13.05.2013 Views

B452346101_C168_mrc.pdf

B452346101_C168_mrc.pdf

B452346101_C168_mrc.pdf

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

^yö m jt>Arm tL.bajcK^K e ertw ans/ityy<br />

C^atftlttts ff tarnte fflomtttmta *» M<br />

'*<br />

täiipMMita. J " ^ $ &<br />

^t(Uf


(fProhemiuMarfilii Retai Horentmiln libra<br />

De Vita Ad magnanimo" Laurentium Medicò*<br />

Patrie Seruatorem.<br />

ACCHVMpoere/fummum antiftitc<br />

facerdotu/bis natii canunf. Forte Ggni<br />

_ ficantes / uel futura facerdotem ftaniti<br />

ìniti'atum/oportererenafci. Vel perfetti tandej<br />

facerdotis mentem deo penitus ebriàV fam uide<br />

menata. Aut forfan humiliore fenfu/uinu Bac<br />

chi germen generari femel in ulte quafi Semele/<br />

maturis fub ph^bo racemis : regenerari rurfum<br />

poli ipfutn uindemie fiilmen in fuo uafe ufnum<br />

uelut in Iouis femore nierum. Sed de facris ipre<br />

fentia myfteriis no eft loquédunu ubi mox phy<br />

fica porius ope languéribus opitulaturi fumus<br />

Nec agédu ftilo grauitatis feruo: fed libero po'<br />

tius 67 iocofo: poftq a Libero patre nefeio quo<br />

ftatim exorfifumus.Etrectefnq/nefcio quomò<br />

Nam forte prudentior aliqs a Phebo medico*<br />

primo/potiufq a Baccho medicina3 aufpicatus<br />

efiet. Quid ueroi Siquod non uanum omen fit i<br />

ore nuc forte quadam ^ferente Bacchufii. Hic<br />

ei almo quodà uino fecuritate letiffma/falubnV<br />

us forte medetur / q herbis illefuis carmibufqj<br />

Pheb 9<br />

. Quo cunqj uero fenfu uel illa uel hec ac<br />

ceperis/dux ille facerdotumBacchus geminas


quali matresTiabuiiïe fertur. Melchifedech aut<br />

fummus file facerdos/ una uh matré/ unum uix<br />

patré habuit.Ego facerdos minimus patres ha'<br />

bui duos;Fïcinû medfcCnCofmum medicé:Ex il<br />

Io natus fum:ex ìfto renatusJlle quidé me Gali'<br />

eno:tu medico/tum Platonico cômédauit. Hic<br />

ant diurno confecrauit me Plafoni. Et hic fimili<br />

ter atq? ille Marfiliu medico deftinauit. Galien 9<br />

quidé corpoft: Plato uero medicus animorum.<br />

yìandiu igitur fub Platone falutaré animoru<br />

exercuf medicina. Quâdo poli libro?* oim eius<br />

fnterpretatôné/mox decern atq? octo de animo<br />

ru3 imortalitate libros/ et gterna felicitate conpofui<br />

; ita pro uiribus patri meo medici fatiffa '<br />

cies.Medico uero patri/fatis deinceps faciédu5<br />

putans/librû delitteratorûualirudine curanda<br />

cópofui. Defiderabât prçterea port: hjc homines<br />

lftterati/nó tanta bene quadoqj ualere : fed<br />

etiâ bri ualentes diu uf uere. His ergo deinde Ifbru<br />

de uita Ioga dedi . DifFidebât aut medfcinis<br />

atq? remediis in re tanta terrenfs, Adiunxi libra<br />

de uita tu ualida tu Ionga celitus companda; ut<br />

ex ipfo mundi corpe uiuo uita quçdam uegetior<br />

in corpus noftru quafi quoddâ mudi mébrû<br />

uelut ex uite ppagaret. His uero tu medicina lì<br />

bris ignofce precor indulgentiffime Laurentnfl<br />

dum medicus effe uolo: nefcfo quo etiamnolés


jDE VITA SANA,<br />

funi &Y fi n6 boti 9<br />

fepe poeta. Ma &Y phebus ìdc<br />

è" medicine reptor/poefifq? magifter : uiraqj ìlle<br />

fua nobis non tarn per herbas q p cithara canta<br />

cp largitur.Ipfa qnetia Venus apud aftrologos<br />

muficum equeparit/&Y medicu.Sedhacten 9<br />

du<br />

Jitteratorfi ciuiuqj fimilifi ulte curiofius cófulo<br />

Iibrorfi meorù faluté negligo: qdiu inter fe pati<br />

or ti feiuctos.Quàobré in eos nuc prfmu pius/<br />

in corpus unu copulo. Cuius artubus in unam<br />

forma fam cópactfs uita ptin 9<br />

adfit. No poteft<br />

autéhoc opus phyficum/id quafi corp 9<br />

meunv<br />

uitam accipere/nifi mea. Eiufmodi uero uita ex<br />

mea dumtaxat pédet anima. Hec afir l'adiu pe^<br />

nes te magnarne Laurenti mi patrone uiuit : i ea<br />

prefertim aplifli'ma$ ediu tuaru pte: ubi una cn<br />

Platone/noftrn illud de animoru5 imortalitate<br />

feruaf op 9<br />

/ tuo iàpridé noi dedicata. At anim 9<br />

ifte meus: Si fi i beata quadà quafi patria penes<br />

te uita agit/ueràtamé/quod cV theologi uolnt/<br />

inquietus é interea/ donee op 9<br />

id phyficu tan^<br />

fuft corpus accipiat. Accipe igftur optie Laure'<br />

ti/poft illos de aia/hos etia de corpe libros: ec<br />

déqj afflatu/quo 6Y uTdudu/feliciter his afpiraJ<br />

Ita.n.SY corpus hoc fub tuo fpfritu/!p fua uiuet<br />

anima:oV anima ufcifTim noftra cumhociàfuo<br />

corpore i rufs laribus cóquiefcer.<br />

a.m.


i^iyERSALIS INSCRIPTIO;'<br />

Liber deuirainTres Libros Diuifus. Primus cf<br />

ulta fana. LSecundus de uita lóga^J Tferrius de<br />

lutac^litus,<br />

dD^curaualirudim's eorum qui mcumbunt<br />

ftudiolitterarum.<br />

|TT\V ARSILI VS FicinusFlo-<br />

M I M renrinus Georgioantonio Vefpuo<br />

A I Lf do & Iohani Baptiftg Boninfegnio<br />

3-JS—cruris pbiratedoctrinaq3 infignibus<br />

S.D. Multa uòbifcum his temporibus peripa<br />

teticorumore deàbulando confabulati fumus<br />

de curàda eorum ualitudine/ qui aflidue incum.<br />

but ftudio litteraru:Qug qdé breui pftricta compendio<br />

uobis poriffimu cómédare decreutNeq3<br />

prius id opufculu uel ipe ,pbabo/q auobis p<br />

cipueuiris/amicifq3 ipbariflin]is probatu effe re<br />

fciuero:ueleleganriffimu Laurenrii Medici's no<br />

ftriiudicm fubirepnritta Cuius quidé profperg<br />

ualitudini eft in primisfi opus fuerit/cofulturu.<br />

iVix.n.prf fentflr litteratis pr^ferri nfis profpia<br />

et unq/nifi prius eorfi patrono Mecenati £>fpe<br />

xeritXegiteigitur dih'genter:atq3 curare ualitu


f DE VITA SANA,<br />

dine dfligétiflìme. Sublata ei fanìtate/ fublìmes<br />

mufaru fores/nifi deus omnipotcs mira quada5<br />

m'rtute & ducat & patefaciat/aut non tangunt<br />

a nobis unq/ aut certe fruftra pulfantur. Pny fi'<br />

cani uero hanc diTputatione noftra3 eo poriffiy<br />

ma tan§ argumentn quodda fpectare uolumuf<br />

radelicet fi corifequéde fapiétie gratia/corporif<br />

fanitas ratope queréda é/ multo magis fani'taté<br />

mentis/qua fola pòteft fapiétia pprehendi / effe<br />

querendà ; alioqui infcfte omnino fcienrià qug'<br />

runt/qcunq3 infanamentefapientia caperemo<br />

liuntur.Sanitaté qdé corporis Hippocrates/<br />

ninu uero focrates polh'cerur. Sed ueram utriuf<br />

q5 fani'taté folus l'Ile preftat:q fic exdamat. Vei/<br />

te ad me omnes q laboratis/8? onerati efb's:atq$<br />

ego uos reficia.Ego fum m'a/uerf tafq3 &V m'ta.<br />

duces. i<br />

yicunq5 iter illud afperù arduuq3 SV lon'<br />

QyJ^buemftudioforu gumingrediuntur/quod quidé uix rartdé<br />

ad excelfum noué mufaru templu affiduo labo'<br />

re pducit/noué omnino itineris hums duci'bus<br />

incìigere uidentur.Quoru primi qdem tres i ce'<br />

lo.Tres feqntes in aio. Poftremi tres i terra nos<br />

ducunt. Principio in celo Mercurius/Ut fnuefti<br />

gado mufaru iter aggrediamur / uel impellit uel<br />

adhortatur.Siqdé mercurio tributa eft inuefti-'<br />

t * t 4<br />

a.im.


gationis onus officia. Deinde Phgbus ipc & qrentes<br />

arrios& res quotas fplédore uberrimo<br />

ficilluftrat/ut perfpicue qcfquerebatur/a nobif<br />

iueniatur* Acceditgratiofiffima uenus gratia-'<br />

rum mater:atq3 almis ómnino l?tifq5 radiis fuis<br />

rem oém adeo codit & ornat:ut quiccjd & fritti<br />

gate Mercurio qu£fitufuit/&móftrantePhg'<br />

bo iam erat inuéttbmiriffca quadà & falutari ue<br />

nudate Veneris cfrcufufum delectet femp<br />

fitSequutur tres irineris huius duces i aió:uide<br />

licet uolurltas ardes & ftabilis; Acumen ingenii<br />

Memoria tenax.Tres I terra poftremi funt:Pru'<br />

détiffimus paterfamilias. ProbatiiTimus pr^cep<br />

tortMedicus peririffimus. Abfq5 his no'ué duci<br />

bus hemo ad fpfum noué mufaru templu pueni<br />

re uel potuit/uel pòteritunq. Ceteros qdem du<br />

ces ab initio nobis pcipue deus òmipotés natu<br />

raq3 tribuit. Tresueropoftremósnfa adhibet*<br />

diligentia.Sed prgcepta officiaq5 qu? ad patre^<br />

familias/Sf qu£ ad prgceptoré circa littera^ ftu<br />

dia ^tintt/ antfq'plures fapientefq5 tractauerùt<br />

precipue piato nf & fgpe alias ; & i libris de rep.<br />

ac de legfb 9<br />

diligeràTime*. Deinde Ariftoteles in<br />

politfcis.Plutarch 9<br />

quoq3 & Qpitilianus egregie<br />

. Solus autem litteraru ftudiofis hacten 9<br />

de<br />

eft medicus aliqs: qui manu euntibus porrigat/


lDEMT& SANA,<br />

falutaribufqj pfiliis atqj medicinfs adiuuet eos^<br />

quos neqj celu neqj animus/ neqj paterfamilias<br />

preceptor ue deftituit Ego igitur forte eora la<br />

boriofiffima miferat 9<br />

/ qui difficile Minerue rnlnuetis<br />

neruos iter agunt/ primus tanqua medicus<br />

debilibus cV ualitudinarfis adfum:fed utina<br />

facultate tarn integra/qpropitfa uoluntate.Sur<br />

gite iam adolefcentes deo duce alacres. Surgite<br />

iuuenes/atqj uiri: quos ardentius Minerue fhi'<br />

din nf mis eneruat. Accedfte liberiter ad medicu:<br />

qui uobis ad inftitutf ueftri perfectione moftra<br />

te deo atqj fauete cofilia remediaqj falutaria'Iar<br />

gietur. (J QMdiligens habeda cura fit<br />

cerebri:cordis:ffomachi:fpiritus.<br />

jf \ Rincfpio quantam curfores cruriu/athle^<br />

A^/ te brachiorif/mufici uocis cura habere fo<br />

•nfefit'.tantam falte litteraru ftudfofos cerebri/ 8t<br />

cordis iecorifqj& ftomachi oportet habere.Im<br />

mo uero tanto maiorenv quanto cV mebra hec<br />

preftantiora q ilia funt: &Y ii frequentius atqj ad<br />

potiorahismebrisq illi illis utunt zEcejerga,<br />

folers qlibet artifex inftrumeta fua dilfgeriffime<br />

curat.Penidllos pictor: Malleos icudefqj faber<br />

erarius: Miles equos 6V armat Venator canes &<br />

aues:Citharam citharedus: & fua qfqj fimfliter.<br />

Soli uero mufarum facerdotes/foli fummi boni


ueritatifqj uenatores tam negligentes/proh ne'<br />

phas tamqj infortunati funt ut iftruméru illud/<br />

quomundùuniuerfum metiri quodamodo &<br />

capere poffunt negligere penitus uideantur.Inftrumentu<br />

eiufmodi/ fpiritus ipfe eft : qui apud<br />

medicos uaporquidà fanguinfspurus/fubtilis<br />

calfdus/& lucidus definirur. Atq$ ab ipo cordis<br />

calore ex fubtiliori fanguine ;pcreatus uolat ad<br />

cerebru: ibiq3 animus ipfo ad fenfus taminterio<br />

res q exteriores exercédos ailidue utirur,Quà'<br />

obremfanguis fpiriruiferuir; Spiritus fenfibus:<br />

Senfus deniqj rationi. Saguis autéa uircutena'<br />

turabVquf i iecore ftomachoqj uiget/efficit. Te<br />

nuiffima fanguis pars fluit i cordis fonré:ubi ui<br />

ralis ufget uirt 9<br />

. Inde creati fpirit 9<br />

cerebri & Cut<br />

ita £\\"-crim)Palladfs arces afcendunr. In quibus<br />

ammalis id eft fentiédi mouédiq? uis domina? •<br />

Itaqj talis plurimum ferme contéplatio é, qle fé<br />

fus ipfius obfequiu. Talis auté fenfus/qualis 8i<br />

fpiritus.Spirit 9<br />

uero talis/quaretfartguis/& rref<br />

illf uires/quas dixim 9<br />

;natura£fcilicet/uitalis/ et<br />

animai/ a qbus/ p quas/in qbus fpus ìpfi conci *<br />

piunmnnafcutur atqj fouérur.<br />

4|T3tteratipituitg&atrf biliobnoxiifunt c<br />

jr"V On folu uero mébra illa uirefqj / & fpirit 9<br />

'J Ihoiefcg litterafy cupidi curare diligenriffi'


fcpparriut ab iriitio) ac feruät augétc^ quöridie,<br />

(j Naturalisaüt cäeéuidetur;q>adfciétiasprç<br />

ferrini difficiles pfequédas neceffe eftariimu ab<br />

externis ad interna tâq acfrcuferëriaquadaad<br />

centra feferecipere.Atq3 dufpeculatinipfo'Cut<br />

ita dixerim)hoïs cèntro ftabilifïïme permanere.<br />

Ad cétra uero a circuferéria fe colligere/figiqj ï<br />

centro maxime terrg fpfius eft propritbcui cjde5<br />

atra bïlis pfimilis é • Igitur atra bill's aim ut fe 8C<br />

colligat in unö/& fiftat in uno/ptempleturqj af<br />

fidue ,puocat. Atcç ipfa mundi centro finulis ad<br />

centro reru fihgularn cogit inueftigandö. Euehk


effc Q.uapropterfubtiliorib 9<br />

darforibufqj fari'<br />

guis partib 9<br />

fepe pfumptis/reliquus fanguis ne'<br />

cellario denfus redditur &Y ficcus & ater. Acce'<br />

dit ad hec: q> natura in préplatióe cerebro pror<br />

fus cordiqj fntenta/ftomachfi eparq? deftituit.<br />

Quare alimentis preferii uel uberiorib 9<br />

uel du'<br />

riorib 9<br />

male concoctis/fanguis inde frigid 9<br />

craf<br />

fuscp cV niger efficitur. Poliremo nimio mébro<br />

ru ocio neqj fuperflua excernunt.neqj craffi fuf<br />

dqj uapores exalant,Hec omnia melàcolf cu fpi<br />

ritum meftumq$/oY pauidum animti efFicere fo'<br />

Ient. Siqdé interiores tenebre multo magfs qex<br />

teriores / merore occupar animum atq? terrent.<br />

Maxime uero li tteratoru omniu hi a tra bile pre<br />

mutur/q fedulo philofophie ftudio dediti men<br />

tem a corpore rebufq? corporeis feuocant/icor<br />

poreifqj confungunt : tu quia difficili 9<br />

admodn<br />

opus maiori quoq? indiget mentis itentione.tu<br />

quia quatenus mentem icorporee ueritati con '<br />

iungunt/eaten 9<br />

a corpore difiungere compellu<br />

rur.Hinc corpus eorum nónunq quafi femiani'<br />

mu redditur atcp melancolicu.Quod qufdé Pia<br />

to nofter in timeo fignificat/dicens animii diui'<br />

nafepiiTime 6Y mtenriffime contemplate/ alimé<br />

tfs eiufmodi adeo adolefcere potétemqj euade^<br />

re/Ut corpus fuum fupra q natura corporis pa-


iatar/exfuperet:ipfumq} uehemetioríb 9<br />

agíta ;<br />

ríoníb 9<br />

fuís alíqñ uel effugfat quodámó/uel no<br />

níraquafí díílblucre uídeatur.<br />

([Cur melancolía íngeníofí fínt/ & quaks me<br />

lancolící íi'nr eíufmodúquales contra.<br />

TT^wActenusquáob cám mufarü facerdotes<br />

Jls Fmelácolící uel fínt ab initio / uel ftudio fíant/ratíonjbus<br />

primo cgleítíbus: Secüdo nata'<br />

ralíbus;Terrío humanís oftédíífe fuffícfat• QjS<br />

gdé cófírmat ín libro problematü Aríftoteles*<br />

Omnes eí ínqt uíros ín quauís facúltate prgftá'<br />

tes melancólicos extítífíe. Qua in re Platónica<br />

iMqcfí libro de faetía fcríbítur pfírmauír.Inge<br />

níofos uídelícet plurímü pcítaros furíofofc^ ee<br />

folere. Democrítus quoqj nullos ínqt uiros ín'<br />

genio magnos/prgter íllos q furore quodá per<br />

cítí funt/eíTe unq poíTe. Qíiod quídé Plato no/<br />

íler ín phedro probare uídetur dices / poéticas<br />

fores fruítra abfqs furore pulfarí. Et fí díuinum<br />

furorem híc forre írellígí uulr / tamé neqj furor<br />

eíufmodíapudphyfícosalíisunq ullís pr^terq<br />

melácolícís íncítatur. (jDeifrceps uero afligná<br />

dg a nobis ratíones funá qre democrítus &Pía<br />

to d( Aríftoteles aflerant melácolícos nónullof<br />

ínterduadeo ingenio cunctos excellere/utnon<br />

huroaní fed díuíní potíus uideantur. Affeuerác


(№ VITA SANA,<br />

id Democritus& Plato cV Ariftoteles abfqj du<br />

bío.Rationé uero tante reí haud fatís explicare<br />

uídentur. Audendö tamé monftrante deo cau'<br />

fas ídagare. (pVfelancolía.id c atra bilis/eft du-'<br />

pjex.AÌtera qdé naturalis a medícis appellator.<br />

Altera uero aduftíone cótíngít.Naturafílla ni'<br />

hil eft aliud c¡ denfíór queda ucciorqj pars fan/<br />

guís. Adufta uero í fpecíes qttuor díftríbuítur<br />

Áut ením naturalis melancolíe:aut fanguís pu'<br />

ríorís:aut bflís:aut falfe pituite cóbuílione cocí<br />

pitur.Quecunqj aduftíone nafcíiuí/ íudído cV<br />

fapíentíe nocet. Nempe dum humor ille accent<br />

dítur atqj ardet/concítatos furentefqj faceré fo<br />

let. Quam greci maníam nuncupant : nos uero<br />

furor é. At qñ íam extínguítur/fubtílíoríbus cía<br />

ííoríb 9<br />

qj partíbus refolutís/folaq? reftante foli<br />

gíe tetra ftolídos reddít & ftupídos. Qué habí<br />

tú melácolíá.pjk cV amétíá uecordíáqj appellát<br />

Sola ígítur atra bilis illa quam díxím 9<br />

natura<br />

lem adíudícíumnobis fapíentíamqj conducít.<br />

Neq5 tamen femper.Sane fi fola fit/ atra nímium<br />

défaqj mole/obfufcat fpírítus/terretanímü/ob<br />

tundít íngeníum.


materia natura eft/quádo eíufmodí melancolía<br />

frígefcít/ad fummü frigidi tatís fntédítur. QJIO<br />

í ftatu níhíl fperatur:tímentur omnia: tedet c$lí<br />

couexa tuerí. } Si bilis atra uel fímplex uel mix<br />

ta putrefai quartana gígnit febre:líenís tumo'<br />

rcs:& multa generis eíufdé* ^bí nímís exube<br />

rat fiue fola fít/fíue cóíücta pituítf fpírít 9<br />

craffi-<br />

ores facít/atqj frígídíores. Continuo anímfi affi<br />

cít tedio. Métís acíem hebetat:necp falít arcadi"<br />

co círcu3 prgcordía fanguís, Oportet auté atrá<br />

bílem neq5 tam paucam effe/ut fanguís:bílís:fpí<br />

ritus quafí freno careant* Vndeínftabileíngeni<br />

um Iabílemqj memoria effe contígat. Neqj tam<br />

multá/ut nimio pondere prggrauatí dormitare<br />

atq? egere calcaríbus uídeamur. Proíde neceíTa<br />

ríü eft omníno eam effe quoad eíus natura parí<br />

tur fubtíIíffímá.Si ení tentiata p natura fuá max<br />

ime fuerít/poterít forfítan abfqj noxa eriam effe<br />

multa, Atq$ etiá tanta/ ut £quare bílem falte po'<br />

dere uídeatur. jAbundet ígírur atra bilis/ f3 te /<br />

nuíffíma.Nó careathumore fubtílíorís pítuítg<br />

círcñfufo:ne arefcat prorfus duríffímaqj euadat<br />

Non tamen mífceatur omníno pituítg / preferii<br />

uel frígídíorí uel multane frígefcat. Sed bilí fan<br />

guíníq? adeo mífceatur / ut corpus unum cófící<br />

atur ex tribus dupla fanguínís ad relíq duo pro


SANA.<br />

portíone cópofítü. Vbí octo fanguinis partes*<br />

due bilís:due itera atre bilis por tíones exíftanr.<br />

Accendatur alíquantú a duobus íllís atrabüis/<br />

accenfaqj fulgeat: nó urarur. Ne quemadmodü<br />

folet materia duríor/dum fernet nímíum/uehementíus<br />

urat/cV concíter.Dumuero refrígefdt/<br />

ú'mílíter frígefcat adfummú. Bilis eriini arra fer/<br />

rí ínftar quando multó ad frígus intenditur/frí/<br />

get ad fummum:quandó contra ad calídum ual<br />

de dedinat/calet ad fummum. Neqj mirú uíderi<br />

debet/atrambílem accendi poffe facíle/atq? ac><br />

cenfam uehementíus urere. Siquídem uidemus<br />

calcem íllí fímílem aqua perfufam feruere ftatim<br />

atqj exurere.Tantam ad utrumqj extremum me<br />

lancotía uim habet unítate quadam ftabíüs fíxe<br />

qj nature. Que quídéexrremítas ceterís humo-'<br />

ríbus non contíngír.Summe quídem calens fum<br />

mam preftat audacía3/ímmo ferocítateni.Extre<br />

me uero frígés tímorem ignauíamqj extremam.<br />

Medíís uevo ínter frígus caloremqj gradíbus af<br />

fecra uarie/affèctus producir uaríos/non alíter<br />

q merum precipue potens bíbentíbus ad ebríc<br />

tatem uel etíá paulo líberíus affectus ínferre ua<br />

ríos foleat. Igítur oporrune temperata fít atra<br />

bilis oportet.Que cum ita moderata eflvut díxi<br />

mus/& bilí fanguínío; permíxta /quia ¿V natura<br />

b.í.


Ceca eft/ 8t conditionsqtum ípfíus natura" pa '<br />

ríf/tenuííTíma/facíIeab íllís accendimi Quia fö<br />

lida eft atqj tenaciiïïma / accéfa femel diutíffíme<br />

flairât QjaíatenacííTímefícdtatís unítatepoté<br />

tíflima eft/uehemenrí 9<br />

ícalefcítQtiemadmodu<br />

Iígnú paleís fí utraqj accenda! / magís diutíufq?<br />

caJet & lucet. Atq a diuturno uehementícg ca^<br />

lore fulgor ingerís motufq? uehemés & díutur<br />

nus profícífeuntur. Hue tendír íliud Heraclítí;<br />

Lux ficca anima fapientifïïma,<br />

tìOlio pacto atra bilis códucat ingenio c


; DE VIT A SAN A.<br />

ire bilis eiufmodi compreffi meatibus/ ueheme<br />

tfore ob unitatem calore maxime renuantur: p--<br />

9arcrioresmeat 9<br />

exprefri fubtiliores erümpüt<br />

Deinde calidiores fimilirer atqj eadem ratioe la'<br />

cidiores.Tercio motu agtfes/aetioni uehemenn'ffimi.Quarto:folido<br />

ftabilicß humoreiugiter<br />

emanantes actioni diutiffime feruiunt. Tali au><br />

tern animus nofter obfeqüio frerus iridagatue^<br />

hementer.Perfeueratinueftigandodiutius.Fa^<br />

die quecunqj inueftigauerit inuenit: dare per '<br />

fpicitifincere diiudicanac diu retinet iudicata:<br />

Adde q? quemadmodum in fuperioribus figni<br />

ficauimus/ animus inftrumento fiue incf tarnen'<br />

to eiufmodi qcTcetro mundiquodämodocon<br />

gruit/atcpcutfta dixerim)infuum centrum ani^<br />

mu3 colligit/ femper rerum omnium &Y cetra pe<br />

tit/ 6Y penetralia penetrat. Congruit infuper dx<br />

Mercurio atcp Saturno. Quoru3 alter alriffim 9<br />

omnium planetarum/inueftigantem euehit ad<br />

alt/j[rima.Hincphilophifingulares euadut. Pre<br />

fer 1<br />

^ cum animus fic ab externis motibus atqj<br />

corpore proprio feuocat 9<br />

/cVq,pxim 9<br />

diuinis<br />

& diuinorü inftrumetu erTidarur. Vnde diuinis<br />

ifluxib 9<br />

oracutcß ex alro replet 9<br />

noua qdä iufita<br />

racp femper excogitat/cVfutura predidr.Quod<br />

non fojum Democritus atqj Plato affirmät: fed<br />

bau


etfam Ariftoteles in problematum libro/& Auí<br />

cenna in libro díuínorn/& in libro de anima c&<br />

fitentur. 2QiLQtfumc de atr£bilis huniore<br />

tam multai Vt meminerimus/quanru atra bilis/<br />

imo cmdidd, bilis eíufmodi qu?renda & nutrie'<br />

da eft tanq optíma/tantum iUá qu? contra fe ha<br />

bet (ut díxímus) tan§ peflimam effe uitandam.<br />

Adeo.n. dira res eft/utamalo demone eíus inv<br />

petus ínftigarí Serapío díxerít/& Auicenna fapi<br />

ensnonnegauerit.<br />

(j Qtá


2DE VITA SANA,<br />

cules fepe uocandus:ut móftra efufmodi Pallai<br />

di's iimica/iaculis Apollo traffiganNeptunus tri<br />

dente domet: claua Het cules cotundat/& laceret.Primu<br />

quidé monftrum eft uenereus coitus<br />

preferrim fi uel paulu uires excefferit.Subito na<br />

q3 exhaurft fpirit 9<br />

/prefertimfubtiliores:cerebBst<br />

q? debilita rdabefacrat ftomachu atcp precordia<br />

Quo malo nihil ingenio aduerfius effepoteft.<br />

Cur nam Hippocrates coitu comitiali morbo fi<br />

milem iudicauit; nifi qa mentéVque facra eft per<br />

cutit:tanmqj obefb.ut Auicenna in libro de aia"<br />

libus dixerinSi quid fpermatis fupra § natura to<br />

Ieret/coitu profluat/obeffe magis qfi quadragi<br />

es tantundé fangufnis emanarimitnon iniuria<br />

prifci mufas atq? Minet uauirgies effe uoluerit.<br />

Hue platonica illudfpectat.Cum Venus muffs<br />

minitaretur/nifi facra uenerea colerét/ fe contra<br />

illasfuufilium armatura. Refponderunt mufe.<br />

Marti o Venus Marti talia minitare. Tuus.n.inter<br />

nos cupido non uolat. Deniqj natura nulla<br />

fenfum Iongius q tactu ab intelligentia fegrega/<br />

uit. Secundu monftru eft uini cibiqj fatietas.<br />

Quippe fi uinu uel nimium uel nimis calidu ue-*<br />

heméfq3 fuerit/caput ipfir humoribus pefff mifcpfumis<br />

iplebit. Mitto q? infanos facit ebrietas.<br />

Cibus uero m'mius/primum qdem ad ftomachu<br />

.in.


fri ipfó coqucdó ocm naturg irim reuòcat Quo<br />

fit/ut capiti fimul fpecularionicp intendere neqat.<br />

Deinde ìepte cactus multis & cralTis uapori<br />

bus humoribufqs acié metis obruridit Quùieri<br />

•amflfatis coquatuntaméut Galfenus aftvanim 9<br />

adipe & fanguine fuffocatus celefte &\iqd perni<br />

dere non £oteft. ([Teftiu deniq? monftr utn eft/<br />

ad multa nocté/prgfertim poft C£nà frequetius<br />

uigilarerunde etià poft ortu folis dormire coga<br />

„ris:qmuero mhoc errant/falluntqj ftudibflper<br />

mulriuccirco qtu igenió noceat/lati 9<br />

explieabo:<br />

3tq3 ratibnes fepté prgcipuas afferà: Primam ab<br />

ipfo cglo.Secundà ab elementistTerriam ab hu'<br />

moribus.Qpartà ab ordine rern:Qpfnta a natu<br />

ra ftomachnSexta a fpintibus: Septima a phan^<br />

, tafia deducta.(J Pricipib tres planet? quéadmo<br />

duminfuperioribusdicebamus conteplatibm<br />

& eloquétig maxiefauent:So]/Venus/atc^ Mer<br />

curius.Hiuero paribus ferme paflibus concur><br />

rétes/aduetante nòcte nos fugiut. Die uero uel<br />

propinquante/uel iam fargéte refurgunt/nofqj<br />

reuifunt. Poft uero folis ortu in plaga egli duo'<br />

decima:qu£ carceri tenebrifqj ab aftronomis af<br />

fignatunrepente tradutur. Ergo no quelnocte<br />

quàdo nòs fugiunt/yel die poft folis ortu/quà'<br />

do careen's tenebraruc^ domu intrat : {3 qui uel


(ß>E VITA SANA,<br />

propemodum petentibus ortunvueliam furgé<br />

ribus ad conremplädumfcribendumq} ipfi quo<br />

qjconfurgunt / ü foli acutüTime fpeculantur/ &<br />

eloquentiflime inuenta fua fcribunr/atq? com '<br />

ponurit. Iß^io fecunda fcilicet ab elemenris<br />

eft talis. Oriente folemoueturaer/tenuarurq?/<br />

6V daret : occidenteuero contra. Sanguis aute<br />

&V fpiritus motu qualiratéqj aeris circunfufina'<br />

turaqj fimilis feq neceffario cópellunf. Tertia<br />

ratio/que ab hüoribus ducit/eft eiufmodi. In<br />

aurora mouet fanguis/&Y regnat/ motuqj tenua<br />

tut/dc calefdt/cV claret. Spüs uero fanguiné feg<br />

i'nuraricß folent.Ve^ accedente noctemelanco'<br />

lia illa craffior &V frigidior/atq? pituita domina/<br />

tur:que fpiritus ad (peculandü ineprifli'mos<br />

culdubio reddunt. ) Quarta ratio que trahftur<br />

ab ordine rerü hec erir.Dies uigilie: nox fomno<br />

tributa efhquoraa cum fol uel ad emifperitì no-*<br />

ftrum accedit/uel fuper ipfum incedit/radiis fu'<br />

is meatus corporis aperir/atqj a cétro ad circun<br />

ferenti^ humores fpiritufqj dilatat. Quod'qui<br />

demaduigiliamactionefcßexcirat atqj condu'<br />

cincontra uero/quando recedit omnia coartari<br />

tur:Quod naturali quodä ordie iuitat ad fono:<br />

maxime poft tertiä" aut quarta noctis pté. Quis<br />

qs ìgit mane qdé dormitatyqfi folmudufoj exci;<br />

b tltl<br />

.1111


tat : ad multam uero noctem uigflat/quâdo na^<br />

tura dormire îam & a laborious quiefcereiuber<br />

hie abfq5 dubio cu ordini unmerfi tu fïbupfire^<br />

pugnando cotrariîs fimul motibus perrurbai: at<br />

q3 diflrahitur. Sane dû ab uniuerfo mouetur ad<br />

extima/ipfe fefe mouet ad intima. Atq5 córra:du<br />

ab uniuerfo ad intima trahftur/ipfe fe interim re<br />

trahit ad ex trema. Ergo puerfo ordine motibuf<br />

q3 contrariis/tum corpus totum/tu fpiritus ïge<br />

muq5 prorfus labefactat.Qjjinto loco a natura<br />

ftomachi ìnhunc moàit argumétamur. Stoma-<br />

eh 9<br />

diuturna diurni aerfsactiorie/aperris poris<br />

adtnodu dilatatur: euolantibufq5 fpiriribus tan<br />

demualde débilitât Igirurfubeûtenocte noua<br />

fpirituueopiamexigitqua foueatur, Qpaproprerquicunepeo<br />

tepore contéplariones lógas/<br />

& difficiles îchoat/ipfos ad caput fpiritus retrahere<br />

nititur.Hi uero difitracri/rteq} ftomacho fa<br />

tis/neq3 capiti faciut. Maxîe uero noçet/fi pç>ft<br />

cçnam lucubrates diueiufmodiftudiis attenti 9<br />

fncûbamus, Pluribus.n.tunc ad cócoquendu ci<br />

bum fpiriribus multo q3 calore ftomachus indi<br />

get.Hçc uero duo lucubratióe ftudfoq3 tali di'<br />

uertutur ad caput. QJJO fit/Ut neq5 cerebro/ne<br />

q3 ftomacho fuppetanr. Adde q> caput ob ciuf'<br />

modi motû craflïoribus cibi repletur uaporib 9<br />

.


Atq3 cibus in ftomacho a calore & fpi'rftu defH<br />

tutus crudefcir,et putret.Vnderurfus caput op<br />

plet/67 ledif.Deniq3 matutims horis/quado fur<br />

gendu efivut excremenris orrribus fono mentis<br />

lingula mébra purgenf/tunc id quod peffimum<br />

eft/qui'noctelucubrando concocrioné pem'tuf<br />

interruperatudé dormiedo mane excrementora<br />

expulfioné diuti'us ipedire cópelli'tur. Quod q-><br />

dem tarn igeni'o q corpori medici oms obelTe q><br />

plurimi} arbfrrantur.Merfro ergo quinocte co><br />

tra natura pro die/atq3 cóuerfo:dierurfus ,p no<br />

ere utuntur tane!} noctuf/ii etia in hoc uel inuiti<br />

noctuas imitan£:ut quéadmodu illfs fub folis lu<br />

mine caligar oculista et iis menris acres fub ueri<br />

rftatis fplédore caliger.Sexto loco a fpiririb 9<br />

ide<br />

iraprobatSpiritus fatigarione diurna: prcfem<br />

fubtfliflimi quiq5 deniq3 refoluuntur. Nocteigf<br />

tur pauci craiTiq3 fuperfunt lirteraru ftudiis iep^<br />

tifiimuut non alr'ter mancf s horu fretti alis inge><br />

niu uolare pollir: q uefptiliones atq3 bubones.<br />

Contra uero poll fónum mane fpiritibus recre-*<br />

aris/mébrifcp adeo corrobóratis/ut minimo fpi<br />

rirufi amminiculo egeant/mulri fubtilefq5 fpiritus<br />

adfunt: qui cerebro ferufat : atq3 expeditius<br />

obfeq polTunt in mébris fouédis regendifq3 pa^<br />

ru admodiì occupati. Poliremo feptima ratio/


ffc a phàtafì? natura dcdudtur • Phantafia fiuc<br />

imagiriatio fiuc cogitano feu quouis alio noie<br />

nuncupanda uidet/mulris/lógis/ptrariis luigi -<br />

landò imaginibus/CogitaubnibVimTqj diftra<br />

hiruratqj rurbat. Quegdc diftracrio perturba<br />

rioqj fequenti contéplationi/tràquilia ferenaqj<br />

mérem penitus poftulanVnimium contraria eft<br />

Sola uero notturna qete agitano fila fedatur ta<br />

dem atqj pacatur Jgitur accedete qdé nocte fép<br />

turbata méte: recedente uero urplurirnu mente<br />

tranqlla ad ftudia nos cóferim 9<br />

. QjJicuq} uero<br />

méte nimiiì agitata res ipas iudicare conat/ii no<br />

a!iterqillfquertiginépatiut/OÌauertiputat:(ut<br />

Plato inqrxum ipfi uer tantur. Qjjaobrem feite<br />

Arfftoteles in economicis iubet ante luce furge<br />

re:afferit qj id di ad corporis fanitaré: & ad phi'<br />

lofophig ftudia .pdeffe qplurimum. Sed hoc ita<br />

accipiendu eft/Ut feita et modica c?na matutina<br />

cruditaté diligériffime deuitemus. Deniqj facer<br />

. illeuates Dauid oipoteritis tuba dei/nunq dicit<br />

uefpere/fedmane femp atqj diluculo in deu fuu<br />

canendu fe citharapklmifqj furgere. Surgereq<br />

dem mente/ca hora omnino debemus.Mox eri<br />

am corpore fi modo id comode fieri poffit.<br />

ilQuffithorainchoadisftudiis oportunior:<br />

(fquisuecontinuandimodus, "


iPEVííASANA.<br />

li fís que ín fuperioríb 9<br />

difputata funt: fet<br />

me íam latís cortftat/opor tune noftra nos<br />

íhidía exor dírúuel ftatí oríére fole:uel hora una<br />

falté uel duabus adfúmn ante folís exortu. Sed<br />

anteq electo furgas/perfricaparumper fuauíter<br />

qj palmís corpus rotú primo. Deínde caput im><br />

guíbus/fed id paulo leuíus. Hac ín re te Híppo<br />

crates ámoneat.Nam fríctíone inqt fí uehemenf<br />

fít/durarf Corpus : Si leuís / mollírí : fí multa/mí'<br />

nuúfi modíca/ípleri.Cum electo furrexerís,noli<br />

fubíreleerioní medítationíqj prorfus íncúbere.<br />

Sed falté hore dímidíú cuílíbet expurgationi co<br />

cedíto. Moxmedítatíoní accingere düígenter :<br />

quam ad horam círcíter una pro uíríbus proro'<br />

gabís. Deínde remíttes parumper mentís ínten-*<br />

tíonétatqj interim eburneo pectine düígenter et<br />

moderate pectes caput a fróte ceruícem uerfus<br />

quadragies pectine ducto. Tum ceruícé panno<br />

afperíorí perfríca.Demü reuerfus ad meditado/<br />

duas ínfuper horas aut faltem horam unam ftu<br />

dio dedicato. Produci uero nonnunq ftudía<br />

poíTunt/fed alíquanra ínterduní íntermíffíone<br />

factáyad horam ufquemerídíanam. Quínetíaní<br />

ínterdü quís raro nifi cíbu interi cogamur aflu »<br />

mere rxjft meridie círcíter horas duas. Sol.n.cír<br />

ca orm potes eft : potes & í medio celo s i plaga


quoqj fila C£ Ivquf medium (pxime fequit;quam<br />

nonam agronomi uocant/ & fapfenrie domu/<br />

folmaxie gaudenquònfaueropoerpoés Phebummufaru<br />

friériarucp duce; effe uolur/meri"<br />

f o fiqd altius excogitandu eft/his horfs porfffi"<br />

mu cogitetunfi mufe qu£réde/horis eifdé Phg<br />

bo duce queranLReliqug.ahoreueteribus ali"<br />

enffqj legendfs/porfus q nouis (ppriisq$ excogf<br />

fandis accomodar^ uidenrur.Semp aure memi"<br />

niffe debemus qualibet hora Temei falré paulifp<br />

remittendameffe mentis mtentioné.Cum.aob<br />

l'ntenrionem eiufmodf fpus refoluantur/merf to<br />

fi nuq ceffes tendere lentus eris. Du laboras ani<br />

mo interim corpore cóqefce. Mala eft defatiga"<br />

tio corporis:peior animi: urrmfc^ fimulpeffima<br />

oppofitis homine motibus fimul diftrahés/uf /<br />

tàqj difperdens.Denic^ haud ulteri 9<br />

mediratio<br />

.pcedat^uoluptas.Potius uero citra.<br />

) Ouomodo fit uitanda pituita.<br />

Perppretinm* foreuidetur/quf noxia litre<br />

ratiseffedïxf musrepeterebreuireratqîre<br />

média fingulis adhibere, Èrgone pftuita nimis<br />

augeat/excercitatione quotndie ftoniacho ferme<br />

uacuo bisutendu:nuqua5 tnlaboffofa:ne<br />

acutf fpiritus diffoluâf : excreméta diligétiffime<br />

âb omnibus meatfbus expurgâd&Sorcles a cor


;DE VITA SANA,<br />

porfstotfuscute/capms precipue tum lorione<br />

rum frictione penitus abftergende. Vitanda ali<br />

menta frigida nmiifoatqj nifi obftiterit atrabi'<br />

lis/etiam humida/cV omnino que piguia/uirulé<br />

ta/ uifcofa/uncta/glutinofacp fint:uel que facile<br />

putrefcere foleant. Si ftomachus uel natura uel<br />

etatefitfrigidusjaut dimittendus omnino/aut<br />

certe minuendus aque potus.Moderatus dbus<br />

fitoportet:fed potio moderarior. Habitatio<br />

alta a graui nubiloqj aere remoriffima.Tu ignis/<br />

tum calidi odoris ufuhumiditas expelléda. Pro<br />

hibendumfrigus a capite:maxime uero ceruice<br />

atcp pedib 9<br />

: Multu.n.obeftigenio.Prodeft mo<br />

deratus ufus aromatii i frigidioribus epulis:nu"<br />

cfsmufcatepfertimcV cinamomi 67 croci :Xi3Ì'<br />

beris quocp conditi mane ftomacho uacuo:qd*<br />

féfibus etiam cV memorie maxime prodeft.<br />

/ Y ^uarationeuitandafitatrabilis o-<br />

Ve___J Ximà uero illà qua i fupioribus deteftaba<br />

mur atra bile hecaugét:Craffu turbiduqj uinfi/<br />

pcipue nigru.Cibi duri/ficciVfalfi/acres/acuri/ue<br />

teres/ufti/affi/fricri/carnes bouis SV leporis:ca -<br />

feus uet 9<br />

:falfaméta:legumina:pcipue faba:lenti'<br />

cula:melógia:eruca:braiTica: finapis-.radicula: 2/<br />

lium:cepa:porrum:mora:cariote:&' quecuqj ca^<br />

lefaciunt uel frigefacfunt fimul atqj deficcant &


ola mgiuIra:rimor:miferkordia;dolor: òttimi :<br />

folitudo; & qu£Ctiq3 uifù & olfactu auditu offe<br />

dunt:omniu uero;maxime tenebrg. Prgterea ex<br />

ficcano corporis nimia/fiuelongis natauigilù's<br />

fiue multa métis agitatione/uel cura/feu freque<br />

ti coitu;ufuq5 rerum calidaru multum atqj ficca<br />

rumrfeu immoderata quada deiectióe atqj pur'<br />

gatione/uel exercitatione laboriofa/uel inedia/<br />

fìti/calore/uel ficciore u eto/uel frigore.l£inie<br />

ro bilis atra femp ficciffima fit/ frigida quoqj/licet<br />

non £que/huic certe refiftendu eft/reb 9<br />

qui'<br />

de modice calidis:huidis uero qmaxime. Cibis<br />

elixis affidue:qui coquantur faci'Ie;& fubtilé gì/<br />

gnat fanguinem atqj clariffimum. >Sedintentit<br />

fiomachi &f pituitg ratio habeatur;pide atqj bi<br />

Iis atrg/ epulg cinamomo 8c croco 8? fàdalis co<br />

di'aniCóferùt feminapeponis:arqj cucumeris/<br />

8( pinei nuclei ablutiXonueniut lacticinia orna<br />

laecafeus recéstamigdalg dulces. Couenmt car<br />

nes auiu:& pullortt gal!inaceorfi;quadrupedu5<br />

ueIactentiu5:oua forbilia maximej& ex mébris<br />

animalium cerebeHu:dukia mala:pyra:pfica; pe<br />

pones;pruna damafcena;atqj fimilia;Cucurbita<br />

rite cocta:herb£ humidg/no uifcofp; Cerafì'a ue<br />

ro ficus:uuas ntfnime laudo. Naufeam uero 8(<br />

f^tietaté ualde deteftpr.Nihil auté aduerf 9<br />

hàg


(fÒEjVITA SANA<br />

jpeftem ualenríus eft quá uínum leue/clarunvfu<br />

aue odorunv ad fpírítus preceterís perfpícuos<br />

generandos aptím'mum.Namut Platoní cV Ari<br />

itoteli placet/híc humor/hoc uío-nó alíter mol<br />

b'tur ato¿ dukckit &Y darete uel lupini aqua pfufi/uel<br />

ferrum fiammis accenfum .Veruni qtu3<br />

eíus ufus fpiritíbus SY ingenio prodefiv tantum<br />

nocet abufus. Preterea infundere aurum uel arr<br />

gentum maxime ígnítunv eoruq? folia in pocu/<br />

lis uel in ipfo iure prodeiTe/Confentaneú eft: at'<br />

q? aureo uel argéreo uaiculo bibere/ ciboscp fu<br />

mere. Item perurile é/fi fepe ftomacho uacuo li<br />

quíríríe fucc 9<br />

deglutía?: Succ 9<br />

quoqj punici po<br />

mi dulcís:arq$ dulcís arácei. t Códucut; no medi<br />

ocríter fuaues odores/tempari maxime:at fi reg<br />

nat frígus/ad calídum dedínátes:fín dominetur<br />

calor/uergentes ad frígidú. Tempandí funt ígít<br />

ex rofís:uíoIís:myrro:cáphora:fádalís: aq rota-'<br />

cea:q frígida füt.Rurf 9<br />

ex cínamomo:cítro:ará'<br />

ceo:garofilis:méta:meliiTa:croco:lígno aloe:am<br />

bra:mufco:q calida. Verni flores pfñt ít3mís ÒV<br />

folia cítrí/fiue aráceí/odoracg poma:f3 maxíe ui<br />

nü.Odores eíufmói ,put cuícp puenít: &V naríb 9<br />

hauríédi fuf/SYpecrorí arq3 ftomacho admouc,<br />

di. Odores uero calidos mftü fíccofcg/fí foli fue<br />

rít & cótínuí/nó ,pbam 9<br />

.Tenéd 9<br />

ore íacítus qui


animum uehementer exhflarat«Hferobotanum<br />

quoq3.Lfciarga filueftris tu cibo tum odore co<br />

fertBuglofa rurfus;borrago:meliffa;horu q5 tri<br />

uni aqua,RurP lactuca:endiuia;uua paffuta: lac<br />

amigdalinu menf? familiarfflima effe debenr.Fu<br />

giédus aet/aut ferués/ aut glatialis nimiu/ àt nu<br />

bil 9<br />

. §ed aer téperat 9<br />

ferenufq5 liberrime admiV<br />

terìdùs. Mercurius/Pythagoras/PIato iubent/<br />

diflfórianté animu uel morente cithara catuq3 tà<br />

conftanti q cócino cóponerefimul atq5 erigere,<br />

Dauid auté poeta facer pfalterio pfalmifq3 Sau^<br />

lem ab infania liberabar. Ego etiam fi modo infi<br />

ma licer cóponere fnmis/qtum aduerfus atr£ bi'<br />

lis amaritudine dulcedolyrg catufq3 ualeat/do<br />

mi frequéter experior 9 Laudamus frequentem<br />

afpectum aqu? nitida uiridis: rubei ue co<br />

hortorum:nemoruq3 ufu:deambulatiorté fecus<br />

flumina/perq3 amena prata fuaué: equitatione3<br />

quoq5/geftatio'né/nauigationécp lenéualde p<br />

bamus. Seduarietaté imprimis/facilefq50ccu'<br />

patfones/diuerfaq3 negotia non molefta:affidu<br />

am hominu gratioforu cófuetudinem,<br />

jLCmaftomachi.<br />

^^É^uitur ut-curà ilomachi diligenriflima3<br />

L^^habeamus:ne naufeam cruditaté ue addu'<br />

cat urtq fatietas/caputq3 offédat. Bis ci bus quo


pE VITA SANA,<br />

ridie ffimend 9<br />

eft/ &V modic 9<br />

atq5 leuis cinnamo<br />

mo/mace/nuce mufcata moderate códitus.Sem<br />

per tamen ficeus cibus pondere alimenta molila<br />

potfiqj exfuget:nifi forte atre bill's ficcitatem ad<br />

moda uereamur. Famécfi comode fieri poteft)<br />

cibus/fitim pot 9<br />

expectet. Auiditas utriufqj fop<br />

fit méfe. Faftidifi & faturitas procul abfinr. Ab"<br />

ftinendu ab us que ob nimià humiditaté uel uirulentàcV<br />

unctàuifcofamq? materia ftomachu<br />

relaxando debilitai: uel etia frigida aut calidilTi"<br />

mafunt;aut ppter duricia egre coquunf.Et qu?<br />

talia font /Ut diu polì: menù palato fapor em red<br />

dant moleftior&fi'ue inflétjfiue caput multis ua'<br />

porfbusimpleant. Ab omibus fprimis que faci"<br />

le uel extra aluum/uel in aluo putrefcat. Dulces<br />

fapores/aut acres fi foli fini/nullo pacto proba"<br />

mus. Sed dulces acri quodà uel acuto uel ficco<br />

uolumus téperari. Maftix 57 menta ficca: faluia<br />

recensirne paffole: cfdonia poma cocta/condita<br />

facharo:ricorea:rofa:cof all 9<br />

: Lotus cappat is<br />

& aceto conditus ftomacho amiciffinia fiit. Ma<br />

la pr eterea punica fapore iter acida dulcécp me^<br />

dio:cVomm'no quecuqj moderate arida font cV<br />

aliquàtuln auftera:quc medici ftiptica uocant :<br />

fiue qu? aliquara acuta font uel falfa/uel aroma<br />

ticaM'robaiani autc oia fuperant. Vinfi quocp


ubeum potius q album fapore quafi paululum<br />

fubamaro:ac nifi caliditas ufdeftillató aliter po<br />

ftùlauerit optimu erit mera bibiru paulati. Omnino<br />

auté liquidiores epulg prius fumendg q du<br />

riores.Sumpto uero dbo/cóuenir coriandrunv<br />

pomuqj ddoriium códirumfacharo:mala punì<br />

ca/& pyraauftera;nefpile quoq3& pfica ficca at<br />

q$ fimilia. Mandere uero oportet/anteq degiuri<br />

antur fingula exactifTime.Fouédus ftomachus/<br />

fi oportet extrfnfecus/maftice/rofa/méta/coral<br />

ioj Cauendu ne poli cibum/duabus aut tribus<br />

proximis horis uel cogitationi difficilùuellecti/<br />

oni fedulo incubamus. NecefTarigforfanerunt<br />

hore uacationis quattuor:fi cibus potus ue ube<br />

rior fiieritraut cibus durior.Malum eft cibo/po<br />

tu ue uentré extédere:Peffimu/ftomacho fic ex'<br />

tento difficilia cogitare. Aut igitur nutrimentu<br />

fumé leuiffimu/aut fumpto/uaca/donec qfi pco<br />

xeris^Neqj dormfédumpoft cibum meridie/nifi<br />

maxima cogat neceffitas»;Atqud quidé no pri 9<br />

5 horas duas uigilauerimus, Ròcte tamen fup'<br />

ta cf na/hora ut uidctur una uigilif fuffidt.Coi'<br />

tus ftomachopeftilens;prgferrim fi uel faturo<br />

ftatinvuel exurienteconcubas, Ocio mgret fto<br />

machus ; exercitatione gaudet:nifi dura cibo fit<br />

plenus.Sumpto cibo ftatim modice deambularl


(gE VITA SANA:<br />

dumtmox ùero fedendum.<br />

4p3e his que fouét mébra precipua uires fpfis,'- z •<br />

K^tjd iam prcftare uidetur/Ut nóriulla ex me<br />

dicorù officina in mediti producam 9<br />

: que:<br />

ftomachi/cordis/cerebri/fpiriruu ingenii/uires<br />

uel feruent integras/uel reftituant: aefi uel pirui<br />

ta uel atra bih's excrefcanuel imineat naufea/lon<br />

ge propellantOés fine controuerfia medici có *<br />

fenferunt:nihil effe falutarius tiria ca:fouédis co f<br />

firmandifqj tumfingulis mébris cV uiribus/tum<br />

fpiritibus atep ingenio.Huius igitur iprimis ute<br />

murdrachmadimidia/autfalté drachme tertia<br />

pte bis qlibetebdomada hyeme 67 autuno : fed<br />

£ftate/atep uere femel/uel fola/uel fi placet frigi'<br />

dis humidifqj téporib 9<br />

cu pauculo mero claro/<br />

fuaui:téporib 9<br />

uero calidis/ficcifq3/pr eferri fina<br />

tura uel etas fit calidior/Cii aque rofacee duab 9<br />

unciis aut trib 9<br />

;ftomacho fcilic5 uacuo/fex aut<br />

feptéhoris àte cibu. Si tiriaca defit/dabimus mi<br />

rridatu; Sed ubi tiriaca mitridatu ue fumim 9<br />

,eo<br />

die ab oi re calida penitus abftinendu:ac fi eflras<br />

aut uer fuerit/frigidis eft utendu. ; Secundo uè<br />

ro loco eadé in caufa probat ab oibus aloe/rire<br />

elecraatqj lota.Sumemirobalanoft chebularu3<br />

drachmas duaf:rofarù purpurearfi/fàdalirubei,<br />

emblicorfi/cinamomi/croci/corticis pomi citxi/<br />

c.ii.


eem/melí%/f d eft cítrarí?/fíngulorü drachma<br />

uná:aloes elect? rítecp ability drachmas duode<br />

cím. Ex his cofíce pílulas óptimo mero. Quíb*<br />

ebdomada qlíbet femel utarís diluculo: eo fcílí'<br />

cet pondere:quod natur? tu? conueníat. Aefta<br />

te qdem cum aq rofacea:alias uero cu uino. Qjií<br />

bus auté díeb 9<br />

nec^ tíriacá neqj pilulas affümes<br />

utere cófectíóe eíufmodí mane atqj uefpere du'<br />

abus/aut tribus ate cíbumhoris. Sümecínami<br />

electíílímí drachmas quattuor;chebula^ miro'<br />

balandra duas;et totídem emblícarü/crocj/rofarum<br />

purpureara drachma dímídíanr.f^rfdalo'<br />

rumrubrorum drachmas duas.corallorumq} fí<br />

milium drachma una. Sacharí albíffimí quáturn<br />

fatís eít Funde facharum aq rofacea atc^ fucco<br />

cítrí uel límonum/^qualibus uidelícet portíoní<br />

bus. Coque fuauíter. Deínde adde mufci tertíá<br />

drachme parté/atqj ambrg tanrundé, Denifí có"<br />

fice bolos folídos/quos morfulos uulgo nomí'<br />

nant/auroqjínuolue. Tríahgcípfíeo ufu quo<br />

prgfcrípfim 9<br />

expertífumus/tiríacá& r<br />

aloem ira<br />

(ut díxím 9<br />

)temperatá/ confectíonéqj illa fingu<br />

lis conferre mébrís/& uíríbus & fpiriríbus:acue<br />

refenfus/atqj íngenín.memoríá confirmare; Pítuítá<br />

quoqj & bíle/atq5 atrá blíem íllís piíulís fa<br />

cíle uel educí/uel emendan'. Prgterea £tatí cuílí'


; DE VITA SANA,<br />

bet & nature tria que diximus familìariffi'ma fa'<br />

dicantur. ,<br />

^Medicine contra pi'tuitam. - •<br />

jifjVThduerfus exundantépituitam acrius pU"<br />

k*Ly gnàdu fueri't/pilulas aurora ex hierapf era<br />

J<br />

GaliennuelquasMefueselefangmas nominata<br />

dabimus.s.quot & quoriens oportuerft/uel eti<br />

am i robuftiore natura pilulas ex hiera atqj tre<br />

cifcis agarici pari portóne cópofitas:femp uero<br />

cum melle rofaceo liqdo atqj oximelle: aquaq5<br />

maratri.iieniculi.Qui certe fyrup 9<br />

in pituita di<br />

geréda etià ante pilulas atqj poft eas maxime jp<br />

deft.Si una cu piraita ceteri quoqj humores tur<br />

bent/pilulis ex reubarbaro Mefues/uel pilulis q<br />

fine qbus a pofteriorib 9<br />

ntreupantur/oportune<br />

purgabimus.Omné uero uehementé repentina<br />

qj deiectioné purgationéqj penitus deteftamur<br />

Nam fiomachu corqj debilitanfpiritus multos<br />

exhaurit:confundithumores:fpiritus funu's hu<br />

morumfufcis ob tenebrar.<br />

_, jDeftillatio, c • t •<br />

"|5 7T5ìcaputpropterpìruita deftillationfbu9<br />

L J fluctuat:quàdoqj hora foni aliquot ex pi'<br />

lulfsxjuas modo defcnpfimus/dabimus. Iubebi<br />

mus preterea ea hora & aliis thus fepe mande^<br />

re.Nà mirifice deftillationibus ft fenfìbus omni<br />

cm,


usmémòrifqjfuceurrit. Rurfus mufcafà nu5i<br />

& tiriaca ore reterà pbaf.Maibrana quoqj qua<br />

amaractt nominàt/ueleius aqadmota naribus<br />

uf infufa.Poft cibiì uero alimétoruni fumos co<br />

riàdro cidoneifcp cohercebimus,<br />

([Dolor capitis,<br />

caput %pe doleat humore gratf àtum ftv<br />

t^gido/prgteriUaqug narrauinius/cófectio<br />

nem fila qua diambrànominanr uel diacori uel<br />

- plifarchoticó tenere ore ìubebim 9<br />

. Quinetiam<br />

mafticéfgpe manderà Prgterealinirefronté/té><br />

fjora/ceruicé/maioranpfeniculi/rutg foliis una<br />

cumoleorofaceo tunfis. Similiter aloe/aceto/<br />

oleo/aqcp rofaceiVperfecte diluta.<br />

IfDe Cura uifus. - r a<br />

I DI oculi caligant/neqj rubent/tamen neq^<br />

r^laliud prgbent ullum caloris mdiciu/tfic fa<br />

ne coIErium ex aq feniculi/maioran?/celidonip/<br />

rut^adhibito croco & antimorub/CÓfert.Sjaq<br />

eiufmodi prius denfiori pano eft expriméda.Ni<br />

hil tamc admoueas oculis/nifi antea pilulis lucif<br />

ffpe purgaueris. At fi caligates oculi rubeatfubito<br />

pilulis ex fumo rerrg ppofitis purga, * IVIox<br />

collirium ex aq rofacea èc facharo prodefLNon<br />

nuquà uero albumine oui/tutia/lacre adiectfs q<br />

prima opitulatOmnino aure quotidianus ufus


ì DE VITA SANA;<br />

mararri ui fu feruat & acuir. Semen qdem eius fre<br />

quenter ore tenere oportet/folfa uero comedi<br />

re. Trifera minor a Mefue defcripta optima eft.<br />

Optimü quotidie uacuo ftomacho mirobalanu<br />

chebulä códita fumere:atcp cum ea non nihil pa<br />

nisexfacharo/mararrocß in puluerem ducto<br />

cópofiti.Quod infup ingenio mirüimmodü/ac<br />

producendeuite prodeft.Eufragie quietia ufuf<br />

oculis eft fingulare prefidiu. In omni uel dolóre<br />

capitis uel caligine oculorum diuertendi funt re<br />

tro uapores/frictionib 9<br />

cucurbitulifcp : Ac fi ca<br />

lor in caufa fit/fanguifcp abundet/hirudines cer<br />

uicioV humeri's adhibebimus.<br />

2 De Guftu inftaurando. c . t r •<br />

Bfomachusfepe urterai ftudiofis gufhim<br />

fere omnem amirtit: fi id pituite!uitio inci'<br />

dit/qcfacidus oris fapor/uel faliua multa & giù<br />

tinofior indicat/poftg aluu3 fubduxeriV medici<br />

nis qs fupra narrauim 9<br />

/aromatico rofaceo utere<br />

kììiq, facharo rofaceo mixto/ melk quocg ro<br />

faceo cumcinamo. Solo etiä uel 3i'n3Ìbere con'<br />

dito:uel mente fyrupo: Sed imprimis tiriaca.Sin<br />

auté bilis copia forte cótigit /qd'quidé ós ama/<br />

rü oftédere folet/fimfliter polì: purgationem ex<br />

aloe ficut diximus pr egataliel reubarbaro/alTü


me uel triafandalü uel oxÍ5achará& facharo ace<br />

to albo & uítio acríorís punici malí compofita.<br />

Vel perfica/pyra ue/fiue condita/fiue fyrupo có<br />

fectatficutiVIefues docettuelnofiram eíufmo *<br />

di cofectíoné guftui faluberrímá. Süftie fachari<br />

rofaceí uncías quattuor:díamare nati uncías du<br />

as:díacítoníté tantüdé.s.uncias duas: mírobala<br />

norü chebularü femuncíá:emblícaru tantndem:<br />

Sádalí rubei coralli rubri utrorücj gque draclv<br />

mam dímídíá.Füde ínfup iuleb ex fucco cirri uel<br />

límonis tres uncías aut duas.Qjiod fí ftomach 9<br />

debílís eft & frígídus/adiíce duas cínami draclv<br />

mas.Hís ante cíbti duabus horís utendü.Naufe<br />

am féper ab utroqj nata humore/tollít díacítorííten:&<br />

ufus capparís cu aceto.Ité pot 9<br />

modíc 9<br />

ieíuno ftomacho albi aceti rofaceí/íi duplo fa \<br />

charí pondere mífceat Rurfus mentg fyrup 9<br />

at/<br />

que abfínthíí Jtem menta uel aceto coridíta/uel<br />

acidomalí punici fucco díluta.<br />

(fT3e exacta atrg bilis cura. 1 e<br />

pf "j Brum mííTahgc tanqleuíora íamfacíamus<br />

LataadídquodperículofííTímu eft reuer-<br />

WíurTcílícet ad atra bílé:qug quotíens abudat<br />

&furít;cum corpus totu/txx uel maxime fpírítü<br />

quafí quoddá inftrumetum íngeníí ípfüqj ínge^<br />

tiíü $¡C íudícíum labefactat, Prímü ín ea curanda


SANA.<br />

preeeptu fit ut docuit Gali enus^ne repéte illarrt<br />

educere contédamus:ne forte parte eius liquidi<br />

ore fubtilioreqj fubducra refjduu denfi 9<br />

admomodu<br />

ficciufqj refideat:fed riaulati molliat dige<br />

rarurqj piter arq? educai. Secundu ut interi tam<br />

«'bis humidio'ribus q lauacris dukibusoV modi<br />

cis unguentifcp fimilibus caput & corpus torus<br />

ad fumu prò uiribus humectefcea tamé cautióe<br />

neuel 4eftfllatio irrite!/uel deftruatftomach 9<br />

autiecur/uelmeatus corporis obftruàtur. Ter'<br />

tium uero/SY id qdem maxime neceffariùVut có><br />

tinue c'orfoueaturroborerurqj rebus cógruis<br />

parrimitus accepris/partim extra pectori /nari'bus<br />

ue adhibiris. Afpiciantur quoqj cV audianf :<br />

odorenrur &V cogitentur affidue que oblecrét.<br />

Contraria uero longius arceantur.<br />


mollitur-& digerii: atq* foluitur;fpirit 9<br />

acuutur/<br />

& il!uftrantur;fouetur ingenium:memoria con<br />

firmatur.Syrupus eft huiufmodi.Summe bora'<br />

ginis/bugloflf/fiorucp utriufq3/melii%/capillo<br />

rum ueneris/endiuif/iiiolaru/cufcutf/polipo *<br />

dii/fenf/epithimi;finguloruniqtum manu capi<br />

tur. Pr una damafcena numero uigiti;odora po'<br />

ma numero decem;paflularum unaam unam;li'<br />

quiriti^ unciam dimidia: cinnami/fandali rubri/<br />

corticurn citri/fingulorum drachmas tres.croci<br />

drachmam dimidiam ; Coquantur in aqua ónia<br />

prgter epithimu3 & aromata/donec pars tercia<br />

confumatur. Decoctio expreffa poft/cu facha'<br />

ro iterum & epithimo moderate coquaL > P


) DEVITASAHA,<br />

ftra inuentìone/fub ìpfo ìoui's uenerifqj ihfìuxti<br />

cópofiteique pituf tà/biléVarra bile educunt abf<br />

qj molcftia:fingula mébra corroborant:fpiritus<br />

acuunt & illuminant.lta eos dilatane/ ne cóftri^<br />

cti meftìaam pariant : fed dilatatione &Y lumine<br />

gaudeant. Ira rurfus ftabiliunt/ne éxtéfione ni><br />

mia éuanefeat. Summe igit auri grana duodeci/<br />

maxime foliorum eius fi pura finf.turis/myrrhg<br />

croci/lignf aloes/dnnanii/corticis citri/mdiffev<br />

ferici crudi coccinei/méte/been albi/been rubei<br />

finguloru drachma dimidia:rofarfi purpurearu<br />

fandali rubri/coralli rubri/mirobalanorum triti<br />

fcilicetemblicaru/ chebularu indaru/ finguloru<br />

drachmamunam/aloesrite ablute tantundem<br />

qtum cunctoru pondus.Cònfice pilulàs mero q<br />

electiffimotf Sequunt pilule ad foluédam mela'<br />

colia aliquaàtò ualfdiores: ueruramé minime ui<br />

oléte.Sume peonie:myrrhe»fticados arabici:me<br />

Iiffe:turis:croci:mirobalanoru triu feilieet embli<br />

carunvchebularu indaru; rofaruni/fingulorum<br />

drachmam imam. Trodfcórum agarienpolipo'<br />

dii: epithimi: fene:ìapidis la3uli/lo tir ite & pre4<br />

parati.Lapidis armeni affecti fimilitendrachmaf<br />

tres/finguloru. Aloes lote uncias duas uino pfe<br />

cto pilulas cófla. Si cum melacolia manifefta cà<br />

Iiditas dominetur/que inhac cópofiróne funt


frígida/adteríiamínfuper ponderís fui partem<br />

augenda erunt. Has pílulas ut lítterarü ftudío<br />

fis cónenfr/gr^corum/latínorá/arabumqj imita<br />

tíóe cópoMNolui uero fortíora mífcere. Qua<br />

le ueratrum:quo Carneades Phanatícus uteba'<br />

tur. Vírís ením lítteratís tantum uel paulo firmi<br />

oríbus confuto:quibus nihil peffilétí 9<br />

eft qui'<br />

oletía Jdeo pr^termífí pílulas índas/lapídííqj la<br />

3ulí uel armeni notas: 8( quá compofitíoné nie'<br />

ralogodíon appellant. Sí deníqj decetfímplícío<br />

ré ppofítíoné íferere:q ego famílíaríus utor.Sü><br />

me aloes lot£ uncíam unam: mírobalanorü env<br />

blícarum atque chebularü/Utríufqj paríter dra'<br />

chmas duas: maftícís drachmas duas:duas quo<br />

qj rofarumprpferrím purpurearum confíce pílu<br />

las uíno.Proínde pílulís aut íís/aut íllís/ex íís fcí<br />

licet quas probauím 9<br />

: nemo unquá folís utí debetme<br />

forte nímíum exfíccetur. Qjiod quídem<br />

in melancolía peffimum efbímmo uel una сиз fy<br />

rupo:quem fecutí partím Mefuem/partím Gen<br />

tílemFulgínatéfupra defcrípfímus;uel сизшш<br />

odori leuífq? uncía una fíue duabus/fíue tnV/<br />

ut cuícp conuenít; Aut cum aqua mellís & paflii<br />

larum atque Uquírítí^ Autfícubi calídítasdo'<br />

míatur/cü íukb uíolaceo/aq ф uíolacea Om<br />

nino aut cófulo lítteratís quícuqj ad atra bílem


(jDk VITA SANA.<br />

funt proniores/ut hac purgatione bis quolibet<br />

áno/uerefcílícetautíínoq? utantur.dieb 9<br />

quin'<br />

decím cótínuís ueluíginrí:pilulís fcílícet cum fy<br />

rupo atquefímílib 9<br />

. Quícüq? uero paulo min 9<br />

huíc morbo obnoxíi funt/fat habebunt/fí pílu'<br />

las primas aut ultimas toto ano fummár / femel<br />

ebdomoda qualíbet : eftate quídé cum íuleb ut<br />

dixímus:alías uero cumuíno.<br />

OAEmínífle (jpèMedicina uero opor tet/ubí liquida.<br />

maxinurs ín ex<br />

J fíccatíone perículumimmínet:purgare ra<br />

mé neceífítas cogít/oper? pretíü effe pílulas úv<br />

termíttere:arqjínípfofyrupo uelfimilí quada3<br />

decoctíone/facta í aqua bugloffe/quando puf<br />

gandü eflvínterdum infundere díafene uel día '<br />

chatholíconís uel tríphere pfíce uncía una aut<br />

faltem dímídíam.Quod fí uel corpus robuftíus<br />

fit/ uel aftríctíor & duríor aluus/addere electuarííhamech<br />

drachma una3 aut duas. Vtílís quo<br />

qj hie eft confecta caffía:utílíor mana. Nec omí<br />

melácolíf fpecíeí pueníút : fed íllí maxíe que ad'<br />

uftionecreatSínauté melancolía naturalis fit/<br />

conueníunt quídemuierú precipue fi in fyrupo<br />

addatur polípodíí porfío dupla uel tripla: fimi'<br />

liter líquíríríe:crocíq$ & paffularú.Ité medicine<br />

addátur mellís rofaceí liquidi uncí e due. Quoti


ens uero fyrupus fummeridus fìt/i fuperforibus<br />

diximus.Sed medicina cumipfoteruiginti die*<br />

bus fumméda erir. 2iZe^fimelacolic 9<br />

null 9<br />

hu^<br />

mor appareat : tantu uero complexfo melanco<br />

lica/fcilicet frigida membrorii qualitas atqj tic<br />

ca/ memento ducere aluunvuel mittere fangui


iDELVITA SANA<br />

quando res poftulat debemus e uena lienis fini<br />

ftri brachii/lata quadam incifione/quattuor un<br />

cias mane/iiefpere roride. Deinde paucos poft<br />

dies/fakemfeptem/ ad fummum quattuordecj/<br />

tumfricrione quadam afperiore/tum admotis<br />

hirudinibus/quas fartguifugas nominant/ma^<br />

rifcas irriramut fanguinis uncie tres aut quatw<br />

or inde diftillent. Hec ambo robuffcioribus tan<br />

tumfadédauidentur. Debilioribus uero/fi ne^<br />

ceffitas poftulat marifcas folumficut domini 9<br />

irritare.Sed necp uentrem medicinis foluere/ne'<br />

que mittere fanguiné licef.nifi prius dyfteribus<br />

pinguibus mollibufcg Ienieris. Atqj hoc fft i me<br />

ìàcolica natura comune preceptu: dada eé opc<br />

ram ut fi oportuerif/eiufmodi dyfterib 9<br />

fi-eque<br />

tatis uéter iferior lubric 9<br />

femg fi't atq* purgat 9<br />

.<br />

(JDèElectuariis.<br />

/^^Éqratur electuariaex quibus laudo equi<br />

[j^"3 ^<br />

e m<br />

quod Rafis exilaràs appellauit. Pr%/<br />

terea que in libro deuiribus cordis auicéna co"<br />

ponit.Sed multo magis quodMefues ita cófcri<br />

bit.Sume crudu fericfi colore cocdneo nup tin<br />

ctfv podere libra una.Id merge fucco pomoru3<br />

dulcium cV fuauiter redolentium:atc$ fucco bu<br />

gloffe/aquac^ rofacea,finguloiylibra una/ poft<br />

qmior&uigiri horas/ tota id coq fuauiter/do-


nee aqua rubeat. Deinde extrabe ferfcum/atqj<br />

infuper exprime diligentenlnfonde mox facha'<br />

ri candidiffirra centum & quinquaginta draclv<br />

mastcoquerurfus donee qfl mei fpifferur:Amo^<br />

ue tunc ab igne : Atq5 infime dum calet/ambrf<br />

crud? diligéter cócif? drachmas fex; & utliquef<br />

cat ambra permitte.Poftremo adde his puluerc<br />

eiufmodi.Summe lignf aloes cradi:cinrtami:utri<br />

ufqj gque fex drachmas. Lapidis 1азиИ rite ablu<br />

ri/drachmas trefdecim. Vnionu.i,albarum map<br />

garitarum drachmas duas. Auri ueri drachma3<br />

unam.Mufcielecti partem drachm? dimidiam.<br />

Dantur ex eo cu uino drachm? du? uel una ma/<br />

neacuefpereante cibu tribusautquatuorho'<br />

ris-Idmihiprfceteris ualde placet. Verutn pbo<br />

etiam Diamufcu3 Mefues duke ; cópofitionéqj<br />

gemmarum;modo сиз aqua rofaceaaffumatur<br />

Laudare quoq3mirificequodéaPetro Ebané<br />

fi philofopho fummo conflatum: nifi ipfemer<br />

ex efus imodico ufu dilatatfonenf exalationem<br />

qj fpirituum nimiam formidaret (Jl^amobré<br />

duo qugdam infuper exeogitaui tutiffi'ma ; Щ<br />

ob temperatónemfuam cuilibet tempori/gtati/<br />

natur? conuenientiffimau'n quibus mifeeturuti<br />

le dulci. Qu? tantum nutriunt qtu fouent & re<br />

borant. Pr?tereafpiritui& ingenio tantum ita'


J DE VITA SANA;<br />

bilicdo/quátum acuédocV ílluftrádo cóuenífít.<br />

Sume facharírofaceí uncías quattuor. Sachar!<br />

una cú floríb 9<br />

bugloffe pcoctí uncías duas.Cor<br />

tícís pomí cítrí facharo códítí uncía unam. Che<br />

bulí códíte uncías duas.Cínamí electí drachmá<br />

una. Sandalí:coraIlís.f.utríufqjrubrí. Itemferíd<br />

coccíneí/crudí códfí/crod/margarítarü/ fíngu'<br />

lorü drachmá dímídíá:aurí/argenri/fmgulorum<br />

tertíádrachme gté:ábre/mufcí/Utríuíqj grana<br />

dúo. Fúdeoíaíimulíuceo cítrí unímonís lacha<br />

ro coctú Seqtur cófectio altera/ alíquáto íalu'<br />

bríor/cer te multo fuauíor.Süme amígdalas dul<br />

cíú qnattnor uncías; nucleorú píneorum.s. ab"<br />

lutorfí díeí uníus ípatio:femínn cucumerís:utro<br />

rumqj píter/uncías duas.Sacharí durí quod can<br />

dum.í. candídñ uocant quattuor uncías. Sacha<br />

ri alteríus/fed albiffímí/líbrá una atqj dímídíá.<br />

Füdecñctahecaqroíaceaatqj límonís& cítrí:<br />

ín qua extíctú fuerít ígnítú aurü cV argenfuniSi<br />

muí coque fuauiter.Demu adde cínamúbeen ru<br />

brí:fandalí rubrí/corallí fímílís/fíngulorn drach<br />

mam una. Margarítatú níridíffímarú/crod/feri<br />

cí/crudí/coccíneí mínutífíime attrírí/fígulorum<br />

drachmá dímídíá. AuriVargenrí/utríuíqj grana<br />

duodecí. Iacíntí/fmaraddí/5afírí/carbunculí: fí'<br />

gulorü tertíá drachme gtem. Sí cuí uero defunt<br />

d.í.


aurQ/argentü/ábra/mufcus/f>c{ofíIapfllí/Corif¿<br />

ctóes ¿II? etíá pródeíTe niultü fínehís poterumv<br />

Quaru tres potííTímu elígo,uná>s-IVIefues/quá<br />

recéfuúduas uero nras/quas modo defcrípfím 9<br />

*<br />

Qjio uero pacto íís utendü fít/fupíuf fatís expa<br />

fuím 9<br />

,Sí qs auté fímplfdus aliqd appetat/oíbus<br />

tñ accomodatñ/híc cítripomü pfecte maturá/í<br />

íegrn pfecte contufídanmultoq? facharof & muí<br />

to rofarü fucco adhíbíto coquat. Coctum ueró<br />

módico cínamo/crocoqj códíat. Aut aromad"<br />

co rofaceo utaí fíe téperato. Sume aromaría ro<br />

faceí uncía una: Sacharí rofaceí: Sacharí díabu><br />

gloílarí/utríufqj uncías duas: autfíniílíter mífee<br />

at díamufeü, Qjjanq.n.duo h^c no fínt'fíplícía:<br />

tñ facíle fatís habení: Ac fí calídítas tímeaf/día'<br />

prunís 8¿ facharü uíolaceü adíügantur.<br />

(TBe nimia uígílía. z, r<br />

f^V&eoe melácolícís pferrí lítteratís accidere<br />

t^/folet/ut nímíu3exfíccato cerebro/tíígílíís<br />

lógís extenúen? • Qm uero níhíí atr£ bilis mala<br />

magís auget q loga uígílía/táto malo oí iludió<br />

luecurrédü. Ideo lactucas poft cíbos alíos edár<br />

una cu panemodíco:pauculd croco:uínüq$ pu*<br />

rñ forbeát poft lactuca: neqj ultra horam luoi'<br />

bretCttqj fe dormítu cóferüt.pfectionéeíufmo<br />

di fümátln qfemís papauerís albí uncí? dugíifc


¿DEBITA SAMA;<br />

Seminis lactuce uncía una. Amomí aodiutsV-.<br />

ufqj ps drachme dímídía. Sachan undefex. Dilue<br />

¿V coq oía fimul fyrupo papauerís. Edáthu<br />

ius drachmas duas-.fífqj no nihil fyrupí papaue^<br />

rís guftét aur uíní. Minias eis fronte temporaqj<br />

oleo ex uíolís:cV ex nenufare adíectacáphora.<br />

Itélacte oleoq3 amígdalíno atqj uíolaceo.Odo^<br />

ré crocí/&Y cáphore/putamínúqj dulcís malí na<br />

ríb 9<br />

admouebís. Aceti ínfup modici/ f5 aq roía"<br />

cee plurime. Sternes quoqj lectú plantarú foliís<br />

frígídarü. Aures grauíb 9<br />

cátíbusfonífqj delini',<br />

es. Humectabís %pe caput eiufmodi lauacrís.s;<br />

aqua in qua cocta fínt frufta papauerístlactuca/<br />

portulaca/njalua/rofará/iiítís/falícís/arundíníí<br />

q$ folía:addíta camomilla. Balneís quoqj duldbus<br />

ex reb 9<br />

eíufmodí/fepe tíbie/brachíaqj/fepe<br />

totum corp 9<br />

éhüectádn. Lacífupbiberemíxtü<br />

facharo.s.ftóacho uacuo/fí modo ftóach 9<br />

opri<br />

nie tolerauerít maxie pdeft. Hítída hec meláco<br />

lícís eríá fí fatís dormiát mírífíce conferuntMe"<br />

mento Iacamígdalínum menfe famílíarüTímum<br />

eífe deberé.^<br />

a^fjDe'hebetudíneatcRoblíuíone. ^<br />

Cdáít uero nónüg ut ftudíofís ulqa fedu<br />

ato capite legát fcríbát ucyufqa ocio nimi<br />

o tgrpeant/ pituita qdá uífcofíor una cu frígida<br />

díí.


nimís melácolía caput oecupás grauet/atqj h¿<br />

betes oblíuiofofqj effíciat. His ergo caput exo'<br />

nerádíi eftiís remedíís/q alias dixim 9<br />

pítuít£pue<br />

níre.Sín minus illa fuffecerínt/ad pílulas índas8í<br />

cocchias hieralógodíóqj cófugíto. Pr£ tereaad<br />

hiera díacoloqntídos uel archígenísuel andrò<br />

maci uel thèodotionis. Aut ad pílulas iudeí qs<br />

Mefuesín capítulo de capitis dolore defcríbít,<br />

Qcf fí natura % tas ue frigidíor fít/nec fftas obítí<br />

terír.poft purgatíoné utere cofectíone illa ana '<br />

chardína/quá Mefues fapiétu cófectófe5 noíat í<br />

átidotarío.RurP anachardía ílla:quá í capitulo<br />

de oblíuíone ex fñía fílíí Sacharí? recéfet. Da fu<br />

mo mane drachma uná:fed q eá fümít ab ùà/coi<br />

tu/ebríetate/labore/rebufcp calídís eo die ,prfuf<br />

abftíneat. Hjc qdéaduerfushebetudínéoblí'<br />

uidnécg ualentíífíma funt. At uero fí famílíaría<br />

magís optes/da 3Ín3Íber facharo códítü; fed mo<br />

dico thure mixtu:qcf féfibus Se memori^ magno<br />

pere pdeft/^fertim his adíectís.s.melle anachar<br />

di/melle chebularü/acorís/cíperis/ábra/mufco.<br />

Prodeft etiá díábra/plís archotíc6/>díacori.Sed<br />

hgc ore diutius retínéda:naríb 9<br />

etiá 8( auríb 9<br />

ín<br />

fundéda. Odor quoqj thuris/amarací/maratrí/<br />

nucís mufcatf/rutf/garofílorn pdeftnó medió<br />

crírer.Meméto tñ tiríacá in his atqj fímílíb 9<br />

qué


LEVITA SANA:<br />

admodñ ab íítío díxim 9<br />

:nullí unq" remedio poíl<br />

ponédá. Prererea hebetíbusoblíuiofífqj tépo'<br />

ra & ceruíce unctíone eiufmodi unge. Sume oleí<br />

fábucíní uncía uná/oleí deben urícías duas/eu'<br />

forbii uncía dímídíá/caftoreí quoqj tátúdé.Per<br />

frícabís brachía/crura/ceruícéqj ueheméter.Ac<br />

fi opus fuerít ceruící cucurbitulas admouebís.<br />

.Vertícem prererea capítís amaraeo/thure/nuce<br />

mufcata tunfís operíes atqj fouebís.<br />

i[Corporea qdé fpírítü cura: Incorporen uero<br />

\J cole:uerítaté deniqj uenerarcPrímü mediría<br />

Tpftat:SccÍ3 dífcíplía moraf:Tertra uero f ligio<br />

f^ZjIhoíes uerííatís cupidi tanta medícorü di"<br />

L^/ Iígentía corporei! fpíríru curare debét : ne<br />

forte óníno neglectus ufípedímentQ fít/uel íep<br />

te ferufat quer étíb 9<br />

ueríraté: multo .pculdubío<br />

dílígétíus ícorporeú fpúm.í.íntellectú ípfú dífci<br />

plíne moralís íftítutís colere decet/quo folo ue*<br />

ritas ipfa cü fít ícorporea capít.Nefas.n.é folum<br />

ai feruú.í.corpus colere/aím uero corporís dñ3<br />

regéqj neglígere.Prefertí cú Magóni platonífqj<br />

fentétía fít/corpus torti ab aio ita pederé ut nífl<br />

aímus bene ualuerít/corpus bñ ualere nó poffít<br />

Quapp medicine auctor Apollo nó Ippocraté<br />

quis ex fuá fh'rpe genítú/Í5 Socrate fapíérííTímtt<br />

íudícauít.Quíppe cfi qtn Ippocrates corporí/tá<br />

d in<br />

.111.


tñ Socrates aiö fañado ftüduerír: qq q


ÌDH VITA LONGA:<br />

(fproheniium In Libra De Vita Longa.<br />

/ T n v ARSILIVS Ficinus Florentfnus Phì-<br />

/11 \ lippo Valori Ciuioptimo:atqj nobilif<br />

1 1 Pfimo.S. D. Quanq Plato nofter genio<br />

'TuouimtìSY uictur 9<br />

é(ut arbitrondu nitidus ip'<br />

fe uiuet: nietis me tn geni 9<br />

huc feper impellit : ut<br />

polì: diuinu cultum ante omnia Platonis uite ,p<br />

fpicia. Ad hoc ipfü iädiu nobfs afpirat precetc<br />

ris Medica domus. Ad idc cófpiras/oY tu mi Va<br />

lor Medico amiriiTim 9<br />

/& PIatóice,gfie at3 difci<br />

plie admodü ftudfofus. C2.ua ergo uita3 Plato'<br />

ni femper exòpto:eandé opto medicib 9<br />

:fimilécp<br />

Valori.Qùaobrchorior/òVobfecro temi Va'<br />

Ior:ut qta féper opera glorie Plafoni ce faues:ta<br />

ta aliqdo diligenria pr ecepta h ec noftra de uita<br />

producenda/legas:atcß fernes. Quibus diu ui'<br />

ueris refurgenti nuper discipline platonis diuti*<br />

una cu magnanimo Laurentfo medicepatrod'<br />

nari pofiis. Vale.<br />

i/MARSILII FICM FLORENTINI -<br />

X LIBER DE VITA LONGA.<br />

(T Ad perfectioné fcientie neceiTaria efl uita ló'<br />

gatquà" etiam diligenria predar. JCap. primi!<br />

almi.


nrì) ARTEM Scienrìacgpfectam<br />

à • tarn uel docflftas Igenii/uel memori?<br />

I" H firmi tas:q prudétis iudiciì pfpicacia<br />

J^nos perducit.Iudiciu ucro .ppter aift<br />

^Diguitatéex coniecturarü diuerfitate conceptä<br />

adeo difficile eft:ut expimento fit neceffario cö'<br />

firmando. Experfmentu quoqj fallax tum ppter<br />

judicüipfius difficulraté; tum proprer fugacem<br />

opor tuni in experiméro captädo téporis breui'<br />

tate. Qjaibus fané de caufis/arté effe longa una<br />

fix Ippocrate recte c6cluditn 9<br />

:necpoffe nos/ea<br />

nifi uit£ longitudine confeq. Vitam uero longa<br />

nó folti ab litio femel fata promittüt: fed noftra<br />

eria diligentia prfftat. Quod & aflrologi confi><br />

tentunubi de electionib 9<br />

& imaginibus agut:&<br />

medicorncutadiligens experiétiaqj confìrmat<br />

Qua qdern prouidétianó folli hoies natura ua^<br />

lidi ffpiffime; etiä ualitudinarii uitä longl ali'<br />

quando cqnfequntunut non mirti fit Herodicft<br />

quédam litterarü ftudiofum oim fui temporis i><br />

fimi iffimuCut Plato Ariftotelefqj teftant)efuf'<br />

modiprouidentia/annü centefimum ipleuiffe.<br />

Plutarchus prjterea narrat mukös corpore ali'<br />

oqn parum firmo/uitä fola diligentia longa cö'<br />

fecutos.Mitto ipr^fentia quot ibecillos fpfe no<br />

ueriprudentif munererobuftiffiniorü änos fu


JLDE VITA LONGA.<br />

perauiffe.Neqj igît ïuti'le fuet ir,neq$ uanfj/poft<br />

librSdecurandaualîmdine litteratorûa nobis<br />

cópofitunvprecepta quedâ mfuper ïgenfis fcié<br />

tie cupidis aduîtâ longam conducenti'a tradere<br />

Infti'tuta ucro hec nec iertîbus ignauifq? cómu'<br />

nfcarf uolum 9<br />

. Qui'd.acupiamus iftos diu uiue<br />

rei q nec uiuût qdenvquafî facos nutrïamus nô<br />

apes.Nechomïbus diuulgari/pdira uoluprarû<br />

libìdine diffolutis:qbreue quotidie uoluprates<br />

longe ftulti preponût. Nec ïprobis iniqfqj paté<br />

fieri:quorû uita mors eft bonorû.Sed uiris dum<br />

taxât prudétibus atqj tépatis/foler tis igenii uiri<br />

bus htîano generi uel £uatï ufpublice^futuris.<br />

/TVifralis calor nutritur humore;Quo deficien<br />

" te fit refolutio:Q.uo excedente fit fufFocatfo.<br />

~TT"T Ita qdem tanq lumen in naturali calore có<br />

\ì fiftit.Caloris uero pabulu eft humor aeri'<br />

us^arq? pinguis quafi oleû. Siue igi£ humor eiuf<br />

modi forte deficiat : fiue prfus excedat/uel inq"<br />

netuncalor ftatim débilitât : 6V rande débilitât 9<br />

extîguitSi humoris defectu calor debilitai* &p<br />

ditur/mors refolutione cótigit. Si potius obruì<br />

tur humoris exceffu uel uirio: uita fuffocat ione<br />

perit; SufFocatio uero humoris cuiuflibet exun<br />

dantiauelputrefactione contingitiprefertimpi<br />

tuita uel excrefcente uel quomodolibet putrefa


età: ut non immento pituita petens uit^ fxieric<br />

nomíata.Prpceptaígít ad producédá uítá maxi<br />

meneceffaría*Hínc quídem refoIutíoné:índeue<br />

ro fuffocaríonéputrefactíoné cg çque deuítant<br />

Aeque inoratone pmunú Ná ficalídíoré Uccio<br />

ré ue hominem forte curane & cui meatus qui'<br />

de aptí funt: huores aut fpírít 9<br />

qj fub tiles refolu<br />

tóí magis occurrüt. Sin aure cótraria ratióe cor<br />

pus affectum tractant/ potíus fuffocatíoní fub<br />

ueníunt.IVIaxíme uero in alterutro ftudetijï ad<br />

alterutrumlocus tempusue declínet (JAtUbí<br />

ingeníofis ftudíofífq? confulmutrucpprccepri?<br />

ferme eftparíter neceffaríum:ín utrocp fímílíter<br />

laboratunHís*n,acutu qdé calídüc^ íngenium/<br />

& imagínatónís motus affidu 9<br />

/refolutíone:ot¡<br />

urn uero corporis atep eruditas fuffocatíonenj<br />

mínítarí uídetur, Nufq ígítur medici uehemet^<br />

us q ín eiufmodí homínum cúratíone laborant<br />

Et fí tota libri fuperiorjs dífputatío ad progá"<br />

dam uitam maxime confert : .ppríam tamc qui'<br />

dam res tanta curam:quale deínceps quoadpo<br />

tero paucis cóprehendam poftulare uidetut.<br />

(f


2_DE_yííA longa; (<br />

hìus/ Kflínerua interi oliuifera olei uiralif origo/<br />

almi uidelic3 Iouis capite nata ridere fui mime<br />

ris qtitaté piane cernentes/íntereanó fatis uidimus<br />

qlitàte. Ridens ergo/iiobis inqt oleum nó<br />

mo qtfr fat fláme nutríende foret/abúde dedúíj<br />

étfíneamurca fíncerum ínfíídí lucerne.HecílIai<br />

Nos aut iter Ioqüedú errátef orTédím 9<br />

:qm lucer<br />

na pedíb 9<br />

nf ís uerbú füú>nó dú nobís audítum.<br />

Ex hac ergo lucerna díícanvVoleü íugíter fíame<br />

íubminíftrandunvea fcilícet diligentia:ut nec re<br />

pentína qdam lumen obruam 9<br />

illíuíone.Nec rur<br />

15 dífferam 9<br />

fítíbudo potü,S3 hec qdc duo fatís<br />

ín fupíoribus trattata putam 9<br />

.Relíq nobís duo<br />

íur:quo$ altee* leuiter tetígífíejalrern uíx attígíf<br />

fe uidemur.Tágentes interi ita Palladé ut ridere<br />

nuq folíta nos ríderer. Quid ergoi Prío qdé pfí-><br />

derabim 9<br />

flámá ufpaueulá eé prfm edacéudeo<br />

q? lucerna illa lucere díutí 9<br />

/ in q fío flámula é ad<br />

ellychníSXluciníú tépata/ut nó ebíbat oleñ/ Í3<br />

píriíTet.Itacp cV nos í oí dieta cauebím 9<br />

; ne qñ p<br />

ferri ííuuétutenímíüíualefcatífít 9<br />

ígnís fuapte<br />

natura uoraxí Sat uero fuerít tú hííoré ínúdátc/<br />

7 i*wnuull.Ulll.U<br />

:i5Cut ita dixenm)amurcom\ Vnde pauló<br />

poft pcrcfcút ex amurca fúgí/lumécp exrí¿unt,


Iam uerö nos almum a Pallade fufcepfmus oleo<br />

€.aeriumg[plurimurripurumcg/8^ natíüo quo<br />

dam kntore tenax atqj fírmum. Quod ergo hu<br />

ic paulatí abfumpto fubgerítur / nó folum huic<br />

f quale deb3 efle/fed fímííe, Vt uero fit fimik nó<br />

tmtum aerium eflfe debet &píngue/fed penitus<br />

ab amurcafecremmXafecequadam ex terrae<br />

aqua crafliore congefta.Hanc ergo congeftio<br />

nem fecemqj uítaturí alimenta eíufrnodí fugía'<br />

mus Be otíum 8i crudítatem atqj fordes «ínteres<br />

uero Míneruam ea moderatione colamus :utca<br />

putquídemdequonata eftipfa/nobís augeaí;<br />

neruos autem ftomachum non mínuat.<br />

de caufís arefeít humor naturalise<br />

rínus exundat;8í §neceíTaría fit ad uítaní<br />

-ceta dígeftío. ^CapiU<br />

Jfibus<br />

duralem humoré uelociter hpc exfícdl<br />

Sanguinis fluxus uberíor .Violenta foto'<br />

tío uentris.Díu lubrícus aluus.Profufus fudon<br />

Latíus patefactí meatus.Coítus ad debílítateni<br />

fact 9<br />

*Sítísanela.Fames crucíás.Vigilialonga.<br />

Vfus calídaru rerü fímul atqj fíccarü.Laboríof 9<br />

anímí corporífqj mot 9<br />

. Anxíetas.Ira*DoIor. Sic


7 DE VITA LONGA.<br />

Ebrietas frequés utrncp facit: nimio.n.tö calore<br />

ficcat/tiT hfrore fuffocat ebriofn. Nihil át magi»<br />

§ eruditas ad ufruneß nocet. Vbi.ri.n6 pcoqf ali<br />

meto hinc quidé deeft quo' naturale irriges hu '<br />

moré: íde uero putrefacta fupeft/ quod exudas<br />

caloreobruat naturale. QuáobréAuícéna cor<br />

rapi fanguínem inqt/ ubi dígeítíó ípfa corrüpif<br />

Secutus q5 Galíenn appellar digeftioné/uíte ra'<br />

dicc.Optíma igit é ¿V quali unica hec regula Ga<br />

líenúconcoctíonécíbi preceterísubiqj curare.<br />

Ná quod maximü uídetur effe preceptü: falubri<br />

b 9<br />

uidelicet utúnihil proderit/nifí coquas.Síqdé<br />

ex hís ferme íícur ex ptraríís noxí 9<br />

humor,pfluít<br />

fí cruda mébris ínfluxerinr. Ex cíbis aüt etiá mi'<br />

ñus arte laudatis/fepe minus malo aícípít nutrí<br />

métú fí uehemérí 9<br />

pcoqnf. Crudítaté ígítur ta§<br />

graué refolutíóís fímf/ ¿V fuffocatóis cám dilige<br />

tíífíme deuítemus: grítate uidelícet cibi potuícp<br />

nobis accomodata. Qualítate. Síplícítate. Pre~<br />

patóe.Cótrit6e.Ieiunío reuocáte famé:ac fí op 9<br />

fuerít ftomachí ít exteríore fométo:reb 9<br />

cp qb 9<br />

dáftíptícís p 9<br />

epulas ínt 9<br />

affúptís. Caueamufq*<br />

diligéter ne cíbú pot 9<br />

exupet.Neu cíb 9<br />

fít líqdí'<br />

or/aut duríor :aut hi c ufílle ualcT fit actu frigid 9<br />

aur alíméta fínt lóge díuerfa: aut cruda addam 9<br />

crudo.Hec.n.cócoctíoné magnoge phíbétCa


ueamus ínfup dílfgentiffime/ne uel coítu ftatím<br />

À poft cíbunvud fono meridiano içpíus non ne*<br />

ceíTarío:uel nocturna uígílía/ uel labore animi<br />

ullofíuecorporís íportuno uel alio quopíápa<br />

cto dígeftioné impediam 9<br />

. Dígeítíoné dico e


^PEVIIÄ LONGA,<br />

tiflimaqdä curiofirate uürat:fepe min 9<br />

turi intuir<br />

. Qui uero adolefcétes/ fe min 9<br />

affuefecerit/<br />

adulti falté affuefadät/cautiorib 9<br />

ramen gradi"<br />

bus id tentantes. (TSàguis & humor ac<br />

comodar 9<br />

uite aeri 9<br />

effe debet qlitate tempat 9<br />

:<br />

fubftantia niedfus atqj tenax. j^Cap.V,<br />

ji^f Red Oes iter pcepta ad diuturna uitä ma<br />

V^J ximeneceffariamandantureuchimisala-'<br />

mur.Euchia uocam 9<br />

aliméta falubria:q bona af<br />

feftnutrimetö.i.fäguinebonn.Bonfx uero fäg«<br />

uiné appellä 9<br />

/fi frigidü>no ficcfi/fi tbulctü f3 ca<br />

lidü er niridü at5 clarü.Calidü qdé calore n acri.<br />

Hüidö uero hüoreno acjo. Clara quoqj/nec tn<br />

iterea renuiTTimuia uero feruétior ßguis/nafalé<br />

tu calore exacutr/tu exficcathumoré:cVque5<br />

ipe hiìoré ifer t ufcaloré refolubüe pßat at£<br />

£ fa<br />

gace*.Sanguis pterea hüidior pniorqj ad aqua5<br />

naturalem obtunditcalorem;numorem quoqj<br />

naturale uf hebetat: uHpellit fub calóre liquefa<br />

cere: i fuffocat hüiditate caloré:oY omo fi q pör<br />

rio naturarhüoris ex aqò fanguie trahitur/tum<br />

putrefar fadle:ru cito diffluir at5 diffoluit. Hk<br />

effic&ut q molliof s fruct'herbafcg cóedur/ nifi<br />

raroforßetpmedicia tucuétré kniete fümät<br />

breuiuéasfucco crudo putrefacroicß obnoxio<br />

pemVipleat. Ac ne id acddat/tuti 9<br />

^ alimétout*


coquutunuel faltem cum pane mifcentur. Sang<br />

uis ergo nec igne 9<br />

eftomec aqueus:fed aeri 9<br />

: ttö<br />

aeri craflìori fimilis : ne pdiuior fit ad aquä.No<br />

aeri fubtiliffimo/ne facile fncalefcat in igne. Sed<br />

fubftantiam teneat mediocre : in qua medi 9<br />

aer<br />

dominatum habeatplurimu:Cetera alimetafit"<br />

fint quatenus aeris accomodätur imperio.Non<br />

fit eius fubftantia fub tiliffimauie humor é fnfta'<br />

bilegeneret/foiritucß uolatilé/ &diffolutóifub<br />

iectum-NonutcraffilTima/aWoquin & ingenio<br />

minime miniftrabif:& uix i naturale humoré ac<br />

fpfritum permutabf tur.Meatus obftruet:fuffb'<br />

cationi dabit occafioné:Et fpiritus qui uix jan*<br />

dem craffus inde creatur/denfitate fua 8tfpfe pa<br />

rumidoneuscftad uitanv& calorem naturale<br />

ita fuffocat/ficut fumus'dénfìor flämä coprimi*<br />

protfnus/& extinguf tMitto q> falté adeo tene'<br />

brofus eft/ ut uitam efFiciat mg ftam morte dere<br />

riorem.Imprimis autem ut mihi uidetur ad uita<br />

expedit diuturnä:fangufnemuna cü fubftantia<br />

quidem aeria ualde/nec admodum cralfa/habè<br />

re glutinofum aliquem in fehumorem atqj tena<br />

cenv quale ferme cu fubtilitate habet oleü oliua<br />

rum a humor anguilla pinguis fimul àtq? tena<br />

is;& oleum ex terebentina quadam fublimatio'<br />

ne tractum • Tu igitur alimeta ceteracp omnia 3


jDE VITA LONGA. ^<br />

(anguine pro uirfbus humor eqj taleeffidantdi<br />

h'genrer eligiro.Sägm's.n.humorq? talis ficut ole<br />

umflamc/itauitalicalori pabulu eft/cV una cu<br />

fubtilirate habet etil firmitatc. Preceptum 0115<br />

Rafis eft pro iuuentute feruanda/rebus uri fan-;<br />

• guineadprecordiatraducentibus/ibiq? condc<br />

fantibus/corqj fouentibus. Quod Auicenna p<br />

bat aquofö labileqj fangufne predpiens euitan'<br />

dum.DifFeres autinhocpro differentia corpo'<br />

rii ratio eft habenda.Na ubi denfiuf corpus eft/<br />

ad fubtilirate fanguinisuibi rarius/ad craflitudi<br />

nemeiufdeoibuseftremediis dedinandu. Vbi<br />

media corporis habitudo/uia fimiliter media tu<br />

rius inius.Nunq tri naturale corporis habitudi'<br />

ne extirpare conabfmunalioqn uirä ipfä extfrpa<br />

remus.Expeditinfup meminiffe/ubi fubtilirate<br />

Canguinis ualde ueremuncV ftomach 9<br />

iterea no<br />

fitadmodunaturaualid'/minutforibusadcraf'<br />

fitudine gradibus accedendü effe:du gracile ho<br />

mine craffioribus alimerisnutrire cotendfmus:<br />

6V fouendü interi ftomachfhpducedum fomnn<br />

Exerdtarione corporis pro uirib 9<br />

agendä^nimi<br />

minuendä/que plurimis fepiffime nocet Ac fi<br />

minus feraralimeta uifcofanimiöduraq?uelad<br />

modum frigida:ufu falte corallorif :fandaloru:ro<br />

faru:coriandroru:mirobalanorä:cidonioru3 &


diactaoriib/faccharfqj rofacefcftiptfraraqj rera<br />

ea fanguinf s humorifqj firmirate deniqj cotifeq<br />

mur.qua rebus nimiu glutinofis hie turo confequi<br />

non ualemus.Comodiflime uero ex nucleis<br />

pineis piftaceifq3&glycirhi5g fucco &atmdo ad<br />

din's anngdalis dulcib 9<br />

/earumqj oleo & cidoni<br />

oru femine atqj oleo fifamino una cum facharo<br />

candidilTimo aquaqj rofacea nutrientur/qui UP<br />

fcofa grandiorii aialium membra cocoquere nc<br />

queant. Concedem 9<br />

his pr£terea extrema galli^<br />

naru uf edoru 8c teftudines/& limaces/ at5 tefti<br />

culos. Vina dabim 9<br />

nonaiba; fed rubra ftiptica<br />

qj/& quodamodo fubamara'Aquauinir ferrea<br />

uelmafticea teperantes/oleoqiioqjmafticis ci<br />

doniorumq3 cute Ieuiter lenifrfnus: 8( uetabim 9<br />

interim qu£ fangufne fubtile faciuqt uel feruen^<br />

rem:nifi forfan non nihil crori-uel clnamomi te^<br />

nacioribus epulis infundam 9<br />

:ut& facilius coco<br />

quantur/& cocta per meatus anguftos tranP<br />

feranturadmebra. Difficile naqj eft uifcofa uel<br />

alimeta paulo firmiora ex ftomacho no admocf<br />

ualidd/ufqj ad dfgeftione tertia/qrtamqj perdu<br />

cere:nifieiufmodi uehiculis gferatur atcpinfup<br />

frictibnibus Ieuibus prouocentur. Quas quide<br />

cufacies/manfbus eas mollioribus facito;ac me<br />

mento madefaceremanus odorifero quoda uv


;DEVITA LONGA:<br />

ho:in quo cämomülammirtumq? coxerîs atq5<br />

foßis.<br />

-UGorririiunis comedendîbîbendiqj régulai cp<br />

£U^Èd nii'fla imprçfentia facfam 9<br />

obtufiïîfma<br />

N—^hominfi corpora uél tenuîflïma:ad cornu'<br />

hem ui'ucdï rationé peruenîani 9<br />

:cômunî medif<br />

qj corporis habirudini ,prfus accommodatam.<br />

Caué ne ulla ratïone meatus corporis uel fuçra<br />

modum pateant uel nimium obftruantur.Ibi.ru<br />

i'n refoîutione cV iniuria extrinfecus inferéda dif<br />

crimen:hic au té in pu trefa ctione 6V fu ffb catiôe<br />

periculu cV fi nô artifïïnio régule freno qdTHippocrares<br />

danat/te cohibeo : nö tn habenas tibi<br />

ad licentia ufq? relaxo.Herbas oï fruct 9<br />

huïdio^<br />

res âccipe parce.Parcius lac cV pifces/&V utrunqj<br />

cummelle, Parciffimefögos/atcß cuaromaticis<br />

ae femine pfrf.Similiter purum aque potum:atq$<br />

una cfi pcitate. Quehumidiora fut uel pfnguia<br />

aromarids acribufqj côdito:alioqn cV humore3<br />

alienu mébris plurimiî inferunt/atqj putridum ;<br />

& fi que necelTariu nature humorem fuggerut ;<br />

hune prçftant cite admodu3 corruptioni fubie<br />

' ctü. Quöd non aliter q aquofum uinurn contur<br />

' batur çeleriter & corrumpitur. Hinc cita cam-


cíes/8í pallor rugofitafqj fenilís.Carnes quoqj fí<br />

qaotídíccomedátur/acetíam fípóderepaní<br />

pínquent/dtam putrefactíoné ínferunt Vnde<br />

Porphyríus pythagoreoru anriquorüqjaucto<br />

rítate fretus efu aíalíum deteftatur. Nóne hoíes<br />

accepímus ante díluuíü lógfuos aíalíbus peper<br />

cíffet Qjianq medid no tam carníu ufu uetant §<br />

abuffi. Deníqj húmida tanq putrefactíoní obno<br />

xía fuge: memoria tenens humídos/& pingues<br />

fenefeere cítíus atqj morí. QuodjSf Hippocra'<br />

tes aín&res ípfa dedarat.Síedffíma rurfu accípe<br />

moderate/uf falté líberíore tépera poru.Medía<br />

tutus elígito.Tá 6í fí Auícéna forma cíbí paulo<br />

fíceíoré mollí prgponit ad canicie euítandá. Ad<br />

frígida nímíüaut calida cautííTímus efto. Calí'<br />

dafímul& húmida feqre. Síferuetaer/epularü<br />

humor caloré fuperer.Sí fríget/calor humorem.<br />

Vtrobíque uero modícus fít exceífus. Vbíque<br />

calor & humor non níhíi glutínofum habe '<br />

at/atqt ftíptídbut íllínc mébrís írrígatus humor<br />

ínhereat fírmíus:ac díu fub calore perduret. Ele<br />

ctum trírícü & pañis electus hoc íprímís habet,<br />

Deínde rubra mptícüqj uínu parüqj dulce. Ter<br />

tío pínei nucleí refqj hís téperíe & lentore perfr<br />

miles.Quarto carnes nonhumídffímulatqjla'<br />

xe/Ut fu% & agnín? lactentes. Medid tñ uete'


eVITA LONGAJ<br />

ilienus fui's carnes/cVfangui'né p<br />

pterquandacumcorpore noftro fimilirudinej<br />

ualde cómendar.Oprime funt fgitur fimilib 9<br />

cor<br />

poribus/utrufticis cV robuftis corpufqj mfrum<br />

exercitatibus : preferii fi quatridufi gariofilis/<br />

coriandris preparatiS/fale caditi feruétur. Et fa<br />

guis forfan utilis fi cum faccharo coquarar defe<br />

catufqj ad fummu fuerit atqj liqués.S3 ut ad nu'<br />

mera reuertamur/nópbantcarnes humidioref/<br />

qles diximus ;nó durefimul atqj ficce/quales ue<br />

tuftioris leporis atqj bouis:fed medie qdam: ut<br />

gallinaceorfi/pulloru/caponu/pauonu/fafiana<br />

ru/perdicfi/forte etia pullosy colubinoru/prefer<br />

firn domefticoru. Tales quoqj funt capreoli ui'<br />

tuh^fuuenes:cVanniculiuerueces pariter atqj<br />

apri.Edos nò fpno lactétes cafeuqj recente. Aui<br />

culas eqdé pretermifi. Frequés.n.fubriliorfi ali/<br />

mentornuPftomacho folu puenircraiTioramji<br />

nimc toleràti.Quiuero ualidior é/fugacé ex his<br />

fumu reportat uelhumoré.Oua tn gallinai nò<br />

pretermitto: fi uitellus una ra albo comedaf. Vt<br />

tellus naqj folus delicatorfi eft nutrimétu / nam<br />

Auicenna pbat nutrimenti! nullo expedire ma'<br />

gis in dfminuróne fanguims/cV diffolurione fpi'<br />

rit 9<br />

cardiaci quitellu oui galline uel perdicis uf<br />

fafiane. Neque forte ab re fuerit/ anferes nutrire<br />

« * *<br />

ели.


fpeltaaqua ucnitida"; ac poll:necé carries fale &<br />

coriandris aceto pr£paratis códitas dies fepte5<br />

feruare prius q edas. Ceruuqj fimiiiter; fi ftoma><br />

chus f uerit ualidiffimus.Probabile nanqj eft loua<br />

qu^da aialia ad uiram conferre long£ ua:fi<br />

tamenhuiufmodi carnes iuuenes comedant? fi*<br />

militerà alig carnes uia'flim funto turn affg turn<br />

eliff£.Cib 9<br />

efto dupl 9<br />

adpotu.Panis dupl 9<br />

& fex<br />

qalter ad oua:triplus ad carnes;quadrupl 9<br />

ad pi<br />

fces/herbas/frucrushumidiores. Ne incipiat a<br />

potu nienfa;neqj potus fit fenieluberior. Sépet<br />

ftipticu aiiqd abfqj potu uel modico fequat me<br />

fam. Vbi coplexio/gtas/locus/tepus ad calidum<br />

ficca ue labitur;tu quoqj paulifper ad oppofita<br />

declinato. Vbi ad frigidunvaur humidu/fimilif<br />

ter ad oppofita uergito. Vbi temperies/feruato<br />

teperiem* Eatentts aut exercitatfom qdé corpo><br />

ris eft addédum& animi detrahendum;quaten 9<br />

epulis uefcimur durioribuf ad diuturnitaté uitf<br />

aliqn forfiran neceffariis.Menff tibi fint in noué<br />

diei horis/dugt&utrobiqsparcf. Parcipruero<br />

C£na.Exercitationes corporis du£ ferme poftdi<br />

geftioné prima ad fudoré quafi pductg* Sonus<br />

quidem nocturnus/quiafemper eft neceffariusx<br />

femper bonus. Diurnus autenvnifi admodu ne><br />

ceffarius/riunq bonus,


tpE VITA LONGA.<br />

(TMeutans alfmeñtís que_ citó putrefcfitmec in<br />

eiuímodíregíoníbushabites. VínumcVtritícn<br />

preceterís elige: putrefactíonem & refolutío'<br />

nemfuge. Ca.VIL<br />

iTTf Nímalíaueroquecúcpinnoftrá cuftodíá<br />

£Jueníuntmundíseíectífqjalímétís nutríen<br />

WutahteS[ uefcamur. Atcp hec& alia oía ex pa<br />

fcuís altíoríbus & odoríferís elígenda íut. ínter<br />

hec regula ante oes ab Arnaldo phílofopho có<br />

pbatá memorí fép mente teneto. Aíantes/her'<br />

bas/poma/fruges/uina/ex altis odoriferifcp ut<br />

díximus regioníbMigere oportere:quas uéti té<br />

peratí ferenát:Suaues folis radíi fouent: Vbí aq<br />

nuJIe ftagnant:CuIra fterqlínío non pínguefcút:<br />

fed humore natíuo. Vbí etíá quecuncp nafcunt/<br />

díupermariét incorrupta. Híc duntaxat habita<br />

dum eíhhis quoqj uefcendú. Neqj cófídendu3<br />

eft/ex alímentís quebreuí putréfcunt/humore3<br />

nos cóparaturós díuturnü&V aputrefactíonere<br />

motufti. Ñeque fperándumfacile nos díuuícru'<br />

ros/ubi terre fructus íncorruptí díu non confer<br />

uantur. Vbí rarí admodú homínes funt Ionge^<br />

ui. Qjjan tum uero fít ín loco uíctuq5 dífcrímcn/<br />

pomum declarar perfícñahperfia qde3uenenú><br />

í egypto cordís amícíí.Et el!ebor 9<br />

í árícíra ípune<br />

fúpt 9<br />

: alibi uero uenenü. Aríftoteles habítatóe3<br />

e.nii.


digit alta ad meridie orientéqj fpectantê/fub ac<br />

re fubtfli/nec humidouiec frigido. Et Plato lon<br />

gçuos ineditiïïïmis atqj tépatis repperit regie<br />

nibus. Deterrimu uero eft ftercorare agros/uel<br />

aquas ftagnâtes ex agris minime deriuare. Oïa<br />

enï illic ci tç corruptioni fubfecta nafcûtun Qpâ<br />

obré eos no uitupare no poflfunvqui fapientem<br />

Hefiodû iceiveo uitupât q> i re ruftica fterqliniu<br />

prçtermiferit.Sed ille prudens falubritati potfus<br />

q fertilitati cófuluit.Satis aut ex lupinoru fabas*<br />

qjfolustépeftiuefubuerfis agru pïguefïeri pof<br />

fe putaufr. At uero firegiones humidfores imun<br />

dafqj colere/cV alimenta minïe duratura fûmere<br />

côpellamur: Eu quafi feruem 9<br />

uictu>qué fub ae<br />

re peftiléri medici mandauerunt. Qua de re in libro<br />

contra peftilentiâ fatis egim 9<br />

, Snmatimuero<br />

fuauib 9<br />

& quodâmodo calidis utemur odoribus.<br />

Aloe rite prepata fçpe leuitercp purgabi'<br />

mur. Rite uero preparata didmus:fi Iota fuerfr<br />

aquarofacea/uelfuccorofarû/autficû rofis recentib<br />

9<br />

cotritis fuerit pfecte pmixta. Deinde ad<br />

datur ef mirobalanus/atq? maftix/& forte rofa.<br />

Medicina hçc extra cótrouerfia mirabilis eft ad<br />

côferuandâ diu/menté fana in corpore fano.Prç<br />

terea corpus exerdtabim 9<br />

. Oportuno utemur<br />

foco. Hoc puluere epulas condiemus/miroba>


jDP VITA LONG A»<br />

lanora emblicartl fitpars uncie quarta: Sandalo<br />

rum uero dimidia:cinamomi'integra:octaua ero<br />

ci.Hoc itaq? pubere rebufqj fimul acrib 9<br />

iminé><br />

té ex putridis alimétiscVlodf corrupróe3 forfita<br />

ihìbere poreri'm 9<br />

.Meniineri'm 9<br />

aur:ubi mfto più<br />

res putrefactione fuffocatione qj/q refolutóne/<br />

pereunt:ibipurrefactói&VfurTocatói maxierefi<br />

frédum. Vbiuero córra:mciffi'muti códimentis<br />

aromaricis &V quodamodo auften's Cut dixim 9<br />

)<br />

odoribufqs fìmilib 9<br />

quouis tpe putrefactionem<br />

phibet. Vngi oleo/frigoris infuria. Vti lauacris<br />

ex aquacV oleo:refolutónè ex labore uel calidis<br />

téporibus munér£Sirm'Jiter os aqua fepc colluc<br />

re:Succn glycirhi5e uffacha^criftalinu ore tene<br />

re.Aq rofacea mfta/paucoqj aceto fofaceo ma><br />

n 9<br />

faciéq? pftrderejSinVqj odorib 9<br />

uri.Septia q<br />

q? hora alimétis modicis recreàri : Còrpore fimi<br />

cV animo conqefcere/Calore uitato. Plurima uèro<br />

interdi quale fft ufnum cV triticfvquibus affi<br />

due uefdmur.Hec ergo fint talia/ut ultra annu<br />

&Y potius ad triennfum integra perfeuerent: Si<br />

modoincorruptibiléexhis alimoniam fperare<br />

debemus. Vinum fiue album fiuc rubra fir, eftó<br />

darum : fuaue : ftiptf cum : odoriferufn-.cV quod ,<br />

indigeat aqua.Hifi forte uinuiii reppereris/ leue<br />

fimul arq? durabile:quod rariffimum effe foléf,


Quod uero ualidius é/ philofophus Ifaach ul<br />

num dicit effe uinofum coctum fole/ uentifque<br />

purgata Quodaquafonris puri temperariiu'<br />

benaliquandiu antea qbibamus:ut perfecti 9<br />

mi<br />

fcear. Aquòfu uero uinu atqj debile uel acerbu:<br />

fugiédumonet:utpoteqd ,<br />

intraucnas & mem­<br />

bra acidu tfco fiat/ aut aliter putrefiar. Vinu<br />

de aquofum putrefactfonifubiecrà/ fi cóferuata<br />

eivkf fubftatia coctum fuerit / hoc fakem erit<br />

utile/al^oquinnon laudatum/quod humorem<br />

corrupribilemnoncreabitSed acumen eiusa'<br />

qua eleeta temperandum erir. Vinum uero quale<br />

probauimus/Ifaach ex antiquorum fententi'a<br />

tiriads magnis inquit effe perfùmìe* QcT (ut dixfmus)temperatumhabitudinemcorporis<br />

frigi'<br />

dam calefacit/ refrigerar calefactam/ humefadt<br />

ficca/humidiorem uero deficcar/ atqjCut Galienusait)<br />

naturalem humorem recreat/caloré fo -<br />

uet/utrumq? contemperar.Mifcere uero uinum<br />

éiufinodi magis neceffarf uni eft iuuenib 9<br />

: min 9<br />

fembus:frigidisuero fenib 9<br />

/minime. Frigida na<br />

9 durag? fenectus Cut inquit piato )ita mero fer<br />

uet atqj* mollitunficut uel igne f erru3 : uel aqua<br />

lupini. Quod diximus per uinum oppofita fieri/<br />

atqj diffidentia temperari: Scito etia per gly '<br />

cirhijam fieri:fed debwus. Fieri etiam per oleu3


(Í)E VITA tOÑGA.<br />

fofaceum.fedextrínfecus.Hecergo tíbifathílía^<br />

ría funto.Neq5 díffídas qcqd&Y qualítate tépera<br />

tumeft/cVuírtureporens/pofle relíqua tempe-rare:fícutfrígusalía<br />

frígefacere, íd imprimís ha<br />

bere temperamento íouís:quo etíá faluberríma<br />

funt> Sed de hís alibi dífputandü.<br />

©lera: Víaus:Medícína fenü. ([Cap.VIH<br />

gr\ Vífeptímumíamfeptenaríum ípíeuerunt<br />

^L=^quínquagefímtiattíngentefannú/cogítét<br />

Venerem quídem fígnífícare íuuenes:Satur num<br />

uero fenes/atq5has apudaftronomos ftellas ín<br />

ter fe maxime omníü mímicas exíftere. Ré ergo<br />

iVeneream Satumíífugíant:queíuueníbus etíl<br />

üíte plurima detrahít. Noaení natís confulít: f5<br />

nafcíturís:ípfafq3 etíam herbas ftatím,pducro fe<br />

mine fíccat.Preterea frígus aercq3 nocturna leti<br />

ferum fíbí putent. Atq3 eum oíno uíctü feru étj<br />

ex quo fanguíné plurímú fperent/fpírítüq3 qplu v<br />

rímunv.ex uítellís uídelícet ouorum recentíbus : 1<br />

uíno alíqtum quídé dulcí:odorifero uero qplu'<br />

rímum. Namhícuítellus proprie cordís fanguí"<br />

nenvuínum precipue fpírítum recrear, Carníb 9<br />

electífíimis coctuque facíllímís omní fummatím<br />

utantur dieta calídum parírerS^ hunudumau"<br />

gente. Spírítum odoríbus prefertím uíníafíí •><br />

due recreenr. Vígílíam & ínedíam fítímq3 deuí -


tentlaborem rurfus corporís atcg animi & foli-'<br />

mdínem&mprorem.Mufícam repetátfí forte<br />

intermíferínttnun^ íntermíttendá.Ludos quof'<br />

dam & mores quoad decet olím ante act£ puerí<br />

tí? reuocenr, Diffícíllímü nácp eft Cut ita díxerí)<br />

reíuuenefcere corpore:nífí ingenio príus repue<br />

refcas Jtaqj ín omní etíam % tate magnopere có'<br />

ducít ad uítam non níhíl puerítí? retínerez&'ob<br />

lectaméta uaría femper aucuparí.Longum uero<br />

pfufumcg rifu minime : fpírítü nácp nimís ad e*<br />

teríora dílatat.Sed redeamus ad fenes, Hí prjte<br />

rea fi frígeát/fometa petar aromatica^ calidaíí<br />

muí atqj humída-Memínerít puerile no elle/ pu<br />

erile illud Auícene fomentü;factum qdé a Dan/<br />

de;fed tar díus forte facrá. Fométum ferii mínfr<br />

eum. Medullarecentís adhuc calentís pañis ífu<br />

fo maluatíco uíno cum puluere ment£:appofita<br />

ftomacho & f?pe ad olfatti adhíbíta.Ná & me'<br />

dulia eíufmódí etíam fola Democrito íáiam ex'<br />

píraturo retínuít fpírítum quoad placuít fugiti'<br />

uum• Prgrerea frícríoníbus utátur leuíbus/ feu<br />

"quádoqj lauacrís nutrimétu ,puocátíb 9<br />

adex''<br />

trema. Núcleos ate oía píneos uídelícet ablutof<br />

familiares habeát.Hocanutrímétü medici ue'<br />

teres feníbus aptíffimum probauerunt. Calídü<br />

ení & huniídü e di pigne: & oej lenít afperítaté:


jDE VITA LONGA.<br />

atqj fímul quod mírü eft dum natura^ humo'<br />

rcauget/ítereafuperflufi deficcatputrídúqj ex'<br />

purgat humoréSút qui nudeorü eíufmodí dra<br />

chmá unam quotídíe poft dbos exhíbent fenp<br />

bus comedendá.Ego drachmam quoqj altera3<br />

íeíuno ftomacho fenibus exhiberé:uelrecés/ca<br />

Iés/aurat5/pínudeatn.Cóponeré quoq5 electu<br />

arium hoc pacro.Súme amígdalarn dulcíú mun<br />

darum uncías quatuontantúdé eíufmodí nude<br />

orópiftacíorú duas:uná femínü cucumeristuná<br />

nucü auellanarü mundarír.córunde/Coqueuna<br />

cum candídííTimo faccharojcui tamé addíderís<br />

una 3Í3iberís recérís coditi drachma croci dimi"<br />

díam:mufcí tercíá:ambre tantundé.Saccharíí Z"<br />

qua melííTe id é dtraríe rofarúque fftdíto : Multa<br />

aurí folia his adhíbíto. Huíus ením ufu quotídiano<br />

uitá fenes ualidíorélógíoremque cófe^<br />

quentur. Pofiunt ¿V í menfa hoc acdpere:ó7 plu<br />

ríbushoris anteméfam. Vtüíus auté tuncerít:fi<br />

qd albi odoriqj uiní una cü confectóne eiufmo<br />

dibíberínt.Temporíbus uero calídíoribus fae<br />

charumrofaceumuna cum aurí foliís/cV códíte<br />

mírobalaní uíram fenibus prorogabüt.Thería<br />

cam nemo dubítat ad idem humídís conueníre<br />

perfonís atqj temporibus. De cuius ufu fan's ín<br />

libro fuperiore dictum. Nemo etía3 negabíthís


prodeffe admodñ radices Inulp beeníafque ri<br />

dices/albas fímílíter atq3 rúbeas : maxime uero<br />

recentes Jllam quídem pro nutrímento:has etíá<br />

pro aromate.Èt omnia fímplícíter calída/hijmí'<br />

daque/& aromatica fímul &ftíptica/(imulq$ pí'<br />

guía. ^Certunieftfenes electo glycírhi'3£ fue<br />

co famílíariter utí debere. Tradüt ením glycírhi<br />

- 3am effehumane corporis calori paríter&hu'<br />

morí perfwríkm; Prpterea uaríís fenum morbís<br />

opítularí. (jLkcquoqueamígdalínum/& ami'<br />

, duscftusfajiulíarísefto/&faccharü/atque paf<br />

ful?. C^áfís Trífera3 ex mírobalanís índís/env<br />

blícís bellírícis confectamitemIVlírobalanosí'<br />

das condítas faccharo/nófolumad rerínendáí<br />

fed etíam ad retardandam fenectutem ualde<br />

bar. (p^uícenna laudar Trífera5 mírobalano*<br />

maíoré at3 minoré. Rurfus confectóné defqma<br />

ferri/maxime uero aurí Jubet quorídíe mandere<br />

mírobalanos precipue chebulas rite condítas<br />

gdà'fFerenda fenectutís incomoda.<br />

CBatur? Aromatu & Cordíalíum necefíaríe,<br />

v Et rurfum qualís fenum uíctus<br />

1<br />

((Capítulum. f<br />

f^jGbto mirobaláís uarías íeífeuírtutes. Vná<br />

r^j qu?mírabílíter fupfluü exfíccat humoré/<br />

J^tmpxdtv phíbettSecüdá qu? hy moré colli-


^DEAZITALONGA;<br />

gir naturalerryoY a corruptóne íímuI/cV inflama<br />

tíone tuetur. J¡Vndeuitam producirínlongú.<br />

Terríá que dípticaarómatícaqj potentía/uírtu<br />

rem 6V fpírítumnaturalenvcVanímalé cógregat/<br />

& fouet, cV roborar. Hínc alíquís uíte Iígnu3 ín<br />

paradífo mírobalanum forte fuiffe putabít. Sífe<br />

qddá ferme facíur aurú cV argérú/corall 9<br />

fpodp<br />

umcp/&V precíofí lapilli: quauís,p aromatica uír a * *•<br />

rute facultatem afferant ílluftrádí.Tu ;uerome^<br />

méto aromatica tue maxime prodeffe nobísad<br />

uítani/ut fupra fígnífícauímus/quando cíx uígo<br />

re quodam aromatico j húmida funt paríter at '<br />

que calida/lentorécp pinguernhabenr-.cómodu<br />

augméro : duales fnr íprímís radíces beeníe albe<br />

Tímílíter/atque rubentesipreferrím recentes.'<br />

Aut faltem quádo cum uírrure quadá fubtílí/ o<br />

dorífera /'&' acuta/fubftantíam défá habeant:oY<br />

ftíptícá ualde propríeraré: Qualís utíque copo<br />

Ctío ínter cordíalía frígida prímíí mírobalanís í<br />

effeuiderur/^fuccino .Deíderofís oYfucco &<br />

féíní cirri. yTeftío fandalís ¿V coríádrís/atque<br />

myrto/ceterifcp fíñ'b 9<br />

. (Ttùter calida uero cordi<br />

alía3edoaríe:lígno aloes: cítrí cortící:6V charío'<br />

phílís -.nucí mufcare : mací; olíbano : mafticúatqj<br />

doronico. Qualemetíamfalm'eexperímur ín<br />

effe, (jítadunt ambram/oYmufcumftíptícam


habere uirrutem.Xin3fber autern ob quandam<br />

eius hunuditatemprgfertimrecens 8c coditum<br />

fenibus fppe prodeft Sed hoc & chariophil 9<br />

,£<br />

pter calorisuehemetianv caute uidetur accipic<br />

dfi.Xedoarfa quoque caute/tametfi tiriac? fimi<br />

Iis fudicatur: & ftipricä fimul atqj pingue naturamhabet/ferribus<br />

cómodifiimam, Ambra pro<br />

pter calorem quafi téperatum/tuto ferme fumi'<br />

tur. Ac propter Ientorem cum ftiptfca fubtilita'<br />

te mix tfi pr?rogatiuam habet ad uitam in meft<br />

bris & fpirmbus cofirmandam. Tu uero fi ex ea<br />

fiat aqua cutifqj lauetur: digeftioné quartamre<br />

ftftuit«Ac morbos eius defectu cótingentes ex'<br />

pellit. ? Aroarica uero qu? fubtile admodu fub<br />

ftantfa5habent: qualem rinamomü/ atqj eroe 9<br />

/<br />

cordialib 9<br />

frigidis & durorib 9<br />

funt mifeeda, Nä<br />

aromatica fi tantum calida fubtiliaqj fint/& fc'<br />

lafumantur/naturalem calore nimis excirät/hu<br />

moreep difiolufit. Neceffaria tarnen funt/tu fri'<br />

gidioribus & humidioribus epults pcoquédis ;<br />

tüeordialibus durisadprfcordia tranfferedis,<br />

Tenanqj latere non debet ; humoré ipfü uft£ ne<br />

ceffariö primas in corde fedes habere &arreriis<br />

uenifq5 eiufdem: Quod Ifaach perfpicue docet.<br />

Atqj ut Auicenna probat/ hic humor naturali<br />

ceterorum mqjibrprwn humore frequéter irri'


DE VITA LONGA. •»<br />

gatur atqj fouetur. Quapropter caucndum eli:<br />

ne membri ullius humor cafu quopfà arefiat:mf<br />

toqj magis/ne precordio^ humor cóminuatur<br />

Atqj urnutn'méta/uelfomenra/6V cordialiaoia<br />

per anguftos mearus ad precordi'a latiffime per<br />

ferantur/his ìnfere crocum. Vt uero fiftàtur ibi/<br />

mirobalanos adhibe. Vt auté confequaris utru<br />

q3:accipe inter calida mufcunvatqj ambra. Inter<br />

frigida rofas atq? myrtum. Meméto duke mara<br />

trumfenibusprofururum, Nam&V nutrimentfi<br />

er mébra diffundit:cV quafaculrate lac/eadem<br />

umore auget naturale. Vnde Diafcorides ma'<br />

ratro ferpentes ait annua exuere feneetuté. Pro<br />

bamus &V faIuiam.Hec.n.natureuirtuté tempe^ -><br />

rat£ calefacit/&V firmat/paralyfim,ppulfat. Prc<br />

bamus &V moderatu conditi 3Ìn3Ìberisufu. Ha^<br />

beni, cum calore pinguedine.<br />

\i Deàuro &V aureis alimentis &Yrecreatfone fe<br />

jnum. jCapjC<br />

"~à I Vrum omnes ante oiaprobanr/tanq oim<br />

jf -JLcerum téperatiffimu &V a corruptione tutif<br />

fimum. Soliqdem propter fplédoré/Ioui aure3<br />

proprer tempantiam cófecranìudeocp poffe ca'<br />

lorem naturale cum humore3 mirifice téperare;<br />

humores a corruptione feruare. Solarenv&V Io^<br />

uialéfpiritib 9<br />

&Y mébris inferre uirtuté. Vertì tn<br />

, f.i.


optant durifïïmam auri fubftaritiá/fubtílíorc fa<br />

cere/penetratuqj facíIIímani.Noueruntení cor*<br />

díalía tunc maxime latentem cordis recreare uír<br />

tutenvquádo in eis attrahendís minime natura<br />

laborat. Vt aut minime fatigetur/uffubtiliiïïma<br />

íam efFecta/uel cumfubtílífli'mís funtexhíbéda.<br />

Optimum fore putant/fí abfqj aliena permíxtío<br />

ne aurñ potabile fíat Sin min 9<br />

poffít/contufu/<br />

§1 in folia redactum accípí uolunt. Aurü ferme<br />

potabile habebísCut dícam)Collíge flores bora<br />

fínís/bugloflTc/melí%/quá cítraríá nomínam 9<br />

:<br />

{ quando lunaleonem fubít uel aríeté/uf fagít<br />

taríum/afpícítqj folem/aut Iouem: Coque cum<br />

candido faccharo/aquarofacealíqfacto: 8¿ pro<br />

qualíbet uncía infere düígeter aurí folia tría. Ie^<br />

iunus cumuíno quodá aureo firme. ítem aqua3<br />

ex capone deílíllanté foco uel aliter cófumpto<br />

una cum íuleb fume rofaceorín quo aurí folia qdamante<br />

conruderís. PrgtereaínnítídííTímafo<br />

tís aqua aura extingues ígnítum,Cum eadéaurí<br />

conttídíto folia. Eadé uínum aureum téperato:<br />

8íunacuaufmodíporucomedíto recenté oui<br />

uítella.^acíieuero ín tota corporis arbore fer<br />

uabís humor e^IÏ in radícíbus cóferuauerís. Ac'<br />

cipe ígítur galIínaru/& pulloru eíufmodí atque<br />

caponumcor/íecur/ftomachú/teftículos/cere^


jPE VITA LONGA.<br />

belln: Coque aqua modica: minimo fale, Cocta<br />

conrude ex tota carne &toto iureSY faccharo;<br />

addito recentis ouiuitello:fac placente modico<br />

cinnamomo crocoqj condita/&Y auratam. Hac<br />

uefceris exfuriens femel/falre5 quarto quocp die<br />

Et tunc quidem fola darò tamen ad potum ad/<br />

dito uino,<br />

(fpe ufu lactis fanguinifqj humani prò uita<br />

fenum, iCapJ&k;'<br />

jf^fAepepoft decimu ftatim cVnonnuq poft<br />

j^^nonù feptennariu arbor humana arefacto<br />

paularim humore tabefcit. Tue primu humano<br />

l'uueniliqj liquore irriganda efthec arbor hunia<br />

na:quò reuirefeat. Eliges ergo puellà fananvfor<br />

mofam/hilaré/temperata/&V famejlicus lac eius<br />

fugfto crefcentelunatftatimqj comedito mara '<br />

tri dulcis modicum puluerem faccharo rite fon<br />

fectum.Saccharum quidem lac in uentre cogi uf<br />

putrefierinó permittet: maratrum uero cum cV<br />

ìubtile fit/ cVlactis amicum dilatabit ad membra<br />

Quos hectica fenilis excedit medici diligentes li<br />

quore humani fanguinis qui arte fublimi deftil'<br />

lauitadigné/reficeremoliutur. Quid ergo ;phi<br />

betquomin 9<br />

fenioiaquafi cófectos interdum<br />

hoc etia potu refidam 9<br />

* Cómunis quedà &Y ue'<br />

f.ii.


tus opfnio.aniculas qfdam fagas: qug & ftriges<br />

uulgari nomine nuncupatuninfantiu fugere fà'<br />

guiné:quo prò uiribus fuuenefcant Cur non &<br />

noftrifenes omnf ufdelicetauxilio deftituti/fan<br />

guiné adolefcenris fuganti uolentisinq adolefcenris/fani/lfri/téperatueui<br />

fanguis qdé fit op'<br />

timus fed forte nfmfus: fugent igitur more hiru'<br />

dinu ex brachn finiftri uena uix aperta/ unciam<br />

una aut duas. Mox uero fachari uiniqj tantum<br />

dem fumentudqj exfurientes/ & fitibudifaciant<br />

crefcente luna. Si crudus ? gre concoqtur : coq^<br />

tur pn'us una cu facharo: uel ad aquà calidà mo<br />

derate deftillet facharo mfxtus. Deinde bibatur<br />

Eouere quoqj ftomachu tuncfanguinefuiUo p*fens<br />

auxilium eft. Qué utiqj fangufné e uena fa'<br />

Ola fluente? fpongia calente umo madefacta co<br />

bibat:&" ftomacho ftatim calens admoueat.Ga^<br />

lierius atqj Serapio morfu rabidi canis fanguinif<br />

canini potu curari dicunt.Rarioné uero ìllis affi<br />

gnare non placuit. Ego igitur biduum eam que<br />

ritans/Opinor deniqj faliua canis rabidi ueneno<br />

famipreffamhominis pedi Igfo/per uenas pau'<br />

latim ad cor afcendere/more uenenf/nifi qd inte<br />

rea diftrahat. Si igitur interim canis alterius fan<br />

guiné ille biberit ; fanguis Ale, crudus ad multas<br />

norasnarat in ftomacho/eumdenicp uelutpe-


DE VITA LONGA.<br />

regrfnu deiecturo per aluum. Inferea caninus fa<br />

guis ìftam faliua caninam fuperiora mébra pren<br />

fantem prfufq ad pcordia ueniat/deriuat ad fto<br />

machum. Nam a in canino fanguiné uirtuseft<br />

ad faliuam canis attrahenda:&Y in faliua uiciflim<br />

uirtus ad fimilé fanguiné profequendu. Venenu<br />

igituracordefemotum/fanguiniqj imbibitu in<br />

aluo natanti/una cumfanguine per inferiora de<br />

ducitur*.hominéq3 ita reliquit incolume. Quor-'<br />

fum heci Primo qdem ut rei tam occulte fuccur<br />

renté inter diflerendum caufam aperuerim. De-inde<br />

ut monea:fanguiné potari poffe/cV quide5<br />

falubriter.Atqj in fanguiné humano uirtuté eé:<br />

qua humanu fanguiné attrahat &V mutuo profe<br />

quatur. Ne forte diffidasiuuenilem fanguinem<br />

a fene bibitum trahi ad uenas / membraqj pofle<br />

ibicp prodefle qplurimum.<br />

IDiietayhabitatio/pfuetudo fenu. lCap.XII.<br />

^nTXEminiiTe decrepitos expedit : naturam de'<br />

^JU—t_feilé non effe nutrimenroru podere fatiga<br />

dam:uel etià epulani diuerfirate ninna diftrahé'<br />

dam. Nam cV iuuenilis etas hocuitio fit cito fé<br />

nilis. Diuidant ergo menfas:nec tam multa natu<br />

ram alimonia q frequenti reficfant/interuallo ta<br />

men interim ad digeftioné dato.Nam fepe eria3<br />

poftq ftomachus ipfe cócoxerit:nifi & iecur qfi


dígefíeríty Í6mere nutrímente; natura díftrahff<br />

arqj farígat ; qua quídé IaíTítudíne f^píus frequé<br />

taraaduolatimépeftíuafenectus. Senes híeme<br />

üelu t oues aprica petantífílate uelut aues am?><br />

na ríuofcp reuifanr.Frequéter iter uírétes uerfe><br />

tur plantase fuauírer redolentes.Hg:nanqj uí'<br />

uentef/fpírantefq3 pfpírant ad fpírítü hoís auge<br />

dum. Adlocauero cómuníter apíbus amica co<br />

fugíant.IVIeliaqj híeme deguftent MeLn.cíbus<br />

eft feníbus ípríniís amícus; nifi ubi bilis' tímeí ín<br />

cendíü.Amícus cafeus recentíífímus. Amici dactüi;fícus:paírul?:cappares:dulcíapuníca:3Ín3Í^<br />

ba:ífopus:fcabíofa;bectonica: fed pifiada muí"<br />

to magís.Píneíuero nuclei maxime oínvíicut di<br />

xímus. Ex qbusplurímumreferent adíumentü/<br />

fí eos horas duodecím ín aqua pauló calida te '<br />

neant príuíq edant Sien. Hornacho non noce /<br />

bunt.'Acpr^terea/fídumhísutuntur/etíá ínter<br />

pineta & olíueta uítefqj uerfentur: aut falté pini<br />

uaporem accípíant/& odorem. ítem gummi la'<br />

chrímoq; pini cu oled uel uíno/ corp 9<br />

f¡?pe deli'<br />

níant.Probabíle,aeft arbores longa naturalíter<br />

üítadotatasprgfertímfí etíam híeme uírefcant<br />

ad longam tibí uítanvumbra/uapore/nouo fru<br />

ctU/lígnO/& tépeftíuo quolíbetufu pdeífe. De<br />

anímalibus auté longguís fupra díxínius Jam ue


jDEvrrA LONGA;<br />

ro ad idé tibí Forte códuCet/Fi uíuas plurimú pe<br />

neseos/quífaní/tíbííano natura fínt fímíles &<br />

amid. Ac magís forfanfí paulo íuníores. Vtrum<br />

uero/cV quomodofrequensadolefcentú cóFue<br />

tudo parumper feníum retardare ualeat pudíc 9<br />

Socrares confulendus.<br />

Que adminicula Fenes a planetís accipiant ad<br />

ШLlm confulite potius Folliciti Fenes Apo<br />

aruqui Socratem grccorft FapientifFimfi<br />

t.CoFulitelouem iFup /at5Venere.Phe<br />

bus ipFeattis medicine reptor/nucemuFcata uo 1<br />

bis fouedo ftomacho dabit.Iuppiter/ cum Phe<br />

bo mafticen/atqj menta. Venus uertf corallurru<br />

Fouedo rurFum capiti.Phoebus peonfa / thus/<br />

amaracu & cum Faturo myrram. Spica nardi ma<br />

cemqjluppirer. Venus denicp duke maratrfiat'<br />

que myrturn. Ad cor uero fouendu accipfetis a<br />

Phebo quidem citrariam.Crocu> lignum aloes/<br />

thus/ambranvmuFcum/doronicum/modicum<br />

cariofilum/citti corticenvcinnamomum. Ab Io<br />

ue lilium:bugloffam:odmum:oY menta: beeniaf<br />

quetadices/cV Candidas parirer/& rubentes. A<br />

Venere Fola quidem myr turn / &V Fandalum / at'<br />

que rofam. Vna cum Saturno coriandru. Hcc


uos cótundíte dílígenter : & qu£ ftomachf funr<br />

cydoníorü oleo ín formam cerorí concite. Qup<br />

uero capítís:oleo fpícp perfundíte/ac íllímte cer<br />

uícem/tempora/fronté. Qypdeníc^ cordís:au


i[)P VITA LONGA.<br />

deumfuppHcantíbus uobís adfpiraturü. Et res<br />

ab eo creatas-.prefertím celeftes mirifica procul<br />

dubio ad augédá uel pferuádá uítá hf e potétíá.<br />

«Confabulano fenumfub Venere per uírétía<br />

prata.<br />

f^vEjdagrauíoríbushís numíníb 9<br />

/ad Vener^yrem<br />

parumper uos per horros SY prata fe-<br />

'nèTuirétia reuoco. Ad alma Veneré uos oes ad<br />

Uoco.Nonludétem qdem uobífcü: fed íocanté.<br />

Hec SV uobís ínq/oY mihi íamfení. Primo qdem<br />

iocofú hoc fiíndít oraculú. Ego fíixíM nefcítísy<br />

uoluptatemotuqj uobís uítam dedúEgo ígitur<br />

uoluprate quadammotucß &V fínó fímílí uobís<br />

feruabo uítam. Eandé quoqj feruabítlibértate<br />

líber:uítís fator/propagator uíreXíber ípfe fem<br />

)er odít feruos:&V quá uíno promíttítuífá/folís<br />

Í íberís ímplet longa. IVlee qdem uíte fímul/atcjj<br />

mentí quondáprofuír regnante Saturno diminuta<br />

menta/placetcß quotídie. Vobis autémaíor<br />

menta métiuíteqj prodeft,Dímínuta nocet.<br />

Rifu ex meís hortís legíte.Neglígítefícü.Hafue<br />

ro uíolas qñ carpítís/carpe uos exíftíate lílía: phédentes<br />

lílíúVcópr eh édere crocú. Croco a Phg<br />

bo Iuppíter ípfe nact 9<br />

,ppagauít í lílíú. Lilio ego<br />

a Ioue fufcípíés/ín has/quas híc uídetís uíolas/<br />

tranfformauí.Denícp roía qdem uobís efto lucí


fenT-Iefperus uero mirtus. Poll: oraculft nobis<br />

cogitadum madafcreram uiridium natura;qua'<br />

tenus uirent/tion foln effe uiuam: fed etia iuue^<br />

nilem:humoreq5 prorfus falubri/& uiuido quo<br />

damfpirim redundanté. Qjiajppterodore/Uifu/ufu/habitatione<br />

frequenti ìuuenile l'ndefpi'<br />

ritum nobis influere. ) Inter uirétia uero dea**<br />

bulantes interi caufà perquiremus. Ob qua co


)DiVITALOMGÄ.'<br />

is öculoru abfcß offenfione refifrit.)Sle abeurites<br />

longius difperdaritur. Que eni dura funtfimul<br />

6V afpera/frangnt quodämodo radios. Que ue><br />

rorariffima funt/diflolutioni adito patefaciunr.<br />

Sed que foliditaté aliquamhabent; lenéqj fimul<br />

equalitaté/ficutfpecularia corpora/necipfa Cf<br />

demfrangurmneqj longius difperdi permittifà<br />

Que deniqj preter hec beneficia/ tenera quoq5<br />

funtcVmollia/ficut aqua refqj uirides/liqdis ocu<br />

lorum radiis mollitia blandiütur. Deniqj uifus<br />

radius qdam eft in quadam oculoru aqua natu'<br />

rak'ter nobis accenfus. Ac temperatura lumen in<br />

aqua quodämodo refluenterequirit. Iraq* gau<br />

der aqua. Delectatur fpeculis aque fimilibus. Vi<br />

ridibus oblectatur.In quibus fane uiridibus fo^<br />

lis lumen infitum adhuc uernum fecum habet<br />

humorenvaquamque fubtilem occulto quodä<br />

lumine plenam.Ex quo fit etianr.ut color uiridis<br />

cumtenuatur/in croceum refoluatur.Quorfum<br />

heciVt intelligamus frequenrem uiridiu ufunv<br />

fiquidem uifus fpiritü recreat -.qui in animali fpi*<br />

ritu quodämodo precipuus eft/animalem quo><br />

que reficere. Acque eriammemiherimus:fi color<br />

uiridis:quia inter colorumgradus medius atqj<br />

tépatiiTim 9<br />

eft/trh aialifpiritui pdeft ^multo ma<br />

gis q per qlitates tépatiflima funt/ naturalem &


uitalem fpiritum iuuatura: atcp admodü profo<br />

tura nobis ad uiram.Nihil in mudo tempatius c<br />

q c?lum:nihil fub c?lo ferme téperatius é q cor '<br />

pus humanuni Nihil in hoc corpore téperarmf<br />

eft q fpiritus. Per res igitur renipatas uita pma*<br />

nens in fpiriru/recreatur.Spüs p temperata c?Ie<br />

ftibus cóformatur> Deniqj difcamus ex téperie<br />

uiridis/qu? illuminando/gque congregar äima'<br />

lem fpu3/at9 diIatat:ideoq$ maxime fuuat , nos<br />

quoq3 in cordialibus eligédis/ cóponédis/uté'<br />

dis/ aromatica fubtilfa & acuta/q lpfim extende<br />

re/ueletiam illuminare folét: quod facir crocus<br />

atq3 cinamomu/cu aromaticis femperftipricis<br />

cógregantibufqj ceumirobalanis &fimilib 9<br />

có<br />

mifeercAtqj uicifTim.Neq$ pr?termittere:qabf<br />

t£ acumie etiam aromatico/fimul utruncp confi<br />

ciunt. Aliqtum uidelicet dilatant;atqj admodu3<br />

congregant.multuqj illuminat:qu£ & alias nar'<br />

rauimus:quod efficit auru/argenru/fpodiu/CO"<br />

rallus/electru3/fericu/pretiofilapiIli/inter quos<br />

iacintus/uel ore detétus ob iouialé téperié più'<br />

rimo coprobatur.Cumeni fub terra nequeanr<br />

fpeciofiffima & qfi cgleftia procreari abfqj fuflv<br />

mo quodä beneficio c?li:probabile eft reb 9<br />

eiuf<br />

modimirificas cplitus ieffe uirtutes. Cópofitio<br />

uero eiufmodiVquf diIatädo /8c'flluminädo fpi/


DE VITA LONGA.<br />

rirum eque congregat/ita delectateumintrinfe<br />

cus atq? recreat/ficut fotfs uiriditas oculos:atqj<br />

ìpfum eti'am apud fenes in naturali quada uiridi<br />

tate diutiflìme feruat:quafi lauru/oliuaVpinunv<br />

eriam hieme uirentem.Tantoqj magis l'd effìcit/<br />

quo efficit cV faterius:atqj maxime: fi cópofìrio<br />

talis aromatico flagret odore/alliciatqj fapore.<br />

Profecto fi'cut corpus/ ex craffioribus humortr<br />

parribus cópofirum in qtà redigitur forma3: ita<br />

fpiritus exfubtiliffimis eorùdéportionibus có'<br />

ftitutus forma habet qntà naturaliter téperatif<br />

fimà/atqj lucida:ideoq? celefté. Atq5 inhac ipfa<br />

forma cóferuandus eft/ut fubrilis quidé fit: & \?<br />

terea firmus ficut dixfmus. Sit omnino lucidus :<br />

fed etià quodàmodo folidus. Ac prererea rebuf<br />

odoriferis/firmis/lucidisaffiduefoueatur/fiui><br />

tam cupimus conferuare, que uiget ifpirirxi/ 6V<br />

uendicare nobis celeftia dona.Hec hacten 9<br />

iuf'<br />

fu Veneris cótemplati/.Veneremipfaaudiuiffe<br />

putemus.<br />

(| Mercurius alloquitur fenes:&7 cófulit efs cuv<br />

ca uoluptatera.odores.Cantus .Medicinas.<br />

Hi Nterea duminterTenes ipla quafi Ven 9<br />

c6<br />

J|___fabularerur forte qdem hacten 9<br />

XV.<br />

fatis bel'<br />

le. Deinceps uero plix^forfà fabulaturaforer.


Sermonem hunc his Mercurius uodbus/fermo<br />

fium auctor interpellat• Quid nam uobis eft cu<br />

Venere ífthac femper puella fenes¿Quíd rurfu5<br />

Veneri cum fermoníbusíNon ne mei fímul/atq}<br />

qeftrífuntfermones. Mea rano parirer/atqj ue<<br />

lira. Audíte me ígítur eadem nüc attentíóe/qua<br />

íllam/ & multo maíore ínfuper atrenrione q Ve<br />

nerem. Quínqj fdtís effe fenfus. Vífunvaudí'<br />

tum/olfatuni/guftunvtacrum,EíTe rurfum qui'<br />


J3EVTTA LONGA.<br />

ranrumíed p Diana etíá hac:quá>ad íiniftrá me<br />

am cernítís.Nenípe cu hec elínguís fít : Ego uè'<br />

ro bílíguís:íure pro hac ipfa/cuíu s ego liguam<br />

habeo/loquor. {[Vná,pfecto noxíáq? Venus<br />

uobís ídídítuolupraté: qua noceret quídé uo '<br />

bís:prodeffet uero futurís-.exhauríens paula"<br />

tím uos p latente quandá quafí fíftulá: Alíudqj<br />

ueftrís líquoríbus ímplés/atqj procreás:uos ta'<br />

dem quafíuetuftum quoddá fpolíú cícadarum<br />

id¡ exhauftü humí relínqués. Cícade interi tene'<br />

ríorí .pfpícíés. ((^bnneuidetísí Quod Venus<br />

de materia ueírra generar effe recens quiddá &<br />

uíuunvfenfuq? preditó ¿Surrípit ergo uobís ÍU'<br />

uéruté/cV uítá atqj fenfum:ex toto ínquá corpe<br />

per totíus uoluptaté/ ut effícíat inde rotti. Ego<br />

interim materie íllíus que quarte dígeftíonííu'<br />

pereíf. qualítate monírus/uos cómoneo/alímen<br />

ta fímílíter quarta dígeftíone cocta plurímü uí'<br />

te ueftre fuccurrere.ouú recens uídelícet ítegrü<br />

cV forbíle una cü faccharo exíguoqj croco> Lac<br />

humanum uel fuíllum uel caprínum cum paucu<br />

lo melle fúptú. Atqj hec duo tue falubríoraffit/<br />

quádo natíuo adhuc calore flagrar. Et fi ouum<br />

alíammox cocturam defíderareuídetunPrefer'<br />

tí í Hornacho mín 9<br />

ualído:S3 Ieuíter é coquédú.<br />

Ve$ ut parúp ad Veneré f deam 9<br />

.Sí qñ uídíftís


Venerertvíuuenílem admodutn uidííh's/ & qua<br />

fí meretrícíís fucís &ornatíbus expolítá.H?c er<br />

gO/qu? noua femper é/noua femper afFectat/O'<br />

dít uetera.Facta deftruíf/ unde conftruat facíé<br />

da > H?c rurfum/íi díctu fas c/quafí mererríx no<br />

uno quouís eft conteta uíro. Vulgus amat • Et<br />

ut díalectíce loqnar/ fpecíeí pafíim poti 9<br />

q indi'<br />

uíduo fuffragatur. 7 Iamuero neq? tactu tantü<br />

uos pr?cípírat:fed etíam guftu/ fallít quo rídíe/<br />

perdítqj deceptos.Quos.auos í rebus fapores<br />

pcípítís mediocri quadá téperíe gratos/hos Di<br />

anah?c Apollínís Iouífque muñere tradídít. IIlecebras<br />

uero faporum miras qbus quotídíeuc<br />

lut hamo capti dam míferí uítá pdítís/ Ven 9<br />

irv<br />

fidíofa fabrícat.Quíd ígít Marte ícufatísí Qpíd<br />

SaturnumílVIars quídé raro admodü uobís pa'<br />

lamqj nocer.Saturnus quoq3 f^píus uultu fe<br />

fítetur hoftem: nocet tardíus: tépufqj remedíís<br />

nulli negat.Sola Venus pala ut amica uenít:cla5<br />

inimica uenír.Hanc ígítur íncufare poti 9<br />

/ fi que<br />

ínter fuperos íncufare lícet. Ad multíplices huí 9<br />

ínfídías: rum oculís argíuos ípfos ínftruíte ; tu3<br />

Palladís clipeo uos muníte.Aures auté adblan<br />

das poMícitationes eíus tanq ad letales fyrenti3<br />

cantus obftruíte.Hunc denícp prouídentíffio'<br />

rem a me accípíte;quo Circes huí 9<br />

uenefícía de'


(fDÈ W A LONGA.<br />

uitetis. Hec uobís duas uíx tandé/cV has qdem<br />

letíferas pollíceí uoluptates/potí 9<br />

q largir. Ego<br />

uero beneficio patrís atcp frarris quíncg promít<br />

touobís:quíncg prefto/puras perperuas/faluta<br />

res:quaru ínfima eft in olfactu:fuperíor in audítu:fublímíor<br />

in afpectu: emínentíor in imaginatíoneunratíoneexcelfíoratqjdíuínior.<br />

«Quo<br />

maíor delecrario ín rangendo pcípít/atqj guftá<br />

dojeouíte grauíus frequéter accidít detrímentum.Contra<br />

uero qto maíor é ín olfacru uoluptaté<br />

cV audítu/atcp uifu.Item ímaginarione &Y fe<br />

pe raríone quorídíe repor tatís;tanto fila uíte 16<br />

gíora producítís. ffS/erú fícut ín blandímétís tá<br />

gendúatqj guftandí cauendá uobís fubdolá ad<br />

monuí Veneré : fíe ín ípfa fecretíore nímífqj affi<br />

duacótemplatíue metis delectatíone cauete Sa<br />

turnú.Illic.'n.frequérerfílíosípfe fuos deuorat.<br />

Ham quos fublímíorü contéplatíonú fuarú rapít<br />

íflecebrís:& íllíc agnofeít ut fuos: hos interi<br />

fi modo díutí 9<br />

gradii ibi fíftanr/falfe qdam e ter<br />

rís amputat:terrenácp íncautís uítá fepe furrípít<br />

Hoc falté Venere interim índulgentíor: qcT Venus<br />

qdem uítanvquá tibí detrahít/donat alteri:<br />

nihil tibí pro detrimento reftítués. Saturn 9<br />

aut<br />

pro uíta terrena a qua feparat 9<br />

ípfe/te deníq? feparat/celeftem<br />

uítam teádit/ arqj fempírerná.<br />

g.í:


Hocipfo fiTes effe uideni iter fe Ven 9<br />

arcpSatur><br />

nus/gfaneqaqriogauder/ta regnar inlibra/^<br />

hoies & hic & l'Ila generadi libidle uexat : nocct<br />


(fbE VITA LONGA.<br />

ínterceptis ambagib 9<br />

: Ego quóqj medíais huc<br />

accetti. Sí fapores ex rebus accep tí no ultra uíué<br />

tíbus: ítem odores ex aromatís íam fíccís,uítaq$<br />

uacuís/multú aduítam conferre cenfenf. Quid<br />

nam dubítafís odores ex plantís radicíb 9<br />

adhuc<br />

fuís herentíb 9<br />

/uíuentíbuíqj mírü ímodu uítc uí<br />

resaccumulaturosíDeníqjfíuapores exalan "<br />

tes ex uíta duntaxat uegetalí magnoge uíte ue><br />

ftre proíunr/cjtum .pfufuros exíftímaris cant 9<br />

;<br />

aeríosquídé/fpírítuíprfus aerío harmónicos<br />

harmónico ;calentes adhuc/uíuofqj uíuo :fen- /<br />

fu predíros fenfualíiratione cóceptos ratíonalí.<br />

Hanc ergo uobís a me fabricará trado lyram:cá<br />

tumcg cüípfaphebefí/folamé laborum díuruf<br />

neuítepígnus. Sícut.n.res qualítatetéperatííTí"<br />

me fímulqj aromatíce/tum humores ínter fe : tú<br />

fpíríríí naturale fecú ípfo contéperant: Sic odo-'<br />

res eíufmodiuítalé fpírítú:fíc rurfü fímíles que<br />

cg concentos fpírítú anímale. Dum ígítur fídes<br />

ín lyra fonofq?/ dum tonos téperatís ín uoce;fí-'<br />

mílíter fpúm urm íntus cotcparí putate. Ac ne<br />

ipfe Venere fím auaríoivque fine Baccho fríget/<br />

ab hoc ípfo Libero parre p me néctar hoc acci '<br />

pite. Qui pcípue iter uos frígér/tpíbus fímílíb<br />

¿ tf)<br />

9<br />

/<br />

bis feptímo quoqj die uncías uernaceí/uel mal ' ,<br />

uatící dulcís meri duas fúmát cfí una paníf uncía ^4 J<br />

g.íí.


tribusCaritemenfáhdrisvSemel aüt drachmam<br />

una fublímís aqug deftíllátís ex uíno cu íuleb ro<br />

faceí femücía. Quo qdem liquore íllíníre etíá cu<br />

tenv& ad olfactu utí cómodíffíme poffuntjAt<br />


(fjDE VITA LONGA.<br />

pantur. Illa per uoluptaté fua3 allicit ad externa<br />

Hi'c interini per fuam ad intima reuocat. Diftra<br />

hunt itaqs fpum fi ferme eodé tempore moueât/<br />

atcp dim'pant. Quâobré nihil contéplatori uel<br />

curiofo pestilenti 9<br />

q Venereus actus: nihil uicif<br />

firn hune ketanti alienius q cura SY cótemplatio<br />

effe poteft.Contéplatorem uero phificû/religio<br />

fumqj eodé in gradu cónumeramus. Et gradu fi<br />

mili quélibet in nego ciif fuis ualde cogitabûdû/<br />

grauib 9<br />

cp curis obnoxra. Hinc rurfus efficirmv<br />

ut fi qué Saturnia/uel contéplatóne nimiu occu<br />

para uel cura preflu:leuare interim &V alitet con'<br />

folariuelim 9<br />

/per Venereos act 9<br />

/ludos iocos id<br />

tentantes tanq per remedia longe diftanria/fru"<br />

ftra atqj etiam cu iactura conemur: atq? uiciflim<br />

fi qué uenereo/uel opere pditxt/uel ludo iocoq3<br />

folutu moderari uelim 9<br />

/per fat-urniâ feueriratej<br />

emendare non facile ualeam 9<br />

(|Optima uero di'<br />

fciplinaefhper quçdâ PhebiIouifcp:quf inter Sa<br />

turnu Veneréq? funtmedii/ftudiafimiliaqj reme<br />

dia homines ad alterutrum dedinâres ad medi'<br />

uni reuocare. j Sed ut tandé fini 9<br />

medici:ficut flâ<br />

ma duob 9<br />

cómunitennodis uiolétis extinguit;<br />

autuelut difflatauétfs:aut cótra quafi cóprefla<br />

cineribus:Sicfpirituuel celeriter efFectu Vene^<br />

reo difli'pamus:uel fenfim Saturnio fuffocamus:<br />

g.m.


àc pe exprimimus cóprimendò/parit erq$ refóf<br />

uimus. 0 Spiritus utiqj frequéter ad extima UO'<br />

las/inrimareddit uel uacua/uel aliena uit£, Sed<br />

ad intima fgpe coactus estera circa membra prg<br />

ftat uitf minus idonea. Cita ìgitur fenectute/tG<br />

uenus interioribus noftris;tü Saturnus exterio-*<br />

rioribus infert. Venus qdé prgcipue:ubi ex quo<br />

uis eius motu facile corpus debilitatur atq? laba<br />

fcit.Saturnus quoqj potiflimihquädo ex quoefi<br />

q3 contéplationis officio/uel curp labore/inge<<br />

hii corporifqj uires labefacrantun Et fi uel q ad<br />

contéplationé:uel qui ad libidine natus eft/plerunqj<br />

ad fuu uterqj officiu eft natura fornffim 9<br />

*<br />

Natura.afgpe coniügit cu uoluptate fimul & fa<br />

durate potentiä. Wnufquifq? igitur fe cogno'<br />

fcat;fuiq$ ipfius moderator/ac medie 9<br />

efto.Coi'<br />

tum qdem frequentaturi c^teros cófulant Ego<br />

uero exerdtat uris ingeniti^ №ro eriam fupiore<br />

confutili. Denicp omni dieta oibus remediis uti<br />

debent: quibus mébra/fpiritus/fenfus/ingenio/<br />

memoria confirmentur. Cogirationes per inter<br />

ualla repetere. Nec expectare uel minima ex co'<br />

gitatione labore Maxime uero cum primum ca<br />

nefeunt: quis non nulli fint qui non tam debili <<br />

tat£ naturf/uidelfcet adhuc iuuenes canos emit<br />

tunt/q uel f gritudine/ucl p grò tatióe aliqua prf


,DE VITA LONGA.;<br />

cedentetautetíá parenti! fímílítudíne: a quibus<br />

ídlícet ía canefcentíb 9<br />

fuerínt generati.<br />

(ÍDe medícínis fenum.Et de habítatione itera<br />

dieta. o£ap¿№<br />

Cíf3aldeorum regula eft forte pt obanda/ad<br />

I íuuenturemrecuperandá:peregrínos humores<br />

imbíbitos corporí/expurgare gradatím/<br />

tum ínteríores/competentíbus medícínis : tu ex<br />

teríores/fríctíoníbus ¿V lauacrís prouocatíoní


caponis/mírobalaniqj uirtuté. Sin mínus/hac te<br />

iuuené etíam in fenectute purgatíone feruabis.<br />

Summe uncía lot? aloes uná/mírobalanorfi em<br />

blícarn drachmas duas/chebularü quocp tantü<br />

dem/duas ite rofarum purpurea^/maftícís quo<br />

qj tantundé^maluatico uíno cófíce pilulas t qua\<br />

do luna fflícíter collocata/propícío fruitur lov<br />

uísafpecru/prgfertímfí domicilia fíxa poífederít<br />

ufípfa/uelluppíter. H?c ení ad díuturnítaté<br />

uít? magnope conferunt* Potes etíá utílíter reu<br />

barbará híc cu aloe cóponere fcílícet dímídíam<br />

aloes parté/dímídíáreubarbarí. Etquotíens c<br />

pus ñierít/uná mane fuñiere pííulá ad tres ufque<br />

uel quíqj/modícüq3 ínfup uínír bíbere. Vbí uc<br />

ro pituita magís times/potes comode ínhís pí'<br />

lulís trochífcorü agarici tertíá parte accipe una<br />

cu terríís aloes duab 9<br />

dímíffo reubarbaro. Sed<br />

prima illa ego íam multís anís pílularu cópofíro<br />

nem omní gtatí experíor eífe tutífTímá. Eadého<br />

ra confectíoné eiufmodí facíto. Sume mírobala<br />

norum emblícarü/bellírícaru/índarú/chebula '<br />

rum uncíam uniufcuiufcg unam.cínamomí uero<br />

duas;uná quoqj doronícurofarü purpurearum<br />

unam;fandalortt rubeoru duas:uná croci drach<br />

manutenía drachm? parte mufcúambr? tantun<br />

dem.Candídu poíl h?c cu aqua rofacea fuccoqj


fio/ liquida uelut infantes alimenta repetere co<br />

pellunmnmolííTímacaueant.Lac quidé uinote<br />

ferant moderato. Vtantur igne düraxa t ut medicina/quantum<br />

uídelícetexpellédí frígorís/&<br />

fufcítandí caloris innati neceffitas poftulat. Ali<br />

oquin tanquam edace humorem naturalem exficcaturo.Solem<br />

uero quoad delectar fequan^<br />

tur uralímenrum/deftíllatíoneuítata; Et £ftufi<br />

mííírer declinato. Fáciles quidem motus dui"<br />

gant/excitando calori admodum necesarios.<br />

Labores autem corporis oderint: & multo ma^<br />

gis anímí.Nec mínus longam fírím/ & ínedíanv<br />

a[q$uígíííam.<br />

De nutrimento fpirítus/& conferuatíone uí'<br />

^"^acplurimo palimi odore flagratibus mul'<br />

tos gracili corpe/Sf imbeciilo ftomacho/quafi<br />

folis odoribus ali. Forte quonfam ipfanarura<br />

ioci/tumherbarunvifruguni/atq$ pomorum<br />

fuccos ferme totos redigit in odores ; tum cor '<br />

porum humanorum humores ìllic refoluft in<br />

fpirirum. Cum^gitur uterqj uidelicet odc>r &<br />

fpiritus fit uapor qiHdam/Sc'fimilefùiiilinutri


JHEIZITA LONGA;<br />

ärur/nimirum & fpiritus cV fpiritalis homo plu'<br />

rimumabodoribus accipi't alimentum.Nutrìmentum<br />

uero/qualecunque i'd fit per odores fi*<br />

uefomentum^appri'mefenibus 8c gracilibus ne<br />

ceffarium eft. Quo defecmm alimenti folidio'<br />

ris atque ueriori's /utcunque compenfare poff^<br />

mus. (7 Ambigere tarnen non nulli folent/Utrü<br />

fpiritus odoribus nutriatur. Ego autemopf'<br />

nor folis Forfan ita nutriri/ut nifi alimenta/ qug<br />

craffa funt/digeftione tandé in uapores extenu*entur/fpiritus<br />

ipfe quem diximus uaporem effe/ .<br />

nullumillincfufdpiat nutrimentum. Itaqueui* i' 4 ade<br />

num odorej>lenum fpirftum fubito recreat;qu£<br />

cgtera'uix tandem rericerepolTunr^Vaporej ue<br />

ro fflum in quem cibi cocti denique tranfferuniv<br />

ideo appellamus odorem:quoniam & odor ubi<br />

que uapor quidem eft:& hic tractus intus ex ali<br />

mentis uapor nifi fpiritui quodä odore placeat/<br />

uix ullum fpiritui exhibet alimétum .Jßuamob<br />

rem Auicennam noftrum ualde probamusHice<br />

tem: corpus quidem dulcedine:fpiritum üero<br />

y x r 1 •<br />

quadam Cut eius uerbis utar) aromatidtate nu'<br />

1<br />

triri.Qrncraffirudo corporis no nifi craffa natu ' r<br />

ra/qlis ii dulcedie/Cóalefcereualeat. Tenuitas<br />

uero fpus: no alio q fumo quodäVatcg uapore :i<br />

quoaromaticitasipfa uiget/refici poffit. Are<br />

^


$ f<br />

M v<br />

maticamuero qualitatedicfmus odorai acu'<br />

tatfv& quodammodo ftipticamProindequo<br />

niam l'ecur quidem corpori per fanguiné alimé


(fpEVIT ALONG AJ<br />

difpiritu plurimu laborantibusJtacp adnuìlos<br />

potius q ad eos attinet puri luminoficp aeris/O'<br />

dorumcp delectus/atq5 mufice.Hec eni rria fpiritus<br />

animalisfométa precipua iudicantur. Pc<br />

tiffimus uero ad uiram eft aer electus. Na ocra'<br />

uo nienfe nati in egypto plurimi uiuunt.Et non<br />

nulli in plagis greci? temperatis faluberrimi aeris<br />

brìficio. Quod Ariftoteles narrat : cV Auicè'<br />

na confrimat. (ftèd firofecto ficut corp 9<br />

ex uàriis<br />

compofitunvuariis quàuis non eadem men<br />

fa nutriendum eft alimentis/ita fpiritus fimiliter<br />

compofirus uarietate quadam aeris femper eie "<br />

ctioblectadus eflvatqj fouendus. Simili quoqj<br />

electoru odorum uarietate quoridie recreand 9<br />

.<br />

Nam aer &Y odor quafi fpiritus quida3 effe uidé<br />

tur.^TIàm uero Alexander & Nicolaus Peripatetici<br />

una cum Galieno condudunt fpiritumui<br />

talern/òVanimalem fdeonutriri/tum odore/tu<br />

aere:quoniam utercg mixtus eftvatq3 cófornìis:<br />

& utrunque hauftiì in pr ecordia penetrare: ubi<br />

coqui temperane^ ad uiranvpercg arterias diffó<br />

di.Vbiuterqj coctus iterum/nutritfpiritumCut<br />

aiunt)utrunque,pr edpue animale. (fÀSut etia<br />

fpiratum aer em non folum refriger édò calori p<br />

deffe:fed etiam nutriendo. Nà & ammalia etiam<br />

ualdefrigidafpiràt. Adduntaeremcraffioréfpi


ifui naturali tanquam magis corporeo coirne<br />

nire/fubrilem uero/purum/lucidm^piritui po<br />

tius uitali/potiffimum animali. Ì Hecjue miru5<br />

uiden debet fpumadeo tenué/reb 9<br />

quoqj temp<br />

ibus ali.Siquidem&'pifciculi multi aqua nitidif<br />

fimanutriuntur:& r<br />

ocimu3 in aqua fmiili/muit)<br />

crefcit/floret/f dolet. Mitto quib 9<br />

elemétis Cha<br />

meleontem &Salamandramnutririnónullife';<br />

rant.Redeam 9<br />

ad noftra. ({Thtereft certe q phi'<br />

rimum/qualem fpiremus aerem: quales haurea'<br />

mus odores.Talis enim & fpiritus in nobis eua'<br />

dit.Eatenus uero nos anima per uiram uegerat<br />

quatenus fpiritus harmoniam feruat сиз anima<br />

concinentem', Spfrftus quidem in nobis primus<br />

uiuit/ 8c maxime^ quafi uiuft folus. Nonnere<br />

pentino quodam fepe cafu/afFecni/uita/fenfus/<br />

motus/fubito membra deferunt; Regreffo uide<br />

licet ad cordis penetralia fpiritu : Etìope ftatón<br />

reuertuntur admebraperfrictfones &odores<br />

illuc fpuredeute. Quafi ulta iipfo fpuuideket<br />

re uolatilipoti 9<br />

mfitqhumoribusautnjébris,<br />

Alioquin propter horum craflam renuiraté tar<br />

dius admodum accederet uita membris atq^ re><br />

cederet.Qiiicuncp igitur uitam in corpore pre<br />

ducere cupiris , fpiritu3 imprimis excolite;himc


(gÈVITA.LONGA^<br />

augete nutrímentís fangiiinem augéribus/f ënv<br />

peratumuídelícet/atqj darum: Hunc aere fenv<br />

per electo fouete.Hunc quotídíe fuauíb 9<br />

odo'<br />

ríbus alíte. Húc fonís SY cátíbus obiettare. Sed<br />

íterea odores cauete calídíores. Frígídíores fugíre.Capefcíte<br />

temperatos.Frígídos calídís/fíc<br />

eos humídís temperate.Odoré uero omnem qa<br />

ars corporis fubtílíffíma eft/feírote nonníchíl<br />

abere calorís:atqj exrebusqueípfe nutríunt/<br />

odores fperare potíus nutríruros:ut ex aromati<br />

co piro pomoqj perfícQ/firriílíq} pomounagíf át<br />

recente pane/calente:maxíme carnibus affís;q<br />

maxime uino. Arq? fi'cur fapor qui mirífíce pía -<br />

cet:plurímí uelocífq? nutrimenti caufa eli: uel oc<br />

cafio corporí/ fíe odorem ad fpírirum fehabere<br />

putate.Commemorareuobís íterumplacet:De<br />

mocrírum íamíam expíraturumut obfequeretur<br />

amícís: fpírítum ad quatríduum ufqug olfactu<br />

calentíumpanumretínuíffe:ulterius etíam<br />

fi modo placuííTet / fpírítum feruaturum. Sunt<br />

6V qui dícunt id mellís odore fecíffe. Ego fi nió<br />

ufus effc melle / exíftímo illuni mei uino Íí quefactum<br />

albo/calentíbus panibus ínfudíffe: ñeque<br />

.afpnéd 9<br />

é mellís odor. FIos náq? fìoty mei exi'<br />

íiít: nec parú nutrít ípa dulcedíne:ac diu qlítate


fuá res integras a putrefactione tuet • Itaqj fi qs<br />

nóuerít hoc etíá ad cíbñ ita uefcí / ut nec dulcedine<br />

nimia meatus oppleat:nec tali quodá calo<br />

re bílem exaugeat/ certum habebít lógíoris uí '<br />

t£ fubfidíü. Saltem igif condímetü hoc frígídís<br />

&rhumídís adhíbete. Verumutuosreuocéad<br />

odores • Vbícunqj fuffocatíoné/ cópreffíonéq)<br />

fpírítuu nímíam extímefcítís ; qcf mgror frequés<br />

torporqj portendít/ odores círcüfufos amate.<br />

Vbí uero fuga exalátíum fpum expauefcítís/ c<br />

dores potius ínfufos nutrimentís accípíte. Eú<br />

qd odorum pr£ terea forís fumítís/uelut clypeS<br />

coftís dumtaxatadmouetefiníftrís. Nonneuí'<br />

detís § repéte furfum uel deorfum ad odores fe<br />

matrix ípfa prgcipítet¿q uelodter ad os ad naref<br />

fpírít 9<br />

aduolet/fuauís'odorís efcapellect^Vbl<br />

ígíturfpüs uFexíguusuelfugacíífímus eífedep<br />

hédítur: quod pufíllanímítas f^pe declarad cor<br />

pprífcp debilitas uel parua de caufa multa cótín<br />

gens;odoríbus non tam extrínfecus obíectís/Q<br />

íntrínfecus iníectís allícíteámo poti 9<br />

pafcíte:re'<br />

rínete.Odorem|uero uíní ante oes elígíte. Mfrtí<br />

náqj nutrít fpum Odor exalans ex natura tu plu<br />

rímum/8í uelocíter nutriente corpus: tu uolup<br />

tatefenfum aífícíenre.Táleuero uínü eftprfce'<br />

terís calídunvhumídü,& odorü/atqj clarü.Ta'


(ÌDfè VITA LONGA.<br />

leetíáfaccharüeíTedíceré/flfúmat odóre. Cinnamomi!<br />

quocp fímíle: Et doronícü/anífúcg/ &<br />

dulce maratrú/fí acumini fuo ad exigua dulcedi<br />

nemadderéramplioré. Sedquátempíem nata,<br />

ra non fecír/uobís ipfi conficite. Et quoríens di<br />

ffractíoné fpírírun formídatís/calídíoríbus acu<br />

tíoríbufq$ /&' fubtilíffimís adhíbete/que cohibe<br />

re paruper uolarfi fpfis/ac filiere ualeát: ceu ero<br />

co/charíophílís/cínamomo/aduftú panèVrofa -<br />

età aquá/acetúqj rofaceu/rofá/myrtum'/UÍolá :<br />

fandalü/coríádrunvcy doniú pomü/atqj cítrú.<br />

Hórreo uero cáphoram : ubi contra canítíé eft<br />

agendtí.Recenté uero femp menta dílígo:menti<br />

etiá falutaré fpüi'cp tutíffimá. Deníqj memétote<br />

res oes ueneno cótrarias/eíTeuiteadmodú falu<br />

tares: nó guftu tantu: fed eríá odoratu: maxime<br />

theríacá. Has uero in libro ptra peftíléríá enarrauímus:narrabimus<br />

oVín libro fequentí. ínter<br />

eas aút ne qd uos lateat/numeram 9<br />

/cV uínu. Ná<br />

fícut honríní uenenü eft cícura/íra cicute uinum<br />

nó fimul qderrvfed paulo poft ebíbítü. Ac ne fo<br />

lis uos odoribus híc allícíá/CÓponendu5 uobís<br />

mando electuaríüquorídíemane guftandíí/olfactu/guftucp<br />

fuaue/6V uíteadmodumfalutare.<br />

Accípírerres chebularú uncías: una emblícarú:<br />

&V índartí uná:unátp bellírícarú:íemuncía3 uero<br />

h.i.


doronící:Cínnamomí uncías duas.erocí dracív<br />

mam uná;ambrp parte drachmp terríam; Mufcí<br />

quoqj tantüdem. Contudíte dílígenter.Tantu<br />

rofaceífaccharí adhíbete/qtu guftuífatísfacír.<br />

Sandalorü rubentíü qtü fat eft colorí; mellís ítc<br />

emblícarü uel chebularü:qtum mollí expedít ele<br />

ctuaríífornif/aurí folia totídé quot pdíctg füt<br />

uncíf.¿Vbíuerodíffícíiíoreftcópofírio multíplex/expertiiuríius<br />

fímplice hanc oprima effe.s.<br />

ex chebulís maratro dulcí: faccharo aqua rofacea<br />

líqfacto* Suptam uero tu íeíuno ftomacho;<br />

tum poft cpnam. Memínerítís aüt mírobalanos<br />

coditas melíores eíTe:Síccasuero falremjdíeniín<br />

tegrü/oleo amígdalarü duleíunvuf butyro uac<br />

ciño príus infundiré q confletís. Probat dchui^<br />

cenna uobís confectíoné ex emblícís atqj indis/<br />

cu melle anacardorü/coctoqj butyrot ítem chebulas<br />

cu 3Ín3Íbere & fquama ferrí/& porius au'<br />

rí, Probat ítem Petras Aponenfís cópofítíone5<br />

ex croco/mace/caftoreo/per partes £quales acceptís/atquecótufís<br />

/&'uíno cómíxtís. Vndeaf<br />

firmar uítam etíá propemodü moríbundís pro'<br />

ducí confueuífle, Deníc^ Aly Aftrologus iVte'<br />

dícufqjexcellensaíTerír/ufu tríferg fímílíumque<br />

rerumuítameffialongíorem. Inomníuero vcv<br />

fera mírobalanus fundamentum eft. Sed hanc


DE VITA LONGA.'<br />

tempérant fubtilibus quibufdâ / atq5 mollibus:<br />

Prefertim ubi ficcior eft mirobalan 9<br />

: Vt & pene<br />

tret/nec meatus obftruat/nec aluû exficcet nimi<br />

um/uel aftrîngar. Cumuino preterea cômodiffîme<br />

utimur:fed modico:ne forte diluât. Compo<br />

fuïonéuero Petri/quanimodo narrabam/fi'mo<br />

do im'h's eft/arbitror olfactu potius g potu uti/<br />

lemfore,<br />

Nftagorum medidna pr o fenibus.<br />

iCap.^ XVIII.<br />

f gi ftellarû obferuatores ad Chriftum m<br />

te ducem ftella duce uenerunt /pretiofum<br />

uife tnVauru offerenres/Aurum/Thus/oY Myr<br />

rhani:Tría dona pro tribus planeraru domínís/<br />

ftellarum domino dedicantes. Aurum quídem<br />

pro temperamento louis maxime omníü tempe<br />

ratum. Thus autempro Soleprecípue/phebeo<br />

calore fímul odoreqj fiagrans. Myrrham deníqj<br />

fírmantem corpus atqueconferuantem:nro Sa<br />

turno omnium fírmíffimo planetaram.(|}--íuc<br />

ígítur i<br />

oms ad fapíentes magos ueníte fenes munerauobís<br />

quoq? uírá pducturaferétes. (T£)uí<br />

bus auctoré uíre quondam ueneratí tradiintur.<br />

Veníte fenes íq fenectuté grauíter tolerates. Ve<br />

nite SY uos pterea/quofcúcp fenectutís.ppemod'<br />

h.íi.


aduentantis forniído follídtat Acápite precor<br />

álacres uítalía dona.Sumíte uncías qdem thurís<br />

duas: una5 uero myrrhg;aurí rurfum ín folia du<br />

cri dímídíá drachmp parte. Contüdíre tría finir/<br />

conflate/cófundíte ín pílulas/aureo quodá me-'<br />

ro: Idq3 tune oportune confiate/ quando Día'<br />

na ppícío Phgbí/uel Iouís gaudet afpectu. Sü<br />

mite pofthac thefaurí tátí/aurora qualíbet por<br />

tíunculam. Ac exiguo perfundite merípotu:níff<br />

forfan íncalueritfftas. Tuncení aquá rofacea3<br />

bíbere prgftat Sí quís aut iter uos caloré que<br />

uís tepore magís metuat/hís mírobalanü chebu<br />

la3/aut emblícá/equalé ad thurís/myrr? qjz&au<br />

rí fímul pondus addícíat. Hochumoré procul'<br />

dubío naturale a putrefactíone tuebítur. Hoc<br />

humorís refolutíoné lógí 9<br />

ppulfabít Hoc tres<br />

ínuobís fpüs naturalé/uítalé/anímalé/fouebít/<br />

confírmabít/corroborabít, Hocrurfü uegeta'<br />

bírfenfü. AcuetíngeníaíVIemoríá cóferuabít.<br />

y E>e perículís euítádís ex quolíbet uít£ feptena<br />

ríaímfflíneiitíbus. ) Cap*XDC<br />

fei Vm aftronomí fíngulas deínceps díeí h&<br />


(¡DEBITA LONGA.<br />

modum infante in aluo latente rexit primo men<br />

le Saturnustultimo Luna, fíe ftatím natumordi<br />

ne iam conuerfo primo ípfíus ano ducat Luna.<br />

Secudofíuís/Mercuríus. Tertío Venus. Quar^<br />

to Sol. Quito Mars.Sexto Iuppíter. Séptimo ue<br />

ro Sarurnus.Atcp deinceps ordò per uitam fimi<br />

lis repetatur.Iraqj ínfeptímo quolíberuíreáno/<br />

fit in corpore murario maxima.ideoqj periculoftffíma/quandoqdem<br />

cV Saturnus nobis cómu'<br />

niter eft peregrinus: cV ab eo tune planetari! fú"<br />

nioadlunameueftigíoplanetarüínfímá guber<br />

natio redit. Hos annos aftrononii greci dima'<br />

feríeos nomínant.Nos fcalares uel gradarios.uf<br />

decretónos appellamus. Forte uero in morbis<br />

ipfum humoris uel nature motum planetas per<br />

dies eodé ordine regunr. Vnde cV feptimus quif<br />

qj eadem ratíoneíudícíaríus appellatur. Quartus<br />

quoqj/quoniam medium in feptennario te^<br />

net.Tuigitur fi uítampducere cupis ad fenectu<br />

rem/ nullís eíufmodí gradíbus ínterruptá: Quo<br />

ríes feptímo cuílíbetpropínquas anno/confule<br />

dílígenter aftrologum. Vnde ímmíneat tibí dífcrimen<br />

edífeíto. Deínde uel adito medícum/uel<br />

prudentíam/cV téperantiáaccerfíro. Hísnanq5<br />

remedíís prohiben'minas aftrorum Ptolem^us<br />

etíam confítetur. Addítquínetíamaftrorü pro'<br />

h.ííí.


miffa fic augeri pofle/ur agro?? cukor auget tei<br />

métatoib 9<br />

mftfs/& teftionio Ariftotelis/Galie^<br />

ni/AIy/naturalemuitg finem non effe ab initio<br />

ad unguem dererminatfi/fed ultra ritraqj moue;<br />

ri po(Te. Idq3 aflerit tum ex aiìris/tum erià ex ma<br />

teria. Códudft his auctoribus rarionibufqj obi<br />

tum etia naturalem differripoffe; cu aftroiogi£<br />

machinis tum prgfidiis medicòrà. Igirur neque<br />

nos remere in nis pr^cepris elaborami Neq3 te<br />

pigeat perquirere a medicis q naturalirer tua fir<br />

dieta: a ab afìrologis,qu£ ftella uitg faueat. Et<br />

quando hgc bene fe habet/&ad eam luna/cópo<br />

ne qug pdelle didiceris. Necp pudeat ffpe ìllos<br />

aufcultare:qui non ta for runa/q ufr tu re fenecttt<br />

rem profpera confecuti uidentur. Pr^terea Pro<br />

lemgus & cereri profeffores aftronomig imagi"<br />

mbus qbufda ex cerris lapidibus & merallfe/fub<br />

certo fidere fabricatis uiram profpera polh'cen<br />

tinvatq? longgul Vera deimaginibus qdem ex<br />

parte ac plurimu de reliquo fauore cglefti come<br />

tarium eomponimus m Plotinum. Quem libra<br />

huic operi deinceps fubiaendumexiftimamus.<br />

Qucmadmodum/hoc pofl: librum fcribi uohi'<br />

mus: quemdecurandalitteratorum ualitudfae


föfc VITA LONGA,<br />

compofuímus. Fauorem uero celeftem quem<br />

modo dícebanvpro iuuentute longa/nunc qua<br />

tum quali poete cuidam licet loquúquantü rur*<br />

fus medico licet faceréy a Phebo Bacchoque<br />

petemus.<br />

Solís eterna eft Phebo Bacchoq? iuuentus.<br />

(ÍNam decet íntonfís crínís utrunq? deum<br />

PhebusoV Bacchus féper indíuídui fratres funt:<br />

Ambo fere funt ídé: Phf bus quídé eft ípfa fphe<br />

re íllíus anima. Spherauero Bacchus :immo 8í<br />

Phebus eft totus ípfeíphet e circus.Bacchuf au<br />

tern eft flammeus ílle in hoc círco,cír cuius: imo<br />

uero Phebus eft almo in hoc flammeo globo lu<br />

men. Bacchus autem exíftít íbídc falutaris ex lu<br />

mine calor. Semper "ergo fratres comítefqj funt;<br />

fere femper alter & idem. Quid ueroi Si fol in<br />

uerequidem Phebus eft/ cantu fuo tune auíum<br />

cantus excítans:- Cithara rurfum tempora tem '<br />

perans. In autunno uero/ Solidem auctor uini<br />

Bacchusexíftit. ilrianobisadferuandatniu«<br />

uentutempaterille Líber quiamatcolles BacchusafferrjHo^quidemapricos<br />

prímum col'<br />

les. In his aúremcollibus fuauiffimum precipue<br />

uinu.Perperua í uíno fecurítaté.Tría quocgPhe<br />

bus Bacchi ff parí benigniate largii. Díurnü p<br />

t t tt<br />

h.mi.


mo lumen; fub fomento lumínís herbas fuaui'<br />

ter redoIenjtes.A


([DE VITA CAELITVS.<br />

Prohe murai In Librum De Vita Celitus.<br />

t % * l~i >Vf<br />

ARSLLIVS Ficmus Florentinus SereniffimoPannoni'eRegi<br />

femp inuicto.<br />

^Philofophiueteres rexoim felici'ffime<br />

" celeftiumùires ifen'orucp naturas diligenti'ffime<br />

perfcrut ari: Cum exifti'mar ét homi'né fruftra fapere:qui<br />

no fibi fapit/totam merito perfcrutató<br />

nem fuam iprimis adulta fibi celims cóparanda<br />

retuliffeuidentur:iudicantes (utarbitror) tu eie<br />

menta/oY que ex his cóponuntur fruftra fibi co<br />

gnira fiorettimi mot 9<br />

ceIeftiuni/oY infiuxus teme<br />

re ni miti obferuatos : nifi hec una cu illis cognita<br />

{ìmuhatcp cóiuncra,aliquado fibi ad uita felicitatemqj<br />

conducerér. Profuit aure illis ut uidetur,eiufmodi<br />

contéplatio/ad uita primo prg<br />

fenté.Nam Pythagoras &Y Democritus Apollo<br />

nfufcp theaneus 6Y qcuncp^didpotiffimu ftu ><br />

duerunt rerfi fibi cognitarti ufu profperam ua /<br />

litudiné cófecutifunt: uitàqj longeuam. Conta<br />

tatefruendà. Siquidé ex mirabili mundi rotius<br />

rectorennoYante<br />

omnia cognita amauerunr. (fTÌBi uero gloria 5<br />

perfcculacuncta/futaràma^animiras.magni-


ficétia/uictoria ppetua pollicét. Vita5 quoqj a/<br />

pud deu i può beata/diuina clemétia/inìigni pietati<br />

tue ìufticipcp .pmittft. Vita denfqj ,pfpera5<br />

iternioitalesfatifqjlongà qtu exinditiisqbuf<br />

da mihi ìicuit colettare felina tibi fiderà decre '<br />

uerur. Vt autem quod pollicentur/ id & pfìent<br />

firmiffimafide & cumulo infup .progér plenio'<br />

re. Diligerla rua/&medicoru/aftrologorucp cu<br />

ra efficere pculdubio poteftJà uero id pofìfe fei<br />

entia&prudctia fieri docrifTimiquiq? aftrolo'<br />

gi/ac mtdici cófitétur. Cum igit inter Pio tini li/<br />

bros/magno Laurétio Medici deftinatos/inli'<br />

brumPlotinidefauore cplitus hauriédotrac<br />

tate nuper eómétariu cópofuifle:inter epterain<br />

eu noftra commétaria numerati! id quidé felige<br />

re nuc Lauretio quidé ipfo .pbàte. At3 maieffa'<br />

ti tup potiffimu dedicare decreui Spero equidé<br />

dum intg tup profperitaticp cofulanvuitp interi<br />

& fplédori fpculinf i/Bl humani generis cófultu<br />

ru. Atqj ur uah'tudini profperitatiqj regfp ualidl<br />

us hpcnra (pdeflent:p Valore ipm mittenda pu<br />

taui.Hunc tu igit Valore nf m clemétiffime Rex<br />

cóplectere pcor.Tatu ei natura/uirtus/atictori'<br />

tas tua ualet;ut abf


. ^ Í3e VITA CAELITVS.<br />

(i^rriâMajfiIiïHcini Ad Lectoré fequentís<br />

Í¡*H Aluehofpes ingeníofe. Salue íterü quífqs<br />

^estíutis auíd 9<br />

/quinraadlímía tendis. Vide p<br />

cor hofpes cupide primovg hofpíralís fíni.Intrá<br />

tís erat certe/faluté ftatí hofpírío dicere. Ego ue<br />

ro falute pueníens/rnox p fpectö faluere teuuffi.<br />

Intraté & adhuc ignoto plíbéter excepi.Trahété<br />

apcfme moras/pmílIa(fí de 9<br />

afpírauerít)falu-><br />

te donabo. Hofpítííi ergo nact 9<br />

es amícú qdem<br />

oíbus:8í amorís nñc erga te plenú. Sí qd forte<br />

fers tecú aórí ptraríü: Sí qd habes odíí/prí 9<br />

poni<br />

to peor q medicinas híc uítales attígas. Vítá ení<br />

tibí dedít aór/uoluptafqj pento. Vita UÍCÍÍTÍ3 de<br />

mit odíú/at5 dolor. Qué ígít odíofus uexat dolor:huíc<br />

nuil 9<br />

ufq medicine uíralí relier 9<br />

é locus.<br />

Quáobré deíceps teñóuthofpírctm/íamalio<br />

quonifed amícú. Officina Marfílíí ruí alíqto eli<br />

amplíor/qhis cácellís dúraxat/quoshícuídes,/<br />

coerceatur.Nô.n.folo hoc libro fequéte: f3 duo<br />

b 9<br />

etíá precedétíb 9<br />

círcüfmbíf.Totauero fuma<br />

tím medicina qdá é puíríb 9<br />

opítulatut a uíte: ut<br />

ualída tibí uita fit/ u t loga. Idqj ubíqj medícorú<br />

ope celít 9<br />

adíuta molít. Varía fane,p díuerfís ho<br />

mínú íngem'ís/atq3 naturís nfa hec offícína/átídota/<br />

pharmaca/ fomenta/ úguent a/temedía $


fertSiquatibi fortafle minus placeant:mittito<br />

quidé ifta. Citerà propterea ne refpuito . Deni'<br />

qj fi non probas imagines aftronomicas / alio /<br />

quin prò ualitudinc mortaliumadinuentasqs<br />

& ego non tam ,pbo q narro;has utiq3 me concedente:ac<br />

etiam fi uis cófulente dimittito. Me'<br />

dfeinas falré cpleftì quoda admfniculo cófirma<br />

tas/ nifi forte uita neglexeris/ne negligilo. Ego<br />

.n.frequenti iamdiu experienria cópertumha'<br />

beo:tantum interefle inter medicfnas huiufmo'<br />

di/atcg alias abfq3 delectu aftrologico factas/tj<br />

tu inter merii atqj aquà : ut etia infans octauo a<br />

conceptone méfe natus/ fiorenti? mefe martio/<br />

nocte afeendente Saturno retrogrado / femiui'<br />

uus/eiufmodi diligentia uidearur a nobis imo a<br />

Deoquafiuirgredditus/pori 9<br />

qferuat 9<br />

. jlty<br />

enniumq* ualidus ferme iam impleuerit Jain uc"<br />

ro fiprg terea generis eiufdé plura narrauero/ue<br />

raloquar. Nec gloriabundusCquodeft aphilo'<br />

fopho penitus a!ienum):fed exhortabund 9<br />

pò"<br />

ti 9<br />

afferà. Vera fatis ia parti qdé cociliantes/pti<br />

etiam exhortares allocuti te funi 9<br />

: deinceps ìgif<br />

clini Plorino loquamur/ ita demum ribi diligen<br />

tìus confulturl<br />

(j In dmibus qug hic & alibi a me tractantur/ta'<br />

fu alTertu elTeuolo: qtu ab ccclefia cóprobatur.


MARSILIt FICINI FLORENTINI LIBER<br />

DE VITA CAELITVS COMPERAN<br />

DA COMPOSIT VS AB EO IN­<br />

TER COMENT ARIA B-<br />

IVSDEM IN PLOTI<br />

NVM.<br />

(flri'qüo cófiftat fecüdü Plotino uirtus fauoré<br />

Cflitusattrahensfcilicetin eo esanima mundi/<br />

& ftellarum/Demonücß anime facile alliciütur<br />

corporù formis accomodatisi (jCap.primü.<br />

ìrantu hec duo fi'nt in mudio:hinc q<br />

' déitellect 9<br />

:indeuero corp 9<br />

;Sedab<br />

I fit ava-.töc neqj itellect 9<br />

trahe! ad cor<br />

1<br />

p 9<br />

:imobilis.n. é omnio caretqj affec<br />

' tu motionis principio/ tanq a corpore longiffi'<br />

me diftans : neep corpus trahetur ad intellectüv<br />

uelut ad motum per fe inefficax/ &V ineptum: 16'<br />

geqj ab intellectu remotum. Verum fi iterpona/<br />

tur anima utriqj conformis/ facile utrinq? & ad<br />

utraqj fiet attractus.


& utrihqj rafiorie ppinqua. Ideoq3 codila? / &<br />

oibusietia squali ter ìllis q fnter fe diftàcab ea ui<br />

dehcet no diftàtibus.Prpter eni id quod hinc %<br />

de confornus é diuinisundeuero cadud$/&ad<br />

turaci uergit afFectU/tota interi eft fimul ubiqj.<br />

¿\cccdit ad hgc/cj? aia mudi totidem falté ratio<br />

nesrerufemiales diuinit 9<br />

habenquot ideg funt<br />

in méte diuina;qbus ipfa rationib 9<br />

toridé fabri"<br />

cat fpecies in materia. (|\7n ùnaqqj fpecies p<br />

pria rationé femialé pprig rndet ide£ / facileque<br />

poteft per hàc % pe aliqd illic accfge; qnqdé per<br />

hac Aline eft effecta • Ideoqj fi qn a ppria forma<br />

degeneret : poteft hoc medio fibi proximo fot'<br />

mari rurfunv perq? id media inde facile refornia<br />

ri. Ac fi certe cuidà reni fpeciei/ uel idiuiduo ci 9<br />

rire adhibeas multa/ qug fparfa funt ; Sed eidem<br />

idef cóformia.IVIox in materia hanc ita oportu<br />

nepararà/fingulare mun 9<br />

ab idea trahes perra'<br />

.rione uidelicet animf femialé. Nó eni ìnrellect 9<br />

ipfe proprie:fed anima ducii. Nemo itacp putet<br />

certis mundi materna trahi numina quidam a<br />

materiispenitus fegregara; Sed Demonespoti'<br />

us animatique mundi munera ftellarumque ui '<br />

lientium. ([№1110 rurfummiretur per materia*<br />

lesformasanimam quafi allici poffe. Siquidem


-2PEVITACAELITVS,<br />

efcas eiufniodí fíbí congruas ipfamet/quíbus al<br />

lícererur/ efficítret femper líbenterque habitat í<br />

eífdem.Neqj ín mundo uíuére toto quícq reperírur<br />

tam deforme/cuí non adíít anima:cui nó ífit<br />

cV anímf mun 9<br />

. Cógruírates ígítur eiufmodí<br />

formará ad ratíones anime mudi Xoroafter di-<br />

uínas íllíces appellauít: quas cV Sínefí 9<br />

mágicas<br />

effe íllecebras cófírmauít. ) Nemo deníque credar<br />

ad propríam quandam materie fpecfé et tepore<br />

certo haurfrí omnia prorfus ex anima donated<br />

pro oportunítate dona dútaxat femím's<br />

quo talis fpés pululaumfemínüqj cóformíú. Ita<br />

qj híc homo humanís tanta adhíbírís nó ,pprías<br />

pífeíú uel auíü dotes/índe fíbí uédícat:fed hu<br />

manas atq? confímíles.^O\dhíbítís autem que<br />

ad ftellam talem perríner atque Demonem/ftelle<br />

Demonífqj huíus propria fubít ínfíuxunv ue<br />

lut lignum per fulfur paratum ad flammam ubique<br />

prdentera Atque hunc nó modo per ípfos<br />

ftellcdemonífque radíos:fed etíam per ípfam<br />

mundi anímam ubique prefentenv.ínquaet'cu<br />

íuflíbet íielle Demonífque ratio uíget:partím<br />

quídem femínalís ad generandum:partím etíam<br />

excplarís ad cognofcendú.Hec ení fecunda<br />

Platónicos antíquíores ratíoníbus fuís edifica-


irit ultra ftellas fn cçlo figuras : partesqj îpfaru3<br />

taies/ ut ïpff quoq3 figurç quçdam fïnt ; ïprefiït<br />

qj his omibusproprietatesJnftellisautéfîgu^<br />

ris/ parribus/proprietatib 9<br />

/ omnes rerum infc<br />

riorum fpecies continentiuv & proprietates ea'<br />

ru. Vniïierfaies uero figuras octo pofuit atqj qdraginta<br />

fcilicet in 3odiaco duodeeim:exrra ue


#PÈ VITA CAELITVS.<br />

uel animali uel eminentiore fefe cóprehendétesj<br />

que tanq multíplices redígútur ad fímplídm'mü<br />

uno atcp bonú/ficut figure celeftes ad polü.Sed<br />

redeamus ad aíam.(f Quádo ígít aia gignit fpe^<br />

ríales ínferíorum formas uirefcp/eas per ratióes<br />

effícírproprías:fub ltellaru forma^qj cpìdtium<br />

adminículo. Sígulares uero indíuiduorú dores'<br />

que fepe nonnullís ínfunt tam mírabíles q in fpe<br />

cíebus eífefolent exhíbet per femínales fimílíter<br />

raríones:non tam fub ammínículo formarum fi<br />

gurarüqj celeftíü/qfítuftellarumcV habítumo<br />

tionú/.afpectuücp planetarü/tum ínter fe/tú ad<br />

ftellas planetís fublímiores. (jKñíma qdem nc<br />

ftra ultra uíres membrorú proprías commune5<br />

ubíq? promít in nobís m'te uírtute. Maxime ue<br />

ro per cor/tarájígnís anime proxímí fontem. Sí<br />

mílíter aia mundi ubíqj uígens per folem pred><br />

pue fuam paííim explicar cómunís uíte uírtuté.<br />

Vnde quídam aíam 6V ín nobís cV ín mundo/ ín<br />

quolibet membrototanvpotííTímü in corde col<br />

locant atqj fole(|9éper uero memento fícut aie<br />

noftre uír tus per fpírítn adhíbetur membrís:fíc<br />

uírtutem anime mundi per quinta efíenríá/que<br />

ubícg uíget tanq fpüs intra corp 9<br />

mundanü/fub<br />

aia mundi dilatan' per oía:maxíme uero íllís uír^<br />

tutem hanc ínfundíjque eíufmodí fpüs plurima


háufefr.2£oreftant quita hpcefTetia nobis it 9<br />

magís magifq5 aífummí: fi qs fcíuerít eá alíís ele^<br />

metis ímíxtam plurímü fegregare:uel falté his re<br />

bus frequéter utiVq hac abundant/puríore prpfertLCeu<br />

electü uínü/Sí faccharu/a balfamunv<br />

atq3 aurü/precíofíq3 lapíllí/mírobalaníq3&qti£<br />

fuauíífime redolér;8¿ cj lucent Máxime uero q í<br />

fubtili fubftátía qualítaté habét calídam/humídamq3/8í<br />

claram. Qjiale prg ter uínü eft albíffimum<br />

faccharü:prpfertím fi huic adhíbuerís aii'<br />

rum/odor éq3 cínnamí/atq5 rofarü.)Pi^tereaficut<br />

alimenta rite in nobis afíupta per fe non uv<br />

ua/redíguntur per fpírítü noftrü ad uitp noftrp<br />

formam;fíc& corpora noftra rite accomodata<br />

corporí fpírituíq3 müdano uídelícet per res mu<br />

dañas/ & per noftrü fpm/hauríunt ex uíta mun<br />

dañaqplurímü, ) Síuoluerísur alímétumrapf'<br />

at prp ceteris forma cerebri tuí uel íecorís atque<br />

ftomachí:fimíle qtum potes accípe alímentu/íd<br />

eft cerebrü/& íecur/&ftómachü/aíalíum/abhu<br />

mana natura non lóge díftantíxi. jSi optas cor *<br />

pus tuü atq3Ípm/ex aliquo müdí mcbro/ uídelí<br />

cer ex fole uirtuté accípere/qupre q ante alia füt<br />

folaríaunter metalla lapíllofque/magís aüt ínter<br />

plantas. Sed ínter aíalía magís. Máxime ínter ho<br />

mínes.Símílíora ení tibí magís proculdubío có*


(fpE VITA CAELfTVS.<br />

ferunt. H£c cV extra funt adhibenda:&' intus',p<br />

uiribusafftTmenda:prcfertimindie/8(: hora folis/&<br />

fole in figura celi regnante. Solatia uero<br />

funt òia ex lapillis/cVfloribus/que elitropia nominant/quia<br />

uertuntur adfolemJté aurn,& au<br />

ripigmenru/aureiq5 colores/cryfolirus/ carburi<br />

culus/niirra/thus/mufcus/ambra/balfamu/mel<br />

flauu/calamus aromatic 9<br />

/croc 9<br />

/fpica nardi/cin<br />

namomu/lignu aloes/ceteraq3aromara. Aries;<br />

aftur:gallus:olor:leo:càtarus:crocodill 9<br />

: hoies<br />

flaui:crifpi:%pe calui:magnaninii'.fupiora parti<br />

cibariis/ptimunguétis fubfumigatóibufq5/ pti<br />

ufui accómodari poffur.Hec fentiéda/cV cogita<br />

da frequérer/&' iprimis amada. Et luminis pluri<br />

mumeftqrendu. jSi dubites uentré abiecoris<br />

foméfo deftitui/trahe ad Ventre iecoris faculra<br />

teni/tfi frictionib 9<br />

/tum fométis/per eaq iecori<br />

congruur:percicoreà:endiuià:fpoditi:&' cupa "<br />

torìùxfk epaticà:at5 epata .Sifiter ne deftituat tu<br />

113 corp 9<br />

ab Ioue,moue corp 9<br />

i die/horaq$/&reg<br />

no Iouis :8tfutere interim Iouialibus. Argento:<br />

iacinto: topatio: corallo:chriftallo:berilio:fpo<<br />

dio:Saphiro:uiridib 9<br />

aeriifq3 coloribus. 2 Vino:<br />

faccharo:albo melle:& cogiratóib 9<br />

affecribufq3<br />

pii'mu. Iouialib 9<br />

.i.pftantib 9<br />

/equis/religiofis at3<br />

legiferi's & inter homies efufmodi/ faguineofqj/<br />

1.11.


8i pukhrös/uenerabilefqj uerfabere.(j§ed me'<br />

mento primis illis rebus frigidis inferendum effe<br />

aurum:& uinüimentäqj & crocum;& cinnamomfhatqj<br />

doronico. Aialia uero Iouialia effe Ag'<br />

num;pauoncqj;& aquilam:8auuencü. 1 Quo<br />

modo uero uirtus Veneris attrahatur turturib 9<br />

Columbis/& motacillis/& reliqs non permitrit<br />

pudor offendere,<br />

/(De Concordia Mundi<br />

I De natura hominis fecundum ftellas.<br />

VI Quomodo fiat attract 9<br />

ab unaquaqj ftella.<br />

d Caput .II.<br />

j(~\Ec$ uero diffidere debet qfcj/nos atq$ oiay<br />

J Fqu? circa nosfunt/pr^parametis quibuf'<br />

dam^offe fibi uendicare cgleftia.Na c^lf tus h?c<br />

facta funnaffiduecp reguntÄ illinc iprimis pre'<br />

parata funt adilla:& quod maximü eft/mnndus<br />

aial in fe magis unu eft/q quoduf s aliud animal :<br />

fi modo eft'animal pfectiffimü. Ergo ficut in no<br />

bis membri cuiuflìbet pr£fertim principalis qua<br />

litas motufqj ad alfa ptinet : ita membroru pnh'<br />

dpalium actus in mudo commouent omnia: 8i<br />

mebrainferfora facile capiunt afupremis ultro<br />

dare par atis. Quo enim potentior caufa eft: eo<br />

eft promptior ad agendum: eo igitur propéfior<br />

eft ad dandum. Exigua igitur prpparatio nobis


(¡DEVITACAELITVS.<br />

infuper adhíbíta fuffícít cdeftín muneríb 9<br />

capié<br />

dís:fí modo quífqj ad id pr ccípue fe accómodet<br />

cui eft precipue fubdítus. ; Sedante uníufcuíuf<br />

qj noftrum propríetaté/húmane fpecíeí ppríetatem<br />

cófíderare debemus.Hác ígít effe folar é /<br />

aftrologí árabes cófenferunr.Quod ego e ftatu<br />

ra hominis erecta:pulchracß:humoribufqj fubtílíbus:oYfpüs<br />

darítate:ímagínatíonífq$ petfpícuitate:ftudioq?<br />

uerítatís & gloríe:uern eífe cóíecto^T^ddo<br />

quínetiapropríeratéhuíc Mercu<br />

ríalermob ftrenuum uerfatílís írígeníí motu. Et<br />

quoníáhumanü genus natum nudü:inerme:om<br />

níú egenum:hec oía propria índuftría fíbí copa<br />

rat: Quod eft Mercuríí proprio. Addo etíam Io<br />

uíalem:ob cóplexíoné corporis temperatam at'<br />

cp leges. Etquoníáfecúdomenfe/quo Iuppíter<br />

domínat/uítam accípímus:atq? nafcímur nouo:<br />

quo íterú recípít dominará. Itacg humana fpecí<br />

es¡ ab his tribus poríffímú dotes infuper amplío<br />

ref ita demú fibi poterír uédícare:Sí per Solaría/<br />

Mercuríalíaq3/&Y Iouíafeípfá eis magís indies at<br />

qj magís accómodabít. Derelíquís autem quídí<br />

Saturnus non facile commune fígnífícat humani<br />

generis qualítatem atq? forte: Sedhomíné ab<br />

alíís fegregatum:díuíno:aut brurú:beatú:aut ex<br />

trema mífería preffum. Mars:Luna: Venus: afféi.iu.


.ctus & actus honiiní cu cfterís animátíb 9<br />

.?qu¿<br />

comunes. Ad fole ígít & Iouenvatqj Mercuri^<br />

reuertamur.^Sòlaria qdem nonnulla & Iouia di<br />

xímus;Mercuríalíaueró neftío quo prgtermífí'<br />

mus. Suntautéeíufmodi. Sránú: Argcnrmprg'<br />

ferrini uíuü: MarcaíTíra argentea: lapis achates;<br />

uítrü:porphyrítícum:&' qup croceü cu uírídí mí<br />

fccant/fmaragdumatq? lacea. Aíalía fagacía &<br />

íngeníofa fímul 8( ftrenua/fímí?:canes. Homíes<br />

eloquétes: acuri;uerfcriles:oblonga facíe:maní'<br />

bufe^non pingues.(j ;Buntautéqu£renda/&ex<br />

ercenda q ad alíqué planeta attínctteo uídelícet<br />

domínantcCut díxímus)ín díe& hora eíus fi fieri<br />

poteífcetíá quádo ipfe íírín domicilio/liei exal'<br />

tatione/uel falté tríplícírate fuá & termino &an<br />

guio cp lúextra cóbufh'oné dírectus:ac f£pí 9<br />

orí'<br />

entalis: fi fole fit fuperíor. Ite in auge:& afpícíaí<br />

a luna. Si qs aút ab ípfa Luna benefícíü /&' a Ve<br />

nere pofcat/tpa fímílía obferuare debebit. A Ve<br />

nere qdem per aíalía fuá q díxím 9<br />

/^ per corneo<br />

Iam:& faphyrütlapídécg la5olí:p s croceü atqjru<br />

beíí:S¿ corallúromfcp pulchros uaríofqj uel uírí<br />

des colores:^ flores:atq$ concenmstfuauefque<br />

odores;at3fapores.A Luna p alba/8^ húmida/<br />

& uírídía/per argentü aig chnftallu/& uniones/<br />

& argentea mar caffíram. QLuonia uero Satur^


CpEVITA CAELTIVS.<br />

nus gdem ftatui cV perfeuerarie dominai: Mars<br />

am efficaciemotus: cogimur nonunqhop* quo<br />

03 gratia ab eis patrocinia poftulare: tpibus ui^<br />

delicet fimiliter obferuatis. Ab ilio qdem p materia<br />

s quafda quodamodo terreas/cV fufcas/arq?<br />

plnbeas/cVfufcfj iafpidé/cVmagneté/cV camoi<br />

num a tqj calcicloniuVcVex parte qdam per auru><br />

oYaurea marcaffita. A marte uero p ignea/rubea<br />

es rubeu.Sulphurea oia.Ferra lapidéqj fagufne<br />

urn. Necp diffidas faturnu habere n6 nihil i auro.<br />

Na .ppter podus id putat habere. Quietiam<br />

Soli aura filtrile fie oib 9<br />

merallis ieft/ficut Sol in<br />

planetis oibus atqj ftelh's.Iam uero fi qs cóuiten't<br />

SarurmxSY Marte natura noxios effe/qcT eqdemnunq<br />

crediderim:tn his quoqj utédu: quéadmoduuenenisnónunqutuntcx<br />

medici: Qd*<br />

Ptolemgus in Centiloqo probat. Proderft ergo<br />

quadoq? uis Saturni caute fupta:ficut apud medicos/que<br />

aftringunt àtqj continét: imo cV quo<br />

flupefaciunt/ficut o.ppiu3 &V màdragora. Martis<br />

quoqj ficut euforbium & elleborus. Cautiffi<br />

mi uero hac in re fufffe uident magi brachmanef<br />

PythagoricnQui cu ob fedulum philofophadi<br />

frudfu Sartirni tyrànidéformidarét/ueftibus al<br />

bif amiciebat:Iouialib 9<br />

cp/fiue phebefs quotidie<br />

fonis& ,<br />

catib 9<br />

utebat:pfinmq5 fub diuo uiuebar.<br />

1.111!.


Vbíq? uero memeto per affectüfhídiuqj animi<br />

8c per ípfam fpírs qualítaté/nos facillíme fubítd<br />

c$ exponí planetíseundéaffectum aceíufmodí<br />

ftudífi & qualítatéfígnífícantíbus- Perfepararione<br />

ígítur a rebus humanís:per ocíü: folírudí'<br />

ne:fírmíraté:per theologíá;fecretíorécp phílofo<br />

phíam fuperñítíoné;magíá:agrículturá:per mp<br />

rorem Saturno fubíícímur. Per cíuílía & ambíd<br />

ofa negocia/per phílofophíá naruralé/comuné<br />

qj:per religione cíuílem:perqj Ieges Iouú Martí<br />

per irá atq? certamína. Solí Mercuríoqj per íhi'<br />

diu eloquétÍ£/cantufcp& uerítatís&gfíf atc^ fo<br />

lerda. Veneri per leticia & muíicá & Feftíua. Lu<br />

ng per uíctum plantís fímílé. Sed hanc ínter hos<br />

dífferentíá mente tenero exercítatíone íngeníí<br />

magís publica atq? amplam adfoléfpectaretPíí<br />

uatam uero & arrífícío mácípatá/porí 9<br />

adMer<br />

curia Tum uero muíicá graué qdem Iouís Solíí<br />

? jeffe: Leué Venerís:!VIedíam uero Mercuri!<br />

Sírhílís quoq$ de ftellís fíxís rarío eítHgc qui^<br />

de3 cómunís humang fpecíeí regula.Propría ue<br />

rounícuíq* regula fuerír explorare/q ftella/qd<br />

boní/cuícpín genitura £míferít/atq3 ab eapotí 9<br />

q ab alíarepofcere gram. Et ab unaquaqs no qí<br />

líbet donü*& quod alíarü eft:fed eíus .ppríñ w<br />

pectaremífí forte tum a fole cömunia/multa re'


2DE_yjTA CAELITVS. ^<br />

portes:tàq comuni quoda duce celeftufycV ab<br />

loue ferme fimilirer: tu mudana pariter omia ab<br />

anima fpfrituqj mudi.Qué ficutòV quoduis aia!:<br />

multoqj efficacius aiatum effe:non folum Plato<br />

nice ratfones:fed etiam aftrologoru arabum te'<br />

ftimonia cóprobant. Vbf etia pr obant ex applf'<br />

catione quadafpusnoftri ad fpiritu mundi per<br />

arte phifica affectuqj facta/trahici ad aiam cor'<br />

pufqj noft.ru bona celeftia. Hinc qdem per fpiri<br />

tu nf m in nobis mediu/oY tunc a mudi fpiritu ro<br />

boratuade uero per radios ftellarù feliciter agé<br />

tes in fpumnoftru/cV radiis natura fimilé: & tue<br />

fapfu celeftibus coaptanté.<br />

(fThter aiam mundi cV corpus eius manffeftum<br />

eli fpus eius/in cuius uirrute funt quattuor eie<br />

méta. Nos uero per fpum noftrum hunc pofiti'<br />

mushaurire. 7Cap.HL<br />

SRofecto mfidanu corpus qtn ex motu ge'<br />

nerationeqj apparet eft ubiqj unii: qcTido<br />

4 ìilofophi pbant ex eo q> pafTim ex fe uiuen<br />

tia generet. Ergo p aiam uiuit ubiqj libi prefété/<br />

ac prfus accómodata.Igit inter mudi corp 9<br />

tra'<br />

ctabile/cVexpte caducu:atqjipfàeiusaianvcui 9<br />

natura nimiu ab eiufmodf corpore diftataeft U'<br />

biqj fpus:ficutiter aiani/oV corp 9<br />

innobis:fim6<br />

ubiqj uira eft comunicata féperab aia corpori


' craflìori. Talis rianq3 fpiritus neceflarío requiri<br />

tur táq media : quo aia díuína : & adfír corporí<br />

crafííorí:& uírameídé penít 9<br />

largíat. Corp 9<br />

auté<br />

omne facile tibí fenfíbíle/táq féfíb 9<br />

tuís acce<br />

modatü/craífí 9<br />

é/&ab aia díuínííTíma lóge dege<br />

nerans. Opus eft igit excellétíorís corporis ad '<br />

mínículo quafí no corporís.Proínde fcímusuí'<br />

uétía oía ra piaras q anímalía:p quédá fpírm hu<br />

íc fímíléuíuere arqj generare. Atqj iter eleméra/<br />

qcT maxime fpírítale é/ueíocííTime generare: ppc<br />

tuoqj mouerí qfí uíués.Seci qupres ínter ea/fi ele<br />

leméta at3 aímátes generant aiíqd fíbí Umile fuo<br />

quodá fpü/ cur lapides & metalla no generátáj<br />

iter eleméta Se animates medía funt. Quíauídc<br />

licet fpiritus í eís craífíorí materia cohíbet Qui<br />

fi qñ ritefecernaf / fecretufqs coferuef: ráq femía<br />

ría uírt 9<br />

porerít fíbí CmíJe generare.Sí modo ma<br />

teríp cuida adhíbeatur generis eíufdé qléfpum<br />

phyfící diíígéres fublímatoe quadá ad ígnem ex<br />

auro fecernétes:cuí uís metallo» adhíbebfít: §u<br />

rumqj effidét. Talcutíqj fpíi5 ex auro uf ex alio<br />

rite tractü/atg feruatu elíxir árabes aftrologíno<br />

nuhát»fljSed ad mudi fpm redeam 9<br />

:p, qué müd 9<br />

generar oía;quádoquídé 8í p fpüm ppríu oraía<br />

generar.Qué tu cglü/ríí qntáeflcríá poííum 9<br />

ap<br />

pellarcQuí tafferme é í corpore mudi/ qlís í no


(jî>É VITA CAÈLITVS;<br />

. ftro nr.Hoc íprímís excepro:q> aîa mudi hue пб<br />

trahit ex quattuor elemétis táqhúoríb 9<br />

fuis: fi"<br />

eut ex noftris noftra: immo hune .pxime Cut pia<br />

tornee fiueplotíníce loqOexuírtute fuá pac<br />

at genitali quafí tumés:& fimul cú eo Helias: fta<br />

tímq? per eü parít quattuor elementa:quafi in illius<br />

fpíríras uírtute íi'nt oía. Ipfe uero eft corp 9<br />

tenuíffímú:quafí no corpus/&f quafí íam aíaite<br />

quafí non aía/&Y quafí íam corpus. Ineíus uírtu<br />

te minimo eftnaturç terrene.Plus aüt aquee.Pl 9<br />

ítem aeríe.Rurfus ignee ftellarífcp qpluríniú. Ad<br />

horum graduú méfuras/ípfe quátítates ftellaru<br />

elemenrorñq? prodíerunr. Ipfe uero ubíqj uíget<br />

in oíbus gñaríonís oís pxímus auctor/arq? mó><br />

tus:de quo ílle. Spiritus ínrus alít. Torus eft fuá<br />

pte natura lucídus cah'dufqjz&'humídus atq5 uí<br />

uífícus/ex dotíbus aíefuperíoríb 9<br />

dotes eíuímo<br />

dínact 9<br />

. Quéplurímú haufiffeApollonitiThe<br />

aneú/teftífícat 9<br />

é id 9<br />

Híarchas dices/ mírarí ne'<br />

nio débet o Apolloní te díuínádí fcíentíam cotí<br />

fecutú:cuni tantü etherís in aia géras*<br />

Û Spúsnofterhaurítmudí fpmp radíos Solís<br />

§. Iouís/qten 9<br />

ípfe fit folarís & Iouíalís.iCaJIIL<br />

Ip^rVnc ru ígír ftudebís tibí íprímís irniuàrêT<br />

~-*-^|_Hoc.n.medío naturalía qdá bñfícía repot<br />

rabís : tfi corpíf múdanútú aíejrü etíá ftellaj*:at3


Demonum. Nam ipfe inter craflum mudi eorp 9<br />

& anima médius eft Et in ipfo ftellç funt & De'<br />

mones; atq? per ipfum.Sfue enim mundi corpus<br />

atqj mundana fint ab aima mudi proxime : fîcu<br />

Plotino placet atqj Porphyriouiue mûdanum<br />

corpus:ficur & aima pxime fit a deo/ ut noftris<br />

plac3 bC forte Timeo py thagoricotomnïo uuiit<br />

mndus / atep fpirattfpirirâqj eius nobis haurire<br />

licer.Haurit auté pprie ab homîne per fuû fpiri<br />

rum illi fuapte natura conformé.Maxime fired'<br />

daruretiamarte cognarior.i. fi maxime cçleftis<br />

euadat. Euadit uero cç leftis:fi expurget a fordi'<br />

bus:& omnino ab tis/quç inherent fibi difïïmi'<br />

lia cçlo: Qjig quidé fordes no folû intra uifeera<br />

fi fuerint/ueriì etiam fi in aimo/fi î cure/fi i uefli'<br />

bus/fiinhabitatione,& aere/fpiritfi frequenter<br />

inficiunr.Efficietur tande3 cpleftis/fiad orbici<br />

larem animi corporis qj motn/ipfe quoqj orbes<br />

effïciat:Siad afpecrâ cogitarionéqî lucis freque<br />

tiore3 etiâ ipfefubrutilenSi adhibeant eifimilia<br />

cç lo ea comunïrer diligentia/q Auicéna î libro<br />

de uiribus cordis fpiritum curar. Et nos î libro<br />

de curandalitteratorum ualitudine curare con<br />

rendimus. Vbi primu3 fegreganf ab eo uapores<br />

obnubilantes medicînis ita purgantib 9<br />

.Secûdo<br />

rebus lucentibus illuftraÉ • Tertio ita colitur/ur


(fdEVITA CAELITVS,<br />

& tenuet fimuI/& cofirmer.Fiet denf


Rurfum nec folarìs erit nifi calìdus fuerit/& fub<br />

tih's/& darus.Subtilem claruq5 facies/fi tribù,<br />

& cr'affa deuitabìs & fufca. Vreris lucidis lf rifc<br />

intus/& extra. Luminis mftû die nocteq3 excipi<br />

es.Sordes expelles/& otiû/& torpore. Imjtoià<br />

tenebras deuitabìs. Perductur 9<br />

aut fpm ad calo<br />

jré foli natalé;cauene ad tertiu caloris graduile<br />

ciratéqj deducas. Calor.aipfe fof natalirernoit<br />

exficca t; Alioqn no eét fol uitç generatióifq} do<br />

min 9<br />

/& auctor augmérûSiccare uero côtîgîtra<br />

dïis ei 9<br />

î pcauis materip ficcf pclufis. Huorc<br />

cg calori fubtileqféfolaris/&' niaxieioui 9<br />

/adhi<br />

bebis/& pferuabis î fpû/re^ ei 9<br />

mói ufu:fi folaré<br />

fis effecrur 9<br />

:Ne aliqan ad marriû poti 9<br />

q ad fola<br />

ré forte deducas.(TMarré quidé foli eéfi'imléùi<br />

paucis 8l bis qdé manifeftis/nec admodfi excel<br />

létib 9<br />

/ 8c îterim îimfcû effe ferurJoué uero Soli<br />

fimillimu in pfrimis excellérib 9<br />

c£ munerib 9<br />

guis<br />

occuItibrib 9<br />

&amicffîniûçffefcim 9<br />

.VndePto<br />

lemp 9<br />

ubi de cófonatia difputat , loué ait cu So<br />

lepceteris pfectiffinie cófonare : Veneréq3 cum<br />

luna.Oéfq3 astrologi uniuerfalé bcnefìcéria So<br />

li rribut fimiliter atq3 Ioui. Quâtiis fol eadé effi'<br />

caci 9<br />

agat/ & Iuppiter fub uirtute Solis effidat.<br />

In urroq5 calor uiget/fuperatq3humorem, Sed<br />

in loue fuperatmòdice: In, Sole fuperat excel'


(DEVITACAELITVS. v<br />

Iéter:Vtrobiq5benefice.Cu3igît adeo côfonét/<br />

facile porerisfpïrirâfolaré efficere parîter atqj<br />

Iouithacresfolares &Iouiaks rite poteris luicccômifcere.PrefertimfioY<br />

has ïm'cé côponas/<br />

^ fpîrituiadhîbeas qri Iuppirer folem trino af/<br />

pidt:uelfexti'li/uel faite quâdo luna abafpectu<br />

altérais ad altera pcedit afpîcfédû. Maxime qn<br />

ab afpectu folis ad coirâ cumloue pgredit. Se-orfû<br />

uero folaré pprie facîes /uHouialé quâdo<br />

afpectfi lune ad folem obferuauerîs uel ad loue.<br />

Tam &ficôfecutus naturâ huîus/naturâmox<br />

îlli'us facile confequeris. ) Sextilem uero afpec<br />

tu intellige/qn planète duo inter fefigno^ duo<br />

ru fpatio diftât. Trinu aut^qn qttuor figno^ dif<br />

crêpant inreruallo. Côiunctfonéuero uelafpec<br />

tum lune ad alios duodecim gradibus dtra/ to^<br />

tidemqj ultra metimur,<br />

((Très gratie fût iuppiter cV Sol & VenMuppi<br />

ter eft gratia geminarum media &Y maxime no "<br />

bis occomodata. (P^p- V J<br />

Ompofitiones quidenvoY curationeslo<br />

V J uias fimul/atq5 Solares iriuenies in libro<br />

noftro deuitalonga: & in libro delitteratoruj<br />

cura. Vbi etiam mifcuimus pleraque uenerea,<br />

Nam &Y nos in ftudiofis timemus exficcatio "<br />

nem / cui refiftit Venus. Et hec ipfà Venus


eft aidflimaIoui:ficut & foliIupfter.Quafigra^<br />

rif tres inter fe cócordes/atq* confuctg. Abnfs<br />

quidcm trib 9<br />

cjli gratifs/ & a ftellis eiufdé gene<br />

ris aftrologi gratias & fperat/ & diligéter exqui<br />

runt/eas per Mercuriuni/atqj luna/ quafi nund<br />

os trafiiritti putat;atq3 curant;fadle uero cómu<br />

niterqj per lunaXuna quidé cum Ioue coiucta5<br />

aut Venere feliciorem effeputant/^fiper fex'<br />

tilem afpexerit/aut trinum. Verutame fi per tri'<br />

num afpidens edam fufeipiarur ab fllis quafi ex'<br />

iftimant effe coniunctà.Similiter fi a folepfpec<br />

ta fuerit fìmulqj recepta.Nos autem fi horu tri'<br />

um ftellarumq3 fimilium uires effectufq3 oés ]><br />

currere fingulatim uelimus/lógum opus aggre'<br />

diemur:exqfitu difficik/difficillimu obferuatu.<br />

Si ad Venerem nos proprie conferamusuionfa<br />

Cile folem habemus.Si ad fole proprie/ non faci<br />

le Venerem. Vt igftur tres fimul in uno gratias<br />

copiplectamur adlouem tandem confugiem 9<br />

;!<br />

ter Solera Veneremqj natura effectuq3 niediuj/<br />

qualitate admodum tempatu/ & qu jcunC$ fp$<br />

rantur a Venere uel a Sole fuo quoda patto tra<br />

dentenvmagnificentius quidem honeftiufq3q<br />

Venus/ tempatius quoq3 § foI/& in ommb 9<br />

cu<br />

humana natura maxime congruentem. (fvte'<br />

mur itaq3 Iouiis quando & ipfe/& Luna digni''


(fí)E VITACAELITVS.<br />

tatemtum naturale/tu accidentale habuerint/<br />

fíntq5 fíF: uel felícíter fe afpícíát. Sí quádo id fíe<br />

rí oíno nó poíTít/mífce Solaría:ín unti fímul/ at'<br />

q3 Venerea/facíefq5 fíe Iouíale ex utrífq5 cópofí<br />

tunvquando uídelícet Luna a coítu Venerís£at<br />

ad fexrílé Solís afpectüvuelecóuerfo. Memento<br />

uero in rebus cóponédís que cor fpírítumq3 fo<br />

ueant/cV corroborent//Lunam conferre potífu'<br />

mum-.fí una cu hís muneribus:hoc etíá habue '<br />

rít/ut per aería fígna dífcurrat/maxíme per aqua<br />

ríum/quod eífe maxime putat aeríü: uel fí ín fuo<br />

domicilio fít/aut exaltatíone fua/uel domo lo -<br />

uís aut Solís. Et ubícunq5 üt/ fí manfíoné ex uí'<br />

gíntíillís/6Vocto teneaf/tüfíbí/jtum etiá operi<br />

competentem.<br />

{fljte uírtute ín nobís naturalí/uítalí/aíalí. Et p<br />

quos planetas adíuuent/&V quomodo per afpe^<br />

ctú Lune ad SolemòY Veneré: maxime uero ad<br />

Iouem. (fCàp.VL<br />

"* Recipua uero dífcíplína é recte tenere que<br />

fpúni/quá uíni/quá ré potíffimú hi piane '<br />

fígnífícát. Luna ergo/Venufqj uínvcV fpm na<br />

turalé/atcp genítalé/Bí'quehunc augétluppíter<br />

eadé:fed efficaci 9<br />

epar q3/& ftomachú/ habetq3<br />

nó mediocre parte in corde cV fpírítu: uírtuteq5<br />

uítalí:quatenus fuapte natura cü fole confentír;


imo & per feipfum. Alioquiri cor uitalé fpirituj<br />

non proprie in menfe íouís accíperet. Vnde Io*<br />

uem grgci appellai uitam:& per quemuita:ha'<br />

bere quoq* in animali fpiritu poteftatem teftan<br />

tur Aftrologi:dicétes Iouemad philofophiam<br />

8íuerírare5 ínueníendanvrelígíonemque con-*<br />

ferre.Er Plato ubi ait ab loue phílofophos pfíf<br />

cífcí, Qxxod etíá fígniFícauít Homerus antiquo<br />

rü opinione dicens.Talis eft mens hoibus;qlem<br />

índíes adducit pf hoi3 atqj deorum. Nufq uero<br />

nume aliquod ita cognominat prgter Ioué* Sol<br />

fpum uitalé pcipue corcp fignift'cat;& habet no<br />

níhílúmo no para in capíte /(pprer fenfü at


j DE VITA CAELTIVS.<br />

recfpere/äuäinfundatliumoruato; ibidé a Mer<br />

curio uim humores cómifcenté. QuäuimlVIer"<br />

curi 9<br />

& tranfformarioneinornsfua/cVgirisml'<br />

tiplicibus afferr.Ibidem mox a Venere uinvq co<br />

ducatadformas geniture cóueniétes. Ogepre<br />

finuerofuerit meminiffe diurnü Lunecurfüin<br />

qrruor diftribui qr tas. In £ma qdem ab oriente<br />

ad mediü afcendit celfì:atcg interi humoré cV fpi<br />

ritü äuget naturalem. In feda a celi medio petit<br />

occafü/efficitqj in nobis oppofitu. Tertia ab oc<br />

cafu celü fubter medio adit:iterumqs fpm illu au<br />

get &Y humoré. Quarta cadit ide uerfus ortum;<br />

minuircp uieiffirn, maxie in oceani ripisap"<br />

paret: Vbiadhunc curfum maremanifeitìus ac<br />

cedit/atquerecedir:eodemque ordine ufgor in<br />

egrotanribus.Probabile etiam eft/folem per eaf<br />

demfuiquartas calorem naturalem cV fpiritum<br />

uitalem augere/uel diminuere. Anfmalem quo "<br />

que/quatenus Mercuriumhabet comitem. His<br />

cognitis poterit medicus pro humore cV calore<br />

naturali/cVquolibet fpiritu recreädo tempora<br />

oporrunioraferuare. )Sednunc de luna fatfs.<br />

Neque dimittere decet Iouem m cuius nienfe al"<br />

tero quidem uitamaccepim 9<br />

*.altero aure cóiter<br />

cV felicius nati fumus. Et qui inter Sole atep Ve"<br />

neretite inter fole atcg Luna eft qlitare effecrucg


médius: ídeoqj cóplectítur oía. Solem uero ip<br />

fum prçtermíttere cçlí dñmnephas/atqj perícu<br />

lofú exíftímam 9<br />

;nífí forte qs díxerít/eum quilo<br />

uem habet:ín loue Solé íam haberetíllíc potíffi'<br />

mum ad hoíes tempatum in foie cerré ornés cç


corporis aires artrahendí/retínendí/coqueriái/<br />

expeliendo Hasígíruromnesluppíterípfe iti'<br />

uat. Poríflímumuero coquendí/fíue digerendo<br />

uírturé/arcg generandí 8í nutríendí fímul/ & au<br />

gendi; proprer hunioré eíus aeriú arqj multu;8¿<br />

calorem eíufdé amplfi/humorí medíocrírer do'<br />

minante- Profecro per radíos Iouís femp ufque<br />

qqj díffufos lumé Solís propríü ad falurem I10Í5<br />

maxime réperarur; Radíís írerím Veneris ad ídé<br />

affidue coferenríbus. Arqj fímílíter rranfferente<br />

Luna, Radííqdem Venerís/atq3Lungtanq hu<br />

mídiores quodá indigent tempante;fícut & So'<br />

lis radii ranq calídíores humídíorís cuíufdá tem<br />

períé exígunt. Radíí atit Iouís tempamentfi nul<br />

Ium defíderanr. Q,uíd .a alíud luppíter eftí nifi<br />

folqdam ad faluréreru precipue humanara ab<br />

initio tepat 9<br />

¿Quíd rurfus alíud. nifi Luna Venufqj/facta<br />

tñ calídíor atq$ potéríoríldeo aftro<br />

logí ab Ioue aufpícaní annü fertílé/ferenti/falu'<br />

brenv& ab eo ímínentíu morborü remedía fpc<br />

rant. Atqj Empedocres ubi ,ppría unícuícp pía'<br />

netarü muñera tríbuít; Iouem folti generaríonís<br />

príncipe nomínat Orpheum ímíratus. ) Prgter<br />

Iouem prg cípíut Luna dílígenter ín oíbus operi<br />

bus obferuandá tanq medíu ínter cgleítía conv<br />

petens atcp terrena- Sít ergo Luna ín gradu/fítu


2DE VITA CAELITVS.<br />

qj/oY afpectu ad opus optato cóueniéte. Nô fît<br />

in edyptica:nec fub radiis Solis per gradus duo<br />

decim ultra citracp/nìfi forte fit fn eodé minuto<br />

cu m Sole. (Jl'leriqj uero uolut oms planetas fo<br />

re fortes qdâdo m unîtate Solis extiterint. Vnitatem<br />

uero metiuntur minutis duobus atqj tri '<br />

ginta.ut.XVI.qdem cftra.XVI.uero ultra cónu'<br />

merentur. Non ipediatur a Saturno uel Marte:<br />

non defcendat in latitudine metidionalûquâdo<br />

duodecim dictos gt adus egreditur.Non fit op'<br />

pofita folimec lumie minuatur: nec tarda curfu/<br />

qn fcilicet die uno/duoderìm non pagit grad 9<br />

1<br />

Non fit in uia cóbufta a gradu libre.XXVULad<br />

terriu fcorpionfs:necfnoctaua:nec in afcédete:<br />

nec i finib 9<br />

Martis/uf Saturni. ìQuida uero nec<br />

in fexta:duodecïa: nona:qrta lunauoTuKlh cetç<br />

ris uero celiplagis approbat. Vbihec oiapplec<br />

tino potes: loué faite expecta/uï Venere i afceri<br />

déte:ufdecia.Sic ei fubueniut detrirnn's lue.Nec<br />

ab re fuerit recordari qten 9<br />

Luna luie augef/eaten<br />

9<br />

6Y nobis no folu humor é:fed fprn et uirtuté<br />

qj augeri:at3 hec ad cfrcnferétiâ diìatarf.Maxie î<br />

feda ei 9<br />

qr ta. Qn uero minuit/ptra ptìgercPre'<br />

fertï î ultïa qrta. Primû ei 9<br />

ad Sole trina f>effe fe<br />

cundo.Hunc fextili primo.Hunc fextili fecûdo.<br />

Luna quatenuslumine/eatenusjepleri calore.<br />

.unii


Videntur ergo qdam no tarn obferuare quo at*<br />

piciat luna folé:Séper.n.afpiat/q ur plurimu hi'<br />

menhabeanpfertimdirauget. Afpiciatueroin.<br />

terim trino uel fextili Ioueni aut Venere. JLPxQi<br />

inde uirtuté artractiua ignea iuuar. Retentiuam<br />

terrea, Digeftiuàaeria. Expulfiuaperaquea. Si<br />

tu has oés in te adiuuare uolueris; attractiua qdem<br />

per ignea maxime roborabis:qn Luna in fi'<br />

gms uel ftationibus igneis cóftituta Ioué afpi'<br />

cit>$. Ariete Leone Sagittario. Retentiuà per ter<br />

rea:potiffimu/qn intuet eundé in fignis uel Itati<br />

onibus terreis collocata; Tauro Virgine Capricorno,<br />

Digeftiua generatiuaqj per aeria.s. gemi<br />

nos libram aquariti/ quotiens fub aeries Ioué fu<br />

fpick/aut fubit. Expulfiuam per aquea/cancru5<br />

pifees feorpitr. Qnfubaqueisipfa pofitalouis<br />

radiis illuftrat. Maxime uero in bis olbus confe<br />

queris optata. Siluppiter eadé uel fimilia/uf fai<br />

temno diffimillimafigna/mafiones ue poflede '<br />

rif.flyitatur 9<br />

aluit/folidis medidnis/ accfpepi'<br />

fees. Liqdis feorpioné, Mediis uero cancrtr. Per<br />

inferiora purgatur 9<br />

/pifces & feorpium. Per fupi<br />

ora/cancru.!VIalu Saturni uelMarris ad luna de<br />

uitabis afpectu. Ille.n.uexatftomachu:hic itefti<br />

na diffoluit. Capricorni! euitabis & rauru. Nau<br />

feam.aafFef r. Scis mébru irritandù no effe/qua-


\DE VITA CAELITVS.<br />

do Luna fígnü occupar mébro £fectü Mnotti<br />

nácp mouet.Sed poti 9<br />

eéfouédft. ^Hgc uero de<br />

uirrute & fpu naturali í íecore precipue dñantí'<br />

bus/qu£ in qrtuor officia q narrauím 9<br />

díuíduní;<br />

diera fu fficiant. Deuirrure uero fpíiqueuítalí in<br />

corde uígéteqdná monenmsí Saris id ferme fi"<br />

gnífícatü eít Nam p res íprímís ígneas &quodá<br />

modo fífaerías hgc adíuuant/qñ luna in domici<br />

líís máfíoníbufue cófímílíbus fufpícít loué: prg<br />

cípue fíloué cóplectat & folem. Vírruté quoq?<br />

aíalem per fenfü & motü in capite dñantem con<br />

firmare potes p aería íuipmís/fubíuncrís ígneís:<br />

qñ Lunaín domícílíís uel fedíb 9<br />

cófímílíb 9<br />

loué<br />

fufpícít:prg fertí fílouem ,ppemodü/!VIercuriu5<br />

qj cóplecnl. y/Hícuero temoneo/neMercuríu<br />

putes aqueu effe uel rerreu;qcT& ego alíqñ fufpí<br />

catus fü.(p)líoquín moríbus celeríratíq3 íngeníí<br />

no cóferret Sed quodámodo aereumeíTefcías.<br />

Na & ob eandem caufá tammobílís eft/tam fa'<br />

cíle cóuertíbílís:tantü ingenio cófert: pr^fertím<br />

ín aqrío plurímü aerío cóftítutus* Humor qde5<br />

in eo téperarus eít Calor exíguus. Sub fole pofí<br />

rus dícít exfíccareXongíor aure a Sole fact 9<br />

/hu<br />

mectare putatur. Ibi qdé calefacere multü ex na<br />

turafolís. Hícuero calefacere parum admodu3 1<br />

&C humefacere magís fuapte natura. Calore fot'


fan noii cedit Veneri.Luna fuperat;humore uero<br />

cedit utrifqj. 2ÄIyprobatMercünu qualftates<br />

cglefhupmifcere: quoma facillimepmute<br />

tur: tü3 in qualitate ternum que fubit: tu i naturam<br />

ftellg/qua afpfeit Ego fgitur hunc tarn fad<br />

Ie permutari putotquia nec exccllete5 poteftatc<br />

quamIuppirer habetmec excedetem qualitate/<br />

qua3 pleracß cgleftia/per qua alrerarioi refiftat<br />

Demcpprobabileeft Mcrcuriü affiduum Solls<br />

achatenvmultas lllius uires habereJdiocß fpera<br />

rifolariaquedamaMercurio poffe.(7Aföquan<br />

do uero & Martern tradunt/Sole in quibufdam<br />

muneribus fmitari: Ac Vencrem qug ad Iunani<br />

pcrtinent/ elargiri. Hpc igit in agendo memine


- ^EyiTACAELlTVS:<br />

/F^T~Otum quéadrriodû dixi'mus corpus roûè><br />

[ i repoterfs:caput uèro potfffimirç fiplane><br />

Tas obferuaueris in ariete:uel in fuo quéqj domi<br />

cflio primo.Precordiafiin leone.Stomachumie<br />

curcp fïin CâcrO àrcp fagitrarfô/aut faire ï Virgi<br />

ne. Et accepis ea que ,pprie mébru petunt. Ëxpe<br />

dit quocp noffe que qfcjj pianeta mébra in figno<br />

quolibet habeat.Potes etiâ f>prie pro etatis dif<br />

crimie pfulere unicuiqî per qrtuor etates Lune.<br />

Hec enî a nouilunio ufqj ad quadratura pmani<br />

iuuenis eft.Deinde ad plenilunio eft iuuenis/at5<br />

uirilis.Hincad quadratura alterâVuffilis fînifât"<br />

cp fenilis.ïndeufq? ad côiftctfoné eft fenilis. Ac<br />

tatem iracp lune féliciter etati curandi corporis<br />

adhibebis.Si tue afpectû eius ad aliquâ tria gra><br />

tiara accepis. Qui fane afpectusLune féper o?<br />

cito gratiofa largir". Neqj tn facile admodu diu'<br />

turna uel maxima/nifi prerer intuito luné/ét ipg<br />

grafie mutuo fe cofpiciât iani/tiel prOpemodu}<br />

cófpecture fint/aut très ipfevaut due Jmpmis ue<br />

ro diuturna prebentfignafixa. Leò.s.aquarius,<br />

Taurus, Scorpius. Sifortenópoffis îprefentia<br />

lunam ad planeras gratiofos oportóe dirigere/<br />

ftellas elige fixas gf ara naturaci Jouis aut Véne<br />

ris aut Sofhntes:oVad eas direcrâ lunâ elige. Tu<br />

ti 9<br />

tn é/ Luna îterea loué ppemodû adire uï Ve


nerem.Ste% nanqj fix? fi fol? fpectet/pportio^<br />

nemhumana.f.unius hommis nimis exfupant<br />

Proportion^ uero cum cfuitatibus moderation<br />

remhabent.<br />

De m'rtutib 9<br />

& ufu ftellaru fixara jCapA/HI<br />

"^^rRaduntaftrologi mafores quafdamSeT'<br />

4^Ajas a Mercurio cóperatas auctontateha<br />

bere qplurimlQualis eft in arietis gradu.XXII<br />

umblicus Aiidromade/mercurfalis atqj uene><br />

reus. ([PteminTaurLXVIILcaput Algol/natu><br />

ram Saturni poffidés/atq3 Iouis>cui fubeffe uolunt<br />

adamante/^ artemifiam: & audacia uicto'<br />

riaqj pr? ftare. In efufde gradu.XXILpleides/ hi'<br />

nare Gdu$/& marrium. Cui fubiicfur chryftallu:<br />

herba diacedomfeméfeniculi. Conferre putailt<br />

adacuéduuifu. Qcfaut no nulli dicut códucere<br />

ad Dgmones couocàdos:figmérum effe iudico.<br />

(TAfdeboran primo uel tercfo geminoru gra '<br />

db Martiu/arqj Venerea Hircus gradu eorun'<br />

dé.XniJoufus atqj farurnfus. Hufc fubnciut Sa<br />

phyru/praflium/menta/artemifiam/mandragO'^<br />

ram. Ad dfgnitate & pricipum gratiam adiuua^<br />

re confidunnnifi forte eos opinio fallatllli fub'<br />

effe ublunt rubinunv titunallum/ matrifilua. Di<br />

uitias 8( gloriam augere. (Jìn Cancri. VL uel<br />

VII.Canis maior uenere 9<br />

. Prfeftberillo/fauing/


(TDE VITA CAELITVS.<br />

arremiTie/dracóteePreftar gratia. Ite i.XVH.efufdé<br />

Canis minor Mercurialis cV Marrius. Cui<br />

fubeffe uolut lapidem achate/ herbam folfeqa/<br />

& pulegfum. Atcp gratia3 elargiri. jln Leonis.<br />

XXLCorleonis/ftella regia iouialis & martia.<br />

Huic fubiidputat lapidem granatu : celidonia:<br />

mafticé, Melàcoliam reprimere.Temperatu gra<br />

riofumqj eflicere. Virginis.XIX. Cauda urfemaioris<br />

Venerea &V LunarisXapidé eius mag<br />

netem puranr. Herbam cicoreà &Y artemifia. A'<br />

raptoribusueneficiiscjitueri jlnlibre.VII.Ala<br />

corui dextera.Itemin eiufderr£XlI.&Y forte.XIII<br />

Ala finiftra/Sarurnia fimul/&Y Martia.Ef us herbam<br />

lapacium cV iufquiamum effe aiùt cu ligua<br />

rane. Audacia augere.Forenoxia.In eiufdé,XV<br />

uel.X VLSpica uenerea mercurialifcp. Qua feqturSmàragdus:faluia:trifoliu3:promarulla:arte<br />

niifia:màdragora.Diuitias augear, &Yuicroria3:<br />

& ab anguftiauidicet. Denicp i eiufdé. XVII. uf<br />

XVffl.Alchameth.Huic fubdunthfafpidem cV<br />

plantaginé. Firmare fanguiné fperat:febres oés<br />

expellere. ff)n fcorpióis quarto. Elpheia Venerea<br />

Martiaqj.Secundu uero computations alia<br />

in gradu eiufde quito eft cornea/ forfan eadem.<br />

Prefidés topatio:rorimarino:trifolio:edere.Au<br />

gere grarianvcaftitatenvglorià putàt. (jlhfa-


gittarii tertio.Cor fcorpionis Marrium atcp fey<br />

uium.PrffidensSardomo;ametifto.ariftologfg<br />

long?; croco. Opinatur colorembonu efficere.<br />

Animum l?tum fapientemqj rcddcre. DgniO'<br />

nfa propulsare. Un Capricorni gradu feprimo<br />

Vultur cadens;hanc fequifur Chryfolit 9<br />

: SatU'<br />

regia; Fumus terr?. Stella eft Mercurialis/atque<br />

Venerea^temperataJn afcendéte medioqj e? lo<br />

prodeft.Quod autem excantandi auctoritate3<br />

afferredicàtnihilipedo. ^Inagrii.XVI.cauda<br />

capricorni Saturnia/Mercuriali^ Quàfequit<br />

Calcedoni 9<br />

/maiorana/nepita/arteniifia/niadra<br />

gora. Prillare in caufis gratia opinantur. Diui'<br />

tias augere.Hominé ac domu incolume redde^<br />

re, /[ ìnpifcium tertio humerus equiiouialis/<br />

& marti 9<br />

.Thebit phuf docet ad captàdà alicui 9<br />

ftell? modo diet? uirtute3 lapide eius accipere/<br />

herblqj eiufdé;anuluq$ aurefi facere uel argére'<br />

um.In quo lapilla fnferas herba fubiecta: gerafqj<br />

tSgente. Id auté efficias qn Luna fubit ftella /<br />

autafpicft afpectu trino uel fextiUEt ftella ime<br />

dio percurrit c?lo uel afeendente. Ego uero q<br />

ad eiufmodi ftellas zttinmt / in formam potius<br />

m-dicin? q anuli coponerem/intrinfecus uel ex<br />

trifecus adhibend? oportunitate uidelicet pr?'<br />

ditti temporisobferuata* Tarn &fi prifciani^


^DE VITA CAELITVS,'<br />

los magnifecerít. Há Damís ¿V Phíjoftrat 9<br />

najy<br />

ráthíarcha fapíétü IndoE* principé fin qdáróe<br />

fepté anulos cófecííTe/ftella^ fepté noíb 9<br />

appel<br />

íatos:eofq? Apolloío Theaneo dedüTe. Qui de<br />

íde Cngulos díeb 9<br />

fíngulís geftauerít íuxta die^<br />

nomína/hos díftínguens.DíxiíTeuero Híarchá<br />

Apollonio auíífuum philofophum anos cétú<br />

atq? trigintauíxílTe:eiufmodíforfan celeíli muñere<br />

fretum. Quo ÒY Apollonius deínde ufus<br />

centefímo etíam anno/ ut aíunt íuuene3 prefere<br />

bat.Deníqjfíquideíufmóí anuli uirtutis habét<br />

exalto/ id quidem non tam ad animas ufad craf<br />

funi corpus per rinere abitror q ad fpúm:calefac<br />

to paulatím anulo / fie inde uel fie arTecní :ut fu><br />

nu'or efFícíat/aut daríor/ uehemétíor / aut miti'<br />

or/feueríor/aut letíor. Que quídé affectíóes in<br />

corp 9<br />

qdé oíno:cV í aía3 féfualé quodámó/ple$<br />

q3 ídulgété corporí tráfeunr. Qiiod auté aduer<br />

fú Demôas aut hoftes/ aut ad j5ncípü gratiá p<<br />

futuros áulos pollícét-.uffíctú é:ufíde deductü<br />

q? fpÚ3 íterrírtT/fírmücp effícíát: ufetíá máfuetú><br />

obfeqoq?amabílé/at3grofú. 2Ííuerofíqdcçleftia<br />

pter corporea uaumdínéTprerriacíígeníü<br />

arté/fortunam dicerenv.ab Aquínate Thomma<br />

noftro non díífiderem : qui ín libro contra gentiles<br />

tertio probat acorporíbus ccleftíbusím-


primi non nihil in corpore noftro: cui 9<br />

muñere<br />

difponamur adelígendumfgpe quod melPeft/<br />

eriam fí ratíohé fíneq? nefcíamus. Qua quíde ín<br />

re bene fortiíatos appellat:at(£pfentíete Arífto<br />

tele bene natos-Addítétuírtute creili fieri no<br />

millos ín quíbufdá artíü effectíbus effícaces Cut<br />

eíus uerbis utar) fícut miles in uíncendo;agríco<br />

la ín plátando:medícus ín fañado felices. Aít.n.<br />

Sícutherbg lapídefc^mírabíles quafdá ultra na<br />

turam elemétaléuíres cglítushaWt/fíe homi'<br />

nes quoqj ín artíbus no nullos habere. IVIilií ue<br />

ro fatís fuerít faetunv fí c£leftía quomodocuqj<br />

quafi per medicinas/fiue interiores/fíue exteriores<br />

ad profperäm conferant ualítudíné/dum<br />

modo ítereafalutem corporis perquírentes íac<br />

turam nulla falutís anímpfacíam 9<br />

. i Nihil oni'<br />

nino tentemus a fancta religione pníbítu. Pr^te<br />

rea ín opere quouís confiaendo/fructü opís ab<br />

eo fperemuf atqj petam 9<br />

íprímis:quí & egleftía/<br />

& qu£ continent C£lo/fecít/& uírtute donauít;<br />

niouerqj femper/atcp conferuat.<br />

( ÍDígnítates planetaru ín fígnís ad ufum medí<br />

dnarumx)bferuád£. l£ap. IX.<br />

/^VAturní domus/aquaríus & capricorni^<br />

Exaltatío/líbraJouís domus/fagíttaríus<br />

'Q^pífces.Exalfatío fíueregnu cancer, (pVIar'


(flJ)E VITA CAELITVS.<br />

tisdömicüia/fcorpms/&V aries.Exaîtatio capricornus.<br />

Soli's fedes qdem eft leo. Regno aries.<br />

(fveneris habítaculü/taurus atqj libra. Exaltatío<br />

pífcesuMercuríí edes/uírgo atqj gemíní.Re<br />

gnüuírgo. Lune domus/cancer.Exaltatío tau<br />

rus. Saturnus 6V Iuppíter tripudiate habent in<br />

ígneís aereífqj fígnís, Solinígneís tantö.Mercuriusinaeriisfolu.Mars/Venus/Luna<br />

in aqueís<br />

arqj terreís. JPlanetequílibetprêter SoléacLu<br />

nam in quolibètïïgno fines quofdá fuos poífí -<br />

dent:quos S¿ términos appeÛam 9<br />

. Igitur in arie<br />

te iuppíter fex ibi primos términos obtinet. Venus<br />

fex inde fequétes.Mercuríus pofteríores oc<br />

to. Mars qnqj deínceps/poftremos qncp Satur'<br />

nus. llmauro ordine deínceps fímílí Venus fines<br />

habet octo.Mercuríus fex.Iuppíter octo.Sa<br />

turn 9<br />

qnq^Mars deníq5 tres. Ingemínís Mercuríus<br />

fex:Iuppiter fex: Venus qnq3:Mars fepté:<br />

Saturnus fex. In cancro Mars feptem: Ven 9<br />

fex:<br />

Mercuríus totídé:Iuppíter ;fepté:Saturnus qttu<br />

or.fl jSn leone Iuppíter fex: Venus qncmSaturnus<br />

fepté:Mercuríus fex:Mars totídej. flíh Vírgíne<br />

Mercuri 9<br />

fepté: Venus decé:Iuppíte!r quattuor:<br />

Mars fepté:faturn 9<br />

duost(Tín libra Saturn 9<br />

fex:<br />

Mercuríus octo:Iuppíter lepté: Venus totíde3:<br />

Mars duos. InTcorpíóe Mars fepté: Ven 9<br />

quat


tuor: Mer curiti* octo: Iuppiter qnq5: Saturnus<br />

fex. ¿Iaíggíttario Iuppiter duodeci; Venus qn'<br />

q3;Mercuri 9<br />

qttuor;Saturnus qnq3:Mars qW<br />

or. In capcorno Mercuri 9<br />

fepté:Iuppiter fepté;<br />

Venus octo: Saturnus quattuor: Mars totíde^ 1<br />

lJjiaquarío Mercuríus fepté: Venus fex.Iuppí'<br />

ter fepté: Mars qnqj: Saturnus totídé. liipifcí'<br />

bus Venus duodecí:Iuppíter quattuor:Mercu'<br />

rius tres:Mars noué:Saturn 9<br />

deníqj duos. i Sol<br />

aüt&Luna alia ratíone fines fuoshabét. Náfol<br />

qdemfígna fex pro finíbus habet/Leoné/ Vírgí<br />

nem/Librá/Scorpíü/Sagíttaríü/Caprícornum,<br />

Luna uero relíquos/Aquaríum/Pífces/ Ariete/<br />

Tauru/Geminos/Cancrum. Soléígíf atcç Luna<br />

in hís fígnís eu principati! effectue)? : qué relíquí<br />

planetpí fuis fíníb 9<br />

hreputái^T?rf ter fines hñt<br />

í fignís fuas planetg facíes:qs grpcí Decanos no'<br />

mínát/decé occupâtes fígní gradus. In ariete fa<br />

cíes pma Martís.Scda Solís:quí Marte in cçlo fe<br />

qtur.Ordine Chaldeoríí: tertíaVenerís:q foli fue<br />

cedít in cçlo. In Tauro pma facies Mercuríí/fc<br />

quétís Veneré:ScdaLun£qú£ Mercurio fucce^<br />

dít:Tertía Saturni. Ad hunen. redeúdü eft/íple<br />

toíam numero planetaria InGemínís jima ib'<br />

uís fequétís uídelícet Saturnum:SecüdaMartís:<br />

Tenia folís eodé ordine fífírerq? deínceps.


(IbEVITA CAELITVS.<br />

íQTiñplanerís utí debeam 9<br />

í medícínisj Ca.XJ<br />

C<br />

" "Y^mnieórauím 9<br />

afitqs infígnís plánete di<br />

J gnítates habét ut quotíés facturí cópofí'<br />

turícjj fum 9<br />

que ad planeta alíqué attínét/fcíam 9<br />

eú ínfuís dígnítatib*collocare.Prefertí qñhabu<br />

erít in nf a reuolutíonecVgenefí pncípatú.ut etiá<br />

Saturnus atq3 Mars/alíoqn deprímédí nobis m<br />

íint erígcdí fi geniture nf e fígníficatores extítc<br />

rínt. Maxime uero ope precíñ ex hac cómemo<br />

róne fecerím 9<br />

íí qñ ufurí in medicínís cófícíédís<br />

beneficio LunevcV Veneris/atq$ Iouís/cauebím'<br />

ne in fíníbus Saturni uel Martís exíftant: níG for<br />

te ubi cogímur/uel per Saturna cohíbere dííTo-'<br />

lutíoné eftumqj repmere/uel per Marte frígídif<br />

fimi calefaeere:tórpéría fufdtare:alíoqn fínef lo<br />

uís ¿V Venerrs-eligem 9<br />

. Accípíem 9<br />

quoqj Mereu<br />

ríí fínef/Mercuríalíb 9<br />

í|5mís hoíb 9<br />

pfuturí.Necp<br />

latere nof dét hoíef ualdeMer curíalef/qlef fút q<br />

ígenio./artífícío/eloqo pollétmó medíocríter ee<br />

folares.Mer curí 9<br />

.n.fp é Apollíne píen 9<br />

. Vt aut q<br />

uís ítelligat quó figurafí celo defcríbá 9<br />

í oras Sí<br />

gnú qcfab oríéremrgít]3má appella 9<br />

uítgqjdó<br />

ná Q^fuccedit í ortü/fcda3 tmiacp deíceps ali<br />

afqjfílíter; Irautfeptía dom 9<br />

fitfígnú /qctíocc¿'<br />

déte iádefcédés opponíturafcendétí,HuícoC"<br />

taua fuccedít.Nona uero e medio cadít celo ;qcí<br />

,11.


decima? domü effldt Huíc fuccedit undecima.<br />

Sed duodecía cadít ab afcédenre. (py t ígit pía*<br />

net£ fínt po tentes/habendí füt in angulís uf ori<br />

entís/ueloccídétís/uelmedíí utrínqj cgbMVIaxíe<br />

ueroJí águlo afcendentís/aut decíg/medíü fupra<br />

caput obtínétís c?lü/aut falté in plagis qu? an


(TdE VITA CAELITVS.<br />

.1 - _ ' - — x u ~ r * : + „<br />

tisalìisnocent'.qntanghofpi'tes eos domicìlio<br />

uelregno fuo termino ue fufdpfur.Quemadmo<br />

dû planète felices magis profunt/qn prêter fexti<br />

lem trinò ue afpectu/atq? coïunctioné/etiâ ut di<br />

ximus fic exriprat: Solis tn coniucrioné planetg<br />

uerent: afpectu gaudent/trino uidelicet uel fexrih'lProinde<br />

neceffarfu eft meminiffe Ariete prç<br />

effe capiri atqj fadef: Tauru collo: Gemfnos bra<br />

chiis atcp humeris: Cancrtì pectori/pulmonib 9<br />

/<br />

ftomacho/lacertis: Leone cordf/& ftomachó /<br />

arqj iecori/oY dorfo/6Y coftis pofteriorib 9<br />

: Viragine<br />

mteftinis & fudo ftomachi: Libra renibus<br />

ex femori atep natib 9<br />

: Scorpione genitalib 9<br />

uulue/matricûSagittariû<br />

femori arqj fubinguinib 9<br />

:<br />

Caprfcornû genibus: Aquariu cruribus ribiifqj:<br />

Pifces pedibus.(| Huius.n.ordinis memor fcaue<br />

bis mébru tangere ferro/uel igne,uel cucurbftu<br />

lis/qn luna fub eius figno difeurrit. Tune eni au<br />

get lunahurnores in mébro. Quorû affluétia&<br />

côfolidationé ,phibet/cV grauatmébriuirtuté.<br />

Obferuabis aut tue mébrû remediis qbufdâ ami<br />

cis uel extra uel fntus adhibitis oportune felicirerq$<br />

fouere. Expedit uero noffe qdïignû afeéderit<br />

tibinafeenti. Nâ prerer ariete hoc etiâ ribi<br />

capmfignificat:atcp in hoc luna tibi caput afpicir.u<br />

JPreterea qn Luna ariete fubit oportue bai<br />

t 11<br />

1.111.


nea tentas & lauacra: Qji cancru fglief ter mime<br />

faguiné; Medicina accipe preferti electuarii fOP<br />

ma.Qn e in leone nepuoca uomitu.Cu in libra/<br />

clyfterfb 9<br />

apta eft: In fcorpione balnea nec teres<br />

Sunt q medicina folutura dare nec phihmt/nt'<br />

q5 iubent. In ca£corno medicina fumere nocer.<br />

Stfiter in aqrio.In pifcibtis uero pdeft,(p£tue ue<br />

ro mebra in quouis figno unufqfq3 heat plane'<br />

taxu/8( fi fcitu neceffii/eft tri narratu plixu. Ne><br />

q3ueròipurgatóealui latere nos debet Ptole><br />

mgf prgceptir. Medicina5 accipe purgatorià/qn<br />

Luna eft in cacro/pifcib 9<br />

/fcorpione ,pbam 9<br />

:prg<br />

fertimfi dns figni tue afcédéris applicet fe plane<br />

tg fub terra currenri. Si autafcendentis dns piti'<br />

ga£ irerea fupra caput cu pianeta mediti tenére<br />

cglihnaufea flati & uomitus incitabit/n3enfq5<br />

cócludamus ¿11 Galieno aftrologià elle medico<br />

neceffarià:^ de criricis dfebiis difputas ait/certa<br />

effe ggyptioru fententiàj* Luna lignificare affec<br />

tione3 idies ggrot àtis/atq3 fani/adeo ut fi mffee<br />

ant cu Luna radii Iouis &Venerfs/bn afficiatur<br />

uterq5;Si aut Saturni uel Marris: ptraria róne fe<br />

habear.Sedlatius iam puagariad fpm tàdem &<br />

uità atq3 gratias reuertamut.<br />

(f Qjjfb 9<br />

modis fpus nf haurire pfimu pt de fpii<br />

uttaq3 mudLEt q planet? fpm pcreàt atq3 recre


IDE VITA CAELTIVS.<br />

ànt:Et qlîa ad unûquéq? pianeta ptfnét Ca.XI.'<br />

^P^Vc uero tendût hec ola ut fptrs nr rite per<br />

Enaturalîa pparatus atq? purgatus accipiat<br />

ab ipfo uite mudane fpû plurimfr per radios ftel<br />

larû oportune fufceptos. Vita qdem mundi oï'<br />

bus îfira fpagat euidéter in herbas &Y arbores :<br />

quafipilos fui corporis atq? capillos. Tumetifu<br />

per in lapides ôï metalla/uelut détes de offa.Pu'<br />

lulat quoq? in uiuétes cóchas terre 6V lapidibus<br />

adherétes. Hecanôtâpptiaqipfa côitotius<br />

uita uiuût. Que fane cóis uita multo ét magis ff<br />

terra in corporibus uiget fubtiIiorib 9<br />

tâq .ppin^<br />

qoribus aîp.Per cui 9<br />

uigoréintimu/aq/aer/ignis<br />

uiuériafua pofïïdéf.atq? mouent. Vitahecaeré<br />

l'gnéqj etiâ magis q terrâ/cV aquâ fouet agitatq?<br />

perpetuo motu. Et deniqj celeftia corpora qua<br />

li mudi caput uel cor ueloculos qmaxime uege<br />

tat. Vnde per ftellas uelut oculos radios non ui<br />

fibiles folû: fed etiam uifuales ufquequacp diffu<br />

dit. Qufbus more ftruti/ ut diximus alibi inferi<br />

ora cófpf cit/fouetqj uidendo imo etiam ita tan<br />

gédo generar cV format omnifariâ /atqj mouet.<br />

Igitur ad motu nitentis aque:fereni quoqj aeris:<br />

ignifqj moderate diftantis: atq? celi:motu muda<br />

ne uite fufcipies. Si ipfe quocp leniter/&V ferme fi<br />

militer mouearfs;quofdâ p uiribus giros agés/<br />

Imi


uertïgine deuiïata:cçleftialuftrâs oculig/meritë<br />

uerfans.tì1)é frequéri quodâ ufu piantarti fimili<br />

terqj umfcrïtï/potes c mundi fpû pfimtr haurire,<br />

Prçfernmfiadhucuiuëtib 9<br />

recétibufq? & matri<br />

tcrtç qfi adhuc herétib 9<br />

nutriaris/atcg fouearis.<br />

Inter plâtasTuauiter redolcres: uel faire no maie<br />

olentes uerferis qfrequétifïïme.Oés.aherbf flô<br />

res arbores poma redolét;quis (çpe minus aïaduertas.<br />

Quo qdé odore qfi flatu fpûqj uitç mun<br />

dâç te ûdiqj recréât at5 uegetât;fp3 iq tuu odori<br />

b 9<br />

!ei 9<br />

modi nata fimillimû; pq$ Îp5 mediû iter cor<br />

pus Caiani/facile cropus quoqj reficmt/& anïç<br />

mirifice pfunt.Jhterhç c diutiïïïme diurno tpe<br />

fub diuo uerfabens:quaren 9<br />

tuto uel comode fi<br />

eripoteft/î regionib 9<br />

altis 8( ferenfs/ at3 tépatis.<br />

rì^icaSolts ftellarûqj radii expeditius puriufqj<br />

tmdiqj te cotïgunt;Spmq$ tufi pplent mudi fpiï<br />

per radios uberi 9<br />

emicâte. Prgterea naturalis ipfe<br />

motus aeris/q perpetuus eft in orbe; quis ob<br />

lenitaté fuâ/cofuetudinéqj diurna uix pcipiatur<br />

abullo/tediefub diuo deâbulanté/habitâtéq3<br />

fnparétibuseditifq3locis libere lâbit/penetrat<br />

q3 pure: Ac motû uigoréq3 fpûi tuo mûdanû mi<br />

rificeprgftar. Dixieqdédie. Comptu.n.habem 9<br />

nocturnû aeré elfe fpiririb 9<br />

inimicò. Cóferet aût<br />

diurni ufus; prçfertï fi pftmû in apto deâbulans/


tf$)E VITA CAELITVS.<br />

deuires $mo qdem nimia aeris ìntéperie. Deide<br />

frequérfus mouéari's/in eo qn prefer reperì^ 8c*<br />

fereni'raté eius/ftellaru pofirio magi's eft hoibus<br />

fàluraris. Ire3 fi loca eligas preceteris odorifera:<br />

per que fitti quoridie mutes. & ipfe quafi ptinue<br />

6V leniter mouearis. Mutare locu quis féper cu?<br />

delectu precepi:qrn bona celeftiuoY uniuerfe na<br />

tute apud nós fut rebus locifqj alù's paffim atcj3<br />

aliis diftributa : qbus deniq3 oibus eft fruendu.<br />

Mitto q> uarietas tediu phibet fpirftib 9<br />

iimfcft;<br />

,pprinq3 Saturno Voluptaté uet o affert:p qua3<br />

Cut ita dixeri) Ven 9<br />

ipfa uoluptatfs arnica uenit<br />

in fpm: Atq5 qcTeius offciu eft/hue ftati ingreffa<br />

.ppagat. Sumatim uero fi qs cófideret parady<br />

funvoY pomi uite ufu apud Moy fé.Item n'Ferruji<br />

ctum a Platone pofitu in Phedone/&V queJPlfni<br />

us de ppfis ait odore uiuétibus/irelh'get effe uera<br />

q dicimus/fìta ad natura fpiìs defcédam 9<br />

. Sps<br />

qdé qualitas eft .pculdubio Iouia: Cuius tpe no<br />

bis ifundit. Eft bi folaris. Iuppiter.n.huncinfip<br />

dir/quaten 9<br />

ingente Solis i fe téperat poteftaté.<br />

Ite alia quoq3 tone Iouia eft:qm calida eft/oVhu<br />

mida/oY calore abudatpotius qhuóre: nafcitq3<br />

fanguine: & uapor qda faguine 9<br />

appellar. Rurfus<br />

qm feruet/oVfubtilis eft admodu>atq3 lucés/<br />

oritq5 corde/folarfs pculdubio iudicat. Habet


&quodamodo Venereâï feuirtuté.Nâttiotu<br />

Venereo prfus exundat/pfluif/trâffer£/ pletrv<br />

qj .ppaganad uoluptatein cuiflibet fenfus fe di'<br />

latat/refugit q3 dolore3. Sumâtim ucro fpiritus<br />

quaten 9<br />

corpori ad uitâ 3c moru .ppagatônéqj<br />

côdudt Ioui 9<br />

/Venere 9<br />

/Solaris exiftimar. Qua'<br />

tenus aïo ad fenfû imaginarionemq5 mïniftrat/<br />

Solaris/Mercurialifqj céfet; & ubiqj Mercuriaf<br />

exiftit.Q,uâdoqdeadeomobïlis eft/& ta facile<br />

côuertibilis at3 formabilis.SatumiVMams/Lûç<br />

fanus côiter fpus nô multû habet. Alioqn ex illo<br />

fçpe ftupidVx hoc funofus/ex hac obtufus<br />

quodâmô forer, 2QMobreIûaria qdé uelut<br />

craffibrafimulcphunîidioraafubrili & uolatili<br />

naturafpiritus fut admodû aliéna. Quç uero Sa<br />

turnalia multa at3 nimiû Marrialia fût/ quafi ue<br />

nenafût:fpirituinaturaliter immica, illlagcfes<br />

ob extremâ frigiditaté/atqj fkdtaté:hgc autem<br />

ob ficcitaté/calorécg edacéjouiaigit & Solaris<br />

imprfmis.Defnde Mer curialis &quodâmô Ve'<br />

nerea:fpus natura cenfetur.Diftïctiôe uero prf<br />

cipuafpûs quidénaturalis Ioui proprie dedica^<br />

tunuitalis auté Soli:aïalis ueroMercuno.Quâ'<br />

do igitur res poftulataliquc e trib 9<br />

fpirftû adiu'<br />

uare/patrono'tûc fuo ï fortunato/uel debili/nô<br />

facile diétulo fuccurrerepoteris. Difïïcillïeue^


(fòE VITA CAELITVS.<br />

ro fpirìtufaiali: diì IVIercurius ìnfelidter eft afte<br />

ctus:Qui tanta i alali fpiritu auctori tate habet/<br />

ut caduceo quoda fuo ani'mos tum cófopire/tu<br />

fufcitare dicatud eft fuo quodarn afpectu fic aut<br />

ali'terfe habéte obtundere ingemu/ulacuemde<br />

bi'li'tare/fi'ue córroborare;uexare/uel fedare miri<br />

fice poffit. Tu ìgif qùotiés fpirira aliqué ftudes<br />

excolere/rtó modo patrono fuu obferuabi's fór * *<br />

tunatù atqj pótenté:fed etia Luna eliges ad huc<br />

oportune directani. Hon creai auté neqj recre<br />

atur aliquàdo pprie per ifluxu Saturni folli fub<br />

ftantià fpus: fed femp ab externis adintima/&Vfe<br />

pe ab imis reuocatur ad fuma. Vnde ad fecretio<br />

ra&akibracótéplandacóducit. Poteft tri 6Vù'<br />

raro uis Mar tis atcp Saturni fpui taq medicina^<br />

deffé:uel calefaciédo cfi opus fuerit &Y excitado<br />

at5 dilatàdo;uel uiciffim nimis uolatilé còhercé<br />

do.^Per eauero potiffimii q qtfuor illif planetis<br />

pferitaneafut/creatnatafpns/ato) recreai. VeE?<br />

fi ad Solatia qlibet uaìde/oY abfqj delectu dedi'<br />

nes/exacues ilio cV exficcabis rade at3 diflblues.<br />

Sififiterad Venerealiqfades paulari/uel obtun<br />

des. Si pfidas tifi Mercurialib 9<br />

pam admodu in<br />

dejrfides.Erit igit ope predtr.Ioufalib 9<br />

uri qpli<br />

mu:eifq3 reliq mediocriter admifcere:ac frequen<br />

tiusutirebus/quelhisomibuseque fint cómu


nes'/uel pprip Ioui.Na h? quoq$ ommb'quoda<br />

modo furtt comune»* Cómunft er at adhos ocs<br />

attinet/qup fubftària3 habent/nec ignea nimis :<br />

nec .prfus terreà:nec fimpliciter aqueà: nec acutiffima:nec<br />

obtufiflimà qualiratem : fed medio'<br />

crem:& tattu Iené:& quodamodo molle: uel fai<br />

tem no dura;fiueafperà:iré guftu quodamodo<br />

dulcem:olfactu fuaué:uifu grata;audiru biada/<br />

atqj iucudanv.cogitatu l?ta3. (JDulcedo igitur<br />

quidam faporis / & grana his òibus eft cónni'<br />

nis.Si dulcedo quafi aquea eft/& fimul pinguis/<br />

ad Venererai magis atrinet. Si quafi infipfda/ uel<br />

aliquatu auftera/potfus ad Mercuria At q$ hpc<br />

fpiriruinon multum profunt:neceflaria tam fot<br />

interdum/ad hebetandum nimiu eius acume. Si<br />

dulcedo manifefta fn> atqj fnbtilis/S^ paulu ha'<br />

beat ftiprici acutfq3 faporis/Iouialk proprie iw<br />

dicatur.Cui congruitfubftantfa dulcis amfgda^<br />

l?:pfnefnuclei:auellà?:piftacii:amfdi:glycfrnÌ3f:<br />

pafiularu: uitelli oui:carniu gallinacei pulli;fafia<br />

nar^:pauonu:perdicu:fimiliu(^ Jté radiai been<br />

atqj enul£.Rurfum uini odonferf/clari/akqtum<br />

dulcif/bc ftiptici:facchari càdidiflìmi: tritici albif<br />

fimi. Adloué pertinet etià mana/fimodo miro*<br />

balani infufa uirtute firmetur. Alioqn no minus<br />

ad Venere attinet q ad Ioué. Hgc e utiqj fubfta


EE VITA CAELITVS.<br />

) Iouís ppría que fané fpiritui crea<br />

do &V recreando anre omnia conferr.Iouia uero<br />

pIurímiifüroía:que in libro delonga uiradiximus/8£<br />

feruare iuuéruté/cV fenibus falubria fore.<br />

(Hnaure dulcedo admodíí paucafit /multúqj<br />

acuti fhipricicp habeataiel etíá non nihil a -<br />

niari/folaris effe cenfetur. (| Símílís queda ratio<br />

eft/cV diftinctio de odoribus. Hi.n. faporCi germani<br />

füt.Símilís eriam de colorib 9<br />

.Colores fané<br />

aqí/albí/uírides/alíqtfícrocei/fífes-uíorarú/rofa<br />

rü/ lílíoF* coloríb 9<br />

:necnó odores eí 9<br />

modí Vene<br />

ré refef t/&Y Lunam atcg Mercuri^. Colores uero<br />

faphíríi/q etíá dícñtur aerei.Ité purpurei pleníores/aureícp<br />

argento míxtí/ &V perpetuo uírídes/Ioué.<br />

Ardéres aút croceí:aureí purúpurpureí<br />

claríores/Solem. Quílíber uero colores fíuíui<br />

fínt uel faltem ferícíí magís ftellares exiftúr.In<br />

metallís quoqj & lapídíb 9<br />

atqj uitrís propter ce<br />

leftem fímílítudíné funt potentes. |T§ed ut rede<br />

amus adIouem:fapor & odor eius'quafí é/qualís<br />

in aureo pomo perfíco/fímílíqj píro/uelaran<br />

lceo/&7 uíno maluaríco leuiore/leuíqj uernaceo.<br />

Qualísí uíridÍ3Í3Íbere/uel cínamomo/uf dulcí<br />

maratro / ufdoronícotfí hec plurimo faccharo<br />

codita guftenf .Nam quattuor hec/&V nux mufcata<br />

recens fola fi funt/potí 9<br />

folaría funt : folarís


& chariophil 9<br />

/ & mule 9<br />

f5 odorata non gufai<br />

non afpeetu. Ambra folaris plurimi! atep ìouia.<br />

Crocus i Gibus e folaris : ta etfi color eius/ & o


2_D0VITA CAELITVS. #<br />

uetur/atq5 formatur. Et qualis euadit ipfe/tale3<br />

uicíffim efficit quodammodo affectu5 animi/cV<br />

omnino corporis qualítatem. ) Рет'дзсизрН<br />

mum per illa/que gradará propria funt'.opor tu<br />

ne gratíís eft expofítus / utpote q &V naturaliser<br />

illís cófentaneuserat/ftatímper illarum radios/<br />

turn ubíq3 uígétes/tum ípfí ¡germanos : mirifica<br />

reportât muñera gratíarum.<br />

tì Reí naturales arque etiam artífícíofehabent<br />

uirtutes a ffcellís occultas :per quas fpirítum no<br />

aftrumftellíseífdemexponunt. jCaç^JXIL<br />

Vmuero dícimus fpírítuníexponi grati<br />

is per illa que funt gratíarunv.non folum<br />

per qualitates : que uidenrur/audíuntur/odorá<br />

rur/guftanrunfedetíáper illas/que tanguntur<br />

accommodaríputamus. Meméto ígítur calida<br />

in primo gradu Iouis eé. In fecundo Solis cú ío'<br />

ueintertío IVTartís cumSoleJn quarto Marris.<br />

Frígídñ in primo uenerís.In fecudo Lune.In rer<br />

tío Lune cu Saíno, Inqrto Saturni .Humídú í p<br />

то Mercuríí cú íoue. Infecúdo Veneris cú Lúa<br />

In tertio Lune сиз VenereJn qrtoLune/qñ Ve'<br />

neri Mercuríoq3 píñgít. Síccü ípmo iouis. In fe'<br />

cñdo Mercuríí cú SoTe.In tertio Solis cu Marte.<br />

In qto Martís cú Saíno. Súmatí ¿x qlítatíb 9<br />

pía'<br />

netaE*'/ qs Ptoleme 9<br />

defebít í qdríptíto collígí 9


harmoniam ex cunetta conflatam ad calore hu*<br />

moréqj declinare>Calor.a Martis ingés atc# So<br />

Hs;&téperatasIouis ingente fupat Saturni fri*<br />

giditate:& Veneris Lungcpexiguàritaut calor<br />

ibi frig 9<br />

excedat Jté humiditas Lun? Venerifqj<br />

pfima de ppinqua nobis at3 tépata Iouis/iccita<br />

tem Saturni Martifqj multa fuperat/&tempa*<br />

tamfolis, Calor igitur humorcp frigori ficcoqj<br />

dominantur:atq3 fimiliter calor humoa Quem<br />

admodù in fani corporis homine ad c£lefté co-*<br />

fonàtiam tempato ex calore Si ficcitate cordis^<br />

Item calore & humore iecoris/ rurfu5 frigore &<br />

humore cerebri coalefdt cóplexio qufda ad ca<br />

loréhumorécp uergens mediocriter calore regnante,<br />

Calor enim cordis & iecoris frig 9<br />

cerebri<br />

fuperarJté humor iecoris atq3 cerebri ficcimé<br />

cordis excedit,Neq3 uero pr^termiflum a nobif<br />

uelim/ tale3 exiftere ex ftellis fixfs harmonia ciictis<br />

comune qualem dixim 9<br />

ex planetis. Hos.n,<br />

illis fimiles aftrologi putant» Quorfù hg ciutme<br />

mineris fpum corpufq3 noftru p temperiem qua<br />

dam ad calore humoréq3 uergentem / uel natura<br />

conftantem uel arte qu^fira accomodari pof<br />

fe C£leftibus:fibiq3 Cfleftiauédicare. (fl^eq3 tn<br />

dicimus fpiritumnoftrum cgleftibus aumtaxat<br />

per qualitates rerum notas fenfibus preparar*.


(fpE VITA CAELITVS.<br />

Sed etiam mulrocp magi's per proprfetates quaf<br />

dam rebus celitus ìnfitas/oVferifibus noftris occultas/rationiuix<br />

denicp noras. Na cu propetates<br />

eiufmodi/earuqj effect 9<br />

elemétaliuit tute cóftare<br />

non poffint/cófequés eft/a ulta fpócp mun<br />

di' per ipfos ftellaru radi'os fi'ngulariter pficiki :<br />

l'deocp per eas fprh affici qplurimu atqj §primu :<br />

celeftibufcp fnfluxibus ueheméter exponi. Hac<br />

utiqj róne fmaragdus/iacintus/faphirus/topati<br />

us/rubfnas/unicorniicornu/precipue uet o lapif<br />

bejaar/apudarabes appellat 9<br />

:occulris gratiarn<br />

proprietatibus predita funt. Et idcirco nó folti<br />

intus affupta:fed etià fi carnè tangàt: ibiqp calefa<br />

età uirtuté fuampmant/uim ide celefté fpiritib 9<br />

inferunnQua fe contra pefté tuen£ atep uenena.<br />

Quod aut hec fimiliaq3 tale aliqd agant uit tute<br />

celefti/id argumento eftvqa etià exiguo pondere<br />

fiipta nó exf gun hht in agendo mométu. Qd<br />

elemétari qlitati uix unq eft cóceffum igni uidelicetualdecdefti.<br />

Materialfs .n.uirtus ut agat<br />

multu:materià defiderat multam:Formalis auté<br />

eriam cu minima materia ualet plurimu.(|s)mili<br />

uirtuteiprimisphebea peonia carnè tangés/CÓ<br />

tra caducum morbu fpus armat/uapore ad eos<br />

intus fnfufo. Simili corallus &Y calcidoni 9<br />

aduer<br />

fum atre bilis illufiones Io uis precipue Venerif


q5 uirtute. Cçteraq3 fímílíter. Eiufmodi quada5<br />

ppríerate mírobalaní íuuenté feruant/acuütq5<br />

fenfiis/& ingenio píunt atqj memori^ :,ppter lo<br />

uemíprímís Saturni téperatoré/atcp Mercuri^<br />

fenfus amícü. Quam qdem arbore forte alíqs ín<br />

paradyfo ad uítam .progandá extítíífe putabít.<br />

Ij^Iercurío lapidé Achaté cofecrár. Vnde phy<br />

fící conueníüt ad facundia uifumqj & cótra uc<br />

nena ualere. Serapío kxibit/tü qui íacínrü uel ex<br />

eo fígíllu geftat/eífe a fulgure tutum:at3 hác uír<br />

tutem eíus effelatííGmedíuulgatá. Qjumfíha'<br />

bet/ab loue putanius hre. Lapis aetítes/uel aqlí<br />

n 9<br />

habet a Iucína-L Venere at3 Luna/Utadmot 9<br />

uuluç ptummox/& facíllínie cítet. QuodRafis<br />

confirmante Serapíone frequérer fe dícít exper'<br />

tú. Forfan Sí a Phgbo qui tráffíxír Py thoné ere<br />

tea díctamus habet/ut di uenenofís obfíftat: &<br />

ferrü e uulnere rrahar. Sois uírtute gín3Íber ínfu<br />

fum epulís arcet fincopím. Sentíana canís rabíe3<br />

fedat:fugatq? ferpentes, Berbenauarícíníü/prp<br />

ilare fertur/letícíáqj/& expiatíones:& uifu.Ru'<br />

ta Cedoaria cótra uenena theríacá agunt.Th 9<br />

uítalé & aíalem fpm aduerfus hebetudiné/oblí'<br />

uíoné/tímoréfulcír, Saluíauero mentacç uírtu'<br />

telouís/ílla qdé palyfítn fugatthçc uel odore ro<br />

borataím.EadéuírtutePentaphiUonreüft:ítue


j DE VIT A CAELIT VS.<br />

nenis.eiufq? foliu bis quotidie unû uino bibitu5<br />

curât ephimerâ:tria tertianâ: qttuor uero quartanâ:hac<br />

herba facerdotes antq pp puritaté fuâ<br />

inpurificarôib 9<br />

utebant.Agn 9<br />

caft 9 ptâte Satur<br />

ni Venereû fiftit morû.Hiafpis uero fâguiné.Mi<br />

rabiles âtpuenïre folér effect 9<br />

/ubi occultç ,ppri<br />

etari.prêtas ferait elemétalis/uelut ï mirobala-'<br />

no ad fpm corpufqa firmâdmnô folu uirt 9<br />

illa ce<br />

Ieffis agit/fed ét ftiptica multtmec paE* aromati<br />

ca uirt 9<br />

:q purrefacrionc diiTolutôe5qî mirificep<br />

hiber/fpmcp corroborat.Iâuero ut croc 9<br />

petat<br />

сог/fpm dilatet/,puocet rifu3: nô folu ocrîta So<br />

lis uirt 9<br />

mirabiliter efïïcit:f3 ad idé с]ф pducit ip<br />

fanata croci fubtilis/âplificabilis/ aromatica/lu<br />

dda.Qcfâr de fimplicib 9<br />

dico/de ppofitis fiîiter<br />

àicm ïtelligiuolo.Dic ageTheriaca qûo ptra ue<br />

nenû nobis opiruletur.Nô educirilIauenenu.A<br />

ftrïgit.n.aluu.n mutât oïno râ fubito ueneni na<br />

turâ.Nô.n.hecadeo debilis é/at3mutabilis:Sed<br />

fp3 uitalé poti 9<br />

ualde tenué,cV mutabilé/fubito<br />

pformi qdâ ad ipfô pportôe corroborât ufqjadeo/ut<br />

ipe iâ ualid 9<br />

tâq agés/una eu theriaca ue<br />

lut iftrumto.ptï fupet uenenfr.ptï mutet: pti a p<br />

cordiis arcear. S3 q nâ pportôe fiue uirrute id ef<br />

Иск theriaca? Iouiali fil агз phçbea:quâ ex pmix<br />

tione multaru rerû fccTm certâ ррогюез ïuiceni


confutarti fibi uendf cauiffe uidef. Eft aute in ca<br />

uirtus triplex. H^c ipfainq c^Ieftistquä modo<br />

dicebä. Item cglefìis alia prius inherbis aroma'<br />

tifq3,pprieras:qbuselecris ipfarite cóponitur/<br />

qug uirruri pri 9<br />

dict£ fubminiftrat ad idem. Eft<br />

infup alia uirtus i plerifq3 ptibus eius/dementa<br />

Iis porius qcpleftis. Verütn talis:utfpirituf mu^<br />

nfendo coducat.Stfpticä dico & aromatica qua<br />

ütatem.Illaqdemfpmfirmat. Iftafouet. Mirabflemergo<br />

theriacauimnactaeftcötra pperan<br />

tem fenectuté atq3 uenenüttribus uidelicet in ea<br />

uirtutibus ad idem pariter cöfpirätibus,Qparü<br />

unaqdemeftcgleftis perartfficiofä acqfita c6/<br />

mixtionem. Alia cp leftis iterum; fed ptibus eius<br />

naturaliter infita. Alia prorfus elemétalis,Sed il'<br />

la qua prius dixi/Cglitus acqfira/mfto etiä foret<br />

admirabilior:fi non folu porporrione Iouia So<br />

larfq3/& ex rebus eiufmodi coflaretur:fed etiam<br />

oportunü ad hoc obferuatfone cgleftiu3 tépus<br />

eligeretur. Nam queadmodü corp 9<br />

fe habet ad<br />

Ìocum/atq3 tépus/ita motus& actio fe


IDE VITA CAELITVS.<br />

Proculus expIicat.Quod fane Pythagoras aiad<br />

uertens/ipfâ bonû pfectîonemqj rerâ/ oporto!"<br />

nitatem cognominami. Primûnanq? principia<br />

Sic apud Py thagoram 6Y Platone omniu eft nié<br />

fura;ut aliïs corporfb 9<br />

acrionibufqj alia loca di/<br />

ftribueritatq? tpa.Vnde ficutres quedâ non ali<br />

bi q hk/nec alias q tunc proprie nafcuntur felici<br />

ter/cV coalefcunt/atqj feruantur:fic oYmaterialis<br />

actio/motus/euétus talis/aut talfs/non alias effi<br />

caciâ fortitur/effectucp pfecrâ/q quâdo cçlefti'<br />

umharmoniaadideundiqj confonat:qu£ fane<br />

harmonia tanta habere poteftaté exiftimaf/Ut<br />

non folti agricolarâlaborib 9<br />

/atq3 mediconi ar<br />

tificiis per nerbas aromaraq? pflatis:fed ena ima<br />

ginibus:quf apud aftrologos ex metallis lapidi<br />

bufqj fiut/uirtuté fepe mirifica largiat. (f $5 ima<br />

gines caput iam proprio exigunt. Qjiantû uero<br />

adhoras pro actionibus &V opibus eligendas p<br />

tinet/plurimû confirmât a Ptolemeo/ubi ait in<br />

centiloqo/qui eligit quod melius eft/nihilo differre<br />

uidet ab eo/qui habet hoc ex natura. Qui<br />

bus in uerbis turn celeftiû/tum arbitrii elecrio '<br />

nifq5 noftre poreftatem eófirmare uidetur. Al<br />

bertus quoqj Magnus inqt in fpeculo: Non enï<br />

libertas arbitrii ex electione hor e laudabilis cohercetur;<br />

Sed porius in magnarti reni inceptfo-<br />

m.iiû


hibus elecrionemhorp conremnere: eft arbitrii<br />

precipitano nonlibertas.<br />

irtute imagùin fecundum antiquos/atcg<br />

medicinaru cglitus acquifita. jCap.XIIi<br />

Ì "\<br />

Tolemgusaitincentiloqo/reru inferiörü<br />

J effigies uulribus cgleftibus effe fubiecras.<br />

tiquofq5 fapienres foliros certas tunc imagi'<br />

nes fabricare/qn planet? fimiles in c?lo facies/ q<br />

fi exemplaria inferioru3 ingrediebant. Qiiod qdemHaly<br />

cóprobat ibidicens; Vtile ferpentis<br />

imagùiem effici poffe ; qn Luna ferpenté cglefte<br />

fubit/autfflicirerafpicit. Sifiterfcorpionis effigiem<br />

efficacé.quado feorpii fignu luna ingredit;<br />

ac fignühoc tenet angulum ex qttuoruno. Qd*<br />

in egyptofuis téporibus factum ait.fecp iterfuif<br />

fe;ubi ex figlilo feorpionis in lapide Be3ahar/ira<br />

facto/iprimebat thuri figura.dabatqj in potum<br />

ei/qué feorpius ipfe pupugerat : ac fubito cura -<br />

batur. Quod qdé uriliter effici Hahamed phyfi<br />

cus affirmat/cófirmate Serapione. Prgrereanar<br />

rat Haly/notu illic fibi uirum fapienté induftria<br />

fimili feciffe imagines qu? mouerentur : qualera<br />

effectam nefeio quo legim 9<br />

ab Archita. Q^iales<br />

OC Trifmegiftus ait: ggygtios ex certis mudi materiis<br />

facere confueuiffe:& in eas oporrun? aias<br />

Dgmonu inferere folitos.atqj aiam aui fui Mer-


?PP VTTA CAELITVS;<br />

'curiùitémPhebi cuiufda/& Ifidis/Ofyridifqj fic<br />

in ftatuas defcendifie profuturas hoibusmel it<br />

nocituras. ; Huic illud fimile. Prometheumfig<br />

mento quoda luteo/uità rapuiffe,lucemq3 cele/<br />

fte3. Magi qnetià Xoroaftris fectatores/ad euo<br />

candum ab ecate fpfh utebantur aurea quadam<br />

pila caracteribus infi'gnira celeftfu:Cui &V faphi^<br />

rus erat infert 9<br />

cVfcutica quada facta tauri corio<br />

uerrebakatqj interim excantabat:Sed cantiones<br />

eqdemlibenter omitto. Nam &V Pfellus Platoni<br />

cus eas improbat/atqj deridet.Hebrei quoq? fri<br />

egypto nutriti ftruereuitulum aureum didicc<br />

runnut eorudem aftrologi putant ad aucupan-*<br />

dum Veneris Luneqj fauoré contra Scorpfom's<br />

atqj Mam's influxu iudeis infeftu. Porphyrias<br />

quoqj in epiftola ad AnebonéV imagines effica<<br />

ces effe teftat:additqj certis qbufdam uaporfb 9<br />

qui apropriis fufTumigationibus exhalabatac<br />

rios Demonas ifinuari ftatim confueuiffe. lam'<br />

blichus in materiis que naturaliter fuperfs confentanec<br />

fintcV oportunerirequecollectcundi<br />

que conflareque fuerint uires effectufque no fo<br />

lum celeftes : fed etiam Demonicos/cV diuinos<br />

fufcipi pofle confirmat.Ide3 omnfno Proculus/<br />

atqueSinefius. Opera quidem adfalutemmfra/<br />

que a medicis in aftrologia peritis / per res<br />

.num


ex multis copofitasipulueres/liquores/ungué<br />

ta/electuariafieripoffunt:probabilibréinfer6^<br />

nem & noriorf q imagines habere indent Tum<br />

qa pulueres/liquór?s/unguéta/electuaria opor<br />

tune cöfecta cgleftes Ifluxus facili 9<br />

citiufqj (fufci<br />

pfunt q materf? duriores;ex qbus imagines fieri<br />

c6fueuerunr:tum qa uel aiTnmunt int 9<br />

affecta ia<br />

c^litusÄ innos cóuertunt uel falte admotafo<br />

ris ihgrent magis/& deniqj penetrar ; tü etiä qm<br />

ex uno quodä duntaxat,aut ppaucis imagines<br />

cóftruunt. Ulauero ex qplurimis cóflaripro ar^<br />

bitriopolTunt. Vt fi centfi Solis Iouisue dotes<br />

per centum plätas & aialia fimfliaq* fparf? fuerit<br />

cóponere fimul h?c centii tibi coperta poffis/&<br />

in una cóficere forma. In qua Sole ferme Iouéqj<br />

totu iam uidearis habere. Scis pfecto natura in<br />

ferioré/nó poffe uno quodä capere cunctas fa'<br />

perioris natur? uires. Ideocß illas pplures apud<br />

nos naturas elle difperfas. Cómodiufq^ per oga<br />

medicoEy/atq3 fiTia/q per imagines colligi polle.<br />

Proinde imagines ex ligno pfect^uim forte par<br />

uamhabent. Nam lignü&forfanduriuseftad<br />

c^lefte influxü facile capiendu:&" minus tenax/fi<br />

accepit/retinendü;& omino poftq ex matris ter<br />

rguifceribus eft euulfu.paulopoft ferme rotum<br />

amitrit mundan? uit? uigoré.a facile in qualira


(fpE VITA CAELITVS.<br />

rem alia tránímutaf .Lapilli uero atep metafla/oV.<br />

íiadaccípíendü celefte munusduriora uideni/<br />

diutius m rerinét/quodcófírmar Iamblich 9<br />

,fi<br />

acceperir. Sua népe durítía ueñigía quoqj dona<br />

cp uite mundane poft euuliioné diutiffime cótinent<br />

que quódáherétía terre poíTederár. Quá<br />

obrem ob hoc falré apre materie ad capiéda tenendacp<br />

celeftia iudícaní. EftcVpbabile qdli^<br />

brofuperioredixi/res adeó fpeciofas nópofle<br />

fub terrapflariVnííi máximo quodá conatu celi:<br />

atcp durare in eis impreffam femel ex cortatu uir<br />

tute. Haminhis coquédis cogédifcp díutíífíme<br />

celü elaborauír. Verü CU3 neqas facile eiufmodi<br />

plura cóponere:cogeris diligéter exqrere:quod<br />

metallum ínter cetera in ordine fit alicuius ftelle<br />

potííTímú:quí ue lapis in ordine ffimus/ ut falte5<br />

in urto quodá totíus generis ordínífcp fupremo<br />

relíqua pro uiríbus cóprehendas.atq^l eiufmodi<br />

fufceptaculo cdeftíahuíc cófentaneamutuerif/<br />

ceu fi exéplí cá in ordine folari fub hoie phebeo<br />

ffimum ínter aíalía teneat aftur/aur gallus. Inter<br />

)lantas balfamn aut laurus.Inter metalla auru3.<br />

f nter lapides carbüculusuelpátaura. Inter ele<<br />

méta feruídus aer. Nam ígnís ipfe marrius eé cè><br />

fetur.ffòuodatitdiximus ínfluxúSolís uellouís<br />

autVenerís augendú/íntellígímus róne com


munfcnon tamen iììi iti cufus geriefi aliquis ho»<br />

interfecror appareat<br />

Ordínes rem a ftellis pendétiu ut Solariu at3<br />

fimilííí:& quomo fpüs fíat Solaris. ?Cap, XIIIL<br />

/f\ Ixiequidé alibi defup abunaquaqjTieP<br />

A^J laCut platoniceloquaOferíé rerü íllí pro<br />

f príam ufqj ad extrema pederé. Sub ípfo fcorpío<br />

nís corde pót eiufmóí Dpnóas atqj hoíes:fcor^<br />

pinqj aíal collocare poffum 9<br />

etiá herbá Afterio<br />

.hftellaré figura ftellg fímílé nocre fulgenté;quá<br />

medici tradunt qualítaté habere roff / uímq} co<br />

tra morbos genitalia mirabile poíTídere.(TSub<br />

ferpenteuel ferpentarío creili Saturnü ponüt/<br />

etquodámodoIoué,Pofteadpmóas:q%pefer'<br />

pétú formas induunt.Símiles ífuper hoíes ferpé<br />

tes animátes: ferpétaríá herbá: lapidé dracóíré/<br />

capite draconis natu.Item comuni noie ferpen^<br />

tinü. Et pr? ter ea q in fequentíbus afferà. iJSub<br />

ílella folaríXSírío Solé primo : deíde Df monas<br />

quoqj phgbeofcquos alíquádo fub leonü ufgal<br />

lorum forma homíníbus occurríffe teftís é Pro<br />

culus.Homínes fubínde perfímíles beítíafqj folares.Phjbeas<br />

ídeplátas/metallafimílíter/ &k"<br />

pillos/ & uaporé acréqj feruété>Símíli ratíonea<br />

qualibet firmamenti ftella per alíquem planera3<br />

exíftímant contextum rerum gradatímfubillí 9


jpF VITA CAELITVS. ^<br />

apriétate defcédere. Síígítur utdícebáfolaria<br />

omnia per gradum eíus ordínís quélíbet opor '<br />

tune cóprehenderis : homíes uídelícet tales/uel<br />

ralis homís alíqd. Itembruta/plátas/metalla/la'<br />

píllos/fr que ad h^c attínenr/uírtutem folís ufquequaqj<br />

eóbíbes:& quodámodo naturale folaríú<br />

Demonú facultatem. Símílíterqj de alíís di<br />

ctü puta. Solares qdemhomíes funt/quales an<br />

tea díxí:& qui afeendéte leone foleqj hunc ufte'<br />

nenteuel afpícíente nafeuntur : cV qui fub aríere<br />

fímilírer. Solaris eft tVfanguís efíníftroeorum<br />

beneualentíü brachío míffus. Phebus crocodil<br />

lus/aftur/leo/gall 9<br />

/cV cígnus/8í cora 9<br />

. Necalía<br />

ratíone leo ueretur gallú:nífí qm in ordine phebeo<br />

gallus eft leone fuperíor. Eadé ratíone ínqt<br />

Proculus Apollíneu DemonéVquí nonnunqap<br />

paruít fub figura leonís/ftatím obíecto gallo díf<br />

paruílTe. Maxime uero ínhís aíalíbus cor eft fo<br />

lare.Arbítror ét marínú uítulú celeftís leóís cor<br />

di fubeflfe:& hac ípfa róne coríú eí 9<br />

que cígít nu<br />

dú fíbula eíufdé offe cófecta/a renu dolore redi<br />

mere. Ná prra dolore eíufmóí folét aftrologí fíderís<br />

íllíus ífluxíb 9<br />

utiEadé forte róne feri hec<br />

pellís a fulgure nos rueríJnter platas palma phg<br />

bea éide ípmís laur 9<br />

/q uírtute uenenofa tepellít/<br />

& fulgur. Fraxínus quoqj fímílí facúltate uene-


noíálógíus arcet.Loton effe phfbeárotuda tu<br />

folía/tum poma teftanf/& explícatío folíorum<br />

eí 9<br />

díe/replícatíonocte. Peonía phgbeáeffenó<br />

folti uírtus indicat&d & nome. Ad íde5 attinet<br />

ñores & herbg qu£ reftrígunf abeüte fole:rede'<br />

ute protín 9<br />

explican?:& ad fole cótínue uergüt<br />

Aurum pr£terea:& lapis elítís radíís aureís fole<br />

imítans.Lapís íté/q folís ocul 9<br />

appellai/ fíguraj<br />

habens pupilla/ex qua lume emícat.Rurfu5 car'<br />

bunculus nocte rutílans/uel pátaura oes in fe la<br />

pídum uíres córínes/ ut aurü metallorum,& fol<br />

ftellarum.Multa deníqj ín fupioribus nobís fíg<br />

niTícata.^nVndeíí modo Iíceat/fub imperio fo'<br />

lis ex ilio fanguine/ & aímalíu ílloru cordib 9<br />

/ &<br />

folíís fructíbufcp arborei prgdíctartx.Ite3 floríb 9<br />

atqp herbís/& aurí folíís/necnó pulueríb 9<br />

lapíl'<br />

lorunvelcctuaríum uel unguétü cóficere pote<br />

rís:addito croco:balfamo:calamo aróatíco:thu<br />

re:mufco:ambra:lígno aloes :3Ín3Íbere; maftíce:<br />

fpíca nardi:cínnamomo:doroníco:cítrí cortíce;<br />

3edoaría:nuce mufcata:mace: chariophílís cum<br />

melle flauo: uel oleo balfamíno: maftíceodaurí'<br />

no:nardíno:Adcór/& ftomachunv&f caput/ín<br />

t 9<br />

aut extra fouendutut fpüs íde folarís euadat<br />

ffl£x his oíbus ínq aut falté ex pluríb 9<br />

cóponé'<br />

dum domínate fole alíqd. Quo etíá fub eíufde3


(fìbE VITA CAELITVS.<br />

dominata incipias utúdümodo & folaría indù'<br />

as:habites:cófpícíafíaudías:olfacías:imagineríf:<br />

cogíres:cupías./Tfyé imíterís ¿V luíta dígnítate3<br />

&Y muñera folís.\í Inter folares homines plátafq3<br />

uerferís/laurüqj affídue tágas. (pTutíus auté<br />

ad ualítudíné fuerít : folaríb 9<br />

admifcere iouíalía<br />

íí'mul atque Venerea. Venerea maxime numidi'<br />

tatem folarís calorís moderatrice: qualís é aqua<br />

fuccufqj rofarum/ atqj uíolarü. (|ì>3 medicinas<br />

eiufmodíín libro de curandíslítteratis primis:<br />

deíde in libro deuitalonga/partim eqdé copo'<br />

fuñpartím ab alus cópofitas enarrauí:partím eti<br />

am temperauíJt&quales herbg a fole Ioueqj mi<br />

ras córra epídímíá/ ¿V uenenú uíres habeátydíx<br />

ímus ín libro contra pefteiruínter quas Perfora<br />

ta fuga Demon appellata eft. Nec alia faculta -<br />

te q ce-leftíum gratíarú noxíos maloru5 Demo'<br />

num uapores a nobis arcere putatur. Et fiqua íter<br />

herbas alía/uellapillus/Ut corallus ídéjuídeaturefn'cere.Herba,pfectoiunaris<br />

a Mercurio<br />

tradita foliis ceruleís atcg rotúdís/crefcentelúa<br />

unü quotídíe pducens foliu3; decrefcéte depcnés/annos<br />

utentípmíttít lunar es. Sedia ad ima'<br />

ínes altero quodam exordio redeamus.<br />

Í)De uírtute ímagínü fecundum antíquos atqj<br />

iedícínarü:6V quó medicine, fint longe ualídio'


es q imagfnes. (fCap». jX V.<br />

f^^blapillos quos paulo antephgbeosnar><br />

LT^J rauimus/nactus fueris/nihil op 9<br />

erit/inia<br />

'gines eis imprimere.Sufpédes itaqj collo coprehéfos<br />

auro crocei feria filis:quado Solfub arie<br />

te uel leone percurrit^afcenditqj ufmediu tenet<br />

C£lu:afpiatc$Lunà. (f/VIulto uero potenriores<br />

m ferie Lung lappillos narrat Proculus. Primu5<br />

qde3 Selinitim. Qui non modo figura Luna imi<br />

tetunfed & motu.circueatqj cum Luna.Huncfi<br />

forte reppereris/ de argento circudatft/argéteo<br />

filo collo fufpéderis/Luna cancrfi/ uftauru fub<br />

eute/anguIofq$ tenete fibi cóueniétes/fpirittrin<br />

de tuum reddes/poftremo lunarem. Dum uide^<br />

licet calefactus abilelapillus ipfe Iunaris uirta'<br />

rem fuam tuis aifidue fpiritibus inferir. jJUte^<br />

rum uero recefet lapillum heliofelinon cogno -<br />

mento. Qui folis lungqj coniunctp foli/natura '<br />

literhabetimaginem.Huncergo quifqs argento<br />

inclufum deaurato fimilib 9<br />

collo filis admo'<br />

uerit/quàdo Luna in domicilio fuouelfolis/in<br />

eodé minuto cu fole cógredit/fuofqj teneatangulos/folaré<br />

fimul/atcp lunare fpiritu3 reporta'<br />

bit/ aut falré tale3/qualis euadit Luna p cétrum<br />

copulata foli.Hic uero tu uides difperfas ph£bidotcs:uelut<br />

Ofyridismébra;forore3ei 9<br />

Ph^


c uelutI!Me3 cógregare." Sedutinàfolaréalicubi<br />

lapide facile reperiremo uel lunare : adeo<br />

i eonì ordine preporéré:quéadmodu3 fub ferie<br />

feptétrionalis poli magnete habemus / cV ferra.<br />

Solareprofectoiferutliuenifieapudidos Apollonium<br />

rheanen lapide fcilicet nomine Pantaurà/<br />

ignis inflrar micate3:fub terra pafius quattuor<br />

nafcété:cui tm fpirirus infit:ut tumeat/&V pie<br />

runqj fcfndatur terra/ubf eiufmodi lapis cócipi<br />

tur.Ita ceteros ad fe lapillos trahens/ (icut magnes<br />

ferrutruSed lapis hic Herculeus adfe conte<br />

plandumuehementius adhuc/nos ìmprefentfa<br />

rapit. Videmus in fpecula nautaru3 indice poli/<br />

libratum acum afféctu in extremitate magnete /<br />

moueri ad urfa / illuc uidelic5 rrahére magnete.<br />

Qm 67 i lapide hoc preualet uirtus urfe:Et hinc<br />

traffert i ferrmcV ad urfa3 trahit utruq5. Vir t 9<br />

at<br />

ei 9<br />

moi tu ab iirio ifufa é/tu cótiue urfe radiis ue<br />

getatForfitan ita fe habet fuccfnu ad polii alteru/&V<br />

ad paleas.Sed die interea.Cur magnes trahat<br />

ubiq? fernì/nó qa fife. Alioqn cV magnetem<br />

magnes traheretnifto magif:ferE*qj ferfijt.Nó qa<br />

fupior i ordie corpo^umo fupi 9<br />

é lapillo metallum.<br />

Quid ergo; Ambo quidem ordine urfam<br />

fequente dauduntur.Sed Superiore in ipfa urfe<br />

proprietate gradum tenet magnes :inferiorem


uero ferrum.Supius auté in eodé rern contextti<br />

trahit qdem quod eft inferius/& ad fe cóuertit :<br />

uel alíter quomodolíbet agítat/aut afficituirtu<br />

tepríus infufaJnferíus uíciflim eadéad fupíus í<br />

fufíone conuertítur / uel alíter agítat/uel prfus<br />

afFícítur.(pSíc in ferie Solís íferíor homo admi'<br />

rat fupíore3.In ordine Iouio uenerat In Martio<br />

timetjln Venereo inferior ad fuperioré rapitur<br />

amoris ardore/deferitqj feipfum. In Mercuriali<br />

femper híc dífcít/uel perfuadetur ab ilio Jn luna<br />

ri motumhic ab ilio fgpius exordit. In Saturnali<br />

quieta (figo auté cum h^c explorata hacteñus<br />

habuiiTem/admodü gratulabar / cogitaba'<br />

qj iuuenis adhuc magneti pro uíríbus ínículpe '<br />

recfleítísurf?fi'gurá/quádo Luna melíusílluc<br />

afpícíat:& ferro tune filo collo fufpédere. Spera<br />

báeqdéítademüuirtutisme fíderís íllí 9<br />

copoté<br />

fore. Sed cum díutíus expIoraífem:ínuení tan<br />

dé fíderís íllíus ífluxus Saturnales eé plurímunv<br />

atqj Martíales. Accepí a Platóícís malos Dgmo<br />

ñas plurímü feptétríonales exíftere. Quod etía3<br />

hebreos aftronomí cófítent noxios Martíofqj<br />

Df monas ínfeptétríóeponétes • Propítíos aüt<br />

& Iouios í meridie. Dídící a Theologís 8í ab Iá<br />

blícho ímagínü fíctores a Dpiioníbus malís oc<br />

cuparí f f píus;atq5 fallí. §)Jidi eqdé lapillo Fio


DEVIIA CAELITVS.<br />

rentìam aauecru5 ex india/ibi e capite draconis<br />

erutu/rotundfi ad nummi figuràVpunctis ordie<br />

qplurimis quafi ftellis naturaliter infignitu : qui<br />

aceto perfufusmouebat paruperin recitiamo<br />

obliquu.mox ferebatur i giru/donec exhalaret<br />

uapor aceti. Exiftimaui eqdem lapillu eiufmodi<br />

celeftis draconis habere narurà/atcp quafi figu<br />

ram;motu quoqj ìllius accipere/quatenus p ace<br />

ti feu uini ualentioris fprh/draconi illi Cue firma<br />

mento familiarior redderet. Hunc i*gi£ qui gefta<br />

ret &Y aceto fepe perfunderet/uim aliqua3 forte<br />

draconis illius acciperet/qui geminis amfractf'<br />

bus,Hinc qdem urfam maiorem iplicat/inde mi<br />

norem. Extat SY ppt fcorpioné ferpentarfus q<br />

fihomo ferpéte cinctus.manu dextera caput fer<br />

petis tenens.finiftra caudà:genibus quafi flexisj<br />

capite paulu refupino. Legi eqdem magos perfa<br />

ru regi cófuluiffe: utimaginé liane lapidi impri><br />

meret emathiti : qué aureo dauderet anulo; ita<br />

tamé/iit inter lapillum atq? aura ferpentarie ra"'<br />

dicem infererer. Hoc.n.anulo gettante cótra ue<br />

nenummorbofepuenenofostutum fore. Vide<br />

licet fi Luna Serpentario afpiciérefeceris. Hanc<br />

imagine Petrus Aponenfis cófirmauir. Ego ue'<br />

rofihàcanulusilleuimhaber/arbitror no tà p<br />

figurà/q per materias eiufmodi; èV hoc pactofté


poreqj copiofitas/fíbí cglítus uédícare.Meméto<br />

lapíllos nafcentes ín aíalíbus nec íde languetíb 9<br />

ut in dracone:gallo:írundíne: c^rerífqj effícaces<br />

exíftereferme/ur lapilli in terra nafcétes:atqj ad<br />

eafdé referri ftellasrad qs hpc alalia ptínent.Híc<br />

Alectoríus ex uentrículo galli ueterís tract 9<br />

poi<br />

let po teliate folar¿per qua Díafcorides air fp pe<br />

cópertu effe/eum pugnare íuíctü.q lapillü hunc<br />

oregeftaret, ídem aít:Celídoníü erutu ex írundi<br />

ne ruffum/curare melácolícü/& amabile/ ídone;<br />

umcp reddcre. Qjjod qde habet ex louc; per ea<br />

qu£ dixímus.s.Res ubíqj infra Luna íiellares ex<br />

iftere, Confirmai dictum íllud ualde Platonicu;<br />

hanc mudi machina ita fecü effe cónexanv ut &<br />

in terrís cgleftía fínt códítíone terrenal ín cp lo<br />

uícíffim rerreftría dígnítate C£leftí;& in occulta<br />

mudi uíta/meteqj regina mudi cgleítía ínfínt:uí'<br />

tali tñ íntellectualíqj .ppríetate fímul/& excelle<<br />

tía.x£eLh?cífupercófírmát nónullíetíá íllud<br />

magícü:per inferiora uídelícet fupíoríb 9<br />

cófen"<br />

taneapoffeadhoíestpíbus oportunís cgleftía<br />

quodámó trahí:at3 et p Cf leítía ff celeftía nobís<br />

cócíliarúuel forlan prfus ínfínuarí.S3 poftremü<br />

ho c íllí uíderít.U Verum íllud arte quadá rite &<br />

oportune in unu plurima collígéte fieri poffe p<br />

babüe fatísCut díxímus)effe uídetttü ratíqníbus


2DELVITA CAELITVS.<br />

quas in fuperioribus affignauim 9<br />

: tu qa eiufmo<br />

di mulra/qrì apud medicucV Aftrologu colligfi'<br />

tur/cótundunt/cómifcent/concoquutur fub fi"<br />

dere certo/dfx ipfa per fe ratione cócoctionis ar."<br />

qj fermenti/noua paulatf m forma fubeur : hanc<br />

ipfa acqrunt certo quodàfométo celefti/radiis<br />

tuncintusagétibusa'deocp celeftem. ^Metallo:<br />

uero uel lapillus qfi mométo fculpitynó uideruf<br />

noua acdpe qlitaté:fed figuràtNeqj motio illa p<br />

debiros digeftionis grad 9<br />

/quos alterano natii<br />

ralis ,atcp generano folet obferuare/progredif»<br />

Cu uero natura celeftis ranq iferioris nature re"<br />

gula foleat tenore quodà p gredi natali/òV ita p<br />

grediétib 9<br />

adfpirare:merito dffidurpleriq3:ima<br />

gines eiufmóx cdeiìé aliqua uirtuté hfe. Ego qj<br />

àbigo fepi 9<br />

:ac nifi cV ois antiqtas/&Voés aftrolo<br />

gi uim mirabile hfe putarét:hf e negare. Negare<br />

eqdé nó oino. Opinor.n.nifi qs aliter pfuaferit/<br />

ad ,pfpa uaKtudiné falté aliquà hfe uir rute/elee<br />

teìpfer ti róne materie.Taetfi mfto maioré ineffe<br />

pharmads arbitroncV unguétis fidereo fauore<br />

pflarif.Quid uero uolueri/ubi mó dicebà electe<br />

róe materie/i feqntib 9<br />

dedarabo. Que uero ex<br />

magoru uel aftrologo^ opinione ad Plotinum<br />

interptandu prò imaginibus aliegaripofìur/dei<br />

ceps breuiter arjerà:fi te pri 9<br />

.hic admonuero:ne


putes pbare me ufnimagina : fed narrare^ Ego<br />

ení medícínís ad cçlu téperatís/nonímagmibus<br />

utor. Atrita ceteris quotidíeconfulo. Tuuc<br />

ro fí cócedís Deum rebus infra Luna mírabíles t<br />

feruiiTeuirtutes/mirabiliores côcede cçleftib 9<br />

.<br />

Prgterea fi licere iudícas homíní ad pfperá ualí'<br />

tudinc ínferíoríbus utíuudíca fuperíoríb 9<br />

quo'<br />

qj licere. Atqj inferiora ad fuperíorü norma : Ce<br />

medícorum artificio temperare;fícut etíá a Deo<br />

"pe poteftate c ?luDe uiríb 9<br />

funtab initio temperata.<br />

radíorá/unde uí<br />

i s<br />

| Mmenfaferme cgleftiû magnitudo uirtus<br />

-—-^notio facit/Ut oés omniû fiderû radii terrç'molem<br />

quç quafipunctu eft ad cçlû/momento<br />

fadllimeqj/ufqî ad centrû recti penetrent.qcï<br />

omnes aftronomi confitent. Ibicp ut placet Py<br />

thagoreis atqj Platonicis fortiffimi fïnt.tû qa re<br />

ctiundiqj centrû tangunt:tu qa in anguftu col-<br />

Iecrifuntcuncti, QjJorâueheméria materia ibi<br />

rerrg ficca,pcul ab humore remota prorfus acce<br />

ditur.accenfaqî extenuat/atqî difpgitrpermeat 9<br />

undicg/&:efflat incendia pirer atqj 3ulfur>Sed ig<br />

nem hune putât ualde caliginofû effc/& quafiïcendium<br />

quoddâ lumfnis expers;ficur in cç\o ex<br />

tat expers incendii lume:Ignis aût inter cçleftem


(ЛЬЕ VITA CAELITVS. ><br />

atqj mfernmlumen cu feruore coniungir. Putat<br />

auté ignem e centro flanté/igné effe ueftalé: Siq<br />

dem uefta effe terre uità numéqj putabant.Ideo<br />

q3 Vefte remplu ueteres ìnmedus urbi'bus conftruebanw'gnécp<br />

in medio ppetuu collocabanrJ<br />

Sed ne ulterius peruagemur/codudamus iam fi<br />

ftellaruradiirota mox terra penetrat/negari no<br />

facile poffe metallu atqj lapillu/qn celant imagi<br />

nibus/fubito penetrare:eifqj miras uel falté qua<br />

lefcuncgimpmeredotes. Quadoqdem òYinaluis<br />

terre pretiofiffima generàt. Sed qs neget per<br />

hec radios penetrare? Siqdemaer 6Y qualitas ei 9<br />

&V fonus minus efficax folida tràfir fubitO/&7fua<br />

qdam afficit qualitate, Iam uero fi duritia radiis<br />

obfifterer penetratibus lumen multo citi 9<br />

аегез<br />

q aquà p tranfirer. Et hac odusunulro q uitrum<br />

6V uitra fimi'liter q chry ftallu. At cu eodé momé<br />

to folida/quo liqda cuncta tranfuerberet/pfpicue<br />

cóftat duritia radiis nullo mó refiftere: atq5<br />

idcirco dicent no effe negandu metalla секШиз<br />

radios influxufq* fufdpejAtqj etià cóferuaread<br />

tempus tunc fìbi cditus deftinatu. Cóferuareiq<br />

uirtuté quandà ex radioru concurrentifi contactu<br />

creataJQuid ueroi Si materia durior hoc ip<br />

fo qcTuidetur obfiftere caufe ppotenti/magis ic<br />

tibusfeexponitiSicenfislignufub lana incidit


non íneifa lana. Sic radius ille fulmine 9<br />

ebrio qfi<br />

qj non l?fo diffoluit in eo metallu.Cum uero na<br />

tura cgleftis noftro hoc igne incóparabiliter fit<br />

pr?ftantíor/nó eft putandn radii egleftís oífícíu<br />

effe dütaxat quale opus ignei radii manífefte ui'<br />

demus.s, íllumínare/calefacere/exfíccare/ pene<br />

trare/exrenuare/diíToluere:q noftríf fenfíbus no<br />

tííTíma füt. Sed multo plures mírabílíorefqj uíres<br />

&effecrus hre. AIíoqn/& materia ínferíor/&ca<br />

ducus fenfus cíi díuínítate egli penít 9<br />

£quaretur.<br />

Sed qs nefeíat uírtutes rerü oceultas/q fpecíales<br />

a medícís nomínant/nó ab dementali naturane<br />

ri:Sedcfleftí¿ Poffuntítaq}Cutaíut)radíí occult<br />

tñs/fk mírabíles ultra notas imagíníbus ípríme^<br />

re uires: Sícut & ceteris íferunt. Noan.íanímati<br />

funt fícut lucerna radií:fed uíuí/fenfualefc^ tanq<br />

per oculos uíuéríum corporum emícantes; do"<br />

tefqj mirificas fecu ferüt ab ímagínatíoníb 9<br />

metí<br />

bufcp Cf leftíü. Vini quoqj uehemétííTimá ex affé<br />

ctu íllorü ualído/ motuq^ corpora rapídíffimo :<br />

ac ^príemaxíeep ínfpmaguntcgleftíbusradiís<br />

fímíllímü. Agüt ífuper in corpora uel duríffíma.<br />

Oía.ahgcadcglüínfírmíffímaffit Suntautéín<br />

uaríís ftellís uaríg quoqj uíres;& ídeírco í radíís<br />

earú iter fe uaríe. Prgterea ín radíos ícríbus ali-'<br />

ter atqj alíter íddétíbus/tiírtutes díuerfp nafcü'


2gE VITA CAELITV5.<br />

rur. Deniqj in pcurfib 9<br />

fadioEiE mutufs/aliter atj<br />

alitencV hic aut ibi:cV tue aut alias effecris diuer<br />

fefubfto.uiresfuboriunkmfto magis atqj citius<br />

g in alii's/ar qj ahi's elemétorfi/qlitaraqj eleméta'<br />

iiu mixtionib 9<br />

.Multo et citi 9<br />

q in tonis ÒY nume<br />

ris apdmuficu aliter cValiter pcinétibus. Sihec<br />

diligéter pfideraueris:forfitannó diffides:dicét:<br />

fubito quódà radioru iactu uires imaginib 9<br />

ipri<br />

mi:atqj ex diuerfo iactu diuerfas. Nuqd ergo ta<br />

cito; Mitto fafcinatióes repétino quoda ituitu<br />

facras:& amores accerrimos flati accéfos radiis<br />

oculorivq cV ipfi fut fafcinamta qdà qdTin libro<br />

de amore pbamus, Mitto q cito rubés ocul 9<br />

ifi<br />

cfar'ituété/cV fpeculu itués femiaméftruofa.No<br />

ne &Y familie qdà apcTilliricos cV triballos irate i<br />

tuitu hoief itemifìe ferutiEt feie qdà i feithia idé<br />

facere pfueuifie.Et catoblepefgulicp ferpétes ra<br />

diOEjt ex ocfis iactu hoies pimunt.Torpedo quo<br />

qj marina tactu etià .pculper uirgà manti fubito<br />

ftupefacir. Echinn 9<br />

pterea pifcieul 9<br />

grandé folo<br />

tactu nauéfifterefertur. Pnalangia qnetiam in<br />

apuliaictu quopia: uel occulto fpiriru aimqj re-*<br />

pentino ftuporepmutant. Quidrabiofus canis<br />

facit/ufnóapparétemorfu; Quid feopa/deide<br />

qdarbut 9<br />

;Nóneleuifu'mo tactu ueuenu cócitàt<br />

atqj rabiemi An ergo negabis celeftia oculoru3<br />

n.uiù


fuorû radiïs/quibus noftra contuent fimul atq5<br />

. contingunt/ftatim mirâda pficeretfam uero gra<br />

uida millier tacru ftatimfignatmembrû homîs<br />

nafciti rei defideratç nota. An uero dubitabis/<br />

radios aliter aliter ue tangentes diuerfa pficeref<br />

Cum & tu helleborû herbâ colligés:fiue folium<br />

deorfû rrahasrfiuc furfum:hoc fubiro tactu:cau<br />

fa fis helleboro/Ut deorfû ed 1<br />

f t humores/ aut<br />

furfum


VITA CAELITVS.'<br />

quo qdz natura cdeffis uirtuté olim ad hoc ipfumquod<br />

optai naturaliter íchoauerít:&7 quafí<br />

iam iá pfecerit:ut in fulphure flámá. Qiiam fané<br />

uirtuté/tunc demü perfícíat:qñ materia hec per<br />

arté/fub fímflí quodá ínfluxu celeffi ueheméter<br />

agítaí:o7Sagírata calefcir. Itacp ars fufcitatincho<br />

atam ibi uir tut é:ac du ad figura redigiГ/ fimilem<br />

fue cuida celeftí figuré : tuncáie íllic idee príus<br />

exponít:quamfícexpofítá:celu ea perfícit uirm<br />

tute/qua ceperát. Exhíbens qfífulphurífláma3:<br />

fíe potería qdam ad rapíendas paleas edítus da<br />

ta fuecú/O/quodámodo debílís fepe per fríctío<br />

nem calefacti'ontq; facta ualídíor íubíto rapir.<br />

íf^íTem uírtutem Serapío fcríbít data lapidi Albugedí<br />

quafí iacinto fímílí. Sed nópríusrrahere<br />

paleas: q capulí hoc lapide perfrícent. Sic ite<br />

lapis ílle Iouíus Везаагд. a mortelíberás:qué de<br />

fcrípfím 9<br />

in ¡libro Contra pefté:uím ab ínítío сб<br />

tra uenenu accepít ab Ioue. Sed nó ufepadeo ua<br />

lídá.ureandé tradere poflít materiís alíís exercendá.<br />

Ar uero cü jbmú fub Scorpíonís celeflís í<br />

fluxu figura fuperní íllí 9<br />

acceperít: perfecta con<br />

tra feorpíones fubíto uí reportare putat. Qua5<br />

manici cóícareualeatyaut thurí. Eadé quoqj de<br />

íacítO/Topatío/Smaragdo/ceterífqj ratio é habenda/ut<br />

fabrica figurarli nó alibi efficacia ha-


eat:§ubi materia cüftellaCogruir & effectua<br />

qua hune faber exoprat accfpe.Ac pr£tereaubi<br />

nçc ipfa mareria quafi iâ talis é ab initio qualem<br />

affectas reddere p figuram.Nullis ergo materas<br />

ad imagines uti cofulur/nifî his ipis, q tibi notç<br />

fut:hanc ipag ferme iä uim habere qua cupis. La<br />

pilloruitaqueuires/atq3 metalloru dfligentiflï'<br />

me pferutari iubent:Intereaque meminiffe inter<br />

lapillos qdé carbunculu ï tenebris corrufeanté/<br />

atq3 pantaurä peipue Soli fubeffe : Saphy ru kv<br />

uûSmaragduVeneri:Mercurio:-Lunç. APrgte'<br />

rea metalla prçter aura & argéru uix ullâ ad hgc<br />

habere uirtutc, (J Tutioréqj in his rationé fore:<br />

fiauruqdépuru3adSolem referas.atqjIouem.<br />

tfAd illü quidé pprer coloré; ad hue au té pp'<br />

tir tempata comixtioné. Nihil enï loue & auro<br />

repari 9<br />

. Puru uero argétu ad Luna : Sed ad loué<br />

fîmul atep Veneré aura argento permixtu. )Prg<br />

rerea imaginé efficadoré fore;fî uirtus i materia ^<br />

eis elemét afpueiat eu fpeciali / eiufdé uirtuté na<br />

turaliter ïfita / atque hçc infup cü uirtute altera<br />

fpeciali p figura cçlir 9<br />

capiéda. JDeniqfîgtf ras<br />

inferiores/^ formas ceieilib 9<br />

coformari/inde p<br />

difcesCut aiunt)q> Perfeus trucaro Meduf? capi<br />

refuturä nonullis obtrûcatfonc porréderecô'<br />

fueuitmiultaqj fiKten& luna alioîcp plaetas fub


2DEJOTA CAELITVS;<br />

certìs figni's cèrta in nobis membra mouere nòti<br />

dubiranr. 2_Quamuimhabeant<br />

figure in celo atqj fub celo. ffCa>X VII<br />

/jyÉcfrne figuris nimiu forte difFidas/memiffe<br />

iubebut/i regione hac fub luna elemérali :<br />

eleméraré quoqj qlitaté poffe qplurimu/in tratmutatóc<br />

uidelicetad aliqdelemétale tédéte. Ca<br />

Ioré.s.& frigus/cV humoré/arq3 decime. Qua<br />

Jitaresaurqminuseleméraresmareriales ue fut<br />

fdlicet lumina.i.colores.Numeros quoqj fiu'rer/<br />

& figuras ad talia forfità minus polle. Sed ad c£<br />

leftia muneraCut putat)ualere permulru. Na cV 1<br />

celo lumia/cVnumeri/cV figur jrfut ferme oim po<br />

tenrifiìma. Prefetti fi nulla fit ibi materia. QctPe<br />

ripaterf ci pleriq? purant. Sic.n.figure/numeri/ra<br />

àii/dx nó alia fubftineant ibi materia/qfi fubftariales<br />

effeuident. Atq? cumi ordine reru mathe<br />

mance form^ phyficas àtecedàt/ ranqfimplices<br />

qdem magis/& minus egenemierito in antecede<br />

dentibus mudi gradibus ideft celeftibus aucto<br />

rifate fibi maximam uendicàt/Ut non minus ide<br />

fiat numero/figura/luce/q elementari quadà<br />

prfetate. Huius qdem auctoritaris habet etiam<br />

fub Luna ugnu. 2-QuaHtates eni ualde materia<br />

les plurimis rerujifpecìèBùs funt cómunes: eifqj<br />

quodàmó pmutatis/nó ufqjqcp fpecies pmutan


tur.Figure autem numeric partium naturalità<br />

proprietatem cum fpecie infeparabile peculiar<br />

recp poffidét. Vtpote qup celit 9<br />

una cu fpecieb 9<br />

deftihatafueruntimmo & cuideis maximal^<br />

bent in mente mudi regina conexioné: Atqj cu5<br />

ipff numeri que fpecies qugda fint/ideis ibi pro'<br />

priis delignatf / nimiru uires inde proprias forti<br />

untur.(MJdeoc^ tu fpecies naturaliu certis figu*<br />

ris/ttì motus/S' generationes/& mutatióes cer'<br />

tis numeris aftringunt. ^Delumine uero quid<br />

- dicaiEfteni actus intelligent uel imago. Colo<br />

res àt funt lumia qu^da.Quàobré ubi lumia id'<br />

eli colores/figurafq?/&' numeros Aftrologi di',<br />

cunt in materiis noilris ad cgleftia pparàdis pof<br />

fe quadurimu/nó temereCut aiut)debes ifta ne'<br />

gare. (TNó ignoras concent* per numeros pro<br />

portionefquefuas/uim habere mirabile adfpf'<br />

ritti & animtT/& corpus fiftendu/mouédu/affi^<br />

ciédaProportióes autem ex numeris conftitu/<br />

t£^quafi figur? qugdà funt/uelutex puctis line'<br />

ifque factg, Sed i motu. Similiter motu fuo feha<br />

bent ad agendum figurg c£leftes. Hg naqj har'<br />

nionicis tumradiis/tum motibus fuis oiapene'<br />

trantibus fpiritum indies ita eia afficiirt/ut mu'<br />

fica prgpo tens pala afficere confueuit. (Trotti<br />

prgterea q facile multis mifericordia.3 moueat fi


(fí>E VITA CAELITVS.<br />

guralugentís.Erquantü òculos imaginatónéqj/&V<br />

fpírítunvcV humores affidar ftatím arque<br />

moueatamabílísperfone figura. (ÍP^c mínus<br />

uíuaeft/cVefficax figura celeífa's. \ Nóneprin'<br />

cípís ín urbe uukus quídc demes/cV ílarís exílarat<br />

omnesí Ferox uero uel tríftís repente per ter<br />

retí Quid ergo celeftíú uultus/domínos omní<br />

U3terrenorú aduerfus hecefTícerepoíTeputasí<br />

.Quíppe cum etíá coeutes adprolem/ pJerüque<br />

uultus/nó folum quales ípfí tune agút:Sed etía3<br />

quales ímagínátu¿4§leant fíliís díu poftea naícíturís<br />

íprímere. (jVultus eadératíoneceleítes<br />

materias confeftim fuís notís ínfícíunt.In quib 9<br />

fi quádo díu latitare uidétur/temporibus deínde<br />

fuísemergunt.{p7ultus autem celi funt figure<br />

cdeftes.Potes uero facies íllíc appellare figuras/ceterís<br />

ibi ftabílíores. Vultus auté/ figu/<br />

ras:quemagísibímutantur.Afpectus quoqueí<br />

ter fe ftellarummotü'quotí diano cófectos/ uul<br />

tus appellare potes fimiliter/ &V figuras.lNá exa<br />

goni/ pentagorú¿tetragoni nominan?. JLjEfto<br />

dícet quifpiamtfSifìt ut placet potentíffíme ácf<br />

efficíendum figure edenes. / Verum quid hoc<br />

ad figuras ímagínü artificio factasTRefpondebut/nó<br />

ídpotíffímü contenderei potétífTimg<br />

per fe ad.agendum fint noftre figure: Sed utpa-


ariflimf adactiones Cuires figurarli c^leftiuj<br />

capicdas: quatinus oporrune fiunt dominatib?<br />

illis/atque examuffim ad illas cofigurant. Exigit<br />

enifiguraillafigura, jj^^one fonare citharaq^<br />

dä/akera reboatiOb i r<br />

dtätuilT& ipfa fimilc figu<br />

rä habeat/atque e cófpectu fippofita:Et fides in<br />

eapoßtf /& intetp fiti'ter. Quidnä hic efficit/ufc<br />

citnara fubito patiat a cithara/tiifi finis aliquis<br />

& qugdä figura cófornus ; ^Figura (peculi le^<br />

nis/cócaua/uitens celo cögrua.ob hoc lpfü pro<br />

prie/munus tantü c^litus acdpit/ut radios Php<br />

biinfe cumulatiffime cóplectaf. Et folidifiiniu5<br />

quodqj ad centro fuu e cófpectu locato repente<br />

cóburat. 4j"E?go ne dubites dicent: Quin mate<br />

ria qupda imaginis faciédp/alioquin ualde congrua<br />

c$\o/p figura cplo limile arte data3 creile<br />

munus/tum in fe ipfa concfpiat/tu reddat inpxi<br />

mum alique uel gettante. (nNon folu uero figu<br />

ra:Sed etia difpofirio perma/quä Diaphanä uo<br />

cät/inrfficax quidda3 eft/& paffiuü fuaptejnatu<br />

ra. (f, vferuntamem quoniä peruia difpofirio eil:<br />

in c^lo proprium lumis fufceptaculu ; ideo ubicunque<br />

fub eplo/h^c uel efl: naturalis ; uf modo<br />

aliquo cóparat:Subitopfens cplefte luméacqri<br />

tur:Atq3 et cóferuat.ubi una cu hac uf calor eft<br />

igne 9<br />

ut i flama/uré aliqd aereo / aqucfi ue find/


? DE VITA CAELITVS,<br />

&glutinofiï. Vt in noctilucis/cV nocticernîs / 8c"<br />

carbunculis / atq? forfan quodâmodo ï câpho'<br />

riQuidindefcquat pimaginibus ipfereputa.<br />

Quales cç-Ieftium figuras antiqui imaginib 9<br />

ïprimebanr. Ac de ufu imaginû. papX VIII.<br />

"jrn| -fcfquis aure5 querer/ quas poltmmTucflï"<br />

\- 1 figuras imaginib 9<br />

imprimerefoleât;. Sût<br />

enf ni ibi forme oculis ualde côfpicue / oï a mulris,quales<br />

funt/quafi depictp ut Aries/Tauruf/<br />

fimilefqj figure 3odiaci:cV quç funt extra 50 dia'<br />

cum manifeftç. Suntibi prçterea forme- quâ'<br />

plurime/non tam uifibiles q imaginabiles per fi'<br />

gnorum faciès ab Indis/cV Aegyprifs : Caldeifcp<br />

perfpectç:uel faltem excogitate. Velut mprima<br />

facie uirginis uirgo pulchra fedens/geminaf ma<br />

nu fpicas habens/puerumqj nutriés. Et relique:<br />

quales defcribf t Albumafar: Ceteriquenonulli.<br />

(Jltant denique characteres qdâ fignorû 6V pla<br />

netarû ab egyptûs defignati. (fVoiût igit ima'<br />

ginibus omniahçcinfculpi.Vtlïqs expectet p*<br />

prium a Mer curio beneficiunvcollocare eum in<br />

Virginedebeat'.uel faite ibi Lunaj cumafpectu<br />

Mercurii.Et imaginé tûc ex ftâno pficere/uel ar<br />

géto.In q totu uirginis fit fignû:Et character ei 9<br />

character que Mer curiï. Ac fi prima uirginis fa'


eie fis ufurus: addas etiam figura: qua i prima fa<br />

ciedixim 9<br />

obferuata:Siriterq*de cgteris. (fì*0'<br />

ftremiquidéimaginu auctores uniuerfamearà<br />

forma ad egli fimiJitudiné accepere rotudà. Arv<br />

fiquioresauré quéadmodum mquodam Ara'<br />

bum collegio legimus/figuram crucis cuctis a*r<br />

teponebant. Quia corpora per uirtuté agut ad<br />

fuperfia'emiamdiffufam* Prima uero fuperfici'<br />

es crucedefcribitur.Sicenis in primis habetlógi<br />

tadiné atqj latitudine3. Primaqj hgc figura é/oC<br />

omniu recta Smaxie / & quattuor rectos angu*<br />

los continet|T)Effectus uero celeftiu maxime p<br />

rectitudiné radioru anguloruquerefultar* Tue<br />

em ftellg magnopere funt potentef:quàdo quat<br />

tuor C£ li tenentangulos fmmo cardines: oriétis<br />

uidelicetoccidentifque;& medii utrfnquecgli*<br />

Sic uero difpofirg radios ita coniiciunt in fe iui'<br />

cem/Ut crucem inde conftituat*Cruce3 ergo uè*<br />

teres figura effe dicebantum ftellaru fortitudie<br />

facranntumearudé fortitudims fufceptacuki5*<br />

Ideoque habere fumam in imaginib 9<br />

poteftaté;<br />

Ac uires & fpiritus fufeipere planetaria y Hgc<br />

auté opinio ab g gyptiis uel iaducm eft,uel max<br />

ime cofirmatauter quoru characteres crux unuf<br />

erat infigm's: uità eoru more futura fignificans:<br />

eamquefigura3 pectori Setapidis infculpebat;


jDE VITA CAELITVS.<br />

Ego uero quod de crucis excellentia fait apud<br />

£gyptiosanteChriftû/no tammunerfs ftellaru<br />

teftimonm fuiffe arbitror/q uirturif pfagiu:quâ<br />

a Chrifto fuerat acceptura. Aftrologos aiît qui<br />

ftatï poft Chriftii fuerût/uidentes a Chriftianis<br />

miranda per crucé fieri/nefcien tes aut uel nolen<br />

tes inIefû tanta referre/fn cçleftia retuliiïe. Quâ<br />

qua cófiderare debebant per crucé ipfâ/abfque<br />

nomîe Iefu miraculé minime perpetrare Conue<br />

nire qdem imaginibus eâ/qa référât forritudiné<br />

planetarû omniuq3 ftellaru forfitan eft probabi<br />

le. Non tamé ob hoc duntaxat ingente habere<br />

potential Poffe uero non nihil/una 013 cçterfs/<br />

quç neceflarfa fût cóiunctam : ad ,pfperâ forfan<br />

corporis ualitudiné.Sed ad narrâdas aliorû opi<br />

niones/Utcepimus reuerramur. ] Saturni uete^<br />

res imaginé ad uit£ logitudiné faciebâtTTapide<br />

de Feyn'3ecb/id eft faphyro/hora Saturni ; ipfo<br />

afcendente/atq3 fçlidter coftituto. Forma erat:<br />

Homo fenex/in altiore cathedra fedés:uel dra '<br />

cone: Caput tecrus panno quoda3 lineo fufco:<br />

manus fupra caput érigés: Falcem manu tenés/<br />

autpifces:fufcaindurusuefte. Adlongam ui"<br />

ta/atq3 fçlicé/ louis imaginé in lapide claro/ uel<br />

albo. Erat homo fedésfuperaqlamuel draco '<br />

né/Coronatus;hora Iouisapfo in exaltatóe fua<br />

o.i.


f^tici'ter afcendente:cròcea indutò uefté, LCq^<br />

tra rimeditate hora Martis fmagines fabricabàt<br />

p ma Scorpióis facie oriéte.Marté armatfi/Sf co<br />

ronatu, IjSjimprbos curandos fingebat Solis<br />

imaginé ih auro hora Soli's : prima facie Leonia<br />

afcendente cu5 fole, Regé in throno/crocea uè-*<br />

fte/&coruu Solifcp forma. (f^dleticiaroburq5<br />

corporif/ Venerif imaginé puellaré.poma floref<br />

qj manu tenentem:croceis& albis idutam.hora<br />

jVeneris prima facieLibr^/uel Pifciu/uel Tauri<br />

afcendente cu Venere, JmagméMercurii adin<br />

geniù/& memoria pmatadefcemino$j(JTtéco<br />

tra febres fculpebat Mercurius/Homo tela ma<br />

nu tenés/hora Mer curii furgéte Mercurio:fcul'<br />

pebant hanc in marmore. Subinde materig cui'<br />

piaiprimebantlanguentibus affumendg. Hinc<br />

ome genus febriiì curari dicebant /Imaginem<br />

Lunf afcendente prima facie Cancri ad augmen<br />

tu. Forma Mer curii: Homo fedés in throno/ga<br />

leratus/criftatufcp/pedibus aqlinis : finiftra gal'<br />

Iu tenens: aut igne. Alatus:aliqn fup pauonent<br />

Dextera tenens claun : uefte uariaiLumpuelh<br />

pulchracornuto capitefuper DraconeuHTau<br />

rum ferpétes fupra caput/8^ fub pedib 9<br />

habens.:<br />

([Bei curandù calculu genitaliuqj dolores & ad<br />

faguiné aftringendu imaginé hora Saturni: fmv


ODE VITA CAELITVS.<br />

gente tertía facíe Aquarü cü Saturno. Ite leone<br />

auroímprímebát/lapídé informa Solís pedib 9<br />

reuoluenté:hora Solís: primo gradu faciei fede<br />

Leonis oriente. Hanc expellendis morbis pmtura<br />

exiilimabant. Adrenu morbos fímílé facíe<br />

bant/qñ Sol in corde Leonis celü medivi obrine<br />

rena Petro aponéfí cóprobatá ÒV expíétía cófir<br />

matá:fed hac códitióc/ut Iuppírer aut Ven 9<br />

me<br />

díu3 afpícíat edú: plañere uero noxíí cadárúfor<br />

tunatíqjfínt. ) AccepiaMégophyfico pdaro<br />

eíufmodí imaginéfactaToue íbídé piúeto cu So<br />

lelíberauíffelohánem Marlíanú Mathematica<br />

nf o ido fígularé a pauore quo fub tonimi affici<br />

pfueuerar.Preterea ad firmada fanitatécVueneff<br />

cía deuítanda imaginé ex argéto fíngebár hora<br />

Venerís.Luna ágxüos obtíñete; ac Veneré felici<br />

ter imite. Dumo dñs fexte dom 9<br />

Veneré afpíd<br />

at/aut Ioué trío quodá ítuítu uf oppofíto. Mer<br />

curi 9<br />

át nó fít ífelíx. Agebát hec hora díeí Soful<br />

tía, Itaut dñs hore decima teneret celi plagá.Pe<br />

tr 9<br />

Aponéfís íqt medícü p imaginé ífírrtm cura'<br />

re pofle.Mó í ea fabricada obferuet/ut anguli a^<br />

fcédétís/medíí celiVocddéríf fínt fortüarí-.oYafcé<br />

détís dñs^eadé roe fcda:f3 f exf<br />

a ¿Vdñs ei 9<br />

fít ífe<br />

líx:aít etíam fanítatc forc fírmíoré/uítáqj Iógúv<br />

rem q ab íítío fuerít íftítuta:fí natíuítate pfpecta<br />

o.íí.


fiat imago:in qua hge fortunata ponanis Mius<br />

fignffieator uitg. Ite uitg datores/tu fìgna tu do<br />

muli: prgfertimafcendens/ eiufq5dominusJte5<br />

egli media. Locus Solis.Pars fortuna Dns con<br />

functionis uel prguétionif ante natiuitaté factg.<br />

Mali qnetià infortunati cadant Cócludit aftro'<br />

logora nullumdubitare/qn ad (pducendà uirà<br />

ralla cóferant(TT?rolfxumforet dictu/quas per<br />

quglibetfignafacies antiq/& quas Lungftationes/tanq<br />

neceffarias in exprimédis imaginib 9<br />

ob<br />

feruabàt. Nà in ftatione Lunga gradu uirginis<br />

decimofeptio ad fine eius faciebat imagines córra<br />

morbosa odia:& ad iter fglix. In ftatione a<br />

pncipfo Capricorni ad gradu dtiodecimu.cótra<br />

morbosa difcordias/atqj captiuitaté Jn ftatio<br />

ne a gradu duodecimo Capricorni ad gradu uigefimuqntu<br />

aduerfus langore & carcere In ftatione<br />

a gradu qrro pifeiu ad gradii eiufdé decimumfeprima<br />

ad curandos morbos.ad lucrato'<br />

cietaré:ad augédas meftes.Et in aliis fifirer alias:<br />

uana fgpius curiofitate machinabanf • Solas uero<br />

recenfui qug nó ra magu q medica redolerér*<br />

Nà & medicina3 eiufmodi uana plurfmum fore<br />

fufpfcor.Pro aliis aure magis legftimfs medicina.<br />

rucófectionibuseiu&nodimafiones Lung arbi<br />

tror eligendas. Atcg etià in ariete gradu fextum.


(pPE VITA CAELITVS.<br />

rurfus decimunonn.minuta.XXVL Ite in gemi'<br />

nis grada decimu. minuta.LI. In càcro gradir de<br />

cimQnonu. minuta.XXVI. In libra gradum fex<br />

tu.minuta.XXXHn.. In capricorno gradii decimumnonu.<br />

minuta.XXVI. In aquario gradum<br />

fccfm.minutaXVII. In eodé grada decimumqn<br />

turn, minura. VIII. Prerereafententia Haly men<br />

te tenenda. Quodlibetfignu qdiuSoleftineo<br />

uiuu fieri. Ceteris dominari. Effectu eius prece'<br />

teris euenire. Vt illuc Luna dirigas ad donu ide<br />

pprivt pro medicinis fufcipiendu. Illuc inq .i. ad<br />

fignu & facié/cV maxime grada, ut fi bona Iouis<br />

affectas/ adhec directa Lunam erigas/uel unirà"<br />

quadiu locu eiufmodi Sol illuftrat: Vbi pietas<br />

Iouiauiget. Simflitercg de ceteris, fp£uriofurn<br />

uero narratu forenet forte noxiu qfimaginef:&Y<br />

quéadmodu affociandos uel dfffociandos inrér<br />

fe aios:fabricabant ad afferendà felicitate uel in<br />

ferenda calamirateYuel uni cuida: uel domui uel<br />

ciukatl Ego qdem fieri poffe ralia non affirmo.<br />

O\ftrologi aut fieri poffe putat:&V quo/docét;<br />

qualia ego narrare no audeo. Porphyrins ubi<br />

uità Plotini magiftri fui defcribit/talia fieri poffe<br />

cófirmat. Atcp Olympia magU/cVaflrologum<br />

fgyptiunarratptra Plotino: Rome tah'a rérauif<br />

fe:du conaref p imagies ufres eiufmodi fiderare<br />

o.m.


Plotino. Sed coriatus í auctorem fuü ob excelfá<br />

Plotíníaíamfuíffe retortos. ; Albertus quoqt<br />

Magn 9<br />

aftroIogífpíter atqj theologif pfeffor<br />

ait í fpecub/ubí a lícítís dífeernere fe íqr íllícíta/<br />

imagines rite ab aftrologís pftíturas/uírturé effectucp<br />

acqrere a figura cçleítí. Atqp fubídc nar^<br />

ratmírabíles earü effectus.qles Thebít Benthos<br />

rad/&Ptolemçus/C£teriq} aílrologí pollicene<br />

Defcríbítcp imagines ad calamitate alícuí.pfperí<br />

tatemqj afferendá/qs pfilío prçtermitro. Et iter-*<br />

ea cófirmat efFectü eas hre poíTe.Qjjáq Oc ut uír<br />

bonus arris dánat abufu;&ut legítím 9<br />

theolog 9<br />

orones fuffumígatíonefcp dereftat:Quas ípíí q^<br />

da ad Dpmones ímagíníb 9<br />

fabricádís adhíbuerñt.<br />

Neqj tn reprobar figuras & Iras díctíonefqj<br />

ímagíníb 9<br />

ípreflas ad hoc ípfu dütaxat ut donü<br />

alíquod accípíát a figura ccteftí. QcTqde$ poíTe<br />

per imagines cópararí/ Petr 9<br />

Aponenfís pfïrma<br />

uítjmmo Kaffir mauír regione nefeío quá f uíffe<br />

deftructáper imaginéíllá/quá Thebít narrata<br />

Phedíceaftrologofabrícatá. ^Thomas aíítaq<br />

ñas dux in theología nr magís ífta forniídat:&<br />

min 9<br />

tribuít imagíníb 9<br />

.; Tm nancg uírtutís düta<br />

xatper figuras cclít 9<br />

putatacqrere/qtü códucat<br />

adíllos effecrus: quos folet cóíter cç lu p herbas<br />

refqj?alías naturales efïïcere.Non ta qa figura ta


2_PE VITA CAELITVS.<br />

lis fit fri ea materia:q qm ppofitu tale l'am pofftq<br />

eft in certa qdam artifici! fpecìe:qlis cu celo con<br />

fentiar. Hf c ait in libro córra gétiks remo. Vbi<br />

cbaracreres/SVlf as figuris addiras rfdet.Figuras<br />

uero nó adeo:nifi ,p ugnis qbufda ad Demoneg<br />

adiugant. In libro etia3 de fato ait. Cóftellatóeg<br />

dare ordine effendi atq? perduradi/nó folu reb'<br />

naturalib 9<br />

:fed etià artificiofisu'deo imagies fub<br />

certis cóftellationib 9<br />

fabricari. At fi qd mirabile<br />

per eas ultra cófuetos naturaliu effecrus nobis<br />

eueniar/in Dcfnonas reicit hoi3 fedu ctores/Qct<br />

inlibro ptra gentiles pfpicue patet. Maxie uero<br />

in libello deocculris nature opib 9<br />

.Vbiuidetip<br />

fas erià imagines puipendere/quocunqj factasJ<br />

Quas 67 ego qrenus ipfe iufferit/nihilipendam.<br />

ffReferre àtmirabiles quofdà effect 9<br />

imagfnu/i<br />

ìpenionu falfitaté'.nec eft a Platonicis alienu.Na<br />

8>C Iamblich 9<br />

ait/eos q religione fuma fetimonia<br />

qj pofthabita:imaginibus dutaxat pfifi/ab eis di<br />

uinafpantmunera/hacinrea malis Demonib 9<br />

fepiffime falli/fub prgtextu bonoru numinu oc<br />

currétib 9<br />

.Cótigere tri ex fmaginib 9<br />

legitia aftro<br />

logie róne cóftructfs naturalia qdam bona non<br />

negat. Deniq? tuti 9<br />

fore arbitror medici nif § ima<br />

gfm'bus fecómittere.Rationefq3 a nobis de po^<br />

teftate celeftiVpro imaginibus affignatas/in me--<br />

o.iiiL


dícínis po tí^g ín figurís efficacia hf e polle. Pro<br />

babíle.n.eft fi quá uím imagines habét:hác non<br />

ta per figura nup acqrere/q per materia poíTíde<br />

renamralíterfícaffectá. Acfíqd denuo acqrít<br />

duínfculpíf/nontáperfiguracópararíqper ca<br />

lefacríoné cótufione quadá quémete. Qup qdé<br />

cótufiocalefactíoc^factafub harmonía c^leftí<br />

fi'mílí harmonía :quf quondá materia uírtute ín<br />

fuderatexcítatuírtutéípfamat5 corroborat/fícut<br />

fiat 9<br />

flámá;& manífeftá effícít ante latétem.<br />

Sícut calor ígnís in afpectü pducit Iras feriptas<br />

fucco cep£ pus delítefeétes. Atcp lf £ hírcí adipe<br />

ífcríptp/lapidi .prfus occultp/fí lapis fubmergat<br />

aceto pdeüt/¿( quafi feulptp eminétes extát. Ini<br />

mo uero fícut tactus feopf uel arburí fufeitat ra<br />

bíecófopítá:fi'c forte cótufio qdá& calefacrío<br />

fola latente! ma teriauir tu té ,pditfacra uidelic3<br />

oportune:q qdé celefti oportunitate expedit in<br />

medícínís cófícíendís uti/aut fi qs forte tractare<br />

met alla lapidefcp uoluerit pftat pcutere folfi/at3<br />

calefacere/q figurare.Pr£ter.rud 9 manes effe fi<br />

guras fufpiconhaud temer? uf umbra idolatri^<br />

debem Q<br />

admittere.Ité nec temere uti ftellis uel fa<br />

lutarib 9<br />

ad morbos his fimillimos expellendos.<br />

Hos.n.fppe augét. Sicutnoxip fte% diffiTes ubi<br />

morbos alíqÁ mínuunt:quodfane Ptolcmgus


4jDÌ= VITA CAELITVS.<br />

cV Haly perfpicue docent.<br />

abricandauniuerfi figura. ff(^.XIX.<br />

dcurnàunfuerfalé i'pfam.i.unioerfi ìpfi<br />

^<br />

9<br />

naginé pretermirrimus; Ex qua tn beneff<br />

iniuerfo fperare uident. Sculpet ergo fec<br />

taror illoru forte qui poten't/formà quandà mù<br />

di'tori 9<br />

archetipa fi placebi't/i'n ere. Quàdeide<br />

pportune in argéti lamina iprimat aurata. S3 qn<br />

porifTimu iprimetfQn Sol minutu primu arietis<br />

attigerit. Hinc.n.aftrologi tanq ex fuinatalis re<br />

uolutione fortuna mudi eo falré anno munente<br />

aufpicanf -<br />

.Ille igft in hoc fpfo mudi natali toti 9<br />

i'<br />

primer mudi figura. At uides ne q belle intendif'<br />

ferendu mudi aliqn nati nobis fuccurrerit argu^<br />

mentii; Siquidé quolibet anno renafcit: Nónei<br />

ipfa hois genefi meriunt Aftrologi/primu i quo<br />

figno/quo gradu/quo minuto Sol ex titerit. Ibiqj<br />

totius figure iaa'untfudamentu. Et quolibet<br />

deiceps ànotcu primii Sol minutu fubferir idé/q<br />

fi renarti hoiem arbitrant/at3 idepfagiunt anni<br />

for tu na. Sicut igit id in hoie facere non ualerét/<br />

nifi qfirenafceret. Atqj hic non pofTet qfi renafci<br />

nififuiffet aliqn natus: Sic cV mundu coniicereli<br />

cet/aliqn genitU/Sole uidelicet fub minuto arie<br />

tis pmo/tuc pofito: qnquidé per eudé quolibet<br />

anno fitii/fors quedà qfirenafcétfs mudireuol'


uftur.Tunc fgirur file fabrfcabit mundi figurag.<br />

Cauebit aurem ne fabbato Saturni diefiguram<br />

fculpat/autexprimat. Hoc eni die de^ nitidi fa'<br />

ber ab opere traditur quieuiffe. Quod ab ideali<br />

die foh's inceperat.Quantu.n.Solgeneratioiac<br />

comodarus eflv tatù Saturn 9<br />

inept 9<br />

. Perfecerat<br />

aure opus i Venere pulchritudine3 opis abfolu<br />

ta fignificate.S3 de mudanp fabricf ronib 9<br />

nfhil<br />

ultraJohanes eni Picus nofter miradula dfuina<br />

de genefimudi myfteria Mofeos diuinit 9<br />

his di<br />

ebus expreflir.Qyàobré ut redeamus ad inftitu<br />

tum;& Ale mudfi futi primu dieuelhora Saturni<br />

no fculper.Sed die porius uel hora Solis. Impri'<br />

met auté in anni natali pr£fertim fi tue fgltces ac<br />

cedàt Iuppiter ar3 Diana.Optimu uero fore pu'<br />

tabut prpterliniaméta opificio colores iferere.<br />

Sut uero tres uniuerfales fimul & fingulares nifi<br />

di colores/uiridis/aureus/ faphyrinus/trib 9<br />

c^ li<br />

gratiis dedicati. Viridis quidé Veneri fimul atcg<br />

lung. Humidus uidelicet humidis: arq^nafcétiu<br />

proprius:acconiodat 9<br />

& matrib 9<br />

. (fÀùtór So'<br />

lis effe colore nemo dubitat:& ab Ioue ifup/ at3<br />

Venere no alienti • Saphyrinu deniqj ioui maxie<br />

dedicamus.cui&faphyrusipfe dicii cófecrat 9<br />

.<br />

Vnde & lapis la3ulus hoc colore dotat 9<br />

ob uiV'<br />

tute Iouià prra bile atra a Satnopfecta/apcTme'


2PE3/EIACAPLITVS;<br />

di eos progatfuà hét : nafdfqj cu auro aureis di'<br />

ftictus notis/ita comes auri/ficut Solis eli Iuppi<br />

ter. Sifemqj ui hét lapis Armen 9<br />

:coloré fifem cu<br />

iriridi quodàmo poffidens. Expedire ìgit ludica<br />

but ad gf ara cheiliti munera capefféda tris po'<br />

riffimu hos colores freqntiffime ptueri. Atj i for<br />

mula mudi:qua fabricas faphyrinfi colore mudi<br />

fpheris iferere, Op£ preciu fore putabut aurea<br />

fpherif ad ipfà egli finitudine addere fidera;at3 ip<br />

fa Veftà:fiue Cererei terrà uiridé iduere uefie5.<br />

Ei 9<br />

modi formula fectator illopjttuftpfe gefiabf t;<br />

ueloppofitamituebit. Vtileuerofore fpectare<br />

fpherà morib 9<br />

fuis pdità qlé Archimedes quóda<br />

& nup florétin 9<br />

qdà nf Lauréti 9<br />

noie fabricauft.<br />

Neqj fpecrare follia ét aio reputare, Proide i ip<br />

fis fug dom 9<br />

penetralib 9<br />

cubiculu cóftruet i for<br />

nicéactufiguris eiufmói/& colorib 9<br />

ifignitum.<br />

Vbi pfimu uigilet at3 dormiat. Et egreff 9<br />

domo<br />

no tata attétóefingulast reru fpectacFa:qta uni'<br />

uerfi figurà/colorefqj pfpicier.S3 hf c imagintx fi<br />

ctores illi uiderit.Tu uero pfiantforé i te finges<br />

imaginé,Népe cu noueris;nec qcq ordinatile §<br />

cplù;nec5tépati 9<br />

aliqdcogitari;qIuppiter:fpabif<br />

ita dermi bnfxcia egli Iouifcp pfeq fi cogiatióib 9<br />

/<br />

affectib 9<br />

/ actóib 9<br />

/uictu teip3 ordiatiffimu tépa'<br />

tiffimucg pftiterfs. At pofi§ i métioné tépàtig cg


leftis incidimus/oportuna forte fuerit recorda<br />

ri/ nullu inette cglo elemeralis qualitatis exceffu<br />

ut piapatetice loquar aloqn fiue ita ppofirn fir/<br />

iam eflet tot fgculis diflblutu:flue etia3 fimplex/<br />

tatafaltémagnitudine/potetia/motionecgtera<br />

perdidiffetSedprofecto tanq moderatifl"imu3/<br />

oia moderate diuerfa comikct i unu.Pr eterea<br />

rum hac fpfa tempanria fua.tu excellétfa formg/<br />

diuinitus uita meruit. Nà & res copofitas : tunc<br />

demu uita adfpifci uidemus/quado qualiratum<br />

pfecta cómixtio priore ia contrarietaté fregiffe<br />

uidef /in plantis. Perfectforem deinceps in aima<br />

libus uita/ quatenus ineftefs cóplexio a contra<br />

rietate remorior q in plantis Jn hominibus rurfum<br />

eadé ratione pfectioré:&' quodàmodo iam<br />

cgleftem.Siquidéhumana cóplexio adcelefte5<br />

réperantià ia3 acceffit:pfertim in fpu:q ultra fub<br />

ftanrig fug fubtilitaté qualitatuc^ teperatiarqb 9<br />

cum cglo confétit:cglefte5 quoq3 luce é adept 9<br />

.<br />

Hie in ftiper ubi maxime talis e(l/potiffimu3 eft<br />

cgleftis/ uitaq? cglefté diuinit 9<br />

prgeeteris eft ad'<br />

eptus:& quatenus fe tale in oi uictu legeepuitg<br />

efft'cit / atqj feruat : eatenus fingularia cgleftium<br />

donareportat. Qiiadouerodicimusnó effe in<br />

eglo ullu elementaris qualitatis exceffu/intelligi<br />

mus/ uel nulla effe ibi eiufmodi qualitaté: f3 uir-


(¡BE VITA CAELITVS.<br />

tutes poríuserTectríces qualítatú téperarastuel<br />

fíquefuntíllíc quodámodo fímíles qualitates/<br />

quafí aeríá habere téperíé. Atcg ubi queda íllíc<br />

frígida ííccaqj nomínamus, Pia tonica hec accipírnus<br />

róne .i. ur frígido appellet qd" minimi ca -<br />

loriseft caufa-Síccúueroqdhumoré nobísex*<br />

híbetmínímü.Sícañrologus Abrahá Saturnu5<br />

ínquít corpus noftru5 quodámodo relínquere<br />

frígida atcp fíccóvqa caloré et humoré affert no<br />

ftro minoré.Eadé ratíone carnes bouís Sí leporís<br />

ín fe quídé calíde arqj humíde/nobís frigide<br />

funt &Y ficee. Ex hac aút ínductíone duo hec accipe<br />

corollaría:prímá qdé fí corpora magís de -<br />

íceps tpata magís uíuút/celá maxíe tpatá qmax<br />

ime uíuereámo uero uícíffí ex eo q?cdü exactíffí<br />

me tpatú abfolutíffímá í fe uítá poffídet/píectarí:ut<br />

qten 9<br />

relíq ad téperíé uítáqj íllíusaccedat/<br />

eatenus uítá fortín preftantíoré. (f Altero uero<br />

uítá effe forma ín fe perfecta/ perfícíétemqj corpus/<br />

motóífq? principio exhíbete. Principió inq<br />

ítímú/motíonís quoq3 tú íntrínfecus acre:tu5 p<br />

oém parte extrínfecus expedíte. Sí ígít ídípfü ui<br />

ta eft/mentecaptú exíftímato:quí eiufmodi forma<br />

nó cognouerít ínefíe cekvcorpore preftantíffímo/círcüeunte<br />

femp motíone perfecta/cuncta<br />

mirificante, magífep illa gradarínv qu£ ufad


fofius fimilf tudine natural/ter ppinquius accet<br />

lerut:uf quotidiehui 9<br />

ifluxib 9<br />

apti 9<br />

feexponut<br />

(fidata imagines mm hf e putér i fpunv&<br />

fpirirus in eas.Et de affectu utentis & opcranris<br />

Or^


(p>E VITACAELtTVS. (<br />

rí/atqj tabefcere poffe.Ego auté imagines in re5<br />

diftantem uím habere ullanv nó fatis intelligo.<br />

Habereuero ingeílanteni/nónullatn fufpicor:<br />

nó tñ talé opínor.qualé pierio^ fíngunt. et hanc<br />

róne materie potíus q figure: atqjCut dixftlógo<br />

interuallo medicinas ímagíníb 9<br />

añpono. Quáq<br />

Árabes &V Aegyptíí rantum ftatuísímagíníbut'<br />

qj attribuiti arte agronómica et magica fabrica<br />

tís/ut fpüs ftellarú in eís includi putét.Sptxs aüt<br />

ftellarú ítellígút. AIíí qdé mírabíles ceíeftíum ui<br />

res:alíiuero Demonas etíam ftelle huíus íllí 9<br />

ue<br />

pedíffequos.Spírítus ígitur ftellarum qualefcú'<br />

qj fint/ inferí fiarais oV ímagíníbus arbírrantur/<br />

nonalírerac Demones foleant humana nónun<br />

q corpora oceupamperq? illa loquí:mouerí:mo<br />

uereniiírabilíappetrare. Símílía queda per ima-'<br />

gínes faceré ftellarum fpírítus arbítrantur. Pu'<br />

tant Demonas mundaníígnis habítatores per<br />

ígneos humores: uel ígnítos:fímílíter03 per igni<br />

tos (pírírus 5i affect 9<br />

eíufmodi noftrís/ ínühuarí<br />

corporíbus.Símílíter ftellarn fpírítus per radi<br />

os oportune fufceptos/fuffumígatoefqj et lumi<br />

na tonofq? uehementes cópetéríbus ímagínum<br />

materíís inferí;mírabíliaq$ ín geftantem: uel ,ppí<br />

-quantcm eífícere poffe. Qji$ quíde^ nos per de^<br />

monas fieri poffeputamus/nó rá materia certa


cohibf tos q cultu gaudenres. Sed h^c alibi dilf'<br />

gétius. (Ptradut Arabes fpiritu noftru quàdo<br />

rite fabncamus imagines/ fi per imaginationem<br />

& affecrutn ad opus artenriffim 9<br />

fuerir & ad ftel<br />

las/cóinngi cu ipfo mundi fpu: atqj cum ftella^<br />

radiis: per quos mudi fpus agit/atcp ira cóiunc'<br />

tum/effeipffi quoqp in caufa/Uta fpiritu mundi<br />

per radios / quidà fte% alicuius fpus ideft inui/<br />

dia quf dà uirtus ifundaf imaginùpotiffimu ho<br />

minis ruc opantis fpui pfétanea. Adiuuari quo'<br />

qj fuffumigationib 9<br />

adftellas accomodatispp 9<br />

eiufmodi. Qjiaren 9<br />

fuffumigationes tales aere/<br />

radios/fpumfabriJmaginis materiale prorfus<br />

afficiut. (T^go uero odoref qufdé tanq fpiritui<br />

aeriqj narura perfimiles:& cum accenfi funt/ftel<br />

laru quocp radiis pfétaneos arbitror/fi Solares/<br />

uel Iouii funr/afficere aerem ac fpiritu uehemé'<br />

teraddotes Solis:aut Iouis;tunc domfnatis/O'<br />

portune fub radiis capiédas/atqj fpiritu fic affé'<br />

ctunvita donato/ poffe uehemériore quodà af'<br />

fecru/non folum in proprium corpus agere/fed<br />

propinquu:pr?fertÌ3 natura cóforme quidé:fed<br />

debilius;& confimili quada afficere qlitate*Ma'<br />

teriam uero imagimsdurioremabodoribus&<br />

operàtis imaginatióe/ufe minima quiddà fufd'<br />

pere pofleputo.Spiritum rame ipfum ab odore


(fà)E VITA CAELITVS.<br />

fic affici/Ut ex ambobus una cófidatunquod q'<br />

dem ex eo pater qrodor nó agit ulterius in olfa'<br />

ctfi/poftqfatis egit. 01factus.n.6Y quodufs alici*<br />

a fei'pfo uef fimillimo quopia5 nihil parif.Sed de<br />

his alibi. Proinde imaginarionis itentioné : nó<br />

taminfabricandisimaginibus/uel medidnfs vi<br />

habere/q in applicandis/oV affumédi's exiftimo:<br />

ut fi qs im aginéCut aiùogeftans rite factani ; uej<br />

certe medicinafimiliterutés/opé ab ea uehemé<br />

ter affectet: &Y pculdubio credat/fperetep firmif<br />

fime:hinc certe qplurim 9<br />

fit adiumento cumul 9<br />

acceflur 9<br />

.Nam ubi nel uirtus imaginis fi q eft/tà<br />

genris carné/penetrat calefacta: faltem uirtus in<br />

electa eius materia naturalfs: uel certe medicina<br />

uigor itus auupte/uenis ac medullis illabit/Ioui<br />

am fecu ferens pprietatem:fpus hois in fpm eiuf<br />

modi Iouiu afFectu.i.amore tranfferf. Vif.n.amo<br />

ris eft tranfferre. Fides aut fpefqj nó dubia fpm<br />

hois iamita per eira fiftit in fpu Iouio penit 9<br />

/at5<br />

firmat. Ojiodfiquemadmodu Hippocrates ÒV<br />

Galienus docent egrotàtif amor fidefep erga me<br />

dicu inferiore exterioremqj ad fanitaté plurimu<br />

cóferunt-.imo uero fiducia hanc Auicenna plus<br />

iqt efficere q medicina:qtu ad celeftem opé con<br />

ducere putandu eft; affectu fidemqj nobis erga<br />

celefte3 ifluxum iam nobis infitU/agentemitus;<br />

p.i.


uifcera penetrate.* Iá uerd amor ipfe fidefq? erga<br />

cplefte donü.fppe cçleftís admínículí cá eft/atqj<br />

uícííTím amor & fídes híc alíqñ forfá profícífcít:<br />

a^Ldhoc ípfuíánobís faueatelementía cçU.<br />

(ÍIDe uírtute uerborü:atqj cantus ad benefícíui<br />

calette captandu. Ac de fepté gradíb 9<br />

perducert<br />

tíbus ad cçleílía. ¿Cap»XXL<br />

¿T~| Erba prçterea quedam acriore quodâ alfe<br />

ctu pnuncíata/uím circa imagines magna<br />

hre cenfent ad effectü eaE* illucppríe dírígendu;<br />

quorfü affectus íntendunt/8í uerbaitacp ad du<br />

os ardentiiïïmo quodá amore cocílíandos ima<br />

gfnem fub luna coeunte Cu Venere in pifeibus/<br />

uel tauro fabrícabát: multis interim circa ftellas<br />

uerbaqì curiofius obferuatis: qu£ referre/nó eft<br />

confilicL Noan. phütra docem 9<br />

: fed medicinas.,<br />

ÍRrobabílíus auté eft effectus eiufmodi uf per<br />

venéreos Dç monas conficí;hís operíb 9<br />

uerbíP<br />

q$ gaudenres;uelper dpmonas fímplicírer fedu'<br />

crores,Na3 & Apolloníü Theaneu (çpe Lamías<br />

deprehédiíTe ^pdidiffe ferüt;Dpmonas.s.quof<br />

dam falaces Venereofq*;quíformofaspuellas íi<br />

mulenr/peIlicíantcpformofos;quos ur ferpens<br />

elephanté ore:fíc íúiillos ore uulua parirer exfu<br />

gantacprfus exhauríant Sed hçc Apollonius<br />

ípfe uíderír. In uerbís auté certis uím effe certá^


2DEVITA CAELITVS.<br />

atqj magna Orígenes áfíerír contra Celfíí/& Sí'<br />

nefíus/atq$ Alchíndus de magia dífpurantes.Iré<br />

Soroaftenuerás barbara uerba murari. lambii'<br />

eus quocp fímílíter.Iré Pyrhagorící uerbís/& cá<br />

tíbus/arqjfonís mirabilia queda Phebí 8í Or'<br />

pheí more faceré confuetí. Qcfhebreorú antíq<br />

doctores prpcererís obferuarímoéfqj poere mí<br />

randa canut carmíníbus effící. Et grauiffím 9<br />

ílle<br />

Catoínreruftícaín curandís beftíarú morbís/<br />

alíqñbarbarís cátíoníb 9<br />

utit. Sedpftatdímítre'<br />

re cationes, Cócétü uero íllfi/quo adolefcés Da<br />

uíd Saulé ab ífanía redimebat/nífí myfteríúíufíe<br />

rírad díuínítaréreferrí/referet forte alíqs ad na'<br />

turá,Cú uero pro fepté planetarü numero:fepré<br />

quoq? fínt grad 9<br />

/per quos a fuperíorib 9<br />

ad infe<br />

ríorafír atíract 9<br />

/uocesmedíúgradü obtínenr/<br />

& Apollíní dedicar. Infímü qdé renét gradú ma<br />

teríe duríoref/lapídes arq3 metalla: ac luna refer<br />

re uídentur. Scdrnín afcenfu locum haber : que<br />

ex herbís/arború fructíb 9<br />

/gúmís/mébrís aíalíú<br />

cóponunt:E\efpódentq3Mercurío:fí ordine í ce<br />

lo íeqmr chaldeop^Tertíú pulueres fubtílíffimí/<br />

eorúq3 uapores ex pdícrís electí: odorefq3 ííplí'<br />

cít herbarü&florü/&'üguétoflí ad Veneré ptíné<br />

tes.Quarrú uerba:cát 9<br />

:foní:q oía rite dedicai A<br />

pollini mufìce pc$:i:ís aucrorí. Quítú/uehemtes<br />

p.íí.


íWgínatíoni^fcóceptusformg/motus/affecfus/<br />

uímMartíá referentes. Sextu3 ratíonís humanç<br />

dífcurfíones deh'beratíonefcp cófulte pertínétef<br />

adlouem. Septimufecrerioresfi'mpliciorefqj ín<br />

tdlígétíg qfí km a motu feíunctg/cóiunctc díuí<br />

nís:deítíarg farurno. Qué merítoSabath hebrei<br />

noie qetís appellant. Quorfíi hccí Vt íntellígas<br />

quéadmoduex certa herbara uaporüqj cópofí<br />

rione cófecta per arté/tü medica /tu aftronomícá/refultatcomunís<br />

qdam formauelut harmonía<br />

qdanvfíderum dotata muneríbus : fíe ex to -<br />

nts primo qdem ad ftellarü norma electís: deíde<br />

ad earüdé cógruítaté ínter fe cópofítís/cómuné<br />

quafí form|fierí:arcp in ea cglefté aliquá fubori<br />

rí uirtuté. (| Dífficílli'mü qdem eft íudícatu qles<br />

potiiïïmu toní/qualíbus cóueníant ftellís : quales<br />

ite tonoftt cópofítibnes.qlíbus precipue fide<br />

ríbus afpectíbufcp cófentiát. Sed partí diligéría<br />

noftra/partí díuína quadá forte no aliter id aífe<br />

qui poffumus/q Andromach 9<br />

in theríaca copo<br />

nenda diutiíTíme fatígarus:ac tandé poft dilige'<br />

tíam:díuína forte confecutus theríacg uírtute3.<br />

QcTqdé cótígíífe díuínírus Galíenus & Auícen<br />

na cofírmát. Inimo uero tota medicina exordíu<br />

a uatícíníís habuifíe teftís eft Iamblic 9<br />

atqj Apo<br />

loníus theaneus. Ideoqj phcbü uate3 medicine


(fpE VITA CAELITVS. *<br />

pponut. Tres uero poriffimnregulasad hot<br />

afferemus/fi prius admonuerimus/ne putes nos<br />

impreféria de ftellis adoràdi's loq:fed potius inn<br />

tandis/& inritatione captàdis. Neqj rurfu de do<br />

nis agere credas:que ftelle fint elect ione dature;<br />

fed ifluxu potius naturali. Ad que pfecto mulriplicé/&V<br />

occuluuta nos exqfiris ftudemus modi's<br />

accómodare:ficut quotidie ad manifeftu So<br />

lis lumen caloréqj falubriter excipiédu nofipfos<br />

accómodamus. Aptareuero feipiu ad occultas<br />

dotes-eius atqj mirificas, folius fapientis eft offi<br />

cium. Sed iam ad regulas cantu fideribus accÓ *<br />

hiodaturas perueniam 9<br />

. Prima eft exqrere quas<br />

in feuires quos ue ex fe effecrus ftella qlibet d(U<br />

dus 6V afpectus habeat:queauferat:queferanr.<br />

Arcp uerboru noftroru fignificationibus hec in<br />

ferere. Deteftariqueauferut:,pbareque ferrar.<br />

Secunda: cófiderare que ftella cui loco maxie<br />

uel homini dominet. Deinde obferuar e qualib 9<br />

cómuniterheregiones&Y perfonetonis utant,<br />

67 cantibus. Vt ipfefimiles quofda una cu fignificationibus<br />

modo dictis adhibeas uerbis : que<br />

fideribus eifdem ftudes exponere.^ì)erria fitus<br />

afpectufqj ftellarumquotidianos animaduerte<br />

re:at3fubhisexplorare/adquales potiffimu fer<br />

mone"s/càtus/motus/faltus/mores/ actus icitàri<br />

p.m.


hoïes plerîqj foleant/ut talîa quçda tu ,p uirib*<br />

fhiireris ï câtïb 9<br />

/ cçlo cuida fiTipIadans/fiTemcp<br />

fufcepturisifluxu. ? Memento uero canni effe<br />

imitatore oïm potériffimû. Hic.aïtentiones/<br />

affectïonefcp animi imita£:& uerba.refcrtquoqj<br />

geftus/morufq? corporis/Sf actus hoinvat3 mo<br />

res. Tâqj uehemenreroiainiitat /& r<br />

agit:utadea<br />

dem imitanda/uel agéda/tu canranté/tu audien<br />

tes fubïto puocet. Eadé quoqj uirrure qn cçle><br />

ftìa imitât: nie qdé fpm nf 3 ad cçleïié ifluxu: ïde<br />

uero ifluxu ad fpm nùrifice puoeat. la uero ma<br />

téria ipfa cocér 9<br />

purior eft admodû/C?locp fifior<br />

ômarerîa medfcinç.Eftaaer b( hic qdem calés/<br />

fîye tepens/fpirâs adhuc/& quodamo uiués ftp<br />

îs qbufda arriculis artubufeç ppofit 9<br />

/ficut aîah<br />

nec fola motu ferens/affccrtiq? prçferens; ueru3<br />

etia fignïficaru afferens qfi menré: ut aial quod'<br />

di aeriû /& rónale quodamo dici poffït. Cocci 9<br />

lgr fpü féfuq? plen 9<br />

/fi forte tu feefj ei 9<br />

fignificata<br />

tufedfj ei 9<br />

arricfos ar3 forma ex artiefts refultâté<br />

tu er fcd*3imaginatióis affeerü/huie fideri refpó<br />

deat/autilli/non minoré ïdeuirtutéq quçlibet<br />

alfa cópofitio trahfcitin cantanré: atcg ex hoc ï<br />

proximü audiroré. Quoufqj cantusuigoréfer^<br />

uat/fpirirumq? canenris. Pvç fertim fi cantor ipfe<br />

fît natura phpbeus: uehemenréqj habeat uiralé


H2RVITÄ CAELITVS;<br />

cordis fpirituni/atq? infuper animalem.Sf cur eni<br />

uirtus ac fpirirus naturalis/ubi potenriffi'm 9<br />

eft/<br />

mollit ftatinvliquefacitcß alimenta durifïïma/at<br />

q? ex aufteris mox dulcia reddit : générât quoqj<br />

extra fe feminalis fpus productione propaginé :<br />

fie uitalis/ animalifq? uirtus ubi efB'caciitima fue<br />

rit/ibiintentiffimaqdamfuifpiritusper cantü *<br />

tum conceptione agitationeque in corpius prev<br />

prium potenter agit : tum effufione/mouet fub ^<br />

indepropinquum: afficitqj cum fuunvtum alie^'<br />

num fiderea quada3 proprietate/quam tu ex vç\<br />

fa fui forma: tum ex electa temporis opor tunita 1<br />

te concepii. Hac utiqueratione orientales/ me'<br />

ridionalefq? multi precipue Indi admirandam fe,<br />

runtur inuerbis habere potentiam : utpote qui|<br />

magna ex parte folares funt:uimqj non natural?<br />

dico/fed uitalem & animale habent ferme omnf<br />

um potentifïïmam. Et gcunq$ in regi onib 9<br />

aliis 1<br />

maxime funtphçbei. Qmtus au tem ha cuir tu*<br />

te/oportunitate/intentione concept 9<br />

ferme ni &<br />

hil aliud eft q fpiritus alter nuper penes fpiritu^<br />

tuo in te cóceptus/fact 9<br />

q? folaris/cV agés tü i te^<br />

tu in pximü/poteftate folari. Si.n.uapor &V fpuì*<br />

qdâ/aliqn per radiof oculo^/ufalirer foraf emit'<br />

fus fafcinare/inficere/aliterqj afïïcere pximu pt/ s<br />

mfto magis id ual3 fps ab imaginatóe cordeqj fi'<br />

itti


h muí uberior pfluens 8c feruérior.motuq} ualen<br />

íí rior. Vtnon oínomirumfítmiorbosquofdam J<br />

A animi atqj corporís fíe auferrí poífe aííqñ: uel in<br />

n feráPr^fertíqmfpuseíufmodí mufícus ppríe<br />

aí tangít/agírcp ín fpírítu: ínter corpus aíamcp megi<br />

díum :8c utrüqj affectíone fua,prfus affi'cíenrem.<br />

reiyiírabíléuero íncócítato canérecg fpü uím eífe<br />

d


(fiDE VIT A CAELITVS.<br />

ftunt.Tu igithorn quattuor unnquéqj cantib 9<br />

ribî fuis conci'h'abis:prg fertï fî côpetites câtibus<br />

fonos adhîbeas/adeo ut cû eorû more oportU'<br />

ne canédo/cVfonando clamauerîs/refponfurf p<br />

tïnus uîdeantur:uel inftar Eccho: uel ficut cor'<br />

da qdam in cithara tremés:'quoriens uibrat aire<br />

ra/téperarafîmili'ter. Atqj ut uult Plotihus 6V Iâ<br />

blîcus ita naturaliser îd tibi côtinget e cçlo:qué<br />

admodû uel ex cithara reboatuf:fïue tremonuel<br />

ex oppofïto pariete fit Eccho. Profecto quoti'<br />

cns ex frequéti quodâ ufu/harmonif Iouievuel<br />

mercurialis/ufueneref/facte uidelicet his regnâ<br />

tibus/fpîis tuus ad hoc ipfû attentiffime canes/<br />

harmonie q? pformatus euaditlouius/uelMer'<br />

curialis/uel Venereus: Interea Phe-be 9<br />

euadit:fi<br />

qdem Phçbiipfius muficç ducis uirrus in omnf<br />

côfonantia uiget. Atq$ uiciffim ex catu fonoque<br />

Phebeo ipfe phebeus euadens,uirtuté louis in<br />

terï tibiuendicas/cVVeneris/arq? Mercunï.Rur<br />

fufqj ex fpû fie intus affecro/fimiliter afficis aïam<br />

atqj corpus.Meméto uero orônes apte/6Vopor<br />

tune côpofitâ/cV affecru fenfuqj plenâ/at3 uehe<br />

nienté/fimilé catib 9<br />

uimhabere. Quanta in orâ<br />

dopotétianiDamïscV Çhiloïtrarus haberefa'<br />

cerdotes quofdâmdosnarrét/referrenon expe<br />

dif.nec et qbus uerbis Apolloniu euoeafie ma '


nes Achillis affírmét. Nó.nJoqmur nunc de mi'<br />

míníb 9<br />

adorádís; fed de naturali quadá potefta<br />

tefermonís/& cat / arcp uerbo^Eífe uero phg'<br />

beá medícáqj in fono/& eo qde certo potéri^:<br />

ex eo paret:q> q í apulía tactí phalágío funt:íhi'<br />

per oes femíaíefqj íacentrdonec certu qfcp fuüqj<br />

íonuaudíat.Tuc,n.faltatad fonti apte:fudarq$<br />

índe/atqj cóualefcít, Ac fipoffc ános.x.fímílé audíuerítfonü/fubíto<br />

cocítaturadfaltü.Sonüue^<br />

roíllü exídícííseíTepbgbeüIouialéqj confido,<br />

{pQuo fepté modís nos cgleftibus accomodare<br />

poflunius:& qb 9<br />

Saturn 9<br />

fit malefic 9<br />

: quíbus<br />

ppítíus'.quos Iuppiter a Saturno defédat ; quo<br />

cdu agat ín fpírm & corpus & aíamjCap XXII,<br />

j \ Voníá uero cflum eft harmonica ratone<br />

cppoíítñ/mouetcp harmonicen harmo<br />

nícís riíoríb 9<br />

atcp fonis efficír oía : merito p har'<br />

moníá folá / no folü hoícs:fed inferiora hgc oía<br />

,p uíríbus ad capíenda cgleftía prgparant, Harmoníá<br />

uero capace fupíorü p fepté rem gradus<br />

í fuporíb 9<br />

díílríbuím 9<br />

.Per ímagíes uídelícet Cut<br />

putát)harmoníce cóftírutas: Per medicinas fuá<br />

quadá confonátía téperatas: Per uapores odorefqj<br />

fímílí cócínnítate cófectos:Per cantus mufícos^atcp<br />

fonos: Ad quorum ordínem/uímqj re<br />

ferri geft 9<br />

corporis fakufqj 6( tripuda uolum 9<br />

.


jDEyíIACAELTTVS;<br />

Per imaginatíonís conceptus,motufq? cócínos<br />

)er congruas raríonís dífcurfíones:per tranquil<br />

Í as mentis contemplatíones. Sícut ení corpus<br />

per harmonía quotídíe fuam id eft per fírunvcV<br />

nabítú^cV figura oportune lumíní caloríq? folís<br />

exponímus:fíc ¿V fpírítú occultís ftellarum uírí"<br />

bus cóparandís:per fuam quandá fímílé harmo<br />

niam/íma^ímV/Ut opínaní/cV certemedícínís/<br />

odoríbusharmonice cópofíríscomparara^. Et<br />

denícp per fpírítum fupís ita paratunvur f^pe ía<br />

díximus/ anima eífdem exponímus atcp corpus,<br />

Anitnam ínq quatenus affectu ad fpírítú indina<br />

tur/Sí corpus.In anima uero nfic ímaginaríoné/<br />

ratíoné mentemponímus. Poteftutíqj imagina<br />

tío noílra uel propter qualíraréVmorumq? fpírí"<br />

tus:ud per elecríoné noftram: uel etíamutrínq5<br />

ita dífponí/cóponí/conformarí Martí/Solí ue /<br />

ut fir e ueftígío,ppriú ínfluxus Phebei urMartíí<br />

fufccptaculú.Sínulírer ró/iiel per ímagínaríone5<br />

fpírítumcp fímul/uel per delíberaríoné/uelutrín<br />

que/fíe adlouem ímítatíonequadam cóparare<br />

fe poteíb ut multo magís ob dignitatem propín<br />

quítatéqj fuamípfaloué capíat/cVmuneralouís<br />

q imagínatío/fíue fpírítus: quemadmodú ímagi<br />

natío fpírítufcp eademran'one multo magís cele<br />

ftía capíunt /qres,&7 mareríe queuís inferiores.


Mens deníqj cótéplatríx quatenus feípfam non *<br />

folti ab hís qug fentím 9<br />

: uerü etíá ab eís qug ima<br />

gínamur cóíter moríbufqp arguméramur huma<br />

nís/feuocat/ & afFectu/ínrétíone/uíta ad fepara<br />

fe ruocat:Saturno quodámodo fe exponít. Hu<br />

íc foli propítí 9<br />

eft Saturnus.Sícut.n.Sol aíalíbuf<br />

quídé nocturnís ínímícus eft/díurnís aut é ami'<br />

cus: ita Saturnus hóíbus/uel uulgaré pala uíta5<br />

agentíbus uel fugíentíbus qdem uulgí cófuetu<br />

díné:uulgares rame affectus/nó dímítétíb 9<br />

/c ad<br />

uerfus. Vita náqj comune cóceíTít Iouúfeperará<br />

uero fíbí uendícauít atq3 díuínam. Métíbus ant<br />

homínü re uera hínc pro uíríbus fegregatís/tan<br />

q fíbí cognatís quodámodo eft amícus.Nam &<br />

fpírítíbus fublímé habita tíb 9<br />

aeré ípfe Saturnuf<br />

Cut Platonice loquar) eft ,p Ioue : fícut Iuppíter<br />

homíníbus comune agétíbus uítá/eft íuuás pa'<br />

ter.Nullís uero Saturnus éft ínfenfíonq hoíbus<br />

cótemplaríuá uítá fímulátíbus quídé/nec agentíbus.<br />

Hos.anec Saturn 9<br />

agnofcít/ut fuos:nec<br />

Iuppíter ípfe Saturni temperies adíuuat eos:quí<br />

comunes hoím leges/morefq$/& cómertíafugi<br />

unt.Hpc.afibí Iuppíter ufurpauít; Clttaíuno lí'<br />

gato Saturno. Segregata Saturnus.y (¿>uáobré<br />

Lunares íllí populí/ quos Sócrates ín Phedone<br />

defcríbír/emínentííTíraá terr^fupfícíe/& altíoré


ddB VITACAELITVS.<br />

nubíbus habítátes/uíuétes fobríi adniodú/frugíbufqj<br />

côtenti/SY fecreríorís fapíér iç ftudío relígíoniq?<br />

dedít/Saturní felicítate guftát : uítáqj<br />

agúntítaprofperá/tamlógeuá:ut nó tam mortales<br />

hoíes / q ímortales Demones habeantur.<br />

Quos heroas multi noíant/aureüqj gen 9<br />

Sarur<br />

nío quodá feculo regnocg gaudés. Quod forfá<br />

aftrologos arabes uoluíífe puto. Vbíaínt ultra<br />

línea equínoctíalé ad meridie effe fubtílííTímos<br />

habítatores quofdá Demonas:quínecoríriuideantur/neq3<br />

morí.íbíq? poteftatem habere Sa<br />

rurnú caudáq3 draconís.Quod fane cófírmare<br />

uídetur Albumafar ín libro Sadar dices quafdá<br />

indie regiones Saturno fubíectas eíTe:íbiq? homines<br />

effeualdelongeuos/ac feníó plurímü exrremo<br />

decedere.Ratíonéqjaírígnat:quoníá Saturnus<br />

nó ledatdomeftícos;fed externos.} Tu_<br />

uero poteftaté Saturni ne neglígaf.Hücn.ferút<br />

Arabes oím potétíui'mü.Pláetas faneuíres eo^<br />

fubíre, ad quos accedút.Oés uero ad eü accede<br />

re poti 9<br />

quícííTím. Planerafq? cóíüctos íllí/naru<br />

ra íllí 9<br />

agere. Eft ení ípfe ínter planetas orbís am<br />

plííTími caput. Quílíbet fane pláeta fui orbís caput<br />

eft/cV cor/oYoculus.Sarurnusítéftellís ,pxí<br />

mus eft ínnumerís: Prímoqj mobili qfímíllímus:<br />

longñ agit circuirá. Eft alríffímus planetaiü. Vn


de fçlicem etim uocant;Cui ille féliciter afpiraue<br />

rir. Erquamuiseuni ranquam a communi uita<br />

hominum alienunvplerumque maxime uerean'<br />

tur/placariramenetiam communi uitç putant:<br />

fi quando plurímam in afcendente poteftatem<br />

dígníraremquc habuerínaut Iuppiter eum fuus<br />

fplicireraípexerit;uelinfuís fínibus excellcnter<br />

acceperír. Alíoquín ínfluxus íllí 9<br />

importune fuf<br />

ceprus ínmareria prpfertím craíTa/fír quafíue'<br />

nenunuSicut & ouum putrefacríone uel aduni*<br />

one fit uenenofü. Vñ nafcutur uel euadüt ímü*<br />

di qdam ígnauí rrííles ínuídúDgmonib 9<br />

ímmü*<br />

dis expoíirí.Quoru3 cómerríü procul effugíto,<br />

Nam Saturni uenenu alibi qdé iopítü later / ceu<br />

fuípbur a flama remotaln uíuentíbus uero cor<br />

porib 9<br />

fçpe flagrat/atq3 ut fulphur accéfum no<br />

cóburír íolti/fed uapore etíá noxio oía círcüím<br />

plet/atq3 ínfícír propínquátes. Cótra ínfluxum<br />

eíushomínibus cómunírerperegrínum & quo<br />

dámodo díffonum nos armat Iuppiter/ turn na'<br />

turali qualitate fua;tum alímentís / medicínífq3<br />

certe fuis/atq3Cut putant) etíam ímagíníbus tu3<br />

ctíam moríbus/negocíífq3 & ftudiís/atq3 rebus<br />

ad ípfum proprie ptínéríb 9<br />

.Noxíumuero íflux"<br />

um Sarurní effugíunr/fubeuntq3 propítíu : non<br />

folü q ad loué cófugiüt; fed etiá q ad díuína CQ*


l DE VITACAELITVS.<br />

téplatónem ab ipo^aturrio fignificari/tota me<br />

te fe cóferunt.Hoc.n.pacto maligniate fari de><br />

uitari poffe Caldei & Aegiptii atq5 piatóiei pw<br />

tàr.Cu3.n.celeftia nolint efìe corpora uanaif? di<br />

uinirus animat a:atCR infuper métibus recta diui<br />

nis/nimirìi illinc ad noies nó folu3 qplurima ad<br />

corpus/òY fpirirn ptinétia:Sed multa eti'33 bona<br />

quodamodo in aia5 redudària proficifci uoluft<br />

nó a corporib 9<br />

in aiani/fed ab animis. Magis au<br />

téhecpluraq3eiufmodi a métibus fuperiorib 9<br />

celo profluere. 7 Inter hec firationes oés affig"<br />

nare uolueris / qb 9<br />

acTdùct 9<br />

Mofes otiu fabbati<br />

madauit hebreis:forfan ultra fublimioré/fecreti<br />

oréq3 allegoria inuenies Saturni diem / actioni'<br />

bus ciuilibus bellicifq3i'neptU/CÓtéplationibus<br />

aptfi:eoq5 die diuinir ptra difcrimina patrocini^<br />

om obfecràdu.Quod qdé ipetrari poffe aduerfu<br />

Martis tV Saturni minas Habraha cVSamuel/<br />

éV plures hebreoru aftrologi/ eleuatióe mentis<br />

in deum uotifq5 &Y facrificiis confitétur: precep<br />

tum illud chaldeum confirmantes fcilicet fi mé'<br />

tem adpietatis opus ardentem erexeris: corpus<br />

quoque caducum feruabis. Confideratu digntc<br />

é illdriamblichi: Celeftia mudanaq3 numina ui'<br />

res qfda i fe fupf ores/nónullas iferiores habere,


Per has qirìdé effectibus nos fatalibus deuinci'<br />

re: p illas aute3 uiciffim foluere nos a fato: quafl<br />

clauesutinquit Orpheus adapiéduhabeàt &<br />

claudendu.Multo igif magfs diuinitas mudo fupfor<br />

a fatali neceffirate nos redimir. Exploratu<br />

quoqj dignifflmu eft hebraicu ìllud in mactàdis<br />

animalibus rebufq3 noftrfs facrificio diflìpadis<br />

mala c£ litus imi nétia a nobis ad noftra deflectL<br />

Sed hpc Pico noftro explorada reliquim 9<br />

.0)e<br />

niqj ubicunq3 dicinius c^leftiu ad nos dona def<br />

cendere ad nos : ìntcllige tum corporu C£leftiu3<br />

dotes in corpora noftra uenireperfpiritunfm<br />

rite paratu:tum eadé/prius etiam per radios ftp<br />

os influere i fpum naturalitenuel quomodocu'<br />

q3 ìllis expofitu;tum etià aiaru cp leftiu bona/p '<br />

rim in eunde fpum per radiòs (pfilire /atq3 hinc i<br />

nf os aios redèdare: parti ab ais eo^ uel ab agef<br />

i aios hoim ilfexpofiros puenire*Expofitos inq<br />

no tà naturali quòdà pacto/q electióe arbitrii li<br />

beri uel affectaSumatim uero qcunq3 uoto/ftu<br />

dio/ufta/moribus beneficétiàactioné ordinem<br />

cfleftfumimitanf:eosrexiftimato tanq fupnisfk<br />

miliores: Ipliores illinc dores accipe nóies auté<br />

artificiofe c^kftium difpofitioni diffimiles/at3<br />

difcordes/& dam effe miferos:& deniq3 pala in<br />

f^lices euadere.


(fDE VITA CAELITVS.<br />

(TVt profpere uiuas agafq3:iprimis cognofce i<br />

•geniumjfidus'.genium tuu:&Y loca eifdé cóuenié<br />

tem.hic habita. Profeffionem fequere naturale.<br />

j Cap. ^ XXIII.<br />

ÒVicunq3 fane men's fuiq3 compos nafcity<br />

efta celo adhoneftu aliqcfopuscV uite ge<br />

n y<br />

naturah'rer l'nftiturus. Quifqs l'git celum op'<br />

tat habere ,ppi'tra:hoc opus: hoc genus ipri'mis<br />

aggrediatunhocfeduloprofequaf. Celum eni'm<br />

fuis fauet fnceptis. Ad hoc l'pfu uero preceteri's<br />

es natura factus:qcTprimu a teneris anis agis/ lo<br />

queris/fingìs/optas/fónias/ imiraris /quod ten'<br />

tas frequéti 9<br />

/quod facili 9<br />

peragis/quo fumope<br />

proficis/quo preceteri's delectan's: Quodreluv<br />

qs inuitus. Hoc eft fane ad quod te cemvrector<br />

q3 celi genm't. Eatenus fgitur tuis fauebit incep<br />

tis:67 afpi'rabi'tufte:quaten 9<br />

gemtoris ipfius au^<br />

fpici'apfequeris. Preferrimfiueru fitPlatom'cu<br />

illud/in quo tota cóìenti't antiqtas/ Vniouqj na<br />

fcentieffe Demone quéda urte cuftodé ipfe fuo<br />

fi'dere deftinatu. Qui & ad hoc ipfu officiti adiu<br />

uencuinafcentéceleftia deputarti. Quicunq3<br />

igit per arguments que modo diximus fuu inge<br />

niu perfcruratus:ita naturale fuu opus inueniet/<br />

inueneritfiffuum fidus 67 Demone. Quoru ex-'<br />

ordia fequés/aget pfpere/uiuetq? felicirer. Alio<br />

q.i.


quin & fof£pä otgerfri aduerfi/& c^lu fentiet<br />

inimico. (| 5>uo lgit funt prfegteris hoim infor<br />

tunatorü genera: Alrerü eorum q nihil porfeffi/<br />

nihil agunt. Alrerü eorunvqui .pfeffioné igenio<br />

aliena fubeunt:genioqj cotrariä. Uli qdem fgna><br />

uia torpent: interi ad acriones icitäte e?lo fenig<br />

agente. Hi du aliena a parronis cpleftibus agüt/<br />

fruftra laborant fupnis deftitutipatronfs. PxU<br />

nifi qdem antiquo .puerbio cöfirmat. Dei aditi*<br />

uant faeientesugnauis aüt infenfi funt. Scdhi p<br />

uerbiofiff. Nihil agasiuitaMinerua. Ob hanc<br />

arbirror rönem Ioué in Py thagoricis carminib 9<br />

obfecrarùut uel ipfe tot maus leuet genus huma<br />

nü:uelfairem quo duce Demone utamur/often<br />

dat. Proinde opppreciu fuerir indagare: ad qua<br />

poriffimü regionem habitandä & excollendam<br />

te tuü fidus/D^moncp tuus ab initio defignaue<br />

rit. Ibi.n.magis afpirant. Eauero eft/in qua prima<br />

pfectus/fpus tuus quodämo recreat/ubi fé<br />

fus uegetior pmanet:ubf corporis habitudo ua<br />

lidior: ubi magis pleriqj fauent: ubiuota fucce*<br />

dunt. Hgc igif expire. Hanc regione elige. Hac<br />

colefplicirer.Hinc uidelicet difeeffurus if?lix:ni<br />

fi & rcdirurus/& ad fimilia pgas. Sed iterea fre*<br />

quéribus in hac regione motib 9<br />

teexerce:girof'<br />

qj quofdä c^leftiü iftar agito. Mqtu.n.circuitu


?DE VITA CAELITVS.<br />

03 eiufmocu geniruTfimilib 9<br />

cóferuabere. Qua'<br />

tu pterea ad habitatfoné ptinet/Utiliter recorda<br />

bere: Sicut alimenta uite neceflaria rus qdem ur<br />

bi fuppedi'tat/urbs uero cófumfr. Sic & ipfa ui'<br />

tamrufticationefrequéti/ubi'tediU3 re minime<br />

coeperit/pu'muaugeri. Sedurbano cuocio tu3<br />

negocio cóteri. Quatti uero àdhabitatfonemfi<br />

mul/& ^feffionéfpectat/illudorientaliu aftro'<br />

logorìi minime córemnendu-.uidelicetmutatio'<br />

ne nomis/profeffionis/habitus/uictus/loci/ce '<br />

leflemlinfiuxu nobis tu in melius turn in deteri 9<br />

permutari. Demones quoq? uel cómutarùufad<br />

ad eofdcm aliter hic/& alibi nos habere/ Piare<br />

niciiudicabut. Demone uero uniufcuiufqj cuftodem<br />

aftrologi cu Platonicis geminu effe pof<br />

fe confentiunt:alteru qdem geniture fpriu: aire<br />

tern uero ,pfeflionis. Et quotiés pfeffio cu nata<br />

cófentit/eundé utriufqj Demonémel certe fimil<br />

limfi nobis adeiTe:uitàqj ide nfam magis ferii fo<br />

re cócordé/atq? tranqlla.Sinaut pfeffió diffidet<br />

ab igenio/D^moné acqfitu arte/effe a genio na^<br />

turali difcordé:uitàq3 laboriofà atque follicita.<br />

^HQ-Ualis at uinicuiqj Demon ab ipfa giiatióe p<br />

fit cupiétib 9<br />

iuenire/Porphyri 9<br />

regulà iueftigat,<br />

ex pianeta dno genitur^Iulius Firmius pianeta<br />

geniture dnm effe inqt:uel eu /qui plures illic ha


eat dignitates:uel ex firmiori fentenria potiu9/<br />

eum cuius domiciliti mox peti tura fitLuna poft<br />

Cgnu/quodhoienafcenteiam tenecSed Dgmo<br />

nem noneadé regula putat inueftiganda Vera<br />

ex Chaldeoru opinione a Sole potius aurLuna.<br />

A Sole qdem ad Luna in natiuitate diurna/a Lu<br />

na uiciffim ad Sole ì natiuitate nocturna. Vt coputato<br />

inter hgc mreruallo g quale fpatiu paga's<br />

ab afcédentis gradu defcendés : & in qué termi'<br />

num definis-aiaduertas. Cuius eniftellg eli ille<br />

terminusteiufdéefte Dgmoné arbitrane Sumati<br />

uero a domino genitura fimul atcg Demone tenore<br />

uitg /fortunàqj ppendere folent. Fortuna<br />

adiunxi:qm nónulli parte for tung/eadem ferme<br />

cóputant róne. (pDptabant ueteres fuum ad fe<br />

Dgmoné ab aliquo egli cardine defeendifle: Ab<br />

oriéte uidelicet uel occidente uel medio utrinq*<br />

cglo. Aut faltem ab undecima uel quinta plaga.<br />

Vndecima qdé medio fupra caputnoftru cglo<br />

fuccedit:ac bonus Dgmon cognomiatur/&afcé<br />

dente ab oriente gradu afpicit ex fextili. Quinta<br />

uero cglo antipodi! medio fuccedit/ appellatur<br />

qj bona fortuna/8^ afeendenté gradu cótuetur<br />

ex trino. Optabat tertio loco Dgmoné fi modo<br />

a cadenti plaga uenerit falté/uel a nona ueniife/<br />

uel a tertia. Nona eni appellai Deus:tertia uero


fÒE VITA CAELITVS.<br />

Dea. Et illa afcendenté grada ex trino hec afpi'<br />

eft ex fextili. Cadétes uero duodecimä/atsfextä<br />

exhorrebät.Illä fanemalü Demoné:hanc mala3<br />

fortuna cognominätes. Nos aut optare preterita'fupuacuü<br />

arbitratiVmonemus eafdé plagas/<br />

qsillipro Demom'busfortunifqj optabat/ob"<br />

feruari.p planeris &V ftelh's ad op 9<br />

efficiendn accómodandi's:ut<br />

uel fi'nt in angulis/aut in duab 9<br />

qs di'ximus fuccedentib 9<br />

:aut falté in duabus dn<br />

taxat cadétibus/qs antea nominauim 9<br />

. Neqj .n.<br />

ab re Sole nona gaudere dicut:Luna tertia:Ioué<br />

undecima:Venere uero qnta. Henanqj gradu3<br />

confpiciut afcendenté. Sedredeam 9<br />

adiftitutü.<br />

(T^iue igitur ab illa qua in fupioribus narrabam<br />

expientia/diligenriaq?: fiue ab hac arte/qua mó<br />

recéfui/primu iueftigemus nature Demonifq3 i<br />

ftinctü:infortunatu effe céfebimus/quiofficium<br />

nullo pfitet honeftu. Nam cV ducè profeffionis<br />

re uera nó habet/q opuf honeftü non aggredii-;<br />

Et ducè naturale uix ullu hét:Qjfi ftellaru3 Demonuqj<br />

fiue angelo?» duco diuinit 9<br />

ad cuftodia<br />

difpofitorfi officio eft agere fép/& excelléter yat<br />

qj lariffime. Infortunato infup en / ut fupra diximus,q<br />

pfeffione nature ptraria:diuerfu a genio<br />

fubit Demone.^ IVleméro uero pro dignitate p<br />

felTionu digniores gradati accipi Demonesfeu


mauîs angelos atqj in gubernatione publica/et<br />

dígníores. PoíTe uero arre uírçqj renorej acctpí<br />

genio/oí ingenio nô prrariu/necç loge díuer fu :<br />

eríá fi ad excelléríora;pceíTerís JVlemenro rurfus<br />

famíliarítaté eoru ííre:qb 9<br />

grati? c^leftes afflát.<br />

Qpod ex bonis anímf/Corporís/forrunp ppeiv<br />

des,Sicut.aodor ex mufco:fíc ex bono boni no<br />

nihil exhalar in proxímü/ac fçpe pfeuerar ífufu*<br />

Mirífícus aüt foret cetus tríü felícíü uel duorü í<br />

terfemírabílíterredudanríu. Memento deníq5<br />

effrenatos/8í' ípudétes/8¿ malígnos/ac infelices<br />

proculfugere.Hí nácp malora pieni demonunv<br />

uel radiorü/malefící fírr/& tanq leprofí peftílcn<br />

tefqj no folu tactu nocét: fed ppínqrare etía3 8í<br />

afpectu. Sanepropínqtasípfacorporü aíatorü<br />

putat eífe cótactus: ppter efficace uaporü exha<br />

larioné foras a calore/fpu,affectU/manáre. Ma'<br />

ximeuero peftíléserít flagítíoforü faniílíarítas<br />

atqj crudelíum:fi uerü fuerír:poftuegeralé uitá<br />

menfe Iouís.í. fedo nobis ínf ufa / deíceps menfe<br />

Marrís.¿terrío fenfualem aíamífundí perturba<br />

tioníbus mancípatá, Sícn.quí perturbartene fe<br />

runf/marris plení/marríalí córagíone .ppíquos<br />

ínfícíüt. Contraría uero róne pfuetudo frequés<br />

coríguumcg cómertíu cumfplícíbus excellentí'<br />

bufcp ut dixim 9<br />

prodeíTe mírifice cófueuir. Apol


jPEVITÄCÄELITVS.;<br />

lonìu theaneü ferunt/ephefildeprehédìne fené:<br />

fub cuius figura lateret Demori/qui fola preferì<br />

ria tota duitatem pefte cótaminabat. Quatti ue<br />

ro Socrates multis prefentia fola profuerit /Xc<br />

.& Plato teftantur.<br />

Шróne litterati cognofcat ingeniu fuutfc<br />

uictumfpüicofentaneü. ||Ca.XXIIIL<br />

mia uero Ifaru3 ftudiofis loquor/recor<br />

ri unuquécp uolo lfarum amore captU5<br />

i effe Mercuri alé:Preterea Solarem qua<br />

terms ipfe Mercurius eft Solaris. Atqj hcc cómti<br />

nis his omibus eli códitio. Proprie uero preter<br />

naturarti Mercurialem qfqs eloqufi gf a/lepore/<br />

dignitate,uenuftate pollet/Apollfné in fe agno<br />

fcat/cV Venerem. Qui ad leges uel naturale co"<br />

munemqj philofophiä eft propenfior/nó ignó'<br />

ret Iouem fe hf e patrono. Sed q ad fecreriffima q<br />

qj curfofius perfcrutada penit 9<br />

iftigaf :fciat fe nó<br />

Mercurialem folum effe. Sed Saturnio. Sub cui 9<br />

et pndpatu Cant ofhs in quouis ftudio ufqj ad fi<br />

nem feduli: prefertim in rebus aliis negligentes.<br />

Deniqj fi uerü eft qcfnónnlli tä phyfici q aftro '<br />

nomi tradunt/aiam itellectu pdira in cóceptum<br />

humanum méfe Solis.i.qrro defcendere:q plurimi!<br />

itellectu uiuunt/cV ab initio funt precipue^<br />

quotidie folares enadunr.Horu itaq? planetari


faiior his hoïbus aufpicâdus erft. Sub eorfi foiraculo<br />

median? coflandç. In eorû regfonib 9<br />

na<br />

bïtandu. ((Verum ad Apolline mufarûducem<br />

ïprimis uos o litrerari mufarû cultores aduoco.<br />

Q^icûqj igït iter uos dilectiiïïmi in mufarû amo<br />

refratres/ingenio multo magis/lógiufcp qcor^<br />

pore ualent/ii.pfecto fciant in genitura quondâ<br />

îuaphpbéqdé materia fuppeditaffe perpaucâ.<br />

Phçbeû uero fpminfudiffe qplurima Immo &<br />

quotidiehumoresalimétaqj incorpore infpm<br />

maxima quadâ ex parte refoluere* Vnufqfqs igi£<br />

ueftrâ totus eft ferme fpûs. Spiritalis inq homo<br />

qdam terreno hoc corpufculo pfonat 9<br />

. Spm an<br />

te alios ppetuo quodâ labore fatigâs.ut îpfi prç<br />

ceteris fit affïdue fpus recreâdus: & in fenectute<br />

pvçterea in qua cóiter euadit crafïïor/ad fubtili'<br />

tate ppriâ reuocâdus.(f S&tis.pfecto crafïû cor<br />

pus craflïs eleméns qttuor ali> Sciroteigitfpiri'<br />

taie corpus fuis qbufdâ tenuibus dementis qt -<br />

tuor enutriri. Huicauinu eft ,p terra. Odor ipfe<br />

uini uicé gerit aqu£. Cantus rurfu & fon 9<br />

agit<br />

aeremXumenaûtpr^fert ignea elemétum. His<br />

ergo quartuor precipue fpûs alit/uino inq/eiuf<br />

q? odore/8^ câtu finnliter atq? lumie. Sed nefcio<br />

quo ab Apolline primo exorîï incidimus mox in<br />

Bacchum.Et merito qdé a lumie puenim 9<br />

in ca^


([DE VITA CAELITVS.<br />

!orem:ab ambrofia in nectana uen'taris intuirti i<br />

ardente ueritatis amore. Ftattes certe funt indi<br />

uiduiqj comites phebus atqj Bacchus. Ule qdé<br />

duo poriffimu uobis affert/lumé uideh'cet at5 ly<br />

ram. Hicitéprecipueduo/uinuodoremqj ui'ni<br />

ad fprh recreandu. Quorii ufu quotidiano fpus<br />

ipfe tandéPhebeus euadit/&Y liber. Quàobrem<br />

itauos ad excipiendu Solis lumen quotidie co'<br />

parate/ut qtenus deuitata deftillatione qdem/<br />

6V exficcatióe fieri poteft/frequétiffime fub luce<br />

uiuatis:falté in cófpectu lucis/tu eminus/tu5 co<br />

minus/tu tecti/tum apti/ad ufu ubiqj urm uita/<br />

lem Solis potentià tempantes:at3 igne referétes<br />

innocteSolé:citharecàrus interinoobh'ti.Spirateuero<br />

fép oVuigilates &Y dormiétes aerem ui<br />

uunvaeréluceuiuenté. Sifiterhfeuos oportet<br />

ad mera Bacchi donfi Apollinis beneficio pere<br />

atft.Eadem ìgit .pportione q lumen/accipite ui'<br />

num. Abunde qdem quaten 9<br />

nec deftillatio/nec<br />

exfccatio/qualé dixi ebrietas ue cótingat. Arqj<br />

prerer fubftàtià uini quotidie bis acceptà/odo'<br />

remeius frequentius haurite/ partim qdem os/<br />

ubi fpus fuerit recreadus/colluentes mero:par «•<br />

tim lauàtes eodem manus:parri naribus cV reni'<br />

poribus admoucres.(R>atis iamfratres collooi<br />

ti fumus:fatifqj cóbibimus. Ergo Valete.


? flftronomica diligerla inliberis procreando<br />

In preparando epulis Jnedificiis & habiratioe/<br />

atcp ueftibus;&auantum curare talia licear.<br />

- t ([Cap, XXV.<br />

£^VEd luuat etiä pamper alloqui feueru religi<br />

LS7 onisantiftité. Dicagequidnainaftroruj<br />

ufu dänas AntiftesjQuicqd inquies arbitrio no<br />

ftro detrahittqcqdunius dei culmi derogat.Ea<br />

dem ego tecum non däno folü;fed etiaualde de<br />

ceftor. Exfecrat is qnetiä fcio/atqj ego infup per<br />

horrefco nónullos/qui cu Deü exoratu uolurir<br />

ad Iouemin medio cglo uaftu illuddraconis ca<br />

put fubeuntem tarn miferi q ftulti pfugiunt/ ab<br />

ipo uidelicet dracone/qui quodä e cglo corruit<br />

terciä ftellarü partem fccum trahens/denicp de'<br />

uorandu Verum concedes ne/contracribus/tna<br />

trimoniis/colloquiis/irineribus/fimilibufcpopi<br />

bus peragendis/horas oportunas cligere'Non<br />

facile te his ailenfurum uideo:nefcio quidarbi'<br />

trio metuenté. Ego fgit/& fi theologus ille ma'<br />

gnus Albertus iftadabit, Et ratio qugda forte<br />

dictabit;per|electionéipfa ad arbitrio pertinen'<br />

teni/Cgleftia ira pruderie noftrg ufui fubfci/que<br />

admodü herb? medico fubminifträwibi tarnen<br />

porius imprgfentia credä.Er q ru difficile nüc ea<br />

permiftis.ta facile ipfe dimittä.Obferuatiöes ue<br />

I


(DE VITA CAELITVS.<br />

to lune ideoq? alíarü ftellarú ad morbos curaridos:oV<br />

ídcírco ad remedía preparanda íádíu (ut<br />

arbítroopermífííUCóceuum quocp ab s re/& ïfuper<br />

approbaruni/Ct efcente luna/eademqì auc<br />

ta lumíne/nec allùdeífortunata/femíbus agros<br />

fpargere/uítes oleafq? ferere. } Curnonígítad<br />

plantandumCut fyníce loqr)homíné utamur be<br />

nefícío Lune Iouífqj 6V Pnebíi Nam Veneris qdem<br />

ad hçcofficio Temper utímur: Sed rectí 9<br />

mó<br />

díxííTenvfemper utunt:nam ípfa mihi Venus eít<br />

Diana. {fiQuíd íté de uíctu dícemus i None lice<br />

bíf/&V pâtrit fub felici fídere/tum autúno uínúV<br />

tum indies pané epulafcp côfícere; Ac fi nequeamus<br />

in his preparan dis afpectus fíderum expec<br />

tare:expedíet falté afcendétes accípeaifalíter an<br />

gulares/Solé/Iouem/Venerem/arqjLuná.Sícn.<br />

oía qbuskitímur/felícírer affecta edit 9<br />

/ féliciter<br />

nos affidenr, ^Nactenus teuideo abfcp cótrouerfia<br />

cócefTurum: nifi forte dícas/írauítam noftram<br />

nihil fore aliud q perpetuam feruítutem.<br />

Ad hec ego fubíícíanv.fruñra mortales cumula-<br />


honorib 9<br />

^ uais idulgcat Cócordef creo fum 9<br />

S3 nuqd uf dom 9<br />

fadabut temere/uel Ifauftes<br />

habitabunti Vbi cotagiofa qda5 calamitaf edifi<br />

cu ferme fic ifldt habitàtc/ ut uenenofus peftilé<br />

rig uapor/eria ad bicniff in pariete feruat 9<br />

. Qua<br />


(ЩЭЕУГГА CAELITVS.<br />

cantur fuperforaioY per mudanas materias mun<br />

danapotiffimumdona. jCap. XXVI.<br />

ft^Yfid ne longi 9<br />

digrediamuraH to/ quod t-<br />

L^Jterpretantes Piotimi mffitm'm'ab miti'o/<br />

breùiter ita collige.Mund 9<br />

ab ipo bono/ut Pia<br />

to una ш Timeo Pythagorfco docet qoptim 9<br />

effici poterat/eft effectus.Eft igit nó folti corpo<br />

reus:fedufteinfuper & intelligenti? particeps.<br />

Quaobré preter corpus hoc mudi fenfib 9<br />

familiarirer<br />

manifeftum/latet in eo fpfis corp 9<br />

quoddaexcedens<br />

caducifenfibus capacitate. In fpiritu<br />

uiget aia: in aia fulget intelligétia. Atqj ficut<br />

fub Luna nec mffcetur aer сиз terra/nifi p aquà :<br />

nec ignis ей aquamifi per aere: fic in uniuerfo efca<br />

quedà/ fiue fomes ad aia3 corpori copulàda/<br />

é ille ipfeiqué fpum appellam 9<br />

. Aia quoqj'fomes<br />

qdam eft in fpu/Corporeg$ mudi/ad intelligéria<br />

diufnitus cóìequéda. (|Q)iéadmodu fuma que<br />

dà in ligno ficcitas ad penetraturu oleu с para -<br />

ta.Oleu huic ibibitunvpabulu3 eft ad igne. Ad<br />

calore dico pxime.Calor ipfe luminis é uehiculihacfì<br />

ligniìhoc eiufmodifit/ut igne prefente<br />

fulgeat/nó ur atur.qualia quadocptuidimus iam<br />

hocexéplo uidebim 9<br />

:utrfi uel homo : uel aliud<br />

quiddàfub Luna/certis qbufdà preparamétis :<br />

par tini quidénaturalib 9<br />

:partim arte quefitis/ui


tah'a:arqj etia forte mtellectualia quidam bona<br />

oportune quodamodo defuper acciperepoffir,<br />

Veruni quod hi c ad religione fpectat difcutie *<br />

mus alibi: ubi Plorùius in medium hpc adducet<br />

Quod uero ad naturales fpectat influxus/ qua'<br />

lefcuncg fint defuper uenientes: fcito eos inno'<br />

bis marerufq* noftrf s ita demu per arte compa'<br />

rari poffe: quado fomenta nobis noftrifqj ad il'<br />

los natura fubgefferit : cgluqj ad eofdé oportU'<br />

mus cófpfrauerit. Nonne in ipfo ff tu natura fg<br />

tus ipfius artifex;cu certo qtiodà pacto corpuf*<br />

culum affecerit/figurauerirq?/ hocipfo flati prp<br />

paramento/uelut efca quadam fpum ab uniuer^<br />

fo deducir^Perqj hunc uelut fomite: uitam hau<br />

rit atcp aiamiAc denicp per certa animpfpeciem<br />

difpofitionéq3/corpus ita uiuensdignu eftprp<br />

fenria menris tandé donatp diuinitus. (TVbiq5<br />

igit natura maga eft/Ut inqt Plorinus/arq3 Sine<br />

fius / uidelicet certa qu^dà pabulis ubiqj certis<br />

inefcans:non aliter q centro terrp grauia trahés<br />

Lung concauo leuia:Calorefolia:humorc radi"<br />

ces:c^teraq5 fimiliter. Quo quidem attractu fe><br />

cumipfodeuinciri mundumteftantur fapiétes<br />

Indi/ dicentes mundù effe animai paffim mafcu'<br />

lum fimul atq3 femina:mu tuoq3 mébrorum fuo<br />

rum amore ubiq3 coire fecunv atq3 ita conftare


2DEVITA CAELITVS. (<br />

uinculumueromembrorum ïeffe per l'nfîtâfibi<br />

mente: que tota înfufa per artus agitât molé/cV<br />

magno fe corpore mifcet. Hinc Orpheus naturam<br />

îpfam mundi/Iouéq3 mundanûv marem ap<br />

pellat 6V feminâ. Vfcpadeo muruf partili fuaruj<br />

côiuguubîcp mundus eft auidus. Effe uero maf<br />

culinû fexum feminino ubi'q5 cómix rum: deck'<br />

rat îKînc quidé ordo fignoru. Vbî precedes per<br />

petuo deïnceps ordine mafculinfi eft:fubfequéf<br />

femininö.Hincuero arbores/ arq3herbe: Que<br />

etiam ficut aîmalia urrüq5 fexü habét. Mitto q><br />

ignis ad aeré: aqua ad terram mafculi uicé tenet<br />

ad feminâ. Vtnó mirû fit mébra inter fe munda<br />

na &V oés eius articulos/ mutuü coniugiû cócupifcere.<br />

Quod &V planere conciliât/ partim qdé<br />

mares/partim uero femine. Precipue uero Mer<br />

curfus mafculus atq3 femîa hermophrodiri pater.<br />

(HQuod fane aiaduertens agricultura/pre/<br />

préparât agrumfeminacp ad cdeftia dona, et ïîïtionibus<br />

qbufdâ uitam plate propagat / Si ad<br />

fpecié altera melioréqj perducit.Similia queda3<br />

efficit medicus/&V phificus/cV chyrurgic 9<br />

in cor<br />

pore noftro/tû ad noftr ä fouenda:tü ad uniuer<br />

li natura uberius comparandâ.Idé'quoq3 philo<br />

fophus naturalis rerü aftroruq3 peritus/quem<br />

porprfemagu appellare folemus/certis quibuf-


dam fliïcebris/cçfcftia terrenis oportune quîdé;<br />

nec aliter inferens q înfîtionfs ftudiofus agrico<<br />

la ueteri recentem ïtipiti furculaQuod & PtO'<br />

lemçus ualde pbat / affirmas eiufmodi fapiété,<br />

fie aftrorû opus adiuuare poffe : queadmodum<br />

agricola terrp uirtuté.Subiicft magus terrena cç<br />

Ieftibus/immo inferiora pafiïm fuperiorib 9<br />

: ut<br />

proprias ubiqj fçminas fuis marib 9<br />

fçcûdadas :<br />

ut ferrû magneti rrahédthut camphorâ aeri fer-'<br />

uctifugendam:ut chryftallu Soliilluminâdû:ut.<br />

fulphur de fublimé liquore accendédû flâmç:ut<br />

oui teftâ uacuâ & ïpletâ rore/Soli eleuâdâ: imo<br />

ut ouum ipfum gallina fouendû. (TP^g terea îi>.<br />

cut nónulli fouentes oua/etiâ fine ammalib 9<br />

ui'<br />

ta illis ex uniuerfo conciliât: 8i fg pe materias qf'<br />

dam oportune parantes abfqj ouis manifeftiiq}<br />

femimbus/aialia procreât;ut ex ocimo feorpio'<br />

né;apes ex boue;ex falufa aué merulg fimilé. Vi<br />

tam uidelicet a mudo materiis certfs oportunis<br />

qj téporibus adhibétes.Sic & ille fapiens ubi co<br />

gnouit quç materig/fiue quales par tini fnchoa'<br />

tç natura/partÌ3 arte perfectg;& fi fparfg fuerint<br />

cógregatf/quale cçlit 9<br />

ifluxû fufeipere poffint;<br />

has eo regnate poriffimû/CoUigit/preparat/ad'<br />

hibet;fibiq$ p eas cgleftia uedicat. Vbïcunqj enî<br />

materia qug dâ fie fupis expofita é/ ficut fpecula


ADE VITA CAELITVS.<br />

re ufrru3 uuìrui tuo/pariefqj oppofitus uoci/ fu<br />

bito fuperne patit ab agente uidelicet potentiffi<br />

moapotefrateuitaq3 mirabili ubiqj preféte/uir<br />

tutemqj paffione reporrar.Non alir er q cV fpecu<br />

lum imaginé repreferat ex uultu:cV ex uocepati<br />

es Eccb o. His ferme exéplis ipfe Plorinus urit/<br />

ubiMercuriuimirarus ait:ueteres facerdotes,fi<br />

ue magos in ftatuis facrificiifqs fenfibilibus duri<br />

nu aliqd/cV mirandi* fufeipere folitos. Vulr auté<br />

una cu Trifmegifto per materialia hec no projte<br />

fufeipi numina penir 9<br />

a materia fegregata:f3 nifi'<br />

dana tm/ut ab initio dixi & Synefius appr obar,<br />

Mirdana inq.i.uiram quandàVuel uitale aliquid/<br />

ex aia mudi cV fpherarti ais at3 ftellaru uel ét mo<br />

tum quendà/ cV uitalem quafi prefentia ex De- '<br />

monibus.lmmo interdù ipfos Demonas eiufmo<br />

diadeffemateriis Mercurius ipfe/qué Plorinus<br />

feqtur/inquit/Demonas aerios/ nó celeftes : ne<br />

dum fublimiores: ftutuafq* Mercuri 9<br />

ipfe cópo<br />

nit ex herbis/arborib 9<br />

/lapidib 9<br />

/aromatis natalem<br />

uim diuiniratis-Cut iple ait ) in fe habentib 9<br />

.<br />

Adiungit cant 9<br />

celeftibus fifes-.qbus ait eos delectari/ftatuifq3<br />

fic adefìe diutius/cV pdeffe hominibus/UelobefTe.<br />

Addit fapientes quódà egy<br />

priosrqui cV facerdotes erant/cu non pofTér rónibus<br />

perfuadere ppfo effe Deos.i.fpus aliquos


íuperhoíes excogitarte magicü hocillícítT/quo<br />

Dg monas allícíéres/ín ftaruas eé numína decía*<br />

rararér. Scdlamblích 9<br />

danat gpypríos q> Df mo<br />

ñas non folu ut gradus quofdam ad fuperíores<br />

déos íueftígandos accepínr;fed plurímü adora'<br />

uerínr. Chaldeosuero Dgmoníbus nonoccuV<br />

paros pgyptíís anteponía Chaldeos ínq relígío<br />

nís anríftíres. Nam aftrologos ram Chaldeorft<br />

q Aegyptíorü quodámó tentauiíTe Dg monas p<br />

harmonía cgleftemínftatuasfíctíles trahere fu<br />

fpícamur. Quodfignífícareuídet aftrolog 9<br />

Samuel<br />

hebreus auctorírate DauídísBíl afirologifrerus.Antíquos<br />

uidelícerfícrores ímagínum<br />

fecífíe ftaruas futura pronunciares. Harmonía<br />

uero cpleítíú hís accómodará effe rradír/metallum<br />

fundere ad hoís pulchrí formá/díe Mercurííhoratertía.s.Saturní.<br />

QuádoMercuríus Saturnia<br />

ín aquarío fubít/ínnona cglí plaga/uarící<br />

níum defignante. Afcendítqj gemínorú fídus íi/<br />

gnífícans (pphetas(utaíunt)Mars a Solé cóbu'<br />

f ítur:nec Mercuríü íntuet. Sol tamen afpícít cóíunctíonís<br />

íllíus locu. Venus ínterea alíqué obti<br />

net angulum: occídentalís eft & potes. Luna ex<br />

trígono gradü afpícír afcendenté: fínrílírerqj Sa<br />

rurnus.Hgcíllí. Egoaür primo qdem ex beari<br />

Thom£ íententía puro/fí modo ftaruas loquen


(| Ì>E VITA CAELITVS,<br />

tes erTecerint/non fimplicé ìplum ftellarn in Ausimi<br />

ibiformauùTe uerba:Sed demonas. Deide<br />

fi forte cótigerit eos in eiufmodi ftatuas Igredi/<br />

non arbitror hof ibi per celeftc influxu fuiffe de<br />

uincros:Sed fpótepotius fuis cultorib 9<br />

obfecu-<br />

tos:denicp decepruros. Naj oYnarura fupfor ab<br />

inferiore pciliat qdem aliqn: Sed cohiberi neqt.<br />

Et difpofitio l'ila fideru paulo ante defcripta cócurrere<br />

forte nó pt.Quàuis aut Demones altro<br />

nomica r óne ftatuis nó includanoti ubi per cui<br />

tu eis exhibitu/pntes extiterint/ Porphyrius ait<br />

eos reguf aftronomicis oracfareddidiifeatqj io<br />

frequéter ambigua. Et meritO/qm Iamblich 9<br />

,pbatpropheti5uerà/atqj<br />

certà/necmalfs Demo<br />

nibus cóuenire:nechumam'sartib 9<br />

/uel natura/<br />

fed fpiratione diurna purgati s mentib 9<br />

,puenire.<br />

Sed ad Mercurium: imo ad Plotinum iam reuer<br />

tamur. Mercuri 9<br />

facerdotes aitaccepifTeuirtuté<br />

a mundi natura cóuenienté: eamcg mifcuiiTe,Se /<br />

cutus hunc Plotinus putat:totuid aia mudi cóciliante<br />

cóficì poffe.Quaten 9<br />

illa nafaliu tea* for<br />

mas/per feminales qfda róes fibi diuinit 9<br />

infitas<br />

generar,,ar3 mouet. Quas qdé t ónes appellat et<br />

Deos.Qmab ideisfuprememétis nunqdeftitu<br />

untur.Iracp per rónes eiufmodi aiam mundi faci<br />

le fe applicare mareriis:qs fqrmauit ab initio per<br />

r.iL


eafdem:qn magus uel facerdos oportunis tenv<br />

poribus adhîbuerit formas reru rire collectas;q<br />

rónem hanc/aur illâ ppt fpectant:ficut magnes<br />

ferrii:reubarbarum colerâ:crocus cor: eupatori<br />

umfpodiûqj iecunfpicamufcufqj cerebru. Fi<br />

eriueropoffeqfiqjutratfonibus ad formas fie<br />

adhibitis/fublimioraquocp dona defeendant/<br />

quatenus rationes in aia mundi coniunctç funt<br />

intellectualibus efufdé animç formis: atcç per ih<br />

las diuinçmerisiideis. Qyod & Iamblichus ap '<br />

,pbat/ubi de facrifidis agit. Qua de re alibi nos<br />

oportunfus difputabimus. Vbietiâ apparebit/<br />

§ impura fuperftitio populi gérilis cmterit .Co<br />

tra uero q pura pietas euangelica fuerit: Qpod<br />

magna ex parte in libro de religione chriftiana<br />

iamfedmus.<br />

F I N I S .<br />

(Teologia qugdam. In qua de medi'<br />

' cina.aftrologia.uita mudi. lté<br />

de magis/ qui Chriftum<br />

ftatimnatumfalu'<br />

tauerunt.


T \ ARSILIVS Fícinus florentin 9<br />

/dílcctíf<br />

In I I firm's fuis in uerítatís ftudío fráttíbus/<br />

* ¡ F tribus Petrís/Nero/ Guícíardíno/ So '<br />

deririòTìeY quaterq? faluté.Rectius modo Tripe<br />

tro q tribus Pétris forraffe díxiffé. Sicut enÍ3


igftur facerdotibus cum medicina; Qufdrurfus<br />

cum aftrologia comertiii Alius item. QJLI id Chri<br />

ftiano cum magia uelimagfnibusi Alius auté,&<br />

qdemindignusuita/uitamiuidebit cglo* Cuneti<br />

deniqj lie afFecti/beneficio in eos noftro nigra<br />

rinimis erunt. Atcp aduerfus chariraténoftram<br />

Qjja uitg/profperitaticp publicp pro ingenii fa^<br />

cultate cófulimus/nó pudebit effe crudeles* Co<br />

munis igit erit uobis ifte labor; Sed ut quodammodo<br />

leuior fit; tresca eftis aduerfu tres hoftes<br />

diftriburu fubire certame . Nec inuectiua Cnoui<br />

eni ingeniti ueftru)cófutabitis iuectiua;Sed alie<br />

ni fellis amaritudine; qu ? ueftra fuauitas eft mirifica<br />

ueftri mellis dulcedinefupabitis. Principio<br />

candidiffime Nererefpódeto primfs/anti/<br />

quiflimos quondà facerdotes fuiffe medicos pa<br />

riter & aftronomos. Quod fane chaldeoru/per<br />

farunvpgyptioru teftificantur hyftorig.Adnul<br />

him pr gterea magis q ad pium facerdotem per ti<br />

nerefingularis charitatis officia: qug quidem in<br />

maximo omnia beneficio Éjmaxime lu cent. Offi<br />

ciu uero prgftantiffimu eftproculdubio/ quod<br />

& maxime neceffariu;& iprimis ab omnibus exoptatu3;efficere<br />

uidelicet/ut hominibus fit m£s<br />

fana in corpore fano. Id auté ita demu pr gftare<br />

poffumus/fi coniungimus facerdotio medicina


(IPPOLOGIA. ><br />

At qrn medicina fine fauore celefti / qd* &Y Hy*<br />

pocrates Galienufcp confitentur/cV nos experti<br />

íumus/fepíus eft ínanís/fepe etiam noxia/ nimirumadeádemfacerdotís<br />

chariraté aftronomia<br />

perrinct/ad quá at riñere díxím 9<br />

medicina. Eiufmodi'Cut<br />

arbírror) medicü h onorari fa ere Ire iu<br />

bentz-quoníá proprer neceíTítaté huc alriflimus<br />

procreauerir. Et Chriftus ipfe uite largitor/qui<br />

difcipulis mandauuvlanguétes roto orbe cura'<br />

re^facerdotíbus quoqj precipiet/fi min 9<br />

uerbis/<br />

ut íllí quondá/ mederi poffint:falté herbis &V lapidibus<br />

medeanrur. Que fi minus ipa fufficiant<br />

oportuno quondam afflata celi cófiarehec/ 8c<br />

egrotís admouere íubebíf.Ná ¿V ipfe eodé affla<br />

tu celi aíalía paíTím ad fuam queqj concitat me'<br />

dicinam : ufq? adeo uire omniú abundanrífíime<br />

prouídet.Síc ínfíínctu celeftí díuínítus ínftigan<br />

te/fer péres quídémaratro/hírüdínes autem ce'<br />

lídonia ocuiís medícantur: Aquile uexatg partu<br />

aetítem lapidé díuínítus ínuenerunr/quo felici'<br />

terouaftarimeníterenrur. IraqjDeus ipfe qui<br />

percelum anímalía queuísad medicinas ínftí'<br />

gat : facer dores certe permírtít non mercede inquam/fed<br />

chantare medícínís celítus confirma<br />

tis morbos expellere.Hís uero tu deínceps plu'<br />

ra etiam fí expedíérít íngem'í tuí aculéis addes.<br />

r.UJ!.


((Surge poft hgc & tu Guiaardine uehemens:<br />

atqj curiofiis ingenua refpondeto/ Magiam uel<br />

imagines non probari quidé a Marfilib/ fednar<br />

rari/Plotinu ipfu interpretate • QJJO d & fcrfpta<br />

plane declarat/fi p qua mente legantur. Neqj de<br />

magia hie prophana/ qup cultu Dgmonft nirii*<br />

uerba quide ullum affeuerari: Sed de magia na^<br />

turali/quf rebus naturalib 9<br />

ad pfpera corpora<br />

ualitudiné celeftiu beneficia captat/efficf metio<br />

nem.qu? fane facultas tà cócededa uidet ingeni<br />

is legitime utentibus/q medicina & agricuitura<br />

iure cóceditur.Tantoq3 etià magis/quàto perfe<br />

ctior eft induftria/terrenis cpleftia copulas. Ex<br />

hac officina Magi oim primi Chriftu flati natii<br />

adorauerut. Quid igir expauefcis Magi nomea<br />

formidolofe.'Nomé euagelio gratiofaQJnon<br />

malefica & ueneficu: fed fapiétem fonat & facer<br />

dotem. Quid nam profiretur Magus ille uenera<br />

tor Chrifti prim^Si cupis audire quafi qdà agri<br />

cola eft:certe qdà mudicola é.Nec ppterea nifi'<br />

du hic adorar:quéadmodu nec agricola terram<br />

Sedfìcut agricola humani uictus gratia ad ae^<br />

rem temperar agrum; fic ille fapiés/ ille facerdos<br />

gratia falutis human? inferiora mundi ad fupe'<br />

riora contemperat/ atqj ficut oua gallia?/ fic oportune<br />

terrena fubiicitfouendacflo. Quod


Jfi (JAPOLOGIA.<br />

éffidr fép ìpfe deus:SV fadédo àoqj/ fuadetqj fa<br />

cere/Ut a fuperis ìnfima generent &V moueàtur/<br />

atcp reganf. Denf qj duo fut magic genera. Vnu<br />

qdemeorfi/qui certo quoda cuku Demonas fi'<br />

bi pciliant: Quoru opera freti fabricar fepe por<br />

tenta. Hocautépenitus explofu eft/qii priceps<br />

huius mundi eiectus eli foras. Alterimi uero eo<br />

rum q naturales materias oportune caufis fubii<br />

ciunt naturalibus mira qdam róne formandas.<br />

(j Pftrius quocp arrificii fpecies due fut. Altera q<br />

cfem curiofa:altera neceffaria. Illa fané ad ofren<br />

tationéfuperuacuafingit pdigia: Ceu qii Per fa<br />

rum magi ex faluia fub fimo putrefacta dum Sol<br />

67 Lunafcdam Leonis faciem occuparent/eudé<br />

qj gradii ibi tenerenr/generabant aué merule fi'<br />

milé: ferpentina cauda:eamc$ redactà in cinere3<br />

infundebant Làpadi. Vnde domus ftari piena<br />

ferpentibus uidebat. Hoc aut tanq uanii ÒV falu<br />

ti noxiu procul erTugiendii. Tenenda tn fpecies<br />

neceffaria/cfi aftrologia copulans medicina. Si<br />

quis aure pertinax ulterius inftet/moré huic ira<br />

gerito Guidardinemt ne legathec nf a/nec inrel<br />

h'gat/nec meniinernvnec utat homo/ fi homo é/<br />

tanto bnficio prorfus indignus. Multa funt pre<br />

terea q tu aduerfus ingrara ignorantià in media '<br />

afferre tuo ingenio poteris. (p^uid nàagis cV<br />

{


tu ftrenue Soderinc nofter i Tolerabis ne fupftf<br />

riofos cgcofcp nefcio quos futuros/qui uita3ih<br />

aialibus.uel abiectiflimis:herbifcß uilifliniis ma'<br />

nifeftam uidenrin cglo/in mudo no uidentjam<br />

uero fi homunctones lftiuirä minimis concedüt<br />

mundiparricuh's/qup rande dementia eil.* Qug<br />

inuidiaiNecnofle/necuelle totuuiucre in quo<br />

uiuimus/& r<br />

mouemur & fumus.Quod qdem ca<br />

nit Ararus:Iouem manffefte fignificäs comunc3<br />

corporis müdant uirä. Peroportunentic in hgc<br />

Ararf uerba nefcio quo uideor incidilTe* Memi'<br />

ni Lucam euangeliftä.memini Paulum apthi his<br />

uerbis libenter uri. In qbus mundi uiram fapien<br />

tes lJlx no horrent. At uero fupftitiofus qdä his<br />

obiicietnon facile conuinci ex uerbis eiufmodi<br />

Paulum affentiri / mundum hfe aiam:Sed tantü<br />

fubeiTe deo;ac nos in hoc ipfo Deo uiuere,Efto<br />

lgit. Nenoiemus in mundo qn non placet aiam.<br />

Nome aia fir pphanüLicebit ne faire uitä qlem<br />

cüq3 dicerei Qua Deus ipfe mndi faber huic ogi<br />

fuo tä fpliciter abfoluto clementer ifpirer. Qnqdem<br />

erga uüiflima qqj niuetia non eft auar 9<br />

/ Et<br />

quotidie per cglü qplurimis que fur in eo largif'<br />

fimepftaruirä.Dic amabo none uides boues 8t<br />

afinos/O bos/O afine/qui tacru quoda ex fe uiue<br />

tia generät effe uiuosi Siergo hgc pr grerea/ex'fe


IDEOLOGIA. 1<br />

uiua queda afpecru etia genet arent/ an nó mfro<br />

magis hec uiuere iudicaresi fiquod roó ipfe mdi<br />

cium/fìqua uira hés. Celu terre mari'tus nó rangf<br />

r(ur cóis eft opfnicDrerra.Cum uxore nó coir:<br />

fed foil's fideru fuoru quafi oculorum radii's undiqj<br />

Iuftratuxoré:luftrando fecundat/procreat<br />

c$ uiuenn'a. Num ergo uità uel intuendo largies<br />

ipfum in fe propria nullamhabet ukài Et qd" de<br />

dir aui ftrutho uita afpectumq$ uiuificum : longeefthocipfo<br />

deterius. Histandé adductis in<br />

medium/nifi pfuaferis fuperftitiofuiftum nutrito<br />

femiuiuvhimmo uero non uiuu.(j Proide u t<br />

pluribus caufam nf am patronis agamuOaddiro<br />

Perre mi Nere Amphioné ilium nf m Landinum<br />

Chriftophoru oratore3 pariter 6V poera.Ille no<br />

fter Amphió fuauirate mira celerirer lapidea ho<br />

ftiumnòftrorncordademollier. iliiugroGui<br />

n'ardine cariiTime compater /ito ntk/iro alacer /<br />

PolitianumHerculemaccerfito. Hercules quo<br />

dam ubi periculofius cerrandum forer/ uocira -<br />

bat Iolaum: Tu nunc fimiliter Herculem.Nofti<br />

profecto quod barbara monftra lariu iam deua<br />

ftantia Politianus Hercules inuaferit/lacerauerir/interemerir/qacriterexpugnetpaiTim.<br />

Qua<br />

tuto propugnet. Hicergo uel centum hydre<br />

capita noftrisliberisminitanria ftatimptundet


claua/flámífq3 cóburet. (^Éía mi dulcíffímc So<br />

deríne:Surge age/Píen falutato Phoebeü. Hfic<br />

ego ff pe Pnoebtr appello mea. Ule me Díonyfíumuícífíiniat:q3<br />

liberti. Fratres ergo fumus.Nu<br />

cía Phoebo meo /uenenofum córra nos pyrho<br />

nenvex palude íamíam emergentem.Tendar arcum/obfecra<br />

precor. Confeftím fpícula íaculet.<br />

Intender ílle protínus/fcío quid Ioguartuenenü<br />

totum femel una nece necabít. ({Valete íam<br />

f^lícíter amantííTími frarres meí/non ualítudíne<br />

tantum fflícnSed ípfa etíá felicítate dígní. Libe -<br />

torumqj meorüínlucemíamprodeunríum ualítudínem<br />

felicítateme^ curate. (ÍXV.Septébrís<br />

IVLCCCCLXXX VHIIJn agro Caregío.<br />

^X2uodneceííaríafírad uítam fecurítas & n*á<br />

quíllítas animi.<br />

aARSILIVS Fícín 9<br />

Dílecrífíímísíue<br />

rírarís uenaríóe frarríb 9<br />

Bernardo Canífíano/IoháníCanacío/Amerigo<br />

Cu r<br />

fino Saluré.Cu pmís híc í uerbís uenaríoné quá<br />

dá íftíruíífem 9<br />

/ merito forfá canes ftatí adhíbuí<br />

iti 9<br />

& curfores. Apre qdé phílofophátes appel-<br />

lauímus uenatores/ anhela féper ueríratís ídagí<br />

ne laborantes.Num etíá apte canes; AptííTíme í<br />

quitín República Sócrates, Pholofopháres ení<br />

uel legírímí funruel fpuríí. Ambo canes. Ulí qui-


(IPPOLOGIA.<br />

dem üerítatem ípfam fagacíter inueftígant/mor<br />

dicus ínuentá tenent. Hi uero pro opinione latranr/mordent/lacerant.<br />

Tanni profecto canes<br />

ínter philofophos (ibi uendícant/ur non folum<br />

feipfos in fectam alíquam inferuerint : fed etiam<br />

fectam ípfí fuá nomine Cynícá quandoqj confe<br />

cerinr.Habet quínetíam fuos achademía canes.<br />

Huc ergo uos fagaces achademíe cáes:huc uos<br />

uelocííTímí curfores aduoco.Trís ení eftis.Tres<br />

ergo nüc meos peor defendíte líberos adhuc te<br />

neriores/iter luposCut uereor) e ueftigio pditu<br />

ros.Curríte ínquá álacres :negocía ením núc uo<br />

bis optata mando/nó curas. Georgíü Benígnü<br />

Saluíatum cognofeírís meú : Quíuerítaté illam<br />

per cuíus nunc uos ueftígía paíTím uenando díf<br />

currítís/íádíu eft fagacíter aíTecutus. Qui ÒV fra<br />

tres fuos SoKs íftar/maior ípfe/míores ílluftrat.<br />

Huícígítur / fí quem luporú ululati! audíerítís/<br />

nuntíatcFortífíimus ílle Georgíus omnes fací"<br />

le fugabít lupos/quí cV uaftü draconé quádoqj<br />

tráffíxít. Ule me ígítur/ ílle follícítudíne fímul ex<br />

uos cura leuabír. ({Soler ení ínter uos alíquís/<br />

&Y quídé íam fepíus dícere : m'chíl ad uítam íalubt<br />

íus experírí/q magna cum fecurítate tempora<br />

deglutire. Ceterí uero dícétí protínus arridere.<br />

Sed die age Cañad quídnam hoc tuú eft totíés


epetf tum.'Tempora deuorare' Qjrid denfqj tv<br />

bi uisiNon effe inquies/fed bibere porfus. Non<br />

mandere/uel conterere:fed faucibus plenis igur<br />

girare. Siquidé rempus ipfu natura quidam eft<br />

liquensCurita dixerim)atc^labilis.Liquentiuue<br />

ro b jrc eft condmo:ut fi cohibeas in anguftunv<br />

fubiro perdas. Diffluunteni'3 coacta celeriterqj<br />

diffugiut. Si aquam fpongif imbibita forte có'<br />

prefferis/exprimeseani/ftarimc^ difderges. Sila<br />

tius hac tenueris/rerinebis.MuIto magis aerem<br />

f gnemq$/& £therem, Hinc apud poetas fruftra<br />

eonrendunt/qui ampia diuoru maniu ue fimula<br />

era ulnis capefcere moliunrunLate admodu ac'<br />

eipienda funt latiffima. Liquentia & ampliffima<br />

funt amplifli'me poffideda. Tunc certe grauirer<br />

nos premir anguilla/ quando animu ipfu motfi<br />

q3 eius naturaliter amplu redigimus i anguftu.<br />

Quicuq3 ftudia negociaq3 penfirat examuflim;<br />

& in minima quf q3 femper exacriffinif deterfit :<br />

uitam interea fuanvheu fuam uitam clam miferi<br />

conterunt, Recteigitur Pythagoras pr^cepiffe<br />

uidetur. Caue ne quando in anguftu forte eohi<br />

bearis/nihil cplo amplius.Nihil eft uiralius. An-'<br />

guftiffima uiciffim terra uitam habet in mundo<br />

q minima. Deniq3 fi cj lo temporeqj uiuimus/q'<br />

to h^c latius abforbemus/ tanto uiuimus & di


IDEOLOGIA;<br />

utius. I Vi'uite ergo lari ab angufìia proculo<br />

amici. Viuirerefi. Lcriri'a celum uos creauir fua.<br />

Qua fuo quodam rifu ideft dilararione / moni/<br />

fplendore declarat.quafi gefh'ens. Leriria celum<br />

uos feruabir ueffra. Ergo quotidie ìmprefés ui'<br />

Ulte Ieri. Nam follicirudo prcfenriä/rapir uobis<br />

prefens: preripirq? futura. Curiofitas futurortr<br />

celerirer in preterirti uos traducir.Iterum igitur<br />

precor/arq? irerü/uiirire leti. Nä fata finfit: dum<br />

fecuriuiuitis. Sed ur reuera fine curauiuatis/ ne<br />

unam quidem hanc cura fumiretqua folliciti cu*<br />

retis unquam:qua poriiTimu diligentia curas ef'<br />

fugiaris. (f^naenim cura bec morralibus heu<br />

mfferis omni cura cor urit. Negligite igitur dui'<br />

genriam.Negligenriam uero diligite. Atqj hanc<br />

etiä negligent er. Quoad licet uobis inq"/atq? de<br />

cet. (pHec aüt non tanrut facerdos amici mando<br />

uobis/qut medicus. Nam abfq? hac una tan<br />

3 medicinaru omnium uira medicine omnes ad<br />

m'ram producendam adhibirevmoriunrur.<br />

X VLSeptebrisMCCCCLXXXVUIL In agro<br />

Caregfo.


Tabula.<br />

ifCÄPlTVLA PRIMI LIBRI QVI TRA-'<br />

CTAT DE VITA SANA.<br />

t| Proh cmium in quo etf am agitar fanitaté me<br />

Iris fanftati corporis anteponendam.<br />

Nouemftudioforumduces. Cap.L<br />

Quam diligens habenda cura fit cerebri.cordiC<br />

ftomachifpirirus. cap.IL<br />

Litterari pi tuite/cV atre bili obnoxii für. cap.ül<br />

Quot fint caufe quibus litterari meläcolidfint<br />

uelfianr. cap.ITII.<br />

Cur melancolfciingenfofifint/cV quales melane<br />

colici fint eiufmodi: quales contra. cap. V.<br />

Quo pacto atra bilis pducat fngenio. cap.VI.<br />

Quicg funt precipui ftudioforö hoftes.pitufra.<br />

atrabilis.coit 9<br />

.fatietas.marutin 9<br />

fön 9<br />

. cap. VII.<br />

Qu e fit horainchoandis fludiif oportunior:qs<br />

,ue continuanti modus. cap. VIII.<br />

Quomodo fit uitanda pituita. cap.IX.<br />

Qua ratione uitädafit atra bilis. cap.X<br />

Curaftomachi. cap.XI.<br />

De his q fouét mébra peipua ufres fps. cap.XII<br />

Medicine- contra pituitam. cap.XIII.<br />

Deftillatio atqj eius cura. cap.XffiI.<br />

DoJor.eapiriscVcuraeius. cap.X V.<br />

Decurauifus. cap.X VI.


De guftu inftaurando.*<br />

De exacta atrg bilis cura.<br />

Defírupís.<br />

Depílulís.<br />

De medicina liquida»<br />

De fanguínís míffione.<br />

De efectuarás.<br />

De nimia uígílía.<br />

cap.XVIL<br />

cap.XVHL<br />

cap.XIX.<br />

cap.XX*<br />

cap.XXL<br />

cap.XXIL<br />

cap.XXÍIt<br />

cap.XXIHL<br />

De hebetudine arq$ obliuione. cap.XX V.<br />

Corporeum quidem fpirirum cura. Incorporeü<br />

uero cole: ueritate denicp uenerare,Primum me<br />

dicfna Prpftat. Secundu difciplinamoralis. Ter*<br />

tium uero religio. cap.XX Vi<br />

(pROHEMIVM inlibrumfecundu de uita<br />

longa jCapitula eiufdem libri.<br />

Ad perfecrionem fcientfp neceflaria efl: uita Ion<br />

ga:qua etiä diligentia prpftat. cap.L<br />

Vitalis calor nutritur numore: quo deficiete fit<br />

refolutio;quo excedetefit fuffocatio. capJL<br />

QjLiö temperandus calor ad humorematc^ ui'<br />

ciffim quodam Mineru? concilio. cap.IIL<br />

Qpibus de caufis arefcit humor naturalis:URPE<br />

regrinus exundat. Et §neceflaria fit ad uita per'<br />

fectä digeftio. cap.DIL<br />

Sanguis&humor accomodatus uitpaerius ee


debet/qualitate temperatus:fubftantia medfus<br />

atqj tenax. cap. V.<br />

Communis comedendîbibendîque regula/&Yq<br />

h'tas epularum. cap. VI.<br />

Ne utan's alimentis que cito puttefcunt : necïn<br />

eiufmodi regionibus habites: Vinum 6V triricû<br />

preceten's elige:Putrefactîonem 6V refolutioné<br />

cap.VH.<br />

Diera:uictus medicina fenum.<br />

cap.VIlI.<br />

Nature aromatum&V cordi'alium neceflarie:6V<br />

rurfum qualis fenum uicrus. cap.lX.<br />

De auro &V aureis alimentisi recreatione fe><br />

num. cap.X<br />

De ufu lacti's fungui'nìfque humani prò ufta fe *<br />

num. cap.XL<br />

Dieta/habi'tario/cófuetudo fenum. cap.XIL<br />

Que admimculafenes a planeris accipiant ad<br />

omnia membf a fouenda Vbi memento patitila»<br />

uuas piguefacere ìecur atcp cor roborare/quod<br />

maximum eft ui're fubfi'dium. cap.XIII.<br />

Confabulano fenum fub Venere per uirenria<br />

prata. cap.XIIII.<br />

Mercurius alloqui'rurfenes/cV confuliteis circa<br />

uoluptaté.odores.cantus.medicinas. cap.XV.<br />

Confirmatio fuperioru:oV q> deuirare debemus<br />

afïïduâ cogirationé 5V coitum. cap.XVI.


De medicinis ferium/^ de habitatione ftenrj ae<br />

que dieta. cap.XVÏÏ.<br />

De nutrimento fpiritus / & conferuatione uitç<br />

per odores.ubf inhoc capftulo deufu mellis di'<br />

cit. Memento rofaceû mei folidû & liqdû fenib 9<br />

conferuandis accomodatifïïmu. cap.X VIIÎ.<br />

Magorâ medicina profenibus. cap.XIX.<br />

De periculis euitandis ex quolibet uitç fepténa^<br />

rio immfnentibus. cap.XX.<br />

PROHEMIVM in librum tertium de ufta cçli<br />

In quo confiftit fecundum Plorinum uirtus fa'<br />

uorem C£ litus attrahens fcilicet in eo q> aia mun<br />

di 8c ftellarum dgmonumq$ anim£ facile alliciiV<br />

tur corpora formis accomodatis, capX<br />

De concordia mundi* de natura hominis feeun'<br />

du'm ftellas.quomodo fiat attractus ab unaqcp<br />

ftella. cap.II.<br />

Inter animam mundi/8^ corpus eius manifeftu5<br />

eft fpiritus eius/in cuius uirtute funt qttuor eie<br />

menta.Nos uero per fpiritu noftrumhunc pop<br />

fumus haurire. cap.IIL<br />

Spus nf haurit mudi fpm per r adios folis & io '<br />

uis.qtenus ipfe fit folaris/a iouialis. cap.IIII.<br />

Tres gratipfunt.Iuppiter/8.* Soì/dC Vcnus.Iup'


'pîter èft grafìa gemînarum media & maxime nò<br />

bis accomodata. cap.V.<br />

De ùirtute ìn nobis naturaIi/Ui'tahVani'mali:oV p<br />

quos planetas adiuuentur & quomó per afpecturn<br />

lune ad folenvcV Venerem: maxime uero<br />

adiouem. cap.VL<br />

Qûomébrafoueant in nobis per cópararioné<br />

lune ad figna &V ad ftellas fixas. cap.VIL<br />

De uirturìbus SY ufu ftellarû fixa??, cap. VIII.<br />

Dignitates planetarum in fi'gnis ad ufum medi -<br />

cinarum obferuande. cap.IX.<br />

Qûo planetis uti debeam 9<br />

ï medici nis. cap.X<br />

Quibus modis fpiritus nofter haurire plurima<br />

poteft de fpiritu uitaqs mundi:Et q planet p fpiri<br />

turii procréant atq? recreant: &V qualia ad unum<br />

quenq? planetam pertinent. cap.XI,<br />

Res naturales at5 etiam artificiofe habent uirtu<br />

tes a ftellis occultas: per quas fpiritum noftrum<br />

ftellis eifdemexponunt. cap.XIL<br />

De uirture imaginû fecundu antiquos/atq5 medicinaru<br />

celitus acqfita. cap.XIIL<br />

Ordines rerû a ftellis pendentiû ut Solanti at3 fi<br />

militr.cV qûo fpûs fiat folaris. cap. XIIIL<br />

De uirrute imaginum fecundu àntiquos at3 medidnarunr.cV<br />

quomodo medicine fint longe ua<br />

lidiores q* imagines. cap.X V.


De poreftate cgli.De uiribus radiorü/unde uim<br />

forciri putent imagines. ^cap.XVI<br />

Qßä ui hn t figurgin cglo at5 füb cglo. ca.XVII<br />

Quales cgleftium figuras antiquiimaginib 9<br />

inv<br />

primebant/ac de ufu imaginuni. cap-X VIII.<br />

De fabricanda uniuerfi figura. cap.XIX,<br />

Quantam imagines uim habere putenrur in fpi<br />

ritum/8t fpiritus in eas: 8t de affectu urenris 8t<br />

operanris. cap.XX.<br />

Deuirrure uerborunvatqj cantus ad beneficiu<br />

cglefte captandum. Ac de feprem gradibus per^<br />

ducentibus ad cgleftia. cap.XXL<br />

Quomodo feprem modis nos cgleftibus accö *<br />

modare pofTumus; 8( quibus Saturnus fitniak'<br />

ficus.quibus propitius: quos Iuppiter a Satur'<br />

no defendanquomodo cglum agat in fpiritnm/<br />

8t corpus/& animam. cap.XXII,<br />

Vt profpere uiuas/agaf


{[Qiiomodo per inferiora fuperioribus expofíra<br />

deducantur fuperíora. Et per mundanas mate/<br />

rías mundana poriflímü dona* ¿cap.XXVi<br />

r

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!