LATERCULI PRAESIDUM Vol. I

Bengt E. Thomasson
LATERCULI PRAESIDUM
Vol. I
ex parte retractatum
Göteborg 2009
© Bokförlaget Radius
(Editiones Radii)
Londongatan 6
SE-41877 GÖTEBORG
thomasson@radius.nu

PRAEFATIO
In primo laterculorum volumine (LP I, 1984) omnes rectores provinciarum imperii Romani
collegi, quos inde ab Augusti aetate usque ad Diocletianum (a. 30 a –284 p ) praesidis munere
functos cognoveram. Iam a. 1990 addenda et corrigenda complura volumini indicum (LP III,
coll. 29–46) inserere necesse iudicavi, quae a. 1996 addendorum series altera (OpRom 20,
pp. 161–175), tertia (OpRom 24, 1999, 163–174), quarta (OpRom 30, 2005, 105–122)
secutae sunt. Has quattuor addendorum series prelo datas quinta secuta est, quam soli
machinae computatoriae tradidi.
Sed utile sine dubio est omnia haec addenda et corrigenda uno volumine complecti, ut
collegae commode eis uti possint; etiam utilius ea lemmata funditus refecta offerre, quae
emendationem requirerent. Ita factum est ut hoc opus editio altera appellari possit quamvis
ex parte tantum.
Opere absoluto restat ut gratias iis agam, qui me adiuverunt: amicis collegis qui libros et
separata miserunt vel etiam partes operis inspexerunt, praefectis et apparitoribus
bibliothecarum, qui Romae Parisiis aliisque locis thesauros suos mihi aperuerunt, ac
praecipue curatoribus societatis Fondazione Famiglia Rausing, qui a. 2006 mihi denuo
commorationis Romanae trimestris pecuniam persolverunt.
Fructum laboris stellae illi splendidissimae poli Borealis dedico quae post plus quattuor
decennia non desinit semitam meam illuminare atque exaequare.
Bengt E. Thomasson
qui et Benedictus Thomae
2

01. Sicilia
LATERCULI PRAESIDUM
Addenda et corrigenda ad vol. I
Litt.: J. KLEIN, Die Verwaltungsbeamten von Sicilien und Sardinien. [Die Verwaltungsbeamten der
Provinzen des römischen Reichs bis auf Diocletian. I: 1.] Bonn 1878, pp. 9–127. – R. SORACI, I
proconsoli di Sicilia da Augusto a Traiano. Catania 1958 ( 2 1974). – G. Forni, ‘Sui proconsoli della
Sicilia in età imperiale’, Historia 36 (1987) 333–342; G. Manganaro, ANRW II: 11/1 (1988), pp. 86–
88 (laterculi proconsulum legatorumque).
01:004 Q. Iunius Blaesus, cos. suff. 10 (PIR 2 I 738; RE X 967, n. 41; DNP 6, 66 [II 6]). – Ante a. 10.
– procos. plumbum quod prope Erycem rep. descripsit R. Garrucci, Bull. arch. Nap., N. S., 1 (1853)
87 = Dissertazioni archeologiche 2 (1863), p. 76 = M. Rostovtsew – M. Prou, Catalogue des plombs
de l’antiquité (1900), p. 19, n. 1. – KLEIN 100, n. 100; SORACI 2 29–31, n. 3.
Proconsulatum Siciliae plane dubitat G. Manganaro, ANRW, cit. (supra).
01:016 M. Pompeius Macrinus, cos. suff. 115 (PIR 2 P 628; RE XXI 2278 sq., n. 95; DNP 10, 112 sq.
[II 13]). – Ante a. 115. – ἀνθύπατος Σικελίας 55 (IG V: 2, 151), Tegea; [ἀνθύπατος Σι]κελίας 56
(AE 1979: 595), Mytilenae. – SORACI 2 59 sq., n. 1.
De annis officiorum huius viri quomodo inter viros doctos disceptatum sit, breviter exposuit R. Syme,
ZPE 37 (1980) 7 sq.; cf. R. Hodot, ZPE 34 (1979) 228 sq.; H. Halfman, Die Senatoren (1979), p. 138,
n. 44; necnon ea quae ipse scripsi OpRom 15 (1985) 130 sq., n.17. De anno consulatus cf. etiam L.
Vidman, Fasti Ostienses ( 2 1982), p. 110, n. 2.
01:019 L. Burbuleius Optatus Ligarianus, cos. suff. 135 (PIR 2 B 174; RE III 1060, n. 2; DNP 2, 854).
– Sub Hadriano, posterioribus annis. – pro cos. Sicil. CIL X 6006 = D. 1066, Minturnae. – KLEIN
109–111, n. 111.
De anno consulatus vide nunc RMD IV 251.
01:024 a ? – Sub Gordiano III. – proco[s. pr]ov. S[iciliae] sortit¸[us] Studia in honorem Boris Gerov.
Sofija 1990, pp. 44–50 = MEFR 102 (1990) 611–619 (unde AE 1990: 863) = Inscr. lat. de Novae, n.
46, Novae.
INCERTI AEVI
01:027 Q. Annius Annianus Postumianus (PIR 2 A 631; RE I 2263, n. 24). – ? – procos. provinciae
Siciliae CIL VI 1338, cf. add. p. 4683. – KLEIN 124, n. 117.
01:034 C. Mevius Donatus Iunianus (PIR 2 M 575; RE XV 1509, n. 6). – Vix post Alexandrum
Severum. – proconsul Siciliae provinciae CIL XIV 2107, cf. AE 2004: 369, Lanuvium. – KLEIN 123
sq., n. 116.
01:035 a C. Roscius [- - -]. – ? – procos¸. [prov. Siciliae] Epigraphica 51 (1989) 181, n. 58 = AE
1989: 342 c, Syracusae.
Litterarum formas aetati Augusti vel Tiberii adiudicavit G. Manganaro, ANRW, cit., p. 86, n. 7 cum
adn. 485. – De integratione [prov. Siciliae] dubitat W. Eck, ZPE 113 (1996) 123–125 (Anhang I ).
01:040 ? – ? – procos. provinciae Siciliae CIL XI 4647, Tuder (tit. acephalus). – KLEIN 126, n. 120.
Cf. G. Forni, cit. (supra), pp. 336–341, qui ms. tituli conferens cum Eugenio Bormann (ad CIL) nomen
Volcasius legit.
02. Sardinia
P. MELONI, L’amministrazione della Sardegna da Augusto all’invasione vandalica. Roma 1958
( 2 1990); J. KLEIN, Die Verwaltungsbeamten von Sicilien und Sardinien [Die Verwaltungsbeamten des
römischen Reichs bis auf Diocletian, I: 1], Bonn 1878, pp. 189–278.
3

02:001 [Q.? C]aecilius M[etellus Creticus] (PIR 2 C 62; RE III 1212, n. 88). – Ante a. 6 p . – pro[cos.]
CIL X 7581, Carales. – MELONI 183, n. 1.
Nomina vix ita restituenda esse opinatur R. Syme, History in Ovid (1978), p. 137, adn. 4.
02:001 a Q. Mucius Scaevola. – Ante a. 6 p (?). – pro c[os.]. CIL X 7543 = (addito fragmento novo)
Varia epigraphica. Atti del Colloquio internazionale di epigrafia. Bertinoro 2000 [Epigrafia e antichità.
17.], Faenza 2001, pp. 516–527 (non vidi), Nora.
Eum fortasse primum fuisse proconsulum Sardiniae et Corsicae provinciae nondum divisae putat R.
Zucca ad tit.
02:004 L. Aurelius Patroclus (PIR 2 A 1569; RE II 2516, n. 186). – A. 46. – praef. Sard. EE VIII 744,
in via Caralibus–Turrem; Epigraphica 64 (2002) 62–64 = AE 2002: 630 in via Caralibus–Aquas
Hypsitanas (a. 46); praef. [prov.?] Sard. NSA 1892: 289 = AE 1893: 47 = Sotgiu, Iscr. I 378, in via
Caralibus–Turrem. – MELONI 185, n. 4.
Utrum in tit. tertio legendum sit praef[ectus] Sard. an praef. [prov.] Sard. (cf. Sotgiu ad tit.) nescio,
sed hoc mihi probabilius videtur.
02:012 a ? – Sub Vespasiano. – proc. v. e. EE VIII 785, mill. – MELONI 264, n. 92.
02:015 a ? – 106–114. – [proc. ?] vi(r) [e(gregius)] CIL X 8004, mill. – MELONI 197 sq., n. 18.
02:016 L. Cossonius Gallus Vecilius Crispinus Mansuanius Marcellinus Numisius [S]abinus, cos.
suff. 116 (PIR 2 G 71; RE I 2268 sq., n. 51; DNP 12/2, 934). – Sub Traiano. – procos. prov. Sard. CIL
III 6813 = D. 1038, Antiochia Pisidiae. – MELONI 198–200, n. 19.
Nuper W. Eck – H. M. Cotton, ‘Governors and their personnel on Latin Inscriptions from Caesarea
maritima’, in: Proceedings of the Israel Academy of Sciencies and Humanities, VII: 7 (Jerusalem
2001), pp. 219–223 (220, adn. 14), nomen Cossonius per diploma RMD IV 229 plane probatum
esse demonstraverunt.
02:017 L. Ragonius Urinatius Larcius Quintianus (PIR 2 R 17; RE I A 128 sq., n. 5; DNP 10, 763 sq.
[II 2]). – Extremis Marci Aurelii annis (c. a. 175?). – procos. prov. Sardin. CIL VI 1502 (cf. add. pp.
4706 sq.) = D. 1124 = J. S. et A. E. Gordon, Album 2 (1964), pp. 158 sq., n. 251; 1503; pro cos.
provinc. Sard. CIL V 2112, Tarvisium. – MELONI 200 sq., n. 20.
02:019 a Aelius Per[egri]nus. – Sub Septimio Severo ante a. 201? (cf. infra). – proc. A[uggg.?] praef.
prov. S[ard.] Epigrafia. Actes … Degrassi, pp. 728 sq. = AE 1991: 908, Forum Traiani.
Idem videtur P. Aelius Peregrinus Rogatus procurator Mauretaniae Caesariensis a. 201 (LP 41:26).
02:022 M. Domitius Tert[ius] (cf. PIR 2 D 165; RE V 1318, n. 12). – 209–211. – [proc. Augg. p]raef.
pr[ov. Sard. …] CIL X 7517 = Tituli 9: 2 (2008) 821–829, Sulci; proc. suus CIL X 8025, in via
Caralibus–Turrem; cf. NSA 3 (1927) 259 sq. = AE 1928: 117 = Sotgiu, Iscr. I 158, Mara Calagonis,
ubi officium eius in lacuna periit. – MELONI 206 sq., n. 25.
Eius fortasse est fragm. […]miti(i) | […] Augg[g. …] AFLC 36 (1973) 97–119, n. 1 = AE 1974: 353 a,
Sulci. Ad eum etiam fragm. AE 1974: 359, Sulci, rettulit Francesca Cenerini (Tituli cit. ).
02:024 […]mius Vi[…].– 198–211. – [pro]c. Augg[g.] praef. prov. Sard. Annali di Cagliari 32
(1969) 9–12 = AE 1974: 359, Nora. – Pflaum, Carrières, Suppl. (1982), p. 66, n. 265 A.
02:025 a Q. Baebius Modestus. – A. 211–212. – proc. Augg. praef. prov. Sard. L’Afr. rom. 12 (1996)
1243 sq. = AE 1998: 671, Aquae Hypsitanae. – De tit. vide etiam C. Bruun, Phoenix 55 (2001) 343–
368 (352–354) = AE 2001: 1112, qui seriem praefectorum a. 193–211 aliquantulum mutavit.
02:026 a (1) [M.?] Aurelius [- - -]. – Sub Antonino Caracalla? – [proc. Au]g. pra[ef. p]rov. Sard.
L’Afr. rom. 9 (1991) 595–626 (597–600) = AE 1992: 892, prope Forum Traiani.
02:026 a (2) ? – A. 220. – [- - -] prov. S[ardini]ae Nuove testimonianze archeologiche della Sardegna
centro-settentrionale. Sassari 1976, p. 100, n. 547 = ANRW II: 11/1, p. 602 (B 95), in via Caralibus –
Olbiam.
Vix idem ac L. Ceion[ius …] Alienus (n. 26). – Aliam lectionem protulit M. Rathmann,
Untersuchungen zu den Reichsstrassen (Bonn 2003), p.191 [II.61], cum adn. 1030, imagine nisus M.
G. Oggianu, L’Afr. rom. 8 (1990) 882, scil. [L. ] Ceionius [Alienus proc.] prov. S[ardini]ae
4

02:029 [- - -] Octaianus (PIR 2 O 16; RE Suppl. XIV 290, n. 3 a). – Sub finem a. 235. – [pr]a˛[e]f.
prov. Sard. proc. suo (= Maximini) Chiron 4 (1974) 515–518 = AE 1973: 276, in via Caralibus–
Olbiam.
De nomine huius Octabiani (!) vide PIR 2 . – Fortasse idem [- - -]bianus procurator suus v. e. Nuove
testimonianze archeologiche della Sardegna centro-settentrionale. Sassari 1976, p. 105, n. 551 =
ANRW II: 11/1, p. 600 (B 89).
02:032 M. Ulpius Victor (PIR V 579; RE Suppl. XI 1277 sq., n. 20). – A. 244. – v. e. proc. Aug. n.
praef. prov. Sard. CIL X 7946 = D. 5526, Turris Libisonis; praef. prov. Sard. Epigraphica 44 (1982)
54–56 = AE 1984, sub n. 444; proc. suus e. v. CIL X 7999, in via Caralibus–Noram (a. 244); CIL X
7996 = D. 5870, in via Nora–Bitiam (a. 244); Epigraphica 44 (1982) 30, n. 1 = AE 1984: 444, in via
Caralibus–Olbiam (a. 244); CIL X 8027, in via Caralibus–Olbiam (a. 244); e. v. proc. suus CIL X
8009, in via Tharros–Cornus (a. 244). – MELONI 214 sq., n. 33; cf. H.-G. Pflaum, Carrières II 842 sq.,
n. 326.
02:033 P. Aelius Valens (PIR 2 A 275; RE I 538, n. 158). – 247/248. – proc. eorum praef. prov. Sard.
e. v. EE VIII 739 = D. 511, in via Nora–Bitiam (?) (a. 248); pro[c. eorum praef. provinciae
S]ardi[niae e. v.] L’Afr. rom. 14 (2000) 1827–38 = AE 2002: 637, mill. viae Caralibus–Olbiam;
procurator suus e. v. EE VIII 743, in via Caralibus–Turrem (haud post m. Aug. a. 247); proc. suus EE
VIII 772, in via Caralibus–Olbiam. – MELONI 215 sq., n. 34; cf. H.-G. Pflaum, Carrières II 870 sq., n.
332.
P. Val., pres. prov. Sard., EE VIII 762, eundem fuisse ac nostrum P. Aelium Valentem, probabiliter
negavit MELONI 216, cf. etiam H.-G. Pflaum, l. c.
02:035 M. Antonius Septimius Heraclitus (PIR 2 A 875; RE I 2639, n. 98). – A. 251. – [proc. eorum
sc. Decii filiorumque] Sotgiu, Iscr. I 385 = Chiron 4 (1974) 527, adn. 44 = AE 1975: 467, in via
Caralibus– Olbiam; proc. suus e. v. Epigraphica 44 (1982) 47, n. 5 = AE 1984: 447, in via Caralibus–
Olbiam; proc. [suus] e. v. ArchClass 29 (1977) 411–414 = AE 1979: 302, Code (a. 251); v. e. proc.
suus (sc. Treboniani Galli et Volusiani) EE VIII 773, in via Caralibus–Olbiam; proc. suus (eorundem)
e. v. SS 22 (1971–72) 290–292 (cf. Sotgiu, Iscr. I 376) = AE 1973: 275, in via Caralibus–Olbiam;
proc. suus (eorundem) e. v. Nuove testimonianze archeologiche della Sardegna centro-settentrionale.
Sassari 1976, p. 102, n. 549 = ANRW II: 11/1, p. 603 (B 97) = AE 1990: 471. – MELONI 218 sq., n. 37
(necnon n. 36).
02:036 M. Calpurnius Caelianus (PIR 2 C 256; RE III 1370, n. 29). – 253/254. – [proc. et] praef.
[prov. S]ard. c. v. RAL 3 (1895) 925 sq., n. 17 = Sotgiu, Iscr. I 238, Sassari (a. 254); pro[c.]
provinciae Sard. e. v. CIL X 8000, in via Nora–Carales (a. 256?); [v.] e. p(raefectus) Sardin[iae]
proc. suus EE VIII 751, in via Caralibus–Olbiam; [praef.] prov. Sard. proc. [suus] Archivio Storico
Sardo 36 (1989) 39–44, in via Caralibus–Turrem (a. 253); prae[f. prov. et pr]oc. suus CIL X 8011 =
D. 530, in via Caralibus–Turrem (a. 253), cf. etiam CIL X 8012 (?); v. e. p(rocurator) S(ardiniae)
(nisi p(rocurator) s(uus) intelligendum, cf. EE VIII 782) EE VIII 781 a, in via Caralibus–Olbiam; v. e.
proc. suus EE VIII 782, ibid.; [v. e.? pr]oc. suus Epigraphica 44 (1982) 33, n. 2 = AE 1984: 445, in
via Caralibus–Olbiam; proc. suus e. v. NSA 13 (1937) 475 sq. = AE 1939: 140 = Sotgiu, Iscr. I 383,
in via Caralibus–Turrem (a. 253); proc. suus CIL X 8033; EE VIII 774; NSA 11 (1882–83) 148 =
Sotgiu, Iscr. I 389, in via Caralibus–Olbiam. – MELONI 219–222, n. 38.
Tit. EE VIII 751 non Caeliano sed Maridiano (n. 37, infra) adiudicatur Epigraphica 44 (1982) 36, adn.
19. – Tit. CIL X 8000 aut Aemiliano imperatori aut Valeriano tribui posse monuit Mommsen in
comm.: si Aemiliano redderes, interpolata esse verba trib. pot. V cos. II. At nescio an ad Valerianum
referri possint (stricte ad paucos hos dies: 10–31.XII.256).
02:037 P. Maridius Maridianus (PIR 2 M 284; RE XIV 1756). – A. 257 (?). – e. v. proc. suus EE VIII
770 = D. 538, in via Caralibus–Olbiam. – MELONI 222 sq., n. 39.
Eiusdem videri esse titulos EE VIII 763; CIL X 8028 et alii et MELONI professi sunt. – Tit. EE VIII
751 Maridiano non Caeliano (n. 36, supra) adiudicatur Epigraphica 44 (1982) 36, adn. 19.
02:037 a M. Aurelius Quintillus. – A. 268, post mortem Gallieni imperatoris. – proc. suus e. v.
Epigraphica 44 (1982) 37–44, n. 3 = AE 1984: 446, in via Caralibus– Olbiam.
5

02:038 L. Septimius Leonticus (PIR 2 S 462; RE II A 1572, n. 41). – Sub Claudio Gothico (268–270).
– e. v. proc. [prov.?] Sardi[niae] EE VIII 745, in via Caralibus–Turrem. – MELONI 224, n. 40.
Tit. haud ante aestatem a. 269 positum relegit A. U. Stylow, Epigraphica 44 (1982) 41, adn. 36: e. v.
proc. [prov.?] Sard. (sic!).
02:041 a Cassius irminianus. – A. 275, ut videtur. – v. e. preses prov. Sardinie Nuove
testimonianze archeologiche della Sardegna centro-settentrionale. Sassari 1976, p. 101, n. 548 =
ANRW II: 11/1, p. 602 (B 96) = AE 1990: 470 (ubi perperam Caesius appellatur), Code.
Mill. divo Aureliano positum videtur paullo post mortem imperatoris (a. 275).
INCERTI AEVI
02:044 C. Asinius Tucurianus (PIR 2 A 1254; RE II 1604, n. 38). – ? – pro cos. CIL X 7516 = D.
5352, Sulci; procos. SS 8 (1948) 426 = NSA 3 (1949) 284, adn. 1 = Sotgiu, Iscr. I 40 = ANRW II:
11/1, p. 557 (A 40) = AE 1990: 447 = G. Alföldy, Studi sull’epigrafia augustea e tiberiana di Roma
[Vetera. 8.], Roma 1993, p. 132, prope Aquas Neapolitanas. – MELONI 259, n. 73.
Mihi prius sub Augusto ponendus videbatur; contra G. Alföldy, o. c. pp. 137–139, potius de ultimis
annis imperatoris Traiani cogitare videtur, aetatem Augusti utique excludens.
02:046 Claudius Paternus Clementianus ((PIR 2 C 953; RE III 2840 sq., n. 262). – Traianus–Hadrianus
(?). – proc. Aug. provincia[rum] Iudaeae Sar[diniae] Africae et [Norici] 121 (D. 1369), Abudiacum. –
MELONI 196 sq., n. 17; H.-G. Pflaum, Carrières I 354–358 (necnon III 978), n. 150 bis, cf. Suppl., p.
43.
Quod ad aetatem huius viri attinet, H.-G. Pflaum, l. c., monuit (1) civitatem Romanam avo materno
eius datam esse a Claudio vel Nerone imperatoribus, (2) eum haud ante a. 85 praefectum alae Silianae
torquatae civium Romanorum fuisse, (3) procuratorem autem provinciae Iudaeae eum fuisse ante a.
135, a quo anno ea provincia Syria Palaestina appellata sit.
02:049 P. Vibius Marianus (PIR V 387; RE VIII A 1972 sq., n. 38). – Vix ante Severum Alexandrum,
haud post Aurelianum. – e. m. v. proc. et praeses prov. Sardiniae CIL VI 1636 (cf. add. pp. 4723 sq.)
= D. 1361. – MELONI 259 sq., n. 75.
De aetate Septimii Severi filiorumque eius (c. a. 210) cogitat H.-G. Pflaum, Carrières II 705 sq., n.
263; III 1045. Fortasse idem P. Bibius (vel Bebius?) proc. suus (cuiusnam ignoratur) v. e. SS 23
(1973–74) 194 = AE 1977: 345, in via Caralibus–Olbiam.
02:050 C. Ulpius Severus. – Haud ante Traianum. – proc. Aug. praef. prov. S[ard.] NSA 5 (1929)
319–323 = Sotgiu, Iscr. I 221 = ANRW II: 11/1, p. 569 (A 221) = AE 1990: 451 = L’Afr. rom. 9
(1991) 574–576 = AE 1992: 891. – MELONI 195 sq., n. 16. Cf. etiam A. E. Astin, Latomus 18 (1959)
151, et quae ‘Zur Verwaltungsgeschichte der Provinz Sardinia’, Eranos 70 (1972) 72–81, disserui.
02:050 a ? – Haud ante Marcum. – ]pr]oc. Augg. [et praef. prov Sard.?] Nuovo bull. arch. Sardo 3
(1986) 10, n. 1 = AE 1992: 905, Turris.
Fortasse a. 166 proposuit G. di Vita-Evrard ad AE.
03. Hispania Tarraconensis sive citerior
Litt.: G. ALFÖLDY, Fasti Hispanienses. Senatorische Reichsbeamte und Offiziere in den spanischen
Provinzen des römischen Reiches von Augustus bis Diokletian. Wiesbaden 1969. (Pp. 3–66.) – E
prioribus nominandi videntur: Maria Marchetti, in: E. de Ruggiero, Dizionario epigrafico di antichità
romane, III 801–806, et A. Balil, ’Los gobernadores de la Hispania Tarraconense durante el imperio
romano’, Emerita 32 (1964) 19–34. Complementa Fastorum Hispaniensium dedit F. J. Navarro, in:
Ciudades privilegiadas en el Occidente romano. Sevilla 1999, pp. 444–452, cf. AE 1999: 835. – Ex iis
omnia fere Laterculis vel Additamentis iam antea inserta sunt. Cf. etiam B. M. Kreiler, Statthalter
zwischen Republik und Prinzipat. Frankfurt am Main 2006, pp. 82–91.
De Hispania superiore et de Callaecia vide in fine huius capitis.
03:005 L. Aelius Lamia (PIR 2 A 199; RE Suppl. XIV 1, n. 75; DNP 1, 172 [II 15]). – A. 24 a . – leg.
pro pr. BC 1943–45: 67–72 = AE 1948: 93 = CIL VI 41034–41041, Roma, tituli ei a civitatibus
6

Hispaniae citerioris dedicati; (ὁ Αὔγουστος ἐκ τῆς ᾿Ιβηρίας, Λούκιον Αἰμίλιον [sic! intellige
Αἴλιον] ἄρχοντα αὐτῆς καταλιπών, ἀπηλλάγη) Dio 53, 29, 1; (Astures et Cantabri per Lucium
Lamiam perdomiti) Cass. Chron. a. 730 (Mon. Germ. hist. XI, p. 135). – ALFÖLDY 5 sq.
03:008 a Fieri posse ut L. Domitius Ahenobarbus, cos. ord. 16 a , Hispaniam citeriorem a. 9 a rexerit,
arbitratur L. Abad Casal, AEA 69 (1996) 100–102, fragmentis a se editis nisus; cf. HEpigr 6 (1996) 7–
9, n. 14, ubi fragmenta dubitanter restituuntur.
03:009 Paullus Fabius Maximus, cos. ord. 11 a (PIR 2 F 47; RE VI 1780 sqq., n. 102; DNP 4, 377 [II
14]). – 3/2. – legat. Caesaris CIL II 2581 = Inscr. rom. de Galicia II 54, Lucus Augusti; Inscr. rom. de
Galicia II 55 = HAEpigr 8–11 (1957–60) 35, n. 1726, Lucus Augusti; leg. Caesaris Larouco 1 (1991)
167 = AE 1993: 1030 = HEpigr 4 (1994) 188 sq., n. 503, Lucus Augusti; leg. pro pr. EE VIII 280 = D.
8895, Bracara Augusta (a. 3/2). – ALFÖLDY 9 sq.
Utrum Hispaniae citeriori an Lusitaniae praefuerit (an in illa provincia legatus iuridicus fuerit)
disputaverunt viri docti, v. ALFÖLDY.
03:009 a (1) C. Asinium Gallum, cos. ord. 8 a (PIR 2 A 1229; RE II 1585 sqq., n. 15; DNP 1, 83 sq. [II
5]) Hispaniam citeriorem a. 1 p rexisse tessera hospitali Lucensi (cf. AE 1984: 553) nisus haud
improbabiliter conclusit L. A. Curchin, AHB 2 (1988) 143 sq. (cf. AE 1989: 432).
03:009 a (2) C. Calvisius Sabinus, cos. ord. 4 a (? PIR 2 C 353; RE III 1412, n. 14; DNP 2, 952 [II 7]).
– C. a. 1 a – 9 p . – leg. pro pr. ZPE 143 (2003) 261 = AE 2003: 981, Segobriga.
De annis legationis vide G. Alföldy, ZPE cit., p. 265.
03:016 Ti. Plautius Silvanus Aelianus, cos. suff. 45, II suff. 74 (PIR 2 P 480; RE XXI 35 sqq., n. 47;
DNP 9, 1118 [II 14]). – Primis Vespasiani annis (70/71?). – legatus in Hispaniam 9 (D. 986), prope
Tibur. Cf. etiam CIL II 4508, Barcino (acephal.). – ALFÖLDY 17 sq.
Annos 70–73 (certe 73) proposuit ALFÖLDY. – Plautium Aelianum paullo post d. 21.VI.70 in
Hispaniam legatum missum in itinere Romam ad praefecturam urbis remissum esse contenderunt A.
B. Bosworth, Athenaeum 51 (1973) 74 sq., W. Eck, ZPE 37 (1980) 60–62. Cf. etiam quae ad cursum
eius adnotavi, OpRom 15 (1985) 129 sq., n. 16. [Antea ego de annis 72–73 cogitaveram, nullo autem
modo ita, ut in tabula synchrona graphice redditum est: 72/73.] – P. Rodríguez – A. U. Stylow, Chiron
19 (1989) 457–466 (cf. AE 1989: 425) – novo titulo Baetico nisi – existimant eum haud praesidem
Hispaniae citerioris sed extra ordinem missum esse ad censum trium Hispaniarum (citerioris, Baeticae,
Lusitaniae) praeparandum, per quod sine dubio annis plus uno (sc. 70/73?) opus fuerit.
03:018 T. Aurelius Fulvus, ornam. cons. 69, cos. II ord. 85, si is est (PIR 2 A 1510; RE II 2492, n. 136;
RE Suppl. XIV 68 sq., n. 136; DNP 2, 323 [14]). – Sub Vespasiano (ALFÖLDY: 75–78). – legatus
Augusti vel legatus Mem. Mus. Arqueol. Prov. 8 (1947) 123 sqq. = AE 1952: 122 = M. Almagro, Las
inscripciones Ampuritanas (1952), pp. 163 sqq., nn. 114–116 = IRC III 172–174 = Empúries 54
(2005) 168–170 = AE 2005: 881–883, Emporiae. – ALFÖLDY 19–21; cf. R. Syme, HSPh 73 (1969)
216, adn. 50.
03:019 C. Calpetanus Rantius Quirinalis Valerius Festus, cos. suff. 71 (PIR 1 C 184; RE III 1363 sq.,
n. 2; DNP 12/1, 1108 [II 8]). – 79/80. – leg. Aug. pro pr. … provinc[iae] Hispaniae 19 (D. 989),
Tergeste; leg. Aug. pro (seu pr.) pr. CIL II 2477 (cf. 5616) = D. 254, Aquae Flaviae (a. 79); in
milliariis CIL II 4798 sq. = EE VIII 224; CIL II 4802; 4803 = EE VIII 228 (a. 80); CIL II 4838 = EE
VIII 236 = D. 5833 (a. 80); leg. Aug. pro p. Bolet. del Semin. de Estud. de Arte y Arq. (Valladolid)
40–41 (1975) 596 sqq. = AE 1975: 508 (a. 80); leg. Aug. pro pr. HEpigr 5 (1995) 302 sq., n. 976,
prope Bracara Augusta (mill. a. 80; cf. etiam CIL II 4847; 4854 = 6224 = Inscr. rom. de Galicia IV 4;
M. Gómez-Moreno, Cat. monumental de Esp., prov. de León [1925], pp. 87 sq. = AE 1928: 178;
Zephyrus 11 (1960) 91, n. 312 = HAEpigr 12–16 (1961–65) 44, n. 2162 = AE 1966: 215; Bolet.
Auriense 4 (1974) 100. 104, nn. 1. 3 = AE 1974: 400 sq.), in via Bracara–Asturicam repp. – ALFÖLDY
21 sq.
03:025 a [… ?Fu]ndanus Augustanus Alpinus. – Sub Hadriano. – leg. [pr. (?) pr. (?) imp. Caes.
Trai]ani Hadriani Aug. tit. prope Caesaream Augustam rep., cuius maioris momenti partes ed. F.
Beltrán Lloris, Atti dell’XI Congr. intern. di Epigrafia greca e latina (18–24 sett. 1997), Roma 1999,
pp. 31–33; totam molem Idem, JRS 96 (2006) 147–197 = AE 2006: 676, § 16. Utrum de legato
7

Augusti pro praetore, i. e. praeside provinciae, an de legato iuridico agatur, non liquet, tamen naturam
monumenti et actionis ad illud ducere arbitratur F. Beltrán.
03:026 a Q. Iunius Rusticus, cos. suff. 133, II 162 (PIR 2 I 814; RE X 1083, n. 146; DNP 6, 68
[II 28]). – Sub Pio. – leg. Aug. [pr.] p¸r¸ p¸r¸oviņ˛c˛i¸a˛e˛ [Hisp. cit.?] [HEpigr 9 (1999) 409 =] Lógos
hellenikós. Homenaje al Prof. Gaspar Morocho Gayo. León 2003, vol. I, pp. 557–563 = AE
2003: 960, Legio.
03:030 C. Aufidius Victorinus Mul[vius … Marc]ellinus Rhesius Pel¸[… Nu]m[i]sius Rufus Arrius
Paul[inus? …]lus Iust[us Co]cceius Gall[us], cos suff. 155, II 183 (PIR 2 A 1393, add. vol. II, pp. XVI
sq.; SPQR 17–19; RE II 2296 sq., n. 41, v. etiam Suppl. VI 18; DNP 2, 270 [II 6]). – C. a. 172. – leg.
Au[gg. (?) pr. pr. provinciarum Hispania]e cite[riori]s et Baeticae [simul ?] 75 (AE 1957: 121
necnon CIL VI 41140), Roma. – ALFÖLDY 38–42.
De nominibus huius viri ALFÖLDY 38; 39, adn. 181; 41 necnon idem ad CIL cit.
03:034 Q. Hedius Rufus Lollianus Gentianus (PIR 2 H 42; RE XIII 1368 sqq., n. 5; DNP 7, 428 [6]). –
198–209 (ALFÖLDY c. 202–205). – leg. Augg. prov. H. c. item censit. H. c. 95 (D. 1145), Tarraco; leg.
[A]u˛[g]g˛. ˛ pr. pr. p. H. c. praeses op[timus] CIL II 4122 = G. Alföldy, Inschr. Tarraco pp. 74–76, n.
140. – ALFÖLDY 47 sq.
Mihi cum PIR 2 magis placent anni ante proconsulatum Asiae, quo functus est a. 201 (201/202, sed cf.
infra, ad 26:166), cf. OpRom 15 (1985) 120–122, n. 9. – M. Christol, ‘La carrière de Q. Hedius Rufus
Lollianus Gentianus’, REA 83 (1981) 75–84, in D. 1145 leg. Aug. prov. H. c. etc. legit, legationem
provinciae huius in ultimos Commodi annos ponens.
03:035 M. Nummius Umbrius Primus Senecio Albinus, cos. ord. 206 (PIR 2 N 238; RE XVII 1413
sq., n. 18; RE Suppl. XIV 288 sq., n. 18; DNP 8, 1062 [6]). – 211/212, ut videtur. – c. v. … leg. Augg.
pr. pr. CIL II 3741 = G. Pereira Menaut, Inscripciones romanas de Valentia (1979), pp. 40 sq., n. 20 =
CIL II 2 14, 21, Valentia; leg. pr. pr. Aug. pr[o]v. Hisp. [citerioris] 101 (AE 1969–70: 169),
Beneventum. – ALFÖLDY 48.
Etiam de annis 209/212 cogitari potest, cf. OpRom 15 (1985) 128 sq.
03:036 C. Iulius Cerealis (PIR 2 I 262; RE X 550, n. 185). – Sub Caracalla. – cos. leg. Aug. pr. pr.
pr(ovinciae) H(ispaniae) n(ovae) c(iterioris) Anton[i]nianae post divis{s}ion. provinc. primus ab eo
(sc. Antonino Caracalla) m[issus] CIL II 2661 = D. 1157, Legio; [cos.] leg. Aug. [pr. pr. pr. H. n. c.]
Antoni[nianae post] divisam [provinciam] (sic ALFÖLDY) primu[s ab eo missus] CIL II 5680, Legio.
– ALFÖLDY 49.
Videtur praeses fuisse provinciae novae Hispaniae citerioris sub Caracalla ad conventus iuridicos
quinque (Tarraconensem, Caesaraugustanam, Carthaginiensem, Cluniensem, Asturicam) redactae (cf.
G. Alföldy, Provincia Hispania superior [Schr. d. Phil.-hist. Kl. d. Heidelb. Ak. d. W.19.] Heidelberg
2000, pp. 7–34 (cf. AE 2000: 656). De administratione conventuum reliquorum (Lucensis,
Bracaraugustani, saepe uno nomine Callaeciae appellati) vide sub finem huius capitis, n. 51.
03:038 C. Messius Q. L. Decius Valerinus (PIR 2 D 28; RE IV 2287, n. 22; DNP 3, 348 sq. [II 1]). –
A. 238 (236/238?). – leg. Aug. (sive Augg.) pr. pr. (seu p. p.) CIL II 4756 = D. 490; CIL II 4788;
4826; 4858; 4870; leg. Aug. pr. pr. Historiam pictura refert [Studi di antichità cristiana. 51.], Città del
Vaticano 1994, pp. 581–590 = AE 1994: 1055, mill. in provincia Matritensi rep.; leg. Augg. pr. pr.
BRAH 58 (1911) 143 sq. = MPT 1992: 111 sq., n. 108 (non vidi) = HEpigr 5 (1995) 159 sq., n. 550,
Cercedilla (mill.); cf. fragm. IRC III 194; leg. Aug. (sive Augg.) pr. pr. (seu p. p.) c. v. CIL II 4853;
4886 sq.; Zephyrus 11 (1960) 99, n. 397 = HAEpigr 12–16 (1961–65) 44, n. 2165 = AE 1966: 218;
leg. pro praetore Inscr. rom. de Galicia III 6 = HAEpigr 8–11 (1957–60) 36, n. 1731; leg. pr. pr.
Zephyrus 11 (1960) 95, n. 353 = HAEpigr 12–16 (1961–65) 44, n. 2163 = AE 1966: 217; leg. Augg.
CIL II 4816. Cf. etiam CIL II 4759; 4828; 4831; 4834; 4874; EE VIII 240 (?). Milliaria sunt, aut
Bracarae servata aut in viis Bracara–Asturicam ducentibus reperta. Accedit: cos. (CIL II 3588 = 5960
=) Epigraphica 40 (1978) 59–90 (71–76) = AE 1978: 440, prope Dianium (si recte de D˛[e]cio˛
Va[l]e¸r[i]ano cogitavit G. Alföldy, Epigraphica cit.). – ALFÖLDY 56–59.
Tit. AE 1966: 217 ob imp. IV a. 236 factum esse dubitanter monent editores. – De nominibus vide G.
Alföldy, Epigraphica cit., ubi priorum sententiis allatis demonstravisse videtur auctor eundem fuisse
praesidem Moesiae inferioris a. 234 necnon imperatorem Decium; cf. X. Loriot, in: Les empereurs
8

illyriens. Actes du colloque de Strasbourg (11–13 octobre 1990). Strasbourg1998, p. 44; A. R. Birley,
ibid., pp. 68–73.
03:039 Rutilius Pudens Crispinus (PIR 2 R 257; RE I A 1268 sq., n. 32; RE Suppl. XIV 590, n. 32;
DNP 10, 1172 [II 8]). – A. 239 (?) – leg. Aug. pr. pr. prov. [Hispaniae cite]rioris et Gallaecia[e] 112
(AE 1929: 158 necnon CIL VI 41229).
–––––––––––––––––––––––––
03:051 C. Servilius Diodorus (PIR 2 S 581; DNP 11, 468 sq. [II 2]). – A. 227 vel paullo ante. – v. e.
proc(urator) (ducenarius) provinciarum Hispaniar(um) citerioris et superioris RPAA 68 (1995–96)
248, n. I = AE 1998: 282, n. I = G. Alföldy, Provincia Hispania superior (supra, sub n. 36), p. 8,
Lavinium.
Censet Alföldy eum prius procuratorem (fisci) provinciae citerioris (cf. sub n. 36, supra) fuisse, deinde
procuratorem et praesidem provinciae superioris, i. e. conventuum duorum, qui sub Caracalla a
citeriore provincia separati erant (saepe nomine communi Callaeciae appellati).
04. Hispania ulterior Baetica
Litt.: G. ALFÖLDY, Fasti Hispanienses (1969), pp. 149–175. – Maria Marchetti, in Diz. epigr. III 888
sq.; A. Balil, ‘Los procónsules de la Baetica’, Zephyrus 13 (1962) 75–89. – F. J. Navarro, Gerión 22
(2004) 379–402 (399 sq.). – G. Alföldy, ‘Der Status der Provinz Baetica um die Mitte des 3.
Jahrhunderts, in: R. Frei-Stolba – M. A. Speidel (ed.), Römische Inschriften etc., Festschrift H. Lieb.
[Arbeiten zur römischen Epigraphik und Altertumskunde. 2.], Basel 1995, pp. 29–42, cf. n. 28 a, infra.
04:001 L. Licinius C[rassus?] fuit [quaestor pro pr. Hispaniae] ulterioris CIL VI 1442 = 41070, v.
PIR 2 L 177, ALFÖLDY 174. 180–182.
De cognomine C[rassus?] etiam fortius dubium expressit G. Alföldy ad CIL VI 41070.
04:001 a P. Petronius T[urpilianus] (PIR 2 P 314; RE XIX 1227 sq., n. 74, si is est; DNP 9, 677 [II
15]). – 6/5. – [procos.] ZPE 72 (1988) 113–116 = AE 1988: 723, prope Hispalim.
Nomen annum officium proposuit J. González, ZPE cit. – Vide etiam SDHI 59 (1993) 303–306 =
Latomus 53 (1994) 68 = HEpigr 5 (1995) 199 sq., n. 694.
04:002 A. Cottius (PIR 2 C 1548; RE IV 1677, n. 2). – Sub Augusto? – pro cos. Hispaniae CIL VI
1396 (cf. add. p. 4691) = D. 8343. – ALFÖLDY 149.
04:003 N. Vibius Serenus (PIR V 399; RE VIII A 1983 sq., n. 54; DNP 12/2, 178 [II 20]). – 21/22. –
procos. CIL II 2 5, 900, exemplar Baeticum senatus consulti de Cn. Pisone patre, quod edd. A. Caballos
– W. Eck – F. Fernández et lingua Hispanica usi (Sevilla 1996) et lingua Germanica [Vestigia. 48],
München 1996, p. 38 = AE 1996: 885; pro consule ulterioris Hispaniae Tac. ann. 4, 13, 2. – ALFÖLDY
149.
04:008 M. Ulpius Traianus, cos. suff. 70 (PIR V 574; RE Suppl. X 1032 sqq. n. 1; DNP 12/1, 984
[12]). – Paullo ante a. 67 ut mihi videtur. – procos. … Hispaniae B[a]eticae 20 (D. 8970, cf. etiam G.
Alföldy, REA 100, 1998, 367–399, praecipue pp. 381. 398 = AE 1999: 1576), Miletus.
Consulatui eius a. 70 tribuerunt J. Morris, JRS 43 (1953) 79, R. Syme, JRS 43 (1953) 154; 48 (1958)
7, recte arbitratur G. Camodeca, in: Epigrafia. Actes … Degrassi, p. 60, adn. 63, cf. etiam D. Kienast,
Kaisertabelle (1990), p. 125. De cursu honorum amplius scripsi OpRom 15 (1985) 136–138, n. 22.
04:011 L. Antistius Rusticus, cos. suff. 90 (PIR 2 A 765; RE I 2558, n. 41; DNP 1, 798 [II 4]). – A. 84.
– procos. provinc. Hisp. ult. Baetic. 27 (AE 1925: 126), Antiochia (Pis.); procos. Fuentes y
metodología. Andalucía en la antiguedad (1977), pp. 347–353 = AE 1977: 440 (cf. AE 1982: 544) =
CIL II 2 7, 302, prope Cordubam (a. 84). – ALFÖLDY 160 sq.
04:023 a Lucilius Africanus (idemne an filius: PIR 2 L 378; RE XIII 1639, n. 17; DNP 7, 465 [II 1]). –
A. 159. – procos. c. v. SDHI 49 (1983) 400 = AE 1984: 511 = J. González, Bronces jurídicos romanos
de Andalucía (BJRA). Sevilla 1990, pp. 171 sq., n. 14 = HEpigr 4 (1994) 246 sq., n. 685 = W. Eck, in:
Sprachen und Schriften des antiken Mittelmeerraums. Festschrift für Jürgen Untermann. Innsbruck
1993, pp. 63–74 = AE 1993: 1003 a–b = HEpigr 5 (1995) 205–207, n. 707, prope Hispalim.
9

04:026 C. Aufidius Victorinus Mul[vius … Marc]ellinus Rhesius Pel¸[… Nu]m[i]sius Rufus Arrius
Paul[inus? …]lus Iust[us Co]cceius Gall[us], cos suff. 155, II 183 (PIR 2 A 1393, add. vol. II, pp. XVI
sq.; RE II 2296 sq., n. 41, v. etiam Suppl. VI 18; DNP 2, 270 [II 6]). – C. a. 172. – leg. Au[gg. (?) pr.
pr. provinciarum Hispania]e cite[riori]s et Baeticae [simul ?] 75 (AE 1957: 121 necnon CIL VI
41140), Roma. – ALFÖLDY 38–42.
De nominibus huius viri ALFÖLDY 38; 39, adn. 181; 41 necnon idem ad CIL cit.
04:028 a Rutilium Pudentem Crispinum (PIR 2 R 257; RE I A 1268 sq., n. 32; RE Suppl. XIV 590, n.
32), inter praesides Baeticae recipiendum esse censuit G. Alföldy, in: Festschrift Lieb, pp. 35–42 (=
AE 1995: 124, cf. ib. n. 762), tit. 112 (= AE 1929: 158, cf. CIL VI 41229) ita legens: [leg. A]ug. pr.
pr. ad [cen]sus accepta[n]d¸[os] prov. Lugdunens[is et p]ro˛v. [H]isp. [B]a[e]t¸içae; cf. tamen libellum
meum ‘Legatus (1991), pp. 92 sq., ubi me iterum probasse puto consulares legatos ad census
accipiendos missos non eodem tempore praesides provinciae fuisse.
INCERTI AEVI
04:032 [Baebius] (PIR 2 B 8; RE II 2729, n. 7). – Saec. II? – procos. sortitus provinc. Baetic. CIL VI
1361 cf. add. p. 4686. – ALFÖLDY 172.
04:033 Q. Caecilius Laetus (PIR 2 C 53; RE III 1201 sq., n. 60). – Pius – Severi? – c. v. procos.
provinciae Baeticae CIL VIII 8207–19973 = ILAlg II: 3, 8544, Milev. – ALFÖLDY 172.
04:035 a L. Lucullus (PIR 2 L 413). – proconsul Baeticae Plin. nat. 9, 89.
Ab ALFÖLDY (p. 175) non receptus immo idem ac cos. 151 a. Chr. n. putatus; sed cf. PIR 2 et
nuperrime A. R. Birley, The Roman government of Britain (2005), p. 97 cum adn. 98.
04:039 L. Sempronius O[…] Celsus Servilianus Fabianus (PIR 2 S 360; RE II A 1370, n. 35). –
Marcus – Severi. – pr[ocos.] provinc. Baeti[cae] CIL VI 1513/4, cf. add. p. 4708. – ALFÖLDY 172.
O˛[…] (fortasse O[ppius] vel O[rbius]) legit G. Alföldy, add. p. 4708, ubi priores C[…].
04:039 a C. Servius Rufus. – Prioribus provinciae annis (Augustus–Tiberius?). – pro cos. Tituli 9: 3
(2008) 1051–62 (A. U. Stylow).
04:040 Silanus … Iustus An[…] (PIR 2 S 709; RE III A 6 sq., n. 3). – Vix post Hadrianum. –
[procos.] sortitus p. H. [ulteriorem vel ult. Baeticam] CIL II 3838, Saguntum. – ALFÖLDY 166.
De nominibus vide G. Alföldy, Los Baebii de Saguntum (1977), pp. 21 sq.; 57 sq.; W. Eck, Chiron 13
(1983) 191, adn. 503.
04:041 P. Statius Paullus Postumius Iunior (PIR 2 S 879; RE III A 2217 sq., n. 17). – Ante Marcum
(sub Pio?). – procos. provinciae Baetic. CIL V 4129 = Inscr. It. X: 5, 911, prope Brixiam; procos.
provinc. Baetic. CIL V 4359 = Inscr. It. X: 5, 952, Brixia. – ALFÖLDY 169 sq.
05. Lusitania
Litt.: G. ALFÖLDY, Fasti Hispanienses (1969), pp. 131–148. – Maria Marchetti, in: Diz. epigr. III 910–
912; G. Heuten et alii, ’Les Gouverneurs de la Lusitanie et leur administration’, Latomus 2 (1938)
256–278; A. Balil, ’Los legados de la Lusitania’, Conimbriga 4 (1965) 43–57.
05:002 L. Sestius Quirinalis Albinianus, cos. suff. 23 a (PIR 2 S 611; RE II A 1885, n. 3). – C. a. 20 a ,
fortasse iam ab a. 22. – leg. meus eam provinciam optinens Estudios bercianos 25 (1999) 45–53 = AE
1999: 915; Epigraphica 62 (2000) 29–60 (34), prope Legionem; (arae quas Sestianas vocant) Mela 3,
13; (arae Sestianae) Plin. nat. 4, 111; (Σηστίου βωμοί) Ptol. 2, 6, 3. – ALFÖLDY 133.
Cf. de titulo etiam G. Alföldy, ZPE 131 (2000) 177–205 (179 sq.). Eum iam a. 22 (statim post
consulatum) provinciam a Carisio excepisse arbitratur G. Alföldy, o. c. 186. De tit. idem Minima
epigraphica et papyrologica IV: 6 (2001) 365–418, necnon P. Le Roux, ibid. 331-337, qui separata
miserunt. – Cf. etiam AE 2000: 760, 2002: 763–765, ubi scripta complura laudantur.
05:003 Q. Acutius Faienanus (PIR 2 A 98; RE Suppl. VI 1, n. 1 a) – Sub Augusto (mediis annis?). –
leg. pro pr. BSAF 1914: 105, n. 3 = AE 1915: 35, Emerita. – ALFÖLDY 133 sq.
10

Contra opinionem communem tit. vix ante medium I saec. (fortasse c. 78–119) posuit A. U. Stylow,
Anas 2–3 (1989–90) 199, n. 4 = AE 1990: 514.
05:006 C. Ummidius Durmius Quadratus (PIR V 600; RE Suppl. IX 1827 sqq., n. 4; DNP 12/1, 992
sq. [II 1]). – A. 37. – leg. Ti. Caesaris Aug. prov. Lusit. CIL X 5182 = D. 972, Casinum; leg. C.
Caesaris Germanici imp. pro praet. CIL II 172 = D. 190 = A. D’Ors, Epigrafía juridica (1953), pp. 20
sqq., n. 1, Aritium vetus (a. 37); leg. [- - -] Lusitan[iae - - -] CRAI 2000: 459–468 = AE 2000: 1496,
Apamea. Cf. etiam fragm. RAL 28 (1973) 476, n. 16 = AE 1973: 188, Aquinum. – ALFÖLDY 136 sq.
05:007 L. Calventius Vetus Carminius, cos. suff. 51 (PIR 2 C 428; RE Suppl. I 272, n. 2; RE Suppl.
XIV 85, n. 2; DNP 2, 951). – A. 44, ut videtur. – leg. Tib. Claudii Caesaris Aug. Ethnos 1 (1935) 5–9
= Brotéria 45 (1947) 630 sqq., n. 17 = AE 1950: 217 (cf. AE 1969–70: 238) = Doc. II 406, Ammaia
(Lus.). – ALFÖLDY 137 sq.
De anno aliquantulum dubitare liceat, nam imp. III = a. 41, IIII = a. 43 (PIR 2 vol. II, p. 228; D.
Kienast, Kaisertabelle [1990], p. 91), trib. pot. IIII = 25.I.44–24.I.45, cos. IIII = a. 47, ita ut quo iure
cos. des. IIII iam a. 44 dictus sit quaerere oporteat, et versa vice. Ad hunc tit. acephalum CIL VI 1544
(cf. add. p. 4711) rettulerunt E. Groag (PIR 2 ), ALFÖLDY (v. infra, n. 22).
05:018 Rutilius Pudens Crispinus (PIR 2 R 257; RE I A 1268 sq., n. 32; RE Suppl. XIV 590, n. 32;
DNP 10, 1172 [II 8]). – Sub Severo Alexandro (c. a. 225). – leg. Aug. [pr. pr.] prov. Lusitan. 112 (AE
1929: 158 necnon CIL VI 41229), Roma. – ALFÖLDY 59 sq.; 148.
05:018 a (1) P. Clodius Laetus Macrinus (DNP 3, 40 [II 4]. – Sub (?Valeriano et) Gallieno. – v. c. leg.
eor. (!) pr. pr. Anas 6 (1993) 75–84 = AE 1993: 914, Emerita.
Quoniam tit. se profert positum esse Gallieno tr. pot. X (= 10.XII.261–9.XII.262) cos. III (= a. 257–
260), aut illud aut hoc falsum est; editores praetulerunt tr. pot. X maiore fide dignum iudicare, cum J.
P. Callu – M. Christol (apud F. Chausson, CCG 9, 1998, 187, adnn. 39 sq.) potius in tr. pot. X quam in
cos. III erratum esse iudicent, id quod probabilius videatur, si verba leg. eor(um) (i. e. Valeriani et
Gallieni) respicias.
05:018 a (2) Aemilius Aemilianus. – Sub Gallieno vel postea. – v. p. p. p. U(lterioris) L(usitaniae)
Anas 4–5 (1991–92) 31–43 = AE 1992: 957 = HEpigr 5 (1995) 28, n. 81, Emerita.
Fortasse idem fuit praeses Arabiae homonymus (LP 35:36) a. 282–283.
INCERTI AEVI
05:018 a (3) L. Caecilius Rufus. – Augustus – Tiberius? – leg. pro pr. HEpigr 4 (1994) 69, n. 159,
Mengabril (Lus.)
Potest etiam de iuridico agi.
05:022 ? (PIR 1 vol. III, p. 499, n.30; cf. RE Suppl. XIV 85, n. 2). – Saec. I. – leg. C[a]esarum
provinci[a]e Lusitan. CIL VI 1544 (cf. add. p. 4711). – ALFÖLDY 137 sq.
De L. Calventio Vetere Carminio (supra, n. 7) probabiliter cogitaverunt inter alios E. Groag (PIR 2 ),
post eum ALFÖLDY. Paullo post de hac re disputavit etiam Ursula Vogel-Weidemann, Statthalter
(1982), pp. 165–170, M. Pompeium Silvanum, cos. 45, proponens.
06. Gallia Narbonensis
Litt.: H.-G. PFLAUM, Les Fastes de la province de Narbonnaise. [Gallia. Suppl. 30.] Paris 1978, pp. 3–
(47) 57. – M. Gayraud, ’Le proconsulat de Narbonnaise sous le Haut-Empire’, REA 72 (1970) 344–
363 (laterculus proconsulum pp. 344 sq. inest).
06:005 [...]m˛idius Bassus (RE Suppl. XIV 822, n. 379 a). – 76/77. – proco[s.] provi[nc. Narb.] CRAI
1951: 366–373 = AE 1952: 44 = A. Piganiol, Les documents cadastraux de la colonie romaine
d’Orange [Gallia, Suppl. XVI, 1962], pp. 80 sq. = AE 1963: 197 (cf. Doc. III 447; JS 1965: 77–80),
Arausio. – PFLAUM 13, n. 7.
L. V[alerio Umm]idio (?) vidit et integravit Piganiol, Les documents, p. 81. – Integrandum esse
proco[s.] provi[nciae] i. e. sublato [Narbonensis] recte puto monuit M. Christol, in: Il capitolo delle
11

entrate nelle finanze municipali in Occidente ed in Oriente. [Coll. Éc. Fr. de Rome. 256.] Roma 1999,
pp. 115–136 = AE 1999: 1023.
06:012 L. Fabius Cilo Septiminus Catinius Acilianus Lepidus Fulcinianus, cos. suff. 193, II 204 (PIR 2
F 27; RE VI 1763, n. 65; DNP 4, 376 [II 6]). – Prioribus Commodi annis. – procos. prov. Narbon. CIL
VI 1408 (cf. add. pp. 4693 sq.) = D. 1141; pro cos. … prov. Narbonens. CIL VI 1409 (cf. add. pp.
4693 sq.) = D. 1142; procos. provin. Narbonensis 96 (JRS 14, 1924, 184–188, n. 7), Antiochia (Pis.) –
PFLAUM 30–35, n. 17.
INCERTI AEVI
06:017 L. Aurelius Gallus (PIR 2 A 1515, RE Suppl. XIV 69, n. 149 a; DNP 2, 323 [II 19]). –
Hadrianus – Antoninus Pius. – procos. provinc. Narbonensis CIL VI 1356 (cf. add. p. 4685) = D.
1109. – PFLAUM 22 sq., n. 13.
Aut is cos. suff. est, qui uno ex annis 129–133 fasces gessit, aut cos. suff. a. 146. De illo cogitavit H.-
G. Pflaum, JS 1962: 108–114; quod si recte posuit, Gallus noster primis Hadriani annis provinciam
Narbonensem rexisse videtur.
06:021 T. Mussidius Pollianus (PIR 2 M 756; RE XVI 901, n. 4; DNP 8, 558 [II 2]). – Vix ante
extremos Tiberii annos. – pro cos. provinc. Galliae Narbon. CIL VI 1466 (cf. add. pp. 4702 sq.) = D.
913. – PFLAUM 6 sq., n. 5.
Post a. 38 fasces gessisse videtur (Degrassi, Fasti cons., 1952, pp. 11. 208); aliter PFLAUM.
06:022 L. Ranius Optatus signo Acontius (PIR 2 R 24; RE I A 228 sq., n. 1; DNP 10, 773 [2]). –
Aetate Severorum (?) – procos. provinciae Narbonens[is] CIL VI 1507 (cf. add. p. 4707 necnon AE
1998: 149); proco[s. pro]vinc. Narb. CIL XII 3170, Nemausus. – PFLAUM 36–38, n. 20.
06:023 C. Calpurnius Quadratus Sillianus (PIR 2 S 315; RE II A 1122, n. 7). – Haud post Severum
Alexandrum. – procos. provinc. Narbonensis CIL XIV 2831, ager Praenestinus. – PFLAUM 25 sq.
De cognomine q. e. Sillianus (non Sittianus) v. Supplementa Italica. Imagines. Latium vetus. 1, n. 428
(PIR 2 ).
06:026 […dius] […] – ? – pro cos. pro[vinc. Narbo]nensis CIL VI 1558 = 41072. – PFLAUM 36.
06:029 ? (PIR 1 , vol. III, p. 501, n. 43). – ? – ἀνθύπατος ἐπαρχ[εία]ς Ναρβωνησίας IG XIV 750 =
IGR I 440 = Iscrizioni greche d’Italia. Napoli 2, Roma 1995, pp. 56 sq., n. 37, Neapolis. – PFLAUM 21.
07. Aquitania
Litt.: J. Toutain, in: Diz. epigr. III 394; R. Étienne, Bordeaux antique (1962), pp. 317–323. Vide etiam
quae pauca ’Zur Verwaltungsgeschichte der Provinz Aquitania’, Eranos 65 (1967) 170–173, contribui.
07:002 Manilius Cornutus (PIR 2 M 135; RE XIV 1140, n. 22). – Tiberius – Vespasianus. – legatus
Aquitanicae provinciae Plin. nat. 26, 4.
Eum iam posterioribus Tiberii annis Aquitaniam regere potuisse opinatur R. Syme, ZPE 41 (1981)
126, adn. 10, de Plin. nat. 26, 3 tractans: lege Ti. Caesaris, nullo modo Ti. Claudii Caesaris.
07:003 L. Duvius Avitus, cos. suff. 56 (PIR 2 D 210; RE V 1868; DNP 3, 852). – (Paullo?) ante a. 56.
– leg. pro pr. provinciae Aquitanicae CIL XII 1354 = D. 979, prope Vasionem (acephal.); (provinciae
… praesidens) Plin. nat. 34, 47.
Provinciam viri [leg.] pro pr. RAN 9 (1976) 251–255 = AE 1976: 391, potius Aquitaniam quam
Germaniam inferiorem (cf. infra, 10:64) fuisse antea opinatus est W. Eck (per epist.), postea eam
opinionem deseruit, Die Statthalter der germanischen Provinzen (1985), p. 123.
07:004 Q. Iulius Cordus, cos. suff. 71 (PIR 2 I 272; RE X 570, n. 195; DNP 6, 33 [II 47]). – A. 69. –
(Aquitania … ab Iulio Cordo in verba Othonis obstricta) Tac. hist. 1, 76, 1.
De anno consulatus v. G. Camodeca, in: Epigrafia. Actes … Degrassi, pp. 57–64. – De anonymo
legato Aquitaniae auxilia impetrante (m. Apr. – Mai. a. 68; Suet. Galba 9, 2) hoc constat: aut idem fuit
ac Iulius Cordus, aut huic in legatione praegressus est (cf. R. Étienne, Bordeaux antique, 1962, p. 319,
n. 4, post C. Jullian, Histoire de la Gaule 4, 1914, p. 179, adn. 9).
12

07:006 M. Cornelius Nigrinus Curiatius Maternus (PIR 2 C 1407; SPQR 32–34; RE IV 1417 sq., n.
276; RE Suppl. XIV 107 sq., n. 276; DNP 3, 195 [II 36]). – C. a. 81. – [leg. Aug. pro pr.] provinc.
Aquitania˛e CIL II 2 14, 124 (cf. LP III, coll. 56 sq., n. 26).
Consulatum a. 83 probabiliter posuerunt G. Alföldy – H. Halfmann, Chiron 3 (1973) 353–356.
07:009 Salvius (PIR 2 S 123; RE Suppl. XIV 592, n. 6 a). – Sub Hadriano. – legatus Aquitaniae Dig.
48, 3, 12.
Propter CIL VIII 24094 = D. 8973 = Catalogue des inscriptions latines païennes du Musée du Bardo.
Rome 1986, n. 417, ubi haec legatio deest, idem vix existimandus est ac Salvius Iulianus iuris ille
consultus (PIR 2 S 136); de Salvio Caro (PIR 2 S 131) cogitavit J. Morris annuente W. Eck (per epist.);
nuper autem eundem esse Salvium Valentem (PIR 2 S 152) cui rescripsit Pius, Dig. 48, 2, 7, 2, quique
ab Hadriano in Aquitaniam missus ibi sub Pio remanserit (c. 136–139), censuit R. Syme, ZPE 79
(1989) 181–187 (cf. PIR 2 ).
07:011 [L]icinianus (PIR 2 L 169; RE XIII 213, n. 1). – Sub Pio (vel paullo ante?). – l[eg. Aug. pr.] pr.
provinciae Aqu[itaniae] CIL XIV 2927 = VI 1441 (cf. add. p. 4698), Praeneste.
In lineis 3 extr. et 4 legendum proposui: le[g. Aug. pro pra]e¸[t.] provinciae Aqu[itaniae], cf. W. Hüttl,
Pius 2 (1933), p. 30, n. 1.; aliter G. Alföldy ad CIL VI (ut supra). Vix inter legatos censuum
accipiendorum recipiendus, cf. Eranos 65 (1967) 172, adn. 7.
07:012 T. Prifernius Paetus Rosianus Nonius [?Agri]cola C. Labeo [T]et[tius? Geminus?], cos. suff.
146 (PIR 2 P 939; RE Suppl. XIV 484 sq., n. [2]; DNP 10, 325 [II 5]). – Primis Antonini Pii annis. –
l¸e¸ga[t. p]r¸o [pr. divi Pi]i prov. [Aq]u˛i¸tanic[a]e 69 (AE 1972: 153), Trebula Mutuesca.
07:014 ? – Haud multis annis ante a. 169. – [leg. Aug. pr. pr. prov.] Aquita[niae] CIL VI 1568 = H.-
G. Pflaum, Sodales Antoniniani (1966), p. 190 = CIL VI 41135.
De M. Censorio Paullo (infra, n. 17) cogitavit G. Alföldy, Konsulat (1977), p. 175, cf. eundem ad VI
41135.
INCERTI AEVI
07:021 M. Iuventius Secundus Rixa Postumius Pansa Valerianus … Severus (PIR 2 I 888; RE X 1369,
n. 23; DNP 6, 117 [II 6]). – Haud post Severum Alexandrum. – [leg. Aug. pro]vinc. Aquitan. CIL V
4335 = Inscr. It. X: 5, 123, Brixia.
07:021 a (1) De Egr[ilio Plariano Larcio Lep]ido [Flavio …] tit. AE 1969–70: 87 quem cuiuslibet
trium Galliarum legatum fuisse putat D. Erkelenz, ZPE 143 (2003) 205–207, vide infra, sub 8:22.
07:021 a (2) Anonymum [le]g. Aug. provinc. Aquitania[e] (saec. III parte priore) suspicatur Leila
Ladjimi Sebaï, BCTH 24 (1993–95) 165–172, ita textum in Bibliotheca Regia Hauniensi rep.
interpretata; de cursu mixto a tribus militiis orso cogitat eadem, iure negans de [pro]c. Aug.
Aquitaniae solius agi posse. (Cf. etiam opusculum eiusdem, Bull. des travaux de l’INP, Comptes
rendus, fasc. 6, 1990–91, 45–56 [non vidi] = AE 1992: 1794 = Ktema 21, 1996, 213–222 = AE 1996:
1707). – Contra W. Eck, ZPE 124 (1999) 232 sq. (cf. adn. ad AE 1996: 1707), promotionem talem
inauditam nullo modo admittens, scil. allectionem inter praetorios post curatelam kalendarii
Veientium, hanc integrationem proposuit: [com(iti] le]g(ati) Aug(usti) provinc(iae) Aquitania[e].
07:024 Anonymum CIL VI 31806 (cf. add. p. 4787) fortasse [leg. Aug. pro pr. provinc.] Aquitan[iae]
fuisse censuit G. Alföldy, Fasti Hispanienses (1969), p. 189, id quod postea (add. ad VI 31806) se
minus recte fecisse admisit, iam potius de provinciis compluribus imperatores Marcum et Verum
venerantibus cogitans.
08. Gallia Lugdunensis
Litt.: P. WUILLEUMIER, L’administration de la Lyonnaise sous le Haut-Empire. [Annales de
l’Université de Lyon, 3 e série, Lettres, fasc. 16.] Paris 1948, pp. 13–19.
08:004 T. Tettienus Serenus, cos. suff. 81 (PIR 2 T 133; RE V A 1101 sqq., n. 4; DNP 12/1, 202 [II
2]). – A. 79. – leg. Aug. CIL XII 2602 = D. 2118, prope Genavam. – WUILLEUMIER 14, n. 4.
13

Provinciae Lugdunensis legati fuisse probabiliter iudicantur hic et duo qui sequuntur (scil. nn. 5 et 6),
sed nequaquam certa res est.
08:007 ? (PIR 1 , vol. III, p. 497, n. 13). – Sub Traiano. – legatus imp. Nervae Traiani Caesaris Aug.
Germanici Dacici provinciae Lugdunensis CIL XIII 5089 = D. 1020 = E. Howald – E. Meyer, Die
römische Schweiz (1940), pp. 256 sq., n. 198, Aventicum. – WUILLEUMIER 15, n. 7.
Quas litteras inclinatas dedi, eas se descripsisse et contulisse ait Mommsen, ceteras autem ex
apographo saec. XVI facto sumpsisse. – Hunc ignotum eundem esse atque ignotum IGR III 558 (infra,
30:40), qui (legatione praetoria excepta) eundem cursum honorum habuit, proposuit M. A. Speidel,
MH 47 (1990) 149–162, lapicidam pessimum, exemplari litteris cursivis scripto male intellecto,
verbum Lugdunen. e verbis Lyc. Pamp. mutavisse ratus.
08:007 a T. Prifernio Paeto Rosiano Gemino (= infra, 24:29) etiam nomina Laecan[io Basso] fuisse
conclusit A. Rizakis e fragm. Epigraphica 51 (1989) 21–27 = AE 1989: 660, Patrae, a se edito. Eum
Lugduni legatum Augusti pro praetore hanc provinciam a. 107/108 rexisse e Plin ep. 9, 11, 2 coniecit
idem, id quod refutavit M. G. Granino Cecere, in: Usi e abusi, pp. 14 sq. Cf. nunc etiam A. D. Rizakis,
Achaïe II. La cité de Patras, pp. 118 sq. cum tab. VII.
08:012 ? (sub PIR 2 L 128). – Sub Pio. – [leg.] A¸˛u˛g¸.
pro pr. [prov. Lugu]dunens. CIL XII 1857 b =
ILN V: 1, 56, Vienna. – WUILLEUMIER 17, n. 13.
Fragm. CIL XII 1857 a = ILN V: 1, 57 ibidem rep. ad fragm. b referre noluit ILN.
08:016 a Aelius Romanus (num idem PIR 2 A 243?). – A. 207, ut videtur. – curam agens CIL XVII: 2,
452 = XIII 8981, cf. XVII: 2, 448 = XIII 8979, milliaria.
Vide M. Rathmann, Untersuchungen zu den Reichsstrassen (Bonn 2003), p. 158, cui etiam hic gratiae
agendae sunt.
08:019 a Appius Alexander (PIR 2 A 183). – Sub Philippis vel paullo post. – ἡγεμὼν ἐπαρχίου
Λουγδουνίας EA 36 (2003) 4–6, n. 3 = AE 2003: 1672 = Anatolia antiqua 13 (2005) 271–284 = AE
2005: 1455, Smyrna.
Videtur post procuratelam Asiae (sub Philippis) provinciam Lugdunensem procurator et vice
praesidis agens rexisse (P. Herrmann – H. Malay ad tit.), cf. supra, n. 19 (et 20?); aliter M. Christol et
al., Anatolia antiqua cit.
INCERTI AEVI
08:022 … Egr[ilius Plarianus Larcius Lep]idus [Flavius …] (RE Suppl. XIV 115 sq., n. 5), cuius
nominum frustula exhibet tit. Ostiensis MEFR 82 (1970) 309–317, n. 9 (fragmenta recens reperta cum
CIL XIV 5177. 6349 coniuncta) = AE 1969–70: 87, quem tit. [tres pro]vinciae Galliae posuisse
putabantur ei [leg. Aug]ustorum pr. pr. unius harum provinciarum; de legato Galliae Lugdunensis
Marci aut cum Vero aut cum Commodo imperantis cogitavit F. Zevi, MEFR cit. Nuper autem D.
Erkelenz, ZPE 143 (2003) 295–297 = AE 2003: 284, pro]vinciae Galliae ut genet. sing. interpretatus
est, ita ut de qualibet provinciarum trium Galliarum agi posset.
08:023 a […]anus S[…]. – Saec. III in. (?) – leg. Aug[usti propraetore pr]ovin[ciae Lugudunen]sis
K. Gruel – V. Brouquier-Reddé (edd.), Le sanctuaire de Mars Mullo. Allonnes (Sarthe). Le Mans
2003, pp. 112–119, n. 160 = AE 2003: 1189, Allonnes.
Tit. dedicavit civitas Aulercorum Cenomanorum provinciae Lugdunensis. – Tituli decem fragmenta
(non contigua) denuo ed. F. Bérard, MEFR 116 (2004) 1039–1112 = AE 2004: 930, ubi vide sis.
08:024 ? – ? – legat. di[vi … prov. Lugd]unensis CIL VI 1560 = 41161. – WUILLEUMIER 18, n. 18.
Propter legationem imperatoris ‘divi’ saec. II probabilius quam saec. I vel III attribuitur.
09. Belgica
Litt.: E. RITTERLING [– E. STEIN – E. GROAG], Fasti des römischen Deutschland unter dem Prinzipat.
[Beiträge zur Verwaltungs- und Heeresgeschichte von Gallien und Germanien, II.] Wien 1932, pp.
90–99; W. MEYERS, L’administration de la province romaine de Belgique. [Dissertationes
archaeologicae Gandenses, VIII.] Brugge 1964, pp. 46–64.
14

09:005 ? – (PIR 1 , vol. III, p, 496, sub. inc. n. 10). – Sub Domitiano? – leg. propr. provinc. Belgic[ae]
CIL VI 1548 (cf. add. p. 4711) = D. 1019. – RITTERLING 91, n. 4; MEYERS 49 sq.
De annis c. 98–102 cogitavit G. Alföldy (VI, p. 4711), eum anonymo tit. CIL VI 1444 (infra n. 6, scil.
Q. Sosio Senecioni?) successisse ratus.
09:006 ? (cf. PIR 2 L 253 in fine). – Domitianus – Traianus (ante a. 102). – leg. pro pr. provinciae
Belgicae CIL VI 1444 (cf. add. pp. 4698 sq.) = D. 1022. – RITTERLING 91, n. 5; MEYERS 50 sq.
Titulum ad L. Licinium Suram, cos. II ord. 102, III ord. 107 (PIR 2 L 253; RE XIII 471 sqq., n. 167),
rettulit Borghesi (Oeuvres 5, 1869, pp. 33 sq.), de Q. Sosio Senecione, cos. ord. 99, II ord. 107 (PIR 2 S
777; RE III A 1180 sqq., n. 11) cogitavit R. Syme, JRS 47 (1957) 134, adn. 31; Tacitus (1958), pp.
641; 646, n. 14, ‘Ignotus B’, post quem pro Senecione fortiter militavit C. P. Jones, JRS 60 (1970) 98–
104; pro Senecione etiam G. Alföldy et alibi et CIL VI add. pp. 4698 sq. Contra Jones autem S.
Joannes, Acme 34 (1981) 323 ita arguit: siquidem Dio (58, 15, 3 necnon cap. 16, 2) scripsisset Suram
ἀνδριάντα habuisse, Senecionem autem et Palmam et Celsum εἰκόνας tantum, cumque in tit. CIL
VI 1444 statua memoraretur, non imago, necesse esse titulum Surae dedicatum esse. Pro Licinio Sura
etiam G. Adams, JAC 16 (2001) 5–7 (opinione S. Joannis omissa). – Cf. etiam quae scripsi OpRom 15
(1985) 138 sq., n. 23. Vide etiam sub n. 8, infra.
09:008 Si anonymus tit. CIL VI 1444 (cf. add. pp. 4698 sq.) = D. 1022 (v. supra, n. 6) idem fuit ac Q.
Sosius Senecio, post Q. Glitium Agricolam, n. 7, ponendus videtur.
09:010 A. Iunius Pastor L. Caesennius Sospes, cos. ord. 163 (PIR 2 I 796; RE X 1074 sq., n. 118; DNP
10, 1194). – Paullo ante a. 163. – leg. Aug. [pr]o pr. prov. Belg. CIL VI 1435 = 41126. – RITTERLING
93 sq., n. 9; MEYERS 53 sq.
Fortasse ad eum spectat CIL V 7775, Vada Sabatia (RITTERLING).
09:011 M. Didius Severus Iulianus (PIR 2 D 77; RE V 412 sqq., n. 8; DNP 3, 542 [II 6]). – Sub
Marco, c. 170–175. – [leg. Aug. pr. pr. prov.] … Belgica[e] 89 (CIL VI 41122; D. 412); (Belgicam
sancte ac diu rexit) SHA, v. Did. 1, 7. – RITTERLING 94, n. 10; MEYERS 54 sq.
09:012 C. Sabucius Maior Caecilianus, cos. suff. 186 (PIR 2 S 46; RE I A 1609 sq., n. 1; DNP 10,
1194). – Primis Commodi annis, ut videtur. – leg. Aug. pr. pr. prov. Belgicae CIL VI 1509 (cf. add. p.
4707) = D. 1123. – RITTERLING 96, n. 12; MEYERS 58.
09:014 L. Marius Maximus Perpetuus Aurelianus, cos. II 223 (PIR 2 M 308; RE XIV 1828 sqq., n. 48;
DNP 7, 908 [II 10]). – Haud ante a. 197 (neque multo post). – leg. Augg. pr. provinc. Germaniae
inferioris item provinc. Belgicae CIL VI 1450 (cf. add. pp. 4700 sq.) = D. 2935. – RITTERLING 96, n.
13, cf. pp. 77 sq., n. 37; MEYERS 58–60.
Quamquam leg. Augg. (= Augustorum) dicitur, legationem priorem (Belgicae dico) iam ante
Caracallam Augustum nominatum (m. Maio a. 198) inire potuit (contra Meyers).
09:015 L. P. Postumus (PIR 2 P 1; RE XXII 1254). – 202–209. – leg. Augg. p. p. CIL XIII 9031 = D.
5847, cf. CIL XIII 9033 (milliarium utrumque), prope Augustam Suessionum. – RITTERLING 96, n. 14;
MEYERS 60.
INCERTI AEVI
09:020 Cassius. – Haud post Severum Alexandrum. [leg. Aug. pr. pr. pro]v. Belgic. RAL 35 (1980)
91, n. 28 = AE 1980: 117 = CIL VI 41104.
09:021 a De Egr[ilio Plariano Larcio Lep]ido [Flavio …] tit. AE 1969–70: 87 quem cuiuslibet trium
Galliarum legatum fuisse putat D. Erkelenz, ZPE 143 (2003) 205–207, vide supra, sub 8:22.
09:022 [… P]riscus (PIR 2 P 959); RE XXIII 4, n. 7). – Vix post Severum Alexandrum. – [leg. Aug.
Gal]l¸iae Belgi[cae] CIL X 1705, Puteoli. – RITTERLING 99, n. 18; MEYERS 63.
M.-Th. Raepsaet-Charlier, Revue du Nord – Archéologie 73 (1991), n. 292, pp. 71–82 (non vidi) = AE
1991: 485, imaginem tituli edidit, qua probatur lectio Mommseni supra data, refutatur Aemilii
Ritterling, de qua vide in LP I (1984).
15

10. Germania
Litt.: W. ECK, Die Statthalter der germanischen Provinzen vom 1.–3. Jahrhundert. [Epigraphische
Studien. 14.] Köln – Bonn 1985. Vetustate minus utile est: E. RITTERLING [– E. STEIN – E. GROAG],
Fasti des römischen Deutschland unter dem Prinzipat. [Beiträge zur Verwaltungs- und
Heeresgeschichte von Gallien und Germanien. II.] Wien 1932, pp. 12–89. De praesidibus, qui sub
Augusto Galliam et exercitus ad Rhenum tendentes cum imperio proconsulari vel praetorio regebant
(cf. RITTERLING 3–11), vide B. E. Thomasson, Legatus. Beiträge zur römischen
Verwaltungsgeschichte. [Acta Instituti Romani Regni Sueciae. Ser. in 8 o , XVIII.] Stockholm 1991, pp.
29–39.
10 a. Germania superior
10:001 C. Silius A. Caecina Largus, cos. ord. 13 (PIR 2 S 718; RE II A 74 sqq., n. 12; DNP 2, 898 [II
2]). – 14/21. – legatus Tac. ann. 1, 31, 2 (a. 14); 2, 7, 1; (ingentis exercitus septem per annos
moderator) Tac. ann. 4, 18, 1; cf. etiam Tac. ann. 1, 72, 1; 2, 7; 2, 25, 1; 3, 42, 2; 3, 43, 3; 3, 45 sq. (a.
21). – RITTERLING 12 sq., n. 1; ECK 3–6, n. 1.
De nominibus huius viri v. ECK 4 cum adnn. 3 sq. – De Caecina Largo et de fratre eius Caecina Severo
(10:56) eodem tempore (14/16) duas Germanias regentibus ample disseruit A. Pizzigati, PP 52 (1997)
124–156.
10:006 Q. Curtius Rufus (PIR 2 C 1618; RE IV 1870 sq., n. 30; DNP 3, 248 [II 7]). – A. 47 vel paullo
ante. – Tac. ann. 11, 20, 3; 11, 21, 3. – RITTERLING 15, n. 5; ECK 17 sq., n. 7.
Consulatum anno 44 (potius quam a. 43) tribuere voluit G. Camodeca, in: ’Festschrift’ Guarino, vol. 5,
p. 2197, adnn. 24 sq.; postea sibi de a. 43 persuasit idem ZPE 140 (2002) 233 sq. Cf. etiam Annalisa
Tortoriello, I fasti consolari (2004), pp. 493–495, n. 23, praesertim p. 494, adn. 229. – Fragm. CIL
XIII 11514 = Doc. II 287, Vindonissa, ei attribuendum esse iudicavit H. Nesselhauf, BRGK 1937, 67,
n. 60.
10:008 [P. Calv?]isius Sabinus Pomponius Secundus, cos. suff. 44 (PIR 2 P 754; RE XXI 2356 sqq., n.
103; RE Suppl. XIV 443, n. 103; cf. DNP 10, 124 [II 18]). – A. 50 (fortasse 49/54). – legatus Tac.
ann. 12, 27, 2 (a. 50); cf. Tac. ann. 12, 28, 1 sq.; leg. Au[g. pro praetore] Germania 13 (1929) 175 sq.
(= CIL XIII 5201 + 5273), cf. BJ 171 (1971) 216 sq. = AE 1971: 275, Vindonissa; cf. CIL XIII 11515
= Germania 13 (1929) 176 sq. = E. Howald – E. Meyer, Die römische Schweiz (1940), pp. 286 sq., n.
271 = Epigr. Stud. 8 (1969) 45–47, n. 2 = AE 1971: 274, Vindonissa (a. 53); leg. Aug. Mainzer arch.
Zeitschrift 3 (1996) 25–47 (25–28) = AE 1996: 1175 b, Moguntiacum. – RITTERLING 15 sq., n. 7; ECK
19–22, n. 8.
In tit. XIII 11515 integrationem tribuni]c. potestat. X[III ob lacunae spatium probabiliorem quam X[I
iudicavit T. Bechert, Epigr. Stud., l. c.
10:009 L. Antistius Vetus, cos. ord. 55 (PIR 2 A 776; RE I 2559 sq., n. 53; DNP 1, 798 [II 12]). – 56
(55/56?). – [l]eg. A[ug. pr]o [pr.] CIL XIII 6820 = D. 2491, Moguntiacum; cf. Tac. ann. 13, 53. –
RITTERLING 16, n. 8; ECK 23 sq., n. 9.
10:011 P. Sulpicius Scribonius Proculus (PIR 2 S 270; RE II A 888 sqq., n. 26). – A. 65. – (et sunt in
Germania sub P. Sulpicio Scribonio Proculo) Germania 56 (1978) 461–475 = AE 1978: 658 = RMD
II 79, prope Cibalas (Pann.) rep. (17.VI.65); le[g.] Aug. pr. [p]r. CIL XIII II806 = D. 9235,
Moguntiacum; (καὶ τὰς Γερµανίας δὲ ἀμφοτέρας ἐπὶ πολὐ ἅμα διῴκησαν) Dio 63, 17, 3. –
RITTERLING 17 sq., n. 10; ECK 23 sq., n. 9.
Frater eius a. 65/66 Germaniam inferiorem regebat (infra, n. 65).
10:013 M. Hordeonius Flaccus (PIR 2 H 202; RE VIII 2405 sqq., n. 3; DNP 5, 727 sq. [2]). – 68/69. –
consularis legatus Tac. hist. 1, 56 1; (superior exercitus legatum Hordeonium Flaccum spernebat)
Tac. hist. 1, 9, 1; cf. Plut. Galba 10, 6; 18, 3. – RITTERLING 19 sq., n. 12; ECK 30–32, n. 13.
Postquam A. Vitellius, inferioris exercitus legatus, in Italiam profectus est, Hordeonius Flaccus
inferiorem quoque Germaniam curavisse videtur (v. infra, n. 69). – De praenomine M(arcus) v. G.
Camodeca, Puteoli 11 (1987) 18–36 = AE 1988: 325, qui de anno consulatus 47 cogitat; cf. eundem
in: Epigrafia. Actes … en mém. de Attilio Degrassi (1991), pp. 49–52.
16

10:016 Cn. Pinarius Cornelius Clemens (PIR 2 C 1341; RE Suppl. XIV 384 sq., n. 19 a; RE Suppl. XV
309 sq., n. 10 a; DNP 3, 191 [II 9]). – 74/76. – leg. eius (sc. Vespasiani) propr. exercitus Germaniae
superioris CIL XII 113 = D. 5957, in Alpibus Graiis rep. (a. 74); (et sunt in Germania sub Cn. Pinario
Cornelio Clemente) CIL XVI 20 = D. 1992 (21.V.74); ([quae] sunt in [Germ]ania sub Cn. [Pinario
Cle]mente RGZM 2 (a. 76, c. III–VI); leg. [Aug. pro pr.] CIL XIII 9082 = D. 5832, mill. prope
Offenburg rep.; legat. propr. exercitus qu[i est in Germania sup.] CIL XI 5271 = D. 997, Hispellum. –
RITTERLING 22 sq., n. 15; ECK 35–37, n. 15.
10:019 A. Bucius Lappius Maximus, cos. suff. 86, II suff. 95 (PIR 2 L 84; RE Suppl. XIV 219 sqq.;
DNP 6, 1143 sq.), leg. Aug. pr. pr. Germaniae inferioris L. Antonium Saturninum (n. 18), superioris
provinciae praesidem rebellantem devicit (cf. CIL VI 1347 cum add. p. 4684 = D. 1006). – E.
Ritterling tegulis CIL XIII 12168 7. 9 ; 12171 7 ; 12173 16–18 nisus Lappium Maximum post cladem Antonii
Saturnini menses aliquot superiorem quoque Germaniam rexisse putavit (RE XII 1657 sq., post St.
Gsell), plurimi autem (inter quos J. Assa Bloch, Akte IV. Kongr. Wien 1962 [1964], p. 36; G. Alföldy,
Legionslegaten [1967], pp. 11–13, n. 22) recte puto de legato legionis VIII cogitaverunt. – De
nominibus eius v. infra, n. 76. – RITTERLING 24, n. 18.
10:020 C. Octavius Tidius Tossianus L. Iavolenus Priscus, cos. suff. 86 (PIR 2 I 14; RE XVII 1830
sqq., n. 59; DNP 5, 876 [2]). – A. 90/91. – leg. consularis provinc. Germ. superioris (CIL III 9960 =
D. 1015, Nedinum; (… quae sunt in Germania superiore sub L. Iavoleno Prisco CIL XVI 36 = D.
1998, Moguntiacum (27.X.90); haud aliter conceptum est dipl. ZPE 143 (2003) 216–219, n. 3 = RMD
V 333 = AE 2003: 2056; (sub L. I¸a¸v¸olen˛o Prisç¸[o) leg. Aug. pr. pr.] Pro Vindonissa 1990: 59–65 =
AE 1991: 1261 = M. A. Speidel, Die röm. Schreibtafeln von Vindonissa. [Pro Vindonissa XII. 1996.]
pp. 90–93, tab. lignea (IX–XII.91). – RITTERLING 25 sq., n. 19; ECK 42 sq., n. 19.
10:021 M. Ulpius Traianus, cos. ord. 91 (PIR V 575; RE Suppl. X 1035 sqq., n. 1 a; DNP 12/1, 746–
749 [1]). – 97/98. – (ἦρχε δὲ τῆς Γερμανίας ἐκεῖνος sc. Traianus) Dio 68, 3, 4; (Traiano a Nerva
adoptato ad gratulationem exercitus missus in Germaniam superiorem translatus est sc. Hadrianus)
SHA, v. Hadr. 2, 5; cf. Plin. paneg. 9, 2. – RITTERLING 26, n. 20; ECK 45 sq., n. 21.
10:022 a Sex. Lusianus Proculus, cos. suff. 93. – Sub Domitiano, ut videtur (vel paullo post). – (et
sun]t in Ge[rmania superiore sub Sex. Lu]siano Pro[culo]) ZPE 147 (2004) 229–234 = AE 2004:
1912 (dipl. mil.).
De aetate et provincia necnon de legato persuasive arguit P. Weiss, ZPE, cit.
10:025 Kanus Iunius Niger (PIR 2 I 782; RE X 1068 sq., n. 106; cf. DNP 6, 68 [II 23]). – 116/118. –
[… sunt in Germa]nia superiore sub Kan[o Iunio Nigro] CIL XVI 62 (8.IX.116); (quae sunt in
Germania superior]e sub Iunio [Nigro]) Chiron 32 (2002) 450–452, n. 1 = AE 2002: 1762 = RMD V
348 (III–V.118).
10:027 […]ius Celer. – A. 130. – ([et sunt in German. super. sub …]io Celere) FBW 6 (1981) 405
sqq. = AE 1982: 718 = RMD II 90. – ECK 54 sq., n. 27.
De L. Roscio Aeliano Maecio Celere, cos. suff. 100, procos. Africae c. a. 117 (infra col. 379, n. 67)
cogitavit Ph. Filtzinger, qui edidit (tamen intervallum quod inter consulatum et legationem
intercederet, id vetare monet ECK); de Ti. Lartidio Celere (PIR 2 L 117) K. Dietz, Chiron 12 (1982)
207–209; fieri posse ut idem sit M. Licinius Celer Nepos, cos. suff. 127, nuper monuerunt W. Eck – E.
Paunov, Chiron 27 (1997) 339.
10:028 Ti. Claudius Quartinus, cos. suff. 130 (PIR 2 C 990; RE III 2861, n. 309; DNP 3, 20 [II 57]). –
A. 134 (16.X). – (et sunt in German. super. sub Claudio Quartino) CIL XVI 80. – RITTERLING 29, n.
25.
10:030 C. Popilius Carus Pedo, cos. suff. 147 (PIR 2 P 838; RE XXII 65 sqq., n. 37; DNP 10, 148 [II
1]). – A. 153. – legatus imp. Caesaris Antonini Aug. Pii pro pr. Germaniae super. et exercitus in ea
tendentis CIL XIV 3610 = D. 1071 = Inscr. It. IV: 1 2 , 127, Tibur; πρεσβευτ[ὴς] θεοῦ Ἀντωνίνου
καὶ ἀντιστράτηγος τῆς ἄνω Γερμανίας καὶ τοῦ ἐν αὐτῇ στρατοπέδου 73 (AE 1924: 74),
Ephesus; (et sunt in Germani]a sup. sub Popilio [Caro) leg.] RMD IV 274 (5.III.153). – RITTERLING
30 sq., n. 27; ECK 60–62, n. 31.
17

Fragm. CIL XIII 5090 ad eum rettulit Mommsen, sed v. infra, INCERTI AEVI n. 55; ad eundem fortasse
referendum est fragm. [---]ne leg. Aug. pr. pr. Die Römer in Baden-Württemberg (ed. D. Planck
2005), p. 206 = AE 2005: 1112, Marbach.
10:031 L. Dasumius Tullius Tuscus, cos. suff. 152 (PIR 2 D 16; RE IV 2222 sq., n. 1; DNP 3, 332 [4]).
– Sub Pio, ut videtur (post a. c. 155). – legatus pr. pr. provinciar. Germaniae superior. et Pannoniae
superior. CIL XI 3365 = D. 1081, Tarquinii. – RITTERLING 31, n. 28; ECK 63 sq., n. 32.
10:032 Sex. Calpurnius Agricola, cos. suff. 154 (B. Lörincz, ArhVestnik 28, 1977, 369–371) (PIR 2 C
249; RE III 1366, n. 18; DNP 2, 945 [II 1]). – A. 158. – leg. Aug. pr. pr. FBW 11 (1986) 309–311 =
AE 1986: 523 (cf. FBW 9, 1984, 435–470 [451–455]), Neckarburken. – ECK 65 sq., n. 33.
Hoc tit. et annus consulatus confirmatur et legatio Dacica legationi Moesiae inferioris praeferenda
videtur, cf. 10:95 et 21:36, infra; necnon quae scripsi OpRom 15 (1985) 110–112, n. 2.
10:033 C. Aufidius Victorinus Mul[vius … Marc]ellinus Rhesius Pel¸[… Nu]m[i]sius Rufus Arrius
Paul[inus? …]lus Iust[us Co]cceius Gall[us], cos suff. 155, II 183 (PIR 2 A 1393, add. vol. II, pp. XVI
sq.; SPQR 17–19; RE II 2296 sq., n. 41, v. etiam Suppl. VI 18; DNP 2, 270 [II 6]). – 161–169
(Alföldy, CIL VI 41140: 161–166). – legat[us] Augusto[rum] pr. p[r.] CIL XIII 11808,
Moguntiacum; (τῆς τε Γερμανίας ποτὲ ἄρχων) Dio 72, 11, 3; cf. SHA, v. Marci 8, 8; … leg. A]u˛gg.
pr. pr. [provinciae Germaniae superioris … 75 (AE 1957: 121 = CIL VI 41140). – RITTERLING 32, n.
29; ECK 67–69, n. 34.
De nominibus huius viri ALFÖLDY 38; 39, adn. 181; 41 necnon idem ad CIL cit. – Huic etiam fragm.
CIL VI 1546 = 41134 ([leg. Aug. pr. pr. prov. … i]tem Germ[aniae]) tribuit H.-G. Pflaum, Sodales
Antoniniani (1966), pp. 183–185; contra arguit G. Alföldy, et alibi et CIL VI 41134, qui fragm. comiti
Augustor]um [expeditionis Parthicae i]tem Germ[anicae adhuc ignoto tribuit. – Germaniam
superiorem per triennium vel plus rexit, haud multo post mortem Pii in provinciam missus, v. Fronto,
de nepote amisso 2, 6 (Haines II 228 = v. d. Hout p. 222), ep. ad Verum 2, 9 (Haines II 232 = v. d.
Hout p. 130).
10:037 T. Statilius Barbarus (PIR 2 S 819; RE III A 2187 sq., n. 13; DNP 11, 923 [II 2]). – C. 200–
209. – [leg.] Augg. Germ. super. CIL VI 1522 = 41197 = D. 1144. – RITTERLING 36 sq., n. 35; ECK 79
sq., n. 41.
10:038 C. Caesonius Macer Rufinianus (PIR 2 C 210; RE III 1318, n. 4; DNP 2, 929 sq. [II 2]). – 198–
209. – leg. Aug. pr. pr. German. superioris 111 (D. 1182), prope Tibur; leg. Augg. pr. pr. FBW 20
(1995) 725–735 = AE 1996: 1165, Jagsthausen (Germ. sup., 198–209). – RITTERLING 37 sq., n. 36;
ECK 76 sq., n. 39.
10:042 ?Cl[…] E{i}gnatianus (PIR 2 E 12; RE V 1993). – A. 217. – leg. CIL XIII 6746 = D. 3138,
Moguntiacum. – RITTERLING 40, n. 40; ECK 87 sq., n. 45.
Priores de C. I[ulio?] E{i}gnatiano (scil. Egnatiano) cogitabant, primus correxit ECK. – Eum
praesidem fuisse pro certo affirmari nequit, quia pro praetore verba desunt.
10:044 ? (PIR V 210) – A. 225 (23.II). – cos. CIL XIII 6405 = H. Castritius – M. Clauss – L. Hefner,
Die röm. Steininschriften des Odenwaldes, in: Festschr. H. H. Weber (1977), p. 270, n. 57. –
RITTERLING 41, n. 42; ECK 90, n. 47.
Nomen desperatae interpretationis, cf. ECK.
10:045 Maximius Attianus (PIR 2 M 393). – A. 229 (28.III). – c. v. leg. Aug. [p]r. pr. G. [s.] CIL XIII
6752, Moguntiacum. – RITTERLING 41, n. 43; ECK 91, n. 48.
10:046 a [- - - F]alco. – A. 240. – leg. Aug. pr. [pr. prov. Germ. sup.] ZPE 169 (2009) 255–267 (255–
259) = AE 2006: 1866; tab. honestae missionis a. 240).
10:047 […]anus. – A. 241 (4.XII). – [c]os. CIL XIII 11759 = D. 9179 b, Oehringen. – RITTERLING
42 sq., n. 45; ECK 94 sq., n. 50.
De Pontio Proculo Pontiano, cos. ord. 238, cogitavit v. Domaszewski (ad tit.); tit. inspecto affirmat
ECK nomen gentile aut ab A˛[...] aut ab M˛[...] incipere.
18

10:051 ? – Sub duobus Tetricis (temporibus Aureliani), c. a. 273? – praeses [prov]inciae Germaniae
superioris v. p. CIL VI 1641 (cf. add. p. 4724). – ECK 100, n. 54; H.-G. Pflaum, Carrières II 941–947,
n. 355; PLRE I 1022, Anon. 110.
De annis c. 297–300 nuperrime cogitavit X. Loriot, CCG 9 (1998) 237–245, alii aliter (v. CIL add.).
INCERTI AEVI
10:052 Caerellius (Priscus?) (PIR 2 C 154, cf. 160; cf. RE III 1284, n. 8; DNP 2, 907 [4]). – Post a. c.
175. – [leg. Aug.] pr. pr. pro[vi]nc. Thrac. Moes. sup. Rae[t.] Germ. sup. et Britt. CIL XIII 6806,
Moguntiacum. – RITTERLING 33–35, n. 32; ECK 74 sq., n. 38.
De hoc praeside disseruit A. R. Birley, Acta ant. Philippopolitana (1963), pp. 109–112, legationibus
eius attribuens annos c. 169–180; cf. Id., Fasti of Roman Britain (1981), pp. 132–135; G. Winkler, Die
Statthalter der röm. Prov. Raetien unter dem Prinzipat, BVB 36 (1971) 75 sq. – Caerellium c. a. 172–
175 provincias Raetiam et Germaniam superiorem tempore imperii difficili coniunctas rexisse,
suspicatus est K. Dietz, Chiron 19 (1989) 409–420 (praesertim pp. 418–420), approbante A. R. Birley,
The Roman government of Britain (2005), p. 161; cf. G. Alföldy, Fasti Hispanienses (1969), p. 101,
adn. 146.
10:055 a […]ullinum in fragm. diplomatis CIL XVI 129 (sic!) memoratum nullo modo post a. 140
Germaniam superiorem rexisse (cf. M. M. Roxan, RMD I, p. 25), inde cum P. Cornelio Anullino non
confundendum esse contra RITTERLING 33, monet ECK 58, n. 29, qui alios horum temporum senatores
proponit.
10 b. Germania inferior
10:056 A. Caecina Severus, cos. suff. 1 a (PIR 2 C 106; RE III 1241 sqq., n. 24; DNP 2, 898 sq. [II 8]).
– 14/16. – (duo apud ripam Rheni exercitus erant: … inferiorem A. Caecina curabat) Tac. ann. 1, 31,
2 (a. 14); legatus Tac. ann. 1, 37, 2; cf. etiam Tac. ann. 1, 32, 1 sq.; 1, 48; 1, 50, 3; 1, 56, 1. 5; (a. 15);
1, 63, 3. 5; 1, 64 sqq.; 1, 72, 1; 2, 6, 1 (a. 16). – RITTERLING 45, n. 1; ECK 107–109, n. 1.
De Caecina Severo et de fratre eius Caecina Largo (10:1) eodem tempore (14/16) duas Germanias
regentibus ample disseruit A. Pizzigati, PP 52 (1997) 124–156.
10:058 L. Apronius, cos. suff. 8 (PIR 2 A 971; RE II 273 sq., n. 4, cf. Suppl. I 113; DNP 1, 915 sq. [II
1]). – A. 28. – inferioris Germaniae pro praetore Tac. ann. 4, 73, 1 (a. 28); cf. 6, 30, 2; 11, 19, 1; CIL
XIII 7988, Moguntiacum. – RITTERLING 46 sq., n. 3; ECK 112 sq., n. 3.
In tit. CIL VI 31687 (= 41042) restitui posse Aproniu[s … legatus] Ti. Caesaris Au[g. pr. pr. exercitus
Germ. inf.] post Ch. Huelsen (ad tit.) monuit E. Groag (apud RITTERLING et in PIR 2 ), cui, paucis
levibusque mutatis, assensi sunt ECK et G. Alföldy (ad VI 41042).
10:061 Cn. Domitius Corbulo, cos. suff. 39 (PIR 2 D 142; RE Suppl. III 394 sqq., n. 50; DNP 3, 757
sq. [II 11]). – A. 47. – (Chauci … dum Corbulo adventat, inferiorem Germaniam incursavere … At
Corbulo provinciam ingressus …) Tac. ann. 11, 18, 1 sq.; cf. 11, 19 sq.; Dio 60, 30, 4–6. –
RITTERLING 48 sq., n. 6; ECK 117–119, n. 6.
De a. 46 cogitat S. J. V. Malloch, MH 62 (2005) 76–83, contra Eck et alios ante eum velut A. Stein.
10:063 A. Pompeius Paulinus (PIR 2 P 633; RE XXI 2281, n. 100; DNP 10, 113 [II 16]). – A. 56. –
(Pompeius Paulinus et L. Vetus ea tempestate exercitui praeerant) Tac. ann. 13, 53, 2; [leg. …] NSA
1887: 220 sq., prope Cremonam rep. – RITTERLING 49 sq., n. 7; ECK 120–122, n. 7.
Fortasse iam sub Claudio in Germaniam venit (cf. supra, n. 62), id quod dubitavit E. Groag apud
RITTERLING 50. – De praenomine A(ulus) vide in PIR 2 . – Etiam fragm. CIL XIII 8548 (cf. AE 1971:
284) ad Paulinum rettulit W. Eck, ZPE 57 (1984) 149–154.
10:073 Sex. Iulius Frontinus, cos. II suff. 98, III ord. 100 (PIR 2 I 322; RE X 591 sqq., n. 243; RE
Suppl. XIV 208 sq., n. 243; DNP 4, 677 sq.). – C. 81–84. – (quae sunt in Ger]mania sub Sex. Iul[io
Frontin]o ZPE 143 (2003) 205–211, n. 1 = RMD V 327 = AE 2003: 2054. – Cf. RITTERLING 57 sq., n.
16; ECK 141 sq., n. 16.
Veri simile est etiam tit. CIL XIII 8624, Castra vetera: [I. o. m. I]unoni [Miner]vae pro [sal. S]exti
Iul. [Fro]ntini [leg. Aug. pr. pr.?] ei tribuendum esse, ut iam RITTERLING suspicatus est.
19

10:075 D. Iunius Novius Priscus, cos. ord. 78 (PIR 2 N 187; RE XVII 1219 sq., n. 17; RE Suppl. XIV
287, n. 17). – 79/80. – πρεσβευτὴ[ς ἀντιστράτηγος θεοῦ Οὐεσπα]σιανοῦ BCH 83 (1959) 490–
493, n. 21 (fragm. addito) = AE 1960: 124 = Bull. 1961: 346 = SEG 18 (1962) 216 = BCH 90 (1966)
119 sq. = AE 1966: 382 = SEG 23 (1968) 317 = Latomus 26 (1967) 717–722 = BCH 91 (1967) 269–
271 = AE 1967: 454 = SEG 24 (1969) 380, Delphi; (quae sunt in Germania sub D. Nov[io Prisco])
CIL XVI 156 (I–II.80). – ECK 146 sq., n. 19.
Si recte integratus est tit. Delphicus, Priscus Vespasiano etiamtum vivo Germaniam inferiorem
regebat, fortassse iam ab a. 79 ineunte.
10:076 A. Bucius Lappius Maximus, cos. suff. 86, II suff. 95 (PIR 2 L 84; cf. PIR 2 A 944. 949; RE I
243 sq., n. 13; RE Suppl. XIV 219 sqq.; DNP 6, 1143 sq.). – 88/89. – (confector belli Germanici) CIL
VI 1347 (cf. 37049 et add. p. 4684) = D. 1006; cf. Dio 67, 11, 1; Ps. Aur. Vict. epit. 11, 10. –
RITTERLING 59, n. 18; ECK 149–151, n. 21.
De nominibus huius viri vide J. Assa Bloch, Akte IV. Kongr., Wien 1962 (1964), pp. 31–39. – Cf.
etiam n. 19, supra.
10:077 L. Licinius Sura, cos. II ord. 102, III ord. 107 (PIR 2 L 253; RE XIII 471 sqq., n. 167; DNP 7,
178 sq. [II 25]), leg. Germania 6 (1922) 80 sq., n. 2 = AE 1923: 33 = BRGK 17 (1927) 83, n. 251 =
Doc. IV 158, Brohltal, num leg. Aug. pr. pr. (Germaniae inferioris) fuerit, adhuc disputatur. Nil
impedit quominus legatum legionis intelligamus, postquam cognovimus legionum quoque legatos
singulares habuisse (vide n. 72). Si idem est atque anonymus tit. CIL VI 1444 = D. 1022, fieri potest
ut legatus legionis I Minerviae Bonnae tendentis in tit. AE 1923: 33 sit nominatus. Quid alii aliter de
hac re cogitaverint vide etiam in his additamentis supra, sub 9. Belgica, n. 6.
10:077 a Per dipl. mil. SJ 50 (2000) 31–72 (cf. J. K. Haalebos, in: Traian in Germanien. Traian im
Reich. Bericht des 3. Saalburgkolloquiums [Saalburg-Schriften 5, ed. E. Schallmayer], Bad Homburg
1999) = JRA 12 (1999) 254–259 = AE 2000: 1017 = RMD IV 216 milites dimittuntur, qui sunt in
Germ[ani]a inferiore sub imp. Traiano Aug. (20.II.98). Quaerendum videtur, num Traianus post
adoptationem potuerit non superiorem tantum (v. 10:021, supra) sed etiam inferiorem Germaniam
rexisse (cf. R. Hanslik, RE Suppl. X 1042, 62–64; SJ cit.) et in provinciis Germaniae etiam post
mortem Nervae mansisse?
N. B. Quod ad utramque Germaniam eodem tempore rectam attinet, id plus quam improbabile
iudicavit Eck per epist.
10:078 (antea 10:79) ? – A. 100. – leg. Aug. pr. p. Epigr. Stud. 13 (1983) 168–170 = BJ 184 (1984)
105 = AE 1984: 667, Colonia Agrippina. – ECK 160, n. 25.
De A. Vicirio Martiale (sic!) vel (potius) Q. Sosio Senecione cogitavit ECK.
10:079 (antea 10:78) L. Neratius Priscus, cos. suff. 97 (PIR 2 N 60; RE XVI 2547 sqq., n. 13; RE
Suppl. XIV 285 sq., n. 13; DNP 8, 845 [5]). – A. 101. – (et sunt in Germania inferiore sub L. Neratio
Prisco RGZM 9 (13.III.101); leg. Aug. pr. pr. i[n provinc. Germania] inferiore CIL IX 2455 = D.
1034 = AE 1976: 195, Saepinum; StudRom 26 (1978) 544 = AE 1978: 287, ib. – ECK 157–159, n. 24.
De Priscis patre et filio cf. etiam quae OpRom 15 (1985) 126–128 scripsi.
10:080 Q. Acutius Nerva (PIR 2 A 101; RE I 388 sq., n. 2). – 101/102. – (q(uae) s(ub) Q. Acut(io)
su(nt)) CIL XIII 7715 sq., 7697, Brohltal. – RITTERLING 63 sq., n. 21; ECK 161 sq., n. 26.
10:081 a L. Coelius Rufus, cos. suff. 119 (PIR 2 C 1246; RE Suppl. XII 158, n. 22 a; DNP 3, 58 [II
5]). – A. 127 (20.VIII). – (et sunt in Germania inferior. sub L. Coelio Rufo) Chiron 27 (1997) 335–353
= AE 1997: 1314 = RMD IV 239 = RGZM 24.
10:083 C. Iulius Severus (PIR 2 I 573; RE X 811 sqq., n. 484). – Primis Pii annis. – ἡγεμὼν
πρεσβευτὴς Αὐτοκράτορος Καίσαρος Τίτου Αἰλίου ῾Αδριανοῦ ᾿Αντωνείνου Σεβαστοῦ
Εὐσεβοῦς Γερμανίας τῆς κάτω 67 (D. 8826), Ancyra; CIG III 4034 = IGR III 175, Ancyra; D.
French, Roman, late Roman and Byzantine inscriptions of Ankara. A selection. Ankara 2003, pp. 105
sq., n. 14 = SEG 53 (2003) 1436, Ancyra. – RITTERLING 67 sq., n. 26; ECK 169 sq., n. 31.
10:084 L. Octavius Cornelius P. Salvius Iulianus Aemilianus, cos. ord. 148 (PIR 2 S 136; RE I A 2023
sqq., n. 14; DNP 6, 8 sq. [1]). – A. 152. – legatus imp. Antonini Aug. Pii Germaniae inferioris CIL
20

VIII 24094 = D. 8973, Putput; cos. CIL XIII 7791; cf. CIL XIII 8159 = D. 7776; (et sunt in Germ.
infer. sub Salvio Iuliano) leg. ZPE 148 (2004) 262–268, n. 2 = AE 2004: 1911 (dipl. 5.IX.152). –
RITTERLING 68 sq., n. 27; ECK 171 sq., n. 32.
Ante hanc legationem curator aedium sacrarum fuit a. 150 (CIL VI 855). – Eiusdem constitutionis ac
diploma ZPE 148 (supra) est hoc fragm. diplomatis: (et s]unt in Germ. infer. [sub Salvio Iulian?]o leg.
KJ 35 (2002) 231–236, n. 2 = AE 2002: 1724 = RMD V 408.
10:089 M. Didius Severus Iulianus (PIR 2 D 77; RE V 412 sqq., n. 8; DNP 3, 542 [II 6]). – Primis
Commodi annis. – Germaniam inferiorem rexit SHA, v. Did. 1, 9; leg. Aug. [pr. pr. prov.] … [item
German]iae 89 (D. 412; CIL VI 41122); cos. CIL XIII 12515 8 ; 12521 39 sq.; cf. RA 4 (1934), 2, 57 =
AE 1935: 139; le[g. Aug. pr. pr.] CIL XIII 8260 = G. Alföldy, Hist.-Aug.-Coll. 1966/67 (1968), p. 29
= H. et B. Galsterer, Steininschriften (1975), p. 46, n. 182 = BJ 184 (1984) 97–105 = AE 1984: 652,
Colonia Agrippina (si recte [Di]dio [Iuli]ano tribuitur). – RITTERLING 74, n. 32; ECK 184–186, n. 38.
Cf. etiam ad 9:11, supra.
10:090 D. Clodium Septimium Albinum, cos. II 194 (PIR 2 C 1186; RE IV 67 sqq., n. 17; DNP 3, 39
sq. [II 1]), Germaniam inferiorem c. a. 189–191 rexisse coniecit G. Alföldy, Hist.-Aug.-Coll. 1966/67
(1968), pp. 27 sq., partim tit. CIL XIII 8260 nisus; vide autem novam lectionem tituli sub Didio
Iuliano, qui praecedit. – Cf. etiam M. Reuter – B. Steidl, Berichte zur Archäol. am Mittelrhein und
Mosel 5. 1971 [Trierer Zeitschr. Beih. 23.], pp. 232–234 (partim contra ECK 243 hanc legationem
Albino abiudicantem).
10:094 L. Marius Maximus Perpetuus Aurelianus, cos. II 223 (PIR 2 M 308; RE XIV 1828 sqq., n. 48;
DNP 7, 908 [II 10]). – 198–208 (c. a. 200 vel paullo post putaverim). – leg. Augg. pr. pr. provinc.
Germaniae inferioris CIL VI 1450 = D. 2935; c. v. praeses provinc. Germaniae infer. CIL VI 1451
(cf. add. p. 4701); cf. etiam CIL XIII 8829. – RITTERLING 77 sq., n. 37; ECK 193 sq., n. 43.
Cf. etiam supra, ad 9:14.
10:095 ? – A. 200 (an 201?). – [le]g. Augg. pr. pr. CIL XIII 8826, Roomburg, prope Leiden.
Fragm. fortasse Mario Maximo (supra n. 94) tribuendum. – ECK 195, n. 44.
10:097 L. Lucceius Martinus (PIR 2 L 359). – A. 211. – leg. [Augg. pr. pr. prov.] Germaniae infer.
CIL XIII 8201 = D. 4312 = H. et B. Galsterer, Steininschriften (1975), p. 23, n. 60, Colonia
Agrippina. – RITTERLING 80, n. 40, cf. n. 41; ECK 200, n. 47; 201 sq., n. 48.
Nescio an idem sit anonymus [leg. Au]gg. pr. pr. CIL XIII 8050 = BJ 185 (1985) 41–45, Bonna (a.
210–212).
10:100 a Aufidius Coresnius Marcellus (PIR 2 A 1383; DNP 2, 270 [II 2]). – Sub Severo Alexandro,
paullo ante vel post T. Flavium Aprum Commodianum (n. 100), ut videtur. – Das rheinische
Landesmuseum Bonn. Berichte aus der Arbeit des Museums 1999, p. 12 = RMD IV, pp. 611 sq., App.
I: 3 = AE 2002: 1772 (tab. hon. miss.).
10:102 a C. Messius Q. L. Decius Valerinus (PIR 2 D 28; RE IV 2287, n. 22; DNP 3, 348 sq. [II 1]). –
Ultimis annis Severi Alexandri. – leg. Aug. pr. pr. provinciarum Moesiae itemque Germani(a)e
inferiorum Arheologia 28 (1986) 36, n. 2 = AE 1985: 752, Montana.
Cum a. 234 in Moesia fuerit (cf. infra, 20:123), Severo Alexandro etiamtum vivo in Germaniam
translatus videtur (a. 234 ex. vel 235 in.).
10:103 ? (SPQR 97, n. 8). – Sub Severo Alexandro. – [leg. Aug.] pro pr. prov. Germania[e
inferioris] 108 (AE 1957: 161), Ephesus. – Cf. ECK 211 sq., n. 55.
De Germania inferiore cogitat qui edidit Fr. Gschnitzer (Iosephum Keil secutus), quoniam titulum
curaverit centurio legionis XXX Ulpiae in ea provincia tendentis. Fieri posse ut idem fuerit T. Clodius
Aurelius Saturninus tit. Ephesii ZPE 37 (1980) 48 = Inschr. v. Ephesos III 657 opinatur W. Eck, ZPE
cit.; etiam fieri posse ut tit. Ottava misc. greca e rom. (Roma 1982), p. 524 sq. = AE 1982: 158,
Minturnae, ad eum referendus sit opinatur idem, ZPE 57 (1984) 156–159.
INCERTI AEVI
21

10:110 [Iasdius] (PIR 2 I 10; DNP 5, 864 [2]). – Saec. II ex. vel III in. – [leg.] Aug. pr. [pr. prov. ... et
Germa?]n˛iae i[nferioris] CIL VI 1428 a–c = 31651+31805 = 39742 = (BC 87, 1980–81, 111 sq., n. 6)
= 41225. – ECK 196 sq., n. 45
Aut idem ac noster aut filius eius fuit Iasdius Domitianus, leg. Aug. pr. pr. cos. Daciar. trium sub
Severo Alexandro (PIR 2 I 12; infra, 21:58). Si vero noster consularis aetatis Elagabali vel Severi
Alexandri est, etiam provincia Pannonia inferior in censum venit, quippe ab aetate Antonini Caracallae
provincia consularis.
10:111 Iunius Macer (an Macrinus?) (PIR 2 I 767, cf. 773; PIR 2 M 29; RE X 1050, n. 90; RE Suppl.
XIV 272 sq.).– Fortasse paullo ante vel paullo post Didium Iulianum, qui primis Commodi annis
provinciam rexisse videtur. – co. CIL XIII 12521 41 , cf. 12528 11 ; cos. RA 4 (1934) 2, 57 = AE 1935:
140; cf. etiam J. E. Bogaers, Numaga 12: 3 (1965) 101–103 (co. vel cos. in lateribus signatis) necnon
AE 2001: 1423 d (sub Iunio M[- - -) loco Neerlandico Woerden (Laurum?) rep. – RITTERLING 75, n.
33; ECK 182 sq., n. 37.
De nominibus cf. ECK.
10:112 Novius Priscus (PIR 2 N 184; RE XVII 1218, n. 13 [et n. 14?]; DNP 8, 1036 [II 3]). – Fortasse
non ante divos fratres. – legat¸[us Aug. pr. pr.] CIL XIII 11990 = D. 9328. – RITTERLING 72 sq., n.
30; ECK 191 sq., n. 42.
Consulem esse a. 152 (PIR 2 N 185; RE XVII 1219 sq., n. 16) coniecit H. Dessau (ad 9328), quem
secuti sunt W. Hüttl, Pius 2 (1933), pp. 93 sq., et G. Alföldy, Konsulat (1977), p. 227; paullo
posteriorem (RE XXVII 1218 sq., n. 14) eum iudicaverunt RITTERLING et E. Groag (apud
RITTERLING). Tit. ita emendatum: leg. An˛[tonini Aug.] sub Pio positum esse censuit G. Alföldy, l. c.,
adn. 113, quam emendationem W. Eck, BJ 184 (1984) 111–115 (= AE 1984: 696) lapide inspecto
improbavit.
c. Germania alterutra
10:126 ? – Haud ante Marcum. – [leg. Aug. pr. pr. prov. … i]tem Germ[aniae …] CIL VI 1546 =
41134. – De C. Aufidio Victorino etc., legato Germaniae superioris (v. supra, n. 33), cogitavit H.-G.
Pflaum, Sodales Antoniniani (1966), pp. 183–186; quae contra arguit G. Alföldy, Konsulat (1977), pp.
361–365, idem ad VI 41134, vide sub n. 33, supra.
Provinciae Alpium minores
Litt.: H.-G. PFLAUM, Carrières III 1046 (infra autem ad singulorum curricula refertur); B. RÉMY,
Inscriptions latines des Alpes (ILAlpes). I. Alpes Graies. Grenoble 1998, pp. 11–13; J. PRIEUR, La
province romaine des Alpes Cottiennes (Lyon 1968), pp. 122–131; G. Mennella, I governatori delle
Alpes Cottiae: aggiornamento della documentazione, Acta XII Congr. …, Barcelona 2007, pp. 958–
963.– J. Prieur, in: ANRW II:5, 2 (1976), pp. 649–655; G. Winkler, RE Suppl. XV 6–9; H.-J. Kellner,
BVB 39 (1974) 101; cf. Id., Atti del Centro S. D. I. R. 7 (1975–76) 379–389; F. Wiblé, AntTard 6
(1998) 181–191. – Cf. etiam Regula Frei-Stolba, in: ANRW II: 5, 1 (1976), pp. 358–364; U. Laffi,
Atti del Centro S. D. I. R. 7 (1975–76) 391– 420.
11. Alpes maritimae
Adde: G. Walser, Römische Inschriften in der Schweiz. I–II. Bern 1980 [corpus completum].
11:003 C. Iunius Flavianus (PIR 2 I 753; RE X 1034 sq., n. 75). – Saec. II (sub Pio?). – proc. Alpium
maritimarum CIL VI 1620 (cf. add. pp. 4722 sq.) = D. 1342; pro[c. Alpium] maritimar. CIL XIII
1812, Lugdunum. – PFLAUM I 320–322, n. 134.
11:005 Iulius Honoratus (PIR 2 I 356; RE X 614, n. 276). – A. 213. – proc. Aug. ex pp. praeses Alp.
maritimarum CIL XII 7, Vintium; p. Aug. ex primipil. CIL XII 5430. 5432 = Itinera Romana 3 (1970),
nn. 7. 8, milliaria viae Vintio – Reios (a. 213). – PFLAUM II 777 sq., n. 299.
Dubitanter de nostro cogitat C. Vismara ad tit. AE 1991: 1169 (v. infra, 11:12 a).
11:008 Tib. Claudius Demetrius (PIR 2 C 847; RE III 2702, n. 126). – Saec. III (in.?). – v. e. proc.
Augg. nn. item (ducenarius) episcepseos chorae inferioris CIL V 7870 (cf. Pais CIL V Suppl. 1015) =
22

D. 6762 = Inscr. Nice-Cimiez 3, Cemenelum. – PFLAUM II 788–790, n. 304.
P. Arnaud, in: Mélanges offerts à Georges Brétaudeau. [Mém. de l’Inst. de préhist. et d’archéol. Alpes
Mediterranée. 45.] Nice 2003, pp. 77–88 = AE 2003: 1059 (non vidi), arbitratur choram inferiorem
non partem terrae Massaliensium fuisse sed totum epistrategiarum Aegypti inferioris, ita ut de duobus
muneribus separatis ageretur.
11:012 a [- - -]r¸a˛t¸u˛s. – ? – proc. Aug. Gallia 48 (1991) 269 sq., n. 2 = AE 1991: 1169, Vintium.
De Iulio Honorato (supra, 11:5) dubitanter cogitat Cinzia Vismara, quae edidit.
12. Alpes Cottiae
12:005 C. Iulius Pacatianus (PIR 2 I 444; RE X 684 sq., n. 373; DNP 6, 38 [II 102]). – A. 196. –
pr[o]c. Alpium Corittarum (!) CIL XII 1856 (cf. p. 828) = D. 1353 = ILN V: 1, 65, Vienna;
[procur]ator et praeses Alpium Cotti[arum] CIL VI 1642 (cf. pp. 3183. 3811) = 41287 (si eius est;
olim dubitabam, sed cf. Andreina Magioncalda, ‘Testimonianze sui prefetti di Mesopotamia’, SDHI
48, 1982, 187, adn. 93, necnon G. Alföldy, ad 41287). – PFLAUM II 605–610, n. 229; PRIEUR 126 sq.,
n. 4.
12:006 ? (PIR 1 , vol. III, p. 502, n. 53). – Paullo ante a. 205. – proc. [Augg. nostr]or. item prae[ses
Alpiu]m Cottiar. et ma[rit.] 128 (D. 1366), Ephesus. – PFLAUM II 647–649, n. 241; PRIEUR 127, n. 5;
MENNELLA 962, n. 5.
12:007 L. Vomanius (?) Victor (PIR V 669; RE Suppl. XV 987). – Saec. III. – procurator Aug. nostri
praeses Alpium Cottiar. CIL V 7251, Segusio. – PRIEUR 128, n. 6; MENNELLA 962, n. 6
Romanius potius quam Vomanius legendum esse proposuit W. Eck per epistulam, sed cf. MENNELLA
960, n. 6 : ”Rilettura basata su autopsia personale”.
12:007 a (1) A[- - -]. – 275–276. – v. e. [p]raes¸. CIL V 7252 = ᾿Επιγραφαί. Miscellanea epigrafica
in onore di Lidio Gasperini … Tivoli (Roma) 2000, pp. 631–639 (636) = AE 2000: 852 = MENNELLA
960, n. 8, Segusio. – MENNELLA 962, n. 7 (cum imagine 1).
12:007 a (2) ?M[- - -]. – Saec. III (parte posteriore). – praes[es Alpium Cott(iarum)] NSA 1896: 301
(non vidi) = MENNELLA 961 (cum imagine 2), Segusio.
13. Alpes Poeninae Graiae Atrectinae
13:005 Q. Caetronius Cuspinianus (PIR 2 C 217; RE III 1322, n. 2). – Saec. II (medio?) – proc. Aug.
CIL XII 112 (cf. p. 805) = ILAlp I 31. – PFLAUM I 348, n. 148.
13:006 C. Annius Flavianus (PIR 2 A 647; RE I 2265, n. 44). – Sub Commodo (vel paullo post). –
procur. Alpium Atrectinarum CIL VIII 17900 = D. 1436, Thamugadi; proc. c(entenarius) Alp.
Atrectin. BCTH 1968: 241, n. 1 = AE 1969–70: 704, Thamugadi. – PFLAUM I 545–548, n. 202.
Eiusdem potest esse fragm. AntAfr 15 (1980) 194, adn. 9 (cum delin. p. 200) = AE 1980: 959 = ZPE
77 (1989) 151–154 = AE 1989: 888, Thamugadi. In vv. 3 sq. legitur et integratur [procur. centenario]/
Alp[ium Atrectinarum] etc.
13:008 T. Pomponius Victor (PIR 2 P 761; RE XXI 2350, n. 73). – Sub duobus Augustis (161–209). –
proc. Augustor. CIL XII 103 = CLE 19 = D. 3528 = ILAlp I 6, Axima; proc. [Augusto]rum Anz. f.
schweiz. Altertumskunde 30 (1897) 38 = AE 1897: 75 = BSAF 1898: 136 = D. 3923 = Espérandieu,
ILGN 20, Forum Claudium Vallensium.
Ob verbum Caesarum (D. 3528, v. 6) de divis fratribus vel de Severo filiisque cogitandum videtur, cf.
ZPE 52 (1983) 133. Nescio an de Marco et Vero cogitandum sit, cum proc. Augustor. vel
[Augusto]rum perscriptum sit. – Quod autem Nierhaus, FBW 12 (1987) 401–403, de eo ”gleichzeitig
als procurator zweier prokuratorischer Provinzen, der Alpes Graiae und der Alpes Poeninae” loquitur,
id vix aptum erat, cf. RE Suppl. XV 8 sq.; Kl. P. I 278.
13:009 [Tr]ebelli[us …] (PIR 2 T 310). – Saec. II? – [proc.] Aug. CIL XII 114 = ILAlp I 29, Axima.
13:010 [Aelius?] Malli[anus] (PIR 2 A 211; RE I 523, n. 86). – Saec. II ex.? – proc. Aug. CIL XII 102
= D. 6756 = ILAlp I 13, Axima.
23

13:011 […]s Gratus (PIR 2 G 228; RE VII 1847, n. 6). – Saec. II ex.? – proc. Aug. CIL XII 5717 =
ILAlp I 58, Tarantasiae.
13:012 P. Memmius Clemens (PIR 2 M 461; RE XV 623, n. 24). – Saec. II ex.? – proc. Aug. RA 15
(1910) 1, 347–349 = AE 1910: 119 = Espérandieu, ILGN 15 = ILAlp I 4, Axima.
13:012 a (1) T. Flavius Geminus. – C. a. 200. – proc. Alpium Atrectianarum et vallis Poeninae Gallia
52 (1995) 343–358 (347 sq.) = AE 1995: 1021 = ILAlp I 28, Axima.
13:012 a (2) M. Aufidius Maximus (DNP 2, 270 [II 5]). – Saec. III prima parte, ut videtur. v. e. proc.
Aug. n. praeses provinciae Vallesia 45 (1990) 548–550 = AE 1993: 1099, Forum Claudium
Vallensium.
13:013 a ? – 211–212. – proc. Au⟦g⟧g. CRAI 1991: 155–157 = AE 1991: 1184 = ILAlp I 3, Axima.
Nomina procuratoris erasa sunt.
13:014 […]orius Seve[…]. – Sub Valeriano. – [v. e.] pro[cur]ator Annales valaisannes 51 (1976)
161–166 = (novis fragmentis repertis) AE 1977: 527 (cf. Ann. val. 57 (1982) 177–183 = AE 1982:
674, Forum Claudium Vallensium.
13:015 Latinius Martinianus (PIR 2 L 124; RE XII 926, n. 3; DNP 6, 1175 [II 2]). – Sub Numeriano, a.
283. – v. e. proc. Aug. CIL XII 110 = D. 605 = ILAlp I 16, Axima; [v.] e. p[roc.] Aug. REA 47 (1945)
116–121 = AE 1948: 163 = ILAlp I 15, Axima (a. 283); Epigraphica 47 (1985) 56 sq., n. 3 (tit. omnino
fere integratus) = AE 1985: 643 = ILAlp I 17 (necnon ib. n. 18), Axima; cf. Dio (ed. Boissevain), vol.
III, p. 747, n. 179.
13:015 a (1) Iulius Constitutus. – Haud ante saec. III? – proc. Aug. n. AntTard 6 (1998) 182–185 =
AE 1998: 871, Forum Claudium Vallensium.
Num praeses fuerit quaero. Non recepit RÉMY pp. 12 sq.
13:015 a (2) P. Acilius (sive Pacilius) Theodorus. – Haud ante Aurelianum? – v. p. praeses AntTard 6
(1998) 185 sq. = AE 1998: 872, Forum Claudium Vallensium.
Potuit etiam sub Diocletiano vel postea provinciam administrare.
Procuratores nescio quarum Alpium
13:019 ? – Saec. III (sub Severo et Antonino?). – proc. et praeses Alpium […] CIL VI 1643 (cf. add.
pp. 4724 sq.). – PFLAUM II 695 sq., n. 259.
14. Britannia
Litt.: A. R. BIRLEY, The Fasti of Roman Britain (infra: FRB). Oxford 1981; IDEM, The Roman
Government of Britain (infra: RGB). Oxford 2005. – D. Atkinson, ‘The governors of Britain from
Claudius to Diocletian’, JRS 12 (1922) 60–73; E. Birley, in: G. Askew, The coinage of Roman
Britain, London 1951, pp. 81 sq.; A. R. Birley, ‘The Roman governors of Britain’, Epigr. Stud. 4
(1967) 68–102. – Grato animo observationes complures accepi, quas per litteras mihi misit A. R.
Birley (18.IX.07).
14:004 Q. Veranius, cos. ord. 49 (PIR V 266; SPQR 85–87; RE VIII A 938 sqq., n. 3; DNP 12/2, 23
sq. [3]). – A. 58. – [legatus Neronis Caesaris German]ici provinciae Britanniae 14 (AE 1953: 251;
CIL VI 41075); cf. etiam Tac. Agr. 14, 2; Tac. ann. 14, 29, 1. – BIRLEY, FRB 50–54; RGB 37–43, n.
4.
Constat Veranium anno ante Paulinum (fortasse igitur iam a. 57, v. sub 14:5) in Britanniam missum
esse.
14:007 M. Trebellius Maximus, cos. suff. 55, ut videtur (PIR 2 T 314; RE VI A 2265 sq., n. 13; DNP
12/1, 775 sq. [II 2]). – 63/69. – (Trebellio Maximo provinciam tradidit] Tac. Agr. 16, 3; (praeerat
Trebellius Maximus) Tac. hist. 1, 60, 1; cf. 2, 65, 2. – BIRLEY, FRB 59–62; RGB 52–56, n. 7.
De anno consulatus 55 potius quam 56 v. G. Camodeca, ZPE 63 (1986) 201–215.
14:011 Cn. Iulius Agricola, cos. suff. 77 (PIR 2 I 126; RE X 125 sqq., n. 49; DNP 6, 23 sq. [II 3]). –
78/84. – leg. Aug. pr. pr. Proc. Soc. Ant. London 18 (1899–1901) 97 sq. = Antiquary 1901: 13 = D.
24

8704 a = RIB II: 1, 2434, 1, Deva (a. 79); Britannia 2 (1971) 292 sq., n. 17 = AE 1975: 554 = RIB II:
1, 2434 (2), Deva (a. 79); ἀντιστράτηγος Dio 39, 50, 4; cf. JRS 46 (1956) 146 sq., n. 3 = AE 1957:
169 = Doc. III 434, Verulamium; cf. Britannia 29 (1998) 74 sq., n. 44 = AE 1998: 852, Luguvalium;
Tac. Agr. 9, 6; 18, 1; 33, 2 et passim; Dio 66, 20, 1. – BIRLEY, FRB 73–81; RGB 71–95, n. 11.
Agricolam a. 76 duodecim fasces egisse, a. 77/ 83 (sive usque ad a. 84 in.) Britanniam rexisse
contendit Marie-Thérèse Raepsaet-Charlier, ANRW II: 33, 3 (1991), pp. 1842–44; cf. BIRLEY, RGB
77, adn. 58.
14:012 Sallustius Lucullus (PIR 2 S 90; RE I A 1956 sq., n. 14; DNP 10, 1258 [II 4]). – Sub
Domitiano (post a. 85). – Britanniae legatus Suet. Dom. 10, 3. – BIRLEY, FRB 82 sq.; RGB 95–99, n.
12.
Sallustium Lucullum a. 84/87 provinciam rexisse arguit BIRLEY, RGB. De argumentis eius quamvis
subtilibus oro te ipse iudices; ego autem plus quam supra scribere non possum.
14:012 a (1) Ferox quidam leg(atus), cuius singulares in Vindolanda Tablets II 154 commemorantur,
aut legatus legionis aut praeses fuisse videtur. De praeside vel legato vices praesidis agente dubitans
cogitavit M. A. Speidel, in: Festschrift Lieb, pp. 43–51. De a. c. 87 cogitat BIRLEY, RGB 240, n. 12.
14:012 a (2) A. Vicirius Proculus, cos. suff. 89 (RE Suppl. XIV 853, n. 4). – A. 93. – ([qui militant in
cla]sse qua[e est in Britannia sub A. Vici]rio Procul[o legato]) ZPE 165 (2008) 227–231 (dipl. mil. a.
93, 13.VIII?).
Nomina legati recte puto supplerunt W. Eck et A. Pangerl editores, probabiliter autem nomen
provinciae, de qua re vide sis et ipse.
14:013 P. Metilius (Sabinus) Nepos, cos. suff. 91 (PIR 2 M 547; RE XV 1399 sq., n. 11; RE Suppl.
XIV 281, n. 11; DNP 8, 101 [II 6]). – A. 98 vel paullo ante. – ([et sunt] in Britannia sub T. Avidio
[Quieto item] dimissis honesta missione a […] Nepote) CIL XVI 43 = ILB 137, Flémalle (Belg.). –
BIRLEY, FRB 83–85; RGB 100–102, n. 13.
14:014 T. Avidius Quietus, cos. suff. 93 (PIR 2 A 1410; RE II 2385 sq., n. 8; DNP 2, 370 [II 5]). – A.
98. – ([et sunt] in Britannia sub T. Avidio [Quieto]) CIL XVI 43 = ILB 137, Flémalle (Belg.). –
BIRLEY, FRB 85–87; RGB 102–104, n. 14.
14:015 L. Neratius Marcellus, cos. suff. 95, II ord. 129 (PIR 2 N 55; RE XVI 2542 sqq., n. 9; DNP 8,
844 [1]). – A. 103. – (et sunt in Britannia sub L. Neratio Marcello) CIL XVI 48 = RIB II: 2401, 1,
Malpas; [leg. Aug.? pr. pr.] divi Traiani Aug. prov. Britanniae CIL IX 2456 = D. 1032 (acephal.),
Saepinum; (aput N[eratiu]m Marcellum clarissi¸[mum virum ...] consularem meum) Vindolanda
Tablets II 225. – BIRLEY, FRB 87–91; RGB 104–112, n. 15.
Tabellam iam citaverat BIRLEY 87: (aput il[lum Neratiu]m Marcellum etc.). Postea, ZPE 88 (1991) 96,
proposuit pro IL litteram N legendam esse (ut supra, cf. AE 1991: 1165).
De M. Atilio (Metilio) Bradua, cos. ord. 108, vide infra, n. 57.
14:016 Q. Roscius Coelius Murena Silius Decianus Vibull(i)us Pius Iulius Eurycles Herclanus
Pompeius Falco, cos. suff. 108 (PIR 2 P 602; RE XXI 2270 sq., n. 76). – A. 122 (paullo ante d. 17 m.
Iul.). – leg. pr. pr. imp. Caes. Traiani Hadriani Aug. provinc. Britanniae 50 (D. 1035), prope
Tarracinam; leg. Aug. [pro p]r. provinciae [B]ritanniae 51 (AE 1957: 336, acephal.), Tomis;
πρεσβευτὴς Σεβαστοῦ καὶ ἀντιστράτηγος … καὶ Βρεττανίας 52 (AE 1972: 577), Ephesus; cf.
etiam CIL XVI 69 et fragm. RÉMA 1 (2004) 64–68, n. I: 1 = AE 2004: 1900 (17.VII.122). – BIRLEY,
FRB 95–100; RGB 114–119, n. 17.
14:017 a L. Trebius Germanus (PIR 2 T 321; RE VI A 2271 sq., n. 3). – A. 127 (20.VIII). – (et sunt in
Britt. sub Trebio Germano) ZPE 117 (1997) 269–274 = AE 1997: 1779 = RMD IV 240. – BIRLEY,
RGB 125–129, n. 20.
14:018 Cn. Minicius Faustinus Sex. Iulius Severus, cos. suff. 127 (PIR 2 I 576; RE XV 1813 sqq., n.
11; DNP 6, 42 [II 133]). – C. a. 132. – leg. pr. pr. provinciae Britanniae CIL III 2830 (cf. 9891) = D.
1056, prope Burnum; (ἀπὸ Βρεττανίας ἧς ἦρχεν) Dio 69, 13, 2. – BIRLEY, FRB 106–109; RGB
129–132, n. 21.
25

Memoratur etiam in fragm. diplomatis ZPE 156 (2006) 245–251, n. 1 = AE 2006: 1836 (10.12.130 –
a. 131 in.) – Ad eum probabiliter referuntur CIL VII 275 = RIB 739, Lavatrae; CIL VII 620 a (cf. JRS
34, 1944, 87 sq., n. 5 = AE 1947: 129) = RIB 1550 = Doc. IV 322, Brocolitia; vix autem CIL XVI 88,
Walcot. (BIRLEY, FRB 94 sq.; RGB 129–132.)
14:019 P. Mummius Sisenna, cos. ord. 133 (PIR 2 M 710; RE XVI 528 sq., n. 24; DNP 8, 467 sq. [II
5]). – A. 135. – ([et sunt in Brit. sub Mummio] Sisenna) CIL XVI 82, cf. Doc. IV 367, Viroconium
(Wroxeter). – BIRLEY, FRB 109 sq.; RGB 133 sq., n. 22.
14:020 ? – Sub Hadriano. – [le]g. Aug. p[r.] pr. JRS 55 (1965) 222, n. 7 = AE 1965: 217,
Mediobogdum. – BIRLEY, FRB 202, n. 2; RGB 134 sq., n. 23.
Fuisse potest unus e legatis iam notis, nisi recte de Ti. Claudio Quartino, cos. suff. 130, cogitat
BIRLEY, RGB cit.
14:021 ? – Sub Hadriano. – [leg. A]u[g.] pr. pr. CIL VII 978 = RIB 995, Banna. – BIRLEY, FRB
105 sq.; RGB 134 sq., n. 23.
Idem videtur A. Platorius Nepos (14:17), cf. Britannia 29 (1998) 443 sq. = AE 1998: 808 a; vel L.
Trebius Germanus (supra, n. 17 a), ut proponit BIRLEY, RGB 126 sq.
14:023 Cn. Papirius Aelianus Aemil[ius?] Tuscillus, cos. suff. 135 (PIR 2 P 108; RE XVIII: 2, 1013
sq., nn. 27. 29; DNP 9, 294 [II 2]). – A. 146. – (et sunt in Britannia sub Papirio Aeliano) CIL XVI 93
= RIB II 2401, 10, Cilurnum. – BIRLEY, FRB 116–118; RGB 143 sq., n. 26.
Ad eum haud scio an iure referatur CIL II 2078, Iliberris: [l]eg. Au[g. pr. pr. prov. B]rittan[iae].
14:024 Cn. Iulius Verus (PIR 2 I 618; RE X 850 sqq., n. 525; DNP 6, 44 [II 144]). – A. 158. – leg.
Aug. pr. pr. provinc. Brittaniae CIL III (8714+) 2732 = D. (8974+) 1057, Aequum; leg. Aug. pr. pr.
EE IX 1230 = RIB 2110, Blatobulgium (a. 158); EE IX 1108 = RIB 283, Navio; EE IX 1163 = D.
9116 = RIB 1322 (+ add.), Pons Aelius; cf. EE IX 1383 = RIB 1132 = Britannia 3 (1972) 363 = AE
1975: 563, Corstopitum; (et sunt in Britann. sub Iulio Vero) leg. Bull. of the John Rylands Univ.
Library 79: 1 (1997) 3–37 (4–10) = Britannia 28 (1997) 464, n. 28 = AE 1997: 1001 (27.II.158) –
BIRLEY, FRB 118–121; RGB 145–149, n. 27.
14:025 […]anus. – Sub Pio (?). – [et] sun[t in Britannia sub …]ano leg[…] CIL XVI 130 = RIB II:
2401, 12, prope Camulodunum. – BIRLEY, FRB 121–123; RGB 150 sq., n. 28.
leg[ato] legit et intendit E. Birley, JRS 28 (1938) 228, cum in CIL Lon[g…, i. e. cognomen alterum,
interpretatus est H. Nesselhauf. Lep[ido suspicatus est BIRLEY, RGB, de M. Pisiban(i)o Lepido, cos.
suff. 159, cogitans.
14:026 M. Statius Priscus Licinius Italicus, cos. ord. 159 (PIR 2 S 880; RE III A 2218 sqq., n. 18; DNP
11, 928 sq. [II 3]). – C. a. 162. – leg. Aug[g.] pr. pr. prov. Brittanniae CIL VI 1523 (cf. add. p. 4709)
= D. 1092; [… leg. August]or. [provin]c. Britan[niae …] 79 (AE 1910: 86), Viminacium. – BIRLEY,
FRB 123–127; RGB 151–155, n. 29.
14:027 Sex. Calpurnius Agricola, cos. suff. 154 (PIR 2 C 249; RE III 1366, n. 18; DNP 3, 945 [II 1]).
– A. 163. – leg. Aug. pr. pr. EE IX 1381 = RIB 1137, Corstopitum; CIL VII 758 = RIB 1792, Magna;
[legatus Augustoru]m pr. pr. CIL VII 473 + EE IX 1382 (et alia fragmenta) = JRS 34 (1944) 86 sq., n.
4 = AE 1947: 128 = RIB 1149, Corstopitum (a. 163); co(n)s(ularis) CIL VII 773 = RIB 1809, Magna.
Cf. etiam CIL VII 225 = RIB 589 (+ add.), Bremetennacum; EE VII 1050 b = RIB 1793, Vindolanda;
necnon SHA, v. Marci 8, 8. – BIRLEY, FRB 127–129; RGB 155 sq., n. 30.
De cursu honorum eius scripsi OpRom 15 (1985) 110–112, n. 2.
14:029 De vi Britannorum στρατηγόν … τινα μετὰ τῶν στρατιωτῶν οὓς εἶχε κατακοψάντων
narrat Dio 72, 8, 1 sq. Dux, cuius mentio ita fit, legatus legionis fuisse videtur, v. BIRLEY, RGB. –
BIRLEY, FRB 135–137; RGB 166 (sub Ulpio Marcello qui sequitur).
14:030 Ulpius Marcellus (PIR V 557 [partim]; RE Suppl. X 1031 sq., n. 4 a, et Suppl. XIV 941, n. 42;
DNP 12/1, 982 sq. [II 7]). – (177?) 178/184. – (et sunt in Br[ita]nnia sub Ulpio Marcello) leg. RMD
III 184 (23.III.178); (et sunt in Brittania sub Ulpio Marcello) leg. RMD IV 293 (vix aliter n. 294,
utrumque 23.III.178); cf. etiam fragm. ZPE 156 (2006) 251–254, n. 2 = AE 2006: 1837 (eiusdem
constitutionis). φοβηθεὶς ὁ Κόμμοδος Μάρκελλον Οὔλπιον ἐπ᾿αὐτοὺς (sc. Britannos) ἔπεμψε
26

Dio 72, 8, 2 (a. 184). – BIRLEY, FRB 140–142; RGB 162–170, n. 33.
Diplomata testantur Marcellum iam sub Marco et Commodo in Britanniam missum esse, ita ut etiam
tit. CIL VII 504 = RIB 1329 (+ add.) (v. infra, n. 64) ad nostrum referri possit. Quomodo explicandum
sit eum etiam sub Commodo solo imperante Britanniam rexisse, v. RMD III 184, adn. 15. Eum vix
post a. 177 (nisi 176) in provinciam venisse ibidem exponitur. Cf. etiam n. 64, infra.
14:033 Britanniam iam a. 197 in duas provincias divisam esse num recte Herodianus (3, 8, 2)
scripserit, dubitatur. De hac quaestione cf. ea quae scripsit A. R. Birley, Epigr. Stud. 4 (1967) 78 sq.
(cf. BIRLEY, FRB 168–172; RGB 180 sq.; 333–336), qui tres, qui sequuntur consulares (nn. 34–36),
Virium Lupum, C. Valerium Pudentem, L. Alfenum Senecionem aut totius Britanniae aut inferioris
(consularis tunc ut maioris quam postea) praesides fuisse arbitratur. Contra autem arguerunt J. C.
Mann – M. G. Jarrett, JRS 57 (1967) 61–64. Postea J. C. Mann, ZPE 119 (1997) 251–254, cum
Herodiano Britanniam a. 197 divisam esse solus contendit contra eos (”Borghesi followed by CIL and
PIR”), qui tit. CIL XIV 2508 nisi Britanniam a. 212 etiamtum divisam non esse putarent.
14:035 C. Valerius Pudens (PIR V 122; RE VIII A 214 sqq., n. 322; RE Suppl. XIV 821, n. 322;
DNP 12/1, 1112 [II 29]). – A. 205. – amplissimus co(n)sularis JRS 51 (1961) 192 sq., n. 4 = AE 1962:
260, Bainbridge (a. 205). – BIRLEY, FRB 155–157; RGB 186–188, n. 38.
14:036 L. Alfenus Senecio (PIR 2 A 521; RE I 1472, n. 6; DNP 1, 489 [2]). – 205–207. – leg. eorum
(i. e. Severi et Antonini et Getae Caes.) pr. pr. CIL VII 279 = RIB 746, Greta Bridge; leg. Aug. pr. pr.
JRS 18 (1928) 212, n. 2 = AE 1930: 111 = RIB 740, Lavatrae; amplissimus [consularis?] CIL VII
269 sq. = RIB 722 (+ add.). 723, Bainbridge; v. c. co(n)s(ularis) CIL VII 1003 = D. 2618 = RIB 1234
(+ add.), Habitancum (a. 205–207); cos. CIL VII 513 = RIB 1337 (+ add.), Condercum; JRS 19
(1929) 214, n. 3 = AE 1930: 113 = CW 23 (1930) 199 = RIB 1909, Camboglanna; CIL VII 1346 + EE
VII 1020 + 1028 = ArchAel 16 (1939) 240–243 = RIB 1462, Cilurnum. – BIRLEY, FRB 157–161;
RGB 188–192, n. 39.
a. Britannia superior
De (Ti. Iulio?) Pollieno Auspice, quem BIRLEY cogitat aetate Severi Alexandri superiorem provinciam
rexisse, vide sub n. 61, infra.
14:037 Desticius Iuba (PIR 2 D 53; RE V 254, n. 1). – 253–258. – v. c. legatus Augg. pr. pr. CIL VII
107 = D. 537 = RIB 334, Isca Silurum. – BIRLEY, FRB 178, n. 41; RGB 363.
De L. Sept[imio …], v. p. pr. B˛[r(itanniae …) … primae provinciae rectore (RIB 103, Corinium),
fortasse superioris provinciae praeside, v. BIRLEY, FRB 178–180; RGB 426; G. Kreucher, Der Kaiser
Probus (2003), p. 203.
b. Britannia inferior
14:038 M. Oclatinium Adventum (PIR 2 O 9) a. 205–207, M. Cocceium Nigrinum (PIR 2 C 1228)
primis Caracallae annis procuratores praesides Britanniae inferioris fuisse suspicatus est E. Birley,
Transac. of the Cumb. and Westm. Ant. and Archaeol. Soc. 53 (1954) 59–62. Aliter BIRLEY, FRB
160, RGB 192, aliique vario modo cogitaverunt.
14:039 C. Iulius Marcus (PIR 2 I 405; DNP 6, 37 [II 87]). – A. 213. – leg. Aug. pr. pr. CIL VII 995 =
RIB 1265, Bremenium; CIL VII 310 = RIB 1202 (+ add.), Whitley Castle; CIL VII 967 = RIB 977,
Castra Exploratorum; CIL VII 1186 = ArchAel 16 (1939) 255 (cf. JRS 29, 1939, 226, n. 3) = RIB
2298, Vallum Hadriani (a. 213); leg. eius (i. e. Antonini) CIL VII 351 = RIB 905, Olerica (?); leg. […
?eiu]s pr(ovinciae) Br(itanniae) EE VII 963 = RIB 1205, Whitley Castle; cf. CIL VII 322 = RIB 928,
Voreda; CIL VII 963 = RIB 976 (+ add.), Castra Exploratorum; CIL VII 1002 = RIB 1235,
Habitancum; CIL VII 1042 a = RIB 1278, Bremenium; ArchAel 11 (1934) 127–137 = JRS 24 (1934)
218 sq., n. 2 = RIB 1705, Vindolanda. – BIRLEY, FRB 166 sq.; RGB 203–208, n. 41.
Inter consulares Britanniae etiamtum non divisae posuit eum BIRLEY. – In tit. deperdito RIB 976
MARCLLO traditur, sed cf. BIRLEY. – Idem videtur esse leg. Aug. pr. [pr.] ille, cuius nomina
perierunt ArchAel 8 (1980) 65–73 = Britannia 11 (1980) 405 = AE 1980: 603, Pons Aelius. – Idem
27

videtur etiam is cuius nomina (excepto fragm. […]cus) in tit. RIB 8 + add., Londinium, perierunt; de
quo tit. cf. BIRLEY, RGB 206.
14:052 Egnatius Lucilianus (PIR 2 E 23; RE V 1997, n. 23). – Sub Gordiano III. – leg. Aug. pr. pr.
CIL VII 445 = D. 2620 = RIB 1091, Longovicium; CIL VII 1030 = RIB 1262, Bremenium. – BIRLEY,
FRB 197 sq.; RGB 358 sq.
14:053 Octavius Sabinus (PIR 2 O 56; RE XVII 1854, n. 83). – Sub Gallieno / Postumo. – v. c. praeses
n. CIL VII 287 = D. 2548 = RIB 605, Lancaster. – BIRLEY, FRB 200; RGB 365 sq.
INCERTI AEVI
14:056 M. Antius Crescens Calpurnianus (PIR 2 A 781; RE I 2564, n. 8). – Saec. II–III (Commodus –
Septimius Severus, ante a. 204). – iurid. Brit. vice leg. CIL VI 1336 = 41177 = D. 1151. – BIRLEY,
FRB 137–140; RGB 170 sq., n. 34.
Vices eum egisse legati anonymi Dio 72, 8, 2 (c. a. 183, cf. n. 29, supra) proposuit BIRLEY.
14:057 M. Atilius (Metilius) Bradua, cos. ord. 108 (PIR 2 A 1298; RE II 242 sq., n. 5; DNP 3, 214 [II
8]). – Sub Traiano (nisi sub Hadriano). – ὑπατικὸς … Βρεττανίας 49 (D. 8824 a), Olympia. –
BIRLEY, FRB 92–94; RGB 112–114, n. 16.
Nomina in tit. scripta sunt M. Appius Bradua, sed idem videtur ac cos. ord. 108 (PIR 2 A 1302; v.
supra, Germania alterutra, n. 120).
14:058 Caerellius (Priscus?) (PIR 2 C 154, cf. 160; RE III 1283, n. 1; cf. RE III 1284, n. 8). – Post a. c.
177 (BIRLEY, RGB: c. 174/175 – 177?). – [leg. Aug.] pr. pr. pro[vi]nc. Thrac. Moes. sup. Rae[t.]
Germ. sup. et Britt. CIL XIII 6806, Moguntiacum. – BIRLEY, FRB 132–135; RGB 161 sq., n. 32.
Videtur Raetiam et Germaniam superiorem eodem tempore rexisse, K. Dietz, Chiron 19 (1989) 407–
420 approbante BIRLEY (RGB), sine dubio tempore imperii difficili.
14:059 C. Iunius Faustinus (Placidus?) Postumianus (PIR 2 I 752, cf. 751; RE 1034, n. 74; DNP 6, 66
[II 13, cf. 12]). – Saec. III (BIRLEY: sub Severo vel Caracalla?). – praeses provinciaru[m Hisp]ani[ae]
et Britanniae CIL VIII 11763, prope Thuggam. – BIRLEY, FRB 161–164; RGB 192–195, n. 40.
De aetate Severi Alexandri cogitat G. Alföldy, Fasti Hispanienses (1969), pp. 49–53; de parte
posteriore saeculi III Leiva Petersen (PIR 2 ). Vide etiam quae scripsi OpRom 15 (1985) 123 sq., n. 11.
14:060 M. Martiannius Pulcher (PIR 2 M 337; RE Suppl. XV 131). – Saec. III. – v. c. leg. Augg. pro
praet. Britannia 7 (1976) 378 sq., n. 2 = AE 1976: 363, Londinium. – BIRLEY, FRB 176–178; RGB
360 sq.
De praeside provinciae superioris cogitat BIRLEY, RGB (‘almost certainly’).
14:061 (Ti. Iulius?) Pollienus Auspex (PIR 2 P 538; RE XXI 1409, n. 3, cf. col. 1412; DNP 10, 36
[3]). – Aetate Severorum. – ὑπατικὸς Βρεττανίας 97 (D. 8841), Xanthus. – BIRLEY, FRB 151-155;
RGB 348–351.
De praeside Britanniae superioris aetatis Severi Alexandri cogitat BIRLEY. – Cf. etiam supra, Hispania
Tarraconensis, n. 46.
14:064 Quoniam cognovimus Ulpium Marcellum, praesidem a. 184 (supra, n. 30) iam sub Marco et
Commodo in Britanniam missum esse, ita ut etiam tit. CIL VII 504 = RIB 1329 (+ add.) ad eum referri
possit, non est cur de altero Ulpio Marcello (‘iuniore’) cogitemus; quod ad tit. CIL VII 963 = RIB 976
(+ add.) attinet, non de Marcello agitur sed de C. Iulio Marco qui sub Antonino Caracalla Britanniam
administravit (n. 39, supra).
15. Raetia
Litt.: E. RITTERLING [– E. STEIN – E. GROAG], Fasti des römischen Deutschland unter dem
Prinzipat. [Beiträge zur Verwaltungs- und Heeresgeschichte von Gallien und Germanien. II.] Wien
1932, pp. 108–121. – G. WINKLER, ’Die Statthalter der römischen Provinz Raetien unter dem
Prinzipat’, BVB 36 (1971) 50–101. – H.-G. PFLAUM, Carrières III 1059 (infra autem ad
singulorum curricula refertur). – G. Winkler, RE Suppl. XIV 582–586. Vide etiam D. Faoro, ’Neues
zu den ritterlichen Fasten der Statthalter Raetiens’, BVB 73 (2008) 5–27 (Fasti pp. 25–27).
28

1. Legatus et praefecti
15:001 C. Vibius Pansa (RE VIII A 1977, n. 43; DNP 12/2, 176 [II 11]). – Post a. 15 a . – legatus pro
[praet. i]n Vindol. CIL V 4910 = D. 847 = WINKLER 50, Vallis Trumplinorum. – RITTERLING 108, n.
1; WINKLER 50 sq., n. 1; cf. etiam U. Laffi, BVB 43 (1978) 19–24.
C. Vibius Pansa videtur fines administravisse gentium Raetorum Vindelicorumque nondum in formam
provinciae redactos legatus exercitus ad Rhenum collocati. In rebus administrandis eum adiuvit is qui
sequitur. – Contra F. Schön, Der Beginn der römischen Herrschaft in Rätien, Sigmaringen 1986, pp.
79 sq., negavit Pansam legatum Raetos Vindelicosque rexisse, id quod refutavit W. Eck, ZPE 70
(1987) 203–209 (cf. AE 1987: 789). Cf. etiam de libro iudicia in Gnomon 60 (1988) 137–142 (Frei-
Stolba), JRS 78 (1988) 228 sq. (Drinkwater) etc.
15:002 Q. Octavius Sagitta (PIR 2 O 58; RE XVII 1855, n. 85; DNP 8, 1102 [II 9]). – C. a. 15/14 –
12/11? – procurat. Caesaris Aug. in Vindalicis et Raetis et in valle Poenina per annos IIII NSA 1902:
124 = AE 1902: 189 = D. 9007 (cf. RM 27, 1912, 304, n. 15) = Doc. I 2 224 = Supplementa Italica n. s.
5 (1989) pp. 111 sq., n. 7, Superaequum Paelignorum. – RITTERLING 109, n. 3; WINKLER 51 sq.;
PFLAUM I 13–16, n. 1.
Cf. etiam U. Laffi, Athenaeum 55 (1977) 369–379, qui de procuratore fiscali cogitat (approbante M.
Buonocore ad Suppl. Ital., p. 112). Quid alii aliter censuerint vide in PIR 2 .
2. Procuratores Augusti
15:004 Q. Caecilius Cisiacus Septicius Pica Caecilianus (PIR 2 C 31; RE III 1199, n. 41). – C. a. 41. –
procur. Augustor. et pro leg. provinciai Raitiai et Vindelic. et vallis Poenin. CIL V 3936 = D. 1348,
Pagus Arusnatium. – RITTERLING 110, n. 4; WINKLER 53–55, n. 3.
Si fides verbo Augustor(um) et scripturae provinciai Raitiai praebenda est, de ultimis annis Caligulae
et primis Claudii agi videtur. Etiam de Marco et Lucio Vero cogitat D. Faoro, BVB 73 (2008) 13–21.
15:006 C. Saturius Secundus (PIR 2 S 24; RE II A 200, n. 2). – 77/80. – proc. Aug. REA 106 (2004)
123–131 (amphora prope Arelate rep.); proc. IBR 196, Guntia; IBR 257 b, Germanicum. –
RITTERLING 111, n. 6; WINKLER 56, n. 5.
Cognomen legitur integrum in amphora Arelatensi, detruncatum in amphoris duabus Augustae
Vindelicum repp. (Secund[…]; Se[…]); de eo cf. etiam D. Faoro (supra, passim), pp. 21 sq.
15:007 T. Flavius Norbanus (PIR 2 N 162; RE Suppl. XIV 286, n. 1 a; DNP 8, 1001 [II 1]). – A. 86/89.
– (et sunt in Raetia sub T. Flavio Norbano) ZPE 163 (2008) 239–251 (a. 86, dipl. mil.). – G. Winkler,
Akten VI. Kongr., München 1972 (1973), pp. 495–498; PFLAUM, Suppl. (1982) 17 sq., n. 45 A.
Una cum A. Bucio Lappio Maximo, legato Augusti pro praetore Germaniae inferioris Antonium
Saturninum usurpatorem devicit et acie stravit; cf. Ps. Aur. Vict. epit. 11, 10, ubi legendum est: quo
(sc. Antonio Saturnino) per Norbanum Lappium acie strato … – Ei in Raetia provincia moranti
Martialis poeta carmen 9, 84 dicavit (a. 89, ut videtur).
15:008 C. Velius Rufus (RE VIII A 629 sqq., n. 6; DNP 12/1, 1168 [5]). – C. a. 96. – procurator
provinciae Raetiae ius gla[d]i SBBerlin 1903: 817 = AE 1903: 368 = D. 9200 = IGLS VI 2796,
Heliopolis. – RITTERLING 111 sq., n. 7; WINKLER 56–58, n. 6; PFLAUM I 114 sq., n. 50.
De cursu Velii Rufi et quo tempore Raetiam rexerit cf. etiam K. Strobel, ZPE 64 (1986) 265–286
(spec. 271 sq.).
15:009 a (1) L. Cornelius Latinianus (DNP 3, 193 [II 21]). – A. 116. – (quae sunt in Raetia sub L.
Cornelio Latiniano) Ostbairische Grenzmarken 41 (1999) 9–16 (cf. AE 1999: 1188) = RMD IV 229,
Sorviodurum (Straubing; dipl. 16.VIII.116); (dimissis honest[a missione per Cornelium] Latinianum
Ostbairische Grenzmarken 35 (1993) 11–23 = AE 1993: 1240 = RMD III 155, Quintana (Künzing;
dipl. a. 116, cf. sub Frontone, infra (15:9 a, n. 2).
Eundem esse Latinianum procuratorem Moesiae inferioris c. a. 105 (PIR 2 L 122) suspicatus est H.
Wolff, qui ed.
15:009 a (2) [Iulius?] Fronto. – A. 116. – ([et sunt in Raetia sub Iulio?] Frontone) Ostbairische
Grenzmarken 35 (1993) 11–23 = AE 1993: 1240 = RMD III 155, Quintana (Künzing; dipl. 16.VIII–
9.XII.116, cf. RMD IV 229, adn. 1).
29

15:009 a (3.1) Catonius [- - -]. – A. 129. – ([et sunt in Raetia] sub Caton[io ?Avito - - -]) Ostbairische
Grenzmarken 42 (2000) 9–13. 16 = AE 2000: 1138 = RMD IV 243 (dipl. V–XII.129).
15:009 a (3.2) [- - -]rius R[- - -]. – Sub Hadriano. – ([et sunt in Raetia sub - - -]rio R[- - -] BVB 70
(2005) 134–140, n. I = AE 2005: 1149. – De a. c. 130–133 (132/133?) cogitavit B. Steidl, BVB cit.
148 sq.
15:009 a (3.3) Scri[bonius]. – Sub Hadriano. – ([et s]unt in Raetia sub Scri[bonio - - -] BVB 70
(2005) 140–145, n. II = AE 2005: 1150. – De a. c. 133–136 cogitavit B. Steidl, BVB cit. 148 sq.
Seriem procuratorum Raetiae annorum Hadriani exeuntium proposuit B. Steidl, BVB 70 (2005) 148
sq. = AE 2005: 1142.
15:009 a (4) Cosconius Celsus. – A. 139. – ([et sunt in] Raetia sub Cosconio Celso Beiträge zur
Archäologie in der Oberpfalz 3 (1999) 225–255 = AE 1999: 1183 = RMD V 386, Alteglofsheim
(prope Regensburg; dipl. 30.X.139); ([… et s]unt in Raetia sub C[osconio Celso …] Das
archäologische Jahr in Bayern 1981, pp. 132 sq. = BVB 48 (1983) 165–172 = AE 1984: 706 = RMD II
94 (cf. vol. IV, p. 382, et vol. V, n. 386 cum adn. 7), Oberschneiding (prope Straubing; dipl. a. 138–
140).
Videtur nomen eius in RMD V 386 mutatum esse nomine successoris (vide 15:10, infra).
15:010 Sempronius Liberalis (PIR 2 S 358; RE Suppl. XV 566, n. 1 a; DNP 11, 398 [II 6]). – A. 140. –
([et sunt in Rae]tia sub Semp[ronio Liberale]) BVB 63 (1998) 293–298 = AE 1998: 1004,
Submuntorium? (Burghöfe; dipl. XI–XII.140); ([et sunt in Raetia sub Sempronio Liber]ale) BVB 53
(1988) 139–146 = AE 1988: 902 = RMD III 164, Pförring (dipl. c. 138–140); praeterea videtur nomen
praedecessoris eius Cosconii Celsi (supra, n. 15:9 a, n. 4) in dipl. AE 1999: 1183 = RMD V 386 (a.
139) nomine Sempronii Liberalis mutatum esse.
Hunc Sempronium eundem esse ac Sempronium Liberalem praefectum Aegypti a. 154/159 (infra,
37:060) suspicatus est W. Eck, RE Suppl. cit.
15:012 Ulpius Victor (PIR V 578; RE Suppl. XI 1277, n. 18). – A. 153. – ([et sunt in Raetia s]ub
Ulpio Victore) [proc.] CIL XVI 101, Castra Regina (a. 153); (et s[unt in Raet. sub Ulpio Vi]ctore)
pro[c.] Fundberichte aus Schwaben 15 (1959) 74 = AE 1963: 105 = BRGK 58 (1977) 560 sq., n. 219
= AE 1978: 520 = RMD I 46, Owen (prope Stuttgart; dipl. a. 153). – RITTERLING 113, n. 10;
WINKLER 61 sq., n. 10; PFLAUM I 385 sq., n. 159, cf. Suppl., p. 45.
15:013 T. Varius Clemens (PIR V 185; RE VIII A 404 sqq., n. 11; DNP 12/1, 1128 [II 3]). – A. 157.
– proc. Aug. provinciar. Raetiae … CIL III 5211 = D. 1362, Celeia; proc. provinciarum … Raetiae
CIL III 5212 = D. 1362 a, Celeia; [proc.] provin[ciarum] … Rae[tiae] CIL III 5213, Celeia; proc.
provinciar. … Raetiae CIL III 5215 = D. 1362 b, Celeia; (et sunt in Raetia sub Vario Clemente) proc.
BVB 53 (1988) 157–166 = AE 1988: 905 = RMD III 170 = RGZM 38, Abusina (Eining; dipl.
28.IX.157); ([et sunt in Raetia sub Vario] Clemente) proc. CIL XVI 117 = BRGK 37–38 (1956–57)
253 sq., n. 146, Ma’ràb, Libanon; ([et sunt in Raetia s]ub Vari. Clemente) proc. CIL XVI 183,
Sorviodunum (Straubing; a. 157); (et sunt in R[aetia sub Var. Cle]mente) proc. BVB 33 (1968) 95–98
= BRGK 58 (1977) 580 sq., n. 250 = AE 1978: 589 = RMD I 51, Abusina (Eining). – RITTERLING
113, n. 11; WINKLER 62–64, n. 11; PFLAUM I 368–373, n. 156, cf. Suppl., p. 44; cf. etiam J. Šašel,
ZPE 51 (1983) 295–300.
15:013 a (1) […]us. – A. 160. – [et sunt in Raetia [sub …]o) proc. Chiron 32 (2002) 395–400 = AE
2002: 1084 (cf. AE 1999:1190 sq.; 2000: 1139) = RMD IV 278 (dipl. mil. 18.XII.160).
Aut idem ac […i?]us Tullus (n. 16 a, infra) aut plane ignotus (cf. RMD).
15:013 a (2) ? – A. 161. – ([et] sunt in Raetia sub [Vario Prisco proc.?] Jahresbericht des
historischen Vereins für Straubing und Umgebung 105 (2003) 59–67 = AE 2005: 1153 (dipl. mil.).
15:014 Q. Baienus Blassianus (PIR 2 B 131; SPQR 20 sq., RE Suppl. XIV 71 sq.). – Sub Pio, ut
videtur. – pro[c. provinc. Rae]t. 125 (AE 1974: 123), Ostia. – RITTERLING 116, n. 16 a; WINKLER 59–
61, n. 8; PFLAUM I 304–313, n. 126, cf. Suppl., pp. 41 sq.
30

15:016 a […i?]us Tullus. – 161–163. – (et sunt in Raetia [sub - - -?i]o Tullo) proc. fragmenta tria
dipl. mil. (a) RMD II 112, (b) BVB 53 (1988) 152–155 = AE 1988: 904, (c) Mitteil. d. hist. Vereins
der Pfalz 91 (1993) 29–32, una edita RMD III 112/178, Eining (7.III.161–VIII [ex.] 163).
15:017 Sex. Baius Pudens (PIR 2 B 36; RE II 2781 sq.; RE Suppl. XIV 72). – 163–164. – proc. Aug.
… Raetiae Vindel[iciae] CIL IX 4964 = D. 1363 = WINKLER 65, Cures; sub cur¸a˛ Bai P[udentis proc.]
FBW 14 (1989) 295–301, n. 1 = AE 1989: 579, Aalen (a. 163 ex. vel 164 in.). – RITTERLING 115, n.
14; WINKLER 65 sq., n. 13; PFLAUM I 422–434, n. 173.
Fragmenta CIL XIV 289* cd = CIL VI 31870 sq. = 41284 ad hunc non pertinere demonstravit
PFLAUM I 428–434, cui assensus est G. Alföldy ad VI 41284.
3. Legati Augusti pro praetore
15:021 a P. Cornelium Anullinum, cos. II 199 (PIR 2 C 1322; RE IV 1258, n. 58; DNP 3, 190 [II 3])
primum fuisse legatorum Augusti pro praetore provinciae Raetiae (c. a. 172) suspicatus est G. Alföldy,
FBW 12 (1987) 303–305 = AE 1987: 502 , titulum Iliberritanum CIL II 2073 cf. p. 705 = II 5506 = II 2
5, 623 = D. 1139 in vv. 7 sq. ita integrans: [le]g. Aug. pr. pr. pro[v. Raet.], id quod probare videtur
delineatio saec. XVIII (idem, FBW 14, 1989, 289–292, im. 1): Ra]êt. (i. e. ET litt. ligatae); lectio ista
accepta est in CIL II 2 5, 623: [Ra]et(iae).
15:023 Q. Spicius Cerialis (PIR 2 S 800; RE III A 1760). – 181/183. – leg. Aug. pr. pr. CIL III 14370 2
= D. 5338 = IBR 291, Böhming (a. 181); Chiron 13 (1983) 499 sq. = AE 1983: 730, Castellum
Sablonetum (a. 182); [leg. Aug. pr. pr. CIL III 11933, cf. p. 2328 52 . 2328 201 = IBR 279, Vetonianis (a.
183–184). – RITTERLING 117, n. 19; WINKLER 77 sq., n. 19.
15:028 a M. Simplicinius Genialis (PIR 2 S 749; DNP 11, 578). – 260–262. – v. p. a. v. p. Germania
71 (1993) 369–386 (369–375) (cf. Das arch. Jahr in Bayern 1992 [1993] 116–119, necnon AW 24,
1993, 274–277) = AE 1993: 1231 b, Augusta Vindelicum (11.IX.260 vel 261 vel 262).
De officio huius v(iri) p(erfectissimi) a(gentis) v(ices) p(raesidis) cf. etiam M. Christol, CCG 8 (1997)
231–241.
INCERTI AEVI
15:030 [Caerellius?] (PIR 2 C 154, cf. 160; cf. RE III 1284, n. 8; DNP 2, 907 [4]). – Post a. c. 175. –
[leg. Aug.] pr. pr. pro[vi]nc. Thrac. Moes. sup. Rae[t.] Germ. sup. et Britt. CIL XIII 6806,
Moguntiacum. – WINKLER 95 sq., n. 17; cf. RITTERLING 118.
De hoc praeside disseruit A. R. Birley, Acta ant. Philippopolitana (1963), pp. 109–112, legationibus
eius attribuens annos c. 169–180; cf. Id., Fasti of Roman Britain (1981), pp. 132–135; G. Winkler, Die
Statthalter der röm. Prov. Raetien unter dem Prinzipat, BVB 36 (1971) 75 sq. – Caerellium c. a. 172–
175 provincias Raetiam et Germaniam superiorem tempore imperii difficili coniunctas rexisse,
suspicatus est K. Dietz, Chiron 19 (1989) 409–420 (praesertim pp. 418–420) approbante A. R. Birley,
The Roman government of Britain (2005), p. 161; cf. etiam G. Alföldy, Fasti Hispanienses (1969), p.
101, adn. 146.
15:031 App. Claudius Lateranus (PIR 2 C 907; RE III 2728, n. 202). – Ante a. 190. – leg. Aug. pr. pr.
leg. III Ital. CIL III 5793, cf. p. 1853 = D. 3203 = IBR 104, Augusta Vindelicum. – RITTERLING 117,
n. 21; WINKLER 78 sq., n. 20.
Lateranum non praesidem provinciae Raetiae sed legatum legionis III in expeditionem militarem
missae iudicavit G. Alföldy, in: Humanitas. Beiträge zur alten Kulturgeschichte. Festschrift für
Gunther Gottlieb, München 2001, pp. 9–27 (non vidi) = AE 2001: 1560. Dubitavit R. Haensch ad AE
cit.
15:032 a Scribon˛[ius Acutianus?] (PIR 2 S 258?). – Sub finem saec. II? – [leg. Aug.] pr. pr.
p¸r¸[ovinciae Raetiae] FBW 14 (1989) 320–323, n. 5 = AE 1989: 583, Aalen.
De C. Scribonio Geniali, qui sub Marco – cum Vero aut Commodo imperante – legioni I Minerviae
praefuit, dubitanter cogitavit G. Alföldy, FBW cit., sed cf. etiam K. Dietz, Acta praehist. et arch. 25
(1993) 243–252, qui de Acutiano c. v. leg. Augg. pr. pr. cogitavit, quem a. 208 militibus eiusdem loci
praefuisse constat (AE 1989: 580–582).
31

16. Noricum
Litt.: G. WINKLER, Die Reichsbeamten von Noricum und ihr Personal bis zum Ende der römischen
Herrschaft. [SBWien, Bd. 261: 2.] Wien 1969; H.-G. PFLAUM, Carrières III 1060 (infra autem ad
singulorum curricula refertur). – E. Polaschek, RE Suppl. VII 583–585; G. Winkler, ‘Laterculus
praesidum provinciae Noricae’, ZAnt 18 (1968) 263–266. Laterculum procuratorum Norici
composuerunt S. Demougin – S. Lefebvre, REA 104 (2002) 205–207 (cf. 16:23 a, infra); G. Winkler,
RÖ 28 (2005) 39.
1. Procuratores Augusti
16:001 a [L. Ovin?]ius Vopi[scus?]. – Sub Nerone? – ([et sunt in Norico sub L. Ovin?]io Vopi[sco?]
CIL XVI 6, quod diploma denuo ed. J. Ott, RSA 25 (1995) 91–96, n. 1 = AE 1995: 1217, Ovilava.
Praeses incerti nominis, aevi, provinciae.
16:003 P. Sextilius Felix (PIR 2 S 652; RE II A 2036, n. 21; DNP 11, 490 [II 1]). – 69/79. – (Sextilius
Felix cum ala Auriana et octo cohortibus ac Noricorum iuventute ad occupandam ripam Aeni
fluminis, quod Raetos Noricosque interfluit, missus) Tac. hist. 3, 5, 2; cf. 4, 70, 2 (a. 69); (et sunt in
Norico sub P. Sextilio Felice) RGZM 3 = AE 2004: 1259 (dipl. mil. 8.IX.79); eiusdem constitutionis
est diploma ZPE 146 (2004) 239–246 (241) = AE 2004: 1922 (cf. etiam ZPE 157, 2006, 184, dipl.
mil. 8.IX.79) – WINKLER 37 sq., n. 3.
Notandum est Felicem procuratorem per decem annos in eadem provincia mansisse.
16:004 A. Trebonius (RE VI A 2273, n. 4). – Saec. I ex.? – proc. Aug. CIL III 4810 = D. 4864 = ÖJh
29 (1935), Beibl. 261–263 = AE 1936: 83, Virunum. – WINKLER 38 sq., n. 4.
Fortasse idem ac Trebonius Garutianus, qui a. 68 procurator patrimonii provinciae Africae fuit (Tac.
hist. 1, 7, 1; Plut. Galba 15), sed dubitat PFLAUM, Suppl. (1982), p. 23, n. 53 B.
16:008 Claudius Paternus Clementianus (PIR 2 C 953; RE III 2840 sq., n. 262). – C. a. 125. – proc.
[Au]g. provincia[rum] Iudaeae Sar[diniae] Africae et [Norici] 121 (D. 1369), Abudiacum; proc. Aug.
CIL III 14362 sq., Virunum. – PFLAUM I 354–358 (necnon III 978), n. 150 bis, cf. Suppl. p. 43;
WINKLER 43–47, n. 8.
Cursum eius examinavit K. Kraft, Münchner Beiträge zur Vor- und Frühgeschichte 7 (1964) 71–74.
Eum provinciam Norici iam c. a. 115 administravisse proponit G. Winkler, RÖ 28 (2005) 37.
16:012 Egnatius Priscus (PIR 2 E 27; RE Suppl. IX 34, n. 29 a). – Ante a. 150. – proc. Aug. CIL III
11759, Iuvavum, – WINKLER 39 sq., n. 5.
Fortasse ad eum referendum esse tit. IDR III: 4, 325 proposuit I. Piso ad AE 1999: 1286. – Vix idem
ac L. Clodius Iustus Egnatius Priscus, qui a. 111 Romae Silvano votum rettulit (AE 1937: 61).
16:014 Q. Lisinius Sabinus (PIR 2 L 285; RE XIII 730). – 136–138. – proc. Aug. CIL III 5167 sq.,
5175 sq., Celeia; ([e]t sunt in N[orico] sub Lisin[io Sabino]) ÖJh 56 (1985) 137–141 = AE 1988: 915
= RMD II 93. – WINKLER 52, n. 13.
16:015 a Probatus ? – A. 151. – quae sunt in [Norico sub - - - P]robato RGZM 32 (24.IX.151).
Nomen provinciae ex indice alarum satis certum est.
16:019 M. Bassaeus Rufus (PIR 2 B 69; RE III 103 sq., n. 2; DNP 2, 484). – C. a. 160. – proc. regni
[Nori]ci CIL VI 1599–31828 = 41141 = D. 1326, cf. [proc. Au]g. CIL III 5171, Celeia. – PFLAUM I
389–393, n. 162; WINKLER 57–59, n. 19.
16:021 a ? – Sub Pio (extremis) vel Marco (primis annis)? – [ἐπί]τ¸ρ˛[οπ]ο˛ς˛ Σεβαστο[ῦ] …
[ἐπαρ]χείας ῥήγν[ου Νωρ(ικοῦ)] ÖJh 62 (1993) 127 sq., n. 20 = AE 1993: 1478 = SEG 43 (1993)
277, Ephesus.
De annis c. 170 cogitat W. Eck, ad ÖJh, cit.
16:022 Ti. Claudius Priscianus (PIR 2 C 977; RE III 2845 sq., n. 285). – A. 168. – proc. regni Norici
CIL VIII 9363 = D. 1351, Caesarea; CIL X 3849 = (plenius) Annali di archeologia e storia antica 11–
12 (2004–2005) 91–99 (94 sq.), cf. AE 2004: 425; cf. proc. Aug. Jahrb. f. Altertumsk. 6 (1912) 209 sq.
= AE 1977: 605 (ubi edd. cett.), Virunum (a. 168). – PFLAUM I 438–440, n. 175; WINKLER 62 sq., n.
32

22.
De apographo Mazzochiano tit. CIL X 3849 vide G. Camodeca – Antonella de Carlo, Annali cit., ubi
curriculum Prisciani plene exhibetur.
16:023 a ? – Sub Marco, ut videtur. – ἐπὶ] βασιλείας ⟦Νωρικοῦ …⟧ ZPE 122 (1998) 229–233 = AE
1998: 1481 a, in Aegypto rep.
Aut idem aut diversus est ille [proc. regni Noric]i¸ tit. AE 1998: 1481 b; cf. etiam REA 104 (2002)
185–209 (cf. 16 Litt., supra).
3. Legati Augusti pro praetore
16:028 a [- I]u˛nius [- - -]cus Gar[gilius? - - - Qui]ntil[i]an[us]? (PIR 2 Q 18). – Sub Commodo, ut
videtur. – [leg. Au]g. pr. pr. leg. II I[talic.?] ZPE 106 (1995) 269–279 = AE 1995: 231 = CIL VI
41127.
Eum provinciae Noricae praefuisse negat G. Alföldy (ad ZPE et ad CIL).
16:029 M. Iuventius Surus Proculus (PIR 2 I 889; RE X 1369 sq., n. 24; RE Suppl. XII 512, n. 24;
DNP 6, 117 [II 7]). – A. 201. – [leg. Auggg. pr. pr.] cos. d[esig.] RLiÖ 10 (1909) 103–107 = AE
1909: 248 = RLiÖ 11 (1910) 129–137 = AE 1912: 293 = RÖ 29 (2006) 17–28 = AE 2006: 1001,
Lauriacum; leg. pr. pr. in nonnullis milliariis Noricis a. 201 (CIL III 5712; 5715–11835; 5717; 5723);
NSA 4 (1928) 129–132 = AE 1982: 729, Vipitenum; ArhVestnik 37 (1986) 371, n. 1 = AE 1987: 799,
prope Celeiam; leg. [l]eg. (sic!) pr. pr. Das arch. Jahr in Bayern 1999, 77–81 = AE 1999: 1212,
Wonneberg (Traunstein); leg. pr. pr. Das arch. Jahr in Bayern 2003, 82–85 = AE 2003: 1325,
Söchtenau (in reg. Rosenheim). – WINKLER 83–89, n. 2.
Fortasse in AE 1999: 1212 legendum: leg. [A]u¸g. pr. pr. (R. Haensch ad AE). Milliarium CIL III 5750
= IBR 478 [= CIL XVII 4, 102] nunc ex parte inferiore expletum est; cf. etiam CIL XVII: 4, 84 =
Tyche 21 (2006) 189 sq. = AE 2006: 993. – Conspectus milliariorum WINKLER 83–87 necnon G.
Winkler, RÖ 29 (2006) 20.
16:032 a M. Cn. Licinius Rufinus (PIR 2 L 236; RE XIII 457 sq., n. 151; DNP 7, 178 [II 22]). – Paullo
ante a. 238. – ἡγεμὼν ἐπαρχείας Νωρικοῦ Tyche 12 (1997) 111–123 (113 sq.) = AE 1997: 1425 =
SEG 47 (1997) 1656, prope Thyatira. Eum etiam per laterem Ostbair. Grenzmarken 38 (1996) 13 =
AE 1996: 1194 c, Ovilava, notum esse (L R F LEG AUG) probavisse videtur H. Petrovitsch,
Forschungen in Lauriacum (FiL), vol. 13, 72 sq., n. 04 (= AE 2006: 994), ut me per epistulam
certiorem fecit G. Winkler
A. 238 in consilio XXvirorum rei publicae curandae fuit (tit. Thyatir., v. 9: ἐν τῶι συνβουλίωι etc.).
De cursu eius cf. etiam F. Millar, JRS 89 (1999) 90–108.
17. Dalmatia
Litt.: A. JAGENTEUFEL, Die Statthalter der römischen Provinz Dalmatia von Augustus bis Diocletian.
[Österreichische Akademie der Wissenschaften. Schriften der Balkankommission. Antiquarische
Abteilung, 12.] Wien 1958. – A. DOBÓ, Die Verwaltung der römischen Provinz Pannonien von
Augustus bis Diocletianus. Die provinziale Verwaltung, Amsterdam 1968 (pp. 15–21, Illyricum). – J.
J. Wilkes, Dalmatia. [History of the provinces of the Roman empire, 2.] London 1969 (pp. 442–450).
Opus Adolphi Jagenteufel rec. R. Syme, Gnomon 31 (1959) 510–518 (= Danubian papers 192–202,
add. 202 sq.). De praesidibus provinciarum Pannonicarum (etiam praesides provinciae Illyricae
complectens) ample disseruit J. Fitz, Die Verwaltung Pannoniens in der Römerzeit I–IV (Budapest
1993–95).
a. Illyricum
Illyricum provinciam haud ante Claudium imperantem divisam esse arguit J. Fitz, Alba regia 29
(2000) 65–73 = AE 2000: 1182, ita ut ultimus legatus Illyrici esset Ummidius Durmius Quadratus
(17:19; 18:10), priores autem M. Aemilius Lepidus (18:1), L. Aelius Lamia (18:3), Q. Iunius Blaesus
(18:4), P. Cornelius Dolabella (17:14), L. Munatius Plancus Paulinus (18:7), L. Volusius Saturninus
(17:15), C. Calvisius Sabinus (18:8), L. Arruntius Camillus Scribonianus (17:16), L. Salvius Otho
33

(17:17), A. Plautius (17:18), Lurius Varus (?) et [- - -]erius. (De ultimis duobus profecto nihil constat,
de Varo cf. PIR 2 L 428.)
17:001 a Cn. Tamphilus Vala (idem fuit Cn. Baebius Tampilus Vala Numonianus, PIR 2 B 28; RE II
2734, n. 46; DNP 2, 194 [II 13]). – 27–11 a (fortasse 27–25). – procos. ArhVestnik 37 (1986) 409–434
(431–433) = AE 1986: 547 = Histria antiqua 5 (1999) 47–54 = AE 2000: 1181, Iader.
Teste tit. CIL VI 1360 (cf. pp. 3806. 4685 sq.) = D. 903 = Doc. I 2 192 praetorius proconsul fuit, quare
etiam ante P. Silium Nervam provinciam Illyricam sortitus esse videtur.
17:002 Quod A. E. Gordon, Potitus Valerius Messalla consul suffect 29 B. C. [Univ. of California
publ. in class. arch., III: 2. 1954], pp. 40–43, proposuit in tit. 1 (D. 8964 = CIL VI 37075 = 41061)
integrari posse leg. [Aug. pr. pr. prov. Syriae vel in Illyrico], c. 18–13 a. Chr. n., quod ad Illyricum
attinet non persuadet; cf. G. Alföldy ad VI 41061). Cf. FITZ I 47, n. *4 a; DNP 12/1, 1100 [I 38].
17:010 a M. Servilius (PIR 2 S 575). – Sub Augusto. – co[s.] leg. pr. pr. Caesaris Augu[sti]
Arheološka istraževanja u Naroni i dolini Neretve (2003), pp. 233 sq., prope Naronam (non vidi, sed
cf. PIR 2 ). ’Legatus sive exercitus Illyrici sive provinciae Dalmatiae sub Augusto fuisse videtur.’
(PIR 2 .)
Eundem esse M. Servilium, cos. suff. 3 p (PIR 2 S 589; RE Suppl. VI 818 sq., n. 21 a) probabiliter
suspicatus est K. Wachtel ad PIR 2 S 575.
17:011 De Cn. Cornelio Lentulo (augure), cos. ord. 14 a (PIR 2 C 1379; RE IV 1363 sq., n. 181; DNP
3, 194 [II 25]), quem olim hic posui, nunc sub Moesia (Macedonia), infra 20:7, tractabo.
b. Dalmatia
17:014 P. Cornelius Dolabella, cos. ord. 10 (PIR 2 C 1348; RE IV 1308 sqq., n. 143, cf. Suppl. I 329;
DNP 3, 191 [II 12]). – 14/20. – leg. pro pr. divi Augusti et Ti. Caesaris Augusti (a. 14) CIL III 1741 =
D. 938, Epidaurum (tit. dedicaverunt civitates superioris provinciae Hillyrici); cf. cuius (sc. Q. Iunii
Blaesi, qui morientis Augusti imperatoris legatus in Pannonia fuit) curam ac fidem Dolabella quoque
… in maritima parte Illyrici per omnia imitatus est Vell. 2, 125, 5; Caesaris August(i) leg. pro pr.
L’Illyrie méridionale et l’Épire dans l’antiquité. III. [Actes du III e colloque internat. de Chantilly.
1996]. Paris 1999, pp. 265–269 = AE 1999: 1223, Narona (tit. divo Augusto post d. 29.VIII.14
dedicatus); leg. pro pr. CIL III 2908 = D. 2280, Iader (a. 18/19); CIL III 3199, Salonae; CIL III 3201
(= 10159 = D. 5829 a) + CIL III 3198 b (= 10156 b = D. 5829 pars posterior) = VAHD 49 (1926–27)
151 = Klio (1933) 279 sq. = VAHD 56–59: 2 (1954–57) 91–93 = ILIug 263 = AArchHung 16 (1964)
247–256 = AE 1964: 2 = Klio 46 (1965) 323–327, Salonae (a. 19/20): CIL III 9973 = D. 5953 = ÖJh
12 (1909), Beibl. 32, n. 2 = A. Betz, Untersuch. zur Militärgesch. d. röm. Prov. Dalm. (1940), p. 30, n.
1, Corinium; ÖJh 12 (1909), Beibl. 32, n. 3 = AE 1910: 80, prope Corinium; VAHD 54 (1952) 41–48
(48 sq.) = Akte IV. Kongr., Wien 1962 (1964), p. 344 = AE 1964: 228 = ILIug 257, Issa; Anali
Historijskog instituta (Dubrovnik) 6–7 (1959) 121–128 = Akte IV. Kongr. (supra), p. 341 = AE 1964:
227 = ILIug 636, Epidaurum; S. Čače, Asseria 1 (2003) 19–21 (non vidi) = AE 2003: 1332, Asseria;
cf. etiam CIL III 14712 = D. 7160 = BASD 25 (1902) 6–8 = ÖJh 35 (1943), Beibl. 127 (cf. ILIug
124), Salonae; (leg.) pro pr. Au(gusti) (sic!) Rad Jugoslavenske Akademije znanosti i umjetnosti 339
(1965) 134, Jablanac. – JAGENTEUFEL 11–17, n. 3; WILKES 442, n. 3; FITZ I 76 , n. 16; cf. D. Rendić-
Miočević, Akte IV. Kongr. (supra), pp. 338–345.
De tit. CIL III 1741 = D. 938 cf. etiam Rad (supra), vol. 339, pp. 123–125: auctor cum negat
provinciam superiorem Hillyrici exstitisse, tum contendit Dolabellam haud Q. Iunii Blaesi sed
Messalini (17:9) curam ac fidem imitatum esse.
17:015 L. Volusius Saturninus, cos. suff. 3 (PIR V 661; RE Suppl. IX 1861 sq., n. 17, et suppl. XIV
963, n. 17; DNP 12/2, [II 3]). – 23/37. – leg. pro pr. Ti. C[aesaris Augusti] CIL III 2974 = D. 923 a,
Aenona ?; cf. CIL III 2975 = D. 923, Aenona; CIL III 2976, Aenona; leg. pro praetore C. C[aesar]is
A[ugusti] G[erm]anici CIL III 8472 = D. 5948 = A. Betz, Untersuch. (1940), p. 30, n. 3, prope
Salonas; CIL III 2882 = AEM 13 (1890) 102 = A. Betz, Untersuch. (1940), p. 30, n. 2, Corinium; CIL
III 9832 = D. 5949 = A. Betz, Untersuch. (1940), p. 31, n. 4, inter Promonam et Burnum; CIL III
9833, prope Promonam; leg. pro pr. CIL III 9972, prope Corinium; CIL III 14322, prope Corinium (a.
34/35); leg. pro [pr.] Gunjačin Zbornik. Miscellanea St. Gunjača septuagenario dicata. Zagreb 1980,
34

pp. 31 sqq. (non vidi) = AE 1980: 693, Varvaria (a. 23); cf. etiam CIL III 12794 = D. 5952 = A. Betz,
Untersuch. (1940), pp. 31 sq., n. 6, Salonae. – JAGENTEUFEL 17–21, n. 4; WILKES 442 sq., n. 4.
Ad tempus huius legationis definiendum uti licet cum tit. AE 1980: 693 (a. 23) tum titt. in quibus
imperatoris Cai Caesaris mentio fit (haud ante a. 37). Tit. CIL III 9972 post mortem Liviae Augustae
positum esse cum JAGENTEUFEL censuerim.
17:022 C. Calpetanus Rantius Sedatus, cos. suff. 47 (PIR 2 C 235; RE III 1364, n. 3; DNP 2, 940 [2]) –
Sub Nerone (vix iam sub Claudio). – [leg. C]aesaris BASD 29 (1906) 208, n. 3485 A = VAHD 47–48
(1924–25) 20 sq., Salonae. – JAGENTEUFEL 37–39, n. 10.
A. 45 (Claudio trib. pot. V) praetorius curator tabulariorum publicorum fuit (CIL VI 916 = 31201), a.
47 cos. suff. cum M. Hordeonio Flacco (cf. Annalisa Tortoriello, I fasti consolari degli anni di Claudio
[MAL 17, 2004.], pp. 474–476). – Verba [leg. C]aesaris de Nerone Caesare cogitare inducunt
(JAGENTEUFEL 39).
17:023 A. Ducenius Geminus (PIR 2 D 201; RE V 1754 sq., n. 2; DNP 3, 830 [1]) – 62–68. – leg. Aug.
pro pr. ÖJh 12 (1909), Beibl. 29–32, n. 1 = AE 1910: 79 = D. 9378 = A. Betz, Untersuch. (1940), p.
33, n. 9, prope Corinium; CIL III 9973 = D. 5953 = ÖJh 12 (1909), Beibl. 32, n. 2 = A. Betz,
Untersuch. (1940), p. 30, n. 1, Corinium; leg. pro pr. Jahrb. für Altertumsk. 2 (1908) 96 = D. 9484 =
ÖJh 19–20 (1919), Beibl. 327, Narona; leg. CIL III 2883 = D. 5953 a = A. Betz, Untersuch. (1940), p.
32 (cf. fragm. CIL III 14045 2 ), Corinium. – JAGENTEUFEL 39–42, n. 11; WILKES 444, n. 11.
Ad A. Ducenium Geminum fragm. cursus honorum 17 (D. 963), Epidaurus, rettulit E. Groag, ÖJh 19–
20 (1919), Beibl. 323–328, integrans inter alia: leg. Caesarum [pro pr. prov. … item prov. D]almatiae
et exercitus [Illyrici superioris?…], cf. autem eiusdem Achaia (1939), col. 101, adn. 407, ubi dubitat.
Nuper annuit U. Vogel-Weidemann, Statthalter (1982), p. 463; cf. tamen W. Eck, ZPE 42 (1981) 227–
230.
17:024 M. Pompeius Silvanus Staberius Flavinus, cos. suff. 45 (PIR 2 P 654; RE Suppl. IX 862 sq., n.
116 a; RE Suppl. XIV 437 sq., n. 116 a; DNP 10, 113 [II 22]). – A. 69. – leg. Aug. propr. CIL III 9938
= D. 5951 = A. Betz, Untersuch. (1940), p. 34, n. 10, prope Asseriam; S. Čače, Asseria 1 (2003) 23 sq.
= AE 2003: 1333, prope Asseriam. Iuncti inde Moesici ac Pannonici exercitus Delmaticum militem
traxere, quamquam consularibus legatis nihil turbantibus; Tampius Flavianus Pannoniam, Pompeius
Silvanus Dalmatiam tenebant. Tac. hist. 2, 86, 3; undecima legio sese adiunxerat …; sex milia
Delmatarum … comitabantur; ducebat Pompeius Silvanus. Tac. hist. 3, 50, 2. – JAGENTEUFEL 42–45,
n. 12; WILKES 444, n. 12.
Tit. Arelatensem RA 39 (1952, 1), 54, n. 3 = AE 1952: 168 = RA 42 (1953, 2), 42–51 = ZPE 9 (1972)
259–276 = AE 1979: 399 ad hunc rettulit W. Eck (ZPE et RE Suppl. XIV), in vv. 3 sq. ita integrans:
[leg. Aug. | pro pr. provi[nciae Dalmatiae].
17:025 [?Plo]tius Pegasus (PIR 2 P 512; RE XIX 64 sq., n. 4; DNP 9, 473). – Sub Vespasiano. – l[eg.
pr. pr. imp.] Vespasian[i Aug.] Epigr. Stud. 4 (1967) 119–121 = AE 1967: 355 = ILIug 945, Iader. –
WILKES 444, n. 13.
De eo disputaverunt tam E. Champlin, ZPE 32 (1978) 269–278, de nominε [Plo]tio cogitans filiumque
eius proponens L. Plotium P[…], procos. Cypri a. 81/82 (CIL III 6732, infra, col. 297, 32:17), quam S.
Rucinski, Eos 88 (2001) 299–306, de annis legationis Dalmaticae 70–73 cogitans.
17:027 a [Cn. Pompeius Ferox Lic]inianus (?) (PIR 2 P 606; RE XXI 2272, n. 81). – A. 97. – ([quae
su]n˛t in Delmatia [sub Cn. Pompeio Lic]iniano ZPE 163 (2008) 233–238 (dipl. mil.).
17:028 C. Cilnius Proculus, cos. suff. 100 (PIR 2 C 732; RE III 2546, n. 3; RE Suppl. XIV 97 sq., n. 3;
DNP 2, 1203 [2]). – Sub Domitiano vel Nerva vel Traiano (v. infra). – [- - - leg. divi Traiani Parth.
pro praetore provinc. Moesiae sup.] item provin[c. D]almatiae etc. CIL XI 1833 + NSA 1925: 224 sq.
(= AE 1926: 123) = ZPE 61 (1985) 239–250 (= AE 1987: 392), Arretium. – JAGENTEUFEL 51–54, n.
15; WILKES 445, n. 16.
Duos CC. Cilnios Proculos – patrem et filium ut videtur – fasces consulares gessisse constat, alterum
a. 87 (secundum fastos Potentinos), alterum a. 100 (secundum fastos Ostienses, cf. L. Vidman, Fasti
Ostienses, 2 1982, p. 95, adn. 3). Postquam H. Halfmann, ZPE cit., fragmenta duo CIL XI 1833 et AE
1926: 123 coniunxit et integravit, procul dubio filius praetorius legatus a Domitiano vel Nerva in
35

Dalmatiam missus esse videtur. De legatis praetoriis Dalmatiam sub finem saec. I administrantibus cf.
et alios et B. W. Jones, CPh 71 (1976) 256 sq., et L. Vidman, cit.
17:032 L. Vitrasius Flamininus, cos. suff. 122 (PIR V 522; RE IX A 416 sq., nn. 4. 5; DNP 12/2, col.
265 [1]). – Sub Hadriano, post a. 122. – cos. procos. provinciae Africae leg. pr. pr. Italiae
transpadanae et provinciae Moesiae superioris et exercitus et provinciae Dalmatiae CIL X 3870 (+
4414) = AE 1985: 275, Cales (sic!). – JAGENTEUFEL 63–69, n. 20; WILKES 446, n. 20.
Haud aliter ac W. Zwikker, Studien zur Markussäule I (1941), pp. 163–165, verba tituli leg. pr. pr.
Italiae transpadanae et provinciae Moesiae et exercitus et provinciae Dalmatiae ita interpretatus est
JAGENTEUFEL, l. c., ut Flamininum has vastissimas regiones uno eodemque tempore rexisse putaret
neque de cos. 122 agi sed de quodam eorum, qui post eum essent, qui temporibus belli Marcomannici,
c. a. 171–173, hanc tantam provinciam regeret; de qua interpretatione R. Syme, Gnomon 31 (1959)
513 sq., REA 67 (1965) 343 sq., dubitavit; cf. etiam A. Degrassi, Il confine nord-orientale dell’Italia
romana (1954), p. 122, adn. 109; M. Pavan, La provincia romana della Pannonia superior (in: MAL,
1955), p. 397, adn. 1. – De senatore aetatis Traianeae cogitavit J. Fitz, Latomus 27 (1968) 57. – Tit.
CIL X 3870 integrato G. Camodeca, Tituli 4 (1982) 529–536, demonstravit de cos. a. 122 sine ullo
dubio agi, quem putat c. a. 127/129 Dalmatiam, c. a. 129/131 Moesiam superiorem, c. a. 132/136
Italiam transpadanam, c. a. 137/138 Africam rexisse. Cf. etiam W. Eck, Chiron 13 (1983) 170, adn.
409, qui de legato Moesiae superioris Dalmatiae quoque exercitui praeposito cogitat; nuperrime vero
idem, DNP cit., de ea provincia permagna secum reputavit, praesertim quod de diplomate militari
cognovisset, quo apparet Flamininum in Moesia superiore c. a. 131–133 fuisse; cf. infra, 20:36.
17:033 P. Coelium Balbinum Vibullium Pium, cos. ord. 137 (PIR 2 C 1241; RE IV 195, n. 9; DNP 3,
58 [II 3]), cuius cursum honorum usque ad consulatum novimus (CIL VI 1383, [cf. add. pp. 4689 sq.]
= D. 1063), Dalmatiam rexisse coniecit JAGENTEUFEL 57–60, n. 17, e titulis libertorum P. Coeli et
servi Coeli Balbini Salonis repertis; monuit autem R. Syme, Gnomon 31 (1959) 513, eum Sergiae
tribui adscriptum Salonis oriundum esse potuisse (eadem opinione G. Alföldy, add. ad VI 1383); cf.
etiam WILKES 446, n. 21.
17:034 M. Cutius Priscus Messius Rusticus Aemilius Papus Arrius Proculus Iulius Celsus, cos. suff.
135 (PIR 2 M 526; RE XV 1286 sqq., n. 14; DNP 8, 63 [II 8]). – A. 147. – leg. pr. pr. imp. Caes. [T.]
Aelii Hadriani [Antonini] Aug. Pii provinc. D[e]lmat. CIL II 1283, Salpensa; cos. leg. eius (sc. Pii)
pro pr. provinciae Delmat. CIL II 1282, Salpensa (a. 147). – JAGENTEUFEL 60 sq., n. 18; WILKES 446
sq., n. 22; G. Alföldy, Konsulat (1977), pp. 224 sq.
17:039 M. Didius Severus Iulianus (PIR 2 D 77; RE V 412 sqq., n. 8; DNP 3, 542 [II 6]). – Sub
Marco, post a. c. 175. – leg. Aug. [pr. pr. prov. ] … Dalmatiae 89 (CIL VI 1401 = 41122 = D. 412);
inde (sc. post consulatum) Dalmatiam regendam accepit SHA, v. Did. 1, 9. – JAGENTEUFEL 72–74, n.
22; WILKES 447, n. 25.
17:047 L. Cl(audius!) Cassius Dio Cocceianus, cos. II 229 (PIR 2 C 492; RE III 1684 sqq., n. 40; DNP
2, 1014 [III 1]). – 223–227. – μετὰ … τὴν ἐν τῇ Ἀφρικῇ ἡγεμονίαν τῇ … Δελματίᾳ …
προσετάχθην Dio 49, 36, 4; εὐθέως ὡς εἰπεῖν ἔς τε τὴν Δελματίαν … ἄρξων ἐπέμφθην Dio 80,
1, 3. – JAGENTEUFEL 92–94, n. 30; WILKES 448, n. 33; cf. etiam F. Millar, Cassius Dio (1964), pp. 5–
27 (23).
Praenomen L(ucius) testatur diploma BVB 50 (1985) 8–10 = RMD II 133, alterum vero nomen gentile
(?!) Cl(audius) AE 1971: 430. Cf. etiam infra, ad 18:49.
17:051 a Asinius Maximus. – A. 253. – co(n)s(ularis) ZPE 144 (2003) 254–260, prope Čačak rep. (c.
80 km a Beograd, meridiem versus). Tit. pro salute Aemiliani imp. a. 253 posuit cohors miliaria nova
Delmatarum equitata Aemiliana cum Sextilio Marino tribuno et Asinio Maximo co(n)s(ulari), quem
igitur exercitum Dalmatiae provinciae eo tempore rexisse apparet.
INCERTI AEVI
17:067 ? – (PIR 1 vol. III, p. 500, n. 36). – ? – leg. pr. p[r. pro]vinciae Dalmat[iae] CIL VI 1545 =
41124. – JAGENTEUFEL 116, n. 43; WILKES 450, n. 45.
36

De aetate, quae ab Hadriano usque ad Gallienum fuit, probabiliter cogitavit JAGENTEUFEL. De L.
Flavio Cleonaeo (cf. VI 41123) cogitat G. Alföldy ad VI 41124.
c. Lib[urnia?]
17:070 L. Artorius Castus (PIR 2 A 1184). – Exeunte saec. II vel priore parte saec. III. – proc.
centenarius provinciae Lib[urniae? cum iure] gladi CIL III 1919 (cf. 8513) = 12813 (= D. 2770 cum
add. vol. III, p. CLXXX), Epetium.
De hoc procuratore equestri praeside partis provinciae Dalmatiae ad tempus facto v. H.-G. Pflaum,
Carrières I 535–537, n. 196; WILKES 328 sq.; J. Medini, Diadora 9 (1980) 364–433 = AE 1981: 694.
18. Pannonia (superior)
Litt.: W. REIDINGER, Die Statthalter des ungeteilten Pannonien und Oberpannoniens. [Antiquitas.
Reihe I: Abhandlungen zur alten Geschichte, Band 2.] Bonn 1956. Observationes gravissimas scripsit
R. Syme, Gnomon 29 (1957) 515–524. A. DOBÓ, Die Verwaltung der römischen Provinz Pannonien
von Augustus bis Diocletianus. Die provinziale Verwaltung. Amsterdam 1968. De hoc libro haud
minus graviter iudicavit W. Eck, BJ 171 (1971) 743–750. De praesidibus provinciarum Pannonicarum
ample disseruit J. FITZ, Die Verwaltung Pannoniens in der Römerzeit I–IV (Budapest 1993–95). Vide
imprimis I 42–79, 126–171; II 428–550; III 1007–1052; cf. etiam laterculos eius IV 1462–1466.
Adnotationes criticas scripsit B. Lörincz, AArchHung 49 (1997) 469–471.
a. Pannonia
18:007 Munatius Plancus Paulinus (PIR 2 M 729; RE XVI 553, n. 33; DNP 8, 472 [II 6]), v. c. praeses
Pann. per ann. XVII CIL VI 1743, cf. add. p. 4749 (tit. saec. IV positus). Eum Tiberio imperante
Pannoniam rexisse opinatus est J. Morris, BJ 165 (1965) 88–96, annuentibus R. Syme, Danubian
papers (1971), pp. 190 sq., G. Alföldy – G. Wesch-Klein in add. ad VI 1743. De cos. a. 13 cogitavit
Morris; eum C. Calvisio Sabino, cos. 26, infra, proxime praecessisse arbitrantur Alföldy – Wesch-
Klein. – FITZ I 140 sq., n. 47.
18:009 a Lurium Varum (PIR 2 L 428; DNP 7, 513) c. a. 43 Pannoniam rexisse proposuit R. Syme,
HSPh 88 (1984) 165–169.
18:012 […]la Vipstanus Gallus, cos. suff. 48 (parte posteriore) (PIR V 467; RE IX A 169 sq., n. 4;
DNP 12/2, 240 [4]). – 52–54. – [legatus Augusti pro praetore] CIL III 4591 = BJ 119 (1919) 185 sq. =
REIDINGER 41, Carnuntum. – REIDINGER 40 sq., n. 9; DOBÓ 29 sq., n. 16; FITZ I 147 sq., n. 54.
De nominibus vide in editione LP I 1984. – Annum consulatus definivit G. Camodeca, in: Epigrafia.
Actes … Degrassi, p. 53. – Vipstanum Gallum praesidem provinciae et Rutilium Gallum legatum
legionis XV Apollinaris in tit. nominatos esse hodie inter omnes convenire videtur, cf. SPQR s. v.
Rutilius, p. 67.
18:014 L. Salvidienus Rufus Salvianus, cos. suff. 52 (PIR 2 S 120; RE Suppl. XI 1217, n. 4 a; DNP 10,
1272 [II 3]). – A. 61. – (et sunt in Illyrico sub L. Salvidieno Salviano Rufo) CIL XVI 4, Vindobona;
diploma iisdem verbis scriptum Starinar 49 (1998) 51–62 = AE 1998: 1056 = RMD IV 202,
Cornacum. – REIDINGER 42, n. 10; DOBÓ 30 sq., n. 18; FITZ I 148 sq., n. 55.
De anno 61 vide nunc RMD, cit., adn. – Ex septem cohortibus in diplomate CIL XVI 4 nominatis
quinque certe postea in Pannonia tetendisse monet H. Nesselhauf ad tit.
18:018 T. Atilius Rufus (PIR 2 A 1304; RE II 2094, n. 54; DNP 2, 214 [II 11]). – A. 80. – (quae sunt
in Pannonia sub T. Atilio Rufo) CIL XVI 26, prope Vindobonam. Cf. etiam Folia archaeologica 16
(1964) 36–42 = AE 1965: 167 = Antik tanulmányok 25 (1978) 181–191 = AE 1979: 466 = RIU 826.
Cipri. – REIDINGER 51 sq., n. 14; DOBÓ 35, n. 22; FITZ I 156, n. 60.
18:020 L. Neratius Priscus (maior), cos. suff. 87 ut videtur (PIR 2 N 59; RE XVI 2547, n. 13, lineae
priores; RE Suppl. XIV 285 sq., nn. 12 a et 15). Fortasse sub Domitiano vel Nerva, si cos. a. 87 est. –
leg. pr. pr. in prov. Pannonia CIL IX 2454 = D. 1033, Saepinum; NSA 2 (1926) 244 sq., n. 1 = AE
1927: 117, Saepinum; l[eg. pr. pr, in prov.] Pannonia 42 (AE 1976: 195), Saepinum. – REIDINGER
58–60, n. 17; DOBÓ 41 sq., n. 27; FITZ I 160 sq., n. 63. Cf. G. Camodeca, AAN 87 (1976) 19–38,
37

necnon quae scripsi OpRom 15 (1985) 126–128, n. 14.
Ad eum spectare posse fragm. litteris erasis AErt 1 (1940) 45 = AE 1947: 25 = AHD 6: 1 (1959–60)
201–208 (207 sq.) = Alba Regia 6–7 (1966) 207 = Epigr. Stud. 4 (1967) 61 sq. = AE 1967: 378 =
Savaria (1971), pp. 92 sq., n. 57 = RIU 36, Savaria: […]us Priscus cos., negat E. Toth, AArchHung
35 (1983) 3–38 (28–38).
18:022 Cn. Pinarius Aemilius Cicatricula Pompeius Longinus, cos. suff. 90 (PIR 2 P 623; RE XXI
2274 sq., n. 90; DNP 10, 112 [II 10]). – A. 98. – (et sunt in Pannonia sub Cn. Pinario Aemilio
Cicatricula Pompeio Longino) CIL XVI 42, cf. Doc. IV 349, in Pannonia rep (20.II.98); ([… et sunt
in] Panno[nia sub Cn. Pinario Aemilio Cica]tricula) RÖ 9–10 (1981–82) 221–223, n. 6 = RMD II 81
(fragm. dipl. a. 98). – REIDINGER 60, n. 18; DOBÓ 37 sq., n. 24; FITZ I 164 sq., n. 65.
18:024 Q. Glitius Atilius Agricola, cos. suff. 97, II suff. 103 (PIR 2 G. 181; RE Suppl. III 786 sqq., n.
1; DNP 4, 1096 [1]). – A. 102. – legat. pro pr. imp. Nervae Caes. Traian. Aug. Ger. Dacici provinc.
Pannon. CIL V 6977 = D. 1021 a, Augusta Taurinorum; CIL V 6976 = A. Dobó, Inscr. Pann. Dac.
( 4 1975), n. 778, ib.; cf. etiam CIL V 6978–80 = A. Dobó, o. c. 780–782, ib.; (et sunt in Pannonia sub
Q. Glitio Atilio Agricola) CIL XVI 47, cf. Doc. IV 352, Aquincum (19.XI.102); ([et] sunt [in
Pannonia sub Q. Gli]tio Atilio Agricola) Britannia 36 (2005) 375–382 = AE 2005: 954 (19.XI.102);
cf. fragm. diplomatis ZPE 64 (1986) 221 sq. = AE 1987: 853 = ACD 27 (1991) 99–106 = AE 1991:
1357 = RMD III 144.– REIDINGER 63–65, n. 20; DOBÓ 39 sq., n. 40; FITZ I 166–168, n. 67.
Eum haud post aestatem a. 100 in Pannoniam missum esse censuit K. Strobel, ZPE 68 (1987) 279.
b. Pannonia superior
Hos senatores Pannoniam superiorem rexisse posse arguit J. Fitz, Alba Regia 24 (1990) 165–167 (cf.
AE 1991: 1297): C. Iulium Bassum, cos. 139, P. Salvium Iulianum, cos. 175, Aurelium denique
Victorem tituli CIL V 486* = XI 569*, 4, quem pro falso iudicare necesse non sit.
18:025 a A. Caecilius Faustinus, cos. suff. 99 (PIR 2 C 43; RE III 1201, n. 54; DNP 2, 892 [II 12]). –
A. 112. – (dimissis honesta missione a Caecilio Faustino) Electrum 1 (1997) 161–173 (169 sq.) = AE
1997: 1782 = RMD IV 223 = RGZM 15 (dipl. mil. 3.V.112, cf. infra).
Faustinum L. Minicio Natali (infra, 18:27) proxime praecessisse demonstrat diploma.
18:027 L. Minicius Natalis, cos. suff. 106 (PIR 2 M 619; RE XV 1828 sqq., n. 18; DNP 8, 217 sq. [9]).
– 112/117. – (et sunt in Pannonia superiore sub L. Minicio Natale) Electrum 1 (1997) 161–173 (169
sq.) = AE 1997: 1782 = RMD IV 223 = RGZM 15 (dipl. mil. 3.V.112); (quae [sunt in Pan]nonia
superior[e] sub L. Minicio Natale) BRGK 65 (1984) 159–268 (163) = AE 1988: 906 = RMD II 86,
Castra Regina (dipl. mil. 16.XII.113); (quae sunt in Pa[nnonia superiore sub Minicio] Natale) CIL
XVI 64, Arrabona (dipl. mil. a. 116); leg. Aug. pr. pr. divi Traiani Par[thici et imp. Traiani Ha]driani
Aug. provinc. Pannonia[e superioris] CIL II 6145 = D. 1029 = IRC IV 30, Barcino; [le]gatus Aug. pr.
pr. divi Traia[ni provinciae] Pannoniae superioris CIL VIII 22785 = ILT 65 = Inscr. lat. pag. Bardo
19, Meninx. – REIDINGER 67–69, n. II; DOBÓ 105 sq., n. 79; FITZ I 473 sq., n. 281.
De tit. CIL VIII 22785 cf. D. Erkelenz, ZPE 123 (1998) 257–267 = AE 1998: 1519; cf. etiam L’Afr.
rom. 14 (2000) 1679–84, ubi hoc fragmentum alio fragmento auctum nunc [le]gatus Aug. pr. pr. divi
Traia[ni provinciae] Pannoniae praebet.
18:028 a L. Cornelius Latinianus (PIR 2 C 1375; RE IV 1355, n. 171; RE Suppl. IX 22, n. 171; DNP
3, 193 [II 22]). – A. 126. – (et sunt in Pannon. superior. sub Cornelio Latiniano) Festschrift Lieb, pp.
35–79 (55–62) = AE 1995: 1823 = RMD IV 236 (dipl. mil. 1.VII.126).
18:029 Cornelius Proculus (PIR 2 C 1421; RE IV 1420, n. 291). – 133/134. – (et sunt in Pannon[ia
superiore su]b Cornelio Proculo) CIL XVI 76, cf. Doc. IV 366, Arrabona (dipl. mil. 2.VII.133); (et
sunt in Pann. super. sub Cornelio P[roc]ulo) RMD IV 250 = RGZM 26 (dipl. mil. 16.X.–13.XI.134);
cf. etiam CIL XVI 77, Brigetio. – REIDINGER 71 sq., n. IV; DOBÓ 106 sq., n. 81; FITZ I 475, n. 282.
De provincia Pannonia superiore hodie nullum dubium est.
18:032 a […] Paullus. – A. 140. – (quae est in Pannon. super. [sub Sergio?/-dio] Paullo ZPE 152
(2005) 250–254, n. 11 = AE 2005: 1718 (dipl. mil. I–XII.140); ([… et sunt in Pannonia superio.
sub - - -] Paulo) RÉMA 1 (2004) 75–80 = AE 2004: 1903 (dipl. mil.).
38

Ad eundem referendum esse etiam fragm. ZPE 139 (2002) 211–218 = AE 2002: 1147 = RMD V 391
(fragm. dipl. mil. eiusdem aetatis), suspicantur W. Eck – A. Pangerl, ZPE 152, cit., postquam imagine
inspecta non adria sed ullo legi posse sibi persuaserunt.
18:033 M. Pontius Laelianus Larcius Sabinus, cos. suff. 144 (PIR 2 P 806; RE XXII 39 sq., n. 35;
DNP 10, 140 sq. [II 4]). – 146/149. – leg. Aug. pr. pr. prov. Pannon. super. CIL VI 1497+1549 =
41146 = D. 1094; (et sunt in Pann. (vel Pannon.) super. sub Pontio Laeliano) CIL XVI 178 (dipl.
17.VII.146); CIL XVI 96 (dipl. 9.X.148); CIL XVI 97 (dipl. 5.VII.149). – REIDINGER 76–78, n. VII;
DOBÓ 54–56, n. 37 (et p. 108, n. 85); FITZ I 481 sq., n. 286.
Etiam fragmentum diplomatis RÖ 19–20 (1991–92) 10–12 = AE 2002:1141 ei adiucandum videtur.
18:034 Claudius Maximus (PIR 2 C 933; RE III 2773, n. 239; DNP 3, 19 [II 47]). – 150/154. – leg.
Aug. pr. pr. AArchHung 41 (1989) 349–358 = AE 1991: 1308, Carnuntum; (quae sunt in Pann.
su[p]e[rio]r. sub Claudio Maximo) CIL XVI 99 = D. 9056, Brigetio (dipl. 1.VIII.150); [quae sunt in]
Pannon. super. sub Claudio Maxi[mo] RGZM 32 (24.IX.151); (et sunt in Pannon. super. sub Claudio
Maximo) CIL XVI 104 (dipl. 3.XI.154); ([et sunt] in Pa[nnon. super. sub ?Claud]io Ma[ximo]) leg.
ZPE 135 (2001) 220–224 = AE 2001: 1648 = RMD V 416, Carnuntum (’c. a. 155/156’ RMD); ([quae
sunt in Pannonia super. sub] Claudio M[aximo] (?) RMD IV 273 = RGZM 36 (dipl.) = AE 2006:
1832. – REIDINGER 78 sq., n. VIII; DOBÓ 108 sq., n. 86; FITZ II 483–485, n. 287.
18:035 M. Nonius Macrinus, cos. suff. 154 (PIR 2 N 140; RE XVII 879 sqq., n. 36; DNP 8, 993 [II
15]). – 159/161. – leg. Aug. pro pr. prov. Pann. super. … praeses optimus CIL V 4343 = Inscr. It. X:
5, 129, Brixia; ἡγεμὼν ὑπ[α]τικὸς Παννονίας τῆς ἄνω 74 (D. 8830), Ephesus; leg[atus Aug. pr.
pr. prov]inc. Pann. superi[or.] Athenaeum 85 (1997) 193–197 = AE 1997: 721, Brixia; (et sunt in
Pann. super. sub Nonio Macrino) leg. RÉMA 1 (2004) 83–86 = AE 2004: 1904 (dipl. mil. 21.VI.159),
cf. ib. pp. 80–83 = AE 2004: 1905 (fragm. eiusdem tenoris); ([… et] sunt in Pannoni. super. [sub
Nonio Ma]crino) leg. Chiron 29 (1999) 147–182 (152 sq., n. 3) = AE 1999: 1351 c = RMD V 422
(dipl. mil. 21.VI.159); (et sunt in Pannonia super. sub Nonio Macrino) leg. AKB 31 (2001) 261–266,
n. 1 = AE 2001: 1640 = RGZM 43 = RMD V 430 (dipl. mil. 8.II.161); (et sunt in] Panno[nia super.
sub Nonio Macrino] leg.) ZPE 101 (1994) 200–204 = RMD III 176 (dipl. mil. 10.XII.160–7.III.161).
Cf. etiam ZPE 141 (2002) 252–256 = AE 2002: 1726. – REIDINGER 79–83, n. IX; DOBÓ 58–60, n. 40
(et p. 109, n. 87); FITZ II 485–487, n. 288.
18:039 C. Iulius Commodus Orfitianus, cos. suff. 157 (PIR 2 I 271; RE X 569 sq., n. 193; DNP 6, 33
[II 46]). – Sub Marco (post mortem Veri propter Aug. ? Vix iam sub Pio.). – leg. Aug. pr. pr. CIL III
10595 = RIU 752, Solva. – REIDINGER 86 sq., n. XII; DOBÓ 111, n. 90; FITZ I 493 sq., n. 291.
18:041 C. Vettius Sabinianus Iulius Hospes (PIR V 339; SPQR 88–90; RE VIII A 1861 sqq., n. 43;
cf. I A 1585, n. 2; DNP 12/2, 150 [II 6]). – Sub Commodo. – leg. Aug. pr. p[r.] CIL III 4426–11089
(cf. p. 2281) = D. 3655, Carnuntum. – REIDINGER 89–92, n. XIV; DOBÓ 65–67, n. 46 (et p. 111, n.
92); FITZ II 496–499, n. 294.
De annis c. 182–185 cogitavit T. Nagy, AErt 110 (1983) 195 (= AE 1984: 720), iis nisus, quae
rettulerunt Dio 73, 17, 1; SHA, v. Did. 5.
18:042 Prastina Messal(l)inus (PIR 2 P 927; DNP 10, 275 [2]). – Sub Commodo (haud ante a. 185). –
leg. Aug. p[r. pr.] Antik Tanulmányok 26 (1979) 97–103, n. 1 = AE 1982: 798, Cirpi. – FITZ II 501–
503, n. 296.
In tit. imperator Commodus ⟦Marcus A[urelius Commodus]⟧ Antoninus Aug. [Pius] Felix appellatur,
id quod ob nomen Felicis a. 185 assumptum annos 185–189 indicat, v. D. Kienast, Röm. Kaisertabelle
[Darmstadt 1990], p. 149. Tamen de annis ”179/180–183?” cogitare videtur B. Lörincz, Antik
Tanulm. cit., neque aliter T. Nagy, AErt 109 (1982) 51–54.
18:045 L. Fabius Cilo Septiminus Catinius Acilianus Lepidus Fulcinianus, cos. suff. 193, II 204 (PIR 2
F 27; RE VI 1763, n. 65; DNP 4, 376 [II 6]). –197/201. – leg. Augg. pro pr. Pannon. super. CIL VI
1409 (cf. add. pp. 4693 sq.) = D. 1142; leg. Aug. pr. pr. provinc. Pann. et Moesiae sup. CIL VI 1408
(cf. add. pp. 4693 sq.) = D. 1141; leg. Augg. pr. [pr.] CIL III 4638 in via Brigetione – Arrabonam (a.
201); cf. etiam milliaria CIL III 4617–11323 = ILSl I 186, in via Emona – Neviodunum (a. 201); 4622
= ILSl I 194, ib.; 4640, in via Carnunto – Vindobonam; 4642, ib. (a. 198); 15199 = AIJ 608, prope
39

Sisciam (a. 201). Cf. etiam Cod. Iust. 2, 50, 1. – REIDINGER 96–100, n. XVI; DOBÓ 114–116, n. 95;
FITZ II 506–509, n. 299.
Legato Pannoniae superioris ei rescripsisse Severum et Antoninum 1.XI. 197 (Cod. Iust. 2, 50, 1) vidit
E. Ritterling, AEM 20 (1897) 34 sq. – Fragm. CIL VI 31798 collatis CIL VI 1408 sq. ita integratum:
[leg. Augg. pro pr. provinciarum Pannoniae superio]ris et [Moesiae superioris] Fabio Ciloni attribuit
G. Alföldy, AAntHung 40 (2000) 15–24 (cf. nunc Id., CIL VI 41182, p. 4973).
18:046 Egnatius Victor (PIR 2 E 35; RE V 2001, n. 42; DNP 3, 892 [II 11]). – A. 207. – leg. Augg. pr.
pr. CIL III 11082 = RIU 249, Arrabona. – REIDINGER 102 sq., n. XVIII; DOBÓ 117 sq., n. 97; FITZ I
514, n. 301.
Praenomen ei ut patri L(ucium) fuisse sibi persuasit J. Fitz, RIU 686, cf. AArchHung 41 (1989) 538.
18:049 L. Cl(audius!) Cassius Dio Cocceianus, cos. II 229 (PIR 2 C 492; RE III 1684 sqq., n. 40; DNP
2, 1014 [III 1]). – Paullo ante a. 229. – καὶ τῇ Παννονίᾳ τῇ ἄνω καλουμένῃ προσετάχθην Dio 49,
36, 4; ἐς τὴν Παννονίαν τὴν ἄνω ἄρξων ἐπέμφθην Dio 80, 1, 3 (cf. etiam cap. 4, 2). – REIDINGER
106 sq., n. XX; DOBÓ 119 sq., n. 99; FITZ III 1020, n. 664.
Praenomen L(ucius) testatur diploma BVB 50 (1985) 8–10 = RMD II 133, alterum vero nomen gentile
(?!) Cl(audius) AE 1971: 430. – Eum post Dalmatiam breviter rectam iam a. 223 in Pannoniam
missum esse ibique ad a. c. 226/227 mansisse conclusit F. Grosso, RAL 23 (1968) 205–220 (214–
217), quia constaret Ulpianum praefectum praetorio, apud quem praetoriani de severa Dionis in
provincia disciplina militari questi essent (Dio 80, 4, 2), ante mensem Maium vel Iunium a. 224 (haud,
ut antea crederemus, a. 228) occisum esse. Contra autem T. D. Barnes, Phoenix 38 (1984) 245, adn.
21, suasit, ut verba πρὸς τῷ Οὐλπιανῷ Anglice ”in addition to Ulpian” redderentur; constat enim
Ulpianum quoque apud praetorianos in odio fuisse eoque occisum esse; amplius de ea re scripsi in
libro meo Fasti Africani (1996), pp. 87 sq.
18:051 a P. (?) Marcius Maximillianus (PIR 2 M 254; DNP VII 866, n. II 16). – A. 240 (3.I). – leg.
Aug. pr. pr. AKB 28 (1998) 100–107, n. II = AE 1998: 1619 = RMD IV, pp. 610 sq., App. I: 2 =
RGZM 74.
Fortasse idem …us Maximil[l]ianus procos. Asiae a. 253/254 (?) (LP 26:220) fuit, sed cf. ad n.
26:220, infra.
INCERTI AEVI
18:058 a Fortasse inserendus est Q. Caecilius Felix †C. Muneianus†. – ? – leg. pr. pr. CIL III 4412,
cf. R. Haensch, Capita provinciarum (1997), p. 697, cum adn. 263.
18:059 Iulius Sas[…], co(n)s(ularis) CIL III 4048, Poetovio, cf. PIR 2 I 544. Nomina male lecta
videntur, potest fuisse Iulius Bassus (PIR 2 ). – DOBÓ 122, litt. D.
Num praeses fuerit dubitat R. Haensch, Capita provinciarum (1997), p. 697, adn. 266.
18:060 L. Pomponius Protomachus (RE Suppl. IX 864, n. 68 a). – Saec. III, ut videtur. – leg. Augg.
pr. pr. Festschr. O. Hirschfeld (1903), pp. 440–443 = AE 1903: 206 = RLiÖ 5 (1904) 134–138 = AE
1905: 239 = D. 9257, Carnuntum.– REIDINGER 110 sq., n. XXIII; DOBÓ 121, n. 101; FITZ III 1024, n.
667.
Praenomen eius Lucius fuisse (non Titus) demonstravit E. Weber, in: Festschrift Knibbe, pp. 391–395
= AE 1999: 1249.
18:061 Ulpius Pompeianus, qui Nymphis aram dedicavit RIU 723, in territorio Brigetionis, aut
p(rimus) p(ilus) aut p(raeses) p(rovinciae) superioris vel inferioris fuit. Ulpius Pompeianus quidam
apparet in actis ludorum saecularium a. 204, v. G. Barbieri, Albo (1952), p. 123, n. 536. – Eum
praesidem fuisse plane negat R. Haensch, Capita provinciarum (1997), pp. 697 sq., adn. 266.
19. Pannonia inferior
Litt.: A. DOBÓ, Die Verwaltung der römischen Provinz Pannonien von Augustus bis Diocletianus. Die
provinziale Verwaltung. Amsterdam 1968. De hoc libro graviter iudicavit W. Eck, BJ 171 (1971)
743–750. De praesidibus provinciarum Pannonicarum ample disseruit J. FITZ, Die Verwaltung
Pannoniens in der Römerzeit I–IV (Budapest 1993–95), vide imprimis II 517–550; III 1025–52; cf.
40

etiam laterculos eius IV 1464–66. Adnotationes criticas scripsit B. Lörincz, AArchHung 49 (1997)
469–471; supplementa dedit idem in: Orbis antiquus. Studia in honorem Ioannis Pisonis. [Bibl. Musei
Napocensis. 21.] Cluj-Napoca 2004, pp. 35–40.
19:003 P. Afranius Flavianus (PIR 2 A 443; RE Suppl. XIV 13, n. 10 a) – A. 114. – ([…] sunt in
Pannonia inferiore sub P. Afranio Flaviano) CIL XVI 61 (cf. RMD II 87) = Doc. IV 346, Carnuntum;
([… et su]nt in Pannonia inferior[e] sub P. Afran[io] Flaviano RMD IV 228 = RGZM 17/18 (dipl.
mil. 1.IX.114); cf. etiam ZPE 101 (1994) 197–200 = RMD III 152 = AE 1994: 1480 = RMD IV, pp.
381 sq., n. 10* = Chiron 32 (2002) 403–406, n. 2 = AE 2002: 1728 = RMD V 345 (fragmenta dipl.
mil. 1.IX.114); RMD III 153 (fragm. dipl. mil. a. 114). – DOBÓ 46, n. 30; FITZ II 519, n. 308.
19:006 a P. Delphius Peregrinus Alfius Alennius Maximus Curtius Valerianus Proculus M. Nonius
Mucianus, cos. suff. 138 (PIR 2 N 146; RE XVII 897, n. 39; DNP 8, 993 [II 16]). – A. 135. – (et sunt in
Pannon. infer. sub Nonio Muciano) ZPE 127 (1999) 249–255, n. 1 = AE 1999: 1352 = RMD IV 251 =
RGZM 27 (dipl. mil. 19.V.135).
19:008 L. Cornelius Latinianus (PIR 2 C 1375; RE IV 1355, n. 171; RE Suppl. IX 22, n. 171; DNP 3,
193 [II 22]). – A. 119. – leg. Aug. pro pr. Bp. Rég. 16 (1955) 406 sq. = AE 1962: 116, Aquincum;
AErt 94 (1967) 75 (79), n. 6 = AE 1967: 363 = AArchHung 21 (1969) 347, adn. 74 = AE 1969–70:
479, Aquincum; (quae su[nt] in [Pann]onia inferio[re su]b L. Cornel[io Latiniano]) AMN 39–40
(2002–03) 25–34, n. 1 = AE 2003: 2041 (dipl. mil. III–IV.119). – DOBÓ 50 sq., n. 34; FITZ II 520 sq.,
n. 309.
Videtur igitur Marcio Turboni (n. 4) successisse. Idem videtur is cui Hadrianus rescripsit Dig. 48, 5,
28, 6; pater autem Latinianus proc. Aug. in Moesia inferiore sub Fabio Iusto (cf. 20:70, infra), v. W.
Eck – Margaret M. Roxan, in: Festschrift Lieb, pp. 74–77.
19:010 M. Pontius Laelianus Larcius Sabinus, cos. suff. 144 (PIR 2 P 806; RE XXII 39 sq., n. 35;
DNP 10,140 sq. [II 4]). – A. 143. – leg. Aug. pr. pr. Pannon. infer. CIL VI 1497 + 1549 = 41146; (et
sunt in Pannon. infer. sub Pontio Laeliano ZPE 127 (1999) 255–267, n. II = AE 1999: 1353 = RMD
IV 266 = RGZM 30 (dipl. mil. 7.VIII.143); (et sunt i¸n¸ Pann. [infer. su]b Pontio Laeliano) ZPE 135
(2001) 209–212 = AE 2001: 1726 = RMD V 397 (dipl. mil.). – DOBÓ 54 sq., n. 37; FITZ II 481 sq., n.
286.
19:011 Q. Fuficius Cornutus, cos. suff. 147 (PIR 2 F 497; RE VII 198 sq., n. 4; RE Suppl. IX 69 sq., n.
4; DNP 4, 695 [1]). – 145/146. – leg. Aug. pr. [pr. prov. Pann. inf.] 72 (D. 8975), prope Histonium;
cos. de(signatus) V. Kuzsinszky, Aquincum (1934), p. 161, n. 380 = Bp. Rég. 12 (1937) 69 sq., n. 1 =
AE 1937: 180, Aquincum; ([et sunt in] Pannonia [infer]ior. sub Fuficio Cornuto) CIL XVI 91,
Aquincum (dipl. mil. IX–X.145); (et sun[t in Pannon. infer. sub Fu]ficio Cornuto) ZPE 135 (2001)
196 = AE 2001: 2056 = RMD V 401 (dipl. mil. 11.VIII.146); ([et su]nt in Pannon. inferior. sub
[Fuficio Corn]uto) ZPE 166 (2008) 285–290 (dipl. mil. a. 146).
19:013 M. Nonius Macrinus, cos. suff. 154 (PIR 2 N 140; RE XVII 879 sqq., n. 36; DNP 8, 993 [II
15]). – Sub Pio, paullo ante a. 154. – leg. Aug. pr. pr. praet. prov. Pannon. inferior. … praeses
optimus CIL V 4344 = Inscr. It. X: 5, 130, Brixia; ἡγεμὼν Παννονίας τῆς κάτω 74 (D. 8830),
Ephesus; [leg.] Aug. pr. pr. provinc. Pann[on. inf.] Athenaeum 85 (1997) 193–197 = AE 1997: 721,
Brixia. – DOBÓ 58–60, n. 40; FITZ II 485–487, n. 288.
Fieri posse ut in fragm. RMD IV 273 = RGZM 36 memoretur, arbitratur P. Holder, ZPE 156 (2006)
261– 264.
19:014 M. Iallius Bassus Fabius Valerianus (PIR 2 I 4; RE IX 625 sq., n. 1; DNP 5, 846). – 154/157. –
([et sunt in Pannon. infer. sub Iallio Basso) leg. ZPE 146 (2004) 247–254 = AE 2004: 1923 (dipl. mil.
27.IX.154); [leg.] Aug. pr. pr. ÖJh 7 (1904), Beibl. 11–14 = AE 1904: 95 = AErt 41 (1927) 286 = J.
Szilágyi, Vezetõ az Aquincumi Múz. (1949), p. 66, n. 242 = AAWW 88 (1951) 207–209 = AE 1952:
9 = Alba Regia 15 (1976) 263 sq. = AE 1976: 542, Aquincum (a. 156); (et sunt in Pannonia inferior.
sub Iallio Basso) leg. A Szekszárdi Béri Balog Adám Múzeum Evkönyve 10–11 (1979–80, impr.
1982), pp. 62–65 (non vidi) = AE 1983: 784 sq. = RMD II 102 (cf. 103), Lussonium (dipl. mil.
8.II.157); leg. Aug. p. p. provinc. Pannoniae inferioris 78 (AE 1976: 416), Alba Helviorum; leg Aug.
41

pr. pr. Bp. Rég. 16 (1955) 407 = AE 1962: 117 (cf. Bibl. class. or. 2, 1957, 44), Aquincum. – DOBÓ
60–62, n. 41; FITZ II 489 sq., n. 290.
19:015 C. Iulius Gemin(i)us Capellianus (PIR 2 I 339; RE X 611, n. 260): – Sub Pio, ultimis annis. –
leg. Aug. pr. pr. CIL III 3282, Mursa; 3419. 3486 = D. 3281, Aquincum; AErt 24 (1904) 199 sq. = AE
1905: 113 = Intercisa I 318, n. 295 = RIU 1123, Intercisa; ([et] sunt in Pann. [inf. s]ub Gemino
Capelliano) leg. CIL XVI 112 sq. (cf. etiam AE 1983: 787). – DOBÓ 62 sq., n. 42; FITZ II 525–527, n.
313.
Diplomata XVI 112 sq. non ante a. 156 emissa esse monet R. Syme, Historia 34 (1965) 354.
19:018 Ti. Claudius Pompeianus, cos. suff. 166, cos. II ord. 173 (PIR 2 C 973; RE III 2843 sqq., n.
282; DNP 3, 20 [II 54]). – A. 167. – (et sunt in Pannon. infer. sub Claudio Pompeiano) leg. CIL XVI
123, Aquincum. – DOBÓ 63 sq., n. 44; FITZ II 529–532, n. 316.
Pompeianum consularem in provinciam venisse arguit E. Groag (RE, PIR 2 ), id quod corroboravit G.
Molisani nova lectione diplomatis Moesiaci AE 1978: 713, quo annus prioris consulatus 166 probatur.
– Huic etiam fragm. diplomatis a se editum dubitanter attribuerunt W. Eck – H. Lieb, Chiron 22
(1992) 227–236 = AE 1992: 1453 = RMD III 181: ([… et sunt] in Pann[onia infer]iore sub Cl[audio
Pompeiano ?) le]g. Item nostro fragm. CIL VI 41120 ([leg. Augg. pr. pr. provinciae P]anno[niae
inferioris]) a se editum adiudicavit G. Alföldy.
19:023 C. Pomponius Bassus Terentianus (PIR 2 P 707; RE XXI 2338, n. 40; DNP 10, 123 [II 9]). –
A. 192, ut videtur. – (et sunt in Pannonia inferiore sub Pomponio Basso) leg. AKB 32 (2002) 247–
256 = AE 2002: 1237 = RGZM 44 = RMD V 447 (dipl. mil. 11.VIII.192 potius quam 193); (et sunt in
Pannonia inferiore sub Pomponio Basso) leg. AKB 33 (2003) 259 sq. = AE 2003: 2058 = RMD V
446 (dipl. mil. eiusdem constitutionis); cf. CIL XVI 132 = AKB 32 (2002) 256–259 = AE 2002: 1181.
– DOBÓ 72 sq., n. 51; FITZ II 538 sq., n. 321.
Pomponium diplomatis XVI 132 eundem esse ac Pomponium Bassum Terentianum, procos. Lyciae –
Pamphyliae (LP I 30:45), suspicatus est iam F. Grosso, Commodo (1964), p. 477, id quod novo
diplomate probatur.
19:026 Ti. Claudius Claudianus (PIR 2 C 834; RE III 2695, n. 109; DNP 3, 14 sq. [II 19]). – 197/199.
– leg. Aug. pr. pr. CIL III 3387 = RIU 1353; J. Bszédes et. al., in: Á. Szabo – E. Tóth (edd.), Bölcske.
Römische Inschriften und Funde, in memoriam Sándor Soproni. Budapest 2003, pp. 116–118, n. 10 =
AE 2003: 1417 a, Bölcske, Komitat Tolna (a. 197); leg. Augg. pr. pr. CIL III 3745 = RIU 1353, prope
Aquincum (mill. a. 198); CIL III 10616, in via Sirmio – Taurunum (a. 198); AErt 83 (1956) 197 sq., n.
1 = AE 1957: 21 = Alba Regia 8–9 (1967–68) 205–207, n. 34 = AE 1969–70: 528 (cf. AE 1982: 811),
in via Aquinco – Mursam; co(n)s(ularis) J. Bszédes et al., Bölcske etc. (cf. supra), p. 142, n. 37 = AE
2003: 1444, Bölcske. Komitat Tolna; Iidem, ib. p. 135, n. 27 = AE 2003: 1434, ib.; cf. etiam
fragmenta AErt 76 (1949) 55 = AErt 83 (1956) 204, Intercisa; AErt 86 (1959) 73; leg. Augg⟦g.⟧ pr. pr.
c. v. consul(aris) provinc(iarum) et exerc(ituum) Pann(oniarum) inferior(is) et superior(is) 99 (D.
1147), Rusicade; cf. titulum deperditum CIL VIII 5349 = ILAlg I 279 = Epigraphica. Travaux dédiés
… (1977), p. 176 (I. Piso) = AE 1977: 858, Calama; co(n)s(ularis) duarum Pannoniarum 98 (D.
1146), Rusicade; co(n)s(ularis) Chiron 24 (1994) 363 = AE 1994: 1406, Sirmium. – DOBÓ 74–76, n.
53; FITZ II 509–513, n. 300.
Claudianum etiam a. 199 Pannoniam inferiorem rexisse indicat ara Sirmii rep. (supra AE 1994: 1406),
quam pro salute et reditu Severi et filiorum sub Cl. Claudiano cos. posuit T. Aelius Secundus
beneficiarius. – Noli intelligere Claudianum Pannonias coniunctas rexisse! Praeterea: preses dicitur
anonymus fragmenti Alba Regia 12 (1971) 257 = AE 1973: 437 bis = RIU 1490 Gorsium, quod qui
edidit J. Fitz nostro attribuit.
19:027 L. Baebius Caecilianus (PIR 2 B 14; RE II 2730. n. 24). – 199/202. – leg. Aug. pr. [pr.] CIL III
3706, Aquincum; [le]g. Augg. pr. pr. CIL III 3733, prope Aquincum (a. 199); Bp. Rég. 24: 1 (1976)
194 = AE 1976: 544, Aquincum (a. 202); leg. Augg. pr. pr. Chiron 24 (1994) 364, n. 8 = AE 1994:
1407, Sirmium; [leg. Au]gg. AErt 29 (1909) 328 sq., n. 1 = AE 1910: 141 = D. 9155 = Intercisa I 325
= RIU 1104, Intercisa; cf. etiam AErt 29 (1909) 244 sq., n. 14 = AE 1910: 140 = Intercisa I 324 =
AAntHung 16 (1968) 315 = AE 1968: 429 = RIU 1059, Intercisa. – DOBÓ 76–78, n. 54; FITZ II 541
sq., n. 323.
42

19:027 a Egn[atius ?]. – A. 202. – [quae sunt in Pannonia inferiore] sub Egn[atio - - - legato] ZPE
122 (1998) 219–228 = AE 1998: 1116, prope Viminacium rep. (dipl. mil. a. 202).
De exercitu Pannoniae inferioris agitur; legatus fortasse est Egnatius Victor, qui a. 207 Pannoniam
superiorem rexit (cf. 18:46).
19:033 Aelius Triccianus (PIR 2 A 271; RE IV (s. v. Decius) 2286 sq., n. 21). – 217/218. – leg. Aug.
pp. rr. (i. e. pr. pr.) CIL III 10635 = Intercisa I 312, in via Aquinco – Sirmium; cf. CIL III 10637 =
Intercisa I 313, Intercisa; le[g.] Aug. pr. pr. CIL III 10629, in via Aquinco – Sirmium; CIL III 3724
(cf. 3725), in via Aquinco – Mursam; CIL III 10647, in via Aquinco – Sirmium; CIL III 14354 3 , prope
Aquincum (mill.); legatus Au[g. pr. pr.] CIL III 10618, prope Aquincum (mill.); leg. Augg. pr. pr. CIL
III 10644, in via Aquinco – Sirmium; leg. Augg. pr. pr. Arrabona 35 (1996) 100 sq., n. 2 = AE 1996:
1248, mill. viae Savaria – Arrabonam; AErt 78 (1951) 45, n. 1 = AE 1953; 11, in via Aquinco –
Mursam; CIL III 3720, in via Aquinco – Mursam; (καὶ Δέκκιον Τρικκιανὸν ἐς τὴν Παννονίαν
ἔστειλεν) Dio 78, 13, 3. – DOBÓ 88–90, n. 62; FITZ III 1030, n. 673.
19:034 Pontius Pontianus (PIR 2 P 816; RE XXII 42, n. 44). – Sub Elagabalo (218 ?). – leg. Aug. pr.
pr. Folia archaeologica 34 (1983) 78, n. 1 (non vidi) = AE 1983: 778, Matrica (mill. a. 218?); cos. leg.
eius (i. e. Elagabali) pr. pr. Intercisa I 314, Intercisa (mill. a. 218?); legatus Aug. pr. pr. CIL III 3707,
Aquincum; leg. Aug. pr. pr. Arrabona 35 (1996) 98–108, n. 1 = AE 1996: 1247, mill. viae Savaria –
Arrabonam. – DOBÓ 90 sq., n. 63; FITZ III 1034, n. 674.
Notandum est trib. pot. sine nota numerali (milliaria Matricae et Intercisae repp.) non semper idem ac
‘trib. pot. I’ significare, quare non solum de mensibus ante 10.XII.218 cogitandum est. Cf. quae
annotavi Eranos 70 (1972) 95 (cum adn. 23). – D. Boteva, ZPE 110 (1996) 250–252, suspicata est P.
Fu… Pontiano (PIR 2 F 496) nomina fuisse Pontio Furio Pontiano, ideoque eundem ac nostrum
Pontium Pontianum esse posse.
19:048 a L. Flavius Aper (PIR 2 F 207; RE VI 2531, n. 34). – Sub Aureliano (prioribus annis). – v. p.
a. v. p. J. Bszédes et al., in: Á. Szabo – E. Tóth (edd.), Bölcske. Römische Inschriften und Funde, in
memoriam Sándor Soproni. Budapest 2003, pp. 116–118, n. 10 = AE 2003: 1417 b, Bölcske, Komitat
Tolna; v. p. praeses CIL III 15156, Aquincum. – FITZ 305, n. XLVIII; DOBÓ 101 sq., n. 75.
INCERTI AEVI
19:050 a Caecilius Faustinus. – ? (Sub Marco?) – leg. Aug. pr. pr. Chiron 24 (1994) 381, n. 37 = AE
1994: 1436, Sirmium.
Vix de cos. suff. 99, potius de uno ex posteris eius agi videtur.
[19:052 Vide supra, sub n. 19:48 a.]
19:054 C. Valerius […]nus (RE Suppl. IX 1429 sqq., n. 333 a). – Ante a. 214 (immo 197). – leg. Aug.
pr. pr. cos. desig. Bp. Rég. 16 (1955) 407 (424 sq.) = AE 1962: 119, Aquincum. – DOBÓ 71 sq., n. 50;
FITZ II 536–538, n. 320.
Legatus praetorius unius Augusti fuit, quare anni 161–169, 176–180, 197–212 et omnes anni post 214
excluduntur; praeterea L. Cassius Pius Marcellinus annos 212/214 explere videtur (LP I 19:30); cf.
etiam F. Grosso, Commodo (1964), pp. 475 sq. – De a. c. 185–188 cogitavit FITZ (haud aliter DOBÓ),
qui et nomina ita dedit: C. Valerius ⟦Sabinia⟧nus, et titt. CIL XVI 131 et IGR I 441 (infra, n. 56) ad
nostrum pertinere suspicatus est. – Eundem esse Valerium O˛[- - -]tinianum, legatum legionis sub Iulio
Faustiniano consulari Moesiae inferioris a. 208 (LP I 20:110), legatum igitur Pannoniae inferioris
212–214 (Marcellino denuo ad a. c. 203 relegato) voluit L. Mrozewicz, ZPE 95 (1993) 221–225.
19:058 a ? – Saec. III, ante Gallienum. – [? leg. Aug. pr. pr. - - -] Pannoniae inf[erioris] Three South
Etrurian Churches: Santa Cornelia, Santa Rufina and San Liberato. [Arch. monogr. of the British
School at Rome. 4.] London 1991, p. 346, n. 13 = AE 1993: 672, Forum Clodii. Separatum misit
Joyce Reynolds, cui etiam hic gratias agimus.
Vide num praeses fuerit.
20. Moesia
43

Litt.: A. STEIN, Die Legaten von Moesien. [Dissertationes Pannonicae, I: 7.] Budapest 1940. (Rec. R.
Syme, JRS 35 (1945) 108–115). J. FITZ, Die Laufbahn der Statthalter in der römischen Provinz
Moesia inferior. Weimar 1966. – De primis legatis Moesiae et de eis qui ante hos e Macedonia illis
terris bellum intulerunt disseruimus ego in: B. E. Thomasson, Legatus. Beiträge zur röm.
Verwaltungsgeschichte (1991), pp. 39–46; L. Mrozewicz, ‘Die Statthalter des ungeteilten Moesiens’,
in: Prosopographica, edd. L. Mrozewicz et K. Ilski (Poznan 1993.), pp. 25–34. – Praesides Moesiarum
haud raro in eisdem provinciis aliis muneribus antea functos esse demonstravit M. Zyromski,
Athenaeum 79 (1991) 59–97 (= AE 1991: 1354).
20:006 A. Caecina Severus, cos. suff. 1 a (PIR 2 C 106; RE III 1241 sqq., n. 24; DNP 2, 898 sq. [II 8]).
– 6/7. – ὁ τῆς πλησιοχώρου Μυσίας ἄρχων Dio 55, 29, 3; cf. c. 30, 4; 32, 3; consularis Vell. 2, 112,
4 sqq. – STEIN 15 sq.; R. Syme, JRS 35 (1945) 109 sq.
Primus fortasse fuit ’legatus Augusti pro praetore exercitus Moesiae’ (nondum provinciae), v. STEIN,
l. c., R. Syme, l. c.; L. Mrozewicz, Eos 86 (1999) 319–323.
20:007 De Cn. Cornelio Lentulo, cos. ord. 14 a (PIR 2 C 1379; RE IV 1363 sq., n. 181; DNP 3, 194 [II
25]), quamquam Dacos, Sarmatas, Getas vicisse dicitur, supra egi, Illyricum n. 11, opinionem A. von
Premerstein (ÖJh 1 [1898], Beibl. 166–169) et R. Syme (Roman Revolution [1939], pp. 400 sq.) et E.
Groag (PIR 2 ) secutus. Sed R. Syme postea, History in Ovid (1978), p. 68, potius de Moesia
(Macedonia) cogitandum esse concessit. Cf. Thomasson, Legatus pp. 41 sq.
20:014 M. Licinius Crassus Frugi, cos. ord. 27 (PIR 2 L 190; RE XIII 338 sqq., n. 73; DNP 7, 175
sq. [II 9]) leg. Ti. Claudi Caesaris Aug. Ge[r]manici in M[auretan]ia an M[oes]ia an M[acedon]ia
fuerit, 6 (CIL VI 31721, cf. add. p. 4778 sq., D. 954), multum disputatum est. De integratione in
M[oesia Acha]ia | [et Macedonia] cogitavit F. Papazoglou, ZAnt 29 (1979) 234–236 (= AE 1979: 23),
cum integrationem Henzenii (CIL: in M[auretan]ia) defenderint J. Gascou, Mél. P. Boyancé (1974),
pp. 299–310, G. Alföldy, add. ad CIL VI 31721. De hac re egi etiam in B. E. Thomasson, Fasti
Africani (1996), p. 197, non liquere concludens (‘sine idonea causa’, G. Alföldy, v. supra).
20:016 A. Didius Gallus, cos. suff. 39 (PIR 2 D 70; RE V 410 sqq., n. 6; RE Suppl. XIV 111, n. 6;
DNP 3, 541 sq. [II 2]). – Sub Claudio, haud post a. 45/46, a quo series nummorum regis Bosporani
Cotyis incipit. – dux Romanus Tac. ann. 12, 15, 1; [leg]atus [Tib.] Claudi Caes[aris] Aug.
Ger[mani]ci 8 (D. 970), Olympia. – STEIN 25 sq.; J. H. Oliver, AJPh 69 (1948) 219–222; L. Petersen
– L. Vidman, Actes de la XII e conférence … Eirene 1972 (1975), pp. 653–669; U. Vogel-Weidemann,
Statthalter (1982), pp. 348–362, n. 48; nuperrime A. R. Birley, The Roman government of Britain
(2005), pp. 33 sq. Cf. etiam quae scripsi OpRom 15 (1985) 114–116, n. 5.
J. H. Oliver, GRBS 8 (1967) 237–239, parum probabiliter posuit et in tit. IG IX: 2, 1135 et in tit.
Hesperia 10 (1941) 239–241, n. 40 = AE 1947: 76 de Didio Iuliano agi.
20:018 Flavius Sabinus, cos. suff. 44 (nisi 47, v. infra) (PIR 2 F 352; RE VI 2611 sqq., n. 166; DNP 4,
550 [II 40]). – C. a. 53–60. – septem annis quibus Moesiam … obtinuit Tac. hist. 3, 75, 1;
π[ρεσβευτής] ISM I 68 v. 15, Histria; [leg. divi Clau]di pro pr. provin[c. Moesiae CIL VI 31293 =
D. 984. – STEIN 28 sq.; D. M. Pippidi, SCIV 7 (1956) 137–156 (–157); Id., Dacia 2 (1958) 227–247
(237–240); cf. Bull. 1958: 340. Cf. etiam quae scripsi OpRom 15 (1985) 139–141.
Eum cos. suff. a. 47 potius quam a. 44 fuisse indicare videtur tit. AE 1980: 57 A et B (litterae
Claudianae!). – De T. Flavio Sabino (PIR 2 F 356) qui videtur idem esse ac noster, vide sis ea quae in
LP I 1984 sub n. 18 adnotavi.
20:025 Sex. Vettulenus (Civica) Cerialis (PIR V 351; RE Suppl. XIV 842 sq., n. 1; DNP 12/2, 152 sq.
[1]). – 73/78. – (qui militant in classe quae e[st in Moesia sub] Sex. Vettuleno Ceri[ali et …] Dacia 50
(2006) 93–97, n. 1 = AE 2006: 1861 (dipl. mil. a. 73); (et sunt in Moesia sub Sex. Vettuleno Ceriale)
Starinar 18 (1967) 21–26 = AE 1980: 788 = Epigr. Stud. 5 (1968) 177 = ILIug 477 = RMD I 2,
Taliatae (dipl. mil. 28.IV.75); (quae sunt in Moesia sub Sex. Vettuleno Ceriale) CIL XVI 22, Civitas
Montanensium (dipl. mil. 7.II.78); cf. Chiron 38 (2008) 273–275, n. 2; item pp. 319–321, n. I 1 (dipl.
mil. 7.II.78); ([quae sunt in Moe]sia sub Sex. Vett[uleno Ceriale]) RMD IV 208, prope Montanam
(dipl. mil. a. 78); cf. etiam fragm. eiusdem anni KJ 35 (2002) 227–231, n. 1 = AE 2002: 1723 =
RGZM 1 = RMD V 325; αὐτοκράτορος Οὐ[εσ]πασιανοῦ Καίσαρος Σεβαστοῦ πρεσβευτὴς καὶ
ἀντιστράτηγος Inscr. or. sept. Ponti I 2 421 = IGR I 863 = Doc. III 280, Chersonesus; [le]g. Aug.
44

p[r.] pr. V. Beševliev, Epigrafski prinosi (1952), pp. 71 sq., n. 122 = AE 1957: 307, prope Appiarium
(a. 76, ideoque nostro tribuendus, quamquam P. [C]e[l]… nomen legati interpretatus est Beševliev). –
STEIN 33.
a. Moesia superior
20:031 Cn. Pinarius Aemilius Cicatricula Pompeius Longinus, cos. suff. 90 (PIR 2 P 623; RE XXI
2274 sq., n. 90; DNP 10, 112 [II 10]). – 94/96. – (et sunt in Moesia superiore sub Cn. Aemilio
Cicatricula Pompeio Longino) CIL XVI 39 = D. 9053 (a. 93–94); (et sunt in Moesia superiore sub Cn.
Aemilio Cicatricula Pompeio Longino) Tyche 13 (1998) 221–224. = AE 1998: 1616 = RMD V 335
(dipl. mil. 16.IX.94); cf. Chiron 38 (2008) 279 sq., n. 4 (fragm. dipl. 16.IX.94); (quae sunt in Moesia
superiore sub Cn. Aemilio Cicatricula Pompeio Longino Chiron 7 (1977) 291–304 = AE 1977: 722 =
RMD I 6, Viminacium (12.VII.96). – STEIN 39.
Quo tempore diplomata a. 94 data sint, et trib. pot. XIII a Domitiani (14.IX.93–13.IX.94) et verbis ”a.
d. XVI K. Domit. T. Pomponio Basso L. Silio Deciano cos.” (16.IX.94) definitur. Ut haud raro fit,
diplomata ante d. 14.IX.94 praeparata d. 16.IX.94 demum edita esse videntur; cf. H. Lieb, Acta
Classica 42 (1999) 206 sq.
20:032 C. Cilnius Proculus, cos. suff. 100 (PIR 2 C 732; RE III 2546, n. 3; RE Suppl. XIV 97 sq., n. 3;
DNP 2, 1203 [2]). – 100/101. – [- - - leg. divi Traiani Parth. pro praetore provinc. Moesiae sup.] item
provin[c. D]almatiae etc. CIL XI 1833 + NSA 1925: 224 sq. (= AE 1926: 123) = ZPE 61 (1985) 239–
250 (= AE 1987: 392), Arretium; (et sunt in Moesia superiore sub C. Cilnio Proculo) CIL XVI 46 =
D. 9054, Siscia (dipl. mil. 8.V.100); Chiron 38 (2008) 326–329, n. II 1 (8.V.100); cf. ib. pp. 338–347,
nn. II 3–5 (a. 100); (et sunt in Moesia superiore sub C. Cilnio Proculo) Chiron 38 (2008) 329–337, n.
II 2 (16.V.101). – STEIN 39 sq.
De duobus Cilniis Proculis coss. altero a. 87, altero a. 100, vide sis supra, sub 17:28. – Fieri posse ut
nomen eius perierit in fragm. diplomatis Chiron 21 (1991) 185–201 = AE 1991: 1360 = RMD III 143
(a. 101), monet W. Eck, qui primus ed.
20:034 L. Herennius Saturninus, cos. suff. 100 (PIR 2 H 126; RE VIII 677, n. 42; DNP 5, 414 [II 10]).
– 102 (–105?). – [quae] est in Moesia [superiore sub He]rennio Satu[rnino] Chiron 38 (2008) 348–
353, n. II 6 (a. 102); (e[t sunt in Moesia superio]re sub L. Herenn[io Saturnino]) CIL XVI 54; cf. CIL
XVI 49 (a. 105). Cf. etiam P. Lond. inv. 2851 (’pridianum Huntii’), ed. R. O. Fink, Military records
(1971), pp. 217–227, n. 63, II 7: remissus ad [He]rennium Saturninum. – STEIN 40.
Pridianum Huntii a. 105 (vel 106) scriptum esse post R. Syme, JRS 49 (1959) 28, arguit J. F. Gilliam,
Hommages A. Grenier 2 (Coll. Latomus 58, 1962), pp. 749 sq.; cf. tamen R. O. Fink, o. c. 219–221.
20:035 a Iulius Gallus, cos. suff. 124 (PIR 2 I 337; RE X 609 sq., n. 258). – A. 126. – [et sunt in - - -
i]a super. sub Iulio Gallo [- - -] Tyche 15 (2000) 7–29 = AE 2000: 1851 = RMD V 366 (dipl. mil.);
[et sunt i]n Moesia superiore [sub …] Dacia 50 (2006) 102–104, n. 4 = AE 2006, 1864 = (fragm.
addito) (et sunt in Moesia superiore [sub Iu]lio Gallo) Chiron 38 (2008) 280–286, n. 5 (a. 126).
20:036 L. Vitrasius Flamininus, cos. suff. 122 (PIR V 522; RE IX A 416 sq., nn. 4. 5; DNP 12/2, col.
265 [1]). – A. 132. – (et sunt in Moesia [superiore sub Vitrasi]o Flaminino) RMD IV 247 = AE 2003:
1378 (dipl. mil. 9.IX.132); leg. Aug. [pr. pr.] Moesiae [supe]rioris CIL III 14499, Ratiaria; leg. [p]r.
pr. … et provinciae Moesiae superioris et … CIL X 3870 (+ 4414), Capua. – STEIN 41.
Quae de aetate huius viri et legatione eius (vel legationibus) Italiae Transpadanae et provinciae
Moesiae superioris et exercitus et provinciae Dalmatiae (CIL X 3870) cogitavissent viri docti, supra,
sub 17:32, breviter exposui. De cursu eius cf. W. Eck, DNP 12/2, col. 265.
20:039 P. Mummius Sisenna Rutilianus, cos. suff. 146 (PIR 2 M 711; RE XVI 529 sqq., n. 25; DNP 8,
468 [II 6]). – A. 151. – (et sunt in Moesia super. sub Sisenna Rutiliano) RGZM 31 (20.I.151); legatus
Aug. pr. pr. Moesiae superioris 71 (D. 1101), Tibur; CIL XIV 4244 = Inscr. It. IV: 1 2 , 116, Tibur. –
STEIN 44.
Ad eum referri posse fragm. Chiron 32 (2002) 417–422, n. 6 = AE 2002: 1732 = RMD V 407 (dipl.
mil. a. 152) haud recte cogitabant editores, v. quae ipsi correxerunt ZPE 162 (2007) 237–240 (cf. ib.,
pp. 240–242, n. 3), diploma ad Mauretaniam Caesariensem referentes. Fortasse autem memoratur in
45

fragm. ZPE 156 (2006) 255–260, n. 1 (= ZPE 122, 1998, 219–228 = AE 1998: 1116), una cum
Egr[ilio Plariano (?)], legato Moesiae inferioris, sed res incerta est.
20:041 C. Curtius Iustus (PIR 2 C 1613; RE IV 1867, n. 18; DNP 3, 247 sq. [II 3]). – A. 157. – (et
sunt in Moesia superior. sub Curtio Iusto) leg. RGZM 37 (23.IV.157); [leg. Aug. ] pr. pr. CIL III
8110 = D. 2302 = Inscr. de la Mésie sup. II 51 (cum im. phot.), Viminacium; leg. pr. [pr.] imp. Caes.
T. Aelii Antonini […] CIL V 5809, Mediolanum; (et sunt [in Moes. super.] sub Cu˛r[t]i¸o˛ I¸u˛sto) leg.
ZPE 126 (1999) 251 sq., n. 4 = AE 1999: 1315 = RMD V 419 (fragm. dipl. mil.); ZPE 165 (2008)
237–239 (fragm. dipl. mil.). Cf. etiam fragm. Tyche 13 (1998) 224–227 = RMD V 418. – STEIN 44 sq.
Nomina consulum in tit. D. 2302 aliter integrare conatus de annis 155–156 cogitavit A. R. Birley, CR
30 (1980) 160 sq.
20:043 M. Statius Priscus Licinius Italicus, cos. ord. 159 (PIR 2 S 880; RE III A 2218 sqq., n. 18; DNP
11, 928 sq. [II 3]). – A. 161 (etiam ante mortem Pii). – (et sunt in Moesia super. sub Statio Prisco) leg.
Chiron 2 (1972) 449–457 = AE 1972: 657 = RMD I 55 (8.II.161), Iconium; leg. Aug[g.] pr. pr. prov.
Moesiae super. CIL VI 1523 (cf. add. p. 4709) = D. 1092; 79 (AE 1910: 86, fragm.), Viminacium. –
STEIN 45.
20:044 M. Servilius Fabianus Maximus, cos. suff. 158 (PIR 2 S 883; RE Suppl. XIV 664 sqq., n. 55 a;
DNP 11, 469 [II 3]). – Sub Marco et Vero (161/162, ut videtur). – leg. Augustorum pro praetore
provinciarum Mysiae superioris item Mysiae inferioris 77 (CIL VI 1517 cf. add. pp. 4708 sq.; D.
1080). – STEIN 45 sq.
Propter verbum item vix eodem tempore Moesiam utramque rexisse videtur, sed inferiorem (a. 162, v.
infra, n. 93) aut ante superiorem (STEIN) aut potius post (W. Eck, RE; G. Alföldy, Konsulat [1977],
pp. 234 sq. et add. ad CIL VI).
20:045 M. Claudius Fronto (PIR 2 C 874; RE III 2722 sqq., n. 157; DNP 3, 17 [II 31]). – C. a. 167–
170. – cos. … leg. Augg. pr. pr. provinciae Moesiae super., exinde leg. Augg. pr. pr. Moesiae super.
[et] Daciae Apulesis simul, (exinde leg. Aug. pr. pr. provincia[rum] Daciar.,) exinde leg. Aug. pr. pr.
provinciarum Daciarum et [Moesiae] super. simul 82 (CIL VI 1377 = 31640 = 41142; D. 1098); cos.
leg. Aug. pr. pr. trium Dac. et Moes. sup. 81 (D. 1097; IDR III: 2, 90), Sarmizegetusa. – STEIN 46–48.
E tit. urbano, cuius non nisi Ligorii apographum exstat, ab Antonio von Premerstein, Wiener Eranos
(1909), pp. 268 sq., adn. 4, correctum (cf. G. Alföldy, VI 41142), apparet Frontonem primo Moesiam
superiorem solam rexisse (c. a. 167) deinde cum hac provincia coniunctam etiam Daciam Apulensem
(c. a. 168), deinde autem post mortem Veri (ineunte a. 169) Moesia superiore relicta omnes Dacias
tres, postremo autem denuo Moesiam superiorem cum tribus Daciis coniunctam (c. a. 170). – Fortasse
hoc tempore Moesia superior una sola legione praedita (cf. A. R. Birley, Acta antiqua
Philippopolitana, 1963, pp. 109–112) ob hoc ipsum Daciis addita erat: fortasse hanc unam legionem
duxit Veturius Paccianus, ἡγεμὼν λεγεῶνος Μυσίας τῆς ἄνω, 83 (AE 1972: 575), Ephesus.
Moesiam superiorem sub Marco ad unam solam legionem redactam ideoque praetoriam factam arguit
A. R. Birley, Acta antiqua Philippopolitana (1963), pp. 109–112, quam provinciam legati hi praetorii
rexerint: Calpurnius Iulianus, (Fronto, sed cf. sub illo, ad finem,) Caerellius, M. Macrinius Vindex
Catonius Avitus, P. Helvius Pertinax, quorum tamen Caerellium inter superioris provinciae praesides
INCERTI AEVI (infra, n. 60), Calpurnium vero Iulianum inter Daciae superioris praesides INCERTI AEVI
(infra, 21:17) relegavi. Postea de statu praesidum Moesiae superioris qui sub Marco fuerunt disputavit
etiam E. Doruțiu-Boilă, ZPE 68 (1987) 247–259 (cf. AE 1987: 851), opinionem A. R. Birley parum
confirmatam rata.
20:046 M. Macrinius Avitus Catonius Vindex (PIR 2 M 22; RE XIV 163 sqq., n. 2; DNP 7, 625 [1]). –
Sub Marco solo imperante (170–176). – leg. Aug. pr. pr. prov. Moes. sup. 86 (CIL VI 1449, cf. add. p.
4700; D. 1107). – STEIN 48 sq.; J. Fitz, Moesia inferior (1966), pp. 21–23; G. Alföldy, Konsulat
(1977), pp. 371–374; Id. in add. ad VI 1449.
Si idem est ac Vindex ille praefectus equitum, qui a. 166 Longobardos et Obios devicit (STEIN 48, adn.
5), vix ante mortem Veri (m. Febr. 169) ad consulatum pervenisse potest; si vero tit. AE 1972: 541 ab
eo consulari Moesiae inferioris (lat. b) pro salute et victoria imperatoris Marci Aureli Antonini
Armeniaci Parthici Medici positus est (lat. a), vix post Commodum Augustum factum (sub finem a.
176 vel ineunte a. 177) superiorem provinciam rexisse potest, quam teste tit. urbano ante inferiorem
46

acceperat. – Eum praetorium Moesiam superiorem rexisse suspicatus est A. R. Birley, Acta antiqua
Philippopolitana (1963), pp. 110 sq., G. Alföldy et aliis approbantibus.
20:048 L. Fabius Cilo Septiminus Catinius Acilianus Lepidus Fulcinianus, cos. suff. 193, II 204 (PIR 2
F 27; RE VI 1763, n. 65; DNP 4, 376 [II 6]). – A. 195. – leg. Aug. pr. pr. provinc. … Moesiae sup. …
CIL VI 1408 (cf. add. pp. 4693 sq.) = D. 1141; leg. pro pr. provinciar. Moesiae super. … CIL VI 1409
= D. 1142. – STEIN 51–53. Vide etiam supra, sub 18:045.
Si recte vidit E. Birley, ArhVestnik 28 (1977) 180–182, ei iam a. 195 successit Gabinius Pompeianus
qui sequitur.
20:049 C. Gabinius Barbarus Pompeianus (RE Suppl. XIV 125, n. 14 b; RE Suppl. XV 328, n. 3 a;
DNP 4, 728 [II 1]). – 195/199. – [leg. Aug. pr. pr.] CIL III 14507 = Inscr. de la Mésie sup. II 53,
Viminacium (a. 195); [leg. Aug. pr.] pr. Inscr. de la Mésie sup. VI 25 = ZPE 51 (1983) 291–294, Scupi
(a. 197); cf. Spomenik 71 (1931) 81, n. 186 = AE 1976: 610 = ILIug 1285 = Inscr. de la Mésie sup.
III: 2, 18, Timacum minus (a. 199).
E nominibus pauca manent: C. Gabin[… (a. 199); …]binius B˛[… (a. 197); …]n. Pompeianus (a. 195),
ita tamen ut de uno eodemque viro agi videatur, sc. C. Gabinio Barbaro Pompeiano, procos. Asiae
Antonino (Caracalla, ut videtur) imperante. Cf. imprimis E. Birley, Arh Vestnik 28 (1977) 180–182;
B. Lörincz, ZPE 33 (1979) 157–160; W. Eck, ZPE 51 (1983) 291–294.
20:051 L. Marius Perpetuus (PIR 2 M 311; RE XIV 1835 sq., n. 57; DNP 7, 909 [II 13]). – Primis
Antonini Caracallae annis, ut videtur. – leg. Aug. pro pr. provinciae Moesiae super. CIL III 1178 = D.
1165 = IDR III: 5, 436, Apulum; c(onsularis) ZAnt 27 (1977) 443–448 = Actes VII e Congr. 1977
(1979), pp. 417 sq., cf. AE 2003: 1532, prope pontem Traiani a sinistra Danubii fluminis (i. e. in
Moesia superiore) rep. (a. 212–213). – STEIN 54 sq.
Si recte statuit M. Mircovic, Actes VII e Congr., l. c., fieri non posse ut ara illa prope pontem Traiani
reperta e Dacia provincia translata sit, necesse est Perpetuus primis annis Antonini Caracallae
Moesiam superiorem rexerit. Cf. etiam quae de hac re scripsi, OpRom 15 (1985) 125 sq., n. 13.
20:052 L. Catius Celer (PIR 2 A 1350; SPQR 28 sq.; RE III 1793, n. 6; RE Suppl. XIV 87 sq., n. 6;
DNP 2, 1032 [II 2]). – A. 242. – [leg. Aug. p]r. pr. Spomenik 98 (1941–48) 82, n. 174 = AE 1952: 191
= Inscr. de la Mésie sup. III: 2, 22, Timacum minus; leg. Aug. pr. pr. Mélanges d’histoire et
d’épigraphie … offerts à Fanoula Papazoglou. Beograd1997, pp. 126–131 = AE 1998: 1117, Ad Fines
in via Naisso – Lissum rep. (a. 242).
INCERTI AEVI
20:061 Egnatius (Victor?) Marinianus (PIR 2 E 25, cf. 37; RE V 1997, n. 25; DNP 3, 892 [II 13]). –
Saec. III (parte priore). – leg. Aug. pr. pr. ÖJh 6 (1903), Beibl. 14, n. 16 = AE 1903: 281 = Inscr. de la
Mésie sup. II 68, Viminacium. – STEIN 55 sq.
Mariniana, mater imperatoris Gallieni, filia (vel neptis) nostri videtur fuisse.
b. Moesia inferior
20:063 Sex. Octavius Fronto, cos. suff. 86 (PIR 2 O 35; RE XVII 1829, n. 54). – A. 92 (92/96?). – (qui
militant in classe Flavia Moesica quae est sub Sex. Octavio Frontone) CIL XVI 37 (14.VI.92); (et
sun[t] in Moesia inferiore sub Sex. Octavio Frontone) ZPE 148 (2004) 269–273 = AE 2003: 1548
(dipl. mil. 14.VI.92); πρεσβευτὴς καὶ ἀντιστράτηγος αὐτοκράτορος Δομετιανοῦ Inscr. or. sept.
Ponti I 2 422 = IGR I 862 = Doc. III 310, Chersonesus. Cf. etiam fragm. diplom. mil. ([sub …]
Frontone) Arheologija (Bulg.) 26 (1984), fasc. 2–3, pp. 81–84 (non vidi) = AE 1985: 764 = ZPE 63
(1986) 241–249 = AE 1987: 856 = RMD III 140; de Ti. Catio Caesio Frontone, cos. suff. 96,
cogitaverunt B. Lörincz – Zs. Visym ZPE cit., de nostro Eck per epist. – STEIN 58.
Videndum esse, ne idem et alibi memoratus sit: (et sunt in Moesia inferiore sub L. (vel Q.) Pom[ponio
Rufo ?… item dimissis honesta mis]sione emer[itis stipendiis a …] Frontone) in diplomate ZPE 138
(2002) 225–228 = AE 2002: 1775 (paullo ante VIII–IX.97) monet W. Eck, Picus 23 (2003) 81; si ita
est (sed nomen eius gentile non cognovimus), fieri potest ut Octavius Fronto usque ad annum c. 96
(vel ineuntem a. 97), ob res in imperio Romano ultimis Domitiani annis difficiles, in Moesia retentus
sit. Cf. etiam fragm. ZPE 153 (2005) 207–213 necnon sub 20:65.
47

20:064 ? Iulius Mar[inus?] (PIR 2 I 401; RE X 670, n. 341; DNP 6, 37 [II 89]). – A. 97. – ([et sunt in
Moesia inferior]e˛ (?) sub Iulio Mar[…]) CIL XVI 41 = ISM V 291, Salsovia. – STEIN 59.
Cum diploma Salsoviae, in castello limitis Moesiae inferioris, repertum sit, Iulius Mar[inus?] legatus
Augusti pro praetore provinciae Moesiae inferioris fuisse putatur; res iam ante nequaquam certa
(STEIN) hodie etiam minus certa est, postquam de Frontone legato a. c. 96 cognovimus (vide sub
20:63). Vide nunc etiam F. Matei-Popescu, Ephemeris Napocensis 16–17 (2006–2007) 31–48 (non
vidi) = AE 2006: 1182, qui de Ti. Iulio Candido Mario Celso, leg. Aug. pr. pr. Moesiae superioris
cogitat.
20:065 Q. Pomponius Rufus, cos. suff. 95 (PIR 2 P 749; RE XXI 2347 sq., n. 68; RE Suppl. XIV 442,
n. 68; DNP 10, 124 [II 17]). – A. 99. – (et sunt in Moesia inferiore sub Q. Pomponio Rufo) CIL XVI
44 = D. 2000 (dipl. mil. 14.VIII.99); CIL XVI 45 = D. 1999, Philippopolis (14.VIII.99); cf. dipl. mil.
eiusdem constitutionis Dacia 50 (2006) 97–99, n. 2 = AE 2006: 1862; item RGZM 8; leg. Aug. pro pr.
provinc. [M]oesiae 40 (AE 1948: 3), Lepcis magna. De hoc praeside etiam in diplomate ZPE 117
(1997) 233–238 = AE 1997: 1774 = RMD V 338 agi potest. – STEIN 59–61; cf. etiam quae scripsi,
OpRom 15 (1985) 131–33, n. 18.
Anonymum tit. 41 (AE 1955: 123), Carthago, de quo infra, inter INCERTI AEVI praesides alterius
utrius Moesiae (n. 164) tractabo, eundem esse haud improbabiliter censuit H.-G. Pflaum, BSAF 1959:
244 sq. = AE 1961: 63, cf. REL 37 (1959) 378. – Eundem (sc. Pomponium Rufum) et alibi
memoratum esse: (et sunt in Moesia inferiore sub L. (vel Q.) Pom[ponio Rufo ?… item dimissis
honesta mis]sione emer[itis stipendiis a Ti. Catio Caesio ?] Frontone) in diplomate ZPE 138 (2002)
225–228 = AE 2002:1775 (VIII–IX.97) suspicati sunt editores D. Mac Donald – A. Mihaylovich; cf.
etiam RMD III 140 necnon add. ad 20:63 (supra) et W. Eck – A. Pangerl, ZPE 151 (2005) 185–192, n.
2 = AE 2005: 1332. Si res se ita habet, Iulius Mar[inus?] (20:64, supra) vix hanc sed aliam provinciam
inferiorem rexisse videtur.
20:067 Q. Fabius Postuminus, cos. suff. 96 (PIR 2 F 54; RE VI 1844 sq., n. 132; DNP 4, 378 [II 17]).
– A. 103 (103/105?). – leg. Aug. pr. pr¸. Dacia 25 (1981) 353–358, n. 1 = AE 1981: 745; Sacidava (a.
105?); [leg. Aug. pr. pr.?] CIL III 14451 = ISM II 41, Tomis (a. 103); cf. Analele Acad. Române, ser.
2, vol. 35 (1912–13. Mem. Sect. Istor. 1913), pp. 480–489, n. 4 = ISM V 94, Carsium. – STEIN 61 sq.
20:068 A. Caecilius Faustinus, cos. suff. 99 (PIR 2 C 43; RE III 1201, n. 54). – A. 105. – (et sunt in
Moesia inferiore sub A. Caecilio Faustino) CIL XVI 50 (13.V.105); RGZM 10. 11; Mitteilungen des
hist. Vereins der Pfalz 102 (2004) 7–64 (12–16) = AE 2004: 1256; Faustino leg. videtur fuisse in
’Pridiano Huntii’, P. Lond. inv. 2851, ed. R. O. Fink, Military records (1971), pp. 217–227, n. 63, I 30
(cf. etiam II 4).
Mentionem eius (praesidis Moesiae inferioris) factam esse in ’Pridiano Huntii’ iam suspicatus est R.
Syme, JRS 49 (1959) 26 sq. – Fortasse idem Faustin[… in dipl. BVB 38 (1973) 124–127 = BRGK 58
(1977) 577 sq., n. 244 (cf. BVB 39, 1974, 183 sq.) = RMD I 10.
20:070 L. Fabius Iustus, cos. suff. 102 (PIR 2 F 41; RE VI 1772 sq., n. 90; DNP 4, 376 sq. [II 11]). –
A. 106. – leg. Aug. pr. pr. Dacia 25 (1981) 356–358, n. 2 = AE 1981: 746 (a. 106); leg(atus)
‘Pridianum Huntii’, P. Lond. inv. 2851, ed. R. O. Fink, Military records (1971), pp. 217–228, n. 63, II
4, cf. lega¸t¸(us) ib. II 25. Cf. etiam Plin. ep. 7, 2 (R. Syme, JRS 47 (1957) 131–135). – R. Syme, JRS
49 (1959) 27 sq.; FITZ 12 sq.
‘Pridianum Huntii’ a. 105 (vel 106) scriptum esse post R. Syme, JRS 49 (1959) 28 arguit J. F. Gilliam,
Hommages A. Grenier 2 (Coll. Latomus 58, 1962), pp. 749 sq.; cf. tamen R. O. Fink, o. c. 219–221.
Cum inter Fabium Postuminum (20:67) et Fabium Iustum etiam A. Caecilius Faustinus (20:68)
inserendus sit, Fabius Iustus vix iam a. 105 Moesiam inferiorem rexisse potest.
20:072 P. Calpurnius Macer Caulius Rufus, cos. suff. 103 (PIR 2 C 273; RE III 1374, n. 53; DNP 2,
946 [II 11]). – 111/ 112. – leg. Aug. pro p[r.] CIL III 777 = Doc. IV 196 = ISM V 292 = Arh.
Moldovei 9 (1980) 69–73 = AE 1991: 1381 (a. 112); cf. etiam CIL III 12496, Tomis; CIL XVI 58; (et
sunt in Moesia inferiore sub P. Calpurnio Macro RMD IV 222 (dipl. mil. 25.IX.111); cf. BVB 50
(1985) 4 = AE 1985: 700 = RMD I 85 cum add. vol. III, p. 243; Plin. ep. 10, 42; 10, 43, 3; 10, 44; 10,
61, 5; 10, 62; 10, 77, 1. – STEIN 63.
48

Fortasse ad eum referendum est diploma CIL XVI 58: (et sunt [in Moesia inf]eriore sub P. Ca[lpurnio
Macr]o …).
20:072 a ? – Sub Traiano. – [l]e¸g. Aug. pr. pr. Archeologia (Polon.) 54 (2003) 56 sq. = AE 2004:
1245, Novae (fragm.).
Cum hoc legato praeside memorabatur etiam legatus legionis (I Italicae).
20:073 Q. Roscius Coelius Murena Silius DecianusVibull(i)us Pius Iulius Eurycles Herclanus
Pompeius Falco, cos. suff. 108 (PIR 2 P 602; RE XXI 2270 sq., n. 76; DNP 10, 111 sq. [II 8]). –
116/117. – leg. pr. pr. imp. Caes. Nervae Traiani Aug. Germanici Dacici [pr]ovinc. Moesiae inferior.
50 (D. 1035), Tarracina; leg. Aug. pr. pr. prov. Moes. inf. CIL III 12117 = D. 1036, Hierapolis
Castabala; CIL VI 31752; [leg.] Aug. pr. pr. Moes[iae inf]erioris 51 (AE 1957: 336 = ISM II 46),
Tomis; leg. Aug. pr¸. [pr.] CIL III 12470 = Doc. IV 480, Tropaeum Traiani (a. 116); [leg. Aug.] pr. pr.
Archeologia (Polon.) 38 (1987) 71, n. 8 = AE 1990: 868, Tyras (a. 116); cf. fragm. dipl. mil. Dacia 50
(2006) 99–102, n. 3 = AE 2006: 1863 (eiusdem anni, Traiano trib. pot. XX); leg. Aug. pr. pr. CIL III
7537 = ISM II 43, Tomis (a. 117); cf. Anuarul Inst. Stud. Clas., Cluj, 2 (1933–35) 217 sq., n. 5 = AE
1936: 14, Durosturum; cf. etiam Dacia 4 (1960) 262 sq. (cf. AE 1962: 145) = FITZ n. 4 = SEG 24
(1969) 1058 = ISM II 45, Tomis; πρεσβευτὴς Σεβαστοῦ καὶ ἀντιστράτηγος … Μυσίας 52 (AE
1972: 577), Ephesus. – STEIN 64 sq.
De cursu eius honorum v. nunc A. R. Birley, The Roman government of Britain (2005), pp. 114–119.
20:074 C. Ummidius Quadratus Severus Sertorius, cos. suff. 118 (PIR V 603, cf. PIR 2 A 1180; RE IX
A 597 sqq., n. 2; DNP 12/1, 993 [2]). – 120/121. – leg. Aug. pr. pr. … πρεσβευτὴς τοῦ Σεβαστοῦ
[καὶ ἀντιστρά]τηγος CIL III 7539–12493 (= IGR I 606) + Epigraphica. Travaux dédiés … (1977),
pp. 106–110, n. 5 = AE 1977: 745 = SEG 27 (1977) 400 = ISM II 48, Tomis (a. 120); [et sunt in
Moesia in]feriore sub U[mmidio Quadrato] Chiron 38 (2008) 296–300, n. 10 (dipl. mil. a. 121);
co(n)s(ularis) Izvestija Imp. Arch. kom. 40 (1911) 5, n. 1 cum im. 4 = AA 26 (1911) 236, Charax (in
regno Bosporano, ‘Crim’). – STEIN 65 sq. (‘…rtorius’), 70; FITZ 15 sq.
De nominibus vide R. Syme, Roman papers III, passim (cf. A. R. Birley, Onomasticon [2000], p. 96);
aliter, C. Ummidius Quadratus S[allustius Se]rtorius, G. Molisani, Tituli 4 (1982) 495 sq. (= AE
1985: 759).
20:075 C. Bruttius Praesens L. Fulvius Rusticus, cos. II 139 (PIR 2 B 161. 164; SPQR 21–23; RE III
912 sq., n. 5; RE Suppl. XII 133, n. 5; RE Suppl. XIV 77, n. 5; DNP 2, 805 [II 4]). – 125/127. – leg.
pro pr. [imp. C]aesaris Traiani Hadriani Aug. provinciae Moesiae i[nferior]is 58 (AE 1950: 66),
Mactar; 59 (IRT 545, acephal.), Lepcis magna; (quae sunt in Moesia inferiore sub Bruttio Praesente
ZPE 116 (1997) 193–203 = AE 1997: 1772 = RMD IV 235 (dipl. mil. 1.VI.125); cf. Chiron 32 (2002)
409–413, n. 4 = AE 2002: 1730 (fragm. dipl. mil. 1.VI.125); (et sunt in Moes. infer. sub Bruttio
Praesente ZPE 118 (1997) 287–299 = AE 1997: 1780 = RMD IV 239 (dipl. mil. 20.VIII.127); ZPE
165 (2008) 232–236 (dipl. mil. 20.VIII.127). – STEIN 58 sq.; FITZ 13 sq.
20:077 Sex. Iulius Maior (PIR 2 I 397; RE X 665 sq., n. 333; DNP 6, 37 [II 84]). – A. 134. – (et sunt in
Moesia infer. sub Iulio Maiore) CIL XVI 78 (dipl. mil. 2.IV.134); (quae est in Moes. in[ferior. sub
Iulio] Maiore) RMD IV 252 (dipl. mil. a. 132–135); leg. Aug. pr. pr. CIL III 6178 (–80) = ISM V 137,
Troesmis; [ἡγεμονεύσα]ς τῆς [Νουμιδίας? καὶ] Μυσίας τ[…] IG IV: 1 2 , 454, Epidaurus. – STEIN
67.
20:078 Antius Rufinus (PIR 2 A 784; RE I 2565, n. 14), qui a. 136 inter Moesos et Thraces fines
posuit (CIL III 749 et add. p. 992 = D. 5956; CIL III 12407; CIL III 14422 1 , Nicopolis ad Istrum; Klio
12, 1912, 236, adn. 1; Minalo 11, 2004, 6 sq., n. 4 [non vidi] = AE 2004: 1306 a), haud legatus
Augusti pro praetore provinciae Moesiae inferioris (i. e. praeses) fuisse videtur (cf. infra, 22:16). –
STEIN 67.
Tamen Rufinum hunc praesidem Moesiae inferioris fuisse censuit V. Gerasimova-Tomova, Tyche 2
(1987) 17–21, novum quoque tit. eiusdem tenoris edens ac priorum; aliter vero ad textum simillimum
Arheologija (Bulg.) 27 (1985), fasc. 4, pp. 39–46 = Inscr. lat. de Novae 51, V. Božilova, Inscr. lat. de
Novae p. 90.
49

De legatis qui sub Antonino Pio Moesiam inferiorem rexerunt disputavit E. Doruțiu-Boilă, SCIV 40
(1989) 157–170 (cf. AE 1990: 861).
20:082 L. Minicius Natalis Quadronius Verus Iunior, cos. suff. 139 (PIR 2 M 620; RE XV 1836 sqq.,
n. 19; RE Suppl. XIV 283, n. 19; DNP 8, 218 [10]). – 140 (141?) – 144. – leg. Aug. pr. pr. provinciae
Moesiae infer. (vel inferior.) 65 (D. 1061), Tibur; CIL XIV 3554 = D. 3415 = Inscr. It. IV: 1 2 , 56,
Tibur; CIL II 4510 = IRC IV 32, Barcino; CIL XI 3002 (acephal.), prope Viterbium; leg. Aug. pro (vel
pr.) pr. Moesiae inferioris CIL XI 2925 = D. 3221, prope Volcos; 66 (AE 1904: 183), Minturnae; leg.
Aug. pr. pr. Contemporanul 30.VIII.1968 = Pontica 1 (1968) 319–323, n. 1 = JRS 61 (1971) 144 sq. =
AE 1972: 547 = ISM V 141, Troesmis; πρεσβευτὴς καὶ ἀντιστράτηγος Σεβαστοῦ Μυσίας τῆς
κάτω IG XIV 1125 = IGR I 376 = Inscr. It. IV: 1 2 , 33, Tibur. Cf. etiam AEM 19 (1896) 108 sq., n. 63
= IGR I 653, Callatis (acephal.). – STEIN 68; FITZ 14 sq.
Pius consul ter (140–144) dicitur in ISM V 141. Quoniam autem inter consulatum Minicii Natalis (a.
139) et legationem eius Moesiacam cura operum publicorum et aedium sacrarum intercessit, haud ante
a. c. 140 in provinciam missus videtur, cf. M.-Th. Raepsaet-Charlier – A. Deman, AC 42 (1973) 185–
191. – Nomina Minicii Natalis iunioris in tit. Pontica 30 (1997) 167–174 = AE 1997: 1324, Tomis (a.
139–144) integrare voluerunt M. Barbulescu – A. Radulescu.
20:083 Ti. Claudius Saturninus (PIR 2 C 1012; RE III 2865 sq., nn. 331. 333. 334; DNP 3, 21 [II 60]).
– 145/147. – leg. Aug. pr. pr. CIL III 7474 = D. 2475 (cum add. vol. III, p. CLXXVIII), Durosturum;
RA 2 (1915): 2, 178–181, n. 136 = AE 1916: 65, Sexaginta Prista; ([et sunt] in Moesia infer[ior. sub
Claudio Saturni]no Arheologija (Bulg.) 33: 1 (1991) 23–27 = AE 1991: 1380 = RMD III 165 =
RMD V 399/165 (cf. ZPE 134, 2001, 261 sq.) (dipl. mil. 7.IV.145); (et sunt in Moesia infer. sub
Claudio Saturnino) ZPE 127 (1999) 279–286 = AE 1999: 1359 = RMD IV 270 (dipl. mil. a. 146); cf.
fragmm. diplomatum (Cl. Saturn[ino]) Dacia 51 (2007) 149–151, n. 2; [… s]ub Claudi[o Saturnino]
Chiron 38 (2008) 307–309, n. 13 (a. 147?); leg. Aug. pr. pr. Acta Centri historiae. Terra antiqua
Balcanica 2 (1987), pp. 279–283 = Chiron 18 (1988) 271–277 = ZPE 79 (1989) 129–138 = AE 1987:
867, Montana (a. 147). – STEIN 69; W. Hüttl, Pius 2 (1933), p. 120, n. 3.
20:084 C. Prastina Messalinus, cos. ord. 147 (PIR 2 P 926; RE XXII 1720 sq.; RE Suppl. XIV 478, n.
[2]; DNP 10, 275 [1]). – 147–155. – l¸e¸g. Aug. p¸r¸. [pr.] CIL III 7529 = ISM II 124, Tomis; [leg.] Aug.
pr¸. [pr.] D. Tudor, Oltenia romană ( 2 1958), p. 404, n. 161 (= 3 1968, pp. 510 sq., n. 215) = AE 1959:
323 = Dacia 4 (1960) 523 sq. = IDR II 210 = ILBulg 14, Oesco, ut videtur, ablatum. – STEIN 71; FITZ
16; E. Doruțiu-Boilă, Dacia 12 (1968) 397–400.
Nomina quae sunt Ulpius Pacatus (Ulpius IDR II 210; Pacatus CIL XV 960) numquam ei fuisse
docuit J. Fitz, Alba Regia 24 (1990) 48–51. De diplomate Dacia 12 (1968) 397–400 vide sub T.
Pomponio Proculo Vitrasio Pollione (20:87, infra).
20:086 T. Flavius Longinus Q. Marcius Turbo (PIR 2 F 305; RE VI 2604 sq., n. 118; DNP 4, 549 [II
29]). – A. 155. – leg. Aug. pr. pr. CIL III 7449, Municipium Montanorum (a. 155); CIL III 767 = 7542
= D. 1074 = ISM II 56, Tomis; CIL III 13735, Tropaeum Traiani (?); cf. ISM I 75 = SCIV 54–56
(2003–05) 303–397, n. 1 = AE 2005: 1337, Histria; πρεσβευτὴς καὶ ἀντιστράτηγος Σεβαστοῦ
Μυσίας τῆς κάτω Histria 4 (= Analele Acad. Române 38. Mem. Sect. Istor. 15. 1916), pp. 612–615,
n. 22 = AE 1919: 12 = ISM I 151 (cf. 152), Histria (a. 155); ὕπατος, πρεσβ. Σεβ. καὶ
ἀ[ντιστράτηγος ἐ]παρχείας Μυσίας τῆς κ[άτω] AEM 8 (1884) 20, n. 60 = IGR I 622 = ISM II 57,
Tomis; leg. A[ug. pro pr.] M. Mircev, Bull. de la Soc. arch. de Varna 12 (1961) 15 = D. Boïadjiev, Les
relations ethno-linguistiques, pp. 134 sq., n. 63 = AE 2000: 1268, prope Marcianopolim (cf. infra); (et
sunt [in Moe]s. infer. s[ub F]lavio Longino) [leg.] (?) ZPE 134 (2001) 264 sq. = AE 2001: 2160 =
RMD V 414 (dipl. mil.). – STEIN 70 sq.
In tit. AE 2000: 1268 de C. Gallonio Frontone Q. Marcio Turbone legato Thraciae a. 152 (infra,
22:24) agi cogitavit D. Boïadjiev, id quod minus probabile iudicavit M. Sève (ad AE).
20:087 T. Pomponius Proculus Vitrasius Pollio, cos. II 176 (PIR 1 P 558; RE XXI 2344 sqq., n. 67;
DNP 12/2, 265 sq. [4]). – A. 157. – leg. Aug. pr. pr. provinciar. Moesiae inf. et Hisp. citer. CIL II
5679 = D. 1113, Legio; leg. pr. pr. Aug. Arta și arh. I (1927) 39 sq. = AE 1928: 193 = T. Sauciuc-
Săveanu, Titus Vitrasius Pollio și orașul Callatis (1936), p. 4 = AE 1937: 247, Callatis (a. 157); leg.
Aug. pr. pr. CIL III 6125 = 7420, Almus; CIL III 14214 1 , Tropaeum Traiani; Arheologia 28 (1986) 36,
50

n. 1 = AE 1985: 751, Montana; leg. Au˛[g. pr. pr.] … πρεσβευτὴς καὶ ἀντιστράτ[ηγος] CIL III 762
(cf. p. 1366) = D. 5751 = E. Kalinka, Ant. Denkmäler in Bulgarien (1906), col. 20, n. 24 = IGR I 1440
= IGBulg I 2 59, Odessus; cf. fragm. E. Kalinka, o. c. 21, n. 25; leg. Aug. pr. pr. … πρεσβ. Σεβ. καὶ
ἀντιστράτηγος Histria 4 (= Analele Acad. Române 38. Mem. Sect. Istor. 15. 1916), pp. 611 sq., n. 21
= AE 1919: 11 (pars Lat.) + Histria 7 (= Mem. Sect. Istor. 2. 1924), p. 60, n. 47 = SEG 2 (1925) 454 =
ISM I 150, Histria; gemelli item biliguis fragmenta duo Dacia 2 (1925) 211–213, nn. 15 sq. = ISM I
149, ib.; [πρεσβε]υτὴς καὶ [ἀν]τιστράτη[γος] Σεβαστοῦ Καίσαρ[ος] AEM 10 (1886) 184, n. 1 =
IGR I 663 = IGBulg I 2 15, Dionysopolis; [πρεσ]βευτ[ὴς καὶ ἀντι]στρ[άτηγος τοῦ Σεβαστοῦ
Καίσαρος] Histria 4 (cf. supra), pp. 660 sq., n. 41 = StudClas 2 (1960) 359–361 = AE 1961: 292 =
FITZ n. 8 = ISM I 74, Histria; [πρεσβευτὴς] καὶ ἀντιστρά[τηγος Σε]βασ[τ]οῦ StudClas 5 (1963)
300 = AE 1963: 177 = FITZ n. 9 = SEG 24 (1969) 1030, Callatis (?). – STEIN 72 sq.
Diploma militare Izvestija na Varnenskoto Arheol. Druzestvo 9 (1953) 61–68 (cf. Fasti arch. 12, 1957,
243, n. 3806 = AE 1961: 128) = Dacia 12 (1968) 397–400, quod diu lectum est: ([et sunt] in Moes.
infer. sub Ul[- - -]llino) leg. et ad Prastinam Messallinum (supra, 20:84) relatum, ita relegit M. M.
Roxan, RMD I 50: sub Vi[- - -]llione ad nostrum referens, quam interpretationem recepit K. Wachtel,
PIR 2 P 926. Cf. etiam [quae] sunt in [Moe]sia infer[iore sub Vitrasio Pol]lione [leg - - -] Pontos
Euxeinos. 10. Beiträge zur Archäologie und Geschichte des antiken Schwarzmeer- und Balkanraumes
[Langweissbach 2006], pp. 383–390 (non vidi) = AE 2006: 1213 (dipl. a. 156); [- - - et sunt in Moe]s¸.
infer. sub Vitrasio [Pollione leg. - - -] Chiron 37 (2007) 219–242 (222. 233) (dipl. a. 157); [et sunt in]
Moesia in[fer. su]b Vitrasio Po[llione le]g. Chiron 38 (2008) 309–312, n. 14 (dipl. mil. a. c. 157).
20:088 T. Statilius Iulius Severus (PIR 2 S 827; RE III A 2192, n. 21). – A. 159. – leg. Aug. [pr. pr.]
CIL III 12513 = ISM I 317, prope Histriam (a. 159, mill.); leg. Aug. pr. pr. Thraco-Dacica 17 (1996)
189 sq. = AE 1996: 1353, Capidava (a. 159, mill.). – STEIN 75 sq.; cf. FITZ 17–19.
Num idem sit L. Iulius Statilius Severus qui sequitur, sub n. 90, in LP I (1984) quaerebam.
20:089 L. Iulius Statilius Severus, cos. suff. 155? (PIR 2 I 588; cf. RE X 822, n. 487). – A. 160. – leg.
Aug. pr. pr. RFIC 2 (1924) 317, adn. 2 = ISM V 1 (a. 160, mill.); CIL III 12371, Montana;
co(n)s(ularis) Ratiariensia 3–4 (1987) 155, Montana. – STEIN 76; FITZ 17–19.
Ad hunc et tit. Histrianum SCIV 2 (1951): 2, 137–157 (cf. Bull. 1958: 341; AE 1960: 334) = SEG 19
(1963) 476 = FITZ n. 10 = I. Stoian, Études Histriennes (Coll. Latomus 123. 1972), pp. 81–108 (87
sq.) = ISM I 378 A: τῷ κρ[ατίστ]ῳ ὑπατικῷ Ἰουλ[ίῳ Σ]εουήρῳ, et tit. Troesmitanum SCIV 4
(1953) 562–568 (581), n. 2 = AE 1960: 337 = FITZ n. 11 = ISM V 158: [s]u¸b Iul. Severo leg. Aug. pr.
pr., rettulit FITZ 18; 41 sq. His titulis addendus videtur etiam Histrianus Dacia 2 (1925) 318, n. 31 =
ISM I 137: Ἰουλίου Σεουήρο[υ] ὑπατικοῦ. Cf. etiam G. Mihailov, ‘Monuments antiques de Varna
et de sa région’, BMusNat Varna 13 (1977) 142 sq., n. 1, qui fragmentum epistulae Iulii Severi
(praesidis ut videtur) edidit. – De tit. ISM I 378 tractavit etiam T. Hauken, Petition and response. An
epigraphic study of petitions to Roman emperors 181–249. Monographs from the Norvegian institute
at Athens. 2.) Bergen 1998, pp. 170–178, n.1.
20:091 Iulius Crass[ipes], cos. suff. 140 (DNP 12/2, 1031 sq., n. II 50 a, cf. PIR 2 I 278; RE X 577, n.
199). – Sub Pio, post a. 140 (sed cf. infra). – (per illum) [leg. Aug. pr. pr.?] CIL III 13727, Abritus.
STEIN 76; FITZ 14.
Primis Pii annis eum adiudicavit G. Alföldy, Konsulat (1977), p. 230; consul suffectus fuit a. 140 (v.
K. Dietz, Beiträge zur Archäologie in der Oberpfalz 3, 1999, 254 sq.). – Fieri posse ut Iulius Crassipes
legatus Thraciae (non Moesiae inferioris) etiam in tit. CIL III 13727, Abritus, memoratus sit, quia
castellum Abriti eo tempore intra fines Thraciae fuisse possent, proposuit P. Weiss, Chiron cit., pp.
361–371 = AE 2006: 90, cf. 22:019 a, infra.
20:092 C. Avidium Cassium (PIR 2 A 1402; RE II 2378 sqq., n. 1; DNP 2, 369 [1]) a. 161 Moesiam
inferiorem rexisse proposuit K. Dietz, Chiron 11 (1981) 277–301 (292–296), diploma integrans quod
ediderat Miroslava Mirkovic, ZPE 36 (1979) 228–232 quodque nunc etiam in RMD II, n. 111
invenies.
20:093 M. Servilius Fabianus Maximus, cos. suff. 158 (PIR 2 S 583; RE Suppl. XIV 664 sqq., n. 55 a;
DNP 11, 469 [II 3]). – A. 162 (162/164?). – leg. Augustorum pro praetore provinciarum Mysiae
superioris item Mysiae inferioris 77 (CIL VI 1517, cf. add. pp. 4708 sq.; D. 1080); leg. Aug. pr. pr.
51

CIL III 12514 (a. 162); CIL III 12385; RA 2 (1915): 2, 181–184 (184), n. 137, Sexaginta Prista; [leg.
Aug.] pr. pr. Analele Acad. Române, ser. 2, vol. 35 (1912–13. Mem. Sect. Istor. 1913), pp. 493–502,
n. 2 = ÖJh 16 (1913), Beibl. 209 sq. = AE 1920: 54 = ISM V 135, Troesmis; leg. Aug(ust)or. pr. pr.
RFIC 2 (1924) 317 = AE 1925: 109, Durosturum; v. c. … co(n)s(ularis) n(oster) Studia Balcanica 1
(1970) 55–58 = AE 1969–70: 567, Locus Subiati (prope Durosturum); [ἡγ]ησάμενος AA 29 (1914)
435 = Dacia 4 (1960) 267–272 (ubi cett. edd. enumerantur); cf. AE 1962: 145 = SEG 24 (1969) 1061
= FITZ n. 12 = ISM II 65, Tomis. Cf. etiam CIL III 12373 = E. Kalinka, Ant. Denkmäler in Bulgarien
(1906), coll. 153 sq., n. 170, Municipium Montanensium; SCIV 14 (1963) 81–83, n. 4 = FITZ n. 13 =
ISM II 66, Tomis. – STEIN 76 sq.; R. Syme, Dacia 12 (1968) 337, n. 13.
20:096 M. Macrinius Avitus Catonius Vindex (PIR 2 M 22; RE XIV 163 sqq., n. 2; DNP 7, 625 [1]). –
Sub Marco solo imperante (169–176), ut videtur. – leg. Aug. pr. pr. prov. Moes. inf. 86 (CIL VI 1449,
cf. add. p. 4700; D. 1107); leg. Aug. pr. pr. A. Radulescu, Inscripții grecești și latine din Dobrogea
(1964), pp. 179–181 = AE 1971: 429 = ISM V 248; ὑπατεύων D. M. Teodorescu, Monumente
inedite din Tomi (1915), p. 126, n. 63 = Dacia 12 (1968) 401 = AE 1972: 541 = ISM II 116, Tomis. –
STEIN 79; FITZ 21–23; J. Fitz, Epigraphica 28 (1966) 50–94; E. Doruțiu-Boilă, Dacia 12 (1968) 400–
403.
20:097 a (1) T. Aurelius Calpurnianus Apollonides legatus Moesiae inferioris a. 174 honoribus a
Chersonesiis affectus esse putatur: tit. VDI 1995, 4, pp. 58–86 (cf. VDI 1996, 1, pp. 48–60) = SEG 45
(1995) 985 = AE 1996: 1359 (cf. AE 1999: 1350) = VDI 230 (2000) 118–135 = AE 2000: 1275,
Chersonesus.
Si vero idem est atque homonymus vir ordinis equestris PIR 2 A 1471, non praeses Moesiae fuit sed
alio munere functus est, cf. praesertim R. Haensch, ’Rom und Chersonesus Taurica …, in: Ethnic
contacts and cultural exchanges North and West of the Black Sea, ed. V. Cojocaru. Iași 2005, pp. 255–
268 (255–260), ubi Haensch ’[von] einem kleineren … militärischen Kommando, speziell für den
Bereich der Krim’ loquitur; similiter iudicaverunt Ségolène Demougin – X. Loriot, ZPE 151 (2005)
230 (= AE 2006: 1225).
20:097 a (2) P. Calpurnius Iulianus (PIR 2 C 270; RE III 1373, n. 47). – 177–180. – [leg.] A˛ug. pr. pr.
[pro]v¸. [Moe]s¸iae [inferiori]s ? CIL III 1566 (cf. p. 1419) = D. 3891 = Röm. Österreich 3 (1975) 178
= IDR III: 1, 67 = E. Doruțiu-Boilă, StudClas 22 (1984) 109–115 (cf. etiam W. ECK, Die Statthalter
der germanischen Provinzen vom 1.–3. Jahrhundert (1985), p. 74, adn. 6), Ad Mediam; [leg. Augg. pr.
pr. Moes. inf.] Inscr. latines de Novae (Poznan 1992), pp. 68–70, n. 38, Novae.
Si recte viderunt E. Doruțiu-Boilă et W. Eck, ll. cc., P. Calpurnius Iulianus (21:17) e fastis Daciae
superioris tollendus est.
20:099 M. Pontius Laelianus, cos. ord. 163 (PIR 2 P 805; RE XXII 39, n. 34; DNP 10, 140 [II 3]). –
Sub Marco et Vero (166–167?). – [l]eg. Aug. pr. pr. CIL III 6182 = ISM V 144, Troesmis; cf. Histria
7 (= Mem. Sect. Istor. 2. 1924), pp. 47–51, n. 40 = SEG 2 (1925) 45 = ISM I 69, Histria; necnon
Arheologia (Bulg.) 22 (1980) 38, n. 6 = AE 1985: 747, Montana; leg. Augg. pr. pr. V. Božilova, in:
Montana I (Sofia 1987), p. 22, n. 2 = AE 1987: 869, prope Montanam; leg. Aug[g. pr. p]r. Montana I
(v. supra), p. 23, n. 3 = AE 1987: 870, prope Montanam. – STEIN 78.
Tit. AE 1987: 869 demonstrat eum sub Marco et Vero hanc provinciam rexisse; quod in tit.
Troesmitano [l]eg. Aug. dicitur, nullo modo contra testatur, cf. B. E. Thomasson, ZPE 52 (1983) 125–
135. – Si eius est tit. Characenus ZPE 112 (1996) 229–234, de a. 166–167 agitur; tamen e solo
cognomine haec pauca manent: [- - -]a˛n˛us.
Laterculum eorum, qui sub Commodo Moesiam inferiorem rexerunt, composuit K. Wachtel, Acta
Centri historiae. Terra antiqua Balcanica 2 (1987), pp. 284 sqq. (= AE 1987: 858).
20:101 [? Cn. Su]ellius Rufus (PIR 2 S 951; RE Suppl. XV 465, n. 19 a). – 191–192 (191–193?). – leg.
pr. [pr. prov. Moesiae inferioris - - -] BIAB 37 (1987) 7–60 (27–38) = AE 1987: 893, Oescus.
Ob fragm. Bucarestae asservatum, quod Cn. Sue[l. Rufum] Cos. Gen. l[eg.] memoret, E. Doruțiu-
Boilă, ‘Legaten von Moesia inferior zwischen 190 und 198’, ZPE 58 (1985) 197–203 (= AE 1985:
725), praesides nn. 101, […]ellium Rufum (sub Commodo), et 106, Cosc(onium) Gentianum (sub
Septimio Severo), unum eundemque posuit, qui a. 193 Moesiam inferiorem rexerit. Et K. Wachtel,
Acta Centri historiae. Terra antiqua Balcanica 2 (1987), pp. 284 sqq., Cn. Suellio Rufo Cossonio
52

Gentiano annos 191–193/194 tribuit, P. Septimio Getae annos 186/7 vel 187/8–191. Tamen
quaerendum videtur, cui provinciae Geta a. 193 (post fratrem imperatorem factum) praefuerit nisi
Moesiae. Constat enim Daciae Polum Terentianum eo anno praefuisse. Fieri autem potest, ut Severus
aestate a. 193 fratrem Terentiano succedere iusserit, cf. A. R. Birley, Septimius Severus ( 2 1988), p.
109, necnon K. Wachtel, o. c. 285, adn. 9.
20:102 ? – Sub Commodo (haud ante a. 185?). – (κηδεμών) CIL III 13750 = IGR I 860 (v. 29),
Chersonesus Taurica. – STEIN 81; F. Grosso, Commodo (1964), pp. 414. 507 sq.
Fragm. pro certo aetati Commodi adiudicari posse negat K. Wachtel, Acta Centri historiae. Terra
antiqua Balcanica 2 (1987), p. 284, ita ut num de P. Septimio Geta (infra, 20:104) cogitari possit
dubium videatur.
20:103 a [? L. Septimius Flac]cus. – 184–192. – Fragm. quod sciam ineditum, v. K. Wachtel, Acta
Centri historiae. Terra antiqua Balcanica 2 (1987), pp. 285 sq., Sexaginta Prista.
De legatis Augusti pro praetore Moesiae inferioris A. D. 193–217/8 disputavit D. Boteva, ZPE 110
(1996) 239–247.
20:104 P. Septimius Geta, cos. II 203 (PIR 2 S 453; RE Suppl. XIV 661, n. 31 a; DNP 11, 430 [II 2]).
– A. 193. – leg. Augg⟦g.⟧ pr. pr. provinciae Mysiae inferioris 93 (AE 1946: 131), Lepcis magna; leg.
Augg. pr. pr. Novensia 15 (2004) 19–21 = AE 2004: 1242, Oescus; cf. SHA, v. Sept. Sev. 8, 10. –
STEIN 81 sq.
Quaerendum videtur, cui provinciae Geta a. 193 (post fratrem imperatorem factum) praefuerit nisi
Moesiae. Constat enim Daciae Polum Terentianum eo anno praefuisse. Fieri autem potest, ut Severus
aestate a. 193 fratrem Terentiano succedere iusserit, cf. A. R. Birley, Septimius Severus ( 2 1988), p.
109, necnon K. Wachtel, o. c. 285, adn. 9. De ea re cf. 20:101.106.
20:106 Cosc(onius) Gentianus (PIR 2 C 1526; RE IV 1670, n. 15; DNP 3, 212 [II 1]). – 193–197 (sed
cf. infra et 20:101). – ὑ(πατεύων) sive ὑπ(ατεύων) nummi Marcianopolitanorum apud B. Pick, Die
antiken Münzen Nord-Griechenlands, I: 1 (1898), pp. 199 sq., nn. 544–547. 549–553, cf. 548; SNG,
Dan. Nat. Mus., fasc. 6 (1942), tab. 4, n. 206 (etc., v. STEIN); nummi Nicopolitanorum apud B. Pick,
o. c., I: 1 (1898), pp. 357 sq., nn. 1264 sq., 1267–70. cf. 1266; διέπων τὴν ἐπάρχειον (sic!) Inscr. or.
sept. Ponti I 2 174 = IGR I 854, Olbia (si eius est); πρεσ. τῆς ἐπαρχ[είας] Pontica 25 (1992) 178–181,
n. 4 = AE 1994: 1533, Callatis. Cf. etiam fragm. CIL III 7516 = Studii și cerc. știintif. 4 (1953) 474–
476, n. 4 = AE 1956: 214 = ISM V 294 (infra, 20:157). – STEIN 84.
[Cn. Sue]llius Rufus (20:101) et Cosconius Gentianus unus idemque fuisse videtur, qui nominibus
usus Cn. Suellio Rufo Cosconio Gentiano a. 191–193 (fortasse diutius) Moesiam inferiorem regebat.
De ea re et de P. Septimio Geta et ipso praeside Moesiae inferioris a. 193, ut videtur, vide sub 20:101.
104.
20:107 C. Ovinius Tertullus (PIR 2 O 191; RE XVIII: 1, 1995 sq., n. 10; DNP 9, 119 [II 4]). –
198/201. – leg. Augg. pr. pr. CIL III 14428 = D. 8915 = ILBulg 260 (20.VII.198), cf. Arheologičeski
Vesti 2 (2001) 17 (non vidi) = AE 2001: 1748 = 2003: 1569 (novo fragm. addito); Pontica 13 (1980)
140–144, n. 1 = AE 1981: 747, prope Tomis (a. 200); CIL III 7540 = IGR I 612 = ISM II 84, Tomis (a.
201); Sbornik 18 (1901) 759–761, n. 56 = AE 1902: 125, Sostra; leg. Aug. pr. pr. CIL III 7603 = ISM
V 95 a (mill. a. 200); leg. pr. pr. CIL III 7604 = ISM V 96 (mill. a. 200). 7602 (item). 14461 (item);
ISM V 2 (item); leg. pr. pr. Pontica 13 (1980) 145 sq., n. 2, prope Tomis (a. 200); l¸e¸g¸. (sic!) p¸r¸. [pr.]
Pontica 24 (1991) 123–126, n. 1 = AE 1993: 1374, prope Tomis (mill. a. 200); v. c. … co(n)s(ularis)
CIL III 14447 = ISM I 359; Histria 4 (Analele Acad. Române 38. Mem. Sect. Istor. 15. 1915–16,
impr. 1916), pp. 633–637, n. 30 = AE 1919: 14 = ISM I 360, Histria; co(n)s(ularis) CIL III 12370,
Municipium Montanensium; ὑπατεύων τῆς ἐπαρχείας … πρεσβ. Σεββ. ἀντιστρ. AM 48 (1923) 102
sq., n. 8 = AE 1926: 96 = IGBulg II 616, Nicopolis ad Istrum; AM 48 (1923) 103 sq., n. 9 = IGBulg II
617, ib.; Sbornik 18 (1901) 707 = AE 1902: 105 = IGR I 575 = IGBulg II 618, ib.; Sbornik 18 (1901)
720 sq., n. 9 = AE 1902: 114 = IGR I 576 = 1418 = IGBulg II 619, ib.; Izvestija Muzej Burgas 2
(1965) 153–155, n. 4 = SEG 24 (1969) 953, ib.; πρεσβ. Σεβ. ἀντιστρ. cf. STEIN 85 cum adn. 6;
IGBulg II 619 bis, ib.; ὁ κράτιστος φίλος ἡμῶν (sc. imperatorum) καὶ πρεσβευτής AM 48 (1923)
99–102, n. 7 = AE 1926: 95 = IGBulg II 659 (in fine), ib.; ὁ διέπων [τ]ὴ[ν] ἐπάρχειον (sic)
ὑπατικός AEM 11 (1887) 44–47, n. 57 = IGR I 614 = ISM II 83, Tomis; [ὑπατικ]ός Histria (Analele
53

etc. 1916), pp. 637–641, n. 31 = ISM I 87, Histria. Cf. etiam CIL III 781 = D. 423 = IGR I 598, Tyras
(paullo ante 17.II.201); SCIV 10 (1959) 321–335 = AE 1960: 363 = SEG 19 (1963) 461 = I. Stoian,
Tomitana. [Biblioteca de arheologie. 6.] Bucureștiu (1962), pp. 113–122 (114 sq.), n. 22 = FITZ n. 16
= ISM II 82, Tomis. ὑπα(τεύων) nummi Nicopolitanorum apud B. Pick, o. c., I: 1 (1898), pp. 358–
361, nn. 1271 sq., 1274 sq., 1277–83, cf. 1273. 1276; pp. 389 sq., nn. 1449–52; pp. 400–403, nn.
1517. 1519–28. 1530 sq., 1533, cf. 1516. 1518. 1529. 1532. 1534.; pp. 419 sq., nn. 1622 sq., 1625, cf.
1624; SNG, Dan. Nat. Mus., fasc. 6 (1942) tab. 6, n. 273; Ibid., Coll. Evelpidis I (1970), nn. 845. 850
(etc., v. STEIN). Praeses provinciae Mysiae inferioris Dig. 49, 15, 9; cf. 38, 17, 1, 3; Cod. Iust. 8, 50,
1. – STEIN 84–86.
20:110 L. Iulius Faustinianus (PIR 2 I 304; RE X 585 sq., n. 226). – A. 208. – le[g.] Aug[g]⟦g.⟧ pr.
[pr.] CIL III 6177 = ISM V 150, Troesmis; leg. Aug. n. CIL III 7485, Axiopolis; ὑπατεύων τῆς
ἐπαρχείας … πρεσβευτὴς [τῶ]ν Σεβαστῶν ἀντιστράτηγος AM 48 (1923) 109 sq., n. 19 = IGBulg
II 624, Nicopolis ad Istrum; AM 48 (1923) 110, n. 20 = IGBulg II 626, ib.; AM 4 (1923) 111, n. 21 =
IGBulg II 625, ib.; co(n)s(ularis) Archeologia (Polon.) 28 (1977) 117–124 = ib. 31 (1980) 101 sq. =
AE 1982: 849 = Eos 69 (1981) 101 = AE 1983: 878 = ILBulg 268 ter = Inscr. lat. de Novae 28, Novae
(15.V.208); ὑ(πατεύων) nummi Marcianopolitanorum apud B. Pick, o. c. I: 1 (1898), pp. 201–204,
nn. 561–577, cf. 560; pp. 212–214, nn. 610–621; SNG, Dan. Nat. Mus., fasc. 6 (1942), tab. 4, nn.
207–210; Ibid., Coll. Evelpidis I (1970), n. 810 (etc., v. STEIN). – STEIN 88 sq.; J. Fitz, AAntHung 9
(1961) 186, adn. 191 b.
20:112 C. Iulius Quintillianus (PIR 2 Q 17; RE XXIV 1268, n. 2; DNP 3, 40 [II 121]). – A. 215. – leg.
Aug. pr. pr. AKB 28 (1998) 96–110, n. 1 = AE 1998: 1618 = RMD IV, pp. 609 sq., App. I: 1 = RGZM
73 (tabula hon. miss. 13.XII.215); ὑπ(ατεύων) sive ὑπα(τεύων) nummi Marcianopolitanorum apud
B. Pick, o. c. , I: 1 (1898), pp. 218–220, nn. 635–648; pp. 222–231, nn. 653 sq., 656. 658–661. 663–
667. 669–695, cf. 655. 657. 662. 668; SNG, Coll. Evelpidis I (1970), nn. 811 sq., cf. Ibid., Dan Nat.
Mus., fasc. 6 (1942), tab. 4, nn. 216. 219 sq. (etc., v. STEIN). – STEIN 90.
20:114 P. Fu… Pontianus (PIR 2 F 496; RE VII 188 sq.). – Sub Macrino (217–218). – ὑπ(ατεύων)
nummi Marcianopolitanorum apud B. Pick, o. c., I: 1 (1898), pp. 234–248, nn. 708–718. 720–732.
734–754. 757–760. 762–771. 773–777. 779–784, cf. 719. 733. 755 sq., 761. 772. 778; SNG, Dan. Nat.
Mus., fasc. 6 (1942), tabb. 4 sq., nn. 221–224. 226; Ibid., Coll. Evelpidis I (1970), nn. 815 sq. (etc., v.
STEIN); Nicopolitanorum apud B. Pick, o. c., I: 1 (1898), pp. 431 sq., nn. 1679–1681, cf. 1682: Coll.
Wadd. (1898), p. 442, n. 7193. – STEIN 91.
De nominibus et cursu honorum eius sub Macrino disputavit Dilyana Boteva, ZPE 110 (1996) 248–
252 (cf. supra, sub 19:34).
20:118 a [- - -]l¸ius Gratilianus V[- - -]. – Sub Elagabalo (an Severo Alexandro?). – Archeologia
(Polon.) 54 (2003) 44–50, n. 1 = AE 2004: 1243, Novae.
Post cognomen Gratiliani potius v. [c.] integrandum suspicor.
20:121 L. Mantennius Sabinus (PIR 2 M 172; RE XIV 1254, n. 3; RE Suppl. XIV 274, n. 3; DNP 7,
830 [1]). – 227/229. – leg. Aug. pr. pr. Archeologia (Polon.) 19 (1968) 117–142 (120 sq.) = AE 1972:
526 = Inscr. lat. de Novae 13 = Inscr. gr. et lat. de Novae 25, Novae (5.X.227); v. c. … co(n)s(ularis)
n(oster) Analele Acad. Române 36. (Mem. Sect. Istor. 13. 1913–14), pp. 389 sqq., n. 27 = AA (1915)
245, n. 18 = AE 1922: 73 = ISM V 57, Ulmetum (a. 229); SCIV 8 (1957) 317–321 = AE 1960: 349 =
FITZ n. 19 = ISM V 8, Capidava (a. 229); πρεσβ. Σεβ. ἀντιστράτηγος Izvestija Muzej Varna 4
(1968) 162 sqq., n. 4 = IGBulg I 2 70 bis, Odessus. – STEIN 96; FITZ 29 sq.
20:123 C. Messius Q. L. Decius Valerinus (PIR 2 D 28; RE IV 2287, n. 22; DNP 3, 348 sq. [II 1]). –
A. 234. – leg. Aug. pr. pr. provinciarum Moesiae itemque Germani(a)e inferiorum Arheologia 28
(1986) 36, n. 2 = AE 1985: 752, Montana; pr. pr. leg. ‘suus’ (sc. Severi Alexandri) CIL III 12519 (cf.
p. 2316 45 55 ), mill. viae Odesso per interiora ad ripam Danuvi ducentis; leg. ac [p]r(aeses) provinciae
CIL III 13724; ὑπατ(εύων) Godišnik Arh. Muzej Plovdiv 2 (1950) 89–98 = AE 1951: 9 (cf. Fasti
arch. 12, 1957, 243, n. 3807 = AE 1961: 129) = IGBulg II 640 = FITZ n. 20, Nicopolis ad Istrum; cf.
CIL III 13758 (ibi fere ubi n. 12519, supra). Cf. etiam fragm. Dacia 19 (1975) 257 sq., n. 3 = AE
1977: 761 = ISM V 269, Noviodunum. – STEIN 97; FITZ 30 sq.
54

Eundem esse imperatorem C. Messium Q. Decium Traianum negant et STEIN et G. Barbieri, Omagiu
lui Constantin Daicoviciu (1960), pp. 11–13, et ceteri plerique; fieri posse non excludit FITZ;
demonstravisse vero videtur G. Alföldy, Epigraphica 40 (1978) 59–90 (71–76), de nominibus ample
disserens (cf. AE 1978: 440). Cf. etiam X. Loriot, in: Les empereurs illyriens. Actes du colloque de
Strasbourg (11–13 octobre 1990). Strasbourg 1998, p. 44; A. R. Birley, ibid., pp. 68–73.
20:129 Domitius Antigonus (cf. PIR 2 D 149; DNP 3, 755 sq. [II 5]). – 235–236 (Maximino cos. et
solo imperante). – v. c. leg. Aug. pr. pr. Klio 39 (1961) 215–221 = AE 1964: 180 = FITZ n. 21,
Candidiana (?); Arheologija 18 (1976) 61–63 = AE 1985: 726, Durosturum; leg. Aug. pr. p[r.] CIL III
14429.
Nomina per tit. AE 1985: 726 certo innotuerunt.
20:131 Tullius Menophilus (PIR 2 T 387; RE VII A 1316 sqq., n. 45; DNP 12/1, 906 [II 7]). – 239–
240 (Gordianus ὕπατος τὸ α΄; per annos c. tres, Petr. Patr., scil. c. a. 238/240 vel 239/241). –
ὑπατεύων τῆς ἐπαρχείου … πρεσβ. Σεβ. ἀντι{σ}στράτηγος Sbornik 18 (1901) 721–723, n. 10 =
AE 1902: 115 (cf. RA 1907: 2, 420 sq., n. 9) = IGR I 580 (cf. 1422) = IGBulg II 642, Nicopolis ad
Istrum; AM 48 (1923) 113 sq., n. 25 = AE 1926: 99 = IGBulg II 641, Nicopolis ad Istrum;
ὑπ(ατεύων) nummi Marcianopolitanorum apud B. Pick, o. c., I: 1 (1898), pp. 301–303, nn. 1087–97;
pp. 307–317, nn. 1121–70; SNG, Dan. Nat. Mus., fasc. 6 (1942), tab. 5, nn. 251. 255–259; Ibid., Coll.
Evelpidis I (1970), nn. 833. 835–837 (etc., v. STEIN); δοὺξ Μυσίας Petrus Patricius fragm. 8 (FHG
IV 186 M. = Exc. de legat., ed. de Boor, 1903, p. 392, n. 9). – STEIN 98–100; FITZ 31–34.
Titulos IGBulg II 641 sq. oculis inspectos Tullio (sic!) Menophilo vindicare posse sibi visus est G.
Mihailov ad titt. – Etiam fragm. a. 240 (Gordiano [trib. pot.] III), quod edidit M. Pârvan, Histria 7 (=
Mem. Sect. Istor. 2. 1924), pp. 82 sq., n. 54 = Histria I (1954) 514, n. 11 = AE 1955: 259 (cf.
Philologus 101 (1957) 154–158 [p. 158] = AE 1958: 188) = D. M. Pippidi, Epigr. Beiträge (1962), pp.
192–201 (198–201) = AE 1964: 277 = FITZ n. 22 = ISM I 168, Histria, Tullio Menophilo tribuendum
videtur, si recte vidit G. Mihailov in titt. IGBulg II 641 sq. (supra).
20:133 Sab(ucius?) Modestus (PIR 2 S 5). – 241–244. – ὑπ(ατεύων) nummi Nicopolitanorum apud B.
Pick, o. c., I: 1 (1898), pp. 504–518, nn. 2040–83. 2085–2107, cf. 2084; SNG, Dan. Nat. Mus., fasc. 6
(1942), tab. 6, nn. 286–288. 290, cf. 289; Ibid., Coll. Evelpidis I (1970), n. 866 (cf. 865), etc., v.
STEIN. – STEIN 100 sq.
Eundem esse C. Sabucium Secundum Paulum Modestum leg. Auggg. pr. pr. Bithyniae – Ponti, recte
arbitrari puto editores plumbi Chiron 38 (2008) 247–251, n. 18 (v. 27:053 a [6], infra).
20:135 C. P[…] (cf. PIR 2 P 193). – leg. A[ug.] pr. [pr.] CIL III 7606 = ISM V 98 a, Carsium. –
STEIN 100; FITZ 32 sq., 37 sq.
Idem vulgo putatur C. Pe[…] (PIR 2 P 193), qui teste tit. CIL III 7607 = ISM V 99, Carsium (mill.),
leg. Aug. pr. pr. huius provinciae fuit; tamen quo imperante Moesiam inferiorem rexerit haud plane
constat; praeterea notandum est nomen legati in ISM V 99 partim erasum esse, in ISM V 98 a
inscriptioni novae aetatis Diocletiani partim cessisse. – Idem fortasse C[- - -] leg. pr. pr. Pontica 24
(1991) 126–132, n. 2 = AE 1993: 1375, mill. aetatis Gordiani III. – Huic vulgo tribuitur etiam fragm.
a. 240 (Gordiano [trib. pot.] III), de quo supra, sub Tullio Menophilo (20:131) egimus.
20:138 Prast(ina) Messallinus (PIR 2 P 928; RE XXII 1719 sq.). – 244–247. – co(n)[s(ularis)] JRS 71
(1981) 101, n. 3 = AE 1981: 743, Sacidava; ὑπ(ατεύων) nummi Marcianopolitanorum apud B. Pick,
o. c., I: 1 (1898), pp. 321–325, nn. 1194–1209, etc., v. STEIN et PIR 2 ). – STEIN 102; FITZ 34–36.
Severianum post Messallinum in Moesiam missum esse contendit FITZ.
20:144 a C. Iulius Victor. – 253–260. – agens praes. provin. Pontica 24 (1991) 132–136, n. 3 = AE
1993: 1376, mill. aetatis Valeriani et Gallieni.
20:146 a Titius Saturninus. – 268–270. – agens praes. prov. Pontica 24 (1991) 136–139, n. 4 = AE
1993: 1377, mill. aetatis Claudii Gothici.
20:148 ? – Sub Aureliano (a. 270?). – leg. Aug. pr. pr. CIL III 14460 (mill.), prope Sexaginta Prista.
– STEIN 107; cf. FITZ 37.
Idem potest esse Sallius Aristaenetus, qui sequitur (20:148 a).
55

20:148 a Sallius Aristaenetus (PIR 2 S 78; DNP 10, 1252 [2]). – Sub Aureliano (a. 270?). – leg. Aug.
pr. pr. Pontica 26 (1993) 197–206 = AE 1994: 1532, Tomis.
Idem esse potest atque anonymus CIL III 14460 (supra, 20:148), uterque enim leg. Aug. pr. pr. est sub
Aureliano trib. pot. (sine iterationis numero).
20:149 M. Aur(elius) Sebastianus (PIR 2 A 1605; RE II A 953, n. 1). – Sub Aureliano (ab a. 271). – v.
p. p. p. (i. e. vir perfectissimus praeses provinciae) STEIN 106, Sexaginta Prista; cf. RA 1915: 2, 184
sq., n. 139, ib.; [ὑπ]α[τε]ύων [τῆς] ἐπα[ρχείας] ὁ δια[σημ]ότατος (an δια[τιμ]ότατος ?) AEM
17 (1894) 188 sq., n. 45 = IGR I 591 (= 1432) = IGBulg II 734, Discoduraterae; ὁ δια˛[σημότα]τος
ὑπατικός … πρεσβ. τοῦ Σε[β.] T. Ivanov – R. Ivanov, Nicopolis ad Istrum (Sofia 1994), pp. 150–
152, n. 7 = SEG 44 (1994) 635 = T. Ivanov, in: Studia in honorem G. Mihailov (1995), pp. 235–240 =
AE 1995: 1363 (ubi ὑπα[τεύων] integratur) = IGBulg V 5216 = AE 1999: 1384, Nicopolis. – STEIN
106 sq.; FITZ 38.
De annis 270/271 cogitant STEIN et E. Doruțiu-Boilă, Dacia 12 (1968) 405 sq. – Cur Nicopolitani eum
legatum Augusti pro praetore venerati sint, Sexaginta Pristani autem eodem fere tempore virum
perfectissimum praesidem provinciae, quaero, incerti fortasse, quomodo edictum illud Gallieni
interpretandum esset.
INCERTI AEVI
20:150 Antonius Hiberus (PIR 2 A 836; RE I 2632, n. 63). – Sub Pio (nisi iam ultimis Hadriani annis),
ut videtur. – gravissimus praeses CIL III 781 (cf. 12509 et pp. 1009 sq.) = D. 423 = IGR I 598, Tyras;
(et sunt [in Moesia inferiore sub Ant]onio Hibe[ro]) RMD IV 265. – STEIN 69.
Probabiliter idem fuisse putatur ac M. Antonius Hiberus, cos. ord. 133. Fieri potest ut eiusdem mentio
fiat in tit. SCIV 2 (1951): 2, 137 sqq. (cf. Bull. 1958: 341; AE 1960: 334) = SEG 19 (1963) 476 = FITZ
n. 10 = I. Stoian, Études Histriennes (Coll. Latomus 123. 1972), pp. 81–108 (87 sq.) = ISM I 378 B. C,
Histria, ubi nomen Anton[i claris]simi (sic!) memoriae [viri] in C, vv. 16 sq. legitur, in B, v. 19,
autem Ἀ[ν]τωνίῳ Ἱ[β]ήρ[ῳ]. Cum ex eodem tit. constet Antonium τῷ κρ[ατίστ]ῳ ὑπατικῷ
Ἰουλ[ίῳ Σ[εουήρῳ praecessisse neque ullum Iulium Severum praesidem Moesiae inferioris post
aetatem Antonini Pii cognoverimus (sed duos vel tres ante mortem Pii, sc. Cn. Minicium Faustinum
Sex. Iulium Severum, cos. 127, et praesides vel praesidem annorum 159 et 160, cf. supra, nn. 88–90),
probabilis coniectura est Antonium Hiberum, cos. ord. 133, primis Pii annis Moesiam inferiorem
rexisse.
20:151 Clau(dius) N[at]alianus (PIR 2 C 939). – Sub Philippo (Philippis ?) vel postea, ut videtur. –
ὑπατεύ(ων) … πρεσβ. Σεββ. ἀντιστρ. AEM 15 (1892) 211 sq., n. 86 = IGR I 582 (= 1424) =
IGBulg II 645, Nicopolis ad Istrum. – STEIN 107 sq.
Quibus imperantibus provinciam rexerit, quaesiverunt et G. Mihailov (IGBulg) et G. Alföldy,
Byzantinoslavica 34 (1973) 239 sq. Philippum (nomina unius imperatoris erasa sunt, quamquam
legatus πρεσβ. Σεββ. ἀντιστρ. dicitur) praeferendum iudicavit M. Peachin, Atti XI congr. 1997, II
545–551 = AE 1999: 97.
c. Moesia alterutra
20:162 M. Cornelius Nigrinus Curiatius Maternus (PIR 2 C 1407; SPQR 32–34.; RE IV 1417 sq., n.
276; RE Suppl. XIV 107 sq., n. 276; DNP 3, 195 [II 36]). – Sub Domitiano (ut videtur) vel postea. –
leg. Aug. pr. pr. provinc. Moesiae CIL II 3783 = II 2 14, 1, 126, Liria Edetanorum; CIL II 6013 = II 2
14, 1, 125, ib.; CIL II 2 14, 1, 124 (cf. LP III, coll. 56 sq. n. 26), ib. – STEIN 111.
Consulatum anno 83 tribuerunt G. Alföldy – H. Halfmann, Chiron 3 (1973) 353–356; iidem de
legatione primum Moesiae nondum divisae, deinde Moesiae inferioris cogitaverunt (c. a. 85/89). Alii
(E. Groag, PIR 2 ; R. Syme, cum alibi tum Dacia 12, 1968, 332; STEIN etc.) aliter iudicaverunt. – De
fragmento minimo nomina eius continente Oesci ut videtur rep. vide G. Alföldy, RÉMA 1 (2004) 54–
58 = AE 2004: 1239, ubi edd. priores.
21. Dacia
56

Litt.: A. STEIN, Die Reichsbeamten von Dazien, [Dissertationes Pannonicae, I: 12.] Budapest 1944.
(Rec. R. Syme, JRS 36, 1946, 159–168 = Danubian Papers 160–172, add. 173–176.); I. PISO, Fasti
provinciae Daciae, I. Die senatorischen Amtsträger. [Antiquitas, I: 43.] Bonn 1993. – De fastis
praesidum equestrium (necnon ‘Finanzprokuratoren’) vide C. C. Petolescu, ‘Notes prosopographiques
(II): Procurateurs équestres de la Dacie romaine,’ Dacia 30 (1986) 159–165. – De legatis Daciae
aetatis Traianeae vide etiam C. C. Petolescu, AMN 26–30 (1989–93) 45–48; I. Piso, in: Ad fontes!
Festschrift G. Dobesch, Wien 2004, pp. 514–518.
21:001 (1) Iulius Sabinus. – Paullo ante a. 109. – (et sunt in Dacia sub D. Terentio Scauriano …
dimissis honesta missione a Iulio Sabino …) BVB 54 (1989) 137–151 = AE 1990: 860 = RMD III
148, prope Viminacium (dipl. mil. 14.X.109); cf. etiam ZPE 70 (1987) 189–194 = AE 1987: 854, ibid.
Iulium Sabinum aut praedecessorem Scauriani (i. e. primum Daciae legatum) aut ducem quendam
(fortasse equestris ordinis) fuisse censuit J. Garbsch, BVB cit.; illud praetulerunt PISO 3 sq., 10–13, n.
1, Scauriano (infra, 1 [2]) annos c. 109/110 tribuens, K. Wachtel, Klio 72 (1990) 473–477 (= AE
1991: 1331). – PISO 10–13, n. 1.
21:001 (2) D. Terentius Scaurianus (PIR 2 T 88; RE V A 669 sqq., n. 68; RE Suppl. XIV 757 sq., n.
68; DNP 12/1, 148 sq. [II 11]). – C. a. 109/110. – (et sunt in Dacia sub D. Terentio Scauriano …
dimissis honesta missione a Iulio Sabino …) BVB 54 (1989) 137–151 = AE 1990: 860 = RMD III
148, prope Viminacium (dipl. mil. 14.X.109); cf. etiam ZPE 70 (1987) 189–194 = AE 1987: 854, ibid.;
(quae est in Dacia sub D. Terentio Scauriano) CIL XVI 160 = Doc. IV 344 = IDR I 1, Porolissum
(dipl. mil. a. 110, v. infra); (et sunt in Dacia sub D. Terentio Scauriano) CIL XVI 57 = D. 2004 = IDR
I 2 (dipl. mil 17.II.110); CIL XVI 163 = Doc. IV 357 = IDR I 3, Porolissum (dipl. mil. 2.VII.110);
[legatus] eius (sc. Traiani) pro pr. CIL III 1443 = Doc. IV 479 = Apulum 9 (1971) 305–321 = AMN
13 (1976) 99–118 = AE 1976: 570 = IDR III: 2, 1 (= fragm. addito AE 2006: 1140), Sarmizegetusa.
Cf. etiam CIL III 1081 = D. 3594 = IDR III: 5, 202, Apulum. – STEIN 9 sq.; PISO 13–18, n. 2.
Videtur de provincia Dacia agi etiam in JRS 60 (1970) 142–153 = AE 1969–70: 583; cf. AMN 7
(1970) 511–515, prope Philippos rep., cuius versus ultimos plerique hodie ita restituunt: a Terent[io
Scau]riano consulare [exerci]tus provinciae nov[ae Daciae etc. – De diplomate CIL XVI 160, quod
L. Minicio Natale Q. Silvano Graniano consulibus (sc. a. 106) datum videtur, Traiano autem trib.
potest. XIIII, imp. VI, cos. V (sc. a. 110), vide RE Suppl. (W. Eck).
21:001 (3) Q. Baebius Macer, cos. suff. 103 (PIR 2 B 20; RE II 2731, n. 32; DNP II 394 [II 10]). – A.
114 (113/114?). – (quae sunt in Dacia sub Q. Baebio Macro) RMD IV 226 (dipl. mil. 3 vel 4.V.114);
([et sunt in Dacia sub (?) Q. Baebio Mac]ro) RMD IV 225 = RGZM 16 (dipl. mil. 17.XII.113 – 2 vel
3.V.114).
a. Dacia superior (sive Apulensis)
21:004 Q. Marcius Turbo Fronto Publicius Severus (PIR 2 M 249; RE XIV 1597 sqq. (cf. p. 2582), n.
107). – A. 119. – [- - - quae sun]t in Dacia super. sub Marci(o) Tur[bone - - -] AMN 38 (2001) 27–
36, n. 1 = AE 2001: 2150 = AMN 39–40 (2002–03) 48–50, n. 7 = AE 2003: 2047 = RMD V 351 =
AMN 41–42 (2004–05) 61–67 = AE 2005: 1703 (dipl. mil. 12.XI.119); Marcium Turbonem …
praefecturae infulis ornatum Pannoniae Daciaeque ad tempus praefecit SHA, v. Hadr. 6, 7; Dacia
Turboni credita, titulo Aegyptiacae praefecturae, quo plus auctoritatis haberet, ornato ib. 7, 3; cf.
etiam 122 (AE 1973: 459). – STEIN 14–16; I. I. Russu, Dacia și Pannonia inferior (1973), pp. 36–41;
Id., Dacia 18 (1974) 162–164.
Fieri potest ut iam a. 117 in Pannoniam Daciamque missus sit; certe eum in Dacia usque ad a. 119
mansisse testatur diploma.
21:005 Cn. Minicius Faustinus Sex. Iulius Severus, cos. suff. 127 (PIR 2 I 576; RE XV 1813 sqq., n.
11; DNP 6, 42 [II 133]). – 120–126. – (qui sunt in Dacia superiore sub Iulio Severo) SCIV 4 (1953)
542 = Dacia 1 (1957) 191–203 = AE 1958: 30 = Athenaeum 36 (1958) 9 = IDR I 5 = RMD I 17 (cf.
Doc. IV 360) (dipl. mil. 29.VI.120); ([et sunt in Da]cia supe[riore sub Iulio Se]vero) CIL XVI 68 =
IDR I 6, Porolissum (dipl. mil. 29.VI.120); ([quae est i]n Dacia superiore sub Iulio [Severo] legato)
ZPE 166 (2008) 276–284 (5.IV.121; diplomatum trium constitutionis eiusdem lectio communis);
(quae sunt in Dacia superiore sub Iulio Severo) RGZM 22 (14.IV.123); (qui sunt in Dacia superiore
57

sub Iulio Severo) AMN 2 (1965) 135–139 = AE 1967: 395 = IDR I 8 = RMD I 27, Tibiscum (dipl. mil.
31.I – 12.II.126); IDR I 9 = Banatica 3 (1975) 61–73 (cf. Forschungen zur Volks- und Landeskunde
19, 1976, 39–45) = RMD I 28, Tibiscum (dipl. mil. 31.I – 12.II.126); [l]eg. pr. pr. imp. Traiani
Hadria[n]i Aug. p[r]ovinciae Dacia[e] CIL III 2830, cf. 9891 = D. 1056, prope Burnum. – STEIN 19
sq.; PISO 42–46, n. 5.
Diploma AE 2001: 2150 = RMD V 351 non ad Iulium Severum referri posse docet diploma de quo v.
sub 21:4, supra.
21:007 C. Iulius Bassus, cos. suff. 139 (PIR 2 I 206; RE X 178, n. 120; DNP 6, 28 [II 29]). – A. 135. –
leg. Aug. pr. pr. CIL III 1078 = D. 2301 = IDR III: 5, 198, Apulum. – PISO 53 sq. n. 9.
Eiusdem nomina periisse possunt in diplomate anni c. 137, Drobeta 11–12 (2002) 120–126 = AE
2002: 1223.
21:011 M. Statius Priscus Licinius Italicus, cos. ord. 159 (PIR 2 S 880; RE III A 2218, n. 18; DNP 11,
928 sq. [II 3]). – 156/158. – ([et sunt in Dacia supe]r. sub Statio Prisco) [leg.] CIL XVI 107 = IDR I
15, Tibiscum (dipl. mil. 13.XII.156, vide infra); (qui sunt … in Dacia super. et sunt sub Statio Prisco)
leg. CIL XVI 108 = D. 2006 = IDR I 16, prope Apulum (dipl. mil. 8.VII.158); leg. Aug. prov. Daciae
leg. leg. XIII G. p. f. CIL VI 1523 (cf. add. p. 4709) = D. 1092; legatus (vel leg.) Aug. pr. pr. CIL III
7882, Germisara; CIL III 940 = Sargetia 5 (1968) 98–100 = AE 1971: 386 bis = IDR III: 3, 241,
Germisara; SCIV 13 (1962) 149 = Anuarul Inst. de Ist. si Arh. (AIIA), Cluj 18 (1975) 417 = IDR III:
2, 229, Sarmizegetusa; leg. [A]ug. pr. pr. La politique édilitaire dans les provinces de l’Empire romain
(II e –IV e siècles apr. J.-C.). Actes du I er Colloque Roumano-Suisse, Deva 1991 (Cluj 1993), p. 202 =
AE 1993: 1342, Germisara; legatus (vel leg.) eius (sc. Pii) pr. pr. CIL III 1416 = IDR III: 3, 276, Sub
Cununi; CIL III 1299 = BJ 177 (1977) 356, n. 26, Ampelum; consul designatus CIL III 1061 = D.
4006 = IDR III: 5, 185, Apulum. – STEIN 27 sq.; PISO 66–73, n. 16.
Diploma CIL XVI 107 anno 156 (13.XII) adiudicandum esse probavit B. Lõrincz, ZPE 52 (1983) 211
sq.
21:015 M. Claudius Fronto (PIR 2 C 874; RE III 2722 sqq., n. 157; DNP 3, 17 [II 31]). – 168–169. –
leg. Augg. pr. pr. Moesiae super. [et] Daciae Apule(n)sis simul 82 (CIL VI 1377 = 31640 = 41142; D.
1098). – STEIN 38–40; PISO 94–102, n. 21.
Cf. etiam quae supra (Moesia superior, n. 20:45) de M. Claudio Frontone praeside Moesiae superioris
adnotavi. De Frontone praeside trium Daciarum infra (n. 34) tractandum erit.
INCERTI AEVI
21:016 L. Annius Fabianus (PIR 2 A 643; RE I 2265, n. 39). – 126–167. – leg. Aug. pr. pr. provinc.
Dac. CIL III 1455–7972 = IDR III: 2, 84, Sarmizegetusa. – STEIN 26; PISO 54–56, n. 10.
Usque ad a. 126 Daciam superiorem rexit Iulius Severus (cf. n. 5), usque autem ad a. 167 Daciae legati
praesides praetorii fuerunt (leg. Aug. non impedit, quominus de annis 161–169 cogitemus). Legatio
Dacica nostri in cursu honorum inter praetorios honores memoratur; antea legatus legionis X Fretensis
fuerat, sc. sub praeside consulari provinciae Iudaeae (Syriae Palaestinae); consulares autem Iudaeam
iam ab annis c. 125 rexisse suspicati sunt H.-G. Pflaum, IEJ 19 (1969) 232 sq.; W. Eck, Senatoren von
Vespasian bis Hadrian (1970), pp. 17 sq., et alii. – Si cos. suff. fuit a. 142 (cf. L. Vidman, Fasti
Ostienses [ 2 1982], pp. 50. 124), inter Iulium Bassum (n. 7) et Mustium Priscum (n. 9) inserendus
videtur (PISO: 139–141/142).
21:017 Vide nunc supra, 20:97 a!
21:017 a (1) Ti. Cl(audius) [- - -]. – Sub Hadriano (127–132?). – [?leg. Aug. pr. pr.] CIL III 953 =
IDR III: 4, 230 (ubi edd. cett. enumerantur). – PISO 46–49, n. 6.
In tit. castellum aedificatum vel reparatum commemorante post imperatorem vix alium ac praesidem
provinciae nominatum esse iudicat PISO, qui de consule diplomatis AE 1990: 763 = RMD IV 247 (a.
132, ut videtur) cogitat.
21:017 a (2) Egnatius. – Sub Hadriano (127–132?). – [?leg. Aug. pr. pr.] SCIV 26 (1975) 344–347,
n. 1 = AE 1974: 564 = SCIV 29 (1978) 561 = AE 1978: 696 = IDR III: 4, 325. – PISO 50, n. 7.
Pariter ac de Ti. Claudio (supra, 17 a [1]) de hoc arguit PISO.
58

21:018 Tib. Iulius Flaccinus (PIR 2 I 310; RE X 588, n. 232). – 126–167. – leg. Aug. [pr. pr.] provinc.
[Dac.] CIL III 1461 = IDR III: 2, 95, Sarmizegetusa; leg. Aug. pr. pr. CIL III 7768 = IDR III: 5, 317,
Apulum; Anuarul Inst. stud. clas., Cluj 1 (1928–32): 2, 54 = AE 1934: 11 = IDR III: 2, 245,
Sarmizegetusa. – STEIN 27; PISO 77 sq., n. 19.
De a. c. 164–168 cogitat PISO.
21:020 [- - -]dius [- - -] – 126–167. – leg. Aug. [pr.] pr. [provinci]ae Dac. cos. CIL III 1465 = AMN
15 (1978) 182 sq., n. 2 = AE 1978: 672 = IDR III: 2, 101, Sarmizegetusa. – STEIN 27; PISO 57 sq.
De P. Orfidio Senecione, cos. suff. 148, cogitavit R. Syme, JRS 43 (1953) 160, cui assensus est PISO
de a. c. 144/146–146/148 cogitans; priores aliter (v. IDR, cit.).
b. Dacia inferior
21:021 a (1) Cocceius Naso. – A. 122. – (quae [sunt in Dac. infer. ?] sub Cocceio Nason.) RGZM 20
(17.VII. 122).
Cocceium Nasonem non nisi e stirpe equestri Cocceiorum ortum ad procuratelam Daciae inferioris
pervenisse notat Barbara Pferdehirt ad tit. – De eodem agi videtur in dipl. eiusdem anni ZPE 141
(2002) 242–245 = AE 2002: 1742 = RMD V 361.
21:021 a (2) Claudius Constans. – A. 130. – (et sunt [in Dacia] infer. sub Claudio Constante ZPE
117 (1997) 243–246, n. 8 = AE 1997: 1764 = RMD V 376 (dipl. mil. a. 130); cf. fragm. dipl. ZPE 141
(2002) 245 sq., n. 3 = AE 2002:1743 = RMD V 380.
Eundem esse procuratorem Mauretaniae Caesariensis (41:54) arguit I. Piso, AMN 37: 1 (2000) 231–
242 = AE 2000: 1852. – Aut ad eum aut ad Flavium Constantem (n. 22) referenda videntur fragmenta
diplomatum duorum): ([et sunt in Dac. infer. sub Claudio / Flavio] Constan[te]) AMN 39–40 (2002–
03) 41–44, n. 4; ([ et] sunt in Da[cia inferiore sub Claudio / Flavio Consta]nte) ibid. pp. 44 sq., n. 5 =
AE 2003: 2045.
21:022 T. Flavius Constans (PIR 2 F 247; RE VI 2540, n. 67; cf. DNP 4, 548 [II 19]). – A. 138. – proc.
Aug. CIL III 12601 a. b = 13793 sq. = IDR II 575 sq.; 13795 = D. 8909 = IDR II 587 (a. 138 uterque).
– STEIN 30 sq.; H.-G. Pflaum, Carrières I 349–352, n. 149.
Aut ad eum aut ad Claudium Constantem (n. 21 a) referenda videntur fragmenta diplomatum duorum,
de quibus vide sub n. 21 a (2), supra.
21:023 a Ulpius Saturninus. – A. 146. – (et sunt in Dacia infer. sub Ulpio Saturnino) B. Steidl, in:
Die Römer zwischen Alpen und Nordmeer. Zivilisatorische Erbe einer europäischen Militärmacht.
Mainz 2000, p. 337, n. 41 (sine verbis diplomatis) = Dacia 43–45 (1999–2001) 231 = RMD IV 269 =
AE 2001: 2155 (dipl. mil. 19.VII.146).
Fortasse non diversum fuisse Ulpium Saturninum (PIR V 567; DNP 12/1, 983, n. 9), praefectum
annonae ad oleum etc. sub Pio et Vero (cf. CIL II 1180 = ILS 1403) iudicat C. C. Petolescu, Dacia cit.;
cf. W. Eck, DNP cit.
21:025 a [- - -] – C. a. 167–169. – [et sun[t in Dacia inferiore sub - - -]lio Cu¸[- - - proc. …]) AMN 38
(2001) 45–48, n. 5 = AE 2001: 2154 = RMD V 442 (dipl. mil.).
c. Dacia Porolissensis
21:026 Livius Gratus (RE Suppl. XV 127, n. 21 a; DNP 7, 373 [II 2]). – A. 123. – (equitibus … item
alae … et coh(ortis) … translatis in Dacia Porolissensi sub Livio Grato [!]) RGZM 22 (14.IV.123);
(quae sunt in [Dacia Po]rolisensi sub Livio Grapo [!]) 122 (AE 1973: 459) (dipl. mil.
10.VIII.123); (e[t sunt in Dacia Porolissen.] sub Livio Qra[po]) Germania 52 (1974) 408–425 (408–
419) = IDR I 7 a = Banatica 3 (1975) 75–84 = Revue roumaine d’histoire 14 (1975) 539–548 = RMD
I 22, Viminacium (diploma plus minus gemellum). – I. I. Russu, Dacia și Pannonia inferior (1973), pp.
19–31; Id., Dacia 18 (1974) 156–160; H. Wolff, AMN 12 (1975) 152–158.
Cognomen utrum fuerit Grapus an Gra[t]us (IDR I 7) an Qra[pus] an Cra[pus] (IDR 7 a)
dissenserunt viri docti, sine causa ut nunc videtur. – Aut ad eum aut ad decessorem eius referendum
videtur dipl. mil. (fragm.) anni 122, quod mecum per epist. communicavit W. Eck.
59

21:027 Flavius Italicus (RE Suppl. XV 100, n. 101 a; DNP 4, 549 [II 26]). – A. 131/133. – (et sunt [in
Dacia Porolisens. sub Flavio Italico ZPE 141 (2002) 248–251, n. 5 = AE 2002: 1745 = RMD V
378 (dipl. mil. a. 131); (et sunt in Dacia Porolis. sub Flavio Italico) JRS 51 (1961) 63–70 = AE 1962:
255 = AMN 1 (1964) 163–180 = AE 1967: 390 = I. I. Russu, Dacia și Pannonia inferior (1973), pp. 12
sq. = IDR I 11 = RMD I 35 (cf. Doc. IV 365) (dipl. mil. 2. VII.133); ([… et sunt in Dacia Por]o¸l. sub
Fl. Italico AMP 19 (1995) 77–80, n. II = AE 1995: 1283 = RMD IV 248, Porolissum (133, sine dubio
XI–XII). – C. Daicoviciu – D. Protase, JRS cit.; Iid., AMN cit.; H. Wolff, AMN 12 (1975) 152–158;
H.-G. Pflaum, Carrières, Suppl. (1982), pp. 42 sq., n. 133 A.
Eundem fuisse T. Flavium Italicum tituli CIL III 4362 = RIU 243 suspicatus est Pflaum, cit.
21:029 M. Macrinius Vindex (PIR 2 M 25; RE XIV 163, n. 1, cf. 166 sq., n. 6; DNP 7, 626 [4]). –
151/?154. – (et sunt in Dacia Porolisens. sub Macrinio Vindice) proc. AMN 38 (2001) 49–55 =
AE 2001: 1705 = RMD V 404 (dipl mil. 24.IX.151); (et sunt [in Dacia Poroliss]en. sub Macrinio
[Vindice) proc.] CIL XVI 110 (cf. p. 216) = IDR I 17 (VII.154?); (et sunt [in Dacia Poroliss]en. sub
Macrinio [Vindice) proc.] I. I. Russu, Dacia și Pannonia inferior (1973), pp. 95–99 = RMD I 47 (dipl.
gemellum). – STEIN 36 sq.; H.-G. Pflaum, Carrières I 388 sq., n. 161.
21:030 a Volu[- - -]. – Primis Marci et Veri annis (161 vel 162). – ([et sunt in Dacia P]orolis. sub
Volu[sio ? - - - proc.] ZPE 100 (1994) 577–591 = AE 1994: 1487 = RMD III 177 (dipl. mil.
26.X.161?).
Diploma a duobus imperatoribus editum est [- - - ?Ge]mino et T. Flavio Boetho coss.; de Boetho v. A.
Degrassi, Fasti cons. (1952), p. 46, necnon ZPE cit. – Fortasse idem Volusius proc. Mauretaniae
Tingitanae (infra, 42:41).
21:031 a Clo[- - -]. – 123–167, fortasse sub Pio. ([et sunt in Dacia Porolissensi su]b Clo[- - -) proc.]
AMP 8 (1984) 212, n. 2 = RMD II 128.
(d. Dacia Malvensis)
21:032 M. Macrinius Avitus Catonius Vindex (PIR 2 M 22; RE XIV 163 sqq., n. 2; DNP 7, 625 [1]). –
Marco solo imperante. – p[r]oc. prov. Dac. Malv. 86 (CIL VI 1449 [cf. add. p. 4700] = D. 1107). –
STEIN 86 sq.; H.-G. Pflaum, Carrières I 510–513, n. 188.
Vindex non nisi ‘Finanzprocurator’ iudicandus videtur. Verba enim tituli p[r]oc. prov. Dac. Malv.
haud cogunt ut de praesidatu cogitemus; praeterea, cum donis mil(itaribus) in bell(o) Germ(anico) ab
imp(eratore) M(arco) Aur(elio) Antonino Aug(usto) solo donatus sit, haud ante mortem Veri (initio a.
169) procuratelam adire potuit, quae teste titulo post militias ei delata est. At eo tempore M. Claudius
Fronto praeses trium Daciarum (Apulensis, Porolissensis, Malvensis) fuerit necessse est.
Tres Daciae
21:034 M. Claudius Fronto (PIR 2 C 874; RE III 2722 sqq., n. 157; DNP 3, 17 [II 31]). – 169/170. –
cos. … leg. Aug. pr. pr. provincia[rum] Daciar., exinde leg. Aug. pr. pr. provinciarum Daciarum et
[Moesiae] super. simul 82 (CIL VI 1377 = 31640 = 41142; D. 1098); cos. leg. Aug. pr. pr. trium Dac.
et Moes. sup. … amplissim. praeses 81 (D. 1097), Sarmizegetusa. – STEIN 38–40; PISO 94–102, n. 21.
Cf. etiam quae de Frontone praeside Moesiae superioris (supra, 20: 45) et de Frontone praeside Daciae
Apulensis (supra, n. 15) adnotavi.
21:039 P. Helvius Pertinax, cos. II 192 (PIR 2 H 73; RE Suppl. III 895 sqq., n. 15 a; DNP 9, 650–654).
– A. 179. – (et sunt in Dacia superiore sub Helvio Pertinace) leg. ZPE 56 (1984) 263–295 (263–277)
= AE 1987: 843 = AMN 21 (1984) 111–124 = RMD II 123, Drobeta (dipl. mil. 1.IV. 179);
[c]o(n)s(ularis) CIL III 7751 = D. 7139 = IDR III: 5, 94, Apulum; ὑπ(ατικός ?) 88 (AE 1973: 466),
Romula–Malva. Mox Daciae regimen accepit SHA, v. Pert. 2, 10; cf. Herodian. 2, 9, 9. – STEIN 48;
PISO 117–130, n. 25.
De legatis qui sub Commodo Daciam rexerunt disputavit C. C. Petolescu, Dacia 43–45 (1999–2001)
231–233.
21:046 L. Octavius Iulianus (PIR 2 O 40; RE XVII 1848, n. 60). – 200/201. – CIL III 1308 = StudClas
9 (1967) 194–196 = BJ 177 (1977) 357, n. 27 = IDR III: 3, 284, Ampelum (a. 200); leg. ipso[rum] (sc.
60

Severi et Antonini) pr. pr. CIL III 14485 a = D. 9179 = IDR II 174 (a. 201); le[g.] Aug[u]st[o]r.(?)
CIL III 876, Potaissa; cos. II[I] Dac. CIL III 1393 = IDR III: 3, 233, Germisara; cos. Dac. III ZPE 58
(1985) 211, n. 1 = AE 1987: 848, prope Tibiscum. – STEIN 58 sq.; PISO 159–161, n. 33.
21:047 L. Pomponius Liberalis (PIR 2 P 729; RE XXI 2341, n. 53). – A. 204. – cos. Dac. III CIL III
1174 = D. 7255 a = IDR III: 5, 425, Apulum; co(n)s(ularis) Sargetia 2 (1941) 119 sq., n. 1 = AE 1944:
74, Micia (a. 204). – STEIN 59; PISO 161 sq., n. 34.
21:048 Mevius Surus (PIR 2 M 582; RE XV 1510, n. 11). – Sub Septimio Severo (202–209, cf. infra).
– leg. Augg. [p]ro praetore CIL III 7647, vicus Anartorum; CIL III 13801 (cf. 14216 16 ) = IDR II 497;
co(n)s(ularis) CIL III 1377 = IDR III: 3, 56, Micia; c]os. Dac.] III CIL III 7741–14479 = IDR III: 5,
426, Apulum. – STEIN 59 sq.; PISO 156–159, n. 32.
Contra opinionem priorum (a. 205?) de annis c. 198–199 cogitat PISO, Claudium Gallum (n. 49) post
L. Pomponium Liberalem (n. 47) ponens.
21:050 C. Iulius Maximinus (PIR 2 I 419; RE X 677, n. 351; DNP 6, 37 [II 94]). – Sub Septimio
Severo (207–209). – leg. Augg. pr. pr. CIL III 1127 = IDR III: 5, 427, Apulum; pr(a)es. [Daciar. III]
SCIV 19 (1968) 667–675 = AE 1971: 385 = AMN 16 (1979) 82–86, n. 3 = AE 1982: 833, Rapoltul
Mare (haud ante a. 207). – STEIN 58; PISO 166–168, n. 36.
21:053 L. Marius Perpetuus (PIR 2 M 311; RE XIV 1835 sq., n. 57; DNP 7, 909 [II 13]). – A. 214. –
cos. Dac. III CIL III 1178 = D. 1165 = IDR III: 5, 436, Apulum; Dolgozatok az Erdélyi Nemzeti
Múzeum, Kolozvár (Cluj) 4 (1913) 255 = MatArh 6 (1959) 876 sq., n. 8 = AE 1960: 226, Napoca (a.
214); [le]g. A[u]g. [pr. pr.] AMN 15 (1978) 186 sq. = AE 1978: 690, Buciumi; cf. etiam AMN 15
(1978) 185 sq. = AE 1978: 682 = IDR III: 1, 128 (fragmenta nova ZPE 58, 1985, 214, n. 2 = AE 1987:
849), prope Tibiscum. – STEIN 67 sq.; PISO 169–177, n.38.
21:054 ? – Sub Caracalla. – cos. III Daci[arum] STEIN 63 = Anuarul comisiunii monumentelor
istorice. Secția pentru Transilvania 5 (1942) 9 sq. = ZPE 40 (1980) 275–282 = AE 1980: 755,
Porolissum; fortasse idem [… P]ostu[m]us co(n)s(ularis Sargetia 5 (1968) 101 = Epigraphica.
Travaux dédiés … (1977), pp. 159–165 = AE 1977: 666 = AMN 15 (1978) 183 sq., n. 3 = AE 1978:
678. – STEIN 63.
De [P]ostu[m]o supra memorato, qui sine dubio a. 211–212 Daciam rexisse videtur, cf. etiam PISO 168
sq., n. 37.
21:059 ? – Sub Severo Alexandro. – [cos.] Dac. III ÖJh 5 (1902), Beibl. 129 sq., n. 1 = AE 1903: 66
= Anuarul comisiunii monumentelor istorice. Secția pentru Transilvania 1930–31: 35 sq., n. 1 = IDR
III: 3, 46, Micia. – STEIN 70; PISO 196 sq., n. 43.
21:059 a M. Cuspi[di]us [? Flaminius Severus] (PIR 2 C 1635; RE Suppl. XIV 110, n. 1 a). – Sub
Maximino et Maximo ? – legatu[s Aug. pr. pr. ?Moesiae] i[nfer]ioris it[em III Da]ciaru[m] Tituli 4
(1982) 491–493 = IDR II 19+76 = Dacia 35 (1991) 202 sq. = PISO 197, n. 2, Drobeta. – PISO 197–201,
n. 44; cf. STEIN 75.
Eundem esse legatum Cappadociae (infra 29:46) nunc inter omnes constare videtur.
21:061 Q. Iulius Licin[ianus?]. – 236–238. – cos. D[ac. III] Apulum 20 (1982) 119 sq., n. 3 = ZPE 49
(1982) 230 sq., n. 5 = AE 1983: 802 = Tituli 4 (1982) 490 sq., n. I = AE 1984: 737 = IDR III: 5, 429,
Apulum. – PISO 201–203, n. 45.
21:062 D. Simonius Proculus Iulianus (PIR 2 S 748; RE III A 198 sq.; DNP 11, 577). – Sub Gordiano
III, ut videtur. – v. c. praeses Daciarum CIL III 1573 = IDR III: 1, 66, Ad Mediam; c. [v. … leg. Aug.
prov. Sy]riae Coeles Daciarum III p[r. pr. ? cf. infra] CIL VI 1520 = 41232 = D. 1189. – STEIN 72
sq.; PISO 203–207, n. 46.
In tit. urbano Daciarum III p[r. pr.?] priores; Daciarum III P[?annoniae inf. etc. PISO; Daciarum III
P[onti et Bithyniae (?) etc. G. Alföldy ad VI 41232.
INCERTI AEVI
21:065 M. Aurelius Marcus (PIR 2 A 1552). – Sub Gallo et Volusiano (251–253)? – v. e. a(gens)
v(ices) p(raesidis) Karlsburger Jahrbuch 12 (1903) 137 = AE 1954: 258 = ZPE 50 (1983) 248 sq. (sub
61

n. 16) = AE 1983: 815 = IDR III: 5, 68, Apulum (251–253?); v. e. proc. Aug. n. age(n)s vice praesidis
ZPE 50 (1983) 247 sq., n. 16 = AE 1983: 841, Sarmizegetusa. – STEIN 72; I. Piso, ZPE, cit.
I. Piso in rasura tit. AE 1983: 815 sibi visus est legere: ⟦d¸d¸. [nn.] G˛[a¸l¸l¸i¸ e¸t¸ V˛]o¸l¸u¸s¸i¸[an]i¸ A˛u¸g¸g.⟧,
omnibus igitur litteris lectu difficilibus; si in tit. AE 1983: 841 Aug. unum imperatorem indicat, de
Valeriano agi videtur (vel de Gallieno, cui res in Europa curandae a. 254 traditae sunt).
21:066 Aurelius Tuesianus. – Saec. III. – [… proc. prov.] Dac. Apul[ensis bis agens vi]ce praes[idis
…] 116 (AE 1979: 506), Sarmizegetusa. – H.-G. Pflaum, Carrières, Suppl. (1982), pp. 81–86,
n. 320 A.
21:067 M. Cuspi[us …] (PIR 2 C 304; RE Suppl. XIV 110, n. 1 a) idem esse videtur ac Cuspidius
Flaminius Severus legatus Cappadociae (infra 29:46), quare de eo vide sis supra, sub n. 21:59 a.
21:068 C. C. Hasta. – ? – cos. trium Dac. SCIV 33 (1982) 432–434 = AE 1983: 801 = SCIV 34
(1983) 373, n. 114 = IDR III: 5, 137, Apulum. – PISO 144 sq., n. 29.
De aetate Commodi imperatoris (inter Vespronium Candidum et Polum Terentianum, c. 185–192)
cogitavit V. Moga, SCIV 33, cit.
21:069 Marc(ius) Veracilius Verus (PIR 2 M 250; RE XIV 1600, n. 108). – ? – leg. Aug. pro p. CIL III
832, cf. p. 1377. – STEIN 75; PISO 207 sq., n. 47.
Quia Gherla oppidum, ubi tit. repertus esset, in Dacia Porolissensi situm esset, necesse esse
Veracilium Verum legatum fuisse trium Daciarum contendit M. Macrea, Dacia 8 (1964) 158, adn. 66.
Eum sub Commodo vel Elagabalo vel Severo Alexandro hanc provinciam rexisse censuit C. C.
Petolescu, Dacia 33 (1989) 270. – Pro Marc(io) gentilicio de Marc(o) praenomine cogitat PISO PIR 2
(ego tamen dubito). De aetate cf. etiam G. Barbieri, Albo (1952), p. 394, n. 2254.
21:070 Pollienus Auspex (minor) (PIR 2 P 538; RE XXI 1409, n. 3; DNP 10, 36 [3]). – Aetate
Severorum (puto a. c. 190–196, si idem est atque is qui a. 193–197 in Moesia inferiore fuit). –
ὑπατικὸς … Δακίας 97 (D. 8841), Xanthus. – Quae de Pollienis Auspicibus patre ac filio viri docti
antea alii aliter censuerint, exposui SPQR 58–60 necnon Fasti Africani 76 sq., de recentiorum
opinionibus cf. PIR 2 . – PISO 186–192, n. 41.
21:071 Tiro (PIR 2 T 243; RE VI A 1448, n. 1) leg(atus) cuius beneficiarius titulum CIL III 8048 =
IDR II 644 curavit, num praeses fuerit dubito. – STEIN 74; PISO 284, litt. e.
De T. Calestrio Tirone, cos. suff. 122, legatum legionis V Macedonicae Oesci tendentis, cogitat C. C.
Petolescu, ZPE 58 (1985) 207–210, ita ut tit. e Moesia inferiore oriundus videatur.
21:077 ? – ? – co(n)s(ularis) CIL III 1066 = IDR III: 5, 181, Apulum. – STEIN 74.
Collato loco Dionis 72, 8, 1 in tit. nomina [C. Pescennius Ni]ge[r] dubitans integravit PISO 137–141,
n. 27 (cf. IDR), de annis 182–184 cogitans.
22. Thracia
Litt.: A. STEIN, Römische Reichsbeamte der Provinz Thracia. Sarajevo 1920. – A. Stein, ’Neues zu
römischen Statthaltern von Thrakien’, Serta Hoffilleriana (= Vjesnik hrvatskoga arheoloskoga drustva.
N. S. 18–21), pp. 211–215. – Nummos complures testimonia praesidum Thraciae attulit STEIN e libris
catalogis, quos non omnes inspicere potui, velut: Collection C. N. Lischine. Monnaies grecques.
Thrace. Mâcon 1902; A. Postolakas, Κατάλογος τῶν ὰρχαίων νομισμάτων τοῦ Ὰθήνησιν
ἐθνικοῦ μουσείου. Ἀθήναι 1872; W. Froehner, Catalogo di monete. Genova 1909. Super veteres
illos catalogos lectorem interdum ad opus Arthuri STEIN referens nova invicem opera afferre praetuli,
velut Syllogen nummorum Graecorum aut E. Schönert, Die Münzprägung von Perinthos. Berlin 1965,
aut L. Ruzicka, ’Die Münzen von Pautalia’, BIAB 7 (1932–33) 1–216.
1. Procuratores Augusti
22:001 T. Iulius Ustus (PIR 2 I 632; RE X 891, n. 539). – A. 61. – proc. provinciae Thrac. CIL III
6123 (cf. p. 1059) = 14207 34 = D. 231 (cf. vol. III, add. p. CLXX) = E. Kalinka, Antike Denkmäler
(1906), pp. 17 sq., n. 19, in via Philippopoli septentrionem versus ducente (a. 61); Bull Soc. arch.
Bulg. 3 (1912) 17, n. 13 = AE 1912: 193, prope Serdicam in via meridionem versus ducente;
62

pr[ocurator p]rovinc. Thrac[iae etc. Festschrift Walser, p. 98 = AE 1991: 1407, Pherae. – STEIN 7
sq., n. 1; H.-G. Pflaum, Carrières I 73 sq., n. 31.
22:003 ? (SPQR 99, n. 12). – Sub Vespasiano, ut videtur. – proc. provinciae [T]hraciae censor
e[i]us[de]m provinciae Z. Taşliklioğlu, Thrakya’da epigrafya araştirmalari 2 (1971), p. 86, n. 14 =
RFIC 102 (1974) 454–458 = AE 1973: 485 = Chiron 5 (1975) 365–392 = AE 1974: 83, Apri. – L.
Moretti, RFIC cit.; W. Eck, Chiron cit.; H.-G. Pflaum, Carrières, Suppl. (1982), pp. 18–21, n. 45 B.
[22:004] Quoniam etiam a. 88 procurator Augusti Thraciam regebat (sc. Q. Vettidius Bassus, n. 5,
infra), T. Avidius Quietus (PIR 2 A 1410; RE II 2385 sq., n. 8), leg. Aug. CIL VI 3828 = 31692 (cf.
add. pp. 4765 sq.) = D. 6105, quem Deultenses Thraciae patronum suum esse voluerunt, legatus
Augusti pro praetore Thraciae non fuit, sed multo potius legatus Augusti legionis VIII Augustae
existimandus videtur. – STEIN 5; E. Ritterling, RE XII 1651 sq.
22:005 a Tib. Claudius Sacerdos Iulianus, cos. suff. 100 (PIR 2 C 1003; RE III 2864, n. 324). – Sub
Domitiano, ut videtur. – ἐπίτροπος Σεβαστοῦ ZPE 151 (2005) 235–237, n. 1 = AE 2005:1374,
Philippopolis.
Cos. suff. a. 100 vix post aetatem Domitiani inter praetorios adlectus esse videtur, nisi procurator
noster pater est consulis a. 100 (O. Salomies ad AE cit.).
2. Legati Augusti pro praetore
22:010 P. Iuventius Celsus T. Aufidius Hoenius Severianus, cos. suff. 115, II ord. 129 (PIR 2 I 882;
RE X 1363 sq., n. 13; DNP 6, 116 sq. [II 2]). – Paullo ante a. 114 (cf. sub eo qui sequitur). – (et sunt in
Thracia sub Statilio Maximo … dimissis honesta missione per Iuventium Celsum RMD I 14 = ZPE
119 (1997) 269–279 = AE 1997: 1334 = RMD IV 227 (19.VII.114); leg. procpr. (sic!) imp. Cae[saris
N]ervae Traiani Op[timi Aug. Germ.] D[ac. …] AFLM 9 (1976) 377–401 = AE 1978: 292, Sentinum;
πρεσ(βευτής) nummi Perinthiorum apud E. Schönert, Münzprägung von Perinthos (1965), pp. 150–
152, nn. 358–365. – STEIN 10–12, n. 3.
22:011 T. Statilius Maximus Severus Hadrianus (PIR 2 S 836; RE Suppl. XIV 744 sq., n. 25 a; DNP
11, 924 [II 8]). – A. 114 (19.VII). – (et sunt in Thracia sub Statilio Maximo … dimissis honesta
missione per Iuventium Celsum RMD I 14 = ZPE 119 (1997) 269–279 = AE 1997: 1334 = RMD IV
227 (19.VII.114).
Consul suffectus non ante a. 117 fuisse videtur, cf. W. Eck – Hannah M. Cotton, ZPE 138 (2002) 173–
183.
22:011 a Gn[aeus …]. – 114–117. – ἡ]γεμονεύων ἐπαρχείας Θρᾴκης [πρεσβευτὴς Σεβαστοῦ
ἀντιστράτηγος] ZPE 151 (2005) 237–241, n. 2 = AE 2005: 1375, Philippopolis.
De Cn. Minicio Faustino Sex. Iulio Severo, cos. suff. a. 127 (PIR 2 M 610; RE XV 1813 sqq., n. 11),
cogitat W. Eck apud N. Sharankov, ZPE cit., p. 241.
22:014 [? Vale]rius Fronto (RE Suppl. XIV 123, n. 4 c). – 135/136. – ἡγεμο[νεύ]ων τῆς Θρᾳκῶν
ἐπαρχ[είας] … πρ[εσβ.] καὶ ἀντιστράτηγος τοῦ Σεβασ[τοῦ] V. Beševliev, Epigrafski prinosi
(1952), pp. 60–63, n. 105 (cf. Bull. 1954: 172; AE 1955: 213 bis) = SEG 15 (1958) 454 = IGBulg IV
2057 (ibi cett. edd.), Pautalia (a. 135); leg. Aug. pr. pr¸. Arheologija 23 (1981) 39, n. 3 = AE 1985: 769
= V. Velkov, in: Cabyle 2. Sofia 1991, pp. 15 sq., n. 16 (non vidi) = AE 1999: 1372, Cabyle (a. 136);
leg. [Aug.] pr. pr. AArchHung 41 (1989) 253, n. 6 = AE 1991: 1403, Cabyle; [leg. Aug.] pr. pr ib., n.
7 = AE 1991: 1404, Cabyle (a. 136); leg. Aug. pr. pr. Cabyle (cit.), pp. 13 sq., n. 5 = AE 1999: 1371,
Cabyle.
22:016 Cf. supra, 20:78.
De legatis Thraciae Antonini Pii vide RÉMA 1 (2004), pp. 99 sq. = AE 2004, p. 678.
22:019 a Iulius Crassipes. – A. 138. – ([et sun]t in Thracia sub I¸ulio C[ra]ssipede fragmenta
diplomatis partim AKB 28 (1998) 445–450, partim Chiron 28 (1998) 373–378 edita = AE 1998: 1620
= RMD IV 260 = RGZM 28 = (novis fragmentis additis) RMD V 385/260 (dipl. mil. 10.X.138).
ἠγ(εμονεύων) nummi Anchialensium Chiron 36 (2006) 358 sq. = AE 2006: 90.
Fieri posse ut Iulius Crassipes legatus Thraciae (non Moesiae inferioris) etiam in tit. CIL III 13727
63

Abritus, memoratus sit, proposuit P. Weiss, Chiron cit., pp. 361–371 = AE 2006: 1209, cf. 20:091,
supra.
22:021 M. Antonius Zeno, cos. suff. 148 (PIR 2 A 883; RE I 2639, n. 107; RE Suppl. I 97, n. 107;
DNP 1, 815 [II 17]). – 142/144. – ἡγεμονεύ[ω]ν Thracia 2 (1974) 135–146 = AE 1974: 580 = SEG
32 (1982) 672, Cabyle (a. 144); πρ(εσβευτὴς) Σεβ(αστοῦ) ἀντ(ιστράτηγος) nummi
Philippopolitanorum in BMCat. Thrac. 161, n. 4; apud Mionnet Suppl. 2 (1822), p. 447, nn. 1441 sq.;
Perinthiorum apud E. Schönert, Münzprägung von Perinthos (1965), p. 161, n. 410, p. 164, n. 431 (ubi
priores enumerantur, adde N. A. Mušmov, Antič. moneti na Balkansk. poluostrovje (1912), pp. 252
sq., nn. 4468 sq., v. PIR 2 post STEIN 19); ἡγε(μονεύων) nummi Nicopolitanorum apud B. Pick, Ant.
Münzen Nord-Griechenlands I: 1 (1898), pp. 349 sq., nn. 1225–1227. 1229. – Idem videtur esse Μ.
᾿Α[…] quidam [ἡγεμονεύων τῆς Θρ]ᾳκῶν ἐπαρχείας … [πρεσβ(ευτὴς) Σεβ(αστοῦ)
ἀν]τιστράτηγος AEM 18 (1895) 110 sq., n. 14 = AE 1895: 101 = IGR I 683 = E. Kalinka, Ant.
Denkmäler (1906), p. 23, n. 26 = IGR I 1454 = IGBulg IV 1907 (cum cett. edd.), Serdica. – STEIN 18
sq., n. 10.
Tribuniciam potestatem tertiam (= a. 140) in tit. Serdicensi sibi visus est legere E. Kalinka, l. c.,
quintam (= 142) vero dubitans praetulit G. Mihailov, IGBulg IV 1907.
22:024 C. Gallonius Fronto Q. Marcius Turbo (PIR 2 G 50). – A. 152. – leg. A[u]g. pr. pr. V.
Beševliev, Epigrafski prinosi (1952), pp. 33–36, n. 55 = AE 1957: 279 = D. Boïadjiev, Les relations
ethno-linguistiques, pp. 133 sq., n. 62 = AE 2000: 1291, prope Serdicam (a. 152); ἡγεμ(ονεύων)
nummi Philippopolitanorum apud C. N. Lischine, Monnaies grecques. Thrace (1902), p. 98, n. 848, cf.
NZ 4 (1911) 156–158. – STEIN 20, n. 12.
De nostro leg. A[ug. pro pr.] provinciae Thraciae agi in tit. M. Mircev, Bull. de la Soc. arch. de Varna
12 (1961) 15 = D. Boïadjiev, Les relations etc. (v. supra), pp. 134 sq., n. 63 = AE 2000: 1268, prope
Marcianopolim rep. cogitavit D. Boïadjiev, l. c., sed cf. supra, ad 20:86 (T. Flavius Longinus Q.
Marcius Turbo).
22:025 C. Iulius Commodus Orfitianus, cos. suff. 157 (PIR 2 I 271; RE X 569 sq., n. 193; DNP 6, 33
[II 46]). – A. 155. – leg. Aug. pr. pr. BIAB 4 (1926–27) 107–112, n. 31 = AE 1927: 49, prope
Deultum (a. 155); (et sunt in Thracia sub Iulio Commodo) leg. RÉMA 1 (2004) 91–95 = AE 2004:
1907 (dipl. mil. 10.III.155); ἡγεμονεύων τῆς Θρᾳκῶν ἐπαρχείας … πρεσβ. Σεβ. ἀντιστράτηγος
AEM 18 (1895) 114 sq., n. 26 = AE 1895: 104 = IGR I 709 = IGBulg III: 1, 1401 (ubi cett. edd.),
prope Philippopolim; BIAB 2 (1923–24) 225 = AE 1925: 69 = SEG 3 (1929) 505 = IGBulg IV 1903,
Serdica; AEM 14 (1891) 151, n. 30 = IGR I 684 = E. Kalinka, Ant. Denkmäler (1906) 23 sq., n. 27 =
IGBulg IV 1904 (ubi cett. edd.), Serdica; ἡγεμονεύων ἐπαρχείας Θρᾴκης … πρεσβ. Σεβ.
ἀντιστράτηγος Türk Tarih. Arkeologya ve etnografya dergisi 4 (1940) 76–79, n. 8 = Bull. 1944: 130
a = AE 1951: 257, Syrallum; ἡγε(μονεύων) vel ἐπί ... nummi Anchialensium apud M. L. Strack,
Ant. Münzen Nord-Griechenlands II: 1, 1 (1912), pp. 219 sq., nn. 410–413; JAN 1907: 227;
Hadrianopolitanorum BMCat. Thrac. 116, n. 2 (etc., cf. STEIN); Perinthiorum apud E. Schönert,
Münzprägung von Perinthos (1965), pp. 156 sq., nn. 389–396 (ubi v. de singulis); Topiritarum
BMCat. Thrac. 175, n. 4 (etc., cf. STEIN). – STEIN 22–24, n. 15.
22:027 A. (vel potius L.) Pompeius Vopiscus (PIR 2 P 660; RE XXI 2290, n. 120). – A. 157/158. –
(q[uae sunt in Thracia] sub Pompei[o Vopisco) leg.] RÉMA 1 (2004) 96–100 = AE 2004: 1908 (dipl.
mil. a. 157/158, ut videtur); ἡγ. sive ἡγε. sive ἡγεμ(ονεύων) nummi Bizyensium apud Mionnet
Suppl. 2 (1822), p. 233, nn. 164 sq.; [J. Hirsch,] Samml. Consul E. F. Weber. 1. Griechische Münzen
(München 1908), p. 60, n. 879; J. Jurukova, Die Münzen von Bizye [Griech. Münzwerk. Schr. z.
Gesch. u. Kultur der Antike. 18], Berlin 1981, p. 52, nn. 11 sq.; Hadrianopolitanorum BMCat. Thrac.
116, n. 3; Pautaliotarum BMCat. Thrac. 141, n. 2; BIAB 7 (1932–33) 41–43, nn. 2. 4–12, cf. n. 3 (ubi
v. de singulis); Philippopolitanorum SNG, Br. Acad. IV: 2 (1947), pl. XXXI, n. 1763 (etc., v. STEIN);
Plotinopolitanorum SNG, ib. n. 1777 (etc., v. STEIN). – STEIN 21, n. 13.
De a. 155/158 cogitavit G. Alföldy, Konsulat (1977), pp. 258 sq. – Editiones numismaticas recentiores
v. PIR 2 .
64

Legatos Thraciae sub divis fratribus hoc temporis ordine provinciam rexisse: Gargilium Antiquum,
Tullium Maximum, Claudium Martialem, demonstravit P. Weiss, Chiron 28 (1998) 391–395; cf. etiam
infra, 22:28–30.
22:028 M. Paccius Silvanus Coredius Gallus L. Pullaienus Gargilius Antiquus (PIR 2 G 79; cf. RE
XXIII 1966, n. 6; DNP 4, 785 [2]). – A. 161. – πρεσβ. Σεβ. ἀντιστράτηγος AM 48 (1923) 98, n. 4 =
AE 1926: 93 = IGBulg II 606, Nicopolis ad Istrum (10.XII.160–7.III.161); ἡγεμονεύων … [πρεσβ.
Σεβ. ἀντιστράτηγος] Izvestija Muzej Varna 13 (1977) 155, n. 15 = SEG 28 (1978) 598,
Marcianopolis; leg. Augustor. pro pr. prov. Thrac. cos. designatus CIL III 7394 (cf. 12324) = D. 1093
= M. H. Sayar, Perinthos-Herakleia 19, Perinthus; ([… et sunt in Th]racia sub Tullio [Maximo) leg. …
dimissi]s honesta mis[sione per Gargilium Anti]quom etc. Chiron 28 (1998) 389–391, n. 3 = AE 1998:
1623 = RMD V 435; cf. etiam AM 48 (1923) 98 sq., n. 5 = IGBulg II 609, Nicopolis ad Istrum; ἡ. ἡγ.
ἡγε. vel ἡγεμ(ονεύων) vel ἐπί ... nummi Hadrianopolitanorum, SNG, Br. Acad. IV: 2 (1947), pl.
XXX, n. 1715 (etc., v. STEIN); Pautaliotarum BMCat. Thrac. 141, nn. 1. 5; BIAB 7 (1932–33) 43–45,
nn. 13–16. 18, cf. n. 17; pp. 49 sq., nn. 31–34; pp. 70 sq., nn. 156–161; SNG, Coll. Evelpidis I (1970),
pl. XXVIII, n. 990; Perinthiorum BMCat. Thrac. 150, n. 24; cf. E. Schönert, Münzprägung von
Perinthos (1965), p. 165, n. 432; Philippopolitanorum BMCat. Thrac. 161 sq., nn. 5–7; SNG, Br.
Acad. IV: 2 (1947), pl. XXXI, n. 1764; ib., Coll. Evelpidis I (1970), pl. XXIX, n. 1009 (etc., v.
STEIN); Plotinopolitanorum BMCat. Thrac. 169, n. 2; SNG, Br. Acad. IV: 2 (1947), pl. XXXI, n. 1778
(etc., v. STEIN). – STEIN 24–27, n. 16; W. Hüttl, Pius 2 (1933), pp. 169 sq., n. 9.
Videtur decessor fuisse Tullii Maximi, v. sub 22:30.
22:029 (potius 22:30!) Ap. Claudius Martialis (PIR 2 C 931; RE III 2772, n. 237). – 166–169. – ([et
sunt Thracia]e sub Claudio M[artiali) leg.] Chiron 28 (1998) 382 sq., n. 2 = AE 1998: 1622 = RMD
V 439 (dipl. mil. 166–169 [sic!]); [? ἡγεμὼν] … [πρεσβ.] Σεβ. ἀντ[ιστρ]άτηγος BSHB 4 (1915) 3
sqq. = AE 1915: 117 = L. Robert, Les gladiateurs dans l’Orient (1940), pp. 100 sq., n. 39 = IGBulg II
660, Nicopolis ad Istrum; cf. etiam BIAB 14 (1940–42) 218–222 (220) = V. Beševliev, Epigrafski
prinosi (1952), pp. 16 sq., n. 13 = SEG 15 (1958) 438 = IGBulg IV 1926, Serdica; necnon fragm.
Izvestija Muzej Varna 13 (1977) 155 sq., n. 16 = SEG 28 (1978) 599, Marcianopolis; ἡγ. sive
ἡγε(μονεύων) nummi Anchialensium apud M. L. Strack, Ant. Münzen Nord-Griechenlands II: 1, 1
(1912), p. 224, n. 429; Serdicensium NZ 8 (1915) 10 sq., nn. 8–13. – STEIN 27 sq., n. 17; cf. A. Stein,
Serta Hoffilleriana (1940), pp. 214 sq.
22:030 (potius 22:29!) Q. Tullius Maximus (PIR 2 T 386; RE VII A 1315 sq., n. 44; DNP 12/1, 905 [II
6]). – Paullo post a. c. 162, ut successor Gargilii Antiqui (22:28). – ([… et sunt in Th]racia sub Tullio
[Maximo) leg. … dimissi]s honesta mis[sione per Gargilium Anti]quom etc. Chiron 28 (1998) 389–
391, n. 3 = AE 1998: 1623 = RMD V 437 (dipl. mil.); ([et sunt in Thracia sub Tullio M]aximo) leg.
ib., pp. 398–402, n. 4 = AE 1998: 1624; ἡγεμονεύων … πρεσβ. Σεβ. ἀντιστράτηγος Arheologija
(Bulg.) 10 (1968) 43–48 = StudClas 16 (1974) 53–61 = AE 1977: 769 = SEG 26 (1976–77) 784,
Augusta Traiana; ἡ. ἡγ. ἡγε. sive ἡγεμ(ονεύων) nummi Hadrianopolitanorum apud Mionnet Suppl.
2 (1822), p. 304, n. 620; Pautaliotarum BIAB 7 (1932–33) 50–53, nn. 35–49; pp. 71–73, nn. 162–169.
171, cf. n. 170; BMCat. Thrac. 141 sq., nn. 6 sq.; SNG, Br. Acad. IV: 2 (1947), pl. XXX, n. 1741 (etc.,
v. STEIN); Traianopolitanorum Mionnet 1 (1806), pp. 423 sq., n. 379 (male lectus); Suppl. 2 (1822), p.
506, n. 1777; N. A. Mušmov, Antič. moneti na Balkansk. poluostrovje (1912), p. 285, n. 5004;
Traiano-Augustanorum Berliner Münzkatalog 1 (1888), pp. 238 sq., nn. 2. 5 (etc., v. STEIN);
ἡγε(μονεύων) … ἀποδ(εδειγμένος) ὕπα(τος) in nummo Philippopolitanorum RN 4 (1900) 414, n.
38 interpretatus est R. Münsterberg, ÖJh 18 (1915), Beibl. 313. – STEIN 28 sq., n. 18.
Ad annos 166–169 restrinxit M. Horster, ZPE 147 (2004) 247, adn. 5, nescio qua ratione nisa.
22:032 ? – 175–180. – ἡγεμονεύων τῆς ἐπαρχείας Ann. Mus. Sofia 1922–25: 129, n. 1 = AE 1927:
71 = BSHB 1931–32: 6 = IGBulg II 727, Discoduraterae.
Nomina Asellii Aemiliani (infra) erasa esse suspicatus est A. Stein (ad. PIR 2 A 1211), neque plane
dubitavit G. Mihailov ad IGBulg II 727, immo in adn. tituli IV 1902 (in quo tit. nomina Asellii
Aemiliani quamquam erasa tamen integrari possunt) sibi persuasit idem. – Etiam in tit. Acta Centri
historiae. Terra antiqua Balcanica 2 (1987), pp. 259–261 = AE 1987: 900, Augusta Traiana, nomina
erasa cuiusdam ἡγεμονεύοντος … ὑπάτου fuisse possunt Asellii Aemiliani, n. 33, nam dubium non
est quin hic tit. et ipse a. 176–180 insculptus sit.
65

22:033 Asellius Aemilianus (PIR 2 A 1211; RE II 1531, n. 1; DNP 2, 77 [1]). – 176–180. –
[ἡγεμονεύων τῆς Θρᾳκῶ]ν ἐπαρχείας … πρε[σβ. Σεββ. ἀντιστρ. ὕπατος ἀ]π˛οδεδειγμένος
fragmenta titulorum Serdicae repp. plus minus gemellorum IGBulg IV 1902 = Arheologija (Bulg.) 17
(1975) 30–36 = Epigraphica 38 (1976) 21–24 = AE 1976: 639 = SEG 26 (1976–77) 829;
ἡγε(μονεύων) nummi Pautaliotarum BIAB 7 (1932–33) 53, n. 50; p. 74, n. 180 (etc., v. STEIN). –
STEIN 32, n. 22.
In titulis nomina erasa Asellii Aemiliani plus minus certe leguntur. – De titt. IGBulg II 727 et AE
1987: 900, qui Asellio Aemiliano tribuendi videntur, vide supra (22:32).
De legatis, qui Commodo imperante Thraciam rexerunt, disputavit F. Grosso, La lotta politica al
tempo di Commodo (1964), pp. 522–525, non negans ”anche l’elenco che propongo io, è in gran parte
ipotetico e provvisorio”. – Quomodo vero nummorum ope per annos distribui possint (vel nequeant),
quaesivit M. Horster, ZPE 147 (2004) 247–258 (= AE 2004: 1292), Claudio Bellico (22:34), Suellio
Marciano (22:36), Claudio Attalo (22:40) annos c. 180–184 tribuens, Aemilio Iusto (22:35) et Caecilio
Serviliano (22:39) annos Commodi ultimos (p. 258). De legatis Augusti pro praetore provinciae
Thraciae A. D. 193–217/8 disputavit D. Boteva, in: Stephanos nomismatikos. Edith Schönert-Geiss
zum 65. Geburtstag etc. (2005), pp. 131–138.
22:035 Aemi(lius) Iust(us) (PIR 2 A 356; RE Suppl. VI 2 sq., n. 54 a). – Sub Commodo (Horster:
ultimis annis, v. supra). – ἡγε(μονεύων) nummus Hadrianopolitanorum apud C. N. Lischine,
Monnaies grecques. Thrace (1902), p. 45, n. 419 (cf. NZ 4, 1911, 162 sq.). – STEIN 33, n. 24; F.
Grosso, Commodo (1964), pp. 524 sq.
Utrum […]στος ille ὑπα[τικός] fragmenti IGBulg III: 2, 1585, Augusta Traiana, noster fuerit an P.
(?) Iulius Castus (22:37) an tertius quidam (omnino autem sub Commodo, ut videtur), non liquet.
22:036 Suellius Marcianus (PIR 2 S 950; RE III A 583, n. 3). – Prioribus Commodi annis. –
[ἡγεμονεύων τῆς] ἐπαρχείας AEM 15 (1892) 215 sq., n. 97 = Sbornik 18 (1901) 724, n. 12 = AE
1902: 117 = IGR I 584 = MSAF 10 (1901) 380 sq., n. IV = Sbornik 20 (1904) 55 (B. Djaković) =
(addito altero fragmento) RA 12 (1908) 40, nn. 34 sq. = IGR I 1426 = IGBulg II 614 (+ 647),
Nicopolis ad Istrum (?); ἡγ(εμονεύων) nummi Hadrianopolitanorum BMCat. Thrac. 117, n. 8 (etc., v.
STEIN) ; Philippopolitanorum BMCat. Thrac. 163, n. 17 (etc., v. STEIN). – STEIN 33 sq., n. 25; F.
Grosso, Commodo (1964), p. 522.
G. Seure, RA 12 (1908) 40 (v. supra), se [ἡγεμονεύ]οντος τῆς ἐπαρχείας legisse testatur, id quod
dubitavit G. Mihailov ad IGBulg II 614. – De praenomine non liquet, ut mihi comiter scripsit M. Heil,
qui etiam dubitat, num Cn. Suellius Rufus Marcianus clarissimus iuvenis tit. AE 1986: 155 idem sit ac
noster.
22:038 Caecilius Maternus (PIR 2 C 58; RE III 1202, n. 65). – A. 187. – ἡγεμονεύων τῆς Θρᾳ.
ἐπαρχείας … πρεσβ. Σεβ. ἀντιστράτηγος E. Kalinka (post complures), Ant. Denkmäler (1906), pp.
26 sq., n. 31 = IGR I 1493 (add. et corr. ad IGR I 745) = IGBulg III: 2, 1552 (ubi edd. cett.), Augusta
Traiana (a. 187); ἡγεμονεύων … πρεσβ. Σεβ. ἀντιστράτηγος ΒΙΑΒ 39 (2006) 159–162 = AE
2006: 1246, Philippopolis; ἡγε(μονεύων) nummi Pautaliotarum BIAB 7 (1932–33) 77–79, nn. 190–
200; Philippopolitanorum apud A. Postolakas, Κατάλ. 1 (1872), p. 147, nn. 1020 sq.; C. N. Lischine,
Monnaies grecques. Thrace (1902), p. 99, n. 855; Marcianopolitanorum ZfN 24 (1904) 26 sq.; RN 5
(1901) 314–318 (cf. 6, 1902, 369, nn. 4 sq.). – STEIN 36 sq., n. 28; F. Grosso, Commodo (1964), pp.
522 sq.
Commodi trib. pot. XII (IGBulg n. 1552) 10.XII. 187 – 9.XII.188 ponendam esse arguit G. Molisani,
RAL 26 (1971) 805, ideoque (et ob praenomen imperatoris L(ucius) in nummis observatum)
Caecilium Servilianum ante (non post) Maternum ponendum, sc. a. 186–187. Postea autem W. Eck,
ZPE 42 (1981) 231 sq., monuit Q. Caecilium Secundum Servilianum (n. 39), procos. Asiae 208/209,
(infra, 26:173), vix ante ultimos Commodi annos Thraciam regere potuisse (c. a. 192).
22:043 T. Statilius Barbarus (PIR 2 S 819; RE III A 2187 sqq., n. 13; DNP 11, 923 [II 2]). – 196–198.
– [l]eg. Augg. prov. Thrac. CIL VI 1522 = 41197 = D. 1144; ἡγεμονεύων EE III 236 = A. Dumont –
Th. Homolle, Mél. d’archéol. et d’épigr. (1892), p. 382, n. 72 c = IGR I 787 (ubi pauca desunt, cf.
STEIN 41 sq.), Perinthus; ἡγεμονεύων … ὕπατος ἀποδεδειγμένος AEM 15 (1892) 104, n. 42 = AE
1892: 9 = IGR I 746 = IGBulg III: 2, 1553 (ubi edd. cett.), Augusta Traiana; Sbornik 12 (1895) 334, n.
66

24 = AEM 18 (1895) 118 sq., n. 35 = AE 1895: 105 = IGR I 747 (vv. 9–11) = Studia K. Škorpil
(1961), pp. 214 sq., n. 7 (tit. integer) = IGBulg III: 2, 1554 (cum edd. cett.), Augusta Traiana. – De
nummis vide LP I. – STEIN 41–44; cf. A. Stein, Serta Hoffilleriana (1940), p. 213.
22:045 Q. Sicinius Clarus Po[ntianus ? ’falso’ PIR 2 ] (PIR 2 S 699; RE II A 2199 sqq., n. 18; DNP 11,
516 [II 2]). – A. 202. – πρεσβ. Σεβ. ἀντιστράτηγος Sbornik 12 (1895) 336–338, n. 29 = BCH 22
(1898) 489–491 = AE 1899: 51 (partim) = IGR I 766 (item) = E. Kalinka, Ant. Denkmäler (1906),
coll. 29–42, n. 34 (item) = Syll. 3 880 (item) = IGR I 1500 = IGBulg III: 2, 1690 (col. e, v. 22) (ubi
cett. edd. ample), Pizus (a. 202); ἡγεμονεύω[ν] τῆς Θρᾳκῶν ἐπα[ρχεί]ας … πρεσβ. Σεβ.
ἀντιστ[ράτη]γος Sbornik 4 (1891) 146, n. 1 = AEM 14 (1891) 155, n. 39 = IGR I 685 (cf. 1456) = E.
Kalinka o. c. 45, n. 39 (cf. col. 367) = IGBulg IV 1999 (ubi cett. edd.), Burgaraca; Annuaire de
l’Association pour l’encouragement des études grecques en France 1873: 97 sq., n. 5 = A. Dumont –
Th. Homolle, Mél. d’archéol. et d’épigr. (1892), p. 440, n. 110 a = IGR I 828 = SEG 39 (1989) 666 =
AE 1991: 1408; cf. BCH 37 (1913) 147–153, n. 51 = AE 1914: 62, Traianopolis ad Hebrum;
ἡγεμονεύσας τῆς Θρᾳκῶν ἐπαρχείας ὁ μέγας ὑπατικός BIAB 33 (1972) 159–161, n. 1 = AE
1972: 554, Philippopolis. – De nummis vide LP I. – STEIN 46–49.
22:045 a Q. Egnatius Proculus (RE Suppl. XIV 115, n. 6; DNP 3, 892 [II 9]). – 198–209. – πρεσβ.
Σεββ. ἀντιστράτηγος BIAB 21 (1957) 308–311 = AE 1959: 57 = IGBulg III: 1, 917, Philippopolis;
leg Au[g. pr.] pr. V. Velkov, in: Cabyle 2. Sofia 1991, p. 18, n. 10 a (non vidi) = SEG 42 (1992) 646 =
AE 1999: 1374 a, Cabyle.
In tit. AE 1999: 1374 a de Severo et Geta consulibus agi (sc. a. 205 vel 208) suspicatus est V. Velkov.
22:051 Rutilius Pudens Crispinus (PIR 2 R 257; RE I A 1268 sq., n. 32; RE Suppl. XIV 590, n. 32;
DNP 10, 1172 [II 8]). – Sub Severo Alexandro (haud post a. 232). – [l]eg. Aug. [pr. pr. prov.]
Thraciae 112 (AE 1929: 158 necnon CIL VI 41229); ἡγεμονεύων τῆς λαμπροτάτης Θρᾳκῶν
[ἐπ]α[ρχίας] … πρεσβ. Σεβ. ἀντιστράτηγος E. Kalinka, Ant. Denkmäler (1906), col. 53, n. 52 =
IGR I 688–1458 = IGBulg IV 1982, Serdica; Festschrift Walser, pp. 54–58, n. 3 = SEG 39 (1989) 654
= AE 1992: 1511, prope Hadrianopolim (mill.); Festschrift Lieb, pp. 182–184, n. 2 = AE 1995: 1371,
Serdica; ἡγεμονεύων τῆς Θρᾳκῶν αἰπαρχείας (alibi ἐπαρχίας) … πρεσ. Σεβ. ἀντιστράτηγος
BIAB 8 (1934) 448 (fragm. a) = SBBerlin 1938, pp. 418–425 (fragmm. a. b) = AE 1940: 165 =
IGBulg IV 2021, prope Serdicam; Sbornik 16–17 (1900) 103 sq., n. 7 = AE 1900: 21 = E. Kalinka, o.
c. 54, n. 53 (cf. col. 369) = IGR I 669–1446 = IGBulg IV 2040, prope Serdicam; ἡγεμονεύων …
πρεσ[β.] Σεβ. ἀντιστ[ράτηγος] E. Kalinka, o. c. 53, n. 51 = IGR I 1472 = IGBulg III: 1, 898,
Philippopolis; E. Kalinka, o. c. 52, n. 50 = AE 1907: 44 = IGR I 1471 = IGBulg III: 1, 897,
Philippopolis; Otčet St. Zagora 2 (1912–14) 27, n. 2 = IGBulg III: 2, 1697, prope Augustam
Traianam; BIAB 7 (1932–33) 303–305, n. 6 = AE 1933: 92 = Serta Hoffilleriana (1940), p. 211 =
IGBulg III: 2, 1704, Arzus (mill.); Sbornik 16–17 (1900) 101, n. 4 = AE 1900: 20 = E. Kalinka, o. c.
52, n. 49 = IGR I 719–1470 = IGBulg III: 1, 1373, Tugugerum; Epigraphica 40 (1978) 110–121, n. 6 =
AE 1978: 726 = SEG 28 (1978) 577, mill. viae Philippopoli – Hadrianopolim ducentis;
[ἡγεμο]νεύων Sbornik 16–17 (1900) 100 sq., n. 3 = IGR I 720 = IGBulg III: 1, 1382, prope
Philippopolim; BIAB 7 (1932–33) 295 sq., n. 3 = IGBulg III: 2, 1666, prope Augustam Traianam (si
eius est); [πρεσβ. Σ]εβ. ἀ[ντιστράτ]ηγος AEM 15 (1892) 109, n. 65 = AE 1892: 11 = IGR I 772 =
IGBulg III: 2, 1827, prope Hadrianopolim. – STEIN 56–59, n. 39; A. Stein, Serta Hoffilleriana (1940),
p. 211.
Titulorum singulorum editiones omnes suo quaeque loco in IGBulg enumerantur.
22:052 M. Ulpius Senecio Saturninus (PIR V 568; RE Suppl. XIV 942, n. 51; DNP 12/1, 983 [10]). –
Sub Severo Alexandro. – ἡγεμ[ονεύ]ων τῆς [Θρᾳκῶν] ἐπαρχείας … π[ρεσβ. Σεβ.] ἀντισ. Sbornik
4 (1891) 154, n. 20 = AEM 14 (1891) 159, n. 50 = AEM 15 (1892) 205, n. 70 = IGR I 559 = AE 1892:
103 = E. Kalinka, Ant. Denkmäler (1906), coll. 54 sq., n. 54 = IGR I 1395 = IGBulg II 488 (ubi edd.
cett.), in via Oesco – Serdicam; [ἡγεμονεύων τῆς] Θρᾳκῶν ἐπαρχείας … AEM 15 (1892) 101 sq.,
n. 34 = IGR I 754 = IGBulg III: 2, 1589 (ubi cett. edd.), Augusta Traiana; πρεσβ. Σεβ.
ἀντιστράτηγος ὁ τειμ[η]τὴς καὶ ὑγιέστ[α]τος (sic! fortasse [ἐπι]στ[ά]τ[η]ς Haussoullier, cf.
infra) St. Aristarchis, Hellen. philol. syllog. 2 (1864), p. 265 = A. Dumont – Th. Homolle, Mél.
d’archéol. et d’épigr. (1892), p. 378, n. 64 a = IGR I 796 = M. H. Sayar, Perinthos-Herakleia 20,
Perinthus. – STEIN 59 sq., n. 40.
67

τειμητής = censitor; non est cur de lectione dubitemus, siquidem legatos praesides etiam censitores
interdum fuisse constat (cf. Tituli 4, 1982, 305–318 [306]); et quod proposuit Haussoullier pro
ὑγιέστ[α]τον legendum esse [ἐπι]στ[ά]τ[η]ν, si ’praeses’ intelligitur, mihi valde probatur (aliter
tamen M. H. Sayar, supra). – Titulus primum a Cyriaco Anconitano Perinthi ut videtur descriptus,
postea ab A. Dumont – Th. Homolle, o. c. 378, n. 64 a = IGR I 797 = M. H. Sayar, Perinthos-
Herakleia 21, editus, quo Cyziceni nostrum τὸν λαμπρότατον καὶ ἁγνότατον ἡγεμόνα honorant,
utrum Perinthi (in urbe Thraciae) ei positus an Cyzico (ex urbe Asiae) Perinthum translatus sit, non
liquet, nam etiam proconsules saec. II et III ἡγεμόνας interdum appellatos esse constat, cf. G.
Barbieri, Albo (1952), pp. 571–580.
22:053 D. Simonius Proculus Iulianus (PIR 2 S 748; RE III A 198 sq.; DNP 11, 577). – C. a. 236–237
(ut ante mortem Maximini imperatoris in Arabiam translatus). – [ἡγεμονεύ]ων τῆς Θρᾳ[κῶν]
ἐπαρχίας ὁ λα[μπρό]τατος AEM 15 (1892) 92, n. 3 = AE 1892: 6 = IGR I 692 = IGBulg IV 2033,
prope Serdicam (mill.); ὑπατεύων τῆς ἐπαρχείας BIAB 39 (2006) 234 sq., n. 1 = AE 2006: 1247,
Philippopolis. – STEIN 61 sq., n. 41.
De fragm. IGBulg 2005 (prope Serdicam rep.), in quo num de Iuliano eodem agatur parum liquet, vide
quae ea ibidem explicavit G. Mihailov qui ultimus edidit: videtur dispari modo bis editum esse, ita ut
STEIN de duobus titulis cogitaret. – In fragmento milliarii imperatorum Maximini et Maximi (prope
Serdicam rep.) IGBulg IV 2049 (ubi edd. cett. enumerantur): ἡγ[εμονεύοντος] το[ῦ λ]αμπροτάτου
[…]ΜΠΟΝΙΟΥ[…] traditur; de MONIOY, sc. [Σι]μονίου (melius [Σι]μωνίου) cogitavit STEIN,
fragm. ad nostrum referens, quia anni tres 236–238 vix tres praesides complecti potuissent.
22:054 T. Clodius Saturninus Fidus (PIR 2 C 1185; DNP 3, 41 [II 14]). – 236–238. – ὑπατεύων τῆς
Θρᾳκῶν ἐπαρχείας Ann. Mus. Sofia 1922–25: 131, n. 3 = AE 1927: 73 = IGBulg II 731,
Discoduraterae; ὑπατεύων τῆς ἐπαρχείας Ann. Mus. Sofia 1922–25: 131 sq., sub n. 3 = AE 1927:
74 = SEG 3 (1929) 509 = BSHBulg 14–15 (1937) 33 = IGBulg III: 1, 1515, Cillae; BIAB 39 (2006)
235–237, n. 2 = AE 2006: 1248, Philippopolis; ὑπατεύ[ων … πρεσβ. Σεββ. ἀντιστρ. Θρᾳκ]ῶν
AEM 15 (1892) 97, n. 20 = E. Kalinka, Ant. Denkmäler (1906), col. 56, n. 56 = IGR I 1474 = IGBulg
III: 1, 1374 (ubi cett. edd.), Tugugerum; ὑπατεύων ὁ λαμπρότατος BIAB 39 (2006) 240–242, n. 5 =
AE 2006: 1251, Philippopolis. – STEIN 63 sq., n. 42; A. Stein, Serta Hoffilleriana (1940), pp. 218 sq.
22:054 a C. (an T.?) Vibius Gallus. – 236–238 (?). – ἡγεμονεύων τῆς [Θ]ρᾳκῶν ἐπαρχείας …
πρεσβ. Σεββ. ἀντιστράτηγος BIAB 39 (2006) 237 sq., n. 3 = AE 2006: 1249, Philippopolis; BIAB
39 (2006) 238–240 = AE 2006: 1250, n. 4, Philippopolis.
22:055 a ? – 236–238. – ἡγoύμενος τῆς Θρᾳκῶν ἐπαρχείας … BIAB 37 (1987) 103 = AE 1987:
901, Augusta Traiana.
Nomina legati in fine tituli perierunt.
22:057 L. Catius Celer (PIR 2 A 1350; SPQR 28 sq.; RE III 1793, n. 6; RE Suppl. XIV 87 sq., n. 6;
DNP 2, 1032 [II 2]). – Sub Gordiano III (a. c. 238–240). – ἡγεμονεύων τῆς Θρᾳκῶν ἐπαρχείας …
πρεσβευτὴς ἀντιστράτηγος Sbornik 18 (1901) 775 sq., n. 84 = AE 1902: 136 = IGR I 725 = IGBulg
III: 1, 1375 (ubi edd. cett.), prope Tugugerum; Annuaire du Musée nat. de Plovdiv 2 (1950) 75 (cf.
Latomus 19, 1960, 112–114, n. 1 = AE 1962: 270) = IGBulg III: 1, 1337, prope Bessaparam; E.
Kalinka, Ant. Denkmäler (1906), coll. 58 sq., n. 59 = IGR I 724–1477 = IGBulg III: 1, 1069 (ubi edd.
cett.), Lissae; Festschrift Walser, pp. 46–50 = SEG 39 (1989) 667 = AE 1992: 1508, prope Augustam
Traianam; ἡγεμονεύων τῆς Θρᾳκῶν ἐπαρχείας BCH 6 (1882) 183 sq., n. 6 = IGR I 756 = IGBulg
III: 2, 1565 (ubi edd. cett.), Augusta Traiana; BSAB 7 (1919–20) 146 sq. = AE 1921: 58 = SEG 3
(1929) 508 = IGBulg IV 2000, Burgaraca. – STEIN 66, n. 44; A. Stein, Serta Hoffilleriana (1940), p.
214.
Catio (Cattio) Celeri praenomen L(ucio) fuisse testatur tit. AE 1992: 1508 (supra); idem ergo fuit
legatus Moesiae superioris a. 242 (20:52). – Fortasse ei rescripsit Gordianus III Cod. Iust. 1, 54, 3
(13.IX.239), cf. Kh. Dietz, Senatus (1980), p. 121, n. 8; M. Peachin, Atti XI Congresso (Roma 1997),
II 545.
22:060 Sex. Furnius Publianus (PIR 2 F 593; RE VII 378, n. 6). – 247–249 (c. a. 247). – ἡγεμονεύων
τ(ῆ)ς Θρᾳκῶ[ν] ἐπαρχίας … πρεσβ. Σεβ. ἀντιστράτηγος ÖJh 15 (1912), Beibl. 228, n. 31 = AE
1913: 175, Turres; Marika – Istok. Archeologiceski Proycvania 3 (1995) 171–173 = SEG 46 (1996)
68

843, prope Musachevo (Galabovo) rep. (non vidi); E. Kalinka, Ant. Denkmäler (1906), col. 65, n. 67 =
IGR I 1479 = IGBulg III: 1, 900, Philippopolis; AEM 15 (1892) 108, n. 62 = AE 1892: 10 = IGR I
757 = E. Kalinka, o. c. 62, n. 64 = IGR I 1495 = IGBulg III: 2, 1700 (ubi edd. cett.), prope Augustam
Traianam; IGBulg III: 2, 1710, prope Augustam Traianam; AEM 15 (1892) 91, n. 2 = IGR I 695 = E.
Kalinka, o. c. 63, n. 65 = IGR I 1459 = IGBulg IV 2032 (ubi edd. cett.), prope Serdicam; V. Beševliev,
Epigrafski prinosi (1952), pp. 19 sq., n. 18 = AE 1955: 213 (cf. 1957, p. 81) = SEG 15 (1958) 458 =
IGBulg IV 2037, Ballanstra; Epigraphica 40 (1978) 94–103, nn. 1–3 = AE 1978: 721–723 = SEG 28
(1978) 589–591, prope Serdicam (milliaria viae Naisso – Byzantium ducentis); ἡγεμονεύων τῆς
Θ[ρᾳ]κῶν ἐπαρχείας E. Kalinka, o. c. 64, n. 66 = AE 1907: 45 = IGR I 1480 = IGBulg III: 1, 1511,
Parembole (a. 247–249). – STEIN 68 sq., n. 46.
22:062 Coresnius Marcellus (cf. PIR 2 A 1383; RE II 2292, n. 18). – Sub Philippo Arabe. –
ἡγεμονεύων τῆς Θρᾳκῶν ἐπαρχείας Ann. Mus. Sofia 1922–25: 133 sq., n. 4 = AE 1927: 75 =
IGBulg II 732, Discoduraterae; Mitteilungen des Bezirksmuseums zu Tărnovo 1 (1962) 22 = AE
1975: 765, Discoduraterae; IGBulg V 5257, Discoduraterae. – Cf. A. Stein, Serta Hoffilleriana
(1940), p. 213.
Filius videtur esse Aufidii Coresnii Marcelli (PIR 2 A 1383) legati legionis I Minerviae a. 222 necnon
legati proconsulis Lyciae anno ignoto.
22:063 T. Iul(ius) Priscus (PIR 2 I 489; RE XXIII 5 sq., n. 18). – 249–251. – ἡγεμονεύων τῆς
Θρᾳκῶν ἐπαρχείας … πρεσβευτὴς Σεββ. ἀντιστράτηγος Eine ganz normale Inschrift (Festschr. E.
Weber). [Althistorisch-Epigraphische Studien. 5.] Wien 2005, pp. 278–281 (non vidi) = AE 2005:
1378, Philippopolis; [ἡγεμ]ονεύων τῆς Θρᾳκῶν ἐπαρχείας BIAB 6 (1930–31) 302 = AE 1932: 28
= IGBulg IV 2009, prope Serdicam; dux Iord. Get. 18, 103; cf. Dexipp. Exc. de sent. 23 (ed.
Boissevain vol. 4 [1906], pp. 230–234) = FgrH II A p. 468, frg. 26; Aur. Vict. Caes. 29, 2; Polemius
Silvius, Mon. Hist. Germ., A. A. IX, p. 521, et infra 23:36. – A. Stein, Moesien (1940), pp. 103 sq.,
adn. 4; Id., Serta Hoffilleriana (1940), p. 214.
INCERTI AEVI
22:073 De EK. (= Equitio vel Egnatio?) Proculo vide supra, 22:45 a.
22:073 a [?L. I]unius L. [f. Gal. Aurelius Ne]ratius G˛[allus Fulvius Ma]cer. – Saec. III (vel II ex.).
– [leg. Aug. pr. praet.] prov. T[hraciae] RAL 26 (1971) 433, n. 6 = ZPE 97 (1993) 253–258 =
AE 1993: 432, nunc in conventu Montecassinensi.
Tit. ita ut supra integrando studuit O. Salomies, ZPE cit. N. B.: non Th[raciae] sed T[hraciae] indicat
imago in ZPE delineata. Cf. etiam 35:48 a (2), infra.
22:074 M. Ulpius [- - -]. – Haud ante Hadrianum, num post Pium. – Arheologija 45 (2004, 3–4), pp.
7–16 (non vidi) = AE 2004: 1313 = SEG 54 (2004) 648, Pautalia.
De aqua a fonte Rhoemetalcis et aliis deducta et de aquae ductibus agitur.
In fragm. Latomus 21 (1962) 150 = AE 1962: 276 = ZPE 113 (1996) 132–135, n. 2, Caesarea mar.,
de legato quodam Thraciae agi suspicatur W. Eck, ZPE cit., tamen quis fuerit quove tempore vixerit
prudenter non elocutus.
23. Macedonia
Litt.: TH. CH. SARIKAKIS (Θ. Χ. Σαρικάκης), Ῥωμαῖοι ἄρχοντες τῆς ἐπαρχίας Μακεδονίας, ΙΙ.
᾿Απὸ τοῦ Αὐγούστου μέχρι τοῦ Διοκλετιανοῦ (27 π. Χ. – 284 μ. Χ.). [Μακεδονικὴ βιβλιοθήκε.
51.] Thessalonike 1977. – A. AICHINGER, ‘Die Reichsbeamten der römischen Provinz Macedonia der
Prinzipatsepoche’, ArhVestnik 30 (1979) 603– 691. – H.-G. Pflaum, in: ‘Remarques sur le
changement de statut administratif de la province de Judée’, IEJ 19 (1969) 227–229; Fanoula
Papazoglu, ‘Gouverneurs de Macédoine. A propos du second volume des Fasti, par Th. Sarikakis’,
ZAnt 29 (1979) 227–249. – De ceteris v. AICHINGER 604.
Macedoniam aetate Augusti provinciam militarem fuisse praesidesque eius legionibus praefuisse
constat. Interdum plus quam difficile diiudicatu erit non solum utrum proconsules fuerint an legati
Augusti pro praetore, sed etiam legati utrum praesides Macedoniae fuerint an duces exercituum ad hoc
69

vel illud bellum gerendum missi. De hac re vide etiam ea quae scripsi ‘Aus der Vorgeschichte der
Provinz Moesien’, in: B. E. Thomasson, Legatus. Beiträge zur römischen Verwaltungsgeschichte,
Stockholm 1991, pp. 39–46.
Achaiam ac Macedoniam onera deprecantis levari in praesens proconsulari imperio tradique Caesari
placuisse narrat Tac. ann. 1, 76, 2 ad a. 15.
23:012 C. Poppaeus Sabinus, cos. ord. 9 (PIR 2 P 847; RE XXII 82 sqq., n. 1; DNP 10, 150 sq. [1]). –
15/35. (Prorogatur Poppaeo Sabino provincia Moesia additis Achaia ac Macedonia) Tac. ann. 1, 80,
1 (a. 15); (auditum id Poppaeo Sabino: is Macedoniae tum intentus Achaiam quoque curabat) Tac.
ann. 5, 10, 2; (Fine anni (35) Poppaeus Sabinus concessit vita … maximis … provinciis per quattuor
et viginti annos impositus) Tac. ann. 6, 39, 3; Ποππαῖος δὲ Σαβῖνος τῆς τε Μυσίας ἑκατέρας καὶ
προσέτι καὶ τῆς Μακεδονίας ἐς ἐκεῖνο τοῦ χρόνου παρὰ πᾶσαν ὡς εἰπεῖν τὴν τοῦ Τιβερίου
ἀρχὴν ἡγεμονεύσας Dio 58, 25, 4; πρεσβευτὴς Τιβερίου Καίσαρ[ος] (bis) IG IX: 2, 261 = Doc. I 2
321, Cierium. – Vide etiam supra, 20:8, infra, 24:10. – SARIKAKIS 47–51; AICHINGER 614 sq., n. 10.
23:013 P. Memmius Regulus, cos. suff. 31 (PIR 2 M 468; RE XV 626 sqq., n. 29; DNP 7, 1201 sq. [II
4]). – 35/41 (44?). – καὶ αὐτὸν (sc. Poppaeum Sabinum) ὁ Ῥήγουλος ἐπὶ τοῖς αὐτοῖς διεδέξατο .
καὶ γὰρ ἡ Μακεδονία, ὡς δέ τινές φασι, καὶ ἡ Ἀχαΐα, ἀκληρωτὶ προσετάσσοντο Dio 58, 25, 5;
πρεσβευτὴς Τι. Κλαυδίου [Κ]αίσαρος Σεβαστοῦ Γερμανικοῦ ἀντ[ι]στράτηγος ZAnt 9 (1959)
285–290 = SEG 19 (1963) 438, Idomenai (? certe intra fines provinciae Macedoniae rep.). Cf. G. P.
Oikonomos, Ἐπιγραφαὶ τῆς Μακεδονίας (1915), pp. 30 sq., n. 51 = AE 1915: 114, Dium (eiusdem
provinciae); eiusdem potest esse tit. Beroeae rep., quem ed. I. Turatsoğlu, Archaia Makedonia 2
(1877) 486 sqq. (non vidi).
23:015 a L. Vipstanus Messalla, cos. ord. 115, fieri posse ut proconsul Macedoniae a. 113 fuerit,
opinatur F. Papazoglou, ZAnt 33 (1983) 5–11 (cf. ad AE 1983: 892) – quia provinciali cuidam in tit.
prope Philippos rep. cognomen fuerit Messallae.
23:017 ? (SPQR 98 sq., n. 10); RE Suppl. XIV 67, Avidius, n. 1 a). – Sub Traiano (vel paullo ante ?).
– ἀ[νθ]ύπατος Μακεδονίας 57 (AE 1969–70: 606; J. Nollé, Side im Altertum 1, 1993, pp. 351 sq.,
n. 65), Side. – SARIKAKIS 67 sq.; AICHINGER 620 sq., n. 16.
In v. 1 valde mutilato R. Syme nomina [C. Avi]dium C[eioni]um [Comm]odu[m] dubitanter
integravit.
23:018 M. Arruntius Claudianus (PIR 2 C 753; RE III 2651, n. 3; RE Suppl. XIV 59 sq., n. 16 a). –
Sub Traiano, post bella Dacica, ut videtur. – [στρατηγὸς ἀ]νθύπατος Μακεδ[ονίας] O. Benndorf –
G. Neumann, Reisen in Lykien (1884), p. 92, n. 76 = IGR III 615 = D. 8821 = TAM II 282, Xanthus. –
SARIKAKIS 74–76; AICHINGER 622 sq., n. 18. Cf. etiam H.-G. Pflaum, BSAF 1978–79 (impr. 1982)
223–228.
23:023 Sex. Pedius Hirrutus Lucilius Pollio (PIR 2 P 215; RE XIX 43, n. 6). – Sub Pio (? Pflaum: 148–
152). – pro˛c˛[os. provinc.] M˛a˛c˛e˛d˛o˛n˛i¸a˛e¸ CIL VI 1486 (cf. add. p. 4705) = XIV 3995 = G. Alföldy,
Fasti Hispanienses (1969), p. 86, prope Romam rep. – SARIKAKIS 83 sq.; AICHINGER 631 sq., n. 26.
Eum consulatu a. 158 vel 161 functum esse probabiliter conclusit G. Alföldy, l. c., quare proconsulatui
annum c. 148/149 vel 151/152 iure tribuere videtur Pflaum, IEJ cit. Aliter autem Leiva Petersen, PIR 2
I 64, de consule L. Iu[…] (vel L. Tu[…]) collega eius disputans (cos. a. 144?).
23:024 P. Anteius [O]restis (RE Suppl. XIV 50, n. 11 a). – 164/165. – procos. prov. Mac. Hesperia 34
(1965) 114 sq. = AE 1965: 205 = AJPh 87 (1966) 75–80; 457 sq. = AE 1967: 444, Samothrace. –
SARIKAKIS 84 sq.; AICHINGER 632, n. 27.
Nomina eius fuisse ut supra (P. Anteiu¸[s O]resti¸s) titulo inspecto sibi persuasit W. V. Harris, AJPh
113 (1992) 71–79.
23:025 P. Iulius Geminius Marcianus (PIR 2 I 340; RE X 610 sq., n. 259; DNP 6, 35 [II 68]). – Sub
Marco (et Vero?). – procos. provin[cia]e Macedoniae 85 (D. 1102), Cirta. – SARIKAKIS 87 sq.;
AICHINGER 633 sq., n. 29.
Primis Marci et Veri annis Arabiam rexit, in quo munere consul designatus est. Si cursum honorum
respicis, quem tit. exhibet, videtur Macedoniam consularis rexisse, id quod neque ante nec post
70

accidisse constat. Quare P. M. M. Leunissen (etiam consilio W. Eck nisus), ZPE 89 (1991) 222 sq.,
censuit Marcianum, antequam in Arabiam mitteretur, Macedoniam sortitum esse: fieri enim posse ut
consulatus, sacerdotium, proconsulatus ordine temporis neglecto in tit. ante reliqua munera posita sint,
ita ut saepe in titulis proconsulum Africae et Asiae factum est.
23:029 M. Antius Crescens Calpurnianus (PIR 2 A 781; RE I 2564, n. 8; RE Suppl. I 95, n. 8). – Sub
Septimio Severo ut videtur. – proc[o]s. prov. M[aced.] CIL VI 1336 = 41177 = D. 1151. – SARIKAKIS
101; AICHINGER 640, n. 37.
Memoratur in actis ludorum saecularium a. 204 inter XVviros sacris faciundis, et inter iuniores
quidem, v. L. Schumacher, Priesterkollegien (1973), pp. 162 sq.
23:030 M. Ulpius Tertullianus Aquila (PIR V 572). – 212–213. – In titt. duodecim Leucopetrae repp.
appellatur: ὁ κράτιστος ἡγ[εμ]ών (SARIKAKIS 103 sq., nn. 1. 3); ἀνθύπατος (ib., n. 2); ὁ
γενάμενος κράτιστος ἀνθύπατος τῆς τῶν Μακεδόνων ἐπαρχίας (ib., nn. 6. 11. 12); ὁ
γενόμενος ἀνθύπατος (ib., n. 9); cf. Praktiká 1976, I (impr. 1978) 112–114 = AE 1979: 558,
Leucopetra. Adde: ὁ κράτιστος ἡγ[εμώ]ν P. M. Petsas, M. B. Hatzopoulos, L. Gounaropoulou, P.
Paschidis, Inscriptions du sanctuaire de la Mère des Dieux Autochtone de Leucopétra (Macédoine)
[Meletêmata. 28], Athènes 2000, pp. 128 sq., n. 63 = AE 2000: 1305, Leucopetra (a. 212–213); cf. o.
c. 139 sq., n. 76 = AE 2000: 1307, Leucopetra (a. 230). – SARIKAKIS 103–107 AICHINGER 642 sq., n.
39.
Videtur tit. a. 212–213 (AE 2000: 1305) Aquila provinciam regente factus esse; tit. a. 230 indicat
‘keleusin’ Aquilae tunc quoque ratam fuisse. Cf. etiam M. Hatzopoulos, in: L’hellénisme d’époque
romaine (2004), pp. 45–53 = AE 2004: 1320.
23:031 C. Caerellius Pollittianus (PIR 2 C 157. 159; RE III 1283 sq., n. 7). – Sub Severo Alexandro, ut
videtur (Pflaum: 223–230). – c. v. procos. Macedoniae CIL VI 1366 (cf. add. p. 4687); c. v. procos.
provinc. Macedoniae CIL VI 1367 (cf. add. p. 4687) = D. 1161 = A. E. et J. S. Gordon, Album 3
(1965), pp. 47–50, n. 278. – SARIKAKIS 113–115; AICHINGER 643 sq., n. 41.
23:035 ? (vide infra; cf. PIR 1 I 329; RE XXIII 3, n. 4). – Sub Gordiano III (ultimis annis) vel primis
annis Philippi. – [proc. prov.] Maced. … vic(e) praes(idis) a˛[gens?] CIL VI 1638 = 41281 = D. 1331
= H.-G. Pflaum, Carrières II 831, n. 1 = ILMN I 39. – SARIKAKIS 123 sq.; AICHINGER 649 sq., n. 47.
Eundem non esse C. Iulium Priscum (PIR 2 I 488), fratrem Philippi imperatoris, sibi persuasit H.-G.
Pflaum, o. c. 833–839; et S. Panciera lapidem denuo examinatus legere sibi visus est fragmentum
litterae A, a qua inciperet nomen gentilicium; F. Nasti autem, ZPE 117 (1997) 281–290, inter alia
frustula nominis haec excepit: [-]A˛e¸[l]i¸o F˛i¸r¸[m- - -], ita ut de C. Iulio Prisco cogitare iam non liceat.
23:037 Aur(elius) Nestor. – A. 283. – v. p. praes. prov. Maced. BCH 62 (1938) 414–418, n. 5 (cf. P.
Collart, Philippes ville de Macédoine (1937), pp. 314, adn. 1; 361, adn. 3; 412, adn. 5; 518, adn. 2) =
AE 1939: 191 = P. Pilhofer, Philippi. II. Katalog der Inschriften. Tübingen 2000, pp. 221–223, n. 205,
Philippi. – SARIKAKIS 135 sq.; AICHINGER 654, n. 52.
INCERTI AEVI
23:040 L. Antonius, ἀνὴρ ἐπισημότατος, qui per tit. Thasium Études Thasiennes 5 (1958), pp. 82–
87, n. 186 = Doc. III 457 innotuit, fieri posse ut imperante Vespasiano proconsul Macedoniae fuerit,
monuit H.-G. Pflaum, JS 1959: 81, qui de L. Antonio Saturnino (PIR 2 A 874) dubitanter cogitavit. De
proconsulatu cogitavit etiam R. Syme, JRS 68 (1978) 12–21, contra autem F. Papazoglou, ZAnt 29
(1979) 239–242, de leg. Aug. pr. pr. ad fines limitandos misso cogitavit. – SARIKAKIS 57–59;
AICHINGER 658 sq., inc. n. 5.
23:044 a Cava[rius? Front?]o. – Saec. III? – ὑπατικός I. Beroeae 13 (non vidi) = SEG 48 (1998) 750
= Chiron 31 (2001) 417–446 (422–424 cum adn. 18) = AE 2001: 1759, Beroea.
Cavarius Fronto quidam CIL III 2554 memoratur, cf. Chiron, cit.
23:045 P. Clodius Capito Aurelianus. – Traianus – Hadrianus? (AICHINGER) – ἀνθύπατος M.
Hatzopoulos – L. Loukopoulou, Morrylos, cité de la Chrestonie. [Meletêmata. 7. 1989.] Athènes 1989,
p. 58, n. 1 = SEG 39 (1989) 577 = AE 1992: 1521, Bragylae. – SARIKAKIS 96; AICHINGER 629, n. 24.
71

Fortasse recte ad nostrum [proco]s. provinc. [Maced]oniae tit. CIL X 3852, Capua, rettulit W. Eck,
ZPE 42 (1981) 238–242, n. VI.
23:048 […]ius [… ?Fr]ugi (videtur esse Ti. Iulius Frugi [PIR 2 I 329] vel filius eius [ib.]; RE X 607
sq., n. 252; RE Suppl. XIV 209, n. 252). – Haud post Marcum. – [ἀνθύ]πατος Μακε[δονίας] CIG
III 3990 = IGR III 249 = JHS 38 (1918) 172–175, n. XIV, Laodicea. – SARIKAKIS 71–73; AICHINGER
630 sq., n. 25.
Si de Ti. Iulio Frugi, qui c. a. 113–114 legatus Augusti pro praetore Lyciae et Pamphyliae fuit, recte
cogitavit E. Groag, WS 54 (1936) 195–197, c. a. 110 Macedoniam sortitus esse potest; sed de ignoto
filio eius probabilius cogitavit AICHINGER.
23:051 L[…]us Iunius (cf. PIR 2 I 809 extr.; RE Suppl. XIV 212 sq, n. 139 a). – ? – ἀνθύπατος … (ὁ
κτίστης καὶ πάτρων) ὑπατεύων ZAnt 3 (1953) 222–225, n. 1 = Bull. 1955: 150 = AE 1956: 179 =
SEG 16 (1959) 400 (cf. ZAnt 15, 1965, 119 = AE 1965: 309), Argos Paeoniae (?) – Cf. SARIKAKIS
93–95; AICHINGER 637, n. 33.
Eundem fuisse proconsulem aetatis Hadriani (supra, 23:21) vel procos. a. 194 (supra, 23:28) negat F.
Papazoglou, ZAnt 29 (1979) 246–248 (cf. SEG 30, 1980, 555).
23:051 a L. Memmius Rufus. – Posteriore parte saec. II? – ἀ[νθύπατος] I. Beroeae 7 (non vidi) =
AE 1998: 1213 a. b = SEG 48 (1998) 742, Beroea.
23:052 L. (vix A.) Pontius Verus (PIR 2 P 828; RE XXII 44, n. 53). – Saec. II–III. – ὁ λαμπρότατος
ἀνθύπατος (ὕπατος, v. PIR 2 ) IG X: 2, 2, 71, prope Heracleam Lyncestidis. – SARIKAKIS 99 sq.;
AICHINGER 639 sq., n. 36.
23:053 […]cius [… Se]cundus. – ? – [cos. ? procos. prov. Mace]doniae CIL VI 3842 = 31777 =
41167. – SARIKAKIS 55 sq.; AICHINGER 662 sq., inc. n. 12.
De aetate Traiani dubitanter cogitavit Leiva Petersen, ‘Zur Verwaltung der Provinz Macedonia unter
Traian und Hadrian’, Actes du I er Congr. intern. des études balkaniques et sud-est européennes, 1966,
vol. 2 (1969), p. 159. – De proconsulatu dubitaverunt AICHINGER et G. Alföldy (ad CIL VI 41167).
23:055 Q. Valerius Rufrius Iustus (RE I A 1202, n. 2). – Aetate fere Severi Alexandri. – ὁ κράτιστος
ἀνθύπατος, ὕπατος IG X: 2, 143 sq., Thessalonica (praeterea ἁγνῶς καὶ φιλανθρώπως
ἡγεμονεύσας n. 143; ἀσυνκρίτως ἡγεμονεύσας n. 144). – SARIKAKIS 112 sq.; AICHINGER 643, n.
40.
Fortasse memoratur in tit. arae ab Amabili Rufri Iusti c. v. ancilla positae, Folia archaeologica
Balcanica 1 (2006) 315–320 (non vidi) = AE 2006: 1192, Scupi.
23:057 a M. Ulpius Iulianus. – Saec. III (parte posteriore, credo). – ὁ διασημότατ[ο]ς καὶ
ἁγνότ[ατος] ἡγεμὼν τ[ῆς] Μακεδόνων ἐπαρ⟦[χε]ί⟧ας P. Adam-Veleni, Μακεδονικοί βωµοί etc.
Athenis 2002, p. 180, n. 135 = ZPE 147 (2004) 243–245 = AE 2002: 1283 = SEG 52 (2002) 622,
Thessalonice.
De medio saec. III cogitat M. Heil, ZPE cit.
24. Achaia
Litt.: E. GROAG, Die römischen Reichsbeamten von Achaia bis auf Diokletian. [Akademie der
Wissenschaften in Wien. Schriften der Balkankommission, antiquarische Abteilung. IX.] Wien –
Leipzig 1939.
24:010 C. Poppaeus Sabinus, cos. ord. 9 (PIR 2 P 847; RE XXII 82 sqq., n. 1; DNP 10, 150 sq. [1]).
– 15/35. (Prorogatur Poppaeo Sabino provincia Moesia additis Achaia ac Macedonia) Tac. ann.
1, 80, 1 (a. 15); (auditum id Poppaeo Sabino: is Macedoniae tum intentus Achaiam quoque
curabat) Tac. ann. 5, 10, 2; (Fine anni (35) Poppaeus Sabinus concessit vita … maximis …
provinciis per quattuor et viginti annos impositus) Tac. ann. 6, 39, 3; πρεσβευτὴς Τιβερίου
Καίσαρ[ος] IG IX: 2, 261 = Doc. I 2 321, Cierium (Thess.); cf., si eius est, [πρεσ]βευτὴς
αὐτοκ[ράτορος Καίσαρος Σεβαστοῦ κ]αὶ Τιβερίου Κα[ίσαρος] IG II/III 2 3233 = Hesperia 17
(1948) 41 sq., n. 30 (cf. AJPh 69 (1948) 436 = Stud. pres. to D. M. Robinson 2 (1953), pp. 330 sq.,
cf. 938–944 et Bull. 1954: 98) = AE 1955: 284 (cf. 290) = SEG 12 (1955) 157 = Doc. I 2 81 a,
72

Athenae. Ad eum fortasse referendum est fragm. Patrense, quod ed. M. Šašel-Kos, Inscriptiones
Latinae in Graecia repertae (1979), p. 39, n. 67 = AE 1979: 577 = A. D. Rizakis, Achaïe II. La cité
de Patras, pp. 116 sq., n. 34. Cf. etiam supra, 20:8, 23:12. – GROAG 23 sq.
24:013 L. Iunius Gallio Annaeanus (PIR 2 I 757; RE I 2236 sq., n. 12; DNP 6, 67 [II 15]). – 51/52.
– [ἀνθύ]π˛ατος Aem. Bourguet, De rebus Delphicis (1905), pp. 63 sq. = A. Deissmann, Paulus
(1911. 2 1925), Beilage I = Dittenberger, Syll. 3 801 D = Fouilles de Delphes III: 4, 286 (cf. REG 80,
1967, 374, adn. 4, ubi studia et edd. priores enumerantur) = Doc. II 376 = Hesperia 40 (1971) 239
sq. = J. H. Oliver, Greek constitutions (1989), pp. 107 – 110, n. 31 = D. Rousset, Le territoire de
Delphes et la terre d’Apollon. [BEFAR 310.] Athènes – Paris 2002, pp. 245–247, n. 40 = AE 2002:
1335, Delphi; ἀνθυπατεύων τῆς Ἀχαΐας Acta Apost. 18, 12; cf. etiam IG VII 1676, Plataeae;
Sen. epist. 104, 1. – GROAG 32–35.
24:024 C. Avidius Nigrinus, cos. suff. 110 (PIR 2 A 1408, cf. vol. II, p. XVII; RE Suppl. VI 18
(n)n. (5.) 6; Suppl. XII 129 sq., n. 6; DNP 2, 369 sq. [4]), leg. Aug. pro pr., [πρεσβ.] Σεβ.
ἀντιστράτηγος CIL III 567 (cf. 7303) = (novis fragmentis additis) Syll. 3 827 A. E. (Lat.), G.
(Graec.) = Fouilles de Delphes III: 4, 291. 294 (Lat.), 296 (Graec.) = D. Rousset, Le territoire de
Delphes et la terre d’Apollon. [BEFAR 310.] Athènes – Paris 2002, pp. 91–94, nn. 7 sq.; 99–106,
nn. 11 sq. (cf. CRAI 2002: 215–241) = AE 2002: 1332. 1334, Delphi, imperante Traiano, mihi
quidem videtur unus fuisse ex iis ‘Légats impériaux à l’intérieur de provinces sénatoriales’, de
quibus scripsit H.-G. Pflaum, Coll. Latomus 58 (1962), pp. 1232–42; notandum enim est eum –
haud aliter atque eos de quibus tractavit Pflaum – ad fines inter civitates quasdam determinandos
missum esse; cf. etiam quae scripsi: Legatus. Beiträge zur römischen Verwaltungsgeschichte.
Stockholm 1991, pp. 77, adn. 28; 95 sq.; cf. etiam SEG 52 (2002) 139. – GROAG 54–57 (de
praeside cogitans extra ordinem ab imperatore destinato); cf. W. Eck, Chiron 13 (1983) 187, adn.
479. Cf. etiam Hesperia 32 (1963) 24 sq., n. 25.
24:024 a L. Hedius Rufus Lollianus Avitus, cos. suff. 114 (PIR 2 H 39; RE Suppl. XIV 234, n. 2;
DNP 7, 428 [3]). – Sub Traiano, paullo ante a. 114. – ὁ ἄριστος ἀνθύπατος Praktiká 155 (2000)
80 (vv. 21 sq.) = SEG 51 (2001) 458 = AE 2002: 1314 b, Messene.
Cum tit. aetatis Traiani sit, recte puto de cos. a. 114 cogitavit P. Themelis, qui ed.
24:025 T. Calestrius Tiro Orbius Speratus, cos. suff. 122 (SPQR 27 sq.; RE Suppl. XIV 84 sq., n.
4; DNP 2, 936 sq. [3]). – Sub Traiano. – [ἀνθύπατος Ἀχ]αίας 61 (AE 1965: 320, cf. infra),
Iotape.
[πιστῆς βεβ]αίας G. E. Bean – T. B. Mitford ad ed. princ.; [ἀνθύπατος Ἀχ]αίας H.-G. Pflaum
probante W. Eck, Chiron 12 (1982) 351 sq., adn. 286, dubitante vero R. Syme, Historia 18 (1969)
359; tit. denuo inspecto St. V. Tracy, ZPE 116 (1997) 153–156 = AE 1997: 1530, demonstravit in
vv. 5 sq. ἀν˛[θύπατον Ἀχ]αίας legendum esse. Tit. nunc etiam in St. Hagel – K. Tomaschitz,
Repertorium der westkilikischen Inschriften (ÖAW, Denkschr. 265 = Ergänzungshefte zu den
TAM, n. 22. 1998), p. 129, Iotape 18, legitur.
24:029 T. Prifernius Paetus Rosianus Geminus Laecan[ius Bassus?] (PIR 2 P 938; RE XXII 1968
sq.; DNP 10, 325 [II 4]). – Sub Hadriano (prioribus annis). – procos. (in Achaia) 64 (D. 1067),
Cirta. – GROAG 59 sq.
T. Prifernio Paeto Rosiano Gemino etiam nomina Laecan[io Basso] fuisse conclusit A. Rizakis e
fragm. Epigraphica 51 (1989) 21–27 = AE 1989: 660, Patrae, a se edito. Cf. nunc etiam A. D.
Rizakis, Achaïe II. La cité de Patras, pp. 118 sq. cum tab. VII. Addidit [Fron?]toni M. G. Granino
Cecere, in: Usi e abusi, p. 15 cum adn. 37.
24:031 C. Iulius Severus (PIR 2 I 573; RE X 811 sqq., n. 484; DNP 6, 42 [II 131]). – 133–137
(GROAG: 133/134?). – procos. prov. Ach. AJA 26 (1922) 451 sqq., n. 17 = AE 1923: 4 = Corinth VIII:
2, 56, Corinthus; AJA 26 (1922) 453 sq., n. 18 = Corinth VIII: 2, 57 (fragm.), Corinthus; ἀνθύπατος
᾿Αχαίας 67 (D. 8826), Ancyra; CIG III 4034 = IGR III 175, Ancyra; D. French, Roman, late Roman
and Byzantine inscriptions of Ankara. A selection. Ankara 2003, pp. 105 sq., n. 14 = SEG 53 (2003)
1436 = AE 2006: 1476, Ancyra. – GROAG 66–68.
73

24:033 Iulius Candidus (PIR 2 I 233; RE X 538, n. 162; cf. RE Suppl. XIV 207, n. 163 a). – 135–
137 (Groag: 136/137?). – ὁ κράτιστος ἀνθύπατος IG VII 70–74, Megara; Rom und die
Provinzen. Gedenkschrift für Hanns Gabelmann. [BJ Beih. 53.] Mainz 2001, p. 89 = AE 2001:
1815 sq. = SEG 51 (2001) 334 sq., Aegina. – GROAG 69 sq.
24:036 L. Aemilius Iuncus, cos. suff. 127 (PIR 2 A 355; RE I 550, n. 54; DNP 1, 183 [II 4]),
πρεσβευτὴς Σεβαστοῦ καὶ ἀντιστράτηγος IG III 622 = II/III 2 4210 = OGIS 587, Athenae;
δικαιοδότης IG V: 1, 485, Sparta; ὑπατικὸς διορθωτὴς τῶν ἐλευθέρων δ[ήμων …] BCH 122
(1998) 277–295 (284 sq.) = AE 1998: 1275, cf. Fouilles de Delphes III: 4, 287 sq., pp. 33–37; nn.
290 sqq., pp. 38–42, Delphi, haud praeses provinciae sed corrector consularis (i. e. sub Hadriano
post a. 127) fuit. – GROAG 64–66; cf. W. Eck, Senatoren (1970), p. 258 (Nachtrag).
24:038 a L. Marcius Celer M. Calpurnius Longus, cos. suff. 148 (PIR 2 M 221; RE Suppl. XIV 85,
n. 51 b; DNP 2, 945 [II 10]). – Sub Pio, ante a. 148. – ὁ κράτιστος ἀνθύπατος Euphrosyne 11
(1981–82) 47, n. 5 = SEG 32 (1982) 466 = AE 1986: 635 a = J. H. Oliver, Greek constitutions of
early Roman emperors (1989), p. 262, n. 111, Coronea.
De anno consulatus (XI–XII.148) v. G. Camodeca, ZPE 112 (1996) 235–240 = AE 1996: 1384.
24:043 C. Sabucius Maior Caecilianus, cos. suff. 186 (PIR 2 S 46; RE I A 1609 sq., n. 1; DNP 10,
1194). – Paullo ante a. 186. – procos. prov. Acha. CIL VI 1509 (cf. add. p. 4707) = D. 1123. –
GROAG 74.
24:046 a ? – A. 211. – ἀνθύ]π˛ατος Ἑλλ˛[άδος C. Foss, in: F. K. Yegül, The Bath-Gymnasium
complex at Sardis. Cambridge, Mass. 1986, p. 170, n. 3 = SEG 36 (1986) 1094 = Chiron 23 (1993)
233–248 (233 sq.) = AE 1993: 1505, Sardes.
De appellatione ἀνθύπατος Ἑλλάδος pro ἀνθύπατος Ἀχαίας v. P. Herrmann, Chiron cit.; Th.
Corsten, ZPE 117 (1997) 117–122. – Quis fuerit is ‘proconsul Graeciae’ ignoratur, de C. Asinio
Quadrato (24:58, infra) dubitanter cogitavit P. Herrmann, o. c. 247 sq.
24:048 Rutilius Pudens Crispinus (PIR 2 R 257; RE I A 1268 sq., n. 32; RE Suppl. XIV 590, n. 32;
DNP 10, 1172 [II 8]). – A. 233/234? (v. infra). – [procos.] prov. Achaiae 112 (AE 1929: 158 = CIL
VI 41229). – GROAG 91 sq.
G. Alföldy (ad CIL VI 41229) Crispinum – ut hostem Maximini – proconsulatu Achaiae (fortasse
etiam consulatu) ante mortem Severi Alexandri (21.III.235) functum esse contendit.
24:053 Panathenius (cf. PIR 2 P 81; cf. RE II 2024, n. 14) – A. 267?. – ἡγεμονεύς IG II/III 2 5201
= Denkschr. Wien 70: 3 (1939) 43 sq., n. 68, Athenae. – GROAG 96.
Idem fortasse Athenaeus, quem a Gallieno a. 267 instaurandis urbibus muniendisque praefectum
esse post Dexippum refert SHA, v. Gall. 13, 6 (A. v. Premerstein, Zeitschr. f. deutsches Altertum
60, 1923, 77–80; cf. PIR 2 A 1286). Tit. vero saeculo quarto vel quinto potius quam tertio positum
esse suspicatur M. Heil ad PIR 2 P 81.
INCERTI AEVI
24:060 M. Aurelius Amarantus (RE Suppl. XIV 68, n. 37 b), [ἀ]νθύπατος CIG IV 6821 =
ArchClass 5 (1953) 255–259 = AE 1955: 19 (lapis nunc Veronae asservatur) fieri posse ut
Achaiam rexerit monet L. Moretti, ArchClass, l. c. Pater M. Aur. Amaranti (v. 1) fuit Nicander (v.
4), patruelis autem M. Aur. Alexander (v. 20), quare Nicander ante constitutionem Antoninianam
mortuus videtur. Tamen se dubitare, num Amarantus (v. 1) proconsul (sive proconsul designatus)
fuerit, scripsit J. H. Oliver, Tituli 5 (1982) 595 = SEG 33 (1983) 350.
24:064 Cn. Claudius Leonticus (PIR 2 C 909; RE III 2728 sq., n. 203). – Saec. III (aetate
Severorum?). – ὁ λαμπρότατος ὑπατικὸς καὶ ἐπανορθωτὴς τῆς Ἀχαιίας IG IV 1417 = IV 2 694
= Syll. 3 877 E, Epidaurus; IG VII 91 = Syll. 3 877 D, Megara; ὁ λαμ[πρ]ότατ[ος ὑπα]τικ[ὸς καὶ
ἐ]πανορθω[τὴς τῆς Ἑλλάδο]ς Syll. 3 877 B = Fouilles de Delphes III: 4, 270, Delphi; cf. Syll. 3
877 A = Fouilles de Delphes III: 4, 269 = D. Rousset, Le territoire de Delphes et la terre d’Apollon.
[BEFAR 310.] Athènes – Paris 2002, pp. 280–282, n. 44 = AE 2002: 1339, Delphi necnon Syll. 3
877 C = Fouilles de Delphes III: 4, 271. – GROAG 88–90 .
74

Eodem tempore et proconsul et corrector fuisse potest, si ad verbum tit. Fouilles de Delphes 269
interpretaris: … ὑπεράραντα [πάντας τοὺς] πρὸ ἑαυτοῦ ἡγε[μονεύσαντ]ας [κ]αὶ
ἐπανορ[θώσαντας …]. Vide etiam M. di Branco, ’Entre Amphion et Achille: réalité et
mythologie de la défense d’Athènes du III e au IV e siècle’, in: Roman rule and civic life. Amsterdam
2004, pp. 373–388 (375 et passim) = AE 2004: 1343.
24:066 Cl(audius) Pro[…] (PIR 2 C 978, cf. 980; RE III 2846, n. 286). – ? – ἀνθ[ύπατος] IG III
634 = II/III 2 4196 = (fragmentis duobus additis) Hesperia 16 (1947) 174 sq., n. 76 = AE 1949: 91 =
ArchEphem 1968: 212 sq., n. 24 a = AE 1969–70: 585, Athenae. – GROAG 62; cf. J. H. Oliver,
AJPh 69 (1948) 438.
Fragmentis novis additis vv. 6–7 [ναίω]ν Κλ.΄Πρό[κλον Κοί]ν˛τον ἀνθ[ύπατον integravit B. D.
Meritt, Hesperia, l. c.; Κλ(αύδιον) Προ[κληιανὸ]ν τὸν ἀνθὑ[πατον] E. Kapetanopoulos,
ArchEphem, l. c.; nomina paullo aliter ac Meritt integravit J. H. Oliver, Tituli 5 (1982) 594: Κλ.΄
Πρό[κλον Κυι]ῆ˛τον i. e. Cl. Proculum Quietum.
[24:067 a (1)] Fl(avius) Severus. – Saec. (III–)IV. – ὁ λαμ(πρότατος) ἀνθύπατος ZPE 164
(2008) 123–130.
Dubitanter de [Flavio?] Severo Aëtio (ὁ λαμ(πρότατος) ἀνθύπατος τῆς Ἑλλἁδος IG II/III 2
5205) cogitat Sophia B. Zoumbaki, quae edidit. – E. Groag, Achaia II (1946), p. 71; PLRE II 30,
Aetius 9.
24:067 a (2) L. Messuleius Paulus. – Saec. III in. – ἡγεμὼν τῆς Ἑλλάδος tit. ineditus Ephesi
rep., v. ÖJh 76 (2007) 422.
Verba haec Graeca benevolenter mecum communicavit Hans Taeuber. – De officio proconsulis
Achaiae ita fere expresso cf. supra nn. 40–42. 46 a. 67 a (1), infra 79 necnon IG II/III 2 5205, et Th.
Corsten, ZPE 117 (1997) 117–122.
24:071 Futius Longus. – Saec. I–II. – ἀνθύπατ[ος …] BCH 98 (1974) 651, n. 4 = AE 1973: 495
= ArchDelt (Chron.) 26 (1971) 221, n. 2 = AE 1974: 601, Thespiae.
Cum in tit. Polycratides quidam notabilis eiusdem civitatis memoretur, qui T. Statilio Tauro, cos.
ord. 11 p , tit. BCH 26 (1902) 291, n. 1 dedicaverit, Futium Longum paullo ante a. 15 p (vix post a.
44) Achaiam sortitum esse censuit G. Camodeca, in: ’Festschrift’ Guarino 5 (1984), p. 2198, cum
adn. 33.
24:077 M. Mettius Rufus (PIR 2 M 571; RE XV 1502 sq., n. 11). – Saec. I ex. vel II in. – pro cos.
provinciae Achaiae CIL VI 1462 (cf. add. p. 4702).
Aliqua parentela coniunctus videtur cum M. Mettio Rufo praefecto Aegypti sub Domitiano (PIR 2
M 572), cf. G. Alföldy in add. ad tit.
24:084 ? – ? (Saec. II?) – legatus pr. pr. et procos. prov. Ach. M. Šašel-Kos, Inscr. Lat. in Graecia
repertae (1979), p. 36, n. 56 = AE 1979: 568 = A. D. Rizakis, Achaïe II. La cité de Patras, pp. 88
sq., n. 8, Patrae.
Ad tit. etiam M. G. Granino Cecere, in: Usi e abusi, p. 15 cum adn. 39. Num idem fuissse potest
Prifernius Paetus ille de quo supra, 24:29, agitur? Nam illum quoque et legatum et proconsulem
Achaiae fuisse constat.
25. Epirus
Litt.: H.-G. PFLAUM, Carrières III 1070 (infra autem ad singulorum curricula refertur).
25:002 Cn. Cornelius Pulcher (PIR 2 C 1424; DNP 3, 196 [II 43]). – Sub Traiano. – Ἠπείρου
ἐπίτροπος IG IV 1600 = Corinth VIII: 1, 80 (cf. 81), Corinthus; [ἐπίτροπος] Ἠπείρου ArchDelt
1970, Mel. 54 sq. = AE 1974: 593, Athenae; ἐπίτροπος Καίσαρος IG IV 795, Troizen. – PFLAUM I
178 sq., n. 81, cf. Suppl., p. 29.
De annis ultimis Traiani imperatoris dubitanter cogitavit B. Puech, REA 85 (1983) 17–21 (cf. SEG 35,
1985, 254).
25:003 A. Ofellius Maior Macedo (PIR 2 O 80; RE XVII 2042 sq., n. 12). – Saec. II (PFLAUM: sub
Hadriano). – ἐπίτροπος Σε[βασ]τοῦ Ἠπείρου CIG II 1813 b = Le Bas – Waddington II 1076 = D.
75

8849 = Dodone. Publ. Dép. hist. et archéol. Fac. phil. Univ. Janina 1986, pp. 185–194 (191), cf. AE
1987: 910, Nicopolis. – PFLAUM I 272–274, n. 112.
Eum vix ante finem saec. II Epirum administravisse arguit V. Kontorini, Dodone cit. Sed cf. PIR 2 O
80.
25:003 a ? – Sub Pio (ultimis annis) vel sub Marco (primis annis). – [ἐπί]τ˛ρ˛[οπ]ο˛ς˛ Σεβαστο[ῦ
ἐπα]ρχείας Ἠπεί[ρου] ÖJh 62 (1993) 127 sq., n. 20 = AE 1993: 1478, Ephesus.
26. Asia
Litt.: W. H. WADDINGTON, Fastes des provinces asiatiques de l’Empire romain. Paris 1872 (opus haud
absolutum). – Kathleen M. T. ATKINSON, ‘The governors of the province of Asia in the reign of
Augustus’, Historia 7 (1958) 300–330. – Ursula VOGEL-Weidemann, Die Statthalter von Asia und
Africa in den Jahren 14–68 n. Chr. Eine Untersuchung zum Verhältnis Princeps und Senat.
[Antiquitas. Reihe 1: Abhandlungen zur alten Geschichte, Band 31.] Bonn 1982. – B. KREILER, Die
Statthalter Kleinasiens unter den Flaviern (1975), pp. 18–65. – D. MAGIE, Roman Rule in Asia Minor
(1950), pp. 1580–86. – G. R. STUMPF, Numismatische Studien zur Chronologie der römischen
Statthalter in Kleinasien (122 v. Chr. – 163 n. Chr.). Saarbrücken 1991. Cf. W. Eck, ‘Prokonsuln von
Asia in der flavisch-traianischen Zeit’, ZPE 45 (1982) 139–154; R. Syme, ‘Problems about Proconsuls
of Asia’, ZPE 53 (1983) 191–208. – Numeros titulorum Samiorum in fasciculo IG XII: 6, 1
edendorum necnon plagulas nonnullas misit K. Hallof, cui etiam hoc loco gratias ago quam maximas,
etiamsi hunc fasciculum nunc editum esse cognovimus.
26:002 M. Tullius Cicero, cos. suff. 30 a (PIR 2 T 378; RE VII A 1281 sqq., n. 30; DNP 12/1, 902 sq. [I
10]). – Prioribus annis Augusti (29 – c. 20? STUMPF: 29/28? ob imaginem viri parum senis). – De
proconsulatu eius testatur nummus Magnetum ad Sipylum BMCat. Lydia 139, nn. 13–15; RPC I 2448;
cf. Sen. suas. 7, 13, – WADDINGTON 86–88, n. 53; ATKINSON 325; cf. M. Grant, From imperium to
auctoritas (1946), pp. 384 sq.
26:004 Sex. Appuleius, cos. ord. 29 a (PIR 2 A 961; RE II 258 sq., n. 17; DNP 1, 909 sq. [II 3]). –
23/21? – pro cos. ... ἀνθύπατ[ος] ÖJh 45 (1960), Beibl. 42 = AE 1966: 425 = Inschr. v. Ephesos II
459 = SEG 41 (1991) 971 = AE 1991: 1502, Ephesus; ἀνθύπατος Hermes 7 (1873) 37, n. X = BCH 1
(1877) 106 sq., n. III = Inschr. v. Pergamon 2 (1895), n. 418 = IGR IV 402 = OGIS II 461, Pergamum;
CIG II 3571 = Le Bas – Waddington III 1034 = IGR IV 253 = Inschr. v. Assos 24 a, Assus; AM 27
(1902) 46 sq., n. 69 = AE 1903: 147 = IGR IV 404, Pergamum; AA 80 (1965) 450 = AE 1966: 423 =
Inschr. v. Kyme 18, Cumae (As.); Joyce M. Reynolds, Aphrodisias and Rome (1982), p. 171, n. 44 =
AE 1984: 879, Aphrodisias; ὁ ἀνθύπατος τὸ δεύτερον EA 9 (1987) 61 sq., n. 2 = BCH 124 (2000)
360–364, n. 9 = AE 2000: 1392 = SEG 51 (2001) 1594, Clarus (cf. Inschr. v. Kyme p. 59; IM, Beih.
23, 1979, 168, n. 9). Cf. etiam Inschr. v. Ephesos VII: 1, 3435, Metropolis. – ATKINSON 325; cf.
WADDINGTON 117 sq., n. 74.
26:005 (C. Iunium) Silanum, cos. 17 a (? cf. PIR 2 I 823; RE X 1087, n. 157; DNP 6, 68 [II 30]), τὸν
στρατηγόν Ios. ant. 16, 168, proconsulem praetorium provinciae Asiae, quo tempore M. Agrippa
Orientem imperio extraordinario regeret (23/21), suspicata est ATKINSON 305, at neque certum est
epistulam Agrippae apud Iosephum, l. c., exhibitam eo tempore (23/21) scriptam esse (immo v. D.
Magie, Roman rule, 1950, pp. 1341 sq., adn. 34), et paullo supra monui iis annis proconsulem Asiae
fuisse videri Sex. Appuleium, cos. 29 a . – M. vero Iunium Silanum, cos. 25 a , a Iosepho nominatum
esse sibi persuasit C. Eilers, Tyche 14 (1999) 77–86 = AE 1999: 1597, tit. Stratonicensi nisus, quem
ed. A. P. Gregory, Tyche 12 (1997) 89 sq. = AE 1997: 1472, licet de M. Iunio Silano (26:48, infra)
cogitans. C. Eilers, Tyche cit., p. 85, Sex. Appuleio annos 26/24, Messallae autem annos 24/22, Silano
a. 22/21 tribuit.
26:006 M. Potitus Valerius Messalla, cos. suff. 29 a (PIR V 94; SPQR 80 sq.; RE VIII A 165 sqq., n.
267; DNP 12/1, 1100 [I 38]). – Sub Augusto, prioribus annis (28 – c. 20; Stumpf: 23/21, v. infra). –
[proconsul] Asiae bis 1 (D. 8964), Roma; ἀνθύπατος Le Bas – Waddington III 1660 a = OGIS II 460
= IGR IV 1338 = Inschr. v. Magnesia am Sipylos 2 = TAM V: 2, 1366, Magnesia ad Sipylum;
AbhBerlin 1911 (Th. Wiegand I), pp. 69 sq., n. II = AE 1912: 135 = Didyma 2 (1958), p. 132, n. 147,
Didyma; Chiron 38 (2008) 228 sq., n. 31, Cos. Nummus Aezitanorum, SNG, Samml. v. Aulock, fasc.
76

9 (1964), tab, 108, n. 3341; RPC I 3067; fortasse idem est Οὐαλέριος ἀνθύπατος nummi
Synnadensium Mionnet 4 (1809), p. 367, n. 984. – WADDINGTON 85 sq., n. 52.
Annos 23/21 proposuit STUMPF, quia ob Vinicium a. 27/26 Asiam sortitum ante a. 23 biennium
Messallae liberum non exstiterit – sed de anno proconsulatus Vinicii non consentitur (cf. infra, n. 22).
– Praenomen eius Μᾶρκον (Chiron cit.) antea ignotum erat.
26:007 Q. Aemilius Lepidus, cos. ord. 21 a (PIR 2 A 376; RE I 563 sq., n. 79). – Post a. 20 a (nescio an
c. 15 a – 10 a ). – ἀνθύπατος F. Petersen – F. v. Luschan, Reisen in Lykien (1889), p. 189, n. 249 = IGR
IV 901 = Inschr. v. Kibyra I 37 (cf. L. Robert, Hellenica 7, 1949, pp. 241–243 = AE 1950: 250),
Cibyra (si de cos. a. 21 agitur); ἀ[νθύπατος?] Le Bas – Waddington III 506, Halicarnassus. –
ATKINSON 326.
26:007 a C. Sentium Saturninum, cos. ord. 19 a (PIR 2 S 393; DNP 11, 424 [II 4]), potius Asiam quam
Africam rexisse (c. 14/13) arguit N. Kokkinos, ‘The honorand of the titulus Tiburtinus: C. Sentius
Saturninus?’, ZPE 105 (1995) 21–36. Contra arguit C. Eilers, ZPE 110 (1996) 207–226.
26:009 P. Cornelius Scipio, cos. ord. 16 a (PIR 2 C 1438; RE IV 1438, n. 333). – Sub Augusto (c. 9 a –3 a ;
Stumpf: 5 a –2 a , cf. infra). – Epistulae eius ad Thyatirenos datae fragm. BCH 10 (1886) 399–401, n. 3 =
IGR IV 1211 = F. F. Abbott – A. C. Johnson, Municipal administration (1926), p. 332, n. 35 = R. K.
Sherk, Roman documents (1969), pp. 338–340, n. 66 = TAM V: 2, 858; fortasse eius tit. Milesius
Milet I: 9 (1928), p. 161, n. 333; cf. etiam E. Groag (PIR 2 ) ad frustulum Ephesium Vindobonae
asservatum. Nummus eius, ut videtur, a Pitanensibus Mysiae cusus Coll. Wadd. (1898), p. 54, nn. 991
sq.; RPC I 2392; cf. M. Grant, Imperium (1946), p. 387, n. 2. – WADDINGTON 92 sq., n. 56;
ATKINSON 326.
Scipionem post Asinium Gallum posuit STUMPF, quia nummi Asinii Galli ultimi sine imagine
Augusti, nummi Scipionis primi cum imagine eius cusi sint. – Ante a. 10/9 (quo anno Fabius Maximus
Asiam regebat) proconsulatum Scipionis posuit C. Eilers, CQ 51 (2001) 201–205 = AE 2002: 104, ac
per duos quidem annos (12/10), quia Augustus tunc per duos annos (ἐπὶ δύο ἔτη Dio 55, 28, 2)
praesides sorte electos provinciis praefecit; seriem proconsulum annorum 13–5 reconstituit idem p.
204.
26:009 a P. Cornelium Lentulum Marcellinum, cos. ord. 18 a , et L. Calpurnium Pisonem (pontificem),
cos. ord. 15 a , proconsules Asiae fuisse proposuit C. Eilers, ZPE 110 (1996) 218–220 = AE 1996: 1417
(cf. AE 1996: 516), rationibus satis fragilibus nisus.
26:014 M. Plautius Silvanus, cos. ord. 2 a (PIR 2 P 478; RE XXI 30 sqq., n. 43; DNP 9, 1117 [II 12]). –
Fortasse 4/5 vel etiam post a. 6 p (STUMPF: 4/5, quia in nummis Silvani idem Demophon appareat, qui
in nummis in honorem Gai et Luci Caesarum cusis, sc. paullo post utrumque adulescentem mortuum).
– ἀνθ˛[ύπατος] Sardis VII: 1, p. 54, n. 32 = AE 1933: 252, Sardis; cf. ÖJh 47 (1964–65), Beibl. 12–
14 = AE 1968: 483 = Inschr. v. Ephesos III 706, Ephesus. Cf. etiam nummos Pergamenorum BMCat.
Mysia 139, nn. 242–245; SNG, Samml. v. Aulock, fasc. 4 (1957), tab. 43, n. 1389 (cf. M. Grant,
Imperium, 1946, p. 388); ib. fasc. 16 (1967), tab. 259, n. 7494; RPC I 2364. – WADDINGTON 104–106,
n. 64; ATKINSON 328 sq.
Tituli 10 (IGR IV 1744), prope Sardes (ἀνθυπάτου Σιλβανοῦ) et 11 (AE 1968: 484), Ephesus ([…
Πλαυτίου] Σιλουανο[ῦ …] ἀνθυ[πάτου …] utrum nostro an cos. 45, II 74 (infra, n. 50) tribuendi
sint, non liquet. – In tit. Samio IG XII: 6, 1, 374 Plautii cuiusdam mentionem fieri notat K. Hallof ad
tit.; item, in tit. Caunio 114, Chr. Marek, Die Inschriften von Kaunos. [Vestigia. 55.] München 2006,
pp. 298 sq.
26:015 L. Calpurnius Piso (augur), cos. ord. 1 a (PIR 2 C 290; RE III 1383, n. 74; DNP 2, 947 [II 18]).
– A. c. 5–12. – ὁ ἀνθύπατος IG XII: 2, 219 = IGR IV 94 = OGIS II 467 = D. 8814, Mytilenae. –
ATKINSON 329.
De titulis Delio BCH 31 (1907) 337–340, n. 2 = F. Durrbach, Choix d’inscr. de Délos I: 2 (1922), pp.
262 sq., n. 175 = Inscr. de Délos 1626 ([στρ]α˛τηγὸς ἀνθύπατος), Stratonicensi BCH 5 (1881) 183,
n. 5, Pergamenis Inschr. v. Pergamon 2 (1895), p. 293, n. 425 = IGR IV 410; AM 24 (1899) 176, n. 23
= IGR IV 411 (cf. Altert. v. Pergamon VIII: 3, 1969, pp. 39–41, n. 19); Samio AM 75 (1960) 130–
134, n. 30 = IG XII, 6, 1, 364 ὁ ἀνθύπατος fortasse L. Calpurnio Pisoni (pontifici), cos. 15 a (PIR 2 C
77

289) tribuendis cf. PIR 2 . NB in titt. Stratonicensi et Pergamenis nullam magistratus mentionem factam
esse.
26:016 P. Vinicius, cos. ord. 2 p (PIR V 446; RE IX A 119 sq., n. 8; DNP 12/2, 237 [II 4]). – A. c. 7–
12. – ὁ ἀνθύπατος IG XII: 5, 756, Andrus; στραταγὸς ἀνθύπατος ABSA 47 (1952) 199, n. 47 (cf.
REG 67, 1954, 167) = SEG 12 (1955) 452 = Inschr. v. Knidos 87, Cnidus. – WADDINGTON 106 sq., n.
65; ATKINSON 329 sq.
Idem videtur ὁ ἀνθύπατος Joyce M. Reynolds, Aphrodisias and Rome (1982), p. 171, n. 45 = AE
1984: 880 (b), Aphrodisias.
26:017 L. Volusius Saturninus, cos. suff. 3 p (PIR V 661; RE Suppl. IX 1861 sq., n. 17; RE
Suppl. XIV 963, n. 17; DNP 12/2, 324 [II 3]) – A. c. 8–12. – [ὁ ἀνθύ]πατος Inschr. v. Pergamon 2
(1895), p. 294, n. 427 = OGIS II 468 = IGR IV 429, Pergamum; proc[os. Asiae] 4 (AE 1972: 174),
Lucus Feroniae. – ATKINSON 330.
Cf. etiam I. di Stefano Manzella, I Volusii Saturnini. Bari 1982, pp. 45–53 = AE 1983: 399, Lucus
Feroniae: proconsulatus in lacuna periisse videtur.
26:021 C. Marcius Censorinus, cos. ord. 8 a (PIR 2 M 222; RE XIV 1551 sq., n. 44; DNP 7, 863 [II 5]).
– Sub Augusto (haud post a. c. 2 p ). – Laudatur a Iudaeis (quomodo praesides provinciarum solebant)
apud Ios. ant. 16, 165; cf. Inschr. v. Pergamon 2 (1895), p. 292, n. 422 = OGIS II 466 = IGR IV 427,
Pergamum; [ἀνθύπατ]ο˛ς Milet I: 7 (1924), pp. 325 sq., n. 255, Miletus; CIG II 2698 b = BCH 36
(1922) 411, n. 14 = SEG 2 (1925) 549, Mylasa. Cf. etiam ZPE 34 (1979) 215 sq., n. 3 = AE 1979:
612, Mylasa. – WADDINGTON 102 sq., n. 62; ATKINSON 326.
Cum iam a. 13/12 a Iudaeis laudatus esse videatur (cf. PIR 2 ), vix in proconsulatu eo honore affici
potuit (nisi cum ATKINSON de proconsulatu praetorio cogitamus).
26:022 Vinicius. – Sub Augusto. – proc. H. W. Pleket, The Greek inscriptions … at Leyden (1958),
pp. 49–66, n. 57 = RIDA 7 (1960) 234–237 = R. K. Sherk, Roman documents (1969), pp. 313–320, n.
61 = Inschr. v. Kyme 17 = RIDA 26 (1979) 177–185 = AE 1979: 596, Cumae.
Est aut L. Vinicius, cos. 33 a , aut M. Vinicius, cos. 19 a , aut P. Vinicius, cos. 2 p (AE). – Μᾶρκος
Οὐινίκιος quidam ὁ ἀνθύπατος exhibetur in tit. quem edidit Joyce M. Reynolds, Aphrodisias and
Rome (1982), p.171, n. 45 = AE 1984: 880 (a), Aphrodisias; eum potius cos. 19 a quam cos. 30 p
iudicavit eadem. – N. B.: titulum a se Mylasae rep. necnon tit. Chium ArchDelt 11 (1927–28), Parart.
27, n. 9 = AE 1932: 7 M. Vinicio, cos. 19 a , tribuit L. Robert, RA 6 (1935, 2) 156–158. Cf. etiam
Kathleen M. T. Atkinson, RIDA 7, cit., pp. 258 sq.
26:023 ? – Sub Augusto. – pro consul Asiam provinciam op[tinuit] 3 (D. 918), Tibur.
De ignoto hoc famosissimo vide R. Syme, Akten VI. Kongr. München 1972 (1973), pp. 585–601; N.
Kokkinos, ZPE 105 (1995) 21–36 (cf. supra, n. 7 a); G. Alföldy, in: Le iscrizioni dei Cristiani in
Vaticano.[Inscr. S. Sedis. 2.] Città del Vaticano 1997, pp. 199–208 (cf. AE 1997, p. 20), qui inter L.
Calpurnium Pisonem (pontif.) et P. Sulpicium Quirinium haesitans, postremo Quirinium praetulit.
26:024 C. Vibius Postumus, cos. suff. 5 p (PIR V 392; RE VIII A 1978 sq., n. 45; DNP 12/2, 176 sq.
[II 13]). – Post a. c. 11 (triennio). – τὸ τρὶς ἀνθύπατος BCH 8 (1884) 467–469, n. 2 = AM 25 (1900)
206 sq., n. 121 = OGIS II 469 = IGR IV 963 = IG XII: 6, 1, 365, Samus; cf. CIG II 3084 = Le Bas –
Waddington III 103 = IGR IV 1564, Teus; AM 19 (1894) 25 sq., n. 17 = Inschr. v. Magnesia (1900),
pp. 120 sq., n. 152, Magnesia ad Maeandrum. – VOGEL 220–224, n. 29; cf. ATKINSON 308 sq.
Quoniam L. Nonius Asprenas per triennium procos. Africae fuit 12/15 vel 13/16, Postumum quoque,
quinquennio inter consulatum proconsulatumque observato, a. 12/15 vel 13/16 proconsulatu functum
esse crediderim.
26:025 a Arruntium quendam a. 15/16 Asiam rexisse (fortasse cos. ord. 6 p ) dubitans proposuit D.
Erkelenz, EA 30 (1998) 81–95 (88), nummo RPC I 2887 nisus.
26:035 P. Petronius, cos. suff. 19 (PIR 2 P 269; RE XIX 1199 sqq., n. 24; DNP 9, 671 sq. [4]). –
29/35. – ἀνθύπατος ÖJh 62 (1993) 116 sq., n. 8 = AE 1993: 1468 = SEG 43 (1993) 765, Ephesus (a.
29/30); ἀνθύπατος τὸ β΄ ÖJh 62 (1993) 117 sq., n. 9 = AE 1993: 1469 = SEG 43 (1993) 766,
Ephesus (a. 30/31): ἀνθύπατος τὸ γ΄ ÖJh 62 (1993) 118 sq., n. 10 = AE 1993: 1470 = SEG 43
(1993) 767, Ephesus (a. 31/32); ἀνθύπατος τὸ τρίτον Türk Tarih Kurumu Yayınları 9 (1979) 513–
78

515, n. 1 = EA 31 (1999) 94 = AE 1999: 1608 = SEG 49 (1999) 1909 = Inschr. v. Kibyra 3, Cibyra;
[ἐ]πὶ ἀνθυπάτου [Πετρ]ωνίου τὸ τρίτον Inschr. v. Ephesos III 705, Ephesus; ἐ[πὶ] ἀνθυπά[του
Πο]υπλίου Πετρωνίου τὸ γ΄ Denkschr. Wien 53: 2 (1910) 12, n. 18 = AE 1909: 181 = IGR IV
1499, Trocetta; τὸ πέμπτον ἀνθύπατος JHS 74 (1954) 91 sq., n. 28 = AE 1957: 165 = SEG 14
(1957) 646 = Chr. Marek, Die Inschriften von Kaunos. [Vestigia. 55.] München 2006, p. 299, n. 115,
Caunus; ἐπὶ Πετρωνίου nummi Smyrnaeorum BMCat. Ionia 268, nn. 266 sq.; SNG, Samml. v.
Aulock fasc. 6 (1960), tab. 67, n. 2199; ib., Dan. Nat. Mus., fasc. 24 (1946), tab. 29, nn. 1338 sq.; RPC
I 2469; ἐπὶ Πετρωνίου τὸ ς΄ nummi Pergamenorum BMCat. Mysia 140, nn. 253 sq.; RPC I 2369. –
WADDINGTON 119–121 n. 76; VOGEL 274–280, n. 38.
R. P. Harper (in Türk Tarih …) et post eum Th. Corsten (EA) viderunt P. Petronium a. 29/35
proconsulem Asiam rexisse.
26:037 C. Asinius Pollio, cos. ord. 23 (PIR 2 A 1242; RE II 1602 sq., n. 26; DNP 2, 84 [II 12]). – Sub
Gaio? (PIR 2 : 38/39). – ἀνθύπατος nummi communis Asiae BMCat. Lydia 252, nn. 106–108; SNG,
Dan. Nat. Mus., fasc. 28 (1947), tab.15, n. 518; RPC I 2995 (de cett. v. PIR 2 ). – WADDINGTON 121
sq., n. 78; VOGEL 298–304, n. 42.
De anno proconsulatus egit B. Levy, JNG 44 (1994) 79–89, non sine validis argumentis a. 28/29 (vel
29/30) proponens.
26:038 M. Vinicius, cos. ord. 30, II 45 (PIR V 445; RE IX A 116 sqq., n. 7; DNP 12/2, 236 sq. [II 3]).
– Sub Gaio. – ὁ [γενό]μ[ενος ἀνθύ]π[ατος] Forsch. in Ephesos 3 (1923), pp. 113 sq., n. 24 =
Inschr. v. Ephesos VII: 1, 3024, Ephesus; [ἀ]νθύπατος ArchDelt 11 (1927–28), Parart. 27, n. 9 = AE
1932: 7, Chius (nisi patris vel avi est, cf. supra, n. 22); ὁ [ἀνθύ]πατος Istanb. Forsch. 17 (1950), pp.
58 sq., n. 12, Smyrna. Cf. BCH 3 (1879) 157 sq., n. 4, Delus. – VOGEL 304–317, n. 43.
26:041 P. Cornelius Lentulus Scipio, cos. suff. 24 (PIR 2 C 1398; RE IV 1392, n. 236; DNP 3, 195 [II
33]). – Sub Claudio, prioribus annis. – ὁ ἀνθύπατος CIG II 3186 = IGR IV 1409, Smyrna;
ἀνθύπατος EA 6 (1985) 17 = TAM V: 2, 1252 = SEG 35 (1985) 1155, Hierocaesarea; ἐπὶ
ἀ[νθυπάτου] Inschr. v. Ephesos III 659 B, Ephesus. – VOGEL 292–296, n. 40.
Eum sub Claudio Asiam rexisse testatur tit. Hierocaesariensis. N.B. intervallum haud minus 17
annorum inter consulatum et proconsulatum intercedens.
26:043 P. Memmius Regulus, cos. suff. 31 (PIR 2 M 468; cf. Leiva Petersen, ArhVestnik 28 (1977)
288–291; RE XV 626 sqq., n. 29; DNP 7, 1201 sq. [II 4]). – 47–54 (–51?). – procos. CIL III 7090 =
D. 962, Pergamum; ἀνθύπατος Ἀσίας 7 (D. 8815), Delphi; ἀνθύπατος nummus Ephesiorum RPC I
2623. – VOGEL 340–348, n. 47.
Aut eum aut ”ignotum” quendam procos. Asiae per tri[ennium] (CIL XIV 2612) fuisse suspicatus est
R. Syme, ZPE 53 (1983) 202 sq. – potius quam Ti. Clodium Eprium Marcellum (26:65). Cf. PIR 2 M
468, add. p. 329.
26:045 L. Pedanius Secundus, cos. suff. 43 (PIR 2 P 202; RE XIX 23 sq., n. 9; DNP 9, 466 [6]). – Sub
Claudio, ultimis annis, ut videtur (STUMPF: a. 50, i. e. 49/50 vel 50/51, vide infra). – ἐπὶ … nummi
Mostenensium BMCat. Lydia 162, nn. 7 sq.; RPC I 2461. – VOGEL 369–372, n. 50.
Stumpf a. 50, quia Nero in nummis Pedanii νεὸς Καῖσαρ (i. e. recens Caesar factus) sit, paullo post
25.II.50.
26:046 Cn. Domitius Corbulo, cos. suff. 39 (PIR 2 D 142; RE Suppl. II 394 sqq., n. 50; DNP 3, 756 sq.
[II 11]). – Sub Claudio, ultimis annis. – ἀνθύπατος BCH 5 (1881) 237 sq., n. 23 = W. R. Paton – E.
L. Hicks, The inscriptions of Cos (1891), pp. 41–44, n. 26 = ZRG 11 (1890) 34–37 = IGR IV 1044
(vv. non nisi 11–22 continens) = (addito fragm. vv. 1–10 continente) PP 160 (1975) 102–104 = AE
1974: 629 = M. Segre, Iscrizioni di Cos (1993), pp. 38 sq., n. ED 43, Cos; ἀνθύπ. vel ἀνθύ(πατος)
nummi Docimensium Coll. Wadd. (1898), p. 351, n. 5953; BMCat. Phrygia 190, nn. 14 sq.; RPC I
3211 sq. (de cett. v. PIR 2 ). – WADDINGTON 126–128, n. 82; VOGEL 372–387, n. 51.
De Corbulone minore agi mihi persuasit VOGEL, l. c.
26:047 P. Suillius Rufus (PIR 2 S 970; RE IV A 719 sqq., n. 4; DNP 11, 1092 sq. [3]). – Sub Claudio,
ultimis annis. – ὁ ἀνθύπατος E. I. Stamatiades, Σαμιακά 1 (1862), Sylloge p. λα΄, n. 36 = IGR IV
972 (idem lapis p. μδ΄, n. 66 = IGR IV 995, cf. AM 75, 1960, 135) = IG XII: 6, 1, 369, Samus; (cum
79

Suillius provinciam Asiam regeret) Tac. ann. 13, 43, 1. – WADDINGTON 128 sq., n. 83; VOGEL 387–
397, n. 52.
26:048 M. Iunius Silanus, cos. ord. 46 (PIR 2 I 833; RE X 1099 sq., n. 176; DNP 6, 69 [II 38]). –
54/55. – proconsul Asiae Tac. ann. 13, 1, 1 (sub finem a. 54). – WADDINGTON 129 sq., n. 84; VOGEL
398–400, n. 53.
Adde [ἀνθύπατ]ος si de hoc M. Iunio Silano agitur in fragm. Tyche 12 (1997) 89 sq. = AE 1997:
1472, Stratonicea (cf. n. 5, supra).
26:049 Marius Cordus (PIR 2 M 299; RE XIV 1824 sq., n. 39; DNP 7, 908 [II 6]). – 55–57. – ἐπὶ …
nummi Apameensium Coll. Wadd. (1898), p. 336, n. 5708; BMCat. Phrygia 94, nn. 143–145; RPC I
3136 (de cett. v. PIR 2 ). – WADDINGTON 132, n. 86; VOGEL 400–405, n. 54.
Marium Cordum fortasse vices egisse M. Iunii Silani sub finem a. 54 occisi (supra) proposuit VOGEL,
l. c. – Marium Cordum et Vettium Nigrum (n. 54) proconsules Asiae fuisse omnino negat W. Weiser,
ZPE 123 (1998) 278, quoniam praepositio ἐπί cum nomine proprio Romano coniuncta non utique
pppraesidem provinciae significet, praterea ambo plane ignoti sint.
26:052 L. Vipstanus Poplicola (sic), cos. ord. 48 (PIR V 471; RE VIII A 173 sq., n. 10; DNP 12/2,
240 [8]). – 58/59. – ἐπὶ ἀνθυπάτων κ[α]τὰ τὸ ἑξῆς Ποπλι[κόλα] καὶ Μεσάλ[λα Οὐιψτά]νου
Γάλλο[υ …] 13 (Inschr. v. Ephesos II 260), Ephesus (a. 59). – VOGEL 423–427, n. 58.
26:053 C. Messalla Vipstanus Gallus, cos. suff. 48 (DNP 12/2, 240 [4]). – 59/60. – ἐπὶ ἀνθυπάτων
κ[α]τὰ τὸ ἑξῆς Ποπλι[κόλα] καὶ Μεσάλ[λα Οὐιψτά]νου Γάλλο[υ …] 13 (Inschr. v. Ephesos II
260), Ephesus (a. 59); ([Μ]εσσάλα) ὁ γεν[ό]μενος τῆς Ἀσίας ἀνθύπ[α]τος 15 (D. 8860), Miletus.
In consulatu Vipstano Poplicolae qui praecedit successor fuit, consul suffectus 1.VII – 31.XII.48 cum
L. Vitellio, v. G. Camodeca, in: Epigrafia. Actes … Degrassi., p. 53; Idem, Tabulae Pompeianae
Sulpiciorum (1999), p. 247. – Cf. etiam J. Devreker, ‘C. Messalla Vipstanus Gallus, ou l’histoire d’un
nom‘, ZPE 22 (1976) 203–206. – VOGEL 428, n. 59.
26:054 M. Vettius Niger (PIR V 334; RE VIII A 1861, n. 37). – 60–62 (VOGEL 56–57? STUMPF 56–
58?, v. infra). – ἐπὶ … nummi Apameensium Coll. Wadd. (1898), p. 336, nn. 5706 sq.; BMCat.
Phrygia 94, nn. 147 sq.; RPC I 3137 sq. – WADDINGTON 132 sq., n. 87; VOGEL 419 sq., n. 56.
STUMPF: 56–58? quia nummi eius nummis Marii Cordi similes sint eoque haud multo post
proconsulatum illius cusi videantur. – De proconsulatu qui ei a W. Weiser negatur vide supra, 26:49.
26:059 M.’ Acilius Aviola, cos. ord. 54 (PIR 2 A 49; RE I 253 sq., n. 22; DNP 1, 87 [II 3]). – 65/66. –
[procos.] provinciae Asiae CIL VI 1331 = 31631 = 41102 (fragm.); ἀνθύπατος nummi Ephesiorum
BMCat. Ionia 74, nn. 212–214; SNG, Samml. v. Aulock, fasc. 17 (1968), tab. 272, n. 7863; ib., Dan.
Nat. Mus., fasc. 22 (1946), tab. 8, n. 377; RPC I 2626. 2629 sq.; ἐπὶ … (ἐπ’) nummi eorundem apud F.
Imhoof-Blumer, Gr. Münzen (SBMünchen 1890), p. 639, n. 286; Coll. Wadd. (1898), p. 88, n. 1620;
RPC I 2632. – WADDINGTON 139 sq., n. 93; VOGEL 456–459, n. 64.
26:063 C. Fonteius Agrippa, cos. suff. 58 (PIR 2 F 466; RE VI 2846, n. 16; DNP 4, 588 [II 2]). –
68/69. – procos. CIL III 6083 = D. 1913 = Inschr. v. Ephesos III 712, Ephesus; pro consule eam
provinciam (sc. Asiam) annuo imperio tenuerat Tac. hist. 3, 46, 3. – WADDINGTON 140 sq., n. 94;
VOGEL 465–467, n. 67.
Huic fragmenta duo, alterum urbanum CIL VI 39438 = 41078 ([proc]os. As[iae]), alterum
Pergamenum AM 27 (1902) 47, n. 70 = IGR IV 439 ([ἀνθ]ύ(πατος) plus minus dubitans tribuit E.
Groag (PIR 2 ).
26:064 M. Suillius Nerullinus, cos. ord. 50 (PIR 2 S 969; RE IV A 718 sq., n. 3; DNP 11, 1092 [2]). –
Sub Vespasiano (69/70?). – ἀνθύπατος nummus Smyrnaeorum apud Mionnet, Suppl. 6 (1833), p.
335, n. 1661. – WADDINGTON 141 sq., n. 95; KREILER 18–20.
Fidem nummi non dubitavit WADDINGTON, postea autem multi (cf. PIR, RE), inter quos STUMPF 200
sq., W. Weiser, ZPE 123 (1998) 279.
26:069 Arrius Antoninus, cos. suff. 69, II suff. 97 (PIR 2 A 1086; RE II 1254, n. 9; DNP 2, 31 [II 1]).
– Sub Vespasiano, ut videtur (haud ante a. 73). – proconsul Asiae Plin. ep. 4, 3, 1; cf. SHA, v. Pii 3, 2.
– WADDINGTON 154 sq., n. 101; KREILER 30–32.
80

Tit. MAMA VI 122 = AE 1940: 192, Heraclea ad Salbacum, Arrio Antonino proconsuli aetatis
Commodi imperatoris (infra, n. 162) tribuendus videtur, sicut fortasse etiam tit. AE 1999: 1334 = SEG
49 (1999) 1676, Sardes (v. item sub n. 162). – De praenomine Cn. v. O. Salomies, in: Prosopographie
und Sozialgeschichte. Studien zur Methodik und Erkenntnismöglichkeit der kaiserzeitlichen
Prosopographie. Kolloquium Köln 1991. Köln & Wien 1993, p. 127, adn. 29.
26:071 M. Ulpius Traianus (PIR V 574; RE Suppl. X 1032 sqq., n. 1; DNP 12/1, 984 [12]). – 79/80. –
procos. Asiae 20 (D. 8970), Miletus; ὁ ἀνθύπατος CIG III 3935 = W. M. Ramsay, Cities and
bishoprics of Phrygia I. 1 (1895), p. 73, n. 4 = IGR IV 845 = Doc. III 504 = Inschr. v. Laodikeia am
Lykos 15, Laodicea (a. 79, post 23.VI); AM 10 (1885) 401 = D. 8797 = Syll. 3 818 = Inschr. v.
Ephesos II 412, Ephesus; CIG II 3146 = OGIS II 477 = IGR IV 1411, Smyrna; cf. BCH 12 (1888)
281, n. 6, Myndus; Annuaire de l’Association pour l’encouragement des études grecques en France 9
(1875) 276–278, n. 4, Myndus? Clara Rhodos 2 (1932) 212, n. 50, Myndus? (cf. de his tribus titt. L.
Robert, BCH 60, 1936, 199–202). – WADDINGTON 152 sq., n. 100; KREILER 32–38; cf. OpRom 15
(1985) 136–138, n. 22.
Tit. Milesium denuo reconstituit G. Alföldy, REA 100 (1998) 367–399 (imprimis 381. 398) ) = AE
1999: 1576; ad tit. reversus est in: Trajano, emperador de Roma. [Saggi di storia antica. 16.] Roma
2000, p. 1425 (non vidi), de cursu honorum Traiani patris amplius tractans. – Consulatui eius a. 70
tribuerunt J. Morris (JRS 43, 1953, 79) et R. Syme (JRS 43, 1953, 154; 48, 1958, 7) postque eos
plerique. De a. 72 cogitaverunt A. Degrassi (Inscr. It. XIII: 1, p. 191) et L. Vidman (LF 98, 1975, 66–
71; Fasti Ostienses, 2 1982, pp. 73 sq.).
26:072 a Q. Iulius Cordinus C. Rutilius Gallicus, cos. suff. 72 (PIR 2 R 248; RE I A 1255 sqq., n. 19;
DNP 10, 1171 [II 3]). – 81/83 vel 82/84. – (magnaeque iterata … iura Asiae) Stat. silv. 1, 4, 80 sq. –
W. Eck, AJPh 106 (1985) 475–484; R. Syme, Arctos 18 (1984) 151 sq. = Roman Papers V 516 sq.,
necnon Roman Papers VII 625.
26:073 Sex. Iulius Frontinus, cos. II suff. 98, III ord. 100 (PIR 2 I 322; RE X 591 sqq., n. 243; RE
Suppl. XIV 208 sq., n. 243; DNP 4, 677 sq.). – 84–87 (84/85?). – procos. Hierapolis. Scavi e ricerche
IV. Roma 2002, pp. 90–97 = AE 2002: 1412 a, prope Hierapolim (Phryg.); proco[s.] 21 (AE 1969–
70: 593), accedit fragm. verbum proco[s.] continens, de quo v. W. Eck, Chiron 12 (1982) 310, adn.
125, Hierapolis (Phryg.); ἀνθύπατος ZPE 125 (1999) 143 sq. = AE 1999: 1539 = SEG 49 (1999)
1524, Metropolis; Chiron 38 (2008) 235 sq., n. 34; cf. CIL III 14192 10 = IGR IV 847 = MAMA VI 2
= Doc. III 230 = Inschr. v. Laodikeia am Lykos 24 (cf. AE 1996: 1477), Laodicea; ἀνθύ. vel
ἀνθύπατος nummi Smyrnaeorum Coll. Wadd. (1898), p. 105, n. 1949; BMCat. Ionia 250 sq., nn.
133–137; SNG, Samml. v. Aulock, fasc. 6 (1960), tab. 67, nn. 2173 sq.; ib., fasc. 17 (1968), tab. 276,
n. 7983; RPC II 1012–1014.
De tit. Hierapolitano 21 contra G. Monaco, ASAA 41–42 (1963–64) 409 sq., disseruit W. Eck,
Senatoren (1970), pp. 77–81, qui ab anno haud dubio consulatus Domitiani imperatoris orsus (cos. XII
= a. 86) epitheta Domitiani, quae ad annum definiendum usui sunt, ita restituere voluit: trib. potes. VI,
imp. X]III, cos. XII (= a. 86, certe post d. 14.IX), o. c. 79 sq. cum adn. 12. Tamen C. P. Jones, Gnomon
45 (1973) 690, affirmat se et G. W. Bowersock ‘in the same inscription POTES IIII and, in the
corresponding Greek part, ΤΟ Δ ΘΠΑ descripsisse (= 14.IX.84 – 13.IX.85), quare de anno
proconsulari 84/85 vel 85/86 agi videtur. Postea W. Eck, Chiron 12 (1982), l. c., imagine inspecta
admisit numeros ad tribuniciam potestatem (IIII) et ad consulatum (XII) spectantes alterum ab altero
abhorrere (‘eine eindeutige Diskrepanz’), ita ut de tribus annis 84/85, 85/86, 86/87 cogitari posset;
addidit idem, Chiron 13 (1983) 208, a. 84/85 praeferendum esse, ob nummos Smyrnaeorum
Cosconiam Myrtonem stephanephoron exhibentes, quae a. 83 in munere fuisset; de a. 84/85 cogitavit
(post W. Eck) etiam STUMPF 226–228; item Th. Drew-Bear – Th. Corsten, EA 26 (1996) 33.
26:075–077 Florum, Gillonem, Ocream annis 83/84, 84/85, 85/86 proconsulatu functos esse arbitratur
A. Martin, La titulature épigraphique de Domitien (Frankfurt/M 1987), p. 34, adn. 32 (non vidi, sed cf.
J. Devreker, Latomus 47, 1988, 182). Videndum vero est, quomodo hi anni ad annum proconsulatus
Frontini accomodentur.
26:075 Vide supra, nn. 75–77.
26:076 Vide supra, nn. 75–77.
81

26:077 Vide supra, nn. 75–77.
26:079 P. Calvisius Ruso (Iulius Frontinus ?), cos. suff. 79 (PIR 2 C 350; RE III 1411, n. 10; DNP 2,
952 [3]). – 92/93 (potius quam 93/94). – procos. Asiae (? cf. adn. infra) 25 (AE 1914: 267), Antiochia
(Pis.); ὁ ἀνθύπατος BMIR 3 (1932) 24 sq., n. 20 = AE 1934: 94, Cos; ÖJh 44 (1959), Beibl. 343–
346 = AE 1967: 471 (cf. AE 1961: 193) = Inschr. v. Ephesos II 415, Ephesus (14.IX.92 – 13.IX.93);
ἀνθύπατος ÖJh 1 (1898), Beibl. 76 = AE 1898: 66 = Inschr. v. Ephesos II 508, ib.; ÖJh 39 (1952) 43,
adn. 2 = SEG 13 (1956) 513 (cf. AE 1953: 123) = AAWW 106 (1969) 135 = AE 1969–70: 598 =
Inschr. v. Ephesos II 507, ib.; ÖJh 45 (1960), Beibl. 31–35 = AE 1966: 424 (cf. AAWW 96, 1959, 37
= AE 1961: 35) = Inschr. v. Ephesos II 419, ib. (14.IX.92 – 13.IX. 93); [ὁ ἀν]θύπατος ÖJh 62 (1993)
124 sq., n. 14 = AE 1993: 1473 = SEG 43 (1993) 776, in via Epheso – Notium ducente; cf. etiam
Inschr. v. Ephesos II 416. 419 A. 461. ἐπὶ ἀνθυπάτου Ῥούσωνος vel sim. nummi Ephesiorum Coll.
Wadd. (1898), p. 88, n. 1626; BMCat. Ionia 110, nn. 405 sq.; RPC II 1079–84. – WADDINGTON 163
sq., n. 106; KREILER 57–59.
R. Syme, ZPE 56 (1984) 173–191, hunc P. Calvisium Rusonem Iulium Frontinum consulis a. 79
fratrem minorem (cos. 84?) fuisse suspicatur, c. a. 97/98 proconsulatu functum. In tit. autem
Antiocheno 25 (AE 1914: 267) non de proconsulatu P. Calvisii Rusonis Iulii Frontonis sed de
legatione eius apud proconsulem quendam Asiae (fortasse Licinii Surae, v. infra 26:88 a) agi contendit
Ginette di Vita-Evrard, MEFR 99:1 (1987) 281–338 (294). Proconsulem vero Asiae a. 93
(eundemque cos. suff. a. 79) patrem huius P. C. R. Iulii Frontini fuisse, eoque facile intellegimus, cur
nomina Iulii Frontini nusquam in titulis proconsulis Asiae a. 93 appareant.
26:082 M. Maecius Rufus, cos. suff. 81 (PIR 2 M 62; RE XIV 238, n. 22; DNP 7, 637, [II 6]). – Haud
ante 83/84 (c. 94?). – ἐπὶ … nummus Ephesiorum EA 20 (1992) 123 sq. (cf. ZPE 123, 1998, 281);
[ἀνθύπα]τος nummi Ephesiorum musei Taurinensis et musei Vindobonensis (integravit KREILER). –
WADDINGTON 166, n. 108; KREILER 54–57.
26:083 P. Nonius Asprenas Caesius Cassianus (PIR 2 N 124; RE XVII 874, n. 21; RE Suppl. XIV 285,
n. 21; DNP 8, 992 [II 8]). – Sub Domitiano, ut videtur (haud ante a. 84). – ἀνθύπατος Denkschr.
Wien 57: 1(1914) 98 sq., n. 146 = ZPE 33 (1979) 141, n. 5 = Inschr. v. Ephesos VII: 2, 3507, prope
Ephesum; ÖJh 28 (1933), Beibl. 43 = AE 1933: 123 = Doc. III 497 = ZPE 33 (1979) 141, n. 4 =
Inschr. v. Ephesos VII: 2, 3506, prope Ephesum. – KREILER 46 sq.; cf. VOGEL 468.
Aut is aut Asprenas, cos. 94, II 128 (infra, n. 93) ἀνθύπατος est in tit. Sardiano aetatis Commodi
imperatoris, v. H. Malay, Researches in Lydia, Mysia and Aiolis. [Denkschr. d. ÖAW, Phil.-hist. Kl.
279.] Wien 1999, pp. 119–122, n. 131 = AE 1999: 1534 = SEG 49 (1999) 1676.
26:088 Q. Iulius Balbus, cos. suff. 85 (PIR 2 I 199; RE X 175 sq., n. 113; DNP 6, 28 [II 25]). – 100–
102. – procos. CIL III 14195 43 = D. 4051 = Milet II: 3 (1935), pp. 133 sq., n. 402 = AE 1937: 258,
Miletus; procos. … ἀνθύπατος CIL III 7150 = Didyma 2 (1958), p. 105, nn. 55 sq., Miletus;
ἀνθύπατος J. Reynolds, Aphrodisias and Rome (London 1982), pp. 113–115, n. 14 = SEG 32 (1982)
1202, Aphrodisias. – WADDINGTON 167, n. 109.
Postquam per multos annos pro certo habitum est in tit. CIL III 14195 43 integrandum esse cos. [I]II (a.
100), A. Rehm in commentariis ad tit. Didyma n. 56 cos. [II]II intelligendum esse censuit (quia in tit.
Didyma n. 56 parte Graeca τὸ δ΄ [ὕπατος] = cos. IIII collato tit. ib., n. 57 intellegere oporteret), ita ut
non solum anni proconsulares 100/101, sed etiam 101/102 (vix autem 102/103, Traiano nondum
Dacico appellato) in censum venirent.
26:088 a In tit. 25 (AE 1914: 267) [legato Licini Su]rae proco(n)s(ulis) Asiae (vel sim.) integravit
Ginette di Vita-Evrard, MEFR 99: 1 (1987) 295, de cos. II 102, III 107 cogitans, qui a. 100/101
proconsulatu functus sit. Cf. etiam ad 26:79, supra.
26:090 C. Aquillius Proculus, cos. suff. 90 (PIR 2 A 999; RE II 330, n. 30; DNP 1, 938 [II 4]). –
103/104. – ἀνθύπατος CIL III 14195 4 = D. 7193 = Forsch. in Ephesos 2 (1912), pp. 147–149, n. 28 a
= Inschr. v. Ephesos I 35, Ephesus; CIL III 14195 5 = Inschr. v. Ephesos I 28, ib.; CIL III 14195 6 =
OGIS II 480 = Inschr. v. Ephesos I 29, ib.; Klio 52 (1970) 29, B. III = AE 1969–70: 596 = Inschr. v.
Ephesos II 509, ib.; Milet I: 7 (1924), pp. 309 sq., n. 226, Miletus; ἐπὶ … nummus Nacolensium apud
Mionnet, Suppl. 7 (1835), p. 603, n. 526, cf. WADDINGTON et BMCat. Phrygia, p. LXXXV; STUMPF
545 sq.; [… καὶ νῦ]ν τῆς ἐπα[ρχ]είας [ἡγεμονεύοντες ὁ κράτιστος ἀν]ὴρ καὶ εὐεργέ[τη]ς
82

Ἀκο[υίλ]λι[ος Πρόκλος ὁ ἀνθύπατο]ς καὶ Ἀφράνιος Φλαουιανὸς [ὁ πρεσβευτὴς καὶ
ἀντι]στ[ρά]τηγ[ος …] Greek Inscr. Brit. Mus. 3 (1890), pp. 117–142, n. CCCCLXXXI, vv. 34–37 =
Forsch. in Ephesos 2 (1912), pp. 127–147, n. 27 (= Inschr. v. Ephesos I 27), vv. 75–78, Ephesus
(22.II.104). – WADDINGTON 171 sq., n. 113.
26:093 L. Nonius Calpurnius Asprenas Torquatus, cos. ord. 94, II 128 (PIR 2 N 133; RE XVII 877 sq.,
n. 31; DNP 8, 993 [II 13]). – C. a. 107. – procos. pro[vinciae Asiae] Forsch. in Ephesos 3 (1923), p.
115, n. 27 = AE 1924: 73 = Inschr. v. Ephesos VII: 1, 3027, Ephesus; Forsch. in Ephesos 2 (1912), p.
150, n. 29 = Inschr. v. Ephesos I 36 A, Ephesus. Cf. etiam fragm. Inschr. v. Ephesos II 423.
Aut is aut Nonius Asprenas Caesius Cassianus (n. 83, supra) ἀνθύπατος est in tit. Sardiano aetatis
Commodi imperatoris, v. H. Malay, Researches in Lydia, Mysia and Aiolis. [Denkschr. d. ÖAW,
Phil.-hist. Kl. 279.] Wien 1999, pp. 119–122, n. 131 = AE 1999: 1534 = SEG 49 (1999) 1676.
26:094 M. Lollius Paullinus D. Valerius Asiaticus Saturninus, cos. suff. 94, II 125 (PIR 2 L 320; RE
VII A 2346, n. 108; DNP 12/1, 1107 [II 3]). – C. a. 108. – ἀνθύπατος CIL III 14195 3 = OGIS II 481,
Ephesus; ἀνθύπατος Ἀσίας E. I. Stamatiades, Σαμιακά 1 (1862), Sylloge, pp. μγ΄ sq., n. 62 = IGR
IV 960 (cf. AM 49, 1924, 43 sq.) = IG XII: 6, 1, 381, Samus. – WADDINGTON 195–197, n. 127.
Ei tribuendus videtur tit. JHS 37 (1917) 102 sq., n. 13 = AE 1917–18: 104 = IGR IV 1745 = TAM V:
1, 620, Daldis (in valle Hermi fluminis): ἀνθύπατος Π˛[…]; aliter G. Barbieri, Albo (1952), p. 357, n.
2049; PIR 2 L 310.
26:095 C. Antius A. Iulius Quadratus, cos. suff. 94, II 105 (PIR 2 I 507; RE I 2564 sq., n. 10; RE
Suppl. I 95, n. 10; cf. RE X 787, n. 425; DNP 6, 40 [II 119]). – C. a. 109. – ἀνθύπατος Ἀσίας 30 (D.
8819), Pergamum; CIG II 3548 (cf. Inschr. v. Pergamon 2, 1895, p. 305, ad n. 441) = IGR IV 385, ib.;
Inschr. v. Pergamon 2 (1895), p. 307, n. 449 = IGR IV 388, ib.; Inschr. v. Pergamon 2 (1895), pp. 308
sq., n. 451 = IGR IV 390, ib.; AM 24 (1899) 179 sq., n. 31 = AE 1899: 199 = IGR IV 386, ib.; Greek
Inscr. Brit. Mus. 3 (1890), pp. 187 sq., n. DXXXVIII = Inschr. v. Ephesos V 1538 = ZPE 117 (1997)
107–109, Ephesus; ἀνθ(ύπατος) nummi Attaitarum SNG, Samml. v. Aulock, fasc. 16 (1967), tab.
249, n. 7204; ib., Dan. Nat. Mus. fasc. 19 (1945), tab. 1, n. 30; cf. BMCat. Mysia 16, n. 6;
ἀνθ(ύπατος) nummi Pergamenorum BMCat. Mysia 143, n. 268. (De cett. edd. v. PIR 2 .) –
WADDINGTON 172–176, n. 114.
26:096 L. Baebius Tullus, cos. suff. 95 (PIR 2 B 29; RE II 2734, n. 47; DNP 2, 394 [II 14]). – C. a.
110. – procos. [A]siae ἀνθύπατος Ἀσίας R. Haensch, in: W. Eck (ed.), Lokale Autonomie und
römische Ordnungsmacht in den kaiserzeitlichen Provinzen vom 1. bis 3. Jahrhundert [Schriften des
hist. Kollegs. Kolloquien. 42.], München 1999, pp. 115–139 = AE 1999: 1592 = SEG 49 (1999) 1427,
prope Apolloniam ad Salbacum; ἀνθύπατος CIG II 3147 = OGIS II 478 = IGR IV 1412, Smyrna;
ἀνθύπατος nummi Sardianorum Coll. Wadd. (1898), p. 309, n. 5251; F. Imhoof-Blumer, Kleinas.
Münzen 1 (1901), p. 184, n. 4; cf. BMCat. Lydia, p. CIII; STUMPF 557; Thyatirenorum apud F.
Imhoof-Blumer, Zur gr. u. röm. Münzkunde (1908), pp. 133 sq. (= Rev. suisse de num. 14, 1908, 21
sq.), n. 3; STUMPF 558 – WADDINGTON 178, n. 116.
26:097 Q. Fabius Postuminus, cos. suff. 96 (PIR 2 F 54; RE VI 1844 sq., n. 132; DNP 4, 378 [II 17]).
– C. a. 111. – ἀνθύπατος ZPE 33 (1979) 142, n. 7 = Inschr. v. Ephesos VII: 2, 3511 = SEG 29 (1979)
1102, prope Ephesum; ἀνθυπατεία CIG III 3841 f (add. p. 1068) = Le Bas – Waddington III 841 =
IGR IV 572 = L. Robert, Études anatoliennes (1937), pp. 301 sq., Aezani; ἀνθύ(πατος) nummus
Thyatirenorum BMCat. Lydia 304, n. 73; STUMPF 559. – WADDINGTON 176–178, n. 115.
Ei tribuendum esse fragm. AM 75 (1960) 135 sq., n. 31 = IG XII: 6, 1, 384, Samus (Ποσ[τουμεῖνον
τὸν ἀνθύπα]τον), censuit P. Herrmann (AM, cit.), cui assensus est K. Hallof (IG, cit.); cf. n. 227,
infra.
26:099 A. Vicirius Martialis, cos. suff. 98 (PIR V 428; RE Suppl. XIV 853, n. 3). – C. a. 113. –
ἀνθύπατος ÖJh 52 (1978–80) 22 sq., n. 9 = Inschr. v. Ephesos VII: 1, 3217 a = SEG 31 (1981) 953 =
AE 1982: 866, Ephesus.
In tit. Inschr. v. Ephesos VII: 1, 3217 a nominatur Αὖλος Οὐικίρι[ος …] ἀνθύπατος, in b autem
Οὐικίριος Μαρτιάλιος, ita ut sine ullo dubio de cos. a. 98 agatur. Litteras nummi Vindobonensis n.
34253 (R. Münsterberg, Beamtennamen, 1914, p. 140, Hyrcanis) ita lectas: ΑΝΘΥ ΜΑΡΠΛΝΙΛ
ἀνθυ. Μαρτια(λι) interpretandas esse monet STUMPF 272 sq., n. 560 (post R. Merkelbach).
83

26:107 C. Sertorius Brocchus (Q.) Servaeus Innocens, cos. suff. 101 (PIR 2 S 561; RE II A 1755, n. 6;
RE Suppl. XIV 664, n. 6; DNP 11, 461 [II 4]). – 117–119. – ἀνθύπατος AAWW 94 (1957) 21
(mentio tantum) = ÖJh 44 (1959), Beibl. 265 sq. = AE 1967: 469 = Inschr. v. Ephesos II 429,
Ephesus.
Nomina eius per diploma RMD III 143 innotuerunt. – Tit., quo templum Dianae et Hadriano
dedicatur, primis Hadriani annis positus sit ob intervallum necesse est; cum autem proconsules
annorum 119/120 – 126/127 omnes noti sint (nn. 108–115), aut ante Tettienum Severum (n. 106)
proconsul fuit (117/118) aut post eundem (118/119). – N. B. De Servaeo Innocenti quodam adhuc
ignoto, cos. suff. c. a. 122, procos. 136–138, cogitat H. Engelmann, ZPE 9 (1972) 91–96, qui templum
post a. c. 130–132 (sc. quo tempore Ephesii neocoria altera fruebantur) dedicatum voluit. Contra
autem disseruit M. Wörrle, AA 88 (1973) 470–477; cf. RE Suppl., l. c.
26:109 Sex. Subrius Dexter Cornelius Priscus (PIR 2 C 1420; RE IV 1420, n. 290; DNP 11, 1068). –
120/121. – ὁ κράτιστος ἀνθύπατος (de tit. Ephesio v. sub Mettio Modesto, qui praecedit;
17.IX.120); ἀνθύπατος Inschr. v. Ephesos VII: 1, 3217 b = SEG 31 (1981) 953, Ephesus. –
WADDINGTON 191 sq., n. 125.
26:112 Q. Roscius Murena Silius Decianus Vibull(i)us Pius Iulius Eurycles Herclanus Pompeius
Falco, cos. suff. 108 (PIR 2 P 602; RE XXI 2270 sq., n. 76; DNP 10, 111 sq. [II 8]). – A. 124
(123/124, ut videtur). – pro cos. provinc. Asiae 50 (D. 1035), prope Tarracinam; procos. Asiae CIL III
7163 = D. 1037, Samus; ἀνθύπα[τ]ος τῆς Ἀσίας BCH 17 (1893) 305 sq., n. 4 = CIL III 12260 =
IGR IV 779, Apamea; BCH 17 (1893) 306–308, n. 5 = AE 1894: 13 = OGIS II 490 = D. 8820 = IGR
IV 780, Apamea; Ἀσίας ἀνθύπατος 52 (AE 1972: 577), Ephesus; ἀνθύπατος AAWW 93 (1956)
220–222, n. 2 = AE 1957: 17 = SEG 17 1960) 532 = AE 1977: 805, Trocetta-Tmolos (a. 124); CIG II
2963 c = ZPE 24 (1977) 202 sq., n. 2 = Inschr. v. Ephesos II 276 = SEG 27 (1977) 739, Ephesus; [ἐπὶ
ἀνθυ]π˛ά˛τ˛ο˛υ˛ Φάλκ[ωνος …] H. Malay, Greek and Latin inscriptions in the Manisa Museum. [TAM,
Erg.-Bd. 19.] Wien 1994, pp. 35 sq., n. 36. – WADDINGTON 202–204, n. 133.
26:115 P. Stertinius Quartus, cos. suff. 112 (PIR 2 S 910; RE III A 2455 sq., n. 14). – 126/127. – [ὁ
κ]ράτιστος ἀνθύπατος BCH 11 (1887) 108–113 (cf. AM 24, 1899, 220 sq., n. 50) = Syll. 3 837 =
IGR IV 1156 = L. Robert, Hellenica 6 (1948), pp. 80–84, n. 26 (1.III.127); ὁ ἀνθύπατος Th. Drew-
Bear, Nouvelles inscr. de Phrygie (1978), pp. 19–22, n. 11 = AE 1978: 800 = SEG 28 (1978) 1169 =
EA 17 (1991) 51 sq. = AE 1991: 1512, Metropolis; ἀνθύπατος AJA 17 (1913) 355–358, n. 5 = IGR
IV 1755 = Sardis VII: 1 (1932), p. 67, n. 52, Sardes.
26:121 T. Aurelius Fulvus Boionius Arrius Antoninus, cos. ord. 120 (PIR 2 A 1513; RE II 2493 sqq.,
n. 138; DNP 1, 803–805 [1]). – 133–137. – proconsulatus Asiae SHA, v. Pii 3, 2; proconsulatus ib. 3,
3. 6. 8; provinciae Asiae praeerat Dig. 48, 3, 6; procos. (b), ἀνθύ. (d) H. Malay, Greek and Latin
inscriptions in the Manisa Museum. [TAM, Erg.-Bd. 19.] Wien 1994, pp. 152–156, n. 523 = AE 1994:
1645 b. d = SEG 44 (1994) 977 B. D, prope Daldim; ἀνθύπατος Atti XI congr. 1997, I 292 = AE
1999: 1578 = SEG 49 (1999) 1812; AION (archeol) 7 (2000) 209 (cf. AE 2000: 1434), Hierapolis;
AION (archeol) 7 (2000) 213 = AE 2000: 1434 = SEG 50 (2000) 1248 (tit. uxoris ib. rep.); CIG II
2965 = Le Bas – Waddington III 146 = Inschr. v. Ephesos II 279, Ephesus; cf. ÖJh 3 (1900) 1–8 = AE
1900: 55 = OGIS II 493 = Forsch. in Ephesos 2 (1912), pp. 107 sq., n. 19 ([τῆς Ἀσίας] ἡγεμόνευεν);
Philostr. v. soph. 1, 25, 3 (p. 534 Ol.: ἦρξε … πάσης ὁμοῦ Ἀσίας; ib. 2, 1, 8 (p. 554 extr. Ol.): ὁ μὲν
sc. Herodes Atticus τῶν ἐλευθέρων πόλεων, ὁ δὲ sc. Antoninus πασῶν τῶν κατὰ τὴν Ἀσίαν
ἦρχον). – WADDINGTON 205 sq., n. 135.
Eum a. 135/136 Asiam rexisse proposuit W. Eck, Chiron 13 (1983) 178.
26:122 a Cornelium Latinianum, de quo infra sub n. 212 a tractabimus, c. a. 136–141 Asiam rexisse
proponunt W. Eck – Margaret M. Roxan, in: Festschrift Lieb, pp. 76 sq.
26:123 Q. Pomponius Marcellus, cos. suff. 121 (PIR 2 P 751; RE XXI 2342, n. 58; cf. RE Suppl. XIV
441). – A. 136. – ἀνθύπατος Studi su Iasos di Caria. Roma 1985, p. 151, n. I = SEG 36 (1986) 987
A, Iasus.
26:124 L. Venuleius Apronianus Octavius Priscus, cos. ord. 123 (PIR V 252; RE VIII A 821 sq., n. 6;
DNP 12/2, 16 [1]). – 138/139. – ἀνθύπατο[ς] ÖJh 3 (1900) 1–8 = AE 1900: 55 = OGIS II 493 =
84

Forsch. in Ephesos 2 (1912), pp. 107 sq., n. 19 = Inschr. v. Ephesos I 20; [ἐπὶ] … Studi su Iasos di
Caria. Roma 1985, p. 151, n. II, Iasus; ἀνθύπατος nummi Smyrnaeorum apud Mionnet 3 (1808), pp.
230 sq., nn. 1292 sq.; eorundem ib., Suppl. 6 (1833), p. 342, nn. 1701 sq.; cf. STUMPF 589. –
WADDINGTON 206–209, n. 136.
26:129 T. Flavius Tertullus, cos. suff. 133 (PIR 2 F 376; RE VI 2619, n. 190; DNP 4, 551 [II 46]). –
148/149. – (quae est in Asia sub Flavio Tertullo) Chiron 11 (1981) 265–276 (267) = AE 1981: 845.
26:131 Non P. Mummium Sisennam, cos. ord. 133, sed filium eius, cos. suff. 146, in tit. IG XII: 3,
325 = Syll. 3 852, Thera, memorari probabiliter coniecit K. Dietz, Chiron 23 (1993) 310 sq.; filium
vide sub n. 144, infra. – Pro Sisenna maiore Tutilium Lupercum, qui sequitur (n. 131 a), inseruit idem.
26:131 a (antea n. 134 a) L. Tutilius Lupercus Pontianus, cos. ord. 135 (PIR 2 T 437; RE VII A 1614
sq., n. 2). – 150/151 (vel 153/154)? – Memoratur in tit. Inschr. v. Ephesos VII: 2, 4101 B (addito
fragm. Inschr. v. Ephesos IV 1168): [ἀνθυπ]ά˛τ˛ῳ˛ [Λο]υπέρκῳ Ποντιανῷ, v. ZPE 84, 1990, 89–94 =
AE 1990: 903 = SEG 40, 1990, 1008), v. O. Salomies, Arctos 23 (1989) 170–176, qui de proconsule
Asiae a. 153/154 cogitavit. Melius fortasse inseruit eum loco Sisennae maioris (supra, n. 131) K.
Dietz, Chiron 23 (1993) 310 sq.
26:133 T. Vitrasius Pollio (DNP 12/2, 265 [3]; diversus est cos. II 176, ut videtur, cf. infra). –
151/152. – ἄρχων τῆς Ἀσίας Aristides Orat. 50, 94 (Keil). – WADDINGTON 215–217, n. 142; cf. G.
Alföldy, Konsulat (1977), p. 214 cum adn. 40; Id., Fasti Hispanienses (1969), p. 35.
ἀνθυ. Πωλλίωνι Inschr. v. Smyrna I 201, utrum huic an cos. II 176 (n. 155, infra) tribuere oporteat
non liquet. – T. Pomponium Proculum Vitrasium Pollionem, cos. II 176, procos. Asiae, leg. Aug. pr.
pr. provinciar. Moesiae inf. (a. 157) et Hisp. citer. (CIL II 5679 = D. 1113) haud eundem esse ac
proconsulem Asiae a. 151/152 statuit A. Stein, Moesien (1940), pp. 73 sq., quem secuti sunt plerique
(non autem R. Hanslik, RE, v. infra, sub n. 155); proconsulem Asiae a. 151/152 potius patrem esse
consulis II 176, eundemque legatum Aug. (sc. leg. VII Geminae, CIL XII 3168 = D. 2404) et legatum
Lygdonensis (sic! Dig. 37, 1, 15, 17) statuit G. Alföldy, l. c.
26:135 T. Statilius Maximus, cos. ord. 144 (PIR 2 S 834, cf. PIR 2 A 1301; DNP 11, 924, [II 7]). – C. a.
153–157. – ὁ κράτιστος ἀνθύπατος CIG II 3176 = IGR IV 1399 = Syll. 3 851 = Inschr. v. Smyrna II:
1, 600, Smyrna. – WADDINGTON 212 sq., n. 139; J. Krier, Chiron 10 (1980) 449–456.
Nomen Statilium (pro T. Atilio) intellexit G. Petzl, Chiron 13 (1983) 33–36, apographo usus, quo ante
eum vix quisquam usus erat; et manifestum nunc est D. Cosson in editione Inschr. v. Smyrna, cit., et
alibi et in v. 12 melius quam priores Στατείλιος Μάξιμος legisse. – Quoniam nunc constat Marcum
imperatorem destinatum die 1. XII. 147 tribuniciam potestatem primam inisse, secundam vero iam die
10.XII eiusdem anni (v. D. Kienast, Römische Kaisertabelle. Darmstadt 1990, pp. 137.139), conclusit
J. Krier, l. c., verba epistulae Marci, die 28.III datae, δημαρχικῆς ἐξουσίας (vv. 4 sq., sine nota
numerali) nullo modo ad primam tribuniciam potestatem sed ad quamlibet insequentem spectare, id
quod haud inusitatum est.
26:143 a M[…]. – Sub Pio. – ἐπὶ ἀνθυπ. nummus Sardianorum Hauniae servatus, de quo v. STUMPF
298, n. 598.
26:144 P. Mummius Sisenna Rutilianus, cos. suff. 146 (PIR 2 M 71; RE XVI 529 sqq., n. 25; DNP 8,
468 [II 6]). – C. a. 161 (160/161?). – procos. provinc. Asiae 71 (D. 1101), Tibur; CIL XIV 4244 =
Inscr. It. IV: 1 2 , 116, Tibur. –WADDINGTON 235–237, n. 153.
Hunc (non patrem, cos. 133, de quo v. supra, n. 131) ἀνθύπατον memorari in tit. IG XII: 3, 325 =
Syll. 3 852, Thera, probabiliter coniecit K. Dietz, Chiron 23 (1993) 310 sq.
26:145 L. Stertinius Quintilianus Acilius Strabo Q. Cornelius Rusticus Apronius Senecio Proculus,
cos. suff. 146 (PIR 2 C 1423; RE IV 1420 sq., n. 294; cf. RE Suppl. XIV 108, n. 291 a). – Haud ante a.
160/161, vix multo post (161/162). – proconsul provinciae Asiae CIL VI 1387 (cf. add. p. 4690) = D.
1089; ἀνθύπατος L. Robert, (in:) Laodicée du Lycos. Le Nymphée (1969), p. 338, n. 13 = SEG 37
(1987) 1167 = Inschr. v. Laodikeia am Lykos I 37, Laodicea ad Lycum (si idem est); cf. Dig. 48, 18, 1,
4 (ex Ulpian. de off. proconsulis); Dig. 26, 5, 24. – WADDINGTON 232 sq., n. 150.
Tit. Samium IG XII: 6, 1, 38, in quo de Q. Cornelio Proculo agitur, nostro fortasse adiudicandum esse
monet K. Hallof.
85

26:147 Q. Pompeius Sosius Priscus, cos. ord. 149 (PIR 2 P 656; RE XXI 2290, n. 118). – C. a. 164. –
[proco]s. provinciae [Asiae] CIL VI 31753 = 41129.
Hunc, non filium (infra, n. 161), memoratum esse proposuit H.-G. Pflaum, Sodales Antoniniani
(1966), pp. 152–154 (cf. autem p. 231), Idem, BJ 172 (1972) 20 sq. = Scripta varia II 324 sq. De
provincia Asia agi probavit G. Alföldy, Konsulat (1977), p. 216 cum adn. 53 (cf. Idem, ad CIL VI
41129).
[26:148] D. Fonteius Fronto. – A. 165 (164/165?). – procos. ZPE 29 (1978) 211 sq. = AE 1978: 788
(mill.), cf. AS 26 (1976) 11 sq. – G. Alföldy, Konsulat (1977), p. 379.
Eum proconsulem Lyciae–Pamphyliae fuisse, quia locus, quo milliarium repertum esset, temporibus
Marci et Veri in ea provincia situs esset, probabiliter arguerunt M. Christol – Th. Drew-Bear, GRBS
32 (1991) 397–413 (cf. infra, 30: 43 a [2]).
26:150 M. Gavius Squilla Gallicanus, cos. ord. 150 (PIR 2 G 114; RE VII 871 sq., n. 25; DNP 4, 815
[II 11]). – C. a. 165 (vix post 168/169). – [ὁ] ἀνθύπατο[ς] Festschr. O. Hirschfeld (1903), pp. 444–
446 = OGIS II 512 = Forsch. in Ephesos 2 (1912), p. 178, n. 68, Ephesus; ἀνθ(υπατεύων) J. et L.
Robert, Amyzon (1983), p. 34 (cum adn. 22) = SEG 33 (1983) 964, Clarus; cf. etiam Lucian.
Demonax 30: Κεθήγου δὲ τοῦ ὑπατικοῦ (cos. 170), ὁπότε ... εἰς τὴν Ἀσίαν ἀπῄει πρεσβεύσων
τῷ πατρί, … – Cf. WADDINGTON 234 sq., n. 152.
26:153 A. Iunius Rufinus, cos. ord. 153 (PIR 2 I 806; RE X 1088, n. 140; DNP 6, 68 [II 25]). – C. a.
171 (haud ante a. 169/170). – ἀνθύ[π]ατος Ἀσίας CIG II 2992 = WADDINGTON 233 (ad n. 151) =
Inschr. v. Ephesos III 665, Ephesus; [ἀνθύπατος Ἰού]νιος Ῥουφ[ῖνος], v. H. Malay, Researches in
Lydia, Mysia and Aiolis. [Denkschr. d. ÖAW, Phil.-hist. Kl. 279.] Wien 1999, pp. 63 sq., n. 59 = SEG
49 (1999) 1577 (cf. etiam n. 2464), prope Hierocaesaream (Lyd.); cf. Denkschr. Wien 53: 2 (1910)
66, n. 139 = IGR IV 1363 = TAM V: 1, 637, Daldis. – WADDINGTON 233 sq., n. 151.
Iam M. Christol, ad AE 1997: 1673, de A. Iunio Rufino, cos. ord. 153, procos. Asiae c. a. 170,
cogitaverat; ita suspicatus est etiam W. Eck, in: Festschrift Knibbe, pp. 299–302. Cf. etiam 39:100 a
(infra) de fratre, cos. ord. 155, procos. Africae. – Itaque vix eiusdem esse potest tit. Denkschr. Wien
54: 2 (1911) 51, n. 109 = IGR IV 1283 = TAM V: 2, 1152, Thyatira (potius Asinii Sabiniani, procos.
Asiae [239–241?], est, cf. infra, n. 190).
26:154 Sex. Sulpicius Tertullus, cos. ord. 158 (PIR 2 S 1022; RE IV A 872 sq., n. 105; DNP 11, 1107
[II 16]). – C. a. 173. – ἀνθύ(πατος) Denkschr. Wien 53: 2 (1910) 63, n. 131 = IGR IV 1358 = TAM
V: 1, 653, Sosandra; cf. AJPh 31 (1910) 402 sq., n. 75 = IGR IV 1500 = TAM V: 1, 670.
Aut is aut n. 164 (infra) [ἀ]νθύ[π]ατος est in tit. Satalensi, v. H. Malay, Researches etc. (v. sub n.
153, supra), pp. 133 sq., n. 146 = SEG 49 (1999) 1684.
26:155 T. Pomponius Proculus Vitrasius Pollio, cos. II 176 (PIR 1 P 558; RE XXI 2344 sqq., n. 67;
DNP 12/2, 265 sq. [4]). – Sub Marco (Alföldy: c. 167/168). – procos. Asiae CIL II 5679 = D. 1113,
Legio; CIL XII 361 = D. 1114, ad Aquas Griselicas; cf. CIL VI 1540 = 41145 = D. 1112. –
WADDINGTON 215–217, n. 142; G. Alföldy, Konsulat (1977), pp. 158 sq.
ἀνθυ. Πωλλίωνι TAM V: 2, 1151, Thyatira, utrum huic an Pollioni n. 133 (supra) tribuere oporteat,
non liquet. Item cf. ad Inschr. v. Smyrna I 201.
26:157 M. Postumius Festus, cos. suff. 160 (PIR 2 P 886; RE XXII 950 sqq., n. 72; DNP 10, 226 [II
2]), sub Marco (solo imperante), si cos. 160 est, procos. Asiae destinat(us) CIL VI 1416 (cf. add. pp.
4694 sq.) = D. 2929, antequam provinciam adiret diem obisse videtur. – WADDINGTON 223 sq., n.
146; G. Alföldy, Konsulat (1977), p. 218 (c. a. 174/175).
De proconsulibus, qui Asiam Commodo imperante rexerunt, egit F. Grosso, Commodo (1964), pp.
536–546.
26:159 P. Iulius Geminius Marcianus (PIR 2 I 340; RE X 610 sq., n. 259; DNP 6, 35 [II 68]). – Sub
Commodo (primis annis). – ἀνθύπατος CIG II 2742 = L. Robert, Études Anatoliennes (1937), pp.
314–319 (315) = Joyce M. Reynolds, Aphrodisias and Rome (1982), pp. 193–197, n. 62, Aphrodisias;
H. Malay, Researches in Lydia, Mysia and Aiolis. [Denkschr. d. ÖAW, Phil.-hist. Kl. 279.] Wien
1999, p. 115, n. 127 = SEG 49 (1999) 1556, Dagmarmara / Karaköy (Lyd.). – WADDINGTON 241–243,
n. 158.
86

Fortasse proconsul idem honoratur Inschr. v. Pergamon 2 (1895), p. 297, n. 433 = IGR IV 406.
26:161 Q. Pompeius Senecio Roscius Murena Coelius Sex. Iulius Frontinus Silius Decianus C. Iulius
Eurycles Herculaneus L. Vibullius Pius Augustanus Alpinus Bellicius Sollers Iulius Aper Ducenius
Proculus Rutilianus Rufinus Silius Valens Valerius Niger Cl(audius) Fuscus Saxa Amyntianus Sosius
Priscus, cos. ord. 169 (PIR 2 P 651; RE XXI 2288 sq., n. 115; DNP 11, 746 [II 3]). – C. a. 184. – consul
proconsul Asiae (sortitus) CIL XIV 3609 = D. 1104 = Inscr. It. IV: 1 2 , 126, Tibur. – WADDINGTON
238 sq., n. 156.
De fragm. CIL VI 31753 = 41129 vide supra, sub n. 147.
26:162 C. Arrius Antoninus (PIR 2 A 1088, cf. vol. II, p. XV; RE II 1255 sq., n. 13; DNP 2, 31 [II 2]).
– Sub Commodo (mediis annis, exclusis 185–187; fortasse recte F. Grosso: 187/188 vel 188/189). –
proconsulatus Asiae SHA, v. Comm. 7, 1; ὁ λαμπρότατος ἀνθύπατος ÖJh 48 (1966–67), Beibl. 8–
12, n. 4 (col. 9) = AE 1971: 456 = Inschr. v. Ephesos III 619 A, Ephesus; ὁ ἀνθύπατος ÖJh 48
(1966–67), Beibl. 8–12, n. 4 (col. 10) = AE 1971: 458 = Inschr. v. Ephesos III 619 B, Ephesus;
ἀνθύπατος MAMA VI 122 = AE 1940: 192, Heraclea ad Salbacum (nisi ad n. 69, supra,
referendus); ἀνθ(ύπατος) H. Malay, Researches in Lydia, Mysia and Aiolis. [Denkschr. d. ÖAW,
Phil.-hist. Kl. 279.] Wien 1999, pp. 119–122, n. 131 = AE 1999: 1534 = SEG 49 (1999) 1676 (nisi ad
n. 69, supra, referendus); cf. Tert. Scap. 5, 1. – WADDINGTON 239–241, n. 157; F. Grosso, o. c. 546.
26:163 T. Flavius Sulpicianus (PIR 2 F 373; RE VI 2617 sqq., n. 185; RE Suppl. XIV 122, n. 185;
DNP 4, 552 [II 45] – si is est). – Sub Commodo, ut videtur (F. Grosso 187–191). – ἀνθύπατος IM 30
(1980) 95–97, n. 3 = SEG 30 (1980) 1349 = AE 1981: 762 = Milet VI: 2, 564, Miletus; [ἀνθύπατ]ος
T. Hauken, Petition and response. An epigraphic study of petitions to Roman emperors. [Monographs
from the Norwegian institute at Athens. 2.] Bergen 1998, pp. 187–200, n. 3 (cum versione et comm.) =
SEG 48 (1998) 1514, Pentapolis (Phryg.). – F. Grosso, o. c. 543 sq.
26:164 M. Sulpicius Crassus (PIR 2 S 993; RE IV A 751, n. 43). – Sub Commodo, ultimis annis ut
videtur. – in Asia … pro consule SHA, v. Comm. 7, 7. – WADDINGTON 243, n. 159.
Praenomen eius certum est; sub Marco consul suffectus fuit cum C. Egnatio Capitone, v. AE 1987:
348. Aut is aut n. 154, supra, [ἀ]νθύ[π]ατος est in tit. Satalensi: H. Malay, Researches in Lydia,
Mysia and Aiolis. [Denkschr. d. ÖAW, Phil.-hist. Kl. 279.] Wien 1999, pp. 133 sq., n. 146 = SEG 49
(1999) 1684.
26:165 a (1) Aemilius Iuncus (DNP 1, 183 [II 5]). – 193/194 (?) – ἀνθύπατος EA 12 (1988) 47–52
= SEG 38 (1988) 1244 = AE 1990: 949 = T. Hauken, Petition and response. An epigraphic study of
petitions to Roman emperors. [Monographs from the Norwegian institute at Athens. 2.] Bergen 1998,
pp. 201–211, n. 4 (cum versione et comm.), Tabala (Lyd.).
Fortasse idem est atque Aemilius Iuncus (PIR 2 A 352) a. 183 in exilium actus; eo anno vix consul fuit,
ut SHA, v. Comm. 4, 11, traditur, sed consularis (E. Groag, PIR 2 ).
26:165 a (2) De proconsulibus Asiae a. 200–210 disputavit Ségolène Demougin, BSAF 1994: 323–
333 (cf. AE 1994: 1638). – De proconsulibus Asiae eorundem annorum disputaverunt etiam M.
Christol – Th. Drew-Bear, CCG 9 (1998) 154–161 = AE 1998: 1293; SEG 48 (1998) 2159, de annis
proconsulatuum ita: nn. 26:170 (a. 200/201); 166 (a. 201/202); 208 (a. 203/204); 174 (a. 202–205);
169 (a. 205/206); 175 (a. 206–208); 173 (a. 208/209); 173 a [infra] (a. 209/210). Aliter ante de nn. 166
et 170 iudicaverunt (Anatolia antiqua 3, 1995, 67–93), eos tum ordine inverso ponentes.
26:166 Q. Hedius Rufus Lollianus Gentianus (PIR 2 H 42; RE XII 1368 sqq., n. 5; DNP 7, 428 [6]). –
A. 201 (201/202? cf. supra, sub n. 165 a [2]). – cos. procos. Asiae 95 (D. 1145), Tarraco; ἀνθύπατος
vel ἀνθύπατ. vel ἀνθύ. CIL III 13689 (cf. 14202 3 ) = Inschr. v. Magnesia (1900), p. 150, n. 256 (cf.
Inschr. v. Ephesos VII: 1, 3160), inter Magnesiam et Tralles [a. 201], mill.); CIL III 471 = IGR IV
1482 = Türk arkeoloji dergisi 23: 2 (1976) 167–172 = SEG 26 (1976–77) 1297 = Inschr. v. Smyrna II:
1, 815, prope Smyrnam (mill.); BCH 12 (1888) 66–68, n. II = IGR IV 132 (mill., a. 202? v. infra); Le
Bas – Waddington III 9 = IGR IV 1483 (mill.); ABSA 50 (1955) 106 sq., n. 33 = AE 1959: 6 = SEG
16 (1959) 665, Halicarnassus (mill.); Inschr. v. Smyrna II: 1, 814. 817 = Anatolia antiqua 3 [Bibl. de
l’Inst. fr. d’ét. anatoliennes d’Istanbul. 41.], 1995, pp. 67–75 = AE 1995: 1465 a. 1467 (mill.); ἐπὶ
87

ἀνθυπά[του] AST 17 (1999) 235 sq. = AE 1999: 1593 a = SEG 49 (1999) 1426, Halicarnassus. –
WADDINGTON 250 sq., n. 165.
In tit. IGR IV 132 Septimius Severus cos. III est, id quod ad a. 202 (vel posteriorem) spectare videtur;
tamen monendum est Antoninum filium in eodem titulo consulem appellatum non esse, quamquam eo
ipso anno 202 primum fasces gesserit; concedendum autem est in numeris consulatuum, tribuniciarum
potestatum, acclamationum indicandis saepe erratum esse in titulis Severi et Antonini. – De a.
proconsulatus cf. etiam supra, sub 26: 165 a (2).
[26:168] Tarius Titianus (PIR 2 T 20; RE IV A 2323, n. 4). – Sub Septimio Severo (202–205?). – ἐπὶ
ἀνθυπάτου τοῦ λαμπροτάτου Τ. Τ. CIG III 3956 b (cum add. p. 1106) = Le Bas – Waddington III
1700 = JHS 8 (1887) 231–233, n. 12 = W. M. Ramsay, The cities and bishoprics of Phrygia I: 1
(1895), pp. 329 sq., n. 138 = IGR IV 881, Tacina. – WADDINGTON 247, n. 162.
Etiam Tarium Titianum proconsulem praetorium Lyciae–Pamphyliae fuisse arguit G. Camodeca,
Ostraka 3 (1994) 467–471 (468). Cf. n. 148, supra, necnon 30:45 a (2), infra.
26:170 Q. Aurelius Polus Terentianus (PIR 2 P, p. 242, inter nn. 553 et 554; RE XXI 1427; RE Suppl.
XIV 69, n. 192 c). – 198–208. – ἀνθύπατο[ς] Denkschr. Wien 80 (1962) 11 sq., n. 6 = AE 1964: 232
= TAM V: 1, Menye; ἀνθ]ύπατος REA 94 (1992) 405, n. 1 = SEG 41 (1991) 938 = AE 1992: 1594,
Ceramus (a. 201, non 202 ut in REA, nam Septimius Severus trib. pot. IX [τὸ θ΄] est). Q. Hedium
Rufum Lollianum Gentianum (n. 166, supra) eodem anno Asiam rexisse constat, sed uter utri
successerit non liquet (cf. n. 165 a [2], supra). – Cf. F. Grosso, Commodo (1964), pp. 513 sq.
26:171 Aelius Aglaus (PIR 2 A 133). – 198–208 (?) – διέπων, [ὁ κράτισ]τος, καὶ τὰ τῆς
ἀνθυπατείας μέρη Denkschr. Wien 57: 1 (1914) 37–47 (37–39), n. 55 (vv. 7 sq.) = TAM V: 3, 1418
= P. Herrmann, Hilferufe aus römischen Provinzen. Ein Aspekt der Krise des röm. Reiches im 3. Jhdt.
n. Chr. Hamburg 1990, pp. 34–37, n. 8 (cum versione Germanica) = Hauken, T. Petition and
response: an epigraphic study of petitions to Roman emperors. Bergen 1998, pp. 35–57, n. 3, inter
Philadelphiam et Blaundum (Lyd.).
26:172 ? – A. 208. – ὁ ἀν[θύ]πατος τῆς Ἀσίας IG XII: 5, 658, Syrus.
26:173 Q. Caecilius Secundus Servilianus (PIR 2 C 82; RE III 1233, n. 117; DNP 2, 893 [II 20]). –
208/209. – ἀνθύπατος J. Nollé, Nundinas instituere et habere. Epigraphische Zeugnisse zur
Einrichtung und Gestaltung von ländlichen Märkten in Afrika und in der Provinz Asia. Hildesheim
1982, pp. 11–15, v. 24, Mandragores (17.III.209). Cf. W. Eck, ZPE 42 (1981) 231–234.
Idem potest esse anonymus qui praecedit.
26:173 a [Sem]pronium Senecionem quendam (v. PIR 2 S 368; DNP 11, 398 [II 8]) tit. EA 29 (1997)
61–63 = Inscr. Sultan Daği 47 proconsulem Asiae fuisse posterioribus Septimii Severi annis (fortasse
209/210) arbitrantur M. Christol – Th. Drew-Bear, CCG 9 (1998) 141–164 = AE 1998: 1361 necnon
W. Eck, ZPE 127 (1999) 208–210 (= AE 1998: 1362), prope Philomelium.
26:174 Q. Licinius Nepos (PIR 2 L 223; RE XIII 451 sq., n. 127; DNP 7, 177 [II 17]). – 198–212. – ὁ
κράτιστος ἀνθύπατος Inschr. v. Priene (1906), p. 147, n. 230 = D. 9464, Priene.
De anno proconsulatus cf. supra, sub 26:165 a (2)
26:175 Q. Tineius Sacerdos, cos. suff. 192, II 219 (PIR 2 T 229; RE VI A 1380 sq., n. 8; DNP 12/1,
604 [5]). – Sub Septimio Severo (extr.?). – ἀνθ(ύπατος) CIG III 3882 g (add. p. 1100) = Le Bas –
Waddington III 1707 = IGR IV 674 et 698 = MAMA IV 10, Prymnessus; ὁ λ[αμ]πρότατος
ἀνθύπατος Forsch. in Ephesos 2 (1912), p. 163, n. 40, Ephesus; ἀνθυπατεύων Hierapolis, Scavi e
ricerche 1 (1985), pp. 108–113 = AE 1985: 804, Hierapolis (Phryg.); cf. fragm. Ephesenum a Wood
communicatum apud WADDINGTON. – WADDINGTON 248–250, n. 164.
De anno proconsulatus cf. etiam supra, sub n. 165 a (2).
26:176–180 Laterculum proconsulum Asiae qui sub Caracalla fuerunt, composuit T. D. Barnes,
Phoenix 40 (1986) 202–205 (cf. AE 1987: 923).
26:176 Ti. Manilius Fuscus (PIR 2 M 137; SPQR 39–41; RE XIV 1140 sq., n. 25; RE Suppl. XIV 273
sq., n. 25; DNP 7, 818 [II 2]). – Extremis Severi annis vel (potius) primis Antonini Caracallae. –
88

ἀνθύπα[τ]ος CIG II 3882 i = MAMA IV 27 (de v. 17 cf. W. M. Ramsay, CRAI 1935: 131),
Prymnessus.
Non Manilium – fortasse autem Anicium Faustum (n. 181) – in tit. nominatum esse arguit (contra W.
M. Ramsay) C. P. Jones, CPh 84 (1989) 129–131, tit. lectu difficillimo per imagines in MAMA editas
lustrato.
26:176 a T[---]. – A. 211. – ἐπὶ ἀνθυπάτου Τ[…] F. K. Yegül, The Bath-Gymnasium complex at
Sardis (Cambridge, Mass. 1986), p. 170, n. 3 = SEG 36 (1986) 1094 (cf. Bull. 1994: 506) = Chiron 23
(1993) 233–248 (233 sq.) = AE 1993: 1505, Sardes.
De proconsulibus magis minusve probabilibus v. quae adnotavit P. Herrmann, SEG, cit. et Chiron, cit.
26:177 C. Gabinius Barbarus Pompeianus (RE Suppl. XIV 125, n. 14 b; DNP 4, 728 [II 1]). – Sub
Antonino (Caracalla? ante a. 213 ut videtur). – ἀνθύπατος CRAI 1952: 589–599 = AE 1953: 90 =
SEG 13 (1956) 492 = T. Hauken, Petition and response. An epigraphic study of petitions to Roman
emperors. [Monographs from the Norwegian institute at Athens. 2.] Bergen 1998, pp. 215 sq., n. 5
(cum versione et comm.), Euhippe. – Cf. E. Birley, ArhVestnik 28 (1977) 181.
De a. 211/212 cogitavit W. Eck (in epist.).
[26:177 a] Gavius Tranquillus (DNP 4, 815 [II 12]). – Sub Antonino Caracalla, vix post a. 213. –
ἀνθ(ύπατος) EA 10 (1987) 137–142 (vv. 19 sq.) = SEG 37 (1987) 1186 = AE 1989: 721 = T.
Hauken, Petition etc. (v. supra, n. 177), pp. 214–235, n. 6 (cum versione et comm.), Tacina.
Tit. ἐπὶ τῆς] Μάρκ(ου) Ἰουνίου Κογκέσσου Αἰμιλι[α]ν˛οῦ ὑπατείας (vv. 54 sq.) positus esse
videtur; verbum ὑπατείας pro ἀνθυπατείας scriptum esse putant editores S. Şahin – D. H. French
testem invocantes lexicon Graecum a Liddell – Scott – Jones editum; tamen monendum est solum
exemplum huius usus ibi prolatum ex Appiani Hisp. 83 sumptum esse, ubi de rebus liberae rei
publicae agitur. Quodsi tit. paullo post proconsulatum Tranquilli positus est, id quod veri simile est (o.
c. 137), alii proconsuli inter eum et Marium Maximum spatium liberum vix extat, nisi cum T. D.
Barnes, Phoenix 40 (1986) 202–205 (204), Marium Maximum a. 214/216, Iulium Avitum a. 216/217
ponendos sumamus. – Gavium Tranquillum et M. Iunium Concessum Aemilianum proconsules fuisse
non Asiae sed Lyciae–Pamphyliae arguit G. Camodeca, Ostraka 3 (1994) 468–471 (470), cf. n. 148,
supra, necnon 30:45 a (3), infra.
26:178 L. Marius Maximus Perpetuus Aurelianus, cos. II 223 (PIR 2 M 308; RE XIV 1828 sqq., n. 48;
DNP 7, 908 [II 10]). – Sub Antonino Caracalla per biennium 213/215, ut videtur. – procos. Asiae NSA
7 (1953) 319 sq. = AE 1955: 188, Lanuvium; CIL X 6567, Velitrae; ἀνθυπατεύων BCH 10 (1886)
416–419, n. 26 = OGIS II 517 = Denkschr. Wien 54: 2 (1911) 55 sq., n. 116 = AE 1911: 139 = IGR
IV 1287 = TAM V: 2, 943, prope Thyatiram (a. 215); λαμπρ[ότ]ατος ἀνθύπατος Ἀσίας κ[αὶ]
Ἀφρικῆς Forsch. in Ephesos 3 (1923), pp. 118 sq., n. 30 = Inschr. v. Ephesos VII: 1, 3030, Ephesus;
proconsul provinc. Asiae iterum CIL VI 1452 (cf. add. p. 4701) = D. 2936; pr[o]cos. provinciae
Asiae II (i. e. bis) CIL X 6764, Ardea. – WADDINGTON 253–256, n. 167.
Cum Iulius Avitus a. 215/216 Asiam rexisse videatur (infra), difficile est duos annos continuos Mario
Maximo aptos invenire. Nam cum in tit. Thyatireno IGR IV 1287 de a. 215 agitur, tum iam a. 217 a
Macrino ad praefecturam urbis appellatus est, quare neque 214/216 neque 215/217 neque 216/218
Asiam biennio rexisse potest. Itaque usque ad a. 213/215 redeundum est, quamquam mirum videtur
iterationem proconsulatus in tit. IGR IV 1287 notatam non esse (e. g. ἀνθυπατεύοντος τὸ β΄). De
hac re amplius scripsi OpRom 15 (1985) 124 sq., n. 12.
26:179 C. Iulius Avitus Alexianus (PIR 2 I 190. 192; RE X 173 sq., n. 104; RE Suppl. VII 309, n. 62 a;
DNP 6, 27 [II 33]). – 215/216, ut videtur. – Ἀσίας ἀρχή Dio 78, 30, 4; procon[sul prov.
Asiae] 100 (AE 1963: 42), Salonae.
H.-G. Pflaum, REL 57 (1979) 298–314, et H. Halfmann, Chiron 12 (1982) 217–225, probaverunt
Iulium Avitum apud Dionem nominatum et C. Iulium Avitum Alexianum tituli Salonitani unum
eundemque esse, sc. avum maternum imperatorum Elagabali et Severi Alexandri. Cf. etiam OpRom
15 (1985) 122 sq., n. 10.
26:183 a L. Marium Perpetuum (PIR 2 M 311; RE XIV 1835 sq., n. 57) Asiam vel Africam sub
Elagabalo (vel paullo post) sortitum esse fragmento urbano (CIL VI 41187/8) nisus arguit G. Alföldy,
ZPE 70 (1987) 195–202, Idem ad CIL VI cit. (ubi potius de Africa cogitare videtur).
89

26:184 Q. (Hedius) Lollianus Plautius Avitus, cos. ord. 209 (PIR 2 H 36; RE XIII 1370 sq., n. 7; DNP
7, 427 sq. [1]). – Sub Severo Alexandro (primis annis). – ἀνθ[ύπατος] ÖJh 50 (1972–75), Beibl. 48–
50, n. 15 a = SEG 26 (1976–77) 1258 = Inschr. v. Ephesos IV 1112, Ephesus; ἀνθυπατ[εύων] l. c.,
n. 15 b = SEG 26 (1976–77) 1260 = Inschr. v. Ephesos IV 1113, ib.; [ἀ]νθυπατ[εύων] l. c., n. 15 c =
SEG 26 (1976–77) 1259 = Inschr. v. Ephesos IV 1111, ib.; ἀνθ(ύπατος) ÖJh 50 (1972–75), Beibl.
54, adn. 71 = SEG 26 (1976–77) 1262 = Inschr. v. Ephesos IV 1109, ib.; ὁ κράτιστος ἀνθύπατος
BCH 6 (1882) 291 = IGR IV 1414, Smyrna.
De proconsule qui post constitutionem Antoninianam Asiam rexerit, agi videtur; cui cos. a. 209,
procos. c. a. 225, optime convenit, v. W. Eck, ZPE 42 (1981) 233 sq. – Idem memorari videtur etiam
ÖJh 59 (1989), Beibl. 179 sq., n. 12, unde AE 1990: 915.
26:188 a Fl(avius) Balbus Diogenianus. – 236–238, ut videtur. – ὁ ἀνδρειότατος καὶ ἁγνότατος
ἀνθύπατος EA 36 (2003) 6 sq., n. 4 = AE 2003: 1673 = SEG 53 (2003) 1330, Smyrna.
φίλος τῶν κυρίων ἡμῶν Γ. ⟦- - -⟧ου ⟦- - -⟧ αὐτοκράτορος Σεβ. καὶ ⟦- - -⟧ εὐγενεστάτου Καίσαρος
appellatur: de Maximino et Maximo potius quam de Deciis agi arbitrantur P. Herrmann – H. Malay ad
tit.
26:190 M. Triarius Rufinus Asinnius Sabinianus (PIR 2 A 1251; RE II 1604, n. 35; DNP 2, 84 [II 16]).
– Sub Gordiano III (238–241?). – ἀνθύπατος BCH 11 (1887) 97 sq., n. 20 = IGR IV 1313 = TAM V:
2, 1144, Thyatira (?); ZPE 91 (1992) 283 sq., n. 1 = SEG 42 (1992) 1035 = AE 1992: 1574, mill. viae
Epheso – Smyrnam ducentis; Hierapolis. Scavi e ricerche. IV. Roma 2002, pp. 98–103 = AE 2002:
1413 a = SEG 52 (2002) 1344, mill. viae Hierapoli – Laodiceam ducentis; Denkschr. Wien 53: 2
(1910) 51 sq., n. 103 = AE 1909: 190 = IGR IV 1315 = TAM V: 2, 872, mill. viae Thyatira –
Hierocaesaream ducentis; cf. Denkschr. Wien 53:2 (1910), 67, n. 143 a = IGR IV 1364 a = TAM V:
1, 618 a, Daldis.
Nescio an iure tit. BCH 1 (1877) 107 sq., n. IV = IGR IV 1175, Myrina Caesarea, nostro adiudicaverit
E. Groag (PIR 2 ), idem autem minus recte editoribus assensus tit. Denkschr. Wien 54: 2 (1911) 51, n.
109 = IGR IV 1283 = TAM V: 2, 1152, Thyatira, nostro negare maluit, id quod P. Herrmann ad TAM
optimo iure improbavit (cf. ad n. 153, supra).
26:191 L. Egnatius Victor Lollianus (PIR 2 E 36; RE V 2001 sqq., n. 42; DNP 3, 892 [II 12]). – Sub
Philippo (procos. ter: 242/245?). – procos. Asiae ter AAWW 94 (1957) 12 = ÖJh 44 (1959), Beibl.
257, n. 2 (cf. AE 1961: 184) = Inschr. v. Ephesos III 664, Ephesus; ὁ λαμπρότατος τῆς Ἀσίας
ἀνθύπατος κατὰ τὸ ἑξῆς ἐτῶν τριῶν ÖJh 21–22 (1922–24), Beibl. 252–254, n. 10 = AE 1923: 41 =
SEG 2 (1925) 652, Smyrna; ὁ λαμπρότατος ὁ … τρὶς κατὰ τὸ ἑξῆς τῆς Ἀσίας ἀνθύπατος
ἀποδεδειγμένος EA 36 (2003) 2–4, n. 2 = AE 2003: 1671 = Anatolia antiqua 11 (2003) 352 sq. =
SEG 53 (2003) 1328, Smyrna; ὁ λαμπρότατος ἀνθύπατ[ος] πολλάκις SBBerlin 1901: 908 = AE
1902: 244 = Milet I: 7 (1924), pp. 339 sq., n. 268, Miletus; ὁ λαμπρότατος ὕπατος ἁγνότατος καὶ
δικαιότατος ἀνθύπατος πολλάκις τῆς Ἀσίας EA 36 (2003) 1 sq., n. 1 = AE 2003: 1670 = Anatolia
antiqua 11 (2003) 356 sq. = SEG 53 (2003) 1327, Smyrna; ὁ λαμπρότατος ἀνθύπατος πολλάκις
Mélanges Le Glay, pp. 675–680 (675 sq.) = SEG 44 (1994) 863 = AE 1996: 1480, Aphrodisias;
[procos.] prov. Asia[e] CIL VI 1405 = 41223; procos. A[siae] CIL III 14195 34 = Forsch. in Ephesos 3
(1923), p. 222, n. 89 = Inschr. v. Ephesos VII: 1, 3089, Ephesus; ἀνθύπατος AM 25 (1900) 122 =
IGR IV 1501; ἀνθύ(πατος) CIG II 3516 = IGR IV 1284 = TAM V: 2, 1084, Thyatira; ἀνθύ(πατος)
… τὸ β΄ CIG II 3517 = IGR IV 1285 = TAM V: 2, 1149, Thyatira; ἀν{δ}θύπατος τὸ β΄ CIG II 2870
= (melius) Le Bas – Waddington III 232 = Didyma 2 (1958), pp. 106 sq., n. 59, Miletus; ἀνθύπατος
τὸ γ΄ CIL III 12270 = Inschr. v. Magnesia (1900), p. 150, n. 257 = Inschr. v. Ephesos VII: 1, 3164,
prope Magnesiam (a. 245–247); ὁ λαμπρότατος τῆς Ἀσίας ἀνθύπατος τὸ γ΄ AM 8 (1883) 316–
318, n. 1 = Papers Amer. School Athens 1 (1882–83) 94 sq., n. 1, Tralles; [ἀνθύπατος] ἐπὶ τριετές
Inschr. v. Ephesos III 664 A, Ephesus; ὁ λαμπρότατο[ς] ἀνθύπατος τὸ γ΄ (?) Forsch. in Ephesos 3
(1923), p. 221, n. 88 = Inschr. v. Ephesos VII: 1, 3088, Ephesus; cf. CIL III 468 (cf. ad 6058) =
(melius) Rev. épigr. 1 (1913) 308 sq. Cf. etiam Inschr. v. Ephesos VII: 1, 3436, prope Metropolim. Ad
eundem Λ. Ἐγνάτιον referens fragmentum TAM V: 3, 1496, Philadelphia, primus edidit G. Petzl. –
WADDINGTON 265–267, n. 173.
In tit. CIL VI 1405 = 41223 (supra) G. Alföldy integravit [procos.] Asia[e III extra sortem], cum Fr.
Hurlet, ZPE 153 (2005) 271–279 = AE 2005: 185 Asia[e per triennium] praeferret. – Ei non
90

tribuendum esse fragm. Ephesium Forsch. in Ephesos 3 (1923), pp. 222 sq., n. 91 = Inschr. v. Ephesos
VII: 1, 3091, contendit D. Erkelenz, ZPE 146 (2004) 101–104 = AE 2004: 1405. – Propter tit. AE
2003: 1671 de annis proconsulatus c. 242/245 (τρίς) cogitandum videtur (P. Herrmann – H. Malay ad.
tit.; haud aliter iam X. Loriot, in: ’Festschrift’ Jacques, pp. 221–229).
26:192 C. Iulius Fl(avius) Proculus Quintil(l)ianus (PIR 2 I 502; RE X 786 sq., n. 422; DNP 6, 34 [II
56]). – 249/250 (12.III.250). – ἀνθύπατος τῆς Ἀσίας Chron. Pasch. p. 504 Dind.; (ὁ) ἀνθύπατος et
ἀνθύπατος τῆς Ἀσίας Acta mart. S. Pionii capp. 19. 21 passim; 23 (ed. H. Musurillo, 1972, pp. 160–
166); ἀνθυπατεύων EA 25 (1995) 95 sq., n. 1 = AE 1995: 1463 a (mill.), prope Smyrnam. –
WADDINGTON 268, n. 175.
Ad eum referuntur etiam titulorum fragmenta Eleusinia: IG II/III 2 3, 1, 4218 sq. (ἀνθύπατος;
[ἀν]θύπατος Ἀσίας). Cf. IG et PIR 2 .
26:194 C. Iulius Volusenna Rogatianus (PIR 2 I 629; RE X 881, n. 535; DNP 6, 38 [II 100]). – A. 254
(?) – ἀνθυπατεύων CIL III 6094 = 14202 = Inschr. v. Ephesos VII: 1, 3162, mill. viae Epheso –
Tralles ducentis. – WADDINGTON 269 sq., n. 177.
Plumbum JNG 37–38 (1987–88) 93–100 ad Rogatianum proconsulem nullo modo referendum esse
arguit W. Eck, ZPE 90 (1992) 199–206 (cf. infra, 27:54 a); idem de interpretatione notae numeralis II
in millliario scriptae dubitat, de omnibus annis regni coniuncti Valeriani et Gallieni (usque ad a. 260)
cogitans.
[26:195] Nummius Aemilianus Dexter in hoc laterculo Asiae recenseri non debuerat, nam iam F.
Miltner, ÖJh 44 (1959), Beibl. 267–273, demonstraverat virum, cuius proconsulatus Asiae in tit.
Barcinonensi (CIL II 4512) memoratur, sub Theodosio provinciam rexisse, id quod me fugerat. Cf.
PIR 2 N 225; PLRE I, p. 251, ubi rubescens didici.
26:199 et 26:199 a numeri sublati, quorum vice 26 a. Caria – Phrygia post proconsules Asiae
INCERTI AEVI transtuli (sub nn. 244–250).
INCERTI AEVI
26:200 a Aelius Aglaus (PIR 2 A 133). – Saec. III parte priore. – διέπων … [ὁ κράτισ]τος καὶ τὰ τῆς
ἀνθυπατείας μέρη TAM V: 3, 1418 (ubi priores edd.), Philadelphia (Lyd.).
26:205 a Attius Rufinus. – Severus Alexander – Maximinus? – ὁ λαμπρότατος ἀνθύπατος EA 36
(2003) 7–9, n. 5 = AE 2003: 1674 = SEG 53 (2003) 1331, Smyrna.
Filium eius τὸν κράτιστον πρεσβευτὴν καὶ ἀντιστράτηγον hoc titulo laudat Apellas quidam; de
proconsule provinciae Asiae et filio eius legato pro praetore agi videtur; filius idem esse potest ac
legatus Syriae Coeles a. 241 (33:80, infra).
[26:206] C. Carbonium Statilium Severum Ha[drianum] (RE Suppl. XIV 745 sq., n. 31) procos.
fuisse aut Asiae aut Africae (CIL VI 37067, cf. add. p. 4814) non est cur sumamus, ut recte G. Alföldy
(in add., cit.) monet; cf. etiam Thomasson, Fasti Africani (1996), p. 96.
26:208 Calpurnius Proculus (PIR 2 C 302; cf. DNP 2, 948 [II 25]). – Saec. II–III. – ἀνθύπατος
Denkschr. Wien 53: 3 (1910) 67 sq., n. 144 = AE 1909: 191 = IGR IV 1365, Daldis.
De a. 203/204 vide supra, n. 165 a (2).
26:210 Ti. Cl(audius) Artemidorus (PIR 2 C 791; RE III 2675, n. 58). – Saec. III (nisi iam primis
Septimii Severi annis). – [ὁ λ]αμπρότα[τος ἀ]νθύπατο[ς] BCH 1 (1877) 293, n. 82 (post Cyriacum
Anconitanum qui integrum legit) = ÖJh 45 (1960), Beibl. 91 sq., n. 18 = AE 1966: 438 sq. = Inschr. v.
Ephesos III 639, Ephesus.
Avum eius sub Severis fasces consulares gessisse docuit Chr. Habicht, ZPE 13 (1974) 4–6, cf. etiam
DNP III 22, n. II 63.
26:211 a Fieri posse ut Claudius Eteoneus, qui ab imperatore Marco vel Commodo vel Caracalla
epistulam acceperit, proconsulem (potius quam curatorem) provinciae Asiae fuerit, adnotat N. P.
Milner (ed.), An epigraphical survey in the Kibyra – Olbasa region conducted by A. S. Hall, London
1998, pp. 21 sq., n. 49; cf. AE 1998: 1375.
91

26:212 v. inter praesides Cariae et Phrygiae (n. 244, infra).
26:212 a Cornelius Latinianus (PIR 2 C 1375; RE IV 1355, n. 171; RE Suppl. IX 22, n. 171; DNP 3,
193 [II 22] – si is est). – ἀγοραίαν ἄγων IM 35 (1985) 217–226 = SEG 35 (1985) 1365 = AE 1986:
671, Aizanoi / Aezani.
Utrum proconsul an legatus proconsulis fuit? Mihi quidem potius legati quam proconsulis titulus
omissus videtur, sed tam F. Naumann (IM, cit.) quam W. Eck – Margaret M. Roxan, in: Festschrift
Lieb, pp. 75 sq., de proconsule cogitant. Si idem est ac legatus Pannoniae inferioris (n. 19:8, supra),
munere functus est sub Traiano vel Hadriano vel etiam proconsul sub Antonino Pio (annis prioribus).
26:217 [F]austinianus (PIR 2 F 125). – Saec. III. – [ἀνθυπάτου?] (REA 7, 1905, 410 =) Denkschr.
Wien 57: 1 (1914), p. 109, n. 171, prope Metropolim rep., integraverunt J. Keil – A. v. Premerstein (ad
Denkschr. Wien, cit.), de L. Iulio Faustiniano legato Moesiae inferioris (n. 20:110, supra) cogitantes.
Tit. aliter integravit F. Hiller v. Gaertringen: [ἐπὶ πρυτάνεως Φαβίου Φ]αυστινιανοῦ BPhW 35
(1915) 243, de viro hoc loco notissimo cogitans, quam integrationem etiam Inschr. v. Ephesos VII: 1,
3424 receptam invenies.
26:219 a Fl(avius) Balbus Diogenianus. – Sub Maximino et Maximo potius quam sub Deciis, ut
videtur. – ὁ ἀνδρειότατος καὶ ἁγνότατος ἀνθύπατος EA 36 (2003) 6 sq. = AE 2003: 1673 = SEG
53 (2003) 1330, Smyrna.
De annis 236–238 vel 250–251 cogitaverunt P. Herrmann – H. Malay ad tit.
26:220 Fl(avius) Mo[ntanus?] Maximil[lianus] (PIR 2 F 323, cf. RE Suppl. XIV 280; DNP 4, 549 [II
32]). – Paullo ante a. 258 (253/254? nisi 248/249?). – ὁ λαμπρό[τατος ἀνθ]ύπατος in: Μουσεῖον
καὶ βιβλιοθήκη τῆς εὐαγγελικῆς σχολῆς τῆς ἐν Σμύρνῃ 3 (1879–80) 179. 386 = Inschr. v.
Ephesos III 698, Ephesus; [ἀν]θύπατος et ὁ [λ]αμπρότα˛[το]ς [νθύπ]ατος K. Buresch, Aus
Lydien (1898), pp. 89–106 (89–96), n. 46 = IGR IV 1381 = F. F. Abbott – A. C. Johnson, Municipal
administration (1926), pp. 486 sq., n. 148 (partim) = Studies pres. to D. M. Robinson 2 (1958), pp.
363–370 = SEG 13 (1956) 518 = TAM V: 1, 230 = J. Nollé, Nundinas instituere et habere (1982), pp.
59–66 (62) = SEG 32 (1982) 1220 = TAM V: 3, 1422, v. 1, Koula (Castolupedion).
Eundem in tit. Thyatireno ita memorari: ἐπὶ [Φλ]αβίο[υ] Μα[ξι]μ[ιλλιανοῦ] K. Buresch, Aus
Lydien (1898), p. 29, n. 17 = Denkschr. Wien 53: 2 (1908), p. 50, n. 102 = IGR IV 1184 = TAM V: 2,
1081, suspicatus est J. Nollé, o. c. 67, adn. 10, id quod tamen J. Keil – P. Herrmann (TAM) reiecerunt
[ἐπὶ – – – Μ]αρκου Μαξιμι[– – –] legentes. – Ex nota anni in tit. Castolupediano […]δ΄ solum
extat; J. Nollé, o. c. 70–72, inter annos aerae Actiacae 294. 284. 274 (p. Chr. n.: 263/4. 253/4. 243/4)
et Sullanae 354. 344. 334 (269/70. 259/60. 249/250) dubitans annum aerae Actiacae 284 (p. Chr. n.
253/254) veri simillimum iudicavit. – Eundem esse P. Marcium Maximillianum, praesidem Pannoniae
superioris (n. 18:51 a, supra), posuerunt W. Eck – Margaret M. Roxan, AKB 28 (1998) 100–107, id
quod dubito; si recte ponitur, diversus est Fl. Mo[…] Maximil[lianus] tit. Ephesii (Inschr. v. Ephesos
III 698). – Cf. etiam SEG 48 (1998) 1454.
26:220 a Fl(avius) Sulpicianus (DNP 4, 551 [II 45]). – Sub Commodo? – ἀνθύπατος IM 30 (1980)
95–97, n. 3 = SEG 30 (1980) 1349 = AE 1981: 762, Miletus.
Fortasse idem ac T. Flavius Sulpicianus, praef. urbi sub Pertinace, sed cf. supra, n. 163.
26:221 M. Gavius Crispus Num[isi]us (an Num[mi]us?) Iunior (cf. PIR 2 I 721; DNP 4, 814 [II 4]). –
Haud ante Septimium Severum. – ἀνθύπατος [Ἀσίας] ZPE 37 (1980) 32–40 = Inschr. v. Ephesos III
684 = SEG 30 (1980) 1312, Ephesus; pro[cos. pro]vinciae Asi[ae] CIL VI 1556, Antium + X 6665,
ib., + X 8292, ib., quae tria fragmenta unius esse tituli proposuit W. Eck, ZPE cit., cf. etiam add. ad
CIL VI 1556, p. 4712.
26:222 Geminus (cf. PIR 2 D 201; RE V 1754 sq., n. 2). – ? – ὁ ἀνθύπατος 18 (IGR IV 1620 = TAM
V: 3, 1450), Philadelphia (Lyd.).
De A. Ducenio Gemino aetatis Neronis cogitavit E. Groag, ÖJh 19–20 (1919), Beibl. 327, sed cf.
eiusdem Achaia (1939), col. 101, adn. 407, ubi dubitat. Nuper vero annuit VOGEL 462; cf. tamen W.
Eck, ZPE 42 (1981) 227–230. – N. B. De hoc tit. etiam supra, sub n. 61, (?A. Ducenius) Geminus, egi.
26:222 a Iasdius Domitianus (PIR 2 I 10. 12; RE IX 751, n. 3 (an n. 1?); cf. DNP 5, 864 [2]). –
Fortasse sub Elagabalo vel Severo Alexandro. – ὁ λαμπρότατος [ἀν]θ˛ύ¸πατος AST 20: 2 (2003) 95
92

(non vidi) = SEG 53 (2003) 1260, Nysa.
De Iasdio Domitiano consulari III Daciarum (sub Alexandro Severo) vide supra, 21:58. Idem (vel
pater eius, RE n. 1) Asiam sortiri potuit.
26:223 […]us C. Iulius Aquilius (?) … [Pate]rnus (PIR 2 I 171; RE X 113 sq., n. 39), procos. pro[v.
Asiae ? p]ost excusat(ionem) (nisi s]ort(itus) excusat(us), PIR 2 ) CIL VI 3832 = 31719 = 41226, saec.
III aut Asiae aut Africae regendae destinatus num vere provinciam adierit non liquet. Cf. G. Barbieri,
Albo (1952), pp. 281. 630, n. 1600.
26:227 Pos[tuminus]. – Saec. II? – ὁ [?ἀνθύπα]τος AM 75 (1960) 135 sq., n. 31 = IG XII: 6, 1, 384,
Samus.
De Q. Fabio Postumino, cos. 96, cogitavit P. Herrmann (AM, cit.), cui assensus est K. Hallof, ad IG,
cit.; cf. supra, n. 97.
26:229 C. Sulpicius [Galba?] (PIR 2 S 1001). – Saec. I. – ὁ ἀνθύπατο[ς] AM 44 (1919) 38, n. 28 =
SEG 1 (1923) 391 = IGR IV 1723 = AM 75 (1960) 134 sq. = IG XII: 6, 1, 372, Samus.
Quis fuerit quaerens non liquere conclusit P. Herrmann AM 75 (1960) 134 sq.: neque enim cos. a. 22 p
ob Suet. Galba 3, Tac. ann. 6, 40, 2, neque cos. a. 5 a ob litterarum formas in censum venire; fieri
denique non posse ut cum J. H. Oliver, AJA 46 (1942) 381 sq., n. 2, τὸν ἀνθύπατο[ν Ἀχαίας]
integremus (v. imaginem: tab. 46, 2).
26:229 a (1) Taurus. – Saec. III, ut videtur. – μέγας ἀνθύπατος; ὁ λαμπρότατος ἀν[θύπ]ατος EA
11 (1988) 53–56 = AE 1988: 1026 = SEG 38 (1988) 1172, Tralles ? (nunc ibid., in museo).
Titulum commentario instruxit J. Nollé, EA 15 (1990) 121–125.
26:229 a (2) M. Valerius Turbo (DNP 12/1, 1112 sq. [II 32]). – Medio saec. III? – ὁ … ἁγνότατος
καὶ δικαιότατος καὶ ἀνδρειότατος ἀνθύπατος τοῦ λαμπροῦ τῆς Ἀσίας ἔθνους ὁ λαμπρότατος
ὑπατικός EA 36 (2003) 9 sq., n. 6 = AE 2003: 1675 = SEG 53 (2003) 1332, Smyrna.
In albo Canusino a. 223 memorantur M. Valerius Turbo et L. Valerius Turbo (CIL IX 338, vv. 27. 32),
ita ut medio saec. III Marcus Asiam rexisse possit (editor ad tit.).
26:234 [Volu]mnius (RE Suppl. IX 1853, n. 20), ἡγε[μ]ονεύς CIG I 2257 = G. Kaibel, Epigr. Gr.
(1878), p. 482, n. 1073 = IGR IV 967 = IG XII: 6, 1, 494, qui Sami aquae ductum faciendum curavit,
saec. III vel postea (vix antea) floruisse videtur.
26:243 Aut in Asia aut in Africa:
proco[s.] CIL VI 3836 a–b = 31747 a–b (cf. add., p. 4767);
[p]rocons. CIL VI 31789 (cf. add. p. 4786);
[p]r˛o cos. CIL VI 31790 (cf. add. p. 4786).
26 b. Caria–Phrygia.
Litt.: Charlotte Roueché, ‘Rome, Asia and Aphrodisias in the third century’, JRS 71 (1981) 103–120;
D. French – Charlotte Roueché, ‘Governors of Phrygia and Caria’, ZPE 49 (1982) 159–160; Charlotte
Roueché, Aphrodisias in Late Antiquity. [JRS. Monographs. 5.] London 1989. Appendix I. Fasti. A.
Governors. Governors of Caria and Phrygia from the later 240s until shortly before 305, p. 319;
Charlotte Roueché, ‘The Fasti. Governors of Caria and Phrygia’, in: Splendidissima civitas. Études
d’histoire romaine en hommage à François Jacques. Paris 1996, pp. 236–239; S. Dimitriev, Historia 50
(2001) 468–489 (cf. AE 2001: 1861), qui tamen Cariam et Phrygiam post a. c. 250 non nisi belli
temporibus coniunctas fuisse opinatur.
26:244 Q. Fabius Clodius Agrippianus Celsinus (PIR 2 C 1161; RE IV 77, n. 23; DNP 3, 40 [II 2]). –
249/250. – ὁ λαμπρότατο[ς] ὑπατικὸς … ἡγεμὼν Φρυγία˛[ς] καὶ Καρίας EA 17 (1991) 57–60 =
AE 1991: 1513 = SEG 41 (1991) 1174, Alia (Phryg.); πρεσβευτὴς τοῦ Σεβαστοῦ καὶ
ἀντιστράτηγος REA 93 (1991) 126 sq., n. 1 = AE 1991: 1508 = SEG 41 (1991) 939 mill. prope
Ceramum rep.; [πρεσβευτὴς τοῦ Σεβαστοῦ καὶ] ἀ˛ν˛τ˛ι¸σ˛τ˛ρ˛ά˛τ˛η˛γ¸ο˛ς˛ … ὁ˛ κ˛ρ˛ά˛τ˛ι¸σ˛τ˛ο˛ς˛ REA 93 (1991)
127 sq., n. 2, ib.; REA 93 (1991) 135, n. 4, ib.; ἡγεμονεύων … ὁ λαμπρότατος ὑπατι[κ]ός EA 8
(1986) 91 = AE 1986: 678 a, mill. prope Dorylaeum rep.; ἡγεμονεύων … ὁ κράτιστος [ὑπατικός]
93

BCH 14 (1890) 614 sq., n. 14 = AE 1890: 108 = Inschr. v. Iasos I 18, Iasus. – C. Roueché 1996, pp.
236 sq., n. 1, cf. S. Dimitriev p. 486, n.1.
26:245 M. Aurelius Diogenes. – A. 255. – πρεσβευτὴς καὶ ἀντιστράτηγος τῶν Σεβαστῶν REA
93 (1991) 128 sq., n. 2 (2) = AE 1991: 1509 b = SEG 41 (1991) 940 b, mil. prope Ceramum rep. (a.
255); πρεσβευτὴς Σεβαστῶν ἀντιστράτηγος … ὁ λαμπρότατος ἡγεμών JRS 71 (1981) 106 sq.,
nn. 4 sq. = SEG 31 (1981) 908 sq. = AE 1981: 768 sq. = Aphrodisias in Late Antiquity (ALA, London
1989), pp. 11 sq., nn. 5 sq., Aphrodisias; ἡγεμονεύων τῆς ἐπαρχείας ὁ λαμπρότατος … EA 29
(1997) 59–61 = AE 1997: 1447 a = SEG 47 (1997) 1748, Philomelium. – C. Roueché 1996, p. 237, n.
2; S. Dimitriev pp. 486 sq., n. 2.
26:246 P. Aelius Septimius Mannus. – Sub Valeriano et Gallieno? – ὁ λαμπρότατος ἡγεμὼν
ὑπατικός ’Festschrift’ Jacques, pp. 231–235, Aphrodisias; ἡγεμών AM 22 (1897) 485 sq. = [IGR IV
853, sine v. 8] = Inschr. v. Laodikeia am Lykos 46, Laodicea. – C. Roueché 1996, pp. 231–235; S.
Dimitriev p. 486, n. 3.
Quoniam verbis honoratus sit tam similibus eis quibus honorati sunt Celsinus (n. 244) et Diogenes (n.
245), Mannum aequalem eis (aut ante aut post Diogenem) provinciam administravisse arbitratur
Roueché 1996, p. 235. N. B. Alium ac Septimium Mannum tituli prioris esse Septimium Magnum
(sic! cum ed. principe) tituli Laodiceni arguit Tullia Ritti, EA 33 (1996) 127 sq.
26:247 ? – ? – [ἡγεμ]ὼν Φρυγίας τε κὲ Κ[αρίας πρ]εσβευτὴς κὲ ἀντιστρ[άτηγος] τῶν
Σεβαστῶν ὕπατος JRS 22 (1932) 24 = AE 1932: 56 = Inschr. v. Laodikeia am Lykos 39, Laodicea;
ὁ λαμπρότατος διὰ παντὸς γένους ὑπατικὸ[ς] ἡγεμὼν Φρυγί[ας κὲ] Καρίας … ὁ
ἀνδ[ρειότα]τος καὶ δίκ[α]ι[ο… Altertümer von Hierapolis (Berlin 1898), p. 87, n. 43 = IGR IV
814, Hierapolis. – C. Roueché 1996, p. 237, n. 4; S. Dimitriev p. 486, n. 4.
Hunc anonymum (si unum eundemque) legatum pro praetore Augustorum duorum (vel plurium) ante
a. 260 vel post a. 283 fuisse iudicavit Roueché 1996, l. c.
26:248 Iulius Iulianus – ? – ὁ κράτιστος ἐπίτροπος τῶν Σεβαστῶν διέπων κὲ τὰ τῆς ἡγεμονίας
μέρη Φρυγίας τε κὲ Καρίας M. Christol – Th. Drew-Bear, Travaux et recherches en Turquie
[Turcica. II.], Louvain 1982 (non vidi), pp. 23–42 = AE 1982: 896, Pinarbasi (prope Aezanos, Phryg.).
– C. Roueché 1996, p. 237, n. 5; S. Dimitriev p. 486, n. 5.
Eum post anonymum n. 247 (cuius nomina in utroque tit. deleta sunt) vices egisse arbitratur Roueché
1996, l. c.
26:249 Aurelius Maximus. – ? – ἡγεμονεύ(ων) ZPE 43 (1981) 171 sq., n. 15 (II) = SEG 31 (1981)
1101 (II) (cf. AE 1986: 677), Apamea (Phryg.). – C. Roueché 1996, p. 237, n. 6; S. Dimitriev p. 486,
n. 6.
Eum ante a. 282 posuit Roueché, l. c.
26:250 T. Oppius Aelianus Asclepiodotus (PIR 2 O 115; DNP 8, 1266 [II 1]). – ὑπατικὸς ήγεμὼν
Καρίας καὶ Φρυγίας, ἀνθύπατος καὶ ἐπανορθωτὴς Ἀσίας JRS 71 (1981) 108, n. 6 = SEG 31
(1981) 910 = AE 1981: 770 = Bull. 1982: 357, Aphrodisias; idem videtur Asclemiodotus (sic)
ἡγεμονεύων ὁ διασημότατος ZPE 43 (1981) 171 sq., n. 15 (III) = SEG 31 (1981) 1101 = AE 1986:
677, cf. Bull. 1982: 13, mill. viae Apamea – Laodiceam ducentis (a. 282–283).
27. Bithynia – Pontus
Litt.: C. BOSCH, Die kleinasiatischen Münzen der römischen Kaiserzeit II: 1, 1 (Stuttgart 1935), pp.
77–88. – B. KREILER, Die Statthalter Kleinasiens unter den Flaviern (1975), pp. 130–143. – B. RÉMY,
Les fastes sénatoriaux des provinces romaines d’Anatolie au Haut-Empire (31 avant J.-C. – 284 après
J.-C.). Pont – Bithynie etc. Paris 1988, pp. 21–27. 82–84. – B. RÉMY, Les carrières sénatoriales dans
les provinces romaines d’Anatolie au Haut-Empire (31 av. J. C. – 284 ap. J. C.): Pont–Bithynie etc.
Istanbul 1989, pp. 15–58, 97–123. – G. R. STUMPF, Numismatische Studien zur Chronologie der
römischen Statthalter in Kleinasien (122 v. Chr. – 163 n. Chr.). Saarbrücken 1991. – H.-G. Pflaum,
Les sodales Antoniniani (1966), pp. 206 sq. (praesides inde ab a. 165, i. e. legati Augusti pro
praetore); D. Magie, Roman rule in Asia Minor (1950), pp. 1591 sq.
94

1. Proconsules
27:003 L. Licinius … (PIR 2 L 177; RE XIII 219 sq., n. 19). – C. a. 11–12. – pro cos. Bit[hyniae] CIL
VI 1442 = 41070, cf. G. Alföldy, Fasti Hispanienses (1969), pp. 180 sq. – RÉMY, Carrières 22, n. 4.
Licinius C. Caesari comes datus est in oriente a. 1 p (vel postea, ante a. 4), ita ut quaestor esset haud
ante 2–3, tribunus plebis vel aedilis haud ante 4–5, praetor haud ante 6–7, proconsul autem –
observato quinquennio – haud ante 11–12; legatus divi Augusti haud post a. 14 fuerit necesse est,
praefectus autem frumenti dandi haud post a. 13, itaque proconsul haud post 12/13.
27:004 M. Granius Marcellus (PIR 2 G 211; RE VII 1822 sq., n. 14; DNP 4, 1206 [II 3]). – 14/15. –
proconsul nummus Apameensium apud W. H. Waddington, Recueil I (1908), p. 251, n. 38; RPC I
2097; praetor Bithyniae Tac. ann. 1, 74, 1. Cf. etiam CIL IX 2335 = D. 961 = AE 1990: 222: …um
Celerem [leg(atum) M. Grani] aunculi sui (in) provincia [Bithynia] fuisse coniecit G. Camodeca, in:
Il territorio alifano (non vidi, sed cf. AE), pp. 123–143, qui nomina ei fuisse [?M. Aedi]o Celeri
suspicatus est. – BOSCH 78 sq., n. 2; RÉMY, Carrières 23 sq., n. 6.
27:007 L. Mindius Balbus (PIR 2 M 597; RE XV 1771 sq., n. 3; DNP 8, 211 [2]). – Sub Claudio (cf.
infra). – ἀνθύπατος nummi Nicaeensium et Nicomediensium apud W. H. Waddington, Recueil I
(1908), p. 400, nn. 22–24; pp. 516 sq., nn. 14–17; RPC I 2043–46. 2076–79 (cf. BMCat. Pont. 153, n.
10; 180, n. 6; SNG, Dan. Nat. Mus., fasc. 18, 1944, tab. 12, n. 469; ib., Samml. v. Aulock, fasc. 3,
1957, tab. 22, n. 737; ib., ib., Suppl., fasc. 15, 1967, tab. 241, n. 7011; de prioribus cf. PIR 2 ). – BOSCH
81, n. 5; RÉMY, Carrières 25 sq., n. 8.
De a. 43/44 sive 44/45 cogitat STUMPF, quia prora nummorum Nicomediensium ad triumphum Claudii
de Britannis (ineunte a. 44) referenda sit.
27:008 C. Cadius Rufus (PIR 2 C 6; RE III 1170; DNP 2, 880). – 43–48. – ἀνθύπατος nummi
communis Bithyniae, Nicaeensium, Nicomediensium apud W. H. Waddington, Recueil I (1908), p.
236, n. 6; pp. 400 sq., nn. 27–35; pp. 517 sq., nn. 20. 23; RPC I 2032–42. 2073–75 (cf. BMCat. Pont.
153 sq.; SNG, Dan. Nat. Mus., fasc. 18, 1944, tab. 12, n. 470; ib., Samml. v. Aulock, Suppl., fasc. 15,
1967, tab. 241, n. 7012; de cett. cf. RE). – BOSCH 82, n. 6; RÉMY, Carrières 26 sq., n. 9.
STUMPF (cum BOSCH) de a. 47/48 cogitat.
27:009 P. Pasidienus Firmus, cos. suff. 65 (PIR 2 P 139; RE XVIII: 2, 2058 sq.; DNP 9, 382 sq. [2]). –
Sub Claudio (per biennium). – ἀνθύπατος nummus Heracleensium STUMPF 155, n. 234 = RPC I
2089; Nicaeensium apud W. H. Waddington, Recueil I (1908), p. 400, nn. 25 sq. (cf. STUMPF 155, nn.
235 sq.; RPC I, 2047 sq.); ἀνθύπατος β΄ nummi Nicomediensium Waddington, cit., p. 517, nn. 18 sq.
(cf. BMCat. Pont. 153, nn. 11 sq.; Samml. v. Aulock, fasc. 3, 1957, tab. 22, n. 738; ib., Suppl., fasc.
15, 1967, tab. 245, n. 7100; RPC I 2080 sq.). – BOSCH 82 sq., n. 7; RÉMY, Carrières 27 sq., n. 10.
De a. 48/50 cogitat RÉMY, Carrières cit.; de biennio q. e. 45/47 STUMPF, quia in nummo Heracleensi
annus 76 aerae Actiacae (ut videatur) ad a. 46 p referendus sit, id quod W. Weiser, ZPE 123 (1998) 277
sq., dubitavit, hunc annum malae nummi lectioni adscribens.
27:009 a C. Sertorius Brocchus (PIR 2 S 552). – C. 50–54. – ἀνθύπατος ”nummus (Pergamo non
recte attributus) ap. Mionnet II 596 n. 549” (PIR), potius Bithyniae, RPC, Suppl. I, p. 28, n. S-2101 A.
Ob imaginem Agrippinae de quinque ultimis annis Claudii cogitatur in RPC cit.; cf. etiam A. Burnett,
’Two missing governors’, in: Character. Aphieroma ste Mondo Oeconomidou. Athinai 1996, pp. 61–
62 (non vidi).
27:010 L. Dunius Severus (PIR 2 D 207; RE V 1793 sq.; DNP 3, 817) sub Claudio ἀν[θύπατος] est
in nummis apud F. Imhoof-Blumer, Kleinas. Münzen 2 (1902), p. 529, nn. 9 sq.; SNG, Samml. v.
Aulock, fasc. 1 (1957), tab. 8, n. 270; RPC I 2098 sq. (cf. etiam pp. 337 sq.). Eum Bithyniae
proconsulem fuisse eo probari quod nummi Nicomediae cusi essent, opinatur W. Weiser, ZPE 123
(1998) 277. – RÉMY, Carrières 28 sq., n. 12.
27:014 P. Petronius Niger (PIR 2 P 294; RE XIX 1201 sqq., n. 29). – Ante a. 66. – proconsule …
Bithyniae et mox consul Tac. ann. 16, 18, 2. – RÉMY, Carrières 30, n. 15.
95

27:015 L. Montanus (PIR 2 M 685; RE XVI 204, n. 3; DNP 8, 387 [3]). – Sub Nerone (BOSCH: post a.
63). – ἀνθύπατος nummus Nicomediensium apud W. H. Waddington, Recueil I (1908), p. 518, n. 25;
RPC I 2083. – BOSCH 84, n. 11; RÉMY, Carrières 30 sq., n. 16.
De nomine gentili Venuleio cogitavit E. Groag, RE cit., filium eius fuisse L. Venuleium Montanum,
cos. suff. 92, opinatus.
27:018 M. Salvidenus Asprenas (PIR 2 S 118; RE Suppl. XIV 592, n. 1; DNP 10, 1272 [II 1]). – Sub
Vespasiano. – ἀνθύπατος Inschr. v. Prusias ad Hypium 42 = AE 1987: 918, Prusias; ἀνθύπατος
(vel ἀνθ. ἀνθύ. ἀνθύπ.) nummi communis Bithyniae, Caesariensium, Nicaeensium, Tiensium apud
W. H. Waddington, Recueil I (1908), pp. 236–238, nn. 9. 12 sq., 21; 281, n. 2; 404, nn. 51 sq.; 618, n.
19 (cf. F. Imhoof-Blumer, Kleinas. Münzen 1, 1901, p. 9, Nikaia 1; SNG, Samml. v. Aulock, fasc. 1,
1957, tab. 8, n. 274; fasc. 2, 1957, tab. 16, n. 538; ib., Suppl. fasc. 15, 1967, tab. 238, n. 6909; tab.
241, n. 7014); RPC II 611–614. 620. 630. 705. – BOSCH 86, n. 14; KREILER 138; RÉMY, Carrières 35
sq., n. 20.
27:027 C. Iulius Bassus (PIR 2 I 205; RE X 177 sq., n. 118; DNP 6, 28 [II 28]). – 98–102. –
ἀνθύπατος nummi communis Bithyniae apud W. H. Waddington, Recueil I (1908), p. 239, nn. 27. 27
bis. 28; SNG, Samml. v. Aulock, fasc. 1 (1957), tab. 9, n. 279; cf. F. Imhoof-Blumer, Griech. Münzen
(1890), p. 605, n. 138 (cf. p. 773); sortitus Bithyniam Plin. ep. 4, 9, 2; proconsul Plin. ep. 10, 56, 4; cf.
10, 57, 2. Cf. etiam CIG II 3745 b = AM 14 (1889) 243, n. 3 = A. M. Schneider – W. Karnapp, Die
Stadtmauer von Iznik-Nicaea (1938), p. 46, n. 14 (sq.) = AE 1939: 294 (cf. L. Robert, HSPh 81, 1977,
19) = S. Şahin, Bithynische Studien (1978), pp. 26 sq(q)., n. 6 (sq.) = Katalog (Nikaia) I 53 (sq.),
Nicaea. – BOSCH 88, n. 17; RÉMY, Carrières 42–44, n. 27.
Si Bassus ineunte a. 103 lege repetundarum teneri putabatur (A. N. Sherwin-White, The letters of
Pliny [1966], pp. 60. 274), c. a. 101/102 Bithyniam sortitus videtur.
27:031 C. Plinius Caecilius Secundus, cos. suff. 100 (PIR 2 P 490; RE XXI 439 sqq., n. 6; DNP 9,
1141–44 [II 2]). – Minus biennio provinciam rexit; fortasse iam a. 109 in eam missus haud post a. 113
ibi decessit. – legat. pro pr. provinciae Pon[ti et Bithyniae pro]consulari potesta[te in eam provinciam
e[x senatus consulto ab] imp. Caesar. Nerva Traiano Aug. German[ico Dacico p. p. missus] CIL V
5262 = D. 2927, Novum Comum; ex s. c. pro[consulari potestate legatus pr. pr. provinciae Ponti] et
Bithyniae CIL VI 1552 = XI 5272 (cf. VI add. p. 4712), Hispellum; cf. Plin. ep. 10, 16; 10, 17 a, 2; 10,
17 b, 1; 10, 18, 1–3. – R. Syme, Tacitus (1958), pp. 659 sq.; A. N. Sherwin-White, The letters of Pliny
(1966), pp. 80 sq.; A. R. Birley, Onomasticon (2000), pp. 16 sq. – RÉMY, Carrières 45–47, n. 31.
Praeter CIL VI, add. p. 4712, fusius de titulis egit G. Alföldy, Städte, Eliten und Gesellschaft in der
Gallia Cisalpina. Epigraphisch-historische Untersuchungen. [HABES. 30.] Stuttgart 1999, pp. 221–
233. 243 = AE 1999: 92. 612. 747. – De tempore quo legatione functus sit, cf. etiam sub C. Iulio
Cornuto Tertullo, infra, n. 32.
27:032 C. Iulius [Plancius Varus?] Cornutus Tertullus, cos. suff. 100 (PIR 2 I 273; RE X 570, n. 196;
RE Suppl. XIV 208, n. 196; DNP 6, 33 [II 48]). – A. 114 (haud ante m. Aug.?) – legatus pro praetore
divi Traiani [Parthici] provinciae Ponti et Bith[yniae] CIL XIV 2925 = D. 1024, cf. CIL XI 2925 a;
διακατέχων τὴν ἐπαρχίαν … πρεσ˛βε˛υ˛τὴς τοῦ Σεβαστοῦ καὶ ἀντ˛ιστράτηγος PCPhS 9 (1963) 1
sq. = SEG 20 (1964) 786 (pondus, a. 114). – RÉMY, Carrières 47–49, n. 32.
Pondus plumbeum, ‘originis incertae, sed Asiae Minori (Bithyniae-Ponto), et fortasse Nicomediae urbi
attribuendus’ (SEG), Traianum imperatorem optimum exhibet (inde a m. Aug. 114) necnon annum
eiusdem duodevicesimum. De hoc pondere egerunt etiam P. Weiss, in: Festschrift Chantraine, pp. 359
sq., n. 3; R. Haensch – P. Weiss, Chiron 35 (2005) 451 sq., n. 1 = AE 2005: 1429, cf. Chiron 37
(2007) 210 (IX.114/115).
a Iunius Kanus (PIR 2 I 782; RE X 1068 sq., n. 106). – Sub Traiano, ut videtur. – proc¸[os. ?] Inscr. of
Sinope I 97, Sinope.
Verba optimi princi¸[pis iussu - - -] versus conservati ultimi ad Traianum spectare videntur, praecipue
si Kan[us Iunius Niger?] legatus Germaniae superioris a. 116 (supra, 10:25) idem est.
27:034 Q. Voconius Saxa Fidus, cos. suff. 146 (PIR V 612; RE Suppl. IX 1834 sq., n. 14; DNP 12/2,
275 [II 2]). – Paullo ante a. 144. – proconsul Pont[i] et Bithyniae EA 2 (1983) 37 = AE 1986: 686 =
96

Inschr. v. Perge I 154, Perge; ἀνθύπατος Πόντου καὶ Βιθυνίας 70 (D. 8828), Phaselis. – RÉMY,
Carrières 52–57, n. 35.
INCERTI AEVI
27:039 […]us Rufus (PIR 2 R 179). – Saec. I ex.? (v. infra). – pro cos. ἀνθ[ύπατος] CIL VI 1508 =
41054 = IG XIV 1077 = IGR I 139 = IGUR 71. – RÉMY, Carrières 57 sq., n. 41.
Tit. temporibus potius rei publicae exeuntis quam Augusti tribuendum iudicat G. Alföldy ad VI 41054,
post W. Eck, Chiron 14 (1984) 209, cf. L. Moretti, ad IGUR, cit. – De Bithynia – Ponto cogitandum
videtur, quia civitates eius provinciae Rufum titulo honorant. Rufus quis fuerit non liquet, cf. PIR 2.
27:040 De Plinio minore in tit. CIL VI 1552 = XI 5272 agi dubitans proposuit E. Bormann ad XI, cit.,
id quod nunc inter omnes constat, cf. supra, n. 31.
27:042 ? (PIR 1 vol. III, pp. 497 sq., n. 18; cf. PIR 2 I 547). – Ultimis Pii annis, ut videtur. – procos.
Ponti et Bithyniae CIL III 254, Ancyra. – RÉMY, Carrières 55 sq., n. 38.
Siquidem teste eodem tit. leg. Augustorum pr. pr. provinc. Galat. item provinc. Ciliciae fuit, aut sub
Marco et Vero aut sub Marco et Commodo has provincias coniunctas rexisse videtur; tamen de primo
legato Augusti pro praetore provinciae Bithyniae – Ponti (iam a. 159?) vide infra, n. 43. De C. Iulio
Saturnino cogitavit Leiva Petersen (PIR 2 I 547). At ille Galatiam et Lyciam rexit, anonymus autem hic
Galatiam et Ciliciam (W. Eck, Chiron 13, 1983, 195, adn. 532). De Caecilio Capella (PIR 2 C 27; RE
III 1199, n. 37; RE Suppl. XIV 79, n. 37) dubitans cogitavit A. R. Birley, GRBS 32 (1991) 90–93.
2. Legati Augusti pro praetore
Laterculum legatorum Augusti pro praetore v. etiam Chiron 37 (2007) 212 sq.
27:043 L. Hedius Rufus Lollianus Avitus, cos. ord. 144 (PIR 2 H 40; RE XIII 1367 sq., n. 3; DNP 7,
428 [4]) – A. 159, ut videtur. – ὁ πρεσβευτὴς καὶ ἀντιστρ. CIL III 4152 d (et p. 1113) = SBBerlin
1888: 875 sq., n. 26 = AE 1888: 171 = AEM 20 (1897) 86 sq., n. 11 = IGR III 84, Amastris (a. 159, ut
videtur); Bithyniae praeses Dig. 50, 2, 3, 2; ὁ τότε ἡγούμενος Βιθυνίας καὶ τοῦ Πόντου (Αὔειτος)
Lucian. Alex. 57 (si is est). – RÉMY, Carrières 99–101, n. 73.
N. B. 1° verbum Σεβ(αστοῦ -ῶν?) in tit. omissum esse; 2° Avitum, si cos. a. 144 est, annis c. 15 (an
20?) post consulatum ad legationem Bithyniae et Ponti pervenisse. Annum 229 in tit. Amastriano non
secundum Pompeianam sed Lucullianam aeram indicatum esse, id quod cum anno p. Chr. n. 159
congruat, opinatur Chr. Marek, EA 6 (1985) 144–152. Si ita res se habet, intervallum minus et id
probabilius computandum est. Tamen contra Christianum Marek S. Şahin, EA 20 (1993) 86–89,
contendit Bithyniam et Pontum haud ante bellum Parthicum a. 162 provinciam imperatoriam factam
esse, et dubium de lectione notae numeralis tituli exprimit; quod dubium exstinxit Chr. Marek, EA 23
(1994) 83–86, tituli imaginem saec. XX factam exhibens. Cf. etiam Chr. Marek, Stadt, Ära und
Territorium in Pontus–Bithynia und Nord-Galatia. [Istanbuler Forschungen. 39.] Tübingen 1993, pp.
84–88.
27:043 a (1) Ti. Oclatius Severus (cf. PIR 2 I 268; DNP 8, 1094). – Sub Marco, 173–174, ut videtur. –
ἔτους δι΄ ὑπατεύων IG XIV 2417, 2 = IGR I 524 = SEG 44 (1994) 810 = P. Weiss, in: Festschrift
Chantraine, pp. 371–374, n. 6, pondus plumbeum prope Antium rep.
Ti. Oclatius Severus, cos. suff. 160, ante hos paucos annos innotuit (RMD IV 278 cum adn. 5);
plumbum anno decimo quarto imperatoris Marci inscriptum est in urbe quadam provinciae ignotae,
fortasse Bithyniae – Ponti, quia pondera eius generis compluria cognovimus (infra, nn. 48 a. 50. 51 a.
53 a [2. 3. 4. 5]. 54 a).
27:043 a (2) P. Herennius Niger Atticianus. – Sub Marco, 173–174, ut videtur. – ὑπ(ατεύων) τῆ[ς]
ἐ{ρ}παρχ. … [π]ρεσβ. καὶ [ἀν]τιστράτηγος Σεβαστοῦ Chiron 37 (2007) 184–189, n. 14 (pondus
plumbeum).
27:046 M. Didius Severus Iulianus (PIR 2 D 77; RE V 412 sqq., n. 8; DNP 3, 542 [II 6]). – Sub
Commodo. – leg. Aug. [pro praet. provinciae P]onti et Bithyniae 89 (D. 412 = CIL VI 41122), Roma;
Bithyniam deinde rexit SHA, v. Did. 2, 3. – RÉMY, Carrières 102–104, n. 76.
97

27:047 L. Fabius Cilo Septiminus Catinius Acilianus Lepidus Fulcinianus, cos. suff. 193, II 204 (PIR 2
F 27; RE VI 1763, n. 65; DNP 4, 376 [II 6]). – 193–194. – leg. Aug. pr. pr. provinc. … Bithyn. et Ponti
CIL VI 1408 (cf. add. pp. 4693 sq.) = D. 1141; leg. pro pr. provinciar. … Ponti et Bithyniae CIL VI
1409 (cf. add. pp. 4693 sq.) = D. 1142; leg. Aug. pr. pr. provin. Bith[y]niae et Ponti JRS 14 (1924)
184–188 (96), Antiochia (Pis.). – RÉMY, Carrières 104–107, n. 77.
27:047 a M. Silius Messalla, cos. suff. 193 (PIR 2 S 725; RE III A 91 sq., n. 19). – 193–197. –
πρεσ˛[β]ευτὴς καὶ ἀ[ν]τισ(τρἁτηγος) [τοῦ] Σ˛εβαστοῦ Chiron 38 (2008) 244–247, n. 17,
Nicomedia ut videtur (pondus plumbeum).
27:048 Q. Tineius Sacerdos, cos. suff. 192, II 219 (PIR 2 T 229; RE VI A 1380 sq., n. 8; DNP 12/1,
604 [5]). – 198/199. – legatus pro praetore Échos d’Orient 1931: 151 = AE 1931: 66 = F. K. Dörner,
Inschriften und Denkmäler aus Bithynien (1941), pp. 111 sq., n. 130 (mill., a. 198?); leg. Aug. pro
praetore … [πρ]εσβευτὴ[ς καὶ] ἀντι{σ}στράτηγος τῶν [Σ]εβαστῶ D. French, Roman roads 1
(1981), p. 56, n. 12 (A) = AE 1984: 833, mill. viae Nicaea–Iuliopolim ducentis (a. 198?); πρεσβευτὴς
καὶ ἀντιστράτηγος BCH 25 (1901) 32–34, n. 177 = IGR III 82 (mill., a. 199?); L. Robert, Études
Anatoliennes (1937), pp. 295 sq., n. 4 = AE 1938: 158 (mill. a. 199); leg. Augg. pr. praetore TAM IV:
1, 13 (ubi edd. priores) = D. French, Roman roads 1 (1981), p. 51, n. 3 (A), Nicomedia (mill., a. 198?).
– RÉMY, Carrières 107–109, n. 78.
27:048 a ? – 199/200. – Fortasse ὑπατεύων τῆς ἐπαρχείας P. Weiss, in: Festschrift Chantraine, pp.
367–371, n. 5, plumbum eiusdem interpretationis ac nn. 1–4.
De anno octavo (η΄) imperatoris Septimii Severi dubium non est.
27:049 M. Claudius Demetrius (PIR 2 C 846; RE III 2702, n. 125). – Sub Septimio Severo (post a.
196). – διέπων τὴν ἐπαρχείαν … ὁ λαμπρότατος ὑπατικός πρεσβευτὴς καὶ ἀντιστράτηγος τῶν
Σεβαστ[ῶ]ν CIG II 3771 = IGR III 66 = TAM IV: 1, 25, Nicomedia. – RÉMY, Carrières 109 sq., n.
79.
’Ex nominibus Augustae fortasse licet colligere Demetrium sub initium imperii Severi et Antonini
provinciae praefuisse’, E. Groag (PIR 2 ). – Etiam post Callippianum (n. 50) provinciam rexisse potest,
quia anni c. 200 hodie iam satis repleti sunt; cf. etiam R. Haensch – P. Weiss, Chiron 35 (2005) 458.
27:050 Ti. Claudius Callippianus Italicus (PIR 2 C 821; RE III 2691, n. 94). – C. a. 200. – διέπων τὴν
ἐπαρχείαν … ὁ λαμπρότατο[ς πάτ]ρ˛ω˛ν˛˛
A. M. Schneider – W. Karnapp, Die Stadtmauer von Iznik–
Nicaea (1938), pp. 46 sq., n. 16 = AE 1939: 295 = L. Robert, Hellenica I (1940), p. 58 (cf. HSPh 81,
1977, 26) = Katalog (Nikaia) I 59, Nicaea; ὑπατεύων τῆς ἐπαρχείας ὁ λαμπρότατος ὑπατικός
Chiron 35 (2005) 454–456, n. 3 = AE 2005: 1431 (pondus plumbeum, a. c. 200); cf. Chiron 37 (2007)
210 (8. anno Septimii Severi: IX.199–200). – RÉMY, Carrières 110 sq., n. 80.
27:051 a (1) Iulius Proculus (?) – A. 212 (212–213?). – διέπων τῆς ἐπαρχείου ὁ κράτιστος
ἐπίτροπος Chiron 35 (2005) 459–462, n. 5 = AE 2005: 1432 (pondus plumbeum paullo post mortem
Getae confectum; cf. Chiron 37, 2007, 210: 23.IX–9.XII.212).
Cognominis pars posterior incerta est (Πρόκλου). Proculus vir egregius vices egisse videtur praesidis
provinciae (mortui vel aliam ob causam legatione privati).
27:051 a (2) ? – Sub Caracalla (213–214, ut videtur). – ὑπατ[εύω]ν [τῆς] ἐπαρείας - - -
[πρεσβευτὴς] καὶ ἀντιστ[ράτηγος] Σεβαστοῦ Chiron 37 (2007) 189–195, n. 15 (pondus
plumbeum).
27:053 a [antea n. 27:53 b] P. Alfius Avitus qui c. 223–225 fuit πρεσβ. καὶ ἀντιστρ. τοῦ Σεβ. Orbis
terrarum 1 (1995) 109–119 (non vidi) = SEG 45 (1995) 1696 = AE 1996: 1413 (cf. 1997: 1477 necnon
AC 70, 2001, 97) = Anatolian and Thracian Studies I. Istanbul 1999, pp. 109–112 = AE 2000: 1446
Neoclaudiopolis, non Bithyniae sed Galatiae praeses fuisse potest, propterea quod Neoclaudiopolis eo
tempore intra fines Galatiae fuisse videtur. Vide infra, sub n. 28:38 a; cf. DNP 12/2, 888 [4a].
27:053 a (1) C. Pontius Pontianus Fuficius Maximus. – 224–225, ut videtur. – ὑ˛πατεύων τῆς
ἐπαρχίας … πρεσβευτὴς Σεβαστοῦ καὶ ἀντιστράτηγος Chiron 37 (2007) 195–199 (pondus
plumbeum).
98

Fortasse idem (vel adfinis) P. Fu… Pontianus, praeses Moesiae inferioris sub Macrino (217–218,
supra, 20:114).
27:053 a (2) L. Ranius Optatus. – A. 236/238. – ὁ λαμπρότατος ὑπατικός Ciriaco di Ancona e la
cultura antiquaria dell’Umanesimo. Atti del Convegno intern. di studio 1992. [Progetto Adriatico. 2.]
Reggio Emilia 1998, pp. 154 sq., n. 48 (non vidi) = SEG 48 (1998) 1502, Amastris (a. 238);
ὑπατεύων καὶ τ[ιμ]ητεύων τῆς ἐπαρχ[είας] ὁ λαμπρότατος ὑπατικός … πρεσβευτὴς καὶ
ἀντιστράτηγος τῶν Σεβαστῶν ZPE 152 (2005) 295–298 = Chiron 35 (2005) 462–466, n. 6 = AE
2005: 1314 (pondus plumbeum, a. 236).
Videtur etiam censum provinciae egisse.
27:053 a (3) Ti. Claudius Attalus Paterclianus (DNP 3, 13 [II 9]). – C. a. 243/245. – ὑπατεύων P.
Weiss, in: Festschrift Chantraine, pp. 362–367, n. 4 = Chiron 35 (2005) 466 sq., n. 7 (pondus
plumbeum a. 243–244); Chiron 35 (2005) 467–469, n. 8 = AE 2005: 1433 (pondus plumbeum;
IX.244–245).
Concedit P. Weiss, ad tit., neque de munere neque de provincia plane pro certo haberi posse, tamen
hoc plumbum tam simile esse numeris 1–2 (infra, 27:53 a [4]; 27:54 a), ut veri simillimum sit de
legato huius provinciae agi, qui praeterea idem sit ac homonymus n. 58, infra, ubi cetera vide. –
RÉMY, Carrières 112 sq., n. 82.
27:053 a (4) M. Aurelius Artemidorus. – 245–246. – [ὑ]πατεύων τῆς ἐπαρχίας ὁ λαμπρότατος
ὑπατικός … πρεσβευτὴς καὶ ἀντιστράτηγος τῶν Σεβαστῶν EA 16 (1990) 139–145 = SEG 39
(1989) 1342 = AE 1992: 1565 b = Chiron 35 (2005) 469 sq., n. 9 (pondus plumbeum).
Cf. etiam W. Eck, ZPE 90 (1992) 199–206. De hoc plumbo vide etiam P. Weiss, Festschrift
Chantraine, pp. 355–357, n. 1, ubi de annis 244–245 cogitabat.
27:053 a (5) L. Egnatius Victor Lollianus. – 249–250. – πρεσβευτὴς Σεβαστοῦ ἀντιστράτηγος
Βειθυνίας καὶ Πόντου AEM 7 (1883) 171, n. 5 = IGR III 33, Prusa; ὑπατεύων τῆς ἐπαρχείας ὁ
λαμπρότατος ὑπατικός … πρεσβευτὴς καὶ ἀντιστράτηγος τοῦ Σεβαστοῦ ’Festschrift’ Martin (v.
infra), p. 289 = Chiron 35 (2005) 470–472, n. 10 = AE 2005: 1434 (pondus plumbeum); Chiron 38
(2008) 261–263, n. 20 (plumbum simile). – RÉMY, Carrières 115–118, n. 85.
Aetas primo Decii imperatoris anno definitur (pondus), quare idem esse nequit Lollianus legatus
Galatiae sub Elagabalo (LP 28:37), potius vero legatus ille Bithyniae – Ponti, quem sub anno incerto
(LP 27:60) posui, quique num idem sit ac legatus Galatiae n. 37 prorsus incertum videtur, fortasse
filius eius, ut etiam R. Haensch arbitratur, in: R. Haensch, in: Pouvoir et religion dans le monde
romain, en hommage à Jean-Pierre Martin (2006), pp. 290–293.
27:053 a (6) C. Sabucius Secundus Paulus Modestus (cf. PIR 2 S 5). – 250–251. – ὑπατεύων τῆς
ἐπαρχείας ὁ λαμπρότατος ὑπατικός … πρεσβευτὴς καὶ¸ ἀντισ˛τ˛[ρά]τ˛ηγ¸ος τῶν Σεβαστῶν Chiron
38 (2008) 247–251, n. 18 (pondus plumbeum).
Eundem esse Sab(…) Modestum legatum Aug. pr. pr. Moesiae inferioris (20:133, supra) probabiliter
arbitrantur editores.
27:054 Q. Umbricius (cf. G. Barbieri, Albo, 1952, p. 644, n. 1942 a). – Sub Decio. – ὁ ἡγεμών Acta
Martyrum Thyrsi, Lucii et Callinici (Synaxarion Ecclesiae Constantinopolitanae, ed. Delahaye, 1902),
col. 305; praeses Acta Sanctorum d. 28, m. Ian., vol. III (1863), p. 432. – RÉMY, Carrières 119 sq., n.
87.
27:054 a (1.1) C. Iulius Octavius Volusenna Rogatianus (PIR 2 I 629; RE X 881, n. 535; DNP 6, 38 [II
100]). – A. 253. – ὑπατεύων τῆς ἐπαρχίας ὁ λαμπρότατος ὑπατικός JNG 37–38 (1987–88) 93–
100 (necnon EA 16, 1990, 145; ZPE 90, 1992, 199–206) = SEG 39 (1989) 1753 bis = AE 1992: 1566
b = ’Festschrift’ Chantraine, pp. 357–359, n. 2 = Chiron 35 (2005) 473 sq., n. 11 (pondus plumbeum).
Ob plumbum EA 16 (1990) 139–145 (cf. supra, ad 27:53 a [4]) nostro simillimum Nicomediae (Bith.)
rep. de legato provinciae Bithyniae (– Ponti) cogitavit W. Eck, ZPE cit. (contra J. Nollé, JNG cit.) De
hoc plumbo cf. etiam P. Weiss, ’Festschrift’ cit., necnon Id. et R. Haensch, Chiron cit.
27:054 a (1.2) M. Antonius Hiero (PIR 2 A 851, si is est). – 255–256. – [ὑ]πατε¸ύων τῆς ἐπαρχίας …
πρεσβευ˛(τὴς) καὶ ἀντιστράτηγος τῶν Σεβαστῶν Chiron 38 (2008) 252–254, n. 19 (pondus
plumbeum).
99

Eundem esse Antonium Memmium Hieronem leg. Aug. pr. pr. Cappadociae (29:47, infra) arbitrantur
editores.
27:054 a (2) Senecio. – A. 260. – διέπ[ων] (τῆς ἐπαρχείας) Chiron 35 (2005) 474–476, n. 12 = AE
2005: 1435 (pondus plumbeum).
De hoc Senecione nihil pronuntiare ausim.
INCERTI AEVI
27:058 Claudius Attalus Paterclianus (PIR 2 C 800; RE III 2677, n. 70; cf. DNP 3, 13 [II 9]). – Saec.
III. – ὑπατικὸς ἡγεμὼν Βειθυνίας AM 21 (1896) 112 = AE 1896: 106 = D. 8836, Tralles.
Nisi idem est ac C. Claudius Attalus Paterclianus tit. Pergameni AM 32 (1907) 300, n. 116 = IGR IV
414, id quod dubitandum videtur, potest idem esse ac legatus ille Ti. Claudius Attalus Paterclianus,
quem supra, 27:53 a (3), exhibui. De ea re cf. praecipue P. Weiss, ad tit. Tiberii Cl. A. P. (vide sub n.
53 a [3]), cui libens assentior. – Cf. RÉMY, Carrières 112 sq., n. 82.
27:060 De hoc praeside v. supra, sub n. 27:53 a (5).
3. Praesides equestres provinciae Ponti
Litt.: De nova provincia Ponti v. M. Christol – X. Loriot, ‘Le Pontus et ses gouverneurs dans le second
tiers du III e siècle’, Recherches épigraphiques [Centre Jean-Palerne. Mémoires VII. 1986.], pp. 13–40.
– Praesides novae provinciae Ponti quos fuisse censeat, novo laterculo exhibuit D. H. French, EA 8
(1986) 81, quo elucet primum eorum, quos novimus, Q. Faltonium Restitutianum (infra, n. 60 a [1])
fuisse. Cf. etiam X. Loriot, ’Les gouverneurs du Pont de Gallien à Julien (260–363), in: H.-G- Pflaum:
un historien du XX e siècle (edd. Ségolène Demougin et al.). [École Pratique des Hautes Études.
Sciences hist. et philol. III. Hautes études du monde gréco-romain. 37.] Genève 2006, pp. 399–425
(406 sq.). Opera anteriora in LP I (1984), col. 251, consideravi.
27:060 a (1) Q. Faltonius Restitutianus (PIR 2 F 109; RE VI 1976 sq., n. 4). – Sub Severo Alexandro
(ultimis annis, ut videtur). – proc. et prae[s.] prov. Pont. EA 8 (1986) 75, n. 2 = AE 1986: 653, prope
Amaseam.
27:060 a (2) Claudianus. – A. 236. – v. e. praeses provinc. (sc. Ponti), Centre Jean-Palerne (v. Litt.,
supra), pp. 20 sq. = EA 8 (1986) 80 = AE 1986: 652, mill. prope Amaseam rep.
De Claudiano v. etiam Ségolène Demougin, in: Le monde romain à travers l’épigraphie etc.
[Collection travaux et recherches. Université de Lille. 3. 2005], pp. 171–187 (non vidi) = AE 2005: 7.
27:061 P. (?) Aelius Vibianus (PIR V 369). – 236–238. – v. p. praeses provinc. ZPE 43 (1981) 151
sq., n. 4 (1) = AE 1986: 656 a, mill. haud procul ab Amasea rep.; pr. pr[o]vinc[iae] Pont. CIL III 308,
cf. BSAF 1976: 58; ZPE cit. (mill.), ib. – RÉMY, Carrières 175, n. 149.
De tit. CIL III 308 interpretando ante haec quattuor saecula semel ac male quidem descripto, egit H.-
G. Pflaum, Le marbre de Thorigny (1948), pp. 66 sq.; cf. Historia 4 (1955) 122, partim recte, ut nunc
videtur (cf. X. Loriot, BSAF 1976: 58).
27:062 Cl. Marcel(l)us (cf. PIR 2 C 923). – 238–244. – Imp. Caes. Marcus Antonius Gordiani nepos
pius felix invictus Augustus p. p. trib. potestate viam restituit Cl. Marcelus a Sebas[topoli …] CIL III
14184 16 = D. H. French, Roman roads and milestones of Asia Minor, vol. 2. [BAR Intern. ser. 392 (i),
1988, p. 346, n. *951 = EA 13 (1989) 83, n. 33, mill. prope Sebastopolim rep. – Cf. G. Barbieri, Albo
(1952), p. 641, n. 1828 a.
Gordiani III trib. potestas sine nota numerali non utique ad primum annum eius referri debet.
27:063 Cl. Aurelius Tiberius (PIR 2 C 810; RE Suppl. XV 90, n. 80 a). – 244–249 (248–249?). – v. e.
praes. p. P. ZPE 43 (1981) 153, n. 5, mill. viae Zela – Caesaream ducentis.
Num in v. 3: V, in v. 6: II annos imperii Philipporum significarent, iam antea quaerebam (LP I, 1984);
paullo post M. Christol – X. Loriot, Centre Jean-Palerne, Mém. 7 (1986), pp. 24–29 = AE 1986: 654,
consenserunt; de cursu v. Andreina Magioncalda, AFGG 20 (1984–85) 127–141.
27:064 M. Iunius Valerius Nepotianus (PIR 2 I 844; RE X 1109, n. 185). – A. 250. – praeses
provinciae Galatiae Ponti [P]a[flag]o[niae] ? CIL III 14184 25 (mill. a. 250); leg. pr. pr. Pontica 1
100

(1991) 77 sq. (non vidi) = AE 1991: 1494, mill. sub Decio imp. prope Neoclaudiopolim positum. –
RÉMY, Carrières 170, n. 132.
Per tit. Neoclaudiopolitanum patet eum senatorium praesidem fuisse, sed cuius provinciae? Mihi
quidem videtur potius inter praesides Galatiae (cum variis regionibus eo tempore coniunctae)
collocandus, nisi (nota Aug. deesse!) de legato quodam sub praeside Galatiae has regiones
administrante agitur. – Fortasse in tit. vv. 7–10 intelligendum (per) Valerium Nepotianum.
27:064 a Aelius Decrianus. – 251–253. – per Aelium Dicr[eanum] (sic!) Chr. Marek, Pontus et
Bithynia. Die römischen Provinzen im Norden Kleinasiens. [Orbis provinciarum. 3.] Mainz 2003, p.
52 cum adn. 4 (p. 62), mill. impp. Galli et Volusiani.
Si cognomen recte integratum est, filius Aelii Decriani procuratoris Mauretaniae Caesariensis (41:35)
fuisse potest (vel alius propinquus).
27:065 Ael(ius) Quintianus (cf. PIR 2 A 156) – A. 279. – v. p. pr. p. P. ZPE 43 (1981) 153–155 = AE
1986: 657. 655, milliaria duo, alterum prope Amaseam, alterum prope Comana rep.; [v. p.] pr. p. P.,
EA 8 (1986) 71 = AE 1986: 651 a, mill. viae Sinope ducentis sub Probo positum.
Ad hunc D. H. French. ZPE, cit., rettulit eiusdem anni milliaria duo: Ael. Casinus Atianus (PIR 2 A
156) v. p. pr. pr. P. AJA 9 (1905) 329, n. 78 = ib. p. 533 (cf. etiam pp. 298 sq.) = AE 1977: 787, in
regione Sinopensi rep.; AJA 9 (1905) 329, n. 79 = AJPh 27 (1906) 449 sq., n. 3 = AE 1977: 788: ib.
27:066 Cl(audius) Longinus (cf. PIR 2 O 101). – 282–283. – v. p. p. p. P. EA 8 (1986) 71 sq. = AE
1986: 651 c, mill. impp. Cari et Carini in regione Sinopensi rep.; v. p. praes. p. P. EA 8 (1986) 72 sq.
= AE 1986: 659, eorund., ibid.; v. p. [p. p.] Ponti EA 8 (1986) 74 = AE 1986: 661, eorund., ibid. (?).
Tit. AE 1986: 659 iam antea ediderat idem D. H. French, ZPE 43 (1981) 155 sq., tunc nomen
[O]nesimus legens. Cf. etiam CIL III 14184 24 = AE 1900: 149, necnon anonymum AJA 9 (1905) 328
sq., n. 76 (cf. 1906: 297 sq., 431 sq.).
27:067 [S]ept. Maria[nus] (PIR 2 S 469; RE II A 1572, n. 46), [leg. Au]g. pro pr. Pont. CIL VI 1630 =
41231, num hic recte ponatur nescio. Cf. H.-G. Pflaum, Carrières II 778–782, n. 300; X. Loriot, BSAF
1976: 59; D. H. French, ZPE 43 (1981) 160; G. Alföldy (ad CIL VI 41231), qui fragmentum hoc alii
aliter integraverunt.
27:068 Ataxius. – Saec. III ex. – IV in. – pr(aeses) provincia(e) Pon[ti] BSAF 2001: 240–251 = AE
2004: 1887, Maur. Caes. occidentalis.
Tit. sepulcralis interpretatu difficilis.
28. Galatia
Litt.; R. K. SHERK, The legates of Galatia from Augustus to Diocletian. [The Johns Hopkins
University Studies in historical and political science. 69:2.] Baltimore 1951. – R. K. Sherk, ‘Roman
Galatia: The governors from 25 B. C. to A.D. 114’, ANRW II: 7, 2 (1980), pp. 954–1052 (cit.:
ANRW). – R. K. Sherk, ‘A chronology of the governors of Galatia, A. D. 112–285’, AJPh 100 (1979)
166–175; D. Magie, Roman rule in Asia Minor (1950), pp. 1596–1598; G. R. STUMPF,
Numismatische Studien zur Chronologie der römischen Statthalter in Kleinasien (122 v. Chr. – 163 n.
Chr.). Saarbrücken 1991; B. RÉMY, Les fastes sénatoriaux des provinces romaines d’Anatolie au
Haut-Empire (31 avant J.-C. – 284 après J.-C.). Pont – Bithynie etc. Paris 1988, pp. 95–100. – B.
RÉMY, Les carrières sénatoriales dans les provinces romaines d’Anatolie au Haut-Empire (31 av. J. C.
– 284 ap. J. C.): Pont–Bithynie etc. Istanbul 1989, pp. 125–176.
N. B. Legati consulares provinciae Galatiae cum Cappadocia coniunctae (c. a. 70–112) sub 29.
Cappadocia, nn. 5–19 allati sunt.
28:001 M. Lollius, cos. ord. 21 a (PIR 2 L 311; RE XIII 1377 sqq., n. 11; DNP 7, 430 sq. [II 1]). – A. 25
vel 24. – pro praetore Eutr. 7, 10, 2; (M. Lollius Galatiam provinciam facit) Euseb. chron. p. 164
Helm (a. 1993 ab Abr. = 24 a ); cf. Syncell. p. 592, 18; Dio 53, 26, 3 (ad a. 25 a : καὶ ἡ Γαλατία …
Ῥωμαῖον ἄρχοντα ἔσχε). – SHERK 19 sq.; ANRW 963 sq., a; RÉMY, Carrières 127, n. 93.
Ob nummum Tavianorum anno provinciae 218 cusum, qui in parte obversa nomina M. Aurelii
Antonini (haud ante a. 196 p. Chr. n.) fert, W. M. Ramsay, Anatol. Studies Buckler (1939), pp. 201–
204, necnon in Social Basis (1941), pp. 92 sq., de anno c. 20 cogitavit, de qua re v. apud SHERK 13 sq.
101

– Aeram provinciae Galatiae a. 23 vel 22 a. Chr. n. initium habuisse opinatur H. Halfmann, Chiron 16
(1986) 37 sq., quare M. Lollius ab alterutro horum annorum Galatiam rexerit.
28:004 Cornutus Aquila (PIR 2 C 1510; RE IV 1635, n. 4; DNP 3, 201 [2]). – A. 6 a . – leg. (suus) pro
pr. CIL III 6974 (cf. 12217), Comama; JHS 22 (1902) 102, n. 7 = AE 1902: 169; ZPE 44 (1981) 99
sq., n. 7 = (melius) Tyche 1 (1986) 51–53, mill. viae Apollonia – Antiochiam ducentis; CIL III 14185.
14401 a–b. 14401 c = D. 5828, mill. viae Sebastae (a. 6 a ); leg. (suus) [p]ro praetore EA 29 (1997) 63,
n. 3, mill. viae Sebastae (a. 6 a ); cf. etiam AE 1997: 1495 sq. – SHERK 24 sq.; ANRW 965–967, c;
RÉMY, Carrières 131 sq., n. 95.
28:006 a [- ?Arr]enus [… S]abinus. – Sub Augusto. – [legatus d]ivi Aug. [provinci]ae Gal[at.]
Rivista Abruzzese di Scienze, Lettere e Arti 19 (1904) 596–599 = RPAA 72 (1999–2000) 230–240 =
AE 2000: 465, Interamna Praetuttianorum.
28:007 Sex. Sotidius Strabo Libuscidianus (PIR 2 S 790; RE Suppl. XV 569 sq.) – (Iam ultimis
Augusti annis?) certe primis Tiberii annis. – leg. Ti. Caesaris Augusti pro pr. … πρεσβευτὴς
Τιβερίου Καίσαρος Σεβαστοῦ ἀντιστράτηγος JRS 66 (1976) 106–131 = AE 1976: 653 = SEG 26
(1976–77) 1392, Sagalassus. – ANRW 971, f; RÉMY, Carrières 137 sq., n. 99.
Sotidium Strabonem haud ante mortem Augusti provinciam adisse arbitratus est St. Mitchell, Chiron
16 (1986) 25 sq., priorem opinionem suam (JRS, cit.) retractans.
28:008 Priscus (PIR 2 P 953; RE Suppl. XV 443, n. 1 a). – A. 23 ? (cf. infra). – ἐπὶ … nummus
Pessinuntiorum (?) apud M. Grant, NC 10 (1950) 43 sq., nn. 1 sq.; RPC I 3552 sq. – ANRW 971, g;
RÉMY, Carrières 138 sq., n. 100.
Ob eandem causam ac sub 28: 1, supra, Priscum a. 20 vel 21 p. Chr. n. provinciam rexisse arbitratur
H. Halfmann, Chiron cit. Idem, Gnomon 58 (1986) 46, proposuit Priscum eundem esse posse ac Q.
Cornelium Priscum, qui πρεσβευτὴς Τιβερίου Καίσαρος θεοῦ Σεβαστοῦ ἀντιστράτηγος est in
tit. Fouilles de Xanthos 7 (1981), pp. 120 sq., n. 47 = AE 1981: 827; tamen potius de Lycia–
Pamphylia agi videtur (cf. infra, 30: 55). – Quod ad annum legationis Prisci attinet, STUMPF de 17–24
cogitat, quia de aera qua usi sint Pessinuntii, nihil constet; contra vero de aera provinciae Galatiae (ab
a. 25/24) cogitavit W. Leschhorn, Chiron 12 (1982) 334, legationem Prisci a. 18/19 ponens.
Legati qui sequuntur Metilius, Fronto, Silvanus, Basila, quique eo ordine enumerantur in tit. Ancyrano
CIG III 4039 = OGIS II 533 = IGR III 157 (partim) = D. Krencker – M. Schede, Der Tempel in
Ankara (1936), pp. 52–54 (cum imagg. tabb. 43. 44 a) = L. Robert, Les gladiateurs dans l’Orient grec
(1940), pp. 135–137, n. 86 = Doc. I 2 109 (partim) (infra brevitatis causa non nisi L. Robert, Les
gladiateurs, v. …, citabo), omnes Galatiam sub Tiberio rexerint necesse est, quoniam Metilius primus
eorum prioribus Tiberii annis (ante a. 29) adiudicandus est, ultimus autem eorum Basila testibus
nummis ante mortem Tiberii in provinciam missus est. – R. K. Sherk, ANRW 973, sibi persuasit hos
quattuor legatos provinciam annis c. 24–29. 29–33. 33–37. 37–39 rexisse, sc. nullo alio interveniente.
Metilium vero c. 22/27, Frontonem c. 27/32, Silvanum c. 32/36, Basilam denique ab a. 36 legatione
functos esse ob eandem causam ac supra (cf. 28: 1) proponit H. Halfmann, Chiron cit. Opinionem
haud dissimilem protulit St. Mitchell, Chiron 16 (1986) 17–27.
28:009 Metilius (PIR 2 M 534; DNP 8, 101 [II 1]). – Sub Tiberio (ante a. 29). – (ἐπὶ Μετειλίου) L.
Robert, Les gladiateurs (v. supra), v. 18. – SHERK 26–28; ANRW 972 sq., h; RÉMY, Carrières 139, n.
101.
28:010 Fronto (PIR 2 F 485; RE Suppl. XIV 123, n. 4 a; DNP 4, 678 [2]). – Sub Tiberio (inter
Metilium et Silvanum). – (ἐπὶ Φρόντωνος) L. Robert, Les gladiateurs (v. supra), v. 40. – SHERK 28
sq.; ANRW 973 sq., i; RÉMY, Carrières 139 sq., n. 102.
28:011 Silvanus (PIR 2 S 735). – Sub Tiberio (inter Frontonem et Basilam). – (ἐπὶ Σ˛ιλουα˛νο[ῦ]) L.
Robert, Les gladiateurs (v. supra), v. 56. – SHERK 29; ANRW 974, k; RÉMY, Carrières 140, n. 103.
28:012 T. Helvius Basila (PIR 2 B 59, cf. H 67; DNP 5, 341 [II 2]). – Sub Tiberio et Gaio. –
πρεσβευτὴς seu πρεσ. Σεβ. nummi Pessinuntiorum (?) Rev. suisse de num. 14 (1908) 117, n. 2 (cf.
R. Münsterberg, Beamtennamen, 1914, p. 173); SNG, Samml. v. Aulock, fasc. 14 (1967), tab. 210, n.
6114; nummi quos exhibet M. Grant, Imperium (1946), p. 328, cum tab. IV, n. 23; NC 10 (1950) 44
102

sq., nn. 4–8; RPC I 3548–51. [l]eg. suus (Tiberii et Gai, ut videtur) pro pr. Chiron 16 (1986) 23 sq. =
EA 25 (1995) 25–28 = AE 1995: 1551, Attalea; [πρεσβευτὴς καὶ ἀν]τιστράτηγος Inschr. v. Perge I
22, Perge; (ἐπὶ Βασιλᾶ) L. Robert, Les gladiateurs (v. supra), v. 72. – SHERK 29 sq.; ANRW 975, l;
RÉMY, Carrières 140 sq., n. 104.
Tria nomina in tit. Attaleensi exscripta sunt, ita ut cum E. Groag, PIR 2 H 67, putare liceat eum eundem
esse ac legatum Caesaris Augusti tit. CIL X 5056 = D. 977. Basilam etiam sub Gaio provinciam
rexisse demonstrat nummus Amasenorum [ἐπὶ] Βασιλᾶ apud W. Weiser, ZPE 123 (1998) 276, caput
Caligulae exhibens.
28:014 Q. Petronius Umber (PIR 2 P 318; RE XIX 1229, n. 78). – 54–55. – πρεσβευτὴς καὶ
ἀντιστρ[ά]τη[γ]ος Νέρωνος Κλαυδίου Καίσαρος Σεβαστοῦ Γερμανικοῦ AJA 2 (1886) 128 sq.
(cf. 4, 1888, 267 sq.) = W. M. Ramsay, The cities and bishoprics of Phrygia I: 1 (1895), p. 336, n. 165
(cf. pp. 348–350) = IGR III 335 = OGIS II 538, prope Sagalassum; AS 9 (1959) 85–87, n. 30 = SEG
19 (1963) 765 (cf. AE 1961: 14) = Doc. II 387 (exemplar alterum, peius conservatum), ib.; ZPE 121
(1998) 123–129 = AE 1998: 1391, inter Tymbrianassum et Sagalassum rep. (ex. tertium). – SHERK 31
sq.; ANRW 977 sq., o; RÉMY, Carrières 142, n. 105.
28:017 L. Nonius Calpurnius Asprenas (PIR 2 N 132; RE XVII 875 sq., n. 29; RE Suppl. IX 463, n. 17
a; DNP 8, 993 [II 12]). – A. 68. – legatus pro pr. provinc[ia]e Galateae Paphlagoniae Pamphyliae
Pisidiae 22 (AE 1952: 232), Lepcis magna; Galatiam ac Pamphyliam provincias Calpurnio Asprenati
regendas Galba permiserat Tac. hist. 2, 9, 1. – SHERK 38; ANRW 990 sq., t; RÉMY, Carrières 142–
144, n. 107.
Fieri potest ut eiusdem sit fragmentum JRS 2 (1912) 104, n. 42 = AE 1914: 133 = JRS 6 (1916) 134 =
Anatol. Studies Buckler (1939), p. 210 = AE 1941: 145 = AS 17 (1967) 102 sq. = AE 1967: 492,
Antiochia (Pis.): CALPV[…; tit. dedicatus est anno tribuniciae potestatis, ut videtur, imperatoris
cuiusdam qui Vespasianus fuisse potest (i. e. 69/70). De opinione contraria quam protulerat W. M.
Ramsay, v. SHERK 38, adn. 122. – Asprenati etiam tit. MonAL 23 (1914) 65, n. 49 = EA 11 (1988)
151, n. 101 = Inschr. v. Perge II 466, Perge, adiudicat R. Haensch, ZPE 122 (1998) 289–292, pro
lectione editionum priorum: PEC(unia) PROPR(ia) hanc proponens: [L]EG. PRO PR.
De praesidibus Galatiae cum Cappadocia coniunctae v. 29:5–19, infra.
28:019 L. Cossonius Gallus Vecilius Crispinus Mansuanius Marcellinus Numisius Sabinus, cos. suff.
116 (PIR 2 G 71; RE I 2268 sq., n. 51; DNP 12/2, 934). – Ultimis Traiani annis. – leg. Aug. pro pr.
provinciar. Galatiae Pisid. [P]aphlagoniae CIL III 6813 = D. 1038, Antiochia (Pis.); leg. Aug. pr. pr.
JRS 14 (1924) 194, n. 16 = AE 1926: 81 = JRS 16 (1926) 214 sq., n. 6 = AE 1928: 101 = W. M.
Ramsay, Social basis (1941), p. 135, n. 143, Iconium. – SHERK 63–65; cf. RÉMY, Carrières 84–87, n.
65.
Curator viae novae Traianae fuit non ante a. 109 (RE Suppl. XIII 1641, 33–54), procos. Sardiniae
fortasse quo tempore provinciae Bithyniae praefuerunt legati Augusti pro praetore (c. 110–114, vel
etiam postea). Nuper W. Eck – H. M. Cotton, ‘Governors and their personnel on Latin Inscriptions
from Caesarea maritima’, in: Proceedings of the Israel Academy of Sciencies and Humanities, VII: 7
(Jerusalem 2001), pp. 219–223 (220, adn. 14), nomen Cossonius per diploma RMD IV 229 plane
probatum esse demonstraverunt; cf. etiam A. Hesnard, in: Mélanges Claude Domergue. II. Toulouse
1999, pp. 11–26 (non vidi) = AE 1999: 93 b. Tollendus igitur est n. 28:50, v. infra.
28:021 A. Larcius Macedo (PIR 2 L 98; RE XII 802 sq., n. 15; DNP 7, 1147 [II 5]). – 120/122. – leg.
Aug. pr. pr. CIL III 310, mill. viae Ancyra – Gangra (a. 122, ut cetera, nisi aliter indicabitur); CIL III
313 a = E. Bosch, Quellen (1967), pp. 148–151, n. 120 = D. French, Roman roads 1 (1981), p. 69, n.
39 (C); CIL III 14184 47.58 (a. 120) 59. 60. 61 (cf. E. Bosch, l. c., nn. 123. 126; D. French, o. c. 66, n. 35 A;
p. 77, n. 43 B), milliaria viarum Ancyra ducentium; ÖJh 30 (1936–37), Beibl. 21 sq., n. 21 = AE 1937:
91 = E. Bosch, o. c. 148, n. 119 = D. French, o. c. 72 sq., n. 39 (J), prope Ancyram; AA 57 (1942) 84
sq. = AE 1946: 178, prope Ancyram (a. 120); D. French, o. c. 72 sq., n. 39 (KL) et vol. 2 (1988), n.
102 = D. French, Roman, late Roman and Byzantine inscriptions of Ankara. Ankara 2003, p. 187, n.
74 =AE 2006: 1484, prope Ancyram; Id., Roman roads 1 (1981), pp. 81 sq., nn. 47 (A), 48 (A), prope
Ancyram (meridiem versus); Anadolu Yıl 4 (1990) 6–31 = AE 1994: 1723, prope Ancyram; AS 4
(1954) 111–120, nn. 3 (= D. French, o. c. 68, n. 38 A). 6. 10–12. 14–18 (n. 17 = CIL III 13645, litteris
103

detritis), milliaria viae ‘peregrinorum’ q. d. (3. 6), viae Ancyra – Tavium (10–12. 14–16), viae Ancyra
– Pontum versus (17 sq.); ZPE 8 (1971) 96, mill. viae Ancyra – Gangra (a. 120); Pontica 1 (1991) 81
sq. = AE 1991: 1498 a, mill. prope Gangra rep.; leg. Aug. p(ro praetore) D. H. French, Roman roads
and milestones in Asia minor 2 (1988), p. 353, n. 971 = IM 53 (2003) 169–171, n. B 1 = AE 2003:
1713, prope Tavium (mill. a. 120); D. H. French, o. c. 2 (1988), p. 357, n. 981 = IM 53 (2003) 171–
173, n. B 2 = AE 2003: 1714, prope Tavium (mill. a. 119). – RÉMY, Carrières 148–150, n. 110.
Tit. AS 4 (1954) 117, n. 12 ita editus est: Imp. Caesar. Traiano Adriano pon. maximo tribunicia pot.
III (?) per A. Larcium etc., sed procul dubio tribunicia pot. VI cos. III intelligendum est.
28:029 L. Saevinius Proculus (PIR 2 S 63; RE Suppl. XIV 591, n. 3; DNP 10, 1229). – Sub Marco, ut
videtur. – leg. Aug. pro pr. prov. Galatiae 91 (AE 1969–70: 601, cf. ZPE 8, 1971, 71–79 = AE 1971:
462), Ancyra. – RÉMY, Carrières 155–157, n. 120.
Fortasse idem [- - -]λος πρεσβ. Σεβ. ἀντιστρ. ἐπα[ρχείας - - -] Chr. Marek, Stadt, Ära und
Territorium in Pontus–Bithynia und Nord-Galatia [Istanbuler Forschungen. 39.], Tübingen 1993, p.
138, n. 8 = AE 1993: 1540, Pompeiopolis. Fors tamen sit an de praeside non huius sed alterius
provinciae agatur, cuius provinciae nomen in lacuna perierit.
28:031 ? (PIR 1 vol. III, pp. 497 sq., n. 18; cf. PIR 2 I 547). – Sub Marco (potius cum Vero quam cum
Commodo imperante). – leg. Augustorum pr. pr. provinc. Galat. (item provinc. Ciliciae) CIL III 254,
Ancyra. – SHERK 93; cf. RÉMY, Carrières 55 sq., n. 38.
De C. Iulio Saturnino cogitavit Leiva Petersen ad PIR 2 I 547, sed cf. W. Eck, Chiron 13 (1983) 195,
adn. 532 (et supra, Bithynia – Pontus, n. 42). – De temporibus belli Parthici (inde ab a. 162) cogitavit
R. Syme, Historia 18 (1969) 366; c. 165–167 G. Alföldy, Konsulat (1977), pp. 254 sq. – De Caecilio
Capella cogitavit A. R. Birley, GRBS 32 (1991) 90–93 (cf. supra, sub 27:42).
28:032 L. Fabius Cilo Septiminus Catinius Acilianus Lepidus Fulcinianus, cos. suff. 193, II 204 (PIR 2
F 27; RE VI 1763, n. 65; DNP 4, 376 [II 6]). – Paullo ante a. 193. – leg. Aug. pr. pr. provin. Galat.
CIL VI 1408 (cf. add. pp. 4693) = D. 1141; JRS 14 (1924) 184–188, n. 7 (96). Antiochia (Pis.); leg.
Augg. pro pr. prov. Galatiae CIL VI 1409 (cf. add. pp. 4693 sq.) = D. 1142 (Augg. minus accurate). –
SHERK 77–79; F. Grosso, Commodo (1964), pp. 547 sq.; cf. RÉMY, Carrières 104–107, n. 77.
Laterculum praesidum Galatiae (198–253) composuit D. H. French, in: Labor omnibus unus.
[Festschr. G. Walser. Historia Einzelschr. 60.] Stuttgart 1989, pp. 43 sq.; cf. AE 1989: 731.
28:034 L. Petronius Verus (PIR 2 P 316; RE XIX 1229, n. 76). – A. 198. – leg. Aug. pr. pr. CIL III
6899 a = 14184 41 , mill. viae Tavio – Amaseam (a. 198); l. Aug. pr. pr. cos. des. CIL III 14184 34 (a.
198); Chr. Marek, Stadt, Ära und Territorium … (supra, 28:29), p. 142, n. 22 = AE 1994: 1724 a,
Pompeiopolis; leg. Aug. pr. pr. c. m. v. cos. desig. … praeses sanctissimus CIL III 252 = 6754,
Ancyra. – SHERK 79 sq.; RÉMY, Carrières 157 sq., n. 122.
Tit. mutilum CIL III 14184 41 ad T. Atticium Strabonem, qui sequitur, rettulit D. H. French, ZPE 43
(1981) 168.
Laterculum a. 198–253 vide AE 1989: 731 (D. H. French).
28:035 C. (an T?) Atticius Norbanus Strabo (PIR 2 A 1331). – 198/203. – leg. Aug. pr. pr. Studies in
the history and art of the eastern Roman provinces (1906), p. 173, n. 58 = AE 1907: 58, Psibeia; CIL
III 14184 14 = IM 53 (2003) 173 sq., n. B 3 = AE 2003: 1715, mill. viae Tavio – Amasiam ducentis (a.
198); CR 19 (1905) 415 sq., n. 7 = AE 1906: 21 = Stud. (cit., 1906), p. 172, n. 56, Iconium (a. 198);
ASAA 3 (1916–20) 51, n. 39 = AE 1922: 5, mill. viae Pisidiae Antiochia – Apolloniam ducentis (a.
200, potius quam 201); legatus Augg. propr. K. Bittel, Beobachtungen an und bei einer römischen
Strasse im östlichen Galatien (1985), p. 11 = AE 1985: 809 (a. 203); legatus Augg. pr. p. K. Bittel, o.
c. 13 = AE 1985: 810; legatus K. Bittel, o. c. 15 = AE 1985: 812 (a. 198); IM 53 (2003) 165 sq., n. A
2 = AE 2003: 1709; Acta XII Congressus …, Barcelona 2007, pp. 1411 sq., n. 2 (a. 198); D. H.
French, Roman roads and milestones in Asia minor 2 (1988), p. 135, n. 355 = IM 53 (2003) 166 = AE
2003: 1710, prope Tavium. – SHERK 80; cf. D. H. French, ZPE 43 (1981) 167–170, n. 13; RÉMY,
Carrières 158, n. 123.
28:036 P. Caecilius Urbicus Aemilianus (RE Suppl. XV 81 sq., n. 124 cc). – A. 208. – leg. Augg. pro
pr. cos. designatus D. French, Roman roads 1 (1981), p. 74, n. 39 (M), prope Ancyram; leg. Aug⟦g.⟧
104

pro pr. cos. designat. Anadolu Yıl 4 (1990) 6–31(non vidi, sed cf. AE 1994: 1724 a), Ancyra (mill. a.
208). – Cf. AJPh 100 (1979) 172, n. 19; RÉMY, Carrières 158 sq., n. 124.
28:037. 054. 038. 045. 039. 041 De his legatis egerunt M. Christol – X. Loriot, AC 70 (2001) 106–
110. 114. Cf. AE 2001: 1912.
28:037 L. Egnatius Victor Lollianus (PIR 2 E 36; RE V 2001 sqq., n. 42; DNP 3, 892 [II 12]). – 218–
222 (218?). – leg. eius (sc. Elagabali) pr. pr. CIL III 6058 = 6900 = D. 467 = E. Bosch, Quellen
(1967), pp. 333 sq., n. 273 = D. French, Roman roads 1 (1981), p. 72, n. 39 (I), prope Ancyram;
legatus eius (sc. Elagabali) p[r. pr.] praeses p[r]ovinciae¸ Galatiae ZPE 43 (1981) 170 sq., n. 14 = AE
1986: 684 = AC 70 (2001) 107, n. 2 b = AE 2001: 1915, mill. Lycaoniae. – SHERK 81 sq., cf. H. -G.
Pflaum, Historia 4 (1955) 121; D. H. French, ZPE cit.; RÉMY, Carrières 115–118, n. 85.
28:038 a (cf. supra, 27:53 a [1]) P. Alfius Avitus (DNP 12/2, 888 [4a]). – C. a. 224. – πρεσβ. καὶ
ἀντιστρ. τοῦ Σεβ. Orbis terrarum 1 (1995) 109–119 (non vidi) = SEG 45 (1995) 1696 = AE 1996:
1413 (cf. 1997: 1477 necnon AC 70, 2001, 97) = Anatolian and Thracian Studies I. Istanbul 1999, pp.
109–112 = AE 2000: 1446, Neoclaudiopolis.
De anno 223/224 cogitant M. Christol – X. Loriot, AC cit., p. 99.
[28:040] Aurelius Basileus (PIR 2 A 1465; RE Suppl. I 230 ad n. 67). – 221–222. – praeses provinc.
Festschrift Walser, p. 39 = AE 1989: 731 = CCG 4 (1993) 209–213 = AE 1993: 1565, mill. viae
Caesarea – Sebastam ducentis; [l]eg. Aug. pr. pr. CIL III 14184 42 , mill. viae Tavio – Amaseam
ducentis. – SHERK 83 sq.; RÉMY, Carrières 169 sq., n. 131.
Quia mill. AE 1989: 731 certe in Cappadocia provincia positus est, vide sis de hoc praeside sub
29:040 a.
INCERTI AEVI
28:042 a Num P. Aelius Severianus Maximus (PIR 2 A 260; RE Suppl. I 14 sq., n. 138), ὁ
λαμπρότατος ὑπατικός D. French, Roman, late Roman and Byzantine inscriptions of Ankara.
Ankara 2003, p. 93, n. 7 = AE 2006: 1474, Ancyra, post consulatum Galatiam rexerit, valde dubito. De
eo legato Augusti pro praetore provinciae Arabiae 193/194 v. infra 35:014.
28:047 Axius (PIR 2 A 1686). – Tiberius – Claudius ? – leg. pro pr. CIL III 248 = E. Bosch, Quellen
(1967), p. 50, n. 54, Ancyra. – SHERK 91 sq.; ANRW 976, m.; cf. W. Eck, ZPE 42 (1981) 253 sq.;
RÉMY, Carrières 172, n. 139.
Fortasse idem aut L. Axius Naso (PIR 2 A 1691), procos. Cypri a. 29/30 (infra, 32:6), aut T. Axius qui
in tabulis ceratis (G. Camodeca, TPSulp 26, 3; 12, 3) cum T. Mussidio Polliano (PIR 2 M 756) cos.
suff. est c. a. 44–45.
28:050 Idem est n. 19, supra.
28:054 P. Plotius Romanus (PIR 2 P 515; RE XXI 595 sq., n. 11; DNP 9, 1157 [II 6]). – Commodus –
Elagabalus. – leg. Aug. pr. pr. prov. Arab. item Gal. CIL VI 332 = D. 1135; [… ἡγεμονεύων ὁ
λαμπρό]τατος H. Swoboda – J. Keil – F. Knoll, Denkmäler aus Lykaonien etc. 1 (1935), p. 25, n. 38
= AE 1937: 251 = AC 70 (2001) 107, n. 2 b = AE 2001: 1914, Vasada. – SHERK 75 sq.; RÉMY,
Carrières 160–163, n. 126.
Legatos praetorios ante aetatem Severorum rarissime alteram provinciam regendam accepisse monet
G. Alföldy, Fasti Hisp. (1969), pp. 98–103; cum autem Galatiam provinciam Antonino quodam
imperante rexerit (AE 1937: 251) de Caracalla et Elagabalo agi posse cum plerisque conclusit idem.
Tamen nomina imperatoris Commodi, sc. [M. Aurelius Commodus] Antoninus, integraverunt M.
Christol – X. Loriot, AC, cit., de annis 180–183 cogitantes. – Iuridicus fuit per Aemiliam et Liguriam
haud ante Marcum, tribunus autem plebis haud post Severum Alexandrum.
[28:056] L. Pupius Praesens (PIR 2 P 1087) procurator Neronis imperatoris fuit, quo tempore Q.
Petronius Umber legatus Galatiam regebat (v. supra, n. 14). Hic igitur ei locus non est.
28:059 Fragmentum CIL XIV 2503 ita integravit H.-G. Pflaum, Romanica et occidentalia, ét. déd. à
la mém. de Hiram Peri (1963), pp. 264–269 = AE 1965: 351: [leg. Aug. p]r. pr. prov. G[alatiae
105

iuridic. per Aemiliam et] Ligur. etc., sc. non ante aetatem Marci imperatoris positum. – RÉMY,
Carrières 174, n. 143.
28:063 a ? – ? – ὁ λαμπρότα[τος] ὑπατικός AS 27 (1977) 70, n. 5 = AE 1981: 781, Ancyra.
De munere dubitare licet, item de provincia: de consulari praeside Galatiae cogitavit St. Mitchell, qui
edidit; ob verba τῶν Κυ[π]ρίων de proconsule Cypri J. et L. Robert, Bull. 1978: 488; sed nihil constat.
29. Cappadocia
Litt.: R. K. SHERK, The legates of Galatia from Augustus to Diocletian (v. sub 28. Galatia), pp. 39–59.
– R. K. Sherk, ‘Roman Galatia: The governors from 25 B. C., to A. D. 114’, ANRW II: 7, 2 (1980),
pp. 998–1023 (cit.: ANRW). – B. KREILER, Die Statthalter Kleinasiens unter den Flaviern (1975), pp.
82–97. – D. Magie, Roman rule in Asia Minor (1950), pp. 1596 sq. – G. R. STUMPF, Numismatische
Studien zur Chronologie der römischen Statthalter in Kleinasien (122 v. Chr. – 163 n. Chr.).
Saarbrücken 1991; B. RÉMY, Les fastes sénatoriaux des provinces romaines d’Anatolie au Haut-
Empire (31 avant J.-C. – 284 après J.-C.). Pont–Bithynie etc. Paris 1988, pp. 119–124. – B. RÉMY,
Les carrières sénatoriales dans les provinces romaines d’Anatolie au Haut-Empire (31 av. J. C. – 284
ap. J. C.): Pont–Bithynie etc. Istanbul 1989, pp. 177–232.
1. Procuratores
29:002 C. Iulius Proculus (DNP 6, 40 [II 117]). – Sub Nerone (Pflaum: vers 55). – proc. Nero[nis
Cl]audi Cae[saris] Aug. Germa[nici pr]ovinciae [Capp]adociae et Ciliciae JRS 2 (1912) 99 sq., n. 31
= AE 1914: 128 = Doc. II 267, Antiochia (Pis.); ἐπίτροπος Σεβαστοῦ ἐπαρχείας Καππαδοκίας καὶ
Κιλικίας G. E. Bean, The inscriptions of Side (1965), p. 27, n. 118 = AE 1966: 472, Side. – H.-G.
Pflaum, Carrières I 65 sq., n. 25; cf. idem, Carrières, Suppl. (1982), p. 11, n. 25.
Pleno nomine appellatur in tit. Sidetano. – Fieri posse mihi videtur, ut sub Corbulone (vel Paeto)
Cappadociam et Ciliciam (Campestrem) administraverit, non rexerit. Cf. D. Magie, Roman rule
(1950), p. 1420; tamen vocabulo q. e. ‘gouvernement’ usus est H.-G. Pflaum, l. c.
2. Legati Augusti pro praetore
29:003 Cn. Domitius Corbulo, cos. suff. 39 (PIR 2 D 142; RE Suppl. III 394 sqq., n. 50; DNP 3, 756
sq. [II 11]). – 55/60 (61) et 63/64. – l[e]g. [Neronis Caesari]s Aug. pro pr. JHS 27 (1907) 64, n. 5 =
AE 1907: 181 = Philologus 67 (1908) 5–8 = AE 1908: 130 = D. 9108, Miletopolis; leg. Aug. pro pr.
CIL III 6741 = D. 232; 6742 sq., in Armenia repp. (a. 63 vel 64); dux Plin. nat. 2, 180 (ad a. 59); cf.
etiam Tac. ann. 13, 8 et passim (PIR 2 ). – SHERK 32–34; ANRW 978–985, p; 985 sq., q.; RÉMY,
Carrières 181–185, n. 153.
Quoniam copiis Corbulonis additae sunt cohortes alaeque quae in Cappadocia hiemabant (Tac. ann.
13, 8, 2), procurator provinciae eius ius gladii vix retinuisse potest sed potius rem fiscalem
administravisse. Cf. supra, quae de Proculo procuratore Cappadociae et Ciliciae adnotavi. De hac re
quid putaverint viri docti, vide apud SHERK et D. Magie, Roman rule (1950), pp. 1411 sq., adn. 40. Cf.
etiam quae paullo infra, sub n. 4, adnotavi. (Ea tamen vide sis in LP I, 1984).
29:005 M. Ulpium Traianum, patrem imperatoris (PIR V 574; RE Suppl. X 1032 sqq., n. 1; DNP
12/1, 984 [12]), Cappadociam c. a. 73 (i. e. ante legationem Syriae) rexisse proposuit R. Syme, Tacitus
(1958), p. 31, adn. 1; cf. autem OpRom 15 (1985) 136–138, n. 22 (ad tit. Milesium); adde quod
Cappadocia a. 75/76 etiamtum una sola legione praedita (v. infra, sub n. 6) etiam c. a. 73 provincia
praetoria fuisse videtur.
29:006 Cn. Pompeius Collega, cos. suff. 71 (PIR 2 P 600; RE XXI 2269 sq., n. 74; DNP 10, 111 [II
6]). – A. 76 (ante Kal. Iul.). – leg. Aug. pro pr. CIL III 303 (cf. add. p. 975) = Bull. Acad. Belg. 1905:
201 sq. = D. 8904, Ararauca Armeniae min. (a. 76, ante Kal. Iul.); πρεσβευτὴς vel πρεσ. αὐτοκρά.
nummi Ancyranorum SNG, Samml. v. Aulock, fasc. 14 (1967), tab. 211, n. 6130, cf. R. Münsterberg,
Beamtennamen (1914), p. 173; F. Imhoof-Blumer, Griech. Münzen (1890), p. 753, sub n. 760; RPC II
1618; (ἐπἰ …) nummi Pessinuntiorum F. Imhoof-Blumer, o. c., p. 753, n. 760; RPC II 1627. Cf.
etiam CIL III 6817 = D. 998, Antiochia (Pis.). – SHERK 42; ANRW 998 sq., a; KREILER 82–84;
RÉMY, Carrières 187 sq., n. 155.
106

29:007 M. Hirrius Fronto Neratius Pansa (PIR 2 N 56; RE XVI 2545 sq., n. 10; RE Suppl. XIV 283
sqq., n. 10; DNP 8, 844 [II 2]). – A. 79 (ante d. 23 m. Iun., quo decessit Vespasianus; STUMPF 77/80,
v. infra). – leg. pr. pr. im[p. Caesaris Vespasiani Aug. pro]vinciae Ca[ppadociae Galatiae Armeniae
minoris ?] Acta V th Congr., Cambridge 1967 (1971), pp. 235–240 = JRS 58 (1968) 170–175 = AE
1968: 145, Saepinum; πρεσβευτὴς καὶ ἀν[τι]στράτηγος τοῦ Σεβαστοῦ BCH 7 (1883) 128–130, n.
3 = IGR III 125 = W. M. Ramsay, Social basis (1941), pp. 115–118, n. 104 = AS 18 (1968) 94 sq., n.
1, 01 = F. Baz, Inschr. v. Komana (2007), pp. 101–103, Comana; cf. G. Perrot – E. Guillaume – J.
Delbet, Exploration archéol. de la Galatie et de la Bithynie I (1862), pp. 209–211, n. 106 = IGR III
223, Pessinus (ἐπὶ …; a. 79 ante mortem Vespasiani); πρεσβευ. αὐτ. nummi Ancyranorum SNG,
Samml. v. Aulock, fasc. 14 (1967), tab. 211, n. 6131; RPC II 1619; πρεσβευτὴς vel πρεσβευ. nummi
communis Galatiae RPC II 1614–17; Caesariensium SNG, Samml. v. Aulock, fasc. 14 (1967), tab.
218, n. 6366; ib., Dan. Nat. Mus., fasc. 34 (1956), tab. 6, n. 190; RPC II 1674–82 (a. 78/79); cf. etiam
RPC II 1689. – SHERK 42 sq.; ANRW 999–1001, b; KREILER 84–86; RÉMY, Carrières 188–190, n.
156.
Videtur ante legationem Cappadociae – Galatiae fuisse leg. pr. [praet. imp. Caes. Vespasiani Aug.
exerci]tus qui in A[rmeniam maiorem ? missus est] (AE 1968: 145, cf. supra) haud aliter ac Corbulo et
Paetus (nn. 3 et 4, supra), cf. H. Halfmann, EA 8 (1986) 39–50. – STUMPF 222 sq. de annis 77/80
cogitavit, quia (a) nummi eius Caesareae etiam decimo Vespasiani anno (m. Nov. a. 77/78) cusi sint,
(b) nummi communis Galatiae Titum imperatorem (post 23.VI.79) exhibeant (cf. PIR 2 N 56). Tamen
etiam aestate a. 78 in provinciam mitti potuit.
29:009 A. Caesennius Gallus (PIR 2 C 170; RE III 1306 sq., n. 4; RE Suppl. I 269, n. 4; DNP 2, 927
[2]). – 80/82. – leg. Aug. pro pr. CIL III 12218 (cf. JRS 6, 1916, 132) = Doc. III 117, mill. viae Derbe
– Lystra (1.VII.80–30.VI.81); leg. pro pr. CIL III 318 = D. 263, mill. viae Ancyra – Dorylaeum
(item); leg. pr. pr. CIL III 312 = D. 268 = ÖJh 30 (1937), Beibl. 20, n. 18 = E. Bosch, Quellen (1967),
p. 67, n. 68 = D. French, Roman roads 1 (1981), p. 69, n. 39 (B), Ancyra (mill. a. 82); leg. Aug. pro pr.
ZPE 43 (1981) 150 sq., n. 3 = AE 1986: 648, prope Sinopen (mill. a. 82); D. French, o. c. 71, n. 39
(G), prope Ancyram, meridiem versus (mill. a. 82); D. French, o. c. 83, n. 48 (C), ib. (mill. a. 82); CIL
III 14184 48 = ÖJh 30 (1937), Beibl. 19 sq., n. 16 = AE 1937: 90 = E. Bosch, o. c. 67, n. 69 = D.
French, o. c. 76 sq., n. 43 (A), ib. (mill. a. 82); cf. AS 4 (1954) 115 sq., n. 8 = AE 1955: 7; ἐπὶ …
nummi Caesariensium (cf. eos qui in PIR 2 enumerantur) SNG, Samml. v. Aulock, fasc. 14 (1967), tab.
218, n. 6368; RPC II 1684. 1690 sq.; cf. E. A. Sydenham, The coinage of Caesarea in Cappadocia
(1933), p. 49, n. 119 (a. 81). Cf. etiam JRS 64 (1974) 172 sq., n. 8 = AE 1975: 809. – SHERK 46–48;
ANRW 1004–1006; KREILER 86–88; RÉMY, Carrières 190–192, n. 157.
Constat primo Titum et Domitianum, deinde solum Domitianum per nostrum vias provinciarum
Galatiae Cappadociae Ponti Pisidiae Paphlagoniae Lycaoniae Armeniae minoris stravisse.
29:010 L. Iulius Proculeianus (PIR 2 vol. IV: 3, p. 369, n. 489 a; RE Suppl. XII 507, n. 410 a). – 79–
81. – πρεσβευτὴς αὐτ[ο]κράτορος Τίτου Καίσαρο[ς] Σεβαστο[ῦ] Ο˛ὐ˛ε¸σπ˛˛α˛σ˛ι¸αν˛[οῦ
…] AS 14
(1964) 163 sq., n. I (cf. p. 168)) = AE 1964: 4 = AS 18 (1968) 96, n. 1.02 = F. Baz, Inschr. v. Komana
(2007), pp. 103 sq., n. 62, Comana. – ANRW 1006, e; cf. KREILER 88; RÉMY, Carrières 251 sq., n.
204.
Videtur sub Caesennio Gallo consulari eodem munere functus esse quo sub Neratio Pansa Ti. Iulius
Celsus Polemaeanus (cf. supra, n. 8).
29:011 C. Antius A. Iulius Quadratus, cos suff. 94; II 105 (PIR 2 I 507; RE I 2564 sq., n. 10; RE
Suppl. I 95, n. 10; cf. RE X 787, n. 425; DNP 6, 40 [II 119]). – Sub Domitiano (haud post a. 84, ut
videtur). – πρεσβευτὴς Σεβαστοῦ ἐπαρχείας … Καππαδοκίας Γαλατίας Φρυγίας Λυκαονίας
Παφλαγονίας Ἀρμενίας μεικρᾶς 32 (AE 1929: 98), Miletus; 39 (Inschr. v. Ephesos VII: 1, 3033),
Ephesus; 31 (D. 8819 a), Ephesus; πρεσβευτὴς καὶ ἀντιστράτηγ[ος (sic!) Σεβαστοῦ ἐ]παρχείας
Καππαδοκίας Γαλατ[ίας Φρυγίας Λυ]καονίας Παφλαγονίας Ἀρμενία˛[ς μεικρᾶς] 38 (Inschr.
v. Ephesos III 614 = AE 1982: 873), Ephesus; [πρεσβευτὴς] Σεβαστοῦ ἐπ[αρχ]ε[ίας
Καππαδοκίας] Γαλατίας Φρυγίας [Πισιδίας Ἀντι]οχίας (!) Ἀρμενίας μ[ικρᾶς] Inschr. v.
Pergamon 2 (1895), n. 451 = IGR III 320, Pergamum; πρεσβευτὴς αὐτοκράτορος Δομιτιανοῦ
Καίσαρος Σεβαστοῦ (nondum Γερμανικοῦ) ἐπαρχειῶν Καππαδοκίας καὶ Γαλατίας AM 37
(1912) 297 sq., n. 23 = AE 1913: 182 = IGR IV 1686, Pergamum; π[ρεσβευτὴς καὶ
107

ἀντι]στράτηγ[ος Σεβαστοῦ ἐπαρχείας] Καππα[δοκικῆς] 33 (AE 1966: 463), Side; πρεσβευτὴς
Σεβαστοῦ ἐπαρχείας Καππαδοκικῆς 30 (D. 8819), Pergamum; 35 (IGR IV 375), ib.; πρεσβευτὴς
τοῦ Σεβαστοῦ ἐπαρχείας Καππαδοκικῆς 34 (IGR IV 275), Elaea; CIG III 4238 d = IGR III 550 =
TAM II 566, Tlos; πρεσβευτὴς Σεβαστο[ῦ] ἐπαρχίας Καππαδοκίας 37 (IGR IV 385), Pergamum;
AM 29 (1904) 175 sq.; 36 (IGR IV 383), ib. Fragmenta minima non attuli. – SHERK 48–50; ANRW
1007–1011, f; cf. RÉMY, Carrières 64–67, n. 49.
Eodem munere praetorio quo Ti. Iulius Celsus Polemaeanus et L. Iulius Proculeianus (supra, nn. 8. 10)
functus esse videtur.
29:013 Ti. Iulius Candidus Marius Celsus, cos. suff. 86, II 105 (PIR 2 I 241; RE X 539 sqq., n. 166;
RE Suppl. XIV 207, n. 166; DNP 6, 31 [II 38]). – 87–92 (89–92, v. infra). – [l]e[g.] Aug. pro [pr.]
CIL III 250 = Doc. III 319, Ancyra. – SHERK 52 sq.; ANRW 1011 sq., g. – KREILER 90 sq., RÉMY,
Carrières 192–194, n. 158.
Haud ante a. 89, quippe a. 88 magister fratrum Arvalium in annum 89 designatus, R. Syme, Some
Arval Brethren, Oxford 1978, pp. 27 sq.
29:014 L. Antistius Rusticus, cos. suff. 90 (PIR 2 A 765; RE Suppl. VI 7, n. 41). – 90–93 (94?). – cos.
leg. imp. Caes. ⟦Domitiani⟧ Aug. ⟦Germanici⟧ pro pr. provinciarum Capp. Galat. Ponti Pisid. Paphl.
Arm. min. Lyca. … (in col. II) leg. imp. Ca[es]aris Domitiani Aug. Germ. pro pr. 27 (AE 1925: 126,
cf. etiam AS 47, 1997, 196–200, cum versione Germanica), Antiochia (Pis.). – SHERK 51 sq., ANRW
1012–14, h; KREILER 91–95; RÉMY, Carrières 194 sq., n. 159.
In provincia decessit paullo ante quam Martialis librum nonum edidit (a. 94), Mart. 9, 30, 1 sq.
29:014 a ? – A. 94. – RGZM 7 = AE 2004: 1920 (fragm. dipl. mil. V–VIII.94).
De L. Antistio Rustico, qui praecedit, cogitavit Barbara Pferdehirt ad dipl.
29:015 T. Pomponius Bassus, cos. suff. 94 (PIR 2 P 705; RE XXI 2336 sqq., n. 39; DNP 10, 122 [II
7]). – 95/100 (94/100?). – leg. Aug. pro pr. CIL III 6896, Amasea (a. 100); CIL III 6897 = D. 5840,
mill. viae Gangris – Amaseam; CIL III 14184 23 , (mill.) a Neocaesarea m. p. c. 26; CIL III 14184 44. 45 ,
mill. viae Tavio–Amaseam; (per eum) leg. pro praetore CIL III 14184 55. 56. 57 necnon AS 4 (1954) 115–
120, nn. 8 (= Doc. IV 417). 9. 19; Acta XII Congressus …, Barcelona 2007, pp. 1409–11, n. 1 (a. 97),
mill. viae Ancyra–Tavium; CIL III 309 (mill.); 6899 = IM 53 (2003) 162–164, n. A1 = AE 2003: 1708
(mill. a. 97); D. French, Roman roads and milestones in Asia minor. II. Oxford 1988, n.107 = Id.,
Roman, late Roman and Byzantine inscriptions of Ankara. Ankara 2003, p. 186, n. 73 = AE 2006:
1483, mill. viae Amasea – Tavium (a. 98); leg. A[ug. pr. pr.] … πρ¸ε¸σ¸. [ἀντ.] EA 41 (2008) 126, n. 1
(tit. 2), mill. viae Caesarea – Melitenam (18.IX–31.XII.96); cf. CIL III 6941 = IGR III 131 = EA 41
(2008) 126 sq., ib.; BSAF 1903: 193, n. IV = AE 1903: 261; πρεσβευτὴς vel πρεσβευ. vel πρεσ.
nummi (vide eos qui in PIR 2 enumerantur) Caesariensium cf. RPC II 1685. 1687 sq. (a. 94–95),
Tyanensium; πρεσβευ. ἀντιστρατ. vel πρεσβευ. ἀν. nummi Ancyranorum; (ἐπὶ …) nummi
Caesariensium et communis Galatiae. – SHERK 53 sq.; ANRW 1014–16, i; KREILER 95–97; RÉMY,
Carrières 195–197, n. 160; cf. P. R. Franke, Chiron 9 (1979) 381 sq.
De annis imperatorum, quomodo in Cappadocia computati sint, vide LP I (1984), col. 267.
29:016 Q. Orfitasius Aufidius Umbrus (Umber) (PIR 2 A 1395; RE Suppl. VI 18, n. 44 a; DNP 2, 271
[II 8]). – 101/102. – leg. Aug. pro pr. AS 28 (1978) 93–96 = AE 1979: 620 = Inscr. Sultan Daği 1, p.
116, n. 632, Neapolis (Pisid., nunc Fele; a. 101–102); (ἐπὶ …) nummi Neocaesariensium apud F.
Imhoof-Blumer, Kleinas. Münzen 2 (1902), pp. 499 sq., n. 1, cf. W. H. Waddington, Recueil I 2 (1925),
p. 119, n. 7 a (a. 100–101); Caesariensium apud P. R. Franke, Chiron 9 (1979) 378, n. 3 (a. 102–103);
πρεσβευ. καὶ ἀντιστρά. τοῦ Σεβαστοῦ nummi Neocaesariensium apud W. H. Waddington, l. c., n.
7 b (a. 101–102); R. Münsterberg, Beamtennamen (1914), p. 60, cf. NZ 14 (1921) 130. – SHERK 54
sq.; ANRW 1016 sq., k; RÉMY, Carrières 197 sq., n. 161.
29:017 P. Calvisius Ruso Iulius Frontinus, cos. suff. 79 (si is est: PIR 2 C 350; RE III 1411, n. 10;
DNP 2, 952 [4]). – 105/106. – [leg.] pro pr. imp. Nervae Tra[iani Augusti Ge]rm. Dac. 25 (AE 1914:
267), Antiochia (Pis.); (per eum) leg. suum MAMA VII 193 = Inscr. Sultan Daği 48, Philomelium
(mill., a. 105?); πρεσβευτής nummus Cybistrensium SNG, Samml. v. Aulock, fasc. 14 (1967), tab.
223, n. 6535 (a. 104–105); ἐπὶ τ˛ῆς ἡγεμονίας … Studies in the history and art of the eastern
provinces of the Roman empire (1906), p. 162, n. 18 = AE 1907: 54 = MAMA VIII 211, Cana; (ἐπὶ
108

…) nummi Sebastopolitanorum apud W. H. Waddington, Recueil I 2 (1925), p. 141, n. 1 (a. 106–107);
STUMPF 282 sq., n. 579; πρεσβευτής nummi Cybistrensium BMCat. Galatia etc., p. 95, n. 1 (cf. F.
Imhoof-Blumer, Kleinas. Münzen 2 (1902), p. 530, n. 12); STUMPF n. 577, a. 104–105. – SHERK 55
sq.; ANRW 1017–1020, l; RÉMY, Carrières 198–203, n. 162.
Pro certo habendum videtur non de cos. a. 79 agi sed de fratre eius minore (Syme) vel de filio eius (di
Vita-Evrard), cf. ad 26:79, supra.
29:021 L. Catilius Severus Iulianus Claudius Reginus, cos. suff. 110, II ord. 120 (PIR 2 C 558; RE II
2083, n. 40 cum Suppl. III 178; RE III 1788 sq., n. 4 cum Suppl. I 279 et VI 22; DNP 2, 1031 [3]). –
114–115. – [l]eg. Aug. pr[o] pr. Arm[eniae m]aiori[s e]t m[inoris] et Ca[p]padoci[ae] 53 (AE 1913:
239), Thysdrus; leg. Aug. pro p[r.] … provinciae Cappad[ociae] et Armeniae maior. et minor. CIL X
8291 = D. 1041, Antium. Cf. nummum Sebastenorum apud STUMPF 286 sq., n. 585 (a. 114/115). Cf.
etiam JRS 64 (1974) 171 sq., n. 7 = AE 1975: 820, Zimara (si eius est). – RÉMY, Carrières 206–208,
n. 165.
29:023 M. Statorius Secundus, cos. suff. 121 (PIR 2 S 891; RE Suppl. XIV 746, n. 3 a; DNP 11, 930).
– C. a. 127. – ὑπατικός IGR III 110 (post apographum Fr. Cumont, cf. Stud. Pont. 2, 1906, pp. 203.
208) = Byzantion 36 (1966) 473–475, n. 3 = AE 1968: 504, prope Sebastopolim; (ἐπὶ …) nummus
Caesariensium apud E. A. Sydenham, The coinage of Caesarea in Cappadocia (1933), p. 73, n. 239,
melius lectus Byzantion 36 (1966) 485–487, adn. 5 (a. 126/127 an 127/128?). Ad nostrum ib. (pp. 485
sq., adn. 6) refertur etiam nummus Coll. Wadd. (1898), p. 403, n. 6766. Vide etiam STUMPF 588,
quocum tamen concedendum est de Secundo alio ac Statorio Secundo in nummis agi posse. – RÉMY,
Carrières 211, n. 167.
De annis imperatorum in nummis Cappadociae computandis, v. supra, sub T. Pomponio Basso (n. 15),
de praenomine v. RE.
29:024 T. Prifernius Paetus Rosianus Geminus Laecanius Bassus [?Fron]to (PIR 2 P 938; RE XXII
1968 sq., n. [4]; RE Suppl. XV 444, n. [4] ; DNP 10, 325 [II 4]). – A. 129. – leg. Aug. pr. pr. ZPE 27
(1977) 247–249 = AE 1976: 675, Colonia Archelais; [leg. divi Hadriani prov. Cappad]ociae Isauriae
Lycao[niae Arm]enia[e mi]noris Po[nti - - - pl]urium nationum Usi e abusi, pp. 16 sq. = AE 2003:
579, Monteleone Sabino. – RÉMY, Carrières 211–213, n. 168.
Nomina ei fuisse T. Prifernio Sex. f. Quir. Paeto Rosiano Gemino Laecanio Basso indicat tit. Patrensis
A. Rizakis, Achaïe II. La cité de Patras, p. 118 cum tab. VII. Addidit [Fron?]toni M. G. Granino
Cecere, Usi e abusi, p. 15 cum adn. 37.
29:025 L. (?) Flavius Arrianus (PIR 2 F 219; RE II 1230 sqq., n. 9; RE Suppl. XIV 120, n. 44; DNP 2,
28–30 Arrianos [2] von Nikomedeia). – 132/137. – πρεσβευτὴς καὶ ἀντιστράτηγος τοῦ Σεβαστοῦ
in: ῾Ελλην. φιλολ. συλλ. Κωνσταντινοπ. 7 (1872–73) 4 = IGR III 111 = D. 8801, Sebastopolis (a.
137); ὁ τῆς Καππαδοκίας ἄρχων Dio 69, 15, 1; leg. [Aug. pr. pr.] Acta Soc. arch. et hist.
Odessitanae 1904 (p. 4 sep., quod non vidi) = AE 1905: 175; [πρεσ]βευτὴς [αὐτοκράτορος]
Καί[σα]ρος Τραια[νοῦ ῾Αδρ]ι[ανοῦ Σ]εβα[σ]τοῦ ἀντιστ[ράτηγ]ος ἐπαρχ[είας
Καππαδ]οκ[ίας] Corinth VIII: 3, 124 = GRBS 8 (1967) 279 sq. = Bull. 1968: 253 = AE 1968: 473 =
SEG 31 (1981) 285, Corinthus; πρεσ. καὶ ἀντιστρ. τοῦ Σεβαστοῦ ὁ εὐσεβέστατος καὶ
δικαιότατος ἡγεμών F. Baz, Inschr. v. Komana (2007), pp. 104–107, n. 63, cf. Id., ZPE 163 (2008)
123–127. Nescio an etiam in tit. musei Kirșehir inv. 86.19 a D. H. French EA 28 (1997) 118 sq., n. 4 =
AE 1997: 1523 edito nominatus fuerit, quamquam litteras partim valde detritas [Φ]λ˛α˛ουίου
Α˛ἰ¸λ˛ι¸α˛ν˛οῦ ὑπ˛ατ¸ικοῦ legit French. – RÉMY, Carrières 213–217, n. 169.
Cappadociam regens quo anno Cotys rex Bospori mortuus est (131–132) Pontum Euxinum
circumnavigavit (Arr. Peripl. M. Eux. 17, 3). Eum anno ante, vix postea, provinciam adiisse iudicat
W. Eck, Chiron 13 (1983) 169, adn. 405. – De vita et moribus Flavii Arriani egit R. Syme, HSPh 86
(1982) 181–211.
29:026 L. Burbuleius Optatus Ligarianus, cos. suff. 135 (PIR 2 B 174; RE III 1060, n. 2; DNP 2, 854).
– A. 138 (138/139?). – leg. eiusdem (i. e. imperat. Antonini Aug. Pii) et divi Hadriani pro pr. prov.
Cappad. CIL X 6006 = D. 1066, Minturnae. – W. Hüttl, Pius 2 (1933), p. 68, n. 1. – Cf. RÉMY,
Carrières 92 sq., n. 69.
Nummum musei Constantinopolitani ([ἐπὶ] Λ˛ι¸γαριανοῦ πρ[εσβ.?] nondum publici iuris factum),
109

quo probetur Ligarianum anno secundo Pii imperatoris (138–139) Cappadociam rexisse, attulit T. B.
Mitford, Byzantion 36 (1966) 486, adn. 1.
Annus consulatus diplomate RMD IV 251 innotuit.
29:027 L. Aemilius Carus (PIR 2 A 338; RE I 548 sq., n. 38; DNP 1, 183 [II 2]). – Sub Pio (post a.
143). – co[s.] leg. Aug. pr. pr. provinciae Cappadociae CIL VI 1333 (cf. add. p. 4682) = D. 1077. –
W. Hüttl, Pius 2 (1933), p. 68 sq., n. 2; RÉMY, Carrières 217–219, n. 170.
29:028 M. Cassius Apollinaris, cos. suff. 150 (PIR 2 C 484; RE III 1681, n. 25), e cuius officio
beneficiarius nominatur, IGR III 130 = EA 28 (1997) 119 sq., n. 5 = AE 1997: 1524 = Inschr. gr.
Städte aus Kleinas. 55: 1, Tyana I, pp. 229 sq., n. 56, Tyana, praeses provinciae Cappadociae fuisse
videtur (haud multo post a. 150). – W. Hüttl, Pius 2 (1933), pp. 69 sq., n. 3; RÉMY, Carrières 219, n.
171.
[Sec]undum quendam Pio imperante praesidem Cappadociae fuisse e nummo Caesariensium, Coll.
Wadd. (1898), p. 403, n. 6766, conclusit E. Groag, PhW 53 (1933) 1382, sed vide supra, sub Statorio
Secundo (n. 23).
29:029 M. Sedatius Severianus Iulius Acer Metilius Nepos Rufinus Ti. Rutilianus Censor, cos. suff.
153 (PIR 2 S 306; RE II A 1006 sqq., n. 1; DNP 11, 317). – A. 161. – πρεσβευτὴς Σεβα[στοῦ
ἀντιστρά]τηγος IGR III 113, Sebastopolis (sub Pio); πρεσβευτὴς καὶ ἀντιστράτηγος τῶν
Σε[β]αστῶν Studia Pontica 3 (1910), pp. 244 sq., n. 271, Zela (sub Marco); cf. Fronto, princ. hist.
208 N; Dio 71, 2, 1; Lucian. Alex. 27; id., quom. hist. 21. 26. – W. Hüttl., Pius 2 (1933), p. 70, n. 4.
Tit. IGR III 113 denuo ed. T. B. Mitford, ZPE 87 (1991) 196, n. 9 = AE 1991: 1482, in ultimo v. (11)
annum aerae Sebastopolitanae ρνς΄ (156 = a. p. Chr. n. 153/154) integrans, tamen haud dissimulans
sibi legationem provinciae annorum c. 7 (154/161) sub Pio longiorem videri. – RÉMY, Carrières 219–
222, n. 172.
29:030 M. Statius Priscus Licinius Italicus, cos. ord. 159 (PIR 2 S 880; RE III A 2218 sqq., n. 18; DNP
11, 928 sq. [II 3]). – A. 163. – leg. Augustorum pr. pr. prov. Cappadociae CIL VI 1523 (cf. add. p.
4709) = D. 1092; (funct. ex[pedi]t. orientali sub St[at. Pri]sco) 87 (D. 2311), Troesmis; cf. SHA, v.
Marci 9, 1 (ad a. 163); v. Veri 7, 1. – RÉMY, Carrières 222–224, n. 173.
Laterculum praesidum Cappadociae (198–253) composuit D. H. French, in: Labor omnibus unus.
[Festschr. G. Walser. Historia Einzelschr. 60.] Stuttgart 1989, pp. 43 sq.
29:035 C. Arrius Antoninus (PIR 2 A 1088, cf. vol. II, p. XV; RE II 1255 sq., n. 13; DNP 2, 31 [II 2]).
– 175/176. – preses p(rovinciae) Izvestija Imp. arkheol. komisii 33 (1909) 1 = AE 1910: 161 = D.
9117 = Nouv. arch. d. miss. scient. 19 (1911) 2, 65–67, n. 3, Caenopolis (haud post a. 175); (ἐπὶ …)
CIG III 4168 = REG 8 (1895) 85, n. 27 = IGR III 100 = Studia Pontica 3 (1910), pp. 119 sq., n. 97,
Amasea (haud ante m. Nov. a. 176); cf. etiam BCH 7 (1883) 320 sq., n. 49 = IGR III 129 = Inschr. gr.
Städte aus Kleinas. 55: 1, Tyana I, pp. 217 sq., n. 41, Tyana. – RÉMY, Carrières 227–232, n. 176.
29:037 C. Iulius Flaccus Aelianus (PIR 2 I 311; RE X 588, n. 233). – A. 198. – le[g.] pr. pr. CIL III
6904. 6907. 6911. 6922. 6950 (= F. Baz, Inschr. v. Komana (2007), pp. 90 sq., n. 37). 12178. 12186.
12197 (= F. Baz, pp. 71 sq., n. 21). 12203 sq. (= F. Baz, pp. 79–82, nn. 28 sq.); cf. etiam 6927. 6929.
12171. 12179; MUB 3: 1 (1908) 458 sq., n. 27, mill. viae Melitena – Comana cuncta; EA 8 (1986)
77–80 = AE 1986: 664 sq., mill. duo prope Amaseam repp.; Anatolia antiqua 2 (1993) 159–161 = AE
1993: 1563, mill. a. 198, in regione Neocaesariensi rep. – RÉMY, Carrières 233 sq., n. 178.
Vix ad eum pertinet CIL III 6910. Non pauca milliaria Septimium Severum trib. pot. VI exhibent, e. g.
CIL III 12178. 12186. 12197 et AE 1993: 1563.
[29:037 a] Catius Clemens vel Clement[inus]. – 217–218. – [leg. Aug. pr.] pr. pr(aeses) provincia[e]
CIL III 6924 = EA 41 (2008) 129, mill. viae Caesarea – Melitenam.
D. H. French, EA cit., ita lectionem a Sterrett factam ita corrigere voluit, ut litteras ANI[-]ONO (i. e.
Ant. [Gordi]ono [sic!] secundum P. W. Townsend, CPh 50, 1955, 41 sq.) Ant[on]ino (sc.
⟦Diadumeniano⟧) interpretaretur, ita milliarium ad a. 217–218 transferens. Sed ut ipse concedit (p.
130), ”the uncertainties of the proposal cannot be overlooked.” Sex. Catius Clementinus Priscillianus,
consul a. 230 (cf. n. 45, infra) certus est; Catius Clemens (vel Clementinus), Priscilliano (secundum
110

French) c. 20 annis senior, ad tempus omnino ignotus est, quare cum Townsend eum haud diversum ac
cos. a. 230 putare velim.
29:039 M. Munatius Sulla Cerialis, cos. ord. 215 (PIR 2 M 735; RE XVI 555 sq., n. 40; DNP 8, 472 [II
8]). – 218/219? (sub Macrino et Elagabalo). – le[g.] Aug˛¸.
[pro praetore] AS 8 (1958) 234 = AE 1960:
36 (a. 217–218); ὁ τῆς Καππαδοκίας ἄρξας (καίπερ ἀπηλλαγμένος ἐξ αὐτῆς sc. ab Elagabalo)
Dio 79, 4, 5 (a. 219). – RÉMY, Carrières 236, n. 182.
Pace Dionis veri similius est Elagabalum eum iam a. 218 (post mortem Macrini et filii) legatione
privavisse.
29:040 M. Ulp(ius) Ofellius Theodorus (PIR V 560; RE Suppl. XIV 942, n. 44; DNP 8, 1118 [3]). –
219–221. – leg. Aug. pr. pr. CIL III 6903 = 12163. III 6912. 6918. 6930.12174. 12191 (cf. etiam
12190 b), mill. viae Caesarea – Melitenam. – RÉMY, Carrières 236, n. 183.
29:040 a Aurelius Basileus (PIR 2 A 1465; RE Suppl. I 230 ad n. 67). – 221/222. – praeses provinc.
Festschrift Walser, p. 39 = AE 1989: 731 = CCG 4 (1993) 209–213 = AE 1993: 1565, mill. viae
Caesarea – Sebastam ducentis (a. 221); [l]eg. Aug. pr. pr. CIL III 14184 42 , mill. viae Tavio –
Amaseam ducentis (a. 222). – SHERK 83 sq.; cf. 28:40, supra.
Quia mill. AE 1989: 731 certe in Cappadocia provincia positus sit, etiam locum mill. CIL III 14184 42
eo tempore intra fines Cappadociae fuisse probabiliter conclusit D. H. French, Festschr. cit. Mill. illud
et Elagabalum et Severum Alexandrum memorat, hoc autem solum Severum Alexandrum, ita ut
Aurelius Basileus a. 222 sub utroque imperatore Cappadociam rexisse possit. – Idem non est Aurelius
Basileus praefectus Aegypti sub Gordiano III, cf. H.–G. Pflaum, Historia 4 (1955) 121.
29:041 Asinius Lepidus (RE Suppl. XIV 62, n. 17 b; DNP 2, 84 [II 6]). – A. 222 (? certe ante a. 226).
– leg. Aug. pr. pr. praeses provinc. Capp. Boll. Ist. Arch. St. Arte 8 (1938) 32 sq. = AE 1941: 163 =
D. H. French, Milestones (1988), p. 308, n. 861 = Inschr. gr. Städte aus Kleinas. 55: 1, Tyana I, pp.
224 sq., n. 51, mill. viae Tyanis – Faustinopolim ducentis. – RÉMY, Carrières 236 sq., n. 184.
29:041 a P. Alfius Avitus (PIR 2 A 440, cf. 531? DNP 12/2, 888 [4a]). – 224–225. – πρεσβ. καὶ
ἀντιστρ. τοῦ Σεβ. IX Araştirma Sonuçlari Toplantısı (1991), pp. 12–14 (non vidi) = SEG 41 (1991)
1108 bis.
29:042 Aradius Paternus (RE Suppl. XIV 54, n. 1 a). – A. 231. – leg. Aug. praes. prov. AS 14 (1964)
164 = AE 1964: 5 = Inschr. gr. Städte aus Kleinas. 55: 1, Tyana I, pp. 289 sq., n. 133, mill. viae Tarsis
ad portas Ciliciae ducentis. – RÉMY, Carrières 238, n. 186.
Aut praedecessor aut successor Proculeiani qui sequitur.
29:043 Q. Iul(ius) Proculeianus (PIR 2 I 490; RE X 783, n. 411). – Sub Severo Alexandro. – leg. pr.
pr. CRAI 1905: 347. 348 = AE 1905: 132. 133, prope Zelam; AS 10 (1960) 133 = AE 1961: 25, Zela;
leg. Aug. pr. [pr.] EA 5 (1985) 147 sq. = AE 1986: 690 (cf. AE 1990: 982), mill. viae Caesarea –
Melitenam ducentis prope Arabissum rep. – RÉMY, Carrières 237 sq., n. 185.
29:044 Licinius Serenianus (PIR 2 L 245; RE XIII 459, n. 157). – Sub Maximino (prioribus annis). –
leg. Aug. pr. pr. CIL III 6932. 6945 (= F. Baz, Inschr. v. Komana [2007], pp. 62 sq., n. 9). 12195, mill.
viae Melitena – Comana ducentis; K. Bittel, Beobachtungen … im östlichen Galatien (1985), p. 24 =
AE 1985: 813; eiusdem (nominibus erasis vel omnino non positis) etiam CIL III 6951 (= F. Baz, pp.
91–93, n. 40). 6952 (= F. Baz, pp. 88 sq., n. 36). 12170 esse videntur; idem etiam Serenianus qui tunc
(c. a. 235) fuit in nostra provincia praeses, acerbus et dirus persecutor Cypr. ep. 75, 10 (CSEL 3: 2, p.
816) in epistula Firmiliani episcopi Caesariensis Cappadociae. – RÉMY, Carrières 238 sq., n. 187.
Eum iam a Severo Alexandro provinciam accepisse arbitratur D. H. French, EA 41 (2008) 131, tit.
CIL III 6951 nisus, bis inscripto (sc. sub Severo Alexandro et Maximino).
29:044 a Cl(audius) [A]udianus sive Cl[a]udianus. – Sub Maximino. – praeses provinc. Türk
Arkeoloji Dergesi 30 (1992) 210 (non vidi) = AE 1992: 1675 a, mill. prope Amaseam rep.
29:045 Sex. Catius Clementinus Priscillianus, cos. ord. 230 (PIR 2 C 564; RE III 1793, n. 7; DNP 2,
1032 [II 4]). – 236–238 (?) – [leg. Aug. p]r. [p]r. provincia[e] CIL III 6924, mill. Cappadociae. –
RÉMY, Carrières 239, n. 188.
P. W. Townsend nomina M. Antonii Gordiani nobilissimi Caesaris quam C. Iulii Veri Maximi in titulo
111

estituere maluit (CPh 50, 1955, 41 sq.), contra E. Groag (PIR 2 ). – De tit. CIL III 6924 a D. H. French
retractato v. supra, sub n. 40 a.
29:046 Cuspidius Flaminius Severus (PIR 2 C 1633; RE IV 1894 sq., n. 2). – 238/239. – legatus
propraetor CIL III 6913. 6936. 6953 = 12210 (= F. Baz, Inschr. v. Komana (2007), pp. 85 sq. n. 34);
12176. 12198 = F. Baz, pp. 74 sq., n. 23 (cf. etiam 12180); EA 41 (2008) 135–137; leg. et pr. praetor
CIL III 6934; [leg. A]ug. [...] CIL III 12168; le[g. Aug. pr. pr.] D. French, Roman roads and
milestones in Asia minor. II. Oxford 1988, p. 311, n. 869 (cf. Id., vol. I, 1981, p. 91, n. 60 [C], ubi cett.
edd.) = Inschr. gr. Städte aus Kleinas. 55: 1, Tyana I, p. 283, n. 126 = AE 2000: 1479, Porsuk (a. 239).
– RÉMY, Carrières 240 sq., n. 189.
N. B.: In titulis scriptum est per Cuspidium Flaminium Severum legatum pro praetorem vel sim. –
CIL III 6934. 12210 a. 238 Gordiano Caesare positi sunt.
29:047 Antonius Memmius Hiero (PIR 2 A 851; RE I 2633, n. 75, cf. 76; RE Suppl. XII 88 sq., nn. 75
sq.). – Sub Philippo (et ante et post filium Caesarem factum, sed ante filium Augustum factum). – v. c.
leg. Aug. pr. pr. CIL III 6955 (= F. Baz, Inschr. v. Komana (2007), pp. 86–88, n. 35). 12212 (v. c. et
alibi integrantur); leg. Aug. pr. pr. CIL III 6914. 12192. 12199 = F. Baz, pp. 75 sq., n. 24; le[g. Aug.
pro prae]to[re] CIL III 12206 = F. Baz, pp. 82 sq., n. 31; [leg.] Aug. […?] CIL III 12165, cf. etiam
12181; [v. c. l]eg. Augg. pr. [pr.] CIL III 6946 = F. Baz, pp. 63–65, n. 10 (cf. etiam 6915. 6941 sq.
6947 = F. Baz, pp. 66–68, n. 12), milliaria sunt Cappadociae. – RÉMY, Carrières 242 sq., n. 191.
INCERTI AEVI
29:053 T. Clodius Saturninus Fidus (PIR 2 C 1185; DNP 3, 41 [II 14]). – Vix ante a. 239. – praes.
provinc. … leg. Aug. pr. pr. CIL III 12213 = AS 14 (1964) 144 sq., n. 9 = D. French, Roman roads 1
(1981), p. 91, n. 60 (B) = Inschr. gr. Städte aus Kleinas. 55: 1, Tyana I, pp. 283 sq., n. 127, mill. in
regione Tyanorum rep. – RÉMY, Carrières 241 sq., n. 190.
De successore Cuspidii Flaminii (n. 46, supra) cogitant D. Berges – J. Nollé, qui tituli editionem
recentissimam curaverunt.
29:053 a (1) Firm[us …]cianus. – ? – [leg. prov. Cappad. Galat. Lyc]aoniae Tituli 4 (1982) 481–484
= AE 1984: 426 = ArhVesnik 37 (1986) 331 sq. = AE 1987: 421, Pola.
Videtur idem esse aut T. Settidius Firmus, cos. suff. 112, aut nepos quidam eius aetatis Marci Aurelii.
Praetorius legatus eodem modo fuit quo nn. 8. 10. 19, supra, quare potius de cos. 112 cogitandum
videtur.
29:053 a (2) Dubitandum videtur huiusne an alterius provinciae praeses fuerit Flavius Aelianus
quidam ὑπατικός, cuius beneficiarius tit. EA 28 (1997) 118 sq., n. 4 = AE 1997: 1523, loco ignoto
posuit, saec. fortasse II p. Chr. n. – Si recte de saec. II cogitavit D. H. French, EA cit., potest de Flavio
Arriano agi (supra, n. 25); priores enim sex litterae cognominis huius consularis valde detritae sunt.
29:054 C. Iulius OCI… – ? – [leg.] Aug. pr. [pr.] CIL III 6910. – RÉMY, Carrières 245, n. 195.
29:054 a Cn. (?) Papirius Aelianus. – Saec. II, ut videtur. – ([ἐπὶ ? Γν. ?] Παπειρ[ί]ο˛υ Αἰλιανο[ῦ])
ὑπατικοῦ (εὐχήν) F. Baz, Inschr. v. Komana (2007), pp. 108–111, n. 64, Comana, cf. Id., ZPE 163
(2007) 128–130.
Duos Papirios in censum venire arbitratur Baz: Cn. Papirium Aelianum Tuscillum, cos. suff. 135 (PIR 2
P 108; RE XVIII: 2, 1013 sq., nn. 27. 29; DNP 9, 294 [II 2]) et Cn. Papirium Aelianum, cos. suff. c.
155–159 (v. Margaret M. Roxan – P. Weiss, Chiron 28, 1998, 414), filium ut videtur consulis a. 135,
praesidem Cappadociae sub Marco (et Vero?).
30. Lycia (– Pamphylia)
Litt.: B. KREILER, Die Statthalter Kleinasiens unter den Flaviern (1975), pp. 103–116. – B. RÉMY, Les
fastes sénatoriaux des provinces romaines d’Anatolie au Haut-Empire (31 avant J.-C. – 284 après J.-
C.). Pont–Bithynie etc. Paris 1988, pp. 167–171, 191 sq. – B. RÉMY, Les carrières sénatoriales dans
les provinces romaines d’Anatolie au Haut-Empire (31 av. J. C. – 284 ap. J. C.): Pont–Bithynie
etc. Istanbul 1989, pp. 277–329. – G. R. STUMPF, Numismatische Studien zur Chronologie der
römischen Statthalter in Kleinasien (122 v. Chr. – 163 n. Chr.). Saarbrücken 1991. – D. Magie, Roman
112

ule in Asia Minor (1950), pp. 1598–1600; W. Eck, ‘Die Legaten von Lykien und Pamphylien unter
Vespasian’, ZPE 6 (1970) 65–75; A. Licordari, Diz. epigr. IV, pp. 2291–2296; M. Wörrle, Stadt und
Fest [Vestigia 39. 1998], pp. 42 sq. (legati Traiani imp.); C. Letta, ‘Il dossier di Opramoas e la serie
dei legati e degli archiereis di Licia’, in: Aspetti e problemi dell’ellenismo. [Atti del Convegno di
Studi. Pisa 6–7 novembre 1992.] Pisa 1994, pp. 203–246, spec. pp. 222–233; W. Eck, ‘Jahres- und
Provinzialfasten der senatorischen Statthalter von 69/70 bis 138/139’, Chiron 13 (1983) 222. –
Christina Kokkinia, Die Opramoas-Inschrift von Rhodiapolis. [Antiquitas. Ser. 3, n. 4.] Bonn 2000 (cf.
AE 2000: 1454); B. İplikçioğlu, Die Provinz Lycia unter Galba und die Gründung der
Doppelprovinz Lycia et Pamphylia unter Vespasian. [Veröffentlichungen der Kleinasiatischen
Kommission. 25.] AAWW 143 (2008): 2, pp. 5–23 (p. 19: praesides annorum c. 63–80).
1. Legati Augusti pro praetore
a. Lycia (cf. quae disputavit B. İplikçioğlu, ’Die Provinz Lycia etc.’, AAWW cit. (supra).
30:001 Q. Veranius, cos. ord. 49 (PIR V 266; SPQR 85–87; RE VIII A 938 sqq., n. 3; DNP 12/2, 23
sq. [3] ). – 43/48 (? cf. infra). – [πρεσβευτ]ὴς κ[αὶ ἀντι]στράτηγος Τιβερίου Κλαυδίου
Καίσαρος Σε[βα]στοῦ A; ὁ ἰδίου (sc. Claudii) π[ρεσβευτ]ὴς ἀντιστρ[ά]τηγος B ZPE 137 (2001)
161–168 = AE 2001: 1931 (A) = SEG 51 (2001) 1832 (A+B), Patara (a. 45); πρεσβευτὴς [κ]α˛ὶ¸
ἀν˛[τιστ]ρ˛ά˛τηγος T˛ι¸β˛ε˛ρ˛ίου Κλαυδίου [Γερ]μα[νικοῦ Καίσαρος Σε]β˛α˛σ˛τοῦ Chiron 32 (2002)
556 = AE 2002: 1472, Bonda tepesi (inter Myra et Limyra, a. 45); ὁ πρεσβευτὴς αὐτοῦ (sc. Claudii)
καὶ ἀντιστράτηγος Adalya 4 (1999/2000) 174 sq., n. 2 = SEG 50 (2000) 1350 = Chiron 32 (2002)
562–564 = AE 2005: 1498, Gagai; πρεσβευτὴ[ς Τ]ιβερίου Κλαυδ[ίου] Καίσαρος Σεβαστοῦ
Γερμανικοῦ ἀντιστράτηγο[ς] E. Petersen – F. von Luschan, Reisen in Lykien (1889), p. 189, n. 252
= IGR IV 902 = Doc. II 231 b = Inschr. v. Kibyra 36, Cibyra; πρεσβευτὴς Τιβερίου Κλαυδίου
Καίσα[ρος Σεβαστο]ῦ ἀντιστράτηγος O. Benndorf – G. Niemann, Reisen in Lykien (1884), p. 62
= IGR III 577 = TAM II: 1, 177, Sidyma; πρεσβευτὴς Τ[ιβε]ρ[ίου Κλα]υδίου Σεβ[ασ]τ[οῦ
ἀν]τιστράτηγος AAWW 99 (1962) 4–9 = AE 1971: 464 = M. Wörrle, in: J. Borchardt (ed.), Myra,
eine lykische Metropole in antiker und byzantinischer Zeit. [Istanb. Forsch. 30.] Berlin 1975, pp. 254–
286 (255–257), n. 1 = AE 1976: 673 = SEG 33 (1983) 1177, Myra; πρεσ˛[βευτὴς καὶ
ἀ]ντιστράτηγο[ς Τιβερίου Κλ]αυδίου Γεραν[ικοῦ Καίσαρο[ς Σεβαστοῦ γε˛[νόμ]ε˛ν˛ο˛[ς]
Fouilles de Xanthos 7 (1981), p. 79, n. 37 = AE 1981: 823, Xanthus; q˛u˛iņq[ue]nnio pr[a]e¸f¸u¸i¸[t] (sc.
huic provinciae) 14 (AE 1953: 251 = CIL VI 41075), prope Romam (in via Tiburtina) rep. Cf. etiam
tit. Lycium IGR III 703 = Doc. II 231 a, Cyaneae. Fortasse ad eum referendus nummus Cibyratium
RPC I 2889: Οὺεράνἱος. – A. E. Gordon, Quintus Veranius, consul A. D. 49. A study based upon his
recently identified sepulchral inscription [Univ. of California. Publ. in class. archaeology. II: 5. 1952.],
pp. 231–275; RÉMY, Carrières 279–281, n. 229.
Si (ut puto) verba q. s. quinquennio praefuit recte ad legationem Lyciae referuntur, vix de alio
quinquennio ac 43/48 (43/47?) agi potest, quoniam a. 41 tribunus plebis fuit (Ios. ant. 19, 234), a. 49
consul ordinarius.
30:002 M. Calpurnius Rufus (PIR 2 C 313; RE Suppl. XIV 85, n. 110 a). – Sub Claudio (inter
Veranium et Vilium Flaccum [30:2 a, infra], ut videtur). – πρεσβευτὴς καὶ ἀντιστράτηγος Τιβερίου
Κλαυδίου Καίσαρος Σεβαστοῦ Belleten 12 (1947) 94, n. 10 (cf. Bull. 1948: 229) = Belleten 22
(1958) 26 sq., n. 11 = SEG 17 (1960) 568 = AE 1972: 610, Attalea. – Cf. RÉMY, Carrières 59 sq., n.
45.
Lyciam provinciam, in qua natus videtur, num rexerit Calpurnius Rufus, dubitat H.-G. Pflaum apud J.
et. L. Robert (Bull., cit.), cf. ad AE, cit.; nullum vero dubium exprimunt R. Syme, JRS 48 (1958) 3,
adn. 29; W. Eck (RE); tamen biennium inter Veranium et Eprium Marcellum duobus legatis angustum
videtur, sc. Rufo et Vilio Flacco.
30:002 a Vilius Flaccus. – Sub Claudio, ante Eprium Marcellum (30:3, infra). – πρεσβευτὴς
Κλαυδίου Καίσαρος Σεβαστοῦ ἀντιστράτηγος ZPE 164 (2008) 116, Patara.
Aquae ductum Patarensium a Vilio Flacco inceptum perfecit Eprius Marcellus (tit.).
30:003 T. Clodius Eprius Marcellus, cos. suff. 62, II suff. 74 (PIR 2 E 84; RE VI 261; RE Suppl. XII
363; DNP 4, 30). – 50/54. – [l]e¸g. A˛u˛g. pro pr. so(dalis) A(ugustalis) AS 48 (1998) 117–123 = AE
113

1998: 1399, prope Oenoanda (a. 50); πρεσβευτὴς Κλαυδίου Καίσαρος Σεβαστοῦ ἀντιστράτηγος
ZPE 164 (2008) 116, Patara; π[ρεσβευτὴς ἀντιστράτ]ηγος Λυκίας Τβερίου Κλαυδ[ίου
Καίσαρος Γερμανι]κοῦ καὶ Νέρωνος Κλαυδίου Κα[ίσαρος Γερμανι]κοῦ 16 (AE 1956: 186),
Paphus; (pro Eprio Marcello, a quo Lycii res repetebant) Tac. 13, 33, 3 (ad a. 57); cf. etiam CIG III
4238 b = IGR III 553 = TAM II: 2, 562, Tlos. – RÉMY, Carrières 281–284, n. 230.
30:004 C. Licinius Mucianus, cos. suff. II 70, suff. III 72 (PIR 2 L 216; RE XIII 436 sqq., n. 116 a;
DNP 7, 176 sq. [II 14]). – Sub Nerone. – πρεσβευτὴς ⟦Νέρωνος⟧ Κλαυδίου Καίσαρος
Σεβαστο[ῦ] Γερμανικοῦ ἀντι[σ]τράτηγος BCH 10 (1886) 217–219, n. 2 = IGR III 486 = OGIS II
558 = D. 8816, Oenoanda; MA 23 (1914) 36 sq., n. 38 = AE 1915: 48 = Doc. II 243 b, Attalea;
πρεσβευτὴς ⟦Νέρωνος⟧ Σεβαστοῦ ἀντιστράτηγος IM 27–28 (1977–78) 290 sq., n. 5 = SEG 27
(1977) 916 = AE 1981: 791, Bubo; (in Lycia …) nuper provinciae eius legatus Plin. n. h. 12, 9; cum
praesideret Lyciae Plin. n. h. 13, 88. – RÉMY, Carrières 284–286, n. 231.
30:005 Sex. Marcius Priscus (PIR 2 M 242; RE XIV 1580, n. 84; RE Suppl. XIV 275, n. 84; DNP 7,
865 [II 12]). – 64/72. – πρεσβευτὴς αὐ[τοῦ] (sc. Neronis, v. infra) ἀντιστράτηγος Ann. dell’Inst.
1852: 157 sq., n. 1 = JHS 10 (1889) 82 sq., n. 36 = Le Bas – Waddington III 1265 = IGR III 659 =
TAM II: 2, 396 (cf. ZPE 165, 2008, 269–274), Patara; πρεσβ[ευτ]ὴς [καὶ] ἀντ[ιστρ]άτηγος
[Καίσαρ]ος (sc. Neronis) ZPE 164 (2008) 94–108, Patara (a. 64/65); Rhodiapolis (a. 68);
πρεσβευ¸τὴς a¸ὐ¸τ¸ο¸ῦ¸ (sc. Galbae) κ¸α¸ὶ¸ ἀ¸ν¸τ¸ι¸σ¸τ¸ρ¸ά¸τ¸η¸γ¸ος AAWW 143 (2008): 2, pp. 9 sq., Rhodiapolis
(a. 68–69); πρεσβευτ[ὴς α]ὐτοκράτορος Καίσαρ[ος] Οὐεσπασιανοῦ Σεβ[α]στοῦ καὶ πάντων
[αὐτ]οκρατόρων ἀπὸ Τ[ι]βερίου Καίσαρος (i. e. a Nerone) ὁ δικαιοδότης JHS 10 (1889) 73 sq.,
n. 25 = AE 1889: 165 = IGR III 522 = TAM II: 1, 131, Lydae; πρεσβευτὴς αὐτοῦ (sc. Vespasiani)
ἀντιστράτηγος CIG III 4270 = Le Bas – Waddington III 1253 = IGR III 609 = TAM II: 1, 275,
Xanthus; ZPE 164 (2008) 116, Patara; CIG III 4271 = Le Bas – Waddington III 1254 = O. Benndorf –
G. Niemann, Reisen in Lykien (1884), pp. 91 sq., n. 73 = TAM II: 1, 270, Xanthus; πρεσβευτὴς ἴδιος
(sc. Vespasiani) ἀντιστράτηγος AAWW 141: 2 (2006) 76 = AE 2006: 1512, Olympus; leg. pro pr.
Lyciae … πρεσβευτὴς ἀντιστράτηγ[ος] Denkschr. Wien 45: 1 (1897) 24, n. 19 = CIL III 14181 =
IGR III 678 = TAM II: 2, 461, Patara. – W. Eck, ZPE 6 (1970) 65–70; KREILER 103–105; RÉMY,
Carrières 286 sq., n. 232.
De rasura tit. TAM II: 2, 396, qua nomina Neronis perierunt cf. W. Eck cit.; de verbis tit. TAM II: 1,
131 καὶ πάντων [αὐτ]οκρατόρων ἀπὸ Τ[ι]βερίου Καίσαρος ibid., pp. 69 sq., adn. 22; de utroque
tit. Id., Chiron 12 (1982) 285 sq., adn. 16; A. Balland, Fouilles de Xanthos 7 (1981), pp. 2–4.
N. B. Marcium Priscum ab a. 63/64 usque ad a. 70/71 provinciam rexisse suspicatus est W. Eck iam a.
1970 (ZPE cit.) et confirmavit ZPE 164 (2008) 112, novis titulis nisus; cf. Id., Die politischadministrative
Struktur der kleinasiatischen Provinzen während der hohen Kaiserzeit, in: "Tra Oriente
e Occidente. Indigeni, Greci e Romani in Asia minore." [Atti del convegno internazionale, Cividale
del Friuli, 28-30 sett. 2006.] Pisa 2007, p. 197.
b. Lycia et Pamphylia (cf. quae disputavit B. İplikçioğlu, ’Die Provinz Lycia etc.’, AAWW 143
(2008), pp. 5–23).
30:006 M. Hirrius Fronto Neratius Pansa (PIR 2 N 56; RE XVI 2545 sq., n. 10; RE Suppl. XIV 283
sqq., n. 10; DNP 8, 844 [2]). – Sub Vespasiano, primis annis (?) – δικαιοδ[ότης] CIG III 4240 b =
WS 24 (1902) 250, adn. 1 = IGR III 1511 = TAM II: 2, 568 (cf. SEG 19, 1963, 868), Tlos; ἡγεμών
KREILER 106 (cf. Bull. 1958: 294; 1959:112), Xanthus; Fouilles de Xanthos 7 (1981), pp. 278 sq., n.
89 = AE 1981: 841, Xanthus. – KREILER 106; cf. RÉMY, Carrières 188–190, n. 156.
Tit. EA 4 (1984) 27–35, Oenoanda, a se editum ad Hirrium Frontonem ([… Φ]ρόντ[ωνα]) rettulit A.
S. Hall, id quod K. Strobel, ZPE 61 (1985) 173–180, refutavit de ignoto quodam cogitans (c. a. 78–
80).
30:007 L. Luscius Ocrea (PIR 2 L 431; RE XIII 1865 sq., n. 3; RE Suppl. XIV 265, n. 3; DNP 7, 514
[II 1]). – A. 76. – πρεσβευτὴς αὐτο[κρατ]όρων ἀντιστράτηγος ἐπαρχείας [Λυκί]ας καὶ
Παμφυλίας Fouilles de Xanthos 7 (1981), p. 129, n. 49 = AE 1981: 829, Xanthus; [πρεσβευ]τὴς
αὐτοκράτο[ρος … ἐπαρ]χείας Παμφυλίας; πρεσβευτὴς ἀντιστράτηγος αὐτοκράτορος
Οὐεσπασιανοῦ Καίσαρος Σεβαστοῦ ASAA 6 (1923–24) 418, n. 116 = AE 1929: 27 = SEG 6
(1932) 648 (cf. ZPE 6, 1970, 73, adn. 37), Attalea; πρεσ[βευ]τὴς τ[ῶ]ν Σεβαστῶν καὶ
114

ἀντιστρά[τηγος] exemplaria duo, alterum apud Le Bas – Waddington III 1225 = IGR III 466,
alterum AncSoc 9 (1978) 165–175 = AE 1978: 804 = SEG 28 (1978) 1218, utrumque Balbura;
δικαιοδοτῶν … πρεσ[βευτὴς τῶν Σεβαστ]ῶν J. Nollé, Side im Altertum. Geschichte und
Zeugnisse. I. Bonn 1993, pp. 303–305, n. 34, Side (I–III.76). – W. Eck, ZPE 6 (1970) 72 sq.; KREILER
106 sq.; RÉMY, Carrières 288 sq., n. 234.
[30:009] M. Petronius Umber, cos. suff. 81, cum constet eum a. 80 Ciliciam provinciam rexisse
(infra, 31:2 a), recte de legatione Lyciae dubitasse videtur W. Eck, Gymnasium 87 (1980) 124;
notandum est in tit. Attaleensi AE 1972: 615 et alia et nomina provinciae integrata esse. – RÉMY,
Carrières 289, n. 235.
30:010 T. Aurelius Quietus, cos. suff. 82 (PIR 2 A 1592; RE II 2524, n. 201; DNP 2, 324 [31]). –
79/80. – πρεσβευτὴς ἴδιος (sc. Vespasiani) καὶ ἀντιστράτηγος Gephyra 1 (2004) 59 sq., n. 3 = SEG
54 (2004) 1427 = AAWW 141:2 (2006) 76 = AE 2006: 1511, Olympus; πρεσβευτὴς καὶ
ἀντιστρά[τηγο]ς τοῦ Σεβαστοῦ (Titi) CIG III 4300, cf. add. p. 1134 = IGR III 690–1523 = D. 8796,
Simena (1.VII.80–30.VI.81); [δικαι]οδότης WS 24 (1902) 249 sq. = IGR III 1510 = TAM II: 1, 21,
Termessus. – KREILER 110 sq.; RÉMY, Carrières 289 sq., n. 236.
30:011 C. Caristanius Fronto, cos. suff. 90 (PIR 2 C 423; RE III 1592, n. 1; RE Suppl. VI 21, n. 1;
DNP 2, 987 [1]). – A. 81. – leg. pro pr. imp. divi Titi Caes. Aug. et imp. Domitian. Caes. Aug. provinc.
Pamphyliae et Lyciae JRS 3 (1913) 260 sq., n. 4 = AE 1914: 262 = D. 9485, Antiochia (Pis.);
πρεσβευτὴς αὐτοκράτορο[ς] Καίσαρος ⟦[Δομε]τιανοῦ⟧ Σεβαστο[ῦ] ἀντιστράτηγος Λυκίας
καὶ Παμφυλίας Papers Amer. School Athens 2 (1883–84) 134 sq., n. 108 = IGR III 300 = JRS 3
(1913) 262–266, n. 5, Antiochia (Pis.); πρεσβευτὴς ἀ˛ν¸τιστράτηγο[ς τοῦ αὐτοκράτορος
⟦Δομιτιανοῦ⟧] IM 39 (1989) 237–244 = SEG 39 (1989) 1388 necnon EA 17 (1991) 115 sq., n. 2 =
AE 1991: 1531 (cf. SEG 41, 1991, 1381) = EA 25 (1995) 4–10, n. 3 = AE 1995: 1554 = Inschr. v.
Perge I 56, Perge; πρεσβευτὴς αὐτοκράτορος […] BCH 10 (1886) 46 sq., n. 6 = IGR III 512 =
TAM II: 2, 658, Cadyanda; πρεσβευ[τὴς …] CIG III 4252 e = IGR III 555 = TAM II: 565, Tlos;
[πρεσβευτὴς καὶ ἀντι]στράτηγο[ς …] CIG III 4304 b (add. pp. 1144 sq.) = Le Bas – Waddington
III 1317 = IGR III 729, Limyra; cf. etiam CRAI 1951: 254, n. 1, Xanthus. – KREILER 111 sq.; cf.
RÉMY, Carrières 62–64, n. 48.
30:013 C. Antius A. Iulius Quadratus, cos. suff. 94, II ord. 105 (PIR 2 I 507; RE I 2564 sq., n. 10; RE
Suppl. I 95, n. 10; cf. RE X 787, n. 425; DNP 6, 40 [II 119]). – Sub Domitiano, haud post a. 94. –
πρεσβευτὴς τοῦ Σεβαστοῦ καὶ ἀντιστράτηγος Λυκίας καὶ Παμφυλίας 34 (IGR IV 275), Elaea;
πρεσβευτὴς Σεβαστοῦ ἀντιστράτηγος Λυκίας καὶ Παμφυλίας 36 (IGR IV 383), Pergamum; 35
(IGR IV 375), ib.; 30 (D. 8819), ib.; 37 (IV 385), ib.; πρεσβευτὴς αὐτοκράτορος καὶ
ἀντιστράτηγος ἐπαρχείας Λυκίας Παμφυλίας 32 (AE 1929: 98), Miletus; 39 (Inschr. v. Ephesos
VII: 1, 3033), Ephesus; 31 (D. 8819 a), ib.; [πρεσβ]ε¸υτὴς καὶ ἀντιστράτηγος αὐτοκρά[τορο]ς
Παμφυλίας 38 (Inschr. v. Ephesos III 614), ib.; [πρεσβευτὴς αὐ]τοκρά[τορ]ος [Δομιτιανοῦ
Καί]σαρος [Σε]βαστοῦ [Γερμανικοῦ καὶ ἀντιστράτη]γος [ἐπαρχείας Λυκίας καὶ Παμφυλ]ίας
33 (AE 1966: 463), Side; cf. etiam CIG III 4238 d = IGR III 550 = TAM II: 2, 566, Tlos; JHS 10
(1889) 74, n. 26 = IGR III 520 = TAM II: 1, 133, Lydae; tacite praetereo fragmenta haec Pergamena:
Inschr. v. Pergamon II 436 = IGR IV 373; II 439 = IV 389; II 439 = IV 377; II 443 = IV 380; II 447 =
IV 381; II 448 = IV 382; II 451 = IV 390. – KREILER 113–115; cf. RÉMY, Carrières 62–64, n. 49.
30:014 L. Domitius Apollinaris, cos. suff. 97 (PIR 2 D 133; RE V 1347, n. 33; DNP 3, 756 [II 6]). –
Ultimis Domitiani annis, ut videtur. – ἡγεμὼν Λυκίας καὶ Παμφυλίας Fouilles de Xanthos 7
(1981), p. 103, n. 41 = AE 1981: 826 a, Xanthus; ὁ ἡγεμών o. c. 104, nn. 42 sq. = AE 1981: 826 b–c,
ib.; ὁ δικαιοδὁτης CIG III 4236 = IGR III 559–1512 = TAM II: 2, 570, Tlos. – KREILER 115 sq.; cf.
RÉMY, Carrières 253–255, n. 207.
30:014 a ? – Sub Domitiano (haud ante a. 83). – [πρ]εσβευτὴς καὶ ἀντιστράτηγος αὐτοκράτορος
⟦[Δ]ο˛[µ]ι¸τ¸[ι]α˛[νο]ῦ˛⟧ Καίσαρος Σεβαστοῦ ⟦[Γερµανικοῦ]⟧ AS 53 (2003) 145, n. 5 = AE 2003: 1760
= SEG 53 (2003) 1579, loco rep. cuius nomen antiquum ignoratur.
Potest etiam esse unus e legatis iam notis (nn. 30:11–14).
115

30:015 L. Iulius Marinus Caecilius Simplex (PIR 2 I 408; RE X 670 sqq., n. 342; DNP 6, 37 [II 89]).
– Primis Traiani annis (c. 98–99). – leg. imp. Nervae Traiani Aug. Germ. provincia(e) Lyciae et
Pamphyliae CIL IX 4965 = D. 1026, prope Cures Sabinos; cf. 45 (AE 1947: 156), Cures Sabini;
πρεσβ˛ευτὴς καὶ ἀντιστράτηγος αὐτοκράτορος Νέρουα Τραϊανοῦ Καίσαρος Σεβαστοῦ
Γερμανικοῦ ἐπαρχείας Λυκίας καὶ Παμφυλίας Fouilles de Xanthos 7 (1981), p. 132, n. 50 = AE
1981: 830, Xanthus; ὁ δικαιοδότης CIG III 4237 = IGR III 562 = TAM II: 2, 594, Tlos; cf. etiam
CIG III 4238 c = IGR III 554 = TAM II: 2, 567, Tlos; Denkschr. Wien 45: 1 (1897) 38 sq., n. 52 =
IGR III 470, Balbura; OpAthen 9 (1969) 75 sq., Lydae. – Cf. RÉMY, Carrières 67–69, n. 50.
Fortasse ad eum referendum esse fragm. Arycandense Inschr. v. Arykanda 24, monet S. Şahin qui
edidit.
30:016 C. Trebonius Proculus Mettius Modestus, cos. suff. 103 (PIR 2 M 568; RE XV 1499 sqq., n. 9;
DNP 8, 142 [II 4]). – 102–103. –[ὁ πρεσβευτὴς] αὐτοκράτορο[ς Νέρουα Τραϊανοῦ] Καίσαρος
Σεβ[αστοῦ Γερμανικοῦ] Δακικοῦ ὕπατος [ἀποδεδειγμένος] Fouilles de Xanthos 7 (1981), pp.
136, n. 51 = AE 1981: 831, Xanthus; [ἡγ]εμὼν [Λυκίας καὶ Παμφυ]λίας CIG III 4281 b = TAM II:
2, 421 Ca, Patara; ὁ ἡγεμών TAM II: 2, 421, Be, ib.; ἡγεμών JHS 6 (1885) 354, n. 107 b = TAM II:
2, 421 Bb, ib.; CIG III 4279 = IGR III 668 = OGIS II 561 = TAM II: 2, 421 Bf, ib. Cf. etiam JHS 10
(1889) 74 sq., n. 27 = AE 1889: 165 bis (mentio sola) = IGR III 523 = OGIS II 562 = TAM II: 1, 134,
Lydae; W. H. Waddington, Fastes (1872), pp. 189 sq., sub n. 124, Caunus; praetereo autem ceteros
textus Patarenses TAM II: 2, 421. – RÉMY, Carrières 291–293, n. 238.
Mettium Modestum in titt. TAM II: 2, 421 nominatum posteriorem esse legatum (c. a. 130, v. infra, n.
25) ob verba Παταρέων ἡ μητρόπολις suspicatur G. W. Bowersock, Bonner Hist.-Aug.-Coll.
1982/83 (impr. 1985), pp. 82–86.
30:017 Q. Roscius Coelius Murena Silius Decianus Vibull(i)us Pius Iulius Eurycles Herclanus
Pompeius Falco, cos. suff. 108 (PIR 2 P 602; RE XXI 2270 sq., n. 76; DNP 10, 111 sq. [II 8]). – 102–
107 (KOKKINIA 108: 103–105) . – [le]g. Aug. pr. pr. provin. Lyciae et Pam[ph]yliae CIL III 12117 =
D. 1036, Hierapolis–Castabala; [leg. Aug. pr. pr. Lyc]iae et Pamphyliae 51 (AE 1957: 336), Tomis;
leg. pr. pr. prov. Lyciae [et Pamphyl]iae 50 (D. 1035), prope Tarracinam; πρεσβευτὴς Σεβαστοῦ
καὶ ἀντιστράτηγος Λυκίας καὶ Παμφυλίας 52 (AE 1972: 577), Ephesus; πρεσβευτὴς
αὐτοκράτορος Νέρουα Τραιανοῦ Καίσαρος Σεβαστοῦ Γερμανικοῦ Δακικοῦ ἀντιστράτηγος
ἐπαρχείας Λυκίας καὶ Παμφυλίας MH 57 (2000) 88–93 (89) = SEG 51 (2001) 1514 = AE 2003:
1706 = Chr. Marek, Die Inschriften von Kaunos. [Vestigia. 55.] München 2006, pp. 312–315, n. 136,
Caunus; cf. TAM II: 3, 905 I vv. 3 sq., vel KOKKINIA 1 B 3 sq. (p. 17), Rhodiapolis. – RÉMY,
Carrières 293–295, n. 239.
30:018 Iulius Frugi, cos. suff. 115 (cf. infra) (PIR 2 I 329; RE X 607 sq., n. 252; RE Suppl. XIV 209,
n. 252; DNP 6, 34 [II 65]). – Posterioribus Traiani annis (ECK: c. 113/115; WÖRRLE: –115; LETTA: c.
113/115; KOKKINIA 113: c. 113–115). – [πρ]εσβ˛[ευ]τὴς καὶ ἀ˛[ντιστ]ράτηγος Σεβαστ[οῦ] TAM
II: 3, 905 I, vv. 63 sq., Rhodiapolis; [ὁ κράτιστο]ς ἡγεμών vel [ὁ] κράτιστ˛[ος τοῦ ἔθνους
ἡγεμών] vel ὁ τότ[ε] ἡ˛γεµών ib., cap. II, vv. 28. 81 sq.; IV, v. 69; V, v. 31. Cf. E. Ritterling, RhM
73 (1920–24) 38–41. – RÉMY, Carrières 295297, n. 240.
Idem videtur L. Iulius [Frugi], cos. suff. 115, si recte viderunt W. Eck – A. Pangerl, ZPE 152
(2005) 235 sq.; hoc si recte ponitur, litterae ιβ fragmenti I F 2 (KOKKINIA), huc usque [T]ιβ(ερίου)
integrati, aliter interpretandae sunt.
30:019 C. Trebius Maximus, cos. suff. 122 (PIR 2 T 322; RE VI A 2272, n. 4). – Ultimis Traiani et/vel
primis Hadriani annis (ECK: c. 115/117; WÖRRLE: 115/117; LETTA: 115/117; KOKKINIA 123: 115–
117). – πρεσβευτὴς καὶ ἀντιστράτηγος Σεβαστοῦ TAM II: 3, 905, II, vv. 97 sq.; III, vv. 1 sq., 33
sq., Rhodiapolis; ὁ κράτιστος ἡγεμών ib., cap. III, vv. 97 sq. – RÉMY, Carrières 297, n. 241.
30:021 T. Pomponius Antistianus Funisulanus Vettonianus, cos. suff. 121 (PIR 2 P 696, cf. M 92 sq.;
RE XXI 2342, n. 57 (?), cf. RE Suppl. XIV 438, n. 34 a; DNP 10, 122 [II 2]). – Paullo ante a. 121
(ECK: c. 117/120; WÖRRLE: 117/120; LETTA: 117/118; KOKKINIA 129 haeret: ‘verschiedene
Datierungen vorgeschlagen’). – πρεσβευ¸[τὴς καὶ] ἀντι[στρά]τ¸ηγος TAM II: 3, 905 IV, vv. 17 sq.,
Rhodiapolis. – RÉMY, Carrières 297 sq., n. 242.
116

30:022 C. Valerius Severus, cos. suff. 124 (PIR V 134; RE VIII A 223 sq., n. 342; RE Suppl. XIV
822, n. 342). – Paullo ante a. 124 (ECK: c. 120/122; WÖRRLE: 118/119; LETTA: 118/119; KOKKINIA
136: 120–122). – πρεσβευτὴς Σεβαστοῦ TAM II: 3, 905 IV, v. 97, Rhodiapolis; [leg. Aug. pr. pr.
p]rovinc. [Lycia]e e[t Pamphyl.] 62 (AE 1975: 403), Albingaunum. – RÉMY, Carrières 298 sq., n.
243.
30:023 M. Flavius Aper, cos. ord. 130 (PIR 2 F 208; RE VI 2531 sq., n. 35; RE Suppl. XIV 119, n. 35;
DNP 4, 546 [II 7]). – A. 125 (v. infra; ECK: c. 124/127; WÖRRLE: 123/126; LETTA: c. 124/127). –
ἡγεμών Eranos Vindobonensis (1893), pp. 85 sq. = IGR III 706, Cyaneae; ὁ κράτιστος ἡγεμών tit.
ineditus, Termessus minor (a. 125). – RÉMY, Carrières 299 sq., n. 244.
Annus definitur per tit. ineditum supra memoratum, quem cum W. Eck communicavit M. Wörrle (W.
Eck, Chiron 13, 1983, 160 cum adn. 382).
30:024 P. Sufenas Verus, cos. suff. 132 (PIR 2 S 966; RE IV A 642 sq.; DNP 11, 1088). – Sub
Hadriano, haud post a. 131/132 (ECK: c. 127/130; WÖRRLE: 129/132; LETTA: c. 130/133; KOKKINIA
138: 130–133). – ὁ κράτιστος ἡγεμών TAM II: 3, 905 VI, v. 65, Rhodiapolis; cf. etiam ib., V, vv.
58. 73. – RÉMY, Carrières 300 sq., n. 245.
Postquam annus consulatus innotuit (cf. RMD IV 247) et ultro mensis et dies (IX.9), anni qui supra
proponuntur caute accipiendi sunt.
30:025 Mettium Modestum, [τὸν ἡγ]εμόνα [Λυκίας Παμφυ]λίας TAM II: 2, 421 Ca (cf. Bb. Be.
Bf), Patara, nepotem consulis a. 103 (supra, n. 16) fuisse Lyciamque et Pamphyliam inter Sufenatem
Verum et [Domiti]um Senecam rexisse ob verba Παταρέων ἡ μητρόπολις suspicatur G. W.
Bowersock, Bonner Hist.-Aug.-Coll. 1982/83 (impr. 1985), pp. 82–86. Assensus postea de annis
126/129 huius proconsulatus cogitavit WÖRRLE, de annis c. 127/130 LETTA; Mettium proconsulem
phantasma iudicat Eck (per epist.).
30:026 [Domiti]us Seneca (PIR 2 S, p. 139; RE II A 1456, n. 1; DNP 3, 759 [II 24]). – Ultimis
Hadriani annis (ECK: c. 133/136; WÖRRLE: 135/138; LETTA: c. 136/138; KOKKINIA 147: 133–138). –
Cf. TAM II: 3, 905 VII, v. 2, Rhodiapolis. – RÉMY, Carrières 301, n. 246.
De nomine gentili v. A. Balland, Fouilles de Xanthos 7 (1981), p. 106, et KOKKINIA ad VII A 2 (= AE
2000, p. 574).
[Domiti]us Seneca, qui praecedit, et Calestrius Tiro, qui sequitur, ambo provinciam rexerunt quo
tempore Flavius Attalus Lyciae ἀρχιερεύς fuit, sed uter utri successerit incertum est; quamquam R.
Syme, Historia 18 (1969) 362, Tironem iuniorem iudicavit.
30:027 T. Calestrius Tiro Iulius Maternus (PIR 2 C 223; RE Suppl. XIV 83 sq., n. 3; DNP 2, 936 [2]).
– Ultimis Hadriani annis (cf. supra; ECK: c. 136/138; WÖRRLE: 132/135, sed cf. infra); LETTA:
119/120, fortasse 119/121). – ἡγεμών Serta Harteliana (1896), pp. 1–7 = IGR III 704, Cyaneae (I, v.
6); ἡγεμονεύσας G. E. Bean, The inscriptions of Side 1948 (1956), pp. 83–85, n. 51 = RPh 32 (1958)
25–31 = AE 1958: 199, Side (si eius est, v. infra). – RÉMY, Carrières 301 sq., n. 247.
Postquam diu existimatum est e nominibus eius in tit. Sidetano nihil extare nisi litteras [...]ρων, quas
L. Robert, RPh, l. c., integravit, etiam de consule a. 122 (patre huius) cogitans, J. Nollé apud W. Eck,
Chiron 13 (1983) 181, adn. 454, ectypo quoque nisus affirmavit sine ullo dubio […]φρων legi posse.
Praeterea in tit. IGR III 704 solis nominibus q. s. Calestrius Tiro appellatur, quare etiam de cos. 122
agi posse arguit LETTA (v. supra), eundem etiam legatum Ciliciae (31:7) aetatis Traiani ducens,
quamquam vix eo tempore virum cognovimus duas provincias praetorias imperatoris regentem.
WÖRRLE denique nuper (Chiron 27, 1997, 412 sq.) de annis prioribus Pii imperatoris cogitavit.
30:027 a Curio Navus. – 137/138. – (in coh. I Musulamior. quae est Lyciae et Pamphyliae sub
Curione Navo) AJA 95 (1991) 469–488 = AE 1991: 1538 = RMD III 161, Laertes (?), dipl. mil.
(1.III–10.VII. 138).
Etiamsi legato novo vix spatium esse videtur (ita ut de Curione Navo praefecto cohortis cogitandum
sit), nullum de legatione dubium expressit Margaret Roxan ad dipl.
30:028 Cn. Arrius Cornelius Proculus, cos. suff. 145 (PIR 2 C 1422, RE II 1256, n. 18; DNP 3, 196 [II
41]). – A. 139 (21.IX) (ECK: c. 138–140; WÖRRLE: 138–140; LETTA: c. 138/140; KOKKINIA: 138–
140). – πρεσβευτὴς κ[αὶ] ἀντισ[τ]ράτηγος CIG III 4303 h 1 (add. p. 1140) = Le Bas – Waddington
117

III 1286 = IGR III 700, Cyaneae; πρεσβευτὴς ἀντιστράτηγος αὐτοκράτορος vel πρεσβευτὴ[ς
καὶ] ἀντιστράτηγος αὐτοκράτορος TAM II: 3, 905 VII, vv. 91 sq.; VIII, vv. 1 sq.; X, vv. 28–45,
Rhodiapolis; ὁ σε[μ]νότα[τ]ος ἡγεμών vel ὁ [κράτι]στος ἡγεμ[ώ]ν ib., VIII, vv. 105 sq.; IX, vv.
113 sq.; ἡγεμονεύσας G. E. Bean, The inscriptions of Side 1948 (1956), pp. 83–85, n. 51 = RPh 32
(1958) 25–31 = AE 1958: 199, Side. – W. Hüttl, Pius 2 (1933), pp. 107–109, n. 1; RÉMY, Carrières
302 sq., n. 248.
De Proculo IGR III 342 vide infra, inter INCERTI AEVI praesides (n. 72).
30:029 Iulius Aqui[lius? -linus?] (PIR 2 I 162; RE X 170, n. 85). – A. 141 (LETTA 121/122, fortasse
121/124; KOKKINIA 163: 141–142). – πρ]εσβευτὴς Σεβ˛[αστοῦ καὶ ἀ]ν˛τι¸στρ˛ά˛τ[ηγος] TAM II: 3,
905 X, vv. 47 sq., Rhodiapolis. – W. Hüttl, Pius 2 (1933), pp. 109 sq., n. 2; RÉMY, Carrières 303, n.
249.
Praeterea ignotus videtur (cf. PIR 2 contra Hüttl).
30:030 Iunius Paetus (PIR 2 I 792; RE X 1073, n. 115). – 142–143. – ἡγεμών Serta Harteliana (1896),
pp. 1–7 = IGR III 704, Cyaneae (I, v. 13). – W. Hüttl, Pius 2 (1933), pp. 110 sq., n. 3. – RÉMY,
Carrières 303 sq., n. 250.
Idem videtur esse D. Iunius … cos. suff. 145. Paetum a prioribus Pii annis ad priores Hadriani
transtulit LETTA 228, eum eundem iudicans ac cos. suff. 127.
30:031 Q. Voconius Saxa Fidus, cos. suff. 146 (PIR V 612; RE Suppl. IX 1834 sq., n. 14; DNP 12/2,
275 [II 2]). – 144/147 (141/147?) (LETTA: 141/146; KOKKINIA 165 et adn. 238: minimum 144/147).
– cos. designatus leg. Aug. pro pr. Pamphyliae et Lycia[e] EA 2 (1983) 37–39 = AE 1986: 686 =
Inschr. v. Perge I 154, Perge; πρεσβευτὴς καὶ ἀντιστράτηγος τοῦ Σεβαστοῦ ἐπαρχειῶν Λυκίας
καὶ Παμφυλίας ὕπατος ἀποδεδε[ιγμέ]νος 70 (D. 8828 = Phaselis [v. infra], pp. 154–159, cf. SEG
31, 1981, 1300), col. sinistrae vv. 5–13, cf. col. dextrae vv. 2–5: ὕπατος ἀπο[…]νος πρεσβευτὴς
καὶ ἀντιστράτηγος etc., Phaselis; ὁ κράτιστος ἡγεμών TAM II: 3, 905 XIII, vv. 71 sq.; XV, vv. 48
sq.; XVII, v. 90 (cf. etiam X, vv. 76 sq.), Rhodiapolis (144/146), cf. etiam Eranos Vindobonensis
(1893), pp. 83–92 = IGR III 705, Cyaneae (a. 147); leg. Aug. pr. pr. CIL III 6885, Comama. – W.
Hüttl, Pius 2 (1933), pp. 111 sq., n. 4; cf. RÉMY, Carrières 52–54, n. 35.
Tit. D. 8828 denuo ed. D. J. Blackman, in: Phaselis. Beiträge zur Topographie und Geschichte der
Stadt und ihrer Häfen. [IM, Beih. 24.] Tübingen 1981, pp. 154–159, n. 2. – De annis primo (141) et
ultimo (146) v. imprimis LETTA 207–212.
30:033 D. Rupilius Severus (PIR 2 R 217; RE I A 1232, n. 11). – 149/151. – [ὁ κ]ράτιστ[ο]ς
πρεσβευτής μου (sc. Pii) TAM II: 3, 905 XII, v. 31, Rhodiapolis (a. 151); ὁ κράτιστος τοῦ ἔθνους
ἡγεμών ib., XII, v. 33 necnon vv. 15 (a. 150). 45. 56. 65 sq. 77, cf. 88; ὁ κράτιστος ἡγεμών ib.,
XIX, v. 50; XX, v. 21. Cf. etiam ib. XII, vv. 1 (a. 149). 18. De tit. IGR III 513, Cadyanda, v. PIR 2 . –
W. Hüttl, Pius 2 (1933), p. 113, n. 6; RÉMY, Carrières 304 sq., n. 252.
Annorum definitiones dedi singulas exempli tantum causa. Legationem usque ad medium annum 152
protractam esse arbitratur LETTA.
30:035 Sal[vius ? an -lustius?] (PIR 2 S 67). – 161–168. – ([quae est in Lyci]a et Pamphylia sub
Sal[…]) Klio 57 (1975) 227–232 = AE 1975: 758 = RMD I 67, Nicopolis ad Istrum (dipl. mil.). – G.
Alföldy, Konsulat (1977), pp. 378 sq.; RÉMY, Carrières 311 sq., n. 261.
Num re vera legatus fuerit quaerere velim cum G. Molisani, RFIC 105 (1977) 166–178, siquidem Ti.
Iulius Frugi sub Marco et Vero proconsul Lyciam–Pamphyliam rexisse videtur, infra n. 43 a (1).
De […]rio Severo, qui idem videtur ac C. Septimius Severus, procos. Africae a. 174, ideoque cos.
suff. c. a. 159, infra tractabimus (INCERTI AEVI, n. 37).
30:036 P. Vigellius Raius Plarius Saturninus Atilius Braduanus Caucidius Tertullus (PIR V 434; RE
VIII A 2569 sq., n. 3). – Paullo ante a. 159? – πρεσβευτὴς καὶ ἀντιστράτηγος τοῦ Σεβαστοῦ
Παμφυλίας καὶ Λυκίας ὁ διασημότατος ἡγεμών EA 20 (1993) 78 sq., n. 1 a = SEG 42 (1992)
1232 = Inschr. v. Perge I 158, Perge; [πρεσβευτὴς καὶ ἀντιστράτηγος τοῦ αὐτοκράτορος
Καίσαρος ᾿Αντονείνου Σεβαστοῦ ἐπαρ]χ¸εί[ας Παμφυλίας κ]αὶ Λυκί[ας] G. E. Bean, The
inscriptions of Side (1965), pp. 25 sq., n. 115; p. 33, n. 124; p. 63, n. 176 (cf. AE 1966: 470 necnon J.
Nollé, Side im Altertum 1[1993], pp. 339 sq., n. 58) = EA 20 (1993) 79–81, n. 1 b, Side. – RÉMY,
118

Carrières 311, n. 260.
Ultimum legatorum Augusti pro praetore huius provinciae eum fuisse opinatur S. Şahin, EA, cit.
Potest iam sub Pio provinciam rexisse, si formae sing. Σεβαστοῦ (tit. prior; in altero tit. integratum)
fides praebenda est, cf. etiam W. Eck, Die Verwaltung des Römischen Reiches in der Hohen
Kaiserzeit. II (1997), p. 195, adn. 55.
Quo anno provincia Lycia – Pamphylia proconsulibus administranda data sit, ignoratur. De anno
quodam post a. 178, quo anno in diplomate CIL XVI 128 nominatur Licinius Priscus leg(atus), priores
cogitaverunt. Postea annum c. 164, quo tempore Bithynia – Pontus senatui adempta a legatis
consularibus imperatoris administrari coepta esse videtur, multi praaetulerunt (cf. W. Hüttl, Pius 2,
1933, pp. 115 sq.); nunc autem pro a. 164 praeferendus videtur a. 159, quo anno aliqua cum
probabilitate L. Hedius Rufus Lollianus Avitus, cos. ord. 144 legatus Augusti (!) pro praetore
Bithyniae–Ponti fuisse videtur (v. supra, 27:43), quocum melius congruit series proconsulum annorum
priorum Marci et Veri infra constituta (nn. 43 a [1–3]). His causis consideratis Licinium Priscum
legatum ordine temporis servato post Iulium Modestum ponam (n. 43 a [4], infra)
INCERTI AEVI
30:042 a (1) Fl(avius) Severinus. – Fortasse sub Pio (Șahin ad tit.) – ὁ διασημ(ότατος) ἡγεμών
Inschr. v. Perge I 157, Perge.
30:042 a (2) ? – ? – [ὁ κρ]άτιστ[ος πρεσβευτὴς καὶ ἀντισ]τράτη[γος] J. Nollé, Side im Altertum
1 (1993), p. 355, n. 69, Side.
30:042 a (3) Q. Cornelius Priscus. – Sub Claudio, si de praeside Lyciae agitur. – πρεσβευτὴς
Τιβερίου Καίσαρος θεοῦ Σεβαστοῦ ἀντιστράτηγος Fouilles de Xanthos 7 (1981), pp. 120 sq., n.
47 = AE 1981: 827, Xanthus. – RÉMY, Carrières 307 sq., n. 258.
Vix de Nerone agi contendit A. Balland, l. c., adn. 1. – H. Halfmann, Gnomon 58 (1986) 46, proposuit
hunc Cornelium Priscum eundem esse posse ac Priscum Tiberii legatum Galatiae, supra, n. 28:8; cum
vero tit. Xanthi in urbe Lyciae repertus sit, potius de Lycia quam de Galatia – Pamphylia cogitaverim.
2. Proconsules
30:043 a (1) Ti. Iulius Frugi (DNP 6, 35 [II 67]. – Sub Marco et Vero. – ὁ κράτιστος ἀνθύπατος
EA 3 (1984) 39 = SEG 34 (1984) 1309 = Inschr. v. Arykanda 25, Arycanda.
De a. c. 162/163 cogitavit S. Şahin, EA 20 (1993) 81–86 (85), quia in tit. verba q. s. Armeniaci,
Parthici, Medici desint. – De tribus Tibb. Iuliis Frugi vide nunc G. Alföldy, ad CIL VI 41125.
30:043 a (2) D. Fonteius Fronto (DNP 4, 588 [II 6]). – A. 165 (164/165?). – procos. ZPE 29 (1978)
211 sq. = AE 1978: 788 (mill.), cf. AS 26 (1976) 11 sq. – G. Alföldy, Konsulat (1977), p. 379.
Eum proconsulem Lyciae–Pamphyliae fuisse, quia locus, quo milliarium repertum esset, temporibus
Marci et Veri in ea provincia situs esset, probabiliter arguerunt M. Christol – Th. Drew-Bear, GRBS
32 (1991) 397–413 (cf. infra, 30: 43 a [3]).
30:043 a (3) Iulius Modestus. – 165–166. – (quae est Lycia[e (et) Pamphyliae sub] Iulio Modesto)
pr[ocos.] EA 31 (1999) 77–82 = AE 1999: 1357 = RMD V 438 (dipl. mil. c. VIII/IX.165 – aest. 166).
30:043 a (4) Licinius Priscus (PIR 2 L 231; RE XIII 456 sq., n. 146). – A. 178. – (quae est Lyciae
Pamphyliae sub Licinio Prisco) leg. CIL XVI 128, in Moesia inferiore rep. – RÉMY, Carrières 312
sq., n. 262.
Quam ob rem Lycia – Pamphylia denuo provincia imperatoris facta sit, ignoratur, sed non illicitum
videtur de statu imperii difficili cogitare, qui ultimis Marci annis administrationem mutaverit – etiamsi
ad tempus tantum.
30:045 C. Pomponius Bassus Terentianus (PIR 2 P 707; RE III 1681 sq., n. 27; DNP 10, 123 [II 9]).
– Sub Commodo (post a. 184). – ὁ κράτιστος ἀνθύπατος (vv. 4 sq.), ἀνθύ(πατος) (v. 10) O.
Benndorf – G. Neumann, Reisen in Lykien (1884), pp. 70–73, n. 50, cf. p. 157 = IGR III 582–1515 =
TAM II: 1, 175, Sidyma; [pro]cos. Lyci[ae et Pamphyliae] CIL VI 31696–41195. – RÉMY, Carrières
316 sq., n. 267.
De fragm. urbano cf. F. Grosso, Commodo (1964), pp. 477–479.
119

30:045 a (1) C. Sulpicius Iustus Dryantianus (PIR 2 S 1009; RE IV A 813, n. 73). – 198–201, ut
videtur. – ὁ ἀνθυπατεύσας Λυκίας καὶ Παμφυλίας Denkschr. Wien 5: 1 (1897) 41–45, n. 60 = AE
1899: 178 = IGR III 500, col. III, vv. 8–10, Oenoanda; proc¸s EA 17 (1991) 55 sq., n. 5 = AE
1991: 1528 (mill.) – G. Barbieri, Albo (1952), p. 114, n. 492; RÉMY, Carrières 318 sq., n. 269.
30:045 a (2) Tarius Titianus (PIR 2 T 20; RE IV A 2323, n. 4). – Sub Septimio Severo (202–205?). –
ἐπὶ ἀνθυπάτου τοῦ λαμπροτάτου Τ. Τ. CIG III 3956 b (cum add. p. 1106) = Le Bas – Waddington
III 1700 = JHS 8 (1887) 231–233, n. 12 = W. M. Ramsay, The cities and bishoprics of Phrygia I: 1
(1895), pp. 329 sq., n. 138 = IGR IV 881, Tacina. – Cf. W. H. WADDINGTON, Fastes des provinces
asiatiques de l’Empire romain. Paris 1872, p. 247, n. 162.
Etiam Tarium Titianum proconsulem praetorium Lyciae–Pamphyliae fuisse arguit G. Camodeca,
Ostraka 3 (1994) 467–471 (468); cf. [26:168], supra.
30:045 a (3) Gavius Tranquillus (DNP 4, 815 [II 12]). – Sub Antonino Caracalla, vix post a. 213. –
ἀνθ(ύπατος) EA 10 (1987) 137–142 (vv. 19 sq.) = SEG 37 (1987) 1186 = AE 1989: 721 = T.
Hauken, Petition etc. (v. supra, 26:177), pp. 214–235, n. 6 (cum versione et comm.), Tacina.
Tit. ἐπὶ τῆς] Μάρκ(ου) ᾿Ιουνίου Κογκέσσου Αἰμιλι[α]νοῦ ὑπατείας (vv. 54 sq.) positus esse
videtur; verbum ὑπατείας pro ἀνθυπατείας scriptum esse putant editores S. Şahin – D. H. French
testem invocantes lexicon Graecum a Liddell – Scott – Jones editum; tamen monendum est solum
exemplum huius usus ibi prolatum ex Appiani Hisp. 83 sumptum esse, ubi de rebus liberae rei
publicae agitur. – Gavium Tranquillum et M. Iunium Concessum Aemilianum (infra) proconsules
fuisse non Asiae sed Lyciae–Pamphyliae arguit G. Camodeca, Ostraka 3 (1994) 468–471 (470).
30:045 a (4) M. Iunius Concessus Aemilianus (DNP 6, 66 [II 10]). – 213/214, ut videtur. – [ἐπὶ τῆς]
… ὑπατείας EA 10 (1987) 137–142 (vv. 54 sq.) = AE 1989: 721 = SEG 40 (1990) 1186, Tacina.
Hunc proconsulem Lyciae et Pamphyliae fuisse, quia Tacina eo tempore intra fines Lyciae fuerit,
arguit G. Camodeca, Ostraka 3 (1994) 467–471.
INCERTI AEVI
30:049 P. Aelius Bruttius Lucianus (PIR 2 A 154; RE I 491, n. 33). – Saec. II–III (aetate Severorum?
cf. infra). – ὁ [λαμ]πότατος ἀνθύπ[ατος ἐπαρχεί]ας Λυκ[ίας] BCH 9 (1885) 436, n. II = IGR
III 776 = Belleten 22 (1958) 28 sq., n. 14 a (cf. Bull. 1959: 447 = AE 1960: 314) = SEG 17 (1960)
572, Attalea. – RÉMY, Carrières 326, n. 279.
De aetate Severorum cogitat O. Salomies, Arctos 24 (2000) 123, adn. 19. – Versum sextum eruit G. E.
Bean, Belleten, cit., post v. 5 (ἐπαρχεί]ας Λυκ[ίας]) integrans: [τὸν εὐερ]γέτ[ην]; cum vero tit.
Attaleae in urbe Pamphyliae repertus sit, Salomies, l. c., pro ἐπαρχεί]ας Λυκ[ίας] integrandum
proposuit [ἀνθύπατον | Παμφυλί]ας Λυκ[ίας].
30:053 Ti. Claudius Bithynicus (PIR 2 C 816; RE III 2679, n. 85). – Saec. II–III. – ἀνθύπατος CIG
III 4360, cf. add. p. 1164 = IGR III 807 = JHS 28 (1908) 189 sq., n. 19 = J. Nollé, Side im Altertum 2
(2001), p. 475, n. 154, Side. – RÉMY, Carrières 326 sq., n. 280.
30:055 Vide nunc supra, 30:42 a (3).
30:055 a Fl(avius) Parthenius ὑπατικός, Inschr. v. Perge II 292, num praeses fuerit quove tempore
parum liquet. De consulari Pamphyliae saec. IV dubitans cogitavit S. Şahin ad tit., indicationem
dignitatis (’Rangprädikat’) non excludens (saec. III).
30:057 M. Gavius Crispus Num[mi]us (vel Num[isi]us) Iunior (PIR 2 I 721; DNP 4, 814 [II 4]). –
Saec. II ex. – ἀνθύπατος Λυκίας [καὶ Παμφυλίας] ZPE 37 (1980) 32–40 = Inschr. v. Ephesos III
682, Ephesus; cf. etiam CIL VI 1556 = X 6663 = (additis X 6665. 8292) ZPE 37 (1980) 36 sq.,
Antium. – RÉMY, Carrières 315, n. 265.
’Numisius’ praetulit W. Eck, ZPE 131 (2000) 251–257 et Chiron 30 (2000) 649 sq. = AE 2000: 1453,
qui etiam tit. Inschr. v. Perge I 156 huic attribuit. Cf. etiam supra, ad 26:221.
30:059 P. Iul(ius) Aemilius Aquila (PIR 2 I 118; RE X 114, n. 40). – Vix ante Valerianum (cf. infra). –
ὁ κράτιστος [ἡγεμών?] K. Lanckoroński, Städte Pamphyliens und Pisidiens I (1890), p. 167, n. 34 =
IGR III 793 = EA 11 (1988) 126, n. 46 = Inschr. v. Perge II 286, Perge. – RÉMY, Carrières 326, n.
120

278.
Neocoriam urbis Pergae non ante Valerianum in nummis laudari monet Leiva Petersen (PIR 2 ), cf.
RÉMY, Carrières 326, n. 278 (c. 253–276).
[30:060] De Tib. Iulio Frugi proconsule Lyciae – Pamphyliae vide nunc n. 43 a (1), supra.
30:061 a Naucellius Reginus. – Saec. III (medio?). – ἀνθύπατος ὕπατος ἀποδεδειγμένος Inschr. v.
Perge II 285 = AE 2004: 1476, Perge.
30:067 Sa[… …]anus (PIR 2 S 4; cf. G. Barbieri, Albo, 1952, p. 177, n. 843). – Saec. II–III. – [ὁ
κράτιστος ἀν]θύπατος TAM II: 2, 620, Tlos. – RÉMY, Carrières 327, n. 283.
Diversum esse C. Sabucium Maiorem Caecilianum, cos. 186 (ut videtur), quippe quem in alia
provincia, sc. Achaia, proconsulatu functum esse constet, statuit E. Groag, Achaia I (1939), col. 74,
adn. 303. – De Sal[vio Iuliano?] diplomatis Nicopolitani vide supra, n. 35.
30:067 a (1) L. Septimius Mannus (PIR 2 S 464). – Saec. III (medio?). – ὁ λαμπρότατος ἀνθύπατος
Λυκίας Παμφυλίας EA 12 (1988) 134–136 = SEG 38 (1988) 1325 = AE 1990: 981 = Inschr. v.
Selge 12, Selge.
30:067 a (2) L. Sergius Volusius Matidius Heracleidianus (PIR 2 S 535; DNP 11, 457 [II 6]). – Saec. II
(a Marco) – III. – ὁ κράτιστος ἀνθύπατος EA 31 (1999) 50 sq., n. 17 = AE 1999: 1635 = SEG 49
(1999) 1931, Patara.
[30:068] C. Sulpicius Iustus Dryantianus (PIR 2 S 1009; RE IV A 813, n. 73). – 198–201. – De eo vide
nunc sub n. 45 a (1), supra.
3. Viri perfectissimi
[30:073] Quia a. 351 in Aegypto praeses provinciae Augustamnicae fuerit, eum paullo ante Lyciam
rexisse opinatur J. Nollé, Side im Altertum I (1993), pp. 348 sq.
30:074 Terentius Marcianus (RE V A 665, n. 57; cf. PIR 2 T 78). – A. 278. – v. p. praeses provinciae
Lyciae Pamphyliae D. H. French – C. S. Lightfoot, The Eastern frontier of the Roman Empire.
Proceedings … 1988 [BAR Intern. ser. 553. 1989.], pp. 318–323 (cf. SEG 39, 1989, 1383) = St.
Mitchell, Cremna in Pisidia. An ancient city in peace and war (London 1995), pp. 208–210, Cremna
(a. 278); ὁ διασημότατος ἡγεμὼν Λυκίας Παμφυλίας BCH 23 (1899) 292, n. 6 = AE 1900: 128 =
IGR III 434 = OGIS II 564 = TAM III: 1, 89, Termessus; ὁ διασημότατος ἡγεμών BCH 7 (1883)
268 sq., n. 12 = BCH 11 (1887) 222, n. 17 = IGR III 358, Sagalassus; MA 23 (1914) 214 sq., n. 152 =
AE 1915: 53, Trebenna. – G. M. Bersanetti, Aevum 19 (1945) 384–390 (cf. Bull. 1948: 225); RÉMY,
Carrières 328 sq., n. 287.
31. Cilicia
Litt.: B. KREILER, Die Statthalter Kleinasiens unter den Flaviern (1975), pp. 120–125. – B. RÉMY, Les
fastes sénatoriaux des provinces romaines d’Anatolie au Haut-Empire (31 avant J.-C. – 284 après J.-
C.). Pont–Bithynie etc. Paris 1988, pp. 215–218. – B. RÉMY, Les carrières sénatoriales dans les
provinces romaines d’Anatolie au Haut-Empire (31 av. J. C. – 284 ap. J. C.): Pont–Bithynie etc.
Istanbul 1989, pp. 339–357. – G. R. STUMPF, Numismatische Studien zur Chronologie der römischen
Statthalter in Kleinasien (122 v. Chr. – 163 n. Chr.). Saarbrücken 1991. – D. Magie, Roman rule in
Asia Minor (1950), pp. 1595 sq.; W. ECK, ‘Jahres- und Provinzialfasten der senatorischen Statthalter
von 69/70 bis 138/139’, Chiron 13 (1983) 217 (et passim). – Cf. etiam H.-G. Pflaum, ‘Deux
gouverneurs de la province de Cilicie de l’époque de Trajan …’, Corolla mem. E. Swoboda dedicata
(Wien 1966), pp. 183–192 (praecipue autem pp. 189–193 laterculum praesidum Ciliciae continentes);
R. Syme, ‘Legates of Cilicia under Trajan’, Historia 18 (1969) 352–366.
[31:001] Titulo AE 1973: 543 secundum milliarium recens repertum aliter integrato
(σεπτέμ˛ο˛υι[ρουμ ἐπουλώνουμ]) phantasma videtur ‘Septi[mi]us’ ille, v. infra, n. 2 a. – RÉMY,
Carrières 341, n. 299.
31:002 L. Octavius Memor (PIR 2 O 49; RE XVII 1851, n. 72). – 77–78. – πρεσβευτὴς καὶ
ἀντιστράτηγος ὕπατος ἀποδεδειγμένος Mouseion 1 (1875) 100, n. 101 = IGR III 840 = MAMA
121

III p. 6, Seleucia; cf. AS 12 (1962) 208 sq., n. 32 = AE 1963: 11 = St. Hagel – K. Tomaschitz,
Repertorium der westkilikischen Inschriften [ÖAW, Denkschr. 265 = Ergänzungsbände zu den TAM,
n. 22. 1998.], p. 15 Adanda 11, Lamus. – KREILER 122; RÉMY, Carrières 341 sq., n. 300.
De nomine Tutoris vel Numitoris quod H. Castritius, Historia 20 (1971) 80–83, loco Iuvenalis 8, 92–
94 pro Memoris scriptum cogitavit, vide nunc PIR 2 O 49, cf. N 222 .
31:002 a M. Petronius Umbrinus, cos. suff. 81 (PIR 2 P 320; RE XIX 1230, n. 80; RE Suppl. XIV
383, n. 80). – A. 80 (I–VI). – πρεσβευτ˛ὴ˛[ς καὶ ἀντιστράτηγος] EA 20 (1992) 57 sq. = AE 1992:
1679 = Hagel – Tomaschitz (v. supra, sub 31:2), p. 397 Yenisu 1 b, mill. viae Iconio – (Claudiopolim
–) Seleuciam ducentis.
Etiam tit. AE 1973: 543 (v. [31:1] supra) ei adiudicavit M. H. Sayar, EA cit.
31:006 M. Pompeius Macrinus, cos. suff. 115 (PIR 2 P 628; RE XXI 2278 sq., n. 95; DNP 10, 112 sq.
[II 13]). – Sub Traiano (haud multo ante a. c. 113, ut videtur). – [πρεσβευτὴς καὶ ἀντιστράτηγος]
Denkschr. Wien 85 (1965) 26 sq., n. 30 = AE 1965: 319 = Hagel – Tomaschitz (v. supra, sub 31:2), p.
128 Iotape 13, Iotape; πρεσβευτὴς καὶ ἀντιστράτηγος αὐτοκράτορος Καίσαρος Τραϊανοῦ
Γερμανικοῦ Δακικοῦ Παρθικοῦ ἐπαρχείας Κιλικίας 55 (IG V: 2, 151), Tegea; cf. etiam 56 (AE
1979: 595), Mytilenae. – Cf. RÉMY, Carrières 88–90, n. 67.
Tituli Tegeaticus Mytilenaeusque, in quibus Traianus Parthicus appellatur, Macrinus autem proconsul
Africae, multis post mortem Traiani annis (Mytilenaeus imperante Pio) concepti sunt.
31:007 T. Calestrius Tiro Orbius Speratus, cos. suff. 122 (SPQR 27 sq.; RE Suppl. XIV 84 sq., n. 4;
DNP 2, 936 sq. [3]). – Sub Traiano (c. a. 113–116?). – πρεσβευτὴς καὶ ἀντιστράτηγος
αὐτοκ[ράτορος Νέρου]α Τραιανοῦ Σεβαστοῦ Γερμανικοῦ Δακικοῦ […] 61 (AE 1965: 320 =
Hagel – Tomaschitz [v. supra, sub 31:2], p. 129, Iotape 18); πρεσβευτὴς αὐτοκράτορος Νέρουα
Τραιανοῦ Καίσαρος Σεβαστοῦ Γερμανικοῦ Δακικοῦ Denkschr. Wien 102 (1970) 161, n. 166 (b)
= AE 1972: 651 b, Cestrus. – Cf. RÉMY, Carrières 90–92, n. 68.
Tironem nostrum inter M. Pompeium Macrinum et C. Bruttium Praesentem inserendum esse opinio
est non minus communis quam probabilis.
31:009 a Calpurnius C(a)estianus. – A. 121. – (quae est in Cilicia sub Calpurnio Caes{s}tiano)
RGZM 19 (19.VIII.121).
31:013 Cornelius Dexter (RE Suppl. XIV 107, n. 124 a). – A. 157. – πρεσβ. καὶ ἀντιστρά˛[τηγ.] τοῦ
Σε˛[β.] AS 7 (1957) 147–151 = SEG 16 (1959) 758 = AE 1960: 34, Derbe; πρεσβευτὴς Σεβαστοῦ
ἀντιστρ. ὁ ἀνδρεῖος καὶ δίκαιος ἡγεμὼν καὶ κτίστης EA 24 (1995) 127 sq. = AE 1995: 1556,
Nephelium, sc. in urbe certe intra fines Ciliciae sita. – RÉMY, Carrières 153, n. 116.
De cognomine q. e. Dexter nunc constat.
31:016 ? (PIR 1 vol. III, pp. 497 sq., n. 18; cf. PIR 2 I 547). – Sub Marco (potius cum Vero quam cum
Commodo imperante). – leg. Augustorum pr. pr. provinc. Galat. item provinc. Ciliciae CIL III 254,
Ancyra. – Cf. RÉMY, Carrières 55 sq., n. 38.
Fortasse idem ac Caecilius Capella, qui sequitur (n. 16 a), cf. etiam 27:42, supra, necnon 28:31.
31:016 a Caecilius Capella (PIR 2 C 27; RE III 1199, n. 37; RE Suppl. XIV 79, n. 37; DNP 2, 892 [II
6]). – Sub Marco? – ὁ κύριος στρατηγός Denkschr. Wien 102 (1970), pp. 137 sq., n. 135 = AE
1972: 658, Olosada.
Si, ut videtur, idem est atque is Caecilius Capella, qui a. 193–195 Byzantium contra Severum defendit,
sub Marco (cum Vero potius quam cum Commodo imperante) legatus Ciliciae fuisse potest, ut
proposuit A. R. Birley, GRBS 32 (1991) 90–93, etiam de ignoto tit. Ancyrani CIL III 254 (v. supra, n.
16) cogitans.
31:025 a Claudius Nysius. – 218–222. – ἡγεμονεύων … ὁ λαμπρότατος στρατ˛[ηγός] M. H.
Sayar, Inschr. v. Anazarbos … I 12 = AE 2000: 1481, Anazarbus.
31:027 a L. Serg[ius …]u˛s Zeno (PIR 2 S 536). – Sub Gordiano III. – leg. A[ug.] G. Dagron – D.
Feissel, Inscriptions de Cilicie (Paris 1987), p. 125, n. 79 = AE 1990: 991, Aegaeae.
122

31:028 A. Voconius Zeno. – Sub Gallieno (260–268). – ὁ διασημότατος ἡγεμών MA 23 (1914)
168 sq., n. 116 = AE 1915: 51 = Hagel – Tomaschitz (v. supra, sub 31:2), p. 14 Adanda 6, Lamus. –
H.-G. Pflaum, Carrières II (1961), p. 924, n. 348; RÉMY, Carrières 357, n. 325.
INCERTI AEVI
31:035 a ? – Saec. III (?) – [πρεσβευτὴς Σ]ε˛β. ἀντιστρ[άτηγος] G. Dagron – D. Feissel,
Inscriptions de Cilicie (Paris 1987), p. 22, n. 5, Aegeae.
32. Cyprus
Litt.: D. Vaglieri, in: Diz. epigr. II 1429; G. F. Hill, A history of Cyprus I (1940), pp. 254–256 (cf. T.
B. Mitford – Ino K. Nicolaou, The Greek and Latin inscriptions from Salamis [1974], p. 36, adn. 6; p.
121, adn. 8); W. Eck, Zephyrus 23–24 (1972–73) 250–253; T. B. Mitford, in: ANRW II: 7, 2 (1980),
pp. 1298–1305.
32:001 Paullum Fabium Maximum, cos. ord. 11 a (PIR 2 F 47; RE VI 1780 sqq., n. 102; DNP 4, 377 [II
14]) a. 15 a proconsulem Cypri fuisse ob tit. honorarium uxoris CIG II 2629 = IGR III 939 = OGIS II
581 = D. 8811, prope Paphum rep., suspicatus est S. J. de Laet, Samenstelling (1941), p. 50, n. 171.
Cum autem divi Augusti (Καίσαρος θεοῦ Σεβαστοῦ) mentio facta sit, dubitandum videtur.
32:002 ? – A. 8 a , ut videtur. – [ἀ]νθύπατος JHS 12 (1891) 178, n. 8 = IGR III 992, Salamis.
32:003 A. Plautius (PIR 2 P 455; RE XXI 26 sq., n. 38; cf. DNP 9, 1116 [II 2]). – Sub Augusto
(fortasse c. a. 22 a ). – procos. nummi Paphiorum RPC I 3906 sq., in obversa parte caput Augusti
exhibentes.
Si cos. suff. 1 a (PIR 2 P 456) diversus est, cum R. Syme, Historia 5 (1956) 212 de a. 22 a cogitare licet,
ita ut Plautius n. 456 filius Plautii n. 455 haberi possit.
32:004 P. Paquius Scaeva (PIR 2 P 126; RE XVIII: 2, 1119 sqq., n. 3; DNP 9, 303 sq. [2]). – Sub
Augusto (15/14? v. infra). – pro consule provinciam Cyprum optinuit … procos. iterum extra sortem
auctoritate Aug. Caesaris et s. c. missus ad componendum statum in reliquum provinciae Cypri CIL
IX 2845 = D. 915, Histonium.
Sumere licet eum paullo post a. 23 praetura functum esse (PIR 2 ) deinde proconsulatu primo; inter duos
proconsulatus Cypri, ut videtur, viarum curator extra urbem Romam ex senatus consulto in
quinquennium fuit (c. 20–15?); vir probatus ad res Cypri provinciae ordinandas fortasse (ita M.
Hofmann, RE) post terram a. 15 a in ea insula motam missus est (a. 12–10? nisi paullo ante, cf. PIR 2 ).
32:009 T. Cominius Proculus (PIR 2 C 1270; RE IV 610, n. 21; DNP 3, 92 [II 4]). – A. 43 (nummi). –
[ἀ]ν˛θύπατος Kypr. Chron. 3 (1925) 160 = BCH 51 (1927) 153 sq., n. 11 = AE 1928: 63 = SEG 6
(1932) 834 = (addito fragm.) OpArch 6 (1950) 17–20, n. 9 (cf. AE 1953: 165) = Doc. II 315, Cerynea;
ἀνθύπατος (etiam vario modo abbrev.) nummi communis Cypri RPC I 3932 sq.
32:010 Sergius Paullus (PIR 2 S 527; RE II A 1715 sqq., n. 34; DNP 11, 456 [II 2]). – 46–48. –
ἀνθύπατος Act. apost. 13, 7; cf. L. P. di Cesnola, Cyprus (1877), p. 417, n. 11 = IGR III 935 = J. L.
Myres, Cesnola collection (1914), pp. 319. 548, n. 1903 (cf. ABSA 42, 1947, 206, adn. 21) = E.
Gabba, Iscrizioni greche e latine per lo studio della Bibbia (1958), pp. 71–73, n. XXI, Chytri.
In tit. nomina et munera ita restituuntur: [… ἐπὶ Κ]οΐντου Σεργ[ίου Παύλου ἀνθυπάτου]. Hac
integratione nisi Q. Sergium Paullum sine ullo dubio proconsulem esse, cui Paphi convenit Sct.
Paulus, arbitrantur M. Christol – T. Drew-Bear, Actes du Ier congrès international sur Antioche de
Pisidie (Paris 2002), pp. 177–199 (cf. eandem opinionem D. A. Campbell, JThS 56 (2005) 1–29),
tamen de annis 37–41 (Cai imperatoris), cogitantes. Frater fortasse est Sergii Paulli curatoris riparum
et alvei Tiberis (CIL VI 31545 = D. 5926, sub Claudio), quem proconsulem illum Cypri fuisse fortiter
arguit A. Weiß, ZPE 169 (2009) 188–192, id quod cum annis itinerum apostoli melius conveniat. –
Prorsus diversus videtur Παῦλος [ἀνθύ]πατος L. P. di Cesnola, Cyprus (1877), pp. 424 sq., n. 29 =
IGR III 930 = ABSA 42 (1947) 201–206, n. 1, Soli, v. infra (INCERTI AEVI, n. 40).
32:012 Q. Iulius Cordus, cos. suff. 71 (PIR 2 I 272; RE X 570, n. 195; DNP 6, 33 [II 47]). – 64/65 (an
65/66?), ut videtur. – ἀνθύπατος CIG II 2631 = IGR III 978, Citium; CIG II 2632 = IGR III 971 =
123

ABSA 42 (1947) 210, adn. 31 = T. B. Mitford, Kourion (1971), pp. 153–157, n. 84, Curium;
p[rocos.?] … [ἀνθύπ]α[τος]? T. B. Mitford, Kourion (1971), pp. 204–207, n. 107 = AE 1975: 834,
Curium.
De anno consulatus v. G. Camodeca, in: Epigrafia. Actes … Degrassi, pp. 57–61.
32:013 L. Annius Bassus (PIR 2 A 637; RE I 2264, n. 33; DNP 1, 714 [II 3]). – 65/66 (an 66/67?), ut
videtur. – [ἀνθύ]πατος CIG II 2632 = IGR III 971 = ABSA 42 (1947) 210, adn. 31 = T. B. Mitford,
Kourion (1971), pp. 153–157, n. 84, Curium (a. 65/66?).
De aetate Claudii imperatoris (a. 52) antea multi cogitaverunt (cf. PIR 2 , RE). Fortasse ad eum
referendus est tit. T. B. Mitford, Kourion (1971), p. 199, n. 105 = (addito fragm. NIO) RDAC 1983:
242–244 = SEG 33 (1983) 1209: [… ἐπὶ Λ. ᾿Αν]νίο[υ Βάσσου ἀνθυπάτου …].
32:014 Milionius (? cf. RE Suppl. XIV 886, n. 2 b). – Sub Nerone. – [ἀ]νθύπατος OpArch 6 (1950)
28–31, n. 15 = AE 1953: 166, prope Solos.
Eundem esse L. Vilium tituli AE 1953: 167, Paphus, coniecit T. B. Mitford (OpArch cit.), L. autem
Vilium infra (INCERTI AEVI, n. 49) invenies. Aliter integravit L. Moretti, RFIC 109 (1981) 264–268
= AE 1981: 857 = SEG 31 (1981) 1363, de Q. Iulio Cordo cogitans: διὰ …] μειλίων ᾿Ιου[λίου
Κόρδου ἀ]νθυπάτου; contra arguit M. Christol, Chiron 16 (1986) 1–5, nomen Milionii retinens.
32:015 […]tesinus. – Sub Tito (?), 79/80? – ἀνθύπατος JHS 9 (1888) 251, n. 107 b = IGR III 944 =
ABSA 42 (1947) 208–212, n. 3 = AE 1950: 5 = ANRW II: 7, 2 (1980), p. 1301, adn. 58 = SEG 30
(1980) 1635.
Nomina imperatoris Titi restituit T. B. Mitford (ABSA cit.), de primo anno eius cogitans, quia
secundum et tertium Bruttio Maximo et L. Plotio P[…] tribuit (nn. 16 sq., infra). Nomina imperatoris
Tiberii integrans eundem esse Marcium Hortalum, praetorem a. 25 p (teste fragm. fastorum fratrum
Arvalium a se edito) conclusit P. Arnaud, Epigraphica 51 (1989) 16–20, eundem etiam Marcium
Hortalum, cuius preces in paupertate manifesta superbius accepisset Tiberius (Tac. ann. 2, 37, 1, a.
16 p ; cf. PIR 2 H 206; RE VIII 2470, n. 12). Vix aliter Mireille Corbier, MEFR 103 (1991) 655–702,
quae et hunc tit. p. 687 ed. (= AE 1991: 1568) et de aliis fragmentis Cypriis huic proconsuli
attribuendis egit (pp. 687–695); denuo de Hortalis egit eadem in: Mélanges Le Glay, pp. 687–709 (cf.
AE 1994: 1757). Proconsulem vero nec Marcium Hortalum a. 16 p nec oratorem a. 25 p esse affirmavit
W. Eck, ZPE 95 (1993) 251–260, negans Hortalos a. 16 p et a. 25 p unum eundemque fuisse; cf. etiam J.
Briscoe, ZPE 95 (1993) 249 sq., necnon SEG 41 (1991) 1480. Quid de his rebus cogitaverint W. Eck
et J. Briscoe paucis verbis in AE 1994: 1758 sq. exponitur.
32:016 L. Bruttius Maximus (RE Suppl. XIV 77, n. 4 a; DNP 2, 805 [II 2]; cf. SPQR 23 sq.). – 80/81.
– ἀνθύπατος JHS 66 (1946) 40–42, n. 16 = AE 1950: 122 = Doc. III 297 = BCH 130 (2006) 88 sq.,
prope Amathuntem; BCH 121 (1997) 802 sq. = AE 2000: 1492 (mentio sola) = BCH 130 (2006) 86–
88 = AE 2006: 1562, Amathous.
Verba ἔτους δευτέρο[υ] post verbum ἀνθύπατος posita ad annum secundum imperatoris Titi
rettulit T. B. Mitford (JHS).
32:017 L. Plotius P[…] (PIR 2 P 511; DNP 9, 1156 [II 4]). – 81/82. – (Imp. T. Caesar … [… via]s
novas fecit per L. Plotium P[…]) CIL III 6732 = OpArch 6 (1950) 86 sq. (cf. AE 1953: 179) (mill.).
De anno quem definivit T. B. Mitford v. PIR 2 . Cognomen P[ulcher] dubitanter integravit idem ib.; de
P[egaso] cogitavit E. Champlin, ZPE 32 (1978) 269–278, cf. supra de [?Plo]tio Pegaso, praeside
Dalmatiae (17:25).
32:018 Q. Laberius Iustus Cocceius Lepidus (PIR 2 L 7; RE Suppl. XIV 219, n. 9; DNP 7, 1031 [II
1]). – 100/101. – ἀνθύπατος T. B. Mitford, Kourion (1971), pp. 207–211, n. 108 = AE 1975: 835,
Curium; procos. Cypri CIL VI 1440 = 41108.
32:021 […]gius Pate[rnus?] (PIR 2 P 158; RE Suppl. XV 295 sq.), qui ultimis Traiani annis (116–117)
gymnasium Salaminiorum restituendum curavit (T. B. Mitford – Ino K. Nicolaou, Inscriptions from
Salamis, 1974, pp. 26–28, n. 12 = Salamine de Chypre XIII: Testimonia Salaminia. 2. Corpus
épigraphique. Paris 1987, p. 28, n. 38), proconsul Cypri fuisse videtur.
32:023 C. Calpurnius Flaccus (PIR 2 C 268; F 171; DNP 2, 945 [II 8]). – A. 123 – ἀνθύπατος BCH
86 (1962) 404 (cf. Bull. 1964: 539) = SEG 23 (1968) 609 = T. B. Mitford – Ino K. Nicolaou,
124

Inscriptions from Salamis (1974), pp. 119 sq., n. 92, Salamis; cf. etiam CIG II 2638 = IGR III 991 = T.
B. Mitford – Ino K. Nicolaou, o. c. 120 sq., n. 92 (a), Salamis, quo in tit. verba [ὕπατον ἀνθύπατον
Κύπρου] restituenda esse censuit E. Groag (PIR 2 F 171).
INCERTI AEVI
32:035 Claudius Leonticus. – Saec. III (medio?). – ὁ λαμπρότατος ὑπατικός Annual report of the
curator of antiquities for 1915 (impr. 1916), pp. 15 sq., n. 2 = Byzantion 20 (1950) 136–139, n. 10 =
REG 64 (1951) 206 sq. = AE 1952: 175, Lapethus.
Eum nepotem esse Cn. Claudii Leontici qui in Achaia aetate Severorum (?) ὑπατικὸς καὶ
ἐπανορθωτὴς τῆς ᾿Αχαιίας fuit (v. supra, 24:60 a), arbitratur L. Robert, REG cit. Hunc nepotem
nullo modo proconsulem fuisse sed extra ordinem missum arguit W. Eck, ZPE 90 (1992) 205, cum L.
Robert de proconsulatu cautius scripserit: ’il n’est pas assuré … mais c’est le plus vraisemblable’.
32:036 a [Crep]ereius. – ? – pro[cos.] Centre d’études chypriotes 6 (1986) 27–34 = AE 1986: 692,
Amathous.
De L. Crepereio Proculo (PIR 2 C 1573) agi, qui proconsul provinciae ignotae fuit, cogitavit M.
LeGlay, Centre … cit., dubitavit autem J. Marcillet-Jaubert, ib. 7 (1987) 33 sq.
32:043 Publicolam Priscum (PIR 2 P 1048) ob vocabulum tituli Curiensis (T. B. Mitford, Kourion,
1971, pp. 165–167, n. 89) ἁγνείας proconsulem Cypri fuisse arbitratus est Mitford, l. c., de L.
Valerio Helvidio Prisco Poblicola, v. c. (CIL VI 1530 = 41233; PIR V 59; RE VIII A 41, n. 197),
cogitans.
Saec. II° vel III° attribuendus videtur. Vix eundem ac L. Valerium Helvidium Priscum Poblicolam
censuit eum G. Alföldy ad CIL VI 41233, cf. etiam PIR 2 .
32:047 M. Vehilius (RE VIII A 581, cf. XVII 2041, Ofellius n. 6). – Ineunte aetate imperatorum (sub
Augusto, nisi iam extremis liberae rei publicae annis, si praetor a. 44 a est). – pro cos. BCH 51 (1927)
143 sq., n. 4 = AE 1928: 62 (cf. RDAC 1940–48 [impr. 1958] 8, adn. 32 de edd. prioribus), Paphus.
Nomen gentile VPHILIO legit H. Seyrig (BCH) de Ofilio (Ofellio) quodam cogitans. De M. Vehilio,
praetore a. 44 a , vel de quodam e posterioribus eius, cogitavit R. Syme, Historia 5 (1956) 209. Hunc
eundem esse ac L. V(eh)ilii (n. 49) fratrem, cuius [στρατηγήσαντος] in tit. Paphio (AE 1953: 167)
mentio fiat, contendit M. Christol, Chiron 16 (1986) 6–14 (post R. Syme et T. P. Wiseman).
32:049 L. Vilius (cf. RE Suppl. XIV 886, n. 2 b). – Sub Nerone? (cf. infra). – [ἀνθύ]πατος D. G.
Hogarth, Devia Cypria (1889), pp. 8 sq., n. 1 (cf. OpArch 6, 1950, 29 sq. = AE 1953: 167), Paphus.
Nomina fratris eius in tit. (nunc deperdito) sic legit Hogarth: Οὐειλίωι Μα[ρον]ίωι, emendavit
autem T. B. Mitford (OpArch cit.): Μ[ι]ιν˛ίωι, ad nomen proconsulis Μειλιωνίου in tit. AE
1953: 166 nominati (supra, n. 14). Cf. etiam L. Moretti, RFIC 109 (1981) 264–268 = SEG 31 (1981)
1358 = AE 1981: 857, qui de L. Vehilio (Οὐε[ιλί]ου) et fratre eius cogitavit et ipso proconsulatu
functo (τοῦ στρατηγή[σ]αντος), cf. ANRW II: 7, 2, p. 1301, n. 56.
32:053 ? – ? – [procos. prov. C]ypri CIL VI 1561 = 41159, ubi G. Alföldy tit. ut potuit integrans
nullum de proconsulatu dubium expressit.
32:053 a (1) ? – ? – ὁ λαμπρότα[τος] ὑπατικός AS 27 (1977) 70, n. 5 = AE 1981: 781, Ancyra.
De munere dubitare licet, item de provincia: de consulari praeside Galatiae cogitavit St. Mitchell, qui
edidit; ob verba τῶν Κυ[π]ρίων de proconsule Cypri J. et L. Robert, Bull. 1978: 488; sed nihil
constat.
32:053 a (2) ? – Vix ante finem saec. II. – ἀνθύ[πα]τος Κύπρου JS 1991: 195–226 = SEG 41
(1991) 1394 = AE 1993: 1550 a–b, Xanthus.
De Ti. Claudio Telemacho (PIR 2 C 1037) cogitaverunt M. Christol – Th. Drew-Bear (JS cit., p. 220).
33. Syria
Litt.: E. SCHÜRER (versionem Anglicam omnino refectam edd. G. Vermes – F. Millar), The history of
the Jewish people in the age of Jesus Christ (175 B. C. – A. D. 135). Edinburgh 1973. (Insunt
praesides annorum 30 a – 69 p , pp. 253–266.) – G. A. HARRER, Studies in the history of the Roman
125

province of Syria (diss.). Princeton 1915. (Insunt praesides inde ab a. 69.) – E. DĄBROWA, The
governors of Roman Syria from Augustus to Septimius Severus. [Antiquitas. I: 45.] Bonn 1998. – Cf.
E. Honigmann, RE IV A 1629 sq.; J. P. Rey-Coquais, JRS 68 (1978) 61–67. – J. F. Gilliam, ‘The
governors of Syria Coele from Severus to Diocletian’, AJPh 79 (1958) 225–242; G. Camodeca, ‘ I
legati di Syria Phoenice e un nuovo senatore del tardo III secolo’, AAN 87 (1976) 46–58. Cf. etiam R.
Syme, ‘Governors dying in Syria’, ZPE 41 (1981) 125–144; Id., ‘Hadrianic governors of Syria’, in:
Romanitas – Christianitas. Festschr. J. Straub. Berlin – New York 1982, pp. 230–243.
33:006 Potitum Valerium Messallam, cos. suff. 29 a (PIR V 94; SPQR 80 sq.; RE VIII A 165 sqq., n.
267; DNP 12/1, 1100 [I 18]) leg. [Aug. pr. pr. prov. Syriae vel in Illyrico] fuisse (c. a. 18–13) coniecit
A. E. Gordon, Potitus Valerius Messalla consul suffectus 29 B. C. [Univ. of California publ. in class.
arch., III: 2. 1954], pp. 31–64, ita tit. 1 (D. 8964 = CIL VI 37075 = 41061) integrans. Reiecit
DĄBROWA 206, adn. 10; haud plane dubitavit G. Alföldy ad VI 41061, quod ad Syriam attinet, cf.
etiam 17:2, supra.
33:008 C. Sentius Saturninus, cos. ord. 19 a (PIR 2 S 393; RE II A 1511 sqq., n. 9; DNP 11, 424 [II 4]).
– Paullo post M. Titium, qui praecedit, fortasse successor eius proximus (DĄBROWA) – (Saturninus et
Volumnius) οἱ Καίσαρος ἡγεμόνες Ios. ant. 16, 277; οἱ Συρίας ἐπιστατοῦντες ib. 280. Cf. etiam
Ios. ant. 17, 6, Tert. adv. Marc. 4, 19, 10. – SCHÜRER 257; DĄBROWA 20–22; 209 sq.
Saturninum legatum Augusti pro praetore, Volumnium autem procuratorem Augusti fuisse
(ἐπίτροπον) demonstrat Ios. bell. 1, 538. – N. Kokkinos, ZPE 105 (1995) 32, de a. 12/8 cogitavit (sine
ulla ratione valida DĄBROWA 132, adn. 43).
33:014 ? – Sub Augusto. – [legatus pr. pr.] divi Augusti iterum Syriam et Ph[oenicen optinuit] 3 (D.
18), Tibur. – Cf. SCHÜRER 258 sq.; DĄBROWA 25.
De ignoto hoc famosissimo disputavit R. Syme, Akten VI. Kongr., München 1972 (1973), pp. 585–
601, de L. Calpurnio Pisone (pont.) a. 4 a –1 a cogitans, quem secutus est DĄBROWA; N. Kokkinos, ZPE
105 (1995) 21–36, titulum C. Sentio Saturnino (n. 8) adiudicare contendit; G. Alföldy, in: Le
iscrizioni dei Cristiani in Vaticano. [Inscr. S. Sedis. 2.] Città del Vaticano 1997, pp. 199–208 (cf. AE
1997, p. 20), inter L. Calpurnium Pisonem (pont.) et P. Sulpicium Quirinium haesitans, postremo
Quirinium praetulit.
Tunc (a. 17, scil. post Creticum Silanum, n. 15) decreto patrum permissae Germanico provinciae,
quae mari dividuntur, maiusque imperium, quoquo adisset, quam iis qui sorte aut missu principis
obtinerent. Tac. ann. 2, 43, 1. Cf. tabulae Siarensis fragm. I, v. 15: procos. missus in transmarinas
pro[vincias Asiae] Iura 32 (1981) 1–36 = ZPE 55 (1984) 55–100 = AE 1984: 508, Siarum.
33:019 L. Pomponius Flaccus, cos. ord. 17 (PIR 2 P 715; RE Suppl. XIV 439 sq., n. 46 a; DNP 10, 123
[II 10]). – 32/33 (fortasse etiam uno alterove anno post). – Syriae pro praetore Tac. ann. 6, 27, 3;
(Tiberius) alteri (sc. Pomponio Flacco) Syriam provinciam … detulit Suet. Tib. 42, 1; ὁ ὑπατικός …
Συρίαν δὲ ἐν τῷ τότε διεῖπεν Ios. ant. 18, 150; ἐπὶ … nummi Antiochenorum BMCat. Syria 170, nn.
160–162; RPC I 4274 sq.; RN 30 (1927) 36, n. 3. – SCHÜRER 262; DĄBROWA 37 sq.
33:022 C. Vibius Marsus, cos. suff. 17 (PIR V 388; RE VIII A 1973 sqq., n. 39; DNP 12/2, 176 [II
9]). – 42/44 (nisi 41/45). – legatus Tac. ann. 11, 8, 1; διεῖπε Συρίαν Ios. ant. 19, 316; (πέμπει
Μάρσῳ διάδοχον … Κάσσιον Λογγῖνον) Ios. ant. 19, 326 sq., 338 sqq.; [l]eg. Ti. Clau[di
Caes]aris Au[g. Germa]nici [pro] pr. J. P. Rey-Coquais, Inscriptions grecques et latines de Tyr [Bull.
d’Archéologie. et d’Architecture Libanaises (BAAL). Hors série III, 2006.], pp. 34 sq., n. 26 = AE
2006: 1590, Tyrus. – SCHÜRER 263 sq.; DĄBROWA 44–46.
33:025 C. Ummidius Durmius Quadratus (PIR V 600; RE Suppl. IX 1827 sqq., n. 4). – 51/60
(fortasse iam ab a. 49 vel 50). – leg. divi Claudi … et Neronis Caesaris Aug. in Syria CIL X 5182 =
D. 972, Casinum; cf. fragm. CIL X 5180, ib.; praeses Syriae Tac. ann. 12, 45, 4 (a. 51); cf. Tac. ann.
12, 46–51; Syriae rector Tac. ann. 12, 54, 3; (apud provinciam Suriam et) legatum eius (Quadratum
Ummidium remaneret) Tac. ann. 13, 8, 2; τῆς Συρίας προεστηκώς Ios. ant. 20, 125; leg. pro pr.
MUB 2 (1907) 336–345 (339) = AE 1907: 194 = Doc. II 350, mill. viae Antiochia – Ptolemaidem
ducentis (a. 56); legatus Tac. ann. 14, 26, 2 (a. 60); (- - - Um]midio [- - -] provinci[ae - - -] CRAI
2000: 459–468 = AE 2000: 1496, Apamea (a. 52?); ἐπὶ … nummi Antiochenorum BMCat. Syria 160,
126

nn. 69 sq., 73–75; p. 173, n. 186 (a. 55–58); SNG, Dan. Nat. Mus., fasc. 36 (1959), tab. 3, nn. 99–101
(a. 55–57); ib., Brit. Acad. IV, fasc. 8 (1971), tab. 131, n. 5937 (a. 55–56); RPC I 4284–87 (a. 55–56),
4290 (a. 56–57), 4291 (57–58). De cett. v. SCHÜRER 264; DĄBROWA 49–53.
33:029 Cn. Pompeius Collega, cos. suff. 71 (PIR 2 P 600; RE XXI 2269 sq., n. 74). – A. 70. –
πρεσβευτής (i. e. legatus legionis, vices agens praesidis, cf. infra, n. 30) Ios. bell. 7, 58. – HARRER
11; cf. DĄBROWA 60.
33:032 M. Ulpius Traianus (PIR V 574; RE Suppl. X 1032 sqq., n. 1; DNP 12/1, 984 [12]). – 74/76
(73–77?). – πρεσβευτὴς Καίσαρος Σεβαστοῦ Syria 62 (1985) 77–103 (79–83) = AE 1986: 694,
Antiochia ad Orontem (X.73–IX.74); leg. Aug. pro pr. MH 40 (1983) 185–196 (cf. BJ 185, 1985, 85–
87) = AE 1983: 927, prope Antiochiam ad Orontem (mill., vere a. 75); Syria 13 (1932) 276 sq., n. 2 =
AE 1933: 205 = Doc. III 424, prope Palmyram (mill., vere a. 75); Apamée de Syrie. Actes du colloque
Bruxelles 1972 [Fouilles d’A. de S. Miscellanea. 7. Bruxelles 1972.], pp. 108–110, n. 9 = AE 1974:
653 (mill.?); […] et provinciae Syriae 20 (D. 8970, cf. supra, 26:71), Miletus; ἐπὶ … nummi
Antiochenorum RPC II 2008. 2012 sq. (a. 76–77); BMCat. Syria 180, n. 239. – HARRER 12 sq.;
DĄBROWA 64–68.
Consulatum eius a. 70 tribuerunt J. Morris (JRS 43, 1953, 79) et R. Syme (JRS 43, 1953, 154; 48,
1958, 7) postque eos plerique. De a. 72 cogitaverunt A. Degrassi (Inscr. It. XIII: 1, p. 191) et L.
Vidman (LF 98, 1975, 66–71; Fasti Ostienses 2 1982, pp. 73 sq.). Nuper G. Camodeca, in: Epigrafia.
Actes … Degrassi, pp. 60, adn. 63; 63, adn. 74, potius in a. 70 visus est propendere.
33:035 P. Valerius Patruinus, cos. suff. 82 (PIR V 104; RE VIII A 174, n. 287; DNP 12/1, 1111 [II
24]). – A. 88. – (et sunt in Syria sub P. Valerio Patruino) CIL XVI 35 (7.XI.88); ZPE 16 (1975) 121–
124 = AE 1974: 655 = The J. Paul Getty Museum Journal 6–7 (1978–79) 173–184 = RMD I 3 = AE
1984: 953 (7.XI.88); item ZPE 117 (1997) 229–231, n. 2; ZPE 143 (2003) 229–233 = AE 2003: 2061
= RMD V 329. Cf. fragmm. Chiron 36 (2006) 252–254, nn. 1 sq. = AE 2006: 1838. – G. A. Harrer,
AJA 36 (1932) 287; DĄBROWA 70 sq.
33:036 A. Bucius Lappius Maximus, cos. suff. 86, II suff. 95 (PIR 2 L 84; cf. PIR 2 A 944. 949; RE I
243 sq., n. 13; RE Suppl. XIV 219 sqq. ; DNP 6, 1143 sq.). – 90/91. – (quae sunt in Syria sub A.
Bucio Lappio Maximo) Studia D. Dečev (1958), pp. 317 sq. = AE 1961: 319 = RMD I 4 (12.V.91);
Chiron 36 (2006) 205–214, n. 1 = AE 2006: 1842; SCI 24 (2005) 108–110, n. 3 = AE 2005: 1732;
item (inter alia) fragm. RMD IV 214 (12.V.91); πρεσβευτὴς ἀντιστράτηγος Amer. schools of
oriental research, Newsletter 4, Oct. 1974, p. 2, n. 1 = AE 1973: 558, idem tit. videtur is esse, in quo
Lappius Maximus πρεσβευτὴς Σεβαστοῦ ἀντιστράτηγος est, quem exhibet Liber annuus Studii
Biblici Franciscani 27 (1977) 246 = AE 1977: 827 = SEG 27 (1977) 1009, Gerasa (a. 90). – J. Assa
Bloch, Akte IV. Kongr., Wien 1962 (1964), pp. 31–39; DĄBROWA 71–73.
33:037 M. Cornelius Nigrinus Curiatius Maternus, cos. suff. 83? cf. infra (PIR 2 C 1407; SPQR 32–34;
RE IV 1417 sq., n. 276; RE Suppl. XIV 107 sq., n. 276; DNP 3, 195 [II 36]). – A. 93. – cos. leg.
Aug. pro pr. provinc. Moes. provinc. Syriae CIL II 6013 = II 2 : 14, 125, Liria Edetanorum; cos. leg.
Aug. pr. pr. provinc. Moesiae et cunc. (= [provi]nc. Hübner) Syriae CIL II 3783 = II 2 : 14, 126, ib.; cf.
Chiron 3 (1973) 338 = CIL II 2 : 14, 127, ib.; cf. 26 (AE 1973: 283 = CIL II 2 : 14, 124), ib.; (et sunt in
Syria sub M. Cornelio Nigrino) ZPE 165 (2008) 219–226 (dipl. mil. 10.VIII.93). – HARRER 15;
DĄBROWA 75–78.
Consulatum anno 83 tribuerunt G. Alföldy – H. Halfmann, Chiron 3 (1973) 354–356; in Plin. ep. 9,
13, 11 de nostro agi arbitrati sunt eidem (Chiron cit. 363).
33:040 C. Antius A. Iulius Quadratus, cos. suff. 94, II 105 (PIR 2 I 507; RE I 2564 sq., n. 10; RE
Suppl. I 95, n. 10; cf. RE X 787, n. 425; DNP 6, 40 [II 119]). – A. 102. – leg. [Au]g. pro pr. Syria 20
(1939) 52–61, n. 1 = AE 1939: 178 = IGLS V 2549, prope Palmyram (a. 102); πρεσβευτὴς κ[αὶ
ἀντι]στράτηγος αὐτοκράτ˛[ορος] Νέρουα Τραϊανοῦ Καίσαρος Σεβαστοῦ Γερμανικοῦ τοῦ
κυρίου RB 14 (1917) 208–217 = AE 1917–18: 130 = IGLS VII 4010, in insula Syriae, nunc Rouad,
rep.; πρεσβευτὴς καὶ ἀντιστράτηγος αὐτοκράτορος Νέρουα Καίσαρος Τραϊανοῦ Σεβαστοῦ
Γερμανικοῦ ἐπαρχείας Συρίας 30 (D. 8819), Pergamum; eiusdem fere tenoris 37 (IGR IV 385), ib.;
36 (IGR IV 383), ib.; cf. titt. mutilos vel truncos 35 (IGR 375), ib.; Inschr. v. Pergamon 2 (1895), pp.
308 sq., n. 451 = IGR IV 390, ib.; Inschr. v. Pergamon 2 (1895), pp. 300 sq., n. 436 = IGR IV 373, ib.;
127

Inschr. v. Pergamon 2 (1895), p. 304, n. 441, ib.; πρεσβευτὴς καὶ ἀντιστράτηγος αὐτοκράτορος
Νέρουα Τραϊανοῦ Καίσαρος Σεβαστοῦ Γερμανικοῦ Δακικοῦ ἐπαρχείας Συρίας Φοινείκης
Κομμαγενῆς Τύρου 39 (Inschr. v. Ephesos VII: 1, 3033, Ephesus); 31 (D. 8819 a), ib.; eiusdem fere
tenoris (omisso verbo Τύρου) 38 (Inschr. v. Ephesos III 614 = AE 1982: 873), ib.; necnon (omissis
verbis Δακικοῦ et Τύρου) 32 (AE 1929: 98), Miletus; et (omissis verbis ἐπαρχείας et Τύρου)
Inschr. v. Pergamon 2 (1895), pp. 301 sq., n. 437 = IGR IV 374, Pergamum; [πρεσβευτὴς] κα[ὶ
ἀντιστράτηγος αὐτ]οκράτορος [Νέρου]α [Τ]ραϊανοῦ Καίσαρος [Σεβασ]τοῦ Γερμανικοῦ
Συρίας Greek Inscr. Brit. Mus. 3 (1890), pp. 187 sq., n. DXXXVIII = Inschr. v. Ephesos V 1538 (cf.
etiam AE 1997: 1435), Ephesus. – HARRER 17 sq.; DĄBROWA 79–81.
Cum Traianus in tit. IGLS V 2549 fasces haud plus quam quater gesserit (sc. haud post a. 102), in
titulis autem compluribus cognomen Dacici gerat (sc. haud ante a. 102), a. 102 in Syria fuerit noster
necesse est. Eum fortasse iam autumno a. 100 in provinciam profectum esse monet W. Eck, Chiron 12
(1982) 334, adn. 213 (‘Anfang 101 nahm er an den Opferhandlungen der Arvalbrüder nicht mehr teil;
…’).
33:041 A. Cornelius Palma Frontonianus, cos. ord. 99, II 109 (PIR 2 C 1412; RE IV 1418 sq., n. 279;
DNP 3, 195 [II 38]). – A. 106. – πρεσβευτὴς Σεβαστοῦ ἀντιστράτηγος vel πρεσβ. Σεβ. ἀντιστρ.
tituli complures aquae ductus Syriae, quos collegit M. Dunand, Syria 11 (1930) 272 –279 (exemplar
optimum Syria cit. 275 = SEG 7, 1934, 969 = M. Dunand, Le musée de Soueïda [1934], pp. 76 sq., n.
161 = AE 1936: 146); πρεσβ. Σ[εβ. ἀντι]στρ. Le Bas – Waddington III 2305 = (melius) Ktèma 17
(1992) 133–151 (139) = AE 1994: 1793, Dionysias (Soueïda); cf. Le Bas – Waddington III 2296 sq.,
2301. τῆς Συρίας ἄρχων Dio 68, 14, 5. – HARRER 18; DĄBROWA 81–83.
De aquae ductu cf. etiam Le Djebel 113/114, n. 3.02 (non vidi) = SEG 41 (1991) 1594.
33:042 L. Fabius Iustus, cos. suff. 102 (PIR 2 F 41; RE VI 1772 sq., n. 90; DNP 4, 376 sq. [II 11]). –
A. 109. – leg. Au[g.] pro pr. Mélanges R. Dussaud 2 (1939), pp. 548–551, n. 2 = AE 1940: 210, mill.
viae Palmyra – Apameam ducentis; cf. AArchSyr 10 (1960) 159–164 (mill. eiusdem fere tenoris); leg.
[Aug]usti [p]r. pr. ZPE 60 (1985) 114, n. 17 = AE 1987: 952, prope Beroeam (Syr.). – DĄBROWA 83–
85.
33:043 C. Iulius Quadratus Bassus, cos. suff. 105 (PIR 2 I 508; RE Suppl. VII 311 sq., n. 425 a; RE
Suppl. XIV 209 sq., n. 425 a; DNP 6, 40 [II 120]). – Ultimis Traiani annis. – πρεσβευτὴς καὶ
ἀντιστράτη[γος ἐπαρχ]είας Συρίας Φοινίκης Κομμαγή[νης] 46 (AE 1934: 176), Pergamum;
item leg. propr. eius[d. imp. Caes. Nervae Traiani Aug. prov.] Syriae P[hoenic. Commag.] 47 (AE
1934: 177), Heliopolis (si eiusdem est); πρεσβ. Σεβαστοῦ ἀντιστράτηγος AArchSyr 23 (1973) 40
sq., n. 1 (cf. Bull. 1976: 718) = AE 1976: 677 = SEG 52 (2002) 1552, Apamea. – Chr. Habicht, Altert.
v. Pergamon VIII: 3 (1969), pp. 47–52; DĄBROWA 85–88.
33:044 a Vide sub 34:37 a.
33:045 L. Catilius Severus Iulianus Claudius Reginus, cos. suff. 110; II 120 (PIR 2 C 558; RE II 2083,
n. 40 cum Suppl. III 178; RE III 1788 sq., n. 4 cum Suppl. I 279 et VI 22; DNP 2, 1031 [3]). –
117/119. – leg. Aug. pr. p[r. provi]nciae Syriae CIL X 8291 = D. 1041, Antium; cf. 53 (AE 1913:
229), Thysdrus; (in classe Syr[iaca quae est sub Ca]tilio Severo) leg. Chiron 32 (2002) 428–434 = AE
2002: 1746 = RMD V 354 (dipl. mil. a. 119, fine anni); praepositus Syriae SHA, v. Hadr. 5, 10 (a.
117). – HARRER 24–26; DĄBROWA 90–92.
33:045 a M. Paccius Silvanus Q. Coredius Gallus Gargilius Antiquus, cos. 119, ut videtur (PIR 2 G 78;
RE VII 762 sq., n. 4; RE Suppl. XV 108, n. 4; cf. DNP 4, 784 [1]). – Sub Hadriano, si cos. 119 fuit. –
πρεσβευτὴς Σεβαστοῦ [ἀντιστράτ]ηγ[ος] ἐπ[αρχείας Συρίας ?] IEJ 41 (1991) 258 –266 = AE
1991: 1576, Dora.
Qua in provincia sita fuerit Dora, disceptatur: de Syria cogitaverunt D. Gera – Hannah M. Cotton (IEJ
cit., cf. Excavations at Dor: Final report. 1995 = AE 1997: 1546); de Syria Palaestina E. Dąbrowa, in:
’Festschrift’ Kolendo, pp. 99–101 = AE 1995: 1568. Cf. etiam sub 34:26 a, infra.
33:046 C. Quinctius Certus Poblicius Marcellus, cos. suff. 120 (PIR 2 P 1042; RE XXIII 1904, n. 36;
DNP 10, 580 [II 2]). – 129/134. – legat. divi Hadrian. provinc. Syriae 60 (AE 1934: 231), Aquileia; (et
sunt in Syri[a] sub Poblicio Marcello) Chiron 36 (2006) 221–230, n. 4 = AE 2006: 1845 (dipl. mil.
128

22.III.129); (et sunt in˛ [Syria sub] Poblicio Marcello) SCI 24 (2005) 114–116, n. 6 = AE 2005: 1735
(fragm. duo dipl. mil.); [- - - et sunt in Syri]a sub P[o]blicio Marc¸[ello] Chiron 36 (2006) 230–233, n.
5 = AE 2006: 1846; ὁ κράτιστος φίλος μου (sc. Hadriani) καὶ τῆς Συρίας ἡγεμών G. Petzl – E.
Schwertheim, Hadrian und die dionysischen Künstler. Drei in Alexandria Troas neugefundene Briefe
des Kaisers … [Asia Minor Studien. 58.] Bonn 2006, p. 10, vv. 43 sq. = AE 2006: 1403 a (a. 134); cf.
etiam CRAI 1930: 183 = AE 1931: 54 = Syria 12 (1931) 101–115 (106–108) = SEG 7 (1934) 135, in
reg. Palmyrena; MH 13 (1956) 216–225 = AE 1957: 214 = SEG 15 (1958) 849, Palmyra (a. 132, m.
Febr.; 67 (D. 8826), Ancyra; CIG III 4034 = IGR III 175, Ancyra. De titt. Ancyranis v. etiam LP I, n.
47. – HARRER 26; DĄBROWA 92–94.
C. Iulius Severus, qui sequitur, brevi tantum tempore (132–133 an 134?) vices Poblicii Marcelli in
Syria egisse videtur.
33:047 C. Iulius Severus (PIR 2 I 573; RE X 811 sqq., n. 484; DNP 6, 42 [II 131]). – A. 132 et paullo
post. – ἡγεμὼν λεγεῶνος δ´ Σκ[υ]θικῆς, διοικήσας τὰ ἐν Συρίᾳ πράγματα ἡνίκα Πουβλίκιος
Μάρκελλος διὰ τὴν κίνησιν τὴν Ἰουδαικὴν μεταβεβήκε[ι] ἀπὸ Συρίας 67 (D. 8826), Ancyra;
CIG III 4034 = IGR III 175, Ancyra.
33:050 L. Burbuleius Optatus Ligarianus, cos. suff. 135 (PIR 2 B 174; RE III 1060, n. 2; DNP 2,
854). – Prioribus Pii annis. – leg. imperat. Antonini Aug. Pii pro pr. prov. Syriae (in quo honor(e)
decessit) CIL X 6006 = D. 1066, Minturnae. – HARRER 27 sq.; DĄBROWA 100–103.
33:054 M. Pontius Laelianus Larcius Sabinus, cos. suff. 144 (PIR 2 P 806; RE XXII 39 sq., n. 35;
DNP 10,140 sq. [II 4]). – A. 153. – leg. Aug. pr. pr. prov. Syriae CIL VI 1497 = (addito VI 1549) VI
41146 = D. 1094; leg. Aug. pr. p[r.] Syria 20 (1939) 61–63, n. II = AE 1939: 179 = IGLS V 2550,
prope Palmyram (1–9.XII.153); [et sunt in Syria sub] Pontio Laeliano l[eg.] Chiron 36 (2006) 265–
271, n. 2 = AE 2006: 1841 (dipl. mil. 1.X–9.XII 153). – HARRER 37 sq. (de cos. ord. 163 cogitans);
W. Hüttl, Pius 2 (1933), p. 158, n. 7; DĄBROWA 104–106.
33:056 Ea quae sub hoc numero scripseram, ratione carent, quoniam annus in RN 13 (1909) 182–187
correctus est; in nummo igitur BMCat. Galatia etc. 272, n. 31, de legato Vespasiani Ceionio
Commodo (supra, n. 33) agitur.
33:064 C. Domitius Dexter, cos. II 196 (PIR 2 D 144; RE V 1426 sq., n. 52; DNP 3, 758 [II 13]). – A.
183 (DĄBROWA: 183/185). – leg. Aug. pr. pr. Syria 14 (1933) 164 sq., n. 8 = AE 1933: 214 = REA
104 (2002) 385–387, n. 16, Palmyra (a. 183); ὑπατικός Le Bas – Waddington III 2308 = IGR III
1276, Soada (a. 184–185?) – DĄBROWA 122 sq.
AEVI INCERTI
33:067 a Fulvius Titianus (RE Suppl. XIV 124, n. 109 a). – Saec. II parte priore? – [πρεσ]ευτὴς
Σεβαστοῦ καὶ λ[ογιστὴς] Syria 22 (1941) 243 sq., n. 13 = AE 1947: 176, Palmyra.
Vix praeses; καὶ ἀ[ντιστράτηγος] integrari prohibet imago tituli (tab. XVII).
33:070 Haec quoque fragmenta exponenda videntur:
[legat]us Augusti […] Syr. CIL XIII 2662, Augustodunum;
[l]eg. CIL III 14387 ee (+t), Heliopolis;
[…]n[ci]ae Armeniae bis Syriae CIL IX 3426, Peltuinum.
Quod ad tit. CIL VI 3841 = 31788 (cf. add. p. 4767) attinet, potius c¸u˛r˛a˛t¸[or---] quam S˛u˛r˛[iae]
legendum esse arbitratur G. Alföldy in add.
a. Syria Coele
33:072 L. Marius Maximus Perpetuus Aurelianus, cos. II 223 (PIR 2 M 308; cf. K.-P. Johne, Arh.
Vestnik 28 (1977) 403–405; RE XIV 1828 sqq., n. 48; DNP 7, 908 [II 10]). – A. 208. – leg. Augg. pr.
pr. provinc. Syriae Coelae CIL VI 1450 (cf. add. pp. 4700 sq.) = D. 2935; leg. Augg. pr. pr. (pap.)
YClS 11 (1950) 175 = CPL 330 = Excav. at Dura Europos, Final report 5: 1 (1959), pp. 217–220, n.
56 = R. O. Fink, Military records (1971), p. 403–405, n. 99 (ubi edd. cett.), Dura-Europus (a. 208); cf.
pap. CRAI 1933: 315–323 = ΑΕ 1933: 107 = CPL 327 = Excav. at Dura Europos, Final report 5: 1
129

(1959), pp. 222–226, n. 60 = R. O. Fink, o. c. 399–402, n. 98 (ubi edd. cett.), ib. – HARRER 45; F.
Gilliam, AJPh 79 (1958) 230, n. 2.
33:078 De […]nio Pacatiano, The excav. at Dura-Europos, Prel. report 4 (1933), pp. 72–74, n. 169 =
AE 1933: 227 = SEG 7 (1934) 333, Dura-Europus, quem alii (et plurimi quidem) eundem iudicant ac
Claudium Sollemnium Pacatianum, legatum Arabiae sub Severo Alexandro (infra, 35:25), alii autem
eundem ac Licinnium Pacatianum, ducem ripae a. 245 (PIR 2 L 226), v. infra, INCERTI AEVI, n. 92.
Cl. Sollemnis P˛[…] in tit. CIL VI 41181 nominatus fortasse Pacatiano priori adiudicandus est, cf. G.
Alföldy ad tit., sed nota formam Sollemnis pro Sollemnius.
Seriem praesidum Syriae Coelae a Gordiano usque ad Valerianum statuerunt D. Feissel – J. Gascou,
JS 1995: 117 sq.
33:080 a C. Iulius Priscus (PIR 2 I 488; RE X 781 sq., n. 409; DNP 6, 39 [II 114]). – A. 245 (28.VIII).
– διέπων τὴν ὑπατείαν (i. e. vices agens praesidis Syriae Coelae) P. Euphr. 1, in: JS 1995: 67–84.
De vicariatu, de quo antea haud recte iudicaverant, pp. 80–83 disputaverunt editores D. Feissel – J.
Gascou. Cf. etiam 36:5 (infra).
33:081 D. Simonius Proculus Iulianus (PIR 2 S 748; RE III A 198 sq.; DNP 11, 577). – 241–249, ut
videtur (Gilliam: ‘ca. 245’). – c. [v. … leg. Aug. prov. Sy]riae Coeles Daciarum III p[r. pr.?] CIL VI
1520 = 41232 = D. 1189. – HARRER 47 sq.; J. F. Gilliam, AJPh 79 (1958) 234, n. 11.
De tit. vide etiam supra, 21:62.
33:081 a (1) […]sulanus. – Sub Philippis (iuniore etiamtum Caesare). – le[g. Au]gg. pr. [pr.]
Damaszener Mitteilungen 5 (1991) 66–68 (non vidi) = AE 1991: 1574, Palmyra.
33:081 a (2) Marcellus. – Sub Gordiano III (ultimis annis) vel (potius) sub Philippo (post Iulium
Priscum). – ὁ διασηµό˛τ˛ατος διέπων τ˛ὰ˛ [µέ]ρ˛[η τῆς ἡγεµονείας P. Euphr. 2, in: JS 1995: 84–94.
33:082 Flavius [An]tiochus (DNP 4, 546 [II 4]). – 244–249? – πρ[εσβ.] Φιλ(ίππου?) Σεβ.
ἀν[τιστρ.] Excav. at Dura Europos. Final report 5: 1 (1959), pp. 173–175, n. 38 (cf. The excav. at
Dura-Europos, Prel. rep. 6, 1936, p. 433, n. 8), Dura-Europus. – J. F. Gilliam, AJPh 79 (1958) 234 sq.,
n. *12.
De natura muneris dubitant D. Feissel – J. Gascou, JS 1995: 93, adn. 126, potius de quodam
”πρ[αιπ(οσίτῳ) de quelque unité militaire Φλ(αουία) Σεβ(αστή)” cogitantes.
33:084 Pomponius Laetianus (PIR 2 P 727). – A. 251. – v. e. proc. Augg. nn. R. O. Fink, Military
records (1971), pp. 340–344, n. 83 (ubi edd. cett., cf. supra), Dura-Europus (a. 251, 13.IV et 8–14.V);
ὁ τὴν ὑπατίαν διέ[π]ων P. Euphr. 3 sq., in: JS 1995: 94–107. – J. F. Gilliam, AJPh 79 (1958) 235, n.
*14.
Recte igitur de natura muneris suspicatus erat J. F. Gilliam, AJPh cit.
INCERTI AEVI
33:088 Q. Aradius Rufinus Optatus Aelianus (PIR 2 A 1016 sq.; Add. vol. II, p. XIV, n. 1013 a; SPQR
15 sq.; RE II 371, n. 3, cf. n. 4; RE Suppl. XIV 54, n. 3 a). – Saec. III. – leg. Au[g.] pr. pr.
provinciarum [Syriae] C¸oelae item Phoe[nic. ite]m Galatiae 109 (AE 1971: 490), Bulla regia; cf.
epist. Libanii 737 (ed. Wolf = 825 F.) ad Aradium Rufinum comitem Orientis a. 363/364 datam: ὡς ὁ
σὸς πρόγονος ἄρξειεν ἡμῶν. – J. F. Gilliam, AJPh 79 (1958) 240, n. 26.
De cursu honorum huius viri et alii tractaverunt et Mireille Corbier, L’aerarium (1974), pp. 319–324,
n. 66; B. Rémy, Historia 25 (1976) 458–477, qui de aetate Severi Alexandri cogitavit. Si recte viderunt
M. Christol – X. Loriot, AC 70 (2001) 114 (cf. AE 2001: 1954 et infra, n. 111), paullo post a. 231
Syriam Coelam administravit.
33:094 Virius Lupus, cos. (II) ord. 278 (PIR V 480; RE IX A 237 sq., n. 9; DNP 12/2, 246 [5]). –
Gallienus – Aurelianus, ut videtur. – praes(es) [Syriae] Coeles et Arabiae 118 (CIL VI 31775 =
41235 = D. 1210). – HARRER 48; J. F. Gilliam, AJPh 79 (1958) 236 sq., n. 16.
33:095 Anonymus [v.] c. cos., qui tit. CIL VI 3836 c–d = 31747 c–d = 41237 honoratur, posteriore ut
videtur parte saec. III quo munere in Syria Coele functus sit, parum constat. Nam in tit. tam [iudici]
sacrarum cogn[itionum v]ice Ca[es., praesidi Syriae] Coel. quam … v]ice Ca[es. per Syriam] Coel.
130

integrari potest. – J. F. Gilliam, AJPh 79 (1958) 238 sq., n. 23.
Cursum honorum huius anonymi Aspasio Paterno, procos. Africae, cos. II 268, tribuerunt M. Peachin
– G. Preuss, ZPE 116 (1997) 176–192 = AE 1997: 121, qui de legatione Syriae Coelae cogitaverunt.
Illud minime certum iudicavit G. Alföldy ad CIL VI 41237, hoc autem probabile, etsi [leg. Aug. pr.
pr.] integrans.
b. Syria Phoenice
33:101 Domitius Leo Procillianus (SPQR 35 sq.; cf. PIR 2 L 146; RE Suppl. XIV 114, n. 63 a; cf. RE
XII 1947, n. 2; DNP 3, 758 [II 17]). – A. 207 (207/209?). – [leg. Aug.] pr. pr. Studia Palmyrenskie 3
(1969), pp. 72 sq., litt. A = AE 1969–70: 610 = REA 104 (2002) 378–380, n. 10, Palmyra; ὁ
λαμπρότατος ὑπατικός IGLS VII 4016 bis, Aradus. – G. Camodeca, AAN 87 (1976) 51 sq., n. 4.
Eundem esse […]etianum qui sequitur (n. 102, a. 209), suspicatus est G. Camodeca, cit.
33:106 Rutilius Pudens Crispinus (PIR 2 R 257; RE I A 1268 sq., n. 32; RE Suppl. XIV 590, n. 32;
DNP 10, 1172 [II 8]). – Sub Severo Alexandro (232–233?). – [leg.] Aug. [pr. pr.] prov. Syriae
Phoenic[ae] 112 (AE 1929: 158 = CIL VI 41229); ὁ ἡγησάμενος CIG III 4483 = Le Bas –
Waddington III 2598 = IGR III 1033 = OGIS II 640, Palmyra. – HARRER 55; G. Camodeca AAN 87
(1976) 54–56, n. 10.
Decessorem eius Q. Aradium Rufinum Optatum Aelianum (n. 111, infra) provinciam c. a. 228–231
administrantem faciunt M. Christol – X. Loriot, AC 70 (2001) 114 cum adn. 76 (cf. AE 2001: 1954).
33:110 a Salvius Theodorus (PIR 2 S 150). – 268–270. – v. e. praes. provinc. Phoenic. J. P. Rey-
Coquais, Inscriptions grecques et latines de Tyr [Bull. d’Archéologie. et d’Architecture Libanaises
(BAAL). Hors série III, 2006.], pp. 30 sq., n. 21. Cf. Id., ’Inscr. inédites de Tyr et de Beyrouth’, Acta
XII Congr. internat. epigraphiae Graecae et Latinae, Barcelona 2007, pp. 1193 sq., n. 1 = AE 2006:
1585; necnon Id., JRS 68 (1978) 59 et 67.
INCERTI AEVI
33:111 Q. Aradius Rufinus Optatus Aelianus (PIR 2 A 1016 sq.; Add. vol. II, p. XIV, n. 1013 a; SPQR
15 sq.; RE II 371, n. 3, cf. n. 4; RE Suppl. XIV 54, n. 3 a). – Saec. III. – leg. Au[g.] pr. pr.
provinciarum [Syriae] C¸oelae item Phoe[nic. ite]m Galatiae 109 (AE 1971: 490), Bulla regia. – G.
Camodeca AAN 87 (1976) 53 sq.
De a. c. 227/229 cogitavit G. Camodeca, AAN cit., quem partim secuti sunt M. Christol – X. Loriot,
AC 70 (2001) 114 cum adn. 76 (cf. AE 2001: 1954).
34. Iudaea – Syria Palaestina
Litt.: E. SCHÜRER, (versionem Anglicam omnino refectam edd. G. Vermes – F. Millar), The history of
the Jewish people in the age of Jesus Christ (175 B. C. – A. D. 135). Edinburgh 1973. Vol. I, pp. 357–
398 (a. 6–41); 455–470 (a. 41–66); 514–519 (Vesp. – Hadr.). – E. M. SMALLWOOD, The Jews under
Roman rule. From Pompey to Diocletian. [Studies in Judaism in late antiquity. 20.] Leiden 1975, pp.
546–557 (Appendix A). – G. Corradi, in: Diz. epigr. IV 141–143; H.-G. Pflaum, Carrières III 1082 (a.
6–66; infra ad singulorum curricula refertur); Id., ‘Remarques sur le changement de statut
administratif de la province de Judée …’, IEJ 19 (1969) 225–233 (praecipue pp. 230 sq.); S. Krauss,
‘Les gouverneurs romains en Palestine de 135 à 640’, REJ 80 (1925) 113–130.
1. Praefecti (procuratores vel sim. saepe dicti apud scriptores, cf. W. Eck, Die Benennung von
römischen Amtsträgern etc., ZPE 166, 2008, 218–226).
34:002 M. Ambibulus (nisi Ambivius, v. infra) (PIR 2 A 557; RE I 1798, n. 1). – 9/12 c. – διάδοχος
δ’αὐτῷ (sc. Coponio) τῆς ἀρχῆς Ios. ant. 18, 31; cf. Zonar. 6, 3.
‘Traditur ἀμβιβουχος vel simile’ (PIR 2 ), ‘Ambibulus’ coniecit B. Niese, veterem coniecturam
‘Ambivius’ Casauboni defendit R. Syme, CQ 36 (1986) 275.
34:005 Pontius Pilatus (PIR 2 P 815; RE XX 1322 sq.; DNP 10, 141 [II 7]). – [praef]ectus Iudae[a]e
RIL 95 (1961) 419–434 = Latomus 22 (1963) 783, n. 1 = RAL 19 (1964) 59–65 = AE 1964: 39 (cf.
AE 1963: 104; 1971: 477) = SCI 18 (1999) 85–108 (cf. SCI 21, 2002, 133–148) = AE 1999: 1681 (cf.
131

AE 2002: 1556) = Lehmann – Holum, Inscriptions, pp. 67–70, n. 43 = AE 2000: 1508 a, Caesarea
mar.; procurator Tac. ann. 15, 44, 3; (πεμφθεὶς δὲ εἰς ᾿Ιουδαίαν) ἐπίτροπος Ios. bell. 2, 169; τῶν
ὑπάρχων ἐπίτροπος ἀποδεδειγμένος τῆς ᾿Ιουδαίας Philo, leg. ad Gaium 299 (p. 589 M.);
διάδοχος αὐτῷ (sc. Grato) Ios. ant. 18, 35; διοικήσων τὸ ἔθνος … αὐτῷ (sc. Grato) διεδέξατο τὴν
ἡγεμονίαν Ios. ant. 18, 177; cf. etiam Ios. ant. 18, 89 (praesidatus a. 36, post decem annos, finitur).
Quomodo titulo Caesariensi integrando studuerint viri docti exhibuit T. Grüll, AAntHung 41 (2001)
267–278, praecipue contra G. Alföldy (SCI 18, 1999, 85–108) arguens.
34:009 Ti. Iulius Alexander (PIR 2 I 139; RE X 153 sqq., n. 59; DNP 1, 477 sq. [18]). – C. 46/48. –
(ἐπίτροπος) Ios. bell. 2, 220; (ἦλθε δὲ Φάδῳ διάδοχος) Ios. ant. 20, 100; (τῆς δ᾿ἄλλης ἐπαρχίας
διαδέχεται τὴν ἐπιτροπὴν ἀπὸ Ἀλεξάνδρου Κουμανός) Ios. bell. 2, 223. – SCHÜRER 456–458;
H.-G. Pflaum, Carrières I 46–49, n. 17.
De Alexandro praefecto Iudaeae (ἐπάρ[χου ᾿Ιουδαίας]) in fragm. IEJ 16 (1966) 260 (= AE 1967:
525) agi post M. Avi-Yonah contra H.-G. Pflaum (in AE) contendit N. Kokkinos, Latomus 49 (1990)
128–136 (= SEG 40, 1990, 1449). Cf. etiam infra, 34:11.
34:011 M. Antonius (Claudius? v. infra) Felix (PIR 2 A 828; RE I 2616 sqq., n. 54; DNP 1, 814 [II 6]).
– 52/60 c. – (iam pridem Iudaeae praepositus, sc. ante a. 52) Tac. ann. 14, 52, 1; (ita divisis, ut huic,
sc. Cumano, Galilaeorum natio, Felici Samaritae parerent) Tac. ann. 12, 54, 2; Felicem … provinciae
Iudaeae praeposuit Suet. Claud. 28, 1; ᾿Ιουδαίας … ἐπίτροπος Ios. bell. 2, 247; cf. Ios. ant. 20, 137;
ὁ κράτιστος ἡγεμών act. ap. 23, 26; κράτιστος act. ap. 24, 3; ὁ ἡγεμών act. ap. 23, 25. 33; 24, 10;
(Πορκίου δὲ Φήστου διαδόχου Φήλικι πεμφθέντος) Ios. ant. 20, 182; cf. Ios. bell. 2, 271; act. ap.
24, 27.
Felicem a Claudio (non ab Antonia matre imperatoris) manumissum Ti. Claudium Felicem
nuncupatum esse arguit N. Kokkinos, Latomus 49 (1990) 126–141: Flavio Iosepho potius quam Tacito
fidem habendam, id quod etiam tit. IEJ 16 (1966) 260 denuo integrato probari possit (contra AE 1967:
525). – Quod Iosephus Cumanum annis 48/52 totam provinciam administravisse dicit, Tacitus autem
provinciam iis annis inter Cumanum et Felicem divisam esse, Iosephum maiore fide dignum esse
iudicat C. de Filippis Cappai, BStudLat 31 (2001) 507–517. – De eo cf. etiam I. Milano, AFLB 49
(2006) 163–187, qui contra N. Kokkinos (supra) Felicem ab Antonia manumissum esse cogitat.
34:012 Porcius Festus (PIR 2 P 858; RE XXII 220 sqq., n. 36; DNP 10, 163 [II 2]). – C. 60/62 c. –
διαδεξάμενος δὲ παρὰ τούτου (sc. a Felice) τὴν ἐπιτροπήν Ios. bell. 2, 271, cf. Ios. ant. 20, 182;
act. ap. 24, 27; (πέμπει δὲ Καῖσαρ ᾿Αλβῖνον εἰς τὴν ᾿Ιουδαίαν ἔπαρχον Φήστου τὴν τελευτὴν
πυθόμενος) Ios. ant. 20, 197. – SCHÜRER 467 sq., n. 5.
2. Legati Augusti pro praetore
34:016 Sex. Lucilius Bassus (PIR 2 L 379; RE XIII 1640 sqq., n. 22; DNP 7, 465 [II 2]). – A. 71. –
(εἰς δὲ τὴν ᾿Ιουδαίαν) πρεσβευτὴς … ἐκπεμφθεὶς (καὶ τὴν στρατηγίαν παρὰ Κερεαλίου
Οὐετιλιανοῦ παραλαβών) Ios. bell. 7, 163; cf. fragm. RB 4 (1907) 417 sq., quod Sex. Lu[cilio
Basso leg. Aug. pr. pr.] integravit W. Eck, SCI 18 (1999) 109–120 = AE 1999: 1689, cf. Id., ZPalV
117 (2001) 54 sq.; cf. etiam IEJ 24 (1974) 117 = AE 1978: 825, ubi W. Eck, ibid. (= AE 1999: 1690),
item de Lucilio Basso cogitare voluit. – SCHÜRER 515, n. 2.
Moritur in provincia (Ios. bell. 7, 252, infra).
34:019 a T. Pomponius Bassus, cos. suff. 94 (PIR 2 P 705; RE XXI 2336 sq., n. 39; DNP 10, 122 [II
7]). – A. 90. – (et sunt in Iudaea sub T. Pomponio Basso) Israel Museum Studies in archaeology 2
(2003) 17–31 (19–21) = AE 2003: 2062 = RMD V 332 (dipl. mil. 1.I–13.IX.90).
34:021 C. Iulius Quadratus Bassus, cos. suff. 105 (PIR 2 I 508; RE Suppl. VII 311 sq., n. 425 a; RE
Suppl. XIV 209 sq., n. 425 a; DNP 6, 40 [II 120]). – 102–104. – [πρ]ε˛σβευτὴς καὶ ἀντιστράτηγος
ἐπαρχεία[ς ᾿Ιουδαίας 46 (AE 1934: 176), Pergamum. – SCHÜRER 516, n. 7; Chr. Habicht, Altert. v.
Pergamon VIII: 3 (1969), pp. 47–50.
Fragmenta quaedam urbana ad Bassum ut videtur referenda ed. G. L. Gregori, SCI 22 (2003) 203–
214; Id. Acta XII Congr. internat. epigraphiae Graecae et Latinae, Barcelona 2007, pp. 655–660.
132

34:022 Q. Roscius Coelius Murena Silius Decianus Vibull(i)us Pius Iulius Eurycles Herclanus
Pompeius Falco, cos. suff. 108 (PIR 2 P 602; RE XXI 2270 sq., n. 76; DNP 10, 111 sq. [II 8]). – C.
104–108. – leg. Aug. leg. X Fret. et leg. pr. pr. [pr]ovinciae Iudaeae consularis CIL III 12117 = D.
1036, Hierapolis – Castabala; cf. MH 57 (2000) 88–93 (89) = SEG 51 (2001) 1514 = AE 2003: 1706
= Chr. Marek, Die Inschriften von Kaunos. [Vestigia. 55.] München 2006, n. 136; leg. Aug. pr. pr.
provinc. [Iudaeae e]t leg. X Fret. 50 (D. 1035), prope Terracinam; cf. CIL VI 31752 (fragm.); [leg.
A]ug. pr. pr. Iudae[ae] 51 (AE 1957: 336), Tomis; πρεσβευτὴς Σεβαστοῦ καὶ ἀντιστράτηγος
Λυκίας καὶ Παμφυλίας καὶ ᾿Ιουδαίας … 52 (AE 1972: 577), Ephesus. – SCHÜRER 516 sq., n. 8.
De cursu eius honorum v. A. R. Birley, ArhVestnik 28 (1977) 360–367. – De verbo honoris consularis
v. L. Vidman, Studi in onore di Cesare Sanfilippo (1982), pp. 657–666 (661).
34:023 ? (SPQR 98 sq., n. 10; RE Suppl. XIV 67, Avidius n. 1 a). – Sub Traiano (post a. 102). –
πρεσβευτὴς [ἀντιστράτη]γος λε[γε]ῶνος ι΄ καὶ ἐπαρχ[είας ᾿Ιουδαίας] 57 (AE 1969–70: 606; J.
Nollé, Side im Altertum 1, 1993, pp. 351 sq., n. 65), Side. – SCHÜRER 517, n. 9.
In v. 1 valde mutilato R. Syme (apud Bean) nomina [C. Avi]dium C[eioni]um [Comm]odu[m]
dubitanter integravit.
34:024 Atticus (PIR 2 A 1338; cf. RE III 2677 sq., n. 71, vv. 61–[70]). – Sub Traiano. – ὑπατικός
Hegesipp. ap. Euseb. hist. eccl. 3, 32 = Chron. pasch. 471 Dind. – SCHÜRER 516, n. 6.
Eum c. 99–103 Iudaeam rexisse eundemque esse Ti. Claudium Herodem Atticum suspicata est E. M.
Smallwood, JRS 52 (1962) 131–133, sed cf. de annis C. Iulii Quadrati Bassi (102–104), qui
excludendi videntur. Praeterea Herodem Atticum, patrem consulis a. 143, cum a. 132 fasces cum
Sufenate Vero gesserit, eundem non fuisse atque Atticum legatum aetatis Traianeae monuit A. R.
Birley, ZPE 116 (1997) 209–245 (229).
34:026 a (1) L. Cossonius Gallus Vecilius Crispinus Mansuanius Marcellinus Numisius Sabinus, cos.
116 (cf. PIR 2 G 71; RE I 2268 sq., n. 51; DNP 12/2, 934). – Primis annis Hadriani. – [leg. imp.
Hadriani Aug. p]r. pr. [p]rovin[ciae Iudaeae] The Israel Academy of Sciences and Humanities.
Proceedings, VII: 7. 2001, pp. 219–223, n. 1 = AE 2003: 1801, Caesarea mar.
Nomina etsi non nisi partim servata cos. a. 116 apta sunt, quem ante consulatum alteram provinciam
imperatoris regere potuisse negant Hannah M. Cotton – W. Eck (Proceedings, cit.) de legato Iudaeae
consulari cogitantes.
34:026 a (2) M. Paccius Silvanus Q. Coredius Gallus Gargilius Antiquus, cos. suff. 119 (cf. DNP 4,
784 [1]). – Sub Hadriano, ut videtur. – πρεσβευτὴς Σεβαστοῦ [ἀντιστράτ]ηγ[ος] ἐπ[- - -] IEJ 41
(1991) 258–266 = AE 1991: 1576 (cf. SEG 37, 1987, 1477), Dora.
Qua in provincia sita fuerit Dora, disceptatur: de Syria cogitaverunt D. Gera – Hannah M. Cotton (IEJ
cit., cf. Excavations at Dor: Final report. 1995 = AE 1997: 1546); de Syria Palaestina E. Dąbrowa, in:
’Festschrift’ Kolendo, pp. 99–101 = AE 1995: 1568. Cf. etiam sub 33:45 a, supra.
34:031 a [Domitius? Se]neca (cf. PIR 2 S, p. 139). – A. 142. – (et sunt in [S]yr. Pal. sub [Domitio?
Se]neca RGZM 29 (dipl. mil. 15.I.142).
Nomen gentile supputavit W. Eck, ZPE 155 (2006) 253 sq. = AE 2006: 1853, [Domiti]um Senecam
praesidem Lyciae–Pamphyliae (30:26, supra) eundem esse ratus.
34:032 D. Velius Fidus, cos. suff. 148 (PIR V 225; RE VIII A 628, n. 4, si is est; cf. col. 2142, n. 2
[Vilius Kadus]; DNP 12/1, 1167 [2]). – A. 150 (22.I). – leg. Aug. pr. pr. PSI IX 1026 (cf. Arch. f. Pap.
9, 1930, pp. 80 sq.) = CIL XVI p. 146, n. 13 = CPL 117 = S. Daris, Documenti per la storia
dell’esercito (1964), pp. (173.) 194–197, n(n. 83.) 98 = Doc. IV 330.
Nomina legit J. Rea, ZPE 26 (1977) 217 sq. – De anno consulatus (XI–XII.148) v. JRS 90 (2000)
135–144 (140) = AE 2000: 344 b, cf. G. Camodeca, ZPE 112 (1996) 235–240 = AE 1996: 1384.
34:032 a D. Seius Seneca (PIR 2 S 321). – 157–158. – leg. Aug. pro pr. provinc. Syriae Palaest. ZPE
99 (1993) 287 sq. = Lehmann – Holum, Inscriptions, pp. 49 sq., n. 15, Caesarea mar.; ([et sunt in
Syria Palaestina sub] Seio Sene[ca) leg.] ZPE 117 (1997) 256–259 = RMD V 421 (duo fragmenta
dipl. mil. a. 157–158).
34:033 C. Iulius Severus, cos. ord. 155 (PIR 2 I 574; RE X 820 sqq., n. 485; DNP 6, 42 [II 134]). – A.
158 (8.III). – πρεσβ. ἀντιστράτηγος Συρίας Παλαιστείνης CIG III 4029 = IGR III 172 = D. 8829,
133

Ancyra; (et sunt in Syria Palaest. sub Iulio Severo) leg. ZPE 159 (2007) 283–288 (cf. exemplar peius
conservatum ZPE 157 (2006) 181–191 = AE 2006: 1835).
34:033 a Maximus Lucilianus (cf. DNP 7, 467 [3]). – A. 160. – (et sunt in Syria Palaestina sub
Maximo Luciliano) leg. KJ 26 (1993) 455–459 = AE 1994: 1914 = RMD III 173 (dipl. mil. 7.III.160);
cf. diplomata eiusdem constitutionis RGZM 41 et SCI 24 (2005) 101–106, n. 1 = AE 2005: 1730.
34:034 Quintianum (PIR 2 Q 13) papyri Berol. inv. 21652 (J. Rea, ZPE 26, 1977, 218–222) potius
procuratorem equestrem quam legatum fuisse validis cum argumentis probavit W. Eck, ZPE 123
(1998) 249–255 (cf. PIR 2 ).
34:035 C. Iulius Commodus Orfitianus, cos. suff. 157 (PIR 2 I 271; RE X 569 sq., n. 193; DNP 6, 33
[II 46]). – C. 162–166. – leg. Augg. pr. pr. provinc. Syr. Pal. The Israel Academy of Sciences and
Humanities. Proceedings, VII: 7. 2001, pp. 226–230, n. 3 = AE 2003: 1803 (cf. ZPE 127, 1999, 211 =
AE 1999: 1691), Caesarea mar.; co(n)s(ularis) CIL III 6645 = ZPE 127 (1999) 211–215 (cf.
Proceedings cit., p. 227), Hierichus.
34:036 T. Flavius Boethus (PIR 2 F 229; RE VI 2534 sq., n. 51). – Sub Marco et Vero, ut videtur. –
ἄρξων τότε τῆς Παλαιστίνης Συρίας Galen. 2, 96 (ed. Muell.); co(n)s¸(ularis) Lehmann – Holum,
Inscriptions, p. 60, n. 30 = AE 2000: 1514, Caesarea mar.
Ei Tito praenomen fuisse e diplomate RMD III 177 elucet.
34:037 a [? Pe]tronius No[vatus]. – Sub Marco vel Commodo? – [- - - pr]ovinc. Syr. P[al. - - -]
Lehmann – Holum, Inscriptions, p. 62, n. 33 = AE 2000: 1516, Caesarea mar. (in museo).
34:039 M. Ulpius Arabianus (PIR V 540; RE Suppl. XI 1276, n. 5 a; DNP 12/1, 981 sq. [1]). – A. 196
vel paullo ante. – ὁ λαμπρότατος ὑπατικὸς καὶ ἀντιστράτηγος τοῦ Σεβαστοῦ Συρίας
Παλαιστείνης CIG III 4151 = IGR III 85, Amastris.
Tit. secundum aeram Lucullianam a. 190 tribuendum esse opinatus est Chr. Marek, EA 6 (1985) 144–
152 (cf. ad 27:43, supra).
34:039 a [L. E]gnatius [Vict]or Loll[ianus] (PIR 2 E 36; RE V 2001 sqq., n. 42; DNP 3, 892 [II 12]). –
Sub Severis, ut videtur. – Eum aut Syriae Palaestinae aut Arabiae praeesse potuisse iudicat M. Sartre,
in: ’Festschrift’ Gasperini, pp. 978–981, n. 6 = AE 2000: 1533, Bostra.
Videtur a Neapolitanis in Syria Palaestina habitantibus Bostrae titulo honoratus esse, fortasse quo
tempore frater eius (35:46, infra) Arabiam administrabat. Vide etiam 35:45 a, infra.
34:040 C. Iuli[us …] Titi[anus] (RE Suppl. XV 124 sq., n. 513 a). – Sub Elagabalo. – legatus Au[g.
pr. pr.] Syr. Pa˛[laest.] Lehmann – Holum, Inscriptions, p. 52, n. 18 = AE 2000: 1508 a, Caesarea
mar.
34:041 a (1) Acilius Cleobulus (PIR 2 C 768; RE I 254, n. 29 – si is est). – Sub Probo. –⟦[v. c.]⟧
prae⟦s. prov. Syr. P[al.]⟧ ZPE 99 (1993) 288–290, I, 2 = AE 1993: 1620 = Lehmann – Holum,
Inscriptions, pp. 50 sq., n. 16, Caesarea mar.
Cf. etiam W. Eck, ZPE 113 (1996) 141–143, n. 8.
34:041 a (2) [P]a¸ssenianus (?) – Sub Probo. – v. c. praes. prov. Syr. Pal. ZPE 99 (1993) 292 sq. =
AE 1993: 1623 = Lehmann – Holum, Inscriptions, pp. 48 sq., n. 13, Caesarea mar.
Nomina praesidis C[lo]d(ius) [P]assenianus legi posse proposuit F. Chausson, CCG 9 (1998) 193–
196 (cum adn. 59!) = AE 1998: 1440; non nisi [P]a¸ssenianus admiserunt Lehmann – Holum.
INCERTI AEVI
34:042 Aur(elius) Maron (RE Suppl. XV 78, n. 164 a). – Saec. III (260–282?). – ἐπίτρ(οπος) το˛ῦ˛
Σεβ. διέπων τὰ [μέ]ρη τῆς ἡγεμον(ίας) Hommages M. Renard 2 [Coll. Latomus 102. 1969], pp.
467 sq. = ZPE 22 (1976) 169–176 = SEG (1976–77) 1674 = AE 1978: 824 = ZPE 43 (1981) 363 sq. =
Lehmann – Holum, Inscriptions, pp. 41 sq., n. 5 (cum add. bibliographicis), Caesarea mar.
34:043 ? Cl. Paternus Clementianus (PIR 2 C 953; RE III 2840 sq., n. 262). – Traianus – Hadrianus (?)
– proc. Aug. provincia[rum] Iudaeae Sar[diniae] Africae et [Norici] 121 (D. 1369), Abudiacum. – H.-
G. Pflaum, Carrières I 354–358 (necnon III 978), n. 150 bis.
134

Si recte in tit. 121 K. Kraft Iudaeae legit pro Iud. v. a. l. priorum, Clementianus praeses provinciae
non fuit.
34:043 a ? – Commodus – Septimius Severus? – [- - -] provinciae Arabiae et pr[ovinciae] Syriae
Palaestinae ’Festschrift’ Gasperini, pp. 973 sq., n. 2, Bostra.
Vestigia cognominis consulis ordinarii cuiusdam a litteris ON˛ vel OR˛ incipientia duxerunt M. Sartre,
qui edidit, ad aetatem Commodi vel Septimii Severi.
34:044 ? – ? – ὑπατικὸς Συρ˛ίας Πα{α}λαιστείνης IGLS XIII 9083, Bostra.
Accedunt anonymi hi:
? – Haud ante Marcum. – [legat. Aug. pr. pr.] provinc. Syr[iae Palaest.] The Israel Academy of
Sciences and Humanities. Proceedings, VII: 7. 2001, pp. 223–226, n. 2 = AE 2003: 1802, Caesarea
mar.
? – Vix ante Commodum. – ⟦ [c.] v.⟧ leg. A⟦[ug. pro praet. provinc. Syr.⟧ Pal. ZPE 51 (1983) 191–
195 = AE 1987: 960 a = Lehmann – Holum, Inscriptions, p. 44, n. 8, Caesarea mar.
? – Haud ante a. c. 135.– leg. Aug. pr. pr. provinc. Sy[r. P]ala[e]st. RB 11 (1914) 110 sq., n. 1 =
Lehmann – Holum, Inscriptions, pp. 53 sq., n. 20, Caesarea mar.
[- - -)rus – ? – [leg. Aug.] pro pr. Latomus 21 (1962) 149 sq., n. 2 = ZPE 113 (1996) 136 sq., n. 3 =
Lehmann – Holum, Inscriptions, pp. 60 sq., n. 31, Caesarea mar.
? – ? – [leg. Aug. p]ro pr. Lehmann – Holum, p. 62, n. 34.
35. Arabia
Litt.: M. SARTRE, Trois études sur l’Arabie romaine et byzantine. [Collection Latomus. 178.]
Bruxelles 1982. Chap. II: Les gouverneurs de l’Arabie romaine, pp. 77–120. – R. E. Brünnow – A. v.
Domaszewski, Die Provincia Arabia. III. Strassburg 1909, pp. 287–294; 297–298; H.-G. Pflaum, ‘Les
gouverneurs de la province romaine d’Arabie de 193–305’, Syria 34 (1957) 128–144; Leiva Petersen,
‘Iulius Iulianus, Statthalter von Arabien’, Klio 48 (1967) 159–167 (praesides saec. II in pp. 160 sq.);
G. W. Bowersock, ‘A report on Arabia provincia’, JRS 61 (1971) 219–242 (laterculus in pp. 234–
236); Id., Roman Arabia. London 1983; K. Strobel, ‘Zu Fragen der frühen Geschichte der römischen
Provinz Arabia …’ ZPE 71 (1988) 251–280; M. Sartre, ‘Gouverneurs d’Arabie anciens et nouveaux’,
in: ᾿Επιγραφαί. Miscellanea epigrafica in onore di Lidio Gasperini … Tivoli (Roma) 2000, pp. 971–
990.
35:001 C. Claudius Severus, cos. suff. 112 (PIR 2 C 1023; RE III 2868, n. 347; DNP 3, 21 [II 61]). –
111/115. – leg. Aug. pr. pr. CIL III 14149 30 (a. 111); 14149 21 = D. 5834, cf. Doc. IV 420 (a. 111);
14149 19 ; 14176 2. 3. 5 (a. 112); RB 36 (1927) 255 sq., n. 9 = AE 1927: 151 (a. 112); ZPalV 81 (1965)
132 sq. (a. 112); ADAJ 39 (1995) 205 = AE 1996: 1610, prope Gerasam (a. 112); RB 8 (1899) 34 sq.,
n. 46 = AE 1899: 30, Gerasa; cf. CIL III 14149 42 ; BCTH 1904: 16, n. 22; cf. BCTH 1904: 20, n. 28;
leg. propr. BCTH 1904: 6, n. 2 = AE 1904: 59; p[e]r C. Claudium Severum The Roman and
Byzantine Near East 1. [JRA. Suppl. 14.] Ann Arbor 1995, p. 261, n. 38 = AE 1995: 1606 (a. 112);
πρεσβε[υτ]ὴς ἀντιστράτηγος The Roman and Byzantine Near East. 2. [JRA. Suppl. 31.] Portsmouth
(RI) 1999, pp. 51–56 = IGLS XXI: 4, 37 = AE 1999: 1703, Petra; πρεσβ˛ε˛υ˛[τ]ὴ˛˛ς˛
ἀντιστράτηγος JRS
72 (1982) 198, Petra = SEG 32 (1982) 1550 = AE 1982: 904 (a. 114); [ὑπ]ατικὸς πρεσ[βευτὴς
Σεβαστοῦ ἀντι]στράτηγος RB 36 (1927) 250–252, n. 1 = AE 1927: 147 = SEG 7 (1934) 844 = C.
H. Kraeling – C. B. Welles, Gerasa (1938), p. 401, n. 56, Gerasa (a. 115). – SARTRE 78–80, n. 1.
Si locus non indicatur, milliarium Arabiae est (neque omnia afferre potui; de viis cf. PIR 2 ). – Idem est
ὁ ὑπατικὸς τῆς λεγεῶνος P. Mich. 466 = Doc. IV 307 b (a. 107), qui num iam tunc temporis praeses
provinciae novae Arabiae fuisset dubitabam (OpRom 9, 1973, 64, cum adn. 24, et p. 66), et adhuc
dubito (cf. B. E. Thomasson, Legatus [1991], pp. 49–51), pace SARTRE et W. Eck, Chiron 12 (1982)
343 sq. cum adn. 256. – Etiam fragm. Syria 45 (1968) 53–57, n. ΙΧ = AE 1968: 525, Petra (antea Ti.
Claudio Alpino cuidam adiudicatum) Claudio Severo tribuendum esse monet H. Halfmann, Die
Senatoren (1979), p. 135, imagine inspecta. – Tit. AE 1982: 904 ita integrare voluit M. Sartre (ad tit.
XXI: 4, 37): πρεσβ[ευτοῦ Σεβαστοῦ] ἀντιστρατήγου, id quod dubitavit St. Tracy, JRA Suppl. 31
(v. supra), pp. 51–56, quoniam spatium verbo Σεβαστοῦ deesset.
135

35:003 Ti. Iulius Iulianus Alexander (PIR 2 vol. IV, p. 369, 361 a; cf. PIR 2 I 142, necnon nn. 75. 76.
78; RE Suppl. XIV 209, n. 290 a; DNP 6, 35 sq. [II 74]). – A. 125. – ἡγεμών P. Yadin 14 sq. (N.
Lewis – Y. Yadin – J. C. Greenfield, The documents from the Bar Kokhba period in the Cave of
Letters. Greek Papyri. Judean Desert Studies. 2. Jerusalem 1989, pp. 54–64) (11 vel 12.X.125); cf. SB
10288: 1 (ubi edd. priores) = RIDA 26 (1976) 273–278 (a. 125), cf. IEJ 12, 1962, 258 sq.; necnon Klio
48 (1967) 159–167 = AE 1967: 529; πρεσβευτὴς Σεβαστοῦ ἀντιστράτηγος ADAJ 21 (1976) 105–
108 = AE 1976: 691 = SEG 27 (1977) 1008, Gerasa. – SARTRE 81 sq., n. 4.
35:004 T. Aninius Sextius Florentinus (cf. PIR 2 F 300; RE VI 2754, n. 1; RE II A 2046, n. 25). – A.
127 (m. XII). – πρεσβευτὴς Σεβαστοῦ ἀντιστράτηγος P. Yadin 16 (o. c. sub n. 35:3, supra, pp. 65–
70); leg. Aug. pr. pr. prov. Arabiae CIL III 14148 10 = R. Brünnow – A. v. Domaszewski, Die Prov.
Arabia 1 (1904), p. 382, n. 763 = IGLS XXI: 4, 51, Petra. – SARTRE 82, n. 5.
Plenum nomen e pap. elucet; praenomen haud recte excepisse videtur v. Domaszewski, l. c.
35:005 T. Haterius Nepos Atinas Probus Publicius Matenianus, cos. suff. 134 (PIR 2 H 30; RE VII
2515 sq., n. 9; RE Suppl. XIV 127 sq., n. 9; DNP 5, 184 [6]). – A. 130/131. – πρεσβευτὴς καὶ
ἀντιστράτηγος P. Yadin 23 (17.XI.130), cf. 25 (9.VII.131) (o. c. sub 35:3, supra, pp. 102–104. 108–
112); ὑπατικός Syria 73 (1996) 48 sq., n. 2 = AE 1996: 1599, Gerasa. – SARTRE 82, n. 6.
Haterium Nepotem minimum usque ad a. 134 in provincia mansisse arguit W. Eck, JRS 89 (1999) 76–
89 = AE 1999: 1696. Cf. etiam APh 67 (1996) 9358. – Non huius viri nomina in titt. C. H. Kraeling –
C. B. Welles, Gerasa. City of the Decapolis (1938), nn. 58. 143–145 in rasura periisse contendit W.
Eck, ’Festschrift’ Gasperini pp. 347–362 = SEG 50 (2000) 1529 (contra M. Sartre aliosque
complures).
35:006 L. Aemilius Carus (PIR 2 A 338; RE I 548 sq., n. 38; DNP 1, 183 [II 2]). – A. 142. – leg.
Aug. pr. pr. provinciae Arabiae CIL VI 1333 (cf. add. p. 4682) = D. 1077; leg. Aug. pr. pr. CIL III
14149 1 = D. 3013 = IGLS XXI: 2, 11, Philadelphia; (et sunt in Arabia sub Aemilio Caro) ZPE 150
(2004) 253–264 = AE 2004: 1925 (dipl. mil. I–VI.142); πρεσβ. Σεβασ[τοῦ ἀντ]ιστ[ράτη]γος RB 4
(1895) 382, n. 21 + RB 8 (1899) 9 sq., n. 7 + RB 8 (1899) 20, n. 23 (= AE 1899: 25 = IGR III 1348) =
MPalV 1901: 53 sq., n. 12 = IGR III 1364 = (additis lapidibus a sinistra secundo et quinto) RB 6
(1909) 448–450 = AE 1909: 236 = C. H. Kraeling – C. B. Welles, Gerasa (1938), pp. 382 sq., n. 15,
Gerasa (a. 142–143). – SARTRE 82 sq., n. 7.
De tit. Geraseno multi alii disputaverunt, qui apud Kraeling – Welles, l. c., enumerantur. Postea autem
SARTRE anni indicationem, a. 205 (ἔτους ες΄) aerae Gerasenae, i. e. 141–142 p. Chr. n., interpretatus
est.
35:006 a Cocceium Servianum (Severianum ?) a. 145 legatum Arabiae fuisse me docuit W. Eck per
epistulam electronicam.
35:007 L. Attidius Cornelianus, cos. suff. 151 (PIR 2 A 1341; RE II 2074, n. 3; RE Suppl. I 221, n. 3).
– A. 150. – πρεσβ. Σεβ. ἀντιστράτηγ. ὕπατος ἀναδεδειγμένος JRS 18 (1928) 159, n. 19 = AE
1930: 100 = SEG 7 (1934) 866 = C. H. Kraeling – C. B. Welles, Gerasa (1938), p. 404, n. 63, Gerasa
(a. 150); MPalV 1901: 56 sq., n. 16 = OGIS II 625 = Gerasa (1938), pp. 402 sq., n. 60 (ubi edd. cett.),
ib. (XI.150); ὑπατικός MPalV 1901: 70, n. 60 = AE 1903: 334 = IGR III 1369 = Gerasa (1938), p.
432, n. 163, ib.; JRS 18 (1928) 159 sq., n. 20 = AE 1930: 101 = SEG 7 (1934) 830 = Gerasa (1938), p.
432, n. 164, ib.; Syria 66 (1989) 45 sq., n. 5 = SEG 39 (1989) 1650, Gerasa. – SARTRE 83, n. 8.
35:008 P. Iulius Geminius Marcianus (PIR 2 I 340; RE X 610 sq., n. 259; DNP 6, 35 [II 68]). – A.
162. – leg. Augg. pro pr. [pro]vinciae Arabiae 85 (D. 1102), Cirta; leg. Aug. pr. pr. CIL III 14149 41 .
14173 (milliaria); [legatu]s pro [pr.] Limes XVIII. Proceedings of the XVIIIth international congress
of Roman frontier studies. Amman, Jordan (September 2000), pp. 161–174 = AE 2002: 1566, 32 km a
Bostra (mill.); leg. Augg. pr. pr. RB 6 (1897) 296 = AE 1897: 66 (mill. a. 162); CIL III 14149 23 (mill.
a. 162); legatus pro pr. BCTH 1904: 14 sq., n. 19 = AE 1904: 63, in via Bostris – Philadelphiam
ducente (mill. a. 162); cf. BCTH 1904: 17 sq., n. 24; pp. 24 sq., n. 38, ib.; leg. pr. pr. CIL III 14177
(mill. a. 162); CIL III 14175 2 = C. H. Kraeling – C. B. Welles, Gerasa (1938), pp. 463 sq., n. 259
(mill. a. 162); T. Bauzou, A finibus Syriae. Recherches … Thèse de doctorat inédite (1989) = MEFR
110 (1998) 277–283 = AE 1998: 1447 a, Gerasa (mill. a. 162); cf. CIL III 14149 32 ; RB 4 (1895) 392
sq. = AE 1895: 166 (mill. a. 162); Levant 35 (2003) 153–158 (non vidi) = AE 2003: 1821, mill. viae
136

Gerasa – Pellam (?) ducentis; πρεσβ. Σεβ. ἀντιστρ. CIG III 4664 = MPalV 1901: 58, n. 18 = IGR III
sub n. 1370 = Princeton arch. exped. to Syria 3 A 1 (1907), p. 18, n. 11 = Gerasa (1938), p. 380, n. 11
(ubi edd. cett.), Gerasa (a. 162); [πρεσβ. Σεβασ]τῶν ἀντιστρ. Gerasa (1938), pp. 380 sq., n. 12 =
AE 1939: 253, Gerasa; cf. RB 4 (1895) 587 = AE 1895: 179 = IGLS XXI: 2, 18 (cf. SEG 44, 1994,
1415 = AE 2005: 1593), Philadelphia; leg. Aug. (sic!) pr. pr. cos. des. CIL III 96 = IGLS XIII 9064,
Bostra; [… ὕπα]τος ἀναδεδειγμένος RB 4 (1895) 376, n. 2 bis = AE 1895: 162 = IGR III 1370 =
Gerasa (1938), p. 405, n. 64 (ubi edd. cett.), Gerasa; πρεσβευτὴς Σεβαστῶν ἀντιστράτηγος
ὕπατος CIL VIII 7051 sq. = D. 1103. 1103 a = IGR I 930 sq. = ILAlg II: 1, 635 sq., Cirta; BSAF
1914: 583 = AE 1915: 39 = ILAlg II: 1, 637, Cirta. Fortasse ei attribuenda sunt fragmenta CIL VIII
7048–19425 = ILAlg II: 1, 655, Cirta, et CIL VIII 7934, prope Cirtam rep. – SARTRE 83 sq., n. 10.
35:009 Q. Antistius Adventus Postumius Aquilinus (PIR 2 A 754; RE I 2548, n. 25; DNP 1, 797 [II
1]). – 165–166. – leg. Aug. pr. pr. provinc. Arabiae 84 (D. 8977 = ILAlg II: 2, 4681), Thibilis; RAf 58
(1914) 24–28 = AE 1914: 281 = ILAlg II: 1, 613, Cirta (acephal.); [leg. Aug. leg. III Cyre]n˛ai¸cae¸ e¸t
prov[inciae Arabiae] CIL VI 41119; leg. Augg. pr. p[r.] cos. des. CIL III 92 = IGLS XIII 9065,
Bostra; π[ρεσβ.] Σεβ. ἀν[τι]στρ. MEFR 116 (2004) 484–488, n. 1 = AE 2004: 1591, Gerasa (a.
165–166); cf. ib. 488–514, n. 2 = AE 2004: 1592 = SEG 54 (2004) 1689; ὕπατος RB 8 (1899) 16, n.
16 = MPalV 1899: 56, n. 8 = MPalV 1901: 72, n. 63 = IGR III 1368 = PalEF 1928: 187 sq., n. II =
SEG 7 (1934) 822 = Kraeling – Welles, pp. 433 sq., n. 168 (ubi edd. cett.), Gerasa; ὑπατικός Syria 79
(2002) 211 = AE 2003: 1827 = SEG 52 (2002) 1731, Petra; MEFR 116 (2004) 508–510, n. 30 = AE
2004: 1613 = SEG 54 (2004) 1686, Gerasa. Cf. etiam AE 1977: 834 (sub 35:10, infra). – SARTRE 84,
n. 11.
Eum m. Oct. a. 166 dona militaria viro praetorio apta accepisse monet G. Alföldy, Konsulat (1977), p.
183, ideoque eum vix ante a. 167 fasces consulares gessisse. N. B. Kraeling – Welles n. 65 non
Antistium Adventum memorat (ita MEFR) sed Geminium Marcianum.
35:010 Claudius Modestus (RE Suppl. XIV 101, n. 241 a; fortasse idem n. 241; DNP 3, 19 [II 48]). –
Paullo ante mortem Veri (c. a. 167–169). – [πρεσβευτ. Σεβ]β˛. ἀντιστρ˛άτ. Bull. of the Inst. of
Archaeology (London) 10 (1971) 54–57 = Hommages à Claire Préaux (Univ. Bruxelles, Fac. de
Philos. et Lettres, vol. 62, 1975), pp. 513–520 = AE 1977: 834, Ruwwafa (Saudi-Arabia). – SARTRE
84, n. 12.
Cf. G. Camodeca, ‘Le coppie consolari di CIL IX 1574, i consoli del 152 e i Claudii Modesti’, ZPE 51
(1983) 207–212.
35:010 a Iulius Firmanus. – 175–177. – leg. Aug. pr. p˛r¸. CRAI 2004: 670 sq. = Chiron 35 (2005)
205–214 (208) = AE 2004: 1620, Hegra.
De hoc legato nominum percommunium nihil pronuntiare ausim.
35:011 Severus (RE VIII A 223, s. v. Valerius n. 340). – 177–180. – leg. Augg. pr. pr. co[s.] d[es.]
CIL III 14149 2 (mill.). – SARTRE 84 sq., n. 13.
Nomen gentile paene evanidum antea Valerio integratum M. Atil[i]o Severo sibi visus est vindicare G.
Alföldy, Konsulat (1977), pp. 199 sq.; hunc autem M. Atilium Severum eundem esse atque Atilium
Severum consularem c. a. 183 a Commodo in exilium actum (SHA, v. Comm. 4, 11), eundem etiam
M. Atilium Severum consulem tit. CIL VI 31691 (cf. p. 4775) honoratum (PIR 2 A 1309; RE II 2100,
n. 74).
35:012 Q. Fl. Iulius Fronto (PIR 2 I 327; RE X 607, n. 251; DNP 6, 34 [II 64]). – A. 181. – leg. Aug.
propr. BCTH 1904: 18, n. 25, mill. viae Bostris – Philadelphiam ducentis (a. 181); [leg.] Aug. pr. pr.
CIL III 14150 9 (mill.); RB 47 (1938) 422 sq., n. 60 = AE 1938: 131, mill. viae Philadelphia –
Gerasam ducentis (a. 181); [l]e[g.] A[u]g. p. p. Syria 68 (1991) 446–448, n. 1 = AE 1991: 1585, mill.
viae Novae (prope Thantiam rep.). – SARTRE 85, n. 14.
Milliaria cetera complura in BCTH 1904: 13–28, sub nn. 15. 37. 39. 41. 43 invenies. – De praenomine
Q(uintus) v. H. I. MacAdam, Studies in the Roman province of Arabia (1986), p. 226 et adn. ad AE
1991: 1585.
35:013 ? – A. 188 (188/189?). – IGLS XIII 9067 (a. 188); 9068 (a. 189), Bostra. – SARTRE 85, n. 15.
Titt. duo quibus veterani honesta missione dimissi legatum suum (fortasse unum eundemque) honorare
videntur. Cf. etiam 35:13 a, infra.
137

35:013 a Q. F(---). – 189–190. – ἐπὶ Κυείντου Φ vacat. ADAJ 14 (1969) 34 sq. = AAAS 21 (1971)
151 sq. = Syria 48 (1971) 385–389 (cf. Bull. 1972: 570) = AE 1972: 673, Philadelphia (a. 189–190).
Fortasse idem ac 35:13, supra.
35:014 P. Aelius Severianus Maximus (PIR 2 A 260; RE Suppl. I 14 sq., n. 138). – 193/194. – pro
praetor BCTH 1904: 18, n. 25 = AE 1904: 65, mill. viae Bostris – Philadelphiam ducentis (a. 193, sub
Pertinace); pro prae[tore] ZPalV 80 (1964) 125 sq. = AE 1969–70: 618 = ADAJ 11 (1966) 77 sq.,
mill. viae Bostris – Gerasam ducentis (a. 193, item); leg. [A]ug. pr. pr. CIL III 14149 35 = D. 5842 (a.
193, item); CIL III 14150 6 a (item); leg. Aug. pr. pr. CIL III 14176 4 , mill. viae Gerasa –
Philadelphiam ducentis (a. 194); CIL III 14149 43 (mill. Severi); BCTH 1904: 11, n. 12 = AE 1904: 62,
mill. viae Bostris – Philadelphiam ducentis (aet. Sept. Sev.); legatus CIL III 14175 3 = ZPE 139 (2002)
279–282 = AE 2002: 1569, mill. viae Gerasa – Philadelphiam ducentis (aet. Sept. Sev., a. 195? v.
infra); leg. MEFR 110: 1 (1998) 248–251, n. 2 = AE 1998: 1443, mill. viae Gerasa – Adraam
ducentis; CIL III 14174 (mill. a. 194); cf. etiam CIL III 14172 (mill. a. 194); leg. Aug. pr. pr. cos.
desig. ’Festschrift’ Gasperini p. 975, n. 3 = AE 2000: 1530, Bostra; CIL III 91 (cf. p. 969) = IGLS
XIII 9069, Bostra. Cf. etiam CIL III 13612. 14169. – H.-G. Pflaum, Syria 34 (1957) 136 sq., n. 1;
SARTRE 85, n. 16.
In mill. AE 2002: 1569 Septimii Severi acclamationem imp. VI legere sibi visi sunt S. Agusta-
Boularot – J. Seigne, ita ut Severianus Maximus etiam a. 195 (parte posteriore) Arabiam regere
potuerit.
35:015 Q. Aiacius Modestus Crescentianus, cos. II 228 (PIR 2 A 470; RE I 920, n. 2; RE Suppl. I 33,
n. 2; RE Suppl. VI 3, n. 3; RE Suppl. XIV 14 sq., n. 2; DNP 1, 307). – Primis annis Severi et Antonini
una imperantium. – v. c. … leg. Augg. pr. pr. cos. [de]s. ADAJ 6–7 (1962) 13–20, n. 1 sq. = AE 1968:
522. 518 = IGLS XXI: 4, 5. 1; Syria 45 (1968) 45 sq., n. 5 = AE 1968: 523 = IGLS XXI: 4, 7, Petra
(ararum trium textus compositi); ὕπ(ατος) ἀναδ(εδειγμένος) Rec. d’arch. orient. 1 (1885) 16 sq., n.
22 = IGR III 1321 = AEM 8 (1884) 187 sq., n. 21 = R. Brünnow – A. v. Domaszewski, Die Prov.
Arabia 3 (1909), p. 291 = IGLS XIII 9055, Bostra; ὕπατ(ος) ἀναδ(εδειγμένος) AAAS 22 (1972)
171 sq. = AE 1973: 552 = IGLS XIII 9054, Bostra. – H.-G. Pflaum, Syria 34 (1957) 137, n. 3;
SARTRE 86, n. 19.
A. 204 XVvir sacris faciundis interfuit ludis saecularibus (CIL VI 32327 = D. 5050 a, etc.). Puto eum
ante a. 204 Arabiam rexisse, cum quia a. 204 inter consulares enumerari videtur, tum quia spatium
inter legationem Arabiae (c. a. 205–208) et Germaniae superioris (a. 209) veri simili brevius
intercederet (aliter M. Christol, REA 73, 1971, 124 –141).
35:016 L. Marius Perpetuus (PIR 2 M 311; RE XIV 1835 sq., n. 57; DNP 7, 909 [II 13]). – Sub
Septimio Severo (c. a. 204–207?, an c. a. 201? v. infra). – leg. Aug. pr. pr. CIL III 14150 (mill.; a.
205?); leg. Au[g]g. pr. pr. CIL III 14149 24 (mill.); ’Festschrift’ Gasperini, pp. 975 sq., n. 4 a = AE
2000: 1531, Bostra; [p]raeses prov. Ara[b]iae CIL III 1178 = D. 1165 = IDR III: 5, 436, Apulum. –
H.-G. Pflaum, Syria 34 (1957) 137, n. 4; SARTRE 85 sq., n. 18.
De annis legationis leg. XVI Flaviae (c. a. 200–203) et de anno milliarii CIL III 14150 supra proposito
(a. 205) cf. quae OpRom 15 (1985) 125 sq., n. 13, scripsi. – D. Kennedy, ZPE 49 (1982) 284–286 (=
AE 1989: 746), annos legationis Arabiae c. 200/203 proposuit fragmentis nisus a se editis in:
Archaeological exploration on the Roman frontier in North East Jordan (1982), pp. 121 sq. (a. 201).
35:017 Q. Scribonius Tenax (PIR 2 S 273; RE II A 891, n. 29). – Sub Septimio Severo. – leg. CIL III
14150 8 = (addito altero fragm.) BCTH 1904: 28 sq., n. 44 = AE 1904: 68, mill. viae Bostris –
Philadelphiam ducentis. – H.-G. Pflaum, Syria 34 (1957) 137, n. 6; SARTRE 87, n. 22.
Quamquam in fragmentis servatis Septimius Severus solus nominatur, haud pro certo habendum est
Antoninum quoque filium nominatum non esse. Cf. R. Brünnow – A. v. Domaszewski, Die Prov.
Arabia 3 (1909), p. 298, n. 4. Aliter vero iudicat D. Kennedy, ZPE 37 (1980) 24–26, de annis 194–196
cogitans; at cum postea apparuerit Severianum Maximum etiam a. 195 (parte posteriore) in provincia
mansisse (cf. 35:14, supra), Tenax vix ante a. 196 eum excepit.
35:019 ? (cf. G. Barbieri, Albo, 1952, p. 125, n. 547). – 209–211. – ⟦πρεσβ.⟧ Σεββ⟦β.⟧ ἀντιστ[ρ.] C.
H. Kraeling – C. B. Welles, Gerasa (1938), p. 428, n. 153 = AE 1939: 255, Gerasa. – H.-G. Pflaum,
Syria 34 (1957) 137, n. 5; SARTRE 87, n. 21.
138

Nomina praesidis erasa sunt necnon cetera omnia quae in eodem versu fuerant. Idem legatus fortasse
in fragmento milliarii ZPE 60 (1985) 105 nominatus erat.
35:022 Flavius Iulianus (PIR 2 F 295; RE VI 2602, n. 102; DNP 4, 549 [II 27]). – A. 219 (218/219?). –
leg. Aug. pr. pr. CIL III 14150 1 (mill. a. 219); 14149 16 (mill.); 14149 47 (mill. a. 219); 14149 53 = D.
5843 (mill.); leg. eius (sc. Elagabali) et pr. pr. CIL III 14176 8 = C. H. Kraeling – C. B. Welles, Gerasa
(1938), pp. 464 sq., n. 263 a (ubi edd. cett.; mill. a. 218?); leg. eius (sc. Elagabali) pr. pr. BCTH 1904:
9 sq., n. 8 = AE 1904: 61 = R. Brünnow – A. v. Domaszewski, Die Prov. Arabia 2 (1904), p. 313, n.
12 b (mill.); leg. eius (sc. Elagabali) ’Festschrift’ Gasperini, pp. 977 sq., n. 5 = AE 2000: 1537, Bostra
(mill. a. 219); cf. etiam CIL III 14149 6 (mill.); πρεσβ. Σεβ. [ἀντιστρ.] Liber annuus studii biblici
Franciscani 39 (1989) 105–108 (non vidi) = SEG 39 (1989) 1663 = AE 1991: 1594, Medaba. – H.-G.
Pflaum, Syria 34 (1957) 138, n. 11; SARTRE 89, n. 28.
Cum Elagabalus in tit. CIL III 14176 8 bene conservato trib. pot. cos. (sc. sine iteratione) dictus sit,
nescio an ibi de a. 218 agatur.
35:023 C. Furius Sabinius Aquila Timesitheus (PIR 2 F 581; RE VII 364 sqq., n. 89; DNP 4, 719 [II
5]). – 221–222. – proc. prov. Arabiae ibi vice praesid. bis CIL XIII 1807 = D. 1330, Lugdunum; proc.
Augg. M. Dunand, Le musée de Soueïda (1934), pp. 80 sq., n. 166 = AE 1936: 151 = IGLS XIII 9019,
Bostra (a. 221–222). – H.-G. Pflaum, Carrières II 811–821 (813); Id., Syria 34 (1957) 138, n. 12;
SARTRE 89, n. 29.
Augustos duos, quorum procurator in Arabia fuerat, Elagabalum et Severum Alexandrum Caesarem
fuisse vidit G. M. Bersanetti, Athenaeum 16 (1938) 235 (sq.), adn. 4.
35:023 a Trebonius Fortunatus (DNP 12/1, 778 [II 2]). – A. 222 (?) – leg. eius (sc. Severi Alexandri)
pr. pr. Syria 68 (1991) 450–452, n. 3 b = AE 1991: 1590, mill. XV viae Bostris – Philadelphiam
ducentis; leg. pr. pr. Syria 68 (1991) 450, n. 3 a = AE 1991: 1589, mill. XXVI viae Bostris –
Philadelphiam ducentis; leg. Aug. p. p. milliaria eiusdem viae apud H. I. MacAdam, Studies in the
Roman province of Arabia (1986), p. 227.
[35:024] Caecilius Felix (PIR 2 C 44; RE Suppl. I 267, n. 54 a). – Videtur phantasma esse, postquam
Th. Bauzou, Syria 68 (1991) 452 sq., n. 4 a = AE 1991: 1591, titulum CIL III 14149 45 denuo
inspectum novo legato imperatoris Philippi nomine Caelio Felici adiudicavit (35:29 a, infra). Reliqui
tituli, CIL III 14149 9. 14. 27 , in quibus nomen Felicis non legitur, videntur Caecilio Maximo (35:24 a,
infra) attribui posse.
35:024 a Caecilius Maximus (DNP 12/2, 925 [II 15a]). – Sub Severo Alexandro, ante a. 226, ut
videtur – leg. eius et pr. pr. MEFR 110: 1 (1998) 252–260, n. 3 = AE 1998: 1444, mill. viae Gerasa –
Adraam ducentis.
Videntur ad eum referendi esse titt. CIL III 14149 9. 14. 27 (cf. [35:24], supra).
35:025 Claudius Sollemnius Pacatianus (PIR 2 C 1030; RE III 2871, n. 353; RE Suppl. XV 92, n.
353). – Sub Severo Alexandro. – [leg.] Aug. pr. pr. v. c. CIL III 94 (cf. p. 969) = IGLS XIII 9070,
Bostra; cf. AAAS 15 (1965) 69 sq., n. 5 = AE 1965: 21 = IGLS XIII 9077, Bostra. – H.-G. Pflaum,
Syria 34 (1957) 139, n. 15; SARTRE 90, n. 31.
Eiusdem potest esse fragm. CIL VI 41181: [le]g¸at. p˛r˛. [pr. prov. …].
35:025 a Egnatius Victor Marini[anus] (PIR 2 E 37, cf. 25). – Sub Severo Alexandro. – leg. Aug. pr.
pr. cos. IGLS XIII 9075, Bostra; ἐπὶ Ἐγνατίου Οὐίκτορος Μαρεινι[ανοῦ πρεσβ. Σεβ. ἀντιστρ.]
RB 8 (1899) 13 sq., n. 12 = MPalV 24 (1901) 59, n. 19 = IGR III 1359 = C. H. Kraeling – C. B.
Welles, Gerasa (1938), p. 406, n. 68 = MEFR 116 (2004) 514–522, n. 3 = AE 2004: 1593 = SEG 54
(2004) 1690, Gerasa. – H.-G. Pflaum, Syria 34 (1957) 139, n. 16; SARTRE 90, n. 32.
Titulus fragmenatis novis auctus est, cf. MEFR cit. – Idem videtur Egnatius Marinianus, praeses
provinciae Moesiae superioris (supra, 20:61), cuius filia eadem videtur esse ac Mariniana, mater
imperatoris Gallieni,
35:026 Pomponius Iulianus (PIR 2 P 723; cf. RE XXI 2340, n. 50). – A. 236. – πρεσβ. Σεββ.
ἀντιστρ. CIG III 4585 cum add. p.1181 = Le Bas – Waddington III 2399 = IGR III 1213, rep. loco
dicto Kafr-Lah˛a (a. 236); l[eg.] Augg. p[r. pr.] AASO 15 (1935) 75 = Studies in the history and
archaeology of Jordan 5. Amman 1995, p. 418, n. 1 = The Roman and Byzantine Near East 1 [JRA.
139

Suppl. 14.] Portsmouth (RI) 1995, p. 247, n. 1 = AE 1995: 1600, mill. viae Petra – Ailam. – SARTRE
90, n. 33.
In tit. AE 1995: 1600 e nominibus legati Iuliano tantum servatum est, quare etiam de successore
eius (35:27) cogitari potest.
35:027 D. Simonius Proculus Iulianus (PIR 2 S 748; RE III A 198 sq.; DNP 11, 577). – Sub
Maximino, c. a. 237–238. – leg. eius (sc. Maximini) pr. pr. CIL III 14149 33 mill. viae Petra –
Thormam ducentis leg. A[ug. pr. pr.] cos. des. BCTH 1904: 19, n. 27 mill. viae Bostris –
Philadelphiam ducentis. – H.-G. Pflaum, Syria 34 (1957) 139, n. 17; SARTRE 91, n. 34.
De nominibus eius in tit. CIL III male servatis cf. R. Brünnow – A. v. Domaszewski, Die Prov. Arabia
3 (1909), p. 292. – Etiam tit. AE 1995: 1600 eius esse potest, in quo e nominibus legati Iuliano tantum
servatum est (cf. 35:26, supra).
35:028 M. Domitius Valerianus (PIR 2 D 168; SPQR 36; RE Suppl. XIV 114, n. 85; DNP 3, 760 [II
26]). – 238–239. – leg. eius (sc. Gordiani) pr. pr. CIL III 14149 31 (mill.); πρεσβ. καὶ ἀντιστράτηγος
Σεβ. καὶ ἡγεμὼν Ἀραβίας 113 (SEG 20, 1964, 28), Prusias ad Hypium; ὁ λαμπρότατος ὑπατικός
AJA 10 (1906) 289–294 = AE 1907: 67 (a. 238–239); ὑπ˛[ατικ]ός ’Festschrift’ Gasperini, pp. 982–
984, n. 8 = AE 2000: 1538 = SEG 50 (2000) 1525, Bostra. Eiusdem esse (nam nihil nisi praenomen e
nominibus exstat) etiam tit. Bostrenum CIG III 4644 = Le Bas – Waddington III 1908 = IGR III 1323
= IGLS XIII 9057: ἐπὶ Μάρκ(ου) … [π]ρεσβ. Σεβ. ἀντιστρατήγου (a. 239–240), iam suspicatus est
v. Domaszewski (cf. ad CIL III 14149 31 ). – H.-G. Pflaum, Syria 34 (1957) 139, n. 18; SARTRE 91,
n. 35.
35:029 Claudius Capitolinus (PIR 2 C 826). – 245–246. – πρεσ. Σεβ. ἀντισ. BASOR 133 (m. Febr.
1954) 16 sq., Fig. 5 (cf. ZPalV 70, 1954, 82–87 = Fasti arch. 13, 1958, 193, n. 2953 = AE 1962: 163)
= AE 1955: 69 = SEG 16 (1959) 820 (a. 245–246). Cf. etiam RB 2 (1905) 93, n. 3 = AE 1905: 211 =
MUB 1 (1906) 157 = Princeton arch. exped. to Syria 3 A 1(1907), pp. 8 sq., n. 1 = D. 9258 = IGLS
XXI: 2, 13, Philadelphia; RB 37 (1928) 579 sq. = AE 1929: 171 = IGLS XXI: 2, 12, Philadelphia. –
H.-G. Pflaum, Syria 34 (1957) 140, n. 20; SARTRE 92, n. 37.
35:029 a Caelius Felix. – 246/247. – leg. Augg. pr. pr. CIL III 14149 45 = (denuo lectum) Syria 68
(1991) 452 sq., n. 4 a = AE 1991: 1591 (cf. 4 b = AE 1991: 1592), mill. viae Bostris – Philadelphiam
ducentis (cf. H. I. MacAdam, Studies in the Roman province of Arabia [1986], p. 227).
35:030 a […]philus. – 255–259. – ὁ λαμπρότατ[ος - - -] ’Festschrift’ Gasperini, pp. 985–988, n. 10
= AE 2000: 1536 = SEG 50 (2000) 1525, Bostra.
35:032 Iunius Olympus (PIR 2 I 787; RE X 1070, n. 111). – 262–263. – ὁ διατειμότατος ἡγεμών
MPalV 1897: 40, n. 4 = Rec. d’arch. orient. 2 (1898) 243 sq. = IGR 1286 = OGIS II 615 = Syria 29
(1952) 312, Adraha. – H. -G. Pflaum, Syria 34 (1957), n. 27; SARTRE 97, n. 50.
διατειμότατος, non διασημότατος, legitur in ed. princ., id quod corroboraverunt K. Hallof – M.
Heil, Klio 82 (2000) 488–490 = SEG 50 (2000) 1519, quare ultimus praesidum ordinis senatorii fuerit
Olympus.
35:035 a Aur(elius) Antonin[us]. – Sub Probo. – v. p. p. A. ’Festschrift’ Gasperini, pp. 988 sq., n. 11
= AE 2000: 1539, Bostra.
INCERTI AEVI
35:040 C. Allius Fuscianus (PIR 2 A 544; RE I 1586, n. 4; RE Suppl. I 63, n. 4; DNP 1, 528 [3]). –
Ultimis Pii annis (et primis Marci?), ut videtur. – leg. Aug. pr. pr. cos. desig. CIL III 14156 3 = C. H.
Kraeling – C. B. Welles, Gerasa (1938), p. 433, n. 165, Gerasa; cos. des. ’Festschrift’ Gasperini, pp.
971–973, n. 1, Bostra; ὕπατος JRS 18 (1928) 160, n. 21 = AE 1930: 102 = SEG 7 (1934) 831 =
Gerasa (1938), p. 433, n. 166, Gerasa; ὑπατικός BASOR 57 (m. Febr. 1935) 8, n. 1 = AE 1935: 84 =
Gerasa (1938), p. 433, n. 167, Gerasa; Syria 66 (1989) 46, n. 6 = SEG 39 (1989) 1651, Gerasa.
Quo fere tempore vixerit, qua de re viri docti diu disputaverunt, definisse mihi videtur G. Alföldy,
Konsulat (1977), pp. 354–358. – Idem videtur (ΑΜΙΟΝ Φ legebatur) πρεσβ. Σ[εβ. (vel Σ[εββ.)
ἀντιστρ.] ὕπατο[ς ἀναδ(εδειγμένος)] Princeton arch. exped. to Syria 3 A 4 (1913), p. 242, n. 551 =
ZPE 38 (1980) 72–74 = AE 1980: 889 = IGLS XIII 9066, Bostra.
140

[35:041] Aurelium Antiochum (PLRE I Aurelius 12), v. p. p¸r¸ae¸s. provi¸nc. A˛rabia˛e CIL III 14157 =
C. H. Kraeling – C. B. Welles, Gerasa (1938), pp. 431 sq., n. 162, Gerasa; Princeton Arch. exped. to
Syria 3 A 3 (1913), p. 134, n. 234, sub Diocletiano Arabiam administravisse demonstrat tit. Bostrenus
apud M. Sartre, in: ’Festschrift’ Gasperini, pp. 989 sq., n. 12. Cf. dubium etiam in LP I (1984)
expressum.
35:042 Aur(elius) Aurelianus (RE Suppl. XIV 68, n. 65 a). – Saec. III, ut videtur. – leg. eorum pr. pr.
cos. desig. AAAS 15 (1965) 71, n. 7 = AE 1965: 23 = IGLS XIII 9101, mill. prope Bostra rep. –
SARTRE 96, n. 49.
Quorumnam imperatorum legatus fuerit, ob lapidem supra fractum et versum unum erasum ignoratur:
de Marco et Commodo cogitavit J. P. Rey-Coquais, qui edidit; sapienter tacebat G. W. Bowersock,
JRS 61 (1971) 236; dubitavit W. Eck (RE) saec. III praeferens, quo nomina haec saepe coniuncta
leguntur; de Aurelio Aureliano (33:90, supra), cuius quidem officium incertum est, cogitavit G.
Alföldy, Konsulat (1977), p. 244 cum adn. 200. – Fragmenta milliariorum duorum in vel prope Qasr
el-Azraq repp. (D. Kennedy, in: Archaeological exploration on the Roman frontier in North East
Jordan [1982], p. 175, n. 34 = Syria 68, 1991, 448 sq., n. 2 b = AE 1991: 1587; ZPE 60, 1985, 105, n.
6 = Syria 68, 1991, 449, n. 2 c = AE 1991: 1588) aliorumque sub Septimio Severo a. 209 vel 210
positorum (e. g. ZPE 60, 1985, 104, n. 5) Aurelio Aureliano attribui posse contendit Th. Bauzou, Syria
cit.
35:044 a C. Carbonius Statilius Severus Hadrianus (PIR 2 S 845; RE Suppl. XIV 745 sq., n. 31). –
Saec. II–III. – ὑπατικός Syria 73 (1996) 51 sq., n. 4 = AE 1996: 1601, Gerasa; [leg. Aug]g. pr. pr.
cos. CIL VI 37067 (cf. add. p. 4814).
Eundem esse Severum aetatis Marci (35:11, supra) dubitanter proposuit P.-L. Gatier qui edidit.
35:045 a [L. E]gnatius [Vict]or Loll[ianus] (PIR 2 E 36; RE V 2001 sqq., n. 42; DNP 3, 892 [II 12]). –
Sub Severis, ut videtur. – Eum aut Syriae Palaestinae aut Arabiae praeesse potuisse iudicat M. Sartre,
in: ’Festschrift’ Gasperini, pp. 978–981, n. 6 = AE 2000: 1533, Bostra.
Videtur a Neapolitanis in Syria Palaestina habitantibus titulo Bostreno honoratus esse, tamen – si de
praeside Arabiae agitur – quam ob causam non liquet. Vide etiam 34:39 a, supra. Contra opinionem
SARTRE vide R. Haensch, in: ’Festschrift’ Martin, p. 299.
35:046 De Egnatio Victore Marini[ano] legato Severi Alexandri, ut nunc patet, v. 35:25 a, supra.
35:047 Q. Flavius Balbus (PIR 2 F 227; RE VI 2534, n. 49; DNP 4, 547 [II 12]). – Sub Severis. – leg.
Aug. pr. pr. … o(ptimus) p(raeses) CIL III 95 (cf. p. 2303) = IGLS XIII 9072, Bostra; leg. Aug. pr. pr.
IGLS XIII 9073, Bostra. – H.-G. Pflaum, Syria 34 (1957) 138, n. 9; SARTRE 88, n. 25.
Tribunus militum legionis III Augustae fuit Geta Caesare (198–209) et [Anicio Faus]to praeside
Numidiae (197–201). – Si vero Q(uintus) F(- - -) (35:13 a, supra) idem esse putatur, is non praeses
provinciae habendus est.
[35:047 a] Fl(avius) Severus. – Saec. (III–)IV. – ὁ λαμ(πρότατος) ἀνθύπατος ZPE 164 (2008)
123–130.
Dubitanter de [Flavio] Severo Aëtio (ὁ λαμ(πρότατος) ἀνθύπατος τῆς ῾Ελλάδος IG II/III 2 5205 (cf.
E. Groag, Achaia II, p. 71; PLRE II 30, Aetius 9) cogitat Sophia B. Zoumbaki, quae edidit.
35:047 a (1) Iulianu[m leg.] Augg. p[r. pr] fortasse in tit. lectionis difficillimae, Syria 68 (1991) 456
sq., n. 5 = AE 1991: 1593, memoratum esse notat Th. Bauzou, Syria cit., dubitanter de D. Simonio
Proculo Iuliano (35:27, supra) cogitans – nisi forte de incognito quodam praeside agitur.
35:047 a (2) [- - -]s Germanus. – Saec. III medio, ut videtur. – πρεσβ. Σεβ. (Σεβ[β.]?)
[ἀ]ντιστράτ[ηγος] Syria 73 (1996) 53, n. 5 a = AE 1996:1602 a, Gerasa.
35:048 a (1) C. Iul(ius) Victor. – Marcus – Valerianus. – πρεσβ. Σεββ. ἀντ. IGLS XXI: 2, 25 = AE
1999: 748, Philadelphia; πρεσβ. Σεββ. ἀντιστρ. ὕπατος Syria 73 (1996) 49–51, n. 3 = AE 1996:
1600, Gerasa.
35:048 a (2) [? L. I]unius L. [f. Gal. Aurelius Ne]ratius G[allus Fulvius Ma]cer. – Saec. III (vel II
ex.). – [leg.Aug. pro pra]et. prov. A[rabiae] RAL 26 (1971) 433, n. 6 = ZPE 97 (1993) 253–258 =
141

ΑΕ 1993: 432, nunc in conventu Montecassinensi.
Tit. ita ut supra integrando studuit O. Salomies, ZPE cit. Cf. etiam 22:73 a, supra.
35:048 a (3) Q. Lollius Mamercianus. – Saec. III? – πρεσβ. Σεβ. ἀντιστρ. Syria 66 (1989) 42–44, n.
3 = SEG 39 (1989) 1648, Gerasa.
Cognomen Μανερκιανόν scriptum Mamercianum intellexit Maria Letizia Lazzarini, Syria cit.
35:049 P. Plotius Romanus (Cassianus Neo) (PIR 2 P 515; RE XXI 595 sq., n. 11; DNP 9, 1157 [II 6]).
– Marcus – Severus Alexander. – leg. Aug. pr. pr. prov. Arab. (item Gal.) CIL VI 332 = D. 1135. – H.-
G. Pflaum, Syria 34 (1957) 138 sq., n. 13; SARTRE 95, n. 46.
De aetate Plotii Romani vide supra (28:54). Adde quod M. Christol – X. Loriot, AC 70 (2001) 116,
arbitrantur Trebonium Fortunatum (35:23 a, supra), qui nuper innotuit, impedire quominus sumamus
per quattuor annos non minus tres legatos – Flavium Iulianum, Plotium Romanum, Trebonium
Fortunatum – Arabiam rexisse (tamen concedendum est temporum inquietudines id genus
permutationes veloces explicare posse).
35:050 P. Pomponius Secundianus (PIR 2 P 753; RE XXI 2348 sq., n. 71). – Haud ante Hadrianum. –
leg. Aug. pr. pr¸. Syria 22 (1941) 45 = AE 1947: 164 = IGLS XIII 9086, Bostra. – H.-G. Pflaum, Syria
34 (1957) 140, n. 21; SARTRE 94, n. 44.
Idem est legatus Galatiae (28:55) tit. Ancyrano a P. Aelio Macedone honoratus.
35:051 Virius Lupus, cos. (II) ord. 278 (PIR V 480; RE IX A 237 sq., n. 9; DNP 12/2, 246 [5]). –
Haud post Gallienum, ut videtur. – praes(es) [Syriae] Coeles et Arabiae 118 (CIL VI 31775 = 41235
= D. 1210). – H.-G. Pflaum, Syria 34 (1957) 141, n. 24; SARTRE 92 sq., n. 39.
Haud multo ante a. 259 eum posuit H.-G. Pflaum, Syria 29 (1952) 326–330; de annis a. 270 proxime
antecedentibus cogitavit B. Malcus, OpRom 7 (1969) 221 sq.
35:051 a [- - -]iuven[u]s (sive [- - -]iuven[tiu]s) Re[p]entinus (sive Re[g]entinus). – ? – Vix post
Severum Alexandrum. – πρεσ[βευτὴς] Σεβα[στοῦ ἀντιστράτηγος] ’Festschrift’ Gasperini, pp. 981
sq., n. 7 = SEG 50 (2000) 1524, Bostra.
35:055 ? – Commodus – Septimius Severus? – [- - -] provinciae Arabiae et pr[ovinciae] Syriae
Palaestinae ’Festschrift’ Gasperini, pp. 973 sq., n. 2, Bostra.
Vestigia cognominis consulis ordinarii cuiusdam a litteris ON˛ vel OR˛ incipientia duxerunt M. Sartre,
qui edidit, ad aetatem Commodi vel Septimii Severi.
35:056 a (1) ? – Saec. II. – [ἡγ]εμονεύων [- - - ὕπ]ατος ADAJ 46 (2002) 372 = AE 2003: 1828,
Petra.
35:056 a (2) ? – ? – leg. Au[g.] p. p. Syria 80 (2003) 7 = AE 2003: 1817, Bostra.
Tit. ope imaginis photographicae melius lectus est in AE: leg. Augg˛. [p]r. pr., ita ut non ante Marcum
et Verum factus videatur.
36. Mesopotamia
Litt..: Andreina MAGIONCALDA, ‘Testimonianze sui prefetti di Mesopotamia (da Settimio Severo a
Diocleziano)’, SDHI 48 (1982) 167–238. – W. Ensslin, RE XXII 1328 sq.; cf. V. M. Strocka, AA 86
(1971) 68. – De provinciis Mesopotamia et Osrhoena v. etiam M. A. Speidel, Chiron 37 (2007) 405–
433.
36:002 a C. Iulius Pacatianus (PIR 2 I 444; RE X 684 sq., n. 373; DNP 6, 38 [II 102]). – Sub Caracalla
(ultimis annis), fortasse etiam paullo postea. – praefectus Mesopotamia[e] CIL VI 1642 (cf. pp. 3183.
3811) = 41287 (si eius est; olim dubitabam, sed cf. MAGIONCALDA 187, adn. 93, necnon G. Alföldy
ad 41287). – MAGIONCALDA 183–188, n. II; H.-G. Pflaum, Carrières II 605–610, n. 229.
36:003 L. Valerius Valerianus (SPQR 81 sq.; RE Suppl. XIII 1415 sqq., n. 373 a). – Caracalla –
Gordianus. – v. p. praefectus Mesopotamiae et Hosroenae (sic!) CPh 64 (1969) 229–233 = AE 1969–
70: 109, Puteoli. – MAGIONCALDA 188–201, n. III. 1.
De aetate Severi Alexandri cogitavit H.-G. Pflaum, Carrières, Suppl. (1982), pp. 75–78, n. 297 A. –
Cf. etiam L. Balla, ACD 24 (1988) 69.
142

36:003 a Val(erius) Calpurnianus. – Caracalla – Gordianus. – v. [p.] praef. Mesop. et Osr. CPh 79
(1984) 45–52 = AE 1985: 830 = C. M. Lehmann – K. G. Holum, The Greek and Latin inscriptions of
Caesarea Maritima. Boston 2000, pp. 45 sq., n. 10, Caesarea mar.
’Probably 222–240’ Lehmann – Holum.
36:005 C. Iulius Priscus (PIR 2 I 488; RE X 781 sq., n. 409; DNP 6, 39 [II 114]). – Sub Gordiano et
Philippo. – ὁ ἐξοχώτατος ἔπαρχος Μεσοποταμίας CIG III 4602 sq. = Le Bas – Waddington III
2077 sq. = IGR III 1201 sq. = W. K. Prentice, Greek and Latin inscriptions (1908), p. 314, n. 401 a–b,
Philippopolis (Arab.); ὁ διασημότατος ἔπαρχος Μεσοποταμίας διέπων τὴν ὐπατείαν CRAI
1989: 545–557, n. IV (pap. 28.VIII.245) = AE 1990: 1014 = JS 1995: 67–84 (pap. Euphr. 1).
Ample de Iulio Prisco praefecto Mesopotamiae et eodem tempore vices praesidis Syriae Coelae agente
disputaverunt D. Feissel – J. Gascou, JS cit. 80–83. Priscum post (priorem) praetorii praefecturam
Mesopotamiam rexisse et Syriam iam exeunte a. 245 ingressum esse nunc perspicuum est.
36:007 ? – Sub Philippo (ultimo anno?) vel paullo post. – praef. Mesop. CIL VI 1638 = 41281 = D.
1331 = H.-G. Pflaum, Carrières II 831, n. 1. – MAGIONCALDA 224–227, n. V; cf. H.-G. Pflaum, o. c.
831–839.
Eundem non esse C. Iulium Priscum (PIR 2 I 488), fratrem Philippi imperatoris, sibi persuasit H.-G.
Pflaum, o. c. 833–838, et S. Panciera lapidem denuo examinatus legere sibi visus est fragmentum
litterae A, a qua inciperet nomen gentilicium; F. Nasti autem, ZPE 117 (1997) 281–290 = AE 1997:
119, inter alia frustula nominis haec excepit: [-]A˛e¸[l]i¸o F˛i¸r¸[m- - -], ita ut de C. Iulio Prisco cogitare
iam non liceat. De tit. tractavit etiam G. Alföldy, ad CIL VI 41281.
36:009 ? – ? – [c]os. c. v. [pr. pr. - - - ? praef. Mesop]o˛tamiae CIL VI 41238, ubi praeterea vide.
Procuratores Osrhoenae (vide M. A. Speidel, Chiron cit., qui de procuratoribus sexagenariis cogitat
primum praesidi Syriae Coeles (nn. 10 sq.), posterius praefecto Mesopotamiae adiuvando datis).
36:010 C. Iulius Pacatianus (PIR 2 I 444; RE X 684 sq., n. 373; DNP 6, 38 [II 102]). – A. 195. – proc.
provinc. O[sr]hoenae CIL XII 1856 = D. 1353 = ILN V: 1, 65, Vienna; proc. Aug. (inter provinciam
Osrhoenam et regnum Abgari fines posuit) Armies and frontiers in Roman and Byzantine Anatolia.
Proceedings of a colloquium held at University College, Swansea 1981. [BAR intern. ser. 156.]
London 1983, p. 113, n. 3 = AE 1984: 919, terminus viae Zeugma – Edessam ducentis (a. 195). Cf.
MAGIONCALDA 184 sq., necnon H.-G. Pflaum, Carrières II 606 sq.
36:011 L. Aelius Ianuarius (PIR 2 A 193; RE I 521, n. 71). – A. 205. – proc. Aug. prov. Osrhoenam
(sic!) Armies and frontiers (v. 36:10, supra), p. 114, n. 4, mill. viae ab Euphrate usque ad fines regni
Sept. Abari ducentis (a. 205); proc. Hosdroen. Syriae Coeles CIL II 4135 = D. 1365 = RIT 154. –
H.-G. Pflaum, Carrières II 892–894, n. 342.
36:012 Aur(elius) Dasius. – Saec. III. – ὁ διασημό(τατος) ἔπαρχ[ος καὶ] ἡ[γε]µ¸(ὼν) ᾿Οσρ(οηνῆς)
TAPhA 107 (1977) 265–282 = SEG 27 (1977) 1000 = OJA 5 (1986) 228–231 = SEG 36 (1986) 1277,
prope Edessam.
Aliter officium eius interpretatus est M. A. Speidel, Chiron cit. 426 cum adn. 125 : ἔπαρχ[ος
Μεσοπ(οταμίας) κ]α˛ὶ Ὀσρ(οηνῆς), cf. officium Valerii Valeriani (n. 3, supra), et Valerii
Calpurniani (n. 3 a). Si recte, melius post Calpurnianum ponendus videtur.
37. Aegyptus
Litt.: A. STEIN, Die Präfekten von Ägypten in der römischen Kaiserzeit. [Dissertationes Bernenses. I:
1.] Bern 1950. – O. W. Reinmuth, in: RE XXII 2368–2377 (laterculo illi insunt praefecti a. 1940 noti);
Id., ‘A working list of the prefects of Egypt 30 B. C. to A. D. 299, their names, terms of office, and
references to them which have appeared since A. Stein, Die Präfekten von Ägypten, 1950’, BASP 4
(1967) 75–128; P. Bureth, ‘Le préfet d’Égypte (30 av. J.C. – 297 ap. J.C.): État présent de la
documentation en 1973’, ANRW II: 10/1, 472–502; G. Bastianini, ‘Lista dei prefetti d’Egitto dal 30 a
al 299 p ’, ZPE 17 (1975) 263–328; Id., ‘Lista dei prefetti d’Egitto dal 30 a al 299 p , Aggiunte e
correzioni’, ZPE 38 (1980) 75–89; Id., ‘Il prefetto d’Egitto (30 a. C. – 297 d. C.): Addenda (1973–
1985), ANRW II: 10/1 (1988), pp. 503–517 – Cf. etiam R. E. Bennet, The prefects of Roman Egypt 30
143

B. C. – A. D. 69 (Diss. Yale). New Haven 1970 (microfilm); P. A. Brunt, JRS 65 (1975) 142–147 (de
annis 30 a –236 p tractans); J. Schwartz, ‘Préfecture d’Égypte et interim’, ZPE 20 (1976) 101–107. – N.
B. Hunc laterculum componenti liceat mihi non omnes locos papyrorum attulisse, sed eos tantum quos
aut naturae muneris praefecti aut annis (mensibus, diebus) praefecturae eius definiendis aptos iudicavi;
titulos autem et scriptorum locos spero te nullos fere desiderare.
37:003 P. Petronius (PIR 2 P 270; RE XIX 1197 sqq., n. 21). – 24/22 (24/21?). – praefectus Aegypti
Plin. nat. 6, 181; ὁ τῆς Αἰγύπτου ἄρχων Dio 54, 5, 4 (a. 22 a ); ἄρξας τῆς χώρας Strabo 17, 788. –
STEIN 17 sq.
Post praefecturam ἡγεμονεύσας dicitur P. Tebt. 302 = U. Wilcken, Chrest. (1912), n. 368. –
Praenomen praebet SB 13849 (P. Lessing, v. PIR 2 ).
37:006 P. Octavius (PIR 2 O 20; RE XVII 1826, n. 37; DNP 8, 1101 [II 1]). – 1 a /3 p (2 a /3 p ?). – ἡγεμών
Arch. f. Pap. 2 (1903), p. 431, n. 9 = IGR I 1322 = SB 8839; CIG III 4715 = OGIS II 659 = IGR I
1163 = SB 8328, Tentyra (6.IX.1 p ); ὢν ἐ[πὶ τ]ῆς Αἰγύπτου IGR I 1117 = SB 984 = E. Bernand,
Inscr. du Fayoum 3 (1981) 146–149, n. 212, Arsinoe (19.II.3 p ); cf. (pap.) BGU IV 1200 (a. 2–1 a ). –
STEIN 20 sq.
Ad eum fragm. Picus 1 (1981) 41–64 (44) [non vidi] = Picus 20 (2000) 101–111 (101), Ancona,
rettulit Ilaria di Cocco, Picus 20 cit.: [praef]ectus Aeg[ypti].
37:010 Pedo (PIR 2 P 219; RE Suppl. VII 834, n. 2 a). – Ante Magium Maximum qui sequitur,
fortasse c. a. 11. – ἡγεμονεύσας dicitur in pap. PSI 1149, ante Magium Maximum nominatus (v. 5). –
STEIN 22; cf. Bastianini, ZPE 17 (1975) 269, cum adn. 1.
Eundem esse L. Antonium Pedonem, SB 8797, opinatur P. J. Sijpesteijn, ZPE 65 (1986) 154 sq.
37:011 M. Magius Maximus (PIR 2 M 89; RE XIV 442, n. 18; DNP 7, 685 [II 3]). – 11–15 (sine dubio
12/14). – praef. Aegypti CIL IX 1125 = D. 1335, Aeclanum; ἡγεμών BIAO 70 (1971) 21–29, nn. 1–
10. 12, cf. n. 11 = AE 1982: 912, Karnak (a. 14–15); cf. SB 5235 (a. 11–12, pap.). – STEIN 22 sq.
Maximus quidam praefectus Aegypti Plin. nat. 36, 69 idem putatur ab omnibus. Μάξιμος autem
ἔπαρχ[ος] E. Breccia, Le musée gréco-romain 1925–31 (impr. 1932), p. 19 = AE 1934: 228 = SEG 8
(1937) 457 = SB 8094, Alexandrea, vix idem est (STEIN 25). – Post praefecturam (ἡγεμονεύσας)
memoratur PSI 1149, necnon CIG III 4956 = OGIS II 665 = IGR I 1262 = Atti IV° Congr. papir.
(1936), pp. 4 sq. = SEG 8 (1937) 794 = SB 8248. – De praefectura iterata loquitur Philo, Flacc. 74.
37:012 Aemilius Rectus (PIR 2 A 394; RE I 582, n. 124). – A. 14? – ἐκ τῆς Αἰγύπτου ἧς ἦρχε Dio
57, 10, 5 . – STEIN 23 sq.
De hac praefectura dubitavit J. Schwartz, CE 26 (1951) 440 (cf. O. W. Reinmuth, BASP 4, 1967, 78–
80) et ZPE 48 (1982) 189, necnon P. Bureth, ANRW II: 10/1, 498; quia Magius Maximus sine ullo
dubio a. 14 Aegyptum regebat, Dio erravisse videtur, fortasse de L. Aemilio Recto aetatis Claudii
imperatoris (n. 21) cogitans.
37:015 P. F[la]vius (?) [V]erus. – A. 28. – (ἐπ[ὶ] Ποπλίο˛υ˛ Φ˛[λα]υίου [Ο]ὐήρου) BIAO 73 (1973)
183–189 = BIAO 74 (1974) 23 sq. = AE 1975: 861, El Qasr (29.VIII.28).
Potest esse praefectus Aegypti e successoribus C. Galerii (n. 14); cf. G. Bastianini ZPE 17 (1975) 270,
adn. 2. J. R. Rea (ad P. Oxy. 3807, p. 183) proposuit non [Ο]ὐήρου sed [Ἱβ]ήρου integrandum esse,
ita ut non absurdum sit de Hibero (n. 17) cogitare, qui eo ipso anno in Aegypto fuisse possit (cf. infra).
37:016 Vitrasius Pollio (PIR V 523; RE IX A 418, n. 6; DNP 12/2, 265 [2]). – A. 32. – ὁ τῆς
Αἰγύπτου ἄρχων Dio 58, 19, 6 (ad a. 32). – STEIN 25; H.-G. Pflaum, Carrières I 18–20, n. 5.
In praefectura mortuo successisse ei Hiberum qui sequitur, auctor est Dio cit.; contra J. Schwartz, ZPE
48 (1982) 189–192, contendit Hiberum a. 32 C. Galerio in praefectura mortuo successisse, L. autem
Vitrasium Pollionem (scil. n. 19, infra) non nisi post Flaccum in Aegyptum venisse.
37:017 (M. Antonius?) Hiberus (PIR 2 H 168; RE VIII 1392, n. 2). – A. 32. – (Οὐιτρασίου
Πωλίωνος … τελευτήσαντος Ἱβήρῳ τινὶ Καισαρείῳ χρόνον τινὰ τὸ ἔθνος ἐπέτρψε) Dio 58, 19,
6 (ad a. 32); cf. ὃς ἐπετέτραπτο Αἴγυπτον Philo Flacc. 2. – STEIN 26.
Hiberum aliquot annis ante a. 32 in Aegypto rationes dispunxisse (ἐπιπορεύεσθαι τὰ βιβλία) testatur
P. Oxy. 3807, vv. 39 sq.; eum fortasse munere inferiore procuratoris Caesaris (Καισαρείῳ loco
Dionis!) caute suspicatur J. R. Rea ad pap. (p. 183, § 5).
144

37:024 Cn. Vergilius Capito (PIR V 276; RE VIII A 2419 sqq., n. 6 a). – 47/52. – ἔπαρχος
Αἰγύπτου ΕΑ 40 (2008) 29–31, Miletus; praef. CIL III 6024 = D. 2282 (a. 47); ἡγεμών P. Oxy. 39 =
U. Wilcken, Chrest. (1912), n. 456 (24.IV.52); [ἔπαρχος τῆς] Αἰγύπτου AbhBerlin 1908 (Th.
Wiegand), p. 12 = AE 1909: 136 = Milet I: 9 (1928), p. 158, n. 328 (cf. U. Wilcken, Grundzüge, 1912,
p. 375, adn. 3), Miletus. – STEIN 30 sq.; cf. H.-G. Pflaum, Carrières I 32 sq., n. 13 bis.
37:027 L. Iulius Vestinus (PIR 2 I 622; RE X 870 sqq., n. 529; DNP 6, 44 [II 146]). – 60/62 (59/62?).
– praef. Aeg. (tab. lign.) BIAO 27 (1927) 119–121 = AE 1929: 96 = CPL 148 (23.VII.62); ὁ
κράτιστος ἡγεμών B. P. Grenfell – A. S. Hunt – D. G. Hogarth, Fayum towns and their papyri
(1900), p. 33, n. II = OGIS II 667 = IGR I 1119 = SB 10166 = E. Bernand, Recueil I (1975), pp. 176–
178, n. 85, Caranis (7.VII.61); (pap.) BGU 112 = L. Mitteis, Chrest. (1912), n. 214 (61–62?); ἡγεμών
A. Allmer – A. de Terrebasse, Inscr. de Vienne 2 (1875), add. pp. 1–4, n. 116 = IGR I 1374,
Alexandrea (?) Lutetiam allatum pondus aeneum (a. 59–60); REG 7 (1894) 298, n. X = Cat. Mus. du
Caire. Greek inscr. (1905), p. 134, n. 9309, Coptus (59–60); W. M. Flinders Petrie, Illahun, Kahun and
Gurob (1891), p. 29 (cum tab. XXXII) = OGIS II 668 = IGR I 1124 (60–61); cf. H. G. Evelyn White –
J. H. Oliver, The temple of Hibis in Khargeh Oasis. II. Greek inscriptions (1938), p. 19–23, n. 2 = CE
73 (1998) 135–143 = AE 1998: 1485, Hibis (59–60). – STEIN 34 sq.; cf. H.-G. Pflaum, Carrières I 50
sq., n. 19.
37:033 Paulinus (PIR 2 P 173). – A. 73. – διαδεξάμενος τὴν ἡγεμονίαν (sc. mortuo Lupo) Ios. bell.
7, 434; cf. P. Strasb. ined. (infra). – STEIN 40 sq.
Fortasse vices praefecti (defuncti) agens. In P. Strasb. (gr. 214) Valerius Paulinus ἡγεμών fortasse
idem, v. J. Schwartz, CE 26 (1951) 441, sed cf. etiam G. Bastianini, ZPE 17 (1975) 275 sq., adn. 3.
Paulinum, quem nominat Iosephus, et Valerium P. Strasb. 541 (= inv. 214) unum eundemque esse
opinatur etiam P. J. Sijpestein, Historia 28 (1979) 117–124.
37:034 a Hic collocandus videtur Iulius Ursus (n. 38, infra).
37:035 C. Aeternius Fronto (cf. PIR 2 L 287; DNP 7, 352). – 78–79. – ἔπαρχος Αἰγύπτου L. Robert,
Coll. Froehner I (1936), pp. 119 sq., n. 75 = AE 1937: 236 (cf. Latomus 10, 1951, 473 sq.) = SB 8958
= SEG 14 (1957) 853 = Doc. III 332 = F. Kayser, Recueil des inscriptions grecques et latines (non
funéraires) d’Alexandrie impériale (I e – III e s. apr. J.-C.). [Inst. fr. d’arch. orient. du Caire.
Bibliothèque d’étude. 108.] Le Caire 1994, n. 16; ὁ κύριος ἡγεμών P. Oxy. 2756 (a. 78–79). – STEIN
39.
Nomen in tit. antea Liternius legebatur. Annum undecimum Vespasiani in tit. legendum esse
confirmat pap.
37:038 (v. n. 34 a, supra) L. Iulius Ursus, cos. suff. 84, II suff. 98, III suff. 100 (PIR 2 I 630; RE X 882
sqq., n. 538; DNP 6, 43 [II 140]). – 77–78. – (adiut(or) … Iuli Ursi …) in praefect(ura) Aegypti 120
(AE 1939: 60), Heliopolis (Baalbek); pr. Aegy. JRA 14 (2001) 326 = AE 2001: 2051, Sikayt (c. 7 km.
a Berenice); cf. CE 29 (1954) 284 = AE 1956: 57, Aphrodites; JRA 14 (2001) 328 sq. = AE 2001:
2039, Didymi; P. Amh. 68 = U. Wilcken, Chrest. (1912), n. 374 (col. II, vv. 39. 67). – STEIN 42 sq.
Tit. AE 2001: 2051 anno VIIII imp. Caesar. Aug. Vespasiani (sc. Vespasiano trib. pot. VIIII)
insculptus est, ita ut Iulium Ursum annis 77–78 tribuere oporteat, i. e. inter ?Septimium Nu[…] (n. 34)
et Aeternium Frontonem (n. 35), quare in tit. AE 1956: 57, v. 1, [V]IIII intelligendum est. Quod STEIN
putabat e P. Amh. 68 constare Septimium Vegetum (n. 39) Urso proxime successisse, id ratione carere
videtur.
37:044 C. Minicius Italus (PIR 2 M 614; RE XV 1826 sq., n. 15; DNP 8, 217 [5]). – 101/103. –
praefectus Aegypti CIL V 875 = D. 1374 = G. Brusin, Inscriptiones Aquileiae I (1991), n. 495 a–b =
G. Lettich, Itinerari epigrafici aquileiesi. Guida etc. [Antichità altoadriatiche. 50.] Trieste 2003, pp.
39–62, n. 62, Aquileia; cf. CIL III 12053 = Cat. Mus. d’Alexandrie, Iscr. gr. e lat. (1911), n. 64,
Alexandrea; ἔπαρχος Αἰγύπτου P. Fay. 251; ἡγεμών Museum notes of the Amer. Num. Soc. 7,
1957, 91–93 = SEG 18 (1962) 719 = SB 10070 (a. 100–101). Cf. etiam P. Lond. inv. 1885 = SB 7378
= P. Fam. Tebt. 15 (19.V.103). – STEIN 49 sq.; cf. H.-G. Pflaum, Carrières I 141–143, n. 59.
De libris G. Brusin et G. Lettich me certiorem fecit Claudio Zaccaria Tergestinus, cui etiam hic gratias
ago quam maximas.
145

37:045 C. Vibius Maximus (PIR V 389; RE VIII A 1975 sqq., n. 40; DNP 12/2, 176 [II 10]). –
103/107. – praef. Aeg. CIL III 38 = Doc. IV 287 = A. et E. Bernand, Inscr. Memnon (1960), pp. 56
sq., n. 15, Thebae (16.II.104); CIL III 14148 2 = IGR I 1357; [ἔπα]ρχ[ος] Αἰγύπτ[ου] P. Lond. 904 =
U. Wilcken, Chrest. (1912), n. 202 = Doc. IV 459 (25.VI–24.VII.104); A. Bernand, Les portes du
désert (1984), pp. 142 sq., n. 34 (a. 105–106; fragmenta quinque, quae tamen aliter ordinanda censuit
P. J. Sijpesteijn, CE 65, 1990, 123 sq.); ἡγεμών Arch. f. Pap. 2 (1903), p. 439, n. 42 = IGR I 1175 =
RA 1983: 2, 176 sq., n. 1, Coptus (30.VIII.103); (et sunt in Aegypto sub C. Vibio Maximo) Syria 44
(1967) 339–362 = AE 1968: 513 = RMD I 9 = RGZM 12 (24.IX.105); cf. P. Amh. 64 (26.III.107). –
STEIN 50–53; cf. H.-G. Pflaum, Carrières I 151–156, nn. 65. 65 a.
37:046 Ser. Sulpicius Similis (PIR 2 S 1021; RE IV A 871 sq., n. 104; DNP 11, 1106 [II 15]). –
107/112. – praef. Aeg. CIL III 24 = D. 5741, Mons Claudianus (a. 108–109); (pap.) BGU 1691 = CPL
150 (9 et 27.VI.109); ἔπαρ[χος] Αἰγύπτου P. Oxy. 237 (col. VIII, v. 21) = P. Merton 101 (8.XI.109);
ὁ κράτιστος ἡγεμών Dehmit 1973 (app. D): 69–89 = AE 1977: 840 = SEG 30 (1980) 1781 =
᾿Επιγραφαί. Miscellanea epigrafica in onore di Lidio Gasperini … Tivoli (Roma) 2000, pp. 375–381
(377 sq.), loco Nubiae inf. c. 35 km ab Assuan meridiem versus (29.III.111), cf. P. Amh. 64 (27.III–
27.VIII.107); SB 9050 = P. Amh. 65 (21.III.112). – STEIN 53–55.
37:049 Q. Rammius Martialis (PIR 2 R 20; RE I A 135 sq., n. 2; DNP 10, 765). – 117/119. – praef.
Aeg. CIL III 14137 1 = D. 8997; ἔπαρχος Αἰγύπτου CIG III 4713 f = OGIS II 678 = IGR I 1255 = SB
8324 = Doc. IV 160, Mons Claudianus (23.IV.118); CIG 4713 = IGR I 1256 = SB 8320 = CE 28
(1953) 126–128, n. 1 = SEG 13 (1956) 601, Mons Porphyrites; (pap.) BGU 140 = L. Mitteis, Chrest.
(1912), n. 373 = Doc. IV 333 (4.VIII.119); ὁ κράτιστος ἡγεμών SB 8997. 10630 (15.V.119); P.Oxy.
3781 (25.VIII.117). – STEIN 61–63.
37:050 T. Haterius Nepos (PIR 2 H 29; RE VII 2514 sq., n. 8; DNP 5, 183 sq. [5]). – 120/124. – praef.
Aegypti (tab. lign.) CRAI 1905: 402 sq. = AE 1906: 22 = D. 9060 = U. Wilcken, Chrest. (1912), n.
457 (4.I.122); CIL XI 5213 = D. 1338, Fulginia (acephal.); praef. Aeg. CIL III 39 = Doc. IV 262 b =
A. et E. Bernand, Inscr. Memnon (1960), pp. 57 sq., n. 16, Thebae (18.II.121); ἔπαρχος Αἰγύπτου
SB 11236; P. Fouad 10 (m. Iul. – Aug. a. 120); ὁ κράτιστος ἡγεμών P. Mich. inv. 6629 = SB V
8001; cf. P. Yale inv. 277 (ed. P. R. Rodgers ZPE 133, 2000, 199–201); CPR 18 = L. Mitteis, Chrest.
(1912), n. 84 (13.IV.124); cf. P. Berl. Leihg. 10 (19.X et 25.XI.120). – STEIN 63–65; cf. H.-G. Pflaum,
Carrières I 217–219, n. 95.
37:051 ? (nomen exaratum). – A. 126 (24.I). – ἔπαρχος Αἰγύπτου Orientalia 20 (1951) 456 (cum
Fig. 3) = AE 1952: 159, Luxor.
De C. Vibio Maximo, filio praefecti a. 103/107, cogitavit J. Schwartz, CE 27 (1952) 254–256 = AE
1952: 33, cum G. Wagner, BIFAO 81 (1981) 129–134 = SEG 31 (1981) 1548 = AE 1982: 911 de T.
Flavio Titiano (n. 52, infra) cogitaverit, ob vestigia litterarum reperta, quae nominibus Vibii Maximi
male apta iudicavit; eum secutus est J. van der Leest, ZPE 59 (1985) 141–145; etiam nomina Petronii
Quadrati (PIR 2 P 303; RE XIX 1222, n. 61), quem iam STEIN 65 proposuerat inter Nepotem et
Titianum inseri posse, vestigiis litterarum non convenire observavit Wagner. Cf. etiam PIR 2 P 303.
37:052 T. Flavius Titianus (PIR 2 F 385; RE VI 2620 sq., n. 197). – 126/133. – praef. Aeg. CIL III 41
= Doc. IV 261 = A. et E. Bernand, Inscr. Memnon (1960), pp. 74 sq., n. 24, Thebae (20.III.126); (tab.
cerata dipt.) TAPhA 54 (1923) 187–195 = P. Mich. III 166 = CPL 151 (a. 127, post d. 29 m. Aug.);
ἔπαρχος Αἰγύπτου P. Oxy. 34 = L. Mitteis, Chrest. (1912), n. 188 = Doc. IV 451 (a. 127); ASAE 13
(1913) 92 sq., n. XVII = SB 5795 = Doc. IV 160 = E. Bernand, Inscr. du Fayoum 2 (1981), pp. 72–74,
n. 123, Theadelphia (a. 127–128); ἔπαρχος Αἰγύπτου Journal of juristic papyrology 35 (2005) 100–
103, n. 1 = AE 2005: 1613, Marina / El Alamein; ὁ κράτιστος ἡγεμών P. Oxy. 3336; cf. P. Berol.
inv. 11664 = P. M. Meyer, Jurist. Papyri (1920), n. 48 = P. Fam. Tebt. 29 (27.III.133). – STEIN 65–68;
cf. H.-G. Pflaum, Carrières I 231–235, n. 99.
Papyros nonnullas aut huic aut T. Flavio Titiano praefecto 164/167 tribui posse monet STEIN 67 sq.,
92 sq. – Alterius utrius est etiam tit. Ephesius apud J. T. Wood, Discoveries at Ephesus (1877),
Appendix: Inscr. from the Great Theatre, pp. 56 sq., n. 10 = Inschr. v. Ephesos III 677 A: ἔπαρχος
Αἰγύπτου.
146

37:053 M. Petronius Mamertinus (PIR 2 P 288; RE XIX 1217 sqq., n. 44; DNP 9, 676 [8]). – 133/137.
– praef. Aeg. CIL III 44 = Doc. IV 272 = A. et E. Bernand, Inscr. Memnon (1960), pp. 115 sq., n. 40,
Thebae (10.III.134); cf. praeses CIL III 77 (cf. 6631. 12076, necnon p. 968) = CLE 271 (in carmine);
ἔπαρχος Αἰγύπτου P. Fay. 21 (22.III.134); P. Ryl. 74 (ante d. 28.VIII.133?); P. Ryl. 113; ὁ φίλος
μου (sc. Hadriani imp.) καὶ ἔπαρχος τῆς Αἰγύπτου G. Petzl – E. Schwertheim, Hadrian und die
dionysischen Künstler. Drei in Alexandria Troas neugefundene Briefe des Kaisers … [Asia Minor
Studien. 58.] Bonn 2006, p. 12, v. 46 (a. 134); ὁ κράτ[ισ]τος ἡγεμών (pap.) Aegyptus 9 (1928) 285–
287, n. 2 = SB 7367 (26.V.137?); cf. P. Oxy. 237 (col. VIII, v. 43; 11.XI.133); P. Würzb. 9
(24.II.137); memoratur etiam Archiv f. Pap., Beih. 3 (1997) 514 = Chiron 31 (2001) 71 sq. (2.I.137); ὁ
ἡγεμονεύσας PSI 1262 (21.X.137, sc. ante eam diem e provincia profectus). – STEIN 68–72.
37:056 L. Valerius Proculus (PIR V 119; RE VIII A 213 sq., n. 320; DNP 12/1, 1111 sq. [II 28]). –
144/146 (147?). – praef. Aegypti CIL II 1971, Malaca; praef. Aeg. BGU 1692 = CPL 152 (13.IX.144);
BGU 1693 = AE 1927: 177 = CPL 154 (17.V.145); ἔπαρχος Αἰγύπτου (papp.) BGU 178 = L.
Mitteis, Chrest. (1912), n. 60 (15–25.IV.147); ἡγεμονε(ύσας) P. London inv. 2194 (20.II.147); BGU
288; P. Ross. Georg. II 20; P. Mich. 174; ὁ κράτιστος ἡγεμών SB 9360 (28.VIII.146); ὁ
λαμπρότατος ἡγεμών P. Lond. 1159 = U. Wilcken, Chrest. (1912), n. 415; cf. BGU 1038 = L.
Mitteis, Chrest. (1912), n. 240 (12.V.144). – STEIN 76–78; W. Hüttl, Pius 2 (1933), pp. 7–9, n. 3; cf.
H.-G. Pflaum, Carrières I 274–279, n. 113.
Proculum ante d. 20.II.147 provinciam reliquisse conclusit W. Habermann, ZPE 117 (1997) 180–182,
papyro P. Lond. inv. 2194 nisus, quem ediderat R. S. Bagnall, CE 69 (1994) 115–119, n. 3.
37:057 M. Petronius Honoratus (PIR 2 P 281; RE XIX 1215 sq., n. 38; DNP 9, 676 [6]). – 147/148. –
praef. Aegypti CIL VI 1625 b (cf. p. 4722) = D. 1340; CIL XIV 4458, Ostia; praef. Aeg. (dipt. lign.)
Nouv. rev. hist. de droit fr. et étr. 30 (1906) 483–486, n. 4 = AE 1906: 174 = U. Wilcken, Chrest.
(1912), n. 212 = P. Mich. sub n. 167 = AE 1939: 311 = CPL 156 (14.IX.148); ἔπαρχος Αἰγύπτου
(papp.) BSAA 14 (1912) 196–198, n. 6 = SB 5217 (m. Febr. 148); BGU 265 = U. Wilcken, Chrest.
(1912), n. 459 (29.I–27.IV.148); ὁ κρά(τιστος) ἡγεμώ(ν) P. Meyer 3 (11.XI.148); cf. (tab. lign.)
PSBA 36 (1904) 195 sq. = AE 1904: 218 (m. Aug. 147). – STEIN 78–80; W. Hüttl, Pius 2 (1933), p. 9,
n. 4; cf. H.-G. Pflaum, Carrières I 283–286, n. 117.
37:060 M. Sempronius Liberalis (PIR 2 S 358; RE II A 1428 sq., n. 62; DNP 11, 398 [II 6]). –
154/159. – praef. Aegypti (sive Aeg.) BGU 696 = A. S. Hunt – C. C. Edgar, Select papyri 2 (1932), n.
401 (a. 156); ἔπαρχος Αἰγύπτου BSAA 11 (1909) 294–297 = Cat. Mus. d’Alexandrie, Iscr. gr. e lat.
(1911), n. 70 = SB 4227 (19.V.156); BGU 372 = U. Wilcken, Chrest. (1912), n. 19 (29.VIII.154); P.
Fouad 26 (158–159); P. Aberdeen 174; ὁ λαμπρότατος ἡγεμών (papp.) CPh 1 (1906) 171 sq., n. 5 =
SB 4416 (a. 156–157); P. Fay. 24 = A. S. Hunt – C. C. Edgar, Select papyri 2 (1932), n. 330
(27.X.158); Arch. f. Pap. Beih. 3 (1997) 514 = Chiron 31 (2001) 55 sq. (8.VII.156); [ὁ κ]ράτιστος
ἡγεμ[ών] P. Ryl. 78 (25.V.157); cf. P. Oxy. 594 (27.XII.158–25.I.159). – STEIN 84–86; W. Hüttl,
Pius 2 (1933), p. 10, n. 6.
37:062 L. Volusius Maecianus (PIR V 657; RE IX A 904 sqq., n. 7; DNP 12/2, 323 [II 1]). – A. 161
(160/161, ut videtur). – praefectus Aegypti CIL XIV 5347 sq., Ostia; pr¸a¸e¸f. [Aeg.] BSAF 1987: 30–44
(31) = AE 1987: 974, Fayûm; ὁ [λα]μπρότατος ἡγεμών (papp.) Mél. Maspéro 2 (1934–37), pp. 27
sq. = SB 7744 (13.II.161); P. Gen. 35 (15.XI.161). – STEIN 88–90; W. Hüttl, Pius 2 (1933), p. 11, n. 8;
cf. H.-G. Pflaum, Carrières I 333–336, n. 141.
37:065 Q. Baienus Blassianus (PIR 2 B 131; SPQR 20 sq.; RE Suppl. XIV 71 sq.). – 167/168. – praef.
Aeg. 125 (AE 1974: 123), Ostia; cf. P. Thm. 1, CXIV.10, CXVI.9 (m. Iul.–Aug. a. 167); P. Berol. inv.
16036 (cf. Proc. XIIth Papyrol. Congr. 1968 [1970], pp. 461–463; 21.II.168). – STEIN 161; A.
Licordari, RAL 29 (1974) 253–257; cf. H.-G. Pflaum, Carrières, Suppl. (1982), pp. 41 sq., n. 126.
37:066 M. Bassaeus Rufus (PIR 2 B 69; RE III 103 sq., n. 2; DNP 2, 484). – 168/169. – praef. Aegypti
CIL VI 1599 = 31828 = 41141 = D. 1326; ὁ λαµ˛[π]ρ˛ότατος ἡγεμών P. Mich. 366 (11.III–
28.VIII.168); PSI 161 (27.III–25.IV.169). – STEIN 93–95; H.-G. Pflaum, Carrières I 389–393, n. 162.
Quoniam in tit. praefectus praetorio Marci et Veri dicitur, videtur iam ante mortem Veri (m. Febr. a.
169) praefectus praetorio electus quidem esse, sed in Aegypto tantum temporis remansisse dum
conventum haberet (G. Bastianini, ZPE 17, 1975, 297, adn. 5).
147

37:069 T. Pactumeius Magnus (PIR 2 P 39; RE XVIII: 1, 2155, n. 5; DNP 9, 136 [4]). – 176/179. – (et
sunt in Aegypto sub Pactumeio Magno) pr(aefecto) ZPE 82 (1990) 137–153 = AE 1990: 1023 = RMD
III 185, Coptus (dipl. mil. 23.III.179); ὁ λαμπρότατος ἡγεμών P. Tebt. 303 = L. Mitteis, Chrest.
(1912), n. 53; cf. P. Fay. 159 (m. Apr.–Aug. a. 176); ἔπ[αρχος] Αἰγύπτου BGU 970 = L. Mitteis,
Chrest. (1912), n. 242 (28.III.177); CIG III 4704 = IGR III 1145 = Inscr. grecques d’Hermoupolis
Magna … [IFAO, Bibl. d’étude. 123.] Le Caire 1999, pp. 80–82, Hermoupolis magna; ὁ
ἡγεμονεύσας SB 7362 = A. S. Hunt – C. C. Edgar, Select papyri 2 (1932), n. 315 (31. XII.177, ut
videtur). – STEIN 98.
37:070 T. Aius Sanctus (SPQR 14 sq.; RE II 1911, n. 12; RE I A 2251 sq., n. 2; RE Suppl. XIV 40
sq., n. 2; DNP 1, 380). – 179–181. – prae. Aegypti RFIC 38 (1960) 67–74 = AE 1961: 280 = CIL VI
41118; ἔπαρχος Αἰγύπτου P. Oxy. 635 (sub Marco et Commodo); P. Oxy. 2760. – STEIN 98 sq. (sub
nomine Minicio); cf. H.-G. Pflaum, Carrières III 1002–07, n. 178 bis; L. Moretti, RFIC cit.
De gentilicio Aio vel Haio vide quae adnotavit H.-G. Pflaum, Carrières cit., et W. Eck, RE Suppl. cit.
Quod P. Bureth, p. 500, et G. Bastianini (1988), p. 510, papyro Oxy. 2760 haud integro nisi,
gentilicium antea incognitum contra testimonium tituli urbani praetulerunt, id probare nequeo.
37:077 Q. Tineius Demetrius (RE VI A 1375, n. 2; DNP 12/1, 603 [2]). – 189/190. – ἔπαρχος
Αἰγύπτου ZPE 121 (1998) 138, n. 8 = AE 1998: 1479, Alexandrea; ὁ λαμπρότατος ἡγεμ(ών) P.
Harr. 71 (23.VIII.189; cf. J. Rea, ad P. Oxy. 2762); P. Oxy. 2762; P. Wessely, Inv. Gr. I 78, cf. STEIN
104 (12.VII.190); cf. etiam BGU 432 (17.VIII.190). – STEIN 103 sq.
37:081 M. Ulpius Primianus (PIR V 561; RE Suppl. XI 1276 sq., n. 13 a). – 195/196. – praef. Aeg.
CIL III 51 = D. 8759 f = A. et E. Bernand, Inscr. Memnon (1960), pp. 141 sq., n. 57, Thebae
(25.II.196); [praefec]tus Aeg. ASAE 60 (1968) 294 = M. El Saghir – J. C. Golvin – M. Reddé (et alii),
Le camp romain de Louqsor (1986), p. 121, n. 52 = AE 1987: 975 d, Luxor; praef. Aegypti P. Oxy.
894 = U. Wilcken, Chrest. (1912), n. 213 = CPL 158; ὁ λαμπρότατος ἡγεμών CIG III 4863 =
AbhBerlin 1906 (L. Borchardt), p. 21 = IGR I 1290 E = SB 8392 (v. 42); P. Wessely (ed. Eunomia 1,
1939, 82–86) = SB 9582 (11.IV.195). – STEIN 107.
37:082 Q. Aemilius Saturninus (PIR 2 A 403; RE I 583, n. 135). – 197/199. – praef. Aeg. (dipt. lign.)
Bodl. Quart. Rev. 2 (1917–19) 258–262 = AE 1919: 23 = SB 6223 = CPL 202 (23.IX.198); ἔπαρχος
Αἰγύπτου P. Lund. 1 = SB 9340 (8.XI.198); P. Mich. 422; idem, ut videtur, CIG IV 4701 b (add. p.
1189) = IGR I 1113, Memphis (29.VIII.199–12.V.200); ὁ λαμπρότατος ἡγεμών P. Mich. 424
(22.V.197); ὁ λαμπρότατος ἔ˛π˛α˛ρ˛χ¸ο˛ς˛ P. Mich. 425 (m. Aug. a. 198); cf. P. Oxy. 899 = U. Wilcken,
Chrest. (1912), n. 361 (2.III.199). – STEIN 107–109.
Dubitatur num ad eum referri possit P. Oslo. 81 (1.II.197), cf. P. Bureth, p. 500. – In tit. IGR I 1113 e
nominibus restant litterae […]νου, quas virorum doctorum plurimi ad nostrum rettulerunt; tamen H.-
G. Pflaum de Alfeno Apollinari (n. 83, infra) cogitat (Carrières I 576).
[37:083] Alfenus Apollinaris (cf. PIR 2 A 517). – C. a. 199–200. – ὁ κρά[τιστος ἡγεμὼν ἡμ]ῶν P.
Mich. 426. – STEIN 109 sq.; H.-G. Pflaum, Carrières I 576, n. 218 bis.
Eum praefectura Aegypti non functum esse demonstravit J. Rea, CE 43 (1968) 370 sq., quare eum
inter praefectos non recepit Bastianini 1975, cf. Bureth 498, cum adn. 12.
37:084 Q. Maecius Laetus, cos. (II) ord. 215 (PIR 2 M 54; RE XIV 235 sq., n. 13; DNP 7, 636 [II 2]).
– 200/203. – ὁ [λα]μπρότατος ἡγεμών P. Oxy. 3601 (a. 202–203); PSI 199 (25.II.203); P. Oxy.
1111 (a. 203, ante 29.VIII); cf. (pap.) SIFC 12 (1935) 103–108 = SB 7817 (23.V.200); ἡγεῖτο δὲ τῆς
Ἀλεξανδρείας καὶ τῆς λοιπῆς Ἀἰγύπτου Λαῖτος Euseb. hist. eccl. 6, 2, 2. – STEIN 110 sq.; H.-G.
Pflaum, Carrières II 581–583, n. 219.
37:085 Claudius Iulianus (PIR 2 C 898 sq.; RE III 2727, n. 189; DNP 3, 17 [II 37]). – 203/205
(203/206?). – pr. Ae[g.] Mélanges J. Macqueron (1970), pp. 529–543 = AE 1971: 481, Acoris (sub
Severo et filiis eius); ὁ διασημότατος ἡγεμών (pap.) BGU 2024 (6–15.XI.204); ὁ διασημότατος
(pap.) SBBerlin 1910: 710–725 (713) = SB 4639 (m. Dec. a. 204, ut videtur); ὁ λα˛µ˛πρότ˛[ατ]ο˛ς˛ ἡµ˛ῶ˛ν
ἡγεµών P. Milan. inv. 136 (ed. Acme 10, 1957, 161 sq.) = SB 9393 (sub Severo et filiis eius); ὁ
ἡγε. P. Μarmarica (ed. Studi e testi 53, 1931, pp. 49–62), col. IX, v. 17 (29.VIII.205–
148

28.VIII.206, ut videtur). – STEIN 97 (haud recte); cf. O. W. Reinmuth, BASP 4 (1967) 106–108;
J. Rea, PP 22 (1967) 48–53; F. Grosso, RAL 22 (1967) 55–64.
37:086 Ti. Claudius Subatianus Aquila (PIR 2 S 937; RE IV A 474 sqq., n. 1; RE Suppl. XV 569 sq.,
n. 1). – 206/211 (205/211?). – pr. Aeg. CIL III 75 (cf. p. 908 et n. 6630) = D. 4424, Syene (a. 206–
209); praefe¸[ctus] Aegypti AS 27 (1977) 191 sq. = ZPE 36 (1979) 255–262 = AE 1979: 625,
Pompeiopolis; ὁ λαμπρό(τατος) ἡγεμὼν … ἔπαρχος Αἰγύπτου P. Oxy. 2131 = A. S. Hunt – C. C.
Edgar, Select papyri 2 (1932), n. 290 (25.III.207); ἔ]παρχος Αἰγύπ˛τ˛ου˛ REG 7 (1894) 298 = IGR I
1185 = SB I 305 = I. Portes 82 = ZPE 148 (2004) 207–210 = ΑΕ 2004: 1631 = SEG 54 (2004) 1739,
inter Coptum et Apollonopolim parvam (15–24.IV.210); cf. P. Oxy. 1100 (m. Oct.–Nov. a. 206); P.
Leit. 12 = SB 10204 (a. 211); τῆς Ἀλεξανδρείας ἡγούμενος Euseb. hist. eccl. 6, 3, 3 (cf. infra). –
STEIN 111–114; cf. F. Grosso, RAL 22 (1967) 55–64; H.-G. Pflaum, Carrières, Suppl. (1982) 62 sq.,
n. 242 bis.
Cum constet Claudium Iulianum a. 203/205, fortasse diutius, Aegyptum rexisse (n. 85, supra),
concedendum est Eusebium, l. c., in hoc erravisse quod Aquilam usque ab a. 203 provinciam rexisse
diceret.
37:090 L. Valerius Datus (PIR V 46; RE VII A 2419, n. 141; cf. RE IV 2230, n. 2). – 216/217. – ὁ
λαμπρότατος ἡγεμών BGU 159 = U. Wilcken, Chrest. (1912), n. 408 (5.VI.216); P. Lond. 936
(16.III.217); P. Princ. inv. GD 7644 (18.VII.217; v. P. J. Sijpesteijn, ZPE 65, 1986, 169 sq.). – STEIN
121–123.
Paullo post mortem Antonini Caracallae (8.IV.217) iussu Macrini occisus est, fortasse etiamtum
praefectus Aegypti.
37:094 L. Domitius Honoratus (PIR 2 D 151; RE V 1427 sq., n. 62; DNP 3, 758 [II 16]). – A. 222. –
Memoratur in P. Oxy. 62 recto (6.I.222). – STEIN 125 sq.
Addendae sunt duae papyri ineditae de quibus v. R. A. Coles, Reports of proceedings in papyri,
Bruxelles 1963, p. 34 adn. 1 (cf. R. Haensch, ZPE 95, 1993, 169).
37:100 a Claudius Claudianus. – 230–235. – ὁ [λα]μπρότατος ἡγεμών P. Oxy. 3563, 9 sq. (c. 230–
235). – Cf. G. Bastianini (1988), p. 513.
[37:101] M. Aurelius Zeno Ianuarius (PIR 2 A 1638, cf. 1639; RE Suppl. VII 75, n. 244 a). – A. 231. –
ὁ λαμπρότατος στρατηλάτης P. Lond. inv. 1157 (ed. Proc. XIIth congr. of papyrol. 1968 [1970], pp.
389–397; 20.V.231); [ὁ λ]αμπρό[τατος …] P. Lond. 946 (cf. Atti IV° congr. int. di papir., 1935
[1936], insertum pp. 230 sq., adn. 2; 12.V.231); cf. PSI 1112 (m. Iul.–Aug. a. 231). – STEIN 130 sq.;
cf. H.-G. Pflaum, Carrières II 806–808, n. 315, Suppl. (1982), p. 79.
Ut e pap. Lond. inv. 1157 apparet, praefectus non fuit sed ‘stratelates’, id quod P. Bureth, p. 498,
expressis verbis monuit.
37:102 Mevius Honoratianus PIR 2 M 576; RE XV 1509 sq., n. 7; DNP 8, 148 [II 2]). – 232/238. -
praef. Aeg. P. Mich. 165 = CPL 203 (20.XI.236); ἔπαρχος Αἰγύπτου CIG III 4705 = IGR I 1143 =
SB 8312, Antinoupolis (28.XII.231–26.I.232; (pap.) SB 5676; ὁ λαμπρότατος ἡγεμ[ώ]ν P. Amh. 80
(20.VIII.233); cf. P. Mich. 529 (melius legit N. Lewis, BASP 9, 1972, 33–36; 2.VII.237); P. Rein. 91
(16.V.238). – STEIN 131–134.
37:103 L. Lucretius Annianus (PIR 2 A 624; RE Suppl. XV 127, n. 15 a; DNP 7, 471 [II 1]). – 237–
240. – [ἔπαρχος] Αἰγύπτου P. Oxy. 3108; ἡγεµο˛ν˛εύσ˛ας dicitur in (P. Strass. 41 + P. Lips. 32 =) L.
Mitteis, Chrest. (1912), n. 93, d. 25.IV.241 dato (sc. quo tempore C. Domitius Philippus, infra,
Aegyptum regebat). Praenomen et nomen nuper innotuerunt (P. Oxy. 3108). – STEIN 134 sq.
[37:104] C. Domitius Philippus (PIR 2 D 157). – 241/242. – ἔπαρχος οὐιγο˛ύ˛λ˛ω˛ν˛ σ˛τ˛ρ˛α˛τηλάτης P.
Oxy. 2231 (melius legit J. Rea, Proc. XIIth Papyrol. Congr. 1968 [1970], pp. 427–429; 1.I. 241), cf. ὁ
λαμπρότατος στρατηλάτης P. Berl. Leihg. 9 (29.VIII.240–28.VIII.241); pr[aefectus Aegypti] EPap
6 (1940) 21–35 = AE 1948: 121 = CPL 163 = SB 9200 (17.III.242); cf. P. Mich. 164 = CPL 143
(3.IV.242 necnon, ut videtur, 6–12.IV 242). – STEIN 137 sq.
N. B. In P. Mich. 164, v. 3, nomen praefecti post J. F. Gilliam, TAPhA 88 (1957) 160, aliter
intelligitur atque apud STEIN 138 (s. v. Aurelius Basileus). – J. Rea Proc. … cit, p. 429, pr˛[aef. vigil.
ducem] in SB 9200 integrare maluit.
149

37:105 Aurelius Basileus (PIR 2 A 1467; DNP 2, 322 [5]). – 242/245. – v. p. prae[f. Ae]g. P. Mich.
164 = CPL 143 (m. Oct. a. 242); ὁ λαμπρ(ότατος) ἡγεμώ(ν) P. Flor. 4 = U. Wilcken, Chrest.
(1912), n. 206 (26.IV–25.V.245); cf. P. Oxy. 1277 (18.VIII.242). – STEIN 138.
37:106 C. Valerius Firmus. – 245/247. – praef. Aeg. … ἔπαρχος Αἰγύπτου P. Oxy. 1466 = CPL 204
(21.V.245); ἔπαρχος Αἰγύπτου P. Oxy. 1271 = A. S. Hunt – C. C. Edgar, Select papyri 2 (1932), n.
304 (26.IV.246); ὁ λαμπρότατος ἡμῶν ἡγεμών P. Oxy. 1418 (30.VIII–28.IX.247). – STEIN 139 sq.
Fragm. quod D. G. Hogarth ed. in: W. M. Flinders Petrie, Koptos (1896), p. 35, n. 12 = S. De Ricci,
Arch. f. Pap. 2 (1903) 563, n. 106 = I. Portes 88, ad eum referendum esse censuit J.-Y. Strasser, BCH
128–129 (2004–05) 1, 447–464 (461 sq.), qui ita legit: [ἐπὶ] Ο˛ὐ˛αλερἱου [Φἱρμου ἐπἁρχο]υ
Αἰγὑπτου.
De anonymo tit. CIL VI 1638 = 41281 = D. 1331 vide sub n. 137, infra.
37:108 Q. Faltonius Restitutianus (PIR 2 F 109; RE VI 1976 sq., n. 4). – C. a. 250–252. – Post
praefecturam (στρατηγήσας) memoratur PSI 870, praeterea (ὑπὸ τοῦ διασημοτάτης μνήμης
[Ῥεστ]ι¸τ˛ουτ˛ιανοῦ ἐπικριθείς) in pap. ined. de qua v. Akten XIII. intern. Papyrologenkongr., p. 366.
– Cf. H.-G. Pflaum, Carrières II 828–830, n. 322 necnon Suppl. (1982), p. 88; J. Rea, Akten XIII.
intern. Papyrologenkongr., pp. 357–366.
37:109 Lissenius Proculus (PIR 2 L 286; DNP 7, 257). – A. 252. – διαδεξάμε[νος] τὴν ἡγεμονίαν
PSI 870; cf. P. Oxy. 3050 (col. II, v. 29: m. Iun.–Iul. a. 252; v. 38: 29.VIII.252–28.VIII.253, ut
probabiliter conclusit J. Rea, Akten XIII. intern. Papyrologenkongr., pp. 361 sq.). – STEIN 161; H.-G.
Pflaum, Carrières, Suppl. (1982), pp. 88–90, n. 324 B.
Eundem esse ignotum tit. CIL VI 1638 = 41281 = D. 1331 suspicatus est J. Rea, Akten cit. 360, adn.
8, sed cf. ad 23:35 et 36:7 (supra).
37:110 Magnius Felix (PIR 2 M 96; cf. RE XIV 486, n. 1). – 253–256. – ὁ λαμπρότατος ἡγεμών P.
Oxy. 3109; ἔπαρχος τ[ῆς Αἰγύπ]του P. Oxy. 3611. – Cf. G. Bastianini (1975), p. 314, adn. 1.
Idem videtur T. (?) Magnius Felix Crescentillianus (INCERTI AEVI n. 131, infra).
37:112 L. Mussius Aemilianus signo Aegippius (PIR 2 M 757; RE XVI 901 sq.; DNP 8, 557). –
257/258 (vices agens), 259/261 (praef.). – v(ices) a(gens) praef. Aeg. … ὁ λαμπρότατος διέπων τὴν
ἡγεμονίαν P. Oxy. 1201 (cf. CE 44, 1969, 135; 24.IX.258); ὁ διασημότατος διέπων τὴν
ἡγεμονίαν (v. 10: ἡγεμών) P. Oxy. 1468; διέπων τὴν ἡγεμονίαν Euseb. hist. eccl. 11, 6, 9 sq. (a.
257); ὁ ἡγούμενος Euseb. hist. eccl. 11, 25 (a. 257); cf. P. Strass. 392 (256/257). 393; ὁ
διασημότατος [ἡγεμών] P. Ryl. 110 (29.IX–28.X.259); ὁ διασημότατος ἡμῶν ἡγεμών P. Oxy.
3290; ὁ διασημότατος ἔπαρχος Αἰγύπτου P. Oxy. 2710 (17.V.261). – STEIN 143–145; cf. H.-G.
Pflaum, Carrières II 925–927, n. 349.
37:116 Claudius Firmus (PIR 2 C 866, cf. 867; DNP 3, 17 [II 30]). – A. 264. – ὁ λαμπρότατος (2568:
ἡμῶν) ἡγεμών P. Oxy. 1194; P. Oxy. 2568 (23.VII.264); P. Berol. inv. 1463 (cf. P. Oxy. 9, 1912, p.
213, a. 264–265). – STEIN 146; H.-G. Pflaum, Carrières, Suppl. (1982), pp. 68–70, n. 277.
Eundem esse correctorem a. 273/274 iudicavit STEIN, haud aliter etiam R. S. Caldwell – T. Gagos, in:
’Festschrift’ Bingen, pp. 451–462 (455) = AE 2001: 1994 (cf. infra, n. 37:122). – Fortasse idem est
etiam C. Claudius Firmus ὁ κράτιστος ἐπίτρο[πος] τ[ῶ]ν Σεβαστ[ῶ]ν Γαλατί[ας] IGR III 181,
Ancyra (v. Pflaum cit.).
37:117 Cussonius I[…] (PIR 2 C 1640). – A. 266 (28.III). – ἔπαρχος Αἰγύπτου P. Ryl. 165. – STEIN
146 sq.
Loco integrationis [… γενομένου] vel [… διασημοτάτου] αἰπάρχου Αἰγύπτου D. Hagedorn, ZPE
40 (1980) 83–85, proposuit [βενεφικιαρίου] ‘oder eine andere Bezeichnung für einen Posten im
Stab des Praefekten’, quoniam inusitatissimum esset praefectum vel propinquum eius in provincia
terram possidere, frequens autem subordinatos eius agros emisse.
37:121 Statilius Ammianus (PIR 2 S 815; RE III A 2186, n. 10). – 271/272 (271/275?). – ὁ
διασημότατος ἔπαρχος Αἰγύπτου P. Oxy. 2711; PSI 1102; cf. fragm. ZPE 106 (1995) 210 sq., n. 5;
cf. P. Wisconsin 2 (271/272); lectiones nonnullas ad aetatem definiendam contribuit J. Rea, CE 44,
1969, 134–138; cf. etiam G. Bastianini, ZPE 32, 1978, 81–84. – STEIN 150 sq.
150

Ita constat Statilium Ammianum virum egregium agentem vices praesidis Arabiae (a. 263–264, col.
333, n. 33, supra) eundem esse ac praefectum Aegypti, id quod suspicatus erat STEIN.
[37:122] Claudius Firmus (PIR 2 C 867 cf. 866; cf. RE III 2720 sq., n. 150; DNP 3, 17 [II 30]). –
273/274. – ὁ λαμπρότατος ἡμῶν ἐπανορθωτής P. Merton 26 (8.II.274); λαμ{μ}πρότατος
ἐπανορθωτής RA 10 (1887) 209–211, n. 48 = OGIS II 711 = Cat. Mus. d’Alexandrie, Iscr. gr. e. lat.
(1911), n. 93 = SB 8913, Alexandrea. – STEIN 146; cf. H.-G. Pflaum, Carrières, Suppl. (1982), pp. 68–
70, n. 277.
Epistulam ad eum a. 272–273 missam edd. R. S. Caldwell – T. Gagos, in: ’Festschrift’ Bingen, pp.
451–462 (P. Mich. inv. 5457 verso) = AE 2001: 1994. – Eundem esse praefectum a. 264 (n. 116,
supra) iudicavit STEIN, haud aliter etiam Caldwell – Gagos cit. Fortasse idem est etiam C. Claudius
Firmus ὁ κράτιστος ἐπίτρο[πος] τ[ῶ]ν Σεβαστ[ῶ]ν Γαλατί[ας] IGR III 181, Ancyra (v. Pflaum
cit.).
37:123 Hadrianius Sallustius (PIR 2 S 84; RE Suppl. VII 223). – 279/280. – [ὁ] διασημότατος
ἔπαρχος P. Vindob. Boswinkel 4; ὁ διασημότατ[ος ἔπαρχος] P. Oxy. 3613 (VIII–IX.279); ὁ
διασημότατος ἡγεμών P. Oxy. 1191 (7.XI.280). – STEIN 152 sq.
37:125 Aurelius Mercurius (cf. PLRE I, p. 597), qui teste P. Oxy. 2228 d. 6 m. Sept. anni secundi
imperatoris cuiusdam officio quodam maioris momenti in Aegypto functus est, praefectus aut non fuit
a. 283, quo Celerinus (n. 124, supra) praefectus fuit (minus probabiliter de a. 276 cogitandum videtur),
aut post Diocletianum rerum potitum, sc. 6.IX.285. – STEIN 154; cf. Bureth (1988), p. 499; Bastianini
(1988), p. 515.
INCERTI AEVI
37:133 Vernasius Facundus (RE Suppl. XV 898). – Post a. 161 (sub Marco et Commodo, ut videtur).
– P. Wash. Univ., inv. 134 (ed. V. B. Schuman, 1980) 3; cf. C. A. Nelson, BASP 9 (1972) 49–52. –
H.-G. Pflaum, Carrières, Suppl. (1982), p. 50, n. 179 A.
In hac papyro alii quoque praefecti noti eodem modo nominantur; cf. etiam verba ὑπὸ τ(οῦ) α(ὐτοῦ)
ἡγε(μόνος) paullo infra (v. 29). Tamen de munere eius dubitavit D. Hagedorn, ‘Vernasius Facundus,
praefectus Aegypti?’, ZPE 54 (1984) 87–90.
37:137 ? – 247–249 vel 250–257, ut videtur. – iu[ridicus Alexandreae] vice praef. Aeg[ypti] CIL VI
1638 = 41281 = D. 1331. – STEIN 135–137; O. W. Reinmuth, BASP 4 (1967) 116 sq.
Eundem non esse C. Iulium Priscum (PIR 2 I 488), fratrem Philippi imperatoris, sibi persuasit H.-G.
Pflaum, Carrières II 833–839; et S. Panciera lapidem denuo examinatus legere sibi visus est
fragmentum litterae A, a qua inciperet nomen gentilicium; F. Nasti autem, ZPE 117 (1997) 281–290 =
AE 1997: 119, inter alia frustula nominis haec excepit: [-]A˛e¸[l]i¸o F˛i¸r¸[m- - -], ita ut de C. Iulio Prisco
cogitare iam non liceat.
37:139 Fragmenta minima:
[p]raef. Aeg[ypti] CIL VIII 24587, Carthago.
[praefec]tus Aeg[ypti] CIL VI 31874 (cf. pp. 3811. 4791).
praef. Aegyp[ti] CIL VI 41205.
[prae]f. Aeg. [- - -] praeses (nisi praesidi¸[- - -] forma verbi praesidium est) in: H. Cuvigny (ed.), La
route de Myos Hormos. [Fouilles de l’IFAO. 48.] Le Caire 2003 [ 2 2006], p. 93 (non vidi) = AE 2003:
1870, Bir al-Hammâmât (regionis Berenices).
38. Creta et Cyrenae
Litt.: Martha Ann WELBORN BALDWIN, Fasti Cretae et Cyrenarum: Imperial magistrates of Crete and
Cyrenaica during the Julio-Claudian period. (Laterculum praesidum usque ad Diocletianum pp. 251–
254 invenies.) Diss. Univ. of Michigan 1983. – R. Paribeni, in: Diz. epigr. II 1269–71; W. Eck,
Zephyrus 23–24 (1972–73) 245–251; A. Pautasso, ASAA 72–73 (1994–95) 93–102 (cf. AE 1998:
1492).
151

38:005 C. Clodius Vestalis (PIR 2 C 1192; RE Suppl. XIV 104 sq., n. 62 a; cf. RE IV 104 sq., n. 62). –
Ultimis Augusti vel prioribus Tiberii annis (cf. sub n. 10 a, infra). – pro cos. … ἀνθύπατος AA 53
(1938) 731 = AE 1939: 119 = ASAA 39–40 (1961–62) 317 sq., n. 170 = AE 1981: 858, Cyrene;
BMIR 1 (1930) 88 sq., n. 1 = AE 1933: 99 = Inscr. Cret. IV 327, Gortyna; pro cos. ASAA 39–40
(1961–62) 318, n. 171 = S. Stucchi, Cirene 1957–1966. Un decennio di attività della Missione
archeologica a Cirene. [Quaderni dell’ Ist. ital. di cultura di Tripoli. 3.] Tripoli 1967, p. 174, n. 34 =
AE 1968: 537, Cyrene; S. Stucchi, o. c. 174, n. 35 = AE 1968: 538, Cyrene; CIL XI 3310 a = D. 904,
Forum Clodii; ἀνθύπατος Docum. ant. dell’Afr. it. 2: 1 (1933), p. 108, n. 77 = AE 1934: 258,
Cyrene. – WELBORN BALDWIN 111–114, n. 14.
De aetate huius proconsulis v. L. Gasperini apud S. Stucchi, L’Agorà di Cirene I (1965), pp. 222–225.
38:008 M. Nonius Balbus (PIR 2 N 129; RE XVII 875, n. 27). – Sub Augusto. – pr. procos. vel pro
cos. CIL X 1425–34 (1425 = D. 5527; 1426 = D. 896; 1429 = D. 896 a ), Herculaneum; RAL 7 (1943)
253–272 = AE 1947: 53 = R. K. Sherk, The municipal decrees of the Roman West (Arethusa
monographs II). New York 1970, p. 32, n. 28 = Chiron 6 (1976) 169 = AE 1976: 144, Herculaneum;
Cronache Ercolanesi 8 (1978) 144, n. 16 = AE 1979: 177, Herculaneum; prae. procos. Riv. di studi
pompeiani 2 (1988) 238 sq. = AE 1990: 164, Herculaneum. – WELBORN BALDWIN 83–88, n. 2.
Aut ipse aut pater eius trib. plebis a. 32 a : de a. c. 25 a cogitat WELBORN BALDWIN (cf. PIR 2 ).
38:009 C. Rubellius Blandus (PIR 2 R 109; RE I A 1158, n. 4; DNP 10, 1144 [2]). – Sub Augusto. – ὁ
δικαιοδ˛[οτήσας] BC 56 (1928) 275–283 = AE 1930: 62 = Inscr. Cret. IV 293, Gortyna; procos. CIL
III 10 = PBSR 26 (1958) 159–161 = AE 1960: 266, Cyrene. Ad hunc fortasse referendus est etiam tit.
Tiburtinus CIL XIV 3556 = D. 3098 = Inscr. It. IV: I 2 , 61 (procos.). – WELBORN BALDWIN 145–148,
n. 18; cf. Ursula Weidemann, AClass 7 (1964) 64–69; L. Gasperini, QAL 6 (1971) 7–9.
Utrum pater an filius (cos. 18 p ) Cretam et Cyrenas rexerit disceptatur; hoc contendit Joyce M.
Reynolds, PBSR, l. c., illud autem Ursula Weidemann et L. Gasperini, ll. cc., id quod mihi probabilius
videtur. – Nomina eius in tit. AE 1960: 266 ita legenda esse: C. Rubel¸l¸i¸u¸s˛ L. [f.] B˛l¸[andus] confirmat
L. Gasperini, Studi miscellanei 29:1 (= In memoriam Sandro Stucchi. I), pp. 154–156 = AE 1995:
1630, addens fieri non posse ut idem sit cos. suff. a. 18, qui Cai, non Lucii filius esset, immo pater
eius.
38:010 Scato (PIR 2 S 243; RE II A 365, n. 2). – Sub Augusto. – procos. vel pr. nummi Cyrenaici
BMCat. Crete etc. 36–41; RPC I 942 sq. – WELBORN BALDWIN 93–95, n. 5.
Haud post a. 12 a , ut videtur, quoniam Agrippa ut etiamtum vivus exhiberi videtur.
38:010 a Hoc loco ponendus videtur C. Clodius Vestalis, de quo vide sis sub n. 5, supra.
38:011 M. Tittius Sex. f. Aem. (PIR 2 T 279), παραγ[ε]νηθεὶς εἰς τὴν ἐπαρχείαν ἐπὶ δημοσίων
πραγμάτων CIG III 5361 = Cat. mus. Toulouse p. 98 sq. = IGR I 1024, Berenice, quo munere in ea
provincia functus sit quove tempore haud constat; de proconsulatu dubitavit WELBORN BALDWIN 96–
100, n. 7, cf. AJPh 108 (1987) 495–510, de legato (proconsulis) pro praetore cogitans (cf. PIR 2 ).
38:014 [?M. Aedi]us Celer (PIR 2 C 626; RE III 1868, n. 1). – Sub Tiberio (posterioribus annis?). –
[proconsul pro]vinciam Cretam et Cyrenas [sorte obtinuit] CIL IX 2335 = D. 961 = Il territorio
alifano. Convegno di studi. S. Angelo d’Alife, 26 Aprile 1987. Scauri 1990, pp. 123–143 = AE 1990:
222, Allifae. – WELBORN BALDWIN 151–155, n. 21.
Nomina ei fuisse [M. Aed]io Celeri coniecit G. Camodeca, Il territorio cit. 126 sq. (separatum misit
auctor), de nomine gentili Arruntio cogitavit WELBORN BALDWIN. – Eum legatum Camilli (cos. ord.
32) in proconsulatu praetorio (sc. ante a. 32) fuisse, tum Cretam et Cyrenas obtinuisse, tum demum
legatum (Granii) [Ma]rciani consobrini (a. 35 mortui) in provincia [Hispani]a ulteriore fuisse coniecit
G. Alföldy, Fasti Hispanienses (1969), pp. 149–153, sed cf. Camodeca cit., pp. 130–134.
38:015 P. Viriasius Naso (PIR V 475; RE IX A 202 sq.). – Sub Tiberio, post a. 32 (num etiam sub
Gaio?, v. sub n. 17 a, infra). – pro cos. tertio CIL III 12036 = Inscr. Cret. IV 272, Gortyna; procos.
Cretae et Cyrenar. III ÖJh 59 (1989), Beibl. 167 sq., n. 4, Ephesus. – WELBORN BALDWIN 149–151,
n. 20.
Quoniam Naso tit. Gortynium haud ante 18.X.32 (sc. annum post Seianum interemptum) procos. tertio
consecravit, haud ante aestatem a. 30 provinciam adire potuit; cum autem in tit. Ephesio vestigia
152

nominis Gai imperatoris cerni posse affirment editores (ÖJh cit.), videtur a. 34/37 vel 35/38
provinciam rexisse.
38:016 Cornelius Lupus, cos. suff. 42 (PIR 2 C 1400; RE IV 1402, n. 244). – Sub Tiberio. – ἐπὶ
… nummi Cydoniatarum BMCat. Crete etc. 32, n. 37; Eleuthernaeorum o. c. 35, n. 18; cf. RPC I 950–
958. – WELBORN BALDWIN 157–159, n. 23.
38:017 Occius Flamma (PIR 2 O 6; RE XVII 1763, n. 2). – Sub Tiberio, ut videtur. – proconsul Sen.
contr. 9, 4, 19. – WELBORN BALDWIN 148–150, n. 19.
38:017 a [? L. Larcius] Laches. – 37/38. – ἐπὶ … nummi civitatium Creticarum (Hierapytnae,
Cydoniae, Axi) sub Tiberio et Gaio cusi, cf. RPC I 960–962. – WELBORN BALDWIN 160–162, n. 25.
Cognomen Graecum est, nihilominus de proconsulatu non dubitavit WELBORN BALDWIN; tamen ‘res
valde incerta’ iudicatur in PIR 2 L 24.
38:018 Augurinus (PIR 2 A 1397; RE Suppl. I 227, n. 5). – Sub Gaio. – ἐπὶ … nummi Gortynensium
BMCat. Crete etc. 47, nn. 80–83, cf. RPC I 1022; Polyrrheniorum BMCat. Crete etc. 69, n. 23, cf.
RPC I 1028; Hierapytnensium BMCat. Crete etc. 195, nn. 49 sq., cf. RPC I 1024. Vide etiam RPC I
1026 (Lato), 1027 (Lyttos). – WELBORN BALDWIN 181–183, n. 28.
Nomina ei fuisse M. Furnius Augurinus, cos. suff. 40 (?), arbitratus est G. Camodeca, Atti XI congr.
Roma 1997, I 524 sq. = AE 1999: 448.
38:019 P. Pomponius Secundus (PIR 2 P 756, cf. 754; cf. RE Suppl. XIV 443, n. 103). – Sub Gaio vel
Claudio, si cos. suff. 44 idem est. – pro cos. QAL 4 (1961) 97–100 = AE 1963: 142, Cyrene. –
WELBORN BALDWIN 178–180, n. 26.
Fortasse sine causa dubitatur, num cos. a. 44 sit, cum in titulis ad consulatum pertinentibus his ipsis
nominibus, P. Pomponio Secundo, appelletur (v. PIR 2 P 754). – N. B. Se in RE Suppl. XIV nimium
certum habuisse consulem a. 44 cum proconsule nostro aequari posse scripsit W. Eck, Statthalter
(1985), p. 20, adn. 6.
38:023 Pedius Blaesus (PIR 2 P 212; RE Suppl. XIV 375, n. 3 a). – Paullo ante a. 59. – (Motus senatu
et Pedius Blaesus, accusantibus Cyrenensibus …) Tac. ann. 14, 18, 1 (a. 59); p[rocos. Cretae] e[t
Cyrenarum ?] … ἀνθ˛ύ˛π˛[ατος Κρήτης καὶ Κυρήνων ?] Joyce M. Reynolds, in: L’hellénisme
d’époque romaine (2004), pp. 183–186 = AE 2004: 1662 = SEG 54 (2004) 1779 (cf. AE 1951: 211,
sine verbis tituli), in via Apollonia – Cyrenam. – WELBORN BALDWIN 201–203, n. 36.
38:024 a [- - -] Livinus. – Sub Nerone. – procos. Arch. Delt. Chron. 30 B 2 (1975) 341 = ZPE 80
(1990) 200 sq., n. 17 = AE 1996: 1660, prope Cnosum. – WELBORN BALDWIN 205 sq., n. 38.
38:030 C. Arinius Modestus (RE Suppl. XIV 56 sq.). – Sub Vespasiano (73/75?). – procos. II LibAnt
2 (1965) 103–107 = AE 1967: 531 = Apollonia [Libya Antiqua. Suppl. 1977], p. 324, n. 76, Apollonia.
Idem potest in tit. ASAA 79 (2001) 277–283 = AE 2001: 2056, Stylos, coniectari.
38:031 C. Antius A. Iulius Quadratus, cos. suff. 94, II ord. 105 (PIR 2 I 507; RE I 2564 sq., n. 10; RE
Suppl. I 95, n. 10; cf. RE X 787, n. 425; DNP 6, 40 [II 119]). – C. a. 84, ut videtur. – ἀνθύπατος
Κρήτης καὶ Κυρήνης 32 (AE 1929: 98), Miletus; 38 (Inschr. v. Ephesos III 614), Ephesus; 39
(Inschr. v. Ephesos VII: 1, 3033), Ephesus; 31 (D. 8819 a), Ephesus; 34 (IGR IV 275), Elaea; Inschr.
v. Pergamon 2 (1895), n. 439 = IGR IV 389, Pergamum; 36 (IGR IV 383), Pergamum; 33 (AE 1966:
463), Side; ἀνθύπατος Κρήτης Κυρήνης 30 (D. 8819), Pergamum; 35 (IGR IV 375), Pergamum;
Inschr. v. Pergamon 2 (1895), n. 451 = IGR IV 390, Pergamum; ἀνθύπατος Κρήτης καὶ Κύπρου
(sic! pro Κυρήνης) 37 (IGR IV 385), Pergamum.
38:032 C. Pomponius Gallus Didius Rufus (PIR 2 P 716; RE Suppl. XIV 440, n. 46 b). – 88/89 (vel
89/90). – procos. P. Romanelli, La Cirenaica romana (1943), pp. 102 sq., adn. 3, cf. QAL 3 (1954) 66,
adn. 6, et p. 51 (Fig. 27) = AE 1954: 188, Ptolemais (14.IX.88–13.IX.89).
Idem videtur C. Pomponius [- - -] tit. aetatis Domitiani ASAA 79 (2001) 263–276 = SEG 51 (2001)
1180, Sybrita.
38:044 C. Cl(audius) Titianus Demostratus (PIR 2 C 1044). – A. 161 (7.III–9.XII). – ἀνθύπ[ατος]
Κρήτης καὶ Κυρήν[ης] Notiz. archeol. 2 (1916) 183 sq., n. 3 = AE 1919: 95 = SEG 9 (1944) 170,
153

Cyrene; [ἀν]θύπατος [Κρ]ήτης καὶ [Κ]υρήνης ZPE 86 (1991) 142, n. 9 = SEG 41 (1991) 965 =
AE 1991: 1504 (cf. SEG 53, 2003, 1274), Ephesus. Vide etiam ZPE 143 (2003) 303 sq. = SEG 53
(2003) 1274.
38:047 Numisius Marcellianus (PIR 2 N 211; RE XVII 1400, n. 7; DNP 8, 1060 [II 4]). – Sub Marco
(169–180), ut videtur. – ἀνθυπατεύων … ὁ κράτιστος ἀνθύπατος Doc. ant. dell’Afr. it. II: 2
(1936), p. 266, nn. 539 sq. = AE 1939: 280 sq. = SEG 9 (1944) 174 sq., Cyrene; ὁ κ[ρ]άτιστος
ἀνθύπατος Scritti di antichità in memoria di Sandro Stucchi. I, pp. 259–264 = AE 1995: 1632 = SEG
46 (1996) 2207 (vv. 11. 52), Cyrene; ἀνθύπατος AbhBerlin 1925: 5, 29–32, n. V = Doc. ant.
dell’Afr. it. I: 2 (1933), pp. 169–174, n. 49 = AE 1934: 255 = SEG 9 (1944) 176, Cyrene. Cf. etiam
Doc. ant. dell’Afr. it. I: 2 (1933), p. 174, n. 50 = SEG 9 (1944) 176, Cyrene.
Tituli duo primi pro salute imperatoris M. Aurelii Antonini Augusti et totius domus eius positi sunt:
videtur de Marco imperatore (mortuo Lucio fratre) agi; tamen de Antonino Caracalla cogitavit E.
Groag (RE).
INCERTI AEVI
38:062 P. Flavius Pudens Pomponianus (PIR 2 F 346; RE VI 2609 sq., n. 157; DNP 4, 550 [II 38]). –
Aetate Severorum, ut videtur. – v. c. procos. Cret. Cyr. 115 (D. 8981), Thamugadi; [ἀν]θ˛υ˛πατεύων ὁ
κ[ράτιστ]ο˛ς ἀνθ¸[ύπατος] CIG III 5142 = (melius) AFLM 18 (1985) 49–56 = SEG 36 (1986) 1464 =
AE 1987: 982, Cyrene.
De patre (?), qui a. 215 imperatori Antonino Caracallae matrique eius statuam dedicavit, v. ib., pp. 57–
69 = AE 1987: 1078, Thamugadi.
38:063 a L. Laecanius Bassus Paccius Paelignus (PIR 2 L 34; RE XII 398, n. 7; DNP 6, 1054 [4] – si
is est). – Medio saec. I? – ἀνθύπατος ArchEphem 1980 (impr. 1982) 1–8, n. 1 = SEG 32 (1982) 869,
Hierapytna.
38:066 a L. Publilius Felix (Iustus). – Saec. III (medio?). – c. v. [cos.] pr[ocos.] Cr[e]tae [et
Cyrenarum] NSA 1900: 103, n. 6 = AION (archeol) 13–14 (2006–2007) 299–308 (305) = AE 2006:
297, Nola.
Fragmenta quinque (exigua) a. 1900 negligenter edita (duo postea periisse videntur) composuit G.
Camodeca, AION cit., de filio vel fratre minore L. Publilii Probati, legati provinc. [Afri]cae per
Numidiam (PIR 2 P 1055), cogitans.
38:069 Sex. Tadius Lusius Nepos Paullinus (PIR 2 T 4; RE IV A 2000 sq., n. 6). – Saec. II (vix post
Marcum). – procos. sortitus prov. Cret. Cyr. CIL IX 4119. – Cf. B. Rémy, ZPE 43 (1981) 307–315.
Quaestor provinciae Ponti et Bithyniae fuit (sc. haud post a. c. 159; de anno v. supra, sub 27:43).
38:074 a [Cretae et C]yrenar[um] Hesperia 10 (1941) 237 sq., n. 38 = AE 1947: 74 = Marietta Šašel-
Kos, Inscriptiones Latinae in Graecia repertae (1979), p. 60, n. 138 (cf. PIR 2 H 216, necnon B. E.
Thomasson, Fasti Africani [1996], p. 101, n. 146); utrum proconsul an legatus proconsulis fuerit
diiudicari nequit.
39. Africa proconsularis.
Litt.: A. Cl. PALLU DE LESSERT, Fastes des provinces africaines (Proconsulaire, Numidie,
Maurétanies) sous la domination romaine. I. République et Haut-Empire. Paris 1896, pp. 66–304 (cf.
etiam additamenta, vol. II, Paris 1901). – B. E. THOMASSON, Die Statthalter der römischen Provinzen
Nordafrikas von Augustus bis Diocletianus. II. [Acta Instituti Romani Regni Sueciae, ser. in-8°, IX:
2.] Lund 1960, pp. 7–137 (= THOMASSON 1 ). – IDEM, Fasti Africani. Senatorische und ritterliche
Amtsträger in den röm. Provinzen Nordafrikas von Augustus bis Diokletian. [Acta Instituti Romani
Regni Sueciae, ser. in-4°, LIII.] Stockholm 1996, pp. 20–102 (= THOMASSON 2 ). – Ursula VOGEL-
Weidemann, Die Statthalter von Africa und Asia in den Jahren 14–68 n. Chr. Eine Untersuchung zum
Verhältnis Princeps und Senat. [Antiquitas. Reihe 1: Abh. z. alten Geschichte. Bd. 31.] Bonn 1982. –
R. Syme, ‘Les proconsuls d’Afrique sous Hadrien’, REA 67 (1965) 342–352; Id., ‘Hadrianic
proconsuls of Africa’, ZPE 37 (1980) 1–18; B. E. Thomasson, ‘Praesides provinciarum Africae
proconsularis Numidiae Mauretaniarum qui fuerunt ab Augusti aetate usque ad Diocletianum …’,
OpRom 7 (1969) 163–211, spec. 164–178; Id., RE Suppl. XIII 1–11. – Cf. etiam Id., ‘Zur
154

Verwaltungsgeschichte der römischen Provinzen Nordafrikas (Proconsularis, Numidia, Mauretaniae)’,
ANRW II: 10/2, pp. 2–61; Y. Le Bohec, BAA 7 (1977–79) 223–226.
39:002 M. Acilius Glabrio, cos. suff. 33 a (PIR 2 A 71; RE Suppl. VI 1, n. 16; DNP 1, 88 [II 7]). – A.
25 a . – pro cos. nummus Coll. Wadd. (1898), p. 459, n. 7449 = M. Grant, Imperium (1946), p. 81, cf.
RPC I 5415, ubi dubitatur. – THOMASSON 1 II 10; 2 20 sq., n. 2.
39:005 C. Sentius Saturninus, cos. ord. 19 a (PIR 2 S 393; RE II A 1511 sqq,, n. 9; DNP 11, 424 [II 4]).
– C. a. 13 a . – (sollemnia Sentius Saturninus enarravit) Tert. pall. 1, 2. – PALLU I 75 sq.; THOMASSON 1
II 11 sq.; 2 21, n. 5.
C. Sentium Saturninum vix proconsulem ‘sollemnia enarravisse’ arguit N. Kokkinos, ZPE 105 (1995)
21–36 (cf. ad 26:7 a, supra).
39:008 P. Quinctilius Varus, cos. ord. 13 a (PIR 2 Q 30; RE XXIV 907 sqq., n. 30; DNP 10, 702 –704
[II 7]). – Paullo ante a. 7 a (vel paullo post a. 4 a ), fortasse 8/7. – Nummi (sine honoris titulo)
Achullensium L. Müller, Num. Afr. 2 (1861), p. 44, nn. 7 sq. = M. Grant, Imperium (1946), p. 230, n.
4, cf. RPC I 798; Hadrumetinorum L. Müller, o. c. 52, n. 26 = M. Grant, o. c. 228, cf. RPC I 776. –
PALLU I 80 sq.; THOMASSON 1 II 13 sq.; 2 22 sq., n. 8.
De a. 8/7 cogitavi Eranos 67 (1969) 175–179.
39:009 L. Volusius, cos. suff. 12 a (PIR V 660; RE Suppl. IX 1857 sq., n. 16). – 11 a –2 p . – procos.
nummus L. Müller, Num. Afr. 2 (1861), p. 35, n. 65, cf. Id., Suppl. (1874), p. 38 = M. Grant,
Imperium (1946), pp. 232 sq., cf. RPC I 802; cf. etiam nummos Achullensium L. Müller, o. c. 44,
nn. 9 sq. = M. Grant, o. c. 230, n. 2, cf. RPC I 800 sq.; Hadrumetinorum L. Müller, o. c. 52, nn.
27 sq. = M. Grant, o. c. 228, cf. RPC I 778. – PALLU I 81–83; THOMASSON 1 II 15; 2 23, n. 9.
De a. 7/6 cogitavi Eranos 67 (1969) 175–179.
39:010 Africanus Fabius Maximus, cos. ord. 10 a (PIR 2 F 46; RE VI 1779 sq., n. 101; DNP 4, 377 [II
13]). – 9 a – 4 p , fortasse 6/5. – cos. … procos. BCTH 1951–52: 105 = AE 1955: 40; cos. pro cos. nummi
Hadrumetinorum L. Müller Num. Afr. 2 (1861), p. 52, n. 29 = M. Grant, Imperium (1946), p. 228; L.
Müller, o. c. 61, n. 37 = M. Grant, o. c. 139, n. 3, cf. RPC I 780 sq.; cf. etiam nummum Hipponensium
BCTH 1897: 250 = M. Grant, o. c. 224, cf. RPC I 710. – PALLU I 83 sq.; THOMASSON 1 II 15 sq.; 2 23
sq., n. 10, cf. Eranos 67 (1969) 175–179.
39:011 Cn. Calpurnius Piso, cos. ord. 7 a (PIR 2 C 287; RE III 1380 sqq., n. 70 et Suppl. I 271; DNP 2,
946 [II 16]). – 6 a –12 p . – procos. AI 8 (1940) 19 sq. = AE 1948: 9 = IRT 520, Lepcis magna; ἡγεμὼν
(Λιβύης) Strabo 2, 5, 33. – PALLU I 85 sq.; THOMASSON 1 II 17; 2 24, n. 11.
Si recte tit. CIL II 2703 ad hunc rettulit R. Syme, Epigr. Stud. 8 (1969) 125–133, a. 9/10 leg. Aug. pr.
pr. prov. Hispaniae citerioris fuit. Utrum ante an post Hispaniam Africam obtinuerit, diiudicari nequit,
sed illud probabilius mihi videtur, quoniam Tiberius (Tac. ann. 3, 12, 1) in oratione commemorat
patris sui legatum atque amicum Pisonem fuisse, cf. Eranos 67 (1969) 178. – De a. 4/5 (utique post a.
1/2) cogitat Ginette di Vita-Evrard, in: L’Afrique dans l’Occident romain [Coll. de l’École française
de Rome. 134.] Rome 1990, pp. 315–331 (325–331), cf. AE 1991: 1618.
39:012 L. Passienus Rufus, cos. ord. 4 a (PIR 2 P 148; RE XVIII: 3, 2098, n. 6). – Paullo post Chr. n. ?
– imperator Africam obtinens CIL VIII 16456 = D. 120; imp. nummus Thaenensium apud L. Müller,
Num. Afr., Suppl. (1874), p. 43, n. 39 = M. Grant, Imperium (1946), p. 139, n. 4, cf. RPC I 808.; cf.
etiam CIL VIII 26580 = D 8966, Thugga, et Vell. 2, 116, 2. – PALLU I 86 sq.; THOMASSON 1 II 17 sq.;
2 25, n. 12.
N. B. Tit. Thuggensem ob litterarum formas sub Marco Aurelio collocant Valérie Bouard – N.
Demaison – L. Maurin, ”CIL VIII 26580 et l’écriture ’africaine’”, in: Dougga, Thugga: études
épigraphiques (1997), pp. 209–227.
39:015 a A. Caecina Severus, cos. suff. 1 a (PIR 2 C 106; RE III 1241 sqq., n. 24; DNP 2, 898 sq. [II
8]). – Vix post Augustum. – pro cos. LibAnt 15–16 (1978–79) 9–13 = AE 1987: 992, prope
Sabratham (mill. viae Sabratha – Oeam ducentis), cf. Tituli 4 (1982) 467 sq. – THOMASSON 2 27 sq., n.
15.
39:016 L. Nonius Asprenas, cos. suff. 6 (PIR 2 N 118; RE XVII 867 sqq., n. 16; DNP 8, 992 [II 5]). –
12/15 (an 13/16?). – procos. provinciae Africae III 22 (AE 1952: 232 = Doc. III 303), Lepcis magna;
155

procos. CIL VIII 10018; pr. cos. CIL VIII 10023 = D. 151; MSAF 64 (1903) 201, n. 57 = AE 1905:
177; BSAF 2002: 304 et adn. 66 = AE 2006: 1670 milliaria viae Tacapis–Capsam ducentis; pro
consule Africae Tac. ann, 1, 53, 6. – PALLU I 93–96; THOMASSON 1 II 19–21; VOGEL 50–59, n. 1;
THOMASSON 2 27, n. 17.
39:018 A. Vibius Habitus, cos. suff. 8 (PIR V 384; RE VIII A 1971 sq., n. 35; DNP 12/2, 175 [II 6]).
– 16/17 (vix 24–27). – procos. BC 40 (1912) 113–151 (113 sq.) = AE 1913: 40 = Doc. I 2 356, Roma;
pro co[s.] nummus Thaenensium (?) Schweizer Münzblätter 33 (1983) 33–35, cf. RPC I 810. –
THOMASSON 1 II 22 sq.; VOGEL 66–69; THOMASSON 2 29, n. 19.
G. Stumpf, Schweizer Münzblätter cit., a. 16/17 certe praeferendum putat, quia proconsul solus, non
autem Tiberius imperator, in nummo exhibeatur, id quod in nummis recentioribus numquam fieri
solitum sit.
39:019 M. Furius Camillus, cos. ord. 8 (PIR 2 F 576; RE VII 348 sqq., n. 45; DNP 4, 718 [II 2]). –
17/18. – pro consule Africae Tac. ann. 2, 52, 3; cf. 3, 20 sq. – PALLU I 100 sq.; THOMASSON 1 II 23;
VOGEL 69–73, n. 4; THOMASSON 2 29, n. 20.
39:020 L. Apronius, cos. suff. 8 (PIR 2 A 971; RE II 273 sq., n. 4, cf. Suppl. I 113). – 18/21. – Nummi
Thapsitanorum L. Müller, Num. Afr. 2 (1861), p. 155, nn. 331–334 = M. Grant, Aspects (1950), pp. 9
sq., nn. 24–26, cf. RPC I 762–764; cf. etiam nummum Hipponensium L. Müller, o. c. 167, n. 378 = M.
Grant, o. c. 8, n. 20, cf. RPC I 713; CIL X 7257 = D. 939, Eryx; Tac. ann. 3, 21, 1; 4, 13, 3 (necnon 3,
32). – PALLU I 101–105; THOMASSON 1 II 23–25; VOGEL 73–79, n. 5; THOMASSON 2 29, n. 21.
39:021 Q. Iunius Blaesus, cos. suff. 10 (PIR 2 I 738; RE X 967, n. 41; DNP 6, 66 [II 6]). – 21/23. –
procos. nummi Thapsitanorum M. Grant, Aspects (1950), p. 10, nn. 27–28, cf. RPC I 765–767; Vell.
2, 125, 5; Tac. ann. 3, 32; 3, 35; cf. etiam Tac. ann. 3, 58, 1; 3, 73 sq. – PALLU I 105–109;
THOMASSON 1 II 25; VOGEL 79–85, n. 6; THOMASSON 2 30, n. 22.
39:022 P. Cornelius Dolabella, cos. ord. 10 (PIR 2 C 1348; RE IV 1308 sqq., n. 143, cf. Suppl. I 329;
DNP 3, 191 [II 12]). – 23/24. – pro consule Tac. ann. 4, 23, 2; procos. nummi Thapsitanorum L.
Müller. Num. Afr. 2 (1861), p. 156, nn. 335–337 = M. Grant, Aspects (1950), p. 10, n. 29; L. Müller,
o. c. 156, n. 338 = M. Grant, o. c. 11, n. 30; L. Müller, o. c. 156, n. 340 = M. Grant, o. c. 11, n. 31; cf.
RPC I 368–370; Epigraphica 20 (1958) 3–13 = AE 1961: 107 sq., Lepcis magna. – PALLU I 109–111;
THOMASSON 1 II 26; VOGEL 85–92, n. 7; THOMASSON 2 30 sq., n. 23.
39:023 C. Vibius Marsus, cos. suff. 17 (PIR V 388; RE VIII A 1973 sqq., n. 39; DNP 12/2, 176 [II
9]). – 27/30 (an 26/29??). – procos., procos. II, procos. III nummi Uticensium L. Müller, Num. Afr. 2
(1861), pp. 160–162, nn. 355–372 (imagines M. Grant, Aspects, 1950, tabb. VIII 8 sq.); cf. RPC I
731–744; cf. etiam SNG, Br. Acad. I: 2 (1931), tab. XI, n. 108; procos. III CIL VIII 14386 (a. 29/30);
22786 = D. 9375, inter Tacapas et Capsam; IRT 308, Lepcis magna; Roman frontier studies 1995.
[Oxbow monographs. 91.] Oxford 1997, pp. 3–11 = AE 1997: 1588 a, prope Tacapas. – PALLU I 112–
116; THOMASSON 1 II 27; VOGEL 92–97, n. 8; THOMASSON 2 31, n. 24.
VOGEL (ut M. Iunio Silano Torquato, n. 26, infra, liberos reddat annos sex, 29/35) de annis 26/29
cogitavit, quoniam trib. potest. XXXI imperatoris Tiberii (CIL VIII 14386) iam die 27.VI.29 incipere
potuerit; unde fieri posse ut per quattuor (!) dies, postquam Tiberius tribuniciam potestatem XXXI
accepisset, Marsus procos. III appellatus sit, antequam ipse provinciam relinqueret.
39:028 Ser. Cornelius Cethegus, cos. ord. 24 (PIR 2 C 1336; RE IV 1281, n. 99, v. etiam Suppl. I 328;
DNP 3, 191 [II 5]). – Sub Tiberio vel Gaio (c. a. 30–41, exc. 35/36, 38/40). – procos. CIL VIII 23264,
Ammaedara. – PALLU II 372; THOMASSON 1 II 30 sq.; VOGEL 115–117, n. 11.
De a. 34/35 cogitat Y. Le Bohec, BAA 7 (1977–79) 225.
39:030 L. Livius Ocella Ser. Sulpicius Galba, cos. ord. 33 (PIR 2 S 1003; RE IV A 772 sqq., n. 63;
DNP 4, 740 sq. [2]). – 44/46 (45/47?). – Africam proconsule biennio optinuit extra sortem electus
Suet. Galba 7; pro consule Africam moderate … continuit Tac. hist. 1, 49, 4; Λιβύης ἀνθύπατος Plut.
Galba 3, 3; cf. etiam quae de tit. Caesareae Maur. reperto disseruit M. Leglay, Mél. J. Carcopino
(1966), pp. 629–639 = AE 1966: 595 (contra opinatur A. Degrassi, ArchClass 18, 1966, 331). –
PALLU I 123–126; THOMASSON 1 II 32 sq.; VOGEL 138–145, n. 15; THOMASSON 2 35 sq., n. 32.
Galbam haud post a. 44/46 proconsulem Africa fuisse opinatur Y. Le Bohec, BAA 7 (1977–79) 225.
156

39:036 M. Pompeius Silvanus Staberius Flavinus, cos. suff. 45 (PIR 2 P 654; RE Suppl. IX 862 sq., n.
116 a; RE Suppl. XIV 437 sq., n. 116 a; DNP 10, 113 sq. [II 22]). – 53/56. – procos. AI 8 (1940–41)
35 sq. = AE 1948: 17 = IRT 338 = Doc. II 320, Lepcis magna; CIL VIII 11006, Hr. Zian; proco[s.] III
LibAnt 2 (1965) 29–32 = AE 1968: 549, Lepcis magna; (ex provincia Africa qui proconsulare
imperium illic habuerant) Tac. ann. 13, 52. – PALLU I 133 sq.; THOMASSON 1 II 37 sq.; VOGEL 160–
165, n. 19; THOMASSON 2 37 sq., n. 36.
Tit. acephalum, CIL VI 1544, Silvano tribuendum esse monuerunt E. Birley, JRS 52 (1962) 223,
Ursula Weidemann, Gnomon 37 (1965) 798, cf. VOGEL 165–170, n. 19 a, vix recte quoniam Silvanum
procos. III fuisse cognovimus (contra arguit VOGEL 169). Ad L. Calventium Veterem Carminium, cos.
suff. 5, tit. CIL VI 1544 rettulerunt E. Groag (PIR 2 ), G. Alföldy, Fasti Hisp. (1969), pp. 137 sq. (cf.
5:7 et 5:22, supra). – Tit. RA 39 (1952, 1) 54, n. 3 = AE 1952: 168 = RA 42 (1953, 2) 42–51 = ZPE 9
(1972) 259–276 = AE 1979: 399, Arelate, M. Pompeio Silvano tribuit W. Eck (ZPE et RE Suppl.
XIV).
39:038 Q. Curtius Rufus, cos. suff. 43 (PIR 2 C 1618; RE IV 1870 sq., n. 30; DNP 3, 248 [II 7]). –
Prioribus (ab a. 57) Neronis annis (?) – ’in hanc provinciam pro consule venies’ … Africam obtinuit
Tac. ann. 11, 21. – PALLU I 135 sq.; THOMASSON 1 II 39; VOGEL 184–188, n. 23; THOMASSON 2 38 sq.,
n. 38.
De anno consulatus vide Annalisa Tortoriello, I fasti consolari degli anni di Claudio, [MAL 17:3.
2004.] pp. 493–495, n. 23, praesertim p. 494, adn. 229.
39:044 T. Curtilius Mancia, cos. suff. 55 (PIR 2 C 1605; RE IV 1863, n. 2; DNP 3, 246 [1]). –
Edmundum Groag (PIR 2 ) ’ab hoc fortasse, sive fuerit proconsul Africae sive possessor praediorum in
Africa sitorum, nomen traxisse legem Mancianam CIL VIII 25902. 25943’ opinatum esse monuit E.
Birley, JRS 52 (1962) 221, n. 7, qui Manciae annum ’c. 67–68?’ tribuit; cf. VOGEL 214–216; de
proconsulatu valde dubitavit R. Haensch, Capita provinciarum (1997), p. 433, adn. 94.
39:051 P. Galerius Trachalus, cos. ord. 68 (PIR 2 G 30; RE VII 599 sq., n. 8; DNP 4, 757 [4]). – Sub
Vespaniano (extr.) vel Tito vel Domitiano (init.). – [proc]os. provinc. Afric. CIL V 5812 = Doc. III
255, Mediolanum. – PALLU I 147 sq.; THOMASSON 1 II 48; 2 45, n. 50.
A. 78/79 probabiliter ei adiudicavit Ginette di Vita-Evrard, si tit. CIL VIII 22060 recte integravit, cf.
n. 51 a, infra.
39:051 a (1) Cn. Pinarius Aemilius Cicatricula (PIR 2 P 407; RE XX 1399 sq., n. 9; RE Suppl. XIV
383 sq., n. 9; DNP 9, 1027 [II 1]). – 79–80 (an 80/81?). – [procos.] CIL VIII 22060 = Inscr. lat.
païennes du Mus. du Bardo (1986), n. 481, Hr. Zaieta – Djebel ech-Cheidi.
Sic (pro [leg. Aug. pr. pr.] priorum, cf. PIR 2 ) integrandum esse proposuit Ginette di Vita-Evrard, in:
Usi e abusi, pp. 489–501.
39:051 a (2) Cn. Pinarius Caecilius Simplex, cos. suff. 69 – si is est (PIR 2 C 84; RE III 1233, n. 118).
– Sub Vespasiano? – [procos. ?] fragm. in agro Mustitano rep., Homenaje A. U. Stylow [Instituto
Arqueología de Merida], Merida 2009, pp. 351–353.
Quod Manfred G. Schmidt, qui edidit, separatum misit, gratias ei quam maximas ago.
39:052 L. Nonius Calpurnius Asprenas (PIR 2 N 132; RE XVII 875 sq., n. 29; RE Suppl. IX 463, n. 17
a; DNP 8, 993 [II 12]). – 82/83. – procos. provinciae Africae 22 (AE 1952: 232; Doc. III 303), Lepcis
magna. – THOMASSON 1 II 48–50; 2 45, n. 51.
39:053 L. Valerius Catullus Messallinus, cos. ord. 73, II ord. 85 (PIR V 41; RE VII A 2411, n. 127;
DNP 12/1, 1107 [II 6]), c. a. 84 proconsul Africae ’scholia ad Iuv. 4, 113, quae ex schedis Borghesii
citat Tissot fastes de l’Afr. P. 125, dummodo antiqua’ (PIR). – Fragmentis Uthinensibus usa (Uthina,
n. 17, cf. infra) necnon fragm. CIL VIII 1777, Lares, Ginette di Vita-Evrard haec intendere voluit: [L.
Va]ler[ius Catullus Messallinus pont. sodalis - - - c]os. pro[cos. dedicavit C. Pomponio Rufo Acil]io
[- f- Tusco Coelio] Sparso [leg. pro pr.] de a. 84–85 cogitans, ut nobiscum Barcinone a. 2002
communicavit. Eadem per epistulam extractum ex hoc volumine misit: ”Oudhna (Uthina). La
redécouverte d’une ville antique de Tunisie.” Chapitre 2. Par Z. Ben Abdallah – H. Ben Hassan – L.
Maurin, pp. 54 sq., n. 17.
157

39:057 Cn. Domitius Afer Titius Marcellus Curvius Lucanus (PIR 2 D 152; RE V 1428 sqq., n. 65;
DNP 3, 758 sq. [II 18]). – Sub Domitiano. – procos. provinciae Africae CIL XI 5210 = D. 990,
Fulginia. – PALLU I 153–159; THOMASSON 1 II 52 sq.; 2 46, n. 52.
De Domitiis Lucano et Tullo honoribusque eorum disseruit Ginette di Vita-Evrard, L’Afr. rom. 4
(1986), pp. 509–529, cf. AE 1987: 984.
39:058 Cn. Domitius Afer Titius Marcellus Curvius Tullus (PIR 2 D 167; RE V 1433 sqq., n. 84; DNP
3, 759 [II 25]). – Sub Domitiano. – Cn. Domitius Lucanus (v. n. 57, supra) legatus eiusdem provinciae
(i. e. Africae) Tul[li] fratris sui dicitur CIL XI 5210 = D. 990. Fulginia; ad Tullum referendus videtur
tit. acephalus: [procos. provin]ciae Africae IRT 528, Lepcis magna. – PALLU I 148–153;
THOMASSON 1 II 53 sq.; 2 46, n. 53.
De Domitiis Lucano et Tullo honoribusque eorum disseruit Ginette di Vita-Evrard, L’Africa romana 4
(1986), pp. 509–529, cf. AE 1987: 984.
39:070 L. Minicius Natalis, cos. suff. 106 (PIR 2 M 619; RE XV 1828 sqq., n. 18; DNP 8, 217 sq. [9]).
– Sub Hadriano (Syme: 121/122). – procos. provinc. [Africae] CIL II 6145 = D. 1029 = IRC IV 30,
Barcino; cf. de filio legato prov. Afric. dioeceseos Carthaginien. proconsulis patris sui 65 (D. 1061),
Tibur. Cf. etiam pro[cos. provinc. Africae] CIL VIII 22785 + L’Afr. rom. 14 (2000) 1679–84 = AE
2002: 1658, Meninx. – PALLU I 175–181; THOMASSON 1 II 62 sq.; 2 54, n. 65.
39:072 a Fragmenta Lepcitana inedita cum IRT 739 coniungens tit. ita fere: [Septizodium quod
Aquilia C.] f. Blaes[illa - - - fecit, Ser. Cornelio] Scipione [Salvidieno Orfito procos. ille leg. pro pr.
de]dicav[it] restituit Ginette di Vita-Evrard, Barcinone d. 7.IX.2002, de proconsule a. c. 125–126
antea ignoto cogitans.
39:080 L. Vitrasius Flamininus, cos. suff. 122 (PIR V 522; RE IX A 416 sqq., n. 5; DNP 12/2, 265
[1]). – Extremis Hadriani annis (Syme: 137/138). – cos. procos. provinciae Africae CIL X 3870 +
4414 = Tituli 4 (1982) 529–536 = AE 1985: 275, Cales (sic). – PALLU I 174 sq.; THOMASSON 1 II 86
sq.; 2 59, n. 70.
De senatore aetatis Traianeae cogitavit J. Fitz, Latomus 27 (1968) 57; nunc vero constat de cos. a. 122
agi, cf. W. Eck, Chiron 13 (1983) 170, adn 409, praeeunte G. Camodeca, Tituli cit.
39:083 T. Prifernius Paetus Rosianus Geminus Laecan[ius Bassus ?] (PIR 2 P 938; RE XXII 1968
sq. ; DNP 10, 325 [II 4]). – Primis Antonini Pii annis (Syme: 140/141). – procos. in Africa 64 (D.
1067), Cirta; [p]rocos. [- - - A]fricae CIL VI 1499 – 41115 (’nisi potius pertinet ad filium’ PIR 2 [v.
n. 90, infra]). – PALLU I 192–195; THOMASSON 1 II 70 sq.; 2 60, n. 72.
T. Prifernio Paeto Rosiano Gemino etiam nomina Laecan[io Basso] fuisse conclusit A. Rizakis e
fragm. Epigraphica 51 (1989) 21–27 = AE 1989: 660, Patrae, a se edito. Cf. nunc etiam A. D.
Rizakis, Achaïe II. La cité de Patras, pp. 118 sq. cum tab. VII. Addidit [Fron?]toni M. G. Granino
Cecere, Usi e abusi, p. 15 cum adn. 37.
39:086 L. Minicius Natalis Quadronius Verus Iunior, cos. suff. 139 (PIR 2 M 620; RE XV 1836 sqq.,
n. 19; RE Suppl. XIV 283, n. 19; DNP 8, 218 [10]). – C. a. 153. – cos. procos. prov. Africae 65 (D.
1061), Tibur; 66 (AE 1904: 183), Minturnae; CIL II 4510 (et p. 982) = IRC IV 32, Barcino; CIL XI
3002, prope Viterbium; cos. procos. Africae CIL XI 2925 = D. 3221, prope Volcos; proco[s.]Afric.
IRT 536, Lepcis magna; ἀνθύπατος Λιβύης Ditt. Syll. 3 840, Olympia; IG XIV 1125 = IGR I 376 =
Inscr. It. IV: 1 2 , 33, Tibur. – PALLU I 190–192; THOMASSON 1 II 72 sq.; 2 61 sq., n. 74.
39:087 L. Hedius Rufus Lollianus Avitus, cos. ord. 144 (PIR 2 H 40; RE XIII 1367 sq., n. 3; DNP 7,
428 [4]). – A. 157 (?) (Syme: 157/158). – procos. Dioniso 13 (1950) 167–169 = AE 1951: 86 = IRT
534 = AFLMacerata 22–23 (1989–90) 827–832 = AE 1990: 1030, Lepcis magna (cf. fragmenta IRT
533. 535 necnon 372); consulatus Apul. Apol. 94. – PALLU I 197–199; THOMASSON 1 II 73–75;
2 62 sq., n. 76.
Ad eundem annum (157) spectat etiam tit. Thuggae rep., quem edidit Cl. Poinssot, CT 57–60 (1967),
174–178, n. I = AE 1968: 585, in quo tit. qui nominatur Q. H[… leg. p]ro pr., propinquus huius
Lolliani Aviti fuisse potest.
39:094 Ser. Cornelius Scipio Salvidienus Orfitus, cos. ord. 149 (PIR 2 C 1447; RE IV 1507 sq., n. 362;
DNP 3, 196 [II 53]). – A. 163 (163/164, ut videtur). – procos. CIL VIII 24 – 10999 = IRT 232, Oea (a.
158

163); proc[os.] BCTH 1917: CCXXVIII sq. = AE 1917–18: 63 = ILA 80, Kairouan; proconsul Apul.
Flor. 17. – PALLU I 208 sq.; THOMASSON 1 II 80; 2 66 sq., n. 82.
Ad eundem referendus videtur tit. denuo editus Epigraphica 27 (1965) 157 = AE 1966: 18 = CIL VI
41121, in quo Salvidienus quidam procos. p[rov. Afri]cae nominatur. – Consulem a. 149 pleno
nomine L. Sergium Salvidienum Scipionem Orfitum appellatum esse ob eamque rem eundem non
fuisse proconsulem Africae Ser. Cornelium Scipionem Salvidienum Orfitum arguit J. H. Oliver,
GRBS 13 (1972) 103–107.
39:095 M.’ Acilius Glabrio Cn. Cornelius Severus, cos. ord. 152 (PIR 2 A 73; RE I 258, n. 42). – 164–
167 (165/166?). – procos. c. v. Libyca 7 (1959) 130–139 (134) = AE 1961: 224, Hippo regius; cf. IRT
21, Sabratha; procos. AntAfr. 40–41 (2004–05) 101 sq., n. 1 = AE 2004: 1673, Limisa. –
THOMASSON 1 II 81 sq.; 2 67.
De a. 165/166 cogitavit R. Syme, Chiron 10 (1980) 438 sq.
39:100 C. Aufidius Victorinus Mul[vius … Marc]ellinus Rhesius Pel[… Nu]m[i]sius Rufus Arrius
Paul[inus? …]lus Iust[us … Co]cceius Gall[us], cos. suff. 155, II 183 (PIR 2 A 1393, add. Vol. II, pp.
XVI sq.; SPQR 17–19; RE II 2296 sq., n. 41, v. etiam Suppl. VI 18; DNP 2, 270 [II 6]). – Sub Marco
(c. 173/174, H.-G. Pflaum in CRAI 1956: 195). – [procos. p]rov[inci]ae Africae 75 (AE 1957: 121;
CIL VI 41140); τῆς Ἀφρικῆς ἡγεμονεύσας Dio 72, 11, 4. – PALLU I 214–216; THOMASSON 1 II 84–
86; 2 70 sq., n. 88.
39:100 a M. Iunius Rufinus Sabinianus, cos. ord. 155 (DNP 6, 68 [II 26]). – A. 173. – procos. c. v.
CIL VIII 26249 (duobus fragmm. additis) = M. Khanoussi, in: Uchi Maius I (edd. M. Khanoussi – A.
Mastino). Sassari 1997, pp. 173–175 (cf. o. c. 139) = AE 1997: 1673 = AC 73 (2004) 165–190 = AE
2004: 1872, Uchi maius.
Vir consularis partim homonymus paullo ante proconsul Asiae fuit (PIR 2 I 811; RE X 1083, n. 143).
Certe non idem, ut voluit Khanoussi, sed frater eius A. Iunius Rufinus Sabinianus, cos. ord. 153, de
quo vide sub 26:153, supra. Cf. etiam M. Christol, AC 73 (2004) 165–190, spec. 170–172.
39:105 M. Antonius Zeno (cf. PIR 2 A 883; RE I 2639, n. 107 et Suppl. I 97; DNP 1, 815 [II 18]). –
Sub Commodo. – proc[os.] CIL VIII 1480 b (cf. p. 2616) = (fragmentis additis) Mél. J. Carcopino
(1966), pp. 771–786 = AE 1966: 511, Thugga. – THOMASSON 1 II 81; 2 72, n. 92.
De annis 184–187 cogitavit Cl. Poinssot, Mél. J. Carcopino cit. – Tit. denuo ediderunt M. Khanoussi –
L. Maurin (ed.), Dougga, fragments d’histoire. Choix d’inscr. latines etc. [Ausonius. Publications.
Mém. 3.] Tunis 2000, pp. 102–109, n. 36 (non vidi); cf. AE 2000: 1725, necnon CRAI 2000: 1173–81
= AE 2000: 1726.
39:106 C. C[…] (cf. PIR 2 C 735). – Sub Commodo. – [procos.] BCTH 1917: 106–111 = ILA 265,
Thuburbo maius. – THOMASSON 1 II 90; 2 72, n. 93 sq.
Quis fuerit ignoratur: de C. Caecilio Capella (PIR 2 C 27) dubitans cogitavit A. R. Birley, GRBS 32
(1991) 85–90; de C. Cingio Severo E. Groag (PIR 2 ), quem secutus est C. Letta, Latomus 54 (1995)
864–874 (cf. n. 112, infra); contra Groag arguerunt G. Barbieri, Albo (1952), pp. 142 sq., n. 666, F.
Grosso, Commodo (1964), p. 596; denique de C. C(…) Hasta consulari trium Daciarum (21:68, supra)
cogitavit C. C. Petolescu, Dacia 43–45 (1999–2001) 231 sq.
39:108 M. Didius Severus Iulianus (PIR 2 D 77; RE V 412 sqq., n. 8; ; DNP 3, 542 [II 6]). – 189/190?
– [cos. procos. provinc.] Africae … praeses 89 (CIL VI 41122; D. 412); in proconsulatu Africae
Pertinaci successit SHA, v. Did. 2, 3. – PALLU I 227–229; THOMASSON 1 II 92 sq.; 2 73 sq., n. 95.
39:109 L. Vespronius Candidus Sallustius Sabinianus (PIR V 301; RE VIII A 1716 sq.; DNP 12/2,
130). – Extremis Commodi annis (?) – (Quanti autem praesides … ut Vespronius Candidus …) Tert.
Scap. 4, 3. – PALLU I 230–233; THOMASSON 1 II 90 sq.; 2 74, n. 96.
De a. 191/192 cogitavit C. Letta, Latomus 54 (1995) 871 (cf. n. 112, infra).
39:112 Cingius Severus (PIR 2 C 735; RE III 2558, n. 9, et Suppl. VI 24; DNP 2, 1206). – Sub
Commodo vel Septimio Severo (haud post a. 197). – (Quanti autem praesides … Ut Cincius Severus,
qui Thysdri …) Tert. Scap. 4, 3. – PALLU I 223 sq.; THOMASSON 1 II 89 sq.; 2 77, n. 99.
De a. 196/197 cogitavit F. Grosso, Commodo (1964), p. 598. – Si vero tit. ILA 265 recte integravit C.
Letta, Latomus 54 (1995) 864–874 = AE 1995: 1654 (cf. n. 106, supra), C. C[ingius Severus] a.
159

190/191 procos. Africae fuit, sc. decessor Vespronii Candidi procos. 191/192; hunc enim cum vere a.
193 Romae esset, proconsulatum a. 192/193 haud sortiri potuisse monet Letta (p. 871) – neque postea
ut Septimio Severo inimicum. Cf. etiam W. Eck, DNP 2, 1206.
39:114 P. Cornelius Anullinus, cos. II 199 (PIR 2 C 1322; RE IV 1258, n. 58). – 193/194. – procos.
prov. Africae CIL II 5506 = II 2 5, 623 = D. 1139, Iliberris; procos. CIL VIII 1170 = D. 413, Ucres (a.
193); [pro]cos. c¸. v˛. AntAfr 40–41 (2004–05) 104 sq., n. 3 = AE 2004: 1675, Limisa. – PALLU I 233–
236; THOMASSON 1 II 99 sq.; 2 77 sq., n. 100.
39:116 a Q. Caecil[ius …]. – A. 202 (?) – J. B. Ward Perkins, in: Ph. M. Kenrick, Excavations at
Sabratha 1948–1951. [JRS Monograph no. 2]. London 1986, pp. 213–221 (217 cum imag. 95 et tab.
57) = AE 1986: 710, Sabratha, de proconsule Africae cogitavit.
N. B. Id quod in AE scriptum est: [proc]os. Africae, coniectura est J. B. Ward Perkins in monumento
non servatum.
39:118 Rufinus (PIR 2 R 140; RE Suppl. IX 1367, n. 5 a). – 203/204. – proconsul Martyrologium
Adonis Acta Sanctorum a. d. XV Kal. Aug. = Migne, Patr. Lat., vol. 123, col. 304. – PALLU I 239–
241; THOMASSON 1 II 105 sq.; 2 80, n. 105.
Fortasse idem Appuleius Rufinus (PIR 2 A 966, v. PIR 2 ); de Q. Caecilio […] (n. 116 a, supra)
dubitanter cogitat A. R. Birley per epistulam ad PIR 2 missam.
39:122 M. Ulpius Arabianus (PIR V 540; RE Suppl. XI 1276, n. 5 a; DNP 12/1, 981 sq. [1]). – Sub
Septimio Severo (c. a. 200?). – ἀνθύπ(ατος) Ἀφρικῆς CIL VIII 15876 = IGR I 933, Sicca. – PALLU I
244 sq.; THOMASSON 1 II 108; 2 81 sq., n. 109.
Arabianum legatum consularem Syriae Palaestinae (IGR III 85, v. 34:39, supra) a. 190 fuisse opinatur
Chr. Marek, EA 6 (1985) 144 sq., aera Luculliana nisus; cum vero haec legatio paucis annis post
consulatum deferri soleret, consul c. a. 185 fuisse potest postque intervallum quindecim circa annorum
proconsul Africae.
39:125 Sex. Cocceius Vibianus (PIR 2 C 1232; RE IV 154, n. 22; DNP 3, 49 [9]). – Sub Septimio
Severo vel Antonino Caracalla. – procos. provinciae Af. CIL VIII 84, Turris Tamalleni; proc. p. A.
CIL VI 37065 (cf. add. p. 4814). – PALLU I 205 sq.; THOMASSON 1 II 111 sq.; 2 83, n. 112.
39:127 L. Marius Maximus Perpetuus Aurelianus, cos. II 223 (PIR 2 M 308; RE XIV 1828 sqq., n. 48;
DNP 7, 908 [II 10]). – Sub Antonino Caracalla (216/217? an 213/214?). – proconsul provinc. Africae
CIL VI 1452 (cf. add. p. 4701) = D. 2936; CIL X 6764, Ardea; procos. Africae NSA 7 (1953) 319 sq.
= AE 1955: 188, Lanuvium; CIL X 6567, Velitrae; ὁ λαμπρ[ότ]ατος ἀνθύπατος Ἀσίας κ[αὶ]
Ἀφρικῆς Forsch. in Ephesos 3 (1923), p. 118, n. 30 = Inschr. v. Ephesos VII: 1, 3030, Ephesus. –
PALLU I 260–265; THOMASSON 1 II 113 sq.; 2 84 sq., n. 114.
Annus proconsulatus Africae ut computetur annos proconsulatus Asiae definire oportet, de qua re vide
sis sub 26:178, supra. Amplius de ea re in Fastis Africanis disputavi, antea etiam in OpRom 15 (1985),
pp. 124 sq., n. 12: proconsulatu Asiae aut (a) 213/215 aut (b) 214/216 functus esse videtur – sed
neutrum placet, quoniam explicandum erit aut (a) cur in tit. Thyatireno anni 215 TAM V: 2, 943
ἀνθύπατεύων τὸ β΄ non dictus sit, aut (b) ubi collocandus sit Iulius Avitus, nisi a. 216/217 ei locus
est (ut voluit Halfmann).
39:129 Appius Claudius Iulianus, cos. II 224 (PIR 2 C 901; RE III 2727, n. 193; DNP 3, 18 [II 38]). –
Sub Antonino Caracalla vel Elagabalo. – procos. CIL VIII 4845 = ILAlg I 467, prope Calamam. –
PALLU I 257–259; THOMASSON 1 II 113; 2 86, n. 117.
Tituli aetatis Antonini Caracallae (a. 211–212) ILT 66 = Inscr. lat. païennes du Mus. du Bardo (1986),
n. 20, Meninx, in fine aut [anno] Ap[pii Claudii Iuliani procos.] aut [ded.] Ap[pio Claudio Iuliano
procos.] integrandum esse proposuit Zeineb Benzina Ben Abdallah, L’Afr. rom. 4 (1986), pp. 485–
487, cf. AE 1987: 1054.
39:130 M. Aufidius Fronto, cos. ord. 199 (PIR 2 A 1385; RE II 2292, n. 19; DNP 2, 270 [II 3]), a. 217
Africam sortitus Afris recusantibus provinciam adire vetitus est: τούτῳ (i. e. Frontoni) γὰρ οὔτε τὴν
Ἀφρικὴν κατακληρωσαμένῳ ἐπέτρεψεν τῶν Ἄφρων αὐτὸν παραιτησαμένων, οὔτε τὴν Ἀσίαν,
καίτοι μεταθεὶς αὐτὸν ἐκεῖσε πρότερον. Dio 78, 22, 4. Fortasse autem postea hanc provinciam (vel
Asiam) obtinuit.
160

39:130 a L. Marium Perpetuum (PIR 2 M 311; RE XIV 1835 sq., n. 57; DNP 7, 909 [II 13]) Asiam vel
Africam sub Elagabalo (vel paullo post) sortitum esse fragmento urbano (CIL VI 41187/8) nisus arguit
G. Alföldy, ZPE 70 (1987) 195–202, Idem ad CIL VI cit. (ubi potius de Africa cogitare videtur).
39:132 L. Cassius Dio Cocceianus, cos. II 229 (PIR 2 C 492; RE III 1684 sqq., n. 40; DNP 2, 1014 [III
1]). – C. 223/224. – ἡ ἐν τῇ Ἀφρικῇ ἡγεμονία Dio 49, 36, 4; 80, 1, 2. – PALLU I 269–271;
THOMASSON 1 II 118 sq.; 2 87 sq., n. 119.
Dionem iam ante mortem Ulpiani (a. 223? P. Oxy. 2565, cf. Kl. Pauly V 1042) in Pannoniam missum
esse (itaque c. a. 220–222 in Africam et Dalmatiam) post F. Grosso contendit C. Letta, in: Ricerche di
storiografia antica I: Ricerche di storiografia greca di età romana. [Bibl. di studi ant. 22.] Pisa 1979,
pp. 130 sq. (non nisi pp. 130–135 vidi), quamquam verba Dionis (in libro octogesimo) id non cogunt.
Quod praeterea verba Dionis ἡ ἐν τῇ Ἀφρικῇ ἡγεμονία vir doctus non ad proconsulatum Africae sed
ad legationem (praetoriam) legionis III Augustae refert, id mihi etiam minus placet, et ob alias causas
et quod vix credendum est Dionem a. 194 praetorem factum usque ad a. 220 praetorium mansisse.
39:133 C. Octavius Appius Suetrius Sabinus, cos. ord. 214, II 240 (PIR 2 O 25; RE Suppl. IX 463
sqq., n. 40; RE Suppl. XIV 290, n. 40; DNP 11, 1088 [Suetrius]). – Sub Severo Alexandro. – [procos.
pr]ov. Afric. CIL VI 1476 – 41194. – PALLU I 272–275; THOMASSON 1 II 119 sq.; 2 88 sq., n. 120.
39:133 a L. Caesonius Lucillus Macer Rufinianus (PIR 2 C 209; RE III 137 sq., n. 3; DNP 2, 929 [II
1]). – A. 232, ut videtur. – legatus prov. Africae eodem tempore vice proconsulis CIL XIV 3902 = D.
1186 = Inscr. It. IV: 1 2 , 104, ager Tiburtinus. – Tit. CIL VIII 26262 demonstrat Uchi maius coloniam
deductam esse per Caesonium Luc[illum] c. v. partes procos. … adm(inistrantem) L’Afr. rom. 14
(2000) 2338–56; Varia epigraphica [Epigrafia e antichità. 17.], Faenza 2001, pp. 353. 358 sq. (non
vidi) = AE 2001: 2086 = Uchi maius 2. Le iscrizioni. Sassari 2006, pp. 147–153, n. 44 = AE 2006:
1688, Uchi maius. De a. 232 cogitant editores.
39:136 L. Caesonius Lucillus Macer Rufinianus (PIR 2 C 209; RE III 1317 sq., n. 3; DNP 2, 930 [II
3]). – Post a. 238. – procos. prov. Africae CIL XIV 3902 = D. 1186 = Inscr. It. IV: 1 2 , 104, ager
Tiburtinus. – PALLU I 280–282; THOMASSON 1 II 121 sq.; 2 90, n. 122.
Iam pridem legatus prov. Africae eodem tempore vice proconsulis fuit (v. 39:133 a, supra).
39:137 Fortunatianum, ’praefectum Africae’, a. 250 (acta Sanct. A. d. IV Id. April., ed. Bolland.)
spurium esse plurimi opinantur, cf. E. Birley, JRS 52 (1962) 222, n. 18; contra A. R. Birley, JThS 42
(1991) 598–610 (601), eum non proconsulem Africae sub Decio fuisse arguit sed legatum Numidiae,
sc. C. Iulium Sallustium Saturninum Fortunatianum sub Gallieno (v. 40:77, infra). – De M. Fulvio
Macriano v. THOMASSON 1 II 122, adn. 484, contra PALLU I 284 sq.
39:139 Aspasius Paternus (PIR 2 A 1263; RE II 1723, n. 5), – 257/258. – proconsul Pass. Cypr. (=
CSEL 3: 3, pp. CX–CXIV) 1 sq. – PALLU I 286 sq.; THOMASSON 1 II 123 sq.; 2 91, n. 123.
Aspasio Paterno cursum honorum anonymi tit. CIL VI 3837 = 31747 = 41237 tribuerunt M. Peachin –
G. Preuss, ZPE 116 (1997) 176–192 = AE 1997: 121 (cf. 33:95, supra), id quod minime certum
iudicavit G. Alföldy ad CIL VI 41237.
INCERTI AEVI
39:148 a Antonius Balbus (DNP I 814, n. II 5). – Saec. III? – procos. Afric. Castelporziano 2.
Campagna di scavo e restauro 1985–86 (Roma 1988), pp. 57–60 = AE 1998: 279, Castelporziano. –
THOMASSON 2 94, n, 132 a.
De altero ex Antoniis Balbis PIR 2 A 816. 817 (saec. III in.) cogitat W. Eck, DNP cit.; de a. c. 200
Ginette di Vita-Evrard ad AE.
39:150 M. Atilius Metilius Bradua etc. – Saec. II, ut videtur (c. a. 148?). – procos. IRT 517, Lepcis
magna. – THOMASSON 1 II 101–104; 2 95 sq., n. 134.
Iure, ut videtur, de nominibus in tit. IRT 517 integratis dubitavit Ginette di Vita-Evrard, MEFR 93
(1981) 183–226, cf. AE 1981: 863, haec proponens (p. 209, ’à titre provisoire’): M. Atilius Metilius
Bradua Cauci[dius Tertullus …?]bl¸içus [Vige?]llius Pollio Gavidius Latiaris Atrius Bassus. Rei
onomasticae innisa de filio M. Atilii Metilii Braduae, cos. ord. 108, cogitavit (pp. 203–206), id quod
rationes ad palaeographiam et prosopographiam pertinentes confirmarent (pp. 191–202).
161

39:151 C. Carbonium Statilium Severum Hadrianum (RE Suppl. XIV 745 sq., n. 31), cuius primum
nomen gentile innotuit, Syria 73 (1996) 51 sq., n. 4 = AE 1996: 1601, Gerasa, procos. fuisse aut Asiae
aut Africae (CIL VI 37067, cf. add. p. 4814) non est cur sumamus, ut recte monuit G. Alföldy (in add.
cit.).
39:154 Ti. Claudius Telemachus (PIR 2 C 1037; RE III 2881 sq., n. 364; DNP 3, 21 [II 66]). – Ineunte
saec. III? – [ἀνθ]ύπατο[ς τῆς Ἀ]φρικῆς IGR III 614 = 1517 = TAM II: 1, 279, Xanthus. – A. Cl.
Pallu de Lessert, BSAF 1903: 277–280; THOMASSON 1 II 131 sq.; 2 96 sq., n. 136.
De familia eius disputaverunt M. Christol – Th. Drew-Bear, JS 1991: 195–226 (spec. 223–226), cf.
SEG 41 (1991) 1394, qui duos Claudios Telemachos consulares distinxerunt, quorum maior prioribus
saeculi III decenniis vixisset, minor insequentibus (vix post Philippos?); uter procos. Africae fuerit
non liquet, cf. etiam quae amplius in Fastis Africanis scripsi.
39:166 Cn. […] f. Ar[n. …] (cf. PIR 2 H 216). – [procos.? prov. Afr]icae Hesperia 10 (1941) 237 sq.,
n. 38 = AE 1947: 74 = Marietta Šael-Kos, Inscriptiones Latinae in Graecia repertae (1979), p. 60, n.
138, Athenae. – THOMASSON 1 II 137; 2 101, n. 146; cf. Eranos 67 (1969) 185; VOGEL 179–184, n. 22.
De Cn. Hosidio Geta, cos. suff. 47 (v. Annalisa Tortoriello, I fasti consolari degli anni di Claudio
(2004), p. 514, adn. 327), cogitaverunt Leiva Petersen (PIR 2 ), E. Birley, JRS 52 (1962) 221, n. 8
(’without question’), VOGEL (’57–58’); dubitare non destiti, nam tit. et aliter integrari potest.
39:167 ? (PIR 1 vol. III, p. 499, n. 30, cf. PIR 2 C 428; cf. RE Suppl. XIV 85, n. 2). – Saec. I. – procos.
provinciae Africae CIL VI 1544 (cf. add. p. 4711). – PALLU I 545 sq.; THOMASSON 1 II 136; VOGEL
165–170, n. 19 a; THOMASSON 2 101 sq., n. 147.
De L. Calventio Vetere Carminio, cos. suff. 51 probabiliter cogitavit inter alios E. Groag (PIR 2 ), post
eum G. Alföldy, Fasti Hisp. 137 sq. Paullo post de hac re disputaverunt E. Birley, JRS 52 (1962) 222
et VOGEL M. Pompeium Silvanum, cos. 45, proponentes, vix recte, nam procos. III fuit (53/56, v. n.
36, supra), vide tamen VOGEL.
39:168 ? (SPQR 96 sq., n. 7). – ? –[procos.] Africae 41 (AE 1955: 123), Carthago. – THOMASSON 1 II
134; 2 102, n. 148.
De Q. Pomponio Rufo, cos. suff. 95, procos. Africae 110, cogitavit H.-G. Pflaum, BSAF 1959: 244–
251, cf. AE 1961: 63; de Sex. Vettuleno Ceriali, cos. suff. sub Vespasiano, E. Birley, JRS 52 (1962)
222; de C. Cilnio Proculo, cos. suff. 87, J. Fitz, Latomus 27 (1968) 71–74 (= AE 1968: 554); de L.
Annio Basso (PIR 2 A 637) B. W. Jones, PP 36 (1981) 382–384, cf. AE 1984: 927, eum primis
Domitiani annis adiudicans.
40. Numidia
Litt.: A. Cl. PALLU DE LESSERT, Fastes des provinces africaines (Proconsulaire, Numidie,
Maurétanies) sous la domination romaine. I. République et Haut-Empire. Paris 1896, pp. 305–468 (cf.
etiam additamenta, vol. II. Paris 1901). – B. E. THOMASSON, Die Statthalter der römischen Provinzen
Nordafrikas von Augustus bis Diocletianus. II. [Acta Instituti Romani Regni Sueciae, series in-8°. IX:
2.] Lund 1960, pp. 145–237 (= THOMASSON 1 ). – IDEM, Fasti Africani. Senatorische und ritterliche
Amtsträger in den röm. Provinzen Nordafrikas von Augustus bis Diokletian. [Acta Instituti Romani
Regni Sueciae, ser. in-4°, LIII.] Stockholm 1996, pp. 133–190 (= THOMASSON 2 ). – H.-G- KOLBE, Die
Statthalter Numidiens von Gallien bis Konstantin (268–320). [Vestigia. Beiträge zur alten Geschichte.
4.] München – Berlin 1962. – Y. LE BOHEC, La troisième légion Auguste. Paris 1989. – E. Birley,
’The governors of Numidia. A. D. 193–268’, JRS 40 (1950) 60–68; B. E. Thomasson, ’Praesides
provinciarum Africae …’, OpRom 7 (1969) 163–211, spec. 179–190; Id., RE Suppl. XIII 315–322. –
Cf. etiam Id., ’Zur Verwaltungsgeschichte der römischen Provinzen Nordafrikas …’, ANRW II: 10/2,
pp. 3–61.
N. B. Hoc laterculo etiam legati Augusti pro praetore legionis III Augustae (sive exercitus provinciae
Africae etc.) continentur.
40:004 a M. Hirrium Frontonem Neratium Pansam (PIR 2 N 56; RE XVI 2545 sq., n. 10; RE Suppl.
XIV 283 sqq., n. 10; DNP 8, 844 [2]) legatum exercitus Africae fuisse contendit M. Heil, Chiron 19
(1989) 165–184, contra Marium Torelli arguens, qui negaverat in tit. JRS 58 (1968) 170–175 = AE
162

1968: 145, Saepinum, a se edito ullo modo leg. p[r. pr. imp. Caes. Vespasiani Aug. exercit]us qui in
A[frica est - - -] integrari posse; semper enim hanc legationem ita exprimi: exercitus qui est in Africa
(velut D. 991. 997). De a. c. 71/72–72/73 cogitavit Heil. Tamen dubitandum videtur, quia constat
Pansam etiam in Lycia (–Pamphylia) legatione functum esse; cum vero legati exercitus Africae haud a
legatis (Augusti) provinciarum praetoriarum differrent, vix credendum est nostrum altera eiusdem
generis legatione functum esse, cf. G. Alföldy, Fasti Hispanienses (1969), pp. 99 sq. Contra
opinionem Matthaei Heil etiam H. Halfmann, in: Studien zum antiken Kleinasien. [Asia Minor
Studien. 3.] Bonn 1991, pp. 41–43 (cf. AE 1989: 263), praetulit de Frontone legato exerci]tus qui in
A[rmeniam maiorem vel A[lamannos cogitare.
40:008 Cn. Pinarius Aemilius Cicatricula (PIR 2 P 407; RE XX 1399 sq., n. 9; RE Suppl. XIV 383 sq.,
n. 9; DNP 9, 1027 [II 1]). – 79–80 (an 80/81?). – [leg. Aug. pr. pr.] CIL VIII 22060 = Inscr. lat.
païennes du Mus. du Bardo (1986), n. 481 = AE 2003: 2015, Hr. Zaieta – Djebel ech-Cheidi. – PALLU
I 546 sq.; THOMASSON 1 II 154 sq.; 2 136 sq., n. [8]; LE BOHEC 125. 355.
De officio Cicatriculae multi dubitavimus: et locus Hr. Zaieta in provincia proconsulari est, et
Cicatriculam mense Decembri a. 71 vel 72 consulem suffectum fuisse valde probabilis est coniectura,
cf. RE Suppl. De legatione consulari extraordinaria cogitabam et in ’Statthalter’ et in ’Fasti’; de
proconsulatu Africae cogitavit Ginette di Vita-Evrard, in: Usi e abusi, pp. 489–501, [procos.] pro [leg.
Aug. pr. pr.] integrans, cf. 39:51 a (1), supra; de legato legionis III Augustae LE BOHEC.
40:008 a ? – Sub Vespasiano vel Tito. – [leg. Aug. pr. pr. leg. tert]iae Aug. CIL VI 41081.
40:010 C. Tullius Capito Pomponianus Plotius Firmus, cos. suff. 84 (PIR 2 T 377; RE VII A 821, n.
24) leg. Aug. agros Nicibibus et Suburburibus Regianis adsignavit, Libyca 3 (1955) 289–298 = AE
1957: 175 = Doc. III 448 = ILAlg II: 2, 6252, Tigisis; BAA 3 (1968) 293–300 = AE 1969–70: 696 =
ILAlg II: 2, 4343, prope Aïn-Abid; cf. BCTH 1941–42: 270–273 = AE 1942–43: 35, Ou-Mendas; eum
ab imperatore ad hoc nominatum et missum putaverim, cf. S. Lancel, Libyca 3 (1955) 292; H.-G.
Pflaum, Hommages Grenier (Coll. Latomus 58, 1962), p. 1235. – THOMASSON 1 II 156 sq.; 2 136, n.
[7]; LE BOHEC 353. 355.
40:021 L. Minicius Natalis, cos. suff. 106 (PIR 2 M 619; RE XV 1828 sqq., n. 18; DNP 8, 217 sq. [9]).
– A. 105. – [leg. divi Tra]iani Parthici leg. III Aug. CIL II 6145 = D. 1029 = IRC IV 30, Barcino;
l[eg. l]eg. III Au[g. pro praetore] CIL VIII 2478, cf. 17969, 2479–17971, Oasis Nigrensium maiorum;
leg. Aug. pr. pr. CIL VIII 22348 (= Doc. IV 425; gemellus fuit 22349), prope Ad medias (a. 105); leg.
Aug. pro pr. CIL VIII 28073 a = D. 5958 a = ILAlg I 2828, prope Madauros; cf. etiam CIL VIII
28074 = ILAlg I 2080, prope Madauros; CRAI 1909: 573 = AE 1910: 21, prope Djebel-Asker; CRAI
1923: 72 = BSAF 1923: 147 = AE 1923: 26 = ILT 1653, prope Kalaat-es-Senam; CRAI 1906: 479 =
AE 1907: 19. 21 = ILAlg I 2988. 2978, a Theveste c. 35 ille, hic c. 10 m. p. occidentem versus. –
PALLU I 175–181. 342; THOMASSON 1 II 163 sq.; 2 140 sq., n. 17.
Ad eum tit. acephalum CIL VIII 7069 = ILAlg II: 1, 659 rettulit E. Groag, RE XV 1828, n. 18 (cf. LE
BOHEC 376), contra autem F. J. Navarro, Epigraphica 61 (1999) 67–79, de P. Stertinio Quarto, cos.
suff. 112, cogitans (cf. PIR 2 S 910).
40:023 L. Acilius Strabo Clodius Nummus (PIR 2 A 83; RE IV 81, n. 42; DNP 3, 41 [II 11]). – A. 116.
– leg. Aug. pro pr. (vel pr. pr.) CIL VIII 28073 b = D. 5958 b = ILAlg I 2829, prope Madauros (a.
116); ILAlg I 2939 bis, ager Thevestinus; CRAI 1906: 479 = AE 1907: 20 = ILAlg I 2989, Aïn-
Kamellel; L’Afr. rom. 9 (1992) 327 = CRAI 1999: 128 sq. = AE 1999: 1815, Hr. el-Grey; L’Afr. rom.
15 (2004) 407–419 = AE 2004: 1878, Siccae Veneriae in terr. – PALLU I 547; THOMASSON 1 II 165
sq.; 2 142, n.19; LE BOHEC 371. 376.
Hunc eundem non esse ac cos. suff. 114 (deesse enim in titulis a. 116 cos.) contra R. Syme, JRS 48
(1958) 5, monuit E. Birley, JRS 52 (1962) 225; neque de natura huius legationis dubitandum hoc titulo
in eandem rupem inciso ac simillimo L. Minicii Natalis sine ullo dubio legati exercitus Africae.
40:025 P. Metilius Secundus Pon[…] (PIR 2 M 549; RE XV 1402 sqq., n. 20; DNP 8, 101 [II 7]). –
121/123. – [legatus] imp. Caesaris Traiani Hadriani Aug. [pro pr.] leg. III Aug. et exercitus Africani
CIL XI 3718 = D. 1053, Alsium; leg. Aug. pro praetore CIL VIII 17844, Thamugadi (a. 121); CIL
VIII 2591 = D. 3229, Lambaesis; leg. Aug. pr. pr. BCTH 1920: XC = AE 1920: 37, Lambaesis;
AntAfr 21 (1985) 103, n. 1 = AE 1985: 873, Thamugadi; CIL VIII 6964, Cirta (si ad eum pertinet);
163

leg. Aug. pro pr. cos. desig. CIL VIII 22173 = D. 5835 = ILAlg I 3951, Theveste (a. 123); cf. etiam
milliaria a. 123 in via Carthagine – Theveste posita CIL VIII : 5, 2 ind. VI, p. 188 et BCTH 1923:
CCVI sq., 1928–29: 666 sq., 676. – PALLU I 342–346; THOMASSON 1 II 166 sq.; 2 142–144, n. 21; LE
BOHEC 376.
40:026 Sex. Iulius Maior (PIR 2 I 397; RE X 665 sq., n. 333; DNP 6, 37 [II 84]). – 123/126. – leg.
Aug. leg. III Aug. pr. pr. CIL VIII 10296 = D. 5872, prope Cirtam; leg. Aug. pro pr. BCTH, B. 24
(1993–95) 95–100 = AE 1995: 1652, Ammaedara (a. 123); leg. Aug. pr. pr. CRAI 1949: 221 = AE
1950: 58 = Doc. IV 327, Gemellae (a. 126); MEFR 65 (1953) 115–118, n. 16 = AE 1954: 149,
Thamugadi (a. 125); CIL VIII 18221 = D. 4311 a, Lambaesis; CIL VIII 17845 b–c, Thamugadi (si ad
eum pertinet). – PALLU I 350 sq.; THOMASSON 1 II 168 sq.; 2 144 sq., n. 22; LE BOHEC 376 sq.
Teste tit. AE 1954: 149 successor proximus fuit P. Metilii Secundi, qui a. 123 etiamtum in Numidia
fuit.
40:027 Q. Fabius Catullinus, cos. ord. 130 (PIR 2 F 25; RE VI 1761 sq., n. 61; DNP 4, 376 [II 5]). –
128/129. – legatus meus vi¸r¸ clarissimus M. P. Speidel, Emperor Hadrian’s speeches to the African
army – a new text. [Monographien des Römisch-Germanischen Zentralmuseums. 65.] Mainz 2006 (=
AE 2006: 1800), p. 14, area 29; leg. meus c. v. ib., area 30; leg. meus¸ ib., p. 8, area 2; leg. Aug. pr. pr.
CIL VIII 2533 (a. 129); 2609 = D. 3061; 2610 = D. 3935, Lambaesis. – Pallu I 348 sq.; II 382 sq.;
THOMASSON 1 II 169 sq.; 2 145, n. 23; LE BOHEC 377.
Ea quae antea de fragmentis huius allocutionis attuli, quamquam post editionem M. P. Speidel
superflua, tamen hic repetenda videntur: legatus meus BCTH 1899: CXCVII sq. = AE 1900: 35 =
Festschr. O. Hirschfeld (1903), pp. 195 sq. = D. 9134, cf. Y. Le Bohec (ed.), Les discours d’Hadrien à
l’armée d’Afrique. Exercitatio. [De l’archéologie à l’histoire.] Paris 2003 (cum versione Francogallica
et imaginibus splendidis), cf. AE 2003: 2020, Lambaesis; CIL VIII 18042 = D. 2487, Lambaesis (a.
128; fragmenta allocutionis Hadriani).
40:031 T. Caesernius Statius Quintius Statianus Memmius Macrinus (PIR 2 C 183; RE III 1310, n. 5;
DNP 2, 928 [II 3]). – 140/141. – leg. Aug. pr. pr. cos. desig. BCTH 1970: 218–220, n. 2, Lambaesis;
le[g. pr. pr. co]s. desig. BCTH 1930–31: 50 sq. = AE 1930: 39, Diana veteranorum (a. 140); leg.
[Aug. pr]o [pr. cos. d]esig. CRAI 1949: 222 = AE 1950: 60, Gemellae (a. 140); CIL VIII 17849 =
(tribus fragmm. additis) AntAfr 21 (1985) 109 sq. = AE 1985: 874, Thamugadi (a. 141); cos. … leg.
pr. pr. provinciae Af[ri]cae CIL VIII 7036 = D. 1068 = ILAlg II: 1, 623, Cirta; leg. CIL VIII 2637 =
D. 342, Lambaesis; cf. etiam CIL VIII 17678, Mascula; MEFR 65 (1953) 118 sq., n. 17 = AE 1954:
150, Thamugadi (a. 141). – PALLU I 353–356; THOMASSON 1 II 171–173; 2 147 sq., n. 27; LE BOHEC
382.
De cursu honorum v. J. Le Gall, Mémoires de la Commission des antiquités … de la Côte-d’Or 24
(1954–58), pp. 95–100 (non vidi, cf. AE 1961: 239).
40:033 C. Prastina Messallinus, cos. ord. 147 (PIR 2 P 926; RE XXII 1720 sq.; cf. RE Suppl. XIV 478,
n. [2] ; DNP 10, 275 [1]). – 143/146. – leg. Aug. pro pr. leg. III Aug. CIL VIII 2536–41, Lambaesis
(a. 146); BCTH 1902: 313 sq. = AE 1902: 146, Thamugadi (a. 143); CIL VIII 17860 + 17851 +
fragmenta duo MEFR 65 (1953) 120–122, n. 19, Thamugadi; CIL VIII 17893 (fragm.), Thamugadi;
leg. Aug. pro praet. cos. designa[tus] CIL VIII 17723 = AntAfr 21 (1985) 111, n. 1 = AE 1985: 875 a,
Aquae Flavianae; tit. eiusdem tenoris sed peius servatus, ibid., pp. 111 sq., n. 2 = AE cit. b; leg. Aug.
pr. pr. CIL VIII 10230 = D. 2479, Mons Aurasius (a. 145); CIL VIII 2535, cf. p. 954, Lambaesis; cf.
etiam BCTH 1915: CLXVI = AE 1915: 26, Lambaesis. – PALLU I 357–360; THOMASSON 1 II 173 sq.;
2 148 sq., n. 28; LE BOHEC 382 sq.
De nominibus quae sunt Ulpius Pacatus ei sine causa additis v. J. Fitz, Alba Regia 24 (1990) 47–51
(cf. AE 1991: 1369 necnon PIR 2 ).
40:034 L. Novius Crispinus Martialis Saturninus (PIR 2 N 180; RE XVII 1217 sq., n. 9; DNP 8, 1036
[II 1]). – 147/149. – [leg. Aug. pr. pr.] ⟦leg. III Aug.⟧ CIL VIII 2652, Lambaesis (a. 148); leg. Aug. pr.
(vel pro) pr. MEFR 17 (1897) 441–444, n. 1 = AE 1898: 11, Lambaesis (a. 147); CIL VIII 2542 (a.
147). 18214. 18234, Lambaesis; CIL VIII 17894, Thamugadi; leg. Aug. propr. ⟦leg. III Aug.⟧ cos.
designatus BCTH 1930–31: 51 sq. = AE 1930: 40, Diana veteranorum (a. 149); cos. desig. leg. Aug.
pr. pr. provinciae Africae CIL VIII 2747 = D. 1070 cum add., Lambaesis; CIL VIII 18273 Lambaesis;
164

leg. Aug. pr. pr. cos. desig. CIL VIII 18083, Lambaesis; CIL VIII 4199–18493, Verecunda; CIL VIII
17852 (fragm.), Thamugadi; cf. etiam CIL VIII 2693. – PALLU I 360–364; THOMASSON 1 II 174 sq.;
2 149 sq., n. 29; LE BOHEC 383.
40:035 M. Valerius Etruscus (PIR V 48; RE VII A 2495 sq., n. 148). – 151/152. – leg. Aug. pr. pr.
CIL VIII 2543 (a. 152). 2613 (fragm.), Lambaesis; BCTH 1898: CLVIII = AE 1899: 3 = D. 5351,
Thamugadi (a. 151); num idem est tit. AntAfr 25 (1989) 194, n. 3 = AE 1989: 891, Thamugadi;
AntAfr. 21 (1985) 116, n. 1 = AE 1985: 876 a, Thamugadi; MEFR 65 (1953) 122 sq., n. 20 = AE
1954: 151, Thamugadi (a. 152); leg. Augusti pro […] CIL VIII 17854 + 17856 + fragm. = AntAfr 21
(1985) 116 sq., n. 2 = AE 1985: 876 b, ibid.; [l]eg. Aug. [pro praeto]re AntAfr 21 (1985) 117 sq., n. 3
= AE 1985: 876 c, Thamugadi; CIL VIII 17855, Thamugadi; CRAHippone 1902: XXI = CRAI 1904:
379 sq. = AE 1904: 21 = ILAlg I 3875, prope Penthièvre (a. 152); CIL VIII 22210 = ILAlg I 3876,
prope Penthièvre; cf. etiam CIL VIII 2728 = D. 5795, Lambaesis. – PALLU I 365–367, II 383;
THOMASSON 1 II 175 sq.; 2 150 sq., n. 30; LE BOHEC 383.
40:037 L. Matuccius Fuscinus, cos. suff. 159 (PIR 2 M 374; RE XIV 2324 sq., n. 1; DNP 7, 1036). –
A. 158. – leg. Aug. pr. pr. leg. III Aug. CIL VIII 2501, Calceus Herculis (a. 158); leg. Aug. [pr. p]r.
CIL VIII 2630. 2653 = D. 3282 (si eius est), Lambaesis; leg. c. v. CIL VIII 2637 = D. 342, Lambaesis;
legatus Augusti pr. pr. consul designatus CIL VIII 17858, Thamugadi. Numidiae legatus Dig. 37, 5, 7.
– PALLU I 367–370; THOMASSON 1 II 176 sq.; 2 151 sq., n. 31; LE BOHEC 384.
Fortasse ad eum referendus: lega[tus] cos. designatus CIL VIII 2360 (= 17818) + duo fragmenta =
AntAfr 21 (1985) 119 sq., n. 1 = AE 1985: 877 a, Thamugadi; item fragm. [… de]sig. CIL VIII 2376
+ fragm. novum = AntAfr cit., n. 2 = AE 1985: 877 b, Thamugadi.
40:039 D. Fonteius Frontinianus L. Stertinius Rufinus (PIR 2 F 472; RE VI 2848 sq., n. 28; DNP 4,
588 sq. [II 7]). – 160/162. – leg. Aug. pr. pr. CIL VIII 4203 sq. (a. 160), 4205 (cf. p. 1769) = D. 5752,
Verecunda; CIL VIII 2694 (fragm.), Lambaesis; CIL VIII 4582, Diana veteranorum; [… leg. Aug. p]r.
pr. ZPE 162 (2007) 290–292, Diana veteranorum; leg. Aug. pr. pr. c. v. CIL VIII 20144 = Akte IV.
Kongr., Wien 1962 (1964), pp. 224–226 = AE 1964: 225, Cuicul; BCTH 1924: CLXI = AE 1925: 23
sq. = BCTH 1946–49: 338–341 = AE 1949: 40, Cuicul; CIL VIII 2353, Lambaesis; leg. Augustor. pro
praet. BCTH 1907: 254 = AE 1908: 10 = D. 9188, Lambaesis; CIL VIII 8208, Milev; ILAlg II: 1, 393,
prope Rusicade; leg. Aug. pr. pr. cos. des. CIL VIII 4589 (a. 162); BCTH 1932–33: 432 sq. (a. 161);
BCTH 1932–33: 438 = AE 1933: 69; St. Gsell, Recherches archéol. en Algérie (1893), pp. 189 sq., n.
195 = J. Russell, in: Terra marique. Studies in art history and marine archaeology etc. (Festschr. A. M.
Mc Cann …) Oxford 2005, pp. 123–139 = AE 2006: 1804, Diana veteranorum; CIL VIII 18065 = D.
2452, Lambaesis (a. 162); CIL VIII 18510 sq., Verecunda; legatus Augustorum pr. pr. cos. designatus
CIL VIII 2738 = D. 1082; CIL VIII 2739; 2579 d-e = D. 3034. 3539, Lambaesis; consul leg. Augustor.
pro pr. CIL VIII 2740, Lambaesis; leg. Aug. pro pr. consul CIL VIII 4599, Diana veteranorum;
consularis CIL VIII 4232, Verecunda; v. etiam fragm. BAA 2 (1966–67) 159 sq. = AE 1967: 564,
Lambaesis. Cf. etiam CIL VIII 7046, Cirta; 17865, Thamugadi. – PALLU I 370–374; THOMASSON 1 II
178–180; LE BOHEC 384 sq.; THOMASSON 2 153–155, n. 33.
40:040 C. Maesius Picatianus (PIR 2 M 78; RE XIV 282, n. 6; DNP 7, 653 [2]). – A. 164 (163/165, v.
infra). – [leg. A]ugustor. pro pr[aetore] CIL VIII 4591 (cf. etiam BCTH 1932–33: 434 sq., nn. 3–4 +
CIL VIII 4592 + fragm. in: S. Gsell, Recherches archéologiques en Algérie [Paris 1893], pp. 191 sq.,
n. 198, Diana veteranorum); [leg. Augustorum] pro pra[et]ore CIL VIII 17865 + duo fragmenta =
AntAfr 21 (1985) 122 sq. = AE 1985: 878, Thamugadi (a. 164); CIL VIII 17587 sq. = ILAlg I 3841
sq., Bir-Oum-Ali (a. 164); leg. August. pr. pr. cos. des. Hommages Grenier (Coll. Latomus 58. 1962),
pp. 571 sq. = AE 1964: 195, Lambaesis; cf. etiam fragm. ib., pp. 572 sq. = AE 1964: 196, Lambaesis.
– PALLU I 375 sq.; II 383 sq.; THOMASSON 1 II 180 sq.; 2 155 sq., n. 34; LE BOHEC 386.
Fragmento a S. Gsell edito (v. supra) effici, ut C. Maesius Picatianus etiam a. 165 legioni III Augustae
praefuisse videatur, monuerunt et Henriette d’Escurac-Doisy, Hommages Grenier cit., et M. Le Glay
per epistulam.
40:042 P. Caelius Optatus (PIR 2 C 138; RE III 1265, n. 30). – A. 166. – leg. Aug. pr. pr. leg. III Aug.
CIL VIII 2736, Lambaesis; leg. Aug. pr. pr. CIL VIII 18067 = D. 2303, Lambaesis (a. 166); CIL VIII
17958 + BCTH 1938–40: 334 sq., Menâa. – PALLU I 378 sq.; THOMASSON 1 II 181; LE BOHEC 386;
165

THOMASSON 2 156, n. 35.
De consulatu a. 167 vel 168 v. P. Weiss, ZPE 140 (2002) 253–256 = AE 2002: 1740.
40:044 C. Modius Iustus (PIR 2 M 668; RE XV 2332, n. 11). – A. 171. – legat[us] Augusti pr. pr.
BCTH 1915: 235–241 = AE 1916: 86 = (fragm. novo addito) AntAfr 21 (1985) 124 sq. = AE 1985:
879, Thamugadi (a. 171); leg. Aug. pr. pr. consul CIL VIII 2746, Lambaesis. – PALLU I 461;
THOMASSON 1 II 184 sq.; 2 158 sq., n. 38; LE BOHEC 387.
40:045 M. Aemilius Macer Saturninus, cos. suff. 174 (PIR 2 A 382; RE I 568, n. 90, cf. etiam Suppl. I
18). – 172/174. – leg. Aug. pr. pr. CIL VIII 2546. 2730 sq., Lambaesis; CIL VIII 4209 sq. (cf. 18497),
Verecunda (a. 172); BAA 2 (1966–67) 160 sq. = AE 1967: 565, Lambaesis (fragmenta alterius
exemplaris sunt CIL VIII 18069; BCTH 1913: CCXLVII = AE 1914: 39, Lambaesis); BCTH 1915:
CLXVI = AE 1915: 27, Lambaesis; BCTH 1916: CCXL = AE 1917–18: 49, Lambaesis; leg. Aug. pr.
pr. c. v. CIL VIII 4228 sq., Verecunda; CIL VIII 21567, prope Aflou; leg. Aug. pr. pr. cos. desig. M.
Cristofle, Rapport etc. (Alger 1938), p. 445 = AE 1938: 143, Thamugadi; BCTH 1946–49: 26–28 =
AE 1946: 64, Thamugadi; CIL VIII 2654, Lambaesis (a. 174); leg. Aug. p. p. cos. desig. AntAfr 21
(1985) 127 sq., n. 2 = AE 1985: 880 b, Thamugadi; leg. Au[g. p]r. pr. consul CIL VIII 17869,
Thamugadi (a. 174); cf. etiam BCTH 1901: 309, n. 4 = AE 1901: 112, Mascula; BCTH 1915: 124, n.
1, Cuicul; BAA 2 (1966–67) 162, Lambaesis; fortasse etiam CIL VIII 17972, Oasis Nigrensium
maiorum; ILAlg II: 1, 557, Cirta. – PALLU I 384–388, II 384; THOMASSON 1 II 185 sq.; 2 159–161, n.
39; LE BOHEC 387 sq.
40:046 L. Vespronius Candidus Sallustius Sabinianus (PIR V 301; RE VIII A 1716 sq.; DNP 12/2,
130). – Sub Marco (174/176?). – le[g. …] Libyca 2 (1954) 184, n. 35 = AE 1955: 136, Lambaesis;
consul BAA 2 (1966–67) 162 sq. = AE 1967: 575, Lambaesis; co[s. desig.?] CIL VIII 2752,
Lambaesis. – PALLU I 230 sq., 391; THOMASSON 1 II 186 sq.; LE BOHEC 384; THOMASSON 2 161, n. 40.
De annis c. 174/176 cogitat etiam G. Migliorati, Epigraphica 67 (2005) 320–323.
40:050 T. Caunius Priscus (PIR 2 C 590; RE III 1806). – A. 186 (cf. infra). – leg. Aug. pr. pr. cos. des.
CIL VIII 2588 = D. 3843, Lambaesis; CIL VIII 2583 = D. 3893, Lambaesis. Ad eum pertinere
videntur fragmenta duo Lambaesitana, BAA 2 (1966–67) 163 sq. = AE 1967: 576 sq. (cos. des.; leg.
Aug. [pr. pr.] cos. des.); nescio an etiam CIL VIII 2697–18111, Lambaesis (a. 186): leg. [Aug. pr. pr.]
ei attribuendus sit. – PALLU I 392 sq.; THOMASSON 1 II 192 sq.; 2 166, n. 44; LE BOHEC 390.
Tit. autem urbanum, cuius fragmenta edidit G. L. Gregori, ZPE 106 (1995) 269–279 = AE 1995: 231,
deinde G. Alföldy, CIL VI 41127, quemque ad Caunium Priscum rettulit C. Letta, in: Cultus
splendore. Studi in onore di Giovanna Sotgiu. II. Senorbi 2003, pp. 537–550; cf. L’Afr. rom. 14
(2000) 1404 cum adn. 37, non ad eum pertinere mihi persuasit M. Christol, ZPE 151 (2005) 215–222
(216–220): ubi enim Letta (contra priores) leg. Au]g. pr. pr. leg. III [Aug.] intellexerat, Christol sine
ullo dubio lectionem priorum leg. Au]g. pr. pr. leg. II I[talic.] praetulit. (Cf. supra, 16:28 a.)
40:056 Q. Anicius Faustus (PIR 2 A 595; RE I 2197, n. 10, vide etiam Suppl. I 84; DNP 1, 703 [II 2]).
– 197/201. – leg. Aug. pr. pr. G. Ch. Picard, Castellum Dimmidi (1948), pp. 188–193 = AE 1948:
214–218 (n. 215: [cos. desig.] ?), Castellum Dimmidi; [leg.] Aug. p[r]o pr. c. v. BCTH 9 (1973) 143
sq. = M. Euzennat – P. Trousset, Le camp de Remada (1975), pp. 45–49 = Africa (Tunis) 5–6 (1978)
134 sq., Tillibari (a. 197); fortasse etiam CIL VIII 18078, Lambaesis; leg. [Aug.] p[r. p]r. CIL VIII
19495 = ILAlg II: 1, 566, Cirta; [leg.] pr. pr. CIL VIII 6048, Arsacal; leg. Augg. pr. pr. CIL VIII
18256, Lambaesis (a. 197; Augg. habere lapidem monet J. Marcillet-Jaubert, AntAfr. 1, 1967, 76 sq. =
AE 1967: 567); BCTH 1893: 160 sq., n. 39, Thamugadi; CIL VIII 8796, Msad; leg. Augustorum pro
praetore CIL VIII 17870 = D. 446, Thamugadi (a. 197); leg. Augg. pr. pr. c. v. BCTH 1911: 99, n. 17
= AE 1911: 97, Lambaesis; [leg.] Aug. pr. pr. [desig.] cos. c. v. CIL VIII 2438, Lambaesis; leg. Augg.
pr. pr. consul designatus Libyca 4 (1956) 133–136, n. 1 = AE 1957: 186 = ILAlg II: 2, 6248, Tigisis;
leg. Augg. pr. pr. cos. desig. CIL VIII 2558 + (BCTH 1919: 85 =) AE 1920: 12 + fragm. AntAfr 1
(1967) 73–76 = AE 1967: 568, Lambaesis; leg. Augg. pr. pr. c. v. cos. des. CIL VIII 2527 sq., 2549
sq., Lambaesis (2550: a. 198); leg. Augg⟦g.⟧ pr. pr. cos. desig. CIL VIII 2551 = D. 2397, Lambaesis;
cos. de. CRAI 1909: 98 = AE 1909: 104 = D. 9177 = ILA 9, Siaoun; CIL VIII 2552, Lambaesis; leg.
[Augg. p]r. pr. c. v. cos. BCTH 1917: 342 sq. = AE 1917–18: 45, Azziz-ben-Tellis; leg. Aug. pr. pr.
vir amp. consularis BCTH 1911: 115, n. 1 = AE 1911: 106, Cuicul (a. 199); [leg. Augustorum pro
166

praetore cos. am]plissimus CIL VIII 17871 = AntAfr 21 (1985) 133–135, n. 3 = AE 1985: 881 c,
Thamugadi; leg. Augg⟦g.⟧ prop˛r˛. [c]ons. ampl. CIL VIII 2437 + 5 fragmm. = AntAfr 21 (1985) 129–
131, n. 1 = AE 1985: 881 a, Thamugadi; leg. Augg⟦g.⟧ pr. p. c. v. cons. amp. AntAfr 21 (1985) 131–
135, n. 3 = AE 1985: 881 b, Thamugadi; leg. Augg. [pr. pr. c. v. cos.] ampl[issimus] CIL VIII 18068,
Lambaesis; leg. Augustorum pr. pr. [cos. c. v.] CRAI 1921: 238 = AE 1922: 53 = ILA 26 (a. 201; cf.
BCTH 1927: 239–241 = ILT 58), Bezereos; cos. ampl. CIL VIII 2553 = D. 2438, Lambaesis; cos.
BCTH 1909: 109, n. 8, Thamugadi; CRAI 1956: 294–300 = AE 1957: 122 (cf. Historia 22, 1973,
125–127 = AE 1973: 629), Lambaesis; leg. Augustorum consularis CIL VIII 10992 = AI 2 (1928–29)
50 = IRT 914 (a. 201); IRT 915; CIL VIII 6 = IRT 916, omnes Golas; leg. Augg. cos. LibAnt 9–10
(1972–73) 99–120 = AE 1976: 697, Golas (a. 201); leg. cos. BCTH 1943–45: 325–334 = AE 1946:
38, in regione Bled-Goursi-el-Tahtani; consularis CIL VIII 17890 + fragm. BCTH 1893: 159, n. 36 =
AntAfr 21 (1985) 135 sq. = AE 1985: 881 d, Thamugadi; CRAI 1901: 629 sq. = BCTH 1902: 323 sq.
= AE 1902: 10 = D. 9097, Lambaesis; BCTH 1911: 100, n. 4 = AE 1911: 99, Lambaesis; cf. etiam
BCTH 1916: 233, Cuicul, et fragm. AntAfr 1 (1967) 76 = AE 1967: 569, Lambaesis; incertum num ad
Anicium Faustum pertineat CIL VIII 2466–17954 = D. 2486, Menâa. Cf. etiam CRAI 1979: 316–320
(319) = AE 1979: 671, Menâa. – PALLU I 406–417; THOMASSON 1 II 197–201; 2 170–176; LE BOHEC
398–401.
N. B. Golas = Gholaia sive Bu Ngem.
40:057 Cl(audius) Gallus (PIR 2 C 878; RE III 2723, n. 162; DNP 3, 17 [II 32]). – 202–205. – leg.
Augustorum pr. pr. c. v. CIL VIII 2741 = BCTH 1912: 354 = AE 1913: 11 = (fragmm. additis) ZPE 69
(1987) 211 sq. = AE 1987: 1067, Lambaesis; [leg.] Augustor. pr. pr. cos. desig[n.] CRAI 1956: 300–
307 = AE 1957: 123, Lambaesis. – PALLU I 382–384; THOMASSON 1 II 202 sq.; 2 176 sq., n. 51; LE
BOHEC 401.
40:059 Q. Cornelius Valens Cu[…] Honestianus Iunianus (SPQR 34 sq.; RE Suppl. XIV 109, n. 398
a). – 210 ex. – 213 in., ut videtur. – leg. eorum (i. e. Severi et Antonini et ⟦Getae⟧ Augustorum) pr. pr.
G. Ch. Picard, Castellum Dimmidi (1948), p. 183, n. 5 = AE 1948: 211, Castellum Dimmidi; ⟦[leg.
Auggg.] pr. pr. c. v. praeses [rari]ssimus⟧ BAA 3 (1968) 313–317 = AE 1969–70: 706 (cf. BCTH
1915: 113, n. 3), Lambaesis; [leg. Augg. pr. pr. ⟦leg. I]II⟧ Aug. et [prov. Numidiae …?] CIL VIII
18269 = (addito fragm. novo) BAA 3 (1968) 317 sq. = AE 1969–70: 707, Lambaesis. – THOMASSON 1
II 205; 2 178 sq., n. 53; LE BOHEC 401.
Eum ab exeunte a. 210 ad ineuntem a. 213 Numidiam rexisse censuit M. Christol, L’Afr. rom. 4
(1986) 493–507 = AE 1987: 1057.
40:061 Sex. Varius Marcellus (PIR V 192; RE VIII A 407 sqq., n. 16; DNP 12/1, 1129 [II 6]). –
Ultimis Antonini Caracallae annis, ut videtur. – leg. leg. III Aug. praeses provinc. Numidiae …
ἡγεμὼν λεγειῶνος γ΄Αὐγούστης ἄρξας ἐπαρχείας Νουμιδίας CIL X 6569 = D. 478 = IG XIV
911 = IGR I 402 = (pars Lat.) J. S. et A. E. Gordon, Album 3 (1965), pp. 37 sq., n. 274, Velitrae. –
PALLU I 417–420; THOMASSON 1 II 205–207; 2 179 sq., n. 55; LE BOHEC 403.
Annus (anni?) praesidatus aegre definiuntur: E. Birley, JRS 40 (1950) 63 de primis Caracallae annis
cogitabat; H.-G. Pflaum, Carrières II 642, de annis mediis, item Mireille Corbier, L’aerarium (1974),
pp. 447 sq.; de ultimis autem annis H. Halfmann, Chiron 12 (1982) 231, item M. Christol, L’Afr. rom.
4 (1986) 493–507 = AE 1987: 1057.
40:064 a Flavius Sossianus. – A. 222 (I–III). – v. e. vice praesidis Numidiae LibAnt n. s. 1 (1995)
79–124 (82) = AE 1995: 1641, Golas (= Gholaia).
40:066 L. Iulius Apronius Maenius Pius Salamallianus (PIR 2 I 166; RE X 166, n. 77; DNP 6, 26 [II
14]). – C. a. 226. – leg. Aug. pr. pr. … leg. ⟦III⟧ Aug. Sever. et prov. Numid. … praeses rarissimus 107
(AE 1917–18: 51), Lambaesis; legatus Augusti pro praetore clarissimus vir consul designatus CIL
VIII 19131 = ILAlg II: 2, 6518, Sigus; leg. Aug. pr. pr. cos. des. RAf 85 (1941) 23–26 = AE 1942–43:
93 = AntAfr 7 (1973) 248–254 = AE 1973: 646, prope Aïn-Cherchar; leg. [Aug.] pr. pr. CIL VIII
8782–18018, El-Ghara; leg. A[u]g¸[…] CIL VIII 17639, Vazaivi. Cf. etiam CIL VIII 18270 = D. 1196,
Lambaesis. – THOMASSON 1 II 210 sq.; 2 182, n. 59; LE BOHEC 404; cf. PALLU I 442–445.
De a. 226 cogitavit M. Janon, AntAfr 7 (1973) 248–254 (251) (cf. AE 1973: 645 sq.). – Annos
167

223/225 deduxerunt M. Christol – X. Loriot, AC 70 (2001) 111–114, de cursibus Salamalliani et P.
Alfii Aviti disputantes.
40:073 M. Aurelius Cominius Cassianus (PIR 2 C 1265; RE II 2464, n. 88). – 247/248. – leg. Augg.
pr. pr. JRS 39 (1949) 91 = AE 1950: 128 = IRT 880, Ksar-Duib; leg. Augg. pr. pr. c. v. Town and
country in Roman Tripolitania. Papers in honour of Olwen Hackett. [BAR intern. ser. 274.] Oxford
1985, pp. 127–141 = AE 1985: 849, Golas (= Gholaia; a. 248); leg. Aug⟦g.⟧ pr. pr. CIL VIII 2732 =
D. 1154, Lambaesis; leg. Aug⟦g.⟧ pr. pr. c. v. praeses benignissimus BCTH 1918: CLXXXV = AE
1917–18: 71, Lambaesis; leg. Aug⟦g.⟧ pr. pr. c. v. praeses BCTH 1918: CLXXXVI = AE 1917–18: 72,
Lambaesis; BCTH 1938–40: 273 sq. = AE 1939: 38, Lambaesis; leg. Augg. pr. pr. c. v. CIL VIII 2733
sq., Lambaesis; LibAnt 3–4 (1966–67) 98–100, Golas (= Gholaia); leg. Aug⟦g.⟧ pr. pr. c. v. BCTH
1918: CLXXXVI sq. = AE 1917–18: 73–75, Lambaesis; CIL VIII 6357 = D. 6868, Mastar; leg.
Aug⟦g.⟧ pr. pr. clarus et inlustr. v. CIL VIII 18268, Lambaesis; v. c. [le]g¸. ⟦Augg. pr. pr.⟧ BCTH 20–21
(1984–85) 76, n. 2, Tazembout (Aurès); v. c. leg. Aug⟦g.⟧ pr. pr. cos. desig. CIL VIII 2589 = D. 3842,
Lambaesis; v. c. [le]g. [Aug⟦g.⟧ pr. pr. cos. d]e¸s¸i[g. - - -] BCTH 20–21 (1984–85) 63–65 = AE 1989:
871, Lambaesis; cf. etiam CIL VIII 2611 + duo fragmm. = MEFR 104 (1992) 268, n. 5 = AE 1992:
1862, Lambaesis; CIL VIII 2657 = D. 5626 (fragm.), Lambaesis. – PALLU I 421–424; THOMASSON 1 II
216–218; 2 186–188, n. 66; LE BOHEC 461.
In tit. AE 1917–18: 75, vv. 1–6 ita legit J. Marcillet-Jaubert (apud X. Dupuis, AntAfr 28, 1992, 149):
V˛o¸l¸u¸m˛n˛i¸a¸e¸ M˛o¸d¸e¸s¸t¸a¸e¸ c. f. coniugi M. Aur. Comini Cassiani, quare etiam tit. ILAlg II: 2, 617 huic
praesidi adiudicandus videtur.
40:073 a ? – 244–247. – leg. Augg. pr. pr. c. v. cos. [designatus] BCTH 1915: 114 + fragm. ined. =
MEFR 104 (1992) 267 sq., n. 3 = AE 1992: 1861, Lambaesis.
De M. Aurelio Cominio Cassiano (n. 73, supra) agi potest.
De legatis qui sub Valeriano Numidiam administraverunt, disputavit M. Christol, AC 72 (2003) 141–
159; cf. conspectum, p. 157 necnon AE 2003: 2016.
40:074 M. Veturius Veturianus (PIR V 364; SPQR 91 sq.; RE Suppl. IX 1693, n. 22 a; DNP 12/2,
157 [II 2]). – Sub Valeriano. – v. c. leg. Auggg. pr. pr. CIL VIII 2634 = D. 2296, Lambaesis; BCTH
1943–45: 337–341 = AE 1946: 39, Lambaesis; 117 (AE 1914: 245), Lambaesis. – PALLU I 446–448;
THOMASSON 1 II 219 sq.; 2 188, n. 67; LE BOHEC 469. 473.
De a. 258/259 cogitat M. Christol, AC 72 (2003) 144 sq., 148–157.
40:075 L. Magius [Valer]ianus (PIR 2 M 90; RE Suppl. IX 397, n. 19 a; DNP 7, 685 [II 4]). – Sub
Valeriano. – v. c. [leg.] Auggg. pr. pr. CRAI 1949: 224 = AE 1950: 63, Gemellae. – PALLU I 392;
THOMASSON 1 II 220 sq.; 2 188 sq., n. 68; LE BOHEC 469. 473.
De a. 256/258 cogitat M. Christol (v. n. 74, supra), pp. 148 sq. – De tit. CIL VIII 2618, ubi de milite
agitur a Macio Valeriano quodam facto, vide sis PIR 2 et THOMASSON 2 .
40:076 C. Macrinius Decianus (PIR 2 M 23; RE XIV 165 sq., n. 3; DNP 7, 625 sq. [2]). – Sub
Valeriano (c. a. 259–260?). – v. c. legat. Augg. pr. pr. prov. Numidiae CIL VIII 2615 = D. 1194,
Lambaesis. – PALLU I 448–451; THOMASSON 1 II 221–223; 2 189 sq., n. 69; LE BOHEC 471 sq., 473.
De a. 253–254 cogitat M. Christol (v. n. 74, supra), pp. 143 sq., qui iam ZPE 138 (2002) 259–269
(267) Decianum legione III Augusta nondum in Numidiam reversa in eam provinciam (scil. a. 252 vel
253) et postea in Noricum missum esse proposuerat.
40:077 C. Iulius Sallustius Saturninus Fortunatianus (PIR 2 I 540; RE Suppl. IX 377, n. 453 a). – Sub
Gallieno (E. Birley: c. a. 262). – [leg. Aug. provinc]iae [Numidia]e et leg. III Aug. Gallienae CIL VIII
2797 (cf. p. 1739) = D. 2413, Lambaesis: v. c. comes et legatus Aug. BAA 4 (1970) 313 = AE 1971:
508, Lambaesis; c. v. cons. comes et leg. Aug. pr. pr. BAA 4 (1970) 314 = AE 1971: 510 (cf. etiam
tertium, pp. 316 sq. = AE 1971: 509: a]d praesidatum), Cuicul; c. v. consular. BCTH 1916: CCXLIII
sq. = AE 1917–18: 52, Lambaesis. – PALLU I 451 sq.; THOMASSON 1 II 223; 2 190 sq., n. 70; LE BOHEC
474 sq.
Fortunatianum ’praefectum Africae’, qui memoratur in Actis Sanctorum (cf. 39:137, supra), non
proconsulem Africae sub Decio sed legatum Numidiae, sc. C. Iulium Sallustium Saturninum
Fortunatianum sub Gallieno fuisse arguit A. R. Birley, JThS 42 (1991) 598–610 (601).
168

40:079 Severinius Apronianus (PIR 2 S 627; RE Suppl. VII 1212). – C. a. 280? – v. p. p. p. N. CIL
VIII 2661 = D. 5788, Lambaesis; cf. etiam RSAC 12 (1909) 260 = AE 1910: 117 = BCTH 1921:
CXLIII–CXLV, prope Thamugadi, in quo tit. p(raeside) pr[o]v(inciae) [Num(idiae)] et nomina
imperatoris Gallieni restituere studuit M. Le Glay, in: Institutions, société et vie politique au IV e
siècle ap. J. C. [Coll. de l’École française de Rome. 159.] Rome 1992, pp. 195–200 (cf. AE 1992:
1831). – PALLU II 320 sq.; THOMASSON 1 II 227 sq.; 2 191 sq., n. 72; KOLBE 14–17; LE BOHEC 481.
40:080 M. Aurelius Decimus (PIR 2 A 1490; RE II 2491, n. 114). – A. 284. – v. p. p. p. Numidiae ZPE
14 (1974) 250 = AE 1973: 630, Lambaesis; CIL VIII 18235 + BCTH 1921: CCXLVII, n. 6 (= AE
1922: 22) = ZPE 14 (1974) 249 sq. = AE 1973: 633, Lambaesis; BCTH 1918: 140 = AE 1919: 26,
Lambaesis; v. p. p. p. Numid. BCTH 1918: 143, Lambaesis; v. p. pr. pr. N. CIL VIII 2760 + 18342 =
ZPE 54 (1984) 165–168 + Journal officiel (1912), p. 434 = AntAfr 25 (1989) 177–190 = AE 1989:
869, Lambaesis; v. p. p. p. N. CIL VIII 2529 (sq.) = D. 2291, Lambaesis; CIL VIII 2643, Lambaesis;
BCTH 1915: CLXVIII = AE 1915: 29, Lambaesis; BCTH 1918: 141 = AE 1919: 27 sq., Lambaesis;
CIL VIII 2678 a + BCTH 1919: CCXIII (= AE 1920: 23) = Philologus 100 (1956) 320–323 = AE
1957: 246 = (novo fragm. addito) ZPE 14 (1974) 251 = AE 1973: 631, Lambaesis; CIL VIII 4221 = D.
609, Verecunda; CIL VIII 4578 = D. 3091, Diana veteranorum; CIL VIII 7002 = D. 607 = ILAlg II: 1,
576, Cirta. Cf. etiam fragmenta CIL VIII 2663 (cf. AE 1957: 246); 2678 b (cf. AE 1957: 246); 18288,
Lambaesis; CIL VIII 4516 = ZPE 69 (1987) 221 = AE 1987: 1084, Zarai; CIL VIII 4222, Verecunda.
– PALLU I 454–456; THOMASSON 1 II 228–230; 2 192–194, n. 73; KOLBE 21–28; LE BOHEC 482–484.
INCERTI AEVI
40:082 L. Ovinius Pudens Capella (PIR 2 O 189; DNP 9, 119 [II 2]). – ? – ⟦leg. Aug. pr. pr.⟧ L’Afr.
rom. 5 (1988) 137 = AE 1988: 1122 = BCTH 22 (1987–89) 283 = AE 1993: 1767, Lambaesis; leg.
Aug. pr. pr. c. v. cos. desig. praeses iust¸i¸s¸s¸i¸m˛u¸s¸ L’Afr. rom. 5 (1988) 138 = AE 1988: 1123 = BCTH
22 (1987–89) 283 = AE 1993: 1768, Lambaesis. – KOLBE 1 sq., adn. 7; THOMASSON 2 195, n. 75; LE
BOHEC 479.
De Capelliano, praeside Numidiae a. 238 (n. 70), vel uno e maioribus eius, cogitavit E. Birley, JRS 52
(1962) 224; ob tit. deo Soli (AE 1993: 1767) dedicatum Aureliani aetatem praetulit M. Le Glay,
L’Afr. rom. cit., et BCTH cit., sed cf. KOLBE.
40:082 a Q. Axi[us vel –lius] Postu[mus?]. – Gaius – Domitianus? – [leg.] Aug. [pro pr.] leg. [III
Aug.] Recherches archéol. à Haïdra. Miscellanea. 2. [Coll. Éc. Fr. Rome. 17: 2.] Rome 1999, p. 28, n.
18 a, Ammaedara.
Vix ante Gaium, si legatus legionis est; legionem autem III Ammaedaram vix post Flavios reliquisse
putaverim.
40:083 C. Pomponius Magnus (PIR 2 P 733; RE XXI 2342, n. 56). – Fortasse sub duobus Philippis. –
leg. Augg. pr. pr. c. v. praeses CIL VIII 2748 = AntAfr 28 (1992) 150 (J. Marcillet-Jaubert apud X.
Dupuis) = AE 1992: 1869, Lambaesis; leg. Augg. pr. pr. c. v. consul BCTH 1918: CLXXXVIII = AE
1917–18: 76 = AntAfr 28 (1992) 150 (J. Marcillet-Jaubert apud X. Dupuis) = AE 1992: 1869,
Lambaesis. – PALLU I 425; THOMASSON 1 II 232 sq.; 2 195, n. 76; LE BOHEC 145.
In utroque tit. Augg. (altera g non oblitterata) se legisse affirmavit Marcillet–Jaubert cit. – Hac
observatione partim aliter usus de a. 253 (254?) / 256 cogitat M. Christol, AC 72 (2003) 145–148.
[40:085] De A. Egnatio Proculo (PIR 2 E 30; RE V 1998, n. 32; DNP 3, 892 [II 8]), leg. Aug. prov.
Afr. dioeces. Numid. CIL VI 1406 (cf. p. 4693) = D. 1167, v. H.-G. Pflaum, Hommages Grenier (Coll.
Latomus 58, 1962), pp. 1240 sq., cui tamen haud plane assentior (v. ANRW II: 10/2, 1983, pp. 20 sq.;
THOMASSON 2 195).
41. Mauretania Caesariensis
Litt.: A. Cl. PALLU DE LESSERT, Fastes des provinces africaines (Proconsulaire, Numidie,
Maurétanies) sous la domination romaine. I. République et Haut-Empire. Paris 1896, pp. 469–527 (cf.
etiam additamenta, vol. II, Paris 1901). – B. E. THOMASSON, Die Statthalter der römischen Provinzen
Nordafrikas von Augustus bis Diocletianus. II. [Acta Instituti Romani Regni Sueciae, series in-8°, IX:
2.] Lund 1960, pp. 239–287 (infra: THOMASSON 1 ). – H.-G. PFLAUM, Carrières III 1096 sq. (infra
169

autem ad singulorum curricula refertur). – B. E. THOMASSON, Fasti Africani. Senatorische und
ritterliche Amtsträger in den röm. Provinzen Nordafrikas von Augustus bis Diokletian. [Acta Instituti
Romani Regni Sueciae, ser. in-4°, LIII.] Stockholm 1996, pp. 197–224 (= THOMASSON 2 ). – Cf. etiam
hos laterculos: B. E. Thomasson, ’Praesides provinciarum Africae …’, OpRom 7 (1969) 163–211
(spec. 191–198); Id., RE Suppl. XIII 307–313; Andreina Magioncalda – M. Christol, Studi sui
procuratori delle due Mauretaniae. [Pubbl. del Dip. di Storia dell’Univ. di Studi di Sassari. 13.] 1989,
pp. 19–27; Andreina Magioncalda, ’I procuratori-governatori delle due Mauretaniae: aggiornamenti
(1989-2004) e nuove ipotesi’, L’Africa romana 16 (2006) 1737–58 (1744–49).
41:001 M. Licinius Crassus Frugi, cos. ord. 27 (PIR 2 L 190; RE XIII 338 sqq., n. 73; DNP 7, 175
sq. [II 9]) leg. Ti. Claudi Caesaris Aug. Ge[r]manici in M[auretan]ia an M[oes]ia an M[acedon]ia
fuerit, 6 (CIL VI 31721, cf. add. p. 4778 sq., D. 954), multum disputatum est. De integratione in
M[oesia Acha]ia | [et Macedonia] cogitavit Fanoula Papazoglou, ZAnt 29 (1979) 234–236 (= AE
1979: 23), assentiente L. Mrozewicz, Acta XII Congressus … (2007), p. 985, cum integrationem
Henzenii (CIL: in M[auretan]ia) defenderint J. Gascou, Mél. P. Boyancé (1974), pp. 299–310, G.
Alföldy, add. ad CIL VI 31721. De hac re egi etiam in B. E. Thomasson, Fasti Africani (1996), p. 197,
non liquere concludens (‘sine idonea causa’, G. Alföldy, v. supra).
41:003 Cn. Hosidius Geta, cos. suff. 47 (v. Annalisa Tortoriello, I fasti consolari degli anni di
Claudio (2004), p. 514, adn. 327) (PIR 2 H 216; RE VIII 2490 sq., n. 6). – A. 42. – ἐκ τῶν ὁμοίων (sc.
τῶν ἐστρατηγηκότων) μετ’ ἐκεῖνον (sc. Suetonium Paulinum) στρατεύσας Dio 60, 9, 1. – PALLU I
476 sq.; THOMASSON 1 II 242 sq.; 2 198, n. 3.
41:006 Sex. Sentius Caecilianus (PIR 2 S 388; RE XIII 1559 sqq., n. 11). – A. 75. – leg. Aug. pro pr.
ordinandae utriusq. Mauretaniae cos. desig. CRAI 1940: 131– 137 = AE 1941: 79 = Doc. III 277,
Banasa (a. 75); cf. tabulae eiusdem tenoris fragm. Volubilitanum AntAfr 3 (1969) 129–131, n. 2 = AE
1969–70: 747 = IAM II 415; leg. pr. pr. utriusq. Mauretan. CIL IX 4194 = D. 8969, Amiternum. –
PALLU I 325–328; THOMASSON 1 II 244 sq.; 2 199, n. 6.
41:010 M. Vettius Latro (PIR V 332; SPQR 87 sq.; RE VIII A 1860, n. 35). – 128/131. – procur.
Mauretaniae Caesariensis 123 (AE 1939: 81), Thuburbo maius (a. 128; v. etiam BCTH 1946–49: 678
sq., n. 4 = AE 1951: 52, ibid.); proc. Aug. CIL VIII 8369 = D. 5961, Igilgili; (quae est in Maur. Caes.
sub [.] Vettio Latrone] ZPE 153 (2005) 188–194. 205 sq. = AE 2005: 1724 (dipl. mil. 31.VII?.131);
(et sunt [in Mauretan. Caesar. sub Vetti]o Latrone) Chiron 32 (2002) 501–504 = AE 2002: 1753 =
RMD V 377 (dipl. mil.); ZPE 153 (2005) 194–196, n. 2 = AE 2005: 1725 (fragm. dipl.). – PALLU I
484; THOMASSON 1 II 254 sq.; PFLAUM I 240–243, n. 104; THOMASSON 2 200 sq., n. 10.
41:010 a Fortasse hic collocandus est Ti. Claudius Constans (41:54, infra, ubi de ea re vide).
41:015 T. Varius Clemens (PIR V 185; RE VIII A 404 sqq., n. 11; DNP 12/1, 1128 sq. [II 3]). – 151–
156. – proc. provinciar. Belgicae et utriusq. Germ. Raetiae Mauret. Caesarens. Lusitaniae Ciliciae
CIL III 5215 = D. 1362 b (cf. etiam CIL III 5211 = D. 1362; 5212 = D 1362 a; 5213), Celeia;
procurator CIL VIII 2728–18122 = D. 5795, Lambaesis. Cf. etiam fragmm. ZPE 156 (2006) 255–260,
n. 1 = AE 2006: 1184; ZPE 162 (2007) 237–240, n. 2; 240–242, n. 3. – PALLU I 488–490;
THOMASSON 1 II 256–258; 2 202 sq., n. 14; PFLAUM I 368–373, n. 156 (cf. Suppl. p. 44); J. Šašel, ZPE
51 (1983) 295–300.
In CIL VIII 2728 de litteris Clementis ad Valerium Etruscum legatum legionis III Augustae missis
agitur, qui certe a. 151/152, fortasse etiam annis insequentibus, legioni praefuit (supra, 40:35).
Clemens procurator Caesariensis uno ex iis annis litteras miserit necesse est.
41:017 ? – Sub Marco. – [p]roc. Aug. CIL VIII 9372, Caesarea. – PALLU I 479 sq.; THOMASSON 1 II
287, adn. 158; PFLAUM I 541sq., n. 199; THOMASSON 2 205, n. 19.
Fragmenta CIL XIV 289* cd = CIL VI 31870 sq. = 41284 ad hunc non pertinere demonstravit
PFLAUM I 428–434, cui assensus est G. Alföldy ad VI 41284.
41:018 Ti. Claudius Priscianus (PIR 2 C 977; RE III 2845 sq., n. 285). – Sub Marco (vix ante a. 172).
– proc. provin. [M]auritan. Ca[e]sariensis CIL X 3849 = (plenius) Annali di archeologia e storia
antica 11–12 (2004–2005) 91–99 (94 sq.) = AE 2004: 425; proc. Aug. CIL VIII 9363 = D. 1351,
Caesarea; CIL VIII 9364, Caesarea.
170

De apographo Mazzochiano tit. CIL X 3849 vide G. Camodeca – Antonella de Carlo, Annali cit., ubi
curriculum Prisciani plene exhibetur.
41:026 P. Aelius Peregrinus Rogatus (PIR 2 A 231; RE I 528, n. 110). – 201/203 (204?). – pro[c. prov.
M]auretania[e Caes. fact]us CIL VIII 9361 (cf. p. 980), Caesarea; v. e. proc. Auggg. CIL VIII 8991 =
BCTH 1911: CCII sq. = AE 1911: 119 = BCTH 1919: 172 sq., Rusazu; p[r]oc. Augg⟦g.⟧ CIL VIII
22602/4 = D. 5850, Laknèze; cf. etiam 22611 et BCTH 1919: CCXIV; CIL VIII 20575, Thamalla;
proc. Augg. CIL VIII 8485, Sitifis; proc. (ducenarius) suus L’Afr. rom. 9 (1991) 425–437 (425) + CIL
VIII 9228 = L’Afr. rom. cit., pp. 426 sq. = AE 1992: 1925, Usinaza (a. 203 vel 204); cf. etiam AE
1995: 1789, Aras; v. e. … proc. suus Libyca 1 (1953) 237–244 = AE 1954: 143, haud procul a
Letourneux (a. 201); [p]roc. eorum CIL VIII 10979–20982 = D. 5376, Caesarea; procurator CIL VIII
9030, Auzia (a. 201); praeses prov. Mauret. Caes. CIL VIII 9360, cf. 20942, Caesarea; praeses
dignissimus CIL VIII 9359, Caesarea; preses no[ster] BCTH 1901: CCXXV sq. = AE 1902: 4, Ala
miliaria; praeses n(oster) BCTH 23 (1990–92 [1994]) 177–180 = AE 1993: 1777, Sitifis. Cf. etiam
BAA 1 (1962–65) 166, n. 3 = AE 1967: 643, Tubusuctu. – PALLU I 496–499; THOMASSON 1 II 262–
264; PFLAUM II 621, n. 233; THOMASSON 2 207–209, n. 24.
41:027 Cn. Haius Diadumenianus (PIR 2 H 8; RE VII 2226). – Paullo post a. 202? – proc. Augg⟦g.⟧
u[t]r[ar]umque Mauretaniarum Tingitana[e et Caes.] CIL VIII 9366, Caesarea. – PALLU I 499 sq.;
THOMASSON 1 II 265; 2 209, n. 25.
De Diadumeniano proc. Augg. (sc. Mauretaniae Tingitanae, a. 202) IAM II 354, Volubilis, v. 42:25,
infra. Quoniam nunc constat P. Aelium Peregrinum Rogatum (n. 26, supra) a. 201/ 203 (fortasse
201/204) Mauretaniam Caesariensem administravisse, Diadumenianus non eodem tempore utriusque
provinciae praeses fuisse potest, ut antea tit. CIL VIII 9366 nisi ponebamus. Eum Caesariensem
provinciam e Tingitana recta via adiisse (c. a. 203–205) coniectura haud improbabilis est (v. Andreina
Magioncalda, Studi [1989], pp. 63 sq., necnon L’Afr. rom. 16, 2004 [2006], 1749 sq.).
41:028 Q. Sallustius Macrinianus (PIR 2 S 93; RE I A 1957, n. 15). – 198–211. – proc. Augg⟦g.⟧
utriusq. prov. Mau[re]taniae praeses suus CIL VIII 9371 = D. 1355, Caesarea. – PALLU I 500;
THOMASSON 1 II 265; PFLAUM II 602 sq., n. 227; THOMASSON 2 209 sq., n. 26.
Macrinianus quoque primum Tingitanam postque eam demum Caesariensem provinciam
administravisse videtur, ita ut sub n. 27, supra, positum est.
41:029 C. Octavius Pudens Caesius Honoratus (PIR 2 O 51; RE XVII 1853, n. 78). – 198–211. – proc.
Augg⟦g.⟧ praeses incomparabilis CIL VIII 9049 (cf. 20737) = D. 1357, Auzia; pr[ocurator] Auggg.
provi[nciae] Mauretania[e Caesa]riensis p[rocurator] a censibu[s absti]nentiss[imus praeses] CIL
VIII 20997, Caesarea; proc. Auggg. a censibus … praeses innocentissimus CIL VIII 9370 (cf. p.
1983) = D. 1357 a, Caesarea; proc. suus a cen[si]bus RAf 79 (1936) 471 = AE 1937: 157, Taraess (=
Tatilti ?); CIL VIII 20845, Hr. Grimidi. – PALLU I 501 sq.; THOMASSON 1 II 265 sq.; PFLAUM II 703–
705, n. 262 a; THOMASSON 2 210, n. 27.
Eum iam a. 198 provinciam adiisse haud improbabiliter proposuit P. Salama, Libyca 1 (1953) 236,
post eum M. Christol, L’Afr. rom. 10 (1992) 1141–52. Tamen dubii prioris aliquantulum restat (fusius
THOMASSON 2 ).
41:033 Anonymum tit. urbani CIL VI 1642 (cf. pp. 3183. 3811) = 41287 eundem esse ac C. Iulium
Pacatianum (PIR 2 I 444) fuisse post Pallu de Lessert I 538–541 censuit A. v. Domaszewski,
Rangordnung 170 sq., ei non Tingitanam solam (42:26, infra) sed etiam, procuratori et praesidi
provin[ciae Mauritaniae Caesariensis], alteram provinciam Mauretaniam tribuens. De ea re vide sis
infra, 42:26 et 42:43.
De L. Aelio Ianuario, qui postremis Septimii Severi annis vel (potius) sub Antonino Caracalla
Mauretaniam Caesariensem administravit, vide n. 52, infra.
41:035 a Iulius Cestillus. – A. 221. – proc. Aug. prov(inciae) BAA 7 (1977–79) 217–222 = AE 1985:
976, Altava.
De natura muneris dubitandum videtur, siquidem comperimus T. Aelium Decrianum (41:35) sub
Macrino et Elagabalo et Severo Alexandro provinciam administrasse (cf. quae ante hos multos annos
scripsi, Eranos 70, 1972, 93–96).
171

41:043 Q. Faltonius Restitutianus (PIR 2 F 109; RE VI 1976 sq., n. 4). – Sub Gordiano III (Pflaum:
primis annis). – v. e. praeses CIL VIII 20487, Castellum Thib… ; Mél. Perrot (1902), p. 37 = AE
1903: 94, Castellum Vanarzanense; cf. CIL VIII 20602, Castellum Lemellefense; BSGAO 33 (1913)
528 = AntAfr 6 (1972) 145 sq. = AE 1973: 653, Caputtasaccora. – PALLU I 514 sq.; THOMASSON 1 II
276; PFLAUM II 828–830, n. 322, cf. Suppl. (1982), p. 88; THOMASSON 2 217 sq., n. 41.
41:049 M. Aurelius Victor (PIR 2 A 1634; RE II 2543, n. 238). – A. 263. – v. e. praeses pro.
Mauretaniae Caesariensis RAf 60 (1919) 369–371 = AE 1920: 108, Miliana; v. e. proc. praeses prov.
Maur. Caes[ariens.] CCG 12 (2001) 253–267 = AE 2001: 2137, Aïoun-Sbiba (Cen…). –
THOMASSON 1 II 281; 2 220 sq., n. 47.
Tit. AE 2001:2137 videtur idem esse ac tit. AE 1956: 128, cuius mentionem fecit M. Le Glay, Libyca
3 (1955) 187.
INCERTI AEVI
41:050 Aelius Aelianus (PIR 2 A 129; RE I 489, n. 15). – Fortasse iam ante aetatem Diocletiani (v.
infra). – v. p. praeses provinciae Mauretaniae Caes. CIL VIII 21486 = D. 4495, Zuccabar. – PALLU II
343–345; PFLAUM II 948–952, n. 357; THOMASSON 2 221, n. 48.
Si idem est P. Aelius Aelianus, praefectus legionis II Adiutricis (CIL III 3529; AE 1965: 9), qui sub
Gallieno hoc munere functus est, videtur c. a. 270–280 in Mauretaniam venisse, cf. T. Nagy, Klio 46
(1965) 339–350 (spec. 347 sq.).
41:051 P. Aelius Classicus (PIR 2 C 750; RE Suppl. I 317, n. 1 a; RE Suppl. XV 2, n. 38 a).– Saec. II–
III (150–250?). – pr(o)c. Aug. BAA 3 (1968) 13–15 (necnon J. Martin, Bida, 1969, pp. 129–135) =
AE 1969–70: 727, Ksar Chebel; Dépêche Algérienne, 12.XI.1901 = AE 1902: 13, Caesarea. – PALLU
II 388 sq.; THOMASSON 1 II 283 (cf. E. Birley, JRS 52, 1962, 226); PFLAUM I 164 sq., n. 70, cf. Suppl.
(1982), pp. 26 sq., n. 70 A; THOMASSON 2 221, n. 49.
Uxor eius fuit Aelia Flavina: siquidem ambo nomen gentile Hadriani imperatoris ferunt, haud mihi
videntur parentes eorum ante aetatem illius libertatem sibi vindicavisse, neque Classicus is, qui a.
103/104 procuratoris munere functus est (cf. PIR 2 ), idem fuisse potest.
41:052 L. Aelius Ianuarius (PIR 2 A 193; RE I 521, n. 71). – Post a. 205 (v. infra). – [praes]es prov.
Mau[r. Caes.] 127 (D. 1365), Tarraco. – PALLU II 353; THOMASSON 1 II 285 sq.; PFLAUM II 892–
894, n. 342; THOMASSON 2 221 sq., n. 50.
A. 205 procurator Osrhoenes fuit (AE 1984: 920); teste tit. Tarraconensi (127) tribus aliis officiis
functus est, antequam in Mauretaniam Caesariensem missus est; vix igitur iam sub Septimio Severo
hanc provinciam adeptus est. – De nominibus eius vide AE 1984: 920.
41:054 Ti. Claudius Constans (PIR 2 C 842; RE III 2696, n. 118). – Saec. III (PFLAUM III 1097: 238–
254). – Proc. Aug. CIL VIII 9288 = 20863, Tipasa; BAA 6 (1975–76) 88, n. 10 = AE 1980: 969,
Cuicul. – PFLAUM I 522 (cf. II 389); THOMASSON 1 II 286; THOMASSON 2 222, n. 52.
Eundem esse Claudium Constantem procuratorem Daciae inferioris (21:21 a [2], supra) arguit I. Piso,
AMN 37: 1 (2000) 231–242 = AE 2000: 1852; si recte, oportet procuratelam Mauretaniae
Caesariensis ad annos ultimos Hadriani imperatoris transferre; cf. Andreina Magioncalda, L’Afr. rom.
16 (2004 [2006]) 1745 sq.
41:057 a Sul¸[pi]cius Sac[rat?]us. – Saec. III ex., ut videtur. – BCTH 1907: CCXXVII – CCXXIX =
D. 8959 = AntAfr 38–39 (2002–03) 109–124, Teniet-el-Meksen (Maur. Caes.).
De procuratore Mauretaniae Caes. cogitant M. Christol – J.-P. Laporte, AntAfr, cit.
41:061 a ? – Saec. II? – [pro]cur[ator provincia]e Mauretan. AFLP 21 (1983–84) 322, n. 7 = AE
1986: 127, Tarracina. – THOMASSON 2 224, n. 59.
Cf. etiam 42:45 a, infra.
42. Mauretania Tingitana
Litt.: A. Cl. PALLU DE LESSERT, Fastes des provinces africaines (Proconsulaire, Numidie,
Maurétanies) sous la domination romaine. I. République et Haut-Empire. Paris 1896, pp. 529–542 (cf.
etiam additamenta, vol. II, Paris 1901). – B. E. THOMASSON, Die Statthalter der römischen Provinzen
172

Nordafrikas von Augustus bis Diocletianus. II. [Acta Instituti Romani Regni Sueciae, series in-8°, IX:
2.] Lund 1960, pp. 289–312 (infra: THOMASSON 1 ). – H.-G. PFLAUM, Carrières III 1098 sq. (infra
autem ad singulorum curricula refertur). – B. E. THOMASSON, Fasti Africani. Senatorische und
ritterliche Amtsträger in den röm. Provinzen Nordafrikas von Augustus bis Diokletian. [Acta Instituti
Romani Regni Sueciae, ser. in-4°, LIII.] Stockholm 1996, pp. 225–241 (= THOMASSON 2 ). – Cf. etiam
hos laterculos: B. E. Thomasson, ’Praesides provinciarum Africae …’, OpRom 7 (1969) 163–211
(spec. 199–202); Id., RE Suppl. XIII 313–316; Andreina Magioncalda – M. Christol, Studi sui
procuratori delle due Mauretaniae. [Pubbl. del Dip. di Storia dell’Univ. di Studi di Sassari. 13.] 1989,
pp. 28–32; Andreina Magioncalda, ’I procuratori-governatori delle due Mauretaniae: aggiornamenti
(1989-2004) e nuove ipotesi’, L’Africa romana 16 (2004, impr. 2006) 1737–58 (1737–44).
42:002 a Fieri posse ut C. Rutilius Secundus fragmenti IAM II 3, Tingi, (m. Ian. a. 51), procurator
Mauretaniae Tingitanae fuerit, monent M. Christol – Ségolène Demougin, ZPE 59 (1985) 283–290.
42:004 a L. [---]. – 103–104. – et [sunt in Mauretania Ting.] sub L. [- - -] ZPE 146 (2004) 255–258 =
AE 2004: 1891 (fragm. dipl. mil.).
Nomen provinciae e fragmentis nominum alarum et cohortium concluditur.
42:010 M. Gavius Maximus (PIR 2 G 104; cf. SPQR 99, inc. n. 11; RE VII 868 sq., n. 18; RE Suppl.
XV 109 sq., n. 18; DNP 4, 814 [II 6]). – 129–132. – (et sunt [in Mauret. Tingit. sub] Gavio Maximo)
CIL XVI 173 = IAM II 241, Banasa. – THOMASSON 1 II 296 sq.; PFLAUM I 247–251, n. 105 bis, cf.
Suppl. (1982), pp. 32 sq.; THOMASSON 2 227 sq., n. 8.
Si [Lon]ganius Maximus (n. 10 a, infra) provinciam a. 131 administravit, Gavius Maximus potius a.
129 in Mauretania Tingitana fuit, ut voluit PFLAUM; de a. c. 129–131 cogitat W. Eck, ZPE 143 (2003)
241, cf. 42:10 a (1), infra.
[42:010 a (1)] [Lon]ganius Maximus. – A. 131. – BAM 15 (1983–84) 213, n. 1 = AE 1985: 991 =
RMD III 157 (fragm. dipl. mil.)
M. Lenoir, ZPE 82 (1990) 155–160 (cf. AE 1990: 1042), opinionem refutavit Mauritii Euzennat, qui
de M. Gavio Maximo (n. 10, supra) cogitaverat; contra M. Lenoir (sc. pro M. Euzennat) agitans
Nadine Labory, AntAfr 32 (1996) 63–66, demonstravit vitia incisoris haud raro in diplomatibus
militaribus inveniri, ita ut fragm. AE 1985: 991 sine difficultate Gavio Maximo attribui posset.
Opinionem M. Euzennat defendit etiam W. Eck, ZPE 143 (2003) 240 sq., qui [- - -]ganium Maximum
e fastis Tingitanae tollens denuo fragm. Gavio Maximo tribuit, quem [- - -]umius Rutillianus (n. 10 a
[2], infra) c. a. 132 secutus sit. De ea re nuper disseruit etiam Andreina Magioncalda, L’Afr. rom. 16
(2004 [2006]) 1737–39.
42:010 a (2) [- - -]umius (vel [- - -]mmius) Rutillianus. – A. 132/133 vel 133/134. – (et sunt [in
Mauretania Ting. sub - - -]umio Rutilliano) ZPE 142 (2003) 257–265 = AE 2003: 2034 = RMD V
382, Thamusida (dipl. mil. 31.XII.133, ut demonstravit W. Eck, ZPE 143, 2003, 235).
42:012 Uttedius Honoratus (RE Suppl. XIV 973, n. 1). – A. 144. – … amplissumus praeses (v. 30)
BCTH 1930–31: 225–228 (necnon MEFR 48, 1931, 13–20) = AE 1931: 38 = IAM II 307 (3), Sala; (et
sunt in Maur. Ting. [sub U]ttedio Honorato quin. et …) ZPE 149 (2004) 275–281 = AE 2004: 1924 =
RMD V 398 (dipl. mil. 22.XII.144). – THOMASSON 1 II 297–299; 2 228 sq., n. 11.
42:012 a Flavius Fla[vianus]. – A. 153. – ([et sunt in Mauretan.] Tingitan. sub Flavio F[laviano)
proc.]) Archaeologica Bulgarica I. 3 (1997) 15–21 (non vidi) = RMD V 409 (dipl. mil. [26.X.]153);
([et sunt in Mauretan. Tingitan.] sub Flavio Fla[viano proc.]) ZPE 117 (1997) 254–256 (cf. ZPE 153,
2005, 200–204 = AE 2005: 1727) = RMD V 410 (dipl. mil. [26.X]153); cf. Pontos Euxeinos. 10.
Beiträge zur Archäologie und Geschichte des antiken Schwarzmeer- und Balkanraumes
[Langweissbach 2006], pp. 383–390 (non vidi) = AE 2006: 1213.
Nomina praesidis et datum per dipl. RGZM 34 integrata sunt (RMD).
42:014 AV[…] – 156–157. – ([et sunt in] Maur. Ting. sub Au[…] vel Av[…]) CIL XVI 182 = IAM II
809, Volubilis. – THOMASSON 1 II 299 sq.; 2 229 sq., n. 13.
Hoc diploma Aeronio Montano (n. 15, infra) tribuendum esse arbitratur J. H. Spaul, ZPE 96 (1993)
109 sq., cui assensa est Nadine Labory ad IAM II, Suppl. 809.
173

42:015 Q. Claudius Ferox Aeronius Montanus (PIR 2 A 974; RE Suppl. IX 3). – A. 158. –
pr(ocurator) CIL VIII 21825 = ILM 62 = IAM II 377, Volubilis. – PALLU I 534 sq., II 389;
THOMASSON 1 II 300; 2 230, n. 14.
Huic etiam diploma CIL XVI 182 = IAM II 809 (v. sub n. 14, supra) tribuendum esse arbitratrur J. H.
Spaul, ZPE 96 (1993) 109 sq.
42:026 C. Iulius Pacatianus (PIR 2 I 444; RE X 684 sq., n. 373; DNP 6, 38 [II 102]). – C. a. 200. –
procurator pro legato provinc. Mauretaniae Tingitanae CIL XII 1856 = D. 1353 = ILN V: 1, 65,
Vienna (et CIL VI 1642 [cf. pp. 3163. 3811] = 41287, si ad eum pertinet, cf. n. 43, infra; olim
dubitabam, sed cf. Andreina Magioncalda, ‘Testimonianze sui prefetti di Mesopotamia’, SDHI 48,
1982, 187, adn. 93, necnon G. Alföldy, ad 41287). – PALLU I 538–541; THOMASSON 1 II 305; PFLAUM
II 605–610; THOMASSON 2 234, n. 25.
42:026 a ? – A. 210 (11.IV). procur. eorum MEFR 102: 1 (1990) 247–270 (255–260) = AE 1991:
1743. Tamuda. – THOMASSON 2 235, n. 26.
42:028 Q. Herenni[us …] – Sub Severo Alexandro? – [v. e. proc. eius conlocutus cum] (ILM 143 +
fragmenta inedita =) BCTH 1963–64: 175–179 = IAM II 356 = ZPE 68 (1987) 203 sq. = AE 1987:
1092, Volubilis. – THOMASSON 2 226, n. 28.
De a. 226 vel 229 cogitavit M. Euzennat (BCTH).
42:029 L. Aurelius Nemesianus (PIR 2 A 1561; RE II 2512, n. 169). – Sub Severo Alexandro (vix post
a. 232). – v. e. proc. Aug. nostri BCTH 1963–64: 137–140 = AE 1966: 606 = IAM II 824, Aïn-Schkor.
– PFLAUM, Suppl. (1982), pp. 79 sq., n. 316 A; THOMASSON 2 236, n. 29.
42:032 ? – Sub Severo Alexandro. – [… p]rolegato BCTH 1943–45: 87–90 = AE 1942–43: 54 =
BCTH 1943–45: 408 = AE 1946: 52 = PSAM 7 (1945) 166 sq. = AE 1946: 274 = IAM II 402 = ZPE
68 (1987) 204 sq. = AE 1987: 1093, Volubilis. – THOMASSON 1 II 307; 2 237, n. 32.
42:033 M. Ulpius Victor (PIR V 579 [?]; RE Suppl. XI 1277 sq., n. 20). – Sub Gordiano III. – v. e.
proc. prolegato CRAI 1922: 29 = AE 1922: 57 = ILA 614 = ILM 74 = IAM II 404, Volubilis; v. p. (!)
proc. eiu[s pro leg.] (CRAI 1952: 395 sq. = AE 1953: 77 = MEFR 68 (1956) 107, n. 46 = AE 1957:
201) + (CRAI 1951: 352–355 = AE 1952:42 = MEFR 65 (1953) 156, n. 26) = IAM II 357, Volubilis. –
THOMASSON 1 II 308; PFLAUM II 842 sq., n. 326; THOMASSON 2 237 sq., n. 33.
In tit. IAM II 357 v. e. (pro v. p.) legendum esse arguit Ginette di Vita-Evrard, ZPE 68 (1987) 193–
195 (cf. AE 1987: 1090).
42:036 Clementius Valerius Marcellinus (PIR 2 C 1143; RE XIV 1441, n. 5). – 277/280. – v. p.
praeses p. M. T. CRAI 1919: 352–354 = AE 1920: 44 = ILA 609 = ILM 46 = IAM II 360, Volubilis
(24.X.277); v. p. p. p. M. T. BCTH 1920: CCVIII–CCX = AE 1921: 23 = ILA 610 = ILM 47 = IAM II
361, Volubilis (13.IV.280); v. p. p(raeses) BCTH 1916: 88 = ILA 621 = ILM 136 = IAM II 411,
Volubilis. – THOMASSON 1 II 310; 2 238 sq., n. 36.
INCERTI AEVI
42:037 L. Aelius Ianuarius (PIR 2 A 193; RE I 521, n. 71). – Post a. 205 (v. infra). – [praes]es prov.
Ting[it.] 127 (D. 1365), Tarraco. – PALLU II 353; THOMASSON 1 II 285 sq.; PFLAUM II 892–894, n.
342; THOMASSON 2 239, n. 37.
A. 205 procurator Osrhoenes fuit (AE 1984: 920); teste tit. Tarraconensi (127) duobus aliis officiis
functus est, antequam in Mauretaniam Tingitanam missus est; fortasse iam sub Septimio Severo hanc
provinciam adeptus est. – De nominibus v. AE 1984: 920.
42:039 Ingenia[nus] (PIR 2 I 22). – Saec. III. – [v.] e. proc. [Aug. n.] BCTH 1946–49: 438, n. 5 = AE
1949: 53 = IAM II 108 = Latomus 44 (1985) 148 sq., n. 2 = AE 1985: 989 b, Banasa. – THOMASSON 2
240, n. 39; cf. PFLAUM III 1099; E. Birley, JRS 52 (1962) 226.
42:039 a Iulius Agri{i}anus (litterae in rasura, omnes fere lectu difficillimae, cf. infra). – ? (aetate
Severorum?) – v. e. proc. Aug. n. prolegato (in rasura, cf. supra) BAM 16 (1985–86) 197, n. 3 = AE
1987: 1104, Volubilis. – THOMASSON 2 240, n. 40.
De C. Iulio Pacatiano (42:26) cogitavit M. Euzennat, Le limes de Tingitane (1989), pp. 194 sq. cum
174

adn. 76; cf. p. 271 cum adn. 293 (cf. AE 1989: 909). De hac re cf. etiam Andreina Magioncalda,
L’Afr. rom. 16 (2004 [2006]) 1741–44.
42:040 A. Scantius A. f. Ael. Larcianus (PIR 2 S 241; RE Suppl. XV 565 sq., n. 3). – Haud ante
Hadrianum (PFLAUM: saec. II?) – proc. prov. Maur. Ting. PP 15 (1960) 454–457 = AE 1962: 312,
Formiae. – PFLAUM, Suppl. (1982), pp. 54 sq., n. 204 A; THOMASSON 2 240, n. 41.
Ael(ianus)? ed. pr.; re vera de ’tribu ficticia’ vel ’pseudo tribu’ (PFLAUM) agitur, cf. AE 1982: 849 a.
42:040 a Fieri posse, ut in tit. Volubilitano IAM II 419 Val(erius) Marcellinus v. e. p(raeses)
nominetur, proposuit M. Christol, Latomus 44 (1985) 149–152 = AE 1985: 989 c. – Sed Ginette di
Vita-Evrard, ZPE 68 (1987) 196–199 (cf. AE 1987: 1091) etiam hunc tit. Clementio Valerio
Marcellino (n. 36, supra) tribuendum censuit.
42:041 a Volusius. – 157– c. 190. – ([et sunt in Mauret]ania Tingitana sub Volusio [- - -] BAM 15
(1983–84) 219–223 = AE 1985: 992 = RMD III 186. – THOMASSON 2 240, n. 42.
De L. Volusio Martiali cogitavit J. E. H. Spaul, ZPE 94 (1992) 279 sq., collatis titt. AE 1955: 179 et
IAM II 9. – De Volu[- - -] quodam, qui extremis Pii vel primis Marci et Veri annis procurator Daciae
Porolissensis fuit (21:30 a, supra), cogitaverunt W. Eck – I. Piso ad diploma a se editum, ZPE 100
(1994) 577–591.
42:042 […]sentinus. – Sub Marco vel Septimio Severo vel Antonino Caracalla. – proc. Augu[sti]
BSAF 1920: 249 = ILA 620 = ILM 66 = IAM II 382, Volubilis.
Fieri posse ut in fragmentis IAM II 382 a+c [do]mo (?) Sentino integrandum sit, item in IAM II 420 e,
ita ut illius tituli procurator idem esset atque huius tituli T. Coii[…] necnon idem ac Coiiedius
Maximus (n. 17, supra), mihi scripsit M. Euzennat. – An de ablativo originis agitur?
42:043 ? – Haud ante aetatem Severorum. – [… pro]vinciae Mauritaniae Tingitanae CIL VI 1642 [cf.
pp. 3163. 3811] = 41287. – Cf. PALLU I 538–541; THOMASSON 1 II 311 sq.; PFLAUM II 605–610;
THOMASSON 2 234 sq., n. 25.
Anonymum hunc eundem esse ac C. Iulium Pacatianum (n. 26, supra) cum plerisque ratus [procurator
pro legato pro]vinciae Mauritaniae Tingitanae integravit PFLAUM; cf. nunc Andreina Magioncalda,
‘Testimonianze sui prefetti di Mesopotamia’, SDHI 48, 1982, 187, adn. 93, necnon G. Alföldy, ad
41287.
42:044 Anonymum tituli CIL XI 5744, Sentinum, utrique Mauretaniae praefuisse post A. v.
Domaszewski, Rangordnung 251, censuit PFLAUM I 54–58, n. 23 (c. a. 80, cf. III 960), ita fere
integrans: [proc. pro leg.] provin[c. Mauret. Caesar.] item Maur[etan. Tingitan,]
42:044 a (1) ? – ? – ἐπίτροπος Μαυρεταν[ίας] AntAfr 24 (1988) 81–98.
Tit. SB 5731 = I. Portes 102, Coptus explicaverunt M. Christol – Andreina Magioncalda, AntAfr cit.
42:044 a (2) In tit. AE 1986 :127 (v. 41:61 a, supra) etiam de Mauretania Tingitana agi potest.
42:045 Cf. etiam fragmenta IAM II 423. 841. – ”Enfin, j’ajouterais moi-même volontiers I. A. M. 2,
422 et peut-être 127 à votre n° 45” mihi scripsit M. Euzennat, cuius commentarios grato animo me
accepisse testor.
175

176