Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
^yö m jt>Arm tL.bajcK^K e ertw ans/ityy<br />
C^atftlttts ff tarnte fflomtttmta *» M<br />
'*<br />
täiipMMita. J " ^ $ &<br />
^t(Uf
(fProhemiuMarfilii Retai Horentmiln libra<br />
De Vita Ad magnanimo" Laurentium Medicò*<br />
Patrie Seruatorem.<br />
ACCHVMpoere/fummum antiftitc<br />
facerdotu/bis natii canunf. Forte Ggni<br />
_ ficantes / uel futura facerdotem ftaniti<br />
ìniti'atum/oportererenafci. Vel perfetti tandej<br />
facerdotis mentem deo penitus ebriàV fam uide<br />
menata. Aut forfan humiliore fenfu/uinu Bac<br />
chi germen generari femel in ulte quafi Semele/<br />
maturis fub ph^bo racemis : regenerari rurfum<br />
poli ipfutn uindemie fiilmen in fuo uafe ufnum<br />
uelut in Iouis femore nierum. Sed de facris ipre<br />
fentia myfteriis no eft loquédunu ubi mox phy<br />
fica porius ope languéribus opitulaturi fumus<br />
Nec agédu ftilo grauitatis feruo: fed libero po'<br />
tius 67 iocofo: poftq a Libero patre nefeio quo<br />
ftatim exorfifumus.Etrectefnq/nefcio quomò<br />
Nam forte prudentior aliqs a Phebo medico*<br />
primo/potiufq a Baccho medicina3 aufpicatus<br />
efiet. Quid ueroi Siquod non uanum omen fit i<br />
ore nuc forte quadam ^ferente Bacchufii. Hic<br />
ei almo quodà uino fecuritate letiffma/falubnV<br />
us forte medetur / q herbis illefuis carmibufqj<br />
Pheb 9<br />
. Quo cunqj uero fenfu uel illa uel hec ac<br />
ceperis/dux ille facerdotumBacchus geminas
quali matresTiabuiiïe fertur. Melchifedech aut<br />
fummus file facerdos/ una uh matré/ unum uix<br />
patré habuit.Ego facerdos minimus patres ha'<br />
bui duos;Fïcinû medfcCnCofmum medicé:Ex il<br />
Io natus fum:ex ìfto renatusJlle quidé me Gali'<br />
eno:tu medico/tum Platonico cômédauit. Hic<br />
ant diurno confecrauit me Plafoni. Et hic fimili<br />
ter atq? ille Marfiliu medico deftinauit. Galien 9<br />
quidé corpoft: Plato uero medicus animorum.<br />
yìandiu igitur fub Platone falutaré animoru<br />
exercuf medicina. Quâdo poli libro?* oim eius<br />
fnterpretatôné/mox decern atq? octo de animo<br />
ru3 imortalitate libros/ et gterna felicitate conpofui<br />
; ita pro uiribus patri meo medici fatiffa '<br />
cies.Medico uero patri/fatis deinceps faciédu5<br />
putans/librû delitteratorûualirudine curanda<br />
cópofui. Defiderabât prçterea port: hjc homines<br />
lftterati/nó tanta bene quadoqj ualere : fed<br />
etiâ bri ualentes diu uf uere. His ergo deinde Ifbru<br />
de uita Ioga dedi . DifFidebât aut medfcinis<br />
atq? remediis in re tanta terrenfs, Adiunxi libra<br />
de uita tu ualida tu Ionga celitus companda; ut<br />
ex ipfo mundi corpe uiuo uita quçdam uegetior<br />
in corpus noftru quafi quoddâ mudi mébrû<br />
uelut ex uite ppagaret. His uero tu medicina lì<br />
bris ignofce precor indulgentiffime Laurentnfl<br />
dum medicus effe uolo: nefcfo quo etiamnolés
jDE VITA SANA,<br />
funi &Y fi n6 boti 9<br />
fepe poeta. Ma &Y phebus ìdc<br />
è" medicine reptor/poefifq? magifter : uiraqj ìlle<br />
fua nobis non tarn per herbas q p cithara canta<br />
cp largitur.Ipfa qnetia Venus apud aftrologos<br />
muficum equeparit/&Y medicu.Sedhacten 9<br />
du<br />
Jitteratorfi ciuiuqj fimilifi ulte curiofius cófulo<br />
Iibrorfi meorù faluté negligo: qdiu inter fe pati<br />
or ti feiuctos.Quàobré in eos nuc prfmu pius/<br />
in corpus unu copulo. Cuius artubus in unam<br />
forma fam cópactfs uita ptin 9<br />
adfit. No poteft<br />
autéhoc opus phyficum/id quafi corp 9<br />
meunv<br />
uitam accipere/nifi mea. Eiufmodi uero uita ex<br />
mea dumtaxat pédet anima. Hec afir l'adiu pe^<br />
nes te magnarne Laurenti mi patrone uiuit : i ea<br />
prefertim aplifli'ma$ ediu tuaru pte: ubi una cn<br />
Platone/noftrn illud de animoru5 imortalitate<br />
feruaf op 9<br />
/ tuo iàpridé noi dedicata. At anim 9<br />
ifte meus: Si fi i beata quadà quafi patria penes<br />
te uita agit/ueràtamé/quod cV theologi uolnt/<br />
inquietus é interea/ donee op 9<br />
id phyficu tan^<br />
fuft corpus accipiat. Accipe igftur optie Laure'<br />
ti/poft illos de aia/hos etia de corpe libros: ec<br />
déqj afflatu/quo 6Y uTdudu/feliciter his afpiraJ<br />
Ita.n.SY corpus hoc fub tuo fpfritu/!p fua uiuet<br />
anima:oV anima ufcifTim noftra cumhociàfuo<br />
corpore i rufs laribus cóquiefcer.<br />
a.m.
i^iyERSALIS INSCRIPTIO;'<br />
Liber deuirainTres Libros Diuifus. Primus cf<br />
ulta fana. LSecundus de uita lóga^J Tferrius de<br />
lutac^litus,<br />
dD^curaualirudim's eorum qui mcumbunt<br />
ftudiolitterarum.<br />
|TT\V ARSILI VS FicinusFlo-<br />
M I M renrinus Georgioantonio Vefpuo<br />
A I Lf do & Iohani Baptiftg Boninfegnio<br />
3-JS—cruris pbiratedoctrinaq3 infignibus<br />
S.D. Multa uòbifcum his temporibus peripa<br />
teticorumore deàbulando confabulati fumus<br />
de curàda eorum ualitudine/ qui aflidue incum.<br />
but ftudio litteraru:Qug qdé breui pftricta compendio<br />
uobis poriffimu cómédare decreutNeq3<br />
prius id opufculu uel ipe ,pbabo/q auobis p<br />
cipueuiris/amicifq3 ipbariflin]is probatu effe re<br />
fciuero:ueleleganriffimu Laurenrii Medici's no<br />
ftriiudicm fubirepnritta Cuius quidé profperg<br />
ualitudini eft in primisfi opus fuerit/cofulturu.<br />
iVix.n.prf fentflr litteratis pr^ferri nfis profpia<br />
et unq/nifi prius eorfi patrono Mecenati £>fpe<br />
xeritXegiteigitur dih'genter:atq3 curare ualitu
f DE VITA SANA,<br />
dine dfligétiflìme. Sublata ei fanìtate/ fublìmes<br />
mufaru fores/nifi deus omnipotcs mira quada5<br />
m'rtute & ducat & patefaciat/aut non tangunt<br />
a nobis unq/ aut certe fruftra pulfantur. Pny fi'<br />
cani uero hanc diTputatione noftra3 eo poriffiy<br />
ma tan§ argumentn quodda fpectare uolumuf<br />
radelicet fi corifequéde fapiétie gratia/corporif<br />
fanitas ratope queréda é/ multo magis fani'taté<br />
mentis/qua fola pòteft fapiétia pprehendi / effe<br />
querendà ; alioqui infcfte omnino fcienrià qug'<br />
runt/qcunq3 infanamentefapientia caperemo<br />
liuntur.Sanitaté qdé corporis Hippocrates/<br />
ninu uero focrates polh'cerur. Sed ueram utriuf<br />
q5 fani'taté folus l'Ile preftat:q fic exdamat. Vei/<br />
te ad me omnes q laboratis/8? onerati efb's:atq$<br />
ego uos reficia.Ego fum m'a/uerf tafq3 &V m'ta.<br />
duces. i<br />
yicunq5 iter illud afperù arduuq3 SV lon'<br />
QyJ^buemftudioforu gumingrediuntur/quod quidé uix rartdé<br />
ad excelfum noué mufaru templu affiduo labo'<br />
re pducit/noué omnino itineris hums duci'bus<br />
incìigere uidentur.Quoru primi qdem tres i ce'<br />
lo.Tres feqntes in aio. Poftremi tres i terra nos<br />
ducunt. Principio in celo Mercurius/Ut fnuefti<br />
gado mufaru iter aggrediamur / uel impellit uel<br />
adhortatur.Siqdé mercurio tributa eft inuefti-'<br />
t * t 4<br />
a.im.
gationis onus officia. Deinde Phgbus ipc & qrentes<br />
arrios& res quotas fplédore uberrimo<br />
ficilluftrat/ut perfpicue qcfquerebatur/a nobif<br />
iueniatur* Acceditgratiofiffima uenus gratia-'<br />
rum mater:atq3 almis ómnino l?tifq5 radiis fuis<br />
rem oém adeo codit & ornat:ut quiccjd & fritti<br />
gate Mercurio qu£fitufuit/&móftrantePhg'<br />
bo iam erat inuéttbmiriffca quadà & falutari ue<br />
nudate Veneris cfrcufufum delectet femp<br />
fitSequutur tres irineris huius duces i aió:uide<br />
licet uolurltas ardes & ftabilis; Acumen ingenii<br />
Memoria tenax.Tres I terra poftremi funt:Pru'<br />
détiffimus paterfamilias. ProbatiiTimus pr^cep<br />
tortMedicus peririffimus. Abfq5 his no'ué duci<br />
bus hemo ad fpfum noué mufaru templu pueni<br />
re uel potuit/uel pòteritunq. Ceteros qdem du<br />
ces ab initio nobis pcipue deus òmipotés natu<br />
raq3 tribuit. Tresueropoftremósnfa adhibet*<br />
diligentia.Sed prgcepta officiaq5 qu? ad patre^<br />
familias/Sf qu£ ad prgceptoré circa littera^ ftu<br />
dia ^tintt/ antfq'plures fapientefq5 tractauerùt<br />
precipue piato nf & fgpe alias ; & i libris de rep.<br />
ac de legfb 9<br />
diligeràTime*. Deinde Ariftoteles in<br />
politfcis.Plutarch 9<br />
quoq3 & Qpitilianus egregie<br />
. Solus autem litteraru ftudiofis hacten 9<br />
de<br />
eft medicus aliqs: qui manu euntibus porrigat/
lDEMT& SANA,<br />
falutaribufqj pfiliis atqj medicinfs adiuuet eos^<br />
quos neqj celu neqj animus/ neqj paterfamilias<br />
preceptor ue deftituit Ego igitur forte eora la<br />
boriofiffima miferat 9<br />
/ qui difficile Minerue rnlnuetis<br />
neruos iter agunt/ primus tanqua medicus<br />
debilibus cV ualitudinarfis adfum:fed utina<br />
facultate tarn integra/qpropitfa uoluntate.Sur<br />
gite iam adolefcentes deo duce alacres. Surgite<br />
iuuenes/atqj uiri: quos ardentius Minerue fhi'<br />
din nf mis eneruat. Accedfte liberiter ad medicu:<br />
qui uobis ad inftitutf ueftri perfectione moftra<br />
te deo atqj fauete cofilia remediaqj falutaria'Iar<br />
gietur. (J QMdiligens habeda cura fit<br />
cerebri:cordis:ffomachi:fpiritus.<br />
jf \ Rincfpio quantam curfores cruriu/athle^<br />
A^/ te brachiorif/mufici uocis cura habere fo<br />
•nfefit'.tantam falte litteraru ftudfofos cerebri/ 8t<br />
cordis iecorifqj& ftomachi oportet habere.Im<br />
mo uero tanto maiorenv quanto cV mebra hec<br />
preftantiora q ilia funt: &Y ii frequentius atqj ad<br />
potiorahismebrisq illi illis utunt zEcejerga,<br />
folers qlibet artifex inftrumeta fua dilfgeriffime<br />
curat.Penidllos pictor: Malleos icudefqj faber<br />
erarius: Miles equos 6V armat Venator canes &<br />
aues:Citharam citharedus: & fua qfqj fimfliter.<br />
Soli uero mufarum facerdotes/foli fummi boni
ueritatifqj uenatores tam negligentes/proh ne'<br />
phas tamqj infortunati funt ut iftruméru illud/<br />
quomundùuniuerfum metiri quodamodo &<br />
capere poffunt negligere penitus uideantur.Inftrumentu<br />
eiufmodi/ fpiritus ipfe eft : qui apud<br />
medicos uaporquidà fanguinfspurus/fubtilis<br />
calfdus/& lucidus definirur. Atq$ ab ipo cordis<br />
calore ex fubtiliori fanguine ;pcreatus uolat ad<br />
cerebru: ibiq3 animus ipfo ad fenfus taminterio<br />
res q exteriores exercédos ailidue utirur,Quà'<br />
obremfanguis fpiriruiferuir; Spiritus fenfibus:<br />
Senfus deniqj rationi. Saguis autéa uircutena'<br />
turabVquf i iecore ftomachoqj uiget/efficit. Te<br />
nuiffima fanguis pars fluit i cordis fonré:ubi ui<br />
ralis ufget uirt 9<br />
. Inde creati fpirit 9<br />
cerebri & Cut<br />
ita £\\"-crim)Palladfs arces afcendunr. In quibus<br />
ammalis id eft fentiédi mouédiq? uis domina? •<br />
Itaqj talis plurimum ferme contéplatio é, qle fé<br />
fus ipfius obfequiu. Talis auté fenfus/qualis 8i<br />
fpiritus.Spirit 9<br />
uero talis/quaretfartguis/& rref<br />
illf uires/quas dixim 9<br />
;natura£fcilicet/uitalis/ et<br />
animai/ a qbus/ p quas/in qbus fpus ìpfi conci *<br />
piunmnnafcutur atqj fouérur.<br />
4|T3tteratipituitg&atrf biliobnoxiifunt c<br />
jr"V On folu uero mébra illa uirefqj / & fpirit 9<br />
'J Ihoiefcg litterafy cupidi curare diligenriffi'
fcpparriut ab iriitio) ac feruät augétc^ quöridie,<br />
(j Naturalisaüt cäeéuidetur;q>adfciétiasprç<br />
ferrini difficiles pfequédas neceffe eftariimu ab<br />
externis ad interna tâq acfrcuferëriaquadaad<br />
centra feferecipere.Atq3 dufpeculatinipfo'Cut<br />
ita dixerim)hoïs cèntro ftabilifïïme permanere.<br />
Ad cétra uero a circuferéria fe colligere/figiqj ï<br />
centro maxime terrg fpfius eft propritbcui cjde5<br />
atra bïlis pfimilis é • Igitur atra bill's aim ut fe 8C<br />
colligat in unö/& fiftat in uno/ptempleturqj af<br />
fidue ,puocat. Atcç ipfa mundi centro finulis ad<br />
centro reru fihgularn cogit inueftigandö. Euehk
effc Q.uapropterfubtiliorib 9<br />
darforibufqj fari'<br />
guis partib 9<br />
fepe pfumptis/reliquus fanguis ne'<br />
cellario denfus redditur &Y ficcus & ater. Acce'<br />
dit ad hec: q> natura in préplatióe cerebro pror<br />
fus cordiqj fntenta/ftomachfi eparq? deftituit.<br />
Quare alimentis preferii uel uberiorib 9<br />
uel du'<br />
riorib 9<br />
male concoctis/fanguis inde frigid 9<br />
craf<br />
fuscp cV niger efficitur. Poliremo nimio mébro<br />
ru ocio neqj fuperflua excernunt.neqj craffi fuf<br />
dqj uapores exalant,Hec omnia melàcolf cu fpi<br />
ritum meftumq$/oY pauidum animti efFicere fo'<br />
Ient. Siqdé interiores tenebre multo magfs qex<br />
teriores / merore occupar animum atq? terrent.<br />
Maxime uero li tteratoru omniu hi a tra bile pre<br />
mutur/q fedulo philofophie ftudio dediti men<br />
tem a corpore rebufq? corporeis feuocant/icor<br />
poreifqj confungunt : tu quia difficili 9<br />
admodn<br />
opus maiori quoq? indiget mentis itentione.tu<br />
quia quatenus mentem icorporee ueritati con '<br />
iungunt/eaten 9<br />
a corpore difiungere compellu<br />
rur.Hinc corpus eorum nónunq quafi femiani'<br />
mu redditur atcp melancolicu.Quod qufdé Pia<br />
to nofter in timeo fignificat/dicens animii diui'<br />
nafepiiTime 6Y mtenriffime contemplate/ alimé<br />
tfs eiufmodi adeo adolefcere potétemqj euade^<br />
re/Ut corpus fuum fupra q natura corporis pa-
iatar/exfuperet:ipfumq} uehemetioríb 9<br />
agíta ;<br />
ríoníb 9<br />
fuís alíqñ uel effugfat quodámó/uel no<br />
níraquafí díílblucre uídeatur.<br />
([Cur melancolía íngeníofí fínt/ & quaks me<br />
lancolící íi'nr eíufmodúquales contra.<br />
TT^wActenusquáob cám mufarü facerdotes<br />
Jls Fmelácolící uel fínt ab initio / uel ftudio fíant/ratíonjbus<br />
primo cgleítíbus: Secüdo nata'<br />
ralíbus;Terrío humanís oftédíífe fuffícfat• QjS<br />
gdé cófírmat ín libro problematü Aríftoteles*<br />
Omnes eí ínqt uíros ín quauís facúltate prgftá'<br />
tes melancólicos extítífíe. Qua in re Platónica<br />
iMqcfí libro de faetía fcríbítur pfírmauír.Inge<br />
níofos uídelícet plurímü pcítaros furíofofc^ ee<br />
folere. Democrítus quoqj nullos ínqt uiros ín'<br />
genio magnos/prgter íllos q furore quodá per<br />
cítí funt/eíTe unq poíTe. Qíiod quídé Plato no/<br />
íler ín phedro probare uídetur dices / poéticas<br />
fores fruítra abfqs furore pulfarí. Et fí díuinum<br />
furorem híc forre írellígí uulr / tamé neqj furor<br />
eíufmodíapudphyfícosalíisunq ullís pr^terq<br />
melácolícís íncítatur. (jDeifrceps uero afligná<br />
dg a nobis ratíones funá qre democrítus &Pía<br />
to d( Aríftoteles aflerant melácolícos nónullof<br />
ínterduadeo ingenio cunctos excellere/utnon<br />
huroaní fed díuíní potíus uideantur. Affeuerác
(№ VITA SANA,<br />
id Democritus& Plato cV Ariftoteles abfqj du<br />
bío.Rationé uero tante reí haud fatís explicare<br />
uídentur. Audendö tamé monftrante deo cau'<br />
fas ídagare. (pVfelancolía.id c atra bilis/eft du-'<br />
pjex.AÌtera qdé naturalis a medícis appellator.<br />
Altera uero aduftíone cótíngít.Naturafílla ni'<br />
hil eft aliud c¡ denfíór queda ucciorqj pars fan/<br />
guís. Adufta uero í fpecíes qttuor díftríbuítur<br />
Áut ením naturalis melancolíe:aut fanguís pu'<br />
ríorís:aut bflís:aut falfe pituite cóbuílione cocí<br />
pitur.Quecunqj aduftíone nafcíiuí/ íudído cV<br />
fapíentíe nocet. Nempe dum humor ille accent<br />
dítur atqj ardet/concítatos furentefqj faceré fo<br />
let. Quam greci maníam nuncupant : nos uero<br />
furor é. At qñ íam extínguítur/fubtílíoríbus cía<br />
ííoríb 9<br />
qj partíbus refolutís/folaq? reftante foli<br />
gíe tetra ftolídos reddít & ftupídos. Qué habí<br />
tú melácolíá.pjk cV amétíá uecordíáqj appellát<br />
Sola ígítur atra bilis illa quam díxím 9<br />
natura<br />
lem adíudícíumnobis fapíentíamqj conducít.<br />
Neq5 tamen femper.Sane fi fola fit/ atra nímium<br />
défaqj mole/obfufcat fpírítus/terretanímü/ob<br />
tundít íngeníum.
materia natura eft/quádo eíufmodí melancolía<br />
frígefcít/ad fummü frigidi tatís fntédítur. QJIO<br />
í ftatu níhíl fperatur:tímentur omnia: tedet c$lí<br />
couexa tuerí. } Si bilis atra uel fímplex uel mix<br />
ta putrefai quartana gígnit febre:líenís tumo'<br />
rcs:& multa generis eíufdé* ^bí nímís exube<br />
rat fiue fola fít/fíue cóíücta pituítf fpírít 9<br />
craffi-<br />
ores facít/atqj frígídíores. Continuo anímfi affi<br />
cít tedio. Métís acíem hebetat:necp falít arcadi"<br />
co círcu3 prgcordía fanguís, Oportet auté atrá<br />
bílem neq5 tam paucam effe/ut fanguís:bílís:fpí<br />
ritus quafí freno careant* Vndeínftabileíngeni<br />
um Iabílemqj memoria effe contígat. Neqj tam<br />
multá/ut nimio pondere prggrauatí dormitare<br />
atq? egere calcaríbus uídeamur. Proíde neceíTa<br />
ríü eft omníno eam effe quoad eíus natura parí<br />
tur fubtíIíffímá.Si ení tentiata p natura fuá max<br />
ime fuerít/poterít forfítan abfqj noxa eriam effe<br />
multa, Atq$ etiá tanta/ ut £quare bílem falte po'<br />
dere uídeatur. jAbundet ígírur atra bilis/ f3 te /<br />
nuíffíma.Nó careathumore fubtílíorís pítuítg<br />
círcñfufo:ne arefcat prorfus duríffímaqj euadat<br />
Non tamen mífceatur omníno pituítg / preferii<br />
uel frígídíorí uel multane frígefcat. Sed bilí fan<br />
guíníq? adeo mífceatur / ut corpus unum cófící<br />
atur ex tribus dupla fanguínís ad relíq duo pro
SANA.<br />
portíone cópofítü. Vbí octo fanguinis partes*<br />
due bilís:due itera atre bilis por tíones exíftanr.<br />
Accendatur alíquantú a duobus íllís atrabüis/<br />
accenfaqj fulgeat: nó urarur. Ne quemadmodü<br />
folet materia duríor/dum fernet nímíum/uehementíus<br />
urat/cV concíter.Dumuero refrígefdt/<br />
ú'mílíter frígefcat adfummú. Bilis eriini arra fer/<br />
rí ínftar quando multó ad frígus intenditur/frí/<br />
get ad fummum:quandó contra ad calídum ual<br />
de dedinat/calet ad fummum. Neqj mirú uíderi<br />
debet/atrambílem accendi poffe facíle/atq? ac><br />
cenfam uehementíus urere. Siquídem uidemus<br />
calcem íllí fímílem aqua perfufam feruere ftatim<br />
atqj exurere.Tantam ad utrumqj extremum me<br />
lancotía uim habet unítate quadam ftabíüs fíxe<br />
qj nature. Que quídéexrremítas ceterís humo-'<br />
ríbus non contíngír.Summe quídem calens fum<br />
mam preftat audacía3/ímmo ferocítateni.Extre<br />
me uero frígés tímorem ignauíamqj extremam.<br />
Medíís uevo ínter frígus caloremqj gradíbus af<br />
fecra uarie/affèctus producir uaríos/non alíter<br />
q merum precipue potens bíbentíbus ad ebríc<br />
tatem uel etíá paulo líberíus affectus ínferre ua<br />
ríos foleat. Igítur oporrune temperata fít atra<br />
bilis oportet.Que cum ita moderata eflvut díxi<br />
mus/& bilí fanguínío; permíxta /quia ¿V natura<br />
b.í.
Ceca eft/ 8t conditionsqtum ípfíus natura" pa '<br />
ríf/tenuííTíma/facíIeab íllís accendimi Quia fö<br />
lida eft atqj tenaciiïïma / accéfa femel diutíffíme<br />
flairât QjaíatenacííTímefícdtatís unítatepoté<br />
tíflima eft/uehemenrí 9<br />
ícalefcítQtiemadmodu<br />
Iígnú paleís fí utraqj accenda! / magís diutíufq?<br />
caJet & lucet. Atq a diuturno uehementícg ca^<br />
lore fulgor ingerís motufq? uehemés & díutur<br />
nus profícífeuntur. Hue tendír íliud Heraclítí;<br />
Lux ficca anima fapientifïïma,<br />
tìOlio pacto atra bilis códucat ingenio c
; DE VIT A SAN A.<br />
ire bilis eiufmodi compreffi meatibus/ ueheme<br />
tfore ob unitatem calore maxime renuantur: p--<br />
9arcrioresmeat 9<br />
exprefri fubtiliores erümpüt<br />
Deinde calidiores fimilirer atqj eadem ratioe la'<br />
cidiores.Tercio motu agtfes/aetioni uehemenn'ffimi.Quarto:folido<br />
ftabilicß humoreiugiter<br />
emanantes actioni diutiffime feruiunt. Tali au><br />
tern animus nofter obfeqüio frerus iridagatue^<br />
hementer.Perfeueratinueftigandodiutius.Fa^<br />
die quecunqj inueftigauerit inuenit: dare per '<br />
fpicitifincere diiudicanac diu retinet iudicata:<br />
Adde q? quemadmodum in fuperioribus figni<br />
ficauimus/ animus inftrumento fiue incf tarnen'<br />
to eiufmodi qcTcetro mundiquodämodocon<br />
gruit/atcpcutfta dixerim)infuum centrum ani^<br />
mu3 colligit/ femper rerum omnium &Y cetra pe<br />
tit/ 6Y penetralia penetrat. Congruit infuper dx<br />
Mercurio atcp Saturno. Quoru3 alter alriffim 9<br />
omnium planetarum/inueftigantem euehit ad<br />
alt/j[rima.Hincphilophifingulares euadut. Pre<br />
fer 1<br />
^ cum animus fic ab externis motibus atqj<br />
corpore proprio feuocat 9<br />
/cVq,pxim 9<br />
diuinis<br />
& diuinorü inftrumetu erTidarur. Vnde diuinis<br />
ifluxib 9<br />
oracutcß ex alro replet 9<br />
noua qdä iufita<br />
racp femper excogitat/cVfutura predidr.Quod<br />
non fojum Democritus atqj Plato affirmät: fed<br />
bau
etfam Ariftoteles in problematum libro/& Auí<br />
cenna in libro díuínorn/& in libro de anima c&<br />
fitentur. 2QiLQtfumc de atr£bilis huniore<br />
tam multai Vt meminerimus/quanru atra bilis/<br />
imo cmdidd, bilis eíufmodi qu?renda & nutrie'<br />
da eft tanq optíma/tantum iUá qu? contra fe ha<br />
bet (ut díxímus) tan§ peflimam effe uitandam.<br />
Adeo.n. dira res eft/utamalo demone eíus inv<br />
petus ínftigarí Serapío díxerít/& Auicenna fapi<br />
ensnonnegauerit.<br />
(j Qtá
2DE VITA SANA,<br />
cules fepe uocandus:ut móftra efufmodi Pallai<br />
di's iimica/iaculis Apollo traffiganNeptunus tri<br />
dente domet: claua Het cules cotundat/& laceret.Primu<br />
quidé monftrum eft uenereus coitus<br />
preferrim fi uel paulu uires excefferit.Subito na<br />
q3 exhaurft fpirit 9<br />
/prefertimfubtiliores:cerebBst<br />
q? debilita rdabefacrat ftomachu atcp precordia<br />
Quo malo nihil ingenio aduerfius effepoteft.<br />
Cur nam Hippocrates coitu comitiali morbo fi<br />
milem iudicauit; nifi qa mentéVque facra eft per<br />
cutit:tanmqj obefb.ut Auicenna in libro de aia"<br />
libus dixerinSi quid fpermatis fupra § natura to<br />
Ieret/coitu profluat/obeffe magis qfi quadragi<br />
es tantundé fangufnis emanarimitnon iniuria<br />
prifci mufas atq? Minet uauirgies effe uoluerit.<br />
Hue platonica illudfpectat.Cum Venus muffs<br />
minitaretur/nifi facra uenerea colerét/ fe contra<br />
illasfuufilium armatura. Refponderunt mufe.<br />
Marti o Venus Marti talia minitare. Tuus.n.inter<br />
nos cupido non uolat. Deniqj natura nulla<br />
fenfum Iongius q tactu ab intelligentia fegrega/<br />
uit. Secundu monftru eft uini cibiqj fatietas.<br />
Quippe fi uinu uel nimium uel nimis calidu ue-*<br />
heméfq3 fuerit/caput ipfir humoribus pefff mifcpfumis<br />
iplebit. Mitto q? infanos facit ebrietas.<br />
Cibus uero m'mius/primum qdem ad ftomachu<br />
.in.
fri ipfó coqucdó ocm naturg irim reuòcat Quo<br />
fit/ut capiti fimul fpecularionicp intendere neqat.<br />
Deinde ìepte cactus multis & cralTis uapori<br />
bus humoribufqs acié metis obruridit Quùieri<br />
•amflfatis coquatuntaméut Galfenus aftvanim 9<br />
adipe & fanguine fuffocatus celefte &\iqd perni<br />
dere non £oteft. ([Teftiu deniq? monftr utn eft/<br />
ad multa nocté/prgfertim poft C£nà frequetius<br />
uigilarerunde etià poft ortu folis dormire coga<br />
„ris:qmuero mhoc errant/falluntqj ftudibflper<br />
mulriuccirco qtu igenió noceat/lati 9<br />
explieabo:<br />
3tq3 ratibnes fepté prgcipuas afferà: Primam ab<br />
ipfo cglo.Secundà ab elementistTerriam ab hu'<br />
moribus.Qpartà ab ordine rern:Qpfnta a natu<br />
ra ftomachnSexta a fpintibus: Septima a phan^<br />
, tafia deducta.(J Pricipib tres planet? quéadmo<br />
duminfuperioribusdicebamus conteplatibm<br />
& eloquétig maxiefauent:So]/Venus/atc^ Mer<br />
curius.Hiuero paribus ferme paflibus concur><br />
rétes/aduetante nòcte nos fugiut. Die uero uel<br />
propinquante/uel iam fargéte refurgunt/nofqj<br />
reuifunt. Poft uero folis ortu in plaga egli duo'<br />
decima:qu£ carceri tenebrifqj ab aftronomis af<br />
fignatunrepente tradutur. Ergo no quelnocte<br />
quàdo nòs fugiunt/yel die poft folis ortu/quà'<br />
do careen's tenebraruc^ domu intrat : {3 qui uel
(ß>E VITA SANA,<br />
propemodum petentibus ortunvueliam furgé<br />
ribus ad conremplädumfcribendumq} ipfi quo<br />
qjconfurgunt / ü foli acutüTime fpeculantur/ &<br />
eloquentiflime inuenta fua fcribunr/atq? com '<br />
ponurit. Iß^io fecunda fcilicet ab elemenris<br />
eft talis. Oriente folemoueturaer/tenuarurq?/<br />
6V daret : occidenteuero contra. Sanguis aute<br />
&V fpiritus motu qualiratéqj aeris circunfufina'<br />
turaqj fimilis feq neceffario cópellunf. Tertia<br />
ratio/que ab hüoribus ducit/eft eiufmodi. In<br />
aurora mouet fanguis/&Y regnat/ motuqj tenua<br />
tut/dc calefdt/cV claret. Spüs uero fanguiné feg<br />
i'nuraricß folent.Ve^ accedente noctemelanco'<br />
lia illa craffior &V frigidior/atq? pituita domina/<br />
tur:que fpiritus ad (peculandü ineprifli'mos<br />
culdubio reddunt. ) Quarta ratio que trahftur<br />
ab ordine rerü hec erir.Dies uigilie: nox fomno<br />
tributa efhquoraa cum fol uel ad emifperitì no-*<br />
ftrum accedit/uel fuper ipfum incedit/radiis fu'<br />
is meatus corporis aperir/atqj a cétro ad circun<br />
ferenti^ humores fpiritufqj dilatat. Quod'qui<br />
demaduigiliamactionefcßexcirat atqj condu'<br />
cincontra uero/quando recedit omnia coartari<br />
tur:Quod naturali quodä ordie iuitat ad fono:<br />
maxime poft tertiä" aut quarta noctis pté. Quis<br />
qs ìgit mane qdé dormitatyqfi folmudufoj exci;<br />
b tltl<br />
.1111
tat : ad multam uero noctem uigflat/quâdo na^<br />
tura dormire îam & a laborious quiefcereiuber<br />
hie abfq5 dubio cu ordini unmerfi tu fïbupfire^<br />
pugnando cotrariîs fimul motibus perrurbai: at<br />
q3 diflrahitur. Sane dû ab uniuerfo mouetur ad<br />
extima/ipfe fefe mouet ad intima. Atq5 córra:du<br />
ab uniuerfo ad intima trahftur/ipfe fe interim re<br />
trahit ad ex trema. Ergo puerfo ordine motibuf<br />
q3 contrariis/tum corpus totum/tu fpiritus ïge<br />
muq5 prorfus labefactat.Qjjinto loco a natura<br />
ftomachi ìnhunc moàit argumétamur. Stoma-<br />
eh 9<br />
diuturna diurni aerfsactiorie/aperris poris<br />
adtnodu dilatatur: euolantibufq5 fpiriribus tan<br />
demualde débilitât Igirurfubeûtenocte noua<br />
fpirituueopiamexigitqua foueatur, Qpaproprerquicunepeo<br />
tepore contéplariones lógas/<br />
& difficiles îchoat/ipfos ad caput fpiritus retrahere<br />
nititur.Hi uero difitracri/rteq} ftomacho fa<br />
tis/neq3 capiti faciut. Maxîe uero noçet/fi pç>ft<br />
cçnam lucubrates diueiufmodiftudiis attenti 9<br />
fncûbamus, Pluribus.n.tunc ad cócoquendu ci<br />
bum fpiriribus multo q3 calore ftomachus indi<br />
get.Hçc uero duo lucubratióe ftudfoq3 tali di'<br />
uertutur ad caput. QJJO fit/Ut neq5 cerebro/ne<br />
q3 ftomacho fuppetanr. Adde q> caput ob ciuf'<br />
modi motû craflïoribus cibi repletur uaporib 9<br />
.
Atq3 cibus in ftomacho a calore & fpi'rftu defH<br />
tutus crudefcir,et putret.Vnderurfus caput op<br />
plet/67 ledif.Deniq3 matutims horis/quado fur<br />
gendu efivut excremenris orrribus fono mentis<br />
lingula mébra purgenf/tunc id quod peffimum<br />
eft/qui'noctelucubrando concocrioné pem'tuf<br />
interruperatudé dormiedo mane excrementora<br />
expulfioné diuti'us ipedire cópelli'tur. Quod q-><br />
dem tarn igeni'o q corpori medici oms obelTe q><br />
plurimi} arbfrrantur.Merfro ergo quinocte co><br />
tra natura pro die/atq3 cóuerfo:dierurfus ,p no<br />
ere utuntur tane!} noctuf/ii etia in hoc uel inuiti<br />
noctuas imitan£:ut quéadmodu illfs fub folis lu<br />
mine caligar oculista et iis menris acres fub ueri<br />
rftatis fplédore caliger.Sexto loco a fpiririb 9<br />
ide<br />
iraprobatSpiritus fatigarione diurna: prcfem<br />
fubtfliflimi quiq5 deniq3 refoluuntur. Nocteigf<br />
tur pauci craiTiq3 fuperfunt lirteraru ftudiis iep^<br />
tifiimuut non alr'ter mancf s horu fretti alis inge><br />
niu uolare pollir: q uefptiliones atq3 bubones.<br />
Contra uero poll fónum mane fpiritibus recre-*<br />
aris/mébrifcp adeo corrobóratis/ut minimo fpi<br />
rirufi amminiculo egeant/mulri fubtilefq5 fpiritus<br />
adfunt: qui cerebro ferufat : atq3 expeditius<br />
obfeq polTunt in mébris fouédis regendifq3 pa^<br />
ru admodiì occupati. Poliremo feptima ratio/
ffc a phàtafì? natura dcdudtur • Phantafia fiuc<br />
imagiriatio fiuc cogitano feu quouis alio noie<br />
nuncupanda uidet/mulris/lógis/ptrariis luigi -<br />
landò imaginibus/CogitaubnibVimTqj diftra<br />
hiruratqj rurbat. Quegdc diftracrio perturba<br />
rioqj fequenti contéplationi/tràquilia ferenaqj<br />
mérem penitus poftulanVnimium contraria eft<br />
Sola uero notturna qete agitano fila fedatur ta<br />
dem atqj pacatur Jgitur accedete qdé nocte fép<br />
turbata méte: recedente uero urplurirnu mente<br />
tranqlla ad ftudia nos cóferim 9<br />
. QjJicuq} uero<br />
méte nimiiì agitata res ipas iudicare conat/ii no<br />
a!iterqillfquertiginépatiut/OÌauertiputat:(ut<br />
Plato inqrxum ipfi uer tantur. Qjjaobrem feite<br />
Arfftoteles in economicis iubet ante luce furge<br />
re:afferit qj id di ad corporis fanitaré: & ad phi'<br />
lofophig ftudia .pdeffe qplurimum. Sed hoc ita<br />
accipiendu eft/Ut feita et modica c?na matutina<br />
cruditaté diligériffime deuitemus. Deniqj facer<br />
. illeuates Dauid oipoteritis tuba dei/nunq dicit<br />
uefpere/fedmane femp atqj diluculo in deu fuu<br />
canendu fe citharapklmifqj furgere. Surgereq<br />
dem mente/ca hora omnino debemus.Mox eri<br />
am corpore fi modo id comode fieri poffit.<br />
ilQuffithorainchoadisftudiis oportunior:<br />
(fquisuecontinuandimodus, "
iPEVííASANA.<br />
li fís que ín fuperioríb 9<br />
difputata funt: fet<br />
me íam latís cortftat/opor tune noftra nos<br />
íhidía exor dírúuel ftatí oríére fole:uel hora una<br />
falté uel duabus adfúmn ante folís exortu. Sed<br />
anteq electo furgas/perfricaparumper fuauíter<br />
qj palmís corpus rotú primo. Deínde caput im><br />
guíbus/fed id paulo leuíus. Hac ín re te Híppo<br />
crates ámoneat.Nam fríctíone inqt fí uehemenf<br />
fít/durarf Corpus : Si leuís / mollírí : fí multa/mí'<br />
nuúfi modíca/ípleri.Cum electo furrexerís,noli<br />
fubíreleerioní medítationíqj prorfus íncúbere.<br />
Sed falté hore dímidíú cuílíbet expurgationi co<br />
cedíto. Moxmedítatíoní accingere düígenter :<br />
quam ad horam círcíter una pro uíríbus proro'<br />
gabís. Deínde remíttes parumper mentís ínten-*<br />
tíonétatqj interim eburneo pectine düígenter et<br />
moderate pectes caput a fróte ceruícem uerfus<br />
quadragies pectine ducto. Tum ceruícé panno<br />
afperíorí perfríca.Demü reuerfus ad meditado/<br />
duas ínfuper horas aut faltem horam unam ftu<br />
dio dedicato. Produci uero nonnunq ftudía<br />
poíTunt/fed alíquanra ínterduní íntermíffíone<br />
factáyad horam ufquemerídíanam. Quínetíaní<br />
ínterdü quís raro nifi cíbu interi cogamur aflu »<br />
mere rxjft meridie círcíter horas duas. Sol.n.cír<br />
ca orm potes eft : potes & í medio celo s i plaga
quoqj fila C£ Ivquf medium (pxime fequit;quam<br />
nonam agronomi uocant/ & fapfenrie domu/<br />
folmaxie gaudenquònfaueropoerpoés Phebummufaru<br />
friériarucp duce; effe uolur/meri"<br />
f o fiqd altius excogitandu eft/his horfs porfffi"<br />
mu cogitetunfi mufe qu£réde/horis eifdé Phg<br />
bo duce queranLReliqug.ahoreueteribus ali"<br />
enffqj legendfs/porfus q nouis (ppriisq$ excogf<br />
fandis accomodar^ uidenrur.Semp aure memi"<br />
niffe debemus qualibet hora Temei falré paulifp<br />
remittendameffe mentis mtentioné.Cum.aob<br />
l'ntenrionem eiufmodf fpus refoluantur/merf to<br />
fi nuq ceffes tendere lentus eris. Du laboras ani<br />
mo interim corpore cóqefce. Mala eft defatiga"<br />
tio corporis:peior animi: urrmfc^ fimulpeffima<br />
oppofitis homine motibus fimul diftrahés/uf /<br />
tàqj difperdens.Denic^ haud ulteri 9<br />
mediratio<br />
.pcedat^uoluptas.Potius uero citra.<br />
) Ouomodo fit uitanda pituita.<br />
Perppretinm* foreuidetur/quf noxia litre<br />
ratiseffedïxf musrepeterebreuireratqîre<br />
média fingulis adhibere, Èrgone pftuita nimis<br />
augeat/excercitatione quotndie ftoniacho ferme<br />
uacuo bisutendu:nuqua5 tnlaboffofa:ne<br />
acutf fpiritus diffoluâf : excreméta diligétiffime<br />
âb omnibus meatfbus expurgâd&Sorcles a cor
;DE VITA SANA,<br />
porfstotfuscute/capms precipue tum lorione<br />
rum frictione penitus abftergende. Vitanda ali<br />
menta frigida nmiifoatqj nifi obftiterit atrabi'<br />
lis/etiam humida/cV omnino que piguia/uirulé<br />
ta/ uifcofa/uncta/glutinofacp fint:uel que facile<br />
putrefcere foleant. Si ftomachus uel natura uel<br />
etatefitfrigidusjaut dimittendus omnino/aut<br />
certe minuendus aque potus.Moderatus dbus<br />
fitoportet:fed potio moderarior. Habitatio<br />
alta a graui nubiloqj aere remoriffima.Tu ignis/<br />
tum calidi odoris ufuhumiditas expelléda. Pro<br />
hibendumfrigus a capite:maxime uero ceruice<br />
atcp pedib 9<br />
: Multu.n.obeftigenio.Prodeft mo<br />
deratus ufus aromatii i frigidioribus epulis:nu"<br />
cfsmufcatepfertimcV cinamomi 67 croci :Xi3Ì'<br />
beris quocp conditi mane ftomacho uacuo:qd*<br />
féfibus etiam cV memorie maxime prodeft.<br />
/ Y ^uarationeuitandafitatrabilis o-<br />
Ve___J Ximà uero illà qua i fupioribus deteftaba<br />
mur atra bile hecaugét:Craffu turbiduqj uinfi/<br />
pcipue nigru.Cibi duri/ficciVfalfi/acres/acuri/ue<br />
teres/ufti/affi/fricri/carnes bouis SV leporis:ca -<br />
feus uet 9<br />
:falfaméta:legumina:pcipue faba:lenti'<br />
cula:melógia:eruca:braiTica: finapis-.radicula: 2/<br />
lium:cepa:porrum:mora:cariote:&' quecuqj ca^<br />
lefaciunt uel frigefacfunt fimul atqj deficcant &
ola mgiuIra:rimor:miferkordia;dolor: òttimi :<br />
folitudo; & qu£Ctiq3 uifù & olfactu auditu offe<br />
dunt:omniu uero;maxime tenebrg. Prgterea ex<br />
ficcano corporis nimia/fiuelongis natauigilù's<br />
fiue multa métis agitatione/uel cura/feu freque<br />
ti coitu;ufuq5 rerum calidaru multum atqj ficca<br />
rumrfeu immoderata quada deiectióe atqj pur'<br />
gatione/uel exercitatione laboriofa/uel inedia/<br />
fìti/calore/uel ficciore u eto/uel frigore.l£inie<br />
ro bilis atra femp ficciffima fit/ frigida quoqj/licet<br />
non £que/huic certe refiftendu eft/reb 9<br />
qui'<br />
de modice calidis:huidis uero qmaxime. Cibis<br />
elixis affidue:qui coquantur faci'Ie;& fubtilé gì/<br />
gnat fanguinem atqj clariffimum. >Sedintentit<br />
fiomachi &f pituitg ratio habeatur;pide atqj bi<br />
Iis atrg/ epulg cinamomo 8c croco 8? fàdalis co<br />
di'aniCóferùt feminapeponis:arqj cucumeris/<br />
8( pinei nuclei ablutiXonueniut lacticinia orna<br />
laecafeus recéstamigdalg dulces. Couenmt car<br />
nes auiu:& pullortt gal!inaceorfi;quadrupedu5<br />
ueIactentiu5:oua forbilia maximej& ex mébris<br />
animalium cerebeHu:dukia mala:pyra:pfica; pe<br />
pones;pruna damafcena;atqj fimilia;Cucurbita<br />
rite cocta:herb£ humidg/no uifcofp; Cerafì'a ue<br />
ro ficus:uuas ntfnime laudo. Naufeam uero 8(<br />
f^tietaté ualde deteftpr.Nihil auté aduerf 9<br />
hàg
(fÒEjVITA SANA<br />
jpeftem ualenríus eft quá uínum leue/clarunvfu<br />
aue odorunv ad fpírítus preceterís perfpícuos<br />
generandos aptím'mum.Namut Platoní cV Ari<br />
itoteli placet/híc humor/hoc uío-nó alíter mol<br />
b'tur ato¿ dukckit &Y darete uel lupini aqua pfufi/uel<br />
ferrum fiammis accenfum .Veruni qtu3<br />
eíus ufus fpiritíbus SY ingenio prodefiv tantum<br />
nocet abufus. Preterea infundere aurum uel arr<br />
gentum maxime ígnítunv eoruq? folia in pocu/<br />
lis uel in ipfo iure prodeiTe/Confentaneú eft: at'<br />
q? aureo uel argéreo uaiculo bibere/ ciboscp fu<br />
mere. Item perurile é/fi fepe ftomacho uacuo li<br />
quíríríe fucc 9<br />
deglutía?: Succ 9<br />
quoqj punici po<br />
mi dulcís:arq$ dulcís arácei. t Códucut; no medi<br />
ocríter fuaues odores/tempari maxime:at fi reg<br />
nat frígus/ad calídum dedínátes:fín dominetur<br />
calor/uergentes ad frígidú. Tempandí funt ígít<br />
ex rofís:uíoIís:myrro:cáphora:fádalís: aq rota-'<br />
cea:q frígida füt.Rurf 9<br />
ex cínamomo:cítro:ará'<br />
ceo:garofilis:méta:meliiTa:croco:lígno aloe:am<br />
bra:mufco:q calida. Verni flores pfñt ít3mís ÒV<br />
folia cítrí/fiue aráceí/odoracg poma:f3 maxíe ui<br />
nü.Odores eíufmói ,put cuícp puenít: &V naríb 9<br />
hauríédi fuf/SYpecrorí arq3 ftomacho admouc,<br />
di. Odores uero calidos mftü fíccofcg/fí foli fue<br />
rít & cótínuí/nó ,pbam 9<br />
.Tenéd 9<br />
ore íacítus qui
animum uehementer exhflarat«Hferobotanum<br />
quoq3.Lfciarga filueftris tu cibo tum odore co<br />
fertBuglofa rurfus;borrago:meliffa;horu q5 tri<br />
uni aqua,RurP lactuca:endiuia;uua paffuta: lac<br />
amigdalinu menf? familiarfflima effe debenr.Fu<br />
giédus aet/aut ferués/ aut glatialis nimiu/ àt nu<br />
bil 9<br />
. §ed aer téperat 9<br />
ferenufq5 liberrime admiV<br />
terìdùs. Mercurius/Pythagoras/PIato iubent/<br />
diflfórianté animu uel morente cithara catuq3 tà<br />
conftanti q cócino cóponerefimul atq5 erigere,<br />
Dauid auté poeta facer pfalterio pfalmifq3 Sau^<br />
lem ab infania liberabar. Ego etiam fi modo infi<br />
ma licer cóponere fnmis/qtum aduerfus atr£ bi'<br />
lis amaritudine dulcedolyrg catufq3 ualeat/do<br />
mi frequéter experior 9 Laudamus frequentem<br />
afpectum aqu? nitida uiridis: rubei ue co<br />
hortorum:nemoruq3 ufu:deambulatiorté fecus<br />
flumina/perq3 amena prata fuaué: equitatione3<br />
quoq5/geftatio'né/nauigationécp lenéualde p<br />
bamus. Seduarietaté imprimis/facilefq50ccu'<br />
patfones/diuerfaq3 negotia non molefta:affidu<br />
am hominu gratioforu cófuetudinem,<br />
jLCmaftomachi.<br />
^^É^uitur ut-curà ilomachi diligenriflima3<br />
L^^habeamus:ne naufeam cruditaté ue addu'<br />
cat urtq fatietas/caputq3 offédat. Bis ci bus quo
pE VITA SANA,<br />
ridie ffimend 9<br />
eft/ &V modic 9<br />
atq5 leuis cinnamo<br />
mo/mace/nuce mufcata moderate códitus.Sem<br />
per tamen ficeus cibus pondere alimenta molila<br />
potfiqj exfuget:nifi forte atre bill's ficcitatem ad<br />
moda uereamur. Famécfi comode fieri poteft)<br />
cibus/fitim pot 9<br />
expectet. Auiditas utriufqj fop<br />
fit méfe. Faftidifi & faturitas procul abfinr. Ab"<br />
ftinendu ab us que ob nimià humiditaté uel uirulentàcV<br />
unctàuifcofamq? materia ftomachu<br />
relaxando debilitai: uel etia frigida aut calidilTi"<br />
mafunt;aut ppter duricia egre coquunf.Et qu?<br />
talia font /Ut diu polì: menù palato fapor em red<br />
dant moleftior&fi'ue inflétjfiue caput multis ua'<br />
porfbusimpleant. Ab omibus fprimis que faci"<br />
le uel extra aluum/uel in aluo putrefcat. Dulces<br />
fapores/aut acres fi foli fini/nullo pacto proba"<br />
mus. Sed dulces acri quodà uel acuto uel ficco<br />
uolumus téperari. Maftix 57 menta ficca: faluia<br />
recensirne paffole: cfdonia poma cocta/condita<br />
facharo:ricorea:rofa:cof all 9<br />
: Lotus cappat is<br />
& aceto conditus ftomacho amiciffinia fiit. Ma<br />
la pr eterea punica fapore iter acida dulcécp me^<br />
dio:cVomm'no quecuqj moderate arida font cV<br />
aliquàtuln auftera:quc medici ftiptica uocant :<br />
fiue qu? aliquara acuta font uel falfa/uel aroma<br />
ticaM'robaiani autc oia fuperant. Vinfi quocp
ubeum potius q album fapore quafi paululum<br />
fubamaro:ac nifi caliditas ufdeftillató aliter po<br />
ftùlauerit optimu erit mera bibiru paulati. Omnino<br />
auté liquidiores epulg prius fumendg q du<br />
riores.Sumpto uero dbo/cóuenir coriandrunv<br />
pomuqj ddoriium códirumfacharo:mala punì<br />
ca/& pyraauftera;nefpile quoq3& pfica ficca at<br />
q$ fimilia. Mandere uero oportet/anteq degiuri<br />
antur fingula exactifTime.Fouédus ftomachus/<br />
fi oportet extrfnfecus/maftice/rofa/méta/coral<br />
ioj Cauendu ne poli cibum/duabus aut tribus<br />
proximis horis uel cogitationi difficilùuellecti/<br />
oni fedulo incubamus. NecefTarigforfanerunt<br />
hore uacationis quattuor:fi cibus potus ue ube<br />
rior fiieritraut cibus durior.Malum eft cibo/po<br />
tu ue uentré extédere:Peffimu/ftomacho fic ex'<br />
tento difficilia cogitare. Aut igitur nutrimentu<br />
fumé leuiffimu/aut fumpto/uaca/donec qfi pco<br />
xeris^Neqj dormfédumpoft cibum meridie/nifi<br />
maxima cogat neceffitas»;Atqud quidé no pri 9<br />
5 horas duas uigilauerimus, Ròcte tamen fup'<br />
ta cf na/hora ut uidctur una uigilif fuffidt.Coi'<br />
tus ftomachopeftilens;prgferrim fi uel faturo<br />
ftatinvuel exurienteconcubas, Ocio mgret fto<br />
machus ; exercitatione gaudet:nifi dura cibo fit<br />
plenus.Sumpto cibo ftatim modice deambularl
(gE VITA SANA:<br />
dumtmox ùero fedendum.<br />
4p3e his que fouét mébra precipua uires fpfis,'- z •<br />
K^tjd iam prcftare uidetur/Ut nóriulla ex me<br />
dicorù officina in mediti producam 9<br />
: que:<br />
ftomachi/cordis/cerebri/fpiriruu ingenii/uires<br />
uel feruent integras/uel reftituant: aefi uel pirui<br />
ta uel atra bih's excrefcanuel imineat naufea/lon<br />
ge propellantOés fine controuerfia medici có *<br />
fenferunt:nihil effe falutarius tiria ca:fouédis co f<br />
firmandifqj tumfingulis mébris cV uiribus/tum<br />
fpiritibus atep ingenio.Huius igitur iprimis ute<br />
murdrachmadimidia/autfalté drachme tertia<br />
pte bis qlibetebdomada hyeme 67 autuno : fed<br />
£ftate/atep uere femel/uel fola/uel fi placet frigi'<br />
dis humidifqj téporib 9<br />
cu pauculo mero claro/<br />
fuaui:téporib 9<br />
uero calidis/ficcifq3/pr eferri fina<br />
tura uel etas fit calidior/Cii aque rofacee duab 9<br />
unciis aut trib 9<br />
;ftomacho fcilic5 uacuo/fex aut<br />
feptéhoris àte cibu. Si tiriaca defit/dabimus mi<br />
rridatu; Sed ubi tiriaca mitridatu ue fumim 9<br />
,eo<br />
die ab oi re calida penitus abftinendu:ac fi eflras<br />
aut uer fuerit/frigidis eft utendu. ; Secundo uè<br />
ro loco eadé in caufa probat ab oibus aloe/rire<br />
elecraatqj lota.Sumemirobalanoft chebularu3<br />
drachmas duaf:rofarù purpurearfi/fàdalirubei,<br />
emblicorfi/cinamomi/croci/corticis pomi citxi/<br />
c.ii.
eem/melí%/f d eft cítrarí?/fíngulorü drachma<br />
uná:aloes elect? rítecp ability drachmas duode<br />
cím. Ex his cofíce pílulas óptimo mero. Quíb*<br />
ebdomada qlíbet femel utarís diluculo: eo fcílí'<br />
cet pondere:quod natur? tu? conueníat. Aefta<br />
te qdem cum aq rofacea:alias uero cu uino. Qjií<br />
bus auté díeb 9<br />
nec^ tíriacá neqj pilulas affümes<br />
utere cófectíóe eíufmodí mane atqj uefpere du'<br />
abus/aut tribus ate cíbumhoris. Sümecínami<br />
electíílímí drachmas quattuor;chebula^ miro'<br />
balandra duas;et totídem emblícarü/crocj/rofarum<br />
purpureara drachma dímídíanr.f^rfdalo'<br />
rumrubrorum drachmas duas.corallorumq} fí<br />
milium drachma una. Sacharí albíffimí quáturn<br />
fatís eít Funde facharum aq rofacea atc^ fucco<br />
cítrí uel límonum/^qualibus uidelícet portíoní<br />
bus. Coque fuauíter. Deínde adde mufci tertíá<br />
drachme parté/atqj ambrg tanrundé, Denifí có"<br />
fice bolos folídos/quos morfulos uulgo nomí'<br />
nant/auroqjínuolue. Tríahgcípfíeo ufu quo<br />
prgfcrípfim 9<br />
expertífumus/tiríacá& r<br />
aloem ira<br />
(ut díxím 9<br />
)temperatá/ confectíonéqj illa fingu<br />
lis conferre mébrís/& uíríbus & fpiriríbus:acue<br />
refenfus/atqj íngenín.memoríá confirmare; Pítuítá<br />
quoqj & bíle/atq5 atrá blíem íllís piíulís fa<br />
cíle uel educí/uel emendan'. Prgterea £tatí cuílí'
; DE VITA SANA,<br />
bet & nature tria que diximus familìariffi'ma fa'<br />
dicantur. ,<br />
^Medicine contra pi'tuitam. - •<br />
jifjVThduerfus exundantépituitam acrius pU"<br />
k*Ly gnàdu fueri't/pilulas aurora ex hierapf era<br />
J<br />
GaliennuelquasMefueselefangmas nominata<br />
dabimus.s.quot & quoriens oportuerft/uel eti<br />
am i robuftiore natura pilulas ex hiera atqj tre<br />
cifcis agarici pari portóne cópofitas:femp uero<br />
cum melle rofaceo liqdo atqj oximelle: aquaq5<br />
maratri.iieniculi.Qui certe fyrup 9<br />
in pituita di<br />
geréda etià ante pilulas atqj poft eas maxime jp<br />
deft.Si una cu piraita ceteri quoqj humores tur<br />
bent/pilulis ex reubarbaro Mefues/uel pilulis q<br />
fine qbus a pofteriorib 9<br />
ntreupantur/oportune<br />
purgabimus.Omné uero uehementé repentina<br />
qj deiectioné purgationéqj penitus deteftamur<br />
Nam fiomachu corqj debilitanfpiritus multos<br />
exhaurit:confundithumores:fpiritus funu's hu<br />
morumfufcis ob tenebrar.<br />
_, jDeftillatio, c • t •<br />
"|5 7T5ìcaputpropterpìruita deftillationfbu9<br />
L J fluctuat:quàdoqj hora foni aliquot ex pi'<br />
lulfsxjuas modo defcnpfimus/dabimus. Iubebi<br />
mus preterea ea hora & aliis thus fepe mande^<br />
re.Nà mirifice deftillationibus ft fenfìbus omni<br />
cm,
usmémòrifqjfuceurrit. Rurfus mufcafà nu5i<br />
& tiriaca ore reterà pbaf.Maibrana quoqj qua<br />
amaractt nominàt/ueleius aqadmota naribus<br />
uf infufa.Poft cibiì uero alimétoruni fumos co<br />
riàdro cidoneifcp cohercebimus,<br />
([Dolor capitis,<br />
caput %pe doleat humore gratf àtum ftv<br />
t^gido/prgteriUaqug narrauinius/cófectio<br />
nem fila qua diambrànominanr uel diacori uel<br />
- plifarchoticó tenere ore ìubebim 9<br />
. Quinetiam<br />
mafticéfgpe manderà Prgterealinirefronté/té><br />
fjora/ceruicé/maioranpfeniculi/rutg foliis una<br />
cumoleorofaceo tunfis. Similiter aloe/aceto/<br />
oleo/aqcp rofaceiVperfecte diluta.<br />
IfDe Cura uifus. - r a<br />
I DI oculi caligant/neqj rubent/tamen neq^<br />
r^laliud prgbent ullum caloris mdiciu/tfic fa<br />
ne coIErium ex aq feniculi/maioran?/celidonip/<br />
rut^adhibito croco & antimorub/CÓfert.Sjaq<br />
eiufmodi prius denfiori pano eft expriméda.Ni<br />
hil tamc admoueas oculis/nifi antea pilulis lucif<br />
ffpe purgaueris. At fi caligates oculi rubeatfubito<br />
pilulis ex fumo rerrg ppofitis purga, * IVIox<br />
collirium ex aq rofacea èc facharo prodefLNon<br />
nuquà uero albumine oui/tutia/lacre adiectfs q<br />
prima opitulatOmnino aure quotidianus ufus
ì DE VITA SANA;<br />
mararri ui fu feruat & acuir. Semen qdem eius fre<br />
quenter ore tenere oportet/folfa uero comedi<br />
re. Trifera minor a Mefue defcripta optima eft.<br />
Optimü quotidie uacuo ftomacho mirobalanu<br />
chebulä códita fumere:atcp cum ea non nihil pa<br />
nisexfacharo/mararrocß in puluerem ducto<br />
cópofiti.Quod infup ingenio mirüimmodü/ac<br />
producendeuite prodeft.Eufragie quietia ufuf<br />
oculis eft fingulare prefidiu. In omni uel dolóre<br />
capitis uel caligine oculorum diuertendi funt re<br />
tro uapores/frictionib 9<br />
cucurbitulifcp : Ac fi ca<br />
lor in caufa fit/fanguifcp abundet/hirudines cer<br />
uicioV humeri's adhibebimus.<br />
2 De Guftu inftaurando. c . t r •<br />
Bfomachusfepe urterai ftudiofis gufhim<br />
fere omnem amirtit: fi id pituite!uitio inci'<br />
dit/qcfacidus oris fapor/uel faliua multa & giù<br />
tinofior indicat/poftg aluu3 fubduxeriV medici<br />
nis qs fupra narrauim 9<br />
/aromatico rofaceo utere<br />
kììiq, facharo rofaceo mixto/ melk quocg ro<br />
faceo cumcinamo. Solo etiä uel 3i'n3Ìbere con'<br />
dito:uel mente fyrupo: Sed imprimis tiriaca.Sin<br />
auté bilis copia forte cótigit /qd'quidé ós ama/<br />
rü oftédere folet/fimfliter polì: purgationem ex<br />
aloe ficut diximus pr egataliel reubarbaro/alTü
me uel triafandalü uel oxÍ5achará& facharo ace<br />
to albo & uítio acríorís punici malí compofita.<br />
Vel perfica/pyra ue/fiue condita/fiue fyrupo có<br />
fectatficutiVIefues docettuelnofiram eíufmo *<br />
di cofectíoné guftui faluberrímá. Süftie fachari<br />
rofaceí uncías quattuor:díamare nati uncías du<br />
as:díacítoníté tantüdé.s.uncias duas: mírobala<br />
norü chebularü femuncíá:emblícaru tantndem:<br />
Sádalí rubei coralli rubri utrorücj gque draclv<br />
mam dímídíá.Füde ínfup iuleb ex fucco cirri uel<br />
límonis tres uncías aut duas.Qjiod fí ftomach 9<br />
debílís eft & frígídus/adiíce duas cínami draclv<br />
mas.Hís ante cíbti duabus horís utendü.Naufe<br />
am féper ab utroqj nata humore/tollít díacítorííten:&<br />
ufus capparís cu aceto.Ité pot 9<br />
modíc 9<br />
ieíuno ftomacho albi aceti rofaceí/íi duplo fa \<br />
charí pondere mífceat Rurfus mentg fyrup 9<br />
at/<br />
que abfínthíí Jtem menta uel aceto coridíta/uel<br />
acidomalí punici fucco díluta.<br />
(fT3e exacta atrg bilis cura. 1 e<br />
pf "j Brum mííTahgc tanqleuíora íamfacíamus<br />
LataadídquodperículofííTímu eft reuer-<br />
WíurTcílícet ad atra bílé:qug quotíens abudat<br />
&furít;cum corpus totu/txx uel maxime fpírítü<br />
quafí quoddá inftrumetum íngeníí ípfüqj ínge^<br />
tiíü $¡C íudícíum labefactat, Prímü ín ea curanda
SANA.<br />
preeeptu fit ut docuit Gali enus^ne repéte illarrt<br />
educere contédamus:ne forte parte eius liquidi<br />
ore fubtilioreqj fubducra refjduu denfi 9<br />
admomodu<br />
ficciufqj refideat:fed riaulati molliat dige<br />
rarurqj piter arq? educai. Secundu ut interi tam<br />
«'bis humidio'ribus q lauacris dukibusoV modi<br />
cis unguentifcp fimilibus caput & corpus torus<br />
ad fumu prò uiribus humectefcea tamé cautióe<br />
neuel 4eftfllatio irrite!/uel deftruatftomach 9<br />
autiecur/uelmeatus corporis obftruàtur. Ter'<br />
tium uero/SY id qdem maxime neceffariùVut có><br />
tinue c'orfoueaturroborerurqj rebus cógruis<br />
parrimitus accepris/partim extra pectori /nari'bus<br />
ue adhibiris. Afpiciantur quoqj cV audianf :<br />
odorenrur &V cogitentur affidue que oblecrét.<br />
Contraria uero longius arceantur.<br />
mollitur-& digerii: atq* foluitur;fpirit 9<br />
acuutur/<br />
& il!uftrantur;fouetur ingenium:memoria con<br />
firmatur.Syrupus eft huiufmodi.Summe bora'<br />
ginis/bugloflf/fiorucp utriufq3/melii%/capillo<br />
rum ueneris/endiuif/iiiolaru/cufcutf/polipo *<br />
dii/fenf/epithimi;finguloruniqtum manu capi<br />
tur. Pr una damafcena numero uigiti;odora po'<br />
ma numero decem;paflularum unaam unam;li'<br />
quiriti^ unciam dimidia: cinnami/fandali rubri/<br />
corticurn citri/fingulorum drachmas tres.croci<br />
drachmam dimidiam ; Coquantur in aqua ónia<br />
prgter epithimu3 & aromata/donec pars tercia<br />
confumatur. Decoctio expreffa poft/cu facha'<br />
ro iterum & epithimo moderate coquaL > P
) DEVITASAHA,<br />
ftra inuentìone/fub ìpfo ìoui's uenerifqj ihfìuxti<br />
cópofiteique pituf tà/biléVarra bile educunt abf<br />
qj molcftia:fingula mébra corroborant:fpiritus<br />
acuunt & illuminant.lta eos dilatane/ ne cóftri^<br />
cti meftìaam pariant : fed dilatatione &Y lumine<br />
gaudeant. Ira rurfus ftabiliunt/ne éxtéfione ni><br />
mia éuanefeat. Summe igit auri grana duodeci/<br />
maxime foliorum eius fi pura finf.turis/myrrhg<br />
croci/lignf aloes/dnnanii/corticis citri/mdiffev<br />
ferici crudi coccinei/méte/been albi/been rubei<br />
finguloru drachma dimidia:rofarfi purpurearu<br />
fandali rubri/coralli rubri/mirobalanorum triti<br />
fcilicetemblicaru/ chebularu indaru/ finguloru<br />
drachmamunam/aloesrite ablute tantundem<br />
qtum cunctoru pondus.Cònfice pilulàs mero q<br />
electiffimotf Sequunt pilule ad foluédam mela'<br />
colia aliquaàtò ualfdiores: ueruramé minime ui<br />
oléte.Sume peonie:myrrhe»fticados arabici:me<br />
Iiffe:turis:croci:mirobalanoru triu feilieet embli<br />
carunvchebularu indaru; rofaruni/fingulorum<br />
drachmam imam. Trodfcórum agarienpolipo'<br />
dii: epithimi: fene:ìapidis la3uli/lo tir ite & pre4<br />
parati.Lapidis armeni affecti fimilitendrachmaf<br />
tres/finguloru. Aloes lote uncias duas uino pfe<br />
cto pilulas cófla. Si cum melacolia manifefta cà<br />
Iiditas dominetur/que inhac cópofiróne funt
frígida/adteríiamínfuper ponderís fui partem<br />
augenda erunt. Has pílulas ut lítterarü ftudío<br />
fis cónenfr/gr^corum/latínorá/arabumqj imita<br />
tíóe cópoMNolui uero fortíora mífcere. Qua<br />
le ueratrum:quo Carneades Phanatícus uteba'<br />
tur. Vírís ením lítteratís tantum uel paulo firmi<br />
oríbus confuto:quibus nihil peffilétí 9<br />
eft qui'<br />
oletía Jdeo pr^termífí pílulas índas/lapídííqj la<br />
3ulí uel armeni notas: 8( quá compofitíoné nie'<br />
ralogodíon appellant. Sí deníqj decetfímplícío<br />
ré ppofítíoné íferere:q ego famílíaríus utor.Sü><br />
me aloes lot£ uncíam unam: mírobalanorü env<br />
blícarum atque chebularü/Utríufqj paríter dra'<br />
chmas duas: maftícís drachmas duas:duas quo<br />
qj rofarumprpferrím purpurearum confíce pílu<br />
las uíno.Proínde pílulís aut íís/aut íllís/ex íís fcí<br />
licet quas probauím 9<br />
: nemo unquá folís utí debetme<br />
forte nímíum exfíccetur. Qjiod quídem<br />
in melancolía peffimum efbímmo uel una сиз fy<br />
rupo:quem fecutí partím Mefuem/partím Gen<br />
tílemFulgínatéfupra defcrípfímus;uel сизшш<br />
odori leuífq? uncía una fíue duabus/fíue tnV/<br />
ut cuícp conuenít; Aut cum aqua mellís & paflii<br />
larum atque Uquírítí^ Autfícubi calídítasdo'<br />
míatur/cü íukb uíolaceo/aq ф uíolacea Om<br />
nino aut cófulo lítteratís quícuqj ad atra bílem
(jDk VITA SANA.<br />
funt proniores/ut hac purgatione bis quolibet<br />
áno/uerefcílícetautíínoq? utantur.dieb 9<br />
quin'<br />
decím cótínuís ueluíginrí:pilulís fcílícet cum fy<br />
rupo atquefímílib 9<br />
. Quícüq? uero paulo min 9<br />
huíc morbo obnoxíi funt/fat habebunt/fí pílu'<br />
las primas aut ultimas toto ano fummár / femel<br />
ebdomoda qualíbet : eftate quídé cum íuleb ut<br />
dixímus:alías uero cumuíno.<br />
OAEmínífle (jpèMedicina uero opor tet/ubí liquida.<br />
maxinurs ín ex<br />
J fíccatíone perículumimmínet:purgare ra<br />
mé neceífítas cogít/oper? pretíü effe pílulas úv<br />
termíttere:arqjínípfofyrupo uelfimilí quada3<br />
decoctíone/facta í aqua bugloffe/quando puf<br />
gandü eflvínterdum infundere díafene uel día '<br />
chatholíconís uel tríphere pfíce uncía una aut<br />
faltem dímídíam.Quod fí uel corpus robuftíus<br />
fit/ uel aftríctíor & duríor aluus/addere electuarííhamech<br />
drachma una3 aut duas. Vtílís quo<br />
qj hie eft confecta caffía:utílíor mana. Nec omí<br />
melácolíf fpecíeí pueníút : fed íllí maxíe que ad'<br />
uftionecreatSínauté melancolía naturalis fit/<br />
conueníunt quídemuierú precipue fi in fyrupo<br />
addatur polípodíí porfío dupla uel tripla: fimi'<br />
liter líquíríríe:crocíq$ & paffularú.Ité medicine<br />
addátur mellís rofaceí liquidi uncí e due. Quoti
ens uero fyrupus fummeridus fìt/i fuperforibus<br />
diximus.Sed medicina cumipfoteruiginti die*<br />
bus fumméda erir. 2iZe^fimelacolic 9<br />
null 9<br />
hu^<br />
mor appareat : tantu uero complexfo melanco<br />
lica/fcilicet frigida membrorii qualitas atqj tic<br />
ca/ memento ducere aluunvuel mittere fangui
iDELVITA SANA<br />
quando res poftulat debemus e uena lienis fini<br />
ftri brachii/lata quadam incifione/quattuor un<br />
cias mane/iiefpere roride. Deinde paucos poft<br />
dies/fakemfeptem/ ad fummum quattuordecj/<br />
tumfricrione quadam afperiore/tum admotis<br />
hirudinibus/quas fartguifugas nominant/ma^<br />
rifcas irriramut fanguinis uncie tres aut quatw<br />
or inde diftillent. Hec ambo robuffcioribus tan<br />
tumfadédauidentur. Debilioribus uero/fi ne^<br />
ceffitas poftulat marifcas folumficut domini 9<br />
irritare.Sed necp uentrem medicinis foluere/ne'<br />
que mittere fanguiné licef.nifi prius dyfteribus<br />
pinguibus mollibufcg Ienieris. Atqj hoc fft i me<br />
ìàcolica natura comune preceptu: dada eé opc<br />
ram ut fi oportuerif/eiufmodi dyfterib 9<br />
fi-eque<br />
tatis uéter iferior lubric 9<br />
femg fi't atq* purgat 9<br />
.<br />
(JDèElectuariis.<br />
/^^Éqratur electuariaex quibus laudo equi<br />
[j^"3 ^<br />
e m<br />
quod Rafis exilaràs appellauit. Pr%/<br />
terea que in libro deuiribus cordis auicéna co"<br />
ponit.Sed multo magis quodMefues ita cófcri<br />
bit.Sume crudu fericfi colore cocdneo nup tin<br />
ctfv podere libra una.Id merge fucco pomoru3<br />
dulcium cV fuauiter redolentium:atc$ fucco bu<br />
gloffe/aquac^ rofacea,finguloiylibra una/ poft<br />
qmior&uigiri horas/ tota id coq fuauiter/do-
nee aqua rubeat. Deinde extrabe ferfcum/atqj<br />
infuper exprime diligentenlnfonde mox facha'<br />
ri candidiffirra centum & quinquaginta draclv<br />
mastcoquerurfus donee qfl mei fpifferur:Amo^<br />
ue tunc ab igne : Atq5 infime dum calet/ambrf<br />
crud? diligéter cócif? drachmas fex; & utliquef<br />
cat ambra permitte.Poftremo adde his puluerc<br />
eiufmodi.Summe lignf aloes cradi:cinrtami:utri<br />
ufqj gque fex drachmas. Lapidis 1азиИ rite ablu<br />
ri/drachmas trefdecim. Vnionu.i,albarum map<br />
garitarum drachmas duas. Auri ueri drachma3<br />
unam.Mufcielecti partem drachm? dimidiam.<br />
Dantur ex eo cu uino drachm? du? uel una ma/<br />
neacuefpereante cibu tribusautquatuorho'<br />
ris-Idmihiprfceteris ualde placet. Verutn pbo<br />
etiam Diamufcu3 Mefues duke ; cópofitionéqj<br />
gemmarum;modo сиз aqua rofaceaaffumatur<br />
Laudare quoq3mirificequodéaPetro Ebané<br />
fi philofopho fummo conflatum: nifi ipfemer<br />
ex efus imodico ufu dilatatfonenf exalationem<br />
qj fpirituum nimiam formidaret (Jl^amobré<br />
duo qugdam infuper exeogitaui tutiffi'ma ; Щ<br />
ob temperatónemfuam cuilibet tempori/gtati/<br />
natur? conuenientiffimau'n quibus mifeeturuti<br />
le dulci. Qu? tantum nutriunt qtu fouent & re<br />
borant. Pr?tereafpiritui& ingenio tantum ita'
J DE VITA SANA;<br />
bilicdo/quátum acuédocV ílluftrádo cóuenífít.<br />
Sume facharírofaceí uncías quattuor. Sachar!<br />
una cú floríb 9<br />
bugloffe pcoctí uncías duas.Cor<br />
tícís pomí cítrí facharo códítí uncía unam. Che<br />
bulí códíte uncías duas.Cínamí electí drachmá<br />
una. Sandalí:coraIlís.f.utríufqjrubrí. Itemferíd<br />
coccíneí/crudí códfí/crod/margarítarü/ fíngu'<br />
lorü drachmá dímídíá:aurí/argenri/fmgulorum<br />
tertíádrachme gté:ábre/mufcí/Utríuíqj grana<br />
dúo. Fúdeoíaíimulíuceo cítrí unímonís lacha<br />
ro coctú Seqtur cófectio altera/ alíquáto íalu'<br />
bríor/cer te multo fuauíor.Süme amígdalas dul<br />
cíú qnattnor uncías; nucleorú píneorum.s. ab"<br />
lutorfí díeí uníus ípatio:femínn cucumerís:utro<br />
rumqj píter/uncías duas.Sacharí durí quod can<br />
dum.í. candídñ uocant quattuor uncías. Sacha<br />
ri alteríus/fed albiffímí/líbrá una atqj dímídíá.<br />
Füdecñctahecaqroíaceaatqj límonís& cítrí:<br />
ín qua extíctú fuerít ígnítú aurü cV argenfuniSi<br />
muí coque fuauiter.Demu adde cínamúbeen ru<br />
brí:fandalí rubrí/corallí fímílís/fíngulorn drach<br />
mam una. Margarítatú níridíffímarú/crod/feri<br />
cí/crudí/coccíneí mínutífíime attrírí/fígulorum<br />
drachmá dímídíá. AuriVargenrí/utríuíqj grana<br />
duodecí. Iacíntí/fmaraddí/5afírí/carbunculí: fí'<br />
gulorü tertíá drachme gtem. Sí cuí uero defunt<br />
d.í.
aurQ/argentü/ábra/mufcus/f>c{ofíIapfllí/Corif¿<br />
ctóes ¿II? etíá pródeíTe niultü fínehís poterumv<br />
Quaru tres potííTímu elígo,uná>s-IVIefues/quá<br />
recéfuúduas uero nras/quas modo defcrípfím 9<br />
*<br />
Qjio uero pacto íís utendü fít/fupíuf fatís expa<br />
fuím 9<br />
,Sí qs auté fímplfdus aliqd appetat/oíbus<br />
tñ accomodatñ/híc cítripomü pfecte maturá/í<br />
íegrn pfecte contufídanmultoq? facharof & muí<br />
to rofarü fucco adhíbíto coquat. Coctum ueró<br />
módico cínamo/crocoqj códíat. Aut aromad"<br />
co rofaceo utaí fíe téperato. Sume aromaría ro<br />
faceí uncía una: Sacharí rofaceí: Sacharí díabu><br />
gloílarí/utríufqj uncías duas: autfíniílíter mífee<br />
at díamufeü, Qjjanq.n.duo h^c no fínt'fíplícía:<br />
tñ facíle fatís habení: Ac fí calídítas tímeaf/día'<br />
prunís 8¿ facharü uíolaceü adíügantur.<br />
(TBe nimia uígílía. z, r<br />
f^V&eoe melácolícís pferrí lítteratís accidere<br />
t^/folet/ut nímíu3exfíccato cerebro/tíígílíís<br />
lógís extenúen? • Qm uero níhíí atr£ bilis mala<br />
magís auget q loga uígílía/táto malo oí iludió<br />
luecurrédü. Ideo lactucas poft cíbos alíos edár<br />
una cu panemodíco:pauculd croco:uínüq$ pu*<br />
rñ forbeát poft lactuca: neqj ultra horam luoi'<br />
bretCttqj fe dormítu cóferüt.pfectionéeíufmo<br />
di fümátln qfemís papauerís albí uncí? dugíifc
¿DEBITA SAMA;<br />
Seminis lactuce uncía una. Amomí aodiutsV-.<br />
ufqj ps drachme dímídía. Sachan undefex. Dilue<br />
¿V coq oía fimul fyrupo papauerís. Edáthu<br />
ius drachmas duas-.fífqj no nihil fyrupí papaue^<br />
rís guftét aur uíní. Minias eis fronte temporaqj<br />
oleo ex uíolís:cV ex nenufare adíectacáphora.<br />
Itélacte oleoq3 amígdalíno atqj uíolaceo.Odo^<br />
ré crocí/&Y cáphore/putamínúqj dulcís malí na<br />
ríb 9<br />
admouebís. Aceti ínfup modici/ f5 aq roía"<br />
cee plurime. Sternes quoqj lectú plantarú foliís<br />
frígídarü. Aures grauíb 9<br />
cátíbusfonífqj delini',<br />
es. Humectabís %pe caput eiufmodi lauacrís.s;<br />
aqua in qua cocta fínt frufta papauerístlactuca/<br />
portulaca/njalua/rofará/iiítís/falícís/arundíníí<br />
q$ folía:addíta camomilla. Balneís quoqj duldbus<br />
ex reb 9<br />
eíufmodí/fepe tíbie/brachíaqj/fepe<br />
totum corp 9<br />
éhüectádn. Lacífupbiberemíxtü<br />
facharo.s.ftóacho uacuo/fí modo ftóach 9<br />
opri<br />
nie tolerauerít maxie pdeft. Hítída hec meláco<br />
lícís eríá fí fatís dormiát mírífíce conferuntMe"<br />
mento Iacamígdalínum menfe famílíarüTímum<br />
eífe deberé.^<br />
a^fjDe'hebetudíneatcRoblíuíone. ^<br />
Cdáít uero nónüg ut ftudíofís ulqa fedu<br />
ato capite legát fcríbát ucyufqa ocio nimi<br />
o tgrpeant/ pituita qdá uífcofíor una cu frígida<br />
díí.
nimís melácolía caput oecupás grauet/atqj h¿<br />
betes oblíuiofofqj effíciat. His ergo caput exo'<br />
nerádíi eftiís remedíís/q alias dixim 9<br />
pítuít£pue<br />
níre.Sín minus illa fuffecerínt/ad pílulas índas8í<br />
cocchias hieralógodíóqj cófugíto. Pr£ tereaad<br />
hiera díacoloqntídos uel archígenísuel andrò<br />
maci uel thèodotionis. Aut ad pílulas iudeí qs<br />
Mefuesín capítulo de capitis dolore defcríbít,<br />
Qcf fí natura % tas ue frigidíor fít/nec fftas obítí<br />
terír.poft purgatíoné utere cofectíone illa ana '<br />
chardína/quá Mefues fapiétu cófectófe5 noíat í<br />
átidotarío.RurP anachardía ílla:quá í capitulo<br />
de oblíuíone ex fñía fílíí Sacharí? recéfet. Da fu<br />
mo mane drachma uná:fed q eá fümít ab ùà/coi<br />
tu/ebríetate/labore/rebufcp calídís eo die ,prfuf<br />
abftíneat. Hjc qdéaduerfushebetudínéoblí'<br />
uidnécg ualentíífíma funt. At uero fí famílíaría<br />
magís optes/da 3Ín3Íber facharo códítü; fed mo<br />
dico thure mixtu:qcf féfibus Se memori^ magno<br />
pere pdeft/^fertim his adíectís.s.melle anachar<br />
di/melle chebularü/acorís/cíperis/ábra/mufco.<br />
Prodeft etiá díábra/plís archotíc6/>díacori.Sed<br />
hgc ore diutius retínéda:naríb 9<br />
etiá 8( auríb 9<br />
ín<br />
fundéda. Odor quoqj thuris/amarací/maratrí/<br />
nucís mufcatf/rutf/garofílorn pdeftnó medió<br />
crírer.Meméto tñ tiríacá in his atqj fímílíb 9<br />
qué
LEVITA SANA:<br />
admodñ ab íítío díxim 9<br />
:nullí unq" remedio poíl<br />
ponédá. Prererea hebetíbusoblíuiofífqj tépo'<br />
ra & ceruíce unctíone eiufmodi unge. Sume oleí<br />
fábucíní uncía uná/oleí deben urícías duas/eu'<br />
forbii uncía dímídíá/caftoreí quoqj tátúdé.Per<br />
frícabís brachía/crura/ceruícéqj ueheméter.Ac<br />
fi opus fuerít ceruící cucurbitulas admouebís.<br />
.Vertícem prererea capítís amaraeo/thure/nuce<br />
mufcata tunfís operíes atqj fouebís.<br />
i[Corporea qdé fpírítü cura: Incorporen uero<br />
\J cole:uerítaté deniqj uenerarcPrímü mediría<br />
Tpftat:SccÍ3 dífcíplía moraf:Tertra uero f ligio<br />
f^ZjIhoíes uerííatís cupidi tanta medícorü di"<br />
L^/ Iígentía corporei! fpíríru curare debét : ne<br />
forte óníno neglectus ufípedímentQ fít/uel íep<br />
te ferufat quer étíb 9<br />
ueríraté: multo .pculdubío<br />
dílígétíus ícorporeú fpúm.í.íntellectú ípfú dífci<br />
plíne moralís íftítutís colere decet/quo folo ue*<br />
ritas ipfa cü fít ícorporea capít.Nefas.n.é folum<br />
ai feruú.í.corpus colere/aím uero corporís dñ3<br />
regéqj neglígere.Prefertí cú Magóni platonífqj<br />
fentétía fít/corpus torti ab aio ita pederé ut nífl<br />
aímus bene ualuerít/corpus bñ ualere nó poffít<br />
Quapp medicine auctor Apollo nó Ippocraté<br />
quis ex fuá fh'rpe genítú/Í5 Socrate fapíérííTímtt<br />
íudícauít.Quíppe cfi qtn Ippocrates corporí/tá<br />
d in<br />
.111.
tñ Socrates aiö fañado ftüduerír: qq q
ÌDH VITA LONGA:<br />
(fproheniium In Libra De Vita Longa.<br />
/ T n v ARSILIVS Ficinus Florentfnus Phì-<br />
/11 \ lippo Valori Ciuioptimo:atqj nobilif<br />
1 1 Pfimo.S. D. Quanq Plato nofter genio<br />
'TuouimtìSY uictur 9<br />
é(ut arbitrondu nitidus ip'<br />
fe uiuet: nietis me tn geni 9<br />
huc feper impellit : ut<br />
polì: diuinu cultum ante omnia Platonis uite ,p<br />
fpicia. Ad hoc ipfü iädiu nobfs afpirat precetc<br />
ris Medica domus. Ad idc cófpiras/oY tu mi Va<br />
lor Medico amiriiTim 9<br />
/& PIatóice,gfie at3 difci<br />
plie admodü ftudfofus. C2.ua ergo uita3 Plato'<br />
ni femper exòpto:eandé opto medicib 9<br />
:fimilécp<br />
Valori.Qùaobrchorior/òVobfecro temi Va'<br />
Ior:ut qta féper opera glorie Plafoni ce faues:ta<br />
ta aliqdo diligenria pr ecepta h ec noftra de uita<br />
producenda/legas:atcß fernes. Quibus diu ui'<br />
ueris refurgenti nuper discipline platonis diuti*<br />
una cu magnanimo Laurentfo medicepatrod'<br />
nari pofiis. Vale.<br />
i/MARSILII FICM FLORENTINI -<br />
X LIBER DE VITA LONGA.<br />
(T Ad perfectioné fcientie neceiTaria efl uita ló'<br />
gatquà" etiam diligenria predar. JCap. primi!<br />
almi.
nrì) ARTEM Scienrìacgpfectam<br />
à • tarn uel docflftas Igenii/uel memori?<br />
I" H firmi tas:q prudétis iudiciì pfpicacia<br />
J^nos perducit.Iudiciu ucro .ppter aift<br />
^Diguitatéex coniecturarü diuerfitate conceptä<br />
adeo difficile eft:ut expimento fit neceffario cö'<br />
firmando. Experfmentu quoqj fallax tum ppter<br />
judicüipfius difficulraté; tum proprer fugacem<br />
opor tuni in experiméro captädo téporis breui'<br />
tate. Qjaibus fané de caufis/arté effe longa una<br />
fix Ippocrate recte c6cluditn 9<br />
:necpoffe nos/ea<br />
nifi uit£ longitudine confeq. Vitam uero longa<br />
nó folti ab litio femel fata promittüt: fed noftra<br />
eria diligentia prfftat. Quod & aflrologi confi><br />
tentunubi de electionib 9<br />
& imaginibus agut:&<br />
medicorncutadiligens experiétiaqj confìrmat<br />
Qua qdern prouidétianó folli hoies natura ua^<br />
lidi ffpiffime; etiä ualitudinarii uitä longl ali'<br />
quando cqnfequntunut non mirti fit Herodicft<br />
quédam litterarü ftudiofum oim fui temporis i><br />
fimi iffimuCut Plato Ariftotelefqj teftant)efuf'<br />
modiprouidentia/annü centefimum ipleuiffe.<br />
Plutarchus prjterea narrat mukös corpore ali'<br />
oqn parum firmo/uitä fola diligentia longa cö'<br />
fecutos.Mitto ipr^fentia quot ibecillos fpfe no<br />
ueriprudentif munererobuftiffiniorü änos fu
JLDE VITA LONGA.<br />
perauiffe.Neqj igît ïuti'le fuet ir,neq$ uanfj/poft<br />
librSdecurandaualîmdine litteratorûa nobis<br />
cópofitunvprecepta quedâ mfuper ïgenfis fcié<br />
tie cupidis aduîtâ longam conducenti'a tradere<br />
Infti'tuta ucro hec nec iertîbus ignauifq? cómu'<br />
nfcarf uolum 9<br />
. Qui'd.acupiamus iftos diu uiue<br />
rei q nec uiuût qdenvquafî facos nutrïamus nô<br />
apes.Nechomïbus diuulgari/pdira uoluprarû<br />
libìdine diffolutis:qbreue quotidie uoluprates<br />
longe ftulti preponût. Nec ïprobis iniqfqj paté<br />
fieri:quorû uita mors eft bonorû.Sed uiris dum<br />
taxât prudétibus atqj tépatis/foler tis igenii uiri<br />
bus htîano generi uel £uatï ufpublice^futuris.<br />
/TVifralis calor nutritur humore;Quo deficien<br />
" te fit refolutio:Q.uo excedente fit fufFocatfo.<br />
~TT"T Ita qdem tanq lumen in naturali calore có<br />
\ì fiftit.Caloris uero pabulu eft humor aeri'<br />
us^arq? pinguis quafi oleû. Siue igi£ humor eiuf<br />
modi forte deficiat : fiue prfus excedat/uel inq"<br />
netuncalor ftatim débilitât : 6V rande débilitât 9<br />
extîguitSi humoris defectu calor debilitai* &p<br />
ditur/mors refolutione cótigit. Si potius obruì<br />
tur humoris exceffu uel uirio: uita fuffocat ione<br />
perit; SufFocatio uero humoris cuiuflibet exun<br />
dantiauelputrefactione contingitiprefertimpi<br />
tuita uel excrefcente uel quomodolibet putrefa
età: ut non immento pituita petens uit^ fxieric<br />
nomíata.Prpceptaígít ad producédá uítá maxi<br />
meneceffaría*Hínc quídem refoIutíoné:índeue<br />
ro fuffocaríonéputrefactíoné cg çque deuítant<br />
Aeque inoratone pmunú Ná ficalídíoré Uccio<br />
ré ue hominem forte curane & cui meatus qui'<br />
de aptí funt: huores aut fpírít 9<br />
qj fub tiles refolu<br />
tóí magis occurrüt. Sin aure cótraria ratióe cor<br />
pus affectum tractant/ potíus fuffocatíoní fub<br />
ueníunt.IVIaxíme uero in alterutro ftudetijï ad<br />
alterutrumlocus tempusue declínet (JAtUbí<br />
ingeníofis ftudíofífq? confulmutrucpprccepri?<br />
ferme eftparíter neceffaríum:ín utrocp fímílíter<br />
laboratunHís*n,acutu qdé calídüc^ íngenium/<br />
& imagínatónís motus affidu 9<br />
/refolutíone:ot¡<br />
urn uero corporis atep eruditas fuffocatíonenj<br />
mínítarí uídetur, Nufq ígítur medici uehemet^<br />
us q ín eiufmodí homínum cúratíone laborant<br />
Et fí tota libri fuperiorjs dífputatío ad progá"<br />
dam uitam maxime confert : .ppríam tamc qui'<br />
dam res tanta curam:quale deínceps quoadpo<br />
tero paucis cóprehendam poftulare uidetut.<br />
(f
2_DE_yííA longa; (<br />
hìus/ Kflínerua interi oliuifera olei uiralif origo/<br />
almi uidelic3 Iouis capite nata ridere fui mime<br />
ris qtitaté piane cernentes/íntereanó fatis uidimus<br />
qlitàte. Ridens ergo/iiobis inqt oleum nó<br />
mo qtfr fat fláme nutríende foret/abúde dedúíj<br />
étfíneamurca fíncerum ínfíídí lucerne.HecílIai<br />
Nos aut iter Ioqüedú errátef orTédím 9<br />
:qm lucer<br />
na pedíb 9<br />
nf ís uerbú füú>nó dú nobís audítum.<br />
Ex hac ergo lucerna díícanvVoleü íugíter fíame<br />
íubminíftrandunvea fcilícet diligentia:ut nec re<br />
pentína qdam lumen obruam 9<br />
illíuíone.Nec rur<br />
15 dífferam 9<br />
fítíbudo potü,S3 hec qdc duo fatís<br />
ín fupíoribus trattata putam 9<br />
.Relíq nobís duo<br />
íur:quo$ altee* leuiter tetígífíejalrern uíx attígíf<br />
fe uidemur.Tágentes interi ita Palladé ut ridere<br />
nuq folíta nos ríderer. Quid ergoi Prío qdé pfí-><br />
derabim 9<br />
flámá ufpaueulá eé prfm edacéudeo<br />
q? lucerna illa lucere díutí 9<br />
/ in q fío flámula é ad<br />
ellychníSXluciníú tépata/ut nó ebíbat oleñ/ Í3<br />
píriíTet.Itacp cV nos í oí dieta cauebím 9<br />
; ne qñ p<br />
ferri ííuuétutenímíüíualefcatífít 9<br />
ígnís fuapte<br />
natura uoraxí Sat uero fuerít tú hííoré ínúdátc/<br />
7 i*wnuull.Ulll.U<br />
:i5Cut ita dixenm)amurcom\ Vnde pauló<br />
poft pcrcfcút ex amurca fúgí/lumécp exrí¿unt,
Iam uerö nos almum a Pallade fufcepfmus oleo<br />
€.aeriumg[plurimurripurumcg/8^ natíüo quo<br />
dam kntore tenax atqj fírmum. Quod ergo hu<br />
ic paulatí abfumpto fubgerítur / nó folum huic<br />
f quale deb3 efle/fed fímííe, Vt uero fit fimik nó<br />
tmtum aerium eflfe debet &píngue/fed penitus<br />
ab amurcafecremmXafecequadam ex terrae<br />
aqua crafliore congefta.Hanc ergo congeftio<br />
nem fecemqj uítaturí alimenta eíufrnodí fugía'<br />
mus Be otíum 8i crudítatem atqj fordes «ínteres<br />
uero Míneruam ea moderatione colamus :utca<br />
putquídemdequonata eftipfa/nobís augeaí;<br />
neruos autem ftomachum non mínuat.<br />
de caufís arefeít humor naturalise<br />
rínus exundat;8í §neceíTaría fit ad uítaní<br />
-ceta dígeftío. ^CapiU<br />
Jfibus<br />
duralem humoré uelociter hpc exfícdl<br />
Sanguinis fluxus uberíor .Violenta foto'<br />
tío uentris.Díu lubrícus aluus.Profufus fudon<br />
Latíus patefactí meatus.Coítus ad debílítateni<br />
fact 9<br />
*Sítísanela.Fames crucíás.Vigilialonga.<br />
Vfus calídaru rerü fímul atqj fíccarü.Laboríof 9<br />
anímí corporífqj mot 9<br />
. Anxíetas.Ira*DoIor. Sic
7 DE VITA LONGA.<br />
Ebrietas frequés utrncp facit: nimio.n.tö calore<br />
ficcat/tiT hfrore fuffocat ebriofn. Nihil át magi»<br />
§ eruditas ad ufruneß nocet. Vbi.ri.n6 pcoqf ali<br />
meto hinc quidé deeft quo' naturale irriges hu '<br />
moré: íde uero putrefacta fupeft/ quod exudas<br />
caloreobruat naturale. QuáobréAuícéna cor<br />
rapi fanguínem inqt/ ubi dígeítíó ípfa corrüpif<br />
Secutus q5 Galíenn appellar digeftioné/uíte ra'<br />
dicc.Optíma igit é ¿V quali unica hec regula Ga<br />
líenúconcoctíonécíbi preceterísubiqj curare.<br />
Ná quod maximü uídetur effe preceptü: falubri<br />
b 9<br />
uidelicet utúnihil proderit/nifí coquas.Síqdé<br />
ex hís ferme íícur ex ptraríís noxí 9<br />
humor,pfluít<br />
fí cruda mébris ínfluxerinr. Ex cíbis aüt etiá mi'<br />
ñus arte laudatis/fepe minus malo aícípít nutrí<br />
métú fí uehemérí 9<br />
pcoqnf. Crudítaté ígítur ta§<br />
graué refolutíóís fímf/ ¿V fuffocatóis cám dilige<br />
tíífíme deuítemus: grítate uidelícet cibi potuícp<br />
nobis accomodata. Qualítate. Síplícítate. Pre~<br />
patóe.Cótrit6e.Ieiunío reuocáte famé:ac fí op 9<br />
fuerít ftomachí ít exteríore fométo:reb 9<br />
cp qb 9<br />
dáftíptícís p 9<br />
epulas ínt 9<br />
affúptís. Caueamufq*<br />
diligéter ne cíbú pot 9<br />
exupet.Neu cíb 9<br />
fít líqdí'<br />
or/aut duríor :aut hi c ufílle ualcT fit actu frigid 9<br />
aur alíméta fínt lóge díuerfa: aut cruda addam 9<br />
crudo.Hec.n.cócoctíoné magnoge phíbétCa
ueamus ínfup dílfgentiffime/ne uel coítu ftatím<br />
À poft cíbunvud fono meridiano içpíus non ne*<br />
ceíTarío:uel nocturna uígílía/ uel labore animi<br />
ullofíuecorporís íportuno uel alio quopíápa<br />
cto dígeftioné impediam 9<br />
. Dígeítíoné dico e
^PEVIIÄ LONGA,<br />
tiflimaqdä curiofirate uürat:fepe min 9<br />
turi intuir<br />
. Qui uero adolefcétes/ fe min 9<br />
affuefecerit/<br />
adulti falté affuefadät/cautiorib 9<br />
ramen gradi"<br />
bus id tentantes. (TSàguis & humor ac<br />
comodar 9<br />
uite aeri 9<br />
effe debet qlitate tempat 9<br />
:<br />
fubftantia niedfus atqj tenax. j^Cap.V,<br />
ji^f Red Oes iter pcepta ad diuturna uitä ma<br />
V^J ximeneceffariamandantureuchimisala-'<br />
mur.Euchia uocam 9<br />
aliméta falubria:q bona af<br />
feftnutrimetö.i.fäguinebonn.Bonfx uero fäg«<br />
uiné appellä 9<br />
/fi frigidü>no ficcfi/fi tbulctü f3 ca<br />
lidü er niridü at5 clarü.Calidü qdé calore n acri.<br />
Hüidö uero hüoreno acjo. Clara quoqj/nec tn<br />
iterea renuiTTimuia uero feruétior ßguis/nafalé<br />
tu calore exacutr/tu exficcathumoré:cVque5<br />
ipe hiìoré ifer t ufcaloré refolubüe pßat at£<br />
£ fa<br />
gace*.Sanguis pterea hüidior pniorqj ad aqua5<br />
naturalem obtunditcalorem;numorem quoqj<br />
naturale uf hebetat: uHpellit fub calóre liquefa<br />
cere: i fuffocat hüiditate caloré:oY omo fi q pör<br />
rio naturarhüoris ex aqò fanguie trahitur/tum<br />
putrefar fadle:ru cito diffluir at5 diffoluit. Hk<br />
effic&ut q molliof s fruct'herbafcg cóedur/ nifi<br />
raroforßetpmedicia tucuétré kniete fümät<br />
breuiuéasfucco crudo putrefacroicß obnoxio<br />
pemVipleat. Ac ne id acddat/tuti 9<br />
^ alimétout*
coquutunuel faltem cum pane mifcentur. Sang<br />
uis ergo nec igne 9<br />
eftomec aqueus:fed aeri 9<br />
: ttö<br />
aeri craflìori fimilis : ne pdiuior fit ad aquä.No<br />
aeri fubtiliffimo/ne facile fncalefcat in igne. Sed<br />
fubftantiam teneat mediocre : in qua medi 9<br />
aer<br />
dominatum habeatplurimu:Cetera alimetafit"<br />
fint quatenus aeris accomodätur imperio.Non<br />
fit eius fubftantia fub tiliffimauie humor é fnfta'<br />
bilegeneret/foiritucß uolatilé/ &diffolutóifub<br />
iectum-NonutcraffilTima/aWoquin & ingenio<br />
minime miniftrabif:& uix i naturale humoré ac<br />
fpfritum permutabf tur.Meatus obftruet:fuffb'<br />
cationi dabit occafioné:Et fpiritus qui uix jan*<br />
dem craffus inde creatur/denfitate fua 8tfpfe pa<br />
rumidoneuscftad uitanv& calorem naturale<br />
ita fuffocat/ficut fumus'dénfìor flämä coprimi*<br />
protfnus/& extinguf tMitto q> falté adeo tene'<br />
brofus eft/ ut uitam efFiciat mg ftam morte dere<br />
riorem.Imprimis autem ut mihi uidetur ad uita<br />
expedit diuturnä:fangufnemuna cü fubftantia<br />
quidem aeria ualde/nec admodum cralfa/habè<br />
re glutinofum aliquem in fehumorem atqj tena<br />
cenv quale ferme cu fubtilitate habet oleü oliua<br />
rum a humor anguilla pinguis fimul àtq? tena<br />
is;& oleum ex terebentina quadam fublimatio'<br />
ne tractum • Tu igitur alimeta ceteracp omnia 3
jDE VITA LONGA. ^<br />
(anguine pro uirfbus humor eqj taleeffidantdi<br />
h'genrer eligiro.Sägm's.n.humorq? talis ficut ole<br />
umflamc/itauitalicalori pabulu eft/cV una cu<br />
fubtilirate habet etil firmitatc. Preceptum 0115<br />
Rafis eft pro iuuentute feruanda/rebus uri fan-;<br />
• guineadprecordiatraducentibus/ibiq? condc<br />
fantibus/corqj fouentibus. Quod Auicenna p<br />
bat aquofö labileqj fangufne predpiens euitan'<br />
dum.DifFeres autinhocpro differentia corpo'<br />
rii ratio eft habenda.Na ubi denfiuf corpus eft/<br />
ad fubtilirate fanguinisuibi rarius/ad craflitudi<br />
nemeiufdeoibuseftremediis dedinandu. Vbi<br />
media corporis habitudo/uia fimiliter media tu<br />
rius inius.Nunq tri naturale corporis habitudi'<br />
ne extirpare conabfmunalioqn uirä ipfä extfrpa<br />
remus.Expeditinfup meminiffe/ubi fubtilirate<br />
Canguinis ualde ueremuncV ftomach 9<br />
iterea no<br />
fitadmodunaturaualid'/minutforibusadcraf'<br />
fitudine gradibus accedendü effe:du gracile ho<br />
mine craffioribus alimerisnutrire cotendfmus:<br />
6V fouendü interi ftomachfhpducedum fomnn<br />
Exerdtarione corporis pro uirib 9<br />
agendä^nimi<br />
minuendä/que plurimis fepiffime nocet Ac fi<br />
minus feraralimeta uifcofanimiöduraq?uelad<br />
modum frigida:ufu falte corallorif :fandaloru:ro<br />
faru:coriandroru:mirobalanorä:cidonioru3 &
diactaoriib/faccharfqj rofacefcftiptfraraqj rera<br />
ea fanguinf s humorifqj firmirate deniqj cotifeq<br />
mur.qua rebus nimiu glutinofis hie turo confequi<br />
non ualemus.Comodiflime uero ex nucleis<br />
pineis piftaceifq3&glycirhi5g fucco &atmdo ad<br />
din's anngdalis dulcib 9<br />
/earumqj oleo & cidoni<br />
oru femine atqj oleo fifamino una cum facharo<br />
candidilTimo aquaqj rofacea nutrientur/qui UP<br />
fcofa grandiorii aialium membra cocoquere nc<br />
queant. Concedem 9<br />
his pr£terea extrema galli^<br />
naru uf edoru 8c teftudines/& limaces/ at5 tefti<br />
culos. Vina dabim 9<br />
nonaiba; fed rubra ftiptica<br />
qj/& quodamodo fubamara'Aquauinir ferrea<br />
uelmafticea teperantes/oleoqiioqjmafticis ci<br />
doniorumq3 cute Ieuiter lenifrfnus: 8( uetabim 9<br />
interim qu£ fangufne fubtile faciuqt uel feruen^<br />
rem:nifi forfan non nihil crori-uel clnamomi te^<br />
nacioribus epulis infundam 9<br />
:ut& facilius coco<br />
quantur/& cocta per meatus anguftos tranP<br />
feranturadmebra. Difficile naqj eft uifcofa uel<br />
alimeta paulo firmiora ex ftomacho no admocf<br />
ualidd/ufqj ad dfgeftione tertia/qrtamqj perdu<br />
cere:nifieiufmodi uehiculis gferatur atcpinfup<br />
frictibnibus Ieuibus prouocentur. Quas quide<br />
cufacies/manfbus eas mollioribus facito;ac me<br />
mento madefaceremanus odorifero quoda uv
;DEVITA LONGA:<br />
ho:in quo cämomülammirtumq? coxerîs atq5<br />
foßis.<br />
-UGorririiunis comedendîbîbendiqj régulai cp<br />
£U^Èd nii'fla imprçfentia facfam 9<br />
obtufiïîfma<br />
N—^hominfi corpora uél tenuîflïma:ad cornu'<br />
hem ui'ucdï rationé peruenîani 9<br />
:cômunî medif<br />
qj corporis habirudini ,prfus accommodatam.<br />
Caué ne ulla ratïone meatus corporis uel fuçra<br />
modum pateant uel nimium obftruantur.Ibi.ru<br />
i'n refoîutione cV iniuria extrinfecus inferéda dif<br />
crimen:hic au té in pu trefa ctione 6V fu ffb catiôe<br />
periculu cV fi nô artifïïnio régule freno qdTHippocrares<br />
danat/te cohibeo : nö tn habenas tibi<br />
ad licentia ufq? relaxo.Herbas oï fruct 9<br />
huïdio^<br />
res âccipe parce.Parcius lac cV pifces/&V utrunqj<br />
cummelle, Parciffimefögos/atcß cuaromaticis<br />
ae femine pfrf.Similiter purum aque potum:atq$<br />
una cfi pcitate. Quehumidiora fut uel pfnguia<br />
aromarids acribufqj côdito:alioqn cV humore3<br />
alienu mébris plurimiî inferunt/atqj putridum ;<br />
& fi que necelTariu nature humorem fuggerut ;<br />
hune prçftant cite admodu3 corruptioni fubie<br />
' ctü. Quöd non aliter q aquofum uinurn contur<br />
' batur çeleriter & corrumpitur. Hinc cita cam-
cíes/8í pallor rugofitafqj fenilís.Carnes quoqj fí<br />
qaotídíccomedátur/acetíam fípóderepaní<br />
pínquent/dtam putrefactíoné ínferunt Vnde<br />
Porphyríus pythagoreoru anriquorüqjaucto<br />
rítate fretus efu aíalíum deteftatur. Nóne hoíes<br />
accepímus ante díluuíü lógfuos aíalíbus peper<br />
cíffet Qjianq medid no tam carníu ufu uetant §<br />
abuffi. Deníqj húmida tanq putrefactíoní obno<br />
xía fuge: memoria tenens humídos/& pingues<br />
fenefeere cítíus atqj morí. QuodjSf Hippocra'<br />
tes aín&res ípfa dedarat.Síedffíma rurfu accípe<br />
moderate/uf falté líberíore tépera poru.Medía<br />
tutus elígito.Tá 6í fí Auícéna forma cíbí paulo<br />
fíceíoré mollí prgponit ad canicie euítandá. Ad<br />
frígida nímíüaut calida cautííTímus efto. Calí'<br />
dafímul& húmida feqre. Síferuetaer/epularü<br />
humor caloré fuperer.Sí fríget/calor humorem.<br />
Vtrobíque uero modícus fít exceífus. Vbíque<br />
calor & humor non níhíi glutínofum habe '<br />
at/atqt ftíptídbut íllínc mébrís írrígatus humor<br />
ínhereat fírmíus:ac díu fub calore perduret. Ele<br />
ctum trírícü & pañis electus hoc íprímís habet,<br />
Deínde rubra mptícüqj uínu parüqj dulce. Ter<br />
tío pínei nucleí refqj hís téperíe & lentore perfr<br />
miles.Quarto carnes nonhumídffímulatqjla'<br />
xe/Ut fu% & agnín? lactentes. Medid tñ uete'
eVITA LONGAJ<br />
ilienus fui's carnes/cVfangui'né p<br />
pterquandacumcorpore noftro fimilirudinej<br />
ualde cómendar.Oprime funt fgitur fimilib 9<br />
cor<br />
poribus/utrufticis cV robuftis corpufqj mfrum<br />
exercitatibus : preferii fi quatridufi gariofilis/<br />
coriandris preparatiS/fale caditi feruétur. Et fa<br />
guis forfan utilis fi cum faccharo coquarar defe<br />
catufqj ad fummu fuerit atqj liqués.S3 ut ad nu'<br />
mera reuertamur/nópbantcarnes humidioref/<br />
qles diximus ;nó durefimul atqj ficce/quales ue<br />
tuftioris leporis atqj bouis:fed medie qdam: ut<br />
gallinaceorfi/pulloru/caponu/pauonu/fafiana<br />
ru/perdicfi/forte etia pullosy colubinoru/prefer<br />
firn domefticoru. Tales quoqj funt capreoli ui'<br />
tuh^fuuenes:cVanniculiuerueces pariter atqj<br />
apri.Edos nò fpno lactétes cafeuqj recente. Aui<br />
culas eqdé pretermifi. Frequés.n.fubriliorfi ali/<br />
mentornuPftomacho folu puenircraiTioramji<br />
nimc toleràti.Quiuero ualidior é/fugacé ex his<br />
fumu reportat uelhumoré.Oua tn gallinai nò<br />
pretermitto: fi uitellus una ra albo comedaf. Vt<br />
tellus naqj folus delicatorfi eft nutrimétu / nam<br />
Auicenna pbat nutrimenti! nullo expedire ma'<br />
gis in dfminuróne fanguims/cV diffolurione fpi'<br />
rit 9<br />
cardiaci quitellu oui galline uel perdicis uf<br />
fafiane. Neque forte ab re fuerit/ anferes nutrire<br />
« * *<br />
ели.
fpeltaaqua ucnitida"; ac poll:necé carries fale &<br />
coriandris aceto pr£paratis códitas dies fepte5<br />
feruare prius q edas. Ceruuqj fimiiiter; fi ftoma><br />
chus f uerit ualidiffimus.Probabile nanqj eft loua<br />
qu^da aialia ad uiram conferre long£ ua:fi<br />
tamenhuiufmodi carnes iuuenes comedant? fi*<br />
militerà alig carnes uia'flim funto turn affg turn<br />
eliff£.Cib 9<br />
efto dupl 9<br />
adpotu.Panis dupl 9<br />
& fex<br />
qalter ad oua:triplus ad carnes;quadrupl 9<br />
ad pi<br />
fces/herbas/frucrushumidiores. Ne incipiat a<br />
potu nienfa;neqj potus fit fenieluberior. Sépet<br />
ftipticu aiiqd abfqj potu uel modico fequat me<br />
fam. Vbi coplexio/gtas/locus/tepus ad calidum<br />
ficca ue labitur;tu quoqj paulifper ad oppofita<br />
declinato. Vbi ad frigidunvaur humidu/fimilif<br />
ter ad oppofita uergito. Vbi temperies/feruato<br />
teperiem* Eatentts aut exercitatfom qdé corpo><br />
ris eft addédum& animi detrahendum;quaten 9<br />
epulis uefcimur durioribuf ad diuturnitaté uitf<br />
aliqn forfiran neceffariis.Menff tibi fint in noué<br />
diei horis/dugt&utrobiqsparcf. Parcipruero<br />
C£na.Exercitationes corporis du£ ferme poftdi<br />
geftioné prima ad fudoré quafi pductg* Sonus<br />
quidem nocturnus/quiafemper eft neceffariusx<br />
femper bonus. Diurnus autenvnifi admodu ne><br />
ceffarius/riunq bonus,
tpE VITA LONGA.<br />
(TMeutans alfmeñtís que_ citó putrefcfitmec in<br />
eiuímodíregíoníbushabites. VínumcVtritícn<br />
preceterís elige: putrefactíonem & refolutío'<br />
nemfuge. Ca.VIL<br />
iTTf Nímalíaueroquecúcpinnoftrá cuftodíá<br />
£Jueníuntmundíseíectífqjalímétís nutríen<br />
WutahteS[ uefcamur. Atcp hec& alia oía ex pa<br />
fcuís altíoríbus & odoríferís elígenda íut. ínter<br />
hec regula ante oes ab Arnaldo phílofopho có<br />
pbatá memorí fép mente teneto. Aíantes/her'<br />
bas/poma/fruges/uina/ex altis odoriferifcp ut<br />
díximus regioníbMigere oportere:quas uéti té<br />
peratí ferenát:Suaues folis radíi fouent: Vbí aq<br />
nuJIe ftagnant:CuIra fterqlínío non pínguefcút:<br />
fed humore natíuo. Vbí etíá quecuncp nafcunt/<br />
díupermariét incorrupta. Híc duntaxat habita<br />
dum eíhhis quoqj uefcendú. Neqj cófídendu3<br />
eft/ex alímentís quebreuí putréfcunt/humore3<br />
nos cóparaturós díuturnü&V aputrefactíonere<br />
motufti. Ñeque fperándumfacile nos díuuícru'<br />
ros/ubi terre fructus íncorruptí díu non confer<br />
uantur. Vbí rarí admodú homínes funt Ionge^<br />
ui. Qjjan tum uero fít ín loco uíctuq5 dífcrímcn/<br />
pomum declarar perfícñahperfia qde3uenenú><br />
í egypto cordís amícíí.Et el!ebor 9<br />
í árícíra ípune<br />
fúpt 9<br />
: alibi uero uenenü. Aríftoteles habítatóe3<br />
e.nii.
digit alta ad meridie orientéqj fpectantê/fub ac<br />
re fubtfli/nec humidouiec frigido. Et Plato lon<br />
gçuos ineditiïïïmis atqj tépatis repperit regie<br />
nibus. Deterrimu uero eft ftercorare agros/uel<br />
aquas ftagnâtes ex agris minime deriuare. Oïa<br />
enï illic ci tç corruptioni fubfecta nafcûtun Qpâ<br />
obré eos no uitupare no poflfunvqui fapientem<br />
Hefiodû iceiveo uitupât q> i re ruftica fterqliniu<br />
prçtermiferit.Sed ille prudens falubritati potfus<br />
q fertilitati cófuluit.Satis aut ex lupinoru fabas*<br />
qjfolustépeftiuefubuerfis agru pïguefïeri pof<br />
fe putaufr. At uero firegiones humidfores imun<br />
dafqj colere/cV alimenta minïe duratura fûmere<br />
côpellamur: Eu quafi feruem 9<br />
uictu>qué fub ae<br />
re peftiléri medici mandauerunt. Qua de re in libro<br />
contra peftilentiâ fatis egim 9<br />
, Snmatimuero<br />
fuauib 9<br />
& quodâmodo calidis utemur odoribus.<br />
Aloe rite prepata fçpe leuitercp purgabi'<br />
mur. Rite uero preparata didmus:fi Iota fuerfr<br />
aquarofacea/uelfuccorofarû/autficû rofis recentib<br />
9<br />
cotritis fuerit pfecte pmixta. Deinde ad<br />
datur ef mirobalanus/atq? maftix/& forte rofa.<br />
Medicina hçc extra cótrouerfia mirabilis eft ad<br />
côferuandâ diu/menté fana in corpore fano.Prç<br />
terea corpus exerdtabim 9<br />
. Oportuno utemur<br />
foco. Hoc puluere epulas condiemus/miroba>
jDP VITA LONG A»<br />
lanora emblicartl fitpars uncie quarta: Sandalo<br />
rum uero dimidia:cinamomi'integra:octaua ero<br />
ci.Hoc itaq? pubere rebufqj fimul acrib 9<br />
iminé><br />
té ex putridis alimétiscVlodf corrupróe3 forfita<br />
ihìbere poreri'm 9<br />
.Meniineri'm 9<br />
aur:ubi mfto più<br />
res putrefactione fuffocatione qj/q refolutóne/<br />
pereunt:ibipurrefactói&VfurTocatói maxierefi<br />
frédum. Vbiuero córra:mciffi'muti códimentis<br />
aromaricis &V quodamodo auften's Cut dixim 9<br />
)<br />
odoribufqs fìmilib 9<br />
quouis tpe putrefactionem<br />
phibet. Vngi oleo/frigoris infuria. Vti lauacris<br />
ex aquacV oleo:refolutónè ex labore uel calidis<br />
téporibus munér£Sirm'Jiter os aqua fepc colluc<br />
re:Succn glycirhi5e uffacha^criftalinu ore tene<br />
re.Aq rofacea mfta/paucoqj aceto fofaceo ma><br />
n 9<br />
faciéq? pftrderejSinVqj odorib 9<br />
uri.Septia q<br />
q? hora alimétis modicis recreàri : Còrpore fimi<br />
cV animo conqefcere/Calore uitato. Plurima uèro<br />
interdi quale fft ufnum cV triticfvquibus affi<br />
due uefdmur.Hec ergo fint talia/ut ultra annu<br />
&Y potius ad triennfum integra perfeuerent: Si<br />
modoincorruptibiléexhis alimoniam fperare<br />
debemus. Vinum fiue album fiuc rubra fir, eftó<br />
darum : fuaue : ftiptf cum : odoriferufn-.cV quod ,<br />
indigeat aqua.Hifi forte uinuiii reppereris/ leue<br />
fimul arq? durabile:quod rariffimum effe foléf,
Quod uero ualidius é/ philofophus Ifaach ul<br />
num dicit effe uinofum coctum fole/ uentifque<br />
purgata Quodaquafonris puri temperariiu'<br />
benaliquandiu antea qbibamus:ut perfecti 9<br />
mi<br />
fcear. Aquòfu uero uinu atqj debile uel acerbu:<br />
fugiédumonet:utpoteqd ,<br />
intraucnas & mem<br />
bra acidu tfco fiat/ aut aliter putrefiar. Vinu<br />
de aquofum putrefactfonifubiecrà/ fi cóferuata<br />
eivkf fubftatia coctum fuerit / hoc fakem erit<br />
utile/al^oquinnon laudatum/quod humorem<br />
corrupribilemnoncreabitSed acumen eiusa'<br />
qua eleeta temperandum erir. Vinum uero quale<br />
probauimus/Ifaach ex antiquorum fententi'a<br />
tiriads magnis inquit effe perfùmìe* QcT (ut dixfmus)temperatumhabitudinemcorporis<br />
frigi'<br />
dam calefacit/ refrigerar calefactam/ humefadt<br />
ficca/humidiorem uero deficcar/ atqjCut Galienusait)<br />
naturalem humorem recreat/caloré fo -<br />
uet/utrumq? contemperar.Mifcere uero uinum<br />
éiufinodi magis neceffarf uni eft iuuenib 9<br />
: min 9<br />
fembus:frigidisuero fenib 9<br />
/minime. Frigida na<br />
9 durag? fenectus Cut inquit piato )ita mero fer<br />
uet atqj* mollitunficut uel igne f erru3 : uel aqua<br />
lupini. Quod diximus per uinum oppofita fieri/<br />
atqj diffidentia temperari: Scito etia per gly '<br />
cirhijam fieri:fed debwus. Fieri etiam per oleu3
(Í)E VITA tOÑGA.<br />
fofaceum.fedextrínfecus.Hecergo tíbifathílía^<br />
ría funto.Neq5 díffídas qcqd&Y qualítate tépera<br />
tumeft/cVuírtureporens/pofle relíqua tempe-rare:fícutfrígusalía<br />
frígefacere, íd imprimís ha<br />
bere temperamento íouís:quo etíá faluberríma<br />
funt> Sed de hís alibi dífputandü.<br />
©lera: Víaus:Medícína fenü. ([Cap.VIH<br />
gr\ Vífeptímumíamfeptenaríum ípíeuerunt<br />
^L=^quínquagefímtiattíngentefannú/cogítét<br />
Venerem quídem fígnífícare íuuenes:Satur num<br />
uero fenes/atq5has apudaftronomos ftellas ín<br />
ter fe maxime omníü mímicas exíftere. Ré ergo<br />
iVeneream Satumíífugíant:queíuueníbus etíl<br />
üíte plurima detrahít. Noaení natís confulít: f5<br />
nafcíturís:ípfafq3 etíam herbas ftatím,pducro fe<br />
mine fíccat.Preterea frígus aercq3 nocturna leti<br />
ferum fíbí putent. Atq3 eum oíno uíctü feru étj<br />
ex quo fanguíné plurímú fperent/fpírítüq3 qplu v<br />
rímunv.ex uítellís uídelícet ouorum recentíbus : 1<br />
uíno alíqtum quídé dulcí:odorifero uero qplu'<br />
rímum. Namhícuítellus proprie cordís fanguí"<br />
nenvuínum precipue fpírítum recrear, Carníb 9<br />
electífíimis coctuque facíllímís omní fummatím<br />
utantur dieta calídum parírerS^ hunudumau"<br />
gente. Spírítum odoríbus prefertím uíníafíí •><br />
due recreenr. Vígílíam & ínedíam fítímq3 deuí -
tentlaborem rurfus corporís atcg animi & foli-'<br />
mdínem&mprorem.Mufícam repetátfí forte<br />
intermíferínttnun^ íntermíttendá.Ludos quof'<br />
dam & mores quoad decet olím ante act£ puerí<br />
tí? reuocenr, Diffícíllímü nácp eft Cut ita díxerí)<br />
reíuuenefcere corpore:nífí ingenio príus repue<br />
refcas Jtaqj ín omní etíam % tate magnopere có'<br />
ducít ad uítam non níhíl puerítí? retínerez&'ob<br />
lectaméta uaría femper aucuparí.Longum uero<br />
pfufumcg rifu minime : fpírítü nácp nimís ad e*<br />
teríora dílatat.Sed redeamus ad fenes, Hí prjte<br />
rea fi frígeát/fometa petar aromatica^ calidaíí<br />
muí atqj humída-Memínerít puerile no elle/ pu<br />
erile illud Auícene fomentü;factum qdé a Dan/<br />
de;fed tar díus forte facrá. Fométum ferii mínfr<br />
eum. Medullarecentís adhuc calentís pañis ífu<br />
fo maluatíco uíno cum puluere ment£:appofita<br />
ftomacho & f?pe ad olfatti adhíbíta.Ná & me'<br />
dulia eíufmódí etíam fola Democrito íáiam ex'<br />
píraturo retínuít fpírítum quoad placuít fugiti'<br />
uum• Prgrerea frícríoníbus utátur leuíbus/ feu<br />
"quádoqj lauacrís nutrimétu ,puocátíb 9<br />
adex''<br />
trema. Núcleos ate oía píneos uídelícet ablutof<br />
familiares habeát.Hocanutrímétü medici ue'<br />
teres feníbus aptíffimum probauerunt. Calídü<br />
ení & huniídü e di pigne: & oej lenít afperítaté:
jDE VITA LONGA.<br />
atqj fímul quod mírü eft dum natura^ humo'<br />
rcauget/ítereafuperflufi deficcatputrídúqj ex'<br />
purgat humoréSút qui nudeorü eíufmodí dra<br />
chmá unam quotídíe poft dbos exhíbent fenp<br />
bus comedendá.Ego drachmam quoqj altera3<br />
íeíuno ftomacho fenibus exhiberé:uelrecés/ca<br />
Iés/aurat5/pínudeatn.Cóponeré quoq5 electu<br />
arium hoc pacro.Súme amígdalarn dulcíú mun<br />
darum uncías quatuontantúdé eíufmodí nude<br />
orópiftacíorú duas:uná femínü cucumeristuná<br />
nucü auellanarü mundarír.córunde/Coqueuna<br />
cum candídííTimo faccharojcui tamé addíderís<br />
una 3Í3iberís recérís coditi drachma croci dimi"<br />
díam:mufcí tercíá:ambre tantundé.Saccharíí Z"<br />
qua melííTe id é dtraríe rofarúque fftdíto : Multa<br />
aurí folia his adhíbíto. Huíus ením ufu quotídiano<br />
uitá fenes ualidíorélógíoremque cófe^<br />
quentur. Pofiunt ¿V í menfa hoc acdpere:ó7 plu<br />
ríbushoris anteméfam. Vtüíus auté tuncerít:fi<br />
qd albi odoriqj uiní una cü confectóne eiufmo<br />
dibíberínt.Temporíbus uero calídíoribus fae<br />
charumrofaceumuna cum aurí foliís/cV códíte<br />
mírobalaní uíram fenibus prorogabüt.Thería<br />
cam nemo dubítat ad idem humídís conueníre<br />
perfonís atqj temporibus. De cuius ufu fan's ín<br />
libro fuperiore dictum. Nemo etía3 negabíthís
prodeffe admodñ radices Inulp beeníafque ri<br />
dices/albas fímílíter atq3 rúbeas : maxime uero<br />
recentes Jllam quídem pro nutrímento:has etíá<br />
pro aromate.Èt omnia fímplícíter calída/hijmí'<br />
daque/& aromatica fímul &ftíptica/(imulq$ pí'<br />
guía. ^Certunieftfenes electo glycírhi'3£ fue<br />
co famílíariter utí debere. Tradüt ením glycírhi<br />
- 3am effehumane corporis calori paríter&hu'<br />
morí perfwríkm; Prpterea uaríís fenum morbís<br />
opítularí. (jLkcquoqueamígdalínum/& ami'<br />
, duscftusfajiulíarísefto/&faccharü/atque paf<br />
ful?. C^áfís Trífera3 ex mírobalanís índís/env<br />
blícís bellírícis confectamitemIVlírobalanosí'<br />
das condítas faccharo/nófolumad rerínendáí<br />
fed etíam ad retardandam fenectutem ualde<br />
bar. (p^uícenna laudar Trífera5 mírobalano*<br />
maíoré at3 minoré. Rurfus confectóné defqma<br />
ferri/maxime uero aurí Jubet quorídíe mandere<br />
mírobalanos precipue chebulas rite condítas<br />
gdà'fFerenda fenectutís incomoda.<br />
CBatur? Aromatu & Cordíalíum necefíaríe,<br />
v Et rurfum qualís fenum uíctus<br />
1<br />
((Capítulum. f<br />
f^jGbto mirobaláís uarías íeífeuírtutes. Vná<br />
r^j qu?mírabílíter fupfluü exfíccat humoré/<br />
J^tmpxdtv phíbettSecüdá qu? hy moré colli-
^DEAZITALONGA;<br />
gir naturalerryoY a corruptóne íímuI/cV inflama<br />
tíone tuetur. J¡Vndeuitam producirínlongú.<br />
Terríá que dípticaarómatícaqj potentía/uírtu<br />
rem 6V fpírítumnaturalenvcVanímalé cógregat/<br />
& fouet, cV roborar. Hínc alíquís uíte Iígnu3 ín<br />
paradífo mírobalanum forte fuiffe putabít. Sífe<br />
qddá ferme facíur aurú cV argérú/corall 9<br />
fpodp<br />
umcp/&V precíofí lapilli: quauís,p aromatica uír a * *•<br />
rute facultatem afferant ílluftrádí.Tu ;uerome^<br />
méto aromatica tue maxime prodeffe nobísad<br />
uítani/ut fupra fígnífícauímus/quando cíx uígo<br />
re quodam aromatico j húmida funt paríter at '<br />
que calida/lentorécp pinguernhabenr-.cómodu<br />
augméro : duales fnr íprímís radíces beeníe albe<br />
Tímílíter/atque rubentesipreferrím recentes.'<br />
Aut faltem quádo cum uírrure quadá fubtílí/ o<br />
dorífera /'&' acuta/fubftantíam défá habeant:oY<br />
ftíptícá ualde propríeraré: Qualís utíque copo<br />
Ctío ínter cordíalía frígida prímíí mírobalanís í<br />
effeuiderur/^fuccino .Deíderofís oYfucco &<br />
féíní cirri. yTeftío fandalís ¿V coríádrís/atque<br />
myrto/ceterifcp fíñ'b 9<br />
. (Ttùter calida uero cordi<br />
alía3edoaríe:lígno aloes: cítrí cortící:6V charío'<br />
phílís -.nucí mufcare : mací; olíbano : mafticúatqj<br />
doronico. Qualemetíamfalm'eexperímur ín<br />
effe, (jítadunt ambram/oYmufcumftíptícam
habere uirrutem.Xin3fber autern ob quandam<br />
eius hunuditatemprgfertimrecens 8c coditum<br />
fenibus fppe prodeft Sed hoc & chariophil 9<br />
,£<br />
pter calorisuehemetianv caute uidetur accipic<br />
dfi.Xedoarfa quoque caute/tametfi tiriac? fimi<br />
Iis fudicatur: & ftipricä fimul atqj pingue naturamhabet/ferribus<br />
cómodifiimam, Ambra pro<br />
pter calorem quafi téperatum/tuto ferme fumi'<br />
tur. Ac propter Ientorem cum ftiptfca fubtilita'<br />
te mix tfi pr?rogatiuam habet ad uitam in meft<br />
bris & fpirmbus cofirmandam. Tu uero fi ex ea<br />
fiat aqua cutifqj lauetur: digeftioné quartamre<br />
ftftuit«Ac morbos eius defectu cótingentes ex'<br />
pellit. ? Aroarica uero qu? fubtile admodu fub<br />
ftantfa5habent: qualem rinamomü/ atqj eroe 9<br />
/<br />
cordialib 9<br />
frigidis & durorib 9<br />
funt mifeeda, Nä<br />
aromatica fi tantum calida fubtiliaqj fint/& fc'<br />
lafumantur/naturalem calore nimis excirät/hu<br />
moreep difiolufit. Neceffaria tarnen funt/tu fri'<br />
gidioribus & humidioribus epults pcoquédis ;<br />
tüeordialibus durisadprfcordia tranfferedis,<br />
Tenanqj latere non debet ; humoré ipfü uft£ ne<br />
ceffariö primas in corde fedes habere &arreriis<br />
uenifq5 eiufdem: Quod Ifaach perfpicue docet.<br />
Atqj ut Auicenna probat/ hic humor naturali<br />
ceterorum mqjibrprwn humore frequéter irri'
DE VITA LONGA. •»<br />
gatur atqj fouetur. Quapropter caucndum eli:<br />
ne membri ullius humor cafu quopfà arefiat:mf<br />
toqj magis/ne precordio^ humor cóminuatur<br />
Atqj urnutn'méta/uelfomenra/6V cordialiaoia<br />
per anguftos mearus ad precordi'a latiffime per<br />
ferantur/his ìnfere crocum. Vt uero fiftàtur ibi/<br />
mirobalanos adhibe. Vt auté confequaris utru<br />
q3:accipe inter calida mufcunvatqj ambra. Inter<br />
frigida rofas atq? myrtum. Meméto duke mara<br />
trumfenibusprofururum, Nam&V nutrimentfi<br />
er mébra diffundit:cV quafaculrate lac/eadem<br />
umore auget naturale. Vnde Diafcorides ma'<br />
ratro ferpentes ait annua exuere feneetuté. Pro<br />
bamus &V faIuiam.Hec.n.natureuirtuté tempe^ -><br />
rat£ calefacit/&V firmat/paralyfim,ppulfat. Prc<br />
bamus &V moderatu conditi 3Ìn3Ìberisufu. Ha^<br />
beni, cum calore pinguedine.<br />
\i Deàuro &V aureis alimentis &Yrecreatfone fe<br />
jnum. jCapjC<br />
"~à I Vrum omnes ante oiaprobanr/tanq oim<br />
jf -JLcerum téperatiffimu &V a corruptione tutif<br />
fimum. Soliqdem propter fplédoré/Ioui aure3<br />
proprer tempantiam cófecranìudeocp poffe ca'<br />
lorem naturale cum humore3 mirifice téperare;<br />
humores a corruptione feruare. Solarenv&V Io^<br />
uialéfpiritib 9<br />
&Y mébris inferre uirtuté. Vertì tn<br />
, f.i.
optant durifïïmam auri fubftaritiá/fubtílíorc fa<br />
cere/penetratuqj facíIIímani.Noueruntení cor*<br />
díalía tunc maxime latentem cordis recreare uír<br />
tutenvquádo in eis attrahendís minime natura<br />
laborat. Vt aut minime fatigetur/uffubtiliiïïma<br />
íam efFecta/uel cumfubtílífli'mís funtexhíbéda.<br />
Optimum fore putant/fí abfqj aliena permíxtío<br />
ne aurñ potabile fíat Sin min 9<br />
poffít/contufu/<br />
§1 in folia redactum accípí uolunt. Aurü ferme<br />
potabile habebísCut dícam)Collíge flores bora<br />
fínís/bugloflTc/melí%/quá cítraríá nomínam 9<br />
:<br />
{ quando lunaleonem fubít uel aríeté/uf fagít<br />
taríum/afpícítqj folem/aut Iouem: Coque cum<br />
candido faccharo/aquarofacealíqfacto: 8¿ pro<br />
qualíbet uncía infere düígeter aurí folia tría. Ie^<br />
iunus cumuíno quodá aureo firme. ítem aqua3<br />
ex capone deílíllanté foco uel aliter cófumpto<br />
una cum íuleb fume rofaceorín quo aurí folia qdamante<br />
conruderís. PrgtereaínnítídííTímafo<br />
tís aqua aura extingues ígnítum,Cum eadéaurí<br />
conttídíto folia. Eadé uínum aureum téperato:<br />
8íunacuaufmodíporucomedíto recenté oui<br />
uítella.^acíieuero ín tota corporis arbore fer<br />
uabís humor e^IÏ in radícíbus cóferuauerís. Ac'<br />
cipe ígítur galIínaru/& pulloru eíufmodí atque<br />
caponumcor/íecur/ftomachú/teftículos/cere^
jPE VITA LONGA.<br />
belln: Coque aqua modica: minimo fale, Cocta<br />
conrude ex tota carne &toto iureSY faccharo;<br />
addito recentis ouiuitello:fac placente modico<br />
cinnamomo crocoqj condita/&Y auratam. Hac<br />
uefceris exfuriens femel/falre5 quarto quocp die<br />
Et tunc quidem fola darò tamen ad potum ad/<br />
dito uino,<br />
(fpe ufu lactis fanguinifqj humani prò uita<br />
fenum, iCapJ&k;'<br />
jf^fAepepoft decimu ftatim cVnonnuq poft<br />
j^^nonù feptennariu arbor humana arefacto<br />
paularim humore tabefcit. Tue primu humano<br />
l'uueniliqj liquore irriganda efthec arbor hunia<br />
na:quò reuirefeat. Eliges ergo puellà fananvfor<br />
mofam/hilaré/temperata/&V famejlicus lac eius<br />
fugfto crefcentelunatftatimqj comedito mara '<br />
tri dulcis modicum puluerem faccharo rite fon<br />
fectum.Saccharum quidem lac in uentre cogi uf<br />
putrefierinó permittet: maratrum uero cum cV<br />
ìubtile fit/ cVlactis amicum dilatabit ad membra<br />
Quos hectica fenilis excedit medici diligentes li<br />
quore humani fanguinis qui arte fublimi deftil'<br />
lauitadigné/reficeremoliutur. Quid ergo ;phi<br />
betquomin 9<br />
fenioiaquafi cófectos interdum<br />
hoc etia potu refidam 9<br />
* Cómunis quedà &Y ue'<br />
f.ii.
tus opfnio.aniculas qfdam fagas: qug & ftriges<br />
uulgari nomine nuncupatuninfantiu fugere fà'<br />
guiné:quo prò uiribus fuuenefcant Cur non &<br />
noftrifenes omnf ufdelicetauxilio deftituti/fan<br />
guiné adolefcenris fuganti uolentisinq adolefcenris/fani/lfri/téperatueui<br />
fanguis qdé fit op'<br />
timus fed forte nfmfus: fugent igitur more hiru'<br />
dinu ex brachn finiftri uena uix aperta/ unciam<br />
una aut duas. Mox uero fachari uiniqj tantum<br />
dem fumentudqj exfurientes/ & fitibudifaciant<br />
crefcente luna. Si crudus ? gre concoqtur : coq^<br />
tur pn'us una cu facharo: uel ad aquà calidà mo<br />
derate deftillet facharo mfxtus. Deinde bibatur<br />
Eouere quoqj ftomachu tuncfanguinefuiUo p*fens<br />
auxilium eft. Qué utiqj fangufné e uena fa'<br />
Ola fluente? fpongia calente umo madefacta co<br />
bibat:&" ftomacho ftatim calens admoueat.Ga^<br />
lierius atqj Serapio morfu rabidi canis fanguinif<br />
canini potu curari dicunt.Rarioné uero ìllis affi<br />
gnare non placuit. Ego igitur biduum eam que<br />
ritans/Opinor deniqj faliua canis rabidi ueneno<br />
famipreffamhominis pedi Igfo/per uenas pau'<br />
latim ad cor afcendere/more uenenf/nifi qd inte<br />
rea diftrahat. Si igitur interim canis alterius fan<br />
guiné ille biberit ; fanguis Ale, crudus ad multas<br />
norasnarat in ftomacho/eumdenicp uelutpe-
DE VITA LONGA.<br />
regrfnu deiecturo per aluum. Inferea caninus fa<br />
guis ìftam faliua caninam fuperiora mébra pren<br />
fantem prfufq ad pcordia ueniat/deriuat ad fto<br />
machum. Nam a in canino fanguiné uirtuseft<br />
ad faliuam canis attrahenda:&Y in faliua uiciflim<br />
uirtus ad fimilé fanguiné profequendu. Venenu<br />
igituracordefemotum/fanguiniqj imbibitu in<br />
aluo natanti/una cumfanguine per inferiora de<br />
ducitur*.hominéq3 ita reliquit incolume. Quor-'<br />
fum heci Primo qdem ut rei tam occulte fuccur<br />
renté inter diflerendum caufam aperuerim. De-inde<br />
ut monea:fanguiné potari poffe/cV quide5<br />
falubriter.Atqj in fanguiné humano uirtuté eé:<br />
qua humanu fanguiné attrahat &V mutuo profe<br />
quatur. Ne forte diffidasiuuenilem fanguinem<br />
a fene bibitum trahi ad uenas / membraqj pofle<br />
ibicp prodefle qplurimum.<br />
IDiietayhabitatio/pfuetudo fenu. lCap.XII.<br />
^nTXEminiiTe decrepitos expedit : naturam de'<br />
^JU—t_feilé non effe nutrimenroru podere fatiga<br />
dam:uel etià epulani diuerfirate ninna diftrahé'<br />
dam. Nam cV iuuenilis etas hocuitio fit cito fé<br />
nilis. Diuidant ergo menfas:nec tam multa natu<br />
ram alimonia q frequenti reficfant/interuallo ta<br />
men interim ad digeftioné dato.Nam fepe eria3<br />
poftq ftomachus ipfe cócoxerit:nifi & iecur qfi
dígefíeríty Í6mere nutrímente; natura díftrahff<br />
arqj farígat ; qua quídé IaíTítudíne f^píus frequé<br />
taraaduolatimépeftíuafenectus. Senes híeme<br />
üelu t oues aprica petantífílate uelut aues am?><br />
na ríuofcp reuifanr.Frequéter iter uírétes uerfe><br />
tur plantase fuauírer redolentes.Hg:nanqj uí'<br />
uentef/fpírantefq3 pfpírant ad fpírítü hoís auge<br />
dum. Adlocauero cómuníter apíbus amica co<br />
fugíant.IVIeliaqj híeme deguftent MeLn.cíbus<br />
eft feníbus ípríniís amícus; nifi ubi bilis' tímeí ín<br />
cendíü.Amícus cafeus recentíífímus. Amici dactüi;fícus:paírul?:cappares:dulcíapuníca:3Ín3Í^<br />
ba:ífopus:fcabíofa;bectonica: fed pifiada muí"<br />
to magís.Píneíuero nuclei maxime oínvíicut di<br />
xímus. Ex qbusplurímumreferent adíumentü/<br />
fí eos horas duodecím ín aqua pauló calida te '<br />
neant príuíq edant Sien. Hornacho non noce /<br />
bunt.'Acpr^terea/fídumhísutuntur/etíá ínter<br />
pineta & olíueta uítefqj uerfentur: aut falté pini<br />
uaporem accípíant/& odorem. ítem gummi la'<br />
chrímoq; pini cu oled uel uíno/ corp 9<br />
f¡?pe deli'<br />
níant.Probabíle,aeft arbores longa naturalíter<br />
üítadotatasprgfertímfí etíam híeme uírefcant<br />
ad longam tibí uítanvumbra/uapore/nouo fru<br />
ctU/lígnO/& tépeftíuo quolíbetufu pdeífe. De<br />
anímalibus auté longguís fupra díxínius Jam ue
jDEvrrA LONGA;<br />
ro ad idé tibí Forte códuCet/Fi uíuas plurimú pe<br />
neseos/quífaní/tíbííano natura fínt fímíles &<br />
amid. Ac magís forfanfí paulo íuníores. Vtrum<br />
uero/cV quomodofrequensadolefcentú cóFue<br />
tudo parumper feníum retardare ualeat pudíc 9<br />
Socrares confulendus.<br />
Que adminicula Fenes a planetís accipiant ad<br />
ШLlm confulite potius Folliciti Fenes Apo<br />
aruqui Socratem grccorft FapientifFimfi<br />
t.CoFulitelouem iFup /at5Venere.Phe<br />
bus ipFeattis medicine reptor/nucemuFcata uo 1<br />
bis fouedo ftomacho dabit.Iuppiter/ cum Phe<br />
bo mafticen/atqj menta. Venus uertf corallurru<br />
Fouedo rurFum capiti.Phoebus peonfa / thus/<br />
amaracu & cum Faturo myrram. Spica nardi ma<br />
cemqjluppirer. Venus denicp duke maratrfiat'<br />
que myrturn. Ad cor uero fouendu accipfetis a<br />
Phebo quidem citrariam.Crocu> lignum aloes/<br />
thus/ambranvmuFcum/doronicum/modicum<br />
cariofilum/citti corticenvcinnamomum. Ab Io<br />
ue lilium:bugloffam:odmum:oY menta: beeniaf<br />
quetadices/cV Candidas parirer/& rubentes. A<br />
Venere Fola quidem myr turn / &V Fandalum / at'<br />
que rofam. Vna cum Saturno coriandru. Hcc
uos cótundíte dílígenter : & qu£ ftomachf funr<br />
cydoníorü oleo ín formam cerorí concite. Qup<br />
uero capítís:oleo fpícp perfundíte/ac íllímte cer<br />
uícem/tempora/fronté. Qypdeníc^ cordís:au
i[)P VITA LONGA.<br />
deumfuppHcantíbus uobís adfpiraturü. Et res<br />
ab eo creatas-.prefertím celeftes mirifica procul<br />
dubio ad augédá uel pferuádá uítá hf e potétíá.<br />
«Confabulano fenumfub Venere per uírétía<br />
prata.<br />
f^vEjdagrauíoríbushís numíníb 9<br />
/ad Vener^yrem<br />
parumper uos per horros SY prata fe-<br />
'nèTuirétia reuoco. Ad alma Veneré uos oes ad<br />
Uoco.Nonludétem qdem uobífcü: fed íocanté.<br />
Hec SV uobís ínq/oY mihi íamfení. Primo qdem<br />
iocofú hoc fiíndít oraculú. Ego fíixíM nefcítísy<br />
uoluptatemotuqj uobís uítam dedúEgo ígitur<br />
uoluprate quadammotucß &V fínó fímílí uobís<br />
feruabo uítam. Eandé quoqj feruabítlibértate<br />
líber:uítís fator/propagator uíreXíber ípfe fem<br />
)er odít feruos:&V quá uíno promíttítuífá/folís<br />
Í íberís ímplet longa. IVlee qdem uíte fímul/atcjj<br />
mentí quondáprofuír regnante Saturno diminuta<br />
menta/placetcß quotídie. Vobis autémaíor<br />
menta métiuíteqj prodeft,Dímínuta nocet.<br />
Rifu ex meís hortís legíte.Neglígítefícü.Hafue<br />
ro uíolas qñ carpítís/carpe uos exíftíate lílía: phédentes<br />
lílíúVcópr eh édere crocú. Croco a Phg<br />
bo Iuppíter ípfe nact 9<br />
,ppagauít í lílíú. Lilio ego<br />
a Ioue fufcípíés/ín has/quas híc uídetís uíolas/<br />
tranfformauí.Denícp roía qdem uobís efto lucí
fenT-Iefperus uero mirtus. Poll: oraculft nobis<br />
cogitadum madafcreram uiridium natura;qua'<br />
tenus uirent/tion foln effe uiuam: fed etia iuue^<br />
nilem:humoreq5 prorfus falubri/& uiuido quo<br />
damfpirim redundanté. Qjiajppterodore/Uifu/ufu/habitatione<br />
frequenti ìuuenile l'ndefpi'<br />
ritum nobis influere. ) Inter uirétia uero dea**<br />
bulantes interi caufà perquiremus. Ob qua co
)DiVITALOMGÄ.'<br />
is öculoru abfcß offenfione refifrit.)Sle abeurites<br />
longius difperdaritur. Que eni dura funtfimul<br />
6V afpera/frangnt quodämodo radios. Que ue><br />
rorariffima funt/diflolutioni adito patefaciunr.<br />
Sed que foliditaté aliquamhabent; lenéqj fimul<br />
equalitaté/ficutfpecularia corpora/necipfa Cf<br />
demfrangurmneqj longius difperdi permittifà<br />
Que deniqj preter hec beneficia/ tenera quoq5<br />
funtcVmollia/ficut aqua refqj uirides/liqdis ocu<br />
lorum radiis mollitia blandiütur. Deniqj uifus<br />
radius qdam eft in quadam oculoru aqua natu'<br />
rak'ter nobis accenfus. Ac temperatura lumen in<br />
aqua quodämodo refluenterequirit. Iraq* gau<br />
der aqua. Delectatur fpeculis aque fimilibus. Vi<br />
ridibus oblectatur.In quibus fane uiridibus fo^<br />
lis lumen infitum adhuc uernum fecum habet<br />
humorenvaquamque fubtilem occulto quodä<br />
lumine plenam.Ex quo fit etianr.ut color uiridis<br />
cumtenuatur/in croceum refoluatur.Quorfum<br />
heciVt intelligamus frequenrem uiridiu ufunv<br />
fiquidem uifus fpiritü recreat -.qui in animali fpi*<br />
ritu quodämodo precipuus eft/animalem quo><br />
que reficere. Acque eriammemiherimus:fi color<br />
uiridis:quia inter colorumgradus medius atqj<br />
tépatiiTim 9<br />
eft/trh aialifpiritui pdeft ^multo ma<br />
gis q per qlitates tépatiflima funt/ naturalem &
uitalem fpiritum iuuatura: atcp admodü profo<br />
tura nobis ad uiram.Nihil in mudo tempatius c<br />
q c?lum:nihil fub c?lo ferme téperatius é q cor '<br />
pus humanuni Nihil in hoc corpore téperarmf<br />
eft q fpiritus. Per res igitur renipatas uita pma*<br />
nens in fpiriru/recreatur.Spüs p temperata c?Ie<br />
ftibus cóformatur> Deniqj difcamus ex téperie<br />
uiridis/qu? illuminando/gque congregar äima'<br />
lem fpu3/at9 diIatat:ideoq$ maxime fuuat , nos<br />
quoq3 in cordialibus eligédis/ cóponédis/uté'<br />
dis/ aromatica fubtilfa & acuta/q lpfim extende<br />
re/ueletiam illuminare folét: quod facir crocus<br />
atq3 cinamomu/cu aromaticis femperftipricis<br />
cógregantibufqj ceumirobalanis &fimilib 9<br />
có<br />
mifeercAtqj uicifTim.Neq$ pr?termittere:qabf<br />
t£ acumie etiam aromatico/fimul utruncp confi<br />
ciunt. Aliqtum uidelicet dilatant;atqj admodu3<br />
congregant.multuqj illuminat:qu£ & alias nar'<br />
rauimus:quod efficit auru/argenru/fpodiu/CO"<br />
rallus/electru3/fericu/pretiofilapiIli/inter quos<br />
iacintus/uel ore detétus ob iouialé téperié più'<br />
rimo coprobatur.Cumeni fub terra nequeanr<br />
fpeciofiffima & qfi cgleftia procreari abfqj fuflv<br />
mo quodä beneficio c?li:probabile eft reb 9<br />
eiuf<br />
modimirificas cplitus ieffe uirtutes. Cópofitio<br />
uero eiufmodiVquf diIatädo /8c'flluminädo fpi/
DE VITA LONGA.<br />
rirum eque congregat/ita delectateumintrinfe<br />
cus atq? recreat/ficut fotfs uiriditas oculos:atqj<br />
ìpfum eti'am apud fenes in naturali quada uiridi<br />
tate diutiflìme feruat:quafi lauru/oliuaVpinunv<br />
eriam hieme uirentem.Tantoqj magis l'd effìcit/<br />
quo efficit cV faterius:atqj maxime: fi cópofìrio<br />
talis aromatico flagret odore/alliciatqj fapore.<br />
Profecto fi'cut corpus/ ex craffioribus humortr<br />
parribus cópofirum in qtà redigitur forma3: ita<br />
fpiritus exfubtiliffimis eorùdéportionibus có'<br />
ftitutus forma habet qntà naturaliter téperatif<br />
fimà/atqj lucida:ideoq? celefté. Atq5 inhac ipfa<br />
forma cóferuandus eft/ut fubrilis quidé fit: & \?<br />
terea firmus ficut dixfmus. Sit omnino lucidus :<br />
fed etià quodàmodo folidus. Ac prererea rebuf<br />
odoriferis/firmis/lucidisaffiduefoueatur/fiui><br />
tam cupimus conferuare, que uiget ifpirirxi/ 6V<br />
uendicare nobis celeftia dona.Hec hacten 9<br />
iuf'<br />
fu Veneris cótemplati/.Veneremipfaaudiuiffe<br />
putemus.<br />
(| Mercurius alloquitur fenes:&7 cófulit efs cuv<br />
ca uoluptatera.odores.Cantus .Medicinas.<br />
Hi Nterea duminterTenes ipla quafi Ven 9<br />
c6<br />
J|___fabularerur forte qdem hacten 9<br />
XV.<br />
fatis bel'<br />
le. Deinceps uero plix^forfà fabulaturaforer.
Sermonem hunc his Mercurius uodbus/fermo<br />
fium auctor interpellat• Quid nam uobis eft cu<br />
Venere ífthac femper puella fenes¿Quíd rurfu5<br />
Veneri cum fermoníbusíNon ne mei fímul/atq}<br />
qeftrífuntfermones. Mea rano parirer/atqj ue<<br />
lira. Audíte me ígítur eadem nüc attentíóe/qua<br />
íllam/ & multo maíore ínfuper atrenrione q Ve<br />
nerem. Quínqj fdtís effe fenfus. Vífunvaudí'<br />
tum/olfatuni/guftunvtacrum,EíTe rurfum qui'<br />
J3EVTTA LONGA.<br />
ranrumíed p Diana etíá hac:quá>ad íiniftrá me<br />
am cernítís.Nenípe cu hec elínguís fít : Ego uè'<br />
ro bílíguís:íure pro hac ipfa/cuíu s ego liguam<br />
habeo/loquor. {[Vná,pfecto noxíáq? Venus<br />
uobís ídídítuolupraté: qua noceret quídé uo '<br />
bís:prodeffet uero futurís-.exhauríens paula"<br />
tím uos p latente quandá quafí fíftulá: Alíudqj<br />
ueftrís líquoríbus ímplés/atqj procreás:uos ta'<br />
dem quafíuetuftum quoddá fpolíú cícadarum<br />
id¡ exhauftü humí relínqués. Cícade interi tene'<br />
ríorí .pfpícíés. ((^bnneuidetísí Quod Venus<br />
de materia ueírra generar effe recens quiddá &<br />
uíuunvfenfuq? preditó ¿Surrípit ergo uobís ÍU'<br />
uéruté/cV uítá atqj fenfum:ex toto ínquá corpe<br />
per totíus uoluptaté/ ut effícíat inde rotti. Ego<br />
interim materie íllíus que quarte dígeftíonííu'<br />
pereíf. qualítate monírus/uos cómoneo/alímen<br />
ta fímílíter quarta dígeftíone cocta plurímü uí'<br />
te ueftre fuccurrere.ouú recens uídelícet ítegrü<br />
cV forbíle una cü faccharo exíguoqj croco> Lac<br />
humanum uel fuíllum uel caprínum cum paucu<br />
lo melle fúptú. Atqj hec duo tue falubríoraffit/<br />
quádo natíuo adhuc calore flagrar. Et fi ouum<br />
alíammox cocturam defíderareuídetunPrefer'<br />
tí í Hornacho mín 9<br />
ualído:S3 Ieuíter é coquédú.<br />
Ve$ ut parúp ad Veneré f deam 9<br />
.Sí qñ uídíftís
Venerertvíuuenílem admodutn uidííh's/ & qua<br />
fí meretrícíís fucís &ornatíbus expolítá.H?c er<br />
gO/qu? noua femper é/noua femper afFectat/O'<br />
dít uetera.Facta deftruíf/ unde conftruat facíé<br />
da > H?c rurfum/íi díctu fas c/quafí mererríx no<br />
uno quouís eft conteta uíro. Vulgus amat • Et<br />
ut díalectíce loqnar/ fpecíeí pafíim poti 9<br />
q indi'<br />
uíduo fuffragatur. 7 Iamuero neq? tactu tantü<br />
uos pr?cípírat:fed etíam guftu/ fallít quo rídíe/<br />
perdítqj deceptos.Quos.auos í rebus fapores<br />
pcípítís mediocri quadá téperíe gratos/hos Di<br />
anah?c Apollínís Iouífque muñere tradídít. IIlecebras<br />
uero faporum miras qbus quotídíeuc<br />
lut hamo capti dam míferí uítá pdítís/ Ven 9<br />
irv<br />
fidíofa fabrícat.Quíd ígít Marte ícufatísí Qpíd<br />
SaturnumílVIars quídé raro admodü uobís pa'<br />
lamqj nocer.Saturnus quoq3 f^píus uultu fe<br />
fítetur hoftem: nocet tardíus: tépufqj remedíís<br />
nulli negat.Sola Venus pala ut amica uenít:cla5<br />
inimica uenír.Hanc ígítur íncufare poti 9<br />
/ fi que<br />
ínter fuperos íncufare lícet. Ad multíplices huí 9<br />
ínfídías: rum oculís argíuos ípfos ínftruíte ; tu3<br />
Palladís clipeo uos muníte.Aures auté adblan<br />
das poMícitationes eíus tanq ad letales fyrenti3<br />
cantus obftruíte.Hunc denícp prouídentíffio'<br />
rem a me accípíte;quo Circes huí 9<br />
uenefícía de'
(fDÈ W A LONGA.<br />
uitetis. Hec uobís duas uíx tandé/cV has qdem<br />
letíferas pollíceí uoluptates/potí 9<br />
q largir. Ego<br />
uero beneficio patrís atcp frarris quíncg promít<br />
touobís:quíncg prefto/puras perperuas/faluta<br />
res:quaru ínfima eft in olfactu:fuperíor in audítu:fublímíor<br />
in afpectu: emínentíor in imaginatíoneunratíoneexcelfíoratqjdíuínior.<br />
«Quo<br />
maíor delecrario ín rangendo pcípít/atqj guftá<br />
dojeouíte grauíus frequéter accidít detrímentum.Contra<br />
uero qto maíor é ín olfacru uoluptaté<br />
cV audítu/atcp uifu.Item ímaginarione &Y fe<br />
pe raríone quorídíe repor tatís;tanto fila uíte 16<br />
gíora producítís. ffS/erú fícut ín blandímétís tá<br />
gendúatqj guftandí cauendá uobís fubdolá ad<br />
monuí Veneré : fíe ín ípfa fecretíore nímífqj affi<br />
duacótemplatíue metis delectatíone cauete Sa<br />
turnú.Illic.'n.frequérerfílíosípfe fuos deuorat.<br />
Ham quos fublímíorü contéplatíonú fuarú rapít<br />
íflecebrís:& íllíc agnofeít ut fuos: hos interi<br />
fi modo díutí 9<br />
gradii ibi fíftanr/falfe qdam e ter<br />
rís amputat:terrenácp íncautís uítá fepe furrípít<br />
Hoc falté Venere interim índulgentíor: qcT Venus<br />
qdem uítanvquá tibí detrahít/donat alteri:<br />
nihil tibí pro detrimento reftítués. Saturn 9<br />
aut<br />
pro uíta terrena a qua feparat 9<br />
ípfe/te deníq? feparat/celeftem<br />
uítam teádit/ arqj fempírerná.<br />
g.í:
Hocipfo fiTes effe uideni iter fe Ven 9<br />
arcpSatur><br />
nus/gfaneqaqriogauder/ta regnar inlibra/^<br />
hoies & hic & l'Ila generadi libidle uexat : nocct<br />
(fbE VITA LONGA.<br />
ínterceptis ambagib 9<br />
: Ego quóqj medíais huc<br />
accetti. Sí fapores ex rebus accep tí no ultra uíué<br />
tíbus: ítem odores ex aromatís íam fíccís,uítaq$<br />
uacuís/multú aduítam conferre cenfenf. Quid<br />
nam dubítafís odores ex plantís radicíb 9<br />
adhuc<br />
fuís herentíb 9<br />
/uíuentíbuíqj mírü ímodu uítc uí<br />
resaccumulaturosíDeníqjfíuapores exalan "<br />
tes ex uíta duntaxat uegetalí magnoge uíte ue><br />
ftre proíunr/cjtum .pfufuros exíftímaris cant 9<br />
;<br />
aeríosquídé/fpírítuíprfus aerío harmónicos<br />
harmónico ;calentes adhuc/uíuofqj uíuo :fen- /<br />
fu predíros fenfualíiratione cóceptos ratíonalí.<br />
Hanc ergo uobís a me fabricará trado lyram:cá<br />
tumcg cüípfaphebefí/folamé laborum díuruf<br />
neuítepígnus. Sícut.n.res qualítatetéperatííTí"<br />
me fímulqj aromatíce/tum humores ínter fe : tú<br />
fpíríríí naturale fecú ípfo contéperant: Sic odo-'<br />
res eíufmodiuítalé fpírítú:fíc rurfü fímíles que<br />
cg concentos fpírítú anímale. Dum ígítur fídes<br />
ín lyra fonofq?/ dum tonos téperatís ín uoce;fí-'<br />
mílíter fpúm urm íntus cotcparí putate. Ac ne<br />
ipfe Venere fím auaríoivque fine Baccho fríget/<br />
ab hoc ípfo Libero parre p me néctar hoc acci '<br />
pite. Qui pcípue iter uos frígér/tpíbus fímílíb<br />
¿ tf)<br />
9<br />
/<br />
bis feptímo quoqj die uncías uernaceí/uel mal ' ,<br />
uatící dulcís meri duas fúmát cfí una paníf uncía ^4 J<br />
g.íí.
tribusCaritemenfáhdrisvSemel aüt drachmam<br />
una fublímís aqug deftíllátís ex uíno cu íuleb ro<br />
faceí femücía. Quo qdem liquore íllíníre etíá cu<br />
tenv& ad olfactu utí cómodíffíme poffuntjAt<br />
(fjDE VITA LONGA.<br />
pantur. Illa per uoluptaté fua3 allicit ad externa<br />
Hi'c interini per fuam ad intima reuocat. Diftra<br />
hunt itaqs fpum fi ferme eodé tempore moueât/<br />
atcp dim'pant. Quâobré nihil contéplatori uel<br />
curiofo pestilenti 9<br />
q Venereus actus: nihil uicif<br />
firn hune ketanti alienius q cura SY cótemplatio<br />
effe poteft.Contéplatorem uero phificû/religio<br />
fumqj eodé in gradu cónumeramus. Et gradu fi<br />
mili quélibet in nego ciif fuis ualde cogitabûdû/<br />
grauib 9<br />
cp curis obnoxra. Hinc rurfus efficirmv<br />
ut fi qué Saturnia/uel contéplatóne nimiu occu<br />
para uel cura preflu:leuare interim &V alitet con'<br />
folariuelim 9<br />
/per Venereos act 9<br />
/ludos iocos id<br />
tentantes tanq per remedia longe diftanria/fru"<br />
ftra atqj etiam cu iactura conemur: atq? uiciflim<br />
fi qué uenereo/uel opere pditxt/uel ludo iocoq3<br />
folutu moderari uelim 9<br />
/per fat-urniâ feueriratej<br />
emendare non facile ualeam 9<br />
(|Optima uero di'<br />
fciplinaefhper quçdâ PhebiIouifcp:quf inter Sa<br />
turnu Veneréq? funtmedii/ftudiafimiliaqj reme<br />
dia homines ad alterutrum dedinâres ad medi'<br />
uni reuocare. j Sed ut tandé fini 9<br />
medici:ficut flâ<br />
ma duob 9<br />
cómunitennodis uiolétis extinguit;<br />
autuelut difflatauétfs:aut cótra quafi cóprefla<br />
cineribus:Sicfpirituuel celeriter efFectu Vene^<br />
reo difli'pamus:uel fenfim Saturnio fuffocamus:<br />
g.m.
àc pe exprimimus cóprimendò/parit erq$ refóf<br />
uimus. 0 Spiritus utiqj frequéter ad extima UO'<br />
las/inrimareddit uel uacua/uel aliena uit£, Sed<br />
ad intima fgpe coactus estera circa membra prg<br />
ftat uitf minus idonea. Cita ìgitur fenectute/tG<br />
uenus interioribus noftris;tü Saturnus exterio-*<br />
rioribus infert. Venus qdé prgcipue:ubi ex quo<br />
uis eius motu facile corpus debilitatur atq? laba<br />
fcit.Saturnus quoqj potiflimihquädo ex quoefi<br />
q3 contéplationis officio/uel curp labore/inge<<br />
hii corporifqj uires labefacrantun Et fi uel q ad<br />
contéplationé:uel qui ad libidine natus eft/plerunqj<br />
ad fuu uterqj officiu eft natura fornffim 9<br />
*<br />
Natura.afgpe coniügit cu uoluptate fimul & fa<br />
durate potentiä. Wnufquifq? igitur fe cogno'<br />
fcat;fuiq$ ipfius moderator/ac medie 9<br />
efto.Coi'<br />
tum qdem frequentaturi c^teros cófulant Ego<br />
uero exerdtat uris ingeniti^ №ro eriam fupiore<br />
confutili. Denicp omni dieta oibus remediis uti<br />
debent: quibus mébra/fpiritus/fenfus/ingenio/<br />
memoria confirmentur. Cogirationes per inter<br />
ualla repetere. Nec expectare uel minima ex co'<br />
gitatione labore Maxime uero cum primum ca<br />
nefeunt: quis non nulli fint qui non tam debili <<br />
tat£ naturf/uidelfcet adhuc iuuenes canos emit<br />
tunt/q uel f gritudine/ucl p grò tatióe aliqua prf
,DE VITA LONGA.;<br />
cedentetautetíá parenti! fímílítudíne: a quibus<br />
ídlícet ía canefcentíb 9<br />
fuerínt generati.<br />
(ÍDe medícínis fenum.Et de habítatione itera<br />
dieta. o£ap¿№<br />
Cíf3aldeorum regula eft forte pt obanda/ad<br />
I íuuenturemrecuperandá:peregrínos humores<br />
imbíbitos corporí/expurgare gradatím/<br />
tum ínteríores/competentíbus medícínis : tu ex<br />
teríores/fríctíoníbus ¿V lauacrís prouocatíoní
caponis/mírobalaniqj uirtuté. Sin mínus/hac te<br />
iuuené etíam in fenectute purgatíone feruabis.<br />
Summe uncía lot? aloes uná/mírobalanorfi em<br />
blícarn drachmas duas/chebularü quocp tantü<br />
dem/duas ite rofarum purpurea^/maftícís quo<br />
qj tantundé^maluatico uíno cófíce pilulas t qua\<br />
do luna fflícíter collocata/propícío fruitur lov<br />
uísafpecru/prgfertímfí domicilia fíxa poífederít<br />
ufípfa/uelluppíter. H?c ení ad díuturnítaté<br />
uít? magnope conferunt* Potes etíá utílíter reu<br />
barbará híc cu aloe cóponere fcílícet dímídíam<br />
aloes parté/dímídíáreubarbarí. Etquotíens c<br />
pus ñierít/uná mane fuñiere pííulá ad tres ufque<br />
uel quíqj/modícüq3 ínfup uínír bíbere. Vbí uc<br />
ro pituita magís times/potes comode ínhís pí'<br />
lulís trochífcorü agarici tertíá parte accipe una<br />
cu terríís aloes duab 9<br />
dímíffo reubarbaro. Sed<br />
prima illa ego íam multís anís pílularu cópofíro<br />
nem omní gtatí experíor eífe tutífTímá. Eadého<br />
ra confectíoné eiufmodí facíto. Sume mírobala<br />
norum emblícarü/bellírícaru/índarú/chebula '<br />
rum uncíam uniufcuiufcg unam.cínamomí uero<br />
duas;uná quoqj doronícurofarü purpurearum<br />
unam;fandalortt rubeoru duas:uná croci drach<br />
manutenía drachm? parte mufcúambr? tantun<br />
dem.Candídu poíl h?c cu aqua rofacea fuccoqj
fio/ liquida uelut infantes alimenta repetere co<br />
pellunmnmolííTímacaueant.Lac quidé uinote<br />
ferant moderato. Vtantur igne düraxa t ut medicina/quantum<br />
uídelícetexpellédí frígorís/&<br />
fufcítandí caloris innati neceffitas poftulat. Ali<br />
oquin tanquam edace humorem naturalem exficcaturo.Solem<br />
uero quoad delectar fequan^<br />
tur uralímenrum/deftíllatíoneuítata; Et £ftufi<br />
mííírer declinato. Fáciles quidem motus dui"<br />
gant/excitando calori admodum necesarios.<br />
Labores autem corporis oderint: & multo ma^<br />
gis anímí.Nec mínus longam fírím/ & ínedíanv<br />
a[q$uígíííam.<br />
De nutrimento fpirítus/& conferuatíone uí'<br />
^"^acplurimo palimi odore flagratibus mul'<br />
tos gracili corpe/Sf imbeciilo ftomacho/quafi<br />
folis odoribus ali. Forte quonfam ipfanarura<br />
ioci/tumherbarunvifruguni/atq$ pomorum<br />
fuccos ferme totos redigit in odores ; tum cor '<br />
porum humanorum humores ìllic refoluft in<br />
fpirirum. Cum^gitur uterqj uidelicet odc>r &<br />
fpiritus fit uapor qiHdam/Sc'fimilefùiiilinutri
JHEIZITA LONGA;<br />
ärur/nimirum & fpiritus cV fpiritalis homo plu'<br />
rimumabodoribus accipi't alimentum.Nutrìmentum<br />
uero/qualecunque i'd fit per odores fi*<br />
uefomentum^appri'mefenibus 8c gracilibus ne<br />
ceffarium eft. Quo defecmm alimenti folidio'<br />
ris atque ueriori's /utcunque compenfare poff^<br />
mus. (7 Ambigere tarnen non nulli folent/Utrü<br />
fpiritus odoribus nutriatur. Ego autemopf'<br />
nor folis Forfan ita nutriri/ut nifi alimenta/ qug<br />
craffa funt/digeftione tandé in uapores extenu*entur/fpiritus<br />
ipfe quem diximus uaporem effe/ .<br />
nullumillincfufdpiat nutrimentum. Itaqueui* i' 4 ade<br />
num odorej>lenum fpirftum fubito recreat;qu£<br />
cgtera'uix tandem rericerepolTunr^Vaporej ue<br />
ro fflum in quem cibi cocti denique tranfferuniv<br />
ideo appellamus odorem:quoniam & odor ubi<br />
que uapor quidem eft:& hic tractus intus ex ali<br />
mentis uapor nifi fpiritui quodä odore placeat/<br />
uix ullum fpiritui exhibet alimétum .Jßuamob<br />
rem Auicennam noftrum ualde probamusHice<br />
tem: corpus quidem dulcedine:fpiritum üero<br />
y x r 1 •<br />
quadam Cut eius uerbis utar) aromatidtate nu'<br />
1<br />
triri.Qrncraffirudo corporis no nifi craffa natu ' r<br />
ra/qlis ii dulcedie/Cóalefcereualeat. Tenuitas<br />
uero fpus: no alio q fumo quodäVatcg uapore :i<br />
quoaromaticitasipfa uiget/refici poffit. Are<br />
^
$ f<br />
M v<br />
maticamuero qualitatedicfmus odorai acu'<br />
tatfv& quodammodo ftipticamProindequo<br />
niam l'ecur quidem corpori per fanguiné alimé
(fpEVIT ALONG AJ<br />
difpiritu plurimu laborantibusJtacp adnuìlos<br />
potius q ad eos attinet puri luminoficp aeris/O'<br />
dorumcp delectus/atq5 mufice.Hec eni rria fpiritus<br />
animalisfométa precipua iudicantur. Pc<br />
tiffimus uero ad uiram eft aer electus. Na ocra'<br />
uo nienfe nati in egypto plurimi uiuunt.Et non<br />
nulli in plagis greci? temperatis faluberrimi aeris<br />
brìficio. Quod Ariftoteles narrat : cV Auicè'<br />
na confrimat. (ftèd firofecto ficut corp 9<br />
ex uàriis<br />
compofitunvuariis quàuis non eadem men<br />
fa nutriendum eft alimentis/ita fpiritus fimiliter<br />
compofirus uarietate quadam aeris femper eie "<br />
ctioblectadus eflvatqj fouendus. Simili quoqj<br />
electoru odorum uarietate quoridie recreand 9<br />
.<br />
Nam aer &Y odor quafi fpiritus quida3 effe uidé<br />
tur.^TIàm uero Alexander & Nicolaus Peripatetici<br />
una cum Galieno condudunt fpiritumui<br />
talern/òVanimalem fdeonutriri/tum odore/tu<br />
aere:quoniam utercg mixtus eftvatq3 cófornìis:<br />
& utrunque hauftiì in pr ecordia penetrare: ubi<br />
coqui temperane^ ad uiranvpercg arterias diffó<br />
di.Vbiuterqj coctus iterum/nutritfpiritumCut<br />
aiunt)utrunque,pr edpue animale. (fÀSut etia<br />
fpiratum aer em non folum refriger édò calori p<br />
deffe:fed etiam nutriendo. Nà & ammalia etiam<br />
ualdefrigidafpiràt. Adduntaeremcraffioréfpi
ifui naturali tanquam magis corporeo coirne<br />
nire/fubrilem uero/purum/lucidm^piritui po<br />
tius uitali/potiffimum animali. Ì Hecjue miru5<br />
uiden debet fpumadeo tenué/reb 9<br />
quoqj temp<br />
ibus ali.Siquidem&'pifciculi multi aqua nitidif<br />
fimanutriuntur:& r<br />
ocimu3 in aqua fmiili/muit)<br />
crefcit/floret/f dolet. Mitto quib 9<br />
elemétis Cha<br />
meleontem &Salamandramnutririnónullife';<br />
rant.Redeam 9<br />
ad noftra. ({Thtereft certe q phi'<br />
rimum/qualem fpiremus aerem: quales haurea'<br />
mus odores.Talis enim & fpiritus in nobis eua'<br />
dit.Eatenus uero nos anima per uiram uegerat<br />
quatenus fpiritus harmoniam feruat сиз anima<br />
concinentem', Spfrftus quidem in nobis primus<br />
uiuit/ 8c maxime^ quafi uiuft folus. Nonnere<br />
pentino quodam fepe cafu/afFecni/uita/fenfus/<br />
motus/fubito membra deferunt; Regreffo uide<br />
licet ad cordis penetralia fpiritu : Etìope ftatón<br />
reuertuntur admebraperfrictfones &odores<br />
illuc fpuredeute. Quafi ulta iipfo fpuuideket<br />
re uolatilipoti 9<br />
mfitqhumoribusautnjébris,<br />
Alioquin propter horum craflam renuiraté tar<br />
dius admodum accederet uita membris atq^ re><br />
cederet.Qiiicuncp igitur uitam in corpore pre<br />
ducere cupiris , fpiritu3 imprimis excolite;himc
(gÈVITA.LONGA^<br />
augete nutrímentís fangiiinem augéribus/f ënv<br />
peratumuídelícet/atqj darum: Hunc aere fenv<br />
per electo fouete.Hunc quotídíe fuauíb 9<br />
odo'<br />
ríbus alíte. Húc fonís SY cátíbus obiettare. Sed<br />
íterea odores cauete calídíores. Frígídíores fugíre.Capefcíte<br />
temperatos.Frígídos calídís/fíc<br />
eos humídís temperate.Odoré uero omnem qa<br />
ars corporis fubtílíffíma eft/feírote nonníchíl<br />
abere calorís:atqj exrebusqueípfe nutríunt/<br />
odores fperare potíus nutríruros:ut ex aromati<br />
co piro pomoqj perfícQ/firriílíq} pomounagíf át<br />
recente pane/calente:maxíme carnibus affís;q<br />
maxime uino. Arq? fi'cur fapor qui mirífíce pía -<br />
cet:plurímí uelocífq? nutrimenti caufa eli: uel oc<br />
cafio corporí/ fíe odorem ad fpírirum fehabere<br />
putate.Commemorareuobís íterumplacet:De<br />
mocrírum íamíam expíraturumut obfequeretur<br />
amícís: fpírítum ad quatríduum ufqug olfactu<br />
calentíumpanumretínuíffe:ulterius etíam<br />
fi modo placuííTet / fpírítum feruaturum. Sunt<br />
6V qui dícunt id mellís odore fecíffe. Ego fi nió<br />
ufus effc melle / exíftímo illuni mei uino Íí quefactum<br />
albo/calentíbus panibus ínfudíffe: ñeque<br />
.afpnéd 9<br />
é mellís odor. FIos náq? fìoty mei exi'<br />
íiít: nec parú nutrít ípa dulcedíne:ac diu qlítate
fuá res integras a putrefactione tuet • Itaqj fi qs<br />
nóuerít hoc etíá ad cíbñ ita uefcí / ut nec dulcedine<br />
nimia meatus oppleat:nec tali quodá calo<br />
re bílem exaugeat/ certum habebít lógíoris uí '<br />
t£ fubfidíü. Saltem igif condímetü hoc frígídís<br />
&rhumídís adhíbete. Verumutuosreuocéad<br />
odores • Vbícunqj fuffocatíoné/ cópreffíonéq)<br />
fpírítuu nímíam extímefcítís ; qcf mgror frequés<br />
torporqj portendít/ odores círcüfufos amate.<br />
Vbí uero fuga exalátíum fpum expauefcítís/ c<br />
dores potius ínfufos nutrimentís accípíte. Eú<br />
qd odorum pr£ terea forís fumítís/uelut clypeS<br />
coftís dumtaxatadmouetefiníftrís. Nonneuí'<br />
detís § repéte furfum uel deorfum ad odores fe<br />
matrix ípfa prgcipítet¿q uelodter ad os ad naref<br />
fpírít 9<br />
aduolet/fuauís'odorís efcapellect^Vbl<br />
ígíturfpüs uFexíguusuelfugacíífímus eífedep<br />
hédítur: quod pufíllanímítas f^pe declarad cor<br />
pprífcp debilitas uel parua de caufa multa cótín<br />
gens;odoríbus non tam extrínfecus obíectís/Q<br />
íntrínfecus iníectís allícíteámo poti 9<br />
pafcíte:re'<br />
rínete.Odorem|uero uíní ante oes elígíte. Mfrtí<br />
náqj nutrít fpum Odor exalans ex natura tu plu<br />
rímum/8í uelocíter nutriente corpus: tu uolup<br />
tatefenfum aífícíenre.Táleuero uínü eftprfce'<br />
terís calídunvhumídü,& odorü/atqj clarü.Ta'
(ÌDfè VITA LONGA.<br />
leetíáfaccharüeíTedíceré/flfúmat odóre. Cinnamomi!<br />
quocp fímíle: Et doronícü/anífúcg/ &<br />
dulce maratrú/fí acumini fuo ad exigua dulcedi<br />
nemadderéramplioré. Sedquátempíem nata,<br />
ra non fecír/uobís ipfi conficite. Et quoríens di<br />
ffractíoné fpírírun formídatís/calídíoríbus acu<br />
tíoríbufq$ /&' fubtilíffimís adhíbete/que cohibe<br />
re paruper uolarfi fpfis/ac filiere ualeát: ceu ero<br />
co/charíophílís/cínamomo/aduftú panèVrofa -<br />
età aquá/acetúqj rofaceu/rofá/myrtum'/UÍolá :<br />
fandalü/coríádrunvcy doniú pomü/atqj cítrú.<br />
Hórreo uero cáphoram : ubi contra canítíé eft<br />
agendtí.Recenté uero femp menta dílígo:menti<br />
etiá falutaré fpüi'cp tutíffimá. Deníqj memétote<br />
res oes ueneno cótrarias/eíTeuiteadmodú falu<br />
tares: nó guftu tantu: fed eríá odoratu: maxime<br />
theríacá. Has uero in libro ptra peftíléríá enarrauímus:narrabimus<br />
oVín libro fequentí. ínter<br />
eas aút ne qd uos lateat/numeram 9<br />
/cV uínu. Ná<br />
fícut honríní uenenü eft cícura/íra cicute uinum<br />
nó fimul qderrvfed paulo poft ebíbítü. Ac ne fo<br />
lis uos odoribus híc allícíá/CÓponendu5 uobís<br />
mando electuaríüquorídíemane guftandíí/olfactu/guftucp<br />
fuaue/6V uíteadmodumfalutare.<br />
Accípírerres chebularú uncías: una emblícarú:<br />
&V índartí uná:unátp bellírícarú:íemuncía3 uero<br />
h.i.
doronící:Cínnamomí uncías duas.erocí dracív<br />
mam uná;ambrp parte drachmp terríam; Mufcí<br />
quoqj tantüdem. Contudíte dílígenter.Tantu<br />
rofaceífaccharí adhíbete/qtu guftuífatísfacír.<br />
Sandalorü rubentíü qtü fat eft colorí; mellís ítc<br />
emblícarü uel chebularü:qtum mollí expedít ele<br />
ctuaríífornif/aurí folia totídé quot pdíctg füt<br />
uncíf.¿Vbíuerodíffícíiíoreftcópofírio multíplex/expertiiuríius<br />
fímplice hanc oprima effe.s.<br />
ex chebulís maratro dulcí: faccharo aqua rofacea<br />
líqfacto* Suptam uero tu íeíuno ftomacho;<br />
tum poft cpnam. Memínerítís aüt mírobalanos<br />
coditas melíores eíTe:Síccasuero falremjdíeniín<br />
tegrü/oleo amígdalarü duleíunvuf butyro uac<br />
ciño príus infundiré q confletís. Probat dchui^<br />
cenna uobís confectíoné ex emblícís atqj indis/<br />
cu melle anacardorü/coctoqj butyrot ítem chebulas<br />
cu 3Ín3Íbere & fquama ferrí/& porius au'<br />
rí, Probat ítem Petras Aponenfís cópofítíone5<br />
ex croco/mace/caftoreo/per partes £quales acceptís/atquecótufís<br />
/&'uíno cómíxtís. Vndeaf<br />
firmar uítam etíá propemodü moríbundís pro'<br />
ducí confueuífle, Deníc^ Aly Aftrologus iVte'<br />
dícufqjexcellensaíTerír/ufu tríferg fímílíumque<br />
rerumuítameffialongíorem. Inomníuero vcv<br />
fera mírobalanus fundamentum eft. Sed hanc
DE VITA LONGA.'<br />
tempérant fubtilibus quibufdâ / atq5 mollibus:<br />
Prefertim ubi ficcior eft mirobalan 9<br />
: Vt & pene<br />
tret/nec meatus obftruat/nec aluû exficcet nimi<br />
um/uel aftrîngar. Cumuino preterea cômodiffîme<br />
utimur:fed modico:ne forte diluât. Compo<br />
fuïonéuero Petri/quanimodo narrabam/fi'mo<br />
do im'h's eft/arbitror olfactu potius g potu uti/<br />
lemfore,<br />
Nftagorum medidna pr o fenibus.<br />
iCap.^ XVIII.<br />
f gi ftellarû obferuatores ad Chriftum m<br />
te ducem ftella duce uenerunt /pretiofum<br />
uife tnVauru offerenres/Aurum/Thus/oY Myr<br />
rhani:Tría dona pro tribus planeraru domínís/<br />
ftellarum domino dedicantes. Aurum quídem<br />
pro temperamento louis maxime omníü tempe<br />
ratum. Thus autempro Soleprecípue/phebeo<br />
calore fímul odoreqj fiagrans. Myrrham deníqj<br />
fírmantem corpus atqueconferuantem:nro Sa<br />
turno omnium fírmíffimo planetaram.(|}--íuc<br />
ígítur i<br />
oms ad fapíentes magos ueníte fenes munerauobís<br />
quoq? uírá pducturaferétes. (T£)uí<br />
bus auctoré uíre quondam ueneratí tradiintur.<br />
Veníte fenes íq fenectuté grauíter tolerates. Ve<br />
nite SY uos pterea/quofcúcp fenectutís.ppemod'<br />
h.íi.
aduentantis forniído follídtat Acápite precor<br />
álacres uítalía dona.Sumíte uncías qdem thurís<br />
duas: una5 uero myrrhg;aurí rurfum ín folia du<br />
cri dímídíá drachmp parte. Contüdíre tría finir/<br />
conflate/cófundíte ín pílulas/aureo quodá me-'<br />
ro: Idq3 tune oportune confiate/ quando Día'<br />
na ppícío Phgbí/uel Iouís gaudet afpectu. Sü<br />
mite pofthac thefaurí tátí/aurora qualíbet por<br />
tíunculam. Ac exiguo perfundite merípotu:níff<br />
forfan íncalueritfftas. Tuncení aquá rofacea3<br />
bíbere prgftat Sí quís aut iter uos caloré que<br />
uís tepore magís metuat/hís mírobalanü chebu<br />
la3/aut emblícá/equalé ad thurís/myrr? qjz&au<br />
rí fímul pondus addícíat. Hochumoré procul'<br />
dubío naturale a putrefactíone tuebítur. Hoc<br />
humorís refolutíoné lógí 9<br />
ppulfabít Hoc tres<br />
ínuobís fpüs naturalé/uítalé/anímalé/fouebít/<br />
confírmabít/corroborabít, Hocrurfü uegeta'<br />
bírfenfü. AcuetíngeníaíVIemoríá cóferuabít.<br />
y E>e perículís euítádís ex quolíbet uít£ feptena<br />
ríaímfflíneiitíbus. ) Cap*XDC<br />
fei Vm aftronomí fíngulas deínceps díeí h&<br />
(¡DEBITA LONGA.<br />
modum infante in aluo latente rexit primo men<br />
le Saturnustultimo Luna, fíe ftatím natumordi<br />
ne iam conuerfo primo ípfíus ano ducat Luna.<br />
Secudofíuís/Mercuríus. Tertío Venus. Quar^<br />
to Sol. Quito Mars.Sexto Iuppíter. Séptimo ue<br />
ro Sarurnus.Atcp deinceps ordò per uitam fimi<br />
lis repetatur.Iraqj ínfeptímo quolíberuíreáno/<br />
fit in corpore murario maxima.ideoqj periculoftffíma/quandoqdem<br />
cV Saturnus nobis cómu'<br />
niter eft peregrinus: cV ab eo tune planetari! fú"<br />
nioadlunameueftigíoplanetarüínfímá guber<br />
natio redit. Hos annos aftrononii greci dima'<br />
feríeos nomínant.Nos fcalares uel gradarios.uf<br />
decretónos appellamus. Forte uero in morbis<br />
ipfum humoris uel nature motum planetas per<br />
dies eodé ordine regunr. Vnde cV feptimus quif<br />
qj eadem ratíoneíudícíaríus appellatur. Quartus<br />
quoqj/quoniam medium in feptennario te^<br />
net.Tuigitur fi uítampducere cupis ad fenectu<br />
rem/ nullís eíufmodí gradíbus ínterruptá: Quo<br />
ríes feptímo cuílíbetpropínquas anno/confule<br />
dílígenter aftrologum. Vnde ímmíneat tibí dífcrimen<br />
edífeíto. Deínde uel adito medícum/uel<br />
prudentíam/cV téperantiáaccerfíro. Hísnanq5<br />
remedíís prohiben'minas aftrorum Ptolem^us<br />
etíam confítetur. Addítquínetíamaftrorü pro'<br />
h.ííí.
miffa fic augeri pofle/ur agro?? cukor auget tei<br />
métatoib 9<br />
mftfs/& teftionio Ariftotelis/Galie^<br />
ni/AIy/naturalemuitg finem non effe ab initio<br />
ad unguem dererminatfi/fed ultra ritraqj moue;<br />
ri po(Te. Idq3 aflerit tum ex aiìris/tum erià ex ma<br />
teria. Códudft his auctoribus rarionibufqj obi<br />
tum etia naturalem differripoffe; cu aftroiogi£<br />
machinis tum prgfidiis medicòrà. Igirur neque<br />
nos remere in nis pr^cepris elaborami Neq3 te<br />
pigeat perquirere a medicis q naturalirer tua fir<br />
dieta: a ab afìrologis,qu£ ftella uitg faueat. Et<br />
quando hgc bene fe habet/&ad eam luna/cópo<br />
ne qug pdelle didiceris. Necp pudeat ffpe ìllos<br />
aufcultare:qui non ta for runa/q ufr tu re fenecttt<br />
rem profpera confecuti uidentur. Pr^terea Pro<br />
lemgus & cereri profeffores aftronomig imagi"<br />
mbus qbufda ex cerris lapidibus & merallfe/fub<br />
certo fidere fabricatis uiram profpera polh'cen<br />
tinvatq? longgul Vera deimaginibus qdem ex<br />
parte ac plurimu de reliquo fauore cglefti come<br />
tarium eomponimus m Plotinum. Quem libra<br />
huic operi deinceps fubiaendumexiftimamus.<br />
Qucmadmodum/hoc pofl: librum fcribi uohi'<br />
mus: quemdecurandalitteratorum ualitudfae
föfc VITA LONGA,<br />
compofuímus. Fauorem uero celeftem quem<br />
modo dícebanvpro iuuentute longa/nunc qua<br />
tum quali poete cuidam licet loquúquantü rur*<br />
fus medico licet faceréy a Phebo Bacchoque<br />
petemus.<br />
Solís eterna eft Phebo Bacchoq? iuuentus.<br />
(ÍNam decet íntonfís crínís utrunq? deum<br />
PhebusoV Bacchus féper indíuídui fratres funt:<br />
Ambo fere funt ídé: Phf bus quídé eft ípfa fphe<br />
re íllíus anima. Spherauero Bacchus :immo 8í<br />
Phebus eft totus ípfeíphet e circus.Bacchuf au<br />
tern eft flammeus ílle in hoc círco,cír cuius: imo<br />
uero Phebus eft almo in hoc flammeo globo lu<br />
men. Bacchus autem exíftít íbídc falutaris ex lu<br />
mine calor. Semper "ergo fratres comítefqj funt;<br />
fere femper alter & idem. Quid ueroi Si fol in<br />
uerequidem Phebus eft/ cantu fuo tune auíum<br />
cantus excítans:- Cithara rurfum tempora tem '<br />
perans. In autunno uero/ Solidem auctor uini<br />
Bacchusexíftit. ilrianobisadferuandatniu«<br />
uentutempaterille Líber quiamatcolles BacchusafferrjHo^quidemapricos<br />
prímum col'<br />
les. In his aúremcollibus fuauiffimum precipue<br />
uinu.Perperua í uíno fecurítaté.Tría quocgPhe<br />
bus Bacchi ff parí benigniate largii. Díurnü p<br />
t t tt<br />
h.mi.
mo lumen; fub fomento lumínís herbas fuaui'<br />
ter redoIenjtes.A
([DE VITA CAELITVS.<br />
Prohe murai In Librum De Vita Celitus.<br />
t % * l~i >Vf<br />
ARSLLIVS Ficmus Florentinus SereniffimoPannoni'eRegi<br />
femp inuicto.<br />
^Philofophiueteres rexoim felici'ffime<br />
" celeftiumùires ifen'orucp naturas diligenti'ffime<br />
perfcrut ari: Cum exifti'mar ét homi'né fruftra fapere:qui<br />
no fibi fapit/totam merito perfcrutató<br />
nem fuam iprimis adulta fibi celims cóparanda<br />
retuliffeuidentur:iudicantes (utarbitror) tu eie<br />
menta/oY que ex his cóponuntur fruftra fibi co<br />
gnira fiorettimi mot 9<br />
ceIeftiuni/oY infiuxus teme<br />
re ni miti obferuatos : nifi hec una cu illis cognita<br />
{ìmuhatcp cóiuncra,aliquado fibi ad uita felicitatemqj<br />
conducerér. Profuit aure illis ut uidetur,eiufmodi<br />
contéplatio/ad uita primo prg<br />
fenté.Nam Pythagoras &Y Democritus Apollo<br />
nfufcp theaneus 6Y qcuncp^didpotiffimu ftu ><br />
duerunt rerfi fibi cognitarti ufu profperam ua /<br />
litudiné cófecutifunt: uitàqj longeuam. Conta<br />
tatefruendà. Siquidé ex mirabili mundi rotius<br />
rectorennoYante<br />
omnia cognita amauerunr. (fTÌBi uero gloria 5<br />
perfcculacuncta/futaràma^animiras.magni-
ficétia/uictoria ppetua pollicét. Vita5 quoqj a/<br />
pud deu i può beata/diuina clemétia/inìigni pietati<br />
tue ìufticipcp .pmittft. Vita denfqj ,pfpera5<br />
iternioitalesfatifqjlongà qtu exinditiisqbuf<br />
da mihi ìicuit colettare felina tibi fiderà decre '<br />
uerur. Vt autem quod pollicentur/ id & pfìent<br />
firmiffimafide & cumulo infup .progér plenio'<br />
re. Diligerla rua/&medicoru/aftrologorucp cu<br />
ra efficere pculdubio poteftJà uero id pofìfe fei<br />
entia&prudctia fieri docrifTimiquiq? aftrolo'<br />
gi/ac mtdici cófitétur. Cum igit inter Pio tini li/<br />
bros/magno Laurétio Medici deftinatos/inli'<br />
brumPlotinidefauore cplitus hauriédotrac<br />
tate nuper eómétariu cópofuifle:inter epterain<br />
eu noftra commétaria numerati! id quidé felige<br />
re nuc Lauretio quidé ipfo .pbàte. At3 maieffa'<br />
ti tup potiffimu dedicare decreui Spero equidé<br />
dum intg tup profperitaticp cofulanvuitp interi<br />
& fplédori fpculinf i/Bl humani generis cófultu<br />
ru. Atqj ur uah'tudini profperitatiqj regfp ualidl<br />
us hpcnra (pdeflent:p Valore ipm mittenda pu<br />
taui.Hunc tu igit Valore nf m clemétiffime Rex<br />
cóplectere pcor.Tatu ei natura/uirtus/atictori'<br />
tas tua ualet;ut abf
. ^ Í3e VITA CAELITVS.<br />
(i^rriâMajfiIiïHcini Ad Lectoré fequentís<br />
Í¡*H Aluehofpes ingeníofe. Salue íterü quífqs<br />
^estíutis auíd 9<br />
/quinraadlímía tendis. Vide p<br />
cor hofpes cupide primovg hofpíralís fíni.Intrá<br />
tís erat certe/faluté ftatí hofpírío dicere. Ego ue<br />
ro falute pueníens/rnox p fpectö faluere teuuffi.<br />
Intraté & adhuc ignoto plíbéter excepi.Trahété<br />
apcfme moras/pmílIa(fí de 9<br />
afpírauerít)falu-><br />
te donabo. Hofpítííi ergo nact 9<br />
es amícú qdem<br />
oíbus:8í amorís nñc erga te plenú. Sí qd forte<br />
fers tecú aórí ptraríü: Sí qd habes odíí/prí 9<br />
poni<br />
to peor q medicinas híc uítales attígas. Vítá ení<br />
tibí dedít aór/uoluptafqj pento. Vita UÍCÍÍTÍ3 de<br />
mit odíú/at5 dolor. Qué ígít odíofus uexat dolor:huíc<br />
nuil 9<br />
ufq medicine uíralí relier 9<br />
é locus.<br />
Quáobré deíceps teñóuthofpírctm/íamalio<br />
quonifed amícú. Officina Marfílíí ruí alíqto eli<br />
amplíor/qhis cácellís dúraxat/quoshícuídes,/<br />
coerceatur.Nô.n.folo hoc libro fequéte: f3 duo<br />
b 9<br />
etíá precedétíb 9<br />
círcüfmbíf.Totauero fuma<br />
tím medicina qdá é puíríb 9<br />
opítulatut a uíte: ut<br />
ualída tibí uita fit/ u t loga. Idqj ubíqj medícorú<br />
ope celít 9<br />
adíuta molít. Varía fane,p díuerfís ho<br />
mínú íngem'ís/atq3 naturís nfa hec offícína/átídota/<br />
pharmaca/ fomenta/ úguent a/temedía $
fertSiquatibi fortafle minus placeant:mittito<br />
quidé ifta. Citerà propterea ne refpuito . Deni'<br />
qj fi non probas imagines aftronomicas / alio /<br />
quin prò ualitudinc mortaliumadinuentasqs<br />
& ego non tam ,pbo q narro;has utiq3 me concedente:ac<br />
etiam fi uis cófulente dimittito. Me'<br />
dfeinas falré cpleftì quoda admfniculo cófirma<br />
tas/ nifi forte uita neglexeris/ne negligilo. Ego<br />
.n.frequenti iamdiu experienria cópertumha'<br />
beo:tantum interefle inter medicfnas huiufmo'<br />
di/atcg alias abfq3 delectu aftrologico factas/tj<br />
tu inter merii atqj aquà : ut etia infans octauo a<br />
conceptone méfe natus/ fiorenti? mefe martio/<br />
nocte afeendente Saturno retrogrado / femiui'<br />
uus/eiufmodi diligentia uidearur a nobis imo a<br />
Deoquafiuirgredditus/pori 9<br />
qferuat 9<br />
. jlty<br />
enniumq* ualidus ferme iam impleuerit Jain uc"<br />
ro fiprg terea generis eiufdé plura narrauero/ue<br />
raloquar. Nec gloriabundusCquodeft aphilo'<br />
fopho penitus a!ienum):fed exhortabund 9<br />
pò"<br />
ti 9<br />
afferà. Vera fatis ia parti qdé cociliantes/pti<br />
etiam exhortares allocuti te funi 9<br />
: deinceps ìgif<br />
clini Plorino loquamur/ ita demum ribi diligen<br />
tìus confulturl<br />
(j In dmibus qug hic & alibi a me tractantur/ta'<br />
fu alTertu elTeuolo: qtu ab ccclefia cóprobatur.
MARSILIt FICINI FLORENTINI LIBER<br />
DE VITA CAELITVS COMPERAN<br />
DA COMPOSIT VS AB EO IN<br />
TER COMENT ARIA B-<br />
IVSDEM IN PLOTI<br />
NVM.<br />
(flri'qüo cófiftat fecüdü Plotino uirtus fauoré<br />
Cflitusattrahensfcilicetin eo esanima mundi/<br />
& ftellarum/Demonücß anime facile alliciütur<br />
corporù formis accomodatisi (jCap.primü.<br />
ìrantu hec duo fi'nt in mudio:hinc q<br />
' déitellect 9<br />
:indeuero corp 9<br />
;Sedab<br />
I fit ava-.töc neqj itellect 9<br />
trahe! ad cor<br />
1<br />
p 9<br />
:imobilis.n. é omnio caretqj affec<br />
' tu motionis principio/ tanq a corpore longiffi'<br />
me diftans : neep corpus trahetur ad intellectüv<br />
uelut ad motum per fe inefficax/ &V ineptum: 16'<br />
geqj ab intellectu remotum. Verum fi iterpona/<br />
tur anima utriqj conformis/ facile utrinq? & ad<br />
utraqj fiet attractus.
& utrihqj rafiorie ppinqua. Ideoq3 codila? / &<br />
oibusietia squali ter ìllis q fnter fe diftàcab ea ui<br />
dehcet no diftàtibus.Prpter eni id quod hinc %<br />
de confornus é diuinisundeuero cadud$/&ad<br />
turaci uergit afFectU/tota interi eft fimul ubiqj.<br />
¿\cccdit ad hgc/cj? aia mudi totidem falté ratio<br />
nesrerufemiales diuinit 9<br />
habenquot ideg funt<br />
in méte diuina;qbus ipfa rationib 9<br />
toridé fabri"<br />
cat fpecies in materia. (|\7n ùnaqqj fpecies p<br />
pria rationé femialé pprig rndet ide£ / facileque<br />
poteft per hàc % pe aliqd illic accfge; qnqdé per<br />
hac Aline eft effecta • Ideoqj fi qn a ppria forma<br />
degeneret : poteft hoc medio fibi proximo fot'<br />
mari rurfunv perq? id media inde facile refornia<br />
ri. Ac fi certe cuidà reni fpeciei/ uel idiuiduo ci 9<br />
rire adhibeas multa/ qug fparfa funt ; Sed eidem<br />
idef cóformia.IVIox in materia hanc ita oportu<br />
nepararà/fingulare mun 9<br />
ab idea trahes perra'<br />
.rione uidelicet animf femialé. Nó eni ìnrellect 9<br />
ipfe proprie:fed anima ducii. Nemo itacp putet<br />
certis mundi materna trahi numina quidam a<br />
materiispenitus fegregara; Sed Demonespoti'<br />
us animatique mundi munera ftellarumque ui '<br />
lientium. ([№1110 rurfummiretur per materia*<br />
lesformasanimam quafi allici poffe. Siquidem
-2PEVITACAELITVS,<br />
efcas eiufniodí fíbí congruas ipfamet/quíbus al<br />
lícererur/ efficítret femper líbenterque habitat í<br />
eífdem.Neqj ín mundo uíuére toto quícq reperírur<br />
tam deforme/cuí non adíít anima:cui nó ífit<br />
cV anímf mun 9<br />
. Cógruírates ígítur eiufmodí<br />
formará ad ratíones anime mudi Xoroafter di-<br />
uínas íllíces appellauít: quas cV Sínefí 9<br />
mágicas<br />
effe íllecebras cófírmauít. ) Nemo deníque credar<br />
ad propríam quandam materie fpecfé et tepore<br />
certo haurfrí omnia prorfus ex anima donated<br />
pro oportunítate dona dútaxat femím's<br />
quo talis fpés pululaumfemínüqj cóformíú. Ita<br />
qj híc homo humanís tanta adhíbírís nó ,pprías<br />
pífeíú uel auíü dotes/índe fíbí uédícat:fed hu<br />
manas atq? confímíles.^O\dhíbítís autem que<br />
ad ftellam talem perríner atque Demonem/ftelle<br />
Demonífqj huíus propria fubít ínfíuxunv ue<br />
lut lignum per fulfur paratum ad flammam ubique<br />
prdentera Atque hunc nó modo per ípfos<br />
ftellcdemonífque radíos:fed etíam per ípfam<br />
mundi anímam ubique prefentenv.ínquaet'cu<br />
íuflíbet íielle Demonífque ratio uíget:partím<br />
quídem femínalís ad generandum:partím etíam<br />
excplarís ad cognofcendú.Hec ení fecunda<br />
Platónicos antíquíores ratíoníbus fuís edifica-
irit ultra ftellas fn cçlo figuras : partesqj îpfaru3<br />
taies/ ut ïpff quoq3 figurç quçdam fïnt ; ïprefiït<br />
qj his omibusproprietatesJnftellisautéfîgu^<br />
ris/ parribus/proprietatib 9<br />
/ omnes rerum infc<br />
riorum fpecies continentiuv & proprietates ea'<br />
ru. Vniïierfaies uero figuras octo pofuit atqj qdraginta<br />
fcilicet in 3odiaco duodeeim:exrra ue
#PÈ VITA CAELITVS.<br />
uel animali uel eminentiore fefe cóprehendétesj<br />
que tanq multíplices redígútur ad fímplídm'mü<br />
uno atcp bonú/ficut figure celeftes ad polü.Sed<br />
redeamus ad aíam.(f Quádo ígít aia gignit fpe^<br />
ríales ínferíorum formas uirefcp/eas per ratióes<br />
effícírproprías:fub ltellaru forma^qj cpìdtium<br />
adminículo. Sígulares uero indíuiduorú dores'<br />
que fepe nonnullís ínfunt tam mírabíles q in fpe<br />
cíebus eífefolent exhíbet per femínales fimílíter<br />
raríones:non tam fub ammínículo formarum fi<br />
gurarüqj celeftíü/qfítuftellarumcV habítumo<br />
tionú/.afpectuücp planetarü/tum ínter fe/tú ad<br />
ftellas planetís fublímiores. (jKñíma qdem nc<br />
ftra ultra uíres membrorú proprías commune5<br />
ubíq? promít in nobís m'te uírtute. Maxime ue<br />
ro per cor/tarájígnís anime proxímí fontem. Sí<br />
mílíter aia mundi ubíqj uígens per folem pred><br />
pue fuam paííim explicar cómunís uíte uírtuté.<br />
Vnde quídam aíam 6V ín nobís cV ín mundo/ ín<br />
quolibet membrototanvpotííTímü in corde col<br />
locant atqj fole(|9éper uero memento fícut aie<br />
noftre uír tus per fpírítn adhíbetur membrís:fíc<br />
uírtutem anime mundi per quinta efíenríá/que<br />
ubícg uíget tanq fpüs intra corp 9<br />
mundanü/fub<br />
aia mundi dilatan' per oía:maxíme uero íllís uír^<br />
tutem hanc ínfundíjque eíufmodí fpüs plurima
háufefr.2£oreftant quita hpcefTetia nobis it 9<br />
magís magifq5 aífummí: fi qs fcíuerít eá alíís ele^<br />
metis ímíxtam plurímü fegregare:uel falté his re<br />
bus frequéter utiVq hac abundant/puríore prpfertLCeu<br />
electü uínü/Sí faccharu/a balfamunv<br />
atq3 aurü/precíofíq3 lapíllí/mírobalaníq3&qti£<br />
fuauíífime redolér;8¿ cj lucent Máxime uero q í<br />
fubtili fubftátía qualítaté habét calídam/humídamq3/8í<br />
claram. Qjiale prg ter uínü eft albíffimum<br />
faccharü:prpfertím fi huic adhíbuerís aii'<br />
rum/odor éq3 cínnamí/atq5 rofarü.)Pi^tereaficut<br />
alimenta rite in nobis afíupta per fe non uv<br />
ua/redíguntur per fpírítü noftrü ad uitp noftrp<br />
formam;fíc& corpora noftra rite accomodata<br />
corporí fpírituíq3 müdano uídelícet per res mu<br />
dañas/ & per noftrü fpm/hauríunt ex uíta mun<br />
dañaqplurímü, ) Síuoluerísur alímétumrapf'<br />
at prp ceteris forma cerebri tuí uel íecorís atque<br />
ftomachí:fimíle qtum potes accípe alímentu/íd<br />
eft cerebrü/& íecur/&ftómachü/aíalíum/abhu<br />
mana natura non lóge díftantíxi. jSi optas cor *<br />
pus tuü atq3Ípm/ex aliquo müdí mcbro/ uídelí<br />
cer ex fole uirtuté accípere/qupre q ante alia füt<br />
folaríaunter metalla lapíllofque/magís aüt ínter<br />
plantas. Sed ínter aíalía magís. Máxime ínter ho<br />
mínes.Símílíora ení tibí magís proculdubío có*
(fpE VITA CAELfTVS.<br />
ferunt. H£c cV extra funt adhibenda:&' intus',p<br />
uiribusafftTmenda:prcfertimindie/8(: hora folis/&<br />
fole in figura celi regnante. Solatia uero<br />
funt òia ex lapillis/cVfloribus/que elitropia nominant/quia<br />
uertuntur adfolemJté aurn,& au<br />
ripigmenru/aureiq5 colores/cryfolirus/ carburi<br />
culus/niirra/thus/mufcus/ambra/balfamu/mel<br />
flauu/calamus aromatic 9<br />
/croc 9<br />
/fpica nardi/cin<br />
namomu/lignu aloes/ceteraq3aromara. Aries;<br />
aftur:gallus:olor:leo:càtarus:crocodill 9<br />
: hoies<br />
flaui:crifpi:%pe calui:magnaninii'.fupiora parti<br />
cibariis/ptimunguétis fubfumigatóibufq5/ pti<br />
ufui accómodari poffur.Hec fentiéda/cV cogita<br />
da frequérer/&' iprimis amada. Et luminis pluri<br />
mumeftqrendu. jSi dubites uentré abiecoris<br />
foméfo deftitui/trahe ad Ventre iecoris faculra<br />
teni/tfi frictionib 9<br />
/tum fométis/per eaq iecori<br />
congruur:percicoreà:endiuià:fpoditi:&' cupa "<br />
torìùxfk epaticà:at5 epata .Sifiter ne deftituat tu<br />
113 corp 9<br />
ab Ioue,moue corp 9<br />
i die/horaq$/®<br />
no Iouis :8tfutere interim Iouialibus. Argento:<br />
iacinto: topatio: corallo:chriftallo:berilio:fpo<<br />
dio:Saphiro:uiridib 9<br />
aeriifq3 coloribus. 2 Vino:<br />
faccharo:albo melle:& cogiratóib 9<br />
affecribufq3<br />
pii'mu. Iouialib 9<br />
.i.pftantib 9<br />
/equis/religiofis at3<br />
legiferi's & inter homies efufmodi/ faguineofqj/<br />
1.11.
8i pukhrös/uenerabilefqj uerfabere.(j§ed me'<br />
mento primis illis rebus frigidis inferendum effe<br />
aurum:& uinüimentäqj & crocum;& cinnamomfhatqj<br />
doronico. Aialia uero Iouialia effe Ag'<br />
num;pauoncqj;& aquilam:8auuencü. 1 Quo<br />
modo uero uirtus Veneris attrahatur turturib 9<br />
Columbis/& motacillis/& reliqs non permitrit<br />
pudor offendere,<br />
/(De Concordia Mundi<br />
I De natura hominis fecundum ftellas.<br />
VI Quomodo fiat attract 9<br />
ab unaquaqj ftella.<br />
d Caput .II.<br />
j(~\Ec$ uero diffidere debet qfcj/nos atq$ oiay<br />
J Fqu? circa nosfunt/pr^parametis quibuf'<br />
dam^offe fibi uendicare cgleftia.Na c^lf tus h?c<br />
facta funnaffiduecp reguntÄ illinc iprimis pre'<br />
parata funt adilla:& quod maximü eft/mnndus<br />
aial in fe magis unu eft/q quoduf s aliud animal :<br />
fi modo eft'animal pfectiffimü. Ergo ficut in no<br />
bis membri cuiuflìbet pr£fertim principalis qua<br />
litas motufqj ad alfa ptinet : ita membroru pnh'<br />
dpalium actus in mudo commouent omnia: 8i<br />
mebrainferfora facile capiunt afupremis ultro<br />
dare par atis. Quo enim potentior caufa eft: eo<br />
eft promptior ad agendum: eo igitur propéfior<br />
eft ad dandum. Exigua igitur prpparatio nobis
(¡DEVITACAELITVS.<br />
infuper adhíbíta fuffícít cdeftín muneríb 9<br />
capié<br />
dís:fí modo quífqj ad id pr ccípue fe accómodet<br />
cui eft precipue fubdítus. ; Sedante uníufcuíuf<br />
qj noftrum propríetaté/húmane fpecíeí ppríetatem<br />
cófíderare debemus.Hác ígít effe folar é /<br />
aftrologí árabes cófenferunr.Quod ego e ftatu<br />
ra hominis erecta:pulchracß:humoribufqj fubtílíbus:oYfpüs<br />
darítate:ímagínatíonífq$ petfpícuitate:ftudioq?<br />
uerítatís & gloríe:uern eífe cóíecto^T^ddo<br />
quínetiapropríeratéhuíc Mercu<br />
ríalermob ftrenuum uerfatílís írígeníí motu. Et<br />
quoníáhumanü genus natum nudü:inerme:om<br />
níú egenum:hec oía propria índuftría fíbí copa<br />
rat: Quod eft Mercuríí proprio. Addo etíam Io<br />
uíalem:ob cóplexíoné corporis temperatam at'<br />
cp leges. Etquoníáfecúdomenfe/quo Iuppíter<br />
domínat/uítam accípímus:atq? nafcímur nouo:<br />
quo íterú recípít dominará. Itacg humana fpecí<br />
es¡ ab his tribus poríffímú dotes infuper amplío<br />
ref ita demú fibi poterír uédícare:Sí per Solaría/<br />
Mercuríalíaq3/&Y Iouíafeípfá eis magís indies at<br />
qj magís accómodabít. Derelíquís autem quídí<br />
Saturnus non facile commune fígnífícat humani<br />
generis qualítatem atq? forte: Sedhomíné ab<br />
alíís fegregatum:díuíno:aut brurú:beatú:aut ex<br />
trema mífería preffum. Mars:Luna: Venus: afféi.iu.
.ctus & actus honiiní cu cfterís animátíb 9<br />
.?qu¿<br />
comunes. Ad fole ígít & Iouenvatqj Mercuri^<br />
reuertamur.^Sòlaria qdem nonnulla & Iouia di<br />
xímus;Mercuríalíaueró neftío quo prgtermífí'<br />
mus. Suntautéeíufmodi. Sránú: Argcnrmprg'<br />
ferrini uíuü: MarcaíTíra argentea: lapis achates;<br />
uítrü:porphyrítícum:&' qup croceü cu uírídí mí<br />
fccant/fmaragdumatq? lacea. Aíalía fagacía &<br />
íngeníofa fímul 8( ftrenua/fímí?:canes. Homíes<br />
eloquétes: acuri;uerfcriles:oblonga facíe:maní'<br />
bufe^non pingues.(j ;Buntautéqu£renda/&ex<br />
ercenda q ad alíqué planeta attínctteo uídelícet<br />
domínantcCut díxímus)ín díe& hora eíus fi fieri<br />
poteífcetíá quádo ipfe íírín domicilio/liei exal'<br />
tatione/uel falté tríplícírate fuá & termino &an<br />
guio cp lúextra cóbufh'oné dírectus:ac f£pí 9<br />
orí'<br />
entalis: fi fole fit fuperíor. Ite in auge:& afpícíaí<br />
a luna. Si qs aút ab ípfa Luna benefícíü /&' a Ve<br />
nere pofcat/tpa fímílía obferuare debebit. A Ve<br />
nere qdem per aíalía fuá q díxím 9<br />
/^ per corneo<br />
Iam:& faphyrütlapídécg la5olí:p s croceü atqjru<br />
beíí:S¿ corallúromfcp pulchros uaríofqj uel uírí<br />
des colores:^ flores:atq$ concenmstfuauefque<br />
odores;at3fapores.A Luna p alba/8^ húmida/<br />
& uírídía/per argentü aig chnftallu/& uniones/<br />
& argentea mar caffíram. QLuonia uero Satur^
CpEVITA CAELTIVS.<br />
nus gdem ftatui cV perfeuerarie dominai: Mars<br />
am efficaciemotus: cogimur nonunqhop* quo<br />
03 gratia ab eis patrocinia poftulare: tpibus ui^<br />
delicet fimiliter obferuatis. Ab ilio qdem p materia<br />
s quafda quodamodo terreas/cV fufcas/arq?<br />
plnbeas/cVfufcfj iafpidé/cVmagneté/cV camoi<br />
num a tqj calcicloniuVcVex parte qdam per auru><br />
oYaurea marcaffita. A marte uero p ignea/rubea<br />
es rubeu.Sulphurea oia.Ferra lapidéqj fagufne<br />
urn. Necp diffidas faturnu habere n6 nihil i auro.<br />
Na .ppter podus id putat habere. Quietiam<br />
Soli aura filtrile fie oib 9<br />
merallis ieft/ficut Sol in<br />
planetis oibus atqj ftelh's.Iam uero fi qs cóuiten't<br />
SarurmxSY Marte natura noxios effe/qcT eqdemnunq<br />
crediderim:tn his quoqj utédu: quéadmoduuenenisnónunqutuntcx<br />
medici: Qd*<br />
Ptolemgus in Centiloqo probat. Proderft ergo<br />
quadoq? uis Saturni caute fupta:ficut apud medicos/que<br />
aftringunt àtqj continét: imo cV quo<br />
flupefaciunt/ficut o.ppiu3 &V màdragora. Martis<br />
quoqj ficut euforbium & elleborus. Cautiffi<br />
mi uero hac in re fufffe uident magi brachmanef<br />
PythagoricnQui cu ob fedulum philofophadi<br />
frudfu Sartirni tyrànidéformidarét/ueftibus al<br />
bif amiciebat:Iouialib 9<br />
cp/fiue phebefs quotidie<br />
fonis& ,<br />
catib 9<br />
utebat:pfinmq5 fub diuo uiuebar.<br />
1.111!.
Vbíq? uero memeto per affectüfhídiuqj animi<br />
8c per ípfam fpírs qualítaté/nos facillíme fubítd<br />
c$ exponí planetíseundéaffectum aceíufmodí<br />
ftudífi & qualítatéfígnífícantíbus- Perfepararione<br />
ígítur a rebus humanís:per ocíü: folírudí'<br />
ne:fírmíraté:per theologíá;fecretíorécp phílofo<br />
phíam fuperñítíoné;magíá:agrículturá:per mp<br />
rorem Saturno fubíícímur. Per cíuílía & ambíd<br />
ofa negocia/per phílofophíá naruralé/comuné<br />
qj:per religione cíuílem:perqj Ieges Iouú Martí<br />
per irá atq? certamína. Solí Mercuríoqj per íhi'<br />
diu eloquétÍ£/cantufcp& uerítatís&gfíf atc^ fo<br />
lerda. Veneri per leticia & muíicá & Feftíua. Lu<br />
ng per uíctum plantís fímílé. Sed hanc ínter hos<br />
dífferentíá mente tenero exercítatíone íngeníí<br />
magís publica atq? amplam adfoléfpectaretPíí<br />
uatam uero & arrífícío mácípatá/porí 9<br />
adMer<br />
curia Tum uero muíicá graué qdem Iouís Solíí<br />
? jeffe: Leué Venerís:!VIedíam uero Mercuri!<br />
Sírhílís quoq$ de ftellís fíxís rarío eítHgc qui^<br />
de3 cómunís humang fpecíeí regula.Propría ue<br />
rounícuíq* regula fuerír explorare/q ftella/qd<br />
boní/cuícpín genitura £míferít/atq3 ab eapotí 9<br />
q ab alíarepofcere gram. Et ab unaquaqs no qí<br />
líbet donü*& quod alíarü eft:fed eíus .ppríñ w<br />
pectaremífí forte tum a fole cömunia/multa re'
2DE_yjTA CAELITVS. ^<br />
portes:tàq comuni quoda duce celeftufycV ab<br />
loue ferme fimilirer: tu mudana pariter omia ab<br />
anima fpfrituqj mudi.Qué ficutòV quoduis aia!:<br />
multoqj efficacius aiatum effe:non folum Plato<br />
nice ratfones:fed etiam aftrologoru arabum te'<br />
ftimonia cóprobant. Vbf etia pr obant ex applf'<br />
catione quadafpusnoftri ad fpiritu mundi per<br />
arte phifica affectuqj facta/trahici ad aiam cor'<br />
pufqj noft.ru bona celeftia. Hinc qdem per fpiri<br />
tu nf m in nobis mediu/oY tunc a mudi fpiritu ro<br />
boratuade uero per radios ftellarù feliciter agé<br />
tes in fpumnoftru/cV radiis natura fimilé: & tue<br />
fapfu celeftibus coaptanté.<br />
(fThter aiam mundi cV corpus eius manffeftum<br />
eli fpus eius/in cuius uirrute funt quattuor eie<br />
méta. Nos uero per fpum noftrum hunc pofiti'<br />
mushaurire. 7Cap.HL<br />
SRofecto mfidanu corpus qtn ex motu ge'<br />
nerationeqj apparet eft ubiqj unii: qcTido<br />
4 ìilofophi pbant ex eo q> pafTim ex fe uiuen<br />
tia generet. Ergo p aiam uiuit ubiqj libi prefété/<br />
ac prfus accómodata.Igit inter mudi corp 9<br />
tra'<br />
ctabile/cVexpte caducu:atqjipfàeiusaianvcui 9<br />
natura nimiu ab eiufmodf corpore diftataeft U'<br />
biqj fpus:ficutiter aiani/oV corp 9<br />
innobis:fim6<br />
ubiqj uira eft comunicata féperab aia corpori
' craflìori. Talis rianq3 fpiritus neceflarío requiri<br />
tur táq media : quo aia díuína : & adfír corporí<br />
crafííorí:& uírameídé penít 9<br />
largíat. Corp 9<br />
auté<br />
omne facile tibí fenfíbíle/táq féfíb 9<br />
tuís acce<br />
modatü/craífí 9<br />
é/&ab aia díuínííTíma lóge dege<br />
nerans. Opus eft igit excellétíorís corporis ad '<br />
mínículo quafí no corporís.Proínde fcímusuí'<br />
uétía oía ra piaras q anímalía:p quédá fpírm hu<br />
íc fímíléuíuere arqj generare. Atqj iter eleméra/<br />
qcT maxime fpírítale é/ueíocííTime generare: ppc<br />
tuoqj mouerí qfí uíués.Seci qupres ínter ea/fi ele<br />
leméta at3 aímátes generant aiíqd fíbí Umile fuo<br />
quodá fpü/ cur lapides & metalla no generátáj<br />
iter eleméta Se animates medía funt. Quíauídc<br />
licet fpiritus í eís craífíorí materia cohíbet Qui<br />
fi qñ ritefecernaf / fecretufqs coferuef: ráq femía<br />
ría uírt 9<br />
porerít fíbí CmíJe generare.Sí modo ma<br />
teríp cuida adhíbeatur generis eíufdé qléfpum<br />
phyfící diíígéres fublímatoe quadá ad ígnem ex<br />
auro fecernétes:cuí uís metallo» adhíbebfít: §u<br />
rumqj effidét. Talcutíqj fpíi5 ex auro uf ex alio<br />
rite tractü/atg feruatu elíxir árabes aftrologíno<br />
nuhát»fljSed ad mudi fpm redeam 9<br />
:p, qué müd 9<br />
generar oía;quádoquídé 8í p fpüm ppríu oraía<br />
generar.Qué tu cglü/ríí qntáeflcríá poííum 9<br />
ap<br />
pellarcQuí tafferme é í corpore mudi/ qlís í no
(jî>É VITA CAÈLITVS;<br />
. ftro nr.Hoc íprímís excepro:q> aîa mudi hue пб<br />
trahit ex quattuor elemétis táqhúoríb 9<br />
fuis: fi"<br />
eut ex noftris noftra: immo hune .pxime Cut pia<br />
tornee fiueplotíníce loqOexuírtute fuá pac<br />
at genitali quafí tumés:& fimul cú eo Helias: fta<br />
tímq? per eü parít quattuor elementa:quafi in illius<br />
fpíríras uírtute íi'nt oía. Ipfe uero eft corp 9<br />
tenuíffímú:quafí no corpus/&f quafí íam aíaite<br />
quafí non aía/&Y quafí íam corpus. Ineíus uírtu<br />
te minimo eftnaturç terrene.Plus aüt aquee.Pl 9<br />
ítem aeríe.Rurfus ignee ftellarífcp qpluríniú. Ad<br />
horum graduú méfuras/ípfe quátítates ftellaru<br />
elemenrorñq? prodíerunr. Ipfe uero ubíqj uíget<br />
in oíbus gñaríonís oís pxímus auctor/arq? mó><br />
tus:de quo ílle. Spiritus ínrus alít. Torus eft fuá<br />
pte natura lucídus cah'dufqjz&'humídus atq5 uí<br />
uífícus/ex dotíbus aíefuperíoríb 9<br />
dotes eíuímo<br />
dínact 9<br />
. Quéplurímú haufiffeApollonitiThe<br />
aneú/teftífícat 9<br />
é id 9<br />
Híarchas dices/ mírarí ne'<br />
nio débet o Apolloní te díuínádí fcíentíam cotí<br />
fecutú:cuni tantü etherís in aia géras*<br />
Û Spúsnofterhaurítmudí fpmp radíos Solís<br />
§. Iouís/qten 9<br />
ípfe fit folarís & Iouíalís.iCaJIIL<br />
Ip^rVnc ru ígír ftudebís tibí íprímís irniuàrêT<br />
~-*-^|_Hoc.n.medío naturalía qdá bñfícía repot<br />
rabís : tfi corpíf múdanútú aíejrü etíá ftellaj*:at3
Demonum. Nam ipfe inter craflum mudi eorp 9<br />
& anima médius eft Et in ipfo ftellç funt & De'<br />
mones; atq? per ipfum.Sfue enim mundi corpus<br />
atqj mundana fint ab aima mudi proxime : fîcu<br />
Plotino placet atqj Porphyriouiue mûdanum<br />
corpus:ficur & aima pxime fit a deo/ ut noftris<br />
plac3 bC forte Timeo py thagoricotomnïo uuiit<br />
mndus / atep fpirattfpirirâqj eius nobis haurire<br />
licer.Haurit auté pprie ab homîne per fuû fpiri<br />
rum illi fuapte natura conformé.Maxime fired'<br />
daruretiamarte cognarior.i. fi maxime cçleftis<br />
euadat. Euadit uero cç leftis:fi expurget a fordi'<br />
bus:& omnino ab tis/quç inherent fibi difïïmi'<br />
lia cçlo: Qjig quidé fordes no folû intra uifeera<br />
fi fuerint/ueriì etiam fi in aimo/fi î cure/fi i uefli'<br />
bus/fiinhabitatione,& aere/fpiritfi frequenter<br />
inficiunr.Efficietur tande3 cpleftis/fiad orbici<br />
larem animi corporis qj motn/ipfe quoqj orbes<br />
effïciat:Siad afpecrâ cogitarionéqî lucis freque<br />
tiore3 etiâ ipfefubrutilenSi adhibeant eifimilia<br />
cç lo ea comunïrer diligentia/q Auicéna î libro<br />
de uiribus cordis fpiritum curar. Et nos î libro<br />
de curandalitteratorum ualitudine curare con<br />
rendimus. Vbi primu3 fegreganf ab eo uapores<br />
obnubilantes medicînis ita purgantib 9<br />
.Secûdo<br />
rebus lucentibus illuftraÉ • Tertio ita colitur/ur
(fdEVITA CAELITVS,<br />
& tenuet fimuI/& cofirmer.Fiet denf
Rurfum nec folarìs erit nifi calìdus fuerit/& fub<br />
tih's/& darus.Subtilem claruq5 facies/fi tribù,<br />
& cr'affa deuitabìs & fufca. Vreris lucidis lf rifc<br />
intus/& extra. Luminis mftû die nocteq3 excipi<br />
es.Sordes expelles/& otiû/& torpore. Imjtoià<br />
tenebras deuitabìs. Perductur 9<br />
aut fpm ad calo<br />
jré foli natalé;cauene ad tertiu caloris graduile<br />
ciratéqj deducas. Calor.aipfe fof natalirernoit<br />
exficca t; Alioqn no eét fol uitç generatióifq} do<br />
min 9<br />
/& auctor augmérûSiccare uero côtîgîtra<br />
dïis ei 9<br />
î pcauis materip ficcf pclufis. Huorc<br />
cg calori fubtileqféfolaris/&' niaxieioui 9<br />
/adhi<br />
bebis/& pferuabis î fpû/re^ ei 9<br />
mói ufu:fi folaré<br />
fis effecrur 9<br />
:Ne aliqan ad marriû poti 9<br />
q ad fola<br />
ré forte deducas.(TMarré quidé foli eéfi'imléùi<br />
paucis 8l bis qdé manifeftis/nec admodfi excel<br />
létib 9<br />
/ 8c îterim îimfcû effe ferurJoué uero Soli<br />
fimillimu in pfrimis excellérib 9<br />
c£ munerib 9<br />
guis<br />
occuItibrib 9<br />
&amicffîniûçffefcim 9<br />
.VndePto<br />
lemp 9<br />
ubi de cófonatia difputat , loué ait cu So<br />
lepceteris pfectiffinie cófonare : Veneréq3 cum<br />
luna.Oéfq3 astrologi uniuerfalé bcnefìcéria So<br />
li rribut fimiliter atq3 Ioui. Quâtiis fol eadé effi'<br />
caci 9<br />
agat/ & Iuppiter fub uirtute Solis effidat.<br />
In urroq5 calor uiget/fuperatq3humorem, Sed<br />
in loue fuperatmòdice: In, Sole fuperat excel'
(DEVITACAELITVS. v<br />
Iéter:Vtrobiq5benefice.Cu3igît adeo côfonét/<br />
facile porerisfpïrirâfolaré efficere parîter atqj<br />
Iouithacresfolares &Iouiaks rite poteris luicccômifcere.PrefertimfioY<br />
has ïm'cé côponas/<br />
^ fpîrituiadhîbeas qri Iuppirer folem trino af/<br />
pidt:uelfexti'li/uel faite quâdo luna abafpectu<br />
altérais ad altera pcedit afpîcfédû. Maxime qn<br />
ab afpectu folis ad coirâ cumloue pgredit. Se-orfû<br />
uero folaré pprie facîes /uHouialé quâdo<br />
afpectfi lune ad folem obferuauerîs uel ad loue.<br />
Tam &ficôfecutus naturâ huîus/naturâmox<br />
îlli'us facile confequeris. ) Sextilem uero afpec<br />
tu intellige/qn planète duo inter fefigno^ duo<br />
ru fpatio diftât. Trinu aut^qn qttuor figno^ dif<br />
crêpant inreruallo. Côiunctfonéuero uelafpec<br />
tum lune ad alios duodecim gradibus dtra/ to^<br />
tidemqj ultra metimur,<br />
((Très gratie fût iuppiter cV Sol & VenMuppi<br />
ter eft gratia geminarum media &Y maxime no "<br />
bis occomodata. (P^p- V J<br />
Ompofitiones quidenvoY curationeslo<br />
V J uias fimul/atq5 Solares iriuenies in libro<br />
noftro deuitalonga: & in libro delitteratoruj<br />
cura. Vbi etiam mifcuimus pleraque uenerea,<br />
Nam &Y nos in ftudiofis timemus exficcatio "<br />
nem / cui refiftit Venus. Et hec ipfà Venus
eft aidflimaIoui:ficut & foliIupfter.Quafigra^<br />
rif tres inter fe cócordes/atq* confuctg. Abnfs<br />
quidcm trib 9<br />
cjli gratifs/ & a ftellis eiufdé gene<br />
ris aftrologi gratias & fperat/ & diligéter exqui<br />
runt/eas per Mercuriuni/atqj luna/ quafi nund<br />
os trafiiritti putat;atq3 curant;fadle uero cómu<br />
niterqj per lunaXuna quidé cum Ioue coiucta5<br />
aut Venere feliciorem effeputant/^fiper fex'<br />
tilem afpexerit/aut trinum. Verutame fi per tri'<br />
num afpidens edam fufeipiarur ab fllis quafi ex'<br />
iftimant effe coniunctà.Similiter fi a folepfpec<br />
ta fuerit fìmulqj recepta.Nos autem fi horu tri'<br />
um ftellarumq3 fimilium uires effectufq3 oés ]><br />
currere fingulatim uelimus/lógum opus aggre'<br />
diemur:exqfitu difficik/difficillimu obferuatu.<br />
Si ad Venerem nos proprie conferamusuionfa<br />
Cile folem habemus.Si ad fole proprie/ non faci<br />
le Venerem. Vt igftur tres fimul in uno gratias<br />
copiplectamur adlouem tandem confugiem 9<br />
;!<br />
ter Solera Veneremqj natura effectuq3 niediuj/<br />
qualitate admodum tempatu/ & qu jcunC$ fp$<br />
rantur a Venere uel a Sole fuo quoda patto tra<br />
dentenvmagnificentius quidem honeftiufq3q<br />
Venus/ tempatius quoq3 § foI/& in ommb 9<br />
cu<br />
humana natura maxime congruentem. (fvte'<br />
mur itaq3 Iouiis quando & ipfe/& Luna digni''
(fí)E VITACAELITVS.<br />
tatemtum naturale/tu accidentale habuerint/<br />
fíntq5 fíF: uel felícíter fe afpícíát. Sí quádo id fíe<br />
rí oíno nó poíTít/mífce Solaría:ín unti fímul/ at'<br />
q3 Venerea/facíefq5 fíe Iouíale ex utrífq5 cópofí<br />
tunvquando uídelícet Luna a coítu Venerís£at<br />
ad fexrílé Solís afpectüvuelecóuerfo. Memento<br />
uero in rebus cóponédís que cor fpírítumq3 fo<br />
ueant/cV corroborent//Lunam conferre potífu'<br />
mum-.fí una cu hís muneribus:hoc etíá habue '<br />
rít/ut per aería fígna dífcurrat/maxíme per aqua<br />
ríum/quod eífe maxime putat aeríü: uel fí ín fuo<br />
domicilio fít/aut exaltatíone fua/uel domo lo -<br />
uís aut Solís. Et ubícunq5 üt/ fí manfíoné ex uí'<br />
gíntíillís/6Vocto teneaf/tüfíbí/jtum etiá operi<br />
competentem.<br />
{fljte uírtute ín nobís naturalí/uítalí/aíalí. Et p<br />
quos planetas adíuuent/&V quomodo per afpe^<br />
ctú Lune ad SolemòY Veneré: maxime uero ad<br />
Iouem. (fCàp.VL<br />
"* Recipua uero dífcíplína é recte tenere que<br />
fpúni/quá uíni/quá ré potíffimú hi piane '<br />
fígnífícát. Luna ergo/Venufqj uínvcV fpm na<br />
turalé/atcp genítalé/Bí'quehunc augétluppíter<br />
eadé:fed efficaci 9<br />
epar q3/& ftomachú/ habetq3<br />
nó mediocre parte in corde cV fpírítu: uírtuteq5<br />
uítalí:quatenus fuapte natura cü fole confentír;
imo & per feipfum. Alioquiri cor uitalé fpirituj<br />
non proprie in menfe íouís accíperet. Vnde Io*<br />
uem grgci appellai uitam:& per quemuita:ha'<br />
bere quoq* in animali fpiritu poteftatem teftan<br />
tur Aftrologi:dicétes Iouemad philofophiam<br />
8íuerírare5 ínueníendanvrelígíonemque con-*<br />
ferre.Er Plato ubi ait ab loue phílofophos pfíf<br />
cífcí, Qxxod etíá fígniFícauít Homerus antiquo<br />
rü opinione dicens.Talis eft mens hoibus;qlem<br />
índíes adducit pf hoi3 atqj deorum. Nufq uero<br />
nume aliquod ita cognominat prgter Ioué* Sol<br />
fpum uitalé pcipue corcp fignift'cat;& habet no<br />
níhílúmo no para in capíte /(pprer fenfü at
j DE VITA CAELTIVS.<br />
recfpere/äuäinfundatliumoruato; ibidé a Mer<br />
curio uim humores cómifcenté. QuäuimlVIer"<br />
curi 9<br />
& tranfformarioneinornsfua/cVgirisml'<br />
tiplicibus afferr.Ibidem mox a Venere uinvq co<br />
ducatadformas geniture cóueniétes. Ogepre<br />
finuerofuerit meminiffe diurnü Lunecurfüin<br />
qrruor diftribui qr tas. In £ma qdem ab oriente<br />
ad mediü afcendit celfì:atcg interi humoré cV fpi<br />
ritü äuget naturalem. In feda a celi medio petit<br />
occafü/efficitqj in nobis oppofitu. Tertia ab oc<br />
cafu celü fubter medio adit:iterumqs fpm illu au<br />
get &Y humoré. Quarta cadit ide uerfus ortum;<br />
minuircp uieiffirn, maxie in oceani ripisap"<br />
paret: Vbiadhunc curfum maremanifeitìus ac<br />
cedit/atquerecedir:eodemque ordine ufgor in<br />
egrotanribus.Probabile etiam eft/folem per eaf<br />
demfuiquartas calorem naturalem cV fpiritum<br />
uitalem augere/uel diminuere. Anfmalem quo "<br />
que/quatenus Mercuriumhabet comitem. His<br />
cognitis poterit medicus pro humore cV calore<br />
naturali/cVquolibet fpiritu recreädo tempora<br />
oporrunioraferuare. )Sednunc de luna fatfs.<br />
Neque dimittere decet Iouem m cuius nienfe al"<br />
tero quidem uitamaccepim 9<br />
*.altero aure cóiter<br />
cV felicius nati fumus. Et qui inter Sole atep Ve"<br />
neretite inter fole atcg Luna eft qlitare effecrucg
médius: ídeoqj cóplectítur oía. Solem uero ip<br />
fum prçtermíttere cçlí dñmnephas/atqj perícu<br />
lofú exíftímam 9<br />
;nífí forte qs díxerít/eum quilo<br />
uem habet:ín loue Solé íam haberetíllíc potíffi'<br />
mum ad hoíes tempatum in foie cerré ornés cç
corporis aires artrahendí/retínendí/coqueriái/<br />
expeliendo Hasígíruromnesluppíterípfe iti'<br />
uat. Poríflímumuero coquendí/fíue digerendo<br />
uírturé/arcg generandí 8í nutríendí fímul/ & au<br />
gendi; proprer hunioré eíus aeriú arqj multu;8¿<br />
calorem eíufdé amplfi/humorí medíocrírer do'<br />
minante- Profecro per radíos Iouís femp ufque<br />
qqj díffufos lumé Solís propríü ad falurem I10Í5<br />
maxime réperarur; Radíís írerím Veneris ad ídé<br />
affidue coferenríbus. Arqj fímílíter rranfferente<br />
Luna, Radííqdem Venerís/atq3Lungtanq hu<br />
mídiores quodá indigent tempante;fícut & So'<br />
lis radii ranq calídíores humídíorís cuíufdá tem<br />
períé exígunt. Radíí atit Iouís tempamentfi nul<br />
Ium defíderanr. Q,uíd .a alíud luppíter eftí nifi<br />
folqdam ad faluréreru precipue humanara ab<br />
initio tepat 9<br />
¿Quíd rurfus alíud. nifi Luna Venufqj/facta<br />
tñ calídíor atq$ potéríoríldeo aftro<br />
logí ab Ioue aufpícaní annü fertílé/ferenti/falu'<br />
brenv& ab eo ímínentíu morborü remedía fpc<br />
rant. Atqj Empedocres ubi ,ppría unícuícp pía'<br />
netarü muñera tríbuít; Iouem folti generaríonís<br />
príncipe nomínat Orpheum ímíratus. ) Prgter<br />
Iouem prg cípíut Luna dílígenter ín oíbus operi<br />
bus obferuandá tanq medíu ínter cgleítía conv<br />
petens atcp terrena- Sít ergo Luna ín gradu/fítu
2DE VITA CAELITVS.<br />
qj/oY afpectu ad opus optato cóueniéte. Nô fît<br />
in edyptica:nec fub radiis Solis per gradus duo<br />
decim ultra citracp/nìfi forte fit fn eodé minuto<br />
cu m Sole. (Jl'leriqj uero uolut oms planetas fo<br />
re fortes qdâdo m unîtate Solis extiterint. Vnitatem<br />
uero metiuntur minutis duobus atqj tri '<br />
ginta.ut.XVI.qdem cftra.XVI.uero ultra cónu'<br />
merentur. Non ipediatur a Saturno uel Marte:<br />
non defcendat in latitudine metidionalûquâdo<br />
duodecim dictos gt adus egreditur.Non fit op'<br />
pofita folimec lumie minuatur: nec tarda curfu/<br />
qn fcilicet die uno/duoderìm non pagit grad 9<br />
1<br />
Non fit in uia cóbufta a gradu libre.XXVULad<br />
terriu fcorpionfs:necfnoctaua:nec in afcédete:<br />
nec i finib 9<br />
Martis/uf Saturni. ìQuida uero nec<br />
in fexta:duodecïa: nona:qrta lunauoTuKlh cetç<br />
ris uero celiplagis approbat. Vbihec oiapplec<br />
tino potes: loué faite expecta/uï Venere i afceri<br />
déte:ufdecia.Sic ei fubueniut detrirnn's lue.Nec<br />
ab re fuerit recordari qten 9<br />
Luna luie augef/eaten<br />
9<br />
6Y nobis no folu humor é:fed fprn et uirtuté<br />
qj augeri:at3 hec ad cfrcnferétiâ diìatarf.Maxie î<br />
feda ei 9<br />
qr ta. Qn uero minuit/ptra ptìgercPre'<br />
fertï î ultïa qrta. Primû ei 9<br />
ad Sole trina f>effe fe<br />
cundo.Hunc fextili primo.Hunc fextili fecûdo.<br />
Luna quatenuslumine/eatenusjepleri calore.<br />
.unii
Videntur ergo qdam no tarn obferuare quo at*<br />
piciat luna folé:Séper.n.afpiat/q ur plurimu hi'<br />
menhabeanpfertimdirauget. Afpiciatueroin.<br />
terim trino uel fextili Ioueni aut Venere. JLPxQi<br />
inde uirtuté artractiua ignea iuuar. Retentiuam<br />
terrea, Digeftiuàaeria. Expulfiuaperaquea. Si<br />
tu has oés in te adiuuare uolueris; attractiua qdem<br />
per ignea maxime roborabis:qn Luna in fi'<br />
gms uel ftationibus igneis cóftituta Ioué afpi'<br />
cit>$. Ariete Leone Sagittario. Retentiuà per ter<br />
rea:potiffimu/qn intuet eundé in fignis uel Itati<br />
onibus terreis collocata; Tauro Virgine Capricorno,<br />
Digeftiua generatiuaqj per aeria.s. gemi<br />
nos libram aquariti/ quotiens fub aeries Ioué fu<br />
fpick/aut fubit. Expulfiuam per aquea/cancru5<br />
pifees feorpitr. Qnfubaqueisipfa pofitalouis<br />
radiis illuftrat. Maxime uero in bis olbus confe<br />
queris optata. Siluppiter eadé uel fimilia/uf fai<br />
temno diffimillimafigna/mafiones ue poflede '<br />
rif.flyitatur 9<br />
aluit/folidis medidnis/ accfpepi'<br />
fees. Liqdis feorpioné, Mediis uero cancrtr. Per<br />
inferiora purgatur 9<br />
/pifces & feorpium. Per fupi<br />
ora/cancru.!VIalu Saturni uelMarris ad luna de<br />
uitabis afpectu. Ille.n.uexatftomachu:hic itefti<br />
na diffoluit. Capricorni! euitabis & rauru. Nau<br />
feam.aafFef r. Scis mébru irritandù no effe/qua-
\DE VITA CAELITVS.<br />
do Luna fígnü occupar mébro £fectü Mnotti<br />
nácp mouet.Sed poti 9<br />
eéfouédft. ^Hgc uero de<br />
uirrute & fpu naturali í íecore precipue dñantí'<br />
bus/qu£ in qrtuor officia q narrauím 9<br />
díuíduní;<br />
diera fu fficiant. Deuirrure uero fpíiqueuítalí in<br />
corde uígéteqdná monenmsí Saris id ferme fi"<br />
gnífícatü eít Nam p res íprímís ígneas &quodá<br />
modo fífaerías hgc adíuuant/qñ luna in domici<br />
líís máfíoníbufue cófímílíbus fufpícít loué: prg<br />
cípue fíloué cóplectat & folem. Vírruté quoq?<br />
aíalem per fenfü & motü in capite dñantem con<br />
firmare potes p aería íuipmís/fubíuncrís ígneís:<br />
qñ Lunaín domícílíís uel fedíb 9<br />
cófímílíb 9<br />
loué<br />
fufpícít:prg fertí fílouem ,ppemodü/!VIercuriu5<br />
qj cóplecnl. y/Hícuero temoneo/neMercuríu<br />
putes aqueu effe uel rerreu;qcT& ego alíqñ fufpí<br />
catus fü.(p)líoquín moríbus celeríratíq3 íngeníí<br />
no cóferret Sed quodámodo aereumeíTefcías.<br />
Na & ob eandem caufá tammobílís eft/tam fa'<br />
cíle cóuertíbílís:tantü ingenio cófert: pr^fertím<br />
ín aqrío plurímü aerío cóftítutus* Humor qde5<br />
in eo téperarus eít Calor exíguus. Sub fole pofí<br />
rus dícít exfíccareXongíor aure a Sole fact 9<br />
/hu<br />
mectare putatur. Ibi qdé calefacere multü ex na<br />
turafolís. Hícuero calefacere parum admodu3 1<br />
&C humefacere magís fuapte natura. Calore fot'
fan noii cedit Veneri.Luna fuperat;humore uero<br />
cedit utrifqj. 2ÄIyprobatMercünu qualftates<br />
cglefhupmifcere: quoma facillimepmute<br />
tur: tü3 in qualitate ternum que fubit: tu i naturam<br />
ftellg/qua afpfeit Ego fgitur hunc tarn fad<br />
Ie permutari putotquia nec exccllete5 poteftatc<br />
quamIuppirer habetmec excedetem qualitate/<br />
qua3 pleracß cgleftia/per qua alrerarioi refiftat<br />
Demcpprobabileeft Mcrcuriü affiduum Solls<br />
achatenvmultas lllius uires habereJdiocß fpera<br />
rifolariaquedamaMercurio poffe.(7Aföquan<br />
do uero & Martern tradunt/Sole in quibufdam<br />
muneribus fmitari: Ac Vencrem qug ad Iunani<br />
pcrtinent/ elargiri. Hpc igit in agendo memine
- ^EyiTACAELlTVS:<br />
/F^T~Otum quéadrriodû dixi'mus corpus roûè><br />
[ i repoterfs:caput uèro potfffimirç fiplane><br />
Tas obferuaueris in ariete:uel in fuo quéqj domi<br />
cflio primo.Precordiafiin leone.Stomachumie<br />
curcp fïin CâcrO àrcp fagitrarfô/aut faire ï Virgi<br />
ne. Et accepis ea que ,pprie mébru petunt. Ëxpe<br />
dit quocp noffe que qfcjj pianeta mébra in figno<br />
quolibet habeat.Potes etiâ f>prie pro etatis dif<br />
crimie pfulere unicuiqî per qrtuor etates Lune.<br />
Hec enî a nouilunio ufqj ad quadratura pmani<br />
iuuenis eft.Deinde ad plenilunio eft iuuenis/at5<br />
uirilis.Hincad quadratura alterâVuffilis fînifât"<br />
cp fenilis.ïndeufq? ad côiftctfoné eft fenilis. Ac<br />
tatem iracp lune féliciter etati curandi corporis<br />
adhibebis.Si tue afpectû eius ad aliquâ tria gra><br />
tiara accepis. Qui fane afpectusLune féper o?<br />
cito gratiofa largir". Neqj tn facile admodu diu'<br />
turna uel maxima/nifi prerer intuito luné/ét ipg<br />
grafie mutuo fe cofpiciât iani/tiel prOpemodu}<br />
cófpecture fint/aut très ipfevaut due Jmpmis ue<br />
ro diuturna prebentfignafixa. Leò.s.aquarius,<br />
Taurus, Scorpius. Sifortenópoffis îprefentia<br />
lunam ad planeras gratiofos oportóe dirigere/<br />
ftellas elige fixas gf ara naturaci Jouis aut Véne<br />
ris aut Sofhntes:oVad eas direcrâ lunâ elige. Tu<br />
ti 9<br />
tn é/ Luna îterea loué ppemodû adire uï Ve
nerem.Ste% nanqj fix? fi fol? fpectet/pportio^<br />
nemhumana.f.unius hommis nimis exfupant<br />
Proportion^ uero cum cfuitatibus moderation<br />
remhabent.<br />
De m'rtutib 9<br />
& ufu ftellaru fixara jCapA/HI<br />
"^^rRaduntaftrologi mafores quafdamSeT'<br />
4^Ajas a Mercurio cóperatas auctontateha<br />
bere qplurimlQualis eft in arietis gradu.XXII<br />
umblicus Aiidromade/mercurfalis atqj uene><br />
reus. ([PteminTaurLXVIILcaput Algol/natu><br />
ram Saturni poffidés/atq3 Iouis>cui fubeffe uolunt<br />
adamante/^ artemifiam: & audacia uicto'<br />
riaqj pr? ftare. In efufde gradu.XXILpleides/ hi'<br />
nare Gdu$/& marrium. Cui fubiicfur chryftallu:<br />
herba diacedomfeméfeniculi. Conferre putailt<br />
adacuéduuifu. Qcfaut no nulli dicut códucere<br />
ad Dgmones couocàdos:figmérum effe iudico.<br />
(TAfdeboran primo uel tercfo geminoru gra '<br />
db Martiu/arqj Venerea Hircus gradu eorun'<br />
dé.XniJoufus atqj farurnfus. Hufc fubnciut Sa<br />
phyru/praflium/menta/artemifiam/mandragO'^<br />
ram. Ad dfgnitate & pricipum gratiam adiuua^<br />
re confidunnnifi forte eos opinio fallatllli fub'<br />
effe ublunt rubinunv titunallum/ matrifilua. Di<br />
uitias 8( gloriam augere. (Jìn Cancri. VL uel<br />
VII.Canis maior uenere 9<br />
. Prfeftberillo/fauing/
(TDE VITA CAELITVS.<br />
arremiTie/dracóteePreftar gratia. Ite i.XVH.efufdé<br />
Canis minor Mercurialis cV Marrius. Cui<br />
fubeffe uolut lapidem achate/ herbam folfeqa/<br />
& pulegfum. Atcp gratia3 elargiri. jln Leonis.<br />
XXLCorleonis/ftella regia iouialis & martia.<br />
Huic fubiidputat lapidem granatu : celidonia:<br />
mafticé, Melàcoliam reprimere.Temperatu gra<br />
riofumqj eflicere. Virginis.XIX. Cauda urfemaioris<br />
Venerea &V LunarisXapidé eius mag<br />
netem puranr. Herbam cicoreà &Y artemifia. A'<br />
raptoribusueneficiiscjitueri jlnlibre.VII.Ala<br />
corui dextera.Itemin eiufderr£XlI.&Y forte.XIII<br />
Ala finiftra/Sarurnia fimul/&Y Martia.Ef us herbam<br />
lapacium cV iufquiamum effe aiùt cu ligua<br />
rane. Audacia augere.Forenoxia.In eiufdé,XV<br />
uel.X VLSpica uenerea mercurialifcp. Qua feqturSmàragdus:faluia:trifoliu3:promarulla:arte<br />
niifia:màdragora.Diuitias augear, &Yuicroria3:<br />
& ab anguftiauidicet. Denicp i eiufdé. XVII. uf<br />
XVffl.Alchameth.Huic fubdunthfafpidem cV<br />
plantaginé. Firmare fanguiné fperat:febres oés<br />
expellere. ff)n fcorpióis quarto. Elpheia Venerea<br />
Martiaqj.Secundu uero computations alia<br />
in gradu eiufde quito eft cornea/ forfan eadem.<br />
Prefidés topatio:rorimarino:trifolio:edere.Au<br />
gere grarianvcaftitatenvglorià putàt. (jlhfa-
gittarii tertio.Cor fcorpionis Marrium atcp fey<br />
uium.PrffidensSardomo;ametifto.ariftologfg<br />
long?; croco. Opinatur colorembonu efficere.<br />
Animum l?tum fapientemqj rcddcre. DgniO'<br />
nfa propulsare. Un Capricorni gradu feprimo<br />
Vultur cadens;hanc fequifur Chryfolit 9<br />
: SatU'<br />
regia; Fumus terr?. Stella eft Mercurialis/atque<br />
Venerea^temperataJn afcendéte medioqj e? lo<br />
prodeft.Quod autem excantandi auctoritate3<br />
afferredicàtnihilipedo. ^Inagrii.XVI.cauda<br />
capricorni Saturnia/Mercuriali^ Quàfequit<br />
Calcedoni 9<br />
/maiorana/nepita/arteniifia/niadra<br />
gora. Prillare in caufis gratia opinantur. Diui'<br />
tias augere.Hominé ac domu incolume redde^<br />
re, /[ ìnpifcium tertio humerus equiiouialis/<br />
& marti 9<br />
.Thebit phuf docet ad captàdà alicui 9<br />
ftell? modo diet? uirtute3 lapide eius accipere/<br />
herblqj eiufdé;anuluq$ aurefi facere uel argére'<br />
um.In quo lapilla fnferas herba fubiecta: gerafqj<br />
tSgente. Id auté efficias qn Luna fubit ftella /<br />
autafpicft afpectu trino uel fextiUEt ftella ime<br />
dio percurrit c?lo uel afeendente. Ego uero q<br />
ad eiufmodi ftellas zttinmt / in formam potius<br />
m-dicin? q anuli coponerem/intrinfecus uel ex<br />
trifecus adhibend? oportunitate uidelicet pr?'<br />
ditti temporisobferuata* Tarn &fi prifciani^
^DE VITA CAELITVS,'<br />
los magnifecerít. Há Damís ¿V Phíjoftrat 9<br />
najy<br />
ráthíarcha fapíétü IndoE* principé fin qdáróe<br />
fepté anulos cófecííTe/ftella^ fepté noíb 9<br />
appel<br />
íatos:eofq? Apolloío Theaneo dedüTe. Qui de<br />
íde Cngulos díeb 9<br />
fíngulís geftauerít íuxta die^<br />
nomína/hos díftínguens.DíxiíTeuero Híarchá<br />
Apollonio auíífuum philofophum anos cétú<br />
atq? trigintauíxílTe:eiufmodíforfan celeíli muñere<br />
fretum. Quo ÒY Apollonius deínde ufus<br />
centefímo etíam anno/ ut aíunt íuuene3 prefere<br />
bat.Deníqjfíquideíufmóí anuli uirtutis habét<br />
exalto/ id quidem non tam ad animas ufad craf<br />
funi corpus per rinere abitror q ad fpúm:calefac<br />
to paulatím anulo / fie inde uel fie arTecní :ut fu><br />
nu'or efFícíat/aut daríor/ uehemétíor / aut miti'<br />
or/feueríor/aut letíor. Que quídé affectíóes in<br />
corp 9<br />
qdé oíno:cV í aía3 féfualé quodámó/ple$<br />
q3 ídulgété corporí tráfeunr. Qiiod auté aduer<br />
fú Demôas aut hoftes/ aut ad j5ncípü gratiá p<<br />
futuros áulos pollícét-.uffíctú é:ufíde deductü<br />
q? fpÚ3 íterrírtT/fírmücp effícíát: ufetíá máfuetú><br />
obfeqoq?amabílé/at3grofú. 2Ííuerofíqdcçleftia<br />
pter corporea uaumdínéTprerriacíígeníü<br />
arté/fortunam dicerenv.ab Aquínate Thomma<br />
noftro non díífiderem : qui ín libro contra gentiles<br />
tertio probat acorporíbus ccleftíbusím-
primi non nihil in corpore noftro: cui 9<br />
muñere<br />
difponamur adelígendumfgpe quod melPeft/<br />
eriam fí ratíohé fíneq? nefcíamus. Qua quíde ín<br />
re bene fortiíatos appellat:at(£pfentíete Arífto<br />
tele bene natos-Addítétuírtute creili fieri no<br />
millos ín quíbufdá artíü effectíbus effícaces Cut<br />
eíus uerbis utar) fícut miles in uíncendo;agríco<br />
la ín plátando:medícus ín fañado felices. Aít.n.<br />
Sícutherbg lapídefc^mírabíles quafdá ultra na<br />
turam elemétaléuíres cglítushaWt/fíe homi'<br />
nes quoqj ín artíbus no nullos habere. IVIilií ue<br />
ro fatís fuerít faetunv fí c£leftía quomodocuqj<br />
quafi per medicinas/fiue interiores/fíue exteriores<br />
ad profperäm conferant ualítudíné/dum<br />
modo ítereafalutem corporis perquírentes íac<br />
turam nulla falutís anímpfacíam 9<br />
. i Nihil oni'<br />
nino tentemus a fancta religione pníbítu. Pr^te<br />
rea ín opere quouís confiaendo/fructü opís ab<br />
eo fperemuf atqj petam 9<br />
íprímis:quí & egleftía/<br />
& qu£ continent C£lo/fecít/& uírtute donauít;<br />
niouerqj femper/atcp conferuat.<br />
( ÍDígnítates planetaru ín fígnís ad ufum medí<br />
dnarumx)bferuád£. l£ap. IX.<br />
/^VAturní domus/aquaríus & capricorni^<br />
Exaltatío/líbraJouís domus/fagíttaríus<br />
'Q^pífces.Exalfatío fíueregnu cancer, (pVIar'
(flJ)E VITA CAELITVS.<br />
tisdömicüia/fcorpms/&V aries.Exaîtatio capricornus.<br />
Soli's fedes qdem eft leo. Regno aries.<br />
(fveneris habítaculü/taurus atqj libra. Exaltatío<br />
pífcesuMercuríí edes/uírgo atqj gemíní.Re<br />
gnüuírgo. Lune domus/cancer.Exaltatío tau<br />
rus. Saturnus 6V Iuppíter tripudiate habent in<br />
ígneís aereífqj fígnís, Solinígneís tantö.Mercuriusinaeriisfolu.Mars/Venus/Luna<br />
in aqueís<br />
arqj terreís. JPlanetequílibetprêter SoléacLu<br />
nam in quolibètïïgno fines quofdá fuos poífí -<br />
dent:quos S¿ términos appeÛam 9<br />
. Igitur in arie<br />
te iuppíter fex ibi primos términos obtinet. Venus<br />
fex inde fequétes.Mercuríus pofteríores oc<br />
to. Mars qnqj deínceps/poftremos qncp Satur'<br />
nus. llmauro ordine deínceps fímílí Venus fines<br />
habet octo.Mercuríus fex.Iuppíter octo.Sa<br />
turn 9<br />
qnq^Mars deníq5 tres. Ingemínís Mercuríus<br />
fex:Iuppiter fex: Venus qnq3:Mars fepté:<br />
Saturnus fex. In cancro Mars feptem: Ven 9<br />
fex:<br />
Mercuríus totídé:Iuppíter ;fepté:Saturnus qttu<br />
or.fl jSn leone Iuppíter fex: Venus qncmSaturnus<br />
fepté:Mercuríus fex:Mars totídej. flíh Vírgíne<br />
Mercuri 9<br />
fepté: Venus decé:Iuppíte!r quattuor:<br />
Mars fepté:faturn 9<br />
duost(Tín libra Saturn 9<br />
fex:<br />
Mercuríus octo:Iuppíter lepté: Venus totíde3:<br />
Mars duos. InTcorpíóe Mars fepté: Ven 9<br />
quat
tuor: Mer curiti* octo: Iuppiter qnq5: Saturnus<br />
fex. ¿Iaíggíttario Iuppiter duodeci; Venus qn'<br />
q3;Mercuri 9<br />
qttuor;Saturnus qnq3:Mars qW<br />
or. In capcorno Mercuri 9<br />
fepté:Iuppiter fepté;<br />
Venus octo: Saturnus quattuor: Mars totíde^ 1<br />
lJjiaquarío Mercuríus fepté: Venus fex.Iuppí'<br />
ter fepté: Mars qnqj: Saturnus totídé. liipifcí'<br />
bus Venus duodecí:Iuppíter quattuor:Mercu'<br />
rius tres:Mars noué:Saturn 9<br />
deníqj duos. i Sol<br />
aüt&Luna alia ratíone fines fuoshabét. Náfol<br />
qdemfígna fex pro finíbus habet/Leoné/ Vírgí<br />
nem/Librá/Scorpíü/Sagíttaríü/Caprícornum,<br />
Luna uero relíquos/Aquaríum/Pífces/ Ariete/<br />
Tauru/Geminos/Cancrum. Soléígíf atcç Luna<br />
in hís fígnís eu principati! effectue)? : qué relíquí<br />
planetpí fuis fíníb 9<br />
hreputái^T?rf ter fines hñt<br />
í fignís fuas planetg facíes:qs grpcí Decanos no'<br />
mínát/decé occupâtes fígní gradus. In ariete fa<br />
cíes pma Martís.Scda Solís:quí Marte in cçlo fe<br />
qtur.Ordine Chaldeoríí: tertíaVenerís:q foli fue<br />
cedít in cçlo. In Tauro pma facies Mercuríí/fc<br />
quétís Veneré:ScdaLun£qú£ Mercurio fucce^<br />
dít:Tertía Saturni. Ad hunen. redeúdü eft/íple<br />
toíam numero planetaria InGemínís jima ib'<br />
uís fequétís uídelícet Saturnum:SecüdaMartís:<br />
Tenia folís eodé ordine fífírerq? deínceps.
(IbEVITA CAELITVS.<br />
íQTiñplanerís utí debeam 9<br />
í medícínisj Ca.XJ<br />
C<br />
" "Y^mnieórauím 9<br />
afitqs infígnís plánete di<br />
J gnítates habét ut quotíés facturí cópofí'<br />
turícjj fum 9<br />
que ad planeta alíqué attínét/fcíam 9<br />
eú ínfuís dígnítatib*collocare.Prefertí qñhabu<br />
erít in nf a reuolutíonecVgenefí pncípatú.ut etiá<br />
Saturnus atq3 Mars/alíoqn deprímédí nobis m<br />
íint erígcdí fi geniture nf e fígníficatores extítc<br />
rínt. Maxime uero ope precíñ ex hac cómemo<br />
róne fecerím 9<br />
íí qñ ufurí in medicínís cófícíédís<br />
beneficio LunevcV Veneris/atq$ Iouís/cauebím'<br />
ne in fíníbus Saturni uel Martís exíftant: níG for<br />
te ubi cogímur/uel per Saturna cohíbere dííTo-'<br />
lutíoné eftumqj repmere/uel per Marte frígídif<br />
fimi calefaeere:tórpéría fufdtare:alíoqn fínef lo<br />
uís ¿V Venerrs-eligem 9<br />
. Accípíem 9<br />
quoqj Mereu<br />
ríí fínef/Mercuríalíb 9<br />
í|5mís hoíb 9<br />
pfuturí.Necp<br />
latere nof dét hoíef ualdeMer curíalef/qlef fút q<br />
ígenio./artífícío/eloqo pollétmó medíocríter ee<br />
folares.Mer curí 9<br />
.n.fp é Apollíne píen 9<br />
. Vt aut q<br />
uís ítelligat quó figurafí celo defcríbá 9<br />
í oras Sí<br />
gnú qcfab oríéremrgít]3má appella 9<br />
uítgqjdó<br />
ná Q^fuccedit í ortü/fcda3 tmiacp deíceps ali<br />
afqjfílíter; Irautfeptía dom 9<br />
fitfígnú /qctíocc¿'<br />
déte iádefcédés opponíturafcendétí,HuícoC"<br />
taua fuccedít.Nona uero e medio cadít celo ;qcí<br />
,11.
decima? domü effldt Huíc fuccedit undecima.<br />
Sed duodecía cadít ab afcédenre. (py t ígit pía*<br />
net£ fínt po tentes/habendí füt in angulís uf ori<br />
entís/ueloccídétís/uelmedíí utrínqj cgbMVIaxíe<br />
ueroJí águlo afcendentís/aut decíg/medíü fupra<br />
caput obtínétís c?lü/aut falté in plagis qu? an
(TdE VITA CAELITVS.<br />
.1 - _ ' - — x u ~ r * : + „<br />
tisalìisnocent'.qntanghofpi'tes eos domicìlio<br />
uelregno fuo termino ue fufdpfur.Quemadmo<br />
dû planète felices magis profunt/qn prêter fexti<br />
lem trinò ue afpectu/atq? coïunctioné/etiâ ut di<br />
ximus fic exriprat: Solis tn coniucrioné planetg<br />
uerent: afpectu gaudent/trino uidelicet uel fexrih'lProinde<br />
neceffarfu eft meminiffe Ariete prç<br />
effe capiri atqj fadef: Tauru collo: Gemfnos bra<br />
chiis atcp humeris: Cancrtì pectori/pulmonib 9<br />
/<br />
ftomacho/lacertis: Leone cordf/& ftomachó /<br />
arqj iecori/oY dorfo/6Y coftis pofteriorib 9<br />
: Viragine<br />
mteftinis & fudo ftomachi: Libra renibus<br />
ex femori atep natib 9<br />
: Scorpione genitalib 9<br />
uulue/matricûSagittariû<br />
femori arqj fubinguinib 9<br />
:<br />
Caprfcornû genibus: Aquariu cruribus ribiifqj:<br />
Pifces pedibus.(| Huius.n.ordinis memor fcaue<br />
bis mébru tangere ferro/uel igne,uel cucurbftu<br />
lis/qn luna fub eius figno difeurrit. Tune eni au<br />
get lunahurnores in mébro. Quorû affluétia&<br />
côfolidationé ,phibet/cV grauatmébriuirtuté.<br />
Obferuabis aut tue mébrû remediis qbufdâ ami<br />
cis uel extra uel fntus adhibitis oportune felicirerq$<br />
fouere. Expedit uero noffe qdïignû afeéderit<br />
tibinafeenti. Nâ prerer ariete hoc etiâ ribi<br />
capmfignificat:atcp in hoc luna tibi caput afpicir.u<br />
JPreterea qn Luna ariete fubit oportue bai<br />
t 11<br />
1.111.
nea tentas & lauacra: Qji cancru fglief ter mime<br />
faguiné; Medicina accipe preferti electuarii fOP<br />
ma.Qn e in leone nepuoca uomitu.Cu in libra/<br />
clyfterfb 9<br />
apta eft: In fcorpione balnea nec teres<br />
Sunt q medicina folutura dare nec phihmt/nt'<br />
q5 iubent. In ca£corno medicina fumere nocer.<br />
Stfiter in aqrio.In pifcibtis uero pdeft,(p£tue ue<br />
ro mebra in quouis figno unufqfq3 heat plane'<br />
taxu/8( fi fcitu neceffii/eft tri narratu plixu. Ne><br />
q3ueròipurgatóealui latere nos debet Ptole><br />
mgf prgceptir. Medicina5 accipe purgatorià/qn<br />
Luna eft in cacro/pifcib 9<br />
/fcorpione ,pbam 9<br />
:prg<br />
fertimfi dns figni tue afcédéris applicet fe plane<br />
tg fub terra currenri. Si autafcendentis dns piti'<br />
ga£ irerea fupra caput cu pianeta mediti tenére<br />
cglihnaufea flati & uomitus incitabit/n3enfq5<br />
cócludamus ¿11 Galieno aftrologià elle medico<br />
neceffarià:^ de criricis dfebiis difputas ait/certa<br />
effe ggyptioru fententiàj* Luna lignificare affec<br />
tione3 idies ggrot àtis/atq3 fani/adeo ut fi mffee<br />
ant cu Luna radii Iouis &Venerfs/bn afficiatur<br />
uterq5;Si aut Saturni uel Marris: ptraria róne fe<br />
habear.Sedlatius iam puagariad fpm tàdem &<br />
uità atq3 gratias reuertamut.<br />
(f Qjjfb 9<br />
modis fpus nf haurire pfimu pt de fpii<br />
uttaq3 mudLEt q planet? fpm pcreàt atq3 recre
IDE VITA CAELTIVS.<br />
ànt:Et qlîa ad unûquéq? pianeta ptfnét Ca.XI.'<br />
^P^Vc uero tendût hec ola ut fptrs nr rite per<br />
Enaturalîa pparatus atq? purgatus accipiat<br />
ab ipfo uite mudane fpû plurimfr per radios ftel<br />
larû oportune fufceptos. Vita qdem mundi oï'<br />
bus îfira fpagat euidéter in herbas &Y arbores :<br />
quafipilos fui corporis atq? capillos. Tumetifu<br />
per in lapides ôï metalla/uelut détes de offa.Pu'<br />
lulat quoq? in uiuétes cóchas terre 6V lapidibus<br />
adherétes. Hecanôtâpptiaqipfa côitotius<br />
uita uiuût. Que fane cóis uita multo ét magis ff<br />
terra in corporibus uiget fubtiIiorib 9<br />
tâq .ppin^<br />
qoribus aîp.Per cui 9<br />
uigoréintimu/aq/aer/ignis<br />
uiuériafua pofïïdéf.atq? mouent. Vitahecaeré<br />
l'gnéqj etiâ magis q terrâ/cV aquâ fouet agitatq?<br />
perpetuo motu. Et deniqj celeftia corpora qua<br />
li mudi caput uel cor ueloculos qmaxime uege<br />
tat. Vnde per ftellas uelut oculos radios non ui<br />
fibiles folû: fed etiam uifuales ufquequacp diffu<br />
dit. Qufbus more ftruti/ ut diximus alibi inferi<br />
ora cófpf cit/fouetqj uidendo imo etiam ita tan<br />
gédo generar cV format omnifariâ /atqj mouet.<br />
Igitur ad motu nitentis aque:fereni quoqj aeris:<br />
ignifqj moderate diftantis: atq? celi:motu muda<br />
ne uite fufcipies. Si ipfe quocp leniter/&V ferme fi<br />
militer mouearfs;quofdâ p uiribus giros agés/<br />
Imi
uertïgine deuiïata:cçleftialuftrâs oculig/meritë<br />
uerfans.tì1)é frequéri quodâ ufu piantarti fimili<br />
terqj umfcrïtï/potes c mundi fpû pfimtr haurire,<br />
Prçfernmfiadhucuiuëtib 9<br />
recétibufq? & matri<br />
tcrtç qfi adhuc herétib 9<br />
nutriaris/atcg fouearis.<br />
Inter plâtasTuauiter redolcres: uel faire no maie<br />
olentes uerferis qfrequétifïïme.Oés.aherbf flô<br />
res arbores poma redolét;quis (çpe minus aïaduertas.<br />
Quo qdé odore qfi flatu fpûqj uitç mun<br />
dâç te ûdiqj recréât at5 uegetât;fp3 iq tuu odori<br />
b 9<br />
!ei 9<br />
modi nata fimillimû; pq$ Îp5 mediû iter cor<br />
pus Caiani/facile cropus quoqj reficmt/& anïç<br />
mirifice pfunt.Jhterhç c diutiïïïme diurno tpe<br />
fub diuo uerfabens:quaren 9<br />
tuto uel comode fi<br />
eripoteft/î regionib 9<br />
altis 8( ferenfs/ at3 tépatis.<br />
rì^icaSolts ftellarûqj radii expeditius puriufqj<br />
tmdiqj te cotïgunt;Spmq$ tufi pplent mudi fpiï<br />
per radios uberi 9<br />
emicâte. Prgterea naturalis ipfe<br />
motus aeris/q perpetuus eft in orbe; quis ob<br />
lenitaté fuâ/cofuetudinéqj diurna uix pcipiatur<br />
abullo/tediefub diuo deâbulanté/habitâtéq3<br />
fnparétibuseditifq3locis libere lâbit/penetrat<br />
q3 pure: Ac motû uigoréq3 fpûi tuo mûdanû mi<br />
rificeprgftar. Dixieqdédie. Comptu.n.habem 9<br />
nocturnû aeré elfe fpiririb 9<br />
inimicò. Cóferet aût<br />
diurni ufus; prçfertï fi pftmû in apto deâbulans/
tf$)E VITA CAELITVS.<br />
deuires $mo qdem nimia aeris ìntéperie. Deide<br />
frequérfus mouéari's/in eo qn prefer reperì^ 8c*<br />
fereni'raté eius/ftellaru pofirio magi's eft hoibus<br />
fàluraris. Ire3 fi loca eligas preceteris odorifera:<br />
per que fitti quoridie mutes. & ipfe quafi ptinue<br />
6V leniter mouearis. Mutare locu quis féper cu?<br />
delectu precepi:qrn bona celeftiuoY uniuerfe na<br />
tute apud nós fut rebus locifqj alù's paffim atcj3<br />
aliis diftributa : qbus deniq3 oibus eft fruendu.<br />
Mitto q> uarietas tediu phibet fpirftib 9<br />
iimfcft;<br />
,pprinq3 Saturno Voluptaté uet o affert:p qua3<br />
Cut ita dixeri) Ven 9<br />
ipfa uoluptatfs arnica uenit<br />
in fpm: Atq5 qcTeius offciu eft/hue ftati ingreffa<br />
.ppagat. Sumatim uero fi qs cófideret parady<br />
funvoY pomi uite ufu apud Moy fé.Item n'Ferruji<br />
ctum a Platone pofitu in Phedone/&V queJPlfni<br />
us de ppfis ait odore uiuétibus/irelh'get effe uera<br />
q dicimus/fìta ad natura fpiìs defcédam 9<br />
. Sps<br />
qdé qualitas eft .pculdubio Iouia: Cuius tpe no<br />
bis ifundit. Eft bi folaris. Iuppiter.n.huncinfip<br />
dir/quaten 9<br />
ingente Solis i fe téperat poteftaté.<br />
Ite alia quoq3 tone Iouia eft:qm calida eft/oVhu<br />
mida/oY calore abudatpotius qhuóre: nafcitq3<br />
fanguine: & uapor qda faguine 9<br />
appellar. Rurfus<br />
qm feruet/oVfubtilis eft admodu>atq3 lucés/<br />
oritq5 corde/folarfs pculdubio iudicat. Habet
&quodamodo Venereâï feuirtuté.Nâttiotu<br />
Venereo prfus exundat/pfluif/trâffer£/ pletrv<br />
qj .ppaganad uoluptatein cuiflibet fenfus fe di'<br />
latat/refugit q3 dolore3. Sumâtim ucro fpiritus<br />
quaten 9<br />
corpori ad uitâ 3c moru .ppagatônéqj<br />
côdudt Ioui 9<br />
/Venere 9<br />
/Solaris exiftimar. Qua'<br />
tenus aïo ad fenfû imaginarionemq5 mïniftrat/<br />
Solaris/Mercurialifqj céfet; & ubiqj Mercuriaf<br />
exiftit.Q,uâdoqdeadeomobïlis eft/& ta facile<br />
côuertibilis at3 formabilis.SatumiVMams/Lûç<br />
fanus côiter fpus nô multû habet. Alioqn ex illo<br />
fçpe ftupidVx hoc funofus/ex hac obtufus<br />
quodâmô forer, 2QMobreIûaria qdé uelut<br />
craffibrafimulcphunîidioraafubrili & uolatili<br />
naturafpiritus fut admodû aliéna. Quç uero Sa<br />
turnalia multa at3 nimiû Marrialia fût/ quafi ue<br />
nenafût:fpirituinaturaliter immica, illlagcfes<br />
ob extremâ frigiditaté/atqj fkdtaté:hgc autem<br />
ob ficcitaté/calorécg edacéjouiaigit & Solaris<br />
imprfmis.Defnde Mer curialis &quodâmô Ve'<br />
nerea:fpus natura cenfetur.Diftïctiôe uero prf<br />
cipuafpûs quidénaturalis Ioui proprie dedica^<br />
tunuitalis auté Soli:aïalis ueroMercuno.Quâ'<br />
do igitur res poftulataliquc e trib 9<br />
fpirftû adiu'<br />
uare/patrono'tûc fuo ï fortunato/uel debili/nô<br />
facile diétulo fuccurrerepoteris. Difïïcillïeue^
(fòE VITA CAELITVS.<br />
ro fpirìtufaiali: diì IVIercurius ìnfelidter eft afte<br />
ctus:Qui tanta i alali fpiritu auctori tate habet/<br />
ut caduceo quoda fuo ani'mos tum cófopire/tu<br />
fufcitare dicatud eft fuo quodarn afpectu fic aut<br />
ali'terfe habéte obtundere ingemu/ulacuemde<br />
bi'li'tare/fi'ue córroborare;uexare/uel fedare miri<br />
fice poffit. Tu ìgif qùotiés fpirira aliqué ftudes<br />
excolere/rtó modo patrono fuu obferuabi's fór * *<br />
tunatù atqj pótenté:fed etia Luna eliges ad huc<br />
oportune directani. Hon creai auté neqj recre<br />
atur aliquàdo pprie per ifluxu Saturni folli fub<br />
ftantià fpus: fed femp ab externis adintima/&Vfe<br />
pe ab imis reuocatur ad fuma. Vnde ad fecretio<br />
ra&akibracótéplandacóducit. Poteft tri 6Vù'<br />
raro uis Mar tis atcp Saturni fpui taq medicina^<br />
deffé:uel calefaciédo cfi opus fuerit &Y excitado<br />
at5 dilatàdo;uel uiciffim nimis uolatilé còhercé<br />
do.^Per eauero potiffimii q qtfuor illif planetis<br />
pferitaneafut/creatnatafpns/ato) recreai. VeE?<br />
fi ad Solatia qlibet uaìde/oY abfqj delectu dedi'<br />
nes/exacues ilio cV exficcabis rade at3 diflblues.<br />
Sififiterad Venerealiqfades paulari/uel obtun<br />
des. Si pfidas tifi Mercurialib 9<br />
pam admodu in<br />
dejrfides.Erit igit ope predtr.Ioufalib 9<br />
uri qpli<br />
mu:eifq3 reliq mediocriter admifcere:ac frequen<br />
tiusutirebus/quelhisomibuseque fint cómu
nes'/uel pprip Ioui.Na h? quoq$ ommb'quoda<br />
modo furtt comune»* Cómunft er at adhos ocs<br />
attinet/qup fubftària3 habent/nec ignea nimis :<br />
nec .prfus terreà:nec fimpliciter aqueà: nec acutiffima:nec<br />
obtufiflimà qualiratem : fed medio'<br />
crem:& tattu Iené:& quodamodo molle: uel fai<br />
tem no dura;fiueafperà:iré guftu quodamodo<br />
dulcem:olfactu fuaué:uifu grata;audiru biada/<br />
atqj iucudanv.cogitatu l?ta3. (JDulcedo igitur<br />
quidam faporis / & grana his òibus eft cónni'<br />
nis.Si dulcedo quafi aquea eft/& fimul pinguis/<br />
ad Venererai magis atrinet. Si quafi infipfda/ uel<br />
aliquatu auftera/potfus ad Mercuria At q$ hpc<br />
fpiriruinon multum profunt:neceflaria tam fot<br />
interdum/ad hebetandum nimiu eius acume. Si<br />
dulcedo manifefta fn> atqj fnbtilis/S^ paulu ha'<br />
beat ftiprici acutfq3 faporis/Iouialk proprie iw<br />
dicatur.Cui congruitfubftantfa dulcis amfgda^<br />
l?:pfnefnuclei:auellà?:piftacii:amfdi:glycfrnÌ3f:<br />
pafiularu: uitelli oui:carniu gallinacei pulli;fafia<br />
nar^:pauonu:perdicu:fimiliu(^ Jté radiai been<br />
atqj enul£.Rurfum uini odonferf/clari/akqtum<br />
dulcif/bc ftiptici:facchari càdidiflìmi: tritici albif<br />
fimi. Adloué pertinet etià mana/fimodo miro*<br />
balani infufa uirtute firmetur. Alioqn no minus<br />
ad Venere attinet q ad Ioué. Hgc e utiqj fubfta
EE VITA CAELITVS.<br />
) Iouís ppría que fané fpiritui crea<br />
do &V recreando anre omnia conferr.Iouia uero<br />
pIurímiifüroía:que in libro delonga uiradiximus/8£<br />
feruare iuuéruté/cV fenibus falubria fore.<br />
(Hnaure dulcedo admodíí paucafit /multúqj<br />
acuti fhipricicp habeataiel etíá non nihil a -<br />
niari/folaris effe cenfetur. (| Símílís queda ratio<br />
eft/cV diftinctio de odoribus. Hi.n. faporCi germani<br />
füt.Símilís eriam de colorib 9<br />
.Colores fané<br />
aqí/albí/uírides/alíqtfícrocei/fífes-uíorarú/rofa<br />
rü/ lílíoF* coloríb 9<br />
:necnó odores eí 9<br />
modí Vene<br />
ré refef t/&Y Lunam atcg Mercuri^. Colores uero<br />
faphíríi/q etíá dícñtur aerei.Ité purpurei pleníores/aureícp<br />
argento míxtí/ &V perpetuo uírídes/Ioué.<br />
Ardéres aút croceí:aureí purúpurpureí<br />
claríores/Solem. Quílíber uero colores fíuíui<br />
fínt uel faltem ferícíí magís ftellares exiftúr.In<br />
metallís quoqj & lapídíb 9<br />
atqj uitrís propter ce<br />
leftem fímílítudíné funt potentes. |T§ed ut rede<br />
amus adIouem:fapor & odor eius'quafí é/qualís<br />
in aureo pomo perfíco/fímílíqj píro/uelaran<br />
lceo/&7 uíno maluaríco leuiore/leuíqj uernaceo.<br />
Qualísí uíridÍ3Í3Íbere/uel cínamomo/uf dulcí<br />
maratro / ufdoronícotfí hec plurimo faccharo<br />
codita guftenf .Nam quattuor hec/&V nux mufcata<br />
recens fola fi funt/potí 9<br />
folaría funt : folarís
& chariophil 9<br />
/ & mule 9<br />
f5 odorata non gufai<br />
non afpeetu. Ambra folaris plurimi! atep ìouia.<br />
Crocus i Gibus e folaris : ta etfi color eius/ & o
2_D0VITA CAELITVS. #<br />
uetur/atq5 formatur. Et qualis euadit ipfe/tale3<br />
uicíffim efficit quodammodo affectu5 animi/cV<br />
omnino corporis qualítatem. ) Рет'дзсизрН<br />
mum per illa/que gradará propria funt'.opor tu<br />
ne gratíís eft expofítus / utpote q &V naturaliser<br />
illís cófentaneuserat/ftatímper illarum radios/<br />
turn ubíq3 uígétes/tum ípfí ¡germanos : mirifica<br />
reportât muñera gratíarum.<br />
tì Reí naturales arque etiam artífícíofehabent<br />
uirtutes a ffcellís occultas :per quas fpirítum no<br />
aftrumftellíseífdemexponunt. jCaç^JXIL<br />
Vmuero dícimus fpírítuníexponi grati<br />
is per illa que funt gratíarunv.non folum<br />
per qualitates : que uidenrur/audíuntur/odorá<br />
rur/guftanrunfedetíáper illas/que tanguntur<br />
accommodaríputamus. Meméto ígítur calida<br />
in primo gradu Iouis eé. In fecundo Solis cú ío'<br />
ueintertío IVTartís cumSoleJn quarto Marris.<br />
Frígídñ in primo uenerís.In fecudo Lune.In rer<br />
tío Lune cu Saíno, Inqrto Saturni .Humídú í p<br />
то Mercuríí cú íoue. Infecúdo Veneris cú Lúa<br />
In tertio Lune сиз VenereJn qrtoLune/qñ Ve'<br />
neri Mercuríoq3 píñgít. Síccü ípmo iouis. In fe'<br />
cñdo Mercuríí cú SoTe.In tertio Solis cu Marte.<br />
In qto Martís cú Saíno. Súmatí ¿x qlítatíb 9<br />
pía'<br />
netaE*'/ qs Ptoleme 9<br />
defebít í qdríptíto collígí 9
harmoniam ex cunetta conflatam ad calore hu*<br />
moréqj declinare>Calor.a Martis ingés atc# So<br />
Hs;&téperatasIouis ingente fupat Saturni fri*<br />
giditate:& Veneris Lungcpexiguàritaut calor<br />
ibi frig 9<br />
excedat Jté humiditas Lun? Venerifqj<br />
pfima de ppinqua nobis at3 tépata Iouis/iccita<br />
tem Saturni Martifqj multa fuperat/&tempa*<br />
tamfolis, Calor igitur humorcp frigori ficcoqj<br />
dominantur:atq3 fimiliter calor humoa Quem<br />
admodù in fani corporis homine ad c£lefté co-*<br />
fonàtiam tempato ex calore Si ficcitate cordis^<br />
Item calore & humore iecoris/ rurfu5 frigore &<br />
humore cerebri coalefdt cóplexio qufda ad ca<br />
loréhumorécp uergens mediocriter calore regnante,<br />
Calor enim cordis & iecoris frig 9<br />
cerebri<br />
fuperarJté humor iecoris atq3 cerebri ficcimé<br />
cordis excedit,Neq3 uero pr^termiflum a nobif<br />
uelim/ tale3 exiftere ex ftellis fixfs harmonia ciictis<br />
comune qualem dixim 9<br />
ex planetis. Hos.n,<br />
illis fimiles aftrologi putant» Quorfù hg ciutme<br />
mineris fpum corpufq3 noftru p temperiem qua<br />
dam ad calore humoréq3 uergentem / uel natura<br />
conftantem uel arte qu^fira accomodari pof<br />
fe C£leftibus:fibiq3 Cfleftiauédicare. (fl^eq3 tn<br />
dicimus fpiritumnoftrum cgleftibus aumtaxat<br />
per qualitates rerum notas fenfibus preparar*.
(fpE VITA CAELITVS.<br />
Sed etiam mulrocp magi's per proprfetates quaf<br />
dam rebus celitus ìnfitas/oVferifibus noftris occultas/rationiuix<br />
denicp noras. Na cu propetates<br />
eiufmodi/earuqj effect 9<br />
elemétaliuit tute cóftare<br />
non poffint/cófequés eft/a ulta fpócp mun<br />
di' per ipfos ftellaru radi'os fi'ngulariter pficiki :<br />
l'deocp per eas fprh affici qplurimu atqj §primu :<br />
celeftibufcp fnfluxibus ueheméter exponi. Hac<br />
utiqj róne fmaragdus/iacintus/faphirus/topati<br />
us/rubfnas/unicorniicornu/precipue uet o lapif<br />
bejaar/apudarabes appellat 9<br />
:occulris gratiarn<br />
proprietatibus predita funt. Et idcirco nó folti<br />
intus affupta:fed etià fi carnè tangàt: ibiqp calefa<br />
età uirtuté fuampmant/uim ide celefté fpiritib 9<br />
inferunnQua fe contra pefté tuen£ atep uenena.<br />
Quod aut hec fimiliaq3 tale aliqd agant uit tute<br />
celefti/id argumento eftvqa etià exiguo pondere<br />
fiipta nó exf gun hht in agendo mométu. Qd<br />
elemétari qlitati uix unq eft cóceffum igni uidelicetualdecdefti.<br />
Materialfs .n.uirtus ut agat<br />
multu:materià defiderat multam:Formalis auté<br />
eriam cu minima materia ualet plurimu.(|s)mili<br />
uirtuteiprimisphebea peonia carnè tangés/CÓ<br />
tra caducum morbu fpus armat/uapore ad eos<br />
intus fnfufo. Simili corallus &Y calcidoni 9<br />
aduer<br />
fum atre bilis illufiones Io uis precipue Venerif
q5 uirtute. Cçteraq3 fímílíter. Eiufmodi quada5<br />
ppríerate mírobalaní íuuenté feruant/acuütq5<br />
fenfiis/& ingenio píunt atqj memori^ :,ppter lo<br />
uemíprímís Saturni téperatoré/atcp Mercuri^<br />
fenfus amícü. Quam qdem arbore forte alíqs ín<br />
paradyfo ad uítam .progandá extítíífe putabít.<br />
Ij^Iercurío lapidé Achaté cofecrár. Vnde phy<br />
fící conueníüt ad facundia uifumqj & cótra uc<br />
nena ualere. Serapío kxibit/tü qui íacínrü uel ex<br />
eo fígíllu geftat/eífe a fulgure tutum:at3 hác uír<br />
tutem eíus effelatííGmedíuulgatá. Qjumfíha'<br />
bet/ab loue putanius hre. Lapis aetítes/uel aqlí<br />
n 9<br />
habet a Iucína-L Venere at3 Luna/Utadmot 9<br />
uuluç ptummox/& facíllínie cítet. QuodRafis<br />
confirmante Serapíone frequérer fe dícít exper'<br />
tú. Forfan Sí a Phgbo qui tráffíxír Py thoné ere<br />
tea díctamus habet/ut di uenenofís obfíftat: &<br />
ferrü e uulnere rrahar. Sois uírtute gín3Íber ínfu<br />
fum epulís arcet fincopím. Sentíana canís rabíe3<br />
fedat:fugatq? ferpentes, Berbenauarícíníü/prp<br />
ilare fertur/letícíáqj/& expiatíones:& uifu.Ru'<br />
ta Cedoaria cótra uenena theríacá agunt.Th 9<br />
uítalé & aíalem fpm aduerfus hebetudiné/oblí'<br />
uíoné/tímoréfulcír, Saluíauero mentacç uírtu'<br />
telouís/ílla qdé palyfítn fugatthçc uel odore ro<br />
borataím.EadéuírtutePentaphiUonreüft:ítue
j DE VIT A CAELIT VS.<br />
nenis.eiufq? foliu bis quotidie unû uino bibitu5<br />
curât ephimerâ:tria tertianâ: qttuor uero quartanâ:hac<br />
herba facerdotes antq pp puritaté fuâ<br />
inpurificarôib 9<br />
utebant.Agn 9<br />
caft 9 ptâte Satur<br />
ni Venereû fiftit morû.Hiafpis uero fâguiné.Mi<br />
rabiles âtpuenïre folér effect 9<br />
/ubi occultç ,ppri<br />
etari.prêtas ferait elemétalis/uelut ï mirobala-'<br />
no ad fpm corpufqa firmâdmnô folu uirt 9<br />
illa ce<br />
Ieffis agit/fed ét ftiptica multtmec paE* aromati<br />
ca uirt 9<br />
:q purrefacrionc diiTolutôe5qî mirificep<br />
hiber/fpmcp corroborat.Iâuero ut croc 9<br />
petat<br />
сог/fpm dilatet/,puocet rifu3: nô folu ocrîta So<br />
lis uirt 9<br />
mirabiliter efïïcit:f3 ad idé с]ф pducit ip<br />
fanata croci fubtilis/âplificabilis/ aromatica/lu<br />
dda.Qcfâr de fimplicib 9<br />
dico/de ppofitis fiîiter<br />
àicm ïtelligiuolo.Dic ageTheriaca qûo ptra ue<br />
nenû nobis opiruletur.Nô educirilIauenenu.A<br />
ftrïgit.n.aluu.n mutât oïno râ fubito ueneni na<br />
turâ.Nô.n.hecadeo debilis é/at3mutabilis:Sed<br />
fp3 uitalé poti 9<br />
ualde tenué,cV mutabilé/fubito<br />
pformi qdâ ad ipfô pportôe corroborât ufqjadeo/ut<br />
ipe iâ ualid 9<br />
tâq agés/una eu theriaca ue<br />
lut iftrumto.ptï fupet uenenfr.ptï mutet: pti a p<br />
cordiis arcear. S3 q nâ pportôe fiue uirrute id ef<br />
Иск theriaca? Iouiali fil агз phçbea:quâ ex pmix<br />
tione multaru rerû fccTm certâ ррогюез ïuiceni
confutarti fibi uendf cauiffe uidef. Eft aute in ca<br />
uirtus triplex. H^c ipfainq c^Ieftistquä modo<br />
dicebä. Item cglefìis alia prius inherbis aroma'<br />
tifq3,pprieras:qbuselecris ipfarite cóponitur/<br />
qug uirruri pri 9<br />
dict£ fubminiftrat ad idem. Eft<br />
infup alia uirtus i plerifq3 ptibus eius/dementa<br />
Iis porius qcpleftis. Verütn talis:utfpirituf mu^<br />
nfendo coducat.Stfpticä dico & aromatica qua<br />
ütatem.Illaqdemfpmfirmat. Iftafouet. Mirabflemergo<br />
theriacauimnactaeftcötra pperan<br />
tem fenectuté atq3 uenenüttribus uidelicet in ea<br />
uirtutibus ad idem pariter cöfpirätibus,Qparü<br />
unaqdemeftcgleftis perartfficiofä acqfita c6/<br />
mixtionem. Alia cp leftis iterum; fed ptibus eius<br />
naturaliter infita. Alia prorfus elemétalis,Sed il'<br />
la qua prius dixi/Cglitus acqfira/mfto etiä foret<br />
admirabilior:fi non folu porporrione Iouia So<br />
larfq3/& ex rebus eiufmodi coflaretur:fed etiam<br />
oportunü ad hoc obferuatfone cgleftiu3 tépus<br />
eligeretur. Nam queadmodü corp 9<br />
fe habet ad<br />
Ìocum/atq3 tépus/ita motus& actio fe
IDE VITA CAELITVS.<br />
Proculus expIicat.Quod fane Pythagoras aiad<br />
uertens/ipfâ bonû pfectîonemqj rerâ/ oporto!"<br />
nitatem cognominami. Primûnanq? principia<br />
Sic apud Py thagoram 6Y Platone omniu eft nié<br />
fura;ut aliïs corporfb 9<br />
acrionibufqj alia loca di/<br />
ftribueritatq? tpa.Vnde ficutres quedâ non ali<br />
bi q hk/nec alias q tunc proprie nafcuntur felici<br />
ter/cV coalefcunt/atqj feruantur:fic oYmaterialis<br />
actio/motus/euétus talis/aut talfs/non alias effi<br />
caciâ fortitur/effectucp pfecrâ/q quâdo cçlefti'<br />
umharmoniaadideundiqj confonat:qu£ fane<br />
harmonia tanta habere poteftaté exiftimaf/Ut<br />
non folti agricolarâlaborib 9<br />
/atq3 mediconi ar<br />
tificiis per nerbas aromaraq? pflatis:fed ena ima<br />
ginibus:quf apud aftrologos ex metallis lapidi<br />
bufqj fiut/uirtuté fepe mirifica largiat. (f $5 ima<br />
gines caput iam proprio exigunt. Qjiantû uero<br />
adhoras pro actionibus &V opibus eligendas p<br />
tinet/plurimû confirmât a Ptolemeo/ubi ait in<br />
centiloqo/qui eligit quod melius eft/nihilo differre<br />
uidet ab eo/qui habet hoc ex natura. Qui<br />
bus in uerbis turn celeftiû/tum arbitrii elecrio '<br />
nifq5 noftre poreftatem eófirmare uidetur. Al<br />
bertus quoqj Magnus inqt in fpeculo: Non enï<br />
libertas arbitrii ex electione hor e laudabilis cohercetur;<br />
Sed porius in magnarti reni inceptfo-<br />
m.iiû
hibus elecrionemhorp conremnere: eft arbitrii<br />
precipitano nonlibertas.<br />
irtute imagùin fecundum antiquos/atcg<br />
medicinaru cglitus acquifita. jCap.XIIi<br />
Ì "\<br />
Tolemgusaitincentiloqo/reru inferiörü<br />
J effigies uulribus cgleftibus effe fubiecras.<br />
tiquofq5 fapienres foliros certas tunc imagi'<br />
nes fabricare/qn planet? fimiles in c?lo facies/ q<br />
fi exemplaria inferioru3 ingrediebant. Qiiod qdemHaly<br />
cóprobat ibidicens; Vtile ferpentis<br />
imagùiem effici poffe ; qn Luna ferpenté cglefte<br />
fubit/autfflicirerafpicit. Sifiterfcorpionis effigiem<br />
efficacé.quado feorpii fignu luna ingredit;<br />
ac fignühoc tenet angulum ex qttuoruno. Qd*<br />
in egyptofuis téporibus factum ait.fecp iterfuif<br />
fe;ubi ex figlilo feorpionis in lapide Be3ahar/ira<br />
facto/iprimebat thuri figura.dabatqj in potum<br />
ei/qué feorpius ipfe pupugerat : ac fubito cura -<br />
batur. Quod qdé uriliter effici Hahamed phyfi<br />
cus affirmat/cófirmate Serapione. Prgrereanar<br />
rat Haly/notu illic fibi uirum fapienté induftria<br />
fimili feciffe imagines qu? mouerentur : qualera<br />
effectam nefeio quo legim 9<br />
ab Archita. Q^iales<br />
OC Trifmegiftus ait: ggygtios ex certis mudi materiis<br />
facere confueuiffe:& in eas oporrun? aias<br />
Dgmonu inferere folitos.atqj aiam aui fui Mer-
?PP VTTA CAELITVS;<br />
'curiùitémPhebi cuiufda/& Ifidis/Ofyridifqj fic<br />
in ftatuas defcendifie profuturas hoibusmel it<br />
nocituras. ; Huic illud fimile. Prometheumfig<br />
mento quoda luteo/uità rapuiffe,lucemq3 cele/<br />
fte3. Magi qnetià Xoroaftris fectatores/ad euo<br />
candum ab ecate fpfh utebantur aurea quadam<br />
pila caracteribus infi'gnira celeftfu:Cui &V faphi^<br />
rus erat infert 9<br />
cVfcutica quada facta tauri corio<br />
uerrebakatqj interim excantabat:Sed cantiones<br />
eqdemlibenter omitto. Nam &V Pfellus Platoni<br />
cus eas improbat/atqj deridet.Hebrei quoq? fri<br />
egypto nutriti ftruereuitulum aureum didicc<br />
runnut eorudem aftrologi putant ad aucupan-*<br />
dum Veneris Luneqj fauoré contra Scorpfom's<br />
atqj Mam's influxu iudeis infeftu. Porphyrias<br />
quoqj in epiftola ad AnebonéV imagines effica<<br />
ces effe teftat:additqj certis qbufdam uaporfb 9<br />
qui apropriis fufTumigationibus exhalabatac<br />
rios Demonas ifinuari ftatim confueuiffe. lam'<br />
blichus in materiis que naturaliter fuperfs confentanec<br />
fintcV oportunerirequecollectcundi<br />
que conflareque fuerint uires effectufque no fo<br />
lum celeftes : fed etiam Demonicos/cV diuinos<br />
fufcipi pofle confirmat.Ide3 omnfno Proculus/<br />
atqueSinefius. Opera quidem adfalutemmfra/<br />
que a medicis in aftrologia peritis / per res<br />
.num
ex multis copofitasipulueres/liquores/ungué<br />
ta/electuariafieripoffunt:probabilibréinfer6^<br />
nem & noriorf q imagines habere indent Tum<br />
qa pulueres/liquór?s/unguéta/electuaria opor<br />
tune cöfecta cgleftes Ifluxus facili 9<br />
citiufqj (fufci<br />
pfunt q materf? duriores;ex qbus imagines fieri<br />
c6fueuerunr:tum qa uel aiTnmunt int 9<br />
affecta ia<br />
c^litusÄ innos cóuertunt uel falte admotafo<br />
ris ihgrent magis/& deniqj penetrar ; tü etiä qm<br />
ex uno quodä duntaxat,aut ppaucis imagines<br />
cóftruunt. Ulauero ex qplurimis cóflaripro ar^<br />
bitriopolTunt. Vt fi centfi Solis Iouisue dotes<br />
per centum plätas & aialia fimfliaq* fparf? fuerit<br />
cóponere fimul h?c centii tibi coperta poffis/&<br />
in una cóficere forma. In qua Sole ferme Iouéqj<br />
totu iam uidearis habere. Scis pfecto natura in<br />
ferioré/nó poffe uno quodä capere cunctas fa'<br />
perioris natur? uires. Ideocß illas pplures apud<br />
nos naturas elle difperfas. Cómodiufq^ per oga<br />
medicoEy/atq3 fiTia/q per imagines colligi polle.<br />
Proinde imagines ex ligno pfect^uim forte par<br />
uamhabent. Nam lignü&forfanduriuseftad<br />
c^lefte influxü facile capiendu:&" minus tenax/fi<br />
accepit/retinendü;& omino poftq ex matris ter<br />
rguifceribus eft euulfu.paulopoft ferme rotum<br />
amitrit mundan? uit? uigoré.a facile in qualira
(fpE VITA CAELITVS.<br />
rem alia tránímutaf .Lapilli uero atep metafla/oV.<br />
íiadaccípíendü celefte munusduriora uideni/<br />
diutius m rerinét/quodcófírmar Iamblich 9<br />
,fi<br />
acceperir. Sua népe durítía ueñigía quoqj dona<br />
cp uite mundane poft euuliioné diutiffime cótinent<br />
que quódáherétía terre poíTederár. Quá<br />
obrem ob hoc falré apre materie ad capiéda tenendacp<br />
celeftia iudícaní. EftcVpbabile qdli^<br />
brofuperioredixi/res adeó fpeciofas nópofle<br />
fub terrapflariVnííi máximo quodá conatu celi:<br />
atcp durare in eis impreffam femel ex cortatu uir<br />
tute. Haminhis coquédis cogédifcp díutíífíme<br />
celü elaborauír. Verü CU3 neqas facile eiufmodi<br />
plura cóponere:cogeris diligéter exqrere:quod<br />
metallum ínter cetera in ordine fit alicuius ftelle<br />
potííTímú:quí ue lapis in ordine ffimus/ ut falte5<br />
in urto quodá totíus generis ordínífcp fupremo<br />
relíqua pro uiríbus cóprehendas.atq^l eiufmodi<br />
fufceptaculo cdeftíahuíc cófentaneamutuerif/<br />
ceu fi exéplí cá in ordine folari fub hoie phebeo<br />
ffimum ínter aíalía teneat aftur/aur gallus. Inter<br />
)lantas balfamn aut laurus.Inter metalla auru3.<br />
f nter lapides carbüculusuelpátaura. Inter ele<<br />
méta feruídus aer. Nam ígnís ipfe marrius eé cè><br />
fetur.ffòuodatitdiximus ínfluxúSolís uellouís<br />
autVenerís augendú/íntellígímus róne com
munfcnon tamen iììi iti cufus geriefi aliquis ho»<br />
interfecror appareat<br />
Ordínes rem a ftellis pendétiu ut Solariu at3<br />
fimilííí:& quomo fpüs fíat Solaris. ?Cap, XIIIL<br />
/f\ Ixiequidé alibi defup abunaquaqjTieP<br />
A^J laCut platoniceloquaOferíé rerü íllí pro<br />
f príam ufqj ad extrema pederé. Sub ípfo fcorpío<br />
nís corde pót eiufmóí Dpnóas atqj hoíes:fcor^<br />
pinqj aíal collocare poffum 9<br />
etiá herbá Afterio<br />
.hftellaré figura ftellg fímílé nocre fulgenté;quá<br />
medici tradunt qualítaté habere roff / uímq} co<br />
tra morbos genitalia mirabile poíTídere.(TSub<br />
ferpenteuel ferpentarío creili Saturnü ponüt/<br />
etquodámodoIoué,Pofteadpmóas:q%pefer'<br />
pétú formas induunt.Símiles ífuper hoíes ferpé<br />
tes animátes: ferpétaríá herbá: lapidé dracóíré/<br />
capite draconis natu.Item comuni noie ferpen^<br />
tinü. Et pr? ter ea q in fequentíbus afferà. iJSub<br />
ílella folaríXSírío Solé primo : deíde Df monas<br />
quoqj phgbeofcquos alíquádo fub leonü ufgal<br />
lorum forma homíníbus occurríffe teftís é Pro<br />
culus.Homínes fubínde perfímíles beítíafqj folares.Phjbeas<br />
ídeplátas/metallafimílíter/ &k"<br />
pillos/ & uaporé acréqj feruété>Símíli ratíonea<br />
qualibet firmamenti ftella per alíquem planera3<br />
exíftímant contextum rerum gradatímfubillí 9
jpF VITA CAELITVS. ^<br />
apriétate defcédere. Síígítur utdícebáfolaria<br />
omnia per gradum eíus ordínís quélíbet opor '<br />
tune cóprehenderis : homíes uídelícet tales/uel<br />
ralis homís alíqd. Itembruta/plátas/metalla/la'<br />
píllos/fr que ad h^c attínenr/uírtutem folís ufquequaqj<br />
eóbíbes:& quodámodo naturale folaríú<br />
Demonú facultatem. Símílíterqj de alíís di<br />
ctü puta. Solares qdemhomíes funt/quales an<br />
tea díxí:& qui afeendéte leone foleqj hunc ufte'<br />
nenteuel afpícíente nafeuntur : cV qui fub aríere<br />
fímilírer. Solaris eft tVfanguís efíníftroeorum<br />
beneualentíü brachío míffus. Phebus crocodil<br />
lus/aftur/leo/gall 9<br />
/cV cígnus/8í cora 9<br />
. Necalía<br />
ratíone leo ueretur gallú:nífí qm in ordine phebeo<br />
gallus eft leone fuperíor. Eadé ratíone ínqt<br />
Proculus Apollíneu DemonéVquí nonnunqap<br />
paruít fub figura leonís/ftatím obíecto gallo díf<br />
paruílTe. Maxime uero ínhís aíalíbus cor eft fo<br />
lare.Arbítror ét marínú uítulú celeftís leóís cor<br />
di fubeflfe:& hac ípfa róne coríú eí 9<br />
que cígít nu<br />
dú fíbula eíufdé offe cófecta/a renu dolore redi<br />
mere. Ná prra dolore eíufmóí folét aftrologí fíderís<br />
íllíus ífluxíb 9<br />
utiEadé forte róne feri hec<br />
pellís a fulgure nos rueríJnter platas palma phg<br />
bea éide ípmís laur 9<br />
/q uírtute uenenofa tepellít/<br />
& fulgur. Fraxínus quoqj fímílí facúltate uene-
noíálógíus arcet.Loton effe phfbeárotuda tu<br />
folía/tum poma teftanf/& explícatío folíorum<br />
eí 9<br />
díe/replícatíonocte. Peonía phgbeáeffenó<br />
folti uírtus indicat&d & nome. Ad íde5 attinet<br />
ñores & herbg qu£ reftrígunf abeüte fole:rede'<br />
ute protín 9<br />
explican?:& ad fole cótínue uergüt<br />
Aurum pr£terea:& lapis elítís radíís aureís fole<br />
imítans.Lapís íté/q folís ocul 9<br />
appellai/ fíguraj<br />
habens pupilla/ex qua lume emícat.Rurfu5 car'<br />
bunculus nocte rutílans/uel pátaura oes in fe la<br />
pídum uíres córínes/ ut aurü metallorum,& fol<br />
ftellarum.Multa deníqj ín fupioribus nobís fíg<br />
niTícata.^nVndeíí modo Iíceat/fub imperio fo'<br />
lis ex ilio fanguine/ & aímalíu ílloru cordib 9<br />
/ &<br />
folíís fructíbufcp arborei prgdíctartx.Ite3 floríb 9<br />
atqp herbís/& aurí folíís/necnó pulueríb 9<br />
lapíl'<br />
lorunvelcctuaríum uel unguétü cóficere pote<br />
rís:addito croco:balfamo:calamo aróatíco:thu<br />
re:mufco:ambra:lígno aloes :3Ín3Íbere; maftíce:<br />
fpíca nardi:cínnamomo:doroníco:cítrí cortíce;<br />
3edoaría:nuce mufcata:mace: chariophílís cum<br />
melle flauo: uel oleo balfamíno: maftíceodaurí'<br />
no:nardíno:Adcór/& ftomachunv&f caput/ín<br />
t 9<br />
aut extra fouendutut fpüs íde folarís euadat<br />
ffl£x his oíbus ínq aut falté ex pluríb 9<br />
cóponé'<br />
dum domínate fole alíqd. Quo etíá fub eíufde3
(fìbE VITA CAELITVS.<br />
dominata incipias utúdümodo & folaría indù'<br />
as:habites:cófpícíafíaudías:olfacías:imagineríf:<br />
cogíres:cupías./Tfyé imíterís ¿V luíta dígnítate3<br />
&Y muñera folís.\í Inter folares homines plátafq3<br />
uerferís/laurüqj affídue tágas. (pTutíus auté<br />
ad ualítudíné fuerít : folaríb 9<br />
admifcere iouíalía<br />
íí'mul atque Venerea. Venerea maxime numidi'<br />
tatem folarís calorís moderatrice: qualís é aqua<br />
fuccufqj rofarum/ atqj uíolarü. (|ì>3 medicinas<br />
eiufmodíín libro de curandíslítteratis primis:<br />
deíde in libro deuitalonga/partim eqdé copo'<br />
fuñpartím ab alus cópofitas enarrauí:partím eti<br />
am temperauíJt&quales herbg a fole Ioueqj mi<br />
ras córra epídímíá/ ¿V uenenú uíres habeátydíx<br />
ímus ín libro contra pefteiruínter quas Perfora<br />
ta fuga Demon appellata eft. Nec alia faculta -<br />
te q ce-leftíum gratíarú noxíos maloru5 Demo'<br />
num uapores a nobis arcere putatur. Et fiqua íter<br />
herbas alía/uellapillus/Ut corallus ídéjuídeaturefn'cere.Herba,pfectoiunaris<br />
a Mercurio<br />
tradita foliis ceruleís atcg rotúdís/crefcentelúa<br />
unü quotídíe pducens foliu3; decrefcéte depcnés/annos<br />
utentípmíttít lunar es. Sedia ad ima'<br />
ínes altero quodam exordio redeamus.<br />
Í)De uírtute ímagínü fecundum antíquos atqj<br />
iedícínarü:6V quó medicine, fint longe ualídio'
es q imagfnes. (fCap». jX V.<br />
f^^blapillos quos paulo antephgbeosnar><br />
LT^J rauimus/nactus fueris/nihil op 9<br />
erit/inia<br />
'gines eis imprimere.Sufpédes itaqj collo coprehéfos<br />
auro crocei feria filis:quado Solfub arie<br />
te uel leone percurrit^afcenditqj ufmediu tenet<br />
C£lu:afpiatc$Lunà. (f/VIulto uero potenriores<br />
m ferie Lung lappillos narrat Proculus. Primu5<br />
qde3 Selinitim. Qui non modo figura Luna imi<br />
tetunfed & motu.circueatqj cum Luna.Huncfi<br />
forte reppereris/ de argento circudatft/argéteo<br />
filo collo fufpéderis/Luna cancrfi/ uftauru fub<br />
eute/anguIofq$ tenete fibi cóueniétes/fpirittrin<br />
de tuum reddes/poftremo lunarem. Dum uide^<br />
licet calefactus abilelapillus ipfe Iunaris uirta'<br />
rem fuam tuis aifidue fpiritibus inferir. jJUte^<br />
rum uero recefet lapillum heliofelinon cogno -<br />
mento. Qui folis lungqj coniunctp foli/natura '<br />
literhabetimaginem.Huncergo quifqs argento<br />
inclufum deaurato fimilib 9<br />
collo filis admo'<br />
uerit/quàdo Luna in domicilio fuouelfolis/in<br />
eodé minuto cu fole cógredit/fuofqj teneatangulos/folaré<br />
fimul/atcp lunare fpiritu3 reporta'<br />
bit/ aut falré tale3/qualis euadit Luna p cétrum<br />
copulata foli.Hic uero tu uides difperfas ph£bidotcs:uelut<br />
Ofyridismébra;forore3ei 9<br />
Ph^
c uelutI!Me3 cógregare." Sedutinàfolaréalicubi<br />
lapide facile reperiremo uel lunare : adeo<br />
i eonì ordine preporéré:quéadmodu3 fub ferie<br />
feptétrionalis poli magnete habemus / cV ferra.<br />
Solareprofectoiferutliuenifieapudidos Apollonium<br />
rheanen lapide fcilicet nomine Pantaurà/<br />
ignis inflrar micate3:fub terra pafius quattuor<br />
nafcété:cui tm fpirirus infit:ut tumeat/&V pie<br />
runqj fcfndatur terra/ubf eiufmodi lapis cócipi<br />
tur.Ita ceteros ad fe lapillos trahens/ (icut magnes<br />
ferrutruSed lapis hic Herculeus adfe conte<br />
plandumuehementius adhuc/nos ìmprefentfa<br />
rapit. Videmus in fpecula nautaru3 indice poli/<br />
libratum acum afféctu in extremitate magnete /<br />
moueri ad urfa / illuc uidelic5 rrahére magnete.<br />
Qm 67 i lapide hoc preualet uirtus urfe:Et hinc<br />
traffert i ferrmcV ad urfa3 trahit utruq5. Vir t 9<br />
at<br />
ei 9<br />
moi tu ab iirio ifufa é/tu cótiue urfe radiis ue<br />
getatForfitan ita fe habet fuccfnu ad polii alteru/&V<br />
ad paleas.Sed die interea.Cur magnes trahat<br />
ubiq? fernì/nó qa fife. Alioqn cV magnetem<br />
magnes traheretnifto magif:ferE*qj ferfijt.Nó qa<br />
fupior i ordie corpo^umo fupi 9<br />
é lapillo metallum.<br />
Quid ergo; Ambo quidem ordine urfam<br />
fequente dauduntur.Sed Superiore in ipfa urfe<br />
proprietate gradum tenet magnes :inferiorem
uero ferrum.Supius auté in eodé rern contextti<br />
trahit qdem quod eft inferius/& ad fe cóuertit :<br />
uel alíter quomodolíbet agítat/aut afficituirtu<br />
tepríus infufaJnferíus uíciflim eadéad fupíus í<br />
fufíone conuertítur / uel alíter agítat/uel prfus<br />
afFícítur.(pSíc in ferie Solís íferíor homo admi'<br />
rat fupíore3.In ordine Iouio uenerat In Martio<br />
timetjln Venereo inferior ad fuperioré rapitur<br />
amoris ardore/deferitqj feipfum. In Mercuriali<br />
femper híc dífcít/uel perfuadetur ab ilio Jn luna<br />
ri motumhic ab ilio fgpius exordit. In Saturnali<br />
quieta (figo auté cum h^c explorata hacteñus<br />
habuiiTem/admodü gratulabar / cogitaba'<br />
qj iuuenis adhuc magneti pro uíríbus ínículpe '<br />
recfleítísurf?fi'gurá/quádo Luna melíusílluc<br />
afpícíat:& ferro tune filo collo fufpédere. Spera<br />
báeqdéítademüuirtutisme fíderís íllí 9<br />
copoté<br />
fore. Sed cum díutíus expIoraífem:ínuení tan<br />
dé fíderís íllíus ífluxus Saturnales eé plurímunv<br />
atqj Martíales. Accepí a Platóícís malos Dgmo<br />
ñas plurímü feptétríonales exíftere. Quod etía3<br />
hebreos aftronomí cófítent noxios Martíofqj<br />
Df monas ínfeptétríóeponétes • Propítíos aüt<br />
& Iouios í meridie. Dídící a Theologís 8í ab Iá<br />
blícho ímagínü fíctores a Dpiioníbus malís oc<br />
cuparí f f píus;atq5 fallí. §)Jidi eqdé lapillo Fio
DEVIIA CAELITVS.<br />
rentìam aauecru5 ex india/ibi e capite draconis<br />
erutu/rotundfi ad nummi figuràVpunctis ordie<br />
qplurimis quafi ftellis naturaliter infignitu : qui<br />
aceto perfufusmouebat paruperin recitiamo<br />
obliquu.mox ferebatur i giru/donec exhalaret<br />
uapor aceti. Exiftimaui eqdem lapillu eiufmodi<br />
celeftis draconis habere narurà/atcp quafi figu<br />
ram;motu quoqj ìllius accipere/quatenus p ace<br />
ti feu uini ualentioris fprh/draconi illi Cue firma<br />
mento familiarior redderet. Hunc i*gi£ qui gefta<br />
ret &Y aceto fepe perfunderet/uim aliqua3 forte<br />
draconis illius acciperet/qui geminis amfractf'<br />
bus,Hinc qdem urfam maiorem iplicat/inde mi<br />
norem. Extat SY ppt fcorpioné ferpentarfus q<br />
fihomo ferpéte cinctus.manu dextera caput fer<br />
petis tenens.finiftra caudà:genibus quafi flexisj<br />
capite paulu refupino. Legi eqdem magos perfa<br />
ru regi cófuluiffe: utimaginé liane lapidi impri><br />
meret emathiti : qué aureo dauderet anulo; ita<br />
tamé/iit inter lapillum atq? aura ferpentarie ra"'<br />
dicem infererer. Hoc.n.anulo gettante cótra ue<br />
nenummorbofepuenenofostutum fore. Vide<br />
licet fi Luna Serpentario afpiciérefeceris. Hanc<br />
imagine Petrus Aponenfis cófirmauir. Ego ue'<br />
rofihàcanulusilleuimhaber/arbitror no tà p<br />
figurà/q per materias eiufmodi; èV hoc pactofté
poreqj copiofitas/fíbí cglítus uédícare.Meméto<br />
lapíllos nafcentes ín aíalíbus nec íde languetíb 9<br />
ut in dracone:gallo:írundíne: c^rerífqj effícaces<br />
exíftereferme/ur lapilli in terra nafcétes:atqj ad<br />
eafdé referri ftellasrad qs hpc alalia ptínent.Híc<br />
Alectoríus ex uentrículo galli ueterís tract 9<br />
poi<br />
let po teliate folar¿per qua Díafcorides air fp pe<br />
cópertu effe/eum pugnare íuíctü.q lapillü hunc<br />
oregeftaret, ídem aít:Celídoníü erutu ex írundi<br />
ne ruffum/curare melácolícü/& amabile/ ídone;<br />
umcp reddcre. Qjjod qde habet ex louc; per ea<br />
qu£ dixímus.s.Res ubíqj infra Luna íiellares ex<br />
iftere, Confirmai dictum íllud ualde Platonicu;<br />
hanc mudi machina ita fecü effe cónexanv ut &<br />
in terrís cgleftía fínt códítíone terrenal ín cp lo<br />
uícíffim rerreftría dígnítate C£leftí;& in occulta<br />
mudi uíta/meteqj regina mudi cgleítía ínfínt:uí'<br />
tali tñ íntellectualíqj .ppríetate fímul/& excelle<<br />
tía.x£eLh?cífupercófírmát nónullíetíá íllud<br />
magícü:per inferiora uídelícet fupíoríb 9<br />
cófen"<br />
taneapoffeadhoíestpíbus oportunís cgleftía<br />
quodámó trahí:at3 et p Cf leítía ff celeftía nobís<br />
cócíliarúuel forlan prfus ínfínuarí.S3 poftremü<br />
ho c íllí uíderít.U Verum íllud arte quadá rite &<br />
oportune in unu plurima collígéte fieri poffe p<br />
babüe fatísCut díxímus)effe uídetttü ratíqníbus
2DELVITA CAELITVS.<br />
quas in fuperioribus affignauim 9<br />
: tu qa eiufmo<br />
di mulra/qrì apud medicucV Aftrologu colligfi'<br />
tur/cótundunt/cómifcent/concoquutur fub fi"<br />
dere certo/dfx ipfa per fe ratione cócoctionis ar."<br />
qj fermenti/noua paulatf m forma fubeur : hanc<br />
ipfa acqrunt certo quodàfométo celefti/radiis<br />
tuncintusagétibusa'deocp celeftem. ^Metallo:<br />
uero uel lapillus qfi mométo fculpitynó uideruf<br />
noua acdpe qlitaté:fed figuràtNeqj motio illa p<br />
debiros digeftionis grad 9<br />
/quos alterano natii<br />
ralis ,atcp generano folet obferuare/progredif»<br />
Cu uero natura celeftis ranq iferioris nature re"<br />
gula foleat tenore quodà p gredi natali/òV ita p<br />
grediétib 9<br />
adfpirare:merito dffidurpleriq3:ima<br />
gines eiufmóx cdeiìé aliqua uirtuté hfe. Ego qj<br />
àbigo fepi 9<br />
:ac nifi cV ois antiqtas/&Voés aftrolo<br />
gi uim mirabile hfe putarét:hf e negare. Negare<br />
eqdé nó oino. Opinor.n.nifi qs aliter pfuaferit/<br />
ad ,pfpa uaKtudiné falté aliquà hfe uir rute/elee<br />
teìpfer ti róne materie.Taetfi mfto maioré ineffe<br />
pharmads arbitroncV unguétis fidereo fauore<br />
pflarif.Quid uero uolueri/ubi mó dicebà electe<br />
róe materie/i feqntib 9<br />
dedarabo. Que uero ex<br />
magoru uel aftrologo^ opinione ad Plotinum<br />
interptandu prò imaginibus aliegaripofìur/dei<br />
ceps breuiter arjerà:fi te pri 9<br />
.hic admonuero:ne
putes pbare me ufnimagina : fed narrare^ Ego<br />
ení medícínís ad cçlu téperatís/nonímagmibus<br />
utor. Atrita ceteris quotidíeconfulo. Tuuc<br />
ro fí cócedís Deum rebus infra Luna mírabíles t<br />
feruiiTeuirtutes/mirabiliores côcede cçleftib 9<br />
.<br />
Prgterea fi licere iudícas homíní ad pfperá ualí'<br />
tudinc ínferíoríbus utíuudíca fuperíoríb 9<br />
quo'<br />
qj licere. Atqj inferiora ad fuperíorü norma : Ce<br />
medícorum artificio temperare;fícut etíá a Deo<br />
"pe poteftate c ?luDe uiríb 9<br />
funtab initio temperata.<br />
radíorá/unde uí<br />
i s<br />
| Mmenfaferme cgleftiû magnitudo uirtus<br />
-—-^notio facit/Ut oés omniû fiderû radii terrç'molem<br />
quç quafipunctu eft ad cçlû/momento<br />
fadllimeqj/ufqî ad centrû recti penetrent.qcï<br />
omnes aftronomi confitent. Ibicp ut placet Py<br />
thagoreis atqj Platonicis fortiffimi fïnt.tû qa re<br />
ctiundiqj centrû tangunt:tu qa in anguftu col-<br />
Iecrifuntcuncti, QjJorâueheméria materia ibi<br />
rerrg ficca,pcul ab humore remota prorfus acce<br />
ditur.accenfaqî extenuat/atqî difpgitrpermeat 9<br />
undicg/&:efflat incendia pirer atqj 3ulfur>Sed ig<br />
nem hune putât ualde caliginofû effc/& quafiïcendium<br />
quoddâ lumfnis expers;ficur in cç\o ex<br />
tat expers incendii lume:Ignis aût inter cçleftem
(ЛЬЕ VITA CAELITVS. ><br />
atqj mfernmlumen cu feruore coniungir. Putat<br />
auté ignem e centro flanté/igné effe ueftalé: Siq<br />
dem uefta effe terre uità numéqj putabant.Ideo<br />
q3 Vefte remplu ueteres ìnmedus urbi'bus conftruebanw'gnécp<br />
in medio ppetuu collocabanrJ<br />
Sed ne ulterius peruagemur/codudamus iam fi<br />
ftellaruradiirota mox terra penetrat/negari no<br />
facile poffe metallu atqj lapillu/qn celant imagi<br />
nibus/fubito penetrare:eifqj miras uel falté qua<br />
lefcuncgimpmeredotes. Quadoqdem òYinaluis<br />
terre pretiofiffima generàt. Sed qs neget per<br />
hec radios penetrare? Siqdemaer 6Y qualitas ei 9<br />
&V fonus minus efficax folida tràfir fubitO/&7fua<br />
qdam afficit qualitate, Iam uero fi duritia radiis<br />
obfifterer penetratibus lumen multo citi 9<br />
аегез<br />
q aquà p tranfirer. Et hac odusunulro q uitrum<br />
6V uitra fimi'liter q chry ftallu. At cu eodé momé<br />
to folida/quo liqda cuncta tranfuerberet/pfpicue<br />
cóftat duritia radiis nullo mó refiftere: atq5<br />
idcirco dicent no effe negandu metalla секШиз<br />
radios influxufq* fufdpejAtqj etià cóferuaread<br />
tempus tunc fìbi cditus deftinatu. Cóferuareiq<br />
uirtuté quandà ex radioru concurrentifi contactu<br />
creataJQuid ueroi Si materia durior hoc ip<br />
fo qcTuidetur obfiftere caufe ppotenti/magis ic<br />
tibusfeexponitiSicenfislignufub lana incidit
non íneifa lana. Sic radius ille fulmine 9<br />
ebrio qfi<br />
qj non l?fo diffoluit in eo metallu.Cum uero na<br />
tura cgleftis noftro hoc igne incóparabiliter fit<br />
pr?ftantíor/nó eft putandn radii egleftís oífícíu<br />
effe dütaxat quale opus ignei radii manífefte ui'<br />
demus.s, íllumínare/calefacere/exfíccare/ pene<br />
trare/exrenuare/diíToluere:q noftríf fenfíbus no<br />
tííTíma füt. Sed multo plures mírabílíorefqj uíres<br />
&effecrus hre. AIíoqn/& materia ínferíor/&ca<br />
ducus fenfus cíi díuínítate egli penít 9<br />
£quaretur.<br />
Sed qs nefeíat uírtutes rerü oceultas/q fpecíales<br />
a medícís nomínant/nó ab dementali naturane<br />
ri:Sedcfleftí¿ Poffuntítaq}Cutaíut)radíí occult<br />
tñs/fk mírabíles ultra notas imagíníbus ípríme^<br />
re uires: Sícut & ceteris íferunt. Noan.íanímati<br />
funt fícut lucerna radií:fed uíuí/fenfualefc^ tanq<br />
per oculos uíuéríum corporum emícantes; do"<br />
tefqj mirificas fecu ferüt ab ímagínatíoníb 9<br />
metí<br />
bufcp Cf leftíü. Vini quoqj uehemétííTimá ex affé<br />
ctu íllorü ualído/ motuq^ corpora rapídíffimo :<br />
ac ^príemaxíeep ínfpmaguntcgleftíbusradiís<br />
fímíllímü. Agüt ífuper in corpora uel duríffíma.<br />
Oía.ahgcadcglüínfírmíffímaffit Suntautéín<br />
uaríís ftellís uaríg quoqj uíres;& ídeírco í radíís<br />
earú iter fe uaríe. Prgterea ín radíos ícríbus ali-'<br />
ter atqj alíter íddétíbus/tiírtutes díuerfp nafcü'
2gE VITA CAELITV5.<br />
rur. Deniqj in pcurfib 9<br />
fadioEiE mutufs/aliter atj<br />
alitencV hic aut ibi:cV tue aut alias effecris diuer<br />
fefubfto.uiresfuboriunkmfto magis atqj citius<br />
g in alii's/ar qj ahi's elemétorfi/qlitaraqj eleméta'<br />
iiu mixtionib 9<br />
.Multo et citi 9<br />
q in tonis ÒY nume<br />
ris apdmuficu aliter cValiter pcinétibus. Sihec<br />
diligéter pfideraueris:forfitannó diffides:dicét:<br />
fubito quódà radioru iactu uires imaginib 9<br />
ipri<br />
mi:atqj ex diuerfo iactu diuerfas. Nuqd ergo ta<br />
cito; Mitto fafcinatióes repétino quoda ituitu<br />
facras:& amores accerrimos flati accéfos radiis<br />
oculorivq cV ipfi fut fafcinamta qdà qdTin libro<br />
de amore pbamus, Mitto q cito rubés ocul 9<br />
ifi<br />
cfar'ituété/cV fpeculu itués femiaméftruofa.No<br />
ne &Y familie qdà apcTilliricos cV triballos irate i<br />
tuitu hoief itemifìe ferutiEt feie qdà i feithia idé<br />
facere pfueuifie.Et catoblepefgulicp ferpétes ra<br />
diOEjt ex ocfis iactu hoies pimunt.Torpedo quo<br />
qj marina tactu etià .pculper uirgà manti fubito<br />
ftupefacir. Echinn 9<br />
pterea pifcieul 9<br />
grandé folo<br />
tactu nauéfifterefertur. Pnalangia qnetiam in<br />
apuliaictu quopia: uel occulto fpiriru aimqj re-*<br />
pentino ftuporepmutant. Quidrabiofus canis<br />
facit/ufnóapparétemorfu; Quid feopa/deide<br />
qdarbut 9<br />
;Nóneleuifu'mo tactu ueuenu cócitàt<br />
atqj rabiemi An ergo negabis celeftia oculoru3<br />
n.uiù
fuorû radiïs/quibus noftra contuent fimul atq5<br />
. contingunt/ftatim mirâda pficeretfam uero gra<br />
uida millier tacru ftatimfignatmembrû homîs<br />
nafciti rei defideratç nota. An uero dubitabis/<br />
radios aliter aliter ue tangentes diuerfa pficeref<br />
Cum & tu helleborû herbâ colligés:fiue folium<br />
deorfû rrahasrfiuc furfum:hoc fubiro tactu:cau<br />
fa fis helleboro/Ut deorfû ed 1<br />
f t humores/ aut<br />
furfum
VITA CAELITVS.'<br />
quo qdz natura cdeffis uirtuté olim ad hoc ipfumquod<br />
optai naturaliter íchoauerít:&7 quafí<br />
iam iá pfecerit:ut in fulphure flámá. Qiiam fané<br />
uirtuté/tunc demü perfícíat:qñ materia hec per<br />
arté/fub fímflí quodá ínfluxu celeffi ueheméter<br />
agítaí:o7Sagírata calefcir. Itacp ars fufcitatincho<br />
atam ibi uir tut é:ac du ad figura redigiГ/ fimilem<br />
fue cuida celeftí figuré : tuncáie íllic idee príus<br />
exponít:quamfícexpofítá:celu ea perfícit uirm<br />
tute/qua ceperát. Exhíbens qfífulphurífláma3:<br />
fíe potería qdam ad rapíendas paleas edítus da<br />
ta fuecú/O/quodámodo debílís fepe per fríctío<br />
nem calefacti'ontq; facta ualídíor íubíto rapir.<br />
íf^íTem uírtutem Serapío fcríbít data lapidi Albugedí<br />
quafí iacinto fímílí. Sed nópríusrrahere<br />
paleas: q capulí hoc lapide perfrícent. Sic ite<br />
lapis ílle Iouíus Везаагд. a mortelíberás:qué de<br />
fcrípfím 9<br />
in ¡libro Contra pefté:uím ab ínítío сб<br />
tra uenenu accepít ab Ioue. Sed nó ufepadeo ua<br />
lídá.ureandé tradere poflít materiís alíís exercendá.<br />
Ar uero cü jbmú fub Scorpíonís celeflís í<br />
fluxu figura fuperní íllí 9<br />
acceperít: perfecta con<br />
tra feorpíones fubíto uí reportare putat. Qua5<br />
manici cóícareualeatyaut thurí. Eadé quoqj de<br />
íacítO/Topatío/Smaragdo/ceterífqj ratio é habenda/ut<br />
fabrica figurarli nó alibi efficacia ha-
eat:§ubi materia cüftellaCogruir & effectua<br />
qua hune faber exoprat accfpe.Ac pr£tereaubi<br />
nçc ipfa mareria quafi iâ talis é ab initio qualem<br />
affectas reddere p figuram.Nullis ergo materas<br />
ad imagines uti cofulur/nifî his ipis, q tibi notç<br />
fut:hanc ipag ferme iä uim habere qua cupis. La<br />
pilloruitaqueuires/atq3 metalloru dfligentiflï'<br />
me pferutari iubent:Intereaque meminiffe inter<br />
lapillos qdé carbunculu ï tenebris corrufeanté/<br />
atq3 pantaurä peipue Soli fubeffe : Saphy ru kv<br />
uûSmaragduVeneri:Mercurio:-Lunç. APrgte'<br />
rea metalla prçter aura & argéru uix ullâ ad hgc<br />
habere uirtutc, (J Tutioréqj in his rationé fore:<br />
fiauruqdépuru3adSolem referas.atqjIouem.<br />
tfAd illü quidé pprer coloré; ad hue au té pp'<br />
tir tempata comixtioné. Nihil enï loue & auro<br />
repari 9<br />
. Puru uero argétu ad Luna : Sed ad loué<br />
fîmul atep Veneré aura argento permixtu. )Prg<br />
rerea imaginé efficadoré fore;fî uirtus i materia ^<br />
eis elemét afpueiat eu fpeciali / eiufdé uirtuté na<br />
turaliter ïfita / atque hçc infup cü uirtute altera<br />
fpeciali p figura cçlir 9<br />
capiéda. JDeniqfîgtf ras<br />
inferiores/^ formas ceieilib 9<br />
coformari/inde p<br />
difcesCut aiunt)q> Perfeus trucaro Meduf? capi<br />
refuturä nonullis obtrûcatfonc porréderecô'<br />
fueuitmiultaqj fiKten& luna alioîcp plaetas fub
2DEJOTA CAELITVS;<br />
certìs figni's cèrta in nobis membra mouere nòti<br />
dubiranr. 2_Quamuimhabeant<br />
figure in celo atqj fub celo. ffCa>X VII<br />
/jyÉcfrne figuris nimiu forte difFidas/memiffe<br />
iubebut/i regione hac fub luna elemérali :<br />
eleméraré quoqj qlitaté poffe qplurimu/in tratmutatóc<br />
uidelicetad aliqdelemétale tédéte. Ca<br />
Ioré.s.& frigus/cV humoré/arq3 decime. Qua<br />
Jitaresaurqminuseleméraresmareriales ue fut<br />
fdlicet lumina.i.colores.Numeros quoqj fiu'rer/<br />
& figuras ad talia forfità minus polle. Sed ad c£<br />
leftia muneraCut putat)ualere permulru. Na cV 1<br />
celo lumia/cVnumeri/cV figur jrfut ferme oim po<br />
tenrifiìma. Prefetti fi nulla fit ibi materia. QctPe<br />
ripaterf ci pleriq? purant. Sic.n.figure/numeri/ra<br />
àii/dx nó alia fubftineant ibi materia/qfi fubftariales<br />
effeuident. Atq? cumi ordine reru mathe<br />
mance form^ phyficas àtecedàt/ ranqfimplices<br />
qdem magis/& minus egenemierito in antecede<br />
dentibus mudi gradibus ideft celeftibus aucto<br />
rifate fibi maximam uendicàt/Ut non minus ide<br />
fiat numero/figura/luce/q elementari quadà<br />
prfetate. Huius qdem auctoritaris habet etiam<br />
fub Luna ugnu. 2-QuaHtates eni ualde materia<br />
les plurimis rerujifpecìèBùs funt cómunes: eifqj<br />
quodàmó pmutatis/nó ufqjqcp fpecies pmutan
tur.Figure autem numeric partium naturalità<br />
proprietatem cum fpecie infeparabile peculiar<br />
recp poffidét. Vtpote qup celit 9<br />
una cu fpecieb 9<br />
deftihatafueruntimmo & cuideis maximal^<br />
bent in mente mudi regina conexioné: Atqj cu5<br />
ipff numeri que fpecies qugda fint/ideis ibi pro'<br />
priis delignatf / nimiru uires inde proprias forti<br />
untur.(MJdeoc^ tu fpecies naturaliu certis figu*<br />
ris/ttì motus/S' generationes/& mutatióes cer'<br />
tis numeris aftringunt. ^Delumine uero quid<br />
- dicaiEfteni actus intelligent uel imago. Colo<br />
res àt funt lumia qu^da.Quàobré ubi lumia id'<br />
eli colores/figurafq?/&' numeros Aftrologi di',<br />
cunt in materiis noilris ad cgleftia pparàdis pof<br />
fe quadurimu/nó temereCut aiut)debes ifta ne'<br />
gare. (TNó ignoras concent* per numeros pro<br />
portionefquefuas/uim habere mirabile adfpf'<br />
ritti & animtT/& corpus fiftendu/mouédu/affi^<br />
ciédaProportióes autem ex numeris conftitu/<br />
t£^quafi figur? qugdà funt/uelutex puctis line'<br />
ifque factg, Sed i motu. Similiter motu fuo feha<br />
bent ad agendum figurg c£leftes. Hg naqj har'<br />
nionicis tumradiis/tum motibus fuis oiapene'<br />
trantibus fpiritum indies ita eia afficiirt/ut mu'<br />
fica prgpo tens pala afficere confueuit. (Trotti<br />
prgterea q facile multis mifericordia.3 moueat fi
(fí>E VITA CAELITVS.<br />
guralugentís.Erquantü òculos imaginatónéqj/&V<br />
fpírítunvcV humores affidar ftatím arque<br />
moueatamabílísperfone figura. (ÍP^c mínus<br />
uíuaeft/cVefficax figura celeífa's. \ Nóneprin'<br />
cípís ín urbe uukus quídc demes/cV ílarís exílarat<br />
omnesí Ferox uero uel tríftís repente per ter<br />
retí Quid ergo celeftíú uultus/domínos omní<br />
U3terrenorú aduerfus hecefTícerepoíTeputasí<br />
.Quíppe cum etíá coeutes adprolem/ pJerüque<br />
uultus/nó folum quales ípfí tune agút:Sed etía3<br />
quales ímagínátu¿4§leant fíliís díu poftea naícíturís<br />
íprímere. (jVultus eadératíoneceleítes<br />
materias confeftim fuís notís ínfícíunt.In quib 9<br />
fi quádo díu latitare uidétur/temporibus deínde<br />
fuísemergunt.{p7ultus autem celi funt figure<br />
cdeftes.Potes uero facies íllíc appellare figuras/ceterís<br />
ibi ftabílíores. Vultus auté/ figu/<br />
ras:quemagísibímutantur.Afpectus quoqueí<br />
ter fe ftellarummotü'quotí diano cófectos/ uul<br />
tus appellare potes fimiliter/ &V figuras.lNá exa<br />
goni/ pentagorú¿tetragoni nominan?. JLjEfto<br />
dícet quifpiamtfSifìt ut placet potentíffíme ácf<br />
efficíendum figure edenes. / Verum quid hoc<br />
ad figuras ímagínü artificio factasTRefpondebut/nó<br />
ídpotíffímü contenderei potétífTimg<br />
per fe ad.agendum fint noftre figure: Sed utpa-
ariflimf adactiones Cuires figurarli c^leftiuj<br />
capicdas: quatinus oporrune fiunt dominatib?<br />
illis/atque examuffim ad illas cofigurant. Exigit<br />
enifiguraillafigura, jj^^one fonare citharaq^<br />
dä/akera reboatiOb i r<br />
dtätuilT& ipfa fimilc figu<br />
rä habeat/atque e cófpectu fippofita:Et fides in<br />
eapoßtf /& intetp fiti'ter. Quidnä hic efficit/ufc<br />
citnara fubito patiat a cithara/tiifi finis aliquis<br />
& qugdä figura cófornus ; ^Figura (peculi le^<br />
nis/cócaua/uitens celo cögrua.ob hoc lpfü pro<br />
prie/munus tantü c^litus acdpit/ut radios Php<br />
biinfe cumulatiffime cóplectaf. Et folidifiiniu5<br />
quodqj ad centro fuu e cófpectu locato repente<br />
cóburat. 4j"E?go ne dubites dicent: Quin mate<br />
ria qupda imaginis faciédp/alioquin ualde congrua<br />
c$\o/p figura cplo limile arte data3 creile<br />
munus/tum in fe ipfa concfpiat/tu reddat inpxi<br />
mum alique uel gettante. (nNon folu uero figu<br />
ra:Sed etia difpofirio perma/quä Diaphanä uo<br />
cät/inrfficax quidda3 eft/& paffiuü fuaptejnatu<br />
ra. (f, vferuntamem quoniä peruia difpofirio eil:<br />
in c^lo proprium lumis fufceptaculu ; ideo ubicunque<br />
fub eplo/h^c uel efl: naturalis ; uf modo<br />
aliquo cóparat:Subitopfens cplefte luméacqri<br />
tur:Atq3 et cóferuat.ubi una cu hac uf calor eft<br />
igne 9<br />
ut i flama/uré aliqd aereo / aqucfi ue find/
? DE VITA CAELITVS,<br />
&glutinofiï. Vt in noctilucis/cV nocticernîs / 8c"<br />
carbunculis / atq? forfan quodâmodo ï câpho'<br />
riQuidindefcquat pimaginibus ipfereputa.<br />
Quales cç-Ieftium figuras antiqui imaginib 9<br />
ïprimebanr. Ac de ufu imaginû. papX VIII.<br />
"jrn| -fcfquis aure5 querer/ quas poltmmTucflï"<br />
\- 1 figuras imaginib 9<br />
imprimerefoleât;. Sût<br />
enf ni ibi forme oculis ualde côfpicue / oï a mulris,quales<br />
funt/quafi depictp ut Aries/Tauruf/<br />
fimilefqj figure 3odiaci:cV quç funt extra 50 dia'<br />
cum manifeftç. Suntibi prçterea forme- quâ'<br />
plurime/non tam uifibiles q imaginabiles per fi'<br />
gnorum faciès ab Indis/cV Aegyprifs : Caldeifcp<br />
perfpectç:uel faltem excogitate. Velut mprima<br />
facie uirginis uirgo pulchra fedens/geminaf ma<br />
nu fpicas habens/puerumqj nutriés. Et relique:<br />
quales defcribf t Albumafar: Ceteriquenonulli.<br />
(Jltant denique characteres qdâ fignorû 6V pla<br />
netarû ab egyptûs defignati. (fVoiût igit ima'<br />
ginibus omniahçcinfculpi.Vtlïqs expectet p*<br />
prium a Mer curio beneficiunvcollocare eum in<br />
Virginedebeat'.uel faite ibi Lunaj cumafpectu<br />
Mercurii.Et imaginé tûc ex ftâno pficere/uel ar<br />
géto.In q totu uirginis fit fignû:Et character ei 9<br />
character que Mer curiï. Ac fi prima uirginis fa'
eie fis ufurus: addas etiam figura: qua i prima fa<br />
ciedixim 9<br />
obferuata:Siriterq*de cgteris. (fì*0'<br />
ftremiquidéimaginu auctores uniuerfamearà<br />
forma ad egli fimiJitudiné accepere rotudà. Arv<br />
fiquioresauré quéadmodum mquodam Ara'<br />
bum collegio legimus/figuram crucis cuctis a*r<br />
teponebant. Quia corpora per uirtuté agut ad<br />
fuperfia'emiamdiffufam* Prima uero fuperfici'<br />
es crucedefcribitur.Sicenis in primis habetlógi<br />
tadiné atqj latitudine3. Primaqj hgc figura é/oC<br />
omniu recta Smaxie / & quattuor rectos angu*<br />
los continet|T)Effectus uero celeftiu maxime p<br />
rectitudiné radioru anguloruquerefultar* Tue<br />
em ftellg magnopere funt potentef:quàdo quat<br />
tuor C£ li tenentangulos fmmo cardines: oriétis<br />
uidelicetoccidentifque;& medii utrfnquecgli*<br />
Sic uero difpofirg radios ita coniiciunt in fe iui'<br />
cem/Ut crucem inde conftituat*Cruce3 ergo uè*<br />
teres figura effe dicebantum ftellaru fortitudie<br />
facranntumearudé fortitudims fufceptacuki5*<br />
Ideoque habere fumam in imaginib 9<br />
poteftaté;<br />
Ac uires & fpiritus fufeipere planetaria y Hgc<br />
auté opinio ab g gyptiis uel iaducm eft,uel max<br />
ime cofirmatauter quoru characteres crux unuf<br />
erat infigm's: uità eoru more futura fignificans:<br />
eamquefigura3 pectori Setapidis infculpebat;
jDE VITA CAELITVS.<br />
Ego uero quod de crucis excellentia fait apud<br />
£gyptiosanteChriftû/no tammunerfs ftellaru<br />
teftimonm fuiffe arbitror/q uirturif pfagiu:quâ<br />
a Chrifto fuerat acceptura. Aftrologos aiît qui<br />
ftatï poft Chriftii fuerût/uidentes a Chriftianis<br />
miranda per crucé fieri/nefcien tes aut uel nolen<br />
tes inIefû tanta referre/fn cçleftia retuliiïe. Quâ<br />
qua cófiderare debebant per crucé ipfâ/abfque<br />
nomîe Iefu miraculé minime perpetrare Conue<br />
nire qdem imaginibus eâ/qa référât forritudiné<br />
planetarû omniuq3 ftellaru forfitan eft probabi<br />
le. Non tamé ob hoc duntaxat ingente habere<br />
potential Poffe uero non nihil/una 013 cçterfs/<br />
quç neceflarfa fût cóiunctam : ad ,pfperâ forfan<br />
corporis ualitudiné.Sed ad narrâdas aliorû opi<br />
niones/Utcepimus reuerramur. ] Saturni uete^<br />
res imaginé ad uit£ logitudiné faciebâtTTapide<br />
de Feyn'3ecb/id eft faphyro/hora Saturni ; ipfo<br />
afcendente/atq3 fçlidter coftituto. Forma erat:<br />
Homo fenex/in altiore cathedra fedés:uel dra '<br />
cone: Caput tecrus panno quoda3 lineo fufco:<br />
manus fupra caput érigés: Falcem manu tenés/<br />
autpifces:fufcaindurusuefte. Adlongam ui"<br />
ta/atq3 fçlicé/ louis imaginé in lapide claro/ uel<br />
albo. Erat homo fedésfuperaqlamuel draco '<br />
né/Coronatus;hora Iouisapfo in exaltatóe fua<br />
o.i.
f^tici'ter afcendente:cròcea indutò uefté, LCq^<br />
tra rimeditate hora Martis fmagines fabricabàt<br />
p ma Scorpióis facie oriéte.Marté armatfi/Sf co<br />
ronatu, IjSjimprbos curandos fingebat Solis<br />
imaginé ih auro hora Soli's : prima facie Leonia<br />
afcendente cu5 fole, Regé in throno/crocea uè-*<br />
fte/&coruu Solifcp forma. (f^dleticiaroburq5<br />
corporif/ Venerif imaginé puellaré.poma floref<br />
qj manu tenentem:croceis& albis idutam.hora<br />
jVeneris prima facieLibr^/uel Pifciu/uel Tauri<br />
afcendente cu Venere, JmagméMercurii adin<br />
geniù/& memoria pmatadefcemino$j(JTtéco<br />
tra febres fculpebat Mercurius/Homo tela ma<br />
nu tenés/hora Mer curii furgéte Mercurio:fcul'<br />
pebant hanc in marmore. Subinde materig cui'<br />
piaiprimebantlanguentibus affumendg. Hinc<br />
ome genus febriiì curari dicebant /Imaginem<br />
Lunf afcendente prima facie Cancri ad augmen<br />
tu. Forma Mer curii: Homo fedés in throno/ga<br />
leratus/criftatufcp/pedibus aqlinis : finiftra gal'<br />
Iu tenens: aut igne. Alatus:aliqn fup pauonent<br />
Dextera tenens claun : uefte uariaiLumpuelh<br />
pulchracornuto capitefuper DraconeuHTau<br />
rum ferpétes fupra caput/8^ fub pedib 9<br />
habens.:<br />
([Bei curandù calculu genitaliuqj dolores & ad<br />
faguiné aftringendu imaginé hora Saturni: fmv
ODE VITA CAELITVS.<br />
gente tertía facíe Aquarü cü Saturno. Ite leone<br />
auroímprímebát/lapídé informa Solís pedib 9<br />
reuoluenté:hora Solís: primo gradu faciei fede<br />
Leonis oriente. Hanc expellendis morbis pmtura<br />
exiilimabant. Adrenu morbos fímílé facíe<br />
bant/qñ Sol in corde Leonis celü medivi obrine<br />
rena Petro aponéfí cóprobatá ÒV expíétía cófir<br />
matá:fed hac códitióc/ut Iuppírer aut Ven 9<br />
me<br />
díu3 afpícíat edú: plañere uero noxíí cadárúfor<br />
tunatíqjfínt. ) AccepiaMégophyfico pdaro<br />
eíufmodí imaginéfactaToue íbídé piúeto cu So<br />
lelíberauíffelohánem Marlíanú Mathematica<br />
nf o ido fígularé a pauore quo fub tonimi affici<br />
pfueuerar.Preterea ad firmada fanitatécVueneff<br />
cía deuítanda imaginé ex argéto fíngebár hora<br />
Venerís.Luna ágxüos obtíñete; ac Veneré felici<br />
ter imite. Dumo dñs fexte dom 9<br />
Veneré afpíd<br />
at/aut Ioué trío quodá ítuítu uf oppofíto. Mer<br />
curi 9<br />
át nó fít ífelíx. Agebát hec hora díeí Soful<br />
tía, Itaut dñs hore decima teneret celi plagá.Pe<br />
tr 9<br />
Aponéfís íqt medícü p imaginé ífírrtm cura'<br />
re pofle.Mó í ea fabricada obferuet/ut anguli a^<br />
fcédétís/medíí celiVocddéríf fínt fortüarí-.oYafcé<br />
détís dñs^eadé roe fcda:f3 f exf<br />
a ¿Vdñs ei 9<br />
fít ífe<br />
líx:aít etíam fanítatc forc fírmíoré/uítáqj Iógúv<br />
rem q ab íítío fuerít íftítuta:fí natíuítate pfpecta<br />
o.íí.
fiat imago:in qua hge fortunata ponanis Mius<br />
fignffieator uitg. Ite uitg datores/tu fìgna tu do<br />
muli: prgfertimafcendens/ eiufq5dominusJte5<br />
egli media. Locus Solis.Pars fortuna Dns con<br />
functionis uel prguétionif ante natiuitaté factg.<br />
Mali qnetià infortunati cadant Cócludit aftro'<br />
logora nullumdubitare/qn ad (pducendà uirà<br />
ralla cóferant(TT?rolfxumforet dictu/quas per<br />
quglibetfignafacies antiq/& quas Lungftationes/tanq<br />
neceffarias in exprimédis imaginib 9<br />
ob<br />
feruabàt. Nà in ftatione Lunga gradu uirginis<br />
decimofeptio ad fine eius faciebat imagines córra<br />
morbosa odia:& ad iter fglix. In ftatione a<br />
pncipfo Capricorni ad gradu dtiodecimu.cótra<br />
morbosa difcordias/atqj captiuitaté Jn ftatio<br />
ne a gradu duodecimo Capricorni ad gradu uigefimuqntu<br />
aduerfus langore & carcere In ftatione<br />
a gradu qrro pifeiu ad gradii eiufdé decimumfeprima<br />
ad curandos morbos.ad lucrato'<br />
cietaré:ad augédas meftes.Et in aliis fifirer alias:<br />
uana fgpius curiofitate machinabanf • Solas uero<br />
recenfui qug nó ra magu q medica redolerér*<br />
Nà & medicina3 eiufmodi uana plurfmum fore<br />
fufpfcor.Pro aliis aure magis legftimfs medicina.<br />
rucófectionibuseiu&nodimafiones Lung arbi<br />
tror eligendas. Atcg etià in ariete gradu fextum.
(pPE VITA CAELITVS.<br />
rurfus decimunonn.minuta.XXVL Ite in gemi'<br />
nis grada decimu. minuta.LI. In càcro gradir de<br />
cimQnonu. minuta.XXVI. In libra gradum fex<br />
tu.minuta.XXXHn.. In capricorno gradii decimumnonu.<br />
minuta.XXVI. In aquario gradum<br />
fccfm.minutaXVII. In eodé grada decimumqn<br />
turn, minura. VIII. Prerereafententia Haly men<br />
te tenenda. Quodlibetfignu qdiuSoleftineo<br />
uiuu fieri. Ceteris dominari. Effectu eius prece'<br />
teris euenire. Vt illuc Luna dirigas ad donu ide<br />
pprivt pro medicinis fufcipiendu. Illuc inq .i. ad<br />
fignu & facié/cV maxime grada, ut fi bona Iouis<br />
affectas/ adhec directa Lunam erigas/uel unirà"<br />
quadiu locu eiufmodi Sol illuftrat: Vbi pietas<br />
Iouiauiget. Simflitercg de ceteris, fp£uriofurn<br />
uero narratu forenet forte noxiu qfimaginef:&Y<br />
quéadmodu affociandos uel dfffociandos inrér<br />
fe aios:fabricabant ad afferendà felicitate uel in<br />
ferenda calamirateYuel uni cuida: uel domui uel<br />
ciukatl Ego qdem fieri poffe ralia non affirmo.<br />
O\ftrologi aut fieri poffe putat:&V quo/docét;<br />
qualia ego narrare no audeo. Porphyrins ubi<br />
uità Plotini magiftri fui defcribit/talia fieri poffe<br />
cófirmat. Atcp Olympia magU/cVaflrologum<br />
fgyptiunarratptra Plotino: Rome tah'a rérauif<br />
fe:du conaref p imagies ufres eiufmodi fiderare<br />
o.m.
Plotino. Sed coriatus í auctorem fuü ob excelfá<br />
Plotíníaíamfuíffe retortos. ; Albertus quoqt<br />
Magn 9<br />
aftroIogífpíter atqj theologif pfeffor<br />
ait í fpecub/ubí a lícítís dífeernere fe íqr íllícíta/<br />
imagines rite ab aftrologís pftíturas/uírturé effectucp<br />
acqrere a figura cçleítí. Atqp fubídc nar^<br />
ratmírabíles earü effectus.qles Thebít Benthos<br />
rad/&Ptolemçus/C£teriq} aílrologí pollicene<br />
Defcríbítcp imagines ad calamitate alícuí.pfperí<br />
tatemqj afferendá/qs pfilío prçtermitro. Et iter-*<br />
ea cófirmat efFectü eas hre poíTe.Qjjáq Oc ut uír<br />
bonus arris dánat abufu;&ut legítím 9<br />
theolog 9<br />
orones fuffumígatíonefcp dereftat:Quas ípíí q^<br />
da ad Dpmones ímagíníb 9<br />
fabricádís adhíbuerñt.<br />
Neqj tn reprobar figuras & Iras díctíonefqj<br />
ímagíníb 9<br />
ípreflas ad hoc ípfu dütaxat ut donü<br />
alíquod accípíát a figura ccteftí. QcTqde$ poíTe<br />
per imagines cópararí/ Petr 9<br />
Aponenfís pfïrma<br />
uítjmmo Kaffir mauír regione nefeío quá f uíffe<br />
deftructáper imaginéíllá/quá Thebít narrata<br />
Phedíceaftrologofabrícatá. ^Thomas aíítaq<br />
ñas dux in theología nr magís ífta forniídat:&<br />
min 9<br />
tribuít imagíníb 9<br />
.; Tm nancg uírtutís düta<br />
xatper figuras cclít 9<br />
putatacqrere/qtü códucat<br />
adíllos effecrus: quos folet cóíter cç lu p herbas<br />
refqj?alías naturales efïïcere.Non ta qa figura ta
2_PE VITA CAELITVS.<br />
lis fit fri ea materia:q qm ppofitu tale l'am pofftq<br />
eft in certa qdam artifici! fpecìe:qlis cu celo con<br />
fentiar. Hf c ait in libro córra gétiks remo. Vbi<br />
cbaracreres/SVlf as figuris addiras rfdet.Figuras<br />
uero nó adeo:nifi ,p ugnis qbufda ad Demoneg<br />
adiugant. In libro etia3 de fato ait. Cóftellatóeg<br />
dare ordine effendi atq? perduradi/nó folu reb'<br />
naturalib 9<br />
:fed etià artificiofisu'deo imagies fub<br />
certis cóftellationib 9<br />
fabricari. At fi qd mirabile<br />
per eas ultra cófuetos naturaliu effecrus nobis<br />
eueniar/in Dcfnonas reicit hoi3 fedu ctores/Qct<br />
inlibro ptra gentiles pfpicue patet. Maxie uero<br />
in libello deocculris nature opib 9<br />
.Vbiuidetip<br />
fas erià imagines puipendere/quocunqj factasJ<br />
Quas 67 ego qrenus ipfe iufferit/nihilipendam.<br />
ffReferre àtmirabiles quofdà effect 9<br />
imagfnu/i<br />
ìpenionu falfitaté'.nec eft a Platonicis alienu.Na<br />
8>C Iamblich 9<br />
ait/eos q religione fuma fetimonia<br />
qj pofthabita:imaginibus dutaxat pfifi/ab eis di<br />
uinafpantmunera/hacinrea malis Demonib 9<br />
fepiffime falli/fub prgtextu bonoru numinu oc<br />
currétib 9<br />
.Cótigere tri ex fmaginib 9<br />
legitia aftro<br />
logie róne cóftructfs naturalia qdam bona non<br />
negat. Deniq? tuti 9<br />
fore arbitror medici nif § ima<br />
gfm'bus fecómittere.Rationefq3 a nobis de po^<br />
teftate celeftiVpro imaginibus affignatas/in me--<br />
o.iiiL
dícínis po tí^g ín figurís efficacia hf e polle. Pro<br />
babíle.n.eft fi quá uím imagines habét:hác non<br />
ta per figura nup acqrere/q per materia poíTíde<br />
renamralíterfícaffectá. Acfíqd denuo acqrít<br />
duínfculpíf/nontáperfiguracópararíqper ca<br />
lefacríoné cótufione quadá quémete. Qup qdé<br />
cótufiocalefactíoc^factafub harmonía c^leftí<br />
fi'mílí harmonía :quf quondá materia uírtute ín<br />
fuderatexcítatuírtutéípfamat5 corroborat/fícut<br />
fiat 9<br />
flámá;& manífeftá effícít ante latétem.<br />
Sícut calor ígnís in afpectü pducit Iras feriptas<br />
fucco cep£ pus delítefeétes. Atcp lf £ hírcí adipe<br />
ífcríptp/lapidi .prfus occultp/fí lapis fubmergat<br />
aceto pdeüt/¿( quafi feulptp eminétes extát. Ini<br />
mo uero fícut tactus feopf uel arburí fufeitat ra<br />
bíecófopítá:fi'c forte cótufio qdá& calefacrío<br />
fola latente! ma teriauir tu té ,pditfacra uidelic3<br />
oportune:q qdé celefti oportunitate expedit in<br />
medícínís cófícíendís uti/aut fi qs forte tractare<br />
met alla lapidefcp uoluerit pftat pcutere folfi/at3<br />
calefacere/q figurare.Pr£ter.rud 9 manes effe fi<br />
guras fufpiconhaud temer? uf umbra idolatri^<br />
debem Q<br />
admittere.Ité nec temere uti ftellis uel fa<br />
lutarib 9<br />
ad morbos his fimillimos expellendos.<br />
Hos.n.fppe augét. Sicutnoxip fte% diffiTes ubi<br />
morbos alíqÁ mínuunt:quodfane Ptolcmgus
4jDÌ= VITA CAELITVS.<br />
cV Haly perfpicue docent.<br />
abricandauniuerfi figura. ff(^.XIX.<br />
dcurnàunfuerfalé i'pfam.i.unioerfi ìpfi<br />
^<br />
9<br />
naginé pretermirrimus; Ex qua tn beneff<br />
iniuerfo fperare uident. Sculpet ergo fec<br />
taror illoru forte qui poten't/formà quandà mù<br />
di'tori 9<br />
archetipa fi placebi't/i'n ere. Quàdeide<br />
pportune in argéti lamina iprimat aurata. S3 qn<br />
porifTimu iprimetfQn Sol minutu primu arietis<br />
attigerit. Hinc.n.aftrologi tanq ex fuinatalis re<br />
uolutione fortuna mudi eo falré anno munente<br />
aufpicanf -<br />
.Ille igft in hoc fpfo mudi natali toti 9<br />
i'<br />
primer mudi figura. At uides ne q belle intendif'<br />
ferendu mudi aliqn nati nobis fuccurrerit argu^<br />
mentii; Siquidé quolibet anno renafcit: Nónei<br />
ipfa hois genefi meriunt Aftrologi/primu i quo<br />
figno/quo gradu/quo minuto Sol ex titerit. Ibiqj<br />
totius figure iaa'untfudamentu. Et quolibet<br />
deiceps ànotcu primii Sol minutu fubferir idé/q<br />
fi renarti hoiem arbitrant/at3 idepfagiunt anni<br />
for tu na. Sicut igit id in hoie facere non ualerét/<br />
nifi qfirenafceret. Atqj hic non pofTet qfi renafci<br />
nififuiffet aliqn natus: Sic cV mundu coniicereli<br />
cet/aliqn genitU/Sole uidelicet fub minuto arie<br />
tis pmo/tuc pofito: qnquidé per eudé quolibet<br />
anno fitii/fors quedà qfirenafcétfs mudireuol'
uftur.Tunc fgirur file fabrfcabit mundi figurag.<br />
Cauebit aurem ne fabbato Saturni diefiguram<br />
fculpat/autexprimat. Hoc eni die de^ nitidi fa'<br />
ber ab opere traditur quieuiffe. Quod ab ideali<br />
die foh's inceperat.Quantu.n.Solgeneratioiac<br />
comodarus eflv tatù Saturn 9<br />
inept 9<br />
. Perfecerat<br />
aure opus i Venere pulchritudine3 opis abfolu<br />
ta fignificate.S3 de mudanp fabricf ronib 9<br />
nfhil<br />
ultraJohanes eni Picus nofter miradula dfuina<br />
de genefimudi myfteria Mofeos diuinit 9<br />
his di<br />
ebus expreflir.Qyàobré ut redeamus ad inftitu<br />
tum;& Ale mudfi futi primu dieuelhora Saturni<br />
no fculper.Sed die porius uel hora Solis. Impri'<br />
met auté in anni natali pr£fertim fi tue fgltces ac<br />
cedàt Iuppiter ar3 Diana.Optimu uero fore pu'<br />
tabut prpterliniaméta opificio colores iferere.<br />
Sut uero tres uniuerfales fimul & fingulares nifi<br />
di colores/uiridis/aureus/ faphyrinus/trib 9<br />
c^ li<br />
gratiis dedicati. Viridis quidé Veneri fimul atcg<br />
lung. Humidus uidelicet humidis: arq^nafcétiu<br />
proprius:acconiodat 9<br />
& matrib 9<br />
. (fÀùtór So'<br />
lis effe colore nemo dubitat:& ab Ioue ifup/ at3<br />
Venere no alienti • Saphyrinu deniqj ioui maxie<br />
dedicamus.cui&faphyrusipfe dicii cófecrat 9<br />
.<br />
Vnde & lapis la3ulus hoc colore dotat 9<br />
ob uiV'<br />
tute Iouià prra bile atra a Satnopfecta/apcTme'
2PE3/EIACAPLITVS;<br />
di eos progatfuà hét : nafdfqj cu auro aureis di'<br />
ftictus notis/ita comes auri/ficut Solis eli Iuppi<br />
ter. Sifemqj ui hét lapis Armen 9<br />
:coloré fifem cu<br />
iriridi quodàmo poffidens. Expedire ìgit ludica<br />
but ad gf ara cheiliti munera capefféda tris po'<br />
riffimu hos colores freqntiffime ptueri. Atj i for<br />
mula mudi:qua fabricas faphyrinfi colore mudi<br />
fpheris iferere, Op£ preciu fore putabut aurea<br />
fpherif ad ipfà egli finitudine addere fidera;at3 ip<br />
fa Veftà:fiue Cererei terrà uiridé iduere uefie5.<br />
Ei 9<br />
modi formula fectator illopjttuftpfe gefiabf t;<br />
ueloppofitamituebit. Vtileuerofore fpectare<br />
fpherà morib 9<br />
fuis pdità qlé Archimedes quóda<br />
& nup florétin 9<br />
qdà nf Lauréti 9<br />
noie fabricauft.<br />
Neqj fpecrare follia ét aio reputare, Proide i ip<br />
fis fug dom 9<br />
penetralib 9<br />
cubiculu cóftruet i for<br />
nicéactufiguris eiufmói/& colorib 9<br />
ifignitum.<br />
Vbi pfimu uigilet at3 dormiat. Et egreff 9<br />
domo<br />
no tata attétóefingulast reru fpectacFa:qta uni'<br />
uerfi figurà/colorefqj pfpicier.S3 hf c imagintx fi<br />
ctores illi uiderit.Tu uero pfiantforé i te finges<br />
imaginé,Népe cu noueris;nec qcq ordinatile §<br />
cplù;nec5tépati 9<br />
aliqdcogitari;qIuppiter:fpabif<br />
ita dermi bnfxcia egli Iouifcp pfeq fi cogiatióib 9<br />
/<br />
affectib 9<br />
/ actóib 9<br />
/uictu teip3 ordiatiffimu tépa'<br />
tiffimucg pftiterfs. At pofi§ i métioné tépàtig cg
leftis incidimus/oportuna forte fuerit recorda<br />
ri/ nullu inette cglo elemeralis qualitatis exceffu<br />
ut piapatetice loquar aloqn fiue ita ppofirn fir/<br />
iam eflet tot fgculis diflblutu:flue etia3 fimplex/<br />
tatafaltémagnitudine/potetia/motionecgtera<br />
perdidiffetSedprofecto tanq moderatifl"imu3/<br />
oia moderate diuerfa comikct i unu.Pr eterea<br />
rum hac fpfa tempanria fua.tu excellétfa formg/<br />
diuinitus uita meruit. Nà & res copofitas : tunc<br />
demu uita adfpifci uidemus/quado qualiratum<br />
pfecta cómixtio priore ia contrarietaté fregiffe<br />
uidef /in plantis. Perfectforem deinceps in aima<br />
libus uita/ quatenus ineftefs cóplexio a contra<br />
rietate remorior q in plantis Jn hominibus rurfum<br />
eadé ratione pfectioré:&' quodàmodo iam<br />
cgleftem.Siquidéhumana cóplexio adcelefte5<br />
réperantià ia3 acceffit:pfertim in fpu:q ultra fub<br />
ftanrig fug fubtilitaté qualitatuc^ teperatiarqb 9<br />
cum cglo confétit:cglefte5 quoq3 luce é adept 9<br />
.<br />
Hie in ftiper ubi maxime talis e(l/potiffimu3 eft<br />
cgleftis/ uitaq? cglefté diuinit 9<br />
prgeeteris eft ad'<br />
eptus:& quatenus fe tale in oi uictu legeepuitg<br />
efft'cit / atqj feruat : eatenus fingularia cgleftium<br />
donareportat. Qiiadouerodicimusnó effe in<br />
eglo ullu elementaris qualitatis exceffu/intelligi<br />
mus/ uel nulla effe ibi eiufmodi qualitaté: f3 uir-
(¡BE VITA CAELITVS.<br />
tutes poríuserTectríces qualítatú téperarastuel<br />
fíquefuntíllíc quodámodo fímíles qualitates/<br />
quafí aeríá habere téperíé. Atcg ubi queda íllíc<br />
frígida ííccaqj nomínamus, Pia tonica hec accipírnus<br />
róne .i. ur frígido appellet qd" minimi ca -<br />
loriseft caufa-Síccúueroqdhumoré nobísex*<br />
híbetmínímü.Sícañrologus Abrahá Saturnu5<br />
ínquít corpus noftru5 quodámodo relínquere<br />
frígida atcp fíccóvqa caloré et humoré affert no<br />
ftro minoré.Eadé ratíone carnes bouís Sí leporís<br />
ín fe quídé calíde arqj humíde/nobís frigide<br />
funt &Y ficee. Ex hac aút ínductíone duo hec accipe<br />
corollaría:prímá qdé fí corpora magís de -<br />
íceps tpata magís uíuút/celá maxíe tpatá qmax<br />
ime uíuereámo uero uícíffí ex eo q?cdü exactíffí<br />
me tpatú abfolutíffímá í fe uítá poffídet/píectarí:ut<br />
qten 9<br />
relíq ad téperíé uítáqj íllíusaccedat/<br />
eatenus uítá fortín preftantíoré. (f Altero uero<br />
uítá effe forma ín fe perfecta/ perfícíétemqj corpus/<br />
motóífq? principio exhíbete. Principió inq<br />
ítímú/motíonís quoq3 tú íntrínfecus acre:tu5 p<br />
oém parte extrínfecus expedíte. Sí ígít ídípfü ui<br />
ta eft/mentecaptú exíftímato:quí eiufmodi forma<br />
nó cognouerít ínefíe cekvcorpore preftantíffímo/círcüeunte<br />
femp motíone perfecta/cuncta<br />
mirificante, magífep illa gradarínv qu£ ufad
fofius fimilf tudine natural/ter ppinquius accet<br />
lerut:uf quotidiehui 9<br />
ifluxib 9<br />
apti 9<br />
feexponut<br />
(fidata imagines mm hf e putér i fpunv&<br />
fpirirus in eas.Et de affectu utentis & opcranris<br />
Or^
(p>E VITACAELtTVS. (<br />
rí/atqj tabefcere poffe.Ego auté imagines in re5<br />
diftantem uím habere ullanv nó fatis intelligo.<br />
Habereuero ingeílanteni/nónullatn fufpicor:<br />
nó tñ talé opínor.qualé pierio^ fíngunt. et hanc<br />
róne materie potíus q figure: atqjCut dixftlógo<br />
interuallo medicinas ímagíníb 9<br />
añpono. Quáq<br />
Árabes &V Aegyptíí rantum ftatuísímagíníbut'<br />
qj attribuiti arte agronómica et magica fabrica<br />
tís/ut fpüs ftellarú in eís includi putét.Sptxs aüt<br />
ftellarú ítellígút. AIíí qdé mírabíles ceíeftíum ui<br />
res:alíiuero Demonas etíam ftelle huíus íllí 9<br />
ue<br />
pedíffequos.Spírítus ígitur ftellarum qualefcú'<br />
qj fint/ inferí fiarais oV ímagíníbus arbírrantur/<br />
nonalírerac Demones foleant humana nónun<br />
q corpora oceupamperq? illa loquí:mouerí:mo<br />
uereniiírabilíappetrare. Símílía queda per ima-'<br />
gínes faceré ftellarum fpírítus arbítrantur. Pu'<br />
tant Demonas mundaníígnis habítatores per<br />
ígneos humores: uel ígnítos:fímílíter03 per igni<br />
tos (pírírus 5i affect 9<br />
eíufmodi noftrís/ ínühuarí<br />
corporíbus.Símílíter ftellarn fpírítus per radi<br />
os oportune fufceptos/fuffumígatoefqj et lumi<br />
na tonofq? uehementes cópetéríbus ímagínum<br />
materíís inferí;mírabíliaq$ ín geftantem: uel ,ppí<br />
-quantcm eífícere poffe. Qji$ quíde^ nos per de^<br />
monas fieri poffeputamus/nó rá materia certa
cohibf tos q cultu gaudenres. Sed h^c alibi dilf'<br />
gétius. (Ptradut Arabes fpiritu noftru quàdo<br />
rite fabncamus imagines/ fi per imaginationem<br />
& affecrutn ad opus artenriffim 9<br />
fuerir & ad ftel<br />
las/cóinngi cu ipfo mundi fpu: atqj cum ftella^<br />
radiis: per quos mudi fpus agit/atcp ira cóiunc'<br />
tum/effeipffi quoqp in caufa/Uta fpiritu mundi<br />
per radios / quidà fte% alicuius fpus ideft inui/<br />
dia quf dà uirtus ifundaf imaginùpotiffimu ho<br />
minis ruc opantis fpui pfétanea. Adiuuari quo'<br />
qj fuffumigationib 9<br />
adftellas accomodatispp 9<br />
eiufmodi. Qjiaren 9<br />
fuffumigationes tales aere/<br />
radios/fpumfabriJmaginis materiale prorfus<br />
afficiut. (T^go uero odoref qufdé tanq fpiritui<br />
aeriqj narura perfimiles:& cum accenfi funt/ftel<br />
laru quocp radiis pfétaneos arbitror/fi Solares/<br />
uel Iouii funr/afficere aerem ac fpiritu uehemé'<br />
teraddotes Solis:aut Iouis;tunc domfnatis/O'<br />
portune fub radiis capiédas/atqj fpiritu fic affé'<br />
ctunvita donato/ poffe uehemériore quodà af'<br />
fecru/non folum in proprium corpus agere/fed<br />
propinquu:pr?fertÌ3 natura cóforme quidé:fed<br />
debilius;& confimili quada afficere qlitate*Ma'<br />
teriam uero imagimsdurioremabodoribus&<br />
operàtis imaginatióe/ufe minima quiddà fufd'<br />
pere pofleputo.Spiritum rame ipfum ab odore
(fà)E VITA CAELITVS.<br />
fic affici/Ut ex ambobus una cófidatunquod q'<br />
dem ex eo pater qrodor nó agit ulterius in olfa'<br />
ctfi/poftqfatis egit. 01factus.n.6Y quodufs alici*<br />
a fei'pfo uef fimillimo quopia5 nihil parif.Sed de<br />
his alibi. Proinde imaginarionis itentioné : nó<br />
taminfabricandisimaginibus/uel medidnfs vi<br />
habere/q in applicandis/oV affumédi's exiftimo:<br />
ut fi qs im aginéCut aiùogeftans rite factani ; uej<br />
certe medicinafimiliterutés/opé ab ea uehemé<br />
ter affectet: &Y pculdubio credat/fperetep firmif<br />
fime:hinc certe qplurim 9<br />
fit adiumento cumul 9<br />
acceflur 9<br />
.Nam ubi nel uirtus imaginis fi q eft/tà<br />
genris carné/penetrat calefacta: faltem uirtus in<br />
electa eius materia naturalfs: uel certe medicina<br />
uigor itus auupte/uenis ac medullis illabit/Ioui<br />
am fecu ferens pprietatem:fpus hois in fpm eiuf<br />
modi Iouiu afFectu.i.amore tranfferf. Vif.n.amo<br />
ris eft tranfferre. Fides aut fpefqj nó dubia fpm<br />
hois iamita per eira fiftit in fpu Iouio penit 9<br />
/at5<br />
firmat. Ojiodfiquemadmodu Hippocrates ÒV<br />
Galienus docent egrotàtif amor fidefep erga me<br />
dicu inferiore exterioremqj ad fanitaté plurimu<br />
cóferunt-.imo uero fiducia hanc Auicenna plus<br />
iqt efficere q medicina:qtu ad celeftem opé con<br />
ducere putandu eft; affectu fidemqj nobis erga<br />
celefte3 ifluxum iam nobis infitU/agentemitus;<br />
p.i.
uifcera penetrate.* Iá uerd amor ipfe fidefq? erga<br />
cplefte donü.fppe cçleftís admínículí cá eft/atqj<br />
uícííTím amor & fídes híc alíqñ forfá profícífcít:<br />
a^Ldhoc ípfuíánobís faueatelementía cçU.<br />
(ÍIDe uírtute uerborü:atqj cantus ad benefícíui<br />
calette captandu. Ac de fepté gradíb 9<br />
perducert<br />
tíbus ad cçleílía. ¿Cap»XXL<br />
¿T~| Erba prçterea quedam acriore quodâ alfe<br />
ctu pnuncíata/uím circa imagines magna<br />
hre cenfent ad effectü eaE* illucppríe dírígendu;<br />
quorfü affectus íntendunt/8í uerbaitacp ad du<br />
os ardentiiïïmo quodá amore cocílíandos ima<br />
gfnem fub luna coeunte Cu Venere in pifeibus/<br />
uel tauro fabrícabát: multis interim circa ftellas<br />
uerbaqì curiofius obferuatis: qu£ referre/nó eft<br />
confilicL Noan. phütra docem 9<br />
: fed medicinas.,<br />
ÍRrobabílíus auté eft effectus eiufmodi uf per<br />
venéreos Dç monas conficí;hís operíb 9<br />
uerbíP<br />
q$ gaudenres;uelper dpmonas fímplicírer fedu'<br />
crores,Na3 & Apolloníü Theaneu (çpe Lamías<br />
deprehédiíTe ^pdidiffe ferüt;Dpmonas.s.quof<br />
dam falaces Venereofq*;quíformofaspuellas íi<br />
mulenr/peIlicíantcpformofos;quos ur ferpens<br />
elephanté ore:fíc íúiillos ore uulua parirer exfu<br />
gantacprfus exhauríant Sed hçc Apollonius<br />
ípfe uíderír. In uerbís auté certis uím effe certá^
2DEVITA CAELITVS.<br />
atqj magna Orígenes áfíerír contra Celfíí/& Sí'<br />
nefíus/atq$ Alchíndus de magia dífpurantes.Iré<br />
Soroaftenuerás barbara uerba murari. lambii'<br />
eus quocp fímílíter.Iré Pyrhagorící uerbís/& cá<br />
tíbus/arqjfonís mirabilia queda Phebí 8í Or'<br />
pheí more faceré confuetí. Qcfhebreorú antíq<br />
doctores prpcererís obferuarímoéfqj poere mí<br />
randa canut carmíníbus effící. Et grauiffím 9<br />
ílle<br />
Catoínreruftícaín curandís beftíarú morbís/<br />
alíqñbarbarís cátíoníb 9<br />
utit. Sedpftatdímítre'<br />
re cationes, Cócétü uero íllfi/quo adolefcés Da<br />
uíd Saulé ab ífanía redimebat/nífí myfteríúíufíe<br />
rírad díuínítaréreferrí/referet forte alíqs ad na'<br />
turá,Cú uero pro fepté planetarü numero:fepré<br />
quoq? fínt grad 9<br />
/per quos a fuperíorib 9<br />
ad infe<br />
ríorafír atíract 9<br />
/uocesmedíúgradü obtínenr/<br />
& Apollíní dedicar. Infímü qdé renét gradú ma<br />
teríe duríoref/lapídes arq3 metalla: ac luna refer<br />
re uídentur. Scdrnín afcenfu locum haber : que<br />
ex herbís/arború fructíb 9<br />
/gúmís/mébrís aíalíú<br />
cóponunt:E\efpódentq3Mercurío:fí ordine í ce<br />
lo íeqmr chaldeop^Tertíú pulueres fubtílíffimí/<br />
eorúq3 uapores ex pdícrís electí: odorefq3 ííplí'<br />
cít herbarü&florü/&'üguétoflí ad Veneré ptíné<br />
tes.Quarrú uerba:cát 9<br />
:foní:q oía rite dedicai A<br />
pollini mufìce pc$:i:ís aucrorí. Quítú/uehemtes<br />
p.íí.
íWgínatíoni^fcóceptusformg/motus/affecfus/<br />
uímMartíá referentes. Sextu3 ratíonís humanç<br />
dífcurfíones deh'beratíonefcp cófulte pertínétef<br />
adlouem. Septimufecrerioresfi'mpliciorefqj ín<br />
tdlígétíg qfí km a motu feíunctg/cóiunctc díuí<br />
nís:deítíarg farurno. Qué merítoSabath hebrei<br />
noie qetís appellant. Quorfíi hccí Vt íntellígas<br />
quéadmoduex certa herbara uaporüqj cópofí<br />
rione cófecta per arté/tü medica /tu aftronomícá/refultatcomunís<br />
qdam formauelut harmonía<br />
qdanvfíderum dotata muneríbus : fíe ex to -<br />
nts primo qdem ad ftellarü norma electís: deíde<br />
ad earüdé cógruítaté ínter fe cópofítís/cómuné<br />
quafí form|fierí:arcp in ea cglefté aliquá fubori<br />
rí uirtuté. (| Dífficílli'mü qdem eft íudícatu qles<br />
potiiïïmu toní/qualíbus cóueníant ftellís : quales<br />
ite tonoftt cópofítibnes.qlíbus precipue fide<br />
ríbus afpectíbufcp cófentiát. Sed partí diligéría<br />
noftra/partí díuína quadá forte no aliter id aífe<br />
qui poffumus/q Andromach 9<br />
in theríaca copo<br />
nenda diutiíTíme fatígarus:ac tandé poft dilige'<br />
tíam:díuína forte confecutus theríacg uírtute3.<br />
QcTqdé cótígíífe díuínírus Galíenus & Auícen<br />
na cofírmát. Inimo uero tota medicina exordíu<br />
a uatícíníís habuifíe teftís eft Iamblic 9<br />
atqj Apo<br />
loníus theaneus. Ideoqj phcbü uate3 medicine
(fpE VITA CAELITVS. *<br />
pponut. Tres uero poriffimnregulasad hot<br />
afferemus/fi prius admonuerimus/ne putes nos<br />
impreféria de ftellis adoràdi's loq:fed potius inn<br />
tandis/& inritatione captàdis. Neqj rurfu de do<br />
nis agere credas:que ftelle fint elect ione dature;<br />
fed ifluxu potius naturali. Ad que pfecto mulriplicé/&V<br />
occuluuta nos exqfiris ftudemus modi's<br />
accómodare:ficut quotidie ad manifeftu So<br />
lis lumen caloréqj falubriter excipiédu nofipfos<br />
accómodamus. Aptareuero feipiu ad occultas<br />
dotes-eius atqj mirificas, folius fapientis eft offi<br />
cium. Sed iam ad regulas cantu fideribus accÓ *<br />
hiodaturas perueniam 9<br />
. Prima eft exqrere quas<br />
in feuires quos ue ex fe effecrus ftella qlibet d(U<br />
dus 6V afpectus habeat:queauferat:queferanr.<br />
Arcp uerboru noftroru fignificationibus hec in<br />
ferere. Deteftariqueauferut:,pbareque ferrar.<br />
Secunda: cófiderare que ftella cui loco maxie<br />
uel homini dominet. Deinde obferuar e qualib 9<br />
cómuniterheregiones&Y perfonetonis utant,<br />
67 cantibus. Vt ipfefimiles quofda una cu fignificationibus<br />
modo dictis adhibeas uerbis : que<br />
fideribus eifdem ftudes exponere.^ì)erria fitus<br />
afpectufqj ftellarumquotidianos animaduerte<br />
re:at3fubhisexplorare/adquales potiffimu fer<br />
mone"s/càtus/motus/faltus/mores/ actus icitàri<br />
p.m.
hoïes plerîqj foleant/ut talîa quçda tu ,p uirib*<br />
fhiireris ï câtïb 9<br />
/ cçlo cuida fiTipIadans/fiTemcp<br />
fufcepturisifluxu. ? Memento uero canni effe<br />
imitatore oïm potériffimû. Hic.aïtentiones/<br />
affectïonefcp animi imita£:& uerba.refcrtquoqj<br />
geftus/morufq? corporis/Sf actus hoinvat3 mo<br />
res. Tâqj uehemenreroiainiitat /& r<br />
agit:utadea<br />
dem imitanda/uel agéda/tu canranté/tu audien<br />
tes fubïto puocet. Eadé quoqj uirrure qn cçle><br />
ftìa imitât: nie qdé fpm nf 3 ad cçleïié ifluxu: ïde<br />
uero ifluxu ad fpm nùrifice puoeat. la uero ma<br />
téria ipfa cocér 9<br />
purior eft admodû/C?locp fifior<br />
ômarerîa medfcinç.Eftaaer b( hic qdem calés/<br />
fîye tepens/fpirâs adhuc/& quodamo uiués ftp<br />
îs qbufda arriculis artubufeç ppofit 9<br />
/ficut aîah<br />
nec fola motu ferens/affccrtiq? prçferens; ueru3<br />
etia fignïficaru afferens qfi menré: ut aial quod'<br />
di aeriû /& rónale quodamo dici poffït. Cocci 9<br />
lgr fpü féfuq? plen 9<br />
/fi forte tu feefj ei 9<br />
fignificata<br />
tufedfj ei 9<br />
arricfos ar3 forma ex artiefts refultâté<br />
tu er fcd*3imaginatióis affeerü/huie fideri refpó<br />
deat/autilli/non minoré ïdeuirtutéq quçlibet<br />
alfa cópofitio trahfcitin cantanré: atcg ex hoc ï<br />
proximü audiroré. Quoufqj cantusuigoréfer^<br />
uat/fpirirumq? canenris. Pvç fertim fi cantor ipfe<br />
fît natura phpbeus: uehemenréqj habeat uiralé
H2RVITÄ CAELITVS;<br />
cordis fpirituni/atq? infuper animalem.Sf cur eni<br />
uirtus ac fpirirus naturalis/ubi potenriffi'm 9<br />
eft/<br />
mollit ftatinvliquefacitcß alimenta durifïïma/at<br />
q? ex aufteris mox dulcia reddit : générât quoqj<br />
extra fe feminalis fpus productione propaginé :<br />
fie uitalis/ animalifq? uirtus ubi efB'caciitima fue<br />
rit/ibiintentiffimaqdamfuifpiritusper cantü *<br />
tum conceptione agitationeque in corpius prev<br />
prium potenter agit : tum effufione/mouet fub ^<br />
indepropinquum: afficitqj cum fuunvtum alie^'<br />
num fiderea quada3 proprietate/quam tu ex vç\<br />
fa fui forma: tum ex electa temporis opor tunita 1<br />
te concepii. Hac utiqueratione orientales/ me'<br />
ridionalefq? multi precipue Indi admirandam fe,<br />
runtur inuerbis habere potentiam : utpote qui|<br />
magna ex parte folares funt:uimqj non natural?<br />
dico/fed uitalem & animale habent ferme omnf<br />
um potentifïïmam. Et gcunq$ in regi onib 9<br />
aliis 1<br />
maxime funtphçbei. Qmtus au tem ha cuir tu*<br />
te/oportunitate/intentione concept 9<br />
ferme ni &<br />
hil aliud eft q fpiritus alter nuper penes fpiritu^<br />
tuo in te cóceptus/fact 9<br />
q? folaris/cV agés tü i te^<br />
tu in pximü/poteftate folari. Si.n.uapor &V fpuì*<br />
qdâ/aliqn per radiof oculo^/ufalirer foraf emit'<br />
fus fafcinare/inficere/aliterqj afïïcere pximu pt/ s<br />
mfto magis id ual3 fps ab imaginatóe cordeqj fi'<br />
itti
h muí uberior pfluens 8c feruérior.motuq} ualen<br />
íí rior. Vtnon oínomirumfítmiorbosquofdam J<br />
A animi atqj corporís fíe auferrí poífe aííqñ: uel in<br />
n feráPr^fertíqmfpuseíufmodí mufícus ppríe<br />
aí tangít/agírcp ín fpírítu: ínter corpus aíamcp megi<br />
díum :8c utrüqj affectíone fua,prfus affi'cíenrem.<br />
reiyiírabíléuero íncócítato canérecg fpü uím eífe<br />
d
(fiDE VIT A CAELITVS.<br />
ftunt.Tu igithorn quattuor unnquéqj cantib 9<br />
ribî fuis conci'h'abis:prg fertï fî côpetites câtibus<br />
fonos adhîbeas/adeo ut cû eorû more oportU'<br />
ne canédo/cVfonando clamauerîs/refponfurf p<br />
tïnus uîdeantur:uel inftar Eccho: uel ficut cor'<br />
da qdam in cithara tremés:'quoriens uibrat aire<br />
ra/téperarafîmili'ter. Atqj ut uult Plotihus 6V Iâ<br />
blîcus ita naturaliser îd tibi côtinget e cçlo:qué<br />
admodû uel ex cithara reboatuf:fïue tremonuel<br />
ex oppofïto pariete fit Eccho. Profecto quoti'<br />
cns ex frequéti quodâ ufu/harmonif Iouievuel<br />
mercurialis/ufueneref/facte uidelicet his regnâ<br />
tibus/fpîis tuus ad hoc ipfû attentiffime canes/<br />
harmonie q? pformatus euaditlouius/uelMer'<br />
curialis/uel Venereus: Interea Phe-be 9<br />
euadit:fi<br />
qdem Phçbiipfius muficç ducis uirrus in omnf<br />
côfonantia uiget. Atq$ uiciffim ex catu fonoque<br />
Phebeo ipfe phebeus euadens,uirtuté louis in<br />
terï tibiuendicas/cVVeneris/arq? Mercunï.Rur<br />
fufqj ex fpû fie intus affecro/fimiliter afficis aïam<br />
atqj corpus.Meméto uero orônes apte/6Vopor<br />
tune côpofitâ/cV affecru fenfuqj plenâ/at3 uehe<br />
nienté/fimilé catib 9<br />
uimhabere. Quanta in orâ<br />
dopotétianiDamïscV Çhiloïtrarus haberefa'<br />
cerdotes quofdâmdosnarrét/referrenon expe<br />
dif.nec et qbus uerbis Apolloniu euoeafie ma '
nes Achillis affírmét. Nó.nJoqmur nunc de mi'<br />
míníb 9<br />
adorádís; fed de naturali quadá potefta<br />
tefermonís/& cat / arcp uerbo^Eífe uero phg'<br />
beá medícáqj in fono/& eo qde certo potéri^:<br />
ex eo paret:q> q í apulía tactí phalágío funt:íhi'<br />
per oes femíaíefqj íacentrdonec certu qfcp fuüqj<br />
íonuaudíat.Tuc,n.faltatad fonti apte:fudarq$<br />
índe/atqj cóualefcít, Ac fipoffc ános.x.fímílé audíuerítfonü/fubíto<br />
cocítaturadfaltü.Sonüue^<br />
roíllü exídícííseíTepbgbeüIouialéqj confido,<br />
{pQuo fepté modís nos cgleftibus accomodare<br />
poflunius:& qb 9<br />
Saturn 9<br />
fit malefic 9<br />
: quíbus<br />
ppítíus'.quos Iuppiter a Saturno defédat ; quo<br />
cdu agat ín fpírm & corpus & aíamjCap XXII,<br />
j \ Voníá uero cflum eft harmonica ratone<br />
cppoíítñ/mouetcp harmonicen harmo<br />
nícís riíoríb 9<br />
atcp fonis efficír oía : merito p har'<br />
moníá folá / no folü hoícs:fed inferiora hgc oía<br />
,p uíríbus ad capíenda cgleftía prgparant, Harmoníá<br />
uero capace fupíorü p fepté rem gradus<br />
í fuporíb 9<br />
díílríbuím 9<br />
.Per ímagíes uídelícet Cut<br />
putát)harmoníce cóftírutas: Per medicinas fuá<br />
quadá confonátía téperatas: Per uapores odorefqj<br />
fímílí cócínnítate cófectos:Per cantus mufícos^atcp<br />
fonos: Ad quorum ordínem/uímqj re<br />
ferri geft 9<br />
corporis fakufqj 6( tripuda uolum 9<br />
.
jDEyíIACAELTTVS;<br />
Per imaginatíonís conceptus,motufq? cócínos<br />
)er congruas raríonís dífcurfíones:per tranquil<br />
Í as mentis contemplatíones. Sícut ení corpus<br />
per harmonía quotídíe fuam id eft per fírunvcV<br />
nabítú^cV figura oportune lumíní caloríq? folís<br />
exponímus:fíc ¿V fpírítú occultís ftellarum uírí"<br />
bus cóparandís:per fuam quandá fímílé harmo<br />
niam/íma^ímV/Ut opínaní/cV certemedícínís/<br />
odoríbusharmonice cópofíríscomparara^. Et<br />
denícp per fpírítum fupís ita paratunvur f^pe ía<br />
díximus/ anima eífdem exponímus atcp corpus,<br />
Anitnam ínq quatenus affectu ad fpírítú indina<br />
tur/Sí corpus.In anima uero nfic ímaginaríoné/<br />
ratíoné mentemponímus. Poteftutíqj imagina<br />
tío noílra uel propter qualíraréVmorumq? fpírí"<br />
tus:ud per elecríoné noftram: uel etíamutrínq5<br />
ita dífponí/cóponí/conformarí Martí/Solí ue /<br />
ut fir e ueftígío,ppriú ínfluxus Phebei urMartíí<br />
fufccptaculú.Sínulírer ró/iiel per ímagínaríone5<br />
fpírítumcp fímul/uel per delíberaríoné/uelutrín<br />
que/fíe adlouem ímítatíonequadam cóparare<br />
fe poteíb ut multo magís ob dignitatem propín<br />
quítatéqj fuamípfaloué capíat/cVmuneralouís<br />
q imagínatío/fíue fpírítus: quemadmodú ímagi<br />
natío fpírítufcp eademran'one multo magís cele<br />
ftía capíunt /qres,&7 mareríe queuís inferiores.
Mens deníqj cótéplatríx quatenus feípfam non *<br />
folti ab hís qug fentím 9<br />
: uerü etíá ab eís qug ima<br />
gínamur cóíter moríbufqp arguméramur huma<br />
nís/feuocat/ & afFectu/ínrétíone/uíta ad fepara<br />
fe ruocat:Saturno quodámodo fe exponít. Hu<br />
íc foli propítí 9<br />
eft Saturnus.Sícut.n.Sol aíalíbuf<br />
quídé nocturnís ínímícus eft/díurnís aut é ami'<br />
cus: ita Saturnus hóíbus/uel uulgaré pala uíta5<br />
agentíbus uel fugíentíbus qdem uulgí cófuetu<br />
díné:uulgares rame affectus/nó dímítétíb 9<br />
/c ad<br />
uerfus. Vita náqj comune cóceíTít Iouúfeperará<br />
uero fíbí uendícauít atq3 díuínam. Métíbus ant<br />
homínü re uera hínc pro uíríbus fegregatís/tan<br />
q fíbí cognatís quodámodo eft amícus.Nam &<br />
fpírítíbus fublímé habita tíb 9<br />
aeré ípfe Saturnuf<br />
Cut Platonice loquar) eft ,p Ioue : fícut Iuppíter<br />
homíníbus comune agétíbus uítá/eft íuuás pa'<br />
ter.Nullís uero Saturnus éft ínfenfíonq hoíbus<br />
cótemplaríuá uítá fímulátíbus quídé/nec agentíbus.<br />
Hos.anec Saturn 9<br />
agnofcít/ut fuos:nec<br />
Iuppíter ípfe Saturni temperies adíuuat eos:quí<br />
comunes hoím leges/morefq$/& cómertíafugi<br />
unt.Hpc.afibí Iuppíter ufurpauít; Clttaíuno lí'<br />
gato Saturno. Segregata Saturnus.y (¿>uáobré<br />
Lunares íllí populí/ quos Sócrates ín Phedone<br />
defcríbír/emínentííTíraá terr^fupfícíe/& altíoré
ddB VITACAELITVS.<br />
nubíbus habítátes/uíuétes fobríi adniodú/frugíbufqj<br />
côtenti/SY fecreríorís fapíér iç ftudío relígíoniq?<br />
dedít/Saturní felicítate guftát : uítáqj<br />
agúntítaprofperá/tamlógeuá:ut nó tam mortales<br />
hoíes / q ímortales Demones habeantur.<br />
Quos heroas multi noíant/aureüqj gen 9<br />
Sarur<br />
nío quodá feculo regnocg gaudés. Quod forfá<br />
aftrologos arabes uoluíífe puto. Vbíaínt ultra<br />
línea equínoctíalé ad meridie effe fubtílííTímos<br />
habítatores quofdá Demonas:quínecoríriuideantur/neq3<br />
morí.íbíq? poteftatem habere Sa<br />
rurnú caudáq3 draconís.Quod fane cófírmare<br />
uídetur Albumafar ín libro Sadar dices quafdá<br />
indie regiones Saturno fubíectas eíTe:íbiq? homines<br />
effeualdelongeuos/ac feníó plurímü exrremo<br />
decedere.Ratíonéqjaírígnat:quoníá Saturnus<br />
nó ledatdomeftícos;fed externos.} Tu_<br />
uero poteftaté Saturni ne neglígaf.Hücn.ferút<br />
Arabes oím potétíui'mü.Pláetas faneuíres eo^<br />
fubíre, ad quos accedút.Oés uero ad eü accede<br />
re poti 9<br />
quícííTím. Planerafq? cóíüctos íllí/naru<br />
ra íllí 9<br />
agere. Eft ení ípfe ínter planetas orbís am<br />
plííTími caput. Quílíbet fane pláeta fui orbís caput<br />
eft/cV cor/oYoculus.Sarurnusítéftellís ,pxí<br />
mus eft ínnumerís: Prímoqj mobili qfímíllímus:<br />
longñ agit circuirá. Eft alríffímus planetaiü. Vn
de fçlicem etim uocant;Cui ille féliciter afpiraue<br />
rir. Erquamuiseuni ranquam a communi uita<br />
hominum alienunvplerumque maxime uerean'<br />
tur/placariramenetiam communi uitç putant:<br />
fi quando plurímam in afcendente poteftatem<br />
dígníraremquc habuerínaut Iuppiter eum fuus<br />
fplicireraípexerit;uelinfuís fínibus excellcnter<br />
acceperír. Alíoquín ínfluxus íllí 9<br />
importune fuf<br />
ceprus ínmareria prpfertím craíTa/fír quafíue'<br />
nenunuSicut & ouum putrefacríone uel aduni*<br />
one fit uenenofü. Vñ nafcutur uel euadüt ímü*<br />
di qdam ígnauí rrííles ínuídúDgmonib 9<br />
ímmü*<br />
dis expoíirí.Quoru3 cómerríü procul effugíto,<br />
Nam Saturni uenenu alibi qdé iopítü later / ceu<br />
fuípbur a flama remotaln uíuentíbus uero cor<br />
porib 9<br />
fçpe flagrat/atq3 ut fulphur accéfum no<br />
cóburír íolti/fed uapore etíá noxio oía círcüím<br />
plet/atq3 ínfícír propínquátes. Cótra ínfluxum<br />
eíushomínibus cómunírerperegrínum & quo<br />
dámodo díffonum nos armat Iuppiter/ turn na'<br />
turali qualitate fua;tum alímentís / medicínífq3<br />
certe fuis/atq3Cut putant) etíam ímagíníbus tu3<br />
ctíam moríbus/negocíífq3 & ftudiís/atq3 rebus<br />
ad ípfum proprie ptínéríb 9<br />
.Noxíumuero íflux"<br />
um Sarurní effugíunr/fubeuntq3 propítíu : non<br />
folü q ad loué cófugiüt; fed etiá q ad díuína CQ*
l DE VITACAELITVS.<br />
téplatónem ab ipo^aturrio fignificari/tota me<br />
te fe cóferunt.Hoc.n.pacto maligniate fari de><br />
uitari poffe Caldei & Aegiptii atq5 piatóiei pw<br />
tàr.Cu3.n.celeftia nolint efìe corpora uanaif? di<br />
uinirus animat a:atCR infuper métibus recta diui<br />
nis/nimirìi illinc ad noies nó folu3 qplurima ad<br />
corpus/òY fpirirn ptinétia:Sed multa eti'33 bona<br />
quodamodo in aia5 redudària proficifci uoluft<br />
nó a corporib 9<br />
in aiani/fed ab animis. Magis au<br />
téhecpluraq3eiufmodi a métibus fuperiorib 9<br />
celo profluere. 7 Inter hec firationes oés affig"<br />
nare uolueris / qb 9<br />
acTdùct 9<br />
Mofes otiu fabbati<br />
madauit hebreis:forfan ultra fublimioré/fecreti<br />
oréq3 allegoria inuenies Saturni diem / actioni'<br />
bus ciuilibus bellicifq3i'neptU/CÓtéplationibus<br />
aptfi:eoq5 die diuinir ptra difcrimina patrocini^<br />
om obfecràdu.Quod qdé ipetrari poffe aduerfu<br />
Martis tV Saturni minas Habraha cVSamuel/<br />
éV plures hebreoru aftrologi/ eleuatióe mentis<br />
in deum uotifq5 &Y facrificiis confitétur: precep<br />
tum illud chaldeum confirmantes fcilicet fi mé'<br />
tem adpietatis opus ardentem erexeris: corpus<br />
quoque caducum feruabis. Confideratu digntc<br />
é illdriamblichi: Celeftia mudanaq3 numina ui'<br />
res qfda i fe fupf ores/nónullas iferiores habere,
Per has qirìdé effectibus nos fatalibus deuinci'<br />
re: p illas aute3 uiciffim foluere nos a fato: quafl<br />
clauesutinquit Orpheus adapiéduhabeàt &<br />
claudendu.Multo igif magfs diuinitas mudo fupfor<br />
a fatali neceffirate nos redimir. Exploratu<br />
quoqj dignifflmu eft hebraicu ìllud in mactàdis<br />
animalibus rebufq3 noftrfs facrificio diflìpadis<br />
mala c£ litus imi nétia a nobis ad noftra deflectL<br />
Sed hpc Pico noftro explorada reliquim 9<br />
.0)e<br />
niqj ubicunq3 dicinius c^leftiu ad nos dona def<br />
cendere ad nos : ìntcllige tum corporu C£leftiu3<br />
dotes in corpora noftra uenireperfpiritunfm<br />
rite paratu:tum eadé/prius etiam per radios ftp<br />
os influere i fpum naturalitenuel quomodocu'<br />
q3 ìllis expofitu;tum etià aiaru cp leftiu bona/p '<br />
rim in eunde fpum per radiòs (pfilire /atq3 hinc i<br />
nf os aios redèdare: parti ab ais eo^ uel ab agef<br />
i aios hoim ilfexpofiros puenire*Expofitos inq<br />
no tà naturali quòdà pacto/q electióe arbitrii li<br />
beri uel affectaSumatim uero qcunq3 uoto/ftu<br />
dio/ufta/moribus beneficétiàactioné ordinem<br />
cfleftfumimitanf:eosrexiftimato tanq fupnisfk<br />
miliores: Ipliores illinc dores accipe nóies auté<br />
artificiofe c^kftium difpofitioni diffimiles/at3<br />
difcordes/& dam effe miferos:& deniq3 pala in<br />
f^lices euadere.
(fDE VITA CAELITVS.<br />
(TVt profpere uiuas agafq3:iprimis cognofce i<br />
•geniumjfidus'.genium tuu:&Y loca eifdé cóuenié<br />
tem.hic habita. Profeffionem fequere naturale.<br />
j Cap. ^ XXIII.<br />
ÒVicunq3 fane men's fuiq3 compos nafcity<br />
efta celo adhoneftu aliqcfopuscV uite ge<br />
n y<br />
naturah'rer l'nftiturus. Quifqs l'git celum op'<br />
tat habere ,ppi'tra:hoc opus: hoc genus ipri'mis<br />
aggrediatunhocfeduloprofequaf. Celum eni'm<br />
fuis fauet fnceptis. Ad hoc l'pfu uero preceteri's<br />
es natura factus:qcTprimu a teneris anis agis/ lo<br />
queris/fingìs/optas/fónias/ imiraris /quod ten'<br />
tas frequéti 9<br />
/quod facili 9<br />
peragis/quo fumope<br />
proficis/quo preceteri's delectan's: Quodreluv<br />
qs inuitus. Hoc eft fane ad quod te cemvrector<br />
q3 celi genm't. Eatenus fgitur tuis fauebit incep<br />
tis:67 afpi'rabi'tufte:quaten 9<br />
gemtoris ipfius au^<br />
fpici'apfequeris. Preferrimfiueru fitPlatom'cu<br />
illud/in quo tota cóìenti't antiqtas/ Vniouqj na<br />
fcentieffe Demone quéda urte cuftodé ipfe fuo<br />
fi'dere deftinatu. Qui & ad hoc ipfu officiti adiu<br />
uencuinafcentéceleftia deputarti. Quicunq3<br />
igit per arguments que modo diximus fuu inge<br />
niu perfcruratus:ita naturale fuu opus inueniet/<br />
inueneritfiffuum fidus 67 Demone. Quoru ex-'<br />
ordia fequés/aget pfpere/uiuetq? felicirer. Alio<br />
q.i.
quin & fof£pä otgerfri aduerfi/& c^lu fentiet<br />
inimico. (| 5>uo lgit funt prfegteris hoim infor<br />
tunatorü genera: Alrerü eorum q nihil porfeffi/<br />
nihil agunt. Alrerü eorunvqui .pfeffioné igenio<br />
aliena fubeunt:genioqj cotrariä. Uli qdem fgna><br />
uia torpent: interi ad acriones icitäte e?lo fenig<br />
agente. Hi du aliena a parronis cpleftibus agüt/<br />
fruftra laborant fupnis deftitutipatronfs. PxU<br />
nifi qdem antiquo .puerbio cöfirmat. Dei aditi*<br />
uant faeientesugnauis aüt infenfi funt. Scdhi p<br />
uerbiofiff. Nihil agasiuitaMinerua. Ob hanc<br />
arbirror rönem Ioué in Py thagoricis carminib 9<br />
obfecrarùut uel ipfe tot maus leuet genus huma<br />
nü:uelfairem quo duce Demone utamur/often<br />
dat. Proinde opppreciu fuerir indagare: ad qua<br />
poriffimü regionem habitandä & excollendam<br />
te tuü fidus/D^moncp tuus ab initio defignaue<br />
rit. Ibi.n.magis afpirant. Eauero eft/in qua prima<br />
pfectus/fpus tuus quodämo recreat/ubi fé<br />
fus uegetior pmanet:ubf corporis habitudo ua<br />
lidior: ubi magis pleriqj fauent: ubiuota fucce*<br />
dunt. Hgc igif expire. Hanc regione elige. Hac<br />
colefplicirer.Hinc uidelicet difeeffurus if?lix:ni<br />
fi & rcdirurus/& ad fimilia pgas. Sed iterea fre*<br />
quéribus in hac regione motib 9<br />
teexerce:girof'<br />
qj quofdä c^leftiü iftar agito. Mqtu.n.circuitu
?DE VITA CAELITVS.<br />
03 eiufmocu geniruTfimilib 9<br />
cóferuabere. Qua'<br />
tu pterea ad habitatfoné ptinet/Utiliter recorda<br />
bere: Sicut alimenta uite neceflaria rus qdem ur<br />
bi fuppedi'tat/urbs uero cófumfr. Sic & ipfa ui'<br />
tamrufticationefrequéti/ubi'tediU3 re minime<br />
coeperit/pu'muaugeri. Sedurbano cuocio tu3<br />
negocio cóteri. Quatti uero àdhabitatfonemfi<br />
mul/& ^feffionéfpectat/illudorientaliu aftro'<br />
logorìi minime córemnendu-.uidelicetmutatio'<br />
ne nomis/profeffionis/habitus/uictus/loci/ce '<br />
leflemlinfiuxu nobis tu in melius turn in deteri 9<br />
permutari. Demones quoq? uel cómutarùufad<br />
ad eofdcm aliter hic/& alibi nos habere/ Piare<br />
niciiudicabut. Demone uero uniufcuiufqj cuftodem<br />
aftrologi cu Platonicis geminu effe pof<br />
fe confentiunt:alteru qdem geniture fpriu: aire<br />
tern uero ,pfeflionis. Et quotiés pfeffio cu nata<br />
cófentit/eundé utriufqj Demonémel certe fimil<br />
limfi nobis adeiTe:uitàqj ide nfam magis ferii fo<br />
re cócordé/atq? tranqlla.Sinaut pfeffió diffidet<br />
ab igenio/D^moné acqfitu arte/effe a genio na^<br />
turali difcordé:uitàq3 laboriofà atque follicita.<br />
^HQ-Ualis at uinicuiqj Demon ab ipfa giiatióe p<br />
fit cupiétib 9<br />
iuenire/Porphyri 9<br />
regulà iueftigat,<br />
ex pianeta dno genitur^Iulius Firmius pianeta<br />
geniture dnm effe inqt:uel eu /qui plures illic ha
eat dignitates:uel ex firmiori fentenria potiu9/<br />
eum cuius domiciliti mox peti tura fitLuna poft<br />
Cgnu/quodhoienafcenteiam tenecSed Dgmo<br />
nem noneadé regula putat inueftiganda Vera<br />
ex Chaldeoru opinione a Sole potius aurLuna.<br />
A Sole qdem ad Luna in natiuitate diurna/a Lu<br />
na uiciffim ad Sole ì natiuitate nocturna. Vt coputato<br />
inter hgc mreruallo g quale fpatiu paga's<br />
ab afcédentis gradu defcendés : & in qué termi'<br />
num definis-aiaduertas. Cuius eniftellg eli ille<br />
terminusteiufdéefte Dgmoné arbitrane Sumati<br />
uero a domino genitura fimul atcg Demone tenore<br />
uitg /fortunàqj ppendere folent. Fortuna<br />
adiunxi:qm nónulli parte for tung/eadem ferme<br />
cóputant róne. (pDptabant ueteres fuum ad fe<br />
Dgmoné ab aliquo egli cardine defeendifle: Ab<br />
oriéte uidelicet uel occidente uel medio utrinq*<br />
cglo. Aut faltem ab undecima uel quinta plaga.<br />
Vndecima qdé medio fupra caputnoftru cglo<br />
fuccedit:ac bonus Dgmon cognomiatur/&afcé<br />
dente ab oriente gradu afpicit ex fextili. Quinta<br />
uero cglo antipodi! medio fuccedit/ appellatur<br />
qj bona fortuna/8^ afeendenté gradu cótuetur<br />
ex trino. Optabat tertio loco Dgmoné fi modo<br />
a cadenti plaga uenerit falté/uel a nona ueniife/<br />
uel a tertia. Nona eni appellai Deus:tertia uero
fÒE VITA CAELITVS.<br />
Dea. Et illa afcendenté grada ex trino hec afpi'<br />
eft ex fextili. Cadétes uero duodecimä/atsfextä<br />
exhorrebät.Illä fanemalü Demoné:hanc mala3<br />
fortuna cognominätes. Nos aut optare preterita'fupuacuü<br />
arbitratiVmonemus eafdé plagas/<br />
qsillipro Demom'busfortunifqj optabat/ob"<br />
feruari.p planeris &V ftelh's ad op 9<br />
efficiendn accómodandi's:ut<br />
uel fi'nt in angulis/aut in duab 9<br />
qs di'ximus fuccedentib 9<br />
:aut falté in duabus dn<br />
taxat cadétibus/qs antea nominauim 9<br />
. Neqj .n.<br />
ab re Sole nona gaudere dicut:Luna tertia:Ioué<br />
undecima:Venere uero qnta. Henanqj gradu3<br />
confpiciut afcendenté. Sedredeam 9<br />
adiftitutü.<br />
(T^iue igitur ab illa qua in fupioribus narrabam<br />
expientia/diligenriaq?: fiue ab hac arte/qua mó<br />
recéfui/primu iueftigemus nature Demonifq3 i<br />
ftinctü:infortunatu effe céfebimus/quiofficium<br />
nullo pfitet honeftu. Nam cV ducè profeffionis<br />
re uera nó habet/q opuf honeftü non aggredii-;<br />
Et ducè naturale uix ullu hét:Qjfi ftellaru3 Demonuqj<br />
fiue angelo?» duco diuinit 9<br />
ad cuftodia<br />
difpofitorfi officio eft agere fép/& excelléter yat<br />
qj lariffime. Infortunato infup en / ut fupra diximus,q<br />
pfeffione nature ptraria:diuerfu a genio<br />
fubit Demone.^ IVleméro uero pro dignitate p<br />
felTionu digniores gradati accipi Demonesfeu
mauîs angelos atqj in gubernatione publica/et<br />
dígníores. PoíTe uero arre uírçqj renorej acctpí<br />
genio/oí ingenio nô prrariu/necç loge díuer fu :<br />
eríá fi ad excelléríora;pceíTerís JVlemenro rurfus<br />
famíliarítaté eoru ííre:qb 9<br />
grati? c^leftes afflát.<br />
Qpod ex bonis anímf/Corporís/forrunp ppeiv<br />
des,Sicut.aodor ex mufco:fíc ex bono boni no<br />
nihil exhalar in proxímü/ac fçpe pfeuerar ífufu*<br />
Mirífícus aüt foret cetus tríü felícíü uel duorü í<br />
terfemírabílíterredudanríu. Memento deníq5<br />
effrenatos/8í' ípudétes/8¿ malígnos/ac infelices<br />
proculfugere.Hí nácp malora pieni demonunv<br />
uel radiorü/malefící fírr/& tanq leprofí peftílcn<br />
tefqj no folu tactu nocét: fed ppínqrare etía3 8í<br />
afpectu. Sanepropínqtasípfacorporü aíatorü<br />
putat eífe cótactus: ppter efficace uaporü exha<br />
larioné foras a calore/fpu,affectU/manáre. Ma'<br />
ximeuero peftíléserít flagítíoforü faniílíarítas<br />
atqj crudelíum:fi uerü fuerír:poftuegeralé uitá<br />
menfe Iouís.í. fedo nobis ínf ufa / deíceps menfe<br />
Marrís.¿terrío fenfualem aíamífundí perturba<br />
tioníbus mancípatá, Sícn.quí perturbartene fe<br />
runf/marris plení/marríalí córagíone .ppíquos<br />
ínfícíüt. Contraría uero róne pfuetudo frequés<br />
coríguumcg cómertíu cumfplícíbus excellentí'<br />
bufcp ut dixim 9<br />
prodeíTe mírifice cófueuir. Apol
jPEVITÄCÄELITVS.;<br />
lonìu theaneü ferunt/ephefildeprehédìne fené:<br />
fub cuius figura lateret Demori/qui fola preferì<br />
ria tota duitatem pefte cótaminabat. Quatti ue<br />
ro Socrates multis prefentia fola profuerit /Xc<br />
.& Plato teftantur.<br />
Шróne litterati cognofcat ingeniu fuutfc<br />
uictumfpüicofentaneü. ||Ca.XXIIIL<br />
mia uero Ifaru3 ftudiofis loquor/recor<br />
ri unuquécp uolo lfarum amore captU5<br />
i effe Mercuri alé:Preterea Solarem qua<br />
terms ipfe Mercurius eft Solaris. Atqj hcc cómti<br />
nis his omibus eli códitio. Proprie uero preter<br />
naturarti Mercurialem qfqs eloqufi gf a/lepore/<br />
dignitate,uenuftate pollet/Apollfné in fe agno<br />
fcat/cV Venerem. Qui ad leges uel naturale co"<br />
munemqj philofophiä eft propenfior/nó ignó'<br />
ret Iouem fe hf e patrono. Sed q ad fecreriffima q<br />
qj curfofius perfcrutada penit 9<br />
iftigaf :fciat fe nó<br />
Mercurialem folum effe. Sed Saturnio. Sub cui 9<br />
et pndpatu Cant ofhs in quouis ftudio ufqj ad fi<br />
nem feduli: prefertim in rebus aliis negligentes.<br />
Deniqj fi uerü eft qcfnónnlli tä phyfici q aftro '<br />
nomi tradunt/aiam itellectu pdira in cóceptum<br />
humanum méfe Solis.i.qrro defcendere:q plurimi!<br />
itellectu uiuunt/cV ab initio funt precipue^<br />
quotidie folares enadunr.Horu itaq? planetari
faiior his hoïbus aufpicâdus erft. Sub eorfi foiraculo<br />
median? coflandç. In eorû regfonib 9<br />
na<br />
bïtandu. ((Verum ad Apolline mufarûducem<br />
ïprimis uos o litrerari mufarû cultores aduoco.<br />
Q^icûqj igït iter uos dilectiiïïmi in mufarû amo<br />
refratres/ingenio multo magis/lógiufcp qcor^<br />
pore ualent/ii.pfecto fciant in genitura quondâ<br />
îuaphpbéqdé materia fuppeditaffe perpaucâ.<br />
Phçbeû uero fpminfudiffe qplurima Immo &<br />
quotidiehumoresalimétaqj incorpore infpm<br />
maxima quadâ ex parte refoluere* Vnufqfqs igi£<br />
ueftrâ totus eft ferme fpûs. Spiritalis inq homo<br />
qdam terreno hoc corpufculo pfonat 9<br />
. Spm an<br />
te alios ppetuo quodâ labore fatigâs.ut îpfi prç<br />
ceteris fit affïdue fpus recreâdus: & in fenectute<br />
pvçterea in qua cóiter euadit crafïïor/ad fubtili'<br />
tate ppriâ reuocâdus.(f S&tis.pfecto crafïû cor<br />
pus craflïs eleméns qttuor ali> Sciroteigitfpiri'<br />
taie corpus fuis qbufdâ tenuibus dementis qt -<br />
tuor enutriri. Huicauinu eft ,p terra. Odor ipfe<br />
uini uicé gerit aqu£. Cantus rurfu & fon 9<br />
agit<br />
aeremXumenaûtpr^fert ignea elemétum. His<br />
ergo quartuor precipue fpûs alit/uino inq/eiuf<br />
q? odore/8^ câtu finnliter atq? lumie. Sed nefcio<br />
quo ab Apolline primo exorîï incidimus mox in<br />
Bacchum.Et merito qdé a lumie puenim 9<br />
in ca^
([DE VITA CAELITVS.<br />
!orem:ab ambrofia in nectana uen'taris intuirti i<br />
ardente ueritatis amore. Ftattes certe funt indi<br />
uiduiqj comites phebus atqj Bacchus. Ule qdé<br />
duo poriffimu uobis affert/lumé uideh'cet at5 ly<br />
ram. Hicitéprecipueduo/uinuodoremqj ui'ni<br />
ad fprh recreandu. Quorii ufu quotidiano fpus<br />
ipfe tandéPhebeus euadit/&Y liber. Quàobrem<br />
itauos ad excipiendu Solis lumen quotidie co'<br />
parate/ut qtenus deuitata deftillatione qdem/<br />
6V exficcatióe fieri poteft/frequétiffime fub luce<br />
uiuatis:falté in cófpectu lucis/tu eminus/tu5 co<br />
minus/tu tecti/tum apti/ad ufu ubiqj urm uita/<br />
lem Solis potentià tempantes:at3 igne referétes<br />
innocteSolé:citharecàrus interinoobh'ti.Spirateuero<br />
fép oVuigilates &Y dormiétes aerem ui<br />
uunvaeréluceuiuenté. Sifiterhfeuos oportet<br />
ad mera Bacchi donfi Apollinis beneficio pere<br />
atft.Eadem ìgit .pportione q lumen/accipite ui'<br />
num. Abunde qdem quaten 9<br />
nec deftillatio/nec<br />
exfccatio/qualé dixi ebrietas ue cótingat. Arqj<br />
prerer fubftàtià uini quotidie bis acceptà/odo'<br />
remeius frequentius haurite/ partim qdem os/<br />
ubi fpus fuerit recreadus/colluentes mero:par «•<br />
tim lauàtes eodem manus:parri naribus cV reni'<br />
poribus admoucres.(R>atis iamfratres collooi<br />
ti fumus:fatifqj cóbibimus. Ergo Valete.
? flftronomica diligerla inliberis procreando<br />
In preparando epulis Jnedificiis & habiratioe/<br />
atcp ueftibus;&auantum curare talia licear.<br />
- t ([Cap, XXV.<br />
£^VEd luuat etiä pamper alloqui feueru religi<br />
LS7 onisantiftité. Dicagequidnainaftroruj<br />
ufu dänas AntiftesjQuicqd inquies arbitrio no<br />
ftro detrahittqcqdunius dei culmi derogat.Ea<br />
dem ego tecum non däno folü;fed etiaualde de<br />
ceftor. Exfecrat is qnetiä fcio/atqj ego infup per<br />
horrefco nónullos/qui cu Deü exoratu uolurir<br />
ad Iouemin medio cglo uaftu illuddraconis ca<br />
put fubeuntem tarn miferi q ftulti pfugiunt/ ab<br />
ipo uidelicet dracone/qui quodä e cglo corruit<br />
terciä ftellarü partem fccum trahens/denicp de'<br />
uorandu Verum concedes ne/contracribus/tna<br />
trimoniis/colloquiis/irineribus/fimilibufcpopi<br />
bus peragendis/horas oportunas cligere'Non<br />
facile te his ailenfurum uideo:nefcio quidarbi'<br />
trio metuenté. Ego fgit/& fi theologus ille ma'<br />
gnus Albertus iftadabit, Et ratio qugda forte<br />
dictabit;per|electionéipfa ad arbitrio pertinen'<br />
teni/Cgleftia ira pruderie noftrg ufui fubfci/que<br />
admodü herb? medico fubminifträwibi tarnen<br />
porius imprgfentia credä.Er q ru difficile nüc ea<br />
permiftis.ta facile ipfe dimittä.Obferuatiöes ue<br />
I
(DE VITA CAELITVS.<br />
to lune ideoq? alíarü ftellarú ad morbos curaridos:oV<br />
ídcírco ad remedía preparanda íádíu (ut<br />
arbítroopermífííUCóceuum quocp ab s re/& ïfuper<br />
approbaruni/Ct efcente luna/eademqì auc<br />
ta lumíne/nec allùdeífortunata/femíbus agros<br />
fpargere/uítes oleafq? ferere. } Curnonígítad<br />
plantandumCut fyníce loqr)homíné utamur be<br />
nefícío Lune Iouífqj 6V Pnebíi Nam Veneris qdem<br />
ad hçcofficio Temper utímur: Sed rectí 9<br />
mó<br />
díxííTenvfemper utunt:nam ípfa mihi Venus eít<br />
Diana. {fiQuíd íté de uíctu dícemus i None lice<br />
bíf/&V pâtrit fub felici fídere/tum autúno uínúV<br />
tum indies pané epulafcp côfícere; Ac fi nequeamus<br />
in his preparan dis afpectus fíderum expec<br />
tare:expedíet falté afcendétes accípeaifalíter an<br />
gulares/Solé/Iouem/Venerem/arqjLuná.Sícn.<br />
oía qbuskitímur/felícírer affecta edit 9<br />
/ féliciter<br />
nos affidenr, ^Nactenus teuideo abfcp cótrouerfia<br />
cócefTurum: nifi forte dícas/írauítam noftram<br />
nihil fore aliud q perpetuam feruítutem.<br />
Ad hec ego fubíícíanv.fruñra mortales cumula-<br />
honorib 9<br />
^ uais idulgcat Cócordef creo fum 9<br />
S3 nuqd uf dom 9<br />
fadabut temere/uel Ifauftes<br />
habitabunti Vbi cotagiofa qda5 calamitaf edifi<br />
cu ferme fic ifldt habitàtc/ ut uenenofus peftilé<br />
rig uapor/eria ad bicniff in pariete feruat 9<br />
. Qua<br />
(ЩЭЕУГГА CAELITVS.<br />
cantur fuperforaioY per mudanas materias mun<br />
danapotiffimumdona. jCap. XXVI.<br />
ft^Yfid ne longi 9<br />
digrediamuraH to/ quod t-<br />
L^Jterpretantes Piotimi mffitm'm'ab miti'o/<br />
breùiter ita collige.Mund 9<br />
ab ipo bono/ut Pia<br />
to una ш Timeo Pythagorfco docet qoptim 9<br />
effici poterat/eft effectus.Eft igit nó folti corpo<br />
reus:fedufteinfuper & intelligenti? particeps.<br />
Quaobré preter corpus hoc mudi fenfib 9<br />
familiarirer<br />
manifeftum/latet in eo fpfis corp 9<br />
quoddaexcedens<br />
caducifenfibus capacitate. In fpiritu<br />
uiget aia: in aia fulget intelligétia. Atqj ficut<br />
fub Luna nec mffcetur aer сиз terra/nifi p aquà :<br />
nec ignis ей aquamifi per aere: fic in uniuerfo efca<br />
quedà/ fiue fomes ad aia3 corpori copulàda/<br />
é ille ipfeiqué fpum appellam 9<br />
. Aia quoqj'fomes<br />
qdam eft in fpu/Corporeg$ mudi/ad intelligéria<br />
diufnitus cóìequéda. (|Q)iéadmodu fuma que<br />
dà in ligno ficcitas ad penetraturu oleu с para -<br />
ta.Oleu huic ibibitunvpabulu3 eft ad igne. Ad<br />
calore dico pxime.Calor ipfe luminis é uehiculihacfì<br />
ligniìhoc eiufmodifit/ut igne prefente<br />
fulgeat/nó ur atur.qualia quadocptuidimus iam<br />
hocexéplo uidebim 9<br />
:utrfi uel homo : uel aliud<br />
quiddàfub Luna/certis qbufdà preparamétis :<br />
par tini quidénaturalib 9<br />
:partim arte quefitis/ui
tah'a:arqj etia forte mtellectualia quidam bona<br />
oportune quodamodo defuper acciperepoffir,<br />
Veruni quod hi c ad religione fpectat difcutie *<br />
mus alibi: ubi Plorùius in medium hpc adducet<br />
Quod uero ad naturales fpectat influxus/ qua'<br />
lefcuncg fint defuper uenientes: fcito eos inno'<br />
bis marerufq* noftrf s ita demu per arte compa'<br />
rari poffe: quado fomenta nobis noftrifqj ad il'<br />
los natura fubgefferit : cgluqj ad eofdé oportU'<br />
mus cófpfrauerit. Nonne in ipfo ff tu natura fg<br />
tus ipfius artifex;cu certo qtiodà pacto corpuf*<br />
culum affecerit/figurauerirq?/ hocipfo flati prp<br />
paramento/uelut efca quadam fpum ab uniuer^<br />
fo deducir^Perqj hunc uelut fomite: uitam hau<br />
rit atcp aiamiAc denicp per certa animpfpeciem<br />
difpofitionéq3/corpus ita uiuensdignu eftprp<br />
fenria menris tandé donatp diuinitus. (TVbiq5<br />
igit natura maga eft/Ut inqt Plorinus/arq3 Sine<br />
fius / uidelicet certa qu^dà pabulis ubiqj certis<br />
inefcans:non aliter q centro terrp grauia trahés<br />
Lung concauo leuia:Calorefolia:humorc radi"<br />
ces:c^teraq5 fimiliter. Quo quidem attractu fe><br />
cumipfodeuinciri mundumteftantur fapiétes<br />
Indi/ dicentes mundù effe animai paffim mafcu'<br />
lum fimul atq3 femina:mu tuoq3 mébrorum fuo<br />
rum amore ubiq3 coire fecunv atq3 ita conftare
2DEVITA CAELITVS. (<br />
uinculumueromembrorum ïeffe per l'nfîtâfibi<br />
mente: que tota înfufa per artus agitât molé/cV<br />
magno fe corpore mifcet. Hinc Orpheus naturam<br />
îpfam mundi/Iouéq3 mundanûv marem ap<br />
pellat 6V feminâ. Vfcpadeo muruf partili fuaruj<br />
côiuguubîcp mundus eft auidus. Effe uero maf<br />
culinû fexum feminino ubi'q5 cómix rum: deck'<br />
rat îKînc quidé ordo fignoru. Vbî precedes per<br />
petuo deïnceps ordine mafculinfi eft:fubfequéf<br />
femininö.Hincuero arbores/ arq3herbe: Que<br />
etiam ficut aîmalia urrüq5 fexü habét. Mitto q><br />
ignis ad aeré: aqua ad terram mafculi uicé tenet<br />
ad feminâ. Vtnó mirû fit mébra inter fe munda<br />
na &V oés eius articulos/ mutuü coniugiû cócupifcere.<br />
Quod &V planere conciliât/ partim qdé<br />
mares/partim uero femine. Precipue uero Mer<br />
curfus mafculus atq3 femîa hermophrodiri pater.<br />
(HQuod fane aiaduertens agricultura/pre/<br />
préparât agrumfeminacp ad cdeftia dona, et ïîïtionibus<br />
qbufdâ uitam plate propagat / Si ad<br />
fpecié altera melioréqj perducit.Similia queda3<br />
efficit medicus/&V phificus/cV chyrurgic 9<br />
in cor<br />
pore noftro/tû ad noftr ä fouenda:tü ad uniuer<br />
li natura uberius comparandâ.Idé'quoq3 philo<br />
fophus naturalis rerü aftroruq3 peritus/quem<br />
porprfemagu appellare folemus/certis quibuf-
dam fliïcebris/cçfcftia terrenis oportune quîdé;<br />
nec aliter inferens q înfîtionfs ftudiofus agrico<<br />
la ueteri recentem ïtipiti furculaQuod & PtO'<br />
lemçus ualde pbat / affirmas eiufmodi fapiété,<br />
fie aftrorû opus adiuuare poffe : queadmodum<br />
agricola terrp uirtuté.Subiicft magus terrena cç<br />
Ieftibus/immo inferiora pafiïm fuperiorib 9<br />
: ut<br />
proprias ubiqj fçminas fuis marib 9<br />
fçcûdadas :<br />
ut ferrû magneti rrahédthut camphorâ aeri fer-'<br />
uctifugendam:ut chryftallu Soliilluminâdû:ut.<br />
fulphur de fublimé liquore accendédû flâmç:ut<br />
oui teftâ uacuâ & ïpletâ rore/Soli eleuâdâ: imo<br />
ut ouum ipfum gallina fouendû. (TP^g terea îi>.<br />
cut nónulli fouentes oua/etiâ fine ammalib 9<br />
ui'<br />
ta illis ex uniuerfo conciliât: 8i fg pe materias qf'<br />
dam oportune parantes abfqj ouis manifeftiiq}<br />
femimbus/aialia procreât;ut ex ocimo feorpio'<br />
né;apes ex boue;ex falufa aué merulg fimilé. Vi<br />
tam uidelicet a mudo materiis certfs oportunis<br />
qj téporibus adhibétes.Sic & ille fapiens ubi co<br />
gnouit quç materig/fiue quales par tini fnchoa'<br />
tç natura/partÌ3 arte perfectg;& fi fparfg fuerint<br />
cógregatf/quale cçlit 9<br />
ifluxû fufeipere poffint;<br />
has eo regnate poriffimû/CoUigit/preparat/ad'<br />
hibet;fibiq$ p eas cgleftia uedicat. Vbïcunqj enî<br />
materia qug dâ fie fupis expofita é/ ficut fpecula
ADE VITA CAELITVS.<br />
re ufrru3 uuìrui tuo/pariefqj oppofitus uoci/ fu<br />
bito fuperne patit ab agente uidelicet potentiffi<br />
moapotefrateuitaq3 mirabili ubiqj preféte/uir<br />
tutemqj paffione reporrar.Non alir er q cV fpecu<br />
lum imaginé repreferat ex uultu:cV ex uocepati<br />
es Eccb o. His ferme exéplis ipfe Plorinus urit/<br />
ubiMercuriuimirarus ait:ueteres facerdotes,fi<br />
ue magos in ftatuis facrificiifqs fenfibilibus duri<br />
nu aliqd/cV mirandi* fufeipere folitos. Vulr auté<br />
una cu Trifmegifto per materialia hec no projte<br />
fufeipi numina penir 9<br />
a materia fegregata:f3 nifi'<br />
dana tm/ut ab initio dixi & Synefius appr obar,<br />
Mirdana inq.i.uiram quandàVuel uitale aliquid/<br />
ex aia mudi cV fpherarti ais at3 ftellaru uel ét mo<br />
tum quendà/ cV uitalem quafi prefentia ex De- '<br />
monibus.lmmo interdù ipfos Demonas eiufmo<br />
diadeffemateriis Mercurius ipfe/qué Plorinus<br />
feqtur/inquit/Demonas aerios/ nó celeftes : ne<br />
dum fublimiores: ftutuafq* Mercuri 9<br />
ipfe cópo<br />
nit ex herbis/arborib 9<br />
/lapidib 9<br />
/aromatis natalem<br />
uim diuiniratis-Cut iple ait ) in fe habentib 9<br />
.<br />
Adiungit cant 9<br />
celeftibus fifes-.qbus ait eos delectari/ftatuifq3<br />
fic adefìe diutius/cV pdeffe hominibus/UelobefTe.<br />
Addit fapientes quódà egy<br />
priosrqui cV facerdotes erant/cu non pofTér rónibus<br />
perfuadere ppfo effe Deos.i.fpus aliquos
íuperhoíes excogitarte magicü hocillícítT/quo<br />
Dg monas allícíéres/ín ftaruas eé numína decía*<br />
rararér. Scdlamblích 9<br />
danat gpypríos q> Df mo<br />
ñas non folu ut gradus quofdam ad fuperíores<br />
déos íueftígandos accepínr;fed plurímü adora'<br />
uerínr. Chaldeosuero Dgmoníbus nonoccuV<br />
paros pgyptíís anteponía Chaldeos ínq relígío<br />
nís anríftíres. Nam aftrologos ram Chaldeorft<br />
q Aegyptíorü quodámó tentauiíTe Dg monas p<br />
harmonía cgleftemínftatuasfíctíles trahere fu<br />
fpícamur. Quodfignífícareuídet aftrolog 9<br />
Samuel<br />
hebreus auctorírate DauídísBíl afirologifrerus.Antíquos<br />
uidelícerfícrores ímagínum<br />
fecífíe ftaruas futura pronunciares. Harmonía<br />
uero cpleítíú hís accómodará effe rradír/metallum<br />
fundere ad hoís pulchrí formá/díe Mercurííhoratertía.s.Saturní.<br />
QuádoMercuríus Saturnia<br />
ín aquarío fubít/ínnona cglí plaga/uarící<br />
níum defignante. Afcendítqj gemínorú fídus íi/<br />
gnífícans (pphetas(utaíunt)Mars a Solé cóbu'<br />
f ítur:nec Mercuríü íntuet. Sol tamen afpícít cóíunctíonís<br />
íllíus locu. Venus ínterea alíqué obti<br />
net angulum: occídentalís eft & potes. Luna ex<br />
trígono gradü afpícír afcendenté: fínrílírerqj Sa<br />
rurnus.Hgcíllí. Egoaür primo qdem ex beari<br />
Thom£ íententía puro/fí modo ftaruas loquen
(| Ì>E VITA CAELITVS,<br />
tes erTecerint/non fimplicé ìplum ftellarn in Ausimi<br />
ibiformauùTe uerba:Sed demonas. Deide<br />
fi forte cótigerit eos in eiufmodi ftatuas Igredi/<br />
non arbitror hof ibi per celeftc influxu fuiffe de<br />
uincros:Sed fpótepotius fuis cultorib 9<br />
obfecu-<br />
tos:denicp decepruros. Naj oYnarura fupfor ab<br />
inferiore pciliat qdem aliqn: Sed cohiberi neqt.<br />
Et difpofitio l'ila fideru paulo ante defcripta cócurrere<br />
forte nó pt.Quàuis aut Demones altro<br />
nomica r óne ftatuis nó includanoti ubi per cui<br />
tu eis exhibitu/pntes extiterint/ Porphyrius ait<br />
eos reguf aftronomicis oracfareddidiifeatqj io<br />
frequéter ambigua. Et meritO/qm Iamblich 9<br />
,pbatpropheti5uerà/atqj<br />
certà/necmalfs Demo<br />
nibus cóuenire:nechumam'sartib 9<br />
/uel natura/<br />
fed fpiratione diurna purgati s mentib 9<br />
,puenire.<br />
Sed ad Mercurium: imo ad Plotinum iam reuer<br />
tamur. Mercuri 9<br />
facerdotes aitaccepifTeuirtuté<br />
a mundi natura cóuenienté: eamcg mifcuiiTe,Se /<br />
cutus hunc Plotinus putat:totuid aia mudi cóciliante<br />
cóficì poffe.Quaten 9<br />
illa nafaliu tea* for<br />
mas/per feminales qfda róes fibi diuinit 9<br />
infitas<br />
generar,,ar3 mouet. Quas qdé t ónes appellat et<br />
Deos.Qmab ideisfuprememétis nunqdeftitu<br />
untur.Iracp per rónes eiufmodi aiam mundi faci<br />
le fe applicare mareriis:qs fqrmauit ab initio per<br />
r.iL
eafdem:qn magus uel facerdos oportunis tenv<br />
poribus adhîbuerit formas reru rire collectas;q<br />
rónem hanc/aur illâ ppt fpectant:ficut magnes<br />
ferrii:reubarbarum colerâ:crocus cor: eupatori<br />
umfpodiûqj iecunfpicamufcufqj cerebru. Fi<br />
eriueropoffeqfiqjutratfonibus ad formas fie<br />
adhibitis/fublimioraquocp dona defeendant/<br />
quatenus rationes in aia mundi coniunctç funt<br />
intellectualibus efufdé animç formis: atcç per ih<br />
las diuinçmerisiideis. Qyod & Iamblichus ap '<br />
,pbat/ubi de facrifidis agit. Qua de re alibi nos<br />
oportunfus difputabimus. Vbietiâ apparebit/<br />
§ impura fuperftitio populi gérilis cmterit .Co<br />
tra uero q pura pietas euangelica fuerit: Qpod<br />
magna ex parte in libro de religione chriftiana<br />
iamfedmus.<br />
F I N I S .<br />
(Teologia qugdam. In qua de medi'<br />
' cina.aftrologia.uita mudi. lté<br />
de magis/ qui Chriftum<br />
ftatimnatumfalu'<br />
tauerunt.
T \ ARSILIVS Fícinus florentin 9<br />
/dílcctíf<br />
In I I firm's fuis in uerítatís ftudío fráttíbus/<br />
* ¡ F tribus Petrís/Nero/ Guícíardíno/ So '<br />
deririòTìeY quaterq? faluté.Rectius modo Tripe<br />
tro q tribus Pétris forraffe díxiffé. Sicut enÍ3
igftur facerdotibus cum medicina; Qufdrurfus<br />
cum aftrologia comertiii Alius item. QJLI id Chri<br />
ftiano cum magia uelimagfnibusi Alius auté,&<br />
qdemindignusuita/uitamiuidebit cglo* Cuneti<br />
deniqj lie afFecti/beneficio in eos noftro nigra<br />
rinimis erunt. Atcp aduerfus chariraténoftram<br />
Qjja uitg/profperitaticp publicp pro ingenii fa^<br />
cultate cófulimus/nó pudebit effe crudeles* Co<br />
munis igit erit uobis ifte labor; Sed ut quodammodo<br />
leuior fit; tresca eftis aduerfu tres hoftes<br />
diftriburu fubire certame . Nec inuectiua Cnoui<br />
eni ingeniti ueftru)cófutabitis iuectiua;Sed alie<br />
ni fellis amaritudine; qu ? ueftra fuauitas eft mirifica<br />
ueftri mellis dulcedinefupabitis. Principio<br />
candidiffime Nererefpódeto primfs/anti/<br />
quiflimos quondà facerdotes fuiffe medicos pa<br />
riter & aftronomos. Quod fane chaldeoru/per<br />
farunvpgyptioru teftificantur hyftorig.Adnul<br />
him pr gterea magis q ad pium facerdotem per ti<br />
nerefingularis charitatis officia: qug quidem in<br />
maximo omnia beneficio Éjmaxime lu cent. Offi<br />
ciu uero prgftantiffimu eftproculdubio/ quod<br />
& maxime neceffariu;& iprimis ab omnibus exoptatu3;efficere<br />
uidelicet/ut hominibus fit m£s<br />
fana in corpore fano. Id auté ita demu pr gftare<br />
poffumus/fi coniungimus facerdotio medicina
(IPPOLOGIA. ><br />
At qrn medicina fine fauore celefti / qd* &Y Hy*<br />
pocrates Galienufcp confitentur/cV nos experti<br />
íumus/fepíus eft ínanís/fepe etiam noxia/ nimirumadeádemfacerdotís<br />
chariraté aftronomia<br />
perrinct/ad quá at riñere díxím 9<br />
medicina. Eiufmodi'Cut<br />
arbírror) medicü h onorari fa ere Ire iu<br />
bentz-quoníá proprer neceíTítaté huc alriflimus<br />
procreauerir. Et Chriftus ipfe uite largitor/qui<br />
difcipulis mandauuvlanguétes roto orbe cura'<br />
re^facerdotíbus quoqj precipiet/fi min 9<br />
uerbis/<br />
ut íllí quondá/ mederi poffint:falté herbis &V lapidibus<br />
medeanrur. Que fi minus ipa fufficiant<br />
oportuno quondam afflata celi cófiarehec/ 8c<br />
egrotís admouere íubebíf.Ná ¿V ipfe eodé affla<br />
tu celi aíalía paíTím ad fuam queqj concitat me'<br />
dicinam : ufq? adeo uire omniú abundanrífíime<br />
prouídet.Síc ínfíínctu celeftí díuínítus ínftigan<br />
te/fer péres quídémaratro/hírüdínes autem ce'<br />
lídonia ocuiís medícantur: Aquile uexatg partu<br />
aetítem lapidé díuínítus ínuenerunr/quo felici'<br />
terouaftarimeníterenrur. IraqjDeus ipfe qui<br />
percelum anímalía queuísad medicinas ínftí'<br />
gat : facer dores certe permírtít non mercede inquam/fed<br />
chantare medícínís celítus confirma<br />
tis morbos expellere.Hís uero tu deínceps plu'<br />
ra etiam fí expedíérít íngem'í tuí aculéis addes.<br />
r.UJ!.
((Surge poft hgc & tu Guiaardine uehemens:<br />
atqj curiofiis ingenua refpondeto/ Magiam uel<br />
imagines non probari quidé a Marfilib/ fednar<br />
rari/Plotinu ipfu interpretate • QJJO d & fcrfpta<br />
plane declarat/fi p qua mente legantur. Neqj de<br />
magia hie prophana/ qup cultu Dgmonft nirii*<br />
uerba quide ullum affeuerari: Sed de magia na^<br />
turali/quf rebus naturalib 9<br />
ad pfpera corpora<br />
ualitudiné celeftiu beneficia captat/efficf metio<br />
nem.qu? fane facultas tà cócededa uidet ingeni<br />
is legitime utentibus/q medicina & agricuitura<br />
iure cóceditur.Tantoq3 etià magis/quàto perfe<br />
ctior eft induftria/terrenis cpleftia copulas. Ex<br />
hac officina Magi oim primi Chriftu flati natii<br />
adorauerut. Quid igir expauefcis Magi nomea<br />
formidolofe.'Nomé euagelio gratiofaQJnon<br />
malefica & ueneficu: fed fapiétem fonat & facer<br />
dotem. Quid nam profiretur Magus ille uenera<br />
tor Chrifti prim^Si cupis audire quafi qdà agri<br />
cola eft:certe qdà mudicola é.Nec ppterea nifi'<br />
du hic adorar:quéadmodu nec agricola terram<br />
Sedfìcut agricola humani uictus gratia ad ae^<br />
rem temperar agrum; fic ille fapiés/ ille facerdos<br />
gratia falutis human? inferiora mundi ad fupe'<br />
riora contemperat/ atqj ficut oua gallia?/ fic oportune<br />
terrena fubiicitfouendacflo. Quod
Jfi (JAPOLOGIA.<br />
éffidr fép ìpfe deus:SV fadédo àoqj/ fuadetqj fa<br />
cere/Ut a fuperis ìnfima generent &V moueàtur/<br />
atcp reganf. Denf qj duo fut magic genera. Vnu<br />
qdemeorfi/qui certo quoda cuku Demonas fi'<br />
bi pciliant: Quoru opera freti fabricar fepe por<br />
tenta. Hocautépenitus explofu eft/qii priceps<br />
huius mundi eiectus eli foras. Alterimi uero eo<br />
rum q naturales materias oportune caufis fubii<br />
ciunt naturalibus mira qdam róne formandas.<br />
(j Pftrius quocp arrificii fpecies due fut. Altera q<br />
cfem curiofa:altera neceffaria. Illa fané ad ofren<br />
tationéfuperuacuafingit pdigia: Ceu qii Per fa<br />
rum magi ex faluia fub fimo putrefacta dum Sol<br />
67 Lunafcdam Leonis faciem occuparent/eudé<br />
qj gradii ibi tenerenr/generabant aué merule fi'<br />
milé: ferpentina cauda:eamc$ redactà in cinere3<br />
infundebant Làpadi. Vnde domus ftari piena<br />
ferpentibus uidebat. Hoc aut tanq uanii ÒV falu<br />
ti noxiu procul erTugiendii. Tenenda tn fpecies<br />
neceffaria/cfi aftrologia copulans medicina. Si<br />
quis aure pertinax ulterius inftet/moré huic ira<br />
gerito Guidardinemt ne legathec nf a/nec inrel<br />
h'gat/nec meniinernvnec utat homo/ fi homo é/<br />
tanto bnficio prorfus indignus. Multa funt pre<br />
terea q tu aduerfus ingrara ignorantià in media '<br />
afferre tuo ingenio poteris. (p^uid nàagis cV<br />
{
tu ftrenue Soderinc nofter i Tolerabis ne fupftf<br />
riofos cgcofcp nefcio quos futuros/qui uita3ih<br />
aialibus.uel abiectiflimis:herbifcß uilifliniis ma'<br />
nifeftam uidenrin cglo/in mudo no uidentjam<br />
uero fi homunctones lftiuirä minimis concedüt<br />
mundiparricuh's/qup rande dementia eil.* Qug<br />
inuidiaiNecnofle/necuelle totuuiucre in quo<br />
uiuimus/& r<br />
mouemur & fumus.Quod qdem ca<br />
nit Ararus:Iouem manffefte fignificäs comunc3<br />
corporis müdant uirä. Peroportunentic in hgc<br />
Ararf uerba nefcio quo uideor incidilTe* Memi'<br />
ni Lucam euangeliftä.memini Paulum apthi his<br />
uerbis libenter uri. In qbus mundi uiram fapien<br />
tes lJlx no horrent. At uero fupftitiofus qdä his<br />
obiicietnon facile conuinci ex uerbis eiufmodi<br />
Paulum affentiri / mundum hfe aiam:Sed tantü<br />
fubeiTe deo;ac nos in hoc ipfo Deo uiuere,Efto<br />
lgit. Nenoiemus in mundo qn non placet aiam.<br />
Nome aia fir pphanüLicebit ne faire uitä qlem<br />
cüq3 dicerei Qua Deus ipfe mndi faber huic ogi<br />
fuo tä fpliciter abfoluto clementer ifpirer. Qnqdem<br />
erga uüiflima qqj niuetia non eft auar 9<br />
/ Et<br />
quotidie per cglü qplurimis que fur in eo largif'<br />
fimepftaruirä.Dic amabo none uides boues 8t<br />
afinos/O bos/O afine/qui tacru quoda ex fe uiue<br />
tia generät effe uiuosi Siergo hgc pr grerea/ex'fe
IDEOLOGIA. 1<br />
uiua queda afpecru etia genet arent/ an nó mfro<br />
magis hec uiuere iudicaresi fiquod roó ipfe mdi<br />
cium/fìqua uira hés. Celu terre mari'tus nó rangf<br />
r(ur cóis eft opfnicDrerra.Cum uxore nó coir:<br />
fed foil's fideru fuoru quafi oculorum radii's undiqj<br />
Iuftratuxoré:luftrando fecundat/procreat<br />
c$ uiuenn'a. Num ergo uità uel intuendo largies<br />
ipfum in fe propria nullamhabet ukài Et qd" de<br />
dir aui ftrutho uita afpectumq$ uiuificum : longeefthocipfo<br />
deterius. Histandé adductis in<br />
medium/nifi pfuaferis fuperftitiofuiftum nutrito<br />
femiuiuvhimmo uero non uiuu.(j Proide u t<br />
pluribus caufam nf am patronis agamuOaddiro<br />
Perre mi Nere Amphioné ilium nf m Landinum<br />
Chriftophoru oratore3 pariter 6V poera.Ille no<br />
fter Amphió fuauirate mira celerirer lapidea ho<br />
ftiumnòftrorncordademollier. iliiugroGui<br />
n'ardine cariiTime compater /ito ntk/iro alacer /<br />
PolitianumHerculemaccerfito. Hercules quo<br />
dam ubi periculofius cerrandum forer/ uocira -<br />
bat Iolaum: Tu nunc fimiliter Herculem.Nofti<br />
profecto quod barbara monftra lariu iam deua<br />
ftantia Politianus Hercules inuaferit/lacerauerir/interemerir/qacriterexpugnetpaiTim.<br />
Qua<br />
tuto propugnet. Hicergo uel centum hydre<br />
capita noftrisliberisminitanria ftatimptundet
claua/flámífq3 cóburet. (^Éía mi dulcíffímc So<br />
deríne:Surge age/Píen falutato Phoebeü. Hfic<br />
ego ff pe Pnoebtr appello mea. Ule me Díonyfíumuícífíiniat:q3<br />
liberti. Fratres ergo fumus.Nu<br />
cía Phoebo meo /uenenofum córra nos pyrho<br />
nenvex palude íamíam emergentem.Tendar arcum/obfecra<br />
precor. Confeftím fpícula íaculet.<br />
Intender ílle protínus/fcío quid Ioguartuenenü<br />
totum femel una nece necabít. ({Valete íam<br />
f^lícíter amantííTími frarres meí/non ualítudíne<br />
tantum fflícnSed ípfa etíá felicítate dígní. Libe -<br />
torumqj meorüínlucemíamprodeunríum ualítudínem<br />
felicítateme^ curate. (ÍXV.Septébrís<br />
IVLCCCCLXXX VHIIJn agro Caregío.<br />
^X2uodneceííaríafírad uítam fecurítas & n*á<br />
quíllítas animi.<br />
aARSILIVS Fícín 9<br />
Dílecrífíímísíue<br />
rírarís uenaríóe frarríb 9<br />
Bernardo Canífíano/IoháníCanacío/Amerigo<br />
Cu r<br />
fino Saluré.Cu pmís híc í uerbís uenaríoné quá<br />
dá íftíruíífem 9<br />
/ merito forfá canes ftatí adhíbuí<br />
iti 9<br />
& curfores. Apre qdé phílofophátes appel-<br />
lauímus uenatores/ anhela féper ueríratís ídagí<br />
ne laborantes.Num etíá apte canes; AptííTíme í<br />
quitín República Sócrates, Pholofopháres ení<br />
uel legírímí funruel fpuríí. Ambo canes. Ulí qui-
(IPPOLOGIA.<br />
dem üerítatem ípfam fagacíter inueftígant/mor<br />
dicus ínuentá tenent. Hi uero pro opinione latranr/mordent/lacerant.<br />
Tanni profecto canes<br />
ínter philofophos (ibi uendícant/ur non folum<br />
feipfos in fectam alíquam inferuerint : fed etiam<br />
fectam ípfí fuá nomine Cynícá quandoqj confe<br />
cerinr.Habet quínetíam fuos achademía canes.<br />
Huc ergo uos fagaces achademíe cáes:huc uos<br />
uelocííTímí curfores aduoco.Trís ení eftis.Tres<br />
ergo nüc meos peor defendíte líberos adhuc te<br />
neriores/iter luposCut uereor) e ueftigio pditu<br />
ros.Curríte ínquá álacres :negocía ením núc uo<br />
bis optata mando/nó curas. Georgíü Benígnü<br />
Saluíatum cognofeírís meú : Quíuerítaté illam<br />
per cuíus nunc uos ueftígía paíTím uenando díf<br />
currítís/íádíu eft fagacíter aíTecutus. Qui ÒV fra<br />
tres fuos SoKs íftar/maior ípfe/míores ílluftrat.<br />
Huícígítur / fí quem luporú ululati! audíerítís/<br />
nuntíatcFortífíimus ílle Georgíus omnes fací"<br />
le fugabít lupos/quí cV uaftü draconé quádoqj<br />
tráffíxít. Ule me ígítur/ ílle follícítudíne fímul ex<br />
uos cura leuabír. ({Soler ení ínter uos alíquís/<br />
&Y quídé íam fepíus dícere : m'chíl ad uítam íalubt<br />
íus experírí/q magna cum fecurítate tempora<br />
deglutire. Ceterí uero dícétí protínus arridere.<br />
Sed die age Cañad quídnam hoc tuú eft totíés
epetf tum.'Tempora deuorare' Qjrid denfqj tv<br />
bi uisiNon effe inquies/fed bibere porfus. Non<br />
mandere/uel conterere:fed faucibus plenis igur<br />
girare. Siquidé rempus ipfu natura quidam eft<br />
liquensCurita dixerim)atc^labilis.Liquentiuue<br />
ro b jrc eft condmo:ut fi cohibeas in anguftunv<br />
fubiro perdas. Diffluunteni'3 coacta celeriterqj<br />
diffugiut. Si aquam fpongif imbibita forte có'<br />
prefferis/exprimeseani/ftarimc^ difderges. Sila<br />
tius hac tenueris/rerinebis.MuIto magis aerem<br />
f gnemq$/& £therem, Hinc apud poetas fruftra<br />
eonrendunt/qui ampia diuoru maniu ue fimula<br />
era ulnis capefcere moliunrunLate admodu ac'<br />
eipienda funt latiffima. Liquentia & ampliffima<br />
funt amplifli'me poffideda. Tunc certe grauirer<br />
nos premir anguilla/ quando animu ipfu motfi<br />
q3 eius naturaliter amplu redigimus i anguftu.<br />
Quicuq3 ftudia negociaq3 penfirat examuflim;<br />
& in minima quf q3 femper exacriffinif deterfit :<br />
uitam interea fuanvheu fuam uitam clam miferi<br />
conterunt, Recteigitur Pythagoras pr^cepiffe<br />
uidetur. Caue ne quando in anguftu forte eohi<br />
bearis/nihil cplo amplius.Nihil eft uiralius. An-'<br />
guftiffima uiciffim terra uitam habet in mundo<br />
q minima. Deniq3 fi cj lo temporeqj uiuimus/q'<br />
to h^c latius abforbemus/ tanto uiuimus & di
IDEOLOGIA;<br />
utius. I Vi'uite ergo lari ab angufìia proculo<br />
amici. Viuirerefi. Lcriri'a celum uos creauir fua.<br />
Qua fuo quodam rifu ideft dilararione / moni/<br />
fplendore declarat.quafi gefh'ens. Leriria celum<br />
uos feruabir ueffra. Ergo quotidie ìmprefés ui'<br />
Ulte Ieri. Nam follicirudo prcfenriä/rapir uobis<br />
prefens: preripirq? futura. Curiofitas futurortr<br />
celerirer in preterirti uos traducir.Iterum igitur<br />
precor/arq? irerü/uiirire leti. Nä fata finfit: dum<br />
fecuriuiuitis. Sed ur reuera fine curauiuatis/ ne<br />
unam quidem hanc cura fumiretqua folliciti cu*<br />
retis unquam:qua poriiTimu diligentia curas ef'<br />
fugiaris. (f^naenim cura bec morralibus heu<br />
mfferis omni cura cor urit. Negligite igitur dui'<br />
genriam.Negligenriam uero diligite. Atqj hanc<br />
etiä negligent er. Quoad licet uobis inq"/atq? de<br />
cet. (pHec aüt non tanrut facerdos amici mando<br />
uobis/qut medicus. Nam abfq? hac una tan<br />
3 medicinaru omnium uira medicine omnes ad<br />
m'ram producendam adhibirevmoriunrur.<br />
X VLSeptebrisMCCCCLXXXVUIL In agro<br />
Caregfo.
Tabula.<br />
ifCÄPlTVLA PRIMI LIBRI QVI TRA-'<br />
CTAT DE VITA SANA.<br />
t| Proh cmium in quo etf am agitar fanitaté me<br />
Iris fanftati corporis anteponendam.<br />
Nouemftudioforumduces. Cap.L<br />
Quam diligens habenda cura fit cerebri.cordiC<br />
ftomachifpirirus. cap.IL<br />
Litterari pi tuite/cV atre bili obnoxii für. cap.ül<br />
Quot fint caufe quibus litterari meläcolidfint<br />
uelfianr. cap.ITII.<br />
Cur melancolfciingenfofifint/cV quales melane<br />
colici fint eiufmodi: quales contra. cap. V.<br />
Quo pacto atra bilis pducat fngenio. cap.VI.<br />
Quicg funt precipui ftudioforö hoftes.pitufra.<br />
atrabilis.coit 9<br />
.fatietas.marutin 9<br />
fön 9<br />
. cap. VII.<br />
Qu e fit horainchoandis fludiif oportunior:qs<br />
,ue continuanti modus. cap. VIII.<br />
Quomodo fit uitanda pituita. cap.IX.<br />
Qua ratione uitädafit atra bilis. cap.X<br />
Curaftomachi. cap.XI.<br />
De his q fouét mébra peipua ufres fps. cap.XII<br />
Medicine- contra pituitam. cap.XIII.<br />
Deftillatio atqj eius cura. cap.XffiI.<br />
DoJor.eapiriscVcuraeius. cap.X V.<br />
Decurauifus. cap.X VI.
De guftu inftaurando.*<br />
De exacta atrg bilis cura.<br />
Defírupís.<br />
Depílulís.<br />
De medicina liquida»<br />
De fanguínís míffione.<br />
De efectuarás.<br />
De nimia uígílía.<br />
cap.XVIL<br />
cap.XVHL<br />
cap.XIX.<br />
cap.XX*<br />
cap.XXL<br />
cap.XXIL<br />
cap.XXÍIt<br />
cap.XXIHL<br />
De hebetudine arq$ obliuione. cap.XX V.<br />
Corporeum quidem fpirirum cura. Incorporeü<br />
uero cole: ueritate denicp uenerare,Primum me<br />
dicfna Prpftat. Secundu difciplinamoralis. Ter*<br />
tium uero religio. cap.XX Vi<br />
(pROHEMIVM inlibrumfecundu de uita<br />
longa jCapitula eiufdem libri.<br />
Ad perfecrionem fcientfp neceflaria efl: uita Ion<br />
ga:qua etiä diligentia prpftat. cap.L<br />
Vitalis calor nutritur numore: quo deficiete fit<br />
refolutio;quo excedetefit fuffocatio. capJL<br />
QjLiö temperandus calor ad humorematc^ ui'<br />
ciffim quodam Mineru? concilio. cap.IIL<br />
Qpibus de caufis arefcit humor naturalis:URPE<br />
regrinus exundat. Et §neceflaria fit ad uita per'<br />
fectä digeftio. cap.DIL<br />
Sanguis&humor accomodatus uitpaerius ee
debet/qualitate temperatus:fubftantia medfus<br />
atqj tenax. cap. V.<br />
Communis comedendîbibendîque regula/&Yq<br />
h'tas epularum. cap. VI.<br />
Ne utan's alimentis que cito puttefcunt : necïn<br />
eiufmodi regionibus habites: Vinum 6V triricû<br />
preceten's elige:Putrefactîonem 6V refolutioné<br />
cap.VH.<br />
Diera:uictus medicina fenum.<br />
cap.VIlI.<br />
Nature aromatum&V cordi'alium neceflarie:6V<br />
rurfum qualis fenum uicrus. cap.lX.<br />
De auro &V aureis alimentisi recreatione fe><br />
num. cap.X<br />
De ufu lacti's fungui'nìfque humani prò ufta fe *<br />
num. cap.XL<br />
Dieta/habi'tario/cófuetudo fenum. cap.XIL<br />
Que admimculafenes a planeris accipiant ad<br />
omnia membf a fouenda Vbi memento patitila»<br />
uuas piguefacere ìecur atcp cor roborare/quod<br />
maximum eft ui're fubfi'dium. cap.XIII.<br />
Confabulano fenum fub Venere per uirenria<br />
prata. cap.XIIII.<br />
Mercurius alloqui'rurfenes/cV confuliteis circa<br />
uoluptaté.odores.cantus.medicinas. cap.XV.<br />
Confirmatio fuperioru:oV q> deuirare debemus<br />
afïïduâ cogirationé 5V coitum. cap.XVI.
De medicinis ferium/^ de habitatione ftenrj ae<br />
que dieta. cap.XVÏÏ.<br />
De nutrimento fpiritus / & conferuatione uitç<br />
per odores.ubf inhoc capftulo deufu mellis di'<br />
cit. Memento rofaceû mei folidû & liqdû fenib 9<br />
conferuandis accomodatifïïmu. cap.X VIIÎ.<br />
Magorâ medicina profenibus. cap.XIX.<br />
De periculis euitandis ex quolibet uitç fepténa^<br />
rio immfnentibus. cap.XX.<br />
PROHEMIVM in librum tertium de ufta cçli<br />
In quo confiftit fecundum Plorinum uirtus fa'<br />
uorem C£ litus attrahens fcilicet in eo q> aia mun<br />
di 8c ftellarum dgmonumq$ anim£ facile alliciiV<br />
tur corpora formis accomodatis, capX<br />
De concordia mundi* de natura hominis feeun'<br />
du'm ftellas.quomodo fiat attractus ab unaqcp<br />
ftella. cap.II.<br />
Inter animam mundi/8^ corpus eius manifeftu5<br />
eft fpiritus eius/in cuius uirtute funt qttuor eie<br />
menta.Nos uero per fpiritu noftrumhunc pop<br />
fumus haurire. cap.IIL<br />
Spus nf haurit mudi fpm per r adios folis & io '<br />
uis.qtenus ipfe fit folaris/a iouialis. cap.IIII.<br />
Tres gratipfunt.Iuppiter/8.* Soì/dC Vcnus.Iup'
'pîter èft grafìa gemînarum media & maxime nò<br />
bis accomodata. cap.V.<br />
De ùirtute ìn nobis naturaIi/Ui'tahVani'mali:oV p<br />
quos planetas adiuuentur & quomó per afpecturn<br />
lune ad folenvcV Venerem: maxime uero<br />
adiouem. cap.VL<br />
Qûomébrafoueant in nobis per cópararioné<br />
lune ad figna &V ad ftellas fixas. cap.VIL<br />
De uirturìbus SY ufu ftellarû fixa??, cap. VIII.<br />
Dignitates planetarum in fi'gnis ad ufum medi -<br />
cinarum obferuande. cap.IX.<br />
Qûo planetis uti debeam 9<br />
ï medici nis. cap.X<br />
Quibus modis fpiritus nofter haurire plurima<br />
poteft de fpiritu uitaqs mundi:Et q planet p fpiri<br />
turii procréant atq? recreant: &V qualia ad unum<br />
quenq? planetam pertinent. cap.XI,<br />
Res naturales at5 etiam artificiofe habent uirtu<br />
tes a ftellis occultas: per quas fpiritum noftrum<br />
ftellis eifdemexponunt. cap.XIL<br />
De uirture imaginû fecundu antiquos/atq5 medicinaru<br />
celitus acqfita. cap.XIIL<br />
Ordines rerû a ftellis pendentiû ut Solanti at3 fi<br />
militr.cV qûo fpûs fiat folaris. cap. XIIIL<br />
De uirrute imaginum fecundu àntiquos at3 medidnarunr.cV<br />
quomodo medicine fint longe ua<br />
lidiores q* imagines. cap.X V.
De poreftate cgli.De uiribus radiorü/unde uim<br />
forciri putent imagines. ^cap.XVI<br />
Qßä ui hn t figurgin cglo at5 füb cglo. ca.XVII<br />
Quales cgleftium figuras antiquiimaginib 9<br />
inv<br />
primebant/ac de ufu imaginuni. cap-X VIII.<br />
De fabricanda uniuerfi figura. cap.XIX,<br />
Quantam imagines uim habere putenrur in fpi<br />
ritum/8t fpiritus in eas: 8t de affectu urenris 8t<br />
operanris. cap.XX.<br />
Deuirrure uerborunvatqj cantus ad beneficiu<br />
cglefte captandum. Ac de feprem gradibus per^<br />
ducentibus ad cgleftia. cap.XXL<br />
Quomodo feprem modis nos cgleftibus accö *<br />
modare pofTumus; 8( quibus Saturnus fitniak'<br />
ficus.quibus propitius: quos Iuppiter a Satur'<br />
no defendanquomodo cglum agat in fpiritnm/<br />
8t corpus/& animam. cap.XXII,<br />
Vt profpere uiuas/agaf
{[Qiiomodo per inferiora fuperioribus expofíra<br />
deducantur fuperíora. Et per mundanas mate/<br />
rías mundana poriflímü dona* ¿cap.XXVi<br />
r