pedra; e in tottuefaghet fossu e muntone: a s’alza e fala,che cando passet in nodera mala,s’omine sighit a su pesa e rue.Pro nisciunu b’hat pasu; si peleatche cundennados: a duos a duossi dan sa muda treuttos e giuos:unu los lassat, s’atteru los leat.Intrat s’iscoba, fattu, in attraessuin s’ora giusta: a bula asciutta, alluttosda-e su sole, giran sos treuttosin s’alzola su sede in ogni essu.A un amu, mujados, in suoresi solven sos meschinos: hai, tantucostat su pane! forsi più de cantudulze siat hat ranzigu sabore.Sun tottu in fi ne, istraccos e biancosde lisca e de piuere; in s’orapiùs calda ’e sa die, a limba fora,passan sos giuos a battimu’e fi ancos.Dat borta sero; pianu pianuabbasciat sede: fiorit in mesu,tra piuere e pazza e fogu azzesu,che buttios de lambria su ranu.30dd


S’arzola’est fatta; in s’ora, a su giù sou,torrat ogn’asone; arressu in s’oru,innanti chi a isgiunghere a su loru’ettet sa manu, si sinna de nou.Ultima pena: un’attera ancoraispettorrada ’e sede, un isfumentuultimu de piuer de pamentu:a faina comprida mastru fora.Atteros annos mezus: nende custu’essin derettos; han su passu appena:in sa zinta un’imboligu; sa chena:in forsi est tottu paris chena e bustu.31dd


Caterina Demuru Spissu(XX secolo)Originaria di Tula, ha sempre vissuto a Cagliariesercitando la professione di insegnante. Le suepoesie, scritte in dialetto gallurese, denotano unafacile vena umana, molto poetica e suggestiva.Tra i riconoscimenti, ha ottenuto il terzo postoal Premio Città di Ozieri nel 1959 e ben quattrosegnalazioni.La To’ umbra!Hai vattu d’oltremarilu iaggiu di l’andata?La To’ umbra a me e turrataillu bolu di li dì!È turrata a lu me’ coriin trisoru di fiddoliconsulanti come frina,è turrata a Catalina!Lu me’ cori ch’ha pientuin dugna stascioni ch’anda,asculta passà lu entue l’amori l’accumpagna:e Ti cilca sutt’a l’albafiurita di li fossi,33dd


ti cilca illi zipressiinduriati da lu Soli,Ti cilca undi so’ l’ossi,senza più dulori,Ti cilca illi cuciallegri o tristidi li muri silenziosi,undi l’amichi rosi,bianchi e irrui si so’ alzati,come angiuli paratia gualdia di lu Sonnu.Oh! Eccu lu To’ innommuilli viori di la Gruci...!Lu To’ innommu amatu e Santue grazia di li lucich’in biddesa di fiddoli,hai locate a lu me’ coritra un pientu e tra un cantu!34dd


LamentuOh, ciuintura passata...ancora, ancora un fioripal chista dì senza cantu.Ancora una sirinatae un pocu di ciarori...Un pocu ancora d’incantupal chista notti di entu...pa no incrudì l’ammentudi li me’ sonnii ispinti,pa no vidè tutti intil’ori di la me’ ita!Ciuintura sfiurita...irrui ancora una rosa,pa no vidè tropp’umbrosal’ora chi Deu avanza!E la malgarita biancalacala sfrundà a me,pa dummandalli cos’èchista sfultuna affannosa:e... chista leggi spaintosachi m’ha moltu li passioni,35dd


chi m’hap resu l’ori boniabbrendi li sipulturue m’ha lacatu li murinieddi e senza balconi!Laca chi li vrondi bianchifalini in tarra a middi,pal pudè aè in iddila me’ eldi sipultura!...E tu, pa la me’ tristuracilca a lue tempu andatu,la fidi e la spiranzachi Deu m’haia datu!...E illi matinati dulci,poni in tutti li sulcili sonnii mei palduti,li me’ lagrimi caduti:mutali tutti in fiorie frumini dugna cori!36dd


La più dulci almusura!Solu, era inutu mannu... Solu, cu lu lamentu,com’un cani spaldutu chi poni vattu a dugnunu,palchi no h’a nisciunu.Poi, la sulitai, cu l’anni, s’era mutata in valori:e tutta la criazioni, par iddu, era sprandori!Da l’animaleddu ch’appena si idiaa lu caddu maistosu ch’illi so’ tanchi pascia;da lu viori minutu, a li so’addi fruscendi,da l’ea di la vuntana, a li rii currendiin piena o in silenziosu cantu a lu mari,tuttu, pa l’olfanu, era un altari!Ma abà, lu nimicu in libaltai turratu,spaintosa sciutaa la so’ viruta...Turratu!... e ancora piccinnu e drittusi viggiulàa lu mundu, incantatu.Lu buggiori di trent’annino l’haia lacatu affanni...ma, a iddu, haia spintu la casa,pa gilusia di tuttu...e li trent’anni di galera no pacani lu so luttu!Turratu... accollu, illa matinata dulci in mezu[all’alba di branu:haia la valcia in manupa prinzipià la ita.37dd


. . . . . . . . . . . . . . . . .Appustatu illu venu altu,contr’a lu nimicu cu lu fusili prontu,lu dulenti idia ancora lu so’ babbu moltu,istraziatu illu caminu di l’oltu...e la mamma chi no irrisistisi a l’ammentu!. . . . . . . . . . . . . . . . .Si sciutaani li nidi, s’abbriani pianu li viori,isciani a pascì li mandri,come fantasiosi randimuiti da lu entu... La ita!Una cedduccia imbuccaa li so’ fiddoli… L’amori!L’amori... la più dulci almusuradi lu Magistru Ridentoripa la so’ Criatura!E tuttu l’Univessu si mula cun chissa bocie idda arriesi, cun dulciura di paldonu,fendi abbassà lu fusili... cunsulendi lu lamentu...luminosa più di la stella, ultima, illu fi lmamentu.38dd


Lu ostru cunvitu!...Abà lu entu s’è calmatue la vronda mi manteni......lu mamentu è incantatu:socu arressa subbr’a un monti,cu una luci d’orizzonti,bianca, indentu a lu me’ corie voi ch’eti criatu chist’orain chist’altura di luci,ben venuti Oi ancora,pa li cuci umbrosi,chi feti fiurì a irrosi!Voi, veti li cunvitipa impriziusì li corino timiti li vatichi:...passeti lu licorichi ingema la radiciae l’umanitai V’è amicacu li so sonnii bianchie dei luci a li canti!Abbriti alchi di violia la spiranza ciara,l’ingitteti li bolie cilla veti più cara!...Cantu socu cuntenta!...Frusciendi in campi di mentalu entu m’ha arricatu......lu ostru entu d’amori39dd


ch’abbri li luci a li cori...!E accommi chinci pusatacome candu, in piccinniano era isminticata!L’ora rara,- a Voi chi ni seti lu vulgori -di chistu cunvitu santu,pa cent’annisenz’affannirinnoia l’incantudi la priziosa postachi eti criatu,imbidduta di alori prufundi,come li vundiciaridi li mari!40dd


Antonio Deriu(XX secolo)Di Ozieri, ha scritto poesie in logudorese.Tra i riconoscimenti, ha ottenuto la segnalazioneal primo Premio Città di Ozieri, nel 1956.Pro Nostra Signora deSu RemediuSa bella Festa de Nostra SignoraVergine ’e Su Rimediu Beada,in Utieri d’ogn’annu enit festada,pius solenne d’ogn’annu, pius ancoraTottu in onore a Tie è su programmade sa festa civile e religiosa...Paret meda, ma sempre e’ paga cosa,pro sos meritos chi hasa, eccelsa mama...Tue ses s’ardentissima fi amach’isgiarit ogni via tenebrosa,e dasa a fi zos tuos pro cumpensu,benes celestes de valore immensu.Iscultala, sa nostra orazionein tempu bonu e de calamidade;41dd


pro superare sa difficultade,Tue sempre rimediu bi pone;Vergine Santa, cun devozione,Ti pregamus a tenner piedade...Ca de servire a Deu hamus dezisu,pustis pro lu godire in Paradisu.42dd


Salvatore Farina(XX secolo)Originario di Ozieri, insegnante, ha scritto sudiversi giornali tra cui La Nuova <strong>Sardegna</strong>, dove hapubblicato elzeviri e articoli vari, e ha collaboratocon numerose riviste.La sua poesia, in logudorese purissimo, contieneuna forza espressiva non comune.Numerosi i premi vinti. Al Città di Ozieri hameritato diversi riconoscimenti, tra cui il secondoposto nel 1964 e nel 1966, e il primo premio nel1967.Chelu e mare, chelu e mare...Sura unu bastimentucarralzadu de istellasunu coro est andhendhe...undh’a undha sur’a pare,pensamentu a pensamentu:coro, mannu che-i su mare!«Como mamma, poveritta,accerad’a su jannileest a corona in manu!».In sa manu sa coronaest currendhe ranu a ranu...43dd


«Bae, bae in bon’ora,carre mia; bona sortecum saludu e cum fortuna!».«Si mi faghe’ tempu’ bonu,e m’assisti’ sa fortunano’ ’istento a torrare».Una lagrima ogni ranu:«Non ti lèes pensamentu,ca sa vida chi ti dèicomo est solu tua;non ti lèes pensamentu».Undh’a undha sur’a pare...«Candho rezzis calchi cosa,b’has s’isciallu ’e comporare,- frundhichèlu cussu ’ezzu! -e bunneddhas e iscarpas...no’ lu deves arribare!».Curret, curret sa corona:«Bae, e como pensa a tie,no’ happas presse de torrare,chi pro te già che sò ’eoa pregare notte e die».Unu coro in mesu maresura unu bastimentucarralzadu de istellas...una mama in su jannilelagrimendhe ranu a ranu...44dd


A bogh’ ’e carruNott’ ’e luna piena...Peri sos istradonesuna ’oghe de carru:cantat su carrulantechi hat su coro in pena:- Da-i candho t’happo nadu«tue se’ sa vida mia»fatta ti sès restìa,no’ m’has piùs faeddhadu -.Sa’oghe, in sas pinnettas,ischidadu hat sos canes,chi a murru paradu,chilcan de l’annasgiare.- E ti cheria dareun amore sinzeru:in cambiu tue has dadua mie su disisperu -.Da-i pagu ingalenadu,s’ischidat su pastore:sa roba est pasculendheacculzu elva e lentore.- Solu e isconsoladuti penso notte e die,ma tue, bene amadu,non pensas piùs a mie -... - trù su ò - ...Tuncendhe ogni tantu45dd


da-i s’umbra ’e sa campagna,sa tonca accumpagnatcussa’ogh’ ’e piantu.Como sos hoes, andhendhea giuàle faladu,piùs non sun intendhendes’omin’ addurmentadu.46dd


Bi l ’hana mortu fattusu masoneSi sunt cagliadas sas attittadoras...Una candhela ’e chera fumigosaumbras nieddhas est movendhe e longassura sos muros pienos de dolore.Sura su lettu, biancu che-i su nie,unu paret drommendhe, ma una rosaruja l’abberit totta sa pettorra.Gighet sas manos giuntas, attaccadasa una corona chena cominzada,e-i sos ojos abbertosparene duos gridos de terrore.Chena reposu, da-i capitta ’e lettu,un’umbra est tuncendhe, e-i cussu tunciuparet chi siat bessendhe da-i sos muros,pendhendhe da-i sas tràes, coppeddhendhea balcones e giannas sizilladas.Sa carrela est piena ’e zente muda...E accò unu toccu ’e campana:si pesat s’umbra e paret piùs mannacun sos brazzos abbertos, oruléndhe:«Perdonu, Deus, perdonu, si est mortudisisperadu, chena unu carignu,chena unu asu, chena beneiscione:mi l’hana mortu fattu su masone!»Ojos istraccos, sutta sa berritta,47dd


lassan fuire lagrimas de fogu...«Pro sos vint’annos suos, Deus meu,pro sa morte chi hat fattu in abbandonu,pro s’ultimu momentu ’e disisperu,beneìghelu Tue e dàli paghe!».Como s’istanzia s’est piena ’e lughee da-i sa jann’abberta intrat sa rughe:si lampat cussa mama istraziadaa pês de su preideru preghendhe:«Babài meu, nadebìlu ’oisa Deus si non hat immentigadu,si sos omines nostrosdevene morrere tottu ’e morte mala;nadebìlu ch’in custa iddha miano’ sonat mai campanachi no’ siat campan’ ’e agonìa!».48dd


E candho...E candho has a passare, mortu ’e sidise de fàmine, pienu ’e piaes,istrazzuladu, in sas carrelas nostraspiueròsas, zocca a-d’ogni gianna,poveras giannas de povera zente,e intra e pasa, e càzzadi su fàminee-i su sidis: nos amus a partiretottu su ch’amus, chi nos est restadu:una ratula ’e pane arribada,unu mossu ’e casu erveghinu,un’asgioneddha ’e abba tribulada.Addainanti t’has a bider osgiosmarturiados dai su piantu,pro chi’ est fuidu e pro chi’ est mortude morte mala, pro chi’ est contendheannos longos e tristos de presone,pro chi’ est fuendhe peri sos buschedos,pessighìdu che porcu, e-i sos roccalzos,pro sas dies de fàmine e-i sas nottesde disisperu, pro totta sa vidasemeneda ’e fiores de piantu.E tandho has a nàrrare:- Cagliàde, diffortunadas, mamas de dolore:da oe piùs no azis a piangheresos fi zos bostros peri sas carrelas,sura sas roccas, fattu a sos masones.49dd


Pesàde, bervegalzos e crabalzosmortos de fàmine: in sas nottes frittasazis a àer’una domo calda,e’ ue fi n sos pasculos de pedraazis a bider mares de trivozue baccas rassas e arveghes meda.Pesàde, zappadores e massasgios:sos mudesgialzos e-i sos bardos rèoshan’-a benner a campos de laòree ogn’ispig’hat a dare ranos d’oro.E cantade: sa terra est in fiore;su tempos nou promissu est cominzadu,tempus de paghe, tempus de perdonu.50dd


Beni!T’amus pregadu, t’amus aispettadu,Frade nostru carrale de dolore.Ogni manzanu, a prima lugh’ ’e die,candho s’asciat a bolu sa calandrabarattasgiola de cantones bellaspro unu olu, nois amus bramadufozas de pramma e rattos de olìa,e balcones cobertos de fiores,e piseddhos currendhe a profi scione,e osgios bezzos lùghidos de piantusutta sos muros de sos terighinos.Cantas lunas si sunu cunsumidas,cantos beranos, cantas gioventuras,cantos brazzos de rughes, aispettendhesu manzanu promissu... E-i sos camposhana dadu fiores chena ranue sunt restados mudos, chena oghessi no boghes de àes; e-i su solehat creschidu fiores de tristurasura ogni pedriscia ’e balcone,die pro die, làgrima pro làgrima:ammentos de partidos, de fuidose de piantos: bramosias de fozasboladas a sos bentos de s’atùnzu.No amus mai sessadu ’e t’aispettare.Beni! sa zente hat osgios chena fundhu.Custa zente famida, custa zente51dd


sidida, custa zente abbandonada,custa zente piena ’e disisperu,hat bisonzu ’e nottes chena canes,hat bisonzu ’e dies de suòre,hat bisonzu ’e manzanos de calandra,hat bisonzu ’e paghe. Frade, beni!52dd


Giovanni Gallittu(XX secolo)Originario di Ozieri, è da annoverare tra i poetiimprovvisatori più tradizionalisti.Tra i riconoscimenti, ha meritato la segnalazioneal primo Premio Città di Ozieri, nel 1956.Per la Beata Verginedel RimedioIn su colle ’e Cappuzzinos ses in tronu,cunsiderada da tottu casta e pura;Tue protegges su malu ei su bonu,perdonas sos difettos de natura.Othieri non t’hat postu in abbandonu,Ti festeggiat solenne e ses sigura;Tue sanas e curas ogni male,ses Santa, Miraculosa, Universale.Othieri, de Bisarciu ses cittade,onore faghes a sa Sarda terra:ricca d’agricoltura e civiltade,non regnan odios, non c’hat più gherra.Allegra, laboriosa, in s’unidade,concordia, paghe, e non c’hat cuntierra,bides s’istranzu e sa janna l’abberis,felice nidu pro sos foristeris.53dd


Pietro Mazza(XX secolo)Originario di Pattada ma sassarese di adozione, èmolto noto per la sua attività letteraria e poetica,soprattutto in sardo.Autore di numerosi libri di poesie, è statoinsignito di premi e riconoscimenti a variconcorsi, tra cui il primo premio internazionaledi poesia <strong>Sardegna</strong> nel 1952, bandito dalla rivistasarda Ichnusa.I suoi versi sono contenuti nell’Antologia deinuovi poeti dialettali curata da Guido Mianoe nell’Antologia Narratori di <strong>Sardegna</strong> a cura diGiuseppe Dessì e Nicola Tanda.Diversi i riconoscimenti al Premio Città di Ozieri,tra cui il premio speciale della Giuria “Trofeodell’Isola” nel 1967.55dd


O Saldigna Saldigna...O Saldigna, Saldigna, fi nalmentepodes mirare, bènnidu s’eranu,s’ispiga piena, maduru su ranusi mai ti nd’ha giogadu sutt’e dente;cun ogiu allegru e coloridu sanu,binchidu su frazellu pius potentede sa malaria, torràda sa zentede puntu ’e molte a cara ’e cristianu.Umbras ischeletridas in garrerano s’ident pius andende iscoscia iscosciacomo, posca, mi ruo, innoghe, incue.Agianeddas agianos, pramma era,passant cantende: «Finida’ est s’itrisciade sa titula in pàntamos, a nue».56dd


Ruggero Milia(XX secolo)Originario di Nughedu San Nicolò, ha semprevissuto a Roma, dove ha comunque mantenutola freschezza del dialetto logodurese con cui hacomposto belle poesie.Tra i riconoscimenti, due segnalazioni al PremioCittà di Ozieri, nel 1958 e nel 1962.Ozza de amareDademi unu bicculu’e terrachelzo semenare: su coro, pro semene;non m’importada si siccu mi lu dades,han a essere sas lagrimas a l’abbare.Ada a fiorire dai su irde, unu fiore rujue tando, forzi, azzis a cumprenderepruitte piango, pruitte chelzo semenare.57dd


Maddalena Morittu(XX secolo)Ozierese, si è distinta al primo Premio Cittàdi Ozieri, nel 1956, con una riuscita poesiadedicata alla protettrice della città, qui proposta,ottenendo il primo premio fuori concorso.Pro sa festa ’e su RemediuSo sacros brunzos sun tottu sonendes’annunziu de sa festa de Maria;è die de giubiliu e allegriapro chie a sa credenzia vivende.AVE MATER REGINA, sun cantende,in dogni altare in sa patria mia,Cantana innos de gloria tottueca Mama ’e Santas Grassias ses tue.Maria invocada ses tottuepro dare su remediu a sos malessi no fis tue, tottu sos mortalestian perire sutta a dogni nueDisastros, gherra, peste e temporales,chie los frenada si non fisti Tue?Tue vida nos dasa forza e lughepro supportare in sas penas sa rughe.59dd


A Ottieri s’Isvizzera ibbiala superat pro allevadores,es mama puru de benefattoresamparu ’e povertade e orfania.Poetas raros e improvvisadoresch’ana onoradu sa terra natia:sos donos de vertude e caridadeimmortaladu hat sa nostra zittade.Fi don Franziscu Mannu Ottieresusu promotore de su saldu eroismu.Sende iffruttados dai su feudalismus’opera sua su fogu ada azzesufattei’ movere Angioj so Bonesucontra su prepotente vandalismu,chi pro signale, in sa sua dimora,sa fuscas in sa gianna sunu ancora.60dd


Gavino Oggiana(XX secolo)Originario di Ozieri, di grande sensibilità eumanità, nel 1966 ha pubblicato una raccolta dipoesie intitolata L’ora del Getsemani, favorevolmenteaccolta dalla critica. A questa sono seguite altrepubblicazioni, tra cui, più di recente, Il lavoro ètramontato.Ha ottenuto diversi premi e riconoscimenti, tracui due segnalazioni al Premio Città di Ozieri.Hana a torrareFuìdos, Saldigna, fuìdossos mezzus fi zzos tuossunu, in terras anzenas,unu pius fazile panechischendhe... unu panechi cantu lassat no iscadain ’ogni ucca de ranchidus’odiu mai isfogaduogni frastimu ingullidu...Una vida de penahana lassadu, cretendhede immentigare sa tua61dd


apra bellesa chi rìedeintr’e duos ojos nieddhos...Ma cuddhu chi essit inieno est cuddhu sole ch’iscaldittancas e binzas e venasin d’un’allutta de amore...Culpa, Saldigna, non dòa chie culpa pur’hada...Forsi est sa solte malignachi los ispinghed ’attesu...Ma cuddhos ojos nieddhosin su foghile istudadusunu sa lampana azzesa,su chelu, s’inferru: su fi luchi ancora los ligat a tie.Siguramente unu diehana a torrare, potendhe;hana a torrare, divescios,si non de coro, de mente.Cun boghe e cara de fradeslos accuglide, cuntridos,e, guvernantes, s’aradu- s’aradu chi arat prufundhunon solamente sa terra -prontu tenìde, pro tandho,no lo lassedas fuìrede nou!...62 dd


PregadoriaSegnore,sa ucca nostra est cosidacun ispau impigadusuffochendhe sa oghe ’e su coro.Isolvelu Tue, custu noduchi s’anima nos turmèntadacun ispinas de ilgonza.Libera sa oghe nostra,dali sa forza ’e sa lughe,pro trapassare sos coroscun d’un’allutta de amore.63dd


Antonio Palitta(XX secolo)Originario di Pattada, autodidatta, contadinodi professione, si è sempre distinto per il suocoinvolgimento attento nelle tematiche e neiproblemi isolani. Ha collaborato al giornaleLa Nuova <strong>Sardegna</strong> e alla rivista letteraria S’Ischiglia.Le sue poesie sono inserite nell’Antologia dei nuovipoeti dialettali curata da Guido Miano.In un logudorese purissimo e molto musicale,ha composto versi di grande pregio, con cui haottenuto i massimi riconoscimenti nelle varieedizioni del Premio Città di Ozieri; tra questi, undiploma d’onore fuori concorso nel 1959, il quartopremio nel 1961, il terzo nel 1962, il primo nel1963 e due premi speciali della giuria.Su cantu de su suore«Saludu!, omine sabiu et donosuIschis chie so eo? Su suore,De su samben cumpanzu? e su dolore,Et de sa terra sale generosu.65dd


Saludu!, sole bellu, dae s’aeraTue mi ries serenu et giocundu;Ischis chie so eo? De su munduS’onore plus mannu, cunsidèra.Saludu a bois, preziosos, ch’istadesDe sa muntagna in su coro inserrados.Infustos dae me et carignados,Cantigos de vittoria, cantades!Saludu!, grandes, isplendidas naves;Comente in unu mundu ’e fantasia,Trasportades dolore et allegria,Dae terra in terra, e omines, et aves.Eo so su suore, già l’ischides,Amigu ostru sinzeru et costante;Naves bellas comente ’e diamante,S’impronta mia onorada giughides.Ardidas caras macchinas aladas,De sos chelos reinas et signoras!Sunt pro ’ois tramontos, auroras,Ma no siedas animas dannadas...Saludu! No mi sezis connoschende?Eo so su suore allegru et sanu!Olade, olade, a su genere umanu,Novas de paghe felizes portende.66dd


Poderosos zigantes «grattacelos»,Chi a sas nues alzades sa testa,A su suore, aiòh!, faghide festa!Pro me toccades superbos, sos chelos!Et bois, trenos, lestros che saetta,De me ite nde nades? Valentias...De istradas, de pontes, gallerias,Non so forsis s’artefice et poeta?Digas massizzas, cant’abba arrocades!Cantu progressu a custa umanidade!Chi eo bos so babbu, et bos so frade,A sa notte, a sa die lu contades.Oh! casteddos de liberos, inue,Mentes profundas si turmentant tantu!Cantu de me in issos bi hat, et cantu,Pensadore fecundu, l’ischis tue!Eo so su cumpanzu ’e s’agonia,Pena et cuntentu de sa parturenteEt cando so versadu santamenteUna nobile so pregadoria».Paghe, pane, cuncordia et amore...,Ses su re de s’universu, o suore!67dd


Ninnende sa fiza«Bella che oro, candida che nie,cumpanza de su sole e de sa luna,mama ti siat sa bona fortunad’esser reina giompas a s’intentu,palattos tenzas e teraccas chentu,ti serenen sas aves nott’e die.Deas ti cosan su ’estire nou,e pro custu su sole agos regalet;a mesanotte s’anghelu ti falet,dias a sa campagna sos colores,inue passas bi nascat fiores,sanet su malture a su risu tou».Goi nende Pedruzza, sa’e duasfi zas, ninnat, in conca hat s’isciallittu.Est sicca sicca e faghet su risittuchin s’anima imbreaga, sonniende,c’hat totta vida campadu penende,bramat gosu a sas caras fi zas suas.In una coghinona manna manna,fatta ’e muros tortos e bistortos,ue sos mannos suos sunu mortos,istat chin su bisonzu onz’ora in paghe,b’hat unu furru cant’unu nuraghee-i sa pinna est intessid’a canna.68dd


«Caddos happas, carroccias de arghentu...»sighit Pedruzza, ma s’est trinnighende:s’aera est tempesta minettende.«Gesus meu! Sant’Arvara ’e su Campu!»narat, sos ogios tanchende a su lampu.Tronat, sa gianna l’aberit su ’entu.In sa trae su sorighe fuendepius e pius li ponet paura.Su randin’intrat in sa copertura,tando s’imbolat subra su lacchittu.«Fiza mia – isclamat - it’abittu!»Sun’a rios sas lagrimas falende.69dd


Notte de entuTristu est su entu in sa notte niedda,paret sos moltos c’attiten sos bios.Tia Franzisca, ezza e chena brios,est a corona in coa in su foghile.Passos Icstros, acculzu a su giannile,intendet e si tremet, mischinedda!S’attu biancu a tappulos, brugiadu,si linghet: «Custu entu faghet petta;eri notte, sa luna, pagu netta,chin un isteddu fit inamorende»,pensat sa zia, su fi zu idendein su nudu cubone iscurigadu.E muet, muet che trau iscorradusu entu, sa fi ama in sos tittonesmurrunzat e de moltos pultescionesbidet in carros e carros de sida.In sa banchitta si che fit dormida;s’attu, l’hat su rosariu furadu.Ahi, nott’e inferru su pius feu,su entu l’hat abbeltu su balcone!A si cuare est fuidu «Mazzone»,e custa fi za ’e su destinu duruparet suspesa in sa notte a s’iscuruun’istudada candela ’e seu.70dd


E tunciat, tunciat pensende a sa carade sa luna, a s’isteddu c’hat amigu,chi l’ammentan, ammentan un antigucontu ’e fura, sambene e vinditta,chi l’hat nadu sa mama in sa banchitta,a su entu, a sa luna pagu giara.Tand’isclamat: «S’ispigiu ’e totta vista,no hapat male, Gesus soberanu.Prendelis tue a sos malos sa manu,luttos no si repitan nè ruina!».E appenas su die ponet grinas’incaminat a Bunne isculza e trista.Trista chei sas fozas a s’ispinarutas e a sa pedra e a su ludu,chi a sa posta ’e su pé sou nudu,paret chi neran: «Povera Mischina!».71dd


Ispigas chi malziniChin s’ischina truncadamessende cantaiaa sas ispigas bellas,chi parian bagianaschin sos pilos de orocuntentas de andarea sa festa bramada.Como s’abba est faladae-i su trigu malzit in s’alzolain mannugios de luttu.Sas corrincias nieddas,magialzas de s’aera,sun cantendesubra su coro meu postu in rughe.Su sole, ch’in beranubrugiat sa terra mia,tra nues pigorinas s’est cuende:milla! s’abba est torrendepro interrare sos isettos miosa cantos de corrincias arrughidas.72dd


MessendeBestidu ’e carignos de fogutamba tamba caminosubra ’e bragias azzesas.Sa falche,rugia,paret messende fi amas,e-i sa funtanahat piantu s’ultima lagrima.No unu puzone in sos chelos,no una colora in sos fenos:o sun cottos arrustuo, zegos,si che sun bettados in mare.Eo puru,guasi maccu,so pro abboigarechi essan a mesudie sos isteddos.73dd


Agostino Pirastru(XX secolo)Ozierese di nascita, è fi glio del famoso poetae improvvisatore Giuseppe Pirastru, di cui haseguito le orme.Autore di valide poesie tradizionali, ha scritto suS’Ischiglia e altre riviste e giornali. Tra i diversiriconoscimenti, ha ottenuto due terzi premial concorso di poesia in rima S’Ottava Bella, eimportanti risultati al Premio Città di Ozieri.PrimaveraFit dai noe meses isparidas’allegra signorina de ogni annadalassende terra e zente risentida.Dae su tempus ch’est issa mancadasa terra est restada orfana e fiudade tottu sas bellesas ispozzada.Fit puru s’ae et ogni fera nudache animedda priva de ogni dodaestida prima ene e poi nuda.Piena de incantu amena e soda75dd


gent’allegra, umile che sedaa nou torrat s’eccellente moda.Sublime, dulche, distinta, masedasi poder narret s’istagione purade pasturas e fiores ricca meda.Su tempus bellu, s’aria seguraa su tramontu dae s’aurora,ristorat e allegrat sa natura.Tancas, giardinos, ortos, ora pro ora,birdes e fioridos sunt sa mira,isplendida, de cantu esistit fora.Laores, cereales, mela, pirafiores, fruttos de ogni manera,rundineddas e abes gira gira.Tottu s’ischidant in sa primaveratorrat su bonumore a d’ogni carae i s’amore hat ogni anima vera.Aes, feras, piantas faghent garade amore chi allegrat ogni coroe dimustrant sa vida cantu est cara.Su sole iscaldit in colore ’e orosas aes cantant allegras cantonese nidant puru a piaghere issoro.Campagnas, animales e personassunt totu amore, vigores e briosgustos sublimes e soddisfasciones.Cantant funtanas, trainos e riosbuscos e littos, baddes fioridasconsolant tottu sos esseres biose disizzant de aer chentu vidas.76 dd


Su panePane, ti beneigo ogni momentu,pro te canto sa menzus rima mia:ses de sos poverittos s’allegria,de sas mensas profumu et ornamentu.Domandamus su nobile alimentucando faghimus sa pregadoria:«Babbu Divinu, - nende gai a Tie -dannos su pane nostru ’e ogni die».In campagna, pacificu et giocundu,osservo su solerte agricoltoresa terra trabagliende cun suorepro b’ispargher su semene fecundu;pro crescher bene in su sulcu profundutottu s’annu lu curat cun amoreet solu est bella s’opera et cumplidacando lu messat ispiga ingranida.De sas ispigas cumulos de ranossi formant et trasportant in granale;de sas massajas in espertas manospassat su preziosu cereale:faghent pane a malaidos et sanos,si nde cibat ogni essere mortale,poveru o riccu, in reggia o in tuguriusolu su pane est su bonu auguriu.77dd


Pane, ti miro in banca preparaducando Cristos fatt’hat s’ultima chena.Isse t’hat beneittu et cunsacradumisticu cibu a s’anima serena.S’attu divinu est sempre rinnovaduin ogni parte ’e s’isfera terrena:Pane Cristos in s’Ostia diventatet pane anima et corpus alimentat.Su pane aberit de chelu sas viasa chie pro limusina lu donat;su pane rinnovellat energias;su pane a trabagliare ognunu ispronat;senza su pane has chentu maladias,senza pane sa vida ti abbandonat;-su pane-tottu domandant cun bramafi zos et fi zas a babbu et a mama.Pane, t’esalto et beneigo ancora:tue su cibu ses pius elettu:t’appant in vida fi n’a s’ultim’orasos chi che deo t’hant sacru rispettu;lu prego a Deus et Nostra Signorachi mai nde restemus in difettu;de vivere in su pane est s’isperanzia:Deus donalu a tottu in abbundanzia.78dd


Beatrice Pirastru(XX secolo)Ozierese, fi glia di Agostino Pirastru, ha ottenutola menzione speciale d’onore alla prima edizionedel Premio Città di Ozieri, nel 1956.OttieriA treghentosnonanta dae su maree propriu a su pè de sa montagnahan chelfidu Ottieri sistemare.Forsi fi n’abitantes de campagnach’idende istrumpos de abba bundantehan cumpresu chi vidi una cuccagna.E pare chi desizu han da s’istantede fi ssare s’istabile dimora:e cominzadu hat su primu abitante.Proat sa terra e fit mezus ancora,chi produiat abbundantes fruttospro sinde goder cun gustu a dogn’ora.Ecco c’ha domo e palattos costruttosde sos cantaros d’abb’in giru in giru,e fatt’han bellos sos cuzzolos bruttos.79dd


Hat fattu sa Funtana - cale ammiru -,Don Zuseppe Su Nobile Grisonechi a tottu sos sididos dat respiru.E sa Duchessa Borgia donascione,fatteidi grandiosa a s’Ispidale,pro consolare ogn’affl itta persone.Sa Piatta e su Palattu Comunaledae su Conte Tuffani fid’offertaappoggiu de Ottieri generale.Lughia Seche ricca e coro abertahat chejas e cullegios abbellidu;e ch’hat beneficadu, e’ cosa zerta.Su lumen sou est tottu’ue iscolpiduche Santa Immaculada, senza titulu;e Bisarciu doneidi Su Capitulu.80dd


Virgilio Pirastru(XX secolo)Ozierese, fi glio di Agostino Pirastru, ha ottenutola segnalazione alla prima edizione del PremioCittà di Ozieri, nel 1956.A Ottieri ei sa festaPreziosu Ottieri has dogni bicculu:tancas cun binzas, ortos e giardinos,trigos, ortaglias, fruttos, latticinos,has de incomiare dogni articulu.De produttos ses prodiga pianta,e inesauribile sorgente,e ti podes vantare dignamente,de fronte a sa Sardigna tottaganta.In cust’ora solenne e necessaria,da tottue es bennida numerosa,sa furistera zente volontaria.Preparada, cuntenta, orgogliosa,Sa Virgine, ogni grascia immaginaria,cuncedat in favore d’ogni cosa.E diventet sa festa, leggendaria.81dd


Pietro Pudda(XX secolo)Originario di Ozieri ma romano di adozione, haottenuto la segnalazione alla prima edizione delPremio Città di Ozieri nel 1956.OtieriIn pes de sos montijos maestosaest’Otieri a imbudu frommadache un anfiteatru piazzadaintro e s’adde a giru orgogliosa.Una funtana de abba famosal’hat Don Peppe Grisoni immortalada,cun sas sutteas fatt’a colonnellachi ti la renden artistica e bella.Vergine ’e Su Remediu Signoramama amorosa de s’umanidade,proteggi ogn’ora sa Soziedadechi prostrada e umile t’onorada.E zertos traviados chi t’ignorana,ridimilos cun sa Tua Potestade.83dd


Giulio Sini(XX secolo)Originario di Berchidda, ha collaborato a diversigiornali e riviste, tra cui La Nuova <strong>Sardegna</strong> eS’Ischiglia.Tra i riconoscimenti, ha meritato la menzioned’onore al secondo Premio Città di Ozieri, nel1957.Ah, «tempus» estUnu, chi mesa edade ha’ cabuladu,pustis ch’ha revistadu onzi calasciu,ch’essid e chircat, a cuccuru basciu,attentamente, in ue fi’ passadu,totue: in sa carrera, in s’utturinu,intro sa tanca, in mesu a su frascalzu,in onz’irroccadolzu e ispinalzu,m’affl ittu si ndhe torrad e mischinu.Torrendhe, ’ojad’unu ’ezzu mannu,a colpu de ’acchiddhu e pass’istraccu,ch’ha’ subra ’e sas palas unu saccu,ue b’ha’ calchi pane e calchi pannu,85dd


ch’est a noa dimora cambiendhe,su cale lu dimandha’: - Fizu caru,chi mi ses pro s’edade -, bido giaruchi tue calchi cosa ses chirchendhe.Es cosa de mi poder cunfidare,iscuja? Pares tantu in malumore!Es cosa meda? cara? de valore?si cres, si poto, t’agiuo a chircare.- «Tempus» est ch’hapo pèrdidu, ed es’ tantu... -rispondhed, oji basciu e affl iggidu -e solu como mi nhde so abbidu,chi mi faghe’ bisonzu maicantu!- Ah, «tempus» est ! Su «tempus», caru meu,no perdas tempus mancu a lu chircareca, tantu, est impossibile agattare:mal’has fattu, si no ndh’has fatt’impreu,candho l’haias! Nè piùs lu fattas(su passadu ti serva’ de imparu)ca su «tempus» no solu es tantu caru,ma, pèrdidu chi l’apas, non l’agattas!86dd


Luigi Sotgia(XX secolo)È originario di Oschiri ma ozierese di adozione.Interessato alla cultura e alla poesia sarda, hameritato la menzione speciale d’onore alla primaedizione del Premio Città di Ozieri, nel 1956, conuna poesia molto valida sulla città di Ozieri.Otieri ei sa campana ’eNostra Segnora ’e su RemediuAspra, irregulare est Otieri,in ripidos palinzos piantadae in d’un’addhe, posta totta in girua duas funtanas riccas e perennes.Ripidas carreras.Domos in altu che subra s’altare,altas e imbellidas cun sutteas.Grigias iscalinadas de granitu,chi paren fattas pro andhare a chelu.Montes tottu in giru che corona,e in sas puntas, chejas a Maria.Bianca,in una punta, incoronada a pinos,sa cheja Otieri ha’ fraigadua Nostra ’e su Remediu Segnora.87dd


Una campana sola,che anima innozente,sonad’e prega’ candho mori’ die:«Mama ’e su Remediu, Maria,su male dae nois allontana;sa gherra, pest’e famine allontanae i su peccare, Virzine Maria.Sas terras alimenta e dogni vena,sos coros alimenta de amore;sa Fide alimenta in su dolore,o Tue chi de grazias ses piena.Dannos Tue sa pagh’ e su Segnore,como e in s’ultima agonia,Mama ’e su Remediu, Maria».88dd


Francesco Masala(XX secolo-2007)Noto con il soprannome di Cicitu, è nato aNughedu San Nicolò nel 1916. Per cinquant’annigiornalista pubblicista, ha collaborato a giornalie riviste con articoli di critica letteraria, artisticae teatrale. Nel 1951 ha vinto il Premio GraziaDeledda per una raccolta di poesie inedite e, nel1956, il Premio Chianciano per la raccolta Panenero.È stato presidente del Premio Città di Ozierie, nel 1978, del Comitadu pro sa limba, quandofu presentata la proposta di legge di iniziativapopolare per il bilinguismo perfetto in <strong>Sardegna</strong>.Ha scritto sia in sardo che in italiano, non solopoesie ma anche opere di narrativa, teatro esaggistica.È morto a Cagliari nel 2007.89dd


Sa promissa isposaSette ranos de trigu intro su lettu,sette cabos de fi lu in su telarzu,sette paia ’e lentolos de isposa,a donzi puntu, settepensamentos de amore,ma su fiore ’e proìncas’est allizadu in mesua sos biancos lentolos de isposa.In disterru, marcadu dae un’istellade fogu nieddu,s’isposu mou ch’est mortu in Marcinelle.Nd’est falada sa domond’est falada sa lunasò sa promissa isposade sa malafortuna.Nottesta, a sa ventana,b’est un’animamalache una canna a su entu,e a longu a longu giàmat dae addàne:ohi, malefadaduisposu, ses partidupoveru e ses torradunè poveru nè riccua domo de sa morte.A fagher su corruttu,frade meu est bennìdu dae s’Olanda,cun d’una muzere brunda:90dd


ite ispantu, in bidda,una muzere brunda!Sos mios biancos lentolos de isposa,gai, los hamus postos in su lettuda su muzere ’e Olanda.91dd


Fonti bibliograficheAA.VV., Premio di Poesia sarda “Città diOzieri”. Poesia in <strong>Sardegna</strong> 1956-1967, a curadi Antonio Sanna e Tonino Ledda, EditriceSarda Fossataro, Cagliari, 1969.www.poesias.it92dd


IndiceGiovanni Camboni 5Dulze notte 5Salvatore Casu 7A sa zittade de Otieri 7Su saltu abbandonadu 9Salvatore Chessa 11Ottieri 11S’iscola 13Ammentos de agjania 14Giovanni Maria Chirigoni 15Su ezzu 15Unu regalu a su sole 17Antonio Cocco Terrosu 19A Nostra Signora 19Salvatore Corveddu (Grolle) 21Rimpiantu 21Suore e lagrimas 24Su semenadore 25Su zappadore 27Usos chi sic’andana (s’arzola) 29Caterina Demuru Spissu 33La To’ umbra! 33Lamentu 35La più dulci almusura! 37Lu ostru cunvitu! 39Antonio Deriu 41Pro Nostra Signora de Su Remediu 4193dd


Salvatore Farina 43Chelu e mare, chelu e mare... 43A bogh’ ’e carru 45Bi l’hana mortu fattu su masone 47E candho... 49Beni! 51Giovanni Gallittu 53Per la Beata Vergine del Rimedio 53Pietro Mazza 55O Saldigna Saldigna... 56Ruggero Milia 57Ozza de amare 57Maddalena Morittu 59Pro sa festa ’e su Remediu 59Gavino Oggiana 61Hana a torrare 61Pregadoria 63Antonio Palitta 65Su cantu de su suore 65Ninnende sa fiza 68Notte de entu 70Ispigas chi malzini 72Messende 73Agostino Pirastru 75Primavera 75Su pane 77Beatrice Pirastru 79Ottieri 79Virgilio Pirastru 8194dd


A Ottieri ei sa festa 81Pietro Pudda 83Otieri 83Giulio Sini 85Ah, «tempus» est 85Luigi Sotgia 87Otieri ei sa campana ’e Nostra Segnora’e su Remediu 87Francesco Masala 89Sa promissa isposa 9095dd


Finito di stampare nel mese di Settembre 2008per conto di:EDITRICE ARCHIVIO FOTOGRAFICO SARDONUORO

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!