BINNE:

More documents

Recommendations

Info

Jeanne Boshoff Georganiseerde landbou maak sy stem dik Die omstrede uitspraak deur die landbouminister, me Thoko Didiza dat die regering wil afsien van die beginsel van “gewillige koper, gewillige verkoper”, het wye reaksie vanuit georganiseerde landbou en by politieke partye uitgelok. Die beginsel van gewillige koper en verkoper en die moontlikheid om hoë grondpryse deur staatsinmenging laer te dwing, was kernkwessies tydens die Nasionale Grondberaad wat in Augustus in Johannesburg gehou is. Didiza het dit bevraagteken of die gewilligheidsbeginsel markverwant is as die staat die enigste koper is. Sy het gevra of die beginsel die regering werklik met grondhervorming help, veral waar daar baie verkopers en net een koper is. “Die staat moet ‘n manier vind om die wyse waarop pryse bepaal word, te beïnvloed,” het sy gesê. Sy het na afloop van die beraad aan Agri TV gesê die regering is nog onseker of hulle die prysplafon-opsie gaan neem of nie. Mnr Glen Thomas, die direkteurgeneraal van grondsake, het kort voor die beraad gesê die beginsel van gewillige koper en verkoper is geneem om wit boere aan te moedig om hulle tot grondhervorming te verbind. “Na elf jaar van demokrasie is die meeste, indien nie alle swart Suid-Afrikaners nie, egter teleurgesteld omdat die boere hierin ‘n geleentheid vir selfverryking sou sien. Dit gebeur deur hulle aandrang op markverwante pryse vir hul grond wat baie keer kunsmatig verhoog word,” het hy gesê. Agri SA “Die verloop en uitkoms van die grondberaad het geen verrassings opgelewer nie”, sê mnr Lourie Bosman, voorsitter van Agri SA. “Ons sal ons standpunte oor die ononderhandelbaarheid van ‘n markgerigte bedeling verdedig,” het hy gesê. “Die gewillige koper, gewillige verkoper is die hoeksteen van ons benadering en slegs binne hierdie konteks sal ons die owerheid in die proses van ordelike grondhervorming steun. Ons sal ook na praktiese maniere kyk om dit toe te pas. Ons 12 Senwester, September 2005 betrokkenheid by die ontwikkeling van ‘n swart bemagtigingshandves getuig hiervan,” het Bosman gesê. Die weeklikse Agri SA Nuusbrief berig sommige van die provinsiale grondberade was swak georganiseer. Agri SA se affiliasies het ook nie oral spreekbeurte gekry nie. Radikale stellings is tydens die berade gemaak, soos dat die gewillige koper-verkoper beginsel nie werk nie en van afstand gedoen moet word, dat grondpryse te hoog is, dat daar ‘n grondbelasting ingestel moet word om pryse af te bring en die groottes van plase te beperk en dat die eiseproses weer heropen moet word. TLU SA Die Nasionale Grondberaad is die kulminasie van ’n veldtog wat in elke provinsie deur ’n mini-beraad voorafgegaan is, het mnr Willie Lewies, visepresident van TLU SA gesê. Hy sê by elkeen van dié mini-berade is daar voorbrand gemaak vir die afskaffing van die beginsel van gewillige verkoper en gewillige koper, die oopstel van die datum vir grondeise omdat die “armes” nie kan lees en skryf nie en daarom nie eise ingedien het nie, en die terugdraai van die 1913 datum tot die tydperk dat die blanke vestiging plaasgevind het. “Hoewel hierdie beginsels in ’n onderhandelde skikking bereik is en privaat eiendomsreg moet beskerm, staan dit in die pad van die sosialistiese benadering teen ’n vrye ekonomie. Dit is waarom landbouprodusente daarvan beskuldig word dat grondherverdeling nie vorder nie. “Verantwoordelike kommersiële landbou is ’n hoë risiko en klimatologies sensitiewe bedryf wat ’n impak maak op die basiese bestaan van elke persoon deur die lewering van voedsel om ondervoeding, wanvoeding en hongersnood te bekamp en gesondheid op ’n volhoubare mededingende en kommersiële grondslag in geglobaliseerde ekonomieë te verseker. Die Grondberaad moet die versekering kan gee dat kommersiële landbou sal kan voortgaan met sy verantwoordelikheid om bekostigbare en voldoende voedsel op die tafels van die Suid-Afrikaanse bevolking te bly plaas,” het mnr Lewies gesê. Graan SA Volgens Graan SA moet die beginsel van gewillige verkoper en koper, en dat geen plaas gedwonge onteien mag word nie, gerespekteer word. Dié organisasie het sy teleurstelling namens die graanbedryf uitgespreek oor die “ondeurdagte besluite” wat op die grondberaad geneem is. Volgens Graan SA sal groter toegang en deelname vir nuwe toetreders tot die graanbedryf slegs moontlik wees indien die beginsels van ‘n vryemarkekonomie in beleidsformulering deur die owerheid in stand gehou word; erkenning aan die vryemark waar vraag en aanbod pryse bepaal gegee word; en voldoende toegang tot ondersteuningsdienste, insluitend finansiering en voorligting, aan nuwe toetreders verleen word. Graan SA het ook versoek dat die volgende beginsels gerespekteer word wanneer grondhervorming en Nasionale grondeise Altesaam 822 315 ha kommersieel bewerkte grond is reeds oorgedra aan groepe eisers wie se reg op historiese grond herstel is. Nog 28 087 eise moet afgehandel word. Die mikpunt is om die uitstaande eise teen 2008/09 af te handel, en dat altesame 19 238 daarvan teen die einde van 2005/06 afgehandel moet wees.
Waarom die gewilligheidsbeginsel volgens die regering nie werk nie: die regering se doelwit om 30% van kommersiële landbougrond aan nuwe toetreders te herverdeel, ter sprake is: Oordrag van grond op die beginsel van gewillige koper en verkoper; instandhouding van die volle produksiekapasiteit van plase; voldoende finansiële ondersteuning deur die owerheid en geen gedwonge grondonteiening van kommersiële plase nie. Vrystaat Landbou Die president van Vrystaat Landbou, mnr Louw Steytler, het die grondberaad gekritiseer en gesê dit was eensydig. “Georganiseerde landbou is bekommerd oor die leiersrol wat die Suid-Afrikaanse Kommuniste Party se afvaardiging by die beraad gespeel het,” het mnr Steytler gesê. Hy het ook kommer uitgespreek omdat groot finansiële instellings en kundiges van universiteite nie die grondberaad bygewoon het nie. Mnr Steytler sê baie Vrystaatse boere wil nie enige verandering aan die gewillige verkoper, gewillige koper beginsel hê nie. Die eerste dag van Vrystaat Landbou se onlangse kongres is oorheers deur die grondberaad se voorstelle oor die afsien van die beginsel van ‘n gewillige koper en verkoper, die moontlike skrapping van titelaktes en ‘n beginsel van een boer, een plaas. Mnr Steytler het gesê Vrystaat Landbou gaan kaalvuis baklei teen die “sosialistiese” voorstelle op die grondberaad en gaan veg om grondhervorming gegrond op markbeginsels te versnel. Agri Noord-Kaap Mnr Johannes Möller, president van Agri Noord-Kaap, het gesê dit is ondenkbaar dat die georganiseerde landbou sal toegee aan ‘n besluit om die beginsel van gewillige koper en verkoper weg te doen. “Deur die aanvaarding van so ‘n besluit kan ‘n mens net sowel van kommersiële landbou afsien. Landbougrond se markwaarde is sy sekuriteit en toegang tot geldelike steun van banke,” het hy gesê. Mnr Möller het tydens die Noord- Kaap provinsiale grondberaad gesê as eiendomsreg erken word, tesame met die werking van ‘n vrye mark, behoort vrywilligheid die grondslag van transaksies te vorm. “Dit sal lei tot tevredenheid met die proses van grondhervorming en is die enigste grondslag waarvolgens die waarde van grond beskerm kan word sodat welvaart voortdurend geskep kan word,” het hy gesê. Demokratiese Alliansie Mnr Maans Nel, die Demokratiese Alliansie se woordvoerder oor grondsake, sê die departement kla gereeld dat hulle nie genoeg grond tot hulle beskikking het nie. “Terselfdertyd is daar ‘n grondeienaar in die Vrystaat wat blykbaar al reeds drie keer aan die provinsiale departement van grondsake geskryf het om sy eiendom te koop aan te bied. Die departement het nooit op sy briewe gereageer nie. “Daar is meer as genoeg grond beskikbaar vir die hervormingsprogram. Indien die departement op soek is na grond om te koop vir gebruik in die herverdelingsproses, hoef hulle nie verder te soek as die sowat 4% van alle eiendom in die land wat jaarliks op die mark beskikbaar is nie. Die staat sit ook met etlike miljoene hektaar grond wat onder sy beheer is, en wat maklik aangewend kan word,” het Nel gesê. In ‘n dokument wat op die grondberaad gemik was, het Nel en mnr Kraai van Niekerk, die DA se woordvoerder oor landbou, gesê in die breë het die oordrag van kommersieel lewensvatbare boerdery-eenhede wat wel aan die regsgronde vir herstel voldoen het, nie daarin geslaag om die ekonomiese prestasie van dié eenhede in stand te hou nie. “Infrastruktuur is verwaarloos en sleutel-elemente van produktiewe vermoë, soos boorde, waterbronne hoofstorie • Grond in Suid-Afrika is duur. • Gewillige kopers se vermoë om finansiering te kry, is beperk. • Huidige eienaars is nie noodwendig gewillige verkopers nie. • Die aankoop van grond op die ope mark bied geen waarborg dat genoeg van die mees geskikte grond wat plek en gehalte betref, verkry sal word nie. • Buitelanders koop groot stukke grond vir wildplase en gholflandgoedere. Dit stoot ander grondpryse ook op. en grondvrugbaarheid het ernstig agteruitgegaan. Net 1,78 miljoen hektaar is teen 2003/2004 oorgedra. Nog sowat 20,6 miljoen hektaar moet teen 2014 oorgedra word. Dit beteken dat 1,87 miljoen hektaar per jaar teen 2014 oorgedra moet word,” luidens die dokument. Grondeise Grondhervorming kan slegs werk as ál die betrokkenes die ekonomiese veband in Suid-Afrika in ag neem, het mnr Blessing Mphela, grondeisekommissaris vir Gauteng en Noordwes tydens ‘n toespraak in Pretoria aan joernaliste gesê. Mphela het gesê te veel klem word op die politieke redes vir herverdeling geplaas. “Grond is ‘n skaars hulpbron waarvan daar nie ‘n oneindige hoeveelheid beskikbaar is nie. “Tog is daar tien jaar nadat herverdeling begin plaasvind het, gemeenskappe wat steeds geen opbrengste uit hul grond kon kry nie. Inaggenome dat grond skaars is en mense nie iets daarvan kan maak nie, moet die regering hom afvra wat sy verpligting in sulke gevalle sal wees.” Terwyl Mphela erken dat hy self nie ‘n groot voorstander daarvan is dat markte alles dikteer nie, sê hy dit is wel deel van die ekonomiese wêreldverband waarin Suid-Afrika moet oorleef. Hy sê hy is sterk daarteen gekant dat aansoeke om grondeise weer oopgestel word. Volgens hom is daar nog ongeveer 35 grondeise in Gauteng en 300 in Noordwes wat volgens die huidige proses afgehandel moet word. Mnr Paul van der Walt, president van TLU SA, het in reaksie hierop gesê “daar is dankbaarheid dat rasionele denke by rolspelers in besluitnemingsposisies begin deurskemer”. “Die hoop word uitgespreek dat sodanige denkskuiwe wat nodig is om landbou geposisioneer te hou, betyds gedoen sal word,” het mnr Van der Walt gesê.” Senwester, September 2005 13
Page 1 and 2: BINNE: Kry jou GRATIS krieketkaartj
Page 3: 2 landbouer te word nie. Die landbo
Page 7 and 8: landbou in praktyk Vaalharts Katoen
Page 9 and 10: Mariana Purnell Landboudienste Vaar
Page 11 and 12: Hennie Snyman landbou in praktyk Vo

BINNE:

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?