id eft, Obferuationum3Eme - Les Bibliothèques Virtuelles Humanistes

Les Bibliothèques Virtuelles Humanistes 

Extrait de la convention établie avec les établissements partenaires : 

- ces établissements autorisent la numérisation des ouvrages dont ils sont dépositaires (fonds 

d’Etat ou autres) sous réserve du respect des conditions de conservation et de manipulation 

des documents anciens ou fragiles. Ils en conservent la propriété et le copyright, et les images 

résultant de la numérisation seront dûment référencées. 

- le travail effectué par les laboratoires étant considéré comme une « oeuvre » (numérisation, 

traitement des images, description des ouvrages, constitution de la base de données, gestion 

technique et administrative du serveur), il relève aussi du droit de la propriété intellectuelle et 

toute utilisation ou reproduction est soumise à autorisation. 

- toute utilisation commerciale restera soumise à autorisation particulière demandée par 

l’éditeur aux établissements détenteurs des droits (que ce soit pour un ouvrage édité sur papier 

ou une autre base de données). 

- les bases de données sont déposées auprès des services juridiques compétents. 

Copyright - © Bibliothèques Virtuelles Humanistes 

© Centre d'Études Supérieures de la Renaissance

HENR. STEPHAHI 

SCHEDIASMATVM 

V A R IO R V M, 

ideft, Obferuationum,Emédatiònu, 

Expofitionum, 

Difquifitionum, 

LIBRI TRÈS: 

qui funt 

Penfà fuccifiuarum horarum 

IAKVARIÌ, FEÌRVA&II, MARTI*. 

tibeir letfori. 

"Irei tantum mtws menjis nequeóne pldàre? 

knmm ubi Tkttm ero\ poffe piacere putò. 

Èxcudcb^TJ^nrfous Stcphanus, 

Anno M. D. L X X V 111. 

© Centre d'Études Supérieures de la Renaissance 

I


HEN RICV S STEPHANVS 

LECTORI S. D. 

SC H E D I A S M AT A kifcripfibos obfer-* 

Mtiomm,EmnddtionS,£xpofitionMn,Difquif:tiommlibros,nonfbtdio 

nouttatu,non,ut pUm loqtutur, 

•xgjjVOTtfAaLt ovojuut-mvi ( quit envm mirìw eft 

n&ivof ?)uerum ut basefcripta legem,fino expeéhttiont 

tu

âtttio fequentium.uelut anfano ab ilio mihi dam, fit. 

turaeffet.Neque tnvm dubitaba qumleciti tribus pri^ 

mis libris, fequentes effet defideraturus, etiam fi hi no 

fatti illim expeéhttioni fiaffent.quoniam quo quidam 

argumente fecundas nuphas defindebat, eodemego «temilluà 

fequentes legndi Uiéfès deftderiwn nubi potlicebar.Si 

atm prima uxore tmuSiptit fùauiffhit(inquie 

bat ille)quidni a\fecundafuauitas eadem ffereturt 

fm kìiucunda,periatlium terrien fècundi œniugijfiàendwm 

eflr,Jferàndumquefire ut buiitsfitatutate mfmuitas 

iliiw compenfètur. wdem certe& ipfemodo 

mhi pollicebar fire ut fi ille nec uoluptatc tue uhlttati 

ex primormn Menfiwm lefHone cepiffet, qua illtm ai 

legendós fequentes alti «r et atque vnuitaret, at quòd 

me fequentiutn diligvntìa, primoru quidem byemliwm 

negligentiam ( quam etiam ea qua frtgorts cames 

efhktertid excufare aliqtta ex parte potè fi) compenfaturwm 

(peraret, idueròipfi maximû ad illormn leétìonem 

muitamentum effet. Sicutautem mne quoque non 

dubito qum ER tu illuâipfûm fis fteraturut, itamewm 

effe fào, dare operato ne te fpes hacfitUat. Me igttur 

datwrwm banc jfondeo : neque tantum alia, iisfimilia 

qua libi byemales méfesiquodpace Martij diStum fit) 

dederint,fèd aliqua pirater ea ex hbrìi nondwri editti 

excerpta tibiexbibitunwt. 

Sed uiàffim uidendS libi efine the ftllat ftes qkam 

de tua aquitate concept. fiUetet mté,fiex hyenulibut 

menfibm, & de uerms CR de afhuis de autunnali* 

bus iudïàû fiteere uelles. Qjtòd fitamen ne hi quidè" tìli 

aliqttÀndofattifi-cerlnt; atfùa mfcriptioni fatisfiàffe 

dici poterunt. ideóque te etiam atque etiam rogalo 

ut non minus dtm bas quàm dum illos legs,, fprtm 

quos millam mfcripitonemlufiuerfuwm recar der'tt, 

Ktc fi fitte tua, rudius quìcquam acrìdet turi, 

je mèmimffemlm qtùischciufnupinet: 


HENR. STEPH ANI 

SCHEDIASMATVM 

VA RIO R VM, 

id eft, Obferuationum,Emédationù,ExpofitÌQnum, 

Difquiflrionum, 

LIBER PRIMVS: 

quieft 

Succifiuarù 1 A N v A R 11 liorarupéium. 

S C HE D ÌA S M A L 

KÂnìmaa Platone dici efurìre &fìtìre-, na 

corpus: ejuinetiam quoti animam quid A 

apud Lucam euangeliflam hortatur ft 

edatér bibat, idcum fermone eiufdem 

Piatenti necnon Xenophontis comtenire. 

A QV 

O D A M Teftaméti noui loco, 

non dicami tanquamà Verta, vt 

cft in prouerbio, fed taquam à boni orni-» 

nis principio, & quod non finebonis cfle 

aufpiciispoflicmeù Ianuariipéfù ordiar. 

Ante menfes plus minus o&odecim 

a.i. 


% HE NR. STEPHANI 

prodiit cxmca officina Tefia*mentinoui 

Greci cdirio, parua forma, vt vulgo loquirnur. 

Eius margini, obfcuriorum vocum 

5 alicubi &: loquendi gencrum interpretationcs 

quam potui

§ C H E D I A S M. - V A R. 5 

eiufmodi tamcn effe qux non exemplis 

TANTUM fed ration c ctiam nitatur, oftendam. 

Vndc auté petitis exemplise cx duobus 

qui & inter fcriptores Grxcos & inter 

Socratis difcipulos furit prarftantiflimi : 

Platone nimirum & Xenopihonte. Vnde 

petita ratione? exipfaphilofopnia. Hx*c 

enim apud Pia ton em extant, Tomifecundi 

MEX editionis, pag. 439: ALD'MX 

aure, tomi pofterioris pag. F IFYVYRÌ, NGFYOW Ji-^n, DM, A^ÓT/t 

%VIQ TYFIS.. Apud Xcnophontem vero ieguntur 

HXC, pag. i;8, (cxemplarium qua: 

kidem à me firnt. edita ) 0/ cf^ cf£ è 0Q3 - 

nei, ^}t7Pvtv yJiag. Quibus exéplis quanuis 

lector contétus effe poflìt, atqueadeo 

contentus, vt opinor, futurus fit, tertium 

tamenadiungam, exeodem Xenophqte 

fuptu,in extrema pag.41 4,70/^ oou-uê 

té de Socrate)TD Q oazt YJIOI$ s; 

autemnon folum exemplis fed etiam ratione 

illud genus loquendi niti dixerim, 

illisallatis HXC profcrenda eft. Earn igi~ 

A.II. 


4 HENR. STEPHAN I 

tur ex Socratica apud Platonem philofopliiadcpromamjpag.34S:^, 

Tomi fe 

cund] me£ editionis. Primùm W Jtûv 

(qua: auté v&ì SS h-^w dicútur, ca funt &c 

•sfèì'&uirmwintclligéda, mutata tantum 

•avjuynvg appellatone in ß^/^ng appellationem)ftatuitur 

effe 73 x¿vQu &quidemnon 

alius rei quàm. txh^cùszag mfwng. Vnde 

vero hxc Tfhfyjuia, proficifeitur ? ¿x wg 

4 Ü 

^?> H ux 

ibi dickur 'ñ¡g z¡Af¡^cóasag i¡p¿- 

•fàihzq TÍÍ (MVW' Summa cnim diípu.tationis 

ha?c clt ? Sitire non aliud eft quàm 

vacuari ( vel potius, vacuatum effe) ex 

vacuatione nafeitur cupiditas eius qUod 

vacuationi contrarium eft : repletionis 

videlicet, fed quum corpus repletion enì 

apprelaendere non poffit, quia non id ipfum 

quod patitur > fed quod ei contrarium 

eft concupifeit : fupereft vt illam 

ab anima dicamus apprehendij memoria 

adminiculo. Ex ea certe diiputationc 

cuius fumma hxc eftjtandern ha;c colligit 

Socrates, Corpus igitur noftrum 

nequáquam litirc > aut efurire,aut aliquid 

tale pati,-ratiocinatio ha;c euincit. 

Differam autem de hoc Platonisloco a- 


SGHEDIASM. V A R. 5 

libi copiofìus : interim ex eo paritei: 8c 

Xcnophontehabebitleéìor qux cum ilio 

conferens Lucs loco, eam fermonis formam 

mirari aut edam afpemari definat. 

Quanuis enim is non firn qui Tettameliti 

noui fermonem, quod ad genera lo - 

quendi attinet, exigere velim ad nor 

mam eius quo vfus fit vllus ex fcriptoribus 

profanis, lubenter tarnen partim antea 

oftédijpartim noe oftédo,nónulla ! 

'etia 

effe qua? ab horü cófuetudine loquédi abhorrcre 

ralfò exiftimentur : quü,fi non apudomnes, 

apud quofdam feltem, cófque 

primarìosj illorum exempla inueniantu'n 

Quod autem à me & oftenfum 

antea fuit, & nunc oftenditur, idem alio 

etiam tempore, aliis exemplis, Deo 

fauente, oftendetur. * 

S CHED I A S M A Ih 

De quodam Platonù loco vbi mentio fit interiori*fitte 

interni hominis, ficutk Patio 

apofiolo. 

D 

O C T R I N A M philofophicä de mo 

ribus (qua vocant ethice ) cum Chri- 

ftiana velie comparare, nihil aliud effet 

a.iii. 

\ 


6 HENR. STEPHAN! 

quam turbidàm lacùnarum aquam aut 

etiam fcetidä cum manate ex limpidiflimis 

fontibus aqua conferre. Pleraque tarnen 

difTerentes demoribusphilofophos 

audimus, quje,fi modo fcopum do Q ittajv v'cfASV hi Qig juéAztn/uyv txXTi^ 

SCHEDI ASM, VAR. 7 

s&iig. Eft autem hxc Platonis 'Su curvg 

«J/'fl^sOTw appellano consentanea fimilitudini 

cuidà qua vfus erat in iis qua: proximè 

prarcedunt,atq; ad earn refcrtunficut 

& ilia qua: his fubiungit eodem fpe&at. 

Quum autem duos proponat, quorum 

vnus vtile effe dicat iniuftè agere , alter 

contrà vtile effe contendat iuftè agere, 

interioris hominis dominatum ex iuftis 

a&ionibus pendere ait. Carterùm qoum 

diuum Paulum, ficutpoctarum Grxcorumita 

etiam pbilofòphoru libros euoluifTe 

cóftet, ( quod cùm propter alia miru 

viderinò debet, tù VERO propter id quod 

Strabo deTarfenfibusteftatur,eos philo 

fophia: aliarumq; difciplinarum qua? encyclia: 

vocanturftudio Alexandream atque 

ipfasadeo Athenasfuperaffe) non incredibile 

fucrit fortaffis eum in hunc etia 

locum aliquando incidiffe : longo autem 

pòft tempore hanc epiftolam fcribétem 

genus hoc loquendi è tenebris in lucem, 

produxiffe : id eft, è tenebricofa do&rina, 

aut faltem fubluftri tantùmodcac, folùm 

malignam tf 

quadam lucem habente ( vt 

malignam luna: vocat lucem Mar/) )ad 

a.iiii. 


8 H E N R. STEPHANI 

earn traduxifie do&rinam, quae autorem 

( habet cum cuius luce animi noftri magis 

QUAM folari corporailluminantur. Apostolus 

igitur per interiorem hominem 

earn hominis partem intelligit qua renouatuseilpcr 

Spiritum fanótum > ficuc per 

cxterioicXqua fubiicitlegi mcbroru) hominem 

non regeneratufn : quem etiam 

*^y$asvalibi appellati 5C opponit TOP7rv hominem quatenus ratione vtitur:exterioris 

verò,eundé, quatenus affe- 

&ibus non ratione regitur,fignificat:quéadmodum 

& Ariftoteles duas animi partes, 

vn aliti j TÙytvsyovcw, alteram, a?^ytv 

conftituit. neque, enim philofophorum 

.mentis acies tam acuta efle potuit vt prxcipiram 

hominis yitiofitatem in ipfb AgyiKco 

inefìe perfpiceret; Plato autem 

tou & d^syi^v appellationibuslubenter 

vtitur ( ficut rationem non minus %$yt- 

v vocat ) & ali cubi n '£h~ 

9fftJj7j^Vadiungit raf d^gâ. vtDcre- 

PUBL.4,(pag.439, mca,'editionis) 

(inquit) w.Pwytfyixi, àg'yt&xsu

SCHEDIASM. VAR. 9 

Hgj jJbvcfv t7uJQpv. quo quidem loco non 

éNojuÀpri -TYJS 4 Y 

^??5 effe DICITJVT Ariftotelcs, 

fed efiio éiS'n c* 4 U 

%V ^*° v 

' m 

' 

lam vero & quod adpraclaramillam 

Pauli apoftoli aJiUvbi di- 

CIF, Q>7\i7m q i'ltgyv vojupv cv S/£ fAÀteoifjyv 

cùliergc/.'nvófjfyov jsJ*vófia %Z vo'ogfjyv » talis 

etiamapud Platfénem eft eodem in loco 

illoru duoru quae DIXI App^XGV & dzgyl- 

?SY defer iptio, vt avTJ^^tTiviSztf dici poffìnt: 

quumaitvnum vt hocvel 

illud faciamus, alterum autem xa>Xvetv> 

atque adco «*9SA;c«I/:fed ita vt totam culpam 

conferat in illud à^yupv : quum ad 

illud arcanum cuius paulo antèmentionerh 

feci penetrare non pofl'et 5 EX quo ipfum 

etia teytsixsv, in fua natura manens 

( id eft, antequam Dei fauor illud inftau- 

RCT) ad vitia nos impellere cognouiffet. 

SCHED1ASMA III, 

De quadam comfautione,fiue quodam exemflo 

quod a, Platone & Paulo apoflolo 

affertxr* vtroque àdftudium eius de qua 

loquitur vìfforìèexhortZte, 

LE C T ' O R I cogitandum relinquam 

an quod de precedente Platonis loco 

dixi, magis credibile de ilio qucmnunc 


io HENR. STEPHANI 

proferarmefic pcflìt : diuum Pauluin eiu$ 

recordatum ruifle quum exhortatione 

qua dam. vterccur r. ad Corinth, capite 9, 

in fine.ibi enimpoftquam dixit de iis qui 

in fladio currant, omnes quidem currere> 

fed vnicum ciTe qui brauium confequatur 

: Corinthiis VERO ita efie currendii 

VT id adipifeantur : addit, VRAG Q 0 « j»f ( pag. 

840, mea: editionis) poftquam mentionem 

fecit quatuor athletarum qui cele 

berrimi fueruntj ii oiwi OL/iSlf) VIMI 

fiâm am^SSY teyojufyov tar^yf^Tog VARC? 

dJbvaiTiasvot i&^FÙH sroÀt) NGIXTJOVOG Ìnì&. 

«"WjVbiquod Plato wWi id eftvi&oriam, 

appellatjdiuus Paulus SITYAWJA eft 


SC HE DI A SM. V A L n, ' 

coronam, vocat, id quodprscedit, intel- 

Iigens ex eo quod fèquitur : ( quod hac de 

re loquentibus vfitatiftimü eft ) atque vt 

Plato > athletarum cótinentiam fiue abftinentiam 

commendans ( qui, in iis qux 

proximepra?cedunt,rem earn nominaueratex 

cuius prxcipuè abftincntia lau-, 

dem quatuor eorum celeberrimi merebantur 

) verbo dm^âtj, adie&o illi Tuo 

genitiuomecnó verbo ^npéiv vtitur, ita 

diuum Paulum verbo iyK^nutc^,(.]uod 

il-la duo comprchcndit>vti videmus. Nihilo 

tarnen magis hìc quàm in iis qua; 

antea protulUàcra cum profanis aut profana 

cum facris conferre volo ( abfit vt 

committam quod in alio abominarer) 

fed leétorem hoc faltem confiderare cupio,quomodo 

ab eo rundem exemplo argumétum 

exhortationis ad defiderium 

ac ftudium vigoria; fumpferint, &quidem. 

quam vterquemulto athletica pra;ftantiorem 

effe ait : quanuis ille de adipifcenda 

beatitudine philoiòphica ( id eft, 

philofbphica: dottrina? fèu philofophicis 

regulis confèntanea ) bic de cònfequenda 

beatitate Chriftiana loquatur, 


к HENR. STЕРHANI 

SCHEDI ASMA 1111, 

jpe pulcherrimo quodam Horatijditto-quod 

exqnodam Platonis loco fampjit: jimul 

autem de genuina loci illius Platonici in* 

terpretatione, & de quorundam in tjs 

qua iliumproxirneféquuturemedatione. 

EX GRAECORVM fcriptorù, CÙM 

aliorum, turn vero philofbphòrum 

libris prsclaras fententias quidam è Latinis 

poctis haufcrunt > potiifimum vero 

Horatius. Praeter illos autem locos in quibus 

id fàétumab eo effe alii obièruarunt, 

quidam àmeobferuati fueruntrfed ego 

nunciis contcntus effe cogorquosmihi 

fuggerit memoria, ас lecìorem mecum 

iis effe contentum par eft.Incipiam igitur 

à pulcherrimis illis & vere aureis poetxillius 

verbis, humanam mentem, diuinsc 

aurae particulam appellantis. Locus is extat 

Satyra fecunda libri pofterioris, vbi 

fcribit, 

-qui» corpus onujium 

Hefiernis vitiùanimum quoquepugumtvna, 

Atfe affgitbumo diuinx particula auu. 

Nihil enim aliud hie ( vbi legitur etiam 



Affligithump) PUM intellexiffe puto diui- 

X\x aura: appeìlatione quàm quod Plato 

vocat TV FÓOV in aniino,circa fine libri De 

republicaQ. Hate enim ibi legutur Ovxswu 

"IVA yjtf È %iiiiq vm Ò/npicu OLF^TUF C'iovm» 

IV OKU 

VSV TQ @>T\TIQW ÌÔVTZ>( CU UÓTZ/TÌ JT?OI/ 

%>V, vbi (COVINE CV CUÙTTÌ? IÌ STIA» APYO» lignificare 

dico, Habentis in feipfo dominato 

eius quod diuinum eft, fiue Subiacentis 

imperio & dominami eius quod diuinum 

efbatque id intra fe liabentis. Ncque vero 

dubium mihi eft quin ifta adcohonorifica 

appellatio TCS 7^YI^V.U tribuatur, & 

quin cum eo quod À^YI^T dicituncomparàtùm, 

DTTOII meritò vocctur. Ideóque 

probare non poffum cas interprctationes 

qua; RÒDUOV AÔV diuinum impcratorem 

effe volunt:quumnec Tvdvoytypgv idem 

Significare quod TÈV FÉOV a^rw poilìt, &r> 

fi poflet> minus aptum huic loco futurum 

fit. Sed&iniis quxproximèfcquuntur, 

non video cur non^y fy'W FYORIFJYU in 

genere neutro itidemaccipiamusj vbi^dicit 

CTXTC CÒG CLFMIW TV IRNVIÌ «CSTO JÌW ^ • 

wûàô^.VeràmquaJproximè lequùturjmédo,vel 

potitrs médis calere 116 vide 

tur.hsec enim fubiugit }/%&IGZT/$FJ>CW7OV 


i 4 HE NR. STEPHAN I 

l^GVTSi Ol DUMT, « Q (Ari , 'I^ùùdtV ivn & E- 

(QI&OS ; vt refcratur TP$vii ad SROY-nât cum 

ITPTGTÌÌS, ficut & cum OÌK«EV >intelligatur 

lam vero quod ad hax eiufdem poeta; 

& eiufdem vcrfus attiner verba? Affi git ha 

mo, fiue Affligtt humo ( VT alios legere dixi)conueniunt 

cum iis qua; non multo 

ANTE à Platone dicuntur snimirum initio 

pag. $6, mex editionis. 

SCHEDI ASMA R, 

JJoratiam, vbi quanta,fit irne vis defcribit, 

fenfikm verborum Platonis pulcherrime 

exprimere. Eundem poetam quodam 

ibi verbo vti quod ali teretiam pojjè expom 

videtur quam vulgo exponatur. 

-T I O R A T i v s ODEI6,libriprimi,ven 

niam àpuclla pctés>cuius fama vcrfib 

us fu is latferat, & culpam iniram TRAILIrens,poftquam 

dixit, 

Non Dindymene, nonadytis quatit 

M enternfacer"doturnincoia Pyth'w, 

Non Liber ^qué: non acuta 

Sicgeminant Corybantes xra t 

Trifles vt ira : 


SCHEDIASM. VAL 15 

harcadiicit, 

- qua* neque Noricus 

Beterret enjìs,necmare naufragum, 

Necfauutignts, nec tremendo 

Ittpiteripfi mens tumulto. 

Quibus verbis pofterioribus Horatium 

defcribentem vim irx, fimul vim verborum 

PJatonis de ilia > paucorum quiderri 

fed valde fìgnificantium>exprelfine dico: 

nec tàtùm expremffe fed etiam opinob futura. Dico ftnim 

parumihi piacere vt incela Pythius fon et 

Qui Pythona incolit:faciliufque poflfe adduci 

vtcredam,TYVTYP&M&C. (id.eft, dithyrambica 

quadam audacia) effe di&u 

incola, quòd eorum mententi incolere videatur 

dum eos ninnine fuo afflai : per- 


HENR. STEPHANI 

inde acfi diceretur ilio rum mentem, tanquamdomicilium 

fuum, aut fedem fuá, 

Hgssí'fy : eo modo quo ^C/LTIÔÔI vani 

FAV, vcl WTOYCI CM fau dicuntur qui vnica 

etiá voceAFCOTPOFYVJUFLPOI. Arqueadeo, fi 

íacrorum vti verborum exemplo liccret, 

ac non vererer ne illa profanare dici poffcm,addefem 

ita ditìum crTeillud incolx 

vt 3. Paulo apollólo, 2Í¡¿Í 7NÁJFWNIQ ÁYÍOV 

%V A/OITTOUMTOS CV i/UUY. HXC illa eft expor 

fitio quam nouam fore puto, quoniam à 

nemine adhuc eft aliata, quod fciá. Quid 

fi vero earn antea quiípiam attuliflc com-, 

periatur ehoc certe animum mihi ad earn 

ample&endam addet. 

SCHEDIASMA VI, 

Vìtgìlium & Horatium attatem puerile ptitit'u 

ajjùefaciendam cenfuijfe ; & Hora,tìum 

in dundo ea de re confilio ad Platonis 

locum pojje videri rejpextjjè. Decatulorum 

exemplo quo ibi Plato vtitur. 

A S 

S V E T V D I N E nihil effe maius 

cecinit Naib : & quoniam 

-nihilafjlèetudine maius, 

ideo alibi dixit idem, 

£>updmalefers¡ajfuefce,feresbene. 


QUÀM

SCHEDI ASM. VAR. IJ 

QUAM verum autem hoc fit, nihil maius 

cfle affuetudincficut quotidiana expcriétia 

ita & quotidiano prouerbio docemur, 

quo dicimus confuetudinem cfì'e alteram 

naturarci. Tranfìt enim in consuetudine 

id dcmum cuiaflucuimus.Sed multa flint 

quibus à teneris aflucfccreoportet: ficut 

loquutus eft Maro, Georg, I, 

- adeo a TENERA ajju e/cere malt um eß. 

vel(vt in aliis exempl. fcriptum eft )-adeo 

IN tenerü confuefcere multumeß. Itaque 

quum dixit, jßuetümque malo Ligurem, 

credibile eft intellexifle Aftüetumatcnerismalo. 

id eft ei-SIA-JITYJOV TTÌ !(G>TOMT$2ICC,, 

flue H\ho-Fß{jov Ì(STZC7IK%V, aut NGLX37M$WS 

%%Y-. Acmemor idem poeta,adeo multü 

cfleà teneris affuefeere, & in brutis ctiam 

animantibus locum habere, cecinit eodem 

libro, 

Ttt quos adftudium atque vfumformabtsagreßem, 

Jam vitulos hortare, viamqw inßße. 

domandi, 

Dum faciles animi huenum tdummofolüietas. 

Quis autem dubitet quin militia ex iis 

fit quse.häca teneris afiuetudinem poftu- 

Iati In ea certe fententia fèfuiflcoftcndit 

b.i. 


x8 HENR. STEPHANI 

idem poeta, his verfibus, 

-fub te tolerare magißro 

Militiam é" graue Martùoptts, tua cernere 

facia 

Inei fiat,prim is & te mir e tur ab aninìs. 

Sed exprcilius (vt ita dicam ) fuam hac de 

re fententiam declarat Horatius, quum 

ctiam det de ea confìlium : in principio 

odesfecundx libri tertii, 

Angußam, AMA-, pauperiem pati 

Robufius acri militiapuer 

Condifcat : ejr Parthos feroces 

Vexetecjues metuendm hafia: 

Vitamque fub dio & trepidìs agai 

In rebus. 

Atque hoc confìlium quum daret,videri 

potei! ad ea refpcxifie qua: Plato libro 

D e republica quinto (pag. 467, nìex editionis 

) fcribit, SRLÌ SîVflDl? OWU&T&CTFIOV 

DOG VÌUTHT014 ', IFE) fo

SCHEDIASM. V A R. I 9 

annis pueri,& quii hoc didicerint,inequis 

ad {peäaculum belli ducantunfed vt primafint 

eorum equitationisrudimentaCfi 

italoqui licet ) quum ad illud belli fpectaculum 

duccntur in cquis. Nam JWkâyufy/o£$dicit> 

non JIJKFAIL&FJOTT. Iamjindc 

( inquit) à primapueritiatollepdi funt in 

equos [ vel, imponendi cquis ] ducendiq; 

ad belli rpe&aculum, vt cos equitarc doceamus. 

Ad verbum , Ducendique nobis 

ad belli fpcdaculum, eos equità re dofluris. 

Facit autem huius rei métionem Plato 

& alio in loco j quernhabemus.libro 

eiufdem operis feptimo, pag. f $7, OONOTUJ 

JUIIRIMGVDO'&S OLI }(ßJJ EIE TÒVI

20 HE NR. STEP HA NI 

quos Lycurgusin concioncmdimifit, 8c 

qui,quum Lycurgus lcporcm 8c patinarti 

in medio poiuiHct, ftatim ad leporem cótendit 

j quum alter ad patinam profiliret. 

Quorum exemplo, prxfertim quum 

iifdem nati effent parentibus, oftendere 

voluit quantum poflet affucfa&io, quantum 

educano & inftkutio. Dixi autem, 

Iifdem parcntibus>quòd Plutarcbus,hanc 

nan às hiftoriam in libro

SCHEDIASM. V A R. ix. 

ci j hemiftichio, Ajfuetttmque malo Ligurem. 

SC HE DI A S M A VII, 

Admonitio de deprauata Fìcinì interpreta,tiene 

cum alibi tum } in eo loco qui citatus 

ßtit precedente Schediafmate : & de ijs 

qujt ibidemßcutille ita & alt/maleßtnt 

interpretati. 

S 

C H E D I A S M A proximcprxcedens 

•occafionem mihi prxbetadmonendi 

le&oré de quibufHä locis inFiciniinterpretatione 

dcprauatis.Religio enim mihi 

fueritle&orem celare quod & cautiorem 

reddcre,& Ficinum apud-euminfcitix fufpicioneliberareCquodad 

quofdam locos 

attiri et ) poteft. Sic igitur habeto.quicuaque 

hafce mcas commentation.es le&urus 

es. Quü.ego in eo quod proximc pra:ceditfchediafmate 

dicercm Platone velie 

pueritiam militia: afluefieri, & initio 

eius fpe&atricem falté effe > & ipfius ea de 

re verba retuliffem, placuit, qua: genuina 

effet eorum interpretatio> & quid in iis 

vertendis Ficinuspeccaflet, oftedere:quü 

qusedam ibi non {àtis fideliter eum verti£ 

fe recordarer.Quum autem non aliam iw 

mea bibliotheca inuenirefubitò poiTem ' 

b.iji. 


ZZ HENR. STEPHANI 

edition c interprctationis illius quam Lugdunéícm 

j anni M . D. t v 11. qua;in titulo 

vocatur Noua editio, adhibita QRZD 

codicis collationcà duobus dodimmis vi 

ris caitigata : earn in man us fumpfi, & ad : 

locum quo mihi opus erat veniens, eum 

ibitalcm inucni,Quomodo iftud ais? Impon 

en di flint equis, vtílatim à pucrisequitare 

DIFEMT, & ducendi adípedaculum 

equorum , non fcrocium, quidem 

aut nimium bcllicofomm , fed quamvclociífimorum 

& habeiiis facile obfequentium. 

% 

Platonis autem verba hazcíunt» Ilde 

Áíylíi 6

SCHEDI A SM. VAR. 23 

fenfum verborum Platonis exprefferat 

Ficinus, quum pucros adipeótaculu belli 

ducendos effe diceret, &: quidemin equis 

nonferocibus autnimium bellicofis:cötra 

vero caftigatores illi àfenfu vcrboru 

huius pbilofophi procul aberrarunt, quü 

dixerunt ducendos effe ad fpeftaculum 

equorum } non fcrocium aut nimium 

bellicofòrum. Nam praterquam quod 

exprecedentibus manifeftiflimü eft Platonem 

non Ioqui de ducendispuerisad 

fpedandos equos>fed ad ipe&andum bellum 

( quippe qui dixerit FYAGPTG MXI^ 

FP^ ?MJJKG -MTÉIV ) non Scriptum eft hoc in 

locojcucrow effn •DUJ'I'SR7RA>V ÎTTM fAyJvjupet- 

DAV j fed I

34 HENR. STEP HA NI 

quidem certe loci huius partem quod attinetj 

in ea caftigationem rnerebatuf interpretatio 

Ficinij vt ex iis etiamapparet 

qua? dixi in proximo precedente Schediafmate 

: fèd prioris partis caftigatioiii 

< &r quidem non fatis exaóta; ) pofterioris 

deprauatio fubiungenda nonfuit. 

Reddat igitur te cautii, le&or , haecadmonitio, 

quum illarn editioné, aut aliarti 

(fiquaeft) ad illius exemplar excufam in 

manusfumes. Sunt enim &ralii plerique 

loci in quibustalisiniuria interpretationi 

Ficini Elda fuit. Quorum vnus eft qui vt 

in memoriam primus nunc venit>ita fortaflTe 

commemoratiohe pra: multis aliis 

cft dign°,in epiftola feptirna. vbi primùm 

quidem quum Ficinus hxc de Dionyfìo 

verba à'-rj d

SCHEDIASM. V A L Ц 

&A(>ELOV Q Ъ^СШК&СПЫДФОШ'КО'П^Д ÌYLVVML 

ОД CHE DCF)È\(PO7S'7n&V0UGСТГ ЕИГТУЦАИ* 

(ÎTATYÌÎVCÀVÓIG Q/UYVCV £y МИ'ЛУ те 

DJVOVYOV ^ÂASUG, ÌIIVEI/TM ТЕ /TU^ (UI^TT 

ГУСТЕРЕ "LITT&XICCG ТГАТД I^D, ЦС^-MQUÌG Ì%JRN- 

ЕЮТО R 

&ÌG KSIVUVOLG, &c.ita vertiflet Ficinus, 

Scpties deterior Dario > qui neq; fratribus 

cònfidés>neque bis qui fyb eo educati fuerantj 

fcd fociis duntaxat Midaz eunuchiq; 

captiuitatis, partcs diuifit feptem> fingulas 

maiorestota Sicilia} aflìgnauitquefmgulis, 

atque eos naftus eft fidos regni fbcios, 

neque vel fibi vel inuicé infidiates-. Quum 

ihquamlócumhuncita Fic. vertiflet, cafligatores 

illi fublato genitiuo ilio Captiuitatisjfcripferunt 

> Sed fociis dutaxat Mida:eunuchique. 

Atquifalfumhoc CU,illos 

fui fle focios Mida: }vel potius Medicina 

lè enim Midajjquafì M$EV, nó MQ$CV, fcriptu 

cflet)verum contrà quodinterpresille 

fcripferab fuiffe focios captiuitatis illius: 

fed ita vt fatear captiuitatis appellatione' 

abutédum effcitaloquendo : alioqui bàrbara 

voce captiuationis vtendum: quum 

Plato dicat^jsîwosu)?. Interim hoc manifeftum 

eft> eos locum deprauafTe quem 

illefinon Latine> fìdeliter fàltem inter-' 

pretatus erat : quum ii de quibus loquitur 


гб HENR. STEP HANI 

non {òdi Medi fuifTedicantur,fediocii 

Dani in Medo capiendo atqj opprimendo, 

hxc enim vis eftillius vocabuli ^ Q ^ - 

OIUÌ. Contrà vero errorem grauiffimù 

qui huic loco fùbeft non deprehenderut, 

iftis videlicet verbis, Qui neque fratribus v 

confidens neque his qui fub eo educati 

foerant, Sic. Haec enim fènfum verboru 

Platonis omnino peruertunt : quippe qui 

quiduis potius quàm hocdicat, Darium 

fratribus non confidile, neque iis qui fub 

co educati fucrant : fed fcribés, che à


hxc quoque de fratribus dicuntur,& male 

aliò quàm ad eos refcruntur ) atque adeo 

ex inopibus longè ditiffimosreddidif- 

{ct : Darius contra ita ratiönibus fuis prouiderit 

vt imperii fbcios habuerit,Sc quidc 

tales vtiis rìdere potuerit, quanuis neque 

fratrcs eius effent, neque eos educauifTet, 

fed tantum operam illi fuam in opprimcdo 

Medo Sc eunucho prxbuiflet.Hic ferifus 

plane eft aliorum interpretation! contrarius, 

fed tarnen verus. Carterùm huius 

loci cum iis quxab Herodoto & Iuftino 

narrantur collationem habent mea: in 

Platonem annotationes. 

Quidam vero funt loci in quorum interpretatione 

quum Ficinus peccauerit, 

ita tra&antur ab illis duobus caftigatoribus, 

viris fcilicet doäiffimis, vt error non 

tollatur, fed alio ( & quidé interdum paruus 

magno) commutetur. Nónulli etiam 

funt in quibus Ficini interpretatio vna ex 

parte emendatur, ex altera deprauatur. 

Exemplum eft in eodem epiftolarum o- 

|>ere (ne ab ilio nunc difcedam)6cquidem 

in quodam loco qui in epiftola ad Jecìiorem 

editioni prarfixa commemo ratur> 

& vclut in triumpho ducitur. Ea igitur 

qux ibi funt verba apponam. In epiftolis 


a8 HE NR. STEE.HANI 

(inquiunt) hunc infignem locum offendimus. 

Nemo, mediocriter faltem eruditus,ignorat 

Latomias carcerem fuiffe Syracufis,fic 

di&u alapidibuscxcifis. Plato 

igkur, in epiftola fecunda ad Diony, 

fium Sicilian tyrannum fie fcribit, VMYI - 

TO J&FJ&t (c BTHUDUV « CRU D

SC H ED I ASM. V A R. 29 

cuius fit métio in lis quae proximè 

prxcedunt, intelligenda effent : quu 

idealiodicantur> vtinmeisannptationibusoftédo: 

inquibusaliaetiâdehoc loco 

à mefcribûtur.Nunc ifta de deprauatricibus 

caftigationibusihterpretationis Ficihi 

dixiffe fitfatis, ad ea ab iniuria, quâtum 

in me eft> vin dicâda:quâ alio qui multis in 

locis caftigatione indigere,re ipfà ofteridi 

in mea Platonis editione quarante paucos 

dies inlucem prodiit. nam 8c in iis quae 

margini funt adfcripta>8c in annótationìbusj 

plcrunque 8c ab iîla interpretation e 

8c ab aliis quae illam fequtintur difcedo>& 

quidem in nónullis edam qui magni momenti 

funt locis. Quod fiue cum ratiónc 

fecerhrbfiue fecus>teftatur faltem me in il- 

Iius verba minime iuraffe. QAÒD fi quis 

óbiiciet me in Laurentii Valla: interprefatiòne 

Herodoti & Thucydidis -aùîùrtx 

idem effe quod caftigatores illi in Ficinianaaufi 

fint,id ego ei pernegabo:quum intaccami 

illi fuam interpretation reliqu'erim, 

margini caftigatiories measadicri^ 

pfiffe contentus. Quas tamé fibi fahâs non 

videri illi faltem often derunt qiù' ad conficiédas 

nouas interpretationes nulla me- 


5o HENR. STEPHANl 

Iiora adminicula quam illas habuerunt, 

vt collatio ipfa oftendet. 

S C HED I A S M A VIII, 

I^fnverea Ciceronediffum Jif, Latinar» 

áffeüationem Conuiuium meliorem ejfe 

quam Gracam Sympofium. 

G R 

AE c o R v M vt mores &iníhtuta 

ita etiam fermonem exagitan di non 

lubenter occafionem pmermittit Cicero.De 

illoram moribus ab eo repreheníis 

* alius erit dicendi locusrmincdeíermone 

hoc dico, eum inuide potius quam veré 

loquutú alicubi de illo poíTe videri: íéd 

quód epularem amicorum accubationc 

( fmeaccubitionem) maioresíuosmelius 

nominaílcaít quam Graxos Compotationemfiue 

Concoenátionem, hoc cgo 

ií nó inuide at ridiculé certé potius quam 

veréab eo dici períuafum habeo. Ac in 

meo quidé dialogo qui infcriptus eft Ni- 

Zoliodidafcalusj fiue Monitor Ciceronianorum 

Nizolianorum? in Camilliperíbr 

nahanc Ciccronisreprehéíionem reprehendi: 

ac primüm quidc dixi, ipíum Ciceronem 

de prima & máxime propria 

nominis huius íignificatione loqui quam 

maiores eiusillidedcrint-.fedpoíiea latius 


SCHEDI ASM. V A R. j't 

( vt fit ) extéfo illius vfu, Conuiuium rortaffis 

appellatali! flii/Te eorumaccubationem 

epularem, qui quum amicitia iun&ì 

non eflent, ad eaf dem tamen epulas militati 

conuenirent : deinde vero ( quibufda 

interie&is) honeftiorem Conuiuii appellationem 

effe negaui,quàm Qvfn.7m

32 HENK. ST EP HANI 

OTojov» forma effet. Rogante autem Marco 

curmelior Grxcahxc quam Latina ilia 

fuilTet, refpondet Camillas, Quianon 

itidem ambigua illis fuiflet. fua; appellationisratio. 

Atque id cxeo fieri ait quod 

ambigua fit verbi Viuere fignificatio: & 

quae illa fit ambiguitas declarat.Ca?terüm 

quum ibi qusftionem hanc nufyiag tra- 


Hare funt igitur apud eum Catonis verba 

in libro De fcnedute, Ncque eniirr ipforum 

conuiuiorum delegation cs corporis 

voluptatibusmagis quàm- coetu amiconi 

&fermonibus metiebar. Beneenimmaiores 

accubationem epularé amicorum, 

quia vitx coniundionem haberct, conuiuium 

nominarunt : melius quàm Gra:ci,qui 

hoc idem turn Gompotationem 

turn Concoenationem vocant : vt, quod 

in eo genere minimum efb id maxime 

probare videantur. Ego vero propter 

fcrmonis deledationem tempeftiuis couiuiis 

deledor : nee cum xqualibus folum, 

&c. 

Non in hoc autem duntaxat loco id à 

Cicerone dicitur, fed in qua dam epiftola? 

vbi nequaqua vt hie in alius perfoha loquitur. 

Nam hare legimus in vicefima 

quarta libri noni (earum qua: ad familiares 

fcripta: funt) Sed mehercule mi Pxte, 

extraiocum, moneo te, quod pertinere 

ad beate viuendum arbitror, vt cum viris 

bonis, iucundis, amantibus tui, viuas. 

Nihil eft aptius vita:, nihil ad beate viuendum 

accommodatius. Nec id ad voluptatem 

refero,,fed ad communitatem vita: 

atque vidus > remiffionémque animoc.i. 


34 HENR. STEPHANI 

rum j qua: maxime Sermone efficiturfamiliari>qui 

ell in conuiuiis dulciffimus. vt 

fapictius noftri quàvn Greci, illi trvfA-mma, 

aut ouódìi7n>a> id eft Compotationes aur 

Cócoenationes : nos Conuiuia,quòd turn 

maxime fimul viuitur. Vidcs.vt te philofophando 

reuocare coner ad ccenasj HXC 

ibi Cicero : qui dicit Reuocare ad cocnas, 

refpiciensad barefua verba, non longo 

intcruallo prx'cedentia,Tead cocnas itare 

dcfiffe, molcftc fero, magna cnimte deledationc 

& voluptate priuafti. 

At ego Ciceroni refpondeo,quum verbo 

Viucre Latini, & quidem illi etui quos 

maiorcs iuos appellat, alteram quoque illamquam 

dixidederint fignificationem, 

vt ide effet quod G~nialiter viuere, ( quod 

etiam dicitur Genio indulgere I & curare 

cutemfiue cuticulam.) rationi confentaneum 

effe vtin Conuiuii appellatione ad 

illam refpexiffe dicamus. Nam fi tantummodoad 

communitatem vita: atque vic\US 

refpexiffcnt,quis communitatem vita: 

atque vi&us in tenui etiam vi&u effe, 

nèget? Neganti certe teftem filium aduerfus 

patrem producerem: in cuius fìlii 

epiftola legimus, Nam quid ego de Brutti© 

dicamfquem nullo tempore à mepa- 


SCHEDIASM. VAR. # 

tior difccdere: cuius cùm frugi fcueràque 

eft vita, turn etiam iucundifiima conui- 

36 \HENR: STÉPHANI 

grauan\,atque affigunt humo diuina: aura: 

particulam, vt verbis Horatianis vtar. 

Comas illa; qua; dubia: vocátur, ex quibus 

quifque pallidas furgit, ^(piAeAsô per- 

•mittut fcilicct.At Conuiuia (excipiet quifpiam)vocaripoíTuntnó 

illa: iblùm coena? 

qua: ita íunt epulis inilru&a: vt dubia: dici 

queant : fed etiam qua: tantum epularum 

habent>vt quum nihil íuperfit , nihil defit 

tarnen:atque adeo qua: frugales homines, 

& quidem ipfosetiam phiiofophos, decét. 

Nam Piatonis etiá coená, qua Timotheú, 

darum hominem Athenis &principem 

ciuitatis acccpit, conuiuium à Cicerone 

videmus appcllari: quanuis ciufmodi fuiffet, 

vt de ea contrarium omnino teftarcturipie 

Timotheus ei quoddecoena dubia 

diciturab Horario: quum hxcefficiat 

Vt corpus onuftum hcfternis vitiis anima 

quoque pra:grauet vnà : at illam Platonicam,nori 

folùm in práifentúfed etiam porterò 

die iucundamfuifTe Timotheus diceret. 

Reiporìdeo, fatendum tarnen eíTe, 

Conuiuium proprie de illa Ccenà, hon de 

hac dici:id eft,de ea qua: illi non de ea quae 

huic fimilis fit.id enim innúmeros prcpemodum 

feriptorum locos teftarindeóque 

fateriiìmuloportere,' quod& antea dixi, 


SCHEDIASM. VAU 57 

appellationem illam ab ca verbi Viucre fignifi 

canon e c{]fe fumptam, qua de genio 

indulgctibus 8c cuticuhm curantibus dicicur 

: qui ctiam bene viuerc dici pofiunt. 

Cuius esemplo ? ipfms Ciceronis :• quippe 

qui de afotis fcribit, De fin.libro fecuiado, 

Hos ego afotos bene quidé viuere, at beate 

nun quam dixerim. (vbi tarnen de aliarum 

etiam voluptatum rruitioneintelligendum 

eft quàm earum qua; in cibo & 

potu verfantur) His autem bene viucntibusopponunturiiqui 

parcèSc frugaliter 

viuunt, vtHoratiusalicubjloquitur. Verum 

ad exempla veniendum tandem eft, 

illius quam dixi verbi Viuere fignificationis: 

qua non pro Parce* & frugaliter, viuere,fed 

pro B^ne viuercaccipitur, vt quidé 

afotibene viuere dkuntur. Legimus igitur 

inter fragmenta ilia qua: in calce poematum 

Virgilii poni folcnt, 

Pone merum értalos:pereatqui cr/tßina 

curat. 

Mm Àure Vellens, vittite, ait, venio. 

Prsfertim vero buius Catulliani verfus 

meminifle multi poflunt, 

Fiuamus, mea Lesbia, at/fue amemus. 

Atque vt Martialis lócos omittam,in quibus 

verbo Viuere ita vtitur, & vitam kidc 

cui. 


j8 HENR. STEPHANI 

appellat cam dcmum qua:eft voluptaria, 

$c potius ad eos veniam qui Catullo ctia 

& Virgilio( aut eo qui diftichiilliuseftautor^qusfquis 

fit) Cunt antiquiores : affertur 

ex Lucillioj Fiuitelurcones, comedones wiuite 

ventres, afteruntur item hare ex Varrone, 

Proper at e viuere puera, quasfinit atatuU 

ludere, ejje, amare,ejr Veneris tenere 

bigas. (quiIt.cus videtur habere aliquid 

fimiiehuic verfui Nafonis, Vtendum eft 

a-tate: cito pede labitur at as. ) lam vero & apud 

ipfurn Ciceronem, non procul ab iis 

qti« ex ilio attuli verbis de aiotis, legimus 

e-xCaxilii Hymnide ifta quanllosin ore 

habere cikk,Mibijexmenjesfatisfuntvita.Jeptimum 

orco Jftondeo. Cui etiam loco 

fignificatio illa conuenire videtur. 

SCHEI) I A S M A IX, 

Ciceronem Bene viuere ejr Beate viuere 

difiinxiffe, Horatio contra pfifiim idem 

effe Bene viuere quod Beate viuere: 

( cui opponi Male viuere apudeundem ) 

& Homeru itidem

SCHEDI ASM." VAR. 59 

widern Horatio quid fit Recti viuere, & 

dicubi etiam Bene viuere. 

S C 

H E D I A S M A T I huic maftcriam 

praebebit locus quidam Ciceronisqué 

in proximè precedente attilli. Ex Cicerone 

enim cùm alia me arferre memini > 

tum vero hacc j Hos ego afotos bene quidem 

viuere, at beate nunquam dixerim. 

At Horatio Bene viuere aliud non eft 

quàm Beate viuere,Epiftolarü libro priore 

: vbi verfus hi earn claudunt quam ad 

BuIIatium fcripfit, 

Strenua nos exercetinertia, nauibtts at fa 

Quadrigli petimus bene viuere.quodpe ~ 

tis,hiceß, 

FßVlubris,animtisfi té no deficit aqum. 

Atque in eodem libro clauditur his verfibus 

illa qua? ad Valam fcripta eft 5 

Nimirum hic ego film, nam tuta &paruula 

laudo, 

£>uu res deficiuntyfiatls inter viliafortìs. 

Verum vbi quid melius confingit & 

vn£tius,idem 

Vos fapere & folos aio bene viuere, quom 

Cojpicitur nitidisfundata pecunia viUis. 

Apud eundem in illa eiufdem libri epiftola 

qua Numicium compellat, legimus, 

c.iiii. 


4° HENR. STEPHANI 

Sì, beni qui eoswt, bene viuit.: facet > 

e amia 

£htp ducetgula: pijcemur, venemur. 

Sicutautem Bone viucre eft illi Beate viuere,feu 

Fcliciter viuere : ita Male viucre, 

eft Infcliciter viucre, Miferè viuere. vt in 

epiftola ad Scaruam qua: eft éodé in libro, 

Nec vixit male qui natus moriéhfqtte 

• fefillit. • - • ' 

Item S-N-yra- quarta libri prions, 

Nonne vides Albi vt male vimt fliusf'vtque 

Barru's inop ì 

i Ad Ciceronem autem quod attinet, mirari 

quispoftit, eumquos Bene viuere fateatur,quauis 

nó beatcmò itidé velie fateri 

Bene cornare. Scribit enim, Cur igitur 

non bene [cocnabat GalloniusJ] Quia' 

quod bene „id rc&è, frugaliter, honeftc: 

ille porro male, prauè, nequiter, turpiter 

coenabat. Sed nònne cadem ratione negare 

poffumus Ciceroni afotos illosbene 

viuere» eos tanxen bene viuere fatetur, 

beate negat. At Horatius cétra. Bene quidem 

coniare afotOs eócederetiben e viuere 

non item : quoniam aduerbió Bene 

aliter vtiturcum verbo Coenat,aliter cu 

verbo Viuit : vbi dicit, Si, benequìcxnat, 1 


SCHEDIASM. VAR 41 

kette viuit. Sed Cicero in eo quodafotos 

aut faltem afotum quendam Gallonium 

bene ccenare negat,poetam fequitur,Lucillium 

puto:cuius hxc funt verba, 

QPubliJgurges, Galloni es honto mißt, 

inquit. 

Ctznaßiin vita nunquam bene, quum 

omnia in iß A 

Confumis fquilla atque aeipeßere quam 

in decumano. 

Qxxx etiam exponit ita Cicero vt in ilio 

Bene, inefle boni fignificationem oftendat. 

Is hxc loquitur ( inquit ) qui in voluptate 

nihil ponens, negateum bene ccenare 

qui omnia ponat in voluptate. & tarnen 

non negatlibéter vnquamcorna/Te 

Gallonium ( mentir etur enim ) {"ed bene. 

Ita grauiter Sc Teuere voluptatem fecernit 

àbono. . 

•• AdHoratiumautem vtretfcrtar, ficut 

is Bene viuere dick pro Beate viuere,fic 

Homero dJÌCdavcn, quod eft Beneviuunt 

( fi verbum verbo reddatur) non aliud eft 

quàm Beate viuut:in hoc loco Odyffeazp, 

OiCìV {(covai


Homericis verbis

SCHEDIASM. V A R. 43 

chra m'mantem> 

Viuere nec reffe, necfuauiter.haud quia 

grando 

Contuderit vîtes, oleamque momorderit 

afius, 

Nec quia knginquis armetum tgrotet in. 

aruis : 

Sed quia mete minus validas quam cor • 

fore tôt0, 

Ntlaudire velim ,nil difcere quod leuet 

œgmm: 

Fidis ojfendarmedicis, 8cc. 

lu quibusritiones affert non cur non vitut 

rcclc,fcd cur non foiùm non viuat re- 

£TÈ fed ne âuuitcr quidc. Legimus libro 

pofteriore ciurdem cpiftolarum operis, 

Viuere fi reclenefcisidecede péritis. 

Quem verfum ea quaeprarcedunt confirmant 

quod dehorum vçrborum fignificatione 

tradidi. dixerat enim, 

Non es auarus : abi. quidi estera iamfimulifio 

Cum vitiofugêre? caret tibipeBus inani 

Ambitione? caret mortis formidine% ejr 

ira? 

Somnia, ter rares mag. Sec. 

Et paucis interieclis, guidte exempta iuuatjpints 

de pluribus vna ? appellans vitia 


4 4 HENR. STEPHANI 

Spinas : &,quum non latis fit vno vitio ca~ 

rere, \ t quis dici poilìt rede viuere, ita cócludcns, 

Viuerefi rette nejcis, decede peritis. 

Quinetiam hi verfùs cpiftola: fexta: libri 

prions? Rede viuere id elle quod dixi 

teilantur , 

- vis reffe viuereì quis non? 

Si virtus hoc vna poteß dare, fortü omißis 

Hoc age delictis. 

Atque adeo in epiftola fecunda ilia verba 

qua? antea protuli, - viuendi rette quiprorogat 

horam>£ahkmgit iftis, ßapereaude. 

Alicubi tarnen fortafìc Rede viuere 

accipi edam pofftt pro Bene viuere, id.eft 

beate : ficut vbi àìc\t,Rettius viues Licim, 

neife àltum Sepervrgettdo, nò aliud effe videtur 

Rcóhus qua .11 Bcatius. Viciflim autem 

Bene viuere alicubi eil rede viuere: 

vt Satyra quarta libri prioris, -at bene fiquis 

Et viuat puris manibus, contemnat vtrunque.lttm 

àlibi, -reèlius hoc eß; Hocfaciensyviuam 

melius. Philofophicè quidé 

certe loquendo,ha?c duo Rede viuere & 

Beate viucrcnoniblùoiperrnutari poffe, 

fed etiapro iifde haberi putetquifpiam, 

cos fcquendo philofophosquibeatitudi- 



nem in virtute cóftituunt: veruni poetas 

modo ex vuigi modo ex philolòphorum 

fcntentialoqui confiderandum eft. 

S C H E D 1 AS M A X, 

Quid fit Viuere conuenienter natura: {quibus 

verbis Cicero & Horatius interpretatifunth&c 

Grxca Stoicorum ófip^syou- 

(JDPOÙC RN (pv at Viuere bene &" Viuere 

beate(fiue Viuere beatum ) eucilli 

eadem,Gceroni diuerfa>in proximo precedente 

Schcdiafmate oftendi : nunc differendum 

eadem opera céfeo de illis duobus 

loquendi generibus» Viuere conuenienternaturx, 

& Viuere fibi. Incipiarn 

autemà quodam Horatiiloco, quiextat 

epiftola decima libri prioris, 

Viuere naturaficonuenienter oportet, 

Ponendaque domo qu&renda efi area 

frimùmì 

Nouiftwe lòcum potiorem rure beato*. 

Efi vbiplus tepeanthyemesì &c. 

His autem verbis interpretaturHoxatius 

hxc Stoicoru , éftffoyw/yfyjMS TVJ ("póoi 

Quo interpretatus modo eft etiam Cice- 


4

SCHEDIASÌVI. V A I 47 

dum naturam viuere> fummumbonum 

effe dixiflfent, his verbis fignifi'cari Stoici 

tria dicunt. vnum eiufmodi, viucre adhiben 

tern fcientiam earum rerum quae natura 

euenirent. Huncipfum Zenonisaiunt 

fmem effe > declarantcm illud quod 

à tedidum eft, Conuenienternaturx viucre. 

Alterum fignificare idem vt fi diceretur 

Officia omnia media aut pleraque 

feruantem viuere. Hoc fic expofitum diffimile 

eft fuperiori. illud cnim rcdum i 

quod NG,Tvpàz>>{JIG. dicebas, cótingit fapiéti 

foli : hoc autem inchoati cuiufdam officii 

eft, non perfedi. quod cadere in nonnullos 

infipientes poteft. Tertium autem, omnibus, 

aut maximis rebus iis qux fecudum 

naturam funt fruente viucre. Meminit 

vero & alibi Cicero huius opinionis 

Stoicorum. in illis auté duobus locis 

obferuandum eft,eum,quum dick, Viuere 

adhibétem fciétiam earum rerum SEC. 

genere loquendi vti quod alioqui duriufculum 

videri peffit, vt hxc Stoicorum 

verba exprimat, £w IPNUG/OU 7$ 

V. atque ita 

Pofidonius apud GaIenum)Sed&aIiter 


48 HENR. STEPHANÌ 

quidam eadem de re Ioquuti funt, quuni 

dicer.ent effe, Tmnws. m H^ÌOVTO, Shan 

hcwjm Qiv : item, nxv TO anh^ó^pov mim 

tmig. tsv Tvfyómv r (pvoiv Tr&TUV.Quorum 

edam verborum fenfum parcim 

hic > partimi alibi exprimit aut faltem 

adumbrat Cicero, Nam & De fin. libi 

2, quumpaulo ante dixiflet, Nam flint & 

in animo precipua quidam Se in corpore 

: quarquumleuiter agnouit, tunedif 

cernere incipit, vt ea qua? prima data funt 

natura, appetat, afperneturque contraria. 

In his primis naturalibus voluptas infit 

nécne, magna quadtio eft. Quù,inquam, 

hxc dixifiet, paucisinterieciis fubiungit, 

Ergo nata eft ientcntia tet.eru.rn ;Aeade-; 

micorum& Pcripateticorum, vt finem 

honorum dicerent, fecunduninaturam 

viuere: id eft,virtute adhibita, frui primis 

à natura datis. Paulo pòft, Stoicis [finis 

honorum]confentire nature: quod effe 

volunt, E virtute, id eft honeftè , viue- ; 

re; Quod ita interprctantur, Viuere curri 

inteljigentia carum rerum qux natura e-, 

uenirent, eligenté ea qua; efTcnt fecundii 

liaturam, reiicientémque contraria. Ita" 

enim fcribendum eft, non autem Eligente 

Si reiiciente : vt edam ex alio quem 


paulo

SCHEDIASM. VAR, 49 

paulo ante protuli loco apparct.Vbi quod 

dixit, Viuere fcictiam adhibcntem earum 

rerum quae natura eueniant,bìc dicit, Viuere 

cum intclligentia earum rerum qua; 

natura euenirentnd eft, TYJV NGX ÍPMI&AM 

T XP (PVCNV MFI&CLJVCVTZOV, liue T

5o HENR. STE.PHANI 

Naturafines viuenti, iugera centum 

AN mille aret. 

Ac videri poflet illam expofitionem adiuuare 

hic locus Ciccronis De legibus libro 

primo , Sed certe ita fe res habet vt ex natura 

viuere iummum bonumfit,ideft, 

vita modica, 8c apta virtute, perfruK aut 

ducem natura fequi, 8c eius quafi lege viuere. 

id eft> nihil quantum in ipfo fit pra> 

termittere quominus ea qua: natura poftulct 

confequatur: quòdinter hxcveüt 

è virtute, tanquam lege, viuere. Prarfertim 

autem hsclociiftius verba, Vita rno 

dica, expofitioncm illam adiuuare videri 

poflent. Nam vitannodicarappellatione 

ea intclligiputo tantum quamaturapoftulat 

vkx fubfidia,qualem fignifi catione 

antea dixi Homerum voci etiä£«rf dare, 

multis autem 8c aliislocis adillo snatura; 

fìnes re/pick Horatius. veluti quum dick. 

Satyra fecun da libri prioris, 

NONNE cupidinibusflatuit natura modtl 

quem, 

Jgußd latura, fibi quid fit dolitura nega,tum 

: £hurereplusprodeß->&inane abfände 

refildo > 

Sic 8t Satyra prima, ' 



•adde £hte'ü humana fibidoleat natura 

negatis. 

• Eclibnpoítcrioris Satyra j, / 

¿¿uód fatis ejfeputatpater, & natura cóercet. 

Aübi diuitem opis fuá;naturam vocat, fignificans 

7¡¡v CUJTÚQXM. Iam vero & hoc facere 

videturproea quá dixi expofitionc 

illorumverborumConuenienter natura: 

viuere, quod in eadem epiftola de vi natura: 

feribit, his verfibus, 

Naturam expellasfurca,tamen vjque recurret, 

Et mala perrumpet furtim fafiidia vi' 

clrix. 

Faftidia ení eiufmodi non innafeuntur iis 

qui intra fines natura: viuút> fedluxus ea 

demü qua: exquifita>magnifica,fumptuofafunt>appetensjfacit 

vt contra qua: parabilia 

fút faítidiantunquibus cótenti eífent 

illi qui intra fines natura: viuerent. Parabiles 

autem natura* diuitias appellauit 8c 

Epicurus > vt quidé Cicero verba eius in* 

terpretatur. Ita enim illc, o'

5i HE NR. STEPHANI 

attuli : HOC quidé certe verilììmè dici poffeexiftimo, 

Horatium multo fimplicius 

quàm Ciceronem verbis illis effe vfum, 

minimeque adilla omnia que commemorauiadicóta 

à Stoicis ÀwSeÀsîj/^róre 

ipcxiffe. t 

SCHEDIASMA XI, 

guid jit Viuerefibi : & an idem etiam valeat 

quod a Platone dicitur ® ÌOUMÙ 

ts^TÌeiv, ér ab ilio

SC HEDÍA SM. V A R. 55 

Duminodo ( inquit ) non aliorü fed meo 

arbitratu viuam: vel, dummodo non vi*uam 

alius cuiufquam voluntati obnoxius:vel, 

dummodo vitam meis auipiciis 

ducere mihi liceat, ( vt loquitur illa regina 

apud Maroncm) non tantum iis qua: 

habeo contentus effe volo, fed paucioribus 

etiam. Verum magna huic loco gratiam 

adder e videtur parti cula Vt,accipiédo 

earn pro Dummodo : adeo vt qui hác 

particulam amittunt, id eft, qui in voculam 

Et mutant , fimul etiam magna gratis 

partem amittere mihi videantur. 

Öuidius autem eo genere loquédivfus 

eft Triftium libro tertio, elegia quarta, 

Vfibiis edottoßquicquam credís amico* 

Viue tibi, ¿f loge nomina magna juge. 

Viue tibi quapttmfopotes prdußria vita. 

SanumprAuftrifulmen ab arce venit. 

Na' quanquafoli poßuntprodejfe potetes, 

Njn proßtpotimßquis ohejfepoteß. 

Aulici certe non vltimum inter eos loca 

tenent, qui dici poffunt non fibi viuere, 

fed iis quorum fuperba limina laborioib 

pede terunt : ideóqj meritò Ouidius, quii 

hortatur hunc vt fibi viuat, fimul ab aulica 

dchortatur vita, vtpote illis qui fibi viuere 

volunt omnino inimica. Nam Vid.iii. 


54 H E N R. STEP HANI 

ucre fibi dicendû puto cû quifuuseft,non 

alterius : (vt loquutus eft is qui dixit} Alterius 

nonfitquifuus ejfe pot eft) id eft, qui 

non aliena negotia led iua procurât, non 

alienis commodis fed fuis, aque adeo non 

aliena; valetudini fed fua; feruit : qui denique 

non aliis quietem laboribus fuis cóparat, 

fed quieta ipfemet vita tranquillaquefruitur. 

Vt autem quieta fit vita, métem 

quietam effe oportef.idcóquc hâc inter 

ilia qua; beatiorem vitam effiriuntenumerat 

Martialis : Lis nunquam,togaU' 

ra>mens quieta. Vbi etiam animaducrtendum 

eft togam raram in hoc numero poni 

; & togam hoc in loco effe ad id quod 

paulo ante dixireferenda, de iis qui fuperba 

potentum limina terunt. cupit enim 

contràtarò cornigere vt togatus illorura 

adire limina cogatur, falutationis officio, 

tanquam cliens, defundurus. De quo falutationis 

officio ita Maro, 

Si non in gent em foribus domus alta fu* 

ferbis 

Mani falutatum totis vomit œdibus vndam. 

Otii autem appellation e de vita eorum vtebantur 

Romani, qui fibi viuere dici poterant. 

Scd&Otiavocat Horatius, vte- 



pillola fèptima libri prioris, 

-песOtta diuitiis Arabum Uberrima. > 

muto. 

Caeterùm quidam ex illis quorum epigramata 

poematibus Virgilii affuuntunoótaitichon 

hoc verfu clauiìt, Vni vìue UBI. 

nammorieretìbi. Totum autem epigramraa 

eft hoc 5 

Fitte, &amicitiasomnes cole, veriushocefi 

$>uam, Regumfolas effuge amicitias. 

Ejimeamors tefiis : maior me afflixit amu 

cus, 

Deferuitque minor-turba caueda JÌMUL. 

$am quicunque paresfuerant,fugerefragorem, 

Nec dum collapfam deferuère domum. 

, Nunc ejr rio reges tatkm fuge. viuere doc~ius 

Vni viue tibi. nam morière tibi. 

Porro quod de auhcis dixi,id etiam de ilio 

genere hominum veruna effe videtur 

quos Greci MAVRS^YMSIVO^ appellant, eos 

videlicet nò fibi fedaliis viuere. Nifi poti' 

dicédu eftjdu omnibus viuere volut,nulli 

pofle viuere.Si auté явЛия^л/дрот re&è 

opponuntur non fòlùm ol л^^у^т 

(ficut&TJ 7IVKV

5* HENR. STEPHANA • 

Xiyovtni T fA&r DA^YNIPAUVRIG DEQELXETOTV 

ifflat 'ffciQctMoiQica KivJtinav ) fed etiam'illi 

qui dicuntur $ IÈWFFIt&zpTJety : rationi 

confentancura eft vthos contra in eom 

numero ponamus qui fibi viuunt. Opponi 

autem 'Q IAVIS IM^rleiv & TwXvwzg.- 

Y/uyvéìv, cum aliunde tu ex PlatonisCharmidc 

difcimus : vbi edam narràtur quidi 

dixillè


Viuere fecum, declarare volens, locum 

Ciceronis in Catone maioreprimùm cófiderandum 

proponam. Haec igitur ibi legimusj 

Vt Turpione Ambiuio magis dele&atur 

qui in prima cauea fpeótat, delec"tatur 

tamen etia qui in vltima:fic adolefcentia 

voluptates propter intueris,magis 

fortafle dele&atur : fed deleftatur etiam 

fènecf us prò cui èas fpe&ans tantum quàtum 

fat eft. At illa quanti funt?animum> 

tanquam emeritisftipendiis libidinis,ambitionis, 

contentionis,, inimicitiarum» 

cupiditatum omnium,fecum efle,fecùmr 

que ( vt dicitur ) viuere* Si vero habetaliquod 

tanquam pabulum ftudiij &c. Hìc 

certe quidam Secum effe & Secù viuere, 

iignificare putauerunt, Resfuas duntaxat 

agere,alienis negotiis priuatis aut publicis 

non feimmifeere . qua; expofitio fi reciperctur, 

diccndum effetj Secum viuere, 

idem valere quod Sibi viuere:qua* tamen 

diuerfà effe puto.Quid igitur his verbis Secum 

viuere fignificari putabimus ì Crediderim 

equidem hominé dici poffe Secum 

effe, & Secum viuere> eo fenfu quo 

Gra;ci dicunt laureili MUOZIVOM, & sW]a wyyivtcdzq 

: fed quoniam hic animo peculiariter 

hoc tribuitur, etiam quoddam viuendi 

genus quod ( fi ita loqui licet ) cum 


$ HE NR. STEPHAN I 

corpore minime illi commune fit, fed 

quodammodo proprium, inteJligendum 

cfie fufpicor. Quando igiturfecum effefetunique 

viuere animus dicetur? quum 

illi propemodum feuocato ä focietate


tafle quifpiá é fxce populi. Non alii quam 

tibiipfi derebusdomefticisfidemhabeto, 

Vt noris quam parux Tint tux opes> fiuc, 

quim tibi fit tenuis fortuna. Nec male 

certé hoc ad conicientiam refertur. quafi 

diccret,Tuá ipfe confcientiam interrógalo 

an illis ingenii dotib' vel illis virtutibus 

fisprxditus quas tibi vulgus laudibus fuis 

tribuit.Talis eft hxc admonitio Horatii, 

Sed vereor ne cui dete plus quam tibi 

credos. 

Apud ipfum autem Perfium illiloquendi 

generi Secum habitare > fimile eft Non fe 

quxrere extra j item In fefe defcendere. 

Nam dixerat paulo ante, 

Vtnemo in fefe tent at defcendere, nemo: 

Sedpr&cedentifj>ec~latur mantica tergo. 

At vero illud genus loquendi Non quxrere 

fe extra, legitur satyra prima, 

-non, fiquidtúrbida Roma 

zleuet, accedas, exornénve improbum 

in ilia 

Cafiiges trutina: nec te quafiuem extra- 

Cxterum illud de quo núc agitur di&um, 

Tecum habita, inter Adagiorum chibadas 

rclatum, ita exponitur, Do mi tux viuito, 

vtintelligas quam tenuis fit tua fortuna. 

Ac dicitur tranílatum eifeab iis qui 


éo H EN R. STEPHAN^ 

in principia m familiis agunt,&,vt vulgo, 

fit, cxalìenisopibusperindc quali fuis intimi 

efcunt : quibus fi domi viuendum ut, 

vix {àliti uni habeant quodapponant. vt 

Tecum habita, nó aliud fit quam Tuapte 

fùpellecìile te metire, ac tuis ipfius malis 

bonifve teipfum expende. Sedfàtius fortaffe 

fuerit ita intelligere, Quemadmodu, 

fi velis fcire quàm ben e inftru&a fit fupelk&iU 

domus alicuius, idfcifcitabcris ex 

quopiam eorum qui cumulo Habitant, 

ita tu tecum habita. Habitare autem fccü 

dicetur meritò ille vir bonus qui fatìom 

& di

SC HEDÍAS M. V A R. 6t 

Ъпшф&Ьи j TI с^Цг^л ; 7t y$ l 

^sv С** 

Tale ( inquam) examen illi conucnit que 

Perfius habitare Tecum iubet. At Politianushis 

verbis aliter vtí videtur : feribens 

in quadam epiílola, N6 eft quôd aut ruri 

vrbem aut rus in vrbe deííderes,íi ipfe habitas 

tccum,fiquocunqueiste fequerisj 

magnum tibi in quauis folitudinetheatrum, 

magnam folitudincm in quouis 

theatro facturus. Hxc certc quarà Politiano 

de eo ad qué feribit dicútur,de Publio 

Scipioncqui primus Africanus appcllatus 

eft, vera fuiíTent : quem dicere folitú ferípfit 

Cato (tefte Cicerone )Nunquam fe 

minus otiofum effe quam quum otiofus: 

nec minus fblum quam quum folus effet. 

S С H В DI À S M A XIII, 

Apôllwù prœceftum, Nofce teipfitm, an fit 

iubentk quod Perfius dicitInfe defeendere 

&fecum habitare. 

Ciceronem huius prxcepti fiententiam vidiri 

latius extendijfè. 

N 

OSCE TEipsvMtquodprxceptum 

è celo defeendiflfe dicit Iuuehalis 

) quo fenfu dicatur i notum nó fuie 


6i HENR. STEPHANI 

iJIi ( nifi forte iocantis funt verba ) qui àpud 

Menandrum comicum ait fuiflepotius 

dicendum Nofce alios. Hac enim admonitione 

de noicendis aliis minime opus 

fuifíe oftendunt fatyricorum reprehenfioncs 

: cuiufmodi eft illa Horatii, 

gutím tuaperuidea* oculis mala lippús 

Cur in amìcorum vìtìis tam cernís acuta 

£>uàm aut aquila autferpes Epidauriusì 

Illa item Peri», 

Vt nemo infefe tentat defcendere.nemo-. 

SedprecedentiJpettatur mantica tergo. 

Cui fìmile eft hoc Catulli, 

Sed non videmus mantica quod in tergo 

eft. 

Hinc & Seneca, Aliena vitia ( inquit) in oculishabemus,à 

tergo noftrafunt. Idem, 

Papillas obferuatis alienas, obfiti plurimis 

huìceribus. Qiix reprehenfìonis forma fimilis 

eftilliEuangelicareius quifeftucam 

ex oculo fratris vult eiicere, quum in fuo 

trabem non videat. Adid autem quod 

A Eiòpus de duabus manticis fcriptum reliquit, 

Auguftinus quoque refpexit,qimm 

peccatores poftdorfum peccata fua dixit 

proiicere. Hxc quum ita fint,meritò non 

de nofcendjs aliis > fed nobifmctipiìs 


SCHEDIASM. V A R. 6$ 

moniti fuimus. Cxterùm fi, quum di+ 

cit Perfius, neminem tentare defcendere 

in fefe, fed precedenti tergo manticà fpe - 

«Sari, perinde eft acfi diceretmeminc conari 

feipfum cognofcere, fed vnicuiquc 

fatis effe fi alios cognofcat, ( vt intelligamus 

manticam ipefàari in tergo alius qui 

praecedit) non dubium eft quin hoc dicM 

Nofce teipfum,fit iubentis in fefe defcendere, 

& fecum habitare ( vt eundem poetamloquétcaudiuimusin 

proximè precedente 

Schediafmate ) fiue In fefe defcédere,& 

Secum habitare, idem valere exiftimàdum 

fit quod Nofcere feipfum,fiue 

eius effe qui fibi viam ad nofcendum feipfum 

fternat. 

; 

Quemadmodum porro minime opus 

fuit nos iubere alios nofcere, ita etiam 

fuperuacaneum videtur fuiffe futurum iu 

bere nos quid boni nobis infit nofcere> 

quum tyiKajoiia, nos id ignorare nó finat : 

ideóque exiftimari poffit latius illoru verborum 

fentétiam extendiffe Cicero, quii 

vultQuintumfratremputare yuStotcua- 

TOVnonfolumad arrogàtiam minuenda 

effe di&um, verum etiam vt bona noftra 

norimus. Idem tamen in quodam libri 

primi De officiis loco,quiadhocipium 


¿4 HENR. STEPHAN! 

praceptum pertinet, non folùm iubet vt 

quifquevitioruluorum fedetiam vt bonorum 

acrem fe iudicé prxbeat. Suüigitur 

(inquit) quifque nofcat ingenium, 

äcrcmque fe & vitiorum & boncrü fuorumiudicemprasbcat. 

Sed reüpodcri hic 

ppteftj velie Ciceronem > quemque ficut 

vitiorum ita etani bonorum luorum acrem 

iudicem fe praberevt non, ficut 

illa,minora, ita haexr, maioraquamfint 

cenfeat. Atque'hanc bonorum noftrom 

menfuram ( vt ita dicam ) noiTe oportet fi 

ad quas res aptiflimi erimüs, in his potiffimüfimus 

elaboraturi : quod illepaulo 

pòftpracipit. 

At illud quod ab eodem Cicerone feribiturTufcul. 

quasfirdib. primo,QuumigiturN 

osci TE dick, hoc dicit, Nofee 

animü tuü : ex Piatone fumptum eft, 

in Alcibiade priore,

U t 

SCHEDÍÁSM. VAR. 

SC HEDÍAS MA XII If, 

Нас verba, Stultorum plena funt omnia, 

quanuis apud Cicerone legan tor (in vna 

ex epißolisad Papirium Patum ) ßultu 

videripro Ciceronianas habere. 

TVLTORVM plena effe qrnnia,fcri 

S ptum eftquidem in vna ex Ciceronis 

ad Papirium Partum epiftolis, fed non tarnen 

a Cicerone. Itaenimmepofleloqui 

exiftimo deiis qua* in Ciceronis libro rum. 

exemplaria irrepferunt, dicendáque funt 

fubdititia Sífuppofititia, vt vulgo loquimur.fmeê/êGAfyt^Vfiquis 

Grarco vti 

yocabulo malit. Quidfan Cicero,fi hoc di 

xiífetjvera loquutus rion eflet? Imö veriora 

quam ilia qua* apud Sagram> vteitin 

prouerbio: fed hanc fententiam nec loco 

illi in quo extat adhibiturusfuit, nec illis 

fortaííe verbis eloquuturus. Scripta enim 

funt in ea ad Papirium Pactum epiftola, 

cuius & federn & argumentum in memoriam 

ftatim reuocant ha*c duo prima eius 

yerba>Amo verecundiam. Nam poíbquá 

multa exempla eorum protulit vocabulorum 

a quibus abftineturquod efleobfcena 

videantur, addit, 

e.i. 



Nosautem ridicule:fi dicimus,Hie pattern 

ftrangulauit, honorem non pra?fa> 

mur:fin dc Aurelia aliquid aut LoIlia,hohos 

prefandus eft. Et quidem iam, non 

etiam obfcena verba pro obfcenis funt. 

Batuit (inquit) impudenter: Depfit, rnulto 

impudetius. Atqui neutrum eft obfcenum.S 

TVLTORVM plena funt omnia. 

Teftes, verbum honcftifllmumin 

iudicio, alio loco non nimis. &c. 

Quorfum, obfecro, verba ilia demagno 

ftultorum numero Cicero interieciffet 

i autcurhunc locum mentioni eoru 

dediiTet ? nam & proxime precedunt il- 

Iorum que dixi vocabulorum exempla, 

& addutur alia in iis que proxime fequutur,quorum 

enumerationem illorumde 

fluids verboru intcriecHone Ciceronem 

fuilTe interrupturumnon mihifit verifr 

mile: prefertim quum effe contentus # 

poflet & deberet mitioribus illis quibusvfus 

craraduerfus cos qui nefcio quam ob J 

fcenitatem his vel illis vocabulis {ubeiTe 

falfo credebant. Dixeratenim, Videsigitur 

nihil eiTenifi inepdas: turpitudinern 

nec in verbo elTe,nec in re: itaque nufqua 

elTe. Dixeratkern, Nosautem ridicule:/! > 

dicimusjllepatrem ftrangulauit, &c.qu* 


SCHEDI ASM. V A R 6 7 

paulo ante protuli. Adde quòd,quum Cicero 

fe quoque in numero illorü hicponat 

qui ridiculo quodam metu tenentur, 

dum taliü vocü vfum ita reformidant, ilia 

quoque verba, Stultorum plena funt omnia, 

in fe, non minus quam alios quofquam,iaceret. 

Quum autem antea his rationibus 

impulfus -OaroSoA*^* effe verba 

ilia fufpicarer,eandem effe Gulielmi Canteri 

fufpicionem poftea comperi: tandem 

vero & vetufti cuiufdam exemplaris autoritatem 

vtriquenoftrüm adftipulari didici, 

vt potè in quo ilia minime extarent. 

Annotat autem ille, vel totum hoc plane 

effe tollendum, vt à fcriptore aliquo, qui 

nimio Ciceronis acumine fuboffenfus effet, 

primùm in margine pofitum, deinde 

ab alio pro vero agnitum : vel pro Stultorum, 

aut Sed iflorum, aut fimile quid effe 

reponendum. Qua* ego quum Iegiffeiri, 

aliquandiu quidem in alia quàm priùs fui 

fèntentia, vt non toll en da ilia verba, fed 

retinéda,mutato duntaxat genitiuo Stultorum 

, exiftimarem : verum exemplaris 

illius autoritas fecit vt illam priore tyov- 

7>Jk, qua* mihi cum ilio communis erat, 

quam JivTi&vhanc, illi propriam, n~ 

•) TE^ti/putarem. Sed quod ille dicitdenic.ii. 


¿8 HENR. STEPHANJ 

mio Ciceroni^ acumincnon làtis placet. 

Nam minime quidé dubito quinaliquis 

illis que ibi legeret orTenfusea fcripfiflet, 

fed ita vt non Ciceronis acurrien,verurn 

eorum quitam acutumad perfpiciédam 

illam obicenitatém ingenium oftentara, 

irriderei. 

SCHEDI ASMA XV, 

tìeprouerbioquo diàtur Autregemautfatuum 

nafci oportere [veìoportuijft.] 

TVLTORVM mentionem facienti 

S venit in mentem pfouerbiü illud, Aut 

regem aüt fatuum nafci oportet:fimúlque 

de eo aliquid quod le&orem libenterex 

me iritelle&Urum exiftimauimimirürm 

qüumtam varia fint ftultitie genera, ad 

quod eorum potifllmum refpici in hoc 

prouer'bio eximmandum iìt. Dico igitur 

raiioni cònfentaneum mibi videri vtpotiflìmùm 

ad illud ftultitie genus referamus 

que in plerifque regibus eo maior eft 

quo maiore quàrn vili aíiipotentiaíunr 

prediti.Quaiì enim non prepotentes fint 

tantum, fed omnipotentes,&'quafi eorú 

manus non tantum lint valde longs & 

\a$>(A¿¡HGi$ ( vtendo voce qua Herodoeus 


SCHEDI ASM. VAR. ¿9 

hac derevtitur )fed tam Iongae vt adormí 

es mundi partes poífint pertingere:ita 

quidlibet, quantumuis arduum videri 

poífit, aggrediuntur : neque defententia 

vilo deduci modo queunt nifi quum eam 

rerum íuíceptarum exitus ita refellit vt ÌH 

mul ingentis ftultitias conuincat, plerunque 

etiam minime impunitam finat.Vnde 

autem bocíex eo quòd fefe,quanuis reges,homines 

tamen eife non recordétur, 

fed nefcio quam diuinitatem ibmnient, 

ab a (Tentato ribus fafcinati. Re&ifiìmè enim 

& veriiiiiTièIuuenalis,Satyra quarta> 

• -nihil eflquod credere deje 

Non fofsit quum laudaturdiis aquapo? 

tejtas. 

Atqueapudeundemlegimus de Alexandro, 

qui Iouis filius iàlutari gaudebatj 

Vnus PelUoiuueni nonJuffciiorb^- 

AEjluatinfelix ¿nguftojimite mundi, 

Vt, Gyaraclaujwjcopulù faruáque Señpho. 

Sed Si in aliis pleriíque Macedona regibus, 

in pleriique Periarum,in plerifque etjam 

Casfarum Romanorum (vt taceá de 

aliis regibus quorum recens eft memoria) 

verumcomperietur quoddixi .Promea 

autq expofitione faceré videturhic Dioe.iii. 


f 

70 HENR. ST EP HANI 

nis Chryfoilomi locus in oratione quadragefimaqninra, 

vjijtsv «a^ty^TOf 

•tffluwy\TiVÓ>v ( tjHov yà lai7Ì 

vt dicerent , Hunc ( vel, ilium ) 

aut regem aut fatuum nafcioportuittvtétes 

difiunótiua particula quòd qui fatui alioqui 

vocati fuiffent, minime fatui vocarenturj 

quoniam reges erant : tanquam 

regain appellation e alteram tegen te. Catterùm 

memorabile ftultitia; vel potius iniania; 

exemplùm tibi exhibebit proximè 

fequensSchediafma,in rege fe hominem 

effe non ricordante, &c ob illam qua conceperat 

de fe opinioneni, täquam di uinitate 

quadam pradito, nuptias Minerux 

ambiente. In eodem quìddam & de 

Ptolemxo Philadelpho, quo dad hue locum 

p-ertiriet, narrabitur. 


SC HMD,


SCHEDIASMA XVI, 

Deinßgni quo Jam Rhiani poeta loco, in 

quo ex hlßoriafumptum efl quodalioqui 

poeticeßffum erpetica hyperbole dictu 

exißimaretur. De Ptolemao fhiladelfho 

immortalitatem fibipoüicente. 

R H 

i A N i poeta: elegätiffimorü verfuum 

fum recordatus, quum in proximè 

precedente Sehediailnate de ilio 

ftultitieg'eiiere loquerer quo plerique regum 

laborarunt. Eorum primi funt hi, 

fAJtS-A 

Id eft, 

Nempehominum mentes cunBarum errore 

tenentur, 

Donatamqueßbi vtrauù e lance deoru 

Excipiuntßrtem prudenti pectore nulli. 

Qui autem totum locum, qui continet vnum 

& vigiliti verfus, (& eos quidem elegantiffimos, 

vtidixi) fimulque meamillorum 

interpretationem habere volet, in 

libello mueniet quem ego infcripfi Encomia 

virtutum,fiue Gliomas de virtutibus> 

e.iiii. 


7* HENR. STEPHANI 

ex poetis & philofophis vtriufque lingua: : 

pag.18 & 19. In illis vcrfìbus oftédit Rhianus 

homines neque paupertatem neque 

diuitias moderate ferre. Vocatauté Stali» 

tTi^jiom, J&^c, tanquam alludens ad Iouislances 

Homericas:quanuis alioqui c6ueniant 

cum iis* qua:idem poeta dicit de 

duobus Iouis doliis, Iliads, 

Aetòì yd(>Ti môi f&TDM&crmi on Aiòg 

A égcpv eta MJìucn, nff.tùùv, exegpf 3 saw. 

Caêrùm quidda ibi dicit Rhianus, quod 

monftrofa: ( vtita dicam ) flultitia: exemplumetTepoflìt:& 

quum poetico fictum 

feu poetica hyperbole dictu videri queat > 

non autemad certum quendam regem 

refpiciendo,ego contra ex hiftoriafumptum 

effe comperi. Poftquam enim poeta 

ille de eo loquutus eft cui cótigit vt dona 

acciperet qua: ex lance mala ( vt ita dicam 

) proueniunt, de eo qui contra ex altera 

accepitj hare dicit, 

Kctf TnXvxoiQouiìluj , tfki"k!\^n!m\ avvali 


SCHEDI ASM. V A R, 73 

tau. Aiißgß/Ujeet. M$

74 H E N R. STEP HANI 

pertinent, tandem fe dignum Mineru* 

coniugio exiftimau.it, tantamque de illo 

ipem concepit,vt epulo iam inftru&o ac 

thalamp pra*parato, bene potus aduetum 

dea* expe&aret. Quumq; iam morae pertaefus, 

quendamefatellitibus mifiiletqui 

videret anMineruain thalamu veniffet, 

& is nemin em ibi efTe retuliflet, fagittis eu 

confodit. Mifit vero & fecudum,quem idemrenuntiantem 

eodem mortis genere 

affecit. Attertius, animaduertens quideu 

ad illos occidendos impuMct, reuerfus ilium 

a dea iamd^lum expe&ariretulit. 

Schediafmatis proxime prccedetis argumentum 

ne id quidem me prartermittere 

finet quod Phylarchus apud eundem 

fcriptorem de Ptolemaeo AEgypti 

regefccundo (is autem eft cui cognomen 

fuit Philadelpho) luxum & delicias adeo 

mentem eius corrupifle vt fibj immortalitatem 

promitteret, & fe folum eaminuenifle 

diceret. Et tamen (quod ftultitiam 

illam magis admirabilem rcddit) ilium 

lupra quofuis alios principes vereda quadarn 

maieftate pra*ditu,(fme augufta grauitate 

verendum) & ftudio literarum de* 

ditumfuiflefcribit. 



SCHEDIASMA XVII, 

Ve prouerbi», Procul à loue, &procMtt 

fulmine. 

PROVERB IVM efHnfigne,atqueex 

illorum numerò qua* nobis optimum, 

dant confilium, lié'fùcà Aie'ç -re ngùj KÌOOOUVS, 

id eft, Procul à loue &: procul à fulmine, 

cuius fenfum non videturaffequutus effe 

Erafmus. non enim aliter exponit quàm 

fidiceretur Non procul à louis fulmine. 

At ego intelligi puto, Procul fis à commodis 

qua* Iupiter afferre poteft, vt fimul 

procul fis ab eius fulmine. louis autem 

appellatane hîc non tantum regesfèd& 

quilibet potentes viri intelligendi funt. 

Nafb (vtopinor) non fòlùm ad ipfum refoexitjfed 

expofùit etiam> his verfibus, 

Trifl. lib.tertio, 

Ffibus edoclo Jtquicquam credit amico, 

Viuetibi, ey longe nomina magna fuge. 

Viue tibi ; quatumque potes pxduftria vita. 

Sauumpr&luftrk fulmen ab arce venit. 

Nam quanquafolipoffunt prodeffe potentes, 

Nw profit potiusfiqnis obeffe potejt. 

Legimus apud eûdem libri primi elegia 

prima, 


76 HE NR. STEPHANI 

Forfitan expertes an in altapalatia miffum 

S carniere te iuheaCœfareâmque domum 

Jgnofcaptaugufia mìhi loca, diique locorum, 

Venitin hoc ìtla fulmen ab arce caput. 

Item elegia oclaua eiufdem libri» 

Sana neque admiror metuunt.fi fulmini, 

quorum 

. Ignibm affari proxima quœquefilent. 

In illis quoque verfibus qui Virgili! openbus 

fubiuncîi funtjmonemur deuitare im 

genres dominos, & famae nomina clare, 

( Naio autem dixit tantum Nomina magna) 

Uluftriquegraues nobilitate domos. 

Verùm ad tyrannos, non item eos qui 

regum nomine lunt digni, prouerbium 

hocreipicit, fi credimus Synefio : quii 

regibus ad tyrannosveniens,fcribit,m 

mçpi(jdct,,7ri>pjia) Atcç it tyy wtpcuuii, 24& ^ 

çpvît)Kiyovaa ihjjfAAT juywui'tf *' 



SCHEDI ASMA XV Uh 

£)md ìntellexerit Martialis geni] appella.-' 

tiohe in ilio verfu, Viffurusgenium debet 

habere Uber. 

Afl AR T 1 A L 1 sfibrimi quivi&urus 

* A 

fit, genium debere dicit habere : vbi 

genius gratiam & lepore fignificare exiftimatur, 

& TO V 

cflnypgi, vt Greci loquuntur: 

ego vero, quum defìderem huius fignificationis 

exemplum, 8c Martialis in 

ìcriptis Pompili que vi&ura nonputat» 

gratiam & leporem defiderare n5 videatur, 

quippe que ingeniofa effe dicat : addens 

tarnen hoc non effe fatis fame, id eft 

ad còmparahdam famam : atquehisvideam 

fubiungere, 

£)uam multi tineas pafcunt blattafquc 

difetti, 

Etredimuntfoli catmina dolila coci. 

Têfcio quid plus efi quod donai feculà 

• chartist 

VicJurusgenium debet habere liber.* , 

quum ( inquam ) hec arìimaduerta,aliud 

voce genium fignificare mihi perfuadeo : 

nimirum felicitateti! quandam, fiue quédam 

genii fauoré, qui eius fit velit cuftos. 



Qi.d. Non tantum viri & vrbesfuosgenioshabere 

debet,fed etià librisfuusquidam 

genius effe debet, qui fuo illos fauoxe 

profequatur, & tanquam patrocinium 

iJIorumfufcipiat. 

S C HED I 4 S M A XIX, 

De verfibus Horatijquibusflerique ahuttltWìdumìtlorumteftimonio 

vti volwt. 

T T O R A T 11 verfibus nonnullisabutuntur 

plerique, dum illorum teftimonio 

vti voJunt, alium fe illis fenfilm 

tribuere ignorantes. Vnius autem 

nunc recordor cui plane contrarili fenffi 

tribuunt : ex poematio De arte poetica,, 

Nec verbum verbo curabis redden* fdus 

Interfres. 

Quotufquifque eit enimquihuc verfum 

Horatii ftatim in ore non habeat,& autoritate 

eius nitaturvt verbum verbo recidere 

, fidi interpretis non efTe probet { At 

egaillisquiin eafunt opinione nó fuffragari 

fed refragari hue verfu Horatii, & cótrariù 

ei quod dicut, ilio probari, atq; adeo 

quod ilio probatur,veriffimù efTe,contendo 

: effe nimirum fidi interpretis, verbum 

verbo,quantum fieri potefbreddere. 



Sed quoniam nunc iàtis eft earn quam dico 

fuiífe Horatii mentem oftendere» ledo 

rem moneo íubeíTehuic verfui familiärem 

iili poeta; ellipfin partícula; Ceu vel 

Tan quam, aliúfve huiuimodi : & intelligi 

debere,Nec verbum verbo reddere curabis,tanquam 

fidus interpres. Id eft, Perinde 

acfi fidum interpretem agere velles. 

vel,fidi interpretis officio fungi. Tantum 

enimabeftvt Horatiusei quem compelíate 

cui prxcepta dat, neget fidi eife inter 

« pretis verbum verbo reddere, vt contri 

diligentiam hancièu diligentem operam> 

fido interpreti relinquendam effe dicat. 

Efle autem hunc moremHoratii,relinquere 

iubaudiédam illam voculam, multis 

exemplis docui in quadam Diatriba ex 

iisquas operibushuius poeta; in meaedi-' 

rione fubiunxi. Atquehancmeam obièruationem 

ante multos annos Dionyfio 

Lambino communicaui, quumPatauii 

degeremus. Ca:tcrùm ex iis qui illa quam 

dixi ellipfin non animaduerterunt'> 8c cotrarium 

illum fenfum ifti veriùi fubeife 

putauerunt,nonnulli hare verba,Fidus interpres, 

non coniunxerunt, ne dicere cogerentur 

Fidus interpres pro Fide interpres 

à poeta dicìum efle riedita expoiùerunt, 

Et tu interpres non curabis, quan- 


8o HENR. STEPHANI 

tris velis effe fidus, reddere verbum verba 

Que certe ellipfis tarn dura & inufitata rf 

fet, quàm altera ilia quam dico , 8c molliceli: 

8c vfitata : 'cuius ( vti dixi ) multa 

in mèa Horatii editione exempla proferuntur. 

Alius eft Horatii verius qui minore 

quidem cum periculo, fed non minore 

tarn en errore , in contrariumfenium afferma 

ex eodem poematio> 

Proiicitampullas&fèfqmjteddia verk. ' 

Vulgus enim hoc vtitur verfu de eo qui 

fundit ampullas Sc fefquipedalia verba : fitte 

ex ore emittitjid eft, Qui magna loquitur: 

vel Magnificè loquitur: aut etiarn, 

Magnifìcè magna loquitur, vt dixitTibullus. 

quodàGrecis diciturvno verbo 

/wposAJ/joêii' fiue jUi^ccô^fj^nTv. (éftqueab 

ilio nomine fa&um verbum Ampullar^ 

quo vtitur idem poeta epiftola tertialibri 

prioris)atqui cótrariu fignificatun Abiicit 

ilia magnifica verba, fiue Procul à le reiicit. 

Id eft, Valdeabhorretab illis magnificis 

8c tumidis verbis. Manauit autem 

hie error, id eft, hie falfus iftorum verborum 

vfus, ex ea que data olim fuit verbo 

Proiicit expofitione à quibufdam Horatii 

enarràtoribus. Quorum errore & P. Vitìorium» 


SCHEDIASM. V A R, Sr 

ftorium, dodiffimum virum, abrcptum 

fuifie mirum eft. Nam verbi Proiicere ilium 

effe quern dixi vfum often dit multis 

exemptispoftremusenarrator,qui dehoc 

poeta melius quàmquifquaaìioru ( quorum 

quidem labores adnosperuenerint) 

eft mcritus. Scd in eo fallitur quòd Gracco 

istfityoj refpondere dicit. potius enim 

id de pafiiuo «repVe^ dicédù erat, Quinetiam 

addereduo debuerat quarjid confirmationc 

huius expofìtionis valét. quorum 

vnum eft,qucmadmodum Horatius 

de comcedia dixit, illam interduvocem 

tollcre: ita jfubiungere,tragicum viciflim 

pleruque dolere fermone pedeftri. ( nam 

quod dicit Et tragicus plcrunqj dolct 8cc. 

perinde eft acfi diceret , Et viciflim tragicus 

plerunque doletj Sec. ) quemadmodum 

autem Chremetem tumido delitigantem 

ore attulit in excmplu eiusquod 

dixit de comoedia voccm tollente-.itaTelcphum, 

8e Peleum in excmplu eius quod 

detragoedia dixit, afferre. Sedvtconuenire 

hoc cxemplu poflit, ita verbù Proiicere 

accipiamus neceffe eft,non vt vulgus 

accipit. Alterum quod ab ilio enarratore 

adiici debuit, eft hoc » repugnarc illi 

expofitioni proximè fequentem verfum» 


8z HENR. STEPHANI 

quo dicitur, Si curat querela fua (pectatoris 

cor tangcre.Quomodo em querela fua 

cor eius tangeret, fi in ea magnifies atque 

elatis verbis vtereturi - 

Alius eft eiufdem poeta: verfus qui ideo 

in prouerbium abiit apud vulgus quòd in 

alium fenfum acceptus fuerit : de quo tarnen 

iampridem Petrus Vi&oriusadmonuit. 

Loquor autem de his verbis, 

-quandoque bonus dormitai Homerus. 

Putarunt en im Quandoque hie valere 

idem quod Aliquando,quum fbnet Quotiefcunque 

: & cum hoc aduerbio iungédum 

eft verbum Indignor, quod proximo 

pra*cedit : ita interpungendo hunc 

locum, 

Sic mihi qui mulftim cejfat ,ft Chcerilm 

ille, 

guem vix térque bonum cum rifu mlror. 

&idem 

Indignor quadoque bonusdormitati 

merus. 


ì 


S C HED IA S M A XX, 

De tills prouerbialibus verbis^Dimidium 

fault qui bene cœfit h abet, qua nonnulli 

tanquam Horatiana ajferunt. 

"%J ERBA hxc, tanquam prouerbialia, 

^ in ore habent multi, Dimidium fàdi 

qui bene ccepit habet'.inquibusafferendis 

alii errant, alii non item. Nam qui tí-> 

quam prouerbialia affermit, autorem 110 

nommantes, quanuis particulam Bene 

addantjhaudiânèerrant:at qui Horatiú 

itafcripfiíTe dicunt, erroris abipiâverfus 

lege feu meniùra conuincuntur : quum 

vox Bene verfum Horatii ingredi nó poffit. 

huic enim verfui, 

Dimidiumfieli qui eoe fit babet:fapert 

au de, 

quomodo illa inferi partícula poífít i Sed 

tamen vulgi errore abrepti nonnulli dodi 

alioqui viri verba illa tanquam Horatiana 

citarunt : ac ( quod multo magis omnes 

mirabútur ) quum pater meus Ro-> 

bertus Stephanus in iùo Theíauro Latina: 

linguae in nomine Dimidium, víum eius 

ex Horatii etiam loco oílendens, eum ita 

fc'ripfiflet, Dimidium fadi qui coepithaf.ii. 


Ц HENR. STEPHANI 

bet ? illi qui poftea idem Thefauri opus 

excuderut, imitari feripturam in qua falfò 

credebant effe errorem nolente?, vere 

& turpitcr erfärunt. illam eilim toculam 

Berte inferuerurit, tanquam ab 

Horatio pöfitam > & a patre rrico male 

©mifTam. Quumque iam hxc ipfa fcripfiffem, 

quia rìdere mea* memoria* nolebam, 

earn Thefauri editionem confutai 

qua* Lugdiino prodiit anno feptuagefimo 

tertio fupramillefimum & quingentefimum,& 

rem ita fe habere comperi. 

Sed cur ii qui afterunt ilia, tanquaprouerbialia 

, àduerbium B:nc addemes , no 

errant, dümmodo pro Horatianis non 

afferat, quum videamusab Horatio illud 

Bene non agnofei ì an duo effe prouerbia 

dicendurri èfl: i Ego certe fufpicor, eum 

cuius funt hxc verba,Dimidium fa

SCHEDI ASM. " V A I 85 

ìf*$ì 

SCHEDIASMA XXI, ^ 

De ilio eiufdem Horatìj loco> ( Satyr a quarta, 

libri pofterioris) -Ole falubres AEftates - 

feraget qui nigris prandia moris fittiet. 

D I 

s p v T A T U varie de hoc'ioco, 

quomodo falubria-cffe poffint mora, 

ftillis claudatur prandium : & quidarft'litem 

lite refolucntes3nó minus mirum effe 

dicunt quod de laétucà fcribitur à Marnali 

, qux fuo tempore dapes inchoare't, 

quum auorum coenas claudere foleret. 

Alii aha elabuntur via, nouam videlicet 

quandam expofitionem affercteshorum 

verborum, Finiet prandia: nimirum vt 

non intelligamus de ilio qui prandium 

claudat hoc cibo, quippe qui vltimo loco 

fuerit appofitus : fed cui totum prandium 

fune mora, qui illorù efu eft contetus, qui 

nullum alium cibumillisaddit. Finire cnim 

moris prandium fùum dici poffe, fi 



nec ante nec poft alio vllo cibo vefcatur. 

Atq; ita, perinde fuerit acfi diceretur, Cui 

mora, quae aliis iunt tatùm prandii principium, 

totum prandium confkiunt. At 

ego ad liane expofitionem verbi Finire 

non necefTe puto eonfugere: fed confiderandum 

in cuius perfona hxc dicàtur ab 

Horatio. Dicuntur certe in Catii perfona, 

Vel potius à Cario, Epicureo philofopho, 

iiihil minus quàm philofophicè,atqueadeó 

plane ridicule de nonnullis ad artem 

cùìinàriam pcrtin enribus differente, & fe 

fumino ftudio &c quadam propemdekira 

anxia cura omnia delautitiis, vel potius 

-tupediis, pratcepta conquifmiffe oftende'te, 

quinetiam aliquid quod effet è praceptis 

w vytetvtis Jta(7tis admifcente. Illius 

enim Satyra: hoc effe puto argumentum, 

, quod & mea editio habetillià meprarfixu: 

Catium Epicureum philofophum indùeie 

quaedam arris culinariae, fiuev?? e'4 fl 

" 

ia^TDWf, aut câ^-wTtHMg, prxcepta tradetem: 

& fub perfona huius fe&arn illam irridet, 

vt qua: in huiufmodi rerum cognj- 

- rione, tanquam maximi facienda, valde 

• fibiplaceret, & delicata: ac lauta: menfa; 

honorem affe&aret : interim tamen ne 

hie quidem artis culinaria: artem exa&e 



tener et, fed ficut aliarum quarundam rerum 

ita & huius artis peritiam falfo fibi arrogaret.Hxc 

enimfieft mens Horatiiin 

hacSatyra,nemini minimene debet ab 

eo induci Catiumaliquidadilla fiuearté 

fiuefciétiam pertinens,quod etia fit plane 

ridiculum,dicentem. In eadem certe editione 

pauca margini verba appofui eregione 

illius loci, quibus illam meam fententiam 

declaraui. Scripfi enim, Alii intelL 

de vltimo ferculo quod prandia finiat:vt 

Catio fluke ho c praxipiente. Dixi 

auf em alios intelligere, quòd nonnulli 

quibus hoc propofueram quod de loco 

ifto fentiebam, mihi aflentirentur. 

S C BED I A S M A XXII, 

gupmodo fitinterpretandum apttdPlatone 

fjLtjKnèiv 'Qdx,{vtiTx,quodprouerbialiter 

dicitur. 

"VI EMO nefcit ÙKIV^TÌV vulgo fignificare 

immobile, id eft Quodmoueri 

non poteft : fed aliud fignificet oportet in 

prouerbio«tx/i')j7»>«p«i'. quuenim aliqué 

dicimus quidpiam mèiv, id eft mouere, 

illud quod mouet, non effe cuuvqTov, id eft 

immobile,;fateamurneceu"e eft. Quine- 


88 HENR. STEP HA NI 

tiam quum prouerbialiprohibitionedicirur 

OLH.ÌVY\TU,pìj w&v > ridiculum videri 

poffithocprohibere, fìa^'i^x» interpretemur 

Immobilia. Apud Platon em tamé 

aliquot locis, quorum vnus eft initio libri 

vndecimi De legibus, interpretes ouuvqm 

ita vcrterunt:vbi fcribit ille, Ski 7K>)ho?g $ 

, còg ìvog ikHvuvivTig. 

Interpretati fùnt ( inquam ) & lue dw^m 

Immobilia : quum rationi cófcntaneum 

fit vtinterpretcmur Nonmouenda, vel 

Quae moueri non debent. Subiunga autemhexaftichon 

quod lufi olim in quendamnonhac 

quidern voce,fedhoc prouerbiali 

praxepto abutentem.. 

Quum mutando, tibi fentetia dicitur,Auk, 

Eft quod d>tivyrmv ne moueatur » ais. 

Qui mouet ex animo ratio g> fixerit,Aule> 

Is quod àiuv*ir>v debuit effe mouet: 

Qui mouet id quod no rationi innititfirvllh 

Non is dxAvnTov quod decet ejfè mouet. 

Duo autcm extant duorum oraculorum 

verfùs,qui ad illud prouerbiale genus 

ìoquendi alludere videntunquanuisillo 

nomine necidevtrobiqj nec idem quod 

hip fìgnifìcetur. Vnus eft hie, 

My Kim Kct/L/jtg/vcu/. àxiv^TTG $ djaitvav. 



Hie cnimùxivi}Ti>g ncque eft Non mouédajvel 

Qux moueri non debet:neque Im~ 

mob*ilis:ièd Immotadd eft Non mota. Ac 

reddi etiam poffit, Dumnon mouetur: 

vel, Quaptifper non mouetur. Alter verfus 

eftifte apud Hero do turn in Eratone, 

Kwjfffw (£ Aw/Wj aaivtiTov m(> iovouv, 

vbi Immobilem fignificare puto: quanuis 

vulgo reddatur Immotam adhuc. 

SCHEDIASMA XXIII. 

"Dt duabus emendationibus me is duoru Tin 

tentslocorum,quas pofiea autoritate AE~ 

Hani eos imitantis confirmari comperì. 

A PVD PLATONEMÌII Theaeteto 

quandam le&ionem margini adferipfiquam 

pofteaAEliani autoritate confirmari 

lubenter vidi. Locus eft in mea editione 

Tomi primi pagina 1445Ó JÌOVTW 

Xeiag n K&i d^lafgag

5>o H E N R. S T E P II A NI 

itidemg dickurfluere : ty&/UUTO-W'^ 

Tt/J,7MV o Uqvetcg OT lUjupq fpfém , %OTII\ ^ 

RATQôag •zrCgi'Jc, iXcy'tv £IHMV. 

Alter locus eft in Menexenofeu Epita- 

R 

phioj p.246? Tomi fecudi, (SVTA>V ttwxrf 

va cùaâ^&tv, ìjxsVTag %CJ.>w. Eregione cuius 

loci adfcripii margini ifta, ScripfirTe 

Platoncputo èiwmg ^'«{i.cjuodloquendi 

genus eft TimvjTUiGm&v, & quidemnominatim 

Ò^^nÀn^v > preicrtim quod 

ad hunc verbi «W vfum attinet.Ha'cibi 

turn margini adicripfi ex tempore: aliquanto 

pòli autem in eiufdem AEliani 

quendamlocum incidi qui hanc meara 

emédarionem omnino confirmat. In eo 

enim fcriptum efaxJìig oiwiiyg funì/U^V^t- 

TO/^'JCJ (H^ctg 'OtsJbuZcu iiv ehaaroih). Me 

morie Cinquit ) proditumnon eftvllum 

feruum preignauiaprodidiffe fuum dominum. 

Ita enim puto aptiflìmè exprimi 

pofTe iftud loquendi genus : alioqui 

K&xy ( id cft> ad verbum > Qui ceffitignauie)dicendusfuerit, 

Qui abignauiaeit 

iuperatus. Vtitur autem & alibi Plato nomine 

ilio w>w> pro qpcta: vt Derepubl. 


SCHEDI ASM. V A R. 91 

lib .{> pag. 468. Quinetiam in duobus cribùfvealiis 

lo eis id me apud illum legere 

memini. Quum autem dixi «WTOJ iyutt» 

effe 7T0ifiTtftdTi£$v,nó intellexi(nequisfallacur) 

magis poeticèid dici quàm illud 

ii'xavms n&iw ( ita enim fcriptum eft &rin 

Aldina editione» YI'KOVTUS , & %J.nn {ine iota 

fubfcripto ) fed dici aliquantum poetico.' 

fiue, magis poeticè quàm oratorie. In illis 

autem verbis tjwvTue tantum abeft 

vtpoeticum veloratoriumloquendi genus 

habeamusj vt nevllum quidemfenfum 

ex iis elicere poffìmus. Cxterùm qua 

uis conftet multa Platonis loquendi ge- 

' nera imitatos effe eius pofteros, ac prafertimrecentioresC 

quod &in Luciano verum 

comperitur ) tamé fieri etiam poteft 

vt i4 quo de nunc agitur ex eodem vterqueloco 

aut ex iifdem locis fumpierit. 

quem ego locum aut quos locos alicuius 

tragici fuifle non abfìmile vero mihi efiet. 

SCHEDJASMA XX1111, 

De duobusparticipio deprauatis , v/to apud 

Liuiunt-altero apudMelam:hoc ex liters ' 

madieffione, ilio ex eiufdem omifsione. 

pAUTiciPiA duo obferuaui apud 

duos fcriptoresLatinos, modis inter 


9i H EN R. STEPHANI 

fe contrariis deprauata. vnum eft Adempia, 

apudT. Liuium : alteram, Direptis, 

apud Pomponium Melam. Apud hunc 

enim legitur in fine capitis quarti libri fecundi> 

de Alpibus, Deinde vbi Germania 

attigerunt, verfo impetu in orientcmabeunt, 

direptifque populis immanibusvfque 

in Thraciä penetrant. Hie enim fcribendum 

effe puto Diremptifque populis, 

Qua voce vtitur lubéter de fluuiis. vtcap. 

fecundo eiufdem libri, Hos ab IftricisTyrafeparat, 

qui furgitin Neuris. Alibi de 

Rhodano, Deinde Lemanno lacu acceptus 

tenet impetum : fcque per medium 

integer agens, quatus venit egreditur. Inde 

contràin occidètem ablatus,aliquandiu 

Gallias dirimit. Atque adeo in quodam 

loco vbi vulgo rccepta lectio eftDiuidit, 

innonnullisvet. exempl. eft Dirimit. 

Eft autem is locus initio capitis tertii 

libri fécundi. 

Ad Liuiiauté locum quod attinct,in eo 

cótrà,vti dixi, litera m omiffafuit : fed cu 

alia etiam mutatione, Quoniam autem 

"inmeapra*fatione inlibru De Latinitate 

falfò fufpeàa & malifrn illud & illius origin 

em indicauUocum ilium pro mèo iure 

huetranfferarn. Itaigitur ibi» Vtinaw 



tamenhoc mali duntaxat ex illafiiperftitiofa 

ignorantia contingeret, Vt illi loqui 

conantes obmutefcere fxp'e cogerentur. 

Àliud certe multo grauiusac pcrnicionus 

inde oriri videmus ; vt nimirii fi cut multa 

vocabula immeritò fufpe&a illis funt, 

ita etiam pleriqueimmerentes immerentium 

fcriptdrum loci prò eorum libidine 

in partes omnes verfcntur>tandémque ita 

immutétur, vt ne agnofei quidem à fuis, 

fireuiuifcantjpoflìnt.Eius quod dico infigne 

apud Liuium exemplum habemusin 

èo lib. ijloco,vbinuclegimus-5Hodicque 

in legibus magiftratibuique rogadis vfurpatiif 

idemiusvi adéptum. Quumenim 

Vi adeptum, fcripfifTet > qui participiù Adeptum 

paflìua interdum fìgnifi catione 

poni ignorabant, in Ademptum mutauerant:at 

in poftremis editionibus, crefeente 

paulatim mutandi audacia^pro Vi adeptum 

fcriptum fuit Vi adempta. Fatta vero 

eli &cuidam CiceronisIoCo in eadem 

voceiniùriain Catone maiore. Siquidem 

vbi legimus, Quo in genere in primis eft 

fene6tus,quam vt adipifeantur omnes optàt,eàdé 

accufant adepti,ille Adepta feri 

pferat. Iampridem enim in vet.exemplari 

hanc le&ione inueni, cui poftea omni* 



qua: Parifienfi editioni adhibita fuerunt 

aflentiri comperi, hoc enim annotations 

illifubiuncte tcftantur. Sed qui fibi in 

ilia editione multa ex conie&ura (proh 

facinus) innouare permiferunt, hacinre 

tot veterum librorum autoritatemfequi 

aufinon fuerunt.adeo fufpeda iliishxc 

Latinitasfuit, Eandem accufànt adepts, 

pafliua figniflcatione. QuidamtaméNafonislocus,quoniaeius, 

quod ad fenfum 

attinebat, difficilismutatio erat, fàcrilegas 

talium correc-torummanus effugit. 

SC HED I AS M A XXV, 

De quibufdam valde Jubtilibtu & arguto 

quxftìmibus, quas Gellius apud Tauri 

fhilofiphi menfam agitarifelitas fcribit, 

Jìcutó 1 

aliai quajdam Hits fimiles. 

Q 

V AE s i T v M EST( inquit Gellius 

libri fexti cap. decimotertio ) quàdo 

moriens moreretur : an quu iam in morte 

effct, an turn etiam quum in vita foret. 

Et quando furgens furgeret : an quu iam 

(taret,antum etiam quum federet. Et 

quiartem difceret, quando artifexfietet: 

an quum iam cffet, an turn quu etiam nó 

effet.Hxcillciiquo qua: prima proponi- 


SCHEDIASM. VAR. 9¿ 

tur quarftiomó dubito quin eo agitata mo 

do fuerit quern videmus in ifto Sexti philofophi 

loco, libro tertio^Pyrrhoniarum 

hypotypofcan (quas olim à me interprétalas 

luce donaui ) capite De generatione 

8c corruptione, H à,7iiâ,vt HCÓK^WIS , »TO» 

sin íty¡ ¿júûnv, % '¿n c¿7ré%nv.&cc. Totius 

autem loci hare eft mea interpretado, Si 

mortuus eft Socrates, mortuus eft vel dü 

viueretjvel quú iam eflet mortuus. Atqui 

nó dici poteft mortuus effe dum viueret : 

alioquiidé vixiflet firn ul 8c mortuus fuiP 

fet. Nec vero dici poteft mortuus quum 

iam mortuus effet: alioqui bis mortuus 

efle diceretur. Non igitur mortuus eft Socrates. 

Quàm autem difficile fit ad hanc qua?ftionem 

reipondere, vel ex iis Tauri verbis 

quseà Gellio fubiunguntur colligerc 

poffumus. S^d ea omnia (inquit) quum 

captiones effe quidam rutiles 8c inanes dicerent> 

Nolite ( inquit Taurus ) hxc quafi, 

nugarum aliquem ludum aipernari. Grauiífimi 

philoiophorum fuper hac re ferió 

quaefierunt : 8c àlii moriendi verbum atq; 

momentum manente adhuc vita dici atque 

fieri putauerunt : alii nihil in eo tempore 

vita:reliquerunt,tOtúmqi illud quod 


f)6 HENR. STEPHANI 

mori dicitur, morti vindicauerunt. &c. 

Videtur autem Gellius, quum ait,Totum 

illud tempus quod mori dicitur,intelligerede 

tepore quod Latini moribunduppellatione 

exprimunt : quod certe eftiii 

mortis & vita: confinio : ideóque non video 

cuir illi totum id morti vindicauerinti 

Nam qui moribundus à Latinis dicitur, 

ficut ex parte mortuus> ita ex parte viuus 


Carterum quemadmodum demorte, 

ita & de natiuitate quaHlionem ibiproponitSextusphilofophus. 

Si(inquit) natus 

eft So crates, vel natus eft quum non exifteret, 

vel quum iam exifteret. Si natus eft 

quumiam exifteret>bis fuerit natus:fin 

vero eft natus quum non exifteret, fimul 

& exiftebat Socrates & no exiftebat. Exiftebat 

quidem quatenus natus erat: non 

exiftebat autem, fecimdum illam hypothcfim 

Vtor autem in his interpretandis, 

vel potius abutor verbo Exiftere, ad 

vitandam ambiguitatemrquia fi dicercm, 

Si natus eft Socrates,vel natus eft quii non 

eflet, intelligeret quifpiam Quum nó effet 

natus : iridémque in fequentibus. 

SCHEI)- 



SCHEDIASMA XXVI, 

De duabusaliisfubtilib' & arguta qutftionibttsqu&a 

Gellio ibidem propomntur. 

Q 

V AESTIONIS illius quae apud 

Gelliù proximè fequitur eam de qua 

in precedente Schediafmate diflerui > ea- 

4em ratio eft. Quarfitum cfl ( inquit) quado 

furgens furgeret : ah-quum iam ftaret, 

an tum etiam quum federet. Eadem ( inquam 

)-eft ratio» qux illius de qua diflerui. 

namvtibi refponderi non poteft Socratem 

effe mortuum dum viueret, neque 

etiam quum iam mortuus effetiquoniam 

qui refpondebit eum mortuum efle dum 

viueret, eundem vixifle fimul & mortuu 

fuiffedicet:atqui refponderit mortuum 

effe quum iam mortuus effet, bis mortuu 

effe illum dixerit : ita hìc re/ponderi non 

poteft aliqué {ùrgere quum iam ftatj neque 

etiam dici poteft furgere tum etiam 

quum fedet. Nam fìquis dicat eum furrexiffe 

tum etiam quum federèt,idem fimul 

furrexiffe &, fedine diCendus erit:fin re- 

{pondeat eum furrexiffe quum iam ftaret, 

bis ei tribuet illud ftare. Eum enim è fedili 

furgentem dicet ftare, quemiamtum 



fuiflè ftantem, non fedentem, ait.Refpóderct 

quidem vulgusSocratem furrexiffe 

tum quii federe deflit, ficut effe tum niortuum 

quum deflit viiiere:fed hoc non eft 

ad ihterrogationem refpondcre, in qua 

rcfponfionis edam formula prefcribitur. 

, Quod autem ad quxmonemtertiam 

attinet, eorumqui interrogabant quando 

artifex fieret is quiartem difceret : an 

q uum iain eflet, an tum quum etiam n3 

effet, in ea certe eodem quo in praecedentibusmodoha^rendum 

eft. Confiderai^ 

dum eft enim non proponi hanc interro^ 

gationé, Quifiiam fiat artifex, an qui iam 

fit, an qui nondum fit : fed Quando quis 

fiat artifex, an quum iam fit, an tum quù 

etiam non fit. Nam fi refpondcatur, fieri 

artificem quum iam eft, abfurda erit re- 

(ponfio, quum fieri non poffit vt quisillud 

fiat quod iam eft:fin relpondeatur fieri 

artificem tum etiam quum non eft> abfurdaharc 

quoque fueritrefponfio i quia 

fimul dicetur fieri vt.fit artifex & non effe 

artifex. * 

At vero apud Platonem aliud eadem 

in re captionis genuseft : apud Platonem 

inqua in Euthyd. Tomi primi editionis 

measpag. zy6,8i deinceps.Quxritur enim 



vtrum qui difcunt, ea difcant qux fciunt, 

an ea quae nefciunt. Refpondcnti enim, 

ea difcere qua>nefciut, opponitur quoddam 

cxemplum à quo illcad fatendum 

contrarium compellitur. Scd poflea captio 

in ambigua verbiî/^W lignifica-? 

done effe ofteriditur>ita vt eadem in Latina 

lingua repnefentari non pofiìt : quum 

f4pv$zvnv fit & quod Latine dicitur Difcere, 

8c quod Grace alio verbo fcwjtivaj. . 

SC HED I A S M A XXVII, 

Defophifmate quo Herophilus medicus ittupit 

Diodorofophifi^dicenti luxatumfibi 

effe humerum, ideóque medicam eius o • 

pern imploranti : .ejr quomodo imitar etur 

id fophifma quo ipfeDiodorus motti non 

effe probare volebat. 

Q 

VAESTIONES prarcedétes reuocat 

mihi in memoriam quoddam fòpbifma 

quo Herophilus medicus illufij 

Diodoro philofopho, v el potius fophifta?.' 

Quu enim Diodorus ad eum veniiìet,eius 

òpem irhplorans quòd humerum fibi luxafietjnegauit 

fieri poffè vt luxat* effet humerus. 

Aut enim(inquit)in quo eratloco 

humerusjin eo exciditût in quo nò erat. 

g.ii. 


TOO HENR. STEPHANI 

Sed ñeque excidit in quo erat loco, ñeque 

in quo non erat. Non igitur excidit. Vtor 

autem verbo Excidit,quiailledicitcW- 

: quum alioqui antea dixiíTet ¿x&&huv 

¿¡up'v, vbi ego verbo Luxare fum víiis. 

Cxterúm hiemedicus Diodoro illudebat» 

& funul ad íbphifma alludebat quo illc 

vtebatur, negans motum efle. Si (inquiebat) 

mouetur aliquid, aut in quo eft loco 

mouetur,aut in quo non eft.Atqui ñeque 

in eo mouetur in quo eft: (manet enim) 

ñeque in quo non eft. ( quomodo eñim 

aliqua res aliquid agere poífit eo in loco vbi 

ne vilo quidem modo eftí) Non igitur 

mouetur qüicqüam. 

sé HEDÍ AS M A xxriih 

gmdrefponfttn fint Sceptki philofophi (¡iceronieosomnem 

afiionemevita toüert 

dicent'u 

CICERONES hxc adueríus Académicos 

dicenté audimus in Acad.quarftionüiri 

libro quarto,qui Lucullus eftappellatus, 

Máxime autem abfurdum, vitia 

in ipíbrum efle poteftate: ñeque peccare 

quenquam nifi affenfione > hoc idemin 

wtute non effe. Cuíus omnis conftantá 


SCHEDIASM. VAL 

& firmitas ex iis rebus còftat quibus aff< 

& eft,& quas approbauit: omninoque 3i 

tè videri aliquid quàm agamus neceffe eft, 

eique quod vifum fit aiTentiri. Quare qui 

aut vifum autaflenfumtollit, is omnem 

actionem tollit è vita. Hare ille. At Sceptici 

pro fe pariter 8c pro Academicis refpófùri 

fìint ( quod enim Academicis obiicitur, 

multo iuftius Scepticis obiici poteft) 

fe aétioné omné è vita non tollere, ( quod 

Greciqui eos inlcclabantur, vocabant avm^Totgì?)) 

quoniam quanuisnon ai- 

{èntiantur, aliquid tale vel tale effe, affentiuntur 

tamen tale vel tale effe vidcri : 8c 

viforum rationem nabentes,(aut vifis acquiefeentes) 

ea quae ad vitam cómunem 

pertinent obferuando, opinatone omni 

liberà agut vita. Inhisauté Sextum phi~ 

loiophum fequor: cuius quoniam libri 

Grece nonduna funt editi,8c verbis vtitur 

que vix alibi reperiri queant,totum illuni 

locù proferendum ceniui. Itaigitur die, 

Alois® [Jfy Su Qajvitfkq Wov y 'Sìa* li 

vrnxei/uSpov, x

io2 HENR. STEPHANI 

%$iùùLiwTVì%n


Gcllio (fìue Agellio,vt quidam nominandum 

putant)in mentem vcniffe,ita quantitatis 

appellatone vti ì velpotius,qua*aurcs 

puritati Latini fermonis aflucta* hoc 

illius vocabuli vfu non offendali tur ì Córra 

autem lubéter (fat fcio) alteram le&ioncmrecipiét, 

Nimiumquantum. Quod 

fiquisne hancquidem lection em recipere 

velit, is fe vetcri etiam libro fidem derogare 

fciat,in quo italegitur. 

Primum autem eiufdem capitis vocabulum 

eft Phocioiijpro quo in eodé libro 

fcriptum eft Sotion : de qua itidem fcriptura 

illiaffentiar,donec quod de Sotione 

conftat ( cuius nonnulla edidiolim cum 

quibufdam Ariftotelis & Teophraftiopufculis 

) idem de Phocione etiam cóftet. 

"Tertius locus eft in capite tertio libri 

decimio&auijcui eandem adhibere opor 

tct emendationem quam illi à quo Schediafmahocfum 

exorfus : fed quod hie eft 

vocabulu, multo vicinius eft ei quod fubftitui 

debet, quàm effet illud. Nam illic 

Quantum pro Quantitatem,hic Quàtum 

pro Quanto fubftituendum eft. Locus eft 

hie, Tum exurgit fentcntia* dicenda: gratia 

homo quifpiam turpitudine priftinae 

vita: defamatiffimus, fed lingua tue atque 

g.iiii. 



facundianimium quanto praftabilis. ISa 

& hie minime dubium eft quin fcribere 

oporteatNimium quantum. Vdturalic 

qui hifce verbis fecus ifto in loco quam ia 

altero, quum hie Quantum aduerbiallter 

ponatur, illic proprium vfum retinéat. 

Sic vero cow & »AJJOV , quü dicitur favfjyLtpv 

orni, fiue Ju.vfJict'P* »A/«flK,vtruque vfum 

habent:fedfrequentius ( fibenememini) 

eum quo aduerbialiter ponuntur. Sonat 

autem proprie Mirum quantum :& hoc 

quoque modo quidam c Latinis fcriptoribusfuntloquuti. 

• 

Sunt & alii Gellii loci quorum emendationes 

in alio quopiam Schediafmate 

jnuenies. prius enim eos mea memoria 

inueniat oportet. 

SC HED I AS M A XXX, 

De obßruatione quadamqua eodemprti* 

' net quo Geäiana. 

G 

E L LI A N AE cuidam obferuationi 

aliam eodempertinentem addidi,id 

eft> margini libri mei eregione loci illius 

adfcripfi: quamhìcproponendam putaui- 

Scribit Gellius libri feptimi cap.penùltimo, 

Quoad viuet quum dicitur, item 

Quoad morietur, vidétur quidem dua: res 


SC HE DI ASM, VAR. 105 

dici contrarÌ3»>fed idem atque vnum tempus 

vtraque verba demonftrant. Ha*c ille 

: mea aure pertinens eodem obféruàtio 

eft hatc, quòd & quum dicitur Periculum 

vita» & Periculum mortis,res vna eademque 

fignificatur. Quoniam periculum vita* 

amittenda* ( hoc enim fubaudiédu eft) 

non aliud eft qùàm mortis periculum. 

S C HE D I A S M A XXXI, 

VeGelliamcuiufdam lociHomerki inttrpretAtionefalfo 

reprehenfa. 

Q E I L I A N À interpretatio cuiufda 

loci Hòmeri piacere quibujfdam non 

poteft: fed forcane placituraeftvbieame 

defendentem audiuerint. Legimus igitur 

apud éum, libri primi capite vndecimo> 

Sedenim Acheos Homerus pugnam indipifei 

aitmon fidicùlarum tibiarumque 

concentu j verùm confpiratu tacito nitibundos. 

Oì ctf Yow oryy JLBJJIO, in/HovTig Àxtyo) 

Év JvfACV, (MfJigZi'nc jit«,non meù 

iudicium ièd illam editionem fequor vndeharc 

deprompfì.ha*c enimcv 9^f*£nó 

cum jdtyia, nveicnTis fed cum fuûmi iùgi 

puto. Ncque vero Gellium hisverbis 


loS HENR. STEPHANI 

Confpiratu tacito nitibundos interpretari 

voluifle exiftimo verba ilia, oryy /ullipui 

:*/yeWTSS,fcdifta, HV Svpu (M/nstuTiQ ktetyfjô 

aM«Afli£7T. quomodo enim ignoraffe 

Gellium credibile fit aryv\ ad verbum few 

pertinere.Sedenim quia notifllmù eft ilia 

voce Tacito cóuenire cù ifta er*YM,nó mirti 

eft ilia Gellii verba pro interpretatione 

prioris Verfus quofdam habuifie : quibus 

haud itidé notù fuitjhajc quoque verba « 

9w/A(3 interdu idem valere quod aduerbiu 

cryy:vt certe hìc à Gdlio accipi, & quidé 

Ycc\c accipiétcdico. Nam & quod ab eodem 

poeta diciturcv 'jv^x ct 

J% eiV> 

Tibul; 

ius dixit In tacito fìnu gaudere,itemlnta 

citofinu claulàgaudia cohibere:quumalioqui 

prouerbium illud & breuiore & vfitatiore 

loquendi forma'efferendo, diceretur,In|finu 

gaudere. 








H E NR. STEPHANI 

SCHEDI ASM A TVM 

» 

VARIORVM, 

id eft, Obferuationum 3Emedationü, 

Expoiitionum, 

Difquificionum, 

LIBER SECVNDVS: 

- qui eft 

Succi fiuarum JÎEBRVARU horarurn, 

pen fiim. 

S C H E D IA S M A I, 

De errore qui eflinprimo limine operU Di' 

pnofophißun Athenœi. , 

lNLiMiNs huius operis Februario 

•*• proprii magnum quoddam mendum 

à limine operis Dipnofopbiftici > quod 

nobis Athenasus reliquia remouere volo: 

quod quo maiuseftj eo magisà n emine 

( quod fciam) animaduerium effe miror. 

Legimus enim in illius limine ? tiOJTOÇ

i HENR. STEPHANI 

$71$ Ùvee T TLLHIV 7rvXvB~(3V?XIJTVS i^/ltTvJmt^ 

a?i\ov yugtSwV, Sif eiBgpjs i« jj Sed quic 

fibi vult ilk vocuk ti qua; prima in hoc 

fermo ne fede habet i Eriam.fi hacorationem 

in partem omncm vcrfes, quidilk 

dua; literae fibi velint nó reperics. Necrni- 

/ rurmquù non (cripta fit ab ipfo Athenzo, 

tanquam ad cam pertinens, feda librario 

quopiam perperam adferipta, eamintrò 

recipiente > qua; extra collocata fucrar. 

Qua enim Timocratis, qui loquitur, perfona 

primis duabus literis notata extrinfecus 

fuiffet hoc loco, fi cut &r paulo pol 

(quemadmodum edam Athenasi colloquentis 

periona primis duabus A & # notatam 

videmus ) librarius quifpiam hoc 

non animaducrtcnsjcx literis Ti, quadro 

Ti/ts/KGCITYG ab Athenxo fcripta* erant,fuperpofìto 

vocali «accentu acuto fecit particulam 

intcrrogatiuam ti. Nódum rnihi 

credis? Mihi credasfaxo,vbietiap№ 

cipium dialogi Platonici quod imitatuffi 

Athenasum cite dico>protulero. Audi igitur 

Phsedonis principium, At/ToV « 

•nafl$X XooKfycrh wsivy ri) 

/L^CXSV i'mivcv 7z/(htrpouTTiz/.W) % a&suW 

vtxjovmq 5 Atque vt huic Echecratis interrogadoni 

reipondet Phxdo, Autos 



xyaTii, fie in ilio Dupnofophiftan primo 

libro Timocrati refpondct Athenxus, Awree. 

ù Ti/tpH&mg ûmcâv. Scribendum 

igitur, T. Av-nq. u £%vcut&c. nifi pro T 

folo maus velT^t. (nam Ti. non fine pcriculo 

fcribi hie pofle oftendit error ex 

hac fcriptura natus) vclT^je/i. vcÌTi/jy- 

K^mq,nihilabfeindendo. Interpres autcm 

putauit 71 fignificarc Nun quid, qua: 

certe plane noua cflct atque inaudita fignificatio. 

Atveròcrroresinaudacis pantera 

imperiti hominis interpretation e 

inucrtife, minime nóUumeft: qui de le- 

«äoribuseo tantum nomine bene mcrctur> 

quòd ampi am illis rifus materia plerifque 

locis prxbeat.ex qmbus vnus eft no 

proculabhoc principio, vbi Apollodori 

verfus quofdam Latine reddere conatur, 

incorumenim poliremo vocem Mcp&r 

interprctatus eft EiTcdum. Quiinterpretatione 

nulla fingi magis ridicula poteft. 

exiis enim qux prxcedunt colligi poflfet 

ab eo cui vel mica iudicii eflet,£9v yel 

ledile, velaliquid faltem efiequod fedilis 

vfum prxftet. Ita cnim Apollodorus, 

E ìq oÌKictv OTUV Ttq eìoii}

4 HENR. STEPH ANI 

'tomi, qgj vs&wìhfyv. x/Tphiiticring, 

Ai

SCHEDIASM. VAR. $ 

SC ff ED TASKA Ify 

De loco Dionyß ffalicarnajfti, inipß hifto % 

ria efas limine, cui duo interpretes con-, 

turtumfenfum dederunt. 

A 

L i MI N E adlimentranfìre libet:id 

eft,ab emendatione loci qui eft in limine 

operis Athenari, ad emendationem 

alius me conuertere } qui eft itidem in limine 

operis Dionyfii Halicarnaflci. Quú 

tarnen illic non iblùm interpretationem 

fed ipfum etiam textum> vt vulgo äppellamus>corrigere 

oportuerit, hic iriterpretafio 

duntaxat corrigenda, & de falla interpunetione5quae 

dúos fnterpretésin gra 

uiilìmum erro rati impulita dmonendus 

le&or erit. Quem - 

; 

" : 

' 

fMOtg T tgtg/C^V Xoyeig QxAojdpQí etiaS* 

KdfytfW arS* ipcwTou ^sòcmur tíuji cv roTg 

«ícfte tycqvojufyjctt TTJÍS d^úovtnv ,GÜTÍ &c. 

¿ h.iii. 


6 HENR. STEPHAN1 

At Lapus Florentinus ita,Quum minime 

v.ellem radones que rcddi iòlent in 

proocmiis hiítoriarú fcribere>dcmepra> 

farì cdgor: nec extpllendis tamcn laudibus 

mcis iuperfluè vacaturus>quas moleítas 

audientibusfciornec i\ r 

c. 

Quinctiam Sigifmundus Gcleniusifa, 

Etfi non libct hac prefatione rationé feribendi 

reddere, necefTc tamcn babeoprimùm 

de meipfo licere: non propriislaudibus 

immoraturus^quas. feio moleftas 

rjderiaudientibus:nec&a 

-


gendus hie locus quàm fi hoc collocata 

ordine efient yerb^ctvciF^ôjc^ ^«ws/i» 

8 H E N R. STEPHANI, 

autorem ilium luce doriauit ) quxhic lettori 

propofita;, cautiorem eum, quum 

eofdem libros in manus fumet>redditura? 

videntur: quoniam in iis quomodo'voca 

buia quidam appellatiua fedem propriorum 

occuparincvidebit. 

Pagina igitur o&aua > non proculàfincfcriptumibUft, 

: KivJbìidJet x$ %uT3U, pijàiv 2^qVg«» 

-TO 'iffl A ? 

6


fum/^joi, pro his duabus vocibus 

%? alia le&io annotata ibi eft ex conieclüra, 

Keuyrif. de qua non video quomodo 

dubitaripofsit. quum hoc Promontorium 

à nutrice AEnea: nomen hoc accer 

pifTe tradat, lì cut 8c Virgilius in primis libri 

feptimi verfibus. 

Eft vero & de hoc monendus lector, 

in nonnullis lo eis priorem Interpretern 

Lapum potiorem noftra leéUonc fequutum 

eflV.vt pag. 2i,de Minerua, f&f imf i- 

éy/w ille où^vèv fe legifle oftendit : quod 

efthuic loco multo aptius. Etpag.^circa 

principium» mt£/\ict»x\on mîndXta. 

Quinetiam in nominibus propriis alicubieius 

exemplar meliorem habuifle fcripturam 

videtur. Ne hoc quidé dissimulare 

volojillum aliquot locis quidam in 

fuo exemplari inuenifle qua; in noftro no 

fuerint.Monendus eft pmerea de conferendis 

locis aliquot qui ab Euièbio afferuntur. 

Quo tamélabore, vel potius quibuslaboribus,eum 

leuabit,vt fpero,q,U3Z à 

me prodibit hiftorici illius editio^cum no 

ua interpretatione,èuius iam oblatum mi 

hi fpecimen fummopere placuit. 


io HENR. STEPHANI 

SCHEDIASMA IIII, 

De DionyfioHalicarnajfeo i^lw^cuThucydideam 

reprehendente, & tamen earn 

imitante, 

D I 

o n y s i v s Halicarnafllus quàm 

acris rcprcbenfòr Thucydidisfùerit, 

prxfcrtim quod ad«^WW attineugnoraje 

nò poffunt qui cùm alia quidam eius 

fcripja kg crune, turn vero cumlibellumqucm 

Andreas Duditius Latinù fecit, 

A Elio Tu heroni dicatum. Ab ilio 

reprchenfum efLThucydidem,&rquidé 

immc-r-iiQ etiarn dequibufdam, non miror:fed 

iniquo ta multa reprchcnderct,cù 

in re yIU jmitari voluiffe miror.fcd multo 

etiam magismirum mihi eft, quédam 

fius locunl cff.' imitatum cui fimilcs quof 

dam reprebedat. Nifi forte dicamus,eurn 

ilìos libellospoft libros hiftoricos fcripfiffe,Sc 

aliud turn quàm priùs illius iudiciù 

fuifTe. Duosautem obferuauiinfigncslocos 

Thucydidis, quosille eftimitatusin 

d&obus fu» hiftoriatlocis : ex quibus. eum 

tantum afferre nunc pofliim qu.em mihi 

memoria fuggerit. Is eft libro fexto, pag. 

2 7 6, circa, fi» em.na.rri in M. Valerii ad pie 

bem orationc ita cìauditur quardam pe- 


SCHEDI ASM. VAL n 

 

hxccfl: periodi cuiufdam claufula, /&} m- 

VJJ, vvw àJoovtitt, àcS-tveia CpcLfVOjuflfj?]. O- 1 

- 

mieto autem paucula verba quannteriichmtur 

à Thucydidcad exponédam voccm 

illam o-uQgytnwri. 

Hanc,inquarn,Dionyfii imitationé ob 

ea miror qua dixi caufam: alioqui multos 

fuifTe feio qui quofdam concionù Trmcydidis 

locos fint imitati>& in his Arrianu. 

. .$ C H ED I A S M A V, 

£luisfìt CkeronlCertm paterfiimiliàs ,qnód 

fit Certifimum gerim epifloUrum. £)u

ц. HEN R. ST ЕР HA NI 

Ccrtus paterfamilias, Certiffimum genus 

epiftolarù. Scribitenimin orationepro 

P.QuiruicbC. Quintius fuit P.Quintii huius 

frater, fané ca*terarum rerum paterfarhilias 

& prudens & attétus, vna in repaulo 

minus cófideratusj qui focietatem cum 

S.Neuio fecerit, viro boho, verumtamen 

non itainfhtuto vtiurafòcietatis & officia 

certi patriftamiliàs none poffet. non 

quo ei deeffeting. &c. Quis hie Certus paterfamilias 

appellatur? Incertum effe quis 

iithic Certus oftédunt diuerfae expofitioncs. 

Quidam enim exponunt Probatifc 

Cogniti :vt ab eodemin Verrem Certa: 

res dicutur qua* probata* funt &riufla*j veréque 

cognita*:vbifcribit, Ha*c omnia nó 

rerum certarum fed furto rum improbiffimorum 

funt vocabula.Atque ita N>-bulonem 

certuni appellan qui fit cognitus 

& fpeébtusdn quadam ad Atticum epifto 

la. Quidam vero CertUm patremfamilias 

dici tradunt bonum &r conftantem. Ac 

me quoque fateor olim Certi patrisfamiliàs 

expofuiffe Redam regenda* familìa: 

difciplinam conflanter tenentis. Verùm 

quum poftea confiderarem nullam harum 

expofitionum aptam fore illi alteri 

loco vbi dicitur Certifsimum genus epi- 


S C H E D IA S M. V A R. 13 

ftolarum, aliam qua* vtrique conuenire 

poffet excogitaui : vt nimirum Certus paterfamilias 

is dicaturQui certo nome patrisfamiliâs 

mcretur ?Quem patriffamiliâs 

nomine dignum effe Certum eft, Ad qiie 

certo pertinet nomen patriffamiliâs. Hoc 

faltem conftat, fi ha»c expofitionis forma 

loco ifti conueniat,nos eadem poffe vtiSc 

in ilio altero,vbi dicitur Certifsimum genus 

epiftolarum-.at fi dicamus Certum pa 

tremfamiliâs effe Probata & çognitumt 

vel Spe&atum, quum ad alteram illum 

locum veniemus,aliam expofitioné quarrereneceffeerit.Sedad 

illum iam veniédum 

eft. inueniemus autem in fecundo 

Epiftojarum ad familiarcs libro,in princi 

pio vnius ,earumqua*ad Curionemferipta*funt,Epiftolarum 

genera multaeiTe 

nó ignoras ; fed vnum illud certiffimum» 

cuius caufa inuenta res ipfa eft, yt certio; 

res facèremus abfentes fîquid effet quod 

eos fcire aut noftra aut ipforum intereffet.Huius 

generis lit. &c.Quo enimfenfu 

(obfecro) genus illud appellari certiffimu 

diceremus ? Nó certe quod maxime pro - 

batum fit & cognitu, quod maxime fpeâatum:fed,vt 

opinor, cui certiffimum fit 

epiftola* appellationé conuenire.perinde 


i 4 HENR. STEPHANI 

> 

aciì dicerct Cicero, Varia iunt fcribendi 

genera (vel, variar fune fcriptiones)qutbus 

appellatio epiftolarum tribuitur, ac dubi- 

1 

tet quifpiam fortaffe an fatis omnibus ilb 

conuenianfed iis Tanè conuenire ìcriptionibus 

certiffimum eft quarum cauiainuentaresipfa 

euSvtccrtioresfac.&c. Scio 

equidem doótum quendam virumCcrtimmumgenus 

epiftolarù expofuiffe Veriffimum 

& maxime germanum-.qua: expofitio 

à meanon diffentit, fcdnon iride 

indicat quo relpiciens Cicero adiediuo 

ilio potius quatti alio vtatur. 

Cxterùm quum tm


SCHEDÌASMA VI* 

Quid fit Veritas afud Cicerone inorai. Pro 

P.Quintio,vbi dicit, In tuam CAquili 

fidem, ventate-, miftricordiam>P,Quin' 

tius confugerit. 

Y E R i T A s ex iis eft vocabulisin qui- 

* busperipici poteft quod inpróximè 

precedente Sehediafmate dixi, quum loquerer 

de iis qua; intelligi potius videntur 

quàm intelligútur. Ideo autemhuius vocabuli 

potius quàm alius mention em FACcio, 

quoniam legitur in loco qui valde vicinus 

eft ei quern ibi citaui. Quum (inquit 

) tot tantiiquc difficultatibus affe- 

¿iusatque afflicrus>in tuam C-Aquilifidom> 

véritatem, mifcricordiarmP. Quintius 

confugerit : quum adhuc ei propter 

Vim aduerfariorum,non iusparmó agcdi 

poteftas eadem,non magiftratus aequus 

reperiri potuerit : quum ei fummàfn per 

iniuriam omnia inim. &C- Quid enim 

hie veritatis appellatione fignificari dicemusä 

quam eile hanc C. Aquiíiificutmifericordiam, 

ka ctiam veritaté>ad quam 

P. Quintjus ConfugàrateÑeque idem hìc 

valet profcótcYquod paífim > ñeque id etiá 


%6 HEN R. STEPHANI 

omnino quod paulo ante, quum diceret» 

Siapudhoc confiliumexopibus,nonex 

ventate , caufa pcndetur. Hie enim Veritas 

appellati exiflimaturBonitas caufa» & 

xquitas. quae expofitio illi alteri loco minime 

congruere poteft,huic tarnenfàtis 

apta j meo iudicio : multo quidem certe 

aptior quam eorum qui dicunt fignificare 

inriojcentiam, qua Veritas minime nitjtur: 

vt fit fubie&um pro re jpfa politura 

JEt quamcunque hie fignificationem ifti 

nomini dederimus, eandem flatim poll 

dareoportebit, vbidicit, Certeautapud 

te & cos qui tibi adfót Veritas valebit, &c, 

Poffet autem aliquis fortafle vulgarietia 

cohtentus vtrobique effe: (pra»fertimquü 

procedat, Vtmultisincommodis Veritas 

debilitata , tädem a*quitate talium vironi 

recreetur)at in ilio quem primumpropofui 

confiderandum Ioco,fieripoiTenó 

yidetur vt veritatem Aquilii vocet eius a- 

Interim tarnen mihi fit verifimile 

Ciceronem deindullria vfum hie effe 

hac poti' quàm alia appellatane, vt quod 

caufie P. Quindi tribuerat, idem & iudiciillius 

caufa* Aquilio tribueret. quali dicat,Sicut 

dixi hanc P.Quintii caufam veritateniti, 

Sc nihil effe illi timédum duminodo 


SCHÉDIASM. VAR. 17 

modo non ex opibusfed ex veritate pendatur 

: ita etiam ipfe ad tuam fidem>veritatem, 

mifericordiam confugit.Scd quid 

tandem putabimus Veritatem hic eiTc e 

Nullu certe inueni qui exponeretmeqj apti"quicqua 

occurrit quàm vt Iuftitià effe 

dicamus ( ficut Budams in quodam loco 

orationis prò Deiotaro vuk accipi)aut Ve 

ritatis ftudiùjid eft non «Aô^fed cpi*&xffla», 

lignificare putemus. ( quum viri 

boni fit effe (pi?&Ay%. vt ab eodem Cic. 

dicitur, De orfic. lib. primo, Vir bonus, 

& fimplicis veritatis amicus. ) Alioqui 

Tuam intelligerem Tibi amicam, Qux 

a te colitur, Qua: valet in omni iudicio 

quodàteexercetur. , • 

At Veruna eft prò AEquum eft, vel Iuftum 

eft, multo magis eft in vfu. 

SC ffED IAS MA ni, 

De quodam vfitparticuU guoapud Ciceronem 

valdemìhifu/pecJo, Ciceronianis 

fame» valdefrequenti. 

P A R T 1 c y L AE Qiiò&Quòdpafiim 

A 

apud Cicerone occurrunt.non fòlùm 

in fìmilibus Iocis, fed in iifdé : quonia có - 

tingit vt in vno eodcmque loco exéplaria 

i.i. 


i8 HENR. STEPHAN! 

quxdam hanc,quxdam illam particulam 

liabcant. Reuocarüt autem mihi in memoriam 

hunc parricida» Quo abufumloci 

duo proximiiis qua» modo exoratione 

Pro P. Quintioattuli. Ibienim excplaria 

multa habctjNó eò dico C.AquiIi,quòmì 

hi veniat in dubiu tua fides & cóftatia:aut 

quo non iis quos tibi aduocafti virislediffimis 

ciuitatis fpem fummam habere P, 

Quintius debeat. Sed & Quòd vtrobique 

in libris nonnullis legitur. Sic autem &in 

aliis quamplurimis velpotius infinitislocis 

ita vfurpata hxc particula repcritunfei 

ita vt in plerifque altera illa Quòd cxtetin 

aliis exemplaribus. Sic in quadam adOp 

pium epilfola,Tu mi Oppi conferuabisamorem 

tuum. etfi moremagis hocquidé 

fcribo, quàm quo te admonendu putem. 

Sic etiam in principio epiftolx ter rix libri 

fexti,prxcedéte particula Quàm; vbifcribit, 

Superioribus literisj beneuolétia magis 

addu&us, quàm quo res ita poftulareti 

fui longior. Vbi autem particula negatiua 

pfxponitur, non femper in pofteriorc 

parte fequitur Sed quò,vel Sed quòd, verum 

alia plerunque forma orario abfoluitur. 

vt in quadä ad Pxtum, qux eft libro 

nono, Hxctibi antea non refcripfi: noli 

quo ce/Tator effe folerem, pfxfertirn in Ü J 


S C J H E D I A S M VAR. IP 

tcris, fed quum explorati nihil haberem, 

nec tibi folicitudiné ex dubitatione mea 

hecfpé ex affirmation e afferre volui. Interdum 

autem fubiungit Sed tarnen ;vt 

in eodem libro, in eaadDolabcllam epistola, 

cuius principium eft, Vel meo ipfius 

interim &c. Legimus enim paulo poft. 

Non quo ita firn fradtus vtaut hominem 

me effe oblitus firn, aut fortuneluccumbendum 

putem : fed tarnen hilaritas ilia 

noftra &c iuauitas, quxtepreter cetcros 

delectabatt erepta mihi omnis ell. Alicubiinteriiciuntur 

etiampaucula verba inter 

Sed & Tarnen: vtepift, ad Atticum libro 

nono, in ea cuius prima verba funt* 

De Epicuro, vt voles, etfi &c. nam paulo 

POLL legimus. Nihil habeo ad te quod perfcribam: 

fed'tamen inftitui quotidie mittere, 

vt elicla tuasliteras: non quo aliquid 

ex his expeétem : LED nefcio quomodo tarnen 

expecìo. 

Ex his locis,quis lit illarum apud Ciceronem 

particularum vfus, manifeftü effe 

poteflr : quibus infiniti (vti dixi)adiici poffent. 

Sed veniendum iam eft ad eas rationes 

propter quas iis potius exemplaribus 

fidemhabendam cenfeo in quibus Quòd 

quam iis in quibus Quo fcriptum eft. Ac 

I.II. 


zo HENR. STEPflANI 

primùm quidem illam exemplarium cótrouerfiam 

( fi Vocare ka licet ) reddere 

cötrouerfum ilium particular Quo vfum, 

fateätur omnes oportet:aut làltem alterutrius 

harü vfum ftifpeäü reddere. Qua; 

tameri contròùeirfia minus in Pauli Manutiiquam 

in aliorüm>ac prafcrrim Labini,editionibus 

perfpieitur. Manutio enim 

paffim itaplacuit ea lectio qua: habet 

Quo vt alteram Quòd ne margini quidem 

adfcribere dignatus fit : atque hinc 

factum eft vt Ciceroniani multi non hac 

fed ilia particula vtcndum fibi putauerintj 

fìpuriputique Ciceroniani cfievellent. 

Tutius tarnen vt dicamefle illos feqtij 

libros in quibus quòd legitur,tribus rationibus 

impellor, quasledtorem diligenter 

ponderare velim. 

Prima eft, quoniam enarrili Cûò conftaret 

à Cicerone fcriptum cfle,tamen no 

aliud valere dici poltet quàm Quòd>ÌH 

ca fignificatione qua ponitur pro Cró 

Ac fiquis forte tanto contendendi ftudio 

teneretur, vthoc etiam quodapertumeft 

negare vellet, aliquot conuinci locispoffet. 

quorum vnus eft in vna ex epifto- 

Iis qua: ad Corniti cium fcripta: fünf, libro 

dùodecimo.Hoc enim eft illius principia 



Grata mihi vehementer eft memoria noftri 

tua, quam fignificafti literis. quam vt 

conferuesmon quo detuaconftantia dubitem, 

Ted quia mos eft ita rogandi,rogo. 

Hìc enim non aliud valere Quo quam 

CHiUjexpofteriore parte apparet, in qua 

habemus hanc ipfam particulä Quia:quü 

tameri.p'eripicuum fit non alium poffe in 

priori vfum habere Quo, quam habeat in 

pofteriori Quia. Ad exemplarium autem. 

teftimonia quodattinet, non eorum tantummodo 

qua: manu fed eorum etiam 

qua: typis feriptafunt,Manutiumquidé 

ilio fuo de quo dixi more, hìc Quo in fua 

editione pofuiffe fateor : fed multas multorum 

editiones illirepugnare dico, partim 

ex vetuftioribus, partim ex recentioribus 

: &nominatim quidé eam cui Dionyfius 

Lambinus prxfuit. 

Hoc quidé certe nemo negauerit,quod 

dixi, eundem vtriufque particulä: vfum 

effe debere, & eius qua: priori & eius qua: 

pofteriori orationis parti adhibetunìdeóquequumdicit 

Cicero, Non quo detua 

conftantia dubitem, fed quia mos eli ita 

rogandi, &c. nò alium fenfum effe quam 

fi ita loquutus effet, Non quia de tua conftantia 

dubito,fed quia mos eft ita rogädi. 

i.iii. 


a* HENR. STEPHANI 

Secunda ratio, qua inducor, hzc eft, 

quod loci inueniuntur vbinon eandem 

vtraque parsorationispartjculam habet, 

quanuis eundem vtriufque vlum efleoporteat: 

fed in vna Quo, in altera Quod 

legitur, Epiftola quarta libri fexti exemr 

plum nobis exhibebit: quum in ea ha:? 

extent, Equidem quumhxcfcribebam, 

aliquid iam a&um putabam: nori quo ego 

cert6 fcire, fed quod non difficiliserat 

conieftura.Quis ver6 Ciceronem haxita 

fcripfiiTe putet,vt in locis adeo vicinis, vel 

potiusinvno eodcmque loco (quumhi 

duo pro vno baberi pofllnt) diuerfis eade 

in re parti culis vfus fit, & tamen ita diuerfis 

vt in literx vimis adic&ione diuerfitas 

tota cofiflat? Adde quod valdc fulpecHnfc 

redderepoteitparticula Qno vel ilia fcripturx 

huius loci difcrepantia quxeft in 

typographicis editionibus: quum nonnulla: 

(vti dixi) in priori parte nobis exhibeant 

Quo, in pofreriori Quod: quada 

vtrobique Quod, quanuis Pauli Manutii 

(hancalioqui valdeamantis-particulam) 

pofteriores quoqj editiones,& quardam etiam 

filiieius,qua? prodiit feptuagefimo 

fecundo port millefimum & quin gentefr 

mum anno, ex iis fint qua: Quo in priori 


S CKED I ASM. V AR. 23 

parte. Quòd in pofteriori habent. 

Tenia ratio qua* me impellit vt Quòd 

non Quo in locis huiufmodi Ciceronem 

fcripfifle credam,ea eft quòd nonnulli inueniuntur 

loci vbi quum prior pars orationis 

innónullis quidem exemplaribus 

Quo, in aliis auté Quòd habeat, non iam 

in pofteriori eadem effe difcrepantia pop 

fit, fed ibi legere QuòdnecefTe fit. Exemplo 

effe ille ipfe locus poterit quern modo 

attuli. Ibi enim legimus, Non quo ego 

certo fciré, fed quòd non diffìcilis erat cóietìura.Vbi 

exéplaria omnia Quòd in pofteriori 

parte coacfa fueruntretinere, etia 

ea qua; alioqui in priori non hanc fed alteram 

particulam agnofcebant. videbant 

enim librarii poffe quidé ferre aures Non 

quo fcirem pro Non quòd fcirem ( propter 

alios plerofque fimilcs locos ) at vero» 

Qua non difficilis erat, pro Quòd non difficilis 

erat, vix vllas aures propter infòlentiam 

effe admiffuras. Si autem non vana 

eft meafufpicio, fi nullos illi locos Ciceronis 

deprauaflent, quibus ille particulam 

QiK>d adhibuerat, non minus infolés 

ille alter vfus eflet alterius vocute Quo. 

Alteru autem vfum appello eum in quo 

cum prafenti modo optatiui iungitur. 

i.iiii. 



SCHEDIASMA ГШ, 

gwadpro gupdad fcriptumitideminuemrijorto 

errore ex precedenti. 

S I 

a v t em Quo in illis quos citaui 

locis, ahifque eiufmodi quamplurimis 

perperam fcriptum effe fatendumefbac 

fubftituendum efieQuòd,eadem certe rationcQuoad 

malèfcnbi fateri oportebit, 

illis in locis vbi nihil aliud quàmQuòdad 

poteft lignificare. Ncque enim de eo particular 

illius vfu loquor quo iungiturcum 

verbo PoiTuni) pro Quantum: ( cum verbo 

Poflum3inquam,autaliis quiddam m- 

Jtiva/juv habentibus.veluti quum dicit Cicero 

in vna ex orationibus De lcgeagraria,Quoad 

poffet,quoadfas eflet,quoadhceret 

) neque de eo quern habet vfu quum 

ad tempusrefertur,pro Quandiu, feu Qua 

tilper,aut Interim dum : fed de ilio quem 

ibi habet vbi verbu Attili et relinqui fubaudiendum 

dici poteft.veluti in hoc loco» 

Nec intereft, quoad feras beffias & volucres, 

vtrum in fuo quifque fundo capiat, 

an in alieno.Ncque enim quilquamCvt opinor)negauerit,verbumAttmethicfubaudiri, 

prarfertim quum ab eo qui hare 


SC HEp I ASM. V AR. 25 

fcripfit adiici etia potuerit. Eft autem quida;II 

Ciceronis locus qui quanuisverbu 

P.cruenit additum haberet, tame. Quoad, 

non Quod ad,in prioribus editionibus legebatur, 

in prima oratione De legeagram,Aadite 

vos,qui ampliffimo populi Sena 

u que iudicio exercitus habuiftis, & 

belk geffiftis: quoad queque peruenit,peruenerit, 

ex prarda, ex manubiis, &RC. Ita enim 

legebatur in quibufdam lirperioris 

tempons editionibus, vt teftantur etiam 

Di&ionaria, quae locum hunc in exemplum 

afferunt talis vfus vocabuli Quoad: 

talis vfus,inquam, quem fibi fingebat qui 

mendofam efle fcripturam illamignorabant. 

Carterum fi vbi etiam additum erat 

aliquod verbum,tamen error ille irrepfit, 

mirum eflc non debet fi vbi verbum illud 

Attinet,fubaudiendumrelinquebatur,erratum 

fuerit. 

SCHEDI ASM A IX, 

guiddam apud Platenem de cupiditatibus 

prapofierum did, obvnam liter am verba 

cuidam male adiecJam. 

TNPHILOSOPHORV Mprsfertim 

•*• librisvelvnaliterula magna; depraua- 


z6 HE NR. STEPHANI, 

tionislocialicuius cauia efle poteft. Idadco 

apud Platone etiam expertus fum nuperCnunc 

enim ex eiusfcriptis perito exéplo, 

cuius mihi recens eft memoria, contentus 

efieVolo)in dialogo cuinomenelt 

Philebo : pag.4^, tomi fecundi, mca: editionis: 

vbi legitur,77


vera fint,necefle eft vt dicamus ( quod 8c 

rationi confentaneum efbatque adeo ipfà 

experientia docet) cupiditates earum rem 

quarum fruitio nobis voluptatem arfert, 

non accedere,id eft Ôsyiyvi^Scà prxcedere,id 

eft -zt&pyntdixj. Vn de enim oritur 

cupiditas 1 

ex vacuatone. Cupiditas igitur, 

cuius rei eft cupiditas? repletionis. 

Exempli gratia,Qui fitit,vacuatus eft : ideóquerepleri 

potu cupit.Nec vero dubiu 

eft quin Socrates hoc in loco gi»^««wappelletjquam 

cùm aliis locis turn vero pag. 

•fyxÀwoiv nominat. fi cut 8c Kivout&vtf ibidé 

dicit, 8c pag. qua* illam prxcedit. QuinctiJ 

pag.47, faciens mention cm corum quae 

antea dixit, ita loquitur, ittZm 'tpiss&cS-iv 

/UÌy>ÀiYlK ( 

-}o[J$pt à$ 07137UV CIÒ tClVUTU) , 'ZSXTJPCÓ' 

oroùs 'QrfyjfAAÌ'K^ ikm^m jt$fj,xajpei, tcivéfdpos 

î,àhyuNbi ego participia hxc participiis 

itidem nolim reddere , fed potius, 

iXmZtùv, Quatenus fpcrat:eodémque modo, 

Kivov/uSfjos, Quatenus vacuatur. Ex his 

autem, fole clarius effe puto fcribi debere 

'sr&yiyvwBci. Quo verbo vtitur hie etiam 

fcriptor (n e forte in hoc tantum eius loco 

inuentumiriputes )pag. $9. quinetia duo ! 

qux multo minus funt viltata,ibidcm ha- 



Sed ad illam emédationem addo,velut 

Qv mi^JSea,alimi cuiufdam vocis qua; breuilsimo 

fequitur intcruallo.nam &resfy- 

^4«^;o 

fed edam multa qua; abfurda fint ex 

verbis eiusaduerfus quem diiputat elicere 

: atque adeo ilium ad fatenda abfurda 

Compellere. Id certe ilio quoque fìt in loco, 

cum enimqui voluptates corporedicat 

pcrcipi, & maximas omnium effe illas 

quas maxima; cupiditatesantegrefofuerint,cò 

adigit vt fateri necefTe habeat qua- 


SCHEDI ASM. VAR. z$> 

rundam voluptatum maiorem fruitidnè" 

aegrotis quàm fanis contingere. Hoc auté 

qui confidéraùerit,is,quemadmodum dicium 

olim à Nafone fuit, 

Non habet vnde [uhm paüpertas pafcatnmórem, 

Non tarnen hoc tanti eßpaupervt ejß 

velU : 

ita etiam di cet, 

Efifita nonmllis &grìsptrmagna voluptas : 

Non tarne h*c tanti eßfger vt ejjè veli*. 

Deligitautem eo in loco ex argrotantibus 

eos qui febricitant, de quibus illüd dicat : 

propter fìtim pra:fertim,qua:in illis quü 

longèilt maxima, ideóque longc maxima 

fit potus etiam cupiditas,necefieeft 

vt quum KÂïcùinç hax luä iskiôiv nancifeitur, 

voluptas logé maxima percipiatur, 

&: quideni lòngè maior quàm à lanis. 

SCHEDIASMA X h 

Tlatonem aticubi v£i R Ifhjv/M^v, id eß> de 

cupiditatibta,id dicere quod alibi dicat 

ii&ìffinJbvdv, id eß, de voluptatibùt, 

EXAMINAND VM aliud quiddam 

eft in eo quem pauìo ANTE attuliloco 


jo HENR. STEPHANI 

ex Platonis Philebo: vbi quum fiatcupiditatum 

& voluptatum mentio, librarli 

errore fadum effe oftendi vt prxpofterii 

quiddam à Platone dicatur, quafi accédant 

voluptatesj non autem antecedant, 

Ledorem igitur Platonis cenfui monendurrhantequam 

illi Philcbiloco valedicerem, 

quanuis ea fit l&rfìvfjuctìv > id eft cnpiditatum, 

natura qiiam ibi dixi, & procédant 

ipfas voluptates, quas yefbvcc} vocantj 

eum tamen alicubi 39nfyfjuciïv vti appellatione, 

vbi qJbvcfv appellation em adhibere 

potuifîet, acfortaËs etiam,in fermonea* 

*e/€«,debuifTet. Exiis locis vbi voceilk 

fie vtitur, vnus efl pag. 6$, Tomi primi, 

OVKSUJU « 7i,lu> qcy oî otàW- 

c/xtuç,dç ov^vrotç /npvotç tstsanwii'&ç f&- 

oB


'73 K&THV yJbvuv:alicubi tarnen Sc&fajitfuafv 

appellationem addens. vt pag. iy6, 

Tomi tertii j t?)yi) Ifj^XgyuTa^ o-atpgßouuti, 

70 x,£p7tiv yJbvcÒv 'édnJv/uuM.licm. pag. 

430, Tomi fecüdij Kotr/uyg mv Tjg, lùu ef[ iya,Yl 

ruQopawjq'&gì,%pfnJbvofvItvuv£ zßn 

fyfiuoßt iyK^.7iiet tästy&oi. Quum autem 

alttrrutra tantum appellano huic definitioni 

crutp&wv'ìis adhibetur>nVbt'ÄII' potius 

quam Shjv^tcuvüt mentio,non ab ilio (o 

lùm verumetiam à ca?teris philofqphis. 

Eodémque Latini modo quü fuam Temperantiam 

dcfiniunt, voluptatum potiüs 

quam cupiditatum mcntionem faciunt. 

Veluti quum Cicero Temperantiä in pre 

termittendis voluptatibus cerni dici: & alibijconitare 

ex pretcrmittcndis voluptatibus. 

Qoinetiam cum verbo iôîSa/ lubenter 

aiii »JJbwv aut etiam nJbvqs appellatone 

vtuntundicentes, i'^joritdetj'zSt'Qg 

%Jbveci,vcl

p. HENR. STEPHANI 

appellationé ponit. Is eft initio capitis decimio&aui 

libri fexti, xp mtvmv § tfyw 

KOivòv>To 'Brut T cfk&fxiu* )(cfj -du) fjbvku i- 

•ftoq&ztl -du) ~iknà TJJÇ òxeìus fjiJiXic/,. AÏ vero 

craCPçpavvi] ficubi dicitur eill TO Kym» 

ifflSfafyfMouv, plus effe puto quàm ii uiceretur 

TèK.cy.Tììv rjjfnébvut : quum VBïV 

fi*j7txsv TT)Ç 4 u 

2*f? ftîçyç coercereoporteat 

vt iplàs Zfajvjutotç coercere dici pofsimus: 

at vero K&Ttìv T yJbvuv eius efle pcffit qui 

vzzo % '^ffy/piiTixstZ lùperatus fuent, Quod 

quum ita fit, videri pofsit fatis efle diccre 

xçpTeïv 7$ fânfyfuuv, miniméquerequiri 

alterum genitiuum iffiycfbvuv. 

S C HE D l À S M A XII, 

Quid fit'ftotvjaiçJiue'TtiQqaiç PlatoniinCntylo. 

Item,quidttevia ab ilio & à Xmfhonte 

dicatunfignificAtionem hmmmminis 

rejinngentibm. 

INCRATYLO Platonis,pag404,kgimus,lôvTaf 

$ÌTIU} TS o-à/u&wftw 

cm tût) fj&vìouf ovd£ cu ô ¥Lç$m Jtìvwn ô * 

7^ crv^Tix^v (wiçTcv fëfr


ta.th'nìóyaiv potius iìt fcribendum:quum ibi 

è'â^«95^»non &j?a»w,0Bq habeamus, ficut 

in aliis plerifque locis.Simulautem offendere 

mihi vidcntur illi qua; flt nominis 

huius fignifìcatio-.id ei\ y^jcticnv dici,bre 

uitate vtendo> pro ibJi>sfèì. mg qJbvxg 

fiatV) aut etiam mg 'éfajv/uiug : vt idem 

Plato 'sfèìiug Smûfjuct; è-niett'Sw non ferne! 

dicittatqueadeo illuni Cratyli locum 

harc verbaprarcedunt j à?&eè ré-n evfyìvi- 

To o-u/jtfi.}cax£)i> lfh%'i*tuv. hisautéopponitur 

illa •nìoirjcrtg, & illa /uytvict. Si autem 

legamus ^câig(.vt fcribendum potius eéfeo 

) confirmabitur 8c fcriptura & illa qua 

dixifignificatiojAriftotclis loco libri quar 

ti De generation e animalium capite quin 

X.O,èìù^ yvveuKOùV oauj 7rfog T£J}ò^tAtcù 

cM^Tug -dui %ICWTÌW > flrnv 7ioXvniW'ru>m t 

mùovmi T%g rfloyoTiag. Vbi minus late 7rW- 

ctug fignificationem extcnditjeam ad TJUÌ 

dtp&thffiav Sh^v/Mcm reftringens: ficut 

etiam dicitur i-^^'of sr£* 72« dtyopJìotct. 

Legitur vero & apud Petrü Apoltolu 

w3ó>?

34 H E N R. STEPHAN* 

inçfubiungitur, nondubium eflquinad 

eam verbi ^Ve*&*/ fìgnifkationem penineat, 

à qua dicitur aliquis ywucu[Mw»№ 

fiue ywucLH&vnç: item tpaètf&vqç, necnon 

wbfj&VYiç. Eodémq; effe vfum modo Xenophontem 

puto, vbi fcribitj 4 ^xn^tiA 

ahxar TI'ö-&>cppoGUvti,7Jm&viat,. Quanuiseniminterdùm 

o-acppovüv fignifket Mentis 

comporem effe, vel Effe fana* mentis, 

quum ei opponitur To x 

^V6£Ôa/>hictanKn 

fj&v'w minus late patere puto i & opponi 

vuCpooavui^ quatenus ha*ç dicitur 1 A S M A XIII, 

Dequadamnota comfediaria, cuiuskafifit 

a f/afiimfuit vox quadani ctwßc. 

E O 

R v m qua* fûnt ih librismendoru 

origines varias effe confiate quarum 

plerafque alibi commemoraui ) & quin 

feriptura* compendia in earum fint nultieroi 

nemini dubium effe débet. Qua«; 

uis autem hoc in vtriufque lingùaelibris 

verum comperiatur, hîc ex Gracis tatüm 

exempla proferam: quos plura quàm l* 

tinos damna (&• qua*dam magis etiamp«- 



riculo fa) inde accepiflfej ideo mirum non 

eft quòd magis varia magifque familiari* 

ararci librarii quàm Latini fcripturae copendia 

habuerint. Sed quod dica de quadam 

j id vero aliquis meritò mirabitur. 

quoddam enim fuiffe dico in antigrapho 

{choliorum Demetrii Tricliniiin Sophoclem 

ab Adriano Turnebo excuforù Parifiis>anno 

jj. D. L 111) cuius vis feu fignilìcatio 

quum ignorar etur, omnesloci 

in quibus librarius vfus eo erat, deprauati 

fucrunt. Contentus tamen ero iis qui iji N 

bculos meos ftatim in vnica pagina incur 

rerunt,quum praecedétia iam fcripfiflerru 

Se librum illum ad qusrenda eius qùod 

dixeram exempla in manus fumpfnTem. 

Dico igitur,in pag.84>verfu primo,fiue 

prima linea? vt vulgo loquimur,haecibi 

legi> E/jj# 1 'Q.ìi ] tìUf ,7d ] Hai 

i^tôy^v cuòv^ 7r6ivfmvn àìt. ij/uJs?iyè S:c. 

Eiufdern pag, ver. n, Tuv vùZ J«ò9-i] 

Eiufdern pag.ver. 15, E*AìA/^«v] Bui, • 

k.ii. 


3¿ HENR. STEPHANI 

EiuíHem pag. ver .jo, ^ o furnia 

Quidfibi vult Pias in his omnibuslocis» 

fciunt omnes r¡us auroram fignificare, ac 

viderepoflunt nihil illi cum vilo horum 

locorum efie negotii:at ijusquiseft cjui 

Graecam voce efle'dicere aufit ? aut>fiauitt 

dicere,probare pofsit f Contra vero, voce 

illa,velpotius vocula,qua* compédio quo 

vííis eratlibrarius fignificabatur,vixvlla 

cftnotiorin Grarca lingua, ea enim eft»¿ 

7«i«;:qua*reipondet Latina» Videlicet: ideóque 

enarratoribtis in flequen ti eft viii. 

Exempli gratia,enarrator Arati,©jjjwji 

vvfj&pos exponens,fcribit, r^tui zfomwi' 

juntos, eu%^TaCÑ\a,cxífj¡íyQs. Et paulo póftj 

explicans haec verba, ricu/wJfy Qdjytvm 

ab eadem particula irtitiú íumifcjjjdtu; ««1 

TTXVT} itS Jlofad§ 

t%W]áivwu7to?faa} ¿p&VTtfos {m#¡im> 


S C H E D I A S M . VAR. 37 

Neque vero illud compendium in 

tantiim verfum fuit,fed etiam in i?«V:quod 

vocabulum nihilo magis eft infolcns in 

Qrxca. lingua,vel potius nihilo magis no - 

turn Gfxcx linguae quam illud. Habent 

autem iftud »» fchoha in Callimachum, 

non ea quidem qux ex editione meanupcrprodierunr, 

fed qua: Frobenius antea 

cdiderat Bafilex. In haecenim verba hymni 

in drcrem,Xa/^^g-nvll7nvi,kn 

ptumeft(pag.^7 illius Frobenianse edi- ( 

pOnis)Kot/ 0 fW&S OV imVlVîVij otyoq. . 

SCHEDIASMA XIIII, 

De alia nota compendiaria - cuiusfgnificatio 

quumignoraretur in exempt. Dionyfii 

Halicarnafei, Jpatium vacuum pro ilia 

relittumfuit,alicubi vero vocula awofolio 

pro eafttitpofita. Item D e quorundam 

eiufdem fcriptoris ineocUm operelocom 

emendatione. 

T N DIONYSII Halicarnaffei libro 

-

38 HE NR. STEPHAN! 

garem fequendp appellationem ) quibus. 

omnibus vna eadcmque vox conuenit: 

ita vt federn relicìam effe vacuam. manifeftum 

fit, quòd qua/nam fignifica|io effet 

cuiufdä notar compédiarix, quam exemplar 

ibi habebat, ignoraretur, 

Legitur enim pagina çi8,illius Aldinac. 

editionis, 

FYÛÙÇ O^&.'NÎVAJJ ILUÌ DIGITÒ\ÂÇM^ &c. 

Item pag.çzi>in principio, ( 

WUVTX,. QJÌIVEI /uSp >ß &c. / 

Étui fine eiufdèm, 

MÎVET fjSp 677 $çy.%H& AVIKA&Y '. •R)JW 

evx. n VA ©^jtM.&c. 

Item in fine pagç$r, 

TOV EWRÈV Tf 0 710V, CAI TnUtlJfKM Ti 

YG) t« aM>i aW) FFÎÇ CWTOÏS hiófj&OT 

Vna,inquam, eadémq; vox, id ^ft vnum 

idemque aduerbium c/M>Ls , omnibus 

Iiis locis conuenit : neque ïblùm cou; 

uenit,{*ed fibifedesillasvendicat > vtvcteris 

etiam exemplaris teftimonio conftitit. 

Sed compendiaria nota qua illudaduerbiû 

Ô/NPIAÇ indicabatur, ignorata fuit. 

Dubium autem eftvtrumh^c fpatia re- 


S CH'EDI ASM. V A R. & 

îi&a itidem eflent inania in exéplari quo 

Aldus vfus eft, quòd librarius in eo vnde 

defcripferat, inucntas & minime intellects 

pretermififTet, an illi tantum qui Aldine 

editioni prefuerunt, vacua loca ilia 

reliquerint. 

Multo certe maior alii eiufdem fcriptoris 

loco in eodem opere fada fuit iniuria, 

ex eadem ignoratione. Nam, pag. 

514, ob notarti illam compendiariam HQ 

itidem aliquid vacui fpatii pretermiftum 

fuit, fed in note illius ignorate locû fùbftituta 

fuit vocula ctw. Legimus enim ibi> 

QvK&v ouZo^Ti^Viiaui Qç àxoctl .quum fcri- 

bendum fit, mQvx&v ìfj&ìcùg ^.rtîvoui $ç 

ava al,: ficut & in vno ex precedentibus 

locis,eo videlicet qui primus citatus fuit,le 

gendum eft, oy% Skmvix mcpoKi'Q'/id^ti 

Libet autem eadé opera quibufdam aliis 

eundemlibrû médis, que editioni patris 

mei cum Aldina communia funt, rep 

urgare x ex cóieciura. In ho c igit ur lo co 

qui eft pag. 24, editionis patris mei,at pag. 

çzç, Aldine, wiìpZehc 3 -mvv Svto 

$ç ozfiiiQTtiTcç Xsyioui 3Jniq$eto)u Hîc enim 

fcribendum effe puto, iy\ ùcosfM/oTwyìcw 

k.iiii. 



äfanHem. Pag.autem quarta edit.patris» 

vbi legitufjri otuudtoig "6%ìv , òùqmîyjj aü-n 

c«Ä)f fövcui t&Tihi'o^mm^ 

a&tjAgi) Apud Piaton em autem m^' a&jj- 

/\& fcio alicubi legi vbi fcribendum potius 

coniunäe, non quidem srag^'^jj/TOJ, 

vtillicfed jnügjtMÂ^- Confiderandum 

prarterea Icciori relinquoannon tbotüin 

vvTiBV> itidémque -roW in Tvmv mutare 0porteat 

in locis qui fequuntur: föntq, par* 

tim in prima, partim in fècunda illius 0pufculi 

pagina. 

Primusefthic, At^g^ ovmigdwfrtitut 

'S&i 7TW>Tttg dg eìmTv TOCQ T^g •z&ià 

voliera, Hj


Tertius circa fin em eiufdem, AdOre^s 

3 AYMffiЪ&Л TOV XiKTtX9V LIMV FYUptj/LyiTuv 

K&mvuouMTi T < 

Q%W. Hisj inquam, 

in locis &r in aliisjfiqui funt his fimiles,aiv 

non magis verifimile fit RÓ-MV appellatane 

vium effe Pionyfìum,le


mentio j quendam fibi vendicale audio. 

Meritò quidem certe afterifei nota loco 

illi appofita interim fuerat. 

$Cff ED IASMA XVh 

De emendatane cuiufdam loci Ciceronkni 

libro nono Epfiol. qtt& adfamilimsfeript in quofdam Ciceronis 

ad familiäres epiftolarum Iqcosinquirere, 

quod ad fidem librariorum attinet 

? Imo quidni aufim, quum emendatio 

mea > licet coniedtura tantum nit'atur, 

verifimilis efTepoflit, quòd vocabulum 

fubftituat & loco valde accommodatum» 

6fin quo minima fit fcripturae rnutatioj 

Adde quòd liberum cuique Judicium relinquetur, 

& receptee le&ioni nihil) oh 

hanc meam admonitionem>decedet. 

Ule igitur locus eft libro nono(vti dixt) 

cpiftolarü qux ad familiäres feripta: fut,in 

calce vnius earum quas Cicero Pato leri« 

pfit. Ita enim in omnibus quas mihi videre 

contigit editionibus clauditur qu* 

eft vicefimaquarta > Sic tibi mi P#te perfuade 

» me dies & nodes nihil aliud agere» 


SCHEDIASM. V AR. 43 

nihil curare, nifi vt mei ciues" faluiliberiquefint. 

Nulluni locu praetermitto mori 

endi j agendi> prouidendi. hoc denique 

animo fumvtfiin hac cura atque adminiftratione 

vita mihi ponenda fit,praxlarc 

actum mecumputem. Etiä atque etia 

vale.Itajinquam>in omnibus legitur quas 

videremihi contigit editionibus: nequc 

quicquam vel à Manutio/vel àLambino, 

vel ab alio quoquam annotatum in eum 

inuenio.At ego tarnen voce Agendi men 

dofàm effe contendo : primüm quia non 

làtis aptam habere federn videtur hocfiue 

participium fiue gerundiuminterilla 

duo Monendi & Prouidcdi.-deindeCquod 

magis mouere nos debet ) quoniabis idé 

code in loco&reodem vocabulo à Cicerone 

diceretunquumpra'cefferit, Me nihil 

aliud agere, nihil curare. Quid ergo 

pro Agendi reponendum fuerit? Aptc» 

ineo iudicio fparua quidé certe cum mutatione)reponetur 

Vrgendi.Huius autem 

vocis quam apta fit huic loco fignificatio> 

non quxrent (vt opinor)qui eam cum ex 

aliorum fcriptorum, tum vero aliis ipfius 

Ciccronislocis cognita habebunt, atque 

adeo poftponi illam non preponi debüifft 

fatebuntur : quum priùs monendus fit 


44 HENR. S T EPH A Ni 

quifpiamquàm vrgendus. Scdvndenatum 

efle hunc crrorem putabimus* Idem 

certe quod aliis quamplurimis vel potius 

infinitis in locis, Lie quoque contigifle 

arbitror> vt vocis qux paulo ante 

prxecdit affinitas errandi occafionem 

prabuerit.quum enim libraritis paulo ante 

Agere fcripfiffet> verifimile eft verbum. 

illud in memoriam illi rediiiTe,& feciffe vt 

Agendipro Vrgendifcriberet. 

Siautem meam& de quorüdam aliorum 

Ciceronis locorum emédatione fententiam 

audirecupis, conlule & quxfequuntur 

Schediaimata. 

SCHEB1ASMA XVII, 

De alius Ciceroniani loci emendatione, in 

eodem Epißolarum opre. 

A B EMENDATIONE initio fumam 

quae magni momenti elb quod 

ad fènfùm attinet, cum parua tarnen fit & 

ip/à mutatione.Ita enim clauditur ea libri 

decimitertii epiftola qua: ad Ariftum,vd 

( alios fequendo ) ad Au& omnes hoc tibi tuipro 

me recipient,ex meaamicitia,Srextuo 

in me officio maximum te fruitum funi- 


SCHEDI ASM. VAR. 45 

mamque voluptatem effe capturum.Hax 

ita in omnibus qua: vnquam in manus 

méas venerunt editionibus leguntur: ncque 

vnquam (quod fciam)de alia le&ione 

•quiiquam,vcl ex vetcri libro vel ex cóiecì:ura>monuit.Subolet 

tamen mihi locus: 

ncque tantiVn fubolct, fcd piane mendu 

tilere mihi videtur. Quorfurn enim Cicero 

amicitia: fua: mentionem hìc faceret ? 

quòd fi de ea brace dicerentur, nònne nomili 

is inepti efTet, femetipfum (ponfbrem v 

& vadé fuse amicitia: proponere ì Neque 

vero in aliarum epiftolarum, qua: itidem 

coramen datitia: funt> claufulis,amicitiam, 

fuam tanquam nouam,fed eorurh potius 

quos commendat polliccttir.Cótrà énim 

quumhuic velilli quempiam commendat, 

id facit amicitia feu iure amicitia; fretus 

qua; fibi cum eo intercedit. sic in illa 

epiftola qua; excipìt eam cuius locus n0C 

cmendandus proponitur, Peto à te & prò 

noftra &pro paterna amicitia vt eumin 

tuam fidem recipias,eiufque rem famàmque 

tueare. Item in quadam qua; non lógo 

fequitur interuallo, Sentiàtque meam 

fibi amicitiam, edam quum longiifimè 

abfim, prodefle in primis apud te. Alibi 

Vero idcautaliquid tale aliis verbis dicit. 


4 

cedit, Quòd fi eos honorificè liberalitérqj 

traótaris, & tibi gratiflìmos optimófque 

adolefcctcs adiuhxeris, & mihi gratiflìmu 

feceris. Nihil enim aliud effe, Adiunxeris 

tibi eos, quam Eorü amicitiam tibi adiu- 

Xerisjfiue cóciliarisjiiotu cuiuis effe debet. 

Quinetiä ipfà amicitia: appellatione "alicubi 

vtens» illuj quoddixipollicetur:vt 

hicQuare pergratum mihi recensii eum 

in amicitiam tuam receperis > atque eufn 

( quod fine moleftia tua fìat ) fìqua in re 

opus ei fuerit, iuueris. Id & mihi vehemétergratumerit,& 

tibi pofteaiucundumi 

Hominem enim fumma probitate, humanitate 

obferuantiàque cognofces. 

Alibi autem aliis eódem pertinentibus 

verbis vtiturrvt hic, Ex ipfius prcterea 

gratiffimis & humaniffimis moribus, cófirmotibi,eumte 

quem foles fruétuma 

bonorum virorum officiis expeétare» elle 

capturum. Item in ilio loco,Sed praeterea 


SCHÉDIASM. VAR. 47 

tibi affirmo, te ex C. Flauii officio & obferuantia, 

& praeterea fplendorcatque inter 

fuos gratia , magnani voluptatem effe 

capturum. . ' 

Harcautem quum ita iìnr, qui mederi 

incommodo Uli poterimusä Magnum enim 

hoc in ea quam habemus legione 

entìncommodum,quòdà Cicerone dicuntur 

qua; dicere inepti eft hominis, vt 

iam oftendi. Leui mùtatione opus fuerit, 

pro EX ME A fcrjbédo EX E A. Videtur 

auterri erroris occafionem prcbuiffe 

quod «Cicerone fubiungitur, Et ex tuo 

in me officio : fed confiderandüm erat» 

Ciceronem loqüi de eius quem commedat 

amicitia, quam Ariftus fibi adiun&urus 

eflet ilio officio. Perinde aefi dixiffet 

Cicero, Spondeo i te ex ea amicitia quam 

tibi cóciliaueris, & ex eo quod in me contuleris 

officio, praeftando illi quod à te peto, 

maximum fru&um fummamque voluptatem 

efle capturu. Longiorfui, quòd 

hane emendationem, à tam multis do&is 

virispraetermiffam,ita fartam &teàam 

effe cuperem,vt reprehenfiones le&orurri 

non timeret.Quod tamen nefeio anaffequutus 

ero. 



SC BED I ASM A XFlliy 

D edits diorum Ciceronis locorum emends 

tionibusjn eodem epiflolarum opere. 

L E 

G IM v s in decimafexta epiffola libri 

noni,carum que ad familiäres feri 

pte lunt,Sic audio,Cefàrem,quum Volumina 

iam confecerit "^твср^гу/^тии, fiquid 

afferaturad cum pro meo,quod meu 

non fu,reiicere folere.Quod eo nunc magis 

facit , quia viuunt mecum fere quotidie 

illius familiarcs.In cidunt autem in fer 

mone vario multa , quefortaffe illis, щ 

dixi, пес illiterata пес infoila effe videantur.Hec 

verba, Quum dixi, quidfibivolunt» 

vllufhe magis ineptus effe pleonafmus 

poteftfNemo certe non fitebitur, 

ridiculu effe ita loqui,Mea verba, vel mea 

difta, quum ea dixi, (vel, poftquameadixi)non 

infoila jllis videntur.In neminem 

tarnen incidi qui auresfuas hac oratione 

offenfàs effe dixerit. At meas quum femper 

ofrendiffet hic locus, tan dem quomodo 

remoucri poffet illa offenfio, inuenirTe 

mihi vifus fum: & quidé exigua cum mutation 

e, vt pro Quu dixi fcribamus Quo* 

dixi: & intelligamus illos Cefiris familiäres, 


SCHEDIASM. V A R. 4? 

res,quos dixit fecum fere quotidie viuere. 

In eadem epiftola,nó multo ante, Nec 

praeftari quiequam poteft, quale futurum 

fit quod pofitum eil in alterius volúntate, 

ne dicam libidine. Vbi multo libentius legerem, 

Nec profilare quifquam poteft. Eiufdem 

libri epiftola vigefimaprima, Verumtamen 

quid tibi videor in epiftolis? 

Libri autem deeimitertii epiftola decimafexta, 

Teftimonium meum de eo iudicii,quod 

& ipfe magni £Íhmabat,& ego 

apud te valere eram expertus, ci libenter 

dedi.Hìc vero non folùm dixerirh me libentius 

le&urum, fedaufim etiam contcdere 

legendum eiTe,Mei de eo iudicii.pau 

lopòft eadem de re loquensdicit, Habes 

opinionis mea: teftimonium. Manutius 

tarnen illud Meum retinet,ne facía quidé 

vlla fhentione akerius quam ex conie- 

£tura afferò Iectionis. 

Libri quinti epiftola vigefima legimus, 

Itaaccepilibrum à meo feruo fcriba,vt 

€Údem acceperim à fratre tuo. Si honos is 

fuit, maiorem tibi habere non potui: fi fideámaiorem 

tibi habui quàm pene ipfe 

mihi. Si prouidendum fuit ne quid aliter 

ac tibi & honeftum &vtile efietreferretur,nó 

habui cuipotius id negotii darem, 

Li. 


5o HENR. STEPHAN] 

Hic locus emendatione minime opus habere 

videtur: ncc de eo quicquam dicendumputarcm,nifi 

Manutius infuisfcholiis 

admoneret,in omnibusquos vidcrk 

übris fcriptis legi,Cui potius id negotii darem, 

quam darcm.Exceptis tribus,in quibus 

fit, Cui potius id negotii darem quam 

tibi.Sed videri abüdare hxc verba, Quam 

darem, fiue Quam tibi : adiecìa ab aliquo 

imperito,qui putaret id per fe confiftere 

nonpoffcCui potius id negotii darem* 

Quod tarnen ita confiftit, fiiubaudiatur 

Qnàoi Tullio, feriba; meo. Harc ille. Ego 

vero iufpicor illa Quam darem mendofe 

fcriptafuiiTe pro Commendarcm.acprimùm 

quidem fuiffefcrtptum Darem>deinde 

quempiam Commeridarem eiusloco 

fcripiifie, oblitum delere illud Darem* 

tandem vero Commcndarcm in Quam 

darem muta tum fuiiTe.Hax autem quum 

dico,ficut Dare alicui negotium, effe Cice 

ronianùm [ciò, ita Commendare alicui 

negotium minime ali enum à Ciceroniana 

Latinitate effe putó. 

Alias quorundam aliorum Ciceronis 

locorum emédationes meas,id eiì,in quibus 

nitor conie&uris duntaxat, exhibebil 

tibi dialogus nuper à me editus qui inferiptus 

eli Pfeudo cicero. 


SCHEDIASM. V A R. 5t 

SCHEDIASMA XIX, 

t>€ Platonis loco non intelletto, quondam eo 

quo ibi vtiturloquendi genere ad quofda. 

locos Homert alludere animaduerjumno 

fuerit. 

H O 

M E R v s ita erat ab omnibus m- 

Tmrii/iSpog vcterum fcriptorü xtate, 

nominatimque' Platonis,eorumquc quos 

in mis dialogis loquentesintroducit, vt 

nullum ex vllo eiusloco vocabulum peti 

poflet, nec adquicquamquod-illedixiffet 

refpici, fiue alludi, quin lc&ores ftatim 

idanimaducrterét. Hinc fitvt illiquida 

eius verba vcl Ioqucdi genera Tuo fermo - 

ni intermifceät, eius tamé nomcn tacentesjatqj 

adeone admonentes quidem,ca 

aliunde AFE peti. Scd multa quxle&orcs 

illiquibus adeo familiaris erat Homerus, 

animaduertere ftatim poterant, a nobis, 

quibus multo minor cum hoc poeta fimiliaritas 

intercedit, vix ac ne yix quidé 

animaduerti queunt. Sic CERTE in aliquot 

Platonis lo eis quardam Horn erica obfcruaui, 

quum alii in ìllis nihil Homcricum 

agnouerint. Ex illis vnum mihi nüc memoria 

fuggerit memoratu dignilsimum» 


5i HENR. STEPHANI 

qui extat libro feptimo De republ.pag.f zr 

tomi fecundi тех cditionis, etmi%nvm 

6wu ìfJÌJB)[òiet)ùifócpjynp» TUZT ax$vovTte, 

che г^Ощчвьт fypmv&N cv


nc:at nofter Plato ex iftis Homeri locis aptifsimè(vti 

dixi) inillumfuum ea tranffcrens, 

cum aliqua etiam fignificationis 

tranflatione, cos OÌXMV CV TI$ ng-fy^cSdixit 

qui in loco habitarent à tumultibus & tur 

bis ciuilibus puro.Non enim dubito quin 

Ficinus quoque, fi Platonem eò quo dixi 

refpicerefeu alludere animaduertifletjita 

interpretaturus fuerit,non autem In contéplationis 

otio diutiuscòmorari. Neque 

tarnen philofbphis otium tale conuenire 

nego (fi contemplationis otium appellare 

licet) fed vocem Crecam id minime fonare 

dico. Eum autem quem dixi fenfom 

fequendo,' perinde fuerit aefi dixiflet dm-, 

gj^v ßiov ng\ àw/ngvct. tyjv.id eftjvitam traquillam 

& tempeftatum expertem degere. 

VelCvt verbum verbo reddatur)vitam 

' imperturbatam[fiue minime turbulentäj 

atqueab vndis inta&am.Quametaphora 

cadem de re vtens Horatius dixit,-cfc mer 

far ciuilibus vndts.vhi tarnen olim legebatur 

verfor. 

9 



SCHED1ASMA XX, 

Dealiis Homerì locis ad quos alludere thrtonem 

deprehenfum nonfuìt. 

H O 

m e r i funt alii loci, ad quosnihilo 

magis animaducrfumfuit Platone 

alludere. Ex his aliiipfa Homeriverbajfiue 

illis fynonyma, aut faltem idé loquédi. 

genus, mutata tantum orationis forma, 

habcnt-.alii fermonis quidem formarne vt 

ita dicam)retinent, fed verbum aliquod 

mutant. Ad hos poftcriores quod attinet, 

corum vnus eli in Alcibiade poftcriorc 

, Tomi fecundi mea» editionis pagina 

140, in ipfolimine, oà, quod idem philofòphus 

in Protagora vfurpat,non mutans 



fyyo/ufyja in aliud participium, ficut in illo 

ALCIBIADIS pofterioris loco. Sed & Cicero 

induobus fuarum epiftolarum locis illo 

vtitur,& quidem in eum fenfiim quo vul 

gus didt> Plusvident oculi quamoculus: 

fiue Plus videt quatuor oculi quam duo. 

Vfurpationis autem illius prioris verfuum 

Homcricorum,vt ita dicamjexemplum 

habemus in Hippia maiorcpag.z^, 

To mi tertiija, ftpj juUyx, ufnwia, Asj-s. Vbi fi 

fenfum exprimere horum vcrborum velimusjinterpretari 

oportcbit, Ne rem adeo 

magnam pollicctor. At Ficinus,quum 

vnde fumpta effent verba hax & prouerbialem 

eoru vfum ignoraret,toto (quod 

aiunt) ccelo in iis interpretandis errauit. 

vertit cnim , Ne alta id voce dicas 6 Hippia. 

Ignorauit certemanafle hoc loquendi 

genus ex iis quibus Homerus vtitur ver 

bis,cum alibi,tum Odyff.y, 

hiUv $ fjvzyx, etmg. Totus autem locus 

eft HIE, 

IF j/ZGPV, XTIW Su7? invg TiMtSzxj oia. 

AIUJU y$ fJAyx, &7rtg. clyvj p typi. one oei t- 

Quinetiam libro % > eiufdem poematis, 

legimus, 

l.iiii. 


5Ó HENR. STEPHANI 

7IXV, 

Neque vero apud Platonem tantum fed 

etiam apud alios in prouerbiùabierut ilia 

verba, ex quibus affert Erafmus: fed ex 

Homero pro u erbium manafle ignorauit, 

mentionem alioquifaóturus. Prouerbiali 

autém forma dicebatur non folùm fjùj /uèyx, 

H7ryg, fed etiam /ukyx, xiyi > & nonnunquam 

ftìj yji^l^ teyt. Ariftoph.verò 

retines etiam aduerbium AiWjquodapud 

Homerum eft,dixit, -fùì/u&pcù?& bìeu/Xbyi. 

Vtitur certe Plato & in Phxdone. Cxterùm 

ille huius prouerbii' vfus, in quo ad 

Nemefinrefpicitur,& : 

eius metmjncutitur, 

conuenit cUmillo Homeri loco qué 

ex Iliaci, x attuli, -pj7nra 7rrLf^7mv -fjikyai, à- 

7mv,cì)^à:Jto7aiMvêv 3-kit€%'\aj(.Ncque ve 

ròab his alien um eft illud Pauli apoftoli 

( quanuis longè alia de re loquentis ) pij ù>- 

^yfaQ&vett côSot/. nam effeintelligendum»«^« 

SC HE DI A SM. V A R. 57 

SC HEDIASMA XXI, 

Qequodam verbi nx-wv vßt apudPlatone 

nonintttteclo. 

TTOCABVLVM Grccum quo vfus 

* iùm in principioSchediaimatis quod 

proximo proximum eil ,quum dicerem 

Homerum ab omnibus fuiífe mym-vsjuSijov 

astate Platonisj quendam huius locum in 

memoriam mihi reuocat,vbi fignificatio 

verbivnde faclú eíl illud parti cjpiú,ab interpretibus 

ignorata fuifle mihi videtur. 

ea ipfa eil autem quam 6: illi participio eo 

in loco tribuo. Ha;c enim leguntur in 

Phxdro,pagina 27?)A'^«t ¡AIUJ ñvyt Tlaiav 

av7¿vm7n¿7}}Kcii ¿Kg/Gaf.Qux verba ibi ita 

redduntur, Tifiam ipfum grauiter peffumdediíli. 

Quum interpretan oportuerit, 

Tifiam ipfum adhibita exa£U quada 

diligentia triuiíli. vt videlicet ka verbum 

Tereré accipiatur vtquum dicitur Terere 

fcriptorem quempiam.Mutuatus eíl enim 

Plato hoc verbum ex veteri prouer- 

bio, oùef[ hí

5« H E NR. S T E P H A N I 

fi contentus iis non es que dixi, te rein 

itto. 

SCHEDIASMA XXII, 

De miro quodam vfU verbiTimere apud 

Ciceronem. 

T I 

M E R E quid fit nemo ignorat : fed 

mirum eflapud Ciceronem legi Timebamus,vbi 

auditor expeótaret Sperabamus: 

in hoc loco epiflole vndecima; 

libri fcxti, ( earum qua: ad familiares fcripte 

funt ) Nam & ipfe qui plurimum potefhquotidie 

mihi delabi ad equitatem & 

ad rerum naturam videtur : & ipia caufa 

ea eft vt iam fimul cum republ. ( que in 

perpctuum iaccrenon potcfr ) necefifariò 

reuiuifcat atque recreetur. quotidiéque 

fitaliquid lenius&libcralius quàm timebamus. 

Quisenimhic Sperabamus, aut 

Putabamus,potius quàm Timebamus,nó 

expe&affet/ Ncque tamé crediderim deprauatum 

eiTelocum,tum quòdnimium 

fitremotumverbum illud ab hoc, ficut 

fignificationejita fcriptura : turn quòd alii 

edam loco tali adhibitum inueniatur, qui 

fextam libri decimiquinti epiftolam clauditdiis 

verbis, Ego,vt fp ero, te prop ediem 


SCHEDI ASM- V A R. 5 9 

yidebo,atque vtinà republ.meliorc quàm 

timeo. Eadem enimratione expe'&adum 

hìccnetlpero,non timeo. 

Non videtur autemalia poneiniriratio 

defendendi verbum Timerehis in locis, 

quàm fi comparatila quaepracedunt 

refoluanturin nomina contraria; fignifìcationis 

, prxfixo aduerbio Minus, id eft, 

fi Meliore refbluamus in Minus mala : & 

perinde accipiam'acfi dicH cffet,Republ. 

minus mala quàmtimebamus. Sicaltcm 

locum,Aliquid lenius quàm tirnebamus, 

quum legimus, refoluamus in hax verba, 

Aliquid minus afperum ( vel durum, aut 

immite ) quàm tirnebamus. Ac nifi aiterum 

ilium locum fimilcm poftea repcriffem, 

in qua fui aliquando fentcntia ( fi fufpicio 

vocari poteft fententia)perftiuffem, 

de interiicicnda particula Quod: hoc modo, 

^liquid lenius quàin quod tirnebamus. 

Ad illuni autem refoluendi modum 

quodattinet,tali ett vtcndum quum dicitur 

Propè abcffc.exponcdum cnim, Non 

longè abeffe:fic Propiusàbeffe, Minus lógè 

abeffe. Alioqui cene prima fronte aducrbiailla 

cum hoc verbpnon fatis aptè 

iungi vidcripoffenc. 


6o HENR. STEPH,A*U 

SCIfÈDIASMA XXIII, 

He Ciceroniana qmbufdam abutentibm hi$ 

fed vtantur, fciant hoc apud 

Ciceronem effe eorumoffi cium, vt 

oftendant adidde quo ahquis fcripferit, 

Vel de quo per quempiam à fe^miiTuni interrogarit, 

refponderi. 

Sic libro ié epiftolarum ad familiares, 

Ego vero cupio te ad me veriire:fed viam 

timeo. Grauiflìmè a?grotafti,&c.Refponder. 

Tifoni qui fcripferat fe mirari cur Cicero 

nondum vellet eum ad fe venire: 


SCHEUÌASM. VAR, 61 

qui>inquam,vel hoc, vel aliquid tale ícripferat. 

Sic libri feptimi epiíl. trigefíma, Ego 

veròiam te nec hortor> nec rogo vtdomum 

redeas. 

Sicfexta libri quarti, Ego vero Sefui, 

vellem, vt fcribis, in meo grauiffimo cafii 

añuifiks. Quantum enim praziens &c - 

Qua; epiltola aperte oftédit rem ita iè habere 

Vt dico, quum Seruii epiftolaad qua 

hzc reípondet, proximc prsecedat. 

Sic in principio prima;ad Atticum epiílólac,libri 

quinti, Ego vero &tuum in 

diiceflu vidi animum meo fum ipfe 

teitìs. 

Eodem autem modo Mihi vero > item 

Tu verò,alibi reípofioni adhibita legútur. 

vt in quinta libri noni, Mihi vero ad nonas 

bene maturum videtur fore. Et libro 

i6,Tirórii,Tu vero confice profeifiorìem, 

fipotes.etfi hxc pecunia/ex eo gènere eli 

vt proreifione non egeat. 

Minime autem principiis tantum illa '•• 

pronomina adhibentur, fequente partícula 

Vero : id eli, ita vt fìnt prima epiftolae 

alicuius verba. Legimus eni in ea qux 

eftfeptima libri noni,Coenabam apud Se- j 

ium,quum vtrique noftrum redditae funt 


dz HENR. STEPHANI 

à. te literx. Mihi vero iam maturum videtur. 

nâ quòd antea te calumniatus fum, 

&cc. Qui etiam locus confirmât quod de 

harum vocum vfu dixi. Manifcftum cnim 

eft perinde effe acfi diceret, Redditx 

funt à te literx, quibus rogas an maturum 

mihi vidcatur. Mihi vero iam maturum 

videtur. 

Alicubiautemita refpódeturhac particula 

Vero , vt fimul negctur quod didû 

fuerit: vt ad Atticum epifl. i j, ( fiue 14, vt 

in aliis editionibus) lib. 3, Nam quòd fcribis 

te audire, me etia mentis errore ex dolore 

affici, mibi vero mens integra eft. 

Quemadmodum autcm illx cpiftolx 

qux in primo limine habent particulam 

vero, precedete pronomincrcfpondcntis 

funt, ita etiam qux habent Ain' tu* vel 

Ain' tandem? vt vigefimaprima libri noni, 

Ain 5 

tâdem? infànirc tibi videris quòd 

imitere verborum meorum , vt fcribis, 

fulmina ? Ab illis autem vocibus Ain ' tu, 

orditur quandam ad Atticum, qux eft 

quinta libri quarti. 


SCHE DIASM. V A R. ¿3 

SCffEDIASMA XX II Il t 

De Ciceroniani*quibufdam wxÂw intptàmofiendentibut, 

dttmvfurpant qua 

apud Cicersnem non folitm valde rara, 

funtjfedvalde etiafufpecJapotius quam 

qua & frequ enfia junt ejr à fufpiciotre 

mult urn abjurit. 

I N 

CICERONIANA quibuldam 

(nondum enim eos facere miflbs volo) 

in co quoque iudicium defidcro, quad 

nefcio quae Ioquendi genera confc&cntur 

qua: non folùm valde rara funt apüd Ciccronem, 

fed valdc etiam fufpecta effe debent 

.Tale eft, Capere dolorem in aliqua 

rc. qiioniälegitur epiftola fcxtalibri primi 

) ( carü qua? ad famil. fcripta: funt ) Me 

in fummo dolore quem in tuis rebus capio, 

maxime fcilicet confolatur ipes, &c. 

Atqui fcire illos oportebat,aut,fi fciebant, 

. confiderarcefle ibi & aliamle#ionem> 

Quern ex tuis rebus capio. Effe autem frequens, 

& minime fufpe&um, Capere dolorem 

ex aliqua re : ficut vieißim, Capere 

ex aliqua re voluptatem. 

Iidem parti culam In ( qua ibi vtuntur 

pro Ex)omittütpoft verbum Effe? quum 


¿4 HENR. STEPHANI 

dicunt Effe magno dolore, Effe magnali 

titia,Effe magna fpe : non Effe in maglio 

dolore :itidémque in ca:teris. Nimirum 

quód apud Ciceronem legatur, quarta libri 

fexti epiftola, Quanto fuerimdolore 

memiiiifti.Sed & moueat fortafsis aliquos 

Pauli Manutii autoritas,fcripturamhanc 

defendentis,his verbis, Offendi fcio Latina: 

lingua: rudes hocloquedigenere:qualì 

meridofum fit, Quanto fuerim dolore: 

fincerum auté, Quanto fuerim in dolore: 

quia fcilicetnon dicatur,Ego fumtetitia, 

fed Ego fum in lastitia. Aptè vero & appofitc.quis 

enimhocnegat,Ego fumlaetitia, 

dolore,fpe, Latine non dici ì At illudquis 

negare poteft,Ego fum magna ktitia,ma 

gno dolore, magna fpe, redc & eleganter 

dici? Ha:cille : à quo certe quatuoraut 

quinque fàltem exempla requirendapurarem 

illorum loquendi gen erum, in locisCiceronis,dequorù 

le&ione libri veteres 

inter Ce confentirent: quum ibi contrànfr 

vnum quidem adiiciat ad confirmatiòriem 

fcriptura: loci illius,exepiftola 

quarta libri fexti.Ego vero hoc illi gratificabor,vt 

vnu ex epiftola quadam ad Attictim 

proferam, quae eft fexta libri quarti, 

ibi enimlegitur. Quo dolore effe debcoe 


Scd

SCHEDIASM. VAL ¿5 

Sedquü ex myitis aliis cóftetlocis Latine 

diciEfle in magno dolorc,quidni fufpicer 

.omiflam vtrobique effe In particulam ? 

Quòdfietiam non putemus effe pmermifìam,cur 

magis Latinum erit,EiTe magno 

dolore, quàm Effe in magno dolore, 

quum hoc in tarn multis,illud in tam pau 

eis locis inueniatur 1 Sic autem in alio Ci* 

ceronisloco legitur,qui eft in vl.tima libri 

quarti epiftola,Tamen hoc tempore breuiter 

commonendum putaui,nequopericulo 

te proprio exiftimares effe.Quod imitantes 

ilii boni viri nò dubkabut dicere,Ego 

fùm periculo proprio, Quali vero 

rionpotiuscredendumfit omifìlTe libra7 

rium particulam In, quàm Ciceronem i- t 

tafjcripfiffe. • 

Hie autem poftremus locus > quoniam 

kl eo legkur Proprio, reuocauit mihi in 

memoriam&illud.quodab iifdem Temper 

dicitur, Proprium meum, & Proprio" 

tuummon quòd hoc loquendi genus velini 

reprehedere» fed quòdmirerillos nò 

etiam altero aliquando vti, videlicet Pro 

prie meum , itidémque Proprie tuum : 

quafi non itidem Ciceroniane dicipofsit: 

quum tarnen non minus quàm illuda-* 

pud Ciceronem legatur. • 



Verum,vt ad pciora magifque periculofa 

veniamj&r in quibus fuarn ^xg^- 

A/o* non minus incpte quam in vllis aliis 

oftendüt>placet Maximo mco beneficio 

. eft , pro Maxima a me beneficiü accepir. 

vel Max. amebencf.habet. vel, Maximo 

ä me benefkio deuin&us eft. Autfimplicius, 

Max.ameben.eftafTcctus. Quonia 

legitur in quada ad Curium epiftola 5quar 

eftlibro feptimo,Acilius, qui in Graeciam 

cum lcgionibus miftus eft, maximo meo 

beneficio eft. Quum alioqui in quibufda 

exempl.legatur, Maximo mco beneficio 

affe&us eft. Sed Paulus Manutius lectionc 

alteram ita ample&itur, vt ne vllam quidem 

huius mentionem faciat: exponent 

Maximum ä me beneficium habet, putatq; 

tale efle quale illudjSummo ingenio 

eft. At ego pcne diccre aufim, me in eo, 

dum hoc dicit, ingenium vel potius iudicium 

defiderare.Nam quis Maximo meo 

beneficio eft,proMaximo beneficio a mc. 

affectus eft,vel Maximum a me beneficiu 

habet, Ion ge alia ratione quam Maximo 

(vel fiimmo) ingenio eft,dici non videtj 

Hie certe vocabulum Praeditus locum ha 

bet,quum dici etiampofsit,Summo ingenio 

praditus eft: atillieminime.Quine- 


S C H E D I A S M. V A R. 67 

tiamliceat,ablatiuoin genitiuü mutato, 

dicer e,Homo fummiingenii, vel Summi 

iudicii-.ficùt Summa; virtuusratin iJIo^ltero 

loqucdi genere permutatio hxc nullo 

modo habere locum pofsit. 

Imitantur iidem Ciceroniani locum 

illum> Magnum tarnen effe îpçrauitapud 

te meas quoque literas. Atqui videmus ni 

aliis exempl.legi,Magnüm t. efle (p. apud 

te m.qu. literas pondus habituras. 

Ne iftud quidem pmermittunt qu'od 

in fìlii Ciccronis epiftola Iegitur, Omnia 

meacaufavelles mihifucccfla. Et tarnen 

quid eft barbare loqui,fì hoc non cui 

Et quemadmodum ex fìlio & fratre Ci 

ceronisjita ex alio quolibet eorum,epiftola; 

quorum flint Ciceronianis permixtak 

(quali omnes illi non aliter quam Ciceroniane 

lqquantur)potius quàm alîus cuiufquam, 

poft Ciceronem>verba & k>qu£ 

di genera, quo rariora flint > eo libentius t 

excerpunf.cum ill is etiam^ç^cwÇomè interdum, 

& non fblùm Confieri ( quo Terentius 

8c Virgilius vfì funt)fed etiam Àpifei 

vfurpantes,tâquam Sulpicianum : qui» 

tarnen multo plura exemplaria adipifei 

habeant.adeo raritatis ftulro desiderio tenentur. 

Nec defunt ex illorum n unterò 

m.ii. 


68 H E N R. S T E P H A N I 

qui ignotis etiam vtantur : quale eft Palmari, 

ex Àfinii Pollionisepiftola: quum ta 

me ibi Palparci-, non Palmarer, antea legeretur, 

& quidcm Lambino quoque leftionem 

hailcagnofcente': quern alioqui 

fcimus non pauciorcs quàm Manutium 

vetcres libr'os in con'filium adhibuifle. 

Neautem loilgior fiminhoc fcrmohe 

faciùt duo mei dialogi,ex quibus multa 

hue pertinentia peti poterunt. Eorum 

Vnus inferiptus eft Nizoliodidafcalus, fiue 

Monitor Ciceronianorum Nizolianòr 

rum:alter,Pfeudocicero. 

' 'SCHEDIÀSMÀ XX K 

Pleonajmos efie videriin quibufdam loquedigenehbus 

apud Cicerone?». Item,vócabala 

nonnulla inquibufdavideri^hio 

vóZjaVìficièerónù loci inter fe conferatur. 

T N CICERÒNISfermoneminqui- 

•f rerei1olo:(abfità me tanta êvÂs*- 

£«&vthocmihi fumam ) fedhoctamen 

dico, extare quasdam loquendi genera apud 

ilium in quibus effe pleonafmi videri 

poffint i fme ita Cicero ilia fefipta reliquerit,fiue(quod 

de nonnullis potius crediderim.) 

librarli fcripturam eius deprauarint* 


S G H E D I A S. M. V A R, 6? 

Adexempla vt veniam, lcgimuslibro 

De fin. tertio, Re&a igitur effectio, item 

conuenientia,denique ipfum bonü,quod. 

in eo ppfitum eft vt natura: cofentiat,crefccdi 

acceflionem nullam habet. Qui hie 

genitiuum Crefcendi •Rhiovdfytv megabit, 

is neget etiam oportet', eundem abfqj illo 

fenfum futurum fuifle: id autem fi neget, 

ahis locis conuincetur. At ver 0.vbidicit, 

Argumentum fcribendi, quanuis itidem 

Argumentum fine ilia gerundii (vt QUIRdam 

vocarunt) adic&ione idem fignificaturum 

fuilTet, tarnen tolerabilior hxc 

quam illaadie&io videtur.Sic aute loquitur 

librifecundi epift.quarta,Quamobre* 

quoniä mihi nullu fcribendi argumenta 

reliftum eft, vtar claufida qua folco, Sec. 

Atque vt hie Argumentum fcribendi, ita 

in quadam ad Atticum epiftola Argumeturn 

ad fcribendum, dicit, hbronono. 

Apud eundem legimus gerudium Cogitandi 

additum nomini Curam, libro De 

off. primo, no procul a. principio, Quum 

enim vtilitas ad ferapere, honeftas contr^ 

reuocareadfevidetur', fit vt diftrahatur 

in deliberando aiiimus,afferatque ancipitem 

curam cogitandi. Magis autem pleonaftice 

dictum videri pofsit quodijapud 

m. iii. 


7o HENR. STEP HA NI 

cum habemus paulo ante, Triplex igitur 

eft confilii capiendi deliberatio. Nam fi 

inter Confilium capere &: Deliberare difcrimen 

ftatuere quis volet, vt Deliberare 

fit Cogitare de rebus , 5c confilium inirc, 

feu confultare : at vero Capere confilium, 

fit Statuere aliquid,feu decernere, 

quod nobis ilia deliberatione, id eft cogitation 

e & confùltatione,inmentemvenerit 

: nefcio quomodo hxc diftindio 

defendi pofsit, & tale difcrimen poni inter 

hxc duo loquendi genera, Confilium 

inire»& Confilium capere. Adde quòd Cicero,fi 

difcrimen inter ilia vocabula conftituere 

voluiifet, videtur diccre debuiife» 

Triplex igitur eft decófilio capiendo delibcratio,vel,in 

confilio capiendo. Autpo 

tiusita. Triplex igitur eft confilii capiendi 

& deliberàdi ratio. Omnia tamen exemplaria 

de ilia legione co fen tire puto, Triplex 

igitur eft confilii capiédi deliberatio. 

At de loco ilio quid dicemus, vbi diuturiiitàtem 

maximos lutìus vetuftate tollere 

fcribit ì Is eft in epiftola decimaffxta 

libri quinti,non procul à fine, Nam,quod 

allatura eft ipfà diuturnitas, quse maximos 

lutìus vetuftate tollit, id nosprcripere 

confilio prudentiàqj debemus. Quid 


SCHEDIASM. V A R. ? I 

hicablatiuo Vetuftateopus eratf Vix certe 

mihi quifquä perfuaferitj adeflepotius 

quam abefle debuiffe. 

Iam vero & alio modo quajdam verba 

videripoffunt nhiovdfytt, ipfos videlicet 

Ciceronis locos cum aliis eiufdem conferendo. 

Veluti fi in hoc loco Epift.libri decimitertii, 

Magnopere eius caufa vult omnia, 

dicamus abüdare nomen Omnia, 

huic loco alios quäplurimo s opponentesj 

in quo dicitur Velie alicuius caufa, fine 

adie

72 H E N R. STEPH ANI 

habuiffe, dicédûerit illud vocabulû Pondus 

e/Tc pleonafticum, & Habuiffe mutâdum 

in Fuilïe: vt legatur^Hanc commendationem 

magnum apud te ruine:quo-r 

niam contendit ille j Ciceronem eodem 

in libro ita fcripfine, Magnum tamen effe' 

fperauit apud te meas quoque litèras : & 

nonaddidiffe haec verbaj Pondus habitu-ras, 

quaunaliis editionibusleguntur. 

S.C H EDI AS M A XXVI, 

Occultasxffe nonnulla*parenthefesapud Ciceronem 

.quarumvnanon animaduerfa 

fecit vt quidam loots epiftoUnon* libri 

primifuJpecJusfolœcifmifùerit. 

A P T p C l C E R O N E M OCCuItas 

qua(Harr\effeparenthefes, ideomonedum 

leóìorem putaui, quòd duas duobus 

in locis à duob" alioqui perfpicacibus. 

vins non fuiffe animaduerfàs animaduer- ; 

terim. Sed mihi vnus eorum dùntaxat 

in mentem nunc yenit, qui etiam folœcifmi 

fuipe&us, quòd ea non deprehendemur 

> fuit. Is eft in ilia longiffima libri 

primi ad Lctulum epiftola : qui alte eft re- ' 

petendus, vtiudiciumde eo ferre tutius 

poffi: Ic&or. Ita igitur Cicero> Illud qui- 


SCHEDI A SM. VAR. 73 

dem certe noftrum confilium iure laudädum 

eft, qui meosciues,&àmeferuatos 

& me feruare cupientes,fpoliatos ducibus, 

fèruis armatis obiici noluerim : declarariquemaluerim 

quanta vis efle potuifletia 

confenfix bonorum > fi iis pro me ftäte pugnare 

licuiffet, quum afHi&um excitare 

potuilTent. quorum quidem animumtu 

non perfpexifti folùm, quum de me age - 

res, fedetiam confirmaftiatquetenuifti. 

Qua in caufa non modo non negabo, fed 

etiam femper &meminero&pra*dicabo 

libenter. vfus es quibufdam nobiliffimis 

hominibus fortioribus in me reftituedo, 

quà.mfuerant iidemin tenendo. Qua in 

fententia fi cohftare voluiffent, &c. Hie 

certe omnes poft aduerbiü libenter clauduntperiodum, 

quòd alioqui magnum à 

folcEcilmo periculum huic loco impendere 

exiftiment: quidä vero Cexquibuseft 

Dionyfius Lambinus )' buie loco aliter etiam 

confulere volunt,nimirum fcribendó 

ex conie&ura (nullum enim vllius veteris 

libri teftimoniü proferunt) Te vfum 

efle quibufdam nobiliffimis hominibus. 

At ego locü huncetiafi nihil in eo mutetur^proculafblacifrni 

fufpicione abefle 

debere dico: atque id aduerfus hanc fufpi- 


74 HE NR. STEP HA NI 

» cionein remedium adhibcndù effe, quod, 

inmea illiusEpiftolarum operis edition e 

adhibui.quod non aliud elf, quam parenthefeas 

notis verba qusdä includere : hoc 

modojQua in caufa (non modo non negaboj 

fedetiamfcrnper 8c meminero 8c 

prxdicabo libenter ) vfus es quibufdänobiliflimis 

hominibus , 8cc. 

SCHEDIASMA XXVII, 

De quibufdam dißtutationibus philofiphicü 

Ciceroni* ad politicen pertinentibus, in 

epifiolis adfamil. ejr de cuiufdam loci',in. 

vna earum, emendati one, qua consentanea 

videturfententiaipßus Ciceroni*. 

pHuosoPHiCE difputat Cicero 

* in nonnullis (uarum ad familiäres epiftolaram 

de multis ad •noXmrnv pertinentibus, 

aut ad officio mXtTov, qui 8c vir bonus 

fit 8c patria? amans. .Qiiod argumentum 

minime cortueniré poltet iis qua: familiäres 

vocarémr:idcóq; iureoptimo fa 

miliares epiftola: vocari defierüt qua: ilio 

volumine contìnentur, 8c Epiftola: ad familiäres 

vocari coepta:funt: etiamfi Paulus 

Manutius titulum illum retinuerit. In 

carum autem epiftolarum numero qua* 


SCHEDIASM, V AR, 75 

graues ilkrc tracHt locos, meritò ponetur 

nona libri primi: in qua cum aliapraxepta,tum 

vero hoc (quod ex Piatone fumpfit) 

habemusjTantum contendere in republ. 

quatum probare tuis ciuibus pofsis; 

vimnequeparenti, neque patria: affare 

oportere. In eadem legimus, Nunquam 

enim pr arftätib us in rèp. gub er nan da viris 

laudata eft in vna fententiä perpetua 

permanilo: fed vtin nauigando tempeftati 

obfcqui, artis efl", &c. Et cum hoc loco 

cum alii conucniunt,qui in earundem 

epiftolarum operelegütur, tum vero quidam 

in -epift. ad Atticü-.ex quibus eft hic, 

libro duodecimo, Temporibus parere o - 

mnes 77oAi77K9)prxcipiunt. Nccnon hic 

inaliaquadam, Nemo do&us vnquam 

mutationem confilii, inconftantiam dixit 

tfle. Pradertim vero in confolatoriis 

epiftolis mukös graues Sc philofophicos 

habemus de boni viri & patrixamätis officio 

locos : ncque hòc poftremum eftin 

iis qua: ad confolatjonc non aliorum tantum 

fed edam fui,arr"crt, inter ciuilium 

bellorum tempeftates* fibi confdum o~ 

ptimorum confiliorum effe; Scribit enim 

libri fexti epiftola prima •> Si enim bene 

fentire,reäeqücfaccre, fatiseli ad bene 


j6 HENR. STEPHANJ 

bcatéque viuendum, vereor ne eum qui 

fe opnmorum, confiliorum confcientia 

fuftentare polsit, mifèrum effe nefas fit diccre. 

Sic etiam alibi, Tamen multa iam 

me confolantur, maxime que confeientia 

confiliorummeorum. Alibi, Ita fit vt 

& fuperiorum confiliorum cófcientia& 

pra?fentis temporis moderatione me cófoler. 

Sed & cófcientiam recta? voluntatis, 

alibi eadé de re dicit. Alicubi etiam, Qua 

recordere te tamen redè veréque fenfiffe. 

Item, Quòd ea fenferim qua?re&ifsimx 

fuerunt. Quo loquutus ell modo in ilia libri 

fexti epiftola prima, Verùm ibi non 

tantum bene fentire, làtis effe dicit ad bene 

beatéque viuendum, verumetiam addit 

Redéque facere. Atque ita, quum alibi 

mentionem faciat confiliorum duntaxat,in 

oration e pro Cluentio addit,Adûe. 

fa&orum. Ca?terum ex illa fententia fiue 

ex illis fententiis de confeientia optimorum 

confiliorum, fiue re&a? voluntatis, 

pendetalia qua? in multis earundem epiftolarum 

inculcatur locis, Vacare fiue carere 

culpa, fiue abeffe à culpa, magnù effe 

folatium.Qua? fententia alibi philofophorum 

etiam autoritate probatur. Scribit enim 

libri noni epiftola decimafexta ? Sic 


SCHEDI ASM. VAR; 77 

video philofophis placuifle,iis qui mihi fo 

li videntur vim virtùt'is tenere, Nihil effe 

fapientis predare nifi culpam. 

Hec autem quii ita fint, videndum eft 

quomodo ad illà regulam feu normam 

examinari locus hie pofsit, qui legitur in 

cpiftola fexta libri noni, Et fimul oftétaui 

tibi,me iftis effe familiarem , & cófiliis eorum 

interefie. quod ego cur nolim j nihil 

video.Non enim eft idem, ferre fiquid ferendum 

eft, &probare fiquid probàdunt 

non eft. Videtur enim perinde effe aefi dìceret 

Cicero, Non dubito quin mirumfu 

turum fit nonnullìs me non recufàre cori 

filiis illorum interefTe, quum tame in illis 

à me probentur ea etiam qua: probanda 

non flint: fed ego aliud effe dico, probare 

quod non eft probadù, quàm ferre quod 

ferédum non eft.Quem lequ£do fenfum, 

legendù fuef it, Ferre quod fereiidum no 

eft.Sedenim excipiat qiiifpiam, Vbinam,. 

Cicero-, tuailla erit optimorum confiliorum, 

illa reàx voluntatis confeientia, fi 

probes ea que probanda non fuht?Pote* 

rìfncte re&è fenfiffe,& te culpa vacaredicere? 

Quum autem hec Ciceroni meritò 

obieétum iri videantur, aliam inire rationem 

expofitioriis hùiusloci,quauis illàhi 


78 HENR. STEPHAN] 

alibi attulerim,conandum eft: pra?fertint 

quum fcribat epift.tertia libridecimi, ad 

Plaficum, Scis prcfedo* (nihil enim te fugere 

potuit) finite quoddam tempusquu 

" homines exiftimarent te nimisferuire tcporibus. 

Quod ego quoque exiftimarem> 

fi te ea qua; patiebarcprobaffe etiam arbiträrer. 

Videndumigiturannon ita pofsit 

accipi locus ille de quo nunc agitur, vt dicat 

Cicero fe non probare qua? ibi ftatuantur 

& decernantur,fedferretamen 

ilia eorum decreta quorum cofilio intereft, 

quöd illis obfiftere nullo modo pofsir. 

Sicut in eo quem modo attuli loco ex epiftola 

ad Plan cum, poftquam dixit, Quod 

fgoquoque exiftimarem,fite caqua*patiebare, 

probafie etiam arbiträrer: addit, 

Sed quum intelligeremquidfentires,prudeter 

te arbitrabar videre quid poffes. 0mninoenim 

videtur fignificare, Plancu 

paflum efle,feu tulifle qua? tarnen no probabat, 

quum contra rede fentiret: quia 

videbatnon earn efieftiampotetiam qua: 

aliorum confiliis & decretis, qua?minimc 

probabat,poflct obfiftere. Vel hunc certe 

locum fequendo, non immerito dixerimus,meo 

quidem iudicio, Ciceronem in 

illoaltero epiftola:fexta? librinoni,nega- 


SCHEDI ASM. VAL 79 

re fe probare qux ftatuantur & deceinantur 

ab iis quorum confìliisinterfit. Quod 

fi ita cft^locum illum a]iter quàm dixi fuprà,oportebit 

gpfa : in hunc ni- 

mirum(auttalem) modum,Mirum videbitur 

nonnullis> vel, Reprebendent nonnulli 

quòd ego illorum cófiliis interfim: 

at ego cur nolim intereffe nihil video.Nó 

enim eft idem,fcrrf fiquid fcrendum non 

eft,&r probare fi quid probandum non eft. 

Ego fero quidcm quod fcrendum nó cft: 

(fcram enim necefle eft, quum prohibere 

non pofsim) fed longè fàlletur qui exiftimabit 

me quod probandum non fit probare. 

Ac quas fùbiunguntur etiam,oftendere 

vidétur eum negare il la probari à fe. 

addit enim» Etiì quid non probe quidem> 

nefcio, prarter initia rerum, nam hxc in 

voluntate fuerunt. Perinde enim eft Copinor 

) acfì dicerct, Nefcio tamen quid fit 

quod probare no debeam, 8c quod fi probem,meritò 

reprehédi pofsim. Nam initia 

quidem rerum non probo,necprobare 

pomi : fed iamilli quorum confiliis 

interfum , multa illisinitiisconfentanea 

ftatucre coguntur, eaquealioqui minime 

ftatuerent. 

Vtramcunque autem fentétiamhuius 


So HE NR. ST EPH ANk 

loci effe dicas, neceffe erit legere, Ferre fiV 

quid ferendum non eft: quam lectionem 

& Lambinus probauit. Non eftauté quòd 

quifquam miretur locühuncdiuerfe expofitum 

effe, quum ipfi etiam Ciceronis 

-eadcm de re loci aliquid inter fe diuerfum 

habere primo äfpeäu videri poflìnt. Libro 

enim quarto ha*cfcribit Sulpicio, Ergo 

aut probare oportet ea qua* fiunt, aut 

intereffe,etiamfi nó probes. Quarü altera 

mihi turpis, altera etiä pef iculofà ratio videtur.Reftat 

vt difceden dü puté. Vbi Aut 

intereffcaccipio pro Aut falte intereffe: & 

quü turpe,vnu, altera effe periculofiim di 

rat,hoc ad verbüProbare,illudad verbü 

Intereffe re ferri fi dixero, huius loci nitar 

teftimonio, Incredibile eft quam turpiter 

mihi facere videar, qui his rebus interfim. 

Quo etiam in loco obferua > cum non libenter, 

imö inuitumillorum confiliis intereffe 

, quum tarnen in illa libri noni fextaepiftolaita 

loquaturacfinóinuitus, fed 

potius libens illis intcreffet. Iam vero 8c in 

epiftola decimaquarta libri quarti ea legimus 

ex quibus colligi poffe videtur, eum 

plerunque vixaufumeffe libera oratione 

de iis qua* non probaret vti. Ego autem 

< ihquit ) fi dignitas eft bene de rep. fenti- 


re,&

SCHEDI.ASM VÀR. 81 

re, 6c bonis viris probare quod fentias,obtineo 

dignitatem meam : fin autem in eo 

dignitas eft,quod fentias, aut re efficere, fi 

pofsis, aut denique libera oratione defendere, 

ne veftigium quidem yllum eft reliquum 

nobis dignitatis : agiturqj preclare 

fi noftnetipfos regere poflumus,vtea qua: 

partim iam. adftmt, partim impendent, 

moderate feramus. 

Acdeillius quidem loci vera le&ione 

fimul & expofitione, äüt etiam de expofiV 

tionibus, haäenus.fedhoc adderelibet, 

quum illis verbis, Non enim eft idem, 

ferre fiqiiid ferendum eft,(vel pptiusieredum 

non eft, vt legendum efle docui ) 8c 

pro bare fiquidprobädum non èft : quum 

inquam illis verbis fubiungätur hxc, Etfi 

quid non probem quidem nefcio,prcter 

initia rerum : inueniri 8c häc legione valde 

diuerfàm, Etfi quid nò probem >. Quid 

enim iam fcio praeter initia rerum ì Sed 

altera leäio magis mihi placet: cuius ex-^ 

pofitio mea ( quam paulo antèpropofui ) 

vide an tibi fit itidemplacitura. * 


8i HE NR. StEPHANI 

SCHEVIASMA XXVIII, 

Shut ABorum apoftolicorum cap.ip, curioft 

artes vacatur aries magic*, ita curicfum 

hominem videri ab Horatio appellari qui 

artium illaruniftudiofit deditus. 

£>uidfit 'zso'umcM avTov % r 

ig l/mcjioiv, Adf % 

cap. 22. 

gu£pofit efie apta interpretatio verbi


Multi autem ex eis qui fuerant curiola 

(eäatijcontulerunt libros,& combufferüt 

coram omnibus. Et computatispretiisillorum,inueneruntpecuniam> 

denariorü 

quinquaginta millium. 

Alii aute ilia verba, t^yo) -fflQ z&ay«, 

entis exitum? 

Quis ehim mihi non aflentiatur, dicenti 

curiofum itide hie appellari eum qui magicarum 

artium ftudio de'ditus cflet>auc 

n.ii. 



laltemillarumiióomninò rùctis cflevellet? 

Hoc tantum eft difc'riminis,quQd quii 

ibi 'zfèìtfya de re dici videamus, hic Curio 

fus de nomine qui illaw&'s^ feclatur, 

àut fcrutatur,dicat. Sic autem àèttqye-g 

ab Hcrodiano is appel'latur qui cuiufdam 

'etiam extraordinaria: ( vt ira dicam) fciétix 

Àudio tenetur. Legimus enim apud 

curri) libro quartojde Antonino, -zfèttgyc- 

(ìcujùyvid, 

mb.uta&i'yfj&véiv* Etpaulo pòitdiciteum, 

quumomnesfibi fufpeótos habcret,magos 

etiam & aftronomos vndique accerfiuifle, 

vt eos cófuleret. Sic autcm 8c apud 

Platonem in Apologia, dicitur de Socrate, 

'zSti^Z,iTtif,Tjft&v t 

Q. r 

n\3sì>ylw f($q'Q 

imvôuicL. Quòd fi illi qui 'Q ^tTdn £ àttf 

jutjviaÌ7io?

SCHEDI ASM, V AR. 8$ 

mofecundo, legunturha*c, 

Vs 24» E«*'AdCc7ji/.oJTOY éfóAic&fys &yZr 

(dsqeis TJu}mtqtp£oX.itJ- aWv mjvnfav ait-r 

mfytSBijcwTov, 'iva,sRnyiw № ttt> eurscn/ ov- 

750$ VpiCpCüVOtU) card. ' 

' V. 2f > SÌ% J tso'nivcu) ewTov Hglg ì/jjzcnv, 

vfjuv/nststêtv, ' 

Qua* vctusinterpres ita vertitjufsit tribu-r 

nus induci cum in cadrà, & flagcllis ca*di, 

& tórqueri eum'rvt fciret propter quam 

caufamjìc acclamare* ci. Et quü adftrinxiucntcumlorisjdicitaftanti 

fib? centu J 

rioni Paulus, Si hominem Rornanum& 

indemnatum licet vpbis flagellare? 

At ego, vt de catteris tacci qua* hìc aliter 

interpretanda fuerunt,S" veniam ad id 

quod potifsimum eft, nullo modo poffum 

ìllam verbi "anfpratvav interpretationem 

admktere : quam tarnen & alios iequi 

video, vertunt enim itidem,Quum 

autem adftrinxiflent eum lorisrvel Quum 

adftrinxiflct ( fequédo alteram lectionem 

26 HENR. STEPHAN I 

fi etiä hoc daretur, at ijlud dari nullo modo 

poffetj -zvOTiimv fignificare Aftringcre. 

Spero igitur fore vt huic тезе expofitioni 

affentiaris, Quum obieciffét eum loris. id 

efbQiuim iam ei verb era intentarent. Sic 

autem accipiendum erit Obiicere,vt dicitur 

Obiiccre gladio.atque vt Plautus dixit, 

Priufifuam te huic тел mach&reobiic'tQ 

mafligia.Qga.t)uis enim res fint diuerfip,lo 

ra, quibus cxditur aliquis, & gladius quo 

percutitur,v}demur tarnen poffe verbum 

iftud hin с mutuari,quum aliud defit. Nifi 

forte dici queat) Admouere loris.Erit quidem 

certe Obücerealiquemlons,feu ver 

beribusjfiue Admouere loris, eumprehéderc,&: 

cam corporis partem qua: verbera 

efi; exceptura, velut in manus tradcre eorum 

qui funt verberaturi. 

Epiftola: ad Titum capite fecundo, legimusjde 

vetulis, 

V.2q.,t 'va eru^^v'tCaxn 'Q.g рглд, фАо*- 

V.'2£> Hfótpgyvag, wyvat^y eÌKavg$U> A 

9&~ 

Vbi truQoyyifyoai p.uto idem valere quod 

rcùQ&vifyv^ ó\J)ócu}cn> quum fequatur 

infinitiuus.Ita autem exponcndo,aptè di- 

cetur,(Tu)(p£5ip^flu

SCHEDI ASM., VA R. 87 

fyai$, (piXîuiMi. i4 cib Ita caftigentâdolefcentula? 

vt doceantjne mar jtorurn. pa 

ritcr & liberorum amantes, Yel, Caftiga-* 

tipneiùadoceant,&c 

^ In verfu auté 2fr non puro interpungé- 

4um inter cì)@pgpt4 & *№ < 

№s&d dici o»(su 

gpâj


V.l¿>EV Isvra $ ¿wiit ¿








\ 


HENR. STEPHANI 

SCHEDIASMATVM 

V A R IO R V M, 

id eft, Obferuationum 3Emedationü, 

Expolitionum, 

Difquiflcionum, 

LIBER TERTIVS: 

qui ell: 

Suctifiuarü M a r t 11 horaru penfum. 

SCHEDIASMA /, 

Dtfapientißima precatione, quam Socrates" 

apud Platonem ex poet A quodam affert, 

cuius nomen facet. , 

•\4 A R t i v m meum ä precatione So- 

* * * cratica, meique eius interpretations 

aufpicarilibet: quod in ea nihil quicquam 

efle videatur hominis Chriftiani 

vel aure vel ore indignum , praeter primam 

voculam z

' x HENR. STEPHANI 

quod non djyùv XejLsicuHKlu)> ficut X&ixgctTuaiv, 

deceat. Audiéda eft igitur illa,ex 

Alcibiadepoftcriore petita: qui dialogus 

& '

SCHED. VAR. LIB. III. 5 

loco illo vfus cfTc) - $ 3 «/W £ dJycijdpois 

awahiêiv tttÄdJa. Eodemqs modo-äprio^ 

reverfu particulam t£j?(n\, qua: exrriufecus 

interiicicbatur> reieci.ita cnim ibi, 

«g/uSfjotg (c cd&M&ig bcc. 

Scdvcniedumeltad horum verfuum 

intcrpretationem, fi priüs tarnen ea qua? 

Socrates his pra?rätur,attulero. 

jLivJbvdJoiy cui,(ita enim legere malo 

quam KivJbvdVet) w K\x.i£iaJ\), $Jviju^g 

%$ tf) VKHvag 0 •m^t^g 5 og jbêt/ugi (ptfoig 

wovi^tg 1tL its£$1,t- 

hig 5 iJi*et» xbiwi \£Z$ aWv7wv cwtwv dC^• 

%lw 7fdmoko%. Id eft, Videri pofiit, Alcibiadesj 

prudcnsfuiflepoeta ille, que ego exiftimo, 

quum itultos quolHam amicos haberet, 

cöfque& ficere & precariilla videretqua? 

fuis rebus non conduccrent,vt 

tarnen ilü putabant, hanc communem 

omnibus futuram precationem compofuifle. 

Verfuum autern interpretationes primumquidem 

qua? funt aliorum,deinde 

measproferam. quoniä& digni funt tarn 

pulchri verfus plurium interpretum ope- 

Ja>&le£torem dele&abit diueriärum ino.ii. 



terpretationum inter fc co Ilario : prarfcrtim 

c|tmm talia in illis fint vpcabula vt nò 

facile duo Orarci duobus Lutinis reddi 

queanttita quidcm vt nihil omittatur. 

Ex Moro aftertur harctribus verfibus coprehenfa, 

Dibonafiue rogere De 9 

,feu nulla rogete* 

Mt procul a nobis mala quaquepetetibm 

aufer: 

Et malafiue pet are negaftu nulla pet are. 

Fran cifcus Belli carius ita, 

Da bonapofcenii Saturnie: trìfte precanti 

Nee damnum dederis'.dandihìcfac opti' 

mefinem. 

Interpres nouus Platonis ita* 

Optimadanobisivelfìipaterjllàrogen?, 

Vel non: atdanu caco fi errore precemur, 

Tu damnum a nobis pufens auertito. 

Ego autem triplici interpretationis genere 

verfus illos dignatus fum : quarum prima 

totidem verfìbus ac pene totidem ver 

bis Graxa ilia exprimit : fecunda paulo Hberior 

efhtcrtia.liberrima. 

Prima igitur ha?c eft,, 

gu* bonafunt mini da rex Juppiter, illaprecanti> 

Baudqueprecanti etiam : mala fiprecert 

dttamenarce. 


SCHED. VAR. UB, III. 5 

Secunda hoíce tres veríus habet. 

QUA bonafunt, nobis largm o Iuppiter, 

orex, 

Seit nonßntprecibm noßrü,ßntfitte petita: 

' 

At mala longe arce, quantulibet inaprecemur. 

In tertiahahc


Huicautem fimiles precationes valde piacuifleluuenali, 

difiimiles valde diiplicuif- 

£>ex proximo Schediafmate intelliges. 

SCHEBIASMA I h 

Deprecandi regula a duobus Socratù difci* 

pula, Phtone & Xenof honte > tradita;, 

quam ejr luuenalis propopit. 

T) R F. c A N D idcosreguläeädemSuo 

* ciufdem philofophi difcipuli tradideruntjPlato 

& Xenqphon: &rad illum quidem 

quod attiri et, latis oftendunt ii quos 

tantopere kudatverfusquam tenendam 

regulamputauerit, quazalioqui exmultis 

eius peti locis poteft : plenifsimè vero tra- 

•éhturin Alcibiade pofteriore. Ex Xenophonteautem 

Apomn.lib.i.,difcimus Socratem 

non aliud à diis precari folitum, 

quàm vt darent quse bona eflent:quòd illi 

optimc fcirct quaenam res eßent bona:. 

At vero eos qui precibusfuisaurum velar 

gentum vel tyrannidem vel huiufmodi 

quidpiam àdiis peterent, perinde tacere 

putabat,acfiprecarétur vt fibiliceretalea 

ludere,vel pra-liari:vel quid aliud peterent 

eorum qi?a: incertum exitum habere con 

fìat. 


SCHED. VAR. LIB. HI. 7 

Ad qua: meritò cuipiam videatur reipexiffe 

Iuuenalis> in his Satyra: decimae verfibus, 

Nil ergo optabunt homines fi cofiliu vU, 

termines ipfis expederenuminib'\quid 

Coueniat nobis ¡rehúfquefit vtile nofiris. v 

Nam pro iucundis aptifitma quoque dabunt 

dìj. 

Charior eft MU homoquamfibi. 

Nam pro iucundis (inquit)diiaptifsima 

quaeque dabunt. Id eft, Si tu illorum arbitrio 

permittas res tuas, fi tu omné de tuis 

rebus curam illis relinquas, & quafi in illorum 

finum deponasj dabunt ea qua? fi 

tibi non futura funt iucun da primo afpe- 

¿tu,at certe futura funt aptifsima.Tota autem 

Satyra Imitas hominú preces & ftulta 

vota infeótatur : multifque ex ea petitis 

exemplis probari poteft quàm fapienter 

fcripta fit illa poeta: veteris precatio , qua: 

in precedente Schediafmate fuit commemorata. 

o.iiii. 


8 H E N R. S T E P HA N I 

SCHEDIASMA III, 

De flatonìslocìs.qm tejlatm' eitti pietatem, 

quaterna quidemhacin hominem ethni 

mm cadere poterai. 

I D 

PIETATIS fiue dOaeQeiet^ genus 

quod in ethnicos cadere poteracin Pia 

tone,fi in alio quoquam ex veteribus,philofophisj 

perfpicitur : qua earn à Socrate 

primùm imbutum fuifle conftat, à quo 

cùm alia Jtet&Sds di&a , tum vero iftud 

commemorat, m'm^m $ TZS tfjfaw n 

vfAÙA liber autem in quo id commemo-' 

rat> eft Apologia) quod certe quù legitur, 

venit flati m in mentem illud Petri apofto 

que vttaceam qua? de rite precando numine 

ab ilio tradi in prarcedentibus Schediafmatis 

di&ù eft, videmus quàm fitpaffim 

de ilio inuocado folicitus,in Timxor 

pag.j7,8c ^.S.Quinetiam libro Delegibus 

primo hofpes AthenienfisCquemnon aliù 

quàm Platonem ipfum effe quidam putant)leges 

fcripturus & rempubl.conftituturus,DeumCinquit) 

ad ciuitatis conftitutioneminuocemus: 

ille vero nos audire 

velit,& exauditus[velj exoratus] propitius 


SCHED. VAR. LI$. III 9 

nobisac beneuolus adueniat, nobifcurri 

duitatem ac lcges ordinaturus [ vel,conftituturus] 

Eius verbaiunt,pag. 712,9^ 

io HE NR. S T EP H ANI 

tatem & (àpìentiam confiderandam proponiti: 

tu vero ii in quibus eos qui nullum 

numen agnofeerent ( qui athei & ab ipfo 

appella'tur)tanquam monftra execratur: 

ficut & irifequéte Schcdiafmate docebo. 

SCHEDI ASMA Illh 

Qnantopere atheos abominatitifit Plato. 

Dequodam vfu vocabulì Svoglili (vt optnor) 

peculiari, quod afyia opf onere videtur.Loci 

cuiufdam illius emendano. 

IN e o etiamquòdatheosjtanquamon 

fera quxda>abominatur Plato, (cùm alibi,tum 

2.Tomi pagina 887, & deinceps) 

pietatis eius tcfhmonium habemus:pietatis,inquam, 

eiufmodi qualis ethnico inep 

lèpotuit. Neque vero legiflatorem cum 

illisagerevult, verbis tantum & verberibus, 

(ed tandem etiamè medio illostollere. 

/ 

Eftautem obferuatione dignilsimum 

apud illum > ShTov ei opponi qui afag appellatur. 

Quod tamen ab interpretibusanimaduerfum 

non fuiffe video : ego aute 

quù in duos iam locos incidiffem>ex quibushunc 

quoque nominis iftiusvfumapud 

Platonem effe coniiciebam, tandem 


SCHED. VAR. LIB. III. ii 

tertius quidam certam eius rei fidem fecit. 

Legerä enim iam, Tomi fècundipag. 

> äfiug $ mi^tiov dJùtwiug Tivotg cwdjejunceìv 

.Jte/Wlcgeram item pag.gééhTDpr 

limn rfyìvo^^vActKcav cu(}èi(dzq iìv fMJ jt7ov>. 

ngjj O^cf.TmnvYl'HäTa, n^g OMTU: (ed poflrea in 

hunc etiam locum incidi,pag. 176, tomi 

$nmh

IÌ • HENR. STEP H A NI 

d*iu)v : quòd illud adiecfiuum verbis 

hifce aut aliis huiufrnodi fit iovSvajuyv. 

Csterùmvulgus falfò exiftimaife Cognitionen! 

aftronomia* homines efficere atheosjpotiufque 

contrarium ab ea efiici, 

docet in fine libri De legibus duodecimi, 

Libet autem leciorem monere & de 

mendo quodiis quarproximè fequuntur ' 

fubefie putojpjo^' cwffivreèg ^ìilw'iSky.* 

TOC ytyntdsy, Scribendum en im exiftirrio 

byKgJLTUv : vt dicantur*e/»£t*»' VH&S'ÎTIW 

qui adeo virtute pra*ftant,vt eos hare pra> 

ftantiaex aliorum n urn ero eximat. Sic 

autem "îrlu) cum, participio 

QeiJXovTu iüngit pag.^ 4^. 

SCHEDIASMA, n 

JguidaJpeBabiliu deorum appellatione intelligere 

oporteat apud Platonem. De 

cuiufdam loti eitu emendatione. 

Q 

V A N v i s Plato libro De legibus 

decimo reprehendat quofdam quòd 

naturae vi & potential adferibant ea quorum 

laudem potentia Dcimerctur,quanuis 

etiam corpora coeleftia motu abhac 

iplä accipere tradat, in Epinomide, ca tarnen 

non folùm animantium fed etiam 

deorum in numero ponit. Ncque dubi- 


" SCHED. VAR. LIB. III. g 

tandum eft quin libro De legibus vndecimo,pag.9jo, 

vbi dick ex diis alios effe hominibus 

omnino cóipicuos, & ab illis eos 

cernen'tibüs coli,aIiorum autem imaginibus 

honorem deferri,deos qui cernunturappellet 

ipfa aftra, Scribit enim in Epinomide>pag.c)8i> 

v'ofÀsu^Q I s 

& Trwmt TC¿ 

X^T ou&viy Tout m f¿) *Cc¿cuf fflrro JV7mv%gn 

qWaf féìov $0$ agpuv yeyo/ívuf, eroù/tjgt.ng 

jufyj ivôv ^pt/^/jau, ^v^jg 

ng*mi i*Kff)' 2 

^WS< Pag.autem 984^0cat 

deos qui cernuntur, & qui acutiisimè 

Cernuntj Siod'feig QTY-ntaXj Q$V7UT0V Òf>W- 

7US:addens etiam (Myitpug ng¡¡¡ TIFJUCAM-mq'. 

ac non multó pòft Jtoi^ (PCUI&TÀ appellai, 

(cui loco fubeue mendum puto,& pro his 

eùc^yióqtig ií oyiug í7i'gpí? Síot^,, fcribendú 

effe, ait>f> I 

YTCT$ttg Te oviug, agmp liigpti 

Ssot/.)Quinetiam pag.821, Solem & L u n a 

magnos deos appellar. Casterùm demotu 

& agitatione aftrorum in Epinomide qui 

dem illud quod dixi tradit : in Politico 

auté agitationem murido partim à deo > 

partim OÙTÌ/U^TOV tribuit. 


ц HENR. STEPHANI 

S С HED I A S M A VI, 

De arcana quadam diuinitàtis cognizione, 

et arcana de eadem dottrina, quam Fiatoni 

quidam ex Green theologis adferipfèrunt.dr 

de quibujdaeius locis ex quibus 

tum alia de eo tum idprobare conatitur. 

De locicuiufdam ex episi. adDiònyfexpofitione. 

P 

L^TONI quida ex theologis Gras 

cis nelcioquam diuinitatis arcana cognitionem 

atquc adeo arcana de eadem 

dodrinam adferibunt. Sicut enim quidam 

in prarcedentibus Schcdiafmatis ex 

eo attuli pietatem eius telrantiajita cùm alia 

quardà tum vero quarin proximèprà'cèdente 

leguntur,impietatis eum damnaredirìpoflunt. 

Namfì dodrinam illam 

occultare metusillum cogebat, atnon Si 

diuinitatem illis quoque tribuere cogebatiir 

quibus minime ab aliis philofophis 

(aut ialtemhon ab omnibus) tfibuebatur:vt 

taceam de aliis qua; illi & peculiaria 

funt T 

Si ab illa quam dicunt cognitione 

valde aliena. Primusautem (vtopinor) 

Iuftinus Martyr с* TUT ш^щпЪлш

SCHED. VAR. LIB. III. îj 

fcripfìt, tum vero eum probaffe quidem 

Mofis & aliorum prophetarû de vno fblóque 

Deo doctrinam>qiiam in AEgypto 

intellexerat : fed propter ilia qua» Socrati 

acciderant>quum timeret ne aduerfiim fé 

quoque Anytü quépiam aut Mclitum cócitaret>metu 

cicuta» implicito quoda & Ieclo 

fermone> de diuinitate lo quêté » vfum 

effe. Adeo quidé vt in Tima»o eu qué vo-> 

cat th/uuap^y fìbi repugnantia loquété in» 

duxiffe dicat, quòd formidaret eos qui plü 

res deos agnofcebant. Atque vbi ab hoc 

philofbpho fcribitund^JV) 5sflf>àWf è 

imXdiûç ^ytç^^v cpÌAog jf. illos ajiSpetç 

eü intelligere Mofem &r carteros proprietas 

: ex quorum libris futurum iudicium 

Dei didiciffe : & de ilio effeintelligendutìl 

quendam libri De republ. primi löcuim 

A Iuftino ( apud quem alia quamplurimahuc 

pertinentia legenda rclinquo ) ad 

dementem Alexandrinü venio: qui Pia- „ 

toSiemequumufie^V appellane dicit ièit 

7TÇ %fa%/tMct{, quod locum illüm legiffet» 


i6 ,HENR. STEPH ANI 

Eufebius qtioq; & Theodoritus occulta 

quada vhius Dei agnitionem quibufdam 

PlatonislocisfubcfTe exiftimarunt. Exiis 

locis vnus eft hie, in ea epiftola ad Dionyfium, 

qua; vltimum inter epiftolas locum 

tenet, -ar8< 3 %V}A£>1?$V 'fav-sfèì 'Q.g %faqtiXo^ 

y oaug 7? eu cJjbssM&i aarisSn omg 

eu ^,oif{$ti jumpers (M/uvqt&q' opus J^Qivoa, 

?ìôiyè olK&hdjw 

Tig y(>c/i

S C H ED. VAR. LIB. III. 17 

ita loquuturum fuiffe. In principio autem 

hui 9 

loci ideo •&&'&v£vuZcÁiS verti Quod 

attinet ad notam> quoniam jué/t^yj/^ '(só- 

TPV, non fAÁfjmyHSH v&A '(gviw, dicunt Gra> 

ci,quú /Áfju)v\ôfj\ fignificat Mcmini, quod 

eft Recordor : at quum pro Memini ponitur 

lignificante Mentionem feci,veÌ ficiò, 

turn prapofitioncm genitiuo interdú 

praefigunt. Carterùm ex hoc loco Eufebius 

manifcftum eífeputat Platonem deil 

vnicum agnofccre, quanuis Graecorum 

confuetudinem fequens deosmultitudinis 

numero pafsim dicat. Thcodoritus 

autem, poftquam eundem ilium attulit 

locum, Quo autem pa£o ( inquit) melius 

quis poisit mentis .iuae confilium explicare? 

Plane fiquidem nobis oftendit quid in 

ea nominum differ enfia ipfe intclligi vellet. 

quafi manifeftè diceret, Vt populan 

fententiae me accommodem, deum quadóqj 

numero multitudinis appello, dum 

videlicet ad faifas meorum ciuium opiniones 

refpicio: at quotiefcunque ferio 

atqite ingenue fcribo, ñeque de illius fide 

dubito qui literas perferat, eiúfve qui illas 

accipiat, Deum fingulariter dico : à quo 

& iríítium fcribendi facio. Deinde poftquam 

dixit eundem ita effe de Deo fapié- 

p.i. 


i8 HENR. STEPHANI 

tifsime loquutum, TBV ^mtii^t ^ •mnvi'du} 

f 

&} "rnvTog djf&v ti i^yov, £ djgyvTu eig 

TmVTctg ifcemtTv dcDJiicmv: (qua? Cicero vertit, 

Atque ilium quidem quafi parentem 

huius vniuerfitatis inuenire difficile, 

quumiam inueneris,indicare in vulgus 

nefas) addit, Neqj enim, ficut camera qua? 

difcimus,ita&hoc poteft dicedo exprimi. 

Cxterum qui hoc loco pie ac prudenrer 

de Deo loquutus eft,alibi tamen, vcl quod 

fibi a populo pertimuerit, vel quod tunc 

veritatem pcnitus ignorarit, multomrrl 

deorummentionemfecit, magnamque 

ita perniciem illis attulit qui in eius moni 

menta inc urrut. Hactenus Theodoritus, 

vt quidem Zenobius Acciaoluseuminterpretatus 

eft: quum opus illud


fhim,& Corifcum, t^Jj TVV 7$rnvrnv 3?oV, 

•mg. Nonne (inquit Eulebius) tibi videtur 

Plato, quumhec fcriberet, Hcbreorutn 

dogmata lequutus cfle ? Prefcrtim 

autem illam *wg/e'ow appeilationem argumento 

vult effe,eum ab Hcbreis ifta haufiffe. 

Theodoritus vero, legens fyw, non 

9«oV,ficut cetera laudar, ita hoc reprehendit: 

fed eum in mendofum exemplar incidiiTc 

puto, ac Platonem fcripfiffe, non, 

TI ovTtev f(cù 

•ffijusXhovTixv,, id eft, ducé_ omnium deorum 

& quifunt& qui futuri funt, fed TÌV 

$f7mvvxv 3?cV, 8cc. Nam Fic. quoque hac 

le&ionem in fuo exemplari fiue in fuis 

exemplaribushabuit. vertit enim, Tettado 

deum rerum omnium ducem preferì 

tium & futurarum, ac ducis & caule patremdominum. 

Agnofcit verò& Eufebius 

5soV, non 3s&Ty. 

Prefertim vero locus ille epiftole ad 

Dionylium, que fecunda eft inter epiftolas,in 

quo Plato dicit,le enigmatico loqui 

velie,magnum arcanum continet* 

•sèi T? tf tcMbgfi Éufebio credimus: fed vereorne 

illi vel de hoc velde precedente 

p.ii. 


zo HENR. STEPHANI 

loco credere fit tantú myíleriú profanare. 

SC HEDÍAS MA VIII, 

De fbeodorito, qui P lutar eh u & Plotinum 

facra euangelia audiuijje putat. 

Deprimís -verbis Euangclij Ioannis, qua 

quidam e recetioribus philofophis Amelius 

dicitur agnouijfè. 

N E 

quàm 

quod de Platone mòdo commemoratumfuit. 

illoscnim tradit audiuiffe quid 

eifent iàcra euangelia. Quibus fubiungitj 

Id quod Ameliusillequi Porphyriifcholisprxfuit, 

manifcilè oftendit. admiratur 

enim vehemeter prooemium illud à quo 

Ioannes euangelifta thcologiie myfteria 

orfus eft. fie enim in quit, tyt} ovng ¿gê Iw 

o àsyog ^tS"' cv c^íYovTa ytvo/uDfjet iyivijo > 

ùg ou i^jj ¿Ú^HÁH-nig ¿fydcií. tyt} v«A»'oV 

o QctpQctggg ctjrtoìci) TMiyg "è%$g TÌ ^ 

à-mjrici %g>. < 

)í


els? Iw «r£? x 

TOV eie To (rujug. t&j TÌJJÙ empty. ^ 

lèv ctv3-&rmv wm-xfrlwcu. Sumpfi autem 

ex Eufebio hunc locum, quù apud Theodoritum 

eius tantum fit interpretatio Latina 

Acciaoli : qui quoniam nonnulla ficus 

legiffe videtur, & quidem melius,cam 

\ fubiungam : Et hoc ergo crat verbum fecundum 

quodfcmper fuerunt qux facta 

funt, ficut H.eTaclitus ipfe ccnferet. ita etiam 

profecfò barbarus homo cenfet in 

principii loco ac dignitate verbum apud 

Deum confhtutum, Dedmque efTe per 

quern abfolutè omnia facta funt. Quod 

itaque factum eft, in eo jnquit & viuens & 

vita & ens fuiffe. in corpus auté illapfum, 

carnémque indutum,apparuifTe hominé: 

inquo tame ik natura: fux magnificentia 

tuncoftendcrit. Quumque morte obita 

fblucretur,rurfus addiuinitatem rediiffe 

affirmat, Dutmque effe, qualis videlicet 

priùs fuerat quàm in carneum corpus ho 

minémque defcenderet. Ea autem qua* 

Theodoritus loco à fe allato fùbiungit, ita 

interpretatur, Vfqueadeo igitur barbari 

hominis theologiamfufpexithomo Platonis 

aliorumque philofophorù eloquétix 

innutritus,vt verbum confeffus fuerit 

p.iii. 


20. HENR. STEPHANI 

effe in principio, ac deum effe, omnia denique 

effeciffe, omnibúfque vita* caufam 

diípcfatorémque effe. Publica* vero iàlutis 

cauià, maieifatem quidem diuinitatis 

carne occuluiffe: at ne fie quidé in crafia 

ilia corporis nebula detexiffe ingenuam 

nobilitatem. Qiiibufdam vero interieclis 

ita claudit hunc locum, Quòd fi aduerfarìi 

veritatis vfqueadeo veritatém admirantur 

vt exiguis inde corrogatis partialis 

libros fuos cultiores efficiant, neq; parua 

ilia ramcnta,quanquam multa* falfitati 

admixta fint,íplendorem fuum decufq; 

amittunt, fed vniones in fimo ac ilercore 

valde effulgent, acficutin Euágclio edocemur,Luxin 

tcnebrislucet, neq;àtenebris 

occultatur, facile hiñe licet cognofce 

re quantopere adamanda* quámque admirada* 

fint omnibus fa erar litera*, quum 

omnis fint erroris ac falfitatis expertes, 

multum fiquidem intereft vtrum vnio 

ílatuaturin cano, an pofitus in corona 

reiplendeat. 


SCHED.. VAR. LIB. IIL 23 

SCHEDIASMA IX, 

Dequodamlocoillius ificratis cuius eftPar&nefis 

ad Demonicum : in quo philofo - 

phicum quodda dogma,ex Platone fumptum,vjitrpat. 

TSOCRATEM ilium cuius eftPareneiisadDemonicumjquoddamphilofophicum 

dogma ex Platone mmptum, 

111 ea viurpafle comperi, leruato cria, precipuo 

quo Plato vlus cflet verbo.Lcgimus 

enirnin principio fecùdi PlatonisDe re- 

publ.libri, Aiyi ycl^ fjyi'dgci. OT) Jbx&t'&ioveh 

ZajVQvmv i(piiju&jjoi, AM' twiz CWTVV tviifjf. 

àaaratJ)fjd^Qi\Et aftertur exemplum, oiov iè 

XoLfêiv }^cfjuf qefbva}omj dZXa&éis, KÙVpcti- 

$'eu «V TOV imna,%góvav tiWTuq yiywiTU\ 

aB,o $ xetfpeiv lyovru. Et relpon detur> Ejuyiyi 

JOWÌÌTÌ tt) STSTOI'.Quinetiam circa mediti 

eiufdem libri , EVNE/V ovtv ù^sKoynmq 

jutyiszovdynBtóvif) à\ng.]oinwlw )aL7$ r 

nà- 

7K>&omvóvmv dir aÙT^'ivit^. òtfya WKTtjcdzq, 

7!vKv Q p(cjtfhw ubid COJTZÙV. Hie autem liberates 

in eo quem nominaui libro poftquam 

dixit,In omnibus autemquefacimus, 

non ita principii recordamur,vt 

p. iiii. 


2 4 HENR. STEPHANI 

fenfu finis afficimur : fubiungit quod Pla 

to dicit, 'Q y$


a* HENR. STEPHANI 

ftrama?tatem pcrucnerut poetarum fuiffefoecuiidumputo:ideóque 

non mirum 

eft fi qua?darn ab eo excellentcr di&a, natiuatamen 

Scew ! 

S


peregrinam hanc & exoticam mercem 

collocar, eam magis vifendamrcddit. Ita 

enim ille, De ponto libri quarti elegia 

fecunda, 

Exritat auditorftudium: laudata^ virtù* 

Crefcit,ér immenfum gloria calcar h ab et. 

Atquevt hìc dicit gloriamimméfum 

calcar habere, fic alibi eodem metaphoxx 

genere vtens dicit Famam ingenio ftimulosfubdere, 

Denique nulla mihi captaturgloria. quoque 

Ingenioftimulosfubderefamafolet. 

Ita enim ibi fcribendum eft,Ingenio, aut 

certe Ingcniis: non Ingenii, vt habent 

quxdam editiones. 

Alibi autem Gloria dicitur ab eodem 

acuere, eodem fenfu, ciufdem libri elegia 

fexta, 

Gloria vos acuat, vos, vtrecitataprobentur 

Carmina->Pieriis inuigilate choris. 

Alibi dicit gloriam dare vircs animo, 

& Iaudis amorcrn fa'cunda pecìora facere 

: Trift. lib. quinti elegia duodecima, 

Denique non paruas animo datgloria vires, 

Et facundafacitpeffora lauda amor. 

Quinetiam alio genere loquendialibi 

vtitur, quum dicit ex ipfìspopuli plaufibus 

&la;to fiuorequoduisingeniumpo- 



tuiffe incalef cere : in quodam ex libris De 

ponto, fi bene in emini, 

Pia»(ihm exipßs populi, Utóquefauere, 

Ingenium quoduis incalmjft potefi. 

Contra vero mufàm iuam in piauf us ambitiofam 

non eiTe,alibi fcribit.Libuitautem 

hos eodcm pertinentcs locos proferre,vt 

oftendercm quam fcccun.dum Sc fe 

lix in vna eadé iique re alüs atque aliis ver 

bisvarianda effet poeta: huius ingenium: 

quod tarnen quum antea foccundum effe 

dixi, non de hoc magis quam dequouis 

alio rcecundkatis genere intellcxi. 

SC H E D I AS M A XI, 

guodOuidius de artibus ingenuis dixit ¿4$ 

mores emollire,ex Piatoneßtmptum videripojfe. 

De alio earum fruclu cuius Cicero & Ouidius 

meminerunt. 

Varus nominibus Latinls ejfe vfos de ittk 

ingenuis artibus : Platonem autem òffyìv 

7mfchtcui dixijfe. 

De quodam nominis a'^^Toj vfu qui ei, 

uenit cum ea Latim vocis Humanitas fignificatione, 

qua dicitur de eruditione. 

"KT A s o N E M fi dixero earn quoque 

fententiam aliunde mutuatum effe. 


SCHED. VAR. LIB. Ill 29 

qua dicit> ingenuarum artium cognitionemmores 

emollire , verum, vtopinor, 

dixero : prxfertim quum apud Platonem 

Cquem ille duccm {"equi haud recufaturus 

fuit)eàdem legantur. Ita enim Nafo libri 

fecundi Deponto,clegianona, 

Adde quod ingenuas didkijfe fidelitki 

artes, 

Emollitmores, necfinit efle fèros. 

Eandémquc fentenüam alibi his inclufit 

verbis, Ambus ingenuis mollefcunt pe- 

30 H E N R. STEPHANl' 

crjuSôi ew eiiv, « TZJOVTI ng.Xu>$ m'ôifîL/ui' 

voi «ffjV.Maluiautem locum ilium, quern 

priore attulijNafoniano (ùbiugcre,quàm 

eum in quo eadem de re loquutus erat(vt 

etiam ipfe dicit/oJLSJJTVIa£U«Asj^yufy^quo- - 

niam paucioribus quam lllic verbis comprehend 

eft. Cxterum TÌ}S offigimjcieicit 

meminit Plato & in tertioDelegibus,pag. 

é^4>mea* editionistvbi dicit,Cyrum fuiffe'Q/Jty 

qt&niylv àyx^òv £ (pihónoter, 

verum 7ny$ HOS òffig av% rityjiq 'tgmggamv. 

Latini illam ^^«Wquxmores emollit 

, no /olùm artes ingenuas, vel liberales, 

item liberalem dodrinam, & libcralia ftu 

dia, & optima ftudia, verumetiam ftudia 

humanitatis,atq j adeo humanitatem,appellarunt. 

Quinctiam Artes qux adhuma 

nitatem pertinent, à Cicerone vocantur. 

Item, Artes quibus xtas pucrilis ad humanitatem 

informari ioict, in oratione pro 

Archiapoeta. Sed&rpolitiorem humanitatem 

apud eum legimus: & virum huma 

nitate polirum. Qui verba Latina fecerüt 

(inquit Gelliuslib.i3,cap.i-;)quique iis pro 

bèvfifuntjhumanitatem non id folùm 

effe voluerunt quod vulgus exiftimat, 

quódque à Grxcis

S CHED. VAR. LIB. III. 31 

neuolentiàmque erga omnes homines 

promifcuam : fed humanitatem appellauerunt 

id propemodum quod Greci mq- 

(isieui vocant.nos eruditionem,inftitutionémque 

in bonas artes> dicimus:quas qui 

iìnceriter cupiùt appetuntqucjiiiuntvel 

maxime humanifsimi. Huius enimlcietia* 

cura & difciplina ex vniuerfìs animàtibus 

vni homini data efl"> idcircóque humanitas 

appellata eft. QuinetiaHumaniori 

eadem rationeà M. Varrone dictu 

*effe oftenditjfignificare volente Eruditiori 

do£tiorique. Pro iis auté qua* ibi i Gelliode 

ilia humanitatis fignificatione dicuntur, 

£aciunt qua* modo ex Cicerone 

attnlijin oratione pro Archia poetai Artes 

quibus a?tas puerilis ad humanitatem informari 

iolet.Obferuaui porro 5qua ratiohe 

Latini humanitatis nomine 7nq$eia# 

interdum vocarunt, eadem Grarcos nonunquam 

à-m^ìdjivùi appellaffe eos quibus 

quandamnó folùmrufticitatemvérumetiam 

inhumanitatem fubefle lignificare 

vellent. 

Ca*terùm cum Platonis pariter &Na~ 

fonis locis optimè conuenit hie Ciceronis 

in prima ad Q^fratrem epift.lib. 1, Cuius 

natura talis eft vt etiam fine do&rina 



videtur moderata effepotuiffe: eaautem 

adhibita dottrina eft quae vel vitiofißima 

naturam excolere pofsit. Quam rem & aliis 

alibi verbis dicit. 

Verum alium quoque effe ingenuarü 

artium fruäum,iidem illijCiccro, inquä, 

& Nafojteftantur. Legimus enim apud Ci 

ceroncrrij in epiftola quadam ad Varronem, 

qus eft fexta libri noni, Cum ehim 

tefèmper magnum hominem duxi,tum 

qiiòdhis tempeftatibus es propèfolus in 

portù: fructùfqj doctrinal percipis eos qui 

maximi füntj vtea confideres eäque trades 

quorü & vfus &dclecr.atio cft omnibusiftorum& 

adis&" voluptatibusanteponenda. 

Idé in quadam libri fextij quae 

cft ad Trebianüj Cófolatione nonvtebar^quodexmultisaudiebam 

quam fortiter 

fàpientérque ferres iniuriain temporumrquàmque 

te vehementer confolaretur 

confeientia facto rum & confiliorum 

tuorum. Qaod quidem fi facis> magnum 

fru&um ftudiorum optimorum capis: in 

quibuste feio femper effe verfàtu. Idque 

Vtfàcias,etiam atque etiam te hortor. 

Extit vero & alii Ciceronis loci in quibus 

eandem laudem ftudiis artium ingenuarü 

tribuit. veluti quum in quadam ad 

Sulpi- 

i 



Sulpicium epiftola, poftquam illum ab. 

initio a?tatis fummè dottrinar um omniu 

fuiffeftudiofum dixit, atqucomnia-quaeà 

fapicntifsimis ad bencviuendum tradita 

effent, fummo ftudio curâque didiciffc : 

addit, Quae quidem vel optimis rebus & 

vfui & delcótationi effe poffcnt : his vero 

temporibus habemus aliud nihil in quo 

acquiefcamus. Vtkiirque-alibi etianl verbo 

Acquiefcere, de fuis artibus loquens, 

alicubi verbo Conquiefcerc. Legimus enim 

lib. ^jin quadamad Varronem epiftola, 

Quanuis enim ha?c fmt raifera (quae 

funt miferrima) tame artes noftra? nefcio 

quomodo nûcvberiorcs fru&us ferre videnturquàm 

olim: fiuc quia nulla nunc 

in re alia acquiefcimus, fiue quòd grauitas 

morbi facit vt medicina? egcamus, &c. 

Altero autem ilio verbo Conquiefcere vtitur 

in ilia ad eudem Varronem epiftola, 

vnde quendam locum paulo ante attuli. 

nam poftquam dixit eum fru&us cos docirinaepercipere 

qui maximifunt,(&c.) 

paucis interieófis, addit, Equidé hostuos 

Tufculancnfes dies inftar effe vita? puto : 

libentérque omnibus omnes opes cócefferim, 

vt mihi liceat, vi nulla interpellante» 

ifto modo viuere. Quibus fubiungic* 

q.i. 


34 HENR. STEPH ANI 

Quod nos quoqj imitamur, vt poiTumus, 

& in noftris ftudiis Iibcntiisimè conquiefcimus. 

Sicetiam in fine epiftola: viti malibri 

primi ad Atticum, Ego autem quotidie 

magis quod mihi de forenfi labore téporis 

datur, in his ftudiis cóquiefco. Maxima 

vero laus eft literarum illa quam 

initio ex epiftolaad Sulpiciumattuli,qu.á 

Sc alibi confiderandam proponit. Quemadmodum 

enim ibi legimusjiteras vel 

optimis rebus & viiii & deledationi effe 

poffejin aduerfis autem [nam dicit> bis 

téporibus ] ciufmodi effe vt in illis a cquiefeat 

: fic edam in quadamad Varronem» 

Modo ftet nobis illud, vnà viuere in ftudiis 

noftris,à quibus antea deledationem 

modo petebamus > nun c vero ctiam falutem.Sic 

lib.iexto,in fine epift.decinmertix, 

qua: ad Ampium Balkum feripta eftj 

de doctrina & uteris (harum enim ibi> nò 

ftudiorumunentionem facit)Qua: f¿ cundís 

rebus deleétationem modo habere videbantur,nunc 

vero etiam iälutem.Dixe 

rat autem antea > Sed eft vnú perfugiumj 

doctrina ac litera: : quibus femper vfifumus. 

Quum auté magno literashonore 

afficiat his in locisjmaiore etiam afHcit>vbi 

elegantiísima periphrafi vtés, appellai 


SC B E D . VAR. LIB. III. 55 

Ea quibus fecunda* res ornantur, adueria* 

adiuuantur.Locus eft libro quinto,in fine 

epift.ad Lucceium,Itaque,vt mones,quatum 

poterò, me ab omnibus moleftiis & 

angoribus abducam,tranfferamque animum 

ad ea quibus fecunda* res ornantur, 

aduerfà» adiuuatur. Quibus lubiungit,Tecumque 

& ero tantum quantum parie tur 

vtriufque anas & valetudo:&c. Vbi idé intelligere 

videtur, quod in ilio epiftola* ad 

Varronem loco,vbi fcribit, Modo ftet 

nobis illud,vnà viuere in ftudiis noftris. 

Poffent 8c alii eodem pertinentcsloci 

afferri: fed ne tot quidem attuliffem ex alio 

fcriptore:hic autem confiderauùCiceronis 

locos eadem de re fcriptos conferre 

inter fè>& ad rei de qua agitur cognitioné 

&ad comparandam paulatim eloquentia 

poffemultum prodeffe. Adiugere certe ad 

illos locos quendam neceffe eft,tanquam 

corollarium,ex oratione pro Archia poeta,Ha*c 

ftudia [ literarum] adolefcentiam 

alunt, fenccfutem òblectant, fecundas res 

ornanteaduerfis perfugium ac folatium 

pra*bent:delectant domi, non impediunt 

foris: pernóctant nobifcum, peregrinantur,rufticantur. 

In its autem qua* pra*ccduht 

qua»dam font qua* cum ilio epiq.ii. 


3 dcquibusnùncagitur, 

non dubito quin vbi click, 

Ipfe mihi ( quid enimfaciàm ) fcribóque 

legóque, 

nondepocticorum tantum fcd aliorum 

ctiam quorundalibrorurriC quanuis in alia 

epift.nullos in eo vbi fìt loco libros effe 

queratur) prafcrtimque dephilofophicorù,lcc"tione 

intelligat. idcóqj vereor ne in 

iis qua; dixi aliqtum illi iniuriam fecerim. 

nulla ideo eorum habita ratioriejconfideret 

fequentes verfus le&or; 

Primùm igitur in elegia feptima ( vel 

Octaùa, vtin aliis editionibus ) libri quinti 

Triflium 5 habes cùm alios pertinétes huc 

Verfusj tum vero iflos, 

Eetineoftudìjsanimumfallóque laborti: 

Experior curù & dare verba meisi 

Icem libri quarti elegia prima, 



Sorfitan hocfludiumptfitfuror effe videri, 

Sedquiddamfuror hie vtilitatis habet. 

Semper in obtutù metem vet at efe maloru, 

Prxfentis cafus immemorémquefacit. 

Quod autcm obtutum. hie, alibi contemplatum 

appcllat 1 in ilio videlicet priore 

loco, 

Sicantmum tempufque traho, ntéque ipft 

reduco, 

contemplatafemoueoquemali. 

Carminibus quxro miferarum obliuia rem : 

Premia fi studio confequarifla,fatefi. 

Alicubi ctiam medicinam fibi cite ait, (vt 

Ciceronem de fuis fludiis loquentcm audiuinius) 

- quorum medicina quiéfque 

Nulla nifi in Jludio efil Pieridumfc mora. 

Intellige autem, Quorum malorum. 

S C J7ED I A S M A s XII, 

DicJi cuiufdam Ouidiani de ira>conuenientia 

cum iis qua a Platone dicutur:& cum 

his collatio eoru qua à Ciceronefcributur. 

LE G 1 H v s apud eundem poetani» 

Trift.lib.j,el.j, 

gup qui/que eft maior,magis efiplacabilis 

ir

j8 HENR. STEPHANI 

Etfaciles motm mensgenemfa capita 

Quod ab eo confirmatur leonis exemplo, 

Corpora magnammo fatis eß proßra(p, 

leoni > 

Pugnafutifine quuiacethoßü habet;. 

Ab vrfisautem & aliis ignobilibus feris cò 

trarium fieri dicit, 

At lupus & turpes inßant m&rietib 9 

vrß, 

Et quacu que minor nobilitatefera eß\ 

Idem de leone teftatur hoc diftichüjquod 

inter Vetera epigrammata extat, 

.Iratusrecolasquidnobilù ira leonis 

Inßbiproßratosfe negaiejfeferam. 

Pirdncntq; eodem ha?c qua; apudFabiu, 

in quadamDecIamatione (fi tarnen ill e 

autor eft)leguntur, Age,fì periflctjcadauer 

calcafics? Fera? mehercule.gènerofìores 

iacentes tranfeunt. 

Nafò autéj propofito ilio leonis exempIojAchillem 

quoque & Alexandra magnum 

affertilì exemplum, 

Maim apud Troiam forti quidhabemm 

Achillei 

Dardan ij lacrymas non tulit illefenk. 

Jgu.e duca Emathijfuerit demet'mPor*, 

Pr&clarique docentfwneris exequk. 

Non dubium eft autem quin ha?c omnia 

&'qua?his fimiliafunt fteiat proillacon- 



fociationc T3 fyjweiJbC; & rS (\\\x à 

Platone proponitur : &: pro eo quod ab 

eodem dicitur, àx(>pyc?&uZ7Ml&TehHV. Nam àx^yoT^xwTu. 

7nKf>aivtedBq plane eft contrarium ei quod 

dicit Nafo Efte placabilis ira: : idcóque rationi 

confentaneum eft vt ficut hoc virii 

magnanimum & generofum decere dicitura 

illud muliercula: cóuenirc dicatur. 

Extant autemloci illi libro Deleg.quintojpag. 

7 jtj mea: editionis. Ibi enimfcribit, 

îfjtsetì^jUty «gtiTimim tuifrfA "u), 

tsr&iovài olijiidXiipx,. Et aliquanto pòftjè- 

m,y

4o HENR. ST E PH AN I 

mo,Necverò àudicndi qui grauiterirafccndu 

inimicis putabunt : idque magnanimi 

Sc fortis viri effe cenfebunt. Nihil enimlatidabilius, 

nihil magno Sc preclaro 

viro dignius placabilitate atque dementia. 

Ab eodem fimul facilitatis 8c altitudinis 

animi fit meiltio,ficut à Liuio mode 

ftia* a^quitatifque Se altitudinis animi: de 

quibus locis vide meum Nizoliodidafca- 

!um,fiuc Monitorem Ciceronianorum 

Nizolianorum. 

S C H E D I A S M A XIII, 

Triumfcriptorum, Platonis, Xenophontù* 

Nafinis> tresfententUdeîjs qui ad dm 

proximì accedunt : id efi, qui habet qu'od 

ad naturar» diuinam proximì accedat. 

p L A T o N i fi fidcm habemus, naturam 

noftram diuinae alsimilare poteft 

militia: fi Xenophonti credimus, quo 

paucioribusindigemus, eo propiusadillam 

accedimus : fi Nafonem audimus , 

ben eficentia diis fimilcs reddimur. Cuiufque 

verba, ex quibushanc eiusTentenna; 

eiTe cognofcemus ,afteram : deinde qua* 

mea fit de illorum fententiis fententia de-' 

clarabo. 



^taigitur in Platonis Theartetó Socra 

tes, ©¿05 ei/c/k/A« oùJkpag ¿[¿1*9$ 

BIÓYN ÌUAYOTUTOG • K, erbe «w CU>TC§ S/NPIOTT- 

TOMG. Id eft, Deus nulla ex parte nullóque 

modo eft iniuftus, fed tanta iuftitia quanta 

maxima effe poteft prxditus. Nihilque 

fimilius illi eft quàm is è nobis qui iuftiisimuslit. 

Paulo antètam en iuftitia* prude-, 

tiam adiuxerat, eadem de re loquens:quu. 

diceret Theo doro,fieri non poflc vt mala 

inter deos locum habeanr.efle contra necefie 

vt mortalem natura oberrét : ideóque 

dandam effe operam vt hinc primo 

quoque tempore fugiamus.fugam autem 

efievt deo quoad fièri poteft.nos afsimilemus. 

qua* afsimilatio in eo pofita fit vt 

iufti&fàn&i fimùlqueprudcntcs fimus. 

Xenophon autem Apomnem. lib. 1, 

pag. 42y, mex editionis, vel potius apud 

Xenophontem idem Socrates,dicit, ìyà 

3 VOJLUÔ), lijtSp {jLYiJlvag JÌi^t îiov if) • TO 

d\ùg ì^^^ztìv, tfyjTKTtò%v Ofc'icv. Id eft, 

Ego autem exiftimo, nulla reindigere, 

eius effe qui diuina fit natura prxditus : 

quapaucifsimis egere,ad dei natura proxi 

me accedere, vel, proximum effe dei natura*. 

Ita enim in hislocis 3t£w(quod pro- 


4*. H E N R. STEPH ANI 

prié diuinum fignificat) accipi arbitror. 

Quòd fi priore loco diùv interprétatif 

eflcm Diuinum, non facile eandem interpretation 

is rationem inpofteriorc loco 

retinuiffem. 

At Nafo, fecundi De ponto elegia nona, 

ad Cotyn, 

Hoc tecum commune deis > quod vtrique 

rogati 

Sufplicibm veïlrisferrefoletis opem. 

Quibusfubiungit, 

Naquid erit quare folito dignemur honore 

Numina, fi demos velie iuuare deosi 

Etpaulopòit, 

Vtilitas igiturmagnos hominéfque deéfque 

Efficit, auxilìjs quoquefauente fuis. 

Ahbi quoque hue pcrtinentia quidam 

dicit,fi bene memini. Videri autem pofiit 

in illis verbis • fi demas velie iuuare deos, 

alludere ad etymologiam nominis quod 

datûfuit ci qui deorueft maximus. Iouis 

enim didus initio fuiffe traditur à iuuando 

: poftea Iupiter,quafi Iuuans pater (potius 

quàm,quafi Iouis pater,vt alii volunt, 

intelligentes Iouis in redo cafù ) quo pertinetquodà 

Cicerone fcribitur, propter 

beneficia vocatum effe optimum : ficut 

propter vim,maximum. 



Omitto plurima qua* his addi poffent, 

Scadillam meam de histribus fententiis 

fententiam (vt Item promifsis) venio.Dico 

igitur,Platonem & Xenophótem magis 

philofophicè loquutos effe: fed poffe alii 

etiam virtuti eandem laudem tribui> 

philofophicè disputando : ( fìcut de virtutibus 

etiam, qua* cui fit anteponenda, difceptatur 

) atque adeo Platonem, quam 

vno in loco tribuat hôcrwoy laudem, in 

alio tribuere o~uCpQ$ 

afferà bella 

Coponunt,agros afiignat, oppi da codunt-. 

Pro Naibne facit &hoc,quòd bene defe 

' mcritummoriserat deum fuum appellare. 

Quo ex more dictum exiftimatur il- 


44 H E N R. STEPHAN! 

lud>Nanque eritille mihifemperdem. Sic, 

& Cicero P. Lcntulum parétem ac deum 

fua; vitSEjfortunacmemoriaejnominisjVocauit. 

Adeo vt mirandum non fit, in Tua 

quadam ad illum epiftola his vfum verbis 

effe j Periucundac mihi fuerunt litera: 

tua: : quibus intcllexi te perfpicere meam 

in tepietatem. quid enim dicam beneuolentiam, 

quum illud ipfum grauifsimum 

& fan&ifsimum nomen pietatisleuius mi 

fei meritis erga me tuis videatur { Sic aute 

Nafo quoqj in fuis de TrifHbus &: de Pon 

to libris pictatis appellatane vfus eft. 

SCHEDIASMA XIIII, 

Conßderatione accurata, dignam ejfe qua à 

Nafinefertur de Callimachoßntentiam, 

ei plane contrariam quam fert de Ennio. 

y \ E C A U I M A C H O fententiä Nafönis 

& miratus fum an tea, & miràri 

nondefino: quo Callimacho neminem 

do£tiora poemata fcripfifTe memoria: pro 

ditum eft. In eo enim tanto alioqui viro 

Ingenium Nafo defiderat.Scribit enim, 

Battiades totofemper cantabitur orbe: 

Quauù ingenio non vale t, arte valet. 

Contrà autem de Ennio, 


S C H E D. VAR. LIB. III. 45 

Ennius ingenio maximus,arte rudis. 

Item alibi, Ennius arte carens. 

Quod autem omnium poetarum ingeniofilsimus 

fuit hic iudex, id illius iüdicio 

autoritatem vna ex parte tribuere,ex altera 

poiTe dctrahere videtur .Ideo enim iudi 

care potuifle dicetur valeiret ingenio Cal- 

Iimachus,ri6cne,quod quum ipfe effct 

|ie77^TaTo?,(exempli gratia) ftatim perfpi 

cere poltet vbi «sC'piajs Callimacho decflet: 

ideo autem fulpe&um eiusiudicium cuipiam 

fuerit,quöd verilimile fiteumvoluiffe 

illius ingenium ex fuo metiri,mmimeque 

illam fui Ks&p&axlu)- confideraffe: 

ac perinde feciffe acfi Milo Crotoniates aliorumatbletarü 

robur eorümquelacertos 

e fuis«eftimans, in illis robur & lacertorum 

vim defideraret. Etus autem quod 

dico iä& djîozug exemplü habemus vel 

in tra&ätione fabulac de Erifichthone. 

4* HENR. STEPHANI 

Piimum eft ho ein quo ipfiim Callimachum 

compclIo,tanquam illi Nafònis 

iudicio parum fideihabens, 

Nonfatis ingenio Nafine es indicepromptes, 

Summo intervates quifuitingenio. 

Quid nohis de te eß autde N afone pùtandumì 

ludiciu deefthukyingeniumne tibi ? 

Infccundo dicome lufpicari Nafòné 

vel non omnia eius poemata, vel non fatis 

attente legiffe. eùmque ficut& in precedente 

atque in fequentibus compello. 

Callimache, ingenio te Njfo valere negauit, 

Siuit & a fera idpoftditate legi. 

Carmina non equidem tua legerat omnia 

Nafo, 

Legerat h


Ingenium & vulgusquod vocat, effe 

negati 

Quartum ad illud reipicit quod dixi, 

voluiffe Naibncm ingenium illius ex iuo 

m etiri. 

Nafo tua ìngenìj non fat putat effe Camcena, 

JEt tanquamhaud dubitanshoc canit 

Ule palám. 

Te Nafi tunc efiexfe me tit us, opinor* 

Nefcius ingenijplusfiitiseffefih'u 

In quinto rationé aiterò cur Nafo ingenium 

Callimachi ex íuo metiri non debu 

eri t> 

Ndfine> ingenio quitte valuijfe negar eh 

Ex fe metiri te voluiffè puto. 

Menfuram ingenium fed quodfuperaue* 

rat, omnem, 

Menfura qutfnam vellet habere loco? 

Sed felicius idem Gra*cè lufi> pra*ièrtim 

quod ad eius clauiùlam attinet, propter 

maiorem lingua* illius felicitatem, 

Tt^tjívm hilu/ tdu'cpvès oùfìèv Ì%hv. ' 

È uyt

48 H E N R. STÈPHÀNI 

mium laudis arti illius tribuerit, ingenui 

interim fua fraudans : & qùum tantus fìt 

artis fplendor, ne hic Nafoni aciem oculorum 

pra:ftrinxerit>quorninus quodingcnii 

eratpoffet intcrnofcere. 

Battiade, arte quidem te Nàfo valer e fatetur, 

Ingeritofed te Nafo valere negat. 

Ab,quaNafo tua laude no inuidet arti, 

Ingenio curhancinuidetille tuo? 

.Anne-, quod ingentj eJt,hoc arti adfcribe* 

remauult? 

Datfc arti laude quam rapit ingenio?. 

Imo cunóta artis tanto Jpledore nitefcut, 

Ingenij lucemjplendorvtìlletegat. 

Tandem vero & hoc addidi,quo ipium 

Nafonem compello, 

Battiades fotofemper cantabitur orbe: 

ûanuis ingenio non valet, artevaletx 

Uacttt Nafo carni: tibi fed contraria, qua te 

Efimelioriudex, Calliopea canit: 

Battiades toto femper cantabitur orbe;. 

Ingenio is multum,plm tome arte valet, 

Fateor alioqui, quod Nafònis de Callimacho, 

idem quorundam alio rum de poetis 

aliisfuiffe iudicium. Atquehuc pertinet 

quod Plinius iunior de Silio Italico dicit, 

epiftolafeptima libri tertii,Scribebat cura 

maiori 


SCHED. VAR, LIB. III. 

maiori quam ingenio. 

Praeterquam autem quod arte fine cotrouerfia 

excellkCallimachusdioc etiarn 

ceteris prxftare did poffe videtur, quod 

vtrumque carminis genus pari felicitate 

fcripfcrit. heroica enirrl & admirabilem 

quandam grandiloquentiahabet 

Ttt fatw memorem Mufis imitere phileta, 

Et non inflati fomnia Callimachi. 

Eft autem ilia carminis tenukas de elegiaco 

inteUigenda,, in quo potiisimu fe exercuit. 

r.i. 


jo HENR. STEPH ANI 

SCHEVIASMA XVy 

2X quodam Nafonis loco, in quo ita dijfentil 

a Cicerone ,vt quod huic confolationtM 

affert }mcerorem UH auge at. 

A s o N i valedicere Mani us meus 

non vult priufquä locum eius quendam 

cum Giceronianis aliquot locis contulcritjS: 

curnam illi ab bis diflentiant inquificrit. 

Legimus cnim apudhuncpoctamj 

At % ego peccati vettern modo cofcììu ejje. 

Dolet quòd peccati confcius fibi non fit: 

quum Cicero contrà in fuis epiftolis eo fe 

confòletur quòd peccato & culpa vacet, itidcmquealiisad 

eos confòlandosproponat> 

quòd culpa careat. Legimus enim in 

tenia libri feptimi(earum qua? ad familiäres 

fcripta? fünt') Sed tarnen vacare culpa 

magnum eft folatium.Item libro fexto,in 

quadam adTorquatum, Nec enim, dum 

ercangar vlla re, quum omni vacem cui 

pa.Necnon libro duodecimo, fcribitCor 

nificio,Ego certe reip.non deero:& quicquidacciderit 

à quo mea culpa abfit> animo 

fortiferam. Scribit & Thoranio> Tarnen 

ita viximus, & idartatis iam fumasi 



vt omnia qua: non noftra culpa nobis accident,foniter 

ferre debcamus. Rurfum 

Torquato?Ferendam cfTe fortunam,pra:fertim 

qua; abfit à culpa. Eidem, Simus 

igiturcamcte quam ratio & Veritas pra;fcribit, 

vt nihil in vita nobis praftandum 

praeter culpam putcmus: càque quum careamusjomnia 

humana pacate &r moderate 

feramus. Ideoautem hocdicitquoniam 

nullum effe magnum malum exi 

ftimat prater culpam. Scribit cnim Torquato, 

Confcientiam recia; volütat is,ma~ 

ximam confplationem effe rerum incómodarum 

,neceffe vllum magnü malu 

praeter culpam. Comincio quoqj fcribit, 

libro duodecimo, Nec,à quo culpa abfic, 

quicquam in malis numerandum. Deniquealio 

quodam lo co, Prater culpam aé 

pcccatum, quo fempcr caruifti Se carebis, 

nomini accidere nihil poffe quod fit hor*ribile 

aut pertimefeendum. 

Sed Nalò, cur contrà doleat quòd fibi 

peccati non fit confcius,rationem afferr, 

AEquo animepcenam quimcruèreferut. 

Qua; rcgula & alibi ab ilio proponitur, 

Leniteti ex merito quicquìd pattare ferendumefi: 

(nit, 

gu& venit indigni fcenaidoleda ver.ii. 


A


Sedalia alibi ipfèmet Nafò dicit,vel potius 

contraria, & qua? cum iis qua? àCicerone 

dicuntur, conucniunt. Legimus enim 

apud eum,libri primi De ponto, elegia 

prima, • 

guumque fit exilium, magls eß mihi 

culpa dolori: 

Efl^pati pcena quam mermjfe minus. 

Quinetiamhaxaddit, 

Vtmihidijfaueant->quibus efi manifeßioripß, 

Pcena potefidemi, culpa perehnis erit. 

Mors faciet cerfónefirn, quum veneriti 

exul: 

Nenonpeccarim,morsquofc no faciet. 

Quid igitur refpondebimus e quomodo 

Nafonem non à Cicerone fòlùm fed etiä 

afeipfo diffentientem exeufàbimus i Refpondcndum 

effe crediderim,eum hic cu 

Cicerone/vt virü bonü, loqui * & cófìderare 

qua: pHilofophi nobis ca in re cófide- 

£anda propohunjt,atque adeo qua; cófìderare 

nos iubentrat vero illic ex vulgi fenfù 

loqui. Sedquodattinetad priore ex duobus 

illis quosattùli locis,in quibus eum ex 

vulgi fenili loqui dico,in eo certe Nafòné 

ambigue edam loqui, & in ambigua figni 

fteatione ludere arbitro*. Quù enim Pec- 



care à Latinis, prarfertímque à poetis, paf ' 

firn dicatur de iis qui cum aliqua, quacü 

non licet,ré habent,obiiceretur autéNaíbni 

quòd cum Cypafsi rem habuiflet,eodem 

modo & ipfe Peccati appellatone vfus 

effe videtur>& illum fibi à Corinnavetitum 

concubitum ilio nomine vocaffe; 

Exiftimet tarnen fortaffe quiipiam nort 

fuiffe di&os peccare eos quoque qui cum 

ancilla rem haberent : fed eft vfus ita Horatius> 

hoc in loco, 

quid inter - eft in matrona, ancilla, peicéfue 

togata? 

SCHEDI ASMA XVI, 

De duobus Ciceronis locìs > in quorum vno 

quidam philofophorum nomen adomnes 

philofìphos male extendere, in alt ero,ciuitatìs 

appettatione male ad, vnam duitatjéreftringere 

videntur. Ítem, De quo-, 

damendo quodpriori loco fuheße fufticort LE G IM v sapudCiceronem>epift.decimafexta 

libri noni,eary quse.adfami 

liaresfcripta: flint, Sic video philofophis 

placuiffciis qui mihi folividétur vimvirtu 

tis tenere, Nihil effeiàpientis prarftarcnifi 

culpá.quavideor mihi dupliciter carerei 


54 HENR. S TE PH A NI 

quòd &c. Quinetiä epift. prima libri fexti 

dick Torquato, Simus igkur ca méte qua 

ratio & Veritas pra»fcribit, vt nihil in vita 

nobis pracftandü praeter culpam putemus: 

eaque quü careamus,omniahumanaplacate 

& moderate feramus. De ilio priore 

loco non poffum affentiri iis qui eum 

jtaaccipiut vt id de omnibus philofophis 

intelligatur.ideftjvtnò certis quibufdam 

philofophis hoc placuiffe dicat, fedvniuerfis. 

Perindeacfi perappofitionemC vt 

loquuimir graziatici) hoc diccrctur : hoc 

fenfu, Sic video philofophis placuiffe, iis 

hominibus qui mihi foli vidétur &c. Quibus 

verbis nò aliud intclligcrctur quàm ifliSjSic 

video philofophis placuiffe, qui foli 

ex hominibus mihi videntur &c. At nò 

poffum (inquam ) ita hunc locum accipicntibus 

affentiri : ( quoniam mihi non fit 

vcrifimile Ciceronem quibuflibet philofophis 

tantum honoris voluiffe dcfcrre,vt 

dicerct illos folos vim virtutis tenuiffe : 

prxfertimque de Epicureis hoc minime 

puto diccndum exifhmaffc ) fed de certis 

quibufdam philofophis id intellexiffe, qui 

foli vim virtutis tenuiffe dici poffent. 

Iam vero & hoc, velut c* m^ca, confiderädumproponam, 

annon Viam vir- 



t tutis Ciceronem fcripfìffe màgis fit credibile, 

vt Viam virtutis dicat Viam que ad 

virtuté ducit, fìue Viam qua ad virtutem 

peruenitur : fìue Viamrecram viuendi, & 

ex virtute. Nam Viueiidi viam & Reóìam 

viuendiviam apud eum legimus : quinetiam 

Virtutis viam non dubito quin Calibi 

dixerit. Horatius quidem certe ita loquutus 


Quemadmodum auté in co Ciceronis 

quem modo attuli loco nimislatéjideft 

ad nimium multos 3extenditur quoddam 

vocabulum, ita nunc alium eiufdem afferam 

vbi contrà Ciuitatis appellation em 

advnamquandam male rcftrinxiffe (vt 

vulgo loquimur) quidam expofitores mihi 

videntur. Islocuscftin primo limine 

orationis Pro P.Quintio, Que res in ciuitate 

due plurimum poffunt, ce cótra nos 

ambe faciunt in hoc tempore, fumma 

gratia & eloquentia. Quarum alteram C. 

Aquili vereor>&c. Atqui ( dicent illi) in a- 

Iiis-eiufdem orationis lo eis fie accipimanifeftü 

euS&r ita accipere necefle eft. Quid 

tum } ibi non debuit addere Cicero pronomenHac, 

fiuelfta, quòd manifcftum 

effet ita debere accipi : at vero in hoc loco 

quisnon omnino neceflariam fuiffe dicat 

r. iiii. 


5

SCHED. VAR. LIB, III. 5? 

tri, (prima primi libri epiftola) At que inter 

hos , eos quos tibi comites & adiutores 

negotiorum publicorurh dedit ipfa refpublica, 

duntaxat finibus iis prcftabis quos 

ante prafcripfi: quos vero aut ex domeftfcis 

conuidoribus, aut ex neceflariis apparitoribus 

tecu efle voluifti,qui quafi ex cohorte 

praztoris appellari iblentjhorum no 

modo facia fed etiam dicta omnia pracftada 

nobis funt. Quum, etiam paulo ante 

dixiffet , Sed effe circumfpiciendum diligenter 

vt in hac cuftodia prouincia: no 

te vnuaijfed omnes miniftros imperiitui> 

fociis & ciuibus&rcip. pradlare videare. 

Vbi obferuandum eft dici Prseftare illos, 

& Praeftareillorumfadaatquedida, eadem 

fignincation e. Quod autem icribit> 

Duntaxat finibus iis praftabis quos ante 

prarfcripfi, referedum eft ad ifta qua; paulo 

ante dixeratjPracclarum eft enim,fummo 

cum imperio fuiffe in Afia triennium 

ficvt nullum te fignum, nulla pidura, 

nullum vas,nulla veftis, nullum 

macipium, nulla forma cuiufquam,nulla 

conditio pecuniae, (quibus rebus abundat 

iftaprouincia) abfumma integritate cotinentiaque 

deduxerit. Et> paucis interiedis,Non 

itineribus tuisperterreri ho- 


58 H ENR. STEPHANI 

mines, non fumptu exhauriri,nó adueiv. 

tu commoueri,&c.Nam paulo póft,oftédere 

volensjdandam efle Quinto operam 

vt eadem integritas contincntiáqueiniis 

ómnibus quos habet miniftros imperii 

fui cernatur, dicit oportcre Prxftare illos 

reip.fubiungit enim,paruo interuallo,His 

autem in rebus iam te vfus ipfe profeétó 

erudiuit, nequáquam fatis eíTcipfum hafce 

habcre virtutcs, [ intclligc autem integritatcm 

& continentiam, vt paulo ante 

vocaucrat ] fcd eíTc circumípiciendum 

diligenter vt in hac cuftodia prouincix 

non tevnum fed omnes miniftros imperii 

tui, íbciis & ciuibus & reip. pratftare videare. 

Atque vt ad exempla perita abunde veniam,legimus 

in epift. 17, libri 7, qusead 

Trebatium fcripta eft,Hunc tu virum na- 

¿tus, fi me aut fapere aliquid aut velle tua 

caula putas, nedimiferis: &ríiqua te forte 

res aliquando offenderit, quum ille aut 

occupationeaut difficultate tardior tibi erit 

vifus, perfcrto , & vltima expe&ato: 

qux ego tibi &iucunda & honefta prcftabo. 

Itemin 16, libri e, Vt &communemincertúmque 

cafum, quem ñeque 

vitare quifquam noftrüm ñeque pra»ftare 


SCH ED. VAR. LIB. III. 5? 

vllo paolo poteft, fapienter ferrcs. 

Quortiam autem in vno ex iis de quibus 

fum a*&urus locis verbum Prxftare 

aceufatiuo Culpam iungitur > afferam locum 

eiufdem in quo iun&um eft accufàtiuo 

quialiquam fignificationis affinitaté 

cum ilio habet. Legimus libro De off.tertio, 

Is igitur iudex ita pronuntiauit,quum 

invenundando rem earn, feiffet, &non 

pronuntiaftet,emptori damnum prxftari 

oportere. Ibidem legimus hoc verbum 

iunöum aceufatiuo Vitium , qui etiam 

habet eodem pertinente fignifi cation em. 

feribit enim, A iurifconfultis etiam reticenti^ 

poena eft cóftituta. quicquid enim 

in eft predio vitii, id ftatuerüt, fi venditor 

feiret, nifi nominatim dictum efTet> ptxftari 

oportere. 

At vero is de quo nunc agendum eft 

locus,habet (vti dixi)accufàtiuum Culpa, 

iunéfum ifti verbo Pra'ftare.Ita enim Cicero 

Epift. ié, libri noni, Sic video philo- 

Tophis placuiffe, iis qui mihi foli videntur 

vim virtutis ten ere, Nihil effe fàpictis pra> 

ftarenifi culpam. Vbi Paulus Manutius 

in fcholio margini adferipto Prxftare cui 

pam effe dicit Efficerevt nonfitjvcl Caliere, 

Vitare. Etaddit, Nam culpa quidc 


tfp "HE NR. STEPHANI 

vt vireturin nobis eft. At ego Prarftare 

Culpam effe dico, non Caucre culpam, 

ícu Vitare culpam , Ted Damnum pra> 

ftare quod culpa noftra contigerit. Atque 

vbi de iàpiente dicitur, eius non effe aliud 

praftare quàmculpam,perinde effe aefi 

diceretur, non effe eius prxftareres fortuitas 

, fed tantum culpam. Cafus autem' 

fortuitos quis vitaripoffe dicete Imo Cicero 

in loco qui paulo ante allatus fuit, 

fcribit, Vt& communem incertumque 

cafum, quem ñeque vitare quifquam noftrum 

ñeque prxftare vilo pa&opoteft, 

fapienter ferres. Quòd fi Praftare idem 

effet quod Vitare , cur Meque vitare neq,« 

pra;ftare,híc dixiffet ì Sed quod ad expofitionem 

loci illius attinet, Nihil effe fapi 

ends pradhre nifi culpam, exponipoteftnonfolùmeo 

quo diximodo,Pra:irare 

damnum quod fua culpa euenerit : fed 

etiam In fe recipere damnum, fiquod fua 

culpa eueniat. id eft, promittere feprxihturum 

damnum. Legimus idem loquendi 

genus apud eudem libro De orat. 

primo, Perge vero Graffe, inquit Mutius. 

iftam enim culpa quam vereris ego pra> 

ftabo.Denique praftare culpam fuam vel 

alienam dicitur qui damnum quod fua 


SC H ED. VAR. LIB. III. 6 t 

y el alius culpa concigit farcit, & (vt vulgo 

Ioquimur) pro damno íatiíFacit > (quida 

&• verbo Luere hac in re vtútur)fiue Qui fi 

forte dánú aliquod fua vel alius culpa cótígat, 

in fe recipit (quod itidé Grarci dicút 

tt¿aJífé

fe HEN R. STEP HANI 

pinor ) qui alios fimilcs locos obferuarint: 

verbi gratia, vbi dicitur>Prarftabo illos nó 

effe fa&uros-.item, Prarftabo ilium ratione 

eiTehabiturü. Verum in ilio de quo nunc 

agitur loco illud Quicquamnon fatisaptam 

fedem habere vidctur, idcóque non 

immeritò fufpeäum fucrit.Quòd fi ctiam 

fufpicetur quiipiam fcripfifle Ciceronem, 

Nec predare quifquam poteft , idem me 

quoque fufpicatum effe fciat. Fui autem 

iongior,verum totexempla coaceruaui, 

quòd fcirc quata illius viri, in cuius expofitiones 

inquiro, fit exifrimatio : & quàm 

multi de omnibus qua? ab ilio (cripta fut, 

non aliud reipondendum putent quàm 

canoe e

SCHED. VAR. LIB. III. 6 $ 

tur vcrfari hoipes in republ. literaria, meritò 

dicentur illius aures peregrinari: ( vt 

Ciceronis ipiìus vtar verbis)fed non piacet 

tamen, cu ni plerifq u e, omnibus qua; 

ille fcripta reliquit, ct£a,owistt)g fidem adhibere, 

& de ilio fubinde illud Pythagoreorum 

de fuo rnagiftro, uù ri g e*, vfurpare. 

Confiderandasigitur le&ori quafchi 

alias eius expoiitiones proponam , meam 

de illis fententiam profcrens. 

Legimus epiftola quinta libri fexti i ad 

A. Carcinam fcripta, Ea natura rerum eft 

&istemporum curiùsj vtnon poisitifta 

aut tibi aut ca:teri& fortuna efie diuturna» 

neqúe harere in ta bona caufa & in tarn, 

bonis ciuibustam acerba iniuria. Quare 

ad earn ipem quatti extra ordincm de tei 

ípfo habemus, non iòlùm propter dignitatem 

& virtutem tuam (hxc enim ornai 

menta funt tibi etiam cum aliis commu' 

nia ) accedunt tua precipua, propter ext> 

mium ingeiiium,funimamque virtutem. 

Hie enim vult Manutius, Virtutemprio-r 

requidemloco fignificare Prarftantiarri 

quandam in rebus omnibus, velpotius 

Prcftantiam quandam natura: ( nam prima: 

editiones verba ilia margini ádfcri-» 

pta habebát: qua: eas fequuta: ftint,ifta ha~i 


•

SCHED. VAR. LIB. III. C

66 HENR. STEP HAN I 

nimè vidctur ab ingenio feparaturus fuiffe: 

quum natura: prarftantia ad earnreferatur 

quam Grarci dO^pt/jwappellantihuic 

autem iniuria fieri videatur fi ab in genio 

feparetur. 

Verum enimuero ab vno certamine 

ad aliud venicndum mihi eft. poftquam 

enim aduerfus illam huius loci expofitionem 

certain j fupereft vt eciam aduerfus 

fcripturam eius certame fufcipiam. quern 

Dionyfius Lamb in us plane mendofum, 

& inexplicabilem in libris omnibus & veteribus 

& manufcriptis (ita enim apud 

eum legimus ) effe conqucritur. Sic enim 

. inillisfcriptüeffeait, Quapropteradeam 

fpem>quam deteipfo habemüs, nonfolum 

propter dignitatem 8c virtutem tuä, 

( haec enim orn. f. tibi etiam cum al. cómunia 

) fed etiam accedunt tua prxcipuaj 

propter exim. ing. fumm. virtuté. Paulus 

autem Manutius inpofterioribus fuorum 

fcholiorum, qua: calci epiftolarum 

adiunfta funt , editionibus, ficut & in 

' prioribus, ad ottewQaMis confugit: fic 

tarnen vt non omnino eadem fcribat vtrobique.Scribit 

enim in prioribusjlnco^ 

fequens & obfcuralocutio. ex quo vereor 

ne corruptè tot 9 

hie locus legatur.Ac fieri 


SCHED. VAR. Life. III. 6j 

tarnen poteft vt ita fcripferit Cicero, 8c 

incident in vitium quod Grzci anfano- 

¿8 HE N R. STEPHANI 

ceronis media, Paulus Manutius & D.onyfius 

Lambinus, defperent) & extremis 

morbis (vt vulgus loquitur) extrema remedia 

liceat adhibere, neque ferro tame, 

ncque igni,neque vllo alio remedio,quod 

violentum vocaripolsitjfum vfurus. Primüm 

igitur(vt iam dTkijyopetv definam) 

nihil mihi vn qua magis perfuafumfuifle 

dico quam hoc eft, Cicerone aliud quam 

prapofirionem Ad polladuerbiumQuare 

fcripfiffe: atqueadeo non prxpofitione 

loco illi,fed verbum adhibuine-.&r quidem 

verbum (vt propius accedam) quod cum 

aceufätiuo Spem conueniret, Quodnam 

ver6 illud erit i Duo leef ori proponam, 

atque optionem illirelinquam-.quum ide 

ex vtroq; fenfus efficiatur.'Nam vel, Quare 

adi earn (pern, vel Habe earn fpem, Ciceronem 

fcripfiffe fufpicor. Illud quidem 

Adi, multo merit verifimilius, fi, quam 

parua fit mutatio,fpedemus:at vero Habe 

fi fcribamusjgenus loquendi fuerit multo 

vfitatius,atque idipfiim quod proXimc fequitur.hoc 

modo, Quare habe earnfpem 

quam extra ordinem de teipfo habemus. 

Sed tarnen & alterum loquendi genus* 

quod magis verifirriilem emendationem. 

huiusloci reddere poterit,obvalde par- 


SCHED. VAR. LIB. III. ¿9 

uam mutationem, cum Larinar linguae 

minime incognitum e{fe, turn veroanalb 

gia comprobari puto. Liceat enim analogiam 

appellare vbi fimilis metaphors 

in funilibus loquedi generibus habemus 

vfum. Habemus quidem certe hie, quum 

talia fint, Ire in fpem, Venire in fpem, Ingredi 

in fpem, quale eft illud Adire fpem. 

Optionem tarnen ( vti dixi) lectori relinquens, 

ad fequentia pergo : & parethefeas 

notas tolli iubeo, vt illis fublatis legamus, 

Quare habe [vel,adi]eam fpem quam extra 

ordinem de teipfb habemus,no fblüm 

propter dignitatem& virtutetuam.Harc 

enim ornameta font tibi etiam cum aliis 

communia: accedunt tua prarcipua, propter 

eximium ingenium fummamque 

virtute. Perinde acfi diceret, Proptertuu 

eximium ingenium, fummimq; virtute, 

dicere pofTumus, ad ilia ornamenta quar 

tibi font cum aliis communia,accedere 

tua prarcipua. Fateor tamen molliorem 

futuram fuiffe eandem orationis ftru&ura,non 

adieda pracpofitione Propter: hoc 

modo, Hare enim ornamenta font tibi etiam 

cum aliis communia: accedunt tua 

prarcipua, eximium ingenium, virtüfque 

fumma. Alio qui enim non mirabor fi duf.iii. 


7o HEN R. STEPHA.NI 

rum le&ori videatur,aut faltem duriufculuirbpraepofitionem 

hanc Propter,in hoc 

pofteriore membro nó pertinere eodem 

quòpertineretin priore. Expe&aflent enim 

potiusle&oris aurestalem orationis 

ftru&uram, fimul etiam vtendo parenthefi, 

Non folùm propter dignitatem 8c 

virtuté tuam ( ha»c enim ornamenta funt 

tibi etiam cum aliis communia) fed propter 

ilia qua» accedimi» tua precipua, eximium 

ingenium,fummamque virtutem. 

Verùm non femper talem ètKoXxSia» tenari 

fcimus:&>vbi non lèruatur, fi ODXQIVA- 

(pavig effe dicioporteret (vt videmus Paulum 

Manutiu locum huncvitii illiusinfimulare) 

quotaqua»quenon Latinorum 

fblùm, ièd Grecorum etiam fcriptorum 

pagina effet > qua* onXgtKoCpavoìg fuipicione 

earere dici poiTctfQua* certe adderelibuiti 

vt interim Ciceronis patrocinium fùfcipiens, 

hane faltem criminationemab eo 

repellercm » fiue( vt aliiloquutum potius 

effe illum arbitrantur) depellerem. 

Verùm vtad duos illos praitàtiffimos 

libroru Ciceronis fiue medicos fiue chirurgos 

reuertar, Manutiu & Lambinum» 

quum ha*c ita fint, multo prudentiushoc 

in loco hic quàm illefe gcffifie videtur* 


SC HE p. VAR. LIB. III. 71 

Nam Lambinus ftatim fatetur locü huhc 

plane mendofum eiTe, tk inexplicabilem, 

vt quidem fcriptus eft in libris veteribus: 

(qua? fcriptura noftra? fimilis eft,nifi quòd 

dux voces Sed etiam,pofita? funt ante verbum 

Accedunt)at Manutius in loco aperte 

mendofo, non fecus quim fiemendatiísime 

effet fcriptus,feiètorqués,Hìc quadro 

( inquit ) quibus caufis addu&us Cicero 

ipem haberet extraordinariam de Cascina. 

Non enim ob ingenium & virtuté, 

qua? paulo pòft nominan tunipem de ipfo 

pra?cipuam ceperat : led ilia dixit ad earn 

fpem accederej quam extra ordinem ianv 

habebat. Quibus fubiungit, alias cauiàs, 

prater ingenium &r virtutem, qua?rendas 

effe, qua?ipem extraordinariam efficiant: 

& quum nulla? occurrant,dicendum effe, 

quum Ci cero fcripfit,Quam extra ordine 

de te ipfo habemus, lignificane earn ipfam 

ipem quam haberet ob illius ingenium & 

virtutem, non illam qua? fine ingenti &r 

virtutis accession e, extraordinaria eflfet. 

Vt hoc dixerit, Accedunt ad ipem, vt extraordinaria 

fit, ingenium & virtus, accedunt 

autem, pra?ter ilia qua? tibi iùnt cum 

aliis cómunia. Verùm ha?c Manutii explicatio,multú 

fe ( vt dixi ) in loco qui aperte 

fiiii. 


7z HENR. STEP HA NI 

mendofus eft, torquentis, vereor ne apud. 

multos explicatore indigeat. AtLambinusjinannotationibus 

quidem calci illius 

Epiftolarum operis adieétis, de ilia veteru 

librorumledione id quod dixifatetunfed 

inter ànnotatiun culas margini adfcriptas 

fuamhuiusloci emédationem proponit: 

quam fequendo, iegendum fuerit, Quare 

ad.earn fpem quà'extra órdine, de teipfo 

habenius,propter dignitatem virtuté tua 

( hare enim ornamenta font tibi etia cum 

aliis communia) accedit tua precipua, 

propter eximium ingenium, fummamqj 

docrrirta,Cui mehercule hie, Sec. Haec eft 

(inquà) cius emendano: in qua certe tarn 

fe audacem oftendit quàm ego in mea timidum. 

Expungit enim ilia duo vocabula, 

Non fòìùm : & pro accufatiuo, Virtuté 

fubftituit accufatiuum Dodrinam. 

De qua mutatione poftea dicetur:nunc 

autem, ea tantum examinans quae ad 

oràtionis pertinent, dico, debuiffè 

confiderare Lambinum, non effe 

rationi confentanetim vt parenthefi includatur 

id etiam vocabulum quodtamé. 

neceffe fit cum iis quae extra parenthefin 

font intelligi, Atquijfi relictis iis quae per 

paréthefin pofita font, dicere lib eat. Qua- 


SCHED, VAR. LIB. III. 73 

re ad earn fpem quam extra ord. de teipfo 

h. propter dignitatem


namenta lune tibi edam cumaliis cÓmunia:ied 

edam accedunt tua precipua, &c. 

Poltet tarnen & parricida Scdabfque Illa 

Edam locum bìc habere. Addoautem 

' & aliud ad illius emendationis confirmationenv.quòd 

adhortatio illa ratione quadam 

niti videtur,qua irmuere crediderim 

Cicerone iis que fubiügit. Perinde enim 

effe puto aefi diceret, Cur quam de te fpé 

habemus,eandem cV ipfe non habeas'Vel, 

Cur nos bene detelperemusjipfenon bene 

Iperes i prefertim quum illa tua bona, 

propter que Ipem illam concepimus, tibi 

non minus quàm nobis nota effe pollimi 

quü,inquä,fcias Celare illis quibus preditus 

es ingenii dotibus multu tribuere? Ad 

mutation em autem illam quod àttinet, 

quaaceufatiuus Dodrinam in locum accufatiui 

Virtutem lubfhtuitur, audacem 

potius quàm ab eo de quo bìc agitur alienam 

effe fateor:maiorémq,- effe dico Manutianam 

audaciam in eo quòdVirtuté 

exponit Sciétiam, quàm Lambinianam, 

in eo quòd pro Virtutem lublìituit Docirinam. 

Quia enim paruo interuallo pre 

' ceflerat acculatiuus Virtutem, non incredibile 

effet,librariü,quü eum in mente ruber 

et , hìc quoque pofuiffe. nam plurimis 


•i 

S С H ft>. VAR. LIB. IIJ. 75 

hoccontigiffelocis videmus. Mcam auterri 

illius emendationis fìdem ne hxc 

quidem ledio eleuaret : fed contrà minus 

etiam in reddenda radane illius extraordin 

aria: (pei laborandum elle dicerem. 

Prxtcrmittenda non eftalia,licet multo 

minoris momenti, emendano, in hoc 

ipfo loco:vt legamus,Quam extra ordine 

de te ipfi habemus : potius quàm, De teipfò 

habemus.Na vt, Habeto de teipfò, di' 

cendum potius effet,ita» Quam habemus 

de te ipfbdici potius debere exiftimo. 

Exaliis autemlocis de quibus me diduru 

pollicitus fum in mei Schediafmatis 

titillo> vnus efthic, in fine epiftohe decimarfexta: 

libri fecundi, Hocadfperfi, vt 

feires, metamen in ftomacho fblcre ridere. 

Nam Ridere in ftomacho idem Manutius 

exponit Ridere cum iracundia : at 

ego vocabula hxc In ftomacho non iungo 

cum verbo Ridere : ideóqueputo figmficare 

Ciceronem,Me folere ftomachantem 

etiam ridere.fiue, tum quoque 

quum ftomachor. Id eft, Me folere rifum 

ftomachationi mea: [fiue, ira: mese] intermifeere. 

Vel, Vt feires me,tum etiam quii 

habeo qua: mihi ftomachum moueant, 

£fiue,ob qua: ftomacherjfolere ridere.Mé 


7 Nofti enim nò modo 

ftomachi mei (cuius tu fimilem quondam 

habebas)fed etiam ocuIorum,in ho-, 

minum infoléntium indignitate , faftidium. 

Ex eorum numero eft hip quoque, libri 

noni epiftola vigefima. Nam omnem 

noftram de republ. curam,cogitationem 

de dicenda in fenatu fententia, commeiitationem 

caufarum abiecimus: in Epicuri 

nosjaduerfarii noftri,caftraconie^ 

cimus : nec tamen ad hanc infòlentiam, 

fed ad illam tuamlautitiam.veterem dico, 

quum in fumptum habebas. etfi nunquam 

plura prardia habuifti. Hxc enim 

annotat in hunc locum Manutius, Plane 

ab iis diffentio qui mendum effe in verbo 

Infòlentiam exiftimarunt. eft enim hie 

Infblentia, nimiusfumptus, qui fiebat in 

cccnas. à quo fe alienum Cicero dicit,lautitiam 

tatùm quarrere. Quod etiam epift. 

if j his verbis oftendit,Nec tamen eas ccenas 

quatro vt magna; reliquia; fìant. quod 

erit, magnificum fit & lautum. Addit 

vero & quaedam exempla illius fignificationis. 

Infòlentiam (inquit ) eodem fenlu 

pofuit Philipp % nona, Magnificè enim 


SCHED. VAL LIB. III. 77 

Ser. Sulpiciusmaiorum continentiam di" 

ligebat,huiusfa*culi iníolentiam vitupe* 

rabat. Et in or. pro Sex. Rofcio , Qui in 

fuá re fuiífet egentiísimus, erat, vt fit, iníblensiii 

aliena. Hxc ille: cui aíTentior in 

eo quód ab illis diíTentk qui mendum ene 

in hoc verbo exiftimarunt: (ex quibus 

cené fuit P. Vi£torius )fed quemadmodú 

ab illis ea in re diíTentit, ita ego ab ipíb difíentire 

cogorin eo quód vocabulúiüud 

ita exponit. In illis enim duobus vnde petitexempla 

locis.» dico Infolentiam non 

tam fignificareNimiumfumptum quárn 

id quod nimii íumptus caufa eft , id eíl luxum:in 

eo autem de quo nuncagitur, 

fimplicius etiam videri accipiendum,tanquamad 

etymum ipfum reípiciente Cicerone. 

Nemini enim dubium ene poteíl 

quin nomé Iníblentia a verbo Soleré ortum 

habeat. bis autem negauerat fe eum 

effe quifoleret. Dixerat enim, Át quem 

virum?non eum quem tu es folituspromulílde 

conficereí Et paulo póft,IIIamea 

qua» folebas antea laudare, ohominem 

facilem, 6 hoípíté non grauem,abierunt, 

(perinde enim eft acíi diceret, Solebam 

efle homo facilis, hoípes non grauis: qua: 

.tulaudabas)íubiungit igitur; In Epicuri 



«osj aduerfarii noftri, caftra coniccimus: 

nec tarnen ad hanc infolentiam, fed ad 

illam tuam lautitiam. Eft itaque hie fenfus 

( meo quidem iudicio) Neque tarnen 

volo tehuicmexinfolita? mollitieifatiifa 

c*ere:fed quanuis Epicuream quandam 

&mihi iniblitam mollitiem afferam,atque 

illa quibus antea dele&abar faftidiä, 

mihi tarn molli & debcatoillatuapriftina 

Iautitia fatis erit. Crediden certe & pro 

norrien Hanc pro i]la mea expofitione fä- 

Cere: quum videatur intelligendum, Hac 

infblentiä quam tibi narro. Quäuis mihi 

veniatin mentem, Hanc poffectiamad 

illam Epicuri metionem referri: perinde 

aeft diceret, Ncc tarnen ad hanc Epicurea 

infolentiam. Tunc vero de luxu intelligereoporteret: 

Quü autem vocabulum 

Infolentiam fufpe&um hic quidam habuerintj 

ego alius cuiufdam mendi potius 

fiifpeäum hunc locum haberem, quod 

duriufculus & infolens etiam videripofsit 

hicvfuspra:pofitionisAd:fi oporteat Ad 

hanc infolentiam fignificare Ad indulgedum 

huic infoletiae, aut aliquid tale: pra> 

fertim quum ad explicationem alterius 

partis, vbi dicitur, Scd ad illam tuam lautitiam,nö 

pofsimuîdem gerundium ad- 



hibere, quo vfifuerimus in exponéda ilia 

priore, Ad hanc infolentiam. 

SCHEDIASMA XIX, 

Deiis quiputarunt gratiarum acTionem in 

Jhrnmaamicitia & neceftudine nonrequiri. 

J 

Q V AE s T i o hxc digna diíputatione 

philoíbphica viderur, an inter valde 

amicos prstennittenda fit, aut pra-termitti 

falté poflit gratiarú adió.qua in fcntentiafuifle 

BrutumSc Plan cum epiilola: 

eorum teftantur. Itaenim Brutus vnam 

ex iuis ad Cicerone epifto lis orditur,Noli 

expedare dum tibi gratias again, iampridem 

hoc ex noftra neceisitudine, qua: ad 

fummam beneuolentiam peruenit, fubla 

turn efle debet. Item aliam ita,Iam non ago 

tibi gratias.cui enim re vix referre poffum,huic 

verbis non patitur resfitisfieri. 

Sed & Plan cus quandam è íüis ab his verbis 

inchoat, Faceré non poífumquinin 

Angulas res meritáque tua tibi gratias agam. 

Sed mehercule fació cum pudore, 

ñeque enim tanta neceísitudo quantam 

tu mihi tecum eíTe voluifti, defidcrare videtur 

gratiarum adionem: ñeque egolu- 


8o HENR. STEPHANl 

béter pro maximis tuis benefìciis tam vili 

munere defungor orationis:& malo pxxfem 

obferuantia, indulgcntia j afsiduitate 

merhorem mc tibi probare. At Cicero ad 

eundem de gratiarum actione ita.fcribit» 

Cuianquam gratiarum actionem ateno 

defiderabam 5 quü te re ipia atque animo 

fcirem efle gratiisimum : tarnen (fatendu 

eft enim)fuit ea mihiperiucùda. Sic enim 

vidij quafi ea quaeoculis cernuntur>meà 

te amari. Dices 3 Quid antea ì Semper quidem>fed 

nunquä illuftrius. Vbi certe videmus 

Ciceronem gratiarum actionem 

non improbare. Ac legimus quidem in 

quadam ad Seruiù Sulpiciü epiftola } quae 

eft libro decimotertio, De quo non modo 

rogare te vt eo ftudiofius mea quoque 

caufa faciasmon debecfed ne gratias quidem 

agere: verum addit rationem, Quòd 

tu & ipfius cauta 8c tua {ponte feceris.Et in 

fine epiftola* dicit>Et quod modo verebar 

tibi gratias agere,nunc piane ago. Neque 

vero illa ratio non agendi gratias qua* à 

Bruto ih ilio poftcriorearTerturloco > debere 

videtur (atisfacere. Iam non ago tibi 

gratias(inquit)cui enim re vix referre pop 

fum>huic verbis non patitur reslàtisfieri. 

Imo veròjBrute, (refpódeat quifpiam pro 

Cice- 


^CWED. VÄR. HB. III. 8} 

Cicerone) fi präftare id nö potes quod eft 

maius,ne tarnen praetermitte quod potes> 

quanuis fit multo minus. Aftert tarnen & 

Plan eus eandem ration em, non cur gratias 

nö agat, fed cur le pudeat gratias agere:verùm 

necfoläaffert,nec ita "IÏVNIIPCAÇ 

{vt ita dicam) fe, quum re gratum oftédere 

non pofsitjverbis nolle gratum oftede; 

Ieait.Poftquam enim dixit,Neque ego lu 

benter pro maximis tuis benefieiis tarn 

vili munere defungor orationis , & malo 

prafens obferuantia, indulgentia, afsiduitatememorem 

me tibi probare-.harc ctiam 

adiieit, Quod fi mihi vita contigerit, 

omnes gratis amjeitias atque etiampias 

propinquitates in tui obferuantia, indulgentia, 

afsiduitate, vincam. Sed 8c in fine 

epiftola: proximè pracedétis dixerat (obfeurius 

quam illic, aut (àlté minus apertè> 

loquens) Öpto vt mihi liceat iam prxfènti 

pietate rrieorüm ôfficiorum tua bénéficia 

tibi facere iueundiora. Excufari igitur 

multo facilius Plaricus,in afferendahac 

ratione,pofsit, quam Brutus.huic enim & 

quod dixi refponderi pofsit : & iftud quoique, 

ex Nafone,De ponto lib.4,el.8» 

JPARTTA QUIDEMßTEORFRO MAGNÙ MUNEN 

REDDH 

t.i. 


g2 H EN R. S TE PH ANI 

£hw pro conceffa verbafalute dämm 

Sed qui quam potuit dat maxima gratm 

abunde efi, 

Etfinempietas contìgitillafuùm. 

Quod autem ad liiam altera m rationé 

attinetjNeqs enim tanta neccfsitudo quätam 

tu mihi tecum effe voluifti defiderare 

videtur gratiarum actionem : ( cum quirbusconueniunt 

ifta Bruti, Noli expe&arc 

dum tibi,gratias agä. iampridem hoc ex 

noftra necelsitudine,qux ad fummam be 

neuolentiam perucnit,fub]atum effe debet) 

ita fortaffe probabilis fuerit, fi confi • 

deremus, quum is quocum mihi fumma 

eft necefsitudo multis eius officiis & meis 

mutuis conftituta, (vt ipfeloquitur Gcero)fit 

alter ego (vt quidam dixerüt) quum 

iìt anima; mex dimidiumCficutamicitia 

veram dixit quidam philofophus efficere 

vt fit anima vnain duobus corporib'jme 

illi quocum tanta mihi necefsitas in ter cedit 

gratias agété, perinde facere aefi mihi' 

ipfi gratias agerem. S^d quu illius definitionis 

amicitia: exemplum ifiiisdemum 

xonfpiciatur qui inter fe Pyladem & Oreftem 

imitantur, fi ratio ilia locum habere 

deberet, at certe vix inter tot habere locü 

poffet, -qmtfuntThebamm porta, vel dir 


S CHE p. VAR. LIB. III. 8j 

uitlsofiiaNili. 

Hoc tantum addo, quod ad gratiarum 

actionéattinet, vrbanèà Cicerone quodam 

dici loco, Gratias tibi agam proped'iem,vt 

confido:volente fignificarcCon 

fido te prasftituru ea qua* à te peto. Legimusaùtem 

& in alio quodaloco , Exeorum 

oratione intellexi,gratiarum aétione 

eos magis egere quàm commendatione. 

SCHEDI ASMA XX, 

De 'tis qui putarunt precibus dandumnon 

ejfe Ivcum inter eos qui arciifimo amicitu 

vinculo ejfent adjlriffi. 

De alili quibufdam adamicitm leges pertinentibus. 

N 

QVAESTIONI prxcedéti affiniseli 

ha*c,ac pene ctiam eadem, An vllus 

precibus locus effe debeat inter eos qui ardifsimo 

amicitia* vinculo funt adftricii. 

Cicero tame nufquam, quod fciam,pra*termittedam 

fibi videri gratiarum actionem 

dicit (quod in altera qua*ftione proponebatur 

) at de non adhibendis precibuSjaliis 

afTcntiri alicubi videtur. Quo per 

tinet hie locus epiftolaead Atticum nona: 

libri quinti, Hoc tibi itamando vt dubitc 

cii. 


8 4 HENR. STEP HA N I 

anctiam terogem vt pugnesne interca» 

letur. IdeDoIabcIk libro nono, Peto igitur 

à te, vcl, fi pateris, oro, vt homin es miferos 

&c. (vbi Si pateris, ex alio loco pofsit 

exponi Si amicitia nofbrapatitur vt te orem) 

In illaauté libri primi longiisima ad 

Letulum epiftola, Ea täte mihi cura? funt 

vt me nolim admoneri, rogari vero fine 

magno dolore vix pofsim. Idem Catoni» 

Idqucetfi talibus de rebus grauifsimos ho 

mine* & rogare folere & rogari fcio, tamé 

admonendum potius te à me quàm rogadum 

puto. Atque vt hìc dicit, Admonendum 

potius quàm rogandum, ita in qua J 

dam ad Sulpicium,quae eft libro decimotertio, 

Quafi rogatus, aut certe admonitus, 

Iiberaliter Attico retpondüTes. Deniqj 

alicubi itìnuit,rogare videri pofle éius effe 

qui de amicitia dubitet. E noftris quidé 

certe moribus fi iudiciumhacdereferédumfìt,preces 

potius quàm gratiarumadtionem 

pmermittef e decet. 

Alicubi vero ita rogat & preces adhibet, 

vtfìmulfe deeo quòd illas adhibeat 

excufet. Tale eft hoc initium epiftote ad 

Cornificiu, qua; eft decimafeptima libri 

duodecimi, Grata mihi vehementer eft 

memoria noftri tuayquä fignificafti literis. 



quam vt conferues,non quòd de tua conflrantia 

dub it em j fed quia mos eft ita rogandi,rogo. 

Sicut auté eos cum quibus ar&ifsimù 

effetamicitiae vinculum minime decorii 

effe videbatur rogare > ita eos etiam cum 

quibus minus arcfum illud effet, rogare 

multis verbis,non decere putabant. Hinc 

illud in fine fècunda: epift.libri decimitertii,ad 

Memmium fcriptaejmpedior verecondia 

ne te pluribus verbis rogem. neqj 

tamen dubito quin > fi tua nihil aut non 

multum interfit, eo fis animo quo ego eflem 

fìquid tu me rogares.Ita enim hìc ve-, 

recundiam effe interpretadam puto. Hue 

pcrtinet & claufula cpiftolar fecunda?libri 

tertii,ad Appium Pulchrum.poftquam enim 

dixit > Quid in eo gen ere efficere poffisjtui 

confilii eft : ego te,quod tibi veniet 

in mentem mea intereffe,valde rogorfubiungit, 

Pluribus verbis ad te fèriberem, fi 

aut tua humanitas longiorem orationem 

expediaret, aut id fieri noftra amicitia pateretur 

: aut res verba defideraret> ac non 

pro fe ipfa loqueretur. 

Iam vero Se quaedam erant de quibus 

ne monere quidem feu admonere poffe 

cxiftimabant, quin de amicitia dubitare 

t.iii. 


86 'HENR. STEPHA'NI 

feu diffidere viderentur. Ideo in'nona libri 

primi epift.qux {cripta eft LentuIo,dicitjQaa? 

ad me de tuis rebus domefticis 

fcnbis>qualque mibi commendas, ea tanta? 

mihi cura: funt vt me nolim admoneri,rogari 

vero fine magno dolore vixpoffirn. 

Idem in quadam ad Oppium, Tu, 

mi Oppi? conferuabisamoremtuum:(etfì 

more magis hoc quidem fcribo quàm 

quòd te admonendum putem)meàque 4 

omnia tuebere. Quibus fimilia funt harc 

qua: ex epiftola quadam ad Cornificami 

attuli,Quam [memoriam noftri tuam] vt 

conferues,non quòd de tua conftantia du 

bitem, fed quia mos eft itarogandi, rogo. 

In quorum locorum collatione" obferuadum 

eft, de vna eadémque revnumrogari,alterum 

admonerkquum alioqui (vt 

antea vidimus)admoneri potius dicendus 

(ìt quàm rogari isqui fummo nobiseftamicus.Huc 

pertinentifta Nafonis, 

* Nec te ctedideris ,quia nonfacis,ijla moneti: 

Vela, damiti,quanuk remige nani* eat. 

guimonetvtfacias qu$d iamfacis ,ille 

mone n do 

Laudaué" hortatu coprobat acfa fuo> 

Quinetià ab Horatio leniri videmushoc 



verbum Monere,vbi dick, 

Protinus vt mone am,fi quid monitori* 

eges tu. \ 

At vero Cicero alicubi quäuis moneat, id 

tarnen fe facere negat. vt initio cuiufda ad 

Marceli Ckpiftola^Nec-j monere te audeo 

pratftami prudétia virü.Et tarnen aliquäto 

pòft dick, Iilud tarnen vel tu me monuiffe 

vel cenfuifle puta,vel propter bene- 

* uolentiam tacere non potuiffe. Difcimus 

autem ex ilio loco, cum qui dick fe monere 

amicum, videri poffe prudentiam in 

eo defiderare,aut certènon fatisprudentem 

eü exiftimare, fiue non làtis prudétia? 

illius rìdere. Alicubi vero excufàtioné no 

praponk Cicero,fed poftponit:vt in quadä 

ad Pian cu epillola, pag.25j3.Harc amore 

magis impulfus fcribenda ad te putaui, 

quàm quòd arbiträrer te monkis& praceptis 

meisegere. VbihascQuàm quòd 

arbiträrer temonitis meis egere, fìmilia 

funt illis Horatianis, -fiquid monitori* 

gest». Eft autem obferuädum, Admonereplerifque 

in lociseffe potius \mfM* 

fju/^mtHV % at Monere , vev^trm. Quodam 

porro in loco non vult dki fuafor,fed rogator. 

qui locus eft in cpiftolaad Pläcum 

epiftolis ad" Atticum inferra^ in fine libri 

t.iiii. 



decimifexti, Equidem cum multa (quod, 

necefíe erat in tanta occupatione) non 

probétur qua: Cariar ftatUerit, tarnen otii 

pácífque caufa acerrime illa ibleo defenderé. 

Quod tibi idem magnopere faciendum 

cenfeo.quanquam hxc epiftola non 

iùafòris eft, fed rogatoris. Igitur mi Place 

rogo te,& etiá oro, &c. Álicubi vero étiáíi 

non vtatur vel hoc vel ilio verbo, excufat 

tarnen fe deiis quardixerit: velutiquum 

quandam ad Curionem epiílolam his 

verbis cláudit,In hanc fententiam fcriberemplura,niíitetuá 

íponteíatis incitará 

effe confiderèm. Et hocquicquidattigi, 

non feci inflammandi tui caufa, fed,teflificandi 

amoris mei. Sic vero &• Hxatius, 

cjuum dicit, bifie, docendtuadhuc^qua ceßtamiculus> 

perindeeffe videturacfì diceret, 

fe non tam eius monendi,quàm teihficandi 

amoris fui caufa ea dixiffe. prarfértim 

quum procedat, Quanuis fatisper 

t&tibiconfulis: Epiftplarumlibro priore, 

guanuts, Scatta,ßtaper te tibi confk" 

lií,&fcü 

£¡htp tandem patto liceat maioribw vtt% 

Diße, docendus adhac, qua cenfit ami- 

. cului. ' 

Quinetiám magis etiam fèexcufàns,ad-, 

iungit, 


SCH ED. VAR. E IB. 111. 89 

- vtji Слеш itermonftrare velit. tamert 

afyhefiquid 

Et nosquod cures profriumfecijfe loquamur. 

Quo dam autemin loco ita loquitur aril 

exiftkncÉ cùm alia fibi apudamicos per 

leges amicitiae licere, turn vero peccare ia 

fcribendo. Legimus enim in epiftola ad 

Ser. Sulpicium, quae eft decimaouaualibri 

decimitertibSed tamen quando mihi, 

pro coniunórione noftra,vel peccarea~ 

pud te in fcribendo licet, vtrunque eortt 

quae negaui mihi fadenda effe faciam.Idé 

autem peccatum ( vt quidem ipfe hie vocat 

) cómmittit & alibi. 

S СHED I AS МЛ XXJ, 

De coparationibus quibus vtitur Luciantu, 

quum dicit » Vicyvou члц^ои òÂamgpf. 

id eft, ìracundiofpuerulo recèns nato-.ite, 

KWUOS MbAnzfov òpytXumQcjs. id eft , Ira' 

cundiorcane Melitenft. 

*y AIDE iracundum lignificare voles 

v 

Lucianus, dicit effe VTEYOD TJUJÔVÌ^ytAumggvyxà 

eft,iracundiorem puerulo recèns 

nato. Quam comparationem exiftimaripoffet 

ex ifto Platonispetiiffe loco. 


pa HENL STEPH A'N I 

De rcpubf.Ìib.4 ¿7! Jv/upC/dj) aù'Jvg ^cfMta 

[ teqJtct,] fMzx ^cmfi irarn non iimpliciter 

tribucret- pderulo noyd^x. appellai 

fed eam vehementifsimam. Ab eodem 

dicituraliquiseffe wuuuòg MiXmxj'cvòpyiXd- 

TS^fjideftj Iracundior cane Mclitenfi. 

Talesautem compamiones non tamfor 

taffe prouerbiales quàm prouerbialibus 

fimiles effe flint exiftimandar:quemadmo 

dum & illa Horatiana > Iracundior Adria: 

(cui tamen locus inter prouerbia datus 

fuit ) nifi forte dicamus, harum quafdam,' 

pmerquam quòd è medio peterentun id 

efb, è quotidiana experientia, vulgi etiam 

fermone,fcd vulgi tantum, fuiffe celebraras. 

Cartcrùm pofie in has comparationcs 

inquiri docebo in capite" quod proximè 

fequetur., 

SCHEDIJSMA XXII, 

Senecam a. Platone videri pojfi dijfentire in 

eo quod dicit iram nufquam nafci nifi v- 

1 bi rat ionilocusefi. 

C E n e c a libro de ira fecundo, cap. 

^ tertio, Sed dicendum efi: ( inquit ) feras 

ira carcre, & omnia praeter hominé. Nam 

quumfit inimica rationi>nufquatamen< 


SCHED. VAR. LIB. III. 9i 

mfcitur nifi vbi rationi locus eft. At vero 

Plato Derepubl.lib.4,(pag.44r)W5i'/(

9 S HENU STEPHANI 

- pulfa,dignofcere cautus 

£>jrid folidum erepet, & pìtia, tefioria 

lingua 

Intertiaquoque, 

-fonatvit'mmfercufa i maligni 

Rejpondet viridi non coffa fdelia limo. 

Legimusitaq; in Th.exteto,pag. 179, meas 

cditionis> ngjj oxi-nìioii, tìiù Cpi^juSfjltv W- 

•rìw OVOÌOLV D^KQgvovia, ètri Cyttf èro ott- 

&e? v 

tyffi}*\> Eregione cuius loci adferipfì 

margini hanc expofitionem, Vtrum 

vt integra an vt vitiofa fonet. Ad verbum 

(fed durius ) Vtrum integru an vitiofum 

fònet.Quinetiaaddidi, ea&&y

SCHED. VÀR. LIB. IIL gj 

SCBEVIASMA XXIIIl, 

Elatonis locus emendatus & exflicatus. 

A 

N T E CLV A MLONGIUSAB ilio Socratico 

fermone abicedam, cuius facta 

fuit in capite precedente mentio, de mòdo 

quod illi Platonis loco fubeffc puto, 

monenduIectorem,fimulque quodinueniiTe 

mihi videor aptum remedium proponendum 

cenfèo. Locus enimhic. quo 

tarn (incera dottrina continetur,dignus 

eft qué labe òmni purum reddere conemur. 

Itaigitur fcriptu eft in ilia pag. I~/6> 

paulo poft ILL: verba quae modo attuli, 

JÌÒG IÙ

¿4 .HE NR. STEPHAN I 

Platonem puto :in qua lcdione prarpofitio 

vfum licet minus vulgarem, 

nehme quidem feriptoritameignotum 

habebit. Lcgimus'cnim apudeum Tomi 

fecundi paginayif, ^tg J£ d^viug KiyojSpovgyuZvmi^tTxg%lg 

vo/^tg iqcjiMinx,, ov-n 

l(gyvomjuioc4 OVOJL^TZDV i'viifg,' ÄM' qyovfyq 

r 

vwwg fj^^hov tf)

SCHED. VAR. LIB. III. -95potent 

kidem altera parsei oppofitainteliigi.perindeacfidicereturjH'CC 

resfiadfit, 

talis eft homo : fin abfit, eft contra talis. 

Verum quid refcrtCvt grämatici loquitur 

) hoc pronomene Ego certe intelligédum 

dico- TO èìyyyoouuYjV àtnteiv j « (¿0. 

vt conuemre poßit idem fubftantiuum 

;cum eiufdem pronominisfequentegenitiuo.idefbvt 

cum SJTOU intelligamus i^f 

ùm&josuuvis. Sic autein 8c alibi>pofito priùs 

adieóhuo, id quod fubiungitur, non iam 

ad ipfum fed ad fubftatiuum refertur>perindeacfihocnonilludprarcefsiflet;quoniam 

hoc in ilio JbvapH inclufum effe dicipojt 


SG*MEpIASMJ XXV> 

In quo Platonìs in Euthydemo locus explicate, 

& proponitur emendatio qua i«digere 

videiur. 

PL A T G N i s Euthydemusquendarn 

locum habet, dignum> meo iudicio, 

cuius explicariorri(& emendationi quoque 

fortaßis)ftudiumimpendatur. Is eft 

pag. 288, mear editionis : dfoawH&v (tQlu/ 

àjA») u Limev£tot*ti Ettori Jìi/M » STO? 


jcT H E N R . S T È P H A N I 

Ò ÀSYOG cv ya/rszS fj&JJ&v, in eogmpì 

NÌMXAÌOV WMQCTXOÙV MNIEIV. A ut erraui 

( inquit Socrates ) in co quod dixi, àut no 

erraui. Si non erraui,non poteris illud redarguere, 

[feti conuincere J fin erraui, ne 

hoc quidem à te rectè dicitur, non poffe 

quéquam errare. Ita fit vt tuo ilio fermorie 

concluferis quidem non poiTequenquam 

errare,refutando quoddixeram; 

ìèd idipfum quod ConclufìfH, ab illa tua 

refutatione euertitur. Sicautem antea di- 

Xerat, 'fjbyìH DEI FYU/tjytfós'lts JOIM'U) [O 

%$?0S ] K&WLS ?t ÀÌ7ôig wajx£.7roùV t&J CUI ni. 

euj-nv. Neque vero aliò (meà quidem fententia) 

referendum quod circa finem eiufdem 

dialogi dicitur.«'rè;yj>d'$lTi'Q$TF4&TU7$f dv&FYSTMV iù)i7n^ 

test) (5u70 TTOIIV 

yd&tv TI %GÌ mfij TV IMYQÌE; "ffi ZGYAV dQctjfètmi. 

Quorum locorum inter fe collatio 

magna huic rei de quaagitur luce arTerre 

poteir. Extat autem apud Sextum philofophum 

pulcherrima comparatio qua* 

eodem pertinet. talcs enim férmones qui> 

cueriìs feuproftratis aliis, ipfimet concidunt 

i comparat medicamentis qua* purgando 

facultafe valem ; quoniam eódem 

ha*c 


S C H ED. VAR. LIB. III. 57 

BARE modo, non humoresfolùm È corporibus 

educunt, FED FCIPFI vnà cum illis expellunt.Ac 

videormihi. eandem & APUD 

Plutar chum : co mparation em LEGIFFE. 

Ad emendationem autem quod attinet 

, quanuis in iis QUAR editio mea margini 

adferipta habet eregione ]oci ILLIUS, feruetur 

à me leciio.illa %m.'KaL\av, ( quad referatur.ad 

id QUOD dixit mûai, & FUBAUdutur 

aliquis participii I&TX&CCXÙV fignificarioni 

aptusaccu(àtiuus)tamen diiììmulare 

nolo,magismihi piacere vt &5r«A«/oi> 

mutetur in 72i57WÀ


men effe appellatiuum > vt appellant gramatici 

: tandem vero etiam contrarium 

( fi contrarium id vocare oportet ) mihi 

perfuafi, effe noracn proprium. Locus eft 

hie pag. 242 j Tomi fecüdi mea* editionis, 

сшито ^ à/ni^bam , t(cy eì^lw^v гттощат'п. 

Hìc э inqua, a-âyioM effe nome loci proprium 

mihi perfuafi : idémque, vt fpero > 

fìbiperfuadebunt quicunque legerintin- 

Ыа.тъфллтч^/си/ vocatam etiam fuiffe 

S С H ED IA S M A % 

XXVlh 

De-mnnullis diuerfirumfcriptorum loets vbi 

interpretes ex propria nominibmappellatiuafecerunt, 

aut vieißim. Item, 

De aliis qttibufdam quorum ignoratio > 

aut obliuioMlos in errorem impulit. 

Г E c u vocabulum o-epayìu, de quo 

dixi in proximè precedente Schediafmate, 

vt in memoriamredirem aliorum 

vocabulorum qua: interpretes ex nominibus 

propriis itidem appeljatiua, aut vicifsim 

ex appellatiuis propria fecerunt. 



Prions erroris exemplum eft fAXtasrcu apud 

Callimachum, Cereris facerdotü nomen-.quum 

quidam Apesfint interpretatì.Item 

Aeâô? apud. Pauianiam. nam 

hanc quoque vocem proprium effe nomen 

interpretes ignorarunt: neque tame 

appellatiuum nomcn ex eo fccerunt, f 

(nó 

enim poterant) fed participium : quanuis 

vel ab ipia fede accentus , non effe participium, 

admoneri debuiftent. Memini me 

&o/ja>i> alicubi legere quod redditum fit 

genitiuo Latino Caprarum, tanquam ab 

cqyis : quum fit ab quod ibi eft nomen 

vrbis AEtolia?: eft vero alibi & aliarü 

vrbium ( id eft, que in aliis funt regionibus)nomen. 

Exemplu autem rifui mouendo 

aptifsimum fuppeditare poffetAgathii 

interpres, quod Celebris memoria; 

virum, Henricum Scrimgerü, (magnum 

Scotia; ob fingularem do&rinam ornamentum 

)fa;pe commemorantem audiui.ille 

enimjbonus vir qui Agatbii hiftorias 

eft interpretatus, ptyetg/Tlw, quod Ariftotelem 

fignificat(quia galyiî erat eius 

patria) putauit ampboram vinifignificare. 

Sed hie diuerfum eft à prarcedentibus 

peccatum, quum id vocabulum quod ita 

redditur acfi effet appellatiuum, & fignifiv.ii. 


loo HENR. STEPHANï 

carionerriillâhaberet,nihilo mâgisalibi 

quàm illic appellatiuû fit>nifi H§. iQvi%£ etia 

èvéwT&,voc3.rt appèllatiua opôrtcat. 

Porterions autem erroris,quo ex appel 

îKiuis nominibus fada propria fuerunt, 

exemplafùggcretafFatim collatio mese editionis 

Herodoti Latini, id eft, Latine 

redditi à Valla, cum iis quae illam pracefferunt. 

Nam ( vt dixi in epiftola illi prxfixa)interalia, 

ìcpvIonica diale&o di&um 

pro hçpv>c{\ioà eft facrum,in montem no 

mine Hirum noua quadâ metamorphofì 

mutatum confpicìetùtem ex genitiuo/^-jcv 

( id eft reccfïu, vel finu) Inachum fiue 

Machum vrbem repente aedificatam cernet-.ex 

eìlivigCìà cft Qiij)populum nomine 

Hoetines: ibidem ex tfarmg ( quod fbnat 

Inferiores) populumalium Hcflones: ibidem 

cxÔAîiç (quod déclarât VniUerfi, Vel 

Simul omnes) populo'fifsimam gcntem' 

Halces fubitò illius interpretis iuflu emerfiflc 

videbit. Quibus plané fimilis m etani 

or p hofis vocabuli avwroi, in iis Lexicis 

Gracco latinis, quo prodieruntantequam 

meum Thefaurum Greca: lingua: edidiffcmjfpecìatur 

in verbo àa-anvo^: fignificari 

hoc verbo Luxu diftluo : &rfumptû 

effe à populo Afotoruiïb quòd eflfent luxu : 


S.CHED. VÀR. LIB. lot 

perditi,pcrpetuóque in comeffationibus 

verfàrentur: & mention em horum à Cicerone 

fieri libro De finibustertio. 

• JAM vERo&in mukorùm nominum 

appellatiuorum interpretationepec 

càrum ab illis fuit, quòd effe duas eorum 

fignificàtiones,aut non didiciffent,aut no 

recórdaréntur.Exempla auterri quum paf 

firn occurrant, minime neceffe duxi hue 

afferre. Neqj vero in verbis minus quàm 

in nominibus ea inuenire facile fuerit.Atque 

vt 2fct(p&s Ficinus apud I?latonem in 

Euthyphrone' male vertit Scriptores, quù 

fignificet Isidores' ( de quo errore primus 

admonui ) fic verbo mutìêif apud eùdem 

Platonem, vbi ad piduram refertur, perperam 

alia fignificatio datur. 

Verùm vt ad nomina redea, hoc quoque 

in errorem interpretesimpellit,quod 

à diuerfis redis fiue nominatiuis quofdam 

obliquos effe eofdem non animaduertat. 

cuius erroris infigneefrcxemplùin quodam 

epigr.verfu,in vocesra^Jw/^de quo 

loco alibifum didurus. 

Accenuis quoque diuerfa fedes non animàduerfà 

in errorem impulit: veluti vbi 

vof^si) redditum pcrinde fuit aefi vó/uyt 

fcriptum effet. Sic vero quendam «/k|

юг HENR. STEPHAN I 

(jfyjij vertiffe obferuaui non aliter quam fi 

effet fcnptum &£aju8pr¡: quum tarnen accentus 

differentia non folum diuerfam fignificationem 

efEciat,fed etiam vt diuerfe 

fmt orationis partes faciat. 

Aliiiimta fuperioribus diuerfi errores: 

veluti quum non alia quidem efilvel declinado 

vcl accetus fedes, á qua fignificatio 

diueria cfficiatur : fed male redditur 

vocabulum Grecum Latino, cuius,non 

itidem vt illius reftringitur intcrdumfignificatio.In 

cuiufmodi errorem apud So 

phoclemomnes inciderunt in interpretan 

dis illis V£rb'\s }cwciñ($ov jjt^.Sed de his 

omnibus erroru generibus aliifq; quamplurimisfuie 

differentem meaudiesin libro 

De fidi interpretis officio. 

SC H E D I AS M A XXV III, 

De vfu vocabuUMfj^ inTeßamentinoul 

I N 

T E S T A M E N T I Noui fcriptis 

multa legi que fallo exifhmentur a con 

fuetudine Greci fermonis aliena, admonui 

quidem ,& aliquot exemplisprobaui 

in iis ProlegomenoiS que mee illius operis 

editioni(que eft parua>vt vulgo Ioquú- 


SGHED. VAR. LIB, III. 103 

tur,forma)pra:fixi:multo pluribus>Deo fa 

uente,idé aliquando probaturus. Sed iam 

nunc vnum addam>quodibi nefcio quomodo 

omilTum fuit, quanuisin mentori 

veniffetjdevfu nominis J&fjg,. eum enim 

quem habet A ci:.cap. x, uUôq 'édiìrà 

d&Hg; tsâivâ^zq, non fuiffe nonnullis 

fcnptoribus Graecis ignotum,oftendunt 

non folùm loci aliquot eorum qui Septua 

gìnta interpretes vocantur, fed edam dimin 

utiuum J)»/

1Ò4 HE NR. STEPHANI 

jhoria: fieri vt is qui fitit, cupiat potum, 

qui contrarius eft fiti quam patitur, dicit, 

Quòd natura Fertur animal ad ea quar.cótrariafuntfuis 

pafsionibus [fiuciis qiix.pa 

titurj id argumento eft ipfum rccordari 

eorum qua: fuis palsionibus funt contraria. 

Adeo vt nihil aliud fit /uvnplwcvmv 

&eu7JUV,


bere comperi. Verum aliquante» polt incidi 

ip hare Erafmi , inter prouerbiorum 

chiliades,Aa7t/'A» y/u&i.>\d eft>Datyli dies: 

Vbi res feliciter fucceiTerunt. Sumptum ä 

Datylo quodam, qui apud Athenienfcs 

fummoseft honorescofequutus. Hare eft 

illius expofitio:quam dum legerem , properriodum 

mihi videbar fbmniare: ficut 

ea, nihil aliud eft (meo quidem iudicio) 

quam {omnium: idcoque a me in eo traclatu. 

quern inlcripfi Animaduerfiones in 

Erafmicas quorüdam adagiorum expofitiones 

filentio prartercunda non fuit: Erafmum 

tarnen cxcuiando, quum ex Zeno 

bio,vel potius (vt alii vocant) Zenodoto, 

earn fumpferit. Scd obferuadum eft quomodo 

paulatim corruptum illud prouerbium 

merit, primum enim pro Aetxiv^sg 

tijiMgp dictum fuit ActK7v?\§v iijuijyi., dcinde 

AamXgv j/wiyc&c falfa fcriptura falfam 

illam expofitionem tandem inuenit. 

Quem igitur illorum verborum A«r 

KTO^PS i\fM^L fenfum effe credendum cfte 

Quod credo quidem, fed alios tarnen credere 

non iubebo, (quoniam ex conieciura 

tätüm habeo)afferam. Puto igitur fui£ 

fc Bacchi fatellitibus vfurpari folita verba 

illa,A«x7i'AP? : ac primum quidem 

x.i. 


io* HENR. STEP HA NI 

C/k'>CTOA9? nàg dic~tum,deinde »«V in */y««£2S 

mutatumfuiffe. Sumptam autem fuifìe 

illius ioci occafìoné exepitheti Homerìci 

j>oJbJ)i>cTvMs deprauatione>vel potius 

decnrtatione.Quum enim Homerus fubinde 

di cat poJbJÙxTvfos ^Vjillosj abfciffis 

ex eo epitheto duabus primis fyllabisj «A*- 

KTVTM tjcàg dixifTej lignificare volentes die 

effe valde breuem > vtpote digito vno minime 

longioré : ideóque oportere omnes 

eius ho'ras bene collocare, ac, ne per vna 

quidem horam àpotu ceffandu effe. Atq; 

hoc tanquam celeufma ^t^^vmv Batcycu 

fuifle, quo fefe inuicem hortarétur : quòd 

fonane noctem fòmno referuare mallet, 

dummodo nullum dici tempus ficcù fibi 

(vt ita di cam) abire permififTent. Pro hac 

certe mca expofitione(quam tamen vt ve 

rifimilem potius quàm vt yeram afferò) 

faciut duo irti verfus qui epigrama quoddam 

claudunt in Anthologio, pag. 485 

mea; cditionis, 

•> t 

ri' 7rcxAi K9*|W


vt magis illi aptam, die contra magis potui 

conueniente. Sed vthxcpromeailla 

expofitione faciunt, ita diffentire ab illa 

videri poflunt ( ne quid dißimule, ) hxc 

verba, qux apud Alcxum prxcedunt, uivufßp 

' 71 tìv Xvyvov

io8 HE N R. STEPHANI 

J>e duplici mutiate verhorum, ex qua orititur 

menda. StffED. X XXI, 

"SJ Ò VITAS verboru (prima diuifione 

) duplex eftjfiue duorum generii : 

&r vtraq; multorum médorù eft cauta. Vna 

eorum eft verborù que quu à vetuftate 

fìntrepetita>ob intermusioné grati!noui 

tatifimilépàrant, vt Fab.Ioquitur : altera, 

eoru que cótrà quum veteribus ignota effét, 

ab eorù pofteris fida fuerùt.Erroris ex 

ilio priore nouitatis genere nati effe puto 

exemplumin ilio prouerbialiverfu, ilaA- 

Àa flemma iriXst HVAIKOS %«'AM5 axpis. 

fuiffe enimdi&um à veteribiìswiTOvpro 

sn70f





•г/ VerTjt,' (уел le " têoU ^r'^-r-c 

* ' y-7 'aVTvH • i • it • 

\,,tp,-U ^-у, л "£( 'iri Lav-re ь trân~ft^-(~'-if- 

г/с/1~Ъ1>/чm • i '1,3 . 

\ t'A »vre./ '>ca.'Kft 1 -rzsj 

¿cJ

id eft, Obferuationum3Eme - Les Bibliothèques Virtuelles Humanistes

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?