Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Waarde- en kosteketting van skaap- en lamkarkasse<br />
VERVOLG VAN BLADSY 1<br />
Agtergrond<br />
Daar is variasies wat in die ketting voorkom wat die waarde en<br />
koste kan beïnvloed. Die resultate sal nie baie afwyk van die<br />
gegewens in Diagram 2 nie, aangesien mededinging in die ketting<br />
dit nie vir ‘n spesifieke rolspeler moontlik maak om af te<br />
wyk van die struktuur nie. Dit beteken dat die rolspelers volgens<br />
die reëls en norme, wat deur die vleisstruktuur bepaal<br />
word, moet optree en daarvolgens marges en prysvasstelling<br />
doen om kompeterend te bly.<br />
Die onderstaande teks word skematies in Diagram 2 voorgestel.<br />
Waardeketting (Blou)<br />
Die produsenteprys in die waardeketting is die gemiddelde prys<br />
per kop (BTW ingesluit). Hou in gedagte dat pryse aan die produsent<br />
gewoonlik sonder BTW gekwoteer word en die prys aan<br />
die verbruiker sluit BTW in. Dit is soos volg saamgestel: ‘n<br />
Gemiddelde gewig van 17,93 kg met ‘n gemiddelde prys van<br />
R30,52 = R547,23 + 14% BTW = R624 per karkas vir alle grade.<br />
Die abattoirprys is die prys wat aan die produsent betaal word<br />
+ R18 vleiswins + R78 vir die vel en afval (vyfde kwart) wat<br />
R720 per karkas beloop. Hou in gedagte dat alle pryse BTW<br />
insluit. Dit gee aan die abattoir ‘n bruto wins van 13%.<br />
Die abattoir verkoop dan die karkas aan die groothandelaar vir<br />
R642 (R624+R18). Die groothandelaar se bruto wins persentasie<br />
kan wissel tussen 5% en 7%. As ons 6% as die norm neem, ver -<br />
koop die groothandelaar die karkas aan die kleinhandel vir R683.<br />
Die kleinhandelaar se bruto wins wissel tussen 25% (platteland)<br />
en 35% in supermarkte. Hou in gedagte dat die huur van<br />
vloerruimte dramaties tussen die platteland en stad verskil. Die<br />
kleinhandelaar verkoop die karkas aan die verbruiker vir R949<br />
indien die bruto wins teen 28% bereken word.<br />
Diagram 2: Waarde- en kosteketting<br />
Waardeketting<br />
R624<br />
Kosteketting<br />
Netto wins/(Verlies)<br />
LEWENDEHAWE<br />
Totale netto wins van die ketting<br />
R624 + R18 vleiswins = R642 +<br />
R78 vyfde kwart = R720<br />
Die prys wat die verbruiker in hierdie geval betaal is die gemiddelde<br />
prys tussen ‘n heel karkas en ‘n versnitte karkas. Sodra<br />
‘n karkas in geheel versnit, verpak en gedeeltelik ontbeen<br />
word, styg die koste en is daar opsnyverliese sowel as lae<br />
waardesnitte wat in berekening gebring word. Dit beteken dat<br />
die bruto wins van die kleinhandelaar wissel tussen 20% vir ’n<br />
heel karkas tot 44% op ’n versnitte karkas wat verpak is.<br />
Kosteketting (Rooi)<br />
Abattoirkoste sluit alle kostes in, behalwe finansiering vir die<br />
tyd wat verloop tussen die betaling aan die produsent, wat<br />
tussen een en drie dae gebeur, en die tyd wat verloop voor die<br />
abattoir betaling vanaf die handelaar ontvang. Die koste ter<br />
sprake verteenwoordig uitgawes soos salarisse en lone, koel -<br />
vervoer, werwingskoste, bemarkingskoste, verpakking (afval),<br />
water en krag, skoonmaak en verbranding. Die groothan -<br />
delkoste blyk laag te wees, maar hou in gedagte dat hierdie<br />
persele in minder netjiese industriële gebiede geleë is en die in -<br />
frastruktuur net koelkamers, trokke en kantore en personeel -<br />
koste verteenwoordig.<br />
Nadat die kleinhandel se direkte bokoste in ag geneem is, laat dit<br />
ongeveer 20% bruto wins marge voordat die huurkomponent vir<br />
werklik netjiese fasiliteite, veral in stede, in berekening gebring is<br />
waarna ‘n netto wins persentasie van ongeveer 4% behaal word.<br />
Netto wins (Groen)<br />
Abattoirs se marges is negatief. Dit is hoofsaaklik as gevolg van<br />
‘n totale ooraanbod van abattoirkapasiteit in die land. Nasionaal<br />
is daar tans 547 geregistreerde abattoirs en in die Noord-Kaap<br />
56. Die kapasiteitsbenuttingsyfer is nasionaal 64% en in die<br />
Noord-Kaap 57%. Die vaste kostekomponent in abattoirs is<br />
hoog omdat dit aan al die nuutste higiëne en voedselveilig -<br />
heids regulasies moet voldoen. Omdat abattoirs, soos reeds<br />
genoem, nie vol slag nie, was daar verlede jaar ‘n beraamde verlies<br />
van R8 per eenheid in die abattoir-industrie gerealiseer.<br />
Produsent Abattoir Groothandelaar Kleinhandelaar Verbruiker<br />
R642 + R41 = R683 R683 + R266 = R949 R949<br />
Bruto wins 13% = R96 6% = R41 28% = R266<br />
R104 R32 R228<br />
2 – <strong>Mei</strong> <strong>2010</strong> www.klk.co.za<br />
(R8)<br />
R9 R38<br />
R36