02.04.2013 Views

Grammatica lapponica, linguæ europearum prope ... - EoD

Grammatica lapponica, linguæ europearum prope ... - EoD

Grammatica lapponica, linguæ europearum prope ... - EoD

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Ganander, Henric<br />

<strong>Grammatica</strong> <strong>lapponica</strong>, <strong>linguæ</strong> <strong>europearum</strong><br />

<strong>prope</strong> antiquissimæ solidam planamque<br />

viam genium <strong>linguæ</strong> lapponicæ addiscere<br />

desideranti monstrans, opfra [!] ac studio<br />

Henrici Ganandri Abœnsis ... elaborata. Q<br />

Stockholm<br />

1743


EOD – Miljoner böcker bara en knapptryckning bort.<br />

I mer än 10 europeiska länder!<br />

EOD bokens fördelar!<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

Få samma utseende och känsla som med originalet!<br />

Använd ditt standardprogram för att läsa boken på skärmen, zooma och navigera genom bo-<br />

ken.<br />

Skriv ut enstaka sidor eller hela boken.<br />

Sök: Använd fulltextsökning för enskilda fraser.<br />

Klipp & klistra: Kopiera bilder och delar av texten till andra applikationer (t.ex. ordbehand-<br />

lingsprogram).<br />

Villkor för användning<br />

Genom att använda EOD-tjänsten accepterar du de villkor som ställs av biblioteket som äger den<br />

aktuella boken.EOD erbjuder åtkomst till digitaliserade dokument enbart för personlig, icke-kom-<br />

mersiell användning. För annan användning vänligen kontakta biblioteket.<br />

<br />

Terms and Conditions in English: http://books2ebooks.eu/odm/html/umub/en/agb.html<br />

Fler e-böcker<br />

Tack för att du väljer EOD!<br />

Redan nu erbjuder 25 bibliotek från 12 europeiska länder denna service.<br />

Mer information finns tillgängliga via http://books2ebooks.eu<br />

Europeiska bibliotek har miljontals böcker från 1400-<br />

till 1900-talet i sina samlingar. Alla dessa böcker går<br />

nu att få som e-böcker – de är bara ett musklick bort.<br />

Sök i katalogen från något av biblioteken i eBooks<br />

on Demand- nätverket (EOD) och beställ boken som<br />

e-bok – tillgängligt från hela världen, 24 timmar per<br />

dag och 7 dagar i veckan. Boken digitaliseras och<br />

blir tillgänglig för dig som e-bok.<br />

books2ebooks.eu Umeå University Library


NIVERSITET<br />

HJBLI0TEKE7<br />

VUMEA /<br />

UNIVERSITETS-<br />

BIBLIOTEKET<br />

UMEA


i£ 1C SfU'<br />

b iZ 1 ri<br />

T^rrtr-<br />

Retsrensbibliotek<br />

' IqfnT<br />

umeA 3


T.<br />

• / - V W<br />

•v '11/<br />

*iik:<br />

. 'j.* . . v; ' '<br />

..., -. . .<br />

• .<br />

. '<br />

• - .<br />

pr. |<br />

• ! V<br />

.<br />

•m : *~• • " . - . '<br />

.<br />

'• ' a\J$<br />

. - .r.


av^av-vA c r H<br />

CRAMMATICA<br />

LAPFONICJl,<br />

LINGUJE<br />

EUROPHARUM<br />

PROPE ANTIQUISSIMtE.<br />

SOLIDAM PLANAMQUE VIAM<br />

GENIUM<br />

LINGUIE LAPPONIC/E<br />

ADDISCERE DESIDERANTI<br />

MONSTRANS ,<br />

OPFRA AC STUDIO . .<br />

HemiCl GANANmi "jBmufis,<br />

Comminifl\ Lapm.irrh: Tornanjis,<br />

Jam defign. Paftoris in Siundo.<br />

Elaborata,<br />

Qux fit occafio , ac reliqua ratio operis, docebit<br />

prccfatio.<br />

HO L M IJE ,<br />

Confenfu & cura Dire&orum.<br />

Typis LAURENT. SALVII.<br />

Anno MDCCXLIII.


Imprimatur<br />

Guftaf Benzelfticrna,<br />

Stockholm d. ?i. Aug. 1743.


'• S;ae R:ae M:tis<br />

Sunrnix Tidei Viris Jlluftrijjimis<br />

Excdlaitijjimis,<br />

D:NO COMITI CAROLO<br />

GYLLENBORG,<br />

Regni Suecte SENATORI > Regix Cancel-<br />

^riac PRtfSlDI, Academiseque Upralieniis<br />

CANCELLARIO.<br />

D.*NO L:BARONI OLAVO<br />

CEDERS TROM,<br />

Rp gni Suecis SENATORI & Academise<br />

Aboenfis CANCELLARIO.<br />

D.NO COMITI JOHANNI<br />

GYLLENBORG,<br />

Regni Suecia- SENARORI & Academte<br />

Lundenfis C ANCELLARIO.<br />

)(2 D:NO


NecnonS:* R:


. UT ET<br />

Vtris Confnltijjimis Aiaximeque lleverendis<br />

D:NO PETRO AULTEVJL<br />

CivitatisHoImenlis Juftiria: Confuti A.'quislimo<br />

Confukiflimoque.<br />

D:NO DOCT. OLAVO<br />

KIORNING,<br />

Haclenus Eccleli® Gallics Ho'l menfis, nunc<br />

^ittem quac ad Div; Jacobum ,• & Joh%:<br />

Ibidem Dco Colligitur Paftori Summe<br />

Reverendo.<br />

D:NO MAG. ABRAHAMO<br />

FOUGF,<br />

Ecclefiarum Tornoee inferioris Paftori vigilantininio,<br />

& jnxta Tornoa? iupcrions<br />

adjacentiumque X.apmarchiarum<br />

n. o FrxpoHto Accuraiiffimo.<br />

Dirl(i;tonbus Regiisjoperis Ecciefiaftici Lapniarchiarum<br />

graviffirriis, Infpedtori»<br />

busque Accuratiffifnis.<br />

Dominis' Mcis GratrofiHimisi<br />

LttAm $diH%wntm luch btiitts ufaram<br />

•nuriqubm inltnopriMr K^fyhm<br />

*-* ^


F Lrt. iUuftrijfmi Qbncrofi. 'Nobilis-<br />

Jtmi.<br />

Summeqne. Rcvcrendr.<br />

Ne.<br />

Pereunte. Sorte.<br />

Stmul<br />

UJura«. hitereat.<br />

Pietatis# Et. Moris. Anttqui. Legel<br />

Cautum.<br />

J\Auneribus. St. Honoribus. Decorati«,<br />

Jn Qhentelam. €t. Ftdem. Recepti.<br />

Qommendationthus. Alicvpis. Qrati.<br />

Benefa&orum. Et. Fautonm.<br />

Mementote.<br />

Vi. Legis. Hujus.<br />

Virorum. Summi.<br />

Qutlibet. V)S. Qenfebit. Digniffimos.<br />

Ut.<br />

StdtMS, ^irgentcis. Z)c•l.JErtis.<br />

No-


Nomina, Incidercntur. f OeJlra%-<br />

€go.<br />

•StuYcam. llbiqitc.Non» Alorarer. Ponere<br />

Ghto.<br />

Qollatormn. In. Ade. Benejkiortfm4<br />

oZMemoria.<br />

lettatior. ElTet.'<br />

uift.<br />

Fortuna. \ld. Probibutt. -!<br />

Mo?mmentum. Itaque. Hoc\<br />

Qhartaceum.<br />

Venia. Veftra)<br />

Vefkrisque. Aufticiis,<br />

Utinam. Aufyicato Ji<br />

Publicatum.<br />

Oculis. Intuemini. Placidis.<br />

A4


\ V ^<br />

Pdtronos. 'Et. Pro?rroto*r5.' 'cumtrftos<br />

TtigmfJ-mos. ,<br />

- 0 ' * Lattdcs. St, Notnma. ><br />

ImmoHaUa,


L: B: S:<br />

POena turris Babylonicas aedificatoribus<br />

infiifta, rationecaufae & effedtus horribilis<br />

magnaque fuic, & adinftar<br />

cataclyfmi totum terrarum orbem oppresfit,<br />

nullique genti pepercit. Hinc pro unjca<br />

HobriEa > linguas piurimae , & gentis<br />

e usdem , dialeftus diveruffima?. Europct ,<br />

inquit B. Ericus Schroderus in prasfatione<br />

lexici latino Scondici , orbis minimci f&rs<br />

antiqui, Ji-cum cateris covferatur. Ntttic Vi\,<br />

in univerjfum Imguis loqtiitur plane diverjis,<br />

Kunica (cilicet, venedica , Slavonica , Grkca<br />

, Latina IJlandicq & Lapponica, unde<br />

omnes retiqua, fi qua jiwt, Junt autem vlu-<br />

• rhn*, ertfoh trahunt. -Septem jitnt dialetti<br />

qitte conjentiunt in Runts, Suecica fctltcet Jeu<br />

Gothica , Tanrica , Germanica, Betavica,<br />

. britanntca yJjauica ef Norvegica: hi Rttnica<br />

)( 5 qmppe


quippe tamquam commum conveniunt, qitia<br />

hinc ort£ Jirnt. Idem de iinguis Fennica feu<br />

Venedica , & JEfthonica affirmare aufim ,<br />

hasin Lapponica, tamquamcommuni con<br />

venire & huic licut ha?c Hebreas , origines<br />

fuas debere. N-am non modo accidentibus<br />

<strong>Grammatica</strong>libus, fed etiam vocibus<br />

perplurimis, vel integris, vel literis faitem<br />

mutatis concordant,<br />

Exempli Gratia,<br />

Hebraice Lapponicc. Fennice.<br />

«]»' Circumligavit Zjanam li?° Sidon<br />

Ncrvus Suodnac funisexnervis, Suonicko.<br />

dSi imago gjalbmc oculus, Silma.<br />

nV Ambulavit Juolke pes. Jalca.<br />

->' Manus. Kiedka, manus Kasi.<br />

m» Manavit,cievit. ^obant proficifcor Iudan.<br />

SVo Stravit, complanavit humi ^allio. locus<br />

(conculcando complanatus Silio.<br />

o» Fcrtuit , male oluit Puossuom pedo<br />

[ Pasca, flercus.<br />

nia Comcdit, devoravit Poram , comedo,<br />

( Puren mordao.<br />

nyn Tumultuatus cft. Humam tumultuor,<br />

( Huumisen.<br />

Quid multis , ipfum etiam vocabulum<br />

Deus, Lapponis BoreakImmd ,.IbpMiet,<br />

Auftral:


Auftra': Jummel, Inbmcl, ?t.'nnice Iu-<br />

Mala;ex Hebra^o csf cum Sc •>« Deus compotitum<br />

viderur. Pluriraa hujusmodi exempla<br />

meusdeHarmonia lingua? Lapponi-<br />

C9S & Hebres libellus, fuppeditabit, Ut<br />

aliis, otio & ingenio abur.dantibus , occafio<br />

, rem propiusinfpiciendidetur, Addam,<br />

m ; hi ipfum vocabulum Suomi. Suomenmaa,<br />

Suomalainen, Fennia , Feniandia, Fenno,<br />

a voce Lapponiea, (SrtrtMe , SaaMtladz,<br />

Sacime^dnam, Lappo, Lapmarchia, pullulare<br />

videtur. Adjiciam & illud, Norvegos<br />

ex adverfo habitantes, vocem Lappo non<br />

a^no(cere , fed quos alii Lappones , illi<br />

Hnnar , contra aliorum Finnar , OwrtNer<br />

Talutare folent. Cur nunc pro Finnar Lappones,<br />

! qUi plurimis in Finlandia locis,ut<br />

L wftraud , Lapsiord, Lapposocku, nomen<br />

dedere , nuncupentur , aptior dicendi locus<br />

qu^rendus cft. Quod linguiE huic tenebris<br />

fepulrce, elegantifrimas, pronunciationisque<br />

difficillima?,operam dederimmeam<br />

,cura animarum ,mihi commifla, ccegit.<br />

Qo$ utinam omnibus cura? cordique eflet!<br />

non laboraremus- Qum mea qualiscimque<br />

peritia hujus liuguce , innotuerit ,-S:a?:<br />

_M:tisMagn


cidt?nfalis & Lapmarehiarum Gubernatori<br />

Perilluftri Baroni Domino GABRIF LI<br />

GYLLENGKIP, C oepir Vk, rieluceEvangelii<br />

, iiiter Lappones diiaranda , maxime<br />

loliicitus , horrari, fcriptum aliquod imprimis<br />

<strong>Grammatica</strong>m cunfcriberem, quod<br />

li feciflem, magno mihi eraolumento, &<br />

genris utiiitati iuturum affirmat. Ego ne<br />

plane ingratus, in tantum Benetadorem meum<br />

, effem, in hoc quantum virium mearum<br />

ede credidi , morem gerenduin putavi.<br />

Scheduias itaque meas in unum volumen<br />

congero, easque femel iterumque percurro<br />

, qux mihi maximeneceflaria videnturexcerpo,<br />

& iibrum quem le&or B: heic<br />

videt, confcribo , adque Periliuftrem Gubernatorem<br />

mitto, qui ad Prcepof: Bygdoenfem<br />

Mag: Joh: Teliin iinguarum orientalium<br />

callentifiimum , &.Lapponic£e fatis<br />

peritum,utfententiam fuam dehoc (cripto<br />

diceret , transmittitur. Qaod autem<br />

viri hujus etiam in Cineribus venerandi,<br />

de hoc fcripto fuerit judicium , ex epiftola<br />

ejus ad amicum fuum lingularem , (qui «5c<br />

mihi ivafor fuif, ut hanc linguam difcere<br />

<strong>prope</strong>rarem:) D. Pra?p: Tornceniem Mag.<br />

"Abrahamum Fougt ,• die XVi-I Junii,<br />

•MDGCXLII data , claret;


Vemalte Herr Laqman ^slmer, hade<br />

Med stg (?IN3li6ri ^apsta (ZrammAticzue ,<br />

tom han fatt om hander af Hogwaldorne<br />

-vtrr Lcmdz-Hdfdmqcn, at tmd mig Communicera<br />

lll genomtasning, thet jag ock<br />

l yaftlghct giordc tll Syataxin , mera biny<br />

tiuct fdr hans afresa , emcdan<br />

M ^af honom thct f^rsiaqct, at han kun-<br />

^ lamna hcnnc at Ma^: Holmbom ,fiifcm<br />

inipedtcr oswcr Lapmurttcrna, och barsia<br />

|I U ^orlnndi, dekunt


Tale quoque teftimorrium , non modo per<br />

lireras ft' dediffe narr3C, verum etiam cum<br />

in aiiorum, tum llluftriffimorum Diredorum<br />

prsdentia, me audiente non femel exhibuit,vir<br />

minime fiiendus Pl: Rev: Mag:<br />

Petrus Holmbom. Hujus fvafu nonnulla<br />

mutavi, quas minus neceifaria videbantur,<br />

omifi, & opus quantum fieri potuit, accuratum<br />

perficere ftudui, Offendet fortealiouis,<br />

me aliquando neligentiort m in orthographia<br />

videri , dum in vocibus qu$ ,<br />

110, iC, OU, &c: admittunt, mox ambas aflumo<br />

vocales , iterumque aiterutram excludo<br />

; lit: Hiwlt vel caput, kijttltNl vel<br />

fijttcm, gratiarum aftio , puocrvc pUOVfC<br />

& pu^rre bonus,lic etiam cum confonantibus<br />

facio ; verum non incuria , fed ftudio<br />

fit, ut Lnpporum & fcriprorum concordantia<br />

appareat, Id aufim affirmare neminem<br />

, qui libro hoc fine prseconceptis<br />

opinionibus uti dignatur.feduci; qui Fennicam<br />

tenet linguam & iudicium adhibet,<br />

brevi Lapponice linguas fundamenta, folidiffime<br />

capere ; qui Fennicam <strong>Grammatica</strong>m<br />

,paulo curariorem haftenus editis, luci<br />

pubJica; dare defiderat, invetiict hic nonnulla<br />

fuis ufibus fervitura; qui convenientiam


tiam linguas Hebrear cym Lapponica cognofcere<br />

avet, hic eam videhit; qui libros<br />

A-apponicos publici juris fadlos , refte an<br />

lecus translati, probare cupit, ad normam<br />

jjujus examinet. Non pro perfefto ven-<br />

^o, interim in hac lingua perfefliorem<br />

^on habemus. Si primus vel fecundus<br />

vj^ammaticus totius linguas latins elegantias<br />

exhaufiHef, frudra Bibliopolarum tarnas<br />

, ejus linguas Grammaticis videremusrefertas.<br />

Omaes libri hujus reguias &<br />

notas memoriter recitare , eft fe iplumla-<br />

0re<br />

. enecare. Paradigmata probe me-<br />

^or^ mandafie, reliqua folummodo infpenfi<br />

a<br />

!t ' Exempla ideo cumulata funt,<br />

ector<br />

vim regula.- plenius caniat, & co-<br />

° cum babeat. Equidem non<br />

omnibus pJacere, quod nulli conceffum,<br />

it-domruhus prodefTe,ftudui. Si liber hic<br />

prec, bus<br />

. ' multisque vigiliis, Divina<br />

rUh COr ?P 0 ltu . s > Le< ^oris erudito palato arfi,,<br />

0rte a l' a quoque opera, linguarum<br />

hr 1 ° orum ufui prcrficua , meis^ue lucua<br />

lombus quo tasdium folitudinisfalle-<br />

, e 'aborata, fi Deus vitam & valetumem<br />

concefierit! fequentur. ValeJ<br />

Rolmtdic XllX. QSpb, Jy MDCCXLin.<br />

Au&.


Au&ori PrOfpera quarvis!<br />

Qlhnras moltftias , miferis , yXurrotrvy^mi 'Un<br />

Rbtqlonica, de\>orandjs creavcrii , quibusvis e-<br />

ti.tm nolentibus. ubicj/. conjiat j Aftfropter Cbriflnm<br />

Mcdiatorew nofirum un:cum omniutr,'tfc , etum br.t.r Gr.tcx, ettarn in fiudio TLeolefic* , r{fe<br />

exirriti:» , Fosquequi linguas , Gentisetiarn obfcur.e, addifcere<br />

cordi etir.eyLC habcnt, eo ut majori cumfrutlu , Ei iotitiarn ordinttnmic<br />

falutis inculcare qucant Jctant fe certo Deo fen ire ,<br />

bitr. ;«f j:bi Mcrcedcrn tffit alde rnagnam, nulliduhitent', Gr*~<br />

tulor 'ita.iu; Tibi, Fautortf Fratermihi, bonisqne amriibus tjlumariffimc,<br />

Te Dco duce ! labores , conctnnarni.t Grammatic.e<br />

l.fppouicj:, animo fat prvmpto ct alscri adiijfc > ets JummafeduLiqnc<br />

fulcrtia fupcrajfc, tandcmquc profpcrc cxantUJfc, eris<br />

igiturHENRICiJS GANAN.DF.R, hic ceu slrior 111 Horto^<br />

miru frugifera, Deo j>hiqucovt'iibus chariis , tar/dcm:juc corona<br />

Gloris honorandus / Faxit P . i t c r lumir.um, ut j\ijn:J}ri Ecclefiarum<br />

in Lapmarchia, pr.tcunte hac Grammat.c.1, hngua L.rpponic/c<br />

naturjtm adytaquc exhauriant, ut opcrafui Miuificrit,<br />

eo ffcihus felieiusque cxpcdire quear/t, tunc hngu.t huic h»s curn<br />

jiutiore nojiro, operam Juam nai


l i f f i S M 4 KKckK K K.F.H.KK<br />

!-'»»»»»»»<br />

# * # UUUU K<br />

A xai Z»<br />

GRAMMATICA<br />

LAPPONICA.<br />

Partes Grammatices funt quatuor.<br />

i.Orthographia. 2. Prolodia. S.Etymologia,<br />

4- Syntaxis.<br />

^ ORrnOGRAPHIA.<br />

§• 2. ORTHOGRAPHIA verfatur circa literas<br />

qux totidem qvot Suecis funt.<br />

5v> A' ?• C. D. E. F. G. H. I. K. L.M.<br />

R. S. T. U. W. X. % Z.<br />

' 4 -' " n guales. Palatin* ^GCK, veldtntdts.<br />

VScOCA. Vf/ L.ibults BFMPW.<br />

/• z ' H Ur * , un,us trgjni .fjciUf Labiales autem<br />

jrequentijjime, interdum eti.im Ljn°Halts. &T Dentales<br />

A


*S§ 2 §8*<br />

inter fe permutatitur, ut \ Nadzidet & Ladzidedt<br />

inftar ungularum concrepare , Sachza & zachza,<br />

tutummn, rawam ^ rabam «perioy Wierbme L'<br />

Fierbmie rete, Sazicr s' Sa^ziel Hcrreki<br />

& Helketi perturbabatur, Modnai & Monnai.<br />

tgoque, Todnai Tonnai^?«e,Sodnai c5Son«<br />

Nai illeque.<br />

?. Sunt quidem B,P, C, G, K. D- ^T/<br />

a/juifdnanres, fed alendum ne nobis indulgeamus magis,<br />

quam lingut pati pote/t, ut kiedta, manus, gtnet.<br />

Kieda, poradam commeftor, porahtam «&>, iugadaM<br />

multum & fepebibo, jugahtam bibert facio,<br />

Cotzam y>ig>lo, codzam rningo, Cadzam forbeo.<br />

Catzam ubor Iaq faller, Cazjaam interrogo.<br />

4. H bic ziere efi liter4, non tamen ubique<br />

flenis buccis & apertt ore proferenda, pr


& * M z<br />

r„ntr s * c D iphthongi Lapponum fequentes<br />

m ' a "' nu ' ci ' ku, iu, io, oi, ou,<br />

UI, uo, al, »k: alwan perquam bonum, aidnam,<br />

^aeo, auda viitus, audel, nnte, eipiel ttupi-<br />

^us, Keudnie L^nea , tiernt fordidus, tiedain<br />

jcio, tiuttam iino, niommel, lepus, oittastam in-<br />

^go. Pomtam excito, luickalam deglutio.<br />

^Luordtam expec^o, ai/am erro.<br />

Aota i. Dipbthongi , Sitecorum ,a , 0 , 0 ut f>Jfs<br />

(9m pofuionis audiittury emnciari fo/ent, ut :<br />

hS/ 1 ?' p^am, ferpo, puoerrie bomts.<br />

Lund fcripjiffe videturl PoadaM venio. So/ertt<br />

9 0 Jtante fulcto punEtutn /ibijcert v<br />

L*' penipiatur dbforhere, ut allMldZ, «iMadZ<br />

M/i - pa !? a '. paicka pasam, pa/am<br />

j quis dtxerit id, propter /iterarum g § al-<br />

j rn '\ tl0nem fi ert • /~/oc ftante^ forte o unicum quem-<br />

f " V ^ fufficeret*<br />

tf oe, U0, celerrimx funt prortuncittionii,<br />

vJ*1°" Um * r '° fP' T ' tu ffiruntur ; bine in plunum<br />

tioi blTfl C °" Ct ' r f" > P-' rs pr.efertim pofterior vix pe<br />

nnr, i " r cre< *° ca *f"n± cur vocemeindem.<br />

. C °. eV iem t duftores fcripfcre: qttod exempla<br />

** tnfintm p.iucijjima probabwt. '<br />

Wuol?^' qr> an -<br />

Anon y«n. Lund. fieiftrum,<br />

Puorrc ' ^7,'^L Wnosts. Wiloftks.Hwcstcs.primu,<br />

Puvtte. BilSre. Bonai.<br />

Wuosta 3 - n3crt - wuomga.hwe.gcnes' sPirit.<br />

|ffl uefl<br />

' ^ ' Wuejc. Wlwstat. hwcft. Ooyrr-.<br />

^ §-7.


*{§ 4 §?*<br />

§. 7* ORTHOPHONIAM obfcurat diverfus<br />

ille orthographiae modus apud translatores<br />

occurrens.<br />

Translatores quorum fcripta, in manus<br />

pervenere mcas, commode in tres clalTes<br />

dividi pofTunt.<br />

Primz clafiis eft Beat. Mag. Joh. Tornacus<br />

Paft. & Frzpofitus Tornoenfis , qui ut<br />

lins;uam communem crueret ,omnibusquepro*<br />

defte-t, fcribit fe preftantiffimos ex Lapmarchiis<br />

interpretes collegifle , quorum opera<br />

adjutus, tandem Holmia: 1648. Manualefuum,<br />

librum omnium qui Lapponice extant, confummatiffimum<br />

edidit.<br />

Viro huic, non quidem xtate fed Mi<br />

eonformitate proximus eft, Adm. Reverend.<br />

Dominus Prxpoiitus Martinus Lund, Miffionarius<br />

quondam Danicus Eccleliarum, Altenfis<br />

& Hammarfefteniis in Fin-feu Lapmarchia,<br />

poftea Paftor Altenfium; hodie vcro Paftor<br />

Ecclefis oefre Hallenfis & Przpolitus distri-<br />


*fl§ f • §s*<br />

nice publicum tecit. Ut primat, ita & fecuncialfis<br />

Auclores inter ie conlcntiunt.<br />

Tertium locum (ibi vcndim: vireruditione<br />

& fcriptis in linguam Lapponicam ver-<br />

»s, Holmiarque 1738. in lucem clatis, Clariflinui<br />

s , plur( KCVt £> Petrus Fieftr6m, tunc<br />

ladregogus, nunc vcro Paftor Lychlclenfium<br />

laudatiffimus. -<br />

Non modo in vocalium affumtionc, quemaamodum<br />

cx fupra allatis exemplis patet,<br />

1 ^ am ^ ter ^ Zcxpreffione, ut exemplaciectarabunt<br />

fequentia , Auclores laudati inter<br />

ft difcordant.<br />

Torn*m,Grjni Au6V. Anonym. Lund.FielftrSm<br />

Aggicackic.?ickie. Atze. Attje- ksrer<br />

Jegg,jcges.Jegie. Iedz. Ey,egje. Ixs-.<br />

^ldjod.AHgud. Aggiod. -Oitzot. Adtiot. -ccip-re.<br />

Oatzic. Kiatzje. Gmtze. Zjatze. Tjalz A^ua.<br />

Rotzot. Kuggud. GSckiot. Kotzot-Kottiot.Voc»».<br />

?>alme. Gialme. Eialmie. Zjalme.Tjalme» oculur.<br />

§. 8. ?!x allatis exemplis facile patet,<br />

quam diverfus fcribendi modus,proindequani<br />

difficile fit leclori, prxfertim linguse minus pento,<br />

genuinum incle haurire lonum. Ego tantum<br />

mihi non tribuo ut hanc difficultatem penitus<br />

tollere poffim. Potius patior quemlibet<br />

luo ieniu abundare. Id tamen dicere debeo,<br />

quod mco quidem captui admodum conveniat-<br />

A z mo-


6 A<br />

niodus fcribendi aB:Tornaco&DominoLund<br />

oblervatus. Ne autem hsc lcribendi ratiolingu?r<br />

Suecanx adfvetis difficultatempariat, icquentia<br />

monere necelTum duxi.<br />

•N°K i. Zja, zje, zjo, zju, tyejusmodi fylldl*<br />

exprtmuntur ab aliis per fhja , thjc, thjO , tdjll,<br />

vtl ftne afpirAtione, tjfl, rje, tju; «r Zjalam , fcri-<br />

*o, ^jcrruom/«, Zjorwuom cLmo, Zjuttam re<<br />

jardo} ab aliis tjalam, tjcrruom, tjuoetfe.<br />

2. Ubicurque autem A tbfijue l confotto voca^<br />

letn tmmediAte pnctdit, effertur (tmpliciter ut. ds<br />

tel . ut Wadzam «, w Wadsam, maazam,<br />

Vf/ maatsam, redeo, re\ertor, Quocina tansen tb*<br />

fer\ovdunt ( « ) $uod Jicet Z \.iLeat ds vel ts.<br />

t*men ad difftrentiam exp imendam vocum, quce b \e\<br />

T pofittlant, b & % Scribpndum putavi. (/2)<br />

VlurintdS \oces Ldpponieas retle fcribi & per nudum H<br />

& per Aj ut : adzuodt & adzjuodt *cciptrt. Pra<br />

dta/eSluutn enitjj divetfitatc nunc afperius nunc ienius<br />

prouunctaniur. Sic in f'ie votum, qute fibi/o termi^<br />

ttantur Z adhibeo, quia fibiks ejusmodi, huIIa fyU<br />

laba txpritni poteft. Termwatio Gie, td fibi/um /nalem<br />

exprimendum, aliis ufitata, fine piva vtce tton<br />

intcl.igitur. Si Z , in fine pronuncies , non<br />

malt, fi Gie, uti fcribitur legis , roale legis , ut<br />

Almatz,almagie, varnakugic, pardnechuotz.<br />

3. Mihi Zja, jic, & ad afperiorem fonnt» ex~<br />

ffttnendum^ pratter alias rationes propterea piace<br />

tiiam dtprcbt*di in littgua OHtcana var


•*§ 7 §*»<br />

differentiun mter / confonum (4 i voeale , */4 «/ ft-<br />

"Wf fit^utrum fcribatut Stjdt, /fvv fivlC Cjrus eodem<br />

tniw fouo lcguntur. SeA in tingua Lapponica ^ nettjfdrium<br />

ejl hoc difcrlmen okfervare ; Quonitm lingutt<br />

fninus gn.iri alijs confunderent \occs, wm ceclo di-<br />

^erfas, cxcmplis fcqutniibus patefcit.<br />

! c ^ Latrat Tiella obtufum fit.<br />

icrra Flebilis Ticrra fordibus<br />

^vam Inflar muris Tiebam affuofegmean.<br />

arrodo tapanni<br />

gJcrucmFleo . Tierruom inquino<br />

pMtom Relarcio Tmttam. fino,permitto.<br />

AbjeR.t duplicis parte * Xocibus ad pniflram collocatif,<br />

pari modo legercntur ba ac ilU *d Jextram j ut enim<br />

tlflra pix , 4 fvtcis fcribitur utrotjue modo, feduno<br />

fono legitur^ ita tjella & tiella eodcm modo legtrtn•<br />

1 tl *d abfonum ejjet: quare & obfer\avdum.<br />

4- Me nunquAm ufurpare J confonum, ubi<br />

dtphthongus ejje debet, fed i vocale atque dipbtbont,<br />

10 , & iu pronunciari ita^ nt i paululm Audi-<br />

* tur -> 'Veros o er u plcr.o fono.<br />

n.<br />

DE PROSODIA.<br />

§. Propter dialeduum varietatem certis<br />

£ircumicribere regulis Proiodiani nimis dif-<br />

A 4 fici-


«{§ 8 §»<br />

ficile cft, quare quilibct ejuslcci acccntuatio,<br />

nem ubi degit, difccre tenctur. interim fequentia<br />

oblcrvare juvabit.<br />

Not. l. Fofitio , diphtbongut & \oealis gemihi<br />

JB ntbis t° n g* m f-tciuvt Sy//.im, ut : potCCl<br />

tdie. aiwie Caput, Wiegam curro.<br />

2. Paucijjim* nomin.t VolyfylUba tccentum i*<br />

SylUbt ultima b/tbent: ut NialotaS jffumentum el,<br />

lavp, som kliZder lappas med. BiJJyllaba b.tbenr itt<br />

prtori Ut ^iefttduris, pelgie pollex, iaibk panisi<br />

Ad}e8i\it trium \el fturium (yllab/trunt b.tbent itt<br />

primt; Ht: Welaoaas


9<br />

locumy Aiaaaam vivo fed inftar ignit fopi*<br />

\vi( tU f° tn cn under ctiTari giomd eldanista,<br />

^"Ziaam Maneo, paaz/am itculor; caaffam mordet<br />

c '"lultll, ignetn t*tybe elicio, iag siar eld.<br />

Ils.<br />

ox ri-vMOLOGi^.<br />

vl-' r<br />

fcu veram origincm & pro»<br />

tim H e i ni c ^ < & onum , ex orientalibus przferi<br />

l 23 ' necnon Svecana & Fennica Lin.<br />

r'nn<br />

e P°^ Limus : ut Ruomash, infecta,<br />

d P c , ? reptans, quod reptat, ainam vi-<br />

„ , hinc ainadaak, quando veftigia inpruina<br />

' ^ nive a Pparere poflunt, ab pj> oculus, feu,<br />

a«rt?l n .' a wea, sperdi a sward gladius, pualfvs<br />

" polw, genu.<br />

Seft. I.<br />

DE FIGURIS ETYMOLOGICIS.<br />

ut. >1 l ' Enallage partis pro parte orationis, 1<br />

n,,' '"«nme lum iturus, pro manam ev;<br />

^i«i. Cn P s pro fingulari frequens, ut: ai«-<br />

4.,.$ ^auziastich, capita dolent, pro aiwie paufebo<br />

C £ lt l olet - Ziadtzidl jugam, aquas'<br />

i P^Ladzie mgam.<br />

vnriLnj ut: Scaiaam pro caiaam<br />

nam nr^Vs P r ® adtam, do, wuaid.<br />

««m pro aidnam vidco.<br />

A s K- ?.


•a§ io §><br />

Z- Aphxrefis «t: Meldzu pro smeldzu,<br />

guod ampli cft corporis, urttam pro furrtam,<br />

cogito, rneditor, rzstaqas proCkrijtagas, Chriftianus,<br />

rappe pro krovve, corpus. L.appones<br />

Tornoenfes alrque Borealiorcs ante R aliam<br />

confonantem rarillime ferre podunt.<br />

4. Syncopen&Crafin verba paffivafemper<br />

rerepariuntur, ut: Aialluiufwuiudr, pcrSyncopen<br />

Aialluiudt Le craiin 3jaIIuc>r, iixiki Nan--<br />

Hant continens fasta lander, pro nanna vel nait#<br />

vos adnam.<br />

§ 5. Epenthefis, ut : Tabdaim pro tab,<br />

pim agnovi, muittaim pro muittim memini,<br />

jn verborum prxteritis, nec non imperativis<br />

farpe, nonnunquam etiam in prxlenti ulurpatur,<br />

ut : Pieija pro pi,a ponit; c tzajeked pro<br />

cvtzed evigilate piega pro riaa ancilla.<br />

Z-


*f n gkf»<br />

, , 5- TO. Metathefis, ut : arbwa, abra, vel<br />

mvvra pluit tawrana, tabrana adha:ret, zawie,<br />

sulwe , uterus, tawja, taiwa iacpe.<br />

y- 'i- Synalsepha, aut, almui, pro auttj<br />

«imu!. ijni homini.<br />

f ... §- 12. Elliplis 5 Zjalmist tdm, OQUHS fum.<br />

rr!r cet 2 £ er ' ^>win schaddai capitibus fa&us.<br />

1Ucet x ger vel sgrotans,<br />

Seft. II.<br />

DE NOMINE<br />

- n. y- i. Nomen eft vel Subftantivum,vel AdU<br />

" Vlln |, Proprium vel Apellativum. Abftra-»<br />

um v d concretum. Ut MaWa la fauro Nei-<br />

', ^iarMi-etg ett pulcra virM. AbltraAa utz<br />

TK!*!A 1?^^IO, calle rham alnnist la raame, IA,<br />

eli in homine illo , pro raamen<br />

; H [ ) jaftuofus eft. Concretum, suddo al<<br />

hL i - o p m ° peccati, pro homo pcccator sudtnm<br />

n 'j 1 ?®/ P sudduo maidt tagric! opeccz.<br />

leciiii, fepiffime dicunt, pro, o ho*<br />

fiLuif S Cl k! 0r 9 U ^ fecifti ? Practerca Participia<br />

nrr> u„A antlv a concreta , cuoduoteijc pafcens<br />

redimenc r ' ta9fi< ftciens pro fador lanesteije<br />

redimens pro redemtor.<br />

mpr.io 2 x\? m ini accidunt odlo. Genus. Nu«<br />

li°. FiSS. U Ipe°g iaati - Stams -<br />

§« 3«


u §6»<br />

' . §- 3- Gcnus dirtinguitur maxime per nomina.<br />

War/cs, nias & Ningelas foemina, ut<br />

«ar/es niommel, lepus mas, ningielies niommel,<br />

Jepus fcemina, waries flai genus mafculinum,<br />

ningelies flai genus fccmininum ninqelies fTujft ad-<br />

JiHlt ex genere fcemimno acccpi war/es flaifl<br />

ldzum ex genere mafculino acccpi.<br />

In Jtquentlbus vUentur gencr* , mrfcutinum<br />

f


§• s. Cafus Nominum funt tredecinv<br />

*' Nominativus. 2. Gcnctrvus. 9. Dativus.<br />

4» Accufativus. s. Vocativus. 6. Ablativus.<br />

7- Locativus. 8« Mediativus. 9. Negativus,<br />

Jo. Fadtivus. n. Nuncupativus. 11. Pcnctrativus.<br />

15. Deicriptivus.<br />

p . 6. Declinationes nominum funt tres:<br />

fjnma definentium in vocalem vel diph-<br />

. on gum, Secunda exeuntium in coafonanetn,<br />

Tertia eft contradorum vel Literas<br />

P^^lUtantium. Noti. Omnts b* declinitiones.<br />

A J 0 ' ute , -dffixe Interrovative , cujus nota t/i aoi<br />

^90%fitLntur. J ^<br />

r , §- 7- Paradigmata PrimxDeclinationis Ab-<br />

Declinant:<br />

Singulariter.<br />

»T<br />

Gen 1 ' S u ? In5a ' genu, kna, polwi<br />

Dit Walwa, Zenu, knaets, polwen<br />

Accur S enu , knaet, polwelle<br />

Vocat A ? genu, fnnct, polwee<br />

AbLt genu, fria, polwi<br />

Dldt<br />

. Pualwast, de, e, ex, genu, om, Utaf<br />

ift#..* ~ o knacl, polwcsta.<br />

Pualwan, PuaIwc>sn,Pucllwast, in genu,<br />

Mediit- VM uti knact, polwesa<br />

pualwain cum gcnu, med klM, p»l-<br />

Ncxat. Pualwataga, fine genu, ufati , pob<br />

weta<br />

m.


«s 14 sk<br />

Fa& Pualwan, ut schaddai pualwan, mutstu»<br />

inzenu, bleftilkna, muultuivotwexi<br />

I>lune. Pualwan, jodta pualwan, inftar gena<br />

perZit, han far som et kna, polwena culke<br />

kenetrat. Pualwi, in^gcnu, in i kna. polwehen<br />

luliru^. vel Oeleript. Pualwai. ut: med kn^<br />

emot mig, polwin minuhun<br />

Plura/iter.<br />

Nom. Pualwach, genua, knana, polwet<br />

Genct. Pualwai, genuum, knanas, polwem<br />

Dativ. Pualwaidi, vel Pualwaidin, at knana,<br />

xcnilzus, polwille<br />

Aecul. Pualwaidt, gcnua, knav, polwet<br />

Vocat. ut Nominat.<br />

Ablat. Pualwaist, agenibus, af knana, polwista<br />

^.oeat. Pualwain, in genibus, i knana, pofc<br />

wisa<br />

Mcdiat. Pualwai ctioitn, med knana, curn genibus,<br />

palwilla<br />

Negat. Pualwaitaga, line genibus, knana forutan,<br />

polwitia '<br />

?a6tivus Lc Nuneupativus ut in lingulari<br />

kenecrativ.Pualwaidi, vc! Pualwaidin, in gc,<br />

nua, i knana, polwihin<br />

Inflrurtivus VEL Defcript. ut in fing.<br />

Noti. idem Jtgnijicat Jlbpie , vcl ubbif , brne'<br />

Ubent verbum zibbuostam vel Zlbpuostan, laggce<br />

nagot til som-ssat betacta kiiana. Fennts mina PO#<br />

jpst«n. • Siit*


«§ ls §i»<br />

SinguUritcr, Singulariter.<br />

5 rex avium cn ssoc? med foglar,Lindu<br />

. 3agfieabrnnnus,2Bu0jt,<br />

Gen cm°si tie ^om, Jagkie.<br />

^n. Madie.. Gcn. Agge.<br />

Ztiv Madtai. Vstiv. Aagcai.<br />

V ^ K d i e . Accull Jage.<br />

Mdte. Vocat. Iagke.<br />

r ' Madliest. Ablst. Iagest.<br />

^ocst. Madien, MZdiesn.Madich. Locat.<br />

^diat Madi. fe^ffcigie.<br />

Facf?! lV * Mddietaga. Negativ. Iagetaga.<br />

Nnnl Madlen. Facfiiv. Iagken.<br />

Pcnc£ U W>f a ^ a,/ Maticn. Nuncup. JagaaS.<br />

J^et. Madcai. Fenet. Aagcai-<br />

^cnxt. Madi. Deicript. ^gcfltafiOfv<br />

fhralitcr. fluralitcr,<br />

KS^Wdiech Nominat. Jag«ch.<br />

DnHv K?". Genet. Iami.<br />

Accili Z W . Dativ. Aflgidi.<br />

Vocitiv c^ 'v'x Accuf Jagiit.<br />

Abhtiv* Vocativ. Aagech.<br />

Mcdiitiv . Ablanv. ^agijst.<br />

L.-ocat5v « S C " 0mn Med,atlV - Iagiicuoim.<br />

^ocativ. Mqdm. iocativ. Iflg.)N,Jagisn.<br />

Negativ^


«s 56 N»<br />

Ne^ativ. Madijtaga. Negativ. Jaglitaga<br />

^evetrst. Madidin. Penetrat. Iagldin<br />

Defcript. Madin. Dplcript. Jagcalagai Fennis<br />

wuosittain.<br />

Singvltriter. Singnlarittr.<br />

Wietzuo, domus, hus> huone. Lautzia, tadanuz,<br />

broms, parma.<br />

Ncan. Wiefiuo. Norn. Lautzja<br />

Sen. Wichuo. Gen. Lautzja<br />

Ostiv. Wie§uoi. Dativ. Lautzjai<br />

Accuf Wiesuo. AccuC Lautz/a<br />

Vocst.Wie§uo Vocat. Lautzia<br />

Adlat. Wiekuost. Ablat. Lautziast<br />

I-ocst. Wicsuon, Locat. Lautzian<br />

' Wiesuost.<br />

Mediat. Wiesuoin. Mediat. Lautzfain<br />

Negat. Wiesuotaga. Negat. Lautzjaraga<br />

Factiv. Wichuon. Fadliv. Lautz an<br />

Nunc. Wie^uon. Nuncup. Lautzian<br />

Penet. Wiestuoi. Penctr. j.'autziai<br />

Defcr. Wie^uolagai. Delcript. Lautzialagai.<br />

P luralittr.<br />

Nominat. Wiesuoch.<br />

Genetiv. Wiesui.<br />

Dativi Wiesuoidi.<br />

Accufat Wiesuoidt.<br />

Pluraliter.<br />

Nomin. Lautzjach<br />

Genet. Lautziai<br />

Dativ. Laujatziaidi<br />

Accuf. . Lautziaidr<br />

Vocat-


I? A»<br />

Vocntiv. Wiesuoch. Vocat. Lautzjach<br />

Ablatiy. Wiesuoist. Ablat. Lautzsaist<br />

r?'cativ. Wicsuoin. Locat. Lautziam<br />

^eaigt. Wiesuoi cuoim. Medit. Lautzjai cuoim<br />

^ptiv. Wiesu^iraaa. Negativ.Paugiaitaga<br />

£ ;| ct reuMutativ.Wicfjucin. FacH:. Lautzjain<br />

^netrat. Wiesucidin. Perietr. Lautzjaioin<br />

AJeicript. Wie§uclagai. Deicript. ut in fing.<br />

1. §• 8» Paradigma Status affixi Pronomina-<br />

Jis Noniinum in vocalem definentium. Pertonac<br />

Seu Rei unius de Re una.<br />

SinguUriter.<br />

Piim.Perfonx.SecundxPerfonse.TertiarPerfbn.<br />

^grtusmeus. DigitusTuus. Digitus fuus.<br />

£|°m. Suarbmam Suarbmad Sumbmas<br />

^en. Suarbmam Suarbmad Suarbmas<br />

Suarbmasim Suarmased Suarbmases<br />

Suarbmam Suarmad Suarbmas<br />

^oc. Suarbmani Suarmad Suarbmas<br />

Suarbmastam Suarmastad Suarbmastes<br />

^vc. Suarbmasliu Suarbmased Suorbmoses<br />

Suarbmainam Suarbmainad Suarbmaines<br />

e £* Suarbmatagam Suarmatagad Suarbma-<br />

^lut. Suorbmanam Suarbmanad Suarmanes<br />

"enetrat ut Dativ.<br />

L Plun*


HZ 18 §s*<br />

PlurAliter. \<br />

PeriT i. PcrE a. Pcrf. z.<br />

Nom. ut in Singul.<br />

G. Suarbmaidam Suarmaidasad Suannai,<br />

dasaS<br />

AccuC ut Gcnct.<br />

Vocat.<br />

Abl. Suarbm. istam Suarmaistad Suarmaistes<br />

^Le6.Suarbmamam Suarmainad Suarmaincs<br />

^uarmaikagam Suarmaitaaad. Suarmai-<br />

Pcnet. ut Dativ. tagas.<br />

§. 9. Paradigma Affixi Pcr/onaruni Pluriura<br />

De Re una , vcl Poffeflivorum , noftcr,<br />

vefter, iftorum.<br />

Per/. i. Pcri. 2. Per£ g,.<br />

Digitus nofter. Digitus vefter. Digitusillorum.<br />

Nom. S iarbmame. Suarmade. Suarbmasa.<br />

Gcnit^ ut Noin.<br />

Dut.S'.iardnic scmi. Suarmasedli. Suarbmasiisa.<br />

Accuf, ut Noni.<br />

Vocat.<br />

Abl. Suarmastemi. Suarmastedti. Suarmastasa.<br />

^lcci. Suaunainemi. Suarbmainedri. Suarmai-<br />

NeL-SuarinataLamc.Snarbwatagate.Suanuatagasa


& 19 ft»<br />

M- Suarmanemi. Suarbmanedti. .0uSrma#<br />

Penetrat. ut Dativ. 'nflffl.<br />

• T , P larallttY.<br />

r Duarmamech. Suarbmadcch. Suarmasach<br />

Suarmaidemi. Suarbmaidccj. Suarinaidasa<br />

. ^uarmaidasame.Suarmflldasade. Suarmai-<br />

Acci^ut Gen. dasasa<br />

bl * Suarbmaistemi. Suarmajstedti. Suarmai-<br />

^ stasa<br />

cF.Suarmaitaaamc.Suarmaitagate.Suarmfli-<br />

«netrat. ut Dativ. tagasa.<br />

„ y- lp- Paradigma StatusAffixiConiunclioa'<br />

iS , Declinat. Primx.<br />

Sln g* Stalpic Lupus. Ptur.<br />

• Sralpinai, lupusque. Nom. Stalmbcagfl<br />

Tw' ^alpig. _ Gen. Stalpiiaga<br />

at. Stalpainai. Dat. Sralpidinnag.<br />

vS- RApw Acc. Sralpiragfl<br />

AW" ^'^>nai. Vocat. ut Nom.<br />

T « ' Al^.lpista«nai. Ablat. Stalvistnaga<br />

iu i Akalpistaga. Locat. ut Ablat.<br />

xw' Dtalpinaga. Med. Stalpiiagfl cuoim<br />

Fic'> §! a p ? fl 9 at - Ncg. Stalvibragagen<br />

Von Z fl plnag. Fad. ut Ablat.<br />

nir ^ fl lp«aga. Pcnet. ut Dat.<br />

"elcr.Stalpalagainai Defcr. ut in Sing.<br />

B 2 Anno-


«f 20<br />

Annotationcs in Declin. Primam.<br />

Notd i. Qu* bp , dt, g Vf/ck, rr, *ntc ultimat<br />

Wtminttivi JinguUris vocjlts hibcnt; in Genct. Accuf.<br />

Abljt. LocJt. Mcd. Ncgat. Nuncup, Singutaris,<br />

tottflurjliy po/ieriorcm confonmt; cxcludcrc fo/cnt,<br />

Ut ; fjeblft manus gcn. kjeda.<br />

2. Ex Gcnctivo omnes utriusquc numcri<br />

cafus,adje(flisliteris charaderilliciscomrr.ode<br />

formari polTunt, conf. Paradigm. Nec<br />

Genctivus natura , fea Paragogice in N delinit:<br />

nam Lappones Borealiores in Genet vix<br />

?? admittunt, fed eft nota cafus Locativi &<br />

F.idivi. Auftraliores licet farpiffimc admittant,quod<br />

etiam parsAuflralior Juckas jerfvicniium<br />

facit, tamcn non raro excludunt<br />

z. TerminatioLocativi in sn Borealibus<br />

rarius in ulu nihilo minus intelligitur, ipfi<br />

hunc cafura fitpiffinie parem Ablativo faciunt:<br />

ut shiitan ld/ vcl shutast la, in villa eK.<br />

4. Ncgativus tcrminatione & fignificatione<br />

ab Ablntivo diftinguitur, definitque Primx<br />

dcclinationis in raaa & per apocopen intci/<br />

Secundae vero declinationis in otta vel (ttaf<br />

quar pcr apocopen Ixpc amputantur; ut zialttujtaiw<br />

absqi e oculis , tolctaqa fine igne?<br />

fi;:e tympano. Quod in plurali<br />

per-


H& 2!<br />

pcrpetuum non efle, ex utriusquc dcclinat.<br />

uum collatione apparet.<br />

.5. Nuncupativus ut Plurimum*quoad<br />

crminationcm , cum Faftivo feu Muta ivo<br />

convenitj nifi cum certT cujusdam conditioti[<br />

s m ^ ntio fit: ut padam pmwas, jag kommer<br />

t)n ^g, ^nas adnadz ijas, gar lil denn? nar,<br />

j jabmas, jag siar il?jal, manam iagas,<br />

F-K r r L ftt ^br, piam palckas, satter pa lega.<br />

Mon piam palckan niidnien, iag fattcr<br />

l,?p? g^lilohn, eller detta ssal blifwa din l^h».<br />

Jinur. definunt in di, muttuom peiwidi, jagi,<br />

^ ^^gldi, jjaidi, til nagra dagar, ahr, gald,<br />

naner. ^ec minus tcrminatio da locum ha-<br />

. Pcnetrativus formam Dativi ubiquc,<br />

»v.rtsV 1 ^ atl j nem vero diverlam retinet,M adkam<br />

ImmVf' • avium & palkistam Madtai,<br />

& ^ t0in ? re S Gmav ium. ?lddestalpai,dslupv,<br />

cuagarn stalpai, ierpfit in lupum,<br />

c P 7> ^nftrud^ivus vel Defcriptivus, hunc<br />

P ec omnia agnolcunt nomina, nccu- 1<br />

n<br />

vp! ; communis terminatio eft i'<br />

'mi! ^'?lmi ld muidnien, l?an star med V*<br />

j:n l!J. 0 L® a - filtnin on mimchim, paldalaaar'<br />

^^ewid dwarannan, olemmerinnan<br />

u unoacaW, paarralagai, parthals, parittajn,<br />

L z Wuar-


22 §0<br />

W"arrolaaai ffiftewis, wuoroltain. ?i-eqnentcr<br />

»b k,5 czuT in ai 6e/inunt p.ir8 poiienor diphthongi<br />

abicinditur. Sunt & Sequcntia vocabula<br />

calus defcriptivi: Warasson, mc>an rhen<br />

ar farff, ruorelielda, lieggaskon, dum adhuc calet<br />

mkdan tden ar anttn warin, lmndymalda >!lorninativus<br />

eft Wara^ rcccns liegaas, calidus.<br />

Participiorum cafus delcriptivus terminaturin<br />

uodl m Zjuodzmodt raaca^ iians facit, Han gisr<br />

standande. Zjocknodt porra, ledcns commedit,<br />

fltcr slttiandcs, syo istuwalda.<br />

8. (^ni Katum Mxum ?rsnomina!em<br />

^ormgredcliderat, I^ominativis in, a, ja, no<br />

addat lolunjmodo in Prima Perf. m in 2. d.<br />

vel t, in 3 perf s, aliorum E finale vel ic prius<br />

inamutet: utcuSbbuam, urfus meus, cuaddziad<br />

urfijs tuus cuabzjas, urfus fuus vid. Paradigtn.<br />

9- Aliac Syllabicx adjediones, ut g;<br />

M, Nai, go6, gost, terminationem nominativi<br />

immutatam relinqunt: ut Zjalmieg, oculus<br />

guoque peiweges, diesetiam, pcubciiai&menw»<br />

juolgegost, pefne?<br />

IL Sc-


«9§ 2Z B»<br />

§.u. ^ccundavecljnAtio Ociincnr. Iix<br />

Confonantem,<br />

Paradigmata Secundac Declinationis Abfoluta.<br />

Singultriter. SinguUriter. SinguUriter.<br />

Gratiarura actio.<br />

Calceus. Potus.<br />

N* Cabmag, Kijttem. Nom. Juckamob<br />

Cabmaga, Kijttema. Gcn. Jugcamosa.<br />

Cabmagi Kijrtemi. Dat. Iugcamosi»<br />

Accui. Cabmaga. Kittema. Accui. Iuckamosa<br />

\v!? at * Cabmag. Kijttem. Vocat. Juckamos<br />

Abiat. Cabmagast. Kijtcmest Ablat. Juckamosast<br />

K oc . at -Cabmagciiv KittemanLocat. Apckamosan.<br />

v? Cabmagina KijtticmmaMed. Iuckamosaia<br />

ega«v. Cabmagelta Kijttcmctta Negativ. Iuci<br />

A • kamvsatta<br />

Cabmageu Kijttemen Fadl. Iuckamo-fiyi<br />

Nu nc. Cabmagan Kijttcmen Nunc. Juckamot.<br />

san<br />

renet. Cabmaqi Kijttemi Pen. Juckamo^t<br />

elcr * CabmaglaiKijttemlai Deic-Iuckamosalai.<br />

Pl


»3? 24 ftf»<br />

T5 (^abmagiidta Klittcmiirta D. Iuc?«mosaidi<br />

Ac.cabmaijjbt Ki.tremiidr Ac. C \ncfauu>(uit>t<br />

V. C


PluraHter.<br />

r? 111 * > ut In Singulari<br />

n 01 ^ Submclijttam. Iubmtli/ttad. Iubmiclntties<br />

Jt - vUbmcluttnma. ^ubmchjtrcfra.^ubmclijtttfja<br />

Accui. ut Geuct.<br />

Voc -3ubmclabjait)am. Jubmelad;aidt»d. Iubmeali<br />

fx ladzaides<br />

T ^ ^ubmclijstam. Jubmelijstad. Iubmcliistics<br />

Aubmclimam. Aubmeliinad. Zubmclmies<br />

"-Iubmclijam cueim. Jubmeltjadcuolm.Zubv<br />

_ mclijas cuom<br />

r^^Iu!>mcli>ttaM utGenet.<br />

raa ut in Sinsulari.<br />

ttttetr, utin Dativo.<br />

§• i \ StatusAffixusPerronarum Plurium<br />

^cReuna.<br />

Singulariter.<br />

Prim. Perf. Serund. Perf. Tert. Perf.<br />

eusnofter. Deusvcfter. Deus illorum.,<br />

N°m. Jubmclcmi. Zubmcledti. Jubmelasasa<br />

Tw' J? r N °niinat 4.<br />

Ar" ^"Nejafamc. Ju^mclafade. Iubmelasasa<br />

§2T-.^Nominat. .<br />

u ^omuadzame, Jubmelad;ade. Jubmetad,<br />

zasa -<br />

^ L 5 Abl,


-6 A.<br />

Abl. Iubmelesicmi. Jubmelcstcdi. Aubmclcstcsa<br />

.^lec!. Iubmcllinicmie. Iubmcljjnicde. Jiibmclij-<br />

^ ^ , x n a sa<br />

Aubmelettamen. Iubmelcttaden. Iubmelct,<br />

tasa<br />

rncr. Iubmclenimen. Iubmeleniden. Zubmelenasa<br />

Vcnct. ut Dativ.<br />

rluralis',<br />

Nominat ut in Singulari.<br />

Gcn. Iubmelljttemie. Iubmelijttede. Iubmclijt-<br />

. ^ tesa<br />

Vat. Iubmelijttasemi. Jubmeliittasedi. Iubmelijrtasasa<br />

/vccul-it. ut Genet.<br />

Voc.Iubmclcidzaidcmi.Iubmcladzaideti. Jubme-<br />

.,, ^ ladzaidasa<br />

Abl. Iubmelistemcn. Jubmelistede. Iubmelistcsa<br />

I.0c. Iubmclinimie. Iubmeliinede.Iubmeliinasa<br />

Iubmelijaiin cuoim. Iubmelijadecuoim. Iub^<br />

meliiasa cuoim<br />

Iubmelijttame. Iubntelijttade. Iubmelijtrasct<br />

kaA. uUnfing. Pcnet. utDativus.<br />

Noia. Jn vocatho vldes Lapponum Abninutivuw<br />

Aubmeladzam, quod nibilomihusper<br />

S citfus affixe<br />

ftSitur.


^ 27 Z-<br />

§- H- Status Affixus conjundionalis Declinat.<br />

Secuudx.<br />

SinguUris. plnralis.<br />

VT Seippig., Epitcthon lupi.<br />

^om. Sttpicaga, vel Scippignai. N. Seipmca--<br />

. " gack)<br />

Oen. Seipicannag.


H :8<br />

bus, & utroquc numero, in H mutant, ut: puo,<br />

lash gclu. (Zcn. puolaha, Accur Plur. puola,<br />

bibt, urdash lagg pa ftaril Gcn. urbaha, morash<br />

follicitudo Gcnet. moraba , wuawiask. Gen.<br />

wuawiaha, Lappo, Lapponis. Hanc mutationem<br />

lit. ^ lingua Fennorum quoque<br />

lubit, ut wicras, wierahan, bolpcz, ralas/<br />

racrahan, rota. NaaraS, naarahan, hoova.<br />

«c.<br />

z. Xominat. in ies, vocalcm geminatam,<br />

inreliquis cafibus&utroquenumero, in<br />

A mutant: ut raidnicS vel puttiis purus, gen.<br />

rainasa pultasa, paries vetus, genet. parrasa,<br />

?Iur. parrasach. Zjuahdzies locus inquietus,<br />

xen. zjuahdzasa.<br />

4. Energetice nimis , nominibus Abfblute,<br />

affixe, interrogative dcclinatis fupcr<br />

addunt, particulas inleparabiles pe vel be, bai,<br />

Hecraiorum n demonftrativo ferc relpon-<br />

2ux ent: ut jochsaba taahl la, rhetta ar da en ba-<br />

Sa, jubmelbe tbam tagai, rhet giorde da Gud.<br />

tjalmechpe muust lieddakadtich, Sgona wilia da<br />

blifwa sa tunga for mig, laugadpe tuust litti la,<br />

du Kafwer da tan kiaril. 8ic aKxis; /ubmelam»<br />

pe mon rockuodalam, iag tilbeder da min Gud.<br />

t^ota vcro intcrrogandi, accedente nota demonftraadi,<br />

ultimas conlonantes amittit: ut<br />

f ro, kirkosicos ron padac , kommer du iftan kyrckian,


29 A»<br />

!> an '. kirkostcobai ton padac, kommer du da ifran<br />

manackos kon rockuo, gardu dift? mauactoba»<br />

ton rocko, giallcr da refan dift fot tig?<br />

,. §- 1 f. Tertia Declinatio contraclorum vel<br />

nteras perniutantium.<br />

Singularis. SinguUrh,<br />

Ujca. Janua, N. Juoesa. Arcus. N. Kihcsa<br />

r<br />

Tinea<br />

r] "' Us°. G. gytnf«. G. Kiufa<br />

m D. JuMch. D. Kihili<br />

Vnr'11?' Ac Juou§a. Ac.Kiutza<br />

I?? U'sa. V. Juacsa. V. Klhcsa.<br />

^dl. Ujast. JuSutzast. A. Kiusiast<br />

^c.Usan. Juausian. L. Kiusian.<br />

MCD,u\m. M. Zuautiain. M* Kiutzain<br />

pfaitr 109 ^ N. Iuausiaraga. N.Kiutzacag»<br />

k. Juacsm. F. jfilicfa»-<br />

N. Jjuacfa». N.Sibcfa»<br />

fe n r. • P ' 5iu«k. P. Kikcsi<br />

Ucsalagai. v.Iuacjalagai. D. Kihcsalaga»<br />

Pluralis. Plurjlis. ?luralis. \<br />

C° m - Wch. N. Iuaugach. N. Kiufach<br />

EM' S&. 0. IiiauSai.


HZ 3° §8»<br />

Abl. Usaist. A.Auausiaist.<br />

Loc. Usain. L. Auausiain.<br />

Neg. Usaikiaga. N.Iuauffairaga.<br />

Pcn, Nsaidi. P. Juautzaibin.<br />

Singularis.<br />

Nom. vel apta<br />

unus, a, um<br />

Gcn. Autta, vcl autt'<br />

Dat. autt'<br />

Apc. Sutf<br />

Voc. autt'<br />

Abl. autl'<br />

Med- auttain.<br />

Nee, auttataga»<br />

Fnrt. achran.<br />

Nunc. achlan.<br />

kenet. achti.<br />

velcr. autai.<br />

A. Kiustaist<br />

L. Kiusiain<br />

N.KlusaitagS<br />

P. KiusaidiN'<br />

Plurtlis.<br />

Nom, auttach<br />

Gen. auttai<br />

Dat. auttaidi<br />

Acc. autrai<br />

Voc. aurrach<br />

Abl. aurraist<br />

Loc. auttain<br />

Neg. auttaitaga<br />

Fact. achlain<br />

Nunc. autlain<br />

Penet. amtaidi<br />

Defcr. aucai.<br />

Nott. AdjetflvA w eonflrufiione cum fubjlanti*<br />

9tf. non modo in fing. Kumero & flurimis caftbus iminohilla<br />

manenty \erum etiam fi in voca/em de/inant, / 2 "<br />

qnente \ocali apocepen pariuntur, cujus nota bie i»<br />

f)aiiv* Accuf. Vocat. Abl. apofirepbus eft.<br />

De Statu Nominum.<br />

§ xs. Qua: fparfim dc ffotu nominum diutfacilius<br />

oculis animisqucpateant, coiftjsaani,<br />

uutabisquc fcqucntia; i. Q-


M 31 §8*<br />

vttm T * ?£*'"* ^ tstHS dividitur in Abfolutum tf Affi-<br />

1lfO»is 71 on ejl Pronominis? ve 1 conjun-<br />

L i y h ' Certtr * e " ia > n Ariarum infeparabilium particutinm<br />

•' eXtr " COtt i un tt' onem tiim «his, nihil jii>nificAnr<br />

' f Uas twen quorundam libri a fulcris fuis avul-<br />

J* s nobis exbibtnt.<br />

/H tf J 2 * A ^* m figfraoi prima, fecunda declimtit,<br />

(onif tU • ^ roriomi nali, in cafuum quorundam Per-<br />

rnodtZmZ den poteft, effumk. Ouoment<br />

A 1 y>0ca}em dffmentia ftat. affixum forloco<br />

'r" r Cd CCr>l Prinl * declinat, annotavt], fed buic<br />

c. „ °"J onat >tfs feu dtclinat. fecund. rafer\a\i,<br />

CU)j({x e " et ' V9 tn Prima Pcrf. fuperaddunt M?- ln Se-<br />

' if S), inTerttt \ero 5(. Genet. mutant in<br />

TcrC 1 Unt ft" e ©• vid. Tarad. nomimquam , tertit<br />

snn,it er li ' atur i» 0»5. Vero Paragogictim iti<br />

UT cc ^'">ttenibus 5 Jlatus bic clidtrc f folet.<br />

rimum d t i m f ^ 0 ^ ' " com P eIUmes i ? }l *<br />

affixo / Ui ""' ur > e l U£ locum vocathi inftat.<br />

PliarrahMt1f ' u PP lere ^entur: ut 0 jubmeladzam<br />

3


*&§ 32 &<br />

foletut WSMMoZ , corcnlum, tt?a ltMf jjflll corcu-<br />

/««> m,v«, wammotziad, corculum tuun,, wammo-tzje^<br />

(Orculum fuum , /Zr lodtadz axicul*, M'I lodta<br />

' tzjam, rticula mta, tu lodtatzjad, ivicuUtua.<br />

Dc Comparationc Adje


*§ 33 K"<br />

vainasebmi^ puriffimus. Zjabbes, pulcher Afcibboul'<br />

pulchrior, Ziubbaftmos 6: ^javvasedmuS<br />

Pulcherimus.<br />

Not*. i. Sunt comparativa nonmododuarum<br />

& trium , ied quatvor & quinque teraiinationum.<br />

ut<br />

Iorbes. Jorbkfcbbuo Jorbcftbmus. 1<br />

Icrbas. Iorbascb' JorbasemoS. I<br />

Jvrba, Ivrbabbuo Iorbamus ^orun6ur, s, um.<br />

I.rdack,Jorbachcbbuo/Iorbachcmos i<br />

Iorbasatz.JorbasatzabJorbafatzamos j<br />

Zjaabbc ?jabbcb' ^iabbcmoS "j<br />

Zjaabbcs ^zaadbaseb- Zjaabbascmus t.<br />

Zjaabpac Zjaabpakcb. Zjaabpakcmus [ Pulcfaer.<br />

8jaabbasaK ZjaabbasaKab ?jaabbasatzamls ) 1<br />

?> 'ppad, 'Ziappadcb' Jjappadcbmos<br />

Aappuok Aappuokcd' Z,appuok«bmuos j- Niger, a »«.<br />

ajappadatz Zjappadazjcb' Zjappadatzjcmuos J<br />

A»e. Ancbbuo. Ancmus l<br />

Anck. 5lnckcbbuo, Enckemus r Brevis.<br />

Anckatz, Anckazcb, Anckazcmos )<br />

Nioffas Nio''ascb, Nioskastmuos ^ c^ucZu-. a. um.<br />

Niosta, Nwstab, Nloffamus j «umuiui. uat,<br />

NuAffie NuMeb, NuWicmusLor-ii-iu,. a. um.<br />

2. ©ruarra magnus , mihi irregulare<br />

,n on videtur: nam comparat: eft oturcoobui v ,<br />

yel vjtuarab , iuperralat. 0ttiairanuiC£i maxinius,<br />

fic Stuarat,Suarakeb, Stuara'ebmu.>s,<br />

iciem, ^tuares, Stuarrosebbuo, Sttia r


«8 34<br />

ff« fortis, fcd etiam paka malus <br />

mei; iu majus. Nifi ita efict, uade iftahabcremus.<br />

J s, Supcr-


5. Superlativus gradus frequenter per<br />

^ontiouam pofitivi rcpetitionem, indicari lolet,<br />

ut: Swarra ja stuarra, magnus Se msMuz,<br />

id cft niaximus.<br />

De comparatione Prsepofitionum<br />

fuo dicemus loco.<br />

De Fis;nra Nominum.<br />

§.t8. Figuraeft vel fimplexquac inalins indi*<br />

*idua eft:gja(mc Oculus, Wuapra, vel wuockka<br />

crinis vel Lompofita, qusc in alias dividipoteft:<br />

ut,Zialmecaacka, pupiila oculi,Zjoluozjaimie,<br />

ftrabo, wind^gd, aiwiezjock vertex.<br />

Not0(? vcfpertinum. 4, Curu P irritulis<br />

' ln fefdralilibu!, ut frons etiam. s. Cwn Prxhftiione,<br />

«t: ^alwekaudel niut om wimeren, peiwekMel,<br />

mitt pa dc.gen.<br />

2. In compofitis , Vfx poflerior , fXff/M<br />

trrulis me-vetur. ut, Mctzemanme , Vf»*tor, Jagare<br />

Mcl^cmanniest, ladbuokedta , flat dand»<br />

G . Labduo kedal, kedta laabpuo, Fyra<br />

^arfingcr, neljansormen leweyS , kammenen-i<br />

p«)!uus. Gtnet. kiedtalaabuo.<br />

C 3 DE


?6 K.<br />

Dc Specic Nominum.<br />

§ 19. Spccics cft vcl Primitiva , ftu prv<br />

mz originis , adzie Caro. Korr, Cualga. vo<br />

sucsam. Crinis, haar: vel Dcrivativa ut: adzi^<br />

d»fwat, carnostis vcl camulentus fieri, Cual<br />

gai vel sacameija, Pilolus Ludin.<br />

Dcrivativa noniolum ex Nominibus,vcf<br />

bis, Adverbiis Numcralibus, vcrum etiam Pr<br />

pofition bus erumpunt.<br />

Dcrivativa ex Nominibus orta funt.<br />

1. PolTcffiva: qusc pon*efl1oncm aut<br />

prietatem fignificant, quoriMii tcrminntio fetf<br />

eft ?ltz ut: aikasatz tcmporalis, ab aile tcmpus,<br />

galatz arternus xvum, ab aghe actas, Atzialatz patcrnus<br />

,ab , ?!tzie Pater, kanaqalatz regalis,; 1<br />

fSnaqae Rex , Wicljalatz Fraternus , a WitljS<br />

Frater, Adzialadz carnahs, ab Adzie Caro.<br />

2. Gcntilia,ut: Saameladz Lappo, ©u3<br />

waladz Finno. Ruo!>dzeladz Succus, Carjeladi<br />

Mofcnovita, Laddeladz, Ruricola.<br />

z. Denominativa, quz variarum funt tai' ><br />

minationum.<br />

(*) , ut:armocas clemens, ab armno cltf'<br />

mcntia, Laimogas,welcuogas,qui dcbet velopof'<br />

tct aliquidfacercj itcm arre alieno prelTus,a lai'<br />

fui scs alienun» , weike debitum, Zjcchjas^aquoium<br />

a A,atzje a^ua. (i; 6»


«g 37 §*<br />

(i) Eck vel Ac, ut: Tacktiec officus a tac-<br />

*if os ben, Zjuorrvec cornutus a Zjuo irc cornu,<br />

^«!ljcd>vel call|act>rl-atus,a (a(l)camplus a, um.<br />

(0 ?li. Zju^rwai Cornutum, a, Zjuorwe<br />

^rnu, tadbrai oificus benig, a tudjuc os, bca ,<br />

^iulmai dUtaculus fom ar stor i lrutcn, a Nialbme<br />

0s mtm, atroai capko, sterkosdcr, enwis, ab aicaput,giafeai<br />

uczuoiurn a Ziatzje aqua,Muar-<br />

^i Marast arbuftum , smaffvg, a Muarra<br />

ar bor. Quoniam acljeitivain cija , omniumfre-<br />

Suentiflime apocopen patiuntur,ideo hoc molonant,<br />

alias utroque dicunt modo: £uai ai<br />

Ve | Tuaijaieija iaboriofus artetfam , cuallai &<br />

Cl, 5ilaicija pifcofum, Harduo harduoieija huj^erolus,<br />

a ^uaijclabor, cuSUc, pifcis, harduo<br />

"Uinerus.<br />

{d) E6. ut Wiclacs, albus, Zjavpies, Nixer»<br />

p>elies auritus, qui aliosauditu luperat,a piclje<br />

, wielgad,candidus,W ^wies laboriolurn,'<br />

^vlel^urn, a waiwc, labor moleftia.<br />

(r) Eija, a nominibus in Ag^, ut Muat»<br />

^tija Nivofum, a Miall^g njx. Sau'aqci,ci,<br />

^NUino!um,a Saulag vermi5 in narjbus nm-<br />

Sifcrorum.<br />

(f) Ai Denominativorum clalTem Nega-<br />

*' v a vel Privativaquo minus referantur nonvidc<br />

o,luntque. ( .<br />

C 3 i.


M 38 g»<br />

J. In fcm vel fcw: ut ?tcrbmetebme de*<br />

mens, ajct*bme mcns, inreilertus, rubabtebwc/<br />

finc opibus a rti fcf ~ pecunia , lualkctebme fol»<br />

!o,", Ncdaiebme handloo, a )'uWcxe5,kiedta, msvus<br />

2 In ri.-; n.im a6je


#§ 39 ^<br />

pagadkedta, finc docere, impunitus, indodusmanuadtkenna<br />

fine ire , orest ogadt , fiunteD^ra<br />

Gne benedicere, non bencdictum, tflgaCtc.a line<br />

£icere, intedkmu<br />

HX4 l. Vaciiis eft forrnatio aJjiQivorum'in fU><br />

V*l tcm, tcbme, afubftantivis, quorum, fi in vocMem<br />

exeaat,- GenetiVn tdjunge kis, vt", fiejDTCl mnus, Grnr<br />

ficda. Hinc ficbatii/.fwbatcbmc/w »w«s*o» funt<br />

Si vero in confonantem , cum cafu negyiro p.ni medo^<br />

fas: ut cabrnaqclta , H ** l "°, cabmagettis , «**<br />

talcei non funt: ffol0s- Jubmcl Deuf> Cafus Negatix<br />

^ubmelctfa , fi** X>eo; kine SubmcUtt i ,<br />

yui fine Dei efi, imvius.. Jubmcl!NCttU0M '««, PlMtas<br />

pichtas , cnfus negat: pichtasatta/^<br />

vefit, pichlaMUS, 5«' veflibus caret,<br />

Not i. Pnvaxtva feu Negativs in nonfle'<br />

Buntur , fed herum fymnyms. in ^cbmc ieifigUrate<br />

$em. Non dkunt addc ruhd«ti§i ( f*d, adde rtibda-tcbmai-,<br />

Vfi ruKdaliMmui, gif atb dcn pcnmngfc<br />

lofa mcnnijfian, Zjuarwuo pelj^cbmm, »--» pcl»<br />

jciitzi, ropa den dbjwa till,<br />

Jtota z. Non foUm AdjeGiva h , verume.<br />

tjam JtJ, fli, a?, immobilia mavent: ut SL\>iclgi£ C" n -<br />

didus, gUappiecS /N&f* gjajai .


elqi^ , wielgadwucidr,albc>r, Kwitna, hwitl>er,<br />

ollaq, altus Kbq, allagwuadr, altitudo, hiahet,<br />

Zictfgal, profijndum , diup, Zjcngalwuadr & z,en,<br />

galiswuadt, profunditas, viuphet, puvtte bviws<br />

god, puarrewuadr bonitas godher.<br />

Not* i. Ca(ut ntgMivw borum , in Wuad«ta<<br />

QaJtfitH^ut: puarrewuadataga, dbtane bomute,<br />

allaqwu8dataqa, dhMuAme. Stpifimedtltuncsnt<br />

{ylhbm ultimMtn uf. Aengalwuadara fintprofunditate.<br />

2, Non modo partttul» in(ep,ir»biUs WuAdt<br />

f'd tfum daq: , tJjeflit.t in fubftjntiva eon\ertit *<br />

ut puarre 6-»«, puoru^dagc bonitas, Zjappad »*'l<<br />

r > Ziappucdagc nigrdo, swarra, paaka, «-»/«/,<br />

£*N'>, pahuodaae, nulitU, ondjla, c*fus *t*.uivus<br />

pai)Uodagatla/»< mdlitu.<br />

' 4. Dimi'


** I»<br />

4. Dirrrinutiva, quz non omnia, in ?stz, vel<br />

V^jieuaiodo lequcntiformcnturjdtjwentibus m<br />

» O / i- / u / U0 , Adyiftur g, vtl fipljcet tz, E<br />

n/t"'.um ante tuf>>.tn um mut.uur in J{. Nomina-<br />

"t"i, ^uc-wn ttitjlta iirtr* tonftnans eji^ agglutinetur \<br />

Vti;MU< VowOTBtrea/: A, /// a.ltCi capttt^4)ltff<br />

, flM'^ tz , capiruum , capittllum llltt t?U>WUd , ^<br />

rixor , 4«»/, ciacfvtz ,uxoriu!*,anicuU, fir/c<br />

^, nrjuij i/Mfo», fi iri bcin* spiritz bejliola, wie- •'<br />

U13 domuswiestliciz ,padnag "»",padcobmag<br />

calctusy csbiuaratz cahtolusy<br />

vuan cbuctz »eljufcu/ui , ftuo.rabuctz mafufcuhs,<br />

qndli* ab omnibus comparativis txfurguni, gradum-<br />

$ue comparati>ur» non in conftmrttem fed vocalcm,uti<br />

arttea dittum, dtftnere arguunt. Ex dimiriutixis igu<br />

tur ttplime judicari fotejt , in vocaiem \el cenftnanteynnt<br />

nomina defmant quod et facilius faltu ^cjunntr<br />

fer,fdor Hngua diminuthorum , qu* ab tmniiiur ftrg<br />

*>»rrtinibus extrahuntur,<br />

Seta ]. Diminutiyormm cjuadam commijtrAh*<br />

Hi , ytud.tm diminutioni , qu*d*m bhnditiii inf*rfi±<br />

Unt_ Horumtjue numerum augent particuU vel vacm<br />

^buatzje, vti kuatz,


«G 42<br />

vl wieliarockam,mm saligen ayeden Broder, eller<br />

mmBror stackare,maannaCbawach,stackarL bar,<br />

ncn, paidnie chawa, stackars Gubbc lilla, aackuochan»o,<br />

siackar5Gumma lilla, laddechawa stackar<br />

fogel fiUCt. liuj tintummodo difcrhnfah; Chuatzfe<br />

racke, vivis mortuis , chahwa folummodo vivir<br />

ttmfttit.<br />

Z. Utzie ^«m,Utzl'anatz cfi dimmutivum db<br />

fllt pAulklum , p/trvum , bornrn quafi diminutio.t funt<br />

unna V' unnatz, tdmodum parum , pjrvulitm: ut, UIP<br />

unnatz waldim, fumfiy unna maanatz<br />

ett ganssa litet Ba>n, unnadjiam maannadziam,<br />

mitt hjertans lilla Barn. a Ma bucceUa, babent<br />

$m


*§ 43 §5*<br />

Verbalia.<br />

Ut Paiticipia a verbis furgunt,


«8 44 A<br />

tior inquifitio, a Aecadom, firpeinquiro, Aeerahtehmic,<br />

cura inquircndi, a Iera^ram,inqyiro<br />

ipfc,vel in aliuui inquircndi curam transfcro.<br />

•'<br />

(b) Ovcl tio, ragcuo, fadum, gidrnina a<br />

tacam facio, ntannuD, itcr a manam co, lauls<br />

63ntus a lauluom cano.<br />

(O G. vel


«S§ 4? g*<br />

ziequoS, abfconditum , a zjegam abdo, abfcondo,<br />

(b) Ac vel ack, ak aqk, caaskak, mor5um<br />

g caastam, caatdac castnitum,s caaldam cattrc^,<br />

juqastaqk, vel juqastak, hauftus vel potus en<br />

dryck, sieine, a jugiestam, diminutivum verbi<br />

jugam bibo.<br />

(i) Uom, jagadmettutm, inobediens, a<br />

jagadam obedio, loacamelniem, innumcrabilis,<br />

a logam lego, numero, kiertemctruom ii>fcius,<br />

owelande okunnig, a riedam Icio.<br />

Nof/*. Alinrum Vrivatha in cf', qu* al ififinir<br />

tlxo aRivo reftiffune fermantur } non natura fed j£.'gura<br />

talia funt: astek' pro aste^ctma vel astcbf etc«,><br />

inemptui, JUOQCP pro ,U0gedkella, i>el juogekenna,'<br />

iudiYtfus ? porrek', /"-o porrakenna vei poradfma*<br />

jejunus, tarU0t',0j0MMat, pro favtlCrUnNfl>w fa?<br />

ruodkma.<br />

Advcrbialia<br />

Quz in ctz exeunt, ut odnatz hodiernus,<br />

ab odme hodie , raall.itz, modernus , a iaal<br />

nunc,modo jtallfltz, illius temporis a talle tunc<br />

katzatz, cujusnam temporis , a lafee quando,<br />

tolutz i priifinus a tault olim vel toiin , iium>4<br />

heUernus, ab ictsi heri, tdedis, matutinus ab<br />

uned


•*! 46 A-s<br />

jdicd man-?, «ckedis vel eeckedatz vespertmu?, ab<br />

recked vclpcri, abmedadz, qnod ante luftruin<br />

fuit, som »Sr fem eSer sex ahr sedan ar ssiedt, ab<br />

vbmcd, antc aliquot annos.<br />

Ex Prsepofitionibus.<br />

kusafatz qm adcft, » lusa ad, lu^tesatz qui<br />

apud, a liibte spud,ManAasatz qui poll a man-<br />

«ai poft, puattasatz vcl kaudasatz qui ex adverfo<br />

eit, a vuatta, vcl kauda qui e rcgione, audasetz<br />

qui sntc, ab audi antc , valdajc!tz qui<br />

juxta , a paldi juxta, virrasah qui circa, a pirra<br />

circum, tham pallasatz qui cis, tuom paallafaft<br />

qui ultra, olgosatz qui extra,ab clflcn extra<br />

velforis, caskasatz qui intcr, a CfllTi mtcr.<br />

Numeralia,<br />

i. Gardinalia, de quibus qusritur per<br />

quot, Lapponicc, calll? Acht unus, cuadte duo,<br />

colma trcs , liielie quatuor, wihtla quinque .<br />

cukdra lcx, zjc^ia, kiet'l-ia leptcm, cautzje vcl<br />

cachtz?e o&o , autzje vel achtz,e novem, logie<br />

dccem.<br />

Non eo inficias Numeralia, ubi numcrum<br />

denarium cxceffere, ab uno ordiri hoc<br />

jiaodo : acht' tac^e wal, unum iiiper decem,<br />

ruohre loge nal, duo luper decern, colma loae<br />

»al.


47 B<br />

Nal, tria fuper deccm, & cuak)te lsgc vel cuofifc<br />

logie, viginti, cuahte loge ja acht , cuahle ls-<br />

8e ja cuohte 22, colmaloge zo, colmalogie ia nielia<br />

Z4 , colmaloge >a zietzia 37, &c. Vcrura<br />

Hiulto accuratius & ufitatius, fequ»nti mod_9<br />

numeras , ubi a numero denario ad viginti,<br />

numero ordinali nubpie, lecundus, & cafu pe-<br />

Netrativo numcri denarii, loge, decem, locum<br />

cedis hoc modo : achtanMelogcai, undeeim,<br />

cuahtcnubbelogcai, duodecim, colmanubbelogcai<br />

tredecim, quafi diccres; unum, duo,<br />

tria Lcc. lecunda decadi,five in iecundam decadem.<br />

Nieljanubbelogcai 14. wihdtanubbelogcai<br />

15. cuhdranubbclogcai 16. Lc Lc dein»<br />

eeps. cuoblelcge, vel cuohtelogk 10. achtacoimadlogcai<br />

21. cuohticolmad logcai 22. col-<br />

Macolmadlogcai 2z. nieljecolmadlogcai 24.<br />

colmalogie vel colmalogc zc>. achranieljadlogcai<br />

Zl. cuohtenieljadlogcai ?2. Mtzjanieljadlog<<br />

rai 37. nielialogie 40. achtawidtalogcai unum<br />

in quintam decadcm. Widraloge fo. cuohte<br />

uidadlogcai, duo in fextam decadem f2. cud-lalogic<br />

6-?. cautziaz>etzjadlogcai 68. ziejjalo-<br />

Lie 70. autzjacautziadlogcai 79.^ cautzielogie<br />

80. widtaautzjadlogcaj, 8s- autzjalogie 90.<br />

^unc omnes decades addunt : Achtalogie,<br />

Una decas cuohletvgle, duodecades , colmalogie<br />

tres decades &c. Aiualte centum. Hinc for-<br />

"lula loquendi int«r JLappones ufitata, calle foit<br />

!U0


*{£ 43 §«*<br />

-jiw lilSAad logcai, nog Jc ban rcdau pi Tiionde<br />

.tijcnde'/ tbct ar Sftvcr nittjo, in cmct l>'indrade<br />

5hr aammat. Quamvis nec diffitear (equenti<br />

modo numcrari poflc. 'A.itzlaloM ja aa)t &c.<br />

tJita. I. Numtrum millentrlum fo"te l.tpponet<br />

mulris locis i'gnorant , M. Lund \rro, V icabu/o jpttd<br />

boretles ufitato, ^uKat cxprtjfit; Sic dkunr- ni.icdt<br />

rul)at labcit aidnim, rmlt* svium miUia tidi<br />

i. Zeecte , non propric dctem , fcd<br />

notam cultro incifam feu cziuram denotat. in<br />

conjugationc ?rim. Zeeckuoin eft cacluras incido<br />

, Fennicc py?al5itzen. Quod Lapponibus<br />

zccckes id Fennis pykala,teectcs muacra, pykyl^<br />

puu. i. Ordinalia dequibusquzritur perquofus,<br />

callad ? deiinuntquc ut plurimuin in ad.<br />

lit Miastamud; vel wuastadj Primtis. Nubbie<br />

Vel mtbbab, Secundus. Colinad I^crtius. Nieljad<br />

Quartus. Widad Quintus. Ctidad Scxtus.<br />

Zjezjad Septimus. Catitziad vel cachtziad<br />

Odavus. Autziad vel acbtz>ad Nonus. Loaad<br />

Decimus. Wuosteonubbcloqcai XI. Nubbe-<br />

Mtbbelogcai XII. Colmadntibbclogcai XIII.<br />

Nieljadnubbelogcai XIV. Widadnubbelog.ai<br />

XV. Cuodttloqad XX. Colmalogad XXX.<br />

Widadnieljadlogcai XXXV. Zjuodad Lcntcsunus.<br />

Tuhad ^lillclimus.<br />

- z. Oi-


M-49D»<br />

3- Diflcibutiva v dc quibiis quxritur pT<br />

quotcni , eallqfckut-: F'rn, air ,ai auit t linguli,<br />

a#ti cuahti^ bini, roiinai celmat, terni,<br />

Nicli nicli , quuterni, widai widoi, quini, .udai<br />

rudai,leni> ziezjaiueMi, 5exteni, c.iutzi coutzi,<br />

o&etfr,- autzi mttz"- noVeni, focit lccti, denf, aM,<br />

tai niitbelcat, undeni, cuauye'niibbclcm duodeni,<br />

kvlmamibpeloHt^ ternideni,<br />

gi, qunterni denij''widainul>v'eN'l./ quinideni,<br />

xubaviubpcloai lenideni, zfetzia'NMv'vt>-'9i' ieptenideni,<br />

cavtziaiuibpjcUvai oftenideni, autzienubjttloAi,<br />

novenideni veMeninOveni, aM^tit^i<br />

viceni, i?lmatcai trieelii, yuobi ccnteni, tu?<br />

hadi milleni.<br />

1 Ubi non ordofed nurherus folum obfer*<br />

vatur, locum hacc diftributiva habent: amtoc,<br />

cuol^es v colmas, nieljas, widas, cudao, ;-ed-<br />

^jav A vautzjss, utttzjev, logies , cuokteloge?, col-<br />

Matrges mij. tocko manaime^ Trettjo man starcke<br />

l^ro wi diir,- MaSrntij lap, wi aro sex styckm,<br />

rolmaS, pa tre nian hand. . . t .' i . J<br />

4. Numeralia in atz, quae quamvis de pluribus<br />

dicantur, raro Vei vix in plurali occurrunt,<br />

ur: aolnasfltz , communis, ctroHnf' tz. binat<br />

ius vcl duernio ,\oima(atz , tcrnarius vel ter-<br />

-nia, .Hrtufthiv, quatierbarius vel quaternio, wit<br />

quinariusv cuhtrafatz, ienanus &c. lo-<br />

-Lasatz, d?tr.viuz, ^uodlielogascitz, vicenariuZ,


«G t-> ?»<br />

inlmaloFSsttz tricenarius , zsuottasatz centena-<br />

-j-iUs, ut monnu cuokrasatz patta, noliri bini, aut<br />

nofter duernio venit, nieljasatzi addi, quatcrnioni<br />

dedit<br />

s. Numeralia divifiva in adas / ab ordi-<br />

.nalibus augmento as, formata ; ut a colmad,<br />

.tertius , colmadas, xars tertia , nieliadas-,<br />

czuarta pars, widadas, quinta-pars , cpdadas.,<br />

iexta pars, & fic deinceps; ut .zje^jadafa tuidni<br />

adoam, den siunde delen aifwer iiag at tig. widadas<br />

muidn.i peerri, den^femte drlen bop iag kaft<br />

wa. Idern valet ordinaIv,suxiIio vocis D»e<br />

pars; ut logad asie, pars decima , vei logada^,<br />

eautz/ad atzie sidam, partera o&avam vplp, vel<br />

'cautzjadasa sidam. " L " ! '; : •<br />

t • flvui.;- . ' H' :t;Uc 3Xfl '' l.nol .Ifi<br />

Multiplicativa, qutc in, ag , ain y vcl atz<br />

definunt; ut: auttakcrdag; auttakerdain, auttafcrdotz<br />

, fimplex, cuahtikerdan , cuadtikerda-gas<br />

cuoktekcrdagatz, duplex, colmakerdafatz,<br />

triplcx, &c. • i;. • 1 -<br />

Sed. III.<br />

DE PRONOMINE<br />

§. T. PRONOMINA in univerfum, finv<br />

pli~ia, Compofita, Diminwiva, luntviginti&<br />

•odo, X. M»N, ego, 2. Todn, vei^cn tu, Z.<br />

i - Sodn/


*5f Ti IZ»<br />

, ilfe. 4.-^haat, hic , s. ttrat, ille.<br />

tabt, is iflc, 7. ijttz, ip(e, 8-" curtc, quis,<br />

curremnd^ quisnam, (rditaaitri


*8g s'<br />

Prim.: ?Ofud > TUo, Suo, qux poffcfTivorum<br />

vicem (upplcnt; hzc capita, M. T. vcl D-<br />

S- nominibus affiguntur : ut zjalme, oculws.<br />

Affixe ;»atmaM, oculus meus, zialmaD, oculestuus,<br />

lialmaS, oculus fuus.<br />

Statum affixum admittunt Pronomina ab<br />

de & iicff; ut: allasim, allasid, allasis, rniki,<br />

tibi, fibiT ijctzjam, tjetz,ad, ijctzjes, mei,<br />

tui, lui ipfius.<br />

Status alfixus verbalis in verborum infinitivis<br />

clariffunc cernitur: ut porradt, cdere,<br />

porradinum, cdcrc mc, perradinad , edere te,<br />

pvrrodines / cdcre lc , potius ad ncriium liri-<br />

,guz latinz, mccdentc, teedente, &c.<br />

§. 2. Signrficatiories Pronominum font<br />

quinque:<br />

Dcmonftrativa: Mon, lon, son, thaat, tuat,<br />

Kclativai Cutte, iictz, mok, jocfo, taht, cufc<br />

tiq, joctahadz, ijetzcmtia, achtacutt , ki»ick.encs,<br />

culnckcncs, quicunquo .'<br />

Reciproca: Aldes, allasis, altzis fuo, sijen<br />

Intcrrogativa: Kijs, kiia?, culties, mij, mijas,<br />

. . mirX, cobba, jobbiccobba, maa, msirc,<br />

nxemudz.<br />

.Possclliv». Mun, tun, sun, misn, tijn, sijv.


•Jf sZ A»<br />

Nots i". VojjejfivA xlifolure frcmittere" \ & nihilt<br />

tniuus fufftxA Jdjuugrrt joiott •, cjui ^er.ium lirt-<br />

S"j atte/uiuut. Egregiv fenttnthtm tbfehunt nemitU<br />

ettnt folit fuffixis , non ittm y o/nijjo ftffixo (f. fotVKf<br />

»odo Pujfeffm .ibfoluH pQtrqitfi/. Qffwitmi in bjc tx<br />

«ccurjttftioius tjl D M: V-tnrl. Interim in concurfm<br />

1'ronominum , ubi pofleriur; tem~ q9*ff digittx demonjlrtt*<br />

Lippovcs ajfixum omittere obfervari, ut: 07ilU> thaCrt'<br />

padnag , meus .bic rji cjnis pro muo poimagam.'<br />

2. Xon nioclo Iucko Lc Mailc, verum etiain<br />

Wcke, ma,daS, achrscule&c.indecliiiabiiia iunt.<br />

3. Indefinita Pronomina funt, Mulluom;<br />

Auttlem, sabmas, sabmasatz Lcc.<br />

§. z Numeri ?ronominurn lunt trez,<br />

8ineuI.iri5,OuaIiz,?lurutiz. Duali ert locus»<br />

«Uin lermo de duobus.<br />

§•4-. Figurx Pronominum dua: funt.<br />

• Simplex ut tobn, m, sodn, illc. Compofit#<br />

Ut ^onao, tune, scnqo/iliene, kijictcnncs.qulcun<br />

^ue. Lomponuntur ?ronomina (i) interle,<br />

Ut: isetzcullig, czuilibet. (z) cum Nominibus,<br />

pardnam Klius nieus, (3)cum verborum infinitivis,<br />


«8§ f4 • S»<br />

nibus; de quibus notabis. Qiiasdam emphafin<br />

adderc. (l>) Conjunclioncm copulafivain<br />

incluJerc. •&) Nonnullas aliis quoque orarionis<br />

partibus adjungi. Suntquo Eck, eg><br />

, k>s , ,te, kcna, ai, b, vel p, ut taarrag<br />

tar i5,ruattec.m^nais, m nkena, ftdn


interogJintis^ fed exclamantis cft cura 'poflpaf<br />

nitur, ut ach mcianna m»I lcj, act) hwab fdr ctt<br />

LoU barii detl war, ach -padjuoi mij radi erld/<br />

ach kwad for en reen borlkom. Czetera ?rvnanunu<br />

indifferentcr prx-& poftponuntur.<br />

6. 6. Perfonz Pronominum lunt tres.<br />

Prima, Modn. Secuuda, ^ebn.Tcrti« funt<br />

feliquaomniajijclj trjum perfouarumell kqen;<br />

exprimitur per jura , & ickenes. Ut juramorl,<br />

jura tcn, jura son, rall- samme M, &c.:<br />

§- ?. Cafus Pronominum. funt undecim.- -<br />

: CaCus nuncupativus per fadlivum expriniitur,<br />

Cafu delcriptivo Pronomuia, non^*<br />

tem negativo carent ?><br />

r<br />

i 8 DeD.eclinntionibius Pronominum.<br />

Pronominum .quzdam peculiarem Iibi vendicant<br />

flectionem :, qua:dam morc nominu.m<br />

jJrarfertim in Pjuraliiguidam -ablQlute, qu$dam<br />

affixe , uti ex lcquentibus liquet^ moventur.<br />

- . . . , :<br />

, . . .<br />

Paradigmva .pcclinat. PronomipaL<br />

S-nz, ' E:S'o ' Dtulis flHTAlh.<br />

vsk r- " ivislni eucno.:): mtl*<br />

•^Kom: .-.Mon • Moi<br />

Qeji. Muo.-Muun;#onnj^ j s m<br />

' 1) 4 • • ' -'Vat<br />

>% a-i «t % j '


*f§ 55 §»<br />

Pat Muidnif Munien Monnuidi Mijdin-<br />

^eus. Muo. Monmlv Miin<br />

Vncat, Monnahtam. Mvijatebme Miiatebmie -<br />

Abl. Muffe Monnust Miiste<br />

I-oe. Mustnai Monmlstnai Miistnai<br />

^e6 MUidna Monnuin Miinna<br />

Kex;at. Muutca Monnuotaga Miitra<br />

Municn Mennuon Miicn<br />

ken. Muidnien McnnUcvdi Mijdin<br />

Sbig. Tu DuAis tlurjlif.<br />

Nom. Ton Todn T^i Vie Pi<br />

Gcn. Tuu Tuun Tannus Todnuo Tijen Tijn<br />

vat. Tuidnicn Tonnudi Tliditl ..<br />

Accus. Tuu Tednus Tije<br />

Vocat. o Todnatad Toijatcdti Tijatcdti<br />

At>lat. ^ustc Todnuostnai Tiistnai<br />

Locat. Tustnai Todnuostnai Bistnai..<br />

^le6. Tuidna Todnuoin Tijnna<br />

^lexst. Tuu Todnuotaga Tijetta<br />

k^^tiv. Tunien Todnuon Tien<br />

kenet. Tuidnien Tadnuoidi Tijdin<br />

ilicet Pronomina Mon, todn, sodn, Affix:<br />

Pronom: relpuant, ubi tamen invocativoex-'<br />

clamationibus inTerviunt * aflumunt<br />

: Singul. lUe 1 Ztudis F}uralit<br />

dZsW. Son. Sodn Soi Sij vel Sne<br />

^ Qea,


*'4 57 §*<br />

^cn. Swl. Suun Sodnuo Snn Sncn<br />

l^ae. Su»dnat, Suidnicn Sodmndi Siidiu<br />

Suun Sodnuo Siien<br />

Voca. Sodnahtas SojaMafa Siiakrasa<br />

Abl. Suust Sodnuost Smste<br />

!-ocat. Suustnai Sodnuostnai Sijstnai<br />

^lecl. Smona Sodnuoin Siina<br />

Suuira Sodnuolaga Sitetta<br />

k-iZ. Sunicn Sodnuon Sijen<br />

kenet. Sunjcn Sodnuoidin Sijdi<br />

Qui, $uiiy<br />

SinguUrttcr.<br />

Cubtte Kii Kijas Mij,Mijas Maidt<br />

^en. Eudi Keenna Man, MannaS<br />

dgt. Cosa Kciasa Masa, MasaS<br />

^ccus. Cudi Kecn Man, Maides .<br />

»ocat. Carct Garet Caret<br />

Ablat. Cost Kccst Mast, Mastes<br />

^vcat. Conne . '<br />

"le6: Cudin Keina Maina, MamaZ<br />

Cukdta Kecta Matta, Mattas<br />

5^. Cunjcn Kcnjen Manien,Manies<br />

renet. Cosa KM Masa, Masas..<br />

PluraliteT. ;.Z t.i r<br />

^om. • Cttdii Kaach Mach, Machat<br />

Cudii ^ c^i K


s8 P»<br />

Dat. I^oidta Keidta Maidta, Maidtas<br />

Accal^ Coidt Kcidr Maidl, Moidcas.<br />

Vocut: Care! Caret Cdret V<br />

Abliif. Coist Keift Maist, Majsties<br />

Locat. Coin Kein Main> Mainie?<br />

Ne^at. Coirta Kcidm Maidta Maidlas<br />

Fiidt: Conicn Kenicn Manien ManieS<br />

kenet.- Coidta Kcidta Pen: ut Dat.<br />

. Siitruhritcr. "•<br />

T/, ea, *W, i/7r, Jjle, Hic, £>yiliketymuu]uis


HZ 59 §••<br />

Voe: Cnret V. C;irct $<br />

Abi: ^ainit Tuaift Taaist A:<br />

Loc: ^skin ^uatn §aoin L: i, lzteinaA<br />

^eg; ^abirta ^uaitra ^aaittta N: uctzcvdi tagg<br />

Fa&: Tahnicn Tuancin Taonjen F: ijetzcmtinaq<br />

Pen: ijctzeottttg ve^<br />

ljetzcndidinnag<br />

Hcta T. n t tltorum djjeftmrum ,tta etiam •pron&.<br />

t* rjtie e/I, ut fequente fubfiintivo fere immobi-<br />

'fC utOllt almiti da htmini<br />

fyii non tuafa atmui, abfolure autem dicuut adkc tuq»<br />

ffl da ifii. \ ; . •<br />

2. Twt dc propiori, Tahtremoticlri, cob»<br />

ba,- luobbaccbba ae duobus di(?untur• •Flfcftitu*<br />

quidcni ccbfra ih Singulari ilt Nomina Prim4<br />

frcclinationis, -In.Plurali verotanquam becuni<br />

dx , & qunfi Nortikiaft. Sing. tcrminationis Z<br />

esset, fianificatquc amboj, .'imbae, anibo, ut<br />


H 6o K»<br />

Gcn: ut Nom: Mci Ipfius.Tui ipfius, Sui ipfiuS<br />

Dativ: Jjedzasim Ijedzasid Zjcdzases<br />

Accutl ut Nom:<br />

Vocat. o Ajezahlam o Ijezahlad o Ijetzahtcs<br />

Abl: Jjetzastam, Jjezastad Ijezastes<br />

I-ocat: Jiezanam Ajezanad Jjezanes<br />

Mediat: Jjezainam Jjezainad Jzczainis<br />

^e^t: Zjezahragam Jjezahtagad Ijezahlagas<br />

Flur.i/iter.<br />

Nom: Ajezaimech Jjezaidech Ijezaisa<br />

kien: Jiezaidebmie Ijezaldedri Ijezaidasa<br />

Vat- Ijezaidasame Iiezaidasade, Jjezaidasasa<br />

Accuf: ut Gen:<br />

Abl: Ij-zaiftcbmic Ijezaistedki Ijezaistasa<br />

Locat. Ijezainebmie, Iiczainedti Ijezanasa<br />

Mc6: Iiezaidebmie cuoim Lcc.<br />

kac^: ut locat<br />

Kcg: Iiezaidagame Ijezaidagade, Ijczaidagasa.<br />

Not: i. Ijez Abfolute \ix, nifi in Nominativit<br />

cteurrit , Genetivus vera huius Pronominis pro lati*<br />

norum Pojftffnis ufurpatur Ijedzam Meus^ vel mei<br />

tyfius. • . ( . • . .«r .. ./<br />

2. Iiezahtam kabet locum, quan6oin^i«<br />

xnantes cxclamant, solcntquc pramittere O,<br />

idcirco in vocat; collacavi. •.*<br />

z. FrcquentiiTime pro dativis,.aliisqutf<br />

fcujus ftoaominis affixati Cafibtu » ufurpa.n-


*5g 61 §*'<br />

tttrcnfusPronominisDefe&ivi alde, e}us: evfc»<br />

jus calus rcfidui ablolute & affixe moventUr,<br />

fimtque fequentes quos reperire potui. Ablou<br />

Genct: alde ejus, Dativ: attii, ej, Accul: Ald.<br />

Negat:alttaaa.Suffixe: Sing-Dat: ollaftm, niihi<br />

ipfi, aUafidtibi ipli,allasis. fibi ipli, vel allasam,<br />

«llasad allafts, vcl contra^e altzim altzid , altzes.<br />

Abl:altantameipfo,altad a teipfo,altc$aleipfo,<br />

^lur.Gen: alttame, alttade, altafq nofter,veftcr i?»<br />

lorum. Dat: allasfbmc, nobis ipfis, aliasede,<br />

Vobis iplis, «lla|a|*a fibi ipfis, vcl altz'«me^altzid?<br />

altztsa. Dualis Soi allasaffa, Ifti duo fibl<br />

ipfis. Dativ: Sodnudi allasasa.<br />

Paradigma Status affixi Conjun&ionalis. ;<br />

Singularis. Igo ttiam. Dudis. Pluralit.<br />

^om.Monnai, Monnag Maigies Mijag, Mijket<br />

Monckm majai ^ I. '<br />

^cn: Muunnai, Mugies Maannug Mijennag<br />

. Muunnaq<br />

D.it: Muidnienai Mannuidinnag Mjjdinnag<br />

' Munieqies<br />

^ccuf: ut Genet: Monnogcs Accuf. ut Gend;<br />

> r ocat. Monnacktammag Maiiatebmag Mijatebrnig<br />

i .<br />

^blat. Mustaq Monnuostaga Mijsteges r<br />

t Mustcqes ,<br />

*-°cat: Mustnai Monnostnai Mijestettai v-r<br />

Med;


62<br />

^uin^g Monnsoinqes Mijage cuoim<br />

< ' Mc^nnuoinag<br />

:^eZ: Muutaragagcn<br />

-- " MumtaWS Monnuotaga Mijetaga<br />

^unienaga Monnuonaga Mijenaga<br />

?enet: ut D-it: i<br />

lutcr Pronomina Oefec^iva venit etiiiw<br />

-Auef, vel/ocfo den fbfti, ut joftc ti«f&>&cnfom wct<br />

-Nom; J"at:<br />

^wfaa, Accul: ^ticiSu vcl jucqn. Vocat: carct,<br />

Fcift & NuricMpM Iuonan, >'enet:Zlic>>>. t-ZujuS<br />

^MitS deleriptivus vMctur etle^dpptaVj nivcjo<br />

quociam, naac^lcdk^ icinkin JPlurali Numcro<br />

plaj>« cafet. Dcfjpcluai hunc noilratcs cgnv<br />

penrlffltpT Pronoinen (luHfrcVcl ruhrrc, Quij<br />

nec uon caTibiuspcq rei circiu^Aaiitia a kij, ktjas,<br />

inijae/coinaiodato fumtis. "<br />

ori^cim n *-•• • •• ;f<br />

Seftio IV,<br />

DE VERBO.<br />

K- §. 1. Vcrbum per tcmpora, Numeroi.<br />

Perfonas flcditur; idque vcl abiblute fcu' nu^<br />

:ttev'i*tiMrwnam eo, raaam facio? vel affixc:<br />

•iis Affirmadve ;cujus Iigiium;ag; vel ges ; ut':<br />

NMamrnag, manamge?,certe eo, padommaa,<br />

veGHWl!.' 2. '.lntcrroFativS 6c dubitativo^<br />

quoruin nota go6 vq gest : nt: syidacostagcuvr,<br />

vi* ucifltiiccrci ja«ckamgos Crcdmn iie? z.. NA-<br />

^wlA. gati-


«BS 6z §9*<br />

Sativcvcl pfarmittcndo adverhiitra negandi<br />

>>, qux particula , motionem & formain per-<br />

'onarum in ie transfert, ut: im lcflo, adiam<br />

^aid(.adlam, nonle^o, do guid do; v.elfuf-<br />

^gendo infinitivis particulas fxiiiia vel fcbtq:<br />

: la taabmadkerra, cit fine^domare, h. ei<br />

jQdomitus, caabmadkedta / finie calceare, dii<br />

'^aloeatus 7<br />

Nota. QuemadmoAwn pturimt^ fuper\en\e»tibut<br />

Hniculis kemia pt/ forta , ul$im


H 64 Z»<br />

V". ^ , ' >5<br />

f. j. Gchera vcrborum funt tria:<br />

Aclivum. Paflivum. Neutrum.<br />

Adivum, quod adlionem fignificat; gi'<br />

gnitque ex fe Paffivum, ut culam, audio, Clil'<br />

Muswujum, audior.<br />

Paflivum, quod paffionem fignificat , $<br />

habet iuum aaivum.<br />

7 1 " #i<br />

Neutra : qux vel Adiva, formam Acft v ><br />

habeutia & iignificantia A^ionem Abibkunnit<br />

Iit: jagadam pareo, ziuedzjucm j^o, mwS<br />

siaicim, luperbio, stuorrasialam, elatii*s rntf<br />

gero; vel PaiTiva, lcu Neutralia PaiTiva, quO'<br />

rumformacum Adivo, fignificatio autemcu»'<br />

Paffivocongruit; quorum terminstiones. •<br />

?lnam, ut: utzamam minuor, jag fornM<br />

skaS, lastanam,- augeor jag okcs, pahauam, pe'<br />

M siO, bliftvcc warre. ^<br />

Dam: zjaappuodam, nigrefco,' jagivardet<br />

. swaxk-, svradam, intricor, ,ag warder insnard,<br />

wielgcuodam, albelco, iag wardcr hwit, warc<br />

kuodsm, fanelco, jag bliswcr friss, arcku»daa>imdev)<br />

jag r5rs, lvrdristar m i g . '<br />

'Uom, ut utzuom, diminuor, ja^ f^rmil^<br />

- staS, neuruom, pejor 6o, blifwer warre,' i fc<br />

.i .5 aftip


Jf 6 s §4*<br />

offluKt,. $j«f!uom> irigefio, iaa swfllkas, .sox»<br />

Kvm,-dckguom, xen6eo , jagch5nger. V<br />

Dofwam: Smgmedoswam , tenebrT in«<br />

^munt, m^rckrer ofwe.faller miq ^ ljmooswain^.<br />

!^ox tupervemt, narren pak^mmer mig, pei-<br />

Waidofwam, dies me xrzccurrjt^ bagen hinner<br />

forcinjag. M ^ ;<br />

-<br />

:<br />

Atdm, fcd ortum ferc cx Hfphil habcntia,ut:<br />

Slawahttglam,.zjabmahrakm^, vopulo,<br />

Ng warder stagen, wuoddahtalam, vcneo, ,ag<br />

salics>.:vcLckahtalum, objurzor, jag far banilot,<br />

iaitrchralam, virupcror^ jagwarder lastad.. '<br />

De Sbecic Verbomm/<br />

1<br />

§. T; Specibs verborum funt duae: Pn"fnitivs:<br />

abvam, dili^o; Derivativa j ut aytzie!<br />

siam, diligo parum ieu aliquantum. • '<br />

Derivativa fiuat multiplicia , tjuoniam<br />

non iblunv^X Nouiine, vcrum etiam^artibus<br />

orationis inflexibilibns verba deciucunt. Harc<br />

itcrum in omnibus conjugationibus , verba<br />

^ivcrftrum terminationuni & nunificationum<br />

Progencrant, qtix eo copiofius tradenda, quo<br />

taeviqr in diftionario elle ftudui Credo enini<br />

ad inlequcntiuhi tormam , alia iormari,


«k 66 Aj»<br />

& ab aliis forimta, facijc intelligi pofTe. 6b<br />

majorem itaque lucem, pro captu mcdiocritatis<br />

mex, ex omnibus conjugationibus exempla<br />

promam.<br />

x. Amo. KaU^iamamo, aktzjestam, amo<br />

Safiquantiim, Piel ahtzjaziam, frequenteramo, ah-i<br />

ieclam , frequentcr quiciem le6 minus amo,<br />

^tzjelestam, omnium minime amo. Hiphil.<br />

SWchram, curo ut amct, fag latec alffa, ahtzjeh^<br />

tatcam, jag lagar sa ar en annan far Zlssa, aktzkuheralam,<br />

jag warder alffad, eller later mig 6l<br />

ssas, adtzjehtattalam, jag later en avnan alsta vft<br />

ta eller lange, &c.<br />

i. Clamo. Kal zjuorwuom, ropar, hudan,<br />

tjuorwuolam, zjuorwuolestam, ropar ril en gang,<br />

huuasen, kerran Kuudan , kiel. jjuorwuodam,<br />

elamito, ropar ridt, Kuutelen. Hiph. zjuorwuodtam,<br />

clamare tacio, latep en ropa, huudmaa,<br />

ziuorwuohrattam, later en annan ropa for<br />

mig, annan huuta, zjuorwuoktalam, blifwer efter<br />

ropad, tulen huuderuxi. Hiph. nuorwuostuwam,<br />

hafwer lust «t ropa, mjeli reke huuta.<br />

z. Mifceo, Turbo. Kal. Maiwim, maiwistam.<br />

ktd Maiwiedam. Hiph. Maiwihtam,<br />

maiwiekrarram, maiwiehrarrelam, mai-><br />

wiekreestam. Hiph. maiwahuwam, zftzje maiwakuwa»,<br />

wAnct blef Lromlogt, wesi tuli samiaxi.<br />

- 4, Sene-


G 67 gfc<br />

Tr al Parasmuam. Hiph Para-<br />

Quadam derivativorum imitantur Lati-,<br />

^oruu). , .<br />

) iInchoativa, quorum nota confpicua par<<br />

Hcula fadain, Verborum infinitivis annexa,<br />

^Uovetur, verbo ipio immobili mancnte; ut:<br />

jackMdaim, jaa Mvac, jaqckekadla, incipio»<br />

inchiis , incipit, credere, &c. Horum for**<br />

niatio facilis; in verbis biflyllabis primz & le*<br />

cuncfx conjugationis, ablorbc ultimam confo-<br />

^inticm^; vel quod idem eft dt, in verbis bis- ><br />

fyllabis tertiz coniugationis, priorumque po?<br />

fylyllabis, muta illud in S, pari modo in<br />

quarra , qus in hqc ftatu fyncopen fzpiffime .<br />

patitur;- ut a loqcadt legere, toacakadam inci-»<br />

pio legere, ruorroncdt, revalefcere, puorra,'<br />

NkKtadaiN incipio convakfcere , saddldt, mit-'<br />

tvr.e, saddiskadam^ mittere incipio ; wiclfltuof<br />

bef, albcicers, wiclacuodcSkadam, niopsuodet.<br />

wbcicece, ruopsuodeskadam rubcfcei^ inci^<br />

p>o, wissuodcdt, wissuodeskadam Kavcicere in^<br />

cipiq vel flavefio, zialmctowat c-ccu^fieri, z,alttiMW:<br />

6k per fyncopen zjalmecoSkadlet.<br />

Mtzaidowat, matzaidowas - Lc matzaidoskadttt<br />

Nvel^ere,<br />

. .' 2. Diminutiva; dari diaainutiva in stam,<br />

>1 &<br />

E -<br />

n quO'<br />

11


S§ «8 &<br />


H'69 P»<br />

*is-conv«niunt, & nihilomituis notam inchoatiyi<br />

kadain aflTumunt; ut: nu»lrasmuat, bcyl)n»<br />

A ft yngxe m, nuarrasmuskadam , adzaidof-<br />

^am, jag blifwer frodiq, kommer til enyod hull,<br />

id^aidohltam, jag utmarglar, ad adzje cai-o.<br />

Nota. utmm nomen; verbum Priv/itlvum pO'<br />

t»hum emittit. Privativa fiunt ex Nominativo (S<br />

tivo ; Pofitfoa autem tx Penetr


tius eo , gZr b^ttre bort, lackanam , apxropin'<br />

quo a lafa<strong>prope</strong>,. cnckanam procul co, a ctic<br />

ken procul, o.jaiiam2ephyrum verlus conteiv<br />

do,* la^ar miy narmare tii w.ister, ab orias wa^<br />

st r at: Nuortchanam , Orientem verius tt>,<br />

fla r bartrc Kster ar, a nuorras ostcr ar, lullanam,<br />

zultrum verliiz proKcilcor s lulas , s^der ak,<br />

allanom, tuwwanam, boream verfus afcendo,<br />

siytter miq narmare at norr, ab alas leu tawas,<br />

nor at, moziedam, re


S-? !.<br />

olgroslmgcuom, cffundo, larwanam fasilM , kid,<br />

tatarwanam, fastnar fast, tagcr fgft. v<br />

Nota. jQu* Idtinorum Trjpo/irionibvs refpondtnt y<br />

*on infepdrjbilirer vtfbis adbtrent , fed nutic pra - m ir<br />

Pftponunrur, ut: pirr«l manam & manam pirra,<br />

eircumeo, audipiam , & zuamaudi,, proxono.<br />

Larlnorum Xerbst compo/ita , nirr/is elegtnttr per ferb*<br />

pmpt\cis , ex jhis orarionis partibus ifrfisque Prxpofi*<br />

tionibus orea^ exprimuntur, ut: rctstebtdM, trrtjich<br />

* rast» trans , zjadadam perforojermto, « zjada,<br />

w>lostalastam, rePug»o a wUostai aledam<br />

^ aka , f*per, fupra.<br />

Z. Tempora Verborum Ippt Septem;<br />

vuo?r«t'enti», Primum


#8 §S*,<br />

fet tney txfinithus conjlituunt? qttad leHipus tgre*<br />

gie per Fttturwn Participii attivi exprimere fotent, ttt<br />

irttl tatfc f*£Iurutfu>rrt lam mannie, iturus funl+<br />

*" A5li\o, e-tdem tcmpora ia Pjffia/o propria y ceur*<br />

tlunde mutuita funt. Prtfens Sccundnm , ?etjfeffunf<br />

Secundum & plusqumptrfeftum indictiivi if,<br />

Jruh>unQtDt% nec non, Juturum Subjun&tVt,<br />

ferfeilum (f Futurum mfinitivi , qutiam cum yclrt<br />

iatM , qu*dmt fint, Participio Prjfenr. Pafji)»(, fuJ<br />

incrrments de'tnt Prxfens Terttum imperfdiutn 4<br />

xcbo fum, &. t.tfu Lacativ. nom. jacficit , Fatururn<br />

Itere indtctti\i a \crbo calgcSM , £** infimti\i PafftO<br />

trefcunt.<br />

§- Mddi Vcrborum funt Quatuor:<br />

Indicativus, Imperativus. Subjumftivus ><br />

; Li Inknitivus.<br />

Vota l. Opfdtiyus per imptrfeQum Subju tiQipi<br />

tfp4rtic*lu ^.' tvai adap! Ivaipe, enunciatur ; ut<br />

a^ap muft tillic , tttinam mihi foret facultir*<br />

t! JOfpC IttOtt wsi/atzim jaacfcr , utinam credere V4-<br />

Urem.<br />

2. Malc Subjun&ivum indicativo committunt:<br />

qui tamen modus magnat elegantix,<br />

nec immerito Lapportica: linguat Iumen ac def"<br />

s ?EP c ! lari weretm-.- cujus ulus, non piruni<br />

Jplendoris B. Torni:i & p. JUindi 1 ' transiatio-<br />

Oifeasadait. '


7Z L»<br />

z. lmperkec^um SubjLmftivi' duplici mo-<br />

6y, iii jim


74 S*<br />

Tagac, taciz. loi Tagkabettt. ch''T" V ttdt.<br />

p,tom,to*L soiTagcaba. sij Tagkich.<br />

P^88!V^7^. '<br />

•. " i<br />

P.i. Tagcujufwujum. Tagcuiufwuo/edne. Taqcu,<br />

jufwuoiup.<br />

P.z. Tagcujufwuiuc. Tagcujufwuobttte. Tagcujuft<br />

wuoberid.<br />

k.z. Tagcuiufwuju. Tagcujufwuoba. Tagrujuft<br />

wuoich.<br />

Notd r. Cur not/ir» SecunJ* SinguUris alii ^rater<br />

Lund omiftrint, non video; tdbibuit tjmen AutTtf<br />

tAteebifmi Lapfonici /lo. l?z t »*<br />

' " • 4.'0b


7 f §*<br />

4^ Ob alternationem literarum Bumaph,<br />

per idem fit, live Jcripieris lagcaba vel ragcqwa<br />

, tagcawcc vel lagcal>et,Zjaliujlifwuimn Ajalluiuwwuium,<br />

Ziallujubbujum, tot modis ipfi<br />

Lappones lonant.<br />

§.6. CONJUGATIONES SUNT<br />

QUATVOR<br />

; Prdfens Trdttr: Supinum Ir.finWw.<br />

Prim. Slm Im Dzict ?llt vel Edt<br />

Loaam IcAo Logkim Logadziedt Logcadt<br />

Logahlam Logahtim LogaKtadzjcdt Logahtedt<br />

8ecun6: Uom Um Dzjct, Wuot.<br />

Kaiwuom tiaurio KaiwtimKaiwudzjetKaiwuot<br />

Paalcuom, Abrunipo, Parcum Palcudzjeht<br />

' Patcuodt'<br />

Tertia Am Jim Iduct Zdl<br />

Usiim cliudero, Uftiim Ujndzjet Ustidt<br />

Lcickim, itmclo Lcickijm Leickidzjedt./ Lcickidt<br />

Quarta. Uwqm, Uwim Uwad;>et Uwadt<br />

: Porastuwam, esurio Pocastuwim Porastu,<br />

wadzjedt Pomstuwar<br />

. Zialmetuwam, Ajalmetuwim Aalmeyjwadzje^<br />

' '' Zjalmeluwat.,<br />

*Vot4 i. Quddam yerba ad duds cerijugathnei,<br />

" in Secuntid frequentativa, iriTertid dimtnutiyj fi n ^<br />

fminnt, Ut: Zjuorwuom


^ 76 |»<br />

'ferttl , Suoppuom j'8o , Suoppim fcmel jdcb ,<br />

Paalaiom fcp'"* tbrumpo, cfltccn, paatkim,/e«e^<br />

abrufnpo , fatccifcil , Zjaaluom, Zjollum,<br />

' pjnres evifcero aves , ^JfUim evifcero AXem,<br />

Zsuagcuom /»«»?«> J^ ius , pistelen Zmvggim />«e/<br />

, pistan , Lcickuom /-/>e fundo, walelcn r<br />

leickim /e^' fu»do walan, Luadtuom />/«''-- Hg**<br />

findo, LuaddiM,«»»« lignum vel fcmet /w^P,ZjUOi(J'<br />

cucom, multum redarguo, Zjuocgim, minus fcu \tr<<br />

bulo increpo.<br />

2. Ouxdatn fcrc nihil mutant; ut: usta<<br />

dam, 6: Ustim, 6ell6ero,veclckam, incipio jurxari,<br />

peelcklm, jurgor, objurgo.<br />

z. Alia rurfus in conjugationc eademmu-<br />

' tationeminferunt, ut:©ucd)ctflm fcmcl gcmo.<br />

Suocham licpius gemo.<br />

4. Quoniam verba ex una pullulantia<br />

radicc., pro divcrfa terminatione 6c conlideratione<br />

» diverlas includcre fignificationes,<br />

verf>is Hebrxorum rcfpondentes, intellexi;<br />

ob raajorem itaque commoditatem , in lingua<br />

femi Hebrsa, Hebraris nominibus conjugationes<br />

fignandas putavi, liintquz. I. Attivum<br />

Kal, Pafilvum Niphal. II. A


«f 77 §*<br />

PARADIGMA PRIM£ CONIUGT:'KAL, ,<br />

Prtfens I.<br />

Sing: Dual. Vlumlir<br />

Iaackam Jaacke Jaackep<br />

Iaacka Aaackebctte Iaackcbet<br />

Iaacka Jaackeba Jaackich<br />

Credo Iag tror, Mma usson<br />

S'. Vraf: II. D. P.<br />

5mn . Lundcie Lap ,<br />

5ac Jaackemen Lappie Jaackemen LapitIaackemen<br />

La Laba Lach<br />

8um in crededo , ar i trona, olenuflosa ,<br />

Ussomasa. . .<br />

Imxerfeotum.<br />

Singulark Dualis fluralit<br />

Ai/nl Leijinc Leisme<br />

ceiicIaackemcn Leijdte Iaackemcn Leijdte Iaacke-<br />

^men<br />


HrQ Sdg<br />

(T 5 *<br />

Jaacki J Jaackiqa ' Iaackin<br />

Crcdidi Iaq rroddc Mina ussoin ^<br />

tertecium II.<br />

S. D. P.<br />

tam Lcldnie Lap<br />

fdc Jaackam Lappe Jaackam L^pit Jaackam<br />

La ^.. . Laba Lach<br />

.Aag hafwcr trodt ,.olen ussonut-<br />

Plusquam Pcrfedum.<br />

r S. D. p.<br />

kesim. Zaackam Leiimc Jaackam Lci>mc Jaackam<br />

Leijc ve! Leijdte vc! Leijde vc!<br />

keij Jackedt Leijcka Iaacket Leijc Iaackedt -<br />

Crcdidcrain Iag hade trobr-, clin ussonut<br />

futurum.<br />

S: D: P: ?<br />

Calgcam Calgen Calg,ep<br />

Calgcac Iaakicdt Calqabettt Iaackiedr Calqebet<br />

[ Jaackiedr<br />

Calaa Calqaba Calgich<br />

(^rcdam, Iag ssall tro. Minun pila ussoman /<br />

vc! ustoa.<br />

Impcrativus;<br />

Sixg: Dttolif Pluralis<br />

Jaackc Iaackuo moi Iaakuop mij<br />

'' Iaackied M<br />

" Iaackus


Ǥ 19<br />

Taackus Aaackussa foi Iaackufa sij'<br />

Crcdc, Tro, usko. ; .-7-- '<br />

Subjundivus Prsfens<br />

Sitig. Dua/is P luralis<br />

^aackezjam Iaackezie Aaackezjep<br />

^aackieziac Iaackiezeppje Jaackezjepit<br />

v)a»ckjczja Jaackiezieba Iaackejiech<br />

Lre6.ilp jag ma tro , uffoncn ^<br />

Imperfe


«8 80 K»<br />

Futurum.<br />

Sing: Dtnlis Plw*lit v. ';<br />

Lam Ladne - Lap ,<br />

Lac Jaqcke L^ppe Jaackech Laappit Iaackecy<br />

5


«Cg 81 §3*<br />

Prsefens l.<br />

StniuUru Duilit Vluralis<br />

J^ackujuwwujum Jaackuojuwwuoftdne Iauckuo-<br />

^tufwuojup<br />

Iaackujuwwuvjuc Jaackuojuwwu^beitc Jaackuo-<br />

£ juwwuovttldt<br />

Iaackujuwwuju Iaackuojuwwuojuwba Jaackuo-<br />

[ jufwuoich<br />

Prsfi II.<br />

J: D-. P: .<br />

5am ^aackuojufwuome 5adnie 5ap<br />

Lac vel Lappe Lapit Jaackuojubmje<br />


8i pi<br />

. Perfcclum I.<br />

. D. '' >. '<br />

Jaackuojustvuoim Jaackuo/uwwuoime.Jaackuo,<br />

f^jufwuoime<br />

Iaackuojufwuoic Jaackuojufwuoide. Jaackuo-<br />

Iufwuoide<br />

Iaackuojufwuoi Jaackuojufwuoiaa Iaackuo-<br />

II iubwuoin<br />

Creditus fum, jag troddes, Min^ uscoltihin.<br />

' ksr5e6ium II.<br />

& i>.<br />

5am Ladne Lap Jaackuojuf-<br />

Lapipt l^wuojubmai<br />

Lclc Lappe<br />

La Laba Lach Paadtam<br />

Iag hafwer blifwit trod, olen rullut uftotuxi.<br />

?Iu5quamperie


«§ 8 3 §?«<br />

TalararsZustvui)?Cakgabette(iufwuo'Calqabeksku,<br />

Calga(judr. Calgaba Hjudr Calgiecl) ( mina pica ustollamuhan.<br />

ImperLtivuz Mo6us.<br />

. ?' ' D:. P;<br />

Jaac.'Uojufwuojus^uunJaackuojubwu»msaMob-<br />

« •' _ C riuo Pl. Mnn<br />

-vlaackujufwojus Suun Iaackuojubwuojuft! Tod-<br />

(nuo -T>'n<br />

Jaackuojubwuojussa'Sodnuo Sijn<br />

^ ^reZexe, ware cu rrod / uffoiracohon sinu».<br />

Lulzjunc^ivu? Modus Prarfens.<br />

CL o. p.<br />

>icrackuojubwuod;jam Jaacduojufwuodzie Iaqckuo-<br />

^ - ' (juiwuoi zjep<br />

^aackuojubwuodziac Jaackuojufru dzicppe Jaac-<br />

^ Cluojulwuodzierir<br />

^aackuojuwwuodzia Iaackuoju-wuodzjeba, Iaac,<br />

(kuomswuodzjech<br />

^rectar, jag rros, ma tros , ustorcanehcn.<br />

ImxerleAum I.<br />

c 5. D: P.<br />

^aackuojufwuodzim ZaackuojufwuodMe Jaac-<br />

^ [ kudMwuodzime<br />

^ackuojufwuodzic Aaackuojufwuodzire Jaackuo-^.<br />

^ .--Miwuodjite<br />

' -ti Fi Ia-


*S S4 S*'<br />

Iaackuoiufwuodzi Jaackuojufwuotziga Jaackuo?<br />

(jufwuodzjn<br />

^rederer, jag troddes, ussotaisihtN.<br />

Imper5e


Puturura Jaackchteebpe cre6en6u8, som |tfl| tfd<<br />

Uonawa.<br />

ANNOTATIONES IN*ACT IVUMKALl<br />

1. llt in Hebr** ctrti Cbaratteres ctnjugAtionem<br />

* conjugAtitne dijUnguentes , djntur , ctrto rtfpc•<br />

7 lingu* L.ipponicW Neutr*hi; ut<br />

Poram, logam, wiegam adna-<br />

^am , mulXum mihi \idetur , tycker tvara MYLket<br />

vahoxun, stuorrabam, magnum mibi vidttur tpc»<br />

kcr wara stor, isostun, ytzaham mibtydttur<br />

tycker wara liten eller lijttet, wahaxyn wayasty»,<br />

WuoinahaM, contcmno. .. .<br />

z. D< CQwfoJttorum formdtnne antffi<br />

diQum , temforn Jimplicia (? ftucca & facilia formd•<br />


«I 86 Kt<br />

^dyen,- 'sarnsiufwuvtagcam ^/-tagcamad'jm,<br />

dicitur ftcife, Aelcmufwuo niannam vft ntajitlfl'<br />

mat>5ifn *pi$r, & p er ^pocopen tiiannauiab5<br />

binc mritofl'imat»j jWFe, mnus pr*tertkj>Jks, matv<br />

namadz wa^ uo , pr*rerit4 fepvmjna. ^ - .<br />

4. A/i.t> V r *fcn$ infinittvi , cu/us rei mentii JH'<br />

perius fjQ-fy. ("jfi»'.* P» , 0»0wfiw*/i.f nclrnrttit;<br />

Fedina-N W credenre , iackedinad ts credtntt, jaa^<br />

fe^inc^ , itf» credente Plural. jflacffbiltittltf ^ n ^ li<br />

credenribus, ,aacktd>Mede, vobis crtdentibus, jaOtf^<br />

HjffiH».i•<br />

nttronis neq.ue ab Infinitivo omnia deducuntur , »rf f<br />

twco Ge>-und'0, Latinorum Gerundia Supinjy L4fr<br />

fonice reddi poffunt, £)ui rgitur Lutinorum Gerundit<br />

Lt »ponice vertere defiderat boc fiet modo; I. ^<br />

ma, porrami, rnannarna mudduo, tempuscredendi,<br />

edendiy eundi. EjiqueGeruniium hocce Pritnum, N"'<br />

nen Gtnetivi Cafus., cjuafi diceres tempus fidei y.efeh^<br />

•itineris. Ultima xocjtis frtquenter eliditur. z. Ge* u "\<br />

Jiu-n in djy pari modo cum Imperattvi ftcunda<br />

fere fcmjtr definit, ut; Padi wiega ventt cunendo,<br />

aduuoi astie *tttpk. emendo, jaackie mij auduogap^<br />

Partiep , credendo fahamur, Aiaaska ?>aaskam<br />

tola, extinguendoextinSusefi ignis; b;efl penitus txft<br />

{ius. Gerundium hocce *liquandoy per cdfum mediJP'<br />

vum nomims vetbatis interpretari potefl, ut; ptlcklM^<br />

na jurgando, faggadellamiin lu^ando, cotzjemiin, p'<br />

^iUndo , lUvbbiMiiN expandenjo. Z. Gerund/uf» W


«g 87 P»<br />

tlnor; in dum. Lappfnice duplifi •morto formatur, tel<br />

tddunt Prtfenti lujjuit; Ul"*, abt)t'bt adhebtn<br />

, interdormiendum, COjjtbt vigiUre eOjicbUl inter<br />

\igilandum, t?" /«nc fujfixs pronominali* , ftcut P/•


«fg 88 Z»<br />

Prarions I.<br />

D uilis<br />

Iaackaz>am Jaackazje Aaackcizsep n<br />

^aackazjac Aaackazieppe Zaacka;,ep,t<br />

Zaackazja Aaackazjewa Iaackazjch<br />

Prxfens ll»<br />

5am<br />

Ut Iaacckaziebmie &c.<br />

xa<br />

Imperfedlam t<br />

Leiim^<br />

teijc Jaackaziebme &c.<br />

£eij' '<br />

Perfe&ura L<br />

Jaackazime<br />

"saackaziltte<br />

saackazijcka<br />

Perfe


*s§ z? U*<br />

- - Futurura.<br />

Ealqcam<br />

Calqac Jaacka;iedt<br />

Calga;<br />

Imperativus.<br />

p.<br />

s. o.<br />

Iaackazja ' Iaackazjednuo Aaackaziu^p<br />

Iaackaziedne Aaackaz»edd»<br />

Jaackazjus " Iaackazjussa ^aackazjuf»<br />

Subjun&ivus Prsefcns.<br />

S. D. P- ,<br />

Jaackacham ' Iaackmiye. ^^ckauzep<br />

J-a-kazi -c I-ackaW-b-tt» °s--,ck-;^°»d«<br />

Z°ck«j>!° J-ack-jiiab» Saack»!>!«b -<br />

Imperte


•sg JO<br />

INPINITIVUS MODUS.<br />

Prarfcns Iaackazjedt<br />

Pcrfe


M 9,1 §*<br />

Perfe&um. .<br />

^aackazjusivuim. Jaackazjufwuime. Jaackazstif-<br />

. i! wuime<br />

vsaaekaziufwuic. Jaackazjufwmde. Jaackaziuf-<br />

. - . Wndse.<br />

Jaackazjufwui. Zaackazufwuiga. Iaackazjuf-<br />

^ wmn.-<br />

kluzquamperfeciuin.<br />

Leijm ^ .<br />

5e,jc Jaackazium


•?3 9i s»<br />

Iaackazjusivuodz/a. Jaackazjufwuodzfeba. Iaacka-zjuswuozich^<br />

lmpcrfe^. I.<br />

'^aackazjufwudzim. Iaacka;»ufwuodzime. Iaacka<<br />

,'ii/a ziuswuozime<br />

'Jaackazjufwuodzic. Aaackazjufwuodzite. Jaackszjuswuozite<br />

Iaackazjufwuodji. Jaackazufwuoziga. Iaackazjuf,<br />

' ' ^ . wuozul.<br />

' ImxerteA.il.<br />

IaackaZjufwuolim, &c. ad formam impcrfccl»<br />

primi. .-.j.-v...... .-Us-. w<br />

Plusquampcrfecfl.<br />

Lichpzim, Zaackazjufwuom &c.<br />

Futurum.<br />

Padam<br />

Padac Aaackazjubmai Sro.<br />

Padta<br />

Infiniriv. Mod.<br />

Prscfcns Iaackazjufwadl Lc jaackazjudt.<br />

Perfcft. &PlusquampcrfecT;. IaackazjufwuojuM<br />

& jaackazjum,<br />

• Futurum Iaackazjubmai.<br />

-»• Parti-


•' • Participium^ v<br />

Prarterit, Iaackazjum.^<br />

Futurum. Jaackazjeeppe. . ^<br />

PIEL ET PYAL.<br />

1* ChiraUer bujus in conjugxtionc Prima, alaM/<br />

zam vW dam , '» tonjuganom ftcttndt udam , TtrjM<br />

idam , w m b*t ic biJfylUbis & quidtm gcncrahur<br />

primltivis wtcUigencU. £h* vtro cx bis furguntconjugaooncs,<br />

ccrminjrionem cjutdem eandem , /


#9+ A»<br />

§ 2. Significatio ab Acfbivis intenfiva feu<br />

frequcntiitiva. Interdnm a Kal vidctur alia<br />

fcu contraria , ut wadzam, eo, jag qm, Piel<br />

wadzclam, aufugio, jag bortrymmer, Ncutru-<br />

IiT; ut: reickeitelam, jaq srajzcra , Am«statam,<br />

vilurn me prxbere liitngo, stuorastalla, liiagnificum<br />

Je oltentat, hgn yjwes.<br />

PARAD16MA CONJUG. TERT. HIPHIL.<br />

Indicativ. Prxfcns I.<br />

; singular. Du.il. P/ural.<br />

AaackeKtam Aaackehtedne & • Iaackcdrep<br />

Iaackehtac Iaackebre Iaackchsepit<br />

Iaackehra Aaackedtceppe Zaackehrich.<br />

Iaackehret?a<br />

Pntfcns II.<br />

Lilm<br />

Lac Iaackehtebmc &c.<br />

La<br />

' Impcrfeclum.<br />

Leiim<br />

Leijc Iaackehtebme<br />

Leij ' .<br />

PerfeAum.<br />

Jqackehtim Iaackehtime Iaackehtime<br />

'' ' Iaac-


*§ 95 §»<br />

^aackehtic. Iaackel)tite Iaackebtite<br />

oaacfebli Iaackehliga Iaackehriss.<br />

Pcrfecluin II.<br />

Iaackehram &c.<br />

k - - : '<br />

Plusquamperf.<br />

k>l'm<br />

i fl ic Iaackehtam vcl Jaackebtedt &c.<br />

{(ij<br />

futurum.<br />

^lgcam<br />

^algcac Iaackehtxdt.<br />

Imxerstivus.<br />

Sirtg. D ual. Plur.<br />

* Iaackehtednuo Aaackchtup<br />

^aackehta Iaackchtedtie JaackeKted<br />

^aackehtus Iaacfiehtuffa Iaackehtusa.<br />

8udjun


«§ 9« 8*<br />

Imperfe&um. .<br />

Iaackebtifzim Aaackehtlfzmie Aaackedt»f;m,e<br />

^aackebtlfzic IaackeKri'zitie Zaackes>tin,ne<br />

Iaackehlifzi Jaackchtifziga IaackehMzich.<br />

klu5quampcr5c


*3§ 97 &<br />

Jaackehtufwuc Jaackehtufwuobettie Jaackehtuft<br />

wuoberidc<br />

Jaackehtufwuo Iaackehtufwuoba Jaackehlufwuoich.<br />

?rzesens II.<br />

Muun, Tuun, Suun lach jaackehtebme 6cc.<br />

Impersec^um.<br />

Muun, Tuun, Suun leiin jaackehtebmkn &c.<br />

Perfedluni I.<br />

Jaackehtufwuim Jaackchtufwuimicn Jaackeb,<br />

tufwuiluen<br />

Jaackehtuswuic Jaackehtufwuiden Jaackehtuf-<br />

' ^ wuiden<br />

Iaackehtufwui Jaackehrufwuiga Jaackebtuft<br />

wum.''<br />

Per5e6i. II.<br />

Hm, fcfc, (d, jaackehruswuium &c.<br />

Pcrted III.<br />

So.m, lac, la, padram jaackehtubmai &c.<br />

Futurum.<br />

Calgcam, calgcac, uilga , jaackehtud , jacfebtufV<br />

wudt.<br />

Subjajldiv. Modus pracfens.<br />

JaackehtuMdzjan,. Jaackehtuiwuodzie. Jaae,<br />

kehtufwuodzje<br />

G Aaac-


*f| 98 D<br />

Jaackehtufwuodzfae.Iaackehtufn'liod;ieppe •f<br />

kehtufwpodzepit<br />

Jaackehlufwuodzja.Jaackchtufwuod-ich.Ia.ickch-'<br />

' ^ , rufwuodzich.<br />

Imperiectum I.<br />

Iaackehtufwudzim. Iaacke?ruf»?uedzjednie. Aaac<br />

^ . keytuswuodzcip<br />

Iaackehruswudzic. Iaackchttifwuodzjcppi.'. IaackcbruffeuodzjepitIaackehtufwuodzi.Iaackehtufwuodzjeba.Iaackehrufwuodzin.<br />

Imxerteetum'.<br />

Iaackehtufwulim,jaackehrufwuolicLcc.ac!moctuw<br />

imxer5 I.<br />

?iu8qu2mxerie(5kum.<br />

L-chpzim padlam. Jaackehtubmai 6,'c.<br />

kuturum.<br />

Padam, padac, padta jaackehtubmai.<br />

Infinitivus.<br />

Pradens Jaackehtufwuojudt, & jaackehtudt.<br />

Perteccum &plusq. Iaackehtufwuo/um, zaackeh,<br />

. c , tufwum.<br />

Futurum Iaackehtufwuojubmai, & jaackehtub,<br />

nia ''<br />

PARTICIPIUM.<br />

Practeritiim Jaackcbtufwuoium, per Syncopcii<br />

Futuram S N p - 7 & '•


' «i 99<br />

ANNOTAT. IN CONJUGAT. TERT.<br />

T. Chinffer hujus conjugtrionis ejl litera H , an»<br />

te ultimam fyllabam taiU, ^ daiN, "t: porttM, cdoy<br />

porahram , manduco , pafco.<br />

2. Significdtio efl (a) Afl'w.1 A Xerbis Ntutrh in<br />

ut: wiegam, curro, wiegahtam, fefior fugientem<br />

, currere facio , puotzaM, agroto , puotzkhlaiN<br />

,


»5§ ioo a»<br />

3. Tertia Sing', prtfenth OtcundiSing,- {iHpf<br />

fJtivi bu/tts conjugationii fcmpcr in c»»(lru?no>;e W<br />

tofen pAtiiur, ut; Jugaht' MaaNNa , /w* irf*n<<br />

t ^W# ^<br />

4. llfurpjtur b*c conjugjtio ? wo,,<br />

verlum tn Kal inuftutum ejl , v„«»» ft/>m /,>„ /V<br />

Krf/ uftirfetur , £J" />


«&§ 101 ut<br />

Impcrfcflum.<br />

!eijm, Leijc, Leii, Iaacketufwamen &c,<br />

Perfectum. *<br />

Sin*. Daal. Plur.<br />

Iaackctufwim. Aaacketuwciimien. Jaacketuwainfien.<br />

Haacketufwie. Iaackctuwaidien. Jaackemwai-dicn.<br />

^aacketuwai. Jaackcluwaiga. Jaacketuwin,-><br />

^lusquawpcrfec^urn.<br />

5eijm, Leiic, Leij, Zaackerufwam


102<br />

Iaacketufwuodz/a. Iaacketufwadzieba. Iaacfe-»<br />

tuwadzjch,<br />

iinperiecium i.<br />

^aacketufwadzim. Iaaclerufwadzieme. Iaacke^<br />

Iaacketlifwadzic. Iaackelufwadzjedte/Iaacwuft<br />

Iaackenifwadzi. Jaacketufwadziga. Jaacketuft<br />

wadzin.<br />

Impertectum II.<br />

Zaacketufwalim, Jaacketufwalic, Iaacketufwali,<br />

&c.<br />

Plusquamperfeflum.<br />

5«chp;im, Lichpzic, Lichpzi, iaackerufwam, &c.<br />

Futurum.<br />

Padam, Padac, Padra, jaacketufwam.<br />

Inkiuitivu8.<br />

?rTlenz Iaacketufwadt.<br />

?er5. &plusquamp. Jaacketufwamadzjen.<br />

Futurum Jaackerufwamen.<br />

Gerund. I. Iaacfetufwama.<br />

Supinum Jaacketufwadzjcdt.<br />

Participia.<br />

Prxterit. Iaacketufwani.<br />

Futurum Iaacketufwe.<br />

ANNO-


M 103 ZG<br />

' ANNOTAT. IN HITHPAEL. *<br />

£baraftercs funtfylUb* lltUAin , UlflDflHt/ lltN<br />

wam, hufwam, stufwsm, schurvan, nuwam, duf><br />

s&ijicith efi (a) Reciprec.1 \>cl WeutrMis,<br />

Parysmuam, fenefce, coickaluwam, wuolatUfwaM,<br />

inebrior, >U0WUN.<br />

(b) »>"/«»*<br />

j circuwAgttur, b0t"t!UistCL" (l)CfC«U , Nust^tUwam,<br />

cmmeatui mibi dtjicit, jygNtahUwaM lCtgNlili l)U<<br />

wdnt 'fador, Hrffni P hil A a ' m m {naucunt fi~<br />

gni/icjtionenr, ut \ wuorrastuwam, wuorraidldttam<br />

, pericnlo aliquew objicio , uobstallcr UCt#<br />

gon, hadasiytan, paduclufwam, deutwusprnor<br />

blifwer randlos, tulcn hambaittomart,<br />

Padneluhttam, ^ts, g>5r, tandlos , tchm<br />

hambaittomari.<br />

(c) DefidetJtivi eujus not.t ejl stuwaM / Vf / stO?<br />

tvam, vtPorastuwam, jugastuwam, spiddestu."<br />

wam, kicrdadattcstuwam, depdero edere, bre-e^<br />

\erberAte, viere, waldlcstuwam , dtfidero «cctpere<br />

Pel fttm conjugii cttpidus, jflfl haswer lust Ctt fliltCt<br />

mig, adtcstuwam, deftdero d*re, wil gltwa.<br />

Tertid Sin%ularis Pr&teriti , etmque fequentes<br />

mmcri Dtuliittnomaliam fequi v,den-<br />

. g4<br />

m j


*s.tc>4 ffr<br />

' i^bm-wwai, addanuwam» adda-d«!<br />

ir'i S;/T:" a '' M u.qss«„ «V<br />

wn, ar, si.chlaraget, addanuwm, addanushai.<br />

. *•', Nw f xtrim orn »'" verbs in ommbus conjw<br />

giUombus ordinane occurrere. Imprhnis Keutnli*<br />

r*p« ptel: nifi ex Hipbil oru fere ignorant ;<br />

tyrvxtax\m revalefco, blifwer friffare, kommee<br />

S A ? p u s . z ! ! ^ b d ° w . , a - c k b a ^<br />

§. SECUNDA DESLV. JN UOM,<br />

Adivum Kal.<br />

Jndictthus prufens.<br />

Singal. M0lssU0M, U0c, U0.<br />

2 , ^lsiuo, ubettie, uoba.<br />

Flurat. Mvl^Uop, Uvbttt, U0ch.<br />

.. , ^ Perfe&um J,<br />

Molssum, uc, u.<br />

Duilis Molszuimie, uidic, uiga.<br />

flural, Molssuimie, uidie, sion-<br />

Imperativus.<br />

Siniul. M'lsiuo, Molssus.<br />

*r) 2^5' 6 ' ' ussa.<br />

Tlursl. Mol§uop, c§ud, usa.<br />

?ud-


•s§ 105 kt<br />

Perfcdam.<br />

Singul. Molstsjuwuim tS' Molstoim,> ic,<br />

Dual. Mol5'o»uwuimje, ide, wuiga.<br />

flural. MoWimie, idc, in.<br />

Inzpergtivu8.<br />

Stngul. MolAojufwu/us & Molstus.<br />

Dual. Ptur. MolZomwusa & mol§osa-<br />

Subjundivus l'rarfens.<br />

Sing. Molstoiuwudzam, ac, a.<br />

Vual. Moltzomwuodzje, zeppie, zcba.<br />

Flur, Moltzojufwuodzep/ zepit, zich.<br />

imoerfecium i.<br />

Singul. Molsiojuwudzim, tc, dzi.<br />

Dual. MolHojuwudzijme, zijrje zijcka.<br />

flur. Mblstojuwudziimie, zuie, zin.<br />

Imperfec^um II.<br />

Singnl. MolffojufwvllM, llC, li, &C.<br />

Infiaitivus.<br />

Przfens Molstojudt.<br />

Perfeft. Molstojum-<br />

Futurum Molstojumie.<br />

Participium.<br />

Pracfens Molstojuwum.<br />

Futurum Molstoreeppie.


*&t 107 at<br />

KotJ. Tempora compofita cum AEtrvi tutttfajfivif<br />

ndfurmam conjugationis prinw formtntur.<br />

CONJUGAT. TERT. VERB. IM.<br />

AAivum Kal.<br />

Indicativ. prxfens,<br />

singul. Saddim, k/ i.<br />

Dua/. Saddjedni, betrie, diba.<br />

(lural. Saddip, bcridr, dich.<br />

Perfectum.<br />

s\ngul. Saddijm, ssddijc, sqddij, &C.<br />

Irnperativu8.<br />

shgul. Saddi, saddius.<br />

Saddjednuo, saddjette, saddjussa.<br />

fluraJ. Saddlop, saddjedt, saddjusa.<br />

Subjunftivus.<br />

singul. Saddidzam, zac, za, &c.<br />

Imperfedum I.<br />

Singul. Saddizim, ic, i, &c,<br />

Imperfedum II.<br />

Singul. Saddilim, lit, li, Lcc.<br />

Iniinitivus.<br />

krTlens Saddidt.


*§ io8 be<br />

Berfeflum ©obbitn ^<br />

Gerund. I. Saddima. 2. Saddi. z-Saddiman. '<br />

Lupiuum Saddidz>cdr.<br />

» 1 • k * • ltie, lejcka.<br />

flural, Leijmie, leijrtje, leijn.<br />

Praeterirum II<br />

Singul. &mt, lac, la, &c. laamadz.<br />

PIus-


109 d,<br />

PlusquamperfeclrLim.<br />

singul. Leijm, teijc, leij, &c, L«madj.<br />

Imperativus. ' , ; - •"}<br />

singnl Loge ton , iaagcos sodn.<br />

Eualit Laagco vel faabnuo, laagie, laagcussa. . ^<br />

Plural. Laagcuop, l^agked, laugcusa.<br />

su^jun^ivu; xxzcleuz. - ^<br />

singul. Ladzjam, ladzjac, |at>;ia v -<br />

Dual. Ladzje, ladziabettie, ladzjaba<br />

Ladzjap, ladzjadetid, ladzich. •.<br />

Imperfectum Subjun&iv*<br />

singul. Li.chpzlM, lichpzic, lichpzi. ' "i<br />

Duai. Lichpjimie, zidie, ziga.<br />

flnr. Lichpzimie, zidie, zin, vel lihzim , lihzic,<br />

lihzi, t^ine L. ^ornri lifii.<br />

?Iu8czuamperfe


•Hs iro §;t<br />

Sum Negative»<br />

Vrafens.<br />

KA Am, ic, ij .<br />

Dual. Em, eevie , Aaba La<br />

-Ep, appjcd, aaij<br />

?rttel-!tum i.<br />

Sing. Im, ic, &c. fddm<br />

Pra:teritum II:<br />

sin 5> Im, ic, ij, &c. La Laamad;<br />

PlusquamPerfcdum.<br />

sing. Jm, ic, i/ &c. Lam.Laamadz<br />

, • Impcrativus.<br />

Allfe lagje, Alluos lagcuv<br />

Dual. 2iUuo laaacuo, allje lag/e<br />

allusta laagcuo<br />

Plur. Alluop lagcuo, alljed lagie<br />

allusa lagcuo 8ubjunn , ic, ij<br />

vuai. Am, appie/ 6wa Ladzja<br />

rtur. . Ap, oppjciz, aij.<br />

Imperfe^um.<br />

si"£' Im, ic, ij &c, Llchpzi


m a»<br />

Plusquam Perfcdum.<br />

*%• Im, ic , j/ &c. Lichpzi lamadz<br />

fr*[ens Ij Ladt<br />

Infinitivus.<br />

Verbum Subftantivum Fortius AfRrman&<br />

Indicativus Prafens.<br />

s! "g. Lamag, Lacag, Laga<br />

Laadnig lappig , IdBag<br />

Plun. Lapag, lepirennag, lacagh.<br />

perfe6ium i.<br />

s!n J' Lcilmaga, lcijckaga) laijaga<br />

"* l - Mmieg, lcijlncg, laijckaga<br />

fiur. Lcijmicg, lciirrieg laijnaga<br />

Perfecsium II.<br />

s '»g- Lamag &c. Lcimad;<br />

Piusquamperfedum.<br />

Si "g' Lcijmaga &c. Lamadz<br />

Imperativus;<br />

5lw


*ff iii §01<br />

Duai kcldzinaqa, labziabettig , Ladziabannaq<br />

fiural. Ladzjapaga, Ladzjabetitlnnag, vcl Ladzja><br />

betitaga, Ladzichcaga<br />

imxerfe6ium.<br />

^'»5. Lichzinnaqa, Lichzicaqa, Lichziiaga<br />

Lichpzimcnnag, Llchpzidennag, Lichpzjgaga<br />

plMr - Lichpzimennag, Lichpzitennag Lichpzinaga<br />

?iu5quam?erse(!ium.<br />

*'"g- Lichpzimaga caga, ijaga Lcc. Lamadj<br />

Tr*[ens Lafqq<br />

Inkuitivus.<br />

Plusqumperfcti: LamazjagS<br />

Vcrbum Snbflantivum Fortius Negans,<br />

Indic: Praclcns.<br />

sin £- Im, ic, ij &c. Lagken<br />

Perfeftum.<br />

sin i- Jm, ic ij &c. Lainqcn<br />

Plusquamperfeclum.<br />

si ȣ- Jm, ic, ij Lamgen Lamad;<br />

Futurum.<br />

siu £> Jm , »c, ij, &c. Lagken Lmje<br />

# Imper?'


113 m<br />

Imperativus,<br />

s! "l- Alie Laakm, Alluo Laqcuokena<br />

buai Alluo Lagcokena, allie Lagekeena, allussa<br />

, , ( Lagcokena<br />

tlural. Muop Lagcokena, alljed Laqekena allusa<br />

(Lagcoken<br />

Lubjunciivus krTleus:<br />

tingul Jm, ic, y, &c. Ladzjaken<br />

Imperfedlum:<br />

sin £- 3m, ic, ij Lichpzikena.<br />

PlusquamPerfedum.<br />

si »g- Jm, &c. Lichpzikena Lamadz<br />

Infinitivus.<br />

Prda;jamkes & hinc: Tbam<br />

^on sdlttimmas i6 eK quo6 volui. ^ham lon<br />

H * SKid-


*af 114 §•><br />

Shidaziccag, id eftquod vellcs, SicNegative:<br />

imchida vel im shidacken, nolo, FerfecUim nn|hit;<br />

tamgen nolui, aljcfbiba vel flljcflndacfen/noii<br />

vel ne velis , astunda icPe&c.<br />

§. 2. Prout imperativus verbi cujuS<br />

ue, ita verbum dum in Prefenri negamus<br />

3<br />

efinit, ut: Jm jaackje non credo , im pora,<br />

non edo. Im manaa, non eo , imsaddi, non<br />

mitto.<br />

INTERROGATIVE CONJUGANT UR<br />

VERBA.<br />

Modo Icquenti, Manaam eo, jag gar.<br />

SinguUrH<br />

Manamgos<br />

Managcos<br />

Mannagost<br />

5<br />

Manmmgos<br />

Mannigeos<br />

Manaigost<br />

Indicstivus Prscienz.<br />

Dualis<br />

Man'niego6<br />

Mannabcttiegos<br />

Manabagost<br />

Imxer5e<br />

^Mcmaigagosi-<br />

Per5e


I&§ lls gjt<br />

Subjunclivus Prsfcns<br />

Strtgularis Dualis Pl.<br />

V?ana;amgos Manazcdnigos Manazepigos<br />

Manazagcos Manazeppegos Manazcppiegos<br />

Vianazco Manazebagost Manazichcost<br />

imxertec^um i.<br />

Sitig. Dualis Vluralis<br />

Manazimgos Manazimegos Manazimegos<br />

Manazigcos Manazitegos Manaziregos<br />

Aianazigost Manazijckagost Manazijgcogos<br />

Imperlec^um ll.<br />

Sing. Dtul. Plur.<br />

Manalimgos Manaliimegos ManaljimegoS<br />

BZanaligcvs Manalijttegos Manalijttegos<br />

Aianaligost Manalijckagost Manaligcost<br />

in^nitivus.<br />

^rxfenz Mannadteos<br />

^erfe^um & Plusquampcrfectum Mannamgost<br />

Gcruhclium. i. Mannamago 2. Managost 3.<br />

Mannamamgost Supinum Manazetcos<br />

Participia.<br />

Jracteritum Mannamgost<br />

^uturum Mannicgost.<br />

H % Nor/


*S§ 1 : 6 §Sf<br />

Nora: Quando verha interrogativa Paragogt^<br />

ftr fylUbam bfli cenjugantur , tunc (A feu tdtintt not*<br />

interrogationis litera eliditur , ut: 0)iancnu'i)bci!, IN^<br />

nackoba , mannatobai , ibone , ibisne , ibitne. Ali'<br />

as ?aragog\ce ut in Komintbus ita verbis fytiaba 6'<br />

cwn empbtfi fuperadditur; ut Poramb t, Zjaglambt/<br />

rogambe, jag arer, ssriswer, bedcr ju.<br />

DE VERBIS ANOMALIS.<br />

Inter Anomala refero verba, quse in Praj'<br />

fentis , & prxteriti perfonis , nec non infini'<br />

tivo ,novam aiTumuntformani,quam aut cof'<br />

lonantes aut vocales figurant de quibus ic<br />

qentia notentur.<br />

1. Prima vel Tertia perfona prafentis indi'<br />

cat: radix communis reliquorum temporui 1 '<br />

ordinetur.<br />

2. Verba funtdifpefcenda in bifTyllaba&pf<br />

lyfyllaba: biflfyllaba kint velunamliquidarun 1 »<br />

Tel mediarum, in prima pcrfona praffent: iV<br />

dicat: ante am velaom habentia, in tertia pePj<br />

fing: & pluralis repetendam: vel eas in prii^<br />

perfona prsfentis muitiplicantia, in tertiav?<br />

ro perfonaabjicientia. Hiice annumeranda v ,''<br />

dentur S unicum ante am, item A in med 1 ''<br />

habentia. Exempli Gratia:<br />

I. Perf: ?raf: 3. Perf z. Prtter, Imperat, Infinitty<br />

Li- L Palam timeo palla , palai pala, pallH<br />

qui- Wualam/ wualla, wualai/ wuala,<br />

QX ( ladk, exalci^<br />

M:


u7 ft»<br />

M: Namam rcibma, ramai, rama, rabmadt,<br />

( krepere<br />

Ricmam, r/ebma, rjemai, rjema, rjebmat, ili-<br />

( cipcre<br />

Manam, mcmna, manai mana, mannat, irs<br />

Maanam,maanna,maanai,maana, maannar,<br />

( nominare.<br />

Uv: Poram, porra,vorai,Pora,porrat, eciere.<br />

. Cuoram, cuorra, cuorai, cuora, cuorrar, veliiZc».<br />

B. Wibam,wibpa wibai, wiba , wibpar.<br />

(Morari.<br />

Ribam, rib^a ribai, riba, ribpadr, raxers<br />

Niowam, niawwa, niawai,niowa, niewwadr,<br />

( cieglubere.<br />

vv Tagam, tagca, raaai, taga,tagcar tacere.<br />

Radam, radta, radai, rada,radtadr, dis«<br />

( luere.<br />

Tudam^ tudta, tudai,ruda,tudtadt, iuKeit.<br />

. ^ Inter vocales<br />

Masm, P5a, pafai, pasa pastadt, Igvare<br />

Wsaam, pasza, pajZjj, pasie pastkdt, torrere<br />

^aasham, maaKha, maa§hai maasi?a maaGat,.<br />

(vacure.<br />

^Laasam, waa§a, waasi, waasie waasiier, vrT-<br />

( terire.<br />

Z. in mcdio<br />

"Uozjam, puotzja, puotzai, puotzja, puohtzat,<br />

(aegrotare.<br />

*^tzjaam, paatzia paadsipaazie paatzier, jacalari.<br />

H 3 De


»:->! 11 s §?*<br />

De BifTyllabis qux plures confonantes ifl<br />

Prima Perfona Pracfentisindicativiconnedunt)<br />

in tertia vero periona diminuunt , ut & rcli*<br />

quis temporibus & modis; ut:<br />

Wuolgcam, wuolga, wuolgi, wuolgke, wuol-<br />

( get, abire.<br />

Colgcam, colga, colgai, colgca, colgat, Kuerc.<br />

Klerdtam, kierda, kierdtai, kierdta, kierdar /<br />

( tolerare.<br />

Pargcam, parga, pargcai, parca,pargar, labo*<br />

( rare.<br />

. Wjedzsam, wjedzja,wjedzjai, wjcdzja, wiedziat,<br />

( atrcrre.<br />

Ziassam, zjassa,ziassi, ziassie, zjassiet, verberare-<br />

Zjaassam, zjaassa, zjaassal, zjaassa, z,aassar ^ ex-<br />

(tingux.<br />

Plurium vocalium coneurfus quoque nupo<br />

analogiam mox anomaliam uti ex iequentibus<br />

patet, producit,<br />

Wuojaam, wuoja wuoij, wuaje, wuojet, ager*<br />

Wuoojam, wuooja, wuoojai wuoo,a , wuooual/<br />

( natare.<br />

Waajam, waaja, waaij.waSije,waaijet, valere><br />

Taaiam, taaja, raai, taaje, raaiet, tran£ere.<br />

Toiaam, toija, toij, toije toijet,fperare,frder c <<br />

Ex multis hacc in medium afferre libu^'


«i ri9<br />

quo citius Iingua: natura percipiatur. Jam ad<br />

Paradigmata Anomalorum.<br />

Indicativus Prsfens.<br />

Singul\ D u.tl: P/.<br />

Palam. Timco. Palle Pallap<br />

Palac Pallabctte Pallabet<br />

Palla Pallaba Pallich<br />

kerleaum . .<br />

Pallim Palaime Palaime<br />

Pallic Pulaide . PalqHe<br />

Palai Patciga Pallin<br />

Imperativus. . .<br />

Pala Palluo Palluop<br />

Pallus Balle Palled<br />

Pallussa Passusa<br />

Intinitivus.<br />

prTiens Palladt tirnore.<br />

Plusquamperleft: Pallam<br />

Participium.<br />

Prstcritum Pallam<br />

Futuriun Palle<br />

Prx-


e&<br />

Prarte^ enumerata , vcrba in Hukttam,<br />

ifuttam, autam , autziam, /euzam cjetinemia, a6<br />

clallem anomalorum tranleunt. ttvrum ?ara-<br />

6iLma fit verbum Louttam, imbuo, inwekec, doppar<br />

Zjeuz/am calcitro.<br />

Incjicativuz?rTlens.<br />

sing. 5outtam, Louttac, Lochta.<br />

Dual. Lochtc, Lochtebett/e Lochteba<br />

Plur. Lochtep, Lochlebct, Lochtich<br />

?rTteriturn.<br />

s!»g. Lochtim, Locbtic / Loutti<br />

Louttime Loultidc Louttiqa<br />

Tlur. Loutlime, Louttide, Lohtin<br />

Irnxerativuz.<br />

shp 5outt/e ton, LohtuSson<br />

Dwl. Lobuw moi, LoKt/e toi, Lohtussa soi<br />

* tur < Lohtupmi/, Lohtied ti/, Lohtusa si/<br />

Lubjunc^ivus ?rXlen8.<br />

Si»g. Loutkicdzam, Louttiedzac, Louttidz<br />

Duah Louttidze, Zepp/e, Z/eda<br />

rl"r. Loutlizep, Zjepit, Loultizich<br />

im^erie^ium.<br />

*iȣ. Louttalim, Louttalic, Louttali Sce.


*s| 121 A»<br />

Infinitivus»<br />

Tr^fens Jobfifbt<br />

Perfeff. £obtaitt<br />

Gcruml. 2, £cUffC. ?. 5ol)tSMaN<br />

Supinum. Loultadzjedt<br />

Participia.<br />

Prxteritum, Lohtam<br />

Futurum i'ol)tic.<br />

Adivum Indicativus Pracfens.<br />

sinsr. Aicuzam, Zjeutac, Zicchza-<br />

Zicchzic, Z,cch;iabettic, Zaba<br />

Plur. Zjcchzjap, Zjabct, Zjechzich<br />

Prxteritum. ^<br />

sh. Zjechzim, 3ic, Zjeutzai.<br />

Viu.il. Zicuzaimie, Zaidic, Zaiaa<br />

Vlur. Zjcuzaimie., Zaidie, Zjcchzin<br />

Impenitivus.<br />

si»g. Zjcutza ton Ziechzus son<br />

Duai. Z,cchzuomoi, Zicchzie, Acchzussa<br />

Hur. Zjechzup, Zjechzicd, Zjcchzusa<br />

Subjundivus Prxfcns.<br />

%. Zjeuzjazjam, Zjac, Zja


HZ 122. §fc<br />

d»4/. Zjcutzazse, Aeppie, Zcba<br />

Zjeuzjazjcp , Ajepit .Zjazich<br />

Iwxerseotum.<br />

Zjeuzjalim, lic, li, &c.<br />

Iiifinitivus.<br />

Prxfens Zjcchzjadt<br />

Perfedum Zjechziam<br />

Gerund. 2. ^jcuzia. ?. Zjechzjamasam<br />

Supinum Zjechzjadzjedt<br />

Participia.<br />

Prjeteritum Zjechzam<br />

Futurum Ajcchzie<br />

PASSIVUM.<br />

Indicativus Przfens,<br />

S. Lochtujuwum SrLochlum,Lochtuc, Lochtu. Ziech-<br />

(ziujum &c.<br />

v. Lochtui, Lochtubcttje, Lochmba<br />

Lochlup, Lochlubet, Lochcuich<br />

PrTteriturn.<br />

s. Lochttljuwwuim & Lochtuim Lochtuic, Lochtui.<br />

^ ^ . (Zicchzuim Lrc.<br />

D: Lochtuimie, Lochtuidic, Lochluiba<br />

r. Lochtuimie, Lochtuidie, Lochmin<br />

Im-


Ǥ i2z<br />

Imperativus.<br />

Lochtusa muutt, tuun , (uun & Zjechzusa<br />

Subjanflivus Praclens<br />

5. Lochtudzjam & Lochtujuwudzam , Lochtudzjac,<br />

Lochtudzia.<br />

v. Lochtudzje', Lochjndzjeppje, Lochludzjeba ZjechzujuwudZam.<br />

p. Lochtudziep , Lochtudzepit Lochtudzich.<br />

imperse^. i.<br />

s. Lochtujuwudzim,Lochtujuwudzic, Lochtujuwudzi<br />

Ajechzujuwudzuu.<br />

v. Lochtujuwudzimie, Lochtujuwudzitie Lochtujuwudziqa.<br />

P. Lochtujuwudzimie, Lochtujuwudzitie, LochtuM<br />

wudzm.<br />

ImxerteA. II.<br />

s. Lochtulim, Lochwlic, Lochtuli Bjcchzultt^<br />

i). Lochtulijmie, Lochtulijttie Lochtulycka<br />

p. Lochtulijmie Lochtulijliie, Lochtulin,<br />

Inllnitivus.<br />

krsclens Lohtujudt vel Loctztujuwudt<br />

krTterituin Lochtujum vel LochtujuwUM<br />

kuturuin Lochtujumie.<br />

Participia,<br />

Practeritum Lohtujum :


•»§ 1^4 |9»<br />

Futurum Loukttieteepp/e<br />

8ic pouttam cxcito , Ziuttam re/arcio, tiut#<br />

tam lino.<br />

DE VERBO IMPERSONALI.<br />

Habet lingua hsc imperfonalia & Achuar &<br />

Paffivac vocis ,quorum qusedam per accidens,<br />

quxdam per le&abfolute imperfonalia lunt,<br />

ut: Paitlalasts vel aickalutzha, 8o!es in aerc<br />

apparent, lhec wissa fia waderfolar. Kaylada<br />

circulus eft circa folem vel lunam , Solen,<br />

Mancn dafwer en krantz cller gard omkring sig :<br />

Zjorna inilar .jaculi in altum tendit, thct far<br />

fom pijl i hogden , niadeda, surora videtur,<br />

Morgonrodnan gar fSr Solen. Cborda, Sol<br />

affligit vel urit, folen sticker mycker ftarckt,at;a,<br />

squa exundat, walnct stigcr op. Jaagca retinet<br />

liquores, tbet lakcr icke. Awwieda, transmittit<br />

liquorem thctIdfer, lustieba, libct,thct bchaaar,<br />

tocfi, placet, tber behagar. WuaiKa pleurifilaboro<br />

iag hafwer styng,chet sticker mig,heiwi con,<br />

venit kommer Sfwer ens,soitta, contingit, chet<br />

kander sig,wailuo rel^at, thet star rilldaka, cuostuo,<br />

apparet, thet ar uppenbarr, synes. Lcc.<br />

Plura itaque verba vere imperfbnalia, huiclinqux<br />

, quam unicum wadnona defit , tbet felar<br />

sattas, inefferplurima ex hifce arguunt.<br />

Imperfonalia Paffivx vocis fcre per accidens<br />

talijl lunt, ut.-Pomio,editur, man ater,juckuo,<br />

t" - bibi-


•8§ I2f £><br />

«bibitur, Man dricker , Amodzsoiuswuo , ttatur<br />

man star, zockahufwuo, ie6etur man sitcer,mannuiufwuo.<br />

vel mannuo itur man gar, Nieliguojmwuc<br />

Ucet esurire man tar swalra, coickalufwuo.<br />

Licet fitire man far rorsta , lagcu a°itur, geritur,<br />

man qior, hafwerMsig, logcu,man laftr,<br />

cuUno, su6itur, lhtt hores xer craku xro cullujufwuo.<br />

Nota. Nimis frequentcr qtt/tndo Terr. Sing. Patfi\i,<br />

fine breViffima contrattione & imperfon.tliter urun~<br />

tur, ultimum U /'» a , quod. alias Jieri yix obfer\are<br />

potui, abit; ut: jpmertufwuojuwa intelligitur, porrujufwa<br />

editur, lagcujufwa fit, mannujufwa, /tttr.<br />

Ad imperfonalium quoque naturam accedunt<br />

verba exemtx adionis ieu poteftatis, ut:<br />

Zjuocklloda lucefcit tbct lysnar, raanuoda, tbet<br />

nc gryning , crcuoda vefperafcit, blifwcr aften<br />

snart, weickuoda, tbct ar ssymning, crepufculum<br />

inftat, Zjerguo tonat lhel dundrar , Zuormasia,<br />

grandinat thtt haglar, piegqastufwa, ventus incipitflare,<br />

thct arnar siq til blaft, cuostadi',satter<br />

til kall wahrwader, Zjasosta, aer frigefacit rhct<br />

kyler, ar kulit, jelacasta, forenat, thel ar klart,<br />

cuolduo , ldetyr, ar uhrewader. Aieraa, ventus<br />

con^Iodal nivem quoac! inclurefcat. Juouga,<br />

idem. Muaira, riingit, arwa, pluit,kernit,lhtt<br />

luchcar soin branc horn, zjurida stincker som en le«<br />

kat.


»5$ nC §gt<br />

kat, ziuuttida, stinckersom en kat bock eSer dylik,<br />

zjunid, thcr luchtar eftcr brandt har.<br />

^d imperlviialiuln nstursm accec!unt deniquc<br />

verba, qux in Latina, Nomen certum<br />

guftumaut odoreni fignificans, fibi adjungi volunt,<br />

hzcfiunt a nominibusadjecla particula<br />

njadda; ut: widnenjadda, vini odorem fpirat,<br />

tt?et hafwer lucht afbrsnwin wijnalle rule, w„iialle<br />

haise, Tuppacknjadda Nicocianum olet, ludttar<br />

af roback, Tupakille tule ,zjedganjadda, ialicis<br />

iaporem habet hafwer fmaE afwiide, pajulle tule,<br />

zjazjeniadda fapit utaqua, thet smakar som wam<br />

wedellclaimahta, mielckinjadda laftisgufiuna prx<br />

ie fert,lhafwer miolck smaken maidollemaista.<br />

tion i. Pei prfrfiim Perf: Sing: etinm, aliarum re-<br />

Sie iccurMt exponunt lingtutrum imperfonalia , ut\<br />

unuchastam piget rhetf^rrrytermig, saanqarram<br />

iniarram psnhet, rhct angrar mig, suttam, wiesam,<br />

t*Jet, lcdcs wid.<br />

2. Tertia Sing: Prctf: indicat: verbi orruom<br />

nomini jundum cfl minifter & adjutor imperionalium,<br />

ut crruo haappaden tber av cllcr blifwer<br />

ssam, orruo ackeden, t-rdct chct ar lcdsamt,<br />

orruounuchasian pigetthct fortryter orruowecken,<br />

rhet hjelper juvat, orruo haussuodagcan deledat<br />

tbct forlustar &c. Non tamen folius or> i:om, led<br />

& aliorum minifterio vcrborum, circumlocutio<br />

ficri potcft,<br />

DS


«B§ 127 Pi<br />

DE PARXICIPIO.<br />

Participia funt quatvor. Duo A&iva; Prsteritum<br />

joacfom qui credidit. Futurum jaacfie<br />

crediturus. Paffivaduo, utPrsterit: jaackujum,<br />

creditus. Futurum, Jaackehttcxpe credendus»<br />

Participio accidunt quinque; Status Numerus<br />

Calus Tempus & fignincatio. In ftatu Af-<br />

Lxo & Abfoluto habent Participia fi?'feut Notfnina.<br />

Pertinentqne Futura ad Declinat: Primam,<br />

& Praterita ad Declinat; fecundam.<br />

Tempora unde formentur quilibet videt.<br />

Significationem Syntaxis docet.<br />

DE ADVERBIO,<br />

§. 1. Adverbia funtvel primitiva vel derivata<br />

ex aliis orationis partibus. Suntque vel<br />

abfoluta, ut tocfuo eobut , vel affixa ut toc*<br />

kuogos eo ne, cofa quo, hwart . cosas quo-<br />

»am: ut cojasmanam , quonam i<br />

§. 2. Species & Significationes adverbiorumj,<br />

tot numerari quot latini habent, poslunt.<br />

Sunt itaque Adverbia loci quadruplicia.<br />

0) Inloco, coste, bwarcst, ubi. Taoft,<br />

har, nic. Touppe, TuoKe, Tobpe, ther, ibi<br />

iftic vel illic. Ijetzjasajjen, ijctzjaharen, annor-stades,<br />

alibi, juostag, nagorDdes, alicllbi,<br />

ej


*&§ 128 A»<br />

tj costigen, ingenjMes , nulxiam, i/mastigett /<br />

iNgenstadeS, nullibi. Olguon, urc, foris.<br />

-Siste, inne, mtus. Audlast, foic, ante.<br />

Augniold, cuduollagast, lanqt dakefter, vone.<br />

Manczest, bakeslcr, xoii. Paijen, oppe, aft<br />

wanfore, fupra. Wuallen, nere, ticdanforc, infra.<br />

Sistuospald, inwartes, intriniecus. Si^<br />

-sselest, inbaltre, olguospcild, olguolest, utwar»<br />

tes, extrinlccus. Lacka, hardt nar, <strong>prope</strong>.<br />

Cucken, langt bort, procul. Cost ickenes, l)wac<br />

som halst, udicunque. Saappuin, tilcst, juoust<br />

zam mudtuost, lackasiin', tilstades, prxciio.<br />

Aocke paikiest, fartisaijcst, allcstades, ubiqus.<br />

Paici, nagorstades, aiicudi. Talstmi^atz,<br />

jamwal ther, ctiam ibi. Aosca cust , nagorstades,<br />

ulpiam. Olguobun, olgcuobust, langre<br />

ut, exterius. Sistebun, sistebust, battre m,<br />

iuteriu8.<br />

(^) Oeloco. Coste, maste, hwadan, unue.<br />

Touppeli, tuabbele, tamen, fafrc radan/<br />

iftinc, illinc. Taabbeld, hadan,Kinc. Jjezia^<br />

saiicst, ifran annan ort, aliuncle. Iockehaarcst,<br />

farre suorest, suarrclogast, jockcpaikest, ifran al^<br />

la orter, un6ique. Costjckencs , cost latlus, cofl<br />

stttus, hwadan som halst, un6ecunque. .s^ui<br />

cucken, wiecka matkest, cuckes laiduost, langtifra,<br />

pcrc^re. Hui lacka wiccka lacka , nar in til, co^<br />

minuz. ^ Siste, innan ifran, ab intra. Olaueld/<br />

utan isran, ab cxtra. Olgcuobuft, langrc isran/<br />

lon^ius


«§ 129 A»<br />

longius. Paijelest, op ifrdn, c fupra, fuperne.<br />

Wuallelest, nedan ifr«n, infeme. Castuo, mit<br />

ifran, 6e mc6io.<br />

Noti. Allati\us & Cafufl locathus nominis, facU<br />

le iivtrbii naturam induunt, ut olmtcff, flf himmelen<br />

, calitus. o Jubpmekst , af Gudi, divinitus.<br />

Tokwdzjcst, parraftst, fordom dags, af alder,<br />

amiquitui. ?)!aadtast, wadtest, ifran roten,<br />

radicitus. Nuaritald, vstan cfrcr , ex orienic.<br />

Orjald, wastan cfter, ex occideme. Lulde, sunnan<br />

cftcr , ex plaga auflral, Tawield, alield,<br />

nordan cftcr , * x ^uilone,<br />

(r) Ad locum. Cosa, masa, kapus, hwart,<br />

quo. Tocko, dijt, eo. Taucko, tuackuo, tiit,<br />

illuc. Taja, niosa, dar, rijt, Miuc, illuc.<br />

Tiackic, taak, dijt, huc. Zuosagc, nagon bwart,<br />

nliquo. Joscosag, josjuosag, om nagon hwart,<br />

K quo. Ij masaac, ingcn hwart, ncquo. Si,<br />

sa ,n, intuz. Olgcuos, ut, for38. Cosa kauloi,<br />

cobbcli, hwart ut, quorium. Jjctzja saijai,<br />

til cn annan ovt, alio. Cobpag paallai, til bagge<br />

sidor, utrinque. Jj kabpag paallai, til ingenthcra<br />

sidan, ncutro. Muttuom couluoi, at na-<br />

. aor rum, verliis locum.; Tieackie couluoi, bijt<br />

at, horfum: Tocko couloi, dijt at, iilrorlum.<br />

Pcijaecouloi, up>ore,upat, lurlum. WuoluoS,<br />

Nedfore, 6corIum. Alckies - rieutties, paAai,<br />

1 til


izo A<br />

tilbZHer, 6extrorsum, curuopaallai, til wnnster,<br />

juulirorlum. Audascouloi, framcit, antrorfiun.<br />

Ruohptuodt, tilbaka, retrorsum. Pafmodt,<br />

som ar pa sne, som icke haswer sig ratt,<br />

Cilckas, langt borr, procul pcrcgre. Nuarrtbas,<br />

oster ur. Orjas, ril waster. Lulad, til<br />

sodcr. Alas, til norr.<br />

(«D Pcr locum ut: Co


*§ IZI D<br />

mangield, daqcn kster, poftridia. Pattieaut?<br />

tiebptiwie, ofwermargon, perendie. Wela,<br />

cinnu, adhuc. Taal, nu, nunc. Tuuli, fSr<br />

en tid sedan, non dudum. Teuli, fordom,<br />

olim. Waraa, ruuwa,, tasgawidi, radtiewid.^<br />

tie, straxt,^ ilatim. Aska ahdddasist, nyligen.<br />

nuper. Adna juo,.aigajo, lange sedan, ductuin.<br />

Nu cucka, sa lange, tanMper. Tahm<br />

padta, sa lange, tmndiu. Man eucka , quamdiu,<br />

huru lange. Paiwig, cm dsgen, interdiu.<br />

Jckuo, om mtten, noftu. Jdierist, om mSrponcn,<br />

mane. Ackiedist,! om astonen / vefpeji<br />

Jdiedisweigie, crcpufculum matutinum. Akkicdisweigie,,<br />

tempus quandofol ad occafum<br />

vergit. Aned)atz>e, til en liten stund, parumper,<br />

Tallanciga, taMmagpaikixst, taddiewidrie,<br />

straxr pa timan, confettim. Audel, for, «nte».<br />

Aarrad, birrida, mature. Mangied, senr, leto.<br />

Jodtieledt, snarr, cito. Faacta, faacki-<br />

Uvwa, wackadaga, hastcliga, bastigt, repente,<br />

lubito. Haappust, hastiar, a^utum. I»cosii^<br />

gen, ickenes, aldrig, nunquam. Agilmahadc'ct>r,<br />

ewinnerliga, arternum. Taijag peiwi,<br />

owrtoswat, innanikort , <strong>prope</strong>dicrn. Wiccka<br />

aiga, wicka melgad, melgad aige, fsr cr! cid scV<br />

ocm, pridem: Jcktijeladz, achtieles, ain,lgad<br />

Umad, aalluoc, altjd, l«nper. Sabmies daa-<br />

Wi, muttuomijn, undertidcn, aliquando, intcr-<br />

«um. Nubpe haafwe, en annm sang, alias.<br />

I s, B>ij?


^ sZ2 W<br />

Wijmag, fittsg, omsidcr, tandem; Muttu»mijn,<br />

undettiden, aliquando.


«J| 155 ^<br />

pa ttMkbanda satt, wfariam, mtt, ater sgen,<br />

iteyum. Qu* locutionei per tfli, »" f etmm per IflftC#<br />

ka mtnente ferme eadetn Jignificationt, formantur,<br />

ut ijuatte laacka, pa hundradekanda fatt ,<br />

f»r\m. Jabmem lai vel sabmem laacka. orruo,<br />

ban ser ut dodlik, ellcr som willc dando .mmentt<br />

fimtR.s. Sed in hac Uchtione compltxa, fmtUbusque^<br />

potius adverbittm fimilitudinis efftyidetur.<br />

L s. Affirmandi. Nu paitz, J«, sa, itZ.<br />

Nu mitzag, ja, altsa, 5ic etiarn. ^u maihtta,<br />

Nuphan, idern. Tuada;, sadnaschdt, wl§afthr<br />

ainies, sannerliga, wisierliga , ornmno ,<br />

profedo, fane. Manni ij. Hwj lcke, quictm.<br />

Copbtiba mudoin, cophttba nezja la,, buru el,elt,<br />

vuornodo aliter. Ollies tuadast, t sanning, re»<br />

Vera. Mackaaz. nemlig, nernxe, n?. ^obbie,<br />

friliaa, fcilicet. Aiwa atnas, anleuga,<br />

caical muduol, non alker.<br />

5. 6. Negandi. ij vel j, icfc, non. J malligcn<br />

muobuot , ingalunda, nullo modo.. Jfi<br />

suigie, ingalunda, nequaqunm. Heettl NU,<br />

knapt |a , icke sa, haud xta vix. Jb.e son,<br />

ij-nu, idem, ii nubpus , u uedziala., lcke annorledes,<br />

non aliter. Calle ij, sannerltaa lcke, ia.<br />

ne non. A j coittieg, ingalunda, haud quaquam.<br />

I j f • 7*


M lZ4 M<br />

l' 7. Dcmonftrandi. M, kaz, G / en,<br />

aeco.<br />

... 5' $• Optandi. Waipie, 0 wai, ach,<br />

oftic, gifwe Gud.<br />

. §: 9-. ^ortan6i. Ns nabbuo, nabpuofa^<br />

«e taai, tle nabbuo, a^e,aZedum.<br />

- xo ~9 r.<br />

Colmadien, til thec tredie / tertio. Neliadm,<br />

til thet ficrde, quarto, Tasto, ther naft fcdan,<br />

aemae, xottea^ Wiela, d^rrismed, prXterea.<br />

Wiivdasebbuodr, widare, porro. Wip<br />

iriaa, omsider, tum, deinum. Siltag, anttt<br />

ligen pa flutet, cieniczue, tauclem.<br />

fii/Interro&ndi. ManNi, btvisa, eur.<br />

Man ricdti ywarfore, czu-ite. Ickos, manne<br />

»cre, sunon? Nucos, aittocds, man sa> ficcine?<br />

Manm ij, bwi/icke, curni? Cuckasco,<br />

huru langt, nachr, jura.nycht, ,tit<br />

naut, taam laai, vcl laacka, fic, ita, taniquani.<br />

Nucht co ickenes, velut prout. •, :to;:<br />

§. !Z. Qualitatis. Audasts kabtziawadzicdt,<br />

ta»m«ladjjedt, fbrftchteliga, xru6emer. Puo><br />

-• . - rist,


13? W<br />

rist, mi, benc. Pahast, illa, male. Ziabbasidl,<br />

wackert, eleZonter, pulcre. .^aluvdr,<br />

rockadedr, ftimodeliga, auda&er. Zluarpcdt,<br />

tielpedt, of^rstandigt, l^ulre. 5awdredt, laicdr,<br />

siwwadedt, zjohrgadcdt, bestedeliga, nrodene,<br />

moderate.<br />

Noti. Ut e.r' t.xfu ?rimo Nominif dfoerlit qtw<br />

lUatis addendo dl W cbt deducunt j ut ptmtTfC, l>o~<br />

ms puarriedt vW puorist, bent. Waudnaladz^<br />

fonis. Waudnaladzjedt, fordter. Arwuock, qwick,<br />

arwuokedt, qwickc; >ta ex cafu 8 , adverbia ijn Vft<br />

ijtia jaaunt, ut wiegcamima, wieckamin^ wieqa,<br />

curfim, a wicgCQM, curfus: Et ex cafu uitimo adjtnis<br />

particulis lactcfd, lagai, lai, ut: wastiedt',<br />

wasties laacka, wastieslai, fuult, oanstandigt^<br />

turpiter. Iergalagai, ordenttliga, efter hwac<br />

annan.<br />

§. 14. (^usntitgtlz. tit: Cobtuladzjedt?/<br />

medelmattigt, mediocriter. Mudduoaasadt,<br />

idem. Lijckas, ftrmyckct, nimium. AdnagV<br />

mycket, multum. Utzan, utzanatz, xarum, liter.<br />

Jleednaa, schkegast , formvckct, xermu!»<br />

tum. Taicassast, raast, cuoutticastast, medelmattigt,<br />

lagom nog. Calle, callepuok, mabbe,<br />

nog, latis. Wijdasedl, cobdagedt, widt>, araxle.<br />

/; jf« Intcndendi. Aiwie, ila, sagqa,<br />

14 juro,


fata , peribdaga, rack, aldeles, gan»?a, alt for,<br />

vslcle, wmu, plaae. ?lito puorist, aldeleS wal<br />

perpulcre. ?l.to hanviedt, ganssa sMan, nil<br />

raro Stuaradt, stort, nimium. Saakia<br />

racr, alt for hardt, nirni8 cluritcr. Cauhadedt,<br />

harbmadedt, ganffa mycket, intenfiflime. Rack,<br />

«ngieredt, ganskastrangeligen, ieveriffime.<br />

. K. 16. Remittendi. Ilzanazai, udjfadzi,<br />

fmanmgom, vzuhtim. Hiljest, astost, astonafti,<br />

sachta, lente. Mafamasa, amahui, sabariovar,<br />

xarurn abeft, parum abfuit, fere. %


«g 137 §«•<br />

Maria. Nu Mar' , ita miki Maria faveat.<br />

§. 22. Eligendi vel Corrigendi. Puorrebuodr,<br />

audrcbuodr, hcire, Pvtiu8. ^argabudl,<br />

snarare, ocyus, quin xotius. ^ Adnadt<br />

audel, mycket mer, mulro rnagis. Earrmomaisist,<br />

arrenes, besynnerlrga, lpeciatim.<br />

§. 2Z. Cvugregandi. Autcst, ad)tanaga,<br />

auttahawi, auira aikie, fiinul, una pariter.<br />

Aorragi de quadrupedibus Madij , de avibus,<br />

gregatiai. Ziamai, kackij, scer^stim,<br />

Kippuoi, catervatim.<br />

H. 24. Lomparaudi, ut: Anabp, magis.<br />

Utzjeb, minus. Nuco, nu puorist co; ut;<br />

nu puorist achli, cv nubbai, uni «que ac alten.<br />

Rutla puorist, scque deue. Achlapuock, ma<br />

A0dt.<br />

§. 25. Lventuz. Tappicrorbmest, fortiiito.<br />

^ackistaga, inopinate. Makedra, cx improvifo.<br />

Laappuki, in caffum, fruftra, temerc.<br />

§. 26. Diverfitatis. Nubbi, aliter:<br />

za lai, muduoi, fecus.<br />

§. 27. Compdrantur quoque Adverbia*<br />

Mt • Buorist, puorebudl, puorriemusadt, bene,<br />

melius, optime. Cawwieledl, cawwiekbodt^ caw-


•5§ A»<br />

wicltinosadt} callide, callidius, callidiffimc.<br />

Kieuradt, kieurabodr, kicuramosadt, 5o>titer,<br />

/ortiuz, iortissrnie. Tawia, tawiadodt, tawjamusadt,<br />

iXpe, iTpiu8, fepiffime. Finiunt<br />

comparativa ctiam in uoidra ; ut: puorrebuo^<br />

idta/ mclius. Wargabuoira, citius.<br />

DE CONJUNCTIONE,<br />

CoujunQionutn qutdm funt:<br />

§ r. Cojmlativac: Ja, atte, maittai, maidae<br />

05, etiam, Scckc, cum; ut: Secke mon atte<br />

ton, cumcgo, tum ctiam tu.<br />

§. 2. Disjun&ivar. Taha, cli, vel,ve, Hve,<br />

feu, ijke, neque.<br />

§. 3- Adverfttivae. Wa?a, MUttU, lecZ<br />

autem, waickic, ehckie, waickaS, quamviz.<br />

Coittleg, tauga, taddi, tamen.<br />

§.4. Oauialcs. Talle, namquia, tvflif<br />

ut: quo, juos ij, nifi, abma, ne<br />

§. s. Illativa: feu Ratiocinativar. ^am»<br />

titbt, tantiedri, ideo, taddiwarren , igitur, icl*<br />

•irco, Mamicdc, quamobrem.<br />

§. Approbativx & Expletivse, ^uodazjes,


'«6§"*59 §«•<br />

ges, quidetfi» Nubason, nn Me, fatis equidem.<br />

Nu waarra, fic cquxdcm. Mai, cuiltic/<br />

quidem,<br />

! i c. . J i - *t" '<br />

Not.t. Non modo ken vel kcna, verumttim,<br />


•&§ 14» ><br />

rilbakas, a Nominativo obfoleto , ManW<br />

qui, incafu dcfcriptivo, manga lagai, som aro<br />

i caS efter hwarannan, nadet. Cuim', kum'/<br />

cuoime, med, cum, calus Nominativ. Svetice<br />

Kammerat. Fennice, Eumpani , Cansollincn<br />

, cafus iuos quemadmodum alia nomina<br />

retinet. Sic PjqnuoS, pignuolcn, piANUdt/<br />

transverfum, extra , ofsides , twart af, pq<br />

snee.. Fennice, poickipuolin, l istil^im, winakan ^<br />

ut pignuodl lci rakdiest, extruviam, gx pa sidan,<br />

eller afsides, ifran wagen.<br />

§. 2. Prapofitionum quxdam frequentiuSL<br />

przponuntur, alisc poftponuntur, nonnullx<br />

iadiffcrenter prarponuntur aut poftponuntur.<br />

J §. 5. Przpofitivi ordinis funt: Suoiied,<br />

clam , alma, wadni, pr-rter, nuutta , lino,<br />

kidta, kcezuos, «sque, tenus, pjgnuos, torics ,<br />

tvrrast, trans, transverfum.<br />

f<br />

§. 4 Poftponuntur, iufa, fuicfiiu , ad,<br />

wuastai, adverfus, lubne, luhttie, apud, paallast,<br />

paaldast, circa, juxta, pirra, circa, pirrasin,<br />

circumcirca, cassi, caskast, inter, cuim,<br />

cum, pnchti, per. Zjada, idem, fed ett tamen<br />

differentia, ticdti, propter, mongai, poft,<br />

micld, miedta, fecundum, couluo, verfus»<br />

tuockien, wualdi, penes, wuallai, fub, luhte^<br />

a, ex,


M 141 ffl»<br />

a, ex, ftfTic, ftfa, in, audi, ant-c, audtald, obviam,<br />

ala, nala, aldi, naldi, luxer, raiia»,<br />

tpims,-usqae.<br />

§. s. Indiffereater praponuntur aut poftponuntur<br />

: Coudo , adveriiim , cham paldi,<br />

cis, lhuom p^ld, ultra, rasta, trans, neiga,<br />

erga, puottha, contra, exadverio, olguolest,<br />

cxtra, julga, palam, lacla, <strong>prope</strong> r manqelest,<br />

pone, poft, paijel, lupra , wuolliel, xntra.<br />

6. Particulac Inleparabiles, Latinorum<br />

Pracpolitiones, certosque pnrtium declinabllium<br />

calus exprimentes, funt: s ")"v. in. ft. en.<br />

i, etta. ut; fiithimUv in villa efK tiipin, cum<br />

cultro, mustame, rudakttaga, iinepecunia,<br />

tobduo pciwen, likar sig til dag, laibetta, line<br />

pane, kirckoi, in templum.<br />

§. 7. Queemadmodum cafus aliquot, ita<br />

etiam ftatus mfixusPronominalis, hanc orationis<br />

partcm cogit mutationem, & quidem xn<br />

utroque numero, lubire.<br />

slng. Lusam, adme, lusad, ad te , lusas.<br />

ri Lusamcd), adnos, lusade, advos, lusasa,<br />

o acl<br />

Sing. Audasim. ante me, audaftd, antc te, audases,<br />

axue le.<br />

Tlttr.


«g 142 |3«<br />

Hudasemech, ante nos, audascdte, antc-<br />

„ vos, «Nldasasa.<br />

Audrastam, praemc,loco md, audtastad,<br />

0 audrastes.<br />

Audtasteme, audtastedte, audtastasa.<br />

-5-^. Piraam , circa mc, Pirad, piras.<br />

ri«r. Piramech , pirade, pirasa.<br />

8ic Manqiesiam, ponc rnc, bak efter mig.<br />

-paiielam , pa m,g/ alam, i6crn. Naldtam,<br />

cx mc, ,?ran mig. ^ Sistam, intr.i mc. Micld^ -<br />

tcim, mecum. tLculuofitn, ad mc, vcrfiis mc,<br />

at mig. *<br />

§• 8- Flc&untur Prarpofitioncs quoaue 1 1<br />

companiudo ut '<br />

0istc, intra. Sisseb, intcrior. Sissemus, intinius.<br />

Mangield, poft. Mangieb, poftcrior. Man-'<br />

o gieAUdz, poftrcmus.<br />

OJVHtillcn, infra. Hwualleb, infcrior. Hwuallemudz,<br />

mfimus.<br />

y<br />

Lacka, propc. Lagab, propior. Lamudz,pro-<br />

ximus.<br />

Cassa, intcr. Cassab, cassamns. Lte.<br />

DE INTERJECTIONE.<br />

etlam j»tcric


H3 Sfr<br />

& ufu ftabilitic funt Woi, Noch, oi, oioi, oh,<br />

ohoh, ai, ajcsi, ui, hei, hoi, hoh, hmh, hch,<br />

hahah, ha,ha, he.<br />

SYNTAXIS SIVE VOCUM<br />

STRUCTURA.<br />

DE SYNTAXI NOMINUM.<br />

§. 1. Duo Subftantiva ejusdem rei', conveniunt<br />

ia cafu; Hcrra Judpmel, Dorainus<br />

Dcus. Turdnuos cauppug , urbs Tornoa, keggam<br />

adnuo, Kuinen XenZ'unA.<br />

§. 2. Subftantivum regit alterumlubflantivum<br />

diverlar rei in gcnetivo, ut: Conagasa<br />

ntori, ira Rcgis, Niomn:ela waibmuo, cor Isporis,<br />

kirje lagkie, Auclor libri.<br />

Not. I. Genetivus fempcr pracedet,<br />

§. Duorum Subrtantivorum, prior frcquentiffimc<br />

adje&ivi circumfcriptio cft , abnrado<br />

pro eoncreto pofito , ut: kieles' almai,<br />

vir mendacii, pro kielastallie, kielastackies, mendax,<br />

piuge jafwuo^, farina hordei h. c. hordeacea.<br />

Jerbme almudz, homo ingenii, pro<br />

ierbmaladz, intelligens Muarra litti, vas arboris<br />

, pro arboreum, silba siiarmas, annulys<br />

argenti, pro argenteus.<br />

§. 4. Sub-


1.44 §*<br />

§. 4, Subftantivum regens reipfum, i»<br />

Geiietivo Plurali , luperlativain locutioneiu<br />

cUni fingulari energcja notat, utr^aal ld ralckiji<br />

ratckl , nunc elt tempeftas tempeftatum ,'id<br />

eft • fiimffl# jnrempenes, $aar la alimit atmudz,<br />

hic eilhomo hominum , i: e: hominum optimus,<br />

roierbmij tvieibnu , rete retium , i: e:<br />

omnium retium optimum , voerrim (at>t padnagii<br />

pcidnaq , oportet me elTe canem canum,<br />

h: e: viliflimum omnium.<br />

§. s. Dantur particuls; infeparabiles infignes<br />

jLapponilmos facientcs , harum,<br />

Prima S[)aac, forte a tagcuo, fadum, opus,<br />

adjundum: hinc 9)?ie{jabagc pcliis vituli, pei-weHagc<br />

, Iplendor lolis SodlstM , kaasadaac,<br />

tCinpeiias calida , blidwaherlek puorradagc, bona<br />

tcmpeltas, wackerr wader, raalwadaac, per*<br />

frigida tcippeftas, fulet, colckadagc fudum, lu^<br />

gnan, pieggadagc, ventola tempeftas, btoft, wierluodaac,<br />

lipbaldswader,palwadagc, ccrlum nubiIofum,mulir,<br />

Aauradagc, ol^ium iiagni,utt<br />

lop af etr trass. Euuodagc origo amais, hwarcst<br />

aan hafwec sin b6rjan , lastadaqc imber, flag><br />

regn, waattadagc, tempeltas humida, waatta ,<br />

jagcniadagc,rawadagc, tempestas torrida^, starck<br />

korcka, anvadagc, pluvia diulumior, langwa^<br />

rigt r


Ǥ ^45 AZ-<br />

Mierckadage,nedu!ol3 temxettaz tockm'gt,maanusoaac<br />

vel maanuadeebpe, lxlencjor!un-c, Man-<br />

Mst, manff/e», cuobd;jadagc, pellis urll, biSrw-<br />

P u 5' rluoduodagc, nebridis , cn gammar hiortshud,<br />

mdriodagc, xelliz cervr, bud af en hind,<br />

eiler di0rt-ko , radnuodagc, peJlis ccrvz, ou«e<br />

noc anno fccta non fuit, hind!>ud, som i bettd<br />

!'iq drachtig warit, wuattadagc, quando,<br />

tempeirate non impcdiente, veftigia apparent,<br />

damati fan hitta oo fotsparen, Aladagc vel. Ta-wadagc,<br />

.iquilo vel Lareaz Nordanwader, lula,<br />

dage. ^uster vel notkus SunitaMader, Nuartkadagc,<br />

Eurus yel Subiblanus,Ostanwa&cr, orladagc,<br />

^epbvrus vel favonius, wastanwader,<br />

Vtiedadagc, ventus iecundus, medwind.<br />

Secunda «7att vel gat, uf Sarwaffat, cort.<br />

Urn rangrteri |non durn caftrati , wuowierssat,<br />

triennis < cuddusstat quadriennis rangiferi pellis»<br />

sermagcat, vituli qui unius eft anni pellis,<br />

-!vuongielgat cetrx bienniscorium, war»egcat,<br />

Pelhs cervi vel rangifcri bicnnis , Jagaffat<br />

phcca: cutis, certi vero gcneris &c.<br />

Tcrtia Pai/e, cftjparticula certi temporis ;<br />

JJ t; Iagkiepaije tempus snni, Maanovaije, tempusmcnlis,caM^aadstid<br />

ellec vag,peiwiepaiie,<br />

L tem-


I46.ZS»<br />

tempus diei: totus dies, wackuopaije, tempus<br />

feptimanae vel tota feptimana, en wckos dag ,<br />

tampaije, interirn, des emellan<br />

()uarta eli paallie vel paalla, ut: aigiepaallis,<br />

jufto tempore , i rattan lid, peiwiepaalie, die,<br />

ieu temporc diei, medan lhek dimu ar dag, ija^<br />

paalie nodu, oni narrelijden mu paalie, meo<br />

tempore, t min rid. &c.<br />

Quinta Sastt dccretum rpi inferens, maxime<br />

cumaffixoPronominali occurrit, ut: wuappasafam,<br />

quem mihi iocerum dccrcvi, ach<br />

min Amnade SiVarfader, wiwasasam, Zcnero<br />

meo futuro, irqasastal, quem mihi fponfuin<br />

elegi. Morsiiesastm raam suarmasa adlam,<br />

qua>n mihi fponlam ftatui, illi hunc annuluin<br />

do, Mtn tilkommande fastmo stal hafwa denne<br />

ringen.<br />

8exta eft Particula £ogc, rem multiplicans,<br />

pt: kiejqlogc, divcrlT linZuse ^ kielaloga cuilim,<br />

diverlas audivi voces , puarreloga loppedi,<br />

varia promifit bona, han lafwade mig mangr oc»<br />

mycker godk , pahaloge la tagcar almu paaran ,<br />

varia incomrnodain ejusmodihominis conlor^<br />

tio cveniant, ifolje med en sadan mennistja Haft<br />

wcr man warjehanda ol^genl^er, siuniedus jubp^<br />

mel suorrielogast, hencdicatvcus undiquc! pa^<br />

pim pahalogast, ex multis emerfi malis, rijkalo^


«g 147 ^6«<br />

c,a (dm colgam , multas peragravi rcgiones, almudzloga<br />

aidnim oir.ni8 generis homines vidi,<br />

ladhelogast adzum, jag fict allehanda siags foglar.<br />

§. 5. Nomen Dei Jubpmel,exitketi locs<br />

fldhihcri fc^lcnt pro divino; quo lummum aut<br />

maximum iignificant, ut: puoch Jubmela puorcch<br />

hid) jauckcm , omnia Dei bona evanuere,<br />

i. e. Divina dona, vel omne quod boni nonien<br />

meretur, puoch jubmeta almuch/ mu riedtich,<br />

omnss Dei homines me lciunt: Lc Jubmela<br />

almi, Jubmela ralcki, tcmpettas Dei. "<br />

De Convenienda Adjediivi cum<br />

Subftantivo»<br />

§. 1. Adjedivum cum Subftantivo, eodem<br />

numero & calii convenire inteJligendum , li-j<br />

cet, prxcipue in fingulari,adjedivumin con-t<br />

ftruftione cum lubftantivo immobile maneat;<br />

Aiwoladz almai, vir animofus , walagas caaba<br />

vel caawa , virilis animac ioemina , armoladz<br />

conagafast, a Rege clementiffimo zjappes zjalnifch/<br />

nigri oculi. In Plurali vero: auttach pa-><br />

rach unaparia,pro unum par. Sagach lachzjapvadach<br />

co kiebmne kieppa, narrationes nigrsc ve-,<br />

luti fuligo aheni. Proverbium in mendaces. !<br />

Notd 1: AdjeQiva fubjlantixis in ta/i conflruRioni<br />

femftr pr^oncnJa; waackie p«lN?ieleje. fidtlis fer*<br />

K i r ' vxf 1


M 148<br />

' vus, jerbmalad; pardne intelligcns JiUus. si vtro<br />

Franomcn feparatum aut ajfixum intercefferit , nomen<br />

adjeQivo pr«eponi, atias vix fine infgri cbfcuritttc, pojj<br />

(ejhy ut; pro Ajuorpe pardne (4 tuust, filins infipiens<br />

tft ttbi^dices: part»nal> la ziuorpe, fMus tuus e(i ftoli*<br />

dus; luobdaac muust la p^adzuoi, h*beo r.wgiferum<br />

tefpitatorem , padzuom la luobdaq, rar.gifcr meus<br />

tfi cefpitator. reculiaria funt : Pardne cU0UtlU0,<br />

farfiliorum, vel duo fiiii ijli, alMU CUOUftiCtf MaN-<br />

Uaba / duo bomincs tunt\, Wpar iliud bominum ivit.<br />

1. Adje&ivo fingulari, SubftantivumPlufale<br />

jun£um,videtur nonnunquam partitionem<br />

feu diftributionem inferre , wiclgies riebanach<br />

lach coddum, vulxes candidx occilsc<br />

lunt: i e. quzvis vulpium., jabalad; clnnich<br />

Idch jabmam, potentes homines funtmortui;<br />

i c. quisque potentum.<br />

3. Anonialia Communis. (4)<br />

Ellipfis eft modo adjedivi modo fubftan*<br />

tivi!: Ujparemus tain pirauoin, ditillirna circumjacentium<br />

eft: Hla fcilicet fcemina, somb'<br />

tbat lag!almai, i!Ie is vel iple eft vir: h.e. ille<br />

iblum ie credit virum, divitem, honorandum,<br />

iapientem. Hic Subftantivum almai eft abfoute<br />

politum; quali modo etiam adjccUvum.'<br />

aon femcl ©ccurrit 5 ut: Somb' that lag<br />

wij§c6


H9 8»*<br />

wijstes, ille eft /apiens ipfe: h. c. ille vir folus;<br />

fapit. .<br />

(b) Pleonafmus. Primo in numeralibus,<br />

ut: loge faqe ja widra jage poris, lisbet snnos ^<br />

clecem habet annos quinquej dicunt etiam.<br />

complexe, ld widta jaqe nubdelogcai vel widta<br />

nubbeloge jage, eii quin6ecim annorum.<br />

8eeun6o in eontinua repetitione nune<br />

Subftantivi, nunc adjedivi, aiwe aiwe majdt<br />

tagkic, caput caput quidlecirti, caawa caawa<br />

catti ijctzad , fcemina icrmina caveas tibi. Solent<br />

& cafum lextum cum duodecimo conneclere;<br />

jagest jagcai, deannoin annum , pei«><br />

wiest pciwai, de die in diem , nialmest nialmal<br />

sardmiotallim, de ore in os locutus fum. Ad-<br />

-jc&ivi geminatio videtur fignificationem fu»<br />

j?erlativi haberc; kieura, kieura l^, fortis, fortis<br />

eft, h. e. fortiiTimus, paackas paackaK, fer^<br />

vidum fervidum: h. e. fummc ferviduni.<br />

(c) Quando gradum «omparstionis aliqucm<br />

augere volunt, fit pcr particulas wiecka,<br />

melgad, aiwe, qu^ poiitivis comparativix<br />

iicut, caickai Lcpuockai fupcrlstivis przemittun-<br />

Eur: Pahadt pahabbuo, malopejor, puorredt<br />

puorrebbuo, bono mclior; h. e. optima vcl<br />

pcffima rerum, Puarremusai puarre, optimoftuabonum<br />

vcl puorii puarremus, bonorutn<br />

- K 5 opti-


«g !s»<br />

©ptimus : h. e. fumme bonus ; Hxc, Pofitivum.<br />

comparativo & iuperlativo connectcre<br />

docent.<br />

Ad)e


*ii s»<br />

?. AdjecKva curx, defiderii, memorix<br />

mcmor, muittiel rahbbai,<br />

rnemtr in Xiam , mielcke waibmel waibmel<br />

mielckai, snal pa miolcken, ruda arwas, pecunU<br />

Hberalis arwas ruhdti, liberalis in pecuniam, pier-?<br />

qo Kanhies, avidus dbi ti hanhis pierguoi, m>jd«i<br />

in cibum.<br />

2. Huc pertinere vidcntur participia in<br />

«iia, & c, ie, Ut: Muiirra zmappie, prTcidens<br />

srboris, ti. e. qui ligna vcl arboresfrsccidit,<br />

wedbugaare, haaweralckuodeiit, lanans vulneris,<br />

chirurgus, wierbme zjuttadeije, refarcicns retis,<br />

nd3t lapparc, siellyo cohziedreije, sielluo piebmuoeije,<br />

sdvigilans animT, palcens animsc: h.<br />

c. cuftos & paftor animarum, hilce nominr<br />

bus Sacerdotes honorant.<br />

z. Hic ctiam videtur locum habere, lo-<br />

K 4 cutio


H m fr<br />

cutio Lappojium propria , monnu cuohtas vad-<br />

noUwL t : vcnit > mim «ldas mami,<br />

poflri irtvj&f jvit,<br />

Acc<br />

4* Adjeftivum comparative fumtum<br />

wlTrtK CUm J !- era aut D m fine,<br />

p?r co vcl cok>, exphcandum regit: Aarra'<br />

carflttflJ-•' ocyor vento » z iapvadebbuo<br />

duid<br />

Oiionunj © vel t :i plurimis abfirSetu<br />

> i- P erAccu ^ tlv um, qui autcm illas<br />

iS 8 *' pcrcafum negativum hanc re-<br />

^ulam Proterre. Alus Ablat. placct. Hac<br />

ratione zdem cfficeret, fi diceres : Niuchz/a<br />

[d Melgudebbuo caranasa, caranasadt & caranasaft.<br />

iorMreo lv c a ' a M i ' Cygnu, e f l S d t<br />


i b tfc<br />

major' & maxima natu fororum, wWasemuos<br />

conagasai!?, lapientiKmus reZum, logad soldtatin,<br />

6eciinuz inter milkes, mutticm Mi/st, £•<br />

hquis noftrum.<br />

§. 6. Reus & quae huic afRnia /unt, quacquc<br />

contra fignificant, ut; innocens, liber, &c,<br />

Cafum fextum , feptimum & duodecimum<br />

recipiunt; ut: rij parguost , libcr laborum,<br />

oiiebas jabmemest^ fecurus a morte, pulties<br />

wigin, infons criminum, wigalad; coddemi,<br />

reus cacdis vel in cicdcm, wigaladz suolawuodti,<br />

reus iurti.<br />

§. 7. Dativum adfcifcunt adjediva quz<br />

commodum aut incommodum , qus vero fimilitudiiiem<br />

aut affinitatem fignificant genetivo<br />

gaudent: Muidni la kadnagas', aptunl rnitii,<br />

caMStebme vel caudnetis rijdi, odnaelig<br />

for eder, inutilis vobis, atzjam laacka, fimilis<br />

patrxmeo, wieljam jebdasatz, par fratri meo.<br />

§. 8. Cuckje, Ion°;us, cobdaq, latus, allag<br />

, altus, castag, asia , crafliis Accufativo<br />

gaudent quando ufurpantur; namquc ex hifcc<br />

natis.fubftantivis libentius utuntur,qux lunt,<br />

ciicfuo Lc euckuodaqc, cobdagwuodt, cobduo,<br />

cobduodagc, latitudo, allagwuadt aluy, aU<br />

luodagc, altitudq, ccchaqwuodt, casuo, caKuo-<br />

K 5 daA


l?4 §»•<br />

>aqc aftitj, asiuodagc & asiawuodt, craflirudo",<br />

ax vcro gcnctivum requirunt: ut alma flluo,<br />

en mans HKgd, aallana cuckuo, ens alns lenad,<br />

molge asuo, en fotS tiockhet, vel aallana cucke,<br />


«g Iss M<br />

^iialas, caruz,' tiuras, vilis, kalble, calum<br />

MI. fedcaptus,^ loppium, vcnatis, wuabdWkeebpie,<br />

calum fibi vendicant iextum & Xl{,<br />

^aubatebme palckai , indignus mercede, laija-<br />

Wz fabmoi, fretus potentia , wuabdlchtcbpie<br />

tlldast, venalis xeeuuia.<br />

§. ,2. ^djec^iva ordini; aut diverlltatss<br />

^blativ, adfcilcunt: Nubpe conagasast, lecun-<br />

^us a Rege, wuostes muust, primus a me.<br />

I)e Conflru


m 156 §*<br />

§. z. Queties Pronomina PofTeffiva W<br />

Meus, ^u/Tuus,


,r-:<br />

,, •, • •<br />

. " «^157 §5*<br />

Jduntur, ut: Mon wiegam, ego curro, ton<br />

%ac, tu facis, son logca, ille legit, ftn jjab-»<br />

«qrlala», iUa vajpulavit.<br />

j §. ?. Tertia quoque perfona abfolute u-<br />

«ntur fine nomiiiativo in iis fcilicet, quX per<br />

Wipfzn , leu iecundum intelle


«g ls8 §8»<br />

dam, zftimo, lam, 5um, fhfafcbflm, fio, P^l<br />

bam, evado, oruom, rnaneo, cuostuo, wtuo,<br />

nppzret, aidnani, kaabtzjastam, video, tagW^<br />

tacio, rieaadam, naicor, ut: Conagas cotzM<br />

nifnnto atzien, Rex appcllatur pnter , kiKliedM<br />

rt»ui mor§ien , in fponiam delponfata et j<br />

schiadraj Paappan, evuiit 8acerdos, Swain^<br />

adNujufwu jallan, tamuluz Ksdetur, Xfiimatu^<br />

katuuz, CKtistus taaai muun Aubvmela maa«?<br />

nan , Chriflus fecit me fUium Dei , Cast^<br />

pachri lqm ricaadam?lbrakama Nicidan, ^<br />

baptifmum nata in filiam Abrahz ium,<br />

lairta mu paahan , herus me ut malum vi


•Bi U9 §8»<br />

Nota, Ubi in Ungud latina fubinteUigi peteft £&u*<br />

fj, utfurti^ a/iulurii cduftt accufituSy inlinguaLapponic/t<br />

erit cafus fl, XI , vel etiarn genetx\Hs ddjefia<br />

frtpofuione, ut: Tuobmium (4 ssalckan , skalctawuodast<br />

& stalckawuoda ticdti. Jcc*[atus efi nequam<br />

, nequiti


hz l6a §&<br />

" §. i. Vcrba seftimandi, vendendi, emendi,<br />

& qu£ horum luppleritlocum, cafuquarto,<br />

o&avo , vel duodecimo gaudent, ut:<br />

TaalZara addim, ttialerurn dedi, jorba taala<br />

vcl oW taala fbidam , thalcrum imperialenv<br />

volo. Seu,ad qusftionem quanti, reipondetur<br />

per callim duodecimum , ied ad quxftioriemqua<br />

materia, pecunia, veftibus, vel alii$,<br />

liiercibus ne emifti, & quali pretio, parvo,<br />

oimio Ckc. relpondetur per cafuin octavum,<br />

ut; TMKseMs arwicdac, quanti ariliaias iep<br />

miigni ne acftimas? colma warckaj. tribus rnar^<br />

cis, anviedi utziebuoi, minoris -riiimavit, arwledi<br />

anubuoi, majoris zcliimavit, wuabpdam<br />

tiurafl, vcndo magni , luitram loqe faalari,<br />

concedo decem thulcris, astam colma malarina,<br />

erao tribus tlialeris , utzanma, paulo ,.<br />

utzjebuoina, minori, utzcmosain, minimo, ufcna*<br />

kina, magno , anabuoina, nimio, anamusain,<br />

plurimo , ^acillic , dimidio , cuohtikcrhgMhaddin<br />

>mm astim tcbac wuobdim , duplo merces<br />

emi tel vendidi. Verba xftimandi unico<br />

nonnuncfuam vocabulo efferuntur, anal>am,.<br />

multum mihi viderur, utzaham, parvi pendco<br />

ieu paruiji mihi videtur.<br />

§. z. Verba memoria: & oblivionis, adjuncla<br />

prarpofitione genetivum, alias Accufat/<br />

-V - poftu-


»8§-<br />

poftulanr,, ut: Muittie Iubmelq vals,<br />

wAeloatlc almiiidr, noli hominum obliVilci.<br />

Dadvus cum Vcrbo. u<br />

§' r * Quodlibct verbum admittit DatiV<br />

vum per/ona: autrei, cui qualicunque modo<br />

alxquid acquiritur, ut: adram aDii, do ipfi ,<br />

Jubmel, lagcos kijttos >a cudne, Oeo fit laus &<br />

glona. Quardam etiam per Accufativum ef-,<br />

leruntur, jaackam tuidni, credo tibi, & iaasrant<br />

tu , credo te, luoihttam tmDttij, permitto,<br />

concedo tibi, & luoil>t'am tuun, permitto te ,<br />

cotziuo mmdm, pnecipit mihi, I c.tzioj muun,<br />

pnrcep^t me. '<br />

§. 2. Quzdam vcrba Dativo cafum nuncupotivum<br />

addunt: La lUidnii auckicn, eli tibi<br />

commodo vel lucro, adtam tuidni Mnclan,<br />

do tibr dono, schiadda muidni haappadcn, datur<br />

mitti vjtio vel probro , Undcr miq tii skam,<br />

« a[ !« ^vdum paantan, datum eft illi pignori,<br />

ac glswit honom til nnderpant.<br />

§• Z. Sd,eft, pro adiiam habeo 5 Ablativo<br />

gaudet: La muust rubdta , eK mihijpecUnia,<br />

pro adnam rnhda, habeo pecuniam , atziest l&<br />

IfaiifMa, patri eftbarba, pro adna ffauhja', habet<br />

barbam, pardnest la pierquo, filio eft cibus,<br />

pro adna pierauo, habet cibum, hidie^<br />

Vorcuo la tham almust, lentus homini Uli eft<br />

cfus, h. s, nimis lente hgmo illc CQmmedit..<br />

. «• a " L Ae-


m 162<br />

^ccusarivus cum Vcrbo,<br />

§, 1. Adiva vcrba & quaecunque aclionem<br />

ligmficant Accufat. adicifcunt: Saarai<br />

^imuidt, creavit homines, jucka wuailagZt, bi-<br />

,bit cerevifiam ., adnuom puarre peiwe, pets<br />

.bonurn cliern, i.e. ialuto, adtSM puarrs<br />

c!o bonurn ctiern , b. e. va!e6jco.<br />

§. 2. Verba maxime intranfitiva, elegaiiter<br />

evidenter,- Acculativo (u«e ociginjsiadriixrent,<br />

ut: Tobpe mou iuckamosaidr juckim ,<br />

ibi potus bibi , mon lam otzamosaidt otzam><br />

.qUTuvi quxstiones, wicgccmudt lam wicgcam^<br />

curius cucurri, haallamidt lflM haallam/.varra.-<br />

^iones narravi.. -- ('<br />

Nota, Hujusmedi loquendl formula yehewefr<br />

fiam indicant. ,' ,.>fi rr.uJ<br />

$•3* Verba benedicendi, malelltccndi 1 ,<br />

ierviendi, miniihandi , reGordandi, appre-<br />

^iendendi, contincndi,. detinendi, rctifiendi,<br />

videndi, cligendi, reprobandi, fpcrnencli^<br />

-increpandi, urgendi , inftandi , amandi,<br />

pericquendi, acculativuni- amant ; ut: ^iu*<br />

ncd Jubvincla la pvra, benedic Deo & ede,<br />

siunicd Jubpmela ja wuatke, walsigna Gud och<br />

fahr astad: h. e. walsicma.tiq och sahr.<br />

§.4. ?ronomcn inlerrogativumMij quid^<br />

abiolute pofitum, Accuiativum Pluralem, vcl<br />

calum nuncupativum fingularis cupit *. ut:<br />

Mij


xf i6z a»<br />

Mii faaqaidt tijst lu caffancdti', bwad at det for<br />

tal j Hafwen/Ver emeklan? Mij pe!ck'oidt tist ta,<br />

vel nni rijst la pelckuon? k>irad hafwen j for trator,<br />

elier hwad ha/wen j at trata?<br />

Z. 5. &ccufativum vel Ablativum recipiunt,<br />

verba curam aut perturbationem anirni<br />

fignificantia , ut: Palam wlidnidl, timeo vina<br />


M* 164 d<br />

lcijm cuobtelogc pciwe, 5ui 6ies viginti, jodanz<br />

zictzad pciwe raijai, jag rescr eller forrsatter min<br />

resa alt til den siunde dagen, ketzuos zjeza jage,<br />

xer mtexros! leptem Lnnos , im mon ta eolm,<br />

ijast ahddam, jag hafwer icke sofwit i tre natter,<br />

im mon la aWe peiwcst porram, i nio dagar haft<br />

wer jag intet atit, jura colmad jagcai mon wuardim,<br />

aci tertmm usqucannum cxpeftavi, zjetzjad<br />

jagcai lmn mannamcn, lcprimum inArccli»<br />

or annum, wliardtam nubpc peiwai, in alterum<br />

dicm cxpcdo.<br />

Nota T. In Ihgua btppnnica Genet. feu Accufat.<br />

Shgul. valet idtrn ac irt linguis latina & Suecica y<br />

Accuf.it, P/ur. ut\ cepi feptem pifces, jflq fick siu fissar,<br />

adzum zjezja cuole, non cuolidt, /«»' feprem dies,<br />

jag war siu dagar, leiim zieza peiwe, perperam,<br />

zjezapeiwldt £5V. Hoc probe notandum:<br />

- - 2. Qiwndo continuatio adionis in tem~<br />

pore ccrto expriinencja, calus VI & XII conncduntur<br />

, ut : Peiwiest peiwai, dc die in<br />

diern, h. e. fingulis & ornnibus diebus,<br />

Mannnuopaiest maanmwvaja , dc menie in<br />

menlem, b. e. ut uno flc altcro menlc. Huc<br />

forte, jockie peiwie, quotidic, ,ockie jagie, per<br />

fingulos annos, Kwarr endaste ahr.<br />

z. Huc pcrtiocre videtur infinitivus verbi,<br />

cuniafFortiiativo in, certum temporis<br />

rnomcntum denotante, ut: Paijanedtin, in<br />

lur^ere^ j det man stod op. Zju»ckuodedtin,<br />

' - - - in


»8§ i6s gfc<br />

in dilucefccre , vcl diluculo, ratt i dagnitlgep,<br />

berbmuodedtin, ii, crcpu/culo, nktissymningen,<br />

Seu^mededtin, iu t:cnebreft;ere, inet)«n<br />

dct holc pa och morckas, adtcuodedtin padi<br />

atzjan?, in vc/peralcerc veuit Pater meus, i. e.<br />

eumvefperakeret, fon t>abi rnual)tcl)in, venit in<br />

ningere, h. e. inter ningendum, gum ningeret,<br />

han kom, medan det holt som dasi uvpa at<br />

Awga.<br />

v0la1ivi58.<br />

K. i. Vocativus verbis imperativi modi<br />

nunc przmktitur mox poftponitur, ut: Paw»<br />

wal pqdie tiack, adesdum ?aule,paat;ie puorist<br />

Piettar, vale?etre!<br />

^3l.^IVUZ CUiW VERBO.<br />

§. t. Paflivorum proprius calkseft Ablativus<br />

fi iubintcllex-eris $, ex, de.in. Toist<br />

f-n kilttujufwuo, tlioist fcbn laittmufwu , laudatur<br />

ab his, qulpatur ab illis.<br />

Nota. Neutralia pafjixa Dativo gaudent, utz<br />

Zjabmattalim tuom almui, vapul«\i bowini M.<br />

iag ficK stryk af den mennistian, caastattallim<br />

padnagi, morfus fum cani, h. t. a cane.<br />

§. 2. Ablativo cafu efferuntur verba , qux<br />

cauiani & modurn ar><br />

L 3 be


166 K»<br />

5orke coc-Ie.-il-i, sup med ssicdcn , ziuoppa nibin,<br />

fcinde cultro, ssar med kmfwcii.<br />

§. z. Verba copiXAcculat &; Nledfativo,<br />

inopix vero Acculiitivo vel Ablstivo ; nildragosa neidii, vuer ludit cum puella^ pjjlen<br />

lekar mcd flickan.<br />

§. ?. (^iiX prokibcndi, «uscrendi, abftinendi,<br />

Lc Kmilium babent fignificationem, Ablativ.<br />

adfcilcunt, ut: puyrgcuoi porramest,juckamcst,<br />

paattemest, paiillamcst, probibuit ab<br />

efu.potu, advcntu, lufu, jauckadi muust,<br />

fubtraxit a me. " ' - §. 6, vcr-


167 d<br />

^ 6. Verba ^uietem nut matum i» lycn<br />

vel ae loco tigniticamki, Ablativ. velLocar.<br />

gaudcnt, ut: Adn la Hurdnuosist, cti 1'oruoT,<br />

son ia -CarMxiicast, esi in^oicbovia, wadziadzm»<br />

stabuost vel stabuon, ambulo in bypOLSutto,<br />

ij son (d sijtast vcl fijran-, non eft domi.<br />

H 7. Verba motum in locum, aut cuni<br />

qujEftio eft quo , cafum XII defiderant, ut":<br />

Son inanai caupMgl, kirckoi» sijdi, ivit, xn clvitatem,<br />

templum, villam. -<br />

§. 8- Oppidorun^ KeZionum , peculiariura<br />

locoruni & iiegotiorum nomina, ponuniur<br />

in Genetivo cum particula ziada cum<br />

quxflio cft pcr qua, ut; Mannas ziada lon pak<br />

Hq§,.'gu? vcnis? Saame adnama ziada, ' pex<br />

JLapponiam, waiwe ziada, per laborem, M0l><br />

raha tziada, per dolorem.<br />

^ 9. ?Opulqrum nomina cuni Genetiv®<br />

& Piacpofitione, vel folo caHi XI! proferrj.<br />

poflunt, ut: Son man^s SnobM^laWl,Aaarrnoi<br />

vel Tadzai lusa-< ivtt ad Fennos, Sveco.s<br />

vcl Da;ios, man"i crttr ^abmcladzai lnhtte, di(cefcit<br />

a Lapponibus , vel maMi Marruolch<br />

dzaidi, carjeladzaidi, ivit adSuecos, Carelos. '<br />

De Conftruftione InfinitTvi.<br />

H. r. Quando duo verba conjunguntiir<br />

absquc conjuinflionc, alterum in Infinitivo pomtrn',<br />

ut: Sardnuojufwn tagcamaWe», dicitur<br />

fecifle, sihdta culladt , vult audirc.<br />

•h.2, Infinitivum .cuni Accuifativo per elr<br />

" A ' L 4 * liP-


m 168 v» -<br />

Upsiq vsni ut 8vcei5 Lstiwx, LavpoKibus<br />

untatiflimum , ut: Jaactam aWm n,an«<br />

nam, crcdo patt-ern meum ivifTe, ajdnam \wU<br />

jam padram , vickeo kratrsm insum vemile,<br />

nniittam iiedzam cullam, inernini me auctivis-<br />

!e, taija ticttcmc^ , dicit fe lcire , ttiuvuo pad«<br />

tcmifc*, fternt fe venturuni. In hifce atte, quod.<br />

fubintelligitur.<br />

Nota l. NonnunquAm Accufdt. curtt Ablat. commuunt^<br />

ut: Mtlst la mannadt, ^ me efl ire & mu<br />

Ifl mannadt, rneum eft ire, must la tagcadt, 4 mt<br />

»Jl ftctre tf muld tagcadt, meurn e(i facere.<br />

• 2. Nomen verbale & quidem in cafu Ablativ-o,<br />

Joco infinitivi, aamodum frequens<br />

& elegans eft iocutio, ut Laitta ziallcinest, defmit<br />

lcribere , keraa porramest , deiitlit commedere,<br />

jassai taqcamest, ceflavit facerc, kiel,<br />

da mannamest, probibct abire. a Icriptione,<br />

opere, itinere, &c-<br />

Z. Infinitivus quandoque refolvitur in<br />

tempus pracedentis finiti iaque per conjiinclionem<br />

copuladvam, ut: Padi tagatzjedt,<br />

venit fafturu, padijaqa tagajaqa, venit&fecit,<br />

padi porradt, veni edere, padi ja-pora, vent<br />

& ede.<br />

4- Enipfis eft quoque verbi infiniti, ut:<br />

Im nackaba taina, non valeo cum hoc : fcil!<br />

vivere & im palli pieggast, nvn pofilim ob ven-<br />

» tUm XciL ife, facere, &c.<br />

I-Verbum finitum quodvis j regit (uum<br />

ia


,«eh l 6? §9»<br />

infiftjtivum, ad-majprciu cerfitiicliHeiB Srcvitlcntram<br />

exprimend;imj m ^ pora porai, «»<br />

clondo commedit,- jaucfa jaucfai, pereundo<br />

pcriit, tohpsa rahpsai > evznescendv evanuit,<br />

Wnieda siuniedam , benediccndo benedicanu<br />

De Gerundiis.<br />

§. x. Gerundiorum conftrudioncm, CX<br />

eorum natura, aiiam luo loco declaratam invenis,<br />

quilibet iacile videre potefl. Gerun-<br />

•dium in dum pcr caliim nuncupativum interdum<br />

apte reddi potcft, ufitatiusquc apudnos,<br />

. cum aifixo-Pronominali quani nude profcrrtur,<br />

ut: waldram kirie logcamasam, lumo miki li-<br />

-brum legendum vel logcaman, taam ndnuo<br />

--.waldam ragcamasam, lumo!ioc opus mihi fa-<br />

- sdendum, vel raacaman, taam vierguo muidtli<br />

ad»'i pen aman , tiunc cibum mitii edendum,<br />

vel in elcam dedit.-<br />

De Supino.<br />

§. i. Supinum cft unicum, idque fignificans.-ttfHve,<br />

ut: Padi poradzjedr, wiegadziedt,<br />

tuackuoradjjcdt, veni comelium, curltim, Luftim.<br />

$. 2. Pofterius latinorum Supinum, per<br />

prafens infinitivi effertur, ut: curas kicrdedr ia<br />

saavvad sardnuodl, difficile toleratu &pudct<br />

r dii!w, tarbas tiedtedt^ opus lcim.<br />

I)e Participio.<br />

i. it Participia imifnntur vcrborwm fuo-<br />

' "•# £5 rum


*&§ 170 g&<br />

rum conftrucHonem, tagahlciie aaj;ie, res conncienda.<br />

Nota. Nemo audett bro lubitu P.irticipium r.omipi<br />

attt Nomn,t Particiyifr pqftponere , ut; ^JCCflUP<br />

porabrcnc, qui cum tifo p*[cit, o" pcra()te!ic piciv<br />

fliio, cibus cjui tdi poteft , porcchteije ciwlie, pifas<br />

qui edi ^oteft, en fisk som ka» ar«s, sy^tawa cala,<br />

o cuolle porahtche, en som marar fiffen, ellir matai-<br />

andra med sist.<br />

§.z. Participium Futnri Kal,verbo fubflantivo<br />

-junctum [cafum primum cum dccimo frequenter<br />

commutat, hiiii porrien lum inedentem,pro<br />

porrie edcns, tam manyien luui in euntcm, pro<br />

lam mannie ium jcns,fi;s tuunpiaitanfa molsnion,<br />

dwem bafwer sair tig har til ombytare ? lam mol-<br />

4uo , /aq ar ombytare-, & lam molsiuon lum in<br />

mutantem : est locutio in hifce elliptica: pi-<br />

UM, politus vel schiaddam fadus &c. Erit ergo<br />

dirterentia intcr jaackie credens, & jaackien in cfedentem,<br />

mol§uo mutans & moljzuon in mutantem<br />

&c. '<br />

§• 3- Participia Prsterita ut fine verbo fubnantivo.vix<br />

moventur, ita aliorum temporuin<br />

a verbo fubfiantivo pendentium periphrales<br />

conftituunt.<br />

(•") Pre/entis, & tunc TPartipipium in cafum<br />

vocativum abit, ut: lam porramen, fumin cdendo<br />

, vel edo, jag haller pa ar ata. Mij lap<br />

monastcbmien, furnu? in lugendo, lugentes,in<br />

lnctu. Wij HNa pa at sorja., lagws padrie esne<br />

ven»


* G § 1 7 1 P t<br />

venturus, lZMs mannie es ne iturus, pro ma<<br />

Ncigcos, iis ne, gar tu?<br />

(b) Praeteriti: Leiim ickti rockuodalam Iubmelesi,<br />

fui hcri qui oravit vel oravi a Deo,?ejo,c<br />

tijma taqccm fuifti anno prarterlapio qui fecit<br />

vel fecifti.<br />

(g) Imperativi: lage fastie efto parciturus, ceu<br />

parcens, Idp.c iaackie eftocredens h. e. crede.<br />

§. 4 Latinorum duo abjativi confequentiz<br />

per infinitivum praefens & affixum inam, accurate<br />

transferri pofTunt; ut: Padedinam, me veniente,<br />

padedinadt te venieute,' padedimes illo<br />

venieHte. Mijn poradime.-.-ech nobis edentibus<br />

tjjn v^radiinedea vobis edei;tibus, sijn poradijnafa<br />

illis edentibus. , ,<br />

DE Adverbio.<br />

§. 1. Adverbia aliis orationis partibus ad explicandas<br />

eorum circumflantias adjiciuntur,- ut:<br />

• a,rec nuarra admodum juvenis , icfuo payani,<br />

furrexit noclu. n . .. e,<br />

§. 2. Adverbium demon(trandi,rch ,cn, ecce<br />

Accufativum adfciicit; ut: keh tsidt kiedaidt<br />

ecce manus hafce. ' '<br />

H. z. Maddi quanto, taddi tanto, iunZitur<br />

comparativi^ intendendi aut explicandi AMtia;<br />

ut: Mfibtn stuorrabkuo lak , taddi enabbuo<br />

Calaac wuallicdedr iieniad, qvanto major es,<br />

tanto te Zeras fubmiffius.<br />

(y. 4 Ednadc multo, moddcdr longe, compayrati-


*§ 172<br />

ratms & fiipcrlijtivis junguntur, ut:Wn«Kf ia<br />

n.opdedl Viiflrrchuo multo 6 ianctus & uinocens.<br />

§' 2 - c.um, fimuJac, fimulatqve, cosa<br />

COJji'/. cc icfcucs indicativ.o & Subjunctivo adhxrcut,',<br />

ut ci>|;cc fDibac MU padlcdt lufab/ ubi VOIKS<br />

55.^^la.n. vcl fdidazic vej fhibalic padt6df,<br />

lllsad, ubi voles ad to vemam vel coKc fhi5<br />

Ofljiic vel |()ibctic pabtcbr ubi volueris veiiire»<br />

9- Z'« Ne s ?IIe, allus Impcrativo gaudct ;


«8§ 173 §3*<br />

§. &JParticul£e optandi o! oho! /ospa &£.<br />

conjunaivum rcquirunt: o! fa^a^/ic tham utinam<br />

id faceres, jospa sodn padali utinm veniret.<br />

$. 7. Ut, arte, wai, iiZniilcantez caufam ,finalem<br />

conjuncfrvum pofcurit, • EcD puorjft<br />

wai peiwad cuchcdofwulm. Vive dene, ut dics<br />

tui prolongentur.<br />

DE PR./EPOSITIONE.<br />

§. 1. Qujcdam illorum, qus ordinis prspo-<br />

'fitivi funt, Ablativum, qwidam Negativum,'<br />

qusdum Penetrativum poJcuntjut; 0uoHict>;,<br />

atziesi, clam patre, Fadrcn LMvittcrlicicn , wadni,<br />

cilma, yuurta, Cabmagatta, fme calceo. Kidta<br />

jabpmiemi,ad mortem ulque. ... .<br />

§. 2. In Latiriorum , Lapponibus tribus in^<br />

fcrvit cafibus, locativo ct:m quaftio eft ubi,<br />

Fa


.. . . »f 174 w<br />

c skuorra b^appada, proh quantns eft pudbr<br />

0 pcirfcnofrjkm, o fiii mi.<br />

§..2.


«8 i7s-<br />

funditm effe, qui alr AuU\ tanquam ?dtr6ni'lihfti>Z.<br />

verum inepte tS improbe p: I s. taxantur. Corttra /Uict •<br />

G. frte unkum, five •getntn.itum ( ubi eundem fere fonum<br />

fortitur 5 AuB: dicente., elfifie<br />

, ioco Z. pofttum^ ejl tamen incommodum & incongru-<br />

, merjs .lenebr.is inferem , .tctamtjne lingu.tm de-><br />

prnvans & ob(ciirans. Fateor p\ 6 mt oum R\ Tornao. £5*<br />

•hl: .Lund fatere, nec fine riitione: tiam Jornjnts, InterpretihtS<br />

/ib ornnibus Lapmarcbiis colletlis t.iles titeras.me*<br />

riio ele«ijfe cenfetur , quales ad differentiam Pocum pofinlantur,<br />

ut iibri ejus ab omnil tts intelligi poffenr.<br />

Lttnd y nat\\um LapponumJbnum accurate expr/merejiuduijfe<br />

, ipfe inteUigo, Horum i^rfha in hac partefequi<br />

illis patrocinari , eo mintts dul>itavi,cjuoniam Lappos<br />

Mofcovitas, Norvegos feu Dantcos Suecos^ (ex quibus<br />

Tornanftum £f Norvegorum ex adverfo habitantium di~<br />

tltiius, utpote clarifjima, omnibuspr.fjerenda ) cm/ujui-i<br />

bus xonverfatus, ormes cum fupra laudatis viris in li-tr


«§ §j»<br />

6hrling. 6hrling.<br />

tf ,e ^' guoggelcr./^F^-. uuodzielet.<br />

T' a -'f* fl 39e(a3. fW«. adzjaladz.<br />

almaq. almatz.<br />

. '* «utiogemmatum duplich^ vimbabrt, tunc<br />

Ogquodt, bamo pifcari, pronunciandum adtUvdt<br />

quodJtgnificat acciperc, zaqqct, dicldnm [<br />

fa^et , trudtre , Valckit, tatffefrenis]<br />

A ec Mon fl""" "jfixut, Rcgulam ab auUorc. in fulcrum<br />

oitbograpbia fua cxcogitatam laOefatljf. ut Qa*<br />

PC, pater , in ftat. affixo, aggSM , ammus meus infe.<br />

P us .i ahMM, fatcrmeus. Dcnique; de fyllabicis<br />

adjcttiovibus p. 12. not.y. diminutivis p. 41 „ w<br />

tradita, dbrlingium in joveas incidij]e manflrant ut'<br />

callcq, />«•» ^ callotz, suarmaq,'<br />

, suarmaz, panusdigitu,, wieguoa,<br />

mus cjuoquc, wletzuoz, farvadomus, spirig, bcflU<br />

etiam, splviz, •bcfltola. Jguis ejl, qui noncernerc poljit.<br />

fummam ex orthographia 6brli»giana confufioncm cmergerc<br />

,ut quo voccs efferend* fono , ejuid JigniJiccnt, »e<br />

fagactjjtmus ejutdem conjicere , intelligere pojfit. '<br />

Si/ »f lis inuttliscirca boc negotium qttcmadmodum obrlingius<br />

exiftimtt mota,nullam neVtmZ, ad\ocescxfdcandas<br />

habet, cruditis judicandum relinquo \ide p,'


..J M?<br />

, • * - • • .jn-» ;--•« iv<br />

. ' ' \ ' .-'»• r' 'ii<br />

•" * *' -• v'"" v - •••""'•• "lm<br />

u v ;• i.;.v .. J ,(• ?•;' . •-;• . .HtzN<br />

^ X v - •. ... .z^M*» SM<br />

>' : . •• - - -•• •'-'<br />

, - ' - •.--,.»• • • . .S.i<br />

.aiw^ti '.•' */ .'i<br />

-:-.;••( t*w»Vv :•„ - .:,i a-is» ^<br />

%p9 -* k'i.'.';.-.•- '?>•: . ..'. •..••j-^.j^ -ws»<br />

^V'- -*• ; - :-n : . ; ; ,v.-T.-.<br />

• Vjni '..; .. v~ ;••>' .>•>?-><br />

,•* • . . ••- \ i- *.••?.;»ivV "b ,-»«• ••<br />

v - :- . n.' , • r,-v.;\.v.;i . . - ••'-.4Xt<br />

v -••• . ivv' ••;••-•• . . ~ •.'•••;' i<br />

:•'•"'. . • , . - " -• . s »!i .<br />

^'Vi^' \ ,. v:5":V. -.. ^ . »-•• >itt . ViW*<br />

.-••:'•'• > - ••' ' - ••' ' •• ' ' :•-•' .'.:•-•«;<br />

y.i .....,, .."A». . ViM V , •. •;--."><br />

"'*iV'''\ — »V-Wtti • . .. ., ">•>•.. .. ;- ;»\r.V»*£ .v--V,r • vv.<br />

v v l .*< «t •'• — • ' . , • v. »;ku» isi «i v',<br />

,'-• '••' ' • .. - ' ' ••;..;.: i<br />

-•• • i ' ;! '' r "• •' -. . ; •',/ %>v,t. •>. t^anwsi»- •:<br />

•"••": v 'v' • ' • ; •;," . •'.-: «"<br />

•-'. , •;• . -j ,.•-,,- ^" iv- 5<br />

'.••V


%<br />

• i • •<br />

-<br />

.


::-vw -*x v- x. • c\r-•> v^r :<br />

n • v-^ij2 ^ .. : •' % »rv,% i.<br />

m -. - vm* ^<br />

' • - "r? ,<br />

v WRsSlir .• •: S!r<br />

, • *,, sl


www.books2ebooks.eu<br />

eBooks from your library by<br />

eBooks on Demand<br />

books2ebooks.eu<br />

digitised by<br />

Umeå University Library

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!