Ayuntamiento de Madrid - Memoria de Madrid

Ayuntamiento de Madrid

Ayuntamiento de Madrid

Ayuntamiento de Madrid

Ayuntamiento de Madrid

Ayuntamiento de Madrid

COLLECTIO
CONCILIORVM
HISPANICE,
diWentia *
G A R S I JE L O A.I S A ^- ^¿?^
elaborara, eiuíque vigilijs
auóta. « -
0/,) -•:

52
&
X^JM
*/'-v'^
•*m
?- T
•.. -mí-:*
? •

Tafia.
\/0 Pedro capáta del Marmol, cfcriuáno de cámara de fu
* Mageftad,doy fee, que por los feñores del Confejo de fu
Mageftad, fue tallado el libro que el Doclror Garcia de Loayfa¿Cápellan
mayor de fu Mageftad,y del Confejo de la fanta y
general Inquiíicion, efcriuio de los Concilios generales de
Efpaña.q con licencia y priuilcgio de fu Mageftad imprimió,
a quatro marauedis y medio cada pliego. Y a efte precio y no
mas mandaron fe venda, y que efta taifa fe imprima en el pliego
primero de cadalibrojy no fe pueda vender fin ella. Y para
que dello confte,de pedimiento del dicho Garcia de Loayfa,y
de mandamiento de los dichos feñores,di la prefente firmada
de mi nombre, que es fecha en la villa de Madrid, a dezifiete
deAgoftode.1593.
'Pedro fap

Regij pnuilegij íumma.
D Omini nofiri Regis diplómate cauetur.ne cfttis hanc Colleclionem
Conciliomm HiJj>anÍA, diligentia Garfia Loaifa elabora*
tamiáufcL vigilijs auBamiátra e'mfdem aucloris permijjum, intra
froximum decennium in CaslelU regnis excudat, aut alibi excttfam
in ea vendendam importet: amipone librorum, alijfcfe p cents, fi fe*
cus faxit, puniendus. T)at.in Ccenob. D.Laurentij , die vigefimo
menfis lul^anni millefimi^uingentefimiy nonagefimiprimL
• : >
Subfcribit Secretarius
Ayuntamiento de Madrid
Joannes Vázquez,.
EX

C E N S V R A.
E X mandatoíupremi Regij fenatus,& comifsione facultatisTheologiae
Complutenfis, Doctores Theologi, qui
inferiüs fubfcribimus,perlegimus hác Colleftionem Conciliorum
Hifpania?,cuius autbor eft. Garfias Loayfa Giron,eiufdemfacultatis
Doctor fapientifsimus,& ferenifsimiPrincipis
Hifpaniarum Philippi Magifter prudentifsimus. Quod lañé
.opusnobisvifumeft infignicius pietate,& eruditione dignü;
cum in eo,óptimo ordine & diligétifsima antiquorum exemplarium
collatione, vniuerfa Conciiia, quee in Hifpanijs celebrata
funt,difpofuerit, eorumq; infigniora atque obfcuriora
loca doctifsimis annotationibus explicuerit; quibus ea multipliciantiquitatislectione,varijsfacr:e
paginas oraculis,aliorum
ConciliorumfanctionibuSjfummorum Pótifícum decretis, Se
fanctorum Patrum teílimonijs infigniter illuítrantur. Cui
etiam operi,aptifsimislocis,inferuitqusedáalia, qua? fíngulari
ingenij dexteritate,& rem*"»:*»- vrrtoi-um delectu, proprio labore
excogitauit.Q^amobrem opcra?pretium eft, vt hic liber,
non tantüm ad exactam Conciliorum Hifpanorum intelligentiam,
fed etiam in totius populi Cbriftiani doctrinan! Se
fpiritualem vtilitatem,in publicam lucem feliciter prodeat.
Compluti, tertio Kalendas Iunij. 15 91.
Doctor Sandi, DottorVal- El' Doctor 1*a- Ttoftor
Rector, diu/ejfo. lio Camino. Garnica.
ElDottordc^, El'D.Luis Dotfor Franciftus D.Tettfts
U Cámara. Montefino, de Herrera. de Qrduña.
Doftor Tena.
C GoLudouicusde la Serna,publicas Apoftoltca anthoritate'No-
A - # tarÍM>infigni$ Vniuerfitatis Compintefts Toleran* d'urcefis Secretarius,
efuia pramips ómnibus (¿ fingulis 3

Elenchus corum, quse ín hoc volu-
mine continentur.
C Oncilia quadr aginia priora HijfanU, ab Eliberitano9 vfquz^
ad Toletamm decimumoffauum, notis> & emendationibus //lufirata:
& adplaniorem interpretationem9interpomnturopufcuU
qit&dam, nimimnu
Ordo, & Chronologia Gothomm Regum, &Suemrunu*
Cbronologia Toletanorum c Pr&fitlwru.
Chronologia Conciliorunu,
Ordo ce/ebrandi Conciliums ex ifidoro Hifialenfi.
Via Regia, fine exhortatio ad RegemeleBunu.
Diuifio fed'mmAdetropolitanarum.
De nominibus antiquarum fedium, & neotericamm.
1Z> Trimatu, Ecclefia Toleíana. M.2¿£.
De Dignitatibm & officijs regm,& domus Regh Gothorum.
De viris illufiribu$3ex Ifidoro, lldefonfo,^ Felice^,.
H/Jjtania Geographia, per términos primarttm [editan difiincla.
Ayuntamiento de Madrid
INDEX

INDEX CONCILXORVM,
ordínc literario.
D Arcinonenfe primum,fol.^3.
^Barcinonenfis fifcus,fbl.25o.
Barcinonenfc fecundum>fbL25$.
Bracarenfe primum,fol.ii5.
Bracarenfe fecundum,fol.i¿5.
Bracarenfe tertium,fol.57i.
Caeíarauguftanum primum,fol.3i:
Caefaraüguftanúmíecundum,foI.248.
Casfarauguftanum tertium,fol,68£.
D ecretum Gundemari,fol.2¿3.
Egareníe,fbJ.:502.
Eliberitatlum,fol.I.
Emeritcnfc, f oí. 507.
Gerundenfe,fol.75.
Hiípalenfe primum>fol.242.
Hiípaleníe fecundum,fbl.304.
IIerdeníe,fol.^5.
Lucenfe,fol.i28.
Ofcenfe,fol.254.
Toletanum primum,fbl.37.
Toletanum fecundum,fol.82.
Toletanum tertium,fol.ip8.
Toletanum quartum,fol.327.
Toletanum quintum)fol.37¿.
Toletanum fextum,fol.384.
Toletanum feptimum,fol.402.
Toletanum anno duodécimo Reccaredi,fol.252,
Toletanum o&auum5fol.4i¿.
Toletanum nonum,fol.477.
Toletanum decimum^fol^^
Toletanum
Ayuntamiento de Madrid

Toletanum tfndecimum,fol.54*. . "
Toletanum duodccimum^fol^S^
Toletanum decjmumtertium, fol.tfio.
Toletamim decimumquartum, foj. £41.
'Ibletaiftim decimumquintum, foL6$p.
Tuletanuni^decimumíexium, fol^2.
Toletanum decimumfeptimum, fol.72^.
Toletanum decimumoctauum> fol.751.
. Toletanum anno primo Gúdemar^fol^sS.
Tarraconenfe,fol.^7.. . :.£
Valentinum, fqLio5„
#
De vins lUuímbusexIfidoro, fol.7Í8.
¿^W
*%
•y
Ayuntamiento de Madrid
»
PHIUP>

I
P H I L I P P OH.
Hiíp aniae Regí Catholico,
potentiísimoque
g A R S I A S L O A I S A
S.pot'etipme c B^xi dilucide
confequi, quid me vehementius rapiat, voluptas, an admiratio,
cum infiitutam a Jefu, domino no jiro, Ecclefi* gubernationem
afiidue per pendo \ cuivt columna* & veritatis firmamento
vniuerfa hominum falos 3 ac vita beata innititur. Qu& regendi
inptutio admirabilis, tfinfignis origmem a verbo patris trahit-y
qui inter mortales}mortaliscffetius3osfuum horno, in ccetu hominuYfl;
vt de rebus magnis nobts confuleret, aperüit. J^que fat
iílifuit, verbo humanum genus docere, vemm exercitatione fita,
dijficilius dotfrina opuí implere: vtiugum ejfet fuauius, & onns
leuius, 6'.*& hominibus ardentius coleretur. Verum pojt Chrisli
faluatoris obitum, fanttiftímis ApojtolistRomanify Pontificibus,
vicarijs Chrifiij $ alijs diuis vniuerfalis Ecclefia patribus, quibus
credita efi fanguinis Chrifli propagatio» nulium aliud con/ilium
9 ad id commodius effiáendum ejficacius vifum efi, quanu
Conciliommvfus\in quibus Sfiritusptnétiauétoritas viget, £$
quod malis, & peruerfis moribus efi labefaffatum, Ecclefiafiicis
ififiitutismirifice redintegratur>&erigitur. Vnde>vt ex ABibus
cor)fiat,tam frequens

his quatuor (oncilijs, tanquam quatuor Euangeli)s3horiorem deferebat:
& mérito: nam quídquid efi opis,í§ diuitiarum in domo
Dei.quidquid' digmtatistabhis fontibu*fiuxit3f$ dimanauit-jiper
tacfe h&c a matoribus diuin&fapienti&fluminapofieris'vbertm, ¿rrigando,fegetem
attulcrunt: totacfo Ecctefafitca dtgnitas}funftionefy
Chrifti corports3a Tatito cor/numerata, ab ipfis in ordinenu
amplifiimum rediguniur, legibufqr fanftifimis, crefcente populo
Catholtcojn oficio ChriBiano continentur. Q^uanuis htc, & alia
in Conciliorum vfu3^ exercitationefintmagni poderis3(*f gloria,
*üerum aliud efi in ipfis exceUentius f$fingularmt\ quod do ¿trina
JEcclej/£,qua infide (*> moribus verfatur, a Chrislo Domino nojiro
, et Apofiolis accepta3 Conciliorum ferie colligata, adpofieros
continua fuccefiione deriuatur. Quoddiuirium confilmm,a diabólica
h&reticorumfraudealienum3neac mentis perñringit oculos; neq; habefullunu
cum ordine,et veriíate commercíum: Ecclefia irituietfenfui.icm
capitimembra Scclefwvnita et reuincta3et interfeneruis3etfibris
charttatisconnexa, eundem veritatis fenfum, et motum haberte.
Vnde Dominus le fus per loannem dicebat:nonpro eis rogo tatum,
fedpro eis3qmcrediturifunt3per r üttbumeorum,in me,vt omnese
ünumftnt{ficut tupater in me¿t egoin te-, quia tu me mififii. sA quoteslimoniovalidum
etefficax argumenten petitur9ad fidem Chrifii non foíunu
retinendam> fed etiam agnofcendam. zAb vnitate enimpatris et
flíj3vnitas fiabilitur membroruminfdei doctrina, inratione Sacramentorum3et
eorum vfujnpace et concordia Chrifiiana vita,
in vnitate fummi capitis: hisenimpietatis et religionis officijsmudusfiudio
rerum diuinarum prouectus, credtt lefum Chrifium ejfe
a Potreadp¡lutem3et incolumitatemhominummijfum.Hac autem

•vnitas in nuil a re excellentius, té^dmirabilius cernitar, qaam in
Conciliomm njnanimi confenfionefá dotlrina vnitate. Sic enirru
dicebant Aposloli in epiñola , ex fententia tutus magni conflij,
fratribus Antiochta,té Syria, té Cilici& mijfa:Placuit nobis colleclis
in r unam\ hoc esl, in refumfacrarum 'uno fenfu, innjna fde,
tédecreto colligatis.Pretérea,quidefi corpas Chrifii effe, nijifyeciem
téformam corporis bumani imttari? in quo capar cum membris
vnitum efl; té ad omnia vita officia aptum/uno fenfu té mota
omnes corports fancliones exercet: fie myjlicum Chrifti corpas, dü
capiti Chrifio,$ Tamaño Pontifici apte coh&ret, /¡¡¡rituales viua
fdei acias,ad vita beata confecutionemperducitftédirigit. Cuius
rei Paulas ejt teftts,dum inqait:Aíalti

• t ••
»

V
cedibus meretriciscongregata funt3f$ vfque ad mercedem meretricis
reuertentur. J^eque folum dottrina eorum ruit, verum &
regiones mifereomini in&ternummanet: cogitat
iones cordis eitain generañone,& generationem. Ideoqjabitur
in pracepsfemperh ad régimen Ecclefiaft¡cumjkabiliendum3deliberatumejl,quamin
Concilijs inHtfpani
a attis. Qu& cum trunca» f£ mutila, mendofaque, non fine noftrorum
hominum incuria .edita circumferrentur, te imperante^,
potentiftme Rex, qui nihil quod adEcclefi&Jplendorem, {$ ornatum
conducat, praermittendum cenfes,colligenda3& refic/enda,
vufgandaq-, curaui. In qua re etfifiud/um f$ labor maximunu-^
tamen natio ipfa #mplifimum etiam attulit adiumentum; cuvu
b 3 nullm
Ayuntamiento de Madrid

vj
nuílus auBor, mfiHifyaiM>de rebm Hiffanicis certu quid tn re
ita antiquatafkatuere poffet. J^Jflue foíum Concilla ad fidenu
Gothicam reduxi,fed ea fcbolijs, *vt potui illuslraui, commentaria^aliqua
de noftris rebus interpofui: vt intelligentia cjjet factlior,
(£ lefiio iucundior. Qu& omnia tu& maiefiati Catholics, di.
canda iudtcaui. íTiffanica enim cui debentur, nifi Regi óptimo,
maximocfo Hiffanis? res vero r eligiófA ^ui^nifiomnium feculorum
religiofifimo Principi? qui nihilgratius habet3 quam pielatenu,
cum religione coniungere: quiñónpotentia3 tfdiuitijs ampliftmis
abutitur\ fed potius datas a Deo cognofcit3 (f illi cumulatipme m
acceptum refert: qui pro amplifcanda Ecclefu- fide, & aitEtoritate
fumm& fedis obfirmandafacerrimumcum h&reticis bellum confine
nter gerit: ñeque in amplifima regni fui ditione vllum patitur
*viuere impunitumh&reticum:pr&terea, t ut ex eorum lecrione lidaieslas
tua intelligat, hoc propaganda catholica Ecclefu jludium^,
effeabauito Regum Hijfania femine procreatum: qui magno an¡tniardore
de extirpandis harefibus, de fanttismoribtiS inftituendis,femper
egerunt: qua de caufa>magno conatu Concilia Hijbani&
nationalia^ prouincialia frequentarut. Vndefutlum diuino
Confilio exiñimo, vt fub tuo imperio, (£ tutela, iterum ardor Ule
Gothiws reuiuifcat; *vt antiquo illo more ífiffani eruditisvitanu
prifcorum bominum imitentur: multum enim refert ad [ancle tf
pie viuendum, cogncfcere, quem moremtf$difciplinam a maioribus
acceperimus. Spero T>ei bcnignitate, & tua cura, í$ exemplo,
0* legibus, quibta regna tn oficio confínes, jlorens9 & beatunu
tmperium tuum effecJum iri. Vale, ex Pardo, pridie ¿hQonas
Decembris.sM.D.XC.
Ayuntamiento de Madrid
D E

VI)
DE CO DIC IB VS
manuícnptis, quibus vííis íum ín
hac colleótione- de eorum
&c antiquitate.
M Vltum
refert^ non tantum ad dignitatem, veritm etiam ad
fidem>{$certitudinem huim colleclionts,

viij
Antiquior vocalurVigilanus-.a Vigila monacho fcriptore-j vel
Alueldenfis ,a loco, vbi fcriptm efi.
dluelda efi hodie paruum municipium in traclu Locronienf,
duobrn ab

IX
coporum. In Vigilano dicituneodem tepore quo Nic&na Synodus, E RA
f$w Hijjtalenfe-, in ^troque dietario: Era. 3 6 2.. 362,
2 Q&farauguBanum primum XII. Epifcoporum.In Hifpalenfi,
non extant eius fubfcrtpt iones ñeque Era. In Vigilano dicitur:
Qttarto nonas Ocíobris3í5* inLucenfifimiliter^ invtroqueToletano.Ego
pofui Eram 418. ex bifloria Sulpitij Seueri. 4 1 8
5 Toletanum primum3 aduerfus Trifcillianum, Epifcoporunu
XIX. Arcadijtá Honorij temporibus, Era 438 .ful die.7. Idus
Septembris,

X
i o Bracarenfis Synodus prima, 0B0 Epifcopomm ¡regnante Do* ERA
mino Je fu Chrijto feliciter, cúrrente Era 599. anno tertio Arge- 599
miri Regis3eft in Hijpalenfi í$ altero Toletanojn altjs, Ariamiri,
die Calendarum Adaiarum.Lucenfis, í$ tíijj) alen fis Era 568.
1 x Concilium apudLucum a TheodomiroPrincipehabitum Era $0~
óoy.Hoc Concilium habui ex arcbiuo Lucenfis Ecclefi&,D.Ioane
Rui^Jo Epifcopo Lucen/imeritifiimo, cuius auBoritate ad id
exfcribendwn vfus furru.
12 Bracarenfis Synodusfecunda XlI.Epifcoporum, regnante Domino
noftro Je fu Chrifto, cúrrente Era 610. anno fecundo Regis 610
Mironis }die C alendarum Juniarum.fic habent omnes conjianter.
Posl fubfcriptiones huius fecundiConcilij diciturfic in C. Hi-
Jjtalenfi:
1 j Capitula ex Orientalium Synodis, a Aiartino Epifcopo ordinata,atque
colleBa, apud Lucen fe Concilium.Domino beatísimo,
atque Apofiolico fedis honore fufcipiedo in Chrijlofratri Nitigcfio
Epifcopo,vel vniuerfo Concilio Lucenfis EccleftA JAartinus
Epifcopus.SanBi Canones.qui inpartibus Orientis, í$c. In njtrocj;
Códice^ oletano,infcribitur in titulo:Sjnodus Lucenfis: quia ibi
ordinata,popea in Bracarenfi Synodoiterum,ad corrigendos mores
Clericorum, CÍ Laicorum vfurpata, veluti teriium Ccnciliunu
fuit habita: atq\ ita in vtraque c Toletano in capite marginumfoliorum
dicitur tertium Concilium Bracarenfi,.
14 Toletanu (jncilium tertium. Toletana Synodus tenia LXII.
Epifcopomm,in qua Arriana h&refis in Hifyania condemnata efi.
In nomine Domini JefuCbrifli,anno quartotegnategloriofifimo,
atq\ pijfimo,í$ Deofelicifiimo,domino c Reccaredo Regefd'te oBano
iduumaPktaiarum in Era 6zy.H&c fanBa Synodus habita ¿Z7
efi in ciuitatem Regiam Toletanam^b Epifcdpis totius Hijj?ani
A , 9¿ Gaüis,^ qui infra fubfcripti. In Lucenfi ponitur Era
627. & in Vigilano, í$ in vtroque Toletano : quam leBio*
nem f$ annum fequutus fum\ licet in ffijpalenfi ponitur Era
DC. XXVIIII.
Eftinvtroque Toletano, t¿ in Lucenfi homilía S.Leandri,
Epifcopi Hijpalenfis,in laudcm Ecclefi¿,pofi Concilium,$ confirmationem
Qanonum edita.Efietiam in Hijpalenfi,fednon poft Con
cilium/verum alibi.Scribunt Gothiconjianter }Reccaredus, non Recharedus,
Spank non HfJ/>ania, Spalcnfis non Hifpalenfis.
15 Hifpalenfeprimum. Epijlola Epifcopomm de Concilio Spalefi
adPegafum Epifeopum mijfa VIII. Epifcopomm. In fine Concilif
Ayuntamiento de Madrid

cilijfíc dkitur:data adfanctitatem njeftram die pridie Nonas No ERA
uembris,anno quinto regni gloriofiftimi domini nofkri %eccaredi
Regis.EraDC.XXVIIIin vtrofyToletano, etinVigilano: 6z8
in Lucenfi vero, Era DC. X X VII.
i 6 Cafarauguftanum fecundum3 anno feptimo c R¿ccaredi Regis\
habetin fine: Sub die Calendarum Nouembrium} anno quo fupra.
Eft in C'.Hijpalefi.tíabetfubfcriptiones quatuordecim Epifcoporu,
Non eft in alijs. CC.Adieci Eram ex anno T^egis feptimo DC. ^3t°
XX X.Pofui ex eodem C. conñitutionem Fifct Bar añonenfis\
eo quodfub eifdem Epifcopis fit edita, eodem feptimo anno laceare
di Regís. 'j
y Toletanumaliud. In nomine Domini conslitutio Synodi Efifco*
porum numero XVI. qui conuenerunt in

XI)
hvno Toktano Era DC.LXX. in altero DC. LXXI. fubfcri- E RÁ
buntEpifcopi LXII.S'tclegoin Lftfialenfe^nam nota Goiborunu
miré connettuntursvt facile externes VLpro IL ln excufis nihil
efi certi.
2.4 Toletanum quintum.Concilium Toletanum quintum Epifcoporum.XX.
Era DC. LXXIIIL anno frimo domini riojiri Chin* 674
tiliani Regis: ita in Vigilano: in Lucenfh Era DC.LXIIL in
vtroque To/etano Era DC. LXIIII. in Hifialenfi. XXIIII. in
altjs XX. quam leBionem probant (ubfcript¡ones3qu& viginti funt.
In alto Toktano fcribitut'iCintbiiani.
2.5 Toletanum fextum X L VIH. Epifcoporum vniuerfalc^,
quinto Idus Januari),anno pr&fati Trmcipis & triumpbatoris in
Cbrifio,fecüdo£ra DC.LXX VUn LucefhEra DC.LX VL 6 7 ¿
•1$ in vtroque Toktano* Lucen fe continet folum quinqué fubfcriptiones
Epifcoporum:in c&teris efi^t pofutmus.
2, £ Concilium Toletanum [eptimum. In nomine Domini f$ faluatoris
nofiri Synodak decretumdn Toletana 'urbe XXX. Epifcoporum
Concilio gefium,anno quinto clementísimo domino nofiro
Cintafuintho Regeregnante,XV. (jtledarum J\Q>uembrium9Era
DC.LX X XIII I.Ita habent omnes Códices M.ff. in quibus 6 84
tantumXXVIIL Epifcopi[ubfcribunt/Vicarijverovndecim.
2 7 Qoncilium Toletanum oliauum. In nomine Domini faluatoris
nofiri le fu Cbrifii, incipiuntgefia Sy no dalia VIII. quinquagtnta
duorum Pomificumjnvrbem regtam celcbratajie XVIL CaledaruJanuariaruEra
DC.LXXXXI.annoquintoortbodoxi, 6QI
atque gloriofi^ vera ckmentia dignitate pracipui 'Rgccefuintbi
Regis: fie fcriptum efiin Gothicis M.jf. Lucenfts babet, Era
DC.L XX XX. & decrétemelex Principis} qm pofi fubferiptiones
ponuntur,in eonon extawt>.
a 8 Qoncilium Toletanum nonum. In nomine Domini incifit Concilium
Toletanum VIII I. quodaclum efidie CakndarumDecembrium»annofeliciter
VIL regno ferenifiimi atque ckmentif
fimidomininofiriReccefuintbi regis EraDC. L XX XXII I.in ^9 3
'Orbe Toletana.In fine dicitur:ínterfuerunt buic fanclo Qoncilio
Tontifices numero fedecim: ita confentiunt omnes CC.M.Jf.
x 9 Qoncilium Toletanum decimum.In nomine T>omini habita Jvnodus
X. in Toletana vrbe die Qalend. Decemb. anno oclauo glorio
fe dominioreligiofifiimi %eccefuintbiprincipis, Era DC. ¿94
L X XX XIII I.in fine linterfuerunt buiefanfio Concilio Ton.
tifices numero XX. Qofentiunt in annis> tfEra omnes CC.M.Jf.In
Ayuntamiento de Madrid

xnj
Vígilano defiderantur aliquot fubfcriptiones, & cap, y. quamuis E RA
in eo fint dúo decreta, qu& in Lucenfinon funt. Vterfy Toletanus,f$
pfijpalenfis exafte Concilium totum completfuntur.
3 o Concilium Emeritenfe. Concilium quod geslum eft inprouincia
Lufitania, apud vrbem Emeritenfem, qu& caput Epifcopis
nofcitur, XII. Epifcoporum, in vnum coüeBis, dieviij. Iduunu
J^Qouembr. anno ottauodecimo ferenifimi(f pijftimi 'Reccefuintbi
Regis, Era DCC.1III. Eft bu Synodusin vtroque To- ~0*
letano.C.tf Lucen fi, £$ non in alifs-, vbi conftanter fcribitur Emeretenfis,tf
%eccefuinti fine h.
3 1 Concilium Toletanum vndecimum. In nomine Domini inri*
piunt gefta Synodalia (oncilij Toletanivndecimi^tfa in vrbc
Regia ,in Toletana fede, adecem í§ feptem Epifcopis, anno
quarto regni gloriofi Principis Vvambi Regís, fub die feptimo ~ x 3
Idus J^Qouembris, Era feptuagefima tertia. In fine ante fubfcri'
ptiones: Interfuemnt huicfanclo Concilio Pontífices numero x.
3 z Bracaren fe tertium. In nomine Domini incipit Conciliunu
Bracarenfe III. quodfaclum eft fub anno quarto gloriofifiimi
domininoftri Vvambanis 'Regís, Era feptingentefima, XIII. ? l $
regni eius. In Vígilano & Lucen fi dicitur: Cui interfueruntj
Pontífices offo: in viroque Toletano ¿üocatur quartum\ eoquod
Cañones Orientales collefíi a Aíartino Bracarenfi^ocentur tertium
Bracarenfe.Similiterin Lucen fivocatur quarturru.
3 -> Concilium ^Toletanum duodecimum. In nomine Domini,acia
Synodalia Concilij loletaní duodecimi, apud 'vrbem Regianu
celebrata, fub die quinto Iduumfanuarij, Era DCC. XVIIII. 7 1 9
anno primo Orthodoxi, atque ferenifimi domini no/iri Heruigij
Regís. In vtroque Toletano ($ Lucen fi dicitur: Quinto Iduurru
AIajarum: f verum corrupte,pro Januarij: nam infia dicitur;Confummatum
eft hoc fanttum Concilium die oftauo Calendarum Februarij»anno
regni feliciterprimi fereniftimh ^tque clementifiimi
domini noñri Eruigij Regís, Era DC C.XVII 11. ita vt die
nono Januarij fit inceptum3confummatum vero vigefimoquinto
díe,'tn Conuerfionebeati Pauli.Siceratin more quam citiftme
extremam manum Concilijs imponen. Nam congregatio multorum,fi
diutius trahatur, aliquid infauftum folet parere: tf vfus
ipfe frequens Synodorum remfacilioremfaciebat.
In Vígilano tf Lucen fi eft:Cui interfuerunt Pontífices XXXV.
c Qoncilium
Ayuntamiento de Madrid

» • • »
Xllij
3 4 Concilium Toletanum decimum tertmm. 7/z nomine Dcmtni E RA
incipiunt ge fia Synodalia,habita in vrbe Tobiana, fub Era
C £>CC.X X1. anno regni exceüentifiimi Principis Eruigij ¡III. 721
pridie Non. Nouemb.ln fine: Interfuerunt huicfanBo Concilio
Pontífices numero X LVI11.Non eji in Vigilan o. Qonfentiuntj
reliqui códices in Era, anno regni, f$ numero Epifcoporum. tíabet
fubfcriptiones Epifcoporum,

XV
'Lucen¡i t§ in vtrofy Toletano efi integra tota Synodus:in Vigila- E RA
no tf Hijpalenft mutila.in njíroque efi Era DC C, X LV I. in
alijs

V .v^»:
V • * ' V • ' ~.
> "i «>
- • ^ • - • • v :
¿v*v
" • " • . - > ;
Ayuntamiento de Madrid
; : M.v
;v;-\^:-V
• ^ - ' * > • • . . . . •
- -y *.. k • • * :
.'ivv •>* •— • • \*' ' *•
•
•?• " «•::.•.•••
••'•'VaVri/rv--
•^•-
.'.• '• V.Y
'.3V«.'X
•. .:'-.c : -^
'^•X.
^4: » v s
'9

xvij
O R D O R E G V M
Gothorum Hiípanige, &c eorum
Chronologia ex Concilijs MIL
& Iíídoro,& Vulfa.
Segerkm auno
fub
Zenone Imperatorc^%
Gefaleicus annos quatwr,fub
Anafiaft'o Imperatorc^,
c 3
Tbett*

| Era aAnni
Augufti Cbrifii.
Tbeodoricus\ 549
Theudius.
Águila.
Vulfa quindel
cim annos ,et\
menfes. 6.
Luiba, íf)
Loyba.
Beda, LeuuiA

\Cimila»San"
tila.
Sifnandus.
Cintila.
Tulcas.
\CindaJiutbus
\Reccefiuthus.
'Bamba.
Eringius.
Egipfa.
VtiXa.
\Rodericus an
nos. 3 . dúos
fimul cunu
< OitiXa, r vnu
\folus.
Era
Augujli
650
659
659
669
674
678
680
687
710
718
7*$
739
748
¿énni
Chrisli.
612
621
621
631
636
640
642
649
672
680
687
701
710
XIX
Ayuntamiento de Madrid
Sifebutus annos 0B0, menfes fex,
fubHeraclio lmper atore. Anno
quinto Sefibuti

XX
REGES SVEVORVM
in Galloecia.
I Era 1
oAnni \
Chriñi\
lAugujiii
408
446
440
478
448
48¿
495 457
498
460
do 1 558
607
l
1 620
S7 tíermericut arrn.i
°
582
z *
r
R^chila annos feptenu.
IKecciarius annos nouenu.
Maldra annos tres.
Fmmaripís annos quatuor.
%$mifmundHS>quicum tota gente. Arrian*
bare/i infeffusfuit: in quo errore gensjlla
per annos fere centum perféuerauit: quo
tempore Reges non reperluntur\ quippe indignii
t vt eorum repetitamaneatmemoria.
Theodomirus feu Ariamirus catholicus: Concilium
TSracarenfe primum, fub eo habitum»
í$ Lucen fe :regnauit annis.x 2.
Miro annos 13. Concilium Bracarenfe fe«
cundunu.
Eboricus.
Andeca tyrannus.
Sueuorum regnum deletum esl tempore Leo*
uegildiGothorum %egü,pofiquam regnauerunt
in Hifyania annos centum feptuaginta
feptemwt auftor efi lftdorus.
l
Ayuntamiento de Madrid
CHRO

xxj
CHRONOLOGI A
Toletanorum Prseíulum.
Anm
Dni.
68
3*5
396
405
5*7
589
S. Eugenias marty»primus.
Melanthius, qui interfuit Concilio E/iberitano, í$ in eo
fubfiripfit.
Pelagim.
Patrtiinm,quiprimü c Toletanum Concilium cogregauittf
ineofitbfcrit?it:Prifcillianam h&refimpuüulante euertit.
Turibitts.
Qutntius.
Vincenríiii.
Taulatits.
J\(atalis.
Olymfw.
Audentius.
oAfltirMs.S\Illifonfus eiusvitam fcrtbitin catalogo illujlr.
virorurru.
Ifícius.
Aíairtinus,

XX lj
Anni\
Dni\
507 Adelpbiús:fub fcribit in Toletanofub Reccaredo Era 63$.
Conantms d SJllifonfo non enumeraturinter Pnfules Toletanos\
forte quiaparum prstfuif.inquit enim pofi AdelphÍ!>}m,Toletan&
fedis Aurafmm adeptum effe locunu.
Aurafius. S. lili fon fus fcribit in catalogo, cathedram temijfe
pofi Adelphiunu.
S. He liad tus: obtjt 18. Februarij. de eo lili fon fus fcribit in
catalogo,
Iuílus. i¿uarta Synodus Toletana fuit fub Jufio habita,
in eafy fub fcribit: de eo lili fon fus fcribit in catalogo.
Eugenius. Secunda, quinta,& fexta, & feptima Synodus
'Toletana fub Eugenio fuerunt collec~f&:in ets fub fcribit:
de eo Illijonfus in catalogo.
S. Eugenius II1. obijt xiij. J^ouembris anno 6$ 8 ./»terfuit
offauo, nono, {$ décimo Concilijs Toletanis>Era
6 9 l -
S. lldefonfus obijt 2 ^.Januarij, anno 667. cuius vitanu
Cixila Pr&ful Toletanus fcripft.
}Quiricus: interfuitundécimo ConcilioToletanot6ra 713.
Z$ in eo fub fcribit. S. lllifonfus eius vitam fcribit in
catalogo.
S.Julianus. 11, obijt fexto oTkTariij, anno 690. interfuit
duodécimo^ decimotertiO}^ dectmoquarto3decimcquin
to9Concilijs Tbletanisjtfin eis fub fcribit3Era 719 .deeo
Félix fcribit in catalogo.
Siftbertus3qui aduerfus Egicanem %egem confyirationtnu
fecit3 pro qua mérito a dignitatis ordine amotus in Concilio
Toletano decimofexto:pro eo Félix fuffettus efi%Era
Félix: décimo fexto Concilio Toletano interfuit9in eo^fubfcribit
Era 7$ 1.
Guntericus:
Oppasjntrufus.
Sinderedus.
Vrbanus pofi Sinderedum cathedram Toletanam tenuit:
obijt anno 7 37'.Toletum a Sarracenis occupaturfuerunt%
in eaptiuitate Frajules Toletani^qui fequuntur,
*vfy ad Joannem-f.
1 Swieredtts.
Ayuntamiento de Madrid

sAnnl \
Domini.
740
760
77$
784
820
850
859
9x6
#!•
xxn;
Suniercdus.
Concordius.
Cixilanus.
Eli pandas: h&refi infeBus in Concilio Francafordiefi
condemnatur} 'ütrefert loannes Aurelianenfis in
libro de cultu imaginunu.
GumeJindttSi
Vviftremirftf.
Santtus Eulogios eleftuStmartyr.
Bonitus.
loannes}obijt anno.y z 6,
Pafcbalis.
sAlfonfus VI. vifíis Sarracenis, ^Toletum expugnat,
anno io%$.die z$.Martij,t$'Bérnardum mona"
clmm S. Benedicli in fede Toletana collocat.
Ayuntamiento de Madrid
CHRO-*

• •!•
XXlllJ
CHRONOLOGI A
Concilionim Hiípanias, quas tepo-
nbus Gothorum Repum
funt indi&a.
Era C&- oAnnm
faris. Chrifli
circa
3 6z
418
45B
314
380
400,
vel
Eliheritanum eodem tepore, quo Nic&nmru.
C &faraugu$anum primum-*.
Toletanum primum aduersus Frifcillianum»
Confule Stilicone,Arcadij, k¿ Honorij te-
405 poribus.
554 516 Tarraconense annofexto Theodorici Regis,
Confule Petro.
555 5i7 Gerundenfe anno feptimo Theodorici Regis,
Agapeto V. C.Confulc^.
5*5 5*7
arca
Toletanum fecunaum anno quinto Amalarici
Regis, Montano Epifcopo Toletano.
578
584
584
54° Barcinonenfe primum.).
546 Ilerdenfe anno decimoquinto Theudi Regisí
54

CONCILIVM
ELI BERITANVM
XIX. Epifcoporum, Conftantini
temponbus geílum, eodem tem-
pore, quo Nicama íynodüs
habita eífc
Era CCCLXII.
T I T V L I
I *De hü j quipofi baptifmum idolis immolaueruntj.
i)
A Gentium.Excufu
T>e facerdotibuf Gentiliumi quipofi baptijmum Exc.
,Exc.
b *ij
immolauerunt* t ScSEi!
De eifdem ,'Jt idolis munus tantum~dedcruwL>: ' Dederint - 1
mj c De A eifdem, fi catechumeni adhuc immoUnt, quando bapti&a* d y i*' Exc buntur.
-
v Si domina per z^elum ancillam occ'derit.
vj St quicunfy per c maleficium hominem interfecerit. #Maiitiam.Exc.
vi j ^ *De pctnitentibtts machia, fi rurfus i mcechaueriivL>, /p«cauerint.t:«.
yiif Tfefceminü, qu& relicfü virü fuis, alijs nubunt.
ix
< Defceminisiqm adúlteros maritos relinquunttf altjsnubunt.
A Z>o
Ayuntamiento de Madrid

X
x|
XI}
xüj
xiüj
XV
xví
xvij
xviij
xix
XX
XX j
xxij
xxüí
xxiiíj
XXV
XX V|
XXV i)
xxviij
xxix
xxx
xxxj
xxxij
xxxii)'
xxxiiij
XXXV
xxxvj
xxxvij
x xxviij
xxxix
xi
xlj
xlij
xliii
xlv
xlvj
xlvij
xlviij
xlix
i CO NC ILI V M
De reliBacaíechumeniiJt alterum duxertt.
De catechumena,fi grauiter ¿grotauerit¿
Demuliertbíi¿>

L
II
lii
liii
liiij
lv
lvj
lvij
lviij
lix
lx
lxj
lxij
lxiij
Ixiiij
lxv
lxvj
lxvij
lxviij
lxix
lxx
lxxj
Ixxij
lxxiij
lxxiiij
lxxv
lxxvj
lxxvij
lxxviij
lxxix
Ixxx
lxxxj
ELIBERITANVM.
De Cbri(iianü3 qui cumjud&is vefcuntur.
De Hareticü3vt adclerumnon promoueantur.
Debis%qui in ecclefta libeüos famofos ponunt.
De Epifcopis quiexcommunicato alieno communicant.
De p ar entibas 3 quifidem Jj?onfaliorum frangunt.
De facerdotibus Gentilium) quiiam non Jacrificant.
De magijlratibus,^ a dwmuiratis.
De bis}qui

I O/iutEpif
tapusttrdtt
bcnf.vittU
TUS m i>iu.
Ve eoW-uc.
O" Ipdoriu
de vira ¡Ilu¡iribus,pne
inftlix.
i Tuenint
dúo Subi -
«»*, ptimut
pe(l Mntcl
lu: fecüáut
foftMáitUttun.
3 VAttiui
EptfiopinC*
¡At4gU¡lit -
ñus

ELIBERITANVM. j
/. Deh/s9quipoB baptifmum idolis* immolaueruntj. * Sacrificarte. Exe.
PLacuitb ínter eos,qui poft fidembaptifmi falutaris,adul- * vtqukun^; Poít.
ta aetate, ad téplum idololatraturus acceííerit, 8c fecerit,quod
eft crimen c principale ( quia eft fummumfcelus) AI. apita e & °*
placuit, nec in fine eum d eommunionem accipere. d pC d rc. c fc 0 ^. m ' fufci "
//. De Sacerdotibus Genúlium, qui fon baptifimurru
irnmoUueruwLi.
t Gentsum.Exc.
Flamines, qui poíl fidem lauacri, 8c regencrationis, f facri-/ Sa « ific » uerint - Ex
ficauerunt; eo quód geminauerint lcelera, accedente homicidio;
vel triplicauerint facinus,cohserente mcechia,placuit,
eos nec in fine accipere communionem.
/ / /. De eifdem fi idolis muñas tantum B dedcmwL>. i Dedenm. EK.
ítem flamines, qui non h immolauerint, fed munus tantum u ¿ 0,auerunt -
Mederint;eo quód fe á funeftis abftinuerút facriíicijs,placuit,' Dcdcrunt - E «.
infine eis praeftari cómunionem; afta tamen legitima p ocnitentia.
ítem ipíi,íi poft pcenitétiamfuerintmccchati, placuit,
vlterius k his non eíTe dandam communionenune l luíale de * E j s '£? c \. ., ,
. . . . , } l Inlufiflc C. AIueL
Dominica commumone videantur.
IIIL De eifdem, fi catechumeniadhuc immoUjvL>t
i m; „• »» Baptizabuntnr.
guando bapuz^entur, Exc
ítem flamines,fi fu erint catechumeni, 8c 'fe facrificijs°abfti- "Abtou«út!Ext.
nuerint,pofttriennij tépora, placuit ad baptifmum admitti
deberé.
V, Si domina per %¿lum ancilUm occiderit.
r>in.¡o.s\ Si quaMominá furore zeli accenfa q flá?ris verberauerit an- ? x ' < r m ' 1 ^- ^. ratia °afemina
.,^ n . r . . . . *? . -/ l-bgellis. fcxc. &
^entuno, eillamiuam, ita vt in tertium diem ammam cum cruciatu Graoan.iuo.Bar.
firt.xo.
*"rcb.lib.6
CC i \ i • r i r • -\ • /-. r Intra. Excuf. Infr.
*/».ix. e *tundat;eoquodincertumlit,voluntate,ancaiu occidental Grat.& íuo. se
*"¡'. h x?.' 6 v °l u ntate,poft feptem annos;íi cafu/poft quinquennij tem- / Per quinqué anno-
¡r-jM-ii*. pora, afta legitima poenitentia, ad comunionem placuit ad- S^Su' Exc •¿nfe>
M.¿«. mitti.Quód íi 'infra témpora conftituta,fuerit infirmata,ac-' w '
ntra«Grr.t. lnfrá
,Grr 'n, ,nf ¿ á .
cipiat communionem. «t, iu».
A 3 Si
Ayuntamiento de Madrid

6 CONCILIVM
VI. Si quicunfy per ^maleficium hominem interfeccrit,
Dtcreiuon. S>i quis veró b malefício interííciat alterú; eo quód fine ido-* veneficio, i»*
pmt.lo. t. i i "^ • r r 1 '/• C -t-* Burch.
\„. lolatria, perncere lcelus non potuit, c nec in nneimp envenda * Nifiin fin.imp"'
Burcb.Hb.6 rr ii- • noneíT.luo.Bi» 1 ''
;„/. 16. elle lili commumonem.
VIL De pvnit entibas mcechU, (irurfus^eechauerinU d Peccauerint - **
Si quis forte fidelis poft lapfum moechiae,poíl témpora có-
ÍUtuta, c accepta pcénitentia denuó fuerit fornicatus, placuit,' Afta - Ex,#
necin fine habere eum communionem.
VIIL De fceminis, qu& relicfis viris fuü, alijs nubunt.
ÍÜTÍ!f' * tem foe 1T iinse,qua?,nulla precédete caufa/reliquerintviros^^uaB^T/'^
ulnb n ^ uos,< ^ : ^ e copulauerintSalteris, h necinfineaccipiátcommu-*^^^^
,r.6x*. nionem. * Aiterij &inh*
IX. Dcfcem'mis>qu& adúlteros maritos relin- «nTnT/in.iuo.*
quunt >& alijs nubunt.
Burc *
3rfí¿¿ Item focmina fi

ELIB*ERITANVM.
XIL De mulíeribttísqu& a lenocinium fecerint. „ inc.AiueidenCad
marginé erat:Le-
_. . „ , i-i r i i- r 1 • • nocinia,ideft,cir-
Mater,vel pares, velquadibet hdeJis, ii lenocinium exercue- cumuét¡ones,vet
v i v i* i • i ' r i complexiones me
nt;eo quod aiienum vendident corpus,veJ potius luum,pla- retricum.
cuit, b eas nec in fine accipere communionem. * Eam.Exc.
XIII. De viíginibm Deo ^acratis^fi adulterauerint.
n --. . r t-\ * f • r n-'. i- i • • r Dedicauerút. Exc.
'.W' 1 Vireines,quae le Deo c dicauennt, li pactud perdidermt vir- i in concii. ,.M».
f€.inonai. gmitatis,atq; eidem übidini leruienntjnon mtelligetes quod Üiderint.
íSTcrS c amifcrint,placuit,necin fine eis dandam eíTe cómunioné. /o^oír"em«ír¡.
o „.!.«.« f Q ^ J £ femel perfuafa?,autinfirmi corporis lapíu viriata?, f^^^tomni
temporevitae fuá? huiufmodi fceminse egerintpeeni- "si»pf?fuerint,&
„ 1 n- r x xil r • • toto repore. Excu.
tentiam; s vtabihneantle a coitu; eo quod lapia? potius vi- Quód fi fibim«
., „ i • C • * J 1 períuaferint.Giar.
deantur, placuit, eas m fine communionem accipere deberé. c»era,vt Exc.
1
XIIII. De Vininibtís fecnUúbus,fi
¿ Ec.Uxc.
h mcecbauerint.
.7 . .
¡> M«chata:fuerint.
Exc -
Virgmes,quae virginitatem fuam non cuílodierint, íi eofdé,
Qiiicas'violauerint^'duxerin^cxitenuerintmaritos; eo quód * vioiaueruntExc.
~t . . i • i n r -> K M ar,tos accepefolas
nuptias violauennt, l poít annum,line pccmtentia,reco- nnt. EXC.
•I> • t I 1 -* \7 1 r \' ' *. ' vj /Poft poenitentiam
alian debebut. Vel íi ahos cognouennt viros;eo quod mee- vn¡usanni,reconchatae
ílnt, m placuit,pcr quinquennij temporada legitima ÍÍ^S^OÍBU?.
pocnitentia,admitti eas ad communionenToportere' m l ^necornudoeorum,quiexGentilítate

8 CONCIL'IVM
XVIII. De ckricisnegotU^mndinas feclantibus. < vei.Exc.
Epifcopi,Presbyteri,& b Diacones de locis fuis, negotiandi b Diaconi.E«.
caufa,non di fce dañinee circumeuntes prouintias, quseftuofas
nundinas fe&entur. Sane ad vi£tumfibi conquirendum,
aut íilium,aut libertum, aut mercenarium, aut amicum, aut
quclibetmittant: Se íi voluerint negotiarí, intra prouintiam
negotientur.
XIX. De facerdotihns» í5'miniftt'üj/t c ma'chauerint. * Machan &*&•
J Exc.
Epifcopi,presbyteri, Se Diacones,íi in minifterio poíiti, detecliruerint,quód
fmt mccchati,placuit,&propter fcandalú,
&propter d profanum crimen,nec in fine eos cómunionem H NeAndoai - E * f '
accipere deberé.
XX. De ckricis,& laicisvfitrarijs.
^ui'lilrt Siquisclericorüdete&usfuerit,vfuras accipere,placuit"eü" " DecftE ««
tomm.iuo. degradan,&: abiüneri. Siquis etiálaicus accepiífe probatur * AWünef«.E«c.*
viuras,Cx:promilerit correctus iam,le ceíiaturum, nec vite- /CorrePtu$.Exc.
riús exa£urum, £ placuit, ei veniam tribui. Si vero in ea ini- i PIacct,Exc *
quítate dufauerit,ab h ecclefia eíTe proijciendum.
h |x" reeírc ?t ^
XXL De hisqui"' tardmsadecclefiamaccedunt. * TM * ¿ S*».
Si quis in ciuitate poíitus,* tres Dominicas ad ecclefiam no K Pert "»«E*c.
acceflerit, 'pauco tempore abftineat,vtcorreptus tKc videa- l Aut.aio.iBB** 1
tur.
XXII. De catholicü in hmfim Pranfeuntibus3Ji\[rener- * s¡ non.BXC.
tantur.
Si quis de catholica Ecclefia ad haereíim traníitum fecerit,
rurfu% recurrerit,placuit,huicpcenitentiamnoneíTe denegandaiii;
eo quód cognouerit peccatum fuum. Q¿n etiam
decem annis agatpoenitentiam. Cuipoft decem annos praeftari
communio debet. Si vero infantes fuerint tranfduclri,
quód non fuo vitio peccauerint,incun£t.anter recipi debent.
XXIII. Detemporibus ieiuniorum.
¡l*f.h "Ieiuniorum fuperpoíitiones per íingulos menfesplacuit"St n ¿¡%%.'
Ayuntamiento de Madrid

ELIBERITANVM. P
celebran, exceptís diebus duorum meníium Iulij, Se Auguíli;ob
a quorundam infirmitatem. " Eomndcm. Exc. &
XXII1LDe his,quiperegri baptizjaniur 9

,0 CONCILIVM
XXXI. De adolefcenttbus, qui poft lauacrum mee chati*[unt. * Fuerint.Ixa.
Adolefcentes,qui poft fidé lauacri falutáris, fuerint moechati,cum
duxerint vxores, afta legitima pocnitentia,placuit ad
communionem admitti.
XXXII. ° De excommunicatü presbyterü^t in neceRitatz^ < Fo «¿ieg.Dep« f -
1 y J byteri$,vt exccB"'
commumonem dent. muniC«i$ in «*•
"Apud presbyterum," íi quis grauilapfu in ruina mortis in- ««DeVunHnOxc.
ciderit, placuit agere pcenitentiam non deberé, d fed potiüs ¿ ^ffifflapud
Epifcopum;cogente tamé infirmitate, neceíTe eft pref- fa p ¿*f7¿f °$°S
byterum communionem praeftare debere,& diaconum, íi ei Presbytcrorú,^
. J rr ' r i Diaconorum co*
íullerit iacerdos. munioné tai**
prseftarc deberé»' 1
ÍIcisiuneritEp»''
XXXIII. DeEpifcopis,($ miniftrÍ5) r vtab r vxoYÍbus"fe~ «¿«aExc.&c.
abftineant.
A *
Placuit intótumprohiberi Epifcopis,Presbyteris, e —' * h lncendantu^fc , *
Céreos per diem placuit in ceemeterio non incendi: inquietandienimfpiritusfancliorumnonfunt.
(luí haec non obferuauerint,arceanturab
eccleíiae communione.
XXXV* Ne formina in ccemeterijs peruigilent. -
Placuit prohiben, nefocminaein ceemeterioperuigileiu-eo
cjuódfsepe fub obtentu orationis latéter fcelera committant.
XXX VL JA(jpttur& inecclefia fiant.
%?S^ Placuit,picT:uras in ecclefia eíTe non deberé; ne quod colitur,"
'*!!;£*'*' ' & a doratur,in parietibus depingatur. ¿Aut.Ex*,
Burr.ltb. }.
XXX VI. De energumenis k non baptizatis. «Bapti«and¡«^*
Eos,qui áb immundis fpiritibus vexantur,fi in fine mortis
fueriní
Ayuntamiento de Madrid

ELIBERITANVM. n
fuerintconftituti,baptizaripIacet; a íi fideles fuerint,dandam j s (í vcróficleIcs,Scc *
eíTe communionem:prohibendumetiam,ne lucernas"hi"pu- " Dccíl Exc -
blicé accendant.Si faceré contra interdiclium voluerint, b ab- * AbAincáur.cA.
n • v • & reliqua defuut.
itmeant a communione.
XXXVI11% Vttnneceptateinfideles bapt't{enU
c Peregre nauigantes, aut fi eccleíia in próximo non fuerit, ' USCA? 5 '' na '
poffe fidelem, qui lauácrum fuum integrum habet,nec íitbigamus,
baptizare in necefsitate infirmitatis poíitü catechumenumritavtíifuperuixerit,
ad Epifcopum eumperducat, ,
A . l r . , r r r r- ¿ Petfici.Exc. & C.
vt per manus ímpolitionem proncere poisit. A.vid.not.
XXXIX. De'Genúlibtisyfiindlfcrimlnebaptizan . ' fideranubüs maI
. . ñus imponatur.
expetunt. EXC.
Gentiles,íiininfírmitate deíiderauerint íibi f manü imponi, / Rlanus - Exc -
íi fuerit eorum,ex aliquapartcvitahoneíta, placuit, eis manum
imponi>& fieri Chriftianos.
X L. ^Cí 6 id qwdtdolothytum ejl,fidelesaccipiant, * ^¿¡LT^l
Prohiben placuit, vtcu rationesfuas accipiuntpofTeíTores, i inferant.Exc.fcrát
quidquid ad idolum datum fuerit,acceptü non 1 ' referant:' fi ,• £'% A e'r6po(l.Exc.
poft interdiclium fecerint, per quinquennij fpatia k temporü, K TemPons.Exc.
á communione efí'e arcendos.
X L1. %)tprobibeant domini idola colere ] fem¿s.
l senm ru» C.A.
m Adfnoneri placuit íideles,vt in quantüpofsint,prohibeánt, m Admon«e.q.Ex«.
ne idola in domibus fuis habeant:Qvcró vimmetuunt feruorumivel
feipfos puros conferuentjñ non fecerint, alieniab
eccleíia habeantur.
XLl 1. Dehü,quiadfidemnjenmntguandobaptí{¿ntur. n Qüpmodo.Exc.
E° s > qui ad fidem prima credulitatis accedunt, íi bona?fuennt
conuerfationis, intra ° bienniü placuit ad baptifmi gra- • B¡en.tcPoris.Exc.
tiamadmittideberé;niíi infirmitate compellente, coégerit
ratio, vel p ocyus fubuenire periclitanti, vel gratiam poílu- f Socio ' Eícc '
lanti.
Ayuntamiento de Madrid

,2 CONCILIVM
XLIII Decelebralione c $* entecóles.
Prauam inftitutionem emendari placuit,iuxta au&oritatem . ^
fcripturarum,vt cun&i diem Pentecoftes poft pafcha a cele- Qupdqui^
bremus, non quadragefimá,niíi quinquageíimam. Q¿ii non
fecerit,nouam baerefim induxiíTe notetur.
XLI11L D emeretr tribus pagantifíconuertantur. b ccnuertfito^
Meretrix qua? aliquando fuerit,& pofteá babueritmaritum;
íi poftmodüm ad credulitatem venerit > incun&áter placuit
efíe recipiendam.
XL V. De catechumenÍ5> fi ad ecclefiam non frequentant. C.A.
Qjñaliquádofueritcatechumenus, ¿¿per infinita témpora ¿ Quifquííg'f
núquám ad ecclefiam acceíTerit, fi eum de clero d quifq; cog- EXCU?
nouerit eíTe Chriftianum,aut teftes aliqui extiterint fideles, ^ .,VJ
•i -r • e \ i f Eo quod vc '
placuit,ei baptilmum non neeari: eo quod in vetere nominé hominem i( )
K ,. -rr J quiíre,Síc t "
deliquille videatur. Ka¿.
XL VI. De fidelibuSffiapoftatauerinttfuamdiupceniteAnt*
S I quis fidelis apoftata, per infinita témpora, ad ecclefiam
non acceíTerit; íi tamen aliquando fuerit reuerfus,nec fuerit t
idololatra, poft decem annos, f placuit communionem accipere.
p
XLVIL De eoqui f uxorcnf'habens,f&pitismcechatur. r Hab«t,fif*p-
uuM.9. si quis fidelis babens vxorem, nonfemebfed fsepe fuerit
mccchatus,in finemortis eft conueniendus.Qiiod íi fépromiferit
ceíTaturum,detur ei comunio. Si refufcitatus,rurfus y EdercExc.^
fueritmcechatus, placuit vlteriüs non h ludere eum de com- }g A "" Unt luderealio»'
urc.
munionepacis.
X L VIH. De
fHlh
x bapti^atis

ELIBERITANVM. 13
XL1X. De frugibus fidel'mm3ne ajudxis benedicantur.
Admoneri placuit pofTeífores,vt non patiantur fru&us fuos,
quosáDeo ' percipiunt,á Iudañs benedici;ne noftramirri- - Perc.cumgratu
tam,&infirmam faciantbenedi&ionem. Si quis poíl inter- Sc.*&
di£tum faceré vfurpauerit,pemtus ab ecclefkabijciatur.
nulcr#
rüaftionc á lud.
in vno oía
L. T>e Cbrifianis,qMCum Jud&is

i+
CONCILIVM
LV.. De facer doúbusGentium,qMÍam nonfacrifcant.
Sacerdotes, qui tantüm a coronamportant, nec facrificant, 'Sacrificamiumco-
, • i t i • iAi n i • n ronam.Exc.CAnec
de fuis fumptibus aliquid adidola praeitantjplacuit poit coronas.
. . L l x x A l> Idohs.Exc.
biennium accipere commumonem.
LVI. De magijtratibus, ($ c duumuiratis. rDom5nátibus.Ex c '
Magiftratum vero vno anno, quo ágit duumuiratum, d pro- ¿P«>nibcre. EXC.
hibendum c placuit,vt fe ab eccleíia cohibeat. rPiac«.c.Ai.
LV 11. De bü 9 qui vestimenta adornandam fompam
'feculi" dederint.
«DeeílinExc.
Matrona?, vel earum mariti,vt veftimenta fuá ad ornandam
feculariterpompam non dent; 8c íi fecerint/triennio abfti- f ^Slí te °£í
neantur. vnus M. C Tole*
tanus,&CA.
LV 111» De bis qtii communicatorias literasportant,"

ELTBERITANVM: iy
LX I. De his3 quiduabusfororibus copulan tur»
Si quispoft obitum vxoris fuae,fororem eius duxerit, & ipfa
'fuerit íidelis, b quinquennium á communione placuit c ab- ¿^fn x< ;-n¡0 c
ílineri; niíi forte dari pacem velociüs, necefsitas coé'gerit 'Abftincre.Exc.
infirmitatis.
LXI1. De* Aurigis^Tantomimisyp conuertantur. ¿AuguribuS.Exc.
'Si Auriga,&: Pátomimus crederevoluerint,placuit,vtpriús ,Augur,autPanto.
' aftibus fuis renüncient,&tunc demüm fufcipiantur; ita vt /JESbu^Exc.se c.
vltenüs"ad ea'nonreuertantur. § Qui íi faceré contra ínter- ,vxoribu$>qMJiltos*ex adulterio necaM. hDeadulter¡$ Exc>
rtjt.tf f Siquaper adultcnum,abfente manto, concepent,idq:poft: «siquamui.er.Exc.
i. r • • i • i • 1 • r i i rr r * Mar.fuo C.A.
racmus,occiderit,placuit, neqiinfane dandam eilecommu- /Eineq;.Exc.Eív¡x
. . x . • r 1 in.Burc.
nionem;eo quod geminauent lcelus.
LX 1111. Defeeminis^quÁ^py admortem ,cumaliems
VSrt¿ a adulter¿Wt. .A&mntur.Exc
&M.ÍT.
* Si quá > vfque in finem mortis fuar, cum alieno viro fuerit • siquamui¡er.E«.
mccchata,placuit,nec in fine dandam ei eñe communionem.
Si veróeumreliquerit,poítdecem annos p accipiatcommu-/ R « ¡ piad«.Exc.
nionem,acl:a legitima pcenitentia.
LXV De adulteris vxoribus clericorum.
Si cúius clerici vxor fuerit mcecbata,&' , fcierít eam maritus f Seiftt * Exc -
fuus mccchari, 8c non eam ftatim proiecerit, nec in fine accipiat
communionem: ne ab his, qui exemplum bona? conuerfationis
eíTe debent," ab eis" videantur fcelerum magi- «DefunubExc.
fteria procederé.
L X VI. De his, quifr/tuignas fuas ducunt.
Si quis praeuignamfuam duxerit vxorem; eo quod íitincelhis,placuit,nec
in fine dandam eíTe ei communionem.
B 2 De
Ayuntamiento de Madrid

i áut a coma- ^comico^autv^
tos, aut viros cinerarios habeant. Quascunq; hoc fecerint, á ^"^^5
communione arceantur. có.aice«ur.B*
LXVII1. De catechumená adulterasqu&filium necat.
Catechumena,íiper adulteriumconceperit 1 ' 6c praefocaue- *Eteonc«ptum f
i . . r r . A •*• cauer¡t,p. eí. c*''
rit,placuitin hne baptizan.
LXIX. De

ELIBERITANVM. 17
quis fuerit profcriptus, vel interfe£fcus, placuit, eum a nccin * Aliás L. no " níf ' in
a . r " . . . „ , , . , . . • r r r ' ' • fi-«n fcxc.Burch.&
nne;acaperecommunioné.Si leuior caularuerit,mtraquin- Grat.videquKin
. x . ., . r. i ff» notauimus.c.
quennium,accipcrepotentcomunionem. Si catechumenus 75.
iuerit, poit quinquemj tempora,admittatur ad baptilmum. Giat.&, txc.
LXXI11L
c De falfis tcft/to.
tHub.ub. palfusteílis,prouteílcrimen, c abíl:inebitur:íitamé non fue- < Abrtinebit Exc.
M.r. i8.rt X 1 1 • • o • f \ i JMortis. Exc
hb.16.c4p. rit mortale,quodobiecit,oc probauent; quodnon tacuerit, r£xProbraucr¡t.c.
biennij tempore 5 abftineatur: íi autem non probauerit b con- /Q

In C. A. b Alcanza eft,»'
vt*tttncm: ~1 c , # i buIánumis.C'*
^í« /«/w eum ablhneri: o¿ li emendatus cellauent, poit annum po- « Dceíi ¡n exc
,««¿< W4- tent reconcilian communiom. . t AbítinercExc
fo.jilcj,no j v ~rr v pv /•/ • ¿ Cómunione. Etf'
%n.t, ,VÚ LA XA. Delibertts.
tZlT Prohibedum eír,vtliberti, quorumpatroniinfeculofuerint,
SÜtfi ad clerum non " promoueantur. f ^ ^ ^
til >"' L XXXI. Defaminamm epifiolis.
Nefccmina? fuo potius, f abfque maritorum nominibus,lai- /Qu¿m.E3tc.
cis fcribere audeant; s quse fideles funt, vel literas alicuius pa * QÜÍ'B*
cificas ad fuum folüm nomen fcriptas accipiant.
DE SVBSCRIPTIONIBVSCONcilij
Eliberitani.
Stthfcribunt decem (£ nouem Epifcopi.
Gfius] Concilio Nicmo inteifutt ,& alijs: de eolfídorus de e uiris
illufl.&Nicepb.fuit v/r do tirina & 'vita claras, fe d fine infelix.
Sabinusj Fuerunt dúo SabiniHiJpalenfís eccle/ta • alterpofi Adarcelltalterpojt
Adartianum-. prioris videlur effe hufubfcriptio.
Valerius] De eo infra in Concilio Cefaraugujlano: e'ms corpus
Strad&jn rnontanis c Rjbagoru3magnapoptüi c veneratione c olí tur.
Sunt qai dicant,pofl fuvjcriptiones Epijcoporu, in vetufio códice
Icgifequentesprcsbyterorum. Auctores funt Zurita Híjpanus in
Annalibus AragonU,($(jenebrardiis Cjaüus, virfacrartimliterarum
cognitione infignis.
éUrtiiii*. j Reítitut 9 Pref.de a Elepel. 13 Eucbarius a Municipio.
*"' 2 Natalis Pref. de Orfuna, 14 Vi£or,Vlia.
3 Maur'Pref. de Ilhturgi. 15 Siluanus, Sagalbina.
4 Láponius Pref.Karula. 1 6 Ianuarius,Vrci.
Barbatus de b Aduingi. ,17 Leo,Gemela.
e ' 6 Felicifsimus,de Ateua. 18 Turrinus Caílelloná.
7 LeoAccinipi. 19 Luxurius,deDrona.
8 Liberatus, deEliocrota. 20 Emeritus Barca.
9 Ianuarius,de Lauro. 21 Eumancius,Solia.
1 o Ianuarius, Barba?. 2 2 Eumencianus, Ofsigi.
,6At«. lI Vicl:orinus, c a Gabr.o. 23 Euexes,Cartilágine.
1 z Titus a Vine. 24 Iulianus Corduba Presb,
Sufra in principio dicitur.ReJ/detibus etiaviginti í$fex Presbyu
¡FRAG,
Ayuntamiento de Madrid

ELIBERITANVM. i9
FRAGMENTA QJf AE
A GRATIANO, IVONE, ET BVRchardo
ex concilio Eliberitano citantur, &
in eo non cxtant.
EX CATITE TR1M0.
f + Dí¿¿- TTN Efinitio incauta laudabiliter foluenda eftjneceftpraeua-
»»."rílí. *-^ ricatio,fed temeritatis emendatio.
B«fí¿. Ub.
ISI
E X CA P - 3-
*M4t.
»* ««/.a. Omnis horneante facram communionem, ápropria vxore
•». w! abftinere debet tribus,aut quatuor,aut alias quinqué, aut fe-
¿ÍJ['*.*! ptem,aut o&odiebus. Nec inter catholicos cónumerabitur,
3l * qui iniíHs videlicettemporibus, Pafcha, Pentecofte, & Natali
Domini non communicauerit.
Nec interjüef

20 CONCILIVM
EX C A P. 9.
tKttb.a. Decreuit fanftafyriodus,vtEpifcopi,ac miniftriEpifcopouL'¡.
i 7 ¿ rum pro criminibus colonos flagellare cum virgis poteftaf
* ,,5 ' temhabeant;propter metum aliorü: vt ipíicriminoíi corrigantur,&
velinuiti poenitentia agant^ne seternaliterpereát.
Si vero feniores ipforum colonorum indigné tulerint, 8c
aliquam vindi£tam exinde exercere voluerint, aut eofdem
colonos,ne diítringantur,defenderepra?fumpferint,fciant fe
excommunicationis ecclefiaftica? fententiaferiendos.
EX QAF. 85.
tuub.ui 6 Si rnulier maritum fuum caufa fornicationis, veneno interlí.^'io.
fecerit, autquacumq; arteperimerefacit; quia dominum, 8c
feniorem fuum occidit,feculum relinquat, 8c in monafterio
pecniteat.
EX EODEM CONCILIO.
*,ub.i¡b. In tribus quadragefimis anni,&in dieDominico,óV:in quár
*/£)"'. ta feria,& in fexta feria,coniugales continere fe debent, nec
'•'**• illis diebus copulari,quádiu grauatafuerit vxor,id eíl, a quo
die filiusin vtero motum fecerit, vfque ad partum: ápartu
poft XXXIII.dies,fifilius;fiautemfilia,poít LVI.
EX EODEM.
r«.f.i5.í.

ELIBERITANVM. 21
eíl,&in vltimo fine fuo reconciliationis gratia tribuendajdi-
*y*'ii' centeDomino:Nolomortempeccatoris, fed vt cóuertatur*
Se viuat.
E X E O D E M.
Munb. M. De njs quiapoftatant,

22 C O N C I L I V M
Conftantini temporibus.].Wí? coniettari licet3fuiffe hoc primum
cocilium in Htfjtania celebratum.Nam vtD.Ifidoru* autfor
» efi Etymol.lib. 6.c, i 8.Cañones cociliorum a temporibu* Conftantí-
J' ni cceperunt.In prAcedentibuj namcfo annü}perfequutioneferuente9
}> docendarurnplebium neminidabatur facultas. Ídem Gratianusin
coUecl.Decret.difi. i 5 .Vnde non probo eorum fententiam, quiante
hoc,quatuor alia concilia in Hij^aniaeffe coat%ai ex nudis tantum
coniefturis &epifiolis adfiruere conantur.
Eodem tempore quo Nicsena fynodus.]AbfotutaNicAna
fynodo a trecentü ^decem & ottopatribw3qui ex tototerrarum
orbeeo conuenerant:qui inde recedentes,*velutijlumina exparadifo
manantía, totas ecc lefias doclrinAfanéÍA falutari aqua irrigamt,
tfquam acceperant in illa magna (f vniuerfalt fynodo orthodoxA
fapientk regulam3a %gmano ^Pontífice confirmatam3Epifcopissfacerdotibus3{$popiilis
obferuada tradiderunt. Qjtare noacquiefco
fententis, Tetri Antonij Beuter diligentisrerum Hifitaniarumfcriptoris,
quiauétor efi, Eliberitanum cocilium ante S^icAnum fui/fe
habitum:neex Faufio Kegiefiin Galiia Epifi
>> copojib.de Spiritufantto prior i: Sacer {ínquit)numert¿r dicimw,
Tj, quiatrecentiin Era fue fupputatione3fignumcrucü,decetfo¿ío
I~H" vero 1E SV adorandum nomen ofiendunt: & ablfidoro,qui ex
camnibus euangelicis Gr&cis Eufebij Cafarienfís femper eras dicit,.
„ quod Gr&cus feriptor¿^oW; perfingulos(inquit) euangelifias,nuj,
me rus quídam capitula affixus adiacet-^ quibus numeris jubdita efi
3> Era minio notata>quA indicat3in quoto canonepofttwfit numerta,
3, cuifubieftaefi Era.Verbi grafía: fi'efiEraprtmainprimo canone,
„ tfc& ex códice TheodoftanoMi efi fcriptum: Imperator Tbeo-
9i dofius Era XXII. Era igttur fine controuerfia3efi nota numeritá
tta apud Hifpanos accipitur pro ratione tf fupput añone ipfa tcmporummec
deduttam ab Are exifiimojot Ifidoro Hiffalenftplacuit,
cdteriffy
Ayuntamiento de Madrid

ELIBERITANVM. 2¡
cétteri'fy viris Hifpanis. J^Qonitts Gram'atkm non refragatur,nec
" Luciltispoeta3 dum inquit:H&c ratio peruerfa efi^Era numeri fub-
93 iettaimprobe.Nonius neutrum facit &ra3%$plurale ab &s,nofirivero
fcemininum & fingnlare. Neqí fcribendum cenfeoara,fed, Era,
íSno Hera^quafia Domino/vt Petro Mefiiain Syluaplacuií,& Pe a¿S e ,S!íji¡¡
poflea Gregorio in proxmio Tartitaru. Sicfcribunt concilia, literis S Y {ÜX - C - Í «•
Longobardis in vetufiifiima membranamanu exarata-, ñeque barbare
3fedconfultb. tt cum inalijs óptima fcribendiratio feruetur,
» carnon in Era?1n tertio Toletano:In nomine Domini le fu Cbrijli,
» anno rcgnante quarto gloriofipmo at que pijfimo,^ D'áofideltfii-
> s mo'DñoReccaredotdie otfauaIduuMaiarit Sra DCXXVII.
" in quarto apertius: Era DCLXI. Itteris maiufculis: tn quinto
» elia:Era DCLIIII.tn fexto:EraDCLXVI. fie in cAterísob-
"fematur. In cippis fimiliter feribitur 3in agro Hifialenfi: Macarim
vfamulus Dei vixit annos LII. recefiitin pace die X. ICalen.Jan.
>, EraSDLVIIL In agro Talabricenfr.Litoriusfamulus Deivixit
9> annos plus mimis LXXV. requieuit in face VIII Kal Julias,
J> Era. D XLVIII. In montimentis3in cruce apud Q/mpojlcllamj,
3>
. fculptum ejl: Hoc figno vincitur inimicns, hocfigno tuetur pius: ob
honorefanftiIacobi ¿époftoliofferuntfamult Dei &Aldefonfus prin
cepsycum coniuge Scemena reg/na.Hocopusperfeclum efi,in Era
ti', H,y^ r ! DCCCC. duodécima. Efanc rationem fcribendi fe quitur loannes
"'*.Í.I+. Mariana conciuisJS'amicus ncfier,non tantumpatriafedHifian'iA
ornamentum. Veteribus noflris Era incerta res, varié interpretata,¡$
deduttawfqtie ad Ioannem Vergaram canonicum c Toletanum3Gucis&
Latinis literis do£tifiimum3Vafm,&Refendium
Lufi'anosyGenefium Cordubenfcm, Didacum Couarruuiam Epifcopum
lurifconfultum eximium. Deinde apertius f$ copiofius d
Stephmo Gariuaio,Ambrofio Morales, aecuratü rerum Hijpanicarum
feriptoribus trafica. Vniuerfi Era numerwm annorum ef
fe faten tur: id concilia, cippi, monimenta3 historia nojlra 3 & peregrina,externa(fe
comprobat.Hincad exteros doffosjofepbum Sea- ,
Ugerum,C&farem Baronmm,resh&clabitur. Omnes figmentunu
Genefij viridotfirident: de alijs Ínter fe difidet. Superare Natiuitatis
annum trigintaocJo annis Eramfine controuerfia ajfirmant,
excepto Epifcopo Gerundenfi: a quo principio, aut qua rationc^,,
Hijpanixjn annorum ratione complexa fit Ottauiani annum s ab~
errant a' fententia.Alij ob affentationem,principibm ad deceptione
continuo datam^alij adinitium impertj Hiftanici Augufio antz_>
natwitatem Chrifit anno trigefmo oóíauo concejjum: lfidorus ad
cenfitm
Ayuntamiento de Madrid

24 CONCILIVM
cenftm impofitum toti orbi in OBauiana defcriptione refert. Illud
grauius, an Julio CApiri, an Auguro Octautano fn h&c tributa
»•> fuppatatio.j-ofepb Scaliger Julio: vt notant¡inquii r , qui Hiftanos
»> libros;?J Alfonfinos Índices legerunt. Miror virttm doclumita lapfum,
cu Natmitas ChrijU inciderit in quadragefimum fecundum
annum Imperij Octauiani, vt Eufebitts}6piph¿witts,in Pan.lib. i;
/>¿r.2o. & ¿¡y Gr&corum^' Latinorum,vt Jfidorus3Bedatde fex
&t atibasfunt auétores: vel in primum/vt Julianas nojler Iblctant
prima fedis Epifcopas,($ Hieronymas in Efai.cap.z. Julias vero
Cafirpoft Caiumtá Sextum TompeioSiMagniTompeij filios,
apud Adundam in Hijjfania BÁtica fictos, Sextumq.jocci/um^in
quo bello Offauianas decimum octauum agens annumjirenue mili*
tauit) Romam rediens,poJl triumphum a Bruto ^ coniuratis occi'
ditur. Quapropter fi poji natum Qhriftum ab hinc triginta & ofto
annos efkr.umerandum, in témpora Oclauiani sJ.Tollione, ^5 Domitio
Qonfulibas^non lulijnecejfario incidimos :quo temporeHijpania
pacatafSexto Pompeio viClo, Oétauianas dominas eft conciawatus,
initiumqf Srarij calculi inuentum,produftum¿fc vfque ad
1383 .qtii ejia Ioanne primo rege CaftelL legcantiquatas,
Hincmarus Archiepifcopus Rhemenfi$3 diuinitas valde dottu*,
vi NicolamTapateftatur in cap.ExceHentipmas. n.q.$.w libro
de concilijs 3 quem aptid me babeo manufcr.contulify eum cum alio
códiceperuetujlopSibliotheca liegtA diui Laurenrij, de Sra multo
aliterquam reliqui omnes fcriptores ,fentit. Totum fubkiamparagrapbum
wt obiter qua ratione Confules tf Sra in concilijs apponantw'iperpendat
ftudiofus letfon
QJS1D SIT HERA.tfc
;, I_JiT2^ oAute huiufmodiconcilijs prafxa, pro anno Dominica
9j * *• incarnationü intelligitur, qu&iuxtaIJidorum3ab Are denomij,
naturio quodanni apudaniiquos Are notar entur}cum (^indiáfio-
„ nesinftitueretur.Sedquia AS caret aJpiratione3magü ab herajdeft,
,3 nomineJunonisjdefi aeris,tra¿?um widetur, infra quem máxime
,3 témpora varían tur, Et notan dttm quia chronica pauciores annos
„ ab incarnationeDomintconctlijs adfcribunt tquaintitulis eorum
¿, reperiantur:illa)inquam3chronica3 qu&Dominus Hermanus^egrc-
,, gius calculator3 & tempomm fubtilifímus indagator, ex diuerjts
3> chronicü tfhiflorijs diligentifime compofuit,qu& tf vfque admil-
„ iejlmam quinquagefimum quartu Dominica mar nat io ni* annum.»
perduxit
Ayuntamiento de Madrid

ELIBERITANVM. i$
j» perduxit fideliter: nam in ¡Hit, fecundo vniuerfali cocilio}ideft Qon-
9» ftantinopolitano primo CCC. LXXXI.annus adfcribitur, cui in
3> titulo CC CC. X VI H.attribuitur. Itemin Mis, tertio vniuerptU
i} cocilio,ideft} Ephefino CCCC.XXXI. annm adducitur'9CHM
„ in titulo CCCCLXXX Vil I. fociatur. Népe Herajn bis ti-
3i tulisXXXVII. annorumbabetplus,quamreperiatur in chrono-
3) cis. H&c dtuerfitas in Afiricanis^ in alijsOccidentalibus concilios,
„ f&penumerbinuenitur* quibas item Herapr&figitur. Qualibet aute
9> occafione buiufmodidiuerfitas euenerit¡nequáquamiam ncbü tame
3 fidem rerum impediré debebit: cum & in ipfis facris literis diuerfa
99 temporumprmotationuüomodorerum e veritatemimpediret. Nam
,, in illvs L XX.interpretum auttoritas Hebraica njerit ate,innúmero Lxx.intcrpremm
3> annorum adeo dijeordat, vi ab origine mundipms.A4.quam tila
}) inNatiuitate Dominiponat.Familiarü ejt vticfe chronographü bu-
9) tufmodidiuerfitai'.necleSioresmultumindecurantydumtamum ea
} qua legerantj tndubitata veritatis efie cognouerint. Sciendum tamens
quod maiores nojiri fcripta fuá annot añone temporum firma.
99 re confüeueruntyficHt ^Ti^manA legessquas fufeepit ecclefia pr&ci-
9) piunt'.dicunt enim:Siqua,pofib&c3edifta,fiue conflitutionesfinc^
n die & confule fuerint depr Ahenfaaufforitate careat. Hinc efl,quod
9>fan¿ti Taires etiamecclefiafiicis $atuti¿,fiue feriptis diem tf coní9
fulemafiignare folent,annumtá c Tbeodo fio fepties, , ,
„ [ubauditurjn coníulatu annuato,facium elt fextum ( arthavineme twui\u$td,,* ,*
9í cocilium.aAjrtcam quoefe cañonespr&apiunt3

26 CONCILIVM
» panitcntiapofiti) vita excejferunt, placuit,nuHum communionc^,
„ vacimm deberé dimití i.Hanc canonis cumpr&fenú difcrepatiam,
3) íbliíii lnnocentius.1. epijtola. 3. c.z.Debis(inquit)obferuatio prior
„ durÍGi\pofterioryinter neníente mifericordiajnclinatiorefl.J^ams
„ confketudo prior tenuit, vt conceder'etureispoenitentia, fed com"
33 munio negaretur. ¿ftQam cum illistemporibus crebrt perfequutio-
}) nes effcnt} ne communionis concejfa facilitas, homines de reconci-
3, liatione fecuros non reuocareta lapfu,negata mérito communio ejl,
3, concejfa pcenitentia-^ne totum penitus negaretur,&duriorem re-
„ mifioncm fecit temporis ratio. Sedpofiquam Dominus noflerpace
„ ecclefijs fuis reddidit 3iam depulfo terroré, communionem dariab-
„ euntibus pUcuit,tf propter'Dominimifericordtam3 quafiviaticu
3,profecluris\ne ¿AQouatianih&retici3negantisveniam^Jperitatem-»
)y fS duritiam fubfequi videamur. Tribuetur ergo cum poenitentia
3, extrema cornmunio\vt homines buiufmodi^elinfupremüfuüfperi}
mínente Saluatore noftro,aperpetuo exitio vindicentur.
, 3 Afta tamen legitima poenitentia J Illa njocabatur legitima
pcenitentia, qu& erat fecundum cañones Pontificios :

ELIBERITANVM. 27
Cyprianminepiñolis fcripfiu Ep i fióla commendatitia,qua litera
appellantur fidelibus dataidiuerfi generü erant: compleétebantur
enimliteras confefiionis\& ha erant dignitatis í§honoris,quibnsin
ecclefijs magna reuerentia habebatur. Fuerunt (£ communicatoria
litera yvt cum plebe aliena fideles communicarent,fine erroris per iculo>qua
£f fcriptura dimifforia dicitur. 6. generali fynodo. c. 17.
Aliquandocomendatiti&litera^vtin cocil.Chalced.c. iz. Dicutur
f$formata,vtin infcripfit, id esl,
via duce,& S.PetroAlexadrio canone. 15 .Troducebatur vero hoc
ieiunium vfy ad horam nonamscatera vero vfyadvefi?eram-3vt
iefiatur c Tertullian.aduerfusPfychicc. 1 o.Horum iemniorumra-
>> tionem reddit D.Clemens :Qupniamin quartaferia iudicium con-
9» tra Dominum prodijt^quum ludas pecunia accepta,promifit eütra-
*> dereiin parafceue vero tquoniamin ea Domiñus crucis fupplicium
33 P a jf us efi.Hac Clemens lib.y.c.z^Sabbati vero ieiunium feuere in
terdittum a Gratis efi, & ab omni Orientali Sede fia. D.Ignatius
» tefiaturtnepifióla ad Philippenfes.qua efi. %.Quicunfy Dominica
» aut fabbatum ieiunauerit,prater vnumfabbatum Pafcba, ipfe efi
9> Chrifiiinterfettor. Vnde Graci infultabant Latinis, qubd contra
Apollolicas leges fabbato ieiunarent. Huius obferuantia meminit
Clemens cofiitut.Apofi.lib.j.c. 24.^ Irenausjib. i.c.zo. tfdeinceps.Epiphan.harefi.^
1 ,&/±z.Greg.Nyjfenusin oratione aduer-
C z fus
Ayuntamiento de Madrid

28 CONCILIVM
fus eos qui Agreferunt reprehenfwnes.Socrates bifl. lib. 6 x. 8. And"
ftafius NicAn.lib.quAfl.q.yy.Quapropter Jnnocetius Papain epifl.
ad Dectnt'wm cap.^. Sabbato ejfe ieiunandum rationibus euídentifimis/ut
iUe ait3demonflrat.Et fanfíum Eliberitanum concilium
errorem bttiufmodi corrigenda decreuit/vt omnifabbato ieiunaremuswtprimi
Chrifliani noflri ieiunauerut. Quum vero adhuc etia
Gr&corumHonfuetudo in Hifyania perfeuetaret, Lucinius nobilis
HiJpanus}prouintÍA C BAÍÍCA Hieronymumconfuluitin Bethlehem
comorantem, Pbilippis.Et. 1 .Cor. 7. Saftificatus efl enimvtr infidelis.per mullere
„fidelÍSicPetrHs ómnibusfidelibusfcribit.i.Petri.z.Vosautegenus
Ayuntamiento de Madrid
pleftftmf

ELIBERITANVM. 2p
>, € leótu, regale facerdotium3gensfantta3f§c. Sic ludas in canónica deprecas
„ fupercerrarifemel traditAfantlisfidei.Seddices:Cur modo ecclefia céreos
per diem accendiprobatfÑanon defuer e qui candelaruvfum improbent,
tefimomo huius concilijdu¿ti3& Lattanij.lik 6.c.z. Heret'tcus Vigilatius
dolens hunc honor emartyrum reliquias exhiben» calumniabatur Ce-
.. tilicu ritum introdutfum in ecclefi'js/vtfulgente fole3 moles cereorü accen-
" derentur.Huic obiettioni hisverbisrejpondet D.Hieron. Céreosautem non
33
clara luceaccedimus >ficutfrufra calumniaris ¡fedvt nottistenebros hoc
3
' folaúo comparemus, (tf vigilemus ad lumen¡ ne CACÍ tecum dormiamus in
33
tenebris.Quodfialiquipropter imperitiam^fimplicitatem fecularium
33
hominü, vel certer eligiófarúfceminaru (de quibus verépoffumus dicere:
3
> ConfiteorJ^elumDei habent ,jed nofecundum fcientiam ) hoc pro honore
31
martyrum faciuntjquid inde perdis? Caufabantur quonda Apoñoluquod
33 t e
periret vnguentü\fedDñi uoce correptifunt. Neqíenim Chriftus vngueto
33
indigebat3nec martyreslumine cereorum: ($ tame illa mulier in honorem
» Chrifli hocfecitydewtiofy metis eius recipitur: £$ quicufy accendut céreos,
>' fecundafidem fuam3habent mer cédele. Etpofpauca-, Stabftfc martyrü
reliquijs,per totas Orientis ecclefiassquando legendu efi euangelium>acceduntur
luminaria,iamfole rutilante-pon vtify ad fugadas tenebras3fedad
Jignu Utith dcmonfradum.Hattenus D.Hieronym'tdem inepift. adRiparium.
Vt ergofideles errorem Vigilantij, aduerfum cultu martyrum de
tefar entura aliorum h&reticoru3cereos per diem accendere confueuerut;
nonfolum inccemeterqssverum in eccle/ijs: quauis idHieronymi Átate no
erat vbicfe receptu.LaBatiusarguit eos^qufDeo hac mente ojferret lume9
quafiT>eus egeatlumine3 Conciliuvero hocEliberitanu agit de neophytts
qui more Gentilium lucernaspubliceaccendebant, non vero deijs»quiad
cultum Z$glofiamDetlucernas (£céreos publice accendunL».
^ \>. Mulierum vigilias prohibet.] ídem no ¡tris teporibus, propter eadem
rationem>in c Iolepano concilio primo pon Tridentinum , decretumfuit,
fteutiabea ratione in concilio

JJ
3o CONC. ELIBERIT.
bumanaivnde Sliberitana fjnodo noejfe imaginibus negatu bonore^quin
potius in [anotara imaginum veneratione, effe interdÁtlu>ne in parietibus
deptngeretur. Vertí concil.Ntcart. z.Ací.y.idfnodisómnibus permittitur:
Definimus >vu omni diligcntia & cura veneradas & fanttas imagines ad
s> modu &forma'veneranda & viuificantis crucis,e coloribus f$teffulis}aut
9> alia quauis materia comodc paratas, dedicando*, &inteplisfan¿íisDei
i9 collocadasjjabcndaffotuinfacrü vafes tfveftibtif^tum in parietibus tf
9? tabulis-Jn adibuspriuatis3in vijs publicis; máxime autem imagine Dñi &
„ Dei,feruatorisnoflri Iefu Chrtfli3deindeintemerata Dñ&nofira Deipa-
„ ra3 venerandorum Angelorum^omnium deinde fanétorum virorunu.
C43 • Iuxta au&oritatem Scúyturaru.]SicenimexLettit.z 3.^Deuter.
16.c.conftat-yvidelicet,vt fintfieptem hebdómada plena. Qnomodointel-
„ Ikendumillud' Actor.aApofiol.c.i i.vbidicitur: Cum complerentur dies
„ Tentecojles.Et Auguft.trací. 1 $.fuper Ioanncm,inquit3qubd Dominus
,, pofirefurretltonem quadraginta dicbus conuerfatus eft in térra} cum difi-
9, cipulis fuis:quadragefimo atttem die cum afcendijfetin ccelum, perafíis
3) decem diebus ,mifit mercedem Spiritas fancli.
C.4 8. Pedes eorum lauádi funt .We huius lotionis ritu vide Ambroflib. 3.
de Sacram.c. z. Qu.am confueiudinemjbi aitAmbro[Íus3Ecclefiam Romanam
non habere:f§ vbi

C O N C I L I V M
Caeíarauguftanum. XII. EpiC
TITVLI
ra ccccxvnj.
Eft Prouincialc
Exc. *
j F&rnim fideles a viroYum alienorum c(etilos (eparentur.
ij Vi diebus Dominicis nullus ieiunet,nec diebus Quadragefim& ¿ib
e cele fia fe abfentet.
£y Vt qui euchariftiamin ecclefia* accipiunt^ibi eam non h fumunt, \ ^S^St
c anathema fint. r E£ e £;£" m *
iiii Vt tribushebdomadis>quafunt ante Epiphaniam>ab Ecclefianemo
recedat.
v Vt qui ajuts Eptjcopis prmantur, ab alus nonrectptantur. uamur.Exc.
vi Vt clericus, qui propter c licentiam monachtts vult ejfe, excom -' Luxum - Exc -
municetur. ... n c
v*i Vt Doclorüfibi nomen non tmponatiCuiconceJfum non eft.
viií V* ante quadraginta annos [antimoniales virgines non velentur.
1 Xorwt,
"EXEMPLVM S E N T E N T I A R V M "W«AE»
Epifcoporum concilij C^efarauguftani. ,,
Orarte Non. O&obris Caefarauguftse in fecretarlo refidetibus
Epifcopis, 6 Fitadio,Delphino, h Eutychio,Ampelio, f S £*Z¡*£C.
AugentioXucio, 1 Ithacio,Splendonio, Valerio, Sympoíio, ' l ¡£c°- s P ,end¡n¡0¿
k Cartherio,Idatio,ab vniueríis di£um eft:* Recitentur fen- * catheno.&itaiio.
tentise. Lucius Epifcopus legit. / Rcchenu remetía.
/. Vt/cernina fideles a vkorum alienorum catibus
[eparentur,
Vt mulieres omnes Ecclefia? Catholica?, "& " fideles á viro- l ¡^¿t*
rum alienorum le£ione,& ccetibus feparentur;'" vel adipfas
agentes n alia?, iludió veldocendi, vel difccndi,conueniant." AUJ.EXC.
Üijpniam hoc Apoftolus iubet. Ab vniuerfis Epifcopis di-
tti.Timo- ¿xum eft, anathema futuros, quihanc concilij fententiamnó
* ,,A obferuaucrint.
C 4 Vt die-
Ayuntamiento de Madrid

32
CONCILIVM
/ /. Vt diebus Domimcisnuütisiemnetinec diebus Quadragefinu
ab e cele fia fe abfentet.
vtñf.difi. ítem legit: Ne quis ieiunetdie Dominica, 3 caufatemporis,< Caufatimoris.
iM«f"" aut perfuafionis, aut fuperftitionis i b vtde Quadragefíma - * NccQuadragefim?
rudiebus,ab ecclefijsnó deíint,nec habitent latibula cubicu- lesdefínt,ncch»'
lorum , ac montium, qui in " bis" fufpicionibus perfeue- ^¿'¿f" 1 '
rant, fed exemplum 8c praeceptum cuftodiant facerdotum, " D ¿*^ ab Exe '*
8c ad alienas villas agendorum conuentuum caufa non conueniant.
Ab vniueríis Epifcopis diftü eft: Anathema íit,qui * H*&E».& Gr««
v c hoc commiferit.
/ IL Vt quiEtichariftiam in Ecclefta accipit} & ibieam non
¿ fumit,anatbematizjetur. i confumitBxc
ítem legit: Euchariftise gratiam,íl quis probatur acceptam
in eccleíia non f fumpíiíTe, anathema íit in perpetuum. Ab * Cófumpfiífew
;yniueríis Epifcopis di&um eft: Placet.
IIIL Vttñbpis hebdomadis»qmfunt anteEpiphaniam»
ab Ecclefia nemo recedat.
r^mum ítemlegit: f Viginti¿V vnodie,quo á X V I. Cal. lanuarij {S^íf
frentona vfque in diem Epiphanise, quae eft o£fcauo Idus lanuarij,
«¿ÍZ'i't continuis diebus,nulliliceatde eccleíia fe abfentare,neclate-
Üínftu re i n domibus, nec fecedere ad villam, nec montes petere,
nec nudispedibus incedere , fed concurrere adEccleíiam.
Cfcjiod qui non obferuauerit, h his decretis anathema fit in h S^Se'frS'
perpetuum. Ab vniueríis Epifcopis di&um eft:Anathe- pt".c.Á.
ma íit.
>4
V. Vt qui afuis Epifcopis l priuantur, ab alijs non i communione p'
recipiantur. «nwus«.
vectttm ítem leclum eft, vt hi qui per difeiplinam, aut fententiám
*.«>. * Epifcopi ab eccleíia fuerint feparati, ab alijs Epifcopis non
ímtrecipiendi. Qiiodfifcientes Epifcopi fecerint," diftum "DefuntinE**
eft. Qui hoc commiferit" non k habeat communionem. £ ** abeant > Exc ' V
Ayuntamiento de Madrid
Vt

CAESARAVGVSTANVM. 33
VI. Vtdericus,qttipropter *licentis.m monachus valíejje, , LuxumExc.
excommunicetnr.
Itemlegit^Siquis de clericis propterluxum/ vanitatcmq; ts ? q" i$ dericus.
praefumptá,de d ofíicio fponté difceíferit,ac velut obferua- < v-nitatííque pm.
torem legis monachumviden volueriteiie,magisquam ele- ¿ oficio ÍUO.EXC&
ricum,ita de eccleíia f repellendum, vt niíi rogando , atque t obímatorc. 1. m.
$ obferuando plurimistemporibus fatisfecerit,non recipia- eVe^usmTuE"?.
tur.Ab vniueríis Epifcopis di&um eft: Ita fíat. /Repeiicndos «¡t.
¿ Obfccrando M. íT.
CC
VI I.Vt doóíorisfibinomen h non imponat» cui con- i Q¿% non.Exc.
cejjum non eft.
ítem le&um eft: Ne quis do&oris íibi nomen imponat,
Mütbr.j. praeter has perfonas, quibus conceíTum eft; fecundum quod
feriptum eft. Ab vniueríis Epifcopis di&um eft: Placet.
VII L Vt ante quadraginta annos [antimoniales i'irgines
non velentur.
ítem Ieñum eft, non veladas effe virgines, quse fe Deo ? vo- * voneruauExc.
uerint, niíi quadraginta annorum probata aetate, quam
Sacerdos comprobauerit. Ab vniueríis Epifcopis di£tum
eíbPlacet.
De fubfcriptlonibus.
Subfcribuntin hoc concilio duodecim Epifcopi, quom nomina hoc
ordinein exordio concilij. M.ff.ponuntttr.
1 Fitadius. 7 Ithacius : fuit Epifcopus
z Delphinus. Sojfubenfis, apud Sulpt-
3 Eutychianus: fuit Bafti- tium. Forte Ófonobenfis.
tañar. 8 Splendonius.
4 Ampelius. 9 Valeri 9 Csefarauguftan 9
5 Augentius. 10 Sympoíius.
6 Lucius. 11 Catherius.
1 z Idacius.
Ayuntamiento de Madrid
Dtio

34 CONCILIVM
Dúo Epifcopi,nimirum Eutychianus} tf Valerias ,alterBafiitanus,
alter Cafar augufianas ,fubfcribunt etiam in E líber ñaño
: *vnde confia thoc conciliumfuiffe aBum, área témpora Eliberitani.
Hic Valerias fuit fecundas. Praterealthacius ($ Idacius
feptimo 3 tf duodécimo loco fubferibunt. Vnde error Trithemij
corrigitPir,exifiim antis eundemeffeieñ enimlthacius 6>pifcopus,cu
iasin Prifcilliano meminit D.Hieronymas^qui libra »fubfpecie apo
logia ediditiin quo detejlanda Prifcilltani dogmata, ^maleficiorum
venena, ¿f libidinum detexit. At Idacius Epifcopus vixit
cum Ithacio, anno Dom'tni 388. Seuerus Sulptúus libro. 1 J . hifioriafacrajthacium
Soffubenfem Epifcopumfaciv.ldacium vero
tantum Epifcopum nominat-fiudium eorum inexpugnandis hireticis
reprehendit: quia animo vincendipotius quam oportuit,
certarunt.Vixerunt Ubaciustf Idacius Epifcopi, temporibus DamaJiTapAyGratianilmperatoris,&
Ambfofij oZMediólanenfis
" Epifcopi. De Jthacio >fic Sulpitius: (erte lthacium nihilpenfi, ni-
" hilfanéti habuijfe definió :fuit enim audax, loquax /tmpudens,
» prafumptuofus.
Valerio] Interfuit huic concilio Valerias Cafaraugufianusi
Fuerunt autem dúo Valenj Epifcopi Cafarauguftani, quorum
priorfedit temporibusDacianh quifub Aíaximino & Diocletiano
Imperatore Pfifpanias rexit 3 quando tfeius Diáconos.S. Vincentiusmartyrijpalmam
adeptusejl. Tofierior vixit temporibus
fynftantiw, quando Synodus Eliberitana efi celebrata: interfuttefe
in ea Ofius Epifcopus Cordubenfis :ficut in Niceena 9 & alijs¡magna
cum nominis cxijlimattone. Id videtur fentire Trudentius in
PeriSteph.hymn.4. vbiagensde Cafaraugufianismartyribus :fic
ait de Vincentio & Valerijs.
Jnde3Vincenthtua palma nata efi.
Clerus hinc tantum peperit triumphum,
Hinc Sacerdotum domus infulata
Valeriorum.
De ordine f$ tempore facerdotum Cafaraugufiana eccfefía, extat
epifióla aAntonij jiugufiinidArchtepifcopi Tárraconeñ. *viri
doftifimi ad Hieronjmum Blancam Aragonenfium rerum aectiratum
feriptorenu.
Ayuntamiento de Madrid
Notse

CAESARAVGVSTANVM. v
Notas in Concilium Cseíaraugua
anum orimum.
(^ ./Maráuguftanum]Zte C&faraugufta Tarraconenfisprouiñ'
^^cu *vrbe nobilifíimaJegePtolemmm lib. 2 ,c. ó.GeograpkAIe
Um.lib. 2.cap. 6.Plinium lib. 3. cap. 5 ^Strabon.lik 3. & Antonini
Itinerarium, De eafic Pmdentms,in Peri Stepb.
»• T*# decemfanttos reuehes & ocio,
*» C&faraugufia,ñudioft Qrrifii\
'» Verticem flauis oléis r enmela,
»> Tacü honores.
»> Et ¡nfrasuocatu-rsProcerum creátrix purpureómni. Habitunifuit
hocconcilEra CCCC.XVIIL hoc efi anno Dominico. Rege
Alarico.
Futí aliudQ&faraagufianurnconcilium pofi hoc, in quoprimo
damnata efi h&refis Prifcilliani, cui etiam AquitaniEpifcopi interfuerunt
:ineo etiam Ithaciw£§IdaciusEpifcopi>qu-iin hocfub~
feribu-nt, firenue fe gejfemntin extirpanda 'Prifcilliani impiel ate.
Seuerus Sulpitms lib.z.facu hislorü.
Vt mulleres] Intelliges hunc Qanonem ex ep i fióla Pauli. 1. ad
Corint.c. i^.vbi ordinem docendi {$ legendi in ecclefia conftituit*
99 Excu/i.CC. habent: Necadipfas legentes alijfiudio'veldocendi*
91 t ueldifcendicdueniant:quoniam&hocApofiotusmbet.In Gothico
efi: Veladipfas legentes ali^nimirum fcemin&fÜerba autem Apo-
"fioli bu funt'.cZMulieres in ecclefip taceant: non enim permittitur
99 eis loquhfedfubditas effe, ficut & lex dicit.Si quid autem voknt,
99 difiere,domi viros fuosinterroojnt.Et.i.adTimotheum.c.z. Adu
" tter in fdentio difcat,citmomni lona confáentia. Docere auter/u
" multerinon permitió 3ñeque dominar i in t vinm>fedej]~e in ¡ilentio.
In h&refi Prifcillian'hvt Sulpitius efi au¿for,mu!ter Ágape ,moU
li*>&impudica,magifirinomen fibivfurpattit, partefa illhi* erroris
mmfice gef}ít:vndeforte ali& infett&fimili docendi ¡ludio teñebanttir:
quem errorem Concilium extirpandum radkitus curauit.
Caufa
Ayuntamiento de Madrid

C. i,
3

I N CI P I T CONCL
lium Toletanum pnmum.xix.
D
Epifcoporum.
T I T V L I
E Tresbyterü,^Diacon¡btí>r,fipoft
nueriwtj.
ordinationem filios ge-
\} Vt z pcenitentes,finecefiitascogat? Lectores aut OJtiartj fiante. J ["¿""'«foSia-
^ j De bis qui viduas acceperint, ne Diacones efficiantur. ^¡ us fiat - Exc - &c -
111
í Vt Subdiaconw.fi defunBa vxore aliam duxerit, Ofliarius fiat.
v
Vt cuiuslibet ordinis clericus.fi ad ecclefiam no venera ¡deponatur.
v
| Vt religiofapueüavirorumfamiliaritatem'nonhabeat. ' ' ^«J»»**-
Vl
í Vt clericus ¿uius vxorpeccaueritspr&ter necem,poteJlatem habeat
dtñringendi eam>í$ cum ea c'tbum non fumat.
yu\ De eoMííipofl baptifmum mihtauerit}vt ad d moueatur.
Diaconum non pro- ¿ D¡aconat«m. Exc.
Diaconium. C. A.
lx e
Vt nuüa profejfa vel uidua)abfentefacer"dote, in domo fuá facerdótaleojficium,
*vellucernaletmpleat.
x
Vt nuüus obligatum cuiquam3abfque confienju domini/velpatroni
clericum faciat.
x
)
e
Vt fi quis potentmm quemlibet Jj>oliauerit, & admonente 6pif < Expniiaueñt. C.A.
copo non reddiderit, excommunicetur.
xij Vt nuüus clericas f de Epifcopo fuo recedat, & adaliufe trasferat. f Ab Exc -
xiij Debü,qui"in" ecclefiamintrant,&nonccmmunicant/vt excom- " D municentur.
«ft¡nEXC.
xiii j De eo, qui acceperit Euchariftiam, & non 5 gus repellatur.
fitmpferir, vtfacrile- s confumpfc *.
xv De bis}qt4i excomunicatur afacerdotibusjvt nuüus ad eos acceda t.
xv| h Deuotafiadulterauerit,decem annos pceniteat.fi mar ituduxerit> i> vt deno^n aduinon
permittendam adpcenitentiam, nifirnaritus decefferit. u,a ucm,hxc -
XV e eo
*!. 7^ >qui vxorem habet ,fi concubinam habueritwtno cZmunicet.
xvnj 'Si Sacerdote viduavelLeuitJí, maritumacceperit,infincm tan- ¡ siv¡dua E iTco.
tum communionem accipiat. PresbyteñveiDia
xix SÍ SacerdotissvelDiaconifiliareligiofapeccaueritjnfinetantim i¡quadcrunt¡ñE¡[
xx
communionem accipiat.
Vt prxter Epi(copum,nullus chrifma conficiaU
Kc?mmon¡cet.Exc.
* C,A '
xxj De regulis fidei catholics. contra TrifciÜianos.
D
Con-
Ayuntamiento de Madrid

38 CONCILIVM
Coníbtutio concili) Epifcoporum
Toleti habiti Arcadij,ck Honorij temporibus.
«ÍIÍMÍÍ Era cccc. xxxviij. fubdiefeptimo idus CA.XXXY.
Septembns, Stihconc^
Confuid . IftprouintialeJ*
C
"» Onuenientibus Epifcopisin eccleíia,Toleto,id eft, * Pa- * Ancuno,Api'j:
>truinus,Marcellus,Aphrodifius,Licianus,Iucundus, Se- Í^ÍOTS""^'
uerus,Leonas,Hilarius, Ólympius,OrtiziusAfturius, Lam- £^Í*dio¿*k
* pidius,Serenus,Florius,Leporius,Statius,Aurelianus, Lam- sereñ^SÍ
ÍSJ5' padius,Exuperantius de Gallicia,*Luceníis conuentus,Mu- p°/«> A M ¿j¡¡¡
Wo'Ví" nicipi) Celenis; * omnes decem & noué iíti funt, qui 8c alijs ¿Sí»!íutf'jj
»,•©•*//,*. geftis aduerfus Prifcilliani feftatores, & haereíim quam ad- SdíSíSS^
PÍC-//,VÚ ftruxerat, libellarem b direxere fententiam. Coníidentibus &"."£. líb
Luctnpsvt- presbyteris,adftantibus Diaconibus,&:caeteris,quiintererát t ? cdere,E ff'«f
i»/ couuéiu i -Te * ' Congregato ••"
ermumiifi concilio, congregatis,
Í'/X£¡£ d Patruinus Epifcopus dixit: C^uoniam íinguli ccepimus in d P"' onu, • E,, '
n
jZuixt\d eccleíijs noílris faceré diuerfa,& inde tanta fcandala funt,
wattnm. ^u2£ vfque ad fchifma perueniunt,íi placet,communi concilio
decernamus, quid ab ómnibus Epifcopis, in ordinandis
clericis,íit fequendum. Mihi autem placet conílituta primi-
qui cognitis geltis cocilij INicaeni,aliud, quam
eft,facerepraefumpferit,& nonineo perfeuerandum putauerit,
5 túc excommunicatushabeatur,nifiper conreptionem * H¡C.EX*
fratrum emendauerit errorem.
/. De Prestyterü, & "Diaconibtu•, fipoft ordinationem
filios germeriwL,.
u *»* placuit,vt Diacones,fi vel inteeri,velcaíli íint,& continentis
IUOH. lio. j. - y-» #
vitaeietiamh vxores habeant,in minifterio conftituantur:ita #«
r» b per pnorc»

TOLETANVM. I. 39
II. Vt"pcenttentes,finecef¡taícogat^Le£lores,aut ,p«:n¡«ntExc.
Ofiiarijfiar^. ' ^¿¿fc
CA.
»p;ío. ítem placuit, c vt de pocnitente non admittatur ad clerum: r ve penitentes na
w¿rrr« /. niíi tantum ti neeeisitas, aut viu.s exesent, ínter OÍHarios ' t " niUÍ • txc -
i"3.«B«rdeputetur,velinterLeftores:itavtEuanffelia,

4o CONCILIVM
VL Vt relicto Ca paella virorum familiar itatenu w
¿> J i J 4 In domo non.c*
non babeat.
ítem ñeque puella Dei aut familiaritatem habeat cum confeflbrcaut
cum quolibet laico," fibi"fanguinis alieni:autcon " D« ftin&tc '
uiuium fola adeat,niíi vbi íit feniorum frequentia,aut honeítorum,aut
viduarum honeftarumc|Ue;vbi honeílé confeíTor
quilibet, cum plurimorum b teítimonio, conuiuio intereíTe * Tcft.teftiuffl c0>
poterit. Cum le&oribus autem in ipforum domibus non
admittendas penitus,nec videndas ; niíi forte confanguinea
fororíit,vel vterina.
VIL Vt clertcta, CMÍHS vel feruo fuo faciat:
lucernarium veró,niíi ineccleíia nonlegaturjaut íi ' le- ¡ u&tauU*
gitur in villa,praefente Epifcopo,vel Presbytero,vel Diaconojegatur.
Vt
Ayuntamiento de Madrid
Exc.
lo*

TOLETANVM, 4.»
X. Vt ntilltis obllgatum cuiquam, abfy confenfu ¿¡nninisoel
patroni, clerkum faciat.
s!q¿ l M¡ Clericos/ íi qui obligad funt,vel b pro aequatione, vel c gene- - siquiera ctLfint.
l'Zw'h. re alicuius domus,non ordinandos; niíí probatce vit¿ fue-1 i>«'^«ionera.
TMZ' r i nt '°^ d patronorum confenfus acceíTerit. 11% g¿ncre. Exc,
2ucb*r. E-
¿ rdtrcni.íixc.
«M.r.4«. X /. 'L'/ 7? ^«¿f potentium quernhbet expoliauerit, & admonemc^
£pifcopo,non reddidertt, excommumcetur.
1"' ¿r ?«- Si quis de potetibus clericum;aut quemlibet pauperiorem, • P«uperem.Exc.&
•»»• * ,. . f ,. • f o' * 1- • • 1 • V ^ r> Grar iand - cum ftd fe
autreheioiumexpoliauerit; oc mandauent aciipmm Epii- /E« "
0 i- o r r • • • r• • venire Epifcopus,
copus,vt eum audiat,ct 11 contémplente inuicem mox lcn- vtaud¡atur,scis.c.
T-. •/• o r " / Exc.& Grat.
p.ta percurrantper omnesprouintia? hpiicopos,oc quolcuq;
adire potuerint; vt excommunicatus £ habeatur , doñee au- g ?£% á ¿¡£
diatur, vt reddat aliena.
cuf & Grat «
XII Vt nullns cler/cuj h de Epifcopopto recedat^ad t> Ab EXC
alium fe tramferat.
ItémVt liberum J vlli clerico non fit,difcedere k de Epifcopo ^¡¿t Exe '
fuo, & alteriEpifcopo communicare^nifi forte ei, qué Epifcopus
alius libenter habeat de baereticorum fchifmate difee-

42 CONCILIVM
XIIJI. De eo qui acceferit Eucharift¡am,& non¡umpferiu

TOLETANVM. 43
XV11L Si facer dotk vidua, r velleuit&> maritum acceperit, in
infine tantum communket.
Si quavidua Epifcopi, íiue Presby teri, aut Diaconi, maritum
acceperit, nullus clericus,nulla religiofacum ca conuiuium
fumat;nunquám communicet;morienti tantum ei facramentum
fubueniat.
XIX. Si Sacerdote, velDiaconi'filiar eligiófa peccaueritjn fine
tantum communket,
Epifcopi,íiuePresbyteri,fiue Diaconi filia,fi " Deo " deuota «Deeiiin Exc
fuerit,& peccauerit,&: maritum duxerit;íi eam pater vel ma
ter in affe&um receperint, a communione habeantur alieni.
Pater vero caufas in concilio fenoueritpraeftaturum: mu- * Autcm.Exc
•lier a vero non admittatur ad communionem , niíi marito
defunfto, egerit pcenitentiam.Si autem,viuente eo, feceífe-
-rit,& poenituerit, h velpetierit communionem, invltimo vi- b l°¿t°n*lÍ
tae deficiens, accipiat communionem. riStííSi'invitil
* mo accipiat.
XX. VtprAterEpifcopum nullus chrifma conficiat,"ñequeDta- «Dcfunt abExc.
conus chrifmare pr&fumat 3fed necpresbyter , nifi
abfente Epifcopo."
Quamuis pené vbiq; cuílodiatur, vt abfque Epifcopo chrifmanemo
conficiat,tamen quia inaliquibus locis,velprouintijs
, Presby teri dicuntur chrifma conficere, placuit ex hac
die nullum alium,niíi Epifcopü chrifma faceré, & per diceceíim
deílinare: ita vt deíingulis eccleíijs adEpifcopum ante
diemPafchae Diaconi deftinétur,aut Subdiaconif vt con- < ^¿^ Ali " :vt
feftum chrifma ab Epifcopo deftinatum ad diem Pafchse
¿ pofsit occufrere. Epifcopo fané certum eft omni tempore ¿pofsint ad tcPu$
licere chrifma conficere: fine confcientia autem Epifcopi, dcferre - Exc -
c nihil penitus faciendum. Statutum vero eft, Diaconü non t N¡hii.P.Presbytechrifmare,fed
presbyterum,abfente Epifcopo; praefente ve- ^^ r f fumit «
ró / fiab ipfofuerit praeceptum.Huiufmodi conftitutionem f Nonn¡fiabXxc.
meminerit femper Archidiaconus, vel pra?fentibus,vel abfentibus
Epifcopis fuggerendam; vt eam Epifcopi cuftodiant,&:
Presby teri non relinquant.
E> 4 ítem
Ayuntamiento de Madrid

s Parronus.Exc.
iOrtigicu
Exc.
t Supra;
Alturius.
44
C ONC1LIVM
i a PatruinusEpifcopus fubfcripíi.
% Aphrodiíius Epifcopus
fubfcripíi.
ítem fubfcriptiones.
II Marcellus Epifcopus fub
fcripfi.
Il d LiciailUsEpifcOpUS fub- dAlicianufcExc.
3 Seuerus Epifcopus fubfcripfi.
i 3 Leonas Epifcopus fub
fcripfi.
4 Hilarais Epifcopus fub -
fcripfi.
5 b Ortizius Epifcopus fub
fcripfi.
6 c fcripíi.
14 Olympius Epifcopus
fubfcripíi.
15 locundus Epifcopus fub
Afterius Epifcopus fub­
fcripfi.
16 Lampadius Epifcopus
fcripíi.
fubfcripíi.
7 Serenus Epifcopus fub- 17 Florus Epifcopus fub­
fcripfi.
8 LeporiusEpifcopus fub­
fcripfi.
18
fcripíi.
9 Aurelianus Epifcopus
fubfcripíi.
1 o Lápadius Epifcopus fubfcripíi.
e Statius Epifcopus fub- *n^ft•cl^ia»•E , *
fcripfi.
19 ExuperantiusEpifcopus
fubfcripíi.
De fubícriptionibus.
Patruinus] Tvletamts Anudes primo loco ¡ubfcrtbtt;
Marcellus] EjlHijpalenfis Epifcopus,

TOLETANVM.I. 45
¿u "Lia t^ Redimus in vnum a Deum Patrem, & Filium,& Spiri-" vcrumD.Exc.
X".S ^tumfancl:um,vifibilium, Se inuifibilium faclrorem; per *Omn¡afaaafUnt.
¡*imnt. qUem b creata funt omnia in ccelo Se in térra:" hunc " vnum « ¿*^ ia Exc#
Deum,& hanc vnam eííe diuinsefubftantise Trinitatemrpatrem
autem non eíTe ipfumfilium, fed habere filium, qui pater
non íit: filium non eíTe patrem, fed filium Dei de patris
eíle natura: fpiritum quoq; paraclétum eíTe, qui nec pater íit
ipfe,nec filius, fed a patre filiocj; procedens. Eft ergoingenitus
pater,genitus filius,non genitus paraclétus; fed á patre
*i

111)
vj
46 CONCILIVM
üj Si quis dixerit, vel crediderit," Dei"filium eundem eíTe pá- «Deeftin Exc.
trem,vclparacletum) anathema íit.
Si quis dixerit;vel crediderit,paracletum,velpatremeíle,vél
filium, anathema íit.
Si quis dixerit,vel crediderit,carnemtantüm fine anima á filio
Deifuiíle fuíceptam, anathema Íit.
Si quis dixerit, vel crediderit, Chriíhim innafcibilem eíTe,
anathema íit.
vji Si quis dixerit, vel crediderit, deitatem Chrifli'conuertibi- 4 Nafc¡b¡iéefc. ! ':
lem eíTe,vel pafsibilem, anathema íit. dSc?**' 1 *
vj¿¿ Si quis dixerit,vel crediderit, alterum Deum eíTe prifca: legis,alterum
euangeliorum.anathema íit.
ix Si quis dixerit, vel crediderit, ab altero Deo múdum fa£lum
fuiíTe,& non ab eo,de quo fcriptum eft: In principio fecit
>• • Deus ccclum Se terram, anathema íit.
x Si quis dixerit,vel crediderit, corpora humana non refurgere
poft mortem.anathema íit.
xj Si quis dixerit,vel crediderit,animam humanamDei portionem,vel
Dei eííe íubíkntianx-anathema íit.
xij Si quis dixerit,vel crediderit,alias ícripturas,pra?ter quas Ec
cleíia catholica recipit,in au&oritate habendas,vel effe ve
nerandas, anathema íit.
xiij Si quis dixerit,vel crediderit,deitatis, & carnis vnám eíTe in
Chrifto naturam, anathema íit.
xiiij Si quis dixerit, vel crediderit, efle aliquid, quod fe extra diuinam
Trinitatem pofsit extendere, anathema íit.
xv Si quis Aftrologia?, vel Matheíi exilHmat eíTe credendum,
anathema íit.
xvj Si quis dixerit > vel crediderit, coniugia hominum,qUce fecundüm
legem diuinam h licita habentur, execrabilia eíTe, b Uccthaberío
anathema íit.
xvij Si quis dixerit,vel crediderit, carnes auium/vel pecorum, „ c .
j r 1 * r N n- • íScu.Exc
qua? ad eicam data? lunt, non tantum pro caltigatione
d corporis abítinendas,fed execrandas efle, anathema íit. ¿ Homínu*^
xviij Si quis in his erronbus Prifcilliani fectam fequitur,velpro- °°
fitetur,aut aliud in * falutari baptiímo, contra fedem fan- < saiubrLEx*-
£i Petri faciat, anathema íit.
Ayuntamiento de Madrid
Incipiunt

TOLETANVM.L 47
%* Incipiunt exemplaria profeísionum
ín concilio Toletano, contra
feótam Prifcilliani.
ERA CCCC.XXXVIII.
POfthabitumiam c5ciliumKal.Septembribus,tertio Nonas
Septembris,poft diuerfas cognitiones tune habitas,
fub die o&auo Iduum Septembrium excerptae funtdeplenarijs
geftis profefsiones domini Symphoíij,&: domini Di-
&inij faneca? memorias Epifcoporum, Se domini fanftae
memoria? Comaíij,tunc presbyteri, quas inter reliquos habuerunt
in concilio Toletano,de damnatione Prifcilliani, vel
fefta? eius,inhuncmodum. Poft aliquanta,

4S CONCILIVM
damno.Comaíiuspresbyterdixit: Nemo dubitet,me cum
domino meo Epifcopofentire,& omnia damnare,quse dam
nauit, Se nihil eius praiferre fapientia?, nifi folum Deum.
Atqueideó nolome dubitetis aliud eíTe fa&urum , aliterve
fenfurum, quám quod profeífus eft: ac proinde quomodo
dixit Epiícopus meus,quem fequor-quicquid illedamnauit,
í&egodamno.
ERA, quafupra,fub diemtertiumIduum Septébrium,
profefsiones fanttse memoria? Epifcoporum domini Symphoíij,&
domimDicl:inij,&fan£ae memoria? Comafij tune
presbyteri. Comafius Presbyter dixit: Nontimeofrequenter
dicere,quod femel dixifíem,vt gaudeam. Sequor au&oritatem
Epifcopi mei Symphoíij; fequor fapientiam fenis.
Sentioquoddixi; íiiubetis ex cbartula relegam. Omnes id
fequantur, qui voluerint veftro hserere confortio. Et Comafius
Presbyter ex chartula legit:Cum catholicam Se Nicaenamfidé
fequamur omnes,& ícriptura recitata fit, quam
Donatus Presbyter, vt legitur, ingefsit, vbi Prifcillianus innafcibilem
eíTe filium dixit, conftat hoc contra Nicsenam
fidem eíle diftum: atque ideó Prifcillianum huius dicli au-
&orem,cum ipfius difti peruerfitate, & quos malé condidit
libros,cum ipfo auctore condemno. Symphofius Epifcopus
dixit: Si quos malé condidit libros, cum ipfo au&ore condemno.
Dic~tinius Epifcopus dixit: Sequor fententiam domini
mei Sepatris mei,& genitoris & do£lorismei,Sym-
¡m.6.A phoíij:QiJa?cumq; loquutus eíüoquor. Nam feriptum legimus:
Si quis vobis aliter euangelizauerit, praeterquám quod
euangelizatum eft vobis,anathema íit:&idcircó omnia qua?
Prifcillianus, aut malé docuit, aut malé fcripfit, cum ipfo
au£lore condemno.
Exemplar diffínítiuas fententhe tranflatse
de geftis.
DIe qua fupra,Epifcopi dixerunt: Legatur feriptura fententia?.Etlegit:Etíidiu
deliberátibus verum,poft Csefarauguftanum
concilium,in quo fententia in certos quofq;
dicla fuerat, fola tamen vna die, praefente Symphofio, qui
poíhnodiim declinando fententiam, praefens audire contempferat,
arduum nobis eífet audire iam dicl:os,literis tamen
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM. I. 49
menfan&ce memoriae Ambroííj, quas poítillud concilium D.Ambrofius.
adnos miferat; vtíi condemnaffent, quae perperam egerant,
&impleífentconditiones, quas praefcriptas litera? continebant,
reuerterentur ad pacem( adde quae fanc~tse memoria?
Syricius Papa fuaíiífetjmagnam nos conítat prarítitiíTe patientiam:
&íi priüs indi&um in Toletana vrbe concilium
declinarant, ad quod illos euocaueramus, 8c audiíTemús, cur
nonimpleíTent conditiones, quas íibi ipfi,fancl:o Ambroíio
praefente, 8c audiente pofuiflent, patuit refpondiífe Symphoíium,
fe á recitatione eorum, quaedicebant martyres,
recefsiffe,ác de bine deceptum tentumejue, per plurimos fecus
aliqua gefsiífe reperimus, nullis libris apocryphis, aut
nouisfcientijs,quas Pnfcillianus compofuerat inuolutum:
Diftinium epiftolis aliquantis pené lapfum, quas omnes
fuá profefsione condemnans, corre&ionem petens,veniam
poftularet. Q^em conftat, vtSymphofius fecit, qusecume^;
contra fidem catholicam Pnfcillianus fcripferat, cum ipfo
au&ore damnaíle. Caeterüm extortum fibi de multitudine
plebis probaret Symphoíium, vt ordinaret Diílimum Epifcopum,
quem fanftus Ambroíius decreuiíTet, bonae pacis
locum tenere Presbyterij, non accipere honoris augmentum.
Confitentur etiamillud quod alios per diuerfas ecclefias
ordinaflent, quibus deerant facerdotes; babentes hanc
fiduciam, quod cum illis propemodüm totius Gallicia? fentiretplebium
multitudo. Exquibus ordinatus eít Paternus Paternus,Brach».
Brachareníis eccleíiae Epifcopus. In hanc vocem confefsionis
primus erupit, 8c fe&am Prifcilliani fe fciíle, fed faftum
Epifcopumliberatum fe ab ea,le£tione librorum fanfti Ambroííj
eífe,iuraret.
Itemlfonius nuper baptizatum fe á Symphoíiosc

;o CONCILIVM
dixifíet, perfecutioné ab Epifcopis paffum. Qup di£o omnes
fan£los,iam plurimos quiefcentes^aliquos inhac luce du
rantes,fuo iudicio deduxerit in reatü. Hunc cu his ómnibus,
tam íuis Clencis, quám diueríis Epifcopis, hoc eft. Donato,
Acurio,Emilio:qui ab eorü profefsione recedentes, maluiffent
fequi confortium perditorum, decernimus ab facerdotio
fubmouendum, quem conftaret etiam de reliquis verbas
fuis conuiftum per tres Epifcopos,multos quoque Prefbyteros,
íiue Diaconos,cum periurio eíTe mentitum. Vege^
tinum autem, in quem nulla fpecialiter dicta fuerat ante
fententia, data profefsione, quam fynodus accepit, ftatuimus
communioni noftrae eífereddendum. Paternum, licet
pro cathohca fidei veritate, 8c publicatae haereíis errore,
libenter amplexi, ecclefiam, in qua Epifcopus fuerat conftitutus,
tenere permifímus; recepturi etiam in noftram
communionem cum fedes Apoítolica refcripferit. Reliqui,
qui ex prouintia Gallcecia ad concilium conuenerant, & in
Symphofij femper communione durauerant, accepta forma
á concilio mifía, íi fubfcripferint, etiam ipil in cceleftis
pacis contemplatione confiftant; expectantes pari exemplo,
quid Papa, qui nunc eft,quid fanclrus Simplicianus Mediolanenfis
Epifcopus,rcliqui^ueEccleíiarumrefcribant facerdotes.
Si autem fubfcriptionem forma?, quam miíimus,
non dederint, Ecclefias quas detinent, non retineant; ñeque
his communicent quireueríi de fynodo, datis profefsionibus
ad fuas Ecclefias reuerterunt. Sané Vegctinum folüm
cum Paterno communicare decreuimus. Symphoíius autem
fenex religiofus, qui quod egerit fupra fcribimus, in
Ecclefia fuá confiftat, circumfpeftior circa eos, quos ei reddemus,futurus,
inde expeclrabit communionem,vndepriüs
fpem futura? pacis acceperat. Qupd obferuandum etiam
Dirimo, & Anterio eífe decreuimus. Conílituimus autem,
priufquam illis perPapam, velper fanflum Simplicianum
communio redditur, non Epifcopos, non Presbyteros, non
Diáconos ab illis ordinandos; vt fciamus íi vel nunc fciant,
fub conditione remifsi, tándem Synodicae fententia? pra?ílare
reuerentiam.Meminerintautem fratres & Coépifcopi
noílri,enixé excubandum, ne quis communione depulfus,
colle£liones;faciat per mulierum domos, 8c apocrypha, qua?
Ayuntamiento de Madrid
damnata

TOLETANVM.I. ji
damnata funt, legant; ne communicantes bis,parifocietate
teneantur. Quoniamquicum^has fufceperint, certum eft,
eos etiam grauiori fententia retinendos eíTe. Fratri autcm
noftro Ortygio Eccleíias,de quibus pulfus fuerat, pronun- 0rt >£ 5
ciauimus efle reddendas.
*A D T L E N I O R E M JfV I V S
concüij intelligentiam^pponam epijtolam Innocentij primi,
qtiamhutc concilio mijfam exipmo^nam témpora conciltjtf
'Pontificü conucniunt, ñeque in vilo códice oZM. S. inuemes
concil'mmaliudcirca h&c témpora coaéíum^.
Epiílola Innocetij primi, adSynodum
in emítate Toletana
confhtutam.
2
INNOCENTIVS vniuerfis Epifcopis in Toletana
Synodoconftitutis,duláfsimisfratribus,in Domino falutem.
Sa?peme,& nimiüm cum teneret cura folicitum,fuper
diíTeníionis fchifmateEcclefiarum,qucd malumper Hifpanias
latiüs indiés feparationis gradu incedere, fama pfoloquitur,
neceílarium tempus emeríit, quo non pofsit emendado
tanta differri, & deberet congrua medicina prouideri.
Nam de ordinationibus, quas praua? confuetudinis vitio,
Hifpanienfes Epifcopos celebrare cognofcimus, fuerat ali^
quid fecundüm maiorum traditionem ftatuendum; niíi
perpenderemus, ne perturbationes quám plurimas eccleíijs
moueremus. Quorum fa£fcum ita reprebendimus , vt
propter numerum corrigendorum, ea, qua? quoquo modo
fa&a funt, non indubium vocemus, fed Dei potiüs dimittamus
iudicio.
Quantos enim ex eis, qui poft acceptam baptifmi gra-
'Hqümtl' tiam, in forenfi exercitatione verfati funt,& obtinendi perh
z tinaciam
Ayuntamiento de Madrid
Ul.

52 CONCILIVM
tinaciam fufceperunt, accitos ad facerdotium efle compénmus
j é quorum numero Rufmus, Se Gregorius perhibentur?
quantos ex militia, qui cum Poteftatibus obedierunt,
feuera neceíTarió praecepta funt executi? quantos ex
Curialibus, qui dum parent Poteftatibus, quae íibi funt imperata
fecerunt* quantos, qui voluptates Se editiones populo
celebrarunt, ad honorem fummi Sacerdotij peruenifie;
quorum omnium neminem, ne ad focietatem quidem
ordinis clericorum oportuerat peruenifle * Q^use íi íingula
difeutienda mandemus, non módicos motus, aut fcandala
Hifpanienfibusprouintijs, quibus mederi cupimus, de iludió
emendationis inducemus. Idcircó remittenda potiüs
ha?c putamus. Sed ne deinceps íimilia committantur, dileftionis
veítrae maturitas prouidere debebit, vt tanta? vfurpationi,
faltem nunc, finis neceíTarius imponatur; eo videlicetconftituto,
vt quicum^ tales ordinati fuerint^cum ordinationibus
fuis deponantur.
Poft hsecfi. quis aduerfus formas canonum, vel ad eccleíiafticum
ordinem, vel ad ipfum facerdotium venire tentauerit,
vná cum ordinatoribus fuis,ipfo, in quo inuenti fuerínt,
ordine Se honore priuentur. Et quamuis dilecüoni
veftrae, fratres charifsimi, regula? Nicsena? íint cognitse., fecundüm
quás ordines éíTe faciendos per fententiam decernitis,
tamen aliquam partem, quse de ordinationibus eft
prouifa,inferendamputaui; vt fecundümeam ordinationes
in pofterum celebrandas eífe fciamus; ne cui interpretandi
aliter,liberum arbitrium relinquatur. Ac primüm quse funt
prohibita, digerantur.
4 Ne quifpiam, qui poft baptifmum militauerit, ad ordin!dTc/u.
nem debeatclericatusadmitti, ñeque qui caufas poft acce-
»f//n. i» ptumbaptifmumegerint,autqui poft acceptamDei gratiam
adminiftrauerint, neq; de Curialibus aliquem ad ecclefiafti-
Zgetfim.!. cum ordinem venire poíTe, qui poft baptifmum vel corona-
' '* tifuerint,vel facerdotium (quod dicitur)fuftinuerint,& editiones
publicas celebrauerint. Nam Se hoc de Curialibus eft
cauendum,neijdem, qui ex Curialibus fuerínt, aliquando á
fuisCurijs, quod frequenter videmus accidere, pofeantur.
Quae omnia rationabiliterprohibita, oportetmodis ómnibus
cuftodiri.
Ayuntamiento de Madrid
Quales

TOLETANVM. I. „
5 Quales vero eligendifunt inordine clericorum,cuidens
«w*ü>/5 forma declarat,id eft,qui ab ineunte ¿etate baptizad fuerinr,
7^'mtí ^ Le£fcorum officio fociati;vel, íi maiores funt,cum fuerint
/«»,«;. $,. Deigratiam confecutijtatim fe eccleíiafticis ordinibus mancipauerint.
Ht íi vxores habuerint, quaerendum, íi vxorem
virginem habuerint: quia fcriptum eíl in veteri teftamento:
itmhii.c Vxorem virginé accipiatfacerdos. Et alibi: Sacerdotes mei
femelnubant. Ñeque qui duas vxores habuerit: quia Paulus
2¡¿ul'. A Apoílolus ait: Vnius vxoris virum.
6 Nec illud deberé admitti, quod aliquanti pro defcnfione
jmlZTlú p aru i erroris opponunt 8c aííerunt, quód ante baptifmum
/2f £.? om nia dimittuntur; non intelligenteshuiufmodi,quód fola
"t- 1 - in baptifmo peccata dimittuntur, non vxorum numerus
r««.i9.B. aboletur. Nam íi á Deo , vt fcriptum eft, pra?paratur viro
ir*" 6,l9 ' vxor, &:Ciiiod Deus iunxit, homo non feparet;& ipil au-
«Tf.,0.^ £}-ores generis humani in origine á Deo benedicuntur, quomodo
inter peccata, ifta creduntur poíle dimitti ? Q¿¡pd fi.
fecundüm illos qui ita credunt, verum eft, ergo omnisiuftitia,quse
á catechumenis ante baptifmum fuerit operata, per
baptifmum aufertur . Nullus ergo contra Apoftolum tale
aliquid fentiat, nec ádmittat, fed fideliterintelligat, vnius
vxoris virum, íiue ante baptifma eífe nominatum, íiue poft
baptifmum. Si enimvxor ante baptifmum accepta,nonducitur
in numerum, nec íilij ex eadem fufeepti, inter filios
poterunt nominari. Qjipd quám abfurdumíit atque alienum,
prudentia veftra meliüs seftimabit. Vndeneminem
liceat interpretan aliter diurnas feripturas, niíi quod recia
ratio permittitj ne dum quídam remedia íibi iniquaad excufationem
praeparant, ex eo rupiíle legem, & regulas euertiíTe
iudicentur: fed ea tenenda funt,qua? diuinarum feripturarum
feries cptinet3&á facerdotibusvtilirationefunt
conftituta. Bene valeátis,fratres charifsimi.
Ayuntamiento de Madrid
E 3 FKAG-

CONCILIVM
FRAGMENTA SVB
TITVLO C O N C I L I O R V M
Toletanorum, vel corrupté,vel falfó citata_>;
cum inhis concilijs non inueni
anuir.
y4
EX CONCILIO QVARTO
Tolet. Qtf. 8.
ÜBb' Dt T^S ^ v *^ u * s & puellis,quae habitúm religionis in domibus
tuuM. g. \-s proprijs,tam áparentibus, quám per fe mutauerunt, íi
7.c.66. poítea,contrainititutapatrum,vel praecepta canonum coniugia
crediderint copulanda, tamdiu vtraecj; habeantur á cómunione
fufpenfse, quoufque quod illicité perpetrauerunt,
emendent-.quod íi emendare neglexerint, á communione óc
omnium Chriftianorum conuiuio perpetuó íint fequeftrata?.
EX CONCILIO TOLETJNO.
lo.fMjf. a Relata eft coram fan&afynodo querimonia plebium>quód * AUásdeUt»»
i'*tcU. 1. íint quidam Epifcopi,nolentes ad praedicandum,velad con-
P"C 9 .'¡+U firmandumfuas per annumparcecias circumire;quitamen
'"JÜieta exigunt,vtmaníiones,quibusin profe£Hone vti debueránt,
ccrhf.hu- b auquo pretio redimant,qui parare debebant. Quae dúplex * Ala»alte.
boc „r. n mramia neeheentias,

TOLETANVM. I. v
EX CONCILIO TOLETANO.
tfsiptffm. Phires baptifmales ecclefia? in vna terminatione eíTe non
II'WM *' P^u^iíed vna tantüm cum capellis fuis.Etfi contentio fue
j. tfp.zy. ritde terminatione duarummatricum,plebes vtrarumq: dequttlludcx
r . . . i . T.1
t'iii.jquif cernant:et linón conuenennt,hs Dei iudicio decernatur.
guncnj. ti'
Ut.
EX CONCILIO 'TOLETANO. -AI^MO*»*».
icq^con Congregatio debet íibi eligere Abbatem, poft Abbatis fui
^./¿t.g.f. mortem,veleoviuente3hipie deceiient, velpeccauent.Epi-
86. /HO f ' fcopus enim non debet Abbatem violenter retiñere in loco
fuo.Ipfeautem non poteft aliquem ordinare de fuis propinquis,vel
amicis, fine volúntate fratrum.
EX CONCILIO "TOLETANO.
b Forte Trosleiano:
lllxur 4 . Statutum eft áfacro conuentu,vt fi qüisfponfam alterius ra «2S¡!.
«*• '- 9-c puerit,publica pcenitentiamul&etur,& finé fpe coniugij ma vwe fi Sít!G!»
'• »75* P ' neat.Et fi ipfa eidem crimini confentiens nonfuerit,licentia tiam ««caum.
nubendialij non negetur. Quod fi poli: haec coniungere fe
praefumpferint, vterque vfq; ad fatisfa£Uonem anathematizetur.
EX CONCILIO TOL6TANO.
i¡b" u c ul Officium vero Arcbidiaconi eftjEuangelium,quando volue
1¡*' rdu > rit,legere,velalicuide Diaconis prsecipere. Etquando Epifcopus
MiíTam canit, ad iufsionem illius induant fe Leuita?
»»ró!3i. veftimentisfacris, quaktercum Pontífice adMúTam proce-
3*." ,15 * f * dant. Omnem querimoniam,feu caufam, veliuftitiam Prefbyterorum,vel
Diaconofum,vel Subdiaconorum ipfe debet
deliberare, ordinare, Se faceré. Ideó vero ftrenuus, prouidus,cautus,vicemfui
Epifcopi agens,Epifcopij totius curam
babeat, 8c omne Ecclefiafticum officium prouidédojlectiones,
aut Refpoforiain matrice ecclefia daré debet,& aufcultare:
c in tantum.vtnullus Euangelium, aut Epiftolam, Re- c AIiás8c interim -
fponforia, vel quamlibeífn Ecclefia le&ionem legat,vel can
tet, 1 doñee aufeultetur ab ipfo.Acolythos quoq;ipfe ordinet, rfinBemaV.Praoor.
quis eorum candelabra, quis thuribulum deferre, quifue mi- vZTJd^m
norum in Ecclefia aliqua officia agere debeat. &¡¡ta^
E 4 E X
Ayuntamiento de Madrid

56 C ONCILIVM
EX CONCILIO TOLETANO.
*• Vt Archipresby ter fciat fe fubeíle Archidiácono, a 8c eins * | crnt DtíTcU.lib
¿?;^
i.B«w-r/ praíceptis íicut fui Epifcopi obedirc, 8c quód fpecialiter per «j*. cmnibu»*
IVWMJ.Í. r , . • -fl r i • 1- prxccptionibus;!
sr*pa*jM. tmet ad eius miniitenum,iuper omnes presbyteros ín ordi- «t Epiftop» lt
obed,IC e
¡!'í¿«íir! ne Presbyterali poíitos curam agere animarum,& afsidué
it.y.7.!.* m Eccleíia ftare. Í- Et ín Epifcopi fui abfentia, ad vicem eius, * p" n ^ d *ufdo F %0t £p 0,
Miiláriim lolennia celebret.ó¿ Uollettam dicat, aut cui íole fcopi fui ai*"
MiíTarum folennia celebret,& Colle&am dicat, aut cui ipfe fcoPi onciger* batíf
ímunxent.
EX CONCILIO TOLETANO.
vemuM. Vt fciat fe Sacrifta fubie&um Archidiácono,& ad eius curam
i.¿op.6. pertinere cultodiam facrorum vaforum, veftimétorum Ec-
*M'pug~. cleíiafticorum, feu totiusthefauri Eccleíiaftici,necnon quae
lTt$.t4¡. ad luminaria pertinent,fiue in cera, íiuein oleo.
run*.
EX CONCILIO TOLETANO.
v 'u"t M c. ^ u ^ os íolicitus effedebet deomniornamento Eccleíia;,8c
i.Btnurd. luminarijs, íiue incenfo-, nec non 8c panem,& vinum omni
/,£'". íw¿ tempore praeparatum ad Miífamhabere debet, 8c per íingu-
"' r ' 1 ' las horas canónicas íignum^ex confenfu Archidiaconi fonare;vt
oblationes omnes,feu eleemofynas,feu decimas (cum
eiufdem tamen confenfu, abfente Epifcopo ) inter fratres
diuidat. In his tribus Eccleíia? columnis (vt fanxit fan£la Sy
nodus) coníiftere debet alma mater Eccleíia; vt ad hoc opus
tales ordinentur,quales meliores 8c fancÜores eíle viderint;
vt nulla negligentia in fan&a Dei Eccleíia videatur. Hi tres,
Archidiaconus 3 Archipresby ter, Cuftos,{imuliun£H, vno
animo prouidé peragant 8c perfe£té,& non íitinuidia^neq;
zelus inter illos.
EX CONCILIO TOLETANO.
Bmh. /»*. £)e rcbus vero illorum, vel peculiari, qui a dominis proprijs
ino.vaut. libértate donantur, vt ad gradus'Eccleíiafticospromoueri
dcbeant, ítatutum eft,vt in poteftate dominorum coníiftat,
quidquid ante libertatemhabueruntjvtrümillis concederé,
an íibi retiñere voluerint.
Ex
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.L s?
EX CONCILIO TO LETANO.
*•"'*'¿í' ^ e ^ ent autem fuprafcriptseingenuitatis charta?, non folúm
t> 6 -ciib. nomenillius,quihasfieri rogat, fed etiam nomina facerdotum
8c nobilium laicorum,qui ibi fuerint, in ordine digeíta,
cum fignis propriamanu imprefsis continere. Nam fine horum
afíipulatione, pagina auctoritate teítium nudata,pro nimio
deputatur. Oportet etiam vt locum, diem, annüm * 8c
Principem,& indicciones in fine,velin margine annotatas
nabeatjinhunc modumiAftum in illa ciuitate,in domo fan-
&iPetri,Calédis illis,arinoDominica?incarnationis illo,regnante
illo Rege,&praefidente in catbedra fupradiclrae ciuitatis
Epifcopo íllo, indi£tione illa, inDei nomine feliciter.
Amen. Ait enim Romana au£oritas:Q¿i_3ecunq; leges fine
die 8c Confule fuerint prolatae,non valeant.
EX EODEM CO NCJ LIO.
»«J. ¡». Inftruendifuntpraeterea laici,vtfciant,quod nullatenus alio
,kí p

58 CONCILIVM
bitet. (iuapropter ego in Dei nomine ill. pro remedio ánima?
mea?, vel seterna retributione, in Eccleíia fan&i Petri,
velillius San&i,fub pra?íentiaEpiícopi, vel facerdotum ibi
coní¡ftentium,acnobilium laicorum,ante cornu altaris iftius
eccleíia?, abíbluo feruum meum.Ill. perhanc charram abfolutionis,&
ingenuitatis,ab omni vinculo feruitutis; ira vt áb
hac die,&deincepsingenuusíit,& ingenuus permaneat;tanquam
íiab ingenuis parentibus fuiíTet natus, vel procreadas.
Eam pergat partem,quam maluerit, vel quam ei au&oritas
Canónica permittit, &íicut alij ingenui,vitam ducat ingenuam.Nulli
autemha?redum meorum, ac proba?redum,nec
cuicumcj; períbna? alij quidquam debeatferuitutis,vel libertatis
obíequium,niíi íbli Deo,cui omnia, íubie&a funt, vel
pro cuius amore ipfum

TOLETANVM. I. JP
eádemprouintia filium genuerit, Se ipfe filius ibidem educatus,
&adgradusEcclefiafticos promotus fuerit, Se vtrúm
feruus íit,igno.tum fit,& pofteá veniens dominus illiusMegibus
eum acquiíierit,fancitum eft,vtfí. dominus eiu's illilibertatem
daré volueritjn gradu fuopermaneat:íi vero eum catena
feruitutis ácaftris Dominicis abftraherevoluerit,gradum
amittat: quia iuxta facros Cañones, vilis perfona raanens,Sacerdotij
dignitate fungí nonpoteft.
EX EODEM CONCILIO. C.33.
*««¿. u. De Ecclefíárum vefó feruis, commüni fententia eftdecre-
M.Í.IJJ.' tum, vt Archiepifcopi per fíngulas prouintias conftituti,
noftram au&oritatem fequantur; fuffraganei autem illórum
exemplar illius penes fe habeant: Se quandocunq; de familia
Eccleíia? vtilis inuentus , aliquis ordinandus eft, in ambone
ipfa áu&oritas corám populo legatur, Se coram Sacerdotibus,
Se omni Clero, ante cornu altaris,íicut in noftra au£loritate
continetur,remota qualibet calliditatCjlibertatem confequatur
5 Se tune demüm ad gradus Ecclefiafticos promo -
ueatur.
EX CONCILIO TOLETJNO. C.6.
t-'i^i; Si quis Presbyter ab Epifcopo fuo fuerit degradatus,aut offi
5»JÍS. c *° P ro certis criminibus fufpéfus, & ipfe per contemptü,&:
C4 »i>. fuperbiam aliquidde miniííerioíibiinterdicto,agerepraer
fumpferit, &: pofteá ab Epifcopo fuo correptus,in certa prefumptione
perdurauerit, hic omnimodis excommunicetur,
Se ab Eccleíia expellatur , Se quicunque eum eo communicaueritjfimiliter
fe fciat eífe excommunicatum. Similiter de
Clericis,laicis,velfccmiriis excommunicatis obferuandü eft.
Qjjpd fí aliquis ifta omnia contépferit, Se Epifcopus emendare
potuerit minimé,Regis iudicio exilio damnetur.
EX CONCILIO TOLETJNO.
*-^i/?.' Ca?terümpfesbyter/ipoftordinationem aliquid acquifíe-
!**•?•«• rit,illud obferuandum eft, quod in Canonibus de Confecratis
nihii babentibus, conftitutum eft,
EX
Ayuntamiento de Madrid

(ío CONCILIVM
EX CONCILIO TOLETANO.
lurcí. ub. De his ,quae adparochitanas Ecclefias oííeruntur,interris,
*' '* ,,é * vineis,mancipijs/peculijs,antiquorum canonum inftituta fer
uenturjvtomniainEpifcopipoteftate coníiftant. Dehisautem,qu3ealtaribus
offeruntur, tertia pars fideliterEpifcopis
deferatur,duse clericis, decimae'autem fecundüm quofdam,
fingulis annis,tertia pars,aut in tertio tota. Sed tamen nos fequentes
Romanos,íingulis annis quartá partem,aut in quarto
totam Epifcopi recipiant.
EX CONCILIO TOLETANO.
9
¿\Sk Fugitiuos etiam feruosEcclefiafticos, domos fuas,aut fami-
£»•"* lias deferentes, qui etiam ü reuocati fuerint,teneri non pof •
a+8
funt,fimili ratione ab Epifcopo, fi voluerit,autíi itailli mer
uerint, diftrahantur,
EX CONCILIO TOLSTANO.C.^
Mntl
8 .T^/tÍ! ^ t d er * c i qui fe fingunt habitu, & nomine Monachos eíTe>
M: 11« Se non funt, omnimodis corrigantur, atq; emendentur j vt
vel veri Monachi íint, vel veri Canonici.
EX CONCILIO TOLETJNO.
**ub\ in. Sí aliquis incognitus Monafterium ingredi volueritj ante
¿i"*** triennium Monachi habitus einonpraeftetur. Etíiintra tres
annos, aut feruus, aut libertus, vel colonus quseratur á domino
fuo.reddatur ei,cum ómnibus qua? attulit; fide tamen
accepta de impunitate. Siautem intra triennium requifitus
nonfuerit,poííeá quaeri non poteftjniíi fit tam longé, quód
inueniri non pofsit: Ced tantúm ea,quse in Monafterium adduxit,dominus
ferui recipiat.
EX CONCILIO TOLETJNO.
í?7«!' f ' Q^icunque in Qiiadragefimae diebus efum carnium praefumpferit
attétare, non folum reus erit refurre&ionis Dominica?
, verüm etiam alienus ab eiufdem diei fan£a Communione:
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.I. 61
miinione: 8c hoc illi cnmuletur ad pccnam, vt in ipíius anni
•curriculo, ab omni efu carnium abítineat: quiafacris diebus
abftinentiae oblitus eft difciplinam.
EX CONCILIO TOLETANO.
i9".i5'i! De virisordinátis,quorum occultapeccata funt, nec manila,!
5 ^ e ^^ a ^ a liquo argui poíTunt. íi falubnter compunfti, pro
peccatis fuis confefsionemEpifcopo, íiue Presbytero occultéfaciunt,bonum
mibi videtur, vt fecundüm id, quod íibi
decretumfueritab Epifcopo, íiue Pr^bytero,pccnitentiam
agant; non trepidé nec tardé, fed feruenter 8c folicité-ac fie
fe veniam peccatorum á Domino percepturos, 8c gradum
feretenturos confidant.
EX EODEM CAP. XVII.
»***.; J!'. De his etiam fuper quibus interrogafti, hoc eft, de illa foc-
MÍJ* 1 * mina, qua? menftruum fuum fanguinem immifcuit cibo vel
potui, 8c dedit viro fuo, vt comederet, 8c de illa, quee femen
viri fui in potu bibit,' 8c de ea,qua? teftam hominis combufsit
igni 8c viro fuo dedit, pro iníírmitate vitanda, quali
pcenitentia íint ple£lenda?: vt nobis videtur, tali fententia
funt ferienda?, íicut magi 8c ariolirquia mágicam artem
exercuiífe nofeuntur. Nam de his,qui magicam artem exer-
CuiíTe nofeuntur, &quiauguria attendunt, 8c diuinationes
obferuant,Theodori Archiepifcopi gentis Anglorum con-
ÍUtutiones habemus, in quibus feriptum eft: Quj immolat
dsemonijs inminimis, vno anno pceniteatjqui vero in magnis,
decem annis pceniteat.
EX CONCILIO TOLETANO.
j»-'.M8Í Ea quaefrequenti praeuaricatione iterantur, frequeti 8c fen-
**t.6?*' tentia condemnantur.
EX CONCILIO TOLETANO.
i^'uZ. CuílosEcclefiaejcuieaquseEccleíiaecompetunt,cuílodienc
da com-
Ayuntamiento de Madrid

6i CONCILIVM
da committuntur, oportet vt fui Archidiaconi iufsioniin
cun£ris obediat. In canonibus horis íigna tintinnabulorum.
pulfanda ;ipíb Archidiácono iubente,ab eo pulfentur: pallia
vcrójvellinteaminajaltariaífeu cun&a vteníilia eccleíiae indeíinenter
cuftodiat: lampades,&laternas in accédendo,feu
in extinguendoperuigil exiftat;vtneíupramodum lucendo
oleumdepereat,autminus lucendo obfcurioríit eccleíiajfed
omnia cu difcretione agantur; quae nofcitur mater omnium
virtutum. Siveróis,cuieccleíiacuftodienda traditur.minüs
idoneusadhoc peragendü extiterit, ab Archidiácono coérceatur,vt
fe emendetoSi autemindomitus permanferit3 Archidiaconus
Epifcopo nunciando prouideat, vt indecente
eie¿1:o,aptus domui Dei conftituatur minifter; vt omnia in
laudem Se nomen Domini fiant: qualiter pofsit Deus in Eccleíia
placari ab obferuientibus íibi.
Notas in concilium Toletanum
pnmum.
TOletanum] Toletam wbistHtfpanU Metrópolis meminere
Ptolemauslib. i .cap. ó.Tlinius lib. 3 .cap. 3. zAntoninus in Itinerario.
Concilium, 11. Toletanum cañone. 11. vocal hoc prímü:
oi Relatus eftyinquitfiano, conciltj primi Toletanhinquopraceptu
„ eflytéccan. 14.
Nouemdecim Epifcoporum] ffinc colligo nationale fui/fe^,
concilium-, cumeo tempore fedes Toletana tot fuffraganébs non
haberet Epifcopos. Similiter de Eliberitano ¡tatuó; cum eodenu
Epifcoporum numerofuerit celebratum. Etin regula fidehin calce
» huius concdtj pofita,aduerftts Prifcillianijtas3dicitur:IpJietiani (f
FI fuprafcripta 'vigtnti canonum capitula ftatuerunt in concilio c Ip~
letano.Quifunt ipfi.nifi PrApiles Tarraconenfes, CarthaginenfesyLufttaniy
Bdtic/^vt fupra dicitur? oAdde etiam qubd infabferiptionibus
Marceüus fubferibit, qui fuit Hifialenfis Eptfeopus.
Vnde his argumentü liquet fuijfe nationalc^.
Celenis] Locus in prouintia GallcecU, Ptolemms, Plinius, alij.
Ayuntamiento de Madrid
Con-

TOLETANVM.I. 6}
Conílitutáprimitúsconcilij Nicaeni perpetuó efíeferuart
da,neq; ab ijs eíTe recedendum] D.Ambrofiusin cpiftol. $z.ad
3> Valentinianum iunioremficribens:Sequor{inquit)traclatum ^Qi;
a uni concilij: a quo menecmors, nec gladius potcrit feparare. Jde
Bafilius epiftol.7%. & Leo Pontifex fanttiftimus & doctifiimus'm
3, epijl.yZ.adLeonemImperatorem:Non fiunt(inquit}omninbinter
a carbólicos computanduqm'dijfínit iones venerabilúfiynodiNic&n&t
i> velfianftiChalce donenfis concilij regulas nonfequuntur. Quo d til i
fiancf i paires de Niunafynodo, & alijs vniuerfialibus & cecumenicis
concilíjs dixeruntJdem nobis dicere licet, Scredere defancio
& venerabili concilio Tridentinojn quo Spiritus fanttus jtcuti in
y^Qc&no>lncem& f veritatem Patribus adreuincendas harefes cotultt.
9* Lucernari-um veró] Lucernar'mm antiquis dicebatwpars prima
vejpertini ojfictj,qux nunc Vejpera dicuntur. Id confiat ex Ifi-
33 dorOiin regula monacborum.c. 6. Jn t vefi?ertin¿s1inquit}ojficíjsJpri-
33 mo Lucernarium} dewdepfialmiduojrefioforius vnusJS Laudes,
33 hymnus atque oratio dicenda ejl. H&c Ifidorus. Continebat vero
vefibertinum officiurn quatuor pfialmos; vt ex regula D. Benedifti
3) liquet.c. 17. Vefiertina autem fiynaxis{inquit) quatuorpfalmis,
33 cum anúphonisiterminatur. Quia vero dúopriores in lucernarunu
accenfwne if$' gratiarum atfione vefiertini luminis legebantur, inde
illa prima pars vefiertini officijLucei'narium appeüabatur. Pop
vefiertinum autem officium>Qompletorium Ifidorus ibidem ponit,
& ¡ib. 1 Je eccleftafkicisoffic.Exbisitafy patettLucernarium adno
jiras Vefieraspertinere: t vt etiam probatur ex concilio Emeritenfi.
3, c.z.hisverbis: Veficrtinotempore,pofilumen oblatum3prmsdici-
„ tur vefiertini, quam * fonumin diebus feslis. Lucernarium itafy
dicitur a lucernü accenpsi ertinum
33 diuinifinis officij Jiums, (tf alterna lucis occafusefi. Et infra: Ve-
3»Jpertiriu enim nominatura fiydere3quod vefier vocatur3{§decede-
Í. te file exoritur.Et lib. Etymol.6. c.vltimo: Vefiertinum ofificiuiru
3i eflmnoffif iniiio\vocatum a Bella Vefiere, quafurgit oriente no->
¿fe.Djms etiam Hieronymnsin explicatione pfalmorum. x 1

9*
64
CONCILIVM
„ cium luce diei concludendumprtfcripfit. Vefyera, inquiufic aga-
3) tur3vt lamine lucerna reficientes non indigeanufed luceadbuc diei
,, omnia cofummentur. Bafilias Lucernarium fierilib.de Spiritufan
„ cío cap. zy.tn exortu Lucifer i docet: Vifum.aitjfi patribus no-
>s firis3vejpertwi luminü gratiam baud quaquam filentio arripere,
iyfedmoxvt apparuit3& Filium3?5Spiritumfanttum.HattenusBafilius. Ex
quibusfantforum Patrum tejlimontjs efficitur,quod qu&rebamus\
nernpe Lucernarium ad nofíras vefperas pertinere,atque ira d¡-
Bum a lucermmm accenfione. Quare vero prohibeatur Lucernarium
in villa legh nifi pr&fente EpifccpOyPresbyterO) vel Diácono,
colligi licet ex Ifidoro}in regul.caf?.6. c PoftveJj?ertinum3congregatis
t> fratribus, oportet vel aliqutdmeditan' 3 vel de aliquibus diuin*
lecfionis qrujtionibus d/Jputare-, conferendopie3 ac falubriter tanquam
meditando dífputandofy immorari^ quo vfque Completortj
»»tempuspofiit occurrere. Eudem morem in Cypro, ¿f C&farea Cap*
padoci& obfiruatum tradit Nicepborus.lib. \ 2.cap.$4..Ecclefiafl,
•ybijtor.ConfimiliterdnquitjnCypro, (£ Gefarea Qappadocum, in
fabbato,$$in Dominico die/veJperhpofiLucemarumaccenfíonem,
Epifcopi&Tresbyten facras fcripturas populo exponant. Quum
igitur pofi Lucernariu ñatim fcr/ptur* interpretado fubiungtfo*
litafitj í$ id munus Spifcopo in primis, atque Tresbytero, velijs
deficientibus 3 Diácono incumbat} mérito a patribus cautum efi,
14
nonnifi aliquo eorum pufente 3 Lucernarium fieri oporterc^,
Si quis autem accep tam] Antiquus Ecclefis, mosfuit, darifidclibus
Eucbariftiamin manas. Nicepb. lib.12. cap,41. miraculum
de muliere, qtu accepta communione3panemfuppofuit3tradiu
Efietiam apudEufebium Hb.y.cap. 3 3. ^.34. Ecclef. bift. tfin
concilio Antifiodorenfi.c. 3 6 .gf apud Balfamonem fupér cañones
fext&fynodi.c. 3 8. ídem Dionyfias A/exadrin.epifi. ¿.adSixtum
Papam, qu& extat apudNicepborumjtb.6.cap. 1 9. ídem Cypriañas
in fcrmone delapfis. Qwmodo vero in mana accipiebant, explicat
Cyriüas Hierofolymitanas Catecbefimyflagogica. 5 .Sinifira
(inquit) vekti fedem quandam fubijciens dextera, qu&tantum regem
fufceptura ejl3 tf concaua manu fufcipiebat corpas Chrislt.
Tofieá vero tproptcrfraudes impiorttm hominum cautum eftsutin
os mit"
Ayuntamiento de Madrid

TOLE TAN VM. I. 6$
os mittaturJd confiat ex concilio RotbomagenJi.c.z.Ethoc t'epore,
non ante}quiaccedebat ad communionem,manus informamcrucis
figurabat. exfynodo fextain TruHo.c.io z.ldemDamafcenuslib.
^.Orthodoxa fidei cap. j/\..
Incipit regula fidei] Quid de regula fidei hoc locó p o fita fentiamydmultis
viris doftisdubitatumjn médiumproferam. Serpetein
Hij^ania barefi c Prifeilliana3d Marco ¿Egyptio intra tí'ifianiasiüata,Leo
PP.fanclifi.qui aü^etrotnon quadragefimus,fcd
quadragefimusquintus,vt annales %pmani tradunt^ extiíit, Turtbium
Notariumcum epiftolasad Synodum Gallcecta mifit,in qua
beatas Tontifex 3 dogmatis impietate commotus, multa aduerfits
impiam feftam fancle Z$dofte decreuit: quam concilium fufcipiens
Prifcilliani figmetá,ex auftoritatebeatijf* Leonis damnault. Eodem
iemporeidem Pontifex alterum concilium inHijpaniafere nationale,ex
Tarraconenfibus, Cartbaginenfibus, Lufitanis,í$'Báticis
Epiícopis indixit 3 in quo h&c regula fidei aduerfus c Prifcillianum
efi edita, tranfmtjfafy Balconio Metropolitano (jallaxi&,qui tune
etiamcociliumflüribioinfiantcagebat. Qjfaregula/vt ortbodoxa,
& a Romano Potifice approbata, concilium GallcecU fufcepit}quod
tf Celen fe appeüatur {forte quia 'vfitatum eji. C. pro G. poni, arCaJj>ar3 Gaius Cat'us, Galba Calba, fie Celen fe pro Galenfe.H&cverb
dúo concillad nofiris celebrata adhuius h&refis extirpationem3non
extant^ tatum regula fideiferuata efi\ in multisalijs
conciltjS} cum ageretur de hac b&refireuincenda, iterum acclamata,
f$propofitaivt in hoc primo Toletano, aprimo Bracharenfi. Epifiola
Leonis [cripta efi ad c ruribium notarium: acer,facundus>
multa lettione eruditus,prauo fitidio corrupit
F 3 optimmn
Ayuntamiento de Madrid

66 CONCIL. TOLET. I.
optimum ir¡gemnm\ex laico f$ harefi infeófo Abela Bfifcopus clanu
factiAS>ex omnium h&reticorum [entina b&refim haufit^prafertim
Gnoficorum: contra qué Leo PP.in epiflol. ad Aforicen. Epifco-
feculartinterijt. Seiterus Sulpit.lib.z.facr& hifloria in finc^,.
Patruinus Epifcopus Íub£cripfi]AnüfueritEpífcopus Toletanus,
an vero aAferius vel Afiurius} quifexto loco fubfcribit,
doófi immeritó dubitarunt. Vt confat exlóanne Vaf&o,inchronico.
S. Ildefonfiis in catalogo virorum illuflr.de A flurio,fie inquiu
A furias pofl Audentium in Toletana vrbefedis metrópolis pro*
uintU Carthaginis Tontifex fiiccejfor* vir egregius9 (fe. Vrtdc^,
de alio A furto qui Audetiojucceptjoquitur Ildefonfuside quo fie
inquit: 8t in Tbleto facerdos nonus3 ^ in Compluto agnofciiurprsmus.
Patruinus veroin hoc ordine fecundusfuit, quiannoDomini
CCC. XC1IL Bcele fu Tolctam pr&erat: Aflurius vero, circa
annum Domini CCCC. L V.
Ayuntamiento de Madrid
CON-

C O N C I L I V M
Tarraconenfe, X. Epiícoporum
habitum: Era D. L1111,
T I T V L I.
A
V
T etiamadpróximas fanguinis Clerici cum tepmonio va*
dant.
Vt* (Yericiemendi vilius, velvendendi carius b non permittatur, íj£ l ^|
"'^¡£mt K
Vt c Clerici,fifolidum praftiterintJim vfura recipiant. t "t nti 1U
J
*a^"m clc
Vtnuüns SpiCcoptu/uelinfra pofttttsMe Dominico can fas indica* ricus praftitcrit,
r tantutn recipiat.
repr/tfumat. EXC
v l] J ritordina
Vtquiin Metropolitana ciuitate Epifcopf¿r nonordinatur,pojl ^"¡(Í£ '
duosmenfes/e Aíetropolitanopufentet,
lV
f Vt Epifcopfts, quia Aíetropolitano commonitns ad Synodum non
Vl
J
venerit}excommunicetur,
Vtdicecefani Clericifeptimanas teneant} & diefabbato omnesin
vnum conueniant.
Vl *J VtannüfinguUsEpifcopi r dicecefani t VíJitent)& vt non plus quam * Di«rcefi«.Exe.
„• tertiam de f l^arochis accipiant. f Parochij». EXC.
lx De Clericis ($ Oñiarijs3quiadulteris mulieribus admifcentur,vt
proijciantUr. ¿Prohibeamur.Exc.
* Vt nuttttí Epifiopus pro iudicijs muñera accipiat.
X J Vt Adonachu* mi/fus alicubi, miniflermm Clericatus agere non
pr&fumat,nec negotiator," nec executor " exijtat. " Dcfunt in EXC
Xl í Vtfi Epifiopus inteftatus obierit3imentarwm de rebus eius Clerici
facíante nulliu exinde aliquid auferat.
* ü J Vt Epifiopus dicecefanos Presbjteros, (£ quofdam ex laicis h con- b *^ eat - v * eúsc °uenire
literis ad Synodurn moneat.
In nomine 5 Chrifti habita Synodus Tarra-'D0m¡niicruchr¡-
• ir ¡.
conae, anno fexto, k Theuderici Regis, confulatu f ^¿^¿Jjf^*vt
1 Petri)fub die oótauo Idus Nouembris. Íünde n Í! cilic ' Gc
Antiqui Patres ílatuta de his cenfuiíTe vidétur, quse in tem m Ai¡jM.irAntiqut.
J *n n i \ r\ n Antiquorum paporejaut
ao íüos relata peruenerunt, aut certe afta teftimo- trum.Exc.
*• ' _ * Alias perfata. Exc.
F 4 nio
Ayuntamiento de Madrid

68 C O N C 1 LI V M
nio proprio comprobauerunt. Cuiusrei 8c nos fequentes
exemplum , illa, quaMiunc fiunt, placuit obferuanda decernere,
vt pretéritaab(que ambage cuftodiantur,&praefentia
a obferuatione fint firma. Igitur cum in vnum pariter conue-" H« obferua^niíTemus
in vrbem Tarraconenfem, qua? eft b Metropolita- ¡> Metro f'n°¿5
na,titulos fubter adnexos confcripfimus obferuandos. C.A. , ,..
1 Metrop. obfcvif
/. Vt etiamadpróximasfanguinis Cierta cum teftimonio
vadant.
tirsiméfúit^'
Dehis,.quibus cura pro parentela? proximitate haberi permittitur,
r vt cautela eorum necefsitates d fuftentent, pietatis

TARRACONENSE. 69
die Dominico propoíitum cuiufcunq; caufse negotium áudeat
a iudicaremifi vthoc tantu,vt Deo ftatuta folenniaper- * yc««í¡««-H«z^«
• \ i • i -* • -i r i Ventilare, Grau
agant. Csetens vero diebus couenientibus perfonis,illa, qua? Gr «g<
iufta funt,habeantlicentiam b iudicandi/ exceptis criminali- i> vind¡c.ind¡.Fxc.
i ..„ •, ( Excepto criminali.
DUS negOtlJS. Grat.G.cg.
V, Vt qm in Metropolitana emítate Epifcopm d non ordinatar, ¿ Non fuerit ordm»'
pop dúos menfes fe (^Metropolitano pr&fentet.
'«£>!jfc! ^i 4 l " s m Metropolitana ciuitate non fuerit Epifcopus ortu
t tl ' dinatus, pofteá c cum fufeeperit benedi£eionem,per Metro- ' nedia¡o U ne?Lc.3c
politani literas honoré fuerit f Epifcopatus adeptus, id opti- /E^ÍCO^E.
mum eíTe decreuimus, vt poftmodüm ftatuto tépore, id eft,
impletis duobusmeníibus, fe Metropolitani fui reprzefentet
afpeftibus: vtab illo monitis eccleíiaílicis inftrucl:us,plenius
quodobferuare debeat,recognofcat.(iupd íiforte B hsecim- £ Hoc - E *c
plere neglexerit, in Synodo increpatus á fratribus corriga- tEtíi.Exe Grat
tur. h Qjjód íi forte infirmitate aliqua, ne hoc impleat, fuerit Gre *
pr£peditus,hoc fuis literis Metropolitano indicare procuret.
VI. Vt SpifcopHs,qw a Metropolitano commonitus ad Synodnm
non vencritiexcommunicetHr.
Wty/io- Siquis ¡ Epifcopus commonitus á Metropolitano ad Syno-' Epifcopqrom,E3CC '
*M»««/.ÍÍ- dum, nulla graui intercedenti necelsitate corporali, venire
*«»'./,&." contempferit,íicut ftatuta patrum k fanxerunt,vfque ad futu- * CenfuemncExe.
V¿^ A ' rum concilium cüftorum Epifcoporum charitatis coramunione
priuetur.
VIL Vt Dicecefani clericifepúmanas teneant, & die fabbato
omnesin'unum conueniant^.
De Dicccefanis ecclefijs, vel clero id placuit definiri, vt Prefbyteri,velDiaconi,quiinibicoftitutifunt,
cum clericis feptimanas
obferuent:id eft, vt Presbyter vnam faciat hebdomadam;
qua expleta fuccedat ei Diaconus íimiliter: ea fcilicet
conditioneferuata,vt omnis clerus die' fabbato adVefperam / sabbati. E«.IC
fitparatus;quofaciliús die Dominico folennitas,cü omnium
praefentia celebretunita tamen,vt ómnibus diebus Vefperas,
& Matutinas celebrét:quia defiftéte clero(quod eft pefsimü)
comperimusinbafilicis nec luminaria miniftrari. Si qui fané
negligétiae vitio haecimplerenoluerint,nouerintfe fecüdíim
ftatuta canonü,pro modo perfonarum, canónicas difeiplinas
fubdendos. Vt
Ayuntamiento de Madrid
A.C.

7o C ONCILI VM
VIII. Vtannis flmultsEpifcopi*dtcecefani vifitenhtfvt non « D¡«cefim•&
, J .* - / b /• J a. tParochij«-í xC '
flus quam terttam de farochis acciftanL».
io.f.i.p*» Multorum cafuumexperientiamagiftrante, reperimus non-1 Pro uare¡d¿
¿mipt.'i. nüllas dicccefanas eíTe ecclefias deítitutas: c ob quam rem,id Ewcki» 0 -
w!''¿. hac conftitutione decreuimus, vt antiquse confuetudinis or- .,fin«ji^-
, ' í ' í J * do feruetur,& d annuis vicibus ab Epiícopo r dioecefano viíi- «/& iu* ^
tentun&fiqua forte bafilica reperta fuerit deftituta/ordi- ' &GU ¡^
nationeipfius s reparetur. Qüia h tertia ex ómnibus per an-^ r r d a 1 " atorl ,h
tiquam traditioné,vt accipiatur ab Epifcopis, 1 nouimus íta- '^Jgí!^,
tUtUm. ¿Tertiap»^ 1 -
fcxc. ., ¡f
IX. De Clerkis>tf Oftiarijs qui adultera multe. '* E ¿£$.P>
ribus admifcentur,vt k froijciantur. *p u ¡¿ibe«o«*^
Siquis ! Le&orumadultera? mulieri volueritmifceri,velad- t¿ Z ¿^1¿^
hserereconfortio^aut relinquat adulterá,aut a clero habeatur risExc *
extraneus.^SimihsfententiaOíliariorum manebit fcholam. M sima¡fe«*??
. X. Vi nullus Efi feo fus pro tudicijs muñera accifiat.
laícmiap" 0 *
¿¡¡¡¿¿' Obferuandum quoque decreuimus,ne quis facerdotum, vel
peyi. clericórum,more fecularium iudicum,audeat n accipere pro » AUHV^'J
impeníis p>trecinijs muñera; nifi forte in ° Eccleíia oblata ' E ¿^S.°
gratuita,quaenonfauore muneris videantur accepta,fed coi ^
latione deuotionis illata. p Quia íi qui ifta q probantur acci- {fiSÍor?^
pere,veluti exactoresfoenoris,aut vfurarum r poíTeífores,fe- ,?*&&»**#
cundum ílatuta patrum fe s nouerint degradandos. ' £¿&
XI. Vi

TARRACONENSE. 7i
XI1. Vtfi Eftfcofm inteftatu* objerif, tnuenurium de rebus etu¿
Clericifaciant-, tfnulltis exinde aliquidauferat.
«¿'¿/un'. Sicubi defunftus fuerit Epifcopus inteftatus, poft a depoíi-* Difinitionem, in
*"• tionem eius,áPresbyteris,& Diaconibusade rebus ipíius b bre aíonSxc! un ~
P i v r "L . \ • ' r 1 i . • i ^ 'nuentarium. Exc.
ue hdehter conicnbatur, a mínimo vique ad máximum; id Más incifdem breuc
inucntarium.
eft,de vteníililfosjvel omni fupelleclrile: ita tamen , vtfi quis
exinde,vel c prsefumpfiíTe, vel oceultéfuerit tuliíTeconui-' E« f " mp ' aliqui

7i ( CONCILIVM
De Subfcriptionibus.
In Concilio Gemndenjí primo habito Era 5 5 ^.njnum annum
poslhoc Tarraconenfe ,fere ijdem Epifcopi fubfcribunt: vi Taulns,Ioannes,
Fontiniams,feu Frontinianus^gritusfettjlgritwSi
Orontius, Nebridius.
Nebridius] Fraterlufti Vrgelitani¡qui'mCtontka fcripfiutf
Iuftiniani, Valeminutf Elpidij.nonfait Epifcopus jgathenfis,
fedpotms Egarenfis: e vt ex hacfubfcriptione confiat ¿onfentientibus
ómnibus.CC. M. SS,
FRAGMENTVM TARRAconenfis
Concili) ex Gratiano.
%atianus de confdifi. %.cap.Di£tumefi.Habeturetiam
in ConcilioCabilonenfí.z. c.zy. v/que adverbum:Quia
bis vel ter. Ita etiam ejiadnotatum in Decreto Gregoriano.
G
tmb. VA. Di&um eftnobis,quód quidá deplebcbís vel ter, vel eo ámuy.f.lc^.
pliüs Epifcopis ignorátibus,tamen ab eifdeEpifcopis confir-
**** mentur.Vnde vifum eft nobis, eandem confirmationem, íícutnec
baptifmum, iteran minimé deberé: quiabis,vel ter,
vel ampliüs baptizatos, aut confirmatos, non feculo/ed foli
Deo,fub habitu regulari,vel Clericali religioíifsimé famulari,decretum
eft.
Notas m Concilium Tarra -
conenfc.
TArraconenfe] barraco celebérrima etiam rntnc in fymitattt
Cathaloni&Metropolitana ciuitas. MeminerehuiusFtolem&us
Ub. 2.Geograph.cz.4.& 6.Plinms ¡ib.3 .c. 1 .^3 .tfStrabolib. 3.'
oAntoninus in Itinerario, Tomponius Adela, atq-, alij. Fuitautem
Tarraconenfis h&cfynodus celebratafub HormifdaKomano Pont.
anno Domim

TARRACONENSE. 7i
Theuderici] Tbeodoricus Ofirogothorum, & Italia Rex,
Arrianmipro Alarico Rege Hifpania, genero Juo, bellum contra
Clodouaum (fallorum %egemfufcepit,eumfy fudit. Mortuo ante
jilarico,pro Amalarico, Alaria filio¡eiufy ex filia nepote,fíiffa'
niam fapienter & pie rexit, eamfy a, Francomm incurfio ni bus liberam
feruauit,donec Amalaricm régimen regni fufciperet.Huiuf
^ngenium,mores3£tatem}vitam^ omnem Sidonins Apollinatis eleganti
epiftola defcribit ad Agricolanu.
8 Q¿na tertia ex omnibus]GW¿r/W Papa cap. z p ,epifi.ad Epif-
» copos per Lucaniam,f£ Bmtiam}Quatuor{inquit)tam dereattu,
» quam de oblaúonefidelium.pro vtcuiuflibet Ecclefia facultas ad"
.» mittit(ficutdudum rationabiliter efl decretum)conuenit fieri por-
Í, t iones: quarum vna fit Pon tifiéis, altera Clericommjertia patipe-
„ mmyquarta fabricis applicanda. 6x quo decreto conslat,Ecclefiafi'icarum
rerum diuifionem quadripartito fieri folitam. Qua de ro
Gregoritoagitlib. i.ep'tftolarum epifi. i i. Idcmfyad oAugufiinum
y, Epifcopum Anglorum, A/Ios efhinquit, Apofiolica fedis, ordinato
,, Epifcopo pracepta tr adere ¿vi de omni fUpendio.quodaccedittqua^
3> tuor debeant fieri portiones. Refert idipfum Gratian. i i.q. z.ex
dccretis Gelafij.Quamdiuifionem exconcilio c 2iomano)fub Syluefiroprimo
celebrato, originem ducere exifiimo: .7\Qam in canone^,
eius.^.id fancitur,nec ante idtempm menrioiemiuiffsinuenio'.vocatarla
Gregorio Canónicapartttio. lib. 3 .Epifiolarum, epifi. 11.
In Hifpania vero hanc diuifionem non receptamfedeam,quafitin*
tres tantnm portioneSiConftat ex concilio Tarraconense anón. 8 .&
concil. Toletes. 3 2.(&ex Toletano.y.c.6. exBraearenf.eiia?ru
2.c. z.refertfy Gratianus. 1 2.q. 3,c.Siepifcopns^ Juo.lib. 3. cap.
„ 171. 6> apertius id ofiendit concil. Agrippinenfe. c. 6. ítem quod
3) decima}quaa fidelibtu datur,Dei cenjus nuncupandusefi,{$ Deo
„ integre reddeda: cuius tertia par sJecundum canonem Toletanum,
„ Eptfcopomm ejfe debet. Nos vero hac votefiatevti nolumus,fed
t> tantum fingultsannis quartam partemjuxtavfam Romanorum->
i, Pontificum, &obferuantiam fanBa Romana Scclefia, deeadem
j, habere volumus. In principio vero Scclefia, hanc diuifionem nodt.m
in vfii pofitam exifiimo, quód arbitrio Epifcopi tes Ecelefia regebatur;
pofiea vero crefeente Ecclefia peculiojn concilio Nicano,funt
qui dicanwüt quieti f$paci confuleretur, hanc diuifionem ejfe fa-
Ba. Qu.bd vero omni a bona Ecclefia fub vnius Pontifica pote/late
principio E cele fia fnerint»ex canone Apoflolorum»14. confiat;
» vbific habetur: Pracipimus3vt inpotefiate fuá Epifcopus Ecclefia
G res
Ayuntamiento de Madrid

74 CON.C.TARRAC.
res habeat. (jinoneetiam. %.iubetur» *ut cmnia3 qu& offeruntur, *d
domum Epifcoph& Presbyterimittantur^ot eorum arbitrio DiaconiS)f$cAterís
Clericüdiuidatur: gfcan. 3 9 .omnium Ecclefiajiicorumnegotiorum
[ohEpifcopo &qua dijjtenfafto, curafy committiturficttt
et'tam concil. Lucenf can. íóSDequareerudi/tfimam &
fantfipmam fcripjit epiflolam Vrbanus primus,advnmerfos Bpifcopos,tf
Lucias primus. Con fule et'tam concil. Gangrenfe.j. 0\ 8.
& conciL Antiochenf.can.z^íS'. 2 5. Cttathoc caput Í). T'hornos
z.z.qttósJ. i %s.artic.j. t vtprobet)Epifcoposplenamfitariímrerum
haberepotejkatem.
Ayuntamiento de Madrid
CON-

CONCILIVM GL
rundenfe, ícptem Epifcoporum:
habitum
Era. D. LV.
T I T V L I.
7
l
\
AJTvnaqu&fyproMncia in oficio Ecclefix, vnti ordineteneat.
Sabbato. Ezc.
Y Vt Litani&poflT enteco fien, a quinta feria ^fque in* Sabbatum
celebrentur.
?í|
lu
í
De fecundis Litanijsfaciendü ICalend.Nouemb.
b l Vt rc tant
Vt in Pafcha tantum, tá P enteco (te, baptifmus de tur» exceptis P» |» - &
^«/ in languorwus confiJtuwL». CCMÍI;
v
FV

76 CONCILIVM
II. VtLitankpofi Tentecoflen a quinta feria* njfc^in
Sabbatum celebrentur.
"De litania/'vt expleta folennitate Pentecoftes, fequens fe- "£ e £*¡%£*
ptimana,á quinta feria vfque in Sabbatum ,p er hoc triduum, **>£**
abftinentia celebretui\
IlL Defecaríais Litanijsfaciendis Kal.&Qouemb.
ítem b fecundan litaniaefacienda? funt Kalend. Nouemb. ea * secunda litan" f '
tamen conditione feruata, vt íi ijfdem diebus Dominica interceíferit,
in alia hebdómada, fecüdum prioris abftinentia?
obferuantiam, á quinta feria incipiatur, Se in° Sabbato vef-' sabbwivefp*peraemiífa
fafta d finiantur. Quibus tamen diebus a carni- ¿ Rnj¡tw.Exc
bus, Se a vino abftinendum decreuimus.
lili. Vt Pafcbatantum,& PentecoBe baptifmusdetur,
exceptis his qui in languore conffunt.
De t*nftrr. De catechumenis baptizandis id ftatutum eft, vt in -Pafchaé ¡.
ÜH'JíZ! folennitate, c vel Pentecoftes5quáto maioris celebritatis ma-' £¡¡¡^*
l t.6o!vÁn¿ lov celebritas eft, tanto magis ad Baptizandum veniant: cae- ffi
Ucio. teris folennitatibus infirmi tantummodo debeant baptizan:
qu$us quocuní}; tempore conuenit,baptifmum non negari.
V. VtvniusdieiinfanSyftin difcrimineeft, baptt^etur.
u».tm.x. De paruulis"veró"qui nuper f materno vtero editi funtypla- «Deeft ¡n z*
cuit conftituí, vt fi infirmi ( vt adfolet)fuerint, Se lac mater- f Emu "- B%c '
num non appetunt,etiam eádem die,quanati funt ( fi 8 oblati g SÍ aii«i.£* clC
fuerint)baptizentur,
Iu0,
VI. Vt coniugathab Epifcopo

GERVNDENSE. 77
VI1. Vtquifmevxoribusordinantur^xtraneasin domo
non babeante.
De his veró3qui fine a coniugibus ordinátur,& familias b do- £ £ís EX?"'
mi habent,habito fecum, c pro vita? conuerfatione, fratre in ' ^oconuerfationi»
. n • . ^ x ^ r ' ' r r fratrc.CA.
teltimomum,no per quamcuque roeminei lexus perlonam
eius fubftanitia guberneturmifi autperpuerum,autperami

78 C ONCILIVM
De fubfcrlptionibus.
Ex Tarraconenfi concilio confiatjqubdJoanesfuerit barraconenfts,
Front miañas Gerundenfis, Paulus Empuritan&,Agritius
Barcinonenfis, AQebriditts Egarenfis,Orontitis Eliberitam.H&c
eji Cauco llliberü, ad radices Pjren&i montü vergentü admare
anÍA citeriora nobili oppido
Catbaloni&wide Ptolemaumlib.i.c.6,Plinium lib.i.c. 3.tf
Antoninilúnerarium.
Ioannes in Chrifti nomine]^ hunc Epifcopum habes epiftolam
Hormifda Papa in collettionc nofira decretalium epiftolarum.
3. DeLitaniá]Qan.z.£#,3 Misduobus capitibusagitur deprimís
tffecundis litanijsfaciendis.LitanU Grace ¡Latine rogationes dicuntur^
vt confiatexconcii 1 .Aurelian.cz 9. ^ 3 2. f$Magun*
tiacofub Carol.Mag.Sunt autemrogationes ad rogandum Deum>
a Patribus, (f adimpetrandamDei mifericordiam infiituta: fuwt>
autemali&maiores,ali& minores: ñeque fatuto temporein principio
celebran folit as inuenio,fed multoties f$ plures , pro confuetudinc
tf deuotione Scclefi&táingruentibus necefiitatibus;cum auxiliares
fintead corpopuli adp cénit entiam emoüiendum. ctApudfanclu Gregoriumepip.yó.lib.y.indiéi.
z.adCafiorem babetur memoria, de
quatuor v el quinqué folennibus litanijs in Rauennate ecclefia cele*
brari folitis.
A quoautemfuerintprimo edita nondum conftat. Hoc autem
certum, fuijje totius Ecclefia catholicA ijetufiifiimum injlitutum,
fupplicationcs publicas in calamitatibus (fpopuliprelfuris habere:
*vnde Gregorius,vrgente aliquaneceptate,non tantum %pmanis»
fed etiam externis litarnosindicebat/vt apparetMb.y.regift. epifioL
45./W/Í&4. O) letales Sede fia litanijs vtütur/vt cofiatex Bafilio
epifl. 6 3 .ad Neoc&[arienfes,quas a S.Gregorio Thaumaturgo in ea
Ecclefia celébralas,& inmorepofitas tradit-,^deinde omnes Orie
talespatres, Arríanos etiam folennipompa easfuijfie &mulatos,au-
¿ter efi Sócrates ¿ib.6. c. 8. Í£Zo\omen.likZ, c,8. quas Arcadius
Imperator.
Ayuntamiento de Madrid

CERVN DENSE. 7P
Imperatorediftopromúlgalo illisinhibuit.l. 3 oJehar. Qod.Tbeod.
Sanétus etiam Mamen wEpificopusVienenfis,no infiituit celebres
illas quas pene tota E cele fia recepit,fied admelioremformamfiaeras
rogationes reduxiuconjbpitafifo ($ frígidas excitauit,vtcoftat
ex AdoneinChronico,f$ AlcimoAuito, eiufideEcele fia Epifcopo,
f$ ex epifi. Sidonij oApollinar. ad S.Afamerfum, lib.y. epift. 1. {$
alia adAprium lib.i/±.epift.$. SancJus Gregorius litanias maiores
ad S.Petrum indixit,earum mauiuvt in principio lib. 2 ,regiflri:Solennitas (inquit) annua deuo-
77 tionis nosfiratres dileBifirm, admonet,
7>
7}
t utlitaniam) qm maior ab
ómnibus app eüatur, folieitis ac deuotis debeamus, auxiliante c Deo9
mentibus celebrare, IdemPontifex, occafione imminetis peftílentia,
litaniam,quam feptiformem appellant,inslituit.Extat de ea re conftitutio
data^ICalen.Septemb.lib.i i.c.z.Eiufide meminitGregorius
Turoneñ.degeftü Franc.lib.io.c.i. & c Paul.Diacon. de gefiis
Longobardorumjib. 3 .cap.n.
Fiebant autem Litania incejju & cantw.vnde procesiones dicuntur
y concilio Laod. c. 17. Fuit autem penes Chipíanos Latinos antiqua
confuetudo,deuote £$fimuladloca martyrum procederé, *vt
cpnñat ex Hierony.epifi.i 2. ad Suftocb.(f lertuüib. 2. advxore.
Detemporecelebrationü conftat, temporibus 2). Augufi. ante fio»
Unnitatem ^Afcenfionis-, rogationesfacrasfieri, vt ejl in ewfermohé.iyi
.de tempore3h abito in vigilia Aficenfionis,& ex conc. 1 .Aurel.c.
2 9. relato a (fratiano in cap. Rogationes de confie Jijl. 3. vbi
fieferiptum ejl:Rogationes ante Aficenfionem Dominiplacuitcele-
„ brari.ita vt pramijfum triduanum ie'mnium in Dominica Aficen-
,, fionis fiolennitatewluatur.per quod triduu fierui,($ancilla ab opere
„ relaxentur. Quem morem nunefiemat EcclefiaJn quinta Domin.
pofi Pafich. maiores rogationes tribus diebns celebrat,feria. 2.3.
&4..qua eft vigilia Ajeenfionis-.minor es vero rogationes, in die S.
MarciEuageliJla. Fiebant ^5aliaadieIduumDecebrium> triduo
vbi(fe,vtconjtat ex.$. concilio Toletano. 1 .í$-6- c - z •&• 2 99
• Brach.
c.y.EtKalendis N^ouembm aliainslituta,ex Germd.c.i. Tribus
etiam continuisdtebus magnapopuli confienfione & numero celebrabant,
orando, ieiunando>&pfialiendo¿ta cafic tfpihvtin cocilio
Maguntiacofub Carolo Magno dtcatur,celebradas ejfe3ficut
cuntti Paires fianóti noftri inñituerunt}non equitando, neepretiofis
vefiibus induti,fed dificalciatucinere & cilicio induti,f$c. Ídem
Tértul.lib. 2 .ad vxore. 6t hos rogationum dies laicis denuntiandos
Ínter miffarumfolennia ftatuitconcilium Lugdunenfea Gratiano
G 4 citatum
Ayuntamiento de Madrid

8o CONCILIVM
citatum in cap. i .de Confecr.dift.^.PÍAC de litani¡s,ad populi deuotionem
excitando, ¡fubtecimus.Nicephorus auclor eji, lib. 14. c. 3.
Tbeodofiitm ¡unióte Litaniam pro ferenitate: tfa'éru clementia im
petrandatnftituijfe. Pona verba ,

CERVNDENSE. 81
machium, cap. 16.Leo Adagnus, epifi.q.. advn/fterfos Epifcopos
per Siciliam conftitutos,Can. Cum dúo témpora, de Confíe. d./\. &
epiji.6 8-advniuerfos per Campaniam^cxonfittutos:^ Gelafius
^Papa ad vniuerfos Epifcopos per Lucaniam: f$m hoc cap.A-^lcuinus
de Ecclefiafiicis officijs. cap. De baptifmo Domini, {$ cap.
de Sabbato fanffio Pafch&.Fuit veroh&ccofitetudoanttqttata¡une,
fropter communis vit&periwU. Vnde Sócrates lib.$.Hi¡lor.Eccle-
JtafiíCA^cap. r y.refertinTheJJalia complures obijjjfeabfque bapfifmo.qubd
diebus c I > afch& dumtaxatbaptifma conferri confueuerit.Fontis
vero confecratio¡tata,{$ folennis tañí in Pafcha >quam
in P entecóle fit füt inrititRomano 3 in Mtffahconfia t:^acfua illa
benedittiombus lufir at a >fumma populi óbferitantiain vrcco'osper
domos dedti¿ía,ad omne malum repdlendum eximieprodefi.
'\
Ayuntamiento de Madrid
TOLE-

82 C O N C I LIV M
TOLETANA SYNOdus
fecunda,V11L Epiícoporum.
T I T V L I.
I "PN E his,quos parentesabinfantia * Clericatos oficio mancipa- < rn Cier. Í*
•Ly rmttfipoftea voluntatem habeant nubeñdi.
ij Be Clerico.quiadaliamEcclefia 0 tranjijt$quieum e fufeeperit. \¡^¿£05,
iij Vt nullus d SubdiaconatH) tffupra, d cum extranea babitet mu- d ^"J£Í Í¡>
//>ro.
iiij Vt quidquid de ture Ecclefu Clerici c tenuerint,pojl obitum eorum t Tenueau***
v
ad Ecclefiam reuertatur.
De his, quiproximis fttis fe copulante vt d communione Cbrifii
feparentur,
"IN NOMINE D OMI N I NOSTRI-«P^^
Ieíii Chrifti Synodus habita in emítate Toletana_>>
apud Montanum Epifcopum, íub dic xvj. kalcndas
Iunias, anno quinto regni domini noftri
Amalarici Regis, Era D.LX V.„
CVmin volúntate Domini apud Toletanam vrbem fanftorum
Epifcoporum pra?fentia conueniííet,& de inftitutisPatrum,canonum^
decretis cómemoratio haberetur,
id nobis in vnum poíitis placuit,vt íi qua in antiquis canonibus
minimé commemorata funt, falubri tra&atu, ac diligéti
confideratione iníKtuantur.Si qua vero in anterionbus con- ¡0,
cilijs funt decreta.fed abuííone temporum hactenus funt ne- f( ^XS t,,(c í'
gle£ta,rediuiua? ordinationis cenfuram obtineant: quatenus ^h»^ $
duminhis/ qua?ad oceultum fidei pertinent, íludium reli- m £?%¿'
giofa? obferuationis impedimus, Dernoílri" mifericordiam "Dwft»° £ * c '
faciliüs impetremus.
Ayuntamiento de Madrid
Vt

TOLETANVM.II. 83
/. De his^uosfar entes ab infamia Clericatos officio man- 4 ¡n cier.Exc.
ciparuntyjipoííed voluntaiembabeant nubendi.
f^DíS ^ e n i s >quos voluntas parentü á primis infantil annis b Cíe- * F "¿J"{¡ 0 ^-t ,m a 0 .
fu voiüt. ricatus ofíicio manciparit, Ítatuimus obferuandum, vt mox »«« íiatExc.
cumdetoníi, velminifterio ele&orum contraditifuerint, in
domo Ecclefia?,fub Epifcopali pra?fentia> á pra:poíito fibi,
debeant erudiri. At vbi oftauum decimum eetatis fuá? compleuerint
annum,coram totius Cleriplebifque cófpe&u,voluntas
eorum de expetendo coniugio ab Epifcopo perfcrutetur.QjJÍbus
íi gratia caílitatis, Dco infpirante 3 c placuit>&:

84 CONCILIVM
!
III. Vt nullus a Subdiaconatutá fupra,* cum extra- * Extianew&
nea habita mullere*
Illud vero prseterea fpeciali ordinatione decreuimus, quod
nec antiqua conciliain vniuernY'pené"canonibus filuerunt, "Deeftinf* 4,
vt nullus Clericorü ágradu Subdiaconatú^&fuprá^n^con- b coorpití»^
fortij familiaritatehabeatmulierem,vel ingenuam,vel libertam,aut
ancillam. Sed fi funt ei huiufcemodi feruitia^matri,
velforori, c alia?£[; propinquitati contradat.Et quidquidfuis t veiai¡jp f °P !
manibus d perfecerint, proprio domino deferatur. Aut fi ¿ Sceri»^
1 propinquitas memoratadeeft, alia domus ad earum habita- ,pfop C ¡nqo its "$
culum requiratur; dummodó nulla occaíio introeundi do- j¡¡¡?S>Jv'' Sf
mum Clenci focminae permittatur.vnde aut laqueum pofsit «» jbablt * c '
incurrere,aut noxialisfamainnocenti fortafsé pofsit f inuri. / oríri.Exc
Sané s fipoftdatam hancmonitionem,quifquis horumcon- ¿ Deincep'f 11
fortio frui voluerit, nouerit fe non folúm a clericatüs offi- Exc *
• ció retrahi, vel eccleíiae fonbus b pelli,fed etiá" ab " omnium h Expelí»-** ¡
CatholicorumCclericorumvellaicorumcommunionepri-" 0 " '* '
uari 5 nulla prorfus vel colloquij confolatione reli&a: quate*
ñus mala? confuetudinis abrafa rubigo in pofteris radias
fuá? veneno ferpere non pofsit.
II11. Vt quidqmddeiure ecclefi/t Clerici 1 tenuertnt,po¡t ubi- ; >¡triWx^
tum eorum¡ad ecclefiam reuertatur.
itrntr.vu Si quis fané Clericorum agellos,vel k vineolas in terris eccle- *^J'ÍIÍÉ**
lilfsíí'.' fice fibi feciíTe probatur, fuftentanda? 1 vita? caufa, vfquead ' vW»* 8 * 6
"Ü.'ii.uf\ diem obitus fuipofsideat;verüm poftfuum dehac luce "'dif- « v^* 5 *
\dU+A» curfum, iuxta priorum Canonumconftitutiones >ius fuum
nUi.¡,. ecclef12e fanclrae reftituat, nec teftamétario, ac fucceílbrio iure
cuiquam hseredum "prohaeredumve relinquat, niíi foríi- » Autpf° h * íí
tancuiEpifcopusproferuitijs, ac praeftatione ecclefiaejarr
giri voluerit.
V. De hü,cjuiproximisfuisfe copulant, r ut a communione
Chrifti feparentur.
Buu.hbi. Nam & haecfalubriterprsecauendafancimus , ne quis fíde-
9*¿lu p ' humpropinquam fanguinisfui, vfquequó affinitatis.lineamenta,generis
fuccefsione cognofcit,in matrimonio fibi de-
Lm.iSA íideret copulan. Qijpniam fcriptum eft: Omnis homo ad
proxi-
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.II. 8;
JO"' * 8 * proximam fanguinis fui no accedat, vt reuelet turpitudincm
eius-' 1 necfine denunciarione b fententia?:nam pauló poft in- * Etitemm: Anima
1 '*"• D * fert, 6c dicit: Anima quae fecerit de abominationibus iftis piaroexirtis,p«¡-
• i • 'i*i i* i* /** * c ' 1 • i bit de medio po«
quidpiam,penbit de medio populiiui.oi quis ergohuius de- Pui¡ fui. sané qui-
•,, n •>». . .• • .• • i r busconiunttioilcreti
noítri temerator extitent,ac vetitum violare praeíum- licita imcrdiatur,
pferit, tanto grauiori femultandum fententia recognofcat, ^ítTcomuglj
quato eampropinquioré,cui copularifemaluit, c fuse ori«?i- i' b «»"mBurch.
ms elle non ambieat: tantoq; annohons excommunicatio- , non habmr.
\^l -n- o r • • r • r 6 Fu fenc. Exc.
nis tempore a Cnrilticorpore, ce iraternitatis coníortio le- "Deeíiüxc.
cjúeftretur.,quantofueritpropinquioris fanguinis contagio- d Annofioic.Exc.
ne pollutus.
Huius inftitutionisregulam/ qui f fubfcribimus,irrefragi- e f SEiffimUs.Exbili
auftoritatenosfpondemusferuaturos. Siquisauté s no- "•"• . . ,
n A • r n n i i . . i Tam noftroru qui
Irrüm, vel eorum,qui nunc fanctae Synodo,ex hac prouincia vei cor. EXC.
defuerunt,huic tam falubri ordinationi obuiare prsefumpferit,velfolerter
adimplere neglexeritvconui£tus,totius fraternas
charitatis h aliquádo habeatur extraneus.Sané,iuxtaprio- h A l - C i aamdiu - Exc -
rum Canonum decreta,C6cilium apudfratrem noftrü MótanumEpifcopum,íiDominus
voluerit,futurum pronüciamus:'
ita vt fráter., 8c Coépifcopusnofter Montanus, qui in ¡ itaque ft
Metrópoli eft>ad comprouinciales noftros,Domini Sacerdotes,literas
de congreganda Synodo,adueniente tempore,debeat
deftinare. Núc ergo in nomine Domini finitis his, quae
m collatione venerunt, gracias agimus omnipotenti Deo, EXC.
deinde domino noftro gloriofo Amalarico Regi; diuinam
clementiá poftulantes,vtinnumeris annis regni eius,ea quae
atuimus,
vtfraccr.fcxc.
ad cultum fidei'proueniunt,peragendinobis licentiampras- l Pert¡nebunt.Exc
ftet. Amen.
1 \ A O ntanus * n Chrifti nofnine Epifcopus,his conftitutiolVlnibus
adquieui, relegi, Se fubfcripíi, die 8c anno, quo
fupra.
2 • m Panearius in Chrifti nomine Epifcopus,his conftitutio- w Pan«rius.ai¡ás
•1 i - - i - o r i r r i - o r Panacnus. Exc.
nibus adquieuijrelegijóc iublcnph,die ce anno, quo lupra.
3 Nibridius in Chrifti nomine noftroe n Ecclefia? Egarenfis " A ^ S . »
Epifcopus, hác conftitutionem confacerdotum meorum, in
Toletana vrbe habitam,cum poft aliquantum 0 téporum ad- «TemPor¡s.Exc.
ueniífem, falúa auctoritate"prifcorum"Canonü, relegi,pro- «DeeítmExc
baui,& fubfcripfi.
4 Cannonius Epifcopus his conftitutionibus acquieui,& ?cantomus¡nExc.
relegi,& fubfcripfi¿dié, 8c anno,quo fupra.
Ayuntamiento de Madrid
H Paulus
ad mar&

86 CONCILIVM
5 Paulns Epifcopus his conílitutionibus adquieui, relegi,&
fubfcripíi, die Se anno, quo fupra.
6 Domitianus Epifcopus his conílitutionibus adquieui, relegi,&
fubfcripíi,die Se anncquo fupra.
7 Maracinus,in Chriíli nomine Epifcopus,ob caufam fidei
catholica?,in Toletana vrbe exilio deputatus,fan£lorumfratrummeorum
conílitutionibus interfui,relegi, & fubfcripíi,
die Se anno,quo fupra.
8 Iuílus,in Chriíli nomine Eccleíise Catholicse Vrgelitanae
Epifcopus,hanc conílitutionem confacerdotum meorum,in
Toletana vrbe habitam,cum poíl aliquátum temporis adueniífem,
falúa au£loritate prifeorum canonum^relegi, probaui,
Se fubfcripíi.
IV¡¡& D OMIN IS DILECTISSIMIS,
*>»"•"* fratribus, filijfq; territorij Palentini Montanus
Epifcopus aeternam falutem.
f~ y Vnctarum Eccleíiarum, Dominipijfsimi, Praefules per
^-^Ezechielemprophetam terribilis illacómonitorij diílió,
Jv£ ?• fub fpeculatoris nomine,concutit dices: Fili hominis, fpeculatoré
dedi tedomüs Ifraéhaudiens ergo ex ore meo fermonem
annunciabis eis ex me:íi dicente me ad impium, Impie
morte morieris,non annüciaueris ei,neque locutus fueris, vt
auertatur á via fuá impia,& viuat, ipfe quidem in iniquitate
fuá morietur,fanguinem autem eius de manu tua requiram:
Se cantera,qua? huius le£lionis ordo de admonentis admonitiejueanimis
exquirendum oílendit. Hac ergo voce permotusAuius
offícij necefsitudinem me fufcepiífe non nefeiens,
íludere curaur, ne cuiufquam perditi animam de manu mea
Chriílus inquirat; praefertim cum Toletana? vrbi Metropolitani
priuilegium vetus confuetudo tradiderit; Se eo magis,
non folum parochiarum3fed& vrbium cura huius vrbis
i.cflrm».4. folicitet Sacerdotem. Ergo vt Apoftolus dicit:Quid horum
vultis?in virga veniam ad vos, an in charitate,& fpiritu manfuetudinis*
Noua namq; pra?fumptio praeíidentium vobis
Presbyterorum,noílrorum pulfauit auditus: íi tamen noua
tantüm,&non deteílabilis dici pofsit, quse abinitio fideicatholica?
nüquá,prseter nuncfubrepíiíTe probatur,vtid, quod
per
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.II. 8/
per manus fummi Pontificis trina? diuinitatís inuoc'atio fan-
¿tificare confueuit, a Presby ter ignaras difciplinse conficere" So,l,s Epifcopm
/M« T T r TT r- • r» i r c°nficitchnfm¡i.l.
IiDi chriimapranumeret. Hocingnauíse elt,tam.demens la- Toi«t.c.i.&i0no
cerdos efle non debuit; íi praefumptionis eft,hunc fchifmati- "«pU. & vToícum
eíTe quis nefciat, qui inauditam rem, 8c religioni con- mat ' 1 trariam, fenefcente iam mundo, talis temerator iudicat?
Reüoluatur manibus veftris,ó Presby teri,facratifsimus Nu-
*
N««.,,. meri líber, in quo 1, veílri offícij in feptuaginta feniorum * Ai-«$:veftr«ofii.
perfonis aufpicatus eft honor, Se inuenietis, quorum negociorum
vobis praerogatiua conceífaíit. Adiutores fuos c Do-

88 CONCILIVM
pra?páraturAntiftes, quifquam vetita iterare praefumat, &
incipiat grauiorem eccleíiaftica? diftri£Honis fuftinere cenfuram,
vtatur quifque honoris fui concefíbpriuilegio, quod
propnum íit ordinis Presbyterij; non quod fummi Pontifir
catus eft, improbus minifter adfumat. Qjaifquis poft hanc
admonirionem in huiufcemodirebusaliquatenus fueritdeprehenfus,
fub anathematis infolubili vinculo fe nouerit effe
damnandum. Cui in hocipfum non parum humanitatis
conceditur, quod nunc eum traníire patimur impunitum.
Sanéíi Dominus voluerit,cum tempus pafchalisfeftiuitatis
aduenerit, fi vobis ad petendumimpofsibile eft, datis literis
veftris indicare debebitis: 8c nos facri huius liquoris vltró
'j>oterimus tranfmittere gratiam; dum non praefumatur illicita.Pari
ratione cognouimus, quódad confecrationem baíilicarumalienae
fortis ávobis Epifcopi inuitentur;& licet
íint vnius íidei copula nobifcum in Chrifto connexi,tamen
nec prouincÍ2epriuilegijs,necrerumDomini nofcuntur vtilitatibus
conuenire: quia iam ad ipfum huiufcemodi fama
prolata eft. Ideoq; falubri ordinatione cenfuimus,vt íi quandotalis
necefsitas incubuerit, literis nos informare debeatis,
&autpernos,aut eum,qui nobis ex fratribus,& Coépifcor
pisnoftris vifus fuerit, 8c cófecratio egclefiarum,Deo aufpice,poterit
celebran. Praeterea perditifsimamPrifcillianiftaru
fe£am,tam a£is,quám nomine a vobis praecipué nouimus
honorari. Rogo,quse eft ifta dementia, in eius amorefuperflué
labi,quemin opere non velis imitan? Nam vt pauca de
' eius fpurcitijs in notitiam veftri deducá, exceptis his, qua?

TOLETANVM.IL 89
propátulo mifit. Ex ipfis etenim libris qualitcr cauere, quid
refpondere contra facrilegos pofsit pius lector, inuenitur.
Vnde qusefo, vt perfidiam cum au&ore damnantcs, atque
anatematizantes, rcftsefidej regulam teneatis.. 8c de ómnibus
fuperfcriptis cautiorcs exhibere vos procuretis: quo faciliüs
nec mihi de taciturnitate pofsit efTe damnatio, 8c vobis
de obedientia fru£lum máximum coram Saluatore,Deo
noftro prouiderepofsitis. Pax Domini cum ómnibus vobis.
Amen.
DOMINO EXIMIO^R^CIpuoque
Chrifticola^Domino, & filio
Theoribio Montanus
Epifcopus.
A Lumnumtefideicatbolica?,cx:fancl:a:relígionis amicü,
•* * etiam ina&is mundialibus conuerfantem,valde, 8c noiúmus,&probauimus.
Q^umenim adhuc floreres infeculo.ita
Claritatis tua? vita perpatuit,vt fecundúm fententiam
*.'" * 11, Domini,&qua? funt CaefarisjCaefari non negares, & Deo,
quae fuá funt,deuota mete perfolueres. Iure etenim tediuini
cultus in hac prséfertim prouincia nominabo, Putas ne quáta
tibí apud Deum maneat merces, cuius folertia, atque inítin&u,
8c idololatriae error abcefsit, 8c Prifcillianiílarum
deteílabilis, ac pudibunda fe£ta contabuit?fi tándem adhuc,
8c in nomine honorare deíiftant,cuius per tuam admonitioncm
collapfaefíe opera nonignorant. Namdeterrenorum
dominorum fide quid loquar? cui ita tuum impendiíli laborem,vtferoces
cohabitantium tibi ánimos ad falubrem regulam
8c normam regularis difciplinae duceres. Pra?ftauit
diuina clementia, quiaid,quodfummo labore conatus es,
precibus,&oratione perficeres. Qtw tarhen ex Palentino
conuentu ad nosperuenerint,Celfitudini veítre indicare curaui:
qUO faciliüs per veftram increpationem nefanda praefumptio
in pofterumcóquiefcat. Quídam (vt ad nos perlatü
eíF)Presbyteri aufu temerario,res facrasnon tam coniecrare,
quárñ violare pra?fumunt; & cun&is ab initio fidei catholica?
feculis inufitatum fummis fui ordinis hominibus, niíi
tantüm Pontificibus debitum,ius confecrationis chrifmae*
H 3 neício,
Ayuntamiento de Madrid

po CONC1LIVM
nefcio,quotypo;an demetia dicam, índubitanter adfumunt:
quod quam íacrilegum fit^pijfsimam confcientiam tuam latere
non credo:& ideó fpero,vt pro eneruanda hac ipfaíuperfluitate,feuerifsimi
Sacerdotis auftoritate vtaris,& tantse
rei temeratores diftri&iori increpatione coérceas. Q^ui íi
poft datam admonitionem,nefas iterare praefumpferint,cotumacia
eorum, fententia conuenienti damnabitur. Simili
ratione cognouimus,eo quód necefsitudine confecrádarum
baíilicarum,fratres noftri,alienae fortis Epifcopi,in locis iílis
inuitati conueniant; Se licet íit in toto orbe fponfse Chriíli
thalamus vnus,eiufq;Antiftites vnain eodem fíbula charitatis,&
fidei vnione connexi; quod tamen priuilegium deceffori
noftro,necnondominis, Se fratribus noftris,Carpetániae
vel Celtiberia? Epifcopis vefter Coepifcopusfecit, in exemplaribus
charitati vefere direximusrvt fcire poísitis^improba
petitio qualem potuiíTet habere effe&um. Et certé municipia,id
eli Segobia, Brittablo, Se Cauca eidem non quidem ISio!
rationabiliter,fedpro nominis dignitate,concefsimusme col- Cauca * Coí *'
lata benedi&icperíbna vagáte,vilefceret. Quod ipíi tatummodó
dum aduiuit, praeftitum fuifle cognofeite. Hoc ergo
prouiderevolumus,vt coníuetudinem antiquam nulla ratione
praetermittere debeatis. Qupdíi haecnoftra admonitio
in vobis nihil profecerit,neceííe nobis erit Dornininoftri
exinde auribus intimare, pariter Se filio noftro Ergani fuggerere:
Se huiufmodi aufum prsecepta culminis eius, vel diftri&io
iudicis, non fine veílro detrimento, feuerifsimé vindicabunt:tanta
enim,tribuenteDomino3eius eft pietas,vt nihil
de hocquod ius antiquum cuftodiíTe probatur,immutari
permittat. Diuina vos cuftodiat Trinitás. Amen.
Notae in concilium Toletanum
íecundum.
A Nno quinto regni domini noftri Amalarici] Ifídorus, &
P°ft mm RodericM Tóletanus celebratum aiunt anno fecundo
Theudi Regisiverú ex principio & capite vltimo huius concilij
clare eumitur3fub AmalarkoRege fuifle congrcgatumjdeftjirca
témpora loannüfecundiPontif.Max. Era D.LXV.
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.II. 9
In fubícriptiones.
Montanus in Chrifti notnmé]De Montano, &Augujtinum de hfirefibus3h&ref. jo. Extat de
hac h&refi confultatio Orofij ad Auguftinum, & eius ad Orofium
eruiiüfiimumrejppnfum. Videetiam Vincertínm LirinenfáSul
pitium Seuerumlib.i.prcu hiftor'tA fub finem.Suppliciumfumptt*
a Prifcilliano fe culigladio,&totius, vtait Hieronymus, orbis aucloritatejejtaturidipfum
ideni Hjeronymus ad Oefiphottm contra
c Pelag.£$ Leo primus Tontifepift. 93.^ Synodus Burdigalenfis.
IN EPISTOLAM AD THEORIBIVM.
Theoribio]^/* titc TuribiusitteMonacbusfuerit,cuius meminit
Jldefonfustdevirü iüu&rtbusM vita Adontani.an alter Notar ius
fedi¿JpoflolicAia B.Leone PP.miffus inpartes Hfj>anU3adTrif>
cillianam h&refim extirpandam ,vt confiat ex cocilio Bracar. primo
in exordio(vocabantur & hi Notarij %egionarijt vt confiat ex ordiñe
Romano ) an vero Epifcopus Palentinas & Afioricenfis.non
fatis con$at\popems,fententi& aquiefco.vt ex prima episl.patet,
0* faipfilft libros dottipwos aduerfus Trifcilitanos:^ in fecunda
9 * epkola>eum vocat Sacerdotem>hoc efttEpifcopum: Vt feueripmi
99 {inquit)Sacerdotts auttoritatevtaris.
Iuftus] lujlus Vrgelitana ecclefu Epifcopus fuitide eo in Kalen.
Romanojie. 1 Ü.Maij.tffantfus í/ídor^jde vtris illujtr. Claruit
temporibm luflinianilmperatoris,
Certé municipia] Tria nominatmunicipia^egcuia/Brittablo,
Qauca. Segouia, "Plinto Sectibia/Ptolem&o 2^/«, opidum Htjpa*
H 4 ni*,
Ayuntamiento de Madrid

9i CONC.TOLET..IL
ni&jnter Vaccecs celebre, in quo a(\mduttusmolÍ5ÍngentÍ53auB oribes
incertis fkruttus-, tamen nobilis, feculis fuíuris imit ¿¡tione inaccejfuss
Incertum an tantamachinatio Carthaginenpum ,an Rumanorum
cpmfuerit\cum nullisfit literis nccnotisdicatum:boc notum>
maieíl¿ite>& fumptu cum omnium orbisftrufturarum gloria certareiefl
mncfedes^t Gothorum tempore,Epifiopalü:pari{ojluuio
abluiturjaíjificio conjpicua,^ officinapolitiargentijignati. Brtt*
tablum, ab alijs Litabrum fed cormptha. C. Flaminioexpugnatu,
locus iuxta Secouiam: de eo Limas lib. 3 9. Cauca a Pto/emaoponiturin
Vacceis3bodieCoca.
Ayuntamiento de Madrid

C A Ñ O N E S
Barcinonenfes.
QVVM conueniíTent inDei nomine, Barcinona fanclri
Epifcopi,id eft, Sergis Metropolitanus, Nibridius Bar-
* w "' cinonenfis Cafotius,Empuritanus, Andreas Ilerdenfis,
Stafilius Gerundenfis, loannes Caefarauguftanus,
Afellus Dertofanus,ha?c obferuanda ftatuerunt:
I.
Vt Pfalmus quadragefimus ante Canticum dicatur.
II.
Vt benedi&io in Matutinis, Fidelibus, ficut in Vefpera, tribuatur.
III.
Vtnullus Clericorum comam nutriat.autbarbam radat.
IIII.
VtDiaconus inconfeíTu Presby teri nullatenus fedcat.
V.
Vt Epifcopo praefente, orationes Presby teri in ordine colligant.
VI.
Pcenitentes viritonfo capite, & religiofo habitu vtentes, ieiunijs
& obíecrationibus vita? tempus peragant.
VII.
Vt pcenitentes epulis non interfint; nec negocijs opera dent
in datis,& acceptis:fed tantüm in fuis domibus vitam frugalemagere
debeant.
VIII.
De bis, qui in infirmitatibus pofcuntpcenitentiam, &á Sacerdote
accipiunt , fi pofteá conualuerint vitam pcenitentiumperagantjexceptamanus
impoíitione, fegregati á comrciunione,quandiuprobabilem
Sacerdos eorumadprobauerit
vitam.
IX.
Iubemus vero in infirmitatepofitis, *beaticam benediclio- *
nempercipiant.
X.
De Monachis vero id obferuaripraecipimus, quae Synodus
Chalcedonenfisconftituit. - Nota?
Ayuntamiento de Madrid

S4 CAÑONES BARCIN.
N otae.
C Oncilium hoc coaftüfuijfe exifiimo fereEra D.LXXVIIL
Sic pofuiin chronologia.
De Monachis.] Multa in concilio Chalcedonenji a pmftis
2 > atribus inftituta de cultu, 'vita, ($ habitu» regula» ¿f caflitatc^,
¿Monachorum, qm ab alijs concilijs accefta» in monafierijs cafte
£$* pie obfemata funtj.
Ayuntamiento de Madrid
CONCI-

CO'NCILIVM ILER-
denfc VIILEpiícoporum, geílum
EraD.LXXXIIIL
T I T V L I.
I
D E his > qm* altario minittrant,
neant.
vtafanguine hominis*abjtid
Se abs.Exc.
*! De bis,qui b ll
)
abortumfaciunt, vel natos [uos extinguunt. i Abort¡uum.Exc.
De J\áonacbis,

96 C O N C I LI V M
tradunt,vel vafa facro officio deputata contre&át, vt ab omni
humano fanguine,etiamhoftili k abftineát.Quodíi inhoc ic scabA.^*
inciderint, duobus annis,tam officio,quám 'comunione pri-1 commun.co'g;
uentur: ita vthis duobus annis,vigilijs, ieiunijs, orationibus, ^" ni r i
Se eleemofynis, pro viribus , qnas Dominus donauerit, expientur
; Se ita demum officio, vel communioni reddantur;
ea tamen ratione "feruata,"ne vlteriüs ad officia potiora « DeeftExc
m promoueantur. Qupd íi n infrá prasfinitum tempus negli- mPr0UChantur#;
gentiores circa falutem fuam° extiterunt, p protelandi ipíius" 'r" ESS*'''
pcenitentiae tempus in poteftate maneat Sacerdotis.
ftr ¡-terina
/ Alias proteo
II. De bis? quiabortumfaciunt/velnatosfuos ¡¿Soiám****
extinguunt.
'il'Jrlnu Hi vero, qui malé conceptos ex adulterio fcetus, vel editos
kritwn ¡>c necare ftuduerint, vel in' vteris matrum, potionibus aliqui- r V KV^X^
tllií multen 1 1 - n r Alia» y j(fl,
buu

I L E R D E N S E.
IIII. T>e incefli¿, e utqiiamdMm fcelere funt ¡ínter Catechúmenos
habeantur.
%d!¿¡£, Dehis,qui fe "incefta pollutione commaculant, plactiit,vt " In,eftül - Ijt «-
M'JM¡!¡Í quoufq; in ipfo deteftando,&:illicitocarnis cótubernio per-
'"••'•»•'' feuerant,vfque admiííamtantum CatechumenoruminEccleíiaadmittantuncum
quibus etiam, nec cibum fumere vl-
J- CÍ »»*Í- lum Chriftianorum,íicut Apoftolusiufsit,oportet.
V. De kis,qm altano feruumtSi Cubito carnis iraithtate * In ctrn » *•»«*»•
* •' . J J c> t¿ ineiderim.£«.
corruertnt.
D Í*'T Bi ^ ( l u ^ ^ tar i° ^ e ^ deferuiunt,fi fubitó in flenda carnis fragij«»afl)er
litate corruerint,& Domino refpiciente,dignépcenituerint;
¿?«í£¡¡2 ita vt mortificato corpore, cordis contriri facrificium Deo
tí['*9'Z k offerant,maneat in poteftate Pótificis, vel veraciter affli&os
l^'-f- nondiu fufpédere,veldefidiofosprolixioretempore abEc-
K*«.pw- cleíise corpore fegregare : ita tamen,vt íic officioru fuorum
loca recipiant,ne pofsint ad altiora officia vlteriüs promouer
«-.i«. ri. Quód iliterato,velut canes, ad vomitum reueríi fuerint,
"
c non folum diemtate officij careant, fed etiam fanclam com qtii Caer amento Ce obliaant>ne ad pacem redeant. e vt iit¡gCt CÜ qUo-
1 J J O * libet,ne ad pacerá
vilo
modo, &c.
Burch.
i/ÍJS! corpore & fanline
Dominife-
-»'*B.UD r r 0regetur,8c reata
( ^- i facrameto fe obligauerit/ vt litigans cum quolibe^ad/ *«
»•/» «Wig. pacemnullo modo redeat,pro periurio, vno anno f a comu- s u ;'
ix^p. ,7' monc corporis & fanguinis Domini iesregatus, reatü íuum fu«jnie¡un.&cice
2uop.lz ;. i r A . n M . • • • • . i ! 1 mof.abfoluat.Buc
7+.R.4*.,',,. eleemolynis, fletibus,& quantispotuentieiunijs abluat: ad chard.&iuo.
¡Hpdnit* "L * . 1 • i' r £ Ccleriterredeat.
«. ,0. chantatemveró,quae opentmultitudinempeccatorum, 5 ce- Burch.
»•'*•*.*< leriter venire feftinet.
I Sí
Ayuntamiento de Madrid
97

9% CONCILIVM
VIIL Si Clerktts feruttm^eldifcipulum deEcclefta
traxerit,vtposnitentiam agat.
YJct"" 1 - Nullus Clericorum feruum5áut difcipulumfuum3adEccle-
'!Hul fiamcóíugientem,extrabereaudeat,velflagellareprsefumat:
\\"¡' & ®' quod fi fecerit, doñee digné pceniteat, a loco, cui honorem
non dedit,fegregetur.
IX. Dehis auirebapúX^ú funt^uantum paniteawU.
5c.iti

ILERDENSE. pP
XIII.T>e Catholicis, qui filiosfuos bafúfimati
H&reúcomm a dederuwL,. ' Tradidemnt. EXC.
Catholicus, qui filios fuos in hasreíi báptízandos obtulerit,
oblatio illius in Eccleíia nullatenus recipiatur,
XII11. De Catbolicü, vt cum rebapti%atü non
conuerfentur.
w'Mtd C um rebaptizatis fideles religiofi,nec in cibo^participent.
T '*'f»v«» XV. VtClerkicumextrañéismulier'tbtisnon babitentj.
rtlignf, f4t
'''tjftnt.
Familiaritátem extraneárummulierum,licet ex toto fancti.
patresantiquismonitionibuspraeCeperint b Eccleíiafticis eui- * cSmaié*^' 86
tandam,idnunctamennobis vifum eft, vt qui talis probabiturjíi
poftprimam,& fecundam commonitionem, fe emendare
neglexerit;donecin vitio perfeuerat3officij fui dignitate
priuetur.Qjiod íi fe,Deo iuuante,correxerit,fan&o minifterio
reftauretur.
X VI. Si Sacerdos moritur>quid de rebtts Ecclefi&obferuetttr.
Licet de re huiufmodi,quam conftituere falubri ordinatione
decreuimus,prifca auclroritasCanonum nequáquam íiluerit,
fed euidenti fanftione praeceperit, vt cuiufcunq; Eccleíia?
Pontifice defuncl:o,nonpafsimpro c libitofuo de earumre- * Libitufuo.inearú
« .*• . i i- • 'C • 1 rerum dircptionc.
d
ireptione,quas obiens derehnquit,quilquam irruat,do EXC&GA,
mumcj;fubuertat;fed Sacerdos qui exequiarum tempore ad
eft,omnia,qua? ad vtilitatem

100 C O NC ILI V M
reí eccleíiaftica^conetur inuadere; nihil furto, nihil vi, nihil
dolofupprimens,auferens,atque abfcondens: fed is cuidomus
commiíTa eft,fubiun£tis íibi, a cum coníilioCleri,vno vel * CumconCi^J;:
duobusfidelifsimis,omniavfq; ad tempus Pontificis fubfti- íim.cienc*&
tuendi, b debeatcóferuare,velhis,qui indomoinueniuntur, k Debet.Grat.
Clericis confuetam alimoniám adminiftrare.Subftitutus au- . (.
tem Antiftes/ fufcepta ea,prout deceíTor fuus ordinauit,vel' ^¿1*1^
huic Deus imperauit, d vti cum his debeat, quos cognouerir, vel ^.0"'
difciplinse & charitati deceíToris fui íideliter paruiíle.Ciupd * vteis s&&
íi quifquam poft haec cuiuílibet ordinis ( vt fuperius di&um
eft) Clericus,quacum^; occaíione,de domo Eccleíia?, vclde » Qa* 65 ^ 1 ^
omni facúltate quidpiam probatus fuerit abftulnTe,velforíi- ni facult» ,e '
ta dolo aliquo fupprefsiíTe, reus facrilcgij,prolixiori anathe- piam '
matecondemnetur;&: vixquocj; peregrina eicómunio"ani- '«DceftExe-*
mse"concedatur.CXyiadurüeíl:,vthi,quos conftat in feruitio tun ' $
Domini cum prima? fedis Antiftite defudaíTe,' illorum qui ^ > G J r^ qu " tj
fuarumrerum 5 incubatores,velvtilitatibusferuientesatque i lncu . bita í¿ ! -
r -rr r ^ r n -i i- Z 1 vagatesru r
vacantes tuiiie noicuntur, delpectibus ahquatenus crucien- cuntoMWj^,
tur. puteen»
i Sergius, in Chrifti nomine Epifcopus,has conftitutiones,fecundíimquodnobis
cum fratribus"noftris,"Deo infpiran- " DMÍ 110 ^
te complacuit,relegi,& fubfcripfí.
* Iuftus,in Chrifti nomine Epifcopus, his conftitutionibus interfui^
fubfcripíi.
3 * Cafonius,in Chrifti nomine Epifcopus, his conftitutioni- * Caft£ $£c>
bus interfui,& fubfcripíi.
4 Ioannes, in Chrifti nomine Epifcopus, his conftitutionibus
interfui,& fubfcripíi.
5 "* Paternus,in Chrifti nomine Epifcopus Ecclefise Catholicae ¡ Petruy«$¡&
Barcinonen.adquieui,& fubfcripíi. ¡jST ¡t*
6 Maurelio,in Chrifti k nomine Ecclefia? Dertofana? Epifco- K $&**?
pus, his conftitutionibus interfui,Cx: fubfcripíi.
7 Taurus>in Chrifti nomine Eccleíise Agaréíis Epifcopus, his
conftitutionibus interfui>& fubfcripíi.
8 Februarius,in Chrifti nomine Epifcopus Eccleíia? Ilerden.
his conftitutionibus interfui>& fubfcripíi.
o Gratus.inChrifti nomine Presbyter,dire£t.us a domino meo #£
'StamioEpifcopo,his conftitutionibus interfui, 8c fub- 7s ?tJíüS^
fcripfi. P hiüoCí '
De
Ayuntamiento de Madrid
cuf *

ILERDENSE. ioi
De fubfcriptioníbus.
Subfcribunt in Concilio Sergiuf, qui erat (¿Metropolitanas
Tarraconenfissvtdiciturin (jmonibus Barcinonenfibm,^ colltgi-
¿, tur ex verbü[ubfcriptionU:Cumfratribm noftrti.luFtttseratVrgclitam
3 Cafonius fea Cajlorius lmpuritana, loannes Cafaran
guffana, JS/Laurelio 'Dertofana^ Febmarius fuccefit

102 CONCILIVM
nem ita non perpetrarit, ficut ei de illis oblatum eft. Et in
hac fatisfa&ione purgatus, fecuré deinceps fuum exerceat
minifterium. Quam fatisfa£Uonem nonnulli praecedentium
patrum fan£lum Leonem Papam,in baíilica fan&iPetri,coram
reuerédifsimo Csefare Carolo;ac Clero, & plebe,
ita fecifíe commemorant; atque ita mox venerandum Principem,contra
eiufdem fan£U Papa? aduerfarios,dignae vltionis
vindi£lam exercere.
EX CONCILIO ILERDENSI Cap.io.
\Tl\¡O\ Dehis ergo vifum eftnobis confcribi, qui facros ordines habent3&
ante.vel poft ordinationem.contaminatos in capitalibuscriminibus
fe eííeprofitentur. In quibus, vtmihi videtur,haecdiftantiaeífedebet,vthi,quideprehéfi,velcaptifuerintpublicé
inperiurio3furto,atque fornicatione, 8c cseteris
huiufmodicriminibus,fecundúm facrorum canonum inftituta,
á gradu proprio deponantur: quia eft fcandalum populo
Dentales perfonas fuper fe pofitas habere, quas vltra
modum vitiofas conftat eífe. Nempe inde detrahuntur homines
á facrificio Dei;íicutquondam,filijs Heli peccátibus,
feciíTe leguntur: Se rebelles hinc, atque contrarij exiftentes,
eorum prauis exéplis quotidie peiores fiunt. Qui autem de
prsedicÜs viris,per oceultam confefsionem,mala á feabfcófé
commilTa coram oculis Dei praefente etiam Sacerdote, qui
eis indifturus eft pornitentiam3confitétur,cx: femetipfos grauiter
deliquifle accufant,íi veraciter pcenituerint, 8c fe per
ieiunia,& eleemofynas, vigiliafque, atque facras orationes,
cumlacrymis,purgare certauerint, his etiam gradu feruato,
fpesveniaedemifericordia Dei promittenda eft;quiomnes
tXm. i. homines vult faluos fieri, 8c ad agnitionem veritatis peruet.Tm.
i. niremeque vult mortem peccatoris,fed vt conuertatur,& viuat.
SX CONCILIO ILERD. C. 20.
tuub.hh. Vt omnis controueríia,quae de Eccleíiafticisrebus fitjfecundüm
diuinam legem, fub duobus vel tribus teftibus termine-
Vtmtr, .. ,7. tur, teftis eft Dominus quum, dixit; Non vnus ftet contra
B
!«¿f¡8. alium, fed in ore duorum veltnumteftium ftet omne ver-
b ura.
I.COT.IÍ.A
EX
Ayuntamiento de Madrid

ILERDENSE. 103
Í&ÍS EX CONCILIO ILERD. C. 20.
Z'!^*' Si quisininfirmitatepofitus Clericus,inmedicorumincifioneclaudus
efficitur, promoueri eum ad lacros ordinesnon
denegamus.
EX CONCIL. ILERD.
íj& OmnísPresbyteraquifontem lapideum habere nequiuerit,
J^^-vasconueniensfolummodó adbaptizandi ofíicium habeat;
¡í*'* 1 *' °i u °d extraEccleíiam nondeportetur. Similiter ad corpora-
»o8." *' lelauandum, 8c ad pallas altaris, propria habeantur vafa^in
quibus nihil aliud fíat.
•JfAEC ferat¿gujlanustClunienjis,
Ajlurum, Lucenfs y Bracarcnfis. A4.umcipia
tredectmtSaguntumyBmulumJtturco&lad&tEmpori&tDertofani,
Bigargitani, Beü'ttani 9 Calavurris, Ilerda, O fea 9 Tarracona>
Bilbilü.
I 4 Vix
Ayuntamiento de Madrid

104 CONCILIVM
Vix quoque peregrina ei communio concedatur. ] Communio
corporis & fanguinis Chrifti, non vrio eodemtfc modo omnibtisfidclibus
tradebatur. Vndediuerfis quoque nominibatappcllatur.
Sacerdotales communio dicitur, quam Sacerdosfumit,in Concilio
z. Arelatenfi, cap* 2. & E cele pánica in Qoncllio Aurclianenfi.
4..C. \ 4, (f Laica de quafrequens mentio efi, pr&ferúm in
Eliberitano Concilio.c.yó .& Sardicenfi.c. 1. Quid vero fit Clericum
Laicam communionem accipere , explicai Canon Aposlolo-
» rum decimusquintus 9 his verbu i^Tanquam Laicus ibicommu-
» nicet. ($ Toletanum Concilium. 1. cap, ^..Inter Laicos reconcilia-
» ttiSiperpcenitentiam communicet .ídem CornclimPapa Spift.adFabium
Antiochenum,&Eufebw lib.ó.hiflo.Ecclefiaft.c.3 5. Nicephoras
lib.6,c. i.SanfiusQjprianuslib. i.EpiJlol.4..de Aiartiale
(£ Bafilide.Nam boccertum efl3quodorábante' communicabant
Laici extra camellos per miniHerium Archidiaconi-^vt conslat ex
„ Concilio Toletano.^.Can. 1 8. Et Brat. 1 .cap. 1 3 .fie dicinmltem
93 placuiti'vt intra Santtuarium altaris ingredi3ad communkandum
3y non liceat Laicis, viris

ioy
CONCILIVM VA-
lentinum VI. Epiícoporum,
haoicum
EraD.LXXXIIIL
T I T V L I.
I
») V
T Ettangelium pon u4poftolum lega tur.
Vt defuntto Epifiopo, de rebns ipfrns vel Ecclefu > nuüus
quicquam a prafumat. *Pr*fum.ínuadens.
J1
J Vt propinqui morientis Eptfcopi de rehus eius nihil vfurpenUpne
Aíetropolitanistf Comprouincialium confcientia.
u
ij *De exequijs morientis Epifcoph & qualiter humetur,
v
Devagis&inobedientibusClericis.
v
)
b
Vt Clericum alienum nullus ordinetjiecfit Clerkus, qui non ¡po-' * sPondeat. EXC.
ponderit locum, vbijtt delegatus.
I. Vt Ettangelium poji^poflolum legatur.
ANNO decimoquinto TheodoriciRegis,fub dieif.Non.
c
Decemb.in nomineDñi noftri Iefu Chrifti, Valétiae in »AUáspñdicNoué.
Concilio cógregati, d cu de Eccleíiaftica regula trabare mus, A DÚ EcckfiafticM
antiquos Cañones relegentes, inter csetera,"' ha?c cenfuimus , £tt£í"'
obferuandum:vt facroían&aEuangelia, ante munerum illationem/
velmifíam Catechumenorum,in ordineleclionú, ^ InraiíraExc -
poft Apoftolum legantur: quatenus falutaria praecepta Do- Sermoneg>Exc.
mini noftri Iefu Chrifti/ vel fermonem Sacerdotis, non folum
fideles,fed etiam Catechumeni,acpamitétes,&omnes,
qui h ex diuerfo funt,audire licitum habeant.Sic enim Ponti- \, ¿.EXC.
ncum prsedicatione audita^nonnullos adfidemadtrac"r.oseui
denter fcimus.
Ayuntamiento de Madrid
Vt de.

io
ni notitia habita ordinatio,vel delcnptio deferatur: vt eius * ordinaté ¿P
ele&ione talis perfona ordinandae l domus Ecclefiafticae pro- ¡ ¿Í«Í.B»
curetur^quaevelconfueta ClericisíHpendiadifpenfet,& creditarumíibi
rerum(íiforfitan tarditas in Epifcopo ordinando
fucceíferit) Metropolitano congruis temponbus reddere
pofsit rationem: vt,fub hacfalubri conftitutione,Clerici ítipendijs
fuis omninó contenti, labores no diripiant Epifcopi
decedentis^&invacuam Eccleíiae domum futurus Pótifex»
non fine dolore,fuccedat;fed magis de praedeceíforis fui dimiífo
pofsit & ipfe gaudere,& alijs miniftrare.
111. Vtpropinqui moriente Epifcopi de rebus eius nihil vfurper,
fine Metropolitani>auí Comprouincialium confcientia.
Similiquoque modo, parentibus, 8cpropinquis decedentis
Epifcopi^ inteftatus obierit,denuncietur, vt íine Metropolitani,vel
Comprouincialium Sacerdotum confcientia,nihil Jni]ioji(.t^
de rebus defun£U k occupare pertentétj ne forte l in haeredi- pare.
tarijs Cum '
Ayuntamiento de Madrid

VALENTINVM. 107
tárijs rebus , etiam aliqua ad ecclefiam pertinentiá, vel permixta
vfurpent; fed aut vfque ad ordinationem futuri expe-
£ent Antiftitis,autcerté, íilongumfuerit, ad Metropolitani
(vt di&um eft) ordinationem recurrant.Si quis auté a im-" c °ntemPtor.Exc.
memor diuini timoris, contra ha?c b fancita Synodica Cleri- * sanaa.Exc.
cus quifquá,velLaicus venire,improba mentctentaueritj 6c
communione, Se cófortio priuetur Eccleíiae:quiadurum eft,
vt ad illam conueniat,quam expoliare non metuit. Niíi forte
fpiritu meliori c corre£his,dum á prsefumptione ceíTaue- c correptui.E>».
rit,recuperetindulgentiam. Si autem rationabiliter, modeftecjue
vnufquifque repetit,quod íibi iure debetur, ei,abfque
aliqua animaduerfione,á Metropolitano, vel cuiiniunxerit,
aut res, autratio non negetur. Hoc d etiam omnes Canone ¿ Hoc et¡s canone
conftringendi, qui in praeteritum res eccleíiae, vel Epifcopi ^"¡^¡J c &\
vfurpantes diripuerint.
rit n" 9 " 1 in futur -
r i rcsEcclExc.
lili. De exequtjs morientis Epifcopi,qualiter
bumetur.
Illud etiam prouido Concilio decretum eíl,vt quia fcepé
fan&orum Antiftitum, per abfentiam Commendatoris Epifcopi,exequice
dirferuntur;ita,vt veneranda Pontificis membra3dumtardiüs
funerantur,iniuriae omnino fubiaceát,Epifeopus
3 qui poft mortem fratris, ad fepeliendum eum folet
inuitatus oceurrere, infírmü magis, Se adhucin corporepoíitum,
admonitus vifitare non differat:vt,aut de releuatione
Confacerdotis ampliüs gaudeat, aut certé de ordinatione
domus fuasfratrem admoneat} eiufque probabilem voluntatem
in effecírum tranfmittat, ac recedentemá feculo, poft
oblatumin eius commendatione facrificium Deo , mox fepulturae
tradat diligentifsimé,& fuperiüs conftituta 1 Cano-«canonicé.Exc.
nica non difFerat adimplere.' Si f autem, vt fieri folet, Anti- / Amefh Amiíies.
ftes obitu repentino difceíferit, &conlimitanei s Sacerdotes ¿ sacerd. (\tficr¡r0
de longinquo minimé adeífe.potuerint , vno die tantüm. g£«>«mff««*
h cumiíofte, exanimatum corpufculum Sacerdotis maneat; h CumiUanoae.
non fine fratrum, ac religioforum frequentia, vel pfallentiu
excubatione feruatum,á Presbyteris,cum omni diligentia,in
' lóculo conditum feorfum, non ftatim humetur, fed honori- i Loco.Exc.
ficé commendetur; doñee fine mora, inuitato vndecunque K PoftSacerdotis
k Pontífice, ab ipfo, vt condecet, folenniter tumuletur, vt Se c ^ mib W 0 '
iniu-
Ayuntamiento de Madrid

io8 C O N C I L I V M
iniurise tollatur occaíio, & mos antiquus in fepeliendis Sacerdotibus
obferuetur.
V.

VALENTINVM. ioPl
FRAGMENTA, QJV AE
citantur ex Concilio Valentino j fiue
id Hifpanum, fiue Gallicum
fie
[A P VT lili.
f~ y Lerici,etiam vel feculares, qui oblationespáréntum,aut
^-"'donataSjaut teftamentis reli&as retiñere perfliterint,aut
idquodipfidonauerintEccleíijs, vel Monafterijs,cfediderint
auferendum, íicut Synodus fan£ta conftitüit, velut necatores
pauperum, quoufque reddant,abEccleííjs excludantur.
CA P. 4.
Qjii oblationes defun£t.orum,autnegántEcclefijs, áut cum
difficultate reddunt,tanquam egentium necatores excomunicentur.
CA P. 16.
3*U W " Vt Epifcopus nullumprohibeatingredi Ecclefiam, Se audire
verbumDei,íiue Gétilem,íiue Haereticum^íiue ludseum,'
vfque ad MiíTam Catechumenorum.
CAP. 50.
J"ÍJÍ*-Irrita erit Epifcoporum donatio,vel venditio,vel communicatio,
abfque eorumcollaudatione,& fubferiptione.
CA P. 101.
i""*; /,K s P°tiíus & fponfaquum benedicendi funt á facerdote,á parentibus,vel
a paranymphisViri Ecclefia facerdoti offerantur:
& quum benediftionem acceperint,eadem no£e,pro reuerentiaipfius
benedi&ionis in virginitate permaneant.
Ayuntamiento de Madrid
K Notas

no GONCILIVM
Notas in Concilium
Valentinum.
VAlentinum.] Ciuitatis ValetU in IfiJ^aniatmeminit Ptotem&u*
lib. 2 .c.

VALENTINVM. m
rationeminobUtione négat, & ojficium pfalmorum infunere:idem
de Catechumenis cap. 17. Ñeque vnoeodemfy modofuneris ritus
(£ c&remonk apud Chúpanosfuerunt, fed pro diuerfitatefatus,
dignitatu,^ ordinis, alius Prafulissalius Sacerdotü, alius Laici
Chripani iufta foluendi modus, diuerfe% c&remoni^ í$ficuú in
'vita, ita in mor te difirepans cultas & religió corporibus tributa»
FuitinterdiéfumChriftianüintra templa fepelirijVt delmperato*
ribus Conjiantinopolitanis (quorum corpora extra Ecclefiampendebat)refert
Chryfopmus,Homil66.adpopulum Antiochenum\
prafertim de Conilantino Magno3cuius corpus pro foribus pifcatorüj'vt
ianitor>excubiasagebat\& de Theodofiolumori^ Arcadio
tradit Nicephorus lib. 1 /[..cap, 5 8.6Vmiraculum infigne ¿/o
hac re refert S. Gregoúus Jidagnus Ub.^ dialog. cap, 5 3. Yerum
hoc quod Imperatoúbus fuit negatum, Sacerdotibus fuit indultttm^
ex Suagriojib.^.cap. 3 o.T)e hac re multa ab dmiquis tfneotericis
fcriptoribus aduerfus Heréticos, traduntur, qtti in 'viuos
£$ mortuos Catholicos Chúpanos bellum immane gerunt. Sed
pro decreto defcúbam locum D.Auguft.lib. 1. de ciuitateDei cap.
j) 13. Non funtcontemnenda,inquit)tf abijcienda corporadefun-
» clorum-^ máxime iuflorum atque fideltum, quibus tanquam orga*
9> nis,ac vajissadomnia bona opera.fanclus'üfus ejlSpiriius.Sienim
» paterna ernen-
» da funt corpora, qu&vticfe multo familiarius, atque coniunclius,
» quam qu&libct indumentageftamus.St infra:Vnde tf antiquorum
s> iuprum fuñera, officiofapietatecuratafunt,cxequi& celebraU,&
i> fepultura prouifa: ipfifa du i viuerent>defepeliendis,'veletiam traf
^ ferendis fuü corporibus¡filijs mandaucrunt. HAC, tfaliaAugup*
nnSipr&fertim in libro de cura pro mortuis agenda.
Ayuntamiento de Madrid
K 1 CONCI-

•\- • • > *
V*VW.
:•: -\*\r^v
• ^ - - • - - - ';~;/*;v ».._'•
Ayuntamiento de Madrid
• " i ..-.! . * • " • • üV.Vvy"
_\ -l V
-.». • • 7 •• <
Yv.'-.Yv.V

C O N C I LI A
BR ACARE NSIA
S V B
REGIBVS SVEVORVM.
Ayuntamiento de Madrid
"3
K 3 SERIES

H4
SERIES SVEVORV'M
Regum,íub quibus Bracareníia
EraC&faris.
446
478
4*86
49 5
49 8
596
¿08
620
Concilla habita íunt.
Anno Chrifti\
408
440
448
457
460
558
570
582
tíermericus regnauitann. 3 2.
Rehila ann.feptenu.
Recciarius ann.nouem.
Adaldra annjres.
Frumarius ann.quatuor.
Remifmundusiqut cum tota gente-»
aArriana hArefi infeBus fuit. In
quo errore gens illa per annos fere
centum perfeuerauerit: quotempore
Reges non reperiuntur\ quipphindigni
> vt eorum repetita maneat memoria.
Theodomirus feu oAriamirus, (¿ttbolicus
ann. 6. Qoncilium Bracar
en fe primum fub eo habitum,
& Lucenfe: regnauit annis duodecim.
Miro ann. 1 i.Concilium Bracare fe
fecundum.
Eboricus.
oAndeca tyrannus.
Sueuorum regnum deletum efi tepore
Leouegildi3Gothoru Regü,poftquam
regnauerunt in Kifjtania annis
centum feptuaginta feptem: *vt
auBor efl Jfidorus.
Ayuntamiento de Madrid
SYNO-

SYNODVS BRAcarenfis
prima, regnante Domino
noftro leíii Cnnílo, cúrrente Era
D.XCVIIII. anno tercio
Anamiri Regis,die Cal.
Maiarum.
CV M Gallicise Prouincia? EpifcopiXucretius, Andreas,
Martinus, Cottus, a Ildericus, Lucentius , Timotheus, 4 GUdericus.Exc.
Maliofus, ex praecepto pr^fati glorioíifsimi Ariamiri Regis,
in Metropolitana eiufdem Prouinciae Bracareníis Ecclefia
conueniílent; coníidentibus íimul Epifcopis, praefentibus
quoque Presbyteris, adftantibufque miniftris, vel vniuerfo
Clero, Lucretius memoratae Metropolitana? eccleíiae Epifcopus
dixit:
Diu eft,fanc"tifsimi fratres,quód fecundüm inftituta venerabilium
Canonum,& decreta Catholicae & Apoftolicae difciplina?,
deíiderabamus Sacerdotalem inter nos fieri deberé
conuentum; f, qui non folüm Eccleíiafticis regulis Se ordini- b Quia.Exc
bus c opportunus eft, fed etiamftabilem femper effícit chari- 10pp0nunum.Exc.
tatis fraterna? concordiam: dum congregad íímuUn nomine
Domini 3 Sacerdotes, ea inter fe falutifera collatione re-
*tH*.A. quirunt, quae fecundüm doclrrinam Apoftolicam, vnitatem
fpiritus in vinculo pacis obtineant. Nunc igitur, quoniam
optatum nobis buius congregationis diem glorioíifsimus,
atquepijfsimus filius nofter, adfpirante íibi Domino, regali
praecepto concefsit, A Se íimul poíiti' coníidemus, prius íi ¿ Vt.Exc.
placet,de f ftatutis fideiCatholicaeperquiramusituncdeinde ^¿Ju dc ^ us - E3fc -
fanftorum patrum inftituta, receníitis Canonibus, innotefcant:
poftremó quaedam etiam, quaf ad obfequium Dei,
velofficium pertinent Clericale diligentiüs pertra&entur:
vtfi qua fortaíTé per ignorantiae deíidiam, vel per £ longi g Longinquí.Exc.
tempons incuriam, aut varia internos habentur , aut dubia,
K 4 ad
Ayuntamiento de Madrid

u6 C O N C I L I V M
ad vnam, ficut decet, rationis, aut veritatis formulam reuocentur.
Omnes Epifcopi dixerunt: Profecutio tuae beatitudinis
iufta eft:ea namque de caufa cóuenimus, vt aliqua nobis Écclefiafticae
conftrucliionis vtilitas commodetur.
Lucretius Epifcopus dixit:Priüs ergo deftatutis fidei, ficut
fuperiüs diftumeft, conferamus. Nam.licetiam.olim
Prifcillianae haerefis contagio in Hifpaniarum prouincijs
detecla íit, 6c damnata, ne quis tamen,aut per ignorantiam,
aut aliquibus, vt afíblet, fcnpturis deceptus apocryphis, aliqua
adhuc ipfius errorispeftiientiafitinfe&us, manifeftius
ignaris hominibus declaretur;qui in ipfa extremitate mundi*
6c vltimis huius prouincͣ regionibus conftituti,aut exigua,
aut pené nullam re&ae eruditionis notitiá contigerunt. Credo
autem veftrse beatitudinis fraternitatem noíTe, quia eo
tempore,quoinhis regionibus a nefandifsima Prifcillianae * Nefanda
fe&ae venena ferpebant,beatifsimus Papa vrbis Roma? Leo,
qui quadrageíimus feré extitit Apoftoli Petri fucceíTor, per
nfcTfi- Turibiumnotarium fedis fuae,ad Synodum Gallicie, contra
{° l ¡fcTüd i m pi am Prifcilliani feftam, fcripta fuá direxit. Cuius etiam
TW;«». praecepto Tarraconenfes, 6c Carthaginenfes Epifcopi, b Lu- h Lufit*»* fí
Vxm de tilo L r • . A • o .pj . . c (-v . P r> -v i r> &Betic* c *
bit fumen, litaní quoque, oc ba?tici,racto mter le Concilio, regulam fi-
'"' dei contra Prifcillianam haerefim, cum aliquibus capitulis
?'Íf"V conferibentes, ad Balconium,tunc huius Bracarenfis Ecclequx
n*uu fise Praefulem,direxerunt. Vnde, quia 6c ipfum prgefcriptae
fidei exemplar,cum fuis capitulis,pre manibus hic habemuspro
inftru£Hone ignorantium, fi veftrae placetreuerentias,
recitetur..
Omnes Epifcopi dixerunt:Valdé neceíTaria horum capitulorum
eft le£rio: vt dum fimplicioribus quibufque priftina
fanftorum patrum ftatutapanduntur, abominata iam olim< fotón* 6 *'
á fedebeatifsimi Petri Apoítoli3& damnata d Prifcilliani hae- d Vt\tc\\w*$>
refis figmenta c cognofeant. ' C °
SD0 a
Leáum eft exemplarfidei,cum capitulis fuis:que,ne prolixitatemfacerent,his
geftis minimé funtinferta.
Poft lcc~Honem capitulorum, omnes Epifcopi dixerunt: ¿
f Licet horum capitulorü leftio neceíTaria recenfita íit, tamé / tícet *&ffi'
euidentius, 6c fimpliciüs ea, quae funt execrabilia,ita 8 prse- E«..
pofitis etiam capitulis modo declarentur, vt, qui minüs eft sJ?ofit1 '
eruditus,intelligat; & fie fub anathematis fententia explofa
iam
Ayuntamiento de Madrid

BKACAR.ENSE.I. ií7
iam olim Prifcilliani erroris fígmenta damnentur. Vt quifquis
Clericus,vel Monachus,íiue Laicus, talealiquid fentire
adhuc,vel defenderé fuerít deprehenfus, tanquám veré putre
membrum continuó de corpore abfcindatur catholicae
Ecclefise: 3 ne aut focietas eius maculam fuseprauitatisre&é " Se^SíSS.!
credentibus ingerat,aut ampliüs de permixtione talium, ali- j£32rib¡¡ Sé cí eí
quod Orthodoxis reputetur opprobrium. mixtione taüum,
Propoíita contra Prifcillianam haerefem capitula,8c relega
continenturhaec.
1 Si quis PatreiTb& Filium,cx: Spiritum fanftum non confitetur
tres perfonas vnius fubftantiae, 8c virtutis^ac poteftatis,íicut
Catholica& Apoftolica Eccleíia docet,fed vnam
tantúm dicit,cx: folitariajn eííeperfonam;ita vt ipfe íit Pater,
qui Filius, ipfe etiam íit Paraclétus Spiritus,íícut Sabellius,
8c Prifcillianus dixerunt,anathema íit.
*) Si quis extra fan&am Trinitatem,alia nefcio qua?, diuinitatis
nomina introducitjdicens, b quódin ipfa diuinitate íit b 2¡T pri!ÍittI í"
Trinitas TrinitatiSjíicut Gnoftici,ó Si quis filium Dei Dominumnoftrum, antequám ex Virgine
náfceretur,non fuifíe,íicutPaulus Samofatenus,&Pho-
^•. tinu s,& Prifcillianus dixerunt,anatbema íit.
Si quis Natalem Chrifti,fecundüm carnem,nonbené honorat,fed
honorare fe íimulatjieiunans in eodem die, 8c in
Dominico;quia Chriftum in" vera "hominis natura natum "DeeftinExe.
eííe non credit,íicut CerdonjMarcionjManichaeus, 8c c Prif-< Prifc¡ii.d¡xerunt.
cillianus, anatbemaíit.
v Si quis animas humanas, vel Angelos, ex Dei credit fubftantia
extitifíe, íicut Manichseus, 8c Prifcillianus dixerunt,
anathema íit.
' Si quis animas humanas dicit, priüs in cceleíU habitatione
peccafle,& pro hoc,in corpora humana* in terram deieftas,
íicut Prifcillianus dixit,anathemafit.
Vl J Si quis dicit,diabolum non fuiíTe priüs bonum Angelum
á Deo faftum^iecDei opificium fuiffe naturam eius;fed dicit,eum"ex
chao &"tenebris emerfiíTe; nec aliquem fui habe- " Defunt inE * c *
re au&orem, fed ipfum d eífe principium,atque fubftantiam d ^p«*ipiuin.
Vnj
mali,ficut Manichaeus,& Prifcillianus dixerüt, anathema fit.
Si quis credit e quia aliquantas in mundo creaturas dia-,< Q«ód.Exc.
bolus fecerit, 8c tonitrua, 8c fulgura, & tempeftates, 8c íiccitates
Ayuntamiento de Madrid

i,8 CGNCILIVM
tates ipfe diabolus fuá au&oritate faciat, ficut Prifcillianus
dixit,anathema fit.
ix Si quis animas, Se corpora humana a fatalibus ítellis ere- *
Fata,¡ /]sn0, v
dit adftringij íicut Pagani,& Prifcillianus dixerunt, anathema
fit.
x Si quis duodecim íigna, b quae Mathematici obferuare fo- b 1 £T$&*"'
lent,per íingula anima* vel corporis membra c difpoíita ere- fiderüw.q'*
dunt, 6c nominibus Patriarcharum adfcripta dicunt, ficut « Difsipata. &•
Prifcillianus dixit,anathema fit.
x| Si quis coniugia humana damnat, & proereationem nafcentium
perhorrefcit,ficut Manichaeus,& Prifcillianus dixerunt,
anathema fit.
X1 Í Si quis plafmationem humani cqrporis, diaboli dicit eífe
figmentum,& conceptiones in vterismatrum,operibus dicit
dsemonum figurari; propter quod Se refurre£Honem carnis
noncredit,ficut Manichaeus,& Prifcillianus dixerunt 3 anathema
fit.
' Si quis dicit creationem vniuerfa? carnis, non opificium
Dei,fed d malignorum eífe Angelorum, ficut Manichaeus, áMalorunl,fxí-
Se Prifcillianus dixerunt,anathema fit.
xm ' Si quis immundos putat cibos carniú, e quos Deus in vfus
hominum dedit; Se non propter afflic"tionem f corporis, fed /Suorpo;^
quafi immunditiam putans, ita abítineat ab eis,vt nec olera CA *
cofta cum carnibuspra?guftet,ficut Manicha?usí& Prifcillianus
dixerunt,anathema fit.
fZ.i.£/;-' *>i quis ClericorunY'velMonachorum"praeter matrem,aut rt Defllot '*%p
hr.t4n.iy. germanam,vel thiam, 8 vel proximam fibi confanguineam £ ^J,* 0 !!^
/M«.i5. iunguntur,ahalq; aliquas adoptiuas fceminas iecu retinet, ce °¿£ ¿e.* c
cuipfis cohabitát, ficut Prifcillianifeftadocuit, anathema fit.
XV J Si quis quinta feria Pafchali,qua? h eft Ccena Domini,hora h vocttuf.^
legitima,poít nonam ieiunus inEcclefia miífasnon tenet;fed
fecundüm fectam Prifcilliani,feftiuitatemipfius diei,abhora
tertia>permiíTasdefúcT:orü,foluto ieiunio colit,anathema fit.
xvij Si quis fcripturas,quas Prifcillianus,fecüdüm fuum deprauauit
errorem,vel traclatus Di£tinij,quos ipfe Di&iniusantequam
c6uerteretur,fcripfit, " vel quaecum^j haereticorum « pefunt fc^
fcripta'fub nomine PatriarcharumjProphetarum, vel Apoítolorum'fuo
errori confona k confinxerunt, legit,& impía'¿^¡Su***'
eorum figmentafequitur,aut defendit,anathema fit.
Propofitis his capitulis,&relecl:is;Lucretius Epifcop.dixit:
CXuoniam
Ayuntamiento de Madrid

BR ACÁRENSE I. 119
- Quoniam a ea,quae a Catholicis b abominada funt,& dam-1 E AV am ?••*»• ^
J^ T n-v o v - i i i * Abominara & «financia
, manireitius oc apertius etiam ignorantibus declarata nata.Exc.
funt, neceflarium poft hoc arbitror,íi veftrae fraternitati videtur,
vt inftituta nobis fanftorum Patrum, receníítis antiquis
Canonibus,innotefcant.Qti3e etfinonomnia,certé vel
pauca qua?dam,quae ad ínftru&ionem Clericalis difciplinae
pertinent,relegantur.Omnes Epifcopí dixefCit:Placet c quod * Hocediaú&cóg
di&um eft,& congrua res eft,vt quibus fortaíTé per incuriam. Exc ' Aliá$diaü abolita funt Eccleíiaftica conftituta, audiant fanftorum Canonumregulam,&
obferuent.
Relefti ex códice coram Concilio tam generalium Synodorum
Cañones ,quám localium.
Poft quorum leftionem Lucretius Epifcopus dixit: Ecce.
ex ipfa Canonum leftione agnofcat fanfta fraternitas veftra,
non folüm in generalibus Concilijs, fed etiam in localibus
congregatos íimul Sacerdotes, vno confenfu, ea que Eccleíiaftico
conueniebant ordini. ftatuiffe, & fecundüm quod
'
vniufcuiufq; rei d exhibebatratio, profpexiffe; fequétes fen- d Ex etebatExCt
••«^.D tentiam doctrina? Apoftolicae, dicentis: Probate quae bona
funt,&tenete. Si ergo placet cbaritati veftrae, quia funt aliqua
Ecclefiafticae inftitutionis obfequia, quae in huius praeíertim
extremitate prouinciae,non per contentionem, quod
abíit, fed magis, íicutpraefatifumus, e per incuriam, autper *F¡untPerincur¡s.
ignorantiam variantur, conftituamus quaedam inter nos ca- ^EXC!^" 1 pitula; vt quae non vno modo tenentur á nobis, ad vnam
""
omnimodó formulara reuocentur.
- Omnes Epifcopi dixerút: Neceflarium, 8c valdé hoc vtile
arbitramur, vt ea quse apud vnumquemque noftrüm va­
/ omnino^x*
ria 8c inordinata confuetudine retinentur 3 vnito inter nos,
per Dei eratiam, e quo percóncordiam, celebrentur,ofncio. g Et eoncordi eeie;
Í-. • 1 • \ r- • 1 «ii 1 n t :~ h 'L brcnturofficio.
Etidcirco ii quidillud eitmagnum,velparuum, in quibus EXC.
variari videmur,ad vnám,íicut diftum eft,formulam,praefi- Qa ° ,Exc -
xis rationabiliter capitulis' reuocentur. Praecrpue cum 8c de / R.euocetur.Exc
caeteris quibufdam caufis inftruftioné apud nos fedis Apoftolicae
habeamus, quae ad k interrogationem, quondam ve-
K Intcrrogationcs
nerandae memoria?, praedeceíforis tui, l Profuturi, ab ipfa , £l£ptvdtn_
beatifsimi Petri cathedra direfta eft. llíjitdrí
Lucretius Epifcopus dixit: Recte veitra tratemitas pro EXC.
auftoritate fedis Apoftolicae m reminifcita eft: quae licet eo- m Recolta eft.
dem tempore innotuerit, quo dire&a eft, tamen pro fírmi- c*A , ternunMae
Ayuntamiento de Madrid
tate

no C ONCILIV M
tateteftimonij,&inftrucT:ione multorum, íi veftre vnanímitati
complacet, quia ora? manibus eft, coram his ómnibus •
relegatur.
OmnesEpifcopi dixerunr.Iuftum eft, vt, quia mentio ipfius
au&oritatis eft habita, quae b fit eius do&nna,ácircun- .' BftExc '
ftantibus audiatur.
Relefta eft au&oritas fedis Apoftolicce,ad quondam Profuturum
dire&a Epifcopum > quse propter prolixitatem his
geíUsminiméeftinferta. Poft cuius le&ione Lucretius Epifcopus
dixit:
Manifeftius patet, Apoftolicam nobis opitulari do&rinam
: Et ideó ficut fraternitas veftra c praedixit, íi quid per iícum,ílcut in libro Ruth legitur; Se vt refpondeatur á po-
£7¿¡¡r5f P u l 0: Et cum fpi" tu tuo,ficut Se abipfis Apoftolis traditum
vomin», v* omnis retinet Oriens, Se noníicutPrifcilliana prauitas per-
. mutauít.
iiij ítem placuit, vt eodem ordine Miffae celebrentnr ab om- ^
nibus, s quem Profuturus quondam huius Metropolitana? t Q S ?B, °
Eccleíiae Epifcopus ab ipfa Apoftolicae fedis auftoritatefufccpitfcriptum.
¿
v ítem placuit, vt nullus eum baptizandi ordinem h praeter- ' p I*" ,n, ' Y
jHt.p.i.t4. mittat, quem& antea tenuit Metropolitana Bracarenfis Ecclefia,
& pro amputanda aliquorum dubietate, praedi&us
Profuturus Epifcopus fcriptumfibi, Se direftum á fedebeatifsimi
Apoftoli Petri fufeepit.
vj ítem placuit, vt conferuato Metropolitani Epifcopi pñmatu,
Ayuntamiento de Madrid

BRACARENSE. I. 121
matujcaeteri Epifcoporum, fecundüm fuá? ordinationis tem
pus, alius alio fedendi deferat locum.
Vl í ítem placuit, vt derebus Ecclefiafticis tres sequé fiantpor
famn'c. tiones;ideft Epifcopi vna, alia Clericorum, tertia in a recu- - ReparationcExc.
"'. 16 Tal • i • 1 • '' r* l r i r A fed m fequenti có
'•5.cowíí" perationevelinluminanjs bedelía?: de qua parte íiue Ar- CÍI» recuper«¡or«uccn.'
chipresby ter,íiue Archidiaconus, illam adminiítrans, Epif- ne etUm **""'
copo faciat rationem.
v,i}UAdt Itemplacuit,vtnullusEpifcopus Clericum alterius ordi-
* u,Ci ' iL na re pra?fumat;íicut 8c antiqui Cañones vetuerunt; niíifor-
»i. f ' té íignata ipfius Epifcopi fcripta fufceperit.
lx ítem placuit,vt quia in aliquantis huius prouincia? Eccle-
¿¡xmuT'/n íijs,Diacones abfconíis infra tunicam vtuntur orarijs; ita vt
+" f ^8. Ts, ' nihil differre á Subdiacono videantur,de caetero fuperpofito
fcapula?(íicut decet) vtantur orario.
, * ítem placuit, vt non liceat cuilibet ex Le£toribus,facra
»»»//>,„»' altaris vafaportare-niíihis,qui abEpifcopo Subdiaconi fuerint
ordinati.
xj ítem placuit, vt Lectores in Ecclefia,in habitu feculari or-
.. na¿nonpfallant, ñeque granos Gentiliritudimittant.
H,t^ugu. ítem placuit,vt extra pfalmos, b vel canonicarum fcriptu- * Vei,decftin Exc
^'ÜmSl rarum noui,& veteris teftamenti,nihil poeticécompoíitum
n »£" m ~ m Eccleíia pfallatur;ficut 8c fancli praecipiunt cañones. .
xiij ítem placuit,vt intra fan&uarium altaris ingredi ad com-
£* ntm municandum non liceat laicis,viris velmulieribus; niíi tandt
»¿'li¡ tüm Clericis;ficut 8c antiquis canoriibus ftatutum eft.
Xl üj ítem placuit,vt quicunc^ in Clero cibo carnium non vtun
tur;pro amputanda fufpicione Prifcilliana? ha?refís,vel olera
co&acum carnibus tantüm praeguftare cogantur. Quod íi
contempferint,fecundüm quod de'his"talibus fan£H Paires " DecftinEx*,
antiquitús ftatuerunt, neceíTe eft,eos, pro fufpicione hereíis
huius,officio,excommunicatos,omnibus modis remoueri.
ítem placuit, vt hi, qui pro hereíi, aut pro crimine aliquo
excommunicantur, nullus eis communicare prefumat; íicut
Xvj 8c antiqua canonum continent ítatutaj qua? íi quis fpernit,
M7.5.PÍ- voluntarlefeipfum c aliena? damnationi tradet.

ni CONCILIVM
ignorántiam 3 vfurpauerunt.Similiter & de his b placuit, qui i^¡j¡¡^J*
pro fuis fceleribus puniuntur.
xvij ítem placuit, vt Catechumenis fine redemptione baptifmi
defun£tis,íimili modo,ñeque oblationis commemoratio,
ñeque pfallendi impendatur officium: nam Sc hoc per ignorántiam
víurpatum eft.
xviij ítem placuit,vt corpora defun&orum nullo modo c in ba-

BRAC ÁRENSE. I. 123
a ftatutá funt,propriam vnufquifque noftrüm íhideat doce- *hfti«ta«Erc.
re,atque informare dioeceíim. Si quis autem ex nobis in parochijs
fuis,poftagnitahuius Concilij ftatuta,aut Clericum,
aut Monachum fana? huic do&rina? refiftéteminuenerit,aut
inaliquo adhuc Prifcillianse feclrse errore latitare perfenferit,
&non continuó illum excommunicatum, 8c anathematizatum
b ab Eccleíia foras eieceritjita vt cumhuiufmodi ho- i> DcExc.
mine, nec cibum aliquis fidelium fumere,nec communicare
prcefumatjnouerit feis,quitalemreceperit, 8c fraterna? eíTe
excommunicationi obnoxium,& diurna? procul dubio fententisereum.
Omnes Epifcopi dixerunt:Qjiaecunque a nobis c per Dei ' ^SOSES-Í 1
gratiam communi confenfu decreta funt, peruigili neceífe
eft/'vt cumomni"folicitudine obferuentur.Qua? vt ítabilem " DefuntinExc.
placitae conftitutionis obtineant firmitatem, propria vnufquifque
his geílis,manu"fua"fubfcribat. Et póft Epifcopo- « DeeíiinExc.
rum fubferiptio fu b fe cuta eít.
Lucretius Epifcopus fubfcripíi.
¿ Ildericus Epifcopus fubfcripíi. ¿ Gadericu$.Exc
Andreas Epifcopus fubfcripíi.
Lucentius Epifcopus fubfcripíi.
Martinus Epifcopus fubfcripíi.
Timotheus Epifcopus fubfcripíi.
Cottus Epifcopus fubfcripíi.
Maliofus Epifcopus fubfcripíi.
De fubferiptionibus.
L Vcretius]Fuit Epiftopw prima fedü BracaraEcclefia.
Andreas] F&/V Irienfis.
. Lu centius] Conimbrienfis.
Martinus] Defanclo Martirio Bpifcopo Dumienfi h&c decipe:
Ftiit enim Dumienfis monaslerijEpifcopus3de quo fie lftdorus li*
3, bello de virülliuftribus. Martinus Dumienfis monafterijfanttifi.
„ Pontifex, ex Orientü partibus nauigans (jallceciamy zompofimt. Guias equidem ego ipfe legt librum de dijferentijs qua-
L 2. tUOT
Ayuntamiento de Madrid

124 CONCILIVM
,, tuorvirtutum^ aliud volumen epiftolarum-, in quibus hortattir
9> viu emendationem, & conuerfationem j¡dei} orationis inHatiam,
„ eleemofynarum dtjlributionem, & fuperomnia3cultum virtutum
„ omnium, tfpietatem. Flomit regnante Theodomiro-, Rege Sueno-
„ runtileMporifmf illis3 quibus luílinianus inrepubl. & Athanagtl-
„ Áut'tn Htjpantjs imperium tenuere.T>e eoetia.io.Cocilio Tüólettino.
Qpnftruxit primo Bcclefiam Dumienfems deinde ejl Pontifex
Bracar. fa£tus,qui fcripfit de differentijs virtutum, ad omini:fedin re dubia editü tfom*
nibmcodicibus Mff.demerefidem nonaufm.
Cum Galliciae]//* prouincia Gallarda Juos contineri Metropolitas*
patet ex fecundo Bracar. nimimm Bracarenfem, & Lu*
cenfeirL,.
Prifcillianae hsereíis contagio] Damnata fuithareffTrif
ciüianiConcilio nationali tíi/pank: vbi capitula contra eumfunt
edita, tranfmiffafy ad Balconium¡Bracars. Epifcopum.T>e hacre
vide Seueruminhijtoria.lfidorum lib. g.etymolog.cap.de haréfibus,
0 qiudiximus fupra.
í^ominus vobi[cuni]Salutetio hac Sacerdotalis ad populuff*>
antiquísimaeft}ab Apofiolisfy fluxit-,eius meminit S.Dionjfus,
de EcclefHierarc. í$ SotheY. PP.apudGratianum de confecrat.
di$J.i.can.Hoc quo^tf Burchard.lib. ycap. i^.Iuo.p.i.c 1 *7*
Akuinus
Ayuntamiento de Madrid

B R A C A R E N S E. I. uy
'Alcmnuslih.dediumisojjicijSyCapAecelehrationeM'íjfA.Hugo de
Sacramentis. Et Petrus Damianus Ifhruminfcrip/ft.'Dominus
vohi£cumtquíjloru/ranno Dommi. i o 50. Ñeque inhoccapii*üelumintelligitur,quod/^
fiinguebathr loctis altarí^,^tegebatur,ne omnipopulo ejfetconfiicuus:hoc
confiatex Gregorio in epiJi.io,adConfiant/am,QJugufl»
L 3 lib,i.
Ayuntamiento de Madrid

u(5 GONCILIVM
lil;. 3 XJocatur ^ Brandeum^ ex quOiCum a S. Leone T^P.fórdpi^
hm incideretiiYjfangpiis effHxit:alibf apvellatur njelamcm
C. 14. Gibo carnium non vtútur] QarniííiJ vefcinókerunt EufiathUni,
eo quod mmundas ducercnt: ideo(^ in Concilio Gangrenfi
d^r/iriatifUnt. De hac re etiam decretum ejl. 14. Concilij ^ncy-,
„ rani, ijfde7npcne'verbis. Qjii in Clero furjt,Presbjíerosj'vel Diaj,
conos d carnibuj abpnentes.vifum ejl easattingere\ ^ Jtc ft i/f-
,y lint ab cis abftinere: Si autem no lint olera y quA cum carnibíis ¿ip-
,, pormntm'i comedcre,^ Canoninon cedant» ¿ib ordine cejpirc^.
C. I 6. Q»lii pro fuis fceleribus •^\MLimnt\xT]QontrarÍHm videtur de^
cerneré Concilium iAurelianenfe.z.cap. i^.his 'verbis'.Oblatiomm
defincforuwjijíii in aliquo crimine fuer int iníerempii.recipi debe'
re cenfemní-^fuanun nonipfi [ibimortcm probenturproprijsmani'
bpís intiiliJ[(L^.
C. 17, Catcchunienis]C*?/í'f/;»wania,
Nunc veri) tanta omnes hominesambitio ^fáfius cepitt *vt lacera
corpora, trunci artus yputr es forma, prope Chrífli Deiveri Sacra^
mentumjadhibitis marmoreis imaginibm fuperbe coüocentur. Su^
perbiam ^ luxum tnanem damnamust nopietatem\ modumq^ pro^
fanis fepulturis adhibendumtfitademm. Vide qUA fupra notaui"
mus incalce Concilij Valentini,
Jn fepeliendi^verofan^orummartyrum corporibus. alia erat
ratio t^conditio: NaminilliscondiendiSy^mtemplisfírtíendisad
eoTum
Ayuntamiento de Madrid

BRAGARENSE.I. n/
eoYum culnm, ejfufn erant mperjfa Chrifmnorum-^ 'Vtauííoreji
^rtulL'mapologéi.^ Trudehtms^^Gregárms Njjfen. m oratio^
nedefunereMcletij,^ J^^Xi^nl^nusepi^. i %.ad Sophrort.
C.i
Namíi ^rn')iísirnnm[iOc]T>iicdecimtabi4arum legeinterdi'
Büm eratjinira vrbem mortuosfcpeliri: 'vndein "uijs fepeliehantíif
Komanu
Chrifmali^///^ Preshyter chrifinapotcfi conficere-^vt ítattitP
Sjke^er^P. J£l. i.Concíl.Rom.c.$.(f.i, Carthagin.r.3. fíi'- 3 •
Carth. cap. 3 6.,^. I. To/(?/. cap. zo. ^ in epífiolao^/Ioníam ad
^heoribinm:id enim rnunusfolm Epifcopi eíí, Innoce.PP. epift. $.
^fié ^yp^^^^^^ aucforjdá Qhriíti Salutítoris Domint nojtri fa-
Boeman.i¡¡^e-¡in Opúsculo de "uncíione chrifmatü, ^ alijs Sacra,
mentís.
Autaltarium] Preshyter non debet confecrare altare'- nam id
^tiam Epifcoporeferuatamcfl.Concil.^^gathen.c./i^3. Videet'tam
Cocil.'jí.HíJpal.c.'/.De eo etiamFélix PP.IIIL inepift.Decretal.
^ cap. I. ^ Concilium Toletanum. 8. c 7. (^ Vuormatienfe.c. 8.
^* ^ ^* Semel autbis] Hu ditíifio erat obktionum. Ídem dicitur.x.
Üracarenfcap.ó.At. I .yjífreüan.cap. i 6. dimidiaparsapgnatur
Clero.dimidia Epifcopoi ^3'cap. 17, .díciturytertiampariern ejjc^
•Epifcopi,Clericortím ^ero duas alteras. Vide decretum Damafí
PP.apudGratian.lo.q.i.c.Hancconfneti4dinem,^
T'oletiCap.-^z*
Qomilio.^,
Ayuntamiento de Madrid
L 4 CON-

u8 CONCILIVM
C O N C I L I V M
apudLucum aTheodomiro Principe
habitum:
Era DC VII.
TEmpore Sueuorum,fub Era 607. die Calcndarum lanuarij,
Theodomirus, Princeps idem Sueuorum, Concilium
in ciuitate Luco fieri prascepit; ad confirmandam fidem
Catholicam,velpro diueríis Eccleíia? cauíis. Poftquam
peregeruntquicquid fe Concilio ingerebat, direxit idem
Rex epiftolam fuam ad Épifcopos, qui ibidem erant congre
gati,continentem baec.
Cupio, fanftifsimi patres, vt prouida vtilitate decernatisin
prouincia Regni noftrijquia in tota Gallocciae regione fpatiofa?
fatis dioccefes a paucis Epifcopis tenentur; ita vt aliquantíe
Ecclefise pcrfingulos annos vix pofsint á fuo Epifcopo
vifitari; infuper tantae prouincia? vnus tantumniodo
Metropolitanus Epifcopus eft, & de extremis quibufq; parochijs
idngum éft,íingulis annis ád ConciÜum conuenire."
Dum hanc epiftolam Epifcopi legerunt, elegerunt in Synodo,vt
Sedes Luceníis eílet Metropolitana,íicut Se Bracara:quia
ibi erat terminus de confinitimis Epifcopis, Scsid
ipfum locu Lucenfem grandis femper erat coniunflio Sueuorum:
etiaminipfo Concilio alias fedes elegerunt, vbi Epifcopi
ordinarentur. Sic^; poft haecpro viiaquaque cathedra
dioccefes 8c parochias diuiferunt; ne inter Épifcopos
contentio aliquatenus fieret;id eft:
Ad cathedramBracareníisEccleíia?, qua?in vicinofunt,"
Centumcellas, Coetos, Lenetos, Aquafte, Milia, Ciliolis ad
poftam,Ailio, Carandonis, Tauis, Ciliotao, Getanio, Oculis,
Cerecis, Petroneto, Equirie ad Saltum:item pagi, Pannonias,Ledera,Vergancia,Aftiaftico,Tureco,Cuneco,Cherobio,Berefe,
Palanticio, Celo, Supelegio, Sc Senefquio.
Ad
Ayuntamiento de Madrid

AP VD LV C VM. Ms>
Ad fedem Portugalenfem in Caftronouo Ecclefias quae
invicino funt, Villanoua, Betaonia, Vifea, Mentuno, Torebia,
Baubafte, Benzoáfte, Lumbo,Nefcis,Flapolet,Curmiano,Cagueílo,
Leporeto, Melga, Tangobia, Villagomedea,
Tauuafe: ítem pagi, Labrencio, Aliobio,Vallada,Truluco,
Cepis, Flandolasjác Palentiaca. II.
Ad Lameco,Lamecum, Tuentica, Atauoca, Cantabiano,
Omnia,

93
}7
9)
91
9»
I30 CONCILIVM
Notse.
ATheodomivo.']Isfuiffept'ímfíf Rex Sueuorum,quiinGa/-.
lacia imperium obtinuiuhoc ordineitíermericMSiKechila^ Rec
ciarimiMaldra, Frumariw, Kemifmundm > quihAreJi infeÜHs
eficum vniuerfa Suenorum gente \ ^ eadem labes perfere annos
centum eñpropagataivfque ad T^heodomiruntifiue > Hoc Qoncilium Lucenfe circa huncannum celebratum eñyCalen"
97 dií lanuarijSffub Theodomiro %fge Sueuorum-^fub quo^Bra-
91 carenfe,ad confirmandamfidem (jitholicam,^ coñituendum Ecr-
V cleJfAJiatutum.In eo Concilio Ecclefia Bracarenfi Metropolitan&
(^ aljjs GallcectA Ecclefijs cathedralibus fui cuique fines afiignati
funt^quos ne excederent. Ex archiuio Ecclefu Bracarenfis'^vbi pro
Nigefio LucenftEpifcopoJegftur J^^igio.jMeminithuifís rei Lucas
Tjúdenfísin Rege V'vabai(^ dicitja/ldaulphum Epifcopum Le-
gionenfem huic interfuijfe Concilio.HAC ex annalibus Va]AÍ.
Egoverbaccepihoc Lucenfe Qoncilium, a T>. loanne RuiZjio
Epifcopo meritifiimoLucenfiijiudiofapientÍA ^ religione claro,qui
illud.mihtrefcrípfitife defcripfiffe^ex CM.fcripto EccleftA Lucenfis
perantiquo,
,, LÍAreo in exordio Concilijian legendum fitiTempore Sueuorum
jyfubEra 6 00.feptimodieCalendarumjanífubEra óoy.die Cale^
„ darum lanuarij:^ quamuismihiprior leéiio magis placéate i ame
poferioremspropter auBoritatem Ambrofi'j Adorij^ loannü Va^
f^iyfequor.
Bonuntur in hoc Concilio XII LfedesfrouinciA GallcecÍA:Bracara
pritna fedeS) Portucal» LamecOi Conimbrica, Vefeo,Dumf09
Egitama. Luco prima fedes i Auria>

APVD LVCVM. 131
OpporturiHs híc fi ojfert locw,ad dijferedum de dmifiomfedium
Efífcopatuíí HíJpanU'^de quamulta fcripta funt ¿tb htíioricps noftris:
^ in re ita obfcurati^fere iam antiquata,mhilco[Mmfa^
ciendum exilfimaui.quam ipfos fontes veteres ^ recónditos, ex
(¡Hibíis illi rem banc hauferunt,emendatos ^ puros edere\njt ex li'
Iris Q^I.jfEcclefia T^óletan&ii^ D, Laurenttj correBioribus ^^ ve
tuftíoribus.clícerepótui-^ (^ ex Códice Eccle^is. Oueter.fts, quiin^
fcnbitur Itacius.
Efi in bibliotbeca EccleJiA Toletanaprocejfffis quidam, ^a£ía
in caufa EcclefiA Valentin&mam quam primum expugnatur á la^
cobo

IjZ
CONCILIVM
DiLiifio prouinciaram HifpaniaE,
&c earum fedium
T R OVI NCIA GALLECÍ^.
B R A C H A R A Metrópolis. Dumio.
Portucale. Aurienfe.
Conimbria. Tude.
Esuitania. Luco,
o
Vefeo. Iría.
Lameco. Britóna.
Vetica. Aftorica.
rP ROVI NC lA GALL 1 JE,
N A R B O N A Metrópolis.
Caucoliberi.
Carchafona.
Biterris.
Ágata.
Luteba.
Magalona.
Nemis.
Enemafo.
Elena.
FROVINC lA LVSITANI^.
EMÉRITA Metrópolis.
Auela.
Salmantica.
Elbora.
Caurio.
Exonoba.
Olifibona.
T ROVI NCIA CA RTHAGTNIS.
TOLETO Metrópolis.
Compluto.
Segontia.
Oxoma.
Palentia.
Valeria.
Oreto.
Valentia.
Dianio.
Setabi.
Carthago.
Bafti.
Mentefa.
Acci.
Biacia.
Ayuntamiento de Madrid
TROVJN^

APVD LVCYM. 133
TROVINCIA "BETICJE.
SPALIS Metrópolis.
Itálica.
Elipa.
Aftigis.
Corduba.
'PROVINCIA
TA R R A C 0 N A Metrópolis.
Dertofa.
Cgefaraugufta.
Tyrafona.
Calagurris.
Auca.
Pampilona.
Ofca.
Egabro.
Eliberi.
Malacha.
Aíidona.
TARKACONB N
blerda.
Barcinona.
Egara.
Aufona.
Gerunda.
Impurias.
Orgello.
T NQomilio Emeritenji, Canone. 8. ¿icimr Reccefmnthum "Rej.
^gem, frouwcm Lufttan'u términos Eftfcopis ^ Tarochisdiuifi^e¡^
iuxtafrifcorum Canonumfententias in antiquamformam
reduxijfe.lbiq-^ Egitánia adpromnciam Lufitam& ep attributa.
In C. M. S. literis Gothicis i EccleJíA Oueíenfis, in principio
Jiffcriptumefi,
IN NOMINE DOMINI NOSTRI
lefu Chrifti, incipit numerus fedium Hifpanienfium
: & vniufcuiufqj prouinciae fedes íuo
Metropolitano fubfcriptae,vfque in
Rhodanum amnem,ideft:
eMET^O POLI TOLEl'O SVBDIT^.
Oreto. Vrgi.
Beatia. Bagaílri.
Mentefa, lUici.
Acci, Setabis.
Bafti. Dianium.
M Valeria.
Ayuntamiento de Madrid

134 CONCÍLIVM
Valeria. Segontiá.
Valentía. Qxoma.
Secobriga. iSecobia.
Arcabrica. Palentia,
Conipluto.
Sub vno X X.
METRÓPOLI STALI SVBT>1TJE,
Itálica.. Aftigi.
Aíidona. Corduba,
Elepla. Egabro.
Malaca. Tuccis.
Elberris.
Sub vno X.
MERITJE METROTOLl SVBT>ITJE.
Merita. Lamego.
iPace. Caliabria.
Olixibona. Cauria.
Exonoba. Elbora.
Egitania. Abela.
Conimbria, Salmantica.
Vifeo. Numátia.i.^ámora
Sub vno XI11.
BRACATKAB METROT OLÍ SV'EDITJE.
Bracara. Iría.
Dumio. Lugo.
Portucale. Brítonia.
Tude. Aftoríca.
Auria,
Sub vno IX.
TARRAGONA MET% OTQLI SVBDIT^.
Tarracona. Egara,
Barcinona. Gerunda."'
Empuñas*
Ayuntamiento de Madrid

AP VD LV CVM. 13J
Empuriás.
Aufona.
Vrgello.
Lerita.
laofa.
Tortofa.
Caefarau güila.
Ofca.
Pampilona.
Calaforra,
Tirafona.
Auca.
Subvno XV.
NJR'BONJ METROPO LIS,
Narbona.
Beterris.
Agatha.
Magalona.
Nemaufo.
Sub vno
IX.
Luteba.
Carcafona.
Tolofa.
Elna.
Etfub vno fedes Hifpanicnfes, abfque Prouincia Tingltania
vfqueadmare Oceani, qui eas circundat,fedes Lxxxif.
exceptis Legione,

135 CONGI LI VM
tifices,eó quód alij aliorumparochias muadebant,ad concor
diam ftuduit reuocare. Fecit & chronicas regum priorum
coramfelegere:vtfaciliüs poíTet términos parochiarumdiuidere,
íicut antiquitas denotaret,&; exigeret iuris cenfura ,
Se iurapropria quaelibetEcclefia pofsideret:íi

^^^ eenetá -
AP VD L ve Viví. 137
Pepi.Per villam Manam vfquein arboremde Qiiadros.
'SupraFines terrse GallicÍ2e,trÍaCaílella,Turtures,Da¿- *^^>M'^^
neus,Caftellatum,& Nauiam.
"¡"ful' Legio ciuitas Sacerdotalis,

138 CONCILIVM
Aftoriceníis teneatipfamAftoricá,Legione fuper Vrbico,
Berifo, Petra fperantá,Antiribis,Caldelas,Marelios fuperíorem
(S¿:inferiorem,SenureíFrogelos,&Pericos,fub vno.XL
Britonaceníis teneat Eccleíias quaein vicino funt intro
Britones, vná cum nipnaíterio. Maximi vfque in flumirie
Oua;-
Tudéíis teneatipíamTudé cum Ecclefijs quasin vicino '
funt,Toreio,Torobera,Ludo,Patre,Agnoue,Sagria,Erbilio
ne,Aureas,Langetue,CaraíinOjToruca. Itempagi, Cauda,
Ouinia,

AP'VD LYCrU. 139
Oxomahsec teneat; deFufca vfq; Arlanzon, quomodó
curritin camino fanfti Petri,qui vadit ad fanftum lacobum,
de Gar.afe vfqueHermitas.
Secobia ba?cteneat:de'Almet vlque Mambellá:deM'ontel ^ Aihomet.
vfque Vafodoto.
Palentia h^c tcneatide Mambella vfque Caltam: de Valíntt4t¡ttfi:
bona vfque Fortofam. *
ÍS; T^RRJCONENS! M£TROPO LI
4¡tÜ'¿ fnb'taceant hafedes,
^inlm 's Barcinona hasc teneat: D e Mina vfque Pagellam: de Vfa
^W,?K;»4 vfque Bordel. !• Exmjtaciui.
«W' Egara'' hsec teneat:de Bordel vfque Paladera:de Montefa
vfque Portellam.
Gerunda haec teneat: de Palada vfque luftcmate: de A lofa
vfque Pinnas.
ÉmpurÍ3ehgecten.eant:de luftamate vfq^ Bercam deVentofa
vfque Giluam.
Aufona haec teneat: de Borga vfque Auratam: de Bulga
vfque Mentiam.
Vrgela haec teneat": de Aurata vfque Nafojiam: de Múrela
vfque Valam.
Lerita ha?c teneat: de Nafona vfque ad fontem Salam:de
Lora vfque Matam.
Iftofa hsec teneat:deFpnt Salla vfque Portellam:deMorale
vfque Tormclam.
Tortofahec teneat:de Portella vfque Deniam:deTormoga
vfqué Catenam.
Caefarauguftahaecteneat:de'Moouia vfque Splanam:de,£),i3cnu,itacm..
Babas montes vfque Gordoto.
Ofca ha?c teneat: de Splana vfque Cobello, de Speflem
vfqüe Riberam.
Pampilona hsec teneat: de Cobello vfque Muftclam: de
Lotica vfque Tallam : de Múllela vfque Nampiam:de.
Sparga vfque Oftrual.
Calaforra hí^c teneat:de Nampia vfque Spargam:de Muftela
vfque Lacalam.
Tirafoña hecteneat: de Spargavfque Platenam: de AItomonte
vfqu¿ Millefam.
Aucahec teneat:de Planta vfque Amayam:deVillainferno
vfque Pedem Moram.
M4 Infulae
Ayuntamiento de Madrid

140 G O N C I LI V M
Infülae Baleares, Maioricam, Minóricam Formenteram,
VfeticaTn.
S'PALI METROPOLITANJE SVB^
iaceant hAfedes.
Itálica hsecteneatide Vlea vfque Bufam: de Afa vfque lamolam.
Alidona hsec teneatrde Bufa vfq; ad Senarde Lotefa vfque
viamlatam.
£lepia hscc teneat; de Sena vfque Datam: de Abifa víquc
Cortefam.
Malaca hsec teneat: de Data vfque Malexcam: de Temia
vfque fedes campo.
" Eliberis híccteneatde Maleoca vfque Sotellam.deAlmiw./f«M,
j,^ vfque Sedille.
fíú maleteo i f i ^ 1 i r » ' r w « ^ i ' r /»
vfque Calabazas maiores. ^
Iria h^c teneatde Ifo vfque Cufacam ^: de Caldas de a?re h DeCaida»'"
vlquc in oram mans (Jceani.
Luco híecteneat:de Laguna vfque BmTam:de Monte foto
vfque Cluintanam.
Britoniaide BuíTa vfque Torrentes,de O£toba víqueTobelJam
& vfque ad Ouem.
Aftori-
Ayuntamiento de Madrid

APVD LV CVM. 141 :
Aftoricá haec teneat per oram vallis Carcer,&:perfluuios.
Humaría fcilicet,ó¿ Vbigo,per Berco Se Tauara.
EME%1T^ METRO'POLI S V B I Aceant
hafedes.
Pace \12ec teneat:deBalagar vfque ad Crocam, ad Monté
dé Olla vfque Marabal.
Olifibona haec teneatrde Darca,vfque AmbiamideOIla vf
^ue Matam.
Elbora hsec teneatide Sotobra vfque Petram: de Rucella
vfque Paratam.
" Exonoba haec teneat: de Ambla,vfque Salamjde ipfa vf- - Oxonoba.
^üeTurrem.
E2:editania liec teneatide Sala vfque Nauam ;de Sena vf-
^ue Muriellam.
Conimbria hec teneatide Ñaua vfque Bergam:de Torren
te vfque Loram.
Vefeum hec teneatideBorga vfque Sortam:deBonella vf-
^ueVentofam.
Lamecum haec teneat: de Sorta vfque Petram:de Tara vf-
^ue Ortofam.
Galiabriahecténeat:de Sortavfq;Albeniá:deSotovfq;Fará.
Salmantica hec teneat : de Albenia vfque Sotobram: de
RuíTa,vfque Siberam.
Numantia hec teneat:de Peñagodiflevfque adTormem fu
perillos Balneos: deValle de Rege vfque Doriñ.De Villalal
le vfque Oterum de Fumus; fecus Riuulum ficcum, vfque
Breto:deTauara vfque Dorium.
Abula hec tcneat:de Petra vfqueVillanv.deViafto vfque
Torrero.
C auria hec teneat:de Villa''vfque Tasum, de Afa vfque * vfque Doñúiu-
Pumar.
NA%BON^ MET'AOPOLI S VBIJceant
ha fedes.
Beterris hec teneat: de Staleth vfq; Barcinona: de Macai
vfq; Ribafoía.
Agathahec teneat:deNufa vfque Riberá:de Gallar vfque
Miriam.
Magalonaha?c teneat : de Nufa vfque Ribogar,de Caílel
lo milíia vfque Angoram.
Nemaufo
Ayuntamiento de Madrid

i^i C o N C I L I V M
Nemáufo Kaec teneatide Bufa vfque Angoram, de Caftello
vfque Sambiam.
Luteba hec teneat: de Samba vfq;Rabaual,deAnges vfque
niontem Rufum.
Carcafona hsec teneat: de Monte Rufo,vfque Angeram,
de Angofa, vfque montaña.
Elna ha^c teneat: de Angera vfque Roíinolam,de Latero
ÜL vfque Lamufam.
Hcefunt fedes harum duarum Hifpaniarum oíloginta,
fub dominio Gothorum,tam Archiepifcopales quám Epifcopalesjperquas
nobis miniílratur verbum Dei, quae a Romano
Pontifice accipiunt communionejn catholica? veritatis;
vt fecundüm traditionem Se Doftrinam San¿í:orum
patrum, animas íibi comiiTas valcantgubernare. Hec igitur
noftra inílitutio,que aíTenfu omnium Archiepifcoporum 8c
Epifcoporum di£tarumíediuin,au£lore Deo,fa£í:a eft,firma
permaneat inetemuin. Hec omnia fupra fcripta legit gloriofus
Rex Vvamba in Cocilio Toletano,vbi omnes Árchie
pifcopi &:Epifcopiconuenerant; que fubfcriptione omniá
confirmata funt, Quiriaco Toletano Árcbiepifcopoprimatif
dignitatcác fide catholica confiílente.
Statutum eft preterea in diílo Concilio, vt omnes Clerici
viuerent fecundüm regulam fanftifsimi patris Ifidori,prout
cótinetur in libro eiufdem de honeftate clericorum.Et quicumíj^ue
Archiepifcopus,Epifcopus, Abbas clauftralis, vel fe
cularis, pro dignitate, vel ordine,aut aliquo Eccleíiaftico beneficio,
minam darct regi,íiue alique ali^ perfone , ille ex
communicatione perpetui anathematis innodetur.
£rat 'ülteriüs fcnpmmin dí£io códice. M.S.
D IV IS I O Prouinciarum fecundüm Plinium lib. IIL
cap.III.Hifpanie citerioris: 8c diuiditur in. VII. Conuentus:
Primus Carthagineníis,fecúdus Tarraconefis, tertius C^
farauguftanus,quartus Clunienfis, quintus Afturienfís, fextus
Luceníis, feprimus Bracarenfís.
In Carthagineníi coueniunt populi. XLII.exceptis Ínfula
rum incolis. Ex colonia Accitana Gemellenfes,& Libifofona
cognomine Foroauguílana; quibus duobus ius Italie datum.Ex
colonia Salarieníi Oppidani, Latif vetcris Caftalorienfes,qui
Caefari venales appellantur. Setabitani qui Augu
íl:ani.ValerienfesiStipendiariorü celeberriini.Babarréfes, Ba
ftitani
Ayuntamiento de Madrid

ph A P V D L V C V M. 143
}.//t.j'/* ftitánijConfaburenfeSjDíanenfes.Celeílañi, Iloricitáni, Laminitani,Mentefani,qui
Se Oritani,Métifani,qui (Sc'Baftria- "Baftuü.Eic.
li, Oretani qtii Se germani cognominantur, caputíjue Celtiberia?,
Segobrienfes, Carpetani, Toletani Tago fluminiim
poíiti,clein Beacienfes Se Vrgilienfes.
D IV I S I O Prouinciarum fecundum Imperatore „hoc
niodo : Cefar Conftanrinus anno.4.IiTiperij fui, fex Archie
pifcopos,vt diuiderent Hifpaniam in fexpartes feuproúintias
iufsit,ita quód vnufquifque haberet términos fuos,quos
nullo modo quis excederé attentaret.
N A R B O N AE fubrmt,Piteus, Tolofa, Cazlora, Albi,
Magalona,Nemis, Carcafona.
B R A C AR AE fubrmt,Dumia,Portucal,Tude,Auria,
Iria,Lüco,Britona, Aftorica.
TA R R A C O N AE Barcinona, Égára, Gerunda, Empürise,Aufona,
Lerita,I£lofa, Tortofa, C^faraugufta, Ofca,
Pampilona,Calaforra,Tyrafona,Auca.
T O L E T O fubfmtjSecobia, Arcabrica, Scgohcia, Válentia,Vrgi,Bagaftri,Diania,Segorue,Complutum,Oxoma>
Valeria, Oretum,Satiua,Beacia,Illici, Métefa,AGGÍ,Baíla, Pa
lencia.
MERID AE fubfint,Pace, Oxonoba, Olifipona; Egitania,Caliabria,Lamego,Vifeo,
Salmantica, Coria, Elbora,
Abéla,Numantia.
S P A L I fubíint,ItalÍGa,Aíidona,Elepa, Malaga,Elberris
Aftigi,Corduba,Egabro,Tucci.
DIVISIO P'ROVI NCIARVM HISPAniarum
fecundü Rege Vvambá,fa8:am tépore Ciuirici Primads
(ScArchiepifcopi Toletani.Cu inter Praelatos Hifpania
ru magna fuiíTet exorta difcordia,eo quód vnufquifque inua
deret términos dioecefanos, Rex Vvamba Synodú celebrari
praecepit Toleti,conuocatis Se congregatis Archiepifcopis
Se fufFraganeis fuis.Pra?fentato in medio numero ciuitatum
Se dicecefum,taliter diffinitur ibidem.
DRouinciíeCarthaginenfis, vel Carpetani^ MetropoUsj
'*• Regia vrbs Toletum.
T O L E T O fubfmt,Oretu,Beacia,Mentefa, Acci, Aftigí,
Vrgu, vel Almeria, Bagaftri,Illici,Setabia,Denia, Valétia,Va
leria,Segobria,Arcabrica;Iplic€a;Segontia, Oxoma, Segóbia,Palentia.
Tar-
Ayuntamiento de Madrid

144 CONGILIVM
T A R R A C O N AE fubfint Barcinona Gerunda,
Egara, Empuñas, Aufona, Vrgelo, Ilerda,I£tofa, Tortofa,
C2efarauguíl:a,Orca,Pampilona,Auca, Calagurra.Tyralona.
N ARB ON AE fubfint Caucolibium , vel Tolofa,
Carcafona, Bitterris, Agatha, Luteba, Magalona,Neuma -
fum, Elena, vel Elna.
S P AL I fubfint Itálica, vel Italia , Aftigis j Corduba,
Egabra, Tucci, Eliberi, vel Eliberis, Afidona , 8c Malaga.
EMERITAE fubfint Pace, Olisbona , Oxonoba,
Egitania, Caliabria j Vifeo, Lainego, Cauria, 5almantica,
Abela.Elbora.
B R A C A R AE fubfint Dumium , Feftabole , vel
Portucale, Tude, Auria, Luco, Aftorica,Iria,velVria,Ouetum,
vel Britonia,exempta á Galleciae Bracara.
Afta funt haec Toleto in Cócilio generali /ómnibus vna
vece dicentibus, Placet,placet: pra^fentibus ac fubfcribentibus
inuifto ac ferenifsimo Rege Vvaba, Se QuiricoArchiepifcopo
Toletano,Hifpaniarü primate, ca2teri% Archiepifcopisjcum
fuis fuffraganeis dicrcefum pra?di£larum:in Ecclefia
fanftac Leocadiae, Era D C C.X.per manumP^tri de
fanfta Leocadia. Vixit autem plus hic Rex Vvamba annis

APVD LVCVM. I4J
co domino Bernardo Archiepifcopo Toletano,6¿ Archiepifcopo
domino Petro Aqueníi, reíidentibus cunftis Epifcppis.regni
ipíius glorioíifsimi Regis, videlicet Dumieníi
Epifcopo Gundifaluo,Aderico Tudeníi Epifcopo, Arriano
Oueteníi Epifcopo, Ofmundo Aíluriceníi Epifcopo, Raimundo
Palentino Epifcopo, Petro Legionéíi Epifcopo,nec
non eleftis in minifterium Epifcopi, Petro ineccleíia Beáti
lacobi, Martino in eccleíia Coimbrieníi, Sigefredo in eccle-'
fia Nagarenfi, Petro in ecclefia Orienfi, prsefentibus itidem
Abbatibus, Fortunio in monafterio Exilienfi, Vincentio in
monafterio Anfilance, Didaco in monafterio fanfti Facundi,
eleftis etiam in Abbatia Reginenfijloanne in monafterio
Orienfi, Petro in coenobio fan£li Petri Caradigna?; cum
confilio, 8c confenfu fupradifti catholici Regis,

14.6 C o N C I L I V M
vel inaliquo infirmare tentauerit,reum fe de perpetráta Iniquitatecognofcat,¿¿:á
facratifsimo corpore,&:fanguineDei,
Se DominiRedemptoris noftri lefu Chrifti alienus fiat,atq;
in extremo examine cum íiniftris deputatus,diftri£lae vltioni
fubiaceat.
EGo Adefonfus,diuina praeordináte gratia, Hifpaniarum
Rex fupranotatam diuifionem fieri volui, manu^; propriafirmaui.
]Ego Ricardus fanfta? Dei Rom.anse Eccleíia? Vicarius, huic
Concilio pra?fidens laudo,manuque propria confirmo.
Ego BernardusToletanus Archiepilcopus finmm Oxoméíis
Ecclefio^ defenfor,

AP VD L ve VM. 147
Egó Lope Sánchez Princeps confirmo.
Ego Didacus Sánchez Princeps confirmo.
Ego Bermiido Rodríguez Princeps confirmo.
Ego Petrus Aluarez Princeps confirmo.
AD EXACTIOREM HARVM D Iuifionum
intelh'gentiam, nomina antiqua,cum neotericis
EpifcopatuumHifpanÍ3e,& Galliae Narbonéíis
coniunxij fequutus in hac interpretatione fedium
diuiíionem.CC.M.SS.fuperiüs poíitá. Prouinciam
vero Carthaginis primo enodare conftitui, propter
eius dignitatemibreuitati ftudenspotius,quám
Jabori prolixae inquiíitionis.
F ROVINCIJ CARTHAGI NIS,
»'^0 L ETVM, hodie ToledoyTlmm: Cafut CarpetanU
» -•- Toletani, Tago flumini tnjpofiti.Vnde Limo Carpetanorurn
'urbsiColonia Ti^manorum. Vt ex numis confiat: inftgm religió^
nis cuhuMetrópolis, ^ HíjpaniA Primas.
C O M P L VTVM, hodie Alcalá de HenareStmart;jrio
Juflij^ Pajloris conJJ?icua: Prudentifif:
Sanguinem lufih cui Pafior haref,
Ferculptm dt4plex,gemintinj

148 CONCILIVM.
de^rtíBayimpofitajlumo GíiadieU. Popa qmm Rex "Adefonfuí
nontisQuoncam munitifsimum CapllumMauris eripuijfet¡no-'
uemcitie menpHin obfídione expugnaffety'vrhem in eoAdificauit, ^
cathedram Spifcopalemplemfimampofmt) attrihmque ei audorirate
Lucij U1.Pont.Max. V aleñenfem,^ Arcabricenfem an~
tiquas fedesJoanne lane^jprimo in ea confirmato Epifcopo.Extat
nuncp^fillyís pagus^qui Arcas dicitur,quem-, quidam Arcahricam
ijeterem exiñimant. De Qufinca Rodericus Toletan. lib.j.c. z 6.
efi Toletanoft'jffraganea.
6 SEGÓ NTJ Ammc Siguen^a. Per V- ^ T.hahet LÍUÍHSÍ^
Plinins .Sagiintia^ponitq^ eam inAreuacü cum Vxama:re¿í},nam
parum vtra^ diftar. AntoninHs Ínter C&farauguña ^ Coplutum
ponit. De Segotia in Botica alia eft ratio. Epifcoptu eJUnJ^iritua^
libns-,^tempín'alibííf vrbis dominpts, fUjfraganeus Toletano*
7 S ECO BI A: nnnc Segomaiftc ettam PliniííStefique in (±Are^
uacisaquñ duéíu, lanificio, ^populifrequentia inftgnÍ5,Toletano
fuffraganea.
8 ARCABRÍC A:fuit olim Fpifcopalis fedes>nuncprope
Quoncam tenue magna qmndarn vrbis veñigium,Arcas 'vocatur:
fu'ftque, i}t dixtmüs, Quonquenfi Spifcopatui ab Adefonfo nono
cUm vnita,fub Lucio III. Pont.Max, vt ex eita diplómate confiar,
quod in Archiuo Quonqueníis EccleJiAaJferuatur.oAliudefi
Arcobrica ^ Arcobr icen fes apud Plínium^Met^mnA pagpís.Q^a
Antonintis Ínter Segontiam ^ Bilbilimponit aArcobricam, ea efi,
qu& nunc Arcos in itinere HortAjin fnibas AragoniA dtñat d
Quonca i)iginti^ quinqué lencas HiJpaniA: oArcas 'vero tantutn
dnas velttes.
o ORETVM: vnde Oretant. quos Plinius Ínter fiipendia^
„ rios conumerat: Oretaniiinquít,quiGermamcognominantm\Strahy
Cf^tolemAUsin Tarraconenfi Hifiania collocant: Ambrofto
de Morales rudefolum prope Almagro K^ Granatulam, aliji Calatraua.tpAC
nunc Epifiopo caretyfedhabet Coenobium infigne religionis
mili ti A Calatrau^^fubregulajánáfi^enediáli.
I o VA L E NT I A, nunc Valencia Contenanorum in Hijj^af,
nia Tárraconenjí vrbs efi PtolemAO.PliniuSiValentiaJnquít^Co^
3, lonia III.

AP VD L V C VM. 149
«
eatn recepit^^inipfa TrAfukm Jaimum de Perrera de S.Aíartm
conftitmt» HAC fimmorum Pontifcum altrix ah Innocentio VJII.
adpetitione RodericiBarja EpifcopiCardinalis Valentinu^detntí
Pont,Max, in Metropolitanam fuit ereBa»anno 1492. eidemq^
fuffraganei2\/íaioricenfis, (^ Carthaginenfts Epifcopt dan. Sunt
^ alia eiufdem nominis parua opida in Hij^ania) in c^uibus Epifcopalisfedes
nunquam fuit.
1 I 2) I A NI O, Denia hodie,apud Pliniutn Dianium ^ Lucetum
Latinorum jlipendiarium: Lucentum hodie Luchento prope
Valentiam,pcut Dianium inmarü ora 'verfus Occtde(em\caret^
EpifcopOi^ef in Valentina dioecefi.Florianus fcribit idemejfe ctí
Ferrar i A promontorio AíeU) quod veri/imile efi-^ na, 'ut Sírabo ait,
bonA ibi fiunt [eÜurA ferri.
12. SE TA BIS,hodie Xatiua, Scribiturfere cu diphthogo SAtabis»
prope Valemiam. Epif copo caret.Inde SAtab/tam,apud PliniUiqtii
oAíígufianí.'hac Siliuí Italicm in lib. 3 .in arce excelfa fita indicat»
13 CA R T^HAGO,hodieCartagena:portum habet infignem C5
„ multarum nauium^at^ triremium capacem.^Iiniuf: barracojSci
>i pionumopuSiftcutCarthagoPoenorum.Ifidor.lib. i i fub oAnnibale marítima Hi¡panÍA occt*pantes,Carthaginem Spar-
» tariamconfiruxeruntiquAa %$manÍ5 capta ^colonia fa^a nome
» etiam prouinciA dedit\nunc autema Cothisfiíbuerfat atc^ in defo^
„ lationemredaóta efiMAcIfidoruf.HabetEpifcopu.T^óletanoTrA^
fi*lifuffraganeum:aníiqua^othorumfedesyab eaj^tota Tóletana
prouincia Carthaginenfis fuit cognominata. Carthaginem SÍUHS
Italictu lib. 3. Teucrófundatoritribuit:
. T>atCarthago vires Teucrofundata'vetufio.
Puit conmntHí^nw ex feptemjquia Pliniomemorantur.Vetm
infcriptio ibidem inuenta:
I MP. C^S ARI. T. ^LIO. HADKJANO.
ANTÓN I NO. AVG.PIO.PP.COS.IIII.PONT.
MAX. TRIB. POTEST. CONVENTVS
CARTHAG. CVRANTE POSTHVMIO
CLARANO. FLAMINE.
14 BAS TLinde Bafiitani, ^Bañitaniaicum Bfcribo: hodic^
Tapa in colonia Salarienfi, Plinim inter fipendarios celeberri^
mos Bafitanos connumeraticaret Epifcopo,efq¡ in dioecefiaAcci'
tana-yquauísArchiepifcopuíToletanus iuris aliquidin ea habeat.
Qua de re,

ijo CONCILIVM
15 ayl^E N^E Sjá:de hac cjuod ajjirmem^nihil ccrti habeo:(^
noñri hifioríci m carias difrahunturfententias. Vide Icgam ^
eruditiim commentat'tonem,(\uam Hijj^ano idicmate^mbrofius
Jidorales hac ipfa de re edidit. Cui, cum oh ipfms fingularem doéítinam,tumob
noñram, in Complutenft olim Academia ¿unici^
tiam mitamjubens acquiefco, A Aíauris ita hu vrbsfenituí de^
^mBafmtiVt hincnulium dimnandi certi altquidy 'veíligtum reli-^
Bumfit, Plinto Oretani,Bapdt,^ Mentefanitijdern[unt lib. 3.
j, £•. 3, Mentefani.inquit, qui (^ Oretani: Mentéfani, qui (^ Baitñítli.
Baíltilosponit PtolemAHs in Hijpama B&tica ad freturn^
Gadi/anum,quos etiam Toenps vocat. O^Qam teñe Tlinio lib, 3.
cap. i.^Pomponio Aíelalib.z.c.6.ab'ütraq^fretipartePcenihabitamnt'^ad
quod allufjfe 'uideri poten Horatius., 'ubi ait:
Latih regnes, auidum domando
Spiritum, quam JiLibyam remotis
GadibuíÍPtTJgaSi(f vterq^ "Poenus
Seruiat vni.
j ^ A C C I: hodie ^Hadix, Arábico idiomate: inde Accitanus.
fiianareligionis fundamenta iecit:^Camerintis tempere Confia*
tini 2\Aagni, Concilio Eliberitano interjuit.
17 B EA TÍA: hodie Baefa. Alij fcribüt Biacia:antiqui Beatia,
IndeEpifcopus Beatienps/ut habent Qcilia. Ptcilem&us "Beattam
ponit in Oretanis^eo loco,quo LiuÍHslib. z 6 .pontt LapidesAtros in
Aufetanis^vt^lareano placaitiinterlUiturgim ^ Aíentefam,*übi
Afdrubalcafirahabebat:efiíj^inEpifcopaíu Gienienfi verfus Sep^
tentrionem. Beatiam autem per T, efferendum ejfe, confiaf ex
antiqua lapidis infcripiion

APVD LVCVM. iji
^dieéÍAi *vtex Concilijs ^ recenúorihm dinijionibus colUgtrnus-^^t
fint quéí feqmmmr.
S EGOB Rl CA: hodieSegorhe, in regno Valenti&. Indc^
£piJcoptíí Segohrienfis > juffraganeus Archiepifcopi Valentim.
Sunt qui legan t ex numoiSigobrica\ Ambrofim aliíer, Hoc certum,
Epifcopmn Segobricenfem fub l^oletofuilfe. Vnde in antiqua di-
Uíjione, Ínter altos fujfraganeos,f onitur Segorbe: ^ in Concilio
ToletanOjfub Gundemaro Bjegej iam tune adieéía Tóletano Tr^sfitli.nam
tbi primo fubfcribit Tofcarius Epifcopm Segobricenfis,
CA STVL O i hodieCatilonatin B&ticaprope vrbe Beatiam.
Blinim Caflulonenfes C&farí nj&nales 'vocariait. Silipu Italic(is>^
(^ ipfe Hijpanus lib. 3.
FalgetprAcipms "1^amafia Caflulo Jignis,
i» Liuitis de bello Púnico: Caflulo 'vrbs valida ^ nobilis Píijpam¿t\
i» adeo coniunBa¡bcietate ^arntcitia Pcenisj'vtinde'üxor Anmbali
effet.IdemTlutarch.in'vitaSertorij.In antiquo lapide cumaj^i-'
ratione fcribitur.
VALERIA CIPATIN^ TVCCITAN^
SACR.VM COLONIAE PATRICIAE
CORDVBENSIS FLAMINICAE COLO­
NIAE. AVG. GEMELLA TVCCITANAE
FLAMINICAE SIVE SACERDOTI MV-
NICIP. CHASTVLONENSIS,
Epifcopum non habef.
3 I GA STR VM' JnConcilio TóletanoJnqm tantum
Epifcopifujfraganei Toletani ErAfulisconuenerttnt^jubfcribitBigttinus
Eptfcopus Bigajlrenfts. Erat frope Illicem ¿noHam Car..
thaginem^vt exdmijione Vvamba patet: non habet Epi[copunu>
ne(j¡ locum nüc certtim.AlijsBiluejlre infinibm Portugalia,opidum
diíionis B^í Velaz^quez^ auuncuU Infantitimde LaratCx hiñorui
amiqua,
1LLICI S.Hanc Plinitisprope Carthaginem nouam ponit:
iy Propejlumen Taderiait, colonia immunis lUicis-^ vndelllicitanHf
fmus'ídem Mela.Nonnuüi exnofliatibus Alicante portummaris
Mediterranei.alij Elche opidum nobile prope Carthaginem, nm
procuia mariexiflimant. Verum quum Plinius 1 Uicempropefiu^
men Tader collocetMreo hacinfe:prA(ertim quum Florianus,^
NaugerttisTaderjlumen SegurameJfedicant,Etforte eafuit Jllicis^quA
nunc OrtguelafupraSegurampoptaprope oram maris,
Nunc habet Epifcopum fupagariePimAnhiepifcGpatm Valen-
N 4 tiniik
Ayuntamiento de Madrid

1J2 GONCILIVM
tinhh Carthaginenji dicecejlhií temporihus dmunBumiíuéiorita*
te Paulí 111L TofJtífMax,

APVD LVCVM. 1J3
5 ^E SEO i fue VifeusoPunc Vtfeo in Lufitania. Ptolem&us in
Hijj^ania T arraconenftVifontium collocat. Quem locu Varrerius
Lufitanusinfuachorographiaa Vifeo mttltis leucis dipare erudite
docet, Hodie^fedís Epifcopalis antiqaam dignitaiem, ^ nomen
retmet'^ farum a ftíuio Aíondega ver fas Septcntrionem dijians.
6 LAAd ECO, ve I Lamecat nmc Lamego, in Lufitania ad
Dtirium amnemfitajfedem Epifcopalem- habeu
7 V £ C TI CA\ a VeEionihtiSy qui Plinio. Linio, ^ (^xfarl
HiJpaníA popult funt in Extramadura tracíu. Ptolemao etiam
^ettones Lufitania populi, quorum meminere Appianus, Strabo,
^liniuSjPrudentitíS, ^ alij. Vide Refendium in epifiola ad Va^
ftum fcripta. Prudentius Emeritam Qoloniam VeítoniA appellat
W' mpi siífávuy demartjrio Jan¿ÍA 8ulalÍ£,
2\^unc locus Emérita efi túmulo,
Clara colonia VettoniA,
Quam memorahllis amnis oAnA
^fAterit) ^ viridante rapax
Gmgite moenia pulchra lauat,
8 D VM10 oJMonaJleriumprope Bracara>n,fingularis ohfeT"
uantiAjn Hijpania a a^artino Adificatum,^ cuius ipfe futtpritnusAbbas,^
Epifieopus,^ob eius honoremin Epifcopalemfedem
ereBum, Hodie templum extatmirA antiquitatis Jde quo abunda ah
hifioricis noftris fcriptum.Anrtbuitur eitantumfamilia R egia,hoc
efi,régimen fanctorum

154 C O N C I LIV M
Irlamtcm dicitur^erhum Deifrimum annurjc'tajfe. Epifcopalis
Cedes Compofellam traduñaiad altíorem dignitatem, oh honor em
fanBipmi Jpoftolt ereóia, pietate, ^ deuotione oAlfonJi Cafi
Le((tonenfis Regü.
13 ^BRITO NlJ.vel B RITJ NÍA. 'velBR 1TINU,
feí4 "BRITO NI VM. Tempore

APVD LVCVM. ij;
Qarmine nohilis Sulaliai
Jlíortis ^ Índole mbilior,
Emeritam facra 'virgo fuanti
Cuius ab vbere frogenita ejl,
Opbí4s ornatiamore colit.
otA VE LA, nut^c Auila:forte fcrihendum Abella. Eji eitífdem
nominis'urbs in Aprutio,^altera tn Campania: depofteriori Am
broftus Leo,cuiPísefpatria)tres libros compofuit-^ftcíj^ diciam ^*ffir^
tnat á Grúa 'vóce at AAa; eo qmd 'ventorumfatibiu fit valde obno^
xia. Qítáí nominis ratto ^ nofira aAbel/a 'valde quadrat: ¿juippe
cfUA (^ipfa immoderatis 'uentis 'Oalde 'vexetur: Epifcopum habet
Qompoflellano Archiepifcopo ftífraganeum,
SAL Ai A NTJ CA) hodie Salamanca,^rhs omnium literarum
gjmnafio,^freanentiatantiquaq^ nobilitateciuiu admodum
clara. Epifcopum habet CompoñeUano fuffraganeum.
E LBO KA, Huimfere nominis quinj^ fum opida in Htjpania,
Ebora abAntoninoLiberalita^s Julia appeUatur-.a Adíela tbo^
raalia,CañeÜHm inlitoremaris,in[inu Gadttano-.alia in Magno
promontorio in Lufttania. IdemStrabo,(^ Stephanuj. Ebora eñ
apíid Ptolemaum in Tnrdulis in Pática, fed interiíis,'verspís me^
diterranea. Hanc Strabo ,^ PUmas Eburam Qerealem no^ninant.
Ebwa alia ab Ebora, efi etiam apud PtolemAum in Lujitania. Et
Ebora in íüditanis. Concilla a^I-ff, habent Elbora» ^ Epifcopus
Elborenfis. Refendités Lufitanus, (^ Quebedius TolctanA SedefíA
Portionariíis dehac re contendunt^alter Ebóram in Lufitania\
alter TaUueram in Regno Toletano,nobile opidum, Elboram ef
fe affirmam, Scripfit de Ebora in Lufttaniasantiquitate > (^ di¿.
nitate,atque nobilitate Refendius erudittim commentarium: quA
Archiepifcopum habet; Talabrica fine Epifcopofub ditione Archiepifcopi
Toletani efi, de qua Martanus nofterM-A- ^-' S •
QA VR I O, hodie Coria LufttaniA opidum PtolemAo.Caurienfes
apud PliniumEpifcopum habet CompoBellano fubditum.
TACE. Nofiri qmdam non mali auófores Tacem Ju"
liam,(^ Tacem Augu^am difiingmnt; f / P^x Augufiaftt, quA
nmc Badajoz^, quA habet Epifcopalem fedem, pofita ad Anam
flmiiim, CompopellanA fuffraganea-, ^ inde Paccnfis Colonia, ^
P^cenfis conHentus,apud Plinium-^ Tax autem hlia,qu¿i hodic^
"Reja tn Lufttania, cuius meminit PtolemAUs: (^ in ea etiam ntic
extanthuiíis rei nota argtimema: *vt colligitur ex infcriptionibtis
ipJffiStatque ruinis: diftat oüo leucis a 'BadajoZj.
EXO-
Ayuntamiento de Madrid

ij6 CONCILIVM
7„ EX ONO BA. Tlinmaflumme(sAnaJnqmtJittoreOceaf,
moppídíim OJfonoha Luftíiria cognominatum. FlinminLuftta^
ni A cuneo pomt Aíj/ríílemjBalfam,^ Offonobam, qua nunc Stom
bar\alfjSyltiüpi4tant:vtraj^ eji iuxta maris oram. Verum Sjluis
Epifcopíim habetjCUí Offonohenfts ecclefia anttqua eíi fubdiía:
Stomhar vero in eim efi dtoeceft. ^
% OLISIBONA.OLTSIPPO efi apud Plinium, (^
„ MeUm>pro Vljfippo\PÍmm lib./^x.zi.íá l'agojn ora Oljf-
3> fippOyequarum e Fauonio vento conceptunobilis:efij^ Tágiofitunu,
,, amnis autumgemmapj^ generantis. Apud Ptolemmm óhios hirar.
Hanc T^liniíis tradit pofiea Felicitatem luliam diÜam. J^^nc
Lisboa járchiepifcopum habet, (^ eft caput regni hufttanh, ^
„ mercium peregrinarum receptaculvim celebre, Deea Ifidorusficait,
„ VlyfipponaabVljffe condita ^nmcupata-^ qtio loco Jicut hifioriógraphidicuntiCcelu
aterras^ maria difiingmntura terris. ^/
„ loctis defumptuí eñ ex T linio lib.^.c. z o. Oljfiippo emmjnquit,ab
,i oppido térras, maria^ coelum, difierminans. In diuifione Vvamba
adiedtA funt Lufitania (¡Metrópoli alia ecclejía ex Bracarenfi Ade
tropoli.Dequibíisin Concilio Emeritenfi diximHs\mmÍYum Egi"
tania,Conimbria,Vefeum,Lamecum: qtsas BracarenftMetro^
poli.C.M.S.attrtbmt. Verum alias duasponit Vvambaini??jirum
Caliabriam, (f Numatiam. ínter Lufitaniamj^ Galloeciaw prouinciaSygraues
lites, atque continua intercejferunt frequenter dc^
numero Epifcopatuum,vtconfiat ex (ocilio Emeritenfi,^ ex epi^
fióla fummi Pontificis,quam eidem adiunximus. Vndenon mirum
fiinpartitioneVvamba adteBafunt Metrópoli Lufitania Egita-»
nia,Conimbria, Vifeum,Lamecum:in hac vero quam ex C.Ai.S,
pofuimus.Bracarenfi Metrópoli adiudicantur,^in(^ in paríitio^
ne Vvamba alij dúo Epifcopatus prouincia Lufitana adduntur,
fcilicet,(aliabria,^ Numantiaje quibus diccmus.
CALIJBRIA' tíanc hodie dicunt ejfe oMO N-
TA NGES. Infixto, ^ feptimo Concilio Tole taño fubfcrtbit
SER VVSD EI EpifcopusQaliabrienjts.^no Colimbrienfts.
» ü^VM A NTIA, Pliniuslib./\..c,zoJeeapcait'.Du-
9> rius amnis ex maximis Hij^antA, ortus in Pelendonibus, ^iuxta
^N^imantiam*
Contendunt multiex noBris doBiex loco T^linij,Numatiam ejfe
Soriam:alij contra,effeZamoramivtraq^mbilis vrbs. Soriaeñin
Epifcopatu Oxomenft^Zamora Epifcopum habet ex primis Hifpani
A, Verum cum Soria non di fiet ab ortu Durij,Jíc difiinguo locum
Plinij,
Ayuntamiento de Madrid

APVD LVCVM. 1J7
9» Plinij.Duriusamnisex maximis HifpaniAiOrtus in Pelendonihus,
íj ^ iuxta Numantiam,Uf(us:deindeferAreHacos^c,^Mh. 3.
ji f. 3 fPelendones Celtiberorumqtiatmrpopulis, quomm Numarí'
j> tinifmYeyclariX)ndeNumantim funtÍnter Telendones-^^bic^ or-
»tus T>urij. AdeU in Tarraconenji eam collocac In T^arraconenfi,
Jí inquit yclarifsimifuemní Tallentia ^Numaniia. Zainora/Pcéntí'
TiomenyAlfonfo.Vl'Oratore yCalixto, llfK.P.circa annu Domini,
M.C.XIX.in£pifcopafi¿ ereBa-^Ciuitas nobilis, Díirioimpofita,
CompofieUanofuffraganea.
PROVINCIA BAETICAE.
I SToALIS Jidetropolis. Sicque conñanter Gothifcrihunt, vt
Spania.Vertim KomaniMifpalis.Nunc Seuilla.Aíetropolis in/fgvis^vrbfque
opulentifsima anri ^ argenti^merciumque Indiarum,
aAAdeladiciíur, cUrifsima in hética. TliniusiHifpalis Colonia
^ cognomine RomulenpsJdemque vnum. exquatuor conuentibm lutídicis
Hifpalenfem effedicit.Ijidorusnomen'eimdedúcit aJiíu,eo
quodinfolopaluflri 3 fuffixis inprofundo palis, tocata fit.
2. / T A L 1 C A Hodie no extat. Cofpiciuntur tantum eius rui^
fJ^propeHifpalim'.appellatur Hifpalis vetusjab Hifpa/ifex pajfuií
fnillibusdifsita, ^liniusin Conuentu Hifpale'nfi eam collocatj vocatque
Ilipam cognomento Italicam. Onuphrius inter Colonias Romanas
connumerat ex loco Geílij.c. 13 Mb, i 6.
-> ELIP A.apudPliniumefl HipaItalicajnConuentu Píifpa^
lenfi'.quA vocatur maior a Ptolem^Oi^ I ¡ipula minor, cumfimpli
cUautgeminato.Lin Conuentu Aftigitano. Et exiftimo diminitiuum
ejfeab Elipa.fnde EpifcopusElipenfísfrequenterin Concilijs no^
ftrh fuhfcribit. Dicunt ejje hodie Niebla:alij aliter.Non habet Ca*
tbedram Epifcopalem,
4 ASTIGÍS HodieEcija.A Mela in'BÁticaponitur Afligí,
HifpaliSi^ Cor duba. AT liniOi'vt diximus,^ Conuentus luridícus
^ Colonia Afligitatja, cognomine Jugt^fl^ firma.appellaíur,
^on habet Spifcopunu fedeftin diceceftHifpalenft.
5 í, CORX) VB A ^Cordoba.Plinius:EtdextraCordubaColó
99 loni^ Patricia cognominata, indeprimum nauigabilí "Batí. Hodie
epifcopum habet ex Primis Hispania.Vrbs nobilitate, ^ multitu
diñe ciuíum infignis,^Archievifcopo Toletanofuffraganea.
^ E GAB R o, Sunt quifcríbunt^gabro Hodie (abra-, vbifitus
efiBaucadeSpífco'pusSgabriefisimill/aribíésfex^vigíntía Corda
O badif
Ayuntamiento de Madrid

158 CONCILIVM
ba difsita. Plinius in Botica Bareamponit-^pro quoin emendaúoni
husíacobi T^alencampij Vbeda repofttum : Verum ^¿Morales legendam
exifiimat Egahro. Non habetnmc fedem Epifcopahm,
Gratianus. 16 .qm^, 3 ,cap,^rima apitone) jEgabrenfem Vrbem
nominati^tnCod.Gr€gor,Agabre72fisfcribituri€X ConciL Hifpalens-z-c.J.
EL IB ERJ, Hodie Granada : de ea diximtis in Qonci-'
lio Eliberitano. Qauco líliberisadTromnciam Narbonenfem fpe^
Babat:nHncperfyrjcopam (^olibre-^híicvero adBaticam (^Hi/pa-
¡enfem'.efí Metrópolis magna VrbsjMaurorum imperio, ^diuitijs
olim confpicua^mmc Chripanapietaíe,(¿ religionis cultu darior.
g M A LACA. Hodie Malaga. Epifiopum habet fuffiraga-
•neum ^rchicpifcopo Hifpalen^i.
g ASIDO NI A.Flimtis: A/sido qua Cafariana, Hodie Me
dina Sidonia. Inde Epifcopus Afidonenfis in ConcilijsfHbfcribit.
JsQunc non bahet Epifcopum.
^^ TV ce Un ditíifione VvabAponitur.Hodieefi Martos.Non
habet EpifcopüJTuccitanus Epijfcopus in Concilij santiquis fiibfcri
bit. Scrtbendum cum duplici.cc.Augufam Gemellam Plinius cogno
minaridicit, ^in 'veterimarmoreiGemellaÜ'uccitana. ^inalio:
%efpt4b.lucctllanoru:IMP, Q^SoA%1.M. AVRE­
LIO ANTONINO AVG, DIVI SE'PTIML
SEVERLTII PERTINQACIS. QAVG ARA-
BICL ADIABENICLPARTHICLMAXU
ML TACATORISOR'BISFILIO.DD' RES-
PVBLÍCA rV ce IL LAÑO RV M.EP etiamTuC':
ci vetrn apudeundem PlmíHmBajietani^ vergem/sadmare.
PROVINCIA TA%RACONENSIS.
j. T/d RRACO N A Metrópolis. Plinius eamfonit in regione
Co[fetania:forte legedíém» Sedetania:JlumenJnqt*itySubi,Co
lonia barraco. Sctpionum Opus-ftAlij Tkrracon fcribíintiHancPrtí
dentiusgenitricemptorumappellatihymnode. 1 S.MartjribusCafarau^iTftinis:
ab eapars 'una HifpuniA^Tarraconenfis appellata*
In lapide antiqtioeñ,COL, LV. TA RRACO.Colonia im
munis, vel, lulia, ^uiBrix Tarraco, Archiepifcoptim habet, qui
dePrimatH olim cum Toletanocontendit.
'.• ' VER'
Ayuntamiento de Madrid

APVD LVCVM. ijp
Ínter Tarraconenfis
connumerarDertufanos.Eñ hAC ^vrbsad Iherumfiuummpro^
fe marenobílisinfrlmis, Habep Epifcopum Tarraconenfi fuffra
ganeum.
j C^SA%AVGVST A. AfudPtokmAumC&fareaAu
¿igtifla.Hodie^arago^aide eafic Plinius: CdfarauguJiaColonia immu
„ ms,amne Ibero a^u^a, ^hi opidum ante *üocabatttr Salduba, re»
gíonis SedetanklnveteriinfcriptioneQOL/C^S AR EA
AVG. SALDVB A. DeeaflcPrudentius hymnodedecem
^o¿io Adartjribuí CAfarauguítanh,
Tti decemfanéios reuehes ^ ocio.
Cafaraugufla ¡tudiofa Chrifii,
Vertícem fiauis oléis reuin^aj
pacis honor e.
4 TTRA SSO NA. ApudTliniumTuriafo (^Turiafonen
fes.HbdteTaraZjOna. Epifcopum habetfuffraganeum oArchtepifcopo
Cafarauguñano.
^'* (^ALAGVRRlS, PlinmsCalagurritanos,ait^quiFíbula
" renfes cognominatur.Hodie Qaíahorra: 'vocabaturprms Calagurris
Nafc}ca,(^pofiea,a Mió C&fare Qalagurris lulta, Epifcopum
habet Archiepifcopo BurgenJifuffraganeum. Efl 'vrbs celebérrima
„ ciue M.Fabto Qu.intiliano,t^ Prudentío yVt ipfe inqutt : Nos
„ Uafeo Iberus diuidit.Habet duas fedes Cathedrales-, mm/rü Cala
gurrim,^*D.Domimcumdela Calfada, ^ duas Cullegiatas Lo*
cronium (^ ViBoriam,
^ QAVCA fiue Oca nuncnonextat.OlimeniminvaflationeHif
panÍA,a i¿Mauris eft diruta j'veriím^iterum abipfisereeía:pietate
VrracCA,^ EluirAfoeminarum Regio fanguine Ferdinandi primi
procreatarumj adoppidu Gamonal fub inuocatione D.MarÍA,an-no.
\oy^;tramlata(^erecia,^Epifcopo Simeonidataefl,Cidió
Ruderico Die'^jConfimante.Demum AlfonfusSextus Eex Hifpa
niarumjFernadi Magni filius, 'urbe Burgenfiam Adificata,a Gamonal,
adeius amplificationem,Aucenfem Ecclefam Burgos tran
¡luliticoncejfa Regia Epifcopo Simeoni.i^in BaftlicaD.Laurentij
Cathedra collocata, anno. ¿1075. ^t*^^^^ attribuíis oppidis.'uillis,
(fprAdijs.Quin ^ Regio decreto fanxit, "Vt in Qañella effet hono
rabilior ómnibus aíijs-^ Clericifque in ea degentibtis maiorem ^ am
pliorem dignitatemJntercAteros totiusregnhhabere concefsit (adeo
antiqui illi'B^esadpietatemfuere propenji) Quam ereSlionem,
^ translationem Vrbanus ¡ecundus diplómate oApofiolico confir^
O z mauit
Ayuntamiento de Madrid

v6o C O N C I L I V M
mamtjexemitq\ eaah omniMetrofolitano^cuantea Tarraconenfi
fMitafn/£ef, eamq\ immediaü %f)manA fedifubiectt, Bernardo
^UtamArchiepífcoporefragan:inteplo.D, Lanrentij mafiít *vfq\
dum Aíamciíis Anno.D. 12 z z.eafpecle^ forma augufia , quA
níic efi,alteru extruxiisquodAlfonfus IBurge/isturrihusmiro opere
ddíficatis exornauíí: Franctfco Pacieco Epifiopo 'viro óptimo ^
prudentiyPhiljppo fecundo idfiagitante^ Árchiepifcopali hxc fedes
dignitateauBa €Íl,Gregorio.X 111.Romano Pontífice -.attrtbutis il
lijuffraganeis dHobus,Pampilonenft,^ Calagurntano.
j PA MPl LO NA, opMsPdpeijtvrD.HieronymusefiauBor
ad VigiUntíum.Hcdie Pamplona a Rege Vvamba infiaurata, ^
VvambA ltmaappúUta,Apud Plinium inter fes deratos fonuntur
^omp Alonen fes, ^inde TompjilonSfl hodie Caput Regni Ñauar'
YÁ'.habetcontientímluridicumi f^Eptfcopmn fuffraganeum Ar^
chiepifcopo Burgenfi,Martuam olim vocatam funt qui dicunt.
g ose A Ilergetumiin Tarraconenfi Prouincia,'vrbs, Etofia a
'Paíercfilo dicitur,vbí Sertoriuminteremftumfcribit.HodieHuef'
ca.HífcenfesfitnfapudCafarem.lib. i.debellociuili,^Plinium,
Habet nunc Epifcopum dtfaraugufianofuffraganeum»
^ ,, E LERD A. Plinius, I Urden fes Surdao?2um getisjuxta quos
^, Sicorisfluuius:fie apud Q^faremlib. i.de bello ciuili. Hodie Leri^
da^^fimipis Segrefupra quem efi impofita: Spifcopum hahet^
gymnafiumliterarum vniuerfale Qatha!oni¿í, geníis»
10 'B A%ClNO NA. PÍinioefiBarcino:fieentmaitilnoraatt
„ te colonia Barcino, cognomine Fauetia. In GaíbA numofic efi fcrif
,jum. COL, 'BARCINO, FAVENTIA Vrbseflam
plifiima, caput Catbaionü, ad maremediterraneum.Spifcopum
habet fuffragane^ Tarraconenfi.
11 E (fA R A, Extat Qoncilium Sgarenfe antiquum. In quarto
Toletano fubfcrihit SugeniusEgarenfis Epifcopus. in. i 5 .^.i (5.
j, loannes. Verba Qoncilij Sgarenfis fjAcfunt: Conuementes in *vnum
„ Epifcopi Prouincia Tarraconenfis in locum Sgara. In Epifcopatuum
limitibns in M.S.inuenio Exara noSgaram appellata:forte
Cea de loscauallerosfrope Cafarauguftam.
12- AVS O NA, ApudTtolemAumefi^Aufa.HincAufetani,
hodie Vtch. Epifcopus Aufonenfis eíi infubfcriptionibm Concilio*
rum. Epifcopum habet fufraganeum Archiepijcopo Tarraconenfi»
ij GE RVND A Éfodie Girona. Apud Plinium Gerundenfes:
Vrbs nota in Cathalonia,Efifcopum habet Tarroconenfi Archie*
pifcopoftifraganeum,
EM-
Ayuntamiento de Madrid

A P V D L V C V M. 159
14 E M P V %I A S. EmporU^Tlinm: OpnsPhofenfm:efi
tiiinc Tarraconenjis proHWcU-^ urbs maritima, ^ulgo oAmpurtas:
Epifcopum habet fujfraganeum Tarraconenfi(sArcbiepijcopo. Jn
fuhfcrtpttombus Conciltorum e¡l: EmpuritanA Epifcopus.
15 O RG E L L Oy fme Orgellmn aut VrgelU : hodie VrgeL
EpifcopHm hahetfiíjfraganeum CAfarattgu^ano oArchiepifcopo,
PROVINCIA GALLl^,
I NARPONA, Narhonenjís Prouirjcia, Pracata ante di-
¿fa^qui Ce/t£ funt.Hodí'e LangHedocProuencej^D-ttilphiné con
íinet. Dícebatur pofiea ^Gothica, quia a (jothispojfejpij'íib Htfpanorum
erat ditione,^ fub ^Primate Toletano,
^ CAVCOLIBERIyfeu Caucoltberis, Fíifpanu ver fus
Galliam limes: bódie(j)libreyEpifcopi4mno habet ,verhm at tributa
ep Alnenji Epifcofojnfy^bfcriptionibusCocihorumpro Caucolibe
ri^ponttur Liberitanus. Eft alia Eíiberis in Béitica^nomine ^ fnu
longe ab hac diñans\vt opendimusin Concilio Eliberitano.
I CARCASONA Oltm Carcajfnmy aut Carca fio ,Galli¿t
O^'^rbonenfis opidum apnd Plinium, Hodie Qarcafona : EpifcQpum
habet.
^ ^ITERRÍ S,/íue Pituris,Vafcomm Vrbs.
^ AG ATH A (j allí A J\QarbonenJts ínfula y (^ vrbs efl y vt
Placet Plinto ^Strabonii^ PtoloTnAo\nunc Agade:appellaturet}am
Ciuitasnigra . Suníqui Agatham montemPeffulumeffe volunt*
Sedh&cin Continente eñ\vhi Ptolem&us quoque Agatham habet.
^ LV TV VA. Inde Luteuani, qui ^Foroneronienfes.P linio»
GallíA y^rbonenpspopulifmt.Hos Pinetus Lodefne vertit infuo
'' Plinto Gallico. In libro Prownciarum kgitur:Lutunienfttim Ciuitasjdefiy
LutanaCafirum. InfubfcripttonibusQonciliortim Lutho^
nenfis Epifcopus.
7'» MA GALO NAJn libro notitiarum ePinMagalonenfmm
'» Ciuitas Montis Pejfulani: olimfedes EpifcopaliSynunc domus tantumcumtemplo:in
medijs fiagnis fita .fuffraganea J^rbonen
fiArchiepífcopo:vtex multis fubfcriptionibus Conc/liorum confiat.
8 ^^EMASO, fue Newafus.oApudAíifonüíin defcr/piioneBurdtgaUJ\Qemafi4s
Colonia Augufia, Nemaufus legit GoJt-
^us,ex veteriinfcriptione: hodie Tfjmes. Libellus extat de eius
vrbis antiquítatíbtis idiomate G4llico.ln Concil. 3. Toletano fubfcribit
J^mafenjis Epifcopíis..
O 3 ELE^
Ayuntamiento de Madrid

i6z CONCILIVM
EL EN A. Heüenes Vrhs CalUicorum in tíifpania %irraco^
nenfi. eft aptidStrahonem.HodieElna. Quamdicmt Helenam
Conftantini MagniAdatrem , 'uel Confiantem in honorem auia
condídífe.Vbi ettam mortudseftConJians : vtpofi D. Hieronyrr/íim,fcrsbunt
Eutropius ^Orofimtdigmtatem Epifcopalem retínet-^^rarraconenfiaArchiepifcopofHJfriHganea,
aAtque IJAC quidem de fedibus Epifcoporunu antiquis deliba.
uimus:vtnoufint nomina'urbium'vetera ^ neoterica leBori»
€arpimquejitus\ intelliganturque infiriptiones Conciliorum , (^
cui fediprims. quifque Epifcopus fubiacebat.
In Concilio Eliberitano altéL 'veterum vrbium fubfcriptiones
pint,de quibus ^ ÍOAC adijcienda diximus ¡propter Concilij illius
antiquitútem.
ACCLinde Félix Jccitamis.quifubfcribit.De hac vide quA
adnotauimus,
C 0% DVBJ.Ex hac O fus Ule Cordubenfis, 'uidefupra.
SPALJS:fupra.
T'VC C7, Vrbs TurduloruminBAtica^ quaTlinius^ugu^a
Gemellam cognominari ait.In veterimarmore efi: GemellaTucci
tana,^:CoL Augura Gemella.EBapud TliniumalteraTucci
*vetus in BaHitamaiVer^s admare.-quibufdam eji Almería, alijs
Aíurcia.'videquid di caí de ea Refendtus,
EPAGRÁ, Inde SanagiusEpagrenJIs:fortehicEpifcopus
fuit Gracus, (^ caufafidei relegatus.J^me certe Sanagij Gruam
originem fapere viderur. Epagris autem Ínfula efl^gai maris,
prima inter C y ciadas,tefie Caüimacho: quieam Lafam, Nonagriam,Hydrufam
^Epagrin, diófa affrmaí.Hkc eadem Andros
ef. Inalio.C .eft.Bigerrenfsii^ Bigertenfs.Bigerra.ef Bogarra ho
dieprope AlcaraZjiinmottbus Semr^: Ptolemaus eam ponit in Ba
ftiíanis.'vnde non eJiBejar quA eft in Lufíania, aut Vettonia.
CAS T'V L 0:f^pra.Hinc Secundinus Caftulonenfis,
ME NTES A: fupra.Hinc'PardusMentefanus,
E L IB E RI S: fupra.tíincFlauiusEliberitanus.
ride í«u C o RSICAfiueCorfisJndeConantiusCorfcanusimaris
fsui de le- mediterraneiÍnfula Genuenftbus hodieparens.^Eerapneab Ouidio
Cerm^J!^ ^ppelUtur.Inalio.CM.S.Vrcicanus, DeVrcidixtmusfupra,
nlex'Z'^ EEGJO. Inde Decemiuslegionenfis. HACeíllegio Séptima
KÁZ Germánica fue Gemina. In Tarraconefi Hifpania iuxta Aftures
ft.m,um. a-PtolemAoponituriHodie Leon.Caput Rem.f^diqnitateEpiíco
f*P, Coren. ,. , , . • ' > - . • / ^ - . , ^ •' \ 7 n i . ^ , f L
palt celebns a teponbusGothoru: tanmmApoftohcéifedifubte£la,.
^ Me-
Ayuntamiento de Madrid

APVD LVCVM. líj
^ Aíetropolitanum nuüum Hij^ani& Epifcopum agnofcens,
TOLE TVM. Inde JÍdelanthítisToktanusfupra,
S AL AHÍ A. Inde lanuarius Epifcopus de Salaria: coló -
rita in Tana cenenfi Hifpania:'vnde in njeteriinfcriptlone. CoLIuL
Salarienfis'.nucprope CaZjOrlam.Efi (^alia Salaria in Oretants^-
O SSO NO !B A. Inde Vincentius Offobonenfis, de eafupra.
ELBO T^AsvelEbora.Inde Quintianus Slborefisfupra,
ELIOCRO TA:in Antonino M.f.eñ Eliocroca.IndeSuccef
fus EpifcopHS deEliocrotafuit olimfedesEpifcopalis:dicitur nunc
Lorca.Habuit templum D.Tatricio dicatum,mqHo erat Epifco
falis CathedraiquA in Carthagmenfem abijt. J\deminitEliocrotA
Antoninusj^ XXV.mil.pajf.a CarthagineSpartaria ponit.
BASTA.IndeEutychianusBaftitanusEpifcopus.dequafupra,
MAL ACÁ, Inde Patrieius Malacitanus . De hacfti-.
pra.
InAíonañerioTaraJfeSiinqtio antiquitus 'vita Canónico^
rum regulariumfanBejloruit ^nunc obferuantia D. Hieronjmi-^
dum Thilippus II. ibi moratur, incidiin librum M.f inpelle
pergamineayin quofcriftum eñ,
ISTAE SVNT INTERPREcationes
ciuitatum ¡n Hiípania, quarutn
fuerunc nomina mutatatempore
Sarracenorum.
Ifpalis .i. Seuilla.
Afsidona .i. Sidonia.
Eliberi .i. Granada.
Aftigi .i. Berga^quenunc diciturEcifa,
Egabro .i. Capta,quae nunc dicitur Cepta,
Tuccis .i. Xerez.
Pace .i. Bocalgaze,qusenunc dicitur Badajoz.
Exonoba .i. Scduma.
Aguitania.i. Lucena.
Calabria .i. Montánges.
Oreto. a. Calatraua»
Beacia .i. Bae^a.
Mentefa .i. lacn.
-- - ^ O 4 Aceprl-
Ayuntamiento de Madrid

i5i CONCI. APVD LVC.
Accprídani.i.Guadix.
Bafti .i. Baza.
Vrci .i. Almería.
Acarta .i. Bagaftn.Hic iacctTieftis Epifcopus Bcrgarae.
Ulia .i. Belfa.
Setabis .i. Xatiua.
Valería.i. Valentía.
Copluto.i. Guadalfajara.
Vrci, qua? modo Almería vocatur: inde Verfus:
Infiftens operi venit Indalecius Vrci,
Ciuae poft mutatafuit Almería vocata.
Ayuntamiento de Madrid
SYNO-

\6s
ipSYNODVS BRAtmlUnum
itMturquin • •
f^ ^uthcnti
u
carenfis fecunda XII.
bpilcoporum.
T I T V L I.
\T T^EpíJcofus amhuíetper dioscejim fuam, ^ ante triginta dies
V PafchACatechumemdoceanturfymholum.
^í VtEpifcopmper diceceftm amhulans.duos [olidos tanttAm acciptat,
ñeque tertiampartemde oblationibpisquArat'.^Clericinon agan
tnrmorefermli,
^)) Vt Epífcopus in ordinatíone Clertcorum commodií nnllí* acciptat*
^11) Vtpro chrifma Epifcopt4s nihií acciptat.
^ ^ Vt pro conflifuíione bafilicA Epifcopus nihiíexigat.
^i Vt qtii oratorium pro quafiujlío in térrapropriafecerit, noncon^
fecretur.
II Vt de baptiz^atis nullum ''acciptat pramium. ^ Porté accipUtur.
y^M* Vt qui Qlericum accufauerit, (ftd nonprobauerit, excomunicetur.
Vtperfingulos annos a Adetropoíitano Epifcopo Tafcha pronun^
cietur.
Vt l^reshjter.poñ cihum non teneat mijfampro mortuis,.
REGNANTE DOMINO NOSTRO
lefuChrifto, cúrrente Era DC.X.
. t Ariamíri Exe.
Anno fecundo Reeis ^ Mironis,' die Caiendarum lunia-' Diedecim* oa»-
^ _, ,, . 7-/;;^^n"s^»'^'^carenfis ' fedis Epifcopus dixit: Infpiratione l^oc ^^^^-^^^^^^
í^K2'-^^^*^^^^"^usproueniíre/an£lifsimifratres ,vtper ordina- f Ami,.c.Á.
'"xt^Jr íione Uní gloriofifsimi fihj noítn Regís,ex vtroq; concí- «Patres.exc.
'fd. ^'•]:^ • ' - r IN J r ni ^ "Decftintxc.
W""'* lio conueniremus m vnu, vtnon folum de viiione alterutra gratu „ AUerutrum.Exc
Ayuntamiento de Madrid

i66 CONCILIVM
gratulemurjfed etiam ea,quae ad ordinationé.iS: difciplinam
Eccleíiaíl:icápcrtinent,pariterconloquamur. Scríptum eft
enim in' EuangelijSjdicente Domino:Vbicunq; fuerint dúo -Entngeí*^*^
vel tres congregati in nomine meo, ibi ero in medio eoru.
•'Nitigifius EcclefieLucéfis Epifcopusdixit;necaliudpoteft j jjitig'»-^'*
credi, niíi ea qua? ad vtilitaté noftrarü pertinent animarú,di- g,^
uinainípiratione &:inchoari cScperfici ""poíTe.Etideó vnani' ^°
mes atq; idipfum inDño fentientes^quaecúq; ad inftruftioné
noftrá pertinent j in mediu prolata defideramus agnofcere.
Martinus Epifcopus dixitiArbitramur veftrábeatitudiné
recordari,quia cum primüm in Ecclefia Bracareníi Epifcoporum
Conciliu congregatum eft,poft multa, qua? adcocor
diam reftse fideifuerant roborata,aliqua etiá,qu9 regularem
fanftorü Canonum continent difcretioné,firmauimus;quorum
vtilitas, vt pofsit euidetiüs in memóriamreuocari, ipfa
(íi vobis placet) epiftola in veftra praífentia relegatur.
Omnes Epifcopidixerüt:Oportet * ómnibus modis,vt in ¿omn^^L
omniu auribus, qui hic adltat.recitetur. Recitatis ergo capí . ¡, (¡f» |
tulis/quac ne prolixitate facerét,his geftis minimé funtinfer ^^quS»**
ta,MartinusEpifcopus dixit: Haec ergo.qua? modo funtreci
tata,quce nobis tuncaut varia, aut dubia.aut inordinata funt ^^
vifa,auxiliáte Deo,dire(9:a funt. Se fuam Smmobiliter obti- ¿inuioUbí'"'
nent finnitatérquce autem tune in memoriam non vcnerút,
aut onerofum fuit in primo illo concilio multa fimul ingererejneceíTariu
videturmodó ad notitiam fanftje veftrce charitatis
deferrif'in" eo fpecialiter profpe£lu,vt fpirituali venti- Deeft'"^*
lata examine purgentur.Sanfti enim patres , ac praeceífores ,|¡.¡.Í

BRACA RENSE.II. 167
ignorantiám.,autpernegligentiá,reprehenribileinueniturin
nobis; recurrentes adteílimonia facrarum Scripturarú, vel
antiquorum C3nonuminftituta,adbibito cómuni confenfu,
omnia qua? difplicuerint,rationabili iudicio corrigamus. Et
primu,íi placet,rele£lis Beati Apoftoli Petripraeccpds, qua^
pro regula Sacerdotü in fuá Epiftola euidenter adfcripíit,
quidquid non eodé tenore^íicut princeps Apoftolorú edo-
. cuit,agi videtur,á nobis,íine vlla cunftatione, ad emendarionem
ducere feíHncmus; nefortaíTe dú alijs pra?dicamus,ipíi
j-íjrm.D. reprobi efFe6li,diuino illo codemnemur eloquio dicéte: 1 u
»''".v^! vero odifti difciplinam, allato libro,ha?c ex eadé Epiftola recitata funt: Séniores obfe
i> ero confenior,pafcite,qui eftin vobis gregé Dei;prouidentes
" » non coa£lé,fed fpontaneé,fecundümDeum:neq;turpis lucri
p-j'4»" í?;ratia,fed volutarié;nec vtdommátes in cleris,fed "^ forma fa -«FormsFxc,
"'"• » fti^gregis ex animo }"vtcum apparuerit princeps paftorú, tGregupudPicrú.
í*£¿* ^^cipi^íis immarcefsibilem gloria? coronam.Hisreleftis, om
^'''>/W//. nes Epifcopi dixerut: Cognitis his,qua? ex Epiftola B. Petri
Apoftoli recitatafunt,deíideramus,auxiliante Dei gratia, diuinis
obedire praeceptis, de Apoftolicíe Epiftola:',quas nobis
recitata eft, ""in ómnibus formulam imitari: Ne forte in ali- t inhisomnibuj.
quibus inordinaté ambulates diuino(quod abfit)iudicio con
demnemur.Sedvtfanftorupatrum veftigia fubfequentes,in
ipforum requie mereamur eíreparticipes,^ immarcefsibilé
illa gloria? coroná,qu2e repromifla eft,cú ipris** accipere me- d Percipcre.Exc
reamur. üb hoc ergo tuafimul omnes depofcimus charitatem,vt
has omnes caufas fingulis capitulis breuiter comprehenfas,
qualiter corrigi debeát.his geftis fubter anne£í:as:qu^ ^ vdquaHter.Exc.
CLim ftudioGus relefta,6¿:innotitiá omnium noftroru euidéter
fuerintperdufta ,propria vnufquifq; manupro eorum
emendatione,(S¿: confirmatione fubfcribat;vtnonfolümnobis,fcdetiam
fucceíforibus noftris,haíC adperfcílioné Epif
copalis officij decreta proficiant.
^«'•'S'ol '^^ Epifcopusambuíet fer dice cefmfuam,^ ante mgtnti dies
fiici.,.^^ "^afcha catechumenidoceantur Symbolum.
'•'•w Placuit ómnibus Epifcopis, atque conuenit,vt per fmgulas
fí'..,». EcclefiasEpifcopi^per dioecefes ambulantes,pnmú diícutiat ^^¿¿""'^ """*•
Clerico$
Ayuntamiento de Madrid

i68 C o N C I L I V Ni
Clericos, quomodó ordinem baptifmi teneant^vel MiíTaru^ ,.
' Se quasrcunq; oíhcia in Ecclelia peragutur.bt li recte qui- cunque.pg^
dem inuenerintjDeo gradas agant: íi autem minimé,docere J ^St H

BRACARENSE. II. i

170 CONCILIVM
V¡ L Vt de baftiXatis nullus accipiat pramium,
/«Jiw Placuit, vt vnufquifque Epifcopus , per ecclcíias fuas hoc
IUÍAÚO^P'. prsecipiatjvthi qui infantes fuos adbaptifmum ofFerunt, * íi
»''7+/ quid voluntarié pro íuo ofFerunt voto, fufcipiatur ab eis: íi.
ffcnttobu. vero per necelsitatempaupertatis,aliquia non habent,quocl
in 4dm¡ni oiteratjnullum illis pignus viokter toUatur a Clericis. Nam
Í!,m?»r«£ multi pauperes hoc timentes,filios fuos ábaptifmo retrahüt.
dütn
írr.t' QiLod fi forte dum difFerunt/me gratia baptifmi de hac vi- - %^^^'^'
ta receíTerint; neceíTe eft, vt ab illis eorum perditio requiratur,
quorum ^ expolia pertimefcentes, á baptifmi fe gratia ^ spoiíaE»*'
retraxerunt.
VI11. Vtqtii Clericum accufmerit,^ id non frobauerity
excowmunicetur.
i.q.^.pL- Placuit,vt fi quis Clericorum ahquem inaccufatione forni-
'qu'lslhqni cationisimpetit; fecundum pra?ceptum Pauli Apoftoli, dúo
.l7,¡.'iot vel tria teftimonia requirantur ab illo: quod íi non potuerit,
['!i'{T^' ^^^^ teílimonijs approbare, ^ quas dixitj *^ excommunicatio- JAcculaü"'" J ^^^
nem accufati accufator excipiat. fc^c.
/X. Vtperfingtilos annos a aMetropolham Epifcofo
pafcha pronuncie tur,
FtZÍI'yt Placuit, vt poílquam omnia in concilio Sacerdotum fucrint, orntúta"^
tí'^p^'bM. ordinata, illud ómnibus modis obferuetur,vt ^ fuperuentu- ^ suíeruí»""^
udíti!' ^^^ ipfius anni pafcha,quoto calendarum die, vel quota lu- ^"'' ^^
ccnai.Toi. na dcbet fufcipi, á Metropolitano Epifcopo^ nuncietur. gintím*"^'
Ciuod caíteri Epifcopi, vel reliquus Clerusbreuiculo fubnotantesjvnufquifque
in fuá Eccleíia, adueniente natalis die ^^^ ^•
Domini, adílanti populo, poft leftionem euangeHcam,nun- "^¿^5.
cient;"vt introitum Quadrageíima? nullus ignoret:"in cuius
principio conuenientes in vnum vicina? Eccleíiíe, pertri-
^ duum,cumpfalmisper fanftorumbaíilicas ambulantes, ceír¿"íS
l^brent litanias. Tertio autem die, celebratis hora nonafiue
&'Vú!.'6. .^^^"^a MifsisjdimiíFo populo, prsecipiant Qiíadragefimse ^j.
'.i. ^ feruare ieiunia; 8c mediante Q^adragefima, ex diebus vi- * obfef««'*"
ginti baptizandos infantes, ad exorcifmi purgationem offerre.
Ayuntamiento de Madrid

BRACARENSE. II. 171
3r. Vt^Preshyter pofi cihumjnon teneatmijfampromortuü.
Placuit,vt quia per ftultitiam prsefumipti nupererróris,aut
certéexveterisPrifcillianae adhuc haerefis' foetore, corra-''Fa«'recorrupto,
ptos cognouimüs quofdamPresbyteros, in huius praefumptionis
audacia ^ detineri, ^ vt in miíTa mortuorum, etiam , vt'm'icra'¡moít^
poft acceptum merum, ^ oblationem auíi funt confecrare; ¿ vífobiationem*
ideoíj-hocpraefixéeuideiitis fententiae admonitione ferue- ^"•
tur, vt íiquis Presbyter poft hoc ediífcum noftrum amplius
ÍL?* |í in hac vefania fuerit deprehenfus: id eft, vt non ieiunuSjfed
T""'.'"It . ., ^ r 11 • c r íConfecran.inaltari
ZZ ''"' ^uocunque lam cibo prselumpto, oblationem conlecraue- continuó.Exc.
»^»/.7.f.i.' rit, continuó ab officio fuo priuatus, á proprio deponatur
Epifcopo.
His ^ itaqüe geftis, placuit ómnibus pro coníirmandá ho- /I"EXC.
rum obferüantia,propria vnumquem^ue manu fubfcribere;
^ eo plácito fafto- vt íi quis horum capitulorum terminum
r rr 1 • 1 • C 1 • • \ • í Eorum placitotranigrellus,
ad mordinatas conluetudmes re.uertí voluerit, rum.Exc.
totius Concilij mcrepatione correptus, leuerilsnnam libi nc.Exc.
de fui ordinis inclinatione,nouerit imminere fententiam. ' v«"f""»°»-E««
MArtinus Bracarenfis Metropolitanas ecclefías Epifcopus,his
geftis fubfcripíi.
RemifoljVifeníiseccleíia? Epifcopus,his geftis fubfcripíi.
^Lucetius, ^ Conimbrieníis Epifcopus, his geftis fubfcripíi. EX"
" Adorius, Egitan^ ecclefise Epifcopus, his geftis fubfcripfi. ' c-:^"""^-
SardinariuSjLameceníis eccleíise Epifcopus, his geftis fub- "'Adoricus.Exc»
fcripíi.
Viator,Magneteníis ecclefise Epircopus,hís geftis fubfcripíi.
'ítem ex Synodo LucenD' "SS.;?"'"'*
Nltigiíius, Luceníis eccleíiae Epifcopus, his eeftis fub- * Nitigis LUC. MC-
Icripíl. Exc.
Andreasjrieníis eccleíiae Epifcopus,his geftis fubfcripíi.
vVvitimer/Aurienfis ecclefise Epifcopus, his geftis fuhf-; ^•^¡;^2!EX*C
cripfi.
^ Auila,Tudenfis ecclefi^ Epifcopus,his geftis fubfcripfi. ^ ADÍU-CA.
Polemius, ^ Afturienfis ecclefi^ Epifcopus, his geftis fubf- ' A¡'^;f ""«"C"
cripfi.
Mailoc/ Britonenfis eccleri2eEpifcopus,his geftis fubfcripfi. * Britiaoram.Exc
" P i De
Ayuntamiento de Madrid

172 C ONCILI VM
De fubfcriptionibus.
M
Arúnus.ex Dumienji

BTCACAREÑSE. II. 175
CAPÍ TV L A EX
Orientalium Synodis a Maraño
Epiícopo ordináta,atque coL
leóta apud Luceníe
Concilmm.
nMJRTlNVS "B R^ C J R E N S I S
Epifcopus capitula eSdit SynodórUm Cracarum, quA citantur
a Gra(iarjo,cap,PropterEccleJíapicaSidífi. 1 ^EratGrACus,^
h&c capitula Gr&ca Latina fectt: ^ocatur líber capitulorunu
Aíartini, Hic cum eJJetGruus, ad- ^ütilitatem ecclefiamnu
HijpaniA, h&c capitula Gr&ca Latinafecit, ^ alia quídam ex
Latinis addidit, ^ a Gracis aliqua detraxit > 'Ot efi in cap.
^ropterEcdeJiapicas^quoddefumptum efiex Concilio^ ntiock
cap. 2 o. júlia etiam ex Toletanis Concilijs pofuit Gr&cus homo,
^ ad mores noflrorum hominum GYACOS ritus fanBe ^ pru^
denter accommodduit,
ipv Omino beatifsimo,atq; Apbftolicae fedis honore Tufcí- 4 Efurprcieudo;
^ ^^ piédo inChrifto fratri, ''Nitigefio Epifcopo, vel vniuer- * Nitigi.CAí
¿Z: fo Concilio Lucenfis Ecclefi^ Martinus' Epifcopus. Sanfti '^^-^

174 CONCILIVM
T I T y L I.
I "T^ E eleBíom Epifcopi.
i| JL>^ De ordinatione Epifcopi.
iij De euacuanda ordinatione¡quét abfente JMetropolitano fueritfa-
Ba.
iiij De Primatu Metropolitani.
V De eo,quiper ambitionem> de inferior i ciutrate ad maiorem tran^
fire "vpilt,
v| De non mutanda parochia,
vij ^e prAfumptione alienAdicccefis.
vii j De non conjiimendo Epifcopo fuccejforc^.
ix Deinruptíone 'vacantis ecclefu.
X De Epifcopo per neceptatem ^agantc^,
xj De contemptore Epifcopo,
xij De feditiofo Epifcopo.
xiif *De "" dijfenfione iudictj.
xiiij Deprafumpiione Epifcopi in rebus eccle/íA.
XV • De rebuí ecclejiapcis gubernandis,
xvj De rebus eccleftA dijpenfandis.
xvij De his^qui de minifterio eccle/tA aliquid*vendider/ntj,
xviij De Synodo facienaa,
xix De Epifcopo, qai noluerit 'venire ad Synodunu.
XX De legitima Átate ordinandi Presbíteros,
XXj De EunuchiSiqui ab alijs fiunty^ quifibiiffis naturalia abfcin*
duiítj.
xxij De ^N^eofhyis.
xxiij De poenitente non admitiendo ad CUruvfU,
xxiiij De his,qui indifcufi>aut Presbjteri,aut Di acones ordinatifuntj,
XXV T>e PresbyteriS) aut Diaconibus, quipof ordinatione denotantur,
XXV j De his, qui viduM, aut dimiffas ducunL),
xxvij De fornicatoribw Clericis.
xxviij De his, quorum ijxoresmoechantur,
xxix De viduís Clericorum,
XXX De filia Epífcopi,ve¡Presbyteri,qu£ fuerit deuota, tí peccaueriti
XXxj De deuotapeccante-, vel quA fe maritarit,
xxxíj Defubintroduóíisadoptiuis mulieribus.
xxxiij De non recipiendis Clericisy^de infirmanda ordinatione eius,q^^
fine conjenfu Epifcopi fui>ab alio Epifcopo ordinatw efi.
xxxiiíj J)e Clericisdefertoribus,
DCJ
Ayuntamiento de Madrid

BHACARENSE. II. i/j
XXXV DeimportunisClericis.
xxxvj De purgnnda opinione loAvefis,
xxxvij De Clericis excommunicatis.
xxxviij De Fresbjteris., *ÜÍ infecundis nuptijs non njadant^,
xxxix Dchisiquiad Diaconatumeliguntur.
^^ ^e eojCjuodnon licet Diaconum non iujfum federe^.
^M De eo ,quod non liceat quemlibet, 'üt minifteria tangat,
Xiij Vt mulieres infacrarto non intreivU,
''"iJ Si Lector alrerius ^iduamduxerit.
^ "iij Si Suhdiaconus fecundam duxerit 'vxorenu.
^^v iji Yion afcendat in pulpimm nifiLeéíor.
^^v j ¿)f condttionalibusnon ordinandis,mfi cum confenfupatronoYum.
^^vij Denon fufc'ípiendis feruisalienis,
xlvilj ^^f non celcbrandis natalitijs martyrumin Quadragefima,
5ilix J\Qon ptfcipi deberé infantes adbaptifmum» nifi ante tres fepti*
7nancJ ^PafchA,
L ÍDí- non fbluendo teiunio tn quinta feria Pafchéí,
^\ Dechrifma conf cien da.
. -^Xjí'w liceat ^resbyteroyprafente Epifcopo» chrifmarc^,
f! Quodnon licet Preshytero.ante Epifcoptimtin baptijierio introire.
*iiii De pragnantibfás bapti'landis,
^^ Quid in altario offerre oportet.
^^S DeTresbyíeris forajiicis.
^vij 2)f non ieiunando die Dominica, necgenufleéíendofimiliter/vtin
Quinquagefima.
Iviij De pY&gufandis carnibus, (^ non execrandis,
lix De eo,quodnon licet Sacerdotibus njelClericis,incantaturas¡(S^ co^
trarias ligaturas facerc^,
Ix De eo, quod non liceat Sacerdotibus 'vel Clericis,Jpe£laculis in^
tereff^,
Ixj De €0, quod non liceat, conuiuiafaceré de confertis,
Ixij q)c vfurís vel negociorum lucris.
l'^iij De Clericis,qui adMatutinum,vel Vejjfertinum officium no con*
ueniunl^.
Ixiiij De eo quodnon liceat jClericos Dominicoab ecclefia abfentari.
ix V De eo,quod non liceat,C lencos ante horam tertiam pranderc^.
Ixvi De adtondenda coma Clericorum,vel habitu ordinato.
Ix vij De eo quod no liceat,pfalmospoéticos in Ecclefia dicere, vel libros
apocryphos legerc^.
1 ^c vil j De eo quodnon liceat fupermonurr^enta mortuorti Mijfam tenere,
P 4 Deeo,
Ayuntamiento de Madrid

i7 aut cum ipfis y'vel fchifmaticis orarc^.
lxx| De eo, quod non liceat Chriñianis ohferuationes diuerjas attenderc^'
Ixxij De eoyquod non liceat Chriñianis tenere traditiones Gentilium, &
ohferuare lunA, (f JfeHarum curfus,
Ixxiij De eo,quod non liceat Calendas ohferuar^^.
Ixxiiij De eo,quod non liceat herhas medicinales cum aliqua ohferuatione
colliger^.
Ixxv Deeoj quod non liceat mulieres Chrijlianas in lanifcijs aliquid
ohferuar^.
Ixxvj De adulteris.
Ixxvij De mulieribus fornicarijs^ ^ ahortum facientthm.
Ixxviiji De homicidio 'voluntarioj vel non voluntario.
Ixxix 2)f mullere, qua dúos fratres coniugto, vel viro^qui duas forores
habuerit.
Ixxx De his, qui nuptijs inruuwL).
Ixxxj De his,quife animalihus commifcueruntj.
Ixxxij De his, qui vfque ad finan vitA inpeccatis perdurant, ^ in exitu
communionem accipiuwLj.
Ixxxiij De his, quiintrantes ecclefiam,per nimiam luxuriam facrarñen"
iofiahflinent.
Ixxxiüj De excommunicatís.
I, De eleBione Epifcopi.
NOnliceatpopuloeleftionem faceré, qui ád Sacerdotium
prouocantur,fed iudicium íitEpifcoporumjvtipfi
eum,qui ordinandus eft,probent,íi in fermone,&: lide,

BRACARENSE. II. 177
IIL T>e euacuanda ordinatione>quA a^fente Aíetrofolitam
fuerit faáa.
xí¿»i«',« Non debetordinari Epifcopus abfque coníilioj& praefentia
'^«¿.r.1j" -^Ictropolitani Epifcopi. AdelTe autem oportet onines, qui
funtinprouincia Sacerdotesjquos per fuam debet epiftolá
couocare. Etfi quidem omnes pccurrerint, melius: íi autem
lioc difficile fuerití^pluriores oportetoccurrere.QjJÍ autem 4 Piare$.Exc.
non venerint,pra?fentiam fui per fuas.epiftolas faciant:&: fie
omnium fafto confenfu,ordinationéEpifcopi fieri oportet.
Si autem aliter,praster quod a nobis terminatum eñ,fuerit factum,talem
ordinationem nihil praeualere decernimus. Si
autem fecúdüm Cañones ordinatio Epifcopi fuerítfafta, 8c
aliquis contra,'' fuá malitiain aliquo contradixerit, pluri-^ Cum fuá maiitia.
morum confenfus obtineat.
IIIL De Tr'mamMetropolitani,
h^¿'^" Per fingulas prouincias oportet Epifcopum cognofcere Pri-
•'»'«-/. matum Metropolitani Epifcopi: 8c ipfum curam fufcipere,
nihil autem agere reliquosEpifcopospra?tereum,fecüdüm
quod antiquitus á patribus noftris conftitutum cótinetur in
Canone.Propter quod &Metropolitanus nihilfibipraefumptiué
adfumat,abfque confilio caeterorum.
F. ^eeo, mi per amhitionem de inferiori ciuitate ad maiorem
tranfiensiiJuh ágete Ctericatum,
Si quis in parte alicuius fuerit ambitiofior inuétus.fíue Epifcopus,
fiue Presbyter,vel Diaconus,de inferiori ciuitate, no
tranfeat ad maiorem. Q¿iód fi quis contra ha?c magni Concilij
conftituta importunus extiterit, omnimodis euacuctur
huiufmodi faftum;6c fuseiterum reílauretur ecclefia?, cuius
Epifcopus,aut Presbyter, autDiaconus priüs fuerit coníHtutus.
i VL De non mutanda parochia,
Epifcopum a propria parochia non liceat tránfire in aliam,
ñeque fuá fponteintroire, ñeque inuitatus, ñeque ab Epifcopo
coaQ:us;fedpermaneatinloco,in quoá Deoeftordinatus,&:
in eam, quam fortiuit ecclefiam fecundú antiquum
Canonum inílitutum..
Do
Ayuntamiento de Madrid

178 CONCILIVM
>' V1L De frAfumftione alieriA diceceftsl
Si quis Epifcopus non per fcripta Metropolitani Epifcopi,
autqui cual eofuntjrogatus,de aliaprouinciain aliam venerit;fedpra?fumptiuéirruens,adordinationem,
Se coftitutionem
Clericorum, quiad illum non pertinent, importunus
exiftatíVacuaíint,

BRACARENSE.II. 179
bulare, ílatim talem excommunicari oportet. Quód fi coaftus
contempferitjfanftum Concilium,quodplacet,de eodé
terminet.
Xll, DefediüofoEpifcofo,
Si quis Epifcopus ordinatus fuerit, & non vult ipfam parochiam
fufcipercin quanominatus eít, fed alibi vult ordinarez
& vimfacit,

i8o C O N C I LIV M
Diaconos,vt Ki omnes fciant,qu9s funt Eccleíias propríá: vt,'
íi Epifcopo contigerittraníitus,nibil eos latere pofsit ex his,
quse ad Eccleíiampertinent;vt nuHo modopofsintminui.iSi
perire.Ñeque res proprise Epifcopidebentimportumtatem
prorebus Ecclefia^pati.Dignumre vera,6

B R A C A RE N SE.ÍI. i8i
Xyi JL De Syñodofacieíjda.
rS't Propter Ecclefiafticas curas,(S¿: altercationum folu dones, be-
^Hrd""^"^^ placuitjperíingulasprouinciasbis in anno conciliumfic
r»pi,r Eci ri, conuocante Metropolitano Epifcopo, omnes prouincice
Iripilcopos ;ita vtinhis coiiali)sprodeant omnes Presbyteri,Diacom,
velhi, quorum in concilio caufíe examinata?
ad iuftum iudicium prodátur.Et qui manifefte Epifcopi, vel
Presbyteri,autDiaconiinuentifuermtin offenfa, fecundüm
rationem excommunicétur, quamdiu communi confenfu
de his placuit daré fententiam. Nulli autcm Epifcopo liceat
propria apud femetipfum concilia facere:preter eos,quifunt
\A \- ^ 1- '^ Forte. EccleC*.
IVletropolis creditaí.
XJ X. De Epifcopo,qui *vemre ad Sjnodum rjoluerit;
Non liceat ad Concilium coñuocatos Epifcopos continere;
fed iré, Se ea,quaí ad vtilitatem Eccleíice, vel cseterorum pertinent,autdocere,finouit,autdoceri,íinefcitNam
íi extra
a?gritudinem contempfcritire, reus eritfraterni concilij.
i^SS XX. De legitima átate ordtnandi Freshjteri.
lí/ür* ^" Si^elquiipfifihinatH.
valia abfcindHnt.
?,'^;^^j;; Siquis pro caufa aegritüdinis naturaliaá medicisbabuerít
íf;;;f"£ fe£la;fimiliter , 6¿ qui a barbaris, aut á dominis ílultis ^ fue-
Í7+,* ' rintcaftrati,(S:moribus dignifuerintvifb bos Canoadmittit
ad Clericatus officiúprornoueri. Si quis autem fanus.no per
difcipliná religionis & abftinenti«,fed per abfcifsioné plafmatiáDeo
corporis,extimans áfepoíTe carnales cocupifcen
tias amputari,caftrauerit fe,n6 eu admitti decernimus ad aliquod
Clericatus officium. Qjipd fiiam antéfuerat promotus
ad Clerüm, prohibitus á fuo minifterio deponatur.
Q_ De
Ayuntamiento de Madrid

i82 CONCILIVM
XXXIL DeN^oph^üs.
Qui nuper baptizan fuerint, iam aetate Íegitima,non continuó
liceat, eosad Ecclefiafticum ordinem promoueri: quia
oportet,illú priús doceri,quod pofsit dGcere;quo multo tem
porebaptifmu'mpofsitprobare:vt benéprobatus veniat ad
Clerum,fecundumpraeceptum ApoftolidicentisiNon Neo
v^uixiéi pbytum;ne in fuperbiá elatus in iudiciumincidat, 8c laqueíi
'Tim.t'é, diaboli. Si fuccedétitempore in aliquo graui peccato á duobus,
vel tribus teftibus fuerit cóui£tus,depofitusde gradu fuo
ceílet á Clero, Si quis contra hancregulam faceré prarfumpferit,quafi
contrarius magni Concilij,proiíciatur á Clero.
XXIIL T>e fcsnitente non admitiendo adClemm.
Poenitens tantúm,fi necefsitas,aut vfus exegerit inter Oítíáriosprius
deputetur,velinterLe£í:ores;itavtEuangelia vel
Epiííolam non legat. Si quiautem ante ordinati funt,inter
Subdiaconoshabeantur: ita vt manum nonimponant,aut fa
era non contingant.Ex pcrnitente enim dicimus ideó, quód
poíl baptifmumpro homicidio, autprodiuerfis criminibus,
autgrauirsimis peccatis publicampocnitentiam gerensj diuino
fuerit reconciliatus altario.
XXIIIL Dehi¿quifine difcu^one¡autPreshjteri,aut
^iaiones ordínatifunt.
'^.fx* \nb\ ^^ ^^^ Presby ter,tiut Diaconus fine aliqua examinationí or
"'VTZT ^^^^^^ ^^^^ j ^"^ ^^^^^ ^^"^ difcuterentur, criminofa peccata
*L.4¿/.- fuá' celauerunt, Se poft ordinationem ab alijs funt deteíli; ^ ín cof^ff^f^J
/'«Js'.tí^l'i abi j ciantur a Clero. Similiter,(&: de vniuerfo ordineCleri fer au "po^c¿'¿''
S;r uctur.Nam hocfibi,quodinreprehenfibile eft, fanfta & ca- fffoÓ*''''
Sl^f' tbolicadefendit Ecclefia.
yniehc id
ftum y i den
XXV, De Preshyteris aut Diacoriihn^, ^mpofi ordi^ . ^,
^'^''"' natmemdenotantur, no.^^'c'l^"
í/í/^w Si quis Presby ter ante ordinationem pcccauerit, 6c poíl or- ^'^J^^?^.
&3?;' íJi"ationemc6feflusfuerit,quia anteaerrauit,no ofFerat;fed S''f>'hSV
lutu; tantum,pro rcIigionc,nomen Presbyteri portet. ^ Similiter ?umfe¿
^s.iu>. ¡: ^ de Diaconibus feruandum eíl:; vt fi ipfe confeíTus fuerit, ""l^jt. s>^¡
ordinem Subdiaconatus accipiat. ^„ii2?c.S'*''"'
De
Ayuntamiento de Madrid

BRACARENSE.IL igj
XXVI. De his, qni^viduas aut dimijfas ducuntiautin malis
covfilijsmixtifunt.
X'iu'^iL ^i ^^is viduam aut ab alio dimiflamduxeritjnon admittatur
t imtit ^^ Clerum: aut íi obreprerit,reiiciatur;íimiliter íi homicidij,
'•"""'''"'vautfafto,autpra?cepto,aut confilio,aut' aíTenfionepoftbap 4Defeííon

i84 c O N c IL r V M.
defierít ,Sc defiriens egerit aptam poenitétiam decem annis:
Se recipiatcommunionem.Prius aütem quámin eccleíia admittaturad
orationem,adnullius conuiuiumChriftianae mu
lieris accedat. QiJÓd íiadmiíTafuerit, etiamea , quseillam
receperitjhabeaturabftenta. Corruptorem etiampar pcena
conítringat-Que autem maritum acceperit,non admittatur
ad poenitentiam, nifi adhüc viuenteipfo manto,cafté vixerit,autpóftipfe
de hac vita difceíTerit.
XXXII. De fubintrodaclisadúpmís mtílierihus.
Nullus Epifcop US,ñeque Presbyter,neque Diaconus,ncquc
ojnnino aliquis ex Clero licentiam habeat intromittédi ad fe
quaíl adoptiuam aliquam mulierem, quafi in loco filiae , aut
matris,míiforte fororem veram ex germanitate,aut fororem
matris,vel patris,

BRACARENSE.IL I8;
lutionis peccatum . SiautemEpifcopus alterillumíufcepent,quide
reatu eius eft cófcius, oporretipfum Epifcopum íi
nc increpatione in commüni Concilio non admittijvteccleíiaíricum
canonem vitranon foluat.
XXXV, Deimportrnus Cíerids.
^"ijg^jjí Si quisEpifcopus, Presbyter, aut Diaconus excommunif,7'"
"" catus,in Cocilio iniufté fe queritur condemnatum,'' ad ma- - AdmaíofemEpi-
'•I». lus tpiicoporum Concilium reuertatur: oc eoruminquiíitionem
,8c iudicium expcftans , íiquas fe iuítas caufas
habere putat, exponat. Si autem contempferit, Se ^ impor- f,y^,jis¡mportunant
tans fe palatio , aures Principum inquietare voluerit, hic í;*¿"or^°"'"'"*
ad nuUam veniam poteritperuenirejneque fpem futurje reconciliationis
habebit.
• XXXVL Depurganda opinions h&refls.
^ñ'^liu' Si quis Epifcopus,íiue alicuiusEpifcopi Presbyter ant Diaco
nusin aliciiius ha?refis opinionem ofFenderit,¿¿: ob hanc caü
famfuerit excommunicatus; nuUus Epifcopus eum in communionem
recipiat;niíiprius in communi concilio , porrero
fidei fuá? libello,fatisfaciat ómnibus, 8c ita liberam teneat
fuam purgationem.Hocidem,&deFideIibus laicis fit decre
íum,íi in" aliquam ha?reíis ^ opinionem fuerintnominati. * »i'q"«-
XXXV11. De cleñcís exCommunkatis. ' ^í &'^Sft eS
»H j.jí Si quis Epifcopus in Concilio excommunicatus íuent, liue pr,fumprcrit.fiuc
í-S;: Presbyter ,fme 'Diaconus,facere oblationem, vel iMatutinÜ, ¿ÍÍÍÍ;^;;-';--
'"^»;,;;2: yel Vefpertinumfacrificium,quafi iri otficio fuo agere ficut ^;-¿;^«- °^iprius
nonliceat ei, nec in alio Concilio fpem reconciliatio- /Reconcilian.EXC.
•* . 1 1 1 f ^ . • • ¿ Dcjeñum Grai.
nis habere,nec vltra ^ recollim-fed etiam eos, qui ei commu- LXC.
1 1 f^ r • • ^ ^^ ^,,, r^^^kXí. í» Eorinrccam. Grat.
nicauennt;Omnes ab eccleíia refpui;maxime eos, qui icieDat $„ canon.s.Conci
eum eñe '" deletum. Si autem permanferit turbans, 8c conci- ^^ ;7;'V|^3\^
tans eccleíiam,per'' forafticam poteftatem oportet eum ficut
feditionarium ab omni plebe expelli. íi'r7otertat«c'¿
tcrasmfia Tofíifti
XXXVIIL DeTreshyteris'ütw fectinMs nuftijsnon'üadant.
Presbyterum ad fecundas nuptias conuiuam fien non oportct,propterea
quod hi,qui ad fecundas nuptias veniunt, poenitentiam
poítulant. diiomodo poteft Presbyter eüe, qui
propter conuiuium intereít tali coniugio^
CL3 ^^
Ayuntamiento de Madrid

i26 C o N C I L I V M
XXXIX, De his.qui adT>íACOKatHm eligmtur,
Siquis ad minifterium Diaconatus eligitur, íi conteílatus
fuerit pro accipiendo matrimonio, 8c dixerit non poíTe in
caftitate permanere,hic non ordinetur.Quodfiin ordinario
ne tácuerir, Se ordinatus fuerit, 8c pofteá matrimoniara deíi
deraucrit,alienus fit á minifterio,&: vacetá Clero.
XL, De eo quodnon Hceat Diaconum non mjfumfedere.
Non licet Diaconum ante Presbyterum federe,nifi cum iuffione
Presbyteri.
XLI. Deeo quod non Hceat quemlihet mintferia tangen,
DW.t+r Nonliceat qucmlibet minifl:eriatangere;nififubdiacono,aut
ÍLÜr' Acolytho in fecrctario tangerc vafa Dominica.
XLlL Vt mulleres in facrario non intrent.
Non liccat mulieres in facrarib inpredi.
XLlíL Sí Lecíor alteríHsviduamduxerit,
liVc-'ln. Leftorfi viduamalteriusvxoremaccepcrit.inLeftoratuper
c.T*;.i.f.3 man'eatiautfiforte necefsitas fit, Subdiaconus fiat, nihilautc
fupra; fimiliter ¿¿fibigamus fuerit.
XLlIIL Si Subdiaconus fecundam dux€rit*vxorem,
v.-tA.e.fi Si fubdiaconus fecundam duxerít vxore; inter Lcftorcs, vcl
í:!f;*-. Oftiaríos habeaturjita vtApoftoIum nonlegat.
T"'' XLV. VtnonafcendatinpulfitumniJlLeaor.
S¿AvJí,« Non liceat in pulpito pfallere,autlegere,nifi qui abEpifcopo
í"'^'"- Leaoreft ordinatus.
XLVLDe condítionalihus inordinandis.niji cumconfen^
fupatronorum,
,«,/ obugf Siquis obligatus tributo feruili,vcl aliqua conditione, vel pa-
IL«"con trocinio cuiuslibetdomu5;non eíl ordinandus clericus, nifi ^
::'.«;'"•'• probandíE vit^fuerit, 8c patroni" conceíTus acceíl'erit. ' ^"'^"^'^
De
Ayuntamiento de Madrid

BRACARENSE.ll. ^.
X L VIL DeñonfufciptendisfermaUenü. -
C""*"" ^^ í^^^ íeruum alienum caufa religionis doceat contemnere
ixrá. 1.2. dominúm fuum,

188 CONCILIVM
LIJ I' Qjiod non licet Preshytero ante Eftfcofum
in baptiperio introire.
Non liceat Presby tero priüs ab Epifcopo in baptiílerium introire,
fed cum Epifcopo; niíi forte, aut abfens fuerit, aut
jegrofus.
^ LIIIL ^eprAgnantíhus haptiz^andis,
Dftonfic. Siquamulierpraegnansdeíiderauerit gratiambaptifmiperd^s¡qM4
Qpere,quandovoluerit,habeatpoteíl:atem:nainnihilin hoc
¡nh.Ext'o- participatmaterinrati,qui nalcitur; proptera quod vmcuiq;
>!

BR ACAREN SÉ. II. i8á>
ftinent,placuit fanfto Concilio, vtpra^guftet; & íic íi vuk
abuineat: íi autem fpernit,ita vt olera co£í:a cum carnibus no
deguftet, iíle non obediens,neque fufpicionemha^refis á fe
remouensadeponaturde ordine Clericatus.
L IX. Deeoqmdnon liceat SacerdotibaSiVelClericismcanta*
turas,^ contrarias ligaturasfacere,
\intt.t't' N^^liceatClericis incatatores eíTe, 8c ligaturas faccre,quod
í^',*;^!;;^ ^ft conligatio animarum. Siquishsecfacit, deEcclefiapro-
0''f««)

ipo C o N C I L I V M
deponatur á Clero;íi tamen caftigatus veniam ab Epifcopo,
per fatisfaftionem nolueritpromereri,
LXl 111. Deeo qmdnonliceat Clericos Dominico ah
Ecclefta ahfentari.
Non liceat quemlibetClericumdie Dominico ab Ecclefía
abfentem cíTcjíed Miffarumfolennibus intereíTe.
LXV,T>e eo mod non liceat Clericos ante hora tertiaprandere,
p,-f?.++. r. jsjon oportet Clericos vel laicos relÍ2Íofos»ánte facram hora
Sacerdote. Jieí tcrtiá, inire couiuia,neq; aliquando Clericos,niíi hymno
i'óf .'*'* difto ederepané:ó¿: poft cibos gratias auftoriDeo deferre.
LXV L De adtondenda coma Clericorü,vel hahitu or dinato.
Non oportet Clericos comam nutrire,&: fie miniftrare, fed
attonfo capite, patentibus auribus; &: fecundüm Aarontalarem
veftem induerejvt fintin habitu ordinato.
L X VIL De eo quodnon Ikeat ffalmos poéticos in Ecclejia
dicere^vellihos apocrjphos legere.
Non oportet pfalmos compofitos,& vulgares in Ecdefia di
cere, ñeque libros, quifunt extra Canonem,legere,nifi folo$
Canónicos noui & veteris Teftamenti.
LXVJ JI'De eo quodnon liceat[ufer monumenta mor^
tuorum Mtjfam tenere.
%T!^on Non oportet Clericos ignaros, &pr£efumptores fupermoe!»nt.
numenta in campo minifteriaportare,aut diílribuere Sacramenta;fed
autin Ecclefia, autinbafilica, vbi martyrum re-
Jiquise funt depofit3e,ibi pro defunftis oblationem ofFerre.
LXl X. De eoqmdmn liceatChripianisprandia ad
J'^ 'JJ'^'J: monumenta portare,
Zu.L ,c. Non liceat Chriftianis prandia ad defunaorum fepulcbra
1' f •'? • deferre, 3c facrificare de re mortuorum,
De
Ayuntamiento de Madrid

B R A C A R E N S E. IL ipi
LXX. De eo,quhdnon liceatClerjCíS'üelLaiciscatholkis,ah h£*
retí ch cíilogías accipercaut cum ipfis.velfchifmatkis orare.
K/cS" ^^^ liceat clericis, vel laicis catliolicis,ab harreticis eulogias
accipere:quia malediñiones funtmagis,quá benediíHones:
ñeque licet^aut cum ha?reticis,autcum fchifmaricis orare.
LXX L De eo,quod no liceat Chrifiíams,obfiruatiorjes diuerfas
attendere.
¡Mi-üi ^i ^uis Paganorum confuetudinem fequens,diumos,&:forti
'Í-BIÍV. ^^B°^ ^^ domo fuá introduxerit; quaíi vt malum foras mit-
'{•íuc,]*! ^^^^'^^ti^aleficiainueniant, velluftrationes Paganorumfaciant,quinque
annis poenitentiam agant.
LXX IL De eo> quodnon liceat Qhri^ianis t enere tradit iones Ge
tiliumy^ obfernarelunA ^fiellarum curfus.
'"'ll'uT!. ^^^ liceat Chriftianis tenere traditiones Gétilium,&obrer-
/J;'* M- uare vel colere elementa,aut lunoe,aut ftellarum curfum, aut
^"^''' * inanemfisnorü fallaciam,pro domo faciéda."' Scriptum eft " Facauípropterfe
. ^ v_> T ^ i , , £etes vel arbore»
^*¡'li. enim;Omnia,qua?facitis,autin verbo,autin opere,omniain piátaíuia»,vei coa
• TN •• n - T r ^ i - n - r - • ^ r^ iugia fociancU%
nomineDomminoítri leluGhrill:iracite,graüas agetes Deo. scnpLOnt,
LXX IIL Deeo quodnon liceat Calendas obfemare.
LXXIIIL De eo quodnon liceat herbasmedicinales cum aíi-^
qua obferuatione colligere»
¡H'i.^ti Kon liceat in colleftione herbarum, qua? medicinales funt,
'¿;o.r.* ahquas obferuationes, aut incantationes attendere, mli tan-
>»";/• tum cum Symbolodiuino, autoratione Dominica, aut tantüm,Deus
creator omnium,

ipz C o N C I L I V M
lanifícijs obferuare, fed Deum inuocent adiutorem,qui cis ía
pientiam texendi donauit.
LXXVLDeadultem.
Si cuius vxor adulterium fecerit, aut vir inalienam vxorcm
inruerit, feptem annis pocnitentiam agat.
L XXV11, Be mulierihusfornicar^s,^ ahortumfacientihus.
Si qua mulier fornicauerit,¿

BRACARENSE. II. 193
LXXX1. Dehis,qmfe animdihHScommifcHeriiivL,
Si quis ante viginti annos in cuiuílibet ánimalis comiílionempeccauent,quindecim
annis in huniilitate fubiaceatad
Ecclefiae ianuamr&pofthos alijs quinqué annis in orationis
tantum communione receptus,pcenitentiam agat,

194 C o N C I LI V M
Ecclefía fegregentur. Si autem aliquis Epifcopus, áut Prefbyter,aut
Diaconus, aut quilibet Ecclefiafticus excommunicato
commumcauerit,quaíiperturbansomnem difciplinam
Ecclefiafticam excommunicetur.
FRAGMENTA Q^VAE CItantur
ex Concilijs Bracarenfibus,6c
in eis non extant.
EX CONCILIO BRJCJRENS. C. 5.
'J^'U. ' * T T Oc omnimodis praecipimus,& antiqui Cañones praeci-
A ^piunt, vt ante baptifmum,viginti dies ad purgationem
exorcifmi Catechumeni veniát,& in illis viginti diebus iuxtaCanonicumprseceptum
8c erudiantur & confecrentur.
EX CONCILIO "BRJC. C.22.
Si in aliciiius Presbyteri parochia infideles aut fáculas incen
derint, aut arbores, aut fontes,aut faxa venerátur^íi boc erue
re neglexerit, facrilegiumfe fecifle cognofcat prsefumptor
authortator rei ipfius; íi admonitus boc emendare neclexerit,
communionepnuetur.
EX CONCILIO BRAC. C. 31.
BHuh. ni. Q^icun^; Presbyter deiure tituli fui quolibet modo aurum
argentum vel gemmas,veftes quoq; íifunt, vel íi acceíferint
aliqua mobiliaad ornamenta diuina, aliquid in perpetuum
alienare tétauerit,donator,alienator, ac venditor bonoris fui
ámifsione multetur.
EX EODEMCJP. 80.
tuuh.hh. Si quisbalationes ante eccleíias Sáftorumfecerit,feu qui fa-
"*''^'* ciem fuam transformaueritinbabitu muliebri; & mulier in
habitu viri,emendatione pollicita.3 .annospocniteat.
EX CONCILIO BRAC^.CAP,^.
cutuHUí Quicumc]; fub hoc negIe£Vu res diuinas laborare diftulerir, fpeciali plácito dí-
II.{.4. ílringendus eí>j vt fide re bus, vel augmentisEccIefiac quarftum laboris fuis propriéauxifj&cxhocEcclefiafticis
rebus,autnegleftuni laboris exhibuit,aut minoraiionem,
vel perditionem induxit,quidquid in rebus £ccleíia:minuit, ille
reílituat,ex cuiusrebuSjatquefiífFragijs fuos conuiftus fuerit ampliaííe labores.
Qyod fi aliquid pro vtilitatibusEcdeíiar, aut fiibí>antiícexpendif,aut dirpendij,
vel perditionisquippiampertuleritjfi hoc comprobare potueritjtoium illi il rebus
Ecdefiaceiufdem reformabitur, pro cuiusviiliíate idexpendifle probatur. Si
vero de rebus Ecclefise, tantumn^odo aliqua acquififle nofcuntur,& ad noir.en Ecderi3einílTumentadebentcon)ponere,necaIiquibus
poterint illa donare.
Notac
Ayuntamiento de Madrid

BRACARENSE.il. ipj
Not^ 111 ConciliLim Bracarenfe
fecundum.
A Nno (ecun¿o']D¡c¡tí{rmexcti/ts,hoc Concílmmfub líono-
•^ ^rio PP, I, fuíjfe coa£íum,fed perferam-^cum ex Er& fupputa"
tione confíe!, Honor/umprimum, feptuagejimum nonum a Tetro
Romanam fedem rexiffesannoDomini 623. tempor'íbtis Sifebuti
Regís: Conciíiíim vero Bracar. z, anno Domini 5 7 zfu'ttgeñum:
forte fub loanne IIIL temporibus Leouegildi Gothorum Regís*
Ñeque etiam prouíncialefujt Jir/cfe-y cum a duobus Metropolita-'
nístotitisproumcí&Gaüceci&fuerit celebratum^
Cumfuis Metropolitanis.] Ecclepa Lucenjts faéíaefl Adetropolitana,'vtfupra
cliximus, 6ra. ójo.in Concilio Lucenfiitempore
Theodomirí Regís Sueuorum celébralo. De quo oAmbrofitií
Aíorales,diligensnoBrarum rerumindagator,pojlVafmmlib\ r.
Chromcigeneralis.c. 5 9 .ajfirwat^fein tabulis archiuiEcclefiA Lu^
,, cenfis legijfe fíc fcr'íptum: Tempore Sueuorüftib Era. DC.V 1L
,, die Qalendarum lanuarij, Theodomirus Princeps Sueuorum) Con-
,, cilium in ciuítate LucenflfieriprAcepit^ad confrmadam fidem Ca"
j, thoUcami'üelpro diuerps EcclefíA cau/is.lneojnquits Conciliofa-»
Ba efi Metropolitana Lucenjis Ecclepa; EccleftA tamen Braca^
renfifubiecia,OppoJítu lego m Concilio Lucenfi.Hinc efi quod Ec-»
clejia Bracarenfis hacrañone innixa Primatus HiJpanÍA nomertlihi
arroget.
Mironis] IdemTloeodomirmquiEra. Goj^congregauitQon"
cilium Lucenfe:fic enim imenio[criptu: Pgo Theodomirus Rex
« cc^. cognomento etiam a^irus, QallceciA totius ProuincÍARex\ ^c,
^ infra : His itaque determinatiombíis, fcH definitionibtis \ a
me Ñitigio nutu 'Dei Lucenfts fedis Epifiopo > dtligentipm} ÍAT-
33 quijitisypff antiquorum'uirorum feientiam > fcu fcripturarum^
fertem vetufiarum,ftudio/ifsime priíis pera¿íam Bracarenfcnu
3i Synodü fecundam ibidem in diebmgloriofifsimidomini Mironis
Regisjfuh Era DC.X. inprAfentia ipfmRegís, ^ omniu Catho-
„ Ikortí Magnaium totius (jallcecÍA.HACib'í.Vnde cofat.Theodomi
rum, ^ (i7i4ironem cunde ejfe Regem, qui huic Synodo interfuit.
C.i. „ Catechunieni Symbolum] Sic Ccncil.Laodi. c.^6. Bapti"
,, ?,^ítos oportet fdei Sjmbolum difiere > ^ quinta feria 'vltimAfe-
R 2, ptimanAi
Ayuntamiento de Madrid

196 C O N C I L I V M
ftimanA,vel 8j?ifcofo,'vel Presbjtero reddereJde Concil. 6 generali.
c, yZ,GregoriHS PP, lik^ -efi^./s^. EtncmenfaumdabatquadragintadieSi'ueleoanjplius
ante,^ exorcifmis^quotidUnifcf; ora
tionihus,^ ieiunijs expiabantur-, ijt illa Jpon o lie a in illisimplere^
turpr^ceptic: Expúrgate 'uetusfermentum-^'ut filis noua conjperfo,
I .ad Corintio, ^. Idconñat ex epiflola Strictj. PP.ad Himerium
Spifcopum Tarraconenfem,^ Coslepni PPA. ad Eptfcopos Gallee
CÍA.c. I 2 .Et cum njentum erat ad baptifmi gratiarnfujcipienda,
illud reddebant. Ambroftpis lib. z,de Sacramentis. c. 7. Interrogatus
eSiinquiti Credisin Deum Tatremomnipotentem?^dixíftí: Credo,^mer/ifti.ídem
Hteron'jmtis in.x .cap SProucrb .i^ Juguftinm,
libro de Pide ^ operibus. c.ii.^his antiquiorfanéitis Dionjfos
Areopag.de EccleJiaft.Hierar.c.'ultimo.
Qip'2» Lumen 8c íacra. ] Lumen ^ luminaria E cele fia i ab origine
nafcetis Ecclefi&tftwperfideiibHs magno in honore ad cultum Dei
habita,ingentique cura obferuata.Vndenarrat Eufebim lib. G.c.y,
^ jSlicephormlib. $.c.^. quod cumoleum deeffetluminaribuí»ín
diefolemni vigiliarum Tafchajn Ecclefta Hierofoljmitana.Narcjjfíis
Hiero[olymitanHs Epifcopmaqua imperauit deferri, eamcp^
benedixit,(^infundilampadibns:tunc,ait Eufebius, repente, miro,
(¿fecitlisinaudtto genere *virtutis,natura aquA^tn ole i pingue dimm
'verfa,jj)lendoremluminumetiamfolitoreddidit clariorem. Simile
miracíilum commemorat Gregorim Itb. i. Diaiog.c. 5 .(flib. 3 .c:
3 o .lampades immiffo diuinitus lumineaccenfasfutffe.
C. ?. Antiqua diffiniti o] (gratis or diñes ejfe conferen dos, ne Spiritui
fanBo contumelia irrogetur, dum eiiisdonumpretio temporali Apmatur
(ftradiíur(Vile enim ejl omne quod in humanam Añimationem
cadit)id docuitprimoHormifda TP.in epijfola adEpifeopos
HiJ¡?amA.c. z. ^ Concil, Aurelian. 2. c. 3. 0^. 2. Turón.c. z 8.
cS'Tolet./\. .c. 18. ^oóíauum Tole. 3, (fióle, ii.c.2.^. ^.nouipme
fancía ^vniuerfalis Synodrn Trident.Sefz i .cap. i.
C. A, E xigatur] Chrifma 'üt gratis detur j ftatmtí efi ab Eugenio //.
PP.cap. 2o. ^Alexand. TP.IILc.io.^inConcili^abilon.
tempore Caroli Adagni.cap. 16»
C. 5. Nifi antea dotem baíilica?] Toft extruBam hafúicam duo^esc
antíquis decretis, EcclefiAfuntneceffaria adrem diuinain ea agen
da-m : ijnum eñ dos,alterum confecratio. Dos oppts eft, 'Ut Sacerdotum
'vi¿iui(¿'üeflitui aptiusconfuieretur, eorumque rationibtisprouiderctur.
InConcil.Tolet.^'C.i$. Epifcopüinterdiciiur
Ecclefiam confecrare, ni/iprius dotem chartula confirmatam
habue*
Ayuntamiento de Madrid

BRACÁRENSE. II. ^^j
» hahuerinp. SanBtiS ChrjfoBomuíhom.i%. in ASia:quájljnquít,
>, duBa 'uxorcj ^elJj?onfa»'uel data virginejjic erga Eccleftam affejj
Bus Jís'^ dotem infcribe illi\ita tibi benedióiiom pradiummulti-plicabitur.
DeconfeJifiinB. i.c.Nemo.(^Qan.CumJim.Formula
huius chartísUlegi inarchiuis Ecclefia 'Toletan£,índote quam^
j> ei infcriffít

ípS C o N C I L I V M
TOLETANA SYNOdustertiaLXII.
Epiícopomm,in
qua Amana liasrefis in Hifpania
condemnata cíl.
I
;ftt

TOLETANVM. III. ^gg
competenti loco refediíTetjecce in medio "* illorum adfuit fe- ' ^°' ^«•
reñifsimusPrinceps.feq; cumDeiSacerdotibusorationi GÓmunicans,
diuino deinceps flamineplenuS;íicadloquédum
exorfus eft,dicens: Non credimus veftram latere íanOiitatem,quanto
tempore in errore Arrianorñ laboraílet Hlfpania,&:
no multospoft deceíTum genitoris noílri dies, quibus
nos veftrabeatitudo £dei fanílae catbolicas cognouit eíTe fociatos,
credimus generaliter magnum,

200 CONCILIVM
eft,diuinitate fubfiílat.Spiritus" cequé fanftus confitendus á - Qüo^"'-^''
' Tiobis,& praedicandus eli:,áPatre,

TOLETANVM. III. 2ci
ád vnitatcni Ecclefise folertia'' tranfcurrerunt,fundati in ca- " Tranrcurrunt;
dem,&ftabilitipermaneant. Sicutenim diuinonütu noftrae
curae fuit,hos populos ad vnitatem ChriíH Ecclefiae ^ pertra- ^ Aiustrahere.
bere,ita fitveílra^ docibilitatis.Catholicis eos doematibus , „
c . n. .• j . . • • • n n- ' Innruere.Exc.
inltituere; quo m toto cognitione veritatis inltructi, no ¿Tota.Exc.
uerint ex ' folido ^ erroreirn hasreíis perniciofse rcfpuere, 8c Le.
veras fidei tramitem ex charitate retiñere, vel catholicce Ec-^^fosVeVpíerTEic."
clefice communionem defiderio auidiori^ ampleftí. Cíete-^^"cP''^'^"-^
rum íicutfaciléad veniam perueniíTe confido, quód nefcia
nucufq; tam clarifsima errauerit gens, itagrauius elTe non
dubitOjíi agnitam veritatem dubio corde'' teneat,atque á pa- ¿Teneant.C;A.
téti lumine(quod abíit)oculos fuos' auertat. Vnde valdé per' Auertant.c.A.
neceíTarium cíTe proípexi, veftram in vnum conuenire beaj'fít.
15. titudinem,habens fententise Dominica? fídem,qua dicit,Vbi
'"JumEx. r . , I ^^ n • • • ICM* • K Grarca vox habet
'"f-crfictex ruennt duo,vei tres coiletti m nomme meo, ibi ero in me- cwHyíxivot

CONCILIVM
norántem," ^ áPatñs Se Filij vnitate Se eíTentia fegregán- •* ^*¡Ss^''^'°
tem,iugulo veritatis interemit. Primse quoque Epheíina* """"^'^ '*
Synodifidem, quse aduerfus Neílorium, eiufque ¿oEkvi- ^^^^^^^it}-^-^'
nam ^ relata eft, credo pariter Se honoro: fimiliter & Chai- ter.scC.A-^ '
cedonenfis Concilij fidem,quam plenam fanftitate, Se erudirione
aduerfus Eutychem, (ScDiofcorum protulit,cum *
^ómniEcclefiacatholicareucrenterfufcipio. Omnium quoque
orthodoxorum venerabilium Sacerdotuní C6cilia,qua2
' á fuprafcriptis quatuor fanftis Synodis fidei puritate non, Abipfí'^Jj''
diílbnant, parivenerationeobferuo.Properet ergo reueren- SÓ'd.tx'"*'*^'
tia veftra íídem hanc noftram Canonicis applicare monimentís.
Se ab Epifcopis velreligiofis, aut gentis noítra? primoribus
folerter fidem, quam in Eccleíiacatholica" 'Dto""J^^„llá*f'*
crediderunt,audire. (iuam''rem notatam Se apicibus, vel ^''^¿fpt''''''''^
eorum ' fubfcriptionibus roboratam, futuris olim tempori- EXC.^^ ¡^¿t^
bus in teílimonium Dei,atque ^ hominum referuate; ^ vt has refír"-^*V
gentes,quarum m Del nomme regia poteltate prjeceiiimus, ^ Exc-A'^^gec*^
Se quíe,*' deterfo antiquo errore,per vnftionem facrofanfti Jj"'," ^^^ '
chrifmatis, vel manus impofitionem Paraclétúm intra Dei frR'''^"""
Eccleíiam ' prseceperunt ípiritum,quemvnum, (S¿:íequalem ipercep'""'
cum Patre& Filio confitentes, eiufque dono iníinu Ecclc- ^ ^f,
fe fanftae catholicíE collocata? funt." Si eorum aliqui hanc ^ ^°^'
reftam Se fanftam confefsionem noftram minimé credere . ^^t£í>
voluerint,iram Dei cum anathemate seterno ' percipiant, Se ^ ^"'^'^' ^
de interitu fuo,fidelibus gaudium,"" infidelibus íint in excm- '^}¡coJ^^^$plum.
Huic vero confefsioni mea?, fanftarum fupra fcri- ^'"[eSsW-í
pturarum" Conciliorum conftitutiones contexui, Se tefti- i^^'^^'^t^-^
monio diuino,tota córdis fimplicitate fubfcripíi. Sla'íc'írtS''
yr.«,«cwlNCIPIT"FIDES A SANCTO Nl-f^f
teion. Cene, ^-^ .

t o LE TAN VM. III. 203
Se incarnatus eft,homo faftnSjpaíTus eft, Se refurrexit tertia
dicácafcenditin coelosándeventurus eft iudicare viuos&:
mortuosi&in Spiritum fanftum. Eos autem quidicüt: Erat
quando nonerat,(S

204
C ONCILIVM
feosnouitatesparturiunt'* (quidaenimniinifteriumprono- ^^iT^
bis a£lum diuinse difpenfationis audent corrumpere, & vocemillam
diuini partusfaftam ad Virginem denegant. Alij
tempcramentum confnfionemqueinducentes, & vnam eíle
iiaturam carnis Se Deitatisinfenfaté componétes, pafsibilem
Vnigeniti diuinam naturam tali confuíione prodigiofé di- I
uulgant) idcircó omnem aduerfus veritatem opponendam
ab ipfismachmationem volens excludere fan£la,ó¿: maena JC,J
vmuerlalis ¿>ynodus, antiquampra^dicationem immobilem
doccns,ftatuit,praecipué trecentorum X V 111, fanftorú Patrum
fidem incontaminatam manerej&propter eos qui Spiritui
fanílo aduerfanturjcentum quinquagintaPatrum pauló ¡
poíleriori tempere invrbe Conftantinopolitana conuenientium
de fubílantia Spiritus fanfti traditam doftrinam corroborat,
quam etiam illi ómnibus iníinuauerunt: non quód ^^i
inprascedentibus "^ aliquid deeíTet, fed adijcientcs de Spiritu '^¡cienf«'" ,üco"='
fpin
fanfto eorumdemintelle£í:um,aduerfus eos,qui Deitatis eius
dominationemnituntur ^ adimere,Scripturarum teftimonijs ^ D'"'*'^'
plenius manifeftantes. Propter eos fané, qui difpenfationis
myfterium tentant corrumpere, 8c purum hominem eíTe,
qui ex fanfta Virgine Maria natus eft,impudenter diuulgant,
BeatifsimiquodamCyrilli Alexandrinas Eccleíía? Sacerdotis
Synodicas epiftolas tam ad Neftorium, quám ad canteros
per Orientem congruas,&: íibi confentientes fufcepit,ad c6- ^.
futationem quidemNeíl:oriana?amentia?,'interpretationem e Ef "^^^xf
vero eorum,qui religiofo zelofalutaris Symboli cupiuntintelleftum.Q^ibus
epiílolamfanfti acBeatifsimi primee fedis
Arcbicpifcopi Leonis, fcriptam ad Flauianum fanftce recordationis
Archiepifcopum, ad perimendam Euthychetis malignitatem,
atque magni Petri confefsioni concordantem, Se ^^ ¿/^^
communem quandam ^columnam exiftentem, contra eosJ^^^J'^'"
qui refté non glorificant,ad confirmationem Catbolicoe religionis
euidenterfubiüxit. Ñámeos,qui in dúos íilios difpenfationis
Dominica? myfterium fcinderemoliuntur, execratur;
Se eos,qui pafsibilem diuinitatem vnigeniti Filij audent
aíferere, de Concilio Sacerdotum repellit; Se eis,qui in duas ^^^ j^^
naturas Chrifti ^ tempcramentum, veí confuíionem argu-11^"^""
mentantur, aduerfatur; & qui cceleftem,aut alterius cuiufcunque
fubftantiam exiftere formam ferui, quam pro nobis
fumpíit infaniendo aíTerunt, proculabijcit; ¿¿eos^qui duas
quidem
Ayuntamiento de Madrid

yidth
TOLETANVM. IIT. 20^
quidem ante adunationemnaturas Dominidelirant,vnam
vero poft adunationem confingunt,' anathema facit. Con-" AnathematiMt.:
íentientes igitur fanftis Patnbus, vnum Dominü noftrum,
eundemíjue filium confiten Dñm lefum Chriftú confona

205 CONCILIVM
Gloria Deo Patri,&: Filio,& Spiritui fanfto, cui cura eíl pacem
& vnitaté Ecclefiae fuac fanfta? catholica? prouidere.
Gloria' Deo noííiro lefu Chriílo,quipretio fanguinis fuiEc -^'"J*"*''^"
clefiam Catholicam ex ómnibus gentibus congregauit. ¡.
Gloria^ Deo noftro lefu Chriíto,qui tam illuftrem gentem ^ ^^o""*'^'
vnitati vera? fídei copulauit,(S¿: vnum gregem 6c vnum pa
ftorem inftituit.
Cui áDeo aeternum meritum, nifi vero Catholico Reccarcdo
Regi?
Cui á Deo íeterna corona, niíi vero ortbodoxo Reccaredo
Regi?
Cui' pra fens gloria; 8c 3Sterna,nifi vero amatori Dei Recca- * Cuip«fftro"IefuChri- *'^'*^'"
fto,qui cum Deo Patre viuit,(Sc regnat in vnitate Spíritus
fanfti,in fécula feculorum. Amen.
IN NOMINE DOMINI NOSTRI
lefu Chrifti, ítem fidei confefsio Epifcoporum,
Presbyteroriim, vel primorum Gothicae gcntis,
qui infrafiibfcnpferünt.
PRsecipiente autem vniuerfo venerabili Concilio, ato; iubente,
vnus Epifcoporum Catholicorum ad Epifcopos
8c religiofos,vel maiores natu, ex hgerefi Arriana conuerfos
eiufmodi alloquutionc exorfus eíl,dicens:
Officij noftri cura,& fclicifsimi, atquegloriofifsimi Prin
cipis admonitione propelIimurA-liligenteráveftra chántate
perquirere,vel quid damnetis in híerefi, aut quid intra Dei
S %', Catholicam credatis Ecclefiam. Ná íicut dicéte Pfalmifta di-
i»tt«iii. dicimus: Incipite Domino in cófefsione;optimri eíl:,veílra?í[;
faluti coueniens palam confíteri,quod creditis,6

TOLETANVM. III. 207
fideifanfta? adftipulationemmonftretis. Eo itaq^ fiet, vt 6c
vos Chrifti eíTe corporis membraíigniíicetis, Se noftraexiguitas
nihil dubium, nihil infidum vnquám de veílra fufpice
tur fratcrnitate; dum patuerit,vos" peílem perfidia? Arriane ^ Tabem.c..A.
cum ómnibus dogmatibus,regulis,officijs,communione,codicibus
prcedamnare,vt'' deteííandae ha^refeos expoliati con b AáteftandoCA.
tagione, innouati quodámodó intra Dei Eccleíiam*' fplen-, spiendido.Exc
didí habitu vercE fidei clareatis.
TuncEpifcopi omnes vnácum Clericis fuis, primoreítj;
gentis Gothicaspariconfenfione dixerunt:
bpudidc.c.A.
Licethocquodpaternitas, atq; fraternitas veftra á nobis '
cupit audire,vel fierijam olini conuerfionis noílras tempore
egerimus,quando fequuti dominum noílrum glorioíifsimü
Reccareduní Regem, tráíiuin"ius,

aog C O N C I L I V M
tÍ3e;0mnipotétiae, aeternitatis eíTe no credit, anathema fit.
vij Qmcunque nefcire filium Dei>que Deus Pater fciat,dixerit,
anathejna fit.
viij Quicunque iñitium Filio Dei, Se Spiritui fan£lo deputaue -
rit,anathema fit.
ix Qmcunque filium Deijfecundüm diuinitatemfiiam,vifibi- .
lem aut pafsibilem aunas fuerit" profiteri,anathema fit. -Píof""'
X Quicunque Spiritum fanílum, ficut Patrem 8c Filium ve- ^f,
rumDeü'' omnipotente efienon crediderit,anatliema fit. ^^^ffli^^^^n
x| Quicunque ^ alia fidem 8c communioné Catholicá, ^ preter i ^''¡^fí'^j..
r,d, n»u,. Ecclefiafticá vniuerfalé,eíre crediderit(Illam dicimus Ec- "¿fS^-^
clefiam, qua? Nicxni, Conftátinopolitani,(S

T o L E T A N V M. III. lop
placetautnon placüerit, fit anatKema , maranatha in'ad-" ^'^«'íP»:^**^^
íC^-U.
uentum Domini noftri lefu ChriíH.
xix Qui fidem fpernit Nicseni Concilij,anathema íit.
^x Q¿ii fidem Concilij Conftantinopolitani.CL; Epifcoporu^
veram eíl'e non dixerit,anathema íit.
xxj Qui fidemEpheíina^ Synodi primíe (ScChalcedonenfisnon _ „^
tenet,

210 CONCI LI VM
ex ore dluino in die iudicij: Difcedite a me maledifti, nefcio
vosjite in ignem a^ternum, qui "* praeparatuseíl: diabolo -Pw»»"'*''^
Se angelis eius.Sint ergo damnata in CCEIO &:interra, quse -
cunque per hanc catholicam fidem damnantur ; fmt accepta
in coelo 8c in térra, qusecunque'' in hanc fidem accipiuntur: *^'''"
regnante Domino noílrOjIefuChrifto, cui, cum Patre 8c
Spiritu fanfto, eft gloria in féculafeculorum.
INCIPIT FIDES A SANCTO
Nicaeno'Concilio. ' conc^ii^^'^'
CRedimus in vnum Deum Pátrem omnipotentem,om- '^ ^St'-";.;;!
nium viíibilium,(S Deum verum ex Deo vero;natum, ,,,,({S»
non faftum, ^ homouíion Patri (hoc eft) eiufdem cum Patre /^2b'í»'"'f
fubftantia?; per quem omniafafta funt,quaein coelo,&: quae p"i"""'
in terris.Qui propter nos,& propter noftrá falutem,defcen- ^,,j:H
. . _ - . A i - _ • • • A - _ . ..foín" f>
dit; ^&incarnatus eft de Spiritu fanfto;paiTus eft, & refur-Í^¿O&"'
rexit tertia die, 8cafcéditintocios: inde venturus eft,iudicare Jj;.^ " ,Á>
viuos,& mortuos:&'' in Spiritu fanfto. 'Eosautemqui di- ''IO^P"'
cunt:Erat,quodnonerat,&;Antequámnafceretur,no erat, > vicé''¿!Z''l^
^;quia ex nullis extantibus faftus eft ;aut ^ ex alia fubfiften - antcq"^']' ^^
tia,vel fubftantia dicunt eíTe, vel conuertibilem, vel mutabi- KEX»^''J*Í¿'K
lem filium Dei, anathematizat Catholica 8c Apoftolica Ec- ¿'«"'.'JÍ *
ÍTEM SANCTA FIDES, C^YAU '•>"""
expofuerunt centum quinquáginta Patres, confona
magnas Nicaeñae S.ynodo.
CRedimus in vnum Deum Patrem ommpotentem,fa£í:orem
cocli 8c terr3e,viíibilium omnium 8c inuifibilu con- ^^^^c
ditorem:filiumDei"vnigenitum,
"ex Patre natüm anteomnia fecula;Deum ex Deo,^ ^^nfübíií""
lumen ex lumine,Deum verum ex Deo vero; natumnonfa^^j5j;¿gxí'^j,;;
^iim,homoufion Patri(hoc eft) 'eiufdem cum Patre fubftan-1 f°%o'''''0
tiaetper qué omnia fafta funtj" quae in coelo^ái: qua? in terris" ^^'^^Xf'Jí^
:.funt:"qui propter *" noSySc propter noftra faluté,defcédit, 8c b^f^¿¡^''
incarnatuseft de Spiritu fanftoj" ex Maria virgine homo fa-- '°fií^''-
-.. .. .. .. aus
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.III. m
ftus eft^paíTus eft fub Potio Pilato; fepultus tcrtia die refurrc
xit,afcéditin coelos.fedet ad dexterá patris,iterü venturus in
gloriaiudicareviuos ácmortuos, cuius regninon eritfinis;
Scm SpiritumSan61:um Dominum&:viuificatorcm,ex patre
procedentemjCum patre

2u C O N C I LI V M
quondám Cyrilli Alexandrinae eccleíiae facerdotis lynodícas
Epiftolas,tam ad NeftoriCi, quám ad cseteros per Crien
tem congruas, 8c fentientes íibi fufcepit, ad cófutationem
quidemNeftorianae amentiae.interpretationem veróeorum,
qui religiofo zelo falutaris fymboli cupiunt intelleftü. Cim
bus Epiftolam fan6ti,ac beatifsimi prima? fedis Archiepifco
pi Leonis, fcriptam ad Flauianum fanñse recordationis ar-
• chiepifcopum,ad perimendá Eutycbetis malignitatem,quac
que magni Petri confefsioni concordat, Se communem
quandam paginam exiftentem contra eos,qui refté nonglorificant.ad
confirmationem catholiccereligionis euidenter
fubiunxit.nam aut alterius cuiuíque fubílantiam
exiftere formam ferui, quam pro nobis adfumpíit; infaniendo
airerunt,procul abijcit;&:eos qui duas quidem ante
adunationem naturas Domini delirát,vnam vero poft adu
nationem confingunt,anatbemafacit. Confentientes igitur
fanftis Patribus j vnum , eundemquefilium confiten dominum
noítrum lefum Chriílum confona voce,pariter edocemur;
pcrfeftum eundem in diuinitaté, perfeftum eundem
in humanitate; Deum verum,&: bominem verum; eundem
ex animarationali &corpore,fecundumdiuinitatem,vnius
cum patre fubílantiae ; lecundüm humanitatem eundem
vnius naturas nobifcum; per omnia fimilem nobis abfque
peccato;ante fécula quidem ex patre natumfecunddm diuinitaté,innouifsimis
vero diebus eundépropternos &prop
ter falutem noftram, exMaria virgineDei genitrice fecun
düm humanitaté, vnum cundemq; Chriftú filium Domi
num vnigenitu in duas naturas,inconfufé,immutabiliter, in
diuifé, infeparabiliter cognofcendum, in nullo naturarum
differentias propter vnitatem perimendas ; magis autem
falúa vtriufque naturaeproprietatcócinvna coeunte perfona
,vnoque ftatu concurrente, non in duabus pcrfonis
partiendum Se diuidendú,fed vnum eundemq;filiü vnigeni
tum Deam verum Dñm lefum Chriílum, íicut ab exordio
Prophetíede eo,

TOLETANFM. IIL 213
Symbolum.His itaq; cum omni vndique fubtilitate&diligétia
á nobis ordinaris>íl:atuit fanfla Ó

liiet,io>
214 C O N C I L I V M
tbolicam venicns credidi,manu mea de toto corde fubcripfi.
Similiter,6¿ reliqui presby teri & "* diaconi, ex hgereíi Ar-" Diacoo*»riana
conuerfi fubfcripfcrunt. ^^^
Signum ^ quo íignarunt viri Illuftres proceres. * ^fcJ^^
Fonía vir llluftris anathematizans fubfcripíi.
* Águila vir liluftris anathematizans fubrcripít. '^'*'
^ Eila virilluftris anathematizans fubfcripfi. j Fiauiu».í

TOLETANVM. III. 7ii
Orientalium ' Patrum morem vnanimiter clara voce fa--^"«'««•EXÍ'
crarifsimum fidei recenfeantfymbolum : vtprimumpopuli.
quam credulitatem teneatfareantur.cS: fie corda fide purincata
adChrifticorpus

2i6 CONCILIVM
10 De viduis,qua?q; vouerint,continentiam teneat, & quaeque
nubere elegerint, quibus voluerintnubát;aequé& de virginibus.
11 Qjiódpocnitentes, fecunda modú antiquorum canonum,
agerepocnitentiam debeant.
I i Qjjodqui voluerintpccnitentiam agere, priüs todeantur,vt
habitummatent.
I 3 CXuód non liceat dúos clericos inforum caufare,
14 Vt ludseis vxores vel concubinas Chriftianas habere,íiuc
comparare mancipia Chriftiana, 6c ludaizare nonliceat>
vel p ublica officia p eragere.
I ^ Quod manere debeat firmum,íi ferui fifci eqcleíias fecerinti
eafque peculio fuo ditauerint.
I 6 Qiipd idololatrias cultura a facerdotibus, vel áiudicibus exquirenda
eft,atque exterminanda.
í 7 Qnód qui filios fuos necauerit,a facerdotibus vel á iudicibus
diftringatur.
I 8 Qüpd femel in anno ád concilium facerdotes 8c iudices;átq; ^^,.c.>.
aflores patrimonij'' noílri debeant conuenire.
I p CXuód ecclefiarum omnium dos ad Epifcopi ordinationem
debeat pertinere,
i o (iuód facerdotes moderánter agere debent perparochias.
21 Quod ferui ecclefise^fue clericorum, no debeant a iudicibus,
vel ab afloribus in aliqua angaria fatigari. Pfaimí»'^
zz Qu.ódreligioforum corporacum''hymnis&: canticis tantüm,deferendafuntadfepulchra.
f(.
21 Qupd "^ Vallemantiaej 8c turpe canticiprohibendi funt á San, VÍIK'^JJÍ^'
ftorumfolemnitatibus. ^
DE OBSERVATIONE PRIORVM
Canonum.
P
r
Ofi: damnationem hcerefis Arriana?,& fidei faníla? catho ^^.ct^-^^''
Jicíe cxpofitionem,hoc fanftum ''prjecipitConcilium^t c.Aj.^¡,tc- ^'
quiain nonnullis vel haerefis vel gentilitatis' necefsitatibus' g^c-A*
perHifpaniarum ecclefiasCanonicus prsetermiífus elt ordo
dum (&: licétia abundaret tranfgrediendi,&: difciplinse optio ^y/
ncgareturidumque omnis exceífus hserefis foueretur patro-/vt«Jj;pofij,J|
cinio, ^ vt abundantia mali temperet diílriftio difciplinse pa- í|¿[píín*"^'
ce ecclefieChriítimifericordia reparata;0mne quodprifcoru pice.t^^^'
cano-
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.III. 217
Canonum auftoritas pfohibetjfitrefurgente difciplináinhibitum,

2i8 CONCILIVM
eidem loco donauerit, íit ftabile. Reí enim bonae ílátuendaí
fanaum Concilium dat' aíTenfum. - ^'"^'"''""
V, Vt Efifiofis, ^reshyteris, Diaconihuí ex harefi vementihuf,
iam non liceatmifceri vxoríífus, 'velqmd bi.qui femper catholici
fuermti inceUtilis fuis cummpilieribíis extrañéis
non morentur. •
Compertum eftáfanfto Concilio,Epifcopos,Presbyteros,
¿¿Diáconos venientes exhafrefí,carnali adhuc deíiderio vxoribus
copulan. Me ergo de caetero fíat, hoc pra?cipitur,
quod &prioribus Canonibus^'terminatur, vtnon liceat eis bConñneM^^
viuerelibidinofa focietate;fed manente inter eos" fíde con-' ^'^'*
iugali, comuneni vtilitatem habeant,& non fub vno cóclaui
maneant:'' 8c certé íi fuíFragatur virtus,in aliam domum fuá ^ veicert¿.í*'
vxoré faciat habitare;vt caftitas, & apud Deum 8c homines
habeat teílimonium bonum. Si quis vero poft hanc conuen- ^^0tionem
obfcoené cum vxore elegerit viuere/ vt Leélor ha- '^^S,*neV^'*'^
beatur. Qu^i vero femper fub Canone Ecclefiaftico iacuerüt, ^"'*^'*
íi contra veterum imperata in fuis celhiHs, muHerum, quse
^ infamem fufpicionem poíTunt generare,c6fortium habue- /infenj'*^*^
rint,illi canonicé quidem diftringantur, mulieres vero ipfse
áb Epifcopisvenundatae,pretiü ipfum pauperibus erogetur.
VL Qmdlihertiah EpifcofiSy'üelahalijsjkBi,^ ecdefjs commendatiifermanere
deheant liheri.
Delibertis autem ^ id Dei pra?cipiunt Sacerdotes,vt íi qui ab r ^^^^Si^>^l\
Epifcopis fafti funt,fecundüm modum,^ quoCañones anti- «i'íj^óoí'JbÉfj;
qui dant licentiam,íint liberi; & tamé á patrocinio Eccleíia?, ct.p»'pá(¡iii'
• r » \ ! _ • •• 1 « 1 1 . tía"''* •-.ri*'''
tam ipít,quam ab eis progeniti non recedant. Ab ahjs quoq; COJODÍJJ*'^»
vifiin.4+. libertati traditi, & Eccleíijs commcndati,' patrocinio Epif- Pre$V'J¡f¿i
tíL 'Z2 c^pali regantur, á Principe hoc Epifcopus poftulet. Jj fit""
¿ S ^^^- Qmdlemo in omnihm Sacerdotalibm mnfis * ^"SÍfí^í
í'^mS; Proreuerentia Dei'' Sacerdotum, id vniuerfa fanfta confti- %%'i^*^f^
:rXt ^"" Synodus;vt quia folent crebró mefis ociof? fabulíeinter- B:E'S''^*
^Zd'oli'ih- P°^^'^^omni Sacerdotali conuiuio leftio fcripturarumdiui- ^
cZli'Si" "^^""^ niifceatur. Per hoc enim 8c animae a?dificátur ad bo- i ^°^^'2r/!W"**'
i.in date. n\iin,8c fabulse non neceífarise' prohibentur. t»'lU
M-in¡ii$ •*• >n > I
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM. III. 219
Vil L Quod Clericorum ex familijs ffcUnuUus vnquam a Rege
fojtulet0 quiacceperitiirrita talis donatio maneau
Innuente,atque confentiente domino pijísimo, Reccaredo " ^í'&'aiferíifú
Rege,id pra?cipit Sacerdotale concilium, vt Clericorum ex ^.n
familia fifci, nullus audeat á Principe donatos expetere; fed ,-,,.„
b ,j. • • r • L T- 1 r T^ • C IT • C *Tradito.Exc.
reddito capitis luí tributo Ecclelia? l)ei,cui lunt alligati, vique
^ dum viuent,regulariter adminiftrent.
1X. De Ecclefijs ab h&rep tranjlaíü,vt ad eos Epifcofos in
qtiorum Junt parochíjs,pertmeantj.
Decreto huius Concilij hoc ftatuitur,vt ecclefia?, quaífuerüt
in ha?reíi Arriana,nunc autem funt catholicse/' ad Epifcopos & CA. ^' ^*
cum íuisrebuspertineant,adquosparochia?ipfíE;in quibus
EecleíicE ipfa? fundatae funt, pertinere videntur.
X. De VíduüyCjuaq^ 'üouerint, cotinentiam teneant\^ qus.c^ nuhe^
reelegermt^cjuibmvoluerint nubant.'aque dc^
virginibíis.
"•'/ái ^^^ confultu caftitatis,quod máxime " hortamento Concilij t Ornamento.c.A.
%.l[\' 'D* profícere debet,annuente domino noftro glorioíifsimo Rec-
TÍ!T"'^' ^^''cdo rege,lioc fanftum affirmat Concihum,vt vidua?,qui-
M;,;'^ bus placuerit ^ tenere caftitatem,nulla vi ad nuptias iterandas ^^"nuiuSS
«.ig*."^"^' venire cogantur.* (iuód íi priufquám profiteantur conti- viTeilíeTr*^"
nentiam,nubere ^ eleeerint.illis nubant, quos propria volun- E C.
1 . 1 , ^ . o- M- 1- • D J • • • S Volucnnt.Exc.C.
tate eleeerint habere mantos. Similis conditio oc de virgini- A & Burch.
b i l í , . » ir "NccextraC.A.ncc
US habeatur, ne citra voluntatem parentum vel luam,co- contra.Exc
gantur maritos accipere. Si quis vero propofirum caílitatis
vidua? velvirginisimpedierit,áfanfí:acommunione, (Se a liniinibus
Eccleíiae habeatur extraneus.
^ 1' QuodfoenitenteSifecundiAmmodumCanonu7n anti quorum
agcre posniíentUm debearvU,
Quoniam comperimus per quafdá Hifpaniarum Ecclefias,
non fecundum Canonem, fed foedifsimé pro fuis peccatis
homines agere poenitentiam; vt quotienfcunquepeccare libuerit,
totiens áPresbytero fe reconciliari expoftulent; &
T 2 ide6
Ayuntamiento de Madrid

420 CONCILIVM
ideó pro coercenda tam execrabili praefumptione, id á fan- ^,
fío Concilio iubetur,vtfecundümformam''Canonum an-" ^"*"""'" ^
tiquonim, ^ dcntur pocnitentiíe,hoc eíl, vt priüs eum, qncm '' ^^¡J''"'"""'
fui panitet fa£í:i,á communione fufpenfum/aciatinterrcliquos
poenitentes ad manus impofitionem crebro recurrere;
expleto autem fatisfaftionis teinpore,íicutiSacerdotalis con
templado probauerit, eum communioni reftituat. Hi vero, . .,(.
qui ad priora vitia, veunrra pccmtentia? tempus, vcl polt
reconciliationemrelabuntur,fecüdúm priorum Canonum
feueritatem damnentur.
XII. Quodqui voluerintpcenkentiam agere^frius tdndeantur,
aut habitum mutervL,
f."T. '^' Qiiicü^; ab Epifcopo, veláPresbytero, fanus, vel infirmus,
poenitentiam poftulat,id ante omnia Epifcopus obferuet, vel ^.
Presbyter,vt fi vir cft,íiue fanus,fiueinfírmus,prius eü'' ton-''^^"^*SW|'Í!
deat, &: fie poenitentiam ei tradat: fi vero mulier fuerit, non n'"'J.'n¡,eV'
accipiat pocnitentiam,nifi priüs' mutauerit habitum: faepius t'r»'í'|;¿St^
enim laicis tribuendo defidiofé poenitentiam,ad lamentada' aatm»^'/5i'*
rurfus facinorajpoft acceptam poenitentiam relabuntur. ''""'"'
XIIL Quod non Uceat dúos Clerkos in forum caufarc^.
t t.fu4.t Diuturná indifciplinatio, & licentia? inolita praefumptio vfjüm'^"/"
^'**
clericos,fuo ^neglefto Pontifice, ad iudicia publica pertrahant:proinde
ftatuimus hoc de caetero non pra?fumi: fed íi
quis hoc faceré praefumpferit, 8c caufam perdat, & á communione
efficiatur extraneus.
XIIII. Vt ludáis'vxores,'velconcubinasChrifiianashaherc^f
Jiue comparare mancipia Chrifiiana, ^ iudai\are non
Uceat,vel publica offcia peragerc^,
^ Suggerente Cocilio, id glorioíifsimus dominus noíler'Ca-* ^2Cj^'jji'f'
nonibus inferendum pra?cipit,vt ludaeis non Hceat Chriftia- ^J.
ñas habere vxores vel concubinas,neque mancipia Chriftiana
comparare in vfus proprios: fed 8c íi qui íilij ex tali con-
VML '¡¡¡C, IL ño nati funt, aíTumendos eíTe ad baptifmum: nulla officia
f' '" publica
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.III. 221
publica eos opus eft agere, per quse eis occafio tribuatur,
pcjenam Chriftianis inferre. Si qui vero Chriftiani ab eis
iudaico ritu funt rnaculati,vel etiam circumciíi,non reddi- ¿c. A.Tudaifmo,
to pretiü, ad libertatem 6c religionem redeát Chriílianam.
X V. Qjtpdmanere debeat firmu.fiferui fifil ecclejiasfecerint»
eapj^ peculio fuo ditauerintj.
Si qui ex feruis fifcalibus eccleíias fortaíTe c6ftruxerint,eafque
de fuá paupertate ditauerint, ^ hoc procuret Epifco- ^
pus prece fua^ auftoritate regia confirmari*
XV1. Quhd idololatriÁ cultura a SacerdotihM/uel a iudicihus
exquirenda efi, atque exterminanda.
Has.Exc4
QuoniampenéperomnemHifpaniamííue " Galliamido-'Gaiiiciam.Exc.
lolatrias facrilegium inoleuit,hoc, cuní confenfu gloriofiffimi
Principisjfaníla Synodus ordinauit,vt omnis Sacerdos
in loco fuo vnácumiudice territorij, facrilegium memora- . ... i
r\ ^' c^ ' o d • • ¿ Exterminanmuen ll
tum Itudiole perquirat, oc extermmare inuentum non ta.c.A.
d
- r r c i . ^ v ' i t f Omne$.C.A.
iiterat; nomines vero qui ad talem errorem concurrunt, /sine.Exc.
faluo difcrimíne animaé, ^ qua potuerint animadueríione ^ ^"•^"**
coérceant. Qüod íineglexerint, fciant fe * vtique excom-^ ¿vtriqucExc.
municationis periculum eíFe fubituros. Si qui vero domini
extirpare hoc malumápoífefsione fuá neglexerint, vel
familias fuse prohibere noluerint,ab Epifcopo 8c ipil á com
munione jpellantur.
XVIL Qmd quifilios fuos necauerintia Sacerdotiíwtvet
iudicibus di^ringanturé
Cum multae querella? ad aures fanfti Concilij deferren^
tur, Ínter cantera tantse crudelitatis eft opus nunciatum,quátum
' ferré confedentium aures Sacerdotum non poífent; i SuílinercExc
vtinquibüfdamHifpanise partibusfilios fuos parentes interimant,
fornicationis auidi, nefcij pietatis. Quibus íitaediü
eft filios numefofos agere, priüs fe ipfos debent caftigare
a fornicatione: nam dum caufa propaganda? proUs fortiunturconiugia,
hi&: parricidio, Se fornicíationi tenentur
obnoxij,qui''foetus necando proprios,docentfejnon pro ICFÜÍOLEXC.
T 3 filijs,
Ayuntamiento de Madrid

222 CONGILIVM
filijsjfed pro libídine Tociari. Proinde tantum nefas ád cog " Jj°'"
nitionem glorioíifsimi domini noftri Reccaredi regis perlatum
eft;cuius gloriadignata eft, iudicibüs earumdem par- ¡^f
tium imperare, ''vt hochorrendum facinus diligenter cum ^ ^Jjum(»'-^!'^
Sacerdote ' perquirant, Se adhibita feueritate probiheant. ' ^¿"^uS. c-^i
Ergo Se Sacerdotes locorum,ha2cfan£):a Synodus dolétiúí;
conuenit,vt idem fcelus cumiudice curioíiüs qua^rant, Se fine
capitali vindifta acriori difciplina prohibeant.
X" VII I. Qjiod femelin atino ad concilium Sacerdotes (^
Índices) atque aéiores patrimonij fifcalii debeant
connenire.
fili» íí''
^tZ"'x^' Pr^cipit híec fanfta ^ Se veneranda Synodus, vt ílante prio- ''E'^"''"'
rum auftoritate Canonum, quae bis in anuo prcecipit con- ,^
gregari concilia/ confultaitinerislongitudine, ¿¿paupena-, confia""'
teEccleíiarum Hifpaniae, femel in anno in locum,qtiem Metropolitanos
elegerit, Epifcopi congregentuniudices vero
locorum, vel aftores fifcaiiumpatrimoniorum, ex decreto
^glorioíifsimi domini noftri,fimulcum Sacerdotali Conci-/D°J;;J",S.
lio,^ autumnali tempore,dieCalend.Nouembriumin vnum ¿ Aotví'gtiV
conueniant: vtdifcant, quámpié,& iufté cum populis agere *"' ,AÍÍ^'
debeant, ne m angarijs,autm operationibus íuperfluis,liue" bi«»"J^
priuatum honorent,íiue fifcalem grauent: íint enim' pro- Íb,*?

TOLETANVM. III. 223
l3erínt,poílulantconfecrari,vt dotem,quam eiEccleíía?contulerint,
cenfeant adEpifcopi ordinationem non pertinere: " tmn'^íifemocor
quod fa£lum 8c in príetentum difplicet,6¿:in futuro prohibe "s^tu'-.vtinfututur;
lea omnia lecundum conititutionem antiquam ad bpil bcamr. Excuf. &
•,. . o n • Grat.noftrS leñio
copí ordinationem, oc potelcatcm pertineant. ncmvidctur pro­
X X. í¿HodSacerdotes moderaníeragere dáeant
fer parochias,
bare ñuta. Gregoriana
^ AntiquorS. CA.
s¡su ,o¡n'o Multorum querella hanc conílitutionem exegit; quia cogno-
"'ti»on.f. uimus,Epifcopos per parochias fuas non facerdotaliter, fed
i.Prt.5!' crudeliter *" defa^uire; & dum fcriptum íitiForma eílote gre-' AgercExc.
gi, ñeque dominantes in clero, exafbiones dioccefi fuá?, vel i Nonvt.Exc.Grat;
damna infligunt. Ideo^ue(excepto quódveterura conftitutiones
áparochijs habere iubent Epifcopos) ' alia, qua? huc , vt taiia,qaxiii¡».
vfqueprasfumpta funt, denegentur; hoceft, ñeque in an- ^"*
garijs Presbyteros, 8c Diáconos, ñeque in aliquibus fatigent
ndi ftionibus: ne videantur in EcclefiaDei exaftores potiüs,
quamDei Pontifices nominari. Hi vero clerici,tám locales,.
quám dioccefani, qui fe fe abEpifcopograuaricognouerint,
querelas fuas ad Metropolitanum deferre non diíFerant: qui
Metropolitanus nonmoreturhuiufmodi^^pnefumptionesdi ,„ .
f\ • CL^^ ,. ^ *• / Prifumptionesa-
Itricte coerceré, uenercGru.
X X J. Quodfemi Ecclefia, fiue Clerkorumnon deheant
a mdicihsy'uelaSioribus in aliqua
angaria fatigari,
%;l;f Quoniamcognouimus ^per multas ciuitates'' Ecclefiarü fer ¿ !„ ^yj^.^ ^.^j^^^j
Ms'.'"^ uos,&: Epifcoporü, vel omnium Clericorum á iudicibus,vel "¿ skapud'iuonem,
aftoribus publicis * diuerfis aneariís fatieari, ''omne Conci- &Gratianum;ve
lium apietate domininoitripopolcit,vt tales de incepsau- "»"*•" omn.cc.
fusinhibeatj fed ferui fuprá fcriptorum"" officiorum, in eo- * in diuerfis. c. A.
rum vfibus, vel Ecclefia laborent. Si quis vero iudicum, aut"" p"'p?;;,tS
aftorum, Clericum aut feruum Clerici, vel Ecclefia in pu- crat.Tuo^'"^*
blicis, ac priuatisnegocijs occuparevoluerit, á communio- ' ^[f^'^^rTt &C''A
neEcclefiaftica, Ccui impedimentumfacit) efficiatur extra- wsupradiaorum.*
' ^ r ' Iup.& Grat.non
*icUS. emendatus.
Ayuntamiento de Madrid
T 4 Stihi

224. C O N C I L I V M
XX 1 L Qmd, ReligioforumCorpOracamhjmnis,
^cantícis tanmmydeferenda funt
adfepulchra.
1} ,.i.f«i Religiolorum omniuní corpora,qui diurna vocatione ab hac crat.
'^'urjníu vita recedunt, cum pfalmis tantummodó, píallentium voci-
>ttmus,incs IJUS Jebere ad fepulchra 'deferri. "Namfúnebre carme,quod j^ Grat.J*'"'"' j.
f,ii«.í.+.áí vulgo defunftis cantarifolet,velpe£toribus fe próximos, aut jJí^¿'cg«í»°''
txejitiiu familias ca?dere,omninó prohibemus/'Sufficiat autem,quód . ^^^^ itt.
in Ipe refurreftionis,Chriftianorum corporibus famulatus di
uinorum impenditur canticorum. Prohibet enim nos Apoftolus
lugerc defun£í:os,dicens: De dormientibus autem'' no
ló vos cóntriftari, íicut 8c caeteri,qui fpem no habent. Et Do
UM.XI. j^ij^u5 no fleuit Lazarum mortuum, fed ad huius vita? ^rum
ñas plorauit refufcitandum. Si enim poteft hocEpifcopus
' Chriílianoru omnium prohibere,agere no moretur.A Re- * ^''['^*!""
ligioíis tamen omnino aliter fierinon deberé cenfemus. Sic
enim Chriftianorum per omnem mundum humari oportet
corpora defunftorum.
XX 1II Quod'Balemamhi^.f^turfescantici \SJS'^'^'^'
frohihendifunt afanBorum
folenntjs,
Putn/Jif. Exterminanda omninó eftirreligiofaconfuetudo.quamvul
A gusper fanftorum folennitates agere confueuit; vtpopuli, otp^^^t
qui debent officia diuina attendere,' faltationibus,

.TOLETANVM. III. 225
cauta deliberatione,íiuequa?ad fidem conueniunt, feíi quae
ad morum correftionem refpiciunt.Cum enim fenfus maturitate
6c intelligentine grauitate conílant eíTe digefta, noílra
proinde auftoritas id ómnibus hominibus, ad regnum no-
Itrum pertinentibus iubet, vt íi qua definita funt in hoc fan-
Bio Conciliojhabito in vrbe Toletana,anno regninoftri feliciter
quarto,nulli contemnereliceat,nulluspra?tenrepraefumat:
capitula enim,quaenoílris fenfibus placita 8c difciplinas
congrua, á praefenti confcripta funt SynodOíin omni au-
^toritate^ííue Clericorum, íiueLaicorum , fiue quarumcu^;
omnium obferuentur, Se maneant.
f T^E obferuationepriorum Canonum.
^1 JLJ De Symbolo proferendo ápopulis in Ecclefia.
ii| Vt Epifcopo nonliceat rem alienare Ecclefia?.
iiií Vt Epifcopo liceat vnam de parochitanis ecclefijs monaílerium
faceré.
V Vt EpifcopisjPresby terissác Diaconibus ex ha?reíi "* venien- * Conuerfis.c.A.
tibus,iam non liceat mifcerivxoribus;velquód hijquifem
per catholici fuerunt, in cellulis fuis cum mulieribus extrañéis
non morentur.
^í Cluód liberti ab Epifcopis vel ab alijs faeli, 6c eccleííjs commendati.permaneredebeantliberi.
^1!. CXuód le£lio in ómnibus Sacerdotalibus menfis legi debet.
^iij Ciuod ^ de Clero ex familijs fífcinoílri nullus vnquá poftu- fcuricos.diio M.ÍT.
letárege; 8c quiaccepcrit,irrita talis ^donatio maneat. 'ordmatiot^cc.
^^ De Ecclefijs ab ba?refi tranílatis; vt ad eos Epifcopos,in quorum
funt parochijs/ permaneant. J ^Vf"'""*'"" *
*^ De viduis,' quíeque voucrint continentiam, teneant, &: qua^ »Qiioque;quj:.c.A
nubere elegerint,quibüs vbluerint nubant: aequé 8c de virginibus.
^^ Quódpoehitentes,fecundüm modum antiquorumCanonú
agere póenitentiam debeant.
^^^ Q^pd qui voluerintpocnitentiam agere, prius tondeantur,
aut habitum mutent.
*!!'. Q^ód;nón liceatdüos Clericos inforum caufare.^ ycaufóm pubiicam.|
^^"í C^uód ludaeis vxores vel concubinas Chriftianas habere, fiue
comparare mancipia Chriíl:iana,

XX
xxj
iió CONCILIVM .
XVj Ciuód idololatriae cultura á Sacerdotibus,vel á iudicibus exquirenda
eft,atque examinanda.
xvij Quód quifilios fuos necauerintí á Saccrdotibus vel a iudicibus
deftringantur.
xviij (iu.ód femel in anno ad Concilium Sacerdotes, 8c iudices,
atque Aftores patriraonij noftri debeant conuenire.
xix Qnód Eccleíiarum omnium" dos adEpifcopi ordinatione " Caufi.Exc
debeatpertinere.
Quód Sacerdotes moderánter agere debeant per párochias.
Quod ferui Ecclefise, fiue Clericorum non debeant'' á iudi- * A noftris»^'»"
cibus vel noftris A£í:oribus,in aliqua angaria fatigari.
xxij Quódreligioforumcorpora cumbymnis & canticis tátüm
deferenda funt ad fepulchra.
XXllj
Qnód' BalimantbÍ3e,(éturpescanticiprobibendifuntá fan- * BaiímttWfií
¿torumlolennitatibus. w.f.
Has omnes coníl:itutiones'Ecclefiafticas,quas fummatim>
brcuiter^; pcrftrinximus (íicutpleniüsin Canone continentur)manereperenni
ftabilitatefancimus/ Siquisveró Cleri- ¿ siqoJ'^'fc!"!
cus,aut Laicus harum fanftionumobediens eíTe noluerit; fi ^ ¿bed*'«'''''Jpí
Epifcopus,Presbyter,Diaconus, autClericusfuerit, ab omni J,ff"5ÍSi

TOLETANVM. III. 227
^Pántardus,in Chrifti nomine Eccleíia? Catholicaj Bracareníis
MetropoHtanus Epifcopus Galliciaeprouincia?,his
cóftitutionibus,quibusinvrbeToletanainterfui,annuens,
tám pro me, quámpro fratre meo 'Nieiíio Epifcopo de - inM.ín Niñigio
iui ,„.,. ^^luitate Liici,lublcripíi.
/''í>¿'f« 7 Vgnus, in Chrifti nomine Barcinonenfi s Epifcopus, his
»^''¡u¿'' conftitutionibus,quibus interfui,annucns fubfcrip íí.
8 Maurila,in Chrifti nomine ValétinaeEccleííc Epifcopus,
in his conftitutionibus,quibusinterfui,annuens fubfcripfi.
9 Andonius,in Chrifti nomine Ecclefia? Oretanae Epifco f- Add«f\»>ín.C.M.f
puSjhiscoftitutionibusquibus interfui,annuens fubfcripfi.
I o *" Sedatus, in Chrifti nomine ^eterreníis Eccleflee Epifco 'Seduaus,;n.c.M.c
pus, fubfcripfi.
II Palmarius,in Chrifti nomine E cele fía? Pacencis Epifcopus,fubfcripfi.
12 Ioannes,in Chrifti nomine Mcntefanae Ecclefiíe Epifcopus,
fubfcripfi.
13 Mutto SetabitanasEcclefoeEpifcopuSjfubfcripfi.
i4Petrus OíTonobenfis EcclefiaeEpifcopus,fubfcripfi.
15 Stephanus' TyraflonenfisEcclefíeEpifcopus,fubfcripfi. ''c^««""C.
I 6 " Gabinus Ofcenfis Ecclefiae Epifcopus, fubfcripfi. ' Sldtoffon'enfiy.
17 NeufilaTudenfis Ecclefiae Epifcopus, fubfcripfi.
I 8 Paulus Olyfipponenfís Ecclefiae Epifcopus,fubfcripfi.
19 Sophronius ^ Egarenfis EcclefieEpifcopus,fubfcrip fi. /AiüsAgarenf.
2.0 loannes Dumienfis Monafterij Epifcopus,fubfcripfi.
21^ Benenatus Egabrienfis Ecclefia?Épifcopus,fubfcripfi. fioannesimCM.s.
2 2*" loannes Elnenfis Ecclefiíe Epifcopus,fubfcripfi. A\L Agabilnfiü*
2 3 Polybius Ilerdenfis ecclefie Epifcopus,fubfcripfi. ' ^Ts?"" "*^'
24Proculus Segobrienfis Ecclefi^ Epifcopus,fubfcripfi.
^5 Ermaricus' Laniobrenfis Ecclefise Epifcopus, fubfcripfi.' ^"^^;^"fi»' '"-c-
2.6 SimpliciusCa?farauguftan^Ecclefice Epifcopus, fubfcr. L^oínfis'íícií.a-
2-7 Conftantius Portucaléfís Ecclefiae Epifcopus,fubfcripfi. ao^cnf. EXC.
^fi* ¡u ^ ^ -^iniphcius Vrgelitanae Ecclefiae Epifcopus,fubfcripfi.
?Í>" ^9 Afterius'' Aucenfis EcclefiseEpifcopuSjfubfcripfi.
fSV«í ^ ° Agapius Cordubenfis Ecclefi3eEpifcopus,fubfcripfi.
"P^lht ^ ^ ^'^tephanusEliberitanceEcclefiíEE))ifcopus,fubfcripfi.
K Auzenf. Exc.
¿''fr'' ^ ^ Petrus'Arcauicen.CeltiberiíeEccle.Epifcopus,fubfcripfi.i vnu«M.s.ircadL
fetui "^ ^ ^ "1 TT .|. T^ 'C i" 1 r • 7- ccnf.C.A.Arca-
,;,7;''w. 3 3 Vvihgifclus Ecclefie Valentinae Epiicopus, lubicripfi. dicadicenr.
y?. ;:Í :•;; 3 4 loannes" Velenfis Ecclefie Epifcopus, fubfcripfi. í vtlíXiS
íou.y''' 3 5 Sunila Vefenfis Ecclefie Epifcopus,fubfcripfi.
Philippus
^'
Ayuntamiento de Madrid

2z8 G o N C I L I V M
3 6 Philippus Lamecenfis Ecclefia? Epifcopus fubfcrípíí. ^^^
5 7 Aquilinus •* Aufonenfis Ecclefia? Epifcopus fubfcripíi. "
3 8 Dominicus Irienfis Ecclefia» Epifcopus fubfcripíi.
3 9 Sergius ^ CarcaíToneníis Ecclefia? Epifcopus fubfcripfi. ^^JjjJ" ' ^^^ |
40 Baíilius' Ilipcnfis Ecclefiaj Epifcopus fubfcripfi. riiipieo'*^'" ' !
4iLeuterius SalmanticeníisEcclefiae Epifcopus fubfcripfi. ,JI¡USÍOC^'^
4z •* Eulalius ItaliceníisEccleíia? Epifcopus fubfcripfi.
43 lulianusDertofan^Eccleíi^ Epifcopus fubfcripfi.
Froijd* m 44 Froifclus Ítem ibi,Epifcopus fubfcripfi.
ccMfin't 45 Theudorus Baftitana? Ecclefia? Epifcopus fubfcripfi.
«fX^¿^4 Froifci* 4p Gardingus Tudenfis Ecclefiae Epifcopus fubfcripfi. ¡^cf
"""""** 50 Higridius' Agathenfis Ecclefia? Epifcopus fubfcripfi. ' ¿Jus^
5 I ArgiouitusPortucalenfisEcclefiíe Epifcopus fubfcripfi. y^t^-
5 2 Lilliolus Accitanae ^ Ecclefiae Epifcopus fubfcripfi. / -JlJ]"
53 Celfinus Valentina? Ecclefias Epifcopus fubfcripfi. ^^c^f-
54^TheudericusCaftulonéfis Eccíefi^ Epifcopusfubícripfí. ^ ^*""'
5 5 Belatus Tuccitana? Ecclefiae Epifcopus fubfcripfi. y^t
5 6 Protogenes ^ Sagontinae Ecclefiae Epifcopus fubfcripfi. í ^^^¡f
57 'MuminiusCalahorritan^ Ecclefie Epifcopus fubfcripfi. ÍM»»»''"'
5 8 Alicíus Gerundenfis Ecclefiae Epifcopus fubfcripfi. ¡^JAÍJ!
5 9 Pofsidonius '^ Eminienfis Ecclefiae Epifcopus fubfcripfi. ^ f;¿ioi^"^^
60 Thalafsius Aftoricenfis Ecclefiae Epifcopus fubfcripfi. ^(«rj'^
6í Agrippinus ciuitatis Lutubenfis,prouinciae
copus fubfcripfi. fi''*
6z Liliolus Pampilonenfis Ecclefiae Epifcopus fubfcripfi.
6 3 laquintus Caurienfis Ecclefi^ Epifcopus fubfcripfi.
64Galanus Arcbipresbyter Empuritanae Ecclefise agens vi
cem domini mei Fruftuofi Epifcopi,fubfcripfi.
65 Seruandus Diaconus Ecclefiae Aftigitanse, agens vicem
domini mei Pegafij Epifcopi, fubfcripfi.
66 Hildemirus Arcbipresbyter Aurienfis Ecclefiae,agens vi
cem domini mei Lupati Epifcopi, fubfcripfi. ^/^^
Gtncpushic 5- Genefius Archidkconus Ecclefice"" Maealonenfis,agens i^^íf*""*
dcm Eccicfu vicem domini mei boetij üpilcopí, lubfcnpíi.
tut.ytpátet 6 8 Valerianus Archidiaconus Ecclefiae" Nemafenfis, agens ^ ^^af«'»
'ut%ln. vicem domini mei Pelagij Epifcopi,fubfcripfi.
táíedt étnno
Ayuntamiento de Madrid
Homilía

TOLETANVMJIL 229
^t^UOUlLlA SANCTI LEANDRI
«i T»u!b. Epifcopijin laudem Eccleíiae, ob conucríionem
H«¿Z!^' gentis, poft Conciluim, &c confirmationem
canonum edita.
pEíliuitatem hanc omnium eííe folenniorem féíliuitatum,
•*• nouitas ipfa fignifícat.Ciuoniam íicutnoua eft conueríio
tantarum plebium caafa, 8c nobiliora funt folito Ecclefiaí
•gaudiarnam multas folennitates per anni difcurfum celebrat
Eccleíia,in quibus tametfi habetgaudia confueta; noua vero
íicut in hac non habet. Aliter enim gaudet de rebus femper
poíTefsisjaliter de lucris magnis his nuperinuentis. Pro qua
re,&:nosmaioribus gaudijs eleuamur, quia repente nouos
EcclefiamparturilTe populos intuemur: & quorum afperitatem
quondamgemebamus,de corum nuncgaudemus credu-»
lítate. Ergo materia gaudij noftritribulationis praeteritae ocxraíiofuit.
Gemebamus dum grauaremur, dumexprobraremur;
fed gemitus ilU id egerunt, vt hi, qui per infidelitatem
nobis erant farcina, ííerent noílraper fuam conueríionc corona.
Hoc enim gratulatiué pro fert in pfahuis Ecclefia dices:
^^"'""^ Iri tribulatione dilataíli me-, Óc Sarra du faepe á Regibus con-
"'• *"• cupifcitur,necmaculam pudicitia?fentit, & Abraham caufa
pulchritudinis fuá? diuitem facit: ab ipfis enim'' Regibus ^AbAbimeiecii
Abrahá ditatur,á quibus Sarra cócupifcitur. Condigné^ergo 5¡,Y;:fnc"£^ *
Eccleíía cathohca sétes,quas fimul fenferitfidei fuá? decore, ;Acgypti.cap.11.
wiiwct c, I , n • O Gcnefi»,acjuociad
fui eas fponfi,hoc elt,Chrilh lucra tranlducit,^''*«^ftiano
generantur;fpiníe funt, eo quód foris á Dci paradifo,
hoc eft,extra catholica Eccleíiá nutriuntur:&: hoc no le£lura ALconieaurt.
fenfusnoftri,fed fcripturediuine authoritatcprobatur,dicéte
'•"«i. SalomoneiSicut liliú ínter fpinas, fie árnica mea ínter filias.
Ergo ne magnú vobís videretur quód haerefes dixerit filíaSí
eótinuó eas numerateíTe ípínas^ haerefes inquá,autinaliqué Ai.Nom¡n»t.
V angulum
Ayuntamiento de Madrid

230 CONCILIVM
angulum mundij aut in vnam gentem inueniuntür verfari. i
Ecclefia vero catholica, ficut pertotum mundum tenditurj
ita Se omnium gentium focietate conílituitur. Refté ergo ¡
hctrefes in cauernis, quibus latenr, congregant ex parte diui- !
tias: Ecclefia autem catholica in fpeculo totius mundi locupletata
fupergrcditur vniuerfis. Exulta ergo, 6c laetare Ecclefia
Dei,gaude,

TOLETANVM. IIL 231
jo^ vera eíTe crcdamus. Ciua? enim prsefata funt. Domino di-
M.u,h, i'g. cente: Alias oues habeo , qua? non funt ex hoc ouili, Se illas
i"",'^?*

232 C O N C I LI V M
Ef^iAo. \QQQ dicitPropheta: Surge illuminare Hierufalem, quia venit
lumen tuum,& gloria Domini fuper te ortaeft:& ambulabunt(ait)gentes
inlumine tuo. Se Reges in fplendore ortus
tui. Leuain circuitum oculos tuos, Se vide:omnes ifticongregati
funt, Se venerunt tibi: Se asdificabunt (inquit) filij
pcregrinorum muros tuos, Se Reges eorum miniftrabunt
tibi. (iui, vt notefceret, quse ventura eíTentgenti, vel populo,qua?
ab vnius Eccleíias communionerecidiíTentjfecutus
E/-r;.55. eít: gens enim, (S¿:regnum, quod non feruierit tibí, peribit.
Alio deniq; loco íimiliter ait; Eccegentem^ quam nefciebas,
vocabisjcS: gentes, quaenoncognoueruntte, adte current.
Vnus enim eft ChriftusDominus, cuius eíl: vna per totum
mundum Eccleíia , fanfta poíTefsio: ille igitur caput, Se ifta
ctncf.i. Corpus, de quibus in principio Geneíis dicitur: Erunt dúo
Adífb.^.in carne vna : quod Apoftolus in Chrifto intelligit & in
Ecclefia: Dum ergo ex ómnibus gentibus vna vult Chriftus
habere Eccleíiam, quicunq; extraneus eftab ea, licetChrifti
\ nomine nuncupetur,Chrifti tamé corporis cópage non continetur.
Haprefis enim, quas refpuit catholicse Eccleíiaevnitatem;
eo quod adulterino amore diligat Cbriftum,n6 vxoris,
fed concubinae obtinet locum. C^uoniam re vera dúos
dicit Scriptura eíTe in carne vna; videlicet Chriftum, Se Econt.6Vn4
clcíiam: quo locum meretrix nulluminuenittertium. Vna
Icl^^nft- eft enim ( ait Chriftus) amica mea, vna eft fponfa mea, vna
r%"ír/ywi! eft genitricis fuae filia. De quo item eadem Ecclefia pronuníím/ií."''
ciat,dicés:Ego dilefto meo,ó¿: dileftus meus mihi.Ciuaerant
nuncha?refes,áquoconftuprentur, vel cuius fintproftibulum
fafta?:Ciuoniam ab immaculato thoro receflerunt Chrifti:áquo
quanto pretiofam eiTenouimus copulam charitatis,
tanto Deum hac celebritate laudemus; quod gentes,
pro quibus fanguis fuñís eft vnigeniti fui, non paflus eft extra
vnum ouile,diaboli dentibus deuorari. Lugeat igitur veternofus
pra?do fuam pra?dam amifiHe, quia impletum vi-
£A».49
demus,quod Propheta vaticinante, audiuimus. Equidem
(inquit)'' ha?c captiuitas a forti'' tollitur, & quod ablatu fue-
£^;.i8. ^^^ ^ robufto, ^ faluatur: parietem enim difcordiae, quem fa-
Kom.,. bricauerat diabolus, pax Chriftideftruxit; Se domus, quae
i*./.!, diuilione m mutuam certabat caedeni, vno iam Chrifto lapide
angulari coniungitur. Dicamus ergo omnes: Gloria in
excelfis Deo, Se in térrapaxhominibus bona? voluntatis.
Nullum
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.III. «j
Nullum enim praemium cíiaritati compenfatur. Inde omni
gaudio praeponitur, quiaóic chantas fafta eft, quce omnium
virtutum obtinetprincipatum. Supereftautem,vtvnanimiter
vnum omnes regnum efFe£ti, tam pro ftabilitate regni
terreni^quám felicítate regni cceleftis, Deum precibus adeamusjvt
regnum, & gens, qua? Chriílü glorificauit interris,
glorificetur ab illo, non folüm in terris, fed etiam in coelis»
Amen. '^
De fubfcríptíonibus.
C Vhfcrihum in hoc Concilio Nationali Epifcopifeptuaginta»
*^ o¿ío:nimirü Afajfona ecclefiAEmeriterj.cjuifiiccept Liherio,
in Elíberitano:EuphemíUsToletana, qui Adontano.z. Toht»
Leander PTtJpalenps, qui SabinoM Eliberitano: Aíigetius Nar-^
honenfis: Pantardus ISracarenf. qui ¡[4artino,Bracar. z,Vgnu$
Barcinonenfís j qui Tatemo in llerdenfi: Maurtla Valentina:

2J4 CONCILIVM
G^irdingus Tudenfis,qu$ AuiU. i .Braca.Higridius Agathenps:
Argouitus Portugalenfis: Liliolus AaltariA, cjui Felici in Elihe^
ritano'.Celfinm ValetinA:Theudericus Cafiulone/ís, qui Secudt^
no tn Elibertta.Valerius TuccitarJAiqui Camerino in Eliberitan*
Protogenes Sagontimí: MummusCalahorritanaioAliciusGerun''
denfis,qm Staphilio in Can. Barcin. Pofidonius Eminienfis: Liliolus
Pamfilonenfisdaquintus Cauriefis: Thalapus Afioricen'.
y?í, qui Tolemioin.z.Bracar.Agrippinus LuthoneJts:FTu¿luofuí
EmpuritanA per procuratorem: Pegafius Afiigiíaría per prO"
curatorem: Lupatus Aurienfisper frocuratorem: Boetitts e^a^
galonenfisper procuratoremí Genefim ArchidiaccntiSjqui poñea
eiufdem Ecclefa futí Epifcopus creatusi^ut fatet ex Concilio
Toletano, anno Reccaredi. i z. coacto: ^eUgins Nemafenfisper^
procuratorem. 6ft in prouincia GalliA Narbonenfis Nemafo,
Interfuerunt huicptnBo Concilio quinc^ MetropolitA: nimi'
rum Euphemitis ^oletanus: Leander Hi¡¡>alenps: AdigentifiS
Narbonenpsi Pantardns 'Bracarenfts: Aiajfona Emeritenfis.
e^IetropolttaTarraconenfis nonadfuit. VnacumT^oletanofue-
Yunt quindecim Epifcopieiufdempromncid-JcHicef, MuriU^Te*
trus:Liliolus Valentina: Andonius Orerana: loannes AdeniefanAi
Aduto SetahitanA: Proculus Secobricenjis: Tetrus Arcaui^
cenjis'.loannes ValeritnfisfPetrus Seccbienps: Liliolus Aceitan A:
Thetidomirtis Cafulonenfis.
Cum fi¡Metropolitano Hijjfalenfifuerunt Benenatus Egabren^
fis: Agapius Cordubenfis: Stephanus Eliberitanus: Bajilius Eli-plen/ts:
Eulalius Jtalicen/fs: Valerius TuccitanAiIaquintus CaU'»
rienfis: 'Pegafius AñigjtariA: omnes cum Leandro fan^ifimo
'üíro,numero nouem,
Cum Metropolitano Smeritenflfuerunt Palmatius 'Pacenfts:
Petras Offonobenfts: Paulus Oljfipponenfts:LeHtherÍHS Salman"
ticen[ts'.numero quaíuor.
Cum Aíetroüclitano Narbonenftfuerunt Sedatus Biterrenfts:
loannes Elnenps:Sergius Carcaffonenfis: Petrus Jlliberitanus(efi
CaHColiberis):Igidius Agathe.Agripius,^ ErmericusLutubenf.
Boetius c^agalonenfisiP elagius Nemafenfis: omnes nouemj.
Qum Metropolitano Bracarenfi fuerunt J^ufila, (^ Gardingus
TudenfisiToannes^tdmíenfs: Confiantius, (^ Argouitui
Portucalenfisi Sunila VefenfisiPhilippusLamecenfiS'.Dominicfff
Irienfts'. Theodorus "BafiitanA: Becila Lucenfis : 'Talafim AfiO'
ricenfisi Lupatus Aurienfis:omnes duodecim.
Ex
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM. Iir. 23$
Ex frótiincia Tárraconenfi non intérfuit MetropolitanuSi nec
eius procurator. vnds fr/j^icor abtjjfee "vita. Sedadftíerunt fan'
Bo Concilio fedecim Epifcopt eiufdem proninci^: Vgnns Barcinonenfistnon
S.ldaliusj'vt BetitherfcripJit:Stephanus Tjrajifonefisi
Gratus Ofcenfis : Sophronius Egarenfis : Poljbius llerdenfis:
Simpliciiis QafaraugufanA : Simplicius Vrgefitana : Afterius
AneenfisiCX Auca\Ao¡uilinus Aufonenfis: lulianuSy ^ Froifclus
E>ertofanA:(¿Míínjntus Calagurrifan^.-Alicius ^erundenjts: Lilioks
Pampilonenjis: FruBíSofiis Empwiian&,San6lmFtilgentim
nondum erat Epifcopm AfUgitanus^^ita no intérfuithtsic tertio
T^let.fedpotius Pelagius,fei^^ Tegafitis Añtgita.perprocnratore,
*vt ex fuhfcriptionibHS conjiat. Erat hoc tempore Epi(coptís Jlía^
lacitanus lanuarius, qui conmratione pepmorum hominum ab
Epifcopaíu fuit deie£ííis \ fed (^lag.Gregorius^mijfo in Hijpaniamioanne
Defenforejeum reflituit»^calumnid^^impietatis
amhores debita poena mu\tauit,'vi con fíat ex Epifiola'D^Gregorij:
qnapropternon intérfuit huic Concilio.
MaíTona] MajfonaEpifcopHS Emeritenfls.vir fancUtate^f^
doBrina eximius, acerrimus catholica fideipropugnator^ac defen^
for, ArrianACj^ perfidia hops^profide catholica in exilitim aóíus, ab
EpifcopatH d Leouegildo impio Regerelegatus^prouentibüfc^pri'
untus j inuiBo animo religionem d maioribus acceptam puranu
coi'de tenuit^ orej^ publice profeffm efi. Roderic.ArchJib, 1 .¿'.43.
C5* TatilusDiacontísEmeritenf.ineius'vita, Primusfubfcribit,
eo quod flt antiquior Jlíetropolitan.Jic enim in ConciL Bracarenf,
9^ i»cap./¡^.definitum eft: ítem placuit, vt cónferuato AfaropoL
primatu cAíeriEpifcoporHm,fecundumfuüordinationis tempus^
alius alio fedendi deferat locum,
Euphemius]^'/ feriemToletanorumpTÁfulummcapituloTo
tétano fculptam fequamur is Euphemius, feti Spiphimius, vigefimus
quartus, erit d. B. Eugenio martyre, primo Archiepifcopo
Toletano.^njigefimus a TatruinOifubquofuitprimum Concilium
celebratum, ^ a Montano quintus, fub quofuitfecundum.
^odericus likz.cap.i $.incaute fub Elladio tertiam Synodum^
fuijfe actam affrmat.
•Leander] In Excíif.male omittitur Leandrijubfcríptio-, cum
D.IfidorHsfit author',eum huic tertio Concilio intetfuip, Itb.z,
:c chron.fic¿nquies'JnterfuittunedignitateTrimasUle catholicus,^
re orthodoxusLéander Hifpalenfis^ArchiepifcopuSy ^Romana Ecti
clefiALegatus^fanüitatCi^doBrinaperf^icms, St RoderJib.z.
V 4. í^.15.
Ayuntamiento de Madrid

2)6 C o N C I LIV M
c. 15 Jd etiam conBat ex homilia ah eo habita infine Concilij, Vi
tam eiwfcrihit IJidorta Itbeüo de ViriíUluJiri^uf,
Viros doóios nonparumtorfity cjuodinhisfubfcriptionibHS eiufdem
Ecclefudm fubfcribant Efifiopi, *vt deTudenfi E cele fia
JSÍetifilaEptfcoppíSsnum. i 6. ^(^ardingHf.num./^^.de Lucenfi
Ecclefta Ñitigíjim .pro qtiofubfcribítTatardus Metropolitanus
'Bracar.(¿ BeccilUyn./^y. Similiter de alijs ecclefiijS,Dicendíi,'üt
authoresfuntlfídorusy^ %odericHi Toletanm»Leouegildum Re
gem Arrianum Eptfcopos Catholleos a fedtbusdeiecijjei^^ Arria
nos fíibftitu/Jfe: Vndefaéíum elí, vt vnius Ecclefu dúo fubfcribant
Spifccpi, 'unas Catholicus,alterexhArefi^eniens, ^Pr&terea
cum fene£tute confeBus effet Epifcopus, impotenf^ad Ecclefa
régimen, ^ onu^fubleuandum, feruato honore Epifcopali^ aliuí
muneriprAficiebatur,quódforte inNiíigijioLucefi epfa¿ium,qui
in Concilio Bracar.z.¡iibfcribitvtMetropolita.Era, dio. Hic
*üerode Nitigifio Lucenfi, ^ Beccilla alia polen effe ratio, nam
cum dúo effent ciuitates Luco»alteraGalloecÍA^alteraAfiuru,y^ti
gifus erat EpifcopHf Lucenfis in Galloecia:vndepro eo [ubfcribit
in calce Concilij, Pantardus Bracarenfis, cui fubiacebaíiBeccila
^vero erat Epifcopm Lucenfis in ABuribus,
Feíliuitatem] HuiwhomilÍAmeminitRoderic, Tolet.liLz i.
hifior,c.i$.
Notse in ConciliLim Toletanum
tertium,
H Abitum e¡l hoc Conciliu Era. 6zy.'üt hdet.CC. Mff. fub
%lccaredo RegeyGelafio.ILPF, ^Euphemio prima fedis
Soletan A Epifcopo. T>e Reccaredo P.ege pijftmo Jfidorus in chrO'
nico Gothorum Era. 635. ^RodericusToletanuslib.z.hifor,
Hijpan.cap. 15.^ Gregor. Aíag. Itb. r. epiftolarum, epifi.4. r. ad
Leandrum i in qua de hac Gothorum conuerftone agitur. Exter-^
minata eñ hArefisaArrlana in eo,quagensGothicaper. 213 .annos
infeéíafuerat.
Ita in honorem] De quatmr Conctlijs GelafiusPP. in. c,
San¿iaRomana,^Cjregor.Magn.epipmb.\.epifiol.2^.^.lib. i»
epifiol.^^,^JjIdorus hb. 6, etjmol.cap.i6. ^J\Qcephor.lib.i$'
^ap'i}'
Credimus
Ayuntamiento de Madrid

TOLET AN VM. III. 237
Credimus in vnumDeum] Hkc e¡i formulafidei in fan^o
Conctlío J\QicAno edita,in quaformanda Ofius Qordiíbenfis Epifcopusytotum
laboriofk inquifttionis pondus fiífUntiit: eam trad'n
Athanafíiis in epifUadlomnianH Imperatorem, defide, his verbis:.
Credimus iiivnumDeumPatrem omnipotente, omnium
viribilium,(S

238 CONCILIVM
Gloria 8c honor] Tn confefsione Epifcoporu, Concilium loleP,
, qiiartu,c. i 5.€5*.^ 3 >fichabet:StatmmHs,'Vt injine Pfalmomm no
„ gloriaPatriyfedygloria,^ honor Patri dkatur.Dequa re fcrihitD.
Kíerony.adDam,fi eim efi epifioUi'vel fotius adulterina. Niceph,
Calix.lib. 3.C. ^.Cajsfanus de infiitutis CAnohJib. z.c. ^.Hjmnuglo
rificationüihoc efiygloria Patri,(^ Filio,^ Spiritui fanáío, ab Jpo-
¡tolorüinfiitutojluxijfeyauthor efi D.Bafilim,libde SpiritufanBo,
€.7.17-^ "i- 9'(feoí€pore^qt40 abJpofiolis promúlgamefiEuange
lfff,ab eifdem occini cceptií,cíímiíijfu Dnt pjcru ^aptifmain nomi^
ne Patri^i^Filijyp^ SptriiHí fanUifttfidelibíis collatu. In Concilio
ISlicAno adie^um aduerfus Arrianos: Sicuterat in principio,^nuc
0* femper,^ in fécula feculoruw.zAmen. Id confiat ex Qoncilio Va
,,pnfi,c.$.his verbís.'Btqma nonfolum infede Apofiolica.fed etiam
^fpertotum Orientem>(^ioum Jfricamt'uel Italiam>propter hareti-
„ coríimaButiam^cfui DeiFiliiimnon femper cíim Pairefwjfe,fed a
„ temporecospijfeblafphemantsin ómnibus claufulis ,pofi gloria Patri,
>y d Filio, ^ SpirttuifanBo-.ftcuterat in principio, i^nunc^fem*
^yper, d in fécula feculorum. aAment dicatur-^ etiam nos in 'vniuer*
y,fis Eccle/ijs nofiris hocita dicendum ejfe decernimm.
Cautifsimum] ExcuffanBifiimum.^falutareMuinum: i/tf
Yum bene Goth.vt conftatex Euagrioylib.z.hifior.Ecclef
Communcm quandam columnam] Vnus Excuf,pagtnam\
alij fcopum, vclcolumnam:qua le ¿lio altjs antíquis translationibus
confirmatur^ata^ipfisGraci textusverbis KomiJ nm ÍTTHAK/* vzra'^x^crecr
Perfeftum eundem] Excuf.Pariterperfeófumetindemindeiiate
Deums^hominemverumj ^c. Reéíevero GothícinoHrili'
ütFatrum noDisj nxcují mmus: ^ nuüisnaaiuif ojmuuiu>.GrA
lllanidicimus Ecclefiam] Habetdaas fingularesnotionesEc^
lefia Catholica, Jpofiolica,Romarja,qíiibusdignofiitur}^ ficernl
c
tur acomienticulis cUndefiinü Hareticorumiprima efi continuafiiC
cefsio Pontipcum Romanortim, a Petro, vfq\ ad Clementem\ qui
pie y (^ fancie hodie magna cum fui nominis laude, regit Peírina
uiculam.IN^mverbumilludChrHíi inane ej[e non fot efi: Ego
rognauipro tefPetre^vt no deficiatfides tuamoenim deficiet inper
fonisyinqmbtis régimen EccleJtA efiyneque in doctrina

TOLETANVM.III. iix)^
»tenent\tenet confenfiofofulorH^atj^gentmm^tenet auBoritasmiracu
*y lisinchoataifpenutrita, chántate auBa, 'uetujtatefirmata^tenet ab
« iffa fede Betri Apojiolh culpafeendas ouespofl refurreBionemDo
>> mi ñus commendauit iVfq^adprafentem Eptfcopatü, fhcceísio Sa^
s» cerdotum; tenetpoñremb ipfum Catholici nomen, qmd non fine
>* caufa inter tam multas hmfes .fie iña Eccle fiafi)la obtinmt.Secan
da notio.efi fides eadem inConcilijs cecHmemci^i^vniuerfaltbHs CO'
tinenterpabilita,i^propagata: ^ hoc efí ejje CathoUcam Eccle^
fiamy^tVincentins Lirinenfis doBifsime adnotauit: quia innomi
neCatholicajCompleBuntur vniuerfetaSi antiquitas, ^ confenfio,
Ide La£íatmSilib./^,c. 3 o.^ Augufiinus fuprd. Et re£le hicdicitun
illamdícimus Ecclefiam» qua Nicieni,Cojiantinopolitani,^primi
Ephefini)^ ChalcedonenfisQoncílij decreta tenetpariter» ^hono"
rat.Ños fimiüter pofiumusdicereúllam díCÍmusEcclefiam,quA de^
cretafandti Concilij ^Trideníim 'uniuerfaliSiOscumenici teneipmiet
(^ honorat.
Symbolum] Ifidorusjtb.6 MjmoLc. 1 ^.Sjmbolumjnquityper
linguam GrACaWyfigníí.vel cognitio interpretatHr.DifceJfuri entm
,j Apofioliad EuangelitiandumingentibusJoocfibipTAdicatiomsfig^
^, num^'ueiíndiciumpofiierunt. Qontinet enim confefsionem ^rinita-
„ tis, ^njn'itatemEcclefíA , ^ omne Chrtfliamnominis Sacramen-
„ tum.Quod Symbolumfideiy^fpeinofirAyno firibitur inchartis,(^
„ atramentOifedin tabulis cordts carnalibus. AddehAC ex alijs. Sj/m^
bola annulus didus,eo quodfit nota, ^ ftgnum:^ ex Tlinio lib. 3 3.
„ í". I. Quodprifii 'ungíM (loquiturdeannulo) 'vocabaí,pojlea, ^
GvAci,^noílri Symbolum.Dicitur etiam ColUtio a cv^Uw^MeB,
conferoyhoc efi, quod plures in vnum conferunt. "Dionyfiíés Jreop.
Ecclef. Hier.Juguflinus de tempore. ferm. z.DominicA in Ra*
mis Talmarum.Capanus lib. 6.de Incarnatione.cap. 3. (^fan^us
Clemens eptjl. i Mlacobu fratre Domint^RufintiS inexpofnione
Symboli. Etiam ciuitatum pa¿ía, (^ conuenta ^ SvnboU di^a;
eo quodinpaBis ^conuentis, tefiferis quibufdam "vtebantur, quA
loco tabularííy ^fyngrapharu erat: ^ illis ÍÍÍS dicebaiur, Kijpani
vocant feñal, quod ídem eft quod Symbolum, ne in contraSít*
partes retrocedant. %eae igitur Jpofioli, ^ Chripani homines
fignum,quod Paulus ftgnaculum dixít.t^ qt^odinter eos callatum»
^ ñatutum eraty ad Chrifti D. N.fidem in -jniuerfo orbe pVAdi^.
candam, Symbolum appellarunt, Symbolum "Jero NicAnum pw
blice, occentH facerdotum in facris folennibus recitatum fuit y vt
tradit TkodorusJeci.Colleóíaneorum 3ilfliot,Timotheus{inquit) _
erat
Ayuntamiento de Madrid

240 CONCILIVM
(eratenim ConflantinopolitanM 6fifcopHÍ)ab amkisrogatus Sjm»
lolumfideitrecentorum ^decem, ^o£iopatrumperfingulas fyna»
xes dicí cHrauit,adreprehenfioncm Macedomj\ cjuafi iJleSymholtí
hoc noreceperit.Cumautem femeltantum in annOj inparafceuefci
iicetDominiCApafsioni¿,t€mfore, quo Epifcopta catechizjabat^ red
tatú effet.^^c. HAcTheodorus.RupertmT'ungrenJe Can.obfiruat.
fropof.vlt.ep au£tor a, Marco T^ont,

TOLETANTM. III. 241
^* 15» Ex feruis fifcalibus ] Fifcales res dicuntur,qua jifcipdtrtwO'
nio junt quafiproprtA,^priHaUprincipiSi vt diximw(aprajeg.
z.§. Hoc Ínterdiéium.ne quid in loco publicó. Vnde dicitur feruns
fifcaliSiqui erat ex fíe o Re gis: idconpat ex confirmatione Con-
l' ^ 7* Fornicationis zuiái]Idení in Concil.Ilerdenf cap. z. T^rimm
huim nefandi parrtcidij auóíorfuit Flato, 'vt Theodoretus affirmat
oratione.^ .de legibus.
Ayuntamiento de Madrid
X CONCI-

342 CONCILIVM
CONGIL.SPALENSE
Era DC XXVIII.
INCIPIT EPISTOLAEPISCOPOrum
de Concilio Spaleníi,ad Pegafium ^'** ''*^"
Epiícopum miíTa-í.
I T~^ E mancipijs Ecclefaj ab Epifcofo manumi^is.
ij «*-/ JO)e mancipijs Ecciep&,ah Epifcofo proximis Ju/s coüaíis,
iij De Clericis^cumqtiibusmtilieres cohahiteivL>,
DOmino fan£í:o,ó

SPALÉNSÉ. i. 243
cogítañtes,vtbi,quos conftattaliconditioilc füilTe'libertos, "^^^¿^ito"*^in
iure Eccleíiaí maneant,vtidonei; Se peculium fuum non
alijsperronis,fedtantümfuis íílijs derelinquant; ipíis quoquefilijsj&nepotdbustum
peculio ipfórüm, quaíi idoheis,
in iure Eccleíia? perrhanentibus, in extfaneám ¡eis perforiám
non liceat quippiam '' tranfmutaíe: fed li qüi eorum fine ^Trínfmittew.
herede difceíTerunt, peculium eorum "^ veftra? proficiat Ec- t sa¿¿«:.Ejíc.
cleíiafi
"i
/ /; l)e mamipíjs ScclefiAfoh Epifcofo froíci- ^ .•V V /
mis fuis ^mhi^§
Ea vero mancipia,qüa2 mémoratiis Épifcopus de iure e^jl
íiae fublata,fuis proximis contulit, íi íimilia déproprio Wo
ecelefia? ipíius non compenfauit, eccleíia veílra, ^ ^^% alia ¿ Ai¡qáa.x.c:
*-í«ít< oppoíitione recipiat. Hanc formam non íblürn yéllra, hoc v.U
ílíw^'^'" eft,*Aftigitana feruabit eecleíia^fed & íi qui per omné Bse- ' W.
•'««tiiíí, ticamprouinciam tali conditione, vel forte ^¿íreecclefise "V;J..
vunu,% commearunt,pari fentétia fubiacebunt:dururi^íl eñim, atq; 0:'i
üii,*. irreligiofum,vtÉpifcopus,quieccleíiaíli'ci's ílipéndijs viuit, '-?'•%
''

ín
mum. i !-•
244. CONCILIVM
Vsé ílatuta manu noftra fubfcripíimus, data ad fanftitate
o:
veftram die primo Nonarü Nouembrium,anno quin­
to regni gloriolifsimi domini noftri Reccaredi regís, Era •
DC. XXV II I.
Leander ecclefice fan£la? Spalenfis Epifcopus,hanc conftitu-
tionem firmaui, & fubfcripíi. ^^
'¡".TZ. loannes Epifcopus-' Egabrenfis>hanc conftitutionem firma- *AHÍ» ^
ui,& fubfcripíi.
Agapius ecclefiat' fan£lae Cordubenfis Epifcopus,hanc conftitutionem
firmaui,& fubfcripfi.
Stephanus Epifcopus Eliberitanus,hanc con.ftitutionem fir^
maui,& fubfcripfi. . ^^f¡u
Bafilius Epifcopus'' Eliplenfis, hanc conftitutionem figna- * ^'^* '^
ui,

S P A L E N S E. I. 24Í
*^eccarediregÍ5. ExtñmohocConciliumnon extare rntegrumifed
ejfetantumepífio/am ex Condlio^miffam Pegafio ^pgitano E~
fifcofo: alía*vero plurd in Concilio fuiffe decreta, quA non extant,
FRAGMENTA, Q^V AE E X
Concilio Hifpalenfi citantur.
EX QONCILIO SPJLENS, Cap. i.
N »• f. 115, E pafsim Epifcopus multitudinem Clericorum faciat:
'«í-p. 5. c. fed fecundüm meritum, vel reditum eccleíiarum nume-
115.
rus moderetur.
EX CONCIL, SPAL. Cap, 2.
Vtnullus Epifcopus,vel infra poíitus, die Dominico caufas
^•í. 101.
'"••Pí-í. iudicarepraefumat.
]"** EX CONCILIO SPALENS. Cap. 3.
i^Misíf* Accufationes aduerfüs doftorem nemo fufcipiat: quia non
1",'^'^ '* poteft humano codemnari examine,quem Deus fuo iudicio
referuauit.
EX CONCILIO SPALENS,C.^.
'"s&r ^^ íingulis annis quifque Epifcopus parccciam fuam cirtu"'
'^ cumeaCpopulumq; connrmet,ac doceatj & ea, qua? vitanda
*"«//i.'! funt, prohibeatj de ea, quce agenda funt, viriliter agere íludeat.
EX EODEM Cap.^.
Í!"c!Vf: Qoipniam multi Epifcoporum, amore propinqüorum fuoíiV;'"'-
rum,derebus fibi commendatis, fuoaut quohbetamicorum
^'«¿"Mi nomme praedia 8c mancipia emunti &:,vt in propinqüorum
«•'tM.mr- fuorum lus cedant,ítatuunt; 8c ob hoc lura ecclelialtica con-
KoV,' uelluntun&minifteriumSacerdotale fufcaturjimó á fubdi-
'"^'•ttí tisdetrahitur,(S:conténinitur,placüit ómnibus, vt deinceps
Sí;¿ auaritia? hoc genus caueatur-, fixum^; abhinc, 8c perpetuó
'^' manfurum eíTe decreuimus,vtEpifcopus res fui iuris, quas
autanteEpifcopatum, aut certé in Epifcopatu ha?reditaria
fuccefsioneacquiíiuit,fecundüm auftoritatem Canonicam,
cjuidquidvult faciat, 8c cui vult conferat. Poftquam autem
Epifcopusftauséíl, quafcun^; res de facultatibus Ecclefi^,
aut fuo, aut alterius nomine, qualibet conditione comparauérít,decrétiimus,vt
non propinqüorum fuorum, fcd in Eccleíice,cuipr8eeft,iura
deueniant.
X 5 EX
Ayuntamiento de Madrid

246 CONCILIVM
BX CONCILIO SPJLENS.Cap.Z,
Muuh.iih. 5^ 'g Epifcopus á quoquam impetitur, vel illealiquám
jMt.'f.^.c. qugeftionem retulerit, per Epifcopos iudices caufa finiatur;
*** fiue quos eis primates dederint, íiue quos ipíi vicinosex
confenfu elegerint»
EX C ONCILIO SPJL, Caf. 8.
Epiícopum non liceat ante finem vitae, alium in loco fuo
conftituere fucceílorem. Si quis autem hoc vfurpare tentauerit,
talis conftitutio irrita erit; Non ergo áliter fieri oportet,niíicum
coníilio &: iudicio Epifcoporum; qui poft exitum
praeceíToris, poteftatemhabent dignum eligere.
EX EODEM CONCILIO (ap.^.
*««i».a. IudicesáutemEpifcopos,quoscommunís confenfus elegc-
¡»».p.^,(. rit,nonliceat quéquam,prouocare: & quifquisprobatus fue
*"' rit pro contumacia noUe obtemperare iudicibus, cu hoc prima?
fedis Epifcopo fucritprobatum, det literas, vtnullus ei
communicetEpifcoporum,donecobtemperet.
EX CONCILIO SPJL. Cap.io:
mui.M. 5i quis áutem Epifcoporum Synodo adeíTe neglexerit, aut
coetum fratrum, antequam Concilium diífoluatur, crediderit
deferendum, alienum fe á fratrum communione cognofcat;
neo eum recipi liceat, niíi in fequenti Synodo fuerit abfolutus.
EX CONCILIO SPJLENS,C^p,io.
Biint j;i. Yt Epifcopi inrebus Eccleííaecircapropinquos fuosexpoiHo.p.
^.(. nendis repreheníionem caueant, 6c vt difcretionis modum
317. ^
teneant,
EX CONCILIO SPALENSL
i'o.f í.í. Vtvnicuique Ecclefise manfus integer, ábfque vilo feruitio
attribuatur, Omnes primitias; 6c decimas, ta de pecoribus,
fluám
Ayuntamiento de Madrid

S P A L E N S E. I. 247
quamdefrugibus diues íimul & pauper eccleíijs fuis refté
offerant. Dicit criim Dominus per Prophétam: Appoftate
omnem decimám in hórreo rrieo; vt cibüs fit feruientibüs iu
domo mea. Omnis rufticus, ¿¿artifex quifqüede negotio
iuftam decimationem faciat. Sicut enim Dominüs omnia
dedit, itadé ómnibus decimám exigit; vt de fruftibus agri,
ita de nutrimento omni; vtde apibus,itade melle- vt de agnis,itade
velleribus Se caféis; vt deporcellis,ita dé capris, de
bubus 8c equis; vtde miñoribus, ita de maioribus ejcigimus.
Se caeteris. Siquis autemhaec omnia nondecimauerit, praedo
Dei eilySc fur, Se latro: Se maledifta, qüas intulit Dominus
Cain,non refté diuidenti congeruñtur.De his vero ómnibus,
nullus íit, qui de Sacerdotibüs requirat cenfum, vel
aliquod feruitium^prceter Eccleíiafticum.
Ayuntamiento de Madrid
CONCl-

248 CONCILIVM
CONCILIVM
C2erarat1guilanum.il. Era
DCXXKAnnoVII.
Reccaredi regís.
.1.
QV V M in Dei nomine vrbem Caefarauguftanám prouinciae
Tarraconcníis, ex permiíToglorioíijatque fan-
^- £lifsimi Principis, Reccaredi regis, in annofeptimo
regni eius, congregad fuiíTemus, pro Dei amoretra-
£lantes,idplacuitfan£la?&:venerabili Synodo,vt Presbyteri,qui
ex ha?reíi Arriana adfanftam catholicam Eccleíiam
conueríi funt; qui fanftam Se puram fidem, atque caftifsimam
tenuerintvitam,acceptam denuó benedi¿Honem Prefbyterij
fanfté & puré miniftrare debeant: caeteri vero, qui
hác fuprafcriptam vitam adimplere, vel tenere neglexerint,
ab officiodepofitiíintin Clero. Ita de de Diaconibus, íicut
6c de Presbyteris conftitutum eft.
.II.
Statuit fanfta Synodus,vt reliquia?; in quibufcumque loéis
de Arriana ha^reíi inuenta? fuerint, prolata? á Sacerdotibusj
in quorum eccleíijs reperiuntur, Pontifícibus prsefentata?»
igneprobentur.Ciupd íi áquibuílibet occultatae fuerint, &
deteguntur, á facrofanfta? catholicae Eccleíiae coetu fegregentur.
.III.
Statuit fanfta Synodus,vt Epifcopide Arriana haereíi vcnientes;íi
quas eccleíías fub nomine catholica? fidei confecrauerint,necdum
benedi£tionepercepta,á catholico Sacerdote
confecrentur dcnuó.
Sub
Ayuntamiento de Madrid

'S
CAESARAVGVST. IL 249
Vb die CalendarumNouembrium,Era DC.XXX. anno
I quofiípra, Artemius, inCfirifti nomine Epífcopus,
Tarraconeníis Prouincias Metrapolitanus hanc conftitutionem
fubrcripfí.
z Sophronius,in ChriíH nomine Epifcopus>hanc conftitutionem
fubfcripíi.
3 Stephanus.in Chrifti nomine Epifcopus,fubfcripíi.
4 Iulianus,in Chrifti nomine Epilcopus,íubfcripíi. ^
5 SimpUcius,in Chrifti nomine Epifcopus,íubfcripíi.
6 Afteriusjin Chrifti nomine Epifcopus,fubfcripíi.
7 Mumiusjin Chrifti nomine Epifcopus/ubfcripíi.
8 LiHolus,in Chriftinomine EpifcopuSafubfcripfi.
9 MagnuSíin Chrifti nomine Epifcopus,íubfcripfi.
I o Ioannes,in Chrifti nomine Epifcopus.fubfcripfi.
II Galanus,in Chriftinomine EpifcopUS,fubfcripíi.
12 lulianusjin Chrifti nomine Epifcopus,fubfcripíi*
13 Antediusjih Chrifti nomine Diaconus, agens vicem domini
Gauini Epifcopi,fubfcripít.
14 Stcphanus,in Chrifti nomine Diaconus, agens vicem domi^
ni mei Acjuilini Epifcopi, fubfcripíi.
De fubfcriptíonibus.
LJ OcConciliumfuit aBumanno feptimo Reccaredi Re^U.Era
\ ^630. Toktamm vero tertium^Erd ózy. *vnde fere omnes
Epifcopi, (jui in Toletano, inhocetiamjubfcriburjt, Prafuit Jrtemm
l^rraconenfis, quifuccepsit Stepham, deinde Sophrom/is
Egarenfts, Stephanm Tyrajforjenfis, lulianus DertopinHs, Simí^icimQ&[araguñani4S,'üelfonm{^Ygelitanm,A^eYÍmJucenf^^
Mumim CalagmntantiSyLtliolus Pampilonenftsjoames Men
t^f^nHs,GauhuáOfcenfisyA(]uilwusAufQnenfts/JaU^^
^'^^nenfi^Empuritam Ecclefu Epífcopus,
• Magnus] Lego Maxirrimi quifuit Q&famtguñanHs, de quo
infra in Concilio Batcinonenfu^ Simplicias eftVrgeliíaníu.
Ayuntamiento de Madrid
DE

ajo DE FISCO
DE FISCO BARCINOnenfi.EraDC.XXX.
DOminis fublimibus,& magnificis filijs, áütjfratribusNü
merarijs,Artemius Epifcopus Tarraconéfis, vel omnes
Epifcopi, adciukatemBarcinGnenfem fifcum inferenteSi
Q^oniá ex ekftione domini,&: filij,ac fratris noftri, Scipionis,Ccmitis
patrimonij ,in anno feliciter feptimo glorio
íidomini noftri Reccaredi Regís, inofficiumNümerarij,
in ciuitatem Barcihonenfem prouincise Tarraconeíiíis ele-
S:i eftis,&: á nobis,íicutconfuetudo eft, confenfum ex territorijs,
quaí ñobis adminiftrare confueuerunt, poftulaftis; id
circo per huius confenfus noftri feriem decreuimus, vt tam
vos,quam agentes, fiue adiutores veftri, provno modio Canónico
ad populum exigere debeatis, hoc eft íiliquas VIH.
Se pro laboribus veftris íiíiquam vnam; Se pro ineuitabilibus
damnis, velinterpretia fpecierum,íiliquas IlII.quasfaciuíit
in vno filiquas.XIIII.Inibi hordeo, quod prcTnofira defínitione,
íicutdiximus,tám vos,quám adiutores, atque agentes
exigere debeant, nil amplius praefumant vel exigere , vel
áuferre. Siquis fané fecundüni confenfum noftrum ac -
quiefcere noluerit, vel tibi inferre minimé ptocurauerit in
fpecie,quod tibi conuenerit, fifcum fuum inferre pf ocuret,
Qjiod li ab agétibus veftris aliqua fuperexaftafuerint, quá
huius confenfus noftri tenor demonftrat, vos emendare, Sc
reftituere,cui malé ablata funt,ordinetis.
TN quo confenfu,fübtcr, qui Confenfimus,mánibus noftrís
•*-fubfcripíimu3 faftum c6fenfum;fub die pridié Nonas No
uembris, Era DC.XXX. anno feptimo regnidñi noftri.
Artemius, in Chrifti nomine Epifcopus, confenfum noftrum
fubfcripíi.
SophroniuSjin Chrifti nomine Epifcopus, confenfum noftrum
fubfcripfi.
Galanusjin Chrifti nomine Epifcopus,Cotifenfum noftrum
fubfcripíi.
Ioannes,in Chrifti nomine Epifcopus, confenfum noftruirt
fubfcripíi.
^ De
Ayuntamiento de Madrid

BARCINO NENS I. 2ji
De fubfcriptionibus.
A Rtemm erat Aíetropolitanus Tarraconenjís, Sofhronim
'*' ^Egarenfisjoannes Gerundenfis-, in Barcm. GalantiSy Empuritam
Ecclejf^ Epifcopus in Barcin.
N
oxx.
(^ Omitís patrimonij] Comes facri patrimonij erat, qui regs
^"^p^irimonium.poffefsionesy ^menfampro curabati'vndeprQCUrator
a Lampridio in Commodo diBus:^ meminit de hocQafsiod.
adlulianum comitem patrimonij,fcribente Theodorico lib. i. 'L'^riar.^.^,6.
Numerarij] Sub arte fupputandi nuwerarij cotinentur^qui a
lupniano Tabularij di£tifunt\€o quod in tabulis iota ratio ararij
ampleBefeturd, z.de numerarijs,^ aucluarijs, lib.iz.C.titu.50.
^ calculatores'^eo quod calculisfupputatiofiat-^ olim ^ nuncUptU
lis, id eBiCalculis nHmeratum»n€mo eji qui ambigat: vndetittiUíf
éfi de errore calculi. Perfms.
Diem numera meliore lapillo,
Qui tibi labentes apponit candidas annos,
1fídorHs,lib.^.€tjmolcap.^>Numerarij{inquit)'vocati,quipubli'
cum numum Arariijs inferunt.
ModioCanónico] Demodio vide Ifidorum^lib. i 6,etjmoL
cap. z ^.eft menfuraÍíbrarum./¡t.^'Tlinim,ltb. i %.c.y,
Siliqua] Ex eodem cap. 24. vigefmaquartaparsfolidief, ah
arborii nomine vocabulwm teñens.
Ayuntamiento de Madrid
TOLETA-

2ji CONCILIVMTOL.
T O L E T A N V M
Concilium íubReccaredo,anno
XII. regni cius, Era
DCXXXV.
IN NOMINE DOMINI, CONSTItutio
Synodi Epifcoporum, numero decem 6c fex, qui conueneruntinvrbemToletanam,
inEcclefiam Apoftolorum
fanftorum Petri,&: Pauli, fub diefextodécimo Kalendas lunias,anno
feliciter duodécimo regni Chriftianifsimi,(Sc ama
toris DeijgloriofifsimidominiReccaredi Regis.
I.
PRifcorüPatrum fequetes mónita, id prajcipiuntDei Sacerdotesjvtque
fan£):aeTrinitaticóueniüt,operibus fidei
Carbólica? in ómnibus coniunganturñta vt fanftam, (Scami
cam Dei obferuantes caftitatem,non folüm retinendam Pótifices
fuo corpore cefeant,fed ó¿:Presbyteris,&: Diaconibus
miniftrantibus Dei altaribus,modis ómnibus obferuandam
tonftituant: vt ex hisquicaftitatis voluerit patientiam violare,tali
forte coerceatur,vt vltimus, á quo eft gradu, deieftus,
Deo amplias non miniftret; fed Sacerdotis fui elcftione, fit
tali clauftro cófeptus;vt caeteros fuo exemplo corrigat,6

SVB RECCAllEDO. 253
1 \ >f AíFonain Chrifti nomine Emeritenfis Eccleíiae Epif-
IVl copus,fubfcripfi.
2 Migetiusán Chrifti nomine Karboneníis Eccleíise Epifcopus,fubfcripíi.
3 Adelphius, in Chrifti nomine Toletane Eccleíiae Epifcopus,
fubfcripíi.
4 Motto, in Chrifti nomine Setabitanae Eccleíise Epifcopus,
fubfcripíi.
5 Petrus in Chrifti nomine Arcauiceníis Eccleíia? Epifcopus,
fubfcripíi.
6 Afterius m Chrifti nomine Aucenfis Eccleíiae Epifcopus,
fubfcripíi.
7 Eleutherius,in Chrifti nomine Cordubeníis Eccleíiae Epifcopus,fubfcripíi.
8 Ioannes,in Chriíti nomine Oxomeníis Eccleíiae Epifcopus,
fubfcripíi.
9 Baddo,in Chrifti nomine Eliberitanae Eccleíiae Epifcopus,
fubfcripíi.
10 Licerius,in Chrifti nomineEgitanae Eccleíize Epifcopus,
fubfcripíi.
11 Gineíius,in Chrifti nomine Magaloneníis Eccleíiae Epifcopus,fubfcripíi.
12 Stephanus in Chrifti nominé Oretanoe Eccleíiae Epifcopus,
fubfcripíi.
13 lofimus.in Chrifti nomine Elboreníis Ecclcfiae Epifcopus,
fubfcripíi.
De fubfcriptionibus.
ADelphius] Qu,ifuccept Euphem'íovirofanBo, qui. 3 STo-
,, letano Ínterftiít.
„ Motto] LegeAdutto,€xftibfcr}píiombus. 3 .ToIetanhAdutto (Jn^
qm) Setabitan&EcclefuEptfcafus.
Petrus] Subfcribíí in.i .Toletano/tctitoAprius, ^ Miget'ms,
er Majfona,
^^^^m\x%\ElhorayanfitTahuera,qnA nmceñ in Carpetana
promncia infigne oppidum,an in Lufttana, Ebora, difceptant'viri
doStípmi,RefendÍMs, ^''Bartholonms Jlbormz^, ^ Queueáo
Toletams Portionarius,
Ayuntamiento de Madrid
Y CONCL

2^4 CONCILIVM
C O N C I L I V M
Orcenfc, anno temo décimo reg-
ni domini noílri gloriofiísimí
Reccaredi Regís, Era
DCXXXVI.
I.
TN nomine Domini noftri lefu Chrifti; conucnientcs om-
-••nes in vnum, Concilio Ofceníl, hoc Syiiodus fan£la fieri,
elepit,yt annuis vicibus vnufquifq; noftrumomnes Abbates
nionafteriorum, vel Presbyteros, Se Diáconos fuae diaceíis
adlocu, vbi Epifcopus elegerit,congregare pr2ecipiat,& ómnibus
regulamdemonftretducendi vitas,cun£í:ofq;fub Eccle
íiaftieisregulisadeíTepraemoneat; quofque etiam paríimonia?,
6¿: fobrietati,atq; verídica? caftimoniae honeftorum virorum
teftimonio fama commendet.
IL
Solicitnm etiam pro hac re vnumquemq; noftrum eíTc conuenit.vt
curiofa indagine perquiramus,íi Presbyteris 6c Dia
conibus,atqj Subdiaconibus,6¿ Clericispudica & cada íitvita.
Q^óíi íi(quod abíit) quicquammala de quoquamfama
diílauerit, per veram Se certifsimam Clericorum probationem,
vel virorum admanueníium, vel certé illarum focmiixarum,dequibusfama
percurrit, atqj etiam diuerfis argume
ti^^ quibus adulterorum indicia certifsimé fufpicari íolent,
omnia argutifsimé perquirantur: vt neq; per falfitatis obum
brationem quifquam notetur, neq; perquafdam excufationes
admiíTumfacinus opcriatur; dum per publican! probationem
minimé reconuincigarriant; fed probata? vita* fe vixiíTe,
honellorum Clericorum teftimonio clarere demonftrent.
D E Concilio Ofcenfljit mentio infrajn Concilio Tan acorten^
fi.fme Egarenji, fnb Sifehto rege,
C O N Cl-
Ayuntamiento de Madrid

255
C o N C I L I V M
Barcinónenre,Era DCXXXVIÍ.
anno. xui). Regís Reccaredi.
GVm,duce DominoIefuChriílo,die Kalend.Nouembris;
ánno feliciter xiiij. regni Chriílianifsimi, Se pijfsimi do-
^ini Reccaredi Regís, Tarraconenfis prouinciae Epifcopi
111 vrbem Barcinonenfem,in Ecclefiafanftce Crücisjfuiffent
Congregati,hoc fan£í:aSynodus ftatuere elegit.
I
Vtciim ad officia Ecclefiaftica Clerici prouehuntur, nihil
pro benediftione, autSubdiaconij, vel Presbyterij conlata, '
quicquá,velfubobligationis nomine áquocunt]; Epifcopo,
vel ab eius Clero inquiratur:illud Domini lefumeminentes
'^'«'''•io.Jcdi£í:um,quodait: Gratis accepiftis,gratis date.
II
" ••• Simili etiam ftatutum coríditione eftjVt cum chrifina prefbyteris
dioccefanis pro neophytis confirmandis datur, nihil
fro liquoris. pretio accipiatur; ne gratia Dei pretio benedi- •
ftionis aíFefta, fimoniacuminteritum ementibus, vendenti'
í^ufqj adfociet.
III
• Hoc etiam ínnoiíandum, cuftodiendümue in ómnibus :•
fanfta ílatuit Synodus, vt fecundum prifcorum Canonum
conílitutá^yelSynodaliumepiftolas Pra^fulum pr^monétes,
nullideinceps'laicoru liceat ad Ecclefiafticos ordines, prcetermiílo
Canonu praefixo tempore, autper facra regalia,aut ,;
per confenfionem Cleri,vel plebis,vel per ele£í:ionem,aíTen-
^lonemq; Pontificum, ad fummum Sacerdotium afpirare, a¿ .>
P^ouehi; fed,cüm per Canonum confcripta témpora, Ecclefiafticos
per -ordiné, fpecialí opere defudando,probatae vita?
adminiculo comitante, confcenderit gradus, ad fummüm
Sacerdotium,-fi dignitati vita refponderit, auftore Dominó
prouehatur. Ita tamen.vtduobus, aut tribus, quos ante confenfusr^Cleri.&plebis
elegerit,MetropoUtani indicio,eiufq; .
Coépifcopis,pr¿efentatis,ciuem fors,prseeunte Epifcoporum
"- •- Y 2 ieiunio,
Ayuntamiento de Madrid

2S6 CONCILIVM
ieiunío, Chrifto Domino terminante,monftrauerit,benedi-
£í:io confecrationis adcumulet AUter deinceps, quodabíit,
pfícfumptum, & ordinatores, 6c ordinatos proprij honoris
depofitio fubfequatur.
IIII
Pari etiam confidcratione fancientes,vt íi qua virgo,propria
volúntate, abie£la laicali vefte, deuotarum more induta,
caftitatem feruare promiferit; vel ü qui hominum vtriufque
fexus poenitentiaebenediftioné expetendo, á Sacerdote perceperint,
8c ad terrena connubia íponté tranfierint; aut violenter
abftraftas foeminae, pudicitias violatore fe fequeftrare
noluerint.vtriq; ab Ecclefiarum hminibus expulfi,ita ab hominum
catholicorú communione fint feparati,vt nulla prorfus
eis velconloquij confolatiofitrelifta.
I A Siaticus , in Chrifti nomine Epifcopus Tarraconenfis
XjLMetropoÜtanaeciuitatis, bis conftitutionibus interfuii
confcníi^íSc fubfcripíi.
a In Chrifti nomine, Vgnus Barcinonenfis Epifcopus, hunc
confenfum fubfcripfi.
3 SimpUcius , in Chrifti nomine VrgeHtanae Ecclcfiae Epifcopus,hancconftitutionem
confenticns fubfcripíi.
4 In Chrifti nomine, AquiUnus Aufoneníis Eccleíl3e,hanc
conftitutionem confentiens fubfcripíi.
5 lulianuSjin Chrifti nomine Eccleíia? Dertofana? ^ifcopus,'
annuens fubfcripíi.
6 Mumius, in Chrifti nomine Eccleíiae Calahorritanas Epifcopus,
confentiens fubfcripíi.
7 Galanus,in Chrifti nomine Eccleíiae Empuritanas Epifcopus,bis
conftitutionibus annuens fubfcripíi.
8 Froifclus,in Chrifti nomine Eccleíie Dcrtofanaí Epifcopus,
annuens fubfcripíi.
^ loannes peccator de Gerunda,in bis conftitutionibus annuens
fubfcripíi.
I o Maximus, Ecclefia? Csefarauguftanae minifter, in bis conftitutionibus
annuens fubfcripíi.
II Amelius, in Chrifti nomine Eccleíia? Ilerdenfis Epifcopus,'
bis conftitutionibus annuens fubfcripfi.
I z Ilergius.in Chrifti nomine Ecclefice Egarenfis Epifcopus, ín
his conftitutionibus annuens fubfcripfi.
Ve
Ayuntamiento de Madrid

B ARCINONE NSE. 257
De fubfcriptionibus.
A Siaticus (¿Metropolita ^rraconenfts Juccefit jtimmio, qui
'^ ^ful^fcribít inC Afaraí4¡ufiano.z, VgnulBarcírionenJ¡sfi4b¡cri^
^tt in. \ .Tolet. fimilíter StmpUcm Vmlítand, ^Aquilinus AHfonenjis
in,z. C^farauguftano: (^ JuUanus DertofanA: in iJtroq^
etiam, (^ Mumíus,Galanus in, 2. Cafarauguííano fine titulo Ecclefü:
in, 3 SToletano fUbfcrihit Froífc!us,no adic£íonomine Efif
ccpatus, lam diximus fupra, qua ratione dúo emfdem EcclepA
i^aberent titulum; JulianusDertoft in. z.C£farauguJlano,^.i.
^oletanoi^ Mumius fimiliter. (¿Maximus Cafarauguftanus
fuitvir erudítione, ^pietate con¡f>icuus\fcYÍpftt de rebus geps
Gothorum in Hijpania^'ut referí S. Jfid^rus,
Ayuntamiento de Madrid
Y 3 TOLE-

2j8 SYNÓDVS TOL.
T O L E T A N A
Synodus, ÍUD Gundemaro,
Era DCXLVIII.
IN NOMINE DOMINI NOSTRI
lefu Chrifti: Conftitutio Carrhagineníium Sacer*
dotum,in Toletana vrbe apud fanftifsimum
Eccleíiae eiufdem Antiftitem.
COnuenientibus nobis in vnum, pro religione, 8c íídc,
quamChriílo debemus,placuit;ne quid vltrain nobis abfurdum,vel
inlicitumoriatur,alterna conlatione decretum
iuftifsima? promulgare fententia?;quo pcrfpicué clareatinter
nos,ordo,acdifciplina Ecclefiafticas dignitatis,Ó

SVB GVNDÉMARO. ^¡Í
líórum beatifsinii Patres Metropolitanis Ecdefijsdecreuerunt.
Huius ergo , 8c nos reuerentia? obferuationem fideli
cuítodia pollicemur: huius honorificentiamconferuaridiligenti
profpeftu a fucceíToribus noftris, per metas fequentium
a?tatú,volumus. Sané quicunq; ex nobis>velfucceíToribus
noftris,hsecftatutatranfcendericanathemaíit Domino
noftro lefu Chrifto; at^; culmine Sacerdotali deieftus,perpetua?
excommunicationis fententia praedamnetur.
Fa£la conftitutio Sacerdotumin vrbe Toletana, fub die.x.
Kalendarum Nouembrium, anno regniprimopijfsimi, atí[;
gloriofifsimi Gundemari Regis. Era ' DC.XLVIII. -DCC.XLix.c.A.
I Protogenes fanftíe Ecclefiae Segontieníis Epifcopus, hanc
decreti noftri profefsionem,pro firmitate fubfcripfi.
2- Theodorus fan£í:d?Ecclcfiíe Caftulonenfis vrbis Epifcopus,
fubfcripfi.
3 Mmitianus fan£í:a? Ecclefia? Segobienfis, fubfcripfi.
4 ^tephaíius fanfta; Ecclefiae Oretana» Epifcopus, fubfcripfi,
5 íácobus Mentefana?Ecclefia»Epiícopus,fubfcripfi.
^ Magnentius fanftae Ecclefia? Valerienfis Epifcopus, fub-
• fcrip fi.
7 Theodofius fanftce Ecclefiae Arcauicenfis Epifcopus, fub^
• fcrip fi.
^ Marinus fanfta? Ecclefiae Valentinae Epifcopus,fubfcrip fi.
9 Conantius fanftse Ecclefiae Palentinae Epifcopus,fubfcripfi.
I o í>ofcárius fanftse Ecclefiae Segobienfis Epifcopus,fubfcripfi. Porcaríu8.C. A. io
ii Vincétiusfanft^EcclefieBigaftrenfis Epifcopus,fubfcripfi. '* °'-^'

t6o SYNODVS TGL.
Stepfcánus] SOIM hicEpifcofHs.ex ómnibus hmw Concilij^fub
firibit in Altero ^oktancfm Reccaredo Eege^anno, 12. Sedes CJUA
ad C arthaginenfern proumdamf€rtinebant,ex hocConcilioetiam
^Mimadmrtere Itcet: erant enim
Segontia» Palentia.
Callulo^ Segobrica.
Secobia. Bigaílrum.
Oretüirik Baftitana.
Mentefa» Oxoma.
Valeria. Complitum.
Arcauiea. Elotana. De quibusjufr/i
•Valentía. diximus.
T
Notas.
Oletaná Synodus] In his Toletanis Concilijs a me ddditis
in hocvelumine numerum confulto non pcfui-^ ne antiquorum
ordinem apatribpu ^generalibm (joncilijs citatum euerterem > ^
confunderem: vnde conjultins exiflimaui, ea fine ferie poneré ^fer-^
uatatantumannorumantiqnitate^ Erant enim aíiqua Conciliar
in C añone pofita ¡alia nompriora fkntq/u citatur certis numerü,
aiiafine numeris tradantur, Vnde apndRódericumciArchiep, in'-
*» uenies: Hoc Concilitmreíi in Cano ne Me non eflin Canone,
Gundemarus] Hicfuit tertim a Reccaredo Rege óptimo, ^
panno i cui Loibafilitis natumaior Vi^erictis, deindeGííndemarw>
fetir Gundemirm[ticctfsiti Era 648. Vixit tn regno annos
dúosiinprincipio hanc Synodum coeglt^
San&um Montanum] Montanm Ptaful ToleianHS, Era
565. pr^uit fecundo Concilio Tòtano.,'vt

SVB GVNDEMARO. 261
ipfa dioccefi talis, nec melior inuenitur,pro eo domino fuas
fuggeftiones mifcrunt; vtíiDeus domino aditum dederit,
iubeatis venire: vt per manus veftras, 8c illud perficiatur, Se
aliud, quodadhuC infuper fufpenfumeft: Se deíiderantes
dominü, de vultu veftro Iseti efficiamur.Si vero aliter eft veftra
príeuifio, cui vultis ordinationem veftram dirigite, qui
caufamveftramperficiat.'&ordovefterincolumisperfiftat.
ALIA PROPRII VERNVLI
veftri Sunilani fuggeftio.
A D relatum fanftitatisveftro?deducimus, quodper Dei
^ ^eleftionem, omnes Sacerdotes veftri,(S: cQfti filij Eccle
íice,invnumconuenientes, requifierunt á me, "prohumili - Per humüemveveftro
domino Emilano: vt "^ pr^di^rus veftra ordinatione EmTncIrc'T
in Ecclefiam Mentefanse ciuitatis Pótifex ordinetur. Et quia ^ Y*P" DÍ' S:veeum
humilitas cum fanctitate adórnate Se origo generis red «^e^-Aid»
dit inluftrem, fuggero clientulus tuus, vtíiDeusbeatitudiniveftrse
aditum dederit, obreftaurádasecclefiasveftras,
adveftros vfq; humillimos non dedigneris accederé: quatenus
famulorum veftrorum eleftio veftris facris manibus
compleatur: fi tamen cafusfeculi in aliquid excellentia? veftra?
obuiauerit,ordinare, cui iuíTeritis, ex fratribus veftris
fcribere, qui veftra copleatiuíTa, Se ampliús Ecclefia veftra
in defolatione nonpermaneat. Sic Chrifti gratiam eximietas
veftra fine fine percipiat.
ALIA SVGGESTIO^SERVORVM
Ioannis,Viuendi,Ermegeldi,vclomnium «uiems. .A.
feruorum veftrorum.
PErSefuldum filiumveftr^ Beatitudinis notuit,humilem ' ^-.^.«Í^'» ''"»'"»veftrum
dommum Emilanem, vt fi Deo

i6i SYNÓDVS tÓL. •
Suggeftio feruiveftri Sefuldi] Erantiti. C, antio¡uo. jCf.f,
poji boc Concilium hA tres[uggeftiones: quas libenterpofui: juntj
enim libelli fupflicesy ^pojiulationes popuíi, velEcclefíA vacantis
ad Conciimm, vel a^/l^tropolitanum; vt in Epifcopatu vacanti
,y Tajlor prAficeretur: njnde inquit: Qupd conuementiá feruorulfu
9i wejtrotum fuit. Habebatj^ IJAC comfnendñtio máximum pondus
apiidConciliHm^ in nominando ^ntiflite: debebat énim efjcpofiulatpís
ad honorem Sacerdotij,ex.JÍ\.. ConcilioT'olet.c. i 9. ¿f* eligi
ibidem,ctím omni Qericórum» vei ciuiuín volúntate, ab vniaerjls
comprouincialibtis Epifcopis,
Ayuntamiento de Madrid
INCIPlT

263
IN CIPIT DECREtum
pijísimijatq; glorioíiísimi Principis
noílri,Gündeman Regís,
Era DC XLVIII.
FLAVIVS GVNDEMARVS REX¿
Vcnerabilibus Pacribus noftris Carthagineníibus
Sacerdoribus.
Llcet Regni noílri cura, in difponendis, atq; gubernandis
humani generis rebus promptifsimaefle videatur; tune
tamen maieftas noftra máxime glorio fiori decoratur fama
'•"«'•m**] virtutum.quujn ea,quae ad diuinitatisj&: religionis ordinem
-^¡yi'- pertinentíOequitate reftifsimi tramitis difponunturifcientes,
%Z^'' ^^ ^^^ pietatem noftram, non folüm diuturnum temporalis
imperij confequi titulum,fed etiam seternorum adipifci gloriam
meritorum. Nonnullam enim in difciplinis Ecclefíafticis,
contra Canonum authoritaté, per moras prsecedentium
temporum, licentiam fibi de vfurpatione prafteritiPrincipis
fecerunt:Ita,vt quidam Epifcoporum Carthaginenfis prouincisenonreuereantur,
contra Canonical authoritatis fententiam,pafsim,acliberé,contra
Metropolitance Ecclefias
poteftatem,per quafdamfratrías,& confpirationes,inexploratae
vitas omnes Epifcopali officio prouehi,atcj; banc ipfam
pr^fatas Ecclefia? dignitaté, imperij noftrí folio fublimatam
contemnere j perturbantes Ecclefiaftici ordinis veritatem,
eiufq; fedis authoritaté, quamprifca Canonum declarat fententia,
abutcntes. Quod nos vltra modo vfq; in perpetuum
ííeri nequáquam permittimus: fed honorem Primatus, iuxta
antiquam Synodalis Concilij authoritatem, per omnes Carthaginenfis
prouinci^ Ecclefias, Toletaníe Ecclefiae fedis
Epifcopum habere oftendimus: eum^^ ínter fuos Coepifcopos,
tam honoris prsecellere dignitate,quám nominis: iuxta
quod de Metropolitanis, per íingul.as prouincias antiqua
Canonum
Ayuntamiento de Madrid

2(54 DECRÉTVM
Canonum tradido fanxit,& auftorítas vetus permiíít. Neq;
eandé Carthaginérem prouinciam, ift ancipiti duorum Metropolitanorum
fegimine, contra Patrum decreta permittimus
diuidédam; perquod oriatur varíetas fchifmatum,quibus
fubuertatur Rdes,3c vnitas fcindatur.Sed haec ipfa fedes,
íicut prícdiftum eíl:,antiqua,no minis fui, ac noftri cultu imperijjita&totiusprouinciae
polleat Eccleíiaedignitate, 6c
prkcellatpoteftate.
jn cmñitt Illud auté,qüod iam pridem in generali Synodo ConciIi|
vh.jubjiu. Toletani, á venerabili Euphimio Epifcopo,manus fubfcripmWmft
tione notatum eft, Carpetania? prouinciaeToletanam eíle feiw/?*^''
dem Metropolim,nos eiufdem ignorantiae fententiam corrí
gimus: fcientes proculdubio Carpetanias regionen non eíTe
prouinciam,fed partem Carthaginéíis prouincie,iuxta quod
Sc antiqua rerum geílarum monumenta declarant.Ob hoc,
quia vna eademq;prouincia eft,decernimus,vt íicutBáltica,
Luíitania,vel Tarraconeníis prouincia, vel reliquae adregni
noftri regimina pertinentes, fecundüm antiqua Patrum decreta,fingulos
nofcuntur habere Metropolitanos,ita 8c Car
thagineníis prouincia vnum,eundemq;, quem prifca Synodalis
declarat auftoritas,(S

GVNDEMART. zór
tiae lccen{i,(S: corrigerc ftudemus,ó

166 DECRETVM
Defubícriptionibus.
s Vhfcrihunt in hocdecretoiCundemams ReXilJtdorus Híjj^a'
_ lenfis, Innocentim Emeiritenfisi qui fuccefit MaufonA: £u^
febiusTarraconenfis ,qui e/ípatico; Sergius Narbonenfis, qui
piccefit AdigetiOiin tertio Toletano^ loannes (jemndenps» ^llergius
Egarenjisy in Barcinon, Egeditana Licerius ^inToletano,
£ra.6 3 5. Áíaxinms Qefaraugufiana in Barcinonenfi-^ Mumius
QalagürritanÁiintertioT'oletanOi ^ Cafaraugujlanofecundo, ^
"Barcinonenfi'^ Fluridtus TyraJJonenJis\ Elias Caurienfís, Goma
Oljfpponenfis'^ Fulgentius u^ftigitana.frater Leandrij (f IJidori,.
ex genere Regio, fafientia, ^ fanclitateclariores: Entila Barcinonenfisyqui
Vgnó\T^heudoru$ AufefinAi qui Aquilino', loannes
Pamf donenfis: Beniamin Dumienfesi Agapius ^uccitanA, C««demarus
Vefenfis» Argebertus Portucalenfts in tertio Toletano:
Theueri^us SalmanticenftSi Vitulatius Lauerricen/is, Leontius
LutobenJls.Tefinus Eliberitana, quiBaddo\ luñinianusAbeleps,
Venerius CafiulonenJ¡s,quifucceptTheodoro,
Notse.
F K3LtTns']FratrͣapudAriJ}otelenjinToliticis, dicuntur hO"
minum conuentus,proprta, ^peculiariafibi facra colentiunu:
ij enim hómines communiputeo 'vtebaniur, quod Crue dicitur

GVNDEMARI. 25/
liam, Eugenitmin Hijpaniamwifit.viros doBrina, dfapientia '^Jfí"p"xírcín*
excellenteSiCiui Tatilum ex Gr&cia faerant CeQuuthecfa. primates '" dcfcnfione Pri
tnprtmapromnctarum dtuinone tnsítímt, 'vt iactlms, (f ardentms Lateranenfi : «it
muñen Apoítolico tncHmberentj, uin(
Fa£iam aíitemfoijfe ab Jpo^olistotius orbis, ^prouinciarum nü'
partkionem,ad Emrjgelijfacílíorempropagationem,tefiatur jina- ^'J^',
. . . . p*"
uincuru raft» cb
Aportolis.vtconcx
Anadeto
PP.&habetur.d;
99.ca. Prouincix,
cletus Tont,Aí¿ix. ad Eptfcopos I taita, his 'ver bis: Proutnciéi (in- ^ *^^f luonem.
qí*it)Tnulto,arjte Chrifií aduentUiíempore, dmifífunt máxima ex
parte: poflea ab Jpoftolis,^ B.Clemente ,prítÁecejfore nopro^ipfa
ditiijio efi renouata: Et in capite Promnctarum} 'ubi dudum ^ritnates
legis fecidieranty acprima iudiciaria poteftas, ad quos, qtii
per reliquasciuitates commorabantur, quando eis neceffe erai, qui
ad aulam Imperatoris, ve I 'J^egtím confugere nonpoí erante 'uel qtíi'
bus permtjfum non erattconfugiebantpro oppreponibtíSt'vel initifiitijsfuiSfipfofq^
appellabat quotiesopHs eratifictit in Icge eorumpraceplum
erat: ipfis quo(^ in cimtattbus, 'uel locis nebros Tatriarchas,vel
Primates, qm vnamformam tenentjicet diuerfafint nomina
i leges diuina,^ Ecckfiajliupom,^ effeiufferunt: ad quos
Epifcopi fi necejje fiierit, conpigerent y eofq^ appcUarent: ^ ipfi
^rimatii nomine fruerentur, ^ non alíj.ReliqUít vero AíetropO'
litanA ciuitates,qua maiores iudiceshabebant (Jicet maioresComi^
tibusejjent) haberem Aíetropolitanos fí4os,quiprAdtÓlisiíífte obe^
dirent Primatibtis: ficutin legibus feculi oltm ordinatum erat\ qui
non PrimatumJedaut Adetropoli!anorum,aHt Archiepifcoporum
nomine fruerentur, H&c Anaclctus. Quam fententiam libentcr
pofuiyvt Epifccpi, Jrchiepifcopiy^ Primatis di[crimen, difcrep

268 DECRETVM
tam ar ^¡tratar,el itafufremum, et altu, caleBeq^ mu>nus infufre^
ma,^prima infAtuit ciuitatej^iura coelefiiain echomim conUeíUy
qHÍíure,(^lí^crtate inter alios eminet Hijpam& pofuloSiCollocauit.
HicfanBiís vir^njere homo Dei,frimu$ EcclepA Tolet. TrAful
fmt,totitifq\ Htjpank Primas. JÍ quofonte ampUfimi doMnartí
Tjuuli deaucti, njberrimu pietatis incrementii rcddiderunt. Isenim
Ecclefiam,quaplantaHeratiPudíoJlHfq\, regeneralione [aerofancta ,
haptifmatísgemíeratifaríguheproprio fufo rigauit, ^ auxit.Nam
poñquagentem Tolet ana conuertit ad Qhri^umyetfonte baptifma'
tis^et fidsifacrameniistetdoctrina imhuit^ad Dionyfium f radicationisgratia
remrtenSitn territorio Parifienfhin perfeqmt tonefma
Domitíani,confummatomarty^ CPirfu,corona beat A pafionis glorióse
a Dño accepit.Corpí4seiuspofeaftib PhiltppoJLRege cleme^
tiftmOifuit Toletíí tranjlatum:ibiq\ magna populi venerattone, et .^
pietate colitur.Eugenio 'VÍtafíincto,Sacerdotíf dignitas in 'Aíelan- ''^* JJSP»'»^''
thiíím deriuatíir.Et inde perpetua quAdam PrAptlU fue cepo flirpem
Trimatus inmillejimíi quingentejimum et nonagefimü- annum
froduxit,hocordine,vtex annalibusEccleftA Tolet. accepimus:
SEugemHS,MelathÍHs,Pelagius,Patrmnus,Toribms,Quintius,
Vincetiasy Paulatus,Natalm,Olympius, Audetius.Añur'msJfi-
Cíus, Maiorinus,CajlinuSy CapemySintít¡us,Palmatíus,Petrus. L
Qelfus.MontanusJulianus.l. "Bacándus, Petrus ILEuphemius,
ExuperiuSi^delph':us,Jurafius,Heüadius,luftus, EugeniusM-
Eugenias. III. Sanctus Illefonjus, ¿¿uiriacus, Sane tus hdianusJÍ*
Sígebertus,FelfX,Gunter/cus, Sinderedus, Vrbanus-^ quo Pontífice
Toletu a Sarraeenis oppugnatum 3 dolo eaptumefi. Qjíihus imperant'tbus.dummiferaferuituteoppreffa
duitastenetur, hoc oraine
fequuti fint: Cixilla, Petrus Pule¡jer,Sun/credfís,Concordius,Eli'
f andas, Vvefiremirus^Sanctus Eulogius electus,marty r^ Gumefin"
dusíBonmsfonnnes,Reptuta deinde ^urbe inpr/pnamChrijtianA
relígionisdign'ttatem, PrimatusBernardo datus efi. Quemfubfc'
quHli funt Raymundus, loannes , Zerebrunus, Gundifaluus.L
Tetrus Cardona^ Martinus, Rodericus, loannes.11. GutieriusJL
Sancíifis Infans,Pafchalis,San£iifis.Il. Infans, GundifaluusJL
S.R.E. CardinalisJoahnes ^AragontA Infans.III. %oderieus XimeniuSiGundifaltiusJII.GutieriusJII,
Gilius de Albornoz^ Card,
Vafcus de Toledo, Gometius o^anrichius, Petrus Tenorius, Tetrus
de Luna, Sanctius de Rojas.III. loannes de ContrerasJllloannes
de Qere^ucla.IIU.Gutierius deToíedoJllefonfus Carrillo,
Petrus González, Mendoza Cardinalis, Fracifcus Xmenins Car
dinalis»
Ayuntamiento de Madrid

GVNDEMARI. 269
dinalis^Guillelmtií de Croj Cardimlisjllefonfíisde Fonfecajoarjes
Taüera Cardinalts V. loannes J\/Iartir2tis SiíiceusCardirjalü.VL
Bartholom&usCarranfa,GaJparQjiiroga Card.VJl. Inhacverb
longa Sacerdote ferie nonfimilis digmtatisjplendor, atj^ felicitas
fmt.Nam %^manorum Imperio ¡a Nerone/vfc^ adConfantinum
(i^azr2H,eií4s ampliñcatio, ""períequutione ferHeme,nequí(dimite- -rDepcrrcqumioni-
^ • "^ / . •' /r / -^ •* ' • r^ b» £ccIeí¡!e,Auír.
fom calamttatfi offrejja.radices potms egttjquam tnmco^ramtSj © Ub. i s.de ciuit»te
folijs in altíí dilatata in homintt conjpeclu crefceret. At po(l diui- SroCuíVib^^ly'.'
nA memoriA Aiagni Conftantinibnptifmtimipofqua veritatisliix
77ientieiusinftílfUi^pY0pulfatis tenehris,lumen clarifimu doBri'
n&,^ coelefis confilijimtmdo vniuerfo refágante>gent i bus luxit,
officta '^PrimatHs, quA parum antea Jplendoris dederant, ^vfq^ ad.
Gothic&gentis in Hijpaniam aduentus, magnu nitoris,ac dignitatisornamentum
Chrifianis hominibus atiulerunt. QuamuisCothorumi
^ Romanoruminteñinum de Imperio beUum,^ Arriana,
l^ri(ciüianac^ h&refis reltgionis incrementum dehilitauiti atq^ impediuit-j
quo vfq^ fanctípmiií Rex Reccaredns,abiurata^ ^ extirpata
in tota Htjpania h&refi Arriana, remouit omnia^quA impedímeníum
poterantajferre» adfidem augendam, ^ amplificandam,
tándem 'Rsidericm Rex turpis^^ effceminatm/unoprdio a Sar-
Tacenis mifere deiectus,^'victus^ Regiam^^ Ecclefiafíicam maie-
^atemfundittiseuertit.Gens enim arrogans i

270 D E C R E T V M
aJiimintenumine.Sarracenosprojligauiti'üryemj^expugnauít,^
reducto in eam d'mmocultu.Primatum refiitííitjS'Vterat'mmoret
Goihcnim tempore^ Tontificem defignauit. Nam expiato templo,
qtiodimpla Sanacenorum fuperfiitionei (^ execrando ritafuerat
inquinatumi 'BernardiiprAfecit.Js entm pofihanc templimjlaura'
tionem primm T^ontifex creatusfuit: a quo continua Pontificum'
reries,'ufq\ adnoflra teinpora dertuata efi.
Perfequar ergo hutm Primatus h/Jioriam,quaquatuor reru *ví^
cifiliudimbfífjqiias Ecclefia Toletana Htjpaniaru Primas,experta
ejl,continetur\^ qua in h¿s commutatiomhtis retinuerit dignitate,
'vt ex antiquisannalibpupotui collígerCiaperiam-^vtprndens leBor
intclligat, inanesfuijfe noHrorum hominum cogitationes, ^ effranatam
audaciam eorumjquiadduBicupidttate dominandiyfan¿ÍA
EcclefiA ToletanA ius Primatus negante ^in eius maie^atem di^
plomatibíiSy ^priuilegijs fummorum Pontijicum, (^ Regum tam
loma annorum ferie Babilitam,varié inuehuntur,Qui^rimatM
titulus a SanclifimisiUisprifcisvirisi egregijfcj^TontiJicihfiStanti
femper hahitus fuit,vi adeins auEtoritatem retinendam, (^ conferuandam,
fumptui, (^ labori non parcerentyfolerentq^ potiiís de
ea^quam de Archiepifcopatus iure gloriar i-^ cuim defendenda, aut
augcnds, ergo,coram Romano T ontifice perfeipfos caufam egerunt,
§. II.
S
Jnclus Eugenitis primam EccleftaflicÁ dignitatisfedem Toleti
collocauit-^quoiaéfofundamenlOyfuperddificarica^ptum efl: eoq^
Ecclefia ToletanA auéíoritatis culmen peruenit ¡vífecundum ^
'B^omana fedci qu& caput (^ magiñra totius Catholica religionis
efi.videatur locií ohtinere. Templum vero, in quo primo litatum
heo ChrifioefiydumfianB'fiimfid vixit Eugeniw.non &difici]pul-
.chritudine.operifq^ magmficentiafioruit^fed minlfiroru fanéiitate,
^ excellentia-^ in quibuá confcientÍA puritojsjngcns deftderium propaganda
Euangeltcaveritatüvigebat adeo,vt eo teporecejfauerit
I^rimatHs in co'ércendoaBio, Epjfcopiq^mutius fuerit in puniendo
veluti ociofum. S^ipp^ cum ea ejfet viuendi conñituta ratiojam
incorrupti omnium, ^ inculpatt moresyvt nihileffet, quodEcelefu^
tea deber et pote fíate coérceri.falceueamputari; imo nec vllurn
erat Ínter E cele fias commercium\ cunéía namq^Jn angufitas máximas
infanfís fauiendiinQhrifiianos furor adduxerat: qui innoxio,
(^religiofo.fanB o q^fanguine effufoy Qhrifianam religionem
radieftUS extirpare conabatur. Qnicun^ tameinHijbaniajuerunt
filis
Ayuntamiento de Madrid

GVNDEMARI. 271
illü temporihííSiEpifcopionjnes,'^reliqui ChriñiamToletarjum
tcmplumab Sugenio &dificatum,'velut omn'mm caput venerati funt.
CumsfundametaMcetparuaiihitamenfuntiaBay'übi nunc ejtpulcherrjme,
magnifice^ wfiruóíum. Sedin tila adhuc humilítatchodieriíA
altítudinis, (f magnificentia certafigna apparuerunti CGnjj>'tCHt4m^^fí4ít,multis
argumetüj quam grata Deo ef¡ent in eotcm^
pío oblata facrificia, TrMereÁ omniumciuitatum Epifcopi iempU
^oletani Antíñitem^'üelutivnicií" Adetropolitanu fufpiciebant. -Exaotiquo iurein
/->N , ,, J _ ' • ^ TT n. ' r I • r ft vna prouiucia no
L>um emm adhuc non .ejjet proumciaru H/Jpanu Jmgulans jacta potcrant cíie dúo
difiributiOfOmnis auctorita^i^ Patriarchalis, Á^íetropolitanaj^iu- co*n"?cha"cd!ca.
rifdictio ad vnicam fedemToletana referebatur. Quam formaw, ".¿.'^"146°"^*
& Ipeciem Ecclefia Hi¡pánica,^fq^ ad MagnÚ Jmperatorem Con- \Í,;Í;BÍ¿S«!
ñantinum retinuit: cuius tempeñate fummam relizio Chriñiana Ecdefi? Toi«sn»
•/;• -» /r- I ^'1 ' 1 fí n n. T^ i • pr«5"rtus quida,
tranamUítatei,f^ pacem affequutajonze lateó, diffufa eft.Dtlatatts faftus ín luc ordi-
^ero ChnJ[íanArelígtonisfiníbus,iubiequííur proutncíaru di ¡tribu vaieminf.vbi ditio,in
quinqué AíetrofolitanasEcclefiaSiCarthagineferK, BÁticam, K, & ^5!""-
Líifitanamflarraconenfemj ^ Ga¡J(rcíam,qu£ Bracarenfis efi.Sed íft'u? coSni
primaria (uper his fedtbus auct aritos Carthaiinen ft prouincÍA MU A í^^'S"' ^"'"*^ "'"
t •> 1 n n • o J I ' J fpaniam in c]um-
IToletana Ecclepa eív, femper delata mit, Athanancus Gothorum ^"c prouincias, &
m • • • c • T •• \ rr I • • T I ' Mctropolesdiftm
i\SXi qutprtmus ommum anno qumto Imperij V alentts in Hí- fiam: & loanncs
Jpania dominariccepitsE cele fía ordine in quinqué Adetropolitas coZnIhh¡th»n.
dijiinctu
h&CiCum. eíTent
reperit:
af^idua
quas
dirnicatione,a
hic expugnauitprouinctoSy
Romanis Gothilacel^itiyeífetq.
^ impia Arria-
"«
n
Apij.
¡¡St
quanuiw
hb "^pira-
JJ J ,. . . f j •'.•'•'.••' nos hanc diurno-
norumh&refiMuatncertus bel/i exitm.pax, Valentis qua Imperatoria reltgtonis opera cultusy didicerat.infecit. ^morum iniegrttas Ad fp'"nfi"ÍxVen"n' ncn),fine auíiori-
cottnetur, omnino turbata.fublatacjf^ est.Imo (^ Jbpífcopj Kegiapo- íiimauim», luprd.
tentia timidl.eorumgratiamadulationc,^mendaciaffentationcu 'i?l£\ll\r, cbo.
aucupantes.omnia ad'Uoluntate^nihiUd'veritatem audentes loqui, i'^.i-cap.,.
'^t canes muti.fectos, ^ haré fes impia^, animo ^ fermone fequeb-mtur,

2/2 DECRETVM
tatefuffuka lurefis,c¡uam fequebantur, altiusfixahomifiummen
tihus inhétrerettlatipme^ntdoalioiudicepropagaretur.A Vijan
diilis er^o Hifpalis Batica caput, Primattis nomine decoratur\ ah
jíUnis in Carthaginenfipromncia Toletuw^ Tatraco a ^cma-nís,Er¿icara^
Luco aSueuis.
TrimatHs igitur Tóletani curfum ab Eugenio'vff^ adAthana
ricum Gothorum regem^trecetis ^fexaginta nouemanniSi a ChrU
p dominipapüne comprehenfum/vt cunc^ narraMmvu,Qjio tepore"
EíiheritanaSjnodm celebrata efi,fub Conftatino Magno\ qui * ^'**^*"
pofi Bi-iptif/níimjEccleJiApatrociniumardenterfiifceperat. Concia
¡iam, hoc nMionalefmt, cm Aíelathins Toletanns Epifcopus ínter"
f'^^i/fe creditur] qui tamen in ferie Archiepifcoporum.jupra ianuam j^,,
facraríjToleíaniinfcriptano refertur.Ex^ quoaperteefficitur in i> \\l°jXH
ter EtigeniHm, ^ Pelagium» qmfdam alios Antiflites huiusfedis tur Hon^^Jaci»
gübermiCííkftot annorurn interuallo-xexifje,
§. 111.
O ^ogreffm TotetaniTrimatHsab At^janaricoy'vjq; adRoderi-
* cum vltimum GGthorumregemcominenterperuenit, Cumpri
mum enim reges Gothi m Htfpaniam irruerenp ^fecularis PrincipatHS
tranqmllitate^ocio, qmfruebantur Komani, perturbato,
Ecclepapcm etiam ordot'vna immutatus e^^ magnas fubiuit ca
Umitates.^inforttinia'^ vnde p tures prouincÍ£ Ecciefias fuas primáis
Frimatíis auBoritate extulerunt. Qonaim tamen ijie tamqua .^^^ lib-'^
'violentpis diupetmanere nonpotuit.'' Nampoñqptam Leotíigildns ' i+^'*¡¡,^u^'*¡5
rex^ totius HtfpanÍA,atc^^ Narbonenfts Gaüi& Principatum pacifi- "'p. P'J* 5)^"^
ce teniiit.Ecclefia etiam títfp
les dignitatís ^gloria progrejfm fecit:prius enim res 'uniuerfa Hif d]li3ií!'''í¡»
pani^ müitarifuroreferro ^flamma.impijfq'^ Arrij,^Prifcillia ^"^ííí^'íí
nihjírefbíísperturbara,aíqiferepenitus fíierant euerfa. Et licet «" Jf,íf''^í'
nonniilU ea températeejjerit celebrata Concilla, tamen abfque ea roen'5'!¿i¡il|j]
maieñate, qtia agí deincepsconfuetterunt. Primo namque 'Toleta ^et?»?"*^'"
na Synodus adaerfus Prifiillianum Toleti coaBa eft, imperanti- w"'*"'"
his Are adió, ^ Honorio, ^Toletanam Eccleftam regente Ta.
trmno,quiordinequartus numeratur Jrchiepifcopus. Tofi hanc
SynodmnÍnter Romanos, ^ Gotloosmaximi bellorum Ímpetus
excitantur-^ nonnunquam tamen de Eccle/iíjfiicadtgnitate fabílienda,atq'^
rejlauranda agebatur: eaque de caufapeculiaria quídam
ConciliacoaBa funt^nimirum» T arraconenfeJlerdenfeiV^-^
lentinum.Gerundenfe,^Caefarauguñanum. Similiterin'Baeti'*
ca qu&da'fn aliafunt celebrata^ ex quibtis qua nunc habentur edtt^7
Ayuntamiento de Madrid

GVNDEMARI. 273
i^yfmcmanufcriftainuüimToletani TrAfulis [ubfcríptione cofig
nantur.J^Qamfpiritalü T^r&fulum congreffus imfediehatur ap^
duisbellomm motibus» quibus de regno certantes,principes agitaba
tur.fn Concil.^ ^rarraconenílimpreífoMc eft appeCa Cubrcriptio:" Conci.Tarraconé
J^ptfcopus {^arthagmenjts JVLetropolttanHs^ Itcettn codtcwus ma' Era.554.(ubThe
nufcriptisliteris Logobardis,qui afferaanturin BibliothecaToleta
na,^T>Zauretij{ubfcribat Hedor Epifcopus QarthaginefisMe ícIum^rLmS;
tropolis.Vnde quídamdoBtfufpicaturMncHeaorem vrbis Car- d°cmoíím°Gu.'
thaginis Epifcopum Metropolitanumftiijfeycum ea citíitasprouin "*"' ponitur.
CÍA Tarraconenfis Primatum iUistemporibm obtineret-^idq^ eafibi
tationeperfiadent¡qmdHeBoris appellatiolinter nominadoletano
ru T^rAftiluJcíílpta infacrariominime reperiatur.^Sgo vero magi^ Í in vita Eugcnij
¡tri Aluari Gometij viri doííipmi (que honoris caufa nomino,prop SuÍToeuSl'^'^
ter intima mihi cum eo viro amicitiamiCum'Toletiagere^auéíori^
tate in cotrariamfententtam adducor .Cuius hiforiamde Archiepi
fcopis Toletanis nondum edita j in hoc de eorum Trimaxu breui co^
mentariojfeqmdecreHít9^D.lJldort»qm Carthaginem etiam Hits te
poribusfunditus a Gothisjn %pmanoríi odium^cuerfam affirmat.
Secunda Toletana Synodus, Amalarico Gotho regnante^ ap- ^ Ert.5^propa
gandas contulerat. Jmalaricus tándem rex Conciliumconuocari
iuKít:cui ^ Montantis'ondeumfmus Vr&fuUadmírand&fanBita d DC Montano Toie
* • ^ f / ÍU* ^ ,^ 1 4 0u* taño Antiftitcfcri
tis vtr,^fingularis doBrin&, miracuhs clarus ac conjpícuus, wter bit idefoníUs ¡n
fuit.Deinde vero %omams fuperatis Je pace,^ ocio confiituendo, t£í.XíoT
decernitur; quo Gothorum ¡mperium ita e^au^um^vt multorum
partito dominatu,advmus tándem potefiatemperuenerít,I nde illa
fanaitatis,^ fapientÍA lumína cxcitata^nimirum LeanderJJidorus,(s'
Fulgentius'.quiomnemfuam ofera,^indi4¡triam,adextin'
gtiendam.extirpadamq; Atrianam val/da harefim adhibuerunt,
Ad "quam etiam fundituseuertedam,inclytu Hermenegildi mar, Grcgor.en auaor
tyrium.cuíusprofufus fanguisfemper cUmabat, vehementer pro K^tt^'^'Z
fuifecredendumeft',^vt eleganterfcrípfit 'virpíus, defceleribus í^f^i^^^S"a"
aduerfus Chripanos,auitam, a* Catholicamptetatemferuantes f;¿ ^^ ^'^^¿•'J';;
perpetratis7 ' gor.xurcn.
Felices
Ayuntamiento de Madrid

274 DECRETVM
Felices anim^i quorum per fuñera (Jorijli i
Crefát Euangelium: *ve¡terpro feminefacro
£ít cruor-jUepijsinolefcit mentibus vitro:
Vt quanto magis innocuiprcfundítur ^jfquam
SanguiSyeo vernat magis ,auge¡citq\ pr emendo
SanéiafideSfVirefq^ nouas calcata refumtt.
'Tande magnoru 'uirorü fupplicattonib^y áfidmfq^ precilf^ diuina I
$racudia,^in mortales iujle cocepíaind/gnatiojpUcataeJiyeaq^mes
Spiritusfan£{imagifleriovmuerfo populo inieéiay ^vtabnegatis impüs
errorib^ y'veritate catholicaJ?fit eremr^ ex animo apietteretur.
OBauo deinde anno regniReccaredi,quietiafuit o¿íauus Jmper^
AíaurictjxüToletamfedipraeJfet£uphemius,"vir pietate cele'
hris>^ 3 . i'oleti Concilüi nationaíecelehratH ejt-^ apatibus ómnibus * Era.

GVNDEMARL 27?,
lentes ad dininaSibuntanapu^ artes addifcedas redderet.Cehhrato
^oletihocí 'ConciliOiqtíantusfietatisfemorf ^fanBitatis amor
cotinuoftáhfeojtmtus fit i'üelinde licet conieBarii cjuodbreui temfo^
TisJpatioplurafiintToletiaggregata Codita3 quafatisaperte 'Idietanafedis
maieflate,auéíoritaíemcf^ indicanty^ exprimut.QMfpSiCpiA
fuelutimaterflioYumincohim'ttatidiligenterpromdebati^
tanquaomnium aliarum magiar aun ^nimrfa Gothorum ditione,
(^ Imperioditiinum cíiltum^Eccle[iaflicos ritus,^reliqua omniay
qt*A ad componendas hominü mores, ^fummi Dei honore in dehito "^sTníInd?^^^"
ofñctoretinendHmpertinenti Cedulo docebatJd'veroapparehit ma- ^Deiuftov.de uientje¡tms3jt
fingula repetamHsConctlía. S¿uarto namcj^ frAjutt luft.ibu..
luflus TrimítsToletanHsJn re monarca S.Helladij difcipulus, (^ '
dígnitatis fiiccejjbr. Non defuntquiaffirment JfidoruaApofiolíCA ¿irlóye. u
fedis legationem in hoc Concilio ohijjfe.eidem^ prafuijfe, /Prop¿T*hire(Tfn •
Primo deinde anno Reanidnihila"Rem, quinta Sydodíísl^oL F''^"í',''''' ""P**
cogítur^ tn qua h ugenmsdl.tieUadtj etta ai\cifuluSi prtmu locumt Lcádro fucceíMt,
^ fummateníiitpoteftate.Interfítit etiam huic Concilio Braulius u'i!lg°ú''c«mgu'i-
Ca(araug,Cíí magna fui nominisgloria, (^ celehritate.Huius Ettge- Sm^polftaím"
nij temporihm,regnate Qindafmntho,Y'^xtu,'feptimUque Concilüf "MCÍZ ;„ íiat-
*í¿?¿f efi.Hic entm Ti^x Leadro,^ Ifidoro ^vitafuñáis, Jpo^olicA índori^ln^íSÍÍ
fedisau¿íoritateSPrimatusdÍ£nitate E cele fia ^okt.itcru reñituit. »ione.¿ Aiuarum
ei\ t • r • ^ -1' r^ • ^ i n. • T> • Gometium invi-
Unde tn lepttmo Concilio (ancttu en-, vt pro reuerentta^ ac Regu ta Eugenij. va^a
r J- I t •% jt I • ' -•/• /»/ • • • • tom. i.anno.64.1.
jeais honore, velAdetropql. cmitatis ipjms confolattone, conmcmt g zacharias pp.in-
'ToletanAfedis Epifcopi^iuxta qmd eiufde Pontificia admonitione ínSsVpoffi?

275 DECRETVM
detrimenti Eccle/iaftica iurifdictio caferet»iacturam^ ordo Ecck '^fpe"*»»!'^
.jp'i'S
papcHSi^ferturbatíonem^ftipneret.QuampinctioneMinfam ^¡ftt?'^-^$
fanctamí^ Cratianus Ínter alia coUegtt ^infermt Conciliorum d f ^^/S'^i
fatruntdecretis,QuanopotmtveriTrimatusprima^,dignitatis ««'JJ//pu5'-;
apertius teftimonium dejlderari: in eaq-^ condenda lulianus Hifpa "''"iifoS'E
lenfis EpifcopíiS) Luilfa "Bracarenfis, Stefhanus EmeritenpSi inter ^Z.¡. i"*J,^
fuerunty^cum hisíriginta min^ a/tj Epifcopi/multicif in ahfentiu ^^^S^^^¡
locumfuff'ecti vicarij: dilatesprAterea, viricf^pkres illufires,ex ff!o¡^
officio Palatino, Qm omnespari animorn confenfione decretu a fe fij ccC'VjS
praficiendifcf'yprouifJciaEpifcopisjTdletanafedí adiítdicatum efly
¿Uiq-^ foUtribíittim.Deinde veromagnuscoepit Epifcopo Toletano
V5Í«P2,Í' 'ic-
^^'¡fp.epi'Jjj••
hnos ab ómnibus clericis haberi-^cumpropterprtmA fedisauctorita c»'¿j£ vjj
tem-^tum etiam quodin infiituendií Epifcopis eiusejfet opus ft*ffra «'¡^^**„cap-^,:S
gjo.ídem etlam lulianusfanctitatts opinione cofpicuus, ac literaria ^^''^^'x^^-^^
gloria clarus^ tertio décimo, '^ quano decimo,(^ quinto décimo Có ¿s "^ft^f^
/^i/tjfhvD^tjif P/>li^'ye*^f'í>*tt ¥t/\*y>ifigc^Ye auiinnoceniÍA liitA,^''^**'^ *'*i;i>ifl3''
'tur£felicitatis argumetumf
. 7 ^ .JfeptimiConcílíj 'Prdfesfuit, ^„ .j^,, iijcscí"^' oq-'
décimo fexto Concilio acta caufa eñ SiftbertiPrAfulis 1 'oletani, k sn-i' '.-T",:.
qm adHerjusLgtcam regem temeré conjptraueratiCutustmpcrtum, Efí7'*¿fli. '^
anteafacrcfancto confirmauerat iurdurando: dignufq^ óptima r"
abdicaret, P^'^'
Ayuntamiento de Madrid

GVNDEMARI. 277
abdicaretMfttidiofe curaret, Emigium in Rege "jngi. QÍÍ/Í ratione ^^^ ctJíür pS
confl-at-,munHs 'vniendiRezes,plenum honorüi Ff d/fnitatü, cui re- tpi'coposVubfcri
ItffiMi hpífcopt, ^eqmteSiprimorefoL Palattm tntereífe debebam, adí gnitas,licct impe
cr 1 ^ ^ n ri m Al r\ ' ' I riil¡$,honori,&:
i oletanwn tantum ¡peclare FrAJmem. i¿uí ettam eundem, qucm digniíati tpifco-
'vngebat Regem ,facramento aflringebat, ví mflítUm coleret inuiola- Jx Gr/g.Ti?"c"¡ft!
tam,Regnumc^(ummajide,^A(]uitate adm'wiparettficut tn Tole- t^^¡,^lf{S¡¿
tana Synodo" fexta,^ ^ o6iaHalegitt4r.. JÍ Re''/rt'"aí«
His erqp qradíbm Ecclejla Tolet.eo perduBa e^/vtinter maqni- '" conciüjsToicjicaSiac
celeberrtmaítotmsorbts(lorílitant Ecclejias.wjígne diqTitta- ptionib» prsemi-
«í>C? auaontatis locu occuparet. Nam erat tn ea ctuttate pta, cfua tú. Cananeus coi-
Gothici Regni caput tenebat: eiufj^ Trafili ius erat ómnibus Híjpa- iS^odo.qL»
ni£ EcclefijsprAficicndi Epifcopos:emfij^ con filio fape Reges ad res n"jp^.^oft*^Ep"r:
pacis, F^ bellizerendO'S 'víebaniuri f^admuñera homimbus Gothis ^°P°^ fubfcripfcr
1 N • -n -> . I . I. / • ' • • nint Imperatores,
conferenda. Cum vero minip'oru copia, ^ multitudine, cultu^ pte- Bafiíius.conftantatiSy
^ RegumpYA^entia, multif^ alijs nominibus celeberrimü cjfet pctui A uguft i,&c"
templum Toleranum^tumpr£cipíie,'vt ^D^ammaduertit^lllcfon]uí, JJ¡-°,s ¡'¡¿¡'"""de
c^uod cum terrore ómnibus,^ quafforrnidem incuteretj fí^s,(^im- ^ ¡'^^l'''''l'l^^''¡^*
probís magna religione cokbatur,eiupj^ dignitatiomnis cultas 'i;/¿/f-/Devinsiiiuft.
batur inferior. Quib^s verbís tacite innuit ca^lefle pignus,¿fuod ajancf/pma
^ngelor^fhominum^ R egina accepir,^ templum Toletanü
(juod'vna 'virgineOy ditiino^ cgnJpeéÍM, at^ genitricis Deipr&fentia
fuit amplificatum,^^ fümme aucíum.Tunc enim co^lefiiamióiu JUe^
fon fus indutuSiadperagendamfolennioribus diebus rem facra,fpe'
ciem toíi populo ciuis Sancforu,^^ domefici Dei potiusjCjuamUrreni
hab/taculiprafeferebat.u^ddoeí/am alios Pr^fules fanSlifimoSt ¿jui
eximijs 'virtutu ornamentis fedem hanc illuflramt, Eugenium Martyrem,'Patruina,AdontannmJulianum.I.Euphemmm,Helladium,^
'v^'rum^ Eugenium.lLF^.111. FeliceJllefcnfHmjHUanum.lJ. Gundericum^quoru
mores integriy^fanBifimiy 'virtutefi^ excellentes.i^
Angulares,eosfegreg^.rut abomni cofuetudine mortalijtavf mir acula
in hominu conjpeBuviuiiF^rnortuiederent.Conciliatandcmin ea
'urbe coada, admirabili,^penediuinaf^.pícntut>afummis Tontificibus,F3'
oecumenicis Concilíjs,magno confenfu approbatayilli cclcbrif^terfifrequentifimayfplendorecj^yper
vniuerfumorbe attulerun^.
^ Teruenerat iamToletana Ecclcfia adfummu auBoritatis,^ma-r
ieftafts culme.Verumita eílincon¡lansrerií^íCÍptudo>píuf^^rcrí¿
humanarum labiliSyVt ilico Agrotare cwperit^F^ab auita rt ligione, (^
optimü,grambuf(j^ moTÍbm,velutiJofculiflent exarbor/busjecidertt.VviJíta
nam^,(f Rodericus Reges Gothijuxuria difftuxerut:
quorum turpiítttahommes Cothicoepernut emoUefcere.atj^effcemi',
A a nari,
Ayuntamiento de Madrid

277 DECRETVM
nari,religíomf^ candarei^morum integritatem fcelerts contagióne
polli4ere. QJÍA vitia teterrima in Sacerdotes etia deriuatafindignifi'
mam caUmitate tott populo attulerunt. Namprouocatojiagit^sad
tracíwdijm dimno numine tmiferia ^atim^^ Arumn^t inflarfiageüi,
jknt facinorum¡^fceíerií vindices. Innadiít igitur in Hilpanicanu
prouincia Mauriif?reui tempore depopulantur 'vrhesjVaflant agros»
diripiunt domos,munitiones expugnante fmiunt mifere in omnes, diuina,(^
humana violant,^ vexant-^Reges ipfos,a quibus iujtavindicia
ortum hahmtje opulentifima pojfefione deturbant,toíuf^pO'
P'^IHS inferuitute ex libértate deie¿íus,capttur a barbaris, Ne^ tam
J&H& vaftationis alia eflfludio/ius perquirenda ratio, quam 'überta"
tis prouincÍAabufus Jibidinifq^ effranata IHXHS.CHI óptima qu&q^ mol
les animi inferuirefecerunt. Et licet %fldericus Rex aduerpis irruen^
tium Adaurorumfurore dele£lnshabere^equitatumparare,arma',^
fiipendia populis contribuere^vt facilius tantw impetm fuflineretur»
CHrauit,tándem mifere.'ut mollis.,profiigatHSi^funditns euerftis efl» ..j,^
anno *' Domini feptingetejtmo décimo quarto-.pojiqua Jmperium ^O' '^"^^
thicum ab Athanarico.'ufq^ ad eumper trecentos ^ quadraginta
qaatíiorannos fuitproduBü.Improb'tenim V'vitife, RodericicLmO'
res,vita eortí infamis ,ejfoeminata,^ crudelis,multo antejuóiuofur»
hunc in'.eritum, fmnmamj^ ruinam mdebatur quafipr&dicere,pr&'
figirej^. Nam primo ad imperium funtprouedtimorte alioru: deinde
totum fuumjliiditm ad ofprimendos populas contulerunt\nuÜafanis
adhibíta reueremia^neá^ Sacerdotibm obferuatia-^ diuina omniapro^
fanata ab ipfts,^ euerfa funtiViaíj^ adomnem turpitudinem apert^'
exemploc^fuainiqui, ^ fcelerattgratia, ^aucloritate au¿íi,totaín
república effigicm,(^ animum deformarunt*
§. lili.
EríiusT^oletaniTrtmatpís flatHs nihilaliud, quam fuñefa?rL>
T,
compleéiitur ruinam.Namfufo,atq^ deleto turpiter'jR.odericOjttf
A/Iaurorum ditioneipoft varias expugnationesiCiuitai intra annun%
veniiVrbanm Tr&fuU eo quod Smeredus abeffet,Prtmatis honor evn
fufcepit. Qj4Í,vt erat virfan¿iííf,conpantij^farti animo, inuiBoc¡^
infignem illam fuñinuit calamitatcm. Cui multt* adiumenti adpon- ^^ ¡OÍÜ'J
díií miferaferuítutisferendum attulit ^ Euantius Arcbidiaconus ^íeSj;^;*:^
Toletanus.Erant enim amboprAclara dodli difciplina, ^ ea cogni- J¿CPÍ•''''*''
tione Scelefi apea informati, qti^ Tole tana Ecclejiam fanctipmu^
inflruxerat lUefonfíis.VrbanHS igitur in tata rerum commutatione
non defiitit, quibuspotuit rebia prouidere: libros complures,[acras
diuorum reliquias, atc^ corfora fiadiose, ^ accurate collecta, ^f^
capfam
Ayuntamiento de Madrid

GVNDEMARI. 279
capfamfummacu veneratione inckfa, in mótanos Abures diligen-' ^.vilnuls^ñaí
ter deportada curatth.Hac vero beata capta in E cele fía Ouetipofíea, «^' fucccflor «ci
1 ' ]• f • r -^ n ^ - / »• reliquiaru,8c relien
W muí tu aííjs reltqtitjsjancte coUocatai m agria cump tétate hoatc^ pta B . iiiefonfi, &
colttíir\^ 'vhiiíla ajJeruaturjCamerAfanctA nome efiinditufn. Adi- veftc facram, quá
ferandis Vrbani temporibus diuinus cultusy ^ facrnmentorum njfus fieTonfo,ad AÍI"
rías dicitur detu*
coepit Toleti magna ex parte immutariy imminui(^: illa namí am- ¡¡J?'
plitudoj/ummaq-y auctoritos Tráfulis Toletani adfex tantumparoeciaSi^
exiguum fidelium numer/í redacta,imquisadmodumfini'
bus inclufa eñ.Neq-^fatisfuit paucitate ejje imminutos, 'verum qui
fuperfueruntfideles,afidua Adaurorti familiarit ate,^ cofuetudine
'ufii^Jfmipmaperfequutione deterriti.in religione, Chriftiani(q\
infiitutis turpiter jluduare coeperunt. Qups, vt firmas infide efficerent,^
adpericula fiibeundaexcitarent, curam, ^ íludiummaxi^
mum adhibueruntVrbanus, Euantiust alijq^ pij^^officio(ISacerdotes.
Idemmunus Cixila nonminoridiligentiaprAflitit^qui Vrbano
Wa funófo, TóletanA fedis Epifcopusab vniuerjo Clero renunciatas
eñ. Is eratpietateyfj difc/plma Spiritm¡anSíiconjj>icum.Cum vero
. Toleranitempli dignitas mifere riíeret^ alijs in partibuf(vt efi Dei
Opt.Aíax.bonitasyoepit cultíis Ecclefiapcus oriri,augeriq\. Nam
Compojiellanum D. lacobi templum, ^ Ouetenfe alterum in montanis
Apurumfitum.attribuíaillis Metropolitana dignitate,njigere
coeperunt. ^ Compojiellan£ enim Ba filie a tantü venerationisyf^ eultm i DC compoíieii»
propter^ancttiUmt laeobi corpm, quod m rengtose qmejcttidelatum opu»,quod icitur dicitu
efí.vt in elfís honorem IrÍA Flaui^ Epijcopatuj, ex Bracarenfiiu- ¡;2,°'¿. I^^;
rifdiaioneexeptmeofuerittranfiatuf. Cui'pofted CalixtiJltem- ,ffZZ^^.ÍL.
poribns bonos Metropolitana accefit, ^ Emeritenfis primAfedis illi r¡i CaUxu Pap«.
auñoritas eftdata. is enimTontifex Compofelianam EcclefiaTru
ommofficioprofecutuf.Jrchiepifcopatustituk^jLcgatidecorauit:
tum quod in eaeiuspaterfuerat conditu$\ tum eíiam, quod ibiAlfonfum
HiJpaniA Imperatore Vracc&filiumpicrofonie lauerit, oleoq\
deinde confecrato in Regem vnxerir. Quas potifimum ob caufas,
Compofiella exempufibi nome vendicaun, ^ expotejiaíe Toletani
Primatts fe illis temporibuseoepit fubtrahere. Ouetum ortum habuit
a Gotborü calamitate. Vagantes namq-, primtfedem ibi collocarunt. ^^^^
^ Regname Fraila in pretio habita, ab eoq\ condita vrbis titulo, & caV"""' '**
Epífcopalidignitate exornatur\ Hermegildumq\ primo inEpifcapalifede
confiituit.jlfonfus vero cognometo, Vtre, Cafius,templum
magnificehtifime extruxit,' adillius inflar, qttod erat Toleti /A?,Rodericu»iib.4»
Maurorumpoteftate-.vttrifiitia de amifitempli iaBuraJmitatione "P-^*
notti,aliqHO paálo leniretur. Labente tempore jilfonfus.IILex de-
Aa 2 creto
Ayuntamiento de Madrid
extat

28o D E C R E T V M
creto loannis'Paf&.VIJl.^Ouetenfem fedem mMetropoUunanu '^"g'íbi'ffyj;
extulit auBoritatem. Fuit ^ huciuitasdomicilium.certiíy i^portus ["^jj,"'/»!'!»',;.
tutiífimus multorum Epifcoporum, qui,amipsinvajtationeHi'^^J¡^^l^i hAC
literis conpgnata reliquit.
Tof quinta diem Toletu reumi,vbi adhuc vizenteptn£^ipi^tim
fenenopru,fácula Spiritus final f,^ lucerna totius HífpaniA Vwfirimiru
Eplfcop.comperí: cuius vitA fanótitas totuorbem illuftranSf
haBenus honepate moru^celftfq^ meritis catholictígregje refouet.mul'
tis apud eum diebtis dcgimus, eiufq^ angélico contubernio loAfimusi
Vitafuneto Vvieprimiro,idem Eulogius fuffctlur^quiad aliud
excellentiffs munus niocatífs^ antequa Toktum 'venir e fotuiffet, conflantf
Ayuntamiento de Madrid

GVNDEMARI. 281
fiantí animojfubijt Cordíéamartyrmmjn eaperfequutione, quam
barbariAíauri'ín religionem Chriftianam excitarunt. Quibushoc
cor di erat/üt eos, qu&JHperfuerant, Chrifliamcultm ^ doéirina
fcintiüas.omntno delerentj^ extinguerent. Indefurentes vníHerfas
HifpantAvrbesspaqpsj^ domos, puriíSimo Adartyrum fanmine
compLeiterunt.DeCorauben¡ibu5 martyribftfadhuc extatparttcu- pnmumcciidito;.
laris h/fioria ab Sulogio Martyre confcripta. Sanguis /fie innccen^ Mo>'a"í¿s^"& fcho'
íifimns,quiímpfe ^ immaniterfwjdebatHr.fine intermipone da- i'j«j""ft«««mabat
ad DeumMbitamc^pcena, ^ tanto [célere dignifiima repetebat./ut
affliéííí,defolatumq'^popíílum Catholicum in libértateledicaret.In
hacperfequutione non modo Toletifoerum etiam in reli
quis cimtatibuSiex Aíaurorum dttíone,vniuerfa fere r eligió ^ au
¿íoritM Ecclefiafiicafublata efi. Fuerut namq-^p Iteres Epifcopí,qm
ambitione capti ¡Sarracenoru regum aulas¡equebantur-^ ^ in idpotipmumentxe
operam dábante ^t dignitatü, (^ opu accefiiombas
indies augerentur, noHofq^ honores ,(^facerdotia ampliara obirem,
Quqdcum ajfequinonpojfentinifi Maurortígratiaj^ auÜorita
te ¡a quibíis accefilones pendebant, ad eam habenda, ea calliditatei
malignitateq-^ vtebatur^vt^udiofe animaduerteret ^quo paBo Dei
popíM acerbifiimis exaBionibns, ^ 'veéHgalibus minime ferendis
^vexaret/Turpifiima hacinfidelttatis notaftibijtHofiigeJim^Aiala Sápfonlibrúaducf
citanpísEpifcopHs. loannesveroDeiferuusvita ^miracuÁis clarus, Epi^op^um'qSü!,^
^.1 r^í-r V . •/ •/ ..x.....-r^/-/z.v.í.TJ' ./._-. .-.-^ apud me habco.
permutatione ^ apmo difcriminefuaspartesfirenue atq\ 'üirtli-
w,Quam obrem loanne njfura vitApriuatoJepgnarifuccelfiorem
Mauri nonfmtpafii. Fmt ergo Joanesfere njltimus Epifcoporum,
qtiiloleto inMaurorumfertiituteprrfuit. VndePafiorecentum
¿5* qttinquaginta caruit annos, doñee ab Alphonfo fexto rege CÍHÍtas
oppHgnata efi.Chrifiiani aute Morcar abi^qt^auis carebatpubli
coprimoq-.pafiore, infpiritualibHS'uelttti Bpificopum SJufiaparochum
confiituebant, qtiemele£iumfummacum obferuanüafufpi-^
ciebant, ac venerabantur, Hecfuit Primattis feries in tertio ñatn
Toletana E ce lefia-^ qUA ex amplitudine illa ^ inflgnimaiefiate,
qua Gothortim regum temporibus floruit, in tantas eíi redacla
anguñias, 'vtantiqua íHiusPrAfíslisdignitasinpriuatumquendam
acpeculiíirem Sacerdotem inciderit- Inhac igiturpaucitate»
(f inopia religionis,dÍHÍni cultus nimis eratimmutata auéioritas,
Aa 3 ac
Ayuntamiento de Madrid

281 DECRETVM
ac dehilhatáiCum zAlphonfpís fextus Kex^die picro D.VrhantPa
f&, ^ AíartjrüToletum expugnauit, ^ ex J\daurorumpote¡la
te eripuit, anno millefimooBogefimotertio a Virgíneo parí UiCum "
toletum 3 per trecemos^fexagmta o6io annos fermtutem mfere
pertulijfeu
S.V,
tas Hra->'''
quodco""';,'j
T;
' Oletum in cPldaHrorumpotefiate fuitper LJCVII I. annos
fnpra CCC.Qm tempore religlo Chrífliana e^an hahuit iadtt
Quod e" j; .1
ram,qMam paulh antememoratiimíis. Lab ente iam religione) ab
ChroniO 1-1-,,;
íiAlphonfo rege,díefefio S, Vrbani expugnara emitas,^ ex Manrorum
ditione ereptafuit Jíatims vt erat in reltgwnem Chrifliana
eitfs animm propenfus, egit de reftituenda anttqua Arcbiepifcofa Quod e" ^••¡i-
lidignitate. Qmd vtlibentiusifficeret ^ totim regni Pr&ftilum ac
uilcg'«';,r.(«
'oirum Principumconuentum indixit] ex quorumfententia ^ Qon
filio^Bernardummonachum exinfiituto D.Benedi¿íi,'virum opti
mujn,rerum fcientia, ^ exemplo vita injigjjemsreligioni pnfecit,
^ udrchiepifcopititulo decorauit. Deinde "üero 'Bernardi ^ regina
opera» rege inuitOjE cele fia S. Deigenitrici Maria D. Tetro
jipoñolorumprincipi, ^ Protomartyri Stephano dicata efi. Rex ñaaic^'-pc.."
autem'pfadia(f oppida ^altamagnipreti^muñera, Regalimag
nifciencia BÍUA Virgini in dotem afsignauit-^ vt ex eius literis le-
(:

V,
GVNDEMARL 283
Vrbani refcriptum.
Rhanus Epifcopas, feruus feruorum Del Reuerendipmofra
tri Bernardo y^rchiepifcopo ToletanOiemfque fkccejjoribus in
perfetuum,Cun¿iisfarj£iort4m decretalesfcientibus inptutiones li
quet» quatA Tóletana E cele fia dignitatisfueritex antiquo,(^ qua
tA in Hifpanü ^ Gallicis regionibus auCioritatis exttterit, quantAq\
per eam in Ecclefiafiicis negocijs 'utilitates accreuerint. Sed
feccato populi in latitudine promerente > aSarraceniseadem ciuitas
capta, ^ adnihilum ChrifiianA reltgionis illic libertas reda-
Ba epadeo vt per annos CCC. pene LXX» nuUa illíc *uiguerit
Chríftiani Pontificijdignitas. J\QoBris autemtemporibus diuina
poptilíimfuum refpicienteclementia, ¡tudiolldephonfi gloriofifimi
regís, ^ labore popnli Qhrifiiani Sarracenia expulfis, Chrijlianoru
njtribfif,Tóletana cíuitas eñ rejtitíita.Jgttur 'volúntate (^ confenfiu,
'unanlmt compromncialiumpofulorum, Pontificum^atq'^ TrincipHm
^ Ildephonft excelientis regis.tefrater charif. %primum ti*
líiiS 'urbiSipoñ tanta témpora,PrAfulem eligí dimnAplacuit exami
ni Aiaieftatis. Et nos ergo mtferationi fiipernAgratiA refpondentes,
quiaper tanta témpora, wariumq-y difcrimina, Román A auóforita^
te EcclefiAyjuppliciter expetiphauéíoritatem Chrifiianam Teleta
^A EcclefiA reptííerenon negamos. Gaudemus, ^ etiam cor de I A-
^it^fdem vrbis^ quoadnofiras etiamfacultates,fiabilireaiq-^augere,
ipfo ad'muante>prAoptamHS. Tamen beneuolentia RomanA EcclefiA,
fol'tta ^ digna ToletanA ScdefiA reuerentia, tum charifimifili/nofiriprAfiantifimiregis
Ildefonfiprecibus inuitati ,pauium tibí
frater venerabais B. ex Jpofiolorum Petri, (^ Pault benedictione
coíradimus'^plemtudinefcilícet omnis Sacerdotalis digniíatis^
teq;, feciídiím quód eiufdem vrbis aníiquitfis conífatextitfjfeTofifices,
(f in totis Hifpaniarum regnis Primatem pr'milegij nofiri
fanctioneftatuim/íf,(fc. Trímatemtevnitterfi PrAfnles Hifpaniarum
refpicient, ^ adte,fi quidinter eos quAflione dignum exor
tiíyfuerit refi:rent:falúa tame ratione, EcclefiA au6loritate,^Ade
tropolitanoriíprimlegijs fingulorü.Toletanam ergo Ecclefiam ture
perpetuo tibi,tHÍfq;,fi diuina prAfUteritgratiafuccejforibasCanoni
cisytenore huÍHs priuilegij confirmamos, ^c. dati

284 DECRETVM
miVrhanilJ. Papa, idibus OBchris, anno Dominica Jncarnaíionis
M. L XX.XV JI I. indiófione XL anno Fotificatus eiuf
dem domini Vrbani Pap&.primo,
Bernardum etiarntcuimprudentiam ^ mores probatieratjega
ti muñere auxii-^ 'ut ex fecundo etm refcrivto conjiatiin eapro/íin^
cia, cutPís Priman iam erat\ 'Vt curam fufciperet condendi templa y
amplijicandi,^ conferuandi vniuerfam Plifpanicam Ecclejiam,
in eifq-j cmitatibpts Epifcopos conffitueret,íjíía ex Adam'orum pote
fíate eriperentur(J^{^m Chrifiianifubbarbarorum dominatufe
re omnes rudes, Signar i do^rina Catholica erant, (^ earum reruwi
quas ^cognofcere, ^femare ex rittt Ecclefiañico tenebantur^
qmd^ jtrentíe fecit. Namprudentia fna ^ iudicio errata
correxit, ^ deprauatos mores emendauit¡ atque ritus Sacramento
ntmj P^ dmini CUIÍÍÍS CAremonias docuit. Inqua re flabilienda Eccle
p& Romana doRrinam, amores fe quutns efl: nam eam femper
coluit, 'Vt magiñram ChriflíanaptetatiSi ^vt radicem atq\ ma
vof" Cí
Síc es""
tricem.vt D. C^priani^^verbis vtar, totius Eccle fia Catholica." p¡tnü»V3tí
Quam operamT'arraconA Eccle/tApotifimHm nauauit.Nam illa ".^ c3°'í''¿
cimtas.quA apud Gothos ^¿Metrópolisfuerat3 ^ caput religionis->a cem ^ ""^^'p,!.'
Mauris euerfa, pojlea

GVÑDEMARi. zgr
men tta te uirchieplfcopum coríftítutum, vt tam tu, quam vniuer^
fiprómncU Tarraconenfis Epifiopi»! oletano tamquamPriwati
debeat'tseJJ'efubieSii:fie ei anobisinToletanA Ecclcfi^prtuHegio
conptutumefii quod nos omninoratuvolumuspermanere. Nunc
autem multo amplms, quia no^rAJolicitudims vices iti Hijpama
'üniuerfa, ^N'arbonenfiprouincia mimfirandasimmximus.^c.,
JDat. /Calendas Aíaij.
Pontííices%pmam.c¡í4iVrbaiio ruceeífemnt, BernardujTJ in „ ,. .
T) . -^ p ' -"a -n r í 1- I h ^ 1 r r r .

285 DECRETVM
Htfpaniaru Prajüles recipient, ^c. Ego Lucius (jttholicA EccleJtA
£ptfcoüiisfuyfcriho.De'mdefíibfcribí¿t*üigintí Cardinales ^Epif |
copi. Dat. Lateranen,per manum Varonü CapeUam, ^fcripto- I
risy tertio idus Martij, indiíiionefepumay tncarnationU Domini
anno M- C. XLlIII. PonúficatusdominiLucijPaJLanno
primo.
Raymmdo vitaftinBo loannesfucceptiCfui caufam egit coram
Eugenio.III, aduerfns loannem Archiepifcopum Bracarenfem* ^ ^^ aicompulítcj^,
^'ütloletüvemens Pr&fuli Toletano Primatuspubli- * ^^^^^tl ^p
c) auBoritatem deferret > quam folenni confirmauit ittreiurahdo» ^¿UÍECÍÍ'^*^'
Hic loannes Toletanns partes Mexandritertijaduersus Impera^ ''SSo"»*^
torem Federicum ^fequtittiSyConcilio Turonenfi interfuit/i tfchif xand»»*"'
mati ViBoris jántipapA conftiíeretur, I oannefkblato,T oletanam
fedem (erebrunm obtinuit, a magniíudine ccrebri nomenfortitns,
qui in templo Toletano vna cum loanne iacet. I) dúo Prafules
jikxandritertij témpora attigerunt, ñeque uirchiepifcopatu vn- ^^if^'K
quamfeahdtcarunt. Vndeconie£turamfació,titulum^ decreta-' ¿«''^¿¡«"J,
lis>Requiftmt,corrupte legiToletanOypro TolofanOj aut Colonien Jplfcop»"^
fí'^^vta'uirisdoóíisdíligenter animaduerfum efl, Jlexander f^^^^¿j^^t!^^^^'¡^'
tantumPrimatuCerebrunipeculiaridecretoflabiliuttfedquodJna ^^^i^^^u
Ifafíus Papa Pelagio Compofleüano concejferat > vt a Primatu P'^3"¿I'«"JÍ
Toletano immunis effet> irritum fecit. «"'''.fuíí^Vj»
His temponbHsnobilis illa Cardinalis lacinthi in Hilhanianu ÍJt^'^'&f
looit"
legatío habita ejt, qm ínter alia magm momentt negocia, de controuerfta
excitatafuper Primatu^ Ínter Spifcopos Toletanum, ^
Compofiellanum dirimenda.atque[edanda egít: caufacognita(^
rationibHsperpenfis,aduerpi4s Compofiellanum fentemiam tuUh
queiufitfmtil cum alijs HfpanÍAE,pifcopis Cerebrunum tamqt*^
Trimatem fufpicercatqi, colere.Quodpr&ceptum Bracarenfipotif
fmum Epifcopo impofitum eft-cuicumdies effet di^ajudicio adef
fe recufauit. Senteniia Cardinalis lacimhiftcfehabet,
lacinthm Deigratia Diaconm Qardinalis, venerabili dile¿foq\
fratri.eademgraíia Archiepifcopo Toletano,^ Htfpaniarum Pri
matifalutemy^veramin ChrifioIefudileBionem. Officij nofiri
debiíum nos adrnonet,(^ affeóíio paterna compellit, Ecclefiarütra
quiílitatempítagerey^eariílitesjac omnimodas vexattones de me
dio toUerCy^c, CU igitúr a Romanis Potifcibus literasimpetraue
risiad'uener ahilefratrem nofiru loan.Br acarefem udrchiepifcopu»
'Vtveltibi vfqt,ad terminí{afignaturoeldcinceps,fufpefusmane^
ret,^c, ipfe auteftcut cotu?ífax^rebellis¡necvefJÍt,nec (^anonica
excufa*
Ayuntamiento de Madrid

GVNDEMARI. 287
exmfatíonem pntediu Nos itacjue de rigor e canónico procedentes,
eum a Tontificali officio frjjfendimtís ¡ ^fujfraganeosfuos a perfon
& fuá ohedientia ahfoluímHs¡^c. qmufque de contemptufa'
tisfaciat digne j^c.
C erebrunum confequutm eji GundifaluusprimuSi qm ah Vr^
baño tertío Primatti^confirmationem' obtinmt,fujfrageneofque ei * Anno- Dñ;.? tsf
fignauit Paientinum ^¡Segobrienfem, Oxomenfem, Conchenfem EccSscgobí!!
Epífcopos. PoftGmdifaluum,'Martinmcognomento Pifuerga ^^fr\^t¡\t\V^t^
^r&fiilefficitur,quia Cceleflinotertio AlphonfiKegis ^Impera- ií'a|;"£p-^*
toris Hifpaniapatruoj in Primatu covfirmatm f/?. Qui cum Car- «'«s creatione.sc
dinalis honorefungeretwfanñ& Ecclefia T'oletana cultum, ^ma- chiepiCToieIjibé
testa'em mtnjice auxtt, tmpetratagratta a Pontífice Komano, 'Vt uiib.idipfumThefaurarto
f^fchoL Prafeáfo concept, Pofi Aíartinum Ruderictit
XimeniuSi belli (^ literarum gloria conJpicHfis,fedem occupat, qui
prdio^J^uarrumde Talafainfigni, ^p^^eacelebérrimo Con- d inbeiio NaaarrS
cilio Lateranenft, fub Innocentio tertio, interfuit: in altero maxi- co JcíftaSrimi
Pr Afluís, in altero vero, mi litis excellentifiimi tlluftria docH- ""''•
menta dedit. Fuit enim acerrimus propugnator, atque defenfbr
^rimatus, ^ in Romanis archiuts, ^ tabalarijs omniadiployna^
ta a KomanisPontificibHSdataToletanis PrAfulibus.dili^enter
conqfiifita in vnum'volumen coUegit, (^ noua alia ad eiufdem
Primatm confirmationem a Pomificibus Innocentio tertio, Ho-, rnnocent¡us,anno
norio tertio, Gregorio nono, impetrauit. tíuius temporibus a£ta í*u,'*Á*„°J;,"°"°
iaufa eñ Archiepifcopi Bracarenfis, de qua fitmentio in ^Deere- Gregor¡u$ Á n.D.'
talibpts, Qumautem ex parte Epifcopi Bracarenfis non effet, fi:LiMcrtu\\um
quicaufam tueretur,pr&fixaque adrefiondendum dies elapfa ef ñk^SnT¿l^Z
fet, Honorius Rudertct Primatum confirmauit,^ ipfum Legati e'"°>-
Hifpanicihonore auxit^'vtpopuli Sarracenorum ad fidem con-
•uerfifaluti, aut extirpationi diligentms incumberet. Ínterfmt %0'
ma celebérrimo Concilio LateranenftprimOj in quo Primatus an^
tiqua iura aduerfm Hfpania Archiepifcopos egregte tutatus eñ,
•Qtu tamen ibifuerunt aBa, quoniam (citu digna funt,ex libro ma
nufcripto,quiaJferuaturin bibliotheca EcclefiA ToletanA.exfcripta
huic narrationi libenter,atq\ fideliter anneñam.
Anno Domini ducetefimo fupra millefimum, quinta decima die
^enfts J\Q^ey^l,yis celebrata.eftfanBa ^ 'üniuerfalis Sjnodus
%pmA, inEcclefia fan^i Saluatoris.prApdente domino InnocenftoPapaJlEPontificatuseiíisanno
décimo o£tauoJn quafuerunt
TatriarchA
Ayuntamiento de Madrid

m D E C R E T V M
PatriarchA dúo3 Confiantinopólitanut^ et' Hierofolymitanus, Anttochenus
Patriarcha graui morbo oppreJTus yenire non pQttíit\
Secundum mifitprofe Vicarium Antadorenfem Eptfcopum.Alexandrinus
'vero Tatriarchapíb dominio Sarracenorú conptutuSy
ftmiliter'venire nonpotuit^fedmifitprofe Vicarium Petrum Diaconpím»germarjum\uum.Vñus^^feptnagintaPrimates,^oAr-chicpifcopi
huic Concilio interfuerunt, Epifcopivero CCCCXIL
Abbates autem,^ alij reltgiofiiDecaniiPrioresyTráípofitiiArchi'
Diaconi,et alij Cleri computar i fe re non poterant.Deinde Procura^
torum Prinapumi communitatum, et ciuitatumiqui ex vniuerfis
mundipartibus eo confluxerunt, incredibilis fuit numerus. In hac
generali Sjnodo Rodericus Archiepifcopus Toletanus, et Hif^a'
niafum Primas, de facúltate Pontificis, Latine concionatus efi.
Sed cfuia exdiuerfis mttdi prouincijs, tam Qeri, quamlaici conuC'
nerant\ "ut ómnibus fitisfaceret, rationes,et tejiimonia Latino fer'
móneprolatajaicis et maternis lin^uistfingulis exponebat, Roma'
nts njidelicetfTheutoniciSi FranciSi

GVNDEMARL iZp
tnJpeSíumy quodineodem Qoncilio apud Lateramm fufttus domintu
KuderimsTI'oletan&fedisArchiepijccpHsMiJpaniarHm Pri
f^M, impetrata audtentia ah eodem Papa,propofm inpkno conjifio
ño coram ípfo,d CardinalibHs.i'^ plnribus^rchíepifcopis,^ Epif
copü,^jíbbatibuSyi^ C anonicis,^ alijs Clericis cfuermoninm de
Bracarenfty ^ Compofiellano,^ Tarraconenfh ^Narbonenfi Ar
chiepifcopis-^quodrioUentei^tanqua Primanfíio,debita obedietiam
praJlare.Etvt probaretil/oríímfe Primatem ejfeyojieditpriuikgia,
^ legit Honorij3 Gelafij, Luctj, Adriani (f eiufdem Innocentij tertíj
Komanorum Pontipcttm-^ qmbus continebatur i^ manifep^ime
probabaturflóletanumArchiepifcQpum HiJ¡?aniarum ejffe Trima
tem, Addidit etiam idem aArchiepifcopus 'Toletanus haberefe alia
plurapriuilegiaj^ monimentay ^[cripta iqutbm oflendebatureJJ'e
fe HiJpaniarüPrimatem.Ojlenditetiam eadem die-,i¿ kgit ibifen
tentiam lacinti Cardinalis oApofiolicafedis Legati, latam in. Ar^
chiepifcopum 'Bracarertfemiqua iitbebaturj 'Vt Toletano Archicpif
copOytanquam Primatifuo obediret. Legit etiam exequHtionem eitif
dem lacintimijfamfuffraganeis EcclefiA BracarenfiSiinqua cis
pr&cipiebatt'VtToletano Archiepifcopo,tanquam Primatifuo,dehttam
reuerentiam,^obedientiamexhiberent. Vndeobnixepete^
ifat, r¡jp iusfuumftbiredderetur,
Cui reJjfonditArchiepifcopus Bracarejis^quifuerat ad hocfpeci^
*iter citatHS,fícutfuitpdjiea peripfitm Papa,^ tejles legitimosfuf
fcienterprobatu, cotefiarife litem inpr&fentia eiufdeTapA,propte^
^fa,quod no fuerat ad hoc citatusy ^ ideó fe non deberé rejpofum da
^^'é'fenteí/amprddiófi lacintipenitusfe ignorare affirmauit. Do
fninusautel^oletanuSiimpetrata a Dño Tapaaudientiajrejpodit,
l^ater fanBcmirumnon eñftBracarenfis.qui pr&fens efi, ci^
tationem Apoftolicam,dToletanAEcclefía Prmatum,(^domini
lacinti fententiami hac dere latam deneget,feu non erubefcatfup^
primere:cumolim prAdeceJfor fuus Burdintís,Archiepifcopus "Bra
carenftSinonfolum contra %$mana EcclefiamiquA omnium Eccle
fiarttm mater efiy^magijira^non erubit recalcitrare: fed tanquam
alter Arrius,^iftisfitinter Catholicosfempiternafchifmatis difcor
diamfeminare. Cuiusreitalemafferoprobationem. Cumdominus
^errjardus quonda ArchiepifcopusToletanus Romanea Cüriam
'^iftaffet.éadpropia rediensyper Lemotiicenfem ciíiitate iránftf
fetideduxitfecíímindeclericos (¿puerosinToletana Eccle fia coh
locados f§nmriendos:inter quos Bt^dinttr/hde quofit fermo:quem
)ion foliim bonis ditauit, fed etiam literis eradiendum, cttram^
Ayuntamiento de Madrid

290 DECRETVM
qucm deinde creauil jdrchidiaconum lóletanum, Hic 'vero cooptatí4s
in Conimbricenfem Epijcofatttmyantiquum mmemutauít^^
pro BurdinoyAdaurícifi^ appeUari'voluit, Progrejlfu, teporisadinñajJtUm
domini BernardiiCum alumnjé^extiteratjn Anhiepifco
pum Bracarenfem aj^umpttís eñ.Cum autem "videret dominü Bernardumfento
confeóíum, immemor acceptoru benefidortimydepop
ta omnap elle,non erubnit lupinaminduere,jáccéft itaq-, ad Quria,
^ a domino Pajchali Papa fecundo ohnixepetijt, 'Ut domino 2írnardofene
iam (^ inutili amotOi in eim locufejubfiitueret in Toletana
Ecclefia.Cuiuspreces dominus Papa tanqua friuolas ^ ina
nesjmhili fecitJnterim orta ejidifcordiainíer Tafchale TapaJL
^ OthonemImperatorem.ííic autem Mauricins,fiue Burdinusy
exiliimans notam fibi ejfe inufia,quodinpeiiíibne£ccleJ/A Toleta-^
nA repulfam fttpaJJ'píSyacceptadImperatorCi ^ modis ómnibus ad
fummum Pontijicatumafcendere conatus efi:(f validi^mo Imfe*
ratoris infiruólíis exercitu vrbemy Romanam ingrejpfSj tanquafa"
crilegiiSj^ apojiata,non erubuit Pafchalis 'veri Pontiñcis oApoJto
licam 'vfurparefedem:^ fumpto Gregorij octaui nomine,comentiti/s
^falfis bullís ipevuniuerjum orbem Apofiolicas, imo apoftatic^
literas dirigebat. Interim'vitafunctíis efl Pafcha/is, incuiuslocum
fuffeBns eH Gelajius fecundw: permanente adhuc difcordia motr
tUHS etiam eíí. Huic fucept Alexander tertim, quicu ímper atore ^^^
Othone ingratiam redtjti ^pace inter Imperium ^Ecclefiam Ro
manam conflitmt. Deinde Burdimis, feu (¿Mauricitu, tanquam
facrilegHSi^ excommuñicattis-, inclufuse^ inperpetuuminCala'
bria,inquanditm caueam,inmonaHeriofan¿ÍATrinitatis Scapile*
pfocnon folum authentica hiftoria teülatur, 'verum ettam laicos
rum pintura hoc ajferit ^ proteflatur. Siquis aflantium hac de
te dubitati tollat oculos adprAfentes loci huiusparietes ¡ ^ videbit
huiufmodihiftoriam piéfuratam. Erigentes autem oculost omnia,
m dixerati viderunt: ^ domini Toletani fuhtilitatem, ^peri"
tiam collaudantes > cceperunt tumadmurmurare^tum etiam in domini
Bracarenfts faciem intendere, quA magno iam eraí rubore
perfufa,
CompopUariusflmiliter eadem die in pleno confi}orio refj^on^
dit:Paterfan6te,certederiforiavideturpetitio domini "R^erici,
qoud Ecclejia Compofiellana tam antiqua»^ nobilis condita inho
norem (*Apo¡toli lacobi Domini confanguineiy quiprimo inHifi^"
nia verbum Dominifeminauit^^ infinitos adfidem Chrifliconuer
tityCUtffs corpHs ineademEcclefia requiefcit,nmc{(imdabfii) oke
diat
Ayuntamiento de Madrid

GVNDEMARI. 291
diat EcclefiA Toletam. Dominus autem RudericHS jérchreptfco'
pus Toletanuífpetita^ obtenía a Domino Papa facúltate re/pondit:Paterfan¿fe,o
*vtínamcaufa ijtain rationibtísreuerendi Archiepifcopi
Qompofellam nunc propofitisremaneret,(^ alia "vndjq-^
aüegationes cejarent^maxime Jl per pradicía credat fe pojje defen
dereToletana Ecclefm nuüamfe deberé obedientiam.adqmdbre
tsiter refpondeo, Caufa mea deriforia fortaffe videbitur,non tame
fapientibtisfedinfipientibus, Siantiquitatem Copoftellans, Eccle
fiapro te faceré exijiimas, antiquitas ifia centum ^ nouem anno'
rum (patio cotinetur.quodficperfíiadeo.DominHs CaltxtM Papa,
ad infiantlaPrincipis.Cleri ^ popular ü Hijpaniaa^etropoliticti
ÍHS antiquA ^ celebérrima ciuitatis Emeritenfis Compofiellatran"
jiulitiannoDomini,! 124. tum quia cittitas Emeritenfis erat fub
dominio Sarracenorum conñituta-^tum quiaperegrinanttu deuotio,
qtíi ob reuereníiam beati Iacobi,cuiuí corpm ibidem creditur fffcfepultíimiinmelimfemper
crefceret .Nam 'vfq) ad hu témpora orato
r/íim quoddamadmodumpamumeratiocus illejn quo nucfita efi
Compofiellana EccIefta.Antiquiorefl ergo 6cele fia T^oletana, qua
fundata efi a tempore Eugenij,quiPauJiApoftolifuit difcipulus.Si
nobilitate Ecclefi&fuam tuericaufam nititurpropter inmcationem
BJacobi:licet Ápofiolorumappellatio nobilis fit ^ illuHris inobilior
tame efi ^ iüufirior B.VirginiSiCuius inuocatione ^ nomine Eccle
paqu&cunq-^ augufiifiimaii^ celebérrima efficitur 3^ potifiimu 7d
l€tana,qi4amipfa VirgofanBiftma prafentiafua inuifere voluit,
atq-^ dignara efi,cum quondam BJUephonfo ArchiepifcopoToleta
nofacrificium Domino offerenti,^ ornmbtupr&fentibas,quidiuinum
audiebant officiumfe vifibilem prabuit. Sipratered infua can
faconfirmationem confanguinitatem Dominiinducit; certe nemo
fans. mentís ignorat,ar¿iioriconfanguinitatis ^vinculo BVirginem
Domino copulatam ejfe^quem concepit,peperit,nutriuit9(f 'vfq-^ ad
crticispatiulum ^fepulchrumfequuta eñ.
Si inducatetia prima diuiniverbipromulgatione,^plurimorum
couerfione adfidem Chrifii inHijpania-^ quidiuinapaginam noue
runtjtefiimomumperhibeant. Egotantulegidata eifuijfepotefta
tepradicadi in liifpania: fed interimyCuperlud&am,^ Samarla
diuinam lege feminaret,fub tíerode Hierofolymis tr une ato capite»
exhalauif anima F^ Dnoreddidit. Ouomodo ergoibi prAdicauit, « .
quo nondum ingreffus efi? Aut fine pradtcattone,quos ob jeera couer Apoftoiug, mn%
titadDominumlMeminibeneinprimismeannisaccepi^e aqui nímícííñl
hufdamfanais MonialibHs,^ religtofis viduts,paHCos admodü £Í,^:¡|S'''' Chriftl
Ayuntamiento de Madrid
B b a eius *°" piouinci*
r. **'"* nQuem tátum ad

292 DECRETVM
eius fir&dtcatione adjidem couerfos effe:'m qua cu tam exiguos pro- ¡S*Ví'" "-J
greffus efficí "Uíderet, inpatriam reuerfusfatofunóíus eji. Sí nobili
tatem ettamfepultítrA inducant.cfuod ibi D, taceat lacobusy liben"
ter ajfenpior cum hü,quí ffiud ajfertintdicet quídam ajjirment.cor
pus eius Hierofolymis requieuiffejpofiea raptum a difcipulis déla-
tum ejfe ^fepultum apudCompojiellam.

GVNDEMARI. 293
^ ex Canónico in ArchiepifcoptíaJj'tímptHSiqui'Vt^renmiS miles,
in prdioSarracenoru occuhuit.ln huiusloctí CufFecim cñSaBiusIa ^ ..,
cobípnmt Aragom& regupltw.h o ^r&julefan£ta Synodus Lug Je proccfsionespi
dunenfis coacta efljn quaprocuratores habuit.cfui ah

294 DECRETVM
infroumctafíia Primatis titulo (^potejfate decoraretur j(^*vt ab
ómnibus vt Primas venerar etur,'vt Trimatus^ Tatriarcha infig
nia antefefemperferret, abfq-^ cuiufpiam repugnantia, autcotradiéíione.
Concefionehac^príuilegio'vffiseíi in Concilio^afúien
fi: 'ubi Cardinalis lacobatimrcfert, Sfedendo, ^fententiamdi"
cendo Primatem egijfe Hifpaniarum. Qua etiapoteñate eji 'vfus
in regnis CafielU, ZdragoniA, (^ ^N^uarr&, njt aperte confiat ex
epiflola Joannis fecundi regis ad ciuitatemBurgenfem mijfajn qua
rex tejlatur fe'uidijfe ^rchiepifcopum loannem RiaZjam tam in
hocregno, quam alijs cruce precedente, etiaminipfimregispr&fen
tia incederefilitum ejfe, ^ prÁcipueTyraJfone-^ inqua aliquot co
Morattis dies, caufas adregem fpeciantes abfoluit, Efjicitur ergo
ex his, PrimatHS dignitatem tants, auHoritatis ejife,^in %egis ma
ieflatem ita cederé, 'Ut nulltu debeat de eiuspropagatione ejfefolici"
tior quam Rex ipfe. Et licet ^gium ex more vexillum Regem
antecedat, non lamen ideopatidebet, *ut .drchiepifcopi Toletani
crux, quod Primatus eji infigne ¡e medio tollatur,fedfotÍHS vt ere^
Ba femper rnaneat. Exemplo nobis funt exceUent/pmi ^inuiBifpmi
%eges Chrijliana rel/gionis ¡umina,^Jirmipma propugnacu
Ui^uterq^JlphonfuSiqui mdijfíciüimis magnifq'^pr&lijs Nauarru,
^ Tarifa,ficios certaminis lérchicpifcopos praftantes habuerunt,
cruce eorüere£íayRudericumXimenium,et (jilium Albornoz^: (icut
etiam maximi Reges Catholici Archiepifcopos ^Iphonfum Carrillo,
^ Peírum Gon^aleZj de AíendoZja.Decet ergo Regiam niaie^
Jiatem Primatis crucem prAfeferre,fub cuius tutela.ac¡ümmapote
tiaamplipmas viólorias, actriumphos dereligionis Qhrijtianaim^
manifimis hojiibus reportarut, ^quo propenfms ad Primatis crU
cem exaltandam animum adiecerut,eo excellentiorefuisvexillis ^
infigmbus gloriam contulerunt-Jn cruce Primatus eum 'venerantes,
quichirographíí decretiaduerfus nosfiabilttumabrupit(^ deleuit,
In locum Joannis Contrera^ cooptatus efi loannes Cerez^uela,
fiater Jluari de Luna,mlitÍA DJacobifupremi Magffiri,qui cofirmationem
Primatus a

GVNDEMARL apy
nthilominus 'vrbemingrefum Burgen/ls facris imerdixit. Imo ^
emitas íppíi cumjtbiperfuajtjfet) ab antiqua illa au^orttatefede
fjcí({^ua veluti Caflell^ caput, Toleto nititur in ómnibus com/ttjs
prAÍre)JlTrimatiEccleJÍA Toletanafe fubderet, mgrejj'umvrbis
^rchiepifcopo interclufit, ¡dcjue armis impediré conata efi. Nihil
tamenprofecit: nam T'oletanus cofam Ioanne fecundo Rege de 'vi,
^ ciujtatis opprefione concjucjlus, adfupremum Senatum caufam
remifit: quó etiam^urgenfisfecontulit:ibiq\ omniafunt exhibita
diplomara Romanorum Pontifcum fuperiusmemorata, ^'vlti- 4 Anno 051.^48*
níumetiam Aíartini .V, loanniContrerasconcejfum. Quibus cofideratíSi
EpifcofoBurgenppr&ceptum eft,ne T^oktani Archiepif
copi antiquum tus peruerteret.Cumq-^ Burgenfts caufa caderet,facroYum
prohibitiones, atcfue interdiéafublatafunt: etiam Senatui
ctuitatis in mandatis datum efi, ncueteri Pr&fulem Toletanumpof
fepone deijceretj quod^fecerunt Epifcopus,^ ciuitas.Et Mphon
fus Carrillo facúltate vfuspojfefsione recuperata, fublata cruce Bur
gos iterum ingrediturjujiratq-^ omnia eiusdicecefis oppida. Qaufa
nihtlominus vchementiks agitabatur, doñee compofita per arbitros
tnhuncmodurne^^ videlicei^'vt Toletanus Jmiües EpifcopüBur
genfem immediatumJedi^ priuatefacra peragere, Hoc autem decretuiniiiolabilivtriufq\
iureiurando ñabiliiumeLQua in reMphon * ^nn° Dfij.i44s,
fus C arrtlíoprAJtantíorisammh atque maiorts v/ríutis documenta
dedity quam Gundifaluus fecundus, qui awicitiAcaufa, ^cum Petro
Burgenfi crucem publiceju-m Burgos ingredereluriUon erexity
licet coramnotarioprofeffusfít, nollefcprmidicium aliquod^rimatui
inferre, fedtantumamic¡tÍAfrifiin

296 DECRETVM
pitatdi, fí easinc inferereminonverfas in Latinum idioma» fed
eodem, quo dati&fuerunt vernáculo, in quo effummagrauitas (¿
aucioritas.
Don luán por la gracia de Dios, Rey de Cajlilla, de Toledo ¿de
GalirJa.de Seuilla.de Cordoua,deAdurcia,de Jaen^dela/ílgarue,
de AlgeX¿rafe^orde ViZjCayajj de Molina, oA vos el reuerendo
padre don Alonfo, Obifpo de la Tglefia de la muy noble ciudad de
Burgos, cabe^A de Cajlilla, mi cámara, Ojdorde la mi jiudiencía,
€ mi RefrendaríO,e delmi Confejo.(como aquel que precio J de
quien mucho f o) Ta fibedes el debatey queflion que hafido, entre
elreuerendopadfe,en Chriflo, don uiljonfo Qarrilio, Jlrpbifpode
Tole do,Primado de lasEfpanaSy é Chanciller mayor de Cajtiüa, e
delmiConfejo,dekvn¿fparteyvos déla otra:jobreraz^onqueel
dicho oArf obifpo metió en ejfa ciudad la CruZjiripefa altiepo,qtíe
en ella entro, e el entredicho que por la dicha caufa vospufifes, y
mandaf es guardar en la dicha vuejlra Tglefia,y en las otras Tglefias
de ejfaCiudad-^e encornó el dicho Ar^obijpo embio a mifobre
ellop'ís mcnfageros) e anfimefmo vos venifespor imefra per joña
a Us cofas que ante mi y en el mi Confejo fueron propuejias e alega
das por amba^ la¿ dichas partes,cada vno en guarda de fu derecho:
y lo que pormifue madado e acordado que por entonces fe fz^ieffe-^
de que mas largamente fe faz^e mención enciertos mis autos,que fo
hre ello yo mande dar. E agora por parte del dicho (nArpbifpo fue
propuefto y alegado ante mi, y en el mi Confejo, que fu derecho, en
efia parteé de fu dignidad e Primada ejid muy claro,fegunfe co^
tiene en ciertas bulas,que fobre ello fueron falladas enelfagrario de
lafanta Tgle fia de la muy noble ciudad deToledo\ los tranfumptos
y copias de las quales autoriz^ados, e autenticados le fueron embia
dos por elCabildo de la dicha fu yglefia: por las quales fe contiene
expreffamenté,qlos Ar^obifposde ícledofon Primeados, no filo de
las '>(glefias de mis reynos,mas de todas las otrasyglefias délos rey nos
délas EfpaJ7ax,fegun q lo fueron antiguamente,antes qlos Moros,
enemigos de nuefra fanta Pee ,ganaffen efios mis reynos,e los otros
rey nos délas dichas Efpanas-^e q efpecialmete agora ennuefrostiepos
elPapa

GVNDEMARI. 287
torios e Concilios,y en otros qualefquier lugares públicos e friua^
dos tuuiejfen lugar, y fuejfen antepueftos e preferidos ¡allende de los
Protonot arios déla Sede ^pojiolicaj allende de todos los otros Ar
^obijpos que antes dellos auianfeidopromouidos,quePrimados í ele
ñores del Imperio non fuejfen. E otrofi, que el dicho (¡Af^ohifpode
Toledo J fus fuccejfores Ubre y Itcit amenté puedam 'vfar egoz^ar
de todas e qualefquierprerrogatiuas, epreuilegios e infignias,que
en qualquier manera puedan competer a los 'venerables Patriar-^
caty afemejanfa délos quales fon los Primados: ehan ejfa mefma
dignidad, e fon de enfalz^ar igualmente por adminículos de effamif
mapreeminencia e honor, aunque ayan diuerfos nombres. Lo qual
todo el dicho Papa (¿Martin conjtituyó e decernio, é declaro, e mandó
que fe guardajfe afi irrefragable y perpettiamente en todos los _
tiempos aduenideros, no embargantes qualefquier confiituciones
ApoHolicas e eBatutos e columbres de qualefquier '^glefiasfe lugares,
aunque fuejfen confirmadospor la fede Jlpojlotica¡opor qual
quier juramento, o en otra qualquier manera-^ ni otras qualefquier
cofas,que en contrariofueffen:e diputo ciertos executores-^a los quales
mando y que lofiT^eJfen afi guardar fe dieffenpara ello toda ajíé
da-^ e nonpermttiejjen, que el dicho

2P8 DECRETVM
Hiedo es Metropolitana en todas las Ejuanas, e la fanta Iglefia
della es ^na de las quatro mayores de todo el mundo. Por lo qualco
gran raZjon los Jantos Padres déla Tglefia de Dios antiguamente
dieron y otorgaron la Primada, oTatriarcado de las E[panas a los
(*/írfobiJl?os de Toledo: e dejpues que la tierra fe ganó del poder de
los Moros, gela refiituyeron e tornaron,feguny enel elfado que antiguamente
la tenian.E agora poflrimera e nueuamentegela reno^
u6,e confiituyóiédecernio, e declaró el dicho Tapa (¿Martino.V*
por las dichas fus bulas. (¡Mayormente que yo fo bien cierto ¡que el
dicho jdrfobifi?o don Juan de Ria^a todo el tiempo que anduuo CO'
migo en mi Corte,traxo la CruZj infiera por qualefquier ciudades,
'ütüas e lugares, ediocefis de qualefquier aArfobiJpados e Obi fiados
de los dichos mis rey nos, quanto quier que fe digan fer effentos
donde yo iua, y el comigó: ejpecialmente por ^villas y lugares de la
diocefi devuéfiroObiJpado. Eaunfo informado por perfonax dignojs
de creer, que de^ues que el dicho Papa Martin le dio y concediólas
dichas bulas,fiepretraxoQruz^ irifieñapor qualefquier partesjuera
de mis reynos, do quier que anduuo: e ejpecialmente que
eh e los otros por mi diputados, fobre los debates que eran entre miyC
los Reyes de Aragón,e de Nauarra,ouieron de entraren Aragón-^ y
feñaladamente enTara^ona, el dicho Jr^obijpo fiempre metió, o
traxo la CruZ) aleada e infle fia antefi: e que le fue tolerado por
los Terlados, nofolo de mis rey nos, mas fuera deüos. Según lofqual,
graue cofa feria, que agora lefueffe impedido porros, ni por otro
Prelado Ar^obifpo, niObijpodemis rejnos\ nin feria cofa razjona
ble,que prejudicajfe al dicho Arfobififo, nin a fu dignidad, e Tgk'
fia, qualefquier autos que algunos fus predecejfores contra ejioh0
uieffeüfechOyO confentido: mayormente,puesdef¡>uesdetodo aquello
eldíóhoPapaMartiny. confiituyó edecemio e declaro, que
el dicho don han Arfobifi?o de7oledo,yfusfuccejfores igualmente»
fin otra diferencia,nin dtflincion Real,pudieffengozjir e goz^affen
delasinfignias, eprerrogatiuas epriuilegios, que a los Patriarcas
en qaalquier manerapueden competer. Porque 'vos ruego,} m^ndo»
que veades los dichos tranfumptos e copias délas dichas bulas autorizadas,
que en efia raZjon 'vosferan mojiradas: e conformando
*üos con ellas, como derá{on lo deuedesfaz^er ,e anfi mtfmo con mt
'voluntad en ef aparte, efpecialmentepor ejio redundar tanto enfef^
uicio mió, e honor de la Corona Real de mis reynos, como fufo es di'^
cho'j e porque fi por vos lefueffe contradicho, feria dar exemplo ^
los otros Perlados, no Tolo de mis reynos,mas aun defuera deüos,p^^^
Ayuntamiento de Madrid

GVNDEMARI. 299
Zjer f enejantes contradicionesj dedes lugar que el dicho Ar^ohijpo^
Como Primado délas Ejuanas, fin embargoini contradicion 'vueftra
incremente puedafa^r traer ante fi infiefae aleada la (JUZJ»
por e£a ciudadj vueflra diocefh pues fe falla por las dichas bulas
que licita^ libremente le compete lo fufo dicho, como infignias de fu"
•Primada j o TatriarcadojC lo puede bienfaZjcr: e luego a/cedes
de todo el entredicho i que por la dicha caufa oulflespuefio)} publicado,
o declarado enejfa ciudad: en lo qualmefaredesfingular^la
7er eferuicio: epor cofa alguna non cumple que fagades ende al-^
ca.por efta mifma via entiendo mandar i que lo guarden todos los
otros Prelados de mis reynoSi afi Ar^ohiffos,como Obijposy e otros
qualefquier-^ e procurar etrabajar,porque fe guarde anfi en todas
las EJpanas. Eporefio no es mi intención de prejudicar, ni que fe
haga prejudicio alguno a vos, ni avuejlra jglefia e dignidad en
otras cofas algunas, tocantes a U ingenuidad e ejfencion de vueftra
yglefia e dignidad: mas que vos queden fiempre a fialuo en todas
ot ras qualefquier cofas como dicho es. Dada en la villa de Ñauarrete,
vejntediasde A gofo, ano deln acimiento denuefiro fenorlefu
Chrijio, de mil y quatrocientose quarentay ocho anos. To el
Rey. Yo el DoBor Fernando Diazj de Toledo, Oydor, e Refrendario
del Rey, e fu Secretario, lofiz^e efcriuir por fumandado.
Demum Alphonfus Carrillo eodem ture Primatus vfusefiin Re
gal'tbus comttijs habitis in Oppido Fonttdueña,quoEptfcopi omnes
HiJpaniACongregati funt, iüifquepr&fuit, ^ primumlocurn in fedendo
^ dice do Ínter omnes obtinuit^cum tamen adeffet ibi Tetrtis
Gon^alezj de Medóz^a Epifcopus Seguntinus> ^EccIefiA R omanA
Cardiijalis£tnonfolumJrchiepifcopi ipJiTcletanifquoti.es Co-
^entusEcclefiafiicifiunt,c£teris,etiam Cardinalibus,dum Epifcopifint,^
antiquioribus jrchiepifcopis praferun(ur,verum etiamfi
forteToletanafedesdApoñolicoGubernatoreregatur, ipfe reíior
nltquisHifi)anu SpifcopisprAmtnet:vf loanne fecundo regnante * inChroi,;„ioan:
euenit, Nam Petra Tenorio vitafun^o{edes Tolefana per aliquot ífíí' "«'* ^*'
annosPrAfule caruit: veriim Pétro a Luna concepone Benediáíi
PapApatrui fuiPontificiumadeptOi nonfuffragante Capitulo, adduci
R ex non potuit,vt iüum infedem admitíeret> nifi CapituU To
letanipr&ceftffet elediio. Dum hac agebantur, o^oferme annos rexit
^ adminijirauit Ecclefiarn Toletanam Joannes Epifcopus Seguntinus,
qui in Regalibus comitijs Toleti habitis :iin conuetu Ecck
fiaflico Epifcoporumprimusfeditr ^pYimmfentamiamdim^non
pro
Ayuntamiento de Madrid

300 DECRETVM
tro fe rantunty "Verum ettampro ómnibus Epifcopis qui aderant (í ,¿c.
éiherant, Imo ^ quodmaim efjefammtum a ^AegeHenricofa^íu ^',"
figillo muniri vohit gu'oernatoris Epifcopi Segíintim,vi referentis
HiJpaniA Prtmatis auBoritatem',
TetrHS GonfaleZj de Mendoza^ qui Alphonfo Carrillo fkccept,
{ambo genere iüuftres ^ exnohtíihus Hij^antÁJamilijs orti)ft4pre
mamhanc auBoritatem tueri, CÍ augerecurauit: quod ^ refecit:
nam in omniHiJpania, ^ ^hQarbonenpGaüía crucem ereBam, njt
Frimatiímfigne,prAfetulit,quam argenteam ^deauratamjn te^
jtimomum iuris atque dignitatis huiufmodi, fancla E cele fia Toleta
rtA legauit bis ^erbis,
Otrofi, porque la nuefra CruT^ que en fenalde^ rimado aue*
mos traydo ante hosipor las prouincias de Santiago,8euilla. Grana
da, faragofa, Valencia, Tarragona. Narbona, y por la$ diocefis
de lasjglefias que fe dizjen ejjentas délos Metropolitanos fufo di"
cbos, a donde nos auemos eñado, es la primer a CruZj que fe pufofo
bre la mas alta torre de la aAlhambra de la ciudad de Granada al
tiempo que fue ganada y e quitada de poder de los Moros infieles
enemigos denueñrafanta Fee Católica: a donde en la toma de las
mas principales ciudades del dicho rey no de Granada, nos faUa*
mos con la dicha Cruz^ enferuicio de Dios nueHrofenor, edel 'RfJ
e déla %eynamisfenores, con nueflragentey eftado: mandamos,
que la dicha nuefira (/u^, con fu hafia guarnida de plata, afii como
la nos traemos, fea pueH^a en el Sagrario déla dicha nueíira
finta Tglefia, en memoria de tan gran ViHoria, epor decor, e ho'
nordella,e délos Prelados della: e alli queremos que elíe perpetuamente,
e que no pueda fer facada dende, fino alasprocef
fiones.
FrancifcHS Ximenius Cifneros Cardinalis, acerrime etiam tih
tatus e¡t dignitatem fuami nam cum iter ageretper Cañeüam y (f ^
Aragoniam,femper Cruce efi vfns, ^dePrimatu contenditcuPf.j^^^tot^^¡¡,/¡,
^Iphonfo FonfecayfsJrchiepifcopo CompopUano: aduerfus quem> Ifjldí^"^
*vt r rimas,inhibitorias literas dedtti quodxgerrime Compofteüanus "'*"
ferens,caufam defendit libello exhibir o elegantifatisoacuto,fed
a *veritate alieno,
PoBea loannes Tauera Cardinalis eadem *üfus eñ auBo^
rítate, in comitijs Toleti habetis, iujfu Tmperatoris Caroli.V'
ibi enim EcclefiafiicA congregationi totius regni coaclA , cuf»
magna fui nominis gloria prAfuit. ínter alios, qui in eurn hcum
conuenerunt ,fuit Garfias^ Loaifa, Cardinalis, ef TrAft*^
Hijpalenfis,
Ayuntamiento de Madrid

CVNDEMARI. 301
Hijpalerjfts, quiin ^ CardinalitU dignitatisafítiqtiitate ^oIetam''^^¿^^^l''
anteerat, ínter eos;vterantviriCapientiapYAñantcs.^rhaniCstma "«" ^^'" ^"'"f'^
contentio,t3 comttAttsflentpma de frión Loco exorta ejf. Jütcebat tis,vii^rno ci
enim Cardinalis lanera,frimum locum CardmaliLc£¡ipi nonfibi
deheri, profter Cardinalatus antiquitatem. Econtr advero Car di- ^""^"^ '*'""• ^"^
ucu*
nalis Garfias Loaifa,frimam in ómnibus congregationibus fedem
^oletAnoT*rAfuliiquodHiJpaniarum Timas c[fet» iure conferri
ajferebat: cuius tándem fententia, ^t Aquior "vicit-^ amboq^ in caftte
federuntjicet dignioremtenmt locum loannesTauerafquiiure
Primatus auBoritatem Pr&fidis in ómnibus femper exercuit,
Exteri etiam DoBores lurifconfuhi Trimaium Ecclefia Tolerañ&
comprobante prtifertim yílexandrinus ex. c, Cum longe. 6^.0,
^ SpectiUror iitul.de difpenf.% Sunt quoj^ nonnuüi,^ ^Ibericus
in rubric.ff.de ^atu homin. Qjiam fententiamAlberici Felinas ma^
ximeprobat in rubric.de maior.^ obed. nouifiime €tia7n in ConcilioTridentino
inter Petrum Guerrero-, Archiepifcopum Granaten
fem , ^ 'Bartholom&um a SanBis '\Bracarenftm , orta efi
qudjiioypatribus Concüij iudicantibus Granatenfi antiquitatem
confecrationis ejp feruandam,prAferendumab Eugenio
primo Pr£,fule,vfq\ in hanc &tatem habuit: ^ licet {ytfunt res
humanA)vicifitudinibus 'uarijsj fS commutationibus,velutiprO'
celLis agitatusfuerit,femper tame in tam longa, continuataq-^ ferie,
totPontificum maximorum, fot Imperatorum, ^ Regum Gothorum,Vvandalorum,
Sueuorum, Capllanorum iUibatuSifirmuCq^
permanfit.Tametfitemporum iniuria, aut hominum ftudio labi
ccepit'^ quamprimum rejlituta efi Tolefana ^rbs cultui Qhrifliano,
Primatus efi iterum ereéfus.refiitutufq-,. Ex quo conieófart licet,
difíino affiante fpirítu,ex Jpofiolis manaffe, radice[q\ egtfJeA^
eodemJanBo numine curante, Beataq-^ Virgine Alaria, fub cuius
tutela militat, deprecante^ reliquum temporiscurfum»vfq:^ ad eX'
tremumiudicij diemJeato,feliciq'j progresé,aóffirurru.
Ayuntamiento de Madrid
Ce CON-

CONCILIVM
C O N C I L I V M
TarraconefeXiue Egareníé,in Ega-
ra, íub SifebutOjanno regni eius
tertio, Era DC. LII.
IN NOMINE DOMINI lESV
Chrifti, fub die Idus Ianuarias,anno feliciter
tertio glorioíifsimi domini noftri
Sifebuti Regis>
COnuenientes in vnú Epifcopi prouinciaeTarracohcnfis
in locum Egara,id fanÓiainíHtuit Synodus,vt conftituticquae
dudum in anno tertiodecimo regnijdiua? memoriae
^urfuZ' í^eccaredi Regis, in Concilio Ofceníi cóílituta quidem,fed
foniíur. confcripta minimé fuit cófirmata, vtin perpetuum valitura
perduret.Et omne quicquid ex caftimonia Presbyterorum,
Se inferiüs Clericorum confcriptü füit, eadem forma etiam
de ómnibus Epifcopis fub tali mduftria j folertiaque omni
tempore pepigendo fcrutetur, vt auxiliante Domino, & adminiculante
talis vita? folicitudinem nulla (quod abfit) repreheníionis
occaíio fubripere aliquando praeualeat.
I Eufebius fubfcripíi. 7 Vifus fubfcripfi.
z Mumius fubfcripfi. 8 Vincentius fubfcripfi.
3 Ipannes fubfcripfi. 9 Stephanus fubfcripfi.
4 IVlaxnnus fubfcripfi. 10 Pompedius fubfcripfi.
5 Emila fubfcripfi. 11 Sintharius fubfcripfi.
6 Rufinus fubfcripfi. i z luftus fubfcripfi.
Maximus Presbyter agens vice domini mei Stephani Epifcopi
fubfcripfi. ^ n:aio¡'»^
* Fruftuofus in Chrifti nomme Diaconus, agens vicem do- '"'^
mini mei Gomarelli Epifcopi, fubfcripfi.
Ayuntamiento de Madrid

EGARENSE. apj
De fubícriptionibus.
E VJehiíiS EfifcopHá Tarracomnfs erat, 'Ut ex ept^ola Cundentari
appareíi ^ promncis. Tarraconenjis Adetropoliuní4S\
-^ttmms CaUgurritanusJoannesGerUndenfis-^

2s>4 CONCILIVM
"•"PSYNODVS HABITA
miM4tur. In
Cod.A,
metal ut
fundé
lenlisi
L";¿:in ciuitate Spali,íuD die lauum
Nouebnum, anno nono regnante
gloriofiísimo Principe Sifebuto,
Era DC LVII.
ji
D
E Theodulfi Malacitana EcclefiA Eptfcopi querimonijs
aduersüs reh'quos Epífcopos,procfu'tbufdamparochijs.
De querimonijs Fulgentij, ^ Honorij Epifcopúpro quibu/danu
parochijs.
íi^ ÍDf dcfertoribtís Cieñas,'vt Epifccpis fuis reltituantur^
¿iij De bígamis ad Presbyteriunhijel ad Diaconatum non promO'^
uendis,
y Ne ^resbyterDiaconurf7,aut ^resbjterum ordinare pr&fumat.
y| íDí Presbyteris,'uel Diaconibusab mno Epifcopo non deponendis,
yjj De hisiqii&prohibentur Presbjteris in Ecclepafiicis facramcntíS»
yiij Defuperbís EcclefiA í/bertis,vt adferuitium remcentur.
j ^ De ceconomis,ne ex laic/'í conñituantur,
X De monaflerijs non conuellendis.
x| De monañerijs 'üirginum^nit a monachis tueaníur,
xif Deqmdam ¿Acephalornm Spifcopo,
xii| De duabus in Chrijto naturis,^ 'unaperfona.
I
N nomine Domini, 8c Saluatoris noftri lefu Chriftí»
iridorus,Birinus,Rufinus,Fulgentius,Cambfa,Ficlentius,
Theodulfus,

SP ÁLENSE. II. 2py
/. Z)f Theodulfi MalacítatJA Ecclejta Epifcopi querimonijs,
aduersus reliquos Epifcopos ,fro quibufdanu pai'ochijs.
'ííi''*"" ^^^^^ aftione Theodulfi Malacitana? Antiftitis Ecclcíía?,
adnos oblata precatio eft, aQerentis antiquam eiufdem vrbis
parochiam militaris quondam hoftilitatis difcrimine
fuiíTe decifam, 8c ex parte aliqua ab Eccleíljs Aftigitana?,
Eliberitange, atque Agabrenfis vrbium eíTe retentam. Pro
qua re placuit,vt omnisparochia, qua: ab antiqua didone
ante militarem hoftilitatem retinuiíTe Eccleííamfuam comprobaret,
eius priuilegio reftitueretur. Sicut enim per le-
^'i'ituft. gem mundialem, bis, quos barbárica feritas captiuanecefsif'>«/,Vtatetranfuexit,
poftliminio reuertentibus redditur antiqua
í íw!^*! poílefsio;non aliter eft Ecclefia receptura parochiam,quam
'YZA^'' ante retinuit cum rebus fijis,fiue ab alii's Ecclefijs * pofsi- 'Grat.Porsiaíamrt
,^jj.W deantur, liue m cuiuslibet polielsionem transruia lunt. fui«fiut.
•'. ""' Non enim erit obijcienda prjefcriptio temporis,vbi neceísitas
intereft hoftilitatis.
II. De querimorjijs FuJgentijj^ Honorij Epifcoporurru,
pro qtíibufdam parochijs,
"hi:^'^* Secundo examine Ínter meinoratosfratresnoftros,Fulgentium
Aftigitanum,& Honorium Cordubenfem,F:pifcopos,

296 CONGILIVM
Romanorum decreuitauftóritas. Sin vero ínfrá metas trí-
fil Tol(t
*Hv cennalis temporis, extra alíenos términos baíilicaeiniuíia
yr¿o«.wio retentio reperitur,repetenüsEpilcopi luri ime morarelticrii.utiu
tuetur.
1./.}.
JILDe defertoriíus CtericisM Epifcofisfuií refiítuatttur.
Tertia deíínitione ad nos oblata precatio eft,á Réuerendifsimo
fratre noftro Cambrane,Italiceníi Epifcopo,pro ^^iti^^
quodam Clerico IfpaíTando, ^ qui deferens Ecclefia? cul- fu**"'"""'
tum fuae,in qua dicatus ab exordijs infantia? fuerat,ad Ecclec,d.de4gti.
fiam Cordubenfem fe contulit. Qijem elegimus, vt fi nihil
TouTiibZ proponeretur de eo,citra dilationis obiefta,proprio refor-
!"/¿J,'j!I-n^aretur Epifcopo : fcribitur enim in lege mundiali, de
í«ÍT/¿/» coloi^is agrorum, vt vbi elTe iam quifq; ccrpit.ibi perdurct.
/"'"• Non aliter, 8c de Clericis, qui in agro Ecclefiae operantur,
Canonum decreto praecipitur;nifi vt ibi permancant, vbi coe
ii.fi. perunt. Ideoq; placuit, vt fi quis Clericus minifterijs Ec-
/i.""'' clefiae proprise deíHtutis, ad aliam tranfitum fecerit» com- , ^j^
pellente.adquem ^ fuerit,Sacerdote, ad Ecclefiam, quam*^"^*"
priusincoluerat, remittatur. Ciui vero eum fufceperit, nec
ílatim fine vilo nixu exceptionis ad propriam Ecclefiam remittendum
elegerit, quamdiüeumreíiituat, communionc
fe priuatum agnofcat.Defertorem autem Clericum cingulo
honoris, atq; ordinis fui exutum, aliquo tempore monafterio
deliffari conuenit: ficq: poíleá in minifterio Ecclefiaílici .^^
ordinis reuocari. Nam non poterit m talibus peruagatio-'^j,c.p'*f*
nibus aboleri licentia, nifi fuerit in eis propter correptionem ^'*'^
difciplina? fubfequuta cenfura.
IIJÍ.De bígamis ad Preshjterium,velad Diaconatum
nonpromouendis,
Quarta aíírionenunciatum eíl nobis,apud Aftigitanam Ecclefiam
quafdam nuper ordinationes illicitas extitiíTe; ita vi
quidam viduarum mariti Leuitarum minifterio facrarentur:
quos quidem conuenitá gradu fufcepto inirritum deuocari/
nec vltra prouehiad Diaconij minifterium, qui cotra diuina;
atq; Ecclefiaftica iura inftituti reperiüntur.
Ayuntamiento de Madrid

SPA'LENSE.II. 2P7
V,Ne Tresbyter Diaconum, aut Trcsbyterum
or diñare pufamat,
J|;{;i¡j;^-Qjiinto indicio ad cognitionem ' noftram Aniani Ega--Noftriexamimi,
¿ ? ^renfis Diaconi relatu deduftum eíl > de quibufdam ipfius fof.Sp?ru¡,
o-H¿4??! Eccleíise Clericis, quorum, dum vnus ad Presbyterium, SÍ^BS**''^*^
-MB?rrV. ^^° ^d Leuitarum miniftcrium facrarentur , Epifcopus
üJ.'óT. ^^^^^1^ oculoruní dplpre detentus , fertur manum fuam
utihui^ ^uper eos tantüm '' pofuiíle, Se Prcsbyter quidam illis, t imporuiflétamS.
¿«f'f '* ^°^^^^í^cclefiafticum ordincm,bcnedi£t:ionem dedifle-Qui
**ttm. '"• licet, propter tantam prsefumptionis audaciam, poterat accufatusiudicio
prceíenü damnari, fiadhuc in corporepoíitus,
non fuiíTet mortis vocatione pro^uentus; fed quia iam
ille examini diuino reliftus,humanoiudicio accufari non
poteftjhi qui fuperfunt,cS¿: ab eo non confecrationis titulum,
fedignominise potiüs" eulogium perceperuntj ne fibi licen-' Eioqmuin';C.A.
tiamtalisvltravfurpatiofaciat,decreuimus,vt a gradu Sacerdotalis,
vel Leuitici ordinis,quem perueríé adepti funt,
depofiticequoiudicio ^ abutantur. Tales enim mérito iudi-¿AbijcUntar.Exw
cati lunt remouendi,quia praue inucnti lunt conltituti. nonri.
VI.De Tresh^terisyiielDiaconihus ah 'vno Epifcopo
non deponendís.
'M*";».?. Sexta aftione-comperimus ' Fragitanum Cordubenfis'FiagitannmCraí.
^'^ñ!l"¿ Ecclefiíe Presbyterujn a Pontifice íuo iniufté olim deie- ÍLndTtú Fiágu
^^'^' £í:um, Se innocentem exilio condemnatum. Ojiem rurfiis *""'"•
ordinifuo ^ reftituétes,iddenuó aduersuspra?fumptionem/Reftitutú efTecó-
' noftram decreuimus, vt, iuxta prifcorum Patrum fynoda- ^'¿Zcot¿^'¿
lem fententiam, nullus ^ noílrúm, fine Concilij examine ""i^'l"" •'^'°"¿
deijciendumquemlibet Presbyterum, velDiaconum ' aü- «^^'¿"°;i7„'¿d"*
deat. Nam multi funt, qui indifcuífos poteílate tyrannica, Grcg.noftram.
,^ ^ ^ non auttoritate canónica damnant: & iicut nonnuüos gra- , PutecCrat.
?'V«fC tice fauore fublimant: ita quofdam odio, inuidiaq; permoti
tó:f humiliant,& " ad leuem opinionis auram condemnant, \L¿";¿Sf""
v'.'%/ rlnr^t-,n•^^ „: .^^ 1 ^ XZ^'Snr^r\^^ü pním ^ ^nrpr. ^ Pr«bytcrii. C. A.
Ayuntamiento de Madrid
f lugum non rcu#camurGrac,

ipg CONCILIVM
** J'¿¡"" niíí publice apud Praítores " ac Prasíídes" tribunali foro fuerint
accufati: quanto magis hi, qui diuinis altaribus cohfecrati,
honore Eccleíiaftico decorantur ? Q¿ai profeftó, nec
ab vno damnari, nec vno iudicante, poterunt honoris fui
priuilegijsexui; fed prasfentati Synodali iudicio,quodCanon
de illis pra?ceperit,definiri.
VIL De hU, qm prohibentur Preshyteris in
£ccle/iafl/ds Sacramentos,
Séptimo examine felatumeft nobis,venerandifsimtim quo-
Uf.^P'iut, i» ¿am Agapium, Gordubeníis" vrbis Epifcopum, frequen- j ctoAp'^'"^^'
'/i'n^Tci'eu. ter ^ Presbyteros *" deftinalTe,qui abfcnte Pontifice altaria eri ?'«*.'';&''!;
uijp/tHí!, gerent^balilicas conlecrarent.Qi^od quidem nonelt mirum mé'"'¿OOÍ'^*'
wS/ífí id praecepiíTe vii*um Ecclefiafticis difciplinis ignarum, 8c íla ^l'^xc.
" tim á feculafi militia in Sacerdotaleminifterium delegatum»
Ergo ne vltra talis á nobis licentia vfurpetur, commu- ^^jf
ni fententia ítatuendum oportuit; fcientes quia íicut "^ Pref- ^^¡.fóst'bytero
illicita confecratio eft altaris, ita Se conftitutio. In
diuinis enim literis pra?cipiente Domino,folus Moyfes in ta
*"^** bernaculo Dei erexitaltare,folusipfevnxit;vtiquequia fum
pM,s.A. mus Sacerdos Dei erat/íicut fcHptú eftiMoyfes Se Aaron in
Sacerdotibus eius. Ideo^; id quod tatiam faceré principibus
facerdotum iuíTum eft, quorum typum Moyfes^ Se Aaron
tenuerunt, Presbyteri, qui filiorum Aaron geftant figuram, rtefioin'"S
arripere nonprjefumant.Nam quamuis cum^Epifcopisplu-|QH«í'*j5'j]!
rima illis' minifteriorum communis fít difpenfatio, ^ qux- ^7,'^"*''*'"
damnouellis Se Ecclefiafticis regulis íibi prohibita noue- "'"'^^
rint: fícut Presbyterorum Se Diaconorum,ac virginum có*
fecratio; ficut conftitutio altaris,benediftio, vel vnftio: íi- . ^¿;,,P'quidem
nec licere eis Eccleíiam, vel altarium confecrare, í '*?"
nec perimpoíitionemmanus fidelibus ^ baptizatis,vel conuer/íscxhsereíi
paraclétum Spiritumtradere, nec chrifma
conficere, necchrifmatebaptizatorumfrontemíignare; fed
nec publice quidem in Miífa quemauam pocnitentium re- | ci^''
conciliare,nec tormatas cuilibetepiftolas mittere.Ha?c ennn • pifcopjí^.
omniaillicita efte''Presbyteris, quia Pontificatus apicem» ^^
non habent, * quem folis deberi Epifcopis auftoritate Cano
num pra?cipitur: vt per hoc Se difcretio graduum, Se dignitatis
faftigium fummi Pontificis demonftretur: fed ñeque
coraní
Ayuntamiento de Madrid

SP ALEN SE. II. 2P9
coram Epifcopo licere Presbyterísinbaptifteríum introire;
nec praífente Antiftite infantem tingere, aut fignare; nec
poenitentes,íinepraeceptoEpifcopifui reconciliare^nec eo
praefente,facramentum corporis,&: fanguinis Chrifti conficcre;
nec eo coram poíito,populum docere, vel benedicere,
• ^utfalutarejnec plebémvtiq; exhortan.
Vlll. Defuferhís EccleJtA libertis-^ 'Vt ad feruitmm
reuocentur.
B««íiyr«}P^aua difcufsio agitata éft, de quodam EliíTeo ex familiar
M?**°*'* Agabreníis Ecclefise, qui ab Epifcopo fuo traditus liber-> Agabinicnf.Grat.
tati, de libértate confeílim ad contumacisemorbum traníi-:
lijt; íic^;per fuperbiamnonfolüm eiufdem Epifcopi '' ve- 6Maii$,vei¡nfidioíii
neficis artibus falutem laedere voluit, fed etiam patronam
Eccleíiam, libertatis immemor,' pra?damnauit. Aduersús.íDamnau¡t.c.AA
J;Jj^'K¡'^ quemingrati aftio, canonum, ac legum auftoritate iufté di-
J'j|-7-¡'o rigitur; fcilicet, vtimmerita?libertatis damno multatu?, ad
"'* feruitij nexum,quo natus eft,reuocetur.Talium enim ftatus,
qui contra Epifcopuni fuum, vel patronam Eccleíiam nituntur,decidi
potiüsjquám conferuari conuenit: vt quorum
libertas perniciofa eft, íitfalutifera virtus; & qui fuperbire ¿Proditi Grat.prjenouerunt
adepta libértate * praediti^difcant obedire fubiefti*
IX. De ceconomis'^ne ex laicis conñituantur.
lír*"'' ^^^^ aftione didicimus, quofdam ex * noftro collegio, »veftro.Grat.
««"¿."/¿I; contra mores Eccleííafticos, laicos habere in rebus diuinis
'•'«'"cíí. conftitutos oeconomos.Proinde pariter traftantes elegimus,
^S,:L.^^vnufquifq; ' noftrúm, fecundüm Chalcedonenfmm pa-^'^'"'"-^'"trum
decreta, ex proprio Clero oeconomum íibi conftituat..
Indecorum eft enim laicum vicarium efle Epifcopi, ^ (^r ¿ Et viro» Ecc>efi«leculares
in Eccleíiaiudicare: in vno enim, eodemq; ofhcio vno.Gr*t.
rion decet difpar profefsio.Ciuod etiam inlege diuina pro-
*•• hibetur,dicenteMoyfe: Nonarabisinboue, & afino fimulj
ideft, homines diuerfse profefsionis inofficiovno non fociabis.
Vnde oportet nos, & diuinis libris, & faníírorum Patrum
obedirepr2eceptis,conftituentes,vthi, qui inadminiftrationibus
Ecclefiíe Pontifícibus fociantur, difcreparenon
: ^^^^ant,necprofefsione,nec habitu. Nam cohaerere, & con-
Ayuntamiento de Madrid
lungí

300 CONCILIVM.
iungi non poíTunt, qüibus & ftudia, 8c vota diuerfa funt.Si ^ ^^\e»
quisautemEpifcopQspoílhac Eccleíiafticam rem*aut lai-'* procoranojjjí
cali procuratione adminiftrandam elegerit, aut'' ííne tefti- ¿'¿, ftoo^''
monio oeconomi gubernandam'crediderit, veré vt con-^ J'^^r
temptor Canonum, Se fraudator Ecclefiafticarumrerum, '^^^Jj^jtotO^
non folüm á Chrifto de rebus pauperum'' iudicatur reus,fed IM.BV"'
ctiam 6c Concilio manebit obnoxius
X, De Mofj^fierijs non^conueUendís.
Decima a&ofte, pofcentibus mónafteriorum patribus > pá^
ri fententia ftatuimus, vt coenobianuper condita in provincia
Bastica, íicut Se illa, quní funt antiqua,immobili Se m
cuíTá ftabilitate pefmaneant folidata» Siquis autem (quod
abfit) noftf úm,vel nobis fuccedentium Sacerdotum,quodli*
betmonaílerium, autvicupiditatisfpoliandum, autíimula*
tione aliquafraudis conuellendum,vel' diíToluendumjana- rPifl^í""'"'
thema effeftus, maneatáregno Dei extraneus; nec proficiat
illi bonum fidei, vel operis ad falutem, qui tantíEcSc tam
falutaris vitae deftruxerit tramitem. Super hoc etiam vniuer .,j,;o«'
íi Baeticse prouincias Epifcopi congregati, ^ eundem facri coe/'^¿„rJ>' ***'
tus euerforem ácommunionefufpcndant; conuulfum monaílerium
cu rebus fuis reftaurent, Se quod impié vnus fubuerteritj
omnespiéreformenn
XL JbeÁdonafier^svtrgmumM^ Monachis tuéantUr*.
is.f.t. ín Vndecima aftionccónfenfu commüni decreuimus, vtmo- ^^^^f
nafteriavirginum in prouincia"" Barrica condita, Monacho- ¿^¿.'S*^*
rumadminiftfatione, acprceíidiogubcrnentur: tuneenim
falubria Cbriílo dicatis virginibus prouidemus, quando ú$ ^^ ¡c.^
patres'' Epifcopi tales elegimüs, quorum non folum guber- *spmtai«'
naculis tueri, fed etiam do£í:rinis aedifícari pofsintrea tamen
^......-.„. ^^^^^ Monachos "difciplin£e"cautela feruata,vtremoti ábca- >.E>

SPÁLENSE. II. 311
&breuis omnino locutio. Abíit enim,,vt Manachos, (quod
etiam diflru nefas eft,)Chriíli virginibus familiares eíTe velimus:
fediuxtaquodiuíTa regularum,vel Canonum admonent,
longé difcretos, atque feiunftos eorurri tantum eafdé
gubernaculis deputamus; conftituentes, vt vnus Monáchoruní
probatifsimus eligatur,cuius eürae íít/prasdia earum ru - p«dijs eamm m
ftica, vel vrbana intendere,fabricas extruere, Vel fi quid ad Sr^'''''''"""*
necefsitatemmonafterij prouidere: vt Chrifti fámula?, pro 'E¿fi^^¡iid«ií"deft
anima? fue tantum vtilitate folicitae, folis diuinis cultibus viuant,
opcribufq; fuis inferuiant. Sané is qui ab Abbate praeponitur,iudicio
fuiEpifcopi comprobetur.Veftes autemillae
ijfdem "c

312 CONCILIVM.
XIII. De duahns in Chrijlo naturia ^ & *vnaperfona,
Tertia decima"idefí:vltima"profeGutionebreuiter narrandú»»°*^'*°'' *
putauimus,adrefutationem eorundemha?reticorú,qui duas
naturas Chriíl:i,poft vnionem delirantes confundunt,
¿ytrTsH ^ ipfefundauit eamaltifsimus:diuiná, fecudum illud: Eruttrun,jut
ftauit cor meum verbum bonum:humanara fecundüm hocí
%'^,A. Speciofus
Ayuntamiento de Madrid

SP ÁLENSE. II., 313
Specíofüs formapr^ filijshominú.ProphetiainProuerbijsín
vna eadem^; Chrifti perfona fie declarat vtram^; naturam;
diuiná, fecundümillud: Ante colles genuit me; humana, feo-.j,?'
•'* cundum hociDñs creauitme in initio viarum fuarum; diuinam,fecundumillud:Necdum
erát shyühSc ego iam' con-^ConceptuLCA.
mdtm. cepta eram;humaná,fecundümhoc:Sapientia a^dificauit fibi
domuní; corporis vtiq; fui tempium,in quo fílius Dei inba-
"'*''• bitaretjdú Verbú caro faflum eft.Prophetia in Efaia fubvna
eademq; Chrifti perfona fie demonítratvtramq; naturam:
'A«.fi6.r. deitatis,fecundümillud: Nunquid, qui alios parere fació/'D'uit>ara.c.A.
^"•7c. ipfenonparianvdicitDñsrhumanítatis,fecundúhoc:EccerHumanam.c.A.
virgo in vtero cocipiet.íSc pariet filiu;''diuinitatis,fecundúm ¿Diuinara.c.A.
""^^'^' illud:Roratecoelidefuper^& nubes pluát iuftü; 'humanita'»Humanam.c.A.
iid,„, tisjfecundum hoc: Aperiatur terra,& germinet Saluatoré.óc:
iuftitiaoriaturfimul/'Ité alibi" humanitatis,fecundum hoc: «Defunt.ioA.c.
*M9;B. Paruulus natus eftnobis;diuinitatis,fecundü illud: Filius da-
^^idtm. tus eftnobis.Paruulus enim^Chriftus ad fufcept^ humanita- /chníiuíExwtis
naturapertinet,quiahomo eft fa£lus: filius auté datus,ad
^ diuinitatis^quia Dei fiHus.Et vt oftenderet in vtraq; natura Í Diuín¡tatem.Exft
vná eíle perfona^ paruuli nati,&: filij dati,adiecit:Vocabitur tPerparuuiumntnomé
eius magni confilij Angelus,Deus fortis, Patér futuri íüm!c.A.'""^***'
feculi.In Euágeíio quoq;, in vno eodéq; Chrifto diuinas na-
'"''''•^' turas' fignificatio:Ego Se Pater vnu fumus^humanaenatura? »siga.eftc.A.
'•"•.i+.D. infinuatio: Pater maior me eft; diuina? natura? fisnificario:
'"•'+•-

J14 CONCILIVM
ítem inipfo initio Apoftolici Symboli' gemina? fíe often-' ¿A'
ditur''in vno,eodem^; Chriftonaturae diftinftiojdeitatis ex ^'chSV'l;'
Patre,dumdicit:CredoinDeumPatrem omnipotentem,&: dift'"^'"'
in lefum Chriftum fílium eius vnicum ' Dominú noftrumj < ^«•""¿A,
humanitatis ex Matre, dum dicit: Natum de Spiritu fanfto,
ex vtero Maria? Virginis.Ecce ex vtroque Teftamento duae 1
naturae in Chrifto; diüinitatis vna, altera humanitatis : quae I
quidem gemina vná fecit perfonam, quia vnus, idemq; me- .
diator Dei,& hominum, nomo Chriftus lefus. lam vero de
pafsione eiufdem Saluatoris noftri, & Dominilefu Chriíli,
quam in folá humanitate>nó in Deitate fuftinuit (ficutfuperius)legis,&:
Prophetarú auftoritas, Euangeliorüquo^;, 8c
Cent!.^9. Apoftoloruprsedicatio adhibenda eft. Lex depafsionecorporis
Chrifti fie dicit: Lauabit in vino ftolam fiíá, 8c in fan-
. guiñe vuae pallium üium. (iuid híc pallium, quid ftola, nifi
caro Chrifti pafsionis fanguine decorataí'haíc enim fola contumelias
crucis fiíftinuit; diuina? vero naturae maieftas nihil ^ji»
fMii.c iniuriae fenfit. ''Prophetia quoq; in pfalmis pafsione Chrifti ^^^^
in carne fola fie aírerit:Foderüt manus meas,& pedes mcos,
dinumerauerunt omnia oíTa mea.Vbi non deitatis,fedtantu
crucifixi corporis iniuria intelligitur.Ibi enim inmébrorum
fignificationefola caroclauis fufpenfain ligno,atq;' fuffixa '^'**'
H.vrfm.ii. pronunciatur.Sicut&apudHieremiamlegitunVenitemit- . c>
tamus lignum inpane eius,id eft, crucem ^ in corpore eius. /Í"P*"**
Neq; enim diuinitas ligno fufpendi potuit, fed fola vtiq; humanitas
cruce fuffixa pependit. Cuius etiam caro tolerantiá
T/MU^.M. mortispalTafic oftéditur alibi,dü dicit: Caro mea requiefcit
in fpe;vtiq; quia fola in Chrifto carnis materia,mortis fragilitatedefun£ta,fpé
refurre¿-l:ionis fue expe£labat,etiá fine cor
ib¡dm. ruptionerecep tura, dum dicit:Necdabis fanftum tuu videre
corruptioné. Salomón auté in Canticis Canticorü pafsione
. carnisChriftipra?dicat,dicés:Manus me^(inquit)diftillaueruntmyrrham,digiti
meiguttá.Vbi fpecialiter oftenditur in
manibus,ac digitis folá carné Chrifti fuffixa ftipite; fic.utin
pfal n8 legitunCofígeclauistimoristui carnes meas.Efaias
auté Chriftü in fola humanitate, quae apparuit, pafsionis in- .(t^„,,íJ
JÍ/-ÍIV/.ÍJ. iuriá fufcepifíeitapra?dixit;Homo(inquit)in^plaga,& fciés ^ ¿eo»-^***
ferré infirmitates.Veré languores noftros ipfe tulit, & dolores
nros ipfe portauit. (iuis ipfe, nifi vtiq; homo?nápati, Sc
deficere inillo naturaDeino potuit:fedhomo portauit in eo
pafsionem
Ayuntamiento de Madrid

SP ÁLENSE. II. 31J
pafsionem 8c morté, in quo & ipfa mors habet conditioné.
Nam de cum de eo idem Prophera dixiílet: Quis ifte, qui
«/•"•.

3,5 C O N C I LI V M
xus eíl exinfírmitatcnoftra, fed viuitex virtute Dei. Paflus
ergoChriftus,& mortuns^fedex noftra infírmitate:viuitauté
impafsibilis,(S(: immortalis;fed ex fuá virtute,quf tanta eft,vt
in fe,nec pafsioné recipiat,nec morté admittat.Petrus quoq;
Apoftolorü princeps crucis Cbrifti fupplicium íícpraedicat
t.rtt.fD. infolo corporeconfummatumiCiiñpeccata (inquit)noftra
pertulitincorporefuofuperlignü,vtpeccatis mortui,iuftitie
i.p,t.^jt. viueremus:cuiusliuorefanatifumus.Etpaulópoft:Cbrifto *"^'"*
igitur paño in carne.Ergo fi Chriftus in carne eíl: paíTus, no
eft fecundíim Deum,fed fecundüm hominé crucifixus.Eccc
perpatuit de filio Dci, quód paííus eíl:, quód mortuus eíl,
corporis hoc tantú fuiíTcjnon deitads.Aliena funtiílaáDeo,
í/.».+o.

SP ÁLENSE.II. 317
•filius hqmims.Proptcrperfona? ergo vnitatem, 8c ad homiiiem
referuntur in Chrifto,qua? Dei propria funt; 6c diuiniíati
adfcribuntur, quas hominis funt. Et ideó dum pati, ac
moridicitur.non eít deitatis, fed carnis proprium: íic tamen
propter vnitatem perfonasipfeDeus, ¿natusex virgine,(S:
pafíus,(S: mortuüs prj^dicatur: fed infirmitate carnis noílnse, '
non virtute diuinitatis fuá?. Ciuodveró idem Apoflolus ait:
•'^líw.í.Si eniín cüm inimici eílejnus, reconciliad fumus Deo per
niortem filij eius; íic hic dicitur Dei filius mortuus, íicut diciturde
martyribus pafsis, ac mortuis, quorum tamen non
íuntanimce occiraeincorporispafsione^orc veritatis teíláte:
• '"• Nolite timere eos, qui occidunt Corpus, animam autem non
poíTunt occidere. Vbi agnofci oportet, íi anima? martyrum
corpore perempto fupplícijs extinguino poflunt, Deus qui
conditor eft animarum, quomodó per crucem carnis,pati
potuitexitum mortis^Q^od etiam alibi apertius dcclaratur,
'**»io. eodem filio Dei loquente:Poteíbté babeo poncndi animam
meam,& poteílatemiterum fumédi eam. Quod fi ipfa deitas
mortua cxtitit, qua?ro , quis animam ipíius refumpíit?
Stultum eft ergo crucis pafsionem diuina? applicare naturee;
fed tantü creabili ,'.8c humana?. Sola enim caro crucis exitiú
lenfitjfola caro lancea pertulit, fola caro fanguine j 8c aqua
manauit, ipfa fola mortua,ipfa fola in fepulcbro pofita. ipfa
fola tertia die refufcitata: qua? etiam glorifícata coclos adijt»
in qua 8c venturus eft iudicarein gloria Patris,iudicaturus de
yiuis " ac mortuis. Prolatis ^ ergo noui, ac veteris Tcfta- -víuoí,scmomiftM
^nentiteftimonijSjin quibus dua? naturar Chriftipatefafto? Hg?«tf*
funtjin vna fubíiftentes perfona, in quibus & pafsio eius apparuit
in homine folo expleta, deinde oportuit fententias
fubne£li fanftorúPatrum,qui in facris literis ingenti gloria
refulferunt: vt etiam eorum traditioneperpateat,quia Do- ,Fuif„untiinA.c
minus nofter lefus Chriftus ex duabus naturis, 8c vna perr
fona fubfiftit, 8c quia mortcm, 8c pafsioné in fola carne fufcepit.Sanftus''
ergo Hilarius in explicatione epiftola? ad Ti- ^Nonemtintcr
motheum íic loquitur: Nam 8c cüm dicit Scriptura, Homo qj^nunceS.
Chriftus; 8c cüm dicit,Chriftus mortuus eft; 8c cüm dicit,
Verbum caro faftum eft, non eft fpoliandus per fraudulentiam
legentis, expoíitionibus fuis fermo. Nam vbi homo
Chriftus eft, prsecedit mediator Deí,atque hominum; vt
ex vtroq;,Deo 6¿:homine vnus fubfiftat,fit^; inter hominem
Dd 3 ócDeum
Ayuntamiento de Madrid

3iS CONCILIVM
& Deum medius, conféfsiohe itl fe vtriufq; naturas. Vbi vero
Chriftus mortuus eft,fubijcitü)::Ci¿i refurrexit,qui eft in
dcxteraDei. In morte eiüs carnis noítrae infirmitas eft, in
itlfT.. refurreftionevirtus eius, in coftfeíTu Dei diíi^nitas. Sanftus
>9 /"p" Quoque Ambfofius in expofitióné Euánselii, fecundüm
tícminco. Lucam, lie allei*it: Non cnim luátn, fed noirram carnem " ^'^"
iíl.}npT Chriftus afcendit: nec mors illa dminitatis, fed"qudfi" ho- «AUÍ»«I

SP ÁLENSE. II. 319
dicarttiir,congruumintelligatur circa vtrumque;circá deitatemquidemimpafsibilitas,
circa humanitaté autem difpcnlfíl'„'^
íatio pafsionis.Sanftus quo^; Bafilius in quarto libro contra
Eunomium ita fcribit: Q^id eft, Dominus creaüit me, Se
ante omnes colles genuit meí'Vbi intelligendum eíl: boc»
quod dicit,Genuit,de Dei filioiboc auté,quod dicit,Creauir,
de eaparte,qtiain forma feruieft;vtvtramcj; naturamin vna
*y"'i»s. perfonaoftenderet.Sanftus CyrillusinprimaadSucceííbm
epiftoladicit: Ergó quantum quidem ad intelleftum pertinet,

320 CONCILIVM
mortem inVerbo; humquam efle potuit; quaere mortem Iri
anima; numquam ibifuit quaere mortem in carne; plañe ibi
íuitiSc ideó ibi fuit, quiamors vera fuit.Etpaulo póíl: Qiiid
miraris? Certé vita eft Chriílus: quaremortuaeftvita, nec
anima mortua eft, nec Verbum mortuum efB Caro tantüm
mortua eft.Qijare?Vtin ea mors moreretur. Idemin expoíi
tioneloannis Huangeíiftse: Quisergo eft, per quemfaíírus
eftmundus? Chriftus lefus; fed in forma Dei. Quis eft fub
Pontio Pilato crucifixusUdem ipfe lefus Chriftus;fedin for-
SfintJ.io, ^yi2i ferui.Beatus quoq; Leo Apoftolicae fedis Antiftes in fuá
epiftola, quam fcripfit ád Flauianum Conftantinopolitana
Epifcopum, íic ait: Salua ergo proprietate vtriufq; natura?»
&:invnamcoéunteperfonam,fufcepta eft á maieftate humi
litas, ávirtute in{irmitas,ab aeternicatemortalitas. Etadrefoluendum
conditionis noftrje debitum, inuiolabilis natura
eft vnita natura? pafsibili; vt,quod noftris remedijs congrucbat,
vnus atque idem mediatorDei Se hominú,homo Chriftus
lefus,

SP ÁLENSE. II. .321
extraneus,vtfacramento redemptionis humana? reííílatingratus
Et pauló poíb Verbumcaro faftum vnus, & plenas
eft Chriftus, vnus ex ytraíj;, & in vtra^^, id eft, in humana,
diuinaíj; natura: in quo fie vtriufq; naturceprorsus vnitio
glorio fa perfiftit,vt fiue diuinitati Chrifti humanitatem quis
demat, fiue humanitati diuinitatem detrahat, Chriftum facrilega
infidelitate, 8c blafphema prsedicatione difl'oluat.
ítem pauló poft: Chriftus pro nobis carne eft paíTus, qui de
E)eo Patre natus folus eft impafsibilis Deus. Ipfiím itaque.
Chriftum filiumDei,pro nobis mortem carne guftaíTejfaíua
immortalitatediuinitatiscius, veracitercredimus. * Itérum"^**"'****
poft hociduianon eft alterDeus,alter homo,fed Ídem vnus
eft Chriftus, Deus 8c homo>profe£):ó idem Deus Chriftus
eft,qui(S: mortem '' fija carne fufcepit:(5¿ idem homo Chri-*^""'"-^**
ftus eft,qui mortem ' fiía diuinitate deftruxit. ídem quippé'Suam.Exc,
Chriftus Deifilius,qui diuinitate mori nonpotuit, carne
mortuus eft, •* quia mortalcm Deus immortalis accepit, 8c 'l^^o^^g^
idem Chriftus Dei fiUus carne mortuus refurrexit, quia immortalitatem
fijse diuinitatis carne mortuus no amifit. Hinc
C.\*\ eft quód etiam poft refiirre£lionem fiíam, ficut in cicatricibus
veris,ó

322 CONGILIVM.
4 Fulgentius, inChrifti nomine Ecclefiae Aftigitanae Epifcopusjfiíbícripfi.
5 Cambra, inChrifti nomine Ecclefiae Italicenfis Epifcopus»
fubfcripfi.
6 Fidentius, in Chriftinomine Ecclefiae Tuccitanae Epifcopus,
fubfcripfi.
7 Tcodulphus,in Chrifti nomine Ecclefiae Malacitanae Epifcopus,fubfcripfi.
8 Honorius.in Chrifti nomine Ecclefiae Cordubenfis Epifcopus,fubfcríp
fi.
De fubícríptionibus.
BIfinus]/« EpiftolaCJHndemari fuhfcrihit Tijínus Elibertta^
nA,non Bifinas: Fidentius fuccept Jgapio viro fan^Ot Efifco
fo ex Mon¿tcho. De Ifidoro,^ Fulgentio Epifcopisfan£tipmisi
fuprdiVt pomimtiSj diximus*
Bx ¡Hhfcriptionihm con^at>¡iih Kigali effe,
Eliberim, 'íiicci,
Jfidonant, Malacatn,
-^Pgi» Corduham»
Italicam*
Exdinifione antiqua deeft
Elípla, (^ Egaho*
De Sifebuto Rege.
S ífehuti%egisextatnmc memoria» innumii» *vt au6loresfunt
Refenditis Lufitanus, (f Jmbrofm MorHS,cum hacfubfcriptione,
D. N. SISEBVTVS. In reuerfo. CIV ITJS
EBORJ, DEVS ^DIVTOR MEVS, Stiam
in lapide frailo hAC legmtur: SA CER DOS. OCCVRRI'I'
^MATOR. JETATIS SVAE XLIILDIE ID,
FEBRV.ERA DCLlL FELICITER.IL SISEBVri
'B^GIS EPISCOFATJ/s.AN.L ET JUÍEN-
X, T. J N FACE. aJM E N. Vnde confiat Sifebutum
regnare coepiffe, 6ra. 649. quodcum anno huios Qoncilij op*
time contienit. SttusfuitSifebutHs Rex in Bafilie a Dtuét Leoca'
diA/Fago impofita^infuburbio,' •.,
Ayuntamiento de Madrid
Notx

^3
SPALENSE.ir. 323
. Notse in Concilium Hiípalcnfe
fecundum.
TNciuitatcSpaleníi] j^nno nono regni Sifehutl celehatum e^,
^[ub D. Iftdoro ^Metropolitano fecundum Concilium Hijpalen^
fc>pro Ecclefiasteis negocijs,^ contra zAcephalos h&reticos,negan
, tes temeré in Chrijtoduas naturas,tn i}na diuinaperCona.Acephaliy
>fine capite dicfi, cjuia nuUm reperitur erroris huim auñor, a ¿juo •
», exorti nomen ^feBam fibi arrogent,vt Ifidorusinquiíjib. etj-
»foL 8 .c.%.^ Auguflinus.De his etiam multa tradit Nicephornsi
Itb. I 8. Scclef. hiji.c./\.^ .plura infra.lnterfuit huic Concilio EpifcopHS
quidam Syruí, flolidus huiftf h&refis propugnator^ qui po¡l
longam difputationem, rationibus ^ argumentis D. Ifidori^ alio
rum patfum vtcíus, adreBam ^ cnhodoxam fidem couerfusefi:
'vt ex. I 2 .aBione huius Concilij conflat.Epq^ Concilium eruditum
^ doófum, iuris ciutlis,^ Canonici fapientia refertum-^ ita vt appareat
a 'üiris eruditione dtuina,^¡ecularipr&¡Lantibus effe edi'
tum.
^^p.^ Cingulo honoris] Sic.l.^. de domefiicis,^proteBAib. i 2.
Cod. Qj4Ínquennium enimfifueritdiuagatus, ipfe iam cingulo fpo
liandus eji-^ idefl dignitate, (^ magifiratupriuandus, (f deijciendus.
In om ni república bene confi/tuta, dignitates (^ honores, magifiratuscLfolent
peculiar iahabere infignia, quA dummunus conferttirMlapariter
conferuntur-^dtí vero exau¿íoranturquihabent>adí^
^tíntur, Habebant apud Romanos reges (f con fules fafces, ^ fecu
^'cs,^ purpura: Senatores latumclauum,feu laticUuium,^ calceü
lunatum,^ 'veflemalbam: equites anulum: Htjpaninunccalcar
^enfem:milites 1{ornani, (^ aliarnnationum cingulum, a quo en-
Hi.f., fi^P^^debaf.erat enim \onacumgladto, ex Suida in Juxetio.Vn-
' de Joab inpr&lio aduerfus promifit fe daturum baltheH
occifori.Inde^tefiamentum militare inprocinBufaóium dicitur,

324 CONCILIVM.
99 iacebit Epífcofu^,fifciens ordtnauerit (Jíericumeum,qui^ídtíam9
„ autreptidiatam vxorem habmt)aut fecunda. Et in excerpt/sjldar
tmiC.z6.Siqtiis vidiiam.Etinepi^ola Jnnocenttj adVi¿Íorium,
c.$.^ adKufum.c.i,
Cap.$ Depofiti asquo iudicio abutántur] Ordiñans]enim contra
patrum/nflftt*ta»^Jan¿íiones, auÜoritatem in ordinationibus»
*velConcilijs minime retinebit-^ ^ ordinatus ordinis honorepriHa-^
.. tur.Sic ínnocentius TP.prímHsep¡¡tola.z/^.c.iJHmait:Jduer^
*' fus formas Canonum adordinem veniretentanst ordiñe ^ honor e
*' priuetur, vna cum ordinatore. ídem Zot^imus TP,epifiola. i .f. i.
(¿Concilium Arelatenfe.3. cap. i. abeodie adannum aufert
ce/ebrandipotefiatem. IdemHlUriíu TP. I, epifiola ad Épif
copum T^arraconenfemiC^.^ Simplicius 'PP, epfjiola. 3. ad FlO"
rentium.
Cap* 6 luxta prifcorum patrum Synod. fententiam] A¿radu/u(f
deijciturEpifcopHs, Preshter, aut Clericm ex omni ordine»(jui
poficfuampro motus erat .grauibm reperiebatur criminibus, ^fcC"
lerihuí coopertHs.Idconflat ex epifióla, i, Gelajij TP.czo.^ Z^
charia PP. cepifoL 5. ad Bonifaciíím.Patet etiam excaufa Po'
tamij Concil, Toletan. décimo,^in caufa Sifeberti(pncil.'Tolet.
1 ó.qui a tribus Epifcopis degradatur:^ nouifime in Qoncil.lrid»
fefl.c.^.
Cap.j Presbytero eft illicita confecratio altaris] Altare confecrari
a presbytero non debet. Concil. Agathenfx.^i .Solus EptfcopHS
conpituit,^ vngit.Félix PP. I V.c i. epifloU decretalts^^pri
.mo Bracarenfhc.í9. 8.^olet.c.y.EtconfecraturEpifcopbenedi-
¿íione,(^chrifmatis vnéíione.
Formatas cuilibet ^^\^o\dLs'\FormatAVocantur Canonice ^p^^
fioU, qmperegrinaturo Clerico dabantur, fidei ^ religionis erg^
Concil. Jntioch.c. 8 -€5* Laod.c.j^ i .EtConc. Mileait. Qan .zo-df-
>\citur:Placuit vtquicum

SPALENSE. II.~ 32;
€ommHmcatori& litera Concil.Eliberitanoxap. 5 8. {mtiliiplex erat
literarum 'ufus) ftíidij,^ offcij indi ees.Erant etiam liter& confeffori&,(jí4AConf€¡foribus,vtmt4nerefmpoJ]'entfungii
dabantur: eo^
dem Eliberitano cap. z 5. Eratf3 traBatoria epijloU, in quib/tf
Jmperatores f^ Reges ,fms PrAftdes ^vocabant 3 *vel eueÜionem
aliquam concedebant: in Códice ITheodoJianoJib. 8 .//>. 6. de tra"
Batorijs,^ ñatíitis: a D. Augufino vocatoriA nominantur.Videnotata
in cap.Placuít.d. 18.
^P' 7 Nec eo praefente facramento]G7^7í///i fie diciiur: Quifquis presbyter, pr&fente ^ inconfulto Epifcopo,
» agenda in quoltbetloco voluerit celebrare, iüfe honor i fm contra-^
i> rifu exijiit. Agenda vero dicitur

526 CONCIL. SPAL.
„ aut res aliqua dttiwafaifa, Mtmjieríumí^e Ecclefiajlicum>fictit$
„ mos efi,celeífratum ep.Cúmmuniónem vero iüi aplurimo tempere
9i
9»
afferuatam halfcntes, fer^s PafchalibusinminHtípmas incifam
partes comiententibus adfe hominibus dederunt. ^p temporc^,
„ quam quifque 'Voluiffet,placitamftbifumebatpotefatem. Et pro-
„ pterea, quodquilibetiquodfibivifHm effet.fidei infertum volebat,
,^ quamplurimadefe¿íórumy(^hAreticorum turba exorta eB,^c,
Lege Ifidorum lib.Etjmolog. 8.¿".3.
Ayuntamiento de Madrid
SYNO-

327
S Y-N O D V S. IIILISSiS
T I
T \ZTT Y^
J^
•/^
1^
Toletana vrbc,
apudConcilium
fcoporú Hifpanif,
8c Gallic prouia*
cix edita.
.. oktana LAll.bDilcoDorum. ͻKH,S;
r I T V L I.
I
r ."TX E euidenti catholicA fidei veritate, Tituiomm horfi ma
^^ KJ De ordine in mimfertjs, vel offictjs in cunBts Ecclefijs cele- ÍTinÉÍcuSl!'''*
brando.
.:! ^ De qualitate ConctliorHm.Vel quare,aHt quando fiantj.
^' Formula,qualiter (jDnciliumfiat*
De annunciatione Pafch& ante Epiphaniam ínter Epifcopos ex^
quirenda.
] De trina, ^fimpU in 'Baptifmo merftonc^.
íl 2)í celebrando of ficto infexta feria Pafch&,
* De nonfoluendo ieiunio in fexta feria 'PafchA,exceptis languidis,
fenibus, ^ par HU lis.
'^ Debenedicendo céreo,^ lucerna in vigilas TafchA.
^ De Dominica oratione qmttdiepatenter pronuncianda,
^ ^ De non decantando in Q^adragefima Alleluia.
^^ Qíiod Lapides non pon Qy^poftolum,fed poji Euangelium fint di^
cendA.
!í| De non rentiendo pronunciare hymnos,
^^) De hymno trium puerorum in cuníiis (¡jMijfarum folennitatibns
decantando,
7. Q^odinfine pfalmorumiGloria,^ honor Deo.fit dicendum,
y^ De difcretioneGlorÍA infiriere ¡ponforiorum.
1! De ^pocalypfis libro in ómnibus recipiendo •
^^^j Ojiod poji benediólionem populo datam, fie communicare debent
Sacerdotes.
^ De ordinatione Epifcoporunu.
De numero annorumjquo Sacerdotes,^ LeuitA ordinentur.
"^' De caritate Sacerdotunu.
] Vt EpifcopHs in conclauifiío idoneum tefiimonium habear.
!!!^ ^t 'PresbyterroelDiaconusfimiliter,vitAfuAhabeant tefes.
^1) Deconuerfatione Clericorum-^vt in vno conclaulfin^.
^ Vt Sacerdotes fcripturarum facrarum, ^ Canonum cognitionenL>
babeante,
^vj Qnod parochianis Tresbyteris, cum ordinantur, officialis libellus
debeat dari-^^ ideoTresbpeii inLitanijs fint de officio quAtedi.
E e 2 De
Ayuntamiento de Madrid

328 CONCILIVM
xxvij De frofefsione Presbyterorum^ ^velDiaconumEfifcofo facienda?
cum inparochíjs ordtnantur,
xxvüí Deordine.quo depojííí íterum ordmantur,
XXj X De Sacerdodibüs, Leuítis,v€l Clerkis magos3 aut arujpices eonfü"
lentibw^
XXX De SacerdotibM adgentem extraneam nuncios mittentibus, .
XXX j De difcretione caufam, in quibw Sacerdotes iudices fieripojfmtl
xxxií De cttrapoptilom,^pauferu,quaEpifcopifibí impojitanouerinf,
xxxiij Ne exfacultatíbus Ecclefiamm dicecefts, excepta tenia oblatio^
num, trtburorumiautfriigum Epifcopus aliquid auferat.
xxxiiij Detricennij tempore» ^ propter prouincias caufaru difcretione,
XXXV De conmntu terrttorij, ^ bafilicis nouiur confiruSlis, ad quenL»
Epifcoputn pertirteant.
xxxvj De requífetione Eptfcopor,perflngulos anosinparochijsperageda»
xxxvij Depromijfopro ftifjragio prAÍiito, ex rebusEcclefiA perfoluendo,
xxxvjij De fuffragio fundatoribus Eccleftarum, velfilijs eorum»ex rebus
ab ipfis collaíis,impertiendo*
xxxjx De difcretione Presbyterorumt'velDiaconorum-^vt invtroqut
choro confifanL).
xl De 'uno erario Díaconibus vtendo,nec ornato, fedpuro.
xl| De qualitate tonfur& a cunBis CíericUi vel Le¿íoribus comtmter
hahenda.
X lí f De remotione mulierum a confbrtio Cieñe orum,
xliij De "üenditione mulierumyquA Qericis coniunB& nofcuntuf,
xliiij De perfonis mulierum, quas non conuenit Qericis copular i: i£ fi
nefciente Epijcopo.Clericus ducat vxorem.
xlv De Clericis,qui armafumpferint, velfumpferurptJ.
xlvf De Clericis fepulchra demolientibus,
xl vi j De abfolutione d labor ibus.vel indiBionihus Clericoru ingenuom*
xlviij De infiitutione ceconomoru, idejl, qui res Ecclefiafticas traálant.
xljx Deprofepone Monachorumy ^ dmotione parentum eorum.
1 De Clericis^qui monachorupropofitumappetut-^ vt hcitu habeant,
\\ De difcretione potenatis Epijcoporum, quam in monajierijs haber
e potuerunt, Vífi-'*'"*^
Jij De monachis * vagis,^ ^ monaflerijs egrefis. ' ^¿lti^^
liij De religíofis *üag¿s, qui nec Ínter Clericos, nec inter monachos habentur.
liii| De difcretionepoenitentium, ^ qui pojfunt ad honores Ecclefi^'
fticos prouehi, velqui non pojfunt.
Iv De poenitentibus vtris^ ac viduis, fiue virginibus, qui diuer^
tentes
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM. IIII. 329
^ tentes la/cifiunt, aut vefíem mutant, ^elcom'ugtjs coptdantur,
^v) De difcretione feculariurnt^Janéiimomalium viduarum.
Ivij De difcretione ludaorum-^qui non,'uel quicredere/vi cogantur.
lyuj De his, qui contra fidem Chrijii,ludáis munus, ^elfauorepr^ftatj
üx De Judais dudum Chriñianis, (^ pojiea in prior i ritu diuerfis ,ac
feruís.velfilijs eorum citcumcijis.
^x Defiílijs lud&orum, vt aparentibusfeparati, Chriñianis dcbeanL>
deputari.
^^i 'Defilijs fidelíbus íudAorum^neprmaricatisparentibus ^damnatis,a
rebus parentum exules fia?Jtj,
^xij De ludáis baptiz^atis, qui fe fociant infidelibus ludáis-^ vt Chriftianis
illi donenturj ^iílic^dibus depuíentur.
xiij E)g ChriñianorumludAorÜq^ coniugtjs communibuSi^filijs eorum,
^íciiij Deludáis conuerfiís^ ^po¡ipr.maricantibus', 'ut ad tefiimonium
nonadmittantur.
Ixv ]S¡e lud&ii "uelfiquiex ludm funtyofficia publica agarvtLí.
Ixvj JSle lud&i quodcunq\ mancipium Chriftianum quocunque titulo
habeant.
^^vij r>e libertis ex familia Ecclefiufa¿lis,finihil exproprio conferantj
Sacerdotes,qui eosfaciwítj.
^xviij De difcretione ex familia Ecclefia manumtfforum^ qualiter ma^
numittantur,^ ne aduerfa tefiificent,vel accufentj.
^^x Qj4od liberti ex familia Ecc lefia .pro compenfatione acquifita rei,
, a Sacerdotibus pofiintfierí.
^^^ Deprofefione libertorum Ecciefix,, (f pofleritatis eorum Sacerdotibusfacienda-^
ne longinquitas temporis eos oblitefcere faciat
1 fplendorem libertatis.
,^^\ De libertis 8cclefia eiufdempatrocinium relinquentibus.
^xi j D^ libertis patrocinio E cele fia commendatis.
^^^A De difcretione libertorum > qui ad Ec elefiafíleos honoresperuenire
1 pojffuntjvel qui prouehi prohibentur.
^^liij De libertis familiarum Ecclefia,quiy'velqualiter ad Sacerdotium
promoueantur\ 65' de rebus eorum quidfiat, ac ne obuium te-
1 fiificent ,vel accufentj.
^xv p)g comonitioneplebis, ne in principes delinquatur, ^de eleBione
Principum,^ de tranfgrefiione fidei, qu& Principibas promittitur,
acde monitione Principum qualiter iudicent, S de vltione
Principum nequiter iudicantium, atq¡ de execrationc^
Suintilanis, ^ coniugis, acprolis eius Jmiliter ^ de Geilane
germano ei/fs,ac rebus eorum^*
Ee 3 GESTA
Ayuntamiento de Madrid

330 CONCILIVM
G E S T A S Y N O D A L I A IN
Toletana vrbe,' in Concilio LXII. Epifcoporum,* ApuáCoBói¡^
Hifpaniae > &: Galliae prouinciarum edita,anno.I II.
regnante glorioíifsimo domino nofl:ro,Principe
Sifenando, die nono Decembris, ^^ip
EraDC.^LXXI. '''"''
DVm iludió amoris Chrifti,ac diligetia religioíifsimi Si- ,^^¿
fenandi Regis,Hifpania?, atq;' Galliae Sacerdotes apud '^*
Toletana vrbem,in nomine Domini conueniíremus,vt eius
imperijs, at6: iufsiscomunis á nobis a^itaretur de quibufdá .- f,
Eccleliaedilciplmis trattatus,primu gratias lalutari noitro, *^
Deo omnipotenti egimus, poft haec antefato miniftro eius
excellentifsimo,& gloriofifsimo Regi,cuius tanta ergaDeü
deuotio extat, vt non folüm in rebus humanis, veruetiamin
caufis diuinis folicitus maneat. Hic qiiippé , dum in bafilica ^g^»
beatifsimíe (S¿: fanftae ' confefsoris Leocadia? omnium no-' GA- ^HCftrorum
pariter iam ccctus adeífet/ tali promerito fidei fuoe, f ^*''
c5 magnificentifsimis ^ viris ingreíTus^primü coraSacerdo- í%lV'
tibus Dei'' humo proftratus,cum lacrymis,6¿: gemitibus pro ¿Hu'"''^^
fe interueniendú Domino poftulauit: deinde religiofa profecutione
Synodum exhortatus eftjVtPaternorum decretorummemores,adconferuádain
nobis iuraEccleíiaftica ílu- ^c^
dium ' praeberemus, 8c illa corrigere, quse dum per negli" 'P'"^*"
gentiam in vfum venecut,contra Ecclefiafticos mores licentiam
íibi de vfurpatione fecerüt.Talibus igitur eius monitis
congaudétes, neceífarium extitit, iuxtaeius noflrumq; votü
traftare , quaecompetunt fuiein facramentis diuinis, quas
diuerfo , atqueillicito modo inHifpaniarumEccleíijs celebrantur^feu
quíe in moribus praué vfurpata nofcuntur. Et
quoniamgenérale Concilium agimus; oportetprimumnoftre
vocis fermonem de Deo eíre;vtpoíl:profefsionem fidei, ^^(¡.C'**
fequentiaoperis '' noftri vota, quaíi fuper fundamentom'^
íírmifsimum difponantur.
/. De euidente cathoüufidei ver/tatec^.
Secundüm diuinas Scripturas,

TOLETANVM.IIII. 331
uerfitate Trinitatem credentes, in diuinitate vnitatemprsedicantes,
nec perfonas confudimus,nec fubftantiam feparamus.Patrem
á nullo faftum, vel genitum dicimus; Filium á
Patre non fa£lum, fedgenitum aíIerimusjSpiritum vero fan
«um,neccreatumjnecgenitum, fed procedentem ex Patre,
& Filio profitemur.Ipfum auté Domintim"noftrum" lefum „ Deeft.A.c.
Chriftum Dei filium,(S: creatorem omnium,ex fubftantiaPa
tris ante fa?cula genitum^defcendiíTe vltimo temporepro redemptione
mundi á Patre,quinüquaní defijt eñecum Patre.
Incarnatus eft enim ex Spiritu fanfto, 8c fan£la gloriofa Dei
genitrice virgine Maria, Se natus exipfa, folus idé dominus
IefusChriftus;vnus'MefanftaTrinitate,anima& carne per- -» in.Exc.
^'^t.-it^t. feftum^íine peccato, fufcipiés hominem;manens c|uod erat,
adfumens quodnon erat^aequalisPatri fecundüm diuinitate;
niinor Patre fecunduní hun-!anitatem;habens in vna perfona
duarumnaturarum ''proprietatem:naturaeeniminillodua?, t Proprietate$,dur.
3Deus Se homo;nonautem dúo Filij,ó¿: Dei dúo, fed idé vna "''^'
perfona in vtraq; natura^perferens pafsionem6

331 CONCILIVM.
* Galliamconferuetur, vnus modusin Miflarum folennitatl- "
bus.vnusinVefpertinis,'' Matutimfq;officijs:necdiuerfarit ^ DeeínnS^"
vltra in nobis Ecclefiaftica confuetudo/ qui in vnafide con-, Quía-c»^
tinemur,

TOLETANVM.ini. 33?
eorü reíideát.'Diaconesin cofpeftu Epifcoporúftent.Dein «i^»»«ofi>Bxc.
de ingrediantur laici, qui'' ele&ione Concilij intereíTe me- * EieaionúExc.
ruerint.Ingrediantur quoque,

33+ C O N C I LI V M
Chalis fefl:iuitatis,interdum errorcm párturit. Proinde placuit,vtante
tresmenfes Epiphaniorum Metropolitani Sacerdotes
literis inuicem fe inquirant: vt communi fcientia
edofti diem Refurreftionis Chrifti, 8c comprouincialibus
luis iníinuent,& vno tempore celebrandum annüncient.
VI. De trina (^ fimpk inBapüfmo
merfion^,
De Baptlfmi autem facramento, propter quod inHifpanijJ
quidam Sacerdotes trinam, quidam fimplam meríionem fa-.
ciunt.ánonnullis fchifma eíTe cófpicitur^íS:vnitas fidci fcin- ^^^^^^^t^u"^^
dividetur(.Namdum' Patresdiucrfo 8c quafi cotrariomo ' b»rtj¿f,n'i^
do agunt,alij alios non baptizatos eñe contendunt) proinde íglnt^fj!'»
quid á nobis inhac facramenti diuerfitate ^ finiendumfit, ¡'^U^A
ApoftoUcaífedis informemurpraeceptis, non noílram, fed tFie""*"*'
paterna inftitutioné fequentes.Beatae igitur memoriae GreriusRomanae
Ecclcfiae Pontifex,quinó folum partes Italias
illuftrauit.fed 8c longéexiftentesÉcclefiasfua doftrina perdocuit,
efña gitante fanftifsimo Leandro Epifcopo, de hac
Hifpanioe diuerfitate , quid potius eífet fequendum, inter ..iif
»' contera refcribens ei, fie ait. De trina vcró merfione baptif- ^'^•¡¿M''^''
í> matisnihilrefponderi verius poteít,quámipfi fenfiíHsiquia tl]**'^^""
»' invna fide nihilofficit fanfta? Ecclefi¿e conluetudo diuerfa.
>' Nos autem quod tcrrió mergimus,triduano? fepultura?fa-
>5 cramentafignamus; vtdumtertio ab aquis infans educitun
»> refurreftio triduani temporis exprirnatur. Quod fi quis
*> forte etiam pro fummo? Trinitatis veneratione exiftimct
» fieri,ne(j; adhocaliquid obfiílit.baptizandum femelin aqui$
»' mergere: quia dum in tribus fubfiftentijs vna fubílantia eft»
») rcprehéfibile eflenullatenuspoteíl, infantem in baptiíniatc
>i vel ter, vel femel mergere,quando, 8c m tribus merfionibus
» perfonarüTrinitas, (Se in vna poteíl diuinitaris fingularitas
j> defignari. Sed £i nunc vfq; ab na?reticisinfans inbaptifmatc
» tertió mergebatur, fícndum apud vos cfl'e non cenfeo; nc
»» dum mcrfionesnumerant, diuinitatem diuidant; dumquc
>i quodfaciebát, faciunt,morem veílrunife vicifl'egloricntur.
Quapropter, quia de vtroq; facramento , quod fitin fanfto y,r
Baptifmo átanto viro redditaeílratio, quod vtrúq; reftuní, ^''^'''''-^'f!''^''
YtrúqjirrepréhefibileinfanílaDeiEcclefiahabeaturipropterrr/."""'''*'"
vicanduíiii
Ayuntamiento de Madrid

T D LE TAN V M. IM I. ijy
vitandumautem fchifmatis fcandalum, vel haeretici dogmatís
vfum,íimplamteneamus Baptifmimeríionem;rievidean
tur apud nos, qui tertió mergunt, ha?reticorum probare afíertionem,
dum fequuntur (Scmorem. Etne forte cuiquam,
fit dubiumhuius íimpJi myfterium facramenti, videatin ed
niortem, Se refurreftionem Chrifti fígnificari: nam inaquis
merfio, quaíi in infernum defceníio eítj&rurfusabaquis
emeríio,refurre£lio eft. ítem videat in eo vnitatemdiuinitatis,
Se Trinitatem perfonarum oftendi; vnitatemdüm femel
immergimus;Trinitatem,düni''nomine Patris Se FiJij Se Spi^ ipnom.Exc
Htus fan£í:i,baptizamus. Panditur huius íingularis baptifma
tis myfterium, etiamfacrarum fcripturarum exemplis;Pau^
• ««.10. 1Q Apoftolo atteftante: Nolo vos ignorare fratres, quoniam
£«o¿.,j,,^ patres noftri omnes fub nube fuerunt,&: omnes mare tranfie
?««.*.' ^ ^ant, Se omnes in Mofe baptizad funt,in nube Se in mari.
Marequipperubrumíígnificat, baptifmum Chrifti fanguine
confecratum, per quempopulus Dei femel traníijt. Vbi
tamen tota cratTrinitas,praecedentepopulum columna ignisj&nubis.
Inigne quippeíignificaturPater,in columna
Filiusjin nube Spiritus fanftus. lordanis quoquefluenta.cú
arcapopulus Dei femel traníijt: per quod íignificatur fimplamerííobaptifmatis,
cuiusfacramento Eccleíia abluitur,

33

TOLETANVM.IIII. 537
quotidie ha^c oratio dicenda eft, quantum Se ipfo titulo vtitur,
dumvocatur oratio quotidianajíic enim fanfti Patres
nuncupauerunt.Clu^od etiam apud Doftores' quorum do- ' ^a"CA"'"
SeSr,?/ ^nnailluftris eft,inuenitur:fan£l:us quippéCyprianus dicit:
Jim¡n¡u. Itaquein oratione Dominicapanem noftrum(id eíl) Chriftum
dari nobis quotidie petimus: vt qui in Chrifto manéis
H«í¿„- ^^^'^ viuimus,á fan£liíícatione,6¿ corpore eius, non rece-
«íi» Afud damus.San£í:us Hilarius dicit:Panem noílrum quotidianum
" da nobis hodie. Qmd enim tam vult Deus, qúám vt quotidie
Cbriílus habitet in nobis,qui eíl pañis vitce,(S: pañis é coc
hr.ndn.c.' & quiaquotidiana oratio eft, quotidie quoque vt detur,
».««.j. oratur. Sanílus Auguftinus dicit:De quotidianis autem breuibuspeccátis,íinequibus
vitahaec non ducitur, quotidiana
oratio fidelium fatisfacit: eorum eft enim dicere: Pater nofter,qui
es in ccclis,quiiamPatri taliregeneratifunt, exaqua
(S:fpiritu.Deletigitur haec quotidiana oratio minima quotidiana
peccata;delet 6c illa, á quibus vita fidelium etiam fceleraté
geftapccnitendo in melius redafta difcedit. Ergo íicut
Chriftus praecepitjíicut Apoftolus admonuit,6¿: quemadmodum
Doftores EccleíiaíHci inftituerunt, quia quotidie, vel
cogitatione,velverbo,vel opere delinquimus, quotidie hanc
orationem efFundere in confpe£lu Dei debemus. Quifquis
ergo Sacerdotum,velfubiacentium Clericorum,hácoratior
nem Dominicam quotidicaut in publico, aut in priuato officio
praeterieritjpropter fuperbiam iudicatus,ordinis fuiho-,
riore multetur,
JT/. De non cantando in Quradragefima Allcluia*
ítem cognouimus quofdam Hifpania? Sacerdotes,^ qui in * Qa^^C-A,
Q^adragefimíe diebus Alleluia decantant, praeter in vltima
nebdomada Pafcha?, quod deinceps interdicimus fieri: ftatuentes
vt in ómnibus praediftis Quadrageíimae diebus,quia , TJ.- «- j ^ *
t^mpus elt, non gaudij, ledmocroris,Alleluia non décantetur.
Tune enimopus eft fletibus,ac ieiunijsinfiftere,corpus
cilicio, 8c ciñere induere, animum mceroribus deijcere,
gaudium in triftitiam verteré, quoufque veniat tempus refurre£):ionis
Chrifti, quando oportet Alleluia in laetitia canere.
Se moerorem in gaudium commutare. Hoc enim Ecclefi^
vniuerfalis coníeníio in cunftis terrarum partibus
Ff roborauit^
Ayuntamiento de Madrid

338 CONCILIVM
roborauit.Qu^od & ánobis ómnibus, vt coferuetur per Hi- ^(^
Reliquon»"*'
íjí^niasGallialq; prouincias oportebit.In tcporibus quoq;Ve
liquis,ideft,Caíendis Ianuarijs,quíeproptererrore Gentilitatis
aí^untur, omninó Alleluia non decantetur. In quibus etiam
prar'terpifcem,& olus fícuti in alijs quadraginta diebus
á cceteris carnibus abftinetur, Se á quibufdam nec vinum bibitur.Siquis
igiturEpifcopus, aut Presby ter, aut Diaconus,
autquiübet ex ordine Clericorum fueritrepertus,qui arbitrium
fuum Kuic coníHtutioni extimet pra^jferédum, ordinis
fui officio carere cogatur,(S

Int.,
^^Ti
'/-¿«.18.
TOLETANVMJIII. 339
priuato^ue officio in fine omnium pfabiiorum dicimus:
Gloria 6c honor Patri, Se Filio, Se Spiritui fanfto in fécula
leculorum. Amen. Nam&ille hymnus, quem nato in carne
ChriíloAngelicecinerunt: Gloria in excelfis Deo, Se m
térra paxbominibusbona? voluntatis. Reliqua qua? ibi fequuntur
ecclefiaíHci Doftores compofuerunt. Ergo ' nec " NccipGGrat.
ídem ineccleíijs'canendus eíl, quia in fcripturarum fan--1 cancdifunt.Grati
ftarum librisnon' inuenitur. Componunrur ergo bymni,^'"""'""""'• ^"'•
íicut componunturMifíce, íiue preces, vel orationcs, íiuc
commendationes, feu manus impoíitionesiex quibusíinulla^'dicanturinEccleíia.vacant
officia omnia Hccleíiaftica. ''^«J]'"""''-
Admonethaecfíeri, atquehortatur Timotbeum Apoílolus
' dicens: Obfecro igitur primum omnium fieri obfecrationesj
poílulationes, gratiarum aftionespro ómnibus hominibus,
pro Regibusjd'. pro ómnibus, qui in fublimitate funt.
Sicut igitur orationesjita Se hymnos in laudem Dei compoíitos,nullus
veílrü vlterius improbet,fed pari modo' Galr'inGaiiicitHirp.ce
lia,. Hifpaniaque celebret:excommunicatione pleftendi, qui "' '"*
Hymnos reijcere fuerint auíi.
XII11. De hymno trium puerorum in cunBis Miffarmn
foknnihus decantando*
Hymnum quoque tríum puerorum, in quo vniuerfa cocli,
terraeque creatura ^Dominum collaudat. Se quem Ecclefia /Deuin.c.A.
^atholicapertotumorbemdifFufa celebrat, quidam Sacerdotes
in MiíTaDominicorum dierum, (S: in fi^lennitatibus
n^artyrum canere negligunt: proinde hoc fanftum Conciíium
inftituit, vtper omnes ecclefias Hifpania?, vel" Galliae Í Gaiiida^.Exc:
^n omnium MiíTarum folennitate idem in*" pulpito decan-
^^tuncommunionem amiíruri,quiÓ

340 CONCILIVM
"dicentenv.Honor Se gloriaDeo noftro/edenti inthronotác 'I''""*""
perhoc hnec dúo fie oportet in terris dici,ficut in coclis refonant.Vniuerfis
igitur Ecclefiafticis hanc obferuantiá damus,
quam quifquis praeterierit,communionisia£l:uramhabebit.
X VL De difcretione (jlorid, in fine rej^onforiorunu,
Sunt quídam,qui in fine refponforiorum Gloria no dicunt: JÜO.ÍJpropter
quod interdum mconuementer conlonat.Sedhaec (T.
eft difcretio, vt in laetis fequatur gloria, in triftioribus rcpetatur
principium.
JCVII. De Jfocályffis libro in ómnibus recifiendo.
Apocalypfim librum multorum Conciliorum^auftoritaSi&i
fynodica fanftorum Praefulum Romanorum decreta loannis
Euangeliftge eíTe perfcribunt,&. inter diuinos libros recipiendum,atquein
EcclefiaDei pra»dicare contemnunt. Si
quis eum deinceps,aut non receperít,aut a Pafcha, vfque ad
Pentecoften,M iflarum tempore in Ecclefia nonpraedicauerit,
excommunicationis fententiam habebit.
XVIIL Qjiodpoft benediótionem populo datam fie
communicare deheant Sacerdotes,
NonnuUi Sacerdotes poíl diftam orationem Dominicam
ftatim communicant, & poftea benediftionem in populo
dant:quod deinceps interdicimus:fed poft orationem Domi g,^
nicam,"6

TOLETANVM.IIII. 341
implicati veP feculari militiíe dediti,indigniad honoré fum- " Sf^^ujaríbu*.
iBum, ac facri ordinis peruenerunt . De quorum fcilicet
cafu,atque remotione oportueratquidcm il:atuendum;fed *Caufa.Exc
neperturbatio quám plurima EccleíiaL^ oriretur, prceteritis
omifsis, deinceps qui non promoueantur ad Sacerdotium
i»'i»^líC ^^ regulis Canonum neceílarió credimus inferendum (id
'"'* eft)qui in aliquo crimine ^ detefti funt,qui infamia: nota af- t Detenácrat,
perfi funt,qui fcelera aliqua pcrpublicampocnitentiam admiíiíFe
confefsi funt, quiin hxreíim lapfi funt, quiin ha:reíi
baptizati,aut rebaptizati efle nofcuntur, qui fcmetipfos abfcideruntjaut
naturali defeftu membrorum, aut*^ dcciíione ''íJí?njen/iscdit¡o:
aliquid minus habere nofcuntur, qui fecundíe vxoris coniun£tionem
fortiti funtyaut numerofa coniugia frequemauerunt,
qui viduam , vel marito reli£i:am duxerunt, aut
Born;« corruptarum maritífuerunt, quiconcubinas' ad fornicario- ' Aut fornicaria,»
linn 1' , í, ' r • 1 • 1 • • • 1 '. r • • E«.&Grat,
j„"^'vl'J'neshabuerunt, qui leruiii conditioni obnoxi) íunt, qui ig-
'¿?í •'^' ^°^ ^"^^' ^^^ neophyti funt, vel laici funt, qui feculari mili-
'quicuriecnexibus oblií^ati íuntj qui infcij lii"''"/-/;,?,
terarumlunt, quinondum ad tngmta annosperuenerunt, yAfcenderunt.
3"»."'^*' qui per gradus Ecclefiafticos non ^ acceíTerunt, qui ambitu ^"^•
honorem qua?runt, quimuneribus honorem obtineremo^ ,,. . ^ .^
íiuntur, qui a deceiioribus in oacerdotium eJiguntur. Sed nonord.nftur,fe4
nec ille deinceps Sacerdos erit, quem nec Clerus,nec populuspropriseciuitads
elcgerit,vel au£í:oritas Metropolitani,
vel '' comprouincialium Sacerdotum ' aífeníio exquiíiuit, * P'^incíaiium.
Qjiicumciue iíjitur deinceps ad ordinem Sacerdotij poftula- ' Anenfus non extus,
(Se inhis qua: prícdittafunt, exquilitus,in nullo horu deprehenfus
fuerit,atque examinatus,probabilis vitce atquc doftrinse
extiterit,tunc fecundüm Synodalia vel decretalia cófiituta,cum
omni Clericorum,vel ciuium volúntate, ab vniuerfiscomprouincialibus
Epifcopis,aut certé a tribus in Sacerdotium
die Dominica confecrabitur, conuenientibus cseteris,qui
abfentes fuerintliteris fuis,& magis auftoritate vel
prasfentia eius ''qui eft in Metrópoli conftitutus. Epifcopus K oniveré Metroautem
comprouincialis ibi confecrandus elt, vpi Metrópoli- Crat.
tanus elegerit: Metropolitanus autem no niíi in ciuitate Metrópoli,
comprouincialibus ibidem conuenientibus. Si quis
autem deinceps contra prsedi£l:avetita canonum ad grádum
Sacerdotij indignus afpirare contenderit,cum ordinatoribus
fuis adepti honoris periculo fubiacebit.
Ff 5 Do
Ayuntamiento de Madrid

342 CONCILIVM
XX, De numeroannorunii quo Sacerdotes,^ LeuitA
ordinentur.
Vum. "•n'^' j„ In veteri lege,ab annovicefimo8c quintoX^uit? tabernacu- ^^\
V
ytUfgiuo. loferuire"mandantur:cuiusauftoritatem inCanonibus 8c''^ffX ,^..
liuúhMb. íanftiPatres fecuti funt. Nos 8c diuina? leéis, ^ 8c Concilio- * E»pr*

TOLETANVM.IIII. 345 '
X XIIf. VP Preshyterí, velDiacomftmilitert
*üiufiiA haheant tejies.
Non aliterplacuit,vtquemadmodum Antiftites,itaPresbyteri,
atque Leuita?, quos forte infírmitas,auta?tatisgrauitas
íncóclauiEpifcopimanere noníinit, vtijdem in cellulis fuis
teíles vitae habeant, vitamque fuam ficut nomine > ita 6c meritis
teneant.
XXIIII. Deconuerfationeclericorum'^ i;rin
vno conclauí Jint.
O.M! ftuntj omnes in vno conclaui atrij commorentur:vt lubricse
setatisannosnoninluxuria, fed in difciplinis Eccleíiafticis
agant, deputatiprobatifsimofeniori, quem magiftrum doárinae»
Se teftem vitas habeant. C^uód íi aliqui ex his pupilli
exiíKit,á facerdotalitutela foueanturjvt Se vita eorum á cri
niinibus intafta ñu''6c res ab iniunaimproborum. Qui aute' Etreícommabia
, . . r 1 • n •. 1 ^^ juria impiorum.
his pr^eceptis relultauennt,monalten)s deputenturjvt vagan ^^^'
tes animi, 6c fuperbi feueriori regula diftringantur,
X XV' Vt Sacerdotes fcrjpturarum fanBamm, ^
Canonum cogmmnemhabeant,
»ií?;¿: ígnorátia, matcr cunftorum errorum, máxime in Sacerdoti
••Moo^'i ^""^ ^^^ vitanda eft^qui docendi officium inpopulís fufcepef
^'^-T'^ runt.Sacerdotes enimlegerefanftas fcripturasadmonentur,
¡;;j.^'»+. Paulo Apoftolodicente adTimotheum:Intendeleftioni,exvs.'''''-
hortationi do£lrinse;femper permaneinhís.Sciantigitur Sa
cerdotes fcripturasfanftas, &*' Cañones; vt omne opus eo- rf EtCan.mediten.
rum in prctdicatione,' Se doftrina coníilcat,atque aedificent, prxd.diuina.Exw
cunftos,tám fidei fcientia,quam operum difciplina.
XXVL Qj¿odparochianis, cumordinanturoffcialisUbellus
deheatdarii^ijdemPresbyteri inlitanijsfíntde
P^;¡ officioqmrendi.
'•^Mí'L; ^iü^^^io Presbyteriin parochijs ordinanturjibellum officia
',V'^»'. lema Sacerdote fuo accipiánt; vt ad Eccleíiasfibi deputatas
'•*->^Mj. Ff 4 mftruai
Ayuntamiento de Madrid

344 CONCILIVM
inftrufti" fuccedant: ne per ignorantiam etiam diulnis Sa- * Ac««

TOLETANVM.IIII. 34y
^utcm deprehenditur,atque conuincitur denunciatusPrinci
pij apud Concilium condigna animadueríione multabitur.
X XXL Dedífcretione caufarum^m quibiis Sacerdotes
Índices fier i pojjtmt.
^V'„'{';Sa?pe Principes contra quoslibet maieftatis obnoxios Sacer-
HÓ'WÜÍÍ' ^°^^^US negocia íua committunt/Et quia Sacerdotes áChri - sed.c.A.
f«.'.iii.'fto ad niinifterium falutis elefti funt, ibi''confentient Regi- b ConreatiantOr»».
bus fieri iudices, vbi iureiurando fupplicij indulgentia pro- ^'*°*
mittatur, nonvbidifcriminis fententia pra:paretur. Siquis
ergoSacerdotum contrahoccommune confultum difcuflbr
malienis periculis extiterit, íit reus eíFuíi fanguinis apud
Chriílum,(S: apud Ecclefiamperdatpropriumgradum.
X X XI I. De curapopuloruw, (^p^iuperumjquam
Epífcopí fibi ímpofitamnoHcrint,
ÍBMÍ.U-;Epiícopiin protegendispopulisacdefendendis,impofitam
*"•'• á Deo fibi curamnonambigant: ideo^ue dum confpiciunt
iudices,&:' poteftates,pauperum oppreíTores exiftere, prius' ^°yJJ]JJJ;'^*"*^
eos Sacerdotali admonitioneredarguant, 6c £1 contempferint
^ emendare, "eorum infolentiam Reeis auribusinti-«í Emeodanathem»
,. , . . ^n CL J • /!• tizentur.Cíetera
rnent : vt quos Sacerdotalis admonitio non nectit ad lulti- „ defumBurch, ^
tiam, regalis poteftas ab improbgígte coerceat. Si quis autem
Epifcoporum neglexerit, Concilio reus erit.
^ X XIIL Ne ex facultatihus EcckfuYvm dioecefts, excepts
terúa obUtionum, tributorum, aofrugum^
EpifcopHsaliquid auferat.
l^^!iuu. Auaritiaradix cunftorum malorum:cuíus fitis etiam Saceri.r,!;;°y
dotum mentes obtinet.MuIti enimfidelium' m amore Chri ' Burcírvi^noírií
fti, 6c martyrum, in parochijs Epifcoporum bafíiicas con^
ftruunt/oblationes confcribunt, Sacerdotes híec auferunt,/^ ^bi«.j«J^aa¿j^
atque in vfus fuos conuertunt. Inde eft.quod cultores facro- vtnoftri.
rumdeficiunt, dumftipendiafua perdunt» Inde labentium
jHt.r.» bafilicarum ruinae non reparantur; quia auaritia Sacerdoíf^'Vf.
^^^^ oninia auferuntur.Proquareconftitutumeft ápraefenf
jí;.;*;;- tí Concilio, Epifcopos ita diocccfes fuas regere, vt ñihil iure
prgeftt-
Ayuntamiento de Madrid

341 CONCILIVM
praífumant auferre, fed iuxta priorum au£lorítatem Conci- . y,
liorum, tam de oblationibus, quam de tnbutis, ac frugibus juE^C.is»""'
tertiam cófequantur. Oijod íi amplius quippiam ab cis preü- "°'^"'
fumptum extiterit, per Concilium reílauretiir; appellanti-
.„^.i.Kí. bus,autipíis conditoribus,autcertépropinquiscorum,fi ianí
10
w'".í.?oj* illiáfeculodeceíTerunt. Nouerint autem conditores bafili-
i
ra.p.j.f. caruminrebus,quas eifdem ecclefijs conferunt, nuUam poteftatemhabereifed
iuxta canonuñi inftituta,íicut ecclcíiam,
ita (S:dotem eius ad ordinationem Epifcopi pertinerc.
X XX1111. De tricennij tempore, ^propter proitincias
caufarum difcretionc^.
^ifi.i6.tl'
•i'quL'^q'i QiiicunqueEpifcopus alterius Epifcopi diocceíímpertri- ^e,mf

í*Kw«f.4
TOLETANVM.IIII. 347
vtilitati prouiderint,(S:pro .eoquodcunque''modicum in ' vtii'Mthc.A.&
remunerationempromiíerint, proniifsi folutionem eos ex- ^ Cüminodum.E:cc.
lüluere oportebit: ita vt id ad Concilium cóprouinciale dedu£lum,eorum
conniuentia coníirmetur: quia íicut Paulus
Apoftolus ait, dignus cft operarius" mercede fuá. , Mercedem fuam
accipcfcC-A.
-XXXVII I. T>efiiffragio ^mdatotihtis Ecclejiamm, v el filijs
eorum ex rems ab iüfis coliatis mpertiendo.
"•jíjír/! Prsebcndum eíl a Sacerdotibus vitas folatium indigentibus;
& máxime his, quibusreílituendavicifsitudo eít. C^uicunq;
ergofidelium defacultatibusfuis Bccleíice aliquid deuotio^
ne propriacontuleruntjíl forte ipil, aut filij eorum reda£li
fucrint adinopiam,ab eadem Eccleíia?fuíFragium vitas, pro
tcmporis vfupercipiant.Si enim Clericis, vel Monachis,feu
peregrinis,aut quamlibet necefsitatem fuftinentibus, pro folo
religionisintuitu jin vfum res Ecclefiaílicíe largiuntur,
quanto magishisconfulendum eft, quibus'' retributione iu- ¿ Retribmio. EXK
ftadebetur.
'eüone Preshjterorum, vel IDiacononim'y
^vt in *uíroque choro corj/lfiant,.
í";";;'"»-;- Nonnulli Diacones in tátam erurnpuntfuperbiám,vtré Pr es
J-4¡,lí byteris anteponant, atquein primo choro ipfi priores ftai are
Tt'óque praL'fumant, Presbyteris in fecundo choro conífitutis. Ergo
Y'^lllu, ^} íublimiores fibi Presbyteros agnofcant, tám hi, quáni illi
^-^ÍS'i ^^ vtroque choro confiftant.
''«'«m
"• «""«¡4,
lll'-^i- X L. De vno orario a Biaconihm viendo, nec
S¿

348 CONCILIVM
XLl. Deqpí^liMetonfura acun¿íísCleric¡S3*vel
Lector i bus commun'tterhahenáa»
Omnes Clenci,vclLe£í:ores,íicutLeuite,6^** '
amputando Ecclefice fcandalo,hocíignum dedecoris aufe^ratür,
6c vna fit tonfura, vel habitus,íicut totius Hifpaniae eft
vfus.Ciui autemhocnó cuftodierit,fideiCatholicaí reus erit.
XLIL Deremotionemulierum aconfortioClericorum.
CumClericis extraneaefccmina? nullatenus habitentj nifítátümmater,
d>c foror,filia,velamita. In quibus perfonis nihil
fceleris extimari foedus naturse permittit. Id enim

TOLETANVM.IIIL 349
XLVL De ClericisfefHlchrademolientihíis,
*^+n*ií* ^^ ^^^^ Clericus in demoliédis fepulchris fuerit deprebefus;
'''•II.Í.63 quiafacinus hoc pro facrilegio legibus publicis fanguine védicatur^oportet
Canonibus in tali fcelere proditum Clericatus
ordine fubmoueri, 8c poenitentiae triennio deputari.
XLV11. Deahfolutione alahorihas,'velindiStionibus
Clerkorum ingenuorum,
Pr^ecipiente domino, atque excellentifsimo Sifenándo rege,
id conftituit fanftüm Concilium, vt omnes ingenui Clerici
pro officioreligionisabomni publica indiftione,atque
labore habeanturimmunes; vtliberi Deoferuiant, nullaque
príepeditinecefsitateabEccleíiafticis offícijs retrahantur.
XLVlíL Dein^itutíone ceconomorumyidefi^quires
£ccle/íajiícas tra^tant.
Ebs,quos occonomos Grjeci appellant,boc eíl, qui vice Epif
coporum res Eccleíiafticas traftant, íicutSanfta Synodus
"'*«'• S Chalcedoneníis inftituit, omnes Epifcopos de proprio Clero
ad regendas eccleíiashabere oportet: qui áutem deinceps
contempferit,obnoxius eiufdem magni Concilij erit.
X LIX, Deprofepone Clerkorum ^ detiotione
farentum eorum.
*Hl.M,
J;;¡'¿.C Monacbumautpaterna deuotio, autpropriá profefsiofacit:
J"n72¿ quidquidhorumfuerit," alligatum tenebit. Proinde his ad 4 Aiiegatuminaijí,
¿ví/í mundum reuerti intercludimus, ¿¿: omnem ad feculum in-
' '*•'•

3JO CONCILIVM
L I. De difcretionepoteñatis Efífcoporunt» quam in
AíonaPerijs haberepojjtint.
Nunciatum eft prcefenti Concilio,quód Monachi,Epifcopá
li imperiojferuili operi mancipentur^íS: iura monafteriorum
contra"conftituta Canonumillicitapraefumptionevfurpen 4 iníiito"'** *
tur;ita vtpené ex cocnobiopoíTefsiofiatjatq; illuílris portio
Chrifti ad ignominiá.feruitutemq; perueniat.Quapropter
monemus eos,quiEccleítjs praefunt,vt vltra talianon praefu
^Mntl'fiü. mant: fed hoc tantúm íibi in monafterijsvindicent Sacerdou'fn.i'^c'Z
tes,''quodpra?cipiunt Cañones, ideft, Monachos adconuer- * ^^'' ^^Q^^
Tlldcr'Ji' íationem fanftam'praemonere,Abbates,aliaq; officia inftitue ' ^'°^ ^
ii.q.i.t. re.atq; extrareeulamfaílacorrieere.CLuodfialiquid'^inMo dinj^f*
cr.x. Hifp. ñachis Canonibus interdictum praeiumplerint,aut vlurpare
%u¿fL quippiam de monafterij rebus tentauerint,non deérit ab illis
'íZuviit fententia excommunicationis ,qui fe deinceps nequáquam
co«o/ r«. fubftulerintab ilHcitis.
c.i.crjtf
i+.f. j. LI I. De Monachis 'vagü,(^a monajlerio egrefis,
náccnti. NonnulííMonachorum, egredientes ámonaílerio,nonfola
f*

TOLETANVMJIII. 351
tlam accipiunt, vt aliquod mortale peccatum pcrpetraíTe
publicé fateantur,ad Clefumjvel ad honores EccleíiaíHcos
peruenire nuUatenus poterunt: quia fe coñfefsione propria
notauerunt.
L V, T>epanitem'íhm vir/s,ac'uiduís,J¡t4evírgim¿>us,quf
diitertentes Laicífií4nr,aut vefiem mutartt^vel
con'mgijs copulantur»
47?*' '• Quicunque ex fecularibus accipientes poenitentiamj totonj«^'fc.
VA. derunt fe, 8c rurfus praeuaricantes Laici efFefti funt: compreheníi
ab Epifcopo fuo, ad poenitentiam,ex qua rcceíTerunt,
reuocentur. Qjipd íi aliqui per poenitennam irre- &Burch.
uocabiles funt,nec admoniti reuertentur, veré vt apoílatas BÜÍSL'""*^*^
coramEccleíia anathematis fententia condemnentur. Non
aliter 8c hi, qui' detonfi á parentibus fucrint,aut fponte fuá, * íuspaS!!nw!Í¿
amifsis parentibus,feipíbs religioni ^ deuouerunt,óuo funt genera viduarum, feculares 8c fanftimoniales: fcculares
viduíe funt, quae adhuc difponentes nubere,Laicalem
habitum non depofuerunt: fanftimoniales funt> quae
iam mutato habitu feculari,fubreligiofo cultu in confpeftu
^. Sacerdotis vel Eccleíia^ apparuerint. Ha? fi ad nuptias traft-
'""'^•í- fieruntáuxta ApoftoIum,non fine damnatione erunt:ciuia fe
primumDeo vouentes,poftea caftitatis propofitum abiece-
;*4'4! L VIL "De difcretione Judmm» qui non, 'uel qui
^f'V¿ credere coiantur^
;';^'it.; Deludíais autehocprgecepitfanftaSyiiodus,nemini dein-
''^'^••..,. ceps ad credendú yim inferre:cui enim vult Deus miferetur,
Gg a & quem
Ayuntamiento de Madrid

352 CONCILIVM
cf«r/.j. ^ quemvultindurat. Non enim tales inuiti faluandi funt,
íed volentes;vtintegra íit forma luíütiíiriíicut enim homo
LExf;
"•proprij arbitrij volúntate ferpenti obediens perijt, fie'' vo- ívoSf'-''^^*
cante gratia Dei,proprice mentis cóuerfionc homo quifque ^ ^^¿U,.ÍÍ'credcndo'
faluatur.Ergo non vi, fed'' Hbera arbitrij facul- '^ ^^^lartZ'^^-^^''
tate,vt conucrtantur ^ fuadendi funt,non potius impellendi. c"'f'°,f'¡uo s=
Cluí autem lam pndem ad Chrilhanitatem venire coacti Burc.'"'^¿,.
funt,ficutfa£lum.eíltemporibus religioíifsimi Principis Si- ^'^^
Ix.'Zuo febutijquia iam confíateos eíTe facramentis diumis aflocia- ...j,
f'xL M^i tos,C\: baptifmi gratiam ^ percepiíre,& chrifmate vn£Vos ef- ¿ G¡JÍ,^' ^
fe,

TOLETANVM.IIII. 353
Itiani dogmatis reuocentunvtquos voluntas proprianon emendat,animaduerfio
Sacerdotalis coerceat;eos autem,quos
circunciderunt; íi fílij eorum funt,áparentum confortiofeparentur;íiferui,pro
iniuria corporis fui,libertati tradantur.
L X. Defilijs Juá&orHm^ vt a parentthus fefarati
Chrípíinis debeant defutari.
!f/'"l'°T íudajorum filios vel filias;"* ne parentum vltró inuoluantur ^ Baptizatos,ne.Exj'^^-4f.8j
erroribus,ab eorum confortio feparari decernimus;deputat77.(ín/!
tos autmonafterijs^autChriftianis viris,acmulienbusDeum
8°."•''•'• timentibusrvt fub'' eorum conuerfatione cultu fidei difcant, ^ ^^¡¡^^^^^ ^ *^°"'
atq; in melius inílituti,tá in moribuS:, quám in fíde proficiát.
LXI, Defilíjsfidelibíés ftidáíorum-^neprAuaricatisparentihus,
^damnatisi a rebnsparentum exules f.antj,
rf4iÍ4¿,"' ludaeibaptizatij íipoftea praeuaricantes in Chriftum,qualibet
pocna damnati extiterunt,á rebus eorum fídeles filios ex-
*V'¿.i8. cludinon oportebit: quia fcriptum eíl: Filius non portabit
iniquitatem patris. rpat. & pater non
portabit iniquiu^
tero filij. Grat,
LX IL T>e JudmhaptiX^üsquife fociant infidelibíií IudAÍs\
vt Chripanisiüidonentur.^ifi CAdibus deputentur.
f'ZV' ^^P^ malorum confortia etiam bonos corrumpunt, quanto
*'";¿.°S. magis eos qui ad vitia proni funt. NuUa igitur vltra commu-
^;*'Tf.t riio fitHebraeis ad fidem Chriftianam tranflatis,cum his qui
adhuc in vetere ritu cófiftunt;ne forte eorum '* participatio- ¿Participio c.A.
ne fubuertantur.Quicun^ue igitur amodó exbis,quibaptizati
funt,infidelium confortia non vitauerint; Se hiChriftianisdonentur,(S:illipublicis
ca^dibus deputentur.
LXIIL De Chriñiamrum IttdAomm^ comngijs
CQmmunibpu ^filijs eorunu.
¿W. IudíEÍ,qui Chriftianas mulieres in coniugio habent,admoí;*^"./,¿5
neantur ab Epifcopo ciuitatis ipfius, vt fi cum eis permane-
';Ju'¿. re cupiunt,Chriftiani efficiantur. Qupd fí admoniti noluerincfeparentunquianonpoteft
infidelisin eius permanere
Q^^ 3 coniugio,
Ayuntamiento de Madrid

3-4 CONCILIVM
* coniugio,quíe ianí in Chriílianam tranflata eft fidem. Filij' C!A""
üutem quiextalibus nati exiíl:unt,fidem, atque coditiónem
inatris fequantur. Similiter 6c hi,qui procread funt deinfidelibus
mulieribus &fidelibus viris,Chriftianam fequantur
religionem,non ludaicam fuperftitionem.
LXIIIJ. T>e JudAts conuerfis, ^pojlprAuar¡cantibtés\ *vt
adrefimomum nonadmittantur.
Im'iü'tdZ Non poteft ergahomines eíTe fidelis, qui Deo extiterit infiífJJ'^^r'
delis.Iudaeiereo,quidudumChriftianiefFefti funt, 6c nunc
li.th. t.l. in Chrifti fidem praeuaricati funt,ad teftimonium dicendum
admitti non debent;quamuis eíTe fe Chriftianos annuncient.
Ciuia ficut in fide Chrifti fufpefti funt, ita 6c in teftimonio
i«fl».p.ij. humano dubij habentur. Infirmari ergo oportet eorumte-
«• p<
ftimonium,qui in fidefalfi docenturjnec eis eíTe credcdum, .yjcerBof^'*
qui veritatis á fe fidem ^ abijciunt. luo*
LXV. J\V Jííd&iy 'velfiqtiiexJudAÍsfunt,officm
fublica agantj.
ñimttnn Pra^cipiente domino atq; excellentifsimo Sifenando Rege*
ídm fftii. id conftituit fanftum Concilium,vt Iuda?i, aut hi qui ex luu.n.m.»
daeis funt,officia publica nuUatenus appetant: quia fub hac
ijí.97!''occafioneChriftianisiniuriam faciunt. Ideoq; iudices prouinciarum
cum Sacerdotibus,eorum fubreptiones fraudu- ^¡0^^^.^
Jenter' elicitas fufpendant, 6c officia publica eos agere non ^f»^^>, '*
permittant. Si quis autem iudicum hoc permiferit, velut in ¿í-"''
facrilegum excommunicatio proferatur, 6c is,qui fubrepferit,publicis
csedibus deputetur.
L XVL JA(V JudAÍquodcunj^ mandpjum Chr/p'amm
quocuncj^ titulo habeantj.
;««.í.i|.í. Ex decreto gloriofifsimi Principis hoc fanftum elegit Con-
''* cilium, vt ludaeis non liceat Chriftianos feruos habere, nec ,^^^p,^
Chriftiana mancípia emere,nec cuiufquam confequi * largi-

TOLETANVM.IIII. sjj
L X VI I. De Itbertís ex familia EccleJi&faBis, finihíl ex
proprio conferum Sacerdotes,qui cosfacmnt.
iüuV' ^^^ hi,quinullaex rebusfuispauperibusChriftidiftribuunt,
'•«89./JÍ cetcrni iudicis voce infuturum condeinnabuntur : quanto
'•*+"• magishi.quiauferuntpaupenbus,quodnon dederuntr'Qim
propter Epifcopi, qui nihil ex proprio fuo "• Ecclefia? Chri- -» Ecciefijt.A.c.
fti compenfauerunt, hanc diuinam fentcntiammetuant, 8c li
beros exfamilijs Ecclcfias adcondemnationem fuam faceré,
nonpra?fumant. Impium eftenim , vt qui res fuas Eccleíiae
Chrifti non contulit,damnum inferat, ¿c ius Eccleíia? aliena
re intendat. Tales igitur'' libertos fucceífor Epifcopus abfq; b Libero-..Grat.
aliqua oppoíitione ad ius Eccleíia^reuocabit: quia eos non
aequitas, fed improbitas abfoluit.
L X Vil 1. De difiretione ex familia Ecclefu manHmifforHm\
qualiter manumiitantur'^ ^ ne aduerfa tepfícent,
'üelacctifent.
i'víjí', Epifcopus, qui mancipiumiuris Ecclefiíe,non retento Eccle
••«7fi!/«o.' fiaílico patrocinio, manumitti defiderat, dúo meriti eiufdem
^tlVi ^ pcculij coram Concilio Eccleíice, cuipra?minet,per com^
'^' rnutationem,fubfcribentibus Sacerdotibus ofFerat: vt rata, 8c
iuíla inueniatur definitio ' commutantis. Tune enim libera ' Commutationii,
T-" 1 r« -» t • cuten.
inanumifsionem,rme patrocinio Eccleíia? cocederepoterit:
"^quia eum,quemlibertatitradere difponit,iam ' iure pro- ÍSÍ-^^tiu».
J^i'Wí prio acquifiuit.Huiufmodi auté liberto aduerfus Eccleíiam, »""•»•.
-"S' cuiusiurisextitit, accufandi,velteftificandi denegetur licen-
It íia.Qjjod fi praefumpferit,placet.vtíl:antecommutatione,in
"•/•ÍC ^^^^üituté ^ proprio Ecclefi^ rcuocetuncui nocere conatur. j- Propriam.Burch;
a?""-»-
L XIX. Qubd lihertu exfamiltjs EcclefA pro corppenfatione
acquifttA reij Sacerdotibuspofinífieri.
j'S, í* Confenfus totius Concilii definiuit, vt Sacerdotes, qui ^ aut s Autav.quidEcd».
uj,^-^'; res fuas Eccleri«relmquunt,autnihilnabentes,aliquatamen
MV.'*'- P^sedia, autfamilias Ecclefijs fuis conquií^nt ,** licebit illis ^ Lice»t.Burciu
aliquos defamilijs eiufdemEccleíisemanumittere,iuxtarci
collatas modum', quem antiqui Cañones decreuerunt; ita
vt cum peculio 8c pofteritate fuá ingenui, fub patrocinio
Gg 4 Ecclefiae
Ayuntamiento de Madrid

35(5 CONCILIVM
Ecclefise máneant, vtilitates iniunftas fibi, iuxta quod pot
uerintí profequentes.
LXX. DcfrofeponeliberiorumEcclefia,^Spopritatiíeorum
Sacerdotihuifacknda'^ ne longinc^mtas temfom oblitefcere
faciat (jflendorem in tihertaúbtís,
IntfeJif Liberti Ecclefia? (quia nunquam moritur eorum patrona)
BHYcM.s. ¿ patrocinio eiufdem nunquam difcedanttnecpoíleritas qui
p.j.r.i+5. dem eorum, licut priores Cañones decreuerunt. Ac ne rorté
libertas eorum in futura prole nonpateatjipfaq; pofteritas
naturali ingenuitate obnitens, fefe ab Ecclefiae patrocinio ^^^ahis-
' fubtrahatí necefle eftiVt tám ijdem liberti^qudm ab eis pro-' cnt-^^*''
genitiprofefsionem Epifcopo fuo faciant,per quam fe exfa- ^
milia Ecclefiée '' liberos eíFeftos eílefateantur; eiufque pa- * ^
trociniumnon relinquant: fed iuxta virtutem fuam obfequium
ei, vel obedientiam praebeant.
LXX I. De libertU EcclefiA eiufdem patrocinium
relinquentíbüí.
latVáu'f. Liberti Ecclefise, qui á patrocinio eius difcedentes,quibusli-
Tit¿ui betperfonis adhasferunt, fi admoniti redirécontempferint,
fj.f.i4+. manumifsio eorum irrita fit:quia per inobedientiae contemptum
aftione ingratitenentur.
LXX 11. De Uberth patrocinio Ecclefia commendatis,
fntiVqui Liberti qui á quibufcunque manumifsifunt, atque Eccleííse
f.Zijuo. patrocinio commendati exiftunt,íicut regula? antiquorum
y riít Patrum conftituerunt,Sacerdotali defenfione á cuiuslibetin
5». folentia protegantur; fiue in ftatulibertatiseorum, feu in
peculio, quod habere nofcuntur,
L XXJIL Dedifcreüonelibertortím,quiadEcc¡eJiapcos horto
res peruenirepoJJ'urJti'vel quiprouehiprohibentur,
^fiit^'it Q^icunque libertatemá dominis fuis ita percipiunt, vtnul- jfl,,cíp'«*'í?
iHt.f.c.c. lum fibimet obfequium patronusretentet,iíi:i,íi fine ^ crimi- ' puj*'^^
/•».'Z5- ne lunt,ad Clericatus ordmem libere luícipianturjquiaoi- ^ubcfl-*^'
re£la manumifsione abfoluti nofcuntur: qui vero retento ^ pj^ro"'^¡¡1'*'
obfequio, manumifsi funt; pro eo quodadhuc ' á patrono ' pur:
feruitutc
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.IIII. 357
feriiltutetenéturobnoxií,nullatenus funt ad Ecclcfiaílicum
ordinempromouendi;ne quaiido voluerint eorum domini,
íiant ex Clericis ferui.
L X X1111. De lihertts familiamm EccleJiAiquivelcfualiter
adSacerdotmmfromoueantíírj^ derebíis eorum quidfiat,
ac ne oh 'vimtcftificent, vel accufervU,
rup«y?„„' Defamilijs Ecclefia? conftitucre Presbyteros & Diacones
>"'.u.*f.' perparochias liceat; quostamen vita? reftitudo (S: probitas
morum commendat;eatamen ratione, vt antea manumifsi
libértate ílatus fuipercipiant, & denuo ad Ecclefiafticos honores
fuccedantñrreligiofum eft enim obligatos exiftereferuituti,qui
facri ordinis fufcipiutdignitatem. (iuidquid auté
talibus,autper libertatem cócefíum, aut fuccefsione extiterit
debitum, aut á quolibet quoquo modo collatum,n6 licebit 4Datum.Exc
eis quippiam inde inextraneas perfonas tranfmittere; fed
omnia ad ius Eccleíia?,á qua manumifsi funt,"oportet" poít «DecftEzc
eorum obitum pertinere.His quoque,íicut & c^tcris Eccle-
Íia2libertis,accufandi,velteftificandi aduerfus Eccleíiamadi
tus intercluditur:ad quos íi adfpirauerint,nonfolum libertaos
beneficio careant, fed etiam honoris gradu, quein non
dignitate natura?, fed temporis necefsitate promeruerunt,
LXXV. De commonitione flebisy ne in Principem delinquaff*r,
^ de eleBione Principum, ^ de tranfgrefsione jíde'f, quA
"PrinctpibHs promittitur'^ ac de commonitione Frincipum^qualiter
iudicenti ^ de vltionePrincipum nequiter indicantium-, atque de
execratíone SuinthiUnis, i'^ coniugis,fJ prolis eimfmi-^
liter, ^de Geilane Germano eim ac
rehus eorum^,
Sí^Poft inftituta quídam Ecclefiaftici ordinis, vel decreta,
«X';?;;^"^ ad quorundam pertinent difcipHnam, poftrema no-
'""'«/«ibis cun£tis Sacerdotibus fententia eft, pro robore noftro-
[y^nZ^nm Regum, 6c ftabilitate gentis Gothorum, Pontificale
;;Z7rÍ: vltimum fub Deoiudice ferré decretum. Multarum quip-
"""'"xr, pe gentium(vt fama eft) tanta extat perfidia animorum,
vt fidem facramento promiíTam regibus fuis,feruare contemnant,
6c ore íimulent iurainenti profefsionem, dum
retineant
Ayuntamiento de Madrid

3j8 CONCILIVM
retineant mente perfidiaeimpietatem. lurant emmregibus
fuis, 3c fidem quam poUicentur, praeuaricantjnec metuunt
Hiam,j. volumen illud iudicij Dei, per quod indücitur malediftio
*^*'' multacjue pocnarum comminatio fuper eos, qui iurant in
nomineDei mendaciter.Ciu^ igitur fpes talibus populis c6tra
boíles laborantibus erit? quas fides vltra cum alijs gentibus
in pace credenda? quod fadus non violandum? quce ^ sob isp*'"'^
in hoftibus iurata fponíio ' permanebit, quando neo ipfis i
proprijs regibus iuratam fidem conferuant? Ciuis enim adeó j
furiofus eft, qui caput fuum manu propria defecet ? Illud
notum eftíimmemores falutisfuaepropria manu feipfos interimunt;
in femetipfos,fuofque Reges proprias conuertenm.
I0+. do vires, & dum Dominus ^ dicit: Nolite tangere Cbriftos ^ '^'** '
i-\fí'i6i 1-neos: 8c Dauid: (iuis (inquit) extendet manum fuamin
Chriftum Domini, 8c innocens erit? lilis nec vitare metus
eft periurium, nec regibus fuis inferre exitium. Hoftibus
quippefides pafti datur,nec violatur. Quod fiinbello fides . „(.
valet, quanto magis m luis leruanda elt. oacrüegium quippe
eft,fi violetur á gentibus Regum fuorum promiífa fides;
quia non folum in eos fit pafti tranfgrefsio, fed & in Deum
quidem , in cuius nomine pollicetur ipfa promifsio. Inde
eft, quod multa regna terrarum cocleftis iracundia itapermutauit,
vt per impietatemfidei,ái: morum, alterum ab altero
folueretur. Vnde 8c nos cauere oportet cafum buiufmodi
gentium;ne fimiliter plaga feriamur pra*cipiti, 6c poena
%.Tttti.%. puniamur crudeli.Sic enim Deus Angelis in fe pra?uaricantibus
non pepercit, qui perinobedientiam coelefte habitacu-
«>* J4- lujjj perdiderunt. Vnde 8c per Efaiam dicitunlnebríatus eft
gladius meusincóelo, quanto magis nosnoftrasfalutisinteritum
timere debemus,neper infidelitatem, eodem fa?uiétis
Deigladio pereamus. Q^ód fi diuinam iracundiam vitare
volumus,

TOLETANVM.IIII. 3^9
fucceíTorem regni Concilio communi conftituant; vt dum
vnitatis concordia á nobis retinetur,nullumpatria? gentis dif
íidium per vim, atq; ambitum "^ oriatur. Qu^od íi haec admo- * Moiiatur. EX«
nitio mentes noftras non corrigit, 6c ad falutem communem
cor noílrum nequaquamperducit,audite fententiam noftrá.
Ciuicunq; igitur a nobis,vel totius Hirpania? populis, qualibetconiuratione,
vel iludió facramétum fidei fuae,quod pro
patria? eentifque Gothorum ftatu, vel'' conferuatione resiae * obfenjatione.
laiutis pollicitus elt, temerauerit, aut Kegem nece attrecra- * Tcntauer¡t.c.A.
uerit,aut poteftate regni exuerit,autpra? fumptionety rannica
regni faftigiumvfurpauerit,anathemaíitinconfpe£):uDei
Patris,(St: angelorum,atqueab EccleíiaCatholica,quamprophanaueritperiurio,
efficiatur extraneus, & abomnicoetu
Chriftianorum alienus,cum ómnibus impietatis fuá? focijs:
quia oportet, vt vna p

i6o GONCILIVM
conftringant, quos in pernicicm praua focietas copulat. Et ^^^^^
ideó íi placet ómnibus, qui adeftjs,' haec tertió reiterata fen- ' tumfent»»"**'
tentia, veftrse vocis eam confenfu fírmate. Ab vniuerfo ele ^"**
ro, vel populo diftumeíl:Ciuicontra hác '' veftramdefinitio i uoftí»»"'^
né pra?íumpferit,anathema, maranatha (hoceft) perditio in ^^^c-^
' aduentum Dominiíit,

TOLETANVM.IIII. Í6Í
^eieftifunt,aliquando " promoueamus; quiq; etiam,ficuf^'°'''^"""'-^'^
áfaftigio regni habétur extranei,ita Se á poíTefsione rerum,
quas de miferofum fumptibus '' hauferunt, maneant alieni; *Auxmnt.Exc.
praeter id,quod piétate pijfsimi Principis noftri fuerint confequuti.
Non aliter (Se ' Gelanem memorati ^ Suintilani,'GeiUnem.Exc.
o r . f r 1 r • / • • • Suiniilanse.txc
ociangume, &icelere rratrem, qui neq; m germanitatis
roedere ftabilis extitit, nec fidem gloriofifsimo domino rFíde.Exci
noftro pollicitamc6feruauit,huncigitur cumconiuge fuá,
íicut ^ 8c antefatos, á focietate gentis, at^; confortio noílro f Etifwf'a»"» eft
placuitfeparari,necinamifsis facultatibus,inquibus per iniquitatécreuefant,reduces
fierij ^prseterid,quodconfequuti SP'«'WÍ

362
GONCrLiVM.
6 Audax,EccIeficeTarraconeníis Metropolitahus Epifcópüs*
fubfcripíi.
7 Stephanus/ AufenfisEcdcfiaeEpiícopuSjfubfcripíi.
8 Petrus,'' Vetereníis Ecclefia? EpifcopuSífubfcripfi;
9 Acutulus/ Elcneníis Ecclcfiae Epifcopus,fubfcnpíi.
I o '^ Nonnitus>Gcrundenfis Eccleíi£eEpifcopus,fubfcripíi.
II Conantius," Palentince Ecclefiee EpifcopÜs, fubfcripíi.
1 z Clarentius,Accitana? Eccleíia? Epifcopus,fubfcripli.
13 BigitinuSjBigaíh'eníis Ecclefias Epifcopus,fubfcripíi.
14 SifaIdus,Emporitanae Eccleíiae Epifcopus,fubfcripíi.
15 Bonifacius,Caurieníis Epifcopus Eccleíia?,fubfcripíi.
16 Hilarius,Compluteníis Eccleíia? Epifcopus,fubfcripíi.
17 Eufebius,Baíl:itana?EcclefÍ5e Epifcopus, fubfcripíi.
j 8 Gabinius.Calagurritano? Ecclefia?Epifcopus,fubfcripíi.
19 loannes, ^ IlepleníisEccleíiae Epifcopus,fubfcripíi.
20 SififcluSjElborenfis Ecclcíií^ Epifcopus,fubfcripfi.
21 Marcellus, Vrcitanas Eccleíiae Epifcopus,fubfcripíi.
22 Deodatus, Egabricníis Eccleíise Epifcopus,fubfcripíi,
2 3 loannes,Dertofanae Eccleíise Epifcopus, fubfcripíi.
24 Eufebius,Valerieníis Eccleíia? Epifcopus,fubfcripíi.
25^ Leudeíicus,Cordubeníis Eccléíia? Epifcopus, fubfcripíi.
26 Iacobus,Mentefan¿eEccleíia? Epifcopus,fubfcripíi.
27 GermanuS; Monaílerij DumieníisEcclcíiae Epifcopus, fubfcripíi.
2 8 Samueljrienfis EccleíiaeEpifcopus, fubfcripíi.
2 9 Profuturus,Lamiceníis Eccleíia? Epifcopus,fubfcripíi.
30 SeruusDei,^ Calabrienfis Eccleíia? Epifcopus,fubfcripíi.
3 I IVlonteíis,EgitanieníisEccleria? Epifcopus, fubfcripíi.
32 ' RemaíTarius, ''NemanéíisEccleíice Epifcopus, fubfcripíi
3 3 Concordius,AílurieníisEccleíia?Epifcopus, fubícripíi.
3 4 Ranarius,Vrgelitanae Eccleíi^ Epifcopus,fubfcripíi.
3 5 Eugenius, ' Egareníis Epifcopus Eccleíice,fubfcripíi.
3 6 Florentius, SetabitaníeEcclefia?Epifcopus,fubfcripíi.
3 7 Theodoigius, Abileníis Eccleíia? Epifcopus,fubfcripíi.
3 8 Abentius,Aíl:igitana?EccleíiceEpifcopus,fubfcripíi.
4p Pirnenius,AíidoneníisEcclefi£e Epifcopus, fubfcripíi.
40 Etherius, EliberitanseEccleíia? Epifcopus,fubfcripíi.
^i Anatholius," Luthueníis Ecclcíia? Epifcopus,fubfcripíi.
42 Fru£í:uofus,Ilerdeníis Eccleíice Epifcopus,íubfcripíi.
43 PerfeuerátiuSíCaítelloneníis Eccleíiae Epifcopus,fubfcripíí'
Muíita-
Ayuntamiento de Madrid
^AufonenC»' Vf*
ie vil»» "^
/llip««C'-^''
,lcoi^^'^*
p»"
etf'i
/Eí*' bríí' í" £;>
.LaOf*-^ .0

TOLETANVM.IIII. 36S
44 Muíitacius.Valentinae Ecclefia?Epifcopus,fubfcripíi.
45 ' Viaricus,Olyfipponenris Ecclefiae EpifcopüsJubfcripri. -vb»r¡ca..CA.
^6 Antohius,Ségobrieníis Ecclefie Bpifcopus/ubfcfipíi.
47 Aníiulfus,Portugalenfis Eccleíise Epifcopus.fubfcripíi.
48 SerpentinuSjlllicitanae Eccleíiíe Epifcopusjubfcfipíi»
49 Suanila,Oretana? Ecclefiíe Epifcopus, íubfcripfi.
50 Mcthopius,"^ Britanienfis Eccleíia?Epifcopus,fubrcripíi. *Britammífi8.C.A*
5 I AnaftaílusjTudenfisEccleíiae Epifcopus,fubfcripíi.
5 2. Ilpidius,Tyraílbnae Ecclefiae EpifcopuSjfubfcripíi.
5 3 Ordulphius.Ofcenfis Eccleíiae Epifcopusjubfcripíj.
54 BraulicCaefarauguftanajEcclefia? Epifcopus, fubfcripfi.
55 AnfericuSjSegobieníisEcclefíse Epifcopus, íubfcripfi.
5 ó lfdiíclus,Segontienfis Ecclefie Epifcopus,fubfcripfí.
57 Epartius,Italicenfis Epifcopus Ecclefiae/ubfcripfi.
58 Laufus,' Vafenfis Ecclefiae EpifcopuS;fLibfcripfi. cVcfenncA.
59 '^ Modarius,l^acenfisEcclefia'Epifcopus,fubfcnpfi. áModeraríu».c.A.
60 Hiccila,Salmanticenfis Ecclefia? Bpifcopns,fubfcripfi.
61 ' Bafconius,Lucenfis Ecclefiee Epifcopus,fubfcripfi. ' ^di;^,L"mrrgml'
6z Eeila,Oxomenfis Ecclefia? Epifcopus, fubfcripfi. abamanuéU;cuf
Al' r\ 1 iT- • T-- 1 I-T-» lus anima viuit:eó
61 Contaurus,Presbyter, Vicarius Fidencij Tuccitani Epifco- ^b'cvirfuitfaa-
• r ^ r ' C ¿lirati-.eximix.
pi,lublCnpil. / Cent. EcclcfisTuc
^4 Renatus Presbyter,Vicarius Ermulfij Epifcopi ^Coim- 'a'gen'vít-Víol
brienfis, fubfcripfi, JX"" ''''"^•
^S Marcus ^ Presbyter, Vicarius Dauid Aurienfís Epifcopi, f^°;;,';j'^'''¿':^^jA*
fubfcripfi. ricVm'^ciomir' •
06 loannes Presbyter* Vicarius Seueri Barcinoneníis EpiU Dauid tpifcopi..
COpi,fubfcripfi. »Agen$viccm do-
6y Domarius Archidiaconus, ^ Vicarius Carterij Arcauicenfis K Agens vircm do-.
"C • r ' r •{ r ' r niinimeiCaet.
c.pilcopi,íublcripli. C.A.
68 Stephanus Arcbidiaconus, Vicarius Genefi|Magalonenfis
Epifcopi, fubfcripfi.
6^ Donellus Arcbidiaconus,VicariusSokmnij ^ Carcafonefis/ArcacenCCA.
Epifcopi/ubfcripfi.
Notae in Concilium cjuartum
Toletanum.
C Ynodus quarta] Qjiartum Concilium Toletamm Roderi*
^ cus ¿ikz.c, I p. affirmat fuh ¡HÍioRegiA'ür bis Primate fuijfe
Hh 2 celebratum
Ayuntamiento de Madrid

354 GONCILIVM
cekhratum.Ioannes a^Magnuslih. 16 ,cap, 17. perperamfuh Eugenio.
Ejt Cóncilii4mNationale:ñam(jnihiU Regi,cfuiprimus ex
omnibtis %egibns Gothis ipulfisKomaniSy totum ÑiJjfaniÁ régimen
obiinmtifuccefit Sifenarídus:quadecaufa,vtJmperiumob'
ñrmaretyConuocat totmsgentis,^ omnium prouificiarumSy
nodanu.
Era D C. LXXI.] Rodericus alitermam affirmatSifenandum
regnarecospijfe Era,éyi,.^^^iP^ff^annos.5.menfes.11.Lucas
í> Tudenfis fie habet: Era. 671. anno Imperij £feracIi¡.xvif¡,pofi
9i Chintilanum Regem,Sifenandus regnat annis tribus: ifie Synodos
3> Epifcoporum egttipatiensftiit rcgulis catholicisy Orthodoxus ex-
>> titit/Toleto vitamfiniuit. Era Dc.lxxiitj.Veriim fequor fiderru.
CC.AÍ.JJf.qui omnes conflantipme legunt^tertio anno Sifenandi
e di tumi Era DcJxxj. quam computationem ampleéf/tur loaiínes
Z)af&us.
Confeíloris Leocadiae] D. Leocadia fuitloletana duis, ex
nohilifiimis pareniibus orta: virgo pro fide Qhrtfii d T>acianOy nomintsChripiani
immanifiimo hojte captajncarcere trufa:vbipie,
^ fanóíe orando^vita Jqualore,^ famefinitiit. Extant in regia
*vrbe tres EccleftA ei dicata: duÁ col/egiata,fere collappi,tertia pa"
rochialis.ln i'laverOyquA eft infuburbio Tagoimpojita,corpus eius
fepulíurA honorificeftiittraditum: cuim rei caufa^parua ^ exilis
illa bafi[ica,magnorumfuit (onciliorum altrix, ac mater: altera,
quA efiin arce regia,eiuscarcerfHÍt:paroch:alts,nobiliumparemum
domus,^ fancf-A edticationis domuilium .Eius njeneradum Corpus,
cum Sarraceni HiJ}>aníam inuafijjent, in Belgas delatum, in monafierio
S.Gijlen.apudMofdehenao, honorifice cultum. Pofiea a
Joanna Regina Philippiprimivxore, crus, fanElA EcclefiA ToletanA
in ñaue áurea,gemmis ornataJeuotiGnis caufa dicata-^ tándem
Philipp'>'ÍL Rege clementifmoy Alexandro Farnefio,Trorege
apudBelgas,pidió, ^dthgentiaPetri Martineta, patris
Socictatis leju, corpus fecretb inHiJpaniam delatum, honorifice
prifiinA íiuttatiy ^ EccleftA folenni pompa refiitutuyn; afiantibus
Philippo Rege }J Principe, oMaria Jugufia, ^Elifabeth filia
natu maiore Thlippi, qui vnd cu T^hUippo Principe^^ HtjfianiA
procéribuSi cor pus hiimeris impofitum, in bafilicam maiorem pie*
(^ humiliter intromifit: die.z 6. Jprilts, anno Domini. 1587-
Quibus ómnibus interfui.
. CoT\^t{[oris]ibMartyr,(^Confejfior, finominis vimperpendaSi
^ veterü EcclefiA vfium, ^hodie Ecclefiañica officiajiuerfimo^^
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM. IIII. ^6$
fimode accipiuntfir i turnen aliquando in eadem ¡Ignificationc^
vfíírpatas voces reperies. Aíartyr didtíír, ¿fuipro Chrtfl/fidc^
conBans in agone ocmbuit. Hzc communior acceptto eos qtioque
ampieBiftir, qm extrema pap, miraculo feruath vitam diutius
protraxerunt \ ^ eos, qm non tantum ferro, tgne»(^ alijs diris
fupplicijs necati, Jpectacnliím mundo faBt, fedfame, fqtialorc^
inedia , fcetore, carceribns cltífi vltimum fpiritum l&ti Deo red'
diderunt: vtCyprianus eft auBor libro de duplici martyrio\fi
e/tís efi. Confejfor dicitur, quipro Chripifide captus, coramfidei
ho¡libus,pHbl'íC€ i ^ paUmfidem profejTust tormemis nonpotutt
adtgi, vtjídem abnegaret.Hac/igmjicattone firióíori a Patrtbus
hAc njox eB vftirpata; vt aaóior efi idem Cyprianus epifióla. 6,
(S*'7'iib.z. Et Hieronymtis ep/fiola,^/\.. Fuerunt^hi 'viri inDei
E cele fia magno honor e femper habitiy vt ex epifiolis Cypriani pateti^
Concílijs, ^ de literis Cofejforijs.quibus ab Eptfcopis in pe^
regrinatione magnopere comniendabantur. Si vero aliquid tormentomm
ejfet expertus, non tamen in martyrio occuhuijfet-^ tune
Ad^rtyr, ¿* Confejfor dicebatur : quamuis a Tertuliano libro
ad Alartyres, hi non fimpliciter Aíartyres, fed defignati
Martyres appellantur. De diuerfa harum vocum acceptionc^t
con fule epifioloiCypriani.Tamen vfuspifiea obtinuit,vt omnes,
quijanéíe t^pie vitam traduxijfent, f3fanBo ^ probato fine in
domino quieuijfent, Confefforü titulo colerentur. Hic vero Leo*
cadia vocatur Confeffor, quianonferro, fed carceris fiqualore, ^
fatore, ^inedia extremum diem claufit.C.Alueldenfisaddit,(^
Martyh: fimiliter Excufi: (^ in peculiari fefio, ei in Ecclefia
Toletana dicato, Virgo ¿ Martyr dicitur,
Cl^'I• Sufcipiens hominem] Phrafis efi Patrum.quam fchoU-
* fiica Theologia meriío.propter h^refesy nonfufcipit, quin pot/m
hac vtítunSufcepit humanitatem, Triorem dicen di formulanu
vfurpat oAugufiinus libro. 8 3. quxfiionum^quAfi.9. & defide, ^
Symbolo.c.^. &lib. 9. de ciuitate Dei.c r 7-^^ Jntbrofiuslibro. 5»
defide.c.^.Orígenes in Matthmm. i 3. Hieronymus ad Calatas,
Gregor. Ny([. infermone Natalis Dominl Htlarius libro.9. dc^
Trinit. ^ Qonciltum Toletanum. 6. Qan. i -^ D.Thomas. 3 .par,
quafi.^. artíc. 5. adprinc, affirmat, hanc loquutionem non effc^
tanquam propriam extendendam,fedfic exponendam^vt kicamus
hominem fufceptum y quia eius natura efi affumpta-^^^ quia
afiiímptio terminata efiad hocy it filius Dei fit homo. Concilio
Tolet. 6,c, I Jicitur hominem afiumpfijf^*
Hh 3 Antií^ui
Ayuntamiento de Madrid

C o NCILI VM
Cap. z Antiqui Cañones] Ft Concilmm Venetu fatuitfuh Leonel,
cap. 15.¿^Bracarenfe, i.anno teriio Artamiri Kegis cap. T . 6^
Epauenfe ¡ fub GelaJíoJ, cap. 4. ^ Concilmm Gerundenfe, fub
Hormifd, cap. i. At(^. hu quidem funt antiqua ^atrum decreta,
qmbns prAfcrihitur, vt "vnuípfallendi, ^ orandi ordoferuetur in
M-i[¡artím [olennihHSi^ Fejpertim}^ Aiatutinis ojjicijs. ídem
etiam poílea fatutum ejl in Concilio loletano. i i.cap.i.vt is
ordo ^biíj^feruetur^qui inAíetropolitana Ecclejianofcitur inflitt^
tus.Demumin Tridentino Concilio CatechifmumiAdiJfale i (^
Bretiiarifimfendecretuffí ejt^quibmvniuerfilis Scclefia vteretur.
Quod afanóío Pontífice Pió. V. confeóíum, magna Chripani po-r
ptíli vnitate obferuatur. Sunt qui ajfirment curam in hoc Concilio
SJfidoro Hijffalenfi hmus rei traditam ('vtpote, qui primas
partes in hoc Qoncilio tennit^'vt Ádijfale,^Breuiarium reformatum
ex more Goíhico ómnibus Ecclejijs 'utendum conficeret> quod
nunc dicitur AíoZjarabe\ eó quod hanc facrorp¡r/2 formampojlea
Chripani Ínter Árabes in captiuitate miferablli prefi, religióse,
feruauerint: ip/i Aíixtarabi-^ ojficipím Ecclefiaficum Aíixtarabum
appellatunu.
Qap. i Bis in anno] Antiquum Apofolorum decretum ftiitj'vt bis
in anno Conctlia haberentur,cap. ^ 8. ídem Concilium Nic^nunu
jancity ^ Hormifda PP^ in epifola ad EpifcoposHiJpanÍA.c.i.
^Zachariaícpiífola.^. ^ AureHarienfe Qoncilium. 3 .c. i. ^.4.
cap-i 6.Pojlea decretum fuit,njt fcmelin anno congregarentur, vt
in Concilio ^Toletano. 3. cap. 18. Jdem Gregortm Aíagntes ad
Epifcopos SÍCÍHA. 7* O fea iterum id/pfum tempera tum, 'Uttcrtio
qmj^ anno cogeretur Qonciliaprouincialia.Sic m ConciíioAíatif
contenfi.z. cap.zo.SLateranenfi. 3 .fe¡j. 10.^ Concilio Tridentino
fejf.z^ cap.z. Hémppts qjero congregationi aptum decernitur
autumnale-.^ vt Itquet ex. 3. Concilio 'lo le taño, cap.i^. 'vel
'vernale,vthic'velpoíloólauam Pafcha Refurreciionis Domini
noftri le fié Chrifi\ fcu alio deniej^ commodiore tempore fieri id
conceditur,pro more cuiuf^proumcia.
(ap.^. Presbyteri á tergoeorum reíideant] NuUus Presbíterorum
ijocem decifiuam in Concilijs habehat-^quidquid Michael
Thomafiíis commentetur-^ nec^ latci\ licet imperialt dignitate prA*
fu'geant.'folis enim Epifcopiscaufafdeief concefjay'vt 'veris iudi^
cibui.De qua revide Ofmm üb^z.aduersm^Erentium,de legitimis
Ecclefia mdicibus.%tfeliusetiamIwperatonn.S.Synodo id atte-.
fatur.Et fiKegum, f¿ Imperatorum ftibfcrtpúones in Concilijs.
reperiuniuu
Ayuntamiento de Madrid

TOLE T A:N V M. 1111. 357;
i"eperwntíir,perpende eos diuerpts effe a^ 'ucrbis ftihfcriptionunu.
£pffcoporiimsnecj^reperírí,ni/imcat4fa communifidei\ 'üteorurru
atiCtoritate, ^ imperio decreta Patrum aptius cupodiantnr. Vnde
TheodoricHí "^ex cathoUcfu dicebat^rjec aliquid adfepertinerc^.
de Eccleftafiicis negocijs, pYopterreuerentiam.c, Conctlta Sacer-.
dotum.d.ij.
C'^P'S' Archídíaconus] Pro officij Mcihorjore,^ dignitate, nongranabar
apponere alicfuíd de eim furiBionis cura. Non inHituitur
•^rchidiaconuí.nififiicrit Diaconwi'üt Vrbanm PT, decreuit in
Concilio AuernA celébralo, ^ Qalixtusj ^ InnocentiusJl. Debet
enimis ejfe, qui prudentia, ^3 mérito vita clarefcat. EBj^ coadiutor
Sptfcopi in ordinatione Clericorum. De hoc Ifidorus tíijpay»
lenfis ad LeuJ.efredumfieinoiuit, Archidtaconus imperat Subdía^.
j, coniSf ^ Leuitis: adquem iftaperíinent miniferia; ordinatio ve-,
iy fiiendialtaris a Lemtis-^cura incefiy^ facrificij necesaria folníio',
), cfuis Leiíitarü adpopulíi Saangeli^^m legat-^ quispreces dícat,fetí"
,, rejponfaria in Dominici^ diebti, ipfe incimritparoeciascií iufiioneEpifiopi,^c.QuA habetur.d. z 5.
(^adducuntur ab lnnocentioJII.de ojficioArchidiaconi.c.j.Ojficiíim
et'tam Archidiaconoriítradit IfidorusiJb. x.deEccleiojficvjs»
c^p'Z.Subfcribunt Archidiaconi in Concilijs 'voceconfuítiaa, ^
»> decifiuaivipatetex fubfcriptionibpísConcilij. i \ SToletani.Gudila
» Arcbidiaconus Toleranus , hic gefla Synodica a nobis de finita
yy fnbfcripft. Rege Vv^mba Era.yi 5. ^ Quirico Archiepifcopo
^y Toletano. SimiUtenn, 13 . ($*. i ^.fdfcribttVbifandtis Archidiaconuí.
Cceperuntj^ ita fubfcribere Archidiaconi in Concilijs
^oletanis,a Concilio Toletano. 8. ^deinceps.
O^P'6, Trinam quídam, quídam fimpIam merfionem facíunt]
TrinatnerfiGcüinuocationeTatri^,^Filtp^SpiritííSfancJi in
principia EcclefiA celebris, ^ a Patribmin njftépofttay adfidcnu
í^nch ^ indiniduA Trinitatis, ^nitatem, d dtpnéfionem flabiliendanj.típopulos
docendam.lnfigníseft loctiS AmbrofijIjb.2..de
Sacramemis.c. 7. Interrogatus es {inqnii) Credis in Deum Patrem
omnipotentLm?dixifii:Credo,dmerfifih boc eft, fepultuses.
„ Iferum interrogatus es: Credis in Dominum noftrum lejum Chrt-
3, fli4m,^ín crticem eius?dixtfti:Credo, ^merfiftijdeop Chrifto
i» es confepultus. Tertiointerrogatus esiCredis in SpiriíüfanBum?
»» Credo, f¿ tertiomerfifti: 1;/ multiplicem l^pf^^ [uperioris fitatis
Hh 4 ablueret
Ayuntamiento de Madrid

368 CONCILIVM.
,, ablaeret Trina confefio. HAC Amhroftus. Ídem comprohat CanoH
^pofiolomm. 5 o. Siifuis Epifcoptts, TertuUianus lik adnerfus
FraxeamyCap.z6,Athan.quA¡i. i z5, Augujlin. hoín.i.apudúra
tianum.d.^' ^ tíieronym, admrftis Luciferian,S, Chryfo^omus
hom, z/^in loan.Omnes hipatres in tafant fententia,'vttrwa mer
fione conferendumfit bapttfma. VerUm in Hijpaniafimpla mer fio*
ne confertur, infundendo aquamfiipra caput haptiX^ti, ex decreto
* Gregor.Mag.hb. i .regiIí.epijl./\. i ,ad Leandrum Hijpalerjfem: (^
habetüt de confec.d.^xap.de trina merfione, Dehac re 'vide quid
ftatuatTh9ma8.i.par.e¡u&B>6 6.art,%,
Cap.y Venerabiiem diem] a/úntiqfmm Ecdefis. morem obferuace*
lebrandihebdómadafandam in Quadragefima,(^prAdicadAcrté
cis mjñeritimi ^ confitendipeccata, eaq^ abfoluendi, accipiendi
dm'tqtiecorpHS ^ fanguinem Chrtflijn dte fancío ^ venerabili
Dominica refurrecíionts. Quem morem etiafn nunc Catholica Leclefia
fanéí/fime ^ religiofifjme colit. índeq^ ñatutum eñin
Conctl, Lateranen.cap.zi.'utomnisvtriupjHe fexasfujcipiatre"
«eremer, adminusinPiifcha Eucharijíia Sacramentum.
y> Benedicimus] In cerei, nouiqueluminis benedtcíioneTheodo'
w-9 ^^cpp y^^fj^y Petroy ef T>. oAmbrofiní.D.etiam AuguíUnas,
^ Tetrw DiaconfísCafinenfis elaborarunt.Eam ¿lute.qm nunc
%!)mana E cele fia vtitttr,a D. Gregor. Adagno compofitam,mufi
cifiquetonís ornatam,ferunt,
CiQ Ciuifquis ergo Sacerdotum] Domimcam orationcm in fa^
crificio MijfA, vel publico i njclpriuato epdicendam Chriílfi^ do-
^^ cuit, auBoreD, ííieronjm.lih.i .aduerfiis Pelagianos: Sicdocuit
^^ Qnquit) Chrijluí aApofolos fuos, 'vt quotidte in corporis illiusfa'
^^ crificio credentesaudeant loqui: Taternofler, qui es calis. Gregor^
^^ lib.y.epill. 6 ^.Mosfitit(Jnquít)Apoflolorum, adipfamorationcm
^^ Dominicam mmolationis hojtiam ccnfecrare, TertuUianusidei^
"videturJentireji.de oraíion.c.c^.DeindeEcclefiapofl cofecratione»
(^Canonem,T>ominícam oratwne diciprAcepiti^t teñatur Amh'O
fius de Sacrament.cap.óf.Augu^.ferm.de ver bis Domini.z^.
C, 11 Alleluia] ^í huius vocis njfu in Ecclefiía %gmana,^[tgnifi'
catione confiile.D.Hteronjm.epif.j,^, ^ y.^adMarcellam^epifi-
I 3 7-^Gregoriuminregi¡t.lib.y.indicl.x.epiñ.6 3. ^^ugufiinus
m Pfal. 10 6.tefiafur/ut i inE cele fia Alleluia,efie antiquam Ecclí
fíA tradiiionem • ^adlanuarium epifi. joc^.c.iy.^ Utis du0^
taxat temporibus cani iam ab ApofioUcofeclo, vt in Pafchatej id^
in epifi, ad Cafialanum, Erat oAUeluia carmen muficumrnfiicorii»
^ cum
Ayuntamiento de Madrid

T o L E TA N V M. 1111, ^óp
(^ cum operi agrefli incumberent j a/lllelma cantahant: tnde in
tonis mujicís E ce le fia 'ufurpatum, Ifiáai'us l'th, Etimol. ó.c.i^,
»> ^lleltíia duorum (JnqutT)'üeryorHm intérpretatíoejt,hocefilaíif
*j -Oei-^i^ eñ HebrÁum, Significat igiturlaudareT>eítmcuín inhilo^
»' ^ Utitia,^^ cantw'vnde in calo auditur, 'vbi omnia cántica funt^
» lAtay^ tferpetuum All€luia.ApocaLi^.lu¡íinusy tiquam Híjpantartim traditione>pr&ter diesietuniorum^velQua^
>» dragejima, omni tempore Canitur Alleluia, ídem Gregoriuslib,j,
epift, 6 7. Augujiinus inEnarrationibus»in pfalm. 11 ^.fuse hoc
argumentum profequitur.
C^.ix. Laudes poft Apoftolum] Laudes vocat hymnum triumj
puerorum, de quo infrd,cap. 14. Temo Abbas facit Gregorium
primumau6loremhymnitriumpuerorumdicendi infine oS^IíJfe,
^^é ^y^^f^ vox GrAca, laudes Jignijicans: ^nde illud.Hymno
dictoMatth. zó.quo laudesDeo decantatas pof cibum fignificat,Hodie
diEíoEuagelio dicitur a Sacerdote,Lata tibi Chrifie:
"verum laudes more Romano, pojl Eptfiolam leguntur.
''•^ I • B eatifsimi D oftores] Hjmnos componere, ^canere in Ecclefta^antiquis
Chriñianis in more futt pofiíum ."üt teftatur Phi-,
lo íud.tHs Jib.de fupplicum njirtutibus, Eufebius Itb.zMfor.c.i 6.
E>ionyfitiS Areopag. de dminis nominibus, cap.A^. Sacratifitmunu
corpiii BeatA Virginis (JMaria cum hymnis deiatum fcribit Nicephonis
lib. z.cap. 2 z Jn Concilio Antiocheno,ante annosmille ^
trecentosMmnatu^ eft TaulusSamofatenus,quipfalmos,^ hjmnos
in honorem Qhrip decantatos explofit, 6 eiecit. Hoc confiaf
apudEufebiumjib.y.cap.z^. Hilarius librum hymnorum compofuit,
vtauéforefi Hieronymm in catalogo. Amhroftus hymnos
edidit, 'üt auBor efl JuguSiinus lib. i. retraÜ.cap.z 1. Etjpfc^
•^^broftfts hymnorum fuorum meminitinorañone in Auxítium.
a* S. Berneirdus in regula. Extant alij fanBorum hymnorum au-
¿iores, vt Synefij^ CyrenAi/TheophaniSi CofmAHierofolymitani,.
^aliorum
Ayuntamiento de Madrid

3;o CONCILIVM
^aliorum.^heodofifis lumorfrincepsreligioJipinuSi cmus regU
no dipmilis erat amonaprio^frimo dilucuio hymnos alternisreci
tabat.Socrateslíb.y.c,zz.Niceph.liL 14.^. 13 .'Berno Jbhas de of'
ficto Mijjaxap, 3 .jcribityhymnum jingelorum) Gloria in excelfis
Deoy^ in terrapax homtnibwiaTelesphoro primumfuiffe auéiüf
(^ a Sjmmacho completum y EccUfiaque cantandum traditum»
NtcephM. I ixap. i 6.ration€mmodumqueh'>jmríorumcanendo*
Yum tradit exiofepho. Dionjfitíf Areopagitálib, de ditéinis nomi
nibi4SiCap./Sp, par,z, librum ííferothei fanüifimi hymnorum diui"
nomm adferf.
C. 15. In fine Pfalmorum] De verfu iüo, Gloria Patri d F/lia^cl
fupra diximus, Verum funtqui dicant d Flamano Anthtochenoi
adiutore Cbrjfbflomo, campofitumy*üt J^cephMh, ^.cap,z4-
^. I 8 .cap. 5 I .^aliter a Catholiciá Gr&cis infine Pfalmorum de*
cantar i,aliter ab Arrianis Soz^omenuslib. 3 .c.ioSTheodorJi.z.c.
z^.Niceph.lib, 9.f. z4..pofiea confilio Hieronjmi irt Ecclefia La^
tina additum finibítfpfaímorttm a Damafoyipfe referí inepiftola
ad Damaf. Ethicmos RomariHs pr&ualuit in Ecclefia,^tta non
Gloria ^ honor, fedgloria Patri dicitur.
C 2 o. Leuitoe confecrentur] Leuitas vocat Diaconum,^ ^ Subdia*
conum.Vide Cornil z .cap. 1 .^ Qarthag. 3 .cap./^ ^ jgathen.cap»
I 6,^. I j.Arelat. 3 .cap. i. Vi)ormat.c. 6 ^.^SyriciufPP.epi"
fióla, r .cap.^. ^ nouifiime Concil. Trident. de átate Leuitarum
fiatuit.
C. 2 2. In conclaui fu o] ClericosfileSíos, adfanéliorem vitam adfpl
rantesjabEpifcopo adfumptos,manerecumeo in claufura, paupertate,^prÁpofitorum
obediemia, ^ adtejlimonium 'üitA Epif"
copi, confiat exQoncil.Tólet.2.capit. i.^ex Augufiino tnfermo*
ne. 2. zJecomunivita Clerícorítm,^fermone,i 6. adPresby teros.
Jnde ottum habuit Canonicorum ordo , ^ regula in EccleftjS
cathedralibtis, ^coüegiatis. Pofiidoniusin*vitaD. Augufiini re*
ferticommuni menfa in conclaui»cum Presbyteris ^ Clericis ^ütifo"
litum Auguftinum.
C, 24. Omnes in vno conclaui] Infiitutionehuifu feminarij Clerico
rum, primum ortam inuento in ConcilSToletan. 2 .deinde in conft.
Alexan./^. ^ in primo Lateran.cap, 11. demum in exaBamjor"
mam redegit Concil.Trident.feff. z 3 .cap. 18.
C. 2 6, Libellum offíciaiem] Sacramentorum manualenunc appella
tur:^in eo etiam decreta Patrum defacramentoru'üfui^ritibt^
contineriapparet ex ConciL Magunt. cap, z 2. "vbt de libro offi^
cioruim
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM. IIII. 371
ctorumfit mentio •: (^ dm reguh ex eo deClericts vagís adducunf^^'
Qoncílio T^oletano octano ^vocatur fupplementum.
C*. 2 8 Orarium Se annulum] Orarij meminit S* AmhrofiM inora^
tione de obitufratris Satyri. Orarium dicitur Jiola oraria apud
BurchJih. 6.cap.Tresby[er: ^ infmi¡tro humero a Lemtagepan'
dum ex decreto Silueftri TP.^in Concilio Romano, abeodem coa
¿io,cap. 6.^infra in hoc Concilio cap.40. dicitur.,(f ¿juodnon de^
betLeuita illud ge fiare color ibas, autauro ornatum. Ñon erat au-'
íem 'una eademofue ratio gefiandi orarium Diácono, ^ Subdia-
„ cono cocejja, 'Vt ex 'Bracarenf primopatet, cap.^. Orariíf, wquit,
,, habeat Subdiaconns ^ ^ Diaconfis: fed Di aconta tnfra tunicam
,i ^bfconfum habeat orarium, Subdiaconm fuperpojito fcapuU vta-
„ tur orario. De eo vide Vvaldenf.ltb.dcf^cramentis,tit.ap.c.z^.^
Hí4gonem,lib. z .cap. i o.cfuarta partís defacramentis. Formam ordinandi,
^ confecrandi Epifcopi, Tresbyteri,Diaconi,(^ Subdia
conitradit Concilium Carthaginenfe .^. inprinapio.Concdio Au-
,j reí, I .íT. 2 I ,dicitur:Aíonacho orarium m monajlerio, vel Zjonat ha
jj bere nonliceat. EJlapudGratianum.i'/.q. i ,Zon£, vocantur,c^uA
a Casiano Rebrachatoriaappellantur,lib. i ,de habitu Adonachor,
cap. 6. Erat'Vero orarium folumodo hisperfonis concejjum, quibus
pradicandi munw efi delegatum:vnde c.^o .infra dicitur: Orar Oí
*' oportet Lemtamgejtare in finifiro humerojpropter quod oraty idefi
prAdicat.Beda veroin colleCt.cap.de [eptem ordinibpis ¡orarium di-
*' cit ab oratione appellatum.Bene etiarr* {incpuit) orationihwconue'
'* nit orarium i conueniensvefimcntumofficiolDe annulo Epifcopi,
qui in eius confecralione datur Epifcopojnjignum Tontifcalis honoris,
vel/fgnaculumfecretorum,'ütrefert Ifidorusjib. 1 Je E cele
Q fiart.officijs,cap.

372 CONCILIVM
cofiaccuraú pujcrfbtt.c, i .C^*. 2 .^ Cocil.ÁíagHt.c. 2.6.^ConcfU
Trid.in multis locls>prafertím,fef. z i .c.^^^zz.c.^.^fefz4..c. 3
C 19. ^^ primo choro ] Dmifam effe Ecclefiam wfiatíofjes, ^churos,pateí
ex Concilio lMronenf.z,cap,3.vbipncipitur^njt laicifecus
altate.quofanCia myjier/a celebrantur, Ínter Qlericos, tam ad
fjfgílía^s, quam ad Aíif as fiare penitus nonprAJumanPifedpars
illa, qt4ji a canceüü versus altare dimdittíf, chorii tamumpfal*'
lentiumpdteat Clerjcoríir/t:adoranduwvero,(^ communicandumt
laicis viris ^J fceminis rficut mos efi,l[an£la fanclorum pateant,
C.41. Omnes Clerici] IfidorHs lih. z .de Écckfiafl.offc^s.OmneSiqui
, y in Ecclejiafiici minifier^gradibíis ordinatifunt.generaliter Qerici
,, rtominantur,
Circuli coTon2Lm]Primustonf(íra modum decreuit Anicetus
" FF.tn epi^oia decretali adEpifcopos Galli.i:Coma,inquit,Cleri'
»> finon rmtriantifeddefuper capufiin modum fphcerA radant.HabetmdifiinEtione.z
^.c.prohibet.^Concil.Carthag.^.c.^.lJidoriiS
lih.deEcclefoffic, 2.^.4. tonfuram ortum habuijfea Na\arm ¡ ^
huius exempli vfum ab/épojio/ií in Ecclefiam introdaéíum,au¿for
efi.Quod etia Cocil. AqHtfgran.c. i .probat, Aduerte, in Galloecia»
Uícosvtifolitosprolixis comis.D,Hieron.{habetM\ i z.q.i.cDuo
fmt) fie inquit.'Coronam {loquitur de Clericis ) habent ab infiitu
tiene "Komanéí Ecclefiajnfígnttmregniiquodin Chriño cxpeBít
>•> tur: rafio verocapitiseflt temporalium omnium depofitio,
C.^z Conftitutio ^núcporúPztrudecreuitlLuciasTF.apudGrat,
d.8 i.cClertcus.SyrkiusTP,epifi. i.c.iz.Nican.Conciliií. c,3.
Eltberit.c.zy.fecüd.Jrelatenf.c, 3 .prim.Carthag.c.i .^./\..fecüd.
^uron.cap. 10. XL Tolet. c. ^.(^alia multa decretaPatrum.
C. 46. Pro facrilegio legibus publicis] Sepulchmm dtcituf

TOLETANVM. mi. 373
&fa/íus cap. z 3 .propter per/cuhm incontwenth.Jdenj in Epau^
netjfiConcilio, fuhGehjiocap.% \. tohi'Vtdus, confecratADiacovocantur.
In fecmda Synodo Turonica extat decretmyu
de virgintim,^ vidtíarumprofefionc^calibatu.ex decreto Innocentij
Pap&.adViBricium Ep'jfcopum Rotomagenf.ldemña^
tuitur ConcilioTrihurienfi, fiih jérniílpho lmperatore,cap.z5.
*vl?i caítetur: Si ^jidaa Jponte 'velamen, quamuis non confecra^
tt*m fthi impofueriti^in Ecclefia Ínter 'velatasohlationemDeo
obtulefit, ^uelit, nolit.fancíimonij!. habitum vlteriíís habere de^
bere, Alvjs decretis caitetur; ne cito velentur 'uiduji iuuenes, 'vt
in Turonenfí Synodo, (ub Carolo Magno, cap. 17. ^ Concilio
M.-igun. z. cap. x6.^ Vvormat.cap. 2 i. ibi po¡t probationerru
conccdíturvelun;. Itaeti^im decretum inuenio^ex fententia iV/colai
'PP. K3 habetur. d. z y.cap. Qjiod interrogalii. ^. 2. y.cj. i.
cap.Vidpta. Inde exijlimo Vídí4¿ts fe cu I ares Htjpaniíi etiam nunc
prolixum, atc^ albxm njehímfro capitis tegumento gef are, quafi
profepoms njiduitatü antiqua indicium. Fr:}fefio autem illa vi*
duarmífanBimomalmm. i o. (jonctl.Tolet.cap. 4. in mant* Sa»
cerdotis jieri lubetnr fcript is.. figrwj.,, ac [ubfcriptione notarij: iu^
benturq^ njidu.tpallio Pi^rpureo, "uel nigro caput contegere, Idenu
f^ré in Concilio

374 CONCILIVM
C^.SicutHeráclm JmpcratorHierofblymís:*vt conftat ex lihro
iuris Orientalis» ah Enemundo ^onefidio digeñojih. i. Quorum^
exemplumimitatt maiorum noftrorum memoria Ferdinandus, ^
Elifahetht'vere cathoüci Reges,al; hac colluuietítjpaniapurgauere*
Egica inclementiori lege 'ufus, eos in regno manere pajftis efiffef"
uituteopprejj'os, rebufcj-^ omnibtu exutos, Concil. 17. Tolet^cap. 8.
JiíultaaliaedicJa aduersus Judíos aRegibus Gothicis editafunt;
*üerHmfiruítra:femper enim herba noxia altiiis radices agit.
C ^ 5. Velut in facrilegú]Leg, 17. Vvifegoth. lih, iz.iit.i. itapTA*
9i cipiturdehacre:IílitawenyC¡uihanceié potejlate faper Chríjlia^
„ nosexercerepermiferint-^finohiliSiOfui hocfeceritperfonaextiterit,
,y decem libras anrififco coaBííí exfoluat:mimm£ tame, "vilefq-^ per"
9>fon& quinqué libras auri fifcoperfoluendas amittant, Quhdfinon
»i habuerint vnde coponant, centenis decaluaíi jlageliis fubiaceantj.
Qy$. DeSuinthilane]Suinthi/apraceptStfenando,regnauitq^ an*
¡tos. I o,Chronicogenérale HiJ^aniA,^ Rodericus.-aliter JJtdorus»
Infcriptíones.
I Nhc quarto ConcilioTolet.fubfcribuntfexaginta duoEpif*
copii ^ fepteperTrocuratores.'imerhos omnesvitÁ, t¿ do6lri'
m mérito infignioresfuerut íftdoriis HÍjpaUnJts,H^JpanÍA doctor,
Jufiftí Toletanus fStephaniis Emeritenps, Nonnitíu Qcrundejis»
Conantius Palentinus, Braulio CAfaraugujianus,
Ego Ifidorus] Vita7n Jfidori habesapud lldefonftim Toleta*
»i num in lih.de viris illuftrib. his verbis: Poft Leandrum Hijpalenf
„ fedis prouincíA "B^ticA cathcdram tenuit,vir decore ftmul, ^ inge-
9, niopollensJllam tanta iucunditatts ajfltiente copiam ineloquendo
9, prcmeruít,^t vbertas admirada dicendi ex ea m flupore vertereS
9» ^udientes.Stripfit opera eximia,fjnonpauca,idefljibrum dege-
99 nere officiorHmJihrumprooemiorunjJihrum de ortUj 'velohitupro-
9> phetarum, lihrum lamentationHm,que ipfeSynonjma'Vocitauit:
9, libellosdtios,ad Florentinam fororem.contranequttiam ludAoruWy
9, lihrum de natura reru,ad Siftbutum Trincipem, libru diferentia-^
)9 rumjihrum fententiaru: collegitetiam de diuerfis auÜOYihuSi que
ty ipfenominat. Secretorum expofttionesfacramentorum. Ojiibusi^^
tf vnum congefiisyipfe liher dicitur quAflionum.Scripfit quoc^

" TOLE TAN VM. III I. 37;
»^'^AiyGundemarhSifehuti.SmnthilaníSi ^Sifenandi Regumyannis
" f^^^ (¡uadragtnta.tenís Tontificatus honorem^ infignemc^ doBrin&
>) pinéíiz glortampariter, ^ decorem: extremu diem cUuftt quarto
V ^pril'ts.anno Domini. d 3 5.
Süephanüs,Eccleíi£e ^vs\túx.tvs£\%\i¿Maffonít,fuccept Innocent'íHs^cui
KenoHatuSiCUi Stephantis \ 'uiri omnesfanBitate per-
Jpkui:vt ex Paulo Diácono Ecclefia Emerhenfts conjiat.
Iuftus]2)í hocJuftofic lldefoñftism 'üiris illufirib.Iuftuspofi
HeíUdií{m,difcipHliís eimJUíq-^fUcceJforefis'uir habitud'me corfO'
yis,ingenijq\ meritisdecoras,atq\ fuhtilis^ab infantia (¿MonachtiS,
^hHelUdioad virtutemmonajlicA mjlitutionis ajfatim educatta
pariter (^ mflitutusjn Agalienfi monafterio tertius, pofi íM re~
^or eflfaBíis. Extititreílor annis tribus'.üpore Sifenandtobijt:
qui 'ÍR^poH hunCidie nono décimo defunBusabfce^it.
^' Nonnitus GQrnn¿en{is]Íldefonfus:Nonnitusponloanne in
" Gerundenjifede Pontifexaccept'.virprofeíüoneI^onachm¡fim-
'j plicitate perfpicuus,aMusfanBus\non hominum diuiina deliberaí»
tion^fedDeiper homines celeri diffinitione in Tontificatum adfei^
>> tus'^adharensinfianter obfequijs fepulchri fanéfiFelicis c^artj-
» ris.Rexit Eccleftam Dei»meritorH exemflis amplius, quam ver"
" borum edi¿fis.Hic^ in corpore degens,^ infepulchro quiefcensr
''ferturfaluationis operari virtutes :Jiíbfiitit temporibus Suinthila^
» ni,^ Sífenandí Reguni.
ConantiusPalentinae] Deeoita Ildefonfus: ConantiuspoB
>> A/Iurilane E cele fu Falentin&fedem adeptus eíi,'üir tam pondere
^»^entís,quam habitudinejpecieigrauis-^communieloquiofacundust
'' (^grauis-^officíoruEcclefia^icorü ordinibusintentus, Sprouidus:
» nam melodia^sfonismultis nouiter edidit, orationu quoq-, libellum
'> de omnium decenterfcripfitproprietatepfalmorum. Vixittn Pon-
^' tificatu amplíüs trigintaannis-^ dignus habitusfuit abvltimo tem-
" p^^'c ^vittericiper témpora Gundemari.SifebutiiSuinthilani.Si'
'^fenandi,^ Cinthih,
Braulio Cíefaraugufto^^^^o fe lUefonfHs de mris illufr,
>y ^ntuliofrater loanis^in (^A/araugufia decedentis adeptus eft locu;
»> '^ir ficuígermanitate comunBus ,tta no nimium ingenio"" memora- ^ Ai¡á$ minoratus;
^' ftís;c/ari4f^i,f}ehabitus canonibus,^ quibufda opufculis.Scripftt
>>' -vttamEmtliam cumCdamMonachlQuidmemoriam huius,^ ^"htc°v£ M f
. „ regimine teporibm ^
^' Tulganis»^ Cinthafuindi Kemm,Hu Ildefonfus.
li 2 CON-
Ayuntamiento de Madrid

37(5 CONCILIVM
C O N C I L I V M
Toletanum V. Epifcoporum XX.
Era DCLXXIIII .anno primo
domini noílri Cinthilani
R( ems.
T I T V L I.
1 T-x E conHitutione nouarum litaniarum,
ij Ly De cuñodiafalutis %egum, (¿ defenfione frolis frAfenttum
Principum. «
jij T>e reprobationeperfonarumiquAprohihentur adipifci regnum, . ^\^
iiij Dehüyquiféi* regmmblandíHntur%egefHperjlit€^, ' ífcC-^'
V De his, qui Principes tnaledicerepTAfumunt.
y j' Vt %egtimjideles a fucceforibus regni.a rerum ture non fraudentur,pro
feruituíis mercede.
vij Qmdin ceUbritate cun6lorum Conciliorum Synodus Toletan^t ^ ^p>f

TOLETANYM.V. 377
leomnium orationibus commendauit, fuofque fideles ita
lacere fanfta exhortatione coégit,atq; banc inítitutionem,
quam ex pra^cepto eius, Se decreto noftro fancii"nus,diuina
infpiratione ' praemifit: fcilicet, vt in cun£lo regno á Deo'^""'^^-^-®
libi conceíTo, fpecialis, Se propria hccc religiofa omni tempore
teneatur obferuantia, vt á die Idüum Deccmbrium
iitania? triduo, •* vfq; annua fuccefsione' peragantur, 8c
rTriduum.CAt
indulgentia deliftorum lacrymis impetretur. (iuód fi dies f^eíagatuÍExc.
-DominicainterceíTerit, in fequenti hebdómada ^ celebren- ^^''''''"'"••^''**
tur; vt quoniá abundate ^ iniquitate,"61: deficiente charitate", i '"jqu'tate effici-
> «A r 1 1 • • r • tur.Exc.
noua eo vlq; quoque protelatur haec ipfa malitia, furgat vt confuetudo, noua exerceántur quae pofsit racmora, ante "OecftExc latamáSSlnoua,
omnipotentis ' oculosveftra eílepurgatio. iomnfp'iftcnti» oei
oculo(nof>raeíIc
pur£atio.Lxc.
//. Decuflodiafalutis Regum,^ defetjfioneprolis
fr&fertúum Prmcipurru,
5.^'^ fMfi! Summa autem nobis vigilantia, 8c grándi religionis cura
lí. • '• prouidendum eft, vt mala, quae afsidué prohibita perpetrantur,circunrpe£í:a
difciplina Ecclefiaftica cxtirpentur.
Non enim incafl'um fcriptum eft:Peftilenti flagellato ftultus
lapientior erit.(iuamobré,quoniam praeponderante onere
^^^ ^ieliftorum experientiapené femper,ac fa?pé fieri difcimus,
«-.ii/'** quod magnopere vitare debemus ; quodque etiam cuftoditüros
nos, cum diuinis facramentis fpopondimus, teme- * tí^íjfi'",';^!^^^^^
ritateviolamus:ideo^;frequéter eftcompefcendü.quod cret>ró
inuenitur tranfgrefsíi.Sednefuccedétes precedétibus,ac
(leinde fequétes inuideantanterioribus, ' vt cunfta quieté,'Et^

378 CONCILIVM
buslibetrebus,fpreta dileftionc, moleftentur. Ha?c enim licentia
Mcit,Sc Principes in fubieftis fufpe£):os,& fubieftos ,^
¿n bonis Principum cupidos. Qupcircá, * nehaec promifla-* ^^JJ;J[íiPt*
timerentur, 6c vt cupiditas radix omnium malorum aufe- E^^.
ratur, conteftamur omnes praefentes, 6c abfentes, vel etiam
futuris temporibus fubfequentes,coram Deo, 6c Angelis
cius. Qiipd íi quifquam noftrae conteftationis temerator ^^^^,
extiterit, •* &quacuní|; argumentatione odióse eos mole-^'^quacnfli^
ítare.-autin " aliquotfuerit conatus laedere.fít anathema in'^^'^'^'''
Chriftianorum omnium coetu , atq; fuperno condemnetur
iudiciojfit exprobabilis ómnibus catholicis, 6c abominabilis
fanftisAneelis in minifterio Dei conftitutis:íitin hoc feculo .,„.tg«C'*'
perditus,oereprol;atione perfonarum, qmprohihentur
adipifci regnunu,
Inexpcrtis ,

TOLETANVM. V. 379
V. Dehis,qui Frincipes maled/cere prdjumurít^
¡^»tcí. ^^^ ^ hoc pro peftilentiofis hominum ' moribus, falubrí - Morbh.Exc.
4 8.'"''' ^^^inatione cenfemus, ne quis in Principem meledifta c5- * DeUberaúone.
gerat. Scriptum eft enim á legislatore: *" Principem populi * Pnnc¡pi.Exc
^3«rii.¡ I* tui '^ nun maledices. Qt¿od íi quis fecerit, excomunicatione ¿ Ne maiedixeñs,
«•í«"».

380 CONCILIVM
VIIL De indulgentia Frincifum noxijsfetuatd,
Inhis ómnibus, quse praemifimus,poteíl:atem indulgentiae
inculpisveniam tribuat culparum.
IX, De fauore Princifís Concilij accUmdtme
concejfo.
His vero ómnibus finem
•^ uincias ''Carthaginenfis Metropolitanus Epifcopus,com *> ^*^^
munibus decretis annuens fubfcripíi. ^^^^f
•X Ego ' Conantius,"fan£í:a?"eccleri2ePalentinaEpifcopus,his * gfví'jf'
^communibus decretis annuens fubfcripíi. ^¿cA* ^,
3 Ego Clarentius, ecclefiae Accitana? Epifcopus,bis ^ commu- / ow^^^l^!-'
nibus decretis annuens fubfcripíi. *°'"'" ,.c>
4 Ego ''Bigitinus, ecclefi^ Bigaílréfis Epifcopus,rimiIiter fub * ^'«'^"'*"
fcripíi.
5 Ego Eufebius, eccleíia^Baílitana» Epifcopus, íimiliter fubfcripíi.
"^ EgoHilarius, eccleíiaeCompluteíis Epifcopus, íímiliterfub
fcripíi.
'7 Ego Marcellus, eccleíia? Vrcitanae Epifcopus,íimilitcr fubfcripíi.
8 Ego Florentinus, eccleíias Setabitanas Epifcopus»íimiliterf
fubfcripíi.
Ego
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM. V. 381
9 Ego Braulio Eccleíiae Caefaraüguftanaé Epifcopus, fubfcri-
10 Ego Ola Eccleíiae Barcinonenfis Epifcopus, íimiliter fub-'H»ia.Exco¡a.c.
ícripfi.
u "Ego Elpidius Ecclefise'' CarcaíTonéíís Epifcopus, íímiliter „ Defunt in.Exc.
fubfcripfl." tTyraíroncnr.C.A.
12 Ego Muíitatius Ecclefiae Valentinae Epifcopus, íímiliter fub
fcripfi.
13" EgoViaricus Eccleíie Olyfípponenfis Epifcopus,íímiliter „ DefuntExc
fubfcripíi."
14 Ego lacobus Eccleíiae Mentefanae Epifcopus, íímiliter fubfcripíi.
15 Ego Eufebius EccleíicE Valerieníis Epifcopus,íímiliter fubfcripíí.
1 6 Ego Serpentinus Eccleíiae Illicitance Epifcopus,íímiIiterfub |
fcripíí.
17 Ego Suauila Eccleíiae OretanaeEpifcopus,íímiliterfubfcripíí.
18 "Ego^^Amanungus Eccleííe Aucélís Epifcopus,íímiliterfub » I^«

382 C o N C I LI V M
diiiina clementia. Ideoqj noftra? mañfuetudinis, colleftis in
vrbem Toletanam, ex prouincijs diueríiSjEpifcopis, adhortationisextitit
inftantia,vttempore congruo, haec religionis
per eorú fententiaminftitueretur obferuantia, vt a die Iduü
Decembrium, quod eorum decreuit fanftitas, litaniae per
omnes regni noftri prouincias omni debeát celebran deuotionis
cura.Qiiocircátam facratifsime ele£lioni,& omni deíiderio
ampleítenda? regali au£í:oritatefauétes,&; quaecun^;
in eadem Synodo deíinita funt, cófirmantes,decreuimus, vt
in triduo confcripto , iuxta quod reuerendifsimorum virorum
continet decretú,ab omni anima Cbriftiana coelorum
Domino humilitatis fatisfaftio dependatur;& pro facinoribus,
atq;flagitijs, quibus quotidie, graíTante diabolo,inretimur,
lacrymis, ieiunijfq; digna obfequiarependamus. Verumtamen,
vt vobis certiüs praefatorum Patrum fententia
innotefcat,eam fubter connefti pra?cipimus.Oraculis autem
noftris fancimus,vt hi, quorum in quibuslibetrebuspatriae
noílre inuigilat cur,a,id eftjtam Optimatu,quám Comitum;
iudicum etiam, ca?terorumq; ordinum, prafcipua folicitudo
exiftat,vi his diebus ab omni omninó inquietudine,vel qualibetnegociorum
aftione omnis conditio, setas, & fexus debeát
vacare: vt ocio fanfto mancipati, aptiores erga Deum
reddipofsintíCoeleftem implorado mifericordiam confequi.
Ergovt omnes hocprecepto noftro pra^moneantur.Sacerdotuminduftriíedelegamus.
Datum fub die pridie Kalendas
Iulias,annofeliciter primo Regni noftri, Toleto.
De fubfcriptioníbus quinti Concilij.
O
Mnes hi Epí[copifHbfcribmtin.^,Toletarjo,prAterqtía Eugenius
Toletantts, qui Jufto^Ola Barcmonenfts, quífuccept
Setiero,^ iAfnanungus Amenfts,qui.[uccept Stephano,^ Ar^^O'
nius Di¿inienfis.Vígiíini4s{fcribeBigitinus) Aduflatias ValetinttSf
(Jege, Mttfttacius.') Perfmerantius,^ Antonim.quiper Vicarios
Qoncilio interftwt, erant, alter Qa^eüonenfis, alter Segohrienjis.
Eugenias Tbletanm Jufiofuccefit in Sacerdotio Toletano, quodi
*vt auBor eft lldefonfus in eius 'vita,fere ijndecim annos rexit¡
regnantibus CinthiU/TulganefiindaJiiindo Regibus,
Ayuntamiento de Madrid
Notae-

TOLETANVM.V. 383
N otx.
ERá DC.L X X1111] Qinthila rex,primo amo regnifuff
hoc Concílium co'égit, *ut trajine confirmationis diritur, Atino
feliciterprimoregninojlrí. Vnde corrupú legitttr^apud Koderimm
ULz.c,19. fuíffe eleBaminregem,EraDCLXXIX*
ApudvrbemTolétánam diuerfís exprouincijs Hifpanisel
Conjtatfuíjjfe J^^tionale, prAfertim exfuhfcriptionihusjn cjui*
hus fubjígnat "Braulio Q^ptraugujlanus^ Ola Barcinonenfis»Elpi"
dius Carcajfonenfls.VicariHs Óljfpporier?fis, Et infra Concilio Tó
tétano, 6.cap. 18 Jiciturilam quidem in antecedentivniuerfali Sy
nodo,^Can,z.
Cap. I Litanise tridu o vbiqu e] De Litanijs fupra diximMs,ejfe obfer^
uandaslugubricuhu» teit^mo,^ciboi'um delecia,AureLi.cap. 29.
J\dagunt. I.cap.3 2 ©f*. 5 3 Mracar.z.cap.9.
Cap.x Vniuerí'ali 6c magna Synodo] Sic 'vbique "vocat Concilium
^oletanum qtiaríum.
Ayuntamiento de Madrid
CON-

38+ CONCILIVM I
C O N C I L I V M
Toletanum VLQuadragintá odo
Epiícopomm vniuerfale ^ in nomine
Domini noflri leíii
Chriíli feliciten
T I T V L I.
I "TN E pUnitudine fideicatholicA,
if J^ De obfermííonelitaniarum»
iif Decufiodiafidei ludAórum.
iiij De d^mnatione ClericorhWjper pecuniam EccIefiAÍlicosfr/ídítí
ajfequentinm.
T DeppendijsQericoruw^neaiurealienerjtur * Ecclefiaruw, at^ti»-^^
vi Demrh.acfosmmisf^cñs.propQfitumtranjgredienttbusfacrHm.
vif De pcenitentíhm tranfgrefjonhpís.
vii| Quod cjtiibufdciW pcenii entiba priftlna reddantur comugid,
ix Deprofepombus, (^ obedtenm libertorum Ecclefu, . ^
X De progenie líber :orum Ecclefir^ ne eis ve I ^ prj nutritione rfí Ec- * ^•'J¿ígí*^
de fia lice^t euaga r}.
xf Ne fine accufatore legitimo quifpiam condemnetur,
xi| De confugicntibpí'S ad boflcs.
xii j Deh more Pi'imatHWp.^laíij.
xii i j De remtineratione coLita fiddibtis '^egum,
XV De collatis rebus Ecclefijs-^'vt in earum iureperdurent,
X v| De incolumitatCy r¿ adhibenda dth'Blone %egÍAproli,
xvij De his.qm Rege (uperftiteiautfibi,aut alijsadfitturuw prouident
rcgmr?2,(^ depcrfonis, qns. p) ohibenthr ad tegnum accederé.
xviij De ctiflodia i'ila PrincipMín, (^ dcfenfior.e prAcedentium 1{egum
afequentib^s adhibenda.
xix Dcgr^.tia rum attionibíií, in con firmal ione ConcfluDeo, (^ Pri/J"
cipi datis.
Ayuntamiento de Madrid
Ve

TOLETANVM. VI 38Í
/. ^e flenitudine fidei CatholicA,
Conuenientibus nobis Hifpaniarum ' Gallia^^ue Pontifici-" ^«"'«""nqsC.A.
bus fummis, Ortbodoxi & glorioíi Cinthilani Rcgis faluta- iHortamétabr-im
ribus '' hortamentis, atque in pra^torio Toletano in eccle- ^ PJ'^'JJ'"^"°-^^^
íiafanftae Leocadia? " virginis debitis fedibus collocatis,fub
. die *^ quinto Idus Ianuarij,anno praefati Principis &: trium-
^^n.ul. phatoris in Chrifto fecundo, Era D C. L X X V I. quum
W»^¿\' primum omnipotentiDomino pro coronafratrum tamnu-
''»Í¡hllx ^erofa,gratiae á nobis fuiírentpera£í:2e,nihilmelius,nihilque
¿7'*^'''" ^^lubrius omnium infedit animis, quám more Synodi vniuerfalis,poftfolcnia
perfunft^e orationis,quod mente ruminauímusjlingua
narraremus;

38(5 CONCILIVM
noílro libero arbitrio contraxeramus, refoluenda á fecreto .^^^.p
Patris,arcano^;prodijíre,

-«+
TOLETANVM.VI. 387
gloriatur;

38g CONCILIVM
Nam incáíTumbonum ac;itur,íi non eius perfeuerántia prouidetur.Ergopoltquam
ordme príemillo ad gubernacuia
acceíTerit regnijíi ipfe temerator extiterit huius promifsi,íit
anathema,maranatham confpeftu fempiterniDei,(S: pabu- .^¡jiqucE"'
lum efficiaturignis seterni: ^ íimul cu eo damnatione ' per- < percuifi»-^'
culíij quicunque Sacerdotum, vcl quilibet ChriíHanorum
eius implicatifuerinterrori. Nos enim ita praefentia decer-
/M""'" nimus, vt praeterita, quaf in vniuerfali Synodo de ludaeis
confcripta íunt,confirniemus.Quoniam quaecuq; neceíTaria
pro eorum faluationefcribi potuerunt,in eadem eíTe cautum
icimus. Qu^apropterquastfic decreta funt,valituracéfemus.
////. De damnatíOfie ClericoruniifeY pecuniam Eccleflancos
gradas ajfequentmnu.
Ssepe ^ pullulantia prauitatum germina, licet fnepifsiméPa- ¿puH'»'*'""
trum iuíta nouerimus feueritate damnata, tamé quia crebris
confpiciunturdcnuóvigereradicibus, iuflitia? acriori vigo- ^^«JÍ»
lü"*/*^' ^^ radicitus ea amputare fancimus.' Proinde quicunque Si- '^JJtVi^j!'"';
monis imitator,íimoniacje quoque ha?refis extiterit ^ auftor, JJ'tbS'S^
vtEcclefiafticorum gradus non dignitate morum obtineat, ««'^jp"'""
fed munerum impenfione conquirat, de per oblata muñera f%t&i^^'-^*^'
capiat,quibus hunc, ncc rationis ordo, nec dignitas morum
vlla commendet; talis inuentus facrorum ordinum ápices
penitus adipifci nullo modo permittatur: fed etíi adeptus
fuerit.communione priuatus, cum ordinatoribus fuis pro- ^
priorum bonorum amifsione ^ damnetur. t ^""íiS
V. De ftípendtjs Clertcomm-, m a ture alienentur St¿''°^'"'
Eccleftaruryu, «"'•^^'
\lfí'.u!'¡. Sa?pe fit vtproprietati originis obíiftat longinquitas tempo- ^^^-
^teZlu ris.Quapropterprouidentesdecernimus,vt''quifquisCleri- ^^ííjSH-'
ílZ)'4l corum,"vel aliorum quorumlibet perfonarum"ftipendium f^^^'^^^
uf'^ül'z ^^ ^^^"^ Eccleíia?,cuiufcunque Epifcopi percipitlargitate, á»*'*'^^' j^^.
u^ '' • fub precaria? nomine, debeatprofefsioné fcribereivtnecper . ¿itet^J^^c-'^
' detentionem diurnam "^ pra?iudicium afFerat Ecclefiae, & ^iSíS*^"''
qua?cunquein vfum percepcrit, debeat vtiliter laborare, vt j^t^ctuf-^
nec res diuini iuris ' videatur aliqua occafionene^ligi,&
fubfidium ab Ecclcíía,cui deferuiunt, percipere pofsint Clerici.
Qijod íi quis eorum contenipferitfaceré, ipfe ftipendio
fuo videbitur priuari.
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.VI. SSP
VI. De virü ^foeminis facris, propofttum tranfgredkntibm
facrunu.
'ffi-C ^^^^^^"^5 eftcürfus ad'* voluptatem;imitatrix natura vitio-" voiuntatem.CA
^illl'biV' rum. Quamob rem quifquis virorum, vel mulierumhabi- ,
. p 11, • ! ' r \ ^• ' r n • ^ 1' '' Induerint,vel in-
'••+. tum lemei induerit Ipontanee reJigiolum; aut h vir dedi- ducrunt.c.A.
tus ^ Ecclefiíe choro, vel focmina fuerit, '^ ac fuit ' deligata d A"'¿'nt.Exc'"'
puellarum monafterio; in vtroque fexu praeuaricator aJ ' Deicgata.iuo.
propofitum inuitus reuerti cogatur; vt vir detondeatur, Se
puella '^ monaíterio reinteeretur. Si autem quolibet patro-/Ad monaíierium
••ir 1 • c \ f r - rccrediatur.Exc.
cinio delertorespermanere voluerint, oacerdotali lententia ingrediatur.iuo.
ita de Chriftianorum coetu habeantur extorres, ^ vt nec lo- ^ TJs fi7com"muñlo-
+-"'í(i/*'* cutio cum cis vlla íit communis. Viduas quoquCííicutvni- "úo.qía*nfre"ií
uerfalis iam dudum ftatuit Synodus,profefsionis, vel habi- """ í«r''"''=« • / Excomm. & ana-
1 i.VV'' ^i'etajououfque ad dimiüum ordinem reuertantur, excom- thcmatecondemr.,
. "• - . 1 1 - r i o i - • n • • natihab.Exc.
"i. 8^"^ ^^"^^nicati habeatur; led &hi qui polt excommunicationem>
!;;;;;jM."'/veliaterdi¿lum cumipíis communicauerint. Sacerdos aulyl'rli
tem ad quem pertinere nofcutur,fi eos quolibetmunere, vel
'^^' fauore,aut diligentia admonére noluerit, Se aut reuertentes
füfcipiat, aut contemnétes de Ecclefia reijciat.fmiili fententia
pleftatur, quoufque emendationis, vel damnationis eorum
ab eo fententia proinulffetur.
Ayuntamiento de Madrid
KK 3 fDo

390 CONCILIVM
VIH- Quod cftiíhtifdam panitentibuí prijlína ^^^^^
"" tradantar coniugia. "
5Ví.i.^« Antiqui 8c fanftifsimi eít patris fententia Papa* Leonis, vt
"n!¡'.iT,f% is,qui in aetate adolefcentia? pofitus dum mortis formidat
«.^"KÍÍ cafum^peruenerit ad poenitentise remediuní; íi coniugatus
nt»f.Ep¡i(*- ¿¿ forte fuerit incontinens: ne poftea adulterij incurratla-
$»o. plum,redeat ad priltinum coniugium, quoulque polsit adipifci
temporis maturitate continenticeltatumrQ^odnosíicut
de viris,ita Se defoeminis aequo modo cenfemus non jjjo,^cnerE«'
quidem'' generaliter Se' legitimé pr£eceptum,fed conílat "^ á ¿"o;¡c¿.£x'"
nobis pro humana fragilitate indultum: ea duntaxat ratione, Gtaf
vt,li is, qui pocnitentise non eitlepibus deditus, ante ab nac , ^^¿^v
vitadeceílent, quam ex conlenlu ad cotmentiam eorum tiamí»'''"
fueritregreíTus, fuperftiti non liceat denuo ad vxorios tran- v^uíí^fjjí'
fire ampíexusifin autemillius vitaextiteritfuperíles, quino 'J¿5S^o""'
accepit ^ benediftionem pocnitentis,nubat, fí fe continere no Grat.^^g,c.
poteft,ó¡^
quoque nos adijcimus, vt quotiens curfum vitse Sacerdos j'^^','
impleuerit,&de hac vita migrauerit,moxcum fucceíTor eius
aduenerit.omnes HbertiEccleíia?, vel abéis progeniti,chartulas
fuas in confpeftu omnium debeantipíi fubftituto Pon ^^^tfi'
tifici publicare,(S:''profefsiones fuasin confpeftu Ecclefiíe '^%í
renouare; quatenus ftatus fui vigorem Se illi obtineant, Se
obedientia eorum Eccleííanon careat.Si autem aut fcripturas
libertatis fuae intra annum ordinationis noui Pontifícis ^
manifeftare contempferint,autprofefsiones"fuas" renouare "P**
noluerint, vacua? Se inanes chartula* ipfse remaneant, Se iUi
originifua?redditi,íínt perpetuó ferui.
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.Vr. 391
X. De progenie líhertomm Ecclefu-^neeis 'velfro nuUitionei
ííb Ecclefía líceat euagari.
Etenim decet, vt hi quorum parentes titulumlibertatis de
familijs Ecclefia? percoperútintra Ecclcfiam,cui obfequium
debent, caufa eruditionis enutriantur. Contemptus quippeeftpatronorum.ííipfis
negleílis.alijs ad educandum detur
progenies manumifíbrum. Itaque cenfemus, vt fine fui
ftatus praíiudicio ab Epifcopis habeantur in doftrina? obfequiurujquatenus
óc illi debitum reddantfamulatum,(Siam
condemnetur.
IZ^ñ J^ignum eft, vtvita * innocentium non maculetur perni-"^^""""J"""*
\T^'^'^' cié '' accufantium. Ideóquifquis áquolibetcriji)inatur,non''A"uf«t^"5iuo.
"•'•5. p p V - e i l . '• > j- f Daur.Grat. alias
anteacculatus lupplicio dedicetur, quam acculatorpra?- deputetur.
fentetur,at

3p* CONCILIVM I
X1II. De honore Primatum Palatij.
QuiPrimatum dignitate, atq; reuerentiae, vel gratiae ob meritum,in
palatio honorabiles habentur, bis a iunioribus modeftus
honor per omnia deferatur. Q¿n. etiam minores a fenioribus
Se dileclionis ample&antur affe£tu,& vtilitatis imbuantur
exemplo,
XIII I. De remuneratione coüata fidelibus Kegum. $
"Prsemiofraudare fideles, no folum b inhumanum,fedetiam" ? S*- C \k
exiftit iniuftum.Ideoq; 'cumfidei meritum tám in rebus diui J ] £¿% «¡JÍ
nis,quámin humanis nonhabeatur ingratum,dignum vide- Xt &c x f¿¿^'
tur,vt Sacerdotali fententia cófulamus fidelibus regis. Proin- &c.inSr^
de,vt anno primo ferenifsimi Principis noftri decreuit Con- u$ 4u¡ $
fiííaí! cmum fanftum,omnes d qui fideli obfequio Se finceroferui- w
f.j8B«rf¿. tio voluntatibusjveliufsisparuerintPrincipis,totaq; intetio
nefalutis eius cuftodiam,velvigilantiam habuerint, a regni
fucceííoribus,nec ádignitate,nec á rebus priftinis,caufa repellantur
iniuíta-fed Se nüeitapro vniufcuiufq; vtilitate Prin
cipis moderentur diferetione, íicuteos profpexerit neceíía-
f
xt«¡* m«í
rios efle patrix;& fie illisimpartiatur benienitas, r vt eseteris< Vt tT"
maneatgratia?poteltas:quatenusita omnia in rebus iufté
K
f c6-/cooqu ,1,t, '
quifitis lucrentunvtpofteris relinquendi,vel quibus voluntas
eorum decreuerit, conferendifpontaneo fruantur arbitrio.
C¿eterú íiinfidelisquifquamincapite regio, autinutilisinre
bus commifsis prsefentipijfsimo domino noftro Cinthilano . {;„,
Regi extiterit, e in clemétia? eius manu Se poteftatis nutu có- g %¡¡¡!fp¡¡¿
ftet huiufmodi moderatio. Nefas eft enim in dubium deduce tis,fu° nUt ¡V
. atem,cui omnium gubernatio luperno conitat EXC-B^V'
11 • i- • /^ NJT a • i rr -r • \ht\^> m nA r deJegataíudicio.Ll^od ii polt eius deceilum quilpiamreper
.
Teeté?t°t°?0ti?
tus fuerit eius vita?fuiíleinfidelis, quidquidlargitate ipfius ¡$$$'#¡2
inrebus habuitconquiíitis.careatjconfifcandumSe fidelibus P£¿^$£
lareiendum. ?.
f m iureP£
"
Quia his,qui Principibus digné feruiunt,atq; deferentibus fi- m tf f.
dele lilis obfequium, conitat nos optimum' miniftraíTe fuf- ' vn'S.
fragium; dumiufté á Principibus adquiíita in eorum iure
perfifterefancimusindiuulfa,cequum eft máxime, vt rebus
ecclefia-
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM. VI. m
ecclefiarüm Dei adhibeatur á nobis prouidentia opportuna:
adeó,vtqusecunq; reru eccleíijsDeiáPrincipibus iuítéconceíía
funt, vel fuerint,vel cuiufcüq- alteriusperfonce quolibet
tituloillis noniniufté collata funt^vel extiterint,ita in eorum
iure perfiftere a firma iubemus, vt euelli quocunq- cafu, vel 4 F ftaba¡rate
temporenullatenus pofsint.Opportunum eft enim, vtíicut £«.
fidelia feruitia hominum non exiftere cenfuimus ingrata, ita
ecclefijs collata(quae proprié funtpaupcrum alimenta) eorü
miurepro mercede ofFerentum maneantinconuulfa.
XV- De incolumitate í§ adhibenda dilefíione
Regí A frolL
"•••M«.r.
«•ÍBWÍ'Í Sicut infolentia maloruRegum odiofafemper Se execrabilis
j8". l5 ''• extitit fubie£Hs,ita bonorum prouida vtilitas amabilis efficitur
populis. CXuocirca quis ferat, aut quis b toleranter Chri- ¡>Taiem errantem
ftianus videat.Regis fobolcm, aut pofteritatem expolian re- qUT!e¿tam V fobobus,
aut priuari dignitatibus * Quod ne fíat, cum generalis lñTei"o P Ha« c «b!
haec promaturdePrincipis filijs fentétia noftra,ideft,de pro?- Sutcí?"*"* d ' s '
r,/fl. c l fenti excellentifsimi Se glorioíifsimi principis Cinthilani regis
pofteritate/ dentur d aperta á nobis decreta:vt ea,quae Sy r /sñ%
nodus prseterito annoinhac eccleíia habita conílituit circa
omnem pofteritatem eius,vniueríitas regniíui conferuet:id
eft, vtprsebeatur filijs eius dile&io benigna Se firma, Se tribuantur,vbi
loci opportunitas exhibuerit,defeníionis adminicula
iuftame de rebus' iufté profligatis,autparentum dig- c 'P^C-A.
nitateprocuratis,vel largitate Principisjautalicuiusimpéíis,
aut etiamproprietate debitis fraudentur qualibet infidia calüdatis;neue
á quoquam laedendi eos prsebeantur argumenta
machinationis: quia dignum cft, vt cuius regimine habemus
íecuritatem, eiuspofteritati decreto Concilij impertiamus
quietem. Denique tanta erga nos noftri Principis extant
beneficia, vtlongumíit, íigillatim eapromere lingua. Ipfe
e nim, auftore Deo, nobispacem; ipfe quaíí captiuam reduxitebaritatem;
ipfius ope quieti, ipíius fumus largitionedidati;
ipfe medicaminebonitatis fuá?, coréis pepercit, Se reftos
fublimauit: cuiíi dignisvoluerimus refpondere beneficijs,
non tantis extamus copijs virtutis, f quanto voto fuffici- / Quibustátxvoto
mus voluntatis. nt¡s.Ex&
Ayuntamiento de Madrid
De

394. CONCILIVM
X VIL De his qut Rege fuperflite,aut Jibiautalijs^dfuturun^
prouidem regnum, tf de ferfonü qu& prohtbentur
ad regnum accederá.
?".fi>?r¡'. C\u_amquam inConcilio anteriori, quod anno primo glo-
tikt,.„p. riofifsimi Principis noftri habitum eft.de huiufmodi re fue- , rtqtc ;oJ
ÍÍ.Í.16. nt promulgata iententia, tamen pJacet iterare quod con- conutn^
uenit b cuíl:odire. Itaque Regis vita conftante,nullus íibi ali-* Cttíl °'
quo opere, vel deliberatione, feu cuiufcunquedignitatis Lai
cus,feu gradus Epifcopatus,Presbyterij,autDiaconij confecratusjCíeterifque
Clericatus officijs deditus,Regem prouideat
contra viuentis Regis vtilitatem,& proculdubio voluntatem:
nullo blandimento, vel fuafione pro eadem fpe, aut
alios in fe trahat.,autipfe in alium acquiefcat. Iniquum enim
Se valde execrabile á Chriftianis debet haberi3futuris temporibus
illicita profpicere, Se vitae fuá? ignaros, ventura difponere.
Quodíi quifquam iam talia iniqua deliberatione*
c cumquocunqueeftmeditatus.hocíibi nouerit eñe Sacer- '^J^^
dotali moderatione conceíTum, d vt veniabiliter pofsit hoc ^k^J
íinemoraprcefentis Principis auribus publicaren íi autem '^jSfí'gi
obílinata deliberatione,fua machinamenta noluerit dicere, SS^**
pefsimo ple&atur anathemate. Rege vero défunfto, nullus oC * t#
tyrannica pra?fumptione regnum aflumat; nullus fub religionis
habitu detonfus.aut turpiterdecaluatus,autferuilem
originem trahens, vel extráñese gentis homo;niíi genere

TOLETANVM.VI. 39j
pet;nemo quolibet machinamento,in eius a aduerfitatem íibi* AduerfitatcE».
coniuratorum manum afTociet Qiiód íi in quopiam horum
quifquamnoftrorum b temerario aufu praefumptor extite- * Temeraie P«rum
i i. . c ir i r íi i*. 1 pfcntanath. Exc.
nt, anathemate diurno percullus,abíque vilo remedí) loco, * Pereuffi». Burch.
habeatur condemnatus setenio iudicio. Is autem,qui eius fe
demfuerit aíTequutus, fi vult tanto expiari d piaculo, quaíi d Pcr¡cu i°' c -A«
proprij patris eius vlcifcatur interitum , in cuius defenfionis
auxilio vniuerfí regni Gothorum confentiat fortitudo.' Auxihum,Exe *
Si autem f deíidi cura Se minori zelo tam funeíhim no- / ^ ai,ccloft *
luerint vindicare fcelus,fint omnes ex hacnoftra fententia,
opprobrium Cceteris gentibus.
XIX. De grattarum aCt'tombm in confirmatione Concihjy
Deo $$ Principidatú.
His ómnibus rite diípoíitis, Se diuturna collatione deliberatis,benedi£lionem,gloriam&
honorem inuiíibili omnium
auftorirependimus, luminum Patri, Se in his conferuandis
eius imploramus opem fuffragij;vt conílitutionibus noftris,
* roboremtribuatfua* virtutisjragilitatemq; humanam" ita' ^.^¡¡[^Sc fe *
nuic dipoíitioni reddat h efficacem, vtnon iudicet prxuari- » P" ft fcxc -
« «. • XT • • • r r - ri n • b SaIub "«>. Exc
catricem. Nos igituromnia,iupralcripta lalua auctontate
prifcorumCanonum,fubfcriptione noftra firmamus:& gra
tias agimus ChrifHanifsimo Se glorioíifsimo ! Cintbilano i c ¡tícA. refiU
Principi noftro, cuius iludió aduocati, Se inílantia fumus
colleai; cuius voluntas "proba, & ordinario extitit gloriofa. * Probataord - Exc -
Donet ei Dominus.vt óptimo Principi,diutumum ' in fecu- ' phuSHclA."^
lo praefenti triumphum, Se in parte iuftoru perpetuum regnum;
felicibufque annis felix ipfe in longafelicitate fruatur,
Se diuina dexterae prote&ione vbique muniatur.
1 "T 1 Go ""Silua etfiindienus ecclefia?Narboneníis Epifcopus, mSc,a « c « A - AUJ»
r 1 I • IV «L I- • r t r • /« Salua. Selua Ro-
••—'nisconltitutionibuseditis iubfcripíi. der.iib.x.c.iy,
2 Ego Iulianus,eccleíia2 Bracarenfis Epifcopus,fubfcripíi.
3 Ego Eugenius,eccleíice Toletange Epifcopus,fubfcripíi.
4- Ego HonoratuSjeccleíiseHifpalenfis Epifcopus, fubfcripíi.
5 Ego Protafius,ecclefia? n Valentina? Epifcopus,fübfcripíi. " Placentln *' Exc -
6
Ego Conantius, eccleíise Palentina Epifcopus/ubfcripíi.
f
««'ww ««,;,,
-7 Tirr* ° \7' • • 1 n -r-v • n n r> ' f C 1 P • I- Ego Acutulus,ecclefia¡ \ Elnenfis Epifcopus,fubfcripfi. \ SgL n ¿'f A -
Ego
Ayuntamiento de Madrid

395 CONCILIVM
o Ego Ioannes, eccleíiae' Elepleníls Epifcopus, fubfcripíí.
mpen&H*
i Ego Bonifacius, eccleíiae Caurienfis Epifcopus, fubfcripíí.
z Ego
A#
b Eufebius, eccleíiae Baftitanae Epifcopus,fubfcripíí. $ btn *¿
3 Ego Hilariu?, ecclefiae Complutenfis Epifcopus, fubfcripíí- *JJe e ¿.
4 Ego Iacobus,eccleíiae Mentefanae Epifcopus,fubfcripfi.
5 Ego Ioannes,ecclefiae
ufan*.c>'
c Dertofanae Epifcopus, fubfcripíí.
6 Ego d Sifufclus,eccleíiae Elboreníís Epifcopus,fnbfcripíi.
4 SiClCÜU
7 Ego Dauid, ecclefiae e Aurienfine Epifcopus,fubfcripíi. ' ^ S ^
8 Ego Elpidius,ecclefiae TyraíTonenfis Epifcopus, fubfcripíí. &c.^ Cctf
9 Ego'Ordulfus,ecclefiae f OfcenfisEpifcopus,fubfcripíL foffcrf* 0 20 Ego Fru&uofuSjecclefiae Ilerdeníis Epifcopus,fubfcripfi.
21 Ego Deodatus,ecclefiae Egabreníis Epifcopus/fubfcripfi.
*'
z z Ego Profuturus,ecclefiae Lamiceníis Epifcopus,fubfcripfi. .^^
z 3 Ego Seruufdei, ecclefiae 8 CalabrienfisEpifcopus,fubfcripfi. i AfC A
24 Ego Pimenius,ecclefiae h Dumieníis Epifcopus,fubfcripíí. * Teá 0BltD
25 Ego Anatolius,eccleíiae Lutubeníis Epifcopus,fubfcripfi.
z6 Ego SuaiúlajecclefiaeOretanaeEpifcopuSjfubfcripfi. . jd¡rt0*.O
27 Ego Menteíius,Eccleíiae' Egiditanae Epifcopus,íubfcripíí. ,
2 8 Ego Iouila,ecclefiae Salmanticeníis Epifcopus,fubfcripíi. M^
2 9 Ego Vfibefus,eccleíiae Portugaleníis Epifcopus, fubfcripíí.
3 o Ego Serpentinus, ecclefiae Illicitanae Epifcopus,fubfcripíi.
J2¡¡, *»"•
^£ Ego Braulio, ecclefieCaefarauguftanae Epifcopus,fubfcripíí. „o¡*
3 2 Ego k OIa,eccieficeBarcinonenfis Epifcopus,fubfcripíi. * c '
3 3 Ego Anfericus,ecclefiae Segobienfis Epifcopus,fubfcripíí. •ct&kl
34 Ego 'Diadicus^cclefiae 01yfipponéfisEpifcopus,fubfcripfi'' ¿1'*°°*'
3 5 Ego m Buda.ecclefiae Tuccitanae Epifcopus,fubfcrip fi. m *GU¿*- C *'
3 6 Ego Anaftafius,ecclefiaeTudenfis Epifcopus,fubfcripfi. cA.
3 7 Ego" Gila, ecclefiae Oxomeníis Epifcopus,fubfcripíi. *
3 8 Ego Idifclus, eccleíiae Segontieníis Epifcopus,fubfcripfi. ^
3 9 Ego ° Aufeonius, eccleíiae Lucenfis Epifcopus/ubfcripíi. * *&°f*
40 Ego Humanugus,ecclefiae Caurienfis Epifcopus, fubfcripíí'
41 Ego Epartius, ecclefiae Italicenfis Epifcopus, fubfcripíí. A
48 Ego a GuntifcusPresbyter, agens vicem Orontij Epifcppi 1 Gu ° c
ecclefise Emeritenfis,fubfcripfi.
Ego
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM. VI. 397
49 EgoDomarius Presbyter Arcauicenfis Eccleíue, ágens vicem
Carterij Epifcopi,íubfcripfi.
50 Vvamba Diaconus," qui &Petfus," Ecclefiae Segobienfís, "Defunt.c.A;
agens vicem Antonij Epifcopi,fubfcripfi.
£1 Citionius Presbyter,agens vicem GuimiEpifcopi Ecclefia?
Calagurritanae,fubfcripíi.
5 2. Scuerinus, "fan&ae " Eccleíise Valentina? Diaconus, agens "D«ft.A.c.
vicem Muíitacij Epifcopi,fubfcripíi.
Notae ín Concilium fextum
Tolccanum.
C Onuenientibus ] Efi Concilium Nationale3 cxHifyani&l
& Galliét Trafulibus coaftum.
InPraetorio Toletano,in Ecclefia fan&ae Leocadia] Tratoriu
villa efi vrbaña, quadifferta rufiiea, elegantia, {$ nitore:
vndepartem villa lautim adifie atam, t$ patri$familia>s habita*
tionireliftamyveteribus Pratorium appellatum}ofiendit.l. 2. D.de
feruit.rufi.tfPaüadiuslib.1 .r.8. Tertuttianus lib.de idololatria.
i} Suetonius in Caio Cafare Qaligula.cap.^j.In extruc~lionibuf(in-
„ quit) Villarum, & Pratorioru, omnirationepoñhabita, nihiltam
„ efficen concupifccbat, quam quod effici pojfe negar etur. Diuus
Hieronymus lib.z. aduersuí Iouinianum, dol'mm verfatile Diogenü\eleganterTratorium
nominat, Quaproptcr hic Pratoriunu
proipfa vrbe loleto fumitur, in qua efi bafilica dicata Leocadia,
Tagofiumini impofitafionciliorum altrix $3 mater, vt diximus
in nolis ad.4.. Concilium Toletanum.
a
P- 3 Iudzeorum perfidia] Deprofefiione íudaorum a f$ quomodo
vnufquifq\ adfidem veniens, indiculumprofefiionüfuafcriber^,
» debeat, e¡i in libro legum Vvifegoth. 1 z.tit. 3«/. 14. Ego Ule abre*
nuncio ómnibus ritibus,(£' obferuationibusfecía. Ponuntur ibidem
i$ conditionest quas iurare debent bi} qui ex eis adfidem conueri3
tuntur.l. 1$ J'uroprimumperDeum Tatremomnipotentem,&c.
Adcomprimendam vero perfidiam íudaorum inueteratam InnocentiusJIIl.
tf Gregorius.IX. & c BenediB»s.XIIL multa decreuerunt,
quorum dtp lo mata extam in Jrchiuis Ecclefia Toletana.
Ll Vt
Ayuntamiento de Madrid

3p8 CONCILIVM
Qap.6 Vt vir detondeatur] Tonfura Ecclefiante* vfa ah jipo-
,, ttolis fiuxiuvt ait Rabanas, de inftitutisQlericor.cap.$ Vt hi, qui
„ diuinis cultibm mancipan Domino confecratur, quafi Na%ar&i>
„ id efhfanfti Des, crine pucifi innouentur. *Beda ctiam lib.$. ¿/o
gefiis Anglorum affirmat,quódX.Tetrus inmemoriam Ttominics.."
corona corona fimilis ton fura gefiabat in capite:&Jfidorw lib. % ¿
J} de origine officior.c.4.. Tiara3 inquit3apud veteres conftituebatur
„ incapiteSacerdotu:h&c ex byffo confetta rotudaerat9quafifyhcer*
„ media: f$ h&cfignificatur in parte capitis tonfa. Vnde tofura Ecclefiañicis
virisfemper fuitpeculiaris }propter honor e3 (tf fignifícationem.
Prafertim, qui monaflicamvitam profitebantur9antc*>
omnia tondebantur > vt confíat ex Concilio Tbletano.^. cap. 5 5.
„ Non aliter (inquit) í$ bi> qui detonfi aparentibus fuerint, aut
¿9Jj?ontefua3 amiflis par entibas, feipfos religioni dcuoucrunt3 f$po-
„ fea habitum fecularem fwnpfermt 3 vt ijdem a Sacerdote com*
9i prehenfi,ad cnltum religionis, acia prius pcenitentia3 reuocentur.
„ Ídem Canon. 17. huius Concilij: Nullus fub religionis habitu de-
„ tonfks3tfc.Detondebantur etiam3 quamuis in feculo maneren£j>
qui fub pcenitenÜA nomine habitum religionis induebant : vtcon-
>3flat ex cap.y.huius Concilij* vbi dicitur: Et ideo3quoniam tanta
9, exiftit peruerfitas hominum,vt hi, quosfub religiofo habitu pceni-
„ tentid profepo 3 pro peccatorum venia,ad manum Sacerdotis de*
9} duciiyveladduxiti iterum rediwua malilia ad vit A priñin& fiordes
9, reuocet, huios rei caufa fantfa Syncdus decernit, vtfiqui inge-
„ nuórum vtriufq-, fexus3fub nomine pcenitenti& in habtm religiofo
„ funt conuerfati,pofi hac autem comam nutrientes, vel vefiimenta
fecularia fumentes, (fe. De tonfura monachorum, vide quid dicat
1, Epiphanius, h&refi.%o. aduersus Mafialianos: Oportet filio*
a> {inquit) virginis matrisEcclefu ejfe reverendos in tonfura. Et
Hieronymiís epifi.^.%. ad Sabinianum: f$ Beda lib.$.de geslis
u4nglorum:(tf Cafiiodorus.Erat tfdecaluatioapud Qothos in vfü-
Ver'um hac publica, atfy perpetm infamia nota erat: vtpatetex
93 multisQonciitjsypr&fertimT oletano3^ Emeritenfi,cap.i$.Turpt
9> decaluatione maneat emendatus: & in legibus Vvifegothorunu
,> locusefi infignis,pr&teralia multa3lib. 2. /tf.4. /. 6. Tari ftmul
„ fententia & falfarij teneantur, atque infuper, ad aliorum térro-
9, rem,centenis flagellis, tf turpiter decaluati perenni infamU fub*
99 iacebunt. Et libro. 6. tit.4. cap. 5, Ad perennem infamiam defior*
„ miter decaluetur. Quin {$ caluittj deformitatem adeo iniqu*
Tlgmani tulemnt, vt Suetonius feribat, julium Gtfarem ideo
déficit
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM. VI. 399
deficientem capiüum reuocarea*vertice confueuiffc, f$ex ómnibus
decretis fibi a Senatti popuhque honor/bus ¿ non aliud aut recepiffe,
aut vfurpaffe libentius, qudm ius laurea corona perpetuó gefianda.
Pro máximo etiam probroidem in (jallico triumpho M cechus
caluus eji appellatns. Erat cnim tonfio, té excaluatio ignorntniofapcena,Chriftanis
viris^fcernínis,pro ludribio aGentilibus
decreta.De qua vide, qua Cafar r Baronius, vir multiplicis
eruditionis, adducit. z o. Septembris in Atartyrologio fanftornm*
explicationemque Canonis.iy. Conciltj Gangrenfis,ex So^omeno,
lib. 3 * cap. 1 3 .quam> vt eruditam,fequór.
? Comam nutrientes ] Loquitur de publica pcenitentia, &
folenni, qua non datur quibufuis peccatoribus, fedillis tanturru,
qui publice peccauerint: vndc Cornil. 3. Arel. cap. z 6. dicitur,
i)t qui publico crimine conuiéfi funt, reipublica indicentur, té
publicam pcenitentiam agant, fecundmn Cañones.Primo etianu
» Tole taño, Canone.z. fie habetur: Peeniteniem dicimus, qui pofl
*> baptifmum, aut pro homicidio, aut pro dincrfis criminibus, gra-
»» uifimifque peccatis, publicam pcenitentiam egerit. Efi enirru
pcenitentia triplex. Prima, pro grauioribus criminibus 3 qua publica
, téfolennis in Ecclefia dicitur. Secunda, temperatior, qus
inter peccatorem, té Presbyterumfit, fe creí a peccati manifeftatione,
té Sacerdotali correptione. Tertia, quam pro leuifímis, té
quotidianis peccatis peccator apud femetfpfum ficit. Has tres
pcenitentia*ponit Auguflinus lib.defide^té eperibus, vers usfinem.
Pfuius vero pcenitentia folennis conditiones, té modos ex varijs
ConciL Canonibm colligere licet: pracipue vero ex Concilio Agatbenfi
¡cap. \$.vbi etiam di [crimen inter fecretam pcenitentiam,
té hanc publicam, in qua deponebant comam , vejlimenta mutabant,
cilicium^ induebant, manije fe oslenditur. Hdeturq-, fuse
*pud Gratianum.d. % o .cap. In capite Quadrageftma: té in epifi.
ad Cyprianum Cleri 'Bromani. Et apud Solomenum, libro. 6.
Eccíefiaft.biftor.cap. 1 ó.defcrtbiturbabitus, téconditio panitentmm
OccidentaliumEcclefiarum.Hacpcenitentia femel duntaxat
*n Ecclefia concedebatur: & extra periculum , non quouis tempore
relaxabatur,fedin ccenaDomint', fi ria quinta feptimanA
ultima Quadragefima, qui pcenitentiam impleuerant, per manus
impofttsonem Sacetdotis reconciliabantur, Eucbariftiaq^fumptionem.Sother
PP.apudGratianum3deconfecr.difi.2.cap. In ccena
Dominj. lnnocentius Primus,cpiftola. 1 .c ap.7.Cabilonenf ConciL
cap.^. 7. Eratque h&c publica pcenitentia infamts^ Qericis , té
Ll a Sacer-
Ayuntamiento de Madrid

400 COKTCILIVM
Sacerdotibus interdiga. Confule de hac re Gratianüm tota dU
ftinctione.$o.
T. 12. Sacerdotum,& reuerentia \oc'i]

TOLETANVM. VI. 401
»> infirma, & irritapermaneat-, í$locum habeant í$ in vfufint, qu&
a de Dei Ecclefijs, (¿¡fanfits & religiofis domtbuj fatts. fimt leges.
Ex verfione Eimundi'Bonefidei.
Ego Braulio] Quitf Brauliui diciturSDe eo RodericusTo-
»> leíanos libro fecundo, capitedecimonono, fie inquit: Hutc Sínodo
>> 'Braulio Q&farauguftanm Epifcopns,pu c&terü Mujlris effulfitat-
** que piamdottrinamC hrijjkianis mentibus decenter injudit\ cutas
%i & opufcula nunevfque E ce lefia veneraturde.
Ayuntamiento de Madrid
Ll 3 CONCI-

4OÍ CONCILIV'M
I N N O M I N E
Domini Saluacons noítn,Synodale
decrctum in Toletana vrbe cnginta
Epifcoporum Concilio geílum,
anno quinto clementiísimo
domino noílro Chindaíuindo Rege
regnance,die xv.Calen.Nouem
3* bris, Era DC LXXXIIII.
¿89. M**
fjjdfti. ToU
CT^'ÍÍ. *' ^ e *$*&**>**% P^fid'* Clericisfme laicis.
\?MÍ"' C^ ^ m * n ^ an ^ ae "o^ine Trinitatis.pro quibufdá difcipli-
V^nis EcclefiaíHcis,tamnoftradeuotione,quám iludió ferenifsimi,
& amatoris ChriíH Chindafuindi Repis noílri,
apud Toletanam vrbem conuentus adeífet, competcnter vifu
m eft,mutua collatione decernere,quod foiiciré conferuatum,&pra?fentibus,
&futuris commodis nimium (vt confidimusj
prodefíe conftabit. Magifq; femper eftmagnopcre
prouidendum,quidquid vel Eccleíiaftieis moribus, vel vtilitati
publico? (finequaquietinon viuimus)opportunumeíIe
perpenditur. Namlicet tanta? conftitutiones Canonum extent,
quae ad omnem poflent corre&ionem fufíícere, íi quis
eas dignetur libenterattendere; tamen, quia Iuminis claritas
tanto amplias emicat, quáto fueritítudiofiüs fsepifsimé contreclrata,
non parum proficitad emendationem multorum,
ü dum ca,qua? conftituta funt,per fraternam colJationem,ad
memoriam reducantur, &illa magisadijciantur3 quse auc
deeíTevidentur,automninó conftituenda cópetenter exifti-
Z¿hvZ¡?. mantur.Ciuisenimnefciat,quátafinthaftenuspertyrannos, ^
ut!i!v x '& refugas,transferendo fein a extraneaspartes,illicitéper- >&***- '
petrata,
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM. VIL 403
petrata,& quam nefanda eorum fuperbia iugiter frequétata,
quce & patrio? diminutionem afferrent, & exercituum Gothorum
a indefidenter laboré imponerent^CXiiod quidem 4 Indeficiente*- C ? .
laicorum infania fa&um, tolerádum nobis foríitan aliquo- 2S¡n& n SI
tiens videretur: illud tamen vehementius ítupendum, quia &um - txc -
(quod peius eft) tanti ex religionis propoíito, in hacinterdum
praefumptione precipites eíferuntur, vt non ad leuem
confu íionem noftram pertineat,fí res vllatenus inulta remaneat,quá&
mundana lege,&EccleíiafHca cóuenitinftanter
difciplina corrigere.Ideoq; placuit nunc concordi fententia
definire,vtquifquisinordineClericatus, á máximo gradu,
vfq; ad minimü,conftitutus,in aliena?gentisregioné fequacunq-
occafione trafduxerit,aut exinde fuperbiendo, vel reditum
fuü,vel quodlibet aliud videatur expetere; íiue etiam,
quo genti Gotnorü, vel patriae, aut Regí fpecialiter fub hac
occafione pofsit nocere,vel fieri difpofuerit,vel aliquatenus
fecerit; fed, Se quicum talibus confeius reperitur. eifq; vel
coníilium,vel opem adminiítraííe cognofcitur,qualiter,aut
c adeentemalienamfusam appetercnt,autin malis.quce cce- ' Gentem.tiien.fb.
O l í l an ftpp,
perantperdurarent.feu quácunq; la?íionem genti Gothorü,
vel patria?,aut Principi poft fuga inferrét, d atq; in ea praui- ¿Aut quodin ta¿c
tate e perfeueraturosdignofcütur fuafñTeJíte ita indubitan- t plifeuerarstriU-fter
omni honoris fui gradu priuetur,vt locu eius,in quo mi- ^noSu' 1 , %*
niftrauerat,alter cótiuó perpetim regendú accipiat.Ipfeveró ita indubicancci -
tranfgreílor fubpcenitentiaconftitutus,fi reminifeensmali,
f quod fecerit,vfq;indié mortis fuerettifsimé pcmituerit,in/" Etvr q; f ««-c.A.
folo tantum fine cómünio ei praeftanda eít; ita vt antequam
tempus finis ei adueniat, íi quifpiam Sacerdotíí,etiam ordinante
Principe ei comunicare confenferit,particeps criminis
illius effe£us,anathemafiatin perpetuú, acfimili cu eo> cui
c6municauerit,fententia condemnetur. Q,udniam poteítati
Principis nullus Sacerdotú in hoc s praebere debet aíTenfum, < Preb " talT - c - Avnde
velperiuriu videatur incufrere, vel (quod abfit) fi quicunc-;
catholicce fidei praeuaricator Princeps furrexent, b Sa- '&"£.£

4o4 CONCIUVM
refugia,vel perfidus, qui contra gentem Gothorum, vel patriam,
feu Regem agere, autinakeriusgentis focietatem fe e itJt¡
gis obitum tempus inuenent, fuperiori anathematis s corre i c ottt ¿Zc¿-
Muub. uh. ptioni fubiaceat, quicunq; illi príeter in vltimo vita? h fuae (fi
tamen hunc legitime pecnitere probaueritjcomunionisgratiam
confenferit impendendam.Nobis interim ratio ' per- ; P^fio^!
fuafit, Synodali fuper k hoc conftitutione decernere, vtqui- * Z ^ ^
cunq; etiam laicorum in praedi&is capitulis, hoc eft, in l ad- %«., v*
uerfitate gentis,aut patria? vel Regia? poteftatis, in externas' A ¿$¡ &*
partes feconfcrendo,'Vel talibus opem ferédo" noxius fuerit"
vltrarepertus,nonfolüm(vtdicl:urn eíl)omnium rerum fuá
ruproprietate priuetur,fed & perpetua excomunicatione da
natus.nüquam illipraterin vltimo vite fuse cómunio tribua
tur: excepto,íi aliter comunioniseiusremedium, veleorum,
quosfupratnxauimus imploratione Sacerdotum apud Prin
cipe fuerit impetratü.Ná fi (quod omnino fieri no oportet) t ff(,
in m dero2ationé,autc6tun\eliamPrincipis reperiatur aliquis „ D^SÍe.^
nequiter Ioqui,autin nece Kegisaeu deiettionem íntendere,
vel cófenfum prasbere,nos fi quidem huiufcemodi exeómu*
nicatione
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.VII. 4oy
nicatione dignü cenfemus.Vtrumtamen fitilliquandoq; có-
SUin.
m unicandum> pietatiPrincipisdifcernendum relinquimus,
w ¡,H cuius proculdubio poteftatis eft fubie&orum culpas miferiw•«.«»?
cordiae, iudicijq; fententia temperare. Conteítamur autem
'' ' 7 * clementifsimos Principes,& perineffabile diuininominisía
cramentnm obteítantes,vnanimiter obfecramus,ne quandoquidem
abfq; iufta(vbi neceíTe fuerit)imploratione Sacerdo
tali excommunicationis huius fententiam a perfidis Clericis,
vel laicis ad externas partes fe transierentibus, vel cófeníum
prcebentibus quacunq; temeritate fufpédant Nam * quodma .«Qujd.c.A.>n

4o(5 C O N C I L I V M
fuccedant.Netamen quodnature languoris caufa cófulittir, .. pdnni*
inDnefumptionisperniciemconuertaturjnulluspoft ' cibi 4 '
potusue quamhbet mínimum lumptum Millas racere;'Gft. ^
nullus, abfq; c patentiprouentu moleftiae, minifter vel Sa-< p ¿ , I í aJ. alf
cerdos cum cceperit,imperfecl:aofrtcia praefumat omninó ^
relinquere. Siquishaec ú tentare praefumpferit, cxcommu- a ^¡2*«¡*í
nicationis íententiam fuftinebit. %$&&'
III. De Exeqtíijs morientis Efifccpi
i«».p. non amplíüs, quám dúos folíelos
vnufquifq; Epifcoporum proefatse prouincia?, per fin- ¿ClfS\\» íl
ÍÜM«¿"' S u l as dicecefis h fuá; bafilicas, iuxta Synodum Bracarenfem b &..£•••
annua
Ayuntamiento de Madrid

Ayuntamiento de Madrid

4og CONCILIVM
10 ,t0
ií*
'conftituti, 8c fecundüm fanecas monáfteriorum regulas"
pleniüs eruditi,&digriitatém honéftse vita?, & notitiam potuerunifan&ae
promereri do&rina?. Illos autem, quos tantum
extrema vefania oceuparit, vt incertis locis vagi,at^;
morum deprauationibus inhonefti, vllam prorfus nec ftabilitatem
fedis, nec honeftatem mentís habere extiterint cogniti,
quicunq; ex Sacerdotibús,vel miniftris vagantes re- ^
pererit; b aut, fi fas eft, in proprijs locis cceñobio fuis re£o- * «aV^
ribus eos reformet; aut, íi difficile eft, pro fok honeftate, 5»" 6 0
vigore fuse poteftatis erudiendos inclinet. &$#*$
V. De conuicinis Epifcopis in *vrbe RegU o^ot¡^
^commorant'tbas. ' c¿>
IdetiámplacuitíVtproreuerentia Principis,ac Regia? fedis
honore, vel Metropolitani ciuitatis ipfius confolatione, ..$*P
conuicini Toletana? fedis Epifcopi, d iuxta quod eiufdem
Pontificis admonitionem acceperint, fingulis per annum
menfibus in eadem vrbedebeant commorari; mefsiuis tamen,
ac vindemialibus ferijs relaxatis. Nos autem immortali
Deo,& gloriofo CindafuinthoPrincipi5ob cuius votum
in hac vrbe fanfta deuotione conuenimus, gratias vnanimiter
referentes,optabili annifu depoí cimus, vt fan&a? Eccle- pe
fias catholicaefideifemper ac'pacis cumuletur e affe&us, &' E
memorato Principicum pofteritate, pra?fentis regni, futuri
etiamlargianturpraemiagaudii;ipfopraeftante,qui in Trinitate
vnus Deus viuit, 8c gloriatur in fécula feculorum*
Amen.
j o
ítem fubferíptiones Epifcoporum.
,Rontius,in Chrifti nomine SanftaeEccleíiae Emeritenfis
Metropolitanus Epifcopus, ha?c ftatuta definiens rf,
íubfcnpíi. ' ^Í«V?
a Ego Antonius, Dei mifericordia fancla? Hifpalenfis Ecclefia?
Metropolitanus Epifcopus,fimiliter fubfcnpfi.
( ¡¡¡¿»
3 Eugenius, faneca? Ecclefia? Toletana?Epifcopus, íimiliter
fubfcripíi.
4 Protafius, Tarraconenfis Ecclefia?.Metropolitanus Epif c0 *
pus,íimiliter fubfcripíi.
5 Hilar¿ u$ '
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.VII. 409
5 Hilariusjgratia Chriíli Epifcopus ecclefise Complutenfís,fimiliter
fubfcripíí.
6 Sififclus,fan£tae ecclefise Elboreníis Epifcopus,íimiliter fubfcripíí.
7 Recimirus,fancl:je ecclefise Dumienfis Epifcopus, íimilitcr \"'¿ T ¿¿!n'"°j¡. y¡£
fubfcripfi. ÍXÍ1%5S£
8 Deodatus, fan&se ecclefise a Egabrienfis Epifcopus, ftatuta 4 E s abrcní; 5 ,CÓÍU
ha?c definiens fubfcripíí.
9 Epartius Dei mifericordia Epifcopus eccleíiae Italicenfis,
hsec ftatuta definiens fubfcripfi.
0 Stephanus, Dei mifericordia Aftigitanse ecclefia? Epifcopus,hsec
ftatuta definiens fubfcripfi.
1 Egila, in Chrifti nomine Epifcopus fan&ae ecclefise Oxomenfis,hsec
ftatuta definiens fubfcripfi.
2. In Chrifti nomine Anfericus ecclefise fan£tse Segobieñ. Epifcopus3haec
ftatuta definiens fubfcripfi.
3 Vbidericus,ecclefise Segontienfis Epifcopus,hsec ftatuta definiens
fubfcripfi.
4 b Vbinibal, Dei miferatione e^lefiae Iludíanse, qui & Ero- f vinibalCA -
thanae Epifcopus,hsec ftatuta definiens fubfcripfi.
5 Ego Maurifius, in Chrifti nomine Epifcopus fan£fcse eccle-
" fiar c Abeleñ. hxc ftatuta definiens fubfcripfi. ' o

4ió CONCIL1VM
2.5 Armenius,fan£ae Ecclefia? "Egitanae Deigratia Epifcopüs, '**''
hsec ftatuta defínicns fubfcnpfi.
2 6 Adimirus,fanc1:ae EcclefiaeTudeníis Epifcopus,fimiliterfub
fcripíi.
27 h Annianus, fanctae Eccleíise Valentinae,íimiliter fubfcripíi. ' A utti0 '''
28 "Donundei, fanftae Eccleíice Empuritanac Epifcopüs, fi-„ pefi""* 1 "'
militcr fubfcripíi". y,v/r,
9 z Ego Valentinianus Archipresbytcr, agens vicé domini mei "" J "
Leudefredi Cordubéíis Eccleíie Epifcopi, hec ftatuta defíniens
fubfcripíi.
3 o Crifpinus, in Chrifti nomine Abbas, agens vicem domini ^
mei c Neufridi Olyfsipponeníis Ecclefiae,he^ ftatuta defi- < &&'
niens fubfcripíi.
3 1 Vbilienfus Presbyter,agés vicem domini mei Pimenij Epifcopi
Afsidoneníis Eccleíi^ , hgc ftatuta definiens fubfcripíi.
3 2 Paulus Presbyter, agens vicem domini mei Canditati Epifcopi
AfturienfisEccleíi£,h£c ftatuta definiens fubfcripíi.
33 Magnus Presbyter, agens \fccem domini mei Marci Epifcopi
Caftelloneníis Eccleíie, hec ftatuta definiens fubfcripíi.
3 4 Reparatus Presbyter, agens vicem domini mei Theudere-
¿i Epifcopi Paccníis Eccleíise, hec ftatuta definiens fubfcripíi.
3 5 Conftantius Presbyter,agens vicem domini mei Theuderedi
Epifcopi PaceníisEccleíi£, hec ftatuta definiens fubfcripíi.
3 6 Clemens Decanus,agens vicem domini mei Ioannis Epifco
pi Eliplenfis Ecclefia?, hsec ftatuta definiens fubfcripíi. G¡^ iC ^
3 7 Ambroíius Diaconus,agens vicem domini mei d Giberici
Epifcopi Mentefanse Eccleíia?, fimiliter fubfcrip fí. c¿.
38* Águila Diaconus, agens vicem domini mei f Vigitini Epif ¿ v^ oti0Í
copiBigaftreníisEccleíia?, fimiliter fubfcripíi. j(c>
3 p Matacellus Diaconus,agens vicem domini mei 8 Dunilani i pü
Epifcopi Malacitana? Eccleíise, fimiliter fubfcripíi.
De fubfcriptionibus.
A Nfericm Segobienfis fubfcribttin,$.&6.Totet.Bafconltt*
¿^LucenJisjn.^.Tolet.jDeodatHS Egtbrienfis in. 6. Eugenia
ToUtamiS*
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.VII. 4u
Tolet. in fexto ^ quinto Tolet. qui fuccept Inflo, qui in quarto
fubfcribit. Epartius Italicenfisin.6. Egtla Oxomenfts in quarto
& quinto. Farnus Vifenfisin fexto. Botomarius Irienfs in fexto.
Hilarias Complutenfis in fexto ?¿ quinto. Leudefredus Cordubenfis
in fexto. Ioannes Eliplenfis in fexto. Orontius Emerhenps
infexto:qui fuccept Stepbano,qaiin quartofubfcribit.SififclmEl
borenfisinfexto.Seruufdeiin fexto Calabrtenfis.Vigentintis Ttigapenfis
in fexto Tolet.Vigicinm.Pimenim Afidonenfis inquar
to Tol.E$ alias Pimenius Dumienfis,qui fubfcribit in fexto Tol.
qut fuccefsit Honorio,infexto. Armenias Egitana, qui
fuccept Eugemus ToletAmstProtaftis Tarraconenfis.
Mm i Sub
Ayuntamiento de Madrid

4n CONCILIVM
Sub Rege Chindafuindo]^»/ quiaffirmant,nomen friffc^
Cbindum velCwdum»cognomen Suindum,&itafcr¡bendú,CbtndusSuindus.Eius

TOLETANVM.VIL 413
nondum ttadito fepulturs,, cumfit contra Canónicas fanclliones:
*vt in cap.bona memoria. 36 de elecJionc^.
4. Dúos folidos]£/

4i4
fecund¡>mprouinci&rnoreM,modum imponit.Concil.i 6. Tole tan.
c. ó.Libet in calce huius Concilij apfonere.quA Rodericus Toletanus>de
librisMoralium D.Gregorijfcribiu fie enim inquit lib. z.c.
i 9. Stfuit in hoc Concilio (defeptimo agit) magna tur batió, eo
Si quod líber Adora lium.quem beatus Gregorios ad petitionem beati
Leandri3compofuerat, deperditus negligenfta, in Htjjtanijs non
extabat. Vndeoidem Princeps,facro Concilio approbante,Taio~
»> nem>C&farauguftanum Epifcopum (qui Sjnodo oftau&fubfcribtt)
>> religione r í$ literatura prajlantem, $ foliettum feripturarum, ad
t >> y Romanum PontiJjcem,cum fuá petitionepro libris Mor alium na*
uigio deftinauit. c De qua re non grauabor ponere,qminC.M .f
perantiquo memoria mandata inuenio,
J> 1
C O N C I LI V M
DE VI.SIONE HABITA TAIOni
Epiícopo,in Romana Ecclefia,& de libro
Morali in Hifpaniam dudo.
CIndafuindus GothorumRex in Toletanám vrbem Synodaledecretum
triginta Epifcoporum,cum omni Cler
ro mirificé, anno regni fuiquinto,indicitcelebrandum. Hic
Taionem Caefaraugiiftanum Epifcopum, ordinis literaturae
fatisimbutum,&amicum feripturarum, Romam ad fuam
petitionem,pro reííduis libris Moralinm naualiter porrieit
déílinatum. Qui dum á Papa Romenfe de dieindiem dífferretur
inlongum, quafi in archiuo Romana? Ecclefía?,
prae multitudine qusefitum facilé nequáquam reperirent libellum,Dominum
perno£ans,& eius mifericordiam,ad ve-
ÍKgia beati PetriApoftoli Principis,depofcens,ei ferinium,
in quo tegebatur, ab Angelo manet ottenfum, Quo mox fe
Papa, vt praeuidit reprehenfum, cum nimia veneratione ei
adiutoria tribuit,ad confcribendum,&Hifpanis eum tranfmiGt
ad relegendum:quia hoc folum ex beati Iob libris expoíitumretentabant,
quodper B.Leandrum Hifpalenfcm
Epifcopum fueratadue&um, & olim honorifice deportatü.
Requiíitusvero& coniuratus eftTaio Epifcopus áMartino
primo Papa Romano, quomodo ei tám veridicé fuiííct
librorumillorum locus oftenfus, hoc illi, poft nimiam deprecationem,
cum nimia alacritate eft faffus, quód quadam
nocte,fe ab oíliarijs Eccleíise beati Petri Apoftoli expetijt
eíle excubium. Atque vbi hoc reperit impetratum, noftis
medio
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.VII. 4iy
niedio, quum fe nimijs lamentis, ante beati Petri Apoítoli
loculumfaceretcernuum, luceca?litus emifla, ira abinenarrabili
lumine tota Eccleíia extitit perluítrata, vtnecmodicum
quidem lucerent Eccleíia? candclabra, íimulq; cum ipfo
lumine vná cum vocibus pfallentium , Se lampadibus relamptantiumintroire
ían&orum agmina.Denique vbi borrore
nimio extitit territus, oratione ab eiscompleta, paulatim
ex illafanttorum curia, dúo dealbati fenes eereífum
mea parte, qua Epifcopusin oratione degebat, cccpcrunt
darepra?pendtilum. Atvbi eumrepereruntpené iam mortuurmdulciterfalutatum
reduxerunt ad proprium fenfum:
quumque ab eis interrogaretur, quam ob caufam tam grande
extaretfatigium,vel quis ab Occidéte properans tam longum
peteret nauigerium-jhoc,& boc,ab eo,quafi infcij,relati
aufeultant opera? pretium. Tumilli multis eloquijs confolato,
opportunum,vbi ipíi libri latebant, oítenderunt loculum.
Igiturían£ti illi, quse efletfanftorum illa caterua eos
tam claro cum luminecomitantium,refponderunt dicentes,
Petrumefle, GhrifH Apoftolum, fimulque &Paulum inuicem
fe manu tenentes, cum ómnibus fucceflbribus Eccleíia?,
-inillolocorequiefcenribus. Porro vbi Se ipíi requifíti fuerunt,
qui domini eíl'ent, qui cum eó tam mirabile habebant
colloquium, vñus ex illis refpondit.fe eíTe Gregorium, cuius
Se ipfe defiderabat cerneré librum; Se ideó aduenire, yt
eius adremuneraretur tamvaftumfatigium, &aucl:umredderet
lonoifsimumdefiderium. Tune interrogatus, íi tándem
in illa fahfta multitudinc adefiet fapiens Auguílinus,
eoquódita libros eius, ficut Se ipfius fanfti Gregorij femper,abipfiscunabulis,amaretlegere,fatisprouidus,hocfolummodó
refpondiífe refertur: Vir ille clarifsimus Se omnium
expeftationegratifsimus Auguílinus, quem quaeris,
altior á nobis eum continet locus. Certé vbi ad eorum pedes
cccpitproruere.vnicus ab oculis eius, oftiarijs, Se ipfis territis,fimul
cum luce euanuitvir ille fan&ifsimus,Vnde &ab
eo die a cunclis.in eadem Apoftolorum fede,venerabilis Taio.extititgloriofus,
qui ante defpicabatur,vtignauus.
Hucx vctnjto.C.QuA omniapaulocopiofitt* HodericM //¿. 2.
e. zo.re fin. Sunt c¡maffirmentMnclibrum NUralium qregortja
TaionealUtiím, inEcclefia Metropolitana (afiraugufta fodic^j
religióse ajfemari, magna populi & Clerici veneratiorv^,.
Mm 4 IN
Ayuntamiento de Madrid

416 CONCILIVM
IN NOMINE DOmini'Saluatons
noítri IeíuChrifh,
incipiunt gcílaSynodalia quinqua
ginta duorum Epifcoporum Pontificum,in
vrbe Regia celcbrata,
die XVII. Calen. Ianuanj,
Era DC. X CI.
„ pefttft» C>
,De«ft «b-A-0,
ANno quinto Orthodoxi, atque gloriofi, & verá ciernen ^
tice dignitate a perfpici,uReccefuinthiRegís, cu nos om * pr
vt grates illi debitas ¿V. honorem* la»ti redderemus,& cernui.
Sedquanto extuleratPrincipem humilitatisordo fublimis»
tanto ad exercitia fumma virtutis inftruebant exempla facra
tifsimi Principis formam noftrae religionis.Tumrelatis Deo
laudibus*
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.VIII. 417
laudibus,de vnitatis alterna? prouentu, magna nos cum tranquillitatis
gratia adlocutus eft dicens:
Etíifummus auftor rertí me diuce memoria? dñi,&genitoris
mei téporibusinregnifede fubuexit, atq; ipíius gloria?
participé fecit, nunc tamé cu ipfe requié a?ternarü adeptus ,Defcrens,part¡cfe
eft máfionum, ea qua? in me totius regiminis transfuíaiura c,r - fcxc *
reliquit,ex toto diuina mihi potentia fubiugauit. Vnde quia
regendorummembrorumcaufa,íalus eft capitis, ¿¿felicitas
populorum,nonniíimanfuetudo eftPrincipum, votiué decreui
vobis coram pofitis,& votorum meorum deliberationem
fanftione patula referare, Se ftudiorum b acia fincera*Apta decreta.Exc.
e *hibitione deferre. At vero quia anhelum pe&us fefe in
promiflorum cóplementa difFundit, d neepigredinefeflum '^f^ c6 *
retardationis oneribus fefe e fubmittit,lon£>am profequutio- rf c N ' Exc -
nem compédiobreuitatis adírnnxi;oc quidquid producrio~/Qü?d-E«.
nibus loquelarum inconcione difFundere potui, totum in
tomi huius cóplicamento s refperfum cálamo veftra? fan£ti- í ^¡^ s z m x vcft «
tudini ofFerre decreui; id magno precatu deliberationis exhortans,vt
qua?cun6¿ illie detinentur adfcripta,valido attédatisintuitu,fagaci
perfcruteminiftudio;acdehis,quecúq; exti
terint placitaDeo, veftri oris ad nos facro referátur oráculo.
Acccpto deinde oblato nobis tomcagétesDño gratias adela
niauimus:Gloria in excelíis Deo, Se in térra pax hominibus
bona? voluntatis. Poft huius exultationis beata?gaudium, Se
cceleftis gloria? hymnum,eidem facro Prindpibenediximus,
referatoq; inuoluto tomo, ha?c inibi contexta reperimus.
IN NOMINE DOMINI FLAVIVS
h Reccefuinthus Rex reucrendifsimisPatribus,in '***»

4i8 CONCILIVM
lentas,quod vos clementia voluntatis ipfius, ex noílrae celfitudinis
iuflu, ad huius fan£ta? congregationis votiuum dignatus
eft deducere ccetum;confidenstam mibi^quám vobis,
Se in pracíentium ferie temporum;& in futurorum longitu- eaflCcr¿>
diñe feculorum,eius adeílegratia? praemium:quoniá Se" ve- ' EJÍc.
ftrae concordia? in conueniendo vnanimem, ac religiofum
demonftratis afFecl:um,& difpoíitionis mese inregendis po-
.pulis,quámpium íit, b properatispatenteragnofeerevotum. ^¿"V 1 * -
Nuncigitur quia c momenti locutio longse d diftionis non < io - E *[OI)jj>'
capit exceííunb quid de fanfta fide nouerim, quam coelitus
illapfammihi per fan&orum Apoftolorum,fequentium^ue
Patrum ora cognoui,feu qure de fecuturis negocijs,pro quibushuncconuentumveftrae
congregationis coadunare per
cenfui,intimare decreuerim, in huius tomi ferie confcripta p^oía***
tenete,ac reléela praenofcite,& cun£lis,quae tenori eius noftrae
amplitudinis poteftas imprefsit, veftríebcatitudinis gra
uitas effe&um tam prompté ac miferanter impendat,quam
noftraemanfuetudinis ferenitas, harc vobis implenda commendat.
Exordium itaque allocutionis mea?, ex definitione fíütüút- c,hSs>
fan£be fidei inchoans,c3?tera,quae f futura funt,profequutiombusintimanda,velutfupra
foliditatem petrse conftrufturus.anne&amrvtoperismei
sedificium congrefíurus, eo fequentia
validiüs ponam, quo decentius firmifsima pra?tulerim
prima. Itaque coram fe reuerentia veftra habeat,
quod noífe non ambigit,me orthodoxce fidei veram, fanexam
Se íinceram regulam, de corde puro , Se conícientia .&>
bona plenifsimé habere, veraciter fcire, Se 8 fortifsimé¿ Fifm,$ '
retiñere; atque ita eam comple&i, venerari, atque diligere,
ficut eam h Apoftolica traditio dedit, íicut eamfan&a Sy-kStae»^f
nodus Nicaena conftituit, ficut Conftantinopoli fanclorum dUoeel "
Patrum congregado definiuit, ficut Ephefini primi cocuis
vnitas affirmauit, íicut Chalcedonenfis Concilij definido hífl£r»i« a t¿í
protulit: hanc cumfidelibus feruans/proprijs gentibus te-' infi*gj$'*jj
nendam infinuans, hanepopulis alienis annuncians;vtin il- {S*? 0 *
la glorificans Deum,& k in tempore mortalium me fummse K f r t°!U f *$.
diuinitatis felicitas adfequatur,& in terra viuentium heje- Bicft " 11
ditas á me glorie capiatur. E n reuerendifsimi Patres quantum
ad veritatem fidei fancte pertinuit, ex toto animam
meam fue confefsionistitulos explicuifl'e honorificentia ve- ^om»;^
ftra penfabit. Iam nunc magnopere arbitror eíTe mihi 1 op- og°¿¡!c>
portunius,
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.VIII. 4i9
portunius,que intendimus, focietati eiurdem vera?fídei íludia
fanftae operationis innefterej nehanc,aut fine operibus
mortuam habeamus, 3 autnonplenitudinis fuá? dignita-" ^ u fe¡J't p honeíU
teperfpicua,decidat "inhoneíla: "dú fcriptura non fílente de w DceftE¿c. '
quibufdaminfertur,quidicunt fe nofle Deum,faclis autem
r negant. Vtergo hanc fidem fupra lapidem illum folidatam,
JÍ.U.,,7. quemreprobauerunt «edificantesádem tamen á Dominofau

C O NCILIV.M
titerint patefa&a cum iuftiti£ vigore mifericorditer;& cum ^¡^
teperamcnto miferationis iuíhfsim^," cu noftra conniuétia ; ' nliDtntur #*>
terminetis inlegum fententijs,qu£ aut deprauataconfiftunt, *'
autex fuperfluo,vel indebito* 1 coméela videntur,noftra? fcre- * Co1 a "
nitatis accommodante confenfu, ha?c b folaquae ad íinceram t s ol d u *J5*
iuftitiam Se negociorum fufficientiam coueniunt/inordine- '
tis; Canonü obfeúra qucedam,& indubium verfain meridié
lucida? intelligentia? reducatis; omnium^ negociorum conuentus,
ordinumq; ftatus, qui in veílram extiterint deuoluti
pra?fentiam,ita maiorum regulis cócordantes iuftifsimé pie
ac temperanter conftituere ftudeatis, vt Se mihi, qui ad ítudiorumfruclus
bonorumanbelo,parsbeatorum adueniat,&
vos,quoniam implentes voluntatem Dei, me non fpernitis
imprecátem,regiobeatitudinis aeternae fufeipiat, Se viíio delecíationis
Dei íibiperenniter inhaerereconcedat.Vos etiarri
illuftresviros, quos ex officio Palatino huic fanftae Synodo ,
intereífe d primatus obtinuit, ac nobilitas fpe&abilis honora- ¿ J 0 ¿ f
uit,& experientia cequitatis plebium rectores exegit,quos in
regimine focios,in aduerfitate c fidos,cx: in profperis ampie- ' Vl]l0i ' ^
&or ftrenuos,per quos iuftitia leges implet, f miferatio leges /M iíir,c01
* infle£Ht,&: cótra iuftitiam legum, moderatio aequitatis tem f i«op** tuí ' £x
perantiam legis extorquet, adiurans obteftorper omne illud l;f5
admirabile, Se folum vnius facra? fidei facramentum, 1 ' quo fpff'jW
venerabilé omnium fan&orum Patrum fum obteílatus con- f^o^y
uentum,vt ad cúnela? veritatis,acdiferetionis iuftifsimefor- ¡JÜ.**'
mulam ita ánimos dirigatis, vt nihil a confenfu praefentium ^
Patrum/an&orumque virorum aliorfum' mentes ducentes * ÍJJJJ**
obtutu,quidquid innocétia? vicinum, quidquid iuftitise pro- .^&
ximum,quidquid a pietate no alienum,vel foli Deo k cogno- KAS° 01 *"
ueritis exiftere placitum,inftáter,modefté,cx: cum omni dignemini
intentione complere; fcientes quia in eo quod ha?c
mea falubria vota completis, vos Deo amabiles afsignatisj Se ^
in eo quod decretorü' veftrorum edicla fauoris exhibitione /fí0
corrobpro,mevobifcumíimul Deo placiturum adíigno.In
commune iam vobis cunftis Se exdiuino cultu miniftris ido
neis,& ex aula Regia re&oribus decenter eleftis diuini nominis
adiuratione conftriclis adijeio confeníionis mea? verumpurumquepromiíTum:vtquodcunqueiuftitia?,autpietati,falutarique
diferetioni vicinum decernere, feu adimple- ^^
re cum "noftro confenfu elegeritis,omniafauente Deo per- *
ficiam>
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM. VIH. 421
ficiam,& aduersüs omnimodam cótrouerííarum querelam,
Principaliaucl:oritatemuniam,ac defendamj'promifsis illis, '&**&£**
que ad domeíticos fidei regula veritatis pertinuifle probauit.
Adhüc aliud á beatitudinis veítra? conuentu eiuídem fidei
auiditas fan&a depofcit,connecl:éte me c in fequeítrationis ÍE'ftJííSS' mconfinio
caufam,qua? a anoftro dogmate probatur extranea: ., d 7 i,, A 0D,s , C0nfEx . c -
quam licetperme lucran Chnírus exoptet, inimicam libi fc'x&Aiiámoare.
¿ rr i • • 1 i 1 „ • • 1 f Fxhortetur.Exc.
tamen elle non ambigit,doñee quod ardenter optar, euiden- „ Decíuxc
ter"obtineat. Iuda?orum, fcilicet vitam, morefq; denuncio,
quorum tantummodo noui terram regiminis mei pollutam
eífe pefte contagij. Nam cüm Deus omnipotens omnes ex
hac regione radicitus extirpauerit hserefes,hoc folum f facri- / SacriLdc

4*2 ' CONCILIVM
1. De CatholtCÁ fi.lei plenhudinc^,. r.
Tune primee narrationis exórtu, vera? hdei nobis tractatus
occurrit:vt incipientes de illa primituslóqui, indéfoliditatis
aufpicemur exordiú, vnde facra? fumpíimus natiuitatis ini- „t

TOLETANVM. VIII. 423
77. De incauto iuramentó.
Secunde difputatíonis occurfu adfuit negotium tarn diffíeile,
quám c¿ graue, in quo de refugis, at^períidis diiputatione
cómotajvtrum ne poflet eorüdem temperan íententia damnatorum,
magno fatis conatu eft exquiiitü. Sed cumillarum
feriesconditionum, ad quas decuríis non longé temporibus
pro eorum penuria,hoífilitatis vaftitas * nos iurare coégerat, *Non.Exc.
noftris eíTetauditibus recenfita, tanta reperimus obligationis
illicincíl'e b cenfuram, vt macularum fuarum nodoíitas non tTeftuMm.CA.
tantum videreturprohibitioné dediíletranfgrefsionü,quantum
concluíale vifcera pietalú.Aderat enim5quod in vtroí];
pauor agebat, 8c nefanfti nominis profanado fieret, 8c ne
milerattonis operado interiret:quia c ex Dei nominis profa-'
natione non aberat, d quod tenebat,& ex prohibitione pfera- ¿QaiterrebacExc *
tis aderat,quod ta?debat. Dumq; alterno periculorú obieftu
' fe prolata? fentenria? compuímarent/ periclitabamur in bi- S S r?'^ >c * • • •
íido partium difsidentium calle, quo" diremptionis tramite E* C - . .
ludicium properaret. Sed cu grelsibusdiiputationis noltra? dirca.;*. EXC.
r C irr 1 • r • 1, i1 • 1 • TI - v ¿ F.t de vianot abiete
le djrhciutatis congrelsio deuia obieciilet,properadi tan- CÍH:EXC.
dem reliclo difcrimine,cum fragore fingultuü3 Se imbribus
lacrymarum, ad Deum, quipietatis fons eft verba fimul,&
corda conuertimus, "orantes." Adfpira fan&eSpiritus, &

424 CONCILIVM
reparare," & attu eft vi potius necefsitatis exorta?,quám de- éUexi
liberatione iudicij,vt contra eofdem, eifdemque fimillimos>
cum omni feré populo acérrima iuramenta daremus. Vnde
iuraííe nos per atteftationem diuihi nominis,conditio iuramenti
demonftrat, & ne reíblüi queat, facra? Scripturse au-
£xod.io. ¿tontasinftat: feribitur namq; in Éxodo: Non aííumes no*

*l«*
TOLETANVM. VIII. w
aut iuramenti iuftitiam, b aut mifericordise pacem fibi con- *^jjwenttíaftwf.
trairenarrabimusidum fcriptum íit: Mifericordia, Se veritas *Aut ¡oramíti m¡.
obuiauerunt íibriuftitia, 6c pax fe complexa? funt ? aut quia
controuerfiarum lapíus fefein c contentione difFundunt,' Coníent¡oné - Ex *
ideo vnius partis afíertionem narrábimus non implendam.^
Cur alteráis aífertio partis ia&ura? e cóminatur inftátiam? ¿"Ne.Exc.
6c quia iuramenti cuítodia vltionem no temperat pauefeen- ' atmur,£xw
dam,idcircó impietatis atrocitas morte pariet execrandamS
fi Abfitretenim íipublicis facramentorum geftis (quod Deus
rfí*!.' auertat) a quibuslibet illicita, velnon bona extitifiet coditio
*''• alligata,qua?,autiugulareanimam patris, aut agere compelleret
ftuprum facratifsimae Virginis., nunquid non tolerabi-
Hus eíTetftultce promifsionis reijeerevota, quámperinutilium
promifsionum cuftodiam exhorrédam criminum implere
menfurá?CXupd íi ita f eft, quomodo crederetur vnius /E

Ai6 CONCILIVM
ciliat,tunc fixius durát,cum eos iacrameti vincula hgant. bt**?;^^
Omneetiam,quod c teíiisádftipulat, túcvenus confta^cüm* gxC.
id adie&io iurationis affirmat. Quod íi & teftis deficiat, innocentes
fidem fola iurifiuranditaxatio manifeftat.Hinc 8c,
vt d mentibus humanis diuina voluntas panderetquodvo-'^tf otlbn,,
lcbat,nelabens fragilitas pro incerto teneret,quod inuiolatíe
JJ/>;.45. veritatis promifsioexprimebat, per Efaiam loquitür,dicens:
Ego Dominns, 8c non eft alius; in memetipfum iuraui. Si
ergo tanta? inftitutionis limite funtvotiua iuramentaferuanda,
quis alienorumá veritatebsec adftruatexecrabilitervio- ^¡gc*^
landa? Stabut ergo facra? au&oritatis' viuidaiuíla>nec vana
profanatione erunt aliquatenus temeranda. Verüm ne iuramenta,
qua? data funt, videantur in nos ita penitus miferationum
concluíiffepraecordia, vt nullam de pietatis affe-
&u anima? vifceraconcipiantindulgentiamparitura: ficfta- rlv!^^'
bilitis contra&ibus f iuramenti, íinum mifericordia? aperimus,
atq; ita cunctis Deo placita deuotione mifereri cenfemus,
vtnosnec iuramenti teneatcautio reos,necinbumanitas
faciat execrandos. Occurerre certé miferorum ruinis
debet'fubfidio vnufquifque,quo valet,& releuatione aliena?
vindi£líe,á fe Deiremouere vindiftam: libat enim Domino j , ^
£ l "" profpera,quiab affliftis pellit aduerfa. s IndeIob,ante pafsio- ¡$|
nis experientiam h impudens patientibus,quod in pafsionis "¡¡¿¡¡¿¡¡p,
fuá? patientia memorabat, fuarum virtutum catalogü texens ^S^
Tww.i+ ínter ca?tera fie connectit: Benedictio peritun fu per me ve- t*°$í>^
niebat.&cor vidua?cofolatus fum.Etpauló póft:Flebá quon * #- c
damfupereum, qui affliflus erat, 8c compatiebaturanima
mea pauperi.Hinc&Salomón:Erue eos, qui ducunturad
mortem:&qui trahunturadinteritum,liberare 'nonceíTes.***
Quibus faneca? au&oritatis inftru&i decretis,necfanc"lü nomen
profanaíTe nos conftat, quod nullatenus profanandum
vox noftra? pra?dicationis iníinuat, 8c indulgentia? vifceribus
adapertis, licet oris fui profeísione damnati difficilé nievg.t.f.i.
rerentur abfolui (iuxtaquodferiptu eft: Sanguis tuus fuper
caputtuum; os enim tuum loquutum eftaduersúm te. Et
Hf»h.iU iterum: Ex oretuo iuftificaberis; 8c ex ore tuo condemnaberis)
tamen pietatis intuitu, 8c parcendi viam pandimus,
qui 8c mifericordiam prorogamus. Huius fané promif*
fionis incauté crudam, cruentamque temperare fenteritiam
illa quám máxime compellimur cauía, quod ha?c
dúo
Ayuntamiento de Madrid

TO LETANV M. VIII. 427
'•• *lu' dúo mala licet fínt omnino cautifsimé praecauenda, tamen
¿7 ,If - n periculi necefsitas exhis vnum a temerarecompulerit, id - ,Tem P erare,Exc «
'•"í¿? ^ebemus refoluere, quod minori nexu nofcitur b obligare. * ob,i g ar¡ Gut.iuo.
**• Q^id autem ex his leuius, quidueíit erauius c rationis acu-

428 CONCILIVta ,,
a difperdam illud. Sipoenitentiam egeritgens illa 6 á* maloísupeimaL^
fuo, quodloquutusfumaduerfuseam, agam & ego pceni-
*v**'JV tentiam fuper malo,quodcogitaui vtfaceremei.Etper Ezechielem:
Si dixero iuíto, e quod d vita viuat, & e confifus in »^J¿A
íuíhtia fuarecentiniquitatem,omnesiulhtioe eius obliuioni tCo**?*^,*
tradentur, &in íniquitate iua ,quam operatuseit, in rpla nodrimonetur.
M autem dixero impio:Morte moriens, ocegent
pccnitentiam á peccato fuo, vita viuet, & non morietur. Si
er2o noftrá cóuerfio fie diuinam mutat fententiam, cur mi- ,.

TOLETANVM.VIII. 429
mutat fcntétiam. Vir quoq; fan&ifsimus Auguftinus veftigationis
acuminecautus, inueniendi arte praecipuus, afíerendi
copia profluus, eloquentiae flore venuftus, fapientise
fruclu fcecundus^haecin fuis narrar' affatibus.Duo funtom- * Affca¡bus.Biírch.
niño genera mendaciorum,in quibus non magna culpa eft,
fed tamen non b funt íine culpa,cum aut iocamur, aut c proxi ^ft.Exc.
•11 1 ,4 • • 1 • 1 x n 'Pro mifericordia
mis mentimurj íiludpnmum ín locando ideo non elt per- mem.Exc. F.Pro
**1 ' m ' • r ^^• • • Mi • ,. . . proximis m?nt.
nicioíilsimum,quia non rallit: nouitenim ille cui dicitur 10- Burch.autcúProci
caufa eíTe diftum: fecundum autem ideó e mitius eft, quia ¿ÉricA.
retinet nonnullam beneuolentiam. f Ideó ipfe: Nonaufe- tM J nai - E«.meni
t t titus Burch.

43o CONCILIVM
fimé fuffíciatprselibafíe. Namplurima colligere poterit, qui
ha?c attentiüslegendoqueíierit.Cseterum quibus haec nequáquam
fufficiunt, velhincíumantcum rubore filentium:
quia optat Vas ele&ionis anathema eflc á Chrifto pro fratribus
* noftris, quám perdurare crudelibus indeli&is. ' SlW
/ //. Depwmo Epifcopalis ordtnis útul'u
Tertia? ratiocinationis alloquio doluimus, contra príorü mo
nitaPatrum, vota pernicioíifsima poílerüm. Nam quanto
frequentiüsillinoxiavetuerunt, tanto iludióíiüs ifti perpetrare
vetita non quiefeunt. Sicq; per contrarium,quod penitusoecumberedebuit,
infultarenondeíinit: & res quae tot .
excifa decretis arefeere potuit,ad vieem 1. Lerna?! capitis,vtre * Hr d
runtfabutatruncata virefcit.Denique,quod fine magno ¿olore
dicendunnon eft, reperiuntur quam plurimi negocio
muneris perituri, mercan velle gratiam Spiritus fanílijdum
vileprafmiumdonant, vt Pontificalis ordinisfublime culmé
'¿¡¡ttum.% accipiántj obliti verborum Petri, qui dixit ad Simonem: Pecunia
tecum íit in perditionem,quoniam donum Dei exiftimafti
per pecuitiam pofsideri. Prpinde quia & víitatum eft it¿
c tale malum, Se maiorum frequenter extat mucrone fucci-< í " ,t ^
fum,nos quoque buic vulneri d cancrofo ignitum, quod fu- ¿¡¡¡¡i,***
pereft,ailhuc inijeimusferrum; decernentes 0 omnímodo, vt' ^
vtmt.tm. quicunq; deinceps f pro percipienda Sacerdotij 5 dignitate' a*»^^
quodlibet praemium dete£lusfuerit obtuliíle, ex eodem tem l
pore fe nouerit anatbematis opprobrio condemnatum, atq; ?%

T O LE T A NV M. V111. 451
myfterium Eccleíía? fuá? fuerit dignatus caput exiftere Chri
leus, mérito in membris eius intentio Epifcoporum ofíícia
peragere cernitur oculorum: Ipíi enim defublimioricelíitudiííé
4 ordinum regunt, &difponuhtfutie£las multitudines * ord;n¡«.Exc
p'lebium.Vndequantoipíi fiuntfequentium b ducatores,tan i> Duares.Exc.
to meritorum lumine debent c eífe fulgentes. Q.ua propter , pISefuigere.Exc.
omnes Epifcópi,inter ca?rérarum ornamenta virtutum, nitoré
carnis debentpropeñíiusenitere; vt ex hoc, audientes
^uriditiamappetant, ex qüo doctores immunditia non detürpat.
Adeó vt fi deinceps Epifcopi dete&i fuerint execra-
bilibusflagitijs, cumqüibusíibetfccminis pollui, d aut familia ¿
ripéculiaritateverfari,nouérintfeirreuocabili fententia Patrum
vlcifci,ideft,Ó detca.v
definitur, vtomnes Epifcopi id ipfumin fuis quáerere folicité
curent; Se cum hoc verifsimé reperirepotüerint, omnes
k placiti , cautione' P tali " diftringant, vt nunquam vlterius fc p ^«;A#
tamabominanda committant Mulieres veró,feu libera? fint, -Tai.ier.Exc
leu ancilke, ° ac illis turpitudine fociata?,ita ómnibus modis C.A.
leparentur, l Se monaftef 10 tradantur, vt vlterius ad conl- «txc/
cios fui cnminis reuertendi omnem habeant aditum dene- > fu";v"v r ;t é J^ an
gatum. lili vero fi omnino coércerinequiuerint, vfque ad * Confoc¡0 »-fc«.
exitum vita? fua?,monafterijs deputati/ pcenitehtia? difcipli- r D¡rcipi¡n¡,moM.
nis maneánt omnino fubieái. iíL* puncant *
Ayuntamiento de Madrid
Si
,

432 CONCILIV'M
V I. Si vxoresduxerint Subdiaconi, quid
obftruartdum*
Sextse difcufsionis obieftu, quofundam rnalé íibi confcio*
ru patuit denotatum elogium. Nam relatum eft nobis,quofdam
Subdiaconos, poftquam ad facri huius ordinis peruencrintgradum,non
folüm carnis immunditia fordidari; cum
e/ " M1 * fcriptum íít: Mundamini, qui fertis vafa Domini: fed etiarnt
quod di&u quoque nefas eft, nouis vxoribus Copulan; aíTerentes
hoc ideo íibi licere, quia benedi&ionem á Pontífice fe
nefciunt percepiffe. Proinde omni excufationum difcifíb ^¡
velamine, id praecipimus a obferuari, vt cum ildem Subdia- * ° '
cones ordinantur,cum vaíís minifterij benedi&io eis ab Epif
copo detur,(íicutin quibufdam Ecclefíís vetuftas tradit anti
qua, Se facra dignofcitur confuetudo fubílareprolata)omni
penitus ab illis íbrde mulierü,acfamiliaritate remota.Quod
íi hoc vulnere deinceps fuerint fauciati, mox erunt fub pccnitentiae
oneribus, vfque ad extremum vitas, monafterijs
relipandi. ¡
VIL DeCIericis, qui ad contugia morefque
feculiredierint.
Séptima? aíTertionis acceíTu adijt ccetum noftrum táminuerecunda
progrefsio, quám ignobilis, ac deteftanda praefum- ,jflfg
ptio.Quofdam enim, aut euentunecefsitatum, autmetupe1 tf>Wj£íP
riculorum t adeptos fuiíTe nonimus Ecclefiafticarumofficia J¿
•dignitatum: & quoniam cumillis ha?c imponerentur, id fíbi íeíu«i?¿
fieri noluifle c teftantur, idcirco " hsec" fpernere, atq; ad pri',', P* eft '
ftinapertentant coniugia, morefque rediré; tám nequitef
co:leftiaiurafoluentes, quámprompté fecularibus extant i*
lecebris inhiantes. Qua de re nofle nos conuenit,quod Epi* , ^ít
copalis eminentiae d culmen non immeritó facris ómnibus/¡^nin^
icrorumque ordinum ínlhtutionem, q Uí f . ^c-r
tám f diuinaliterordinataperíiftunt, quám excellentifsin 1 ^
conferuntur: quia Se tanto abéis fingulariter impenduntur,
quanto eidemfummo culminaperagenda feruantur. CXu 0 "
modo ergo quodinfe recipit, áfereijcerepoterit, cum baec
ánullo
Ayuntamiento de Madrid

TO.LETANVM. VIII. 435
a nullo altero conferri, quam a folis Pontificibus nouit, á
quibus nec ligata folui> nec foluta a poterunt ab aliquo re- d ^°i tue ¡ runt,&ccí
**»*. u. ligari? Sic enim ad Petrum Veritas ait:Quodcunq; hgaueris
fuper terram, erit ligatum Se in coció; Se quodcunq;foluerís
fuper terram, erit íblutum Se in ceelo. Nequáquam ergo
aliquando poterit profanan, quod diuinaiufsione, íimulq;
Apoftolica? traditionis auíloritate facrum nofeitur extitiflfe.
Verüm ficutfan&um chrifma collatu,& altaris honor,euelli
non queunt, ita quoque b fan&orum decus honorum,quod t> sacrorum.M.r.
hiscompar habetur Se focium, qualibet fuerit occafíone ,acmm,Exc *
perceptum, manebit c ómnibus modis inconuulfum. Ad ' 0ranímodf - Exc -
extirpandum vero radicitus huius callida? machinationis
inutileanjumentum, id íibirationabiliter dari nouerint in
obie&u, quod facrofanclri Baptifmatis inappretiabile donumeft
femper; Se fa?pé non folúm nolentibus, verumetiam
(quod maiuseft)nefcientibus impertitur: fed hoc á
nullo penitus profanan permittitur. Q¿ód d (i Se hic op- d E«fih¡c.Exc.
ponitur, nec dum rationis c capaces exiftere, qui hoc f pro- * Capaccm.Exc.
bantur aeccipere, s hic omnimodó h conticefeant; quiaíi ¿ H^CA.SC.
maiores impune non deferunt, quod paruuli, vel neícien- ° Co s nolcam - Exc -
do, vel nolendo percipiunt, quanto magis non conuenit
1 violare, quod pro mortis, aut pecnarum euadenda perni- ' yíolmEx ^
cie,occulta Dei difpenfatione dignofeitur obueniffe. Recedant
ergo talium k deíideriorum impudorati fautores;
Se licet inuiti percepcrint, quod non merebantur habere, K pef.dnc v«r«sübenter
tamen, ob ccelefte retineant prsemium ,quod no- iaim P udt «.
lendo, ! per terrena? confequuti funt necefsitatis euen-' ProP«r.Exc.
tum : vt m tamen inuiti appetant bona diligere, ° quae «Tamíxc.
íponte videntur ° deíides impugnare. Quod fi quis poft" DdídeoSExe.
hoc perennis difpofitionis edi&um, non finceriter facris
inhceferit cultibus, Se abijeiens a fe gratiam, quam accepit,
P relabi ad coniugia, morefq; feculi attentauerit, vel eum PR.

434 CONCILIVM
VIII. Vt nullus or¿iwetur,qui nonpcrfeftc nouertt
officta EccleftaBica.
áAfao¿ te '
O&auoc difceptationis a affe&u reperimus quofdam diui- * \ ¿j»
nisofficijs mancipatos tanta b 'nefciente íbcordia plenos, iíieícltRt \il¡í.
c u if
vt nec in illis probcntur inftrü&i competenter ordinibus, ' ¿$*w ¡¡¡u
qui quotidianos verfantur in vfus. Proinde folicitc con- ""¡'J!
ftituitur, atque decernitur, d vt nullus cuiufcünque digni-¿Nuil» 0 » ^
tatis Ecclefiaftica? deinceps ' percipiat gradum , qui non fperc¡p'» ot '
totum pfalterium, vel Canticorum vfualium, Se hymno- pC.
rum , íiue baptizandi perfe&é f nouerit fupplementum. Z^ 08 "
lili vero, qui iam honorum dignitate funguntur,huius tamen
ignorantia? caecitate vexantur, aut fponté fumañt in- ^ ^
tentionem & lítce"
neceílaria perdifcendi, aut a maioribüs ad le-
P*
ftionis exercitia cosantur h inuiti. Abfurdum íiquidem tío i 0 / b !Up»fi*
n. • r i- • D i • L i J hicíq „tttí.
elt, eos,qui cceteros íimpliciores Se laicos habent docere, iuns« n (quibus Se difeiplina?, & vita? debenteíTe veluti quoddam
fpeculum) ad alicuius ordinis , vel dignitatis promoueri
^
ftatum.qui legem Deiignorant,nec literarum faltemme-
*
diocritate fint infigniti. Nullus igitur ad facra Deimyfteria
traftanda veniat indo&us* lotus aliquis, aut ignorantia?
tenebris ccecutiens: fed folus is accedat, quem morum
innocentia, Se literarum fplendor reddunt ílluftrem. Alitcr
ordinaturis, Se ordinandis imminet in poíterum Dei, Se
eius Eccleíia? vindicta.
IX, De hu, qui efum carrimm tn quadragintd
diebtis percipiunt¿.
Nona? intentionis admonitu detefta eftingluuies horrenda
voracium, qua? dum fra?no paríimonia? non adítrin^itur,
" '' * "" ' *z¿ ¡
voracium, quee dum fra?no paríimonia? non adítrineitur, AMf.p*
religioni contraire cenietur. Nam dicente Scnptura: Qui ^
fpernitminima,paulatim k decidet"in máxima ",illi 'tanto **$¡¡¿¿>
edacitatis m improba? fumptu grafíantur, vt coeleftia, Se pe- '*¡JJ¿¿« e
né fumma contemnere videantur.Etenim cum Quadrage- " t* 6,
finia? dies anni totius decima? deputentur, qua? in oblatione ¡fl0##.
ieiunij n Domini confecrantur, quibus etiam faluberrimé *
**/. xf. religioni contraire 5 cenfetur. Nam dicente Scriptura^ Qui i]
Ayuntamiento de Madrid
conditio

TOLETANVM. VIII. 43í
conditio humani generis expiatür, dum á quatuor mundi
partibus ad hanc homo religionem crediturus adducitur;
quatuor clementis formatus,proptertranígrefsionemDe- -Etcxquat.Exc.
calogi quatcrdccies conuenienter afíligitur, b illi aufu te- i III*¡Squi.Exc
merario hsec omnia c contemnentes d voracitatis ingluuiem rc.ontemnunt.i-xc:
nonfrsenant, Se (quodpeius eft) Pafchalia fefta illicitorum áNec vorac.ingi.fr»
«i'*. 1 * efuum c praeceptione profanante'Qmbus" ex hoc adeó t^^on«jExs.
accerriméinterdicitur, vtquifquisabfqueineuitabili necef-

436 CONCILIVM
rc£loreS)Vtautin vrbcregia,aut inloco, vbi Princeps decefferitjcum
Pontificum, maiorumq; palatij omnímodo eligantur
aflenfu • non a forinfecus, aut confpiratione paucorum, ¿c»»"»
aut rufKcarumplebium íeditiofo tumültu. Erunt catholicae
fidei a(Tertores,eamq;, Se ab hac, quaeimminet Iudíeorum
perfidia,& á cun&arum haereíum iniuria defendentes:erunt „.{»>'
a£Hbus, h iudicijs,Se vita modefti: erunt in prouifionibus "u¡. f^fi
rerumtam c parciampliüs quám extenti,vtnullavi> autfa- íP t a e r 0t¡.ii«'
ftione fcripturarum¿ vel detinitionum qualiumcunq;, contra&us
afubditis,velexigant,velexigendosintendant:erunt ^ .
in conquiíitis d oblationibus gratifsimé rebus,non proí^e-^^^.**
ftantesproprij iuracommodi, fed confuientes patria?, atque
genti. De rebus congregatis ab eis, c illas tantüm Ubi vendí- *" l *- c ' '^
cent partes, quas di&auerit au&oritas Principalis. f Verumf Rerü -;í,
quaecunq; inordinata reliquerint 8 hrereditabunt gloriam¿ *¿J^ 4
fucceflores. 1 ' Propria eorum,¿x: ante resnumiuíliísime con- « o,u Jc>
quifita,autfilij,autbaeredes capiantiure proximitatis. Dearnnium
fuccefsione,vel muñere, quamuis inordinata relióla, c¿¡
1 "aut" primo tantum fiiijs, aut haeredibus fequenter profi- '¡^r^
ciant,vel propinquis. Atqj ita in eorum cun&is a¿libus,moribus,
atque rebus pr

TOLETANVM.VIII. 437
rite Synodalem fieri cenfuere conuentum; vtillic de diueríitateiudiciorum
a protenfae lites habeant terminum, vbi Spi- "P«terite.Exc.
ritus fan&us vniuerfalem coadunauerit coctum.Ab hoc ergo
Spiritu fantlo fucceníi;ne b quilibetinpofterum, aut im- ¿ Qs ,sUbetExc *
punévaleant c cómoueri, autgenerabaftatuta d conuellere, f Committ¡Ex&
.1 , . . . ° . «Coauelü.Exc.
plena decernimus vnanimitate connexi,vt quaecunque pro
fidei caufis, Eccleíiafticifq;negocijs, aut in prseteritis geftis,
autinprsefentibus conftitutis, aut futuris etiam in decretis
vel fint, vel fuerint definitiones confcriptse f vniuerfali ,< ^ Gnt » velfue *
auctoritate , nullus his deinceps contradicere audeat, nullus/vniucrfaiisauaoea
* euertere praefumat,nullus non implere contendat. Nam ¿¿euerbcrare.c.Aí
íi quis ex religione contra hcecinobediens,aut fufurrans,vel
certé lacerator,autinuidus, h aut non potius eorundem fau- *AC.EWÍ
. - r o í • r • o - • k r '< racia ,& honor*
tor extitertt gratiolus, oc honons iui,cx comumonis ian- ÍU¡.EXC.
&a?lugeat amifsionemultatus. Cüm vero quaelibet fanfta
Synodus agitur.autpacificé ínter 'Pontífices quippiam de- /EpifcoPos.c.A.
fínitur; fi pauciores pernefcientiam,vel contentionem forte
dilfentiant; autcommoniti plurimorum fententia? cedant,
autabeorumccetu cumdedecoreconfuííonis abfcedant, m & mAut,Exc *
excommunicationis annuse fententiamluant.
XII. De his, quifyernmt b&cfancttá.
"Duodécima, quae eft finalis & vltima facratifsimi Principis "K£ Si
obfecratione pijfsima,pro Iuda?orum abominabili,ac nefan- «»q u « cft - Exc -
da perfidia, execranda noftro ccctui perpatuit caufa: quam
idcircó infinefententiarum cenfuimus eíleponendam,quoniam
eamdem gentem deli&i fui mérito retroduftam, per
diuina. fanftioms oracula á capite ° pofitam deflemus p in;£c fi ^fn A c;u.
cauda. Sed quia Chriftus, vt pro nobis, ita quoq; pro lilis eit da.Exc.
mortuus,iuxta quod ipfe ait: Non fum miflus mfi ad oues,
qua? perierant domus Ifraél;neceílariumduximus fummam
pro eis impenderé curam, pro quibus fuam Chriftus poneré
non dedignatus eftanima.Ideoq; Principali clementia deuotifsimé
s príefauentes,qu2e ob hoc fui regni apicem á ' Do- *¿PP^M* E«.
núno folidari preoptat, fi catholica? fidei pereútium turmas
adquirat ( s indignum orthodoxaefiíki Principem facrilegis *indig.wputM«.
'imperarcfideliumq; plebem infidelium focietate polluere)
nihil aliud pro his ex noftra fententia definitur, quam vt ÍS£ cieMtepo1
decreta Concili) Toletani, quod cüua? memoria? Sifenandi
O o 3 Regís
Ayuntamiento de Madrid

4j8 CONCILIVM
Regís aggregatumeft tempore,á nobis>ac pofterís omnimodafuppleantur
intentioñe, a Qjiifquis autem ab eiufdemSy- *^"
nodi voluerit fententia difíentire > vt veré facrilegum fe no*
uerit condemnari»
XIII. he gloria Trinitatis, f$ Princifis.
DiuiníeTrinitatisinfeparabilenomé,íicut infpiratione mi- .^¡atv^
rabili noftrorum traftatuu primordia b lineauit; ita confum- ííC.
mationefublimi 0 eadéiamperficiendo d concludir.vtinillo '¿¿oM*^
íitnoftrum explicuiífe, a quo nobis adfuitinchoare. Damus ^cergo
gloriam,& honorem eidem fan£ta?, atq; c indiuiíibili *' í%c.
Trinitati,quae nobis f ex fe dicere cótulit,&in fe di£a com- f^p" 1 ' 1 '
pleuit;quse reformauit"in" extremitate feculorum remedia ttV ^^,
pietatum,& refoluitligamina £ vinculorum. Sit gratiarum í gngf'
a£iio,falus,& benediftio exercituum Domino fuper h fere- h sc'^ffit'f
nifsimumReccefuinthum, Principé gloriofum. Gratiarum ^l^ 0
a£Ho,¿
cuius dilpoiitione pijísima preiiuraru remouit exitia; cuius ^
temporibus k conferatvigereiuítitiam,& exuberare miferi- *ÍSfeS^
cordiam opulentam;cui poflprarfentis a?uitempora,diutur- f^'/'
nam cum fanclisómnibustribuatin remuneratione corona. D an, Íí5'-
Nos autem omnes nancdecretorum feriemex * retira?, vel izt& ¿i "'
pietatis, ac iuítitia? fonte manantcm, coram Deo, & fanftis ^
Angelis eius,orthodoxis ómnibus, &nunc,& in m futurum m '"
impenfifsimé commédamusjobfecrantes enixius,vthanc,&
reuerenter adimpleant, & ab semulis benigné defendant ,(0t.c>
"Conténenribus eam diuinaefeueritatis vltiopauenda 0 pro* jJS$S$^'
ueniat,obferuátibus autem mifericordia profluens3 pax per-'
petua, Se gloria fempiterna contingat.Huius quoq; fenten- . ^¿i>
tice fortitudine vel p valore, decreti noftri feriem, quam' v, f° pein
ferenifsimi domini noftri Reccefuintbi Regis q edi-í Ed,< "
mus nomine, pro rebus á diuae memoria? patre fu o quolibet
titulo conquifitis, decernimus omninó conftare.Legem
deniq;, quam pro coércenda Principum horrenda cupiditate,idem
clementifsimus ediditPrinceps,íimili robore firma- £Xf.
mus,atq;3 vt "in" futuns retro temporibus, modis ómnibus " Vee ' >
obferuetur,parifententiadefinimus.Quae etiamne tacitur- tí,íf:
mtate temporum, vel obliuiola vetuftate depereant, nuic AIÜÍ> V1
Ayuntamiento de Madrid
noftrae

TOLETAÑVM. VIII. 439
noílra? conftitutioni vtraq; decernimus inneftéda; a ita cun- * Eeit *- E **'
&orum memoria? commendánda, vt á cun&is regulis fupe-
rius ordinatis b nufquam maneantfegresata. Csetera quoq; ¿Nequáquam. Exc
J n • 1 • • ? c i° o 1 r * Aliás,nu(quam.
aecretorumnoltrorumiuaicia,qu

44o CON«CILIVM
2,0 Seruandus Eliplenfis Epifcopus.
3 o Silueíter Carcaflbnenfis Epifcopus.
3 1 b Ak bliberitanus Epifcopus. * A,a ' &
3 a e Vnadila Vifcnfis Epifcopus. ' vbídiU ' "^
3 3 d Amanurus' Abileníis Epifcopus.
dfi ¿T°^
JA f Afrila DertofanusEpifcopus. , ^"ríT
á ^ A 1 J . r> r r- 1 -r /Ap»»*-^
3 5 AdeodatusraceníisEpilcopus. ' ^cA,
^ 6 8 Bacanda h Egabrenfis Epifcopus. * E£ c,pc.
3 7 Félix ' Valentinus Epifcopus. \vf$¡¡» K ^t!í
3 8 k Euforus Cordubenfis Epifcopus. i *****
30 FroilaMentefanus Epifcopus.
40 Giberius Bigaftreníis Epifcopus. ^
41 Maurellus ? VrgiIitanus Epifcopus. ' VíS * ^
42, Hermenfredus m Luceníis Epifcopus. mi"**
43 " AfcariusPalentinus Epifcopus. ^»Afc»' ,c0,
44 Celedonius Calabrienfis Epifcopus.
45 Litonus Auceníis Epifcopus.
4.6 Iulianus°Auccitanus Epifcopus. # Acd»*/^
47 í>ona Auneníis hpilcopus. ' .e%e.
48 q Seruodeus r Baftitanus Epifcopus. f gi^J,
40 Sifebertus * Coimbreníis Epifcopus. t co^ b,i(
50 * Taio Caefarauguftanus Epifcopus. , T***- 0 **
51 Eufebius Ofcenfis Epifcopus. v-*tf}$2
52 v Balduigius* Arcauícenfis Epifcopus. 1^'*
#
ítem Abbates.
F
y
Vgitiuus Abbas'fubfcripfi."
Anatolius Abbas' fubfcnpfi."
t ^
> £ GA^
z Euíicius Abbas'fubfcripfi." * v$*%
3 Ildefonfus Abbas'fubfcripfi." I g« e 4 Simpronius Abbas'fubfcripfi.
JS %*
0
5 Eumerius Abbas'fubfcripfi." » pee
¿ Ctuiriacus Abbas'fubfcripfi." * ** **
7 Morarius Abbas.
8 Ioannes Abbas.
9 Secundinus Abbas.
»v*^
I o Marcellinus ArchipresbyterToIeta- t(tt¿
II ^ nus'fubfcripfi.'*
1 *
" ^ ltfl.c>
z Silicolus Primicerius'fubfcripfi/' * DS ***
ítem
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM. VIII. 441
ítem 1 *Vicaria.C.A¿
Vicarij Epifcoporum.
i f~\ Sdulfus, c Auianchimari Epifcopi Eccleíiae Dumien- ¡> oduigus.Abbat
^ fis,fubfcripfi. ^"¡SbS
2 Seruandus, Archipresbyter Vincentij Epifcopi Ecclefiae tu^p¿ bytct *
d Agareníis.fubfcripfi. • ÍEJÍSTC A CA '
3 Godefcalcus,Presbyter c Eeilanis Epifcopi Ecclefige f Oxo- 9f. nbríeenC ' E « 1 '
r r ir ' r ^ AI '«vtnoftri.
meníis,lublcnpli. 'fcg¡ia;.Exc.
4 ° Matericus, Presbyter h Sonáni Epifcopi Ecclefia? ! Brita- ^«éSoS^nienfis.fubfcripfi.
ífiSÍS?
J Vi&orinus, Presbyter Beati. ¡Epifcopi Ecclefiae Tudeníís,
fubfcripíi.
Suttericus, Diaconus Gaudiolani Epifcopi Ecclefiae Iler- KGu¡tericus,D¡»«
deniis,iublcripli.
7 Conantius,Diaconus m Mareli Epifcopi E cele fias Dianen- /Toftantms, Diac
r r 1 r • r Gauduleni EpifllS,ÍUOÍCnpíl.
copi Pcclcfif Her-
° Dariiel,Diaconus Mafcelli Epifcopi EcclefieVrcitana?,fub-bMau«lirDinnea.
feri p íí. -v ^ lefi f £ P ifco P'-
9 Sindigis,DiaconusVincibiÍisEpifcopi Eccleíiselrieníis,fubferipíí.
0 SagareJlns, Diaconus Saturnini Epifcopi Eccleíiee Ofonor
beníis,fubfcripíi.
ítem ex viris Illuftribus offícij Palatiní.
1 " TJ Odoacrus,Comes Cübiculárioruni, &£>ux.
* P 11 QfilojComes Cubiculaf iorum,& Dux.
3 Adulphüs,Comes Scantiarum,&Dux.
4 * E>ábiÍo,Comes,& Procer.
5 Aft alaus,Comes.
6 Atanephus,Comes,& Dux.
7Ella,Comes,&Dux.
8 Paulus.Comes Notariorum.
9 'Tuancius, Comes Scantiarum.
io Euredus,Comes,& Procer.
1 J Ricilla,ComesPatrimoniorum.
J 2 Afrila.C ornes Scantiarum.
x$ V Vbcnedarius,Comes Scantiarü,& Dux.
H ^«tlila^Comes Scantiarum, & Dux.
15 x Cunefridus,Comes y Spathariorum.
16 Frolla,Comes,&Procer.*
Ayuntamiento de Madrid
DE.
n VírilHuftrcí ofiícij
p. Exc.
tHodoagrus. C. A.
Odoacer.Exc»
/Cfilo.Exc.
f Babilo.GA.
t Atacuifus.CA*
/Euaotiui.Exfe
tRícjuiraC.A.
Rucch¡la.Exc;
>Bcncdar¡ui,Exc§
* Cunefredus. Exc
y Sacrariorum. Exc«
\!n.C A. cftamplius,ProciraComes
Patiimonio*
IÜHU

442 CONCILIVM
DECRETVM'IN DIE SECVNDA",^
vniueríalis Concilij editum in nomine y*"* 0 *
Principis.
SOliditatem feddidifíe fracWa?, atquefecifíe confurgere, ¡ditf-e.c. A'
quod extiterat* collifum, Se incrementum eft b vfitata? \ vfu» tftC,,A '
mercedis Se plenitudo confumata? perfecr.ionis.Ponderi ete- . .. ¿J.Í
nun colhdentis ruina?,ii a?qualium proxiniorum curam couenit
obuiare, quanto grandioris culpa? eritPra?latos incu- 0^„Á
na? diicrimen ineurrere, ii non quo valent excomunicatio- ExC. ¿
nis e onere commiííbs procurent populos fubleuarc. Prope- íH ° oor
randumergo éft Ínter ruinas colliíionum,cateruas eripere
colliforum: vtexhociugiter & vltra, nec vigorem nocendi
habeat execranda prefíura,& omnis compreflus nouerit fan
ftionis effe f facra íibi collata remedia.Cum decurfis ergo té- /s* 0 ^ t
poribus dura? damnationis Fefe poteítas''grauis"attolleret,cx: „ P eeft
in fubiecliis populis s imperium dominantis non formaretiu ¿ I^P'^. acó»1 *
ra regiminis, fed excidia vltionis; afpeximus íubditorum fíatum
non ex ordine vegetan re£toris, fed deijei ex graue- %tf]¡tt

TOLETANVM.VIir. 443
collocant antro , quod publica? vtilitatis adquiíitum eíTe
conftat obtentu. Nam nunquid ad illos, autpopulorum aduentus.aut
rerum poterat cóncurrere cenfus, niíi extitiíTent
gloria? íublimati culminibus ? aut aba?qualibus illi
f
a potue- ' pot » e " nt -E«rant
rerunrcoáceruationeditari,nifi b fubiecl:is;glorio{b api- * Pcríubieao$.Exc.
ce potuiíTent attolli* Omnia tamen certé totius plebis memora
fubie£ta,düm adprincipale caput releuantattentum debitar
c viíionis d obtutum,ab illo neeociorum profpeclrant re- ' iuí , s¡on¡$.Exc
,. . , . 1 \ 1 1 • • • ' Obtutu.Exc.
médium, cui modo gratum, modo debitum irrogant cenfum.Regális
proinde ordo ex hoc cun&a íibideberi conuincit,
ex quo' fe regerecun&a cognofcit; Se inde conquifita, * seRegemreco3non
álteri, quám íibi iufté defendit; vnde non perfona? 3 fed
poténtia? fuá? ha?c deberé non ambisit/ Regem etenim iura / Reg.terrenum.
^ • ^ . • • r £xc«
f
aciunt non perfória: quia nec conftatfui mediocritate, fed
fublimitatis honore. Qj¿á? ergo honoridebentur, honori
deferuiant; &: qua? reges accumulant,regno relinquant: vt
quia eos gloria regni decorat,ipfi quoque gloriám regni non
extenuent, fedexornent. Habeantdeiriceps iure conditire-!ges
in regendo cofda felicita, in operando fafta modefta, in
decerñendo iudicia iufta,iriparcendope£r.oraprompta, in
conquifendo ltudiá parca, iri conferuarido vota íincera: vt
tanto gloriam regni cum felicitate retentent, quanto iura
r egiminis manfuetudineconferuauerint,& aequitate direxe
rint promiffa?pra?mium s dileftionis. Nenon prodifse pu-££¡ a ¡ o n¡í.Exc.Dir
r • i • 1 «r • «Jonis.CA.
tetur ex fomite rationis, reuelare conuenit euidentiisimam * ReieuareCA
fpeciem operis: vt exilio nos idóneos aífertores habeatpro- cS.&S'
,ma pe
bitas ventatis, ex quo k fe per femetipfam referuauerit qua- K Semper femet¡P.
litas actionis. Ecceenim ita exgentis noftra? mediocnbus, fafn - c -A.
maioribufque perfonis, multos haftenus corruhTe reperi-
mus, 8c deflemus, vt eof üm ágnitis ruinis, non aliud pofsimus,quám
diurna? iudiciáconfiderare^ermifsionis.Qup-
lv £^"¿*
f
umquidem domoíum fpoliá, Se potentiarumdiuitias íimuí,
Se praedia itá confpicimús prorfus exinanita, vtnec fifcivfibus
commoda, nec Palatinis offícijs reperiántur in remédium
falutárecollata.Cuiusrei ex vtroque concurrente
defeftu, dum Se adiudicatos fententiá iüdiciorum elifit,& in
eorum bonis ad ipforum viceni muríificatus m nemo furre- * Nemo pené no»
xit pené, non res ifta difciplinam in ordine, fed defeaum 2¡¡¡¡|^* B -
pofuiíle penfatur in gente: illo maiori falutis difpendio cumulato,
quod tám h¿ec > epai" de iudicatis vigor iüdiciorum „ ¿ ^
abftra-
Ayuntamiento de Madrid

444 CONCILIVM
abftraxerát, quám illa, qua? qualifcunque prouentus órdi- t p
ne profligationis congeíferat, tota proprietatis Pnncí- *
puní ampÜtudo in finum fuá? receptionis incluferat:íicq;
íolo Principali ventre fuppleto,cun£latotius gentis membra
vacuata languefcerent ex defeftu. Vnde b eueniet, vt*t^ xXxtl
nec fubfidium mediocres, nec dignitatem valeant obtinere
maiores: quia dum folius poteítatis vigor máxima occu- E

TOLETANVM.VIII. 44y
LEX EDITA IN EODEM
Concilio á Reccefuintho Principen
gloriólo.
»4Í(
Jp.iw T N N O MI N E Domini Flauius Reccefuinthus Rex.
4.T'" Bminentia? celfitudo terrena? tune falubrius fublimiaprobatur
appetere, cum falutiproximorumpia cernitur compafsione
prodeffe. Vnde folet contingere, vt plus commodi
de aliena falute conquirat,quám de propria vtilitate quifque
percipiat. In multis enim, a quia multorum falus atten- - cúm.c.A.
{. r . . i . r h • • • r • & Pcificitur.Exc.
ditur, maioris lucri iumma percrpitur; in le autem, quia
i • p o • c r» • n r» c Salutís.CA.
pnuati commodi rructus appetitur, non latís elt, h vnius
beneficij pra?mia conquirantur. Hinc Se illa regendarum
tantumdem íalus eft plebium, qua? non fuos fines priuata
volúntate concludit, fed qua? vniueríitatis limites communi
¿ dPietatls,Exc
profjjferitatis lege defendit. Quapropter, ne falutis ordo -
impérialibus videaturverbis potius obtineri, quam ° faftis, < Paais - E ««
de' fublimitatis obtentu declinamus ad vota íupplicum tran-.,T.r . „ .
•n f • r • • B r n • i ri • r- / v,fioms C A. &
quilla? íulsionis aipectum: vt mde lalutans compalsio F ° rum iud ¡babeat
commodum, h vnde turma? plebium adepta? fue-¿vndepieb«adep.
rint fupplicationis effeclrum. Cum igitur pra?cedentium
ferie temporum immoderatior auiditas Principum fefe
prona difFunderet in fpolijs populorum, ' Se augeret eis, »vtaug.For.iud.
rei propria? cenfum a?rumna flebilis fubie&orum; tándem
fuperna? k refpeftionis affiatu nobis eft diuinitus infpira- * K F S ! af "
tum- vtquia fubie&is leges reuerentia? dederamus, Prin-
5
i i rr. • i • ' ExceGibus.Exc,
cipum quoque exceílus retmaculum temperantia? poneremus.
Proindefinceramanfuetudinis " deliberatione,tam"^r¡2 ftnfc
nobis, quám cuneáis noftra? gloria? fuccefloribus adfuturis,
Deo mediante,legem ponimus, decretumque diualis obferuantia?
promulgamus, vt nullus Regum,impulfionis fuá?
quibufeunque motibus aut faftionibus, feripturas de quibuflibet
rebus alteri debitis, itá extorqueat, vel extorquendas
inftituat, quatenus iniufté ac n nolenter,debitarum íibi" rum n ExT debi *
quifque ü priuari pofsit dominio rerum. Quod fi alicuius cP " b »«.Exc.
gratifsima voluntatcquidpiam de rebus á quocunque P er " pperqUilm>aut¡m
ceperit, vel pro euidenti pra?ftatione,lucratus aliquid fuerit, prefsio píincVpT,
i /N . l , /V^" J" • aut cófcrétis fraus
m eadem ienptura patens voluntatis, ac pra?ltiti conditio cuident¡rs¡mé de
adnotetur, r per quam á nolentefuiffe feripturam exaftam, Sf£"¿ l$£e\
Po ailt Ex Ayuntamiento de Madrid
c.8: For.iud.

446 CONCILIVM
aut reíipifcat improbitas Principis, a & euacuet, quod mále d
contraxit; aut certé poft eius mortem ad eum, cui exafta
eíl fcriptura, vel ad heredes eius res ipfeejíme cunftatione t Ren00ír¡.^
debeant b reuocari. Illa? autem res, quíe c feclufa omni com- t Rg¡*¿°Da.&
prefsionis '' argumentatione direclro modo tranííerunt in ¿ ¿ugn* 3 '*
Principis poteítatem, in eius perenniter iure perdurent: &
quidquid ex rebus ipíis idem Princeps ordinare voluerit,
fuá? poteftatis arbitrio fubiacebit. Verüm vt omne huius
negocium a&ionis roboretíinceritas veritatisreumquarum (t&0&*^
cunque rerum feripturse c in Principis nomine extiterint
fa&a?, mox teftes, qui in eadem feriptura fubferiptores acceíferint,ab
his,quos elegerit Princeps diligétifsimé perquirantur,
íi non aliquod indicium, aut de imprefsione Principis
, aut de fraude feripturam facientis, modo quocunque C¥£/
cognouerint. Ac íic aut rite racta lenes ienptura? perma- ¿Euan« lc '
neat, aut irrité confeclra s vanefeat. Similis quoque h ordo h Z^ 1, '
deterris, vineis, atque 'familijs obferuetur, íi fine feriptura? .%¡¡¡&P*
textu,tantummodó coram teftibus quselibet facía fueritde- KC^^'
finitio. De rebus aute ómnibus á tempore k Suinthilani Re- iad '
gis hucufqueáPrincipibus adquiíitis,autdeinceps(fiprouenerit)adquirendis,qua?cunque
foríitan Princeps inordinata,
íiue reliquit, feureliquerit; quoniam pro regni ápice probantur
adquiíita naife, ad fucceíforem tantumdem regni
decernimus pertinerejita babita poteílate,vtquidquid ex his
elegerit faceré, liberum habeat velle.Inillis auté rebus, quee
ipíi, aut debonisparentum, aut de quorumcuncjue prouenerint
fuccefsionibus proximorum,ita eidé Principi, eiufq;
íilijs(aut íifllij defuerint) ha?redibus quoque legitimis bse- , fore.B** ^r»
reditatis' iura patebunt, íícut etiam ca?teris le?e, vel m fue- m^é&^
cefsione patere nofeuntur. Quod íi aliquid ex rebus quorumeunque
parentum autproximorum,non folum fuccef- ^«t f *
íione, fed etiam qualibet collatione, aut" quocunque con- " iu¿
traftuadiusipfiusperueniífepatuerit;íi contingat baecinordinatarelinqui,non
ad fucceíforem regni,fed ad filios, vel
haeredes eius, qui conquiíiuit fpeciaüter omnis eadem conquiíitio
pertinebit. Nam & deillis rebus,que idem Princeps c

TOLETANVM.VIIL 447
his, quae inórdinata reliquerit, hsereditatem adire licebit.
Huiusfané legis fententia in folis erit a Principum ne^o- , ' Rc g ümaIIus Mí".
ci)s obferuanda, atque ita perpetim valitura, vt non ante
quifpiam folium regale confcendat,quam iuramenti focdere
hanc legem fe in ómnibus implere promittat.Quaecunq;
vero, aut per tumultuofas plebes, autperabfconfa dignitati
publica? machinamenta, adeptum eíle conftiterit re^ni
faltigia,mox idem cum ómnibus tam nefarié íibi confen.
tientibus, & anathema fíat, 8c Chr.iftianorum communionem
amittat;tam dirá? percufsionis vltione collifus,vt omnis
diuini ordinis cultor, qui illi communicare prccfumpfe^
rit, íimili cum ipfo damnatione difpereat, &pcena tabefcat¿
Nam 8c íi quis legis buius feriem ex officio Palatino maleuolé
detrahendo lacerare voluerit, aut euacuandam quan*
doque vel íilenter mufsitans, vel aperté refultans,proloqui

448 CGNCILIVM
'Dertofanusjoannijn fexto.Adeodatus Pacenfis, T'henderédo 3in
7. A [car tus Palentinus, Conantio\in.6. Ariachimarus Dumienfis,Refimundo)in.'y.
Bacauda EgabrenfisfDeodato3in.7.Baldui
gius Ai-carneen'fes, quifuccefsit Carterio, in.4. 'Beatus Tudcnfis,
Anaflaíiojn.6. Celcdonius Calabrienfis3Seruodeijnfeptimo.Dauili
Complutenfis, Hilario jn.j.Euforus Cordubenjís, Laufredo,
in feptimo. Enfebius Ofcenfis ,Ordulfo,in fexto. Floridius Segóbienfis,
Antonio 3in. 5 .Ftlimirus Lamicenfis, Vvitaricojn feptimo.
Félix Valentinus3Anniano,in.y\ Froila Mentefanus, Giberico3in
feptimo. Guericm Aufonenfis, Domino, in. 6. Hermenfredus Lucen
fis3 Bafconio, in feptimo.julianus QAufcitanus,JuJlo,in. 6.Lito*
rius AuceJis3QAmanugo>in$.Mauric¿us Oretanus3SuauiUy in. 6»
Maureüus Vrgelitanus,Ranarto in.^. Marelus Dianenfis^n*
tonioiin. 5 .Potamius Bracarenfis,Juliano,in. 6. Selua Egitanejts,

TOLETANVM.VIII. 449
Erat

tfo COÑCILIVM
Ecclefia dat,^ alia,vt intitulo de officio Archipresh.contincntuf,
exconfiit.Leonis PP.%uralispr&eíi fiolummodb plebi,

TOLETANVM.VIII. 4yt
Exiñimo coniunfíam vccem ejfe nonfimplicem, dicicfe Primi*
cerium^quafiprimüin cera pofitum.Inecclefia c Ioletana}albo cera
linito,

45i C0NCIL1VM
fideles recipiat, excommunicatos, {$ infideles proijciat.
Ad Acolythum pertinet pup araño luminariorum infacrario:
ipfe cereum portat, ipfe faggefiapro Eucbarijiia cálice prtparat.
Ad Exorcifi^mpertinet,exorcifmosmemoriterretinere3manum
fuper Energúmenos, tfCatechumenos exorct^andos imponere.
Ad Pfalmifiam pertinet officium canendi, dicere benedUliones,
pfalmum, laudes, facrificium, refionforia, (f quicquidpertinet ad
cantandi peritiam.
Ad LeBorem pertinet, legiones pronunciare,^ ea qmPropbe*
t&vaticinaueruntfopulispr&dicare.
Ad Subdiaconum pertineu calicem tfpatenam ad altar iurru
Chrisli de ferré, Z$ Lemtis tradere, eify admini/irare: vrceolunu
quoque, ¿f aquamamlem,^ manutergiumtenere¿3 Eptfcopo, tf
Presbyteris,d>Lemtis pro lauandis antealtar iummambusaquam
pr&bere. '
Ad Diaconumpertinet, afiifiere Sacerdotibus^ minifirare in
omnibm, qus. aguntur in Sacramentis (hrifiiyn üaptifmo fcilicet>
in Cbrifmate; in patena, & cálice oblationes in ferré ¡ tf dijponere
in altario, componere menfam Domini, atque veJUre , crucen? ferré,
predicare Euangeliüm, tf Apofiolum.¿N^amficut LeBoribus
*vetu¿teftamentum, ita Diaconibus nouumpredicare pr&ceptutn
efl. Adipfum quoq-, pertinet officium precum, re chatio nommum,
ipfe pr&monet preces adDominum,ipfe bortatm orare,ipfeclamat,
tfpacemipfe annunciat.
AdTresbyterum pertinet, Sacramcntum corporis f$fanguinis
Domini in altario De i conficcre,orat iones dicere,f5'benédicerepopulum.
í$Leuitis,adqué
i fia mini¡leria pertinent: ordwatio vejliendialtaris a Leuitis, cura
incenfi, & facrificij deferendi ad altare, cura Subdiaconorurfl
de [ubinferendis ad altare infacrificio neceffarqs: folie*, tudo, quis
Leuitarum Apofiolum,^ Euangeliüm legat, quis freces dicaU
feurefpofiriuminDominicisdiebHS,autfolenmtatum. Solicitado
qttoque
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.VIII. 4j3
quoque parochitanorum» f$ ordinaúo & ¡urgía ad eius pertinent
curam. Proreparandis dicecefanisbafú'icis,ipfe fuggerií Sacerdote
¡pfe inquirit parochia* cum iufiioneEpifcopi, (f ornamenta;, vel
res bafilicarum parochitanarum, gesla lileríaíum Ecclefeafkicarurn
Epifcopo ídem deferí. Colleclampecuniam de comunione ipfe'
acápite Épifcopo deferí, tf Clericispartesproprias idemdifiribuií.Ab
Archidiácono nunciaíur Epifcopo exceffus Diaconorum:
¡pfe denunciaí Sacerdoíi in facrario ieiuniorumdies,atquefolenntiatum,
í$ ab ipfopublice in E cele fia pr&dicaíur.
Quando autem Archidiáconos abfens efiwicem eius Diaconut
fequens adimpleí.
Ad T?rimicerium períinenf

4j4 C O N C I LI V M
dendo: tributi quoq3 acceptio, f$ rationes eorum qm inferuntur,
cura afraudatif;(£ hocfratribus. Annefritis,quiainiqui regnum
Dei non pofsidebunt? Sed nobis iíla fufficiant dicere tibí, qttod
Deo dignum exifiimas adimplere. Poft h&c autem precari tuanu
JancJitatem non defino, vt pro me intercejfor apudDeum exislaSi
Vt quia meo vitio lapfus ¡um,per te remifsionem confequarpcc~
catorum. Amen. H&c lfidorm deEcclefiajticis officijs.
De fubfcriptioníbus vlrorum illuftrium
officij Palatini.
H ic fubfcribuntComités decemtffcx3interquos, Hodacrttt
Comes Scanciarum,Ofilo Qubiculaiiorum, Paulas Notariorum,Ricilla
Patrimoniorum, Cunifridus ^Spathariorum: Dftces
vero feptem: Troceresverh tres,
rvm vero toto hoc opere idpotifimttm nobis propofitumfuerit,
^•^vtposlCocilia ipJaadGothicorum codicum fidem>omni}quo^
adeius fieri licuitifiudiojxaminata^rim&q, illi fu& integritati
refiituta,ritfís quoque, confuetudinefque antiquas3Gothorumpr¿~
fertim tempore vfurpatas, quantum in nobis ejfet, accurate adnotaremus,
téextenebris, obliuioneque reuocatas nofiris hominibtt*
explicaremos, opeupretium nosfafturos exifttmawmus, fi commentarium
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.VIII. 4tf
mentar km hunc de dignitatibus, ac Palatinis officijs, alijfy, inferiorís
ordinis muneribus Gothorum contexeremus.Quodvideamus
rem cognitione non indignam, & plurimum lucís hijlorijs noflrts}
Z¿fubfcriptionibus virorumex officio Palatino, Conciltjfque ipfis
O legibus aÜaturam»
D vx.
T Nter precipuas Patatinorum dignitates,Dux apud Gothosfem*
perprimum locum obtinuit, vocaturc^ a Iuñiniano Jpeciabilis
"ígnitas; cuitts, vivís nominis oftendit, idpotifimum munus erar,
vt in prouincijSibello ducendogerendocfepr&ficeretur. Vnde Germani
ex nobilitate Duces, f$ ex virtutejumebant, ad illofque in illa
proumcia fummarerum deferebatur.Is enim fuit Gothorum mos,
'Paulo oAemilio tefiejib. i. biflor. Franc. in Chereberto 3 cuiq\ vrbi
Magiftratum daré, qui Dux appellaretur>Eum autem quem Roma
praficiebantyVocabantPr&fidem. HincDuxTripolitan&y í¿
Byzjantin&prouinm3f$ Mauritania,, acNumidi&9 lege finah
Cod.de offic. Pr&fec. Pr&t. Sic etiam Dux Rcethici apud Vopifcü
in Bonofoy tfDux limitis ScythiciJüyricianuThracij^ Orie
talisapud eundem in (tAureliano. ha f¿ Claudius, fub Vuitterico,
Dux Emeritenfis; Paulus, fubVvamba, Dux Narbonenfis>Pa~
tet id ex Cafiodorolib. j.informula Ducatus c Rbcetiarumibisver
" bis. Ideofy validum te ingenio, ac viribus audientes,per illam tn-
J> di6tionem,Ducatum tibí credimusRhcetiarum^vt militestfinpa
Jí ce regaiy tfcum eis fines no jirosfolenni alacritate circumeas. Qyia
>> non paruamrem tibí reff irisfuiffe commijfam,quando tranquillí-
'» tai regni nofirituacredttur foliritudine cujiodiri.lta tamen,vtmi-
,} lites tibí commifi viuant cum Prouincialtbus ture ciuili: nec info-
" lefcatanimus, quife fentit armatum: quiaclypeus ille exerctius
9 > noftriquietem debe t pr ojiare Romanis.Etlib. i .Cod.de offictjs Pr&
fe¿1. Afric. leg. z.mandat lufiinianusDucem in Sardinia ordina
r h vigentes barbáricas ab ea, milttibus fuis arceret, prouinciamc^
*bomn¡ hoftium incurfu tueretur iü&fam. Habebat etiam Dux cu
bellimunijs, ciuilem adminijlrationem confanttam\ idque cum ex
¿lijsytum ex Caftiodoró cplligere ¡icet3apud quem lib^variarum*
» TbeodoricusRex lb& Duci in hunc modumfcribit.Pr&fenú tibiau^
» üoritatcpr&cipimHS, vtpofefiones NarbonenfisEcclefi^fectmdü
" prAcelfo recordationis ^Alaria pracepta, a quibmlibetperuafori-
» bus oceupatateneantur, &quitatis facías contemplatione reslttui.
>> Quoniam verfari nolumm inEcclefi* diffendio prafumptiones
titiritas,
Ayuntamiento de Madrid

45

TOLETANVM.VIIL 4y7
uerfione dignum.quod antiquitus creabantur Comités annulo tradito
cum adamans gemma:apud Hijpanos vero aliter3offa in aqua
inieéía, inuitatus a Rege comedebat, populo ter declamante Eua
del Conde. thQmabs re eritponerequoda (ornelto Frontonegra-
» mañeo dicitur de Comité: Comes iterfacit-fsdjfeclafequiturpoten-
» tiorem-^ Sodalis adolefcenñs, nomen eft\ Cliens implorat opem {$
»fidem. Ita Comes tutus-, Affeck ojficioftif, Sodalis amicus; Cliens
^fubmiffus. TteComitibusetiam in prima Part. Regis oJlfonfitit.
i Jeg. 11 .cautum3nomenqf deduclum video 3& a D. Thoma. i .de
regimine Principum. EtficutDucis in bello 3fic C omitís ponfimü
in pace^cmiUífe adminifyrañone elucebatoffiáum{erat enim maiot
dignitas 'Ducatus, quam Comitatus, ^ ideo ex C'omitatu fit erettio
in Ducatum,pro magno muñere, ficuti ex T>uce in Regem)
quorum tamen neutri ita adftringebatur, quin vtrumcj3fimul3cum
resferret,perfe velper alios adminiñraret. Ptiorisapud Qafsiodorum
lib.y. in formula (omitim Gothorum.per fmgulas prouin-
» cias, iüuftre extat exemplum.adbunc modum. Cum Deo tunante
*> fciamus Gothos vobifeum habitare permixtos\ ne qua intercon.
» fortes >vt aJfolet3 indifeiplinatio nafceretur, necejfarium duximut
» illum fublimem virum, bonis nobü mor i bus haclenus coprobatunu,
» ad vos Comitem desuñare. Quifecundum edicla nofira,inter dúos
»> Gothos litem debeat amputare. Si quodetiam Ínter Gothum3(f
99 TKpmanumy natumfueritfortajfenegocmm, adhibitofibiprudente
" Romano,certamenpopt ¿quabili rañone difiingucre.Libro etiarru
9 > legum Vvifegotborum,& tit. z. /. i z. ita cauetur. Nullus iudex
» caufam audireprAfumat3qu& legtbus non conñnetur^ fed Comes ci-
» uitatis3veliudex3autperfe,autper exequutorem fuum3conJj)eftu¡
» Principis vtrafy pufentare partes procuret, quo facilius f¡¡ res
>> finem accipiat,ypoteftañs %egk diferetione tratfetur\ quatenus
9 > exortum negocium legibnsinferatur.Lege eñam. 14.//$. & ñt.ijfde,
oftendituriComitemtper commifforiam>alijsiudicibm quosfubfe
habebat,iudicandi fuas vices pojfe concederé. Quorum iudicurru
tanta erat auBoritas, vt querelanús aduerfarium ( ea funt legis
verba) admoniñone vnius epifiok velfigiM* ¿diudicium venit o
pojfct competiere 3grauefque mulclasjdjacere per negligeñam3aut
contemptum differentibusjnferre. Liqaet id ex leg. 1 8. //¿. f$ tit.
cttatts. Siveroiudexin officio fuo^ernegligentiam.autquodmu^
nere corruptus ejfet 3cejfaffe deprehederetur 3a Comité ciuitatisacerbifsime
caBigabatur.Habesexemplalib.l'legumVvifegothorum
///.4./.17. QuMfi Comitem a ciuMe fuá abejfe contingebat,
Q^

458 CONCILIVM
relinquebat fuo loco

TOLETANVM.VIIL 4y9
quod Carolas (¿Magma decreuit. /. 2. %egum Franc. c.6.de Co-
*nitumftudio,& diligentiapro vtilitateEcclefiarum coferuanda^
quodvtinam noftris temporibus Galli projj?icerent, toriumadfuum minifterittmperagendumpr&beatis,&vivos ipfí
" in minislertjs veftris pacem (tfiuftitiamfactatis, í§qu& no jira att
" ttoritaspublice fieri decernit, vt invejlris minijlcrijs ¡ludióse per-
"ficiantur^udeatis. Proinde monemus vefkram fidelitatem, vt me-
" mores fitisjidei nobis promiff&, 9$ in parte minijlerij veftrivobis
" commifii, inpace fcilicet & iujiitia facienda, vofmetipfos voranL»
i} Deo,tf coram homi ni bus tales exh:beatts,vtd^ nofiri veriadiuto-
" res} f$ populi confematores tupe dici (£ vocari poptis; (£ nulla
» qusdibct caufasautmunerum acceptioj autamicitia cuiujlibet, vel
» odium3auttimor,vel gratia, abjlatu retfitudinis vosdeuiare com-
»pellat, quin Ínterprox'mum,t$proximum femper iuíle iudicetis.
>> Pupillorum vero i^viduarum í5c&terorum pauperum adiatores
» ac defenfores3&fancl& 'DeiEcclefia, vel feruorum Ulitis honora-
" toresjuxta vejlram poftibilitatem fitis. Illosquoque quitemerita-
*> te, f$ violentia infurto f$latrocinio, fiue rapinis communempa-
» cem populi perturbare moliuntur ¡veftro ¡tudio (£ correfítone ,ficut
' * decet3compefcite. Etfi aliquaperfona, tn aliquo vobisimpedimento
"fueriuquin ea,quA dicimus facerénon valeatis, nobisad tempus /'/-
»> ludnotum fiat^vt rtojlraauCloritateadiuti,miniñer'mm vefirum
> J digne adimplerepofsitis. J^um igitur,vt ad inftitutu redeamus,
primo loco fe ojfert QO M E S S CA NCIARV M: cuius ComesScanin
Concilio Toletano non obfeurafit mentio. Subfcribunt enim ibi ctarunu.
Vvadamirus Qomes Scanciarum ^Dux:Recearedus Comes Seaciarum
f¿ Dux:Egica Comes Scanciarum d Dux: Sumefredus
Comes Scanciarum: Adeliubus Comes Scanciarum:Salamirus Comes
Scanciarum. Agnofcitur & Scanciarum Qomes in priuilegio
quodam (jjmplutenfiantiquísimo. Buncnonullipoculis3alu vnitterjis
epulis Regis pr&fettum fuiffe contendum. Hodte vulgariHiffanorum
liwua,Scanciar, esl bibere. Apud Adonem Viennenferru
inuenio folias inñimi feu crear i Duces per impofitionem caufizt
fif*pilei aurei Ducalis, vnionibus ornan: ¿ykfarchwnes tradita
anulo, in qHo eñpjropus,feu rubtnus, quiquidem efljpecies Carbunculi:
Comités ea rationcquafupraaiximtt*-' Vicecomites vir-
Ayuntamiento de Madrid

45o GONCILIVM
gula deaurata: Barones vexillo decurtato,feu labro. -
THE SAVRO RVM COMES ¡sfuto,quid- ^H A0
Ba legcvnicaté leg.finali.C\de fufceptdib. i o. Comes Arar i] ap~ Con'** 5,
pella tur 7 Thefauris videlicet %egis prApoJitus. ConciL 13. Tolet.
Ifidortts (jomes Thefaurorum fubfcribit. p
COME S PJTRJ MONI l, qui Regis Patrimo- Cux. $ Q0'
Esl etiam in Cornil. 1 3 .Tolet. Vvaldericus (O MES (I VI- C . faW
TAT1S TOLE TAN JE. Is etiam vocatur %eBor tatt
reru publicar u: *vt inConciLHiJpal.z.diciturde Sijifclo Redore n *'
rerum publicarum. Etapud Capodorum lib.y. ComitiuA Romana
fowmU,& (pmitiuA %auennatis:formula etiam Comitim
diuerfarum cimtatum-0 lib.y. Comes SiracufanA ciuitatis. Ho~
rumComitum1 t üt/upramonflrauimus, f ütqíCaJflib.y. variarunu
oftenditM officiumerat, ciuesurbanos Aquitate regere^ publicarum
ordinationum iupones conilanter adimplere. Rodericus Bibar
tus, hoc eft, Dominus a Mauris honor is caufa appeliatusfuit
* Comes Toletanus. 6t in regno Lufitan'tA hodie Comités multi
nominantur ex ciuitatibus Regijs, in quibus antiquitus ius exerccbant.Quam
cofuetudinem Gaüiobferuamnt.

TOLETANVM.VIII. 4&
» aliqua inftruffio, qumtur* tune loquantur: Totum autem dift-
»> mulare debent quafinefeiant fcientes. Probatur etiam ex lib.C.
12. tit. de Primicerio O^otariorum, vbi exprefíé hoc verbum
pro Secretaras Principis vfurpatur. Non difiimtlis dignitas fuit
eius quem poslerior atas etkm Canceüarium appellat\ idque in
Cafsiodoro videre eít, qui ex perfona 'Regís lib. i i. ha ad Can-
,, cellar ium fcribit.Confiflorij noftri decreta fideli iníegritate cufio-
„ dias:per tepr&fientandus accedatiper te nofiris auribus defderium
>> fapplicis innotefcatiiujj'a nofira fine fiudio venalitatis expedías, {$
alia.Quamuis bodiein RegnisHiJpanU f$Galli& difsimilis huius
muneris efifuncJio: etiamji pro feriba vfurpetur in confiitutioni*
busCaroli¿Magn¡,& Lotharij.Concil. 13. Tcletan. fubferibitur
a ^Qo^tario: Ex Ha Comes J\£otariorum. In notitia prouinciarum
aliquoties fit mentio Primicerij D^Qotariorum, qui
& Notariorum Decanus, £$ Protofcribarius. Et in T^omana
Curia is erat, qui diem datus adijciebat diplomatibm pontificalibus.
CO MES SPA THA RIOR VM , Cufiodum cor- Comes Spaporis
Regij pr&fefitts. tíunc &Proto[j>atbarium appellatumfuif- thariorunu,
fe exiftimo. Cuita meminerc Conjlantinus Hermenopolitanus lib.
1 o.téZonarasannaL 3.a Spatba,qua voce Apuleins pro gladio
maioreac latiorevtitursnam minorem breuioremfy Semifyatanu
Vegetiusin lib, de re militar i appellari te ¡lis esl. Vtiturhac vocc^,
etiam Spartianus in (¡Adriano, í$ TrebelliusPollio in epifióla
» Clatidijad c Brocum,te£ta funtQnquit) flumina' (cutis, jpathis, &
» lanceolis. Etlegum Vvifegothly.tit. 2. leg. r vltim.decernitur,ux, Comes,atque Gardingus, aloque quosfecum ducunt in bel-
» lum,partimfint Zauis(extat ea njox etiam in (¿Macrocohs Atau-
»'ricij cuiufdam}qui de %$mana militia Gr&ce fcripfit) 9$lorias
>> muniti,partim fcut¡s,]j>athis, feramis, lancéisj fagittifque fint
» infiruttu De Spatba feribit lfidorm lib. Originü. 17.cap. ó.dici a
» pafsione,nam ¿éit pati efi3eo quod fcindatS diUceret:yel ex ea
» quod fit ftatiofatf ampia latiorfy. Spathariorum vero dignha-
» tem maximi bonoris füijfe ex eo conftat, quod multos Buces ac
Comitesbanc gefsijfeinueniamus. Sicin Concti i$.ToIetano
Guilingm Spatbariustf ComesiTraferkusSpatbarius^Qomes:
salterien* Spatbarius,®Comes: Sifimirus Spatbarius Comes, tf
£>ux,fubferibunt. Quoniam vero inSpatharij mentionem incidímus,Julíanum
%)derici Regís Spatbarít*m,Ducem Tíngitanis,,
non Spartarium fuifie exifitmo, boc efi, Carthaginenfis ciuhatis
Q^q 3 ComU
Ayuntamiento de Madrid

4& CONCILIVM
tymitem] ex eo non fuiffe appellatum quod regio illa, vt ex Plinio
arque alijs confiat3JpartÍ mulútudineabundet. Ñeque enim dubho
quin Spaflarius vorisfimilitudine dicatur, qui Spatbarius
{$ Comes dicendut erat. Spatbarij definitionem ka Cedrenus extulit

TOLETANVM.VIII. 4^3
>, appellamus.Et CedrenusiMicbaelifque, qui ante ¡pfum fucrat,
p> equifonum fr&fettusprimus , quem protofratora nuncupant. In
Conc. i 3 .Tolet.Gifclamundus Comesfiabuli fiéfcribit.Alijvero
dtcunt Comitem facri slabulidici}qui curapalatij habcbatfS (cho
larum,armoru?n 3i$domus Regia cum adminifrattonetffine admi
niftratione. Prouinciamm, *vt confiat.lib. j .de Comit¡bus,í¿trib.
fchol. lib. i z. lituL i í.babereque invnadignitate curam mili'
ii& f$ domus. Verum cum Comités facri ftabuli grauioribus erant
intenti negocias, curam slabuli alij'demandatamfuiffc, atque ha
*vnam dignitatem in duas diuifam, atque partitam. Apud Cabella
Reges dignitas eft infignis, fine adminifratione tamen, ac titulo
tenus. Primus Comes ftabuli fuit Alphonfus AdarcbioVillena
filius lnfantis AragoniA Tetrij cui (uccefit Petrus Comes
Traslamara: tempore Regís Henrici tertij. Tertio tradita T{oderico
Daualos *vtro infigni, f$ claro homini\ qui a íoanne fecundo
Henrici filio prodiüonis falseo damnalus, bonifque ehis in
feííionemdatis, fequens Henrican as partes, cxul ValenÚA diem
extremum claufit. Cuifuccefüt AluarusLuna, infelicior, cuim
i)it& triáis exitus, infamauit auU opukntiam, $ %egum intimam
confuetudinerru.
COMES EXER CITVS, qui lib. i. Q Je officio Comesexerci
Vicarij, tf leg. Nemo. Qod. de aAjfeJforibus, Comes militum & m%
Comes rei militaris appellatur, vniuerfis legionibas, caslrifquc^,
prAficiebaturfhabebatque abfolutumin milites imperium. Hoc ipfum
munus exercebat apud Romanos Tribunus militum^idelicct
vt militem ditto audiente haber et,ad exercitationes deduceret, &
tnflationestfhyberna mttteret^ cladeftina cum hofiibus colloquia
*vetaret ¡nouarum rerum auclores fupplicio afficeret3pabulationest
frumentationefq-, curaret3miliüne arma,ftipendia3cibaria, commeatufque
deeffent,prouideret\ breuiter fumm& in exer citar e •
rumprAeJfet. De hoc Confule Cafiodorumlib. 7. formula ComitiuA
Principia militum. Hic apud Gothos alio vocabulo Pr&pofitus
hoftis,nifallor>*ppellatur. ldque colligi ex leg. 6. titul. 2.
lib. noni legum Vvifegat. videtur: fiis hominem adnos mittere non moretur. Arque h&c funt quA d^_,
Q^q 4 Comitum
Ayuntamiento de Madrid

4

TOLETANVM.VIII. tf$
"Proceres etiam Magnates vocantur Concil. Tolet. 11. cap. 5. &
'Primates Palatij, í$ generof¡ perfena. Erat autem [ola digmtas
fine adminifiratione iurifdícJionis,
Ducis &Comitis dignitati qA RD 1 N GVS ordine Gardingus.
fubiungitur.Erantque hi tres apud Gothosmaioris loci perfon&9 -
3 > vt patet exleg. Vvifegotb.lib.y .tit.z.leg.vltim.vbiita habes. Si
» maioris lociperfonafueritJdeslWux ¡Comes, fiueetiam Gardin-
»gur. Etinfra leg. eadem3atque alibi pipe, hi tres feueminentiores
n coniunguntur. Et ideo inquitlex:Id de CAterofpeciali decreto de-
» cernimus/ut quifquis tile efijfiue ftt Dux.fiue Co?nes3 atque Gar-
» dingus. Gardingi tn lib. leg. Vvifegoth. no femél fit mentio: t ve-
Tum ita obfeure/vt quodipftHsmuntis fueritliquidefcirenequeatnus:
illud tantum coniectura con fe qui licet, cum maioris loci perfona
dicatur 3

466 CONCILIVM
,, Sequitur enim in dicta lege. Qui T'mphadi tales eligant, quibm
0, vicifíitudinesfuasaudiendas tniungant, vt ipfis abfentibus, Mi
t, caufas^J températe difcutiant,^ iufie difcernant.Huimin bello
próxima auéíoritas adQomitisexercitptsdignitatem erat3cumquo
' fimuldcrebusarduis confultabat: cuitts con filio mil ¡ti in hofternpugnand'tfacultas
dabatur, & adimebatur^denify cumboc defuW
rna rerum excrcitus deliberabat.Htcfi que de TI V P ííj Di A
fua(fic copia militum quibus pr&erat vocabantur) donis forte cor
ruptus, de expeditione domum redirépermtferat, autdomo in ex~
peditionemproficifci non coegerat3acerbispcettismuhabatur.Vt co~
" fiat ex.L i .tit. 2 dtb. 9. legum fvifegot. Si Tiuphadus (tnquit) ab
" aliquo deTiuphadiafuafuerit beneficio corruptas 3 vteum ad do"
» mum fuam rediré permitteret, quodacceperat, in nouecuplum red-
" dat Qomiticiuitatis3 in cuius efi territorio confitutus. Etfi ab eo
» nullam mercedem acceperit3fedfic eum.dufanus eJi,domu dimifie
" rit3velde domo in exercitum exire non copulerit}reddat [olidos XX. .. A
cuití¿ ter*
ritoriofiuberant, redderetenebantur. Silero nullo acccpto muñere
idfccíffent, XV.[olidos Ínter milites fuos dividendos reddebant. Id
cautum efileg.primajit.z.lib. y.leg.Vvifegot. Horum etiam me^
tninitlex.zó.tit.iJib.z. t(t¡/ty
Ctíi
CENTENJRlLtefleVegetiolib.i.cap.ii.diaifint,
quosantiqui Qenturiones vocabant 3 centum videlicet militibu*
prAfectos. (iAb Ifidoro id animaduerfum esl. ¿ib. 9 .Etjmolog.cap.
» 3. Centuriones {tnquit) diffi, eo quod centum prafuntmilittbttf-'
»ficut Quinquagenarij}quifuntin capite quinquaginta militum.Z$
» Decani ab eo, quod militibas decempr&ficiuntur. Hificentenarn
(fie ijs temporibusloquebantur) fiuam deferentes, domum ab hoftibptsrefiígiffent,
capitisplefíebantur. Si vero velad /acra alta"
ria3 velad Epifcopum confugijfent3 trecentos folidos exfolueb^{
Comiti ciuitatis, in cuias erant territorio confiituti: ñeque pofe*
Ínter C'entenarios, fed Decanos tantum habebantur. Quodfi W
ob beneficium forte acceptum, aliquem de centena fuá domum ao
J r J
* exercit»
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.VIII/ 467
exercituredire, aut domi manere y ñeque in boft'em proficiftt pafii
fuijfent, nouecuplum acceptum [uo Comiti ciuitatis reddebant.
Qupdfi ob nullum munus acceptum, id permififfentMcem[olidos
Comiti auttatisdabant. Habes bxc omniafuse inleg* 3. ///. 2,
lib. 9. Centenariorum meminit etiam Conc. Arelatenfe [ub Caro-
» lo (¿Magno: his verbis: J\(j Comités,

468 CONCILIVM
no!ens,annon*s daré militibus dipmu¡aret¡apud Ccmitm cxcrettus
conquerantur:qui eos in quantum temporis fubtraxerunt con-
Cuetos annona* ,in quadruplum de proprijs facultatibus refiitucrc^
cogeret. Qonfislit autemproprie annona infrumento,oleo, e utno>(file
¿arne.Solebat autem in militia Romana annona militibus pro
sJipendio per ftngulos dtes difiribui expedttionis tempore; veluti
bucee 11 atas pañis, que bis coBum vocamusduobus diebus, ac pañis
films tertio-, vno die vinum,alio acetum-jvno die lardumjaro veruecina
biduo, excommeatupublico. Cuiannom interdumpecunia
trogatio accedebat,{$ UudemMplas confequebatur annonas, rf(s,
quiloccrurfl
defenforesdicütur. De quibm leges V

T OLE T A N V M. IX. 469
»> iñdicum procaciiatii fainareuerentiapudorts,occuras:ingrediendi
j» cumióles adÍndices, liberamhabeos facultatem•: fuperexigendi
ú davina,velftolia plus petentium ab his, quos liberorum loco tueri.
» debes>excludas\ necpatiaris quicquam vltradelegationem folitam.
i > #b his exigirnos certum efi,remedio nonpojfe reparar i. Et Cafiod. t
„' Vé.7. variará informula defenforis cuiuslibet ciuitatis: Nihúve-
»' nale ¿nibtl improbe faceré ve lis,quitali nomine nuncnparis.Com-
» mercia ciuibus,fecundum temporum qnalitatem^&quabili modera-
„ tionedifpone. Definirá ferua,qua iufferü:quia non efi labor,ven-
3)dendi fummas includere, ni/i fatuta preña caftifime cuftodire.
a Imples enim re vera bom defenforis officium) ficines tuos, nec legi-.
„ buspatiaris opprimi, nec caritate confumi. Gratianus etiam, Valentinianus,$$
Theodofms.CCC, Theodoro defenfori, formara de~
fenfionis prAfcribnntJJn defenforibusSj J.^Cuius verba fupertus
attulimus.
P A C 1 S A SSE RTOR Apud gothos erat, qui Pacis Ajferadfaciendam
pacem, regali deslinabatnr auttoritate. Differebat tor.
autem Affertor a índice ,quhdilli omnium negociorum, atlionumfy
tan fas terminabant:hi vero non alias,nifi qnas illis regia commiferat
ordinandi poteflas. Hic exJ. 1 ó.tit. 1 Jib. zdeg.Vvifegot.
Dúo fequuntnr offic\a>qu& vt vicinafrequenterconiunguntur,
NVME%QA%1 Inempe,&VILLICI. Ifidoru* de Numerarij,
9) Numerario Mb.orig.y x.^.fic ait: Numerarij vocattfunt,quipu- tf Villici.
„ blicum nnmum drarijs wferut3hoc cft>qMpecumam regiam^x tri~
„ butis>f$portorijstá wciigalibuipartamjn ararla inferebat. Ex*
tattitulns^o.in.C.de Numeraras, cj Atfuarijs,qui a Iuftiniano
Tabular ij diéli fnnt. Hic eliam annonas, qu& ex viUtsfifco regio
debeb aturar o curabatiquod fifmgulis annisfaceré neglexiffeudupío
deproprijs facultatibusfoluere cogebatur.Conftat ex Concil 1 3 ¿
Toletdn edtclo Eruigij Regis ad pnuatos, finefifcales populos Jm
>y verbis: Certefiquis MeDux, Comes, Tiupbadus, AQumerarius,
» Villicns,aut quicnnfycuram pub lieam agens .tributa exatlo fibi
*> commi/fo, annis fmgulis pleñario numero non exegeriu aut exa¿ía
** a pud feretinueriuíjeaftatimthefaurispnbkisinferre neglexerit,
*> duplata tributa ipfa deproprijs rebm fuis modis ómnibus in publico
» inferet.Fuemnt luc dúo officia ex humiltoribus apud Gothos Acde
Villico idtantnmconijcerelicet, quod eandem fere cumNumerario
funcione habeat. De numerario autem res certa eft¡ cum ewmunusivtfordidum
atfy abie¿lum}etiam Concil.Tolet. i 6 .in Theudemundo
Spathario damnetur. Verba€Íns,qnÍA clarius idexpltcanU
Rr apponere
Ayuntamiento de Madrid

47enfationem vniuerfk domtisfTullio interpretante fignificat,quod
„ efivrituerfarumpoffefíonum, í$' viÜarum dtjpenfator. LócusCiceronis
ab Ifidoro citatus.efiV errina.^.Vtüicus a Varrone de re
rufiiea lib. 1 .cap. z. dicitur, qui pr&efi pago 3 (f? totius rei rufiic*
curam babet.
SAIONVM Frequens mentio efi apud Qaftodorum, tf ^
in legüVvifegot. libb. 6 .Hi,vt ex varijs loas colltgere licet,íjde erat,
qui apud Üomanos Apparitores; Regij videlicet, ac Magiftratti*
miniñriy quiad eorumiu/fa ex e querida femper pr&fio erant.Solebant
etiam Canceüarijs Saiones afignar'u vt ofiendit Cafiodorus
lib. 1 z.inepifi. cuiusinit'mmefi: Oportet quidem cun¿ta,(£c. Vbi
„ munus eorum [cite defcribitur}hU verbis:Qtíapropter deuotioneti*
„ tuamfolattjsiüimviri clarifimiCanceüarij nofirifolennimorede~
9i putamus-, vt contra nullumaliumerigaris, nifiqutlegibusparerCs
„ dejpexerit. Adforum trabe, qui tu ¡i a non recipit: fub continenti*
„ irafcere.fub maturitate difiringe-.timeri teampliusvolumHS,qt* am '
„ probari: quia illudmáxime vigori tuo reputabitur,fi nulliuspra-
„ fumptionepeccetur. Cogiteturpra ómnibus pecunia publica fidelis
tl atfto.Sh tuum commodu conteptus alienus. Coafiusfaciat,quitufi*
„ Jponte coplere neglexerit. (aufis tantum delegatis impende. Stprfi*
9, cepta fequeriiideuia non requiris. Caret culpa, qui imperata per fe-
„ fecerit.ln exequutore illud eftpefimum.fi iudicü relinquat arbt-
9i trium.Non inde iatteris quod til} non potefi obuiari.Nec affumer*
„fuperbiam ve lis, quia te multorit bumtlitas pertimefeit. T turad*
boc lege apudeundem Cafiodorujib. 2 .epifi.ad Vlingem Saionem*
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM. IX. 47i
//¿•4. ad Geplam Saionem, ad Thecutar Saionem, adDudam
Saionem,adVeranum Saionem,ad Gudinandum Saione,ad 4uilfum
Saionem,adGudiumSaionemialqfc¡t apudeundem locis complurimis.
Etlegum Vvipgothicarumjib. z .tit, i. leg. i y.cauetur,
vtp Saio iudicí ín alíquem contra legum aquitatem infurgentcm
obfequensjalium confenferitcomprefíendere,diftringere} velaliquid
rerum auferre. C.publice itfusflagellórum acctpiat^'pr&fumptio~
nem tali emendatione cotrceat. Leg.etiam. z 5 .tit. í$ lib. citat. pe
»»feribitur: Quod pea, qu& iudex ordinare decreuit, Sato caüidus
*> implereneglexerit, res,de qua agitur,p vnciam auritvel infra va-
% > lereconfiiterit Mi,cutres debita esl/dem Saio defuo aurifolidum
» reddat. Sicerteplus valuerit, perpngulas uncios, fmgulos [olidos
»pro fuá tardttate perfoluat.ldem vero ,p fuper duas vncias, vfque
» adlibram aurueadem res valere probaturfdecemfiagella fufeipiat^
»> ac fie crefeente auri numero,crefiat f$poenaflagelli. lidem vero
*> Saiones,cum pro caups alicuius vadunt, p minor caufa,efl tfper-
)}fbna}duos caballos tantum ab eo,cuius caufa ejt, accipaitfatigan-
*» dos. Si vero maior perfona fuerit,^ cauptynonamplius quam fex
» caballos,^ pro itinere}tfpro dignitate debebut accipere.Alia dc^_>
eodem multis capitulis eiufdem libriinuentes.
SE RV VS FISCotALIS, vel Fifialinus dicitur>eb quod Seruus
res,$$corpas e'wpfcoregio cedat. Htin ofpcijsmancipati Regiin- lis.
feruiebant. De quibmetiam Concil.Tblet. $.c. 15. Fifcalesfimi
Ecclepas conftruxere ex fuapaupertate, & inalijs Concil.Debis
fitfrequens mentio lib.zJeg.Vvi/egot.tit.^.c.^. Nam illic legipa-
»toragensdeijstquoruteftimoniumadmittendumejt:Seruo(jnquit)
»penitus non credaturspfuper ahquem crimen obiecerit, autetiam
>* pdomimmfuum in crimine impetierit. O^am etp etiam in tor-
» mentís poptus exponát quod obiecit.credi tame illi nullo modo opor-
» tebit. Exceptisfiruisnoftris, quiadhoc regalibusferuittjs manci-
» pantur,vtnonimmeritb Palattnis ofpcis liberaliter honorentur-, id
" eftyStabulariorum, Gillonariorum, Argentariorum, Coquorurru
» qwfy Pr&popti>velpquipr&terhosfuperioriordine,velgradupr&-
» cedunt. Quostamenomnes f$regiapoteftas iugtter non habet in-
» cognitos, tf nulliseos conslat prauitatibus,aut criminibus impli-
»> catos. Qutbus vtify vera dicendhvel tc$ipc an ¿i licentia,pcüt c&-
>> terisingenuis hac leie conceditur.ltafy Ínter ofpciajeruorumpfiali^recenfenturStabular^Gillonarij^Jrgentaríj,
Coqui. Quos
omnes anttqua leaum Hijpania tranfibio ita explicat: Jfi cuerno
los que mandan tas beflias, los que mandan los rapaces, los que fon
Rr 1 [obre
Ayuntamiento de Madrid

47* CONCILI.VM
fobre los quefa&en la moneda, e los que fon fobre los cocineros.
Cilio narq vox Gothica,puerorumpr&fefíi.Nam3Gielem%illisUf
cintre eft ,quodproprium eft eius &tatts: e vnde3GielilafciuHS.Gielei
ComatiÚHS. Pofterior Atas pr&fettum iñorum-, aAlcayde de los
donceles vocitauit.Et Itb. lo.tit.z.L^.legum noftrarum cauetur,
vtfi qttis per tricennij tempus quodcunc^ de fijci3 aut cuiufyiarnj
rebustenuijfet, aut quocuncfeiurepo¡fiediffet3pexennifibimet¿urc*>
vindicar et, & retentaret, exceptis mancipijsfifcaltbus, in qutbus
hoctricennale tempus nuüo modo valebat.nec^vllumprAiudicium
quo mi ñus in poteft atefifc/perpetuo maneret ¡adferebat .HattenuS
de officijs Cjothorum, ea breuitate, quapotuimus, & integritate.
Lector bom confuía?.
Notas in Concilium o&auum
T oletanum.
FRa D C. XCI] Vaf&usanno vnoante celebratumait.Quod
*-^& breuiarq cuiufdamperantiqui3quodmanufcriptum apudfe
ishabet^auBoritate confirmat: vbidicitur Reccefutnthm Eva
C DC\LXXXV\regnare ccepijfe, quinto vero poftanno coatfurru
bocfuijfe Concilium. Apud %.odericumToletanumlib.z.cap. z z.
numerusEr&corruplus eft.Nomen Regís fcribitur %eccefuintuff
in numo antiquo, vbi Icgitur, RECCESVINTVS
< REX3CORBO

TOLETANVM.IX. 473
vt cft apudGratian. z i .q^cap. Sialiquid.tfin C0ncH.TriB.f14b
Arnulpho Imper'atore.cap. 21 .vbiinfiitutum,quodSacerdos, loco
iuramenti, interrogetur per fantlam confecrationem. D. Thom.
P z.z.quafi.^^.art.y.
*' 5 Contra priora mónita Pátruni] Gratis ordiñes conferendos;
ne Spiritui finólo contumelia irrogetur, dum eius donum pretio
aslimatnr ¡docuerunt antiquiPatres) Hormifda PP. inepifioU
I ad Epifcopos Hijj?ani&3 & Conc'tl. 2; > Deo^quiautemcum

474 CONCILIVM
gtduerfas b&reticosfcripferunt. Qubd fi prifci Sacerdotes, qui per
Ephemeridas^ *vices miniftrabat»dum offerebant,fe abflinebant*>
qui femper&quotidiedebetofferre9f5conferuatfemetipfum apeccatoiquadieinterruperit3&,
,. peccauerit¿ertiim efl,quodinilla die non offertfacrificium indefi-
,, nens Deo.Vereordicerealiqutd,quodex fermonibm•Jpoflolicis in-
9> telligi datur,nefortevidearaliquoscofir/Jlare.Nafioratioiufi'hfi-
,» cutincenfum in coffectu Dei,o eleuatio manuum eius facrificiuff*
0> njefferúnum'.dkit autem Apofiolis bis-, qui in coriiugijs funt: 2Sfo~
,, lite fraudare inuicem,nififorptn ex confenfu adtempus, vfvaceti*
t, orationi, $ iterum reuertiminiin idipfum; certu eji impedirifacri-
„ficium indefinensbis }qui coniugalibus necefit atibas mferuiuntj.
„ Vnde mibi njidetur,quod Ulitis'foliaseji facrificium offerre indefi-
,, nens,mi indefmcnti,(£ perpetua fe deuouerit cafkitati. H&c Orig*
Cap. 6 Sextae difcuísionis ] Subdiaconos non deberé contrabere matrimonium,
dccretum eíl a Silueftro PP. in Concilio Aftion. 1 .
cap 8. Et. 1 íTolet.cap^. Et. z SEolet.cap. 1.
Cap. 6 Qjiibufdá EcQ\t(\\s\Conc.Cartbagwen.^..c. $. Cu ordinatut
it Subdiaconus,quiamanusinipofitionem'nonacctpit,patenam de
„ Epifcopimanu vacuam accipiat,($calicem r uacuum. c Demant*
„ vero Archidiaconi vrceolü cu aqua>{$ rnatile} & manutergium»
Cap?. Nolétibus] Baptifmu conferriametibustefiaturAugufi. lib.Ar
confeJfc.^..ASgrotis}quireffodere nopcjfunt, Araurf.Conc.\. í*.i 3 *
Paruulis nefcietibuíy Cartbaginen. 3 .c. 3 4. Gerunden.c. 5. Et c Iólr
1 2 ,c% 2. Multafy alia de hac re decreta extat. Augufi.in epiji. 1 o 6.
S} ad Paulinumficbabet: Quodquidetantu beneficium {debaptifmo
„ lo qui tur) non folumnoleniibus, vcrumetiam relucíantibusdatur:
Qap. 8 Supplementum] Quod ble fupplementum9Concil. Tolete
c. z ójibe/lüf officialis appelUtur.
Qtp. a. Quadragefimce dies] Principium QuadragefmA nunciabat
Ep'fcopm>anieEpipbaniarn.Dequo fie babes in Conc.Antifiodoti
renfi.c.z. Vt omnesPre*byteri,anteEpipbaniammiffosfuosdni^
w gant, quieü de principio Quadrgefim& nuncient»^ in ipfa Epf,
„ pbania adpopulum indicentj.
C.10. Decimae conloquut] *Rex HtffaniA tepore Cotboru, ditione^
fuá totamRiffaniam¿§ Galliam Ñarbonenf.regebat. Fiebat aute
Rex clettiQncndfanguinisfuccefíione'jvtconftat ex Conc. ToIet.$*
t» c.i . f übidicimr:%exHijjtaniarunemofiat,nifiomnieUft¡° nii y
GotbtdA
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM. IX, 47j
» Goih'tCAgetisnobilitate,adeuapicemperduBus.Confueuerantetia
Qothoru reges 'Rpmanoru lmperatoruexemplo,dum viueret re^ni
fbcium adfumere}omntelector um cofenfw.vt C bindafuinthusRex
filium Reccefuindum in regni parte viuens vocauit.Et Vvaba rex
diuino indicio EmigÍHm3dá r viueret fucccfibrefibielegit: Creabantur
autem reges Gothorum a proceribus regni,fine effent ex Sacerdo
taliordine^t Epifcopi\fiue ex ordine feculari,quiPalatininobiles
t uocabantur: f vt confíat ex Cqnc.il. Tolet. 1 2 .capit. 1. de probatione
31 Eruigtj. Et hocfane efi quod dicitur: Qum Pontificum maioruntfc
» PaUtuomnímodo eügantur a fien fu. Sic.4. < Tohc.y^..Nul¡Hs apud
> nos fub prafumptioneregnum arripiat; w.llus exciíet mutuasfedi-
» tiones cmium-, nemo meditetur interitus Regum : fied defuncto in
>, pace principe 3Primat es totius gentü, cum Sacerdotibusfuccefifiorem
» regni Concilio communi confíituat. Vngebantur etiam reges,

4-

477
'SYNODVS TOLE-'!
tana IX. XVI.Epifcoporum,anno
íeptimo domini Recceíuinthi Prin
apis aéb,Era k DC.XCIII.
Inciplt Concílium
nonum cjuodadú
ft die.8. Calend.
Decembrium.an.
no fclicicer fepciinorcgni
fcrenilsi
mi.atqueclementifiimiDñi
noftri
Kccccfuinthi Hegis,
Era DC.
XCUI.ÍB vrbcTo
lecana.C.A.
_ __ _
t Vafxusanno Dni
DC.Llill. Mora-
I
A
" 7 " " les aonoDñiDC.
LVII. vcnoftri
M.ü.
I
V
Tde re bus Ecclefí&mbilEpifcopi auferant,^ qualkerproximifundatorisEcclefiarum
fblicitudinem gerant.
" Vtfnndatores E cele fiar um, quoadnfque vixerwt, earum habeant
curam, ipfique iílicmini¡iros eligant feruituros.
»J Si de robus EcclefijLproprtflationeahqtúddar i dicatur3caufaprAfiiti
cognofeatur.
Ul
)
D

478 GONGILIVM
x v J Quod libertis E cele fu nihilde rebwfuis in alienu liceat transferrt
dominiunu.
xvij Vt bapti&ati luddicum Epfcopis celebrent diesfefios.
D
Vm Canónica? definitionis edicto in Toletana vrbe ^
pro * agendo Concilio poft diem CalendarumNouem- * p

TOLETANVMIX. 47P
nitionis a honeftse conuentione compefcant, aut Epifcopo,' HOMÍU.C.A»
veliudici corrigenda denuncient. Quód fi talia Epifcopus
ageretentet, Metropolitano eiushasc infinitare procurent.
Si autem Metropolitanus talia gerat,Regis hcecauditibus b in ¿ Infinuare AUui
timare non differant.Ipfis támeñ haeredibus in eifdem rebus M ' a
non liceat quafi c iuris propnj poteftatem praeferre, non ra-«ioiur¡«.c.A.
pinam, Se fraudem ingerere , non violentiam quamcunque
prsefumere: fed hoc foluminfalutarem folicitudinem adhibere,
quodaut in nullam noxam operado nocens attingat,
autinmultam,velinaliquampartem falutaris merces aííu^
mat. Si quis vero deinceps haec mónita temerare voluerit,
& malé rapta cum confufionereftituet,& excommunicationis
annua? fententiam fuítinebit.
//. Vtfundatores Ecclefiammrfiíoufque adtiixerint>el i- s fpretiseifdemfundatoribus, reftores ibidempra?fumpfe-¿ suPerftitibu«.Exc
ñtEpifcopus ordinare, & ordinationem fuam irritara no- ^i^co
uerit eíTe, & ad verecundiam h fui, aüos in eorumloco,quos í¡££i vemM "»ijdem
ipfifundatores condignos elegerint, ordinari. * suamixe.
Ayuntamiento de Madrid
S$

48o " CONCILTVM
///. Si de rebus Ecclefia pro pr&ftatione aliquid dan
dicatur, caufa pr&ftiti cognofcatur.
Si Sacerdos, vel minifter de rebus Ecclefia? fuá?, quippiam
alicui,fubpra?ftationisobtentu concedat,in ferie inítrumenti
eaufam pra?ftiti euidenter exponat: vt ex hocaut iufté confeclia
tranfaclrio innotefcat,aut fraus incompetens,qua? latefc
appareat. Aliter vero pro huius negocij caufa deinceps fcri- eftExe,
ptura"confefta",non valeat.
- - ////. De conquifitis rebus ínter Ecclefiam, Z$ Sacerdotis
"intefiati" h&redes, qti& dittijlofiat. "P eeft **
»M-+ : Sacerdotes, vel a quiq; illi funt,quibus Ecclefiafticarum re- * °^
Stutdttet. hfy. l n l i • *n • * r
ÍUO{.].(. rum cura commiiia eit, qua?cunq; adminiitratioms lúa?
1 9 ' tempore emerint, íi de rebus proprijs, vel vile, vel carum
habuerint,ad Ecclefia? nomen, cui pra?funt,chartarum conficere
inftrumenta procurent. Non enim conuenit,vt Ecclefía
b qua? fufcepit externum,efficiat in alieno diuitem, & in * Qítía '
fuoretineat fraudatorem. Hiveró, quifuarum rerum nofcuntur
habere compendium, ex omni re, quam poft ordina- ^ss^
tionis fuá? diem viíi funt c conquiíiiTe,fiue nulla, fiue aliqua ' m fít¡on« !
fintinftrumenta confe&a, d compenfata,tamiurisfui,quám iC0 J^.v»
Ecclefiafticarum rerum e ambitione; fi fe vtriufq; rei quan- ' ?a a ¿ on ¿¿
titas exa?quauerit, inter Ecclefiam, Se decedentis ha?redes bibi *'
a?quo iure conquifitio pertinebit. Si autem qua?libet pars t¿^
maiori cumulo fui iuris excreuerit, f etiam portionem in/'S**
'*•*•*• diuifione percipiet. Quicunq; vero de pra?di¿1:is Sacerdoti- rtút
«;s4«,

TOLETANVM. IX. 4$t
V'.SÍEpifcopm' monañeriumfaciat , velparochianamEcclefiam
ditet7 quantam partem de rebus Ecclefu conferat.
¿írí' 1 ' Sonae reí daré * confultum, & prarfentis habetur vitar fub- * 9°" fiIiüm >Aiu6
''ijT.' 1 ' "dium, ocseterna? remunerationis expe¿taricerniturprsemiü.
Quifquis itaq; Epifcoporum in parocbia fuá monafteriumconftruere
forte voluerit, & hocex rebus Eccleíiae,cui
praefidet, b ditare decreuerit, non amplius ibidem, quám b DitauerIt - Iuo -
quinauaffeíimam partem daré debebit: vt hac tempera- < Q¡«i«Jregeí¡maro
1
. * . r o • -i • r 1 r i- Juo.&fcxc. Grac.
mentí aequitate leruata,o

48* . CONCILIVM ¡
adirc licebit. Quifquis fané poft haec tranígreíTor inuentus
extitent, pro his, qua? non expectato noc ordine adient,
inuaíionis damno legis fententice fubiacebit.
VIII. Vtfcriptt4n,quas Sacerdotes, velmiwftri iniujli
feccrintjpoft mortem eorum habeant annorum
numerum cornputatumji
sUttdl'*. Si Sacerdotes, velminiftri3dum gubernacuía Ecclefiarum
adminiftrare videantur contrapatrum fanftifsimas fanftio- of{5tuf,t»
nes de rebus Ecclefiae definifle aliqua "* dignofcantur, non'' ' ^tGf*
exdie,quo talia fcribendo b decreuit;fed ex quo taliamo-J^íqo^^
riendo defínita c reliquit,fupputationis ordo fubftabit. ¿ Nuf- * £í¡fc*S
nM prffef. quametenimpotent ad tncennium tempons pertinere vita n ft0C,u.ud execrabilediJabatur infeelus,id cómuni decreto fancimus:
u.qMfi.u vtcumPontincem morí contigerit,Epiícopus,qui ad huma- ^
d*nl e "*' nandum corpus eiusaduenerit,defcriptisthefauris, * aíqüe^^*»^
domoruminternis,fi locuples decedentis Eccleíia fuerit,non
*ctntHdu ampliüs,quám * libramauri in rebus, exceptis ornamentis
-,A,t>Vu Eccleíiaf, cum gratia otterentum aurerrepertentet. Si vero ft{J

TOLETANVM. IX. 4S3
X, De damnatione filíorpim i qui ex Sacerdoühns t ^
miniíiris geniti comprobantur*
f^Siu. Cüm multae fuper incontinentiam ordinis Clericorum vfq;
l*i¡'. *•'• baftenus emanauerint fententia? Patrum,&nullatenus ipforum
" formari quiuerit correftio morum.vfq: adeó fenten- -* Reformiri-Exc.
,. . •"• • rr 1 Firiuari. Grat. 8s
tiam ludicantium protraxere commiila culparum,vt non i"0'
tantúm ^ ferretur vltio in " au£loribusfcelerum, verum& ¿[¡«ulirat.*"*"
in ^ progenie damnatorum. Ideoq; quilibet ab Epifcopo, *di'¡tgtSSlEx

484 CONCILIVM
coadolcre:yno, dum perfuperbiam rcIu£lantis,au£í:or conteinnitanaltero,
dum libertas fuperbientis in conditióhé reabicogitur
íeruitutispatru. Adeo cum lam, praeteritis re-' *" -
gulis multas fuper hoc diuerfae conftitutionis emanauerint
fan£tiones;taméquoddamadplenitadiné rei aptum cofpesichfnro
ximüs,adhúcinne£lereconiplementum. Igitur, íicut legum
¡r»,i.!/f iú reuerenda fanftio cenfuit,ita feruare totius generis nobilitas
pti']t illiii
tis
debet;vt innullo aliena cómixtio maculet, quod "per totum'* **^**
generoíitaspropriadecorauit. Vndecunftis Ecclefiarumlibertis
tam viris,quám focminis, eorumq; propagini interdi- ¿ ronouii'J'*'!)^
citur iudicio senerali, ne deinceps caufa '' coniunílrionis n'»"Í*5>'V.
quibuslibet copulenturperlonis ingenuis. Ll^od íi hoc ra- G>''""
Aumquandoq; patuerit,perniixtione tali genita proles nun- ^*''.^pc.
quám merebitur ius" indebita? dignitatis^nec Ecclefia? vn- '
quám carebit obfequijs, cuius beneficio donum meruifle
nofcitur libertatis.
XIIIL Quodfi liherti Ecclefis. ad eam reuertinon velint,
omnis eorpim refcnla iuri applicetur EcclefiA.
Sicontingat quécunqj delibertisEccleíia?, eorumq; profapiae
contra primaeuaSjmodernafq; Patrum regulas quibusli- QtUff
bet ^ perfonis ingenuis copulari, tam illis, quám eorii ftirpi, '^¿fRom»^'
non licebit ab Eccleíiae patrocinio euagari; fed aut ad debita f***
obfequia reuerti cogendi funt, aut fi rediré nolucrint, quíEcunq;,
vcl parentes eorum, vel ipfi ab Eccleíia funt adepti,
velin eius patrocinio viíi funt conquiíifíe, iníiftentePontifice^in
ditionem propriae reducantur Ecclefia?.
XV. DeobfeqíiíOiK¿difcíphnalihertorum BcclepA.
Ecclefiíeliberti,eorumq; progenies, cidem bafilica?, de qua
libertatis gratiam meruerüt, obfequia prompta,íinceraq, pa- . A-U>O-^**
rabunt. Ctui ficuthocin * obfequium pro pofsibilitate fui,' ^^u
quod vtilesingenui ^ dabant,itaquoq; in emendationecul-/^*
parum,quod inútiles ingenui fuílinebunt.
XV1. Quod líber tis EccUfiA nihil de rehus fm in aliemm
liceat tíansferre domtniunfu. Pfoí*»»***^*^
/«••Mí. Libertis Ecclefia?, eorumq; ^ progenieiex ómnibus rebus,
'**^* quas de iure Ecclefia£ nofcuntur habere, nihil licebit in extraneum
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM. IX. 48;
cxtraneum dominium tranfa£í:ione * quaruncunq; dedu- -Qiycanq;. luo;
cere: fed íi ex his quaelibet venderé fortafle voluerint, SacerdotieiufdemEcelefia?
ofFerant conuenienter emenda, earumq;
pretia, vt eisplacuerit, autdifpenfent, authabeant.
Nam in dominium partis alterius rei fuce cenfum nullo mo-

486 CONCILIVM
Interfuerunt huicfanóto Concilio Pontífices
numero fexdecim.
1 "n Vgenius,regiae vrbis Metropolitanus Epifcopüs* ^^^
^ £-/•'Taio,CsefarauguftanusEpifcopuSi '^*^'
2 MarcuSjCaftelIonenílsEpifcopus.
^ Vbinibál,Elicitanus Epifcopus.
^ Vidcricus,Seguntinus Epifcopus.
6 MauriciuSjOretanus Epifcopus.
y Dauila,Compluteníis Epifcopus.
g Félix, Valentinus Epifcopus.
p Balduigius.Arcauiceníls Epifcopus.
lo MaurelluSjVrgelitanus Epifcopus.
I j EuficiusjSegobrienfis Epifcopus.
j 2. Athanaíius,Setabitanus Epifcopus.
I, Giberius, Bigaftrenfis Epifcopus.
i^ VbaldefreduSjMentefanus Epifcopus.
I ^ Magnarius, Accitanus Epifcopus.
I (5 Stephanus, Valerieníis Epifcopus.
ítem Abbates.
I
F
"rrVgitiuus,Abbas.
Ildefonfus, Abbas.
z
2 Eumerius, Abbas.
A Morarius, Abbas.
if loannes,Abbas.
(5 ítem loannesjAbbas.
7 Marcellinus, Archipresbytcr Toletanus.
g Silicolus,Primicerius.
ítem Vicarij Epifcoporum.
.1 "pv AnielDiaconus IVlarcelliEpifcopi
LJ EccleGceVrcitanse.
ítem exvirís Illuftribus officijPalatini.
I r)Aulus,Comes Notariorum.
a I Emeterius,Comes Cubiculariorum.
3 Ella.Comes, &Dux.
4 Recula,Comes Patrimoniorum.
Ayuntamiento de Madrid

s
TOLETANVM. ÍX. 48^
De fubfcriptionibus.
Vhfcribmt in nono ConcilioToletano eod^ordincficutin o¿ía
^uo, Epifiopi, Jbbaíes, Vicarij Epifccporum, ^ viri iíiufires
ex officio Palatino. Fere omnes Epifcopiqui in nono juifícribunt,
fubfcripferant in o¿iam\vt Athanafius.Seba^ianus iDautU Coplmenfis
¡Félix Valentimis,Gibericué'Biga¡tren/is,QPktarcw Caflet
lonenfis:infeptimo, iS oHauo (¿Mauricius Oretanus» c^aurellus
V rgeli tanas, Ai arcel/us Vrcitanus perprocuratore: ftcutin odauot
Taio Cafaraugnflanus, VbinibalElicitanus: infepíimo, ^ o¿{auo,
VvidericHS Seguntinus, T^alduigius Arcauicenfts, Subfcribir etiam
Enfebim Segcbienfis,qm faccefit Floridioy in oéíauo. Aíagnarius
AccitanuSiqni fuccefit Juliano in o£lauo,StephanusValerienfis-,qt4%
fuccept Tagontiojn oítauoV'üaldefrcdHS AdentefanuSiquifuece
fit FroiUy in oéíauo •.
Omnes hi uibbates[ubfcribunt in oBauOiprsLterquam loannes,
Similiter omnes 'viri iiluftres ex ojf¡cioTalatino/De >iArchipresbj
tero 3 ^ Primiceriofupr a fuse dixtmus^
Not^ in Concilium IX
Toletanum*
^'«/'. 8 P Ra D C. X C11 í.] Vafausanno Dni.6s^.MQraíes.6 $7.
^ Ad tT\cQnnmm]Detricennalipojjefione m rebus EccleftaM
de Concil. Chalcedonenf.cap. 17. ^ Tolet.^. cap. 3 4. ^epijlolam
Gelafij TP. adEpífcopos Siciíid^cap. 2.
^' lo. Prolesautem] Concilium Lateranenfe.z.caf. 3 i. hadehac
„ re (ancit.Fnmiterprohibemm ne Canóñicorum filíj,maxirr,eJpurij,
j, Canonicifant infecularibus Ecclefjs, inqufbus infiituti funtpaa,
tres:^ fifiseritcontraprAfumptumJecernimmnon 'valere. Qj/j ve
„ ^0 {vtdíBum efl) Canonicareprafumpferit ^ a fuis benéficas fu-
„ihndatur.Idem Jlexander.IIJpar. 19.cap. 1.3-^A-^fequentibití:
^ ConciL Tridentin.fef. 2 ^.can. 15. Quinimo ad ordiñes
non d.bcnt admttti:,etiam fi probáis, vita fuerint, nifi tn wonaprio
*ve!regüUrivítadegentes:Alexand.PP.HI-p-1 ^cap.z.Concubi
n& vero clericorum, feu mulieres illa quA contra Ecctefta ¡eges clericis
cohabítabat,vnde infamia nota ilUsirtureretur^ab Epifcopisolim
'venunddantur in feruas, pretium vero pauperibus erogabatur-^
. I S f 4 *üí
Ayuntamiento de Madrid

488 CONCILIVM
'Vtconjlatex (oncilioÍT, .Toletano, Can.^.^ Concil. Toletano.^
caf.OpX. ConcíLTolet.%,c.^.^ altjs multis locts. oA %.eccaredo
*üerc "Rfge lib. 3 .tit./^.leg, i %.foriludicumfanciturj'Vt h'Mufmodi
multeres centenis fiagellis'uerberentur. De iílegitinjis multa decreuit
hoQ, temfore SixtusV > fanBipmíiS Tomifex, adoptimum
régimen EccleftA ñahiliendum, Afud Gratianu tota qíiinquagefim¿i
fexta dipinóíJe hac re agitur. Ferum de Sacerdotibus quid
*> tradat Philo ludíius in decálogo ,ferpendendum duxi: In Sacer*
» dote[in(\uit)^ hominumgeriHi examinatur.'otfninculpabiki ^
»>.competerás,partibfíf fuicorporis njfquequa^ integrum. Quod tice
t loquatur de Sacerdote veteris legis, qui ex decreto Domini debehat
ejfeiufiis natalibus ortus, ^integer corpore, veriimidetiam
feruaturin >2ot'ia,vbi ad aliius ^pr&ftantiusfumtis 'uocati facrifcium^^
cultunu.
Ayuntamiento de Madrid
INCL

I
4S9
INCI PIVN T C Apicula
Coñcilij Tolcn decimí X X.
Epifcopomm-
T~\ Ecelebritate*feflmitatis Dómmicamaíris. * Annuncíationi»
•*^ Di non 'violandU religiófotum iuramentis.in falutem Regiam
datis.
De non permitiendo laicis imperare religiofis.
ii
' De profefione ^ ve fie religiófarum vidHarum*,
V
De remotis excufationihia 'vidnarum tranfgreponem religionis
feqtientíum.
vj
T>ehis,qm inparnajítate^coramparentihii^s religionishabitum te"
nuerim.
^^ Vt ntilliis Chriñiantim ludáis vendat.
IN NOMINE DOMIni
habita Synodus X, 111 Toletana
vrbcjdie Calendarü Deccmbrium,
anno.oárauo ¿onofiísimí domini,
& rcligiofiísimi RecceÍLiinthi 1 nncipis,
EraDCXCIIII.
(^^Ratulationemnobis fpiritualemdiuina contulit gratia,
quando tribuit vti ^ nobis Se falutaris difciplin^ 'frequé * intfmoiExc.
tia,& conuenire ad pacihcorum votorum Itudia pr^optata.
Congregatis ergo nóbis, Se in concordia animi, Se in c6uentu
loci,refcrentes gradas inuifibilíDeo, & gloriofo rerumdomiiio
Reccefuintho Regi,cuius facratifsimo voto,
retenta paternitatis fancise tradítione,ad facrum quiuimus
adunari
Ayuntamiento de Madrid

490 CONCILIVM
adunari conuentum,has fubterannexas regulas concordi de^
íinitione prolatas alterna ftatuimus manerelege praefixas.
/. De celekitatefefmitatü Dominica maíris.
CVm nihil fidei finceritas per diueríitatem aduerfuniincurrat,
Se vnitatem Catholica: regula? varietas nulla dif*
ccrpac, eft tamen, quod niíi temporum vnitate feruetur, oC
difcidiuní indifciíTíe vnitati parturiat,& racramefitorum vni .^ ^^
tate conftare non valeat.Hinc" eft,quód Pafchale feftum/'ni '^ ^^¿ yc^^j,
íi'Vno die ^celebremus Se \empore,inludaicum decidamus ^^f^f%'^^
errorem.Hincaduentumfanfti Spirituspoft Refurreftione HEXÍ.^
Dei niíi expeftemus temporedefinito dierum,"fimul,& nu 'J jíomeí***
mero, nonpoíTumusimplerieiufdem Spiritus dono. Quo*niam
íicaretplenitudinis numero, carere poteft & myfterij
Sacramento.Hincnatiuitatis Dominica? facrum,quoeuidenter
de vtero virginali Verbum prodijt caro faftum, abfq; fcteoip'^^
dubio feruat temporis curfum,

TOLETAiSIVM.X. 491
quiturdignitás,itá feftiuitátem matristot dicrum fequatur
facra folennitas.Nam''quodfeftumeftmatris niíí ihcarnatio "Qií'*''-^''^^^
Verbi/'cuius vtiq; ita debeteffeíoléne,íícut eft Se eiüfdé ' na * N«¡uit«.,.i:/.c.
nuitas Verbi. (iuod tamen nec fine excmplo decedentis mo
ris, qiii per diuerfas mundi partes dignofcitur obferuári, videturiníí:itui;InmültisnaniqueEcclefijs
ánobís, 8c fpatio
remotis, Se terris, hic mos agnofcitur retiñen. Proiñde , vt
de cantero quidquideftdubiurnfitreniotum.fülennitas Dominica?
matris die decimoquinto Kalendarum lanuariarum
omnímodo celebretur, Se Natiuitas Filij eius Saluatoris noftri
die oclaiio Kalendarum earundem, ficutmos eft, foleñnis
ín ómnibus hábeatun
JL 'Dé non 'violandü reUgtoforumiuramentUiinfaluSem
Frcquentíum moleftiarum nocens impulfus contemni quidem
magnítudinedecentíspoteratgrauítatis: fed quía leuitas
labens,facilé ad praecipítia vana corda reclinat, bené honeftafolícitudo
cohibereproperat, quod frequentata vfitatio
vitare non curat, Ideócume non permitiendo ta/cts imperare religiofis,
ricorum.
Monackotum.
uercntJK totlus
pcrcipia -
Reuerentise totiusauditum quiaresadijtdurainonfruílra' auTt"^..,.^,,,,
„^^. ' cogimur hanc düriorí ^ extirpare cenfura. Ágnouimus SÍ?»''?!';" ***•*
""•'• cnim qüofdam Pontífices priecepti principis Aj3oftoíorum, / ^^g';";;.^^^^'qui
ait, Páfcite, qui in vobis eft,'^ gregem- non coafté, fed ¿ Gregem oercA,
fpontaneé; ^nec dominátesiiicleroyfedfprmafaai ''gregis,' g^-«>-itaeírc^^^'fi'-^^-^'
Ayuntamiento de Madrid

491 CONCILIVM
ita eíTeimmemores, vtquibufdam monafterijs, parochialibufqueEccleíijs,
autfua^ confanguinitatisperfonas, aut fui
fauoris participes, iniquumfaepeílatuantinPrcelatum; ita
illis prouidentes c6modainhonefta,vteifdem deferátur,aut
quíeproprio Epifcopodareiuítus ordo popofcerit,autqua:
9¡fima.^9 rapere deputati exaftoris violentiapotuerit.Proinde decencituuM.
^^^ ómnibus placet, Se in praefenti tale refcmderefaOrum,^
non eífe de caetero faciendum.Nam quifquis Pontifica deiii
ceps,autfanguinepropinquis, autfauorelibiperfonis qui- (.oniünftí'^J
bufcunque' deuinftis taliacommodare lucra tentauerit "^ au i, A«'['^"¿>m>'

TOLETANVM.X. 493
ab initio fufcep^tsercligionis'.vtdumillicintuleritfignu probabilis
fan£í:itatis,vbi nullius falli poterit vifiointuétis/ nuf- " NO^I '«fusaneEquam
attentetur aufus deteílandíe praefumptionis.
V. De remctis exctifatíonibus vidi4amrrí,tranfgreponem
"rdigiom'fequentiuTTu. «Dceíi A.C.
C;%': "• Omnes focmin^, qua? iam inpríeteritum religionis vefte ^ Zt^T. ^'""^*
rrC'"''fuiíFe probanturinduta?,'nihiladexcufationem valeat op-' ^'l'"'?'"''"'^*
poíitionum quaílibet obie£í:io, quamuis diueríis aut callidis ^^«•
adumbrare fe velint fallaciíe argumentisifed ad fncratifsimas
fanftiones difciplinafanftior teneat easreligaras,atque
'' fubnexas/ Cominoueanturfané Sacerdotis auíioritate, vt, commoneañm'r.
fponte^ardeant: qui\s íi rediré noluerint,inipuiru Sacerdo-y.¿'j*^¿,j,jC^ 3^
tis ad relicionis ^ habitum reducantur, ó

4P4 CONCILIVM
rítate tenetur. Ideo quidqmd obuium ex incerto incurrir, ¡uo.
euidenter abijci debet: vt de cantero nihil fuperfit, quod in
lof. t.si dubium nutetur. Ideoque íi in qualibet'' niinori áltate, vel *i"°""''
tn qi441 ct. j.g]jgJQj^¿5 tonfuram,vel religione debitam veftem, in vtro- - ^c-,»fque
fexu filijs, aut vnus,aut ambo parentes dederint;" certé
aut nolentibus vel nefcientibus fe, fufceptam non mox
vifam in filijs abdicauerint, fed vel coramfe, vel coram
Eccleíia, palam^ue in conuentu feofdem lílios talia babere
permiferint, adfecularem reuertihabitum ipíis filijs quandoque
penitus non licebit : Ted conuifti^ quod tonfuram,aut
religiofam veftem aliquando habuerint, mox ad re- ^„„,.EXCI'«'
ligionis cultum habitumque reuocentur, Se fub ^ alterna Burcb.Cfjí,j,
diftriílione huiufcemodi obferuantia?' infcruire cogantur. '
Parentibusfané filios fuos religioni contradere, non am-^pood«c''"J,''''
plius quam vfque ad ^ decimum aetatis eorum annumli- ^'^t^^^'f^,
centiapoterit eíí'e. Poftea vero, an cum volúntate paren- scCOfíS"'
tum, an fuá? deuotionis íít folitarium votum, erit filijs licitum
religionis aíTumere cultum. C^uifquis autem vel aboiitione
tonfurae, vel fecularis veftis aíTumptione, deteftus
fueritattigiíretranfgrcfsionem. Se excommunicationis ccnfuram
accipiat, Se religioni femper inhasreat.
VIL Vt nuílus ex Sacerdotihus, Leuitls, *üel ex
Catholicomm coetUyaudeat mancipia Chri"
fiana ludáis,

TOLETANVM.X. 49J
iugiá, vel feruitia habere prsefumat de Chriílianorum coctu;
fed facrce fidci íibi coba?rentia tam coniugia quam feruitia,
'/"'.«y. fauente Deo vnicé adha?reant;dicéte ProphetaiQui habitare
facit vnanimes in domo. Nam veré neo aduertunt primum,
^

49(5 CONCILIYM
fuper omnia bona fuá conílitueteum.Nam Se Petro dixit:
/j^M.ti. 5ij^5 petreíi diligis me,pafce oues meas. Vnde 8c Apoftoli
in vnum commoranteSjpoíTefsiones proprias 6c fubítantias
vendebant: &: non quidem credentium animas euertebant;
fed magis vnicuique, prout opus erat, fidelium diuidebant.
LPí/.y. Quod&beatus admonetPetrus dicens:Pafcite,qui eftin vobis
gregemDei,cuftodientes;non coafté, fed fpontaneé fecundümDeum;
ñeque turpislücrigratia, fed voluntarié:vt
cu Princeps paílorum apparuerit,percipiatisimmarcefsibilé
1.4d Tim. ^loriae corona, Nam 8c Paulus ita ad Timotheum aitiExemplú
efto fidelium in verbo,in c6uerfatione,in fide,in cbaritate,in
caftitateivtprofeftustuus manifeftus fít ómnibus. Qm^
íiue ludaeiífiue Gra?ci,íiue ferui, íiue liberi, vnum fpiritum
in Cbrifto potati fumus; 8c femetipfum pro nobis tradidit,
faftuspronobismalediftus, vt in nobis benediftioAbrahje
'"«t. !• gej-et. lacobus igitur italoquitur:reIigiomund3,&: immaculata
apud Dominum,

TOLETANVM.X. 497
"'''•' diclt: Vae homini illi,perquem filius hominis tradetur in
manibus peccatorumibonum eratilli íi natus non fuiíTet homo
ille. Qj^od nontantümpro ludaj fed pro ómnibus fcilicet,
•* cuius mercimonijs deferuiunt, Se ipíiilli in diem iu- ' '*^"'""
dicij eruntcondemnati,perquem venundatiin hícrefem ceciderunt
Judaicé, aut etiam prxfenti feculo mala fufcipient,
i"^'-!* ^"^cundum propheticum fermonem : Hcce furor Domini
M-/;,„. egrediens; procella rucns in capite impiorum conquiefcet.
'"n».ij. Et iterum:Propheta naniq; Se Sacerdos polluti funtj Se in
domo meainueni malumeorunijait Dominus. Idcircó via
corum erit quafi lubricum in tenebris. Impellentur enim^^
corruent in ea,auferam enim fuper eos mala, annum vifita-
*'*7* tionis corum, ait Dominus. Et per EfaiamrDedipopulum
meummmanu tua, nonpoluiltieis milericordiam, acera- firau.ift.eftmiiuafti
iugum tuumvalde, " defcende inpuluere, fedetacens, r scdiapuiucie.
Se intra in tenebras, veniet fuper te malum, Se ncfcies, Se
irruet repente calamitas quam non poteris expiare. Et ite-
^"''•7. rum in Euangelio Dominus dicit: Attendite a íalfis prophetis,
qui veniunt ad vos in veftimentis ouium, intrinfecus au-
'"'•*• temfunt lupi rapaces. Et illud:Cauete ab his qui deuorant
domos viduarum íimulantes longam orationem: bi accipient
damnationcm maiorem. ht iterum:Nemmem con- iud.cium vdg.
^^ cutiatis, ñeque calumniam faciatis, Se contenti eftote ftipen- nteufóCfc'»
"*** dijs veftris . Ojiia fi quis fcandalizauerit vnum de puíillis HÍ'IH».
iftis, qui in me credunt, expedit ei, vtligetur eolio eius mo-
'*»-9
la afinaria. Se proijciatur in mare : Vnde Se in Aftibus
Apoftolorum itá Dominum legimusdixiífe: Saule, Saule,
quid me perfequeris? nunquid in coclum afcenderat Saulus?
vtibidem perfecutionem eius fuftineret Dominus? fed in
,^^ feruis fuishabitans hanc ' prolatus eft fententiam/icut ipfe ' P-proioquutu^
J'*"* dicit: Qm vos fpernit,me fpernit; Se qui me fpernit, eum
*'"•'»• fpernit,quimifit me. Etillud: Quiñón eft mecum,contra
%.,5.^ me eft, & qui non congregat mecum, fpargit. Qiiod etiam
í-'í;;.^- dudumperProphetaní dixit: Populas hic labijs me bono-
''* rat, cor autem eorum logé eft á me; fine caufa autem colunt
me,docentes doftrinas, Se mandata hominum. Et in Euan-
{!:¡;í; |«. gelio? Quid enimprodeft homini, fi mundumvniuerfum
"• lucretur,animae vero fu^ detrimentum patiatur. Eccepater
familias plantauit vineam, id eft, Ecclefiam, Se locauit eam
agricolis, id eft, Sacerdotibus. Cum ergo venerit Dominus
Tt 3 vinese.
Ayuntamiento de Madrid

Mdttk
498 CONCILIVM
vincse, quid faciet agricolis illis? malos malé perdet, 8c vineam
locabit alijs agricolis, qui reddant ei fruftus temporibus
fuis.Namdicitipfe:Vigilate& orate, neintretisin ten-
»+• tationem: quianefcitis quahora Dominus vefter venturus
íit. Si autem dixerit malus feruus ille in corde fuo: Moram
facitDominusmeus venire,ó'
gulas innouafíe.^Sed grauius íiftrupro cymbalo fumimus^ ^/¡íbr*""
8c funus pro carmine decantamus, gementefq; cum Hierertrwír.f.
ixiiíE qucftibus dicimus: Difíolutum eftgaudium cordis noíl:ri,verfus
eft in luftum chorus nofter. Vnde 8c va? coram ^ gjjieo/p-^"
nobis'' conípicimus,quoniam cecidiíTe corona capitisnoftri
videmus,
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.X. 499
videmus,dum tam nobile in infimum corruit, quod in tam
íublime fanftitatis optimum ftetit. Ecce etenim traftátibus
nobis in pace Dei,deEccleííafticis regulis, delatum eft conuentuinoftro
epiftolium confufse confefsionis, Se abolendae '
í'CcIJ, íubfcriptionis,quodPotamiusBracaréfisecclefiae Epifcopus
^Z'iíiu. «^efaftis proprijsjuifque verbis annotárat, Se articulis: quo
'Uñf"- referatcquidoblitercnda pagina,&abolendaliterarum pan
'"«o. derent eleméta, fletibus potius quam fermonibus lacrymofa
' concio recenfuit. Tuncfolitané tantum»fecretimq; aduna- ' UÍ?A.C!""° *
tis Pontificibus Dei^praedlítumEpifcopumadeíle cora nobis
fecimus. Q¿iem ííngultibus aggredientesamplius quám
loquelis,referatam illi fuá? deformitatis, ¿¿inoílrae confuíionis
fcripturam protulimus: quam accipiens, ac recurrens,
Icifcitantibus nobis,vtrum fuioperis,ó¿ lua?annotationis intimado
eíTet; ^ ille fuum aftum,fuiq; oris eloquium,fuorum * "'^"-C-^quoquedigitorumefl'e
robur aíleruit, quod illic rclegendo , prouid¡t.c.A.
" peruidit. Rurfum * diuini nominis conteftatione hunc ad- «^ subdiuini.A.c.
. 1 n • r c r . * Vt fi non aut a*
iurantes,obteítatiiumus vt,andeiefponte mendaciumdi- fec.A.
, . . f . t . ^ o • T /Violemise fiouea
ceret,autalicuius violentia premeretur, oc perterntustalia tu.c./v.
enarraret,veraciterindicarct. Qjaimox fiebili voce, luminibufqueploratu
madentibus Se fragore fingultuum, cíí vnius
D ei nominis iuramento clamauit, fe Se veré eadem mala de
' fe confiteri,& ad hasc confitenda nulla fe violentiapra?graliari.
Vnde etiamfermé per nouem méfes íponté deferuiífe ^^ ^¿^ig-^j^ j,j.
régimen Ecclefíse fuíe, & ergaftulo quodam, ^ pro admiíTo ^ gitiínTc.A.
flat^itio afturus panitentiam/e concluíiíTe edixit.Tuncper
fidelem confefsionem eius,agnito,'' quód taftu foemineo
neo forduiflet ftiiforduiíret,&declárate;
licet hunc Paterna antiquitas facris
regulis deijcereab honoredecernat,nostamenmiferationis
iura feruantes,non abftulimus nonien honoris,quod ipfe íibi
fui criminis confefsione iam tulerat; fed valida auftoritate
decreuimus,perpetua? pocnitentiae hunc inferuire officijs,&
F°»&IÍ«

;oo CONCILIVM
uentus ipfius, omniumq; curam animarum Bracarenlis bccleíi2egubernandamfuícipiens,ita
componat, atq; conferuet,
vt Se Dominum noftrum de reftitudine operis fui glorificet,
Se nobis de incolumitate Eccleíia? eius gaudium pra!ítet.
Cluiaveró ''ad futura profpicereconuenit, ne exoriri ¿^Jf"'""^'"'
pofsit in ftatu pacis queedam commotio litis, Patrumfenten
tiam,quaeiam diftum Potamium Epifcopumreftitudinedá
nat,huic decreto conneftere noftra vigilantia procurat.
EX CONCILIO VALENTINO
Galliae,t¡tuIo quarto.
N
•Ecillud,fratres, fcriberealienum abEccleíia? vtilitate
cenfuimus,vtfciretis,quicunq; fub ordinatione,vel Dia
conátus,vel Presbyterij,velEpifcopatus mortali crimine dixerint
fe eíl'e pollutos, a fupradiftis ordinationibus fubmouendos;reos
fcilicet,vel veric6fefsione,veImcndacioíalíiia- ^^^¡a
tis.Neq; enim abfolui*" poteíl is,quiin feipfum dixerit.quod ' KÍ»'"'^'"""^
di£lu in alios puniretur: quoniam omnis^qui íibi fucrit mor CAtis
caufa.maior homicida fít. Multa? quidem,& alia? fentetia?
huic poterát innefti decreto,qu3e pra?di£í:ú Potamium Epif . ,.^c.
copum'' feuerifsima auftoritatefibijcere iubent.Sed ex omr *'^*'"*
nibus hanc confcriptam poneré fententiam maluimusrneíi
* totius damnationis edifta replicáílemus, grauifsim^e vltio- ''^°**'^'
nis auílores exiftere videremur. Fa6í:um cft decretii fub die
j. \jiciiiua: icui» ivAcu ujíuiiíanui cpiicopus, nociuaicij noun
decretum fubfcripíi.Similiter Se alij Epifcopi fubfcripferunt,
numero.XX. ALIVD DECRETVM.
^ T-x lutinis traftationibus inueniri, quod iuílü eíl:,''vt expe- g JÜ^cu^¿^¿
LJ rientia eíliudicantium cóprobatum,ita Se iuxta fummi ^"¡jISÍ|jf'
iudicij ílatuta pleniorinueniturauftoritas. Ideo mentis in- í'^^JnnVlJ:
tentione, orifqueíimul, ftudia deducentes in cognitionem ^J*S^jjÍ
audiendi negocií, delatum eft ad nos in conuentu fanfti C6- !3ft''^g„¿*^
cilij, ex direfto gloriofi domini noñri Reccefuinthi Regis, '^£0^-^'^^"
per illuftremVvambanem,teílamentum,gloriofae memoria? ^'^'
S. Martini Ecclefiae Bracarenfis Epifcopi, qui Se Dumienfe . ^^^.^f-.j^,
monaílerium vifuseftconftruxiíTej vtreferato eo, quid' hic
memo-
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.X. 501
memóratus beatifsimus vir decreuiíTetí noftrae cognitioni
*patefceret. Qjxo teftamento in omnium conucntu relefto," ^"""•^•A»
comperimus, ex ordine,á memorato Principe adnos eíTe di^
reftum: quoniam idem gloriofae memoriae fanftifsimus vir
decreuerat, vtfuccedentibusper ordinem regibus, ad complementumeiusipíius
teftamenti conftitutio commendata
>r,l¡Z tnaneret.Tunc deinde illatum eft nobisteftamentü Recimi-
""''''' ri memorata? Eccleíise Dumieníis Epifcopi, quod de rebus
fui s in eadeni Eccleíia decreuerat examinatione veridicadi-
Hmendum. C^uo ^ rele£lo cognouimus eundem au£lorem * Reiato.c.A.
fuum illic diuerfa? conílitutionis edidiíTe conditiones: inter
quas vnam validam conatus eftreligatione conftringerejdeputans
6c illationes, ócpretia frugum abfque aliqua diminutione
annuavicepauperibus "^ erogari, nihilque eíí'e abfque

J02 C O N C I LI V M
íinon vfquequáqueinirritum deuocarejin quoddam táme,
rationabili auftoritate, temperamentum deducere: fcilicet,
quia tátorum difpendiorum damnis,á memorato Recimiro
Épifcopo faftis, res Ecclefiaftica dienofcitur fubiacere, om- r¿i
nis res eius,quam inde legatam reliquit pauperu nomini.ta "^ ^
diu Dumienfi eccleíia? plena deferuiat facúltate, doñeeomnehocdamnum,quodinvtenriIibus
domus fuftinuit,valeat
euidentius reparari: ac tune completa reftitutione damni,
obferuetur,ílcut decreta eft, feries teftamenti. Liberti vero?
qui ex familijs Ecclefias fafti funt, Se feu res vniuerfa, qua? |,.¿,
in mancipijs, alijfque corporibus, '' vel illis fuis hominibus >> ][P^'.C'Acollata
eííe dignofcitur, cü£í:a in difcretione venerabilis fratris
noftri Fruftuoíi Epifcopi diíponenda relinquimus: vt
quia haec euidens ordo Patrum in irritum deuocat, illius téperamentum
ha?c ad miferationem adducat; qualiter necrepulam
Paternam modus excedat, Se miferationem feueritas /;>
nonextmguatrvtiecundum menta leruientium,o

TOLETANVM.X. 503
i4 Euííciüs Segobrienfis Epifcopus.
15 Hermenfredus Lucenfis Epifcopus.
16 MagnariusAccitanus Epifcopus.
^7 llpidiusAfturiceníís Epifcopus.
18 Sozimus Elboreníis Epifcopus.
19 Stephanus Valerieníis Epifcopus.
*o FlauiusPortucaleníis Epifcopus.
ítem Vicarij Epifcoporum.
A Rgefredus, ' Abbas Egilani Epifcopi EccleílíE Oxc - t^^l^^Zctt
X\ nienfis. "'^*""*-
Martinus, Abbas Valdefredi Epifcopi Ecclefia? Mentefana?.
EgiIa,Presbyter ^ Giberij Epifcopi Ecclefia? Bigaftrenfis. * G¡b.i¡eu
Agricius,Diaconus Vbinibalis Epifcopi Ecclefiselllicitana?.
Daniel,Diaconus Marcelli Epifcopi Ecclefia? Vritana?.
S VhfcribHTit
De fubfcriptíonibus decimi Concilij
Toletani.
in décimo ConcilioToletam, fere ijdcm Epifcopi
fUí in nono, hoc ordine: (tAthanaftus SetabitaiiM, qui in, 8.
C^'.p. Balduigins Arcauicenfisy in. 8. C^. 9 .DauiU Qomplutenfts in
^•d.^.Eugenitíf RegiAvrhis in.y.^.'é' Vnde deducitur duodecim
annos renuijfe Toletanamfedcnjy vt tefiatur Jldefo?2f/4s de 1;/rij
lllHflribpts: namin. 5 C^. 6,alter EugenttisfHbfcrihit.cui hic fue
cefiit,Egeredm SalmanticefiSiC^m in,j.^, 8 • SufuiusSegobrienfiSy
^Hí in. 9 .Egilanuf Oxomejis,qui t^EgiU,fn.^.(S'' 5 .Gibericus Bi
gafrenfisferfrocuratore.qui in.%.^.(^,Hermenfredus LucenJis,
qmin.^.MarcftJ Caflelcne/is.qüiin.y.^^^ (^.MauricinsOreta^
ntis^quiin.%.(¿ 9.MagnarinsAccitan.c¡uiin.().MarcellusVrci
tan A perprocuratore,qui in. 8. eS**. 9. Stephanus Valer iefis^qui in. 9.
'^videricusSegotien/isyquiin.^.^.^.V'vinibalJI/kitandperpro
cwatore,qmin.y.(^.%.^.9.Valfredt4sMétefanAperfrocurato^
requiin.^. PrAterea fubfcribiít QAfarÍHsOlyfipponefts,qmfucefit
Neufridiojn.y. FugitimsHijj>alenfts, quifuccept Jntonioyin.%.
Eruauoftis Bracarefis,qtiifuccefitPotamío depofao,in,S.Flaííius
Portucalenfís.quifkccefit Vfibefojn.6. Jlitaricus Elnenps , qui
fticcepr (iÁct(tíí/o,in, 6. Ilpidins Afturicenfis, qtíifuccefsit Candidato,ino¿íam,
^¿jiiricHsBarcinoneJís,quifi(^cefsit OU,inoBauo.
Souimm
Ayuntamiento de Madrid

J04 CONCILIVM
SoUmus Elhorenfs, qui fuccefsit uihientioj in oSíauo.
In he Concilioyquamuis efl nationaleinon fuhfcribunt Ahhd"
tes, ñeque wi llUpes officij TaUtini: forte es. [ubfcrift iones de^
funtin.A4.Jf.Cod/cibi4S.
Eugenius] Jnterfmt.^.^.cf.Concilíjs Toletanis, *üir fanBus:
Cunt qai ^¡firmant,Ínterdimsrelatum fuíjfe.
Fruftuofus] Frucimfus ex regio Cothortimfanguine ortus.Dücis
jiliusMpifcopi PalentíníTonantíj dífcipulus,muítorummonaflerioru
conditor,(^Pater,ex ComplutenfiAbbate.quum monafleríum
ex&dijicaueratad Vírgidíenfem tra¿fum Jufiij ^Tafiorismar^
tyrum nominc,DumíenfísEpifcopus creatus-^ínF otamíjdeieBi lo'
cum fttbrogatHs, Bracarenfis EccleftA curam fufcepit. ÍABÍS huíus
Qoncílíjpofi Eugenium Toletanum, i^ Fugitiuum Htjpalerjfem
fubfcríbít. Ems memoria, cumfanclitatis opiniones apopulís BrA^
carenJtbuSi^ Compojlel/anís co/ittírfejio die dícatOjadfextum de'
cimum Kalen. M-aij. Corpus etus ín monajlerío ab ipfo exAdificato
ínter Dumium,^ Bracaram fepukurA mandatu'poílea lacobo
Gelmiride primo Compo fie íl&oArckfepifcopo .Cowpopllamtrasla"
tum.Vbi magna pipnli^enerationecolitur.
Not^ in Concilium dccimum
Toletanum.
E^ Ra DC.XCIIIL] ^mbrofiusMoralescongregatumait^n^^
^ no Dñi. 6 5 Z.VafAm annoDomini.655 .Verum coftalaperf^
congregatum faijfe. Era D C. XCll II. Nám ^ndecimum ^fo^
leíanvimiVt dicitur Qan. i '^it*fdem,congregatumfuitpoft decem O
ocio Ubentitimannorum excurfum a décimo, quod efi Era.y 13 •
(5* bene:nam is ef. annus quíntus Vvamba regis,
Cap.i. Pafchale feílum] Quo dtePafchaforet celebrandum olim du*
bitabatur, f^ Ecdefjs minoribus maior Ecclefia diem pr^fcribebat:vtjlatutum
in'ienioConc.Qarthag.i.c. i,vbipracipi^^^^''^^^^
nes JfricanAproHincia EpifcopicbfcrtíationePafchalerrJ^ab Ecch
fia Carthaginenf. curent accipere. Aletropolitamis ^ero fiueP^^'
mas ad omnes Epifcopos literas dirigebati de die, quofepim hoc celebrandum
effet. Idque cauetur eodem Qoncilio cap. 41. i. Arel^f'
„ cap. I 'Brac^renf.z.cap.^ .^Carth.$.c.y.'vbiclariidsdici'ur- -^f^
»* cuit,vtdies venerabais Pafchaformatarum CubCcriptione ómnibus
^ -^ ^ ifjtimetHr^
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.X. joy
intimetur, Toletano autem Concil.¿3^.jtatuitur,'vt Metropolitani
Sacerdotes, ante tres menees Eptphaniarum, liíerü fe inuicem inquirant'^
vi communi fcientia edoCíudícmRefurreCtionüChri^i
Comproumctalibiís [uÍ5 tnfinuent. T>ie'üero Dominica fejitdm hoc
celebrandum deccrnit Pim PPJ.epifióla prima ad vniuerfos: ^
ViaorPP.l.eptfi.í .no autem cum J^dm.quilunadecimaquar^
)y ta tllud cekbrant: vnde illud E cele fiafi.^i ,A luna fignum diei
iyfefii, luminare qnod minuitur in confummatione. Vt confiítmtuf
ConcilAntiock.cap. i. in quo etiam citatur Nicmumprimurru*
Vndehic diciturjne in jfudaicum incidamos errore.Vndecimo Cal.
^prilium mandat illud celehrariInnocentim TP.l.epifi.11.^
K/V/7. PP,epifi;, I .cap. 5. HUÍHS celebritatem fex diebus terminari
fancit Concil.Q^atifcont.z.c. z. De hac re etiam vide IJidorutru
lib. I .de ofjicijsEccleJiafi.Bíocann. i 5 ^z.reformatusefierrarannii^Pafchatisdies
cenus fiatutus efi,fecundii'm Cañones Concilíj
Nicaniyper Calendarium Gregorianum.confiumptis dccem diehusy
a quinto'ufque ad decimumquintHfn menfis 0¿tobr¡S)alijfquead-'
hibitis regulis if canonibus, ad certam femperpafchatis rationem
habendanu.
^P'^' Aduentum fan£li S^iútvi%]Pentecofies feílum olijn non in
tota Hifpania foliíumfmffe celebrari,confiat ex Cornil. EUberita^
'j no\vbívthuipifmodierror corrigaturj ita cauetur.c./^^. Prauam
^» infiitutionem emendari placuit^ iuxta auSioritatem fcripturarum
" 'VtcunBidiem'Pentecofiescelebremus. Quodquinonfecerit.qHafi
»' nouam h&reftm induxijfe notetur. Tr/tcipua vero annifefia Concil.Ag¿ithenfey
Can. zz.ponit Pafcha, Natalem Domini, Epi"
phaniam Domini-^^fcenfionem Domini, Pentecofien, ^ natalem
S.loannis ^aptifia. Quibus diebus illis qui in agro oratorium habebnnt,nonlicebat
in eo.fedin ciuit ate [aero Altffarum intereffe^ vt
patet ex eodem loco, ^ D.Ifidoro lib.de offictjs Ecclefiafi.
Cap. I Natiuitatis Dominicse ^3icrmr\']Defefio J^tiuitatis efiapud
TeleJj)horum,quifmt feptimus a Petro Pontifex, in epíBola ai
vniuerfos^quo paBo celebrandum,^ in nocle illa Mi ¡¡a efi folenniter
decantanda.cum aAngelorum hymno:aliaq^ qiu íbideNatali
etiam Domini,^ ab Ifidoro lib. i .deoffiC'EccleJiafi.adnotanti4r:
^'^P' 1. Sicutex antiquitate regulan]ConciHf^^^ Laodicen: In Qua-
„ dragefima non celebreníur Martjrtm natalitia.c. $1-^ habetur
I 3 .quAJi.^, Non oportet, Hac folenitas Annunciationis, eñ hodie
celebris decimoquinto die Calendarum J^nuariaru.in fanCia eccle*
fita Tolctana, omñique cultít (¿ Jj>lendore veneratur jvocaturq^
Vv Expeóíatio
Ayuntamiento de Madrid

soó CONCILTOLET.X.
ExpeBdtiopartus.^fefum Domina nofirade la O.^in tota Hi-
Jpaniacolirur *üt feRítiusdies'^prACípue tamen in Toletana hafi^lica-^eoquodeoipfodiepinófif.Virgolldefonfojrchiepifcopooratiad
ncBurnas preceSy^efie,qua in facris folenniorii^us *üterelttrj
añante fan^tarum *üirginum chorOitradidit.Extat nunc Upis 'veneratione
í^pietate cekberrimus,in eodem auguro templo, vt mC'
moria maiorum accepturnt traditumque ejlj qt40 Jic/it Virgo fin*
¿fi^.pedefque fixit. H&cfufm tradirntur in offices Ecclefia:jlicis
ecclefu ToletanAaS.D.J^GregorioXIILapprolpatis,
Cap.y Septimse collationis obieftu] ^otumhoc caput in exctifs
defideratur.
Cap,y Maiorum Cañones] ^ .ConciiCúrele. 3 .Eliherit.cap. i (5.3.
Tolet.c. 14. feparentur. 2.

^if^inlt hit
]"*'« cpifto
''*'»^ PetfÜ
507
IN NOMINE PATRÍS,
§|: 6c Filij, & Spirims íaná:!. Synodus,
quae geíca cít in prouincia Luíitanise,
apud vrbe Emericeníem, GUÍE
caput cius dignoícimr eííe.XII. Epiícopis
in vnum colleótis, die vii).
Iduum Nouembris, anno xvii). fereniísimí
& pijísimí Rccccíuintlii
Regís, Era D C C. 1111.
•. C Pifióla defidei wftítuítoneje/uf^ ord/nc^:
•., ^ De'üelpertini ofjicíjferuando ordinc^.
^^ Quidfvt obferttandum tempore, quo Rex in exercitu progreditur,pro
KegtSi gentis, aut patria fiatth atque falmc^.
^^^ j Qualiter (¡¡Metropolitanfis fuis confinitimis^aut confinitimi Metropolitano
fuo placitum facia?jtj.
^ Vt Epifcopus adfuamperfonamtad Concilium no Diaconurrji fed
aut uérchipreshp€rum,aut Fresb'jterum dirigat.
^' Qjialiter Epifcoptis admonitione acceptaMMetropolitanum fm,
^eniat,
•!. Qj^aliter priorumcanonum infiítmu Concílíum fiat,
^^^^ Quid ordinatum maneat de Epifcopis» q^i interfe de parochijs
intentionem hahewLi,
^^ Quid T^resbyter obferuare debeat, gui Presbyteris iuhetur darcj,
finéíum chrifma.
Vt omnis EpifcopHS infra hanc prouincia confiitutus, Archipresby^
terum,Archidiaconum,^'Primiclerum in Ecclefta fuá haheat.
^' Vt omnis Presbjrer^ Jbbas,'üelDiaconus Epifcopofuo humilita^
tem teneat.pj reuerentiam fammanu.
Vv z Vt Epif
Ayuntamiento de Madrid

5o8 C O N C I LI V M
xij Vt Epífcopm.qm illiflaciü fuerint deparochla fuá, Treshyteros,
atque Diacones cathedrales fihifaciat.
xiij Vt EpifcopHSy que viderit de Clericis fuis ad honuprofeBíí tede^
re,honorandi,(^ magnificandi de rebus Ecclefis. licentia habeat.
xiii) De pecunia,qu& in E cele fia Dei offertur^fidelitercoHigenda, a
fideliter dmidenda.
XV Vt Epífcopi, atj^ Presbyteri pro grauibfff caufis (quod legü damnant
fententíA ) fine iudicis examine familiam EcclefiA non
debeant extirpare^.
xv[ Vt Epifcopo non liceat tertiam de parochitanis ecclefijs toHerc^i
fed quA infituta funt debeat obferuarc^.
X vi) Vt pop mortem Eptfcopi^nulíi fubieBorum liceat de eo quicquam
detraherc^.
xvii) '^t parochitani Presbyteri, iuxta vt poffe hahuerint, de familia
EcclefiAfuA Clericos fibifaciant (^ babeante,
xix Vt Tresbyier, qui plures E ce lefias habuerit conjmifias,pro fingulis
^ominicis diebusjnfingulis facrificium Deo cfferre intendat.
XX Qaaliter libertos Epifeopi facíante velqualiter liberti a patrocinio
EcclefiA nunquam difcedawU.
xx) Qualiter fabilimm maneat^qHod EpifcopHS in amicis fuiSifewiSp
aut líber tis de re EcckfiA fu A donare'voluerit,
xxi) Qualiter excomunicari oporteaty qui Qanonis non cufiodieritfen^
tentiam,
xxiij Confirmatiohuit4sConcilij.
^ Ongregatis nobis ómnibus prouínciae Luíitáníje Epifco
^^^pis,in nomine Dñi, reíídentibusinHierufalem eccleíia»
quae in Emeriteíi vrbe(quae caput huius prouincia? nofcitur
eíre,6

EMERITENSE. jóp
Et quoniam de fecularíbiis fanfíra illi manet cura, 8c Ecclefiaílica
per diuinam gratiam réfte difponit mente intenta,
fit illi opitulatrix ineffabilis omnipotentis Dei gratiajqua? fe
qua^rentibus manet propinqua.
/. T>e fidei irjjiitutíorje,€mfqt4e ordinc^.
luxtapriorumPatrum regulam,qna?fan£í:é nobis eíl tradita,
cuius inftitutione profeftum fidei habet fantla Dei Ecclefia
Catholica;quamlibetpermultis Cocilijs maneat memorata,
oportettamen a nobis non eam eíTe pra?termittendam: ha?c
enim eft prima Cócilij via;¿

jio CONCILIVM
confeíTusfuerlt, Patrem,

EMERITENSE. j,i
tus Epifcopus,placituminnomine fuorum comprouincialium
Epifcoporum faciat-,vt cafté,fobrié,re£í:ec.j; viuat.Simili
ter,&: quando confinitimi Epifcopi in EcclefijS;quibus preeíTe
potcrintjfaerint ordinati,placitu faciant in nomine ¿pif
copifuiMetropolJtani,vtcaíi:é,re£lé,&fobriéviuát.Ctuodli
' iuxta Canónicafentetiam, per volúntate Metropolitani, atq;
informationiseius epiftola.per Regiam iufsioné,ab alio Me
tropolitano aliqui fuerintordinati; tempore quo ad Metropolitanumfuum,poíl:
fuam venerint ordinationcm, tale placitum
non difFerantfacere.Qiiod fi diílulerint, tam diu quif
quis ille,excommunicatum eíTe fe noucrit,quám diu impleat
ordinem bonae iníHtutionis.
V. Vt Epífcofm adfkam perfonam^adCoricilium non BUconem-,
fed aut ^rchipreshyterum,autTreshyterum dir'ígáí.
Iuxta Canonicum ordinem tempore,quo Concilium per Me
tropolitanivoluntatem,(Sc Regiamiufsionemele«[lumfiierit
agcre,omnes cofinitimos Epifcoposin vnum oportet adeílej
necprotalire qua^libetcaufa opponidebetadexcufaiione.
Cijiod íi contigerit aliquem de fratribus retmeri ab infirmitate,qualiterno
pofsit venire,autper Regiam iufsionem iniun£lu
acceperit aliquid agere,vtíit,per quodnonpofsitCocilio
intereñejquidquid tale acciderit,Metropolitano fuo lídeliter
intimet cun£í:a,perfuam epiílolam manu fuá fubfcriptam:
vtpoftmodüm qua?ratur,an ne excufationé faciataliquá.Ad
fuam tamé perfonam non aliter,niíi aut Arcbiprefbyterum
fuuni diriget, autíi Archipresbytero impofsibilitas
fuerit,Presbyterumvtilem,cuius dignitas cum prudentia pa
teat, á tergo Epifcoporú ínter Presbyteros federe, Se qua?q;
ineoCóciliofuerintaftafcire,

,12 CONCILIVM
VI. Qu'rMter Efífcopus admonitione accefta ad
Aíetropolitanum fuum 'ueniat.
Deocredimus círeplacitum,quando pro bono opere digna
in Eccleíia fanfta imponimus regulam.Ideoq; placuitfratcrnitatinoftraíj
vtíicutPrimatus reuercntiae a Metropolitano
Epifcopo iubetur impendi perfynodicá regulam;ita 8c á c6-*
prouincialibus fuis feruétur ha?c mónita. Communi deliberatione
cenfemus,^ fententise huius ordiné feruandum inftituimusjvtdum
quifquam comprouincialis Epifcopus Me
sic umum tropolitani fui admonitione acceperit,pro diebusfeííisNati
*•«• uitatis Dommi,

h«.,,
EMERITENSE. 515
VII I. Quídordmatum maneat de EpifcopUtCjui Ínterfc^
de parochijs intentionem habetPL>,
Ómnibus' pené cognitum mánet quomodo diuina gratia, - AiUibíná.
quascorferemfsimi,atque clementifsimi domini noftri, 8c
Principis Recccfuinthi Regis in manu tenet;ó

ÍI4 C O N C I L I V M
IX. QuidPresh^ter oh femare deheat, qui Fresbjieris
mbetur ¿are fanBum chrifma.
Conueniens in ómnibus nobis hsec manet fententia, quas
digné cuftodiaturinnoftraprouincia.Placuit vtquifquisab
Epifcopo fanftum in poteítate, Presbyteris ad diílribuendum
tempore opportuno, acceperit chrifma.nihil ab eis becc^ciijsu.
neficij caufa toUere, autpeterepraefumat. Similiter Se Prefybii¿pf,.m
byteri,qui fan£lum Deibaptiñna infantibus tradunt, nihil
7c,u!'acftf pro tali gratia á parentibus eorum auferrepraefumát. Quod
fi quis aliquid offerat per bonam voluntatem,accipiat graté;
['""¡'/*^' nihil tamen(vt diximus) auferatur quacumque occaíione. Si
quis fententiae huius ordinemnoncuftodierit,eumí];tranfgredi
praefumpferit, tribus meníibus fub poenitentia excommunicatus
manebit.
X. Vp omnes Epifcopi infra hanc prouinciam conflituti,Jrchi'
presbyterum, Archidiaconuyn^^ Frimiclerum tnfua
Ecclefia habeantj.
Communidelibératione fancimus,vt omnes nos Epifcopi»
infra nollram prouinciam conftituti.incathedralibus noftris
ecclefijsXinguli noílrum Archipresbyterum, Archidiaconú,
&Primiclerum haberedebeamus. Sanftus quippé eftordo,
Se á nobis per omnia obferuandus; ideo^; placuit huic magna?
Synodoí vt quicunque ad hoc officium peruenerit, hu-'
militatem Pontificifuo,& reuerentiam prnebeat: ne quolibet
modo fuperbia?faftum quilibet ex his incurrat; fedinordine,quoquifque
fucrit conftitutus, benigné perrill:at,& fui
dignitatem officij per omnia teneat. Si quis ex his fui gradus
ordinem non cuftodierit,&: qua? illi pro tali officio á fuo Epifcopoimperatafuerint,
adimplere diftulerit,prout caufa
patuerit,cxcommunicationis damno multádum fe nouerit.
X /. Vt omnis Presbyter AbbíU,

EMERITENSE. 51;
«'•'íyííji'/ íententlam"*'viíitádi fuaparochiajhis potiusinfcrturiniuria,
i'Sxí ^ mouetur calumnia.Proíndeplacuit huic fanílo Concilio,
"««ir vttám á Presbyteris,quám ab Abbatibusjfiuc ctiam á Diaco-
''H.f.}6. nibus,Epifcopohonor debitusimpendatunvtá nullo contumeliampativideatur,(S:quandocunq;
contigerit, eum,iuxta
Canonicam fententiam,vifitare fuam parochiam-& digné
eum fufcipiant, 6c prout habuerint, aut ratio permifcrit, illi
praeparent,quae fuerint neceíTaria.Id ergo per omnia feruan
dum inftituimus,vt nulli Presby tero,vel Diácono,fine volun
tate Epifcopi fui,licentiafitfecularcs peragerc caufas, aut iniunftiones
expediré publicas. Si quis huius ordinem capituli
tranrcenderevoluerit,excommunicationis fententia feriendum
fe nouerit,
XII, Vt EpífcopHS, cjui illipUciti fuerint de farochiafinu Treshy
teros,atcjHe Diáconos caíhedrales jtbipicUí.
Si priorumCanonum fententia hunc re£lé tenet ordinem,
vt Epifcopus ab alio £pifcopo,fi indigentiam habuerit, Cleri
cumad ordinandum petat,^ accipiatjcurqui indioecefi fuá
habeteos,quospro Deiofficio,&: fuoiuuamine dignos repe
rerit,ad fuam principalem Ecclefiam nó perducat Sehabeat?
Pro huiusrei caufahocelcgitvnanimitas noftra, vt omnes
Epifcopos prouinciae noftra?, fi voluerint, deparocbianis
Presbyteris,atq; Diaconibüs, cathedralem fibi i" principali
Ecclefiafacere,maneatperommaHcentia.Hitamcn,quifbe-
J;'??»»r4. rinttradufti, humilitatem dignam Epifcopofuo teneant; 8c
"^ eo honore 6

Si6 CONCILIVM
XIII. Vt Eftfcopusquem Víderitde Qlericisfuts ad honumptofeBum
tender63 honor and/, (^ magmficandi de rebus
EcclefíA licemiam habeat,
In Ecclefia Dei fan£la congregado Clericorum fít non módica:
8c funtaliqui, quorum intentio non pauca eft in fan-
Sko Dei offício, atque multi quos fegnitudinis faftus minimé
perducit adbonum profeftum. Ob hoc ergo fanfto huic
placuit Concilio,vtquemcunqueEpifcopus adbonumprofeílum
viderit crefcere,perbonamintentionem venerandi*
amandi, &.honorandi, atque de rebus Ecclefia?, quodvoluerit,
illilargiendi habeat poteílatem: ha?c enim caufa 8c maioribus
maiorcmpraeftatgratiam,(Se minores excitat,vtadmeiius
tédant. Qiiidquid ergo bonislargitur pergratiam, ita in
iushabeant, vt(S¿:remediumexhocfentiant, &remDeo dicatam
ad augmentum perducant.Qiípd fiid, quod acceperintper
fuam tepiditatem ad profeftum minimé perduxerint,
autdetrimentumpatuerit; Epifcopus habeat licentiam,
fine vilo praeiudiCÍO, iniure Ecclefias reuocare re propriam.
XII11. T>epecunia, quA in Ecclefia Dei ojfertur^fideliter colUgenda,
^ fideliter diuidenda.
In fanfta Dei Ecclefiadiebus feílispro confuetudinc (Se mercede,
communicationis tempore a fidelibus pecuniam noui
'mus poniípro hoc placuit fanfto Concilio hanc reftitudinis
poneré regulamaVt quia omni clero comunis labor manetin
offício fanfto , ómnibus iuxta meritum ex hoc rependatur
vicifsitudo.Statuimusinnoftris Ecclefijs, velciuitatibus hoc
efleferuandum, vt quidquidpecunise á fidelibus in Ecclefia
fueritoblatum, fideliter colleftum maneat,&: conferuatum>
8c fideliter Epifcopo pra^fentetur^qualiter exinde trespartes
fiant a?quales, vnam Epifi^opus habeat: & alteram presbyteri,
8c Diacones inibi deferuientes confequantur, & ínter fi?,
vtdignitas 8c ordopopofi:erit,diuidant: tertia vero Subdiaconibus
8c Clericistribuatur: vt áPrimiclero,iuxta quodin
offício eos prasfciteíTe intentos, ita fingulis difpenfetur. Similis
forma 8c de parochitanis Presbyteris in Ecclefijs illi^
áDeo creditis erit feruanda.
Ayuntamiento de Madrid

EMERITENSE. 517
^^. VtEpífcopi, atíj^Fresbjtenpró grauiorihpíscaujis {qptod
legum damnant ¡ementÍA)fine iudicis exoimmefamilUm
• EccleJiA non deheant extirpare^.
Si regalis pietas,profalute ominum]fuarü legum dignata
eft poneré decreta,cur religio fan£í:a per fanfti Concilij ordinemnon
habeatiníHtuta, quas omninó debent eíTe cauenda?
Ideoq; placuithuic fahfto Goncilio, vt omnis poteílas
Epifcopalis modLUT) fu^ponatirsejnecpro quolibet exceíTu,
cuilibetex familia Ecclcfias, aliquod corporis membrorum
fuá ordinatione prarfumat extirpare, aut auferre. Q^iod 11
talis emerferit culpa,aduocato iudice ciuitatis, ad examen
eius deducatur ouod faftüfuiíTeafleritur. Et quia omninó
iuftum cft,vt Pontifex feeuifsimam honimpendatvindiftam;
quidquidcoramiudice verius patuerit, per difciplina? feueritatem,
abfq; turpi decaluatione,maneatemendatum; &ab
Epifcopo fuo,autdonatus fidelibus fuismaneat;qui malum
aliquid,quodleges grauitcr damnant,admint; aut" abiendi'^••^^'2*'""'
eum Epifcopus,íi voluerit, licentiam habebit. Similiter &
quia comperimus aliquos Presby teros a?gritudine accedéte,
familia? Eccleíi^ fuíe crimen imponere; dicentes ex ea homines
aliquos maleficium fibi feciíícjcofq; fuá poteftate tor-
4üere.

ji8 CONCILIVM
fanfto Concilio, vt nullus prouiticia? Luíitania? Epifcopus
fententia^ huius terminumexcedat, nec a qualibet parochi- ^^
tana Ecclefia tertiam auferrepraefumat:' fed quidquid ex- * Qi'«i'**"
inde confequipotuerattotuminreparationcniipfarumbaíílicarum
proficiat. Omnes vero fupradifti Presbyteri, qui
virtutem habuerint, Epifcopo fuo placitum faciant, vt reparare
Ecclefías íibi commiíTas inteftdant. Quod fi faceré diftulerint,
ab Epifcopo fuo diftrifti, Eccleíiais fibicreditas (vt
ratio permittit) digne reparent. Ecclefiae tameh, quse mundiales
resnullas habent,folicitudine,intentione,& difpoíitione
Epifcopali (vt ratio permiferit) habeát reparationem.
X VI I, Vtpofi mortem Epifcopi.nulli /utieóforum liceat
de eó qukqmm detrahiefc^,
Qjaia per diuinam gratiam infanfta Dei Ecclefia Epifcopális
ordinatur poteftas, dignum eft, vt fícut honore, & bonitate
fummus habeturinvita,itapoft mortem detraftio de eo
fit nulla. Huius rei caufa hanc fententiam protulit, de per
omnia iubet eíTe firmam congregatio noftra. Inílituentes
igitur decernimus, vt nullus fubieftus decedentem detrahat
Epifcopum; nullus de eo deroget, nec malum quicquam
loquatur. Si quistaliadeinceps faceré prsefumpferit; íiPrefbyterfuerit,
tribus meníibus ab Epifcopo fuofubpocnitentiareligatus
maneat; fi Diaconus, quinqué; fiSubdiaconus,
aut Clericus , vel quilibet religiofus de maiori gradu (quia
conftat ex hisiam aliquos perbonam aftionem eífe venerandos)
nouem; fiminimi fuerint, qui leui corde fint, minimseq;
adhúc perfonse, quinquagenis fiagellis iufsione ferianturEpifcopirquód
filaicus, quamuisingenuus, indo^i^
Eccleíiae tamennutritus,&ab Ecclefiíerebus, dignitatisgratia
praeditus, iuxta quod dignitas eius exegerit, pro tali excefluexcommunicatíonis
fententia feriendus erit:fi vero de
familia Ecclefiaefueritquifq; (quia&in his difcretionis eft
gradus)fi maior fuerit,qui dignitatepolleat.fex menfibus ab
Epifcopo fuoexcommunicatus maneat: inferior tamen, aut
minima perfona difciplinammereatur, iuxta quod Epifcop»
fui proceíferit fententia. Di gnum eft etenim, vt cu i in vita
honor fuit impenfus,poft mortem detraftionis fubtrahaturftimulus.
,, -,
XfJIL Vt
Ayuntamiento de Madrid

EMERITENSÉ. jisr
XFIII. VtparochitamPresbyterhíUxta Vípoffe hahuerintidc^
familia Ecclcfis. fu&Ciericos fibifaciant,i^ haheant,
Q^idquid vnanimiter digné difpónitur in fanftaDci Eccleíia,
neceíTarium eft, vtá parochitanis Presbyteris cuftoditü
maneat. Sunt ehim nonnulli, qui Eccleíiarum fuarum res
adplenitudinem habent, &folicitudo illisnullaeftbabendi
Clericos, cum qiiibus omnipotenti Deo laudum debita perfoluant
officia. Proindeinftituithaecfanfta Synodus,vtomnes
parochitani Presbyteri,iuxta vtin rcbus íibi á Deocredi-
{!'^'/«r«5tisfentiunthabere virtutem, deEccleíice fu£e familia Cíe-
'••I. "* ricos fibi faciant:quos perbonam voluntatemitanutriant,vt

CONCILIVM
XX. Q^iaVuer lihertos Epifcopifaciant, njel qaaliter líber ti ^
fatrocirtio Ecclefii tJHnc^uam difcedant,
rutntuí, ji^ priorum Canonum ordine inftitutum manet, qualiter
Epifcopi de familia Eccleííae libertos debeant faceré. Multi
ctcnim Sacerdotes^ prout illis concefsit diuinagratia,habent
vndc Canonicum ordinem impleant, de fíe libertos faciant:
& funt multi, qui nihil habentes, ad hanc gratiam veniunt»
6c íic libertos faceré praefumunt. Tales enim libertos regula
Canónica eíTe non iubetílabilitos.Contingere etenim folet,
vtpoftquam manumiíTor corum ab hac difceíTcrit luce,talis
occurrat fuccefíor, qui aut Ecclefias familiam minimé quasrat,
aut per bonam voluntatem, vel negligentiam, hi, á quo
nibil Ecclefia? offerente liberi fafti funt, longo pro tcniporc
libertos fe eíTe defendant: atq; eas libertates ita abfcondunt,
vt pro hoc qua?renti Epifcopo laborem faciant. Talium fí fit
voluntas,licentiaconcediturnulIa:quianon potuerunt; neq;
á feruitio EccleficE vnquam difcedunt; 8c pro his rcbus in libértate
permanere non potuerunt. Sanftoru Canonum non
abiicienda funt infl:ituta;atq; his, qua? implenda eíTe oportet,
addimus noua.Placüit huic fanftse Synodo^ vt quifquis digné
iuxtaCanonicam regulam libertus fuerit faáius, in libértate
mancat,6¿: á patrocinio Eccleíia? ipfe,aut pofterítas eius
nunquam difccdat. Quifquis vero non vt ordo Canonicus
pofcit,libertus fuerit fa£lus;quamuis prolixitas temporis in
fcriptura? fuá? textu inueniatur.quia a feruitio Eccleíia? nunquam
vifus eíl:abfcefsifle, Se Canónicafententia rcfcindiiubet
talem libertatem, vt ille & poítcriras eius omnis in feruitio
maneantfan£l¿e Ecclefíce, cui debiti manent pervcram
originem. Illos vero per omnia ftabilitos in libértate eílc inftituimus,
qui abhis Epifcopis liberi funt, velfuerint faftif
qui de fuobonaplurimafan£í:^Eccleíia?,inquapraefidet,per
fuaí fcriptura?textum cognofcüturcontuliffe.Et hi quamlibet
iubeantur eíTe íl:abiles,nullo modo refcindendi funt á patrocinio
fanftaeEcclefic-QLliod fí contigerit eos,eorumq; fí"
¡iosperfonis ingenuis eífe coniunftos,

EMERITENSE. jir
iiünqüámamittant.Certé fi exhisinuentifuerintoríginem
trahere, quos Canónica? regula? non iubent libertos eíle,
quamlibet poft longatémpora, dummodó originefirmata,
reducendi tanienfuntadfanfta?Ecclefiae, cui pertinét,iura.
Liberti tamen ex familia Ecclefise fací:i,

iii CONCILIVM
quibus largiri voluennt,perenniterpofsideant Si quisEpifcoporum
contra huius fententia? ordinem agens,irrunipere
Vüluerit,quod prioreius fecit, 8c vocé amittat,& fcripturac,
qua? faíla eft, pocnam adimpleat: infuper Se á coctu fraterno
cxcommunicatus maneatjvt exceflus fui emeridet caufam.
JCXII. Qualiter excommunicari oporteU qui Canonis huÍM
non ciifiodierit feniemiamj,
Qu^ia iimante nos diuina gratia, ea in hocfanfto Concilio
peregimus, qua? adreftitudinem Eccleíiafticiordinisfunt
debita,in aliquibus fententijs cauendi modum irhpofuimus:
aliquatamen, quia íingulari ordine non mancnt conftrifta,
perhuiusfententiaedecretüinftituimus.quodquifque Epifcoporum,vel
Presbyterorum, atq; in inferiori gradu conftituti.debeátmetuere.Ciuifquis
huius Canonicae regula? inftituta
feruare diftulerir,quamlibetmaior efle videatur,mediocris
veró.aut inferiori gradu conftitutü fe efl!eperfpexerit,vt
caufa permiferit, a Metropolitano Epifcopo, cum fuis confinitimis,
qui fupra notatum fententíarum ordiiiem cuftodierint,
is, qui feruare diftulerit,excommunicatum fe euídentifsimé
nouerit.
XX11 I. Conjirmatio hum Concilij,
Poftquam fidei noftrae expofuimus credulitaté^

EMERITENSE. 523
íeculo, 6c futuro poft in regno fempiterna concedatgaudiá
pofsidénda. Atq; id ómnibus in fe credentibus pra?ftarc digneturjvtdumfuiiudicij
manifeftare voluerittempus, ómnibus
tribuat perenneremedium ipfe Dominus, 8c Rcdéptor
íiofter, qui cum Deo Patre, 6c Spiritufanfto in Tnnitate
Deus permanet vnus, cui efl: honor,gloria, virtus, 6c imperium
nunc,6c in omnia fécula feculorum.
Interfuerunt huic faníto Concilio
Pontífices numero. XII.
1 pRofícius, Dei miferatione Luíitanse prouincia? fanfta?
* Emerítenfis Ecclefia?, Metropolitanae fedis Epifcopus,
ha?c gefta Synodalia, cum confínitimis meis Epifcopis,
inftituta.manu mea fubfcripíi.
2 Ego Selua,Egiditana? ciuitatis Eccleíie Epifcopus,pertinens
ad Metropolim Enieritenfem,h3eciníl:ituta,cum Archiepifcopo
meo Proficio,ánobis definirá fubfcripfi.
j Adeodatus,in Chrifti nomine fanfl:a:Pacenfis eccleíioeEpifcopusjíimiliter
fubfcripfi.
4 AfphaliuSíin Chrifti nomine fanftse Abeléfis Ecclefiíe Epifcopusjfimiliter
fubfcripfi.
5 Theodericus,in Chriftinomine fanílse Olyfipponenfis Ecclefise
Epifcopus,fimiliter fubfcripfi.
6 Theodifclus, Dei mifericordia Epifcopus fanfta? Ecclefiae
Lamecenfis,fimiliter fubfcripfi.
- luftuSjDei miferatione fanftse Salmáticenfis Ecclefia? Epifcopus,fimiliter
fubfcripfi.
8 CantabenDeigratia Epifcopus fan¿-l:ae Ecclefia? Coimbrien
fis,fimiliter fubfcripfi.
9 Donatus,in Chrifti nomine Epifcopus fanfta? Ecclefiae Cau
ricnfis;fimiliter fubfcripfi.
10 Exarnus,Dei mifericordia Epifcopusfanfte Ecclefia? Oxonobenfis,fimiliter
fubfcripfi.
11 Petrus, Dei mifericordia Elborenfis Ecclefiae Epifcopus,
fimiliter fubfcripfi.
I z Aluarius, indignus fanftaí Calabrienfis Ecclefie Epifcopus,
fubfcripfi.
Ayuntamiento de Madrid
Xx4 De

J24 CO NCILI VM
De fubrcrlptionlbus.
S VbfcrthíintinhocCondliú aliqui Efifcopijqtii ¡n fuperiort"
¡PUS ífjterfuemní.'vt (tádeodatué Pacenfis.qmin.Z.Toletan*^
Selféa EgiditanA^qm meodem.^.Reliqtii alijs fuccejferunt Epifto
fis'.'vt oAjpbalius Aklenfisiquifuccefit (iAmanungo,w,%. ToleU
^luarm Caliabrienfis Celedonio ^in, "¿Sfoletano, CantaherConim'
brenfisfucceptSiftbeno-,in.^, Donatas Caurienfis Joanni in.S»
Exarnpís Oxonobenfis Saturnino , in. 8. lupis Salmanticenfis
EgeredoJnA ofToletan.ProfcmEmeritenfis Oronño,in.%.To
letan.PetrHs Elborenfis Abientto.in.Z.TheodoricHf Olyfipponen
fis Cafario in. i o .Toletan.Theodifclfís Lamecenfis Filimiro, fft
oéíauo.
Aduertendumetiam Era.yo^. in Prouincia LufitantAijni
cum m (^Metropolita ejfe duodecim fedes Episcopales^ nimirum:
I Emeritam, 7 Salmanticam,
z Egeditam, 8 Conimbriam,
3 ^acem. 9 Cauriam,
4 (íAbelam, 10 Oxonobam»
5 Olyppponem* 11 Elboram.
6 Lamecum. 1 x Caliabriam',
Notae in Concilium Emcriteníe.
Vrbem Emeritenfem] Emertta^Lufitani&prouinm ^rbs no»
bilist a Romanisdi¿la Augura Emérita, colonia Romano^
rum. In numo Augufli fie efi.CuE SAR AVGVSTVS
P O NT. MAX. ¡MP. Ex altera parte: ^ VQ VS TA
EME RITA QOL. Similiter ex infcriptione Lapidis, qui efi
Tarracone IMP. QESAR VESPASIANVS QAVO.
TONT. oMAX TRI% POT.IL IMP. VI^^
COS. 111. T>ES. 11IL
VIAM
T. P.
A CAPARA ^^AD EMERl'TAM
üAVG. VS^ IMPENSA SVA
REST1 TV IT.
Eft etiam %egis %eccefmnthi numus cum hac infcriptione»
!R EC CESVIÑTVS %^EX,Ex altera parte: EMÉ­
RITA TIVS. Sunt qui dicant, Apeüatum Pium, ob hoc
Conciz
Ayuntamiento de Madrid

^^•.
EMERITENSE. p;
Concilitim EmerttA coA^um. De ea Plinm > Strah, ay^ela, P^
CAterirecentiores. HodieruinA docentfmjfe nobilifima colonUm:
rmllt Efifcopo[Miturifidordim miliííA Dim lacohi, ful 'Ignore
Legionenjt.
Anno. I %.']CorjuemtCHm nojlra chronologU.Namanno. 687.
Keccefuinthw regnumfufcepit: deinde. 18. ConcHium hoc eji coa-
Bum\ qtiiefficíunt,jo^,annos. QuoniammultumhuíM Conctlij
robur, t¿ auBoritatem confirmatepifloU Innocent.ULad'PetYU
Compoftellantí u^rch/epífcopum; quA inuenitur inregijlroRotnA
excufb, lib.z» eam hkadverbnm exfcribendam curauimus, Traccarenfis
Epifcopfís dicebat ,C oncilium Emeritenfeineíj^ conjirtiáiio^
f3em,neq^fenfí4m,f2eq^ Latinitatem haberc^,
Petro Compoftellano Archiepiícopo.
L
Icetvntífit corpas EcclefAjn quo Chrifus efi caput,^^m'uer^
tfi fideks funt mebraMle tamsn,qm k Chnfto petr^ diéim cfi
Cernís i^ a Chrí^o caplte tocatas efl caput\ ipfo te fiante yqui a'tt:
'• T« vocaberis Cephas: qmd fecundtim vríam mrerpretationenu
exponitur capHt:quia ficut plenittido fenftíum abnndat in capitc^^
ad CAÍ era fuero membra pars aliqua plenitudinis dertuAtur^ ita
CAteri

n6 CONCILIVM
a brjgís retro temPoribMtvfque nuncharharica teneturferitátecaf
tÍH¿t,eidem Eccle/íACum inUgritate LufitanJA froülncU liherali
^undH^üí concefrone danauit:fiCMtfrimlegía felicis memoria Calixti FíifA
%lT'^nt prAcedcjforis noñri, liqmdoproiefiantur; tresdefuffraganeis Epif
pw.iiij. copaúhmexprimensnomin^timivideltcet Conirnbrienfem, SaUmmtinenfem,^
Ahdenfem.qui folt tmcin confefione Chrtfiani
nomints permanebant; c&teros ^Mem generali donatwne conclu"
dens. Hos avAem Epifcopatm de qmbns quíiftio 'uertebatur, ad
Emerhetjfem pertmmjfeMetrcpolim y per Emeritenfe nitebafi^
Concilitém demonfirarejnqtio XII. Epífcopi^quiconuenerant»fs
o'mnes ejTe de Lufitam.z promncia profitentur, dice tes in primo capí
tuíoiConuenientibusnohii ómnibus LufiUnis. prouinciA EpifcopiSf
^c. quipofi vniuerf^atmaConcilíj, orrmes cum fuo Aíelíopo^
lítanofttbfcribunt, tamex nomine fe di um, quam etiam ex nomine
perfonarum.ínter quos (onimbrienfihEgitanienfiSyLamecerfis ex
prefe fubfcribum, In oítatw quoque enjaulo eii^fdem Conctl^
continetur.qnod fí4pp¡ic4nte fanÜ& memoria Orontio EpifcopOt
^ex '^K^ccefíánthus ind'AÜtis f/?, 'Vt reditceret, atque ref autoret
EpifcoposhaiíísproMíncia Lujitanis., ad (UÁproúinciA noment^t-'
que ConcilmmiK^ [ic demum fecundtmi Canónicas regulas,decreto
SyñodicOyiudicíj formula y ^ fuA QlemeniÍA confirmaiionea adno"
menprouincíAifuawqueMetropolim funt reduéíi, Quibfis'verbis
induhitanter exprimí ajferebos, quod hi qy.atmr EpifcopatHS^
qui 'üfque tune fuer antfub nomine prouinci& GaüoeciA.perfenfen"
tiamfunt redücíiSjnodicam.Quorum'uníiSy'videlicet ex reduSlis»
expritniturfuíjfe Selua Egitanienfis Epifcopm^qtiiefi 'vnwdeqt*^
tHjrquos omneseadem quAÍiio apprehendit.Et adm^iorem expy^f
fionemiin ¡ubfcriptionibíis i po¡i Ádetrcp^iUtanu Selua primíis, cun^
tali iidietiione fubfcribit: Sgo Selua Egitanenf Epifcopaspertt'
nens^d MetropolimEíneriten.'unacum Archiepifcopomeo EtO"
jicio fubfcribo.Et quifque fequentium dicitita: Similiter fubfcTt-'
bo\intelligens totumcum njerbo\ ideñpertinens ad Emeritenfef^*
jfij,m in Metropolim.lftdorus autem in Chromcisde Gothisytitulo de SttethtxHm.
uts teñatmy quod %^mifmundus ad Luftaniam tranfi]i--f^^^'^^^
hrtampace deceptam diripit\ Vlyxibona quoque ab eo occt'ip^tur.
Per quod videíur ojlendi^qubd tam Conimbria,quam Vljxibona
Fhs¡0t, confifit in Lufitanta. Plinius quoqtís narrat in libro feCí4ndo na-
Turalis liftorÍ£,circafinemiquodDurius e maximis Hif¡^anÍA jl**^
minjbns mxta 2

EMERITENSE. 527
EpifcopatHí prddiéííjínt vltra Durium, non in(^aüoeci¿ty fed m
trniü ^^P^^^^^ funtproHíncia conpttiti. Dimfwnes etiam multas pro-
M,m," díixíjltdelocü(vtajferis)nonfujpe^íüaJpimptaSj^exhihitas[nb
teftimonijs^^ ftgiüis authentícü: c¡ua connumerant hos qí4attior
Epifcopatttí intér Emeritenfis Ecclefi& ¡ufraganeos, ^ eofdtm
ipft Metrópoli eiiidenter afignant.Per te fies etiam ab aduerfa
parte produces óflenderevoluijli, c^md publica fama teñatur hos
r«í EpiftopatHS ad Emeritam fpedtauíffe, Feltcis quoque memoria
'"'•ut Coelefiinus PapapTAdeceJfornofler^cumin minori ordiné confitu-
C/DÜÍ,. ^^^ Icgationis officio inHtpániafungeretur, dehac caufa cognof-
*'•''>«. cens.pro Compoñeüana Ecclefia cotra ^racarenftfententiampro
mulgaiiit, ficutper multes tefies tu ipfe nixw es comprobare. Ve^
rum ex aduerfo diBtis BracarenfisyúrchiepifcopuSyrationes huiup
modifriuolas affeucrans, nixus eji eos multipliciter infirmare-^
proponens, quodprimlegiá donationis per ftpprefionem veritaíis,
^faí/iíatis expreponem,a Calixto Papafí^erefurrepta.Suppref-
,^^^ fUm eji énini iJerum in illis de duobfis prAcedmtibpts priuílegíjs,qHA
'^^^^'''.TÚffelicis recordationis Pafchalis Papa,piper redintegrattoneipforum
¡^"ÍMOO! Epifcopatuunjconcejpratinperpetuum Ecclefi& Bracarenfi. De
'*^''^' pojfeponequoq-^i qtiatñ eo tempore inprafatis Epifcopatibus Ecclefia
Bracar en fts hahebat: quorum alterum perpiiuilegtaireli-'
quum vero per tejiesy (^ inflrumenta fufficienter ofiendere fatage*
bat. Expreffum autem erat in illis falfiim,in eo.quod Conimbrien
fis Epifcopatus dicebaturad Smeritam pertinere-^ cüm idem Bracarehfts
multis rationibus a ¡traeré niteretur^tam Conimbrica.qua
tres aliós Epifcopatus ád Metropolim rejpicere Bracare/ífem. In
tantum enim PafchaliPap&, qmprimlegidfuper redintegrattone
pradiólorum Epifcopatuüm Ecclefia Bracareripconcefit^conftitiffe
videtur,hos Epifcopatus ad eandem Bracarenfem Ecclefiamperti
nerey quodipfe inliteris, quasdirexitGunfalmConimbrienfiEpif
copójmanifefetefiatíir^qúodconftat Conimbrienfem Eccleftamin
Bracarenfis prouinciA catalogo contineri. Vnde quia Toletanus
ArchiepifcopusadmandaiumtpfíHSi Conimbrienfem Epifcopum
nonreftitpierat EccíefiA Bracarenfhprinauit ipfum legationis offi^
ció: vt Bracarenfis Archiefifcópus líberihs in prouincia fuá iup-
^S.^' ^^f^iexerceret, Emeritenfe vero Conciliun) non ejfe authenticum
multipliciter ajferebat:tum qüia non inuenitur in aliquo aUthetico
libroMter alia Conciíia corítineri'.tum quiánec conñruBionem, nec
f"eclatinitatem,inplerifqué íócis continere probatur: tum
''''i' ''''' etianí, qtiía contra Canónicasfan£lmes>dJpoñolicAfedisprima
Ayuntamiento de Madrid
tuw,

528 CONCILIVM
tum) aliquidvidetur in eo ejfe fiatutum contra Epifcofum, (\tA^
non 'uenerit ad Conciltum'^ njt ijidelicet a Metropolitano deheat in
Slítí ^^^^ retrudi. Per "undecimum qmque Toietanum Conciliunt*
tcum/imul'Vtrum que fiare nonpopt'^ obijciens contra ihd
cw. 704- ^QYinullas aliasrationes, Hifiorias autem induéías fane^acveraci'
ter inteíleBas nihil adpropojitum valere dicebat^ftcut ^ per quaf^
dam aliaoshifljrias oftenderenitebatur: cum^iudex Ecclefiafii^
cus adgentilium prAfertim hifiorias non debeatfe conuertere,quan
do per conjlitutiones C anonicaS) velfcripta Romanorum ^ontifi'
cum, aut picras auóloritares doólorum Eccleftafiicum potefi nego^
cium terminare. Diuifiones etiam,quas pro fe pars tuainduxittin^
ualidas afjerebatitmn quialongeplureSy^ emdentiores diuifiones
pro fuá funt parte produáfa: tum etiam quod in eode quaterno que
contra fape diBum Bracarenfem Jlrchiepifcopumproduxifiiy Lu-
'üUul'.hc'o cenfe Concihumefi inuentum: in quo Epifcopatuum Galloecu fuit
í^í td!ñ f^^^ diuifto.per quam Epifcopatus de quibus agitur.ad Qalloecia
CMihiu. pyotiifíciampertinere monfiramur.Famam vero dicebat contra fe
nuüatenPis ejfeprobatam'féd necfententiamprx,fatt legati alicutus
fuijfe momenti-^cum in jcriptis non inueniatur fuiffe reda¿fa{í¡ti^'
uisfuper tanto dicatur negó ció fuijfe pro lata: vndenec nomen haber
e meretur. Nec obñatfforte dicatur,quodfuertt amiJfa:qMa
qui cafum allegatj debet cafum probare. Tefes autem, quide
ipfa loqmnturfententia, Ínter fe omnino difcordanty^in di¿io,(^
tn temporCi^ in locoSPr^terea cum talisfententia non intelligatuf
fuper proprtetate fuiffe prolata: quiaprAfumi non debet •, vtoApo*
fiolicA fedis legatiiá tamarduumnegocium^^diffcile, velut ii^
difcujfum fubito definierit: cum etiam pars tuapoftea literas JpO'
fiolícas impetrarit, quibús difiriéfé pruipiebatur ^rchiefifopo
Brac are/i> vt hos Epifcopatus CopoflelUnooArchiepifcoporefiitt*^
fet'j ^faBa reñitutione.fi fuper hoc agere vellet, ordinepojfet if*'
dietario experiri,patetquod tila fententia fuper pojfefione^dftfta'
xatcaufacontumaci&fuitlata'^ quod ipfi teñes magisdicere com*
probantur. Vnde cum Bracarenfis Ecclefia fe poned iudicio prs."
fentaueritj ^ caufa poñmodum fuerit ab Jpoñolicafede commif
/a,morapurgata,talísfententia expirauit. Bis alijfq/^erationil^^
intentionem tuApartis multipUciter eltdere nitebatur* Vndelicetaté
clore non probantejs qui couenitur, etfi nihilprAfliterit.abfolHatur*
adofiendendamtamen euidentius Jua partís iufiitiam,hos£p^r^'
Ayuntamiento de Madrid

EMERITENSE. 529
fatm ad Bracarenfem MetropoUmpertinere fatagehat oflendere-^
per priuilegia videliceti^QonciliafConfepones, ^ diuifiones.pr&CcriptioneSi^in^rumentaStenimpriu'.legiapriuilegijS
conferatur
fuá dkebatpri»ilegia da^ere pr&ferri-^ clí (^plurajint nmvero.x,
'Vtdelicet %o.TontificÍi:inter quapofi triapriailegiaPafchalis /?-
CHndi.efi ^ priuHeginm CalixtiPap&,quinotninatim hosEpifcopatHsredintegrauit,^
confirmauit Ecclefu Bracarenft. Quorum
'Vtdelicet priuMegioríí fepte ftintredintegrationesy^cojfirmationeSy
'S";,-. tria'vero fequemia, ijidelicetEHgenij.Adrianit ^ Jlexadri funt
¿j"' «„, etiam CQceponesperpetH&jper quat tom^idetur negociudefiníri.
"^'I^HI' Infecundo vero Bracar.ConciliOyde quonodubitatutiquinfit au-
"^"A^H tbenticum^continetur expre¡fum,quodEpifcopiGalloecis. cum fuis
i','^"""""' Adetropolitanis adiüud Concilitim conuenerut,^ in eorum numetZ'!'^ll
^^^^one ifii quatuorcontinentur,quipoji ílatma Concilijcum alijs
Jj^^'.'NMo Coepifcopis,tam ex nomine per fon arthqudm ex nominefedití ex-
J'"'¿* prefefubfcribiint.Vnde liquidopatere dicebatj quod^ GallceciA
CV¿ funtprouinci&i^ ado^etropoUtnpertinentT^racarenfem. Con^
*'°w f^S^^^^ etiam tu ipfefrequenter in ture, quodomnes Epifcopi, qui
«S"*" ^ 'Bracar.Concilio adfoerunt.indtíbitaterpertínet adAíetropoh'm
^•"Sr ^^^f^^f-f^^p^f ^uoddam capituliífecundi Concilij Bracar.aperte
^*'^99- frobatur ,quhd hi quatuor interfuerut primo Concilio Bt a car enfi\cu
ad, z .Concilium 'Br acaren fe conueniffe dicanturEpifcopitía
ex Lucenfi Synodo.qua etiam Bracarefi:^ inter eos,qui ex Bracarenfi
Synodo couenijfe dicunturyifti quatuor nominantur.Torro
z. Bracar. Concilium nópr&cept Bracarefis Sjnodus, ni/i prima.
Conftae ergo, quodifti quatuor fuer unt in prima Synodo Bracar,
Vnde videtur colligimawfejte, quodijliqtiatuor, iuxtapramifa
confepone tuam indubitater pertinentad Ecclefam Bracar.Scripturaquoj^
LticenfConcfij ,qu& contineturin libro a tua fartc^
produ¿fo,indicat hos quatuor Epifcopalus ifecundtí diuifione quam
facis^adBracar.Metropollmpertinere:quam etiamdiuifionétres
RomaniTomifices dicütur ihpriuilegijs Bracar. EcclefiA confirmaffe.Tluralitatis
quoq^ ratto >fecundum qtsam dicitur.quiaprA-
5j^¿'¿- tialet fententiaplurimorujiuifiones fua^y^'^^^ longepluresfunt m^
y^£«é^ mero,prAfert diuifiontbtis partis tuA.Sed(^ ratione teporueiperl^^'y'X
petuufilentiu imponere nitebaturicum a .i-Bracar.C ocilio vfq^ ad
^tlj,l';j^ Emerite,Conciliu,p€r¡^atium}íoj.annMos quatuor Epifcopatus
^'-^xl. ^^"^^"^^'-^^^^lefiadebereípoffedi/fe. A teporequoq^ Tafchali¿ fecú-
""• "** di^quihosEpifcopatus redintegrauitEccleftA Bracar. 'vfq^ad tepora
triu ttidicu.quibfis hac caufafuit primo comr/fa^prafcriptio-^
ftiitepus cofiatfuijfe copletu^perqttodjEcclefiaBrac.hos epifcopat^
Y y itíxta
Ayuntamiento de Madrid

no CONCILIVM
íuxtafíiam ajfertione inconct4ppo¡fedit,%efcripta quoq; Pafcba^
listranp/nijfaToletano Archiep't[cofo, ^Eptfcopo Qonimbrien/í,
de qml?Hs efi fuperius prAlihatum, tdtpfum {yt ajferit) euidenter
ofiendunt. Forro tu rejjfondebas.quodpof latamproteab júpoílo^
licAfedis Legato[ententiam iíamno tenebíiris adhojs, aut alias ra'
tiones qtiA contra rei tudicat& auBoritatem inducehantur¡aliquid
re¡pjndere:niji quódfine pr&iudíCío tuo, licet ex ahundantí fatif"
faceré fíiílinebas'^ajferensprjfepone Bracar.Ecclefi&ptr te fíes non
effeprobaia, cum quídam tejiium adprobatione wueniatur inuti"
les:a/fj qjero probentur mendaces. Litera qtwcj^ PafchaltSj quibfíf
eandem poffeponem aflruere [atagebat,contrarium potius ajtruere
njidebantiir. Sed^priailegia Pafchnlis eiufdé, qu&fua concepO"
nis prÍHÍlegtum prücefenmtjin wultis reprehenpbilia denotabas:
Perfona qmq^, qm illapriiiilegta.videlicct fecandH.i^ íertiu tmpetrauit,
mérito fuApramtatis reddidit illa fufpeéía, Mauricius
O-éliuS it4
""'•I'" ^fcilicet, quípofleafuit h&refiarchain y^p. fedem intríifhs^qui qualis
extiteritJíterA Gela/ij PP.mif.z ad Viennenfcm Archiepifcop^
aperte depingunt, l^rAterea contra rei iiidicatA auBoritate impe^
trata funt illa refcriptajicut probatur per Emeriten. Concilíum:
inqnoper decretu Syncdicum,^^ ii^idicij formuía,fectindum CanO"
nicas regulas, tul Eptfcopi "vidcntur ftíife reduéíi. Pofiremo diBi
Legati fententia lata efi contra ipfa: qmbH^,fitune fuemnt exhibiia,derogatum
eñper[enteniiam:fi autem cxhibita non fuerunt,
occaftone inftrumentorü nouiter repertorü, auBoritas reiiudicat*
nonpotell vlteriusattetariSTuaveropriuHegia multipliciter ap'
rebas omni fujfficione car ere .-quorum veritas confiat ex Jpofolic^
fedisarchiuijs'Jn cutus regepsfideliter continentur, quA aduerf^
partíspriuilcgíjs coparata» certa dtbent ratione prAferri: quia tu^
funt priailegia donationis cena.^ abfoluta: fuá verofunt priuilf'
gtaconfirmattoniSi feu redintegraticnis ccnditionalia tantüt O^^'
J¡?e¿TÍua. Nec oportebat in tuis priuilcgíjsfieri menttonem fuof^^
prAcedentium: qmbpu nihiliu^is ^cquirebatur, quodifiispopf^^'
/¡¡fere-^ cum (palias nullius debearn reputarimomenti Natn ínter
fcripturas,quAparilítatis aliqt^idhábere njidetur-^falicet in Itterts
cdm/prtfs inuenitur hoc obferuari. Secunda'ueroBracar. Conci"
liunhqmdinfuperficietantHdiceba^tibipopaliquatenusoüMarei
fideliter intelleSlu aprebas,tibinequaqua obftñere: cumiH^ *^^'
ba.quibns Epifcopi GallcectA dicebatur ad aliud Conciliarn con^^"
Ayuntamiento de Madrid

EMERITENSE. yji
nijfemotarij tantu,feu. compilatores extiferirjt:qux. non habent au-
¿ioritatem Concil^-, cuntin tato Concilio nihilinueniaturflatuíu,
*velfa£ÍHm omnino,qHodadrecognitionepertineatj vt iñi fintde
Gaücecia,vel ad AietropolitanuGalloectA quoquo modopertineat»
ReJ¡?ondebas etiam aliter,qí¿od quia Rex (^alloecÍ£fVt ex'veieribnf
conjiare dicebas hifiorijs, occupauerat de prouincia Lufitani& has
quatuor ciuir ates¡ad eos fui regninomenextenderat: *vt per qHandam
Aquiuocationem totu etiam- regnü GalleeCÍA diceretur: ^ ha
non fecmdum limitatione prouinci&,fed fecííndiim occupationem
regni.diñifunt ilUEpifcopi de Galloecia. Qj^od inde máxime co^
probari dicebMiquiapo^quam illa regnorum fcíJJ'iira,quAh!4íc no^
minationi caufamprApterat>e^fiiblata,redHB&[unthít, ciuitates
adfuA nomen prouincÍA\ vtiam no Gallee CÍA, fe d LufttaniA nominentur'.fícm
aperteprobari dicebas ex fequentipopa Emeritenfi
Concilio iin quo dictmtur adprouinciA fitA nomereducii. Nec exeo
M probantur ad Bracarenfem Meitopolim pertinere, quia intofueu'Sn
rf*»f^ Concilio Bracar.veletiam fubfcripferut: cum conflet Narbo-
^,"''>*£. nenfem.permultateporavenijfeadQoncilia Toletana:nectamen
*'*'• T^oletana Aíetropolis aliquidiuris habuit in Ecclejta Narbonefi,
[ed mandato %eg^illafiebant:qtiodmagis violentu, qmm iuftum
prAfumitur extitijffc, PfAdióía "vero confeponem, qua recognouifii
in iureomnes Epífcopos, qui interfueruntprimo Concilio Bracarenfiindubitanterad
Bracarenfem Jidetropolim pertinercoin nullo
tibipojfe prAÍudicare diceboí: quia fine Concilium imelligantur
perfonA,Jií4eptuta,ftarenonpoíep quodadfecmdum Bracarenfe
ConciliumyEpifcopi tam de Lucenfhquam de "Bracarefi Concilio
conueniJfent:fedperillaenormitatei qu A fatuta fiút infuo Lucefl
Concilio madauerat Rex,propter dilationeprouinctAf'vt fex Epif
copatuu fuiregníTontifices faceret Concilium apudLucu^^ fex
alij apud 'Bracar.Cf ideo dicebantur fex advnu Conciliu, ^fex
adaliudpeninere\ ^de vtroq^ConcilioapudBracaram.quafide^
'ütra(^Concilijapgnationeveni(fe.Cuiufmodi/ígnificationenomi
nis approbari dicebas,ex epifola.qua M^^^^"^^ Bracar, ArchiepifcopHs
ex certa fcientia dirigit ad Epifcopoj Lucenfis Concilij:^
non quod tuc celebraretur ibi id Concilium>c¡^m ide Martinus le*
gatur illi Concilio adfui/fe:fedadEpifcopos,qtiitenebaturexprA'
di^o Reps mandato,teporibm fuis illtic ad Concilium conuenire,
Emeritefe vero Concilio authenticu ejfemt*ltis rationibm aftruebas:tum
quia cum alijs (onci/tjs continetur in libro, qui corpm Ca
nonnm appellatur, que AlxanderPP.P^^ imrlocutione authenticu
Yy a 4ppro-_
Ayuntamiento de Madrid

•Siz CONCILIVM
^ppi'ohamt:tum,qHÍadeipfo Concilio fumf tu efi illudcapitulum:
»í }• Prijcis qtiidemC anonibusiquod cotinetar incorpore Dectetorum*
V nde rejhodens adrationes prAwiJías ,quA cotráhoc ConciliiífunC'
obie¿Í£,omnes quajijriuolasojiericiere nitebaris.Diuifíones autem>
quapro Bracarenfi Ecclefia funt -produMa^omnes delocisfíbifubieBis>^
ideo fujpeéiísproponebas aj[un)ptas:in quorum armaria*
própter hanc caufamfacile potmrunt corruptAfabmitti^TuA 'Vero
diulfíones omnesfunt fecundpim Batum antiquum/üelde locisnon
tíh\ fed/íbi fubieóíis ajfumpta. Vnde amplihs illis contra fe credi
debet iVel de remoiis promncíjs,afHd quas non extititcaufa corfíéptionii,velfHj¡>icionispr&di¿ía:quasetia
protídifii fub tefiimon^Si
t^ figillis authenticisyquibtts ^Cañones inveteres fcripturas con'
cor clare dicebas. FrAfcriptiones autem, ex quibus etiam aduer^
shs verum dominum competita^io\ne dum^quodexceptio competat
prafidentibus ¡multis rationibus annuUabas-^afferes, quod Bra^
carenfis Ecele fia in pradiéiis Epifcopatibus nullam poffeponenu
obtinuit,^ ideo nihtlin eis omninopr&fcripfn.Deinde fipoffeponem
aliquam habmjfet, fententia quAfuperhis lata probatur, ex
Emeritenfi Conciliovim préLCedentisprAfcriptionis penitus 'ua-
CHajfet .Sequemisvero prAfcriptionis ejfeéíumprAfati Legatifen'
tentiapenitus interrupit. ípfe 'vero dfchiepifcopus Bracarenfis
contrareduBionem EpifcopoYUy quA diciturinEmcriten. Concilio
decreto Synodico,^ iptdicijformdafacíafmffe^multipliciter allc"
gabat. Primo, quia Synodus illajCuius audoriíate diciiurfa^t^
faijTe reduéíiO) nequáquam apparet, necfciturd quibusj vel'vbif
*velquando,'vel quarefuerit celebrata-y 'Vtrugeneralisj anprouiri'
cialis extiterit:^ vtru auóíoritate %^mani Tontificihan alictiius
tantum Archiepifcopifuerit ordinata. Deinde fimentioñat in ali'
qíio documento de alio,nihilex fecundo probabitur documento, nif^
^primum,de quo mentio faBafuetat^proferatur, PrAterea cuf^
fecundí^ (joncilium "Bracatenfe ptAceJferit Emeritenfe ConcilfM
^ celebrius habeatuf; vt de quo plura funt affumpta capitula if*
Vo^:?]C ^orpore decretorum,patet profeao,quhdilluddebeíifii prAferri:
'A 'MM ^^^ i^'^p^r iBudpotefi in aliquo derogari, ficutcautum habeturin
spifco¿um. Cañone: quia quoties in geftis Conciliorum difcors fententia inuc
niturMludefiprAferendumiCuiusantiquior, Í3potior extat auBO'
ritas. %urfuí nonprobantur vllatenus ifiiquatuorEfifcopifitif''
fe reducri,fed de fblo Selua Sgitanienfi Epifcopo dicitur, quod
*ünusfuerit dereduSlis: (^ ipfe folus in píbfcriptione profitetur
exprefhfe adEmeritenfem Metropolimpentnerei quauis oiPr
Ayuntamiento de Madrid

EMERITENSE. sn
Selua EgitanienJIs Epifcopus non intelligatur vnus de reduéHs ad
Emerttana Aietropolimifedpotius addi(scefimpfopriam,Jicut ex
eodem capitulo Emeriten. Concil.comprobari dicebat-Jn qno de silo
diciíur, quodad debitadtoeceftmredíji. Cum igitur S^nodnsiüa
mnimeproferatur,cHÍi4S ludido ^ decreto in Emeritenfi Concilio
dicuntur reduéíi,patet quodilla reduéíioper Emeriten.Conciliíim
noprobatur. Adh&crejpondebas, quodmaiorejl atióioritaí aüpro*
batí Concilfj,quam vniíís foliímodo documetii ^ideodtibltarimn
debet, quin 'uerufitqmd ajjeritttrab Epifcopisin Concilio cogregatis:
a quibw ajpritur illa reduciio faéia fuijfe decretó Synodico,
¡udicij formula, fecmdu Canónicas regulas: jícut (f dicitur inpri^
mo Concilio Bracar, qúodTheoribiusNotariusa Tapa Leonead
Synodu Cauceci& mijfmfuitmec tame illa Synodus inuenitnr: Et
in.i.Conc.Tolet. mentiofit dejiatutis Ltijitanorii Epifcoporn:^
tamm non inuenitur Synodus.in quaillafuerint coflituta. Aíojfes
quoq^ in libroNumeri mentionefacit delibro belloriiT>ni,qui tame
nufqua apparety (^ tame creditur itafuiffe,/icutA^oyfisnarrat in
illo volumtne cotineri,Au¿loritas autealicuíus Conciltj no ex eofolo
maior exi^it,quodextat antiquior,fed quódpotior.AlioquinBraca
ven fe Concil. Lateranenfi Concilio prAferretur: fed illorum duorum
Conciliorupar extatau¿íoritas:cum Trouincialefuerit vtrunq^t
^ambo dicantur pariter ab Jpoftolica federecepta.Cum auteinter
Epif copos Emeriten fs (oncilij tantíí hiquatuor inueniántur
interEpifcoposGallcecÍA nominati.ficut dicitur in. z. Concilio 'Bra
carenp, patet quod de his quatuor debet intelligi, quod adnomen
prof4ÍncÍA fíint reducii:qma nonpoJfunt intelligi fuijfe reduéti^niji
ttivexritiffe.Po^qua igitur hac, (^ alia fuerunt *ütrinq;prudenter,
ac fubtiliter allegata, quorum multapropter prolixiiate fttperjlua.
in hacpagina pr&termifimti¿ annotard partes ad amicabilem compoftionem
induximm diligenter:qu& t ande per Deigratiam,noftr

J34 CONCILIVM
numerus Emerhenfis Metrópolis legitur ^jftiijfe: 'vnde necpoté^
'unm de redaStis wtellígi:cum etiam mter aliosfHJfraganeos Bracavenfis
EcclefiA infuu priuilegijs numerety^r^w priuilegijs autem
CompoñeUanA EtclefiA Vifenjts Epifcopm nuUaíeníiá habeaturt
fkpc dtZíum /dn/j/epifcopíim Bracareufem, nomine 'Bracarerí*
fís EccleftA,ab impetitione tua nomine Qompo^elUnA EccleftAfU"
pcreodem Epifcopatu duximus ^bfcluendum-^ tibifuper hoc pérpetiiíim
¡lientiíim imponentes. Lamecenjis autem^ ^ Egiranienfi
EfifopatM. qms adEmeritenfempertiny.ijfe Adetropoltm ccftií
didicimiís raiionibus, ^ njalidis arqumcntvs, de conjilio fratruMj
nojtrorí^m adindicauirr/us CompoftellanA Ajefropoli) ipfum Era-'
carenfem a/irchiepifcopum fupcr illis nomine Bracarenfis Ec*
clefu condemnantes : Epifcopatum autem Ccnimbrienfiw licet
eifdem rationibus lognouerimus ad Emeriten^emfj>eBaui¡je:c^uia
tamen Irienfis Spifcopatus auííoriiate fedis ApoHolicA fubirañiis
eli EccleftA Bracarenji, ^ (ede mulata y pio BeMi lacobireue^
rentia, totus con ce [fus eft Compojleí/Atin recompenjatiuncm ipfi
^rchiepijcopo, ^ Sed. [iA Bracarenfi conccpmm perpetuo retínendum.Intanttim
autem illa forma compcfiíicrJs tibicomplacuit,
íjuodprobon J paxis liticcpfti, ^ peiitioní renuncidnip omnino,
pper duabtis Sccíefijs.'videlicetfunBi FruBnofíy ^ fancii ViBovis
y C5* medtetate BracavA ctímpertinentijsfhis ómnibus y de qui"
bi4sci4m alíjsfmífaíla commifio-^ refrtans quicCjUiditiris in /¡lis
habüfj}/, velpotuiflí habere:rem4nci^ins quoc^^fententíAy quafuper
eiSypro Cor/jp'jjlellana Ecclefa contra Bracarenfem fuerat protnulgata
:fuper qua coram nobis altquanditi fuerat litigatuin^*
\hQulliergo.^c.dejinitionísyabfolHtioniSi^conceponis, ^c. Datutn
Latirán.
Cap. X Vefpertino tempore] De 'vejpertinis officijSy (^ huernario
{hoc eji cnim lumen oblatum^ vide notam k nobis pojítam CortcHl^ület.
I .c. 19 Ojferebatur vero lumen his verbiSyVt a Bí'fdiotr-t^
*> diíurlib.deSpiritufan¿{o.c.%9. LaudemmPatrem, ^ filium,^
ti fancítim Spiritum. De Sonó f^ 'vefl)ertino officio in Bre¡ii¿i^^i'^
¡fidoriano Altxtarabum figttur. Fiebat vej^ertinum cfficiP'^ p^r
lumen obiaíum ,víhícdicitur: vnde conHatantiquil^^s njeJl-era^
pofl folís cccafum ad finem diei decantar i folitojsjdtnnuit Chrj'
flpjmus hom. 19 adpopulum Antioch.^ hom,\/^.in-1 '^^ Tinh
„ Tertiam (ínqtiit)Sextamy Nonamy ^ vej^eriinas orationes cele'
„ brant {loquitur de (s^Ionachis) ^ in quatuor partes dicm dijp^^'
*» tittjum finguL partes implen:m,^J pfalmodijs i ^hjmnii^^^^
Ayuntamiento de Madrid

EMERITENSE. jjy
j, venerantur.HAcChrjfof. quibus merhis njefpertina oratlo vlúms,
dteipartítribuittír. ÍdemiAuguñinus inpfaiz^.^dea"jcrba:
» (üAdvefpertim demorabilur fleím:

j3¡iintdirigendjtyVt nonfolum a cathedralibm EccleftA
Presbyterisy verum etiamy de diosceptnis ad Conciltum trahant, ^
^ aliquos de filtjs Ecclefi&fecuUribus fecumadducere debeant. Qoncil.
Mileuit.cap. 9. ^ infra cap.j,^ in feptima Synodo cap. qt40
niam.Habetíir d.i^.^ Concilio ^gath. z.c.i$ ,Si Epifcopus Aíc*
trop^liíamis.^c.^inMntini ExcerptisjCap. 18,
Cap.< Tenerí dhmRrmksLte^ Infirní iras j aut regia i upo excufat
Epifcopum, vt Concilio promnciali non adftt. Tridentina Syno^
dns eiiam eos excepit^ quibpn cum periculo imminenti transfretan"
dum ejfet. Infirmitate Epifcoptis excufaturConciLLaod.c. 40»
^ habetur difi. i 8.r. Non oportet,(^ Concil. QhaUap, 19. aáio*.
nis decimoquinta. Concilio etiam ^arraconenfi cap. 6. excufatttf
Epifcopíisgraui neceptate implicatm Tropter Atatem etiam ff^^
j, cufatur,ex Concil. Carthaginenf^.cap. i o. Tlacuit, vtquotief
u cumque congregandum eji (^oncilium, Epifcopi, qui ñeque ot^tte,
„ ñeque agritudine,neque aliagrauiori neceptate impediuntur>co^
„ petenter occurrant.
Cap.^ Diaconum ad fuam perfonam dirigat] Eo quod Concilio^
NicAnocap.zo.apudRufinumlib.io,hiíf. Ecclef.cap.ó.fcriptii
„ efl'.NeDfaconiPresbjterispuferaturinecfedeant in con fe fu Pref
9i bjterorum.aut iHisprafentilfíf Eucharififam diuidant,Jpud Gra
,i tianum Can. Peruenit difí. 9 3 • Concil Arelat. z. Cén. Í$J» fi"
#> cretario Diaconii iater Preshteros ffdere non licíat,*vel ^fP^
Ayuntamiento de Madrid

EMERITENSE. «7
Chriftl, prdfente Presbyteró h'¿/dere non pr&fumant. De hac ro
T^í?w. 3,p.c^,8 z,art,3 Vnde hic cauetur ne Vicarij Epifcoporum
^Jje debeant:qma noñpo¡funtin Concilio interTresbjteros a tergo
^pifcoporum federe Jn Concilijs tamen To/etanis Diaconi 'vicem
^pífcoporumgerentesipro íjs fubfcribíint: 'ut quinto Fetriis,ag€ns
'vicem Epifcopifui Antonijiinfexto Vvamb^ Dkconus,^ SenerinuiT>iaconw:infeptimo
Ciernens,(iAmbro/ÍHs,(^ Jqmla Dia^
Q coni. Sicq^ in aitjs alíj.
P' Pro diebus feftis]Sic confiiíumm ejl Concil.Tolet. i 3 .cap. 8.
*üt¡ admonente MetropolitanOyprofeñíuttattbHs ftmmis ,Pafch

«8 C O N C I L I V M
,, ^vacare ^ commodumfe exhibere vfihtis EccleJia^icis. Meminitetiam oblationüTertullianusin^pologet.c. 3 9 .Módica
>' (inqnit) ifnufqui/q^ fiipem menftrua d/cve/c/^m velit, etiam fi
>> modo ijelit^ Sfiwodopofsit,apponit.Ex quo loco conflatyoblatio-'
nempopuli effe ex fuá natura voluntariam, ex D. ñom. z. z ,q.
•8 6.art. I .Tempore Cypriani etiam oblatio erat in vfu» 'vt confat
ex lib. de opere, (^ eleemofyna. ídem Hieronym.epifi.ad Helio. £5*
^ugujl.epift. I Zj.apud Gratianum.di^.^o.cap.oblationes.^.ioi
q. I .Can. Antiquos. Inofferendoferuabatur ordo,njtprimum ma^
res,deindefoemtna ojferrent, "Vt conflat ex ordine Romano de offcio
AíiffA.Fiebat autem ob/atio,pojidi¿íum,'üf/ catatum Offertorium-,
*ünde Ojferenda vocabatur,
C» 16. Sumcere poíTunt] Gratianus. i o.^.3 .fufficeremnpojfuntjle
git: quam leBionemprobaui ante excufum Decretum Gregorianu»
„ duáustefiimonioConcil.ToLi6.c.$.^ habetur. lo.q.-^. Tertia
„ quas antiqui Cañones deparochijs ¡iiis habendas Epifcopis cenfue
„ runt-^fíeas exigendas crediderint,ab iffis Epifcopis diruu EcclefiA
„ reparentur: fi vero eos maluerint cederé» abearundem Ecclefian^
„ cuhoribusijub cura ^folicitudine fui FoníifciSi reparatio eifderrf
baflicii
Ayuntamiento de Madrid

EMERITENSE. y,g
» h^plicis adhühenda efi. Quodfiomnes EcclefiHiautIncólumes fueí,
rint, aute^Hx diruU erantweparatA extiterint:,fecursdumantiquorü
>} Car.onu inflituta, Tertiasjibi debitas 'umífquifíj^ Epifcopus ajfequi.fi
voli4eritj facultasJíbi omnímodoerit.Et Con', ti Bracar. i.
» f. I 6. PLíCuh 'Vt derebus Eccleftajlicis tres Aquafiant portiones-^
3i idefiyEpífcopi 'vna,alia Cleticortinh^crtia in recuperationCjVel lu
„ mimirijs Ecclefn.Et Concil.Tolet.^xap.i 3 .^.^.c.ó.Vndetertta
femper Ecclefíarum reparatiom ceftt: Epifcopus vero,cui fuá non
fufficiebant, eam ad fuifuflentationem, ^ honorem Ep/fcopalis
dígnitatis exigebat.
^•19. Eorum nomina] Qjiodnomina 'vtuorum (^ morfuorum citarenturin
facrificto corporis^fanguinis Qhrífi,Multis decretispatet.Dequared¡ximus.Tolet,Conctl.i
i.c.i z.Idconfatfrafertim
ex Innoccn. 1 .epift. 1 .ad Deceníium Epifcopum,^ oJugufi.ep/fl.
I 3 7 e^ (^elafio.TP.epifl.ad Anaftafmm Juguílum,^ ChrjfofirtnOy
hom.ójn.c.z.epifi. 1 .adTimotheuW) ^ alijs.Fundatoribus
Eczleftarummtútaconceduntur Concil/roíct. i '^.cfecundo.
C.io. Libertos debeantfaceré] T>eliberforumferuitute, mar.umiffionCi
^ al'íjs, multa traduntur (joncilSTolet. i 5 .f. 11 .^fequenti
bus,^ Concil. Hi¡jfaL 2 .c. 8 .de Elifzo ex familia Egabrenfis Eccle
fUi^ QomilHtffalcnf i.c.z.
Ayuntamiento de Madrid
INCl^

J40
I N C I P I V N T
htnocentiuj
Papd in cpí
JltU 4d Fe i
trum Com*
foftel. yec4$
yndecimum
*ldct, CcnCk
dutbenticn»
IX
Capitula Concili) Toletani
vndecimi.
I X T -^ tumultu CoTicilium agite tur,
ij 1N Non deberé Metropolitanum a confinitimorum infiruSíiont
cejfarc^.
iij Vt in vnaprouincia diuerjttas officiorum non teneaturí
iiij Dedifcordia Sacerdotum,
V De campefcendis excepbus Sacerdotuvfu.
V j ISlon deberé Sacerdotes qtiajlibet in EccleftA familijs trmcationes
membrorumfacere)nec aliquid quod morte ple£lenduníefttifé*,
dicarc^,
"^^í QuAdebeat difcretioEcclefiarum ReStoribtisep^ne ferincondi"
tam difciplinam fubeant homicidij notam»
^^^' iSTi? quidquamprAmij pro dimnisfacramentis accipiatur. '^¡nf^
jQ»idcuBodirídebeat»neperprAmium ' Epifcopusfiat: 'Velqua * ^¿ ^^
fententiaferiatur is,qmpop honoremacceptum.per ^ prAmiumi^^^"'^'^^
ordinatHsfttijfe detegitur.
X Vt omnes Pontífices, reéiorefq-^ Ecclefiarum, tewpore] quo ordi^
nandífuntjltb caiítionepromittant, quam iufiipme "üiuerc^
debeantj,
x| ^e elucidatione antiqui (anonisiquoprAcipitur: Vtfiquis accep»
tam a Sacerdote Euchariftiam nonfumpferit, 'uelut facrilegtts_
propeüatur,
xij Ne in confinio mortispoetmens a reconciliatione diutine fkfiend^''
tur:^ vt oblatio eiwy quipcenitens, nec tamen reconcfliatM dt
hac mta exierit^ab Ecclejia receptetur,
xüi De Sacerdotibffs,qui *vexati cadere 'videntur,
xiiij Vt hi.qui Domino canmt, atq'^facrificant,pofifefemper habeatit.
adiutoria confituta,
XV De infiitutione certi temporistqiío Concilium agitetur.
xvj DerektionegratiarumproconfíimmationeConcilij, '.
Ayuntamiento de Madrid
IN

!4l
IN NOMINE DOMINI.
Incipiunt geíla Synodalia concilij
Toletam.XI.aóta in vrbe RcmaTo
letOjín B. matns Dñi Manas virginis
íéde,a.xvi).Epircopis,anno quarco
regni gloriofi Principis Vvábaní,
fub die vi).Idus Nouembris.
Era DCC XIII.
"'!'T^Z íN Nomine fanftse Trinitatis.Colletlis in vnu Cartbaginis
*'

Hi CONCILIVM
ritas fe míituó in corrigédis, vel inílruédis moribus excitauitjdd
8c aggregádinobis,hortatu Principis religioíi facultas
eíi: data;(S¿: opportuna corrigendispra?parata eft difciplinaivt
míecimum Q^Í decufíis lóge ante téporibus, poft decem 6c ofto fcilicet
(c^fi^mrft labentiumannorum excurlum,in vnumermmus aggregari ^ jvTeref'P"';,' ;.
Tu! fuím'^ c6uetu,^mederi poflemusfpirituali gratiafanitatu.Nec enim ¡fJÜ'em i--^ •'
/?///• 7^i*'f numerus iíle alienus eft á falute: íic quippé mulier illa in E- ^^'
írXr uangelio ter fenis annorum excuríibus curua, quae figuram
(n,m,nquh fotius ffenerishumani ceftabat, fub facrameto huius numeri
cfi^)eff,ut faluti priftince a Saluatore donatur.Nos igiturper tot annos
Iw.'ij. curuinoftriordinis períiftente ftatu, in eo quod nulla nos
Cóciliorum ¿efinitioiungeret,nullus etiam couentus Ecclefiaftici
ordinis adunaret,tandé diuinae voluntatis imperio,&
religioíi Principis iuíFu euocati,in Toletanam vrbeni conuenimus.Ciui
cum in Ecclefia 3. Virginis Mariae debitis in fedibuslocaremur,inter
Ccetera,qua?fubterius difcreto capitu-
Iorumordinefuntdigefta,nonaliundeprimum ccepimusha ..jj/ir^.c^'
bere fermonem,quá de fanfta"" fídéi puritate:vtquiainitian-'
dis ad beatam vita hominibus,ha?c prima eft via falutis, prasuia
quoq^^noftris fieret 6c inftitutis pariter,&pra:ceptis.Vnde
facro huiusinftruftionis arcano fanftorii Patrum,Nicaeni
fcilicet,Conftantinopolitani,Ephefini,atqi Chalcedonefis
Conciliorum mónita ampleftétes, per quae 6c radicitus hce- ^.OÓIÍ»!"''''
reticoru faifa *^ concinnabula deftruuntur,& fidei Catholicae i^\ ««•
I' limpor euidés declaratur,hocc5muni, alternoq; animorum '
iudicio definimuSjVt hanc ipfam noftra? fidei regulam verbis
íimplicib^ niteremur alternatim nobis fingulariterq; referre;
itavtquidquid per triduum de huiufmodiquaeftionibusvnicuiq;
noftrorú leftionis memoria miniftraííet;prout animis, ^f^^aa'^
vel memorie occurriíTet, ^ omnis fub breuitatis copédio fim- f^^l?-^^
plici notaretur ftylo: relatio taméipfius facramenti pura, 6c
euidés á capite primum inciperet, 6c íic admembrareliqua
perueniret;nullas obfcuritatis lineas in fe habés^ nullas etiam
inuíitataeloquutionis regulas continens;fed puritas fola eífet .^^,ff'
clara fermonum,qua?poíret^euidentem exprimerefenfum: í^lfíl"»""^
quo exercitatiores nos ad intelligendum redderet verborum
íimplex colIatio,quám relata condenfa? leftionis inf^ruStio- ^^.iffcM^^'
Qjiia 6c revera tanta?'' fidei myfterium ita Sacerdotes Dei
conuenit noíTe, vt non fuperficie verborum eíFeranturin"
cognitijfed fenfibus fanasintelligentise reperiantur inftruíí^^*
vtin
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.XI. y43
Vtin* diíTerendoprsecipuoe huius fanílseTrinitatis.arcano "E^-d^ffcrendo.
plus euidentia,quám eloquentia eos efííciatfaporatos: fie enim
8c diuiniíTiuneris dono efta¿lum,vtiuxtavotu]Ti defínitionis
alterne,promifsio móftraretur in opere.Vnde qiiod
primo die pra^fidentis Metropolitani lingua profudit,die
tertia omnium noílrorum vox fingulatim collatiué rcpetijt.
lite erso eft tenor fídei noftra?,qui Se á capite copioíé prorluxit,o

544 CONCILIVM
SifoddfpHj pilius Dei natura eíl Filius no adoptione, queniDeus Pater
Mtrítu Eli. nec volúntate,nec necelsitate genuilie credendus elt: quia
conni.FtS- nec vlla in Deo necefsitas cadit,nec voluntas fapientia pra?uenit.Spiritum
quoq; fanftum, qui eft tertiain Trinitateper
fona,vnum,atque aequalem cú Deo Patre, Se Filio credimus
efl'e Deum,vnius fubílantia?, vniusquoque eíTe natura?:non
tamen genitum velcreatum,fed ab vtriíque procedenté,amborum
eíTe fpiritum.Hic etiann Spiritus fanáus, nec ingenitus,ncc
gcnitus creditur;iie autíi ingenitum dixerimus, dúos
patres dicamus; aut íi genitum, dúos íilios pra^dicare monílremur:qui
tamen nec Patris tantüm,nec Filij tantüm, fed íimul
Patris,cS: Filij Spiritus dicitur.Nec enim de Patre proce
ditin Filium,velde Filio procedit ad fanftificandam creaturam,fed
íimul ab vtrifque procefsiíTe monílratur;'' quia cha- ''^'*
ritas,íiue fanftitas amborumagnofcitur. Hic igitur Spiritus .^^. c,cotfi^
fiíit»'
UMH. 14. fanftus miíTus ab vtrifque'' creditur; fed minor á Patre, 6c aed'»^'
Filio non habetur: íicut Filius proptcr aíTumptam carnem
minoremfePatre,tS:Spiritu fanfto eíTe teílatur.Hcec eílfan
ftae Trinitatis relata narratio:quae non triplex, fed Trinitas,
&dici,& credi debet.Necreílédicipoteíl:, vt invno Deoíit
1 rinitas, fed vnus Deus Trinitas. In relatiuis vero perfonarum
nominibus Pater ad Filium, Filius ad Patrem, Spiritus
fanftusad vtrofque refertur: quae cum relatiué tres perfonce
dicantur,vna tamen natura per fubílantiam creditun
Nec íicut tres perfonas, ita tres fubílantias pra?dicamus, fed
vnam fubílantiam, tresautem perfonas. Qiopd enim Pater
eíl,non ad fe,fed ad Filium eíl::& quod Filius eíl, non ad fe,
fed ad Patrem eíbíimiliter 8c Spiritus fan£lus,non adfc, fed
adPatrcm,c^ Filium relatiué refertur; in eo quod Spiritus
Patris,6c Filij pra?dicatur. ítem cum dicimus Deus, nonad
aliquid dicituníicut Pater ad Filium, vel Filius ad Patrem,
vel Spiritus fanftus adPatré,& Filium,fedad fe fpecialitcr,
ittuitUt' dicitur Deus. Nam &: íl de íingulis perfonis interrogemur»
luiíLjuf. Deumneceííe eílfateamur. Deus ergo Pater, Deus Filius,
/¿«TI.*** Deus Spiritus fanftusíingulariterdicitunnec tamen tresdi|»
{c¿. vnus eíl Deus.ítem 6c Pater omnipotens,& Filius omni
potens;6

TOLETANVM.XI. S4S
fonas," vnusDeus confitetur,& creditur: vnaillis,velindiuiía,atque^qualis
Deitas,maieftas,ííucpoteftas necminoratur
in íingulisjriecaugetur intribusrqnianec minus aliquidhabet,cumvnaqua?queperfona
Deus ílngulariccr dicitur^nec
amplius,cum tota? tres perfoníe vnus Deus' enüciatur. Ha?c
a Fnuncinntur.
Exc.
ergo fanftaTrinitas,qua? vnusj&verus eíi: Deus,necrecedit
ánumero,nec capitur numero. Inrelarione enim perronarü
numerus cernitur;in diuinitatis vero fubftantia, quid numeratum
íit,non comprehenditur. Ergo hoc folüm nuinerum
iníinuant,quodadinuicemfunt; Se in hoc numero carent,
quod ad fe funt. Nam ita huic fanft e Trinitati vnü naturale
conuenitnomen^vtin tribus perfonis nonpofsiteíTe plurale.
r^'.i^í. Qt) j^Qc gj.gócredimus illud in facrislitcris di£í:um: Magnus
Donainusnofter,&: magna virtus eius,

Í4

TOLETANVM.XI. j47
mánitatisiquas ita in fe vna Chrifti perfona vniuit, vt ntc diuinitas
ab humanitate,nec humanitas á diuinitate pofsit aliquando
feiungi. Vndeperfcftus Deus, perfeftus Se homo
in vnitate perfonae"vmus,eít Chriftus." Nec tamé quia duas "Defunt EXC.
d
- . ' n^' rr i a r i • « r » ' * Caufabimur.Exe.
iximus m hlio eílenaturas,auas caulabimus m eo elle per
fonas: ne Trinitati(quodabíit)'' accederé videatur quaterni- '^'"'''"•^-^
tas. Deus enim Verbum non accepit perfonam hominis,fed
naturam,' Se in seternam perfonam diuinitatis, temporalem '^'^i'T^n'tlc*
accepit fubftantiam carnis. Ita cumvnius fubftantise credamus
eííe'' Patrem,ó

548 CONCILIVM
perfoná aíTumpíit. ítem in eo quod quaeritiirjVtrú poflet nlius
fie íequalis, Se minor efl'e Spiritu fan£í:o,íicutPatri nune
íequalis,nuncminorPatre creditur efí'e^refpondemus: Secüdúm
formam Dei, aequalis eft PatrijiS: Spiritui fanfto,fecnn
düm forma ferui.minor eft,6c Patre, Se Spiritu fanfto: quia
nec Spiritus fanclus,nec Deus Pater, fed fola Filij perfona
fuícepit carnem,per quamminor eíTe creditur illis perfonis
duabus.Irem hic Filius a Deo Patre,eitatis fubftan- ^^^ÍÍ*
tiam;primogenituspropter afl\imptae carnis naturam: m'
AíTüfl'P''
qua '^fufceptihominis forma, iuxta Éuanselicam veritatem, «^ ^'''''''
A r t- '

TOLETANVM.Xr. S49
remlfsionem omniumpeccatorum.Sub quafide,&: refurreftionemmortuorum,
vcraciter & credimus, (Scfuturi feculi
gaudia expeftamus.Hoc tantüm orandum nobis eít 6c peté
dum,vt cum perafto finitoq; iudicio, tradiderit filius regnú
DeoPatri,participesnos effíciatregnifuij vtperhancfidem,
qua illi inhaefimus, cum illo fine fineregnemus.Haec eft confefsionis
noftra? fides expoGta,per quam omnium ha?reticorum
dogmaperimitur,fidelium corda mundantur^perquam
etiamadDeumgloriofé acceditur, cuius' facrofanftum fa- t sanaofaporcEx.
porem,fub triduano dicrum ieiunio, continua relationum
collatione ''rucantes, ad ea quaefubnexafunt,fequentidiedif ¿ R.orantes.Exe.
cernenda' traníiuimus. , TMnfii¡j(nus.c.A.
/. Ne tumultíi Concilium aihetur.
'MN^J*' Inlocobenedi£í:ionis confidentes Dommi Sacerdotes''nulIis ^ Nullus debet-Gra.
};,Hí^«.'debent aut indifcretis vocibusperftrepere, autquibuslibet
., No 1.1 e 1 .f .,. ^ . - r i i - l-r ' Pcrturbare.Grat.
"• tumultiDus perturban; nulas etiamvamsrabulis, velrili- proturban.c.A.
j^^^j bus agi,&: (quod eft deterius) obftinatis ^concertationibus ^ D¡fceptati¿n¡bui
tumultuofasvocesefFundere.Siquisenim(vtApoftolusait) ^"®*
putat fe religiofum eíre,non refr^nans linguam luam; fed feducens
cor fuum, huius vana eft religio. Cultum enim fuum
luftitia perdit, quando filentia iudicij obftrepentium turba
*'^*- confundit, dicente Propheta: Erit cultusiuífitia?íilentium;
Debetereo quidquid''autc6tendentiu ' collationibus agitur, * Confidcntm.Gra.
p l T , ^ . .p . » i Confultationib.
aut accufantium partepropomtur, lie mitilsnna verborum EXCIUO.
relatione proferri, vt nec contentiofis vocibus ^ audientiam K senfusaudiétium
turbent, nec 4udicantium vigorem de tumuitu eneruent. / iudtum.Exc.iud¡
Qjiicunq; ergo incohuentuCocilij haec,quaspromiílafunt, "jGiát.
violanda crediderit, Se contra haec interdicta, aut tumuitu,
''""M.. ^^^contumelijs, vel rifibus Concilium perturbauerit, iuxta
* diuinaelegisedi£tum,quopr3ecipitur.Eiícederiforem&:exi
t>it cum eo iursrium, & cum omni" confufíonis dedecore « ?'^"°;V^"«"abltrattus
á communi coetu fecedat,(x trium dierum excom
inunicationis fententiam " perferat. " ^""°"*-
11. Non deberé Metropolhanum aconjimtimorum
inñruBione cefare.
Quantum quis proecelfí culminis obtinet locum, tanto necef
fe eft pra^cedat caeterosgratia méritorumjvt in eo quod prae
fidet
Ayuntamiento de Madrid

jp C o N G I L I V M
fidet íingulis,íingulariter ornetur eminentia fan£í:itatls;habens
femper in ore gladium veritatis 6c in opere cfíicietiam
MTit.u luminis:vt iuxta Paulum potens íit exhortari in doílrina Tana,
¿ccontradicentesreuincere. Nos proinde noílri ordinis
gradum,velfufcepti regimíinis modum magnopere cogitare
debemus:vt qui oífícium praedicationis fufcepimus,nullis cu
ris ádiuinaleftionepriuemur.Namquorundá mentes Pon
tificumita'' corporis ocio á le£lionis gratia fecluduntur^vt
cjuid doftrinaf fubditis exhibeatgregibus,noninueniatpra?co
mutus. Inílítendum ergo femper erit maioribus, vt quos
fub regiminis fui cura tuentur,fame verbi Dei perire non íinant.Sic
Metropolitanis in confinitimos, cjeterofq; Ecclefiafticis
ordinibus deditos;íic confinitimis in commiflo íibi religioforum
numero visiládum eil,qualiter nefcicntia talium
diuinse legistraditionibus imbuatunita vt indeíinenti lolicitudine
praelatus quifq; fubditos qua^rens, aut profcftum
eorum Icetabundus agnofcat,aut nefcientiam fine arrogantia
ofi4ui.t.i. inftruat. Placuitergo de talibus, iuxta inílituta Toletani Con
cilij hoc fpecialiter definiré, vt aut fponte fumant intentioné
neceflariam pcrdifcendi,autámaioribus ad leftionis cxerci-
. tia cogantur inuiti.
///. Vi in vnafrouirjcia diuerfitas officiorunu
non tencamr.
^Torpo"'' 5>''
í/fw.it. Debis,qui contra Apoíloli voluntatem,circunferutur omní
Ve
£phff^. vento dotrrm3e,placuithuic fantto Concilio,Vt Metrópoli- ^,,^
rtf(i,ncic. tanseledis auctoritate coactivniuícuiuíq; proumcia? 'Pon'
^¿¡láml' tifices,re£lorefqj Ecclefíarum,vnum,eundem^; in pfallendo
teneant modum, quem in Metropolitana fedecognouerinC
inftitutum^nec aliqua diuerfitate cuiufq; ordinis,vel offícij ^
Metropolitana fe patiantur fede disiúgi. Sic enim iuñumcft^
vt inde vnufquifq; fumat regulas magifterij, vnde honofí^
confecrationem accepit:vtiuxta maiorumdecreta,fedes,q^^
vnicuiq; Sacerdotalis mater eftdignitatis, fit Se Ecclefiafti^^
magiftra rationis. Abbatibus fané indultis officijs,quseiuJ'

TOLETANVM.Xr. j;i
pocnitentíaí cenfura permaneat corrigendus: qualítcr apud
illum y de pra^teritas tranfgrefsionis culpam lacrymis diluat,
& neceílariam officiorum doflrinam ftudiofé addiícat. Sub
ifta ergo regula difciplinse^non folum Metropolitanustotius
íuíe prouinci^ Pontifices,vel Sacerdotes adftringat;fcd etiam
CDeteriEpifcopifubieftos íibiEccleíiarum reftorcs his obtemperare
iníHtutionibus cogant.
// / /. De difcordia Sacerdotum,
Sicut omnis, qui diligit fratrem fuum, ex' Deo; ita omnls," &"E"XC?"^'"'
^ qui odit proximum, ex diabolo eíl: dileftione enim foJa dif-
""'•i* cernitur, quis ex quo genitus approbetur,dicente Ioamie:In
hoc manifeíli funt Fili) Dei,6¿: fiíij diaboIi:omnis,qui nonfa
cit,iuftitiamnon eíl deDeo,&qui non diligit fratrem'' fuum. i su.noncftcxDe»
Q¿K)niam hec eílannunciatio,quam audiftis ab initio,vt dili i"*'"-^*'^-
'•'•««sj. gamus alterutrum. Etpoílpaulum:Omnisqui oditfratrem
fuum homicida eíl: Se fcitis quoniam omnis homicida non
habetvitamaeternaminfemanentem. Ecce homicida eíFe
probabiliter declaratur, qui á fraterna focietate diuiditur:ná
etfimanusnonmoueatad occidendum,pro eo tamen quia
immitis eíl ad ignofcendum, iam á Deo homicida tenetur.' inai¡oM.f.quiani
Viuitille, oc iíle iam interfetlor eíic conuincitur. Cumigi-
*ítf/- ^urhis praeceptis beatus Apoílolus confona praedicatione
concordetdicés:Non occidatfol fuperiracundiam veílram,
& nolite locum daré diabolo^ relata? funt nobisquorumdam
Sacerdotum perfonas in tantam obílinationis eíFerbuifle difcordiam,
vt non folum illos ab ira occafus folis non reuocet,
fed nec annofa quidem tranfaftio temporum ad bonum cha
ritatis reclinet: quippe in quorum cordibus ita fol iuílitiaí
Chriílus occubuit,vt ad lumen charitatis rediré vixpofsint.
^^ Horum igitur, 8c fimilium difcordantium fratrum oblatio-
'ítí; ^^^ ^"^^^ antiquiCanonis definitionem nullo modo recipien
*'• ' das eíle cenfemus. Deperfonis tamen ^ difcordantium id ¿ Difcord5tíbu$.ix.
fpeciaUterdefinitionepraecipimus/vtantequam eos recon- ^^^ ««anterecóc.
ciliatio vera inne£lat, nullus eorum accederé ad altare Domi merainnea.quam
^i audeat,vel gratiam communionis fanfta? percipiat:fed ge
minato temporeper pcenitentiam compenfabunt, quod difcordia-
feruierunt. Quodíi vnus eorum,alio cótemnerite,ad
fatisfaftionem charitatis cucurrerit;exeo tempore,vt pacificas
intra Eccleíiáreceptetur,ex quo ad cócordiam feílinaíTe
conuiñ-
Ayuntamiento de Madrid

Ssi CONCILIVM
conuinclturjfententiatamenfuperiori feruátá, vt tempus»
quod quifque in ira expendit, geminatum inpoenitenriae latisfaftione
perfoluat.
V. De cowfefcendié excepbM Sacerdotum.
Nullis vita Pra?fulum perturban debet excefsibus motionü:
quia valde indignum eft, vt qui throni Dei vocáturjeui
motioneturbentur: ¿¿qui debenteíTe arcaiuftitiae,ipíi efn- ,^
ciantur leminarium litis, atq; rapma?. Ltuando ergo huiul'' "^
i.3*/«».j. modi iüxta Apoftolum irrepreheníibiles erunt, qui nonfolum
irreprehenfibilia faciunt, fed mortifera potius,&: execra
da committuntfRelati enimnobis funt quidam ex Sacerdotibus,quód
omni grauitate Sacerdotalis ordinis pr^termiíía»
audientiam iudicij furore prasueniát, 8c exceíTu folius inho- .^¿¡(¡,¡1:';
nefta? motionis '' audire, pro quibus eos oportuerat asquita- ref

TOLETANVM.XI. ssi
De talibus ergo placuit definircqui nuUishabitisrebus propri|s,autin
quocunq; praeuafores extiterint, aut quibuflibet
perfonis caídes,vel quodcunq; praefumptionis intulerint,nul
la eos incuruationeftatusfui;feruituti hominum deberé addicirfed
iuxta quodpra£:fumptuofus,quifc|uis ille,extiterit,ita
&pocnitentia2legibus fubiacebitád eftvt íi in dccem folidoruní
fummam praefumptor eíTe conuincitur, viginti dierum
panitentiíe fatisfa£lionepurgetur;ita vtíiuemaJoris,íiue mi
noris fummae exceflum peregerit 3 íimiliter geminata hoc
femper fatisfaftionepoenitentia? recompenfet.Seruos tamen
Ecclefiarum,qui huiufmodiexceíTus operafle nofcuntur, ad
leges feculares audiendos remittimus.Et ha?c quidem de generaliexceíl'udifta
fufficiát. Cafterumfpecialitatisordinem „^ ^
: perlequcntcs, íi quis Epilcoporum magnati cuiulque vxo- mm-Eatc,
rem, filiam, neptem, íeu quolibet illi gradu altero pertinétem,quacunq;
fraude, vel íubtilitate adulterina poílutione
foedauerit,&: honoris proprij gradum amittat, Se fub exilij
relegationeperpetuam excommunicationis fententiam perferat:
qui tamen circa íinem vita* communionis remedio adiuuandus
eft. Hanc fané 8c illi fententiam merebuntur, qui
aut volentes homicidiumfecerint, aut primatibus palatij,ge
nerofifq: perfonis, feu nobilioribus quibufque mulieribus,
velpueliis aJiquidjautper caedcm,autper quamcunq; jrrogatam
iniuriam, vifi fueríntintuliífe, vnde eos iuxta legum
feculariuminftituta, auttalionemrecipere, aut traditionem
de his fien, vel profcriptionem oporteat.
VL J^n Mere Sacerdotilni quaslibet in Ecclefu familíjs
truncationes membrorumfacer etaut aliquid^quod
morte pleCíendumefij indicare^.
j"í».1;J*" His, áquibus Dominifacramenta*'tra£í:andafunt, iudicium fXraaantur.iuo;
f" ^ÍJi. fanguiftis agitare no licet:&ideó magnoperetalium ^ excef- ¿Exceflusprohibe*
;-n5'í;, fibusprohibédumeft;ne indifcreté pra^fumptionis motibus ^«•'""•^G"'»
íi. •*•"• ^gitati,autquod mortepleftendum eft,fententia propria iudicare
prajfumant, aut truncationes quaslibet membrorum
quibuflibet perfonis,aut per fe inferant,aut inferendas pra?cipiant.CVuod
fi quifquam horuminuT^^mor pra?ceptorum,
autEcclefi^ fuse ^ familijs.autin quibuflibet perfonis tale ali '^'"""'"•G"*^
quid^fecerit,& cocefsiordinis honore priuatus,

JJ4 C O N C I L I V M
perpetuo damnationis teneatur religatus ergaílulo: cui tánie
communio exeunti exhacvita non neganda eílj propter Dni
«v'*'i8- mifericordiamjquinon vult peccatoris mortem, fed vt conuertatur,(S:
viuat.
VIL Quod debeat difcretfo Ecclejiamm reBorihits ejfelne fcr
inconditam difciplinam fnbeant honjícidij notanu,
ittvtnM, CXuumiuxta antíqua?inftitutionis edi£lum,plus erga corri-
'' gendos agere debeat beneuolentia, quám feueritas;plus cohortatio,quám
comjnotio;plus charitas,quám poteíías,relatum
eftnobis,quüd quidam exfratribus,plus liuore odij,qua
correftionis ÍKidio fubditosinfequentes;dum fe íimulát fpi
ritualem eis adhibere correftionem,indifcretam fubitd affe- ^ y^^^st»runt
mortem,cum inauditos á fe proijciunt, 8c "* occulds eos
iudicijs fub poenitentia puniunt. Non ergo decaeteroperuer
íis voluntatibus íit liberum íimulare quod fingunt; fed quodefcunq;
quilibet ex fubditis corrigendus ett, aut publica debetáSacerdotedifciplinacurari:aut,íialiterre£í:oribusplacet,
duorum,vel trium fratrum fpiritualium teftimonio peculiariter
adhibito^iSc modus criminis agnofcatur,ó

~ TOLETANVM.XI. sss
contexit,&correftionemneceíTaríamnon'adhibuit.Sin au-" G^,J"'^"'*
tem fuorum quifpiam eodem nefciente,'' quodcnnq; pro fu- ^ Qmtquam. Crat.
pradiftis capitulis,accipienduni efle fibi crcdideritifi Presbyn
*• ' r • • ir\ n T^- f Quatuor. Grat
ter elt, tnum menlium excommumcatione plectaturjíi Día
conus/quatuorjSubdiaconus vero, velClericus his cupidi- '^^u'S.'" '^'"'^
tatibus feruiens, Se competénti verbere, 6c debita excom- ' ^«na°'&'d"b"
municatione pleftendus eft. ^"^
IX. Qjiidcu^odirideh€at,ne per fr&mium Epifcopusfiat: *vel
qua fententiaferiatur is,qmpofi honorem acceptum.per
prAmium ordinatns fuijj'e detegiiur.
J«M.f.'• Multae fuperhoc capituloPatrúm fententiíe manaueruntjfci
licet, neinappretiabilem.fanfti Spiritus gratiam donis, vel
muneribüsquisexiftimetcomparandam. Sed(quodn6íine
graui dolore.dicendum eíl)quanto ha?c res frequenti decretorum
eítpríeceptioneprohibita, tanto nobisfraudibiis cognofcitur
iterata;dum hi quitali prétio inercari nituntur gratiam
Spiritus faníli aut, ordinatíonis,feu témpora praeueniuntmunere,autpoO:
acceptum honorem ^ promiíTam fuis^^,'J'J"''*''''^*^**
confcrut'° apparitoribus turpis lucri mercedem. Et ideó vtsApparenúb.Exc
horum Se íimilium argumentorum deijiceps amputetur occaíio.hoc
fanfta Synodus definiuit:vt cum quifq-, Pontificale
culmen ante Domini altare percepturus accefferit, facramenti''
fetaxatione aíVringat.quód pro conferenda fibi con- ¿ E«a;one «ftriafeOratione
honoris,nulli peffona?cuiuflibet proeniij collatio- fi="it«r-£«n.cni.vel'
iam dediíTe, vel aliqüando ad futurum daré procu-,. Aiiquádodediflét
retjíicqjautmundusab hoc contagio,praelationis confccra- i^xc.
tionem accipiat,'' autimplicitushuicfceleri,manifefté deno- KAutpubücatohoe
•T , _ ,' • 1 '^ federe,manifcflé
tatus coram Bcclelia,ad honorem,quem mercan vouut,non denud.tus coram
•I Til 1 1 • ^j^/I"" 1 ^* -' -K^««. «^« r-cclefia,&ad.Exc.
accedat.Illos aufemquosdemcepspolt relationeper prae- & luo.AiüsrAut
mium ordinatos fuiíle patuerit, fub definitis poenitentiaí le- F¿;SX'r
gibus, vt veré fimoniacos ab Ecclefia feparandos efle cenfe- i^^Soncm".
rnus:ideft,vt duorum annorum fpatio exilio relegati, ác
digna fatisfaftionis, vel excommünicationis fententia cóer-
GÍti,honoris gradum,quem pra?mijs emerant, lacrymis conquirere
Sc reparare intendant. Vnde fi digna eos fatisfaftio
pocnitentise commendauerit, pera£í:o indift^ pocnifentiae
temppre,non tantüm communioni, fed

jí(5 CONCILIVM
X. Vtomnes Tontifices, rectoref(^ EccleJiaruin,temforequQ
ordinandi funtí fuh catitione frowittantt cjuanu
iufii^ime'vluere debeawLi,
viji. tyt. Quamquam omnes, qui facris mancipantur ordinibus, caomnes.jín-
nonicis Tegulis teneantur adltritti, expedibile tamen elt, vt
¡.ii.' ' promifsionis fuae votafub cautione fpondeant,quosadpro- ^^^^Q^^.
motionis gradus eccleíiaftica ""prouehitdifciplinaifolet enim *
plus timerijquod fingulariter pollicetur,quám quod genera- ^^^
li'' innexione concluditur.Etideó placuithuic fan£í:o Con-J ^^¿"ofurus^"^
cilio,vt vnufquifque,qui ad Eccleíiafticos eradus eft 'accef- -,. ,n„olurus,non
ante honoris coniecrationem accipiat,quam pía- utio"' •=* /co
citiluí innodationepromittat, vt hdem catholicam lincera \^^, ^^^,
cordis * deuotione cuftodienSjiuílé, & pié viuere debeat; Se t ^°""¿',c.
vt in nuUis operibus fuis,canonicis regulis contradicat; atque
vtdebitumperomniahonorem,atque obfequij reuerentiam
prajeminenti íibi vnufquifque dependat: iuxta illud B. Papa?
i¥(/í. 8+. Leonis edi£^um:Clui fcit fe quibufdam eíTe pra?pofitum, no
molefté ferat aliquem íibi t^t praelatum; íed obedientiá quá
exigit,etiam ipfe dependat. Poena tamen iuxta Eccleíiafticas ^^^,:(.
confuetudinis morem,&:placitis talium ^inferéda,(Sc ab his, f^^
qui tranfgrefíbres fucrint,perfoluenda eft.
XL l^e elucidatione antiqui CartonüiquofrAcipitur,'vtfiquis
accef tam a Sacerdote Eucharijtiam non fwnfferit>
lielut [acrilegus propellatur,
Cum nihil in diuino Canone debeat eíTe cofufum, nihil du- ^^f.
bium,nihil etiam indifcretü, in coUatione noftri coetus ^ re- Í R*'* "
Ttmi té¡, latus eft Canon Toletani Concilij primi, in quo praeceptum
''** eft,vtíi quis ácceptam á Sacerdote Euchariftiam non fum- ^ j^epeiutí
pfcrit,velut facrilegus'' propellatunnec adiefta eft ibi difcre- co^""^'
tiovoluntatumjcum &infidelis hsec & talia infideliter agat; ..¿^ttt^*-^
6c fidelis' fidenter accipiat j quod naturalis illum necefsitas *
deglutiré non íinat.Solet enimhumanae natura? infirmitasin
ipfo mortis exitu pra?grauata,tanto íiccitatis pondere deprimijVtnuUisciborumillationibus
rcfíci; fed vix tantumdem
illati deleftetur poculi gratia fuftentari. Quod ctiá in multorum
exitu vidimus, qui optatum fuis votis facrae communionisexpetentesviaticum,collatamjfibiá
Sacerdote Euchariftiam
reieceruntjnon quód infidelitate hoc agerent, fed
quod praster Dominici calicis hauftum, traditam Tibi ^^^
. . poíTent
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM. XI. yj/
poíTent Euchariftiam degludre. Non ergo liuiufmodí á corpore
Ecclefiíe feparandi funt,qui talia non infidelitate,fed ne
cefsitatefecerunt: prasferdm hi,dequibus nihil fidei finiftrse
fendtur. Placuit ergo definire,quod nec fideliofficiat,necinfideli
inultum exiftat. Qiiicunq; ergo fidelis ineuitabili qualibet
infirmitate coa£lus,Eucharifl:iam perceptamreieccrit,
in nuUo Ecclefiaftica? damnadoni fubiaceat.Similiter nec illos
cuiufquá punitionis cenfura redarguet, qui talia tempore
infandaefaciunt,aut in qualibet métís alienadone poíid, quid
fecerint ignorare vidétur. lam vero quicunq; aut de fideliú,
autinfídelium numero corpus Domini abfq; ineuitabili(vt
di£lumeft)infírmitateproiecerit;(S: fidelis eít, perpetua comunione
priuetur^fi infidelis,&: verberibus fubdatur, & perpetuo
exilio relegetur. Q^od fi horum quilibet huiufmodi
exceíl\ís dignapoenitentiae fatisfa£lione defleuerit,poft quin
quenniumlicitum erit,illum cómunionipriftinas reforman.
XI I. y^S ^^ confinio mortü fosnitens a reconciliatione diutine
fujpendatur:^'üt ohUtio eiiís cjui ücemtens.nec íamenreconciliatus
de hac vita exierit^aí Ecclefta receptetur,
Qui pocnitentiaminmortis agit periculo, non diutiné are- ^p,„inftoinort
conciliationis srada referendus eft,fed íi' praeceptum mor- g««" pencuio.
tisvrgct periculuma pocnitentia per manus impolitionem
nccepta, ítatim ei reconciliatio adhibenda eft : ne priüs ab
humanis rebusíegerabfcedatjquám donum reconciliationis
percipiat; íicq;fuperftitibus quodammodó doloris videatur
eíle perpetui,íi prjecifum ab Eccleíia? membris eum,qui vtique
reconciliari non meruit, raptim á praefenn vita mors
í"i-1?" ii^aturata fubduxerit:iuxta Papa?Leonis ediftumiHis^qui in
w.vi.* tempore necefsitads,á¿: in periculi vrgéds inftanda praefidiu
poenitentise,'' 8c mox reconciliationis implorant,nec fadsfa- tExmorcExc
ftio interdicendaeft,nec reconciliatio deneganda: quia mif
fericordise Dei.nec méfuras poíTunius poneré, nec témpora
S+.?4p" definirc.Dehisautem qui accepta pocnitentia,antcquam ref*
T'MÍI concilientur,ab hac vita rcceírerinr5qua"''4^a diuerfitaspra?ceptorum
dehoc capitulo habeatuniHorum tamen nos fentendas
placuit fequi, qui multiplices numero de huiufmodi
humaniüs decreuerut;vt Se memoria talium in Ecclefiis cómédetur,&
oblatiopro eorum dedicatafpiritibus accipiatur.
Aaa 3 XUl.T>e
Ayuntamiento de Madrid

JJ8 CONCILIVM
XIIL De SacerdotihuSjqmnjexati caderc^
'üidentur.
ccmiitíi- Benéquidem maiorumregulis defínitum eíl, vt daemonijs*
crP'wpp. alijíque fimilibus pafsionibus irretitis miniíleria facra tratomuniitf.
* ' ^'* ¿larenonliceat; cuipraeceptoconfenfu rationis adhibito,id
communiter definiuimus, vt nuUi de bis, qui autin terram
arrepti á d.rmonibus illiduntur, aut quolibct modo vexationis
incuríibus efFeruntur, vel facris audeant miniftrare al- ^ i^áikof"-^*''
taribus, vel" indifcuíTos fe diuinis ingerantSacramentis: exceptis
illis ,quivanjs corporum incommoditatibus dediti, ^j^g^j.
"'fine buiufmodi pafsionibus in terram approbántur elifi.
Ciui tamen Se ipíi tamdiu erunt officij fui ordine &loco
fufpcnfijquoufque vnius anni fpatio per difcretionem Epiícopi
inueniantur abincurfu da^nionum alieni.
XII11. Vt qui Domino canunt, atquefacrifcantj,
fofi fe femper habeant adiutoria
conñituia.
íiiTd^.'Jni ''Etilluddiuinioraculi'^monentis íinguliprascauetes, quó ' qu«'"¿t¿'''
•"""'•""• fcribitunVe foli,quia cum ceciderit nonhabet' fubleuátem: oÜg^ííí'
l^6.ll>^u. lummopere curandum nobis eft,&: ^ cauédum^nehorisillis, "^^^^^.o^^u
'c^dc'cllf. atq;téporibus,quibusDominopfallitur,velfacrifícatur, vni-/^"J.'"''""
d.i.^nüud. ^^^^ diuinis íingulariter ofíicijs infiftenti perniciofapafsio, .^¿^-o^^
velcorporisquaílibet^valetudo occurrat, quae aut Corpus ^^""*
fubitó fubruifaciat,autmentem alienatione,velterrore con- «pe«ft^^Jei.E^
fundat."Pro"huiufmodi ergocaribus''praecauendis,neceíIa- *^¿*2.
riumduximus inftituere,vtvbitemporis,yelloci,ííue Cleri
• Intrepí- copia fuífragatur, Habeat fcniper quifquis Ule canens Deo,
rSíJÍÍ atq; f acrificans,poft fe vicini folaminis adiutoremrvtíí aliquo
Z&!!!' cafu,illejqui ofhciaimpleturus accedit,turbatus fuerit,vel ad
itTi'fnt ^^^^^"^ elifus,átergo femperhabeat,qui eius vice exequátur
fium ftc- intrepidus.*
Im«/«í"'"í ^^* ^^ inptutione certi temporis^quo
T'^i-ttoric Concilium aottetur.
pthibe*tuu ^
qiitm tiddiihnnnmt^
Peraftis omnibus ^ quas ad correftionem nofiri ordinis in
ro,¡fr,b4t. hoc Concilio promulgataíunt, placuit definiré, vt paternis
Ve h^t re inftitutionibus obfequentes, omni anno ad peragendam ce-
Í;/X'4Í lebritatem Concilij in Metropolitana fede, tempore q^^
^' Principis?
Ayuntamiento de Madrid

T o L ET A N VM. XI. SS9
Prínclpis, vel Metropolitani eleftio definierit, deuotis femper
animorum ftudijs '' confluamus: ncc quibuslibet requi- *• Conferamur.Exc.
íltis occaíionibus abfentemur; fed in ^ prajfato die, quo in- ^ P«paiato.Exc.
diftumfueritjadunatis in Metropolitana fede " ómnibus < otnnib.proumci»
Pontificibus, ConciliuniDeoprcefule celebretur. CXuifquis
autem Epifcoporumjexcepta ineuitabili caufa,vel necefsitate
deperagendo fe Concilio abfentauerit,vnius anni excommunicationepleftendus
eft. CXuod íi deinceps abfque celebratione
Concilij anni vnius meta traníierit, omnes in
commune Pontifices Cartbagineníis prouincise, fuperioris
cenfuras fententia obnoxios retinebitádcftjíi nulla íibi impediente
Príncipis **poteftate, folius propria? voluntatis libito, d Poteft.vcUnfifmi
fe ad celebrandum Concilium non collegerint. i?MÚfft.Exí."'" '
XFL De relatiom gratiarum froconfummatione
Concilij,
His igitur conílitutionibus noílris, qua? neceíTarió decernenda
credimus,finalem manus noftrce fubfcriptionemadiecimusiimmortali
Deo noftro de Domino eloriam & honoremreddentes,
quinos de conuentu alterna? viíionis lautos
eííecit; qui os noftrum in confefsione laudis fuae aperui^
qui etiam decreta huius noftri Concilij honeílo fine compleuit.
Poft hsec religiofo domino, & amabili Principi noftro"
Vvambano Regí gratiarum aftiones perfoluimus;"cu-, Wímbaní «Uui
ius ordinatione colleai," cuius etiam ftu dio aggregati fu- „ DcrL EXC.
mus; qui Ecclefiafticaídifciplince hisnoftris feculis nouus
reparator occurrens, omiíTos Conciliorum ordines non folum
reftaurare intendit, fed etiam ánnuis recuríibus cele-,
brandos inftituit;vt ad alternammorum correftionem an-'
^"**í4. nuotempore alacriter concurrentes, iuxta Propbeta? vatici- ,
nium,quodin nobis defraftum eftalligetur,& quod abieftu
eft reducatur.Det ergo eidem Principi Dominus pro huius
facrae folicitudinis YOto,&: curfum prcefentis vite in pace ^trá/TranfircExcun
figcre,&poft^diutina témpora ad íein paceremifsis iniqui- g Diuturna.Exc.
tatibus peruenire; qualiter & hic felicia témpora ducat,

55o C O N C I L I V M
Interfuerunt huic faníto Concilio Potifices
numero deceni & feptem.
I CGoCiuincus,vrbis Regioe MetropolitanusaEpifcopus,
••—' haec geíla Synodalia á nobis definita fubfcripfi.
z AthanafiuSjSetabitana? ecclefia? Epifcopus,ha2Cgeíla Synodica
a nobis definita fubfcripfi.
5 Ego Argemundus, Oretanas ecclefiae Epifcopus, fimiliter
fubfcripfi.
4 Ego Ioánes,Bigaftrenfis ecclefia? Epifcopus, fimiliter fubfc
5 Ego Godifcalcus, Oxomenfis eccléíias Epifc.fimiliter fubfc.
6. Ego Leandenecclefise Illicitana?,qui 8c Elotana?, Epifcopus
fimiliter fubfcripfi.
7 Ego Felix^ecclefiasDianienfis Epifcopus,haec gefta Synodica
á nobis definita fubfcripfi.
8 Suinterius,ecclefiíe Valentina» Epifcopus, base geíla Synodica
á nobis definita fubfcripfi.
9 Palmatius,ecclefice Vrcitanae Epifcopus, fimiliter fubfcripfi.
I o Ricilla, ecclefise Accitano? Epifcopus,fimiliter fubfcripfi. ¡„¡fof.c-^'
II R.ogatus,ecclefia?' Beatienfis Epifcopus,fubfcripfi.
12 Ethcrius,ecclefiaeBaftitanae Epifcopus, fubfcripfi.
I 3 Concordius,ecclefiae Palentinae Epifcopus,fubícripfi.
14 Acifclus,ecclefiae Complutenfis Epifcopus, fubfcripfi. ^C-A
I $ Memorius,eccIefiae'' Segobrienfis Epifcopus, fubfcripfi. ^^ígo*""
16 Egica, ecclefia? Seguntienfis Epifcopus,fubfcripfi.
17 Gaudentius,ecclefiae Valerienfis Epifcopus,fubfcnpfi.
Vicarij Epifcoporum.
I 8 T Ibertus Diaconus,agens vicem dñi mei Sinduiti, ecclefia?
•Lr Segobienfis Epifcopi,haec gefta confentiens fubfcripfiip
EgilaDiaconus,agens vicem domini mei Mumuli, ecclefioe
Arcauicenfis Epifcopi,h^c gefta confentiens fubfcripfi.
ítem Abbates.
j TVlianus, ecclefia? monafterij fanfti Michaelis Abbas, h^c
"•• gefta Synodica a nobis definita fubfcripfi.
2 Valderedus,ecclefiae monafterij fanftjeLeocadia?Abbas,hgc
gefta Synodica a nobis edita confentiens fubfcripfi.
3 Gratindus,ecclefia? monafterij fanftorüCofm^j&Damianí
AbbaSjhaec gefta Synodica á nobis edita cofentiens fubfcr-
Abfaíio*
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.XI. ^6i
4 Abfalio, Ecclefia? monafterij fanftje crucis Abbas,haecgefta
Synodica a nobis definita confentiens fubfcripíí.
5 Florentinus,Eccleíiaemonafterij fanftas Eulaliae Abbas, ha:c
gefta Synodica á nobis definita confentiens fubfcripfi.
6 Auila,Ecclefia? monafterij S. luliani Agalienfis Abbas, base
gefta Synodica á nobis definita confentiens fubfcrip fi.
7 Gudila Ecclefiae S. Mariae Regias fedis Archidiaconus, hasc
gefta Synodica á nobis definita fubfcripfi.
De fubfcríptionibus vndecimi
Concilij Toletani.
I Nhis ommhmfuhfcriftionihiisfoltiíAthanafiHSsSetahitanA Ec
clefuEfifcofmsfuhfcrihit, qui alijs interfuitConcilijs: ü enim,
in. %.Era. 69 1 .^. 9 .é*. i o.ftihfcribit'.'vnde hic vt anúquior omnibm,Po¡i
Áletropolitam Quir icumfe cundo loco confirmat,QAteri
omnes Epifcopis alijs fujfeóii huic Synodointerfuerut'^ vt Argemíí
¿Hi ScclefíA Oretam,qufJuccepr(iPkíafir/c/o,w. 10, Afcifclus Coplutenfis
DauiUiin. i o.Concordm TalentinA3Afcaño»m,%,Ethe
riíisBaptanA, Semodei/m.^.EgicaSeguntienfis, Vhjíderico in.x.
Félix Díamen/íSíMarceHoJn.^.Gaudentm Valerienfis^Stephano,m,
I o. Godifcalcíis Oxomenjisi Egilano, in.io. loannes iiga"
ftrenfiSfCiherhiW. 10. Leander IllicitanA, Vvinibal^ in, i o. JSdemorius
Segobrienfis, Euficio, in.i o. Afumulus Arcauicenfis per
procuratorem, Baldtiigiojn. \o.TalmatÍHs VrcitanA.MarceUo,
in,íQ. Quiricus"vrbisRegíA, Eugenio3in. 1 o.RiciÜaaAccitanAt
Q^agnariOiin, i o,SuinteriusValentinA,qmEelici,in,%. Sinduituí
perprocuratoremSegobienfiSi Anferico, Subfcribit etiam %,ogatvu
Beatienfis.HuíHí Epifcopatus mentioinal^sfubfcriptionibmnon
habetur. Omnes fere Epifcopifunt ex Metrópoli Toletana:nam in
io,ConcilioToletanoomnesfubfcribunt ,prAterquam, PalentinAy
BaflítanA» Valentín A,Segobrienfis^ qui etiam ad Caríhaginenjem
prouinaam pertinente
Notx in Concilium XI. Toletanu.
TN Nomine Y>omim]Toletanum Concilium^ndecimum, ha--
^bitum anno quarto Vvambani RegíS,fepfi^o idíisNouemh. eíl
prcuinciale-^ coactumfub AgathoP.M.i^qtfofa^íam ejfe legiti"
mafedmm Epifcopalium dimfionem omnes íítjjfani hijiorici tradmt.
Ayuntamiento de Madrid

S6i CONCILIVM
du»t3 R odericus, ChYon.generaleíTudenfis^ Va[&Hs ^ altj. ^,,A
Cumtandcmnos] loueriuf í/i coUeéiíone Conciliorum arn-
3, plimhahet\ Cum tándem d'minA clementia operis manuum fuam
3j perditioni condolensjpratia in direBa reducens,fuumfanctum Sa-
,f h/tothnouis fTopaginibHs,acplantis noueUisfcecundarevolens-j ne-
,, gligentíA fubrogans diligentiam-^pro ígnorantta, difciplina mmií-
„ tens'j pro focordUi folertiam-^ pro fchifmatej vnitatem induces-^ pro
„ Xjzjaniaj'verafacisnj'mculumlargiens-^procaduds,cce/ejlmmdefe
„ deria infundens-^ pro turpibas, honejia féóíariji/mulansj a íerrenfs
i> i¿ infimisy adfublimia eri^s nos-^ in hac Ucrymarum 'vallepoñus
¡i morientes,quam 'viuetes-^inhocvañopericulorummari 'uagantes,
„ fine remigeijlne clauoj huc iHííC^fempefiatíímJluóf/busper abrufii
ta collijoSiin continua malorum aciei'übi nos circunjtant milledip-
„ crimina-^ vbi 'üerfutipmw infdiatur hofis^mille nocendi artibus
,3 inJiru¿rus,exalto cceli domicilio rejpiciensy ^c.
Confitemu r] Fidei confepo in Concilijspraponitur, fiatim^tíe
initio fieri folennefmt, veluti totim Chripan&^ruSiurs. bafis ^
fandamentum) a quo omnts adificatio crefcit in templum Dei.
Et praedeílinatus eíTe credendus eft] íneofenfu, quo dicitur
0.D. ^Paulpy qui prAdejitnaíus efiflius Deijn virtute fccundum
Spiritumfan£tíficationis, ex refurredHone mortuorum lefu Chrifti
T>oniimnoftri.
Qap. I In loco benedi£í:ionis]Z)f/orw4 feruanda in Concilijs cele*
brandis ¡flatmnt ConciL Tol./\..c, 3 .^ yígathenf.cap./\.o.Chalce'
donen fe etiam,vt habeturdiflinól.í ^.c.peruenitadnopas.Ordi^
nem^f celebrandiConcilia.princtpio huius colleSlionispofui,
Cap.z GLuantum quis] De fcientia^quam debet habere Epifcopust
*uíde Innocenjn.c.cum in ctin£Hs, inprincfp.de €¡e¿íione,^ loanne
fsJndream.^Hofl. ^ Abbat, Verum Qardinalts Turrecrem Bi"
fjfantís, ^ Pr&pofttus.^^ AlexandeYy parcius loquuntur defcienti^t
t^peritia Epifcopijn.c.omnespfallentes, 3 8 Jifi.Epffcopi munus
ejfe primumiac prAcipuum, predicare fanólum Jefa ChrífiiEf^^^\
gelium-Jhabere in oregladium^veritatis,^dium& fcripiurAínielli
gentta eminere, multts exemplispariter, ac doólrinü ofiend/tDomims
nojier Jefa Chr/fius,fífpremumEccleJ¡£ caputfommufq^ Sa
Cerdos 3CHÍUS facr ata mernbra Epifcopifunt^qui typumfaprcwii^
meter i lege Epifcopi Aaronis refirüt, Namficut Ule os fuit Moyfh
ita Epifcopusper verbiminífteríum,osefi Chrifli.Atq-^ hoc efl>
qnod Apo^olis promijit:.Ego dabo vobis oSy(^fapientiam, cai rJ^^
potermt reftfere aduerfarij fvefirL 6t ipfeprimu docuitfo^^*'^'^,
pojie^
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.XI. s6i
pofiea docere, Imo duodecimüm nondum annum coplcuerat, ^ in
medio DoéiorÜ in teplo diJj?íitareinuentHS,folicitA WO^JÍA^ matri
reJ^ddit:]S!one in his.quaFatris meifunt.oportet me ejJ'e?Et alibi:
oportet me operari opera eim>qui mtfitme.Etiüud:Ego cihum babeo
manducar cquem 'vosnejiitií. Mem cibus efl.'vtfaciam voluiatem
eitis, qui mifit me ^Patris. QUA nam ejjet T a tris voluntas
docuir, cum SamaritanamprAdicatione adfidem traxir-^cum para'
bolis ^coeleftbmdodrinis popula injiruxit. Circuibat enim le fus
omnes ciuitaies ^ cajtelIa,docens infynagogis eorum,^pr¿Ldicans
Euangelium regni,^ curans omnem languor em 3 ^ omnem irtfirmitatem.
Etcum in fjnagogam NaT^reth, vbi erat nutrittisjn'
trajfet,traditm efi iíli liber£faiapropheta:^,vt reuoluitjncidit in
locum»vbi fcriptum eraf.Spiritus Domini fuper me,propter quod
*vnxit me-^cuangeljílarepauperibus mifitme,fanare contritos corde
3 predicare captiuis remiponem^^ cAcis 'üifum. Adifit etiam
dilcipulosbinos prAdicare, (^ dixit ílIis:Agloria immortalitatis
coopertus,dixit Apo¡lolis:Iíe,prAdicate Euangelium omni crea
turA.EtrurfHS'.Tofuivos.vt eatis,^ frucfum adferatis, Et alibi:
Eritis mihi tejies inHierufalem, ^ vniuerfa JuidAa, (^ Samarla,
vfq^ advltimum térra, Idem etiam jépojlolorum comprobaturdo
Brina-^qui alíjs ita de feip/is dixerunt: Non eñaquum minifirare
tnenfis,^ relinquereverbum Dei.EtPaulus, VA mihijnquit,fino
euangcUXauero, De quo di£tum eíí: Vas eleóíionis efmihi\ vt portel
nomen meum, Vndeipfe defedicebatiJVlifitme Dominusnon
baptizare,fedeuangeliXare,Et Epifcopo Timotheo regulam Epifcopalis
muneris ttaprAfcribitiOportetiinquit^Epifcopum fine crimine
effe,ficHt Dei dififenfatorem\ non fuperbum, non iracundum,
non vinolentum,nec turpis lucri cupidum-^fed hofi^itale, benignum,
fobrium.iu¡lumifandum,contincntem>ample£lentem eum, qui fecundíífn
do^rinamefijfidelem firmonem; vtpotens fit exhortar i
in doBrtnafana-j^ eos,qui contradicuntiarguere.Stalio loco:Opor
tetEpifeopum irreprehefibilemejfeyvniufvxoris virumfiobrium»
prudentem, ornatum3pudícum,hofpitalem,do¿toremEt paulo pof.
uíttede leciioni,(^ exhoríationi^S doBrinA. HAC igitur norma efi,
*veraq^ imago Epif copalis cura^quam Paulf/f defignat ,^ certis co*
loribus depingit: quam etiam omnes f'^nSli Tatres funt fequuti,
SoZjimi Pontif.

S64 CONCILIVM,
7» bationediuinisBípendijs mnefl eruditus,nequáquam ad fumwüfn
EccleftA Sacerdotium aj^irarepr&fumat:^ nonfoltimin eo ambi'
tio inefficaxhabeatur-, 'verüm eíiam ordinatores eiw careant eo
j, ordine^quem contra pr&cepta Patrum credideruntprAfumendurn^
Inde efi quodfacr¿irum literarum neceffario oportet Epifcopum ha
bereperitiam.Et infua ordtnatione ctimformaturMerrogatus>an
i/trumque fciat Tejlamentum ,publice fateturfefcire. Id que in *ve'
teri teítamento prApguratum erat. Nam Ínter cutera ornamenta
EXO.XÍ. Ponfifex Rationale iudicijferebat inpeBore, in quoincifum erat:
Doctrina} i^'veritas: quia inpeóíore Pontificis manifeíia ^ cog'
vha ómnibus debet eJJefapientia'veritatis.Hinc etiam 've^tesjqui'
bus arca a Leuitis in miaportabatur, iugiter annulis erant infer*
ti: 'vt cum i lia effet portanda, nulla jieret mora in intromittendis
*vc¿Ítbus. Quia Epifcopitperquos ^erbum Dei in Écclefia fubltce
in orbem circunferturípicrarum literarumleCtioniperpetuo debent
fedulam ñauare operam-^ne tunequ&rant difcere, cum ex officio
alios teneantur docere.Dauid Rex,cuimunus regendi pofulos da"
tum efijprius ex gratia Spiritus fanBi donum fcientia percepit,
quam adminiftrationemregni ajfféqueretur. Salomónquoq-,cum
primum regnuminchoaJfet,ncn diuitias^non longum 'vit& tempus,
pd diuinam[apientiam a DeopofluUt»^ impetrat^Jine qua nihil
ejfe pifAÍlans ad régimen aptu regni intelligebat. Etprius Dominus
fofuit verba in ore Prophet£iquamconfiitueret eumfupergentes^
regna-^ dicens ad Hieremiam: Eccededi'verba mea in ore tuo-, ecce
conptui te[upergentes ^regna. Hinc etiam Aíalachias: Labia
Sacerdotis cuñodiunt fcientiam, ^ legem exquirunt de ore eius:
quia ángelus Dni exercituum eñ, Quiafanétij^optimivirieíf,
prius difiere, poííea vero pradicationis officio fungí. Salomón ante
tacenditepus exprefity loquendipoBea:quia veritas taciturnitate
^filentio, meditationeque animi difcitur, ^comparatur-J^^
'vero conceptapartaquejVerbo populis datur, ^ annunciatuf» '^^
Dominifermo ait: qui auditidicatveni:id enim in o^pofiolis fof"
mandis, ob/eruauit-, erudiens eosdoáírina ccelefisintelligentia, p^^
rabolarü apertione^miraculorum operatione.vita confuetudine ^
familiaritate-^vt ita edoBipTAdicationis officio fungipojfent'.pofea
mifit in vniuerfum orbem, Vndepoíi corporisfuiadm/rabilem re^
furreBionem, illis diuin&fcripturA abditum reconditumq-, fenfur^
aperuit:pofteaverodixit:6untes in mundumvniueifumprAdicate
• Euangelium omni creaturA, Petrus vero ominici cura demandar^
Ayuntamiento de Madrid

tOLETANVM. XI. ytf;
eB,cím reBor'ibuí.^priifofiüs Eccíefi& fcriheret, ait: Parati ejfe
déais.reddere raíionemoMnipofcentivospítisfa¿Íionem,de en
fide,0Jj?esqítAínvobis efi. Quims teflimon^saperte monjtratur,
non fatís ejfe Presby tero bonamorum puritas,^ vítAhoneftas, i;/
fnunerí £pífcopa¡ípr£ficíatur,ní/tfdent/a doMna coelejlispolleat,
E^pendamus pojl SoZjimum, Or i genis 'verba homil. 6. ad cap, 8.
», Le¡iiticf:Síqtiis vísltPontifexno tam^vocabulo eJfe, quammérito,
» smitetur Moyfenjmttetur Jaron: quid en/w diciturde eis? quia
»i non difcedmt de tabernáculo Domini. Erat ergo Adoy fes indefi'
» nenter in tabernáculo Domini. Quodautem opm eius erat ^vt aut
ifaDeoaliquid difceret-,aut ipfepopulum doceret. HAC duofunt^
7yPontifcis opera'^ *ut aut a Deodifcat legendo fcripturas diuinas,
>» ^fApius meditando,autpopulum doceat: fedilla doceat^quA ipfc^
» a Deo didicerit'j non exproprio cordcvelex humano fenfu\ fed
>y quA Spiritus fanóius docet. HAC Orígenes. Qoncilio etiamTolet,
i 6.in decreto, i 2. tudicijy ^eleBione Felicis Epifcoptin Toletana
fedem, ^faujlini in Hijpalenfem, ^ alterius Felicis inBr acaren^
»>fem,fícEpi[cópale offictum defignatur: Quatenus njterq^ eafdem,
>» quasfufcepit Eccle/ías,piaprAdicatione injiruant.moribmfinéíis
»» exórnente ac beata vitA exemplis Adifcent. At dicet quis Concilio
Tridentino fatutum ejfc, poffe Epifcopos per alios.fi legitime impedilifuerinti'verbum
heiannunciare.ídautem quis negabit? quis
injiciabitur?'verumignorantÍA,(^ infcientÍA> (f imperitiA impedí'
Jnentum, nuüusfanm, ne^^ infacrís líteris njerfaiw, vt peralios
populum erudiat, dicet ejfe iegíriwum, atque fufficíens. ^od nec
Pauliísadmittit,ciim ait-.Vtpotensfit exhoríaríín dodrina.^eos
quícontradícunt arguere. Potens fit{inquit) in doBrinaJdeñ, ín
facrorum librorum mtelligentiajn dimnorummyjieríorum peritía,
inquAJtionum facrarum enodatione, in Conciliorum,^ Decretorum
EccleftA doMna, ^ fapientia, in hAretícorujn callíditatibus,
^ verfutíjs arguendis,acfubuertendis.Et. z .ad Tím.eum ín Eptf
€opalicurainñruens,ftcait:lu^eropermaneinhis,quAdidicipi,
acredita funt tíbi/ciens d quodidicer/s, ^^»ia abínfantiafaeras
litera^ noñi,quA te poffunt inftruere adfalutem perfidem,quA
^B in [hrip le fu. Omnis ením fcrípíura dimitui infpirata, vtilís
eft addocendum.adarguendum, adconipie»^f**^> ad erudiendunu
iniuptia'^ vtperfeítmftthomo Deíadomneop^ bonum ínfiru-^
Bm.Neq-^ prAtermittendum eftfTímotheum ab infamiafacras li.
teras didictffe,*vtm curamEpifcopalem incumberet. SacraTridentina
SjnodusfeJf,6,cap. i.$n Epifcopts requirit,

S66 CONCILIVM
*víta,ac owm atas,a puerilibuf exordtjst'vfy adperfeítioresannos
per dtfcipl'mA ¡iípendia laudabiliteraéa.teftimomumprAbeat.tíAC
de Bpifcopofum muñere, ^ do^rina dixímfu»fujius forte quam
oporiuit.
Cap.^ Sicut omnisYTotuw hoc caput a Surto JoueríO,atq^alijs colk*
Borthiis-, Bonifacio tribuitur: quam benejeéior viderit: in Jlí'JP
C C.nuili afcribitur.
Cap, 4 lu xta antiqui C anonis] 4. Concil. Carthag.cap. 9. Oblationes
,7 {tn(jiiit)difidentiumfratrum> neq¡ infacrario,neq', ingaXophjU'
>» tio rec/piantur.
Cap. 8 Voluntarié oblata] Sic in Concil. Tridentino. feff 2 i. cap. r •
í» de reformatione'.NíhilprocoUationequorumcunq-^ordinumietiam
», (Jertcalis tonJura,necpro literi¿ dimijforijs.aut teji/wonialibus, neC
9> pro figillo, necalia quacumque de cauja, etiam fponteoblattinut
i» Epifccpi, ^ alij ordinum coUatores, aut eorum miniftriy quouis
fipx&textu accipiant. Habes idipfum Concilio Tolet.S.c. 3. Conctlio
tamen 'Bracarenf. 2 .perr?;itt itur, 'Vt fiquid ab ijs, qui infantes ad
haptifmum offerunt.jponte oblatumfit, acciptpoptific enJm habe^
>, tur:Placuit/ut 'unufquifq^ Epifcopftf per Ecclefias fuas hoc prA^
»> cipiat^vt hi,qui infantes fuos ad baptifwum cfferunt; fiquidvo^
„ luntarie pro ¡uo oferuntvoto, fufcipiatur ab eis. In excufs, ^
Gratiano legitur: Non nifi'voluntarte oblata. Concilio Emeritenfi'
¡, cap. 9. Quodft quisaliquidofferatperbomm ^oluntatem^accipta-
^, tur grate.
Cap. 8 Confignandis] Confignatio eficonf¡rmatio\ muntisfolius Epi"
fcopi.Jói. 8. Miferunt ad eos Petrum, ^ loannem, ^c. Jpoftoli
initiatis baptifmomanus imponebant.no Presbyteri.Epifcopi'vero,
JpoflolisJuccefferunt.nonPresbyteri'^'üt ait y^ugufi. ad pfal.^^-
^^ San ¿fus Clemens lib.^. confl. ^poji.cap. j 6. Topa Épifcopi*^
^^ (ait) vngat baptiz^atcs chrtfmate. ídem Qemens epiftola.A- ^^
VrbanusPP. \.epiplaadomnes(%riftianoSi Can. Omnesfideks,
de Confecr.dif. j. Melchiades PP.epiftola ad Epifcopos Hijp^^^f
quArityVtrum maius effet facramentum, manas impojitionisBpifcoporunjiaut
baptifmus.ldem T> ama fus TP.epifola.A- ^d Chorepifcopos.
LeoMagnus epijtola.^%. ad Epifcopos GermantAi é
(faü.Sufebius Martyr epifiola. 3. ad Epifcopos Tufcia. Innocefl^
„ tiusJ. epíllo!aadD€centium,cap.:^,X>g confignandis 'veroinfan^
^, tihis manifepum ej}(inquit) non al alio quam Epifcopofieri Itccre,
Tolet. I. cap.zo. Ídem in ConciLHiJjtaL Can,y, Sanüus Thom
;3 .part.quAJl.jz^artic* 11.
patrum
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM. XI. $67
^^f'9 Patrnm {tnttnÚ2e]Neminem pretio ordinandum decreuh Cela
fim FF.epifioIa ad Epifcopos per Lucaniamj ^ Brmios, ^ Siciliam,cap,z6.^Concilitim
Chalcedonenfe,cap.i. habettirq^c^
i.qtíAfl. i.SiquisEpifcopHs. Ídem Hormtfda TT.epiflola ad
Epifcopos3per Hijpan.cap. 1, Sjmmachm epifio/a ad CAfarium,
cap.z,^.^.
^"^P- 9 Ap p aritorib u s] Érant aApparitores mag{p:ratuum mwiftriy
qui ^ viatores dicebantur: homines^ quireos in iwfiftebant\'vnde
(^fiatorum nomen illis indimm.Hk accipi 'üidentur proijs, qui
oráinibm initiandos Epifcopofijlebant, ^ e:i ea re ¡nerum captaba7vL¡,
• í o. Placiti fui inno d ati on e] Flacitum,profepo, conuentio, 65 pa^
Üum.Sic in legtbus Vvifegoth.lib.(^ tit./\..leg. 1 o.^Uh-1 "i-de lud&orum
plácito. Etapud Cafianum coilation.^. cap.i. Etapud
p lurifconfultosiibi f^pe^tuw prafertim ¡ib.^o. Dig.de paóíis.
' I !• Tempore infantina faciunt] Infantibuspojt baptifmum Eu^
charipa facramentum darifolitum tejiatur Amhroftus lib.de his^
qui mjfterijsinitianturj cap.y.^. 8.^lib. 3 .de Sacrament.c. i»
*' EtConciL Laodicenfc.2 8. itahabetur: Oportet baptiXatos,po¡l
" baptifmum, facratipmum Chrifma percipere, ^ cceíeñis rcgni
" participes Jieri. Ídem T^ertuUiamtí Í¡b.^.aduersus JUarcionem: (^
Hieronjmus aduerstis Luciferianos: a/lugufiinusepijióla.i ^ • ^
lib.

j68 CONCILIVM
pifficit reConciliatiom, fecundum definit iones Tatrum,^ulffMtif',
modi communionem congruenter viaticum nominarunt, Infinc^
'UítA,fabalo corporis^ fanguinis ChrifiiDomini noflri digne refcii
aterns. 'vtU argumentum efi, donumj^ coelefe profeóiufis ad
regnum Aternu concejJ^um:vnde 'viaticam a Latinis,a Gracis 'vero
't Chr'j"
fcflomHS lib, 6. deSacramentis, commemorat feaudiuijfe a fanéío
'viroyCfuidiuino beneficio ipfe 'viderat^t^uodiquiex hac vtta migraturifunt.ftpure
^ fancie huius facramenti participesfuerint, ab
jíngelis eorum animas fatellitum moreflipantibus.propter huiuf"
modi facramentum fumptum j hinc re¿ía in cosíurn ahdi'cuntur:
quamfententiam ¡ibentifimepofui, propter confo ationéfiJel/um,
in hac lacrymarum 'Valle degentium, Paulinus etiam in viia Jnthrofi'j
narratiHonoratum Sacerdotem Vercellen/is EcclefiA retro
fuijfediuinanjocevocatum,fic: Surge, ^fejiina, cjuia modo efl recejjliríís:c¡uiveniens
obtulit Jmbro/io Dominictim Corpus: cfuoac
£epto,em'tJit¡¡)iritum,J^cephortiS etiam lib.i^.cap. 5y.demoríc^
Chryfopomí tradit y fui ¡fe a Tetro, ^ loanne yípoflolis ccelejti
efca refeBü.Vide quid dicat Gregorius hom./\.o. 6> lib./\.. diahg.
c.i$.deS. RomuUy (^ Eufebiuslib.6.hift.Ecelef.cap.i6.deSerapione.Ethocefl
aptidCjprianum lapfispMem dari/hoc efl>^d
commtmonem fanguinis ty corporis Dominiadmitti.
12. De his autem, qui] Vide de hac re Magiflmmfcntcntiarum
lib./^.diji. 2 o .de his qui infine pcenitent.
C.iz. Nos fententias placuitfequi] Sicin Concil.Epaun. ^ exeo
„

TOLETANVM.XT. ^69
recítaritanj viuorü^quam defunBom, Id conjlat ex ConcilEme^
«' ritenjí.c.i^.Proindefalubridelíberationecenfemusj 'vtproJlngulií
>' qtiibupj^ Ecclefijs, in ¿juibus Presbyter iuffHS fueritper fuiEpif-
'* copi ordinationempr&ejfeypro Jingulís diebus Dominicis facrifiaum
" Deoprocuret ojferré:^ eorum nominaba quibus eas Ecclefaí con-
*' P.^^^JÍ^ confifíi^as, 'velquialiquidhisfanSiU Écclefijs vtdenttír,
j' aut 'üififunt contuli[fe\ finjimntes in corporefunt, ante altare re-
» citenturtempore MiJfA-^ qucdfi ab hac difcejferunt, aut difceJJ'e-
'' rint luce, nomina eomm cuni defunBis jideltbus recitentur fuo in
» ordine.Erant enirntabuh du&, quarum *vni 'viuorum, aheri defundlorum
nomina infcripebanturi'vt patet eíi Innocentio Jn^eptfio^
la. i.ad^Decentium,(¿ex Dionyf.Jreopag.c.i.Ecclef.Hierarch. .
Concil.Elibertt cap. z ^.deenergur/iénis dicitur: *vtnónien eorum
non recíteturad altare. Defm¿íoruminMiJfa memoria abaJf ofiolis
ejlinfiituta, *vt traditlfidoruslib. 1. deofpcpjs.c. i 8. Sacrifia,
cium (inquit^pro defunBorwm jidelium requieofferre^'vel orare pro
j, eis'^quiaper totum humorbemcufloditur, credimus, quodabipfis
„ Jpoñolis traditumfit. Hoc enim 'vbiq^ catholica tenet Ecctejia:
j, quA niftcrederet fidelibus defunBis dimittipeccata, non pro eorum
»i]pi^ltibíiSy vel eleemofynam faceret, njclfacrijicium Deo offerret,
Hac IJldorus.Cyprianuspro mortuisfempcr offerebat ficrificium:
'vt m epi^ola adClerumdicit de Celerino Qonfeffore.Et Gregoritos
lib.j.regifl.epiSlolasquA incipit: Viilis femper, Vltimo apponanu
fr^gmentum jiugujlJib.^ .Qonfejf.cap. 13. Sicenimait de mor te
»í c*Pk[onicA matrisfuA: Namq^ illa, imminente die refolutionts JuÁt
» nonco(ritauit corpas[tium fumptuose contcgii aut condirl aromati-
3, bus^aut monumentum electmn concuptiiit ,aut curauitfepulchfum
>,patrum: non illamandauit nohis\ fedtantum memoriam [uiad
« altare tuumfieridefiderauity cuim^llius dieipratermifwneferuie-
*> rat.Vndefciret dijjfenfari viBimam [anclam.qua deletum cjl chi-
9>
rographam,quoderat contrartttm nobis-^qua triumphatus eJlhoffiSf
computansdeliSíanojlra. Et infra: Jn^ira, Domine Deusmeus,
injfira feruis tuisfratribus meiSyfilijs tuü,dominis meis,quibus voce,
acorde, ^literiíferuio\ vt quotquot IJAC legerint, meminerint ad
>7 altare tuum AdonicA famuLz tUA,cum Patricio quondam eius
i> coniuge, per quorum carnem introduxip me in Ijanc vitam, quemi)
admodum nsfcio. Meminerint cum affeótu primum parentu meo-
,> rtimiin hac luce tranpxoria,^ fratrum meorumfubtep^tre^inma-
„ tre catholica,^ ciuiummeorumin Aterna Hierufalem, cuifujpiraí
^>peregrinatiopopulitui, abexitu,vfq', adreditum: 'Vt quod d wo
Bbb 3 illa
Ayuntamiento de Madrid

S70 CONCILIVM
„ illapopofctt extremum, 'vhrms eiprafietur in multorum orathni-
^^ hiiSjtam per confefiones>quam per orañones meas,H&c Augu^tnus
dematrefua.
C. I 5. Maioru m regulis] Concilio Bliheriuc. % 9. aprimo júraufc»
cap. 16,^PitésPP,f.difl.3 3.cap.Communiter
C. 13. Arrep ti á daemonib u s] M Gmco nomine dicutur energumeni,
ftVí Twv ivi?r&csvjdejl,al^ operationibus dAmonum.o^uas in ipfispTAci^
,, pfie videmiis.Conciljy4ncjr.cap. 1 ó. Energumenm efi, quiiemp^-
„ jtateiacíatHrxfeuJpirituimmpindo diuexatür.'EH^rv/jot enim pro vi,
„ feuefficacia,^ vexatione d.zmonumaccipittir^apptdTcrtHli'^num
lib. de prAfcrip.aduersiis hÁrcticos. S. Amhrofitís ferm. 2 5. dicií, ^
diabolo energumenum non ni [i ieiunijs pojfe purgar i. Arreptorum
nomen etiam apud (^afianum efi coliat.y.c, 1 2. diéfi ira vi den tur
dito T¿)Kinqras^idefi^ab opcrationibtísdAmonü^quasineosexercent.
r T A Qnieius vicem] ídem eft inConci/io.y. T^olet.Can. 2.^od
nullusfolpísMijpimdicatJecretume¡ta SotherePP* habeturq\
de Confecr.difi. i.c.Hocqmq-^, ^ Concilio Aíogunt.c.^i.
C I 5. Metropolitani eleftio] Sic cauetur (onctl. Qjalcedonen.c. z 9 •
*vt celebretur SynodusbisinannOy eo inloco.quem Epifcopus JSde*
tropolitanus dejignauerit. Supra de hac re dtximus.
Ayuntamiento de Madrid
IN

IN NOMIN E DO-
mini. Incipit Concilium Braca-
Sir^renfc tertium,quod faótumeíl fub
*^jp4ict ex ^ \
anno quarto gloriofi domini
noílri Vvambaní Regís,
Era DCCXIII.
í
INCIPIVNT CAPITVLA C O Ncilij
Bracarenfis tertij.
Y\Efide,
" JL/ Vt repulfis omnihm opinlonihm fuperjtitiomm , pam tantum
^ *uinum aopuapet mix tum infacrificio offeratar,
•Ü *^Xl£ '^^/^ Dominifacratajhiiinanü njfibus feruiant.
^^A JA(> Sacerdos fine ovario Aiijpim audeat celebrare.
^ Ne Sacerdotes fiue cjuimmque ex clero, fine teftimonio cum quihmlíbet
foeminis habitent.
Vj De damnata prajumptione quormdam Epifcoporum, qui in fefiiuitatibiismartyrHmad
Ecclefiam procedentes^appcnfts eolio re"
¡icjuijs^abalbaüs Diaconibm in ¡ellulis 'veÜantur.
vij
yÜj
' De honefia honoratorum difciplina.
J\Qerepromifsionemí4nerum honoris^'atia*üenundetur. ^
' noratorum ^' ''""''^"' & dií^ ^°-
cipi¡na.Exc.
ix J\Qe ^ lie^ores Ecclefimplpis propria^quam Ecclefiíafiica tura la- f> Aaores.Exc.
borare imendant,
I. Defidc^.
Decenter fatis per diuinum Spiritum inBracarenfi vrbe col
leai,de his quíe intra DeiEcclefiam peruerfa aftione gerun
tur,tra£í:aturi conuenimus-vt adiuuáte nos illo,qui dicit: Vbi
cunq; fuerint dúo vel tres in nomine meo collefti, ibi ero in
Bbb 4 medio
Ayuntamiento de Madrid

j7i C O N C I L I V M
medio eorum, parí animo, parique deuotionis iludió exurgentes
malé hábitos extirpemus errores.Etenim dum nos in
vnum Synodalis aftio aggregafíet,debitis in fedibus coUocati,
primúm de fanftce fidei Sacramento cocpimus haberefermonem:
fcilicet, ne aut vanitate difputantium, aut nefcientia
íimplicium, erroris quipiam in hoc facro'Tanfto" Sacra-» ^*'
mentó fidei teneretur.Vnde cum omnesnosin verafide, vt
fpeculumperluftraremusilla?fos;ineo,quianullumnoftro- ^^^ f,c
rumfchifmatici erroris''foedaueratturbo;fed vera nos 6c íim •* ^uáffttf*»'*'*'"
plex in hoc Sacramento Apoftolica oítendit idóneos praedicatio.grates
omnipotenti peregimus Deo.Ciuam tamen noílra?
fidei regulam ipfísverbis,atq;fententiis commemorando
reteximus,quibus eam declaratam eíl^e fcimus in couentu
Ídem conci Nicaeni Concilij.Etideó: Credimus in vnum Deum Patrem
omnipotentem,faftorem cocli 6c terrae.viíibiliumomnium,
&:inuiíibilium conditorem: 6c invnumDominum
lefum Chriftum.fílium Dei vniffenitumjex Patre natum ante
omnia feculajDeum ex Deo.lumen ex lumincjDeum verum
ex Deo vero; natum.nófaftum; homouíion Patri (hoc
eft)eiufdemcu Patre fubílantiae: per quem omniafaftafunt,
quoe in coelOi& quse in terra:qui propter nos, 6c propter noítram
falutemdefcendit, 6c incarnatus efl: deSpiritu fanfto, ^^nit
^ 6c Maria Virginehomo fa£í:us; paíTus fub Pondo Pilato; í SS¿í'
fepukus,tertia dierefurrexit;afcenditin coclos; fedetaddex- .ji,(f>"*
teram" Patris: inde ^ venturus iudicare viuos 6c mortuos:' ^¡ItS*^ ^oi^
cuius regni non eritfinis.Credimus&inSpiritum fan£lum> ^ j¡J.c>
Dominum6c viuificatorem,exPatre

BRACARENSE.III. S7S
nunt, & manducare in eis praefumunt. (luidam etiam ex Sa
cerdótibus relati funt, quod Ecclefiafticaeconfuetudinisprdi
neprííítermiíl'o, MiíTamfine orarijs audeant dicere, & quod
in folenmtatibus Martyrum reliquias fuocolloimponant,(Sc
in fellulis non ab alijs feportandos,niíi ab albatisDiaconibus
credant.lllud quoq; quodpleriq; Sacerdotumabfq;teftin)onio
Gum focminis commorentur,cS

574 C O N CI LI VM
alliudofFerriñóñíinit. Illud vero quod pro complemento
communionis intiñctánl traduntEuchariftiampopulis, nec
hocprolatum exÉuangelio teftimonium recipit, vbi Apoftolis
Corpus fuum Sc fanguinem corfimendauit: feorfum
enimpañis, &:feorfum calicis commendatio memoratur.
hMH. ,j. Namintinftumpanemalijs Chriftüm pr¿cbüifle non legimus,
excepto illitantum difcipulo, quem intinfta buccella
Magiftri proditorem oftenderet; non qua? Sacramenti huius
inflitutionem" fienaret. Nam quodde inexpreíTo botfo, id ^ ütraooC^'*^
€it,cle vuaegranis,popuiuscommunicatur,vaide élt'ómtimo
/«/;«/ íí- tQnfufum. CalixenimDominicus, iuxtaqúod'quidam ¿o-
€opoi fn ¿tor edilierit, vjno.oc aqua perrnixtus debet óiTerri: quia vi- '^"
th.Acttn. demus in aqua popuium mtelligij in vino vero óitendi lan-
JIMJ'CS'. guinem Cbrifti. Etgo quando in cálice vino aqua mifcetur,
fómúiu 'b/c 'Chriftopbpulus ádunaturjcredentium plebs ei, in qúem ere-
-'^'p'^"'" dit, copulatur&iunsitur: qua? 'copülatio

BRACARENSE. III. ^7;
cocleftibus facramentis. Etenim, quod 3c auditui' horribile, " TembiicExc.
3c vifui execrabile iudicatur , relatum eft hobis, quod quidam
Sacerdotum facrilega temeritate praecipites.vafa Doniiniinproprios
vfusadfumant,epulafq; íibi ineis ^ come- *Comedéda8.Exc.
furas apponunt. duod malum& obftupentes deflemus, 3c
deflentes obftupefcimus; vtillic humana temeritas fibi epulum
praeparet,vbi fanftum Spiritum cognofcitur aduocaíl'e:
&ibi efum carnium crapulatus adfumat, vbidiuina vifus eft
celebraíTe myfteria: 3c in quibus' tanta? rei facramentum 'Tralíí«pfr^
pro expiatione delitlorum '^ percepit,in bis expleat volun- j p^'^'j; j^^^^
taté ludibríí fui.Etideo huius de caeteropra?fumptionis perfona.quae
fciendodiuina vafa,velmmifteria,aut m vfus fuos
.tranftulerit,autcomedereinhis,velpoculum fibifumédum
elegerit,gradus fui>vel ofíícij periculumfuftinebit:ita tamen
vt íi de fecularibus fuerit,perpetuaexcommunicationedamnetur;G
vero re]igiofus,ab officio deponatur. Sub hac quoq;
damnationis fententia 3c illi obnoxij tenebuntur, qui Eccleíiaftica
ornamenta,vela, vel quaelibet alia indumenta, atque
ctiam vtenfilia íciendoin vfus fuos tranftulerint, vel aiijs
.vendenda, vel donanda crediderint.
MIL Ne Sacerdos fine erario M ijfam audeat celebrare^,
Hjí.)¿'" CumantiquaEcclefiafticanouerimus inftitutione praefíxü,
^'"*urit Vt omnis Sacerdos,cú ordinatur, erario vtroq; humero am-
•oA.. / « . • - —-•. • • 1 . • • . i^ r\
biq; circumfeptus ^ appareat: qua rationetemp(
nonaíTumatíquodfeinfacramento accepilTe ^ nondubita- xNondub¡tatíc.A.
tur^Proindc modis ómnibus conuenit,vt quodquifq;percer
pitin * confecratione, hoc & retentet in oblatione, vel per- * Conf.honori$hoc
ceptionefuce falutis; fcilicet,vt cüm Sacerdos ad folennia ExcScGrar""'*
JMilTarum accedit,aut ' profeDeofacrificiumoblaturus,aut íperfcExc
facramentü corporis&fanguinisDomini noftri lefuChrifti
fumpturus,non aliter accedat,quám orario vtroque humero
circumfeptus,íicut

S76 GONCILÍVM
y. Ne Sacerdotes, fiue quicuwj^ ex clero, fine te¡timomOt cunu
*quíbmlibet fceminh habitenr,
Quamquam antiqua Canonú inílitutiode huiufmodipraefumptione
abfolutas& multíplices difciplinas, atq-, iníHtutiones
ediderit, nos tamenbreuitatis caufa.omnem fornican
di occafionemcupientesauferre, id omnímodafancimus au-
.ftoritate tenendum, vtnullus Sacerdotum, íiuequifquis illc
de clero,abfque honefto Se competenti teílimonio, excepta
fola matre, cu quibuslibet focminisfecreté fe pra?fumat adiunsere;
non folúm cum extrañéis mulieribus, fednec cum
ipíis etiam fororibus, vel propinquis j ne llceritia fororum,
velpropinquarum mulierumjquifquisillefolutus, familiarior
habeatur ad perpetrandum fcelus. Huius ergo pra?ccptionistranfgreíTorjfexmenfibus
fenoueritpocnitentia? legibus
fubiacere.
y I. De damnataprafumptione qtiormdamEfifcoforum, qui in
fefirntatibiís martyrumad Ecclefiam procedentes, appenfis
callo reliquijs, abalbatis Diaconibus in[ellulis
ijedantur.
Bona quldem res eíl, diuina Saccrdotibus contratare myfteriá:
fed cauendum valde eft, ne hoc quifque ad vfum prauitatisfuaeintorqueat,
vndefoüDeo de bono confcientiac
HiVrf».88. placeré debuerat.Scriptum eftenim:Ve his,quifaciuntopus
Domini fraudulenter de deíidiofé.Vt enim quorudam Epifcoporum
deteílanda pra?fumptio noftro fe ccetui intulitdirimenda,agnouimus
quofdam de Epifcopis,quodin folenni
tatibus martyrum ad EccleíiáprogreíTuri, reliquias eoliofuo
' imponant;

BRACARÉNSE. ilí. ^jf
tare elegerit,hori ipfe á.Diacohibus in fcllulis vé£labitur,fed
potiuspedifequaeo, vnácum populisprogrefsione procedente,
ad coriüenticuIafanftarumEcclefiarum fantlc? Dei
Reliquia? per eundem Epifcopum portabutur. lam vero, qui
lia?c iníHtuta fciendo adimplere diftulerit, quamdiu inhoc
vitio fuerit,á facrificando ceíTabit.
Vil Behoneña honoratorum ' clifcipíina. ^Doarina.c.A.
í''"' t5.

578 CONCILIVM
IX. Ne Redores EccUfiAplusfroprUy quam Ecciejtafiica
tura laborare intendatvLj.
Non decet!Re£loresEccleíia?in fuisftrenuos, & xnEcdéíiaílicis
rebus eíTe remiíTos. Nam quorundam fertur opinio,
quod quídam Sacerdotum familias Ecclefiaeinfuis proprijs
laboribus quaíTcnt, reipropriae profe8:umaugentes;Domii';í,í'r,
i^icis vero difpendium nutrientes. Vnde quicunquefubhoc
jubbu. negleftu res diuinas laborare diftulerit,fpeciali plácito diftrin
gendus eft:qualiter, íi de rebus,feu augmentis Eccleíia? qua?- j.¡,
ílií, ^ vel labores reiproprice auxit,vtexhoc Ecclcíiaíli cis re-' ^rop"'*'*¿^
bus.aut negleílum laborisexhibuit, autminorationem, vel **'**"' ' ^
perditioneminduxit;quidquidin rebus Eccleíia? * minora- i M'n"^'^'fiÍ>
tionis exhibuit, tantüm de rebus proprijs Eccleíiae illi reíli- ony
tiiat,ex cuius rebus,atq; fufFragijs fuos conuiftus fuerit ampliaíTc
labores.Qjjpd íi aliquidpro vtilitatibusEccleíia?; auC
fubftantia? expendit,autdifpendií, vel perditionis quippiam
pertulerit; C\ hoc comprobare potuerit, totú illi a rebus eiufdem
Eccleíia? reformabitur, pro cuius vtilitatibus id expendiíTe
comprobatur. Gratias itaque peragimus omnipotenti
Deo.Pofthaec, íitpax,falus,&:diuturmtas pijfsimcá: amatori
Chrifti,domino noftro Vvambano Regi, cuius deuotio
nos ad hocdecretu falutiferum conuocauit: diuinam poílu-
Jantes clementiam,vtgloria Chrifti regnum eiuscorroboret,
vfque ad vltimam feneftutem: praeftante ipfo, qui cum
Parre,'je Spiritu fanclo vnus viuit, &gloriatur in Trinitate
Deus,in fécula feculorum. Amen.
Interfuerunt huíc fanfto Concilio Pontifices,
numero. Vil J.
T Eodeciíius,in Chrifti nomine Epifcopus, cognomento
z
•*-' Iulianus,has conftitutiones,fecundüm quod nobis cum
ran£í:is Coepifcopis meis ^ qui mecum fubfcripferunt,
Dco infpirante, complacuit,(S: relegi,& fubfcripíí.
2 Genetiuus,in Chrifti nomine EcclefiseTudenfis Epifcopus»
íi militen
3 Froaricus, Deo iubente, Portucalenfis Ecclefia? Epifcopus,
íimiliter, ,
Bela,
Ayuntamiento de Madrid

BRACARENSE.III. 579
4Bela,in Chriftinomine Británienfis Ecclefe Épiícopus,
iimiliter.
5 Ifidorus, Afturiceníis Ecclefia? Epifcopus, fimiliter.
6 ' Alarius, Deoiubente, Aurifina? Ecclefí^ Epifcopus, Cnvl- * «""•«•^•^•
liter.
7 Reftogenis, in ChriíH nomine, Luceníis ÉcclefiseEpifcopus,
fimiliter.
8 Ildulfus,quicognominorFélix,Irienfis Ecclefie Epifcopus,
fimiliter.
Defubfcriptionibus.j.Concilij Bracarenfis*
B
Kacarenfe.i.aBumfuitEra. 61 o. anm.x.AíironisRegü.
T^ertmm veropoftelapfoscentü,t^tresarjnos,Era.yi^^erum
ex eadt promncia in alijs Concilijs interfuerunt Epifcopi: 'vt
Alarms,fitseHilarms,y^urepnAEccle/¡£,qf4ÍfHCCcfitSoriA,qíiim
ZSTolet.fubfcribit. BelaBritanienfis, ijelBritonienfts, 'ut efi m
Brac. z .qui fnccefit Seruodei» //?. 8. Froarkm Porfíicafen/ts, Cjui
F/auio,ín.io.7^oLGe/íetíí4i4s7Udefs,citííBeato,m.^JJidoríísJflí4
ncefü,c¡HÍElpidioJnAoSroletJldulffiíFelix Iriertf.cjuiViriCíbili
snM.^olet. Leodeúfins íulUnus'Briicarenfis y qui FruÜmfoyin
lo.Tolet. %e¿iogems LucenfíSjquiHermenfredo,m.\oSrolr
Epiícopatus Metrópolis Bracarenfis
Inj. &:.2. Concilio Bracar.
i,Bracara, I ."Bracara, Ex Luco.
%, Jure fina, z.Egitania, i.Luco.
3 .Túde,
/^.Añorica.
5 Jria.
ó.Pormcale.
' y.Britania,
,SLuco.
l.Qonimbrica,
^.Vifi^o.
^.La/neco.
6.(¡Magneto,
x.JJior/ca,
l.Juría.
/^.Britonia,
^.Tude
6Jria,
In CodicibHsM'[f*p4nt ftíbfcriptioneSi'Vt pofuinuss: 'vnde corrw
ptein alijs ponitur lulianusHiJpalenfiS'Beía Britanienfis efin
M.ff.Eñ M.Jf.Eíi Bela nomen Gothirum.nunC Cothicum» nmC zeneroía generof^p familia AyaU
gemile.
Ayuntamiento de Madrid
ce X Notae

j8o CONCILIVM
Notse in Concilium Bracarcníe
tertium.
Cap, I f^ Oncilium Bracarenfe] Bracara, hodté Braga-^npromncid
V-^ LaptanU.caputtotim R egmmJ}?mtuMus,^ic/tur^ugujia
Bracarmm P/tmo,^?*'^'^? PtolemAoJn 'ueteri numo fie fcriptü ef:
R E CCE SV I NrV S "B^E X.
B RAC JÍ%QA T IV S,
Vocatur %rataraugu¡ta: inde Bracarauguflani^ 'Vt docet 'Uetuf
infcriptio,marmort wfi:ulpta,qua exfcripfit Lipfim inlthro inferí
ptionum antiquarum,
I SJDl xiAVG, SJCR V M.
LVCRETIJ FIDA, SACERBOS PE^RP.
% O M, E T

TOLETANVM.Xir. jgr
„ (infíit)pura aquainferri^ "ht quidam fobrtetailsfallunturtmaprieifed "hinum
j, aim aqüa mixtum) alterani Armeniorunij qui non niji >vmumpurum ojfemnt,
Cuiui errorís memhút Theophylacl.ad.c.19,loannis.TSLtcephorus lih, 1 Bicap.^^.
» Demuni Synoduímaj^?ta Trident'majeffií. Can.9. Siquis dixerit aquam non
» mifcenddm ejfe Dinoin cáliceojferendoy eoquédfiicontraChrijli injlituthném,
» anathemdfitXrullana Synodus^quizfub nomtne.G.Sjnodi circunferturjCan,$j,
.y. Antiqua Canonum) ñpatetliks¿Decretitit. decohabitatione Clericorú
er mulierum.(óncil.Con¡lantinop.6.c.^.¡duis,ni/í/uerwtgermanitaté coniu»'
ñi.Jdem Q»cil.Carth¿tg.^.Can.xoiJdemLuciusPP.XXÍ.d^etro^inepiíl.ad
Epifcopos GalHayO" fitfpaniíe: Clericus folus (inquit) adfceminíe tabernaculum
non aenerandas
>, decretum ejlCoficil.Nicíeno.z,AB.i.inconfeJf.Catholica aEiio.^.Seruator {in^
?} 'quit) nofler Chñjlus fontes falutaresyfanflorum rehquias nobis reliquít^ multis
3> modis beneficia in débiles fundeteSylínguentu redolentis fuauitatis fcaturientes^
3» í?", 'í>t inquit magnus DoHor^ cui ab immortalitate nomcrt eU: \fartyrum offd-, tmellipt.AthÁñt»
»y morbos fiigant y in/irmis medicantur, c^cisl^ifr*» impartiunty lepras mundanty fiSy SavxTotymort
5> tentationef O* marores foluuntiatq; id per Chrijlttmyqui tn ipfi$habitat,H

yg» CONCILIVM
5, heneficta a Dso homtnihusprt)tftatur»Bt alia multa de hac re [cripta funt aytrts
pys (jT doEiiSf aduersus impiamhtzreticorum audaciam,fanBQrumcorpora,(fu^
fuerunt SpiritusfanSii organa,Cr Vtua mebra^odio Zír armts oppugnantittJí^f'^'
Jertimprobat reliquiarum antiejutfsimnm cultum S.Clemens lib.6. Confl»Jpoji»
ct^.ex contaSiu cadaueris ELUJAÍ ^rophetit^mortuumfufcttantis.^^. 'Rjg*^^*
IdemCyñlltts Híerafolym>catech.\^. Et Jofephi offaiam'vitafunEii prophi'
5> tanda Ecclef^c,^p'/íu^uñ.ferm.iSfJefan^is fiein.juit: Siopem ferrépoterat
5» ri/>ubracorporis ^etriyquantoma^is nunc f^enitudo'virtntis'.fi tuncftippltcantt-
9, bus proderat aura t^feritóper omnes Chrijii EcctefiaSy auro pretiofius habetarferru illud pana-
0} hum Vmcnlorum» Si tam medicabtlisfuit obumbratio 'i>ifttantis, quanto ma^i^
» catena principes fideiyintercejjores mundi,pracones regnitcohdredes Dei. Quod fi dicas
» mihi'.Qmd honor as in carne iam refolutaiat^icanfummatajde quaiam DeonulU
5» cura eft?

TOLETANVM.Xir. 583
CAPITVLA CON-
cilij Toletaní düodecimi.
I
í) D E agnité ^ conpmataprAleíiione fa^igij Trincipalis,
^-^De^his,qUíp(Bnitentíam De hiSiquiposnitentiam non CentientesACcipiunt.
fent'tentesacciptmt.''
é De tgnin utU
f^'Si sTp^S^o
ílj De culpatorum recepíione, vel communione apud Eccleftam, "Iuíc.^¿^"°'''
M Vtinlocü,
netur.
njbiEpifcopus non fuit, nunquam Epifcopm ordi-
^ De quorundam confuetudine Sacerdotum fddipma,
Deo per fe facrificijs non communicant*
qui oblatis
^i De conceffa Toletam Pontificigeneralis Synodipótejtate: vt Epif
copi alterius prouincfA cum conniuentia Trincipum in vrbe
Regia ordinentur.
^^) De recepto teftimonio perfonarumqua per legem,quA depromotlo*
ne exercitmfa6ia eft, teftijicandi licentiam perdiderunt.
y^^l De his, qui vxores fuM dittortío intercedente relinquunt.
Í3C De confirmatione legum, quA in ludAorum nequitiam promulgatA
funt.
De his,qm adEcclefiam confugiumfaciunt,
^í De cultoribus idolorum.
^^í De interdigo temporis conHitutl, quo deheat Concilium ceíe^
brari.
^H Conciafío definitionumiin qua Deo grates refermtttr.dpro
Cipe exoratur.
Trin-
Ayuntamiento de Madrid
Ccc 4 IN NO-

AÍ./,A.x
gi CONCILIVM
iN NOMINE DOmi
111. Ada Synodalia Concilij
Toletaní duodccimí, apud vrbem
Regiam celebraca, íub die quinto
Iduum lanuariarum,
EraDCCXIX.
Nno primo Orthodoxi, atque ferenifsimi dominino- ^,¿¡(0^^
.ílri' Eruigij Regis, cumex gloriofopraedifti Principis ^ JAÍ.
iuílu invnumfuiííemusaggregaticonuentum,

TOLETANVM.Xir. jgy
& bonorum omnium fitprouentibus "gratiofa iam nuc.quia" s'«'ora.
quidquid me ad haec dicere opportuna ratio finit • quidquid
etiam narrandum veílris auribus conuenit,autmemorÍ£e cu-
^t]"'^¿\ rarum intercapedo fubducit,autfaftidium prolixa? orationis
'••vup.8. intercipit, ecce inbreuicomplexa, vel exarata deuotionis
;«/.*«/, meaenegocia m nuius tomi complicatione agnolcenda per-
;«»««ir;4 legite;perle£í:a difcutitejdifcufla elimatis^ac decretis tituloríi
fententijs definite: vt pura, 8c placens Deo veílrarum definitionumvalituradifcretio
regni noftri primordia decoret,
""''*'•• exundatione iuftitise, Se errores plebium digna cobibeat feueritate
cenfurf ifcriptumeft enimiIuíHtia eleuatgentem;mi
ferosfacitpopulospeccatum. Tune fufcepto á gloriofífsiiTio
Principe tomo,pro tan falubri inuitamento copiofas gra
tías retulimus Domino lefu Chrifto, & etiam benediximus
Principi gloriofo. Poft egreíTum igitur eiufdem ferenifsimi
Principis,hsec iam difto tomofcripta coperimus probita tis.
IN NOMINE DOMINI ERVIgius
fandlifsimis patribus in Synodo
refidentibus.
EN Reuerendifsimi Patres,& honorabiles minifteriorum
coeleftium Sacerdotes,foliditatem fanftae Fidei veraciter
tenens 8c fyncera cordis deuotione ample£í:és,teftimoniuni
paternitatis veftraí, fortifsimum in falutis noftra? aduoco
adiumentum : vt quia regnum,fautore Deo ad faluationem
térra?, 8c fubleuationem plebium fufcepiíTe nos credimus;
fanftitudinis veftrae confilijs adiuemur.Vnde licet fublimationis
noftrae primordia Paternitati veftrae opinabili relatione
non lateant, quibus clara diuinorum iudiciorum difpoíitioneprseuentus,
8cregnandi confcéderim fedem,& facrofanftam
regniperceperim vnftionem ; nunc tamenmelius
id poteritis, 8c fcriptorum relatione cognofcere,&: promulgationis
veftrae fententijs publicare. Vtíicut eadem regni
noftri primordia conuentus veftra? fanftitudinis compereritdiuinitus
ordinata , ita his 8c orationum folamen impendat,
8c falubrium coníiliorum nutrimenta impertiat:
quo fufceptum regnum , íicut iam veftris adfenfionibús
teneogratum,ita veftrarum benediítionum perfruatur de-
' finitionibus confecrandum: vt innouatio quodammodo
noftri
Ayuntamiento de Madrid

j85 CONCILIVM
noftri videaturimperij ,híEC numcrofitas veílri ordlnis ádgregati.
Et ideó, quja DominusinEuangelio praecepit, di-
M^itb. 18. ^gj^g. ^j^gn dico vobis: íi dúo ex vobis coníenferint fuper
terram de omni re,quácunq; petierint,fiet illis á Patre meo,
qui in coelis eft: ob hoc venerabilem paternitatis veftra? coctuni,cum
lacrymaram efFuíione conuenio, vt zelo veftri
regiminis purgetur térra á contagio prauitatis. Exurgite,
quaefo,exurgite;Culpatorum foluite nodos; tranígreíTorum
mores corngite inhoneftos,¿

TOLETANVM.XII. ^%y
dighitatis ámiferánt,reueftiri iterum claro priíliniae generoíitatis
teftimonio deuotifsimé optat:qualiter neenoftra gloria
minifteriumcrudelitati adhibeat, nectam íseua prceceptio
terram, fub diutino infamationis iugulo premat.Nam de
hocgeneraliter obfecro, vtquidquidin noftra?' Ecclefisele- " Gio"e.c.A.
gibus abfurdum; quidquidiuftitisevidetur eíTe contrarium,
vnanimitatis veftrae iudicio cofrigatur. De ca^teris autem
caufis, atquenegocijs, qu^ nouella competuntinlHtutione
formari,euidentiumfententiarüm titulis' exarandaconfcri * f'nnari.c.A.
Diteivt quia prasito lunt reiigioli proumciarum rectores, 8c
darifsiraorum ordinumtotius Hifpaniae ducés, promulgationis
veftrse fententiascorampofitipraenofcentes,eó illas in
commiílas íibiterrafumlatitudinesinofFenfibili exerantiudiciorum
inftantia, quó prsefentialiter adíiílentes perfpicua
oris veftri conceperuntinílituta. Omnes tamen in commune
conuenio;

588 CONCILIVM
bus Palatíj vniucffis,habita primumeft de fafifla'I'^'i"^*^^^^ ^g^,a¡oD!>H»*
collatio:non quae nou-ello nou-el * exarationis ftylodefinitapatef-' ^^
ccret, fedqui * nobis íimplicioribus feíe pims feníibus*^*'"'
patefa£lamonftraret:vbi praemiíTa femper leáio pra^cederet,
quod fequens expoíitio aperiret: credentes pariter; 8c
docentes de eadem fan£l¿e fidei púntate , quidquid Euangelica,
6c Apoftolica traditio fancit; quidquid Synodus Nica^na
conftituit; quidquid GonílantinopolitanaParrum aggregata
colleílio promulgauit; quidquid Epbefini coctus ,^jic¡a«^
Mefinitio docuit; quidquid etiamChalcedoneníis Concilij' fxc
promulgatio definiuit^íicut multorum aliorü Patrum documentis
id facramentum expofitum, traditumq; nobis accepimusjficut
etiamin Miflarumfolennijs,patulis confefsionum
vocibus proclamamus:
Credimus in vnumDeumPatrem omnípotentem/acíro-
, Vil»'»-"*'
rem cocli,

TOLETANVM.Xrr. jgp
confcenderit culmen, regnandiq; per facrofanftam vnftionem
fufcepcrit poteftatem, oftenfa nos fcripturarum cuiden
tiaedocetñn quibus &prsecedentisVvambae Principis poenitentise
fufceptio nofcitur,(S¿: tranílatus regni honor in buiusnoftri
Principis nomine deriuatur. ídem enim Vvamba
dum ineuitabilis necefsitudinis tenetur euentu,fuíceptoreligionis
debito cultu, & venerabili tonfura? facrne íi^naculo,
mox per fcripturam definitionis fuce,bunc inclytum dominumnoftrumEruigium,poftfeprceeIegitregnaturum,&Sa
cerdotalibenediftione vnsendum/Vidimus, intuitu príelu- -'^.'«^'•"•«'m&pa
cente pcrlpeximus huius prsemilsi ordinis Icripturas, id elt, nívifionis imui-
' ' ^ />• l ' i l •!. tu praslucente p«r
notitiam manu leniorum palatij roboratam, coram quiDus fpejcCA.
antecedens Princeps, 8c religionis cultum, 8c tonfuríe facraí
adeptus eít venerabile íignum: fcripturam quoque definitionis
ab eodem editam, vbi gloriofum dominum noftrum
Eruigiunipoft fe fieri regem exoptat; aliam quoque informationem
iam difti viri, in nomine honorabilis 8c fan-
£lifsimi fratris lulianiToletana? fedis Epifcopi:vbi cum feparauit
pariter, 8c inftruxit: vt fub omni diligentise ordine
iam diftum dominum noftrum Eruigium in reí^no
vngere deberet- 8c fub omni diligcntia, vnftionis ipíius
celebritas fieret.'' In qua fcriptura,Ó!c fubfcriptio nobis eiuf- ^ M«i'«i>««

ypo CONCILIVM
quidgentl,velvtilitatibuspatnae fuá? confuluerit. Vndenbn
erit iam deinceps,aut ab anathematis fententia alienus,autá
diuince animadueríionis vltione fecurus, quifquis fuperné
contra falutem deinceps,auterexerit vocem.autcommouerit .^J,JJ,.I;Í*
C3edem,aut quamcunq; exquifierit laedendi' occafionem.
/ /. De tó, qui posnitentiam non fentientes accipiuntj.
Plerumque hi, quibus tniferatio ÍDomlni, etiatn nolentibus
fubuenit, beneíícijs Deividentür eíTeiñgrati, Se abuti gratia
largitoris, qua bené víi poterant confequi abolitionem faci'
noris: impugnantfaepequod honorare debucrant, 8c profanis
qua^ftibus indultas gratiae munusáfe reijciunt, cuín
fummis votis amplefti debuerant.Etenim multos faepe confpeximus,
8c infalute pofitos, vltimum defiderantes pccnitentia?
fru£lum, 8c rurfus nimietate aegritudinis, ita loquendi,&:
fentiendiperdidiíTe naturale ofiícium, vt nuUa illis
cura falutis fuíE videretur inefíej nullo etiam priílinas deuotionis
nofcerentur defiderio anhelare:quorum tamencaíibus
fraternitas condolens,''ita talium necefsitates infide*
tu dttttA fuá fufceperit, vt vltimum illis tribuatur viaticum: quód fciii"e'.
IX. licet íinefruftupocnitentiasnon videanturtranfíreíeculoj^
ipfi re non- foríitan refpicierne Deofaluti priftina? reformentur, agunt
líiX" cautionibus vanis, &: oppoíítionibus execrandis, qualiter i
fe tonfurae venerabile fignum expellant, atque babitum re*
ligionisabijciantjimpudentifsimé aíferentes, ideó fenulHs
regulis Eccleíiafticae difciplina? fub boc voto teneri,quia pee
nitentiam, nec ipíi petierint, necfcientes acceperint. Quorum
impudentia procax,&: obftinata procacitas,nequaquam
talia diceret,íi qualiter advitam per facrofaníli lauacri gra-
H/r tMicm tiam veneritmeminifl'et. Etenim paruulorum infantium vi^ «ÍUU*^^
conaLToi. ta ofigmalipeccato obnoxia, qua» nulli per astatem dilcef
*'*^' nendi, velexpetendi fenfui aptior iudicatur, nifi fponíione
íidelium baptifmi accipiant facramentum, nullo fenfujAüH^
etiam difcretionis induftriaid appetere poflunt. Ynáefic^^
baptifmum,quod nefcientibus paruulis,íine vlla contention^ ^^^.^1•^•
in fidetantüm proximorum accipitur: ita (Scpoenitentisedo-

TOLETANVM. XII. jpi
víolaüerit inílitutum, vt veré tranfgreíTor ,paternis regulis
ferietur.Neque enim ifta inftituentesSacerdotes quofque,vt
pafsim 8c licenter donum pcenitentias non ' petentibus au- " P«n«eat»í»»«»
deant prorogare, abfoluimus; fed hos, qui qualibet forte poe
nitentiamfufceperínt,ne vlteriusad militare cingulum redeant,religamus.
Sacerdostamen,qui non fentienti, ñeque
'' petenti, aufu temerario poenitentiam dederit; ñeque fe ex- ^ P*°"««'-E«««
hortatu eius, qui poenitentiam accipit, manuum indicijs,
vel quibuflibet alijs euidentibus íignificationibus inuitatum
fuiíTe probauerit, vnius anni excommunicationis fententiae
fubiacebit.
III, Deculpatorum receptione'uelcommunionc^
apud Ecclefianu.
Vidimus quofdam 8c fleuimus ex numero culpatorum receptos
in gratiam Principum, extorres extitiíTe á collegio
Sacerdotum.Quoddenotabilemalum illa res agit, quialiccntia
principalis in quo fe^folui licentiüs curat,ibi alios * v

jpz^ C o N C I LI V M
fedis Eplfcopo,res nobis nouella? praefumptionis vfurpátio* , ipn
r r^ 1*^.1 0 1 ^ ^ • • n • rfCo«"''"„,cine
lele mtulit pertraaanda; tanto communionis noltrae lu- peipetrít»"'*
dicio euellenda, quanto 6¿priuatis nofcitur aufibus perpetrata.
Dixit enim violentiaPrincipali fe impulfum fuiíle, vt ^^p^^^ jnfrc.
Erw pime- ^^ Hionaíterio villul2e"Aquis,"in qua venerabilecorpus fan- ^ ¿Ü^ÍJEVÍ^
w,u vumü ftifsimi ^ Pimenij cofeíToris debito quiefcit honore^ nouam PÍ£"'""''^'^
vjMb^,,,t fcpilcopalis honoris ordmationem ernceret.Etideo quia in-, AH"""
qnt fubfíri' difcreto & facillimo affenfu/iniuftis VvambiePrincipisiuf-
UuJ.'^' íionibusparens, nouam, & iniuftam illicPontiíicalis fedis ^ pefieai'"'j'¿r¿
*'pra:le£í:ionéinduxerit,vbi Canónica ínftitutio id fieri om- fjj'' . ^^v
nimoda ratione/efellitjpredi£lus idcm virproftratus humo, tFÍ*''"^'"
' medicamine noftri praecepti, & íibi dari veniampetijt, Se
quid potifsimum oporteret fieri de perfona eius,qui illic ordinatus
fuerat,noílri oris fententia decernendum popofcit.
Sed quia veraciter imócommuniternoueramus praediftum
Principem confilio leuitatis agentem.nonfolúm proeccpiíl'e, ^^nquiJ-E*^'^'"
vt in pra?di£í:o loco^Aquis Epifcopus fieret,fed etiam ita ^eu ^J¿.u
confuetisobílinationibus definiíTe, vt hicin fuburbioToIetano
in Ecclefia Pra?torienfi fanftorum Petri,

TOLETANVM. XII. jpj
reftorém áccipere eamplebem, qua? in dioecefi femper fubiacuit,necvnquamproprium
Epifcopum habuit. Q^iapropter
íi vniueríb fanftifsimo coetui placet.hoc, quod '' profe-' e'^f^"*" ^"°
quutus fum,coníirmetur. Aurelius Epifcopus dixit:Fratris, (Í|
& confacerdotis noftriprofequutioni non obíiílo; fcd hoc
nie& feciíTc&fafturumelTeprofiteor. ítem ex Concilio
* Sardicenfi,vbi ínter cantera pra?cipitur:Liccntia danda paf- ¿ sard.capituio fcx-
Í n. C ' r í • \ ' 1 • • 1 • to vbi Exc.
im non elt. 61 enim lubito, aut vicusaliqujs,aut módica
ciuitas, cui fatis eft vnus Presbyter, voluerit fibi Epifcopum
ordinari, adhoc vt vilefcat nomen Epifcopi,

m GONCILIVM '
liilegio fretus, fed fub Abbatis regimine,íicut hucufque fuit,
critmodis ómnibus mancipandus. lam vero de cantero genérale
•' ponentes ediftum; íi quis contra base Apoftolica éFoatmvtiuíTajíi
quis contrahace Canonum interdifta venire conauerit^vtin
locis illis Epifcopum eligat fieri, vbi Epifcopus ^^^^t^nhctr'^,
nuquá^fuit, íitin confpeftu omnipotentis Dei anathema: 5
munt: quaíi non íit totiens" reus illius ven, & ímgularis la- ¿tfta¿]^^(,vf.
crificij, quotiens participator corporis «Scfanguinis Domini •^jji^'J^
iioftri lefu Chrifti eíTe deftiterit. Nam ecce Apoftolus dicit: íe concejfa Toletam "Fontifici generalis Sjnodi fote^^tei'Ot
Epifcopi alíerius frouinch cum conniuentia Trincifunu
in ^rbe Regia ordinentur. ^^,„t¡o0í'^"''"
Illud quoque *" collationi mutuse decernedum nobis occur- EXCrit,
quod in quibufdam ciuitatibus dccedentibus Epifc^P^^
: próprijs,
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.XIL ypy
propríjs,dúdifFerturdiu ordinatio fucceíTorisjnoñ mínima
creatur 8c officiorum diuinorum oíFenfío,"&: Ecclefíaílica-»i^efuntExc
'••¿U'cj^^uí^rerum'nofcitur perdido." Nam dum longé late^ue"^•^'''""'•
diíFufo tra£lu terrarum,'' commeantium impcditur celeritas ^ Commeatui. EXC.
nunciorum; quo autnonqueat Regisauditibus decedentis
Prefulis tranfitus innotefci, autde fucceíTore morientis Epif
copi libera Principis eleftio praíítolari, nafcitur femper, 6c
noftro ordini de relationetaliumdifíícultas, Se Regisepoteftati^
dum confultum noílrum pro fubrogandis Pomificibus
fuftinet,iniuriofa necefsitas. Vnde placuit ómnibus Pontiíícibus'
Hifpania?, vtfaluo priuilegio vniufcuiufque pro- .Hi^p. atq.GaiHc¡s.
uincias,licitummaneatdeincepsToletanoPontifici,quofcú- EXC.C.A.8CGrat.
que Regalispoteftas elegerit, &iam di£li Toletani Epifcopi
iudicio dignos eíTe probauerit, in quibuslibet próuincijs,
in prsecedentium fedibus preficere Pr^fules, 8c decedentibus
Epifcopus eligere fucceíTores. Ita tamen, vt quifquis ille
fuerit ordinatus, poft ordinationis fuse tempus, infra trium
menfium fpatiumproprij Metropolitani prefentiam vifurus
accedat: qualitcr eius auftoritate, veldifciplina inílruftus,
condigné fufceptas fedis gubernacula teneat. Quod íi per de-
Íidiam,aut''negle8:um5quilibet conítituti temporis metas ex- d Ncgicaaquoiibet
ceíí'erit,quibus Metropolitani fui nequeat obtutibus pra^fen- ^ "**
tari, excommunicatum fe per omnia nouerit.-exceptofí Regia
iufsione impeditumfe efle probauerit. Hancquoq; definitionis
formulam, íícutde Epifcopis, ita 8c de cceteris Eccleíiarum
reftoribus placuit obferuandam.
VJL De recepto teñimonio perfonarum, qui fer legem^ quA
de promoíione exercttus fa¿ta eñite^tficandi
licentiam perdidemnt,
'''í/i.ííf Omnisdifciplinaíicfubieftosdebetarguere,vtfpemvenia»
'"'"•«•'.s^ nonvideatur auferre-necfunditus curuationis inducere iugum,fed
temperanti^ femper adhibere confultum. Etideó
quialegemillam á domino Vvambane Principe editam,qu3e
de'progrefsione eft"exercitus"annotata, huius Principis no- r Proditione.Exc,
ftri 8c domini Eruigij máfuetudo temperare difpofuit, ideó " ^"^ ^''''
annuente nobisgloriofo, 8c religiofifsinio Eruigio Principe
noftromeceíTariam hoc fanftum Concilium definiuit,vt hi,
qui ^ fuper pra?di¿1am legem, teftificandi dignitatem perdi- / Perfuprad¡a.ifg.
derant,recepto teftimonio priftinae dignitatis, caufas exequi
Ddd 4 pofsint;
Ayuntamiento de Madrid

S9(S CONCILIVM
poíTent debitae aftionisjqualiter nobilitatis folitae titulum re
portátes,& qua?qj depr^ teritis legitimé tefíificare voluerint,
licentia? obtineant votum, &áiudicibus nuUis prohibitionibus
arceantur: hoc videlicet adijcientes,vt (i quid in prasteritis
teftificarevoluerütjíipro fola reiinfamatione reiefti funt,
teftimonio fuo nuper conquirant,quod in pra^teritis conqui
rere poterant:tantum íi illo tempore,quo inprajteritis adteftimonium
dicendum vocati funt,& fupradiftaslegis inftitu
tionibus reprobati,aut aliam criminis notam eos tune non ha .^g,(,
buiífe patuerit, aut" tricenniumtum effluxiíTe, cum adtefti-'
moniumfuerantprolati, hiqui eos reprobauerant manifefté
conuicerint.
VJI /. De hiSiqui vxoresjuas diuortio intercedente^
relinquunt.
jKwrfc.í.c!r pj.gpceptum Domini eft, vtexeepta caufafornicationis,vxor
Trxttptum á viro dimitti non debeat. Et ideó quicunq; citra culpam cri- ,.,. «c
ju»f, 8. {. mims praedictijvxorem luam quacunq; occalione renque- ^
^*'' rit; quia" quos Deus "^ iungit, ille íeparare difpofuit, tam diu j ¡JSxit-^^epn*
ab Eccleíiaftica'communicatione priuatus^ Se á coetu omniu f ^^$^tf¿¡¡l¡-
Chriftianorum maneat alienus,^ quám diu. Se ad focietatem./QH»'"J.üí«'°''
reliftae coniueis redeat, Se partem fui corporis,honefta lece ;U*Í«*P"?&^'
coniugí] Imceriter amplecratur, qm in ludAomm neqmtiam -ai^'*^
promúlgate"" funt. * ^t^k^h
Deludaeorum autem execrandaperíidia,difcretis titulorum (^°¿f,.
fententijs editas nouiter a gloriofo Principe leges vigilante •^Of^
fenfuum intentione perlegimus;' difcreto etiam grauitatis»
pondere earum inftituta probauimus: Se quia debita? ratio- ^^,^^^.ÍJ;
nis iudicio edita?, Synodali ''indagatione probata? funt,irre-«^^^Jf^^íSo^'!
ÍÍM/" ^o^abili deinceps iudiciorum ordine, pro eorum excefsibus r^*y^p).i'
Mi^fm" tenebuntur: id eft'leges de commemoratione prifcaf""^ r"'"*'*
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.XIL S97
legüm,qu3e in Iuda?orú tranfgrefsionibus promulgatse funt,
atque de nouella confirmatione "* earum. ítem ne Iuda?i, aut'' ^f^-^"'" ^^ ^'*^-
1 ' phcmatorib.faníe,aut
fuos filios, vel fámulos á ^ baptifmo fubtrahant. ítem ^«Trinitans. he
ne ludaeimore fuo celebrent pafcba, vel carnis circuncifío- ¿B«ptifmigratia.
nes exerceant, ac neChriftianum quemquam íídeChriíli
* dimoneant. ítem ne ludíei Sabbata,c.iíterafque feftiuitates 'Dimoueamcíi.i.^.
ritus fui celebrare praefümant. ítem vt omnis ludíeusdiebus
Domimcis,& in pra^notatis diebus ab opere ceífet.Item
ne ludoei more fuo diiudicent efcas. ítem ne ludsei expropinquitate
fui fanguinis connubia ducant. ítem ne luda^i
religioni noftrse infultátes,fe£í:am fuam defenderé audeant:
ac ne á fide refugientes alibi fe tranfducant:& ne quilibet^^re- ^ ^"si«t«»c. A.
fugientes alibi fufcipiat. Itemne ChriíHanus á lud^o quodcunque
munus, contra fidem Chrifti accipiat. ítem ne ludaei
libros illoslegere audeant, quos ChrilHana fides repudiat.
ítem ne ludasis mancipia deferuiant, vel adhcereant
Chriftiana. ItcmíiIudasusChriftianum eíl'e teftatur, 8c ob
hocnon velit á fe reijceremancipium Chriftianum. ítem
profefsio ludaeorum, * quando vnufquifque ad fidem ve- c ouomodo.Bxc.
niens, indiculum profefsionis fuae confcribere ^ debet. Item^^'''"**^'"''
conditionesIudasorum,"ad"quasiurare debeant hi, qui ex"^»'^^^'^eis,ad
fidem venientes, profefsiones fuas dederint. ítem de
Chríftianis mancipijs Iuda?orum, quae fe non prodiderunt,
Chriftiana, fiue de ^ publicatoribus eorum.Item ne lud^ci, « P«bi¡cat¡bus.C.A
á quolibet poteftate accepta, extra Regiam ordinationem,
Chriftianum quemquam ^ imperare pleftere, vel diftringe- f> impetere.Exc
re audeant. ítem' vt ludasorum ferui, necdum adhuc con-' * ''^"^^
uerfi ad Chrifti gratiam conuolauerint,libertati donentur.
ítem ne ludaei adminiftratorio vfu ^ fub ordine villicorum, KTnordinem.Exe. j|
atque aftorum Chriftianám familiam' regere audeant:& de ' '^*"" "*
damnis eorum, qui ijs talia ordinanda iniunxerint. ítem vt
ludf US ex alijs prouincijs,vel territorijs adregninoftri ditionem
pertinédbus veniens,Epifcopo loci^vel Sacerdoti fe pre
femare non difFerat: vel quid huic" in toto obferuari conue- "* i«Tokto.c.A.
niat. ítem qualiterconcurfus ludaeorum diebus inftitutis ab
Epifcopo fieri debeant Item,vt quicüq; Iuda?um fecum "ob-." Aifequentem.
fequentemhabuerit,expetente Sacerdote eü apudfe retiñere
no audeat. ítem vtcura omnis diftinguendi Iudaeos,folis Sa-.
cerdotibus debeatur. ítem de damnis Sacerdotum, vel ludicum,qui
in" ludseis inftituta legum adimplcre diftulerint. •iud«¡j$.Exet
ítem
Ayuntamiento de Madrid

ypS CONCILIVM
ítemne iudices quidquam de ludaeorum excefsibus extra Si ^^.^^¡^
cerdotum conniuentiam iudicare praefumant.ltem vt"" Epii'' ¿A.
copi immuneshabeanturádamnis; cum eorum Presbyten>
ea, quas ipíi non correxcrint,ad eos non remiferunt corrigeda.Item
de referuataPrincipibusmiferendi poteftate, inhis*
qui conueríi ad fidem CbriíH veraciterfuerint. ítem vtEpii
copi omnes ludseis ad fe pertinentibus libellum de fuis editum
erroribus tradant; 8c vtprofefsiones eorum, vel conditiones
in fcrinijs Eccleííae condant. Qjaarum omnium legu
promulgatio grauida,íicut Synodali iudicio comprobata,ita
generali omnium noftrorum definitione in eorum erit de ^^¡.¿IÍÍ^
inceps excefsibus ^ excernenda.
X 7)e his qui ad Ecdefiam confugium faciunt.
Pro bis qui quolibet metu, vel terrore Ecclefiam áppetunt,c6
fentienteparitenól: iubentegloriofifsimo domino noftroEruigio
Rege,hoc fanftum Concilium definiuit, vt nullus auit.f
4, Di deat confugientes ad Ecclefiam, vel refidentes inde abftrabeaioiHo'f.l
re, aut quodcunq; nocibilitatis, vel damni,feu ípolij refiden-
'ñ^\li¡'í!^¿ tibus in loco fan£to inferre: fed efle potius bis ipfis , qui Ec- ^^t.
clefiam petunt,per omnialicitum in triginta'pafsibus ab Ec-'
clefia?ianuis progrcdi:in quibustriginta pafsibus, vniufcuiufq;
Ecclefise, intoto circuitu reuerentia defendetur: fie tamen,
vt bi, qui ad eam confugiunt,in extrañéis, vel longe fe- ^j,rtG'J;
paratis ab Ecclefiadomibusnullomodo'*obcellentur. Sedin' fl^iuo"'"'"
hoc triginta paíTuum numero,abfque domorum cxtranearü ^ ¿g^^t*"'
receptaculis, 'progrediendiaditum obtinebunt: ^qualiter,(S:/yj¿''v'í'^/G,^'.
rcquifitae naturae vfum debitis expleantlocis,&nuIlo tenean exe»"'"
tur euentu necefsitudinis,qui Dominicis fe defendendos c6miferintclauftris.
Si quis autem hoc decretum violare tentaucrit,
6¿:Ecclefiafticse excomunicationi fubiaccat, 8c feueritatis
Regiaeferiaturfententia.Ipfos tamen,qui ad Ecclefiaí^ hs}^^^^^
•^refugium fccerint/iuxta prifcorum Canonum inftituta,'hi | sN^^cjí' ^,
qui eos ^ competnnt Sacramenta reddiderint, 8c Sacerdos •^HÍ^5>^'*
Ecclefi^e ipfiusabEcclefiae foribusnonabftraxerit, aut fu- luoS'ga
talium fi 'venerit, Sacerdoti quaerenda eft,aut damnorum ; Eut»'"*'
fentcntia,fecundum ele6Honem Principisíhuiufmodi Sacerdotibus
irrosanda.
Ayuntamiento de Madrid
XI. De

TOLETANVM.XII. jpp
XL De cultmbjis idolorum,
Prasceptá Domini funt dicentis:Non facies tibí fculptile,neque
omnemfimilitudineni,quas eftin ca?lo defuper. Se qua?
***í.io. in térra dcorfum,'nec eorum,qua? funtin aquis fub terra:non - Neq;horom.c.AI
*»«

6oo CONCILIVM
X JI. De * Ínterdiétione temporis confituti» quo deheat ' ¿¡ño, "^''
Concilmm celebrar i. i^^^^°'^%c\>
Placuithuic^ venerando Concilio, vtiuxta*^priorum Ga- '^/¡rí^'J'j.
nonum inftituta,Epifcopi fingularum prouinciarum annis ^^^^^í^i'^
íingulis in vnaquaq, prouincia Calendis Nouembribus Con
cilium celebraturi conueniant. Quirquis autem in praediftis
Calendis Nouembribus pro celebratione Synodi venire diftulerit,excommunicationi
debita? fubiacebit.
XII I. Conclufto defimtiontimiin qua ^Deog'atis
referuntur, ¿ pro Frincipe exorafur,
Praemifsis bis ómnibus Synodalibus geftis,quae honefto decretorum
fine compleuimus,perpetuum his robur permanuumnoftrarum
fubfcriptionem adneftimus;dantes ""in his áPf»-^''
gloriam,(S

TOLETANVM.XII. 6oi
X Ego lulianus, Dei gratia Spaleníis ecclefiae fedis Epifcopus, 'ltir//ÍÉi"^í
haec Synodica inílituta á nobis editaj fubfcripfi. r./«.cf. ynde h

6oi C ONCILiy M
ítem Abbates.
VAldreudus Abbas.
Florcntius Abbas.
Gratinus Abbas.
Fauílinus Abbas.
ítem Vicari) Epiícoporum.
P GoAnnibonius Prcsbyter, ' agens vicem dominí *'á¿«pSW
•*-' Pontificis "mci Gildemeri Epifcopi Complutenfis ccclefiae,
fubfcripíi.
Ego Vincentius Prcsbyter, agcns viccm domini& Pontificis
mei Felicis Epifcopi Danieníls ecclefiae, fubfcripíi.
Afturius Diaconus, agcns viccm domini, 6c Pontificis mei
Hofpitalis Epifcopi Valentina: ecclefiae, fubfcripfi.
ítem ex virís ¡lluftribus offícij
Palatini.
EGo Scfullus hxc (latuta, quibus interfui, innucns rub**
fcripfi.
Ego Reccaredus fimilitcr fubfcripfi.
Ego VvitiíTa fimiliter fubfcripfi.
Ego Vvimar fimilitcr fubfcripfi.
Ego Theudila fimiliter fubfcripfi,
Ego Oftrulphus fimiliter fubfcripfi.
Ego Salamirus fimiliter fubfcripfi.
Ego Theudefredus fimiliter fubfcripfi.
Ego Egifeberinus fimiliter fubfcripfi.
Ego Theudulfus fimilitcr fubfcripfi.
Ego lldigifusfimiliter fubfcripfi.
EgoVitulus fimiliter fubfcripfi.
Ego Ella fimiliter fubfcripfi.
Ego Adilegus fimiliter fubfcripfi.
Ego Atanefus fimilitcr fubfcripfi.
Ayuntamiento de Madrid
EDITA
CA.

TOLETANVM.XII. doj
EDITA LEX IN CONFIRMATIOne
Concilij Toleto, fub die odaua Calend.
Februarij, anno feliciter primo
gloriae noftrae.
IN NOMINE DOMINI,
Flauius Eruigius Rex.
"K A Agnafalus populigentifqucnoftra? 'régno conquiri- '-^«"gniExc
IVItur, fihaecSynodaliumdecretageíl:orum,íicutpió deuotionis
noftras ftudio afta funt, ita inconuulíibilis noftríe
legis valido oráculo confirmentur; vt quod íerenirsimo noftrae
celíitudinis iufl'u, á, venerandis Patribus, 8c clarifsimis
palatij noftri fenioribus,difcreía titulorum exaratione eíl e-
ditum,pra?fentis legis huius noftrce ediftoab aemulis defendatur.''
Etenimhafcipfadeíínitio Canonum fub ifto'reno-
* Fft «nim hcc Ipft.
Exc. '^
tata ordine titulorum;ideft,dea2nita, 8c confírmata'* pra?le- j^/"'"-^''*^ctione
raltigij rrincipalism nomine noltra? ierenitatis. »sanaaeTrinitati».
ítem de his,qui poenitentiam non fentientes accipiunt. ítem
deculpatorumreceptione,velc6munione apud Ecclefiam.
Jtem vtin locis vbi Epifcopus non fuit,nunquamEpifcopus
ordinetur. ítem de quorundam confuetudine Sacerdotum
foedifsima,qui oblatis Deoper,fe facrificijs non coinmunicant.
ítem de conceflaToletanoPontifícigeneralis Synodi
poteftate.Vt EpifcopusaIteriusprouincia?^cum conniuentia
Pnncipum,in vrbe Regia ordinetur. ítem de recepto teítimonio
perfonarum,quiperlegem,quae depromotione exer
citusfa¿í:aeft,teftificádilicentiamperdiderunt. ítem de his,
quivxores fuas diuortio intercedente relinquunt. ítem de
confirmatione legum, qua? in Iuda?orum nequitiam promulgata?
íunt,iuxta earundem legqm praefixum ordinem titulorum,quiin
eorum Canone adnumerantur. ítem de his,
qui ad Eccleííam confugium faciunt. ítem de cultoribus ido
lorum. ítem de ^ interdrfto temporis conftituti,quo ^ debuit{f?,'i;*°|««*
Concilium celebran Ítem conclulio detimtionum^in qua ce
Deogratia?referuntur,6

¿04 CONCILIVM
id eft,ab oflrauo Calendas FebruariJ, anno primo regni nor
ílri, nullus audeat cotemnere; nullus etiam praeterire; nemo
earundcm conftitutionum audeat iura conuelleremullus te- r.^
nierator haec decreta lubuertet, nemo illicitator,vel cotemptorvigoremhisinftitutionibus
fubtrahet; fed generaliter
per cúnelas regni noftri prouincias, ha?c Canonum inftituta
noftra? gloria? temporibus a£la, Se auftoritatis debitas faftigio
praípollebunt.&irreuocabili iudiciorum exercitio,prout jconftít"'»-^*'
'' conftituta? funt" in ómnibus regni noftri prouincijs" cele- «DCÍU"'^*'
bres habebuntur. Si qüis autem hsec inftituta contemnatjcon
temptorum fe nouerit damnari fententia: id eft, vt iuxtavoiuntatem
noftra? gloria?,&: excommunicatus a coetu noftro .^^j,^
refiliat,ó!: infuper decimam partem ""rei fuae fifci partibus ' ¿e.
fociandamamittatCluod íi nibil habuerit facultatis, vnde ^^¡^EJ^prsediftam
compoíitionem perfoluere pofsit, a bfar^aliquo''^'""'
mramio lui,quinquagintaeum oportebit ictibus verberan. ' ^^^j, pem'»"
Edita lex in coníirmatione Concilij ^ Toleto, fub die o£la- ,^ííc»*'-^'*
uo Calendarum Februariarum, feliciter primo regni gloriae
noftras.
I N N O M I N E D O M I N L FLAuius
Eruigius Rcx, hoc legis noítrae ediítum in
confirmationc huius Concilij promulgatum
fubfcripfi.
De fubfcríptionibus Concilij Tolet. xi;.
M
Vktm duodécimo Concilia Toletano Efifcopifubfcrihufíi^
qui alíjsinterfuemnP Synodis/ut jdsfalm Abilenfis ecclefi&
in Emente fu Concordius PalentínA,in*ündecmo l^olefano.Felf^
Dartienfisper Frocuratore,w eode. 11. Froaricus Fortucalefis,in
tertio éracar. Gaudentius Valertenfis in,\ \,Tolet. Genetit^s
Tudenjtsjn tertio Bracar. Leander IüicitanA-,in. 11 íTolet. P^^
matiusVrcitanA, in eodem 'vndecimo: ficut Reciüa ^ccitana-
Alij 'vero alijsfuccedunt, ^t Jntonianus BafiitanA, qui fuccept
Etheriojn. 11 .Tolet, Acula fet* Atula Caurienfis^quil^onato in
Eméritenff. Argibudot qui Argibado Eliberitan&M^^^^-^* ^^^'
Deodatus S€gobrienfis,quiEgic&, in.u, Tolet. Sufra/tus Lucenjfs^
qui ReBogenuin. 3 ."Bracar, Félix Irienfis.qui Idulfo Felicia eode
Bracar.GetaEliplenfismiSeruando,inoBauo Tolet.Gundulfus
LamecenJiSy
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.Xir. 5o;
Lamecenfis, qui Theodtfclojn Smeritenfl. Gildemirus Complu*
tenftsper Proct4ratorem,quiJfcifclodf3.11. Tolet. Hojbhalü Valentín
A per Procuratorew.qui Suinteroin. i i.Tólet. loannesPa^
cenfis.qui Deodatodn Ementenft. IftdorusSetabitan&.quiAtha'tiafioiin.
11. T^olet. lulianiis ^urbis Regiajqui .Q^ír/cojn. 11. ^ol,
lulianus Spalenfts>qmFugitmo,tn, i o.Tolet. Liuba Bracarenjis,
quiLeodecipoMiaño,in.3 .Bracar. Promdentius Salmanticefis^
qtii Egeredojn. 10.Tolet. Trocuks Bigajirenfis, quiloanni, in
11.Tolet. "B^eparatHs Vefenfis,qi4íVnadiU,ín.^. Tolet. Samuel
Aíalac/tana,quíDt{niU,/n.S.To/et. Seueritanus Oxomenfis^c^ui
Godífcalco,m.i 1.Tolet.Sifebaldo Ttíccitan^yqm Vince/ío,/n.S,
Tolet. Speraindeo Italicenfts.qm Eparúoitn. %.Tolet. Simpronms
Segobrtefis, quiJinduitOiin. 11 .Tolet. Stephanus Emeritenfis, qui
fitit fanéiípmus ^ -venerabilis 'vir,qt4t Projicio, in Emeritenf,
li'uéiemHndMS ElborenJ¡s,qm SoZjimo.in. 10. Tolet. Theodulfus
^fiigftan£,qui Stephanodn.^.^óht. Theuderacus ApdonenftSy
qui Pimemo,m.j. Tolet. In C. M. f. '^cgij monañerij fanCli
>a Laurentíj i primo loco fubfcribit: Julianus indi gnus "vrbis 'Begis,
» Toletanx. fedis Epifcopus, hu Synodica fubfcripfi. Deinde fecí¡do
I, loco eíi: Sgo lulianus, Dei gratia Spalenfis fedis Epifcopus, h^c
ii Synodica iníiituta a nobis edita fubfcripfi,
Not^e in Concilium .XIL
Toletanum.
>.i. TN Miílarum folennijs] Le fymbolo recitando alta voce in
^MiJfarumfolennijsy/iíperiusdiximus.Nunc deMfJfa nomine^
huíus vocis antiquitate aliquid addampis,ex fententiaPatrurn^i
jMijfAnomen Latinum,non HebrAUm efi, 'vt J^eotcriciftudiose
excogitant.Ifidorus Hijpal. ¡ib. etymolog. 6. cap. 19. uélcuinus de
diuinis officijs,^ Remigius deoffic. Miffar. Miffa aprAmittendoyvel
emittendo, "veldimitiendo, dicitur. Vnde Jmbrofius lib. z,
epift.i^. in Miffa catechumenorurnvtiturilUnjoce, dimifis cate^
chumenis, Alij a gemina mifione di^^^ exifilmante. Prima
mi fio eíi catechumenorum, altera fidelium^quA fierifolet peraBis
facris, clamante Diácono: 1 TE M^^^^ EST^hoc efi,fi^
nita ^ completa efi oblatio, Qafianus Ub. 2. infit. cap. i 3. No-
£lurn& MíffA meminit: quod nihil aliudeñ, quam dimifio, qua
Eee 3 febaf
Ayuntamiento de Madrid

6o6 C O N C I L I V M
fiehata Synaxiperaóía ^finita oratione, Eíhh.i.inpt.cap.y.fic
9> inquh'Js 'vero quiin TeríiajSexta^Nona^prmfqua pfalmus CCB'
»9 ptHS fuerit, ad orationem non occurrerít,^Iterms cratormm introi
„ re non audeat, necfemetipfum admijcere pfallentihus'^ fed congre^
gaüomsMíJfam/ftansproforibus, prA^oletur: (^ alibi:Miff(i^^
fuigíliarutpro dimifione peraéíis 'üigilijs. Vnde re¿íe auCtor Cha^
conius Hijjf anas, fine almsjn notis Qipani exipmat) apud CaffianHmfumi
Adijpimjpro quacumque Synaxiyfme congregationey
quam monachi publice orandi caufa faciebani^nempeflertiaiSeX'
tatNona,^ alijs. jiccipiebant vero nomen ab ipfa dimipone com^
9i pleta oratione/NanJi'üt Smaragdm ah,orationesJdefi coIIe¿fa,qu^
fp infnecurjus a Sacerdote díCuntur,(iPkíiJJk, id e^ Deo tranfmiJfA
%, dicuntur. Vndeidem Cafianus 2[dijptm,finem ^naxeos vocat,
lib. 3 .cap.j.'üt fupra diBum efl. Verum cum ex ómnibus folennií^-,
ttbus,facrificíjs,^oblatfonibus labíorumt qua Deo in orbe ferraru
fiunt,maxima oblatio fit facrum AdiJlfA, ratione 'veri ^ proprij fa
crijícij,^ fanguinis Chrifli, in qm pañis ^ *vinum in corpus»(^
fanguinem Chrijli íransfrbfiannaturf indeper excelletiam Adiffa
nominattir,oblatio ^facrificium iliud incruentum corporis ¿^
fanguinis Chri^iy quod quotidie a Sacerdoíibtisperagituf.ad quod
amnia alia officia diuina, tamqua adfcopum^ dirigunlur. Ad:(f&C^
nomen,pro hoc jacrijicio ijfurpariynoneñ recens,fedantiquHm:'Vt
conflatex Euari¡to PP, tertio a Petrot apud Burch. lib. 3 Jecret.
cap. 2 j.OmnesbafilicA:(^AlexandroTP.a Tetro qmrto.epif.ad
Omnesorthodoxos.^TeleJphoro TP .fexto a Petro.canon.NoBe
fanBaJe confec.difi. 1 >Hac eadem 'voce vtiturLeo Afagnus^epifi*
2i^.(¿ S.Ambrofms epifi.ii. S.Jugtíflin. fermone de tepore.^ i»
Ídem Gregorius Aíagnus^^ ífidorus tíijpalenfis»^ complurestllius
fectíli Patres,
C 3. Per definitíones Canonum antíquorum] Conciíij Tolet.4-'
Can.y^.^totoConcilio.$'6.^.y.cap.i. Idenim totConciíij^»
•> ^ decretis cauetur: Nam^^vt inquit Gregorius Tmon.Ub. 3 .fuñí-
» pferant Gothihanc detefiabilem CQnfuetudinem^'Vtfiquis eU dc^
„ Kegibns non placuijfet, gladio etimadpeterent, ^ quem libüijfet
„ animót hmc Jtbt fiatuerent Regem: (^ QonciL Tolet. i 6.cap. 10.
„ dicitm. ^ia iurismranditranjgrepo'ualdeinoleí*it)^machi'
„ nandicontraTrincipes nofirosconfuetudofiua,
C, 4; Ex Concilio Ñicseno tít. 8.] Habetur nunccap,6, de non or^
dinandis Epifcopis per 'vicos.
^.4. Titul, < 7.] Ide habetur ConciiCarthai.i.c.

TOLETANVM.Xir. 607
^^p. 5 Sed in vno die fi plurima] Hincpatet in morefmjfe^ plures
njno die mijpts d/ci,a!iqi4a vrgente necesítate. Vnde Concilio Sale-
„ gunjíadenjft cap. 5 .ítem decretum ejfe dicitur,vt vnufquifqHePref
,, bjter in die non ampltus, qmm tres mijjas celebrare prafumat: S
„ aAltifiodorenfi cap. 1 o. Non Ucetfuper 'vno altarlo yin 'vna die dúos
3, Alijfasdicere.L'tberumveroaliquandofuijfe.'unodiepluresmiffas
celebrari .tradit etiamVvalafridins Strabm^ derebmEcckCiafiicis.c.
2 1,'übiad fuam notitiamperuenijfe grauium 'virorum relatH
teftaturjLeonem Tapam fdpe fepties3 auroSlies 'vnodie celebrarefolitum:contra
vero D.Bomfacit4m^rchiepifcopítm ^mat
tyrem^femel dííntaxatper dtem. Necefitate vero exigentepluries
fieri permijfumy ex Gratian.de conf.d. i .cap.fufjicit, ex aAlexan^
j, dro TF, qui fie habet. Sufficit Sacerdoti vnam Miffam in die
„ vna celebrareiquia Q)rifiHS femelpajfuí efi, ^totu mundum rede
„ mit. Non módica res ep,vnam Mijptm facere^^valde felixeft,
„ qui vnam digne celebrarepotep. Quídam tamenpro defunSlisvna
j ^faciunti ^alteram de die,fi necejfefuerit. Qui vero pro pecunijsy aut
^, adulationibptsfeculartumy vna diepr&fumtínt plures faceré Adif-
,^ fa^s» nonafiimo euadere damnationem. Hoc Alexander.ln feptem
cafibtü vno dieplures dicere Mijfas licet:primt4s,dieNatiíiitatif,
quo tres dicipoj^unt.Can.No¿fefanéfa,mediano¿let^diluculo,(^
tertia hora, ^ali¡S3 vt tradit DoBor infignis Nauarro capit.z$»
Summ£,nu. 7 8 .ídem Durandw in l^ationaUib./^.ci .ITurrecremata
in diB. can.fufficit, Sylaefter in Suma, voce Adijfa, Soto.^.
fent.difi^ I 5 .q. 2 ^arr. x. Leoprimttiepifi. 8 i .ad Diofcorum addit,
Sacerdotem Aiijfam iterare pofife, cum folennior fepuitas conuentumpopuli
numerofioris indixerit 3^ad eam tanta multitudo
conuenerityquam recipere bafiUca fimulvna nopofit. Tum enim^
aitLeOifacrificij oblatio proculdubio iteratur. Ídem Innocentius,
cap.confuluijli, de celebratione Mi^arum. Hodie idfit j cum fub
vnaparochtayVnus Sacerdos dúo habet oppida vnita. Ex alijs etia
caiifis idemlicercy tradurtí DoBores fcholafiici (^ántonin. 3 .p, tir,
15.cap.6.%4. ^Faludan.in.

5og CONCILIVM
auod'vfq'^, 'Rom^inommponúficum índulgentia^adrio^ratcnipora
penes HijpanJA %eges rejedit. Confiar id ex epístola Braulioms ad
9i Ifídomm, Hijjfalenfem Eptfcopum: ^tquiajinquitiEufebimno-
„ ñer Adetropolitanus decept,babeas mifericordíA curam\ ^hocfij,
liólo tuo, noflro domino juggerasy*üT illum illi locopraficiai; cu/iíf
j, doBrinA fandítasCAterisJitvit&forma,CuiIJidorusfie refiondet:
„ deconptuendo autemEpifcopo Tarraconenfhnoneamquam pe*
}y tifii>jeníifententiam T^is: fedtamen ^ ipfe adhuc^ 'vbi certiüS
„ conuertatanimum.illimanetincertum, EtConcilio.i d.^rolet.in
tomo EgicA %egis cauetur.^t fi quis Epifcopus in fuá dlcecepido
lolatriamfieripern2Íferit,officiofuo deponaiur^alio tamen Princi"
pali eleéfione ibidem conjlitmo, quipofit huiüs inflituUonis ofdine
feruare.Vnde confiar adRegiam curampertinere,nominare Epipcopos:
quod fiebat hocpaóto.Rex de ea re nominationem referebat
adConcilÍHm: Concilium aíiteminquirebat,án nominatus dignus
ejfet eo muñere, vt ad Spifcopatum eueheretur: quod ftinuentus
ejjet moribus ^doóírina ornatus,ftatim a Concilio confirmabatur,
Patet hoc etiam ex Concil. i 6.Tole taño in decreto iudicij ab 'vniuerjis
edito-, de depofitione Sisberti PrAfulisToletani.his *verbis:
*' Igitur quoniamfauete Domino, Cocilium efi quocitius inchoandu,
** fecundum prAcleéíionem, atque auÜoritatem totiens di£ii nofirr
*» domini,per quam in prAteritis iufiifvenerabilemfratrem noftrum,
^' Felicem SpalenjtsfedísEpifcopum, depriuata fede Toletana, tu-
" re debito curam ferré, noflro eum in pofimodum referuans ibi-
>^ de decreto frmandumfib idnos cum confenfu Cleri acpopuli,adfA
" pe diBam Tóletanam fedem pertinentis, prAdiBum njenerabilem
'> fratrem nofirum, Felicem Epifcopum, de Spalenfi fede,quam ^f
" que haBenusrexit, inToletenam fedem Canonice tranfducimus*
Confrmatus iam a communi Qoncilio Epifcopust cogebatur fe coram
Metropolitano intraduos menfes ffiere\ vt confiar ex Co/tct'
lio Tarracon.cap.^, efi que apud (jratianJiñinB. 6$,c. fqms iff
AdetropolfTota IJAC pote fiasprobandi ^ confirmandi Epifcopos,
^'R.ege libera eleBione defignatosyquA ante penes C oncilíum g^n^^
raleeratiinhoc Concilio,ob caufas in C añone afiignataSitnArchie^
pifcopum Toletanum transfertur,veluti/ntotius regni Prima tem.
Omnia autem loAcfiebant concepone RomanA,^JpofiolieAfedii»
€UÍHS auBoritate Ec ele fia HiJ¡>anÍAfempermaiorem in modum co
luh, (f obferuau/t. Et habetur diílinB, 6 3. cap. cum longe lateq^,
Cap.y Omnis difciplina]£^ lege VvambA lib, 1 2 .legum Vtjifego'
thorum tit, z .leg. 8 .vbs dicittir.vt amiífo tefiimonio dignitatü^pro"
^ ^ '^ tinus
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.XII. 5op
tinus advltimA feruitutis conditionem red'tgatur, cjuifquis laicus,
fimtilvt inimica aliqua w aduerfus gentem Gothomm ingruiffet»eam
non omnt efe ffofulfare conatus fuij¡et *
fio. Q^i eos comipetunt'] Afuiíum huic decreto ¡ucis infertur ex
leg. Vvifegoth.lib. 9 jit. 3 .de íjs¡qHÍ4d Ecclefiam cofugiunt^ ^ am
plÍHsexltb.6.tit,¿ifleg. i S.qna agitar de homicida ad Ecckftam^
3j confttgiente. Verba¡iint:Sed etfi contigerit,eum ad altare fanB;um
"fortaJJ'e confugere, non quidemfr&fumat eumabfque confultu Sa-'
íí cerdotis perfequutor eitis abñrahere. Confulto tamen Sacerdote, ac
*' reddito facramento, ne eundem fceleratum publica mortispana
'i condemnet,Sacerdos eumfua intentione ab altar i repellat, ^ ex-
>« tra chorum proijciat:^ fie ille,qui eum perfequitur comprehedat:
»> Cuí ab Ecclejia eieSto non alias mortales inferat posnas{fed in po-
» te^nte parentum,^ eortim, cuiííspropmquus occtfusfuerit.contra^
»> dendus efi-^'ut excepto mortií pericttlo, quid de eo faceré *voluerint»
») licentiam habeant.De immunitate Eccleftarum fupra diximus,
Lex ] Leges condere pojiperaéía Concilia in eorum confirma»
tionem^ab ImperatoribusRomanis Reges Gotht acccperunt\ gens
cum in hac re, tum in alijsplerifq^ Imperij Amula.
Confirmatú e^hoc Conciíium T'oletanum, iz.in Concilio Idlc"
»»taño. 13 .cap.^.'vbifiefcriptum epLicetvnanimi cofenfwnis no^
» ftra indicio gefta Sjnodalia Toletani Cocilij duodecimi aÜafunt
iy atque difi?ofita,quit anno primo gloriofi Principis Eruigsj in hac
h*vrbe Rcgjacelebrata fiínt»^c.
Ayuntamiento de Madrid
INCI-

610 CONCILIVM
INCIPIVNT GESTA
Synodalia in vrbe Toletana/ub
Era DCC. XXL Anno regni
excellentiísimí Eruigij Prin-
cipis quarto.
TLlibatae cbaritatis inftinftu alternis vifionum obtutibus ^^ooo»*-'*
rrcdditi,ó

TOLETANVM. XIII. ón
IN NOMINE DOMINI,FLAVl VS
Eruigius Rex fari¿tifsimis Patribus,in hacfandta
Synodo reíidendbus.
ECcc fanftifsimi, religiofa pietate excolendi Pontífices,
Se diuini cultusinftantifsimi feítatores,cora cactus veílri
reuerétiahumilis,deuotufq; profternor,recIinis adíiílo,pr6ptusadftipulor:
primum de conuentus veftri aggreearione
Patriluminum gratiarum copiam foluens; deinde votorum
meorum ftudia,veftrisiudicijsdirimendacommittens.NeG
cnimfaseft,quemquam5etiam'*íibonumritopusrmeconíi-^sínondúfitop«.
lio agere: ^ cum tamenmultumprofit, bona cum coní¡-¿ cím multa prolio
bonorum exegiíTe. Vnde, vt breui exhortationeperorem miHiDeu» bona.
vota mea, quibus remedia pietatum ^ exercerideleftor, fen-' E«rcetc.Eacc
íibus Paternitatis veftra? agnofcendainfinuo:quaetamen,ne
oblitu quodammemoriamfugiant, Se relationipropriae curarum
ea intercapedo fubducat,in huius tomicomplicatióne
accipite ''renotata. Illud primum volenti mihi miíeris w Anotata.Exc.
parcereconuenitintimare, quod diuulfamper tyrannidem
noftri corporis partem in focietatis noílrae gremiü conamur
reducere.Etenim retroaftis diu^ memoric pr^deceíToris noftri
Vvamba? Regis temporibus, qua?inprofanatoribus patria?,
cum Paulo quódam tyrannidem aííumpferant,iliata fit
íententia vltionum,'quo periudicij vniueríális edi¿lum,am- ^ Q„;pj^,.
miíroteftimonio,rebufq;propriíscaruerunt,^cun£í:aha?c ve-/cüí«cuna.Ejwi
íírse fanftitudininota funt.Ciuostamen,(S:in collegio focietatis
noftraerecipere,

6n CONCILIVM
etiamtalibus priuatis, feu etiam fifcalibus feruis remedia
pietatis praeoptans noftra gloria affluenter impenderé, omnes
tributoru exaftiones, qu3e anud illos de retroa£lis temponbus
relucent,vlque ad primum annum cellitudmis no- ^ pefunc^»^
ftrse/'manfuetudo noílra illis omitendas laxauit, & ftylo ^_j^
propria? auííroritatis ^ omittendas inílituit . (^uas etiam*^*'"'
" auftoritates facroíanfto coctuiveftro relegedas elegit.Illudí AUQ

TOLETANVM.XIII. 6ií
animarum ineífabile gaudium, 6c in futuro de * péruen-"^"'"""'*'^*-^^'^^
tione a^ternitatis pra?mium inconuulfum. Datum fub die
pridie ^ Nonas Nouembris , anno feliciter quarto regni ^ Seeondo-Exc
glorise noftra?, in Dei nomine, Toleto.
PErlefto igitur " pra^eiintis tomi ^ neceíTario inftitutio-'Coramcanaistonum
exorfu,priüs de fide fanftseTrinitatis fermocina- ¿NÍSriaemftitaw
tionis.txc
tionis noftra? coepit eíTe principium: profitentes pariter, Sc ' " "
credentes ea,qua?dehacfanftaTrinitate, Sc Euangelia tradunt,
& Apoftolorum fan£liones inftituunt; ficut Nicsena
Synodus hoc pietatis facramentum expofuit; íicut Confíantinopolitana
definitio fanxit; vel primi Ephefini coetus,atq;
h ¡"h'mL. Chalcedonenfiseuidens doftrina conftituit-iuxta quod etiá
S'"o/í ^acrofan£liSymbolielucubrata profefsioclaret, qua?in Mif-
»» MÍÍ farum folennitatibus patula cunílorum accJamatur fidelium
^%cr.,,. voce.
Symbolum Nicsení Concilij.
CRedimus invnümDeum Patrem omnipotentem, fa-
£lorem coeli, Sc térra? j vifibilium omnium, & inuiíibilium
conditorem; Sc in vnum Dominum lefum Chriftum,
Filium Dei vnigenitumj ex patre natum ante omnia fécula;
Deum exDeo, lumen ex lumine; Deum verum ex Deo
verO; natu,non faftum; homouíion Patri, id eft;, eiufdé cum
Patre fubílantia?: per quem orania fafta funt, quae in coelo,
Sc quee in térra, Qui propter nos homines, Sc propter nofcram
falutem defcendit;&:incarnatus eít, deSpiritu fanfto,
ex Maria virgine, homo faftusjpaíTus fub Pontio Pilato;
fepultus , tertia die refurrexit; afcendit in ccclos; fedet
ad dexteram Patris ; iterum venturus in gloria iudicare
viuos, Sc mortuos; cuius Regni nonerit íinis. Credimus
" Sc " in Spiritum fanftum, Dominum, Sc viuificatorem; «DeeftExcJ
ex Patre, & Filio procedentem; cum Patre, & Filio adorandum,
Sc glorificandum: qui loquutuseft per Prophetas:"in"
vnam Catholicam, atque Apoftolicam Ecclefiam. "DccftExe.
Confitemur vnumBaptifma, in reniifsioné peccatorum; Sc
Fff expe£la-
Ayuntamiento de Madrid

5Í4 CONCILIVM
expeílamus rcfurreírionem re
mortuorum, eacmfatis Sacerdotibus.^eu eñam optimatihus paiaíütatd Car*
dingiS'^ fuh (jUa eos iujlitU cautela ex

TOLETANVM. Xlir. éif
^uj J)c non excommunicandis a proprio Efifcopo perfonis illis, qui ad
f¿M.eiropolit anum fuuniinegocta fuá geñmiaccef[eriyvL>,
'íiiij De relatione gratiarum, qm pofl fera¿Honem Conciltj, Deo^
TrincipiperfoluHnthr*
I, De reddito tefiimonió dignitatiseorumi quos profanatio infdelitatis
cum Paulo traxitinjocieíatem tyrannidts,
Pra?conabile fignum eft,illis femper negocijs interelTe, quae
cSc á pietate incipiunt, & per pietatis vifcera temperantur.
Pietas enim, vt ait Apoftolus, ad omnia vtilis eft.Cuius virtutis
admirabili dono cor gloriofi, atque religiofifsimi Principis
noftri diuino igne fuccenfum decreuit pariter, &:elegitjvt
in vnum ccctum omnes Hifpaniae aggregatiPontifices,illa
decernerent, quse Se grauedines preflurarum remoiieant,(S(:
fubleuationis opem deieftis opulenterimpendant.
Primo igitur negociorum exorfu.hortante pariter, Se iubentereligiofifsimo
domino noftro Eruigio Rege,decer-
.nendum nobis occurrit, vt omnes, quos fcelerata quondam
contra gentem, Se patriam coniuratio Pauli in perfidiam
traxit, Se titulo teftimonij honeftioris ' abiecit, ad ftatum

6i6 CONCILIVM
recipiat, 8c receptum proprij arbitrij libértate difponát.
Illa vero, qua? de eorum bonis largitione Principali cuilibec
donata, vel in ftipendio data funt,in eoru iure, quibus concefla
funt,perpetim tenebuntur. Huius ergo pietads fententiam,
quam, ordinante praedifto gloriofo Principe noftro,
forniauimus, íi quisimmutandam elegerit,periudicium omnipotentis
Dei,anathema fit.
//. De accufatis S¿icerdotibíís,feH ettam ofúmatihus PaUr^»
at(j^ Gardmguis'^ fub qaa eos mjíitU cautela,
examinan comeniet.
Secundae collationis obieílu res noftro ccctui lacrymánda
occurritquae tanto eft Synodalis iudicij pondere abigenda,
quanto immenfam ílragem populis afFertpariter,& ruinam.
Étenim decurfis retro temporibus vidimus multos, Se fleuimus,
ex Palatini ordinis ofíício cecidiíTe, quos & violenta
profefsio ab honore deiecit, ¿¿trábale Regum fanftione ludiciu
autmorti.autignominieperpetua fubiugauit. (iuoa
importabilemalum,(S

TOLETANVM.XIir. 6xf
deteftaí culpas legum pcEnas excipiat\ aut innoxius iudicio
omnium comprobatus appareat. Illos tamen, quos in locis
talibus manere conftiterit, vnde nocibilis perfugij fufpicio
íit, auteos,quos pro coturbatione térra» diligentiüs oporteat
cuílodiri,hos fine aliquo vinculorum,veliniuriíedamno,fub
libera cuftodia confiftere oportebit.Sic tamen repulfo omni
terrore, fub circunfpefta & diligenti cíuftodia habeantur, vG
tempus, quo iudicari eos oporteat,nullo modo fub fraudulentia
dilatetur, quo ab vxoribuS; velpropinquis, atq; etiam
rebus fuis diutifsimé feparatiprofefsionem luam videantur
dediífe inuiti: quse tamen, £\ data fuerit, modis ómnibus
C.v,;/";^on valebit:fed iuxta fuperiorem ordinemjillud "tamen pro
*''"P (" ^^^° accipietur,quod ex ore eius agnitum generali fuerit iu-
^^"¿'"/ diciocomprobatum. Namdecaeterorum ingenuorumper-
^»»iw! *" fonis,qui Palatinis officijs no hasferunt, 8c tamen ingenua;
dignitatis titulum reportare videntur, íimilis ordo feruabi-
'tur: qui, etiamfi pro culpis minimis (vt aflblet) flagellorum
i£libus á Principe verberentur,non tamé ex hoc,autteftimonium
amiffurifunt, aut rebus íibidebitis priuabuntur.Ciiiod
íide infidelitatis crimine quicquá eis obijcitur,íimili,vt fupe-
Hus praemiílum eft, ordine iudicandi funt. Qupd Synodale
decretum diuino,vt confidimus, fpiritu promulgatum, íi
quisRegum deinceps, auttemerantercuftodireneglexerit,
autmalitiosé pra»terirepr£elegerit;quo quifquá de pcrfonis
taxatis aliter,quámpraemiíTum eft,pra?damnetur, aut aftu
•congefta? malitiae perimatur,vel deieftus fui ordinis loco
priuetur,fit cum ómnibus, qui ei ex deleftatione confenferint,in
confpeftu altifsimi Dei Patris, & vnigeniti Filij eius,
-atqueSpiritusfancíri perennianathemate vltus,

6i8 CONCILIVM
£'«"«* ^^% aliquo eorum*'infamio, velrei propriae damno,&fer-
:,fur¡utur. yitij mutationc corrigere, 6c in commiílbs talium,alios, qui
placeant tranímutarc.
///. Detrihutorum l^rincipalirelaxatforjemflehe.
Tertij ordinis gloriofaeiníinuationis occurfu liberalitasPrin
cipalis longé, latéq; difFufa, noftro fe inuexit coctui agnof-
Genda:qua?,fícut ex puro fonte Regia? prouiíionis procefsit»
ita Synodalis conuentus debet fanffcione praíílringi.Et ideó
religioíi Principis noftri Eruigij Regis aífeftüs in toto gentis
fuae ambitu, vfqueqüaq; porreftus de virtutein virtutem
quodammodo gradiens,
qui contrahace veneritjfubijciendum eíTe fancimus.
luí.De murntióne prolfs RegU,
».t>»í/(í. Pridiana;diei excrcitia gloriofa,quibus per tríum Capítulorum
adrtotationem pietas Prirtcipalis fe mónftrauit eximia» ^ QÜ9Í''^^
cogunt coctüs noftri reuerentiam aliquid promulgare, * quc»
valcat;& pietati rcgiae vicébenefícentiae reddere,&: Principali
foboli ad futurum prodefle. Prouidentia enim falutari$
femper eft vtilis;imó femper eft vtile, quod ad veram pertineat
faluté.Etideó pía? folicitudinis cura extenti,defeníionÍ5
decretum promulgare prdegimus in regiant proIem;

TOLETANVM.XIir. €19
•tipKci tribütorum relaxatione erexit. Et ideó, qui tot erj^a
gentis fuá? popules eius beneficia perfentimus, dignuní ett,
vtfaltim eius filijs fortiatuitionis ad futurü adminiculaprorogemus.Conteftamur
ergo omnes praefentes, 8c abfentes,
feu etiam futuris tempúribus fubfequentes Sacerdotes, vel
Principes,feu cuiufcuq; honoris,autordinishomines coram
•Deo,

6io CONCILIVM
cipis libidini fubiugari? Et quae fuit domina gentis íit poft
modúproftibulumfocditatis^Et quaetoris extitit regalibus
honoris Regij fublimitate coniunfta,ftupris eorum, vel coniugijs,quibuspridé
dominataeft,abdicetur vtreprobafQjaid
ergo íi moriuntur Principes, nunquid inhonorandasrelinquuntfui
corporis partes? aut quia ad gaudia cceleftia Chriftiani
tranfeunt Reges, proptereá ad contumeliam infeculo
eorum deuocandas funt coniugesí* Nufquam ergo inhonorumeíTe
oportet, quod honorandum conuenit opportuné
haberi.NulliergolicebitfuperftitemReginamíibi in c6^
iugio ducere, non fordidis contaftibus maculare. Non hoc
fecuturis Regibus licitum, non cuiquam hominum licebifi
eflepermiíTum. Quód íi faceré tale aliquid quifquam praefumpferit,quoautfuperftitemReginam,poftdecedétisPrin
cipis mortem, íibiin connubio copulet,aut adulterina poUutionecontaminet;
íiue íit Rex, íiue quilibet hominum, qui
huius noftrae fanftionis fententiam violare prasfumpferit, íiC
ab omni Chriftianorum comunione feclufus, Se fulphureis
cu diabolocontradaturignibus exurcndus. Qui^cunq; igitur
huius conftitutionis noftre proefumpferit conuellere,vel abradere
fanftionem, íit nomen eius abrafum, 6c deletu de libro
vita?; vt tartáreas iudicij poenas excipiat, qui haec decreta
honeílatis deuouerit violanda.
VL Vt exceftís feruls, vel libertis FifcalibtiSinulksde feruitute
quorumlihet deinceps am libertis ^adPMaúnum offieinm
quocumque temfore tranfeat,
Síepe obfufcat nobilium genus fubereftum feruitutis impor
tabile dedecusj quod Sc generofos ada?quatum infamat,

TOLETANVM.XIII. 6i\
mus excidia^in qua obfcocna fcruitutis coditio dominorum
fepe fuorum cafum operiens, Se regnumpariterlabefaftare
fecit, (S: dóminos/' Ac proindehortantepariter, ac iubente
prsediftogloriofifsimo Principe,hoc noílri coetus aggregatio
obferuandum inílicuit, vt exceptis feruis, vel libertis fifcalibus,
nullus feruorum,atque etiam libertorum quorumlibet,deincepsadPalatinum
quandoquetranfire permirtatur
officium: nec etiam locorum íircalíum,atque etiam proprie
tatisRegia? adminiculatores, velaftores íieriquolibcttemporeadmittantunfedconditionisfua^
vfum deinceps vnufquifq;
feruorunij vel libertorum veraciter reminiícens, ita
íibi ab ordine Palatino extorris proíiciat,vtdominis fuis,vel
vel dominorum fuorum pofteritati nec noceat, nec a?qualis
exiftat.Ciuod íi deinceps,quoruncunq; íit,libertus,feu etiam
feruus,vel omnis eorum adfutura progenies, quipoft huius
fanftionis noílre fententiam ad offíciapremifla accedat,illic
quolibet tempore, aut fcruiturus, aut obfequendus modis
ómnibus contradatur, ex quo autferuitutisoriginem duxit,
aut libertatis decus fubire promeruit.
VI /. De his quíjfro accidentia iurgiorum,airaría nudarept'Afumunt,
vel luminaria E ce lefia fubfirahtínt.
^^'1'H>!'^' Ve his,quifaciuntopus Dominifraudulenter, ^defidiofé,
' Pr'opheticus fermo annunciat. Et fi illi va' incurrunt,qui negligenter
opus Dominifaciunt, quod fupplicium merebuntur,qui
diuine feruitutis cultum,malitiaintercedente ab altaribusChriílirubducuntUUosdicimus,
qui obftinate mentis
dolofitate confufi, cumaliqua eos moleftiafraternorumiur
V giorum pupugerit , infana ilico temeritate abrepti,altaria
nudantes, facratis veftibus exuunt, luminaria fubtrahunt, ac
diuinorum facrificiorum cultum.malitia intercedente fubdu
;J'V* ,/zCunt. Etquodinhominibus fe vindicare non poñunt,iniuriá
;f&«;'!Deo(quodpeiuseft)inferunt.Vnderiliuiufmodi,profrater
?lÍ;;^;:no odio homicidio reatuadftringitur, pro contemptu diuiíiÍT'"
^° quidpcene merebitur? Etenimiuxta quod diuinus fermo
H/-^- mcrepat:Si peccauerit virin virum^ placan ei poteít üeus: li
S,;|ÍmquisautempeccaueritinDeum,quis pro eo rogaturus eíl?
'^-Cía Facilé ereotalium Sacerdotumexcefsibusilla Dominifen-
H^¿ tentia coaptabitur, qua malitia percutitur Sacerdotnm.
Dicit
Ayuntamiento de Madrid

6n CONCILIVM
t'Kti '.»• Dicit enim: Honorificantes me honorificabojqui autem c6ifi

TOLETANVM.XIII. 62^
excepta ineuitabili necefsitate infii*initatis,qU3e teílibus poffitcomprobari
idoneis,ad cóítitutum diem venirediítulerit,
contemptorum fenouerit excomutiicatione multarij/i tanien
exceptis fuprá taxatis capitulis.autflurainú, aut aérnni
procellofa immeníitas,adpra?íínitum diem, aditum ei fubduxerit
properandi: quod tamen & hoc ipfum conninci
idoneis teíhbusoportebit.Hancetiam ócilUex Pontiíícibiis
fententiam merebuntur excipere, qui exortos contra fe clamores
negociorum,admoniti á Metropolitano, diftulerinc
cmendare,atq; compefcere:autli admoniti, vtadiudicium
primgefedisaccedantautperfenoluerintproperare, aut vades
fuos nefflexerintleealiter informatos dirisere.
IX. De con jinnat ione Conctlij ToletaniduodecimiyquQdfadlum
ejl annoprimo glorio fi^imi Eriiigij IsCgis.
Licet vnanimiconfenfionis noftra^iudicio geíía Synodalia
Toletani Concilij duodecimi acta funt, atq; dirpolita, quas
anno primo glorioG Principis Eruigij in hac vrbeReo^ia celebratafunt,nunc
tamen, iterato inconuulfibilis noíira? definitionis
aíl^enfu, caipfageíla,prout geíta funtvcl cóícripta,
omnitemporum íeternitate valitura deccrnimus, 8c omnimoda?
foliditatis vigore fírmamus, iuxta ordinern capitulorum,qui
in eifdem geftis conícriptus eíTe probaturjid eft:Dc
a^nita y Se confirmata pr:eleclione faftigij Principalis in nomine
gloriofi dñi noftri Eruigij Regis.Item de his,qui pocni
tentiam no fcientes accipiunt.Item de culpatorú reccptione,
velcommunioneapudEcclefiam.ltem,vtinlocis, vbiEpifcopus
non fuir, '' nunquam Epifcopus ordinctur. ítem de'NuropScdin.!]
quorundam coníuetudmeSacerdotum tocdilsima,qui oblatisD
eo per fe facrifícijs non communicat. ítem de conceíTa
ToletanoPontiííci generalis Synodi poteftate: vt Epifcopi
alterius prouincise.cum conniuentia Principum,in vrbe Regia
ordinen tur. Ítem de recepto teftinionioperronaruiTi,qui
perlegem,quíe de promotioneexercitusfaftaefhteíHfícádi
licentiamperdiderunt Itemdehis,quivxores fuas, diuortio
intercedente, relinquunt.ítem de cofirmationelegum, quas
inludaeoruní ncquitiam promulgatseíunt,iuxtacarundem
legum prasííxum ordinem tituIoPum,qui in eodem Canone
adnumerantur. ítem de his, qui ad Eccleíiam cpnfugium
facium.
Ayuntamiento de Madrid

524 CONCILIVM
faciunt. ítem de cultoribus idolorum. ítem de interdigo teporisconftituti,quodebeatConcilium
celebran. ítem Gonclufio
definitionum, inqua 6c Deogratia? referuntur,&pro
Principe exoratur,ftatuentes videlicet, vt qui contra fupra
diftorum capitulorum decreta venirepraefumpferit, 6c Ecclefiafticae
excómunicationis fententia fcriatur, 6c ad legem
glorioíi Principis , qua?in confirmatione ciuídem Concili|
facía eít, teneatur obnoxius.
X, Vímmatuleant miniñrare hi, quiposnitentUm accifimt
in Sacerdotio copfittHti.
wy.*" Tcrtij dieineceíTarío collationis euentu, vifum nobis eft antiquorum
Patrum indagare de pocnitentumregulisinftitutum.
Etenim digno nobis venerandus honore fanftifsimus
fratcrnofter Gaudétius,Valerieníis fedis Epifcopus.per Vicarium
perfonaefua? ad Concilium deftinatumíCongreíTus
eílnoílri reuerentiam ccetus; infinuans facrofanílo Synodali
conuentui, quod incommodíe valitudinis nimietate praeuentus,
per manus impofitionem,fuba£lus fuiíTet pa:nitentia?legibus.Sed
vtrum accepta pocnitentia,liceret fibi praecepta
fui ordinis contreftaremyíleria, velMiíTarumfolita explere
officia, per Synodalia inílitutionisfe maluitcertificari
refponfa. Tune collatis in vnum de huiufniodi Canonicis
inftrumentisjhoc fanfta Synodus definiuit, vt reconciliatio
ne pra?miíí'a,foliti ordmis retentet officia.Si enim regulf prg
cedentium Patrum,eos qui panitentiam in difcrimine mor
tis accipiunt, 6c nulla de íe manifefta fcelera confitentur,
(íiadíittamen inhis, (S¿:talibus probitas morum) ad Ecclcíiafticos
gradusperuenire permittunt, quanto magis, vt bi,'
qui inipfo Sacerdotio conftitutipccnitentiam accipiunt, ^
fidtnotM. íui ordinis offício retrahantur ? tantum íi fe ipfi mortalium
criminú profcfsione proprianonnotarunt, Cumenimomnis
Sacerdos tune íibilicitum facrificare fciat, quando ama-
Üs aftibus vacat, qua ratione, quj nocnitentiíeremediumfufcipit,
quod datur in remirí.it)nera peccati, áfacrificijs diuinis
fe abigitfPoenitentia enimadhocfufcipitur, vt peccatum
diluat,& peccadfordes hominem iterare non íinat. Qui ergoconfiditperfufceptam*poenitentiam
dimifla íibi p^

T OÍ. E T A W V.M. XII I. 62S
ordims fui non audeat retentare ofíícia, cumhoc akeri non
liceatnifi ei,qui fe á peccatis abftineat?Etenim cum poeniteii'
tiam accipimus, ad fimilitudinem conditoris nos reformare
conamur. Reformatio igituripfa medicamentum eít, quo
delenturpiacula. Si enim medicamentum iftud aíTumitur
refté, creatori fuo anima rcformatur, refté etiam facriíicandi
Deo cultus aílumitur; quia in eo íimilitudo conditoris
agnofcitur: íi aucem poenitentia? medicamentum fubtrahitur,quod
in remifsioné peccatorú accipitur,ad fimilitudinc
fa£loris vfpiam non venitur. Etenim pocnitentia (vtdiftum
eft) in remedium peccati accipitur; Sacerdotium vero propter
munditiamretentatunvthoc 5>accrdotis& vita, itafruftu
bonorum operum floreat, quo Se in fe deliíli pafsiones
extinguat, ¿¿praídicamentofuo in alijs peccati regnum potentialitcr
deftruat.Huic igitur taliter,vt pra^miíimus Sacerdoti
viuenti.quidoberit, íi poft acceptaspoenitentiaeleges,
diuinis altaribus propofitionis oíferat panes ? Autnunquid
poenitentia? donum,quod in remedium fit peccati, inprohitionedcuocandum
eít facramend? Nufquamergo pocnitentia?
pra^cepta priuabunt iuracocleftia. Poenitens enim abílinere
á peccatis pariter,

6i6 CONGILIVM
pcrnitentiae reconciliatus. implicatum fe dixerit mortálibus
fáftisjiuxtaseftimationé Metropolitani abftinere huiufmodi
oportet á prsemifsisofficijs.Caeterum, íi (vt diftum eft) fub
poenitentiae perceptione confiftens, nihil mortalis criminis
fe admiíiíTe praídixerit^ attamé quod faterí hominibus crubefcit,
abfcófum íntra clauftra fui peftoris delitefcit; nouerit
ipfe íibide fe poteftatem eífe conceflam, vtiuxta confcientÍ2efua?fiduciam,vtrum
audeat, aut non audeat facrificare
Deo,ex fui potiüs arbitrij poteftate, quám exnoftriiudicij
perniifsione procedat.
XL Ne quis alienum Clerkum, ^üel Aíonachum
[lifcífUt fugiemcrru,
Multaf fuper hoc capitulum Patrum prscedentium fententia^
manauerunt,quod multiplici prohibitione fancitum eít>
vt alterius Clericum nemo folicitarc, ncmo fugientem reci-
UMh. 14. pere, nemo etiam, aut obcelare, aut crdinare auderet. Seo.
quia abundante iniquitate, ó¿ refrifrefcéte chántate, nec honeftas
attenditur, nec cupiditas inhibetur, agendum eílj vft
quos impunis admonitio non emendat, euidens fententia
damnationis coérceat. Placuitergo, vtnullus alienü Presbyterum,
Abbatem,miniíl:rum, Subdiaconu,vel qu emlibet Clericum,feu
etiam Monachum fugientem, vagumq; fufcipiat,
non ad fuga fuadeat, non fugae latibulum praíbeat, non apud
fe habito vel retento humanitatem impendat; non occaíiones,
quibus quaíi fe nefciente alibi lateat, turpi oppoíitione
conííngat: nam horum omnium cafibus non folüm turpatur
honeílas, fed frequenti dolorum acerbitate confoditur
fraternitas. Etenimíi dicat quisfimplici animo alterius Clericum
fufcepilfe^nec nofle eum fugitiuum exiílere,tunc eui-^
dens innocentiajfuaepuritas approbanda eft, quando eum,
querii fufcepit,

'n.
TOLETANVM.XIJL .627
municatüm,&remoturri fe á fuis officilsnoueriteíTe, quáto
eum, qui fugir/ub fuá poteftate contigerit remoíaíTe. Si autem
huius coníHtutionis noftra? pfséüaricator Presbyter,
Biaconus, vel quilibet ex religioíis videatur haberi, reddito
eo,cum rebus fibi debitis, qué fufcepit, ipfe folus apud eum
annointegro,fub pocnitentiascenfuradeputatus tenebítur,
cuiusfugitiuum fufcepiíTe moftratur. (lincunq;tamentali-
Sr?'; ^"^ humanitaté impendunt, eadem, 8c fimili cenfura legum
'"'«.inu- exquirendos,

(528 CONCILIVM
quemq; excommunicatione contigerit fufcepiíTejántequam
á proprio Epifcopo adaliumpertraníiret, tamdiu excommunicatus
apud eum,cuius iudicium petijt,habeatur,quamdiu
excommunicatorisfui obieftibus,vtrum iuftc,aniniufté
alligatus íit,agnofcatur.
XIÍI'De reíatione gratiarum^cjMA pofi pera^thnem Concilíj> '
Deo, ^ Trincipíperfoluuntur.
His erffo Synodicis inftitutis fubfcriptionis noílrae robuf .^
• o r í j- • • j • .An»í«PP^
apponimusjoclub tenore diuino,perenni,ea,quae decreui- '^
mus,memorÍ3e confecramns: dantes immortali Deonoftro
gloriam pariter,6«: honorem, cuius infpiratione agütur omnia,qua?ralubriter
cxercentur. Inuiftifsimo quoq;, atq; religiofifsimo
Principi Eruigio Regi, multiplicem gratiarum
exhibitionéperfoluimus,cuius clementifsimoiuíTuinvnum
ccctu aggregandi conuenimus.Sitilli pax optabilis,(S¿ beata:
ducat quoque témpora procurfu longioris aeui Felicia; 8c
poft imperialiaterreniregni fceptracoronandus perueniac
ad coeleftia regna;pra?ftante lefu Chrifto Domino Deo, &:
Saluatore noftro,qui cumDeo Patre, Se fan£lo Spiritu vnus
in Trinitate viuit, 6c gloriatur Deus, in fécula íeculorum.
Amen.
Interfuerunthuicfanóto Concilio Pontifices
numero XLVIII. Id eíl:
1 r^ Go Iulianus,indignus fanftae EccleíiaeToletana? Metró-
E politanus Epifcopusjinftituta a nobis definita fubfcripfí'
2 Liuba Bracarenfis Metropolitanus Epifcopus.
3 Síephanus Emeriterifis Metropolitanus Epifcopus.
4 Floreíindus Spaleníis Metropolitanus Epifcopus.
5 Leander Illicitanae fedis Epifcopus.
6 Palmatius Vrcitanus Epifcopus.
7 Concordius Palentina? fedis Epifcopus. ^^^
8 ' Mumulus Cordubenfis Epifcopus. t_júlUVi^
9 AntonianusBaftitanus Epifcopus.
I o Theuderacius Afsidoneníis Epifcopus.'
IX StercoriusAuceníis Epifcopus.
Ayuntamiento de Madrid

TOLETAKVM.XIIL
11 Gcta Elipleníis Epifcopus.
11 ' Monofonfus Egitanienfis Epifcopüá*
14 Froaricus Portucalenfis Epifcopus.
15 Gregorius ^ Oretanus Epifcopus.
1 6 Agricius Complutenfis Epifcopusí
17 Proculus Bigaftfeníis Epifcopus.
18 Miro Conimbríenfís Epifcopus.
19 'Crefcitarus Biterreneníis Epifcopus»
20 Cicilius Dertofanus Epifcopus* .
21 Ella Segontienfís Epifcopus.
22 Sonna Oxomenfis Epifcopus.
23 Simpronius Arcauiceníís Epifcopus.
24 Reparatus Vefenfis Epifcopus.
25 CuniuldusltalicenfisEpifcopus.
2 6 Hilarius Aurienfis Epifcopus.
27 Gundulfus Lamecenfis Epifcopus.
2 8 Félix Irienfis Epifcopus.
29 Atula Caurieníis Epifcopus.
3 o Bellitus Oílonobenfis Epifcopus.
3 I EufrafiusLucenfis Epifcopus.
3 2 loannes Pacenfis Epifcopus.
3 3 Oppa Tudenfis Epifcopus.
3 4 Afturius Setabitanus Epifcopus.
3 ^ Deodatus Segobienfis Epifcopus.
3 6 Truítemundus Elborenfís Epifcopus.
3 7 Sifebaldo Tuccitanus Epifcopus.
3 3 Vincentius Magalonenfis Epifcopus.
3 9 •* Vnigirus Abelenfis Epifcopus.
40 Theodulfus Aftigitanus Epifcopus.
41 Gratinus Egabrenfis Epifcopus.
4i Sarmata Valentinus Epifcopus.
43 Brandila Laníobrenfis Epifcopus.
44 Holemundus SalmanticenfisEpifcopus.
45 Florus Mentefanus Epifcopus.
46 OlipaSegobríenfísEpifcopus.
47 ' Eufendus IlerdenfísEpifcopus.'
48 AraOIyfipponenfís.
Ayuntamiento de Madrid
629
Ggg j Ítem
4 Atiii Monefon^
fui.
é AliH«Orettn«fcí
dis Epifcopus
• Aliát Crefcituní»»
Suftitn.Ji.jtuihyCr
VduiUibic^fíiU/ífiti
idaih
'AliisvnigmsAbc
Uní;
« AliáiEuredtt^

6io CONCILIVM
ítem Abbatcs-
I A Bfalius Abbas.
i /xFauftinus Abbas.
' 5 Gerontius Abbas. ^ ^
^"GaftoriusAbbas. ? •* ^"^
j Sifebertus Abbas.
6 Félix Archipresbyter.
y Vifandus Archidiaconus.
8 Vincentius Primiclerius.
ítem Vicarij Epíícoporum.
1 T\ Acatus ^ Abbas, agens vicem Suniefredi Epifcopi Nar- ^UM.
1 bonenfis» ^ . ^^^ni^
z ' Spafandus Archidiaconus, agens vice Cypriani Epifcopi ' ^
rarraconenfis.
3 Laulfus Diaconus, agens vicem IdaliJ Epifcopi Barcinonenfis.
4 Gifibertus Diaconus, agens vicem Anfemundi Epifcopi .,-«., Sefuídus,agens vicem Felicis Epifcopi Dianienfis. PP^^picof'
ro Citruninus Abbas, agens vicem Stepbani Epifcopi Carcaf- mitf'»*'^*
fenfis.
,11 Audcricus Presbyter, ágens vicem Eufraíij Epifcopi Calagurritaneníis.
12 Audericus Presbyter,agés vice Rogati Epifcopi Beatieíiíí^'
13 Dexter Diaconus,agens vice Primi Epifcopi Agathenfí^*
14 Vnicomalus Diaconus^agens vicem Atilani Epifcopi Paní"
• , piloneníis. . raiCi"'^'*'
15 Andebertus Abbas,agensvice ^ GadifcaldiEpifcopi Ofcenf./^'**
I 6 Leopardos Abbas.agens vicem Potentini Epifcopi Vticenf.
17 Tuentius Presbyter, agens vicem BiccilaniEpifcopi Accitaneníis.
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.Xin. d^t
i 8 * Flofetttius, agens vicem Leuberici Epifcopi Vrgelitanéíís. ' íleifurTeSr
19 Vincentius Abbas, agens vicem Gaudentij Epifcopi Vale- íicivf^duuá
rienfis.
20 Segarius Abbas, agens viccm Gundilani Epifcopi Impun- 'P''0'**iii>"Mhu
. * 1 A fiítHtt in muhu M jí.
tani. dtjunu
21 Stabilius Abbas,agertsvicem Aufterij EpifcopiTyraífonéfis.
2 i Baromellus DiaconuSj agens vicem Aufterij Epifcopi Tyrafl'oneníis.
2 3 Calumniofus Diaconus,agens vicem Samuelis Epifcopi Ma
lacitani.
24 ^ Ciexa Presbyter, agens vicem Vuifefredi Epifcopi Aufo- * ForteCixib.
neníis.
25 loannes Abbas, agens vicem Reginci Epifcopi Aucenfis.
2 6Leopardus Abbas, agens vicem Aurelij Epifcopi Aíluricenfís.
27HabitusDiaconus, agens vicem Potentini Epifcopi Vereccnfis.
ítem ex viris illuílribus officij
Palatiní.
OStrulfus Comes baeciriíHtüta,vbijnterfu¡,annuensíubfcripíi.
Vbadamirus Comes Scanciarum,6

TOLETANVM. Xlir. óa
Vna cüm fatisfaftione difciplina?, iuxtaquod noftra manfuetudo
decreuerit,idipfum thefaurispublicisperfoliiebüt. Cer
té íi quifquisille Dux,Comes,Tiuphadus,Numerarius,Villí
cus.aut quicumque curam publicam agens, tributa exafto íibi
commiíTo, annis íingulis plenario numero non exegerit,
aut exafta apud fe retinuerit, Se eaftatini thefaurispublicis
inferreneglexerit, duplatatributaipfadeproprijs rebusfuis,
modisómnibusin publico infcrebit.Hoctamen fpeciali, &
euidentiferenitatis noftrse fententia definimus, vt nullus de
fupradiftis Comitibus,Tiupbadis,Vicarijs, Numerarijs, leu
quibufcumq; curam publicamagentibus,quafcumq; exa£í:iones
pro hoc negocio pietatis,cuilibet ex vobis,quibus,&: reía
xatio manfuetudinis noftra? conceditur,quicumque exigere
pra?fumpferit,autquifpiam eorü vobis pro tali caufa aliquid
abftulcrit,aut á ab alijs oblata fibi acceperit,(S:pro bis caufis - Auín» obi.in
quibuslibet modis aliquid mutilare pra?fumpferitjinquadru '
plum de quicquid acceperit, cui noftra clementia elegerit vni
uerfa reftituat. De terris vero, vel vineis, quas pro eodem
tributo quicumq;fupradiftorum curam publicam agentium
vobis priuatis, vel fifcalibuspopulis abftulit, vel accepit fruges
áridas,& liquidas exinde in prasteritis annis vnufquifq;
exaftor colleait in rationem ipíius tributi, hoc íibi imputct,
térras ipfas, vel vineas vobis de quorum iure ablatse funt,
reftituere non diíFerat. Sic enim dignum eft, vt quod pictatatis
noftríe fynceritate depromitur,ira á cunftis íine cuiufquam
exactionis ftimulo peragatur. Datum íub die Calend.
Nouembris,anno feliciter quarto regni noftri, Toleto.
Lex in confirmatione Concüij edita.
I
N nomine Domini.FlauiusEruiíriusRex. EximiaSynoda «i^'fx^'^-iiyyiHot.
lis auttoritas o: veneranda eftpariter^oc tremenda, quaem
tantum perdonum fanfti Spiritus agit,vtex diuerfitatemultorum
animorum,

634 CONCILIVM
nodtiam deducamus íingulorumrilla dicimus Synodalís Co
cilij geíla,quc annoquarto regninoílriin Toletana vrbenot
if¿>f/«í. cunturcíTeconfeftatquarum inftitutionum euidentia íine
r.rutirgi cun£latione ómnibus innotefcant,hiceapraelegimus fpecia
'^rX'clpfa literrenotanda.Eftigiturprimus Canon deredditoteftimorí/tV-^^°dignitatis
eorum,quosproFanatio infidelitatiscumPaU-
Conc
pro
rit
rh
.' f^^'ik* lo traxit in focietatem tyrannidis: quos celfitudo noftra vna
cum fili)s,perhuius noftrae legis ediftum, Se teftimonio nobi
litatis priftina? vti,&: rebus,quas per auftoritatis noftra? vigí'
rem perceperint,decernimus reueftiri. ítem fecundus eft titulus.de
accufatis Sacerdotibus, feu etiam optimatibus palatii,
atq^ Gardingisjfub qua eos iuftitiae cautela examinan coueniat,quos
glori ae noílre manfuetudojiuxta ipfius Canonis
inftituta, nullistormentorumgeneribusante publicam dif*
cufsionemrubijci cenfuit; fed omnes qui deinceps fuerint
accufati.iuxta fanílionemprjedifti Concilij eruntproculdu
bio iudicandi. Vnde id fpecialiterobfcruandumfore cenfemus,
vtquidquid contra hancregulamfententia? noftra?» vel
pra?difti Canonis inftitutionem.aut in perfonam cuiufquam
fueritaftum, autderebus accufat.ie perfona? extiterit iudicatú,iuxta
praedifti Canonis inftituta,nullo vigore fubfiftat:
quód perfona ipfa aliter quam decernimus iudicata, aut teíiimoni)
fui dignitatem amittat, aut qua?ftu rei propria? ca'
reat. Tertius quoq; Canon cft,detributorum principali rclaxatione
in plebe: vbi noftrae glorise auftoritate íimul Se ex- ^,¡i,ü«i'»*'^^
hibitione fancitum eft,vt omne'tributorü pra?teritorum an- ^^
norum,vfq; inanno primo regni noftri.quodin priuatis,íiue ^ sot'«^/|n>^J(
in fifcalibus populis relucet, abfolutionis perpetua? debeat ^¿'^^f¿^
fanftione laxari: eatantúm praecipiens theíaurispublicis ex- Jípjií*''
hiberi.quse exafta,& no illata fuifle cóftiterit. (Xuartus poft
hecfequitur Canon,de munitioneprolis.quempróptae vof
''''!;'"; luntatis adnifu omnis conuentus Sacerdotum.átq; etiam fe*
jj. ToUtém. niorú condere prelegerunt.Qjjmtus Canon fequitunneaefunftoPrincipejreliílam
eius coniugem quifquaniíibi, aut
in coniugio, aut in adulterio audeat copulare. Sextusdeindc
fequifurCan6,vtcxceptisferuis,vellibeftisfífcalibus,nul]üS
de feruitutequorumlibet,aut libcrtis deinceps adPalatinum
officiu tranfeat.Qiiod fi fecerint,prefentis legis noftre edi^í'
ad proprie feruitutis iugí^ modis ómnibus reducédi funtjq^a
literadominisfuisj fifuperftites funt^aut eorú propinqj^*^'
quibus
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.XIir. éíf
quibus decedentium fuccefsio ex Icge debetur,fcruitutitradantur.ÍPoíl:
húc íeptimus eft Canon ,de bis, qui pro acciden
tia iurgiorum altana nudareprasfumunt, vel luminaria Ecclefiefubtrabunt.
Oftauus quoq-, Canon fcquitur, ne admonente
Metropolitano quifquam ex confinitimis adlociim,
vbiinuitatur,vehire conteiiinat. Nonüs quoq; Canon fequitur,de
confirmatione Cóncilij Toletani duodecimi,quod fa-
£í:um eft anno primo gloria? noftrse. Decimus huie Canon
adiungitur,vbi fpecialifententia definitur,vtrum audeantmi
niftrare bi,quipoenitétiam in J'acerdotio coftituti accipiunt.
Vndecimus quoq^ Canon babetur,ne quis alienum Clericü,
velMonachumfufcipiatfugientem. Duodecimuspoft hsec
Canon fcribitur^de no excommunicandis á proprio Epifco-
,po perfonisillis, quas ad Metropolitanum fuum negocia fuá
fpggefturi acceíTerint. Vltimus Se tertiufdecimus poft bunc
Canon fubfequitur,de relatione gratiaru, qu^ poft peratlionemConcilij,Deo,tmiut
fu£e pbiecribus exculareleconijciat: nam apra?memorato ^.f.
fuperius die,& tempore, (Scauíloritatis debita? vigore poUebunt,
Se inftitutionum fuarum regulis cunftorum vniueríitas
aftringetur.Si quis autem huius noftra? legis violator exti
ter.it;ac nonpotius ea,qua?príemiírafuntcuftodierit;& diuti
namEcclefiaftica? difciplince excomunicationemexcipiat, Se
decimam partem rei fuce fifci partibus fociandam amittat.
Ciuodrinihilhabuentfacultatis,vndepr^di£tamcópoíitio
ne perfoluere pofsit; abfq; aliquo infamio fui,quinquaginta 'J/'Í'^'"/"^^.-^
eumoportebitiftibus verberari.Huiusigituriegisnoltre úe-fr" ^'""«¿^rvoT*//.
cretü,quod in confirmatione huius facri Cócilij nofcitur pro ^""""'^"V''-.
mulffatumjeloriofae manus noftre exarationefubfcripíimus,

6s6 CONCILIVM
Edita lex iii confirmatione Concilij)Toleto,fub die Idus
Nouembris.Era DCC. XXI. anno quoque feliciter quarto
regni glorioe noftrae,in Deinomine. Eruigius Rex.
Defubfcriptionibus.ij.ConcilijToletanú
I N hac generali Sjnodo pat4ci [ubfcribunt Epifcopiy quadragint^
; ^er Procuratores vero Vígintifeptem. Ex his aliquf trt
alífs Comlfjf interfueVHnty cum a duodécimo Concdio, vjq^ ^»
decimumtertmm, dúo peltres anni wterceffer/nt: ita efijrdgílis
humana conditio.Qui in alijs irUerfuerunt,Junt Antontuí Ba}i'
tanm^qHiin. i z. Toletano fíibfcríhit: ^ zAíula Caurienfis in ear
dem. ArgthundHS Eliheritanus per Vicarium,in, \ zfToletano*
ConcordtM T^alentinusjn. \ z. foletano, Deodatus Segobricenfist
quitnAiSToler. Eufrafms Lucenfis, ^EllaSegontienfis,*vter(jf
in. I 2 Toletnficut Froaricus Portucalenfis,^ Félix DiamenfiSy ^
GundnlfHS Lamecenfis, ^' Gaudentim VMerienfis, ^ JulianHS
Regí A vrlfls,^ loannes Pace fes,^ Luiha Bracarenfts, ^ Leander
lllicitanm, ^ Palmatius Vrcitanus^ t^R eparatusVifenfts, ^
Recdanus.qui ^ 'K'^ cilla Accitanenfis, (^ Sífebaldo Tucc/tanUff
(^ Stepharjw Emeritenfís»^SamuelMalacitanus^^TheudC'
racus Aftdonenfis.t^TruíiemundusElhorenfis,^ TheodulphtU
Añigtumis, Vnigirus Alelenfis: omnes in. i i,Tolet.[ubfcrimnt,
funt numero vigtnti quatuor.Qui vero mortuis fucccduntymaiori
innúmero funt-^ nimirum A (furias Setabitanus»qui IfidorofuC'
cept,in.i 2.To!et.

TOLETANVM.XIII. 6^
Idactpts Barcimnenps, qui QuiricOiin. i o.Tolet. loannesEgar
enfis^quí Eugenio,in^/^fToL lacobín Gerundenfts.qui Talomjn
^.Tolet. Leubericus Vrgelitanus^quiM.aureüo»in.^>^oletano,
M-iro Commbrienfts, qui Cántabro, in Emeriten. ^Monofonpis
Egitanenfis,quiSelu&,in Emeriten. Mumulw Qordubenfis, qui
Euforo,in.%Srolet. O lipa Segobrienfts.qui Sempronioyin.\ zftol.
OpaTudenfisjquiGenetio,in.\i.Tolet. Proculus Bigafrenjis,
quíGiberio,in. 10, Tolet. Trimus Agathenfis, qui Georgiojin.^.
Tolet. %í)gatus Beatienfís,in. 11 .Tolet. Reginicius Aucenjisyqui
Lothario»in.% fTolSarmataValentinHS.quiHojjfitalijn. i z.Tolet.
Sempronius Arcauicenfs,qm cMumulOiin. 11. Tolet. Sona
Ox ornenfis, qui SeueritanoJn.\ z.Tolet. Sunifrcdus J^rbonenfts,qui
Selu&iin.G.Tolet. Stephanus Carca¡fonenps,qui Siluefiro,
//7.8. VincemituMagalonen/íSyqmGeneJío,in./^.Tolet. Vnigiruí
Abelenfts,qui Asfalto yin. ^ x.Tolet. Valderedus Cafaraugu^anHs,quí
TaloniJn.^.Tol,Vvifefredus

638 CONCILIVM
„ ittrtm feruitutipotepatem haMat,(f.L 17. J\V likrti, velproí,
gen i es eorum cum pojierifate patroni,aíií coniugia conneBant ¡aut
}, eísinfolentes exifiant. •
Cap. 7 CÍui faciunt opus Domini frauduléter] Locus epHteremí*
c.^^.hoc modo:Qtiifacit opHSDominifraudulenteryjiuenegUg^*
ter{cui rejpondet vo,xdiiiXSit^quA efi apud Septuaginta) défrrií^
dúo fequentia verba.
C/ip'^i. ' Qu^ibus Apoftolusita obedire ipv3ece-pit]adHebreos, c. i 3 •
„ dicituríObedtteprApoJitis veflriSi^ fubiacete eis:ipfienim perui'
„ gilant ¡quaji rationem pro animabus veíiris reddiíuri-^vt cumgaH"
„ dio hoc facianti(^ non gementes.
Cap, 8 Primae fedis accedant.] Hu tria nomina fupremam dignitate
in Ecclefa tnfuoordine fignificatiPrima fedeSyTrimas,fePíPri^
matuSy^ (¿Metropolitanus. Prima¡edes^fuf rema EccleftApote^'
fas»^quA ejtcaputtotimcatholicx. EccleftA,is eftTK^manusPot
i fe X. Ita Synodus. loo.Epifcoporumin caufa fidei Adarcelltno
. fummo Pon! i fie i rejpondit: Ore fuo condemnatus eftjorefuo anathe
' matíjatus.accepit maranatha: J^mo enim iudicanit Potificem,
'^ nec Pr^fulSacerdotemfuminu:quia prima jedes non iudicatnr ^
^quoquam.Vfurpatur tamen prima (edes Ínterdum profedeArchie^
* pifcopali'^ea 'videlicet caufa^quod jicut fummus Pcnttfex omniunf
Ecclefiarumin vniuerfoorbe primus,^ Princeps 3^ Pater^^' c^tut
ep,itai^ ArchiepifcopHS .Epifcoporumiquos infua habet prO"
uincia,obtinetprimt4mlocum. Hinc Concilio.4^ Carthaginenf.irt
fhbfcriptionibítSsDonatianus lalabricenfisprim£ fedis Epifcopus
fubfcribit:(^in T'olet.^.^a/tjs Hi^paniaConci/qs Caríhaginenfis-,
TarraconenfisiCN^rboncnfiSi Emeritenfts, Bracarenfi$>^
Hijp^lenfisfedesprima dicütur.Et Concil.Carthag.i .c.z ó.cauetur,vt
prima fedis Ep/fcopus non appeüetur Princeps Sacerdotttm*
atít fnmmíis Sacerdos i aut aliquid huitifmodi-Jed tantum prirn^
fedis 6ptfcopus:efiq^apud Gratian. difi. 9 9. Prim£fedis. De ^^^
re vi de Rufumin a^^olinmm. Trimas dicitur Epifcopíts,qi*f ^r
caput totimprouincÍA. Sic Concilio Carthaginefz.c.iz.^vt i'^^^^
fmto Primate cuiíislibet proHÍncÍ£^nemo pr&fumat Epifcop^^ or^
dinare:ibi enim pro Metropolitano acctpitur-^ vipote cum hoc mU^
ñus adfolum Aíetropolitanum pertineat, *vt exmultis ConcHij^
liquet:^ Concil.Mileuitano Primas poniturNumidiA,^ Matír
ritanÍA.Vndeinnjnaquaq¡ prouinciajidetropolitanus Priman'^^^^^
batur.Accipitur etla vniuerfa lipis Primatus appellatiopro ijs, ^^\
iushabent fuprá Metropolitanos,ex QonciL Chalcedon* cap. 9'^^

TOLETÁNVM.XIII. 6i9
>» vero contra ipjtiíspromncUAfetropolitanum Epi/copum,Ep/fcO'
» puSifiue ClericnsMeap controuerjiam.pergant adip/ius dioecefts
»> PrimatestaMt certe adConfiantinopoliranáí Regia duitatis fedem. •
Qui Canon doéíifime ^eruditipme explicatura Francifco T*«r =
riano ¡ík 3 pro epif. Potif.c.^, Principem di(scefis,vel Primatem,
RomanumPonttjicum inteÜi^te.Sicin Hijpania Archiepifcopus .
l'oletanHSVOcalíir Primas¡eo cfuodfnpra HiJpalenfem.Compo^el.
lanamy'Bracarenfem, Elborenfem, Vlyfipponfem, Granatenfem,
Cafaraugfifianam, Valentinam,'Burgenjem, Tarraconenfem j ^
Narbonenfem ec de fias Metropolitanas ius ^Primatumhabeati
Dequa refufiusfiipra in opufculo nosiro de Primatu ec ele fia To
le tana diferuirntis.
^' lo. Frater nofter Gau

(J40 CONCIL.TOL. XIIL
Eíicharifliam accederé deheat, V/üaUfridius derehus E cele fiaf,
c.zo.tradít altosrariuSiaUos crehrms,alíosquotidieCommunkan-
„ dumpruípere. D.yimbrofMy.jO^.deSacrament.c.$.Síquoüdianus
„ eíi panisjCHr pop annum illum fiiwis? quemiam modumCuci
„ in Oriente faceré cofueuertint, Uccipe quotidie quod quotidie tihi
„ profi/:Jíc viue, "ut quotidie merearis accipere, Qui non meretur
„ quotidie acciperCino mereturpoft dnnum accipere. VidequA dicat
^, DfThom.opufculode Sacrarneto altaris:St quís(inquit)adfufci'
,y piendum Dominum mundus fierivult,primo dehet per aquam
,^ lacrjmarum lauari: fecundo per opera poenitentÍAíorqueri: tertio
„ perferuorem amoris Deija carnalium defideriorum humore fC'
cari. Q^od Ídem Thomoí plurihus veríais enarratJlle enim infiri'
donemundainuoluitlefumf qui mente pura ipfumfufceperitiWeronym.in
Adatth.c. z y.^idem ^hom. 3 ,p.q.% 3. art. 3 .De modo
fufcipiendifjnaxim, vi de Qan, i o i .Concilij fextigeneralis.quare
» dicitur: Si quis 'uolueritfynaxis tempore» commumcare purifimo
f> Chriíficorpore, ^ coram ipfo participatione effe.manus infor-
» mam crucisfigurans fie adeat, ^fufcipiat gratia communionerru.
CÍO. Pocnitens enim abftinere] Qualiter pcenitentia detur CociL
5 STolet.c. 12 .habeturití in epiñola Leonis ad %ufiicum: in qua
étiamprohibetur.'ütnuüanegociationis lucra penitentes exerceant.
Cío. Id eft mortalium] Sic interpretatur locum hunc Hifjchius irf
Leuit.cap. 21.
(ap.ih Patrum prsecedentium f^entenúx'jlía definitum e¡I in (onc/L
Nicanoc,iy,^Sardic.c, 1 ^,^ntiochen.c. i^»^Conftantinop.
c, 3 ,Carthag. 3 .f.44.^. 2 i STolet. z,c,z. (^Bracar. 1. cap. 8. CÍ
epifiola Jnnocentij ad Vistor.
Cu. Nemo fugientem] De Clericis defertoribus ConciLHifpal. zí
cap'^'
C II. Clericumnemofolicitare]SptjiolaLeonisidcaueturtadAnaftafium
f .9 .^decreto Celafi'jgenerali cap. S.Denon recipiendis
Clericis vagis,^ infirmando ordinatione^quA fineconfenfuproprij
Epifcopifit,ConciLBracarenPi .cap.i 3.
CAp.n Ofto dies iuxtalegum fanG:ionem]C¿?/;y«/ir leges Vvifegothl
lib.^>tit.6Jeg.i,
Vi[Ucus]Jnfra Vicarius alius a ijillico eft:cuius mentionem copio
fam inuenieslib.leg. Vvifegoth.De his autem nominibus (¿ officijSy'üidequA
anmtauimus»de dignitatibus ^ officijs Gothorum^
De víllicofjabes in leg.VvifegothJib. x uif, i Jeg.z,
Ayuntamiento de Madrid
INC I-

INCIPIVNTCAPItula
Cocilij Tolctani.XIIII.deccm
& fcptem Epifcoporumjanno
quinto Eruigij Pnncipis faai,
Era DCC XXII.
^41
D B frdnjemorationeaggregatiCocilíj,^relatione Trincipalü
jl edíóti > quo mffum eft Symdum agitar i.
De initio relationis» quo Qomilium ccepit geftorum Sjnodaliunu
\\\ ^ epiftaURomani Pont ificis faceré mentionenu,
••.. De aduerfitate dupliciiquanon potuit genérale Concilmmjieri^
De rejponjis partís noftr^.
De iterata dtjcuftione pramemorati ConciJij,
De prAmemorati Concilij honore collato.
\ -. Deloco.velordine, quoiamdiéfum Conciliumcoüocarioforteat',
jídloqmtio adíotitiscompagemEccleftAde dttabm Chriftina^
turis infeparabilibHí,^ pevfeBis.
De duarumnamrarum Chrifti

•64^ CONCILIVM
fuerat nunclatumjftrenuo, 6c inüifto fuse celfitudinis iuíTu
nosomnes prieciperetaggregariinvnum,hocdeditfpeciale
edidum; vtquiaíicutoportebatprotantae rei negocio pertractandojíieneraleCócilium
fieri varia aduerfitatumincurfiononfincret,íaltim
adunata per prouincias Concilia fierent:
Se íiquidem hic primiim á nobis in vrbe Regia Synodusagcretur,
deinde in fingulisquibufqueprouincijs íingu
lare haberetur Conciliumiquo quidquid hic a£lum per Toletanam
Synodum reliquiprimarum fedium Pra?fules, fijorum
Vicariorum relatibus coiTipcriiTent,id etiam in poíhnodum
ipfi per difcretaprcuinciarum fiiarum Concillaobferuarent:
ficq; ha^cnoílri Concilij geíla eíl'entillis ómnibus in
toto communia;vtpote ab ipfis edita, atq; ipfis coram pofitis
roborata, quce vtiq; per legatos íiios confirmanda decreuerant:quoex
hoc vnum, &indiuifibile fieretcunílorumHifpanorum
Pr¿í:fulum pertotamHifpaniam,vel GalliamSynodalecdiftum,
exquo omniumMetropolitanorum
fuiílet
(SiaíTcnfibuspromulgatum.Nosproinde Carthaginis prouinciíePraífulcs.anno
quo fupra, íub die decimooftauo Ca-
JIJ^-J^ lendas Decébris^inpraememorata Ecclefia debitis ordinibus
íii.m¡nF.c. confidentes.caufae huius ordinem,&: totius rei neí^ocia rete-
'átumjp xentes, quibus Romana? fedis fueramus literis inuitati, fie
^t^rMu- patula,

TOLETANVM.XIIII. 543
11J, De aduerfitate dupUciy qua nonfotuitgenérale
Concilíum Jieri.
Et haec fiquidem totius allegationisillatJo cxbibita nobis cíl,
temporis infeíti vrgentepreíTura, quo non folum tellus omnis
hyemali ftriftagelujglacialiniuiumimmeníitatc durueratjfed
Se tunc,quando ex generali Concilio nos abfolutos
iam eíTe coftabat. Quogemino obfiftentis caufa?óbicepra?pcditi,generaliteriterato
tune no quiuimus aggregari:quos,
&vicina Concilij abfolutio proprijs fedibus reddiderat imminutos,
Se procelloíi téporis adueríitas non íínebátitcruiti
adunaridifperfos. Sedlicetin vnumgeneralitercolligiper
Ídem tempus Hifpanorum omnium Príefulum focietas ne~
quiuiíTet; fparíistamen fedibus, atque locis,pra?fatas geílorumregulaspertra£í:andasfufcepimus;fufceptasperlegimus,
ápprobantes in bis de vtrarumque lefu Chriíli Filij Dei differcntia
naturarum* quo gemina in eo voluntas, Se operatio
praídicaturj refti dogmatis fenfum, inculpanda? difputationis
edi£í:um,Apoftolicsetraditionis ftylum.
/ ///, De rej^onfispartís nofira,
Placuit proinde illo tune tempore,ápologeticae defeníionis
noftras reípoíis íatisfacientes Romano Pontifíci, ea ipía geftaürmare,
nóftrseq; fideifenfumpurifsimaverboruní cnodatione
depromere. Et quia illic de hac gemina volúntate,¿!c
operatione lefu Cbrifti filij Dei, copiofe Se dilucidé iníigniunturqua?
verafunt,qua? iam vtiq; Romanis partibus per
Legatos Hifpania? deftinata funt;nunc nobis id operis reílat,
vtiuxta Canonum fpeciale decretum,quo Concilíum generale
pro fideicaufis aggregari prsecipitur, vtraque operum
gefta, Se Synodico dirimantur examine. Se difcreta Conciliorumfulciánturauftoritate:
quo iuxta ediftum pra?memoratiPrincipisgloriofi,adunatopcr
íingulas quafque provincias
regni eius Conciliorum conuentu,Syriodica iterum
examinationedecofta, vel communi omnium Cociliorum
iudicio comprobata,per íingulaHifpa^i? proumciarum C6cilia
pra?memorataSynodi gefta,fcu etiam eadem partis noftras
refponfa omnium notionem áttingant;falubri etiam diuulgatione
inagnitionem plebium tranfeant.
Hhh 4 V,De
Ayuntamiento de Madrid

(544 CONCILIVM
V. De fterata d/fctiponepumeMorait Concil^*
Comuni proinde iam omniumiudicioplacet,vtquiageneraliterinvnum
omnes Hifpaniae Pra?fules aggregari no quiuimusjfaltim
difcretisprouincijs Concilla celebremus: quo
pra^difta Synodigefta.vel noftraepartísrefponfa, 8c digno
probitatis demumdecoquantur iudicio,& Synodico laudabili
illuílrentur ftylo. Ideónos primum omnes CarthagimSprouinciae
Pontifices pari animorum iudiciopraediclagefta
cum antiquis Concilijs conferentes, afbiftentibus quoq; nobis
Vicarijsreuerendifsimorum, fublimiumque primarum
fedium Epifcoporum; ideft, Tarraconeníis prouinciae Cypriani>Narboneníis
Sunifredi, Emeritenfis Stepbani,Bracacareníis
luliani, Hifpalenfis Floreíindi, iterató ea ipfa gefta
probauimusjdecretis quidemillis SynodalibuSj

TGLETANVMXIIir. 6^s
''«'¡íjí- idetiamómnibus adaeternse vitseportumfeftinantibusprae-
'^Zm'!&

646 C O N C I L I V M
M4itb.i6, jDomino diftum eíl: Portaeinferninonpraeualebunt aduerfum
eamjideó ómnibus dicimus, ómnibus inclamamusj vt
caueamus hcereticorum mufcipulas, effugiamus dogmatis
canceroíi venena, verbis illis quibus difpenfatio humanitatis
Chriíli adftruitur, non nobis inaniumquaeftionum tendiculapraeparemus,
quibus inanisgloria? cupididifcutere audeamus,qua?
fumma funt.Neqj enim quse funt diuina,difcutien
da funt, fed crcdenda. Non enim fe Deus difcutere iubet,
fed credere. Credamus ergo non feníibus noftris, fed indubitatis
conciliorum priícorum dogmatibus iam praemifsis»
Si quis igitur lefuChrifto DeiFilio, ex vtero Maria? virginis
nato, aliquid aut diuinitatisimminuit,aut de fufcepta humanitate
fubducit, excepta folalegepeccati; Se non eum verum
Deum, hominemq; perfeftum in vna perfonafubíiften
tem íincerifsimé credit, anathema íit.
X I, De cómmuni omntum iudicio, quo rejj^onfa fariis
mjlra firmata fmu
Illa igitur apologética defenfionis noílras refponfa,qua?ob
iftorum confirmationemfunt edita, promultorum inftru-
£í:ione,&: vtilitate Eccleíiaftica? difciplinae,fimili honoris^&l
^LT&y'> reuerentia? vigore firmamus, atque ad vicem decretalium
títimuí Epiílolarum ea permanenda fancimus.
irf tr4dit ctH
diti TtáU'
i,f,.u Tur.^ XIL De relatme gratiarum ad Deum pro peraBo
mundut \» ConCtlíO,
jiit tduttjut
Mttiiuum.
Dantes in bis gloríam foliDeo, omnipotenti, viuo^ Se vero,
ínTrinitate regnanti,Patri,

TOLETANVM.XIIlr. 647
"PEráOrum Concilium die Dominico j fub die duodécimo
* Kalen.''Decembris annoquofupra. '
Interfuerunt huic lanéto Concilio Pontifices
numero XVÍI.
Alias Nouembñs.
1 T Vlianüs vrbis Regiae Metropolitanus Epifcopus.
2 ALeanderlllicitansefedis Epifcopus.
3 Palmátius Vrcitana? fedis Epifcopus.
4 Recilla Accitanaefedis Epifcopus.
5 GáüdentiüsValeriehíisfedis Epifcopus. ' ;
6 Rogatus Biatienfis fedis Epifcopus.
7 Deodatus Segobicníis fedis Epiícopus. p*«f«n^r«/.io.rr--
0 AntonianusBaíHtanaefedis Epifcopus. pmusfutctni>at¿a4u
9 SemproniusArcauicenfis fedis Epifcopus.
3 o Ella Segontieníis fedis Epifcopus.
11 Gregorius Oretana» fedis Epifcopus.
iz Agricius Complutenfis fedis Epifcopus.
13 Proculus Bigaftrenfis fedis Epifcopus.
14 Florus Mentefanée fedis Epifcopus.
15 Sona Oxomenfis fedis Epifcopus.
16 MarcianusDianieníis fedis Epifcopus. "^
'17 Olipa Segobrieníxs fedis Epifcopus.
ítem Abbates.
1 ^ A Sfalius,Dei nutu Abbasjhaec gefta Synodica á nobis de- ""**
£\ íinita,fubfcripíi.
2 Félix Archipresbyter,fímiliter.
.3 GerontiusAbbas,fimiliter.
4 Gabriel Abbas,íimiliter.
5 Caftorius Abbas,íimiliter.
6 Sifebertus Abbasjíimiliter.
ítem Vicarij Epircoporum.
1 T rltalianusPresbyter, agensvicem domini mei Cypfía-
V ni Epifcopi Eccleíiae Tarraconeníis, ha?c gefta Synodica
á nobis definita fubfcripíi.
2 Argebudus Abbas, agens vicem domini mei Cypriani Epifcopi
Eccleíias Tarraconenfis/imiliter
loannes
Ayuntamiento de Madrid

548 C O N C I LI V M
3 loanncs Abbas, agens vicem domini mei Sunifredi Epifcopi
Narboneníis ecclefiaíjíimiliter.
4 Valdemarus Diaconus,vicem agens domini mei Sunifredi
Epifcopi Narboneníis eccleíia?,íimiliter.
5 Maximus Abbas.agens vicem domini mei Stepbani Emcriteníis
eccleíi¿e,íimiliter.
6 Boniba Abbas,agens vicem domini mei Liubanij Epifcopt
Bracareníis ecclefia?,íimiliter.
7 ReccifundUS Abbas, ages vicem domini mei Liubanij Epiícopi
Bracareníis, íimiliter.
8 Gaudentius Abbas,agens vicem domini mei Florcíindi Epifcopi
Hifpalenfis eccleíia?,íimiliter.
o Grauidius Diaconus, agens vicem domini mei Concordi)
Epifcopi Palentiae eccleíia?,íimiliter.
1 o loannes Diaconus, cognomento Inuolatus,agens vicem domini
mei Sarmatani Epifcopi Valétinae eccleíiae,íimilitcr.
De fubfcriptionibus xiiij.Tolet.
Concilij.
O Mnesfere Epífcoph^ui x 3. Synodo Tolef, interfuerunt, in
hac prouinaali. 14. fHl^fcribun^ 'Vf ^ntonm BaBitana ec
cle/íÁ'^ ifí.iz.i^,13.Tol. Cypr/amsTarraconefsjin. 13 fToL Co"
cordíits Palentin&M' 12,.fJ'.i3 .Tol. Deodatus SegohienfiSiin, i z»
^.13íTokt,EllaSegont'tenfisyin.12.65^.13 .Tolet, FlorusM^^J
teptriAjrj. 13 fTolet, Florefmdus Htjpalenflsym. 13, Tolet. Gaudetius
Valer tenJísjn. 1 z.^. 13. Tolet, Cregorius OretanA, m.il'
Tolet, íulianus vrhis RegkJrt, 12.^. 1 3 .Tolet, Leander lüicit^'
riAyin. 12.C$f. 13 fTolet* Liuha'Bracaren/iSoin, 1 2.^. 1 3.'Tolef'
Marttanus DiamnfisjquiFeliciyin, 11.Tolet,fuccept. Olif^
Segobrtefisiin, 13 fTolct. Palmatius VrcitanA,ifi, i 2.^. 13 •'^^y
Proculus Bigaflrenfisjn, 13 -Tolet. ReciUa Accitan&,in. 13 • .
Rogatíis Beatienfisiqui PrimoJn. 13. Tolet. Sempronius Jf^^^^"
cenfisjn. i i.Toleí. Sona OxomeftSsin. 13
bonertps.in. 13 ,To\et, StephanusEmeriterjfisjn.12.£^- ^ 3•^y^''
Sarmatanus VahntirtA, qmSarmata ValentrntíSr/fi'' 3 • ^^l^^'
HAedefuhfcriptiomhus htiius Concilij,
Ayuntamiento de Madrid
Notas

TOLETANVUtílít 54^
Notas in Concilium. X111 L
Toletanum.
/^ Ongregatum efi hóc Concúium aduerfuí Urefim M onotheÍL
^-^tarum jifollinaris, ijfdem fere temporihus condcmnatam'm
tertia Synodo Confiantmopolitana,qH&fextageneral¿s ¿y?, fkb A^
gathone Pontífice máximo, ^ Contamino quarto Imperatorc^,
Vídetur autem Conciimm hocdecimHmquartum Toletanum mix
tumiijtpartim inperfonis prouinciale fit,p(irtim in audoritat^^
nationale\ re autém eftprouinciale:vt confiat exprimo eins Canone.
Caufa huipu Concilij celebrandifuit, quod %omaníis Pontifex
Leo fiecundín,ad Flauutm Eruigium Regem Hifi^anÍA ^
Epifi;opos ,per epiflolam miferat 'vna cum legato, a¿fa Concilij
fexti 'üniuerfalis^tertíj ConHantinopolitani-, quod aliquot amc^
annos a domno TXQmano Pontífice conuocatum erat, éfub ^qathone
coeptum^fub Leone fecundo abfolutum(^pera¿ium,ad tn^
fringendum errorem Conñantinopolis PatriarchA,(^(iAntiocht.i^
^ AlexandrÍA^qui cum alijs, Apollinaris lurefimimpie rencuan^
tes, dtios in Chrifio Domino nofiro naturas, (^ 'voluntates operationefque
pertinacíter negabant, Decreuit autem %oman. Poníifex,vt
decreta generalis (oncilij, ab Epifcopis HiJpaniA Sjnodali
auStoritatefufciperentur: quemadmodum hoc Qoncilio, ^ in alijs
trouincialibfis faStum elf,
Scripfit Leo tresepifioUsy'vnam ad'Vniuerfis EpifcoposHi^
fíyantA:alteram QuiricoToletanoAntipti: tertiam Simplicio
Comitiji/t curarent de conuocatione Concilij, (^ ampleóienda fide
Concilij Conflantinopolitani.Has epiñolas inueni inCJvL S,
coenobij fanÜi íoannis Regij Toletani, ex familia Francifcana
pervetufio/tnpellemembraneajiteris Latims:quibus mirifice tuuatur
huius Concilij inteüigentia.Et quamuis lulianuí fubfcribit
in Concilioycum Petrus %egionarius proficifcebatur in Hifi?ania,
QuiricHí erat PrdfulToletanus:poft que 'vitafunéinjultanus in
Cathedra Pontificia fedit^adhibuitq^diligenttams'ut Conciliunu
congregaretur. Smt in eodem Cod.aliA ePifioU Benedióli P.M.
eiufdemargumenti^quasomneSf 'ut "Vtites ad Qoncilij intellígentiamjibenter
pono,
Ayuntamiento de Madrid
lii EPIS-

MxC.M.S,
íanobíf D.
6so C O N C I L I V M
EPÍSTOLA LEONIS PP. AD
Epifcopos Hifpaniae.
írt?"!*'!//?. ^^ recifienda fexta Synodo ConfiantinopoRtana,
fiu fumptu
tbXZum "T^ IkB'ípmisfratrihus-^'vníHerJís Ecclejiarttm Chr/jií PrAfu-
J^libus^perHíJpamanjcofitutisLeo» Cum diuerfafmt homintiw
pi4dia,qHÍbus humana dijpenfari creditur njita^ ^num efttarnenpíetatis
officíum,quodpoíeJi ad &t€rn& *üit& perducere quifit^*
^ merstum^inqnoowmm conforíem fdei QjriñianA aquum ^fi
fiudere:qífía nernpe Spiritus fanéii dignatio fuA grattA infiir^f
affe^umy ^ inojfenfttm demonñrat operum bonorum effeéunu*
jtMH.^. ^iaJjfirttHs{jütDominusdocet)'ubi 'vtiltjpirat: 0* vocem eit4S
audis:^,qHta efieins incompreh€v/ibilisgratta,conne£iit,^pei'ht'
bet:^ ne[cis,vnde 'üemat,aut quo vadat, Scíenles igttwr^ acfatiy'
faBi,qma^'Vobís ChrijlianA reUgionis jlagrat fudium/ülnif^^^
Jpirituatibusawpledimmi femna calejiis do5trinA^ ^ euangelicA,
atq^ JpopolicA traditionisinvobisfruéiificatferuore ^ purita^»
pro qua hAcfanBa Ecclejlarumvmnium water, jéfoftolicafedes,
*üfq^ad*'uiéfimam defíidauitfenjper,^defudat: ^ prius {fi hoC'
¿tuina maiejias cenfuefit) animar» de corpore temporaliter diligif
fequefirari.quam perditione facrilegafe a conf'epone verídica pro
temporali deledatione/üel affiíBíonefeiungi. ^¡uia citra hacjicut
AternA beatiliidtnis prAmium.quod fanBis fuis Dorríinus pr&pa"
rauit.adipifci non fuppetit-^ita ( quod luguhriter eiulandum efi)^
^eovim,^'vero,per€rroremfalfidici dogmatis faüum extorre,
Aternis cruciatibtis etienit mancipari.Sed quia nunc per gratiairu
^"!¿f? Dei,Chrifltan¡fímo»acpijfin¡ofilio nofiro Confiantino ímpeiaioY^
IMÍ íonp- regnanle.que adhoc pietatis ojficium elegir^atque prAelegit fuperri^
cUmentia.reBA confefiionis^atque JpofiolicA traditionisfulgor, hA-^
reticA prauitatis expulfn calígine,per totum orbemterrarunjj'velí*^^
Ecclefitarumiubar effulfií-^^pax.atque concordia "veriíatisif^f^^
cunólos Ecclefiarum Chrifii PrApiles regnatjepacifica in Chrifi^
confefiionedefcendem'jqutpax'üera,^falutarisefl'^per que0 ^^'
conciliamuradDeum:fi:iat*veíírafinceritas,^ Chrifii^^^^^^'.
nibus innotefcat Deiomnipotentis miramagnalia, Qui^i^ ^^^^^
fiantinopolitana^rbeclementifiimus mfier, imo'B. Petri^po^oli
filius Imperatorjarmattis ZJCIO Dei,ac defiderio pietatis accenfus»
Epifiopise tctiusviundi partibusaggregatis,qmd ex multo tcpore
fideliter cupiebat.dum cenfuit maiekas, per nuper eUpCam non^^
Ayuntamiento de Madrid
f.vi rltfB«*^

TOLETANVM.XIIIi. 6n
indiéíionem ¡mplenit.Vníuerfale ita^ fanBum fcxturn Concílhim
celebratum efi.'adquod celebrandnm exprAdece^orísnoflrtty^popolie
A memorÍA domini Agathonis PapAperfon^iPresbyter'hDiaco.
ni^dire^ii fuerunt. DediuerflsauUm ConciltjshuíC fanéÍAApo-
PolicAfedí^CHiHsmmJíferíofurjgimHr^fubUcemibHíyÁrchiepifcop^
a nobísfunt dejlmatí\¿fu/ cum Principefimul^ ^ómnibusAHÍe'ius
mandatocomenerunt, Eccleftamm TrAfulibus, prajtdentesfuerunt.
Accopderantes primum quidem'fanóía qttinq^ 'uniuerfalia
Conctlia,^ venerabiles ScclefiA Patres, quorum libriy ac íejiimonia
hincfuerant deílinata cum tomo dogmático ApoJlolicA memo
VÍA noñridccejfaris domini Agathonis PapA, atq^ l^omifcis, (^ re^
JponjistotiusnoprA Synoditprocofirmatione duarum natmarum,
duarumj^ naturalium 'uo/utatum, ^operationum in 'uno Domino
noflroíefii Qhrifio,i^ condemnatione eorum^qui aliter docuerunt,
'velcredíderunt:^ hAC fmguU relegeruntiac retraStarut. Et quia
qUA Deifunt^cum etusttmore,atqueamore fcrutattfunt,eiusnutu
ver A per eos confefionis finceritasdemon^ratajac cofirmata ejl,
Etga quod Synodalis definitio dtBis Apoítolicorum 'uirorum confona
proteñatur: exquibus vefiram fatísfiertddeólíonem conjidimus.
Qui 'vero aduerfus ApojiolicA traditionis puritate perdue Ilíones
eXtiterant.abeuníes quidem, Aterna condemnatione muldati
funt-,idepfrheodorusPharautanus,CjrusJlexadrinus',Sergit4S,ft^^^^^^
Pyrrhusi "^Paulus, Peírus, Conftantinopclitani- cum Honorio, qui *!tt!\"!ta^l^¿^
H'tmmam hAretici dovmatis nonCvt dehuit^ Apoftoiñaauóiorifate 'ji»'^hi'i"r^M4titn^
incipientem exttnxtr>fednegUgendo confomt. í¿ui vero Juperfines
noluerunt adveritatis confefionem pcrmedcllampcenitentiA coniterti.velretraBareJe
Prá.fHlari,ac SacerdotaiigradudeieBifue- ctsupfu„, ¡num ;
runt'Jd eli, Macarius Anii oche ñus PrAÍuly cum Stepharw eius r¡^"" M,,^*H¿>y*'
difcipulo'Jmo erroris hAretfct inceptatore, ü quodam ¡ene Poly- ;,7chroniOiAbbaPresbytero
nouo Simone: qui n:evito de Ecclefi]s «X'r3jír,.''„7
' ChriBiy'Vtmercenarijinfideles expulft,quarumnoxij fubfefforesjj [l'^itl^^^^^^^^
pertíerfores extiterant.adhtic exules deportal ifunt: vt reatus fui, '¿'tcTbjúr!'"''^'*
^ bla/phemiarií inDeum opprcbria recognofcant,ftib contemptu,
e^ denotatione ñdelium omnium conñitutiEt qui a quAqueiriCon ^''"fJ^i'"?''^^'^fianttnopohtanavrbe»
vn/uerjalt Conctlto concurrente celébrate, ^hio cft-nioturZ
gefia funt,propterlinguAdiuer/ítatem(i^ GrACOquippe conftripta íi^&udeflyfaÍMtá-
¡unt^dnecdum innoflrum eloquiumexamínate transUta') defini- '^al'lZZ¡¡^Z't
tioneminterim eÍHfdem fanSli fextiConcilij, ^ adclamationenu^ 'Ummcncjt, ,fi
qmdProJphoneticum diciíur totius Concilij/aóíum adpijpmum^ T'-T^^!'Z¡'^^r
Principem-pariterq^ediaumclemetiprnilmperatoris^ad omnium ^/^^^^^^^^^^^
lii a cognitio-^l^J"'"•'"^'"^""*^
Ayuntamiento de Madrid

6si CONCILIYM
cognitíonem vbi^ direBumJn Latinum de Gruo tr¿insUtum>ptT
'¡¡Trli IfitoremprAfcntiHm.TetrtímNotaríum 'Rc^onariumfmBA mpA
tLqu,f*^ EccleJÍA,ve^rA dileéiíom direxmus^ttmm aBa totim *venerandi
utvam*n- Concilij direBuri.dum fuerint elimate transfufa: p hoc ^'vefira
C/

TOLETANVM.XIIII. ó^s
^'^¡rw Tó
1^2 DILECTISSIMO FRATRI ^,„.,,,.
Qíjirico, Leo.
A
''"«Tole. D cognitionem 'veftradíleéíioms deducimus,quodlatore pra^
ui ^•^'^"- -fintiumi Petram Regionarium fan¿ÍA noñrA Ecdefia, iütc
properauimfts deñinare cum traBatorio,adomnes vna 'uobifcum
Chriñi Ecclefiamm Antifiites'^fimul etiam ad pMcellenüfimum,
atcy ChnftiamfimumRegemifilium nojtmm,ad glortofumíL Comitem:
contradi quoquefacientes eifdemrejponfa^initio definítionem
venerahilis Synodi,qu&pernouam rmper eUpfam indiBiorie^
in Confianúnopolitana 'vrbe, cum Dei prAfidio^pro fabilitate orihodoxanofir/fidei
celebraíaeñ^acclamationemq^ reuerendipmo
rum BpifcoporumM ea conHenient'mm^^ edicium pijpmi filij noftrí,at(j^
clemenúfsimi Irnperatoris: cui pro Deimjjlerio,quod fuf-
€epimus,^re¿íitudine ^poflolicafideilper quamJaÍHarijtam nos,
quam commijpunobis animas fr&^olamur^prouidentiami atqu^
concurfum omnem exhibeat'ueíira in Chri^odúeBio: 'Vt pro fiagrantibusfiudijs
£f*angelic/e, atque aApoHolicA fidei, Atern& beatitudinisycum
beatis Chriñi Apo^olorum Principibíts,habere confortiummereamini,
BenediBionis itaquegratiam, crucem clauem
habentem de facris vinculis auBoris nojiri B. Teíriu4pohl/,tua
dileBioni direximus-^vt Trafulare meritum T>ei, ^ proximicha"
ritas vinctat, ^ per njexiüum falutifers. crucis Chrifii,qui ineo
fujpenjlís eñitotius corporis membra clauis diuinorum mandator
rum Mrtngat: vt tali jignaculo comúfiitum» referatis ianuis regni
cceleñis.Apo^olorum Princeps ad fecum perfruendum beatitudi"
nem Aternam fufcipiat.
Crucem clauem habentem] T{omanis Tontificibus in more
fuit, de Itmatura catenarum Petri.pro magno muñere Regibusj^
Pfincipibus, aliff^ 'virisprimarijsiatq^de Chriñi Ecclefia bene*
meriiismittere. Cuius rei multa epiíloU B.Gregorij jidem faciunt:
fiebat autem hoc modoiramenta catenarum includebantur áurea
clauiab altari Tetri Apojíoli accepta>^ ^d abfentes tranfmittebatur:hi
autem quibm illa paruula clauis tranfmittebatur .religios'e
accipientes,eolio fuJffendebantiUt ApoftoUmuniti prafidio^a rñalis
immine tibus tuti ejfent. Idfcribit Gregotit^ ad Childebertu Regem
Francorum lib. $>epifi. 6 .indi¿iione. 14.6^ ^^^ ^fjp. 2.3. Hb. 6. indi-
Bione. 15 .enumeratq, ingens miraculuindcvltione dtuina in Lon»
gobardum.huiufmodi religiofi infiituti contemptorem, Petit ^ ah
Hormifda PPJufiinus.KQpofiea'Verb Imperator,vt catenarum
Petrilimaturam ad fe mitteret.
lii 3 DO-
Ayuntamiento de Madrid

Ex eodem
(5j4 C O N C I L I V M
DOMINO GLORIOSO, FILIO
Simplicio Comiti,Leo Epifcopus,feruus
feruorum Dci.
f^ Vm fmgulare ftt nofira faltáis remeditím^verain T>eum con*
^^fepojex u^pofiolicatradítíorte defcendens-^ cum qua heati mar
tyres temporaltter dec€rtant€s^£Hrn& 'vit&prs.mium meruerut^fro
qua beatifimi fanéia EccleJii&F atTes^aiq-^ Dolores diuerfa cert^
• mina y^ immefas afjíiéiíonesperpepí animam tradere.qndm ]id^
*üeram perderé elegerunt: ex quorum regulari doSirina, qtia nunc
'ufq-j hacfanóía Chriñi Ecclejia, ah eius u4po¡tolort4m Príncipe co
firuóiayatq; perjlruBa^ predicare cognofcitur-^ ^ per u^pojiolicos
fuccejforesfalutaris infiimio per Deigratiam adnos'vfq^ pertingitijed
^prAdeceJforum nofirorum,pro eius fabilitate nimium de*
Jíidauir infamia, Verum poji tot certamina, (^ affiótiones innu*
meras Muerfis temporibfts, a 'uerAfidei infeHis affecia^t anderas
f^perna clementia corlmperiale coeíefti gratiaprAÍirties, (^feruore
fux gratis ad indagandam *üerA pletatis integritatem accendens>de
diuerfis mundipartibusnuperConcilium njniuerfale cogregari ai"
Jpofuit: in quo etiam Legati huius finóía yépofiolica»* quadiuina
dignationediJpenfandamfufcepimi4í3 ^ Concilio eidem fuhiacen"
tium rejponfales ijna cum ferenifsimo filio nofiro Imperátore QonfiantinOiinfignihtis
^infulisredimito,in eodem facro Concilio co^
uenienteSiCx fcriptis Pontijicalibus.fanñorum Patrtim tefiimontjs
roboratis,

TOLETANVM.XIIII. ó^s
Ugitis^ fulgor irradiet'.'üt ^foftolicA pr&dfcattomfatíevtes,atqíie
coüahoranteSiConforüumftdeliumapud Deum hálete mereamni-^
adquemredigítur *verA confe^ionis integritas. Quod enimadmfirtmj
offciuWyquibus animar um diípenfatio commiffa e^^compe^
tehatydefinitionem fanctifexíi Conciitj,pernouamindiStionem, in
Confiantinopolitana vrbe celebrati,& acclamationem ^niuerforu
reuerendipmorum Epifcopcrum, fed ^ edi£tumfidei a piffmo
jiítgufiojnofiro ferempmo filio huc deflinatum, 'vefiriá prouinc^s
inriotefcere,per latoremprAJentium, Petrum Notarium Regióna^
riumfanBs, nofira EccleJixjiUuc dirigere ajfeSitt paterno maturauimw'^'vndeprofeBu
EuangelicA,atq\ JpojtolicA prudicatiotm/ut ^
mérito fidei vera confortes nobi[cum 'unanimiter Utemini. Hortati
autem fumtísreuerendos Ecdeftarum omnium PrAfnles,'vt¡uhfcriftiones
fuas eidem o/lpoJiolicA, atque Synodali definitioni fubne-
¿iant:¿ vtpote proles¡atqj cumfilijs patresftía nomina in huitífmodi
libro'üit& defcribant.adUudem fideliter conmrrentium, i^
ChrijliEuangelio conlaborantiami^commedationem ad Deum,
quem tuncmereamur haberepropitium.dum eias fidei'veritaterru
ímmutatam,fine tenw conferuamtts tncolumem. Gloriam 'ueflr^m
^ gratia fuperna cuflodiat. Adperpetuam proinde 'vefira gloriofA
Chriflianitatis prote¿lionem,*venerabi¡em crucem^claí'iem habetem
de falutaribns vinculis auSlorts nojlri Fetri,Chrifii ylpoñolorum
principis, per prAfentem gerulum direximus: 'ut cuias fmceranu
dileBionem geritis,^ luminaribusfideliter prouidetis, traditionis
reBitudinem'veraciterample^imim'^eifts tugiter jipoñolica tuiüone
faluemini.
!j:;?t:BENEDICTVS PRESBYTER,ET E.«ofuit adprAcellentifi^
wum, ^ Qhriñianifiimum Kegem, iS fanólifirnos jirchieptfeopos,
(^ Scclefiarum omnium PrAfules ibidem conptutos, fimul ^
gloriofum Comitem, pro innotefcenda venerabilis fextA Synodi
definitione,acclamaíionequoqueiquA ^ proJj>honeticum dicitur,
reuerendifiimorumEpifcoporum,quiirféodem a Deo congregato
Concilio conHenerunt,adclem€ntifimum Principem,^ edtdo einf
dem pijpmi "Principis ubique generaliterdejlinato, pro JpofiolicA
nopAfideifirmitate, cumfummopietatispdio comijftm mimpviumperage.
Subfcriptiones quoqucriti^rendifmorum Epifcopolii
4 Yum
Ayuntamiento de Madrid

6s6 C O N C I L I V M
rumpofi eandcm SjnodicamdefinitionemcumfumryjafedHlitaíe^
atque *vigilantia,procurafubimgi:'vt ^ ijdem reuerentipmi Epif
copiiOmnifqueper eosreligiofaprouincia confirtes nohi[cum, CatholicAy
atque ApopolicA traditionisy ^fidel comprobentur-^^^ apud
Deum, adcuíPísgloriam laus,^ habilitas fdei [hr/ft/ana redigitftry
commendatio eis, atquefufceptio ad falutemanimarum prcuentat.
Ofjicmmperinde pietatü aJJ^Hmptum, 'vkilantia, atquefo^
lertia condecorans, felina perficere:quia ^ twimet ipfi tbefaurt-
7L>a5 boni operisfruÍtum\ (^fufcifientibus prouides C(p¡ejiü régnt
beatitudinemiper re6ÍA atq¡ JípofiolicAJidei cofefsionemiadipifct*
VJ:fr BENEDICTVS, GRATIA D El
Presbyter, & eleftus fanótae fedis Apoftolicaey^
domino excellentifsimo,filio Eruigio.
C Vm 'vnm extet%ex omnium Deusy qui curtía creauit ex nthilo\quA
vero creauitiregit.^cotinet'^qui veré Rex Regumefiy
Dominus dominantium; ídem incomprehenfibilüprouidentUfuA
libramine, tam temporaüter, quamq^ localiter diuerfos interrts
regnare dijpomt: quorum etfi diutfa funt regna^ Aqualem tamen ^
defingulis rationem dijpenfationis expe¿Íat,'vrjamquede eísvera
fuA confefsionis hofiam laudisexpeSiai: ^ hocfolum muñere circa
hominumgentit complacatur eius maieíiatis immenfitas \ dum ^
cunáis vera de Deo confefsiopradícatur, Vt etfidijpojitionum.
temporalium videtur effe diuerfitas, circa eius fdeí reStitudincm
'vrittaús conñantiateneatur. Hoc etiam ^ in fanéíis fuis dijctpU'
lisSaluatormundi, Detjilíus, ejfe conllítuft: qui beatum Peirurrii
fuivicetdifcipulorumfuorumconfituitprmcipem. Cuius falutdrf
prAdtcatione, atque traditione, ab hac fancta júpoflolica ChriB^
E ce lefia 3 velut afonteprAdicationisprogrediente, cun^A regiones ^
quibus etiam vefirumfafiigiumprAfidet, ad cognitionem verítatf^*
(^viam vitA perduéÍA fuerunt'jregm'que vefiriculmeniüujlratum:
^ dum progratíA Dei pietate regnatis, de temporali regno AterriA
beatitudinis regnum adqttiritis.^dquodperfekiusobtinendtf'^*
ficut iníianter oramusj dum Deiordinatione Patrum ordinefr^^'
fnur\ ^ beati Petri Apoñolorum principis, licet impares,pro commiffo
diuina ope minifierio locum implemusj itaprAdicanao* ^H^^
commonendo, adbeatA vitAmeritum conamurprouehere. Inttium
quippe AternAbeatitudinisobtmendA,re¿fA ApoflolicA pr^^^i^^^^^'
nis efl regula:quam etfi labefa£iare olimquidammolitifunt, hA-^
reticos in Ecclefiam Chriñiintromitere enitentes errores-^ fed Ef*^
gelica veritas vincif.pro cuiusJiabitítate,(^immíétabiiitatep^^^^
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.XIIII. ó^y
Ja/ífífierjks afjliBionHminlldiaíyhAC uifoBolica Chriíii Ecclefia
fuñinuitfemfer^ ^fuñinet: ^ fuferna ^atU fufvagante M^fA
ferfipit.NHJic autem(jluod cumgratiarum aÜione inDeum exultantes
effamur)pernoHam mper elaffamindidionem,fijpmus^
atque Chrifiiampmus nojier-^ imo Ecclefia Deifilius, Imferator
étd Apo^olicA memorh noftrum decejforem Agathonem Papa atcy
^ontificem[cripta Imperialia dirigensi effatim hortatus eftf'ural
hac no jira jépo^oliu fedis Ecclejiade ómnibus adiacentibiis ei re*
uerendis ConcilijSitam de Ecele fiarumPr&fulibus, quam dealijs ordinibus
Ecclefiafiicis, cum dogma ticis literis,venerabil/umpatrum
libris,ac teftimonijsinfiru¿íis,in regiam Con^antinopolit anam i;rbem
dirigeret: quodDeinuiu effeótum, atqueperfeBum efi. £¿UÍ*
bus illuc ob hoc aduentaníibus>Concílium ex diuerfis mundi par tibus
eiuspietascongregauit: ^commijfx, reipublic&curis fepofitis»
in 'venerando Epifcoporum fratrum Concilio rejidens, veritatem.
jipo folie A traditionis,^ rekitudinem fideiyper fanóÍA Synodi.venerabiliumque
Patrum teftimonia,^ aífertiones prAceJforum nofirorum
dApofiolicorum Pontificum, (ubtiliter atque atiente examinari
fecit: ^ 'usrA fidei finceritatem a Legatis huius fanóÍA
ruit'verAfideinofirA veracitas, iuxta veneranda Conciliar ^pro*
habilium Patrum doUrinas-^'utin vno Domino nofiro lefii Chrifio,
filio Deit eodemque vero atqueperfeSiohomifie»ficHtduiU infeparabiliterin
confuse confitemur naturaS) id efi, diuinam, ^ humanam\ita
^duas naturales voluntates, ^ duas naturales oferationeseum
omnes habereprAdicemus^fecundum qualitat(s,ac proprieiatesin
eoconcurrentium naturarum,Qutafic€um *vnumChrífiü,
fvnam^ ferfonamfitnBA Trinitatis ejfecredimus.njt ^ diuina,^
humana naturam, ^ harum naturartí proprietates in confiife, in
diuifi,di»^fminute eum habereprAdicemfis.Verumpíjfimus Imperatorgrátiafitnéfi
Spiritus animatus,^ laborempro Chríftiana
fidei puritatefpoteperpejfus, e cele fia DeiQatholica ab erroris hAreti
cimaculafHmmisnipbus purificare molitttsefi'^^quidquidofi^fio^
ne Chrifiianispopulispoterat generare, de medio Dei E celefiA fecit
auferri:omnefq\ IjAreticA ajfertionis attBores.'uenerado confentien^
te Concilio condemnati, de CatholicA Ecclefia communioneproieíH
fuerunt\ide¡t Theodoruí Tharautanw Epifcopus.Cym AlexandrinHS'^SergÍHfyPaulHs,l^yrrhHS>€^strHs
quondam Confan
tinopolitani PrAfules: fj vna cum eis Homrim Romannsy qui
imm^"
Ayuntamiento de Madrid

6)Z C O N C I L. T O L. XIIII.
immacuíafam^üoflo¡icAtradinonis[j3\i(\u\á fupplendum.fortc
do¿ímam]quctm a pradeceJfonl;wfüisaccep/f, mactilare cofenjit,
Sed^ M-acarium (tAntioihenum cum Stephano eim dijcipulot
mmohAreticAprauatatismagiñro,^ Poljchronio quodam infano
[ene, nouoSmoney qui fufcitationem mortuiMr^ticA pradíca- ,¡,„¡o„tiD*J
tionis ñduaa poükebatur implere: ñeque rurfti^adviam vera con- tui]H«"'

IN NOMINE DOmini
leíu Chrifti. Incipic Synodus
Toletana XV.LXI.Epifcoporum,
ada anuo primo íereniísimí 6¿: or-
t hodoxi Egicanis Principis,íub die
quinto Iduum Maiarum,
Era DCC. XXVI.
APudvrbemToletanam,inEccIefia Prsetorieníi fanftorum
Apoílolorum Petrij6¿: Pauli,omnes Hifpaniae Gal
lia?que Puntillees aggregati: dum cun£lis reíidentibus, in afpeftu
íingulorum fe fe in alterutrum chantas diíFufa monftraret,
alterniíque vocibusrelatio gratiarum Deo reddita
fonuiíTet, adfuitidem ferenifsimus Bgica Princeps, placida
deuotionis arce fublimis, Se ftrenua culminis reclinarione
laudabilis; quique in medio Pontificum pofitus, humoque
proftratus SacerdotumDei fe commendatorationibus.Deinde
furgens, Se fufficienti exhortatione Concilium adloquensjinnexatomo
fui culminis vota,Dei Sacerdotibustra
didit relegenda;
Ecce , inquiens, beatifsimi Patres, omne, quod loqui
mevobisi aut circumloquutio onerofacohibuit, autcommunis
fermo foríitan explicare non íinit, hic breui ñylo
complicui, hic liquida renotationis infinuatione conieci:
his quaefo attendite, hsec pertra£l:3te,his deliberíitionisferte
inconuulíibilem fanftionem. Tune nos oblatum á Rege tomumfufcepimus,
& dantes Deo gloriam,eidem Principi
benediximus: quo difcedente haeciam diftitomi complicatiene
reperimus.
Ayuntamiento de Madrid
IN NO.

66Q CONCILIVM
IN NOMINE DOMINI. FLAVI VS
Rex reuerendirsimis Patribus,in hac fanda
Synodo reíidentibus.
ECce fublimi Patresj 8c coeleíli iure honorandi mihi Pon- ^^^^
tifices,' fpecioíi veftri ordinis adiens coctum, illa plus ef- " ^^""^
feror potentia gaudiorum, quo in medio veílripoíitum non
ambigo Dominumlefum Chriftumieius quippe fermonibus
íídem accomodans,quibus ait:Vbicumq; fuerint duo,vcl
' tres in nomine meo collefti, ibi ero in medio eorum, ''tanta * s»n •• •
fpei huiusfiduciaferor, vtquidquidveílrafuerit fententia
cautum,non niíi eo diftante credam exorfum.Non ergopudebit
me illic cordis pandere íinum, ex quo vbertim manant
riuuli fanitatum. Attendite iamiamque vnde corferenitatis
noílre ex^n:uet,velquibus ex cauíis moefti peftoris anguftetur
dolore. lllud mihi primo in loco dicédum occurrit.quod
^Í'/S ííiui patris noílri,& foceri regale fortientes faftigium,gemiil^ll'v'Ji
^^ ^^^ fentio iuramenti rete implicitum: ita vt fi vnum ex
i/vt rr/ojiz/í/periurij K'íf':\\i$ obferuantijí crimen videar cautella recidille. conferuem, hgitenim ex alio ídem nihilominus diuus pra?- in
tiiisvxor íi
XI Ílw/.'f?r1 deceflor nofter Eruisius Princeps^nter cetera.quibus me in- „B) -''
J^írmíS

TOLETANVM.XV. 6é
gradiar ihformatus agnofcam. Non enint pocero pcriurif
efFugere notam, íi aut iam diíli Principis contra iuftitiam
defendendo prolem,nonreddidero populis vcritatem; aut
propter vcritatem populorum zelans negocia, erga filies
eius promifsionis mea? non impleuero vota. Additur fuper
hoc (vt fertur) preífurarum eius in plerofque acerbitas,
quos indebité rebus, Se honore priuauit; quos de nobili ftatu
in feruitutem fui iuris implicuit; quos tormentis fubegit;quos
etiam violentisiudicijsprefsitjpro quibus ómnibus
ha?c adbúc infuper vox in querimoniam venit, quód
omnem populum regnifui, obtuitionem fíliorum fuorura
iurare compulerit, ¿c ex hoc cun£lis quaíi aditum reclamandiobftruxerit.
His ómnibus preífurarum vocibus tábido
anxietatis ftrepitu occupatus, cupienspericlitationishuius
elaqueari periculo,fiducia illa, qua vobis vicinum elTe
Deum non ambigo, veftris haec pertraftanda fenfibus,
veftrifque iudicijs dirimenda committo. Nam Se cseteras
caufarum voces, reliquafqueiurgantium aftiones, quaeveílro
fe coctui dirimenda? ingeíTerintjveftris opto iudicijs c6fopiri;
conteftantesgeneraliter omnes, Se vos facrofanffcos
coeleíH iure Pontifices, Se vos Regalis aulae viros nobiles,
^illuílres perinefFabileillud fan£í:a? Trinitatis facramentum,
& per Domini noftri lefu Chrifti fanguinem pretiofum,
ac diem futuri iudicií pertremendum, vtin his ómnibus
commemoratis negociorum capitulis,repulfa omni
acceptione muneris vel fauoris, fideli confcientia? oculo intendatis:
quo in elucubrandis vocibus, Se negocijs vniueríis
ita operam detis, ne áiuftitise tramite vilo modo decidatis;
vt dum inflexibili a?quitatis culmine, iudicia veftra fe
fe in confpeftu Domini placituradirexerint, Se mihi de
admonitione lucrum , Se vobis pro semulatióne iuftorum
iudiciorum,proueniat gaudium exoptatum. Datumfub die
a
aí^nita. 4 Qglnw íduum
'igitur huius tomi ferie perlefta, primum nobis illud or- ^"""""'^•^
diñe confequenti occurrit, quo primitias noftri fpiritus
Domino confecrantes, collationis noftrae primordia a fan-
Oíae fidei foliditate inciperent ordienda. Sanftam igitur, Se
definitamá Patribus fideni pia confefsione fatentes, íicut
eamNicaena Synodus fanxit, Conftantinopolitana Patrum
^ggregatio edidit, vel Ephcfini coetus, Cyrillo praefidente,
KKK traditio
Ayuntamiento de Madrid

K'íf i ((fin
Sjmboltím
66% CONCILIVM
tradi^ío protulit, atque etiam Chalcedonenfe Concilium
declarauit, íic etiam eam tenendam ómnibus praedicamus:
íicutíS: pertraditumá Patribus Symbolum, profitemur,
ac dicimus:
Credimus in vnum Deum Patrem omnipotentem, fa-
¿J" "* ^orem coelí, 8c térras; viíibilium omnium, 8c inuiíibilium
r,uto~ht conditorem :&in vnum Dominum lefum Chriílum,Fi-
¿L7/-,M¿Hium Dei vnigenitum; 8c ex Patre natum ante omnia fecula;
Deum ex Deo, lumen ex lumine; Deumverum ex
dotuH». 2^^^ ^^^^ ^ natum,non faftum \ homouíion Patri, hoc eft,
eiufdem cum Patre fubftantiae:perquem omnia fafta funt#
quas in coelo, 8c quae in térra: qui propter nos, 8c propter
npftram falutem defcendit, 8c incarnatus eft de Spiritu
fanfto, ex Maria virgine homo fa£í:us; paíTus fub Pontio
Pilato; fepultus, tertia die refurrexit; afcendit in coelos; fe-
¿tt ad dexteram Patris: iterum venturus in gloria iudicare
viuos, 8c m.ortuos: cuius regni non erit finis. Credimus
8c in Spiritum fanftum, Dominum, 8c viuificatorem;
ex Patre, 8c Filio procedentem; cum Patre 3c Filio adorandum,
8c glorificandum: qui loquutus eft per Prophcr
tas: in vnam Catholicam, atque Apoftolicam Eccleíiani.
Confitemur vnum Baptifma in remifsione peccatorum; ^,$
expeftamus refurreftionem mortuorum; vitam" venturi'F'JJIJLC»'^
feculi. Amen.
Poft huius igitur piae confefsionis prolatam deuotis
vocibus regulam, adula nos ilicó conuertimus contuenda
capitula, pro quibus muniendis ante hoc biennium beayid,„ot4í.
tse memoria? RomanusPapaBenediftus nos literarumíu^'
rumíignificatione monuerat. Qjjas tamennonin ÍCT\^^^^
íuis annotare curauit, fed homini noftro verbo renotanda
iniunxit; ad quod illi iam eodem anno fuffícienter; congrueq;
refponfum eft. Nostamen nunc eandem renotatio-
•nemhominis noftri ftudioíiüs relegentes inuenimus.» q"*^^
in libro illo refponíionis fidei noftríe, quem per Petrum
RegionariumRomanae Eccleííaí miferamusjidprin^^í^'^ ^^' .
pitulum iam diftoPapa? incauté vifum fuiííet á nobis po-^ ^^^^^¿,111.
íitum, vbi nos, fecundüm diuinam '' eflentiam diximus:
Voluntas genuit voluntatem, ficut & fapientia fapientiam:
quod vir illeincuriofa kaiohis tranfcurfione praeteriens,
exiilimauit hasc ipfa nomina.id eft, relatiuum, ^ut^^*
•^ cundum
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.XV. 66y
cbtldüm comparationem humanas mentís ilos pofuiíTe.
Etideó ' ipfa renotatione fuá ita nos admonereiuífusefti" i»'PÍ"--^-^"^
dicens: Naturali ordine cognofcimus, quia verbum ex
mente originem ducit, ficut ratio, 6c voluntas: de conuerti
nonpoífuntjVtdicatur:quia íícutverbum, 8c voluntas de
mente procedit, ita 6c mens de verbo, aut volúntate; Se ex
ifta comparatione vifum eft Romano Pontifici, voluntatem
ex volúntate non pofle dici. Nos áutem non fecundüm
hanc comparationem humana? mentís, necfecundüm re^
""""'•latiuum, fed fecundüm eíTentiam diximus: Voluntas ex volúntate;
ficut 6c fapientia ex fapientia: hoc cnim ex Deo
eíre,quod vellejhoc velle, quod fapere. Ctuod tamen de homine
dici non poteft. Aliud quippé eílhomini id quod eft,
fine velle;

654 CONCILIVM
caetera: quia 8c Pater fapientia, & Filius fapientia poteíl:
dici. Fortitudo quoque &:Pater poteft,&: Filius appellari.
Ciuod fecundüm illam comparationem humanae mentis,
nullo modo poteft dici:quia,verbi eratia, mens íi inperfona ^ttí
Patris ponatur,verDU lam ex mente prodiens,hlius intel- C.A.
ligitur;

TOLETANVM. XV. (S6$
''¿fjZ. CliriRoDei filio profiteri, íícut nos non pudebit, quse funt
sL't. vera defenderé, íta foríítan quofdá pudebít.quse vera funt,
íl''"' ignorare. Quisenimnefciat^vnumquemq^ nominemdua-
'J"t:om.,. bus coníkre fubftantíjsjanima? fcilícet,¿

666 CONCILIVM
inculpabilitef dici Scriptura diuina conuincit.Ettamencüni
iam probatumteneamus, nec illam, nec iftam partem eíie
culpandam,quaerendum cft, qua? pars plus pofsit eíle ad totum
hominemintelligendum facilior^atq; etiam repulfa omni
obfcuritate,lüCÍdior:vtrüm ea, qua? folum carnemnominans,*S¿animam
tacité ibivultintelligi;an ea, quse&: animam,&carné
exprimens,totumdicit. Ciuodvt manifeftius
innotefcat, quaedam exempla ponendafunt, Ecce iuxtaiuperiorem
tropicf locutionis modú,quiSynecdochedicitur,
quo autpars á toto, aut totum á parteintelligitur, fcriptum
?/-./,! o í. inuenimus de flagellatione ^gyptiin pfalmis: Immifit i»
yútMoui. éis mufcam caninam: necnon 8c illud: Dixit, 8c venit locuíl:a,&:bruchus;
volens Scriptura iílo genere locutionis non
íingularitatem, fed pluralitatem mufcarum, 8c locuílarum ^^^^ jjcoft'
intelligi. Non enim ' mufca,

T o L E T A N V M. XV. 66y
CW4M. £|. jpfg diuinus Paulus: Non confenñ, inquit, carñi, & fanguini.
Adlocutus eft aiitem eos, qui funt ex Ifraél Pontifex
Moyfes: In feptuaginta quinq; animabüs defcenderunt paires
tuiin^gyptum. Sed non idcircó dixcris, quod nudse,
& fine carne animíein ^gyptum defcenderunt; nec porro,
quódinanibus corporibus, 8c folis carnibus íalutare fuum
Deusindulferit. (iuptiens igitur audimus carnem faftum
eíTeVerbum, hominem intelligitur, ex anima & corpore
faftum. -y • .'
ítem & fanftus Auguftinus in libro qüa?íl:ionum contra
^vAso. Apollinariftas fie dicit: Si vbicunq; caro fuerit nominata,
Se anima tacita,ficintelligendu eít.vtaniiha" ibi no efle crer " Í^»*'^-*""-
'•"•?• datur,necilli habebant animam,de qúibusdiftum eft: Et vi-
'/^.

VchafUcH
tionc
668 CONCILIVM
nos intelligére,& confiten permittat. Ac p er hoc tres in Cbrí ,^^^
fto fubftantias profiteri illenondubitabit,qui''hac rationC "''
plena cognitione didicerit. Ca?tcrüvbinontropicé,ícd pro-
vZl prié hi Patres bominem totum á Chriílo fufceptum eflefa-
/«p,.¿*7 ,.^jjt:ui., íicinfuis traclatibus pofuerunt.
Beatus enim Cyrillusin fuperiori libro,qui vocatur Scholia
dicitjvbi veritatem trium fubílantiarum Chrifti,figura veteris
teílimonij aperté conuincit;fic enim ait. Quod adunato
Deo Verbo veré humanitati; inconfufé tamen fubftantiae
permanferunt, ereftu eftfecundüm Dei volúntate fanftum
, , tabernaculum per defertum: Se in eo multis modis formabaturEmanuel.Aitigitur
Deus omnipotensaddiuinum MoyfcmrEtfacies
arcamteílimonij exlignis imputribilibus,duorumcubitorum
&dimidij longitudinem, (Sccubiti&dimidij
latitudinem, 6c cubiti 8c dimidii altitudinem^ Se inaurabis
cam auro puro; extra Se intra inaurabis eam:fed lignum
quidem imputribile fit figura corporisincorrupti (imputnbilis
enim cedrus)aurum vero quafi materies alijs pretiofor,
diuinae nobis indicat fubftantisemaieftatem. Attendite igitur
cum arca tota inaurata íit auro puro extra Sc intra,adunatu
quidemfueritíanfta? carni Deus verbum:

TOLE TAN V U^XV, 66^ ,.^
fubftantiamnominans, aliam fupprimat; fícq; quod ore non
profitetur, neo corde Confíteaturjíicut Appollinaris,qui negat
Dominum lefum humanam animamhabuiíTe j vel Manichaeus,
negans in Chrifto aíTumpti corporis veritatem: in
hac verónoítraprofefsione, vbi pra^mifla Verbi fubftantia,
fpecialiter duas hominis in vna Chrifti perfona fubftantias
profitemur, nullus poteft accidere,vel fufpicari fraudulentias
dolus;quando euidenterin Deo aíTumptus prsedicetur
bomo totus.Tutior ergo pars eíl:,qüa? totum dicit,quám quae
aliquidfupprimiti&plus clareCquodproprié diciturjquám
quod arfta tropicé locutione * íirmatur. Sed forte nos foli - ia»uj»fonnatur.
boc dicimus, quod maiorum fententia non probamus. ludicem
iam ergo Auguftinum (íi complacet) aduocemus; vt
quam partem contra baereticosmunitiorem eíTe pronunciet,
íjÜiJ/'audiamus. Sic cnimintraftatu SymboH dicit: Temporali
difpenfationi Dominicas multis modisiníidiantur ba?retici:
fed quifquis tenuerit Catholicamfidem; vt totum hominem
credatá Verbo Dei eñe fufceptum; ideft, corpus, animam,
Se fpiritum,fatis contra illos munitus eft.Eccefpirituales fpi
ritualiter vtraque confideramusjiudiciumprotulit, fententiamíixit;munitiorem;&:tutiorem
partem illam eíTe pronuncians,qua2
contra bxreticos totum hominem á Verbo
Dei fufceptuin duabus fubílantijs,carnis, anima^q; defende
derit. Sed forte aliquis dicat, iam hic tria qua?dam hominis
nominata,id eft^corpus,'' anima,&;fpiritus. Tria quidem di- & Ahímam & fpiri.
cuntur,fed dúo funtificutab eodéDoéloreinpraedifto Sym
boli traftatu conuincitur: Tria ílmt (ait) quibus homo conílat,
fpiritus,anima,! ^'' quitur, quod fpiritus, & anima vtrumqjííntvnum,

^ CONCILIV M
tum: vbi 5: ánima neceíTe eftintclligatur,&vtrumq; vnum,' ^^Q,^
Se vnius eíTe fubftantiae:' ac per hoc anima,

TOLETANVM.XV. 671
Dei genitrice, fecundüm humanitatem, vnum eumdemque
Chriftum filium Dei vnigenitum in duas naturas inconfufé,immutabiliter,indiuifé,
&infeparabiliter cognofcédum;
innullo naturarum difFerentias, propter vnitatem perímendas;
magis autem falúa vtriufq; naturaeproprietate,&:in vna
concurrenteperfona,vnoq; ftatu concurréte, nonin duabus
perfonis partienduni,veldiuidendum;fed vnum,eumdemq;
filium vnigenitum, Deum Verbum, Dominu lefum Chriftum.
lam vero íi quis contra haec vlterius no inftruendum,
fedcontrariumfe huic reddita? rationi praebuerit,damnationem
pra^fati Concilij fuftinebit.
Tertium fané, quartumq; capitulum contuentes,non fo-»
lum fenfum, fed 8c ipfa pené verba ex libris beatorum Ambroíij,atq',Fulgentij
nos praelibaífe monfírauimus^quibus ea
praediílos viros dogmatizaíTe fcimus. Quos quia celebres
in toto orbe Dolores feriata Ecclefiarum Dei vota percenfeant,
nonilliseftfuccenfendum, fedpotius fubcumbédum:
quia omne quod contra illos fapitur,á reftse fidei regula abhorrere
fentitur. Has fané quatuor fpecialitates capitulorú,
quae vt á nobis folida efficerétur,hortati funt,quid a quo fuerit
Doftore prolatum, congefto in vno refponfionis noftrse
libro, Catholicorum dogmate Patrum ante hoc biennium
parti illi porreximus dignofcendum. lam vero fi poft hf c,(S¿
ab ipfis dogmatibusPatrum,quibush£ecproJatafunt,in quocumq;
diílentiant, non iam cum illis eft amplius contendendum,
fed maiorum, direfto calle, inhserentes veftigijs, erit
per diuinum iudicium amatoribus veritatis refponfio noftra
fublimis; etiam fi ab ignorantibus asmulis cenfeatur indocilis.
His itaq;fuperfan£l:2e fidei profefsionem ' explicatis,ad'ExpUcit¡i.c.A*
contuendam illarum feriem códitionum nos vertimus, quaruih
'' nexibus fe ilüeatum prsediftus Princeps fueratpro-^Nexib. ¡iiigam$
- . ^ r •••._,•••. prxdiaui Priacept
teftatus. Etenim tempore, quo diuo? memoriíE bruigius fucrat.aA.
Princeps hunc praefentem ' dominumnoftrum Egicanem,Domnum.cA.
Regemad copulam filia» fuftinuit, his^eum primumligaminibus
implicauit. Clara igiturpronuntiantis voce,earumdem
coriditionum nobis textu prjecognito, inuenimus illic tam
impofsibilia vincula quasdam iurameti innexa, yt diffículter
mens iurantis ab earum ilUgatione fit libera; etiam fi eflet á
regnicuris,&: folicitudinibusaliena.Ciuarútextnnij euidens:
ligatura
Ayuntamiento de Madrid

67% CONCILIVM
ligatura, ínter caetera conexionum capitula, bis vcrbis babebatur
expreíTa. Circa cognatos meos, filios vcftros, quos de ^^^^^
gloriofa coniuge vcftra, domina mea " Leubigitone Regina
progenitos haberevidemini, tamcbarummeamicuminfínc
era mentis dileftione fine fraudulenta calliditate exbiberc,
& eíle polliceor; & ita cum eis in eíFeftu dulcedinis,

TOLETANVM.Xy. 67$
íí ipfe contra eos fententiam fuam defendatjaut ñ ipfe,fícüt
iurauit* negocij íit obieftor? (iuis expeftabitür iudicij terminator,
autquomodo datain populis iuramerita feruabit,
vtnullum;íicut eftpollicitus, contra iuftitiam grauet, íiin
tantum cognatis proteftionis adminicula praeftet, quamdiu
negocia eorumjfeprofequentead efFe£í:um ' videantur per-^Pertincantiiiigatingeref
Sic enim,íicut iam fuperius diftum eftjiurafTe pros- tcr'í2*Al¿de«
fatum Principem Conftat, vt negocia eorum, fe intendente, ^^^•'
6c profequente,ad efte£í:umperueniant. Illigatum itaq; Principem
vtriufque partis vinculis contuentes; perpendimus,
quia vtraq; promifsio íimulab eodemincülpabiliter impleri
non pofsit. Qiiamquá íi benéres coníiderata tra£í:etur,tunc
ab illis primis conditionibus abfolutus oftenfus eft, quando
ad fecundas has conditiones populorum iurare coaftus eft:
quia vno^eodemq; compulfionis au¿tore, vtrumq; conteftatus
eft.Qjoapropterperpenfis vtrarumq; conditionum allegationibus,
atq; comuni omnium collatione traftatis,'' per-* PfOí5nuetimuí:fio
uenimusinillis conditionibus,ad quasprimüm hicPrinceps Conc. fequcn^in
nofter focero iuraíTe dignofcitur, fola illi proprij iuris com- 'P'^*''*^S'"°"*
moda cogifata; in his autem conditionibus ' honeftatisvota

674- CONCILIVM
duóbus falubri pietate praeponderetur:&: ideó intemerata
plus erunt, quae patrise funt falubri pollicitatione iurata,
quám illa,quaeob vñius tantüm domus funt vtilitatem pollicita.
Nec hoc quidemíic dicimus, vtilla, quae pridem pro
cognatis iurata funt, penitus deftruantur; fed potiüs, vtvnus
idemque afFeftus populis , cognatifque feruetur ; vnum
quidexduobus vnitatis gratiam redoíens , neutrum diuidat,
fed componat. Non enim poíTunt vtraq; feiunfta aequa
obferuantie lance íeruariiquia íi promiíTa cognatis íides feruetur,
populis quae promiíía funti deperibunt:ó¿: iterum,"
datain populis intemerata Deo Sacramenta feruentuncognatis
proculdubió promiíTa beneficia negabunturinec vnius
partis pra?ftatio, íine alterius partis poteft eíTe difpendio.
Quid ergo?nunquid ob hoc vtraq;iuramentorum promiíía
foluendafunt,quiaíingulainuicemíine culpa agi nonpoffunt?
Abíit: transfundendum ergo eíl vnum in alterum, oC
ad vnam regulamredigendumátavt minoris partis vota potioribus
íint coniunfta, Se aíFeftus proteftionis, qui priuatim
focero promiííus eft 8c cognatis,transfufus generaliter
feruetur in popubs: non quo vt aut bine, aut inde promiíTa
fides patiatur diíJDcndium, fed coniunfta, atq; in alterutrum
transfufa commune defeníionis fentiat lucrum. Dicimus c^>
crgo per Spiritum Dei, Se ' proximam fententiara poni-'^'
M4iih.is. mus, eo in nobis loquente> qui fe in fuo nomine aggregatis
médium adeíTepromiíit.Sic ergo abillis vinculis iuramenti»
quibus focero ante iurauit,Principem noftrum Egicanem
Regem faníla Synodus abfoluendum elegit, vt aut cognatos
ad populorum regulamdirigat, aut pópalos incognatorum
iuííam defeníionem aíTumat: vt quaíi vnius patris,
germinifquefilios vtrumq; vno deuocans in afFeftu,nec ifl
cognatorum iuftis negocijs fauorem populorum obtendat»
nec rurfus in populorum queftibus cognatis fauere pertentet:
vttam in populorum , quám in cognatorum nego-*
ciis, vna, eademq; illi fides feruanda íit: nec alio affeí^^^ d

TÓLETANVM. XV. 67S
Eruigius ob tuitionem fíliorum fuoruiTi,totius regni fui j5opulos
iurare coégit.Qjaibus infpeftisj&diutifsimé retraftatis,nihil
illic inuenimus, quod sequitati fit obuiü, nihil quod
ácpietatiaduerfum:occafiones tantüm " malitia? amputan^

676 CONCILIVM
r . . . . 1. . a . VI, •. _„^ rf Idea quo-^'^'
lúa negocia interdixit in eo quod de negocijs proponen- _ ^^
dis nihilprotulit? Nunquid fuper eo iudicij formula ^ reijci- ^ '^^^'^'¿{^.^^
tur, quiamutum, 8c abfq; propofitione fentitur^ Non ergo
autiudicia fine obieftis, autobiefta fine iudicibus eíTe poffijnc;
quo, autiudex defit caufanti, aut caufans defitnullo
modoiudici. (lyapropter conditiones ipfa?,inquibus neo
veritas eíi:pra?cifa,nec pietatis amputata funt vifcera, non
tenebunt aut iufté proponentes ad periurij facrilegiunií auC
iufté iudicantes ad profanationis reatum.Hac igitur reddita
ratione conficitur, vt ad praedi£larum feriem conditionum
nullus teneatur obnoxius, quifquis repulía a malitia^contra
iam ditíii Principispartem, aut negocia fibi debita iudicibus
iudicandaobiecerit, autquitaliummandata fufceperit, aut
teíhsiudex, qui aduocatus teítimoniumdixerit, autiudices
ipfi, qui huiufinodi iufté negocia terminauerint: vel hi etiai
qui parti iuftitianihabenti íimpliciter fautores extiterint; ad
releuationem potiús miferorú currentes, quám parti cuiqua
i,T;m«.+. delegantes eíTe nocibiles. Scriptueft etenim:Pietas adomnia
vtilis eft.Neqi enim ceflandum eft á mifericordiae opere,
quodillo non interdi£lum eftfoedere. Cima ergoillíc iuftitÍ3e
aditus no negatur,confequés eft.vtnecpietas abnegetur:
non enim plené iuftitiam diligit, qui pietatem próximo non
impendit: fie *" enim inconfufé pietatis feruantes afFeftumj' ^'^^ ^^
illud Apoftolicumpraílegimus obfcruandum, ^ quam mani- ^ g¿up'j*'^
cai4t.6. fefté pra^cipitur: Inuicem onera veftra pórtate, 8c fíe adim- á-^poíoí"*
plebitis legem Chrifti. Hac igitur ratione praemiíTa, abfolu- tur*
tis, 8c difcretis perfonis, atque vocibus fingulorum negocia
ipfa, qua?contra partem difii pia» memoriae Eruigij Principis,vel
filiorum eius habeantur proponenda,admifimus;defínicntes,vt
legibus,Canonibufq; defignata iuftitia,inter opponentes,
8c refpondentes, á iudicibus inconcufla fcruetur.
His itaquc excurfis, qua? placita diípofitionis fine conclufa
funt, damusfoli Deo gloriam 8c honorem;pofcentes eius
profufifsimam pietatem, vt eius virtus atq; potentia, 8c noftrarum
foluat mcntium ligaturam, 8c gloriofo amatori
Chrifti Egicani,Principi noftro tribuat felicem retentaíTe
fceptrum,feIicioris vitereducere curfum,acdiuturnum cun*
pace in populis tenere imperium: eo prieftante, qui eft Rejc
omnium Regum, 8c cuius regnum manet in fécula feculo'
rum. Amen.
ínter-
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM. XV- 677
Interfuerunt huic fanóto Concilio Pontificgs
numero. LXI.
I TVlianus, vrbis Regiae Metropolitanus Epifcopus,haecCa-
-^ nonum ftatuta fubfcripíi.
2. Suniefredus,Narbonenfis Metropolitanus Epifcopus, fub^
fcripíí.
3 Florefindus, Hifpalcnfis Metropolitanus Epifcopus, fubfcripíi.
^.Fauftinus, Bracarenfis Metropolitanus Epifcopus, fubfcripfi.
5 Maximus, Emeritcnfis Metropolitanus Epifcopus, fubfcripíi.
6 IdaliusjBarcinoneníis Epifcopus,fubfcripíi.
7 Concordius, Palentinus Epifcopus,fubícnpíi.
8 Mumulus,Cordubenfis Epifcopus, fubfcripíi»
p Recila,Accitanaefedis Epifcopus, fubfcripfi.
lo Gaudentius^Valerienfis Épifcopusjfubfcripfi.
I j Cicilius, Dertofana? Epifcopus, fubfcripíi.
I i DeodatuSjSegobienfis Epifcopus,fubfcripíi.
i 3 Eruigius,Calabrieníis Epifcopus,fubfcnpíi.
.14 Monefonfus, Egitana?Epifcopus, fubfcripíi.
.15 GregoriuSjOretanse Epifcopus,fubfcripíi.
1 6 Proculus, BigaílreníisEpifcopus,fubfcripfi.
ij Sonna,Oxomeníis Epiícopus,fubfcripíi.
X 8 Sarmata,Valentiua? Epifcopus.fubfcripíi;
.19 Marcianus,Dianieníis Epifcopus, fubfcripíi.
2.0 loannes, Abelenfis Epifcopus, fubfcripíi.
2.1 Gabinius,Arcauiceníis Epifcopus,fubfcrípíi.
X 2 Samuel, Malacitanenfis Epifcopusjfubfcripfi.
23 Froaricus, Portucalenfis Epifcopus,fubfcnpíi.
2.4 Vbifefredus,Aufonenfis Epifcopus, fubfcripíi.
i5 Emila,Elicitane,"qui & Dotan^"fedis Epifcopus,fubfcripíi. «DefuntcA.
i 6 Félix,Irienfis Epifcopus,fubfcripíi«
27 Eupbrarius,Lucenrisfedis Epifcopus, fubfcripíi.
18 Theuderacius, Afsidoneníis fedis Epifcopus.
2.9 ' Villiedus.Calagurritaníe Epifcopus,fubfcripíi. ^ vbiUedeuí.CAí
3 o Nepotianus,TyVaííbnenris Epifcopus, fubfcripfi.
S i Cuniuldus,Italicenfis fedis Epifcopus, fubfcripíi.
Lll 3 Geta
Ayuntamiento de Madrid

(5/8 CONCILÍVM
^ 1 Geta,Elipleníis fedis Epifcopus,fubfcrípíi.
5 3 StercoriusjAucenfisfedisEpifcopuSjfubfcripfi. •«nC»c*'
54 Baíilius,' Baíleníis fedis Epifcopus,fubfcripíi. * Baíiitaní*
3 5 Gaudila,Empuritana? fedis Epiícowfe, fubfcripíí.
3 6 Eufendus,IlerdenfisEpifcopus,fubícripíi.
3 7 Pacotafis, Biterrcníís Epifcopus.fubfcripíi.
38 AurelÍLis,AÍI:uriceníis Epifcopus,fubfcripíí. jií
3 cj ''HolemunduSjSalmanticenfisEpifcopus.fubfcripíi. *^'o5'""^'"
4.0 Spaíandus,Compluteníis Epifcopus,fubfcripíí. IJ'TO'"*
41 GundcricuSjSegontietiíis Epifcopus, fubfcripíí.
4z loanncSjEliberitanaefedis Epifcopus,fubfcrip(i.
43 Habitus,Vrcenfis Epifcopus,fubfcripíi.
44 Viliefonfas,Vifenfis fedis Epifcopus, fubfcripíí.
4^ Sabaricus,Gerundeníis Epifcopus, fubfcripíí. .i^)^
46 Eruíluofus," Aureíiiicie fedis Epifcopusjfubfcripíi. >
47 AateriuS;Segobrieníis fedisEpifcopus,fubfcripfi,
48 RogatnsjBeaticníis fedis Epifcopus,fubfcripíí.
4c) Valderedus,Cíefarauguílana?Epifcopus,fubfcripíi. -^
50 Adel{íüs,''Tudefinae fedis Epifcopus,fubfcripíi. ''^*
5 I Tri2clemundus,Elboreníis Epifcopus, fubfcripíí.
^ 2. SiíebaldojTuccitana? fedis Epifcopus,fubfcripíi,
^ 3 Atula, Cauricníis fedis Epifcopus, fubfcripíí.
^4 loannesjEgareníis fedis Epifcopus, fubfcripíí.
< r í.'idorii.s,Setabiení]S fedis Epifcopus, fubfcripíí;
^ ó LandericuSjOlyíípponeníis Epifcopus,fubfcripíí.
cj Miro.Conimbreníis Epifcopus, fubfcripíí.

TOLETANVM.XV. 679
y Eulalius Abbas/ubfcripfi.
8 Inuolatus Abbasjubfcripfí.
p Adeodratus Abbas, fubfcripíi.
I o Vbifandus Archidiaconus, fubfcripíi,
II Mufatius Primiclerus, fubfcripfi.
ítem Vicarij Epifcoporum.
1 Q Efaldus indignos Archipresbyter,ó

680 CONCILIVM
D
Ata lex in confírmatione Concilij generalis,fub ánno
_ primo regniglorioíi EgicaniPrincipisnoftri. nfcfet5».C-H''''f"
•'Decretis& eximijs téporis noftri geftis Synodalibus prefa- * ^^^
nentes, quibus & doftnne facrofanftse íidei ''audiuimus co- *
piam, &indiírolubilisiuramétinouimus confraftameíTecatená,idlege
promulgata decernimus,vt ea ipfa,que incouulfo
Canonum vigore decreta funt, ab ómnibus cautifsima,&
diligenti obferuationeferuentur.Si quis autemhis ipíís dennitionibuscontrairevoluerit,
decima fuarum rerum parte
multabitur; excommunicationis infuper fentcntia ferietur.
De fubfcnptionibus^iy. Concilij Toletani.
^Nhocdecimoquinto Concilio ^olet.fnultiex Epifcopis, cjui. lAr*
*interfu€runtjjuhfcríyunt:ejlemm Nationale ex Epfcofis Hijp^
ni A d GallÍA Narhonenps.Qui in alijs fufcribunt, ftmty Aurelius
A^uricenfisin. 13. Tolet, JtuU CamenftSi in. 12.^ j 3 .Tolet»
Valderedus C&faraHZtiflanusin.i ^.Tol.Concord/ftsPálentinus,
I». 12.65* 13 .C^. i/\..Toler.Qcflius Dertofanji,in. 13 .Tolet.^dicitur
Dertoptnus.Cuniuldus Italicenfts.in. 13, Túlet.ficut (jprianus.DeodatusSegohienfis.in.
i x.^ i 3. €5* i/i^.^oLEHphraftUS
/». í a.^ 1 3 froLEüfendus Ilerdenfisjn. 1 i.^EoL Félix Irienfisy
in. I 2 .Tolet.^ 3 .'Bracarenf'vbidicitur IdulfusFeltx. Froaricus
Portucalenftsin. i z.C^ 13 fTolet.Flore fmdus Spalenfisin. 13.0*
i/\.Tokt.Florus Aíentefanusjn.^ I .T^olet.GaudentiusValerienfts.in.
12.^ I 3 'G»* i^'^olet. Gregorius Oretana,/«. 13. ^ 14»
Tolet.Geta Eliplenfisjn,i z.Tolet,GaudiU Empuritana, in. i 3-
^ol.quiGaudtlanus.Iulianus vrbis RegÍA,in. 12. i 3.^ 14. ^oh
Idalms Barcinonenfisiin. 1 3 STol. loannesEgarenfis, //7.13. ^oL
loannes Pacenftsjn. 12.£$* 13 .Tolet. íeuhericus Vrgelitanussi •
Tolet.Qy^umulus Cordubenfissin. 13. Tot, Adonefonfus EgitanA
15 STol.MartinusDianienfísM'i^.T'oL MiroQ)nimbrenJis,in.i 3 •
'Tol.ProculusBigaflrenjis.13.Tbl.Recila Accitan^Jn.i z-C^i 3*
^ol.RogatusBcatienfisin.h.^ 13 .ToLSifcbaldoJn. 12-^ i 3 *
Tolet.Stercorius Auccn/isjn. 1 3 .Tolet. Samuel Malacitanus, irf
12.c5* 13 .Tolet.Sarmata ValentinA^in.i^.^ i/^.Tolet.Sonn^^
Oxomen]is,in. 13 .^i^.Tulet.SumejredusNarbonenJis,in. 1 3 .a
\^.Tolet.Thenderattus Afidonenfisiin. 12.6^ 13 .ToLTrucfcmmdusEíborenfiSiin.
12.Ó' i ifFolet.Vbiftfredus Aufonenfis^i^^
13 .ToLMaximusEmeritenfíS) in. 14. Tol Alijfíibfcribunt,(¡^^
non
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.XV. égt
non interfuerumalijsCocHíjs.fedfuccedmtaíijs Efifcofis,njt An-
Uf'ms Segobríenfis.qui OlipA,m. i ^.To¡et.Jde¡fiíisTfideJinA,íjuf,
OpATtidenfhtn. i^.Tol¿4grípms Ojfonoberjfs,c¡M BellitoJrt,ii.
Tolet.Baftlms Bapnfts, qui Jmonio, in, 14. Tolet, Conflantius-
EgabrenfiSi quiGratino, in. 13 fTolet.EruigiusQalahrienfts,qui
Aluaro in EmeritenfiSrontinm Lamecenfis,qui Cundulfo,/n.i^.
l^ol.FaufiimsBracarenfts,quiLuib^Jn. \ i.ToLGabinus Arca^
uicenfts»quiSemproniojn. i 3 STolet. Gundericus Segontienfis, qui
ElUyin.i/if.frolet.HabitHs Vrcefis,qui Pa/matiusjn.i i.ToUoannes
Abelen/íSiqui Vnigirojn. i líTolet.loannes EliberitanAiqui
Argíbandoniojn. i 3 fTaLífidortiS Setalienfts, qui Afiario Setabiíanojn.
T 3. l~olet. Landericus Oljfpponenjis, qui AYA» in. i 3.
^olet. Nafibardus AfiigitanA,quiTheodulfo,in. i 3 fEoLNepO'
íianusTjraJfonenfíStquiaAjiurioyin. 1 i.ToLSabaricusGermden'
Jis.qui lacobojn. i/\..T^o/.Spafandus Compluf.qui AgricíO,in.\/^,
ToLVincentius Dumienfis ,qui Auiachimaro,in, %.Toiyiliefon^
fus VtfenftSi qiiiKeparatOiin, i 3 .Tolet. VtlUedm CaUgunitanA^
qui EufrafíOyin. i 3 STolet.Emila lü'tcitanA, qui Leandro^in. 14.
^olet. FruBuofus AureftnA, qui Aurienfts dicitur,fuccept Hilario
Jn. 13 .Tolet. Trima fubfcriptio huius Concilij eji: lulianus,
vrbis RegiA Aietropolit^nus Epifcopus , IJAC Canonum flatuta
fubfcrípfi:in quaaduertendum duxijultanum %^egÍA vrbisAíe^
tropolítam,qui Quirico fucceptj diuerfum effe a Juliano Ponterio,
Gallo Doéiore: is enim 'vixit circa annum Domini./^^o. vt
ex Euodio Ticienfi confiat: noftervero inciditin hAC témpora, (5*
in Prognoflico futurifeculi Pomerium ajfertjn opere aduerfuslu-
¿Aos. Video aliquos viros doéios fimilitudine nominum deceptos:
fed lulianus Trimas ciuisfuit T^oletanus Eugenij.JJJ. difcipulus,
interdiuosrelatus, qui magna toíiuspopuli veneratione Toleticolitur^
cuius 'vitam Félix literis mandauit; alter lulianus, Poenus in
Gallia'vixititantum Doctor Eccle/iapcusfuir.
Not^ in Concilium decimumquintum
Toletanum.
ERa DCC.XXVI.] Ex hac erAfubduBione Eruigius non
fex, ut aliqui nopihijioricirfedoéío regnauit annos, Sjnodus
enim Toíetana. 13. congregata efi Et

6Z^ CONCILIVM
"^^egís quarto: SynodnsTolet. i^.Era T>CC.XXILannoEruL
gij quinto :Tolet,Concil. i ^.celebratur Era DC C .XXV Lannopn
mo Egic&.Ex qua coputatione liquide conjlaty oBo regnajjeannos'^
k décimo oófano, vfque ad 'vigepmum quintum. Vafdus feptentr
eius regni annos adfcribit^Roderimm Toletan.fequutus forte ¡excludit
primum.Qtiam compatationem nosfumus fequuti in chro^
nologia»
Soceri] Ínter alias filias, qtiot Rex Eruigitis ex Leuhigithone
*vxore fufcepitffuit Ctxilojquam in matrimomum Egicx tradidíf»
Egicam fmffefilit4m Regis exiflimomamipfefic aitin totfJo:Illf*d'
t, autemprimo inlocodicendum occurrit^ qubd diuipatris noflrif Ú
„ foceriregale foTtientesfapgium,(^c.Ex qmbm verbisconftat, (^
focerum ^patrem habutjfe Regem: namait: Sortientes\ dijfolt4ant
hiporici nofiri argumentam* Qjiid de EgicA moribus Concilium
¿, Tolet.I ó.tradat Canone.^.libenterappono.Gloriofipmuseteniw,
„ att,acferenifimusdomintif nofetEgíca%ex,ferí4entifiwi arna^
„ toris Chrijii igne fuccenfus,^ fanB& aóíionis opeperfuncluSi inimt
„ cornm Chrifti perfid/am, (illud ^rophetale njaticinium fequenSy
„ Nonne quioderant te Detés, oderamiüoSi9¿(uper inimicos tmsta
,, befcebam?) vtpote veruf Chrifiicola obnoxiusproterere decernit',
„ EcclepA Dei ftatíém vigilad injlantia roborare dijffomt'^ fan¿li^
„ Deibafilicis femtinificumexhibet'^tributorum impenfionespopí*'
^, lis moderamine difcretoremittit '^ maligna contra fe obfiinatione
„ agentibHSianimihberalitategratifima,ac piA miferationis inftan-
,, tiaignofcereconfuerntimultos quoque qui confraéíifuntJiberos fe^
„ cundüm Prophetamomne onus dipumpendojn ingenuitatis fi^f^^ '^'"'^'
9» reformat,atque in diuerfisfanéÍA vita Jiudijs fanéiis exercendo
j, prApollet. tíaífenus Concilium.Leubigitho vero eim nurus vnk a*
Sifeberto Toletano Jntifite ^alijs^aduerfus eum coniuratione in^
ta, vt vita ^ regno priuarent, exilio multatifunt: vt infra Concil.Tolet.
I 6.cap.cf.deSifeberto Spifcopo,
Papa Bene¿iB:us]Benedi¿lusfecundfiíLeoni.z.fuccept.^O"
tam hanc controuerfiam %pdericus Toletanus aArchiepifcop^*
9 y lib. 3 .f. 13. yíí" defcribit. Eius in tempore,inquit, liber de tribuífrf^'
s, ¡tantíjs.qHem dudum Romam miferatTrimasfanctifimt*^^^^^^'
», ñus, & minus cante traBando BenediBus Papa%omanus indixe-
„ rat reprobandum-j ob id quod voluntas genuit voluntatem. Sedfan*
,y Bm lulianusveridicis teflimonijs in hoc Concilio, ad exaBionem
„ prAfatiPrincipis,peroracula eorumiquA Romam tranfmiferat/v^
,» rumeffefirmatiity^apologeticumfeciti ^ Rom^tnmifnperfaos
/ IjCgatoSi
Ayuntamiento de Madrid

9f
TOLETANVM.XV. 6S5
Legatos ,Freshyteríím,Díaconem, 9^ Suhdiaconem,wos erudiüC'
„ fimos, ^ in ómnibus Deiferuos, ^tn diuinis Scripturis imhutes,
„ cum verfibus etiam acclamatorijs, fecmdum quod,^ olimtranfj,
miferatde laude%pmam imperij. QuodRomanpísPontifex Bene^
„ diéÍHS digne ^pie recipiens.cuBis legendu mdixií,at^ accUman*
93 do: LaustuaT>eusinfinesterr&ieñufiípitisnotufecit'^ qm ^ref'
ii criptnm domino Itdiano, perp4prafatos Legatos cum gratlamms .
„ aíiione^i£ cum honor erem'tfity^ omnia c^UACunq^firipfitiiufia,^
9, pi^cjfi depromppt. ííu Rodericus,
Nec fecundüm relatiiium] QjdAritur»an hAc nomina, fkpientiajcjpntia,
^ voluntas, fecundüm relationem, an fecundunu
fubfiantiam afan5tis Patribuf

6U CONCILIVM
Sitit te] 6W Pfalm. 6 z .fecundísm Septuaginta^qmítAtran^ulertmt
iAÁ\wi Vi H ^vx^ iJLVjxroffKTrAüf 'n va^l ¡JLS adverbtim:Sitmt te artím^
mea, quam multipUciter caro mea. Dmus Hietonymus fichahet:
Sitiuit ad te anima mea, deftderauit ad te caro mea. Bajíitmreferens
h&c verba: Sitiuit inte anima mea, quammultipltciy»
^^^}fi^aic'Theodotionhabet.Sapenumero^Symmadjus.'Concupif'
„ cit: pofuit autem omnes interpretationes, vtdoceret illtid zíovxzhas
^, non ejp düarumpartium diófionemy fednjnarn ejfe vnius partis>
^, qíi^.fermonis Jignificet epitaftn. Confentitenim ^caro animA amo-
„ riynec confilijs illmsrepugnat-^ ac fídicat:Et anima mea, (J cor fus
„ meiím te defiderati quemadmodum fi quts aquam Jitiat (^ iucun^
dipmam ^ liquidipmam» Noua Latina ver (lo Septuag. habet:
Sitiuit tibi animamea, exfententia Hilarijj^ j4ugufiini.
Significatur á parte totum] HAC efi quartaregula Tichonij»
quam adfert jdagufiintis libro de doctrina Chriíliana, ^IfidortiS
lib. I. fententiarum cap. z 6.
Septuagintaanimae] Locus efiExodiprimó, vbi ita legitur:
Erantigitur omnes anima eorütquiegrepfiintMfemore Jacob,fep
tuaginta-j qtti paulo ante eodem capite in Aegyptum irJgrefi dicuntur.
EtGenefi.^6.exprepdicitur: Omnes animA domus la*
cob.quA ingre¡[& funt tnAegyptum, fuerefeptuaginta» ídem locus
eji Deuteron.lo.D.
Mu fea m caninam] Pfalm.'/y.^^^oi^^'^y habent Septuaginta,
vt etiam pfalm.10/^, quam vocemGrAcam Latina vulgata editio
retinuit: fignijicat vero Kw»oMu/a mufcam caninam, vt hicponitur*
Iftdorus lib^Etymol.i z .cap. 8.
Vt auferat á nobis ícT^tnttvcí]Locus efl.z i. ^N^umer, p^^*
lo tamen aliter'^nequeferpentem^fedferpenteshabet Latina trasU"
tioiapud Septuaginta tame efili^ S(pi/j fmgularitatis numero,vt híc,
Cyrillus libro, qui vocaturfcholia] Forte funt commentaria
in loannem: vbi libro, i ,cap. 15. adea verba: Et Verbum car ofa"
a, cíumeft,fichabet: Sermonem incarnationisiam manifefie ingref
,>fuí, homine fa£lum fuife vnigenitum Dei filium apertipme nar-
„ rat. Quftm enim dictt: Et Verbum caro fa^umeft, mhil aliuddi-
3i citjprAterquam quod filius Dei fj T>eus natura^homo faéíus eíf'
„ nec noui quicquam profertur, quum fxpe diuina fcriptara folo
9, carnisvocabulo integrum (vt ita dicam)^ totum hominem figrji"
3) fcet.Effundam, Ioelinquit,afj>iritu meo fuper omnem carnem-
„ vbinifiex parte vna totum hominem ¿ntelligas, ridiculos} inanif»
matA carnijpiritus darividebitur,
Septuagi"^*
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.XV. 6Zs
Septuáginta quinque']S¿c eji Exod. i .ex editioneSeptuaginta
Bo-fti Jii TToTcxi ^-viul i'i íocKci^ Tiim Koí) í'fijiofiÚKovTccJdem Lucas m uéé
hiis Afo^olorum^cy. Verum Genefis^^d Aicitur: CUTIBAJ^ antm&,qu&
ingrejfA funt cum lacob in^gyptum^i^ egrejjAfunt ¿/o
femare illm, ahfcjuevxoribnsfiliarum ems,fexaginta fex:Filij
autem lofeph^quinati funtei in térra yEgypti, animA duAiomnes
animA domus lacob,quA ingrejfA fmt in u£gyptUmfuere feptuar
ginta.Pro feptuaginta, habet editio Septuag. ^viod í'&éionfiKoiTcc itim.
Deuteronomij ijero. i o. Septuáginta interpretum ^ 'vulgata editio
confeniiunt, ^ animas, jo.in júegjptum de fe en di ¡fe com mentor
ant. ídem lofephpulib. z.amiquit.c.y. Qmmodo'vei'ohAccoñent^effe
feptuaginta>i^effe feptuaginta quinqué ^pulchre conciliat
Hieronymus^quAÍt.in Genef.adhunc locum,
Facies arcam]Z»or«^ efi Exodi. z^.hoc modo:Arcam de lignis
fetim compingite,cuiw langitudo habeatduos ^ femis cubitos i latitudo
cubitum^ dimidium,altitudo cubitumfmiliter ac femife:
deaurabiseam auro mundifsimointits ^ foris'.'vbipro lignis fetim
LXX. diferte q iJAcr «VIÍTTTO»» habenty 'vt Cyrillus legit.
Tres in Chrifto fubftantias] Stephanm Eduenfis Epifcopus
>j inlibJe Sacram.altarís.c. i y.CredimusJn Chrifio daos fui/fe na-
»turas,diuinam ^ humanam-^^ tresfubJiantiaSi dimnam, carne,
»>^ animam\u4thanafioatiesante,qmait'.Sicut anima rationalis,
»> ^ caro "unusefl homo, ita ^ Deus^i^ homo 'vnus eñ Chriñus,
Ayuntamiento de Madrid
Mmm IN

6s>o G O N C I LI V M
IN N O M I NE DOmini.
Incipiunt geíla Synodalia in
vrt>e Cíeíárauguíla, íub die Calen.
Nouembr. Era DCC XXVIIIL
anno quarto orthodoxi,atque
íéreniísimí domini noftri,
Egicam Regís.
SAcerdotes Domini,quos non folüm diuinápietas ad magifteriumprouehitfacrum,fedctiam
Ipeculatores inftituit
plebium,ea fe debent auftoritatis muñiré fentétia, quód
Se diuinis fineintermifsione infiílant prseceptis. Se cunftam
plebemdigniscondirigantexemplis. Et ideó quia nos diuina
celfitudo,ex iuíTu excellentifsimi&pijfsimiiriagni^jDci
cultorisjdomini noftri Egicani Principis, in hanc CcefaraU'
guftanam vrbem coadunari praecepit. Se ita fub omnimoda
fpecialitate inftituit,vt refecante falce iuftitise, a^quitatis con
folideturmateries; Se quidquid cuiuílibet indifcreta pernicies
áfanftis inftitutionibus Patrum de ordinibus Ecclefiafticis
diuellit,noftris elucubratis fententijs, Deo mediante,
inlumine deducantur veritatis, idcircó dum nobis de fai^'
£í:oeTrinitatis myfterio fecundüm formulam Nicceni Concilij
triduo mutua fuiífet conlatio,¿

CAESARAVCVST.III. (jg/
/. Vt non liceat Epifcopü,citra dtehus Dominicis,
confecrañones Ecclefiarum exercerc^,
's'«w«í In fanftum 8c fatis venerabileConcilium refidentibus nun-
5-,r>« ciatum eft nobis, eo quód aliqui Pontífices regulam verita-
'¿"^¡'[f' tis praetermittentes, Ecclefias,qua? áfideJibus pía deuotione
ijjwun. conftruuntur, extra diebus Dominicis confecrent. Si ergo,
^'-íj.©-cum quifque noftrúm mortalium ad Sacerdotale promoc'wFrw
uetur officium, nullatenus patimunvt in reliquis diebus,ni-
»;«^¿|^ íitantum Dominicis feíHuitatibus.-ij qui bonoris digni ha- n^i^fí/S^S"
fZ/i*;/;; bentur officio, in ordinc prseficiantur Ecciefiaftico, quanto 'ZTi&Aulubt
'j'^*'^-'-magisvtdeificata fanfta templa, qua? ab hominibus fideli-'-»*
««/«". ronahcüm,non lolum lanctorum i^atru conioeremur profl'*'^fit
hibere fententiam, fed propria deliberatione cenfcmus: vt
nuUipenitus Pontificum, in quibufcumque prouincijs conílitutis,
amodó liceat,praeter certis diebus Dominicis^Eccleíiás
fanctas confecrare.
//. Vt confinitimi Epifcopi de [acra folennitat^
Tafchalhannua *v/ce PrimatHm fuum
requimntj»
MÍ."Í;, ftum peragant: támenquia didicimusnonnullos Epifcopos,
J*í'+.o- fententiam Patrum tranfgredientes.propterquodedam debuerunt
vfquequaque vigilantes manere; placuit ómnibus
nobis, vt abinceps cunfticonfinitiíniEpifcopi nullam fibi,
occaíionem fubijcientes, autlonginquitate itineris pra?ca^
«entes, annua recurfione, de feftiuitate Pafchali tépore congruo
Primatem fuum,fub cuius poteftatis manferint fegimine,
inquirant: vt quo die

688 C O N C I L I V M
///. VP monaíleriaidmerforia feculmunu
non fiantj,
Sanftorum Patrum decreuit fententia, ne monafteria diuerforia
fecularium fiant. Vnde quianouimus quofdam Abbates,quibus
regulariter cura regendarum animarum commiíTa
eít; dum quaíi patrono aíFatu aditum fecularibus in
monaílerijs adtribuunt, diuerfas infolentias monachis,ibidem
Deo deferuientibus ingerunf.dum & eorum operationem,quo
fe diuina? pietati placituros alacri curioíitate exhibent,deprehendunt,&:
vitam& mores illorumquadam men
tis pernicie infaufté detrahcndo deturparenon definunt.Et
iterum,quod pefsimum eft, dum extrañéis pafsim commorandi
aditus infra clauftra monatterij confertur, graue inolefcitvitiummonachorum:
quo & vitam fuam per lucra
mundialia feftantes degenerant,&feáproprio coenobio vo
luptuofafocditate diíTociant.Qjaae res ad hoc noftrorum paterna
pietate demulcet ánimos, vt ea conftituamus, quae

CAESARAVGVST.III. dgp
1111, T>e libertis,qt4í ah Epifcopis ex familia £ cele fia
manumtttumur.
^""'i.Toi. JSJQJJ ^^ dubium á fanftis Patribus defínitum fuifle, vt omnesliberti,qui
ab Epifcopis ex proprijs familijs Ecclefise,
manumifsionis gratia titulantur,poft decedentis Epifcopi
obitum, mox vt alius fuperuenerit Epifcopiis,infra anni
fpatium libertates fuas repraefentent: quo fecundum Canonis
fententiam, per fuas profefsiones, debitam fuaf originis
conditionem agnofcant. Sed quiaita ípeciali modo fantía
decreuit Synodus,vt íiipíi libertiinfra annifpatium,fuperuenienti
fuo Potifici chartulas libertatis fuae prsefentarc neglexerint,protinus
eos in priftinam feruitutis redigant conditionem;&
licetillis congruentius fatifq; luculentius retraftatumfueratjhoctamená
nobis confpicuum perpenditur,
quo non folum & praedia Ecclefíarum debita auftoritate
difponimus,fed ctiam & opprefsis pium fufFragium porrigimus.-per
quod Se cupiditas Sacerdotalis fruílretur ¿fc inibecillitaspauperú
fubleuetur.Quia ergo comperiiTius,quofdam
Pontifices potius lucra fuá ampliare ftudentes, quám
de mercedis opere Domino placentesJiberos,quos ex familia
Eccleíia?, á fuis prasdeceíToribus inueniunt, pro, eo quod
chartulas libertatis fuae infra confultum tempus non repra?íentent,
ftatim eos in propriam feruitutem redigere;vnde
boc pietatis ftudio generali modo fubrogamusbeneíiciúivt
íiijdem libertiforfítanignorauerintordinem Canonum,aut
certé(vtadfoletfieri)adpraefentandas libertates fuas tepuerint,ipíius
Pontificis folicitudo,mox in fedem fibi creditam
fucceíTeritjper Clerum aut domefticos, perquirere procurabit,quos
decedentesEpilcopi de familijs Eccleíia? manumifííonis
gratulauerunt: vt eofdem Pontifíce praemonente, ip/i
liberi chartulas fuae libertatis repraefentent: qualiter nec liberti
Ecclefiae de inftitutione Canonum ignorantes fe eíle
perhibeant,nec Sacerdotis callida voluntas patefcat,vnde con
tra ordinem reducantur manumifsi ad originem feruitutis.
Qiios, íi Potificepraemonente,contempferint infra anni ípa
tium fuas libertates propria?fedisEpifcopopádcre,licitum
íit, ei fecundum Canonum fan£i:iones,in iure Eccleíise fuae
reducerc feruituros*
Ayuntamiento de Madrid
Mmm 3 V. Vi

Cautil. Tal,
1J.MP5.

CAESARAVGVST.III. 691
uerit,áutpermiferit,nouerít feexcommumcationis percepturum
fententiam, atque etiam exilij damnationis diuturno
tempore incurrere iafturam.
Peraftis quoque a nobis quae congruafuerunt de ordinibus
Ecclefíafticis, in primis immenfas laudes omnipotenti
Dco Patri de Filio Se Spiritui fanfto , cui cura eft pacem 8c
vnitatem Ecclefías fuá? fanftae Catholica» prouidere, deferimus.
Deinde Orthodoxo, 8c ferenifsimo domino noftro
Egicani Regi,cuius inftin£í:u,ó alenfem mam in omnihm
ce. Ecclefm Toletanítyi¿S. Laurentíj>ep niutilum'^*vhi(j-^ caret fub
fcr/ptionilfíf. Erat Epifcopus CAfaraugufantis in hoc Concilio
Valderedns.vel Valdefredu

ÍS2 CONCILIVM
IN NOMINE DO-
mim. Incipit Synodus Tolcta-
D:
na lexcadecima LX.
Epifcoporum.
Vm annofexto inclyti,& Orthodoxi Doniini,& Prin-
cipis noftri Egicanis fub die fextoNonarum Maiarum,
EraDCC.XXXI. vnanimitatis noftra? conuentus in Pra?torieníi
bafilica,fan£lorum videlicet Petri, & Pauli aggregatus
coníifteret,atque vnufquifq; noftrorum ex more fecundüm
ordinationis fuá? tempus inlocis debitis refíderet, rerü
prius omniumDomino deuotifsima gratiarumiuraperfoluimus,
pro eo, quódnos 8c alterutras vifionis contuitu íolari
permifit, 8c alternae pacis ofculo confouendosftatuit;
difiPufis cordibus, íimulque 8c vocibus ei precum murmura
eíFundentesivt ficut nos altemorum ofculorum impenfione
laetificos efFecit, ita ferenifsimum, ac religiofifsimum prsediftum
Egicanem Pricipem, cuius iuíTufraternitatis noftras
ccctus eftadunatus,íideifua?conuerfationeftabiliat, proro^'
gatione iuftitias muniat,pacem locupletem reddatjimpenfionemifericordiasfulciat,
viríumfortitudineroboret:quo longasuitatis
munus fruens, comiíTa fibi regni gubernacula difcreto
moderamine teneat, ^comifíos íibipopulos benigna
regat, a?qué difponati&iufl'u pietatis modificet. His deuotionepromptifsima
aftis,cccpit vnionis noftras numerofítas
de rebusfpiritualibus mutua collationis inter fe orfa diffi^^'
derejatqueeuentumrei expeftatione manfuetifsimapraeftolare.
Igitur cumea attentius agerentur, ficidem cxcellentiííimus
Princeps fanftae intentionismuniminefretus,relJgione
plenifsimus , 8c elucubrationis fummar titulo in^Iytus,
noítro fe fe coetui intulit, ac gloriofi capitis vértice cernuo
voto reclinans, noílris fefe Domino precatibus commendari
percenfuit; proprijs manibustomumnobis deferens referandum,
in quo fuse deuotionis vota, 8c deliberationis pías
defíderia
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.XVI. 695
defiderio fiílebantjftylo grauifsimé exarata; omnes in communi
fui Gris dulcifluis exhortans oraculis ait.
Endiuinicultusreuerédifsimi Sacerdotes quidquidproprij
oris effamine veílris facris fenfibus debui intimare:
quidquidinnormispoteratdifFufae eloquutionisafFatus exprimere,
íicut hic breuiter fummatim^; cálamo currentidigefsi.
Vnde vos ea folicitiüs praelibantes,glifcentibus animis
pertraftatei&itameajquaehicfuntinílta, quám etiam alia,
qua^quefereuerendifsimoveftro coetui ingeíTerint audienda,asquifsimis
iudiciorum veftrorüm definitionibus terminate,
Se firmifsimo fententiarum veftrarum ftylo eíTe permanfura
decernite. Qu^em tomum ab eo vnanimitas noílra
fufcipiens,eidem Principibenediximus: eoqueénoftri medio
difcedente,eiurdem tomiferiem referauimus, cuius diftorum
textus fubter annexa ferie declaratur.
TN Nomine Domini. Flauius Egica Rex fanftifsimis Pa-
"•^tribus.in hac fanfta Synodo reíidentibus.Nouit,beatifsimi
Patres,ferenitatis noílra? gloriofafublimitasjfynodicae aduocationis
íludianutantis feculi obftare ruin^^&fídelibus popu
lis congruafalutaris vita? impenderé difciplina.Quapropter
prthódoxa? fidei religione permotus, veftriq; coetus optabili
conuétu iucüdior redditus, coelorú Regí grates laudú^; vota
perfoluo: qm praeftolata adgregationis veftra? cocuríio praeceptionis
noítrg oraculis deuotifsiméparuit,&altern£e viíionis
exoptata gaudia commodauit.Igitur vobis corampofitus,
veftrisprecibus fuperná mihi clementiá fufFragari efflagitls,
vniueríítaté fanftitudinis veftra? Chriftiana metis deuotione
c6uenio;vt quiaEcclefie fanfta? catholica? digna fpeculatione
perftatis, votis meis fautores fitis, veftriq; Pontificatus meritis,in
regendis populis pra^ftantiora mini fubíidia praeparetis,

(JP4 GONCILIVM
perfidorum fceleribus contabefcat,Paternitativeftr^ non reor
eíle incógnita. Sed quiaindubié credimus, quod tranfgreiíipne
mandatorum Dei.dignafaftisrecipimus; dicente Doofe*.^i
mino per Prophetam: Propter hoc lugebit térra, & infirmabitur
omnis qui habitat in ea; opportunü fatis eíl, vtper vos>
qui diuina? vocisprceconio fal térra? eftis, faluationis obti- .j^¿;y„itít>
M4uh.^, neat opem. Vnde venerabilemfanftitatis veílrae Vniuerfita-'
temexhortor,vtimprimis almaefideircftitudo, qua?perveram
credulitatem in omni terrarum orbe difFufa expanditur,
veftr^e collationis eloquijs prafconetur; praedicata veraciter
teneatur; retenta in arcano veílri peftorisillibataferuetur.
Deinde quia comperimu s,quod mult^ Dei bafilica? in difper
fislocisvellrarumparocbiarumconftituta?, dum ad vnius
refpiciuntordinationemPresbyteri,necafsidua ineis Sacrificia
Domino delibantur, Se deftitutasremanent, atque fine
teOiis, vel íemiruta? fore nofcuntur, fpecialiterin Canombus
adnotetis, vnaqua?que Ecclcfía,quáuis pauperrima,quaf
veldecem mancipia habere poteft, fui debeat cura gubernari
cultoris: caeterum fi minus habucrit,ad alterius Ecclefiar
Presbyterum pertinebit. Nam dum ex ómnibus plurimaebafilica?,vtpraemiüiiius,
vnius folicitudinerediguntiir, folum
eft, quia 6c viduatae perfiftunt, 8c difficilé facris cultibus ordo
debitus exhibetur. Ciuod non tantum Sacerdotibus Dei
inculpa eíl:, verumetiam 8c infídelibus Iuda?is ridiculum
afFert: qui dicuntnihiiprasftitiíTe, interdictas fibi, ac deftru^
¿tas fuiíTe fynagogas, cum cernant peiores Chriftianorum
efFeclas eífebafilicas.Proquarum etiam reparatione á veftra
vniuerfitate cenfendum eft,vteas vnufquifq; Epifcopus de
tertijs parochialiumbafilicarum Canonicé reftaurandasin-
'jii M.f uigilet. Qui fi tertiasipfas confequi nolu erit, cura fui gcren-
TfíTcHi'Z dum eft,vtPresbyter deftrufta? Ecclefiae exinde commi^*^"^
^fuTgntñZ fibi bafilicam reparet; euidentem cenfura? modum apponc-
*^' tes in Canone, qualiter debet incuriofus quifque Epifcop"^
condemnari, fi pra?fcriptum pro renouandis Deitempüs or^
dinem neglexerit adimplere. Nam 8c hoc honorificentia veftra
promulgare curabit, vt nemo Epifcoporum,pro Regif^
inquifitionibusexhibendisjparochialium Ecclefiarum iuti
^'bZfu"r4 co^ingaí^riccquafcunque exindeinquifitiones, auteuectioéiaum.
nes exigere audeatjfed depraedijs fuarum fediumíRegio culc»LT
mini folita perquifitionum obfequia deferatinihilq;.de rebus
carundem
Ayuntamiento de Madrid

CAESARAVGVST.III. dpj
c'JZ'fi' earuiidém parochiarum Ecclefiarum caufa ílipendij cuiuf-
^''^'''' piam darepra^fumat.Ciupdfi fecerit,duorummenfíumfpatio
excommunicari fenouerit. Interea idprjtcipueá vobis
procurandum eft,vt vbicumque idoIolatriá,vel diuerfos diabolice
fupcrílitionis errores repereritis, aut qualibct relatione
cognoueritis,ad deílruendum tale facinus, vt veré Chrifti
cultores, cum iudicibus quantocyus infurgatis: 6c quaeq;
ad eadem idola á ruílicis, vel quibufcunque perfonis deferri^'perueneritiSjtotavicimsconferendainibi
Écclefijs confe- ^Proinuenemjsrfic
ratis. Pro quo etiam extirpando fcelere ediftum tale in re- ^^Tout.'"'""^
gulis apponatis, vt quicunque Antiftes huiufmodi nefas agí
permiferit, vel peraftum infuadioeceíiprotinus abolere diftulerit,
a locifui officio pulfus,vnius anni excurfu,fub poeni
c.rj'^'^'^ tenticE maneat religa tus lamento: aliotaméPrincipali eleftio
y">

Ve his
696 C o N C I L I V M
cothurno fuperbia^dediti, non ex Deo regale faftigium, fed
foloiaftantia? tuniore appeteredignofcuntur; quicumque
;,,;,/, amodó ex Palatinis, cuiuslibetíit ordinis,vel honoris perfo-
^Ts^í na,innecemRegiam,vel excidiumgentis,acpatriae Gothoru
6.^.17.0; fuerit conatusintendere, autquodcum6: conturbium intra
TÍ/.10.Í.1. fines Hilpaniíe tentauentexcitare; tam iple, quam eius omnispofteritas,abomni
Palatino expulfa officio,fub tributali
impeníionefifco debeátperpetim inferuire: amifsis infuper
cunftisfacultatibus proprijs, quas,cui voluerit,licenter con*
ferat clementia Principalis.Cunfta veró,qua2 in Canonibus,
vel legum ediftis deprauata coníiftunt^autex fuperfluo, vel
indebito conictta fore patefcunt, accommodante ferenitatis
noftras confenfu,in mendiem lucida? veritatisreducite;illis
proculdubio legumfententijs referuatis,quae ex tépore diuae
memoria? prasdeceíTorisnoftri.domini Cindafuinthi Regis,
Yfque in tempus domini Vvambanis Principis,ex ratione de
proraptae,ad finceram iuíl:itiam,vel negociorum fuffícientia
pertinercnofcuntur. Varia quoquepopulorum negocia^caeteraq-,
fceleratorum hominumgefta, fidei fanfta? contraria,
ita veítriexaminatione iudicij canonicé,aclegaliter íiniátur,
vtneciuftitiapr2etereat,nec feueritas legum ex ómnibus intercurrat:qualiterjdum
in his ómnibus vos amor Chrifti red
dideritferuidos,&a2quitatis catcna conftrinxeritnexos;non
folum in hoc feculo fanftitatis donoperfpicui maneatis, fed
Se asternisprasmijsin perpetuum floreatis: quia tune mc¿
Domino cumplebe mihi credita, a peccatis elui credo, cuín
difcufsio iudicij veftri,in examinádis cauíis talis prasceíTerit,
quasin nullo,tramite veritatis abcrret. Hoc folúm vos honorabiles
Dei Sacerdotes,cunftofq; illuftres aula? Regia? feniores,quos
inhoc Concilio noftra? ferenitatis prcceptio;Vel
opportunainefle fecit occaíio,perinfeparabilem omnip^^^^"
tis Dei potentiam adiuramus,quia in priuatis dirimendis negocijs,qua?fe
veílro coetui audienda emerferunt,nulIaperfo'
iiarum,vel muneris acceptio intercurrat; nullus fe fauor interferat;nulliufq;
trepiditatis incuria promulgareiuí^i^i^/"»
qua? Dcus eft, obftrepat:fed puro examinationis Jibramine
caufarum iurgia terminantes,^ iufta Dei iudicia vobis pra?
oculis apponentes,vnicuiquepartia?quitatem pandcreprocuretis:
quatenus ex hoc noííra? manfuetudini pra?ftolat^
áDeo mercedis praemia conquiratis, 6

TOLETANVM.XVI. 6^,
iudicij coram nobis honorabilesíitis,átque ante Deum femper
bonorum operum gratia polleatis. Datum fub die feptimo
Calend. Maij, anno feliciter fexto regni manfuetudinis
noílra?; Toleto.
Referato tomo igitur, & qusequa? eius feries retentabat,
diligentiindagatione perluftrantes,imméíi molegaudij cordium
noftrorum arcana exa?ftuant. Proinde feruentioribus
animis in laudem Dei noftri hy mnorum libet cántica reboare;
quódreligioíifsimij&ortbodoxi Principis noftri intimo
igne fui amoris ita reddiderit feruidum,vttotius noftra? adu
nationis collegium prudentifsimis, ac falutaribus fui oris affatibus
crediderit exhortandum;perbenigné nos admonens,
vt dignorum fpeculatorum more Eccleíia? Dei nauem,
quam difpenfationefupernainvafti huius falis gurgitibus
gubernandam fufcepimus, falutarium remigiorum gubernaculis,ad
confummatae falutis portum incolumemperducamus;
6¿ indefeníione eius, quotidianis lucubrationibus opcram
demus, vigilantes & cuftodientes vigilias noftis fu-
**'•». per nobis créditos grcges: ita nempé vt verborum fpiritualium
concrepantibus tubis, & fanis membrorum compagibus,nec
fecuritatis torpore deprefla diuerforum lapfuum incurrant
decipula, falutaria fine intermifsione miniftremus
munimina, 8c infirmis artubus, áiucvCxs vtpote segrimoniorum
vulneribus fauciatis,congrua medicamina apponamus:
quo facilius queant,

69% CONCILIVM
ticemindiuiduamTrínitatem(id eft)Patrem, qui eft totius
fons&: origo diuinitatis;Filium, qui eft plena imagoDei,
propter expreíTam in fe paterna claritudinis vnionem» ante
omnium feculorum euentum ex Patris intimo ineffabiliter
genituSjSpiritum vero fanfí:um,ex Patre, Filioque, abfq; aliquoinitioprocedentem.Ciui
tres,quamquam perfonarum
fecernuntur diftinftione, nunquam tamen feparantur potentia?
maieftate; infeparabilis nempe a^qualitatis eorum iníínuatur
diuinitas.Et tamenquamuis Pater genuerit Filiuní;
neo ideó Filius íitidem qui Patenneque Pater íit ipfe qui Filius;fed
nec Spiritus fanílus Pater íit,Filiufque, fed tantiim
Patris, Filijque Spiritus, 8c idem Patri, 8c Filioj etiam ipfe
coa?qualis; nequáquam in hac fanfta Trinitate quidquam
creatum,feruum,famulum^ue conuenitcredi^neque aduentitium,velfubintrodu£í:um,tanquam
eialiquando acciderit,
quod conftet eam aliquando minimé habuiíTe, condecet autumari.
Vnde catholicé confitemur,Patrem Deum elle omnipotentem;Filium
fimiliterDeum omnipotentemjnecnon
8c Spiritum fanftum Deum omnipotentem: non tamen
tres Déos credimus, aut tres omnipotentes; fed vnum tantummodo
Deum fumus in concuíTa fidei veritate credentes;
vnius natura?, vnius eífentia?, vnius omnipoténtia?, vnius
maieílatisjvniufquevirtutis. Quarum tamen perfonarum
quamuis in hoc, quod ad fe funt, nulla pofsit feparabilitas
inueniri;in hoc vero quod ad diftinftionem attmet, funt
quasdam, quas fpecialius vnicuique pofsint pertinere perfona?;
fcilicetj quod Pater á nullo onginem fumpfit;FiIius
Patre generante exiftit; Spiritus quoque fanftus ex Patris»
Filijque vnione procedit.Sed nunquid quia Filius ex Patris
eftomnipotentiageneratus,aut Spiritus fanftus ex Patre, Filioque
procedens,putandus eft aliquando Pater fuiííe fine
Filio, aut genitor, genitufquefinefanfti Spiritus extitiue
fubftantia? abfit: fed ficut Pater fine initio creditur, ita Filius
veneratur; ita etiam fanftus Spiritus veridicé profitetur.Nec
ímetipfis ipfij exiftere:fed Filius Deus de Patre Deo; crf¡¡i^iJÍ¡^Jí"^
non Deus is Pater á Filio Deo; ñeque Pater,aut Filius ab Spi- \c%;f¿S''¡f
ritufanftí :o,abfquenoxa,fumpfiíre putabütur originem;cum ^JJ^KÍ/,.
ipfe á Patre & Filio,fine cuiufquam infidelitatis'na^uo ere- i¿;;!¡¡y''
datur
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.XVL 699
datur,fine initio procefiíle.Et ideó in huius fanftas Trinitatisfacramento
nihil anteriuspoíleriufve credédum eíl: quia
nuniquamfuittcmpus,quando Pater fine Filio, aut Spiritu
lanfto fiabfiíteretj ñeque Filius fine Spiritu fañfto fubfírteret;
ñeque Filius fine íanfto Spiritu cum Patre aliquando
regnaret.Btilla dicentes,nonperfonarum cófundimus proprietates,nec
vnionem fubftantige feparamus. Nihil etiam in
eadem fan£í:a Trinitate maius, aut minus credei-e oportet,
nihilque etiam imperfeftum,atque mutabilemam perfeftus
.Pater,perfe£í:us Filius, perfeftus Spiritus fanílus; immutabilis
Pater, immutabilis Filius, immutabilis Spiritus fanftus;
Nam de immutabili,&perfe£í:o Patre immutabiléjmperfeftumque
Filiumnecdecuitnafci,nec conuenitcredere.Idcircó
fijnt qua?dam,quae in hac fan£la Trmitate indifcreté
oporteat confiteri: in hoc etenim,quod ad fe eft Pater,& FiliuS;&:
Spiritus fanftusjindifcreté vnus Deus credendus eft
Parer cum FiIio,.&: Spiritu fanfto: quod vero ad relatiuum
attinet.difcreté perfonarum trium eft pra?dicanda proprie-
«"«i.is. tas;Euangeliíl:a pra^dicante: Ite docete omnes gentes in nomine
Patris;6í: Filij, 6c Spiritus fanfti: relatiuum etenim di-
.citur,quódvna adaliamperfonam referatur. Nam quando
dicitur Pater, Filij nihilominus perfona fignatur; Se cum dicitur
Filius, Pater ei fine dubioineíTemonftratur.Atnunc
quoniam Spiritus fanfti>ocabulúm,quó non totáTrinitas
fignificaturj fed tertia quaE-eftin Trinitaté perfona, quomodo
fecundüm relatiuum ad Patris Filijque referatur perfonam
nequáquam apertifsimépateat; pro eo fcilicet, quia ficutdicimus
Spiritum fanftum Patris, non confequenter dicimusPatrem
Spiritus; ne Filius Spiritus fanftus intelligatur:in
alijs tamen vocabulis, quibus eiufdem Spiritus fan¿li
fignatur perfona,ad relatiuum pertinere dignofcitur. Igitur
donum fpecialiter Spiritum fanftum accepimus,qua?in fanfta
praenofcitur Trmitate tertia eíTe perfona; pro eo quod á
Patre, Filioque, cum quibus vnius eílentia? peromnia creditur,
fidelibus condonctur. CXü^propter cum dicitur donum
donatoris, &:donator doniírelatiuum hauddubiédeclaratur:
quod etiam de ipfo vocabulo Spiritus fanfti inculpabiliter
eft credendum.Denique quia fanftas Trinitatis(etfi
non vt debuit) tamen quantum ipfe donauit, huc vfquc
.myfterium confitendo digefsimus, exinde quae deipfa Tri-
Nnn z nitate
Ayuntamiento de Madrid

700 CONCILIVM
nitate perfona fufceperit carnem , pié 8c orthodoxé fuDiequiua
ferie pandimus . Vnde licet infeparabilia íint opera
Trinitatis, tamen fideliter profitemur, non tantüm fide cordisjfed&oris
profefsione,quód non tota Trinitas fufceperit
carnem,fed folus filius Dei,qui eft ante fécula ex Dei Patris
fubftantia genitus, in fine feculorum de Virgine María, ^^^^^^
UánnA* ' Euangelio teíte enixus,qui ait: Verbum carofaítum eft, & * aabencM/habitauit
in nobis. Nam Gabriel Archángelus ad Mariam
i«.i. Virginem cc^Iitus miíl'us ait: Aue Maria gratia plena^Dominus
tecum:benedi¿la tu inter muliercs: Ecce in vtero concipiesa6nequeo
foluere: quia quomodo invirginali vtero corporatum eft
verbum;quomodo étiamidem Verbum caro factum animatumexiftat,nequaquaminueftigarefufficio.
Proqua repra?-
Au[up,ntt, cellentifsimus fafí'us eft Auguftinus: Hicfi ratio quzeritur,
non eft mirabile? íi exemplumpofcitur,noneftíingulare?
Ipfe
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.XVI. 701
IpfevcróDei filius ab ingénito Patregenitus,a vcróverus,
á perfe£lo perfeclus, ab vno vnus, á toto totus; Dcus fine
initio, perfe£lum hominem de fanfta, 6c inuiolata María
femper Virgine aíTumpfiíTe eft manifeftus. Cui etiam homini
ficutperfeíHonem adfcribimus, ita duas ei voluntates
ineíTejvnamdiuinitatisfua?, aliam humanitatisnoftrie,nihilominus
credimus. Quod etiam per quatuor Euangeliftarum
oracula,eiufdemRedemptoris noliriafFatu euidentifsi-
*''"i.t

702 GONCILI VM
tia,eírentíam de eíTentia: 6c veluti Deus Pater genuit filium
Deum, ita Pater voluntas genuit Filium voluntatem. Itaque
quamquam fecundüm efl'entiam,Pater voluntas, Filius voluntas,
6c Spiritus fanílus voluntas,non tamen fecundüm
relatiuum vnus eíTe credendus eft: quoniam alius eíl Pater,
qui refertur ad Filium^ alius Filius, qui refertur ad Patrem;
alius Spiritus fanftus, qui pro eo quod de Patre, Filioqueprocedit,ad
Patrem, Filiumque refertur, non aliud?
fedalius: quia quibus eíl vnum eífe in Deitatis natura, his
eft in perfonarum diftinftione fpecialis proprietas. QüO
rbiiifpe.i. circaidem Deifilius, qui dum eífet diues, femetipfum exinaniuitjformam
ferui accipiens,in impafsibilitate Deitatis
coníiftente natura, fpontaneéinhominis fufcepti eft paflus
fubftantia, ¿

TOLETANVM.XVI. 703
tc.^!'"' ^ viuimus. Ac tempere iudicij coram Chrifto, Se fanftis
•*dc*hfj Angelis fuis vnufquifquereferet corporís fui propria^prout
gefsit, fiuebonum, fiue malum; recepturus ab co aut proprijs
aftibus interminabilis beatitudinisregnum, aut pro fuis
fceleribus perpetua? damnationis interitum. Huius etenim
fidei Ecclefia fanfta Catholicabaptifmaíis aquaabluta,Chri
íli fanguinepretiofo redempta; quíE ñeque infíde habet rugam,
ñeque maculoíi perfert operis notam , infígnibus pollet,
virtutibus claret, fanftique Spiritus donis referta corufcat:quae
etiam cum lefu Chrifto Dominonoílro capite fuo,
cuius Corpus efíe nequáquam ambigitur , eft perenniter
regnatura. Atque omncs, qui nunc in ea minimé coníiftunt,
íiue conítiterint, aut ab ea receíTerunt^feu receílerint, aut
peccata in ea relaxari diffidentia? malo negauerint, niíi pocnitudinis
ope ad eam redierint, Se quéeque Nicasna Synodus
feruanda decreuit, Conflantinopolitanus conuentus
veneran inftituit, Epheíini primi Concilij ample£li au£loritas
fanxit, atque Chalcedone fanftorum vnanimitas, vel
reliquorum Conciliorum, íiue etiam omnium venerabiliumPatrum,
in fíde fana reílé viuentium edifta cuftodire
praecipiunt, abfque aliquo dubietatis nasuo crediderit, perpetuae
damnationis fententia vlcifcctur, atque in fine feculi
cum diabolo eiufque focijs,igniuomis rogis cremabitur.
Sanftae etenim fidei mylterium oris noftri confefsione
pandentes, ad capitula, quas ob difciplinamEccIefiafticam,
moréfque malé errantium componendos neceflaria funt,vnanimitatis
noftra? articulum fleftamus; Se quae opportuna
funt,decretis capitulis dcfiniamus.
/. De jud.wrtm perfdi^,
Z'&^To'í Licet in codemnatione perfidiae ludseorum numerofa? antlí¿?;''
quorum Patrum fententije, ac legespromulgatse nitefcant,
J«c>nítamen"quia"vtProphetale vaticinium propter eorum duri-"DeeftCA,
'"'«'"17. tiam narrat,peccatum luda? fcriptu eít %lo férreo in vngue
adamantino,fuper petrá duriores effe£ti,in obftinationis fuas
Ccecitate perdurát, fatis eft cófpicuum?. vt catholicae Ecclefiae
machinis murus infidelitatis eorumcrebrius proteratur;quo
aut tándem corrigantur inuiti, aut' validé inftylo atterátur," ^^^^^ »""*•
ex Dominiinseternumiudicioperituri. Na peritorumme-
Nnn 4 dicorum
Ayuntamiento de Madrid

704 C O N C I LI V M
dicorum eíl confuetuedo laudabilis, vt segris diuerfarum ^
segrimoniarum incommodis laborantibus ftudiofius raedcndi
arte occurrant, quoadufque falutis medelam reci -
piant. Ciuinimo quoniamglorioíifsimi,&: amatoris Chrifti
Egicanis,Principis noftrifernens intentiojác promptadcuotio,
huius admirabilis medela? peritiamhis adhibere contenditjquatenus
autconuertantur ad fidem, autin perfidia perdurantes,acrioribus
fedulé multentur ftimulis j proinde * & * ^''¿"""^
horrante pariter, & iubéte delegit noftras vnanimitatís conuentus,
vt quidquid eorum fententiae, vel leges, qui nos in
fide Catholica pra:ceírerunt,ad obtercndam eorum p
diam continere nofcuntur, ab ómnibus Sacerdotibus, cunftifque
iudiciariam curam habentibus ftudioíius in eis nihilominus
compleantur; 8c ea qua? nunc á nobis inftituuntur,
votisferuentioribus conferuentur. Ita nempé,vt quique eo- -C-A*
rum ad Chriílum plena mentisintentione "fe" conuerterint, "
& fidem Catholicam abfque aliquo infidelitatis fuco feruaucrint,ab
omni exa£lione,quam facratifsimo fifcoperfoluere
confueti funt,cum his qu^ habere poterint,fecuriextorref p,qoe.í^^
quepcríiílant.''Eandem impenfioné hi qui in infidelitate fuá * ^*"
p er ÍHtcrint,p ublicis vtilitatibu s in integritate p erfolu ant. I p íi
vero,qui aberrorefuoconueríi cxtiterint, fuistantumvtilitatibus,vt
castcriingenui vacentjíS: negocia fuá agentes,quid
quid pro publicis indi£lionibus á Principe eis fuerit imperatum,vt'
veré Chrifticola?,expediant: nam id a?quitatis ordo ' "^'"' ' ^^
depofcit,vt qui fide Chrifti decorátur,coram"^hominibusno- i oa^^^"^*'
biles, atque honorabiles habeantur. Legem fané illam, quíc
praefatis capitulis ad eorundemproterendam duritiam a domino
noftro Egicane Principe nuper eft edita, firmamus* 8c
per huius conftitutionis noftrae decretum inconuulfibile r^bur
eam obtinere cenfemus.
/ /. De idolomm cultoribus,
t,rttf¡.p Manifeftifsiméliquet, quódhoftishumanigeneris, vt Apoftolusnarrat,permundumrugienscurrat,querensquemdeuoret:
nam diuerfo tergiueríationis fuse aftu quámplurimos
infipientium decipiens, fuis eos decipulis irrctirc nort
i-»¿.to. ceíTat: Se cum Dominus praecipiat: Nonfacies tibi fculpnle^
ñeque omnem fimilitudem,qu3e eft in coelo defuper,^ q"/^
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.XVI. jo^
'"«.u. interrádeorfum; ¿¿reliquá. Etiterum non facíetis vobís
idolum, (Srfculptile, nec títulos erigetis, nec infignem lapidé
ponetisin térra veftra,vt adoretis euni.Rurfumque:Do-
»w.í. minum Deum tuum adorabis. Se ipíifoljferuies; illi diuerfís
íuadelis decepti, cultores idolorum efficiuntur,venerato-
>*'.'í.?I* ^^^ lapidum, accenfores facularum, excolétes facrafontium
^^'i'duTJc ^^ arborum, ^auguratores quoque, feuprsecantores, multa-' ¿^^suiíatorej.
Vr"'^"' ^^ ^^^' quselongum eíl narrare. Et quia ille nec conditor
, "'"ti,tXCO
ll 'v^'^'í^Z eorumeft,nec Dominus,ac Rédemptor, fummopere re£í:o-
«Cwf ribus Eccleíiarum Dei couenitñudere, vt quos malignaperfuafioneper
diuerfa facrilegia,fibi boftis idem ^ fubieceratj t sabdiderat.c.A.
de eius iure tollentes, fuo eos reftituant creatori. De quibus
videlicetfacrilegijs extirpandis,quoniam multimoda fanfto
^»vii.m. ruixi Patrumindiueríis concilijs clarent edifta, Vieilacifen-. p.„;„r A
Jí¡j'"«f.ii. luumindagationeperluítrauimusjacdifcretograuitatispon-
''•"• dere,horuminftitutaperpendimus. Et quia debita? rationis
plenitudine nit^nt, cum confenfu, ac feruentifsimo iuíTu
religioíifsimi domini noílri Egicani Regis,inftituentes decernimus,
vtomnes Epircopi,feupresbyteri,velhi qui iudicandiscaufarumnegocijspróefunt,
folerticura inuigilent.
Se in cuiufcunque loco praemiíTa facrilegia,vel quajlibet alia,
qua^diuinalegeprobibentür, vel fanftorum Patrum cohibentinftituta,
venerantes quoque, autfacientes repererint;
cuiufcunque íintgeneris, aut conditionis/ftatim fecundúm
praediftarumfententiarum feriem,emendare, & extirpare
non difFerant: Scin fuper ea quaein "eodem" loco * facrile- yP«ftExc.
II r • • ' • • 1^ ^ r- ' r • Sacnlcgij.Exc,
gio oblata ruermt,mconumcmishcclelijs coramiplis, qui
hoc voto facrilego dedicandacrediderant,habendaperpetim
' 'auferantur. Qupá ü foríitan Epifcopus,aut Presbyter,feu ' off"antur.Exo.
etiamiudex,adquemlocusillepertinuerit,manifeftifsimum,
ac probatifsimum cuiufpiam facrilegij facinus pra?nofcens,
hoc ardenti voto emendare neglexerit, loci fui dignitate
priuatus, anni vnius fpatio erit fub pocnitentia conftitutus,
loco fuo in poftmodum redditurus: fcilicet, vt in eodeni
tempore, quo ille á loci fui propulfusfuerit officio,fpeciaIi-
''^"'.lí. ter a Principe eligatur,qui timore Domini plenus, Se vt Pbinees,fpeciali
zelo accéfus,cum iudicibus íibimet,vtdiximus,
iniunftis, Se facrilegium,quodinuenerint,omnimodé extirpent,
&abomnipopulo iram Dei arceant. Si qui vero pro
talium defeníione obíliterint Sacerdotibus, aut iudicibus, vt
eanec
Ayuntamiento de Madrid

7o

TOLE TANVM. XVI 707
////. De dejj?crantihs.
"'•i'Mtf ^j hocSacerdotalis inílitutio debet íine dubio promiilgari,
& vt vitia inolita aufterifsima falcepocnitentise defecet, 6c
vlcusjquod dudum in membrorum compagibus exortum
fauciatacferpit,rigida?'inuentionisconatu vfquequaq; de- " i'^ne-'onis-c. A.
truncet. Quorundam etenim hominum, tam graue inoleuit
defperationis contagium,vt dum fuerint pro qualibet negligentia,
autdifciplinse cenfura multa ti, aut pro fui purgatione
fceleris,fub poenitentia? fatisfa£í:ione,cuí]:odia?mancipati,
incumbente defperationis incommodo, fe ipfos malunt; aut
laqueo fufpendio enecare,autferrOjvel alijs mortiferis caíibusinterimere:ó4Lg. congruamtalis a^grimonise prouidere,coetus noltri decernit
"^^Untuit facratifsima vnio,vtquicunque talibusdecipulis irretitus,interemptionis
euaferit cafus, duorum menfium fpatio , Se i
Catholicorum collegio,

7o8 C O N C I LI V M
eft bafilicis. Quod íí omncs Ecclefiae, aut incólumes fuerint,
aut quas diruptcC erant, reparata? extiterint,lecundum antiquorum
Canonum inftituta, tertias íibi debitas vnufquifque
Epifcopus aíTequijíi'Yolueritjfacultas illi omnímoda erif.ita
videlicet,vt citra ipfas tertias,nullus Epifcoporum quidpiam
pro Regís inquifitionibus,á parochitanis Ecclefijs exigat,nihilquedepr^dijsipfarum
Ecclcfiarum cuiquam aliquid.cau
fa ftipendij daré pra?fumat. Sed Se hoc neceííarió inftituendum
delegimus, vtplures Eccleíiaevni nequáquam commitantur
Presbytero: quia folus per totas Eccleíias nec offíciü
valet perfoluere,nec populis Sacerdotaliiureoccurrere; fed
necrebus earum neceflariamcuramimpenderé: ca fcilicet
ratione, vtEccleíia, quaevfque ad decem habuerit mancipia,fuperfehabeatSacerdotem;
quaeveróminus decem má- jftopus.O
cipiahabuerit,alijs coniungatur Ecclefijs.Si quis fané ^ Epifcoporum
hanc noftram inílitutionem paruipenderit, Sc
quippiam exinde temerandum crediderit,duorum menfium
fpatijs fe nouerit excommunicatione multari; ita nempe,
&y,T-í vtpoftquamabhoc excommunicationis interdigo, ad ortu,>ie¡umm
"''""/r dinisfuiremeaueritlocum,cun£í:ashuiusCanonis
. M n i c ,. ,
fanftio-
Í «rA-
nota cw»^»».»» Cregt iics moQis omniDus itudcat adimplere. , lmpi

TOLETANVM.XVI. 709
áutem eis,accepit lefus pane,6¿ benedixir,ac fregit. ítem per
*''"-i4. MarcuiTj:Et manducantibus illis,accepitlefus panem, 8c be-
^"Mi. nedicens fregit, Se dediteis.Rurfumq-, perLucamiAccepto
••r«.u. pancgratiasegití&fregitj&dediteis.Item Apoíl:olus:Dñs
lefusinqua nofte tradebatur, aceepitpané, agrarias agens,
fregit,^ dixit:Accipite,

710 CONCILIVM
VII. De publícmone Concilij,
Grandis populo datur emendationis corre£í:io, íigcfta Synodaliaj
dum quandoqj peraguntur, relatione Ponrificuní
in fuisparochjjspublicantur; & ideó plena decernimusvnanimitate
connexi, vt dum in qualibet prouincia Concilium ^jy-¡mriW«'*^^
vf'animus "^ agití^^uf, vnufquifquc Epifcoporum admonitionibus fuis F*¡;^"G,,t.íí
infra fex meníium ^ fpatium, omnes Abbates, Presby teros, C.S.F»'"'""*
Diáconos, atque Clericos,feu etiam omnem conuentum
ciuitatisipfius,vbipra?eíledignofcitur,necnon,6

TOLETANVM.Xvr. yn
nofterEgica Rex, feruentifsimi amatoris Ghriíli igne fuccenfus,
& fanfta? aftionis ope pcrfunftus, inimicorum
Ghriíli períídiam ;illud Prophetale vaticinium fequens:
£«I^¿ Nonnequi oderantteDeus,oderamillos;& fuperiniír.icos
!Ír"'"."L tüos tabefcebam? vtpote verus Chrifticola obnoxius proteo;/«prr»wrere
decernit; bedelía? Dei Itatum vigilad inlrantiarobo-
'"dlí rare difponiti fanftis Dei bafilicis fe munifícum exhibetitributorum
impeníiones populis,moderamine difcreto remittit;maligna
contra fe obftinatione agcntibus,animi liberalitate
gratifsima, ac piae miíerationis inftantia ignofcere confüeuit:
multos quoq;quiconfra£li funt,liberosjfecundüm
*A'.s8. Prophetam, omne onus dirumpendojin ingenuitatis ftatü
reformat; atqueitidiuerfisfanfta? vita? ftudijs fanftis exercendopra?pollet.
(iiJOCÍrcá,quoniampro tot,cantifq; bencíicijs,
quas multimoda deuotio Eccleíiae Dei, vél gemis fuas
populis prorogare íludet, quid aliud illi vnanimitas noftra
condigné réfpondeat,inuenirenonpraeuálet,id falutariprouidentia,
quaefemper eft vtilis (imó femper eíl: vtile, quod
verampertinet adfalutem) decernit, atq; inftituit, vt eius fi-
]ijs, vt pra?miíimus, fortia tuitionis ad futurum adminicula
promulgemus; conteílántes per nómeñ illud, cui fan£la
cocleíHa, 8c terreftria genufleftunt, omnes pr¿rfentes,& abfentes,
feu etiam futuris temporibus fubfequentes Sácerdotes,vel
Principes, feu Guiufcunq; honoris, aut ordinis homi-»
nes : vtnullus ad futurum/pofteritatieius, atq; bis, qui gloria?
fusefilijs, vel ' filiabus coniunfti non funt, fed fore funt-iFíi.coBinnaieíre
eoniungendi, iniuítas la?dendi occafiones exquirat;nullus ídhuc"íoS¡u¡!¿?r
occulté 3 vel publicé, per quo? abdicentur,contra eos mali- "«"»funt.c.A.
tice vota extendat; non eos gladio, vel qualibet perniciofa
faftione interimat; nüllus confilium , vel opus, qúibus
iniufté deijciantur, vel nudentur rebus, exhibeat; nullus
his iniuftse violentum tonfurje fígnaculum imprimat •, nuU
lus veftem contra ordinem, filiabus fuis, atque nuris mutare
prsefumat; nullus etiam extra euidentis culpa? indicium,
aut ex illis eos relegandos induCfLt, aut eorum corporibus
quarumlibet truncationum, vel flagellorum inferat detrimentum.
Denique licet hsecquae pt-semifla funt, sequif- •
fimé digefta exiftant; tamen quia eiufdem gloriofi noftri
domini tantümemicat deuotio pfompta, vt ea ipfa nequeant
ei ad complementuili vicem parienti^ reddere
Ayuntamiento de Madrid
P o o 1 debitara,

jn CONCILIVM
debitam, ob hoc noftram vniueríitatem adijcere falnberrimé
conuenit, vt tam per omnes ciuitates, vel loca, in quibus
fedes Epifcoporumeflenofcuntur, adregnieius ditionem
pertinentes, quám etiam per eorumdem Epifcoporuin
dioccefcsjexcepto pafsionis Dominica? die,quando altana
denudata perfiftunt, nec cuiquam in eodem die Miílaruní
licet folennia celebrare, cunftis alijs diebus ,• quibus ifdeni
Dominus nofterin bac vita fuperftes extiterit, pro eo, vel
pro cunftis eiusfilijs,velliliabus;autprohis, quiiam matri^
raoniali funt iure coniunfti, adhúcq; funt coniungendi; feu
pro nepotibus, vel fuis ómnibus facrificiorum Domino libaminadedicenturjpiae
orationis vota foluátur, accumgratiarumaftione
fupernonuminicommendentur: quod deíideriaineisbonaquotidie
multiplicentur; aduerfantium eorum
conamina virtute fuae dexterae cófringantur;indulgentia,
8c gratia eis a fuá mifericordia conferatur: vtpotentiíc
defenfioneprote£li,antiquihoftis decipula euadant, 8c cbaritate,
ac vitae longceuitate poUentes^adire mercantur poft
tranfitum fydereas manfiones.
£.;:::' ^x. De shhem Epifcopo.
ToletJrtHin.
Sicut fummum bonum eft, valde^; confpicuum, fupcrno
numini amanter fíde]iterq;inha?rere, eiufq; prafccptioni
parientiam votis glifcentibus exbiberc; ita confequensbonum
eft,poft Deu Regibus,vtpote iure vicario ab eo prnsele-
¿í:is,fidem promiíTam quem^; inuiolabili cordis intentionc
feruare, 8c nulla contra eum occafione quidquam nocibilitatis
excogitare»nibilq; nequius definiré-, dicente Domi-
PAí. to4. no: Nolite tangere Cbriftos meos: 8c iterum Dauid: Quií
i'Krf'ii' enimextenditmanum fuaminChriftumDomini, ó

TOLETANVM.XVI. 713
Eftenim quorundamfeculariumi&(quodpeius eft) Sacerdotum
improbanda fatis obftinatio animorumi&fidem fuis
Principibus fub iuramento promiíTam obferuare contemnnntjSc
verborum fuco iuramcnti obnubilant promifsioliemjdum
in arcano peftoris retentent infidelitatisperuer-
«*«á.io. fitatem.Et dum fcriptum íit: Non adfumes nomcnDomini
Dei tui in vanum; hec enim habcbit infontem Dominas
eum,qui adfumpferitnomen-Domini Deifuifruftra:&iter.um:
Non periurabis in nomine meo, nec pollues nomen
^""•'.ip. Domini Dei tui; ego Dominus: rurfumq; malediftus omnis
qui iuratin nomine Domini fui mendaciter, illi iurantes
fidem promiíTam temerare non metuunt. Se iuramenti fui
poílicitationcm praeuaricare nullatenus pertimefcuntVnde
Sisbertus Toletana? fedis Epifcopus talibus machinationibus
denotatus repertus eft; pro eo quód ferenifsimum dominum
noftrü Egicanem Regem no tantüm regno priuarc,
fed &morte cum Flogello, Theodomiro, Liubilane,Liubigithone
quoq;,Tecla,& caeteris interimere definiuit, atque
genti eius, vel patria? inferre conturbium Se excidium cogitauit:qui
etiam per decreti noftri definitionem, iam Se loco,
&honore priuatús exiftit.Ideó noftrum incommune per
huius Canónica? fanftionis decernit collegium,vt hoc ipfum
vnionis noftra? decretum, quod etiam bis Synodicis definítionibusinneftendü
decreuimus, omnifubíiítat valore fub*
nixumjatq; inperpetuü obtineatinconuulíibile robur. Ipfe
vero Sisbertus pro fui iuramenti tranfgrefsione, facinorifq;
^•»f.T«?.^. tanti macbinatione, fecundüm antiquorum Canonum in-
^»S«'/Í^! ftitutionem,quapra!CÍpitur, vt quifquisinuentusfuerit talia
'4?r!r. feeiíTe > Se viuente Principe in alium attendifl^e pro futura
foí"'^''* regni fpe j á conuentu Catbolicorum excommunicationis
fententia repellatur; bonore fimul, Se loco depulfus, omnibufque
rebus exutus, quibufbue in poteftate praediftiPrincipis
redaftis, perpetui exilij ergaftulo maneat relegatus: ita
nempé, vt fecundüm eorumdem antiquorum Canonum
decreta,in fine vita? fuá? tantüm communionem accipiat:
excepto fií Regia eum pietas ante abfoluendum crediderit.
Simili quoque Se caeteride religiofis,cuiuílibet íint ordinis
aut honoris, qui deinceps talia contra Príncipem egiíTe, vel
definiíTe reperti extiterint,cenfuramultandi funt.
Ayuntamiento de Madrid
Ooo 5 X.De

714 CONCILIVM
X. Be hiSiqui iuramenti fui profamiores extltijfc^»
no fe untar,
Sicut vlcus , quod " grauiter ferpit in corpore , non niíi - cranJ""
grauioribus medicaminibus, aut ferro curatur, itapcrfidoru
obftinatio, qua? nullatenus cohibetur,durioribus fententijs
neccíTe eft vtmultetur. Nam quamquam Dominica fanftio
Pfi/M+ proteftetur: Nonmorietur pater pro filijs, necfilij pro pa-
XI^-!MI- rentibus; fed vnufquifq; pro peccato fuo morietur: éc iterú:
Slm" Filius non portabit iniquitatem patris,& pater non portabit ^^
f¿^l'/' iniquitaté filij^tamen, quia &iurifiurandi tranfgrefsio '' va^ * CfwJ'**'
lidé inoleuit, ¿x: machinandi contra Principes noílros confuetudo
íseuapercrebuitj quoautnece diuerfa Princeps interimatur,aut
regni dignitate priuetur (quod nequáquam cohiberipoteft,niíi
feueriori cenfura)ideó per huius inftitutionisnoftra?
decretum fancimus, vtquicunq; deinceps, cuiuslibet
íit honoris perfona, vel ordinis.innecem, vel deieftionem
Regiam quippiammachinauerit, eumq; qualibet
nocibilitate impendendum crediderit j autgentem eius, vel
patriamquibuslibetfa£í:ionibus,veImachinationibusdifturbare
contenderit, tamipfe, quám omnis eiuspofteritas,ab
omni Palatini ordinis dignitate priuati, fifci viribus fub perpetua
feruitutemaneantreligatijpoteftate tantúm gloriofo
Principinoílro Egicani feruata; vt íi aut eos, qui iam pro
fuá? iníidelitatis perfidia, Canonicé legaliterque diiudicati
funr,aut eos,qui deinceps áfideifua^iuramento aborbitauerint,6¿
aduersüs pr^diftum Principem noílrum aliquid nocibilitatis
agere, aut machinare ftuduerintjíí eos,vtdiximus,
piseindulgentia? voto quandoquereleuare malueritjicentia
illi vfquequaq; manebit. Et quia res eorum iufto,ac legali
modoi in eiufdem domini noílro dominio peruenerunt: e*
quibus etiamquaedam eiufdem PrincipiscollationeatamBeclefioe
Dei, quám prolis eiufdem Domini nortri, feu etianí
alij plures,pro fuiferuitij méritoaccipere meruerut;prouide
inftitucntesdecernimus, vt nuUo vnquam tempore eorum
fílií, qui iuramenti fui profanatores extitilTe nofcuntur, feí*
extiterint, vel fubfequens coruní pofteritasjin nocibilitate
eorum intendereaudeat, nec ipfas resauferre quoquo paftí>
ftudeant. Ideó deniq; fvt pra^mifimus) feueriisimam banc
^ ^ ^ decreti
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.XVI. /¡j
decretinóftri curabimus promulgare rentétiam;vtqui fuum
íjonformidát exitium/altim filiorü,cun£laeq; fuae poteílatis
pcrtimefcatinteritüm. Si quis fané Rcgum fuccedentium
cunftas huius coníHtutionis noftrce definitiones cuílodire,
autimplerediftulerit, omnis linea generationis eiusperpetim
condemnata depereat; 8c infuper^diuinoiüdiciorebus ^Exdium.c.A:
ómnibus, honore praefentiiníeculo careat,atq; ,Chrifto iudicante,
cum diabolo, eiufq; focijs ad interitum gehennae
c*nt.T,i.u perueniat. Cui noílra» defínitioni,ex antiquo Canone quae-
'"''' dam neceíTaria inneé-timus; " 8c omnes" in commune ipfíá *» Defunt.c.A#
verbis,quibus (vtdiximus)hocdeprompíit antiquitas,proclamamus,
dicétes: Qmcunq; igitur á nobis, vel totius Eccleíiae
populis, qualibetconiuratione, vel iludió facramentu
fidei fuas,quod pro patria?, gentifq; Gothorumftatu,velpro
conferuatiorteRegias falutis pollicitus eíl, temeraüerit; aut
gloriofum Pri'ncípem noftrum Egicanem, vel fu bfequ entes
Principes nece attreíírare voluerit, aut poteftate regni exueretentauerit,
autpra^fumptione tyrannica regni faftigium
víurpare delegerit, anathema íit in confpeftu DeiPatris, 8c
Angelorum;atqi abEccleíia Catholica, quam periurio profanauerit,efficiatur
extraneus, 8c ab omní coetuChriftianórum
alienus, cum ómnibus impietatis fuaí focijs: quia 8c
oportet vt vna pocnateneat obnoxios, quos fimilis error inueneritimplicatos.
QiToditerum fecundt^ replicamus,dicentes: Quicunque
amodó ex nobis,vel cun£lis Hifpanioepopulis, quolibcttra-
£latuvel iludió,facramentumfideifuá? , quod pro patria?,
gentifq, Gothorum ílatu , vel confcruatione Regia? falutis
pollicitus eíl,violauerit;autpríedi£lum Principen! noílrum,
vel fubfequ entes Principes nece attreftare voluerit, aut poteftate
regni exuere tentauerit, aut pra?fumptione tyrannica
regni faftigium vfurpare delegerit, anathema fitin Chrifti
confpe£l:u,& Apoftolorum eius, atq; ab Ecclefia Catholica,
quam periurio profanauerit,efficiaturextraneus,& ab omni
confortio Chriftianorum. alienus, 8c damnatus infuturo iudiciohabeatur,cumparticipibusfuis:quiadignumeft,vtqui
tahbus fociantur, ipfi etiam damnationis eoru participatione
obnoxij teneantur.
Hoc etiam tertió clamamus, dicentesrOtuicunq; amodo
ex nobis, vel cunftis Hifpanͣepopulis,qualibet meditationcj
O00 4 vel
Ayuntamiento de Madrid

7x6 CONCILIVM
vel iludió facrámentü íidei fuae, quod pro patfiae falute,gení*
tifque Gothorum ftatu, vel incolumitate Regiíe poteftatis
violauerit,auttotiens diflium Principem noftrum,velfubfequentcs
Principes ncce attreftare voluerit, autpoteftate regni
exueretentauerit, autpríefumptione tyrannica regni faftigiú
vfurpare delcgerit, anathema íitin confpeftu Spiritu$
fanfti, Se Martyrum Chriíli;atq; ab Ecclefia Catholica, qua
periurio profanauerit,efíiciatur extraneus, & ab omni communione
Chriftianorumalienus: neq;partemiuftorumhabeat;fed
cum diabolo,& angelis eius, a^ternis fupplicijs condemnetun
vná cum eis,qui eadem coniuratione nituntur:vt
parpcena conflririgat, quosinpernicie praua focietas copulat.Etideó
íiplacet ómnibus,quiadeílisha?c tertió reitcrata
fententia.vcftrae vocis eam confenfu firmate.Ab vniueríis
DciSacerdotibus,palatij fenionbus,clero,vel omni populo
diftumeft: dui contra hancveftramdcfinitionemvenire
praefumpferit,íitanathema,maranatha;hoc eíl,perditioin
adueritu Domini, & cum luda Ifcariothpartem babeante &
ipil, 8c focij eorum.
X I. De gratiarum aBione,
Finitis,confummatifque ómnibus, quae ob difciplinamEcclcíiafticam
neceíTariafuere definienda, velreliqua,quaenoílro
ccctui ob direftionem extitere delata,omnipotetifsim se/
de indiuifibili Trinitati inefFabilium gratiarum iurn dependimusjlaudum
vota perfoluimus, ac tota mentis intentione
gloria? eiusiníigniapraedicamusjpro eo,quodnos eius difpofitione
mirabili non folümadhunc fanáre con^regationis
coctum meruimus adunari,atque alterna? vifionis intuitu cofoueri;
fed ex fe nobis dicere contulit, de in fe difta compleuit;obnixius
eius imprecantes clementiam;vt íicuti nos alterutrce
pacis ofculo dulcifluos reddidit, & diffínitionúnoftra- ^^^JJ^J^AJ»
runí primordia lineauit,' ac confummatione fublimi pe^fi- * K^J'j'í«í*'
ciendo concluíit, ita ferenifsimum, ac pijfsimum dominum ^^l'!¡al%^^'
noftrum Egicanum Regé,cuius iuíTu atq; hortatu, ficut bk
adunati fumus,falutiferae defeníionis clypeoprotegat,vexillo
lídei muniat, atque cum gente, & patria íibi credita,per
viam voluntatis fuá? deducat: quatenus protelatis praefentis
aeui curriculis feliciterpolleat,

TOLETANVM. X VI. 717
numeroíitate piaf áílíoniá opimus, cum his, quibüs nunc
prmcipatur,ad Chfiftum perueniat láureandus;
XIL Decretum iudicij ah 'vniuerfis editunj.
''"•'• AftUüm Apoftolof um pfobatá fatis, Se vertef anda narrat bíftoría,
qüód luda crimine proditionis damnato, nequáquam
Spiritus Taflílüs fuper feliquos vndecim illapfu coclicd eíl
defufus, quoádüfque Matthias ab Ómnibus eíl prseeleftus
m loco eiufdcm Apoftolüs: ob inde fcilicet,quia vndenariuá
numerus tranfgrefsionem íignificat mandatorüm. Et quia
Sisbertus Toletanaííedis Epiícdpüs fuofacirtore denótátus,
noftro excorpore cortftatabfciñüs,obidfümmopcrenumeroíitateninoílram
conuenitftüdercjVtinloco eius aliofubrogato,perfetlioni
debita? coi'pus noftrum reddatur ; ficut
per Matthiam perfeftusnumerusnofciturfuiíTecompletus.
Etquia idemjegationemfuperni numinis fungentes, Apo-
»-firi
ftoli funt proteftati dicentes: Chrííli bonus odorfumus
Deo,in his qui íalui fiunt,6

7i8 CONCILIVM
guinis Chrifti excommunicatum in exilio perpetuó mknertf
cenfemus; in fine tantum communionem per omnia percep
turumiexcepto íi eum Principalis pietas cum Sacerdotalico
niuentiadelegeritabfoluendum.IgiturquoniamfauenteDo
mino,Conciliumeft quocitius irichoandum,fecundumpracleftionem,atq;
au£í:oritatemtotiens difti noftri domini» per
quam in prseteritis iufsit venerabilemfratrem noftrum Feli-
.cem,HifpaIeníis fedis Epifcopum.depr^diftafede Toletana
iure debito curamferré; noftro eum in poftmodu referuans
Ídem decreto firmandum,ob id nos cum cófenfu cleri, acpopuli
ad faepe diílam Toletanam fedem pertinentis,prcediítu
venerabilemfratrem noftrum Felicem íipifcopum,de Hifpa
lenfi fede, quam vfque haftenus rexit, in Toletanam fedem
Canonicé tranfducimus;&: in eadem Hifpaléfi catbedrafratrem
noftrum Fauftinum Bracareníís fedis Epiícopum;nec
non & Felicem Portucaleníis Ecclefias Antiftitem in prícfata
Bracareníi fede, íimiliter Pontifices fubrogamus, ac perpetua
fanftione vnumquemq; eorum in priuatis fedibus cofirmamusiquatenusvterq;
eafdem,quasfufcipiuntEcclenas^
pia praedicationeinftruant,moribusfan£l:is exornent,acbeatse
vitse exemplis aedificenttvt vnanimitate mirabili in vnum
collefti, vnum corpus efFefti,eis nobifcum inSynodali conuentu
pariterreíidentibusjillapfum fan£l:iSpiritüs,vtduodecim
ApoftoIi,mereamur:quo eius igne fucceníi, 6c doftrina
imbuti, quae ad difciplinam Eccleíiafticam pertinent, Se ad
compefcendos prauorum hominum mores, a?quifsime pro
mulgemus, & Laudes altifsimodeuotis mentibus pra?cinajmus.
Ciuod videlicetcollegij noftri decretum geftis Synoda
libus,a nobisin Concilio fore defíniendis,fociandum decernimus,
(Sclocum illic debitum vt obtineat, definimus.
XII I. Lex edita in confrmatione Conciltj.
5ynodalis conuentus, 8c numerofa adunatio Sacerdotum»
eo vencrabilior cunñisperpenditur, eonihilominus terribilis
cernitur, quódin medio coctus eorum pr^efentia indiui-
. dua? Trinitatis adefle nequáquam ambigitur; fan£í:o prote-
^í-í't.if- ftante Euangelio: Vbicumquefuerintduo, veltres innomi'
ñemeo colle£í:i,ibi fum& egoin medio eorum. Cl¿o circa
quia fe in eorum medio fuperni omnipotentia nunur|^s
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.XVI. /rp
adeíTeinnotuitjquid aliud,niíi quidquid eorum ore depromitur,infpiramine
eft eiusaíFeftum,qüi fe inter eos eft faíTus
habitaturú! Vnde gloriofa ferenitas nojftfá, ea qua? vnanimitas
eorum deprompíit-imó quas per ora illorum Spiritus
fanftuspromulgauit, venerabiliter fufcipit, amanter ample-
¿íritur, Se per huius legisnoílrae decretumjfirmainperpetuummaneredecernitj
inconuulfibiliconíiftere au£í:oritatc
inftiruit,& omnimodu robur obtincre decernit: fcilicet,vt á
praefentis diei, temporifq; articulo,omni vigilantia,omni folicitudine,omni
etia cura,queque funt pro difcipliiia,vel vtilitate
Ecclellafticain hac Synodo definita, quseq; pro corrigendis
prauorum moribus edita, per cun£lasfegni noftri
prouincias abomnibus cuftodiantur, Óicabfque aliquafcrupuloíitate^
vel controuerfia? oppoíítione feruentur. Et quia
ingruente inguinalis plagce vdftatione, qui ad Narbonenfem
fedem pertinent Epifcopi, nequáquam funt in hacfan£í:a
Synodo aggregati,ideó per hanc noftra? manfuetudinis legem
inftituentcs iubemus, vt omnes ad eiufdem cathedra?
diócceíim pertinentes Epifcopi, in eadem vrbe Narbona,
cum fuo Metropolitano adunentur, Se cunftis huius Concilij
capitulis vigilad ab eis indagatione perleftis^accedant ordinibus
debitisfubfcriptores. Siquisigiturearumdemdefinitionum
conftitutiones temerarepra?fumpferit, detrahere
vifusfuerit,&: miferabili aufii eis contraire tentauerit, excommunicationisfententiaferietur,

720 CONCILIVM
regendi ferüáre, quibus témpora nóílra, nullis aduerfitatum
ftimuliscommota, nullis ciuilibus,vel externis excitationibus
pricpedita, pacis muñere floreant,ac miferationis veftraí
beneficio cumulata perfiílant: 3c quosforíitan praua? infidclitatis
implicata£í:io,refpe£í:u clementia? noftr^, íifas eft pietatis
releuentur exbrachio;vtparcedo illis fupernamibi clementiá
fautorem efficiam,

TOLETANVM.XVn. yit
generis, vel ordinis fui vfum, Fefti quondam incitatione
Emeritenfis Epifcopi, folius tantíim Regia»poteftatisimpulfu
, in eadem Emeriteníi vrbe Numerariíe offícium
agereinftituit (quodetiamvniusanniexcurfu contra rationem
nofciturperegiíTe) imó quianec valuit imperio gentis
obfiftere, veftri edifto Concilij abeodem Thcodemundo,
fuaq; omni pofteritate talius aftionis officium fufpendatis:
quo nullo vlterius tempore , tam ipfe , quám omnis eius
progenies;ivfque infinem feculi, ob hanc caufam videantur
aliquatenus moleílari. Datum fub die Calendas Maias,
anno feliciter fexto regni noftri, in Dei nomine, fedis noftra?
Toleto.
1 p Go Félix, indignus vrbis Regiae Epifcopus, hcec decreta f^l'l'^', ^'Sí!?!?
-*—' Synodica.á nobis edita, fubfcripíi. ^«¿¿•'^«rMm.o-fr--
2 Ego FauíHnu Sí indignus Hiípaleníis fedis Epifcopus, base mUguioiub^t.
decreta Synodica,ánobis edita,fubfcripfi.
3 Maximus,indignusfan£la? Ecclefiae Emeritenfis Epifcopus,
haec decreta Synodica.á nobis edita,fub fe ripfi.
4 Ego Vera,indignusTarraconenfisfedis Epifcopus, bjec decreta
Synodalia,á nobis edita, fubfcripfi.
5 Ego Felix,in Dei nomine Bracarenfis, atquePortucalenfis
fedium Epifcopus, haec decreta Synodalia, á nobis edita,
fubfcripíj.
6 Gaudentius,Valerieníis Ecclefias Epifcopus,fubfcripfi.
7 FioruSjMentefaníe Ecclefia? Epifcopus/ubfcripíi.
8 EruigiuSiBeterrenfis Ecclefiíe Epifcopus,fubfcnpfi.
9 Fruá:uofus,Aurcfin2eEcclefia2 Epifcopus fubfcripfi.
0 Guadila,Empuritan3eEcclcfiasEpifcopus,fubfcripfi.
1 Bonifacius,Caurienfis Ecclefia?Epircopus,fubfcnpfi.
2, ' Arcontius, Elborenfis Ecclefiae Epifcopus, fubfcripfi. -^ ArdomJusaik,.
3 Auredus, IlerdenfisEcclefi^Epifcopus,fubfcnpfi.
4 Gundericus,Segontina2 Ecclefia? Epifcopus,fubfcripfi.
5 Spaírandus,Complutenfis Ecclefia:? Epifcopus,fubfcripfi.
6 Baroaldus,PalentinaeEcclefiar Epircopus,lubfcripfi.
7 Marianus, Oretan3e Ecclefia? Epifcopus,fubfcripíí.
8 Vitifclus.ValentinaeEcclefise Epifcopusjubfcripfi.
I9 Sonna,Oxomenfis Ecclefise Epifcopus,fubfcripfi.
^-o Gabinus, Arcabric^ Ecclefiíe Epiícopus,fubfcripfi.
i I Zacceus, CordubenfisEcclefíceEpifcopus, fubfcripfi.
P p p Anterius,
Ayuntamiento de Madrid

jii CONCILIVM
2.2 Anterius, Segobrienfis Ecclefiae Epifcopus,fubfcripíi.
2,4 Hohorius,Malacitana?Ecclefiae Epifcopus/ubfcripfi.
25 AruidiuSíAftigitana^Ecclefias Epifcopus,fubfcripfi.
z 6 Pappulus.Eliplenfís EcclefiaeEpifcopus/ubfcripíi.
27 Decentius,Segobienfis EcclefiaeEpifcopus,fubfcripfi.
2 8 Habitus,Vrcitanae Ecclefiae Epifcopus, fubfcripfi. j^
z 9 Félix, * Calagurritanae Ecclefiae Epifcopus,fubfcripfí. * ^'^*
3 o Conftantinus.Aucenfis Ecclefiae Epifcopus,fubfcripfi.
3 I AudebertuSjOfcenfis Ecclefiae Epifcopusjfubfcripfi.
3 z Adelfius,TudenfisEcclefiaeEpifcopus,fubfcripfi.
2 j Nepotianus,Tyraííonenfis Ecclefiae Epifcopus, fubfcripfi.
3 4 Suniaguifidus,Laniobrenfis Ecclefiae Epifcopus, fubfcripfi»
3 ^ Potentius,Lucenfis Ecclefiae Epifcopus, fubfcripfi.
3 6 Eppa, Illicitana? Ecclefiae Epifcopus,fubfcripfi.
2 y loannes.Egarenfis Ecclefiae Epifcopus,fubfcripfi.
3 8 Holemundus,Salmáticenfis EcclefiaeEpifcopusjfubfcripfi»
5 9 ValdcfreduSjCaefarauguftane EcclefieEpifcopus,fubfcripfi.
40 Inuolatus, Dertofanae Ecclefiae Epifcopus,fubfcripfi.
41 ArcefinduSjEgabrienfis Ecclefiae Epifcopus,fubfcripfi.
4z Ifidorus,Setabitanae Ecclefiae Epifcopus,fubfcripfi.
45 loannes, Abelenfis Ecclefiae Epifcopus, íubfcripfi.
44 Theudifclus,BeatienGsEcclefiae Epifcopus,fubfcripfi.
3 ^ Cuniuldus,Italicenfis Ecclefiae EpifcopuSjfubfcripfi.
46 VvifefreduSjAufonenfis Ecclefiae Epifcopus, fubfcripfi.
47 Laulfus, Barcinonenfis Ecclefiae Epifcopus,fubfcripfi.
48 Emilia, Conimbrenfis Ecclefiae Epifcopus,fubfcripfi.
4P Leubericus, Vrgelitanae Ecclefiae Epifcopus, fubfcripfi.
50 Sifebado,Tuccitanae Ecclefiae Epifcopus,fubfcripfi. •ufOf'"^^
^ t ^Gcrontius,Afsidonenfis Ecclefiae Epifcopus, fubfcripfi» .^^>^
5 z Bafilius,BaíHtanae Ecclefiae Epifcopus,fubfcripfi. ' fJÍJein^
5 5 * Fionifus.Lamccenfis Ecclefiae Epifcopus, fubfcripfi»
54 Mirus,Gerundenfis Ecclefiae Epifcopus, fubfcripfi.
^ ^ Landericus,01yfipponenfis Ecclefise Epifcopus/ubfcrípfí.
^ (S loannes, Pacenfis Ecclefiae Epifcopus,fubfcripfi.
57 Centurius,Eliberitanae Ecclefiae Epifcopus,fubfcripfi.
58 Theudefredus,Vifenfis fedis EcclefiseEpifi:opus,fubfcripfi-
5 9 Aurelius,Aíl:uricenfis Ecclefiae Epifi:opus,fubfcnpfi.
Ayuntamiento de Madrid
ítem

1
TOLETANVM-XVL 723
ítem Abbates.
1 /"^ Abríel,miferícordia Dei Abbas, hasc decreta Synodalia
VJ á nobis edita fubfcripíi,
2 Eulalius Abbas, fubfcripíi.
3 Neruatius Abbas,fubfcripíi.
4 Braulio Abbas,fubfcripíi.
5 EugeniusAbbas,fubfcripíí.
ítem Vicarij Epífcoporum-
I \ 7"Itulus Diaconus, agens vice domini mei MarcianiDia-
V nienfis Eccleíia? Épifcopi, fubfcripíi.
2- Vincomalus Diaconus, agens vicem domini mei Marciani
Pampiloneníis fedis Épifcopi,fubfcripíi.
3 Chriíles Presby ter^agens vicem Agripij OíTonobeníis fedis
Épifcopi.
ítem Comités "^virisIUuftribus.
I \ r Itulusvir Illuílris, Comes patrímonij, Se Dux, híecde-
V creta Synodalia edita fubfcripíi.
z Vvimar Comes,fubfcripíi.
3 Theudulfus Comes,fubfcripíi.
4 Paulus Comes,fubfcripíi.
5 Theudefredus Comes,fubfcripíi.
6 Dauid Comes,fubfcripíi.
7 Requifmdus Comes, fubfcripíi.
8 Sifemundus Comes,fubfcripíi.
9 EllaComes,fubfcripíj.
o Theodehitus Comes, fubícripíi.
11 Regefuindus Comes, fubfcripíi.
12 Ega Comes,fubfcrípíi.
13 Afrila Comes,fubfcripíi.
14 Danila Comes,fubfcripíi.
15 Audemundusjfubfcripíi.
16 Theudemundus,fubfcripíi.
Ayuntamiento de Madrid
Ppp2. De

jt^ CONCILIVM
De fubfcriptionibus.xvj. ConciLTolet.
"iNeoJicetfueritNationalei nttllus Ef i feo fus interfuit Frouin-
*cü Narbonenjis-^eo quod ingrueret inguinalis plaga *üañatioin
illa regione-^vt dtcitur cap. i 3. Eie¿ítts efi a fede Soletaría Stsbertus,
oíconmrationem aduersus Egicam Regem, ^ eius locofuf'
feéíus efi Félix Hilpalenfis. Hijj^ali vero FatíjiifJtís 'Bracarenfís*
'Bracan vero Félix Portucalenfes: de qua fede nihil eíi aBunu:
vnde Félix fubfcrihit Epifcopus Bracarenjis, ^ l^ortucalenfis,
Aíidtiex hís Epifcopis, qui hmc Sjnodo [ubfcribuntiinterfuerunt
alíjs:vt Anterius Segohrienfisjn. 13 ,^. 15 STolet .^delfius Tudenfis^tn.
i$,T'o¡et. Aurelitis Afuricenfis,in. 13 ,^. 15.Toleti
'Agrippm Offonobenfisiin. i ^.Tolet.Bafilius Taflitana, in. j 5*
qí4Í dicitur Bajlenjts. Baldefredus difaraugfifid, in.i]. C^*- 15*
i^olet.Cüniuldtis Italicenfts.in. 11.^.1 ^.Tolet.Fionifus Lamecen/isyin.
i ^ .Tolet.(^ dicitur Fiotius.Fru^luofusAmeftnAjn. i $»
Tolet.^ dicitur Aurienfis.Florus AlentefanA.in.ii,^. 15. Tol.
GaudentiusValerienfiSiin. i 2.^^.13 .f/. 14.C^. 1 '^.Tolet.Gudila
Empuritantzjn. 13 •Ó'. Í 5 .Tol. qui ^Gudilanusdicitur. GunderizusSegontin¿t.,in.
\ '^.Tolet.Segontienfis.GahinusArcauicA. 1$.
Tolcr. Jrcauicenf.HabitusVrcitanA. i$.Tolet.VrcenJis.Ioannes
Egarenfs. i ^.Toletano. ¡fidorus Setabitan &, in.í^. Toletano.
loanrjes Abelenfis, in. j. 5 .Toletano. Toannes Facenfis.in, 15. Toletano.
Landericus Olyjtpponenfis,in. 1 ^.Toletano. Leubericus
Vrgelitan&j in. i 3 .^. i $,Toletano. Vrgelletanenfis dicitur. Maximus
Emcritenftn. i 3 .Tolet.Adarcianus Dtanienfisj in.i^-^'
1 5.73/. NepotianusTyra/fonenfisJn. iS.Tol. Holemundus Salmanticenfis.in.x
3. 6Í. 15 !Tol. SifibadoTuccitanA, /;?. 1 z. ^.13 -C^
1 5.Tol.SonnaOxomenfin.ii.(S.i^^.i'^.Tol.Spajfandus Cont
plutenfisjn. 1 $.Tol. Vviftfredas Aufonenfis,in. 1 3. ^. 15- ^0^'
Alij vero fubfcribunt,qui fuccedunt al^s Epifcopis i vt Arcontius
Blborenfis,qui TruBemundotin. 1 5. Tolet.Auredns Ilerdenf qt*i
Eufredoyin. i$.To/.AruidiusAJ}/gitanA,quiNaJfdardo.iS. T^oí,
jiudebertPís Ofcenfis, quiGuf(caldo, in. i 3 .TolArcefinbus Egabrenfis,
qui Confiantio. 1 ^.Tol. BoraldusTalent. quiConcordia,
in. I 5. Tol. Bomfacius CaurícnfquiAtuUjn.i 5 .ToL Conftatinus
AucenfquiStercorio.i^.Tolet.CenturJus Eltberit.quiloanni, in
15 .Tol. Decentius Segobien.quiDeadatOyin.\ 5 .Tol. Eruigius Be*
íerrenf.qui QrefcitaroJn.il.ToLEppa IllicitanA>qui ErntÜA. 15»
ToiEmíUaConimbrenfts,quiMironi, i^.Tol.Félix Calagurrit,
qui
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.XVr. yif
ejuiVilliedot in. i $.l^ol.Felíx Braearenfts,^ l^ortucalénfis, qui
FauHino. i ^jToletano. Fmfiinus Hijpalenfts, qui Fe/tct^quí fuú
elcctus adRegiam vrbem, Félix RegiA vrhisiqtíi Sisberto de*
f o filo in hoc Concilio. Gerontius Apdonenfis, qui Theuderatio
i^.T'oIerano. Honoritts AdalacitanA, quiSamtteL i ^fToletano,
JnuoUtusDertofan£,qm Cialio.i'^.Toletana, Laulfus Barcino-^
nenfts, qui Idalio. 15. l^oletano. aPldariantiS Oretan&, qm
Gregorio, i ^,Toletano. Adirus Gerundenfis, qí4Í Sabático. 15.
^roletano. J\dartíantis Pampilonenfis, qui AtiUno, i^-Tole^taño.
Potentius Lucenfis^ qui Euphrafio. 15. Toletano. Tap-*
pulus EliplenfiS) qui Geu. 15. Toletano. Suniaguifidm Lanio^
brenfis, quiBrandik.ii.Toletano. Theudifclus Beatienfis, qui
Kogato. \

726 CONCILIVM
Qíip. 5 Tertias, quas antiqui Cañones] De dimfone red¡tmm Eccle/íajiicorum
diximus in Concilio ^'arracon. in more fuiffe, ¿/o
redittbus Ecclefu, 'ueloblationefideimm quamor fieripartes:(^t^a-
Yum 'vna cedebat Potificiifeti Epifcopo:alia Presbyteris,fJ Di^combt*s-,^S
ommClero'.tertiatemplorum ^Ecckfmrum reparaiioni:
quarta.pai4peribi4s,injirmis j ^peregrinis.Sic flatutum efi
Concil.Rom. a Sjluefiro PP.cap.¿^. ^ a Gelafio PP.epiftola ad
.,, Epifcoposper Lucaniam.c. z^.S a SimplicioTT. epifi. 3. adF/o"
reníium, i^ a Gregorio PP.I L in epifi. 1. adplebem ^huringi^»
De quarta autemparte» paupermn ^peregrinorum vfibtis attrihtita.Spifcopo
cura incumbebat.VndeConciLBracaren. 1 .cap. z $>
3» diciíur: De quarta parte, (iue Archipresbyter.fiue Archidiaconuf
'»iüam adminifiram^Epifcopo faciat rationem.^ertia Ecclefiarum
%egibus HijpaniA concejfafub eorundepoteílate ac fifco efi.idenu
in Galliaobferuatur. Vnde Adogontiac. Concil. c.^z. ^ Jlrelat,
fub Carolo a^agno.c.z^.fiatuitur, vt quicumj^ heneficiumEcclefiafiicum
habent^adteSla Scclejiarefiauranda, 'velipfas E cele ^
fiasemendandasy'ueUdificandas omninoadiuuent. Q^oditatntelltgendum
exifiimo, cum tertia pars tributa Eccleftjs nonfufficit^aut
in reparatione E cele fia, penitus confumpta efi. QonciL 2.
•Bracarenf.c. z .fiatuitur»tertiamparte pro luminarijs EccleftA ejp
relinquendam i (f reparatione bajilicarum, rationemq^ eius Epifcopo
reddendam. Vnde ^ reditus fabrica Epifcopo fubduntur.
Cap.6 Sanftorum Patrum] Materia facramenti EucharifitA efi
pañis, feu aZjjmus, feufermentatus, ^ *üinum aqua mixtunu:
de qua re fuperim.Concilio Florentinos indecif.ad Armen.ií
atAlexander TP.I.epiftola. 1 .ad ijniuerfos: ^ lulius Pontifex.í*
de Confec.dift.zxap. Cumomne.Conciiz. Carthagin. cap,z/^'(^
^ Africanum, fub Bonifacio cap.^. foncil. Bracarenfi. cap* i-
Cjprtanusepifol, 3 Mb.z. Abipfo T>omino 'vinum aqua mixtunu
•< f^^ff^ confecratúitradit Innocetius.IJI. lib.^^.myfler.AdiffA^c. z 9.
^ plenius in cap. cum M arth&. §.quAfiuifii,de celebratione Miffarum.
Algerius ¡ib. z. defacramenro EucharifiÍA.c. io. aduersus
huius temporis impiosh&reticos annotat in morefanclis Patribus
fuijfe exaníiquaEíclefíA traditionejjofiiam EuchartfiíA offerrc^
" in Adiffarum folennijs rotundam, integram, nittdam, ex fiudto
pr&paratam, non grande frufium pañis ,fed módica quantitatc^
formatam^ ne grauaret fumentem ¡ñeque indigefiionemJpectesmG-tefie
irentypojpq^ poficonfecrationem in partes (^ fragmenta diuidi,
vt fideles alimonia Jjíirituali rejicianiur, recondij^ etiam m
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.XVÍ. jij
módico lóculo fine iniuria'^ neq-yfuh 'vtraqiie fpecie^fedvfja tantum
[eruari.^Uicis tradí^(^ adadorandumpopulis propom poJfe.Ego
^ero addoy in hoc Sacramento fanBe colendofitam fífe 'Viujptri'
taalis, ^ternporaüs omnern honeflatem, ^ cunólam iri negligendoturpitudinem:
populumcjue fine hac falutan hopa ^ (acrifáojejfe'ueluti
mudnm fine fole,m tenehrts^g^pti aT>eodereliBú,
L¿ip. 6 . C um buccellam] Locm eft Joannis, í o .apad quem ita legitur,
lile efiyCptí minóím/ípanemporrrexeroJn Gracopro.intiriéíumpA
7Jem,ep 4c45/

728 CONCILIVM
Cap, 8 Virtute fuá confringantur] Sic nunc etiam CoüeBa oraúonfi
,í Mijfamm concluditur: Et gentes paganorutn, ^ hAreticorunL»
„ qm infuaferitate confidunt4cxter& tuApotentia conterantur»
C.iT.. Regno voluit priu are] Sic legum Vvifegot.lih. 2 Jtt, $dih.\ 8.
,, Efl ¡ex Egicajn qua dicitur: Qjípd ^ temporihus noflris detedum^
3tfacínm>manífeHís eorum confeponibus retinetur, qui noframglo"
„ riam conatipint atit glad'to tntertmere, aat mortífera 'veneni po*
„ tione deciperc^.
Nu v¡\tx2sv3¿\Si4nt vero Namerarij.vt Ifidormlib.^. etjmolog»
docet, quipublicum numerum &rarijs inferunt. 2\deníio ejt in Icg»
final.C. depriutLfch.L.fin, de fabricenf. De Numeraras dixi it^
opere de officijs Palaíinis.
Ayuntamiento de Madrid
IN

729
I N N O M I N E
Domim. Incipic Synodus Teletana.
regula íanófce fidei: decurrente
impcrij anno rcligioíiísimi
, ac fereniísimí domini noítri
Egicaní Regís Vil. fub die quinto
Idus Nouembris, Era
DCCXXXII.
F^ Vm in Ecclefiagloriofa? virginis, 8c confeíToris Chriíli
•*-^fan£lae Leocadia?,quceeftinfuburbio Toletano,vbifanftum
eius Corpus requiefcit,pleriq- Hirpaniarum,6

730 CONCILIVM
quse ad Ecclefiafticam difciplinampertirtent,feu diúerfarum
caufarumnegocia,qu^fevenerabilicc3etuinoíí:roingeíIerínt
audienda,graui,acmaturato confilio pertraftetis,atque iudiciorum
veftrorum ediftis iuftifsimé, ac firmifsimé terminetis.Qjja
facri oris fui oratione finita é medio noftri benedi£lioneprecepta,abfcefsit.Tuncvnufquifq;noftrorumrefidens
fuo in loco tomumipfumreferaripraecepimus, 6c quac
neceíTaria erant, alterna collationepertraftare curauimus.
IN NOMINE DOMINI. FLAVIVS
Egica Rcxjfandtifsimis patribusjin hac fanfta,
Synodo refidentibus.
Ql:
Vo mentís ardore, quantifquefacibus ferenitatis noftr^
fublimitas religionis fanfto amore fuccenfa|ftuet,nec
verborum prolixa poteft ratíone depromi,necliteraruni
apicibusadotari.Ciuiainquantum fides Cbriftiana fpiritualium
virtutum lumine inefFabili comparatione corufcat, tatú
mfenfusnoílribreuitas necdum valeteius enarraremyftcria.
Atnunc quamquamprofunditatisipfius abyíFumnequeamus
pertíngere, magna tamen deuotio clementía? noñrx
ánimos ad exhortádam veftram fanclítudinem cownofcat:
qualitervosin bao faníta Synodo refidentes inprimis
de eius myfterio cdiclis fpiritualibusdifputetís,(S¿: Apoítolici
veftri ordinis dogma promulgetis: quo fidelium corda incomparabilifydereperluftrata,infidelium
quoque peftora
mentís greísibus á tenebris ad lumen conuerfapertranfeant.
Pro nefandis denique Iuda?is infra fines regni noftri degentibüs,ita
pra?roittimus; quod etiam abfque non mínimo lucerore
proferí mus: quiaab initio propriorum rituum errorc
decepti, Chríftinomenincredibili prauitatenegauerunt,nefarijfquebaílenus
argumentís eandem alm^fidei feftam ¿^'
luferuntCertum namque eft,verumquepríeconiumin cun-
T!Jfsw-fp.i S:o pené terraru orbe relatione pcrfpicua extitiíTe vulga^^'
if>T'/,Z\l quo fideiplenitudine fines femperHifpania?floruerut: vnde
^r'jp" noftramgloriamfummaratiocogit,validaillisintentionere
íiftere; cumin aliquibus mundi partibus, alios dicuntur contra
fuos Chríftianos Principes refultaífe: plerofque vero iufto
Dei indicio áChrifticolis Rcgibusinteréptos fuiíí'e;prffertim
quia nupermanifeftis cófefsionibus indubié perueni'
jnus
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.XVir. jn
ir>us,liosintranfmarmispartibus Hebraeos,alios confuluiíTe,
vtvnanimiter contra genus Chriftianum agerentipra^ílolantes
perdirionis fuaetempus: qualiter ipííusChriíHalia? íídei
regulam deprauarét.Quod Se per eafdem profefsiones,qua2
veftrisauribus funt referanda?, patebit.Nam & á primordio
tioftriregiminis,tanta fuitpro eorum conuerfione manfuetiidinis
noftrae intentio, vt non folú diueríis fuafionibus eos
ad fídem Chriíli pertrahere conaremur,vfrum etiam & mát'ru.'tt.
cipia Chrifi-iana, quze pridcm obfuam perfidiam perlegis
f^""''" ordinem caruerant, ex tranquillitatis noííras decreto reciperent:folummodó,vtperveraeco/iuerfionispropoíitum,ex-»
pulfa procul cordis perfidia,eos matris íinus Ecclefic adoptiuos
exciperet. Sed 3c per cautionis feriem iurisiurandi atteftatione
fubnixa fpondentes, nec tándem promifla comple-
^ uerunt, fedritus Se cserimonias foljtas proculdubio egiíTc
peruéti funt. Et quia diuinc volutatis imperio, referuati funt
regni noftri tépore corrigendi,neceíl'arium forcnollra perpendit
tranquillitas, vt veílro , noftrorumque optimatum
generaliconuentu, eorum nequitia quantocyus refrenetur:
quo, cooperante Chrifto, extirpataipforum confeftim nequitia,Chriftianum
nomen polleat, Se Chriíli fides infinite
clarefcat:netunc videatur tantnep'erfidiafí obuiari, quando
Ecclefíam Catholicam eorum dignofcatur aduerfitas impug
nare. Vt ergo tam diraincredulitatis perueríitas vifta difpereat,aut
Synodali emendatione a parentalirefrencntur crrore,aut
íi placet,vniformi veftrafententiafalce maneantiuftitia?
defecati; fie quoque,vt quid de illis, cunftifque rebus ipforum
agere conueniat,Canonica vcftri ccetus fententia patentiftyio
conftituat: quod noftra? Icgis cenfura perpetim
llabile maneredecernat: illis tantundem Hebra?is ad prefens
referuatis,qui Galli^ prouincie videlicet intraclaufurasnofcuntur
habitatores exiítere,vel ad ducatü regionis ipfius pértinere;vt
quia deli£lisingruentibus,& externa?gétisincurfu.
Se plaga? inguinalis interitu pafsim ipfa ab hominibus defola
ta dignofcitur,cum ómnibus rebus fuisinfuffragioducis térra?
ipíius exiílant,& publicis vtilitatibusprofe£lumincun£lá
ter exhibeát: ita vt fecundum fanfta; fídei regulam, vt ver"é
Chriílicola?,vitam fuam corrigant, Se omnem genuinse incredulitatiserroremáfuis
cordibus pellant. Q.uod íi amodó,velin
modicumdeteítifuerint, fanftsefideideprauatores
exillcre,
Ayuntamiento de Madrid

732 CONCILIVM
exifteré, ilico de térra ipfa promoti, eadem, qua 8c pra^dicci
patentes eorum, cenfura erunt modis ómnibus feriendi. Na
6c quorundam Sacerdotumnon íinitveritas íilereinfaniam,
qui ante facrofanftum altare Deijprofuperftitibus hominibus
MiíTas audeantdicere dedefan£í:is: 8c cum alijs nocere
intendunt,ipíi ííbimetpotiusinterfeftores exiílunt,&:fuaru
uitcn.!. ij^f-urrunt excidium animarum;in eo quodfcriptum eft: Os
quod mentitur, occidit animam: 8c dum quodam inuidias,
vel malitiaeliuore tam nefaria gerunt, vnum eft,quia 8c Deo
.mentiuntur,(S

TOLE TANVM. XVII. 733
deleftamur, precatu falrim veftrar beatitudinis infídiantium
llimula,quae contra noílram gloriam pra?parant,a fuis cordibus
aufcrant, Se crga noílram feruitutem pura fidei ííncer
rítate perfiílant: vtá priorum Japfu fe ereftos cffecongaudeant,6¿:
noftra gloria ex hoccum eis pacis,(S: charitatis mullere
cumulata,Chriílo Domino indefeíl'a gratiarum vota
pcrfoluat.
De regula JanBá,pde't,
NEceíTarius ordo depofcit, vt fecüdüm Pauli vas eIe£í:ionis
ediftum,ante initium quarumcum^; caufarum.reg
numDeiqu3eratur,quátenus ea,quae fequentcr agenda funt,
^iiuá. iuftifsiméopitulante Domino terminentur. Acproinde opi'»?""""
portunum foreperrpeximusjfídei fanítje myfterium, quod
^¡^"fi'ni^m eftfalutisnoftrseinconuulíibile fundamentum,ore proprio
•*.U4¿' panderc,& ruftatione cordis patulé enarrare. Idcircó cre-
C""*** dentes,(S: confitentes,eajqua? in ómnibus fanftis Concilijs,
fanftorumque Patrum oraculis gloriofa confefsio protulit,
fymboli etiam feriem, qua? totius fanfta? fidei continet facramenta,oris
noílri confefsione proferimus.
tÍT Credimus in vnum Deum Patrem omnipotétem,faftoré
'^•u.r./.' coelijác térra?;vifibilium omnium.ócinuifibilium conditoré:
&:in vnumDominum lefum Chrií]:um,filium Dei vnigenitumj&l'
ex Patre natum ante omniafeculajDeum"de Dco; " Kííí'&íÍLmen
lumen de lüminejDeum verum,cx Deo vero;natum,nonfa- «luminec.M.f.
¿fcum^homoufion Patri,hoc eft;eiufdem cum Patre fubílantia?:per
quemomniafa£tafunt,qua?incaílo;&qu2einterra:
quiprópter nos,&: propter noftram falutem defcendit,

73+ CONCILIVM
/. De trihM dtehus > mihaí in initio Cortcilij nihilaliud agendutn
tubeturiTiifitantum defidei^c de alijs rel^fis JjfiritualibMi
nuUo fecularium interpojito^
Ternarius numerus,in eo,quodinitium)niedium^ue finetnque
fortitur, Trinitatis fpeciem íignare videtur; acproinde
quia numerofitas Sacerdotum in nomine fanftas Trinitatis,
pro Synodo agenda folet congregari, opportuné inftituendum
credimus in initio totiusadunationis, vt trium dierum
fpatijs percurrente ieiunio, de myfterio fanftae Trinitatis,
alijfque fpiritualibus, íiue pro moribus Sacerdotum corrigendis,nullo
fecularium afsiftéte,inter eoshabeatur coUatio:
ita nempéjVt dum fcriptis caufis/ub nominis diuini timore,
per triduum habita fuerit altercatio>eiufdemfanftae Trinitatis
iuuamine,caeterarum caufarú negocia inoíFeníibili peraganturinftantia.
IL De feruarídis ojltjs íaptiífertf in initio QuadragefimA*
Licet in initio Quadrageíimae baptizandi generaliter claudatur
myfteriumatamen EccleíiaíHcae confuetudinis ordo
depofcit, neceíTe eft, vt oftia baptifterij in eodem diePontiíicali
manu, 8c annulo afsignata claudantur, 6c vfque in coenasDomini
folennitate nullatenus referentur: ob id videlicet,
vt Se per íignaculumpontificum (excepto grauifsima?
necefsitatis obuentu)inhis diebus monítretunper totum orbem
non licere fieri baptifmum,ó

TOLETANVM.XVII. 71^
pr^roemoratisCLuadrágeíimíe diebus cun£lis aditus pateat
adeundijvbinonlicet debitum myftcrium exerccri.
///. De abltitíone fedum in cana Dommi fadendá,
ty(ru„u, Coelibe fatis,ratum^ue Deo cerniturmyfterium,{^\ eius exé-
'W«u"/. pía fequcntes , imitatores ipíius efl'e Itudeant Chriílicolas
i.4»«. ,1. mentes, dicente Domino: Ctui raihi miniíl:rat,me fequatur.
d^o circa íi Dominus Redemptorque nofter difcipuJorum
non dedignatus eíl: ablutione aquce abluí pedes, proteílantc
'•"«I».!}. Euangeliíta: Surgens lefus á cocna, Se ponens veíhmenta
íua, coípic lauare pedes difcipulorum , dicens; Si ego laui
pedes veftros DominuSi6¿: Magiíler veíler, & vos deberis
altor akeriuslauare pedes; curnonpia?aftionis exhibitione
imbuti,excmplorum eius non íimus deuotifsimi feftatores^
Dcnique corafcante fanftae operationis exemplo, partim
deíídia,partimconfuetudine.in quibufdam Ecclefijs incoe'
«-««ít.i . ^^ Domini ablutione pedes fratrum a SaCerdotibus nonlauantur,nihil
aliud " obtendentes, niíi folam traditionis con- ^ Eobtcndend».
fuetudinem; cumveritas obiurgans dicatiQuare vos tranígredimini
mandatum Dei, propter traditionem veftram.
Itemque prascellentifsimus martyr Cyprianus profequens
ait. Fruílra qui nuione vincuntur, confuetudinem nobis
opponunt: quaíi confuetudo maior Cit verítatejaut non id
íit fpiritualibusfeqiiendun-i,quodin melius fuerit á fanfto
Spirítu reuelatum. Ideocjue dum veritatis exemplum luce
clarius cnitefcat, (^ obiurgationis eius terribilia edifta praefulgeant,noíque
etianiDoftoris praecipui fententia inftituat,
maiorem eíle veritate confuetudinenijincaíTum nobis
confuetudinem fine ratione obijciunt. Nam liceteadem ablutio
pedum omni tempore vt fíat cxpedibile habeatur,
neceífe eíi:,vtfpecialiusincodemdie,quo a Chrifto geftum
eft,omnimodé obferuetur. Proindehaec fanfta Synodus decernit,
atque inftituit, vt deincepsnon aliter pertotius Hifpaniae,¿
Galliarum Ecclefias eadem íolennitas celebretur,
nifi pedesvnufquifquePontificum,feu Sacerdotum,fecüdum
hoc facrofanftum exemplumífuorum lauare íludeat
fubditorum. (iuod fi quifquam Sacerdotum hoc noílrum
diílulerit adimplerc decretum» duorum menfium fpatijs,
fe fe nouerit á fanfe communionis perceptione fruílratum.
Cl^qq z lili De
Ayuntamiento de Madrid

73(5 CONCILIVM
UILDefacris mimüerijs.njel ornamentis Eccleflarunu.
Acerdotum qnorundamimprobanda voluntas, &:infaus¡
*íiatemeritas;lacrofan£í:a fibi commifl'a altaris minifteria,
atq; csetera Eccleíia? ornamenta^nonfolúm quia alijs tradüt
profuisnequifsimisaftibus abutenda,fed(quod peius eft)
r/Vr ccñh fuis eanon pertimefcunt víibus adiungere infumenda. Vn-
^2~(-on¡i2 de licet antiquorü Patrum fententia de talibus perfonis, quse
»«.6.í.j. ^^^^ foIuiTimodó facra difperdunt volúntate íacrilega,fuerit
iainin praeteritispromulgata-tamenin commune deinceps
ftatuitcoadunatio noíí:ra,vtnon tatum de facris minifterijs,
fed etiam &de vniuerfis Ecclefise ornamentisj nihil vnufquifque
Sacerdotum pro fuis víibus^ vel voluntatibus confringere,vendere,aut
naufragare pertentet. Si quisveró Sacerdotum
hoc noftrum violare tentauerit ftatutum, fecundü
prifca Canonuminftituta,honoris proprij ordinem amittat;
vtfacrilegus peréniinfamio denotatus, á facrae communionis
perceptione(exceptoinfupremotemporis curfu) ómnibus
diebus vitcefuaemancatalienus. Atqueinfuperíi eiufdé
temeratoris extiteritpropria^reiambitio; quidquid de eifdem
facris minifterijs vel ornamentis Ecclefiae vifus eft naufragaíFejaut
ipfe,aut pars eius compellatur partí eiufdemEceleíias
ex integro reformare.
V* De hiSfquimiJJamdefunBofum pro 'üiuts audent
maleuole celebrare^.
Dum fanílus Spiritus per os fanftorum fuorum humano ge
neri ftatuit ómnibus modismendaciumpra?cauere,diccnte
«•"7!'' Salomone:Noli narrare médacium aduerfus fratrem tuum;
S42«nt. I. ^^^^ amico íimiliter facias: Se iterum: Os, quod métitur, occidit
animamj pleriq; Sacerdotum, qui pra?dicatores veritatis
éxiftere debuerunt,&: ex quorum ore vniueríitasplebium
/.A/^wwí legem veritatis debet exquirere, fecundüm Salomonem, qui
trMaU. dicit:Labia Sacerdotis cuftodiunt fcientiam,& legem exqui- ^^^.,^,/J
'*'•"•" runt de ore eius; quia Ángelus Domini eft, ita prsepedien- fr^'^V;^'
Di »dm te deli£í:o,atq; fauciati inimicitia? dolo, non folum homini- ^VÍ^^J*^
cr"tX\^"5 fallaciter loqui minimé pertimefcunt,fed 8cinfanftisf"^
jw2' baíilicis fupraaltare Domini,coramDeo idem nequáquam
€iíca me perpetrarehorrefcunt.NammiíTampro requie deruní^o**^
promulgatam fallaci voto pro viuis ftudent celebrare honiinibusj
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM. XVII. j ^
hibus,non obaliud,míi vtis.pro quo idipfum ofFertur facrificium,ipííus
facrofan£í:i libaminis interuétu,mortis acperditionis
incurratpericulum:&: quod cunftis datumeñinfalutisremedium^illi
hoc peruerfo inftinftu quibufdam efle
expetunt in interitum. Obinde noftra? elegit vnanimitatis
conuentuSjVt íi quis Sacerdotum deinceps talia perpetraííe
fueritdete6l:us,áproprio deponaturgradu; & tam ipfe Sacerdos,quám
etiam ille,qui ad talia peragendaincitall'e perpenditur,exilií
perpetui ergaftulo 'religad, exceptoinfupre- " ^'•«i'sa»»'
mo vita? curriculojcuttis vitae fuae diebus facrjecommuiíit)nis
eis denegeturperceptio, quam Deo fecredideruntfraudulento
delibaíTe ftudio.
VI. De dtehus litanUrum per totos duodecim menfes
celcbr^indís.
Ciuáquam prifcorum Patrum inftituticper totum annum,
períingulorummenfium curfumjitaniarum vota decreueritperfoluendum
jnectamen fpecialiterfanxeritpro quibus
caufís idipfum fit peragendum ; tamen quia cooperantehumanigeneris
aduerfario,multa inoleuit oberrandi confuetudo,&
iurisiuranditranfgrefsio.ideo fecundum Euágeliítam,
quiait:Vigilate,

7}8 C O NCILIVM
á fan£í:a Eccleíia prorogetur ei necefsitudo mercedis,cur eüdemEccleíiaftudeatexornare
operibqs iuftis: quatenus Se
ille ad bene agédum promptior magifque efíiciatur, 6c fubditorum
animus gratuita inuitatione amplius roboretur. Ac
proinde quia religiofus, ac glorioíifsimus Princeps nofter
Egica Rex,zelo zelans pro Domino Deo exercituum, ininii
eos veras íídei, qui diuerfa aftione maluerunt catholica? credulitatisftatumeuertcrc,
8c iurisiurandiprofanationé(dum
caírímoniarú fuarum ritus contra fuampollicitationem maluerunt
feruare)viíi funt incurriíTe.ita recio iudicij tramitci
digna cernitur vltionepercutere, quatenus 8c iniuriam crucis
Chrifti vindicaret,(S: ftatum totius fanftas Eccleíise conferuaret,atque
géti,ac patriae fuae defenfionis muniminaneccíTaria
prouideret.Ideó nos pro tot,&: tantis beneficijs, quibus
tam fan£la?Ecclcíia?,quámgéti,acpatrio? fuse prorogarc
intendit,cupientes in aliquo eidem Principi retributionem
rependercperbuiusdefínitionisnoftrae fanftionem deproinimus,&
per indiuiduccTrinitatis inuiolabile facramétum,
cunftos tam nunc confiftétes,quám futuris temporibus cuiuílibet
ordinis velgeneris homines fuccedentes.cóuenimus
8c conteílamur,vt íi quandoqj contigerit qua gloriofa domina
Cixilo Regina diutinis,

f,
TOLETANVM.XVII. 719
NeceíTariumenimvnicuique debet videri, Se Sacerdotalibus
prsemuniantur oraculis,&:eorum ediftis reddanturper omnia
liberales. Quód íiquandoque extiterint deftituti, fecundumCanici
vieoremedifti Sacerdotum manebüt defenfionibus
contuendi. Si quis igitur Iioc pietatis ediftum viojandum
delegerit, infirmandú crediderit, aut quoquo pafto temcrare
intenderit,íít perpetui anathematis vltione dánatus,
¿pagina coeleíli abfafus,atque cum dÍabolo,.eiufque focijs
acrioribus fupplicijs alligatus*
VI11. De ludAorumdamnaüone.
»í UÍM. Sicut fídelium probitas magno debet donationis pra?mio mu
^iu¡uñt nerariyitainfideliumprauitas fortifsimo congruitiudican-
"Sí. tium mucrone percelli. Aequum etenim eíl, vt Se domeílici
u.Toz?; finis.a3.oftrasp.eruemtauditus;eo quód
non folum cpntra fuam .pGllicitationem,fuorum rituüm obferuatione
tunicam fidei»qua eos per vndam facri baptifmatis
induitfanfta mater Ecclefia, maculauerint, fed á: fegni
faftigium, íibi (vtprsemiíTum eft) per confpirationem vfurparemaluerint.
Quod infauftum facinus dum ex ipforum
profefsionibus nofter plenifsimé noíTet conuentus,huius derretinoílri
fent.enti.aeos decerniniusirreuocabilifenri cen>fura;
fcilicet, vt ex iufsione pijfsimi, Se religiófifsimi Prin-
CXü q 4 cipis
Ayuntamiento de Madrid

740 CONCILIVM
cipis noftri Egicam,qui zelo Dominiaccenfus. Se fanfVa? fídei
ardore compulfus, no folum iniuriam crucis Chrifti vindicare
vult,fed Se gentis fua?,ac patrias exitium, quodfore illi
inferendum fa?uiiis decreuere,acriüs extirpareintédit,fuis
oinnibus rebus nudati, Seipfa? refculae fifci viribusfociat??,
tam eorundemperfídorum ,velreliqua£! pofteritatis, á locis
proprijs exfolutaíjpercunftas Hifpania?prouinciasperpetueefubiefí:Geferuituti,his,quibus
eosiuíTeritferuituros, largitaí?,maneantvfquequaq;
difperfse. Necquoquo pa£í:o eis
ininfidelitatisfuae obftinatione durantibus, ad ingenuitatis
ftatum detur quandoq; occafioreuertendi > quos numerofa
examufsimfacinorum fuorum macula denotauit. Sic tamen
decernimus, vt fecundum eletlionem Principis noftri,aliqui
ex feruis Chriftianis eornndem ludasorum eligantur, qui de
proprietatis eorum peculio, quantum illisfarpé fatusdominusnofterperauftoritatum
leriem , aut fcripturas libertatis
conferri elegerit, accipiant. Et quidquid funftionis
in rationem publicam ipíi ludaei vifi funt haftenus perfoluiííe,
praedifti illorü ferui,quos idem Princeps nofter elegerit,
fine qualibetexcufatione.inomni dcbeant integritate
pcrfoluerc.IUi deniqucqui eofdem Iuda?os ex largitione f^pé
fati domini noftri donatos perceperint, taleplacitumin
nomine fujegloria.* confcribant: quatenus innullo eos permittantrituum
fuorum ca?rimonias celebrare,autcolerc, vel
quafcumq; parentalis perfidise femitas imitari. Sed Se filios
eorum vtriufque fexus decernimus,vt a feptimo anno eoru
nullam cum parentibusfuis habitationem,autfocietatemhabetes,
ipil eorum domini,qui eos acceperint,per fidelifsimos
Chriftianos eos nutriendos contradant: eafcilicetratione,vt
&mafculos Chriftianis focminis in coniugio copulent, Se
foeminas Chriftianis fimiliter viris maritali focietate adiungant.
Etneq;parentibusficutdiximus, neq;filijs fitpenitus
licentia quoquo pafto ludaic^ fuperftitionis ccrimonias cuftodire,
ñeque infidelitatis fuá? femitas quibuslibec occaíionibus
iterare.
De ffratiamm Adtione,
CVnftis deniq; ád facrce inftitutionis, vel aliorum ncgociorum
ordinem pertinétibus, Deofauente,confumInatis,atque
finitis,eidem Re^i omnium Domino,

T OXE T A N V M. XVI I. 741
biliter gloriofo grates inefFabiles pandimus, cocentus melodi
eos infonamus. Se hymnorum vota cotinua iubiiatione preci
nimusjpro eo,quód vniueríítaté noílrá,fub fui nominis timo
reinvnú collegit, &:vicifsimnosnobis vifionealterutraprefentaneos
reddiditjhuius obnoxiüs omnipotentiam precibus
indefefsis orantes, vt orthodo\'0,ac religioílfsimo Principi
noítroEgicano longeuitatemfeliciumtemporum Jargiatur;
per fue voluntatis itinera eius dirigatgrefllis; tribuens ei,fibi
creditarum pl^bium phalangas pié regere; moderamine difcreto
difponere,ac miferationis ore fulcire: quo poít innormes
temporumcurfus.de temporaliregno adregnum a^ternum.geífis
pijfsimisopulentum cum transferre dignetur, vfquequaq;
coclicolis fociandum,cuius iuíl'u,atque imperio ad
huncpacis conuentum congregatifuiíTedignofcimur.
LEX IN CONFIRMATIONE
Concilij edita.
COngruum fatis genti, acpatria? noílra?,atque expedibile
p.erpenditur omni Eccleria?,íiea,qua? Synodalidefiniuii
tur conuentUjPrincipaliconfirmenturftylo. Idcircoper huiuslegis
decretuferenitatis noRra^manfuetudo decernit, vt
omnium capituloru fentétia?,quae in hac fanfta Synodo proniulgata
nofcutur,firmilsime ftabilitatis obtineát robur,id eíl:
^ De tribus diebus,quibus in initió Concilif nihil aliud agendú
. iubetur,nifitantumdefide, acdéalijs rebus fpiritualibus,
nullofecularium interpofito.
^1 De obferandis oftijsbaptiílerij in initio Quadragefimae,
M De ablutione pedumin Cocna Dominifacienda.
^A De facris minifteriis, vel ornamentis Ecclefiarum.
^ De his, qui Millas defunílorum pro viuis audent maleuolé
celebrare,
^i De diebus Litaniaru pcrtotos duodecim méfes celebrandis.
^|l De munitione coniugis, acprolis Regia?.
^H De ludaíorum damnatione.
Quorum omnium conftitutionum decreta quiqui temerándacrediderint,obferuarenoluerint,venerareneglexerint,cuiuslibet
fint generis perfonge, vel ordinis, fecundum pra?cedentium
Conciliorum leges, quae in coníirmatione eorum
funtpromúlgate, fiue excommunicatione,feu etiam damno
maneant vfquequaq; damnati.
SEN-
Ayuntamiento de Madrid

742 C O N C I L I V M
SENTÉ N TI AE.QJVAE IN
VE TERIBVS EXEMPLARIBVS
Conciliorum non habentur, fed á quibufdam
in ipfis inferta íunt.
/. De rehuí Epifcopi proprijs adquifit'ts.
QVidquid Epifcopus de fuo proprio habet, ad ha?rcdc$
fuos relinquat: quidquiddeprouiíioneEcclefi2e,íiuc
^K^ de agris,íiuedeffugibns,ííue de oblationibus,omnia
in iure Eccleíiae feruare cenfuimus.
/ /. De non alienandis ah Epifcopo rehw.
Diaconcs,Presbyteri inparochia conftituti,dc rebus Eccleíiie
íibi creditis mhil audeantcommutarej venderé, vel donare;
quia res facratas Dei eíle nofcuntur. Similiter& Sacerdotes
de rebus Ecclefiae ííbi commifsis nihil, vt fuperius
comprehenfumeft,immutilarc praefumant. Qupdíifaceré
volucrint, conuifti in Concilio,ab honore depofiti, nec in
finecoinmunionem accipiant, & de fuo proprio aliud tantumreílituant,
quantum viíi funt praffumpriíTe.
Sané fiquis pro qualibet conditione,de rebus Ecclefiae
aliquid alienare voluerit, fide fuo proprio tantum Eccleíi3e
contulerit, quátumvifus eftabftuliíle , tum demum illud
ftare liccbit. Ita tamen libertos quofquos Sacerdotes,
Presby teri,vel Diacones de Ecclefia fibi commifla faceré voluerint,a¿):us
Ecclefiaeprofequi iubemus.Qluod fi faceré c6tempferint,placuit
eos ad proprium reucrti feruitium.
IIL De Ckrichtqufcrmen cap:tale commferuntj»
Si Epifcopus>Presbytcr,aut Diaconus crimen capitale commiferint,aut
chartamfalfauerint, aut tcftimonium falfum
dixerint,ab officij honore depofiti,in monafterium retrudaturjíSc
ibi tantummodo quamdiu vixerint, laicamcommunionem'
accipiant.
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.XVIL 743
// II, De SpifcopU qui fer tepanjenmm de rehm Ecclefi.i
aliquihus comulertinU
SiEpifcopus condito teftamentOaliquiddeEccleíiafticiiuris
proprietate legauerit,aliternon valebit, niíi veltantum de
iuris proprij facúltate fuppleuerit.
V. De dericis, quifine epijiol/s fitt Tontificispróficifcuntur.
Presbytero, aut Diácono, vel Clerico fine Antiílitis fui epi*
ílolis ambulanti communionem nuUusimpendat.
yl' DepreshyterisparoecftamSires Eccle/tA Mfir^hentihHs,
(iuidquid parocciarum Presbyter de Ecclefiaftici iuris poffeísionediííraxerit,
inane habeaturjác vacuum, venditorem
comparantis aftione vertentem.
VI I' De eifdetn.vt quicquid emerint^in nomine Ecclefix
compárente
Presbytérdumdioccefimtenet,dehis,qu3ecmerit ab Ecclefia?
nomincfcripturam faciat.'aut ab eíúsjqudm tenuic Eccle^
íiae ordinatione difcedat.
VIII' "Ot Sacerdotes j ^ LeuitA cañe i ad'üenandant,
^ accipitfes non vtantur,
Epifcopus, Presbytcr,&Diaconus canes ád venandum ,aüt
accipitres habere non liceat. Quod fiquis taliumperfonarum
in hac volúntate deteftus; fi Epifcopus eft,tribus menfibus
á communione fufpendatur; Presby ter duobus menfibus
abCtineatur; vnoDíaconus ab omni officio, vel communione
ceílabit.
IX, De^enditionibus, quas Jhbatesfaceréprajumunt*
Venditiones,quas Abbatesfaceré prsefumpferint, forma feruetur,
vt quidquid fine Epifcopi notitia venditum fuerit, ad
poteftatem Epifcopi reuocetur. Mancipia vero monachis
donata
Ayuntamiento de Madrid

744 C O N C I L I V M
donata abAbbatenonliceatmanumitti. Iniuftum énlm pütamuSjVt
jnonachiscotidianum rurale opus facientibuí; íertii
eorum libertatibus ocium potiantur.
X* ^Xj '^^^^ Abbas duobus ccenobijs fr^eratuu
Vnum Abbatem duobus monaftcrijs interdicimus pracítdere.
XL J\j monañerium fine notitia Epifcofi
conjtrmtur,
Cellulas nouas,autcongregatiunculas monacliorum,abfque
Epifcopí noticia probibemus inílituí.
,X 11. DerehuSiEcclepA*üfuconUtts;vtferfcriptionetemportB
non defendamur,
Clerici, quod etiam fine prafceptoris qualibct diuturnitatc
temporis,de Ecclcfia? remunerationepoíledcrint,cum auftoritate
domini gloriofifsimi Principis noftriíin ius proprium
pra^fcriptione temporis non vocentur j dummodo
pateat Ecclefiae rem fuiíle: ne videatur etiam Epifcopi adminiftrationis
prolixíej aut precatorias,cumordinatifunt|
faceré debuiíTe, aut diu tetas facultates proprietatis fuaf poffe
tranfcribere.
X11L De lapfisi qut de cétholicafide in h&refem tranfeurvL>*
Lápfis^d eíl^qui in catholica baptizati,pra?uaricat¡one dam^iiabili,poft
in haerefimtranfirc grandem,redcundi difficultatem
fanxit antiquitastquibus nojannorum multitudincbrcuiatajpoenitentiam
biennij conditione infrafcriptae obfcruationisimponimus:
vtpraífcripto biennij tertia die,finerelaxationeieiunét,&
Ecclefiamltudeantfrequentarerin pccnitcntia?loco
ftandi ó¿ orandi humilitatem nouerint obferuandamjetiam
cum cathecumenis procederé cum monetur,
abfcedant. Hoc {\ obferuare voluerint conftituto temporc^
admittendisadaltarium obferuatiorelaxetunquam fi ardua
vel duram forte putauerintíftatutapraeteritorum Canonum
implere debebunt.
XlUi- De
Ayuntamiento de Madrid

TOLETANVM.XVir. 745
XI ni' JDé inceflü comugijs.
Deinceítis coniun£lionibüs nihil prorfus venia? referuamus,nificumadulterium
feparatione fanauerint. Inceftos
vero ñeque vilo coniugij nomine pra?uaIendos,praeterillos,
quos nominare funeftum eíl, hos eíTe cenfemus:
Si quis reliftam fratris, qua? pené prius foror extiterat,
carnali coniunftioneviolauerit: Ci quisfrater germanam vxoris
accipit: fi quis nouercam duxerit: fi quis confobririce,
fobrinaeue fe fociet. Qjipd ita pra^fenti tépore prohibemus,
ita ea, quas funt ante nos inftituta non foluimus.Si quis reliftojauunculimifceatur
autpatrui, vel prajuignae concubitu
polluatur. Sanéquibus coniunftio illicita interdicitur > habebuntineundi
melioris coniugij libertatem.
X V. De hís, quifemos pios extra iudicem necaivL>,
Si quis feruum propriurn fine confcientia iudicis occiderit,
cxcommunicatione biennij fanguinis fe mundabit.
Z VL De laicís, qui in folmnitatihHS rnaioribpís ad
ciaitatem non concurrunt.»
* Vt ciues fuperiorü natalium notiPafche, ac nátiuitatis Do
mini folennitatemEpifcopis,necintereíl:in quibus ciuitatibus
pofitus accipieadae bcnediftionis defiderio; nouerint,
qui hoc faceré neglexerint,triennio priuentur Ecclefiíe.
XVIL De Clericisqui abEcclefu officiodiebas
folennibns defunC>,
5i quis in Clero conílitutús ab Ecclefia fuá diebus folenni-?
bus defuit, ideíh Natiuitate Dprnini, fancla Epipbania>
Pafcha vel Pentecofte; dum potius fecularibus lucris íludet,quám
feruitiofuoparere, conuenit triennio ácommunione
fufpendatur.Similiter Diaconus, vel Preshyter, fi tres
hebdómadas ab Ecclefia fuá defuerit, huic damnationi fubcumbat.
Ayuntamiento de Madrid
Rrr XVI11. De

746 CONCILIVM
XVUJ, DeLeuiíis, ne [me iuJJ'u Treshjftetr
Jedeantj,
Ctupniam non oportct Diaconum federe prsefente Prefbyrero:
fed ex iufsione Presbyteri fedeat. Similiter autem
honorifíceturDiaconus áminiftrisinferioribus,(Sc ómnibus
Clericis.
XIX, De mmjtriSitJein fecretmo ingrediantHr,
(iuoniam non oportet miniftros licentiam habere in fccretario,
quod Grseci, Diaconocconappellant,ingredi>^
contingere vafa Dominica.
X X. De Catholícis, ne hareticorum connuhijs
copulentur,
Cl^pniam non oportet cum ómnibus baereticis mifcereconubia,
8c velfilios, vel filias daré, fed potius accipere: íi tamen
fe profitentur Chriftianos futuros eíTe catholicos.
XXL De LeffíP/s i¿ Clericis^ ne magt^ vel mcantatores
ftntj,
Q^ioniam non oportet miniftros áltaris, aut Clericos, magos,aut
incantatores cílc: aut faceré quaedicunturphylaftcria,quaífunt
magna obligamenta animarum. Hos autem»
qui talibus vtuntur, proijci ab Eccleíia iufsimus.
XXIL De fiditionarijs Clericis,
Seditionarios nunquám ordinandos Clericosjíicutnec vfurarios,
vel iniuriarum fuarum vítores.
XX111. De fcurriBus,*vel iocularilffis Clericis,
Clcricumfcürrilem,&ycrbi$ türpibus iocularem abofiício
retrahendum.
Ayuntamiento de Madrid
Notae

TOLETANVM.XVII. 747
Notíe in Concilium .XVIÍ.
Tol etanum.
COnfeíToris Chriíli fanftse Leocadia?] Vltam D, Leocadkj
emJqHe mortetn jcriptam inueyjies wfeflis proprijs fan-
Borum Soletan A dicecejis a fanctipmo P^pa Gregorio X1II,
abprohatis.
Impleuit cor X.MMVC{\(Í/ÍBuum jipoftohrum. lAandatumiinquit, pmul C^ exemplum complexus efi, *vt hoc
99 exemplo infiruBi no dedignentur in alteruírum agcre,quod aBum
»y efi a magíftroyVt mandato pofieris religionis auBoritoijirmaretur,
»»Ifidorusltb. I. offic, Eccle/iafi, cap. de cana T>omini. Eo eñaifu
9> tempore y ^ die Saluator fiirgens a cosna, pedes difcipulorum la^
ai uit, propter humilitatisformam comry^endandam-^ad quamdocen^
*' dam'venerat.ficíit^ ipfe confequenter expofuit. ¿¿uod eti¿;nu
»» docebat poripmam^'ut faBo doceret, qaod obfemare d'tfcipu^
»»los prAmoneret. Inde etiam in Ecclefi^ '^fr receptumfuit, ^t pedeslauaretíir,an'.e
fumptionem Eticharifii£:qí^,od tamen abroga-
» tum ejfe'tefiatur diiius oAtigafimuSiepifi. 1 n^.cap. 8. Sane {in-
»> quit)etfiEcclefia,qptodexternum erat, remiferit; lotionem fcilicet
í» pedum^finem^rem huius figni retinet-^probatíoncm fcilicet, (¿
mernam pr£parationcm,hAC Jugfifi
^ap. 5 Noli narrare ] In vulgata editione efi:Noli amare. Nifi ex
Rrr 2 CrAca
Ayuntamiento de Madrid

748 C o N C I L I V M
Guca legas noli arare: fie enim 'verha hahet: ^í cCgóíeif^^iSAoffctMK'
C. 6. Litaniarnm] De Litantarum ^fut íí nomine vide Ifidorum
lih. 6. etjmolog. cap. 'vltimofubjinem: jiihinumFlaccum de diutnis
offciJscap.de Litaniamaiore: Amalarium Fortunatum deEcele
fiafl. office. 2 ^."Kabanum Alamum.c. i p .Vvalafi-idtimlihro
derebíisEcclefiafiicis cap.z^. Toletanum Concílium.^'Cap.i»
nouas litamos inñituity a die Idmm Septembrium per tridufím-'
^ confirmantur Qoncil.6.Tolet. cap,z. ^ Concil, Bracarenf z•*
cap. ().De hac re fuperius diximuf,
Qap. 6 Exomologefes celebrentur] Ifidorus lib. 6.etymolog.cap*
}i 'ült.Exomologefís,ínquit,Graco 'uocabulo dicitur^quod Latine con-
93
ffefiio interpretatur: cuius nominis dúplex fignificatio efi: aut enim
in laude intelligitur confefiio\ ftcut eñ: Confiteor ubi Pater cceli ty
térra, aut dum quifque confitetur fitapeccata^abeo indulgenda mi
j9 nifierio SacerdotisiCuiusindeficiens efi mifericordia. Vfdeetianu
Rabanum de infiitution. Clericorumcap. 14.
Qap. 7 De munitione coniugis atque prolis Regise] DeprolisRe^
gia incoUmitate procurandajfideque 'R.egi, filijs, *vxorique eitís
obferuanda, multa inuenies decreta,prdfertim Concil. Tolet. 4.
f.74.6^ T^olet.^.cap.^.^ Tolet.ó.cap, i j.ConcíLTolet.10.C.
1..^ Tolet, 1 3 .cap.^. Tolet. 1 6. cap. ip. *vbi feuerifiime contra
eos y qui %egt4m vitA liberis,vxorihí4s, fortunijqueinfidianturt
decernitur.
Qap. 8 per cunftas Hifpaniae prouincias] Id exemplum fequutus
^hilipptis 11. Hifpaniarü %ex dñsnofier, anno M. D. LXXomnes
jarabes in Granatenfi regno degentes» oh perfidiam ^ immanem
confi?irationem,per 'vniuerfas HiJpaniA 'urbes dijperfif,
(^ bello c aptos feruituti tradidit.
Qap. 8 Sed (S: íílios eorum]i!7//7í* reéie Cregorim nontis Jrgentineft
refcripfit Epifcopo^^ habetur incap. ex literis, de conuerfionc^
93
91
9>
9t
' infidelium- Cufilins in patris potefiate con/lftat, cuia^ fequitur
^familiam.^nonmatris-^ i^Ínstate taliquis nondebeat apudeas
remanere perfionas^de quibus pofiit efife fuJ¡)icio¡ quod faluti'vel

TOLETANVM.XVir. 749
rentihus fnjpeóíísin jide feparare, magiflrifqHeyVelalijs Chrifi/am'stradere-,
'ütfitie fiijpicioneinChrifiiana religione erudiantur.exiñimohoc
licitum ^ expedíem ejfe. Nam primo liceteos,
imiíis 0* rentientibuíparentibns Chrlflianis, in fidefHfj?edis, hapúT^re-^pari
ratione Aquum er it,contra voluntatem parentum^eos
in fide informarCy atque cogeré¡'vt eamquam in baptifmo profefi
fintfdem» obferuent.Secundo parentes poffnní impelii, 'vt oíferuent
omnianoflrÁreligionisprAcepta-^ etiam inuitiiiurebaptifmatis:
ínter CAtera vero fideipr acepta, hoc vnum eíl,vtin fide ^ religione
catholicafilias alant. Tertio licitum efl renuente mariío,wu-'
lierem fidelem a'viro infideli feparare) propterpericulum apollat^ndi:
^-vinculum matrimonif ita ftriólum e¡Í in hac re, ficuti
'vinculumparentum ^filiorum. Ex quo colligo,nullum efficacius
remedium pojje adhtberi Sarracenoram in Hifffania infidelitati,
quam vtab eorum domibus,^ doMnafilij abducantur, tradantur
que Chrifiianis 'vitA ^religionis probatA,ín doéírinaChrifiiana
erudiendí. Nam experientia comprrtum eíltfilies Sarracenorum
pofi totgenerationes, d patribus in infidelttate ctam nutriri,
i¿inantiqua feBa Agarenorum erudiri. Vnde Principes fécularesy^
Ecclefiaflici tenentur exiñimare^prohabili coniekura duóíi.
Ídem in alijs temporibus fore, PrAterea quia licet in principio naf.
centis EcclefiA erat licitum, pofi fufceptam fidem,vírum fidelenu
abvxoreinfidelinondifcedere» 'vel contra-^ fed ea^em in domo ^
commercio manere, 'Ut conñat ex Paulo, i ,ad Corint. 7. propter
fiem conuerponis alterius, tamen ab hinc oEtingentos annos Ecclefta
contrarium pTACepit: ftcc^lege,confuetudine,^ njfu introduM
efijVtfidelisnon maneat cum infideli.ex Concii ^ol./i^. cap. IudAÍ,
y ¡jabetur.z^.quAÍi: 1 .(f can.SApe:namiam Ecclefianonhabet
fifem conuerponisinfidelis. ídem Principes teneníurhifce temporibus
de Sarracenis [entire,quorumcorinduratum eJfe frACcpfquc^
adinpdelitatem, ijfu rerum, ^ teñimonijs virorum comprobattí
eíi: ita njt infiliorum teñera Índole virfi^ perfidÍA fuA quotidic^
'üideamus diñillare altius.quam marítiin cordibusfoeminarunu,
'velfoeminA in cordib'us 'virorum. Sed dicetaliquis:Qj4Íbus funtj
atendí fiipendijs filíj d parentibus abduSlí^ id facile erit animaduertere.parentumñipendijs:pquídemlegenatutAÍnditumefi.tenerí
üarentesfuis ¡lipendíjs in virtíite, ^ regula rationis» aler^
filios: namficutí educatio naturalís p^fentum eñopusdta educatio
libera,^rationalis. Et quia Sarracem deficiuntín hís quAfunt^
iufia naturali lege» ^ in his quA ft^^pernaturalí, quA ^eBant^
Rrr 3 ad eru-
Ayuntamiento de Madrid

7ÍO C O N CIL. T O L E T. XVII.
ad eruditionem: ideo proprtjs fumptibus alendi funt eorumJ¡lfj',*vt
in fde, ^ religione Chripana informentur: feparandique a parentum
conuiófu^&aliorum Sarracenorum^'üt educatioftt 'üttlis*
Vndelicitumejfet Principicertum'veóíigalfuper omnes Sarrace^
nos imponer e^eorpím^famptibus fe bolas erigere, magiñros doBos
condtícere,quorum opera filqin ftde ^ rehgione nutrirentur. Bt
andeo diccre hoCifi non efficax,faltem rutile remedium effe adeo^
rum infidel} tatem ^ apojtafiam coercendamiextinguendamq¡'Al
terum ejjet.quod hoc Concilio catitum ef /ut aparentihM in pueriliÁtate
femotijnter ChnBianosfideles educarentur,non cognttis
parentibusignoratoque genere-^ fed remoti a patria9 Chriílianis
fceminisprobatA fidei matrimonio locarentur.Ádde quodetiaitffif^
ejfet Sarracenislege granibus poenis interdicere,matrimonia Ínter
fe contraherernam id experientia conñat, eos abutifacro conittgiOf
^ejje copulatos in perniciem fanéfa (¿ regia maieíiatis.feminaritimq^perfdíA
^ apofaJÍA. s?\Qeque pigebit 'vltimo fcribere qua
Fr, Ximenins ^irdoBm ^ fan^us literis mandauit lib.$. de na-
'' tura j4ngelica,cap.i ^.H/J¡?aniapropter comerciam Sarracenoff^
multa mala patietur[inquit^^ innumcris calamitatihíis afficie-
9> ttírqru abÁrchangelo Aíichaék pr&dicia ejfeaffirmat.
Ayuntamiento de Madrid
TOLE-

T O L E T A N V M
Concilium dccimumodauum
Rege Vitiza, Era
DCC XLII.
" T\Ehoc (oncíliofiel^^ericm ToletanusItk^.cap.j^. Hic
9i ^^ in Ecclefiafan£liPetri}quA eñ extra ^roleíum^cmn Eptf-
9 y copis y^ MagnatíhtiS fíiper ordinal tone 'B^egni Concilium cele-
9f brauit\ quod tamen in corpore Canonum non habetur. Exiflimo
celebratum fuiffe hoc Concilium fub Gunderico Toletano Anti-,
'}> ¡Íite:qui(vt Aodericuí ait)fan¿iimomA dono illujiris fuit, fj in-
} y multis mirabilibus clarior celebratur.
Ayuntamiento de Madrid
R.rr 4 ISl

75^
JSlDORVSy ^fon eum 1LDEFONSVS, exewflo
^Diui Hieronymi, atque Gennadij.catahgum tí iffi de 'viris
iUuflribHS contexuere. Ex quthtis qmm nonnuüi Concilijs Hij^anis
fubfcripferintifrequenfque iüforum in eifdem haieatur men-'
tioMfum efi nobis^quo Leéfori clariora omniaimagifque in aferto
finti dúo h&cfanBi^imorum aAntifiitum ofufcula, nodum a quoquamedita^nofirA
huicConciliorum colleéiioni adiungere: idquc^
eo ordine, acmodo, quo in M.,¡f,foftta inttenimus-^ njideUcet frAmips
ante omniuynudis nominihus eorum 'uirorum^quiin cátalo'
gis Diui Hieronymi, (^ Gennadij recenfentur-^ addita etiam*vita
IulianfEpifcopi,au¿íore Felice-^SSaltti^^hbatis monañeri] Altíeldenfis,
alijjq'^ duodecim in^etuíiifimo bibliothecA RegiA 'Diui
Laurentij Codice,anobiStincerto auñoretrepertis.
Ayuntamiento de Madrid
CATA'

CATALOGVS
illuftrium ex
S
imón Tetrus.
Andreas,
lacohus frater Domini
MatthAUS,
Jacohm Zehed&u
FhílippHS,
^artholomAíií,
ahornas,
Simón CañanAus»
Matthias,
T'imothefis Epifcopw,
Títpís Epifcopus.
Crefcens.
ludas frater lacobi^
Paulfís Jpofiolus.
JBarnabas.
Lucas,
Marcus,
loannes jépoftalus*
Hermas,
FhiloIudAUS.
Lucias AnnAus Séneca*
lofephus MatthathiAi
lufus Tiherienfis,
Qlemens Epifcopus RomAi
Ignatim AntiochÍA Epifcopus,
EoljcarpHs SmyrnA Spifcopus.
Papias Hierapoíis Epifcopus.
Quadratus Athenarum Epif
Arifiides,
aAgrippa cognomento Caflof,
Egefippus.
lu^inus Philofophus Aíartjr,
JVÍelito Sardenfis Epifcopus,
Theophilus AntiochÍA Epifcop,
oApolünarius Hierapo/ts Spifc.
Dionjfíus Corinthi Epifcopus,
7SÍ
VIRORVM
Hieronymo.
Pin^tusGnopA BpifcopuSi
^atianus loAreticus,
PhilippusCretA Epifcopus,
Afufanus,
Modejtus,
Bardefanes hAreticus,
Vistor Rom A Epifcopus,
IrenAUs Lugduni Epifcopus*
PantAnus,
Kjjodon.
Clemens AlexandriA Preshyt,
Jidiltiades.
ApoUonius,
Sarapion AntiochÍA Epifcopus,
ApoUonius RomA M^rtyr,
Theophilus CAfarcA PaUftinA
Epifcopus,
Bacchjlus Corinthi Epifcopus*
^olycrates Ephe/l Epifcopus, ^
Heraclius,
Maximus,
Candidus,
Appion.
Sextusé
BrabianuSé
ludas,
Tertultianús Presbjteri
Orígenes .o^ui ^ Adamantinas*
Atnmonius,
Amhrofius Diaconus,
^ryphon.
J\dinucius Félix,
Caius.
Beryllus Boflrenus Epifc, íjArét,
Bppolytus Epifcopus.
AlexanderCappadocíA Epifc,
Julius Africanus,
Centirtus
Ayuntamiento de Madrid

754
Geminus Antiochk Preshjter, Sarapion '5/*«'«

EX GENNJDIO.
7SS
IJcohis Nefihen& Epifcop us, eAuguJlims Hipponen.Spifcop,
^lulius %om& Epifcopus. Orofms Presbyter Híjpanus,
Paulirjus Tresbjter h&reticus. JÜaximus Taurinen. Epifcop,
Viteüiíis onaüanHs, Petronius Bononienfis Epifcop,
AdacTohius Donatianom Epif Pelígttis hArefiarches.
COptiS.
Innocenims Rom A Epifcopus.
Heliodorus Preshjter. Cceleflinus*
Pachonitis Monachus, lulianus Epifcopus Capuanus,
T/jeoJoms Presbyter. Lucianus Presbyter,
Orechiefis Monachus, oAuitus Presbyter,
Q^acarius Aíonachus, Patilinus NOIA Epifcopus,
Euagrius Momchus. Eutropius Presbyter,
theodorus j4ntiochÍA Treshyt, Euagriusalter,
^rudentius,
Vigiíius Diaconus.
Audentim Epifcopus, Atticus Conjiantinop. Eptfcóp,
Commodianus,
J^forius íoArefiarches.
Faupnus Presbyter, Xy¡lus%£>mA Epifcopus,
jRufirjHs Aquilei& Presbyter, Theodorus AncyvA Epifcopus,
^ichoniusAfer,
Fafidius Britanniarum Epifc,
Seuerus Presbyter. Cyriüus Alexadrin. Epifcopus^
jíntiochm Epifcopus. Timotheus Epifcopus,
Seuerianus Gabalenfis Epifcop* Leporius Presbyter.
NicAOS Rom A Epifcopus^ ViBorinus Rhetor,
Olympius Epifcopus, Cafiams Presbyter, .
¡Bacciarius,
Philippus Presbyter.
Sabbatius Epifcopus, Eucherius Lugduffi Sp/feopus,
Ifaac,
Vincentius Presbyter.
Vrpnus Aíonachus. Syagrius.
J\/íacariusa¡ius JHonachus, Jfaac Presbyter AntiochÍA,
Heliodorus alius Presbyter, SaluianusMafylienfPresbyi,
loannes Hierofolymorum Epif, Paultnus alter.
Paulus Epifcopus, PfiUrius Arelaten.Epifcopus,
Heluidius hareticus, Leo Rom A Epifcopus,
^heophilus Alexan.Efifcopus, J\/lochinjus Presbyter.
Eufebius,
^himotheus hArefiarches,
Vigilantius Presbyter. Afclepius Epifcopus,
Simplicianus Epifcopus, Petrus Presbyter,
Vigilius Epifcopus, Paulus Presbyter,
Paílor
Ayuntamiento de Madrid

Deeft i
GenQad.
7$6
Paflor Ep'tfcopus,
VUtor Cartemns. Eptfcopus.
Cennadius Confiantinop. Epifcopus,
Voconius Cañellam Epifcopus. Theodulus Fresbyter,
Mt*f&usMafylÍA Epifcopus. Joannes Fresbyter, .
Vincentius alius Fresbyter. Stdomus Epifcopus, ^ .
Cjrus Morjachus.
Geladius Bpifiopus. «"""°'°"
Samuel Fresbyter, Honoratus Conjiantina ^f^f'
Claudiams Fresbyter, copus.
Frojper jiqmtamcus, Cerealis Spifcopus,
Faujtus Eptfcopus, Eugenius Carthaginenjts Epif
Serms Dei Epifcopus, copus,
Q^farius Epifcopus, Fomerius Fresbyter,
ViBorius CalcuUtor, Honoratus Mafylien, Epifcop' ^
The odore tus Cyri Epifcopus^ Cennadius Fresbyter. ^''^ * '^""'*
O Sius,
Idacius»
Siricius.
Tautinus,
Proba,
Joannes,
Sedulms,
Pofidoniusí
Primafius,
Troterius,
Pafchafiusi
Julianus,
Eugipius.
Fulgentius.
Sucherius,
EX
EX -
AVfturius,
Montanus:
Donatus,
jiurafíus,
Joannes,
Helladíus,
^ufius.
J SJ D O RO,
Hilarius,
^prigius.
Jufiinianus,
Jufius.
Áíartinus,
íiAuitus.
Dracontim,
Viaor.
Joannes,
Gregoriusl
Leander,
Licinianus*
Seuei'us,
Joannes,
Sutropius,
LDEFONSO.
JfidoTUS,
^N^nnicus,
Qonantius,
Braulio,
Eugenius,
£f*geniusalter:
Ayuntamiento de Madrid
EX

EX F E L I C E .
IVlUnus.
EX I NC E'B.TO jiVcrOKE,
EX INGERTO eJF CT O ^,E.
S IxtHS EpífcOpHS*
Macroíius,
Filafrim,
Theodorns,
T^jTannius Rafjinus.
VergundM*
ViBorinHS,
Jtatms,
Cerealis.
Ferrandfu.
Peírtis
Aíarcellinns,
Ayuntamiento de Madrid
7Sf
Sss PATRIS

758'"' ISIPOELVS DE
PATRIS I SID ORÍ, HISPA.
lenfis Eplfcopi additio in librum S.Hieror
nymi, & poít eum Gennadíj de viris
Illuítribus fanótac Ecclefiac '
Catholicac..
O SlV Sf CordubenfisciuitatisEpiscopuSy fcriffitadforO'
remfuam.de laude virginitatis epifolam, pulchro, ac (liferto
comptam eloquio, In Sardicenfi etiam Concilio quamplnrima! ipf^
ediditfententias. Hic autempo^ longum feninm vetufiatis, accer^
fitus a Conjlantio Trincipesminip^perterritw\ metuens ne feneXi^
^ diues damnaretur»velexiliumpateretur,ilico ArianA impietatt
confenfit: cuipu quidem'üitam,'Ut meruit,confefiim crudelis exí'
%'SnH tusfiniuit.Nampoñ impiamiVt aUquidam^ 0/íjpuuaricatione,
i1n„Tdc ^^^í^^^^^^^^gf^^^^^^^^^^^^i^^^í*^ EpifcoptiSiin Cordubenfent-^^
,«0^ /«/Vi. vrbem, iuxta imperiale decretum ,fuifep adduóíus, ac minime ctt*""**
„íjLinV- veüetillicommun}care>commotHs Oftusdixit' Clemenúno Con-' ,«,«6^
í&!'lp- flantíj ^ pr/feóío Ficario,'utmitteret eum in exilium: at illeiNon * ^'**
{¿¿'¿"ir* ^^^^^ (inquit) Epifcopum in exilium mittere )nijt prius eumab
^i/i iuIL" Epifcopatu deiecerií.Vt aute mditfancius Gregorius.quod Ofius
/.+.,«or«m ijellet daré fentenliam,appellat Qhrifumjtotis fidei fuA 'vifcerib^
Im^uneZ exclamaní:CfjriJieDeuSiquiiudicaturusesviuos émortuoSf^off ^^¡scf'^
t?,!oqí'idpatiaris hodie ' humanamproferrifenteníiamaduersusmeiMini''
futü! jíV ^^^ femum tuum, qui profide nominis tui, vt reus apílens*
^;^¡'fj^*^^^Jpe£íaculíífaBusfum:Sed tuipfe,quAfo,in caufatua hodie indica-^
Uc,nf,n\ ipfe fententiamproferre dimneper 'vltionem. Non efrOiCitíafime^
».onu futt tuens de extlto y jugare cupto; cum mthtpro tuo nomine nuuumpP'
fumus 4«- ^1^^^^^ grauejit'^fed njt midti aprAuaricationis errore liberentur,
cum prAfentem viderint vltionem. Hisdi6liSi ecce repente Ofins
reftdens,fa^u quafl %egalis imperij, cum fenteníiam conaretuf
exprimere.os vertit, difiorquenspariter ^ceruicerntac defejfu tn
terrameliditur ,atc^ ilicb expirauit. Tune admirantibus cun¿ÍfS»
etiam Clementinus Ule (jentilis expauit:^ licet eptiudexytamen
metuens ne infe ftmile fuppíicium njindicareíur ^profirauit fe ^^
pedes fanBi viri, obfecranst'Vtftbiparcerety qui in eum dian^^
legis ignorantÍ4feccaJfet'j ^ non tamproprio arbitrio jquám man*
Ayuntamiento de Madrid

VíRIS ILLVST. 7^0
datts imperio. Inde efl quodfolns Gregorita ex numero 'vindican^
tium integramfidem,mcinfugam verfni e^.necpaffiise^ exiltpim.
Vnupjíitfci^ enim úmuit de illa vlterius iudicarc^.
1D AC IVS Bijpaniaru Epifcopus, cognomento ^ eloquio
Clarusjfcripfit quendam lihrum fuh apologetici jf>ecie\ inquodetefanda
Prifcilliani dogmata, ¿ maleficiorii eins artesMbidinüq^
euísprobra demonflrat'^ofiendens Marci4m quendam (¿Memphiticum
magiA fctentiprnum, Nianis, ^ Trifcilliani magiftrunu,
HícautemcumVrfació EpifcopOyobnecem eiíífdemPrifciUiani,
CHííis accu[atores extitemntiEcclefi&commun'tonepritiatiiSi exilio
condemnatur iibíj^ diem 'ulíimum obiji, Theodofio Aíaiore > ^
V alentiniano remantibus.
SIRIC IVS cUripmusTontifex,^T^oman^fedis Anti*
ñes,¡cripftt opufculam direBum adHimerimn Tarraconenfmm
Epifcopumiin quojnter alias Eccle/iapcas difciplinas.confiituit
h&reticorumbaptifma nequaqua ab Eccleparefcindendum. Re-
•perimus ^aliam eimepiflolam, addiaerfos EpifcoposmifTam: in
qua condemnatlouimanum hAreticum.atq^

76o ISIDORVSDE
ipfis adrr,onmt\pYomcans eum adpropofitunjy atj^ ojien dem nuíli
peccatoriy 'velmpío,fi ad pcenitentiam redeat, dejperandurru»
Legimiis etiam eiufdem libmm ¿ilium^ cuitis prAnotatioefi,ncmi'
nem pojJeUdi ab alto.nifia fem€tipfb,Jdperfonam(^ cuiüfdam^
nobilífimA matron& Gregoru reperitur eius opus infigne de conuer- ^^
fatione *vít¿t^^ínpitutione morumyfiuede compugnatione njir- * tilj"**"
tuturniacüitiorum. Efietiam alitis líber eiufdem apud Latinos
de compnnBione cordis:alíer quof^ fcriptm ad quendaSurropium;
cum palatíopulfji^ jad altare confugijlfet. Adultos prAterea compofuit
dinerjbstradatus, quosenmnerarelongHm efi.Cuim quidem
flíidíj, etfi non omnia , tamen quamplurima eloqüentia eius
ptentaM Gruo in Latinum fermonem tranjlata funt, ífic deci*
motertioanno Epifiopatus fui, difcordiaTheophili jilexandrini
Epífcopiopprefftis, Fauentes Epifcopi Arcadia Imperatoria damn-uierunteuminnocentem9atq\
ab Eptfcopatu deieóíii, Tontum ff^
exilium detrufirunt. Cums Corpus trÍLefimoqt^intoannOi dtefun^
Bionis j ab exilio Conjlantinopolim reuocatur\ etiam in Apofíolo'
rum Ecclefiafepelitur,
S EDVL I VS Presbyter edidit tres libros da^íyUcohe-^
roico metro compofnos: quorumprimus ftgna ^ virtutes veíeris
teñamentipotenti^ime refonat, reliqut 'verogeflorum Chriftifa'
cramenta, velmiracula imonants,
TOSSlT>ONIVS JJricanjíproíiinciA Epifcopusj hic
fijloprofequutus efi vitawfinólí Juguflini: cui eiiam operifubiecf'
indiculum fcriptorum eiuí; enumerans quantatdem beattfimus
DoÜ:or fcripflt. Vbiplufquamquadringintorumlibrorti volumin^
fupputantur.homiliarum vero y ^ epijíclarum, qu&ñionumq'i i^'
fnitus modiueft\ vtpene 'vixp-^pt quifquamarticulo fuoaliena
tama fcribere ^quanta illeproprio labore compofuit,
T Rl M ^SIVS Jfricantis Epifcopus compofuit fermcne
fcholaflicoje híírejibus tres libros,direéos ad Fortunatu Epifcopu,
explicansin etsquodolim B.Juguftinus in libro {jArefeon imper-*
fe¿ium,morte interuemente, reliquerat: in primo ofiendens, q^fd
¡jAreticunifaciat: infecundo, ^ tertio dtgerens> quid hAnttcum^
demonftret, CUruit luliano regnantc^,
PRO TE RIVS JlexandririA EcclefiA Jntifles,fcripfit
ad Leonem %omanA fedü SpifccpuJefefliu/tate Pafchali. nunc
autem Leonís Jugufli temporibus Diofcorih&reúcifucceffores^aU-^
cioreTimotheo.fcditionefactatCrudehfmieperemereiipfumq'-i^^"
r^iothenmfibipro Alexandrino Spifcopo conptuerunC>.
Ayuntamiento de Madrid

VIRIS ILLVST. y6i
T Ase H AS IVS Sicilienfis Épifcopus^edWt ynam
Tafchalem epi^olam,ad LeonemfupradiBum PapamdireBamt
inqua refert Fafchalis mjferijmiraculííihis'üerbis: Efl {inquit)
poffepo^quA appeílatnr Aíeltinastif^ montibus ardttis 3 ^ denfi^i^
misconfiituta: dÜcperparua,at(j^vili opere cofruEla E cele fia efi,
tn cuias haptifieriOtnoBe facrofanBa Pafchali, bapti^ndi hora;
clim nullpts canalis fit iVelfiftuíay qjelaqua omnino ^vicina.fons ex
ferepktur, ómnibus qui ajfuerunt confecratis: cum deduBoriunu
nullum fitjVtveniat aqua^ exfedefcendií, ClaruitftibTheodoJio
íí4níore,Arcadif Imperatoris filio.
r:¿: IZ IV L I A NV S quídam cognomento 7 O ME RIVS,
^Zh'raiuc ^^^ libros de anima n¿ttura4n dialogimorem confcripfit: quorum
'umTl'^P^^^^*^ rdí^r/'/Jí/,quidfitanima/üelqualiter credaturadimagine
»»M.bic- DeifaSla: in fecundo loquiturj'vtrum anima corpórea) 'vel incorinXfí
poreafit: in tertio dijferit t primo homini 'vnde anima fa¿ia: in
'o,,fHnd.,t. ^^^y.f^ ^ vtrum nouaanima fine peccato fiat\ an peccatum primt
hominis, ex illopropagataioriginalitertr¿ihat: in quinto defcribit,
qu A fit facultas animAÚn fexto eloquitm\'vnde fit ea difcordia.qua.
carnif¡>iritus,'üelcaro¡^iritHÍaduerfetur:infeptimodUlemfcribit
dedifferentia vitarum , acmortium, ^el reJurreBione carnis t¿
animAifme de morte carnisy ac eim refurreóíione: in oBauo autem
loquitur,de ijs, qua in fine mundifuturafunt.vel dequ&ftionibus»
qu& folentde refurre£tione proponte fine definibw bonorum, atque
malorum. Hic tamen in fecundo eiufdem operis libro tT.htulliam
error ib i4s confentiens, animam corpoream ejfe dixit'^ quibufdam^.
hoc fallacibus argumentis afiruere contendens, Edidit etiam i)num
librum de virginibus injiituendiSjaliof^ tres de futura vita con'
templatione, 'velde aíiuali conuerfatione\ necnon etiam de njitijs,
^ virtutibus»
EVGI"? IV S Abbas LucanefisyOppidi Neapolis CampaniaM
q^sndam Fafchafmm DiaconumlibellumdevitafanBi
Jüortachi Seuerini tranfmijfum breui fiylo compofuit. Scripfip
etiam regulam Adonachis confiftentibus in monafierio S. SeuC"
rini-, quam eifdem moriens,quafi te ¡lamentar io ture reliquit. Cía*
í'fet ^^'^ ^^^S^ Qonfulatum Importuni lunioris, Anafi;afio Imperatorc^
¿"I"'- regnantc^.
'»Cri: FVLGE NT IVS Afer,Ecclefia %uf¡?enfis Epifeopus
yin confefiionefidei clarusjnfir/ptt^ris diuinis copio fe eruditti^,
in loquendo dulcis, ^ in docendo, ac differendo fubtilisyfcripfit
multa i I quibíís legimus 3 degratiaDei) ac libero arbitrio libros.
S s s 3 Rejfon-
Ayuntamiento de Madrid

7^2 ISIDORVS DE
ReJponfionHmfepte'^qmhus Faujio GallíARegienfis vrbis Epifcopol
FelagianaprauitaticonfentientireJpondenSiObniütureiusprofun'
dam caüíditatem deflruere, Legimus ^ eius librum, de fanBa
T'rinitate, ad Felicem dire¿íum Notarium: librum qmj^ regula
'uerajidei, ^alia defacramento Incarnationis Domini noflri Je^
fu Chrifii. Extant S dúo eiuslibrijdeveritatepr&defiinationiSt
ad Eptfcopos mifi'.in cjuibus demonfiraty cjuodgratta Deiin bonis
'üoluntatem humanamprAueniat: (^ ¿juod Deus quofdam prade^
ílinationisfuA muñere iuflificans praelegit '^ quofdam ^vero irífuíf
reprobís moribm, occulto quodam iudicio, dereliquit. Efi ^ liber
altercationis eita : quo defdecum Traptrnundo Rege ídem Fulgentius
dijputauit. AdFerrandum quoq^yEcclefu Carthaginenfis
DiaconuWyVnum de interrogatis qu&fiionibus (ubfcripfit libeüum*
Compofuit ^ multos tfaBatus,quibus Sacerdotes in Ecclefijs vtC'
rentur.Flurima quoq^feruntur ingenijeius 7nonumenta. Hactantüm
ex pretiofis doctrina eius Jloribus carpfimus, Sors melíor,cui
delicias omnium librorum eim prAfiiterit Deus. Claruitfub Tra*
famundo Rege Vvandalorum, ^nañapo Imperatore regnantc^.
E ve H E %1 V S FrancÍAEpifcopus,elegansfentetijS^
ornatm in njerbisyedidtt ad Hilarmm oAreUtenfem EpifcopuntJy
eremidefertapeteníem,vnum opufculum, delatide eiufdem eremi>
¡Mulentifime)^ dulci fermone diBatum. In quo opere laudamus
dictatorem, etfi pauca^ tamenpukhra dicentem. Breuitas enintj,
'ut ait quidamjaus eft interdum in vna parte dicendi-Jn vniuerjb
eloquio laudem non habet.
HILARIVS Arelatenfis EpifcopHi fcripfitvitaparentis,
^ prAdecefforis fuiifanBtfimi ac "uenerabilis Honorati
Epifcopi, ¡uaui ac prAclaro prAdiBatam eloquio.
J T R 1 G I V S, Ecclefu Pacenfis Hijpaniarum Epfp
copuf, difertm lingua, ^fcientiaeruditusjnterpretatus efi ÁpO'
calypfim beati loannis oApofioli > fubtili fenfii, ac iüufiri [ermone\
meliüs pene, quam 've teres E cele fiafiici mri expofuijfe ^idetur*
Scripfit etíAmnonnulla alta, quA tamen ad notitiam nofirA leBio^
rm minime peruenerunt, Claruit temporibus TheudA Trinapts
Gothorwru.
IV ST1 NIA NV S Imperator quofdam libros ^o
Jncarnationc Domini edidit, quos etiamper diuerfas prouinctas
miftt.Condidit quoc^ ^refcriptum contra lUjricianam Synodumt
^ aduersus (táfricanos Epifcopos, Chalcedonenfis Synodi dejen-fires.peruerfofiudio'^
inquo trta capitula damnare contendit- td
e\t
Ayuntamiento de Madrid

VIRIS ILLVST. 763
efi.Theodorl números i Vejtini Eptfcopt diBa\re¡cripta ^heodoretí,^
epíflolam^quA dichur Iba Ede^ent EpifcopL
FACFNT> IVS Jfer,Erma?jenfisEcclefu Epifcopttí,
dnodecim libros pro defenfionetrium capunlorum fcripfit: quorum
fiylo elicuitytrtaprAfata capitula inprAfcriptione ApopolicA ñdeiy
^ Chalcedonenjis Sjnodi impugna!tone fuijjfe damnata: id efly
epiftolam IbA,EdeJJem Epifiopi,ad Aíarim Perftm duBam, ^
Theodorúm Afopjuefienu Epifcopum,(¿Theodoreti Cyri Eptfcopidi¿fa.
Claruiípofi Confulatum Bafilij anno quarto.regnante
lufiintano Imperatorc^,
IVSTíNlANVSde Hijpania EccleftA Valentín
EpifcopuSiCX quatuorfratribíií Epifcopis.ex eadem matre progenttis
vnuí, fcripfit librum Rejponfionumad quendam RufiicuTru,
de interrogatís quafiionibus: quarum prima efl,de Spf'ritufinóio:
fecunda efi contraBonajtacos-^ qui Chriflumadoptiuum,^non
proprium dtcunt: tertiarejpon/ío ejiy de baptifi/io Chrip, qmd ite^
Tare nonlicet.-quarta rej¡>onfio eñ.quod Filius,ftcut 'Tater inuifi^
bilis fit. Floruit inHiJpanijs i temporibus Theuda Principis Gothorum->.
IVSTV S, VrgelitanA Ecclefi& Epifcopus Hijpaniarum,
f^fiaterprAdtáíi luflimanij edidit libellum expofitionis in Cántica
Canticorum,toíum njalde breuiter, acaperteper allegoriarum
fenfiír^. Huiw quoq^ fratres tíelpidiftí > ^ Nehridius quAdaní*
fcripfijfeferumurieqMibus quia incognitifumus^magis reticenda
fatemur.
M A RT J N V S, Dumienfis monaflerij fanBipmus
TonlifeX) ex Orientü partibus nauigans Galleeciam venit yibtc^
conuerfisab Arriana impietatead fidem Catholicam Sueuorumj
populfs regulamfidei ^fan^A religionis confiituit'.SccIeJtapcos
fnformauít,monajíeriacondfdit,copiofa^pr^ceptapÍAÍnJiituf/oníS
compofuit. Cuius quídem ego ipfelegi libru de differentijs quatuor
'virtíitum, ^aliudvolumen eJ?iftoUrf4m',in quib/4S hortatur

754 ISIDORVS DE
tertius defententia Deii quartus de díluuto mundi : quintus de
tranfitumarisrubri, Scripfit ad Fufcinam fororem de laude v/r^giniutis
librum 'unwn, fttlcherrimo compofiwm carmine j 0* ^/

VIRISILLVST. y6s
tradanturi, quanth etiam claruertt ornamentis verhrtim, nemo
faftens explicare *vMit\etíamfiomnes anmems^oertanturin
linguas.Scripfit etiam (fquafd^m ep/ftolas ad pradióíuw Leandmmj}
cfíiibus vna in eifdem Itbris lob,titu!oprAfatioms annedit.
Altera eloc¡uitur de merfione haptifmatís, in cfuo Ínter CAÍ era ita
fcripmm efi: %eprehenfibile (inauit) e¡[e nuUatenmpote^ infantem
in haptifmate mergere, 'velfemeí, "velter: quando in tribus
merfionibus perfonarum Trini tas, ^ in vnapotefi diuinitatis
^'j^ii pngularitas defignati, Pr&terea '*^ edidit, quod totum myftícis
Mf! eifís intelle¿íumiin.xxíj.homiliaá differuit: Homilías item Éuan^
geliorum:Ítem dialogtm'jrecumPetrohabitii de "VtrtHt'ibus Patrum
libros quatuor:in quorum differtione, ^ verborum floresf
^ fenfuum depromit venuflates. Fertur tamen idem excelientifi^
mus 'vir^ (^ altos libros morales fcripftffd totumq^ textumquatuor
Emngeliorumtfermocinando inpopulis, expofui¡fe\incogmtum
fcilicet nobisoptií.Félix tamen,^ nimiumfelix, qui ommumjtudiorum
eiuspotuii cngnofcere di£ia. Floruit autem Adauricio Au"
guflo Impera:ore,obíJtq^/n ipfoexordio PhocA Romani Principis,
L E

75(5 ISIDORVS DE
¿íí; ^ finonfatísjplendidas verhú, acutas tamen fententijs. Fio*
rti'ít ftib Reccaredo'uiroreligiófo,av Principegloriofo:musetiain
iemporibiís,mirabili ohitii mortaiis vitA terminum clauftt.
Lie I NI ANVS Qarthaginis Spartam SpifcopuSiinfcri"
pturis doéfíis, cuitis quidem nonrmllas epijlolas legimus-^ de Sacramento
denique baptifmatis vnam,^ ad Eutropmm Abbatem.pO'
jiea ValentÍA Epifcopum plurimas, Reliqua "vero indujiria, ^ labor
is eius adnojtram notitiam minime deHenetmt.Claruit tempo-
Ytbus Mauricíj ^yúugi^^i: occubuit Cofjpamimpoli,'venerjo,*vt fertint,
extinSlm ab Amulis. Sedy iJt fcriptvtm ejl: luflus qiiacunque
mortepr&occupatusfuerit, anima eiusin refrigerio erit,
S E VE R FS AíalacitanAfedis ^ntijles, collega, ^ focius
Liciniani Epifcopi, edidtt libtum vnum aduerfus Vincentium CA ^
Ja^auguJlanAvrbis Epifcopum-^qm \x Carbólicain Arianampra 4 'S-'^^f^l.Qi'^.
uitatemfuerat detioktus. Eft ^ alius eiíifdewj de virginitate, ad ¿o.
fororem libeUus^qui dicitur anulusicuius quidem fatemur cognouiffe
titvilíAmi ignorarteloqumm. Clarmt temporibus prulicii Imperatoris,
quo etiamregnantevitamfniuit,
10 ANNES Gerundenfis EccleftA Epifcopus, natione
thíis, prouinctA LufttantA Scallabitanus. Hiccum ejpt adolefccns^
Conflantinopolim perrexit-^ ibique Graca, ^ Latina eruditione ntítritHSj
feptimo demumannosn Líijpantasretierjiiscf;,eodem tempore
quo incitante Lemigildo Arianafeniebat infama, Hunc fu- ¡
pradictus^R^XiCmn adnefandA hArefs ^crudelitatem compelleret, i po»'"»"*
^ hicomnino refifleret, exilio trufhs Barchinonam relegatuSy per
decem annos multas infidias,^ perfequuttonesab Arianispcrpef
fí'isefi:quipoflea condidit monafieriumiquodnunc BicLtodicitur:
'vbí congrégata Monackorumfocietate.fcripfitregulam ippmon^^
fterioprofuturaw , fed (^ cunóíis Deum timentíbus fatis neceff^"
riam. Addidit in libro Chronicorum^ab annoprimo luflinHunioris
'PrincipatuSi'vfque inannum oB;amm MauricijPrincipis Romanorum,
^ quartum %cccaredi Regis annum y hifionco comppfi^
toquéfermone *valde 'utilem hifioriar/i.St multa aliafcrípfjf^^^'
ciiuri quA ad notitiam noflrarn nonperuenerünt,
EVTROPJVS EcclefiAValentwAEpifcopusjtmadhuc
in monaflerio Seruitano degeret, ^ Pater ejjet M onachorum,fcri' ^ j ;,;nianum ^
pfit adEpifcopum" LucianumjCuius fuprafecimusmetionem^'oaU rupr».
de'ütilem epipolam:inquapetit ab eode^pro qua re baptiz^atis infantibus
chrifmatis ^nBio tribuatur, Scripft ^adPetrum Epfpcopam
Irtabicenfemi de mjiruStione monachorump fermonefaluhrp
compop'
Ayuntamiento de Madrid

VIRIS ILLTSi;? 76f:,
compófitam epifiotam, ^ rualdelmon^chjsuecejfmam* .:
MJXJMVS C.AfarAHgH¡tanA CmitaüsEpifcopus^multa
verfí4profaque componeredkhnr, Sifipfit^ kremfylo hijloriamjeijs
qm temporibus (^othorum inHifpanijs a£ta fmty hu
fiortco^'CompoJiíofermone. Sed^ multa í^liafcribere dkitrmquA
nondíim legihaófenus. Laus Deo ^ Domino nofiro le fu Chrifip,
ILDEFONSI EPISCOPI TOLErtani
additio adlibellumfanAi líídoride viris lUu^
ftribus fandae Ecclefiae, poft Hieronymum,
8c Gennadium.
V,
F R^F^TÍÓ,
Irorum adnotationem illorum, quorum diófis atq¡ doBrinis
fanBa E cele fia, tato terrarumorbe diffufa illuflraíur, atque
in bonis defendiíur ex aduerfis, moxpofi défcertfionem Chrifli, ab
jdpojlolomm exordio, vírbeatus,atque doéíifsimus Hieronymus
Freshyterpleneduiíur annotajfe: quifigillatimnominaeorum,fJeriemtemporum,
monumentalibrorum,diuerfitatesopHfculo7'um in
Uudabilem,nec€J[ariamcy meworiiim,vfque ad fe ipfum^fylo eu'tr
denti confcribenS, ^ innotefcendo monpauitj^ retexendopofteriscommertdauit»
Hum fequutusGennadius^ renotationisordiney
textu fimiliprÁCucurrit: deinde vir prudentíp'mus, Ifidorus Hir
(balenfis EpífcopuSieodemduáu quofquevíros óptimos reperüt, in
adnotationemjubíunxit: fiquidem non omnia perfcrutatus abfcef
fít, Toft hunc 3 in no^rispartibus incuria cunSiis: ita vt quídam
*üetufia anti quitas operiret, (^ quamplurimamua negleéius obli.
uionis abfconderet, Jfi egoprocuNalde impar,(^ ijs ,quos adno*
tatioretineti^ijs,quos adnotatio deledauit yindignusfatis, ^ abfquefiíbflantia
totiusboni operis,fuccefforquéfaníÍAmemorÍA alterius
EugenijfaBus, in fede illa gloriofa ToletanÁ 'vrbis; quam
non ex hominum numero gloriofam dicO)Cumhanc etiam gloriofor
' sum illuñret prafentia Frinciputmfcd exhoc quod coram timentibus
Dominum, iniquis,atque iuBishabeturlocusterribilis, omñique
'veneratione fublirnis, conatusfum, etfimn elegans ¡ludium,
'uel obfequellam bon& illorum mifcc^^\J^^'\ »iemori&gloriof&\;ne in.
currerem ex plentio damnumift^^ gloriofa fedis, tam glorio^
forum "virorum clarefcentem memoriAlucem tenebrofanubefilen^
tijcontexi^em. Ferturnamque exantiquitate'oeterii qmdpotuijfe
fieri
Ayuntamiento de Madrid

7(58 ILDEFONSVS DE
fieri cermtur, exmplo temporis noui. O^m aMontanusfedUeiat
heatipmus PufuL *vt a fe conitígalü conuerfaúonis infamiam
propulfaret, tam dm ajfumptos "Vefie candentes narratnr tenuijfc
carbones, doñee Domino confecransMatmem totiusperfe metip*
fum compleret mijjfAcelebriíatem:quo facrificío expleto,prunarum
ignis cum decore vefits adeo in concordiam *veniti *vt ñeque 'vefiis
'vim extingueret ignis.neque ignisfiatum deleret 've^is. 'JR^rJum
cum tíeüadio Eptfcopo fedis eius Juftus Diaconusfafiu fuperbiA
inJultaret,pofi mortemqutdemfui Fontificís vixit Epifcopus y ^
ípfe tabefaéJus: fed in reprobum verfusfinfum» ob intemperan"
tiam moruM,a minijiris alrarisfíiÍ3dorm/ens,jirangulaíus Zaqueo,
*J¡?irauit.ItemquumfíicceJforieius lufto Epifeopo GerontiusFref* F.I^P*'****'
byteriFrincipis oblecíaminefotuSiContemptumfaduerfitatemq^ de^
ferrét, tam repentino mota vimperdtdit intelleÜus, vt multismedicorumcurationibus.quidquidinmedellam
fieret, totum inpefis
augmentumcrefceret, Sicq^ inualuit commotiomentis, iJt *vfc^ ad
obitum fuum^t error effet homini/tm i)elparticipatio vifionis, vel
colloquium oris. Adhuc etiamfuccejforiin locum eius Eugenio prto
ri^ Eufridius DiaconusfHHS,quum innixusamicitia fecuíarij'VfO' ^ j^miv^^^
lenter honorem Presbyterij,^ qua dampradia extorfijfetytam in reprobum
fen fum, tamquam in languoris fupereminentem peruenit
ftatú^iit cum viuere recufaretytam ^^ mori effet quam viueret, qua
rüitéerCtquam morivellet,Horumegobeatorum ífudijs prouccatus,
qu&j¡vetera antiquorum relatu reperi,qu&q^ noua exhibitione temporis
reperiiOrfu /fngu£,quopotuifubnotaui:*vt illorum bona memo
ri£ iungerer, a quibuspraua operatione d¡ftungor:(^ quicum illis
in templo Dei non infero do£irinA coptam> offerentium commendem
fdeli obfequellamemoriam^obfecrans omnes,'vtme diuinA ingerant
pietati:quia illos humana memorÍ£,ex qua labt poteraníitenaciter
commendaui.Sane beatifimum Gregoriumfan£is. memoriét, Iftdorus
adnoíarat,Sed quia non tantum de eius opertbus dixit,quantii
fumus experti,ideo renotationem illius fubmouentesMus, de tilo no^ ^^
uimus.fiylopleniore notauimus'^ • ^''¡^¡ÚC,^'^^'
jíuñurius.poñ oAudentium in Toletana vrbe fedis Metro- videntuí.
polisFrouinctACarthaginenfsFontifex.'uir egtegiusy adftgnans
opera njirtutum plus exemplo'Viuendi, quam cálamo fcribentis.
Hic ^ Sacerdotio beatus, ^ nilraculodignw\ quia quibusiunge^
retur in ccelo, eorum terreno reperiremembrameruit in fepulcro.
^^m quum fedisfu& Sacerdotio fungeretur, diuina dicitur reuelatione
commonitus, Complutenjifepultostnumcipio, quodab^urbe
eius
Ayuntamiento de Madrid

VIRISILLVST. 7emt, Quibm repertis, rediré infedem renutnSiferuitute
fímuí, ^ afiduitate fanóioruminnexpís, diem cUuftt extremunu,
Cums tamen fedem, doñee ^ixit.nemo adijt: inde^ 'Vt antiquitas
fert, in Toleto Sacerdos nonus-, ^ in Comflmo agnofcitur primas,
M ONTANVS, pofi CelfiimprimA fedis prouinci.A
Carthaginis ToletanA'vrbis cathedram tenmíj homo ^ n)irtmejpir
ritus.^eloquij opportunitate decorm: régimen honoris reteperarnt,
ac dijpofuit condignojcalejii^ iurefimul ^ ordme: fcripfit epifio^
las duas Ecclefiafiica "ütilitatis dífciplina ' confertas: e quibtts *• F.Confemi.
fünam TalentiÁ habitantibns\ in qtsa Presbíteros chrifma con^
ficere,Epifiopofq; aliena diace/ts^alteriusterritorij Scckfias confeerare,
magna per hibetur prohibere auBoriíate '^facrarumfcripttirarum
teftimoniji affirmasMiffum fieti penitHs non licere. Amatores
qtio^ l^rifcillian¿!> feéis., licet non operarentur eadem, quia
tamen memoriam eius amoreretinerent, abdicat, ^ ^ exprobat»' Ai¡a$exprobrat.
commemorans quodin libris beatipmi Toribij ipfisad Leone TT.
mips eadem Trifcillianorum h&refisdete^ata}Contti¿fa, atq\ decenter
maneat abdicata. Aliam epijlolam eitis ad Toribittm Aíonachumjn
qua laudans eum,quodculturam dejiruxerit idolorum»
commifit ei Sacerdotalisatiéioritatem rigorts.per quam F resbjtérros
chrifrnaconfiuere, 65* Epífcopos aliena fortis, alterius dioecefts
Ecclefiasconfecrare^magna compefcat intieéíione.. Fíic vir antiquipma,fideliq\
relatione narratur, adexprobrationem infamia,
tam din prunas tenuijfe in veflimentís ardentesjonec coramfedis
fuafacro altarejtotius Mijfacelebritatemperfemetexpleret, PeraBis
autem folemñbns,neq\ pruna ignem>neq\ vefiis inuenta.efi
amtfijfe decorem. Tune T)eo rcUtis gratiarum aóiionibpíSi per fim^
plicem natura ignis conuicíaeji ^fallada déteftabilis accufantis»
^ innocentia beatipmi Sacerdotis. Glorio fus habitm fuii tempo^
ribuí Jmalerici Regís :annis nouemPontificatm tenuit dignitatem.
D O NA T V S, exprofepone>^ opere Monachm.cuiufda.
eremitaferturyin Africa»extittjfe difcip^l^s> Píic violentias barbararu
gentiumimminere conJj)iciens,atq\ ouilis dippatione, ^gregis
Áíonachorum pericula pertimefcens , fere cum feptuaginta.
M-onahis-, copiofifq-^ librorum codicibus 9 nauali vehículo inHijpaniam
Commigrauit: qui ¿tb illuphi^eligiofaq\fcemina Aíinchea.
fubfidijstac rerum opéribus mimfiratiSj Seruitanum monafierium
Ttt füijus
Ayuntamiento de Madrid

^70 ILDEFONSVS DE
*üifíis ejl conflmx/Jfe. IJie prior in Hijpamam mona ¡tica obferuantU
vfítm, S regidam dicitur adduxijfe; tam njiuens wiuturru
exemplis nob'úu» qt*am defunSius memoria claritatis jubhmís.
Hic ^inprafenti luce fubfiñenSi ^ in crjpta fepulchri qmefcens,
fign'ís quibufdamproditHr effulgerefalutis: 'vnde ^ monumentum
eius colereperhibentur incoU regionís.
QAVRQASIVS Toletan&EcclefiaFontifex,Metrofolis
vrbiSipofl Adelfiíim.inloco afcifcitur Sacerdotisa 'virbonus,
fcgtminis auctoritate prularus, domeflicis rebpisbene dijpofítuf,
adaerfitatibas infuü con^anter erectus. Qui quanto extiiit temperantia
manfuetus, tanto fortior femper fuii ínuentus aduerfis.
Plus iüi intentio in dcfenjione ^eritatis, quam in fcribendi
exercitio manfit. Vnde perfectis njiris compar habetur: quia
quA de 'Verbo illorum pr&dicatio feminauit, defenjlonis huius
cufiodia pr&muniuit. Vixit in Sacerdotio tempnibus Vviderici,
Gundemaris» (^exordijsSifebí4tíRegum,annisferweduodecinu.
1 O A N N E S in Pontipcatu (¿Máximum fequutuSy
BcclefiA CAfaraugusfanáL fedem ajcendit:primopater Ádonachorum^
t^ ex hoc Praful faóíus in regimine popuiorum; w infa^
cns literis erudiifis-^ plus ver bis intendens, quam fcriptis\ tanu
largus ^ hilaris dato, quam hilaris etiam 'uultu. Vnííionenu
'üero Jj>iritm Dei, qua fouebatur intrinfecm, tamlargitatemuneris
y quani habitudine cultus adeo préiferebat-, njt ^ datunu
gratia commendaret, ^ non datum gratia excufaret. In Eccle^
fiasteis officijSf qu&dam elegamer ^fono, ^ oratiene compofuit.
tiAdnotauit Ínter hu inqmrenda l^afchalis folenmtatis tamfubtile
i^ vtileargumenium, vt leéíori S br cuitas contra ¿la, (f 'veritas
placeat patefaéia. Duodecim annis tenuit fedem honoris,
adeptm 'üitam gaudíj^ ad quam anhelauit deftderabili 'VOto,
Subjlitit in Sacerdotio temporibns Sifebuti^ ^ Stmthilani Regurru,
HELLADIVS po^ AurafHmfediseiusadep tus
eñ locum. Hic qtium RegtA AuU iüuftripmus, publicafumq^
rerum extiterat reElor, (ub fecularihab'ttu, Monachi votunu
pariter explehat ^opus, Nam admonaflerium illud, A gallenf^j
dico, cuites me fufceptio (¿Monachum tenuit^ quod muñere Dei,
perennifq^ ^ patentis fan6litatis decore ^ opinabile cun¿lis, ^
paUm eji totum, quum fape difcurfantium negociorum ducíu^
étinere.peruemret^ remota clierntirn^fectiliá. pompa decoris, e^'
nachomm
Ayuntamiento de Madrid

VIRIS ILLVST. 771
nachoYum peculiaritatihus inhArehat. Qj4um(^ Ínter decorerru,
infolentiam^ feculi, folitudinü ^ amaret, ^ fe£taretUr arcana,
celenjuga relictis ómnibus, qua effenouerat mundi¡ adtjt fanéíum
mohafieriíi:quod frequentauit 'uoto a nienit permanfurus optabili
'vjk, Ibifadus Adonachis pater, meritis, fludfjfq-^fan£lis, ^ vi^
tam Monachorum debite rexit, ^ ¡tatum " monafier^s totius *^''^°'"^^
communüreidiuitiascumHÍauit, Ex hocfepspene fenio artubnf
adPontificatus apicem deuocatur: t^ quia ^ocareiur'vi coaéíus
partter ^ ignotas y illíc maiorum n)irtutum exernpU, quam Aío^
nachus dedit: quia fiatum mundi, quem contempfityperhibetur
rexijje difcretione: miferaitones eleemof^narum^ copias tam^
Urge egenis intulijje probatur, ac fi de iUitís ¡tomachoputajjfes inopum
^ artHs defcendere, ^ 'Vtfcera confoueri, Scribere renuit,
quia quod fcríbendum fuit y quotidianA operationis pagina de^
monjlrauit. Me ad monafierium rediens memoratum , 'ultimo
*üitAfu£Ípfe Leuitamfacit. Senex obijt ,decem ^ o¿Ío annis régimen
tenuity tetnporibm Sifebutit Suinthilani, ^exordijs Si/ennartdi
%egum. Qui poji beatior,gloriam calefiis regm bonaplenas
feneBute promeruit.
IV S TVS, pofi Helladmmydifcipulus eius, illiq^ fucceffor
efi,njir habitudine corporis, ingeníj^ meritis decorítí, at^
quefrbtilis'^abinfantiaAdonachtiS) ab Helladio ad virtutCTTij
monaJlicA inñitutionis ajfatim educatus pariter ^ injiruáfus,
in Agalienfi monafleriotertius pon illum ReBor eñfaílus. Extitit
Redor annis tnbm. Tempore Sifennandiob^t. Qui Rexpofi
hunc, dienonodecimo dejunBtü abfcefttk
IS IT> O RV S po¡t Leandrum Hijpalenfis fedis Prouincia
BMÍCA cathedram tenm\ vir decore jímul, ^ ingenio poU.
lens. lüam tanta iocunditatis affiuentem copiam in eloquendopromeruity^t
'übertas admiranda dicendi ex ea in ftuporem verieret
audientes, Scripftt opera eximia i^ nonpauca: idefijihrum
de genere officiarum» librum Prooemiorum, librum de ortu,
'vel ohitu Trophetarum, librum Lamentationum, quem ipfe Synonyma
vocitauit-^ libellos dúos ad Florentinam fororem, contra
X,p!''^"jf/*^ nequitiam-^ librum de natura rerum > ad Sifebutum Trinci-
'i*"" M f pem-Jibrum Differentiarum-^ librum Sententiarum.Collegit etiam
•f
f-m.
júfi. de diuerjis auBoribus y quem ipfe nominat Secretorum expofi-
tiones [acramentorum-^ quibus in 'vnum congefiis, ipfe líber dicitur
QuAfiionum, Scripjtt quoq-, vltimOi adpetitionem Braulionis
Ttt a Cafar*
Ayuntamiento de Madrid

772 ILDEFONSVSDE
CAptraugu^ani Epifcopix Itbrum Etjmologiarum: quem cunu
multis annis conaretur perficere, inexfleto opere diem extremunu

ILDEFONSVS. 77^
hw difctpíili^tpinBífíj^ filíjs Eccleft&DeihAreditatem meruit reliniímre
guhernandam. Ídem Eugenitu moribm, incejfu^graiiis:
nam números, fiatum.incrementa, decrementaq^^ctirfusy recurjufá.
lanarum tanta peritia nouit, 'vtconfíderationes diputatwnü e/í^Sy
audítorem injiuporem 'verterent-,^ inconfiderahtlem doBrinarru
inducerem. Vixit in Sacerdotiofere 'undectm annis, regnantibus
Cinthila,Tuigane,^ Cindafu'mdoKegibus.
ítem E VGENIVS alter, pofl Sugenium Pontifex fubrogatur.Híc
cum E cele fu RegU Clericus ejfet egregifu, 'vita mo*
ñachi deleBatPts ejly qui pigacifuga njrbem Cíifaraugpf¡tan¿impe^
tensMic martyum fepulcris inh&Jit: ibique fludia fapientiñy^.
propojitum monachidecenter incoluit. Vnde Prmcipali 'violentia.
redu¿ÍHs,atque in Pontijicatum adfcitw, ^itam plM'uirttitum^
meritis^quam 'viribus egit: fuit namque corpore tennis, par uta robore,fed'üaldeferuefcensj¡firitt4S
virtute .fludiorum bonorum mm
perfequens \ cantus papuis vfibus viciatos, melodis, cognitíon^__,
* conexit\ officiorum omijfos ordiñes, curamque difcreuit. ^cripjit^v.comxit.
defanBa Trimtatelibellum,^ eloquio nitidum, ^ reivcritatc^
perJpicHum.Qui Ljbi& Orientifque partibns miitiquantocjns poterat,mp
procellis reftéltantia freta incertum pauidis iter njiatoribtisdiñulijJent.ScripJit^
dúos libellos, "vnum diuerfi carminis
metro^alium diuerfi operis propt concretos: qui ad multorum in^
dujlriamietus ex hoc tenaciter fanBam 'valuerunt commendarc^
memoriam. LibeüosquoqueJDracomijyde creationemundi cóñfcríptos,quos
antiquitas protulerat*VíCÍaios, ea qu& inconuenientia reperit
fubtrahendojmmutandoy'üel meliorando, ita tn pulchritudinis
formam coegitiVtpulchriores deartificis corrigentis ¡ quamde
mantíprocefilJe *videantur auóforis. 6t quia de die feptimo idem
Dracontins omnímodo reticendoyfem'tplenum opur 'vifits eft reliquiffe,
iííe ^fex dierum recapitulaiionem [mgulis 'uerfibtis renotauit,^
de die feptimo, quA illiijifa funt,eleganSer dióla fiibiunxit,
Clarta habitus fuit temporibus CirJthafuindi, ^ %eccefiuindiy
Regum\ fere duodecim annis tenens digriitatemfimulf^gloriarru
Sacerdotis. Sicqj poplucismundanalísoccafum,inbafilicafan¿íd
Leocadia tenet habitationem fepulchri.
I VLIANVS
VITA IVLIANI EPISCOPI
per Felicem.
EpífcopHsJifcipulusEugenij^fedisCarthaginis
prauincia Aíetropolitanusj'urbis RegiA Pontifex,quam plurima
Ttt 3 de
Ayuntamiento de Madrid

774 DVODECIM VITAE,
deoffidjs dMfiuo fono compojuk. Era j%%.diem 'vitA claufit
extremumiacfic in baftlica gloriofifimA Jancia LeocadíA 'virginiSj
forte fepulchrali eñ tumuUtus,
VITA SALVI ABBATIS ALVELdeníísjincerto
auótorcp.
S Aluus, aAbba jilbaildenfis monajlerij, 'uir lingua nitidm, ^
^fcieníia eruditíís^elegans fententtjs,ornatusnjerbis, fcripfit facris
virginibtis Regular em libellumi^eloquionitidHm^^rei'üeri
tate perjpicuum. Cuiusoratio nempe in hymnis, orationibus, verji^
bus,a€ mifis,quas illufiriipfe fermone comfofuit,flurimam cordis
compun^ionem,^magnam fuauiloquentiam legentibuSy audientfbufque
tribuir, Fuit namque corpore tenuis, paruus robore, fed
füalide feruefcens Jpiritus *virtute. O quantaillius ex ore dulciora,
fuper mella,manabant 'verba, corhominis quafi 'vina lAtificantia*
Obijt temporibus Garfeani Chrift/anipmi Regis, ^Theudemiri
Tontijicis,quarto Idus Feb.Era milleftma: fana doÜrinaprAfian
tior cunéiisj^copioJior operibus charitatis.y4c fie inprAdiBoccenobio,iuxtabafilicamfan£íi
J\dartiniEpifcopi,^ confeJToris Chri
jli eñ tumulatUS forte fepulchrali, Jidcuius pedes difcipulus
Velafco Epifiopus quiefiit in pace.
DVODECIM VITiEINCERTI
au6toris,quae in M.íT.D.IÍídoro, & Ildefonfo,
ciim hac praefatiuncula praeponebantuJLj.
Q
Vamuis fuperifíf plurimi veterum traSíatorum, ínter GYACOS
^ Latinos fcriptores do¿íipmi annotentur, tamen reor ipfi
"^^ etiam paucorum memoriam faceré, quorum leótionerru
recoló me attigijfe.
SIXTVS EpifcopHSRomanA vrbis, ^marty» compo^
fuit ad inflar Salomonisjibrum Prouerbiorum^ tam breui eloquio»
'vt in fmgulis 'üerficulis finguU expUcentur fententiA. Cuiquidem
opufculo hsretici quAdam contra Ecclefiañicam fidem inferue^
runt-y quo facilius fieb nomine tantimartyris,peruerforum dogmatum
recipereturajjertio, Sedts quiCatholicum fe fe meminit,probando
legat, (f en, qu& 'veritati contraria non fuñí, recipiat. QM,"
damautem eundem librum ab hAreticis^non d Sixto fuiffe ^i^^^
tum.
Ayuntamiento de Madrid

INGERTO AVCTORE. 77S
tum. Refellitautem hanc opimonem beatifimHS aAugtiflhus, qui
inquodam opere fm^ ah eodemmartyrehoc opus compofitum eífe
fatetur.
MjíCROBiVS T>iacoms ^udmmfanBiCyprianu
ingeniumq^ fequutus, coplexus eíi congrua, ex vtroq-^ ieflamento,
aduerfus 'verfattas h^retícoruw capitula; de fcilicet ^ei Patrü,
(^ máíeflatefilíj Det, ^ de aduentu eins, Incarnatione,^ ^í^^~
fione in coelis: f arique modo, ^de eleéiionegentium,^ reprobatióne
lud&orum. Deindefuhiecit etiam catera,advti¡itatem WA^
difciplim religionispertinentía:omnia h&cin centumdiñinCta ca^
pitulis.
FlLASTRIVS BrixienftsEpifcopm:hiclonge ante hea.
t'ípmum Augupnum, edidit lihrumdehArefihus'^fingulas qtíafq^
demonjtrans'^Jíue qu& in populo ludAorum, ante Incarnationem
Chrifii fuerunt, quas'viginti oéfo enumerat\fiue qua, pop Domi-
'niSaluatoris aduentum, aduerJusCatholicamjidem exortÁ funt:
quas idemcentum'üiginti oÜo eJfedefcribit.Sicut ^ de eo idem
*vir magna gloria Auguflinus, (^ doBor claripmus meminit.
THE ODORVSj Mopfuefiena ^vrbis Epifcopus^ ita clare
copiofiq^ [cientia doctrina refulfijfe refertur, 'vt pradicaretur, fi
referre fas ejl, miUe^oluminumfummam in Qracoconfcripfijfef Ca^rc /e^e
aduerfus omnium hareticorum errores. Hitnc oAcephalorum Epif- ^
copi) in praiudicio Chalcedonenfis Concilij, lujlinsano Principe
compcliente, damnarepoftmortem cum Jba, ^ 'T'heodoreto Epif'
copis cenftteruP^dum conjiet eum laudabilium virorumteftimonijsj
claripme Ecclefu doBorem fuij^e, Vixit vfque adlmperium fenioris
Leonis.
TY%JNNIVS- ^uffirius, fcripfit ad quemdam Paulinum
Preshyterum, de benediáíiombus Patriarcharum, triplici in^
teüi^tia librum-^fatis fuccinBum,^ clara breuitate compofitum.
Píic mtem iuxta myflicum fenfufn,ea qua de Dan flio lacob,
fcriptafunt, non reSte de Domino nojlro interpretatur-^ dum proculdubio
ad Antichri¡ttim eadem pertinere fanóíorum Tatrum
probet ajfertio.
VER GVND VS jfricanm Epífiopus^fiudijs liberalium
literarum diprtus,edidit carmine da^tjltco dúos módicos breuefq^
libellos: quorumprimum derefurre¿flone ^ iudicio fcrippt, alterum'uero
de poeniPentia-^in quo lamentabili carmine pr'opria delicia
deplorat.
VICTORINFS Epifcopus compofuit:(^ ipfe verfibus
Ttt 4 dúo
Ayuntamiento de Madrid

jy6 DVODECIM VITAE
¿HO opufmla admodam hrema: 'ünumadueTi'fus ManichíLos, reprobantes
ueteris teftamenü Deum^ njeram(¡¡ Incarnaüonem con'
tradicentes: alium autem adaerfus Aíarcionijias, qui dúo princi^
pia,idí'fiyduosDeosfirígíínt'j*ümmma¡um, iuñam creamrarum
conditorem, ^ retrihutoremfaBorum^^ alterum honum) animarte
fufceptorem ,^ indultorem crimintim,
ITJTI VS ProMÍncÍAGall(ecÍAEpifcopus¡fecuttischroni'
cam Eíifehíj C&farienfts Eptfcopi,fi(teHieronymiPresbyterí,quA
'üfque hodie invalentisaAugufii Imperium edita decíaratur, de
hinc ahanno primo Theodojftj ^ugujti, 'vfque in annnm Imperij
Leonis oBauum, fuhiunBamfequitur hifioriam: in qua magis barhararúgentimn
bella crudelianarrat.qu&premebant Hi^aniam,
Decefit fub Leone FrincipeMtmaiampemfeneSíute'Jicutetiam
frafationis fas. demonjtratur indicio.
EVSEBíVS DorolitanA'vrbisEpifcopus^hicincoetuQjal"
cedonenfls Concilij, contra 'Diofcorum h&reticum AlexandrinA
'urbis EpifcopumMbrum obtulit,ac pr Afenti Synodo omnes Diofcori
errores (^ blafphemiasrecitauit, Hunc enim ad fanóíum FUuianum
Conflantinopolitanum Epifcopum idem DiofcornSy in
Ep he fina fecunda Synodo 3 excommunicationis fententia deiece-
Yat\ eo quodpro orthodoxafide contra IjArefiem repugnaret. Vnde
poftea ídem Eufebius, in Chalcedonenfi Synodo innumerahúium
malorum eius Crimina , 'vel Mafi?hernias detegens, damnationis
eiíis fententiamfuper eumafanBo Concilio imprecatur: fcilicet,
iJt qtsod iniuñe Ule alijs intulerat, in eum iuíle retorqueatur,
CEREALIS CafiulenfisEcclefiíEpijcopusihicdumapud
Cdrihaginenfiem AfficA PromncÍA 'urbem ventfifet, ^ defide Jan-
BA Trinitatis cum Adaximiano Ammonitarum Epifcopo comer^
tattiseñt refifondens propofitionibus eius non eloquiorumargumen"
tis,fedteñimonijsfan¿iarum firipturartim. Extathocipfumeittfi
dem optifculam» decem^nouem re^onfionum capitulis prafigni^
tum.
FER%ANDVS Carth aginenfis Se ele fu T)iaconus, muítuminfacrisfcriptHrisfiorui¡fea¡¡'eritur,
multafque eum beato
Ftslgentio propofitionesalternis epiíiolis habuijfie narratur. l^e ad
Felagium t$ Anatolium^ Romanos Diáconos, confuientes eumy
'ütium liceatquemquam damnare poflmortem,edidit refcriptum^
njbi Ínter alia fie loqtttitus eft dicens: Qjüd frodeñ dormientihus
perttsrbare?Siquis adhuc incorpore mortishuius accufatus» ^ danatas
ante quam mereretur abfblui, de Ecclefia raptus ert,abfi)hi
non
Ayuntamiento de Madrid

INGERTO AVCTORE. 777
mrjpotefi vlterm humano iudicio, Siquis accufatus ^ ahfoktHS
ante diemfacriexamnis, repentina vocationé prméntus efi,intra
ftnum matris Ecclefta conftitmus, diuino intelligendus eñiudicio
referuari: dehúc nmltis homo poten manifeftam proferre fenten^
tiam\ cuifi Deus indHÍgentíam dedit 3 nihil nocet noflra feueritas'^
fed fi fuppliciumpr&parauiti nihil prodefl nofira henignitas.
TETRVS Ilerdenfis Hijj? aniarum EccleftA Épifcopus,
edidit diuerfii folennitatihm congruentes ótationes'{vt Mijfas ele^
ganti fenfUi^ aperto fermone.
MARCELLINVS ItaliaPresbyter^fcrtffitTheodofto
minorii Arcadioque Imperatorihus opufculum vnumyin quo retexitgejia
Epijcopóruniiqui addefiruófionem' hcm^u/ioo Arimini" F. HomottCj*
conuenerunt: quique itatotummundum perfidia impij dogmatis
turhauerunty 'üt *vixpaUciAntifiítes exiperent, quiinuiolabilifidei
culíuperfeuerarent.Sxponit quoque de oArio dum ad Sjnodum
pergereti cum Alexandro difputaturus, qualiter ^'conuerfus in ^üia t F.Cenuerfo.
adnecejfariam caufam^vifcera eiusfuijfent diffufa. T>efine quo.
que Ofij Cordubenfis vrhis Epifcopiyquimetuimperatorisyfidem
prAuaricatuSi perfidia affertor, ^ impietatis efifieílus fuerat affequutor,fic
talia proferí:Nampofi impiam{inquit^ Ofij prAuaricationemy
dumfan^us Gregorius Elibefitanus Épifcopus, in Cordubenfi
ir be , iuxía Iwperiale decretum fuijfet adduótus, ac minimc
vellet ilii communicare, commotus OJius dicit Clementino
Confiantij Prafeéfi Vicarioj vt miíteret eum in exilium : at Ule,
non audeoJnquitjEpifcopumin exilium mittere, nifipriuseumab
Epifcopaíu deieceris. Vt autem 'vidit fanófus (Jregorius, qucd
Ofius velíet ferré fcntentiam.appellatChrifíum totisfideifuA vifcer/btíSy
exclamans ita: Chrifie Deus, qui lenturus es iudicare Wuosd
mortuos , nepatiaris hodie huntanam proferri fententiam
aduerfus me mínimum feruum tuum\ q^l profide ncminis tui, 'vt
reus apilen f, lj?e¿íaculumfa£iusfum: fed tu ipfe, quAfo, in caufa
tuahodie iudica\ ipfefententiamproferre dignare per 'vltionem,
Nonegoquafimetuens, exilium fugere cupio^ cum mihi pro tuo
nomine nuUum fupplicium grauefit j f^d vt multi prAuaricationiserroreliberemuriquumprAfentem'iJlderínt
vitionem. Hts di-
Bis, ecce repente Ofius repdens fañu q^^fi Regalis imperij, cum
fententiam conaretur exprimere, os

778 DVODECIM VITAE.
caretur,profirauit fe adpedes fanóíi'viri, obfecrans > i)t fibipar"
ceret i qui in eum dmn& legis ignoratione peccajfet; ^ non tam
proprio arbitrio, quam mandantis imperio, Inde eft, quod folní
Cregoriffs fuindicantium integram fidem, ñeque infugam
'uerfpís eft, ñeque paffureftexilium, Vnufquifque
enim ttmuit deilio vlterius
iudicare,
FINÍS.
Ayuntamiento de Madrid

Ayuntamiento de Madrid

\. f^í2;->-í=-;-i:/o^íft:...'«rí;..
,-^^tf««i«^'^i«»ÍS3??*tó
Ayuntamiento de Madrid

INDEX LOCORVM
SACR^ SCRIPTVRJE, Q^V^, ET
qiiemadmodiim in hac ConciliorumColledionc^
citantur. Literae p.m.f.principiíim, médium»
finemqi paginas, vbi quidq> habetur,
demonftranH-?.
G É N E S I S .
CAp.i.A. ín principio fecicDeuscoelum,&terram.4

INDEX LOCOR.
Ibid.C. Non pcriurabis in nomine meo,nec pollucs nomcnDomini Dci
tui: ego Dominus.713 .p.
ai.B. Sacerdos ad hominem mortuumnonaccedat.óiy.m.
Ibid.C. Vxorem virginemaccipiatSacerdos.jB.p.
i6,Píi' Non facietis vobis idolun),&fcuiptile,nec titulos criget¡s,ncc infignem
lapidera ponctis in tcrra vcftr3,vcadorctiscuna.705.p.
J\(^V M E R I.
/^^ Ap.ii.B. Ora ad Dominura,Yt aufcrat á nobisfcrpcntes.tííííí.m.
T>EVTERONOMIVM.
CAp.(j.B. Dominum Deum tuum adorabis,&ipfi foÜ feruies.yoj.p»
15.C. Si Fratré tuum Hebraeum redemeris,feruiettibiícptcmanDÍs,
& liberum abire permittes.45>5.p.
17.A* Vir aut mulier,qui facianc malura ín confpcdu Domini Dci fui; ^
tranfgrediancur paélum illiusjVtvadant, & feruiancdijs alicnis,&adorenc
eos, folcm & lunam, & omnem militiam cocli, qua; non prarce-
.p!i& hoc tibi fueric nunciatura , audieníque inquifieris diligenter, Sí
verum clTe repcrcrisj& abominatio fadta cft in Ifrael,educes virum,ac
niuliercm, qui rem rccieratiísimam perpetrarunt, ad portara ciuitatis
tua:,& lapidibus obruentur.ypp.p.
is)^). Non vnus ílct contra aliumif'*^ ••***'= *****'*"*">^'!=^"i«of€^*''^
ftci umncrcnjum.'iOí.f;
21.B. Non arabis in boue,& afino fimul.^ cp.f.
33.B. Pcrfeaiotua,&doftrinatuavirofandotuoDomine:vtponatthy
iniama in fürore,&: holocaufta fupcr altare tuum.4$>5.m.
i, %E G V'M,
CAp.iiE. Si peccauerit vir invirunijplacari eipoteílDeustfiquisa«tcm
peccauerit inDcum,quis pro eo rogaturuseft?

S. SCRIPTVRAE.
I. TuiRJLlFOMENON,
CAp.i5.A. Vos Sacerdotes & Leuítf,áfFertearcamDominiDei Ifiael
adlocum,quí paratus eí);.495.in.
itf.E. Leuatefacnficiumj&veniteinconfpc^um eius,&adorateDoniinum
in decore ran^o.4P5.ni.
c
z. TARALIPOMENON.
Ap.T5>.B. Sit timor Domini vobifcum,& cum diligentia cunda fací
te.495.n1.
CAp.p.D. Et in carne mea videbo Deum.(?(í5.f.
2p.C. Bencdidio pcrituri íuper me vcnicbat,& cor vidua; confola.;
tusfum.4t8cdabotibi gentesliactcdítatemtuam,& poíTefsio
nem tuam términos terraí.A3i.m,
4.A. In tribulatione dilatafti mc.iip.p.
14.B. Pecuniam fuam non dedit ad vfuram.iSpX
i^B. Caro mea requiefcctinfpc.3i4.f.
Ibid. Nec dabis íanftumtuum viderc corruptionem.ibid.
ii.B. De ventre matris mcaí Deus meuses rü.3 8.p.
Ibid.C. Foderunt manus rocas, & pedes meosi dinumerauerunt omnia
oíTa mea.3i4.m.
i8.A. AfFertoDomino gloriam&honorem.s3P'í^»
3?.A. MagnifícateDominümccumj&ex3ltcmusnoméeiusinvnü.23o.m.
3P.C. Non celaui mifericordiam tuam,& veritatcm tuam á congregatione
multa.z I i.m.
44.A. Erudauit cor meum verbum bonum.3íi'^»
Ibid. Speciofus forma praí filijshominumo 'S-P»
4P.B. Tu vero odifti difciplinam, & proiecifti fcrmones mcos poft te.
i67.p.
57.A. lufteiudicatefilijhominum.óyj.f.
(Í2.A Siriuit te anima meajquám multipHcifcr &caro mca.ódy.p.
tf4.A. Ad te omnis caro veniet.(í(55.m.^í7.p. • ^
67.A. Qui habitare facitvnanimesindoroo.4P5.p.
77.E. Immifit in ú% mufcam caninam.óí^.p.
Vvv » 84.C.MÍ-
Ayuntamiento de Madrid

INDEX LOGOR.
84.C. Mifcricordia & veritasobuiaucruntfibi:iuftina&pax fe complexa
íunt.42y.p.
8(j.A- Ec homo faílus eft in eaj & ipfc fundauit eam Altifsimus.sii.f.
«)4.A. Exulcemus in Domino,S¿ iubileraus Dco falutari noftro.aso.f.
^8.A. Moyfcs,5c Aaron in facerdotibus eius.ioS.m.
lOi.D. Tu aurem idenn ipfe cs,&annitui non deficientesid.p.
Ibid. ID conuenicndo populos in vnura, 6í regna, vt feruiant Domino
23o.m.
104.B. NoUte tangcrc chriftos meos.j y8'p.7ii.f.
Ibid.E. Dixit,& venitlocufta,&bruchus.6íí6.p.
109.A. Exvtero, ante Luciferumgenuite.sii.f.
13 i.D. Viduara eius benedicens bencdicam,&pauperes eius faturabopa
nibus. Sacerdotes eiusinduam falutari,& fancti eius cxultatione exultabunt.49y.f.
138.D. Nonne qui te oderunt, Domine, oderam illos, 8c fupct inimicos
tuos tabcfcebam? ^P5.f.7i i .p,
J4

S, SCRIPTVRAE.
SAP lENTIJ.
CAp.i.C. Os,quod mcntitur, occídic animani.73z.p.73í£
7.D. Splendor cft lucis íeterníe.54.B. Paruulus natus eft nobis, filius datus cft nobis.j i\ .p.
Ibid.D. Veftímcntum mixtum fanguine erit in combuftionem , & cibus
ignis.705.p.
29.D. Populus hic labíjs me honorat, cor auccm corum longé cft á me:
fine caufaautcmcoluncnKj docentes dodrinas&mandatahorninum*
497.f.
IbidG. Equidem híec captiuitas á forti tollitur, & quod ablatum fuerat»
á robufto faluatur.23 i.f.
jo.A. V£Bfilijsdefertionis,dicitDominus:fcc¡ftisconriliumnonpermc,
& fponfionem non pee ípiritum meum,adijcerepeccatum fuper pee*
catum.424.m.
3 i.D. Erit cultus iuftitix filentium.y49.m.
3 4.A. Inebriatus eft gladius meus in coelo.JS S.f.
40.G. Deus fempiternus,Dominus creans fines terríe,non Iaborabit,ne«
quedeficiet.3i

ÍNDEX LO COR.
yo.B.C. Non ftim contumax,ñeque contradice: corpus meum dedi
percutientibus.3i5'.p.
Ibidcni. Pofuifcapulas meas ad fljgclla,& maxillas ad palmas.ibidem*
jt.C. Mm'Íaminí,qui fertisvafaDomini.45i.p. .
jj.A. Homo hplag3,& fcíens ferréinfirmitaccsrVcrManguorcs noftros
ipfe tulít,& dolores noftros ipfe portauit. 314.f.
55.B. Eccc gcncem, qúam nefcíebaSjVocabis'.^cgentesjqua: non cognouerunc
te,ad te currcnt.iji.p.
y

S. SCRIPTVRAE.
Ibid.E. Noiium creatum eft íuper tcrrani. 700.f.
48.B. Vai his, qui ficiunt opusDominifraudulenter,$idcTidiosé.57(j.tn.
tfxi.m.
c
T H R E N L
Ap.y.C. Diflblutum eft gaudium cordis noftri^vcrfus eft io/ludüm
chorus nofter.^pS.f.
E Z E C H I E L,
CAP.3.D.&.33.B. Fili hominis,fpeculatorcm dcdí te domus Ifraeí.
Audiens ergo ex ore meo fermonem, annunciabts eis ex me. Sí
dicente me ad impium:Impic morte morieris,nonannunciaueris ci,
-. ñeque loquutus fueris,vt auertatur á via fuá impía, & viuatj ipfe quidem
in iniquitatc fuá morietur, fanguinem autcm eiusdc manu tua
requiram.85.ro.
18.E. Filius non portabit iniquitatem patris. 355.n1.
^ 33.C. Nolo mortem pcccacoris,fcd víconucrtatur,& viuat.ü.p. loi.f.
55 4-P-
Ibid.. Si dixero iufto> quód vita viuati & confifus in iuítitia fuá feccrit
iniquitatem,omnes¡ullitiaBobliuionitradcntur,& in iniquitatc fuá,'
quam operatus eft, in ipfa morietur. Si autem dixero impio:Mortc
. . morieris;& egerit poenitcntiaro á peccato fuo,vita viuet,& non nió*
yl rietur. ^28.p«
OSEE.
GAp.4. A. Propter hoc lugcbit térra, & infirmabitur omnis, qui habitat
in ea. 584.f.(5p4.p.
¿.D. Mifericordiam volui,8¿ non f3crificium.4z7.p.
13 .D. O morsjcrp raorstua, o inferne,ero niorfus tuus.702.f«
C
Z A C H A R Í A S .
Ap.i2.C. Vidcbunt, in qucm confixerunt.3ij.p.
tMALACHlAS.
CAp.i.B. Labia Sacerdotiscuftodíuntfcientiam,&Iegem deorecíus
exquirunt: quia Ángelus Domini cxercituum eft. Lex veritatis in
ore cius, &iniquitas non eftinuenra inlabijscius: in pace dirigens
ambulauit^& multos auertit ab iniquitate.45>j.m.736.f.
Ayuntamiento de Madrid
Vyv 4 MAT'^

INDEX LOCOR.
cM J T T H u£ V S,
C' Ap.j.D. Hic cft filius meusjín qjo benc complacuijiprum audire.
j F. Sit Termo vcfter:eft,cftjnoD, non:quod autem plus his eft, á malo
eft. 42j.f.
6.B. Cum Gratis, dicite: Pater noíler,qui es in ccelis.jjó.f.
y.B. Attcndire a falfis prophctisj qui veniunt ad vos in veílimcntis o»
uiunijintrínfccus autem luntlupi rapaces.497.m.
ío.A. Euntes per vniuerfum mundum praídicate Euangclium regni: appropinquauit
cnim rcgnum coelorum:dsBmon¡a eijcite,daudos cúrate,
leprofos mundate,mortuos íul'citate, 49y.f.
Ibid. Gratis accepiftis, gratis date. 25y.m.
Ibid.C. Nolite timere eos,qui occidunt corpus, animam autem no pofíunt
occidere.3i7.p.
Ibid.D. Qm me confeíTus fuerit coram hominibus, confitebor eum co-.
ram Patre meo>qui in coelis eft.55i.n1.
1 z.C. QJÍ non eft mecum,contra me eft: & qui non congregat mecum,
rpargit.497.f.
Ibid. Ex ore tuo iuftificaberis,&ex ore ruó condemnabcris. 4i

S. SCRIPTVRAE.
in dic,qua non fperat,& hota,c[UZ ignorar, & inurilcm feruum mittct
in tenebras exteriores: ibicrit flctus & ftridor dentium. 4p8.p.
25.B. Qnia in pauca fuifti fidclis, in multa te conftituam.454.m.
Ibid.D. Venitc benedidi patris mei, percipite regnum,quGd vobisparatum
eft á conftitutione mundi.zo5).f.
Ibid. Difccditc á me maledidi, nefcio vos: itc in igncm íEternum,qu¡
prseparatus eft diabolo,5c angeliseíus. ibid.
X s.C, Coenantibus autem eis,accepic lefus panem, & bcnedíxit, ac frc^
git. 7o8.f.775.f.
Ibid. Et hymno diño^exíerunt in montem Oliueti.jjS.f.
Ibid.D. Triftis eft anima méa,vfque ad mortem. sij.m.
Ibid. Mi Pater,íi pofsibile eft, tranfeat a me calix ifte: veruntamen non
ficut ego volo,fed ficut tu vis.701 .p;
Ibid. Vigilate & oiate,ne intretis in tentationem.757.ra.'
Ibid. Spirítus promptus,caro autem infirma. jiS.p.
28.C. ItCjdocete omncs gentes >f in nomine Patris,& Filij,&Spiritus
CmuIanres longani
orationem:hi accipíentdamnationem maiorem. 0'],vn,
14.B. Inuenietis hominem aquam baiulaniem.so.m. .
Ibid.C. Et manducátibus illiiSjácccpit Icfus panem^ ec bcncdiccns írcgíf,-
& dcdit eís.705).p.
Ibid.D. Vigilate & orate, ne intretis in tentationcm: quia ncfcitis qua
hora domiaus ycfter venturas rit.498.p.
L V CA S,
CÁp.i.C. Aúe María;gratiaplena: Dominus tccum:bcnedida tú
ínter mulleres. Ecce in vtero concipies,& parles filium, & vocabiturnomcn
eius Emmanucl. 700. p.
2.B. Gloria in excelfis Dco,& in térra pax hominibus bonse voluntatis,
3.B. Vidcbit omnis caro falutare Dei. 666.^» 6^'J'V'
lbid.C. Nemíncm concutiatis,neqí calumniara faciatis,& contenti cftote
ftipendijs vcftris. ^97*rn,
6.C. Diligite inimicos vcftros,benefacite hís,qui odcrunt vos.424.f.
ibid.E. Dimittite,& diraitteturvobls.Si autem nodimiferitis,nccpatér
verter coeleftis dimittet vobis peccata veftra.ibid.
I o.C. Qtii vos fpcrnit, me fpcrnit: & qui rae fpernit, cura fpcrnit, qui
mifit rae. 497- f.
Ibid. F. Q¿idquid íupcrerogaucris p_ ego cura rediero, reddam tibi.2i4.f.
18.F. Ecce
Ayuntamiento de Madrid

INDEX LOCOR.
C.18.F. Ecce afcendimus Hierofolymá:& confummabuntur omnÍ3,qiiaí
fcripta funt per Prophetas de filio hominis: tradetur enim gétibus, &
illudetur,& flagellabitur,& confpucturj& poftquam flagellauerinr, occidcnteum,&die
tertia refurget.3iy.ra.
ip.B. Venit enim filius hominis quarere & faluum faceré, quod perierat.49

S. SCRIPTVRAE.
Cap.Kí.A,' Nifi abiero ego ad Patrem,Paraclétus no veniet ad vos.45.n)é
IbidB. Omniaqus habet Pater,mea funt.^i^ .f.
Ibid.D. Ego á Patrc cxiuij & á Deo veniinhuncfflundum.4í.m.
17.A. Sicut dedifti ei poteftatem omnis carnis: vt omne quod dcdifti cí,
non percatjfed habeat vitam ajtcrnam. 66y,m,
ip.F. Et inclinato capitc tradidit fpiritum. 66p.í.
ii.E. Simón Petrc,fi diiigisnie,pafceoues meas. 49.p.
24.G. Oportebat Chriftum pati, &re'i'.rgerc á mortuis dic tcrila.3i5.f.
^CTA ^PO STOLO RVM.
CAp.i.B. Non éft veftrum noíTe témpora vel momenta, qucPater
pofuic in fuá potcftate.syS.f.
4.B. Ncc ením nomé aliud eft fub coelo datum hominibus,in quo oporteat
nos faluos fieri.3S7.p.
y.A. Vt quid Satan-is impleuit cor tuum,mentiri te Spiritui fanfto? quia
noneshominibüs mencitus,fedDeo.7jo.p.
8.D. Pecunia tccum fie in perditioncra:quoniam donum Dei exiftimaíU
per pecuniam pofsideri^jo.m.
9.A. S3ule,Saulc,quid rae períequeris? 4P7.f.
EPÍSTOLA AD ROMANOS,
CAp-^.C. QiioníaTO ex oppribus Icgis non iuftificabítur omnis caro^
666S, 66-jS,
4.D. Traditus eft proptcr delida noftra, morruus cft proprcr expíationem
ñoftram,refurrexir proptcr iuftificationem noftram.38í.f.
j.B. Si enim quum inimicicíTemus^reconciliati fumusDco pcrmortem
filijcius.jjy. p.
$>.D. Cui cnim vulcDcus mifcretur, & quem vult indurar. 5^ i.f.
lo.E. Corde crcditur ad iuftitÍ3m,oris autcm confefüio fit ad íalutera»
aot.m.ópy.fl
EPÍSTOLA. J,AD QORINTHIOS.
CAp»2.B. Si enim cognouiíTent, nunquamdominum gloria» crucifíxiíTcnt.
jií.f.
4« E). Quid horum vultís? in virga veniam ad vos, an in chántate, &
fpiritu manfuerudinisí Só.f.

INDEX LO COR.
Cap.u.B. Q^ia fiue luda?¡, fiue Grsci, fiue ferui, fiue libcn,vnum fpirítum
in Chrifto potati íumus^pó.p.
12,C. Malcdici rcgnura Dci non porsidcbunt.379.p.
EPÍSTOLA z.eAD CORINTHIOS.
CAp.i.D. ChriftibonusodorfurousDeo,inhis qui falui fiunt,&in
his qui pereunt; alijs quidcm odor mortis-,in morcenij alijs autem
odor vita»,in vitam47i7.m.
4.D. Ec fi exterior homo corrumpitur ,fed interior renouaturdcdic in
d¡em.655.p.
8.B. Cum cíTet diucs,paupcr fadns eft^ ve illius inopia nos diuitcs e0emus.
313 .f.
ij.A. An experimentum quasritis eius,qui in me loquitur.^ Chriftus non
infirmatur,fed potenseftin vobis.Nam etfi crucifixus cft,ex infirmitatc
noftra,fed viuit ex virtute Dei.j i ^
omnia jniÜo conftant,3ij.f.
3.A. Mortifícate membravcftra,quíe funt fupertcrramj id eft> f'?^'*^'
cationera & immundiiiaro, concupifcemiam malam, &auaritiani.
*'••"'• lbid.c.
Ayuntamiento de Madrid

S. SCRIPTVRAE.
Ibid.C. Omnia quae facitis, aut in verbo,aut in opere, omnia in nomine
Domini noftrilefu Chriftifacite,gratias agentes Deo.ipi.m.
EPlSTOLA,i.AD THESSALONl CENSES,
CAp.4.C. DQ dormientibus autem nolo vos contriftari, ficut S: c^^
tcri,qui fpcm non habcnt,224.p.
• 5.D. Probate qua: bona funt,& tenete-i ip.m.
EPISTOLJ.i. jiD riMGTtíEVM.
CAp.i.C. A^enit in hunc mundum,peccatores faluos faceré.?Scí.m.
z.A. Obfecro igitur,primum omnium ficri obfecrationes,peía liciones,
gratiarum aélionesjpro ómnibus hominibus, pro regibus» 6¿:
pro ómnibus, qui in fublimitatc funt.??9.p.
Ibid. Qui omnes iiomines vulc faluos fieri, & ad agnítionem veritatis
pcrucnire.ioi.f.
Ibid.D. Mulier in filentio difcat,cumbona confcientía:docerc autem mu
licri non permitto,neq;dominari in virum,fed eíTe in filentio.3 5.f.
3.A. Oportet Epifcopum irrcprehcnfibilcmeire.34a.ro.
Ibid. Vnius vxoris virum.53 .p.
Ibid.B. Non neophytum: nc in fuperbiam elatus,ín iudiciumincidat, &
in JaqueumdiaboIi.iS.p.
.4.B. Pietas ad omnia vtilis.424.f.¿7(í.m.
Ibid.C, Exemplum «ftfia«lmm,in vcibojin conucrfationc,infidejin clia-*
ricatcjin caftitate: vt profedus tuus manifeilus fit omuibus.4P¿.p.
tf .B. Vi(Su & tegumeiito, his contenri €\mus.^8o,m.
Ibid.C. Cerca bonum certamen fidei,apprehende vitam 2Bternam,in qua
vocatus es,& confcíTus bonam confcfsionem coram multis tcñibus.
¿oi.m.
E PISTOL A z. JD TIMO THEVM,
CAp.4.A. Prurientes auribus,á veritatc auditum auertunt, ad fabu-í
las autora conuertuntur.su.p.
c
EPÍSTOLA AD TITFM.
Ap.i.C. Vt potcns fie exhortan in doctrina fana, & contradicentcs
rcuinccre.55o.p.
EPÍSTOLA IACOBL
CAp.i.D. SiquisputatfereHgiofume{rc,nonrefrarnansIinguaínfuam¿
fed leduccnscor fuum. íuius vana cft rcligio.549.m.
ibid. Rdigio raunda &immaculata apud Dominum&Patrcaí h^cc.%
Ayuntamiento de Madrid

IND. LOC. S.SCRIPT.
vifitare pupillos,& viduas in tiibulatione corum, & imraaculacum fe
cuftodire abhocíeculo.4P(í.
a.C. ludiciiim fine mifcricordia illi, qui non feccrit mifericordiam : fupercxalcatautem
mifericordia iudicium. /^i^S,
EPlSTOLA.i, 9ETRI.
CAp.2.D. Qui peccata noftra pertulíc in corpore fuo fupcr íignura:
vt peccatis mortui, iuftida: viueremus; cuiusliuoreranati fumus.
4.A. Chrifto igitur paíTo in carnc.5 i^.p.
y.A. Séniores obfecro confenior, pafcite, qui cft in vobis,gregem Deí;
prouidenres non coaíié, fcd fpontancé, íecundum Dcum 5 nec dominátesinCleris,íed
forma fadigrcgis ex animotvtquümapparueritprin
ceps paftorum,recipiat¡simmarcefsibiIcra gloria coronam.i67.m.aij»
xn.49i.fi4p 5.p.
EPÍSTOLA I. / OJNNIS.
CAp.j.C. In hoc manifefti funt filij Dei, & filij diabolit'omnís qui noüí
íacit iuftit¡am,DoncftexDeo,&qu¡ nondiligitfatremfuum.Quoniam
hac eft annunciatio,quam audiftis ab inicio, vtdiligamus alterutrum.j^i.p.
Ibid. Qui odit fratrem fuum,homicida cft: & fcitis,quia oranis homicida
non habet yitam «eternam in fe manent^'m >»«* í" r

INDEX EORVM,
QjyJE POTISSIMA IN H O C CON-
ciliorum opere continentur. Litera p. principíum.
m.medium. f.finem paginas,vbi quidq»
reperitur, defignat.
ABbas Syrum nomen, 44 9 .¡f. 'onde jluxerit ,ibiá,
Abbasa congregatigm fratrum eligen dtis, 5 5 .f,
oAbbas 'vnus non prAjit daobus mona fieras. 7 ^^,p.
oAbbas nihil'vendat infcio Epifcopo.j^ 3 /.
. g ^ ^./.
aAcephalorum Epifcopus qutdfenferit de Chrifio. 311.»;.
oAcciMdie Guadtx.x $ o .m.: .; -
üAccUmaúo in Concilijs mufr/jodi. 2 o 5./ 3 61 .;z7.3 8 o .^."
oAcclinis,^ \ 6.f.
tsAccufaúones aduerfus Doctores non fufcipienda. z^$.p.
Qyiccuptns Cleiicum,necprobans¡excommumcíitm\\jo.m»
o/lcolythiynHnus. 45 x./^.
fiA^ior remm fifcalium. 3 04./!
tiABorenon probante, reus abfoltiiím\ ^ j 8./
oAclores fifcalium patrimoniomm. 2 21»'^»
Adefon^iis Imperator. í^^f.
Adefonfíís fextus Toletum Aíauriseripiiii^-'^-Vo.p. ^2^.p.
Adolefcenspojl moschiam,ad communiotie^ admittitur. i o .p.
Adulteri mariti^aut vxoris feptem annomm poenitentia. i^z.v.
Adulperanti ^fqueadvitíí finem,negaturcommunio, i 5.;».
yEgahro. I 5 j.f.
AfricA fex prauincÍA. ^j$.f.
Ágape mdier in ¡jAréfi ErijcUliana, 3 SÍ-
Xxx 2 Agr.pliis
Ayuntamiento de Madrid

INDEX
Jgap'ms Corduhenfts Epifcopus, z 2 7/.
u4gatha.\6i.m,
^genda,(íMiJpi celebratio.i 2 $f,
agentes,zeipib^antia. 11 y.f.
Anima humanatnon Dei fubjiantia,4.6,»f. 11 '^X
Anima f&pe cum J¡>iritii nominatur, 669 fi
Anim& humana nonpriusin coelo.i 17./,
Anima ex familia lacob.quot ingnffa in ^gyptum, 6% $.p.
Animalibm fe commifcentispoenitentia* 193.^.
Annonarius.^ 6 yf,
Annua foenitentia.^yf
Annulus Epifcopojum ordinaturjraditur, 3 71 .w.
Antecommunionemab vxoreabñinendum, 19.^.
Anterius autpojleriusnihilin Tr/nitatc^.6^ ^.p*
Antiqua %oma, 6/\.z.f
Apis ecapite Vvambz vifa volar^. 135/.
Apocaljpfis recipienda. 3 40 .m,
Apocryphi libri in Ecclefia non legendl 19 o.w.
ApolHnari¡la duoi in Chrijío naturas negante. 6^ 9.W. ^5 S-f*
AíJoflolicA in^itutionis.ne coniu^ati ordinentur. 47 51^
Apofiolica memoria,de Pontífice mortuo, 6 5 7.^,
ApopliisMo Epiñola. io

ALPHABETICVS.
uépofiolorum fjmbolttm in Prima» ^ Qompletorio fecreto dicitur,
jípoflolorH limtna quotanis *vifítada EpiJcopis,quis injlitutt. 275.;»
iJipoñatA non agentespanitentiamsa communtone aliem, 2 j .p,
^pparitores,qui. 5 6y.p.
^pregius Tacenfis Epi[copui. yCz.f.
Árabes Granatenfes per Hijpaniam dijperji.y^%,m,
jírca in Jar dañe quid denoiet^i 3 5''^*
Arcabrica, i^%.m,
Archidiaconi officium. 5 5.;;?. 4 5 2 .^T
Archidiaconus in Cocilio quidagat. 333 .p.alias eiusmunus. 3

I IslD E X
Augura Emerita.JnfcriptioneSitbid€m.

ALPHABETICVS.
Bafilicanon froau&flH adificanda. lóg.f.
Bafilica, quamlaicíis confecrari defiderat,dícecefana lege non fegreganda.
^6.f.
Bafilicarum conditores, ah ijfdemfujfragium habent* 347./'.
BafiUcA res ad Epifcopi ordinationem j¡>eBant, 346./?.
'B afilie & nouA adquem Epifcopum fj?e¿íent, i^6.m,
Bafilica a proprijs Epifcopís confecrartdA.^ O.M.
BafiltPíS magnus, \ i^'p.
B^fif. BafUtani celeberrimippeft^iMorum» 149 f.
Beati fcripta. i^o.f,
'Beatia, Bae^a, in Oretanis, i$o.m,
^eatitudinis ohtinendA initifimifides. 6^6.f,
Becmoth.^z ^.m»
BenediBio in Adatutinis, (^ Vejperis.^ 3 .p,
BenediBio quando populo danda, 3 40 ,f,
BenediBus TP*Leonis.ILfiiccejfor.6^^,f,6 6z.f,
^enediBíis TP. Eruigio Regi. 6$6.p,
Berengarms Praful Tarraconenfz %ji^,m*
^ernardus ArchiepifcopiiS Toletanus. \A.$.p,zZz*m, Legati mu*
veré auBtis.28a^.p. Conciliacogit.z^$,m.
Big^minon ordenandi.yyjn. 3 o 6.f.
Bigafirumy prope C^rtL^ginem nouam. j$i,m,
Bifinus.i zz.p.
Biterris.i 6 i.f»i
Botro, pro 'vmo,nonfacrificandíin).$'/i .f,
BrandeHm,iz6,p.
Bracara» Braga, 15 2. w. eimfiíffraganeñ fedes. 132.^. 134,/:
I 3 7.^. 140.«?. 144-w. 5 8 o./?.
'Bracarenfis prima Synodptí. ii$.p.
Bracarenfis fecunda Synodus. iS^.m,
Bracarenfis tenia Synodm. 571./?.
BracarefífisPraful ajfeéíat Primatíim.z^9'p'
Bracarenf.^' Qompopellanus de fedibus difceftant,^ 2 5.«?.
Bracarenfis antiquior Lucenfi 65. f.
Braulio QafaraugH¡lanm. 3 75./. yyzJff* f^terfuit.^,Concilio To^
letano.zy^ m.
Breue. yi.p. Breuem.z/^z.m,
B7'itonia.i^4..p.
Britonorum fedes. 129./!
Burgenfis AntifiesJmmediatHí fedísJpofoUcA. 2 9 5.W.
Xxx 4 CAfarau*
Ayuntamiento de Madrid

INDEX
/^ jEfaraugufla. 3 5-/'* 15 9 -f •
^^-^ CAfaraugu^anum Conciliumprimum, 31.^.
CAÍaraugujlanum Conciliíimfecundum.z^8f. ^eríium.6^6f*
Caladonia. 154. w.
Caladunum» i 54.W.
Calagurris. i^c).m.
CalceiLunati) quorum. 3 2,3 .y!
Calenda lanuarijgentilibíis fefia.^ ^ %.p
Calendislanuarij carnihusabfiinendHm.i 3 ^-f'
Calenda non ohfermndA. 19 i.m.
Caliahria, i$6f,
Qalicis Dominici haufius, 5 5 y.p],
(aiíx T>omínicus 'vino ^ aqua permifius offerendus, ^ 74-/'. 5 8 o .m.
Calixti fecundi TP. in Ecclefiam (j>mpoñellanam amor^^ beneficia.
279 .m. (iAlfonJUm Imperatorem baptiz^atiit» ^79^fi
Calísities Romanis o dio fia. 3 9 9 •Z'.
C^non primus Qoncilj vndecimi ^oletani in principio ConciUj fcch
tandm.xxx.m.
Cañones Conciliorum quotempore cceperunt,%z.p.
Cañones fciat Sacerdos. 343.^
Cañones infringenm peen a. $ 2 z.m.
Cañones Bar cmonenfes.

ALPHABETICVS.
Carthagtnenfis prouincU fe des, zóo.p.
Captas Sacerdotum. 3 4 2 .w. 3 o 2 .w.
Cajlítatempromíttens,ad feculum nonreuertatur.^i.m,
Capttatem promittentis ^ nonferuantis p(Bna.z

INDEX
Chrifma conficere, aut Chrifmare Tresbjter non fofefi, 2 o 8 ./i z 2 .-
«?. I zy.p'
Qhrifma omnitempore conficitur. 187./. 43 >m,
Chrifma afolo Pontifce conficitur.Sy^p. 43 .«1.
Chrifmare T>i^coniis non poten, abfente Epifcopo, 43/ Tresbjter
potefi.ibid.
Chrifm^tis materia, ló^.p.
Chrifti natiuitas dúplex. 6/^^.p.
Chrifiiani apoílatA,a communione alieni» 2 o ,f
Chriflianis cu>mJudAÍs njefcinon licet. 13 -p»
ChripianHS ne a Jud^o contra fidem Chrifi munus accipiat,
597.W.
Chrifius non innafcibílis./Sf6.p.
Chriñmnon purus homo.z o^.m,
Qhrifiíis non in duas perfonas diuidendus, 2 o ^.«/.
Cibi ntilli immundi. 118 .w. cur tamen ab ijs abfltnetur.ibid,
Cibos carnium execrantes excommunicantur.izhm. izó.p*
Cingulum pro dignitate, 323 .m.dúplex.f
Cinerartf. i 6 .p. qui 3 o.f,
Cmnabar Gothorum. 115.W.
Cinthila. 3 74.ZW. eius laus. 393-/
CixiU, P rafal Tolet.infignis. zyq.m.. -
Ckricami ai/fnpvrnfü mancípatí) dectmo ocrauo ^tino prafefioncjfu
. ibíderru.
Clerici capitale crimen committentispana, 742./.
Clerici deprehenfiin capitalib.criminibJeponmtur, 102 ,p: - . .
' ^ • i- . i- Cierta
Ayuntamiento de Madrid

ALPHABETICVS.
Cierta ante %rtUm non prandeant. i^o.p.
Clerkis vjiira mterdi£ía. (58./
Clerici vxores fuaspeccantes qmmodo diflrin^awLj.^Q .m*
Clericis mercatura interdicta. 6^.m.
Clerici pauper es violenti,quomodo pleéíendí. S^i.p.
Clericis qmmulierescohabitare pofiritj^ 348./'.
Clerici vxores ex harefi venientes,afe fecludafit^. a i S.w.
Qlericiexhítrefi 'venientes^non mifceantur ^xorih. z i^.p,
Clericis monachos feri, nonprohibeatur. 349/
Clerici criminalia negocia non iudicent. 6 9 .p»
flerici in mutuam c&dem prorumpentes.^ 8./w.
ilerici nonpa^im ordinandi. 245.^.
Clericorum concubin& monasteriotradimttir.ó^i i.f,
Clericis ajüdue incontinentib.quamdiu panitendum, 451-/
Clericis caflitas tenenda.^y ^ .m.
Qlerici ab humano fanguine, etiam hopUife abfineant^, 9 6.p,
Qlericinefine teñimonio,cum mulier'tb,habitent^. 5 7 6.p.
Clerici coniugati fHbtefli?nonio ^iua?pL>. 7 6.f,
Clerici extráñeos mulieres in domo non haheaniLj.^,m, jj-p»
Clerici incantatores ab Ecclejia proijciuntur, 189.^.
Qlerici ^agi ^inobedientes comwunione priuantur. i oS./'.
Clerici quotannis congregandi,^ fui officij admonendi. Í 54.^.
Clerici incontinenteSipro volúntate Fom/fich difiringunturjjt^rum
lapíisyin fine tanti^m communio datur. c^y.m.
'Clerici a mblica indi¿íione immunes. 3 49 •Z'.
Clerici, ab alteripts diacefis Epifcopo non ordinandi, 178 .p,
Clerici'üiolentiiquomodopk¿tendi^$ z.m.
Clericilocales.zz^ ,m:
QlericiadolefcentesfubprAfeStoinvnoconclaui.343-/'« 370.W.
Clerici ab n)xoribm abpneantj. i o.m.
Clerici ne incant atores fintj. 74 6.w.
Clerici ^feculares ad Concilium "üocandi. 71.«?.
Clericos probos augerepotefi SpifcopHS>p^^^os de^cer^> 5 i 6.p'.
Qericorum praua exempladamnofa.ioz.m.
Clerictim expolians excommunicatur.^ i -p-
Clericum defertorem fufcipiens excommtini

INDEX
Ckrkíís extráñeos mulier€snonfí4gienSiOJjiciofuofrm4ttir,qt*am'
din non fe emendet.99 .w,84.w.
Chricíis fcurrilü ab officioretrahendtís.y^^.f*
ClericHS defertor.honoreprmatítrad temptís^i o6.f.
ClericHS defertor, Ep:fcopopio refiituendus, 306./'.
Clericuf inforo litigans excommunicatur, 2. zQ.nt.
Ql^ricHS adfacri^icmm quotidie nonaccedens^non habeturfro Cleri*
co,i6o,m,
Comes patrimontj. 460.^.
Comes ¡iabuli.^6 z .m.
Comes facrarum.

ALPHABETICVS,
Comes SpatarÍQYum.^61 ,m,
Comitem quid proprie tangat.^ S9'P'
Commemoratioprodefmóíís. i a i./. 12 z.w.
Communtcat Sacerdos ante altare^. 3 40^
Commmicatpopulus extra chorunu. 1^0.f*
Communionisd'merjttas.ii^.f. ^^o.f
Qommumo ínter laicos, aut Laica, 39-^
Communio in exitu vits, pcenitentibtiSyCum confideratione JEpifcopi
danda. 19 3 .w.
Qommtínio Epifcopis per Fapam redditur, 50./
Communio quomodo dal;atur abAcephalis.i z6.p.
Communio CUYperfequutionis tempore difficilius concedehatur. 2 S.p,
Communio orationis. 19 3 •/'•
C ommunionemaccedentes ^manus informam crucis coponel^at.ó^.p,
Communicatoria litera, i j!^.m.
'Communicahatur in martyrum(^ defunóíorumMifis-Sl^-p»
CommunicandumiTafcha^Pentecojle,^ J^taliDom'mi. i 9.W.
Completorium, po¡l VeJ^ertinum ofjiciunu.61 .m.
Qompluturn^. 147.W.
Compojiellanum templu,279.»;. B.Jacohtcorppísihifepultu.$z$f.
Compoñeüanm Práful caufam primatus ROMA agit. z^o.f»
Computtú Pafchalisaprima fedis Epifcofo petendus. 280 .m,
Concilif celebrandi orao^xxvij.p,
Qoncilium Eliheritanu7n^.\,p,
Concilium Cafaraugujianum primurru. 3 i.p,
Concilium Toíetanum primum.3 j.p.quando,3 Z.p,nationale,6z.f
Concilium Tarraconenfc^.Cy.p*
Concilium Gerundenfc^. 75.^.
Qoncilium T^ólet.fecundum. 8 2 .p.quando ihid.^. 9 ó .f,
Concilium Ilerdenfe. 9 ^.p. mutilum videtur, 103 .w,
Concilium Valentinum.io^.p.
Concilium primum Bracarenfc^. ^^S-P'
(Qoncilium apud Lucum.iz 8.P.
Conciliumfecundum Bracarenfc^, i6$-p' |
Concilium Tolet.tertium.i 9 8 .p.Interfuerunt. 5.2líeíropolit, z 3 4.7».
Concilium primum Hijj?alenf^^. 242./'.
Conciliumfecundum CAfarauguíianuTíii' 248.^. 249^
Concilium Tolet.fuh 'Keccaredo.z^z.p*
Qoncilium 0/cenfí_,. 254./?.
Concilium Barcinonenfc^, z$

INDEX
Concilium Toletanum fuh Gtmdemaro,z$%.p.
ConCíliumEgarenfc^, ^oz.p.
ConcHmm Hijpalenfe fecundtinu, 3 o 4 ./^. 3 2 3 ,p.
Concilium Toletanum qmrtunu. 3 z y.p. 3 ó^p./ulf Infla, l^^.f
Concilium toletanumqnintunu. lyé.p. nationalc^. 385./'.
Concilium "Toletanum fextuiru. 384/^.
Concilium Toletanum feptimHm^.^Qx.p.natíonak.^i i./
Concilium Toletanum oéiauum./^. 16.p,
Concilium Toletanum nonum^./s^yy.p, 4 8 7.w.
Conciliwn Toletanum decimum.¿^2>• quando.504.W.
Concilium Emeritenfc^.$07'p- quando.525.^.
Cocilíum T'olet.vndecimü. '^/i^o.p.Diuifiofedium in eofaíía, 5 61 f»
Concilium Bracarenfetertiumj.SJi-p-
Concilium Toletanum duodecimum,^ 8 3 .p»
Concilium Tolet.decimumtertium. 61 o.^.
Concilium Toletan.decimum quartum, 641 .p*prouínciale,6/^9'p
Concilium Tolet.decimum quintum.6 5 9 .p,quando, óZi.f*
Concilium Cafaraugujlanum tertium. 6 8 6.p, 6^i.f,
Concilium Tolet.decimum fexturru,ó^z.p,
ConciliumzToletJecimum feptimurru. 729.^.
Concilium T'olét.decimum o^auum.y ^ i.p,
Concilium. i z.Tolet.cmfirmatum in décimo tertio,6o 9/,
r*oncilíof ffnrt*I¿* ^to^i^.-y y yK« -i-2,z.m. 6oo,p,
Concilla Yuenti mundo fubueniuntj. 5 84./
Concilla orthodoxorum Epifcoporumample^tenda, 209.Í'.
Concilíorum fru¿ítis,i 3 2-/^.
Concilla generalia ^ localia. i 1 9.;;?.
Qoncilium fine tumultu agendwnj. 549 .m,
ConcilijprimiNicAni auéíoritas, 32.m, 63 .p,
Concilium qualiter fiat, 3 32./.
Concilium indicitur in calce Conciltj pracedentis.^^^ .f,
Concilium quando congregandum. 3 l^'f» ^66./. izz.f,
Concilij tepHS Principis aut AletropolitameleélioprAfcrihit* SS9*
Conciliumadmonilus Epifcopus accedat.69 .m. ^ii,m„
Concilium. 13 .Toletanum violantis poena,6i $.f,
Qoncilium non foluendum.nifi fequensindicatur.ziz.f,
Conciüitm nemo foluat,nifi ómnibus peraéíis, lH.f
Concilium antea bisjnunc femelinanna. $32./^. i66,ní,
Concilium prouinciale Metropolitanus coqit, \ x z ,/w, .,.
^ ^ • ^ ^^ CorJCílíO
Ayuntamiento de Madrid

ALPHABETICVS.
Concilio Ínterfunt viriex officio PaUtmo.^zoM,
Concdiomm quatuor generalitsm honor.zi 6,f.
Concilio nulUiS ante horam gentralem exeat. 335./
Concilium Ephefinumy principio Conctlij célebrandi recitadH.xxx.ñ
Concilta bis inanno. 5 3 j.m. i 8 i .£>.
Concilium Venetum. 3 6 6.p.
Concilia prouincialia tertio quoque anm. 3 66.f^,
Concilinm Conñantinopolitanum. zoi.f»
Concilium non accedentis Epifcopipcena, 512.w. 5 5 9 .^.
Qoncilium fex me fes ante a (Metropolitano fublicandum,71 o,p.
Concilla etiam ahfentes^fubfcríbenles roborante 642. w. 643 ,p^
6sS'p'6^6,p. 6$2f.yv^.m,
Concilium iate^rum^^perfeófum. 178.W.
(^OnciliumyEpifcopinomtne.mandatariusaccedat.^i i./.
Concilíorum HiJpaniA chronologia. xxtíij.p.
Concilium genéraledicitur quartum Toletan^i 3 o./l
Concilium ab Epifcopis fubfcribitur. lll-f
Concilium fextum Carthaginenfe.quando. z 5.»;.
^onantiusy Palentina fedis Spifcopus. 5 7 5. w. 7 7 2. w.
Conceptio S. Virginis xv. Kaljanuarij,¿i^

I N D E X ^
ronfecratío Ecclefiaru Dominicis diehusfit tantu, 6 8 6.p.Ihid.p¡Hra,
Confignatio, Confirmatio. 566 .m.fitq^ab Epifiopo, md.f.
Confiantinus Hijpaniain in [ex M etropoles diuifit, 13 i .zw. z yi >m
CoTjfiítutíoaltarú Fresbjtéro illicita. 2 o B.w.
Conftítutíones humana tenenda.^i .f,
Confuetudo antiqua femanda.^o,m.
Qonfuetudo dmerfa nihil offcit. 3 3 4.?»."
Confuetudo proííinci& ínie/mw obferuanda.z %,m,
Contmentí£ profefío.z i 9.W.
CóMíenti^innon profitens.non ordinandíis Diaconuf, 18 (5.^.
Contra Principem negocia fita quU iudicibtis iudicanda fine crirni-^
ne per tur íj obijccre potefi. 6y6.m.
Controaerfiade reEcclefiafiicaquomodoterminanda,!oz.f,
Contm'biwru, 71^ .m:
Conuentus in Hi^hnia Plinio fepiem^. to^.f,
Conuerfatib ^fides poenitentis compendiat temptts, 192./
Conuiuia de confertis. 189.w.
(^prbaina qUid dehotet.^^ 6f.
Cor duba. 1 ^^ ,f, Cüloni¿t Patric/'a,
Corpora^hw^ana reft4rreBura.4f. 6.mi
Qorporismebra Epifcoptis fuá auBorttate non muttleU J ij^p*
CorpusB,VÍT£inücum hymntsfipultum.zóo/.
Corp^ Chrijtimn imagínartum,]ed'verum.¿^'^.m,
Corpus Domtnmm abf(¡^ inemtabili necefiitate proijcientisfCBnai
CorficaiíGi.f,
Creatum autfieruum nihil in Trinitatc^» 6^ 2.p,
Creauit in Sacra fcriptura>de carne intelligendum, 3 19 .b."'
CruxereCía^infigne Trimatíts.z^ 3 ,pi 294.»!?.
Crux clauemhabens de'uinculis^etri.6$ ^*m,6$^.m.
C ¡ílpa probanda ^'ut quis honor efuo ^ feruitio regis eüciatur^^xó-f'
Cum lúd&is cibum capienS}abfiinetur,zo,f.
Cuniuldus contra Cañones ordinatiis. 593./
Cffr/ales,^z.p,
Cuflodis officiunu. 5 6,m. 61./
Cufíodia prolis Regix, 3 9 3 .Z'»
CyprianufDoóíor. 3 3 y.p.
C'jrillus Alexdndrinus. zizp. zi^.rn. Ephefino Ccncilio pr^fií"
dit. 66i.f, Eius liber.qui "vocatur Scholia, 6 6 6.fi Comentarte f^
loannenu. 62^f.
Pamoniofi,
Ayuntamiento de Madrid

ALPHABETICVS.
D
D emonio [ti cjui, i 9 3 .^.
Data gratuito^ a Clericü accipipoJfuTJ^\ 70.»?.
DecaluatfO turpis> 706.^. 3 98.y^
Decan/.^óy.p,
Decimsí,^ primitU foluenda. i^6.f.
Decreta Sy no dalia non conueliendau^i 6.f.
Decretum Gundemari. lóip.
Decreta defalute Principum in omni (joncilio recitandunu. 3 7 9 •/•
Defenfores.4.6 8. w.
^efinitio incauta foluenda. 1 9.^.
DefunBi diuino indicio rclinquendi. % o 7.»;.'
^efunSlorum cor por a non ahije ten da, i Í i. w.
Degradatur Epifcopus a tribus Epifcopis, 3 %^m,
Deitatis (¿ car nis in Chriíto diuerfa natfira.^6 ,m» 204.^.
jeitos in Chrijto non mortua. 3 i j.m,
JDeitate cofifetein hominis pífceptinatura,Chrfííuf paJjM^yóz.p
Delator CUÍHS culpa quis profcribitur,aíitoccidiiHr. \ y.p,
DeliBafrequemer iterata,frequenter condemnanda, 6 j /.
Dertofa, 159./^.
Dejperaníis, fimortem eííafetit,poenitentía,yo 6.m,
Deton/t-i'^ip, ^^
Denota maritum ducens.marito fuo*viuó.xZi.f,
'Denota peccantispoenitentia./s^x.m, 1 84/'.
Denota pcenitens connininm Chrifiiana mnlieris non adeat: qu^ ea
recipit^abfiinetnr./^. z ,n¡,
Deusidem prifcA ^nouAlegis.^$,p,
DeíffinJpapbilis,^ j 6.p.
Dem intere^ Concilijs. i o i .w.
Detis non altery alter homo in Chrijlo. izi.p,
Diabolusyprius bonus K.AngelHs\ non ex chao. 11 y.f,
Diabolus nihilin mnndo jna anBoritate facit. 118 ,p,
Diaconatus. z 5 .anno fafcipitur. 8 3 ,m.
Diaconnscoram Tresbjtero non fedeat, i 8 6p. 9 3 .w. y^6.p,
Dtaconus pon ofdinationem fepeccaffe confejj'us, 17. w.
Diaconns iam ordinatns¡grane crimen confej^ns, inter Subdiaconos
habendns,i%z,f,
Diaconi mnnns.45 i.w.
Diaconns¡ederein Qoncilio cum Epifcopis non poten. 511^ 5 3 6.f.
Yyy 3 1>iacon€i
Ayuntamiento de Madrid

INDEX
Diacones non fe Treshyteris antefonanlj. i^^jjn,
Diacones^nifi ^xoribusfuis fe ab^ineantynofunt Preshyteri. 38/.
Diaconi in Concilijs Tohanispro Epifcofis fuhfcrihunlj, 5 3 7-f•
Diaconi cotam Bpífcopis fient. 333./'.
DiacQi2íis nonfitj pofi Baptifmum militans.^\.o .f,
Diaconus matrimoniwm appetens^ ijaceta Clero, i 8 6.p.
Diaconuspro Epifcopo non dirigendtis ad Conciliumj, 5 3 6/.
^ianiíinu. i^

ALPHABETICVS.
Duas coditiones Ínter fe contrarias iurans^iu^ioritenetur, 6yi >f.
Diimium,\x().m. 153.W.
T)tio Epifcopincnftnt in vna ciuitatc^; $9^'/'
Dísofolídidabantur Epifcopis ex bafUcis Calloecia.^o 6f. ^ii,p,
Duodecimfigna non obferuanda. 11 %,p,
J)uodecim rntAÍncerti auBoris, 774.).
Dúodecim tabulartsm lex, i 2,7.^^.
Dísumuiratus.i^.p,
^uXf prima dignitas Talatina ^othorurru» 454.^.'
E
E Cele fia Cat botica 'vniuerfalis. 2 3 o.^.
Ecclefia nunquammoritur.i $6.p, .
E cele fia Romana fons pr&dicationis, 6^6f»
Mcclefa ^ratorienfs.ós^.p.
Ecclefia réSipriuataríifltidio negliges, damnum eider^farcitii^^f,
Ecclefia pauperes Epifcopi cura reparand^.^ 18.^.
Ecclefiam fuam deferens, non minifiret in Clero. 1 %^f.
Ecclefia in ñationes diuifa. 3 7 z.p.
Ecclefia plftres non den tur vniPresbytero.yo 8.^.
P cele fia alienata parochiafua rejiituitur. 3 o 5 .¿?.
Ecclefia limitibus dubíjs,in^e¿íores mittendi. 3 05./
Ecclefia gentili ^ hareíico patet, i o 9.?».
Ecclefia abEpifcopo noninuaíienela. 17S-jw.- ^••••~
Ecclefia ab Epifcopo haretico confecrata,quid fiat. 248./
.Ecclefiaquaij^ &d fuam^ p^rochiampertinet.zi^.p,
Ecclefia feruiens, eius cenfufruatur. 252./
Ecclefia quando repetentis Epifcopi, 3 16.p,
Ecclefia Chrifiianorum male habita ludáis rifui, (5 94.W.
Ecclefia res curantes emolumentum fequitur.^z i .f
Ecclefia res non alieñanda ab Epifcopo. 243 -p.
Ecclefiarum expoliatio¡calamitatum caufa. 4oo.y¡
Ecclefia bina olim fub eodem Epifcopo.y 3 /•
Ecclefia Tolétana.pofl: Mauros ibi deuií^os ^dedicata. 2 8 2. w.
Ecclefia Toletana locus terribilis.y (Syf.
Ecclefia Toletana Aíetrofolitana. 2 5 8.w.
Ecclefia T). Leocadia in fuburbio Toletano. 729.^.
Ecclefiarn tarde accedens,abpnetur. %.m.
Ecclefijs collatajn earum iure per maneante, 3 9 3 .^¿?.
EccUfiafiica reipapidator EptfcopHjMetropolit. indicctur.^.y

INDEX
Edi^afine die ^ Qonfule, atiófontate carente. 15 .w.
Editiones.'^z.p.f.
Egabra.hodie Cabra, i 57'/
Egara^vbí. 160./.
Ema Princeps ConcilíMm attoquitur»6^^,m.tomumConcilioofjert.660.p.flius
%egisjhid.eííis/aus.6 82.w.711./'» Concilitim
rurfus aHoqtiitíir.yz

ALPHABETICVS.
Epifcop^ feditíopis .excommunicatus, ly^.p,
EpifcopHS ad Concilium 'oocatus, eat, 181 >m.
Epífcopi caufa per Epifcopos finiatm-. z^ó.p.
Epifcopus ordinandus quid promittat.^ 5 6.m.
Epífcopipracipuummunuspredicareijcrhum JDei, ^6zf
Epifcopusiujjus,ad Adetropolitanum'üeniaí.$ 1 -í.p,
Epifcopus petitur a Concilio per fuggef iones.% 60.j, 2.61 .p.f
Epífcopi conuicinifingulis menflbus Toleti fmt. 40 8 .m,
Epífcopi defunñi res non diripienda.^ 9 .«z. ^ quid ijsfiat, loo.p,
1 o 6.p. exequÍÁ.ibid,
Spifcopum falso accufantis pcena. i y.p,
Epifcopus apud fe Concilia faceré non potefi. 1 8 i.p,
EpifcopusRe¿fores,cüfundatoriscofenfu ECCICJÍAprafcit,^7

INDEX
Epifcopi, quifieri prohibeantur. 341./^.
Epí(copífs ofdinarjdm, ante altare iuret^fe nihilpro ordinationc^
dediffcnecdaturum. SSS'f-
Epifcopi alienum Clericumordinantis or di ñafio vacua. 184/^
Epifcopas a Toletano Eptfcopo ordinattfs, intra tres menfes proprij
Metropolitam pr&fentiam *vifürus accedat. 5 9.5.W.
Epifcoptií fitQieri ^ciuium volúntate. lA-^-f
Eptfcopíijtefiimoniuperfonaruprobabilium fecum haheat. 342/-
Epifcopi nicignatis vxorí, aut cofanguineapoÜuentis foena.

ALPHABETICVS.
. ETA cMculm qnam dm obferuatus» 2 4.W.
Era fkperat natiuttatem Chrifii, 3 8. annis. 23./
Eruigtus Rex. 5 ^^.p.vnBus. 589 .p.e/eóÍHS a Vvamha.f.
ErmgtHs qtíofdam indigne relpusfmprinauit,^ torfií. 66i.p^
Efe A non execranda.^ 6f,
Efe in T>eo idem, qmd 'velie ^fapere. 661 pl
EJfentialiter qmd de Deo dicitur.QommHniter fingulü perfonis conuenit.66if.
Efm carnium in Quadragejtma vetítfif,6o.f
Etofiay'Ofca. 160 .m,
Euangelium poji jipoftolum legendttm, i o 5/.
EttangeliumanteconfummattonemómnibusprAdicandum.23 i.p,
EHantitis.Archidiaconm Toletanpu. 278./
Eucharipiam accipiens^^ non fumenStanAthema^i'L.m. fuerilegus.
42./^.55ó/.
'€uchariflia non tinéfa offerenda.57 3./574/^.
Eucharifiia dabaturinmanus, 64/!
Eítcherius Francia Epifcopus.y 6 Z,M,
Enecíio.^oy.p.qtiid/3^i 3 p.Quinqífagenarifiseifísntémerus./\.i 3 .f
Eugenias jToletanHsJntifieSy Metropolitanus, i6y.f,z6^p,zyo,m
Eügenius l~o¡et,i ^^•^'S^'^'^'S^^F'77'^-f77l -p-
Eugenij Epitaphium de conmge Qndafuindi.^ 12 -p*
Etigipií4s,y 6 i.f.
EulogiAabhAreticisnorjaccfp/efjdA.j^i.p,
Eíilogitts, 2 ZofCordíibAmartyr. 2.8 i .p.
Emiicbi quales ordinari popnt. 181/.
Euphcmius, 'vigefmus qmrtm Tr^ful ToletanA Eugenio. 2 3 5 J^
EufebiusyD'orolitanusEpifopus, 77 6.m,
Emropius,Valentinus Epifcopus. y66>f
Eutyches.zo^'f
Examinandi, quiordinantur. i %z.wl
Excommunicati 'vitandi./\.2./?. 19 3 .y! i 2 i •/
Excomunicatis commmicansexcomrnítnicaíur.^\,f.^oif, fufei"
p'iens excommunicatur. 389./
Excomunicatmn fe iñiufe cónquerensQlericHsadmaius concilium
confugiat, iS$.p'
Excommtinicato alieno Epifcopus communionem non tribuat. i^f,
Excommunicatus Presbjter in necefitate comunionem prAJlat.io ,p:
Excommunicatus Clericus oferre nonpotefli nec Ecclefia¡íicum of
ficiíím recitaré, i 8 5 ,z».
Exe-
Ayuntamiento de Madrid

INDEX
Executorem datTrinceps, iJt cogatfecularesadcoricilium,3 3 2.w.
£xemp¡af/a profep'onum contra feófam Prifdllianl/^j.p.
Exequia morieníis Epi[copí, 1 07.W.
Exeqntjs morientis Epifcopigratisinterejfe oporíet,/^iz.f
ExercmsCo7nftilfor€s./\.6j.m,
Sxomologefes.y 3 7.«?. 74 8.«/.
Exonoba,i^6.p.
Exorcíji^míinus,^^ 2 -p»
Expolia,ij o.p.
Extrañe A mulleres cum Clericisnon hahitent. 118.;9!;.3 4S -p'fifi"^
cerint 'uemtídarjíur.i^^.m.
F jiciesnon transformanda.i^^.f,
Facularum accenfores, CAterique idololatrA ab Epifiopo extermii
nandíT7o^,m.
Facandms Afer.y 6 3 ,p,
Falfitetes. 17.^.
Fdfarij decaluabaníur, 3' 9 8./.
FamA borJA cura habenda. 342./
Familia jifci quA. 2 40. w.
Familia pruo*-*^»»» x>^,r.íc/fft momitertum»iz ^,tn;
Fafces Regum, ^ Qonfakm, 323.»?.
Fau^usKeginenfis,GallÍA Bpifcopus. zz.f.
Felicitas Julia, i^6p.
Felicitas populorum, manfuetudo principis,/^i'y,p,
JFelix RegiAvrbisEpifcopus,zy6.m:'/z 1 p. ScripfithUamvstaPf*
771 f
FeriA quintA Pafchatis ieiunium, 12y.mí
Ferrandus Carthaginenfis 6pifcopus.jy6 .f.
Fefi abóle, i^z.m.
Fides Qonjlantinopolitam Concilij, 2 o 3 .^. 21 o.p.ha'm JpernenSi^n^
thema, 209.
Fides Ephefina. 20 9 .p. JpernenSianathema.ibid,
Fides Nic&na, zoz.f,zio,p,vt tradit Athanaftus, 2 3 y,J^ernens,
anathem^.zo^.p,
Fides Chalcedonenf.z i i,pl
Fídei confepo tertij Concilij Toletani zo6,m,
Fide Chrifii decorati) coram hominibusmbiles ^honoratiyo^J-
Fides
Ayuntamiento de Madrid

ALPKABETICVS.
Ffdes necejptr/a ad ftlutenu. i p 9. w.
Fidei facramentum Sacerdotibusflene nofcendunu. $^z.f,
Fidem Regi datam frangenSjanathema. 359./'.
Fideles in neceptate baptt{ar}t->, 11.p,
FidelíS cum lud&a'velGentili moschatusjexcomm.iyf
Fidelis apoflatanSi^adEcdeJiam reueríens>quado comunicHÁ 1 ,m
Filajlrif/s, Brixienfis Epifcopíif. 77$-?-
Filiíis. 543.w.
Filtus(blus formam feruicur^ccepit, 547.w.
Filias Dei de ejfentia Patris. óóif,
Filius difiiníiíis a Patrc^. '^99-f'
Filius espíritus fan£tHSy initij expers. 208.^.
Filias T>ei, natura Filias, 544./'.
Filias non eñ Tater. 4 5./?.
Filias fecundam diainam naturam injpapbilis^zo 2.P»
Filias ACjaalis, ^a paterna fiibüantia.zoy.f.
Filias fcit^quái Pater. zoS.p.
Filias ^Spiritus fanBffsi non minor Patrc^, xoy.f.
Filias folas fafcepit hominenu. 3 8 6.p,
Filij non dao, 2 04.^^ z i z.p.
Filtam Deiiantecfaam nafceretur^faijfc^. 11 y,^.
Filias ex altero injideUnatus,fidelis condjtionem feqaitar, 3 54.^,
Filios ex adulterio necantes.nunquaTn cotnmunsce/i£^.xs,m^
Filias Ínter imentes diflringendi. zzzp,
Filios inh&refibapti'{andos tradens.^ ^.p.
Filij Clericoram>maxime Jparij, Qanonici non funtj, ¿fij.fi
FilijClericoram,nonfiant heredes parentunu./\.% 3.^.
Filij ex hd&o ^ Chri^iana ad Baptifimum fumendi, 2 2 o/.
FiliasChrifiianusladdcondemnatihAres. 3 53.W.
Filij Clericorum inEcclefiAredigantur fieraitatenu, 483 .pí
Filias ludédudum Chrifiiani,^ ferausab eo circanci/ijab ipfo re*
' moaentur. iSl-p-
FifcinaiO, ferendo. 14.W.
Fifcas qaidx^ vndedi¿ías,z^o,m,f¿f,
Fifci ^ arartj difcrimen.z/\.o.ní.
Fifcas Barcinonenfis, i$o.p. quA ei infierendaJbid,
Fifcales res.z^ i .p.
Flamines Qatechameni adhuc immolantes, quando bapti^ntar.^fi
Flamines manas tantum idolisdantesjn-fine commumcant,

INDEX
Flaminesfoftpoenitentiam mcechantes^nunquam communicant- 5 .zw»
Fcemim in coemeterijs non fermgilent, i o .zw.
Fcemimsyreliéío maritosalíj nubenñh.cjuidfiaí, 6 .p.
Fcc?nin/í adulterantes confctjsmarms. i 6.ni,
Fosmins. vfqt^e ad mortemadulterantes,nec in fine comunicantíalias
poft decennmm. i$.m.
Fcetfis ex adulterio necare íitidentibuSfpoñ feptemannos communh
tribuenda,^ 6,m,
Fíetum/uum necantesmulieres, decem annosfceniteant, 19 z,f,
Fomis ¿faptifmaiis benedi£íio daobtés temporibus, 81./'.
FQrafticapotefias. 185.?».
Forajiici presbjteri. 18 8 .w^
Foryna celebrandi Concilij. ^6z.m,
Formata. 2 j.p, 3 o 8 .^^3 24/
Formula iuramenti^quoEgica Rex Eruigio feobfirínx}rat,6yz.p-
Fornicationis canfamulier maritummterimens,^o.p^
Fragmenta Conciliorum Bracarenjium. 194.^.
Fragmenta Conciliorum Toletanorum.^^.p.
Fragmentum Concilij Tarraconenf.-ji.MÍ
Fragmenta Concilij Valentini. 109.^.
Fragmenta Qoncilij Ilerdenfis.ioi.p,
Fra^^ienta Conciliorum HíJhalenJium.'i.A.g J*-
Fra(r?nenra cunCíiíj mwermm.i 9 *p,
Francifcm Ximenius Cifneros. 3 o o\f.
Frater infratrem manum mittens. i o i ,m.
Fratría, z 6 3 . w. 2 6 6.m,
Fratribus duobus nubens^cpuando communicet, 192./!
Frequentercompefcendum^ quodf&pedelinquitur,iyy,f,
FruBuofusin Potamij locum jufficitur,^ ^

ALPHABETICVS.
G
,/^^ uirdingm./if. 6^.p.6i6.f.
v_J Garfas de Loatfá Qardinalis, 301.^.
(jaudentíüf Valer ienfis Epifcofus, 6 i^.m.6i 9 .pi
^elañes, i ói.p, ^
Genebrardas Gaüus. \%,m\
GenefiHs Spifcopus Adagalonenfts.z^ 8/
Genuit.in¡anBafcriptuxadeDei filio intelligendum. 319.^.
Gerunda.y 8./'. 1 ^o.f,
Gloria quando dicatur in fine pjklmorum.i^d.p.
Gloria^honor Patrip ^Filio, (^ Spititui fanóio, 20 8.«?. 3 3 9-/!
370.»;.
Gloria in excelfis Deo hymnus a Telej^horo compofitus, 3 70 .^.
Gnoñicia\j,m,
Gometius Manricbitfs farum ñrenue Primatum ^oletanum de-*
fenditz^'^.f.
Gothi %eges fmsfrequentergladio appetebant.60 ó.fi
Gothortimgensinclyta.xo.Q.m,
GothorpiminHijpania imperium.quotannorum.xj%,m.
Gradasordinumgratisdandi.'^yj.f.19 6.m.25 6.p,
Gradus Ecclefiaflicospromeriti,nullís verberibtisftibiaceant.^ 77.j^.
Gradw Ecelefiapciperimer^iti^ conferendt. izi.m,
Gradusamifiiqttomodoreciplantur.i>^^^ m, ;_ ^' —
Granos gentili rita dimittere. 121 .w.i 2 5. w,
Gratia Dei non venundanda. 1 6 8/. 5 54/5 5 ^.p.
Grati& Deo ^ Principi relatA pro peraóío Concilio. 3 9 4. w. 40 8.
m.$$ ^-nJ. $zZ'f^' ^oo.p. 6^6.f.6y6.f.6z^.p,6^ 1 .p,y 16.
m. 740 •/•
Gregoritis Tapa.^z 9.»;.3 3 ^.w.yC^f.
Gregorias Nazjianzjenas.i \ 8./.
Gregorias .Sliberitanas Epifcopus.y^ %jn^,
Gmdemaras. 2 do.w.
H
H
Abitam religionis famentes, i£pofiea nubentes^excommunica^
t&, ni fe emendent.'^/^.
Habitam religiofam femel induens, ^ prÁUaricans, excommunica"
tar^i 89/'.
FÍArefis^rrianaiquotannis in BiJ^^nia, 2 74. w.
Z-zz X HArefis
Ayuntamiento de Madrid

INDEX
UATCJÍSconcubina^ non vxor.2 3 z.w.
H&refeos fuf^eSíus Late tu3 in Qoncilio fe píir¡ít,i 8 5 .w?.
Haré fes ex dittifionis fome,%i ^ •^*
H&reúci ad Clerum nonpromouendi, 15 .pi
FÍAreticis non danda catholicA puelU.y.f,
Heüaditis 'Toleíanus Traful, 770/.
Heredes Presbyteri,aut Diaconi./Sf% i,f.
Heredesmorientis Epi[copi quomodb fe ger^ftCj.^^ i./
Herenas Trifcillianijta.^^ .f*
Hermenegildi martjriunu, 273./.
Heterij fcripta. zdo.f.
DHiUrins,i l7'p' 3 ijf.76z,m»
HincmarHS Remenfis,i/!^f,
Hijpaíis.z/i^^,f,
Hijpalisyeiídfíj^ fujfraganeA.i^ 3'.^. 134.^.140.^.144.^. 32»^*
Híjpalenfis fedes Toletan& fitlefi. z 8 8^
Hifpania reBs. jidet cHlírix.y 3 o .yi
Hifírionibíisresjuas donare Jmmarie *vitiumJ. io.fi
Homicidij volmtarij poenitentia, i 9 2 .w. 5 5 3.«;.
Homicidíj inuoluntarij pcenitentia, 19 2. w.
Hominem fufcipiens.i 3 i.p.pie expanendum^, l6$'fi
Homo mórtuus ,qtiid in lege ftgmficet.6 2 $.m.
HontOUfion. t.t^-y f -. ^ > (^ \- " •'"•
Honor tus %omanHSyh&reticus,6'^ i.m. 6$7'fi
Hofti fides fernanda. 388./».
Hopgefius. 2 8 o. w.
HyacinthHsCardinalüprmatum ^oletanumdefendit, zZ6f.
HjdroparajtataaquámfoUm tnfacrificio offerehantj. 580./.
Hymnorum libros Hdarius^AmbrofiuSi^altjCompofuerunt, 169 f
Hjmni tritim pueroram dicendi anáfor, 3 6 9. w. />; Jldíf/s canen^.
dus. 339 .m,
Hjmniprontinciandi. n^.ffnb excommmicaúonupcena^i 3 9-^
Hymnos in Ecclcfia cani, antiqmín^, i69.m,
Hymnpisjaní. ^6^.m,
HymnmClericisdkendf/s, ante^poftcibum fumptum^i9o.^.
I
D. J^cobfif an in Hijpania pYÁdicauetit. i^i,fi
^lacobus

ALPHABETICYS.
IdMtiis CUrm.y 59/'. - -
IdoLidejiruensjloccídatur,non habeturpromartyre, j4^
IdoU in domibusnon habenda, 11 .y.
Idolis oblata,Ecclejiadeputaniur habenda.jo^.f,
Jdolispofl Baptífmum ímmolans,priuattir otnnino commmione.^.p,
Jdolothytum, acceptum non referendum, ii.m.
IdoloUtriafummum fcelm. 5 .p,
1 doloUtram feruum dominus non 'vlcifcem, excomunicatur. s c)C}.f.
Jd^ololatria/facer dotis ^el itidicis infiantiai exterminando,^ 9 9''W.
705/1 zz I.w?.
Idololatriam Dominus a po¡feftoné fuá expellat.zzi.m,
Idololatriam extirpantibus rejifiens,anathema.j o 6 .p.
Jeiunium 'ufjue ad horam nonam. 2 j,m,
leiunium quintA feria paponis.i \ %.f.fextA,i 3 6.p*
Igjíditania. 15 z f,
Ignorantiatmater omnium errorum. 345.«?.
S. lldefonfuscceleíiiamióiudonatní,zyy.m.^ú6'p.
S. IldefonfuSiEugcntj fuccejforin fede Toletan.yé'p^fl
S. lidefonfm de Viris Jllujtribus. 7 6y .p. • \ • -^'
J lerda, i o^.m.i 6o.'m.
Jlipa Itálica, i 5 7. w. •' • ^ '
JHiberiSi qux, i^ 'vbi. zi.m.
lllicisforteOriguela hodie. 1$ i.f,
Imagines'venerand&.io.p.
Jmmunita 6cclefiarum.^oo.p.
Jmpeditus Spifcopus, ne iuffm ad Metropolitamm accedat,vades íe
galiter informatos mittat, óz^.p.
Jmpefator dicitur B.Tetri Jpofioli filiw, 6$o.f
Jmpofttio manus, zzo-pímpofítio
manuum. 168./.
Impofnione manuum para cletus datttr.zo 8/!
Jncántatoresqui. L^^.p.
Jncelfa coniugia qua.j/\. 5 ,f.
Inceñi cum Qatecbumeni^ £ cele fia eijciuntur. 97.^,
Jndiculum profefiónisludAÍconfcribant.^97f
Indulgentiaprincipia noxijs feruata, 3 %o>p,
Infamium. 633/73 ^'?'
Infante sin liArefim traduBi.%.f.
Infantes ad Baptifmum quando fufcipianturx Zy.tn,
hjans 'vniiis diei^ in difcrimine baptiTí^andus .y 6f,
Ayuntamiento de Madrid
^zz 5 Infantibus

INDEX
Inptntihm Euchariftia dabatur.$$y.f'$ 6j>m,
Jnfirmi quocurjíf^ temfore baptizjandi.'/d ,m.
Ingenuaperfonaidololatra excomanicatur,^ exilio danaWr.^ ggj.
Jngenm fiagelUtiaTrincipe.proleuibus culpis» non

ALPHABEXrCVS.
lud¿i libros vetitos ne legante, 5 9 7. w.
ludáis mancípia Cbrifliana ne fermantj. 597.W. 3 54/.
hid^o ad fidcrn ^jcmeníi profefío facienda.^ 97.W.
liidjiiChrijiíanum non pleBant^mfi regio iújju, 597'W.
lud&orum ferui adfidem conuerfi libértate donantur, 597-/'.
lud&'t Chriñianam famtliam non regante.^(^j.f.
liid&idi ex aliaproumcia 'vemensife Epifcopo vel Sacerdoti fijlat.
597-/
ludAt Chrifiianas vxores habentes,Chri[ííaní jiawL:. 35$.^
lud&idíidum Chripiani,adfidem cogendi. 351-/.
ludAt adfidem fe conuertentes^ab omni exaClione liberi. 7 04. «7.
JudAÍ baptiXatljfefla cum Sacerdotibm celébrente. 4 8 < •/'•
Jud&is vxoresconcubinaSiaut mancipta Chr'tíiiana habere non ¡icet.
ziof.
ludm inimíCHs Reccefuinthns. 4a i ./>.
Itidm fauorem velmíinus contra fidcm Chrifti pmfians ^ anathema.i^z.m,
Jíid&orum filtjfeptimo anno apatribm feparandi,y/^óf. 74 9.^. an
Ídem de M^uris licitum fit, ^ expediat. 749 .p. i^deinceps*
ludaorum placitum FrincipifaBunu. 47 5 .f
ludios Rex Cinthila eiecit. 171-f
ludios publica officta affeBantes Ittdex nijlprohihet^excommunica'-
JudóLUS Chrifti^ntis apoífatans, perrmendús:^yl6.p.
lud&usadpublica officta fubrepens,occiditnr,i 54^
ludms baptilati4S, a non bapti\ato-abñineat. 353.»/.
JudAorumexce^m.fine Sacerdote noniudicentur.'^^^f,
Index Ecclefiafiícus quando non debeat fe ad Gentilium hifiorias
conuerterc^. $z^.p.
líidicibm Epifcopís obtemperandum\ 2^6.m.
hdicium contra Bominumprodijt feria quarta, 2 7/
luliani dúo. 6%\j.
Julianus,Metropolitanus Totetan,6z^fi
litlianus Poweritis.yS i .p.
. Juliam líber de tribus fubfiantijs, 6%z.f,
Itdiani vita per Felicem.yy j^f.
luramentum feruandmru. 424./?. 713 .pl
Juramenta pro Regia falute obpruand^.^iy.mi
luramentum pueriautpuelU. \^.m.
hramemumfoluendíim,quod winorinexu obligat, 4 2 j.p,
Zzz 4 Juramento^
Ayuntamiento de Madrid

INDE X
Juramento,quodfoceropromiferat Egícaj^.bfolmtur. 6y/\..f.
Juramentiin faltitem Frincipis a Ckrtco'Víolatipoena.^^ i. W*
juramentíinterpofitio rokrat,^i 5./.
Jurata illicitenon ín2plenda,^z$.p./!^z ^.p.^z 9/. 472./.
Jurare Dei,qufd.^2. j.f.
Juramenta (^ pcenitentia in Deo. 427./
lurq^antium abitones, 6 6i.m.
Jtismrandum, J¡ tefis déficit 3 jidem manífeftat.^z 6.p.
ItiíÍA propofítíonü negocium admití en s, non voluit prolatA aquíf4»
tis amputareiudiciunu. ^VS-f-
Jiijiinianus Imperator. 762./.
lupnianpis,Valentía Epifcopus.yói.p'.
Jujtus, Toletanus Tr&fuL 17S'P'77^ '^*
lujlüs Vrgelitanus. 91 ^ 7 d 3.w.
L^c pro. *vino in facrificio non offerendumS, 5 7 3. w.
Laica communio. ^c^-f. i 04.^.
Laici extra camellos cdmunicahaí.\o/^.m.CUrici ante altare.ib/d.
Laici fecusaltare non Jlentj. ^yz.p.
Laici in Concilio. 333./^.
Laici ir eligiófis n on imperen^. 492.^.
LaicuSjCui**^ *T.iv/>v ^^«/>-»..-/'^Vrjr»vr/ urctínanUHS, í 8 5 ,ff§^
Lamecum. xz^ p. i 5 $•/'•
Lamecenf.^ Egitanienf.Epifcopatus [uh (ompoñellano» 5 3 4.^.'
Lanifcijs abfit 'vanitas gentilis.^ 9 ^-fi
Lapides Atri. \

ALPHABETICVS.
LeBor,^ Oíliarius adultera adh&renSifrojjcituY.yo.p.
Lectoris munusA 26.f.^$z .p»
Legatum de rebm BccleftA quomodo valeaí,^^ .p»
Legesfme confale ^ die,irrit£. 5 7.^.
Leges 'üartA contra Judíos. 5 9 y.p.
Legitima p cénit entia. 2 6.m,
LegioaRomanis legionibiiscondita.i l^.f. duita^sRegia, t ^y.p,
Legio feptima Germánica, feu gemina, lón.f.
Legio Metrópolis,mili fubieBa. 135.?».
Lenocinium facientes .nunc^uam cornmunicantj. y.f,
LeoíPP.3 7.0,p. ciiadragefimm. iió.m. epifiolaadFlauianurru
contra 6Htyche?í. 2 04./. 21 2./?.
Leonis.ii.TP,adEpifcGposHiJpantA epifiola.6$o.p.tres epijloU.
6y(^.f. AdQjijricum Antijlitem Tolet.6^^-p.ÁdSimplicium
Comitem.6^/¡p.p,
[Leocadia ciuis Toletana. CorpmeinsexBelgio relatum.i 6^,m¿
Leocadia Confejfor. 3 3 o.i'.
Leouegildusi impiw Rex, 2 3 5.W.
Leuita communicatante altare^, l^o.f»
Leuita quaÁtate ordinandus.i^z,p»
Lex edita in Concilio oHauo Toletano a Reccefuintho Reg

INDEX
Liberti EcclepA, ^ pofterúas eorum, líbertalem [uam celantes3 tn
fertiítitim retrahuntur. $z \.p.
Líberti Ecclefis. res [U>M in alienum dominium transferre non fof-
Ltbertorum ab Ecclefu obfequio recedentium res ad eandem rédito
Líberti EcclefiíL ingrati, in feruitium remcandi. 3 o 9.«;.
Liberti Ecclefu non copulentur i^genuts./^^/^.p.
Líberti EcclefiA quando in feruitutem reuoceriiur, 3 5 6.m

ALPHABETICys.
Lítorms, de eoj^ infcriptio. 448^
Liubigothoi'üxorEruigij. 6i^,p,
Lucenturru. 149.^.
Lucernarmm.^oj. quíd.61 .m. quando fiat^^ ijnde didlum^ibid.
cur prohibeatur in villa legi. 6^.m.
Lucias Papa prlmatum Toletan.confirmat,i%^,f,
LucOyLugo.iz^.m,i$ i.f.a Vvandaltsadificata,13y,p^ mando
A'íetropolisfaéfa. i^$.p. qu^ eifubftntj, j 3 6.p.
Líicinius, nobilis [T/Jpanus. z S.p*
Lucretitis¡EpifcopHS Bracarenf,i i 6,p. ^ deinceps.
Luminaria in Ecclefijs, vetus injlitutum, 19 6,m,
LunA curjus,ad quidfaciendum,non obferuandus, 191 .w.
LufitanA fedes> Erafeptingentefima quarta^duodecinu. 5 2 4.»5?.'
Luñrationes paganorum non faciendo, 19 j.p,
Lutféba,i6i.m,
U
M Acarius Antiochenus. 6^ i .w. 65 S-p.
Jidacrobius Diaconus.y 7 5.^,
Jlíagalana. 16 i.f.
Alagi quantum poeniteantj. 6o,m,
Magos Clericiconfuientes. 344.^. 37 j.f,
c^aieBatis tituíus>anttquus RegihusHiJpanU, zó^'.m,
cSMalacaMdie Afalaga. i$S.p.
Malefaiíí pajfus Presbyter, adEpifcopi fui aures deducat.^ i y,^^;
Maleficio alium Ínterficiens, nunquam communicet. 6.p.
Aíaleoca, forte hodie .Malagon. i/\.o.?n.
Jídancipia ab Abbatibus Monachis donata, non manumittenda*

INDEX
B.MarUyvirgoante,^ poji farturru.yoo.m.
Q^laritHS nonaccipiendas d quaquam, citrapropriam ^parentum
'üoltíntaterru. -Li^m,
Maritus concnhinarius^excommuntcatus. 4 2./. non hahens vxore,
non perinde\modo Jitvnius coniunBione contentus./¡f.z.j.
¿MartinusDumienjis. 767,.f, Dumienfemonaflerium conjlruxit,
500./. Ep'tfcopus Bracarenjis. 16 6.^. 1 z 3/. 172.^. Orientalüá
Patmm capitula in Latinufn ^ertít.xx¡x.p. 17 3 ,f»
M artinmiViennenfis Epifcopíis.7 6 3 /.
Mariini TP. V. decretnm fuper primatu Toler.z^ 3./.
Aíartjr quis. l6$,p.
J\daríyr^ Confejfor aliqmndo idenu» 3 ^4^
J\/[aU'on^
Adetropolitaniconfinitirnos apdué doceawU, SS^-p*
Aíetropolitanumalia accederé quis potefl» a fuo grauatus*6z7'J*
MetropolitantiS SpifcoposadConciltum vocat, 5 3 6.m.
Metropolitanum pro caufisfuis accedenst ab Eptfcopo non excortt'
municandtis. 627./.
MetropolitantiS recens creatus>placitHmfaciat de cajia vif^- S^^'
Ayuntamiento de Madrid
MetfopolilMt

ALPHABETICVS.
Q^etropolitatii primatus, izo.f.
ty^etropolham dúo inGallcecta, i 24.W.
AdeíropoUtantisQoncílmm alloqmtur.i 33.W.
Adetropolitanus in dipfione mdí'cf/ de EpiJcopOiaduocadus.ij ^,m
Jlíillenarij.^ 66.m,
J[díro¡qui ^ Theodomirus, i 9 5.W.
Ad'íjfa,Latinum nomen.60^.f.
Adíjfa "vjgtliarum. 60 6>.p,
Jvlíffa pro fynaxi quacunj^. 60 6.p.
Mtffa ab "uno inceptai ab alio perfici potefi.^o 5. w.
-Mijficelebrando,itixta ^ftim RomanimL>. izo.f.
Mtffa defmBorunu. 118./
cy^iijfa fuperwonumentis mortuorumnon tenenda. 190/
Aíiffks inEccleftatener^. 118/.
JütfJ'oiplores in vna die ab 'uno dici, olim in 'vfu, 6 o 7. w.
J\áijfa Catechumenorum, 9 7.^.1 o 9.W. i lo.w.

INDEX
JMonachuf extra tnonapermm [mm, Ecclefia^icum offcitm non
agat.yo.f.
Monachuf negocia forenfia non tra£iet,'yo.f.
Monachpíí vtrgintim monaferiOiCum indicio Éfifcofi frAficien"
dt4í.i ii-p-
Jijonajteria multa in 'Batica.iz^.w,
J\/!onafteriíim VilluU Jcjuis. S 9 2"/'. 5 9 3./
(^omñeria^diUerforiafecpilarium nonfiant. 6 8 8./».
J\áona¡lerijs oblata Efifc oftís non contingat,^ 6.f,
J^dona^erijs^irgimimqtiales prAJiciendi, 310./
(¿Mona^eria virginum a monachisgubernanda, 5 j o,tnl
Aíonafleriumfaciens EpifcoptiSiquota rerum Ecclejlaficarum par".
te dotare popt.^ Zip»
M materia conHeüens.excommunicatur. 310.^.'
J[/fonafieriorum bajflic£,ab omni impenfioneimmunes./^oj.pl
Jlíona^efio qUalis praficiendí-íf.^^ /^p.
AfonaJle'rfO'üírginum prafeáffíf, cumijsnonloquattír.i lof,
Aíonaferitim incógnitas ingredtens, ante triennium monachihd^
hitum non accipiat, óo.f.Qui intra monaferiumhoj^itaripopni
588./:
Aíonicamemoriám fui poH mortem fieri cupkbat,^ ^9'/liSMontanM.x6o.m.
Aíetropolitantis Toletantif.%^.m»9 t-p- ^it**
epiftol^'•A j?^!*^*:^^^. o -í ««^Tüifi.VItümm, ó 9,fn, yniraculunt¡.
yó^p.yó^.p,
jid orales libri D, Gregori], in Hijpaniaperditi,^ i^p.
Morbos,aut regia iiipoexcufat Sftfcopum^ne 'veniat ad Concilium
536./:
Aíors regís vindicanda.^ ^^p,
Jlíorte pleBendum facer dos non iud/cet. 553/,
j\dortis nomine diabolusappellatur.$c) 9.«;»
e!Mortuinon lugendu 2 24./^.
apldottuo EpifcopOi breue rerum ipfitfs Metropolitano mittendum»
\o6,n7..7\.p»
Mo\nrabum off»cium.^j % f-
Miilier menpruum cibo, aut potui mfeenSj quantumpoeniteat. 6 "i-y
Molieres Jiijpecí& cum Qlericis h abitantes tvenundantur. 218.^*.
Mulleres a virorum coetu feparanda. 3 i./.
Mulierum peruigilia prohibentur. 2 4.W.
Mí*liítes extrañen a Clericis per iudicem fecularem amouenturAf".
ÍA in monañerium traduniur.z^z ,f
MítnditiA
Ayuntamiento de Madrid

ALPHABETICys.
\Munditia cordis Deo grata,jo 6.p,
J\dundi panes y (^ fiudiopuparaíi offerendi.yo 8./70 ^.f,
JS/ímdHs ád Úominumfufcípiendií, tribus modií aliquísJit,6/^o .p,
Mundus a Deo fa¿líís./\. 5^.
Muñera Clerki pro patrocinio non accipiant. 7 o.w/.
J\dumficatHS,^/¡f^l /.
Munimenprolis %e¿ia.y 11.m.
Munitío Regís ^prolis. 6 7 5 .^.7 3 8 .«í.74 8. w.
Jidunus a non communicante non accifiendum. 9 .w.
Aííifca canina. 666.p.6 84.w.
N
N
Jrhona. i 61 .eiusfuffraganea. 13 2.w. i 35.^. 141 fi^^.p,
Narbonenfis Fr&ful ^oletum ad Concilium *vemebat. 5 3 i.w.
NataliDomini nonieinnandíim. 117.»;.
Natales martyum in Q^adragefima noncelebrandi» 187»/'.
Natali die ab Epifcopis Pafcha pronítnciaridum. 170-f
Natinitatesdua inFilio,^¿^y.m,
Natimtas Domini quomodo celebranda. $o^.f.
Natura Chrijli dua inconfupt.zo^.f.z iz.f.
Natura duainFf lio. ^ ^6.f. non perfbn^i^/^y.p.
J^^uarum prdium. 2 94. «1.
Nebridiusyx.p.í) -i.p.
Negocia (^nundifJA Qlerich ifJtéréJf£t^^.Q,ff.
Nemafo. \6\.f.
Neophjtus non continuopromouendus. 182.^.
J^Terui teñiculorumin Job,quid.^z 9 .m.
NicAni Concilij laus.yo i .f.
NicephorusPbocas res Scclefia alienabat.^oo.m.Baftlius lunior co
feruabatjbíd.
Nomina eorupro quibus offerebatur,ifi Scclefa recitabantur.$ 6S.f.
Nomina ^iuorum benefaBorum ante altare recttatur. 519 /• 5 3 9./.
Nominafimiliter defun6lorum.$ i p^ *
Nomina-jfapientiaf ejfentia,^ 'voluntas ianfecundümrelationemjan
'üero fecundiim fubjlantiam a Patribus vfurpentur. 683./'.
Nomina comparatiue ex homine fumuntur^ ad declarandum diui"
nitatis Sacramentum.6 6¿!f..ní.
Nonnitus Gerundenfis. 3 7 5 • w.7 7 2./'.
Notarij in Concilijs.xx'üij.m. 19 ^,m. m-p-
Notarius Regionarius. 6$z.p,6$$.j.66z.f.
Aaaa 2 Numan^
Ayuntamiento de Madrid

INDEX
D^Qumantia, i$6.f, nunc ZamoraMd»
Numerar ius, z 51 .w. 4 6 9 .w. 7 z %.p,
NuptiA quandonon celebrentur, 1 o i.w. in tjs non faltandum dut
plaudendum. i o 5 .w.
Nupti'jsmultis copulatus pcenitentiam agat. 19 z.f.
Nuptíjs fecundis fe copulantes pcenitentiam petuwL), 185./
O
O Bedientia)a quibus EpifcopoprAftanda.$ 14.W.J i $-p*
Oblatío, izi.f,
Oblationes in Ecclefia, 5 3 8.w.
Oblationcs pro commemoratione martyrunu, 187./^.
OblatiopopuUiClericis diuidenda. i ó^.f,
Oblatio nulUpro def^erantibus fiat.yí$'f,
Oblationes confcriberc^. 345./
Oblationes jideliu inquaturr partes abEpifcopJimdedA, 54/Í7 x ^•/
Oblationes parentum retinentes,excommunicati.io 9 .p.
Oblatorum ad altare tres partes. 6o.p.
Oblígatuspfine confenfu domini, non ordinandus.A^ i ,p.
Oeconomimunus.4.^ 3.f, \
Oeconomus Laicusnonfit in rebus Eccleji&. 3 o 9.1». 310.^. 3 4p-W»-
Offertorij confuetudo antiqua.

ALPHABETICVS.
OratíoDominicaqmtidiedicenda.3 3G.f.cnr,33 j.m,368/
Ordiñan di, qtiales. 5 3 .p.
Ordinandi nihilfro gradihus foluant, i62.f.
Or diñan di exfemÍ5,primum manumittantm ,¿fi 3 .w.
Ordinans ^or di natas per muneraiexcommunicatm, 3 8 8.w.
Ordinans bigamum^deponitur.i 24.^.
Ordinati contra Canones^cum ordinatoribusdeponuntuY. 5 2 .w. 9 8.
Ordinati a Presbjtero,non Epifcopojeponuntur. zoj,m,
Ordinatiiingrauibm criminibt*s detcüijeponuntur. 182.»;.
Ord¡nati,peccata occulta corífepfpccnitentiam ftbiiniíinóíamferííen
ter agant. 6i.p,
Ordinatio Epijcopi-i^o.f
Ordinatio Epifcopi^omnium Sdcerdotum compromncialium confen*
fti facienda. i¿^i.m.
Ordinationis litera dtem (^ Confukm hal;eant,i^,m.
Or diñes debitis tetnporibus conferendi, zSSf'
Ordinibuí cfui frohibeantur. 52/.
Ordinihm ¡acris mancipati, Canonicis regulis adfiringuntur. 5 5 6.p^
Ordines quicumq^gratisconferendi.^y 3.m.
Ordo'übtqtie'vnHSinojficijsSclefiapcis,^ 3 i.fióS.pu
Oretum.i/\.%.f.
Orgellunji hodie Vrgel 16 i.p,
Originale peccatum.s^o.f
Ornamentü EcclejU abutens.aut vendens.y lé^acdffjmurjfon^per*
ceptione tota vita alienas.y 3 6.w.
Orontius.Si7-^'
OfcaMdieNíiefca. r óo.w.
Ofms, Epifcopas Qordubenf.^.p. r 8.w.75 %.p.
Oñia baptifterij in Ccena Domini referantur.y 3 4.^
Opiartjmunus»/í(.$ i /.
Ouetum nulli MetrópolifiihieBum. i 3 5.W.
Ouetum,Metrópolis» 2 7 9. w. 2 8 o .^.
Ouetum emitas Spifcoporum. 280.^.
Oxoma.i^y'f.
Oxomenfis,^ ^ucenfis Epi^copatus disipo. \ /^4^f,
P
P , Acis ajfertores. ^6^.p,
Falatmi ojficij notnen» quihus commme.¿\. 12 .w.
Aaaa 3 l?alaün

INDEX
palatina offciaferuis interdiga, 6ii.p,
T a latina officiantillíis feruus aut libertHs,nifi fífcaleSy ohtineatit^^
6zi.p.
'Palatina officia feruus fi affedat> quideo facfendíím.ilfid,m^
Pallemia.i/\.y.f
Pallium,qmdín ChriBo^i 14.»;.
PempilonafPompcij opus, lóo.p.
Pañis qmtidianus¡quid. 3 3 y.p.
PanisMnam^^aquaünfacríficio ojferenda. 18 8.w.
Paniomimus. 15.^. 3 o .m,
Parcendi noxijs facultas regi feruata. 7 2. o .y]
Parentum voluntate^ feu conniuentia religiofosfieri.^^^p:
Par entes religíonifilios tradtint, vfqtte ad decirnumannum,/s^^ 4.^.-
Parienfia. yiifjzy.p.jiy.m.
Pavochia fuá Clericis non muían da. 177/.
Parochias Epifcopus faciens^ quota alterms EcclefA rei parte ear»
dotare pofit./\.^ i .p,
Parochitani Preshjteride familia EcckfíA fu A Clericos faciuTit-»}
Partí ti o totius orhisah ty^poflolis faÜa. z 6y.p.
Pafcha a Metropolitano pronunciandum, 170.W. 3 sAp- 5^4-/,
plura.íl^:d.
Pafcha in Concilio pr&diciH4r./\. 85/
Pafcha fus Sicilienjis Epifcopus.j6i p.
Paponis die altar i a nudantur. jzy.p.yiz.pí
papo Chrip in fola humanitatc. 3 14./'.
Patrum oportet obedire pr.ueptis. 3 o^.f.
Pater non ídem, qui fUtus.í^'^ p.
Pafer. ^4 > .p. Filimn hahet coaqualem.i 9 c).p,
Pater i (^ Filias, ^ Spiritus,firni!iíer honor andí>zoZ,m',
Pater nunquam fine Filio, ^ Spiritufanéío. 6^^f
Paternas, Bracarenf. EpifcopHs,i3f^.«/.
Paulinti^ Prcsbyter.j

ALPHABETICVS.
Te cunta in E cele fia oblata, in tres fartes diuidenda.^ i (j.£
Tedum lotio. iz.f,
TegafiíiSjJ^igitarJHSEpifcopíií.zjí^-i^ ,m.
Fentecoíle quando celehretnr, i 2 .^. 5 o 5 ,m.
Peregrina communio. ioo,p. hu ^ laica eadem, 104/.
Peregrinorum neceptati fuhueniendum* 21 j.w.
Perfidarc^. jxo.m.
PerfugA Clerici pcena. 40 2./'.
PerfugA Laicipoena.^o/í^f.
Perfugium fuadentispcena.^o 3 .m^
Periurium Deum offendif-A-'^y-p'
Perfequutiones EccleJtA njtiles. 229 ,mi
Terfemrantiain bononeceffafia. 3 88./'.
Perfonan)min vtra^¿ Qhrípi natura. 3 13.«;?
Per fina Trinitatis diuerf&y Deltas 'una. 2 o 7./.
PeruenirCipro inuenir^. 610 .p,t^ alibiJape.
Petrus.captít Ecclefia.^z 5.»/.
Petrus dtfcipíilorum Princeps. 6 5 6,m.
Petrus fenoriíis, 29 5./.
Petras Pulcloer. 2 So,/'.
'Petrus Jlerdenfis Epifcopm.jjj.pi
T etruá Condales de Mendoza crucem fuam E cele fia ToktatfA legat.100.n9.
Tetrus de Luna.z^l.p, , _. - -
Phyla£íeria,qmd. 74 6m,
PtBur& in E cele fia prohibita. jo.f. cur. 29.^
Pirnenius Dismienfis Abhas. 5 9 2./?.
placitum qu/d.$ 6y.p.
Plaga ingmnalis.-yi i.f.
Plafmatíocorporis humani,non opus diaboli. x i ^.p.
Tlares baptifmalesEcclefíA nonfmtin'vnatermination^\ Sf-P»
J^ceni ab'Vtra^ parte fieti. 1^0.m,
Pcsnitentia triplex. ^^^,m.
pa^m'tentiaprnlieai^íia. 3 99./'.
PceíiitentiA pracepta nonpriuant iura ccelepa.6z^.p,
Pcénitentiaagenda fecundum Cañones-z i 9/.
Posnitentibusin Mijp^reconciliatio dabatur, 308^
Poenitentia indicio aliquo petenda. 5 91./'.
Pcenitentiam in morbo pofcentes.G 3 /.
Poenitentiam accipere,qHÍd.^6y.f.
: Aaáá 4 Paniícmiam
Ayuntamiento de Madrid

INDE X
Fcénitentiamqui explerunt, quando reconcilientur'.i 99/
Poenitentia ad quid fttfcifiatur» 624./. 62.5.^. quando detur*
640.w.
Panitemiam nonfentientes quiaccipiunt.cowpleant^. 590.^.
Pcsniíentianon dejidiose tribuenda.zzo.m.
Pcenitens njir tondetur,^ z o.w. 9 3 .m.
Vosnitens abfiineatfea feccatis,S negocijs fecularihuí, 6 2 $.m,
Pcenirentilfus qtíibufdamprijlina redduntur coniugia, 390.^.
Pcernientes Sacerdos reconciliare mnpoteft. 3 o 8/.
P cénit entes prmaricanteSj rnrfns pcenitenttA ftibdanttir. 350 .p.
3 89.??;.
Pcenit entes non vltertíis ad militare cingHlum redeawLj. 5 9 i 'f •
Pcenitentis fcewina.ad nuptias tranfeuntis pcena. 350.»;.
Pcénitentibm ftnceré nunquam negandum 'viaticum. 25/.
Pcemtens.quis.i 9.^. i^z.m.interLe¿íores^ Ofiiarios haberipo*
tefti^vlterius non promoueri. 5 9 .p.
Pcenitens,inmonis periculoftatim reconciliettir.^^jM.
Pcénitensacommunione fu]¡?enditur, zio-p*
Poenitenti njida^ ve I r eligiófs Jiftprttm inferentis pcena, 97./!
PoenttenSiOfliarius tantiim, aut Leólorordinetur:iam ordinatus;
ínter Subdiaconos habeatttr. iZz.m.
Pcenitentesnon Ínterfint epulis, nec negocia tra^entj. 9 3 .w.
'^xanitensmulier hab'ttum mutat.zzo.m,
PcenitentesMU vtei in fizie jjupun, qm non* 3^0 .J.
Pcenitentis.abpj^ reconciliatione decedentismemoriainEcclefia ha*
beattír C^ oblattj fufcipiatur. SSy-f
Pee ni tere De i, qmd.^ z jf»
Tolychronius.6$ i.m.
Porphjrogenneta res Eccle/tA defendebat. 400.»;.
Portíícale, el Puerto, i^i.m. FeJiabole.ibid.
Portiícalenfis fedes. 129.^.
PnJJepones in terris E cele fu a Clerico faSÍA ] ad eam redeuntj..
84W.
Popdonim A^icanA prouincÍA Epifcopus,y6o,m, vitam D.uíu*
gufiini fcnpjlt.i 7^'f*
Poftliminij ins. 305./?.
Pr£gnans baptí{ata,mhilp^rticipat infantil 18 %.P,
'Práípofitisobediendum. 6 2 2.w. 6 3 8.P.
Pr&pofttítí Comitis,¿\.^%.p.
Trafilum To/eta?2orum Chronologia.xxj.P.
TfAíorhM
Ayuntamiento de Madrid

ALPHÁBEXrCVS.
'Pr&tor'mm Toletanum. 3 8 '^.p.Pr&torium quid.i 9y.m.
Prfiuarkati injideaintefiabiles. 3 54.^.
Prandia adinonumenta non portanda. j^o.f.
Presbyter vocem decifiuam in Concilio non hahet. i66.f.
Presbyter Epifcopum in baptiferimn non pruedatA % 8 ^p.
Presbyter degradamSf de minijlerio fibi interdicto nihil ágete pra^
fumatS9'f'
'presbyter al/quid de ¡tire fui tituH dienans, honore priuatw*
ip4.w.
Presbyteriipr&fente Epifcopo, nonchriff7!ent,ni/í iufi. 187./.
Presbyter)poéordinationem denotatusinonofferat.iZ2./
Presbyter nonpotefi ordinarc^. xoy.p.
Presbyter fub Eccleps. nomine emat. 74 3. w.
Presbyter fecundis nuptijs non Ínterfit. i 8 5 ./i
Presbyter i ^ DiaconivitafuA teñes babeante* 3 43 •/'•
Presbyter o malafuJ]?icione infamato quid fiat. loi.f.
Tresbyter ^Diaconus non deponendus, nifi cum iudicij examine:
zoí^.p.
Presbyter coram Epifcopo baptiflerium non introeat. lo^.p,
^resbyteri ^ Diaconimcechantesjiéc in fine communicantj. %.p,
Presbyteri munus./^^ z .m.
Presbyteri ex vxoribus filios fufcipientes, ad Epifcopatum promo^
ueri non pojpdxit^, 38/.
Presbyteri ex harefi 'vem'entesy proBA 'vtra, mmiprent\ caterí non,
248./'.
Presbyter idololdtriam nonprohibens^excommtmicatus.i^¿i^,m.
Presbyteri a tergo Epifcoporum in Concilio. 332./.
Presbyter plures E cele fias habens, in vnaquaj^ ftngulis diebm Donúnicii
celebret. $i9'f
Presbyterumaut Diaconum falso aceufans. 17.^.
Presbyter atit Epifcopus pottutfis.deponitur. $oo.p.
Primas,qfiÍ5.63 8./ z 67/. ^vnde didus.ibid.
Prima fedes» qu&. 6^2.p,
Prima flus Jfricanm Epifcopus.j 60 f
'Prima'íus EcclefiA Toletana vetus. z

INDEX
^Ytmatu¿ Toietani quamor 'üícifimdines, 2 70 .p.
Primatus Toletanm in C arthaginenf.fr ouincia. zó^.f"
Primates vbiaboApoñolis conñitHti,z6j,m»
^rimatus in [mgulisfrouincijSyeiuf^ auSíoritas» 177.W.
'Primasah Eptfcofis de Párchate inquirendm. 687./.
^rímate contempto, nihil fiat. z 6¿\..m,
Primate inconfulto, non ordinandm Epifcopus. 638./
^rimatus 'Tarraconenjl fedi denegattts. z 84/.
Primatibus falatijhonor dtbitus.i 9 z,p,
Primicerim,quis./\.$o.p. 451 •/'• f^^^ ^^^ Primiclerusdb/d*
Primicerij partes,/\.^ 3 ,p.
Primiclerus. 5 i^.m. obUt iones dijj^enfat, 516.f.
PrimogenitMs Filiuí quomodo. 548.»^.
Principi maledicenSiexcommunicatHS. 17 9-p'
'Principem nece attentantes ferui^ad fifcum rediguntur. 714./»:
Princeps i/licite aliena fibi vendicanSiexcommHmcatus^^^j'p*
Principi miferendi aditusapertu5.¿^zy.m.
Princeps Concilium ingre^Hs^benedicipofcit^y z9 .w.
Prifcillianus» 6^.f. 91 .m,
Prifc/liianifiartím fe¿fa detefianda, 8 8. z». fe¿íatores, anathema.
/¡p6.f.
Priuatiab Epifcopofiío, abaíijsnon recipiendi, ii.f.
Priuia
Proba Falconia. 7 5 9 .w.
Procer.éf6/\:.f,
Trofefa.^o.f,
^Profepofidei. 3 8 5 .w. 3 3 o/. 3 43 .p. 5 6 z.w. 6 ^y.f»
Profepo fidei Reccefuinthi Regís.4.18.?w.
Profepo Sacerdotis ^Diaconi Epifcopo facienda, 344.^.'
ProfefiolibertorumEcclefis. nom Epifcopofacienda.i 9o./ 3 5 ^'{'
Profepo precaria nomine, 388./.
Profepo dijpar non decet in vno officio, 309.^
ProjligatAres. 179'^. i

ALPHABETIGVS.
Troterius

INDEX
ReccefuMus,^qmfdeoConcilia.275•/.417-í• ^'^^^ mmmus.
472.w. 5x4./
'Reconciliatío quid. 5 6y.fi
Reconciliatío inpceriitem^, z 2o./'.
^econcHiatíomortistemporenonneganda.$$"/>/. $6y.f
Reconciltatio pofipcénitenüarru. i6.m.
Reconciliationis gratia. 21 .p.
Reconciliaño dabatur manm impofitione ^ Eíicharifik fttmptione:
I99f
%eclíifi tíírpes, celMis etjciendi./s^o j.m.
Reclíifi,prÍHs in monafierijs erud/endi.^o S./'.
ReBorü EcclefiAiVes fuaspotius, qua EcclefiACuratüipoena.^y%.p.
Redores Ecclefi&^fiquid proeadem dijjfendij pertíilerínt»eijdem re*
farciendiivfu, 578.^*
Régimen EcclefiAfUfcípiens3remfuarumfcripturarnfaciat./^Zo.m
Regnum affeBans-, excommunkatus.'i^jZ.j. 3 94./^.
Regnum afcendens^imet ludios a fe in fide continendos»i Zy.f*
Regnum adiem Egica» quidiurauerit, 6 6o,m.
Regula fidei contra Prifcillianos.ó^.p. 44./
Regula diuerfa,quum effentialiter aliquidde Deo,^cum fecudui»
comparationem humana mentu dicitur.6 6^.m.
%eligio munda,qua.^c) 6.p.
ReligiofA adfeculum reuert entes Jn monaReriunttrudantur, 49 S •?.
ReligíGpipojí: tranlgrejííonemjíterumprofeponem facíat,tí^

ALPHABETICVS.
RemifrfJtindpps%ex, Arr'tanui, i i/\.,p,
Res Ecciejtéi ah Spifcopogtihernandaí ^conferuandtz, 179 .^T
Res Ec ele fu non tnfrimtum lucrum conuertend&. 180.W.
'RssEcclefi&non aliénanda abEfifcopo.z i 7.W.
'Res EccleftA coüat&ipr&fcriptione temporisnon defendHtur.y/^/^,w,
'Res Ecciejta non alienand&.j/i^ i .^.74 3 .«7.
Res EcclefA pro pvAñatione dat/í.^ 8 o .p.
ReíEcclefiaíiic&piblatanuUus háres^^j^.p.
Rerum a. Sacerdote conquifitarunt diüifio ínter harédes ^Ecclefiam
480.^.
R^efurreBio mortuorum. 118.848./
Rex iniu^MSianatheffia.i 6o.f,
Rex depcenis reníitterepotef;.^o/\.,f./s^o

INDEX
S Ahhato ieiunandum. 9 7». 2 8 .p.
SabbatofanBo nulla [olehant Sacramenta celehrm.yij.m:
SMati ieittnií^m cur a Gr&cis interdiBum, 2 7/
Sabiniduo.^.p, i^.m,
Sacerdos nuncios adextraneamgentem mittens. 3 44/
Sacerdotes ^ optimatespalat^ de crimine quomodo examinandi, ^
iudicandi. 61 j.f.
Sacerdotes ad miniflerium falutis eleéfi. 345.^.
Sacerdotibns Gentdium filias copulantes, y j.
Sacerdottim difcordantium quiad fatisfaéíionem cariídtts currihex
eo tempore in Eccleftam receptatur, 551/.
Sacerdotum difcordantium oblaiionesnon Jufcipiend&.$$i'f'
Sacerdotem, rei Eccle/iaflicaraptorem, patronus admonitione com-^
pefcat./^y^.pi
Sacerdofes,quam diu in difcordia, non communicant, SS^f*
Sacerdos non veniens ad exequia^s defunéíi Epifcopi./s^o 6.p.
Sacerdotes gentilmm non facrtficantes, fed coronas portantes. 14.p*.
Sacerdotis (^ Diaconi filia religiofanubens, infinetantumcommu^
nicet./\.i .p.
Sacerdos, quipcanitentiam accepit,reconciliationeprAmiJ[a,folítl ordinis
retentet offícia. ó 2 ^.m. ¿^ ^ c / /^ 2 n.w.
Sacerdotum vita acriterinquirenda, 2 5 4./"
Sacerdoti caftitas Jeruanda. 2$z.m,
Sacerdótale officiumaprofejptnonfieri,/\.o,f.
Sacerdotes ^ Leutt& canes advenandum non alant.y^i f,
Sacerdotij AtASlegitima, i 81,w. 342.^.
Sacer dotalís communio. 104./».
Sacer dotium propter mundttiam retentatur, 6z^.p,
Sacramenta gratis miniflranda. 5 5 ^..f.
Sacramento fe abñinens pro luxuria^excommunicatus, 193'/
Sacramentum pro patria, Rcgifq^faltite erntíTum violans, quapcsn^
pleBendus.j 15 .p.
SacrariummuUeresnonintrent, \%6.m,
Sacrifjcans femper communicet. 5 9 /L.f
Sacrificantes,pofi fe adiutoria habeant.^^S.m.^yo.w,
Sacrificiaquotidieproprincipe,acliberís ojferenda.y 1 i-/'»
Sacriña Archidiácono fabe^: eius muñas.$ 6.p.
Saiones.¿\.j o.»;. 5 i 3./.
Saldíiba,C£faraiíP;í4Íla. I < o.p.
Ayuntamiento de Madrid

ALPHABETICVS.
Salmantica. i$^.p.
Saliii Ahhatis vita, yj^.p.
Salutatb Epifcopi^ Presbyteriadpopuhm.izo.m. antiquiftma,
iz^.p.
Saluspattcorum non deheteffe extin¿tiopltirimorunu, ^Jl-f-
SanBimonialium ofjicmnu. x6.f.
SanBius Infans.Traful Tolet.z^ 3 -p.
SanBmrium/oelam altarts. i z 5/
SatisfaBio digna^ quÁ.ioi.f.
Satisfaéiíonis tempm posnitentiexplendurru, zzo.p.
Scemena Regina, 2 3 .jn,
ScriptUYA corrupta non admittenda. ii%.f.
Scriptara a Clericis autECCUJÍA minijirisfaófay a morte eorum co^
putar i debentj, 4 8 2./'. 4 8 3 /
Scriptura infauoremPrimipisfaéí&^diUgenter examnada./y^6.m.
Scriptftras debiti Princeps a nemine extorqueat.^^^^ .f,
ScripturA fenfpts jipo^olis quando apertuí.'^ ^4«/
ScripturA quomodo interpretando.^ 3 .f.
Scripturas fanecasSacerdos fciat, l^i-f.
ScriptuTA,pr&ter qi4asEcclefia recipít,Jine authoritatcj.^ó.m:
Scriptura dimijforia. zy.p*
Secobia. ^i-f. 148.»;.
Secretariumminiñrinon ingrediantHr.7/^^6^j
Seculares^b yibbateextramonapermm exctpiendi,6S$f,
Seculares caufas ^Eresbyter *vel T>iaconHS, fine confenfu Eptfcopi
non agantj. 515 •»?. 5 3 7-/
Secunda fynodus Toletana: interhanc dprimamquot anni intercejferintj.
273.W.
Securts %tgum ^ Confulum. 3 2 3 .w.
Sedendi ^ fubfcribendi ordo prAcedenti^m Eplfcoporum indicat,
zyS.j.
Sedes Portucalh per l^heodomirum dimfA. \77.p.
Seditionaiij.vfurar't], miurtAfuA 'vítores,non ordinandi.j^6f
Sedalius Fresbyter
Segobrica, Segorbe. 15 i .p.fub Toleto.ibid,
Segontia. i^^,p.
Sénior Clericis adolefcentib.prAfecíus. ^^^^.m.
Séniores Palatij. lyS.f.
Sententia prAferenda, CUÍPM antiquior au¿íoritas. 532./
Sepeliendi quomodo Chriñiani. zz^.p.
Sepeliri iníra templa interdiüum. ni.p, izz.p. iz 6.m,
Bbbb z Septima:iA
Ayuntamiento de Madrid

INDEX
SeptimarJA CUrich faciendo. 6^f
Septuaginta quinqué amrmfami!Í£ Jacoh.6 8 $.p,
Ssütuaginta interpretes ah Hebraica "ueritate m annis difcrepantj.
Sepiilcrum quid.jyijl
Sepulcri 'üiolaioris poena. 372,-/
Sepulcra 'violam ClericuSjdeponitur. ^/^^ .pi
Series Regum Suemrum. \ \ 4.^.
Series Tréifídum Toletanorunu. 2 6%.m.
SermidololatrA, quomodopleóíendi.^ 9 p.w.
SeruiEccíefa violenti,quomodopleBendi. SS^.p»
Ser/iiEcr/e//£, inangarijs nonfatigandi. i 2.3.y]
Serui Chripiani, a Judais empti^^ ludaifmomaculatiiadfidem^
libertatem redeant non redditopretio. 22 i.^,
Sertii fife ales Eccleflas faceré poffuTít^. zzi.p.
Serui ordinandijn Ecclefiamanumittendi.^y,m,
Serui pro remedio anima manumip. 5 y.m.
Serui Scclefiajn Ecclejla manumitteridi,^ poñea ordinandi, 5 9 .«^
Serui ab idolis prohibeantur. 11.f
Serui non ordinandi,mJ¡wanumip.$ %.f.alias deponendi.ibid,
Seruos EccleftJi qmmodo Epifcopas manumitíat,i 55«/«
Seruosalíenos fufcipiens, i%y.p,
Scnttii non oyA¡*i^*,/Íut | J^ (^f^
Seruum[uum quis necans,bienmo excommmicatus.y^^.tn*
Seruus ffcalis, 47 i .w.
Setitbis. -. 49./'.
SeucrusjMalacitanus Epifcoppu.j 6 6,p,
Sexta Synodus Conjiaminopol, ó^o.p. 6^i,pJ
Sexta feria pafionis Adiffanon celebranda.yzj.m.
Sexta, feria ¿^ Sabbati ieiunium,^nde. z j.m.
Sextaferia pafionis crucis mjjlerium celebrandum. 3 3 5 •/3 ^ 8.^•*
Siliqua. z^o.m.z^if, *
Sim^plex merfío quid ftgnet, 3 15.^.
Sine baptifmodecedentis perditio. 170.^.
Siricius Tontifex IR^omanus. 75 9 .w.
Sisbenus Regí exittum machinatus,depomtur,€XCommunícatfárfre'^
legatw. 7 1 3 •/. 2 7 (y.m, y ijf.jz %.p, -
Sifcb:sfus Rex. Infcriptio deeodem,3 2.2./. 3 o 3 .p.
Sitiuit in te anima mea: "variant interpretes. 6 2/\.p.
SixtUS Tapa.jy^f,
Sodomia obnoxias ClericuSi quomodopleéfendus.yo 6f.
Sonus.
Ayuntamiento de Madrid

ALPHABETICVS.
Sonus.^ 1 o.Ídem quodLaudes.^ 3 5.^.
Sóror ¡bus duahus fe copulanús poena.i 5 .^. i p 2 ./•
Sórores tp/a ^ propinqua cum Clerkis^fine tepmonio mn habiíent,
5 7 ó.p.alíos contra. 581./?.
Sones de l'tgno ufarte, iJi'f
Spalis. 15 j.p.
SpeBaculis intereJfeyClerícis non licet.i 8 9./>.
Spin&ihArefes. 229/.
Sptritm fan£liis yDeus omnipotens. io2.p.
Spiritus fan¿íus ¡a Patre Filio(¡¡ procedit. ^.oy.f,
Spiritus fanBi ardens fnuocar¿o./{.zi.m,
Spiritus fan¿ítis.$^A-p' ^^^^ procepo.ibid.
Spirims fanóíusa Patre ^ Filio diftinctus.^^.p,.
Spirittis fanéíí donum non pecunias comparandum,$yy.f.
Spiritus pro anima. 6 6 9^.
Sponfio Principibus feríianda.y iz.f,
SponfaUa frangentittm poena. i^.f,
Sponftis ^ fponfa benedicendi in E cele fia* 109.^
SponfHs ^fponfa prima noéíe virgmitatem firnenU 109.^
Sponte datum, a Clet icis accipiendum. 514./'.
Sratuta humana, pro tempore variar i. 3 o .p.
Stellarum fallada non obferuanda. x 9 1 .w.
Stellís fatalibtísnonafirin£imur. 1 i^.p»
Stepltanus Eduenfis.6Z

INDEX
Succejfor ah Sfifcofoadhucüiuentenon conjlitmtur^i^6fi
Snem cum Gothisadfidemconuerji.zoo./.
SueHorumregniimin tíijj^ama quando deletum.i 14/.
Suffi'agium.i^ó.j»
Suggepones diuerfipro Epifcofo hahendo, z6o.f.z6i.p,
Sfimtilanesde/'eóííés,-^ 6o.f.
SummumEcclefu facerdotium imperitisnonpatet.%ó^.f,
Superpofetiones $eiumorum.%.f, 9.W.
Superfes regina^nec coniugio^nec ñupro iungenda, Ózo.p.
Siipplementam, libeüm Ojjicialis./^j^.f»
Supplicaüones apud %^manos. 8 o .p,
Suum micy facerdni officium faciendum, 87.W.
Sjmholpimahavoce in Aíijfa dicendum, 6o^,f.zí^>fz 17^.2 39;
f. 422.J&.
Sjmbolum qmd,^vnde. Symbo¡um(tápofio!orum.z S 9 ./^. 314.^.
Symbolum Cateehumeni ante baptipnum difcant, i6%,p,
Symbolmnreddebantbaptizjandi Baptifmi tempore,i^6.pi
Symbolum in Conciliopramittitur. 5 8 8./^.
SymbolHm. 4 z x.»;.
Sjmbolu'/n quando, (5* mr occulte dicatur,^j 2./.
Symbolum NicAnum. 5 o 9.p. 5 7 2 • 613 .w.
Symbolumin Concil. i ^.Toletan, 6 6 z.p.in ConciLiy/Iolef.y^i .tn^
SympJjo/li Epiícopi profeSio.Ay.m,
Sjnaxin fufcipiendi modm. 640.w.
Sjnecdoche, 666.p.
Synodííf 'Toletana fub Gundemaro, 258.^.
Synodi Toletana quadam extranumerum,z60,m,
Synodi Prouinciaíes, 644.^.
Synodus Epheftna prima, zoz.p,
Synoduí vniuerfalis ^ magna^quarta Toletana, 3 yj.f
Synodas Lateranenf.quando. z 8 y.f.qtiot in ea Epifcopi, 288 f:
Sjnonjma.D* IJidori.^ ^9f'
T
T
AbernacpiÍHm.trium fubííantiarum Chrifiifigura. 66Z.p>
TabíiU ceratA:cera.4f$o.p. (f deinceps.
Tabíilis duabus nomina *vimrum, ^ mortuorum in Ecclefi^ conti-^
nebantíir.^ó^.p.
Taio C&faraiigtifianus Epifcopus.Vifioeidem fa£ta./ic ^ A-P-
Tarraco.'jz.fi^8./eias fufragane^ fedes.13 3 /. i 34-/^3 9•/•
,144.^. qííam diufubMafiris^í, 84.W.
Tarraconenfts
Ayuntamiento de Madrid

ALPHABETICVS.
^rracpnerjfis Primatum afeBat, z 84/.
^emplumprimum toúpuorbis Chripanum CApiraugujtji^z^ z.m,
Temphm Toleti lihiEugenius s.dificaumx,zj \ .p,
Templum Toletanumi ómnibusformidahilc. 277.^.
Vertía oblationum Eptfcopi.yo.p. 3 /¡^6.p. Epifcopo non accipienda,
16 %jn.fedfit pro lummarijs E cele fu. ibid.
Tertkm Epifcopus exigens^Ecclefiam reparetjaut reliníitiat.joy.f*
Teriiam fibidebitam> cuinjult.Epifcopus conferat./^Z i .m.
Vertía Regibus H{lpam& concejpt. 72 ó.w.
Vertía Epifcopiypro repartí tone Eccleji& relinquenda. 518./».
538./.
TertuUtanl 'verba de Bapttfmo. 80/.
Te^amentum, in préudicium Ei clefiA ab Epifcopo JaSium ¡temperatur,
^oz.p.
T^ejtamenta ¿juowodo tabnlis diuidebantur./\.$o./.
^ejiíficandf msam/Jpim,a Rege repituitur. 5 9 ¿./^.
^Ttñimonium ^ opes conmratis in patriamiVeddita, Ci^.m»
^heodoricus %^x, 73./'. ~ .
Theodortis Pharautanus. 6^í.m.6^ y,f.
^heodorus, Mopfuepnus Epifcopus, 7 7 5 .«7.
%heodomrmiKex Suemrum. 13 o. z?.
Tbeodofij lunioris pietas. lyo.p,
Tbeoribijftudium ia reftitandis FrifcjIIiamfits. %^,M,hhri,%%f,
Thefaurarij muñas.^^ 3 ,m.
^heudemundus Spatams, 720/.
Thia.ii^.m.
Tiara Sacerdotibtts peculiaris. 398./'.
Timetur amplius, quod fmgtiUriteri quam quod generaliter pro^
mittitur. S^ó.p.
Timlum Decretalis,RequifiHÍtiCorrupt} legi. 2 8 6.m,
Tiíiphadus./^ 6 5. w.
lo/etíím.i^y.m. 6z.m.
Toletum, "Regia cimas. 274.^;
Toleti fuffragane&fedes. 13 z/. 13 3^ 13 8./'. 143/.
Toletum quot annis in feruitme. 2 6 9 .w?. 2 8 2•Z'. quot annis fm^
^Trjiful^. 281./.
Tole ti témpore Aíaurorum fex parcectA, 2 79 .w.
Toletani Pr&fulis aaStoritas.zjj.m.
Toletanus Metropolitanus a Principe eleBum Epifcopum fedt fu A
pr£jjcit.$^^.m.
pbbb 4. ToIetatJA
Ayuntamiento de Madrid

INDE X
Toletam fynodofub Gmdemaro^PrAfulToUtan.curnon¡ubfcrt*
bat. 2.'y^.f.
^omus m Concilio./!^17«^« ^ i o.f,
Tomus E Yuigij Regís> 5 8 5.w.
^omHS EgicA Regís. (5 9 2./. 6 9 3.«;.
Tómus dogmáticas. 6 54./. dogmática litera, ó^y^p*
Ton fura ftgnaculum-), 6\^.m.
TonfuYÁ Ecclefiaslíca vftis, 3 9 8.^.
Ton fura aut r eligiófa "uefiis femel ajj'umpta/etinenda. 49 4. ^.w.
To nfura forma. 3 4 8 •Z'. qtiis atióíor. I7l'p- quidfigmfcet. 3 7 z, w»
Torquatíis, Tatili difcipulus. 150.W.
Totnm a parte Jignijicatunu. 6 6^.m,
Totus homo a Verbo Dei fufceptus.ó 6 ^.m,
Trábale iudiciunu. 6i6.m. 637/.
TraBatus fymboli D. Jugufini. 6 6g.m.
Tes portiones rerumEcclejlafiicarum. iii.p»
Triajiint, qtíibffs homo conftat. ^69./.
Tribm hebdo7nadibus ante Epiphaniam, ah Ecclefia non recedeñ^
duTTU. 3 z.m.
TributaabEruigio relaxata. 6i%.p,6i%.p»
TricennalisobieCiio filentiumimponit.305/.482./'. 34^-/'-5^5'
«/.480.W.
Triduo primo Concilij de fde tra6tandHm»7X A..P-
Trídt4oprimo ConcUij de 1 rmitate collatio.^^i .p. 6 86fl
Trina merfto quid defignet. 5 3 4.W,
Trinitas. 545 •/'. infeparabilis.ibidf
Trinitas qiíomodo credenda.7,3 o./.
Trinitaspluralitate caret. 385./.
Trinitas fola,Dcoj,^^.m,
Trinitas vnius fiíbjiantia. z o y.f,
Trinitaíis opera infeparabilia. yoo.p,
Trinitatis tres difiinéfa perfona. iij.p,
Trinitatis tertia perfona^Spiritus fan¿íus,zoo.p,
Truncationes membrorum Sacerdos nonfaciat. $$lf»
Tucciihodie Ad artos. 1 5 8.w.
TudefTuy. i 5 3 •/ 12 9./
Turiaffo. 15 9 .m,
Tutior pars, quA totum dicit, quam qmaliquid[upprimiu 66^.p
Typtis.^o.p,
TyrannicHS RufinHs.j-j ^.f
Tjrajfona. 15 9 .w.
Ayuntamiento de Madrid

vá
ALPHABETICVS.
V
treclufiy monajterijs depHtandí./^o'j ,m»
Valentía. 1 lo.p. i^yf'
VaJentú tnHiJparjia tres, iio.p.
Valentía Roma vocata.i^%.f. Aíauris erepta, ibid*
Valerm3 Epifcopus Q&faraugnñanus.^'f. ¿4.?».
*L^^rro.24o.w.
Vasad baptiXandum m Ecclefa. 103 .p.
Vafa Deo facrata pritiatisvfibmdeputantispcena^574^ ^y^.7^^
Vafafacra, infra Acolythuminemo tangat, 1B 6.p>
Vafa corporalíbus lauandis, 103.^.
Ve¿Uca, Vettoma. iSl-f*
Veneficis infine tantum comwumo datHr.^ 6,nj,
Verberan a Principe,fine infamia, 635./
Verbum non in carnem conuerfum^ fed njnitum. $^6.f.
Verbum naturaliter ex mente origmem ducit, ó 6 3 .£>.
VergunduSiJfricanus Epifcopm.yy^f
Vefetiminunú Vi feo.iz ^-p^iSl f*
Vejp€ra.6^.p.
Vejpera ^ Matutin&.cpuotidie celebrando. 6 9 .f.
Vejpertinnm offcium continebat pfalmos quatuor. 5 3 .w.
Vejpertina fjnaxis. 6 3 .w.
VeJpertínum,pofi lt4mcn ,y^/*/#

INDEX
VíduA fecuUresj quA. 350/.
Vidmrel/gtofa.^^ i.f. Epifcopo profefionemfacit, ihid,
Vidua EpifcopinubeTís,non commumcet.^i'p.
Vidua^jelamenfibiirnponens,iamreligtofa. ly^.p-
Vidna Clericiitemmnubens,infine tantumcomunkeí, 183.fw.
Vidtiam aut dimlíTam ducens^ non ordinandus.i ^yp»
Vidtu mcech&.quandosaut qua conditione commtinicentj. i 6.f*
VidíU non velanda-, ^ cur ¡iattitmru, 372./
Vidua reUgiofapalliopurpureo,njelnigricolorís caputtegat,^^ z.f.
Vidua religtofa aptam veftem ab Epifcopo accipiat, 492/.
Víduafin¿iimoniaIes,qu£.3 ^o.f.profeponeEpifcopofaciuL^yi .m
Viginti dies ante baptifrnum Catechumeni quidfaciantj,i ^^.p:
Viliicns.^,yo.p,
VillicusJiuerfus a Vicario, 640/.
Vinum aqua miftumk Domino confecratum,y% 6.f.
D. Virgo lldcfonfofe ^idendam prabuií. 291/.
Virginefeculari corrupta, quid faf. y.m,
Virgines facrata adulterantes, nec in fine communicant^ y.p>
Virginespojl, z 5 annos, ^ ante,finecesitas vrgetjVelandA. 3 ^^fr
Virginesante.^o.annos non velando, i 3.7».
Virgines Chrijliana genttlibusnon copulandA.yf*
Virginum confecratio Fresbytero iÜicita. 2 o 8./
"Viri illufires officij FaUíim,^^i.m.^deinceps in fubfcrt^
Viri coniugati, in adulterium ¡apfi. 16,m.
Vis adcredendumnon inferenda. 350^
Vífitandi ius Epifcopo competit. Si$'p-
Vifitatio parochiarum ab Epifcopo facienda.i ¿^6.f,
Vifitet Epifcoptis dioecefim. 167./.
Vifit^-'^s Epifcopusy'vna dietantñin qua^baftltcamorítUY.^oj.f.
Vifitatoresdicecefis, quales. 371./
Vna perfona ex duabus fubfiantijs in Chriflo, 6 6 8./.
Vnigenitus fUusy quomodb,$^^>m.
Vngebantur Reges HiffanÍA. ^76f. j^y$.m.
VngulumJ. 239.;».
VoltAntas in Deo idem^qtiod natura, óó^.r».
Voluntas genuit voluntatem, fapientiam fapientia, 66ifí
Voluntates duA inChrijio,6/\.^.f.
Voluntas T^atrisnon ep Filij contraria.yo 1. m, .
Voluntarie ¿blata a Clericis fufcipi poffc^, lyo.p. $66.fff»
Vrbams,FrAfu¡ Toletan.zy'éf*
Vrbant
Ayuntamiento de Madrid

ALPHABETICVS.
Vrhani PP, refcriptíim fíiper Primatu T^oletan. 283 rm,
Vrc¿, iiAI??3er¿¿i. 16¿^.p.
Vfm'artHS LaicHí)ab Ecclepa fYoijcmtm\%>m.
V-teríís jS/LaÚA Virginis fanS{tficatus.¿\.

Ayuntamiento de Madrid

Ayuntamiento de Madrid

Ayuntamiento de Madrid