Relatiemagazine herfst 2011Centraal Bureau voor de Statistiek - Cbs

Dit jaar hebben alle landen
van de Europese Unie de
verplichting een volkstelling
te houden. Het CBS startte
daarvoor in 2009 met de
voorbereidingen. Dat was
ook wel nodig. Zeker nu
Nederland een complete
volkstelling zal produceren met
behulp van registerinformatie
en data uit enquêtes die
zodanig statistisch zijn
gecombineerd en ‘opgehoogd’
dat ze op betrouwbare wijze de
gehele Nederlandse bevolking
dekken. Zoiets wordt ook
wel een virtuele volkstelling
genoemd. Projectleider
van deze mega-operatie is
Eric Schulte Nordholt. Hij
heeft inmiddels de nodige
ervaringen, zowel nationaal
als internationaal, en vertelt
erover.
Foto linksboven: Het team dat bij het CBS werkt aan de virtuele volkstelling van 2011.
Even wat geschiedenis vooraf.
Rond de traditionele volkstelling
van 1971 in ons land stapelden de
bezwaren op privacygebied zich zodanig
op dat werd besloten het verzamelen van
gegevens op deze manier te beëindigen.
Daarnaast speelden kostenoverwegingen
een rol. Het parlement nam toen het besluit
dat nooit meer een traditionele telling
zou worden gehouden in Nederland.
In 1981 en 1991 waren er beperkte volkstellingen
op basis van registergegevens in
combinatie met de toenmalige enquêtes
over de beroepsbevolking en de woningbehoeften.
In 2001 was er voor het eerst in
30 jaar weer een grote volkstelling, maar
nu op ‘virtuele’ basis. Ook de volkstelling
van 2011 is weer virtueel. Het grote verschil
met de voorgaande telling is echter
dat er nu meer en gedetailleerdere gegevens
moeten worden verzameld. ‘Daarbij
komt dat het nu een Europese verplichting
is,’ legt Eric uit. ‘De telling in 2001 was –
vanwege tegenwerking van vooral Duitsland
– geen verplichting, maar werd door
de betrokken Europese landen uitgevoerd
op basis van een gentlemen’s agreement.’
Meer dan 10.000 tabellen
Eric vertelt dat hij en zijn collega’s de afgelopen
tweeëneenhalf jaar volop in de
voorbereidingsfase hebben gezeten. ‘Het
project duurt in zijn geheel 6 jaar. De afgelopen
periode hebben we ons vooral bezig
gehouden met onderzoek, bijvoorbeeld of
de geplande bronnen voldoende informatie
bevatten om rechtstreeks alle variabelen
te bepalen, of de gebruikte methodologie
in staat is de veel grotere set tabellen
consistent te schatten, of de statistische
beveiliging voldoende is, in welk formaat
de gegevens moeten worden geleverd aan
de Europese Unie, etc. Daarna zijn we
gaan proefdraaien met cijfers van 2008.’
Voor de volkstelling 2011 gaat het CBS in
2012 de hoofdfase van het project in. Dat
wil zeggen dat in 2012 wordt gestart met
het verzamelen van alle gegevens over
2011 die nodig zijn om de volkstellingstabellen
samen te stellen. In 2013 vindt dan
het daadwerkelijk samenstellen van de
tabellen plaats. De gegevens die het CBS
uiterlijk op 1 april 2014 in gedetailleerde
tabellen aan Eurostat, het statistiekbureau
31