ontwerp-exploitatieplan koningsoord - toelichting en voorschriften

ONTWERP-EXPLOITATIEPLAN KONINGSOORD
- TOELICHTING EN VOORSCHRIFTEN
GEMEENTE TILBURG
23 januari 2012
076226105:A - Definitief
B01055.000035.001
The linked image cannot be displayed. The file may have been moved, renamed, or deleted. Verify that the link points to the correct file and location.

Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
076226105:B - Definitief ARCADIS 1

Inhoud
Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
1 Inleiding____________________________________________________________________________________________ 6
1.1 Ruimtelijke ordening / grondexploitatiewet____________________________________________ 6
1.2 Leeswijzer __________________________________________________________________________________ 6
2 Algemene toelichting___________________________________________________________________________ 12
2.1 Doel, inhoud en procedure van het exploitatieplan __________________________________ 12
2.1.1 Inleiding ________________________________________________________________________ 12
2.1.2 Wettelijke vereisten____________________________________________________________ 12
2.1.3 Aanvullende eisen en regels__________________________________________________ 13
2.1.4 Exploitatieopzet en kostenverhaal ___________________________________________ 13
2.2 Procedure en rechtsgevolgen____________________________________________________________ 13
2.3 Jaarlijkse herziening en actualisatie exploitatieplan __________________________________ 14
2.3.1 Jaarlijkse herziening ___________________________________________________________ 14
2.3.2 Omgevingsvergunning _______________________________________________________ 15
2.4 Algemene toelichting exploitatieopzet en omschrijving werken en
werkzaamheden __________________________________________________________________________ 15
2.4.1 Algemeen _______________________________________________________________________ 15
2.4.2 Kosten ___________________________________________________________________________ 15
2.4.3 Opbrengsten____________________________________________________________________ 15
2.4.4 Saldo ____________________________________________________________________________ 16
2.4.5 Peildata en rente _______________________________________________________________ 16
2.4.6 Berekening exploitatiebijdrage _______________________________________________ 16
2.4.7 Kostenverhaal __________________________________________________________________ 17
2.5 Algemene toelichting op de exploitatieberekening ___________________________________ 18
3 Exploitatieplan Koningsoord Berkel-Enschot _____________________________________________ 24
3.1 Samenhang planologische maatregel___________________________________________________ 24
3.2 Verplichting opstellen Exploitatieplan _________________________________________________ 25
3.3 Procedure __________________________________________________________________________________ 26
4 Exploitatiegebied________________________________________________________________________________ 28
4.1 Beschrijving exploitatiegebied __________________________________________________________ 28
4.2 Begrenzing exploitatiegebied ___________________________________________________________ 28
5 Voorgenomen grondgebruik__________________________________________________________________ 30
5.1 Gebruik ____________________________________________________________________________________ 30
5.2 Deelgebieden ______________________________________________________________________________ 30
6 Omschrijving werken en werkzaamheden _________________________________________________ 32
6.1 Inleiding ___________________________________________________________________________________ 32
6.2 Omschrijving van de werken en werkzaamheden____________________________________ 32
6.3 Omschrijving eisen met betrekking tot werken en werkzaamheden en
uitvoering__________________________________________________________________________________ 33
076226105:B - Definitief ARCADIS 2

Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
7 Toelichting op de exploitatieopzet___________________________________________________________ 34
7.1 Inleiding ___________________________________________________________________________________ 34
7.2 Aannamen _________________________________________________________________________________ 34
7.3 Hoofdbestanddelen exploitatieopzet ___________________________________________________ 34
7.4 Kosten ______________________________________________________________________________________ 34
7.5 Opbrengsten_______________________________________________________________________________ 38
8 Toelichting op de regels _______________________________________________________________________ 40
8.1 Inleiding ___________________________________________________________________________________ 40
8.2 Toelichting bij artikel 1 ___________________________________________________________________ 40
8.3 Toelichting bij artikel 2 ___________________________________________________________________ 40
8.4 Toelichting bij artikel 3 ___________________________________________________________________ 40
8.5 Toelichting bij artikel 4 ___________________________________________________________________ 41
8.6 Toelichting bij artikel 5 ___________________________________________________________________ 41
8.7 Toelichting bij artikel 6 ___________________________________________________________________ 41
8.8 Toelichting bij artikel 7 ___________________________________________________________________ 41
9 Exploitatieopzet _________________________________________________________________________________ 46
9.1 Exploitatieopzet___________________________________________________________________________ 46
9.2 Parameters van de grondexploitatie____________________________________________________ 46
9.3 Exploitatieopzet___________________________________________________________________________ 47
9.4 Toerekening van kosten__________________________________________________________________ 47
10 Regels _____________________________________________________________________________________________ 50
10.1 Artikel 1.1 Begripsbepalingen ___________________________________________________________ 50
10.2 Artikel 1.2 Koppeling met ruimtelijk besluit __________________________________________ 51
10.3 Artikel 1.3 Begrenzing van het exploitatiegebied _____________________________________ 51
10.4 Artikel 1.4 Citeertitel _____________________________________________________________________ 51
10.5 Artikel 2.1 Bouwrijp maken van het exploitatiegebied_______________________________ 51
10.6 Artikel 2.2 Aanleg van nutsvoorzieningen in het exploitatiegebied ________________ 52
10.7 Artikel 2.3 Inrichten van de openbare ruimte in het exploitatiegebied_____________ 52
10.8 Artikel 3.1 Eisen en regels met betrekking tot werken en werkzaamheden en de
uitvoering__________________________________________________________________________________ 52
10.9 Artikel 3.2 Aanbesteding ________________________________________________________________ 53
10.10 Artikel 3.3 Goedkeuring ontwerp en bestek ___________________________________________ 53
10.11 Artikel 3.4 Toezicht op de uitvoering __________________________________________________ 53
10.12 Artikel 4 Verbodsbepaling_______________________________________________________________ 53
10.13 Artikel 5 Kostentoerekening_____________________________________________________________ 53
10.14 Artikel 6 Fasering en koppelingen ______________________________________________________ 54
10.15 Artikel 7 Afwijken van het exploitatieplan ____________________________________________ 54
Bijlage 1 Kaart van het exploitatiegebied ______________________________________________________ 58
Bijlage 2 Kaart percelen die niet anderszins verzekerd zijn _________________________________ 59
Bijlage 3 Ruimtegebruikskaart __________________________________________________________________ 60
076226105:B - Definitief ARCADIS 3

Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
Bijlage 4 Kaart percelen die anderszins verzekerd zijn_______________________________________ 61
Bijlage 5 Tabellen Exploitatieopzet _____________________________________________________________ 62
Bijlage 6 VO Verkaveling Koningsoord 2008 __________________________________________________ 63
Bijlage 7 Beeldkwaliteitsplan Koningsoord 2009______________________________________________ 64
Bijlage 8 Kwaliteitshandboek openbare ruimte ontwikkelgebieden Overhoeken ________ 65
Bijlage 9 MER deel A en B _______________________________________________________________________ 66
Bijlage 10 Gemeentelijk grondprijsbeleid 2012 _________________________________________________ 67
Bijlage 11 Taxatie opbrengsten Koningsoord Van de Water __________________________________ 68
Bijlage 12 Grondprijs Koningsoord Stec Groep_________________________________________________ 69
Bijlage 13 Taxatierapport inbrengwaarde Gloudemans _______________________________________ 70
Bijlage 14 Regeling plankosten exploitatieplan_________________________________________________ 71
Bijlage 15 Nota Bovenwijks Tilburg______________________________________________________________ 72
Bijlage 16 Parkeerexploitatie Koningsoord______________________________________________________ 73
Bijlage 17 Risicoanalyse planschade SAOZ _____________________________________________________ 74
Bijlage 18 Verkavelingsplan oktober 2011_______________________________________________________ 75
076226105:B - Definitief ARCADIS 4

Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
076226105:B - Definitief ARCADIS 5

HOOFDSTUK
1.1 RUIMTELIJKE ORDENING / GRONDEXPLOITATIEWET
Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
Sinds de inwerkingtreding van de Wet ruimtelijke ordening (Wro) per 1 juli 2008, met
daarin geïncorporeerd de zogenaamde grondexploitatiewet, geldt voor de gemeente de
verplichting tot het vaststellen van een exploitatieplan uiterlijk bij de vaststelling van een
bestemmingsplan, de vaststelling van een wijzigingsplan en bij het verlenen van een
omgevingsvergunning met toepassing van de afwijkingsprocedure in de Wet algemene
bepalingen omgevingsrecht (Wabo). Deze verplichting geldt niet als het kostenverhaal van
de grondexploitatie over de in het plan of de vergunning begrepen gronden anderszins
verzekerd is en het bepalen van een planning of fasering en het stellen van locatie-eisen niet
noodzakelijk is. Via locatie-eisen kunnen regels gesteld worden aan de wijze van het bouw-
en woonrijp maken en voor de realisatie van sociale woningbouw en particulier
opdrachtgeverschap.
Het exploitatieplan is vooral van belang in situaties waarin de gemeente niet beschikt over
het eigendom van alle percelen in het plangebied en (nog) niet met alle eigenaren een
anterieure overeenkomst over grondexploitatie heeft gesloten op grond waarvan het
kostenverhaal anderszins verzekerd is en waarin de overige voorwaarden zijn vastgelegd.
Het exploitatieplan voorziet daarmee in situaties waarin mogelijk sprake is van
zelfrealisatie.
Na vaststelling van het exploitatieplan en nadat deze rechtsgeldigheid heeft gekregen is dit
exploitatieplan leidend bij het kostenverhaal van de grondexploitatie, over de in het plan of
de vergunning begrepen gronden te maken afspraken met derden. De kosten worden
verhaald door het verbinden van een voorschrift aan de omgevingsvergunning dat verplicht
tot betaling dan wel door het sluiten van een posterieure overeenkomst over
grondexploitatie.
1.2 LEESWIJZER
Volgens de Wro moet een exploitatieplan in ieder geval een kaart van het exploitatiegebied
bevatten evenals een exploitatieopzet en een omschrijving van werken en werkzaamheden.
Daarnaast kan een exploitatieplan een aantal facultatieve elementen bevatten, zoals een
eigendommenkaart, een ruimtegebruikskaart en locatie-eisen.
Conform de wettelijke bepalingen bestaat onderhavig exploitatieplan uit een toelichting
(algemene toelichting deel A en de specifieke plantoelichting deel B) en het eigenlijke
exploitatieplan (deel C).
1Inleiding
076226105:B - Definitief ARCADIS 6

Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
De bijbehorende tekeningen zijn opgenomen in deel D. Deel C en D bevatten het juridisch
bindende gedeelte van onderhavig exploitatieplan.
De toelichting (deel A en B) is opgenomen in de hoofdstukken 2 tot en met 8. Conform
artikel 6.2.11 Bro bevat de toelichting een toelichting op:
Een algemene toelichting op de functie van het exploitatieplan volgens de gemeente
Tilburg, zie hoofdstuk 2 (Algemene toelichting).
Een aanduiding van het ruimtelijk besluit, waarmee het exploitatieplan verbonden is, zie
hoofdstuk 3 (Exploitatieplan Koningsoord Berkel-Enschot).
Een toelichting op de begrenzing van het exploitatiegebied, zie hoofdstuk 4
(Exploitatiegebied).
Het voorgenomen grondgebruik, zie hoofdstuk 5 (Voorgenomen grondgebruik).
Omschrijving van de eisen aan de werken en werkzaamheden voor het bouwrijp maken
van het exploitatiegebied, de aanleg van nutsvoorzieningen, en het inrichten van de
openbare ruimte in het exploitatiegebied alsmede regels over het uitvoeren van de
werken en werkzaamheden. Zie hoofdstuk 6 (Omschrijving werken en
werkzaamheden).
De exploitatieopzet, de kosten per soort, de bovenwijkse kosten, de kosten voor
toekomstige ontwikkelingen, de opbrengstcategorieën en prijzen, de wijze van
toerekening, zie hoofdstuk 7 (Toelichting op de exploitatieopzet).
De overige regels in het exploitatieplan, zie de hoofdstukken 5 (Voorgenomen
grondgebruik), 6 (Omschrijving werken en werkzaamheden), 7 (Toelichting op de
exploitatieopzet) en 8 (Toelichting op de regels).
Het exploitatieplan (deel C en D) bevat de volgende onderdelen:
Exploitatieopzet. Zie hoofdstuk 9 (Exploitatieopzet).
Regels. Zie hoofdstuk 10 (Regels).
Kaart van het exploitatiegebied, 20 januari 2012. Zie bijlage 1 (Kaart van het
exploitatiegebied).
Kaart waarop de eigendomssituatie is weergegeven en is aangegeven voor welke
gronden het kostenverhaal niet anderszins is verzekerd. Zie bijlage 2 (Kaart percelen die
niet anderszins verzekerd zijn).
Kaart waarop het voorgenomen grondgebruik is aangegeven. Zie bijlage 3
(Ruimtegebruikskaart).
Kaart waarop de eigendomssituatie is weergegeven en is aangegeven voor welke
gronden het kostenverhaal anderszins is verzekerd. Zie bijlage 4 (Kaart percelen die
anderszins verzekerd zijn).
Tabellen behorende bij de exploitatieopzet. Zie bijlage 5 (Tabellen exploitatieopzet).
Voorlopig ontwerp verkaveling Koningsoord december 2008 vastgesteld in de
gemeenteraad op 2 januari 2009. Zie bijlage 6 (VO Verkaveling Koningsoord 2008).
Beeldkwaliteitsplan Koningsoord oktober 2009 vastgesteld in de gemeenteraad op
21 juni 2010. Zie bijlage 7 (Beeldkwaliteitsplan Koningsoord 2009).
Kwaliteitshandboek openbare ruimte ontwikkelingsplan Overhoeken Berkel-Enschot juli
2006. Zie bijlage 8 (Kwaliteitshandboek openbare ruimte ontwikkelingsplan
Overhoeken).
MER Overhoeken Tilburg deel A, Besluit-MER plangebied Overhoeken juni 2007 en deel
B, MER Overhoek Koningsoord oktober 2011. Zie bijlage 9 (MER deel A en B).
076226105:B - Definitief ARCADIS 7

Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
Grondprijsbeleid 2012 van de gemeente Tilburg vastgesteld in de gemeenteraad op
10 november 2011. Zie bijlage 10 (Gemeentelijk grondprijsbeleid 2012).
Taxatierapport met de bepaling van de opbrengstpotentie van het gebied opgesteld door
een onafhankelijk taxateur/bureau d.d. 28 december 2011. Zie bijlage 11 (Taxatie
opbrengsten Van de Water).
Bepaling residuele grondwaarde berekening van het gebied opgesteld door een
onafhankelijk taxateur/bureau d.d. 9 januari 2012. Zie bijlage 12 (Opbrengsten
Koningsoord Stec Groep).
Taxatierapport met de bepaling van de inbrengwaarde van de gronden opgesteld door
onafhankelijk taxateur/bureau d.d. 20 januari 2012. Zie bijlage 13 (Taxatierapport
inbrengwaarde Gloudemans).
Tabellen behorende bij de ontwerp ministeriële Regeling Plankosten Exploitatieplan. Zie
bijlage 14 (Regeling plankosten exploitatieplan).
De Nota Bovenwijks Tilburg betreffende het toerekenen van bovenwijkse voorzieningen
aan Koningsoord van april 2010 vastgesteld in de gemeenteraad op
21 juni 2010. Zie bijlage 15 (Nota Bovenwijks Tilburg).
De berekening van de onrendabele top op openbare parkeervoorzieningen in het
plangebied. Zie bijlage 16 (Parkeerexploitatie Koningsoord).
Risicoanalyse planschade voor het bestemmingsplan d.d. oktober 2011. Zie bijlage 17
(Risicoanalyse planschade SAOZ).
De laatste verkavelingsschets op basis waarvan het bestemmingsplan is opgesteld en
waaraan de hoeveelheden om de civieltechnische kosten te kunnen bepalen zijn
ontleend. Zie bijlage 18 (Verkavelingsplan oktober 2011).
076226105:B - Definitief ARCADIS 8

Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
076226105:B - Definitief ARCADIS 9

Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
Algemene Toelichting (Deel A)
076226105:B - Definitief ARCADIS 10

Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
076226105:B - Definitief ARCADIS 11

HOOFDSTUK
2.1 DOEL, INHOUD EN PROCEDURE VAN HET EXPLOITATIEPLAN
2.1.1 INLEIDING
Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
In het proces van locatieontwikkeling spelen grondbezit en grondexploitatie een cruciale rol.
In de per 1 juli 2008 in werking getreden Wro en het bijbehorende Bro (Besluit ruimtelijke
ordening) zijn de rollen van de gemeente en particuliere grondeigenaren bij de realisering
van plannen voor nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen verduidelijkt. Een grondeigenaar mag
in beginsel zijn eigen perceel ontwikkelen, mits hij bereid en in staat is de vanuit het publiek
belang gewenste vorm van uitvoering van het bestemmingsplan in acht te nemen.
Deze vorm van uitvoering wordt voor een belangrijk deel zichtbaar in dit exploitatieplan.
De gemeente wil de ruimtelijke ontwikkeling sturen en streeft naar een goede ruimtelijke
kwaliteit, een inrichting van de openbare ruimte die een hoog kwaliteitsniveau heeft en een
eerlijke verdeling van de kosten en baten van de grondexploitatie. Afdeling 6.4 van de Wro,
in combinatie met het Bro, geeft de gemeenten de mogelijkheden (en verplichtingen) om de
kosten van de grondexploitatie te verhalen op de grondeigenaren/ontwikkelaars in het
plangebied. Ook geeft het de gemeente onder andere de mogelijkheden om eisen te stellen
aan de kwaliteit van de inrichting van het gebied, aan de fasering van de ontwikkeling en
aan het realiseren van een substantieel aandeel sociale woningbouw en particulier
opdrachtgeverschap.
2.1.2 WETTELIJKE VEREISTEN
Wettelijk vereiste onderdelen zoals genoemd in Artikel 6.13 lid 1 Wro:
Een exploitatieplan bevat in ieder geval:
een kaart van het exploitatiegebied;
een omschrijving van de werken en werkzaamheden voor het bouwrijp maken van het
exploitatiegebied, de aanleg van nutsvoorzieningen, en het inrichten van de openbare
ruimte in het exploitatiegebied;
een exploitatieopzet, bestaande uit:
− voor zover nodig een raming van de inbrengwaarden van de gronden, welke
inbrengwaarden voor de toepassing van deze afdeling worden beschouwd als kosten
in verband met de exploitatie van die gronden;
− een raming van de andere kosten in verband met de exploitatie, waaronder een
raming van de schade die op grond van artikel 6.1 voor vergoeding in aanmerking
zou komen;
− een raming van de opbrengsten van de exploitatie, alsmede de peildatum van de
ramingen;
2Algemene toelichting
076226105:B - Definitief ARCADIS 12

Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
− een tijdvak waarbinnen de exploitatie van de gronden zal plaatsvinden;
− voor zover nodig een fasering van de uitvoering van werken, werkzaamheden,
maatregelen en bouwplannen, en zo nodig koppelingen hiertussen;
− de wijze van toerekening van de te verhalen kosten aan de uit te geven gronden.
2.1.3 AANVULLENDE EISEN EN REGELS
Naast de hiervoor genoemde wettelijk vereiste onderdelen kan een exploitatieplan
facultatief een aantal aanvullende locatie-eisen en regels bevatten. Het betreft:
een kaart waarop het voorgenomen grondgebruik is aangegeven en de gronden welke
de gemeente beoogt te verwerven;
eisen voor de werken en werkzaamheden voor het bouwrijp maken van het
exploitatiegebied, de aanleg van nutsvoorzieningen, en het inrichten van de openbare
ruimte in het exploitatiegebied, deze kunnen als aanvulling op de omschrijving van deze
werken en werkzaamheden in het exploitatieplan worden opgenomen;
regels omtrent het uitvoeren van de bedoelde werken en werkzaamheden, hierbij valt te
denken aan regels over goedkeuring, aanbesteding, toezicht e.d. Verder kunnen in het
exploitatieplan bepalingen worden opgenomen over de fasering van de uitvoering en de
koppeling van bepaalde onderdelen;
een uitwerking van de regels met betrekking tot de uitvoerbaarheid, het exploitatieplan
kan ook regels bevatten over de drie woningbouwcategorieën: sociale huurwoningen,
sociale koopwoningen en particuliere opdrachtgeverschap. Een exploitatieplan mag de
woningbouwcategorieën echter alleen regelen als in de bijbehorende planologische
maatregel (bijvoorbeeld het bestemmingsplan) een percentage gerelateerd aan het
plangebied is opgenomen.
2.1.4 EXPLOITATIEOPZET EN KOSTENVERHAAL
De exploitatieopzet gaat uit van objectief vastgestelde marktconforme prijzen voor de
raming van de kosten en opbrengsten (o.a. uitgifteprijzen). Alle wettelijk verhaalbare kosten
worden meegeteld in de exploitatieopzet. De grondprijzen worden door een onafhankelijke
taxateur en adviseur op basis van de residuele grondwaarde vastgesteld. Dit vloeit voort uit
het grondprijsbeleid van de gemeente (zie bijlage 10). In het exploitatieplan staan ook regels
voor het omslaan van de kosten over de verschillende uitgiftecategorieën van de uit te
geven gronden. De toedeling van de kosten vindt plaats aan de hand van basiseenheden en
gewogen eenheden. De verschillende uitgiftecategorieën hebben elk een eigen basiseenheid
die afgeleid wordt van de onafhankelijk getaxeerde opbrengsten.
2.2 PROCEDURE EN RECHTSGEVOLGEN
Het eerste exploitatieplan voor een locatie moet worden vastgesteld samen met de
vaststelling van het bestemmingsplan, wijziging van een bestemmingsplan of een
omgevingsvergunning tot afwijking van een bestemmingsplan voor de locatie. Een
exploitatieplan heeft een aantal rechtsgevolgen. Burgemeester en wethouders zijn gehouden
een financiële voorwaarde te verbinden aan een omgevingsvergunning, tenzij ten tijde van
de indiening van de bouwaanvraag is gebleken dat het aan het betreffende bouwperceel
verbonden kostenverhaal anderszins is verzekerd of een exploitatiebijdrage met de
076226105:B - Definitief ARCADIS 13

Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
gemeente is overeengekomen en verzekerd. Daarnaast is in de Wet Algemene Bepalingen
Omgevingsrecht (Wabo) geregeld dat een omgevingsvergunning geweigerd wordt bij strijd
met een exploitatieplan. Ook is in de Wabo geregeld dat burgemeester en wethouders een
aanvraag om omgevingsvergunning moeten aanhouden zolang een exploitatieplan niet
onherroepelijk is, om (onder meer) te voorkomen dat de gemeente met financiële
tegenvallers wordt geconfronteerd. Deze aanhoudingsplicht kan overigens (zonder
voorbereidingsprocedure), onder nader in de opgenomen voorwaarden door burgemeester
en wethouders worden doorbroken. De procedure van het exploitatieplan is qua termijnen
hetzelfde als die van de planologische maatregel.
Voor eigenaren is het van belang om te weten dat er een exploitatieplan bestaat, dat tot de
betaling van een exploitatiebijdrage bij de verlening van een omgevingsvergunning
verplicht en inzicht biedt in de locatie-eisen die gelden bij zelfrealisatie. Daarom worden alle
eigenaren geïnformeerd over het ontwerp-exploitatieplan en over het vastgestelde
exploitatieplan. Voorts wordt voor alle percelen in een exploitatieplan waarop een
exploitatiebijdrage rust, een aantekening ingeschreven in het gemeentelijk register van
publiekrechtelijke beperkingen op grond van de Wet kenbaarheid publiekrechtelijke
beperkingen. Tegen een exploitatieplan kunnen belanghebbenden beroep instellen. Het
beroep tegen een exploitatieplan is gekoppeld aan het beroep tegen de bijbehorende
planologische maatregel. Na vaststelling van dit exploitatieplan door de gemeenteraad, is er
voor belanghebbenden gedurende 6 weken na tervisielegging van het vaststellingsbesluit
een beroepsmogelijkheid bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. Als dit
plan na behandeling van de beroepschriften in stand blijft, is er sprake van een (al dan niet
gewijzigd) onherroepelijk plan.
2.3 JAARLIJKSE HERZIENING EN ACTUALISATIE EXPLOITATIEPLAN
2.3.1 JAARLIJKSE HERZIENING
In afwijking van de wettelijke herzieningstermijn van 10 jaar voor het bestemmingsplan,
geldt voor het exploitatieplan de verplichting het plan jaarlijks te actualiseren (ingaande één
jaar na het onherroepelijk worden van het besluit). Als er sprake is van structurele
wijzigingen, dan is daarop de uniforme voorbereidingsprocedure van toepassing en staat de
mogelijkheid open daartegen in beroep te gaan bij de Rechtbank of de Raad van State. Bij
niet-structurele wijzigingen, zoals het aanpassen van de ramingen, is de uniforme
voorbereidingsprocedure niet van toepassing, bestaat er geen beroepsmogelijkheid en
eindigt de procedure met een raadsbesluit tot herziening van het exploitatieplan.
Herziening van het exploitatieplan kan leiden tot een hogere of lagere exploitatiebijdrage,
met uitzondering van die percelen waarvoor dan al een omgevingsvergunning is verstrekt
of een overeenkomst geldt.
Grondexploitaties zijn dynamisch en worden regelmatig aangepast. Daarom is bepaald dat
exploitatieplannen minimaal jaarlijks herzien moeten worden totdat alle werken,
werkzaamheden en bouwwerken die voorzien zijn in het exploitatieplan zijn gerealiseerd.
Een herziening kan los van het bestemmingsplan plaatsvinden. Indien de herziening
betrekking heeft op niet-structurele onderdelen, zoals de vervanging van een raming van
kosten door werkelijk gemaakte kosten, behoeft geen wettelijke voorbereidingsprocedure te
worden doorlopen.
076226105:B - Definitief ARCADIS 14

Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
Ook kan een herziening plaatsvinden als aanpassing van woningaantallen, programma of
verkaveling aan de orde zijn. Tegen een herziening staat beroep open, tenzij de herziening
uitsluitend betrekking heeft op niet-structurele wijzigingen. In een herziening kunnen onder
meer nieuwe inzichten betreffende het stedenbouwkundig ontwerp en de fasering worden
verwerkt.
2.3.2 OMGEVINGSVERGUNNING
Het publieke kostenverhaal verloopt via overeenkomsten of via omgevingsvergunningen.
Een aanvrager om een omgevingsvergunning betaalt bij het verlenen van de
omgevingsvergunning een bijdrage die gebaseerd is op (de laatste herziening van) het
exploitatieplan. Het kan zijn dat achteraf de totale kosten van de exploitatie lager blijken te
zijn, waardoor de aanvrager een te hoge bijdrage heeft betaald. Indien de aanvrager niet
vrijwillig (overeenkomst) maar in het kader van de omgevingsvergunning heeft betaald,
wordt het eventueel te veel betaalde boven een drempel van 5% terugbetaald door de
gemeente.
2.4 ALGEMENE TOELICHTING EXPLOITATIEOPZET EN OMSCHRIJVING WERKEN EN
WERKZAAMHEDEN
2.4.1 ALGEMEEN
De Wro gaat bij het exploitatieplan uit van de fictie dat de gemeente de grondexploitatie zelf
ter hand neemt. Het exploitatieplan bevat een exploitatieopzet die als basis dient voor het
kostenverhaal.
2.4.2 KOSTEN
2.4.3 OPBRENGSTEN
De via het exploitatieplan te verhalen kosten zijn limitatief beschreven in het Bro (artikel
6.2.3 t/m 6.2.5). Kosten die in deze artikelen van het Bro niet zijn genoemd, zijn niet te
verhalen via het exploitatieplan. De kostensoorten in het Bro maken duidelijk welke kosten
in beginsel verhaalbaar zijn. Om deze kosten op te nemen in het exploitatieplan zullen de
kosten ook bij de betreffende locatie moeten horen. Er zijn drie criteria waaraan moet
worden voldaan om kosten van werken, werkzaamheden en maatregelen bij een exploitatie
in rekening te brengen via het exploitatieplan, namelijk: profijt, toerekenbaarheid of
causaliteit en evenredigheid of proportionaliteit (artikel 6.13 lid 6 Wro).
De gemeente maakt bij het bepalen gebruik van kostenkengetallen. Deze kosteneenheden
staan in het civieltechnisch prijzenboek van de gemeente. Dit prijzenboek wordt jaarlijks
geüpdate. Hiermee waarborgt de gemeente Tilburg de markconformiteit van de kosten.
De opbrengstpotentie van bijvoorbeeld verschillende type woningbouwkavels worden
bepaald op basis van het grondprijsbeleid van de gemeente (zie bijlage 10).
076226105:B - Definitief ARCADIS 15

2.4.4 SALDO
Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
Kosten worden naar rato van opbrengstencapaciteit (wegingsfactoren) toegerekend aan de
verschillende exploitanten te kunnen toerekenen. De opbrengstpotentie wordt gebruikt voor
de berekening van de exploitatiebijdrage. Zie hiervoor paragraaf 2.4.6.
Naast deze opbrengsten door uitgifte van gronden in het exploitatiegebied, benoemt artikel
6.2.7 Bro ook opbrengsten uit ramingen voor bijdragen en subsidies van gemeente en/of van
derden alsmede opbrengsten uit ramingen welke worden verkregen of toegerekend in
verband met het in exploitatie brengen van gronden die in de naaste toekomst voor
bebouwing in aanmerking komen als opbrengsten die worden opgenomen in de
exploitatieopzet. Deze opbrengsten worden in mindering gebracht op de kosten. Alvorens
de exploitatiebijdrage per exploitant te bepalen.
De raming van de opbrengsten is van belang in relatie tot de omvang van de te verhalen
kosten. Wanneer de gronduitgifteopbrengst uitstijgt boven, of gelijk is aan de verhaalbare
kosten, dan kan de gemeente alle kosten in beginsel volledig verhalen op de eigenaren.
Wanneer de geraamde gronduitgifteopbrengst lager blijkt dan de kosten en de gemeente
brengt desondanks de ruimtelijke maatregel in procedure, dan is het ingecalculeerde tekort
voor rekening van de gemeente en is de omvang van het kostenverhaal beperkt tot de
geraamde gronduitgifteopbrengst. Gelijktijdig moet de gemeente dekking van het eventueel
ingecalculeerde tekort aangeven.
2.4.5 PEILDATA EN RENTE
In het exploitatieplan moeten de kosten en opbrengsten geraamd worden op een eenduidige
prijspeildatum. Vanaf de prijspeildatum tot aan de datum van realisatie (als het gaat om
kosten) wordt rekening gehouden met een kostenstijging. Behalve niet ten aanzien van de
inbrengwaarde en verwervingskosten. Hetzelfde geldt voor opbrengstenstijging.
De rentekosten van geïnvesteerde kapitalen en overige kosten worden in rekening gebracht
via het exploitatieplan. De eventuele renteopbrengsten moeten van deze kosten worden
afgetrokken. In een exploitatiegebied worden de kosten meestal in een eerder stadium
gemaakt dan het moment van ontvangst van de exploitatiebijdrage. In de exploitatieopzet
wordt dit verwerkt door uit te gaan van een kasstroomschema. Alle kosten en opbrengsten
worden dan op een tijdas gezet. De rente-invloeden en kosten- en opbrengstenstijgingen van
de voorgenomen uitgaven en nog te realiseren inkomsten worden uitgerekend door deze
contant te maken en terug te rekenen naar een moment in het heden.
2.4.6 BEREKENING EXPLOITATIEBIJDRAGE
In artikel 6.18 Wro is bepaald op welke wijze de toedeling van de te verhalen kosten wordt
berekend. Dit dient plaats te vinden aan de hand van door de gemeente te bepalen gewogen
eenheden, die gebaseerd worden op basiseenheden per uitgiftecategorie maal de daaraan
toegekende gewichtsfactor. Het te realiseren programma wordt omgerekend naar het aantal
gewogen eenheden en vervolgens omgerekend naar de door exploitant te betalen
exploitatiebijdrage op basis van het verhaalbare bedrag per gewogen eenheid.
076226105:B - Definitief ARCADIS 16

Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
Van de uiteindelijke exploitatiebijdrage die exploitant moet betalen wordt de
inbrengwaarde van de gronden van exploitant en eventuele kosten van zelf verrichte
werkzaamheden die exploitant heeft uitgevoerd in mindering gebracht.
Definitie basiseenheden
De basiseenheid waarmee gerekend wordt in dit exploitatieplan is 1 m 2 uitgeefbare terrein.
Vaststelling uitgifteprijzen en gewogen eenheden
Eén van de grondbeginselen van de exploitatiebijdrage is dat de bijdrage gekoppeld is aan
de netto contante opbrengsten van de exploitanten. Voor het bepalen van de opbrengst-
potentie van de in het exploitatiegebied gelegen percelen wordt gebruik gemaakt van de
uitgifteprijs van bouwrijpe grond, uitgedrukt in een prijs per m 2 uitgeefbaar terrein. De te
verhalen kosten worden verdeeld naar rato van de te verwachten opbrengsten, gebaseerd
op de uitgifteprijzen. Om dit te bewerkstelligen worden aan de gedefinieerde basiseenheden
relatieve gewichten toegekend. Het gewicht dat wordt toegekend is afhankelijk van de
uitgifteprijs van de uitgiftecategorie. Vervolgens wordt deze uitgifteprijs gedeeld door de
gemiddelde uitgifteprijs per m 2 van het totale exploitatieplan. Zodoende is in dit plan het
totaal van de gewogen eenheden gelijk aan de totaal uitgeefbare m 2 binnen het plan.
Exploitatiebijdrage per gewogen eenheid
De uiteindelijke exploitatiebijdrage per gewogen eenheid die een exploitant moet betalen is
bepaald door de te verhalen kosten te delen door het totaal van de gewogen eenheden.
Dit leidt tot een exploitatiebijdrage per gewogen eenheid. De exploitant krijgt een bijdrage
toegerekend op basis van het aantal gewogen eenheden van zijn aandeel in het totale plan
vermenigvuldigd met het verhaalbare bedrag per gewogen eenheid.
Exploitatiebijdrage per exploitant
2.4.7 KOSTENVERHAAL
Van de genoemde exploitatiebijdrage moet de inbrengwaarde en de eventuele kosten van
zelf te verrichten werkzaamheden nog in mindering worden gebracht. Aangezien er
vooralsnog van wordt uitgegaan dat de gemeente alle werkzaamheden gaat verrichten is
vooralsnog alleen de inbrengwaarde in mindering gebracht.
Voor een voorbeeld van deze systematiek zie bijlage 5 tabel I.
In relatie tot kostenverhaal wordt in dit hoofdstuk per kostensoort aangegeven hoe de
kosten zijn bepaald. Hierbij is aansluiting gezocht bij de kostensoortenlijst zoals opgenomen
in het Bro (art. 6.2.3, 6.2.4, 6.2.5 en 6.2.7). Tenzij anders vermeld geldt voor alle kosten dat:
de locatie profijt heeft van de werken, werkzaamheden en voorzieningen;
er een causaal verband is en de kosten dus toerekenbaar zijn;
de kosten voor 100% ten gunste komen van de te ontwikkelen locatie en dat geen andere
locaties “meeprofiteren” van de werken werkzaamheden of voorzieningen
De begrote bedragen zijn voor een belangrijk deel ramingen. Jaarlijks zal de exploitatieopzet
worden aangepast waarbij waar mogelijk de ramingen aangepast of vervangen door
gerealiseerde kosten.
076226105:B - Definitief ARCADIS 17

2.5 ALGEMENE TOELICHTING OP DE EXPLOITATIEBEREKENING
In de exploitatieberekening zijn de navolgende tabellen opgenomen:
Tabel A: Algemene gegevens.
Tabel B: Rekentechnische uitgangspunten.
Tabel C: Ruimtegebruik op de locatie.
Tabel D: Productieprogramma uitgezet in de tijd.
Tabel E: Grondopbrengsten.
Tabel F: Alle opbrengsten uitgezet in de tijd.
Tabel G: Kosten.
Tabel H: De aftopping van de kosten
Tabel I: berekening van de bijdrage.
Tabel J: Berekening van het percentage van de kosten dat is gerealiseerd.
Onderstaand wordt op deze tabellen ingegaan.
Tabel A: Algemene gegevens
Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
Hier wordt een verwijzing opgenomen naar het bestemmingsplan en de bijbehorende
tekeningen
Tabel B: Rekentechnische uitgangspunten.
In de exploitatieberekeningen is rekening gehouden met de volgende rekentechnische
uitgangspunten:
Tabel van rekentechnische uitgangspunten (de parameters)
Prijspeildatum: 1 januari van het jaar 2012
Rentevoet per jaar 4,5%
Kostenstijging per jaar in % 2,0%
Opbrengststijging per jaar in % 0,0% Over de grondverkoopopbrengsten
Fasering in enig jaar 1 juli
De parameters worden jaarlijks door de gemeente vastgesteld.
Tabel C: ruimtegebruik op de locatie
In deze tabel wordt het uitgeefbaar gebied berekend in percentages, waarbij het openbaar
gebied niet is meegenomen.
Tabel D: Productieprogramma in de tijd
De fasering van de uitgeefbare grond wordt duidelijk in deze tabel.
Tabel E: Grondopbrengsten en tabel F alle opbrengsten
Tot de opbrengsten van de exploitatie in deze tabel worden gerekend de ramingen van de
opbrengsten van uitgifte van de gronden in het exploitatiegebied. In Tabel F worden daarbij
ook meegenomen:
1. Opbrengsten van bijdragen en subsidies van derden.
2. Opbrengsten welke worden verkregen of toegekend in verband met het in exploitatie
brengen van gronden die in de nabije toekomst voor bebouwing in aanmerking komen.
076226105:B - Definitief ARCADIS 18

Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
Bij de uitgifte van gronden in het exploitatiegebied worden de uitgifteprijzen gehanteerd
per peildatum 1 januari 2012 en deze zijn gebaseerd op het raadsvoorstel ‘Grondprijsbeleid
2012’ die is vastgesteld door de gemeenteraad. De daadwerkelijke uitgifteprijzen zullen
voorafgaand aan de feitelijke uitgifte worden geïndexeerd en geactualiseerd, aan de hand
van marktontwikkelingen.
Tabel G: Kosten.
Tot de kosten worden gerekend de ramingen van onderstaande kosten. Deze worden in de
nieuwe Wro genoemd in artikel 6.2.4 Bro.
a. de kosten van het verrichten van onderzoek, waaronder in ieder geval begrepen
grondmechanisch en milieukundig bodemonderzoek, akoestisch onderzoek, ander
milieukundig onderzoek, archeologisch en cultuurhistorisch onderzoek;
b. de kosten van bodemsanering, het dempen van oppervlaktewateren, het verrichten
van grondwerken, met inbegrip van het egaliseren, ophogen en afgraven;
c. de kosten van de aanleg van voorzieningen in een exploitatiegebied;
d. de kosten van maatregelen, plannen, besluiten en rechtshandelingen met betrekking
tot gronden, opstallen, activiteiten en rechten in het exploitatiegebied, waaronder
mede begrepen het beperken van milieuhygiënische contouren en externe
veiligheidscontouren;
e. de in artikel 6.2.3 en de onder a tot en met d en g tot en met n bedoelde kosten met
betrekking tot gronden buiten het exploitatiegebied, waaronder mede begrepen de
kosten van de noodzakelijke compensatie van in het exploitatiegebied verloren
gegane natuurwaarden, groenvoorzieningen en watervoorzieningen;
f. de in artikel 6.2.3 en de onder a tot en met d bedoelde kosten, voor zover deze
noodzakelijk zijn in verband met het in exploitatie brengen van gronden die in de
naaste toekomst voor bebouwing in aanmerking komen;
g. de kosten van voorbereiding en toezicht op de uitvoering, verband houdende met de
aanleg van de voorzieningen en werken, bedoeld onder a tot en met f, en in artikel
6.2.3, onder c en d;
h. de kosten van het opstellen van gemeentelijke ruimtelijke plannen ten behoeve van
het exploitatiegebied;
i. de kosten van het opzetten en begeleiden van gemeentelijke ontwerpcompetities en
prijsvragen voor het stedenbouwkundig ontwerp van de locatie, en de kosten van
vergoedingen voor deelname aan de prijsvraag;
j. de kosten van andere door het gemeentelijk apparaat of in opdracht van de gemeente
te verrichten werkzaamheden, voor zover deze werkzaamheden rechtstreeks verband
houden met de in dit besluit bedoelde voorzieningen, werken, maatregelen en
werkzaamheden;
k. de kosten van tijdelijk beheer van de door of vanwege de gemeente verworven
gronden, verminderd met de uit het tijdelijk beheer te verwachten opbrengsten;
l. de kosten van tegemoetkoming van schade, bedoeld in artikel 6.1 van de wet;
m. niet-terugvorderbare BTW, niet-gecompenseerde compensabele BTW, of andere niet-
terugvorderbare belastingen, over de kostenelementen, genoemd onder a tot en met l;
n. rente van geïnvesteerde kapitalen en overige lasten, verminderd met
renteopbrengsten.
076226105:B - Definitief ARCADIS 19

Artikel 6.2.5
Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
Tot de kosten worden ook gerekend de kosten van voorzieningen op basis van artikel 6.2.4
van de nieuwe Wro, onder c:
a. nutsvoorzieningen met bijbehorende werken en bouwwerken, voor zover de
aanlegkosten bij of door de gemeente in rekening worden gebracht en niet via de
verbruikstarieven kunnen worden gedekt;
b. riolering met inbegrip van bijbehorende werken en bouwwerken;
c. wegen, ongebouwde openbare parkeergelegenheden, pleinen, trottoirs, voet- en
rijwielpaden, waterpartijen, watergangen, voorzieningen ten behoeve van de
waterhuishouding, bruggen, tunnels, duikers, kades, steigers, en andere rechtstreeks
met de aanleg van deze voorzieningen verband houdende werken en bouwwerken;
d. infrastructuur voor openbaar vervoervoorzieningen met bijbehorende werken en
bouwwerken, voor zover de aanlegkosten bij of door de gemeente in rekening
worden gebracht en niet via de gebruikstarieven kunnen worden gedekt;
e. groenvoorzieningen, waaronder begrepen openbare parken, plantsoenen,
speelplaatsen, trapvelden en speelweiden, natuurvoorzieningen en openbare niet-
commerciële sportvoorzieningen;
f. openbare verlichting en brandkranen met aansluitingen;
g. straatmeubilair, speeltoestellen, sierende elementen, kunstobjecten en afrasteringen in
de openbare ruimte;
h. gebouwde parkeervoorzieningen, voor zover deze leiden tot optimalisering van het
grondgebruik en verbetering van de kwaliteit van de openbare ruimte, openbaar
toegankelijk zijn en voornamelijk worden gebruikt door bewoners en gebruikers van
het exploitatiegebied, voor zover de aanlegkosten bij of door de gemeente in rekening
worden gebracht en niet via de gebruikstarieven kunnen worden gedekt;
i. uit een oogpunt van milieuhygiëne, archeologie of volksgezondheid noodzakelijke
Plankosten:
voorzieningen.
De plankosten zijn geraamd aan de hand van de uitkomsten van de Regeling plankosten
exploitatieplan van 2010. Deze plankostenscan is voorgeschreven via een ontwerp-
ministeriële regeling. Invoer van gegevens van het plan in de plankostenscan leidt tot een
forfaitair maximum aan van de raming van plankosten. De uitkomst van de plankostenscan
wordt meegenomen in de exploitatieberekening.
Tabel H: De aftopping van de kosten
De raming van de opbrengsten is van belang in relatie tot de omvang van de te verhalen
kosten. Wanneer de gronduitgifteopbrengst uitstijgt boven, of gelijk is aan de verhaalbare
kosten, dan kan de gemeente de kosten in beginsel volledig verhalen op de bouwkavels.
Wanneer de geraamde gronduitgifteopbrengst lager blijkt dan de kosten en de gemeente
brengt desondanks de ruimtelijke maatregel in procedure, dan is het ingecalculeerde tekort
voor rekening van de gemeente en is de omvang van het kostenverhaal beperkt tot het
kavelopbrengstniveau
076226105:B - Definitief ARCADIS 20

Tabel I: Berekening van de bijdrage
Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
Artikel 6.18 Wro bevat bepalingen over de wijze van toerekening van de te verhalen kosten.
Zoals uit artikel 6.18 Wro blijkt vindt dat plaats aan de hand van door de gemeente te
bepalen gewogen eenheden.
Tabel J: Berekening van het percentage van de kosten dat is gerealiseerd.
In deze tabel is aangegeven welk deel van de investeringen er op 1 januari van het
desbetreffende jaar er heeft plaats gevonden.
076226105:B - Definitief ARCADIS 21

Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
Specifieke plantoelichting (deel B)
076226105:B - Definitief ARCADIS 22

Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
076226105:B - Definitief ARCADIS 23

HOOFDSTUK
3Exploitatieplan
Koningsoord Berkel-Enschot
3.1 SAMENHANG PLANOLOGISCHE MAATREGEL
Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
De gemeente heeft op [________] 2012 het bestemmingsplan Koningsoord Berkel Enschot
(hierna: ‘het bestemmingsplan’) in procedure gebracht. Het bestemmingsplan voorziet in de
realisatie van circa 750 woningen met bijbehorende voorzieningen. Tevens zal het bestaande
winkelcentrum Eikenbosch verplaatst worden naar het nieuwe dorpscentrum. Binnen het
plangebied bevindt zich een abdijcomplex. Het abdijcomplex zal worden gehandhaafd en
herontwikkeld. De groenzone rondom het abdijcomplex zal wel opnieuw ingericht worden.
De gemeente heeft een samenwerkingsovereenkomst gesloten met Heijmans Vastgoed
Realisatie BV en Proper-Stok Groep BV (hierna: Heijmans/Proper-Stok) voor de
ontwikkeling en realisatie van het plan Koningsoord waarbij deze marktpartijen het risico
voor de grond- en opstalexploitatie dragen. Heijmans Vastgoed Realisatie BV en Proper-
Stok Groep BV zijn gefuseerd tot Heijmans Vastgoed BV (hierna: Heijmans). Heijmans
treedt in deze in de plek van voornoemde partijen.
De gemeente en Heijmans hebben met Vastgoed Brabant BV een overeenkomst gesloten
betreffende de herontwikkeling van het klooster en de ontwikkeling van een extra vleugel
ten behoeve van woningbouw. Voor de herontwikkeling heeft Heijmans hun rechten en
verplichtingen tegenover de gemeente overgedragen aan Vastgoed Brabant BV.
Een gedeelte (circa 21,4%) van de gronden binnen het exploitatiegebied is in eigendom van
de gemeente. Het grootste gedeelte van de gronden behoort in eigendom toe aan Heijmans
(38,1%). Daarnaast heeft Vastgoed Brabant BV circa 7,8% van de gronden in eigendom.
De eigendomssituatie is weergegeven op de ‘Kaart percelen die anderszins verzekerd zijn’
(bijlage 4).
Het verhaal van de kosten van grondexploitatie met de betrekking tot de gronden van
Heijmans en Vastgoed Brabant BV is door het sluiten van de anterieure overeenkomsten
anderszins verzekerd als bedoeld in artikel 6.12 lid 2 sub a Wro. Conform artikel 6.24 lid 3
Wro en artikel 6.2.12 Bro heeft de gemeente kennis gegeven van de anterieure
overeenkomsten en is de zakelijke inhoud ter inzage gelegd.
Omdat dit nog niet het geval is voor de overige gronden in het plangebied (zoals
aangegeven op de ‘Kaart percelen die niet anderszins verzekerd zijn’ (bijlage 2)) dient een
exploitatieplan vastgesteld te worden. De gemeente is voornemens deze gronden in
eigendom te verwerven.
076226105:B - Definitief ARCADIS 24

Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
De vooraankondiging ex artikel 1.3.1 Bro voor het voorbereiden van dit bestemmingsplan is
in juli 2009 bekend gemaakt in de Tilburgse Koerier. Het ontwerpbestemmingsplan heeft
vanaf [_________] 2012 overeenkomstig afdeling 3.4 Algemene wet bestuursrecht voor een
periode van 6 weken ter inzage gelegen. Het bestemmingsplan omvat het gebied zoals
aangegeven op de plankaart behorend bij het bestemmingsplan met nummer
[__________________].
Het bestemmingsplan bevat gedetailleerde, uit te werken en te wijzigen bestemmingen
(‘mengkraanmodel’). Het gemengde karakter van het bestemmingsplan brengt mee dat ook
onderhavig exploitatieplan een gedetailleerd en een uit te werken gedeelte bevat (artikel
6.13 lid 3 Wro). De uit te werken bestemmingen zullen fasegewijs door de gemeente
uitgewerkt worden. Bij ieder uitwerkingsplan zal eveneens het gedeelte van het
exploitatieplan, waarop de uitwerking betrekking heeft, herzien worden. Het
bestemmingsplan verbiedt dat er vooruitlopend op de inwerkingtreding van een
uitwerkingsplan wordt gebouwd. Burgemeester en wethouders kunnen hiervan afwijken.
Zoals uit de planregels bij het bestemmingsplan blijkt kunnen burgemeester en wethouders
dat eerst na dat de herziening van een exploitatieplan in werking is getreden.
Op grond van artikel 6.15 Wro treedt een uitwerkingsplan dat gronden bevat waarvoor in
het exploitatieplan een globale omschrijving is vastgesteld, niet in werking voordat een
herziening van het exploitatieplan met betrekking tot deze gronden is vastgesteld en
bekendgemaakt. Met andere woorden: de procedure voor het uitwerkingsplan en de
procedure voor een herziening van exploitatie waarbij detaillering plaats vindt moeten op
elkaar worden afgestemd.
Gelet op de globale gedeelten van onderhavig exploitatieplan moet rekening worden
gehouden met enerzijds detailleringen, en anderzijds herzieningen. Deze kunnen tot gevolg
hebben dat bijvoorbeeld het woningbouwprogramma, de te realiseren voorzieningen en de
exploitatiebijdrage wijzigen.
3.2 VERPLICHTING OPSTELLEN EXPLOITATIEPLAN
Artikel 6.12 lid 2 Wro bepaalt dat de gemeenteraad, als er sprake is van één of meerdere
aangewezen bouwplannen (artikel 6.2.1 Bro), verplicht is een exploitatieplan vast te stellen
indien:
Het verhaal van kosten van grondexploitatie niet anderszins is verzekerd
Het bepalen van een tijdvak of fasering als bedoeld in artikel 6.13 lid 1 onder c 4,
onderscheidenlijk 5 Wro noodzakelijk is.
Het stellen van eisen, regels, of een uitwerking van regels als bedoeld in artikel 6.13 lid 2,
onderscheidenlijk b, c, of d Wro noodzakelijk is.
Zoals in paragraaf 3.1 is aangegeven, is het verhaal van kosten van grondexploitatie niet
voor alle gronden binnen het exploitatiegebied verzekerd. Voorts wil de gemeente met het
vaststellen van onderhavig exploitatieplan eisen met betrekking tot de werken en
werkzaamheden stellen. Onderhavig exploitatieplan zorgt ervoor dat de wijze waarop de
werken en werkzaamheden moeten worden uitgevoerd, gewaarborgd is.
076226105:B - Definitief ARCADIS 25

3.3 PROCEDURE
Voor het exploitatieplan geldt dat net als voor het bestemmingsplan een
Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
voorbereidingsprocedure als bedoeld in afdeling 3.4 Algemene wet bestuursrecht gevolgd
moet worden. Het ontwerp-exploitatieplan heeft tegelijkertijd met het
ontwerpbestemmingsplan ter inzage gelegen, of te wel heeft vanaf [_________] 2011 voor
een periode van 6 weken ter inzage gelegen.
Op grond van artikel 6.14 lid 1 Wro moeten kadastrale eigenaren van gronden in het
exploitatiegebied een kennisgeving van de ter inzage legging van het ontwerp-
exploitatieplan ontvangen. Gelet op deze bepaling is alle eigenaren en beperkt zakelijk
rechthebbenden een kennisgeving gezonden.
Dit exploitatieplan moet net als het bestemmingsplan door de gemeenteraad worden
vastgesteld. Vaststelling en bekendmaking van het exploitatieplan en het bestemmingsplan
vindt tegelijkertijd plaats. Vervolgens worden het bestemmingsplan en exploitatieplan ter
inzage gelegd.
Op grond van artikel 6.14 lid 2 Wro moeten kadastrale eigenaren van gronden in het
exploitatiegebied binnen 4 weken na de vaststelling van het exploitatieplan schriftelijk
worden meegedeeld dat een exploitatieplan is vastgesteld. Gelet op deze bepaling zal aan
alle eigenaren en beperkt zakelijk rechthebbenden na vaststelling van dit exploitatieplan een
kennisgeving van vaststelling worden gezonden.
Gedurende de ter inzage legging bestaat de mogelijkheid beroep in stellen bij de Afdeling
bestuursrechtspraak van de Raad van State.
Het exploitatieplan moet gelet op het bepaalde in artikel 6:15 Wro ten minste elk jaar
worden herzien.
076226105:B - Definitief ARCADIS 26

Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
076226105:B - Definitief ARCADIS 27

HOOFDSTUK
4.1 BESCHRIJVING EXPLOITATIEGEBIED
Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
Het bestemmingsplan voorziet, zoals eerder aangegeven, in de realisatie van circa 750
woningen (o.a. sociale woningbouw), een nieuw winkelcentrum (circa 14.000 m 2 vvo),
sportterreinen, maatschappelijke functies en bijbehorende voorzieningen
(verkeersontsluitingen, parkeervoorzieningen, groenzones). De bijbehorende voorzieningen
kunnen integraal worden toegerekend aan het exploitatiegebied. De voorzieningen hebben
geen bovenwijks karakter.
Binnen het plangebied van het bestemmingsplan bevinden zich een aantal te handhaven
objecten. De grens van het plangebied van het bestemmingsplan komt dan ook niet overeen
met de grens van het exploitatiegebied. De te handhaven objecten zijn buiten het
exploitatiegebied gelaten. Daarnaast zijn twee bovenwijkse voorzieningen buiten de
exploitatiegrens gelaten. Het gaat hierbij om de realisatie van een fietstunnel onder het
spoor door en het realiseren van een treinstation met stationsplein en parkeerplaatsen.
Deze bovenwijkse voorzieningen zijn op genomen in de Nota Bovenwijks van de gemeente
Tilburg. Zie hiervoor bijlage 15.
Het exploitatiegebied is niet op te delen in aparte ruimtelijk-functioneel te onderscheiden
deelgebieden.
4.2 BEGRENZING EXPLOITATIEGEBIED
Het exploitatiegebied is weergegeven op de kaart “Kaart van het exploitatiegebied” (zie deel
D, bijlage 1).
Het exploitatiegebied komt grotendeels overeen met het plangebied van het
bestemmingsplan. Het exploitatiegebied wordt geografisch als volgt begrensd:
Aan de noordelijke zijde grenst het exploitatiegebied direct aan de Raadhuisstraat en de
spoorlijn Tilburg – Den Bosch.
Aan de oostelijke zijde grenst het exploitatiegebied direct aan de bestaande bebouwing
van de Raadhuisstraat.
4Exploitatiegebied
Aan de zuidelijke zijde grenst het exploitatiegebied direct aan de bestaande bebouwing
van de Eikenboschweg en de Dr. Schaepmanstraat. De Rauwbrakenplas valt binnen het
plangebied van het bestemmingsplan maar niet binnen het exploitatiegebied.
Aan de westelijke zijde grenst het exploitatiegebied aan de Rauwbrakenweg.
076226105:B - Definitief ARCADIS 28

Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
076226105:B - Definitief ARCADIS 29

HOOFDSTUK
5.1 GEBRUIK
Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
Het voorgenomen grondgebruik voor de gronden in het exploitatiegebied is aangegeven op
de van het exploitatieplan deel uitmakende Ruimtegebruikskaart (zie bijlage 3). De op deze
kaart aangegeven vormen van grondgebruik zijn:
1. Centrum.
2. Centrum – Bouwblok.
3. Groen.
4. Maatschappelijk.
5. Sportvoorziening.
6. Sportterrein.
7. Verkeer – Verblijf.
8. Wonen – Uit te werken.
9. Woongebied
Het bestemmingsplan Koningsoord voorziet voor de gronden gelegen binnen het
exploitatiegebied grotendeels de bestemmingen Woongebied (nieuwe woningen, directe
bouwtitel) en Wonen – Uit te werken. Op dit moment is nog niet zeker hoe het Wonen –
Uit te werken verkaveld zal worden, daarom moet de bestemming nog worden uitgewerkt.
De bestaande abdij handhaaft haar maatschappelijke functie en wordt uitgebreid met
zorgwoningen. Het winkelcentrum krijgt een directe bestemming met bijbehorende functies
zoals:
a. detailhandel;
b. maatschappelijke instellingen;
5.2 DEELGEBIEDEN
5Voorgenomen
grondgebruik
c. (commerciële) dienstverlening, zoals een kinderdagverblijf;
d. sportvoorzieningen zoals een fitnesscentrum;
e. wonen (grondgebonden woningen en gestapelde woningen).
Groen is als zodanig opgenomen, evenals de wegen in het gebied en het spoor.
Het sportterrein en de gebouwen zijn als sportterrein resp. sportvoorzieningen opgenomen.
Op de ruimtegebruikskaart (zie bijlage 3) zijn ook deelgebieden aangegeven. Aan deze
deelgebieden is een programma gekoppeld. Op deze manier is het indicatieve programma
voor bijvoorbeeld Wonen – Uit te werken binnen een deelgebied.
076226105:B - Definitief ARCADIS 30

Tabel 1
Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
De verdeling van het programma over de vlekken kan gevonden worden in bijlage 5 in de
toelichting op tabel E.
Aan de deelgebieden is ook een fasering gekoppeld. De fasering van de deelgebieden is in
onderstaande tabel aangegeven.
Fase Jaar Plandeel
Fase 1 2012-2015 Deelgebied 1
Deelgebied 2, voorzover bestemd met ‘Woongebied’
Deelgebied 3a (wijkontsluiting)
Deelgebied 3b (sportpark)
Deelgebied 5
Fase 2 2014-2017 Restant deelgebied 2
Deelgebied 7 voorzover bestemd met ‘Maatschappelijk’
Deelgebied 7 (Winkelcentrum)
Deelgebied 6 (Alleen wijkontsluiting)
Geluidsvoorzieningen
Fase 3 2017-2019 Deelgebied 3
Restant van deelgebied 6
Deelgebied 9
Fase 4 2019-2021 Deelgebied 4
Deelgebied 8
076226105:B - Definitief ARCADIS 31

HOOFDSTUK
6.1 INLEIDING
Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
6Omschrijving werken en
werkzaamheden
Een exploitatieplan moet gelet op het bepaalde in artikel 6.13 lid 1 Wro een omschrijving
van de werken en werkzaamheden voor het bouwrijp maken van het exploitatiegebied, de
aanleg van nutsvoorzieningen en het inrichten van de openbare ruimte van het
exploitatiegebied bevatten. Artikel 6.13 lid 2 Wro bepaalt dat een exploitatieplan voorts
eisen en regels voor de werken en werkzaamheden voor het bouwrijp maken van het
exploitatiegebied, de aanleg van nutsvoorzieningen en het inrichten van de openbare ruimte
van het exploitatiegebied kan bevatten.
De Wro gaat bij het exploitatieplan uit van de fictie dat de gemeente de grondexploitatie
geheel en al zelf uitvoert. Het Exploitatieplan bevat een exploitatieopzet, die van uitvoering
door de gemeente uitgaat en die als basis dient voor het kostenverhaal.
Dit hoofdstuk omvat:
1. Een omschrijving van de werken en werkzaamheden voor het bouwrijp maken van het
exploitatiegebied, de aanleg van nutsvoorzieningen, de te slopen opstallen en het
inrichten van de openbare ruimte in het exploitatiegebied.
2. Eisen voor werken en werkzaamheden voor het bouwrijp maken van het
exploitatiegebied.
In hoofdstuk 10 zijn de regels over het uitvoeren van genoemde werken en werkzaamheden
opgenomen.
6.2 OMSCHRIJVING VAN DE WERKEN EN WERKZAAMHEDEN
Gezien het gemengde karakter van het bestemmingsplan en het gemengde karakter van
onderhavig exploitatieplan is de omschrijving van de uit te voeren werken en
werkzaamheden op bepaalde punten globaal. Bij de uitwerking van het bestemmingsplan
zal bij de herziening van onderhavig exploitatieplan de omschrijving gespecificeerd
worden. Vooralsnog volstaat de gemeente met hierna volgende werkzaamheden:
Het verwijderen van opstallen, bovengrondse- en ondergrondse obstakels, bouwresten,
verhardingen en opschonen exploitatiegebied.
Het verwijderen van struiken, bomen en boomstronken.
Het verrichten van grondwerkzaamheden, waaronder begrepen afgraven en afvoeren
respectievelijk aanvoeren en ophogen.
Het aanleggen van (tijdelijke) bouwwegen voorafgaande aan het starten met de bouw
van gebouwen.
076226105:B - Definitief ARCADIS 32

Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
Het aanleggen van (tijdelijke) vuilwaterriolering, infiltratieriolering, gescheiden
rioolsysteem.
Het aanleggen van een rioolafvoergemaal met persleiding naar gemeentelijk rioolstelsel.
Het dempen van bestaande watergangen.
Het graven van nieuwe watergangen.
Het treffen van grondwater regulerende maatregelen.
Voor zover nodig het afvoeren van grondwater.
Het realiseren van waterberging buiten het exploitatiegebied.
Het plaatsen van afzettingen en inrichten van bouwplaatsen.
De aanleg van (definitieve) wegen, pleinen, parkeerplaatsen, trottoirs, voetpaden,
fietspaden en bijbehorende bermen, alsmede het aansluiten hiervan op bestaande
wegen, voetpaden, fietspaden en bijbehorende bermen, een en ander inclusief het
herstellen van wegen.
Het aanleggen van (andere) groenvoorzieningen.
Het plaatsen van straatmeubilair en speelvoorzieningen.
Het (tijdelijk) aanbrengen van straatnaamborden, markeringen, verkeers- en
waarschuwingsborden, bebakening en belijning.
Het aanleggen van waterhuishoudkundige werken zoals uitstroom-voorzieningen en
wadi’s.
Het aanleggen van bluswatervoorzieningen, waaronder begrepen brandkranen.
Het aanleggen van inritten naar de openbare rijweg.
En andere rechtstreeks hiermee verband houdende werken en bouwwerken.
6.3 OMSCHRIJVING EISEN MET BETREKKING TOT WERKEN EN WERKZAAMHEDEN EN
UITVOERING
De volgende eisen worden gesteld aan de werken, werkzaamheden en uitvoering:
Aanbestedingsregels conform Europees en nationaal recht en regelgeving en
gemeentelijk beleid.
Voorlopig ontwerp verkaveling Koningsoord december 2008 zoals bijgevoegd in bijlage
6.
Beeldkwaliteitsplan Koningsoord oktober 2009 zoals bijgevoegd in bijlage 7.
Kwaliteitshandboek openbare ruimte ontwikkelingsplan Overhoeken Berkel-Enschot juli
2006 zoals bijgevoegd in bijlage 8.
MER Overhoeken Tilburg deel A, Besluit-MER plangebied Overhoeken juni 2007 en deel
B, MER Overhoek Koningsoord oktober 2011 zoals bijgevoegd in bijlage 9.
076226105:B - Definitief ARCADIS 33

7.1 INLEIDING
7.2 AANNAMEN
Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
In dit hoofdstuk wordt een toelichting gegeven op de artikelen zoals genoemd in
hoofdstuk 9 (Exploitatieopzet).
Bij het opstellen van de exploitatieopzet is uitgegaan van de volgende aannamen. Bij elke
herziening van het exploitatieplan zal getoetst worden of die aannamen, die hierna worden
vermeld, nog juist zijn. Het betreft aannamen die gebruikt zijn bij het opstellen van de
exploitatieopzet. De uitvoering van werken en werkzaamheden, de aanleg van
nutsvoorzieningen en de inrichting van de openbare ruimte is niet gebonden aan deze
aannamen. Het kan zijn dat bij de feitelijke inrichting van het exploitatiegebied afgeweken
wordt van de aannamen. Bij iedere herziening van het exploitatieplan zal de gemeente ook
de gehanteerde aannamen actualiseren en daar waar mogelijk baseren op de werkelijkheid.
Als peildatum is gehanteerd 1 januari 2012.
7.3 HOOFDBESTANDDELEN EXPLOITATIEOPZET
7.4 KOSTEN
HOOFDSTUK
7Toelichting op de
exploitatieopzet
Ingevolge artikel 6.13 lid 1 onder c Wro omvat een exploitatieopzet een raming van de
inbrengwaarden, een raming van andere kosten in verband met de exploitatie, een raming
van de opbrengsten, de peildatum van de raming, het tijdvak van exploitatie, de fasering en
de wijze van toerekening van de te verhalen kosten aan de uit te geven gronden.
De hierna op te nemen exploitatieopzet bevat genoemde onderdelen. Hierna worden de
diverse onderdelen toegelicht.
Voor het merendeel van de kosten geldt dat deze nog niet of slechts deels zijn gemaakt.
Voor de nog niet gemaakte kosten geldt dat in de exploitatieopzet ramingen zijn
opgenomen op basis van hoeveelheden conform ruimtegebruik en het civieltechnische
prijzenboek van de gemeente Tilburg. Bij elke herziening van het exploitatieplan zal bezien
worden in hoeverre de geraamde kosten kunnen worden omgezet in werkelijk gemaakte
kosten. Er is gebruik gemaakt van het civieltechnisch prijzenboek met prijspeil 1 januari
2011. De kosten zijn geïndexeerd met de verwachte prijsstijging naar prijspeil 1 januari 2012.
076226105:B - Definitief ARCADIS 34

Inbrengwaarden
Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
Op grond van artikel 6.2.3 Bro zijn onder de inbrengwaarden begrepen de ramingen van:
a. de waarde van de gronden in het exploitatiegebied;
b. de waarde van de opstallen die in verband met de exploitatie van de gronden moeten
worden gesloopt;
c. de kosten van het vrijmaken van de gronden in het exploitatiegebied van persoonlijke
rechten en lasten, eigendom, bezit of beperkt recht en zakelijke lasten;
d. de kosten van sloop, verwijdering en verplaatsing van opstallen, obstakels, funderingen,
kabels en leidingen in het exploitatiegebied.
De in de exploitatieopzet opgenomen waarden van de gronden (met de daarop aanwezige
opstallen) zijn gebaseerd op een externe taxatie door een onafhankelijk deskundige, te
weten Gloudemans uit Rosmalen d.d. 20 januari 2012. Het taxatierapport maakt als bijlage
13 van dit exploitatieplan onderdeel uit van dit exploitatieplan. Peildatum is 1 januari 2012.
Op grond van artikel 6.13 Wro wordt de inbrengwaarde van de gronden vastgesteld met
overeenkomstige toepassing van de artikelen 40b tot en met 40f van de onteigeningswet.
Voor gronden welke onteigend zijn of waarvoor een onteigeningsbesluit is genomen, of die
op onteigeningsbasis zijn of worden verworven, is de inbrengwaarde gelijk aan de
schadeloosstelling ingevolge de onteigeningswet.
Er is geen rekening gehouden met ‘algehele’ schadeloosstelling, maar uitsluitend met de
waarde op grond van de artikelen 40b tot en met 40f van de onteigeningswet. Ingeval na de
vaststelling van dit exploitatieplan een onteigening wordt verwacht zullen bij de herziening
van het exploitatieplan de inbrengwaarden worden aangepast. De gemeente Tilburg gaat er
op dit moment vanuit dat verkrijging van de genoemde gronden via minnelijk overleg op
basis van de waarde op grond van de artikelen 40b tot en met 40f van de onteigeningswet
zal plaats vinden.
Er is rekening gehouden met de kosten van het vrijmaken van de gronden in het
exploitatiegebied van persoonlijke rechten en lasten, eigendom, bezit of beperkt recht en
zakelijke lasten. Dit geldt alleen voor de gronden in het huidige winkelcentrum.
De kosten van sloop, verwijdering en verplaatsing van opstallen, obstakels, funderingen,
kabels en leidingen in het exploitatiegebied zijn gebaseerd op globale hoeveelheden en
kengetallen uit het civieltechnische prijzenboek.
Andere kosten in verband met de exploitatie
De exploitatieopzet bevat een raming van de andere kosten in verband met de exploitatie
dan de inbrengwaarden als bedoeld in artikel 6.13 Wro. Het Bro geeft inzicht in welke
andere kosten in verband met de exploitatie mogen worden meegenomen in de
exploitatieopzet. De in de Bro opgenomen opsomming van de kosten die mogen worden
opgenomen is bij het opstellen van de exploitatieopzet als uitgangspunt gehanteerd. Hierna
wordt een aantal van deze kostenposten nader toegelicht.
076226105:B - Definitief ARCADIS 35

Onderzoekskosten (artikel 6.2.4 lid a Bro)
Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
In verband met de ontwikkeling van het exploitatiegebied zijn of worden een aantal
onderzoeken uitgevoerd. Het Bro vermeldt de kosten van het verrichten van onderzoek
onder de verhaalbare kosten. Hierbij kan onder andere worden gedacht aan de kosten van
de volgende onderzoeken: milieukundig bodemonderzoek, akoestisch onderzoek,
luchtkwaliteitonderzoek, onderzoek naar flora en fauna, watertoets, archeologisch
onderzoek en een planschaderisicoanalyse. De kosten zijn, voor zover de onderzoeken nog
niet zijn voltooid, geraamd; de kosten van de nog niet voltooide onderzoeken zullen te
zijner tijd tegen de werkelijke kosten in de exploitatieopzet worden opgenomen. De kosten
van de al uitgevoerde onderzoeken zijn tegen werkelijke kosten opgenomen.
Kosten van bodemsanering en overige grondwerken (artikel 6.2.4 lid b Bro)
Vooralsnog is er nog geen rekening gehouden met bodemsanering. Na onderzoek kunnen
deze kosten bij een actualisatie worden meegenomen. De ramingen van de overige kosten
van de werken en werkzaamheden voor het bouwrijp maken hebben plaats gevonden op
basis van een globale verkavelingsschets en het civieltechnische prijzenboek van de
gemeente Tilburg.
Kosten van de aanleg van voorzieningen in het exploitatiegebied (artikel 6.2.4 lid c Bro)
In de hoofdstuk 3 van het exploitatieplan is omschreven welke voorzieningen moeten
worden aangelegd en aan welke eisen die voorzieningen moeten voldoen.
Alle voorzieningen worden gerealiseerd ten behoeve van de nieuwe woningen met
voorzieningen.
Er is op dit moment nog geen definitieve verkaveling; ook zijn er nog geen gedetailleerde
inrichtingen van het openbare gebied. Ook hebben er nog geen bestekvoorbereidingen en
aanbestedingen plaatsgevonden.
In verband met het voorgaande hebben de ramingen van de kosten van de aanleg van de
voorzieningen plaatsgevonden op basis van het verkavelingsplan van oktober 2011 (zie
bijlage 18). Het verkavelingsplan is indicatief voor de vlekken met de bestemming ‘Wonen –
Uit te werken’. Op basis van de hoeveelheden uit het verkavelingsplan en kengetallen uit
het civieltechnische prijzenboek van de gemeente Tilburg zijn de kosten voor de aanleg van
voorzieningen in het exploitatiegebied bepaald. Voor een nadere onderbouwing zie bijlage 5
toelichting op tabel G.
Kosten van de aanleg van voorzieningen buiten het exploitatiegebied (artikel 6.2.4 lid e Bro)
Ook de kosten van de aanleg van voorzieningen buiten het exploitatiegebied mogen in de
exploitatieopzet worden meegenomen.
Voor alle kosten, dus ook voor deze kosten, gelden bij de toerekening aan het
exploitatiegebied de volgende criteria (artikel 6.13 lid 6 Wro):
1. Profijt: de locatie moet nut ondervinden van de te treffen maatregelen, werken en/of
voorzieningen.
2. Toerekenbaarheid: er dient een causaal verband te bestaan tussen de
gebiedsontwikkeling en de te maken kosten.
076226105:B - Definitief ARCADIS 36

Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
De kosten zouden dus niet aan de orde zijn zonder de ontwikkeling of worden mede
gemaakt ten behoeve van het plan. Indien kosten deels uit andere bron worden betaald
zijn zij (voor dat deel) niet toerekenbaar.
3. Proportionaliteit: indien meerdere gebieden profijt hebben van het werk of de
voorziening waarvoor de kosten worden gemaakt moeten de kosten naar evenredigheid
worden verdeeld naar de gebieden die profijt hebben.
De waterberging kan niet volledig binnen het exploitatiegebied gerealiseerd worden.
Daarom zal er extra waterberging buiten het exploitatiegebied gerealiseerd moeten worden.
Koningsoord heeft hier profijt van. Het is toerekenbaar aan Koningsoord en de kosten
mogen daarom volledig worden toegerekend.
Ten behoeve van de parkeerbalans moet een openbare parkeergarage gerealiseerd worden.
Niet alle kosten voor de voorziening kunnen worden terugverdiend. Dit gedeelte is
opgenomen als verhaalbare kosten. Zie ook bijlage 16 (Parkeerexploitatie Koningsoord).
De gemeente heeft hiertoe een parkeerexploitatie opgesteld met uitgangspunten en
aannames.
De gemeente Tilburg heeft een Nota Bovenwijkse Voorzieningen opgesteld (zie bijlage 15).
De gemeente wil de kosten voor het realiseren van een aantal bovenwijkse voorzieningen
(deels) verhalen op nieuwe ontwikkelingen. Twee van deze voorzieningen liggen in het
plangebied (zie paragraaf 4.1). In de Nota Bovenwijkse Voorzieningen zijn de kosten op
basis van de hierboven genoemde criteria toegerekend aan de nieuwe ontwikkelingen.
De bijdrage die hieruit volgt voor Koningsoord is in de exploitatieopzet meegenomen.
Het bedrag dat is overgenomen uit de Nota is prijspeil 1 januari 2010.
Plankosten (artikel 6.2.4 leden g tot en met j Bro)
Onder de plankosten vallen kosten voor het opstellen van ruimtelijke plannen,
ontwerpcompetities, gemeentelijke apparaatskosten en kosten van voorbereiding,
ontwikkeling, beheer en toezicht.
De Wro en Bro gaan er vanuit dat deze kosten worden gemaximeerd door een ministeriële
Regeling Plankosten Exploitatieplan. Tot op heden is deze regeling nog niet
voorgeschreven. De gemeente Tilburg is wel voornemens om van deze Regeling gebruik te
maken om de plankosten te bepalen (maximeren).
De kosten van tijdelijk beheer (artikel 6.2.4 lid k Bro)
Het gaat hier om beheerskosten, die gedurende de grondexploitatie noodzakelijk zijn.
Het gaat dan bijvoorbeeld om de kosten van beschermen of het bruikbaar houden van het
terrein of voorzieningen.
Planschade (artikel 6.2.4 lid l Bro)
In de exploitatieopzet zijn kosten opgenomen voor planschade. In bijlage 17 is de
risicoanalyse planschade opgenomen. De maximale schade is opgenomen, omdat het
bestemmingsplan hiervoor nog ruimte biedt.
076226105:B - Definitief ARCADIS 37

Niet terugvorderbare belastingen, waaronder BTW (artikel 6.2.4 lid m Bro)
Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
Fiscale kosten waarvan de heffing betrekking heeft op de kosten als genoemd in artikel
6.2.4. leden a tot en met l Bro kunnen ten laste van de exploitatie worden gebracht.
Vooralsnog zijn de kosten niet geraamd. Zodra deze kosten zich voordoen zullen zij in de
exploitatie worden gebracht.
7.5 OPBRENGSTEN
Rente kosten en –baten over geïnvesteerde kapitalen en lasten (artikel 6.2.4 lid n Bro)
In de exploitatieopzet is rekening gehouden met rente.
Op grond van artikel 6.2.7 Bro behoren tot de opbrengsten de ramingen van de opbrengsten:
1. van de uitgifte van de gronden in het exploitatiegebied,
2. van bijdragen en subsidies van de gemeente,
3. van bijdragen en subsidies van derden en
4. welke worden verkregen of toegekend in verband met het in exploitatie brengen van
gronden die in de naaste toekomst voor bebouwing in aanmerking komen.
De post opbrengsten omvat de opbrengsten van de uitgifte van de gronden in het
exploitatiegebied. Voor de ‘uitgeefbare’ gronden geldt dat afhankelijk van het grondgebruik
sprake is van verschillende te verwachten opbrengsten.
Een onafhankelijk taxateur heeft de opbrengsten bepaald (zie bijlage 11) en een
onafhankelijk adviseur heeft de residuele grondwaarde bepaald. Het prijspeil is januari
2012.
076226105:B - Definitief ARCADIS 38

Voorbeeld Wonen – Uit te werken DG 4
Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
Eenheidsprijs Aantal Opbrengsten
Appartementen 0 won € -
- Sociale huur € 10.100 0 won € -
- Goedkoop € 33.000 0 won € -
- Middel duur € 44.900 0 won € -
- Duur € 53.000 0 won € -
Grondgebonden 59 won € 5.618.100
- Rijwoning (tussen) € 74.200 5 won € 371.000
- Rijwoning (hoek) € 72.500 5 won € 362.500
- Patiowoningen € 59.000 20 won € 1.180.000
- Tweekapper € 74.800 12 won € 897.600
- Vrijstaande woning € 155.000 9 won € 1.395.000
- Vrije kavel € 176.500 8 won € 1.412.000
Overig 0 m² € -
- Commercieel € 1.410 0 m² € -
- Maatschappelijk (horeca) € 1.410 0 m² € -
- Maatschappelijk (dienstverlening) € 210 0 m² € -
- Maatschappelijk (niet-commercieel) € 114 0 m² € -
TOTAAL 59 won € 5.618.100
‘Wonen – Uit te werken DG 4” Oppervlak 21.126 m²
‘Wonen – Uit te werken DG 4” Eenheidsprijs per m² € 266
Indien de bestemming ‘Wonen – Uit te werken DG 4’ op het eigendom van belanghebbende
ligt, dan betekent dit dat de eigenaar een gemiddelde opbrengst heeft van € 266, - per m 2 .
Deze gemiddelde opbrengst per m 2 is gebaseerd op bovenstaand programma en
onafhankelijk bepaalde residuele grondwaarden. Bij de uitwerking van de bestemming kan
de opbrengst nauwkeuriger per m 2 berekend worden.
Voor iedere eigenaar binnen het plangebied is bepaald welke bestemmingen op hun
eigendommen liggen. Voor elk van deze bestemmingen is een gemiddelde opbrengst per m 2
bepaald.
Op basis van alle bepaalde uitgifteprijzen is conform paragraaf 2.4.6 de gemiddelde
uitgifteprijs bepaald. Deze gemiddelde uitgifteprijs staat gelijk aan de gewogen factor 1.
Voor alle andere uitgifteprijzen is deze factor ook bepaald door de uitgifteprijs te delen door
de gemiddelde uitgifteprijs. Het totaal van de gewogen eenheden is gebaseerd op het
vermenigvuldigen van de oppervlakte (basiseenheid) maal de gewogen factor.
De te verhalen kosten werden verdeeld over alle gewogen eenheden.
076226105:B - Definitief ARCADIS 39

HOOFDSTUK
8.1 INLEIDING
Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
In dit hoofdstuk wordt een toelichting gegeven op de artikelen zoals genoemd in Deel C,
hoofdstuk 10 (Regels).
8.2 TOELICHTING BIJ ARTIKEL 1
1.1: In het exploitatieplan zijn in verband met de leesbaarheid diverse begrippen
omschreven.
1.2: Het exploitatieplan ‘Koningsoord’ behoort bij het bestemmingsplan ‘Koningsoord’.
1.3: De begrenzing van het exploitatiegebied volgt de begrenzing zoals aangegeven op de
‘Kaart van het exploitatiegebied’ dat als bijlage 1 onderdeel uitmaakt van het exploitatieplan
‘Koningsoord’. In hoofdstuk 4 is een nadere omschrijving van het exploitatiegebied
opgenomen.
1.4: In dit artikel is aangegeven hoe het exploitatieplan te citeren.
8.3 TOELICHTING BIJ ARTIKEL 2
Eén van de verplichte onderdelen van het exploitatieplan vormt de omschrijving van
werken en werkzaamheden voor het bouwrijp maken van het exploitatiegebied, de aanleg
van nutsvoorzieningen en het inrichten van de openbare ruimte in het exploitatiegebied
(artikel 6.13 lid 1 sub b Wro). Doel van deze omschrijving is aan te geven welke werken en
werkzaamheden nodig worden geacht voor de ontwikkeling van het exploitatieplan. In
paragraaf 6.2 van het exploitatieplan is een nadere toelichting gegeven aan de werken en
werkzaamheden. In de genoemde artikelen zijn de regels over het uitvoeren van genoemde
werken en werkzaamheden opgenomen.
8.4 TOELICHTING BIJ ARTIKEL 3
8Toelichting op de regels
3.1: Artikel 6.13 lid 2 Wro bepaalt dat een exploitatieplan voorts eisen en regels voor de
werken en werkzaamheden voor het bouwrijp maken van het exploitatiegebied, de aanleg
van nutsvoorzieningen en het inrichten van de openbare ruimte van het exploitatiegebied
kan bevatten. In paragraaf 6.3 van het exploitatieplan is een nadere toelichting gegeven aan
de eisen en regels met betrekking tot werken en werkzaamheden en de uitvoering.
076226105:B - Definitief ARCADIS 40

Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
In het genoemde artikel zijn de eisen en regels voor de werken en werkzaamheden voor het
bouwrijp maken van het exploitatiegebied, de aanleg van nutsvoorzieningen en het
inrichten van de openbare ruimte in het exploitatiegebied opgenomen.
3.2: Artikel 6.13 lid 2 Wro bepaalt – zoals hiervoor al is vermeld – dat een exploitatieplan
eisen en regels voor de werken en werkzaamheden voor het bouwrijp maken van het
exploitatiegebied, de aanleg van nutsvoorzieningen en het inrichten van de openbare ruimte
van het exploitatiegebied kan bevatten. Deze regels kunnen blijkens artikel 6.2.9 Bro ook
betrekking hebben op het in overeenstemming met de geldende aanbestedingsregels
aanbesteden van werken en werkzaamheden.
3.3: In dit artikel is opgenomen dat ontwerp en bestek voor de uitvoering van werken en
werkzaamheden voor het bouwrijp maken van het exploitatiegebied, de aanleg van
nutsvoorzieningen en het inrichten van de openbare ruimte ter goedkeuring dienen te
worden aangeboden aan Burgemeester & Wethouders. Het opstellen van ontwerp en bestek
is een eis voortvloeiend uit het handboek openbare ruimte.
3.5: Burgemeester & Wethouders wijzen een toezichthouder aan voor de uitvoering van
werken en werkzaamheden voor het bouwrijp maken van het exploitatiegebied, de aanleg
van nutsvoorzieningen en het inrichten van de openbare ruimte.
8.5 TOELICHTING BIJ ARTIKEL 4
In artikel 4 is bepaald dat het verboden is in strijd met eisen en regels te handelen.
8.6 TOELICHTING BIJ ARTIKEL 5
In artikel 5 is bepaald dat de toerekening van de te verhalen kosten aan de verschillende
eigenaren geschiedt naar rato van de ramingen van het opbrengstpotentieel van de in het
plangebied gelegen eigendommen.
8.7 TOELICHTING BIJ ARTIKEL 6
In de exploitatieopzet is rekening gehouden met een fasering. De fasering van het project is
opgenomen in tabel D in bijlage 5.
8.8 TOELICHTING BIJ ARTIKEL 7
Op grond van artikel 6.13 lid 1 Wro kan een exploitatieplan regels bevatten met
inachtneming waarvan bij het verstrekken van een omgevingsvergunning kan worden
afgeweken van de regels uit het exploitatieplan. De Wabo bevat een bepaling op grond
waarvan geen omgevingsvergunning kan worden verstrekt, die in strijd is met het
exploitatieplan. Op grond van artikel 2.12 Wabo kan in afwijking van het exploitatieplan een
omgevingsvergunning worden verstrekt met toepassing van in het exploitatieplan
opgenomen regels.
076226105:B - Definitief ARCADIS 41

Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
In artikel 7 van het exploitatieplan is in verband hiermee aangegeven wanneer een
omgevingvergunning in afwijking van het exploitatieplan mag worden verleend. Een
dergelijke vergunning kan niet worden verleend als die ziet op de structurele onderdelen
van het exploitatieplan. Voorts kan een vergunning slechts worden verleend indien deze
past binnen een in ontwerp ter visie gelegde uitwerking van het bestemmingsplan
Koningsoord en een ter visie gelegde herziening van het exploitatieplan.
076226105:B - Definitief ARCADIS 42

Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
076226105:B - Definitief ARCADIS 43

Exploitatieplan (Deel C)
Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
076226105:B - Definitief ARCADIS 44

Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
076226105:B - Definitief ARCADIS 45

HOOFDSTUK
9.1 EXPLOITATIEOPZET
Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
De exploitatieopzet van dit exploitatieplan omvat overeenkomstig het bepaalde in artikel
6.13 Wro de volgende onderdelen:
1. Een raming van de inbrengwaarden van de gronden gelegen binnen het
exploitatiegebied.
2. Een raming van andere kosten in verband met de exploitatie, waaronder een raming van
de schade die op grond van artikel 6.1. Wro voor vergoeding in aanmerking zou komen.
3. Een raming van de opbrengsten van de exploitatie, alsmede een peildatum van de onder
1 tot 3 bedoelde ramingen.
4. Een tijdvak waarbinnen de exploitatie van de gronden zal plaatsvinden.
5. Een fasering van de uitvoering van werken, werkzaamheden, maatregelen en
bouwplannen en de koppeling hiertussen.
6. De wijze van toerekening van de te verhalen kosten aan de uit te geven gronden.
De tabellen behorende bij dit exploitatieplan zijn opgenomen in Deel D, bijlage 4.
Voor de delen van het exploitatieplan waarin sprake is van een uit te werken bestemming is
sprake van een globale exploitatieopzet. Voor de planonderdelen met een directe bouwtitel
wordt uitgegaan van een gedetailleerde opzet.
De Wro gaat bij het exploitatieplan uit van de fictie dat de gemeente de grondexploitatie
geheel en al zelf uitvoert. Het exploitatieplan bevat een exploitatieopzet, die van uitvoering
door de gemeente Tilburg uitgaat en als basis dient voor het kostenverhaal op mogelijke
zelfrealisatoren.
9.2 PARAMETERS VAN DE GRONDEXPLOITATIE
Het gehanteerde prijspeil voor de raming van de kosten en de opbrengsten is 1 januari 2012.
In de exploitatieopzet wordt ten aanzien van kosten en opbrengstenstijging uitgegaan van
de volgende parameters:
Kostenstijging 2,0%
Opbrengstenstijging 0,0%
9Exploitatieopzet
076226105:B - Definitief ARCADIS 46

9.3 EXPLOITATIEOPZET
In dit exploitatieplan is van de volgende exploitatieopzet uitgegaan:
Kosten (Netto contante waarde per 1 januari 2012)
Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
Inbrengwaarde (art. 6.2.3 Bro) € 25.875.556
Andere kosten i.v.m. de exploitatie (art. 6.2.6. Bro) € 37.016.370
Totale kosten € 62.891.926
Opbrengsten (Netto contante waarde per 1 januari 2012)
Opbrengsten € 59.093.356
Volgens de systematiek van de wet kan via een exploitatiebijdrage verhaald worden:
het totaal van de kosten minus externe subsidies en minus de kosten die met het oog op
toekomstige bebouwing zijn gemaakt met als maximum het totaal van de grondopbrengsten
conform gemeentelijk beleid. Deze bijdrage treft u aan in tabel H van bijlage 5.
Conclusie:
De grondopbrengsten zijn lager dan het maximaal te verhalen bedrag en dus kunnen niet
alle kosten worden verhaald.
Het betreft hier een globale exploitatieopzet, omdat deelgebieden nog moeten worden
uitgewerkt. De kosten zijn daarom ook indicatief. Bij de jaarlijkse herzieningen en de
uitwerkingen van de bestemmingen zal de exploitatieopzet gedetailleerder worden
uitgewerkt.
9.4 TOEREKENING VAN KOSTEN
Het toerekenen van kosten wordt nader uitgewerkt bij de herziening van het exploitatieplan
die verband houdt met de uitwerking van het bestemmingsplan. De exploitatiebijdrage
wordt hierbij als volgt bepaald:
1. Ten behoeve van het bepalen van de exploitatiebijdrage, bedoeld in artikel 6.17 lid 1 Wro
worden in het exploitatieplan uitgiftecategorieën vastgesteld. Zo nodig wordt
daarbinnen een verder onderscheid aangebracht.
2. Per onderscheiden categorie wordt een basiseenheid vastgesteld in een hoeveelheid
vierkante meters grondoppervlakte, een hoeveelheid vierkante meters vloeroppervlakte,
of een andere hiermee vergelijkbare maatstaf.
3. Door elke basiseenheid te vermenigvuldigen met een per categorie vastgestelde
gewichtsfactor worden gewogen eenheden vastgesteld.
4. De gewogen eenheden in het exploitatiegebied worden bij elkaar opgeteld.
5. Het verhaalbare bedrag per gewogen eenheid is het ten hoogste verhaalbaar bedrag,
bedoeld in artikel 6.16 Wro, gedeeld door het overeenkomstig het vierde lid berekende
aantal.
076226105:B - Definitief ARCADIS 47

Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
De per omgevingsvergunning verschuldigde exploitatiebijdrage, bedoeld in artikel 6.17 lid 1
Wro wordt berekend door het aantal gewogen eenheden en gedeeltes van eenheden, dat in
het exploitatieplan is toegedeeld aan de in de vergunningaanvraag bedoelde gronden, dan
wel indien dat tot een hoger aantal leidt, het aantal gewogen eenheden dat is opgenomen in
de vergunningaanvraag, te vermenigvuldigen met het verhaalbare bedrag per gewogen
eenheid en dit bedrag te verminderen met:
a. de inbrengwaarde van de in de vergunningaanvraag bedoelde gronden, geraamd
overeenkomstig de artikelen 40b tot en met 40f van de onteigeningswet voor zover deze
niet volgens het exploitatieplan buiten het kostenverhaal blijven;
b. de werkelijke kosten die in verband met de exploitatie van de betreffende gronden door
de aanvrager zijn gemaakt, welke kosten voor de berekening van het te verhalen bedrag
niet hoger kunnen zijn dan de raming van die kosten in het exploitatieplan.
c. de kosten die de aanvrager moet maken om bestaande opstallen te slopen;
d. de kosten die de aanvrager moet maken voor het verwerven van gronden en het
uitgeven van bouwrijpe kavels welke zijn bepaald in de concept Regeling plankosten
exploitatieplan, welke genormeerd zijn.
076226105:B - Definitief ARCADIS 48

Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
076226105:B - Definitief ARCADIS 49

HOOFDSTUK
10.1 ARTIKEL 1.1 BEGRIPSBEPALINGEN
In deze regels wordt verstaan onder:
Exploitatieplan: het exploitatieplan ‘Koningsoord’.
Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
Exploitatiegebied: de op de ‘Kaart van het Exploitatiegebied’ als bedoeld in artikel 1.3
(Begrenzing van het exploitatiegebied) binnen de begrenzing van het exploitatiegebied
gelegen gronden;
Bouwperceel: een aaneengesloten stuk grond, waarop ingevolge de regels een zelfstandige,
bij elkaar behorende bebouwing is toegelaten ten behoeve van één bedrijf of woning;
Bouwweg: een weg met een al dan niet tijdelijk karakter ten behoeve van het ontsluiten van
het bouwterrein, die voldoet aan de eisen zoals in de toelichting is beschreven;
Bouwwerk: elke constructie van enige omvang van hout, steen, metaal of ander materiaal,
die hetzij direct hetzij indirect met de grond is verbonden, hetzij direct of indirect bevindt in
of op de grond;
Bro: Besluit ruimtelijke ordening
BVO c.q. bruto vloeroppervlak: de som van de bruto vloeroppervlakte van binnenruimten
van gebouwen welke tot het complex behoren;
Eigenaar: De rechthebbende van de eigendom van een binnen de exploitatiegrens van het
plan gelegen onroerende zaak;
Exploitatiegrens: de afbakening van het gebied binnen de plangrens, niet zijnde te
handhaven bestaande bestemmingen;
10 Regels
Functie: doeleinden ten behoeve waarvan gebruik van gebouwen en/of gronden of
aangewezen delen daarvan is toegestaan;
Gebouw: elk bouwwerk, dat een voor mensen toegankelijke, overdekte, geheel
of gedeeltelijk met wanden omsloten ruimte vormt;
076226105:B - Definitief ARCADIS 50

Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
Kwaliteitsboek openbare ruimte: kwalteitshandboek openbare ruimte ontwikkelingsplan
Overhoeken van juli 2006, hierin zijn eisen aan de inrichting van de openbare ruimte
opgenomen;
Werk: een constructie geen gebouw of bouwwerk zijnde;
Werken en werkzaamheden: het werken en werkzaamheden als bedoeld in de artikelen 2.1
(bouwrijp maken van het exploitatiegebied), 2.2 (aanleg van nutsvoorzieningen in het
exploitatiegebied) en 2.3 (inrichten van de openbare ruimte in het exploitatiegebied)
Wet ruimtelijke ordening: wet van 20 oktober 2006, Stb. 566, houdende nieuwe regels
omtrent de ruimtelijke ordening, zoals deze luidde op het moment van de ter inzage legging
van het ontwerp van dit plan.
10.2 ARTIKEL 1.2 KOPPELING MET RUIMTELIJK BESLUIT
Dit exploitatieplan behoort bij het bestemmingsplan “Koningsoord”.
10.3 ARTIKEL 1.3 BEGRENZING VAN HET EXPLOITATIEGEBIED
De begrenzing van het exploitatiegebied volgt de begrenzing zoals aangegeven op de “Kaart
van het Exploitatiegebied”, die als bijlage 1 onderdeel uitmaakt van dit exploitatieplan.
10.4 ARTIKEL 1.4 CITEERTITEL
Dit Exploitatieplan wordt aangehaald als “Exploitatieplan Koningsoord”.
10.5 ARTIKEL 2.1 BOUWRIJP MAKEN VAN HET EXPLOITATIEGEBIED
In het exploitatiegebied zijn de volgende werken en werkzaamheden voor het bouwrijp
maken voorzien:
Het verwijderen van opstallen, bovengrondse- en ondergrondse obstakels, bouwresten,
verhardingen en opschonen exploitatiegebied.
Het verwijderen van struiken, bomen en boomstronken.
Het verrichten van grondwerkzaamheden, waaronder begrepen afgraven en afvoeren
respectievelijk aanvoeren en ophogen.
Het aanleggen van (tijdelijke) bouwwegen voorafgaande aan het starten met de bouw
van gebouwen.
Het aanleggen van (tijdelijke) vuilwaterriolering, infiltratieriolering, gescheiden
rioolsysteem.
Het aanleggen van een rioolafvoergemaal met persleiding naar gemeentelijk rioolstelsel.
Het dempen van bestaande watergangen.
Het treffen van grondwaterregulerende maatregelen.
Voor zover nodig het afvoeren van grondwater.
Het plaatsen van afzettingen en inrichten van bouwplaatsen.
076226105:B - Definitief ARCADIS 51

Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
10.6 ARTIKEL 2.2 AANLEG VAN NUTSVOORZIENINGEN IN HET EXPLOITATIEGEBIED
In het exploitatiegebied zijn de volgende werken en werkzaamheden voor de aanleg van
nutsvoorzieningen voorzien:
Het aanleggen van en indien van toepassing verplaatsen of aanpassen van onder andere
(tijdelijke) leidingen voor gas, water, elektra, telefoon, centrale antenne installatie,
inclusief de aanleg en/of bouw van de nodige bovengrondse voorzieningen, zoals
transformatorhuisjes en verdeelkasten.
Het aanbrengen van openbare verlichting, waaronder begrepen het aanleggen van
leidingen en het plaatsen van lichtmasten.
10.7 ARTIKEL 2.3 INRICHTEN VAN DE OPENBARE RUIMTE IN HET EXPLOITATIEGEBIED
In het exploitatiegebied zijn de volgende werken en werkzaamheden voor het inrichten van
de openbare ruimte voorzien:
De aanleg van (definitieve) wegen, pleinen, parkeerplaatsen, trottoirs, voetpaden,
fietspaden en bijbehorende bermen, alsmede het aansluiten hiervan op bestaande
wegen, voetpaden, fietspaden en bijbehorende bermen, een en ander inclusief het
herstellen van wegen.
Het aanleggen van (andere) groenvoorzieningen.
Het plaatsen van straatmeubilair en speelvoorzieningen.
Het (tijdelijk) aanbrengen van straatnaamborden, markeringen, verkeers- en
waarschuwingsborden, bebakening en belijning.
Het aanleggen van waterhuishoudkundige werken zoals uitstroomvoorzieningen en
wadi’s.
Het aanleggen van bluswatervoorzieningen, waaronder begrepen brandkranen.
Aanleggen inritten over openbaar gebied naar de openbare rijweg.
De aanleg van kunstwerk(en).
Het aanbrengen van openbare verlichting, waaronder begrepen het aanleggen van
leidingen en het plaatsen van lichtmasten.
10.8 ARTIKEL 3.1 EISEN EN REGELS MET BETREKKING TOT WERKEN EN
WERKZAAMHEDEN EN DE UITVOERING
De uitvoering van werken als bedoeld in artikel 2.1, 2.2 en 2.3 dient te geschieden
overeenkomstig:
Voorlopig ontwerp verkaveling Koningsoord december 2008.
Beeldkwaliteitsplan Koningsoord oktober 2009.
Kwaliteitshandboek openbare ruimte ontwikkelingsplan Overhoeken Berkel-Enschot juli
2006.
MER Overhoeken Tilburg deel A, Besluit-MER plangebied Overhoeken juni 2007.
MER Overhoeken Tilburg deel B, MER Overhoek Koningsoord oktober 2011.
Voornoemde stukken vormen onderdeel van dit exploitatieplan en zijn als bijlage
bijgevoegd.
076226105:B - Definitief ARCADIS 52

10.9 ARTIKEL 3.2 AANBESTEDING
Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
De diensten en werken, die worden uitgevoerd in het kader van en samenhangen met de
werkzaamheden als bedoeld in artikel 2.1, 2.2 en/of 2.4 kunnen kwalificeren als
aanbestedingsplichtige overheidsopdracht in de zin van wet- en regelgeving die ziet op het
Europese aanbestedingsrecht, hier ook het gemeentelijke aanbestedingsbeleid onder
begrepen. De gemeente is gerechtigd in hieromtrent te sluiten (posterieure) overeenkomsten
aanbesteding conform de geldende wet- en regelgeving te bedingen en kan daartoe, indien
er sprake is van grondeigendom van derden, onder voorwaarden een volmacht verstrekken.
10.10 ARTIKEL 3.3 GOEDKEURING ONTWERP EN BESTEK
1. Het ontwerp en het bestek voor de uitvoering van werken en werkzaamheden voor het
bouwrijp maken van het exploitatiegebied, de aanleg van nutsvoorzieningen en het
inrichting van de openbare ruimte, dienen ter goedkeuring te worden ingediend bij
gemeente. Het opstellen van ontwerp en bestek is een eis voortvloeiend uit het
kwaliteitshandboek openbare ruimte.
2. De Gemeente beslissen binnen 20 werkdagen na het indienen van de plannen omtrent de
goedkeuring conform het kwaliteitshandboek openbare ruimte.
3. Aan het goedkeuringsbesluit kunnen voorwaarden worden verbonden met betrekking
tot de technische uitvoering van in het eerste lid van dit artikel genoemde activiteiten.
10.11 ARTIKEL 3.4 TOEZICHT OP DE UITVOERING
1. De uitvoering van werken en werkzaamheden voor het bouwrijp maken van het
exploitatie- gebied, de aanleg van nutsvoorzieningen en het inrichting van de openbare
ruimte, vindt plaats onder toezicht van een door Burgemeester en wethouders aan te
wijzen toezichthouder.
2. Na start van de aanleg van werken en werkzaamheden heeft de toezichthouder te allen
tijde toegang tot het bouwterrein.
3. De aanwijzingen van de toezichthouder dienen te worden opgevolgd.
10.12 ARTIKEL 4 VERBODSBEPALING
1. Het is verboden de werken en werkzaamheden waarop bovenstaande eisen betrekking
hebben uit te voeren in strijd met die eisen.
2. Overtreding wordt aangemerkt als strafbaar feit in de zin van de Wet op de
Economische Delicten.
10.13 ARTIKEL 5 KOSTENTOEREKENING
De toerekening van te verhalen kosten aan de verschillende eigenaren geschiedt naar rato
van de ramingen van het opbrengstpotentieel van de in het plangebied gelegen
eigendommen. Zie toelichting op artikel 5 in paragraaf 7.7.
076226105:B - Definitief ARCADIS 53

10.14 ARTIKEL 6 FASERING EN KOPPELINGEN
Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
1. Het is verboden werken of werkzaamheden uit te voeren in strijd met de fasering (zie
tabel 1, paragraaf 5.2) in het exploitatieplan.
2. Burgemeester en wethouders kunnen afwijken van het verbod zoals genoemd in artikel
6 lid 1, indien dit past in een ter visie gelegd ontwerp-exploitatieplan.
3. Bij het verlenen van de omgevingsvergunning voor een activiteit in strijd met dit
exploitatieplan dienen de bepalingen opgenomen in artikel 7 in acht te worden
genomen.
10.15 ARTIKEL 7 AFWIJKEN VAN HET EXPLOITATIEPLAN
1. Een omgevingsvergunning voor een activiteit in strijd met dit exploitatieplan kan slechts
worden verleend, indien de vergunningverlening betrekking heeft op niet structurele
onderdelen van het exploitatieplan.
2. Een omgevingsvergunning voor een activiteit in strijd met dit exploitatieplan kan slechts
worden verleend indien dit past binnen een in ontwerp ter visie gelegde uitwerking van
het bestemmingsplan Koningsoord en een in ontwerp ter visie gelegde herziening van
het exploitatieplan.
076226105:B - Definitief ARCADIS 54

Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
076226105:B - Definitief ARCADIS 55

Kaarten en bijlagen (deel D)
Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
076226105:B - Definitief ARCADIS 56

Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
076226105:B - Definitief ARCADIS 57

BIJLAGE 1 Kaart van het exploitatiegebied
Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
076226105:B - Definitief ARCADIS 58

Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
BIJLAGE 2 Kaart percelen die niet anderszins verzekerd zijn
076226105:B - Definitief ARCADIS 59

BIJLAGE 3 Ruimtegebruikskaart
Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
076226105:B - Definitief ARCADIS 60

Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
BIJLAGE 4 Kaart percelen die anderszins verzekerd zijn
076226105:B - Definitief ARCADIS 61

BIJLAGE 5 Tabellen Exploitatieopzet
Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
076226105:B - Definitief ARCADIS 62

Tabel A: het inventariseren van de algemene gegevens
omschrijving gegevens toelichting
naam bestemmingsplan Koningsoord
naam exploitatieplan Koningsoord
datum berekening 20 januari 2012
auteur Cor Fokkinga
gemeente Tilburg
projectnaam Koningsoord
projectnummer B01055.000035
projectmanager Charlotte Stoops
bestandsnaam van de berekening Koningsoord - 12-01-20 - exploitatieopzet - definitief ontwerp
kaart van het exploitatiegebied B01055.35/01 dit is de kaart die is bedoeld in artikel 6.13.1. van de WRO
kaart percelen die niet anderszins verzekerd zijn B01055.35/02
ruimtegebruikskaart B01055.35/03
kaart percelen die anderszins verzekerd zijn B01055.35/04
status definitief ontwerp
1 van 28

Tabel B: de rekentechnische uitgangspunten (de parameters)
prijspeildatum: 1 januari van het jaar 2012
rentevoet per jaar 4,5% 1,045
kostenstijging per jaar in % 2,0% 1,020
opbrengststijging per jaar in % 0,0% 1,000
fasering: in enig jaar 1 juli de inbrengwaarden en bijdrage bovenwijks zijn gefaseerd op 1 januari 2012
we veronderstellen dat dit de vaststellingsdatum is voor het exploitatieplan.
2 van 28

tabel C: het ruimtegebruik op de locatie
1. Heijmans Vastgoed Realisatie BV
programma totaal uitgeefbaar openbare ruimte % uitgeefbaar
- Woongebied DG 1 32.017 m² 32.017 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied DG 2 8.399 m² 8.399 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied DG 5 9 m² 9 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied - Uit te werken DG 2 24.274 m² 19.593 m² 4.681 m² 80,7%
- Woongebied - Uit te werken DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied - Uit te werken DG 4 49 m² 40 m² 9 m² 81,9%
- Woongebied - Uit te werken DG 6 0 m² 0 m² 85,9%
- Woongebied - Uit te werken DG 8 0 m² 0 m² 75,7%
- Woongebied - Uit te werken DG 9 0 m² 0 m² 100,0%
- Centrum - Bouwvlak DG 7 20.200 m² 16.201 m² 3.999 m² 80,2%
- Centrum DG 7 7.328 m² 0 m² 7.328 m² 0,0%
- Maatschappelijk DG 5 0 m² 0 m² 100,0%
- Maatschappelijk DG 7 0 m² 0 m² 87,6%
- Sportvoorziening DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Sportterein DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Verkeer - Verblijf / Groen / Verkeer - Railverkeer 40.646 m² 0 m² 40.646 m² 0,0%
Totaal 132.922 m² 76.259 m² 56.663 m² 57,4%
2. Vastgoed Brabant BV
programma totaal uitgeefbaar openbare ruimte % uitgeefbaar
- Woongebied DG 1 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied DG 2 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied DG 5 2.985 m² 2.985 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied - Uit te werken DG 2 0 m² 0 m² 80,7%
- Woongebied - Uit te werken DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied - Uit te werken DG 4 0 m² 0 m² 81,9%
- Woongebied - Uit te werken DG 6 0 m² 0 m² 85,9%
- Woongebied - Uit te werken DG 8 0 m² 0 m² 75,7%
- Woongebied - Uit te werken DG 9 0 m² 0 m² 100,0%
- Centrum - Bouwvlak DG 7 0 m² 0 m² 80,2%
- Centrum DG 7 1.379 m² 0 m² 1.379 m² 0,0%
- Maatschappelijk DG 5 4.319 m² 4.319 m² 0 m² 100,0%
- Maatschappelijk DG 7 1.552 m² 1.359 m² 193 m² 87,6%
- Sportvoorziening DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Sportterein DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Verkeer - Verblijf / Groen / Verkeer - Railverkeer 17.128 m² 0 m² 17.128 m² 0,0%
Totaal 27.363 m² 8.663 m² 18.700 m² 31,7%
3. Gemeente
programma totaal uitgeefbaar openbare ruimte % uitgeefbaar
- Woongebied DG 1 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied DG 2 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied DG 5 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied - Uit te werken DG 2 0 m² 0 m² 80,7%
- Woongebied - Uit te werken DG 3 1.837 m² 1.837 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied - Uit te werken DG 4 5.418 m² 4.438 m² 980 m² 81,9%
- Woongebied - Uit te werken DG 6 5.272 m² 4.529 m² 743 m² 85,9%
- Woongebied - Uit te werken DG 8 8.963 m² 6.784 m² 2.179 m² 75,7%
- Woongebied - Uit te werken DG 9 50 m² 50 m² 0 m² 100,0%
- Centrum - Bouwvlak DG 7 0 m² 0 m² 80,2%
- Centrum DG 7 0 m² 0 m² 0,0%
- Maatschappelijk DG 5 0 m² 0 m² 100,0%
- Maatschappelijk DG 7 0 m² 0 m² 87,6%
- Sportvoorziening DG 3 1.780 m² 1.780 m² 0 m² 100,0%
- Sportterein DG 3 22.121 m² 22.121 m² 0 m² 100,0%
- Verkeer - Verblijf / Groen / Verkeer - Railverkeer 27.966 m² 0 m² 27.966 m² 0,0%
Totaal 73.407 m² 41.540 m² 31.867 m² 56,6%
4. De Klapbrug BV
programma totaal uitgeefbaar openbare ruimte % uitgeefbaar
- Woongebied DG 1 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied DG 2 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied DG 5 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied - Uit te werken DG 2 0 m² 0 m² 80,7%
- Woongebied - Uit te werken DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied - Uit te werken DG 4 0 m² 0 m² 81,9%
- Woongebied - Uit te werken DG 6 0 m² 0 m² 85,9%
- Woongebied - Uit te werken DG 8 525 m² 397 m² 128 m² 75,7%
- Woongebied - Uit te werken DG 9 0 m² 0 m² 100,0%
- Centrum - Bouwvlak DG 7 0 m² 0 m² 80,2%
- Centrum DG 7 0 m² 0 m² 0,0%
- Maatschappelijk DG 5 0 m² 0 m² 100,0%
- Maatschappelijk DG 7 0 m² 0 m² 87,6%
- Sportvoorziening DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Sportterein DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Verkeer - Verblijf / Groen / Verkeer - Railverkeer 0 m² 0 m² 0 m² 0,0%
Totaal 525 m² 397 m² 128 m² 75,7%
3 van 28

tabel C: het ruimtegebruik op de locatie
5. Helvoirt, LGMM v
programma totaal uitgeefbaar openbare ruimte % uitgeefbaar
- Woongebied DG 1 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied DG 2 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied DG 5 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied - Uit te werken DG 2 0 m² 0 m² 80,7%
- Woongebied - Uit te werken DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied - Uit te werken DG 4 0 m² 0 m² 81,9%
- Woongebied - Uit te werken DG 6 20.295 m² 17.435 m² 2.860 m² 85,9%
- Woongebied - Uit te werken DG 8 0 m² 0 m² 75,7%
- Woongebied - Uit te werken DG 9 0 m² 0 m² 100,0%
- Centrum - Bouwvlak DG 7 0 m² 0 m² 80,2%
- Centrum DG 7 0 m² 0 m² 0,0%
- Maatschappelijk DG 5 0 m² 0 m² 100,0%
- Maatschappelijk DG 7 0 m² 0 m² 87,6%
- Sportvoorziening DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Sportterein DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Verkeer - Verblijf / Groen / Verkeer - Railverkeer 5.979 m² 0 m² 5.979 m² 0,0%
Totaal 26.274 m² 17.435 m² 8.839 m² 66,4%
6. Huijkelom, MJPA
programma totaal uitgeefbaar openbare ruimte % uitgeefbaar
- Woongebied DG 1 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied DG 2 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied DG 5 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied - Uit te werken DG 2 0 m² 0 m² 80,7%
- Woongebied - Uit te werken DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied - Uit te werken DG 4 0 m² 0 m² 81,9%
- Woongebied - Uit te werken DG 6 0 m² 0 m² 85,9%
- Woongebied - Uit te werken DG 8 0 m² 0 m² 75,7%
- Woongebied - Uit te werken DG 9 1.017 m² 1.017 m² 0 m² 100,0%
- Centrum - Bouwvlak DG 7 0 m² 0 m² 80,2%
- Centrum DG 7 0 m² 0 m² 0,0%
- Maatschappelijk DG 5 0 m² 0 m² 100,0%
- Maatschappelijk DG 7 0 m² 0 m² 87,6%
- Sportvoorziening DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Sportterein DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Verkeer - Verblijf / Groen / Verkeer - Railverkeer 2.208 m² 0 m² 2.208 m² 0,0%
Totaal 3.225 m² 1.017 m² 2.208 m² 31,5%
7. Laak, WAM vd
programma totaal uitgeefbaar openbare ruimte % uitgeefbaar
- Woongebied DG 1 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied DG 2 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied DG 5 19 m² 19 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied - Uit te werken DG 2 0 m² 0 m² 80,7%
- Woongebied - Uit te werken DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied - Uit te werken DG 4 0 m² 0 m² 81,9%
- Woongebied - Uit te werken DG 6 0 m² 0 m² 85,9%
- Woongebied - Uit te werken DG 8 0 m² 0 m² 75,7%
- Woongebied - Uit te werken DG 9 0 m² 0 m² 100,0%
- Centrum - Bouwvlak DG 7 0 m² 0 m² 80,2%
- Centrum DG 7 0 m² 0 m² 0,0%
- Maatschappelijk DG 5 0 m² 0 m² 100,0%
- Maatschappelijk DG 7 0 m² 0 m² 87,6%
- Sportvoorziening DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Sportterein DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Verkeer - Verblijf / Groen / Verkeer - Railverkeer 0 m² 0 m² 0 m² 0,0%
Totaal 19 m² 19 m² 0 m² 100,0%
8. Mols, WHFM
programma totaal uitgeefbaar openbare ruimte % uitgeefbaar
- Woongebied DG 1 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied DG 2 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied DG 5 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied - Uit te werken DG 2 0 m² 0 m² 80,7%
- Woongebied - Uit te werken DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied - Uit te werken DG 4 0 m² 0 m² 81,9%
- Woongebied - Uit te werken DG 6 0 m² 0 m² 85,9%
- Woongebied - Uit te werken DG 8 105 m² 79 m² 26 m² 75,7%
- Woongebied - Uit te werken DG 9 0 m² 0 m² 100,0%
- Centrum - Bouwvlak DG 7 0 m² 0 m² 80,2%
- Centrum DG 7 0 m² 0 m² 0,0%
- Maatschappelijk DG 5 0 m² 0 m² 100,0%
- Maatschappelijk DG 7 0 m² 0 m² 87,6%
- Sportvoorziening DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Sportterein DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Verkeer - Verblijf / Groen / Verkeer - Railverkeer 0 m² 0 m² 0 m² 0,0%
Totaal 105 m² 79 m² 26 m² 75,7%
4 van 28

tabel C: het ruimtegebruik op de locatie
9. Pepping Vastgoed BV
programma totaal uitgeefbaar openbare ruimte % uitgeefbaar
- Woongebied DG 1 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied DG 2 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied DG 5 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied - Uit te werken DG 2 0 m² 0 m² 80,7%
- Woongebied - Uit te werken DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied - Uit te werken DG 4 0 m² 0 m² 81,9%
- Woongebied - Uit te werken DG 6 5.812 m² 4.993 m² 819 m² 85,9%
- Woongebied - Uit te werken DG 8 0 m² 0 m² 75,7%
- Woongebied - Uit te werken DG 9 0 m² 0 m² 100,0%
- Centrum - Bouwvlak DG 7 0 m² 0 m² 80,2%
- Centrum DG 7 0 m² 0 m² 0,0%
- Maatschappelijk DG 5 0 m² 0 m² 100,0%
- Maatschappelijk DG 7 0 m² 0 m² 87,6%
- Sportvoorziening DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Sportterein DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Verkeer - Verblijf / Groen / Verkeer - Railverkeer 5.574 m² 0 m² 5.574 m² 0,0%
Totaal 11.386 m² 4.993 m² 6.393 m² 43,9%
10. Pijnenburg, BJM
programma totaal uitgeefbaar openbare ruimte % uitgeefbaar
- Woongebied DG 1 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied DG 2 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied DG 5 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied - Uit te werken DG 2 0 m² 0 m² 80,7%
- Woongebied - Uit te werken DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied - Uit te werken DG 4 0 m² 0 m² 81,9%
- Woongebied - Uit te werken DG 6 0 m² 0 m² 85,9%
- Woongebied - Uit te werken DG 8 0 m² 0 m² 75,7%
- Woongebied - Uit te werken DG 9 4.955 m² 4.955 m² 0 m² 100,0%
- Centrum - Bouwvlak DG 7 0 m² 0 m² 80,2%
- Centrum DG 7 100 m² 0 m² 100 m² 0,0%
- Maatschappelijk DG 5 0 m² 0 m² 100,0%
- Maatschappelijk DG 7 0 m² 0 m² 87,6%
- Sportvoorziening DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Sportterein DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Verkeer - Verblijf / Groen / Verkeer - Railverkeer 13.940 m² 0 m² 13.940 m² 0,0%
Totaal 18.995 m² 4.955 m² 14.040 m² 26,1%
11. Robben, Fam
programma totaal uitgeefbaar openbare ruimte % uitgeefbaar
- Woongebied DG 1 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied DG 2 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied DG 5 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied - Uit te werken DG 2 0 m² 0 m² 80,7%
- Woongebied - Uit te werken DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied - Uit te werken DG 4 8.330 m² 6.824 m² 1.506 m² 81,9%
- Woongebied - Uit te werken DG 6 0 m² 0 m² 85,9%
- Woongebied - Uit te werken DG 8 0 m² 0 m² 75,7%
- Woongebied - Uit te werken DG 9 0 m² 0 m² 100,0%
- Centrum - Bouwvlak DG 7 0 m² 0 m² 80,2%
- Centrum DG 7 0 m² 0 m² 0,0%
- Maatschappelijk DG 5 0 m² 0 m² 100,0%
- Maatschappelijk DG 7 0 m² 0 m² 87,6%
- Sportvoorziening DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Sportterein DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Verkeer - Verblijf / Groen / Verkeer - Railverkeer 145 m² 0 m² 145 m² 0,0%
Totaal 8.475 m² 6.824 m² 1.651 m² 80,5%
12a. Spaandonk BV, Holding Gebr v
programma totaal uitgeefbaar openbare ruimte % uitgeefbaar
- Woongebied DG 1 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied DG 2 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied DG 5 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied - Uit te werken DG 2 0 m² 0 m² 80,7%
- Woongebied - Uit te werken DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied - Uit te werken DG 4 0 m² 0 m² 81,9%
- Woongebied - Uit te werken DG 6 0 m² 0 m² 85,9%
- Woongebied - Uit te werken DG 8 0 m² 0 m² 75,7%
- Woongebied - Uit te werken DG 9 0 m² 0 m² 100,0%
- Centrum - Bouwvlak DG 7 0 m² 0 m² 80,2%
- Centrum DG 7 0 m² 0 m² 0,0%
- Maatschappelijk DG 5 0 m² 0 m² 100,0%
- Maatschappelijk DG 7 0 m² 0 m² 87,6%
- Sportvoorziening DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Sportterein DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Verkeer - Verblijf / Groen / Verkeer - Railverkeer 1.670 m² 0 m² 1.670 m² 0,0%
Totaal 1.670 m² 0 m² 1.670 m² 0,0%
5 van 28

tabel C: het ruimtegebruik op de locatie
12b. Spaandonk, HGA v
programma totaal uitgeefbaar openbare ruimte % uitgeefbaar
- Woongebied DG 1 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied DG 2 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied DG 5 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied - Uit te werken DG 2 0 m² 0 m² 80,7%
- Woongebied - Uit te werken DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied - Uit te werken DG 4 0 m² 0 m² 81,9%
- Woongebied - Uit te werken DG 6 0 m² 0 m² 85,9%
- Woongebied - Uit te werken DG 8 0 m² 0 m² 75,7%
- Woongebied - Uit te werken DG 9 0 m² 0 m² 100,0%
- Centrum - Bouwvlak DG 7 0 m² 0 m² 80,2%
- Centrum DG 7 0 m² 0 m² 0,0%
- Maatschappelijk DG 5 0 m² 0 m² 100,0%
- Maatschappelijk DG 7 0 m² 0 m² 87,6%
- Sportvoorziening DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Sportterein DG 3 1.072 m² 1.072 m² 0 m² 100,0%
- Verkeer - Verblijf / Groen / Verkeer - Railverkeer 1.211 m² 0 m² 1.211 m² 0,0%
Totaal 2.283 m² 1.072 m² 1.211 m² 47,0%
13. Tennisclub De Rauwbraken
programma totaal uitgeefbaar openbare ruimte % uitgeefbaar
- Woongebied DG 1 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied DG 2 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied DG 5 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied - Uit te werken DG 2 0 m² 0 m² 80,7%
- Woongebied - Uit te werken DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied - Uit te werken DG 4 0 m² 0 m² 81,9%
- Woongebied - Uit te werken DG 6 0 m² 0 m² 85,9%
- Woongebied - Uit te werken DG 8 0 m² 0 m² 75,7%
- Woongebied - Uit te werken DG 9 0 m² 0 m² 100,0%
- Centrum - Bouwvlak DG 7 0 m² 0 m² 80,2%
- Centrum DG 7 0 m² 0 m² 0,0%
- Maatschappelijk DG 5 0 m² 0 m² 100,0%
- Maatschappelijk DG 7 0 m² 0 m² 87,6%
- Sportvoorziening DG 3 258 m² 258 m² 0 m² 100,0%
- Sportterein DG 3 5.302 m² 5.302 m² 0 m² 100,0%
- Verkeer - Verblijf / Groen / Verkeer - Railverkeer 3.410 m² 0 m² 3.410 m² 0,0%
Totaal 8.970 m² 5.560 m² 3.410 m² 62,0%
14. Ven, CAM de
programma totaal uitgeefbaar openbare ruimte % uitgeefbaar
- Woongebied DG 1 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied DG 2 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied DG 5 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied - Uit te werken DG 2 0 m² 0 m² 80,7%
- Woongebied - Uit te werken DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied - Uit te werken DG 4 0 m² 0 m² 81,9%
- Woongebied - Uit te werken DG 6 4.878 m² 4.191 m² 687 m² 85,9%
- Woongebied - Uit te werken DG 8 0 m² 0 m² 75,7%
- Woongebied - Uit te werken DG 9 0 m² 0 m² 100,0%
- Centrum - Bouwvlak DG 7 0 m² 0 m² 80,2%
- Centrum DG 7 0 m² 0 m² 0,0%
- Maatschappelijk DG 5 0 m² 0 m² 100,0%
- Maatschappelijk DG 7 0 m² 0 m² 87,6%
- Sportvoorziening DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Sportterein DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Verkeer - Verblijf / Groen / Verkeer - Railverkeer 512 m² 0 m² 512 m² 0,0%
Totaal 5.390 m² 4.191 m² 1.199 m² 77,7%
15. Ven, JMCC vd en Weijer, CEH de
programma totaal uitgeefbaar openbare ruimte % uitgeefbaar
- Woongebied DG 1 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied DG 2 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied DG 5 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied - Uit te werken DG 2 0 m² 0 m² 80,7%
- Woongebied - Uit te werken DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied - Uit te werken DG 4 0 m² 0 m² 81,9%
- Woongebied - Uit te werken DG 6 0 m² 0 m² 85,9%
- Woongebied - Uit te werken DG 8 0 m² 0 m² 75,7%
- Woongebied - Uit te werken DG 9 0 m² 0 m² 100,0%
- Centrum - Bouwvlak DG 7 0 m² 0 m² 80,2%
- Centrum DG 7 0 m² 0 m² 0,0%
- Maatschappelijk DG 5 0 m² 0 m² 100,0%
- Maatschappelijk DG 7 0 m² 0 m² 87,6%
- Sportvoorziening DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Sportterein DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Verkeer - Verblijf / Groen / Verkeer - Railverkeer 116 m² 0 m² 116 m² 0,0%
Totaal 116 m² 0 m² 116 m² 0,0%
6 van 28

tabel C: het ruimtegebruik op de locatie
16. Vissers, AWM
programma totaal uitgeefbaar openbare ruimte % uitgeefbaar
- Woongebied DG 1 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied DG 2 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied DG 5 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied - Uit te werken DG 2 0 m² 0 m² 80,7%
- Woongebied - Uit te werken DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied - Uit te werken DG 4 5.489 m² 4.496 m² 993 m² 81,9%
- Woongebied - Uit te werken DG 6 0 m² 0 m² 85,9%
- Woongebied - Uit te werken DG 8 0 m² 0 m² 75,7%
- Woongebied - Uit te werken DG 9 0 m² 0 m² 100,0%
- Centrum - Bouwvlak DG 7 0 m² 0 m² 80,2%
- Centrum DG 7 0 m² 0 m² 0,0%
- Maatschappelijk DG 5 0 m² 0 m² 100,0%
- Maatschappelijk DG 7 0 m² 0 m² 87,6%
- Sportvoorziening DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Sportterein DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Verkeer - Verblijf / Groen / Verkeer - Railverkeer 0 m² 0 m² 0 m² 0,0%
Totaal 5.489 m² 4.496 m² 993 m² 81,9%
17. Voermans, MAJ
programma totaal uitgeefbaar openbare ruimte % uitgeefbaar
- Woongebied DG 1 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied DG 2 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied DG 5 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied - Uit te werken DG 2 0 m² 0 m² 80,7%
- Woongebied - Uit te werken DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied - Uit te werken DG 4 1.840 m² 1.507 m² 333 m² 81,9%
- Woongebied - Uit te werken DG 6 0 m² 0 m² 85,9%
- Woongebied - Uit te werken DG 8 0 m² 0 m² 75,7%
- Woongebied - Uit te werken DG 9 0 m² 0 m² 100,0%
- Centrum - Bouwvlak DG 7 0 m² 0 m² 80,2%
- Centrum DG 7 0 m² 0 m² 0,0%
- Maatschappelijk DG 5 0 m² 0 m² 100,0%
- Maatschappelijk DG 7 0 m² 0 m² 87,6%
- Sportvoorziening DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Sportterein DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Verkeer - Verblijf / Groen / Verkeer - Railverkeer 0 m² 0 m² 0 m² 0,0%
Totaal 1.840 m² 1.507 m² 333 m² 81,9%
18. Railinfratrust BV
programma totaal uitgeefbaar openbare ruimte % uitgeefbaar
- Woongebied DG 1 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied DG 2 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied DG 5 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied - Uit te werken DG 2 0 m² 0 m² 80,7%
- Woongebied - Uit te werken DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied - Uit te werken DG 4 0 m² 0 m² 81,9%
- Woongebied - Uit te werken DG 6 0 m² 0 m² 85,9%
- Woongebied - Uit te werken DG 8 0 m² 0 m² 75,7%
- Woongebied - Uit te werken DG 9 0 m² 0 m² 100,0%
- Centrum - Bouwvlak DG 7 0 m² 0 m² 80,2%
- Centrum DG 7 0 m² 0 m² 0,0%
- Maatschappelijk DG 5 0 m² 0 m² 100,0%
- Maatschappelijk DG 7 0 m² 0 m² 87,6%
- Sportvoorziening DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Sportterein DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Verkeer - Verblijf / Groen / Verkeer - Railverkeer 311 m² 0 m² 311 m² 0,0%
Totaal 311 m² 0 m² 311 m² 0,0%
19. VvE winkelcentrum Eikenbosch
programma totaal uitgeefbaar openbare ruimte % uitgeefbaar
- Woongebied DG 1 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied DG 2 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied DG 5 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied - Uit te werken DG 2 0 m² 0 m² 80,7%
- Woongebied - Uit te werken DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Woongebied - Uit te werken DG 4 0 m² 0 m² 81,9%
- Woongebied - Uit te werken DG 6 0 m² 0 m² 85,9%
- Woongebied - Uit te werken DG 8 4.970 m² 3.762 m² 1.208 m² 75,7%
- Woongebied - Uit te werken DG 9 0 m² 0 m² 100,0%
- Centrum - Bouwvlak DG 7 0 m² 0 m² 80,2%
- Centrum DG 7 0 m² 0 m² 0,0%
- Maatschappelijk DG 5 0 m² 0 m² 100,0%
- Maatschappelijk DG 7 0 m² 0 m² 87,6%
- Sportvoorziening DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Sportterein DG 3 0 m² 0 m² 100,0%
- Verkeer - Verblijf / Groen / Verkeer - Railverkeer 0 m² 0 m² 0 m² 0,0%
Totaal 4.970 m² 3.762 m² 1.208 m² 75,7%
7 van 28

Tabel D: het productieprogramma uitgezet in de tijd
aantal 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
1. Heijmans Vastgoed Realisatie BV
- Woongebied DG 1 32.017 m² 8.004 m² 14.408 m² 9.605 m²
- Woongebied DG 2 8.399 m² 4.283 m² 4.116 m²
- Woongebied DG 5 9 m² 5 m² 5 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 2 24.274 m² 12.137 m² 12.137 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 3 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 4 49 m² 15 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 6 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 8 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 9 0 m²
- Centrum - Bouwvlak DG 7 20.200 m² 10.100 m² 9.090 m² 1.010 m²
- Maatschappelijk DG 5 0 m²
- Maatschappelijk DG 7 0 m²
- Sportvoorziening DG 3 0 m²
- Sportterein DG 3 0 m²
2. Vastgoed Brabant BV
- Woongebied DG 1 0 m²
- Woongebied DG 2 0 m²
- Woongebied DG 5 2.985 m² 1.493 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 2 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 3 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 4 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 6 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 8 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 9 0 m²
- Centrum - Bouwvlak DG 7 0 m²
- Maatschappelijk DG 5 4.319 m² 2.160 m²
- Maatschappelijk DG 7 1.552 m² 776 m²
- Sportvoorziening DG 3 0 m²
- Sportterein DG 3 0 m²
1.493 m²
2.160 m²
776 m²
3. Gemeente
- Woongebied DG 1 0 m²
- Woongebied DG 2 0 m²
- Woongebied DG 5 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 2 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 3 1.837 m² 1.837 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 4 5.418 m² 1.625 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 6 5.272 m² 2.109 m² 2.109 m² 1.054 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 8 8.963 m² 5.378 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 9 50 m² 25 m² 25 m²
- Centrum - Bouwvlak DG 7 0 m²
- Maatschappelijk DG 5 0 m²
- Maatschappelijk DG 7 0 m²
- Sportvoorziening DG 3 1.780 m² 1.780 m²
- Sportterein DG 3 22.121 m² 22.121 m²
4. De Klapbrug BV
- Woongebied DG 1 0 m²
- Woongebied DG 2 0 m²
- Woongebied DG 5 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 2 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 3 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 4 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 6 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 8 525 m² 315 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 9 0 m²
- Centrum - Bouwvlak DG 7 0 m²
- Maatschappelijk DG 5 0 m²
- Maatschappelijk DG 7 0 m²
- Sportvoorziening DG 3 0 m²
- Sportterein DG 3 0 m²
5. Helvoirt, LGMM v
- Woongebied DG 1 0 m²
- Woongebied DG 2 0 m²
- Woongebied DG 5 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 2 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 3 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 4 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 6 20.295 m² 8.118 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 8 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 9 0 m²
- Centrum - Bouwvlak DG 7 0 m²
- Maatschappelijk DG 5 0 m²
- Maatschappelijk DG 7 0 m²
- Sportvoorziening DG 3 0 m²
- Sportterein DG 3 0 m²
6. Huijkelom, MJPA
- Woongebied DG 1 0 m²
- Woongebied DG 2 0 m²
- Woongebied DG 5 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 2 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 3 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 4 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 6 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 8 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 9 1.017 m² 509 m²
- Centrum - Bouwvlak DG 7 0 m²
- Maatschappelijk DG 5 0 m²
- Maatschappelijk DG 7 0 m²
- Sportvoorziening DG 3 0 m²
- Sportterein DG 3 0 m²
7. Laak, WAM vd
- Woongebied DG 1 0 m²
- Woongebied DG 2 0 m²
- Woongebied DG 5 19 m² 10 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 2 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 3 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 4 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 6 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 8 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 9 0 m²
- Centrum - Bouwvlak DG 7 0 m²
- Maatschappelijk DG 5 0 m²
- Maatschappelijk DG 7 0 m²
- Sportvoorziening DG 3 0 m²
- Sportterein DG 3 0 m²
8 van 28
10 m²
8.118 m²
509 m²
4.059 m²
20 m²
2.167 m²
3.585 m²
210 m²
15 m²
1.625 m²

Tabel D: het productieprogramma uitgezet in de tijd
aantal 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
8. Mols, WHFM
- Woongebied DG 1 0 m²
- Woongebied DG 2 0 m²
- Woongebied DG 5 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 2 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 3 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 4 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 6 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 8 105 m² 63 m² 42 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 9 0 m²
- Centrum - Bouwvlak DG 7 0 m²
- Maatschappelijk DG 5 0 m²
- Maatschappelijk DG 7 0 m²
- Sportvoorziening DG 3 0 m²
- Sportterein DG 3 0 m²
9. Pepping Vastgoed BV
- Woongebied DG 1 0 m²
- Woongebied DG 2 0 m²
- Woongebied DG 5 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 2 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 3 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 4 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 6 5.812 m² 2.325 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 8 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 9 0 m²
- Centrum - Bouwvlak DG 7 0 m²
- Maatschappelijk DG 5 0 m²
- Maatschappelijk DG 7 0 m²
- Sportvoorziening DG 3 0 m²
- Sportterein DG 3 0 m²
10. Pijnenburg, BJM
- Woongebied DG 1 0 m²
- Woongebied DG 2 0 m²
- Woongebied DG 5 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 2 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 3 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 4 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 6 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 8 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 9 4.955 m² 2.478 m²
- Centrum - Bouwvlak DG 7 0 m²
- Maatschappelijk DG 5 0 m²
- Maatschappelijk DG 7 0 m²
- Sportvoorziening DG 3 0 m²
- Sportterein DG 3 0 m²
11. Robben, Fam
- Woongebied DG 1 0 m²
- Woongebied DG 2 0 m²
- Woongebied DG 5 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 2 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 3 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 4 8.330 m² 2.499 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 6 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 8 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 9 0 m²
- Centrum - Bouwvlak DG 7 0 m²
- Maatschappelijk DG 5 0 m²
- Maatschappelijk DG 7 0 m²
- Sportvoorziening DG 3 0 m²
- Sportterein DG 3 0 m²
12a. Spaandonk BV, Holding Gebr v
- Woongebied DG 1 0 m²
- Woongebied DG 2 0 m²
- Woongebied DG 5 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 2 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 3 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 4 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 6 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 8 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 9 0 m²
- Centrum - Bouwvlak DG 7 0 m²
- Maatschappelijk DG 5 0 m²
- Maatschappelijk DG 7 0 m²
- Sportvoorziening DG 3 0 m²
- Sportterein DG 3 0 m²
12b. Spaandonk, HGA v
- Woongebied DG 1 0 m²
- Woongebied DG 2 0 m²
- Woongebied DG 5 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 2 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 3 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 4 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 6 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 8 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 9 0 m²
- Centrum - Bouwvlak DG 7 0 m²
- Maatschappelijk DG 5 0 m²
- Maatschappelijk DG 7 0 m²
- Sportvoorziening DG 3 0 m²
- Sportterein DG 3 1.072 m² 1.072 m²
13. Tennisclub De Rauwbraken
- Woongebied DG 1 0 m²
- Woongebied DG 2 0 m²
- Woongebied DG 5 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 2 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 3 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 4 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 6 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 8 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 9 0 m²
- Centrum - Bouwvlak DG 7 0 m²
- Maatschappelijk DG 5 0 m²
- Maatschappelijk DG 7 0 m²
- Sportvoorziening DG 3 258 m² 258 m²
- Sportterein DG 3 5.302 m² 5.302 m²
9 van 28
2.325 m²
2.478 m²
1.162 m²
3.332 m²
2.499 m²

Tabel D: het productieprogramma uitgezet in de tijd
aantal 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
14. Ven, CAM de
- Woongebied DG 1 0 m²
- Woongebied DG 2 0 m²
- Woongebied DG 5 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 2 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 3 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 4 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 6 4.878 m² 1.951 m² 1.951 m² 976 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 8 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 9 0 m²
- Centrum - Bouwvlak DG 7 0 m²
- Maatschappelijk DG 5 0 m²
- Maatschappelijk DG 7 0 m²
- Sportvoorziening DG 3 0 m²
- Sportterein DG 3 0 m²
15. Ven, JMCC vd en Weijer, CEH de
- Woongebied DG 1 0 m²
- Woongebied DG 2 0 m²
- Woongebied DG 5 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 2 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 3 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 4 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 6 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 8 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 9 0 m²
- Centrum - Bouwvlak DG 7 0 m²
- Maatschappelijk DG 5 0 m²
- Maatschappelijk DG 7 0 m²
- Sportvoorziening DG 3 0 m²
- Sportterein DG 3 0 m²
16. Vissers, AWM
- Woongebied DG 1 0 m²
- Woongebied DG 2 0 m²
- Woongebied DG 5 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 2 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 3 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 4 5.489 m² 1.647 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 6 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 8 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 9 0 m²
- Centrum - Bouwvlak DG 7 0 m²
- Maatschappelijk DG 5 0 m²
- Maatschappelijk DG 7 0 m²
- Sportvoorziening DG 3 0 m²
- Sportterein DG 3 0 m²
17. Voermans, MAJ
- Woongebied DG 1 0 m²
- Woongebied DG 2 0 m²
- Woongebied DG 5 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 2 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 3 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 4 1.840 m² 552 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 6 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 8 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 9 0 m²
- Centrum - Bouwvlak DG 7 0 m²
- Maatschappelijk DG 5 0 m²
- Maatschappelijk DG 7 0 m²
- Sportvoorziening DG 3 0 m²
- Sportterein DG 3 0 m²
18. Railinfratrust BV
- Woongebied DG 1 0 m²
- Woongebied DG 2 0 m²
- Woongebied DG 5 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 2 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 3 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 4 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 6 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 8 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 9 0 m²
- Centrum - Bouwvlak DG 7 0 m²
- Maatschappelijk DG 5 0 m²
- Maatschappelijk DG 7 0 m²
- Sportvoorziening DG 3 0 m²
- Sportterein DG 3 0 m²
19. VvE winkelcentrum Eikenbosch
- Woongebied DG 1 0 m²
- Woongebied DG 2 0 m²
- Woongebied DG 5 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 2 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 3 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 4 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 6 0 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 8 4.970 m² 2.982 m²
- Woongebied - Uit te werken DG 9 0 m²
- Centrum - Bouwvlak DG 7 0 m²
- Maatschappelijk DG 5 0 m²
- Maatschappelijk DG 7 0 m²
- Sportvoorziening DG 3 0 m²
- Sportterein DG 3 0 m²
TOTAAL 204.112 m² 8.004 m² 49.224 m² 28.263 m² 25.669 m² 13.147 m² 17.514 m² 19.351 m² 22.327 m² 14.276 m² 6.338 m² 0 m² 0 m²
10 van 28
2.196 m²
736 m²
1.988 m²
1.647 m²
552 m²

Tabel E: het inventariseren van de grondopbrengsten
Prijzen in Euro's aantal gewogen
omschrijving uitgifteprijs ex BTW eenheid factor volume eenheden totaal in €
1. Heijmans Vastgoed Realisatie BV 84.948 m² 125.167 €
- Woongebied DG 1 € 328,92 per m² 0,96 32.017 m² 30.716 €
- Woongebied DG 2 € 291,48 per m² 0,85 8.399 m² 7.140 €
- Woongebied DG 5 € 679,06 per m² 1,98 9 m² 18 €
- Woongebied - Uit te werken DG 2 € 292,45 per m² 0,85 24.274 m² 20.706 €
- Woongebied - Uit te werken DG 3 € 192,16 per m² 0,56 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 4 € 265,93 per m² 0,78 49 m² 38 €
- Woongebied - Uit te werken DG 6 € 305,04 per m² 0,89 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 8 € 305,04 per m² 0,89 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 9 € 235,75 per m² 0,69 0 m² - €
- Centrum - Bouwvlak DG 7 € 1.129,52 per m² 3,29 20.200 m² 66.549 €
- Maatschappelijk DG 5 € 346,28 per m² 1,01 0 m² - €
- Maatschappelijk DG 7 € 346,28 per m² 1,01 0 m² - €
- Sportvoorziening DG 3 € 57,00 per m² 0,17 0 m² - €
- Sportterein DG 3 € 25,00 per m² 0,07 0 m² - €
2. Vastgoed Brabant BV 8.856 m² 11.842 €
- Woongebied DG 1 € 328,92 per m² 0,96 0 m² - €
- Woongebied DG 2 € 291,48 per m² 0,96 0 m² - €
- Woongebied DG 5 € 679,06 per m² 1,98 2.985 m² 5.912 €
- Woongebied - Uit te werken DG 2 € 292,45 per m² 0,85 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 3 € 192,16 per m² 0,56 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 4 € 265,93 per m² 0,78 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 6 € 305,04 per m² 0,89 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 8 € 305,04 per m² 0,89 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 9 € 235,75 per m² 0,69 0 m² - €
- Centrum - Bouwvlak DG 7 € 1.129,52 per m² 3,29 0 m² - €
- Maatschappelijk DG 5 € 346,28 per m² 1,01 4.319 m² 4.362 €
- Maatschappelijk DG 7 € 346,28 per m² 1,01 1.552 m² 1.568 €
- Sportvoorziening DG 3 € 57,00 per m² 0,17 0 m² - €
- Sportterein DG 3 € 25,00 per m² 0,07 0 m² - €
3. Gemeente 45.441 m² 19.840 €
- Woongebied DG 1 € 328,92 per m² 0,96 0 m² - €
- Woongebied DG 2 € 291,48 per m² 0,96 0 m² - €
- Woongebied DG 5 € 679,06 per m² 1,98 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 2 € 292,45 per m² 0,85 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 3 € 192,16 per m² 0,56 1.837 m² 1.030 €
- Woongebied - Uit te werken DG 4 € 265,93 per m² 0,78 5.418 m² 4.202 €
- Woongebied - Uit te werken DG 6 € 305,04 per m² 0,89 5.272 m² 4.691 €
- Woongebied - Uit te werken DG 8 € 305,04 per m² 0,89 8.963 m² 7.974 €
- Woongebied - Uit te werken DG 9 € 235,75 per m² 0,69 50 m² 34 €
- Centrum - Bouwvlak DG 7 € 1.129,52 per m² 3,29 0 m² - €
- Maatschappelijk DG 5 € 346,28 per m² 1,01 0 m² - €
- Maatschappelijk DG 7 € 346,28 per m² 1,01 0 m² - €
- Sportvoorziening DG 3 € 57,00 per m² 0,17 1.780 m² 296 €
- Sportterein DG 3 € 25,00 per m² 0,07 22.121 m² 1.613 €
4. De Klapbrug BV 525 m² 467 €
- Woongebied DG 1 € 328,92 per m² 0,96 0 m² - €
- Woongebied DG 2 € 291,48 per m² 0,96 0 m² - €
- Woongebied DG 5 € 679,06 per m² 1,98 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 2 € 292,45 per m² 0,85 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 3 € 192,16 per m² 0,56 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 4 € 265,93 per m² 0,78 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 6 € 305,04 per m² 0,89 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 8 € 305,04 per m² 0,89 525 m² 467 €
- Woongebied - Uit te werken DG 9 € 235,75 per m² 0,69 0 m² - €
- Centrum - Bouwvlak DG 7 € 1.129,52 per m² 3,29 0 m² - €
- Maatschappelijk DG 5 € 346,28 per m² 1,01 0 m² - €
- Maatschappelijk DG 7 € 346,28 per m² 1,01 0 m² - €
- Sportvoorziening DG 3 € 57,00 per m² 0,17 0 m² - €
- Sportterein DG 3 € 25,00 per m² 0,07 0 m² - €
5. Helvoirt, LGMM v 20.295 m² 18.057 €
- Woongebied DG 1 € 328,92 per m² 0,96 0 m² - €
- Woongebied DG 2 € 291,48 per m² 0,96 0 m² - €
- Woongebied DG 5 € 679,06 per m² 1,98 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 2 € 292,45 per m² 0,85 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 3 € 192,16 per m² 0,56 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 4 € 265,93 per m² 0,78 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 6 € 305,04 per m² 0,89 20.295 m² 18.057 €
- Woongebied - Uit te werken DG 8 € 305,04 per m² 0,89 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 9 € 235,75 per m² 0,69 0 m² - €
- Centrum - Bouwvlak DG 7 € 1.129,52 per m² 3,29 0 m² - €
- Maatschappelijk DG 5 € 346,28 per m² 1,01 0 m² - €
- Maatschappelijk DG 7 € 346,28 per m² 1,01 0 m² - €
- Sportvoorziening DG 3 € 57,00 per m² 0,17 0 m² - €
- Sportterein DG 3 € 25,00 per m² 0,07 0 m² - €
6. Huijkelom, MJPA 1.017 m² 699 €
- Woongebied DG 1 € 328,92 per m² 0,96 0 m² - €
- Woongebied DG 2 € 291,48 per m² 0,96 0 m² - €
- Woongebied DG 5 € 679,06 per m² 1,98 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 2 € 292,45 per m² 0,85 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 3 € 192,16 per m² 0,56 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 4 € 265,93 per m² 0,78 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 6 € 305,04 per m² 0,89 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 8 € 305,04 per m² 0,89 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 9 € 235,75 per m² 0,69 1.017 m² 699 €
- Centrum - Bouwvlak DG 7 € 1.129,52 per m² 3,29 0 m² - €
- Maatschappelijk DG 5 € 346,28 per m² 1,01 0 m² - €
- Maatschappelijk DG 7 € 346,28 per m² 1,01 0 m² - €
- Sportvoorziening DG 3 € 57,00 per m² 0,17 0 m² - €
- Sportterein DG 3 € 25,00 per m² 0,07 0 m² - €
11 van 28
42.913.542
10.531.000
2.448.100
6.112
7.098.900
-
13.031
-
-
-
22.816.400
-
-
-
-
4.060.019
-
-
2.026.986
-
-
-
-
-
-
-
1.495.600
537.433
-
-
6.802.289
-
-
-
-
353.000
1.440.825
1.608.151
2.734.040
11.787
-
-
-
101.460
553.025
160.144
-
-
-
-
-
-
-
160.144
-
-
-
-
-
-
6.190.711
-
-
-
-
-
-
6.190.711
-
-
-
-
-
-
-
239.756
-
-
-
-
-
-
-
-
239.756
-
-
-
-
-

Tabel E: het inventariseren van de grondopbrengsten
Prijzen in Euro's aantal gewogen
omschrijving uitgifteprijs ex BTW eenheid factor volume eenheden totaal in €
7. Laak, WAM vd 19 m² 38 €
- Woongebied DG 1 € 328,92 per m² 0,96 0 m² - €
- Woongebied DG 2 € 291,48 per m² 0,96 0 m² - €
- Woongebied DG 5 € 679,06 per m² 1,98 19 m² 38 €
- Woongebied - Uit te werken DG 2 € 292,45 per m² 0,85 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 3 € 192,16 per m² 0,56 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 4 € 265,93 per m² 0,78 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 6 € 305,04 per m² 0,89 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 8 € 305,04 per m² 0,89 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 9 € 235,75 per m² 0,69 0 m² - €
- Centrum - Bouwvlak DG 7 € 1.129,52 per m² 3,29 0 m² - €
- Maatschappelijk DG 5 € 346,28 per m² 1,01 0 m² - €
- Maatschappelijk DG 7 € 346,28 per m² 1,01 0 m² - €
- Sportvoorziening DG 3 € 57,00 per m² 0,17 0 m² - €
- Sportterein DG 3 € 25,00 per m² 0,07 0 m² - €
8. Mols, WHFM 105 m² 93 €
- Woongebied DG 1 € 328,92 per m² 0,96 0 m² - €
- Woongebied DG 2 € 291,48 per m² 0,96 0 m² - €
- Woongebied DG 5 € 679,06 per m² 1,98 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 2 € 292,45 per m² 0,85 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 3 € 192,16 per m² 0,56 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 4 € 265,93 per m² 0,78 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 6 € 305,04 per m² 0,89 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 8 € 305,04 per m² 0,89 105 m² 93 €
- Woongebied - Uit te werken DG 9 € 235,75 per m² 0,69 0 m² - €
- Centrum - Bouwvlak DG 7 € 1.129,52 per m² 3,29 0 m² - €
- Maatschappelijk DG 5 € 346,28 per m² 1,01 0 m² - €
- Maatschappelijk DG 7 € 346,28 per m² 1,01 0 m² - €
- Sportvoorziening DG 3 € 57,00 per m² 0,17 0 m² - €
- Sportterein DG 3 € 25,00 per m² 0,07 0 m² - €
9. Pepping Vastgoed BV 5.812 m² 5.171 €
- Woongebied DG 1 € 328,92 per m² 0,96 0 m² - €
- Woongebied DG 2 € 291,48 per m² 0,96 0 m² - €
- Woongebied DG 5 € 679,06 per m² 1,98 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 2 € 292,45 per m² 0,85 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 3 € 192,16 per m² 0,56 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 4 € 265,93 per m² 0,78 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 6 € 305,04 per m² 0,89 5.812 m² 5.171 €
- Woongebied - Uit te werken DG 8 € 305,04 per m² 0,89 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 9 € 235,75 per m² 0,69 0 m² - €
- Centrum - Bouwvlak DG 7 € 1.129,52 per m² 3,29 0 m² - €
- Maatschappelijk DG 5 € 346,28 per m² 1,01 0 m² - €
- Maatschappelijk DG 7 € 346,28 per m² 1,01 0 m² - €
- Sportvoorziening DG 3 € 57,00 per m² 0,17 0 m² - €
- Sportterein DG 3 € 25,00 per m² 0,07 0 m² - €
10. Pijnenburg, BJM 4.955 m² 3.407 €
- Woongebied DG 1 € 328,92 per m² 0,96 0 m² - €
- Woongebied DG 2 € 291,48 per m² 0,96 0 m² - €
- Woongebied DG 5 € 679,06 per m² 1,98 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 2 € 292,45 per m² 0,85 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 3 € 192,16 per m² 0,56 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 4 € 265,93 per m² 0,78 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 6 € 305,04 per m² 0,89 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 8 € 305,04 per m² 0,89 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 9 € 235,75 per m² 0,69 4.955 m² 3.407 €
- Centrum - Bouwvlak DG 7 € 1.129,52 per m² 3,29 0 m² - €
- Maatschappelijk DG 5 € 346,28 per m² 1,01 0 m² - €
- Maatschappelijk DG 7 € 346,28 per m² 1,01 0 m² - €
- Sportvoorziening DG 3 € 57,00 per m² 0,17 0 m² - €
- Sportterein DG 3 € 25,00 per m² 0,07 0 m² - €
11. Robben, Fam 8.330 m² 6.461 €
- Woongebied DG 1 € 328,92 per m² 0,96 0 m² - €
- Woongebied DG 2 € 291,48 per m² 0,96 0 m² - €
- Woongebied DG 5 € 679,06 per m² 1,98 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 2 € 292,45 per m² 0,85 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 3 € 192,16 per m² 0,56 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 4 € 265,93 per m² 0,78 8.330 m² 6.461 €
- Woongebied - Uit te werken DG 6 € 305,04 per m² 0,89 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 8 € 305,04 per m² 0,89 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 9 € 235,75 per m² 0,69 0 m² - €
- Centrum - Bouwvlak DG 7 € 1.129,52 per m² 3,29 0 m² - €
- Maatschappelijk DG 5 € 346,28 per m² 1,01 0 m² - €
- Maatschappelijk DG 7 € 346,28 per m² 1,01 0 m² - €
- Sportvoorziening DG 3 € 57,00 per m² 0,17 0 m² - €
- Sportterein DG 3 € 25,00 per m² 0,07 0 m² - €
12a. Spaandonk BV, Holding Gebr v 0 m² -
- Woongebied DG 1 € 328,92 per m² 0,96 0 m² -
- Woongebied DG 2 € 291,48 per m² 0,96 0 m² -
- Woongebied DG 5 € 679,06 per m² 1,98 0 m² -
- Woongebied - Uit te werken DG 2 € 292,45 per m² 0,85 0 m² -
- Woongebied - Uit te werken DG 3 € 192,16 per m² 0,56 0 m² -
- Woongebied - Uit te werken DG 4 € 265,93 per m² 0,78 0 m² -
- Woongebied - Uit te werken DG 6 € 305,04 per m² 0,89 0 m² -
- Woongebied - Uit te werken DG 8 € 305,04 per m² 0,89 0 m² -
- Woongebied - Uit te werken DG 9 € 235,75 per m² 0,69 0 m² -
- Centrum - Bouwvlak DG 7 € 1.129,52 per m² 3,29 0 m² -
- Maatschappelijk DG 5 € 346,28 per m² 1,01 0 m² -
- Maatschappelijk DG 7 € 346,28 per m² 1,01 0 m² -
- Sportvoorziening DG 3 € 57,00 per m² 0,17 0 m² -
- Sportterein DG 3 € 25,00 per m² 0,07 0 m² -
12 van 28
€
€
€
€
€
€
€
€
€
€
€
€
€
€
€
12.902
-
-
12.902
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
32.029
-
-
-
-
-
-
-
32.029
-
-
-
-
-
-
1.772.871
-
-
-
-
-
-
1.772.871
-
-
-
-
-
-
-
1.168.132
-
-
-
-
-
-
-
-
1.168.132
-
-
-
-
-
2.215.222
-
-
-
-
-
2.215.222
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-

Tabel E: het inventariseren van de grondopbrengsten
Prijzen in Euro's aantal gewogen
omschrijving uitgifteprijs ex BTW eenheid factor volume eenheden totaal in €
12b. Spaandonk, HGA v 1.072 m² 78 €
- Woongebied DG 1 € 328,92 per m² 0,96 0 m² - €
- Woongebied DG 2 € 291,48 per m² 0,96 0 m² - €
- Woongebied DG 5 € 679,06 per m² 1,98 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 2 € 292,45 per m² 0,85 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 3 € 192,16 per m² 0,56 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 4 € 265,93 per m² 0,78 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 6 € 305,04 per m² 0,89 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 8 € 305,04 per m² 0,89 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 9 € 235,75 per m² 0,69 0 m² - €
- Centrum - Bouwvlak DG 7 € 1.129,52 per m² 3,29 0 m² - €
- Maatschappelijk DG 5 € 346,28 per m² 1,01 0 m² - €
- Maatschappelijk DG 7 € 346,28 per m² 1,01 0 m² - €
- Sportvoorziening DG 3 € 57,00 per m² 0,17 0 m² - €
- Sportterein DG 3 € 25,00 per m² 0,07 1.072 m² 78 €
13. Tennisclub De Rauwbraken 5.560 m² 430 €
- Woongebied DG 1 € 328,92 per m² 0,96 0 m² - €
- Woongebied DG 2 € 291,48 per m² 0,96 0 m² - €
- Woongebied DG 5 € 679,06 per m² 1,98 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 2 € 292,45 per m² 0,85 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 3 € 192,16 per m² 0,56 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 4 € 265,93 per m² 0,78 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 6 € 305,04 per m² 0,89 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 8 € 305,04 per m² 0,89 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 9 € 235,75 per m² 0,69 0 m² - €
- Centrum - Bouwvlak DG 7 € 1.129,52 per m² 3,29 0 m² - €
- Maatschappelijk DG 5 € 346,28 per m² 1,01 0 m² - €
- Maatschappelijk DG 7 € 346,28 per m² 1,01 0 m² - €
- Sportvoorziening DG 3 € 57,00 per m² 0,17 258 m² 43 €
- Sportterein DG 3 € 25,00 per m² 0,07 5.302 m² 387 €
14. Ven, CAM de 4.878 m² 4.340 €
- Woongebied DG 1 € 328,92 per m² 0,96 0 m² - €
- Woongebied DG 2 € 291,48 per m² 0,96 0 m² - €
- Woongebied DG 5 € 679,06 per m² 1,98 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 2 € 292,45 per m² 0,85 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 3 € 192,16 per m² 0,56 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 4 € 265,93 per m² 0,78 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 6 € 305,04 per m² 0,89 4.878 m² 4.340 €
- Woongebied - Uit te werken DG 8 € 305,04 per m² 0,89 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 9 € 235,75 per m² 0,69 0 m² - €
- Centrum - Bouwvlak DG 7 € 1.129,52 per m² 3,29 0 m² - €
- Maatschappelijk DG 5 € 346,28 per m² 1,01 0 m² - €
- Maatschappelijk DG 7 € 346,28 per m² 1,01 0 m² - €
- Sportvoorziening DG 3 € 57,00 per m² 0,17 0 m² - €
- Sportterein DG 3 € 25,00 per m² 0,07 0 m² - €
15. Ven, JMCC vd en Weijer, CEH de 0 m² -
- Woongebied DG 1 € 328,92 per m² 0,96 0 m² -
- Woongebied DG 2 € 291,48 per m² 0,96 0 m² -
- Woongebied DG 5 € 679,06 per m² 1,98 0 m² -
- Woongebied - Uit te werken DG 2 € 292,45 per m² 0,85 0 m² -
- Woongebied - Uit te werken DG 3 € 192,16 per m² 0,56 0 m² -
- Woongebied - Uit te werken DG 4 € 265,93 per m² 0,78 0 m² -
- Woongebied - Uit te werken DG 6 € 305,04 per m² 0,89 0 m² -
- Woongebied - Uit te werken DG 8 € 305,04 per m² 0,89 0 m² -
- Woongebied - Uit te werken DG 9 € 235,75 per m² 0,69 0 m² -
- Centrum - Bouwvlak DG 7 € 1.129,52 per m² 3,29 0 m² -
- Maatschappelijk DG 5 € 346,28 per m² 1,01 0 m² -
- Maatschappelijk DG 7 € 346,28 per m² 1,01 0 m² -
- Sportvoorziening DG 3 € 57,00 per m² 0,17 0 m² -
- Sportterein DG 3 € 25,00 per m² 0,07 0 m² -
16. Vissers, AWM 5.489 m² 4.258 €
- Woongebied DG 1 € 328,92 per m² 0,96 0 m² - €
- Woongebied DG 2 € 291,48 per m² 0,96 0 m² - €
- Woongebied DG 5 € 679,06 per m² 1,98 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 2 € 292,45 per m² 0,85 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 3 € 192,16 per m² 0,56 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 4 € 265,93 per m² 0,78 5.489 m² 4.258 €
- Woongebied - Uit te werken DG 6 € 305,04 per m² 0,89 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 8 € 305,04 per m² 0,89 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 9 € 235,75 per m² 0,69 0 m² - €
- Centrum - Bouwvlak DG 7 € 1.129,52 per m² 3,29 0 m² - €
- Maatschappelijk DG 5 € 346,28 per m² 1,01 0 m² - €
- Maatschappelijk DG 7 € 346,28 per m² 1,01 0 m² - €
- Sportvoorziening DG 3 € 57,00 per m² 0,17 0 m² - €
- Sportterein DG 3 € 25,00 per m² 0,07 0 m² - €
17. Voermans, MAJ 1.840 m² 1.427 €
- Woongebied DG 1 € 328,92 per m² 0,96 0 m² - €
- Woongebied DG 2 € 291,48 per m² 0,96 0 m² - €
- Woongebied DG 5 € 679,06 per m² 1,98 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 2 € 292,45 per m² 0,85 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 3 € 192,16 per m² 0,56 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 4 € 265,93 per m² 0,78 1.840 m² 1.427 €
- Woongebied - Uit te werken DG 6 € 305,04 per m² 0,89 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 8 € 305,04 per m² 0,89 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 9 € 235,75 per m² 0,69 0 m² - €
- Centrum - Bouwvlak DG 7 € 1.129,52 per m² 3,29 0 m² - €
- Maatschappelijk DG 5 € 346,28 per m² 1,01 0 m² - €
- Maatschappelijk DG 7 € 346,28 per m² 1,01 0 m² - €
- Sportvoorziening DG 3 € 57,00 per m² 0,17 0 m² - €
- Sportterein DG 3 € 25,00 per m² 0,07 0 m² - €
13 van 28
€
€
€
€
€
€
€
€
€
€
€
€
€
€
€
26.800
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
26.800
147.256
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
14.706
132.550
1.487.967
-
-
-
-
-
-
1.487.967
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
1.459.706
-
-
-
-
-
1.459.706
-
-
-
-
-
-
-
-
489.317
-
-
-
-
-
489.317
-
-
-
-
-
-
-
-

Tabel E: het inventariseren van de grondopbrengsten
Prijzen in Euro's aantal gewogen
omschrijving uitgifteprijs ex BTW eenheid factor volume eenheden totaal in €
18. Railinfratrust BV 0 m² - €
- Woongebied DG 1 € 328,92 per m² 0,96 0 m² - €
- Woongebied DG 2 € 291,48 per m² 0,96 0 m² - €
- Woongebied DG 5 € 679,06 per m² 1,98 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 2 € 292,45 per m² 0,85 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 3 € 192,16 per m² 0,56 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 4 € 265,93 per m² 0,78 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 6 € 305,04 per m² 0,89 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 8 € 305,04 per m² 0,89 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 9 € 235,75 per m² 0,69 0 m² - €
- Centrum - Bouwvlak DG 7 € 1.129,52 per m² 3,29 0 m² - €
- Maatschappelijk DG 5 € 346,28 per m² 1,01 0 m² - €
- Maatschappelijk DG 7 € 346,28 per m² 1,01 0 m² - €
- Sportvoorziening DG 3 € 57,00 per m² 0,17 0 m² - €
- Sportterein DG 3 € 25,00 per m² 0,07 0 m² - €
19. VvE winkelcentrum Eikenbosch 4.970 m² 4.422 €
- Woongebied DG 1 € 328,92 per m² 0,96 0 m² - €
- Woongebied DG 2 € 291,48 per m² 0,96 0 m² - €
- Woongebied DG 5 € 679,06 per m² 1,98 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 2 € 292,45 per m² 0,85 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 3 € 192,16 per m² 0,56 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 4 € 265,93 per m² 0,78 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 6 € 305,04 per m² 0,89 0 m² - €
- Woongebied - Uit te werken DG 8 € 305,04 per m² 0,89 4.970 m² 4.422 €
- Woongebied - Uit te werken DG 9 € 235,75 per m² 0,69 0 m² - €
- Centrum - Bouwvlak DG 7 € 1.129,52 per m² 3,29 0 m² - €
- Maatschappelijk DG 5 € 346,28 per m² 1,01 0 m² - €
- Maatschappelijk DG 7 € 346,28 per m² 1,01 0 m² - €
- Sportvoorziening DG 3 € 57,00 per m² 0,17 0 m² - €
- Sportterein DG 3 € 25,00 per m² 0,07 0 m² - €
TOTAAL 204.112 m² 206.197
14 van 28
€
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
1.516.030
-
-
-
-
-
-
-
1.516.030
-
-
-
-
-
-
70.694.692

Toelichting tabel E: het inventariseren van de grondopbrengsten
GEMEENTELIJK GRONDPRIJSBELEID VAN 2012
Woningbouw
- Sociale woningbouw
Eenheidsprijs
- Woningbouw (projectmatig)
Genormeerd residueel
- Woningbouw (CPO/PO)
Overige functies
Genormeerd residueel
- Detailhandel
Residueel per geval
- Non-profitfuncties
Deels residueel, deels eenheidsprijs
TAXATIERAPPORT OPBRENGSTEN 'KONINGSOORD' BERKEL-ENSCHOT, VAN DE WATER MAKELAARDIJ BV D.D. 28 DECEMBER 2011
TYPE WONING WOONOPPERVLAk KAVELOPPERVLAK VON-PRIJS AANTAL WONINGEN TOTAAL VON
Appartementen
- Goedkoop (1) 60 m² nvt € 170.000
37 won 19,9% € 6.290.000
- Goedkoop (2) 70 m² nvt € 190.000
43 won 23,2% € 8.170.000
- Goedkoop (gemiddeld) 65 m² nvt € 180.800
80 won 43,1% € 14.460.000
- Middelduur (1) 90 m² nvt € 240.000
40 won 21,6% € 9.600.000
- Middelduur (2) 105 m² nvt € 270.000
39 won 21,0% € 10.530.000
- Middelduur (gemiddeld) 97 m² nvt € 254.800
79 won 42,6% € 20.130.000
- Duur (1) 125 m² nvt € 310.000
28 won 15,1% € 8.680.000
- Duur (2) 150 m² nvt € 370.000
23 won 12,4% € 8.510.000
- Duur (gemiddeld)
Grondgebonden
136 m² nvt € 337.100
51 won 27,5% € 17.190.000
- Rijwoning (compact) 420 m² 146 m² € 240.000
83 won 31,3% € 19.920.000
- Rijwoning (large) 450 m² 146 m² € 255.000
28 won 10,5% € 7.140.000
- Rijwoning (extra large) 500 m² 146 m² € 290.000
26 won 9,8% € 7.540.000
- Rijwoning (gemiddeld) 441 m³ 146 m² € 252.500
137 won 51,6% € 34.600.000
- Hoekwoning (compact) 450 m² 201 m² € 275.000
28 won 10,5% € 7.700.000
- Hoekwoning (large) 500 m² 201 m² € 290.000
12 won 4,5% € 3.480.000
- Hoekwoning (extra large) 550 m² 201 m² € 320.000
9 won 3,4% € 2.880.000
- Hoekwoning (gemiddeld) 481 m³ 201 m² € 286.900
49 won 18,5% € 14.060.000
- Patiowoning (compact) 450 m² 238 m² € 315.000
43 won 16,2% € 13.545.000
- Patiowoning (large) 550 m² 238 m² € 385.000
33 won 12,4% € 12.705.000
- Patiowoning (gemiddeld) 493 m³ 238 m² € 345.400
76 won 28,6% € 26.250.000
- Tweekapper (compact) 600 m² 270 m² € 350.000
45 won 16,9% € 15.750.000
- Tweekapper (large) 650 m² 270 m² € 385.000
26 won 9,8% € 10.010.000
- Tweekapper (extra large) 700 m² 270 m² € 450.000
16 won 6,0% € 7.200.000
- Tweekapper (gemiddeld) 633 m³ 270 m² € 378.900
87 won 32,8% € 32.960.000
- Vrijstaand (compact) 650 m² 425 m² € 475.000
16 won 6,0% € 7.600.000
- Vrijstaand (large) 700 m² 425 m² € 515.000
10 won 3,8% € 5.150.000
- Vrijstaand (extra large) 800 m² 425 m² € 575.000
8 won 3,0% € 4.600.000
- Vrijstaand (gemiddeld) 700 m³ 425 m² € 510.300
34 won 12,8% € 17.350.000
- Vrije kavels / POG nvt 450 m² € 210.000
39 won 14,7% € 8.190.000
GRONDPRIJZEN APPARTEMENTEN GRONDGEBONDEN
sociaal goedkoop middelduur duur rijwoning hoekwoning patiowoning tweekapper vrijstaand vrije kavels
Gegevens
- Bruto vloeroppervlak (m² BVO) 84 m² 125 m² 175 m² 168 m² 183 m² 164 m² 244 m² 252 m²
- Bruto/netto verhouding 78,0% 78,0% 78,0% 76,0% 76,0% 81,0% 69,0% 70,0%
- Netto woonoppervlak (m² GBO) 65 m² 97 m² 136 m² 128 m² 139 m² 133 m² 168 m² 176 m²
- Hoogte 2,6 m 2,6 m 3,0 m 2,6 m 2,8 m
- Inhoud (m³ BGI) 441 m³ 481 m³ 493 m² 633 m² 700 m³
- Kaveloppervlak (m²)
Opbrengsten
146 m² 201 m² 238 m² 270 m² 425 m³ 450 m³
- Lagen factor (3 woonlagen)
80,0%
- Opbrengst (€ per m² GBO)
€ 14.950 € 2.766 € 2.616 € 2.474 € 1.980 € 2.066 € 2.593 € 2.254 €
2.895
- Opbrengst V.O.N. (woning/appartement)
€ 11.960 € 180.800 € 254.800 € 337.100 € 252.500 € 286.900 € 345.400 € 378.900 € 510.300 € 210.000
- BTW
€ 1.910 € 28.867 € 40.682 € 53.823 € 40.315 € 45.808 € 55.148 € 60.497 € 81.476 € 33.529
Totale opbrengsten (excl. BTW)
Kosten
€ 10.050 € 151.933 € 214.118 € 283.277 € 212.185 € 241.092 € 290.252 € 318.403 € 428.824 € 176.471
- Bouwkosten incl opslagen (€ per m² BVO)
€ 980 € 980 € 980 € 658 € 738 € 1.125 € 800 € 870 €
-
- Bouwkosten parkeerplaats
€ 13.000 € 13.000 € 13.000
- Bijkomende kosten (% aanneemsom incl opslagen) 25,0% 25,0% 25,0% 25,0% 25,0% 25,0% 25,0% 25,0% 0,0%
- Aanneemsom incl opslagen
€ 95.138 € 135.381 € 184.217 € 110.412 € 134.864 € 185.033 € 194.872 € 219.065 €
-
- Bijkomende kosten
€ 23.784 € 33.845 € 46.054 € 27.603 € 33.716 € 46.258 € 48.718 € 54.766 €
-
Totaal kosten (excl. BTW)
€ 118.922 € 169.226 € 230.271 € 138.015 € 168.580 € 231.291 € 243.590 € 273.831 €
-
Resultaat
- Grondwaarde per woning
€ 10.100 € 33.000 € 44.900 € 53.000 € 74.200 € 72.500 € 59.000 € 74.800 € 155.000 € 176.500
Controle
- Grondprijs per m²
€ 508 € 361 € 248 € 277 € 365 €
392
- Grondquote 21,7% 21,0% 18,7% 35,0% 30,1% 20,3% 23,5% 36,1% 100,0%
GRONDPRIJZEN COMMERCIEEL MAATSCHAPPELIJK
gemiddeld < 100 m² 100-250 m² > 250 m² supermarkt horeca dienstverlening openbaar
Gegevens
- Bruto vloeroppervlak (m² BVO) 16.304 m² 654 m² 5.262 m² 4.567 m² 5.821 m² 400 m² 3.200 m² 2.200 m²
- Bruto/netto verhouding 85,8% 85,8% 85,8% 85,8% 85,8%
- Verhuurbaar vloeroppervlak (m² GBO) 13.990 m² 561 m² 4.515 m² 3.919 m² 4.995 m² 0 m² 0 m² 0 m²
Opbrengsten
- Huurprijs (€ per m² vvo) 250 225 200 170
- Opbrengst (BAR) 7,5% 7,5% 7,5% 6,9%
- Opbrengst V.O.N. (€ per m² vvo)
€ 2.729 € 3.333 € 3.000 € 2.667 €
2.464
Totale opbrengsten (€ per m² bvo)
€ 38.172.188 € 1.870.000 € 13.545.000 € 10.450.667 € 12.306.522
Kosten
- Bouwkosten incl opslagen (€ per m² BVO)
- Bouwkosten parkeerplaats
€ 890 € 890 € 890 € 890 €
890
- Bijkomende kosten (% aanneemsom incl opslagen) 25,0% 25,0% 25,0% 25,0% 25,0%
- Aanneemsom incl opslagen
€ 14.510.560 € 581.874 € 4.683.001 € 4.064.824 € 5.180.861
- Bijkomende kosten
€ 3.627.640 € 145.469 € 1.170.750 € 1.016.206 € 1.295.215
Totaal kosten (excl. BTW)
€ 18.138.200 € 727.343 € 5.853.751 € 5.081.030 € 6.476.076
Resultaat
- Grondwaarde per woning
Controle
- Grondprijs (€ per m² vvo)
€ 20.033.900 € 1.142.700 € 7.691.200 € 5.369.600 € 5.830.400
€ 1.432 € 2.040 € 1.700 € 1.370 € 1.170 € 1.432 € 210 €
114
15 van 28

Toelichting tabel E: het inventariseren van de grondopbrengsten
PROGRAMMA
TOTAAL CENTRUM WOONGEBIED WOONGEBIED - UIT TE WERKEN MAATSCHAPPE
Bouwvlak DG 7 DG 1 DG 2 DG 5 DG 2 DG 3 DG 4 DG 6 DG 8 DG 9 DG 5 / DG 7
AANTAL WONINGEN 750 won 132 won 147 won 19 won 62 won 106 won 2 won 59 won 173 won 41 won 9 won 0 won
Appartementen 410,0% 328 won 132 won 32 won 0 won 62 won 22 won 0 won 0 won 80 won 0 won 0 won 0 won
- Sociale huur 147,5% 118 won 86 won 0 won 0 won 0 won 0 won 0 won 0 won 32 won 0 won 0 won 0 won
- Goedkoop 100,0% 80 won 18 won 0 won 0 won 62 won 0 won 0 won 0 won 0 won 0 won 0 won 0 won
- Middel duur 98,8% 79 won 22 won 10 won 0 won 0 won 7 won 0 won 0 won 40 won 0 won 0 won 0 won
- Duur 63,8% 51 won 6 won 22 won 0 won 0 won 15 won 0 won 0 won 8 won 0 won 0 won 0 won
Grondgebonden 527,5% 422 won 0 won 115 won 19 won 0 won 84 won 2 won 59 won 93 won 41 won 9 won 0 won
- Rijwoning (tussen) 171,3% 137 won 0 won 33 won 2 won 0 won 26 won 0 won 5 won 47 won 24 won 0 won 0 won
- Rijwoning (hoek) 61,3% 49 won 0 won 22 won 2 won 0 won 12 won 0 won 5 won 8 won 0 won 0 won 0 won
- Patiowoningen 95,0% 76 won 0 won 19 won 0 won 0 won 26 won 0 won 20 won 7 won 4 won 0 won 0 won
- Tweekapper 108,8% 87 won 0 won 33 won 4 won 0 won 18 won 0 won 12 won 12 won 8 won 0 won 0 won
- Vrijstaande woning 42,5% 34 won 0 won 6 won 4 won 0 won 2 won 0 won 9 won 10 won 3 won 0 won 0 won
- Vrije kavel 48,8% 39 won 0 won 2 won 7 won 0 won 0 won 2 won 8 won 9 won 2 won 9 won 0 won
Overig 19.800 m² 14.000 m² 0 m² 0 m² 0 m² 0 m² 0 m² 0 m² 0 m² 0 m² 5.800 m²
- Commercieel 14.000 m² 14.000 m² 0 m² 0 m² 0 m² 0 m² 0 m² 0 m² 0 m² 0 m² 0 m² 0 m²
- Maatschappelijk (horeca) 400 m² 0 m² 0 m² 0 m² 0 m² 0 m² 0 m² 0 m² 0 m² 0 m² 0 m² 400 m²
- Maatschappelijk (dienstverlening) 3.200 m² 0 m² 0 m² 0 m² 0 m² 0 m² 0 m² 0 m² 0 m² 0 m² 0 m² 3.200 m²
- Maatschappelijk (niet-commercieel) 2.200 m² 0 m² 0 m² 0 m² 0 m² 0 m² 0 m² 0 m² 0 m² 0 m² 0 m² 2.200 m²
VERTALING PROGRAMMA IN OPBRENGSTEN
TOTAAL CENTRUM WOONGEBIED WOONGEBIED - UIT TE WERKEN MAATSCHAPPE
eenheidsprijs Bouwvlak DG 7 DG 1 DG 2 DG 5 DG 2 DG 3 DG 4 DG 6 DG 8 DG 9 DG 5 / DG 7
Appartementen € 10.081.900 € 2.768.400 € 1.615.000 € - € 2.046.000 € 1.109.300 € - € - € 2.543.200 € - € - €
-
- Sociale huur € 10.100 € 1.191.800 € 868.600 € - € - € - € - € - € - € 323.200 € - € - €
-
- Goedkoop € 33.000 € 2.640.000 € 594.000 € - € - € 2.046.000 € - € - € - € - € - € - €
-
- Middel duur € 44.900 € 3.547.100 € 987.800 € 449.000 € - € - € 314.300 € - € - € 1.796.000 € - € - €
-
- Duur € 53.000 € 2.703.000 € 318.000 € 1.166.000 € - € - € 795.000 € - € - € 424.000 € - € - €
-
Grondgebonden € 36.863.000 € - € 8.916.000 € 2.448.100 € - € 5.989.600 € 353.000 € 5.618.100 € 8.516.500 € 3.433.200 € 1.588.500 €
-
- Rijwoning (tussen) € 74.200 € 10.165.400 € - € 2.448.600 € 148.400 € - € 1.929.200 € - € 371.000 € 3.487.400 € 1.780.800 € - €
-
- Rijwoning (hoek) € 72.500 € 3.552.500 € - € 1.595.000 € 145.000 € - € 870.000 € - € 362.500 € 580.000 € - € - €
-
- Patiowoningen € 59.000 € 4.484.000 € - € 1.121.000 € - € - € 1.534.000 € - € 1.180.000 € 413.000 € 236.000 € - €
-
- Tweekapper € 74.800 € 6.507.600 € - € 2.468.400 € 299.200 € - € 1.346.400 € - € 897.600 € 897.600 € 598.400 € - €
-
- Vrijstaande woning € 155.000 € 5.270.000 € - € 930.000 € 620.000 € - € 310.000 € - € 1.395.000 € 1.550.000 € 465.000 € - €
-
- Vrije kavel € 176.500 € 6.883.500 € - € 353.000 € 1.235.500 € - € - € 353.000 € 1.412.000 € 1.588.500 € 353.000 € 1.588.500 €
-
Overig € 21.543.600 € 20.048.000 € - € - € - € - € - € - € - € - € - € 1.495.600
- Commercieel € 1.432 € 20.048.000 € 20.048.000 € - € - € - € - € - € - € - € - € - €
-
- Maatschappelijk (horeca) € 1.432 € 572.800 € - € - € - € - € - € - € - € - € - € - € 572.800
- Maatschappelijk (dienstve €
210 € 672.000 € - € - € - € - € - € - € - € - € - € - € 672.000
- Maatschappelijk (niet-com € 114 € 250.800 € - € - € - € - € - € - € - € - € - € - € 250.800
TOTAAL 68.488.500
€ 22.816.400 € 10.531.000 € 2.448.100 € 2.046.000 € 7.098.900 € 353.000 € 5.618.100 € 11.059.700 € 3.433.200 € 1.588.500 € 1.495.600
- Oppervlak bestemming 172.031 m² 20.200 m² 32.017 m² 8.399 m² 3.013 m² 24.274 m² 1.837 m² 21.126 m² 36.257 m² 14.563 m² 6.026 m² 4.319 m²
PRIJS PER M² BESTEMMING € 398 € 1.130 € 329 € 291 € 679 € 292 € 192 € 266 € 305 € 236 € 264 € 346
16 van 28

Tabel F: het inventariseren en in de tijd uitzetten van alle opbrengsten
nominaal contant boekwaarde prognose prognose prognose prognose prognose prognose prognose prognose prognose prognose prognose prognose
1 januari 1 januari 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli
Wro Bro Bro Partij Omschrijving 2012 2012 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
6.13.1.c.3 6.2.7.a 6.2.7.a 1. Heijmans Vastgoed Realisatie BV - Woongebied DG 1 € 10.531.000 € 9.841.695 € - € 2.632.750 € 4.738.950 € 3.159.300
- Woongebied DG 2 € 2.448.100 € 2.243.328 € -
€ 1.248.531 € 1.199.569
- Woongebied DG 5 € 6.112 € 5.357 € -
€ 3.056 € 3.056
- Woongebied - Uit te werken DG 2 € 7.098.900 € 5.954.305 € -
€ 3.549.450 € 3.549.450
- Woongebied - Uit te werken DG 3 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 4 € 13.031 € 8.969 € -
€ 3.909 € 5.212 € 3.909
- Woongebied - Uit te werken DG 6 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 8 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 9 € - € - €
-
- Centrum - Bouwvlak DG 7 € 22.816.400 € 19.956.664 € -
€ 11.408.200 € 10.267.380 € 1.140.820
- Maatschappelijk DG 5 € - € - €
-
- Maatschappelijk DG 7 € - € - €
-
- Sportvoorziening DG 3 € - € - €
-
- Sportterein DG 3 € - € - €
-
Subtotaal € 42.913.542 € 38.010.318 € - € 2.632.750 € 5.987.481 € 15.770.125 € 13.819.886 € 4.690.270
€ 3.909 € 5.212 € 3.909
6.13.1.c.3 6.2.7.a 6.2.7.a 2. Vastgoed Brabant BV - Woongebied DG 1 € - € - €
-
- Woongebied DG 2 € - € - €
-
- Woongebied DG 5 € 2.026.986 € 1.776.671 € -
€ 1.013.493 € 1.013.493
- Woongebied - Uit te werken DG 2 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 3 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 4 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 6 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 8 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 9 € - € - €
-
- Centrum - Bouwvlak DG 7 € - € - €
-
- Maatschappelijk DG 5 € 1.495.600 € 1.310.907 € -
€ 747.800 € 747.800
- Maatschappelijk DG 7 € 537.433 € 471.064 € -
€ 268.716 € 268.716
- Sportvoorziening DG 3 € - € - €
-
- Sportterein DG 3 € - € - €
-
Subtotaal € 4.060.019 € 3.558.642 € -
€ 2.030.009 € 2.030.009
6.13.1.c.5 6.2.7.a 6.2.7.a 3. Gemeente - Woongebied DG 1 € - € - €
-
- Woongebied DG 2 € - € - €
-
- Woongebied DG 5 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 2 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 3 € 353.000 € 265.167 € -
€ 353.000
- Woongebied - Uit te werken DG 4 € 1.440.825 € 991.688 € -
€ 432.247 € 576.330 € 432.247
- Woongebied - Uit te werken DG 6 € 1.608.151 € 1.219.352 € -
€ 643.260 € 643.260 € 321.630
- Woongebied - Uit te werken DG 8 € 2.734.040 € 1.931.465 € -
€ 1.640.424 € 1.093.616
- Woongebied - Uit te werken DG 9 € 11.787 € 9.054 € -
€ 5.894 € 5.894
- Centrum - Bouwvlak DG 7 € - € - €
-
- Maatschappelijk DG 5 € - € - €
-
- Maatschappelijk DG 7 € - € - €
-
- Sportvoorziening DG 3 € 101.460 € 94.977 € -
€ 101.460
- Sportterein DG 3 € 553.025 € 517.691 € -
€ 553.025
Subtotaal € 6.802.289 € 5.029.393 € -
€ 654.485
€ 649.154 € 1.002.154 € 2.394.302 € 1.669.946 € 432.247
6.13.1.c.6 6.2.7.a 6.2.7.a 4. De Klapbrug BV - Woongebied DG 1 € - € - €
-
- Woongebied DG 2 € - € - €
-
- Woongebied DG 5 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 2 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 3 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 4 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 6 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 8 € 160.144 € 113.134 € -
€ 96.086 € 64.058
- Woongebied - Uit te werken DG 9 € - € - €
-
- Centrum - Bouwvlak DG 7 € - € - €
-
- Maatschappelijk DG 5 € - € - €
-
- Maatschappelijk DG 7 € - € - €
-
- Sportvoorziening DG 3 € - € - €
-
- Sportterein DG 3 € - € - €
-
Subtotaal € 160.144 € 113.134 € -
€ 96.086 € 64.058
6.13.1.c.7 6.2.7.a 6.2.7.a 5. Helvoirt, LGMM v - Woongebied DG 1 € - € - €
-
- Woongebied DG 2 € - € - €
-
- Woongebied DG 5 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 2 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 3 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 4 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 6 € 6.190.711 € 4.693.995 € -
€ 2.476.284 € 2.476.284 € 1.238.142
- Woongebied - Uit te werken DG 8 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 9 € - € - €
-
- Centrum - Bouwvlak DG 7 € - € - €
-
- Maatschappelijk DG 5 € - € - €
-
- Maatschappelijk DG 7 € - € - €
-
- Sportvoorziening DG 3 € - € - €
-
- Sportterein DG 3 € - € - €
-
Subtotaal € 6.190.711 € 4.693.995 € -
€ 2.476.284 € 2.476.284 € 1.238.142
6.13.1.c.8 6.2.7.a 6.2.7.a 6. Huijkelom, MJPA - Woongebied DG 1 € - € - €
-
- Woongebied DG 2 € - € - €
-
- Woongebied DG 5 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 2 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 3 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 4 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 6 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 8 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 9 € 239.756 € 184.152 € -
€ 119.878 € 119.878
- Centrum - Bouwvlak DG 7 € - € - €
-
- Maatschappelijk DG 5 € - € - €
-
- Maatschappelijk DG 7 € - € - €
-
- Sportvoorziening DG 3 € - € - €
-
- Sportterein DG 3 € - € - €
-
Subtotaal € 239.756 € 184.152 € -
€ 119.878 € 119.878
17 van 28

Tabel F: het inventariseren en in de tijd uitzetten van alle opbrengsten
nominaal contant boekwaarde prognose prognose prognose prognose prognose prognose prognose prognose prognose prognose prognose prognose
1 januari 1 januari 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli
Wro Bro Bro Partij Omschrijving 2012 2012 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
6.13.1.c.9 6.2.7.a 6.2.7.a 7. Laak, WAM vd - Woongebied DG 1 € - € - €
-
- Woongebied DG 2 € - € - €
-
- Woongebied DG 5 € 12.902 € 11.309 € -
€ 6.451 € 6.451
- Woongebied - Uit te werken DG 2 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 3 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 4 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 6 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 8 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 9 € - € - €
-
- Centrum - Bouwvlak DG 7 € - € - €
-
- Maatschappelijk DG 5 € - € - €
-
- Maatschappelijk DG 7 € - € - €
-
- Sportvoorziening DG 3 € - € - €
-
- Sportterein DG 3 € - € - €
-
Subtotaal € 12.902 € 11.309 € -
€ 6.451 € 6.451
6.13.1.c.10 6.2.7.a 6.2.7.a 8. Mols, WHFM - Woongebied DG 1 € - € - €
-
- Woongebied DG 2 € - € - €
-
- Woongebied DG 5 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 2 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 3 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 4 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 6 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 8 € 32.029 € 22.627 € -
€ 19.217 € 12.812
- Woongebied - Uit te werken DG 9 € - € - €
-
- Centrum - Bouwvlak DG 7 € - € - €
-
- Maatschappelijk DG 5 € - € - €
-
- Maatschappelijk DG 7 € - € - €
-
- Sportvoorziening DG 3 € - € - €
-
- Sportterein DG 3 € - € - €
-
Subtotaal € 32.029 € 22.627 € -
€ 19.217 € 12.812
6.13.1.c.11 6.2.7.a 6.2.7.a 9. Pepping Vastgoed BV - Woongebied DG 1 € - € - €
-
- Woongebied DG 2 € - € - €
-
- Woongebied DG 5 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 2 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 3 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 4 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 6 € 1.772.871 € 1.344.247 € -
€ 709.148 € 709.148 € 354.574
- Woongebied - Uit te werken DG 8 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 9 € - € - €
-
- Centrum - Bouwvlak DG 7 € - € - €
-
- Maatschappelijk DG 5 € - € - €
-
- Maatschappelijk DG 7 € - € - €
-
- Sportvoorziening DG 3 € - € - €
-
- Sportterein DG 3 € - € - €
-
Subtotaal € 1.772.871 € 1.344.247 € -
€ 709.148 € 709.148 € 354.574
6.13.1.c.12 6.2.7.a 6.2.7.a 10. Pijnenburg, BJM - Woongebied DG 1 € - € - €
-
- Woongebied DG 2 € - € - €
-
- Woongebied DG 5 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 2 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 3 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 4 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 6 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 8 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 9 € 1.168.132 € 897.221 € -
€ 584.066 € 584.066
- Centrum - Bouwvlak DG 7 € - € - €
-
- Maatschappelijk DG 5 € - € - €
-
- Maatschappelijk DG 7 € - € - €
-
- Sportvoorziening DG 3 € - € - €
-
- Sportterein DG 3 € - € - €
-
Subtotaal € 1.168.132 € 897.221 € -
€ 584.066 € 584.066
6.13.1.c.13 6.2.7.a 6.2.7.a 11. Robben, Fam - Woongebied DG 1 € - € - €
-
- Woongebied DG 2 € - € - €
-
- Woongebied DG 5 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 2 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 3 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 4 € 2.215.222 € 1.524.688 € -
€ 664.567 € 886.089 € 664.567
- Woongebied - Uit te werken DG 6 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 8 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 9 € - € - €
-
- Centrum - Bouwvlak DG 7 € - € - €
-
- Maatschappelijk DG 5 € - € - €
-
- Maatschappelijk DG 7 € - € - €
-
- Sportvoorziening DG 3 € - € - €
-
- Sportterein DG 3 € - € - €
-
Subtotaal € 2.215.222 € 1.524.688 € -
€ 664.567 € 886.089 € 664.567
6.13.1.c.14 6.2.7.a 6.2.7.a 12a. Spaandonk BV, Holding Gebr v - Woongebied DG 1 € - € - €
-
- Woongebied DG 2 € - € - €
-
- Woongebied DG 5 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 2 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 3 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 4 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 6 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 8 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 9 € - € - €
-
- Centrum - Bouwvlak DG 7 € - € - €
-
- Maatschappelijk DG 5 € - € - €
-
- Maatschappelijk DG 7 € - € - €
-
- Sportvoorziening DG 3 € - € - €
-
- Sportterein DG 3 € - € - €
-
Subtotaal € - € - €
-
18 van 28

Tabel F: het inventariseren en in de tijd uitzetten van alle opbrengsten
nominaal contant boekwaarde prognose prognose prognose prognose prognose prognose prognose prognose prognose prognose prognose prognose
1 januari 1 januari 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli
Wro Bro Bro Partij Omschrijving 2012 2012 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
6.13.1.c.15 6.2.7.a 6.2.7.a 12b. Spaandonk, HGA v - Woongebied DG 1 € - € - €
-
- Woongebied DG 2 € - € - €
-
- Woongebied DG 5 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 2 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 3 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 4 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 6 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 8 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 9 € - € - €
-
- Centrum - Bouwvlak DG 7 € - € - €
-
- Maatschappelijk DG 5 € - € - €
-
- Maatschappelijk DG 7 € - € - €
-
- Sportvoorziening DG 3 € - € - €
-
- Sportterein DG 3 € 26.800 € 25.088 € -
€ 26.800
Subtotaal € 26.800 € 25.088 € -
€ 26.800
6.13.1.c.16 6.2.7.a 6.2.7.a 13. Tennisclub De Rauwbraken - Woongebied DG 1 € - € - €
-
- Woongebied DG 2 € - € - €
-
- Woongebied DG 5 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 2 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 3 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 4 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 6 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 8 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 9 € - € - €
-
- Centrum - Bouwvlak DG 7 € - € - €
-
- Maatschappelijk DG 5 € - € - €
-
- Maatschappelijk DG 7 € - € - €
-
- Sportvoorziening DG 3 € 14.706 € 13.766 € -
€ 14.706
- Sportterein DG 3 € 132.550 € 124.081 € -
€ 132.550
Subtotaal € 147.256 € 137.847 € -
€ 147.256
6.13.1.c.17 6.2.7.a 6.2.7.a 14. Ven, CAM de - Woongebied DG 1 € - € - €
-
- Woongebied DG 2 € - € - €
-
- Woongebied DG 5 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 2 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 3 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 4 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 6 € 1.487.967 € 1.128.224 € -
€ 595.187 € 595.187 € 297.593
- Woongebied - Uit te werken DG 8 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 9 € - € - €
-
- Centrum - Bouwvlak DG 7 € - € - €
-
- Maatschappelijk DG 5 € - € - €
-
- Maatschappelijk DG 7 € - € - €
-
- Sportvoorziening DG 3 € - € - €
-
- Sportterein DG 3 € - € - €
-
Subtotaal € 1.487.967 € 1.128.224 € -
€ 595.187 € 595.187 € 297.593
6.13.1.c.18 6.2.7.a 6.2.7.a 15. Ven, JMCC vd en Weijer, CEH de - Woongebied DG 1 € - € - €
-
- Woongebied DG 2 € - € - €
-
- Woongebied DG 5 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 2 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 3 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 4 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 6 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 8 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 9 € - € - €
-
- Centrum - Bouwvlak DG 7 € - € - €
-
- Maatschappelijk DG 5 € - € - €
-
- Maatschappelijk DG 7 € - € - €
-
- Sportvoorziening DG 3 € - € - €
-
- Sportterein DG 3 € - € - €
-
Subtotaal € - € - €
-
6.13.1.c.18 6.2.7.a 6.2.7.a 16. Vissers, AWM - Woongebied DG 1 € - € - €
-
- Woongebied DG 2 € - € - €
-
- Woongebied DG 5 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 2 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 3 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 4 € 1.459.706 € 1.004.684 € -
€ 437.912 € 583.882 € 437.912
- Woongebied - Uit te werken DG 6 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 8 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 9 € - € - €
-
- Centrum - Bouwvlak DG 7 € - € - €
-
- Maatschappelijk DG 5 € - € - €
-
- Maatschappelijk DG 7 € - € - €
-
- Sportvoorziening DG 3 € - € - €
-
- Sportterein DG 3 € - € - €
-
Subtotaal € 1.459.706 € 1.004.684 € -
€ 437.912 € 583.882 € 437.912
6.13.1.c.19 6.2.7.a 6.2.7.a 17. Voermans, MAJ - Woongebied DG 1 € - € - €
-
- Woongebied DG 2 € - € - €
-
- Woongebied DG 5 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 2 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 3 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 4 € 489.317 € 336.786 € -
€ 146.795 € 195.727 € 146.795
- Woongebied - Uit te werken DG 6 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 8 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 9 € - € - €
-
- Centrum - Bouwvlak DG 7 € - € - €
-
- Maatschappelijk DG 5 € - € - €
-
- Maatschappelijk DG 7 € - € - €
-
- Sportvoorziening DG 3 € - € - €
-
- Sportterein DG 3 € - € - €
-
Subtotaal € 489.317 € 336.786 € -
€ 146.795 € 195.727 € 146.795
19 van 28

Tabel F: het inventariseren en in de tijd uitzetten van alle opbrengsten
nominaal contant boekwaarde prognose prognose prognose prognose prognose prognose prognose prognose prognose prognose prognose prognose
1 januari 1 januari 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli
Wro Bro Bro Partij Omschrijving 2012 2012 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
6.13.1.c.20 6.2.7.a 6.2.7.a 18. Railinfratrust BV - Woongebied DG 1 € - € - €
-
- Woongebied DG 2 € - € - €
-
- Woongebied DG 5 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 2 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 3 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 4 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 6 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 8 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 9 € - € - €
-
- Centrum - Bouwvlak DG 7 € - € - €
-
- Maatschappelijk DG 5 € - € - €
-
- Maatschappelijk DG 7 € - € - €
-
- Sportvoorziening DG 3 € - € - €
-
- Sportterein DG 3 € - € - €
-
Subtotaal € - € - €
-
6.13.1.c.21 6.2.7.a 6.2.7.a 19. VvE winkelcentrum Eikenbosch - Woongebied DG 1 € - € - €
-
- Woongebied DG 2 € - € - €
-
- Woongebied DG 5 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 2 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 3 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 4 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 6 € - € - €
-
- Woongebied - Uit te werken DG 8 € 1.516.030 € 1.071.001 € -
€ 909.618 € 606.412
- Woongebied - Uit te werken DG 9 € - € - €
-
- Centrum - Bouwvlak DG 7 € - € - €
-
- Maatschappelijk DG 5 € - € - €
-
- Maatschappelijk DG 7 € - € - €
-
- Sportvoorziening DG 3 € - € - €
-
- Sportterein DG 3 € - € - €
-
Subtotaal € 1.516.030 € 1.071.001 € -
€ 909.618 € 606.412
Opbrengsten alle partijen totaal € 70.694.692 € 59.093.356 € - € 2.632.750 € 6.816.022 € 17.806.585 € 15.856.346 € 4.690.270 € 5.133.718 € 5.486.718 € 6.562.716 € 4.024.137 € 1.685.430
6.13.1.c.3 6.2.7.b 6.2.7.b bijdragen en subsidies gemeente € - € - €
-
6.13.1.c.3 6.2.7.c 6.2.7.c bijdrage provincie € - € - €
-
6.13.1.c.3 6.2.7.d 6.2.7.d bijdrage andere gebiedsexploitati € - € - €
-
Totaal € 70.694.692 € 59.093.356 € - € 2.632.750 € 6.816.022 € 17.806.585 € 15.856.346 € 4.690.270 € 5.133.718 € 5.486.718 € 6.562.716 € 4.024.137 € 1.685.430
20 van 28

Tabel G: het inventariseren van de kosten
raming van de inbreng waarden nominaal contant inbreng prognose prognose prognose prognose prognose prognose prognose prognose prognose prognose prognose prognose
1 januari 1 januari 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli
Wro Bro Bro eigenaren omschrijving 2012 2012 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
6.13.1.c.1 6.2.3.a 1. Heijmans Vastgoed Realisatie BV Inbrengwaarde grond € - € 5.132.270 € 5.132.270
6.13.1.c.1 6.2.3.b Opstal op eigen terrein € - € - €
-
6.13.1.c.1 6.2.3.c Zakelijke rechten € - € - €
-
6.13.1.c.1 6.2.3.d Sloop op eigen terrein € - € - €
-
Subtotaal € - € 5.132.270 € 5.132.270
6.13.1.c.1 6.2.3.a 2. Vastgoed Brabant BV Inbrengwaarde grond € - € 2.824.658 € 2.824.658
6.13.1.c.1 6.2.3.b Opstal op eigen terrein € - € - €
-
6.13.1.c.1 6.2.3.c Zakelijke rechten € - € - €
-
6.13.1.c.1 6.2.3.d Sloop op eigen terrein € - € 18.430 €
18.430
Subtotaal € - € 2.843.087 € 2.843.087
6.13.1.c.1 6.2.3.a 3. Gemeente Inbrengwaarde grond € - € 1.842.348 € 1.842.348
6.13.1.c.1 6.2.3.b Opstal op eigen terrein € - € - €
-
6.13.1.c.1 6.2.3.c Zakelijke rechten € - € - €
-
6.13.1.c.1 6.2.3.d Sloop op eigen terrein € - € 21.639 €
21.639
Subtotaal € - € 1.863.987 € 1.863.987
6.13.1.c.1 6.2.3.a 4. De Klapbrug BV Inbrengwaarde grond € - € 378.000 €
378.000
6.13.1.c.1 6.2.3.b Opstal op eigen terrein € - € - €
-
6.13.1.c.1 6.2.3.c Zakelijke rechten € - € - €
-
6.13.1.c.1 6.2.3.d Sloop op eigen terrein € - € 14.015 €
14.015
Subtotaal € - € 392.015 € 392.015
6.13.1.c.1 6.2.3.a 5. Helvoirt, LGMM v Inbrengwaarde grond € - € 872.725 €
872.725
6.13.1.c.1 6.2.3.b Opstal op eigen terrein € - € - €
-
6.13.1.c.1 6.2.3.c Zakelijke rechten € - € - €
-
6.13.1.c.1 6.2.3.d Sloop op eigen terrein € - € - €
-
Subtotaal € - € 872.725 € 872.725
6.13.1.c.1 6.2.3.a 6. Huijkelom, MJPA Inbrengwaarde grond € - € 112.875 €
112.875
6.13.1.c.1 6.2.3.b Opstal op eigen terrein € - € - €
-
6.13.1.c.1 6.2.3.c Zakelijke rechten € - € - €
-
6.13.1.c.1 6.2.3.d Sloop op eigen terrein € - € - €
-
Subtotaal € - € 112.875 € 112.875
6.13.1.c.1 6.2.3.a 7. Laak, WAM vd Inbrengwaarde grond € - € 1.425 €
1.425
6.13.1.c.1 6.2.3.b Opstal op eigen terrein € - € - €
-
6.13.1.c.1 6.2.3.c Zakelijke rechten € - € - €
-
6.13.1.c.1 6.2.3.d Sloop op eigen terrein € - € - €
-
Subtotaal € - € 1.425 €
1.425
6.13.1.c.1 6.2.3.a 8. Mols, WHFM Inbrengwaarde grond € - € 226.800 €
226.800
6.13.1.c.1 6.2.3.b Opstal op eigen terrein € - € - €
-
6.13.1.c.1 6.2.3.c Zakelijke rechten € - € - €
-
6.13.1.c.1 6.2.3.d Sloop op eigen terrein € - € 7.848 €
7.848
Subtotaal € - € 234.648 € 234.648
6.13.1.c.1 6.2.3.a 9. Pepping Vastgoed BV Inbrengwaarde grond € - € 490.050 €
490.050
6.13.1.c.1 6.2.3.b Opstal op eigen terrein € - € - €
-
6.13.1.c.1 6.2.3.c Zakelijke rechten € - € - €
-
6.13.1.c.1 6.2.3.d Sloop op eigen terrein € - € - €
-
Subtotaal € - € 490.050 € 490.050
6.13.1.c.1 6.2.3.a 10. Pijnenburg, BJM Inbrengwaarde grond € - € 664.825 €
664.825
6.13.1.c.1 6.2.3.b Opstal op eigen terrein € - € - €
-
6.13.1.c.1 6.2.3.c Zakelijke rechten € - € - €
-
6.13.1.c.1 6.2.3.d Sloop op eigen terrein € - € - €
-
Subtotaal € - € 664.825 € 664.825
6.13.1.c.1 6.2.3.a 11. Robben, Fam Inbrengwaarde grond € - € 394.625 €
394.625
6.13.1.c.1 6.2.3.b Opstal op eigen terrein € - € - €
-
6.13.1.c.1 6.2.3.c Zakelijke rechten € - € - €
-
6.13.1.c.1 6.2.3.d Sloop op eigen terrein € - € - €
-
Subtotaal € - € 394.625 € 394.625
6.13.1.c.1 6.2.3.a 12a. Spaandonk BV, Holding Gebr v Inbrengwaarde grond € - € 368.750 €
368.750
6.13.1.c.1 6.2.3.b Opstal op eigen terrein € - € - €
-
6.13.1.c.1 6.2.3.c Zakelijke rechten € - € - €
-
6.13.1.c.1 6.2.3.d Sloop op eigen terrein € - € - €
-
Subtotaal € - € 368.750 € 368.750
6.13.1.c.1 6.2.3.a 12b. Spaandonk, HGA v Inbrengwaarde grond € - € 79.905 €
79.905
6.13.1.c.1 6.2.3.b Opstal op eigen terrein € - € - €
-
6.13.1.c.1 6.2.3.c Zakelijke rechten € - € - €
-
6.13.1.c.1 6.2.3.d Sloop op eigen terrein € - € 42.185 €
42.185
Subtotaal € - € 122.090 € 122.090
6.13.1.c.1 6.2.3.a 13. Tennisclub De Rauwbraken Inbrengwaarde grond € - € 648.300 €
648.300
6.13.1.c.1 6.2.3.b Opstal op eigen terrein € - € - €
-
6.13.1.c.1 6.2.3.c Zakelijke rechten € - € - €
-
6.13.1.c.1 6.2.3.d Sloop op eigen terrein € - € 18.892 €
18.892
Subtotaal € - € 667.192 € 667.192
6.13.1.c.1 6.2.3.a 14. Ven, CAM de Inbrengwaarde grond € - € 188.650 €
188.650
6.13.1.c.1 6.2.3.b Opstal op eigen terrein € - € - €
-
6.13.1.c.1 6.2.3.c Zakelijke rechten € - € - €
-
6.13.1.c.1 6.2.3.d Sloop op eigen terrein € - € - €
-
Subtotaal € - € 188.650 € 188.650
21 van 28

Tabel G: het inventariseren van de kosten
raming van de inbreng waarden nominaal contant inbreng prognose prognose prognose prognose prognose prognose prognose prognose prognose prognose prognose prognose
1 januari 1 januari 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli
Wro Bro Bro eigenaren omschrijving 2012 2012 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
6.13.1.c.1 6.2.3.a 15. Ven, JMCC vd en Weijer, CEH de Inbrengwaarde grond € - € 34.800 €
34.800
6.13.1.c.1 6.2.3.b Opstal op eigen terrein € - € - €
-
6.13.1.c.1 6.2.3.c Zakelijke rechten € - € - €
-
6.13.1.c.1 6.2.3.d Sloop op eigen terrein € - € - €
-
Subtotaal € - € 34.800 €
34.800
6.13.1.c.1 6.2.3.a 16. Vissers, AWM Inbrengwaarde grond € - € 300.808 €
300.808
6.13.1.c.1 6.2.3.b Opstal op eigen terrein € - € - €
-
6.13.1.c.1 6.2.3.c Zakelijke rechten € - € - €
-
6.13.1.c.1 6.2.3.d Sloop op eigen terrein € - € 51.365 €
51.365
Subtotaal € - € 352.173 € 352.173
6.13.1.c.1 6.2.3.a 17. Voermans, MAJ Inbrengwaarde grond € - € 163.000 €
163.000
6.13.1.c.1 6.2.3.b Opstal op eigen terrein € - € - €
-
6.13.1.c.1 6.2.3.c Zakelijke rechten € - € - €
-
6.13.1.c.1 6.2.3.d Sloop op eigen terrein € - € - €
-
Subtotaal € - € 163.000 € 163.000
6.13.1.c.1 6.2.3.a 18. Railinfratrust BV Inbrengwaarde grond € - € 19.760 €
19.760
6.13.1.c.1 6.2.3.b Opstal op eigen terrein € - € - €
-
6.13.1.c.1 6.2.3.c Zakelijke rechten € - € - €
-
6.13.1.c.1 6.2.3.d Sloop op eigen terrein € - € - €
-
Subtotaal € - € 19.760 €
19.760
6.13.1.c.1 6.2.3.a 19. VvE winkelcentrum Eikenbosch Inbrengwaarde grond € - € 8.194.020 € 8.194.020
6.13.1.c.1 6.2.3.b Opstal op eigen terrein € - € - €
-
6.13.1.c.1 6.2.3.c Zakelijke rechten € - € 2.500.000 € 2.500.000
6.13.1.c.1 6.2.3.d Sloop op eigen terrein € - € 262.587 €
262.587
Subtotaal € - € 10.956.607 € 10.956.607
Totaal van de Inbrengwaarden € - € 25.875.556 € 25.875.556 € - € - € - € - € - € - € - € - € - € - € - €
-
raming van de andere kosten nominaal contant boekwaarde prognose prognose prognose prognose prognose prognose prognose prognose prognose prognose prognose prognose
1 januari 1 januari 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli 1 juli
Wro Bro Bro omschrijving omschrijving 2012 2012 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
6.13.1.c.2 6.2.4.a onderzoekskosten € 795.700 € 782.363 € - € 642.894 € 163.938
6.13.1.c.2 6.2.4.b bodemsanering, grondwerken € 1.877.000 € 1.784.900 € - € 568.703 € 386.718 € 394.452 € 402.342 € 205.194
6.13.1.c.2 6.2.4.c 6.2.5.a voorzieningen binnen exploitatiegebie nutsvoorzieningen € 735.900 € 699.791 € - € 222.967 € 151.617 € 154.650 € 157.743 € 80.449
6.13.1.c.2 6.2.4.c 6.2.5.b voorzieningen binnen exploitatiegebie riolering met toebehoren € 4.011.900 € 3.815.046 € - € 1.215.546 € 826.571 € 843.103 € 859.965 € 438.582
6.13.1.c.2 6.2.4.c 6.2.5.c voorzieningen binnen exploitatiegebie verbandhoudende werken (wegen Openbaar € 8.896.900 € 8.234.824 € - € 1.797.086 € 1.374.771 € 1.402.266 € 1.430.311 € 972.612 € 992.064 € 1.011.905 € 516.072
6.13.1.c.2 6.2.4.c 6.2.5.e voorzieningen binnen exploitatiegebie groenvoorzieningen € 2.623.300 € 2.394.380 € -
€ 405.359 € 551.288 € 562.314 € 573.560 € 438.773 € 298.366
6.13.1.c.2 6.2.4.c 6.2.5.f voorzieningen binnen exploitatiegebie openbare verlichting en brandkranen € 1.383.500 € 1.280.545 € - € 279.453 € 213.782 € 218.057 € 222.419 € 151.245 € 154.270 € 157.355 € 80.251
6.13.1.c.2 6.2.4.c 6.2.5.g voorzieningen binnen exploitatiegebie openbare parkeren (geen inkomsten € 7.713.900 € 7.621.070 € - € 7.790.657
6.13.1.c.2 6.2.4.c 6.2.5.h voorzieningen binnen exploitatiegebie milieu, archeologie voorzieningen € 1.191.700 € 1.089.626 € -
€ 1.021.780 € 260.554
6.13.1.c.2 6.2.4.j plankosten (gemeentelijke apparaatkosten € 7.188.300 € 6.598.728 € - € 725.983 € 1.851.256 € 1.132.969 € 770.419 € 785.827 € 801.544 € 817.574 € 416.963 € 425.302
6.13.1.c.2 6.2.4.k tijdelijk beheer € 675.400 € 561.987 € -
€ 230.454 € 235.063 € 319.685
6.13.1.c.2 6.2.4.l raming van planschade € 210.600 € 194.583 € -
€ 86.780
€ 67.714
€ 70.450
Bovenplanse kosten € 2.207.200 € 1.958.526 € -
€ 284.218 € 289.903 € 295.701 € 301.615 € 307.647 € 313.800 € 320.076 € 326.477
Totaal van de overige kosten: € 39.511.300 € 37.016.370 € - € 13.243.289 € 5.745.010 € 4.986.687 € 5.790.706 € 3.769.637 € 2.764.747 € 2.829.454 € 1.568.424 € 1.071.465
Totaal alle kosten € 62.891.926 € 25.875.556 € 13.243.289 € 5.745.010 € 4.986.687 € 5.790.706 € 3.769.637 € 2.764.747 € 2.829.454 € 1.568.424 € 1.071.465
22 van 28

Toelichting tabel G: het inventariseren van de kosten
OVERZICHT KOSTEN
B Sloopkosten € 437.000 Zit in punt 15. Plankostenscan
C Onderzoekskosten € 795.700
D Bodemsanering en grondwerken € 1.877.000 Zit in punt 17. Plankostenscan
E Nutsvoorzieningen € 735.900 Zit in punt 17. Plankostenscan
F Riolering met toebehoren € 4.011.900 Zit in punt 17. Plankostenscan
G Openbare wegen € 8.896.900 Zit in punt 17. Plankostenscan
H Groenvoorzieningen € 2.623.300 Zit in punt 17. Plankostenscan
I Openbare verlichting en brandkranen € 1.383.500 Zit in punt 17. Plankostenscan
J Openbaar parkeren (gebouwd) € 7.713.900
K Milieu, archeologie voorzieningen € 1.191.700
L Planontwikkelingskosten € 7.188.300
M Tijdelijk beheer € 675.400
N Raming van planschade € 210.600
O Bovenplanse kosten € 2.207.200
23 van 28

Toelichting tabel G: het inventariseren van de kosten
KOSTEN aantal e.h. eenheidsprijs subtotaal totaal
B Sloopkosten € 436.963
01 Slopen opstallen 2. Vastgoed Brabant BV per m³ inhoud (G0010) 1.315 m³ € 14,02 €
18.429,86
02 Slopen opstallen 3. Gemeente per m³ inhoud (G0010) 1.544 m³ € 14,02 €
21.639,31
03 Slopen opstallen 4. De Klapbrug BV per m³ inhoud (G0010) 1.000 m³ € 14,02 €
14.015,10
04 Slopen opstallen 8. Mols, WHFM per m³ inhoud (G0010) 560 m³ € 14,02 €
7.848,46
05 Slopen opstallen 12b. Spaandonk, HGA v per m³ inhoud (G0010) 3.010 m³ € 14,02 €
42.185,45
06 Slopen opstallen 13. Tennisclub De Rauwbraken per m³ inhoud (G0010) 1.348 m³ € 14,02 €
18.892,35
07 Slopen opstallen 16. Vissers, AWM per m³ inhoud (G0010) 3.665 m³ € 14,02 €
51.365,34
08 Slopen opstallen 19. VvE winkelcentrum Eikenbosch per m³ inhoud (G00 18.736 m³ € 14,02 € 262.586,91
C Onderzoekskosten € 795.736
01 Archeologisch onderzoek (G0038) 33 ha € 1.252,15 €
41.788,69
02 Bodemonderzoek NEN 5740 tot 2 ha (G0039) 2 ha € 4.218,85 €
8.437,70
03 Meerkosten bodemonderzoek NEN 5740 > 2 ha (G0043) 31 ha € 1.705,34 €
53.502,52
04 Overige onderzoeken (G099) 1 post € 692.006,71 € 692.006,71
D Bodemsanering en grondwerken € 1.877.030
01 PF 1: Verwijderen bestaande verharding 12.094 m² € 56,50 € 683.311,00
02 PF 2: Verwijderen bestaand groen 264.573 m² € 3,00 € 793.719,00
03 Waterberging buiten exploitatiegebied (G0035) 1 post € 400.000,00 € 400.000,00
04 Grondsanering (G0050) 1 post € - € - + P.M.
E Nutsvoorzieningen € 735.886
01 Verplaatsen bestaande kabels en leidingen (G0147) 333.735 m² € 2,21 € 735.885,68
F Riolering met toebehoren € 4.011.875
01 PF 4: Riolering 7.324 m € 462,50 € 3.387.350,00
02 PF 15: Huisaansluitingen 750 st € 832,70 € 624.525,00
G Openbare wegen € 8.896.883
01 PF 3: Bouwstraat 37.565 m² € 24,60 € 924.099,00
02 PF 6: Wijkontsluiting asfalt 12.909 m² € 92,50 € 1.194.082,50
03 PF 7: Woonstraat klinkers 23.075 m² € 71,50 € 1.649.862,50
04 PF 8: Woonstraat bss 1.581 m² € 60,20 €
95.176,20
05 PF 9: Parkeren klinkers 5.518 m² € 79,79 € 440.303,29
06 PF 10: Parkeren bss - m² € 59,10 €
-
07 PF 11: Fietspad 5.303 m² € 73,10 € 387.649,30
08 PF 12: Voetpad natuursteen 13.833 m² € 194,40 € 2.689.135,20
09 PF 13: Voetpad klinkers 22.836 m² € 58,70 € 1.340.473,20
10 PF 14: Voetpad tegels 3.508 m² € 50,20 € 176.101,60
H Groenvoorzieningen € 2.623.262
01 PF 17: Groen 62.399 m² € 32,40 € 2.021.727,60
02 Spelvoorzieningen jonger dan 10 jaar (G0199) 14 st € 9.605,97 € 134.483,58
03 Spelvoorzieningen ouder dan 10 jaar (G0200) 14 st € 21.687,60 € 303.626,40
04 Straatmeubilair (G0176) 750 € 217,90 € 163.424,25
I Openbare verlichting en brandkranen € 1.383.537
01 PF 5: Brandkranen 134 st € 1.722,00 € 230.748,00
02 PF 16: OV verlichting 543 st € 2.123,00 € 1.152.789,00
J Openbaar parkeren (gebouwd) € 7.713.851
01 Onrendabele top openbaar parkeren 1 post € 7.713.851,00 € 7.713.851,00
K Milieu, archeologie voorzieningen € 1.191.693
01 Geluidsscherm langs spoor 0,75 m hoog (G0468) 780 m € 306,90 € 239.382,00
02 Raildempers per m enkelspoor (G0466) 1.560 m € 409,20 € 638.352,00
03 Aanvullend archeologisch onderzoek (G0100) 1 post € - + P.M.
04 Aankoop stankcirkel Robben (G0001) 1 post € 313.958,70 € 313.958,70
L Plankostenscan (prijspeil correctie van 2010 naar 2012 op basis van CPI) € 7.188.342
01 Verwerving (G0445) 1 post € 439.200,00 € 439.200,00
02 Stedenbouw (G0445) 1 post € 599.585,00 € 599.585,00
03 Ruimtelijke Ordening (G0445) 1 post € 184.050,00 € 184.050,00
04 Civiele en cultuur techniek (G0445) 1 post € 3.116.325,98 € 3.116.325,98
05 Landmeten/vastgoedinformatie (G0445) 1 post € 74.354,16 €
74.354,16
06 Communicatie (G0445) 1 post € 291.816,09 € 291.816,09
07 Gronduitgifte (G0445) 1 post € 729.560,00 € 729.560,00
08 Management (G0445) 1 post € 1.354.716,46 € 1.354.716,46
09 Planeconomie (G0445) 1 post € 398.734,40 € 398.734,40
M Tijdelijk beheer € 675.365
01 Nazorg verharding (G0177) 88.563 m² € 5,64 € 499.424,47
02 Nazorg groen (G0207) 62.399 m² € 2,82 € 175.940,22
N Raming van planschade € 210.600
01 Planschade 1 post € 210.600,00 € 210.600,00
O Bovenplanse kosten € 2.207.151
01 Fondsbijdrage (G0258) 109,2% post € 2.021.154,00 € 2.207.150,70
24 van 28

Tabel H de aftopping van de kosten
Volgens de systematiek van de GEW kan via een exploitatiebijdrage verhaald worden:
Het totaal van de kosten minus externe subsidies en minus de kosten die met het oog op toekomstige
bebouwing zijn gemaakt met als maximum het totaal van de grondopbrengsten conform gemeentelijk beleid.
NCW 1.1.2012
de kosten zijn € 62.891.926 zie tabel G
bijdrage gemeente € - zie tabel F
bijdrage provincie € - zie tabel F
bijdrage andere gebiedsexploitatie € - zie tabel F
maximaal te verhalen € 62.891.926
de grondopbrengsten zijn € 59.093.356 zie tabel F
Conclusie:
De grondopbrengsten zijn lager dan het maximaal te verhalen bedrag, dus niet alles kan verhaald worden
25 van 28

tabel I de berekening van de exploitatiebijdrage
ten hoogste is te verhalen € 59.093.356 NCW per 1.1.2012 KOSTENVERDELING BR/NET INBRENG VERKOOP -/- SLOOPKOSTEN -/- PLANKOSTEN BIJDRAGE
aantal gewogen eenheden 206.197
en ZAKELIJKE (VERWERVING
bedrag per gewogen eenheid € 286,59
RECHTEN EN GRONDUITGIFTE)
grond openbaar gebied
1. Heijmans Vastgoed Realisatie BV 125.167 dit is 60,70% v.h. aantal gewogen ehdn € 35.871.225 57,4% € 2.944.452 € 2.187.818 € - € 709.468 € 30.029.487 per 1 januari 2012
2. Vastgoed Brabant BV 11.842 dit is 5,74% v.h. aantal gewogen ehdn € 3.393.750 31,7% € 894.274 € 1.930.384 € 18.430 € 67.122 € 483.541 per 1 januari 2012
3. Gemeente 19.840 dit is 9,62% v.h. aantal gewogen ehdn € 5.686.001 56,6% € 1.042.548 € 799.800 € 21.639 € 112.459 € 3.709.554 per 1 januari 2012
4. De Klapbrug BV 467 dit is 0,23% v.h. aantal gewogen ehdn € 133.864 75,7% € 286.115 € 91.885 € 14.015 € 2.648 € 260.799- per 1 januari 2012
5. Helvoirt, LGMM v 18.057 dit is 8,76% v.h. aantal gewogen ehdn € 5.174.786 66,4% € 579.115 € 293.610 € - € 102.348 € 4.199.713 per 1 januari 2012
6. Huijkelom, MJPA 699 dit is 0,34% v.h. aantal gewogen ehdn € 200.411 31,5% € 35.595 € 77.280 € - € 3.964 € 83.572 per 1 januari 2012
7. Laak, WAM vd 38 dit is 0,02% v.h. aantal gewogen ehdn € 10.785 100,0% € 1.425 € - € - € 213 € 9.146 per 1 januari 2012
8. Mols, WHFM 93 dit is 0,05% v.h. aantal gewogen ehdn € 26.773 75,7% € 171.669 € 55.131 € 7.848 € 530 € 208.405- per 1 januari 2012
9. Pepping Vastgoed BV 5.171 dit is 2,51% v.h. aantal gewogen ehdn € 1.481.934 43,9% € 214.891 € 275.159 € - € 29.310 € 962.574 per 1 januari 2012
10. Pijnenburg, BJM 3.407 dit is 1,65% v.h. aantal gewogen ehdn € 976.436 26,1% € 173.425 € 491.400 € - € 19.312 € 292.299 per 1 januari 2012
11. Robben, Fam 6.461 dit is 3,13% v.h. aantal gewogen ehdn € 1.851.693 80,5% € 317.738 € 76.887 € - € 36.623 € 1.420.445 per 1 januari 2012
12a. Spaandonk BV, Holding Gebr v - dit is 0,00% v.h. aantal gewogen ehdn € - 0,0% € - € 368.750 € - € - € 368.750- per 1 januari 2012
12b. Spaandonk, HGA v 78 dit is 0,04% v.h. aantal gewogen ehdn € 22.402 47,0% € 37.520 € 42.385 € 42.185 € 443 € 100.132- per 1 januari 2012
13. Tennisclub De Rauwbraken 430 dit is 0,21% v.h. aantal gewogen ehdn € 123.091 62,0% € 401.845 € 246.455 € 18.892 € 2.435 € 546.536- per 1 januari 2012
14. Ven, CAM de 4.340 dit is 2,10% v.h. aantal gewogen ehdn € 1.243.784 77,7% € 146.668 € 41.982 € - € 24.600 € 1.030.535 per 1 januari 2012
15. Ven, JMCC vd en Weijer, CEH de - dit is 0,00% v.h. aantal gewogen ehdn € - 0,0% € - € 34.800 € - € - € 34.800- per 1 januari 2012
16. Vissers, AWM 4.258 dit is 2,06% v.h. aantal gewogen ehdn € 1.220.161 0,0% € - € 300.808 € 51.365 € 24.133 € 843.856 per 1 januari 2012
17. Voermans, MAJ 1.427 dit is 0,69% v.h. aantal gewogen ehdn € 409.017 81,9% € 133.526 € 29.474 € - € 8.090 € 237.928 per 1 januari 2012
18. Railinfratrust BV - dit is 0,00% v.h. aantal gewogen ehdn € - 0,0% € - € 19.760 € - € - € 19.760- per 1 januari 2012
19. VvE winkelcentrum Eikenbosch 4.422 dit is 2,14% v.h. aantal gewogen ehdn € 1.267.242 75,7% € 6.202.203 € 1.991.817 € 2.762.587 € 25.064 € 9.714.428- per 1 januari 2012
totaal 206.197
100,00% € 59.093.356
€ 2.936.963 € 1.168.760
26 van 28

Tabel J de berekening van het percentage van de kosten dat is gerealiseerd
De totale kosten zijn: € 62.891.926 zie tabel G
Inbrengwaarde: € 25.875.556
De al gedane uitgaven zijn (inclusief inbrengwaarde): € - zie tabel G
Percentage gerealiseerd 41,14%
27 van 28

ekenmodel bij de handreiking
Achtereenvolgens komen aan bod:
stap tabel
1 A het inventariseren van algemene gegevens
2 B de rekentechnische uitgangspunten (de parameters)
3 C het ruimtegebruik op de locatie
4 D het productieprogramma uitgezet in de tijd
5 E het inventariseren van de grondopbrengsten
6 F het inventariseren van alle opbrengsten
7 G het inventariseren van de kosten
8 H de macro aftopping van de te verhalen kosten
9 I de berekening van de exploitatiebijdrage
10 J de berekening van het percentage van de kosten dat is gerealiseerd
28 van 28

BIJLAGE 6 VO Verkaveling Koningsoord 2008
Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
076226105:B - Definitief ARCADIS 63

KONINGSOORD
VOORLOPIG ONTWERP VERKaVELING
december 2008
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

2
Colofon
Het Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord is opgesteld door Inbo
amsterdam met medewerking van Bureau B+B en bbn adviseurs, in opdracht
van Proper-Stok Groep, in samenwerking met de Gemeente Tilburg.
Ontwerpteam Inbo
Pieter van Wesemael
Menno Moerman
andré Langenberg
Ontwerpteam B+B
Martine van Vliet
Frans Boots
bbn
Pieter de Jong
versie: definitief, december 2008
Weesperstraat 3
Postbus 967
000 aZ amsterdam
020 42 24 22
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

INHOUD
1. Inleiding 5
2. Opgave 9
2. Voorgeschiedenis
2.2 Beleidskaders 2
2.3 Proces van totstandkoming 5
3. Ontwerp 17
3. Ontwerp in hoofdlijnen 9
3.2 Planbeschrijving 2
3.3 Openbare ruimte 27
3.4 Programma 44
3.5 Deelgebieden 47
4. Facetten 55
4. Richtlijnen beeldkwaliteit architectuur 56
4.2 Richtlijnen beeldkwaliteit openbare ruimte 62
4.3 Cultuurhistorie en monumenten 64
4.4 archeologie 67
4.5 Verkeer en parkeren 69
4.6 Groen, ecologie en speelvoorzieningen 77
4.7 Milieu 80
4.8 Flora en Fauna 84
4.9 Mobiliteit 84
4. 0 Wonen 85
4. Economische haalbaarheid 86
4. 2 Planning 87
Bijlagen 89
I Overzicht betrokken personen en instanties
II Overzicht onderliggende documenten
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord
3

4
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

. INLEIDING
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord
5

6
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord
topografische kaart bebouwde kom Berkel-Enschot,
met plangebied Koningsoord

. INLEIDING
Het plangebied Koningsoord ligt centraal in de bebouwde kom van Berkel-
Enschot en zal de komende jaren transformeren tot het nieuwe dorpscentrum
van Berkel-Enschot. In het voorliggende Voorlopig Ontwerp Verkaveling
Koningsoord wordt beschreven hoe deze transformatie vorm kan krijgen.
Het plan is opgesteld door Inbo amsterdam met medewerking van Bureau
B+B en bbn adviseurs, in opdracht van Proper Stok Groep en in nauwe
samenwerking met de gemeente Tilburg.
Dit document begint met een omschrijving van de opgave. Vervolgens wordt
het ontwerp toegelicht, zowel in ruimtelijke als in programmatische zin. Tot slot
wordt een aantal deelaspecten van het plan per thema behandeld.
Dit Voorlopig Ontwerp Koningsoord geeft de huidige stand van zaken in de
planvorming weer. De verdere uitwerking en realisatie van de plannen zal een
aantal jaren in beslag nemen. Vanwege de lange planhorizon is het denkbaar
dat bij de uitwerking van de verschillende deelplannen op onderdelen bijstelling
plaatsvindt ten opzichte van dit Voorlopig Ontwerp.
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord
7

8
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

2. OPGaVE
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord
9

0
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord
plankaart Overhoek Koningsoord
uit Stedenbouwkundig Plan Overhoeken

2. VOORGESCHIEDENIS
2. OPGaVE
In het midden van de jaren negentig constateerde de gemeente Tilburg dat de
woningbouwbehoefte niet meer binnen de grenzen van de eigen gemeente
kon worden opgelost. In een Structuurvisie Noordoost van 995 werd een
stedelijke uitbreiding geprojecteerd van in totaal 3.000 woningen op grondgebied
van de gemeenten Berkel-Enschot, Udenhout en Tilburg. Deze woningbouwbehoefte
was de belangrijkste aanleiding voor een gemeentelijke herindeling
van januari 997, waarbij delen ven Berkel-Enschot, Udenhout en
Tilburg werden samengevoegd tot een nieuwe gemeente Tilburg,
Onderdeel van de Structuurvisie Noordoost vormden het gebied van de
Overhoeken, nog onbebouwde gronden tussen de bebouwde kom van Berkel-
Enschot en infrastructuurlijnen als a65/N65, Burgemeester Bechtweg, spoorlijn
en een geplande verbinding ten noorden van Berkel-Enschot.
In de fasering van Noordoost kwamen de Overhoeken het eerst aan snee.
Met voortvarendheid werd gewerkt aan de totstandkoming van bestemmingsplannen
mede met het oog op het van toepassing verklaren van de Wet
Voorkeursrecht Gemeenten voor het betreffende gebied.
Begrijpelijkerwijs bleven de plannen voor de Overhoeken in stand, ook toen
de woningbouwprogramma's naar beneden moesten worden bijgesteld ten
gevolge van gewijzigde marktomstandigheden. Met de veranderingen in
de woningbouwprogrammas en de ruimtelijke consequenties hiervan werd
rekening gehouden in de plannen die volgden. In 2002/2003 werd een ontwikkelingsplan
Overhoeken Berkel-Enschot opgesteld en vervolgens een
Stedenbouwkundig Plan Overhoeken waarin die gewijzigde omstandigheden
doorwerkten in een globale stedenbouwkundige uitwerking. De ruimtelijke
kaders in groter verband kregen hun neerslag in de Structuurvisie 2020
(Tilburg, Stad van contrasten, raad januari 2005) en de nieuwe structuurvisie
Noord Oost als uitwerking daarvan, welke nu nog in voorbereiding is. Er
wordt daarbij niet meer ingestoken op grootschalige nieuwe stedelijke ontwikkelingen
ten westen van de spoorlijn, maar op het benadrukken van de
landschappelijke kwaliteiten van dat gebied met relatief beperkte bouwmogelijkheden
aan de randen. Er vond een omslag plaats in ruimtelijk denken; van
grootschalige stedelijke uitbreiding naar landschappelijk transformatiegebied.
Deze omslag ging gepaard met de ontwikkeling van opvattingen over dorps
bouwen ter behoud van de eigen identiteit van de kernen Berkel-Enschot en
Udenhout. Deze opvattingen zijn neergelegd in een Gereedschapskist Dorps
Milieu van 2004.
De Overhoeken bestaan uit vier deelgebieden: Enschotsebaan, Koningsoord,
Hoge Hoek en akker/Heikant. Van deze gebieden ligt de eerste prioriteit bij
Enschotsebaan en Koningsoord. Koningsoord is daarbij een bijzonder plangebied,
omdat daarin een nieuw dorpshart voor Berkel-Enschot is voorzien.
De stedenbouwkundige uitwerking van Koningsoord is eind 2004 opgestart.
Dit heeft geleid tot de bestuurlijke vaststelling in augustus 2005 van een
Schetsplan Verkaveling Koningsoord. Inmiddels is dit Schetsplan uitgewerkt
tot een Voorlopig Ontwerp.
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

2
2.2 BELEIDSKaDERS
De relevante kaders voor de stedenbouwkundige planvorming van
Koningsoord worden gevormd door de volgende documenten:
- Structuurvisie 2020 "Tilburg, stad van contrasten"
- Structuurvisie Noord Oost, in voorbereiding
- Stedenbouwkundig plan Overhoeken Berkel-Enschot
- Gereedschapskist Dorps Milieu
- Woonvisie 2002
Het vigerende bestemmingsplan vormt momenteel geen relevant beleidskader,
omdat de stedenbouwkundige en programmatische inzichten ten aanzien
van Koningsoord na vaststelling sterk zijn gewijzigd. Te zijner tijd zullen
nieuwe planologisch-juridische procedures moeten worden doorlopen om de
realisering van het plan mogelijk te maken.
achtereenvolgens komen bovengenoemde beleidskaders aan bod. Het hogere
planniveau van streekplan en rijksnota's wordt buiten beschouwing gelaten
omdat deze planniveaus voldoende zijn verwerkt in de vigerende gemeentelijke
documenten.
Daarnaast is van belang te vermelden dat het plan Koningsoord een monumentaal
kloostercomplex omvat dat is opgenomen op de rijkslijst van
beschermde monumenten. Dit vergt een voortdurend cultuurhistorisch bewustzijn
tijdens het planontwerp en regelmatige terugkoppeling naar gemeentelijke
en rijksmonumentenzorg.
STRUCTUURVISIE 2020 "TILBURG, STaD VaN CONTRaSTEN"
"Tilburg, stad van contrasten", vormt het leidende thema voor de ruimtelijke
ontwikkeling en daarmee het toekomstige ruimtelijk beeld van Tilburg. De
ruimtelijke contrasten bepalen in belangrijke mate de aantrekkelijkheid van
Tilburg. Contrasten zoals een aantrekkelijke spanning tussen het dynamische
van de Tilburgse binnenstad en de ontspannen verblijfssfeer van de wijken en
dorpen in de omgeving. Contrasten ook tussen de dichtbebouwde stedelijke
gebieden en de ruime groene gebieden om de stad.
Relevant voor Koningsoord zijn de volgende uitwerkingsthema's:
- het behouden en versterken van het buitengebied als uitloopgebied van
de stad,
- het inzetten van inbreiding en uitbreiding om verschillende woonmilieus
te genereren,
- het handhaven van een duidelijk onderscheid tussen stad en buitengebied
(buiten de tangenten),
- het versterken van het openbaar vervoer op regionale schaal door ontwikkeling
van het OV-netwerk BrabantStad, met daarin onder andere
een station Berkel-Enschot,
- het behoud van het karakter van het buitengebied en bestaande dorpen,
- het op peil houden van het voorzieningenniveau van de stadsdelen.
Daartoe onder andere ontwikkelen en versterken van station Berkel-
Enschot/Eikenbosch. Deze plek is met name geschikt voor de locatie
van wijkvoorzieningen.
In de Structuurvisie wordt aangestuurd op de ontwikkeling van twee robuuste
groengebieden, één in het zuidwesten en één in het noordoosten van Tilburg.
Met name het ontwikkelen van laatstgenoemd gebied zal straks bepalend
worden voor de woonkwaliteit van Berkel-Enschot in zijn grotere omgeving.
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord
Tilburg
stad van contrasten
deel 1 De visie
Structuurvisie Tilburg 2020

voorontwerp Structuurplan Noordoost 2020
Ontwikkelingsplan Overhoeken
Stedenbouwkundig plan Overhoeken
STRUCTUURVISIE NOORD OOST
Dit plandocument is nog in voorbereiding. Tijdens het planproces heeft reeds
diverse malen doorkoppeling aan de planvorming in de Overhoeken plaatsgevonden.
Op deze wijze wordt gestreefd naar een optimale en realistische
onderlinge afstemming. De structuurvisie zal het idee van een centraal landschapspark
vastleggen. Dit landschapspark is omgeven door open agrarisch
gebied, natuur- en bosgebied en gelardeerd met ontspannen en kleinschalige
woningbouwlocaties. aan de noordrand van Tilburg is naast intensievere
woningbouw een beperkte hoeveelheid bedrijventerreinen geprojecteerd.
Voor het landschapspark zelf is een apart deelontwerp gemaakt om topografisch
realistisch de mogelijkheden daartoe te onderzoeken. Van belang voor
Koningsoord is allereerst de ruimtelijke en visuele relatie die dit buitengebied
met de kern van Berkel-Enschot kan hebben. Daarnaast is het van belang te
onderzoeken of functies ten behoeve van de dorpse gemeenschap over en
weer uitgewisseld kunnen worden. Tot slot wordt ook de problematiek van het
al dan niet afsluiten van gelijkvloerse spoorwegovergangen behandeld.
ONTWIKKELINGSPLaN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
Dit plandocument uit 2002 is opgesteld om invulling te geven aan de uitwerkingsverplichtingen
opgenomen in de verschillende bestemmingsplannen
voor de Overhoeken. De invulling daarvan zou verder dienen te gaan dan de
uitwerkingsregels voorschrijven. Ook de onderlinge samenhang dient aan de
orde te blijven. Daarnaast dienen aspecten die niet of nauwelijks planologisch
van aard zijn aan de orde te komen. Deze aspecten zijn namelijk van belang
voor de in de vervolgtrajecten te maken afspraken, zoals woonkwaliteit, duurzaam
bouwen, energieverbruik, waterhuishouding en andere milieuaspecten,
en particulier en collectief opdrachtgeverschap. Voor Koningsoord geeft het
bestemmingsplan een programma van 60 tot 200 woningen en een voorzieningengebied
aan. In het ontwikkelingsplan wordt het woningbouwprogramma
verder opgerekt tot circa 350 woningen. De precieze verhouding tot het
bestemmingsplan wordt daarmee enigszins onduidelijk. Het ontwikkelingsplan
moet ook geplaatst worden in de lijn van de structuurvisie uit 995 waarbij
nog werd uitgegaan van een geconcentreerd stedelijk gebied in Tilburg Noord
Oost met circa 3.000 woningen met een daarbij horende adequate verkeers-
en groenstructuur. De betekenis van dit plandocument is daarmee betrekkelijk
geworden, aangezien de planologische inzichten voor Noord Oost sindsdien
ingrijpend zijn gewijzigd.
STEDENBOUWKUNDIG PLaN OVERHOEKEN
In dit plandocument is een eerste studie gedaan naar verkavelingsmogelijkheden
en woonsferen van de verschillende Overhoeken, gezien in het licht van
de veranderende ruimtelijke omstandigheden van een grotere omgeving. Voor
Koningsoord wordt daarbij geopteerd voor een verkavelingsopzet van gebouwen
in groene kamers. Daarnaast is een aantal programmatische uitgangspunten
geformuleerd:
- handhaven en inpassen kloostercomplex inclusief bijgebouwen en tuinen
in de onmiddellijke omgeving van deze gebouwen;
- ruimtereservering voor een HOV-halte aan het spoor;
- realisatie van een algemene begraafplaats;
- inpassen van een gebiedsontsluitingsweg die een goede bereikbaarheid
van de voorzieningen garandeert;
- respecteren oude linten Kraan en Raadhuisstraat;
- bouw van een nieuw winkelcentrum ter vervanging van huidig verouderd
en te klein winkelcomplex;
- aanbieden van een ruimtelijke basis voor de bouw van (geconcentreerde)
woonvormen voor met name ouderen met daarbij behorende zorginfrastructuur.
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord
3

4
Op basis van deze uitgangspunten is een globaal stedenbouwkundig plan
ontworpen. Daarin wordt uitgegaan van circa 320 woningen en een langgerekt
winkelcentrum tussen het bestaande centrum en het klooster. Met name
deze twee laatste punten maakten heroverweging noodzakelijk bij stedenbouwkundige
planvorming. Het aantal woningen was te gering, zowel vanuit
planexploitatieve overwegingen als uit overwegingen om een relatief compact
dorpscentrum te componeren. Daarnaast bleek uit overleg met de betrokken
belanghebbenden de langgerektheid van het winkelcentrum geen haalbaar en
wenselijk beeld op te leveren.
GEREEDSCHaPSKIST DORPS MILIEU
In de gereedschapskist is getracht om in contrast met stedelijke (woon)sferen
het dorpse milieu te definiëren en nader te concretiseren. Dit gebeurt op stedenbouwkundig
niveau, op het niveau van de bouwplannen en op het niveau
van de inrichting van de openbare ruimte. In essentie gaat het daarbij om de
volgende punten:
- de landschappelijke context is bepalend voor de stedenbouwkundige
structuur;
- dorpslinten zijn de ruimtelijke dragers; functiemenging wordt hier met
name gestimuleerd;
- het dorpscentrum is multifunctioneel, heeft een menselijke maat en is
levendig;
- straten zijn informeel, eenvoudig en groen ingericht;
- woonbuurten hebben een groene uitstraling; er is sprake van ruime
voor- en zijtuinen;
- variatie en individualiteit staan centraal bij de verkaveling en de bebouwing;
- seriegroottes van woningen zijn beperkt en woningtypen worden
gemengd;
- bewoners hebben keuzemogelijkheid, de woning is flexibel.
Deze onderwerpen zijn vervolgens in aparte paragrafen uitgewerkt en voor
zover mogelijk concreet gemaakt. Daarmee wordt deze gereedschapskist het
meest operationele toetsingsinstrument voor de plannen van de Overhoeken.
Koningsoord is daarbij bijzonder, omdat daar de karakteristieken van een
dorpscentrum naar voren moeten komen.
WOONVISIE 2002
De woonvisie vormt een raamdocument op het brede gemeentelijke terrein
van de volkshuisvesting. allereerst wordt het gemeentelijk grondgebied voorzien
van gebiedseigen woontypologieën, variërend van centrum-stedelijk via
buiten-centrum en groen-stedelijk naar centrum-dorps en landelijk milieu. Van
deze typen zijn de belangrijkste kenmerken op gebied van bereikbaarheid,
diversiteit en dichtheid weergegeven. De Gereedschapskist Dorps Milieu borduurt
daar wat betreft het fysieke traject op voort. Belangrijke andere aspecten
in de woonvisie zijn verhoudingen huur/koop, goedkoop/middelduur/duur,
levensloopbestendigheid, woon-zorg-service-zones, politiekeurmerk, duurzaamheid
en aanpasbaarheid. Ook het Politiekeurmerk komt aan de orde. Op
basis van een op deze aspecten gebaseerd gemeentelijk woningbouwprogramma
is in dit plan voor Koningsoord een specifiek woningbouwprogramma
uitgewerkt.
Naast deze programmatische aspecten worden momenteel op basis van
de woonvisie gebiedskarakteristieke woonprofielen opgezet die een nadere
kwalitatieve invulling van het woonprogramma in het stedenbouwkundig plan
mogelijk maken. Voor de planontwikkeling van Koningsoord was dit aspect
nog onvoldoende uitgekristalliseerd, zodat dat geen rol van betekenis kon
vervullen. Wel wordt lopende het plantraject getracht elementen daarvan in
overleg in te brengen.
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord
Dorps milieu, gereedschapskist

2.3 PROCES VaN TOTSTaNDKOMING
In september 2005 is het Schetsplan Verkaveling Koningsoord vastgesteld,
de voorloper van dit Voorlopig Ontwerp Verkaveling. Het schetsplan is voorgelegd
aan de bevolking van Berkel-Enschot en belanghebbenden. Op grond
van de inspraakreacties, en gehoord de opvattingen vanuit de gemeenteraad,
heeft het college een besluit genomen over het vervolgtraject. Daarin zijn
aandachtspunten voor de uitwerking meegegeven. De belangrijkste daarvan
waren:
- Bij de uitwerking moet er op toegezien worden dat de dichtheid van
ieder plandeel zodanig is, dat deze past bij het gewenste dorps karakter.
- De ontwikkeling van het klooster wordt zeer kritisch gevolgd.
- Bij het kiezen van een locatie voor het nieuwe sportpark moet zeker zijn
dat deze ook op de langere termijn per auto en fiets goed bereikbaar
blijft.
- De inpassingsmogelijkheden van de begraafplaats worden nogmaals
goed onderzocht.
- In overleg met de volkstuinvereniging wordt door de gemeente gekeken
naar alternatieve locaties voor het volkstuinencomplex.
Deze aandachtspunten waren uitgangspunt bij het doorontwikkelen van
Schetsplan tot Voorlopig Ontwerp.
Zoals eerder aangegeven wordt het plan Koningsoord gerealiseerd in een
concessiemodel. Ontwikkelaar Proper-Stok Groep is beoogd concessiehouder.
Zij zijn verantwoordelijk voor de totale planuitwerking en realisatie, binnen
de randvoorwaarden die de gemeente heeft meegegeven. De gemeente ontwikkelt
dus niet zelf maar heeft een toetsende rol.
Dit Voorlopig Ontwerp is derhalve ook door Proper-Stok Groep en hun adviseurs
opgesteld.
Door Proper-Stok is, vanwege het bijzondere karakter van het dorpscentrum,
nadrukkelijk gekozen voor een open planproces. Dit betekent dat tijdens de
planvorming niet alleen intensief is samengewerkt met de gemeente Tilburg,
maar ook met bewoners en andere betrokkenen bij het nieuwe centrum.
Overleg heeft plaatsgevonden met onder andere vertegenwoordigers van de
Zusters Trappistinnen, de woningbouwverenigingen ‘t Heem, Tiwos en WSG,
de winkeliers en eigenaren van winkelcentrum Eikenbosch, de dorpsraad
van Berkel-Enschot, diverse sociaal-maatschappelijke organisaties (parochie,
volkstuinvereniging, de Schalm, bibliotheek) en sportverenigingen.
Doel van open planproces is het creëren van draagvlak onder belanghebbenden.
Draagvlak onder belanghebbenden is een belangrijke voorwaarde
voor een succesvolle transformatie van Koningsoord en het dorpscentrum van
Berkel-Enschot. Het is uitdrukkelijk de bedoeling om deze wijze van werken in
het vervolgtraject voort te zetten. Een overzicht van de bij de planontwikkeling
betrokken instanties en personen is opgenomen in bijlage van dit Voorlopig
Ontwerp.
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord
5

6
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

3. ONTWERP
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord
7

8
spoor Tilburg - 's Hertogenbosch
overhoek Hoge Hoek
kern Berkel
reservering station
abdij Koningsoord
overhoek Koningsoord
Rauwbrakenplas
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord
Bossche weg
overhoek Enschotse baan
N65
kern Enschot
overhoek akker / Heikant
plangebied Koninsoord in groter verband

toekomstige situatie
plangebied Koningsoord
abdij Koningsoord, parel van het plan
3. ONTWERP
3. ONTWERP IN HOOFDLIJNEN
De bestaande gebouwen en open ruimtes van abdij Koningsoord hebben een
voor Berkel-Enschot unieke allure en karakter. Het op termijn vrijkomen van
het complex biedt een uitgelezen mogelijkheid om centraal in Berkel-Enschot
een karakteristiek en goed bereikbaar centrum te creëren, dat op termijn kan
uitgroeien tot het nieuwe dorpscentrum van Berkel-Enschot. De condities hiervoor
zijn aanwezig, of kunnen worden gecreëerd:
- Koningsoord heeft een centrale ligging en kan op een logische manier
aangetakt worden op de belangrijkste wegen
- Koningsoord bevat (een ensemble van) karakteristieke gebouwen
- Koningsoord beschikt over een kwalitatief hoogwaardige (groene) openbare
ruimte
- Koningsoord kan een hogere bebouwingsdichtheid krijgen dan de rest
van het dorp, echter zonder het dorpse karakter geweld aan te doen
- Koningsoord kan een grote diversiteit aan functies herbergen.
Op de hiernavolgende pagina's wordt een beeld geschetst van de toekomstige
ruimtelijke en programmatische invulling van Koningsoord.
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord
9

20
Proefverkaveling Koningsoord
LEGENDa
Bebouwing
(nieuw)
Bebouwing bijgebouwen
(nieuw)
Bebouwing winkelcentrum
(nieuw)
Bebouwing
(bestaand)
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord
Uitgeefbaar gebied
Park + sportvelden
Brinkjes en groene loper
Water
Parkeerplaats
Boom
Plangrens
Zoekgebied WoZoCo

hoofdopzet plan Koningsoord
= historische linten
2 = groenstructuur
3 = green + dorpscentrum
4 = groenelement
5 = nieuwe ontsluitingsweg
6 = verbinding huidig & nieuw centrum
7 = park
8 = sportpark / Rauwbraken
5
3.2 PLaNBESCHRIJVING
Het plan voor Koningsoord is als volgt te karakteriseren:
- In en rond de gebouwen van de abdij Koningsoord wordt een nieuw
dorpscentrum voor Berkel-Enschot gecreëerd. Het bestaande winkelcentrum
Eikenbosch wordt verplaatst naar dit nieuwe dorpscentrum.
- Rondom en in het dorpscentrum is plaats voor circa 684 nieuwe woningen
in een kleinschalige en dorpse setting.
- Bestaande structurerende landschappelijke elementen (weg- en beplantingsstructuur
rondom abdij, bestaande voetpaden) worden waar mogelijk
geïntegreerd in de verkavelingsopzet.
- De groenstructuur zorgt voor een verankering van het plangebied in zijn
omgeving.
- De huidige begrenzing van het abdijcomplex blijft afleesbaar in de groenstructuur.
- De voorgestelde bouwvelden sluiten in maat en schaal aan op de
bestaande bebouwing van Berkel-Enschot. De bebouwingsdichtheid van
de bouwvelden neemt toe naarmate het centrum dichter wordt genaderd.
8
7
5
2
4
4
5
3
6
4
2
2
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

22
doorzicht door buurtje vermijden groene ruimte centraal in buurtje onderscheid rand en binnengebied
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

eferentiebeelden woonstraten
WOONBUURTEN
Koningsoord bevat, gegroepeerd rond abdij en winkelcentrum, een viertal
woonbuurtjes die op min of meer gelijkwaardige wijze zijn opgebouwd.
Uitgangspunt bij de opbouw van een buurtje is om te komen tot een specifiek
dorps woonmilieu. Voor de stedenbouwkundige opbouw betekent dat:
- lange rechte straten in de buurtjes worden vermeden
- centraal in elk buurtje een kleine groene ruimte (brinkje) is gesitueerd
- er een onderscheid bestaat tussen de rand van een buurtje en de "binnenwereld".
De buurtjes bevatten elk meerdere bouwvelden, die op gedifferentieerde
wijze zijn ingevuld met een vijftal woningtypes; appartementen, rijwoningen,
patiowoningen, tweekappers en vrijstaande woningen. Van elk woningtype zijn
meerdere varianten gedacht.
Bij de invulling van de bouwvelden fungeert de Toolbox Dorpswoonmilieu als
leidraad; dat betekent ondermeer dat het aantal identieke woningen in een rij
beperkt is, dat het stratenpatroon fijnmazig is, dat de verkaveling een zekere
onregelmatigheid en onvoorspelbaarheid in zich heeft en dat een vergaande
menging van woning- en kaveltypes is toegepast.
Met name in de straten direct rondom de green wordt gestreefd naar een centrumdorpse
bebouwingsdichtheid, de woningen staan hier dicht op de straten
(zie referentiebeelden). Op wat grotere afstand van het centrum is het karakter
ontspannen en groener.
De gedifferentieerde opzet vraagt om een zorgvuldige uitwerking: stedenbouwkundig,
landschappelijk en architectonisch. Een eerste aanzet hiertoe is
gedaan in de paragrafen m.b.t. de beeldregie (4. en 4.2).
23
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

24
voorbeelduitwerking fase
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

vogelvlucht fase
25
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

26
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

3.3 OPENBaRE RUIMTE
De groenstructuur in Koningsoord bestaat uit bestaande groene elementen
en nieuwe toevoegingen. De nieuwe toevoegingen zijn geïnspireerd op de
bestaande groenkwaliteiten. De volgende elementen en toevoegingen worden
onderscheiden: doorgaande lanen, de "groene loper" die de voormalige grens
van de abdij ongeveer volgt, de "green", het park, de sportvelden en recreatieplas
en de brinkjes in de woonvelden.
GROENE LOPER
De groene loper volgt zoveel als mogelijk de oude begrenzing van het abdijcomplex.
De loper bevat hierdoor veel bestaande waardevolle groenelementen,
zoals een loofgang, lanen en monumentale bomen. De grens van de abdij
kenmerkt zich momenteel door de veelheid van verschillende beplanting. Het
vormt nu een dichtbeplante grens met agrarische velden van onder andere
graan. De groene loper neemt de diversiteit als uitgangspunt en versterkt juist
de verschillen tussen de opéénvolgende delen. De loper wordt als bindend element
gezien tussen nieuw centrum en bestaande woongebieden. De waardevolle
boombeplanting wordt gehandhaafd en aangevuld met specifieke soorten
die de sfeer van een deel versterken en in de onderbeplanting wordt vooral de
landelijke sfeer versterkt door de toepassing van verschillende kruidenmengsels,
grassen en granen. De groene loper ademt straks - in nieuw bebouwd
gebied - nog steeds de sfeer van landelijkheid uit.
27
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

28
Het park en de "green" maken deel uit van de "groene loper". De loper omvat
de volgende sferen; de loofgang, de green, de houtwal, eiken met granen,
eiken met gras, eiken met berken en bollen, nutsbomen zoals kersen en hazelaars.
Pad
De loper bestaat uit zeer uitenlopende sferen, het pad echter is continu en
zeer herkenbaar, gedacht wordt aan een combinatie van asfalt met kiezels.
Een grof en juist een zeer glad materiaal, geeft het pad identiteit en is voor verschillende
gebruikers aantrekkelijk. De kiezels kunnen als kruimels in het asfalt
liggen, de kruimels volgend door de verschillenden sferen eindigt men weer
waar ook begonnen....
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

"van kunststof naar metaal"
Zitelementen
Zeer kenmerkend in het landschap van de abdij zijn witte stoelen die verspreid
langs de randen staan. Ze zijn bedoeld voor de oudere zusters die onderweg
even kunnen uitrusten tijdens een wandeling. De stoelen markeren het pad en
zijn van ver te zien. In de "groene loper" wordt voorgesteld verspreid stoelen te
situeren langs de route, als poëtische verwijzing naar de zusters. De stoelen
worden speciaal gemaakt voor Koningsoord en kunnen worden verankerd in
de grond of aan een ketting.
29
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

30
a
B
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord
PROFIELEN GROENE LOPER
alle doorsnedes schaal :500
park park

PROFIELEN GROENE LOPER
C
3
D
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

32
Houtwalpad
De bestaande houtwal wordt uitgedund
en een pad erdoorheen wordt
slingerend aangelegd.
F
E
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord
PROFIELEN GROENE LOPER

PROFIELEN GROENE LOPER
Loofgang
De bestaande loofgang wordt een
onderdeel van de "groene loper" .
's avonds wordt de loofgang van binnen
en buiten aangelicht.
Door het stedenbouwkundige plan
moet de loofgang iets worden ingekort.
Dit dient zorgvuldig te gebeuren
zodat zonnebrand op de stammen
wordt voorkomen. De stammen
dienen te worden ingepakt in overleg
met een boomspecialist.
6.5
G
G-G’
33
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord
3.5
REMBRANDT VAN RIJNLAAN

34
BOTaNISCHE BIJZONDERHEDEN
De bestaande botanische bijzonderheden van het plangebied zijn opgenomen
in het stedenbouwkundig plan. De loofgang zal iets worden ingekort. De Eikenlaan
krijgt een centrale plek in het plan, de bijzondere bomen op de green
worden gehandhaafd.
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

H - HH’
De eikenlaan verschilt momenteel in kroongrootte, aan de zijde van de abdij is
de kroon circa 8 meter groot en aan de andere zijde is de kroon circa 6 meter
groot. De voorgestelde grasstrook varieert in grootte. De strook is breder dan
de huidige kroonprojectie en garandeert daardoor dat de eiken volwaardig kunnen
uitgroeien.
REMBRANDT VAN RIJNLAAN
35
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

36
BRINKJES
In de woonvelden worden op een aantal plekken brinkjes gecreëerd. Het zijn
groene plekken in de wijk die herkenning en identiteit geven aan de buurt.
De plekken worden eenvoudig ingericht; een natuurstenen rand rondom een
grasweide met een aantal bomen van één soort. De vier plekken krijgen ieder
een eigen kenmerkende boombeplanting. Per plek verschilt de hoeveelheid
bomen.
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord
REMBRANDT VAN RIJNLAAN

0.00-6.00
LaNEN / ONTSLUITINGSWEG
Doorgaande lanen van dorp naar dorp zijn kenmerkend voor de omgeving. Het
zijn lanen van inheemse boomsoorten. Soms zijn de lanen symmetrisch, dan
weer transformeren ze in een a-symmetrische laan met enkelzijdige beplanting.
In het plan voor Koningsoord liggen twee van deze reeds bestaande
lanen. Er wordt een nieuwe laan toegevoegd die de verschillende overhoeken
met het centrum gaat verbinden.
37
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

38
GReen
De "green" is een groene ruimte die getransformeerd wordt van een vol beplante
afgesloten verborgen wereld naar een openbare open groene ruimte.
Bestaande waardevolle monumentale bomen staan in een strak gazon, waar
eens per jaar de bollen bloeien. Paden door de green worden zo beperkt
mogelijk aangelegd en met een smal profiel om de ruimte zo groen mogelijk
te houden. Rondom het gazon wordt een brede rand hoogwaardig gematerialiseerde
rand voorgesteld als promenade rondom het park. De rand wordt
ruimtelijk aangezet door een enkelzijdige laan van inheemse bomen, gedacht
wordt aan Platanen. De laan staat in de hoogwaardig gematerialiseerde rand
en omsluit de ruimte. Tevens ontneemt ze het zicht op zij- en achterkanten.
Het gedeelte van het winkelcentrum dat grenst aan de green wordt uitgevoerd
in het zelfde hoogwaardige materiaal. Het overige deel van het centrum, met
name de winkelstraten wordt uitgevoerd in baksteen.
De uitwerking van het ontwerp voor de green zal plaatsvinden met respect
voor het oorspronkelijke ontwerp voor de Abdijtuin (zie beeld pagina 64).
Klinker
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord
natuursteen of vergelijkbaar
Platanus x hispanica
Kloostertuin
Medicinale tuin
fietsroute door het centrum, subtiele
verschillen in de materialisering duiden
het fietspad aan

De rand krijgt een breedte van 8 tot 0 meter en wordt voorgesteld in een
hoogwaardig materiaal, bijvoorbeeld natuursteen of bijzonder beton. De
Plataan staat asymmetrisch op de rand. Zitgelegenheden kijken uit op de
“green”.
39
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

40
RaUWBRaKEN
Het sportcomplex zou een groen uiterlijk kunnen krijgen door toepassing van
groene gevels met onder andere klimplanten. De rand van het recreatiegebied
dient de uitstraling te krijgen van een park achter een representatief hek.
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord
23
3.5

Referentiebeeld park
Referentiebeeld park
Referentiebeelden sport- en spel
PaRK
Het pad van de “groene loper” doorkruist ook het park. Het park is een ontspannen
groengebied rond het woon-zorgcomplex. In het park kunnen plekken
komen die ingericht worden voor sport en spel. Door hagen omsloten ruimtes
worden afgewisseld met grotere en kleinere grasvelden. Hierdoor ontstaat
het parkkarakter. In omsloten ruimtes kunnen zich sport- en speelplaatsen
bevinden. Er ontstaat een diversiteit van verschillende bomen die bloeien in
het voorjaar en prachtig verkleuren in het najaar. De rand van het park aan de
spoorzijde loopt op, om zo als landschappelijke geluidwering te dienen.
4
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

42
WOONSTRaTEN
De woonvelden bestaan veelal uit uitgeefbaar gebied. Hiertussen liggen eenvoudige
ontsluitingsstraten met een kwalitatief hoogwaardige uitstraling. De
straten worden ingericht met gebakken klinkers. Het bezoekersparkeren wordt
in de straten ingepast. De straten zijn veelal onbeplant en hebben een stenig
karakter. De groene uitstraling komt van de kavels.
Hagen en muren
alle aaneengesloten kavels (woonvelden) worden op de overgang van privé
naar openbaar beplant met een beukenhaag of een muur in de delen met een
hogere dichtheid. Hierdoor ontstaat een mooie groene rand in de straten en
een continu beeld. Het straatbeeld wordt rustig en kwalitatief hoogwaardig, in
plaats van een kakofonie van verschillende erfafscheidingen. De haag of muur
blijft relatief laag.
Er ontstaat een onderscheid tussen het meer centrale gedeelte van Koningsoord
en de flanken. In het centrale deel rond de "green" is de dichtheid hoger
en grenst de bebouwing aan de openbare ruimte. Hier worden muren voorgesteld,
de muren bevinden zich alleen tussen de bebouwing en vormen een
integraal onderdeel van de architectuur.
In de flanken van Koningsoord, op wat grotere afstand van het centrum,
grenzen woningen niet aan de straat. Omdat de erfgrens beplant wordt met de
beukenhaag ontstaat hier een groener beeld in de zomer.
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord
muurtjes hagen

PROFIEL WOONSTRaaT OPTIE
verlichting op trottoir
PROFIEL WOONSTRaaT OPTIE 2
verlichting in parkeerstrook
J
H
43
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

44
3.4 PROGRaMMa
De overhoek Koningsoord kent een divers programma. Het plan is erop gericht
om de functies die bij een dorpscentrum horen een plek te kunnen geven in
de directe omgeving van de abdijgebouwen. Daarnaast kent het plan een
aanzienlijk woonprogramma.
PROGRaMMa WONINGEN
In plangebied Koningsoord is ruimte voor circa 684 woningen. Hierin zijn de
bestaande woningen binnen het plangebied en eventuele woningen in de
abdij niet meegeteld. Er wordt gestreefd naar een divers woonprogramma met
een menging van woningtypen, zowel grondgebonden als gestapeld. Deze
menging wordt beoogd op het schaalniveau van het plangebied, maar ook op
het niveau van de verschillende woonbuurtjes. In totaal is in plangebied Koningsoord
ruimte voor 86 woningen in de sociale huursector. Daarnaast wordt
gerekend met 32 sociale koopwoningen, gesitueerd in deelgebied 6.
Binnen de grondgebonden woningen wordt onderscheid gemaakt in vier typen:
rijwoningen, patiowoningen, tweekappers en vrijstaande woningen.
Binnen de gestapelde woningen wordt onderscheid gemaakt tussen woningen
in de sociale sector (huur en koop) en woningen in de vrije sector. alle appartementengebouwen
hebben een minimumomvang van 2 wooneenheden per
gebouw. De keuze voor gestapeld bouwen in het centrum van Berkel-Enschot
wordt mede gemotiveerd door de samenstelling van de bestaande voorraad
en de verwachting dat in de andere overhoeken voornamelijk grondgebonden
(rij)woningen gerealiseerd zullen worden.
In onderstaande tabel staan woningaantallen en oppervlaktes vermeld. Dit
overzicht geeft de stand van zaken volgens de huidige inzichten weer. Te zijner
tijd zal in de uitwerkingsplannen per deelgebied de programmering definitief
worden gemaakt gegeven de dan geldende marktomstandigheden.
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

PROGRaMMa VOORZIENINGEN
Het plan bevat een aanzienlijk voorzieningenprogramma. Het bestaande
winkelcentrum Eikenbosch zal worden verplaatst en uitgebreid. Deze uitbreiding
is wenselijk omdat de bevolking van Berkel-Enschot de komende jaren
aanzienlijk in omvang toe zal nemen. De marktpotentie voor deze uitbreiding,
inclusief aspecten van fasering en branchering, zijn onderzocht door
de WPM Groep en staan beschreven in de rapportage: "Berkel-Enschot:
Branchemogelijkheden voor een complete duurzame ontwikkeling", d.d. 23
maart 2006.
Naast winkels is er in het dorpshart ruimte voor horeca en dienstverlening.
Met betrekking tot de dienstverlening wordt onderscheid gemaakt tussen commerciële
en niet-commerciële dienstverlening, waarbij bij de invulling van de
niet-commerciële dienstverlening onder andere gedacht kan worden aan een
aHOED, het woonzorg steunpunt en andere sociaal-maatschappelijke functies.
De abdij Koningsoord zal na het vertrek van de huidige bewoonsters worden
herontwikkeld. Vanuit het dorp is herhaaldelijk aangegeven dat men het zeer
belangrijk vindt om hier een goede maatschappelijke invulling aan te geven,
om het dorpscentrum méér te laten zijn dan een winkelcentrum. In overleg
met gemeente, zusters Trappistinnen en de nieuwe eigenaar is het gelukt om
hieraan op een goede wijze invulling te geven.
De begane grond wordt ingevuld met maatschappelijke functies, waarbij in
eerste instantie gedacht wordt aan de Schalm en de bibliotheek. Na de vaststelling
van het VO zal in overleg met de nieuwe eigenaar van de abdij, de
dorpsraad, het bestuur van de Schalm en de bibliotheek een programma van
eisen worden uitgewerkt, dat als basis kan dienen voor een nader haalbaarheidsonderzoek.
Voor de overige verdiepingen van de abdij wordt een invulling met woningen
voorzien. Deze woningen vallen buiten het op pagina 44 vermelde woonprogramma.
45
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

46
Visualisatie green vanuit oost
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

aBDIJ
47
3.5 DEELGEBIEDEN
De abdij met bijgebouwen vormt in de nieuwe situatie het hart van Berkel-
Enschot. Het hoofdgebouw van de abdij komt in de plannen te staan op een
forse "green", een groene ruimte, waar bestaande (waardevolle) beplanting en
padenstucturen in gehandhaafd blijven.
Deze green wordt omzoomd door stevige randbebouwing, met een hoogte
van vier bouwlagen. Tussen bebouwing en green is plaats voor een smalle
weg. De bebouwing heeft een duidelijke pandgewijze parcelering, waarvan
de breedte kan variëren tussen 6 en 2 meter. De bebouwing zorgt voor een
ruimtelijke afbakening van de open ruimte rondom de abdij.
De green heeft forse afmetingen; ongeveer 200 bij 200 meter. Daarom is
ruimtelijke en functionele compartimentering noodzakelijk. De zone aan de
oostzijde van het hoofdgebouw (de kant van de Raadhuisstraat) kan een
parkachtige invulling krijgen. In deze zone is toevoeging van een aantal losse
gebouwen denkbaar, als continuering van de bestaande lintbebouwing langs
de Raadhuisstraat. aan de zuidwestzijde van het hoofdgebouw is het drukkere
deel van het dorpscentrum gedacht. Tussen de bestaande stallen en een
nieuw te bouwen paviljoen is een marktplein gesitueerd. Dit marktplein vormt
een overgangszone tussen de voormalige abdijgebouwen en het hart van het
winkelcentrum. De voormalige abdijgebouwen, de green en de omringende
bebouwing vormen het hart van het nieuwe dorpscentrum van Berkel-Enschot.
Daarom worden hoge eisen gesteld aan de architectonische uitwerking van de
bebouwing. Zie voor een eerste aanzet de paragraaf Beeldregie.
referentiebeeld randbebouwing Green referentiebeeld randbebouwing Green referentiebeeld marktplein
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

48
aBDIJ: HERONTWIKKELINGSMOGELIJKHEDEN
In samenspraak met de nieuwe eigenaar van het klooster, WSG, en de
gemeente Tilburg is in een eerste verkenning onderzocht of de bibliotheek en
de Schalm in het klooster ingepast kunnen worden. Er zijn meerdere varianten
mogelijk. Er wordt uitgegaan van herbestemming van de begane grond
van het slot inclusief kerk tot openbare culturele functies. Op de verdiepingen
van het slot en in de overige gebouwen wordt gedacht aan appartementen.
Het resultaat van de verkenning is dat het huidige kloostercomplex, met eventuele
aanvullende kleinschalige nieuwbouw, ruimtelijk voldoende mogelijkheden
biedt voor het huisvesten van de programma onderdelen bibliotheek, de
Schalm en wonen. Deze studie is inmiddels behandeld in de monumentencommissie
van de gemeente Tilburg op 4 mei 2008, en positief beoordeeld.
Voor meer informatie: concept Transformatiestudie, Klooster Onze Lieve
Vrouw van Koningsoord, 2 november 2007, Henket & partners architecten.
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord
studiemaquette
herontwikkeling klooster,
Henket&partners architecten

indicatie opzet winkelcentrum
WINKELCENTRUM
Voor het winkelcentrum is een principe-opzet ontwikkeld. Dit is gebeurd in
samenwerking met onder andere de WPM Groep en in nauw overleg met
een vertegenwoordiging van de winkeliers van het huidige winkelcentrum
Eikenbosch. De principe-opzet geeft de hoofdstructuur van het winkelcentrum
weer en doet uitspraken over de locatie van de grote winkeleenheden. De
unitindeling dient als een voorlopige principe-indeling gelezen te worden. Dit
geldt ook voor de parkeeroplossing (geheel verdiept) en de ontsluiting hiervan.
In de indeling van de plattegrond zijn in de uitwerkingsfase nog enkele
aanpassingen mogelijk.
In functioneel opzicht gezien vormen de drie grote blokken het hart van het
winkelcentrum, waarbij het zwaartepunt van de winkelvoorzieningen op het
kruispunt van de T ligt. Naar buiten toe, als ook in de kleinere volumes aan
de oostzijde van het winkelcentrum zullen meer dienstverlenende functies en
horeca een plek krijgen.
In afwijking van het Schetsplan wordt voorgesteld om het winkelcentrum in
één keer te realiseren. Deze wijziging is tot stand gekomen na overleg met
de diverse belanghebbenden.
49
In architectonisch opzicht ligt
de ontwerptechnische uitdaging
in het creëren van een centrum
dat recht doet aan het dorpse,
kleinschalige karakter van Berkel-
Enschot, terwijl het tegelijkertijd
in functioneel opzicht een efficiënt
eigentijds winkelcentrum dient te
worden.
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

50
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord
Referentiebeeld architectuur
zoekgebied nieuwbouw
voorbeeldverkaveling nieuwbouw
entree vanaf dorpscentrum
entree gemotoriseerd verkeer

PaRK EN WOONZORGSERVICECENTRUM
De groene driehoek tussen ontsluitingsweg en spoor wordt ingevuld als park.
In het park is het nieuwe Torentjeshoef gepland. In overleg tussen ‘t heem,
de gemeente Tilburg en Proper-Stok zijn de randvoorwaarden voor de nieuwbouw
op deze plek nader uitgewerkt.
Dit Woonzorgservicecentrum Tornetjeshoief krijgt een plek direct tegenover
het nieuwe winkelcentrum. De bijzondere ligging van het complex vraagt om
een hoogwaardige architectuur, die bovendien recht doet aan het beoogde
dorpse karakter van het plan.
Om het forse aantal m 2 visueel op te knippen wordt bebouwing in een samengesteld
volume voorgesteld. De hoofdvolumes worden voorzien van kappen.
Het te totaal te realiseren BVO in de groene driehoek wordt begrensd op
9.600 m 2 . De footprint van het complex is maximaal 4.000 m 2 . De maximum
bouwhoogte is - net als in de rest van het plan - 4 bouwlagen.
In het bouwvolume is ruimte voor ca. 60 wooneenheden. Deze eenheden vallen
buiten het op pagina 44 opgenomen overzicht.
5
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

52
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

DEELGEBIED RaUWBRaKEN
In het schetsplan Koningsoord (september 2005) werd voorgesteld om de
sportverenigingen in de Rauwbraken uit te plaatsen en op deze plek een
aantal woongebouwen te ontwikkelen. Het sportpark zou verhuizen naar een
locatie aan de overzijde van het spoor, waarvan de geschiktheid nog nader
onderzocht diende te worden. Bij de inspraak bleek dat er nogal wat twijfels
waren over de bereikbaarheid van de toen voorgestelde locatie.
In het kader van de voorbereiding van het V.O. is een locatieonderzoek verricht
naar de meest geschikte locatie voor herhuisvesting van de sportclubs.
De huidige locatie kwam daar als één van de beste uit naar voren (zie bijlage
2, Locatieonderzoek sport Rauwbraken, juni 2006).
Tegelijkertijd is duidelijk geworden dat met de komst van de NS werkplaats
het deelgebied Rauwbraken hoogstwaarschijnlijk ongeschikt wordt als woningbouwlocatie.
Beide zaken tezamen hebben geleid tot een voorstel om de sportverenigingen
binnen het bestaande complex te herhuisvesten. Dit geldt niet voor de handboogschietvereniging
De Meijerijers. Daarvoor wordt een alternatieve locatie
voorgesteld waarin zij binnen- en buitenactiviteiten kunnen combineren.
Momenteel zijn in het sportpark aan de Rauwbraken gevestigd: Tennisclub De
Rauwbraken, Korfbalvereniging OJC '98, Handbalvereniging White Demons
en Handboogschietvereniging De Meijerijers.
De voorgenomen aanleg van de ontsluitingsweg maakt hoe dan ook een
ingrijpende herschikking van het sportcomplex noodzakelijk. Deze herschikking
biedt voor de sportverenigingen de mogelijkheid om een aantal reeds
langer levende wensen tot uitbreiding te realiseren. Zo zouden de korf- en
handbalvereniging graag de beschikking krijgen over een sporthal. Ditzelfde
geldt voor de handboogschietvereniging. De tennisvereniging zou graag de
mogelijkheid openhouden om op termijn het complex met twee banen uit te
breiden.
Voor huisvesting van het complete programma sport is circa 2,5 ha. ruimte
nodig. Bijgevoegde vogelvlucht toont een mogelijke schikking van de sportvelden
in de nieuwe situatie. De bestaande recreatieplas de Rauwbraken blijft
gehandhaafd.
53
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

54
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

55
4. FaCETTEN
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

56
4. RICHTLIJNEN BEELDKWaLITEIT aRCHITECTUUR
De bijzondere locatie en context van Overhoek Koningsoord rechtvaardigen
een kwalitatief hoogwaardige architectonische uitwerking van dit Voorlopig
Ontwerp Verkaveling. Dit betekent dat er in de uitwerking behoefte is aan een
instrumentarium om de ruimtelijke kwaliteit te kunnen waarmaken.
Het instrumentarium zal zich in eerste instantie richten op beeldregie. Voor de
verschillende deelgebieden van het plan zijn bebouwingsregels opgesteld. De
bebouwingsregels vormen een uitwerking van de regels zoals geformuleerd in
de Toolbox Dorpsmilieu en dienen ook op deze manier gelezen te worden.
De bebouwingsregels richten zich op:
( ) situering van bebouwing op de kavel,
(2) volumeontwikkeling (bouwenvelop, dakvorm, geleding gevel etc.),
(3) vormgeving (materialisering, kleurgebruik en detaillering).
Binnen het plangebied worden vier deelgebieden onderscheiden, die onderling
verschillen in beeldregie:
( ) de formele randen
(2) de nieuwe dorpsstraten
(3) de ontspannen flanken
(4) het winkelcentrum
Op termijn zal voor de abdij met bijgebouwen ook een vorm van beeldregie tot
stand moeten komen, waarmee een vijfde en laatste deelgebied ontstaat.
De richtlijnen voor beeldregie worden op de hiernavolgende pagina's nader
omschreven per deelgebied, voorafgegaan door een aantal regels die voor het
plangebied als geheel gelden.
PROCES
De in dit document opgenomen bebouwingsregels vormen een eerste aanzet
voor een instrumentarium beeldkwaliteit. In de volgende planfase zal
deze aanzet, in samenhang met de geformuleerde richtlijnen Beeldkwaliteit
Openbare Ruimte worden uitgewerkt tot een beeldkwaliteitplan.
In het vervolg van het traject dient de aanstelling van een architectonisch supervisor
overwogen te worden.
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord
Formele randen
Nieuwe dorpsstraten
Ontspannen flanken
Winkelcentrum
abdij

RICHTLIJNEN aLGEMEEN
Situering op de kavel
- Het individuele huis is de basis
van het stedenbouwkundig plan
- Verspringingen in de rooilijn tussen
woningen of woningblokken
worden gestimuleerd.
Ontwikkeling volume
- De maximum bouwhoogte voor
het gehele plangebied bedraagt 4
bouwlagen, waarbij een eventuele
halfverdiepte parkeerlaag niet
als bouwlaag wordt meegeteld.
- Het toepassen van kappen wordt
gestimuleerd
- De dakhelling dient groter te zijn
dan 35 o .
- Er wordt gestreefd naar diversiteit,
daarom zijn maximaal zes
identieke woningen naast elkaar
toegestaan.
- Woningen op de hoek van twee
straten hebben een dubbele of
gedraaide oriëntatie.
Vormgeving en materialisering
- Het toepassen van vernieuwende
dorpse architectuur wordt aangemoedigd.
- Natuurlijke, duurzame materialen
hebben de voorkeur: ondermeer
baksteen, gebakken dakpannen,
hout.
- Detaillering is zorgvuldig en ingetogen,
met aandacht voor streekeigen
details.
toepassen kappen wordt gestimuleerd
vernieuwende dorpse architectuur wordt
aangemoedigd
het individuele huis is de basis
max. 6 identieke woningen naast elkaar
detaillering met aandacht voor
streekeigen accenten
57
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

58
RICHTLIJNEN FORMELE RaNDEN
Situering op de kavel
- Bebouwing in formele rand is
vrijwel aaneengesloten, maar wel
pandsgewijs opgezet.
- Voorruimte / afstand bebouwing
kavelgrens is 0 tot 2 meter.
- Kleine verspringen in rooilijn zijn
mogelijk / wenselijk.
Ontwikkeling volume
- De bouwhoogte bedraagt overwegend
3 bouwlagen met kap
of 4 bouwlagen + een eventuele
halfverdiepte parkeerlaag.
Incidenteel 2 lagen met kap.
- Het toepassen van kappen wordt
gestimuleerd.
- Er is een verscheidenheid in
verticale parcelering, van 5.40 tot
7.20 m, incidenteel extra breed
9.00 tot 2.00 m.
Vormgeving en materialisering
- Vormgeving en materialisering is
hoogwaardig, de panden hebben
een representatieve uitstraling.
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord
L O N N E K E R S P O O R L A A N | de Architekten Cie. | 2
V O O R B E E L D U I T W E R K I N G E N

RICHTLIJNEN NIEUWE DORPSSTRaTEN
Situering op de kavel
- Woningen staan nabij dorpscentrum
aan de straatzijde incidenteel
op de kavelgrens.
- Voortuinen worden groter naarmate
de afstand tot dorpscentrum
toeneemt.
Ontwikkeling volume
- Bouwhoogte overwegend 2
bouwlagen met kap, maximaal 3
bouwlagen.
Vormgeving en materialisering
- Bebouwing is uitgesproken
"dorps": kleinschalig, pandsgewijs,
liefdevol gedetailleerd.
59
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

60
RICHTLIJNEN ONTSPaNNEN FLaNKEN
Situering op de kavel
- Grote variëteit aan kavelgroottes
en -vormen.
Ontwikkeling volume
- Bouwhoogte overwegend 2
bouwlagen met kap.
- Maximum bouwvolume relateren
aan kaveloppervlak (nader definiëren)
Vormgeving en materialisering
- Grotere vrijheid.
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

RICHTLIJNEN WINKELCENTRUM
Gevel
- Verspringing gevel, suggestie
pandsgewijze ontwikkeling, articulatie
reliëf in gevel.
Hoogte opbouw
- Bouwhoogte 3-4 vierbouwlagen
- Verspringingen in noklijn noodzakelijk
Ontwikkeling volume
- Volumineuze uitstraling dient
voorkomen te worden, (visuele)
segmentering van hoofdvolumes
is noodzakelijk.
Vormgeving en materialisering
- Duurzame materialisering, passend
bij dorps karakter.
6
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

62
4.2 RICHTLIJNEN BEELDKWaLITEIT OPENBaRE RUIMTE
De bijzondere locatie en context van Overhoek Koningsoord rechtvaardigen
een kwalitatief hoogwaardige uitwerking van dit Voorlopig Ontwerp. Dit betekent
dat er in de uitwerking behoefte is aan instrumentarium om de ruimtelijke
kwaliteit te kunnen waarmaken.
CENTRUM GEBIED
Het kwaliteitsniveau in het centrum is hoger dan in de woongebieden, dit
komt tot uitdrukking in het gebruik van natuursteen of kwalitatief vergelijkbaar
materiaal als verhardings, hangende verlichting en een hoge kwaliteit van het
meubilair. Het meubilair vormt qua uitstraling wel een familie in het totale plan,
maar is luxer in het centrum gebied.
WOONWIJK
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

Verlichting
De green wordt langs de randen verlicht door grondspots onder de bomen, op
de green zelf wordt een sfeerverlichting voorgesteld. In het centrum wordt een
hangende verlichting voorgesteld om het maaiveld obstakelvrij te houden. In
de woonstraten wordt een eenvoudige paaltopverlichting voorgesteld.
63
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

64
4.3 CULTUURHISTORIE EN MONUMENTEN
Het klooster Koningsoord is een Neogotisch gebouwencomplex gebouwd
in 937 door architect J. van Dijk. Het kloostercomplex wordt oorspronkelijk
gevormd door een onlosmakelijk geheel van kloostergebouwen met bijbehorende
tuinen en landerijen. Het klooster is opgebouwd uit vijf delen: het slot,
de hoofdentree en gastenverblijf, het rectoraat, de stallen en het kerkhof met
kapel. architectuurhistorisch is het klooster van waarde als laat voorbeeld van
traditionele toepassing van Neo-gotiek voor religieuze gebouwen. De gevels
en detaillering van de gebouwen zijn nog grotendeels oorspronkelijk en vormen
een gaaf geheel. Ook de oorspronkelijke interieurafwerkingen zijn nog
grotendeels aanwezig en vormen een belangrijk onderdeel van de beleving
van het klooster.
Voor meer informatie over de Cultuurhistorische waarde: Klooster Onze Lieve
Vrouw van Koningsoord, Cultuurhistorische Verkenning d.d. 2 november
2007, Henket & partners architecten.
oostgevel Rectoraat (jaartal onbekend)
werkgebouw (jaartal onbekend)
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord
entree kloostercomplex (jaartal onbekend)
kloostercomplex met oorspronkelijk tuinontwerp

Het abdijcomplex Koningsoord is te karakteriseren als een "eiland in de akkers".
Eigenlijk is er sprake van drie eilanden:
- Het eerste en meest contemplatieve eiland wordt gevormd door het
hoofdgebouw van de abdij, meer in het bijzonder de kloostergang en het
kloosterhof.
- Het tweede eiland ligt als een beschermende schil om het eerste eiland
heen en wordt gevormd door de (contemplatieve) tuin, inclusief de bijgebouwen.
De begrenzing van dit eiland is op sommige plekken wat
diffuus.
- Het laatste en grootste eiland omvat het gehele kloostercomplex met
omliggende akkers. Feitelijk maakt ook een gedeelte van het huidige
winkelcentrum Eikenbosch deel uit van dit eiland. Het winkelcentrum
is namelijk gelegen op het stuk grond dat in 966 door de zusters
Trappistinnen aan de gemeente werd verkocht.
Het in de toekomst herkenbaar houden van de bovenstaande driedeling is een
uitgangspunt geweest in de planvorming.
eerste eiland (kloosterhof) tweede eiland (contemplatieve tuin)
derde eiland (productieland)
3
3
2
2
3
3 a
65
= eerste eiland (hoofdgebouw)
2 = tweede eiland (contemplatieve tuin)
3 = derde eiland (productieland)
3a= verkocht aan gemeente in 966
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

66
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

4.4 aRCHEOLOGIE
Naar aanleiding van de geplande ontwikkeling van de Overhoek Koningsoord
is door BILaN - Fontys Hogescholen in opdracht van de gemeente Tilburg
een inventariserend archeologisch bureau- en veldonderzoek uitgevoerd. Het
veldonderzoek bestond uit een boor- en oppervlaktekartering. Resultaat van
het onderzoek is bilanrapport 2005/43. Uit het onderzoek blijkt dat er een hoge
archeologische trefkans is voor een deel van het plangebied, ruwweg het deel
ten westen van de abdij Koningsoord (zie kaart linkerpagina).
De hoge archeologische trefkans is gebaseerd op verschillende argumenten:
- de landschappelijke ligging, met name op een hogere dekzandrug;
- de rijke geschiedenis van en analogie met de archeologische microregio;
- de archeologische vondsten uit de oppervlaktekartering;
- de relatieve gaafheid van de bodem in grote delen van de locatie.
Het beleid van de gemeente Tilburg is gericht op behoud in situ van archeologische
waarden. Wanneer dit na afweging niet mogelijk blijkt, of de archeologische
waarden volgens criteria van monumentaliteit niet behoudenswaardig
blijken, dienen de archeologische waarden conform de huidige richtlijnen te
worden geregistreerd en gedocumenteerd (c.q. opgraving).
In principe is het mogelijk archeologische waarden te behouden door ophoging
van de terreinen, bijvoorbeeld ter plekke van wegen en het park.
alvorens echter uitspraken te doen over gewenste behoudsmaatregelen, planaanpassingen
of de nood van een opgraving, dient inzicht te worden verkregen
in onder meer de aanwezigheid, spreiding, kwaliteit en diepteligging van de
archeologische waarden in de locatie met hoge archeologische trefkans. Dit
gebeurt bij voorkeur in een vroeg stadium en voor de gehele locatie waarvoor
een hoge archeologische trefkans geldt.
advies gemeente Tilburg:
Zo spoedig mogelijk de aanwezigheid, aard, datering, omvang, kwaliteit en
diepteligging van archeologische waarden bepalen d.m.v. een inventariserend
proefsleuvenonderzoek met 5% vlakdekking in de in Bilanrapport 2005/43 aangeduide
locatie. Dit houdt in dat in dat deel van het plangebied proefsleuven in
een regelmatige spreiding worden aangelegd waarbij een maximum van (gemiddeld)
5% van het te onderzoeken oppervlak wordt blootgelegd. NB: Hierbij
is overigens niet uitgesloten dat delen van deze locatie alsnog afvallen voor
onderzoek op basis van aantoonbare verstoringen (bv. huidige begraafplaats
Trappistinnen).
De gemeente voert zelf geen archeologisch onderzoek uit, hiervoor zijn diverse
marktpartijen gecertificeerd. De gemeente verzorgt wel toetsing en beoordeling
van het onderzoek. Voor de uitvoer van een proefsleuvenonderzoek
is een goedgekeurd Programma van Eisen vereist.
67
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

68
detailuitwerking gebiedsontsluitingsweg t.h.v. winkelcentrum (boven)
doorsnede gebiedsontsluitingsweg t.h.v. winkelcentrum
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

4.5 VERKEER EN PaRKEREN
In de opzet van de verkeersstructuur van Koningsoord is onderscheid te
maken in een vijftal wegtypes, zoals aangegeven op bijgevoegde kaart (zie
pagina 70).
HOOFDONTSLUITING
Boven in de hiërarchie staat de nieuwe ontsluitingsweg langs de Overhoeken.
Deze weg speelt een belangrijke rol in de ontsluiting van het dorpscentrum
van Berkel-Enschot, maar heeft daarnaast ook een bovenlokale functie in de
verbinding tussen verschillende woonwijken van Berkel-Enschot en het hoofdwegennet
(N65 en Burgermeester Brechtweg). In verband met het gebiedsontsluitende
karakter van de weg is vanuit verkeerskundig oogpunt een continue
profilering voor de weg als geheel (dus ook het deel buiten Koningsoord)
gewenst. Het profiel uit het SPO is dan ook als uitgangspunt genomen (zie
voor profiel pagina 37). Ter hoogte van het dorpscentrum is dit profiel verbijzonderd
(zie profiel op deze pagina).
De weg knikt ter plaatse van het dorpscentrum nadrukkelijk naar binnen,
en uitgangspunt is om de weg, in ieder geval op dit deel van het tracé, een
profilering te geven die past bij het beoogde dorps karakter van het centrum.
In directe samenhang hiermee is gepoogd om de verkeersbelasting van het
wegvak ter hoogte van het winkelcentrum te beperken tot maximaal 7.000 à
7.500 motorvoertuigen per etmaal, een belasting die zich goed verhoudt met
de beoogde verblijfskwaliteit in het dorp
Om te komen tot deze voertuigintensiteit op de ontsluitingsweg zijn een aantal
maatregelen in de vormgeving van het wegvak noodzakelijk. Hoewel op het
wegvak een 50 km/u regime geldt, wordt gestreefd naar een doorrijsnelheid
van 40 km/u.
Deze snelheidsverlaging kan bereikt worden door de volgende maatregelen:
- het toepassen van plateaus
- het creëren van een visuele versmalling
- een verbijzondering in het materiaalgebruik
Een aandachtspunt in de uitwerking vormt de haakse bocht in de ontsluitingsweg,
daar waar de belangrijkste (drukste) aansluiting van het plangebied op
de ontsluitingsweg gedacht is. Dit is een complex punt, omdat de verkeersbelasting
stevig is en er sprake is van relatief veel vrachtverkeer. Vanuit stedenbouwkundig
oogpunt is het een cruciaal punt in het plan, omdat het de voornaamste
entree van Koningsoord vormt voor bewoners en bezoekers.
De aansluiting is uitgewerkt als een rotonde, waar beide takken van de ontsluitingsweg
op gelijkwaardige wijze aansluiten. De aantakking naar het dorp
is in deze opzet ondergeschikt in importantie.
69
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

70
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

OVERIGE WEGEN aUTOVERKEER
De overhoek kent een fijnmazig netwerk van wegen bestemd voor autoverkeer.
Deze wegen sluiten waar mogelijk aan op de bestaande wegenstructuur
van Berkel-Enschot. Voor de verschillende profielen wordt verwezen naar
de profielen in het hoofdstuk openbare ruimte. De dimensionering van de
woonstraten is over het algemeen compact, passend bij het karakter van een
Brabants dorpscentrum.
In of grenzend aan het plangebied zijn op dit moment drie spoorwegovergangen
gelegen: de Rauwbrakenweg, de Kraan en de Raadhuisstraat.
In het kader van de structuurvisie Noordoost wordt nader onderzocht wat
er moet gebeuren met de spoorwegovergangen. Belangrijkste aandachtspunt
hierbij is hoe om te gaan met bereikbaarheid van het buitengebied en
beoogde landschapspark en het voorkomen van toename van de hoeveelheid
verkeer. Op dit moment is duidelijk dat de spoorwegovergang bij de
Rauwbrakenweg dicht zal moeten wanneer de NS-werkplaats hier gevestigd
wordt. Verder dient de spoorwegovergang bij de Raadhuisstraat gesloten te
worden voor autoverkeer vanwege de ligging van het geplande station en de
nieuwe gebiedsontsluitingsweg.
LaNGZaaM VERKEER
Fietsers maken over het algemeen gebruik van dezelfde rijbaan als het autoverkeer.
De gebiedsontsluitingsweg krijgt vanzelfsprekend vrijliggende fietspaden.
Daarnaast bevat het plangebied een aantal fiets/voetpaden rondom het
winkelcentrum, het klooster en het park. Hierdoor ontstaat een fijnmazig en
aantrekkelijk systeem voor fietsers en voetgangers. Voor details wordt verwezen
naar het hoofdstuk openbare ruimte.
In (de directe omgeving van) het winkelcentrum dient ruimte gevonden te worden
voor circa 700 fietsparkeerplaatsen.
Tussen de Rauwbrakenweg en de Kraan zal (afhankelijk van de nadere uitwerking
van de NS-werkplaats) een ongelijkvloerse kruising voor fietsers met
de spoorlijn gerealiseerd worden ter compensatie van de sternetfietsroute
richting Tilburg Noord.
De Eikenboschweg maakt tevens onderdeel uit van het fietssternet en
behoudt aparte fietsvoorzieningen.
OPENBaaR VERVOER
In het plangebied is een reservering gemaakt voor een nieuw NS-station aan
de spoorlijn Tilburg - Den Bosch. De situering maakt een goede ruimtelijke
koppeling mogelijk tussen het station en het dorpscentrum.
In de reservering is rekening gehouden met ruimte voor een perron, wachtruimte,
een voorrijgelegenheid en maximaal 50 parkeerplaatsen. Het halteren
van bussen kan langs de gebiedsontsluitingsweg plaatsvinden via haltekommen.
7
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

72
PaRKEREN
Bij de benadering van de parkeeropgave wordt onderscheid gemaakt tussen
de parkeerbehoefte gerelateerd aan het dorpscentrum, het parkeren voor de
woningen en het parkeren voor het WoonZorgServiceCentrum.
PaRKEREN DORPSCENTRUM
De concentratie van (winkel)voorzieningen in het dorpscentrum maakt dat de
parkeerdruk in dit deel van het plangebied hoog zal zijn.
De verwachte parkeerbehoefte van het winkelcentrum en bovengelegen
woningen is weergegeven in onderstaande tabel. In de tabel is rekening
gehouden met dubbelgebruik van parkeerplaatsen. als meetmoment geldt de
vrijdagmiddag met weekmarkt, in drukte vergelijkbaar met een zaterdagmiddag.
Op vrijdagmiddag zijn in totaal 656 parkeerplaatsen nodig voor het winkel-,
woon- en voorzieningenprogramma. Dit is exclusief de in de abdij te huisvesten
functies.
De parkeervraag van de overige functies in het dorpscentrum kan definitief
bepaald worden als het programma en de ruimtebehoefte vastliggen.
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

Het aanbod van parkeerplaatsen in het dorpscentrum is als volgt verdeeld:
De parkeergarage onder het winkelcentrum heeft een capaciteit van circa 400
plaatsen. Op een deel van het dak van het winkelcentrum ruimte gereserveerd
voor 75 parkeerplaatsen, bestemd voor de sociale woningbouw op het
winkelcentrum. Daarnaast is er in de directe omgeving van het winkelcentrum,
ruimte voor circa 220 parkeerplaatsen op maaiveld, exclusief de rond de abdij
te realiseren plaatsen.
De voorlopige parkeercapaciteit komt daarmee op 695 plaatsen, waarmee het
aanbod goed op de vraag aansluit.
Op wat grotere afstand van het winkelcentrum zijn bij het toekomstige station
nog circa 50 parkeerplaatsen beschikbaar.
De aanwezigheid van het winkelcentrum maakt parkeerregulering nodig in
een straal van 200 meter rond het winkelcentrum, hetgeen neerkomt op een
groot deel van het plangebied. Op termijn zal in en rond de garage betaald
parkeren worden ingevoerd, gelijktijdig met de overige grotere winkelcentra in
Tilburg.
Het voorkomen van oneigenlijk gebruik van parkeerplaatsen bedoeld voor
woningen is ook in het ontwerp een belangrijk aandachtspunt.
73
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

74
PaRKEREN WONINGEN
Het bewonersparkeren wordt zoveel mogelijk uit het zicht opgelost, dit geldt voor
alle woningcategorieën. In de voorbeeldverkaveling is sprake van drie principeoplossingen
met betrekking tot parkeren:
. grote grondgebonden woningen en appartementen parkeren op eigen terrein.
2. kleine grondgebonden woningen parkeren in gezamenlijke parkeerkoffers.
3. het bezoekersparkeren vindt op straat plaats.
De vormgeving van de parkeerkoffers is zodanig dat geparkeerde auto's vanaf de
straat in principe niet zichtbaar zijn. Dit draagt bij aan de dorpse uitstraling van de
wijk, waarbij zo weinig mogelijk auto's zichtbaar zijn op straat. Het is mogelijk om
de parkeerkoffers fysiek afsluitbaar te maken. afsluitbare parkeerkoffers dragen bij
aan het vergroten van de sociale veiligheid. Daarnaast kan zo worden voorkomen
dat bezoekers van het winkelcentrum parkeren op plaatsen bestemd voor bewoners.
Het bezoekersparkeren (voor de woningen) wordt langs de openbare weg opgelost.
In de proefverkaveling is (conform de notitie parkeernormen Tilburg 2003)
circa 0,3 bezoekersparkeerplaats per woning beschikbaar. alle woningen hebben
een ontsluiting vanaf openbaar gebied, en zijn bereikbaar voor bezoekers vanaf de
openbare weg. Het is echter niet overal mogelijk voor bezoekers om direct voor de
woning te parkeren.
In bijgevoegde tabel is de parkeerbehoefte van deelgebied in beeld gebracht. De
totale behoefte bedraagt circa 243 plaatsen. In de proefverkaveling zijn circa 270
parkeerplaatsen getekend, waarmee dus ruim aan de norm wordt voldaan.
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

PaRKEREN WOONZORGSERVICECENTRUM
De parkeerbalans van het Woonzorgservicecentrum in het park is bewust
gescheiden gehouden van de parkeerbalans van het de rest van het dorpscentrum.
De parkeerbehoefte van het Woonzorgservicecentrum is op basis van het
voorlopig programma ingeschat. In de avondsituatie zijn minimaal 53 parkeerplaatsen
nodig, op zaterdagmiddag 44 plaatsen (zie tabellen).
In de avondsituatie is mogelijk enig dubbelgebruik met de parkeerplaatsen
voor het winkelcentrum denkbaar. Dit betekent dat minimaal gebouwde 45
parkeerplaatsen gerealiseerd dienen te worden. Dit aantal is echter gebaseerd
op het nu verwachtte woningaantal. als het aantal wooneenheden of de invulling
van de servicecomponent in de uitwerking nog verandert, wordt het aantal
parkeerplaatsen mogelijk nog bijgesteld.
Vanwege gewenste hoge kwaliteitsniveau is verdiept parkeren onder de bouwvolumes
uitgangspunt bij de ontwikkeling van het Woonzorgservicecentrum in
de groene driehoek.
75
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

76
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

4.6 GROEN, ECOLOGIE EN SPEELVOORZIENINGEN
De bestaande beplanting in Koningsoord speelt een belangrijke rol in de ruimtelijke
hoofdstructuur.
De kwaliteit van de bestaande beplanting binnen het plangebied is geïnventariseerd
door de firma Van Helvoirt Groenprojecten. Hierbij is gebruik gemaakt
van de binnen de gemeente Tilburg gehanteerde systematiek, waarbij de
bomen ingedeeld worden in vier categorieën:
- monumentaal
- zeer waardevol
- waardevol
- niet waardevol
Op de bijgevoegde kaart zijn de bomen die beoordeeld zijn als "monumentaal"
en "zeer waardevol" geprojecteerd op de plankaart.
De kaart laat zien dat alle als monumentaal beoordeelde bomen in de stedenbouwkundige
structuur zijn ingepast. Ditzelfde geldt voor de meeste zeer
waardevolle bomen. Op aantal plaatsen bestaat er echter spanning tussen de
positie van de bestaande bomen en de bouwvelden uit de proefverkaveling. Dit
geldt met name voor de rij notenbomen ter hoogte van het nieuwe winkelcentrum.
Ook op de parkeerplaats van het huidige winkelcentrum staat een aantal
bomen binnen bouwvelden. Hiervoor geldt dat in de nadere uitwerking per
boom een oplossing gevonden zal moeten worden.
77
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

78
Speelvoorzieningen vanaf 2 jaar
Speelvoorzieningen tot 2 jaar
Speelvoorzieningen tot 6 jaar
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

estaande en toe te voegen speelvoorzieningen
(indicatief) voor verschillende
leeftijdscategorieën in Berkel-Enschot
SPEELVOORZIENINGEN
Binnen het plan is ruimte voor speelvoorzieningen geënt op de drie leeftijdscategorieën
zoals onderscheiden in de nota "Ruimte voor Buitenspelen".
Voor de jongste categorie (0 - 6 jaar) lijken de brinkjes de meest geschikte
voorzieningen. Voor de middencategorie (7 - 2 jaar) is het denkbaar dat op de
Green een voorziening getroffen wordt. Voor de oudste categorie ( 3 - 8 jaar)
lijkt het park de aangewezen plek voor een speelvoorziening.
Op onderstaande kaart zijn de toe te voegen speelvoorzieningen (indicatief)
ingetekend op de overzichtskaarten speelvoorzieningen uit de nota Ruimte
voor Buitenspelen. De beelden op pagina 78 geven een indruk van mogelijke
vormgeving van de speelvoorzieningen.
79
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

80
4.7 MILIEU
Bij de opzet van de verkaveling is van begin af aan zoveel als mogelijk was rekening
gehouden met de miljeuaspecten zoals de geluidhinder van spoor en nieuwe
gebiedsontsluitingsweg, oriëntatie op de zon, toepasbaarheid van alternatieve
energiebronnen, het principe van de lekkende stad en respect voor de bestaande
(cultuurhistorische) waarden.
WaTER
Het plangebied is gedurende bijna het gehele jaar een infiltratiegebied met een
grote fluctuatie van het grondwaterpeil. In de zomerperiode kan het wel tot 3 meter
beneden maaiveld dalen. In de natte winterperiode is er meestal voldoende bodempassage.
In het gebied ontbreken sloten. Er zijn alleen droge greppels die functioneren
als buffer tijdens zware regenval en voor het opvangen van schijngrondwaterspiegels
als gevolg van ondoorlatende leemlagen in de ondergrond.
Bij de transformatie naar woon- en centrumgebied wordt veel verharding toegevoegd,
waardoor de infiltratieoppervlakte vermindert. Het vasthouden van het
regenwater in het plangebied (retentie) vindt plaats door de afvoer van het regenwater
dat valt op de verharde oppervlakten via een regenwaterrioolstelsel naar de
plas Rauwbraken. Het water wordt waarschijnlijk via een lamellenfilter (of anderszins)
gezuiverd en op de plas geloosd. Daartoe moet nog nader onderzoek worden
verricht. Met het schone water wordt niet alleen het peil van het water, met name
in de zomerperiode, verhoogd, maar tevens een bijdrage geleverd in het bestrijden
van de blauwalg. Bij het bereiken van het hoogste peil in de Rauwbrakenplas en bij
eventuele calamiteiten (brand met vervuild bluswater bijvoorbeeld) is er een overstortleiding
naar de sloot langs de spoorlijn.
Gestreefd wordt naar zoveel mogelijk water naar de plas. Daar waar lokale infiltratiemogelijkheden
beter zijn, kan hiertoe worden overgegaan (niet meer buizen in de
grond dan nodig is). Verschillende opties zijn in combinatie met elkaar mogelijk.
De watertoets is onderdeel van het planproces. Het gevoerde vooroverleg met de
betrokken instanties geeft vertrouwen dat aan de kwantitatieve (2 ha oppervlak
benodigd terwijl 4 ha. aanwezig is) en kwalitatieve eisen kan worden voldaan.
Nadere uitwerking bij de volgende planfase (definitief stedenbouwkundig ontwerp)
vindt plaats ten aanzien van het aspect rioleringsplan (schoon hemelwater, licht
verontreinigd hemelwater en vuil water) inclusief de bestaande overstorten op
de spoorsloot nabij de Rauwbrakenweg en de Raadhuisstraat en de aanpassing
van het rioolstelsel van de aan te passen delen van de bestaande kern. Een en
ander overeenkomstig het gestelde in de Waterparagraaf voor de MER t.b.v. plan
Overhoeken, te Berkel Enschot d.d. 2006.
RUIMTEGEBRUIK
Voor de cijfermatige onderbouwing van het ruimtegebruik in Koningsoord wordt
verwezen naar de paragraaf economische haalbaarheid.
LUCHT
De luchtkwaliteit in het plangebied wordt nog onderzocht in het kader van de
MER./SMB. De conceptrapportage (28/4/06) daarvan geeft aan dat aanvullend
onderzoek wordt uitgevoerd.
BODEM
In het kader van de aankoop van de gronden is/wordt bodemonderzoek verricht. Er
is geen reden om aan te nemen dat zich in het gebied substantiële bodemverontreiniging
zal voordoen.
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

ENERGIE
In opdracht van de ontwikkelaar is in samenspraak met de energieadviseur van
de gemeente door G3 een energievisie opgesteld. Het eindrapport daarvan is
beschikbaar. De conclusie daaruit is dat het streven naar een EPL van 7,0 in de
gegeven situatie het best bereikt kan worden door de toepassing van collectieve
warmtepompen. Het onderzoek naar de praktische toepasbaarheid daarvan wordt
binnenkort uitgevoerd.
STaNKCIRKELS
Het plangebied ligt in de invloedssfeer van 3 stankcirkels (zie kaart pag 83). Het
uitgangspunt is dat deze worden opgeheven in minnelijk overleg. Zolang dat nog
niet geëffectueerd is kan binnen die cirkels niet gebouwd worden.
8
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

82
GELUID (gebaseerd op conceptrapport Goudappel Coffeng april 2007)
De nieuw aan te leggen ontsluitingsweg zal zorgen voor extra geluidsbelasting
voor de bestaande woningen en nieuw te bouwen woningen in het gebied.
Dit betekent dat aanvullende maatregelen nodig zijn. De toepassing van stil asfalt
en stille klinkers levert een aanzienlijke geluidreductie op.
Op plaatsen waar - ook bij het gebruik van stil asfalt - niet aan de normen wordt
voldaan kan het toepassen van een dove gevel worden overwogen. Ook kunnen
B&W ontheffing verlenen om op de gevel een hogere grenswaarde toe te staan.
Voor details wordt verwezen naar het conceptrapport van Goudappel Coffeng.
Inrichtingen
De werkplaats van NS in het centrum van Tilburg wordt hoogstwaarschijnlijk verplaatst
naar een locatie ten zuidwesten van Koningsoord. Een eerste indicatieve
berekening van Oranjewoud ten aanzien van de geluidcontour van een dergelijke
nieuwe inrichting voor het woongebied Koningsoord geeft aan dat het deelgebied
Rauwbraken waarschijnlijk binnen de contour van 50 dB(a) komt te liggen. Voor
deze categorie geluidoverlast is geen ontheffing mogelijk.
EXTERNE VEILIGHEID
alleen ten aanzien van het spoor is het aspect externe veiligheid aan de orde.
Daarbij is van individueel risico geen sprake. Het betreffende onderzoek van
Oranjewoud geeft aan dat voor groepsrisico een onderzoek dient te worden
gedaan indien er meer dan 500 personen per hectare aanwezig kunnen zijn. Bij
functies waarin zelfredzaamheid en bestrijdbaarheid van calamiteiten een overweging
is moet het bevoegd gezag (de gemeente) een beslissing nemen. Dat valt
uiteen in twee groepen: individueel risico (plaatsgebonden) en groepsrisico.
Wat de eerste betreft zijn er geen beperkingen. Ten aanzien van het groepsrisico
dient een procedure gevolgd te worden. Echter alleen de strook direct langs het
spoor kent beperkingen bij een bevolkingsdichtheid van ca. 500 personen per
ha. Bij een gemiddelde woningbezetting van 2 zijn dat dus 250 woningen per ha.
Kortom alleen in geval van bijzondere groepen met een beperkte zelfredzaamheid
of anderszins risicoverzwarende omstandigheden zal dit aspect beperkingen op de
ruimtelijke invulling van het gebied met zich meebrengen.
Voor gedetailleerde informatie m.b.t. externe veiligheid en spoorweglawaai wordt
verwezen naar het rapport van Oranjewoud d.d 22 augustus 2005, revisie 0 .
De invloed van de geluid- en externe veiligheidsonderzoeken op de opzet van de
verkaveling is als volgt te typeren:
. Bij de opzet van de verkaveling is van begin af aan zoveel als mogelijk was
rekening gehouden met deze miljeuaspecten;
2. Zoveel als mogelijk was is afstand gecreëerd van de woonbebouwing t.o.v.
de spoorlijn
3. Daar waar die afstand het kleinst is, is de aanleiding daarvoor ook aanwezig
in de vorm van de spoorweghalte
4. De geluidszone van de weg en de spoorlijn is gecombineerd waardoor zo
weinig mogelijk woningen in de ontheffingszone terrecht komen.
5. Steeds zijn de voorzijden van de woningen naar de geluidbron gericht,
opdat de zonering binnen de woningen goed mogelijk is,
6. De weg is slechts eenzijdig bebouwd waardoor geluidsreflectie op toch al
belaste gevels niet verder wordt verhoogd.
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

83
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

84
4.8 FLORa EN FaUNa
Door Bilan is, in opdracht van de gemeente Tilburg, een Flora en Fauna
onderzoek uitgevoerd voor de verschillende Overhoeken, waaronder
Koningsoord.
Het rapport geeft aan dat er in het gebied planten- en dierensoorten voorkomen
die volgens de Flora- en faunawet bescherming genieten. Geconcludeerd
is dat een groot deel van de waargenomen beschermde soorten landelijk (vrij)
algemeen voorkomt en niet wordt bedreigd. Daarom zal een ontheffing van de
Flora- en faunawet vermoedelijk zonder problemen worden verleend, met die
restrictie dat verstorende activiteiten voor broedvogels alleen buiten de broedtijd
mogen worden verricht.
Ten aanzien van de gewone grootoorvleermuis die zijn verblijfplaats heeft
in de overhoek Koningsoord en specifiek in het hoofdgebouw van de abdij,
heeft de betreffende onderzoeker, dhr. Jan Jaap van Suijlekom, desgevraagd
gemeld dat een ontheffingsaanvraag waarschijnlijk gehonoreerd zal worden.
De reden daarvoor is dat het klooster als gebouw gehandhaafd blijft en de
grote groenstructuren in de directe omgeving gespaard en geïntegreerd in de
nieuwe bebouwing zullen worden.
Bilan heeft aangegeven het betreffende verzoek te zijner tijd te willen redigeren.
4.9 MOBILITEIT
auto
Door de toevoeging van de overhoeken is extra infrastructuur nodig om de
bestaande in het gebied niet extra te belasten. Voor de gebiedsontsluitingsweg
is verkeersonderzoek uitgevoerd om te bepalen welke intensiteiten daar
verwacht kunnen worden. Enerzijds om het wegontwerp te kunnen maken en
anderzijds om de geluidsbelasting ten gevolge van die weg te kennen berekenen.
Daarmee wordt de automobiliteit goed bediend zonder dat dit ten koste
gaat van de leefbaarheid van de bestaande gebieden.
Fiets
In dit deelgebied ligt een primaire fietsroute: De Raadhuisstraat en als sternetroute
de Rauwbrakenweg. Op termijn is de aanleg van een ongelijkvloerse
kruising (langzaam verkeer) van de Rauwbrakenweg met de spoorbundel
voorzien. De bestaande fietsroutes worden gerespecteerd en goed bereikbaar
gemaakt vanuit het deelgebied.
Openbaar Vervoer.
De huidige stadsbus lijn 4 loopt langs het plangebied van het station Tilburg
naar Udenhout.
Er is in het plangebied een reservering opgenomen voor een nieuw station.
alle woningen liggen binnen de invloedssfeer van dit station (800 m).
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

4. 0 WONEN
Door de gemeente worden de volgende kwaliteitseisen gesteld ten aanzien
van de woningbouw in dit project.
Woningkwaliteit
- 40% van de nieuwbouw dient uitgevoerd te worden als (potentieel)
levensloopbestendige woning;
- alle nieuwe woningen moeten dusdanig worden gebouwd dat ze
minimaal toegankelijk (bezoekbaar/bruikbaar) zijn voor mensen
met een fysieke beperking conform de submodules ‘toegankelijkheid’
van de module Integrale woonkwaliteit van de Gemeentelijke
Praktijkrichtlijn Gebouw. aanvullend daarop verdient het aanbeveling
om zoveel mogelijk het eisenpakket Woonkeur te hanteren.
- De woningen dienen zoveel mogelijk duurzaam en flexibel te worden
gebouwd (conform submodule ‘flexibiliteit en toekomstwaarde‘ van
module Integrale woonkwaliteit van de Gemeentelijke Praktijkrichtlijn
Gebouw);
- In principe geldt een minimale oppervlakte voor appartementen van
75 m² BVO en voor grondgebonden woningen van 95 m² BVO;
- Het Politiekeurmerk Veilig Wonen worden nagestreefd voor het gehele
plangebied;
Programmakwaliteit
- Vormen van medeopdrachtgeversschap in de nieuwbouw in het plan
worden gestimuleerd;
- Bij verkoop of verhuur van levensloopbestendige woningen moeten
enkele woningen met voorrang worden aangeboden aan WVG-geïndiceerde
huishoudens conform de gemeentelijke richtlijn.
85
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

86
4. ECONOMISCHE HaaLBaaRHEID
Door de gemeente Tilburg wordt op basis van dit Voorlopig Ontwerp
Verkaveling een concessieovereenkomst gesloten met Proper Stok BV. Beide
partijen hebben na intensief overleg de randvoorwaarden bepaald op basis
waarvan het voorliggende plan door Proper Stok BV gerealiseerd zal worden.
Het feit dat beide partijen bereid zijn die concessieovereenkomst aan te gaan
is het bewijs dat het plan economisch uitvoerbaar is.
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

4. 2 PLaNNING
Uitvoering van de plannen voor Koningsoord zal gefaseerd verlopen. De volgorde
van de uitvoering komt overeen met de nummering van de deelgebieden
in onderstaande kaart. Gestreefd wordt om de transformatie van sportpark
Rauwbraken (deelgebied 3B) zo spoedig mogelijk te starten.
tekening: bbn adviseurs
87
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

88
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

BIJLaGEN
BIJLaGE : BETROKKEN PERSONEN EN INSTaNTIES
Projectgroep Koningsoord
dhr. R. van Kalmthout Proper-Stok Groep
dhr. P. van Wesemael de architekten Cie./Inbo
dhr. M. Moerman de architekten Cie./Inbo
mw. M. van Vliet Bureau B + B
dhr. P. de Jong bbn adviseurs
dhr. P. Thissen belangenbehartiger Zusters Koningsoord
mw. a. Merx Gemeente Tilburg, projectleiding
dhr. L. Houët Gemeente Tilburg, stedenbouw & cultuurhistorie
dhr. R. Grassens Gemeente Tilburg, stedenbouw
dhr. R. Bravenboer Gemeente Tilburg, verkeer
dhr. C. van Rooij Gemeente Tilburg, planeconomie
Directieraad Koningsoord
dhr. R. van Kalmthout Proper-Stok Groep
dhr. P. van der Gugten Proper-Stok Groep
dhr. P. Bosch Heijmans Vastgoedontwikkeling
dhr. P. Thissen belangenbehartiger Zusters Koningsoord
dhr. H. Droog belangenbehartiger Zusters Koningsoord
mw. T. van Dongen Gemeente Tilburg
mw. Ph. Otten Gemeente Tilburg
mw. a. Merx Gemeente Tilburg
Projectgroep Dorpscentrum Berkel-Enschot
dhr. J. Pijnenborg VVO Winkelcentrum Eikenbosch
dhr. P. Breuers HBD (Hoofdbedrijfschap Detailhandel)
dhr. E. Rentmeester winkeliersvereniging Eikenbosch
dhr. M. van Kessel winkeliersvereniging Eikenbosch
dhr. W. Mols V.v.E.
dhr. G. Franken V.v.E./Beheer b.v.
dhr. L. Voogt VP&a Groep b.v./ adviseur VO
dhr. T. van Wijk ahold Vastgoed
dhr. R. v. Dalfsen MKB
dhr. P. ter Sluis WPM Groep
mw. D. Bosselaar Heijmans Vastgoedontwikkeling
dhr. R. Janssen Heijmans Vastgoedontwikkeling
mw. a. Merx Gemeente Tilburg
Klankbordgroep Rauwbraken
dhr. F. v. Oosterhout Stichting Nederlandse Onderwaterparken
dhr. J. v. Rijswijk Tennisclub De Rauwbraken
mw. I. van abeelen-Bertens Tennisclub De Rauwbraken
mw. G. van Breugel Korfbalvereniging OJC '98
dhr. M. Hens Korfbalvereniging OJC '98
dhr. Van Kekem Handbalvereniging White Demons
dhr. I. Maas Handbalvereniging White Demons
dhr. T. van Gorp Handboogvereniging De Meijerijers
dhr. P. de Jong bbn adviseurs
mw. a. Merx Gemeente Tilburg, projectleiding
dhr. J. Bertens Sportbedrijf Tilburg
dhr. a. Bracké Sportbedrijf Tilburg
89
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

90
Dorpsraad Berkel-Enschot
mw. M. van de Wouw
mw. a. Rovers-Donkers
dhr. J.M.C. Beunen (adviseur)
dhr. J. Smits
dhr. J. Elshof
dhr. a. van der Bruggen
Bilaterale overleggen zijn gevoerd met:
R.K. Kerkbestuur St. Caecilia par. Berkel-Enschot
Volkstuinvereniging de Kraan
‘t Heem (voorheen St. Lambertus / de Kreite) en Tiwos
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

BIJLaGE 2: OVERZICHT ONDERLIGGENDE
DOCUMENTEN
Beleidsdocumenten algemeen:
Structuurvisie 2020, Tilburg, stad van contrasten, januari 2005, Gemeente
Tilburg.
Structuurvisie Noord-Oost (in voorbereiding)
Stedenbouwkundig Plan Overhoeken Berkel-Enschot, december 2003,
Gemeente Tilburg
Dorps milieu gereedschapskist, juni 2004, Gemeente Tilburg
Woonvisie 2002, februari 2002, Gemeente Tilburg
Ontwikkelingsplan Overhoeken Berkel-Enschot, september 2002, Gemeente
Tilburg.
Schetsplan Verkaveling Koningsoord, september 2005, de architekten Cie.
Documenten Milieu
akoestisch Rapport Koningsoord (in voorbereiding)
Onderzoek Externe Veiligheid Overhoeken, april 2005, Oranjewoud
Rapport Luchtkwaliteit Koningsoord (in voorbereiding)
Rapporten bodemonderzoek (in voorbereiding)
Tilburg-Overhoeken, Flora- en faunaonderzoek, januari 2004, Bilan
Milieueffectrapportage MER/SMB Overhoeken (eindconcept), april 2006,
Grontmij
Waterparagraaf Koningsoord (in voorbereiding)
Documenten Openbare Ruimte en Groen
Groeninventarisatie Plangebied Koningsoord Berkel-Enschot, juni 2005, Van
Helvoirt Groenprojecten BV
Kwaliteithandboek Ontwikkelingsplan Overhoeken Berkel-Enschot, juli 2006,
arcadis
Nota Ruimte voor Buitenspelen, mei 2003, Gemeente Tilburg
Overige documenten
Tilburg, Overhoeken - Koningsoord archeologisch vooronderzoek, april 2004,
Bilan i.o.v. gemeente Tilburg.
Dorpshart Winkelcentrum Eikenbosch, Marktmogelijkheden, april 2005, WPM
Groep.
Dorpshart Winkelcentrum Eikenbosch, Branchemogelijkheden voor een complete
duurzame ontwikkeling, maart 2006, WPM Groep.
Notitie parkeernormen Tilburg 2003, collegenota gemeente Tilburg, 30 maart
2004
Voorontwerp 'Fietsplan Tilburg 2005', maart 2005, gemeente Tilburg.
Oriënterend verkeersonderzoek de Overhoeken - Koningsoord, mei 2006,
Goudappel Coffeng.
akoestisch onderzoek nieuwbouw Koningsoord (concept), april 2007,
Goudappel Coffeng.
Locatieonderzoek sportaccommodatie Berkel-Enschot, juni 2006, Gemeente
Tilburg Beleidsontwikkeling, Ruimtelijke Ordening Planologie/Stedelijk beleid.
Klooster Onze Lieve Vrouw van Koningsoord, Cultuurhistorische Verkenning
d.d. 2 november 2007, Henket & partners architecten.
9
Voorlopig Ontwerp Verkaveling Koningsoord

BIJLAGE 7 Beeldkwaliteitsplan Koningsoord 2009
Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
076226105:B - Definitief ARCADIS 64

koningsoord
Beeldkwaliteitsplan
19 oktober 2009

2
Colofon
Koningsoord, Berkel-Enschot
Beeldkwaliteitsplan
definitief 19 oktober 2009
opgesteld door Inbo Amsterdam
Pieter van Wesemael
Menno Moerman
Melanie Römer
Postbus 967
1000 AZ Amsterdam
020 421 24 22
menno.moerman@inbo.com

Beeldkwaliteitsplan
Koningsoord, Berkel-Enschot
Inhoud
0. Inleiding 4
0.1 Kwaliteitsbewaking 6
1. Deel 1: Dorpscentrum 8
1.1 Context 10
1.2 Ruimtelijke opzet 12
1.3 Gevelopbouw 14
1.4 Daken 16
1.5 Ontsluiting 18
1.6 Materiaal, kleur, reclame 18
1.7 Woonzorgcentrum 20
2. Deel 2: Woongebieden 22
2.1 Algemene richtlijnen 24
2.2 Differentiatie 26
2.3 Gevelindeling 28
2.4. Materiaal en kleur 30
2.5a Formele randen 32
2.5b Nieuwe dorpsstraten 34
2.5c Ontspannen flanken 36
2.6 Daken 38
2.7 Overige aspecten 40
3 Deel 3: Sportpark Rauwbraken 42
3

4
0. Inleiding
Op de gronden van de Abdij Koningsoord wordt de komende jaren een ambitieus en
gedifferentieerd dorpscentrumplan ontwikkeld. In dit Beeldkwaliteitplan worden de
beeldkwaliteitseisen voor Koningsoord vastgelegd.
De ambitie voor Koningsoord is het realiseren van een duurzame, hoogwaardige,
centrumdorpse wijk; een fijnkorrelige, veelzijdige omgeving met een duidelijke
identiteit en een menselijke maat. Het beeldkwaliteitsplan is een van de beschikbare
middelen om dit doel te bereiken. Hierin worden spelregels opgenomen die bij juiste
uitvoering leiden tot een zorgvuldige vormgegeven omgeving, waarin mensen graag
wonen en verblijven, waar bewoners zich mee kunnen identificeren en die voor vele
decennia meekan.
Dit beeldkwaliteitsplan biedt een kader voor het architectonische ontwerp waarbinnen
een aanzienlijke flexibiliteit aanwezig is. In die zin is het document ook nadrukkelijk
bedoeld om de creativiteit te stimuleren en om onderlinge samenhang te bevorderen
tot een voor Berkel-Enschot betekenisvol geheel.
Dit beeldkwaliteitsplan betreft alleen de bebouwde delen van het plan. De kwaliteitseisen
voor het openbaar gebied zijn vastgelegd in het V.O. Verkaveling, en de
(toekomstige) vervolgproducten hiervan.
Het Beeldkwaliteitsplan is een uitwerking van de bestaande plandocumenten in het
kader van de ontwikkeling van overhoek Koningsoord:
- Gereedschapkist Dorps milieu, gemeente Tilburg (juli 2004)
- V.O. Verkaveling Koningsoord, Inbo (december 2008)
Dit Beeldkwaliteitsplan bestaat uit drie delen; deel 1 bevat de richtlijnen voor het deelgebied
Dorpscentrum, deel 2 bevat de richtlijnen voor de woongebieden, deel 3 bevat
de richtlijnen voor sportpark de Rauwbraken.
In beeldkwaliteitplan is een groot aantal referentiebeelden opgenomen. De beelden
dienen ter verduidelijking van de in de tekst omschreven richtlijnen. Het is mogelijk
dat een referentiebeeld niet aan alle in dit document opgenomen richtlijnen voldoet.
Bij discrepantie tussen tekst en beeld prevaleert de tekstuele omschrijving van de
richtlijn.

Plankaart V.O. Verkaveling Koningsoord, december 2008
w
Koningsoord in Berkel-Enschot, met winkelcentrum (w)
5

6
0.1 Kwaliteitsbewaking
Voor de begeleiding van het ontwerpproces van Koningsoord is een
Kwaliteitsteam geformeerd. Het Kwaliteitsteam beoordeelt integraal de
ontwerpen voor architectuur en openbare ruimte, met het vastgestelde
Stedenbouwkundig V.O. en voorliggend beeldkwaliteitsplan als
toetsingskader.
Het Kwaliteitsteam Koningsoord kent de volgende samenstelling:
- de vertegenwoordiger namens de afdeling stedenbouw de
gemeente Tilburg (dhr. R. Grassens)
- de stedenbouwkundig ontwerper van het plan (dhr. P. van
Wesemael)
- de architectuursupervisor (dhr. P. Bedaux)
- de vertegenwoordiger namens Proper-Stok / Heijmans Vastgoed
(dhr. R. van Kalmthout)
Per ontwikkelingsfase (SO, VO, DO) beoordeelt het kwaliteitsteam de
ontwerpen, en voorziet de ontwerpers van advies voor de volgende
ontwikkelingsfase.
Het kwaliteitsteam is bevoegd om, indien dit een aantoonbare
kwaliteitsverbetering voor het plan oplevert, vrijstelling te verlenen op
hetgeen gesteld is in dit beeldkwaliteitsplan.
De welstandscommissie Tilburg wenst betrokken te blijven bij de
bijzondere bouwplannen in het dorpscentrum (voormalige Abdij,
winkelcentrum, woonzorgcentrum en woonbebouwing in de ‘formele
randen’). De overige bouwplannen kunnen door de supervisor ‘pro forma’
aan de commissie worden voorgelegd.

hoofdgebouw Adbij (zuidwestzijde)
hoofdgebouw Adbij (noordoostzijde)
7

8
Deel 1
Dorpscentrum

10
1.1 Context
Het dorpscentrum vormt het hart van het stedenbouwkundig plan Koningsoord dat op
en rond de gronden van Abdij Koningsoord gerealiseerd wordt. Belangrijk onderdeel
van het dorpshart vormt het winkelcentrum dat direct grenzend aan de Abdij en bijgebouwen
gesitueerd is.
Architectuur
De Abdij is gebouwd in 1937 in een opvallende neogotische stijl. Het Abdijcomplex is
een Rijksmonument. De monumentenstatus geldt voor hoofd- én bijgebouwen.
Beplanting
Op de gronden rond het Abdijcomplex bevinden zich meerdere waardevolle en monumentale
bomen en beplantingsstructuren. Ook in de directe nabijheid van het toekomstige
winkelcentrum groeit een aantal zeer waardevolle bomen.
Omgang met context
De nieuwbouw in het dorpscentrum dient in zijn architectuur nadrukkelijk te reageren
op de bijzondere cultuur-historische kwaliteiten van Abdijcomplex en tuinen. De opgave
ligt in het vormgeven van een centrum-dorps ensemble van gebouwen, appelerend aan
de kwaliteiten van succesvolle (historische) Brabantse dorpscentra, met hedendaagse
middelen en een hedendaags programma.
plan V.O. verkaveling Koningsoord
de indicatieve begrenzing van het dorpshart is aangegeven met
de begrenzing van het winkelcenturm is aangegeven met.

historische tekening Koningsoord
hoofdgebouw Abdij
bijgebouw
11

12
1.2 Ruimtelijke opzet
Het dorpscentrum Koningsoord is ruimtelijk onder te verdelen in vier zones.
De indeling in zones is op bijgaande tekening weergegeven.
Zone 1 wordt gevormd door het hoofdgebouw van de Abdij en een deel van
de bijgebouwen. Zone 2 vormt een overgangs- of schakelzone tussen de Abdij
en het zwaartepunt van het winkelcentrum in zone 3. Zone 4 bestaat uit het
toekomstige woonzorgcentrum.
De uiterste buitengrens van de bouwblokken is in het V.O. Verkaveling
vastgelegd en is daarmee richtinggevend voor de architectonische uitwerking.
Bouwhoogten:
De maximale bouwhoogte van de bebouwing is:
zone 4: 4 bouwlagen (overwegend 3 bouwlagen + kap)
zone 3: 4 bouwlagen (overwegend 3 bouwlagen + kap)
zone 2: in hoogte aansluitend bij het werkgebouw; duidelijk lager
dan in zone 3
Bij de bepaling van de bouwhoogten is uitgegaan van de volgende (bruto)
verdiepinghoogten:
begane grond: circa 5 meter
verdiepingen: circa 3.20 meter
Plattegrondindeling:
Zone 3 bestaat uit commercieel programma op de begane grond en woningen
op de verdiepingen. Op de begane grond worden blinde gevels zoveel
mogelijk voorkomen. Grote commerciële ruimtes worden zoveel mogelijk
afgezoomd met kleinere functies. Laden en lossen voor de grotere winkels
vindt in afgesloten expeditiehoven plaats. In zone 3 is ook de toegang tot de
ondergrondse parkeergarage gesitueerd.
Zone 2 vormt het schakelstuk tussen de hoofdvolumes van het winkelcentrum
(zone 3) en het hoofdgebouw van de Abdij. Nieuwbouw in zone 2 heeft
een objectmatig karakter. De blokken worden nadrukkelijk ontworpen in
samenhang met het hoofdgebouw van de Abdij en het werkgebouw.
De bestaande waardevolle bomen worden zoveel mogelijk ingepast in
het openbare ruimte ontwerp. Waar mogelijk wordt de gebouwbegrenzing
geoptimaliseerd zodat extra bomen gehandhaafd kunnen blijven.

zone 4:
woonzorgcentrum
zone 3:
winkelcentrum
zone 2:
overgangszone
werkgebouw
zone 1:
hoofdgebouw Abdij
13

14
1.3 Gevelopbouw
Het nieuwe winkelcentrum Koningsoord vormt een integraal onderdeel
van het nieuwe dorpscentrum van Berkel-Enschot. Dit betekent dat de
gevelopbouw en architectuur een dorpse uitstraling dienen te krijgen.
Hierbij is het vinden van de juiste schaal en maat van de bebouwing
van groot belang. Parcellering is hierbij een belangrijk instrument. De
schaal en korrel van het individuele pand is in dit geval toonaangevend.
Parcellering impliceert differentiatie en verschil. Differentiatie in de
architectuur en typologie is een uitgangspunt voor dit plan. De differentiatie
krijgt echter vorm op genuanceerde en zorgvuldige wijze.
Eenheid en herkenbaarheid van Koningsoord als geheel is namelijk
evengoed een ontwerpthema. In de architectuur dienen breuken te worden
voorkomen. Differentiatie betekent in dit geval verschillen binnen
de eenheid. Evenwicht is hierin een sleutelwoord. De architectonische
uitwerking van de verschillende gebouwdelen dient de differentiatie te
ondersteunen echter zonder anekdotisch te worden.
Differentiatie in een dorpse context vraagt om verticale geleding. De
verticale geleding kan ingezet worden als accentuering van het individuele
pand. Bescheiden verspringingen in de rooilijn tussen gebouwdelen
of panden worden gestimuleerd. Een pand zal wel altijd herkenbaar
moeten zijn als deel van een groter geheel.
In dit beeldkwaliteitplan wordt onderscheid gemaakt in richtlijnen voor
zone 2, zone 3 en zone 4. De richtlijnen voor zone 4 worden behandeld
in paragraaf 1.7.
Voor zone 2 gelden de volgende uitgangspunten:
- de volumes sluiten in hoogteopbouw en gevelindeling aan op het
bestaande werkgebouw
- de volumes krijgen een objectmatige, paviljoenachtige uitwerking.
Dat betekent dat de gebouwen in plattegrond- en geveluitwerking
af kunnen wijken van de rest van het winkelcentrum. De gebouwen
vervullen, samen met het werkgebouw, een schakelfunctie tussen
Abdij en winkelcentrum; de architectuur dient hierop in te spelen.
In zone 3 wordt onderscheid gemaakt tussen de buitenzijde van de
blokken en de binnenzijde. Onder buitenzijde wordt verstaan die delen
van de gevel die vanuit het openbaar domein zichtbaar zijn. Interne
winkelstraten in zone 3 horen bij het openbaar domein.
Aan de buitenzijde dienen de volgende middelen ingezet te worden:
• Het individuele pand vormt de basis van het plan. Het
winkelcentrumkrijgt dus de uitstraling van een verzameling
individuele panden, met een overwegend kleine korrelgrootte.
Enkele grotere volumes zijn mogelijk.
• De panden verschillen onderling voor het oog in bouwhoogte en
beukmaat.

gevelwand opgebouwd uit individuele panden (Hilvarenbeek)
volumedifferentie (Oirschot)
referentiebeeld differentiatie volumes binnen ensemble
referentiebeeld percellering (Woerden)
referentiebeeld gevelopbouw (Oirschot)
referentiebeeld bouwen in een historische context (Woerden)
referentiebeeld bouwhoogte (Nootdorp)
15

16
• Geringe verspringingen in de rooilijn zijn mogelijk.
• Winkelpuien krijgen wisselende hoogten
• De verticale geleedheid van de afzonderlijke panden wordt benadrukt
(geen langwerpige horizontale winkelpuien).
• Afwisseling in kleur en materiaal gebruik wordt (binnen marges)
gestimuleerd.
• Een variëteit in dak- en kapvormen draagt bij aan de pandsgewijze
expressie en wordt gestimuleerd.
• Uitstekende delen (> 0,8 m.) zoals balkons en dergelijke komen niet voor
aan de buitenzijde van de gebouwen.
• Galerijen komen niet voor aan de buitenzijde van de gebouwen.
• Over meedere panden doorlopende luifels komen niet voor.
• Het reliëf in de gevel krijgt bijzondere aandacht.
Aan de binnenzijde van de bouwblokken is het mogelijk om af te wijken van
bovenstaande richtlijnen. Cruciaal is echter dat een eenheid in architectuur
tussen binnen- en buitenzijde wordt ervaren.
1.4 Daken
Het dakenplan is een onderdeel van de ontwerpopgave, ondermeer vanwege
de gedifferentieerde hoogte van gebouwen, waardoor lagergelegen daken in
het zicht komen van hoger gelegen woningen.
Daar waar geen kappen dus platte daken zijn voorzien, moet er aandacht
zijn voor het inzetten van deze dakvlakken ten behoeve van daktuinen en
terrassen als vijfde gevel. Technische ruimten, liftopbouwen, schoorstenen of
machines die los op het dak staan, moeten worden vermeden. Platte daken
die geen gebruikswaarde kunnen hebben als dakterras dienen als groene
daken ingericht te worden met een maximale capaciteit ten behoeve van de
wateropvang, buffering en vertraagde afvoer.
Het toepassen van kappen wordt gestimuleerd. Dakkappen dienen een
meervoudig doel: ze vormen de beëindiging van de individuele bouwvolumes
en daarmee de ondersteuning van volumewerking binnen de globale
planopzet. Daarnaast bieden kappen de mogelijkheid om bijzondere woningen
op de vierde bouwlaag te realiseren. Het op een passende manier invulling
geven aan de kapverdieping vraagt bijzondere aandacht. De verhouding
tussen openingen/dakkapellen en dakvlak dient zodanig te zijn dat nog van
een kap gesproken kan worden. Dat betekent dat het dakvlak in het beeld
vanaf de openbare ruimte de overhand dient te hebben.
Aan de binnenzijde van de blokken kan ruimte worden gezocht voor extra
daglichttoetreding.
Daar waar geen kappen voorzien zijn, worden verschillende gebouwen
toch genuanceerd, duidelijk en herkenbaar beëindigd, door middel van een
kroonlijst of een zorgvuldig ontworpen dakrand.

eferentiebeeld gevelopbouw buitenzijde.
referentiebeeld gevelopbouw buitenzijde
referentiebeeld gevelopbouw buitenzijde referentiebeeld binnenzijde (beeld AWG)
referentiebeeld wonen in de kapverdieping referentiebeeld wonen in de kapverdieping
17

18
1.5 Ontsluiting
Winkels
De winkels bevinden zich uitsluitend op begane grond-niveau en worden allen
direct vanaf maaiveld ontsloten. Het is mogelijk om nevenruimten op de tweede
bouwlaag onder te brengen.
Bevoorradingsruimten
De drie bevoorradingruimten worden afsluitbaar uitgevoerd. Zorgvuldige vormgeving
is noodzakelijk, om de visuele impact vanaf openbaar gebied te minimaliseren.
Ditzelfde geldt voor de hellingbanen en/of autoliften naar de parkeerniveaus.
Eventuele opslag- en containerruimten bij winkels worden zo vormgegeven dat de
visuele impact vanaf openbaar gebied minimaal is.
Woningen
De toegangen tot de gebouwen dienen integraal deel te zijn van de architectuur
van het gebouw, waarbij de wijze van verlichting, de beschutting (luifels /
insprongen), de situering van brievenbussen en bellentableau geen toegevoegde
elementen zijn, maar integrale elementen van het gebouw en daarmee het onderwerp
van ontwerp en detaillering.
Voor de woningen op de boven de winkels gelegen bouwlagen is per bouwblok
ruimte voor 2 opgangen gereserveerd.
1.6 Materiaal, kleur, reclame
Materiaalgebruik en kleur
Het materiaalgebruik is ingetogen en dorps, met een voorkeur voor natuurlijke
materialen die appelleren aan het dorpse karakter van het complex. Baksteen,
hout, natuursteen en keramische dakpannen voeren de boventoon.
Het materiaalgebruik van de panden is afwisseld, waarbij te grote contrasten in
kleurgebruik dienen te worden voorkomen.
Reclameuitingen
De reclameuitingen zijn ingetogen van aard. De wijze waarop de reclameuitingen
worden vormgegeven dient te passen binnen de architectonische uitwerking. De
architectuur van de panden mag niet “lijden”onder de reclameuitingen.
Kunst
Het toepassen van kunst, in de bebouwing en de openbare ruimte, wordt
gestimuleerd, mits passend bij het beoogde dorpse karakter van het plan.
referenties materialen: hout, keramische dakpannen, baksteen, natuursteen.

eferentiebeeld expeditiehof
referentiebeeld entree parkeergarage
referentiebeeld winkelentrees / voorbeeld meeontworpen ruimte voor reclameuitingen
referentiebeeld woningentree
woningentree binnenhof
19

20
1.7 Woonzorgservicecentrum
Het Woonzorgservicecentrum is gesitueerd direct tegenover het nieuwe
winkelcentrum. De bijzondere ligging van het complex vraagt om een
hoogwaardige architectuur, die bovendien recht doet aan het beoogde
dorpse karakter van het plan.
Om het forse aantal m 2 visueel op te knippen dient de bebouwing te worden
uitgevoerd in de vorm van een samengesteld volume voorgesteld. De hoofdvolumes
worden voorzien van kappen.
De maximum bouwhoogte is - net als in de rest van het plan - 4 bouwlagen.
De eisen aan materiaal en kleurgebruik zijn gelijk aan die van het winkelcentrum.
referentiebeelden samengesteld volume met kappen

22
Deel 2
Woongebieden

24
2.1 Algemene richtlijnen
In de architectuur van Koningsoord wordt nadrukkelijk gezocht naar bebouwing
met dorpse uitstraling. De opgave ligt in het vormgeven van een dorpse
woonomgeving, appelerend aan bestaande en bewezen kwaliteiten, met hedendaagse
middelen, resulterend een wijk met een hedendaags wooncomfort.
Herkenbaarheid van het individuele pand is van belang, maar dit mag niet
ten koste gaan van samenhang van het geheel. De architectuur is (op enkele
uitzonderingen na) ingetogen van karakter.
Gezien de dorpse context is het vinden van de juiste schaal en maat van de
bebouwing van groot belang. Parcellering is hierbij een belangrijk instrument.
De schaal en korrel van het individuele pand is in dit geval toonaangevend.
Parcellering impliceert differentiatie en verschil. Differentiatie in de architectuur
is een uitgangspunt voor dit plan. De differentiatie krijgt echter vorm op genuanceerde
en zorgvuldige wijze. Eenheid en herkenbaarheid van Koningsoord
als geheel is namelijk evengoed een ontwerpthema. In de architectuur dienen
breuken te worden voorkomen. Differentiatie betekent in dit geval verschillen
binnen de eenheid. Evenwicht is hierin een sleutelwoord. De architectonische
uitwerking van de verschillende woningen dient de differentiatie te ondersteunen
echter zonder anekdotisch te worden.
Differentiatie in een dorpse context vraagt om verticale geleding. De verticale
geleding kan ingezet worden als accentuering van het individuele pand. Bescheiden
verspringingen in de rooilijn tussen woningen of groepen woningen
wordt gestimuleerd. Het pand zal wel altijd herkenbaar moeten zijn als deel
van een groter geheel.
De maximale bouwhoogte voor de woongebieden bedraagt 4 bouwlagen,
waarbij de 4 de laag als kap dient te worden uitgevoerd. Een eventuele halfverdiepte
parkeerlaag wordt niet als bouwlaag meegeteld. Voor een groot deel
van het plangebied ligt de maximum bouwhoogte op twee bouwlagen met kap.
Zie hiervoor de beschrijving van de deelgebieden.
Het toepassen van kappen is verplicht. De verplichting geldt voor de hoofdvolumes
van de panden. Een uitzondering wordt gemaakt voor de niet aan de
openbare ruimte gelegen delen van de patiowoningen. De hellingshoek van
het dak ligt tussen de 35 o en 65 O .
Langskappen hebben de overhand in het plan. Dwarskappen komen voor,
maar zijn eerder uitzondering dan regel. De kappen neigen bij dwarskappen
sterk naar symmetrie.
2 opgave & context

plan V.O. verkaveling Koningsoord
de richtlijnen in dit hoofdstuk betreffen de woongebieden; begrenzing is aangegeven met.
25

26
2.2 Differentiatie
Het stedenbouwkundig V.O. voorziet in 6 verschillende woningtypen:
- appartementen
- rijwoningen
- patiowoningen
- tweekappers
- vrijstaande woningen
- bijzondere woningen
In de proefverkaveling zijn deze 6 woningtypen toegepast.
Binnen de woningtypen wordt extra differentiatie aangebracht door het spiegelen
van woningen, en de verbijzondering van hoekwoningen etc.etc.
De in dit document geformuleerde richtlijnen hebben betrekking op alle woningtypes;
dus ook op de appartementengebouwen.
In de verkaveling zijn maximaal zes identieke woningen naast elkaar toegestaan.
Binnen een rij van meer dan 4 identieke woningen is differentiatie in
geveluitwerking verplicht.
Woningen op de hoek van twee straten hebben een dubbele of gedraaide
oriëntatie.
appartement bijzonder gebouw
patiowoning vrijstaande woning
rijwoning tweekapper

Referentiebeelden differentiatie
referentiebeeld woningdifferentiatie
referentiebeeld dubbele oriëntatie hoekwoning referentiebeeld dubbele oriëntatie
referentiebeeld differentiatie in serie van 6 rijwoningen
27

28
2.3 Gevelindeling
Één van de uitgangspunten van het ontwerp is het verticale karakter van
de gevelindeling.
Maatregelen die de hoogte van de bebouwing optisch beperken worden
gestimuleerd. Hierbij wordt gedacht aan een differentiatie in verdiepingshoogte,
waarbij de begane grond in hoogte afwijkt van de verdiepingen.
Differentiatie in hoogte van gevelopeningen versterkt dit beeld.
De positie en vormgeving van de voordeur verdient bijzondere aandacht.
Zonwering wordt bij voorkeur in de gevel geïntegreerd. Het toepassen van
luiken is hierbij een serieuze optie.
Voor enkele bijzondere woningen in het plan is een indeling met een beletage
en souterrain denkbaar.

Referentiebeelden gevelindeling
Sousterrain en bel-étage verticale geleedheid
zonwering / luiken
zonwering / luiken
verticale geleedheid
heldere gevelindeling
voordeur als ontworpen element
29

30
2.4 Materiaal en kleur
De bebouwing in Koningsoord kenmerkt zich door een ingetogen en duurzaam
materiaalgebruik. Natuurlijke materialen zoals baksteen, hout en
keramische pannen voeren de boventoon.
Ten aanzien van materiaalgebruik geldt: ’hoe minder (verschillend)
materiaal, hoe beter’. Baksteen is ’dragend’ materiaal met betrekking tot
de vormgeving. De keuze voor één gevelmateriaal versterkt de eenheid
binnen de gehele planopzet, onderstreept de continuïteit van de openbare
ruimte. Hierdoor kunnen weloverwogen kleur-, textuur- en formaatverschillen,
verschillen in metselwerkverbanden en/of de specifieke detaillering
van het metselwerk, de genuanceerde differentiatie tussen de gebouwen
bewerkstelligen.
De daken worden uitgevoerd in keramische pannen of in leisteen. Riet als
dakbedekking of betonnen dakpannen worden niet toegepast.
Het kleurgebruik is dorps. De gevels hebben een donkerrode of bruine
kleur. In beperkte mate komen ook wit gekeimde gevels voor. De vaste
delen van de kozijnen zijn (room)wit, behalve bij toepassing van een wit
gekeimde gevel.
De keramische dakpannen zijn terracotta of donker van kleur.

Referentiebeelden materiaal en kleur
baksteen voert de boventoon
referentiebeeld materiaalgebruik referentiebeeld wit gekeimde gevels
witte kozijnen als samenbindend element
ingetogen kleurgebruik en materiaalgebruik
31

32
2.5a Formele randen
De woningen in de formele randen vormen het meest zichtbare en expressieve
deel van de woonbuurtjes. De panden krijgen een statige en representatieve uitstraling.
De panden zijn in volume kleiner dan het hoofdgebouw van de Abdij. De
gevelwand heeft een pandsgewijze opzet, de panden hebben een dorpse korrel.
De gevelwanden zijn grotendeels gesloten. Op regelmatige afstanden blijven
bescheiden openingen tussen woningen vrij.
De expressie in de architectuur van de formele randen mag niet concurreren met
die van het klooster. Dit betekent dat de architectonische uitwerking niet te monumentaal
van karakter kan zijn.
De voorgevel van de woningen staat tussen 0.50m en 2.50m van de kavelgrens.
De voorruimte wordt meeontworpen. Verspringingen in de rooilijn, ook tussen woningen
van het zelfde type worden gestimuleerd. Maatregelen die voorsoorteren
op functiedifferentiatie, zoals een extra hoge begane grond verdieping, worden
gestimuleerd.
De bouwhoogte van de bebouwing rond Abdij en winkelcentrum is overwegend
3 lagen met kap. In deze randen is ook een aantal appartementengebouwen
gesitueerd. Voor deze gebouwen gelden wat betreft gevelopbouw en materialisering
dezelfde eisen als voor de grondgebonden woningen. Vanwege de grotere
volumes is extra aandacht voor parcellering nodig.
Daar waar de formele randen overgaan op andere zones, of bestaande bebouwing,
is bijzondere aandacht voor de beëindiging c.q. overgang nodig.
In de aanloopstraten heeft het merendeel van de woningen een bouwhoogte van
2 lagen met kap.

Referentiebeelden formele randen
langskappen hebben overhand
sousterrain en bel-étage
33

34
2.5b Nieuwe dorpsstraten
De nieuwe dorpsstraten combineren de dorpse afwisseling en charme
met een kleinstedelijke beslotenheid. De panden zijn dorps van maat en
schaal, en maken nadrukkelijk onderdeel uit van een ensemble.
In de gevelwanden zit veel differentiatie. De rooilijn verspringt en tussen
panden komen op meerdere plaatsen openingen voor.
De voorgevel van de woningen staat tussen 0.50m en 3.50m van de kavelgrens.
De voorruimte wordt meeontworpen.
De bouwhoogte is overwegend 2 lagen met kap. Een deel van de woningen
in de nieuwe dorpsstraten heeft een goothoogte op 3 meter. De
overige woningen goothoogte op maximaal 6 meter. Nokhoogte maximaal
10 meter.

eferentiebeelden nieuwe dorpsstraten
referentiebeelden nieuwe dorpsstraten referentiebeeld patiowoningen
35

36
2.5c Ontspannen flanken
De ontspannen flanken zijn groen van karakter. De tussenruimte tussen
woningen is aanzienlijk. De situering van de woning op de kavel is afhankelijk
van de ligging.
De bouwhoogte is overwegend 2 lagen met kap. De goothoogte ligt op
maximaal 6 meter. De nokhoogte is maximaal 10 meter.
Indien een woning voorzien is van een garage wordt deze meeontworpen.
Garage worden op de grotere kavels bij voorkeur “los” van het hoofdvolume
gebouwd.
Voor woningen die gelegen zijn op percelen die grenzen aan één van de
bestaande “dorpse linten”, te weten de Kraan of de Raadhuisstraat, is
vraagt de aansluiting in volume en hoogteopbouw van de woningen extra
aandacht. De inpassing en aansluiting op bestaande bebouwing vraagt
hier per situatie om een oplossing op maat.

eferentiebeelden ontspannen flanken
37

38
2.6 Daken
Het toepassen van kappen is verplicht. De verplichting geldt voor de hoofdvolumes
van de panden. Een uitzondering wordt gemaakt voor de niet aan de openbare ruimte
gelegen delen van de patiowoningen.
Langskappen hebben de overhand in het plan. Dwarskappen komen voor, maar zijn
eerder uitzondering dan regel. De kappen neigen bij dwarskappen sterk naar symmetrie.
Zie voor toegestane kapvormen onderstaand overzicht.
Gezien het dorpse karakter is het wenselijk dat een deel van de woningen met een
lage goot wordt uitgevoerd. De hellingshoek van het dak ligt tussen de 35 o en 65 O .
Bij de patiowoningen is de materialisering van de platte dakdelen een aandachtpunt.
Het toepassen van extensieve dakbegroeiing wordt gestimuleerd.
toegestaan
niet toegestaan
dakkapellen
Dakkapellen kunnen in een dorpse context flexibiliteit en identiteit aan een woning
geven. Met name bij een repeterend woningtype (rijwoningen) kan het toepassen van
dakkapellen bijdragen aan afwisseling in het straatbeeld.
Dakkapellen worden ontworpen als onderdeel van de woning, en hebben een duidelijke
relatie met de gevelindeling. Dat betekent dat de dakkapellen en verticaal karakter
hebben, dat de breedte van de gevelopeningen maatgevend is voor de breedte van de
dakkapel. Bovendien dient de grootte van de dakkapel in verhouding te staan tot het
dakvlak. Dakkapellen worden zorgvuldig gedetailleerd, er worden geen brede vlakke
platen toegepast. Indien het dakvlak zich over meerdere verdieping uitstrekt komen
dakkapellen alleen op de laagst gelegen verdieping voor.
De volgende dakkapellen zijn toegestaan:
toegestaan:
niet toegestaan:

eferentiebeelden daken / dakkapellen
differentiatie in kleuren dakvlak
differentiatie in hoogte dakvlakken
referentiebeeld dakkapellen
referentiebeeld dakkapellen
referentiebeeld dakkapellen
dakkapellen in lage deel mansardekap
dakkapel in bijgebouw Abdij
niet toegestaan
39

40
2.7 Overige aspecten
Erfscheidingen
Erfscheidingen bestaan in de deelgebieden Formele Randen en Nieuwe
Dorpsstraten uit tuinmuren en in de Ontspannen Flanken uit hagen (conform
VO Verkaveling). De tuinmuren vormen onderdeel van het woningontwerp.
In de verkaveling (zie plankaart) is een aantal “parkeerkoffers” opgenomen.
De gedachte achter deze parkeerkoffers is dat de geparkeerde auto’s
vanuit de openbare ruimte minimaal zichtbaar zijn. De parkeerkoffers
worden dan ook visueel afgeschermd door garages, uit- en aanbouwen en
tuinmuren zoals in de verkavelingstekening aangegeven. Het ontwerp van
deze objecten maakt onderdeel uit van het woningontwerp.
Aan- en bijgebouwen
Aan en bijgebouwen kunnen, mits zorgvuldig ontworpen, het dorpse karakter
versterken, vanwege hun informele karakter. Aan- en bijgebouwen
worden meerontworpen. Een helder visueel onderscheid tussen hoofd- en
nevenvolumes is van belang.
Voor aan- en bijgebouwen gelden dezelfde materiaaleisen als voor hoofdvolumes.
Technische voorzieningen
Trafohuisjes en nutsvoorzieningen worden niet vrij in de openbare ruimte
geplaatst, maar geïntegreerd in de bebouwing of erfscheidingen.

eferentiebeelden erfscheidingen / aan- en bijgebouwen
muur langs het klooster hagen als erfscheiding
muren worden meeontworpen met woningen muren worden meeontworpen met woningen
muren worden meeontworpen met woningen helder onderscheid hoofdvolume en aanbouw
nutsvoorziening geïntegreerd in bebouwing
41

42
Deel 3
sportpark Rauwbraken

44
In het sportpark Rauwbraken is nieuwbouw van een aantal sportgebouwen
voorzien.
Leidend ontwerpthema van deze gebouwen is het minimaliseren van de
visuele impact op hun omgeving. De gebouwen dienen het groene karakter
van het sportpark zo weinig mogelijk te verstoren. Het materiaalgebruik is
ingetogen en duurzaam.
Bijzondere aandacht is nodig voor de fysieke begrenzing van de sportfuncties.
De hekken dienen gecombineerd te worden met groene beplanting
(hedera o.i.d) zodat een sportpark met een parkachtige groene uitstraling
ontstaat.
Deel 3
overige gebieden

BIJLAGE 8 Kwaliteitshandboek openbare ruimte
ontwikkelgebieden Overhoeken
Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
076226105:B - Definitief ARCADIS 65

KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE
ONTWIKKELINGSPLAN
OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
DEEL 1: PROCESBESCHRIJVING
BERKEL-ENSCHOT
DEFINITIEF - VERSIE 1
4 juli 2006
110501/ZF6/2D3/201151

KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE ONTWIKKELINGSPLAN
110501/ZF6/2D3/201151 ARCADIS 2

Inhoud
KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE ONTWIKKELINGSPLAN
1 Inleiding ____________________________________________________________________ 5
1.1 Algemeen _______________________________________________________________ 5
1.2 Doel van het kwaliteitshandboek ____________________________________________ 6
1.3 Algemene uitgangspunten _________________________________________________ 6
1.4 Garantstelling ____________________________________________________________ 7
1.5 Herontwikkeling __________________________________________________________ 7
2 Het ontwikkelingsproces _____________________________________________________ 9
2.1 Het ontwikkelingsproces ___________________________________________________ 9
2.2 Projectorganisatie________________________________________________________ 10
2.3 Rolverdeling binnen het proces ____________________________________________ 10
2.3.1 Taken en verantwoordelijkheden van de gemeente _____________________ 10
2.3.2 Taken en verantwoordelijkheden van de ontwikkelaar ___________________ 10
2.4 Contractuele verhoudingen _______________________________________________ 10
2.5 Positie ontwikkelaar inzake procedures en vergunningen _______________________ 11
3 Stap 1: kwaliteitsplan _______________________________________________________ 13
3.1 Doel van het kwaliteitsplan ________________________________________________ 13
3.2 Omschrijving en eisen ____________________________________________________ 13
3.3 Toetsing door de gemeente _______________________________________________ 13
3.4 Acceptatie door de gemeente _____________________________________________ 14
4 Stap 2: ontwerp ____________________________________________________________ 15
4.1 Doel ___________________________________________________________________ 15
4.2 Omschrijving en eisen ____________________________________________________ 15
4.2.1 Omschrijving______________________________________________________ 15
4.2.2 Eisen ____________________________________________________________ 15
4.3 Toetsing door de gemeente _______________________________________________ 18
4.4 Beslechting geschillen en verschil van inzicht _________________________________ 19
4.5 Acceptatie door de gemeente _____________________________________________ 19
5 Stap 3: bestek ______________________________________________________________ 21
5.1 Doel ___________________________________________________________________ 21
5.2 Eisen __________________________________________________________________ 21
5.3 Toetsing door de gemeente _______________________________________________ 23
5.4 Acceptatie door de gemeente _____________________________________________ 23
6 Stap 4: uitvoering ___________________________________________________________ 25
6.1 Doel ___________________________________________________________________ 25
6.2 Omschrijving en eisen ____________________________________________________ 25
6.2.1 Omschrijving______________________________________________________ 25
6.2.2 Eisen ____________________________________________________________ 25
6.3 Toetsing door de gemeente _______________________________________________ 28
110501/ZF6/2D3/201151 ARCADIS 3

KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE ONTWIKKELINGSPLAN
6.4 Acceptatie door de gemeente _____________________________________________ 28
7 Stap 5: Onderhoudsfase en overdracht _______________________________________ 31
7.1 Doel ___________________________________________________________________ 31
7.2 Omschrijving en eisen ____________________________________________________ 31
7.2.1 Omschrijving______________________________________________________ 31
7.2.2 Eisen ____________________________________________________________ 31
7.3 Toetsing en acceptatie door de gemeente ___________________________________ 33
7.3.1 Toetsing _________________________________________________________ 33
7.3.2 Acceptatie________________________________________________________ 33
Bijlage 1 Opbouw tekeningen ___________________________________________________ 35
Bijlage 2 Procedure holdpoint ___________________________________________________ 37
Bijlage 3 Op te nemen onderdelen in de bestekken _________________________________ 39
Bijlage 4 Normen voor inrichting groen met betrekking tot beheer ____________________ 43
Colofon _______________________________________________________________________ 45
Het auteursrecht dat ontstaat bij de uitvoering van de opdracht alsmede alle overige rechten van intellectuele
eigendom berusten bij ARCADIS. Het is de opdrachtgever niet toegestaan de in het kader van een project
gerealiseerde documenten geheel of gedeeltelijk (digitaal of analoog) aan derden ter beschikking te stellen zonder
voorafgaande schriftelijke toestemming van ARCADIS. ARCADIS kan aan een dergelijke ter beschikking voorwaarden
verbinden. Het is de opdrachtgever, behoudens expliciete instemming van ARCADIS, niet toegestaan de gerealiseerde
documenten geheel of deels in herhaling uit te voeren dan wel te laten voeren tenzij voor intern gebruik binnen de
gemeente Tilburg.
110501/ZF6/2D3/201151 ARCADIS 4

1.1 ALGEMEEN
1
HOOFDSTUK
Inleiding
KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE ONTWIKKELINGSPLAN
Het kwaliteitsboek openbare ruimte voor De Overhoeken te Berkel-Enschot is een onderdeel
van de samenwerkingsovereenkomsten die worden afgesloten tussen de gemeente Tilburg
en een aantal ontwikkelaars (waarschijnlijk 4) die delen van het plangebied ‘’De
Overhoeken’’ tot ontwikkeling zullen brengen.
Waar in het navolgende handboek gesproken wordt van ‘’ De Ontwikkelaar’’ en ‘’De
Overhoeken’’ wordt steeds bedoeld de betreffende ontwikkelaar en het betreffende plandeel
waarvoor de samenwerkingsovereenkomst van dit plandeel is afgesloten.
Dit is gedaan omdat ten tijde van het opstellen van dit handboek de ontwikkelende partijen
nog niet bekend zijn en de overeenkomsten nog in voorbereiding zijn.
Bij elke samenwerkingsovereenkomst (SOK) hoort een aantal bijlagen dat een integraal
onderdeel vormen van het contract. Daarvan is het kwaliteitshandboek er één.
Het kwaliteitshandboek bestaat uit 2 delen.
Het eerste (voorliggende) deel is een procesbeschrijving. Hierin worden de stappen
beschreven, die beide partijen binnen de locatieontwikkeling dienen te volgen en hierin is
vastgelegd op welke wijze de gemeente de naleving op de gemaakte afspraken controleert.
Het tweede deel is het handboek “eisen aan onderzoek, ontwerp, materialen, uitvoering en
onderhoud” waarin de fysieke kwaliteit van de elementen binnen de openbare ruimte is
gedefinieerd. In deel 2 zijn de eisen beschreven waaraan de verschillende ontwerpen, de
bestekken, de uitvoering en de revisie dienen te voldoen.
Van de in deel 2 opgenomen technische eisen en maatregelen kan worden afgeweken, mits
overeengekomen met de gemeente. Hiertoe kan door de ontwikkelaar een
afwijkingsvoorstel aan de gemeente ter beoordeling worden ingediend.
Het voor u liggende onderdeel is deel 1: de procesbeschrijving. Hierin is vastgelegd welke
stappen worden onderscheiden, wat de volgordelijkheid is van de verschillende stappen,
wat de input en output (producten) is van de verschillende stappen en hoe toetsing en
acceptatie door de gemeente plaatsvinden.
110501/ZF6/2D3/201151 ARCADIS 5

1.2 DOEL VAN HET KWALITEITSHANDBOEK
KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE ONTWIKKELINGSPLAN
Het kwaliteitshandboek is een bindend handvest voor zowel de ontwikkelaar als de
gemeente om het ontwikkelingsproces van de openbare ruimte inzichtelijk te krijgen en te
houden.
Bij een locatieontwikkeling als de Overhoeken neemt de ontwikkelaar alle initiatieven om te
komen tot het inrichten en realiseren van een woningbouwlocatie. De gemeente heeft hierbij
een meer toetsende rol. Hierdoor is het van belang dat de eisen en wensen die de gemeente
stelt aan de ontwikkeling van openbare ruimte en voorzieningen vroegtijdig en eenduidig
ter beschikking staan van de ontwikkelaar. Vroegtijdig houdt in dat de ontwikkelaar de
eisen voor het tekenen van de samenwerkingsovereenkomst ter beschikking staan.
Eenduidig wil hier zeggen dat beide partijen het over de inhoud van het kwaliteitshandboek
eens zijn en verplicht zijn zich te houden aan datgene wat het kwaliteitshandboek
voorschrijft.
Het kwaliteitshandboek heeft hierin als doel:
het vastleggen van eisen die de gemeente stelt aan de kwaliteit van de planproducten en
aan het eindresultaat (de inrichting van de aan de gemeente over te dragen openbare
ruimte);
het inbouwen van toetsingmomenten gedurende het ontwikkelingsproces, waarop de
gemeente de gelegenheid heeft om de kwaliteit van de planvorming en uitvoering te
beïnvloeden.
1.3 ALGEMENE UITGANGSPUNTEN
De algemene uitgangspunten en randvoorwaarden, op basis waarvan het
kwaliteitshandboek van de Overhoeken (deel 1 en 2) is opgesteld, zijn de navolgende
onderdelen van de samenwerkingsovereenkomst:
Ontwikkelingsplan overhoeken Berkel-Enschot versie 16 september 2002;
Stedenbouwkundig plan Overhoeken Berkel-Enschot versie 15 december 2003;
Dorps milieu gereedschapskist versie juni 2004;
het nog op te stellen DO stedenbouwkundig plan en VO verkavelingsplan (e.e.a. zoals
beschreven in het stedebouwkundig plan paragraaf 4.2.). per deelgebied.
Voor de gebieden Spoorzone, Enschotse baan en Akkerheikant geldt kwaliteitsniveau
‘Standaard’. Voor het nieuwe centrumgebied zal het kwaliteitsniveau door de gemeente
nader worden vastgesteld.
Met betrekking tot de bovengenoemde documenten geldt (tenzij anders vermeld) de versie
die is vastgesteld op de datum van ondertekenen van de SOK.
De verdeling van de kosten met betrekking tot het opstellen van het de verschillende
producten zoals beschreven in dit kwaliteitshandboek is geregeld in de
samenwerkingsovereenkomst.
Alle in dit procesdocument benoemde producten kunnen per fase worden opgesteld en
ingediend (met uitzondering van het inrichtingsplan en het waterhuishoudingsplan).
110501/ZF6/2D3/201151 ARCADIS 6

1.4 GARANTSTELLING
1.5 HERONTWIKKELING
KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE ONTWIKKELINGSPLAN
De ontwikkelaar dient een garantstelling voor het bouw- en woonrijpmaken op te nemen in
het bestek conform artikel 43 a lid 3 van de UAV.
In geval van herontwikkeling (het maken van een nieuw deelplan omdat het bestaande plan
niet haalbaar blijkt) gedurende de termijn die gekoppeld is aan de SOK blijft het
kwaliteitshandboek (deel 1 en 2) onverminderd van toepassing.
110501/ZF6/2D3/201151 ARCADIS 7

KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE ONTWIKKELINGSPLAN
110501/ZF6/2D3/201151 ARCADIS 8

2
HOOFDSTUK
Het
ontwikkelingsproces
2.1 HET ONTWIKKELINGSPROCES
KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE ONTWIKKELINGSPLAN
In dit kwaliteitshandboek wordt uitgegaan van een algemeen proces voor de ontwikkeling
van bouwlocaties door externe marktpartijen. Er van uitgaande dat het ontwikkelingsproces
begint bij de samenwerkingsovereenkomst en eindigt op het moment dat de gemeente het
gebied krijgt overgedragen om het vervolgens in beheer te nemen zijn er 5 tussenliggende
stappen te onderscheiden. Deze stappen zijn weergegeven in figuur 2.1.
Figuur 2.1: stappen ontwikkelingsproces
VOORBEREIDINGS
FASE
UITVOERINGS
FASE
Ontwikkelingsproces
Ontwikkelaar Gemeente
• Div. ontwerpen
en produkten
Realisatieovereenkomst
• Keuringsplan
bouwrijp
• Keuringsplan woonrijp
• Keuringsplan
onderhoudstermijn
Overeenkomst
(met Kwaliteitshandboek)
Stap 1: Kwaliteitsplan (hoofdtuk 3)
Stap 2: Ontwerp (hoofdstuk 4)
Stap 3: Bestek (hoofdstuk 5)
Stap 4: Uitvoering (hoofdstuk 6)
Stap 5: Onderhoudsperiode /
overdracht in beheer (hoofdstuk 7)
Het ontwikkelingsproces is zodanig beschreven dat de werkzaamheden van de stappen 1
tot en met 5 door de marktpartij worden uitgevoerd en dat de gemeente een toetsende en
accepterende rol heeft. Dit houdt in dat de gemeente de door de ontwikkelaar aangeleverde
plannen controleert op de uitgangspunten zoals deze zijn vastgelegd in het
kwaliteitshandboek (en de overige in paragraaf 1.3 van dit kwaliteitshandboek genoemde
stukken) en indien akkoord aan de ontwikkelaar aangeeft dat deze kan doorgaan met de
volgende stap in het ontwikkelingsproces.
110501/ZF6/2D3/201151 ARCADIS 9

2.2 PROJECTORGANISATIE
KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE ONTWIKKELINGSPLAN
In figuur 2.1 zijn vijf stappen onderscheiden. Iedere stap dient aan een aantal eisen te
voldoen voordat kan worden verdergegaan met de volgende stap. In de volgende
hoofdstukken wordt voor de stappen 1 tot en met 5 beschreven wat deze inhouden, welke
eisen er gelden bij het uitvoeren van de stap en hoe de controle en acceptatie door de
gemeente plaatsvinden.
De volgordelijkheid van de stappen is bindend. Er kan pas worden begonnen met een
bepaalde stap nadat de output van de voorgaande stap is geaccepteerd. De output van een
stap kan uit verschillende onderdelen bestaan. Bijvoorbeeld de ontwerpfase zal meerdere
plannen als output hebben. Acceptatie kan in dergelijke gevallen gefaseerd plaatsvinden.
Op deze wijze blijft de voortgang gewaarborgd.
In overleg tussen de gemeente Tilburg en de projectontwikkelaar zal de projectorganisatie
vorm gegeven worden. Van beide partijen zal 1 persoon aanspreekpunt zijn.
2.3 ROLVERDELING BINNEN HET PROCES
2.3.1 TAKEN EN VERANTWOORDELIJKHEDEN VAN DE GEMEENTE
De gemeente heeft de volgende taken en verantwoordelijkheden:
de gemeente stelt de randvoorwaarden op voor de toekomstige openbare ruimte van de
Overhoeken. Dit doet zij onder meer door het opstellen van het kwaliteitshandboek met
bijlagen;
de gemeente is verantwoordelijk voor het tijdig toetsen van de door de ontwikkelaar
aangeleverde producten;
de gemeente is verantwoordelijk voor het beschikbaar hebben van een contactpersoon
waarbij de ontwikkelaar terecht kan voor vragen en die verantwoordelijk is voor de
tijdige beantwoording hiervan;
de ontwikkelaar en gemeente zijn verplicht onvolkomenheden in de voorbereiding of
uitvoering, die worden gesignaleerd door of namens de gemeente, onverwijld schriftelijk
kenbaar te maken aan elkaar.
2.3.2 TAKEN EN VERANTWOORDELIJKHEDEN VAN DE ONTWIKKELAAR
De ontwikkelaar heeft de volgende taken en verantwoordelijkheden:
de ontwikkelaar voert de werkzaamheden uit c.q. stelt de producten op zoals in het
kwaliteitshandboek en de samenwerkingsovereenkomst zijn aangegeven;
de ontwikkelaar is verantwoordelijk voor de kwaliteit van het gerealiseerde werk en de
door hem opgestelde producten;
de ontwikkelaar is verantwoordelijk voor het opstellen en actueel houden van een
planning van de voorbereidings- en uitvoeringswerkzaamheden;
de ontwikkelaar is verantwoordelijk voor tijdige rapportage aan de gemeente aangaande
voortgang van de werkzaamheden en de gerealiseerde kwaliteit.
2.4 CONTRACTUELE VERHOUDINGEN
De gemeente heeft een samenwerkingsovereenkomst met de ontwikkelaar waarin de
wederzijdse rechten en verplichtingen zijn opgenomen.
De ontwikkelaar maakt een bestek en is opdrachtgever van het contract naar de aannemer.
Derhalve zijn er contractuele verplichtingen tussen ontwikkelaar en aannemer.
De gemeente daarentegen heeft geen rechten en verplichtingen jegens aannemer.
110501/ZF6/2D3/201151 ARCADIS 10

KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE ONTWIKKELINGSPLAN
In die zin kan daarom nooit sprake zijn van directievoering op het werk door de gemeente
en kunnen door de gemeente alleen aan de ontwikkelaar eisen worden gesteld c.q. met de
ontwikkelaar afspraken worden gemaakt.
De ontwikkelaar is aansprakelijk voor het gebruik en het functioneren van het totaal te
ontwikkelen gebied vanuit bouwactiviteiten en het gebruik door derden. Tot het moment
dat de gehele locatie dan wel delen is/zijn overgedragen aan de gemeente, zullen door de
gemeente geen taken dan wel verantwoordelijkheden worden overgenomen, met
uitzondering van die specifieke onderdelen zoals benoemd in dit kwaliteitshandboek.
De ontwikkelaar dient te zorgen voor een adequate afsluiting van het gebied.
Ten aanzien van de toetsing en acceptatie van de door de ontwikkelaar aangedragen
onderdelen behoudt de gemeente zich het recht voor zelfstandig keuringen te verrichten of
te laten verrichten, echter niet dan nadat de ontwikkelaar in kennis is gesteld van dit
voornemen.
Verzorging en naleving van de vergunningen, meldingen en ontheffingen c.a. en de daaruit
voorkomende voorwaarden dient door de ontwikkelaar te worden uitgevoerd als ware de
ontwikkelaar de verantwoordelijk gestelde en te stellen aanvragende partij. De uit de
vergunningen en vergunningvoorwaarden voortvloeiende kosten zijn voor rekening van de
ontwikkelaar.
Schade en vervolgschade
Indien de ontwikkelaar met betrekking tot naleving van de wettelijke bepalingen,
regelingen, vergunningen, meldingen ontheffingen c.a. in gebreke blijft zullen de uit de in
gebreke blijven voortvloeiende schaden, boetes en vervolgschaden door de ontwikkelaar
worden gedragen en vergoed worden aan de gemeente.
Bij in gebrekenstelling van de ontwikkelaar door derden heeft de gemeente het recht alle
kosten te vergoeden ten laste van de bankgarantie van de ontwikkelaar.
2.5 POSITIE ONTWIKKELAAR INZAKE PROCEDURES EN VERGUNNINGEN
De ontwikkelaar dient alle voor het plan benodigde vergunningen, meldingen, ontheffingen
etc. te verzorgen, met inbegrip van de RO procedures. Eventuele vergunningaanvragen
betreffende vergunningen waarvan de gemeente vergunninghouder wordt dienen ter
toetsing en ondertekening aan de gemeente te worden voorgelegd.
Voorts dienen de voorwaarden van de benodigde verleende vergunningen, meldingen,
ontheffingen etc. , te zijn verwerkt in het bestek en vervolgens overeenkomstig te worden
uitgevoerd.
De gemeente zal (desgevraagd) de kabel- en leidingbedrijven een verklaring verstrekken dat
de wegen toekomstig openbaar gebied betreffen. De ontwikkelaar dient er rekening mee te
houden dat de kabel- en leidingbedrijven in sommige gevallen een waarborgsom verlangen
(wanneer het lang duurt voordat de overdracht aan de gemeente plaatsvindt.
110501/ZF6/2D3/201151 ARCADIS 11

KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE ONTWIKKELINGSPLAN
110501/ZF6/2D3/201151 ARCADIS 12

KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE ONTWIKKELINGSPLAN
3
HOOFDSTUK
Stap 1: kwaliteitsplan
3.1 DOEL VAN HET KWALITEITSPLAN
3.2 OMSCHRIJVING EN EISEN
Het kwaliteitsplan heeft als doel:
het inzichtelijk maken van de projectorganisatie, communicatie en
verantwoordelijkheden van de ontwikkelaar;
het inzichtelijk maken van de werkprocessen en kwaliteitsborging in het ontwerpproces
en tijdens de uitvoeringsfase.
Het kwaliteitsplan dient zodanig te zijn opgezet dat voor beide partijen helder is hoe de
producten tot stand komen en op welke wijze de te realiseren kwaliteit is geborgd.
Het kwaliteitsplan zoals hier wordt bedoeld is deels gebaseerd op de publicatie 117 van de
CROW: “Modelkwaliteitsplan voor de GWW”. In het kwaliteitsplan dient onder andere te
worden behandeld: personeel en organisatie, proces, keuring en borging en procedures.
De projectontwikkelaar stelt het kwaliteitsplan op waarin hij zelf verantwoordelijk is voor
de procesbeheersing en de kwaliteitsbeheersing.
De projectontwikkelaar zal aan de gemeente de controles op proces- en kwaliteitsbeheersing
moeten tonen. In het kwaliteitsplan dient dan ook duidelijk te worden omschreven welke de
processen zijn, wat de input is voor deze processen en hoe de toetsing plaatsvindt van de
producten.
Het kwaliteitsplan beperkt zich hier niet tot de uitvoeringsfase maar is ook geldig voor de
voor- en achterliggende fasen. Het kwaliteitsplan dient dan ook voor deze fasen toepasbaar
te zijn.
3.3 TOETSING DOOR DE GEMEENTE
De gemeente controleert het ingediende kwaliteitsplan aan de hand van de eisen zoals
beschreven publicatie 117.
De ontwikkelaar moet de levering van alle door de gemeente te toetsen stukken steeds 1
maand van te voren aankondigen.
De gemeente verplicht zich om binnen maximaal 15 werkdagen na ontvangst van het
kwaliteitsplan de projectontwikkelaar schriftelijk melding te doen van de bevindingen van
de controle.
110501/ZF6/2D3/201151 ARCADIS 13

3.4 ACCEPTATIE DOOR DE GEMEENTE
KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE ONTWIKKELINGSPLAN
Acceptatie van het kwaliteitsplan vindt schriftelijk plaats door middel van een brief van de
gemeente aan de projectontwikkelaar. De geldigheid van het kwaliteitsplan begint op de
dag van dagtekening van de acceptatiebrief van de gemeente aan de ontwikkelaar en
eindigt na overdracht van de openbare ruimte en voorzieningen aan de gemeente.
Pas nadat het kwaliteitsplan door de gemeente is goedgekeurd mogen producten uit stap 2
ter toetsing aan de gemeente worden voorgelegd.
110501/ZF6/2D3/201151 ARCADIS 14

4.1 DOEL
4.2 OMSCHRIJVING EN EISEN
4.2.1 OMSCHRIJVING
4.2.2 EISEN
KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE ONTWIKKELINGSPLAN
4
HOOFDSTUK
Stap 2: ontwerp
In stap 2 dient de planvorming geconcretiseerd te worden in een aantal plannen, zodanig
dat duidelijk is wat de fysieke invloed is van de planvorming op de omgeving. Daarnaast
dient het ontwerp voor het bevoegd gezag c.q. gebruikers van de openbare ruimte om op
basis van de geproduceerde plannen te toetsen of de planvorming voor het gebied voldoet
aan de voor het bevoegd gezag c.q. gebruikers van de openbare ruimte geldende eisen.
Aansluiting op stedenbouwkundig ontwerptraject
Dit kwaliteitshandboek behandelt de technische ontwerpstappen na het gereedkomen van
het DO stedenbouwkundig ontwerp. De stappen om te komen tot een DO
stedenbouwkundig ontwerp zijn beschreven in paragraaf 4.2.3 van het stedenbouwkundig
plan zoals opgesteld door de gemeente Tilburg.
Stap 2: (civieltechnisch) ontwerp openbare ruimte
Resultaat van stap 2 is een set concrete en uitgewerkte plannen op basis waarvan is
vastgelegd:
de ruimtelijke consequenties van het plan;
de functionaliteit van alle voorzieningen;
de invloed van het plan op de omgeving;
de beeldkwaliteit en vormgeving van de te realiseren werken.
In stap 2 concretiseert de ontwikkelaar de plannen voor de ontwikkeling van de openbare
ruimte tot een zodanig niveau dat de gemeente en overige belanghebbenden op basis van
deze plannen hun goedkeuring kunnen geven aan de inrichting van de openbare ruimte.
Indien nodig treedt de ontwikkelaar op eigen initiatief in overleg met de belanghebbenden.
Wanneer een plan of product gereed is dient de ontwikkelaar dit ter controle in bij de
gemeente.
Algemeen
Bij het ontwerp van de verschillende onderdelen van de openbare ruimte dient rekening te
worden gehouden met de ontwerp- en materiaaleisen zoals aangegeven in deel 2 van het
110501/ZF6/2D3/201151 ARCADIS 15

KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE ONTWIKKELINGSPLAN
Kwaliteitshandboek en alle in dit Kwaliteitshandboek aangehaalde documenten en
uitgangspunten.
Alle tekeningen en bestanden dienen analoog (in 5-voud) en digitaal te worden
aangeleverd. De digitale bestanden van concept- en definitieve stukken dienen te voldoen
aan de in bijlage 1 opgenomen lagenopbouw (microstation).
Voor het ontwerp van kunstwerken geldt dat de concepten in Autocad mogen worden
toegeleverd. De definitieve versies zullen eveneens in Microstation worden aangeleverd.
Berekeningen
Waar nodig dient in de plannen middels een berekening te worden aangetoond dat het
ontworpen (deel)systeem aan de in dit kwaliteitshandboek gestelde eisen voldoet.
De ontwikkelaar geeft aan voor welke plannen hij berekeningen nodig acht en hoe deze
berekeningen worden opgezet en uitgevoerd.
Watertoets
Voor het plan de Overhoeken dient het traject van de watertoets te worden doorlopen.
Het proces van de watertoets is beschreven in “Bestuurlijke notitie watertoets” en
“Handreiking watertoets” van Rijkswaterstaat d.d. oktober 2001.
Straatnamen, huisnummers en postcodes
De straatnamen worden geregeld door de gemeente.
Het aanvragen en verzorgen van huisnummers en postcodes geschiedt door de
ontwikkelaar.
Te verrichten onderzoeken en metingen
Ten minste de volgende onderzoeken en metingen dienen te worden verricht als basis voor
de op te stellen ontwerpen en plannen:
1. milieukundig bodemonderzoek NEN 5740 en eventuele daaruit volgende nadere
onderzoeken en saneringsplannen;
2. situatiemeting (x,y en z conform RD-stelsel en GBKT);
3. bodemhydrologisch onderzoek;
4. geotechnisch onderzoek;
5. verkeerskundig onderzoek;
6. archeologisch onderzoek (SAI en eventueel daaruit volgende onderzoeken);
7. natuurtoets/ecoscan;
8. akoestisch onderzoek;
9. explosieven onderzoek.
De onderzoeken en metingen dienen te voldoen aan de in het deelrapport 2 weergegeven
eisen.
Plannen en ontwerpen
Ten minste de volgende plannen en ontwerpen dienen te worden opgesteld:
1. Matenplan.
Het matenplan is de maatvaste vertaling van het stedenbouwkundig plan en vormt de
basis voor uitwerking van het technisch inrichtingsplan openbare ruimte.
110501/ZF6/2D3/201151 ARCADIS 16

KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE ONTWIKKELINGSPLAN
Het matenplan bevat ten minste:
- T-hoogten en bouwpeilen;
- de hoofdassen van wegen en waterstructuur;
- de plaats van toekomstige kavels (openbaar en particulier terrein)
- hoofdmaatvoering, kavelmaten, profielmaten en restmaten;
- haaksheid van hoeken en evenwijdigheid van lijnen;
- uitgangspunten van het plan (bijvoorbeeld een cirkel van 10 meter rond een
bestaande boom);
- de te handhaven maatvoering t.o.v. een bestaande leiding of kadastrale grens
- de te handhaven bestaande bebouwing en eventuele andere elementen, bestaande
juridische (kadastrale) grenzen tussen gemeente en particulieren (de situatie die niet
buiten zichtbaar is);
- eventuele aankoopgrenzen of onteigeningsgrenzen;
- de bestaande gebruiksgrenzen (situatie die je wel buiten ziet).
2. Faseringsplan, bouw- en woonrijp maken.
Het faseringsplan bouw- en woonrijpmaken geeft voor het totale plandeel van de
Overhoeken en voor onderdelen daarvan in de tijd aan in welke fasen (delen) het
bouwrijp en vervolgens woonrijp wordt gemaakt. In het faseringsplan wordt ook
aangegeven in welke fase de algemene voorzieningen (zoals infiltratievoorziening,
ontsluiting, speelterreinen, kunstwerken etc.) worden aangelegd. De gekozen fasering
wordt in het plan onderbouwd.
3. Technisch Inrichtingsplan openbare ruimte.
Het technisch inrichtingsplan openbare ruimte omvat het integraal ontwerp van alle in
de openbare ruimte aanwezige bovengrondse en ondergrondse voorzieningen (wegen en
verkeer, constructies, verlichting, waterhuishouding, groen, kabels en leidingen etc.).
Het VO van het technisch inrichtingsplan wordt voor heel de Overhoeken ineens aan de
gemeente ter toetsing aangeboden. Het DO van het inrichtingsplan kan desgewenst per
fase worden ingediend.
In het uiteindelijke DO van het technisch inrichtingsplan zijn de verschillende
deelproducten van paragraaf 4.2.2. opgenomen.
4. Ontwerp geluidswerende voorzieningen.
5. Ontwerp VRI’s
Het ontwerp principe van de VRI’s wordt per plan door de gemeente vooraf vastgesteld.
Detaillering vindt plaats door de ontwikkelaar.
6. Ontwerp speelvoorzieningen en ontmoetingsplekken.
7. Beplantingsplan.
Alle in het beplantingsplan opgenomen soorten zijn ter goedkeuring van de gemeente,
waarbij rekening dient te worden gehouden met het geldende kwaliteitsniveau volgens
de kwaliteitskaart openbaar gebied, zie hiervoor ook bijlage 4 “Normen voor inrichting
groen met betrekking tot beheer”.
8. Waterhuishoudingsplan.
Op basis van het bodemkundig / hydrologisch onderzoek wordt een (nader)
110501/ZF6/2D3/201151 ARCADIS 17

KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE ONTWIKKELINGSPLAN
waterhuishoudingsplan opgesteld. Dit plan dient een uitspraak te doen over de
waterhuishoudkundige structuur, principekeuzen ten aanzien van het type, dat worden
aangelegd, de globale dimensionering van het stelsel, de benodigde hoeveelheid retentie
en het benodigd oppervlak voor retentievoorzieningen. Het plan dient in overleg met het
waterschap en gemeente tot stand te komen. Voor de Overhoeken zijn in het verleden
reeds diverse onderzoeken verricht (op te vragen bij de gemeente Tilburg). Deze dienen
als vertrekpunt te worden aangehouden.
9. Rioleringsplan.
10. Kabels en leidingenplan.
Het ondergrondse deel van de openbare verlichting dient te worden ontworpen (en
aangelegd) door ESSENT Netwerk.
11. Bebording- en markeringsplan (eindsituatie).
12. Openbare verlichtingsplan.
13. Integraal plan bouwrijp.
Het integrale plan bouwrijp bestaat uit een kaart van alle maatregelen ten behoeve van
het bouwrijpmaken van het plan. Het uitwerkingsniveau is DO. Deze kaart verschaft
inzicht in alle maatregelenbouwrijp in hun onderlinge samenhang en vormt de basis voor
de bestekstekeningen bouwrijp.
14. Integraal plan woonrijp.
Het integrale plan woonrijp bestaat uit een kaart van alle maatregelen ten behoeve van
het woonrijpmaken van het plan. Het uitwerkingsniveau is DO. Deze kaart verschaft
inzicht in alle maatregelen woonrijp in hun onderlinge samenhang en vormt de basis
voor de bestekstekeningen woonrijp.
15. Omleidingsplan / verkeersmaatregelenplan.
16. Communicatieplan.
De ontwikkelaar organiseert en verzorgt informatieavonden en/of ondersteunt de
gemeente bij het houden van deze avonden.
Tijdens de uitvoeringsfase is de ontwikkelaar verantwoordelijk voor de communicatie
naar en de informatievoorziening aan toekomstige bewoners, omwonenden en derden.
Het communicatieplan beschrijft hoe de ontwikkelaar vorm en inhoud geeft aan deze
activiteiten.
De communicatie omtrent verkeersmaatregelen dient eveneens te worden opgenomen in
het communicatieplan.
Alle plannen dienen te voldoen aan de in deel 2 van dit kwaliteitshandboek opgenomen
eisen.
4.3 TOETSING DOOR DE GEMEENTE
Controle van de plannen en onderzoeken die de output zijn van stap 2 vindt plaats door de
gemeente.
110501/ZF6/2D3/201151 ARCADIS 18

KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE ONTWIKKELINGSPLAN
De gemeente verplicht zich om in ieder geval binnen uiterlijk 20 werkdagen, behoudens de
in de Bouw-CAO vastgestelde vakantiedagen en feestdagen, de plannen te hebben
gecontroleerd en schriftelijk de bevindingen te melden aan de ontwikkelaar.
Controle vindt plaats aan de hand van de punten zoals deze in het kwaliteitshandboek zijn
beschreven, alsmede aan de hand van algemeen in Nederland gehanteerde en van
toepassing zijnde ontwerp- en gebruikscriteria.
Daarnaast gelden alle eisen die voortvloeien uit de verrichte onderzoeken en gedurende het
ontwikkelingsproces opgestelde plannen.
De controle door de gemeente laat onverlet dat de ontwikkelaar verantwoordelijk blijft voor
het realiseren van een complete, functionele en bruikbare openbare inrichting en systemen
binnen deze openbare inrichting.
De ontwikkelaar dient in de planning aan te geven wanneer welk plan ter controle bij de
gemeente wordt aangeleverd.
De ontwerpplannen dienen in vijfvoud te worden geleverd aan de gemeente ter attentie van
de projectmanager de Overhoeken van de gemeente Tilburg.
4.4 BESLECHTING GESCHILLEN EN VERSCHIL VAN INZICHT
Bij verschil van inzicht omtrent de beeldkwaliteit (vormgeving/architectuur) van de
geleverde producten zal (indien ook na uitvoerig overleg geen overeenstemming kan
worden bereikt en in afwijking van hetgeen in artikel 9 van de
samenwerkingsovereenkomst staat vermeld):
De situatie worden voorgelegd aan een commissie van 3 onafhankelijke deskundigen.
Beide partijen kunnen 1 deskundige aanwijzen en zullen gezamenlijk een derde deskundige
aanwijzen. Afhankelijk van het product waarover verschil van inzicht bestaat kan de
samenstelling van de commissie verschillen. De beoordeling vindt (onder andere) plaats op
basis van het stedenbouwkundig plan en het beeldkwaliteitplan. De uitspraak van deze
commissie is bindend.
4.5 ACCEPTATIE DOOR DE GEMEENTE
Acceptatie van het ontwerp vindt schriftelijk plaats met een brief van de projectmanager de
Overhoeken van de gemeente Tilburg.
De ontwerpfase kan gefaseerd worden geaccepteerd, dit is afhankelijk van de planning
zoals deze is vastgelegd in het door de ontwikkelaar opgestelde kwaliteitsplan.
Pas na schriftelijke acceptatie mag het geaccepteerde onderdeel worden uitgewerkt als
onderdeel van stap 3: de uitwerking-/contractfase.
110501/ZF6/2D3/201151 ARCADIS 19

KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE ONTWIKKELINGSPLAN
110501/ZF6/2D3/201151 ARCADIS 20

5.1 DOEL
5.2 EISEN
KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE ONTWIKKELINGSPLAN
5
HOOFDSTUK
Stap 3: bestek
Het doel van stap 3 is te komen tot een bestek voor de bouw- en woonrijpfase per
deelgebied, waarin eenduidig staat beschreven hoe de openbare ruimte dient te worden
ingericht, welke materialen hiervoor worden gebruikt en wat de hoeveelheden zijn van de te
verbruiken materialen.
In de bestekken vinden de gemaakte ontwerpen hun weerslag. De bestekken zijn het
contract tussen ontwikkelaar en zijn aannemer. Controle van de concept bestekken geeft de
gemeente de mogelijkheid om te toetsen of de technische uitgangspunten en de afgesproken
kwaliteitseisen goed zijn overgenomen in de bestekken.
Algemeen
Aangezien de output door verschillende vakafdelingen binnen de gemeente wordt
gecontroleerd dient de output van stap 3 te bestaan uit een geïntegreerd ontwerp waarin
alle maatregelen en ontwerpen uit stap 2 zijn opgenomen. Het eindproduct van stap 3 is het
bestek inclusief tekeningen bouw- en woonrijpmaken. De bestekken kunnen per fase
worden opgesteld.
Vergunningen
De ontwikkelaar is verantwoordelijk voor het verkrijgen van alle benodigde vergunningen
(o.a. bouwvergunning, kapvergunning, sloopvergunning, ontgrondingvergunning,
milieuvergunning, vergunning/melding onttrekking grondwater etc.).
De uit de vergunningen c.a. voortvloeiende voorwaarden dienen als technische oplossing
dan wel als voorwaarde te zijn verwoord.
RAW bepalingen
Daarnaast dienen de navolgende voorwaarden te zijn opgenomen:
minimale eisen voor uitvoering van de beschreven onderdelen en uit te voeren
handelingen als gesteld in de Standaard RAW Bepalingen 2000;
te verrichten controles op uitgevoerd werk voor de beschreven onderdelen en uit te
voeren handelingen als gesteld in de Standaard RAW Bepalingen 2000;
te overleggen gegevens als uitslagen keuringen, tekeningen en bewijzen van oorsprong
voor de beschreven onderdelen en uit te voeren handelingen als gesteld in de Standaard
RAW Bepalingen 2000;
in het bestek moet het normboek Civiele Techniek Tilburg (meest actuele versie) van
toepassing worden verklaard;
het moederbestek deel 3 van de gemeente Tilburg.
110501/ZF6/2D3/201151 ARCADIS 21

Ontbrekende onderdelen
KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE ONTWIKKELINGSPLAN
Het geaccordeerde bestek ontheft de ontwikkelaar niet van een functionele voltooiing van
het uit te voeren werk. Bij een hiaat of bij het ontbreken van een onderdeel in het
geaccordeerde bestek, zodanig dat het werk niet voldoet aan de functionele eisen zoals
vermeld in het Kwaliteitshandboek en/of de in stap 2 opgestelde plannen, dient het werk te
worden aangevuld met de ontbrekende onderdelen op kosten van de ontwikkelaar.
Plan vrijgekomen materialen
In het bestek dient een plan voor omgaan met vrijgekomen (vrij te komen) materialen te
worden opgenomen overeenkomstig de strekking van het gestelde in paragraaf 01.17 van de
Standaard RAW Bepalingen 2000.
Keuringsplan
Op basis van het bestek dient door de ontwikkelaar een keuringsplan te worden opgesteld.
In het keuringsplan dienen de uit te voeren keuringen door de ontwikkelaar te worden
aangegeven; minimaal worden verlangd:
controle op te overleggen gegevens van onderdelen waarvoor de gemeente de
eindverantwoordelijkheid draagt;
controle op te verstrekken gegevens van in het bestek opgenomen
onderdelen/werkzaamheden als verwoord en gesteld in de Standaard RAW Bepalingen
2000;
keuringsresultaten van verwerkte bouwstoffen als verwoord en gesteld in de Standaard
RAW Bepalingen 2000;
uitslagen van te verrichten metingen als verwoord en gesteld in de Standaard RAW
Bepalingen 2000.
In bijlage 2 van deel 2 van dit kwaliteitshandboek is een voorbeeld van een keuringsplan
gegeven (van toepassing zijnde keuringen nader te selecteren).
Holdpoints
Op basis van uitvoeringservaring stelt de gemeente een aantal holdpoints vast, waarbij het
uitgangspunt is dat:
het essentiële onderdelen van het werk betreft waar, na uitvoering van
vervolgwerkzaamheden een onomkeerbare situatie wordt verkregen;
acceptatie van gemaakt werk plaats vindt op basis van de uitslagen en te
verstrekken/overleggen gegevens volgens het keuringsplan met of zonder nodig geachte
aanvullende door of namens de gemeente uit te voeren keuringen.
Holdpoint
Een holdpoint is het moment, tijdens de uitvoering van het werk, waarop het door de
aannemer uitgevoerde (deel)resultaat, inclusief de bijbehorende keuringsresultaten, ter
verificatie en acceptatie voor de gemeente beschikbaar is en waarna de opvolgende
werkzaamheden niet mogen worden voortgezet zonder de instemming van de gemeente.
Voor de procedure van een holdpoint wordt verwezen naar bijlage 2.
Het betreft hier essentiële onderdelen waar, na uitvoering van vervolgwerkzaamheden, een
onomkeerbare situatie wordt verkregen.
De van toepassing zijnde holdpoints zijn in bijlage 2 vermeld.
110501/ZF6/2D3/201151 ARCADIS 22

KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE ONTWIKKELINGSPLAN
De gemeente heeft het recht om bij toetsing van de concept bestekken aanvullende
holdpoints te formuleren.
De in bijlage 3 omschreven clausules dienen te worden opgenomen in vermelde delen van
de uitvoeringsbestekken.
Grondstromenplan
Door middel van een ‘grondstromenplan’ moet inzichtelijk worden gemaakt waar en
hoeveel grond vrijkomt en waar het zal worden hergebruikt binnen het plangebied.
De kwaliteiten van de toe te passen grondstromen dienen hierbij te worden vermeld
(conform het Bouwstoffenbesluit). In het plan zal tevens aangegeven moeten worden of en
waar van buiten het plangebied afkomstige grond wordt toegepast. Vrijkomende geschikte
grond moet zoveel als mogelijk binnen het plangebied worden verwerkt. Indien dit niet
mogelijk is dient hergebruiksgrond in eerste instantie te worden gemeld bij de coördinator
Bouwstoffen van de gemeente Tilburg. Toepassing dient dan in overleg met de gemeente
plaats te vinden.
5.3 TOETSING DOOR DE GEMEENTE
De ontwikkelaar dient in de planning aan te geven wanneer welk plan ter controle bij de
gemeente wordt aangeleverd.
De plannen en bestekken dienen in vijfvoud te worden geleverd aan de gemeente ter
attentie van de projectmanager de Overhoeken van de gemeente Tilburg.
Controle van de bestekken inclusief tekeningen bouw- en woonrijpmaken en het
keuringsplan vindt plaats op basis van het kwaliteitshandboek en de in de voorgaande
stappen opgestelde producten en onderzoeken.
Tijdens de controle van de contractdocumenten en het keuringsplan worden door de
gemeente ‘holdpoints’ gedefinieerd ten aanzien van de uitvoering. De holdpoints dienen als
zodanig in de definitieve versie van het bestek te worden opgenomen.
5.4 ACCEPTATIE DOOR DE GEMEENTE
Acceptatie van de contractfase vindt schriftelijk plaats met een brief van de projectmanager
de Overhoeken van de gemeente Tilburg. De gemeente verplicht zich om in ieder geval
binnen uiterlijk 20 werkdagen, behoudens de in de Bouw-CAO vastgestelde vakantiedagen
en feestdagen, de plannen te hebben gecontroleerd en schriftelijk de bevindingen te melden
aan de ontwikkelaar. De uitwerking kan eventueel gefaseerd worden geaccepteerd, dit
afhankelijk van de planning zoals deze is vastgelegd in het door de ontwikkelaar opgestelde
kwaliteitsplan en of faseringsplan.
Pas na schriftelijke acceptatie mag voor het geaccepteerde onderdeel worden vervolgd met
de volgende fase (uitvoering).
110501/ZF6/2D3/201151 ARCADIS 23

KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE ONTWIKKELINGSPLAN
110501/ZF6/2D3/201151 ARCADIS 24

6.1 DOEL
6.2 OMSCHRIJVING EN EISEN
6.2.1 OMSCHRIJVING
6.2.2 EISEN
KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE ONTWIKKELINGSPLAN
6
HOOFDSTUK
Stap 4: uitvoering
Doel van stap 4 de uitvoering is het realiseren van de openbare voorzieningen volgens het
bestek en de schriftelijke vastlegging van het uitgevoerde.
In de uitvoeringsperiode realiseert de ontwikkelaar de openbare voorzieningen ofwel laat
zij deze realiseren conform bestek. In deze fase is de ontwikkelaar er voor verantwoordelijk
dat de situatie van de inrichting van de openbare ruimte (woonrijp maken) direct na
gereedkomen hiervan en na oplevering van de laatste woning schriftelijk wordt vastgelegd
(nulsituatie).
Algemeen
Voor deze fase gelden de eisen en uitgangspunten zoals beschreven in het
kwaliteitshandboek.
Tijdens de uitvoering optredende wijzigingen op het bestek dienen vooraf schriftelijk te
worden overgelegd aan de gemeente. De gemeente verplicht zich alsdan binnen 5
werkdagen schriftelijk te reageren. De wijziging op het bestek mag pas worden doorgevoerd
na schriftelijke toestemming van de gemeente.
De gemeente functioneert als aanspreekpunt voor klachten van bewoners. De gemeente zal
binnenkomende klachten doorgeven aan de ontwikkelaar. De ontwikkelaar is
verantwoordelijk voor het zo spoedig mogelijk verhelpen van de oorzaak van de klachten.
Indien de bouwlocatie gefaseerd wordt aangelegd, dan kan de vastlegging in principe ook
gefaseerd geschieden. Hierbij geldt als uitgangspunt dat in de betreffende opgeleverde fase
geen bouwverkeer mag komen in verband met het voorkomen van verkeersschade.
Gladheidsbestrijding en het ophalen van afval wordt georganiseerd door de gemeente. Het
initiatief voor het laten ophalen van afval uit de opgeleverde straten ligt bij de ontwikkelaar.
kabels en leidingen
De ontwikkelaar regelt de coördinatie en afstemming met de kabel- en leidingbedrijven
tijdens de uitvoeringsfase. In het kabel- en leidingoverleg zal ook de kabel- en
110501/ZF6/2D3/201151 ARCADIS 25

KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE ONTWIKKELINGSPLAN
leidingcoördinator van de gemeente Tilburg worden betrokken. De ontwikkelaar verzorgt
de aanleg van alle voorzieningen.
Communicatie
Tijdens de uitvoeringsfase is de ontwikkelaar verantwoordelijk voor adequate
informatievoorziening aan en communicatie naar bewoners, omwonenden en derden.
Een en ander zoals omschreven in het communicatieplan.
Geo informatie
Uitzettingen en inmetingen binnen het plangebied moeten geschieden vanuit een door de
ontwikkelaar aan te leggen meetkundige grondslag. De kwaliteit en de aansluiting van deze
grondslag aan de reeds aanwezige gemeentelijke grondslag behoeft de goedkeuring van de
afdeling Realisatie infrastructuur, team landmeten van de gemeente Tilburg.
De coördinaten van alle bouwwerken binnen het plan worden aan de afdeling Realisatie
infrastructuur, team landmeten van de gemeente Tilburg ter beschikking gesteld om de
controle van het bestemmingsplan te kunnen uitvoeren. De uitzetting van bouwblokken in
de bouwkavels geschiedt door en onder verantwoordelijkheid van de ontwikkelaar.
De vorm en inhoud van de digitale topografie dienen overeen te komen met de systematiek
van de GBKT (en lagenopbouw zoals in bijlage 1 is aangegeven).
Aansluiting op de Burgermeester Brechtweg
Voordat de werkzaamheden ten behoeve van het realiseren van de aansluiting van de
gebiedsontsluitingsweg op de Burgermeester Brechtweg starten dient toestemming te
worden gevraagd aan het coördinatiepunt wegen van de gemeente Tilburg.
Route bouwverkeer en schade in de omgeving
Nieuw aangelegde straten dienen te worden afgesloten voor bouwverkeer.
Eventuele schade aan de openbare voorzieningen binnen of in de omgeving van het
plangebied, die het gevolg is van bouw- en inrichtingsactiviteiten binnen het plangebied
en/of veroorzaakt is door en voor rekening en risico van de ontwikkelaar of voor hem
werkende personen of bedrijven, komt voor rekening van de ontwikkelaar. Onder schade in
deze wordt onder meer verstaan schade veroorzaakt door het vervoer van materialen en het
tijdelijke verlagen van de grondwaterstand.
Bewoners van reeds opgeleverde fases moeten worden geïnformeerd omtrent de routes van
het bouwverkeer.
Openbaar groen
In de aanleg van het openbaar groen dient het onderhoud inclusief inboet te zijn
inbegrepen.
De bouwkundige en civieltechnische werkzaamheden dienen zodanig uitgevoerd te worden
dat beschadiging van de te handhaven bomen wordt voorkomen. Dit dient te worden
gerealiseerd door waar nodig het treffen van beschermende maatregelen.
Boombescherming geschiedt op kroonprojectie, volgens brochure “boombescherming op
bouwlocaties” van de vereniging STADSWERK Nederland. Voor boomschades is de
(verbeterde) Methode Raad van toepassing. Schade aan bestaande bomen is voor rekening
van de ontwikkelaar. De omvang van de schade wordt bepaald op basis van artikel 1.18 van
de RAW bepaling hieromtrent.
110501/ZF6/2D3/201151 ARCADIS 26

KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE ONTWIKKELINGSPLAN
Het verplaatsen van bouwmaterialen met een bouwkraan tussen en over de kronen van te
handhaven bomen is niet toegestaan.
Grondwerk
Alle hergebruik van grond dient plaats te vinden conform het Bouwstoffenbesluit.
Bouwstoffen
Vrijkomende secundaire bouwstoffen ter plaatse van onder andere de bestaande wegen
mogen alleen na overleg met de gemeente Tilburg in het plangebied worden hergebruikt.
Het uitgangspunt van de gemeente Tilburg is om ter plaatse van de wegen, fiets- en
voetpaden categorie 1 bouwstoffen, niet zijnde grond, toe te staan. Dit geldt ook voor de in
het plangebied in te brengen bouwstoffen anders dan grond.
Voorts dient de ontwikkelaar in regelingen te voorzien dat de certificaten van bouwstoffen
waaruit blijkt dat aan het Bouwstoffenbesluit wordt voldaan binnen 14 dagen na levering
ter hand van de gemeente worden gesteld.
Uitzetten van bouwblokken
De plaats van de bouwblokken zal worden uitgezet door en onder verantwoordelijkheid
van de ontwikkelaar op basis van de coördinaten zoals die zijn vastgelegd in het digitale
matenplan. Tijdens de eerste controle van de bouwwerken, inhoudende de controle van de
grondslag, zal de afdeling Realisatie Infrastructuur, team landmeten van de gemeente
Tilburg deze grondslag toetsen aan het vastgestelde matenplan. Afwijkingen van het
vastgestelde matenplan groter dan 10 mm in de x, y, en z richting worden niet geaccepteerd.
Verharding
De ontwikkelaar is verantwoordelijk voor de aanleg en het onderhoud van de bouwstraat
en voor de aanleg en onderhoud van de definitieve bestrating tot en met de
overdracht/acceptatie van de openbare ruimte aan/door de gemeente. Bij het onderhouden
van de bouwstraat houdt de ontwikkelaar in de eindfase van het bouwplan rekening met de
eisen die omwille van voetgangers en fietsers aan de bouwstraat worden gesteld.
Ingrepen in de waterhuishouding
De ontwikkelaar is verantwoordelijk voor de aanleg van tijdelijke voorzieningen om
wateroverlast te voorkomen.
Voor de aanleg of bouw kan het noodzakelijk zijn tijdelijke en/of definitieve ingrepen in de
bestaande waterhuishouding te plegen. Dit kan alleen in overleg met en met voorafgaande
toestemming van de waterbeheerders.
Eisen aan de terreinsituatie tijdens de uitvoeringsfase
De eisen aan de terreinsituatie tijdens de uitvoeringsfase zijn opgenomen in hoofdstuk 12
van deel 2 van dit kwaliteitshandboek.
Afwijkingen van het bestek
Bestekswijzigingen dienen vooraf bij de gemeente te worden aangevraagd met behulp van
een afwijkingsrapport. Na goedkeuring van het afwijkingsrapport door de gemeente kan de
bestekswijziging worden doorgevoerd.
Keuringen
De door of namens de gemeente te verrichten keuringen zullen ter verifiëring van de door
de ontwikkelaar te overhandigen keuringsuitslagen dienen.
110501/ZF6/2D3/201151 ARCADIS 27

KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE ONTWIKKELINGSPLAN
Bij verschil van uitslagen is de uitslag op basis van genormeerde en landelijk erkende
methoden, van een onafhankelijk keuringsinstituut bindend.
Kosten voor gemeentelijke keuringen en die van een onafhankelijk keuringsinstituut
worden bij terechte afkeuring in rekening gebracht bij de ontwikkelaar.
Revisie
Na afloop van de uitvoeringsfase dienen de revisiegegevens te worden verzameld en
aangeleverd aan de gemeente. De eisen aan de revisiegegevens zijn opgenomen in
hoofdstuk 14 van deel 2.
6.3 TOETSING DOOR DE GEMEENTE
Als output geldt alle toetsings- en keuringsresultaten conform het keuringsplan uitvoering.
Tevens de tussentijdse ‘oplevering’ van alle holdpoints en de schriftelijke verslaglegging
van het inmeten van de nulsituatie. Deze schriftelijke verslaglegging dient in vijfvoud te
worden geleverd aan de gemeente ter attentie van de projectmanager de Overhoeken van de
gemeente Tilburg.
Controle van de uitvoering vindt door de gemeente Tilburg op drie manieren plaats:
1. door procedurele controle van de door de ontwikkelaar aangeleverde processtukken
conform het gestelde in het keuringsplan;
2. door intensieve controle op de stoppunten (holdpoints);
3. door steekproefsgewijze controle ‘in het werk’ van uit te voeren onderdelen c.q. door
inhoudelijke controle van de door de ontwikkelaar aangeleverde processtukken.
Acceptatie van een holdpoint betekent een akkoordverklaring op en instemming met de
geverifieerde en geconstateerde gegevens.
Acceptatie ontheft de ontwikkelaar niet van zijn verplichtingen als vermeld in de SOK met
bijbehoren inzake instandhouding en verantwoordelijkheden tot definitieve oplevering van
het totale project.
Per holdpoint is een uiterste datum vastgesteld. Dit is de uiterste datum waarop acceptatie
ten aanzien van het te verifiëren onderdeel onthouden kan worden. Verlopen van
genoemde datum leidt automatisch tot instemming en acceptatie van het aangeboden
onderdeel met in achtneming van het gestelde in de vorige paragraaf.
Goedkeuring en acceptatie van onderdelen leiden niet tot oplevering van de betreffende
onderdelen. Slechts de resultaten van de nulmeting aan het eind van de onderhoudsperiode
van de ontwikkelaar leiden tot acceptatie, oplevering en overdracht door de ontwikkelaar
aan de gemeente.
6.4 ACCEPTATIE DOOR DE GEMEENTE
Acceptatie van de uitvoeringsfase vindt schriftelijk plaats door middel van een brief van de
projectmanager de overhoeken van de gemeente Tilburg. De brief gaat vergezeld van een
proces verbaal van opneming.
Acceptatie kan gefaseerd plaatsvinden.
Acceptatie vindt plaats op basis van een op te stellen proces verbaal van opneming door de
gemeente. Het proces verbaal van opneming wordt opgesteld op basis van alle getoetste
110501/ZF6/2D3/201151 ARCADIS 28

KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE ONTWIKKELINGSPLAN
gegevens en een visuele inspectie van de openbare ruimte door de gemeente in
aanwezigheid van de ontwikkelaar. Hierna kan de formele ingebruikstelling (inclusief
verwijderen borden “Bouwterrein”) plaatsvinden.
Eindacceptatie omvat de gehele openbare ruimte inclusief groenvoorzieningen van één of
meerdere fasen.
110501/ZF6/2D3/201151 ARCADIS 29

KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE ONTWIKKELINGSPLAN
110501/ZF6/2D3/201151 ARCADIS 30

7.1 DOEL
KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE ONTWIKKELINGSPLAN
7
HOOFDSTUK
Stap 5:
Onderhoudsfase en overdracht
Doel van stap 5 (de onderhoudsperiode) is het in stand houden van de kwaliteit van de
openbare inrichting na afronding van de uitvoering voor een zodanige periode dat
verborgen gebreken zich binnen deze periode zullen manifesteren en derhalve dienen te
worden aangepast of gerepareerd.
7.2 OMSCHRIJVING EN EISEN
7.2.1 OMSCHRIJVING
7.2.2 EISEN
De onderhoudsperiode gaat in op de eerste dag van de maand nadat de gemeente de
nulsituatie heeft geaccepteerd.
De onderhoudsperiode duurt 12 maanden en voor groen steeds minimaal 1 groeiseizoen.
In deze periode verricht de ontwikkelaar op eerste aanzegging van de gemeente
voorkomende herstel- en vervangingswerkzaamheden aan de over te dragen openbare
voorzieningen. Binnen een termijn van 2 weken na melding door de gemeente dient de
ontwikkelaar te starten met de herstelwerkzaamheden en dient hij deze aaneengesloten af te
handelen, waarbij de veiligheid van het gebruik van de openbare ruimte te allen tijde
gewaarborgd is. De ontwikkelaar garandeert dat het gebied gedurende 12 maanden voldoet
aan de kwaliteitseisen van het kwaliteitshandboek. Indien de ontwikkelaar in gebreke blijft,
zal de gemeente tot herstel overgaan en de kosten in mindering brengen op de in de
samenwerkingsovereenkomst opgenomen bankgarantie. Deze bankgarantie dient op eerste
verzoek van de gemeente aangesproken te kunnen worden.
Algemeen
Voor de onderhoudsperiode gelden de eisen en uitgangspunten zoals beschreven in dit
kwaliteitshandboek en de eisen en uitgangspunten zoals beschreven in de opgestelde
plannen, ontwerpen en rapporten en aangehaalde overige documenten.
Rapportage en verificatie van keuringseisen ten aanzien van in dit kwaliteitshandboek en de
benoemde onderdelen dienen te zijn omschreven in het keuringsplan omschreven eisen
voor de onderhoudsperiode.
110501/ZF6/2D3/201151 ARCADIS 31

KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE ONTWIKKELINGSPLAN
Voor die locaties waar de woningen zijn opgeleverd gelden vanaf de datum van oplevering
de eisen omtrent technische staat en verzorging van verharding en groen van de
onderhoudsfase zoals opgenomen in hoofdstuk 13 van deel 2 van dit kwaliteitshandboek.
Geo informatie
Na de realisatie van het plan de Overhoeken en direct vóór de overdracht van het openbare
gebied aan de Gemeente Tilburg moet door de ontwikkelaar een complete meting van het
plangebied (zowel openbaar- als particulier terrein) worden uitgevoerd, ter completering
van het digitale topografische basisbestand van de Tilburg. De meting betreft zowel de
bovengrondse als de ondergrondse infrastructuur. De meting moet worden uitgevoerd
vanuit de door de Gemeente Tilburg goedgekeurde meetkundige grondslag.
Openbare weg
Tijdens de onderhoudsperiode, is de ontwikkelaar verantwoordelijk voor alle
onderhoudswerkzaamheden aan de gerealiseerde infrastructuur.
Klachten, die de gemeente ontvangt en die betrekking hebben op de staat van onderhoud
van het gebied, dienen op eerste aanzegging van de gemeente te worden verholpen.
Communicatie
Tijdens de uitvoeringsfase is de ontwikkelaar verantwoordelijk voor adequate
informatievoorziening aan en communicatie naar bewoners, omwonenden en derden.
Een en ander zoals omschreven in het communicatieplan.
Keuring geluidswerende voorzieningen
Na oplevering van de geluidswerende constructies door de ontwikkelaar aan de gemeente
dienen er twee soorten keuringen worden uitgevoerd, namelijk een systeem- en een
afnamekeuring. Deze keuringen dienen door een erkend bureau te worden afgenomen.
Door middel van de keuringsrapportage dient te worden aangetoond dat de constructie
voldoet aan de vooraf gestelde eisen.
Milieuhygiënische bodem-/grondwaterkwaliteit
In het kader van de overdracht van het openbaar gebied, dient na het gereedkomen van de
laatste woning, door de ontwikkelaar door middel van een bodem- en
grondwateronderzoek te worden aangetoond dat binnen het over te dragen gebied de
bodem en het grondwater voldoet aan de gestelde criteria zoals wordt vastgelegd in het
door de ontwikkelaar uit te voeren verkennend bodemonderzoek.
Het opleveringsonderzoek moet voldoen aan de NEN 5740 en de bodemkwaliteit moet
minimaal voldoen aan de waarden zoals vastgesteld en gerapporteerd in bovengenoemd
verkennend bodemonderzoek. Het opleveringsonderzoek mag pas worden uitgevoerd als
het onderzoeksvoorstel is besproken met en geaccordeerd door de projectmanager van de
Overhoeken van de gemeente Tilburg.
Bescherming bestaande te handhaven bomen door opvolgende eigenaren.
Krachtens de samenwerkingsovereenkomst waarvan het kwaliteitshandboek deel uit maakt
is de projectontwikkelaar verplicht om de plannen zodanig uit te voeren dat schade aan
bestaande te handhaven bomen wordt voorkomen.
110501/ZF6/2D3/201151 ARCADIS 32

KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE ONTWIKKELINGSPLAN
Ook moet voorkomen worden dat de opvolgende kopers c.q. gebruikers schade toebrengen
aan bomen in het openbaar gebied zelfs indien de takken van de bomen zich bevinden
boven particuliere grond.
De verkoper van (woningen en) gronden dient in de grondverkoopovereenkomst (notariële
akte) een zogenaamde kwalitatieve verplichting op te nemen.
Hierin dient geregeld te zijn dat het de opvolgend eigenaar en gebruiker van particuliere
grond verboden is om schade toe te brengen aan bestaande bomen die in openbare grond
staan maar waarvan de takken zich uitstrekken boven particuliere grond. Het beheer en
onderhoud van deze bomen zijn voorbehouden aan de gemeente. Indien een eigenaar of
gebruiker van particuliere grond meent schade of hinder te ondervinden van een boom in
openbare grond kan deze de beheerder verzoeken om maatregelen te nemen om de schade
of hinder op te heffen.
7.3 TOETSING EN ACCEPTATIE DOOR DE GEMEENTE
7.3.1 TOETSING
7.3.2 ACCEPTATIE
De ontwikkelaar verstrekt aan de gemeente alle conform het keuringsplan
onderhoudsperiode door de ontwikkelaar aan de gemeente te verstrekken resultaten, en
rapportages en de in hoofdstuk 14 van deel 2 van dit kwaliteitshandboek aangegeven
revisiegegevens.
Tevens vindt op het eind van de onderhoudsperiode een volledige situatiemeting plaats
door een onafhankelijke instelling.
De output van de onderhoudsperiode is een door de gemeente getekende
acceptatieverklaring en daaraan gekoppeld een overdrachtsovereenkomst van de grond.
De controle van de onderhoudsfase vindt plaats door de gemeente. Na 12 maanden vanaf
het begin van de onderhoudsperiode vindt een eindinspectie van de openbare ruimte plaats.
Hierbij zijn vertegenwoordigd de gemeente en de ontwikkelaar. De gemeente beoordeelt
hierbij of de openbare ruimte en de openbare voorzieningen voldoen aan de in dit
Kwaliteitshandboek gestelde eisen, de goedgekeurde bestekken en aan de tussen de partijen
gemaakte afspraken. Ook wordt gecontroleerd of het over te dragen in goede staat van
onderhoud verkeert. Bij deze inspectie geeft de gemeente aan op welke punten zij
verbetering of vervanging verlangt, alvorens zij tot acceptatie van de openbare ruimte en de
openbare voorzieningen over wil gaan. De hieruit voortvloeiende herstel- en
vervangingswerkzaamheden worden binnen twee maanden na de eindinspectie en in
overleg met de gemeente uitgevoerd.
Acceptatie van de onderhoudsfase vindt plaats wanneer de herstel- en
vervangingswerkzaamheden zijn uitgevoerd en door de gemeente schriftelijk zijn
goedgekeurd. De acceptatie van de onderhoudsfase vindt schriftelijk plaats door een brief
van de projectmanager de Overhoeken van de gemeente Tilburg aan de ontwikkelaar.
Pas wanneer deze brief door de ontwikkelaar is ontvangen, kan worden overgegaan tot
overdracht van de openbare ruimte.
110501/ZF6/2D3/201151 ARCADIS 33

KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE ONTWIKKELINGSPLAN
Overigens wanneer de door de gemeente verlangde kwaliteit na de herstel- en
vervangingswerkzaamheden niet wordt gehaald zal aan de ontwikkelaar, na voldoende
gelegenheid te hebben gehad tot herstel van de schade c.q. het gebrek, een sanctie worden
opgelegd. De hoogte van de sanctie hangt af van de gecalculeerde herstelkosten en/of de
gekapitaliseerde verhoogde beheers- en onderhoudskosten.
Overdracht zal plaatsvinden nadat herstelwerkzaamheden zijn uitgevoerd en aan de
daaraan gekoppelde verplichtingen zijn voldaan. De gemeente behoudt zich te allen tijde
het recht voor bij constatering van verborgen gebreken de ontwikkelaar aansprakelijk te
stellen.
110501/ZF6/2D3/201151 ARCADIS 34

BIJLAGE 1 Opbouw tekeningen
KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE ONTWIKKELINGSPLAN
110501/ZF6/2D3/201151 ARCADIS 35

KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE ONTWIKKELINGSPLAN
110501/ZF6/2D3/201151 ARCADIS 36

BIJLAGE 2 Procedure holdpoint
KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE ONTWIKKELINGSPLAN
De ontwikkelaar dient tijdens de uitvoering van het werk rekening te houden met door de
gemeente Tilburg op te geven holdpoints.
01
Een holdpoint is het moment, tijdens de uitvoering van het werk, waarop het door de
ontwikkelaar goedgekeurde (deel)resultaat, inclusief de bijbehorende keuringsresultaten,
resultaten van metingen en opnemingen en te overleggen stukken overeenkomstig het
gestelde inde Standaard RAW Bepalingen en de bepalingen van het bestek, ter verificatie en
acceptatie voor de gemeente beschikbaar is en waarna de betreffende werkzaamheden niet
mogen worden voortgezet zonder de toestemming van de gemeente.
02
De ontwikkelaar meldt het bereiken van een holdpoint minimaal 10 werkdagen voor de dag
waarop de werkzaamheden voor het desbetreffende uitvoeringsdeel keuringsgereed zijn.
Na ontvangst door de gemeente van de volgens de Standaard RAW Bepalingen en
bepalingen van het bestek en dit kwaliteitshandboek vereiste keuringsresultaten, resultaten
van metingen en opnemingen en te overleggen stukken, deelt de gemeente binnen de
aangegeven reactietermijn, haar beslissing schriftelijk aan de ontwikkelaar mede.
03
Indien de in lid 02 bedoelde beslissing van de gemeente leidt tot afkeuring van het
aangeboden uitvoeringsdeel, zal de beslissing vergezeld gaan van de redenen die hebben
geleid tot afkeuring.
De beslissing tot afkeuring zal worden genomen indien uit de te verrichten controles en de
verstrekte keuringsresultaten, resultaten van metingen en opnemingen en te overleggen
stukken blijkt dat niet aan de eisen en bepalingen als gesteld in de Standaard RAW
Bepalingen, het bestek of in dit kwaliteitshandboek, niet is voldaan.
De in de beslissing aangegeven onderdelen die hebben geleid tot afkeuring dienen eerst te
worden hersteld alvorens het uitvoeringsonderdeel opnieuw overeenkomstig het hierboven
gestelde dient te worden gemeld.
04
Indien de beslissing van de gemeente leidt tot goedkeuring, is de ontwikkelaar gerechtigd
de werkzaamheden voort te zetten
110501/ZF6/2D3/201151 ARCADIS 37

KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE ONTWIKKELINGSPLAN
110501/ZF6/2D3/201151 ARCADIS 38

KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE ONTWIKKELINGSPLAN
BIJLAGE 3 Op te nemen onderdelen in de bestekken
Bestek (contract tussen ontwikkelaar en aannemer)
Als er voor het gehele werk holdpoints dienen te worden opgenomen vindt vermelding
plaats in de delen 2.1 en 3 van het bestek.
Deel 2.1
Deel 2.1 is een informatief deel waaraan niet de directe verplichtingen kunnen worden
ontleend.
03 HOLDPOINTS (Stoppunten)
Bij het opstellen van het algemeen tijdschema en gedetailleerde werkplannen, dient
rekening te worden gehouden met ten minste de volgende stoppunten:
1. Na uitzetting van kavels, assen van wegen en inritten/toegangen.
De aannemer dient na het bereiken van dit holdpoint de coördinaten van de assen van
alle wegen te laten nameten door een onafhankelijk bureau. De meetresultaten dienen
te worden overhandigd aan de opdrachtgever.
De reactietermijn voor dit holdpoint is 5 werkdagen.
2. Na aanbrengen rioleringstelsel en na aanvullen sleuven en voor het aanbrengen van de
fundering van de wegen.
Bij het bereiken van dit holdpoint dient een video-inspectie van iedere streng te worden
overlegd (inclusief hoogte, helling etc.). Waterdichtheid dient in het gehele stelsel
gecontroleerd te worden door inwendige waterdruk. De meetresultaten dienen te
worden overhandigd aan de opdrachtgever.
De reactietermijn voor dit holdpoint is 5 werkdagen.
3. Bij het aanbrengen van de asfaltconstructie en voor het aanbrengen van de deklaag.
Bij het bereiken van dit holdpoint dient een controle plaats te vinden op dikte en
samenstelling van de onderliggende lagen door het KOAC.
De resultaten worden aan de opdrachtgever overlegd. Tevens zal in dit stadium een
controle van banden en goten plaatsvinden.
De reactietermijn voor dit holdpoint is 15 werkdagen.
110501/ZF6/2D3/201151 ARCADIS 39

KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE ONTWIKKELINGSPLAN
4. Na uitvoering van grondwerkzaamheden ten bate van groenvoorzieningen (bomen in
verhardingen, bomen in groenstroken, beplanting in groenstroken, gazons) dient een
controle door de gemeente plaats te vinden (steekproefsgewijs) op de uitvoering
hiervan. De reactietermijn van de gemeente voor dit holdpoint is 5 werkdagen.
5. Na levering van de plantmaterialen dient door de gemeente een steekproefsgewijze
controle op de kwaliteit van de geleverde plantmaterialen plaats te vinden voor de
plantwerkzaamheden starten. De reactietermijn van de gemeente voor dit holdpoint is 1
werkdag.
6. Na het aansluiten van de woningen op de riolering en voorafgaand aan het vullen van
de sleuven dient controle door de gemeente plaats te vinden. De reactietijd van de
gemeente voor dit holdpoint is 1 werkdag.
Deel 3
In deel 3 van het bestek dienen vervolgens de holdpoints opgenomen te worden.
Voor een koppeling van het door de ontwikkelaar op te zetten keuringsplan en de ten
behoeve van de acceptatie op holdpoints te ontvangen gegevens en keuringsuitslagen kan in
deel 3 het navolgende artikel worden opgenomen na de artikelen over Algemeen tijdschema
en Gedetailleerd Werkplan.
01.13.** Algemeen tijdschema
Aan de artikelen van Algemeen tijdschema en Gedetailleerd werkplan dient het lid te
worden toegevoegd dat rekening gehouden dient te worden met de consequenties van het
keuringsplan en de in deel 2.1 genoemde holdpoints.
01.13.** Keuringsplan
01. De aannemer dient met het opstellen van het Algemeen tijdschema en de
Gedetailleerde werkplannen rekening te houden met de in het keuringsplan
aangegeven keuringsregiem. Het keuringsplan is gebaseerd op de Standaard RAW
Bepalingen en de bepalingen van het bestek aangegeven controles en verificaties en
een controle op de in Standaard RAW Bepalingen en de bepalingen van het bestek
aangegeven kwaliteitseisen.
Tevens rekening houden met de in deel 2.1 genoemde stoppunten.
02. Onder stoppunt te verstaan: het moment, tijdens de uitvoering van het werk,
waarop de aannemer de stand van het werk ter goedkeuring aan de gemeente
aanbiedt, inclusief de bijbehorende keuringsresultaten, resultaten van metingen en
opnemingen en te overleggen stukken overeenkomstig het gestelde in de
Standaard RAW Bepalingen en de bepalingen van het bestek, en waarna de
betreffende werkzaamheden niet mogen worden voortgezet zonder de
toestemming van de gemeente.
03 De aannemer meldt het bereiken van een stoppunt uiterlijk op de tiende werkdag
voor de dag waarop de werkzaamheden voor het desbetreffende uitvoeringsdeel
keuringsgereed zijn.
110501/ZF6/2D3/201151 ARCADIS 40

KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE ONTWIKKELINGSPLAN
Na ontvangst door de gemeente van de volgens de Standaard RAW Bepalingen en
bepalingen van dit bestek vereiste keuringsresultaten, resultaten van metingen en
opnemingen en te overleggen stukken, deelt de gemeente binnen 15 werkdagen of
zoveel eerder als in het bestek is vermeld, haar beslissing schriftelijk aan de
aannemer mede.
04 Indien de in lid 03 bedoelde beslissing van de gemeente leidt tot afkeuring van het
aangeboden uitvoeringsdeel, zal de beslissing vergezeld gaan van de redenen die
hebben geleid tot afkeuring.
De beslissing tot afkeuring zal worden genomen indien uit de te verrichten
controles en de verstrekte keuringsresultaten, resultaten van metingen en
opnemingen en te overleggen stukken blijkt dat niet aan de eisen en bepalingen als
gesteld in de Standaard RAW Bepalingen en in dit bestek, niet is voldaan.
De in de beslissing aangegeven onderdelen die hebben geleid tot afkeuring dienen
eerst te worden hersteld alvorens het uitvoeringsonderdeel opnieuw
overeenkomstig het gestelde in lid 03 dient te worden gemeld.
05 Indien de in lid 03 bedoelde beslissing van de gemeente leidt tot goedkeuring, is de
aannemer gerechtigd de werkzaamheden voort te zetten overeenkomstig het
algemeen tijdschema of gedetailleerd werkplan.
110501/ZF6/2D3/201151 ARCADIS 41

KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE ONTWIKKELINGSPLAN
110501/ZF6/2D3/201151 ARCADIS 42

KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE ONTWIKKELINGSPLAN
BIJLAGE 4 Normen voor inrichting groen met betrekking tot
beheer
In het Groenstructuurplan en in de Kwaliteitskaart Openbaar Gebied staat aangegeven
welke onderhoudsniveaus in Tilburg voorkomen. Aan deze onderhoudsniveaus zijn
bewerkingen en kosten verbonden. De afgelopen jaren is er op een aantal plaatsen in
Tilburg groen omgevormd welke qua onderhoudsniveau niet voldeden aan het
Groenstructuurplan (Beheer Op Niveau).
Om in de toekomst te voorkomen dat de verkeerde beheergroepen op de verkeerde plaats
worden aangelegd, is hieronder per beheergroep een richtlijn weergegeven welke
beheergroepen in welke onderhoudsniveaus kunnen voorkomen. Deze richtlijn is niet
allesomvattend. Afhankelijk van de locatie, plantsoort, standplaats etc. zal de beheerder te
allen tijde moeten beoordelen of het voorgestelde ontwerp voldoet aan het
Groenstructuurplan.
Beheergroepen met bijbehorende onderhoudsniveaus:
Beheergroep Onderhoudsniveau
Bomen in beplanting: C
Bomen in gras: C
Bomen in verharding: C
Bodembedekkende heesters: C
Gesloten opgaande heesters: C
Hagen en blokhagen: C
Bosplantsoen: C
Gazon: C
Schraal gras: C
Extensief gras: C
Watergangen en vijvers: C
C = Standaard
Voor het dorpscentrum zal de gemeente nadere eisen stellen. Deze dienen te zijner tijd bij de
gemeente te worden opgevraagd.
110501/ZF6/2D3/201151 ARCADIS 43

KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE ONTWIKKELINGSPLAN
110501/ZF6/2D3/201151 ARCADIS 44

KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE ONTWIKKELINGSPLAN
COLOFON KWALITEITSHANDBOEK OPENBARE RUIMTE
ONTWIKKELINGSPLAN DE OVERHOEKEN
DEEL 1: PROCESBESCHRIJVING
OPDRACHTGEVER:
GEMEENTE TILBURG
DEFINITIEF - VERSIE 1
STATUS:
Vrijgegeven
AUTEUR:
S. Christiaanse L. Openneer
J. Janssen
P. Petter
H. Buijs
GECONTROLEERD DOOR:
S. Christiaanse
VRIJGEGEVEN DOOR:
S. Christiaanse
3 juli 2006
110501/ZF6/2D3/201151
ARCADIS REGIO BV
Utopialaan 40-48
Postbus 1018
5200 BA 's-Hertogenbosch
Tel 073 6809 211
Fax 073 6144 606
www.arcadis.nl
©ARCADIS. Alle rechten voorbehouden. Behoudens
uitzonderingen door de wet gesteld, mag zonder
schriftelijke toestemming van de rechthebbenden niets uit
dit document worden verveelvoudigd en/of openbaar
worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, digitale
reproductie of anderszins.
110501/ZF6/2D3/201151 ARCADIS 45

KWALITEITSHANDBOEK
ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-
ENSCHOT
DEEL 2: EISEN AAN ONDERZOEK, ONTWERP,
MATERIALEN, UITVOERING EN ONDERHOUD
BERKEL ENSCHOT
DEFINITIEF - VERSIE 1
4 juli 2006
110501/ZF6/2E7/201151

Inhoud
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
1 Algemeen ___________________________________________________________________ 9
1.1 Van toepassing zijnde Normen, richtlijnen en overige documenten________________ 9
1.1.1 Normen___________________________________________________________ 9
1.1.2 Richtlijnen _________________________________________________________ 9
1.1.3 Overige documenten_______________________________________________ 10
1.2 Gegevens en uitgangspunten ten aanzien van de bestaande toestand ____________ 10
1.2.1 Geotechnische, grondmechanische en hydrologische toestand ____________ 10
1.2.2 Milieukundige toestand ____________________________________________ 10
1.2.3 Hoogteligging maaiveld ____________________________________________ 10
1.2.4 Overige onderzoeksgegevens________________________________________ 10
1.3 Ontwerpeisen t.a.v. handhaving van de bestaande toestand ____________________ 11
1.3.1 Handhaving bomen en begroeiingen _________________________________ 11
1.3.2 Handhaving bestaande riolering _____________________________________ 11
1.3.3 Handhaving bestaande verharding ___________________________________ 11
1.4 Ontwerpeisen van de openbare ruimte ______________________________________ 12
1.4.1 Verblijfs- en verkeersfunctie _________________________________________ 12
1.4.2 Inrichting van het dwarsprofiel_______________________________________ 12
1.4.3 Parkeervoorzieningen ______________________________________________ 12
1.4.4 Openbaar vervoer (T-bus) ___________________________________________ 14
1.5 Fietspaden______________________________________________________________ 15
2 Onderzoek en metingen_____________________________________________________ 17
2.1 Milieukundig bodemonderzoek ____________________________________________ 17
2.2 Situatiemeting DTM ______________________________________________________ 17
2.3 Bodemkundig hydrologisch onderzoek ______________________________________ 17
2.4 Geotechnisch onderzoek__________________________________________________ 18
2.5 Archeologisch onderzoek _________________________________________________ 19
2.6 Natuurtoets ecoscan _____________________________________________________ 19
2.7 Akoestisch onderzoek ____________________________________________________ 19
2.8 Explosieven onderzoek ___________________________________________________ 20
2.9 Groen- en bomen-inventarisatie____________________________________________ 20
2.10 Verkeerskundig onderzoek ________________________________________________ 21
2.11 Inventarisatie kabels en leidingen___________________________________________ 22
3 Grondwerken_______________________________________________________________ 23
3.1 Eisen aan het ontwerp____________________________________________________ 23
3.1.1 Ophogingen ______________________________________________________ 23
3.1.2 Ontgravingen uit maaiveld __________________________________________ 23
3.1.3 Aanvullingen _____________________________________________________ 23
3.2 Eisen aan het materiaal ___________________________________________________ 24
3.3 Eisen aan de uitvoering ___________________________________________________ 24
3.3.1 Ophogingen ______________________________________________________ 24
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 3

KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
4 Riolering en waterhuishouding ______________________________________________ 25
4.1 Algemeen geldende voorschriften in Tilburg _________________________________ 25
4.2 Eisen aan het ontwerp____________________________________________________ 25
4.2.1 Stelselkeuze ______________________________________________________ 25
4.2.2 Algemene eisen voor alle stelsetypen _________________________________ 26
4.2.3 DWA stelsel ______________________________________________________ 27
4.2.4 HWA riolering ____________________________________________________ 28
4.2.5 Retentievoorzieningen______________________________________________ 29
4.2.6 Infiltratievoorzieningen _____________________________________________ 29
4.2.7 Drukriolering _____________________________________________________ 30
4.2.8 Drainage _________________________________________________________ 30
4.3 Eisen aan het materiaal ___________________________________________________ 31
4.3.1 Vrijvervalleidingen:_________________________________________________ 31
4.3.2 Inspectieputten \ Kolken \ putdeksels _________________________________ 31
4.3.3 Infiltratiematerialen ________________________________________________ 32
4.3.4 Gemalen _________________________________________________________ 32
4.3.5 Drukriolering, Persleidingen._________________________________________ 33
4.3.6 Drainage _________________________________________________________ 33
4.4 Eisen aan de uitvoering ___________________________________________________ 33
4.4.1 Retentievoorzieningen______________________________________________ 34
4.4.2 Infiltratiesystemen _________________________________________________ 34
4.4.3 Drainage _________________________________________________________ 34
4.5 Oplevering (bij overdracht aan de gemeente) _________________________________ 34
5 Kabels en leidingen _________________________________________________________ 37
5.1 Eisen aan het ontwerp____________________________________________________ 37
5.1.1 Coördinatie_______________________________________________________ 37
5.1.2 Maatvoering______________________________________________________ 37
5.2 Eisen aan het materiaal ___________________________________________________ 38
5.2.1 Kabels en leidingen c.a. ____________________________________________ 38
5.2.2 Sleuven __________________________________________________________ 38
5.2.3 Mantelbuizen _____________________________________________________ 38
5.3 Eisen aan de uitvoering ___________________________________________________ 38
6 (Tijdelijke) ontsluiting en verkeersontwerp ___________________________________ 39
6.1 Eisen aan het ontwerp____________________________________________________ 39
6.2 Eisen aan het materiaal ___________________________________________________ 40
6.3 Eisen aan de uitvoering ___________________________________________________ 40
7 VRI’s _______________________________________________________________________ 41
8 Verhardings-constructies ____________________________________________________ 43
8.1 Eisen aan het ontwerp____________________________________________________ 43
8.1.1 Uitgangspunten ___________________________________________________ 43
8.1.2 Peilen____________________________________________________________ 43
8.1.3 Verhardingsconstructie _____________________________________________ 43
8.1.4 Dwarshelling/afschot _______________________________________________ 43
8.1.5 Goten/wateropvang _______________________________________________ 44
8.1.6 Opsluitingen______________________________________________________ 44
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 4

KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
8.1.7 Uitwegen ________________________________________________________ 44
8.2 Eisen aan het materiaal ___________________________________________________ 44
8.2.1 Zand ____________________________________________________________ 44
8.2.2 Steenmengsel_____________________________________________________ 44
8.2.3 Bestratingsmateriaal _______________________________________________ 44
8.2.4 Opsluitingen______________________________________________________ 45
8.2.5 Gootconstructies __________________________________________________ 46
8.2.6 Inritten t.b.v. deRden_______________________________________________ 46
8.2.7 Bandverlaging rolstoelgebruikers_____________________________________ 46
8.2.8 Bushavens________________________________________________________ 46
8.2.9 Belijning en markering _____________________________________________ 47
8.3 Uitvoering ______________________________________________________________ 47
9 Kunstwerken _______________________________________________________________ 49
9.1 Ontwerpeisen ___________________________________________________________ 49
9.1.1 Bruggen _________________________________________________________ 49
9.1.2 Duikers __________________________________________________________ 49
9.2 Faunapassages / ecopassages ______________________________________________ 49
9.3 Eisen aan het materiaal ___________________________________________________ 50
9.3.1 Bruggen _________________________________________________________ 50
9.3.2 Duikers __________________________________________________________ 50
9.4 Eisen aan de uitvoering ___________________________________________________ 50
9.4.1 Bruggen _________________________________________________________ 50
9.4.2 Duikers __________________________________________________________ 50
9.4.3 Waterdoorlaat ____________________________________________________ 50
10 Openbare verlichting________________________________________________________ 51
10.1 Eisen aan het ontwerp____________________________________________________ 51
10.1.1 Ondergronds _____________________________________________________ 51
10.1.2 Bovengronds _____________________________________________________ 51
10.2 Eisen aan het materiaal ___________________________________________________ 51
10.3 Eisen aan de uitvoering ___________________________________________________ 51
11 Straatmeubilair _____________________________________________________________ 53
11.1 Eisen aan het ontwerp____________________________________________________ 53
11.1.1 Inrichting_________________________________________________________ 53
11.2 Eisen aan het materiaal ___________________________________________________ 53
11.2.1 Banken __________________________________________________________ 53
11.2.2 Afvalbakken ______________________________________________________ 53
11.2.3 Straatpalen (indien van toepassing) ___________________________________ 53
11.2.4 Verkeersborden c.a.________________________________________________ 54
11.2.5 Speeltoestellen ____________________________________________________ 55
11.3 Eisen aan de uitvoering ___________________________________________________ 55
12 Groenvoor-zieningen en speelgelegenheden __________________________________ 57
12.1 Ontwerpeisen groenvoorziening ___________________________________________ 57
12.1.1 Inrichting met betrekking tot bestaande beplanting _____________________ 57
12.1.2 Groene terreininrichting toekomstig openbaar gebied ___________________ 57
12.1.3 Grondwerkzaamheden _____________________________________________ 57
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 5

KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
12.1.4 Bomen in verharding _______________________________________________ 58
12.1.5 Wortelgeleidingssysteem ___________________________________________ 58
12.1.6 Leveranties levende materialen ______________________________________ 59
12.1.7 Boompalen en afrasteringen en overige _______________________________ 59
12.2 Gazonaanleg____________________________________________________________ 60
12.3 Aanleg Bospark/Natuurontwikkelingzone ____________________________________ 60
12.4 Speelgelegenheden ______________________________________________________ 60
12.4.1 Algemeen ________________________________________________________ 60
12.4.2 Begripomschrijving ________________________________________________ 60
12.4.3 Benodigd aantal speelvoorzieningen in de Overhoeken.__________________ 61
12.4.4 Eisen inrichting Speelvoorziening. ____________________________________ 61
12.5 Uitlaatmogelijkeheden voor honden ________________________________________ 63
12.5.1 Begripsomschrijving________________________________________________ 63
12.5.2 Benodigd aantal uitlaatmogelijkheden ________________________________ 63
12.5.3 Eisen aan de inrichting _____________________________________________ 63
13 Geluidswerende voorzieningen ______________________________________________ 65
13.1 Eisen aan het ontwerp____________________________________________________ 65
13.1.1 Akoestische eisen__________________________________________________ 65
13.1.2 Constructieve eisen ________________________________________________ 65
13.1.3 Verkeersveiligheid _________________________________________________ 66
13.1.4 Beheerbaarheid ___________________________________________________ 66
13.1.5 Demontage, verwijderen en hergebruik _______________________________ 67
13.2 Eisen aan het materiaal ___________________________________________________ 67
13.2.1 Kwaliteitseisen aan bouwmaterialen __________________________________ 67
13.2.2 Materiaalkeuze en kleur ____________________________________________ 67
13.2.3 Brandveiligheid____________________________________________________ 68
13.3 Eisen aan de uitvoering ___________________________________________________ 68
14 Eisen aan de terreinsituatie tijdens de uitvoeringsfase _________________________ 69
14.1 Situatie openbare weg tijdens werkzaamheden bouwrijp maken ________________ 69
14.2 Technische staat en verzorgingsstaat van verharding en groen __________________ 69
15 Eisen aan de terreinsituatie tijdens de onderhoudsfase ________________________ 71
15.1 Technische staat en verzorgingsstaat van verhardingen en groen ________________ 71
15.2 Beheer en onderhoud geluidswerende voorzieningen__________________________ 72
16 Revisiegegevens ____________________________________________________________ 73
16.1 Eisen aan tekeningen en bestanden_________________________________________ 73
16.2 Grondwerk _____________________________________________________________ 73
16.3 Drainage _______________________________________________________________ 74
16.4 Riolering _______________________________________________________________ 74
16.5 Verhardingen ___________________________________________________________ 75
16.6 Weg/terreinmeubilair _____________________________________________________ 75
16.7 Verlichting______________________________________________________________ 75
16.8 Beplanting______________________________________________________________ 75
16.9 Kunstwerken____________________________________________________________ 75
16.10 Kabels en leidingen ________________________________________________ 76
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 6

KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
Bijlage 1 Toelichting T-hoogten ____________________________________________________ 77
Bijlage 2 Voorbeeld keuringsplan___________________________________________________ 79
Bijlage 3 Ontwerprichtlijnen openbare verlichting _____________________________________ 81
Bijlage 4 Technische voorwaarden OWT m.b.t. Openbare Verlichting 2001, versie 1.1 ______ 83
Bijlage 5 Oplevergegevens openbare verlichting ______________________________________ 85
Colofon _______________________________________________________________________ 91
Het auteursrecht dat ontstaat bij de uitvoering van de opdracht alsmede alle overige rechten van intellectuele
eigendom berusten bij ARCADIS. Het is de opdrachtgever niet toegestaan de in het kader van een project
gerealiseerde documenten geheel of gedeeltelijk (digitaal of analoog) aan derden ter beschikking te stellen zonder
voorafgaande schriftelijke toestemming van ARCADIS. ARCADIS kan aan een dergelijke ter beschikking voorwaarden
verbinden. Het is de opdrachtgever, behoudens expliciete instemming van ARCADIS, niet toegestaan de gerealiseerde
documenten geheel of deels in herhaling uit te voeren dan wel te laten voeren tenzij voor intern gebruik binnen de
gemeente Tilburg.
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 7

1
HOOFDSTUK
Algemeen
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
1.1 VAN TOEPASSING ZIJNDE NORMEN, RICHTLIJNEN EN OVERIGE DOCUMENTEN
1.1.1 NORMEN
1.1.2 RICHTLIJNEN
Voor alle in dit kwaliteitshandboek genoemde beleidsstukken, plannen, normen en
richtlijnen is steeds de meest actuele versie van toepassing.
De volgende normen en standaarden zijn van toepassing (niet limitatief):
standaard RAW Bepalingen 2000;
standaard RAW Bepalingen Wijziging 2002;
de Nederlandse normen van de stichting Nederlands Normalisatie-Instituut (NNI);
ASVV 2004;
NEN 2443 (parkeren en stallen van personenauto’s op terreinen en in garages).
De volgende richtlijnen zijn van toepassing:
alle relevante CROW-publicaties, met name:
- het handboek wegontwerp, CROW pub. 164 deel a-d;
- de CROW-publicatie nr. 119 met betrekking tot onkruidarme verharding;
Het Bouwstoffenbesluit;
Leidraad riolering;
Het Waterplan en waterstructuurplan van de gemeente Tilburg;
Het rapport ‘’de lekkende Stad’’, februari 1997
Politiekeurmerk veilig wonen;
Handboek voor toegankelijkheid, Elsevier 4 e
druk of recenter en NEN 1814
Toegankelijkheid van buitenruimten, gebouwen en woningen (NNI, 2000);
Besluit veiligheid attractie- en speeltoestellen;
Categorisering Duurzaam Veilig;
Richtlijn integrale toegankelijkheid openbare ruimte, publicatie 177;
habitatrichtlijn, Flora& faunawet ;
Groenstructuur op hoofdlijnen “Groene Mal”;
Richtlijnen voor bebakeningen en markeringen van wegen;
ROBK (Richtlijnen voor het Ontwerpen van Betonnen Kunstwerken) versie 5;
NSVV (Nederlandse stichting voor verlichtingskunde);
Nota Buiten Spelen (gemeente Tilburg);
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 9

1.1.3 OVERIGE DOCUMENTEN
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
De volgende overige documenten zijn van toepassing op het plan Overhoeken :
Ontwikkelingsplan overhoeken Berkel-Enschot versie 16 september 2002;
Stedenbouwkundig plan Overhoeken Berkel-Enschot versie 15 december 2003;
Dorps milieu gereedschapskist versie juni 2004;
De Nota Bomen, (gemeente Tilburg 2005);
Groenstructuurplan Berkel-Enschot;
Normboek Civiele Techniek Tilburg meest actuele versie;
GRP III Tilburg 2005-2009;
Fietsplan Tilburg 2005
Provinciaal Waterhuishoudingplan;
Het BRP Berkel-Enschot;
Tilburgs Verkeer en Vervoersplan (TVVP) inzake duurzaam veilig;
Parkeernota Tilburg (onderdeel van TVVP);
Tilburgs Openbaar Vervoersplan (TOP);
La Ligna, Definitief ontwerp TOP, 26 april 2002 (from A to B, Utrecht);
De KOG (Kwaliteitsplan Openbaar gebied Tilburg).
Voor de gebieden Spoorzone, Enschotse baan en Akkerheikant geldt kwaliteitsniveau
‘Standaard’. Voor het nieuwe centrumgebied zal het kwaliteitsniveau door de gemeente
nader worden vastgesteld.
Verkeertechnische bereikbaarheid voor hulpdiensten (beleidsrichtlijn voor Tilburg).
1.2 GEGEVENS EN UITGANGSPUNTEN TEN AANZIEN VAN DE BESTAANDE TOESTAND
1.2.1 GEOTECHNISCHE, GRONDMECHANISCHE EN HYDROLOGISCHE TOESTAND
Ten aanzien van de bestaande situatie zijn de volgende gegevens bekend:
als aangegeven in hoofdstuk 2.
1.2.2 MILIEUKUNDIGE TOESTAND
Ten aanzien van de bestaande situatie zijn de volgende gegevens bekend:
als aangegeven in hoofdstuk 2.
1.2.3 HOOGTELIGGING MAAIVELD
Ten aanzien van de bestaande situatie zijn de volgende gegevens uitgangspunt:
de te gebruiken digitale ondergronden dienen (kosteloos) te worden opgevraagd bij de
gemeente Tilburg afdeling GIS en Geometrie.
1.2.4 OVERIGE ONDERZOEKSGEGEVENS
Ten aanzien van de bestaande situatie zijn de volgende gegevens bekend:
als aangegeven in hoofdstuk 2.
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 10

KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
1.3 ONTWERPEISEN T.A.V. HANDHAVING VAN DE BESTAANDE TOESTAND
1.3.1 HANDHAVING BOMEN EN BEGROEIINGEN
Ontwikkelaar dient in de planvorming te zorgen voor een optimale integratie van de
bestaande bomen en begroeiingen in het plangebied, een en ander onder de volgende
voorwaarden:
Er dient een bomen/groen inventarisatie te worden uitgevoerd conform de eisen zoals
gesteld in hoofdstuk 2.
Bomen aangemerkt als blijvend dienen volledig geïntegreerd te worden in de nieuwe
situatie, e.e.a. conform het gestelde in het stedenbouwkundig plan;
Bestaande bomen en beplantingen mogen, zonder schriftelijke toestemming van de
gemeente vooraf, niet worden gesnoeid of gerooid;
Toekomstige grenzen van kavels dienen buiten de kroonprojectie van bestaande bomen
te vallen;
Binnen de kroonprojectie mogen geen ophogingen of afgravingen plaatsvinden;
leidingtracés bij te handhaven bomen worden buiten de kroonprojectie geprojecteerd.
Afwijkingen hierop geschieden in overleg met gemeente;
Bij ontgravingen of andere maatregelen die de waterhuishouding bij te handhaven
bomen (kunnen) beïnvloeden, dienen compenserende maatregelen te worden getroffen,
zodat de groeiplaatsomstandigheden niet wijzigen.
1.3.2 HANDHAVING BESTAANDE RIOLERING
De ontwikkelaar dient in de planvorming en uitvoering te zorgen voor een optimale
integratie en bescherming van de bestaande, te handhaven riolering in het plangebied.
Dit dient te gebeuren onder de volgende voorwaarden:
Alvorens er gestart wordt met de werkzaamheden dient er een camera-inspectie
(conform NPR 3399) van het te handhaven riool binnen het plangebied plaats te vinden.
Deze dient als nulmeting voorgelegd te worden aan de gemeente.
Bestaande detailriolering dient geheel te worden vervangen. Waarbij de standpijpen tot
op de bestaande riolering moet worden ontgraven en vanaf de hoofdriolering vervangen.
Aan het einde van de bouwrijpfase dient er wederom een camera-inspectie en een
afpersing plaats te vinden ter controle van de gehandhaafde riolering. Deze gegevens
dienen te worden voorgelegd aan de gemeente ter goedkeuring alvorens de start van de
woonrijpfase doorgang kan vinden.
Indien bestaande (druk)riolering binnen het plangebied moet worden aangepast dient dit
te gebeuren in overleg met en conform de eisen en richtlijnen van de afdeling beheer van
de gemeente Tilburg.
1.3.3 HANDHAVING BESTAANDE VERHARDING
De ontwikkelaar dient in de planvorming en uitvoering te zorgen voor een optimale
integratie en bescherming van de bestaande verharding in het plangebied, een en ander
onder de volgende voorwaarden:
Alvorens er gestart wordt met de werkzaamheden dient er een weginspectie (CROW
methodiek) van de te handhaven verharding binnen en de eerste 150 meter aansluitend
op het plangebied plaats te vinden. Deze dient als nulmeting (ter goedkeuring) te worden
voorgelegd aan de gemeente.
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 11

KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
Gedurende de werkzaamheden binnen het plangebied draagt de ontwikkelaar de
verantwoordelijkheid voor de eerder genoemde verharding. Eventuele schade aan de
verharding dient dan ook te worden hersteld voor rekening van de ontwikkelaar;
Bij oplevering dient er wederom een weginspectie plaats te vinden ter controle van de
gehandhaafde verharding. Deze gegevens dienen te worden voorgelegd aan de gemeente
ter goedkeuring alvorens de start van de woonrijpfase doorgang kan vinden.
1.4 ONTWERPEISEN VAN DE OPENBARE RUIMTE
1.4.1 VERBLIJFS- EN VERKEERSFUNCTIE
In het stedenbouwkundig plan is uitgegaan van wegen met de nadruk op verblijven en
wegen met de nadruk op ontsluiten.
Voor de inrichting van de wegen en profielen wordt verwezen naar het Stedenbouwkundig
plan.
Er is sprake van Gebiedsontsluitingswegen en Erftoegangswegen. Bij de straten met een
hogere “verkeersfunctie” dient met name aandacht besteed te worden aan de aanleg van
fietsvoorzieningen en oversteekvoorzieningen voor langzaam verkeer.
Wegen met een meer ontsluitend karakter zijn (in afwijking van het Stedenbouwkundig
plan):
Zuidelijke gebiedsontsluitingsweg met een aansluiting op de Noordoosttangent via een
nieuw aan te leggen kruispunt;
Noordelijke gebiedsontsluitingsweg vanaf de Kreitenmolenstraat.
Nieuwe gebiedsontsluitingsweg Akker Heikant.
Wegen met een nadruk op verblijven zijn:
alle overige wegen.
1.4.2 INRICHTING VAN HET DWARSPROFIEL
De minimale wegafmetingen en profielopbouw zijn als vastgesteld in het
Stedenbouwkundig plan Overhoeken.
1.4.3 PARKEERVOORZIENINGEN
Voor ontwerp en aanleg van parkeervoorzieningen wordt verwezen naar de eisen zoals
geformuleerd in de ASVV.
De vormgeving en inpassing van de parkeervoorzieningen dient aan te sluiten op de
uitgangspunten zoals geformuleerd in de gereedschapskist Dorps Milieu.
Woningen
De toe te passen parkeernorm bij woningen is in het navolgend overzicht weergegeven.
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 12

Zone
Gestapelde woning: groter dan 130 m² bvo
Niet gestapelde woning groter dan 160 m² bvo
Gestapelde woning: tussen 90 en 130 m² bvo
Niet gestapelde woning tussen 110 en 160 m² bvo
Gestapelde woning: tussen 60 en 90 m² bvo
Niet gestapelde woning kleiner dan 110 m² bvo.
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
Berkel Enschot
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 13
1,7
1,6
1,3
Gestapelde woning: tussen 60 en 30 m² bvo 0,6
Gestapelde woning: kleiner dan 30 m² bvo
(studentenhuisvesting)
0,4
Aanleunwoning 0,5
Verpleeghuis/
Verzorgingshuis
Normen per 2005 (kunnen jaarlijks wijzigen)
In deze notitie wordt onder het begrip “woning” ook verstaan:
een eenheid in een wooncomplex (woongebouw) met gemeenschappelijke voorzieningen
zoals toilet, doucheruimte, keuken. Dat kan bijvoorbeeld gelden voor “studentenhuizen”,
waarbij een pand als geheel wordt verhuurd aan meerdere studenten;
een eenheid als onderdeel van kamerverhuur al dan niet voorzien van alle eigen
voorzieningen zoals toilet, doucheruimte, keuken.
Bij een gestapelde woning is er sprake van meerdere adressen in een woongebouw:
bijvoorbeeld bij appartementen. Het betreft doorgaans de niet grondgebonden
wooneenheden.
Bij een niet gestapelde woning is sprake van één wooneenheid per woongebouw. Het betreft
doorgaans de grondgebonden wooneenheden. Hieronder vallen bijvoorbeeld ook
rijtjeshuizen.
De normen zijn inclusief de parkeerruimte voor bezoekers. Hiervoor dient per woning 0,3
parkeerplaats toegankelijk en beschikbaar te zijn. Deze parkeerruimte moet bij voorkeur
zodanig gelegen zijn dat deze gemakkelijk door bezoek kan worden gebruikt. Dus niet
achter een poort of op een niet voor de hand liggende plek.
In de praktijk wordt niet alle beschikbare parkeergelegenheid op eigen terrein als zodanig
benut. Op basis van onderzoek worden hiervoor de volgende rekenwaarden aangehouden:
Rekenwaarden parkeervoorzieningen op eigen terrein.
Type voorziening Rekenwaarde één plaats
Oprit > 4,5 meter , met garage 1 1)
Oprit > 4,5, zonder garage 1 1)
Garage aan huis zonder oprit (of met oprit <
4,5 meter)
0,5
Garage(box), niet aan huis 0,7
Carport 0,85
Tuinparkeerplaats 0,85
0,5

KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
Opmerking 1)
Voor een oprit mag pas een parkeerplaats gerekend worden als deze voldoende lang is
om een gemiddelde auto te kunnen parkeren. Daarvoor wordt een minimum lengte van
4,5 meter aangehouden.
Indien er sprake is van een zeer brede of lange inrit (of in geval van een ruim erf) kan de
rekenwaarde opgehoogd worden tot een maximum van de norm die bij de betreffende
woning hoort. Dit moet per situatie beoordeeld worden.
Bij aanwezigheid van een garage met oprit blijkt dat veel garages in de praktijk een
andere functie krijgen. Voor een garage mèt voldoende ruime oprit (> 4,5 meter) wordt
voor de rekenwaarde uitsluitend de oprit gerekend.
Scholen
Voor scholen dient te worden gerekend met 3 parkeerplaatsen extra (in aanvulling op de
ASVV) per klaslokaal ten behoeve van halers en brengers. Deze parkeerplaatsen dienen vrij
en goed toegankelijk en beloopbaar te worden uitgevoerd, dus minimaal in open
verharding.
Bedrijventerrein Enschotsebaan: parkeren vrachtwagens
Op het bedrijventerrein Enschotsebaan dient een langsparkeervoorziening voor minimaal 4
vrachtwagens te worden gerealiseerd. Een parkeervak heeft hier minimaal de volgende
afmetingen: 3,5 m breed en 19,5 m lang (inclusief rijloper voor manoeuvreren betekent dit
34,5 m bij 3,5 m). Bij langsparkeerstroken langs de rijbaan dient de rijbaan minimaal 7 m
breed te zijn. Het mag in dit geval geen GOW betreffen.
Overigen
Voor overige voorzieningen/functies wordt verwezen naar de parkeernota Tilburg.
1.4.4 OPENBAAR VERVOER (T-BUS)
Om het autogebruik niet onnodig te stimuleren dient bij de oplevering van woningen een
adequate OV-voorziening aanwezig te zijn. Fasering en exacte route zal in overleg met
gemeente en BBA bepaald worden.
De toekomstige busroute zal zoveel mogelijk gebruik maken van de
gebiedsontsluitingswegen. Snelheidsremmende voorzieningen zijn hier niet gewenst,
behalve bij belangrijke dan wel gevaarlijke oversteken voor fietsers of voetgangers. Een
plateau is dan de minst oncomfortabele voorziening (aanhef 2,50 mtr., hoogte 8 cm)
Halteren dient hier buiten de rijbaan te gebeuren in haltekommen. Exacte locaties dienen in
overleg met gemeente te worden bepaald.
Waar de bus gebruikt van erftoegangswegen (30 km-gebied) kan de bus in principe op de
rijbaan halteren, mits dit voldoende veilig kan worden vormgegeven. Indien
snelheidsremmende voorzieningen worden aangebracht dan bij voorkeur plateaus i.v.m.
geluids- en trillingshinder.
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 14

1.4.5 FIETSPADEN
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
Fietspaden dienen te worden uitgevoerd conform de normen zoals aangegeven in het
Fietsplan van de gemeente Tilburg.
Sternetfietsroutes worden bij voorkeur uitgevoerd in rood asfalt. Bij vrijliggende fietspaden
langs wegen die in gebakken klinkers worden uitgevoerd, wordt de fietsstrook eveneens in
gebakken materiaal uitgevoerd.
Fietspaden niet in tegels uitvoeren.
1.4.6 UITGANGSPUNTEN VOOR ONTWERP/INRICHTING VAN DE ECOLINIE
De ecolinie moet een ecologische verbinding gaan vormen tussen het Noorderbos en de
Leemkuilen. De ecolinie is vooralsnog niet in de plannen opgenomen. Indien ondergrondse
bestaande infrastructuur beperkingen oplegt ten aanzien van andere functies en gekozen
zou worden voor een ecologische functie met bijbehorende inrichting dan gelden de
volgende uitgangspunten:
De zone is van belang voor de ontwikkeling van droge en natte biotopen. Bestaande poelen
zijn in de strook op te nemen.
Meer specifiek is de zone van belang voor droge en vochtige graslanden, slootkanten,
ruigten, braamstruwelen en natte struwelen te weten diverse plantengezelschappen,
struweelvogels, amfibieën, grote zoogdieren (vos/das) en kleine zoogdieren, dagvlinders
van droge en natte biotopen en andere ongewervelden.
Concreter:
Ter plaatse van de leidingenstrook (45 m breed) kan extensief gras voorkomen. In de
veiligheidsgebieden ter breedte van 55 m aan weerszijden hiervan is ruimte voor een
afwisselende aanleg van open en gesloten plekken afgewisseld met paden.
Mogelijkheden voor (duurzame) natuurontwikkeling door middel van vergraving zijn aan
beperkingen onderhevig.
De zone kan mede worden ingezet voor ‘compensatie’ vanwege druk door verstedelijking
op aanwezige bos- en landschapselementen.
Tot slot kan de ecolonie worden ingezet voor de retentie van hemelwater.
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 15

2
HOOFDSTUK
Onderzoek
metingen
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
en
Onderstaand zijn de eisen beschreven die worden gesteld aan de in paragraaf 4.2 van deel 1
van het kwaliteitshandboek beschreven onderzoeken en metingen die moeten worden
verricht in het kader van ontwerp en planvorming van de Overhoeken.
2.1 MILIEUKUNDIG BODEMONDERZOEK
2.2 SITUATIEMETING DTM
Voor zover dit nog niet gebeurd is dienen alle te ontwikkelen deelgebieden conform de
algemeen van toepassing zijnde Normen en Richtlijnen te worden onderzocht.
In 1998 is door Chemilinco Historisch onderzoek verricht. Verder is een milieukundig
onderzoek ‘’plangebied Noord-Oost’’ (Heidemij Advies) beschikbaar. De resultaten van
beide onderzoeken kunnen worden opgevraagd.
In verband met hergebruik van vrijkomende grond (binnen of buiten het plangebied) en het
bepalen van de te hanteren veiligheidsklassen tijdens het werk dient milieukundig
bodemonderzoek te worden verricht; bij een gesloten grondbalans kan sprake zijn van
toepassing als tijdelijke uitname als bedoeld in de ‘Nota van toelichting, paragraaf 2.4,
“Gebruik van bouwstoffen, dat niet onder het besluit valt”, Bouwstoffenbesluit 23 nov. 1995,
Staatsblad 1995, 567. Onderzoek conform het AP04 protocol van het Bouwstoffenbesluit is in
dat geval niet noodzakelijk.
In alle gevallen waarin binnen het plangebied vrijkomende grond- of bouwstoffen buiten
het plangebied worden hergebruikt dient wel AP04-onderzoek plaats te vinden.
Het ontwerp dient te zijn geprojecteerd op de bestaande ondergrond zijnde de actuele
situatie met hoogtegegevens; indien geen actuele gegevens beschikbaar zijn moeten deze
worden ingemeten of bijgemeten;
De te gebruiken digitale ondergronden kunnen worden opgevraagd bij de gemeente:
afdeling GIS en Geometrie. Voor het verrichten van aanvullende metingen dient gebruik te
worden gemaakt van de aanwezige grondslagpunten van de gemeente. Indien uitbreiding
van het grondslagnet noodzakelijk is zullen de nieuwe grondslagpunten aan de gemeente
ter beschikking worden gesteld.
2.3 BODEMKUNDIG HYDROLOGISCH ONDERZOEK
In het plangebied dient een bodemkundig/hydrologisch onderzoek te worden uitgevoerd.
Dit houdt in dat voor de betreffende locatie de GHG, de GLG en het
grondwaterstandsverloop op basis van bestaande bodemkundige en hydrologische
gegevens en van veldmetingen dienen te worden vastgesteld. Uitgangspunt is een
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 17

KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
minimum van 2 boringen per hectare en 1 peilbuis per drie hectare. Het bodemhydrologisch
onderzoek dient vervolgens een advies te geven omtrent de ont- en afwatering,
mogelijkheid van infiltratie en retentie, het bouwpeil en eventuele maatregelen t.a.v.
ophoging en drainage.
Een onderzoek voor Tilburg Noordoost heeft in het jaar 2000 plaatsgevonden
(Bodemkundig / hydrologisch onderzoek Tilburg Noordoost (ARCADIS 2000). De
resultaten hiervan kunnen worden opgevraagd bij de gemeente Tilburg.
Daarnaast zijn in het verleden de volgende rapportages opgesteld:
Bodemkundig/hydrologisch onderzoek ‘’plangebied Noord-Oost’’ (Heidemij Advies,
september 1995);
Aanvullend ecohydrologisch onderzoek (Heidemij Advies november 1995), waarin de
beïnvloeding is onderzocht van de nieuwe bebouwing in Noord-Oost op het grondwater
en oppervlaktewaterregime in relatie tot het natte natuurgebied De Brand;
Het rapport ‘’De lekkende stad’’ Heidemij Advies, februari 1997), waarin principes voor
infiltratie in Noord-Oost zijn onderzocht en uitgewerkt ten behoeve van de Brand;
Bodemkundig/hydrologisch onderzoek met advies duurzaam stedelijk waterbeheer
Loven III (ARCADIS, januari 2000);
Nader bodemkundig hydrologisch onderzoek Tilburg Noordoost (ARCADIS 26, juli
2000):
- Deelrapport Nieuwe Warande 1 (110501/ZF0/5U2/000097)
- Deelrapport Overhoeken Berkel_Enschot (nr. 110501/ZF0/5U1/000097).
Alle gegevens kunnen worden opgevraagd bij de projectmanager van de Overhoeken van
de gemeente Tilburg.
2.4 GEOTECHNISCH ONDERZOEK
In het kader van rioleringswerkzaamheden, eventuele ophoging en bepaling van de
fundatie van de wegen is het nodig de draagkracht vast te stellen van de ondergrond.
Het vaststellen van de draagkracht dient plaats te vinden middels het nemen van een aantal
sonderingen met kleefmetingen. Afhankelijk van de gegevens uit de genomen sonderingen
kan het nodig zijn aanvullende sonderingen te nemen, met name bij verschillen uit het
eerste onderzoek. Het benodigd aantal sonderingen en het aantal aanvullende sonderingen
moet per project bepaald worden.
Naast sonderingen moet ook de grondsamenstelling bepaald worden middels boringen,
deze boringen kunnen vaak gecombineerd worden met het milieukundig en
bodemkundig/hydrologisch onderzoek.
Uit de sonderingenresultaten is zichtbaar of er samendrukbare lagen aanwezig zijn, hiervan
moeten gelijktijdig met het nemen van de boringen ongeroerde monsters genomen worden
en C- waarden (samendrukkingsconstante) bepaald worden. Met het hiervoor aangegeven
onderzoek kan bepaald worden hoe het riool en de weg gefundeerd dienen te worden en in
hoeverre rekening moet worden gehouden met zettingen in geval van ophoging. Daarnaast
moet zichtbaar worden gemaakt welke mogelijke slecht waterdoorlatende lagen aanwezig
zijn die nadelig kunnen zijn voor infiltratie van het hemelwater.
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 18

2.5 ARCHEOLOGISCH ONDERZOEK
2.6 NATUURTOETS ECOSCAN
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
Door de ontwikkelaar dient archeologisch onderzoek (conform de Nederlandse en Europese
regelgeving voor Archeologisch onderzoek) uitgevoerd te worden.
Onderstaande documenten zijn beschikbaar met betrekking tot Archeologie en
Cultuurhistorie:
Cultuurhistorische verkenning Tilburg-Noordoost Fase 1 (Kooiman, 1996-1997)
Cultuurhistorische inventarisatie (Provincie, 1984)
Monumenten Inventarisatie Project (Provincie, 1990)
Archeologische waarschuwingskaart (2003)
Archeologisch vooronderzoek (Bilan, 2004)
De rapportages van bovenvermelde onderzoeken kunnen worden opgevraagd bij de
projectmanager van de Overhoeken van de gemeente Tilburg. Voor een deel van het
plangebied is gebleken dat verder onderzoek niet noodzakelijk is. Voor een ander deel zijn
echter wel aanbevelingen gedaan voor vervolgonderzoek. Dit vervolgonderzoek (o.a.
proefsleuvenonderzoek) zal, conform de geformuleerde aanbevelingen, door de
ontwikkelaar moeten worden verricht.
Door de ontwikkelaar dient een ecologisch onderzoek uitgevoerd te worden. Zonodig dient
ontheffing in het kader van de Flora en Fauna wet te worden aangevraagd bij het ministerie
van LNV.
In 2004 is een deel van het gebied reeds onderzocht door Bilan. De resultaten van dit
onderzoek kunnen worden opgevraagd bij de projectmanager van de Overhoeken van de
gemeente Tilburg.
Ten tijde van het opstellen van dit kwaliteitshandboek is de uitvoering van een ecoscan voor
de Akker Heikant in voorbereiding.
De ontwikkelaar zal (op basis van de geldende wetgeving) nagaan of nog aanvullend
onderzoek noodzakelijk is.
2.7 AKOESTISCH ONDERZOEK
Op basis van akoestisch onderzoek dient voor het VO stedenbouwkundig plan, het
matenplan en het inrichtingsplan openbare ruimte een toetsing plaats te vinden aan de Wet
geluidhinder. Hierbij dienen alle relevante geluidsbronnen (wegverkeer, railverkeer en
industrie) met een geluidszone ingevolge de Wet geluidhinder te worden onderzocht.
De kwaliteitseisen voor dit onderzoek zijn overeenkomstig het akoestisch onderzoek voor
een bestemmingsplan. Met name de stedenbouwkundige invulling, de openbare ruimte
(ligging wegen, rijsnelheden, wegdektype en dergelijke) en de ligging en hoogte van de
geluidsgevoelige bestemmingen zijn van belang. Er wordt getoetst aan de
voorkeursgrenswaarden uit de Wet geluidhinder en, indien van toepassing, in het verleden
verleende hogere grenswaarden.
De Overhoeken worden gezien als een zogenaamd "uitleggebied". De provincie heeft in
haar beleid opgenomen dat in uitleggebieden in principe geen hogere waarde wordt
verleend. De beperking van geluidsoverlast in met name uitleggebieden moet veelal gezocht
worden in bron- en overdrachtsmaatregelen en/of het zodanig plannen van functies dat
niet-geluidgevoelige bestemmingen een afschermende functie hebben. Pas in het laatste
geval kan gedacht worden aan gevelmaatregelen. Als zelfs gevelmaatregelen niet afdoende
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 19

KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
zijn vanwege het niet verkrijgen van hogere waarden kan als laatste “redmiddel” dove of
blinde gevels worden toegepast. Een dergelijke maatregel dient niet om de woonkwaliteit te
verbeteren, maar alleen om het wettelijke kader van de Wet geluidhinder te omzeilen.
Voor de eventuele uitzonderingsgevallen waarin in wel een hogere grenswaarde wordt
aangevraagd, dient onder meer rekening te worden gehouden met aanvullende eisen voor
de indeling van de woningen.
Ten aanzien van de openbare ruimte zijn er een aantal specifieke aandachtspunten:
1. de rijsnelheden en 30 km/uur-zones,
2. het toe te passen wegdektype en,
3. geluidsschermen/geluidswallen langs (spoor)wegen.
De rijsnelheden, het toe te passen wegdektype dient overeenkomstig het akoestisch
onderzoek van het bestemmingsplan te zijn. Indien er sprake is van afwijkingen (toename
wettelijke rijsnelheid, meer verharding en ander type wegdek) dienen deze conform de Wet
geluidhinder nader te worden onderzocht.
Voor het toepassen van afwijkende wegdektypen dient vooraf toestemming te worden
gevraagd aan de opdrachtgever.
De specifieke eisen gesteld aan een geluidsscherm/wal staan aangegeven in hoofdstuk 13.
2.8 EXPLOSIEVEN ONDERZOEK
De overhoeken is een gebied met een laag risico op de aanwezigheid van explosieven.
Desalniettemin beveelt de gemeente aan een check te doen bij de EOD en historische
gegevens op te laten vragen ten einde het risico op persoonlijke ongelukken en schade
zoveel mogelijk te beperken.
Als er tijdens de uitvoeringsfase explosieven worden aangetroffen betekent dit aanzienlijke
vertraging en hoge kosten.
Zonder boor- of graafwerk te doen is vrij nauwkeurig na te gaan of en zo ja waar er
gevochten is of bommen zijn gevallen in WO II (van alle bombardementen kunnen
luchtfoto’s en specificaties met aantal projectielen worden opgevraagd).
2.9 GROEN- EN BOMEN-INVENTARISATIE
De groeninventarisatie dient te worden uitgevoerd door een (erkend) boomtechnisch
adviesbureau.
Het aan te leveren product moet bestaan uit:
1. Een tekening op schaal (ook digitaal) waarop de bomen en andere beplanting een exacte
plaatsbepaling hebben gekregen (dus ingemeten). Op de tekening worden alle
groenelementen aangegeven met een nummer, de kroondiameter en de maaiveldhoogte
op de stamvoet.
2. Een lijst met de gegevens per beplantingselement (nummers moeten corresponderen met
de tekening) worden aangeleverd.
Deze lijst bevat dan per genummerd groenelement de volgende gegevens:
de exacte benaming
de stamomtrek per boom (gemeten op 1,30 meter hoogte)
de vitaliteit van de boom/beplanting
plantwijze (laan, groep, solitair)
de verplantbaarheid per boom (kan deze boom van deze soort evt. verplant worden?)
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 20

KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
Vervolgens moet een kwaliteitsbeoordeling worden uitgevoerd volgens de hieronder
beschreven definities:
Monumentale boom: Boom met goede conditie en bijzondere eigenschappen (zoals
cultuurhistorisch waardevol, bijzondere omvang of soort, ecologisch waardevol etc.),
waardoor de boom een monumentale status heeft. De boom dient behouden te blijven, tenzij
sprake is van een ernstige bedreiging van de openbare veiligheid, noodtoestand of andere
uitzonderlijke situatie; (aangeven op de tekening met rode stip)
Zeer waardevolle boom: Boom met een goede conditie welke niet voldoet aan criteria voor
monumentaliteit, maar dusdanig beeldbepalend is, dat de boom behouden dient te blijven.
(aangeven op de tekening met groene stip)
Waardevolle boom: Boom verkeert in goede conditie. Uitgangspunt is om deze boom te
behouden. Indien de boom als gevolg van de planvorming niet gehandhaafd kan worden,
zal de kapvergunning onder voorwaarden (zoals herplant of compensatie) worden
verstrekt. (aangeven op de tekening met blauwe stip)
Niet waardevol: Boom waarvoor kapvergunning kan worden verstrekt, omdat de boom een
(onomkeerbaar) slechte conditie heeft, in concurrentie staat, hoge mate van overlast
veroorzaakt etc. (aangeven op de tekening met gele stip)
Beschermzones
Per geïnventariseerde boom/groenelement moet de beschermzone op tekening worden
aangegeven. De beschermzone geeft het aantal meters aan, vanaf het hart van de boom
gemeten, dat moet worden gehanteerd om een duurzame standplaats van de boom te
garanderen. Deze zone moet dan ook vrij zijn van bebouwing. De beschermzone is
afhankelijk van de boomsoort.
Gegevens van de openbare bomen kunnen worden opgevraagd bij Openbare Werken
Tilburg/Afdeling Cultuurtechniek – Beheer.
Controle door gemeente
Alle gegevens moeten worden aangeleverd aan de gemeente om vervolgens de controle te
kunnen uitvoeren.
De boomtechnische gegevens worden steekproefgewijs gecontroleerd door
OWT/Cultuurtechniek-Beheer.
De controle van de kwaliteitsbeoordeling (en dus de waardebepaling) van het
geïnventariseerde groen wordt uitgevoerd door OWT/Cultuurtechniek- Beheer en
Beleidsontwikkeling/Ruimtelijke Ordening
Een voorbeeld is opgenomen in bijlage 6.
2.10 VERKEERSKUNDIG ONDERZOEK
Afmetingen en configuratie van kruispunten, VRI’s, rotondes en profielen van wegen
dienen op basis van verkeersberekeningen te worden onderbouwd. Hiertoe dient
verkeerskundig onderzoek te worden verricht.
Beschikbare informatie betreffende verkeersintensiteiten kan worden opgevraagd bij de
gemeente Tilburg.
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 21

2.11 INVENTARISATIE KABELS EN LEIDINGEN
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
De ligging van de bestaande kabels en leidingen dienen op een KLIC-melding in beeld te
worden gebracht.
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 22

3
HOOFDSTUK
Grondwerken
3.1 EISEN AAN HET ONTWERP
3.1.1 OPHOGINGEN
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
Ten aanzien van het grondwerk gelden de volgende uitgangspunten:
Bouwpeilen en wegpeilen moeten voldoen aan de uitgangspunten uit het bodemkundig
hydrologisch onderzoek (inclusief T-hoogten 1
);
Ophogingen dienen gerealiseerd te worden met grond voor ophoging;
Ter plaatse van groenstroken dient een laag van 0,60 m teelaarde aanwezig te zijn.
Dit geldt niet voorde ecologische zones;
Ter plaatse van verhardingen dient zand voor ophoging gebruikt te worden tot
onderkant cunet.
3.1.2 ONTGRAVINGEN UIT MAAIVELD
3.1.3 AANVULLINGEN
Grondsoorten en milieuhygiënische kwaliteiten altijd gescheiden ontgraven.
Verschillende grondsoorten niet mengen.
Watergangen voor demping opschonen (ontdoen van specie en begroeiing).
Het dempen van sloten en waterlopen dient te gebeuren met zand voor ophoging.
Dit geldt niet voor watergangen in delen met een ecologische/natuurfunctie. Deze
dienen te worden gedempt met schone grond (grondsoort gelijk aan omringende
bodem).
De verdichting van te dempen sloten en watergangen dient gelijk te zijn aan de
omringende bodem.
1 Het principe van de T-hoogten is uitgelegd in bijlage 1
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 23

3.2 EISEN AAN HET MATERIAAL
Onderdeel Soort/kwaliteit
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
Cunetten Zand voor zandbed
Ophogingen Grond voor ophoging
Rioleringssleuven Zand voor ophoging
Drainagesleuven Draineerzand
Kabel- en leidingsleuven Zand voor ophoging
Dempen sloten Zand voor ophoging
Bekleding kavels en groenstroken Teelaarde
Straatlaag Brekerzand
Te leveren grondsoorten dienen te voldoen aan hetgeen gesteld in de Standaard RAW
Bepalingen 2000.
Alle te leveren grondsoorten moet zijn categorie schoon volgens het Bouwstoffenbesluit.
Het chloride-gehalte van het aangevoerde zand mag maximaal 200 mg/kg bedragen.
3.3 EISEN AAN DE UITVOERING
3.3.1 OPHOGINGEN
Voorafgaand aan het benodigde ophogen van het bestaande maaiveld dient er een laag
teelaarde van 0,30 m afgeschoven te worden en dient de ondergrond gefreesd te worden
tot een diepte van 0,15 m.
Ophogen en verdichten in lagen van maximaal 0,30 m.
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 24

4
HOOFDSTUK
Riolering
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
en
waterhuishouding
4.1 ALGEMEEN GELDENDE VOORSCHRIFTEN IN TILBURG
Binnen de gemeente Tilburg zijn diverse afspraken vastgelegd m.b.t. rioolonderdelen om de
kwaliteit van werken te waarborgen.
Hieronder wordt een overzicht gegeven van de geldende voorschriften.
Deze worden binnen dit kwaliteitshandboek van toepassing verklaard.
Notitie: Voorschriften m.b.t rioolonderdelen d.d. 10 juli 2003.
Notitie: Straatmeubilair in de nabijheid van rioolschachten d.d. 1 februari 2001.
Notitie: Voorschriften DVD d.d. 14 april 2003.
Voorschriften drukrioleringsgemalen versie d.d. 18-februari 2003.
Richtlijnen gemalen afd. Riolering en Waterhuishouding/OWT versie d.d.
29 januari 2003.
Richtlijnen plantafstanden bomen t.o.v. de riolering.
Randvoorwaarden ten behoeve van levering van revisiegegevens van rioolwerken d.d. 6
november 2000.
Maatstaven voor nieuw aangelegde betonriolen d.d. 10 juli 2003.
Technische werkomschrijving ten behoeve van visuele inspectie van riolen vanuit het
riool, dienstjaar 2003.
Technische werkomschrijving ten behoeve van het reinigen van riolen, dienstjaar 2003.
4.2 EISEN AAN HET ONTWERP
4.2.1 STELSELKEUZE
De uitgangspunten voor het watersysteem van de Overhoeken zijn vastgelegd in het MER
en de waterparagraaf behorend bij het globale bestemmingsplan (deze zijn opgesteld door
de gemeente). Deze dienen als vertrekpunt en basis voor de waterparagrafen behorend bij
de uitwerkingsplannen van de deelplannen van de Overhoeken (welke door de
ontwikkelaars worden opgesteld).
In het voorliggende document worden de te hanteren eisen en uitgangspunten per type
stelsel en per type voorziening behandeld. De te hanteren werkwijze bij stelselkeuze (en
vervolgens bij het bepalen van de structuur) is conform het beleid van de gemeente Tilburg.
Geen grondwaterverlagende maatregelen (drainage), maar minimale ontwatering bereiken
door middel van ophoging.
DWA (afvalwater) wordt altijd ondergronds verzameld en via een persleiding afgevoerd
richting de RWZI via het rioolstelsel van Berkel-Enschot Per aan te sluiten plandeel dient
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 25

KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
een berekening te worden gemaakt op basis waarvan wordt vastgesteld of de capaciteit van
het ontvangende stelsel voldoende is.
Ten aanzien van de afvoer van schoon hemelwater wordt de volgende prioritering
gehanteerd:
1. Zo veel mogelijk directe infiltratie in de bodem of indien dit niet mogelijk is via
(open)transportleidingen transporteren richting bovengrondse infiltratievoorzieningen;
2. Indien geen infiltratie mogelijk is, door slechte bodemdoorlatendheid en/of slechte
ontwatering, zoveel mogelijk hemelwater vasthouden (retentie) binnen het plangebied;
Als onderdeel van het waterhuishoudkundig ontwerp voor de Enschotsebaan en
Koningsoord dient een toetsing plaats te vinden ten aanzien van de mogelijkheid om de
dakoppervlakken af te koppelen op het natuurbad Rouwbraken.
Van alle wegen binnen het plangebied dient op basis van de verwachte verkeersintensiteit te
worden beoordeeld in hoeverre afkoppelen van de betreffende oppervlakken toelaatbaar is
gelet op het risico van verontreiniging van het oppervlaktewater.
Toetsing dient te geschieden op basis van de “Leidraad aan- en afkoppelen verhard
oppervlak”.
4.2.2 ALGEMENE EISEN VOOR ALLE STELSETYPEN
De navolgende eisen zijn algemeen van toepassing bij alle stelseltypen.
Hemelwateroverstorten in de omgeving moeten vanuit de retentie-
/infiltratievoorzieningen het overtollige hemelwater uiteindelijk lozen op het Natuurbad
Rouwbraken;
De putdeksels van de verschillende inspectieputten dienen op hoogte van het
omringende maaiveld of weghoogte te worden afgestemd.
De putnummering wordt afgegeven door de afdeling Beheer Infrastructuur van OWT en
dient in het ontwerp meegenomen te worden.
Rioolleidingen die elkaar kruisen op dezelfde hoogte dienen te worden voorzien van
kruisingsputten.
De aansluitingen op het stelsel dienen aan de bovenzijde van de hoofdriolering plaats te
vinden (op 12 uur) Bij kunststof en gres-hoofdriolen met een diameter tot 250 mm dient
dit te geschieden door middel van een (in de stroomrichting) verticaal geplaatst 90º Tstuk.
Van alle wegen in het plangebied dient de verkeersklasse te worden bepaald conform de
NEN 6788 (VOSB 1995) om de sterkte van de rioolbuizen te bepalen.
Bij de bepaling van de buisklasse dient de volgende methodiek te worden gehanteerd:
1. Vaststellen van de grondsoort en maatgevende grondwaterstand;
2. Vaststellen van de diepteligging van de buis;
3. Vaststellen van de verkeersklasse;
4. Bepalen buisklasse op basis van tabellen van leveranciers.
Bij grensgevallen dient een sterkteberekening te worden gemaakt.
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 26

4.2.3 DWA STELSEL
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
Indien geen recente/actuele gebiedsgegevens beschikbaar zijn worden de volgende
uitgangspunten gehanteerd:
Woningbouwlocaties:
Woningbezetting van 3,0 inwoners per woning;
dwa-stroom van : 12 l/inw/uur, gedurende 10 uur.
Bedrijventerreinen of andere functies dan wonen:
dwa-stroom bij droge industrie is 0,50 m3/h (bruto ha);
Bij proceswaterindustrie is het piekverbruik maatgevend.
Ontwerpeisen
Het ontwerp dient te voldoen aan de eisen gesteld in de module C2100 van de leidraad
Riolering, met daarbij de volgende specifieke eisen, geldend voor de gemeente Tilburg:
Riolering mag alleen geprojecteerd en aangelegd worden in de openbare ruimte (m.u.v.
de huisaansluitingen);
De minimale dekking op de leiding is 1,20 m;
De minimale dekking tussen kruisende leidingen is 0,10 m;
De maximale putafstand is 70 m. Tevens dienen schachten geplaatst te worden bij
richting- en diameterverandering, aan het begin van het hoofdriool en bij wegkruisingen;
De minimale diameter van het hoofdriool is 250 mm;
Het bodemverhang van een dwa-riool helt in de richting van het rioolgemaal en bedraagt
gerekend vanaf het bovenstroomse knooppunt ten minste:
Grootte Afschot Diameter Afschot
300/450 1:500 Ø 250 1:300
400/600 1:600 Ø 300/315 1:300
500/750 1:700 Ø 400 1:500
600/900 1:800 Ø 500 1:600
700/1050 1:900 Ø 600 1:700
800/1200 1:1000 Ø 700 1:800
900/1350 1:1000 Ø 800 1:900
1000/1500 1:1100 Ø 900 1:1000
1200/1800 1:1200 Ø 1000 1:1100
Ø 1250 1:1300
Ø 1500 1:1400
Ø 1800 1:1800
Ø 2000 1:2000
Ø 2250 1:2500
Het verloop is afhankelijk van de afstand en de belasting en is tevens afhankelijk van de
schuifspanning (τ) welke bij voorkeur groter moet zijn dan 1,0 N/m2;
De maximale vullingsgraad van de leidingen bedraagt 50%;
Huisaansluitingen worden aangesloten met een zettingsmof op rioolbuizen voorzien van
standaard inlaten;
Aanvoer op gemaal uitvoeren in één aanvoerleiding, waarvan de laatste rioolstreng moet
worden uitgevoerd in PVC;
Op openbaar gebied, tegen perceelsgrens aan, dient per perceel een ontstoppingsstuk te
worden aangebracht.
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 27

4.2.4 HWA RIOLERING
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
De stelsels dienen hydraulisch te voldoen aan ‘bui 07’ en ‘bui 08’ uit de leidraad riolering
(C2100). Bij bui 07 en 08 moet een minimale waking van 0.30 m worden aangehouden.
Afvoer van regenwater vanuit het plangebied, moet plaatsvinden conform de eisen
waterschap.
Ontwerpeisen:
Riolering mag alleen geprojecteerd en aangelegd worden in het openbare gebied;
De minimale gronddekking op de leiding is 1,20 m;
De minimale dekking tussen kruisende leidingen is 0,10 m;
De maximale putafstand is 70 m. Tevens dienen schachten geplaatst te worden bij
richting- en diameterverandering, aan het begin van het hoofdriool en bij wegkruisingen;
De minimale diameter van het hoofdriool is 300 mm;
Het hemelwaterstelsel dient te worden aangebracht met een afschot van 1:1000. De meest
hooggelegen strengen (laatste ca. 100 m) dient met een afschot van 1:500 te worden
ontworpen;
Kolkaansluitingen en huisaansluitingen worden aangebracht met een zettingsmof op
rioolbuizen voorzien van standaard inlaten;
Op openbaar gebied, op maximaal 0,6 m van de perceelsgrens aan, dient per perceel een
ontstoppingsstuk te worden aangebracht;
Indien hemelwater direct wordt afgekoppeld op oppervlaktewater zonder tijdelijke
bergende voorzieningen moet het lozingspunt zo worden gekozen dat er ruimte
aanwezig is om bij eventuele watervervuiling een voorziening te kunnen treffen;
“Open” aansluitingen op watergangen of de retentie-/infiltratievoorzieningen dienen te
worden voorzien van een veiligheids spijlenhek;
De lozingsbuizen van overstorten moeten een zodanige worden ingericht dat er een geen
oppervlaktewater het stelsel in kan stromen. Er dient een minimale waking te zijn van
0,20 m tussen de lozingsbuis en het maximale waterpeil. Locatie dient met
waterbeheerder te worden bepaald; In de ontvangende watergang dient te oever, bodem
en talud bescherming te worden toegepast.
Indien gebruik wordt gemaakt van oppervlakkige afvoer van hemelwater worden de
volgende ontwerpeisen gebruikt:
Bij de dimensionering van de gootstructuur dienen de volgende uitgangspunten te worden
gehanteerd:
ontwerpintensiteit 90 liter/sec/ha;
afvloeiingscoëfficiënt 1;
minimaal bodemverhang goten 4 promille;
wandruwheid 8 mm;
minimale sleepkracht 1;
Toepassing van betonnen of stenen goten is alleen toegestaan in het centrumgebied.
Daarbuiten zijn alleen groene goten en wadi’s toegestaan.
Gestreefd dient te worden naar een stromende toestand (subkritisch) van het hemelwater
in de goten. Wanneer de stromingstoestand schietend is, worden niet alle
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 28

KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
verontreinigingen (zand e.d.) met het water meegevoerd en blijven zodoende in de goot
achter;
4.2.5 RETENTIEVOORZIENINGEN
De sleepkracht is sterk afhankelijk van de neerslagintensiteit en met name afhankelijk
van het beschikbare verhang. De goten zijn gedimensioneerd op een neerslagintensiteit
van 90 l/s/ha. Een dergelijke neerslagintensiteit komt met een wisselende tijdsduur
meerdere keren per jaar voor. Uitgaande van een beschikbaar verhang van 4 promille
wordt een sleepspanning van 1, meerdere keren per jaar bereikt. Hierdoor worden de
goten een aantal keren per jaar voldoende gereinigd.
Met betrekking tot het bergend vermogen van de retentievoorziening:
Het ontvangende oppervlaktewater of retentievoorziening moet worden
gedimensioneerd op een neerslaggebeurtenis van T=10;
De voorziening dient bovengronds te worden aangelegd;
Bodem van de voorziening 0,3 m boven maatgevende grondwaterstand;
Afvoer vanuit retentievoorziening richting oppervlaktewater d.m.v. wervelventiel;
Afvoercapaciteit vanuit de retentievoorziening richting oppervlaktewater met een debiet
4.2.6 INFILTRATIEVOORZIENINGEN
(landelijk debiet)van 1,0 l/s/ha tot 1,5 l/s/ha (afhankelijk van de grondsoort en e.e.a.
afhankelijk van normen waterkwaliteitsbeheerder) .
Voor ondergrondse voorzieningen geldt dat deze zodanig moeten worden aangelegd dat
een zandvang en een bladvang in de hemelwaterafvoer naar de infiltratievoorziening
aanwezig zijn en dat het systeem controleerbaar is op de werking (monitoring
infiltratiecapaciteit).
(bij voorkeur rainblocks i.v.m. tot reiniging via inspectieluiken)
Het ontwerp en de dimensionering van een infiltratievoorziening worden bepaald door:
De geo-hydrologsiche omstandigheden (o.a. heersende grondwaterstand, doorlatendheid
bodem);
Omgevingsfactoren (c.q. ruimtelijke inpassingsmogelijkheden);
Het aangesloten verhard oppervlak;
De maatgevende neerslaghoeveelheid die de voorziening moet kunnen verwerken.
Met betrekking tot het ontwerp en de dimensionering wordt verwezen naar de leidraad
riolering B2100 (Doelmatige omgang met hemelwater, technisch instrumentatrium) en
ISSO/SBR Ontwerprichtlijn 'Hemelwater binnen de perceelgrens'.
De volgende richtlijnen dienen te worden gehanteerd voor het ontwerp:
De minimale neerslaghoeveelheid voor de dimensionering van een infiltratievoorziening
moet worden berekend aan de hand van een regenreeks of regenduurlijn berekening;
De bergende waterdiepte van een greppel (niveau bodem ten opzichte van niveau slokop)
mag maximaal 0,30 m bedragen;
De taludhelling bedraagt minimaal 1:3 of flauwer;
Het gras waarmee de bovengrondse (infiltratie)voorziening wordt ingezaaid mag niet
gevoelig zijn voor droogte;
Voor de verticale bodemdoorlatendheid (k-waarde) moet gerekend worden met de helft
van de gemeten verzadigde k-waarde. De minimaal benodigde k-waarde is 0,5 m/dag,
indien deze niet wordt gehaald door de aanwezige ondergrond moet bodemverbetering
tot ca. 2,0 m onder de bodem van de voorziening worden toegepast;
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 29

4.2.7 DRUKRIOLERING
4.2.8 DRAINAGE
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
De gemiddeld hoogste grondwaterstand (maatgevende grondwaterstand) moet zich
minimaal 0,3 m onder de bodem van de voorziening bevinden;
Voor een neerslaggebeurtenis die groter is of langer duurt dan de neerslaggebeurtenis
waarmee de voorziening is gedimensioneerd, moet een nooduitlaat worden aangebracht
in de voorziening. Deze overstort loost het overtollige hemelwater op oppervlaktewater
of als dat niet mogelijk is op de HWA-riolering. In het laatste geval dient een
terugslagklep te worden opgenomen om te voorkomen dat water vanuit de riolering in
de infiltratievoorziening komt.
Beplanting
Het profiel van de infiltratievoorziening dient eenvoudig te beheren en goed bereikbaar te
zijn vanaf de weg. Lage en dichte beplanting is in deze zone niet gewenst aangezien de
bergingscapaciteit hierdoor aanzienlijk afneemt. De aanwezigheid van bomen en/of
struiken (mits niet in al te grote dichtheden) vormen hier geen belemmering.
Ontwerpeisen voor drukriolering:
De gronddekking op de persleiding bedraagt 1,2 m;
stroomsnelheid: minimaal 1,00 m/s, maximaal 3,00 m/s;
Verticale bochten door middel van een hoek van maximaal 1:3;
Horizontale bochten door middel van bochtstukken van maximaal 45º;
Waterslagcontrole realiseren en eventueel maatregelen treffen;
lozingspunt: altijd onder water (minimaal 0,50 m boven kruin persleiding) of direct op
het volgende opvoergemaal;
Op de drukriolering mag geen HWA worden aangesloten;
Geen nooduitlaten op de pompunits;
Maximaal 5 woningen per pompunit aansluiten.
Indien geen recente/actuele gebiedsgegevens beschikbaar zijn worden de volgende
uitgangspunten gehanteerd:
woningbezetting: 3,0 inwoners per woning;
dwa-stroom : 15 l/inw/uur;
Bij bedrijven uitgaan van extra belasting, afhankelijk van type bedrijf.
Verblijftijd
Er moet gestreefd worden naar een verblijftijd van het vuilwater in het systeem, van
riolering tot zuivering, van maximaal 20 uur onder normale omstandigheden.
Lozingspunten in vrijvervalriool
Bij het lozingspunt op het riool moeten de persleiding zodanig worden aangesloten dat
turbulentie zoveel mogelijk wordt vermeden. De persleidingen moet indien mogelijk onder
water uitkomen. Persleidingen mogen niet in de omgeving van een overstort in het
ontvangend stelsel uitkomen.
De hieronder beschreven eisen betreffen allen voorzieningen op openbaar terrein
(diepdrainage).
Minimaal iedere circa 80 meter en op alle kruispunten moet een inspectie/doorspuitput
worden geplaatst.
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 30

KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
Verhang is niet per se noodzakelijk maar bij voorkeur 1 promille (voordelen bij
doorspuiten en gegarandeerde stromingsrichting naar drempel).
De diameter is afhankelijk van het afvoerend oppervlak. Minimaal rond 160 mm voor
afvoerende drainage onder de openbare weg.
De diepteligging van de drainage is minimaal beneden de GLG.
Diepdrainage dient bij voorkeur te zijn voorzien van een ingesteld ontwateringspeil
(bijvoorbeeld een drempel).
Het stelsel wordt gedimensioneerd op 10 mm/etmaal.
De drainage dient te worden aangelegd in droge omstandigheden.
De afstand van drainageleidingen ten opzichte van toekomstige bomen dient minimaal
1,5 m maal de kroonprojectie te bedragen. Hierbij dient uitgegaan te worden van de
situatie waarin een boom zijn volle wasdom heeft bereikt.
In de doorspuitputleiding onder 45° opnemen t.b.v. doorspuiten.
4.3 EISEN AAN HET MATERIAAL
4.3.1 VRIJVERVALLEIDINGEN:
DWA:
De leidingen dienen in gresbuizen te worden uitgevoerd. De klasse dient te worden
bepaald op basis van de EN 295, afhankelijk van gronddekking, verkeersbelasting,
inbouwomstandigheden en bodemsamenstelling.
Per locatie dient op basis van tabellen van leveranciers bepaald te worden of volstaan kan
worden met een normale gresbuis of dat een wandversterkte buis moet worden
toegepast;
huisaansluitingen:
- materiaal PP , 3 lagen buis met een tussenlaag van gerecycled materiaal. Minimale
diameter van 125 mm, maximale diameter 160 mm. De leidingen hebben een
drukklasse van SN 4, kleur bruin ;
- de huisaansluiting aansluiten op het hoofdriool met een zettingsmof;
- ontstoppingsstuk huisaansluitingen met schroefdeksel;
- verbinding door middel van aan de buis gegoten polyurethaanringen (K-dichting).
HWA:
De leidingen dienen in betonbuizen te worden uitgevoerd. Per locatie dient te worden
getoetst of volstaan kan worden met ongewapende buizen of dat een gewapende buis
dient te worden toegepast;
(kolk)aansluitingen:
- materiaal PP, 3 lagen buis met een tussenlaag van gerecycled materiaal.
- Minimale diameter van 125 mm, maximale 160 mm.
- De leidingen hebben een drukklasse van SN 4, kleur bruin (bij vuilhemelwater) en
kleur groen (bij schoon hemelwater);
De kolkaansluitingen aansluiten op het hoofdriool met een zettingsmof;
Ontstoppingsstuk van aansluitingen met schroefdeksel;
Verbinding door middel van aan de buis gegoten polyurethaanringen (K-dichting).
4.3.2 INSPECTIEPUTTEN \ KOLKEN \ PUTDEKSELS
PolyPropyleen (PP):
Bij PP-leidingen worden betonputten toegepast van inwendig 800 x 800 mm;
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 31

KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
Betonklasse B55, watercementfactor

Pompleverancier
In het kader van uniformiteit leverancier: ITT Flygt B.V.
Eisen
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
De te plaatsen pompen dienen te voldoen aan de eisen, met betrekking tot capaciteit, gesteld
in het “rioleringsplan”.
Type en capaciteit worden vastgesteld in overleg met gemeente.
Gemalen voorzien van twee pompen, wisselend in gebruik en elkaars reserve. Er kan
worden volstaan met één gemaal met gescheiden compartimenten voor HWA en DWA.
Binnen de gemalen bestendige onderhoudsarme materialen toepassen als RVS of PE. Bij
gescheiden compartimenten dienen de gemalen te zijn voorzien van 2 maal 2 pompen.
Bij lintbebouwing (grote percelen en grote afstanden tussen de woningen) kunnen 2
woningen worden aangesloten op 1 pompput welke wordt voorzien van 1 pomp (en
telemetrie).
Besturing
Besturing door middel van een gemaalcomputer conform Mac Tec systeem (type volgens
FMC 400) van Flygt met in hoofdzaak de volgende functies: koppeling met de hoofdpost,
registratie van draaiuren en volume, alsmede looptijdbegrenzing en niveausensors.
4.3.5 DRUKRIOLERING, PERSLEIDINGEN.
4.3.6 DRAINAGE
Persleidingen uitvoeren in PE 80 kunststof. Diameter en drukklasse afhankelijk van de te
overleggen berekening.
Verbindingen door middel van elektrolasmoffen.
Ten behoeve van onderhoud bij het ontwerp een onderhoudsplan maken met daarin
aangegeven de plaats van afsluiters en doorspuitvoorzieningen.
Nieuwe drukrioleringsstelsels mogen geen nooduitlaten bevatten.
Op drukrioleringssystemen mag geen verhard oppervlak worden aangesloten (bij sterk
verontreinigde oppervlakken kan in overleg met de waterkwaliteitsbeheerder een
uitzondering worden gemaakt).
Persleidingen mogen niet in de omgeving van een overstort in het ontvangende stelsel
uitkomen.
De locatie in het bestaande stelsel waarin de persleiding op aan moet sluiten wordt door
de gemeente aangegeven. Hierna dient een gevolgberekening te worden gemaakt waarin
het effect op het huidige stelsel duidelijk dient te worden gemaakt.
De keuze van het omhullingsmateriaal is afhankelijk van de bodemsamenstelling.
PP-ribbeldrain volgens NEN 7036. Moffen volgens NEN 7080. Eindbuizen volgens BRL-K
423/01.
4.4 EISEN AAN DE UITVOERING
Deze paragraaf behandelt de eisen aan uitvoering van watersystemen. De algemene eisen,
beproevingen en keuringen die tijdens de uitvoering dienen te worden nageleefd staan
vermeld in het keuringplan. Hierna zijn enkele separate onderdelen beschreven waarvoor in
Tilburg de in deze paragrafen omschreven eisen van toepassing zijn.
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 33

KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
In bijlage 2 is een standaard keuringsplan opgenomen voor alle mogelijke voorzieningen.
Het biedt een overzicht van alle te verrichten controles, keuringen en te overleggen
gegevens. Per project zal moeten worden bezien in hoeverre de betreffende aspecten van
toepassing zijn.
4.4.1 RETENTIEVOORZIENINGEN
4.4.2 INFILTRATIESYSTEMEN
4.4.3 DRAINAGE
Uitvoeringeisen aan de aanleg van retentievoorzieningen zijn:
streven naar zoveel mogelijk natuurvriendelijke oplossingen van waterlopen en
toepassing van duurzame en milieuvriendelijke materialen bij harde oevers;
de peilen en de dimensionering van de voorziening dienen precies zoals deze staan
voorgeschreven in het ontwerp te worden aangebracht. Afwijkingen in hoogten en
maatvoering ten aanzien van het ontwerp zijn niet acceptabel. De bodem van de
voorziening moet hierbij vlak worden aangebracht om modderpoelen te voorkomen.
Voorkomen van langdurige plasvorming mogelijk i.v.m. overlast muggen
Bij de uitvoering van de infiltratievoorzieningen dienen de onderstaande uitgangspunten te
worden aangehouden.
De (definitieve) aanleg van infiltratievoorzieningen vindt pas plaats als het plangebied
woonrijp wordt gemaakt. Planvorming hiervan dient voor de bouwperiode te gebeuren.
De locatie van retentie-/infiltratievoorzieningen moet tijdens de bouwrijpfase zichtbaar
gemaakt worden en met een hekwerk worden afgeschermd. Om verstoring van de
bodemstructuur te voorkomen mag op deze locaties geen enkele activiteit worden
ondernomen.
Om tijdens de bouwrijpfase voldoende bergings- en afvoercapaciteit te hebben voor
hemelwater mag de toekomstige infiltratievoorziening worden gebruikt voor waterberging
en afvoer. De toplaag/grondverbetering wordt pas in de woonrijpfase aangebracht. Tijdens
woonrijpfase dient de voorziening te worden opgeschoond, opgeknapt en eventueel worden
doorgespit om verdichtingen op te heffen. Vervolgens kan de definitieve toplaag worden
aangebracht en worden geprofileerd waarna het gras kan worden ingezaaid.
De peilen en de dimensionering van de voorziening dienen precies zoals deze staan
voorgeschreven in het ontwerp te worden aangebracht. Afwijkingen in hoogten en
maatvoering ten aanzien van het ontwerp zijn niet acceptabel. De bodem van de
voorziening moet hierbij vlak worden aangebracht om modderpoelen te voorkomen. Indien
tijdens de werkzaamheden blijkt dat er zich storende lagen bevinden onder de
infiltratievoorziening dienen deze te worden doorbroken of dient er grondverbetering
plaats te vinden.
Drainage dient na aanleg te worden doorgespoten.
4.5 OPLEVERING (BIJ OVERDRACHT AAN DE GEMEENTE)
Bij de oplevering dient de riolering beproefd te worden op waterdichtheid en middels
camera te worden geïnspecteerd. Beide activiteiten dienen in deel 2.2 van het bestek worden
opgenomen. Zie Standaard RAW 2000 hoofdstuk 25.
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 34

KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
Riolering wordt geaccepteerd a.h.v. inspecties die gerealiseerd zijn na het aanvullen van de
sleuven.
Gemalen worden geaccepteerd a.h.v. door de monteur van OWT/BI gerealiseerde inspectie
na de in bedrijfstelling.
Waterdichtheid
Waterdichtheid dient in het gehele stelsel gecontroleerd te worden door inwendige
waterdruk. Het water dat na deze beproeving vrijkomt kan worden geloosd op het
rioolstelsel. Drukriolering dient volgens de Standaard RAW 2000 op druk gecontroleerd te
worden.
Camera-inspectie volgens NPR 3399
De camera-inspectie wordt uitgevoerd middels een op afstand bediende t.v.-camera, waarbij
de beelden bovengronds worden gevolgd op een monitor en worden vastgelegd op een dvd
kleurenopname, De inspectie wordt voorafgegaan door een rioolreiniging. Het SUF-bestand
eveneens digitaal aanleveren.
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 35

5
HOOFDSTUK
Kabels
5.1 EISEN AAN HET ONTWERP
5.1.1 COÖRDINATIE
5.1.2 MAATVOERING
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
en leidingen
De ontwikkelaar verzorgt de coördinatie van de aanleg en instandhouding van kabels en
leidingen, inclusief die voor de openbare telecommunicatie-infrastructuren en inclusief de
bovengrondse infrastructuur zoals gasregelstations, trafo’s, schakelkasten enz.
De ontwikkelaar overlegt tijdig met de kabel- en leidingbeheerders en met de gemeente over
de planning en werkwijze van de aanleg en realisatie van deze infrastructuren, waarbij de in
de gemeente Tilburg toegepaste keuzes uitgangspunt zijn.
Als basis geldt de Diensverleningsovereenkomst kabels en leidingen Netwerkbeheerders en
de Gemeente Tilburg (leiding coördinatie afd. beheer infrastructuur).
De ontwikkelaar en de gemeente zullen beiden medewerken aan het tijdig afgeven van de
eventueel vereiste vergunningen en toestemmingen voor de kabel- en leidingbeheerders.
De ontwikkelaar zal voor deze toestemmingen geen kosten in rekening brengen aan de
kabel- en leidingbeheerders.
De ontwikkelaar verzorgt de matentekening, volgens de richtlijnen van de kabel- en
leidingbeheerders en de standaardprofielen volgens het Normboek Civiele Techniek
Tilburg, voor de ondergrondse leidingen inclusief de afstemming daarvan op de
bovengrondse situatie (bebouwing, eigendomsgrenzen, bomen enz.).
Bij bestaande bomen moet in overleg met de gemeente bepaald worden of speciale
voorzieningen nodig zijn bij de aanleg of reconstructie van kabels en leidingen.
Kabels en leidingen mogen niet in taluds worden aangelegd.
Kabels en leidingen ten behoeve van het openbare net niet in uit te geven en/of private
gronden leggen.
Bij asfaltverharding moeten kabel- en leidingkruisingen met mantelbuizen worden
gerealiseerd. Bij kruisingen dienen extra mantelbuizen te worden gelegd om in toekomstige
behoefte te kunnen voorzien. Kruisingen met gemeentelijke wateren realiseren met zinkers
die 1 m onder het theoretische profiel liggen.
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 37

5.2 EISEN AAN HET MATERIAAL
5.2.1 KABELS EN LEIDINGEN C.A.
5.2.2 SLEUVEN
5.2.3 MANTELBUIZEN
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
De materialen van de noodzakelijke kabels en leidingen en de daarbij behorende boven- en
ondergrondse onderdelen en accessoires worden bepaald door de betreffende
verantwoordelijke kabel- en leidingbeheerders.
Sleuven van kabels en leidingen dienen te worden aangevuld met zand.
Zand voor sleufaanvullingen moet voldoen aan het gestelde in de Standaard 2000 voor zand
in ophoging.
De toe te passen mantelbuizen uitvoeren in PP.
De mantelbuizen voor de nutsleidingen dienen te zijn minimaal PP klasse SN8.
De minimale diameter van de mantelbuizen bedraagt:
5.3 EISEN AAN DE UITVOERING
Kabels diam. 125 mm, overigens afgestemd op aantal kabels
Gasleiding diam. gasleiding + min. 50 mm met toepassing van
afstandhouders
waterleiding diam. waterleiding + min. 50 mm met toepassing van
afstandhouders
Persleiding diam. gasleiding + min. 50 mm met toepassing van
afstandhouders
Geen andere eisen dan voortvloeien uit de RAW en de Richtlijnen dan de kabel- en
leidingbeheerders.
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 38

KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
6
HOOFDSTUK
(Tijdelijke) ontsluiting
en verkeersontwerp
6.1 EISEN AAN HET ONTWERP
Tijdelijke situatie tijdens de uitvoering
Voor elke uitvoeringsfase dient een omleidings/verkeersmaatregelenplan te worden
opgesteld. Afhankelijk van de fasering van de ontwikkelaars kunnen tijdelijke ontsluitingen
worden verlangd op bestaande wegenstructuren om een goede en veilige
verkeersafwikkeling van de toekomstige bewoners te garanderen. Dit plan ter goedkeuring
bij de gemeente indienen.
Voorafgaand aan het opstellen van het verkeersmaatregelenplan dient overleg plaats te
vinden met de gemeente over de vereiste beschikbaarheid van wegen tijdens de
uitvoeringsfase.
Bouwverkeer: Bouwverkeersroutes door woonstraten zijn niet toegestaan.
Bouwverkeersroutes over opgeverderde wegen dienen te worden voorkomen.
De doorgang van de Noordoosttangent moet gegarandeerd worden.
Voordat de werkzaamheden ten behoeve van het realiseren van de aansluiting (van de
Enschotsebaan) op de Noord-Oosttangent starten dient toestemming te worden gevraagd
aan het coördinatiepunt wegen van de gemeente Tilburg.
De Richtlijn voor wegwerkzaamheden in de nacht kan bij de gemeente Tilburg worden
opgevraagd.
De communicatie omtrent verkeersmaatregelen dient te worden opgenomen in het
communicatieplan.
Definitieve/eindsituatie
De ontwikkelaar dient (voor het betreffende plandeel) een verkeerskundig onderbouwd
ontwerp op te stellen.
Om overgangen tussen de verschillende pandelen op elkaar te laten aansluiten zal de
gemeente de coördinatie verzorgen tussen de verschillende verkeersontwerpen van de
plandelen.
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 39

6.2 EISEN AAN HET MATERIAAL
Tijdelijke voorzieningen
Zie hoofdstuk 14 en 15.
Eindsituatie
Zie hoofdstuk 8 : verhardingsconstructies.
6.3 EISEN AAN DE UITVOERING
Geen nadere eisen.
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 40

7
HOOFDSTUK
VRI’s
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
De eisen aan het ontwerp van VRI’s zijn opgenomen in bijlage 7.
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 41

KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
8
HOOFDSTUK
Verhardings-
constructies
8.1 EISEN AAN HET ONTWERP
8.1.1 UITGANGSPUNTEN
8.1.2 PEILEN
Het ontwerp van de verhardingsconstructies dient in overeenstemming te zijn met de
uitgangspunten zoals opgenomen in de beeldkwaliteitparagraaf (bijlage 2 van deel 1 van het
Kwaliteitshandboek) en het gewenste dorpse karakter zoals omschreven in .
Op basis van het bodemkundig hydrologisch onderzoek en de uitgangspunten vastgelegd
in het waterhuishoudingplan dient de hoogteligging van de toekomstige openbare ruimte
bepaald te worden.
8.1.3 VERHARDINGSCONSTRUCTIE
Cunet:
de onderkant van het cunet dient 20 cm boven de hoogste gemiddelde grondwaterstand
te liggen.
Fundering:
minimale funderingsdiepte als aangegeven in het Normboek Civiele Techniek Tilburg
Verhardingen:
detaillering als aangegeven in het Normboek Civiele Techniek Tilburg en verderop in
paragraaf 8.2.3
8.1.4 DWARSHELLING/AFSCHOT
De bestratingen aanleggen onder een minimale dwarshelling van 2%.
De maximale dwarshelling bedraagt 4%.
Hierbij dient de toegankelijkheid voor de minder validen te allen tijde te worden
gewaarborgd conform de richtlijnen.
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 43

8.1.5 GOTEN/WATEROPVANG
8.1.6 OPSLUITINGEN
8.1.7 UITWEGEN
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
Gootconstructies zoals beschreven in het Normboek Civiele Techniek Tilburg.
Kolken eendelig, dienen geplaatst te worden op minimaal 15 meter en maximaal 18 meter
afstand van elkaar. Bij goot constructie´s in betonsteen een afstand van minimaal 10 en
maximaal 12 meter aanhouden (in verband met de diepte van de goot).
Ten behoeve van de bestratingen dienen de volgende opsluitingen te worden toegepast
conform het Normboek Civiele Techniek Tilburg:
rijbaan/parkeerhavens-trottoir/groengedeelte; trottoirband;
boomplaatsen in verharding; boomspiegels;
erfgrens-openbare verharding; opsluitband;
invalide inritten.
Afwijkingen hiervan, mits gewenst vanwege het dorpse karakter zijn toegestaan. E.e.a. in
overleg met de gemeente Tilburg.
De plaats van toekomstige uitwegen moet integraal afgestemd worden met de openbare
ruimte en vastgelegd worden in een digitaal matenplan en gronduitgiftekaart.
8.2 EISEN AAN HET MATERIAAL
8.2.1 ZAND
Zie hiervoor paragraaf 3.2.
8.2.2 STEENMENGSEL
8.2.3 BESTRATINGSMATERIAAL
Lichtgebonden steenmengsel ten behoeve van funderingen moet zijn menggranulaat.
Menggranulaat dient te zijn van afmeting 0/40 mm, categorie 1.
Menggranulaat dient te worden geleverd onder SKK-certificaat
Eventueel vrijkomende gebakken bestratingsmaterialen dienen hergebruikt te worden in die
straten waar bestaande woningen gerenoveerd worden of waar de woningen zonder meer
worden gehandhaafd. In straten waar nieuwe woningen worden gebouwd wordt uitgegaan
van nieuw bestratingsmateriaal.
De fundering staat aangegeven in het Normboek Civiele Techniek Tilburg.
Ten behoeve van deze ‘nieuwe’ bestratingen dienen de volgende materialen te worden
toegepast:
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 44

onderdeel materiaal Nog nader te bepalen
GOW
Rijbaan
Gebiedsontsluiting
swegen
asmarkering
Centrum
rijbaan
parkeervakken
Trottoir /
voetgangergebied
Bedrijventerrein
materiaal Asfalt
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
kwaliteit: Klasse n.t.b. i.r.t. verkeersintensiteit
materiaal Thermoplast, dikte 3 mm
kwaliteit: kwaliteit I
kleur Wit
Materiaal Gebakken klinker
Kwaliteit A 4-12
verband Keperverband
markeringen Geen
materiaal Gebakken klinker
kwaliteit A 4-12
Verband N.t.b.
markering Geen
materiaal Gebakken klinker
kwaliteit: A 4-12
kleur nader te bepalen
verband Halfsteens
Rijbaan materiaal Asfalt of BSS
trottoir ter
plaatse van
inritten en zwaar
Kwaliteit Klasse n.t.b. i.r.t. verkeersintensiteit
materiaal betonnen dubbelklinkers 200x200mm dik 80mm
kwaliteit: kwaliteit I
kleur nader te bepalen (kleurecht)
verkeer verband n.t.b.
Woonstraten
Rijbaan
Parkeer /
voetgangersstrook
Fietspaden
8.2.4 OPSLUITINGEN
materiaal Gebakken klinker of BSS
kwaliteit A 4-12 of kleurecht
kleur n.t.b.
verband keperverband
materiaal N.t.b. in overleg met gemeente Tilburg afhankelijk van
de locatie en het dorps karakter
fietspad materiaal: Asfalt met roodasfalt toplaag (tilrood)
Alle gebakken materialen dienen te voldoen aan het gestelde in EN 1344 en de Nationale
beoordelingsrichtlijn BRL 2360.
Ten behoeve van de opsluitingen dienen de volgende materialen te worden toegepast
(onderstaande normen betreffen minimale normen).
In het centrumgebied en de woonstraten dienen in verband met de gewenste dorps karakter
zo min mogelijk banden te worden toegepast.
Opsluitbanden rijbanen:
kwaliteit I;
rechte banden: afmetingen 180/200 x 250 mm, standaardlengte 1000 mm;
bochtbanden: afmetingen 180/200 x 250 mm, standaardlengte afhankelijk van de straal;
hoekstukken: afmetingen 180/150 x 250 mm, onder vaste hoeken van 90 en 45 graden;
gladde betonbanden in de kleur grijs met basaltine deklaag, verbinding: hol en dol;
banden overeenkomstig model van leverancier Biemans Beton of Martens Beton.
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 45

8.2.5 GOOTCONSTRUCTIES
8.2.6 INRITTEN T.B.V. DERDEN
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
Trottoirbanden:
kwaliteit I;
rechte banden: afmetingen 130/150 x 250 mm, standaardlengte 1000 mm;
bochtbanden: afmetingen 130/150 x 250 mm, standaardlengte afhankelijk van de straal;
hoekstukken: afmetingen 130/150 x 250 mm, onder vaste hoeken van 90 en 45 graden;
gladde betonbanden in de kleur grijs met basaltine deklaag, verbinding: hol en dol;
banden overeenkomstig model van leverancier Biemans Beton of Martens Beton.
Inritbanden:
kwaliteit I;
afmetingen 300x600 mm hoogte 200/100 mm;
gladde betonbanden in de kleur grijs met basaltine deklaag, verbinding: hol en dol;
voorzien van de aansluitstukken op de trottoirbanden;
banden overeenkomstig model van leverancier Biemans Beton of Martens Beton.
Opsluitbanden 60 x 200 (voetpad):
kwaliteit I;
rechte banden: afmetingen 60 x 200 mm, standaardlengte 1000 mm;
bochtbanden: geen;
hoekstukken: geen;
gladde betonbanden in de kleur grijs met basaltine deklaag, verbinding: hol en dol.
Opsluitbanden 100 x 200 (fietspad):
kwaliteit I;
rechte banden: afmetingen 100 x 200 mm, standaardlengte 1000 mm;
bochtbanden: geen;
hoekstukken: geen;
gladde betonbanden in de kleur grijs met basaltine deklaag, verbinding: hol en dol.
De opsluitingen langs de hoofdrijbaan en ontsluitingswegen stellen in cementspecie op
fundering en voorzien van steunrug van schrale beton.
Zoals omschreven in Normboek Civiele Techniek Tilburg. Tenzij uit de hydraulische
berekening volgt dat een ruimere goot noodzakelijk is.
Zoals omschreven in Normboek Civiele Techniek Tilburg.
8.2.7 BANDVERLAGING ROLSTOELGEBRUIKERS
8.2.8 BUSHAVENS
Zoals omschreven in Normboek Civiele Techniek Tilburg.
Zoals omschreven in Normboek Civiele Techniek Tilburg. De TOP-haltes dienen te worden
ontworpen in overeenstemming met de ontwerpeisen aan TOP-haltes.
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 46

8.2.9 BELIJNING EN MARKERING
8.3 UITVOERING
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
Belijningen en markeringen dienen te worden aangebracht volgens de geldende
normeringen en richtlijnen:
CROW 164 a-d;
ASVV (CROW 110 ‘publicatie 17 juni’);
Standaard RAW Bepalingen 2000.
Deze moeten worden uitgevoerd met Thermoflex in een laagdikte van minimaal 3 mm.
De uitvoeringseisen zoals beschreven in de standaard RAW 2000 bepalingen en opgegeven
in de Normboek Techniek Tilburg versie 20020101.
Alle deklagen mogen pas worden aangebracht aan het einde van de uitvoeringperiode.
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 47

9
HOOFDSTUK
Kunstwerken
9.1 ONTWERPEISEN
9.1.1 BRUGGEN
9.1.2 DUIKERS
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
Het ontwerp van de kunstwerken: bruggen, duikers moet worden afgestemd en ingepast in
de landschappelijke- en stedenbouwkundige structuur, zo ook kleur en coating. De
kunstwerken dienen ontworpen te worden volgens de daarvoor geldende normen en op
basis van grondslag, sonderingen en toepassingsgebied berekend en indien noodzakelijk
gefundeerd.
Onder civiel technische kunstwerken behoren:
bruggen;
duikers;
Er dient voor verschillende ontwerpsituaties een minimale belastingsklasse in acht genomen
te worden en deze zijn als volgt:
Ontwerpsituatie Belastingsklasse
Bruggen in de rijwegen 45 VBB 1995
Bruggen die toegang geven tot percelen en woningen 30 VBB 1995
Bruggen in voet- en/of fietspaden 18 VBB 1995
Er dient voor verschillende ontwerpsituaties een minimale belastingsklasse in acht genomen
te worden en deze zijn als volgt:
Ontwerpsituatie Belastingsklasse
Duikers in spoorbaan .. 60 VBB 1995
Alle overige duikers 45 VBB 1995
De toelaatbare dekking rondom de betonbuizen gewapend/ongewapend volgens NEN –EN
1916.
9.2 FAUNAPASSAGES / ECOPASSAGES
Eisen aan faunapassages worden afhankelijk van de situatie en doelsoort door de gemeente
geformuleerd.
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 49

9.3 EISEN AAN HET MATERIAAL
9.3.1 BRUGGEN
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
Worden in overleg met de Gemeente Tilburg uitgevoerd in duurzame en onderhoudsarme
materialen.
9.3.2 DUIKERS
Worden uitgevoerd in beton of gewapend beton.
9.4 EISEN AAN DE UITVOERING
9.4.1 BRUGGEN
Alle Bruggen dienen zodanig te zijn ontworpen dat deze, afhankelijk van de dekking en van
het ontwerp, voorzien zijn van betonnen overgangsplaten over de gehele
verhardingsbreedte, lang 2,5m. Tevens moet er worden voorzien in een doorvaarhoogte van
minimaal 1,00m en een breedte van 2,50m. De leuningen dienen minimaal 1,00 m hoog te
zijn.
9.4.2 DUIKERS
9.4.3 WATERDOORLAAT
Alle duikers dienen te worden voorzien van een spie-spie stuk en rondom de in- en
uitstroomzijde worden voorzien van een deugdelijke oeverbescherming.
Rechthoekige duikers.
Dienen eveneens zodanig te zijn ontworpen dat deze, afhankelijk van de dekking en van
het ontwerp, voorzien zijn van betonnen overgangsplaten over de gehele
verhardingsbreedte, lang 2,5m.
Ongewapende duikers.
Dienen te worden aangebracht op een 200mm dikke grondverbetering.
Tijdens de uitvoering van het werk zal de waterdoorlaat gegarandeerd moeten worden.
Hiervoor dient de ontwikkelaar afspraken te maken met de beheerder van de Donge.
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 50

10
HOOFDSTUK
Openbare
verlichting
10.1 EISEN AAN HET ONTWERP
10.1.1 ONDERGRONDS
10.1.2 BOVENGRONDS
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
Ten aanzien van de openbare verlichting is de ontwikkelaar verplicht het ondergrondse deel
van de openbare verlichting te laten aanleggen door ESSENT netwerk bv.
Het lichttechnisch ontwerp moet voldoen aan het “Ontwerprichtlijnen Openbare
Verlichting Gemeente Tilburg” (bijlage 3) en aan de ontwerprichtlijnen van de
Nederlandse Stichting Voor Verlichtingskunde (NSVV), NPR-13201-1
De verlichtingsnormen van het Politiekeurmerk Veilig Wonen zijn gebaseerd op NPR-
13201-1.
De ontwikkelaar dient het bovengrondse deel van de openbare verlichting te laten
aanleggen door een door ESSENT netwerk geaccrediteerde installateur.
10.2 EISEN AAN HET MATERIAAL
De materiaalkeuzen voor (o.a.) masten en armaturen dienen gebaseerd te zijn op hetgeen
gangbaar is in de gemeente Tilburg en dient in overleg met de afdeling Beheer
Infrastructuur te geschieden. Er dient uitgegaan te worden van de functionele verlichting
zoals aangegeven in “Ontwerprichtlijnen Openbare Verlichting Gemeente Tilburg” versie
1.1 (bijlage 3).
Varianten op deze productfamilie (andere kleur, andere armatuur e.d.) zijn hierbij mogelijk.
Alle verlichting moet voldoen een het gesteld in de NPR-13-201-1.
Dorpscentrum
Voor accentpunten in het dorpscentrum kunnen decoratieve armaturen gekozen worden
waarbij de lichtkwaliteit minimaal van gelijkwaardig niveau dient te zijn als die van de
functionele verlichting. De toe te passen masten en armaturen in het dorpscentrum dienen
in samenspraak met de gemeente Tilburg te worden bepaald.
10.3 EISEN AAN DE UITVOERING
De uitvoeringseisen met betrekking tot de aanleg van de openbare verlichting worden
gesteld in het “Ontwerprichtlijnen Openbare Verlichting Gemeente Tilburg”, alsmede
door de netwerkbeheerder gestelde eisen en de standaard RAW bepalingen 2000.
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 51

11
HOOFDSTUK
Straatmeubilair
11.1 EISEN AAN HET ONTWERP
11.1.1 INRICHTING
Verkeersborden
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
De verkeersborden dienen te worden gelokaliseerd in overleg met de afdeling Onderhoud
en Meldingen Type en uiterlijk van het bord moet voldoen aan het gestelde in de RVV.
Straatnaamborden
De straatnaamborden dienen te worden opgenomen in het bebordingsplan.
Aan begin en einde van een straat, alsmede op een goed overzichtelijke, niet hinderlijke
plaats bij aansluitende straten, dient een straatnaambord te worden geplaatst.
11.2 EISEN AAN HET MATERIAAL
11.2.1 BANKEN
11.2.2 AFVALBAKKEN
Materialen dienen minimaal te voldoen aan de kwaliteit van onderstaande producten.
Type: Velopa Citystyle 5 of gelijkwaardig (in overleg met Afdeling Cultuurtechniek van de
gemeente Tilburg kan worden afgeweken).
Materiaal: duurzame materialen; onderdelen moeten vervangen kunnen worden.
Type: Bammens Omnipole 55L of gelijkwaardig (in overleg met Afdeling Cultuurtechniek
van de gemeente Tilburg kan worden afgeweken).
Materiaal: duurzame materialen; onderdelen moeten vervangen kunnen worden.
Afmeting: minimale inhoud 55 liter.
11.2.3 STRAATPALEN (INDIEN VAN TOEPASSING)
De toe te passen straatpalen zijn uit oogpunt van beheer voorgeschreven in type en vaste
leverancier.
Type: kunststof recyclingpalen
Afmetingen: nader te bepalen
Leverancier: Diamant Groep
Kleur: zwart met rode reflectieband en diamantvormige paalkop
Type: RVS-Paal
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 53

Afmetingen: nader te bepalen
Leverancier: Firma van Besouw
11.2.4 VERKEERSBORDEN C.A.
Kleur: RVS met gele reflectieband
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
Voor de onderstaande verkeersborden met bijbehoren gelden de onderstaande eisen.
Alle verkeersborden dienen te worden uitgevoerd met een dubbel omgezette
rand en in reflectieklasse II (High Intensity Grade).
RVV-borden.
Standaard verkeersborden DO (dubbel omgezette rand) volgens RVV 1990 en NEN 3381
Aluminium, dik 2,0 mm dik bij een oppervlakte tot 0,36 m ²; bij een oppervlakte
> 0,36 m ² 2,5 mm dik.
Afmetingen volgens type voor toepassingsgebied; afmetingen borden op bijzondere
attentiepunten in overleg met de afdeling Beheer.
Retorreflecterende werking volgens advies voor toepassingsgebied.
Overige standaardborden.
Standaard verkeersborden DO (dubbel omgezette rand)
Aluminium, dik 2,0 mm dik bij een oppervlakte tot 0,36 m ²;
bij een oppervlakte
> 0,36 m ²
2,5 mm dik of U-profiel, K-, L-modellen (bewegwijzering) en
R-modellen in nader af te stemmen afmetingen in overleg met de afdeling Beheer.
Niet retorflecterend.
Straatnaamborden.
Aluminium straatnaamborden, blauwwitte uitvoering, zowel enkel- als dubbelzijdig
beletterd.
Aluminium, systeem 2000, blauw-wit high intensity.
Lettertype ANWB-E 60/45 mm, met kaderrand.
Pijlnummer 3, 15/20 mm profiel.
Verkeerszuilen.
Type BM 18/BM 19 compleet, bestaande uit aluminium koker Ø 160 mm, met afdekking
en RVV-bord Ø 400 mm in retorflecterende klasse II.
Afmetingen in overleg met de afdeling Beheer.
Verkeersbordpalen, Flenspalen.
Vervaardigd van fabrieksnieuwe stalen buis, met een verloop van Ø 76 mm naar Ø 48
mm, voorzien van gaten t.b.v. bij te leveren grondankerpijpjes Ø 22 mm.
Compleet volbad in- en uitwendig thermisch verzinkt.
Lengte afhankelijk van aantal te bevestigen borden en situering binnen gebruiksgebied.
Buispalen.
Vervaardigd van fabrieksnieuwe stalen buis Ø 48 mm, voorzien van gaten t.b.v.
bijgeleverde grondankerpijpjes Ø 22 mm
Compleet volbad in- en uitwendig thermisch verzinkt.
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 54

11.2.5 SPEELTOESTELLEN
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
Lengte afhankelijk van aantal te bevestigen borden en situering binnen gebruiksgebied.
Klappalen.
Type: parkeerwachter
Afmetingen: nader te bepalen in overleg met de afdeling beheer
Leverancier: Diamant Groep
Kleur: RAL 3000, vuurrood met 2 witte reflectiestrepen en zijn geheel verzinkt en
gecoat met 3-kantslot.
Fietsbeugels.
Type: nader te bepalen in overleg met de afdeling beheer
Afmetingen: 950x500x950
Leverancier: Diamant Groep
Kleur: kleur n.t.b.
Zie hoofdstuk 12 Groenvoorzieningen en speelgelegenheden .
11.3 EISEN AAN DE UITVOERING
Plaatsing Straatmeubilair volgens de daar bij geleverde specificaties van de fabrikant.
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 55

KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
12
HOOFDSTUK
Groenvoor-
zieningen en speelgelegenheden
12.1 ONTWERPEISEN GROENVOORZIENING
12.1.1 INRICHTING MET BETREKKING TOT BESTAANDE BEPLANTING
Verwezen wordt naar 1.3 “ Ontwerpeisen met betrekking tot handhaving van de bestaande
toestand”
12.1.2 GROENE TERREININRICHTING TOEKOMSTIG OPENBAAR GEBIED
Afstand kabel- en leidingtracé tot bomen conform de concept Bomennota van de
gemeente Tilburg.
De helling van in te zaaien taluds niet steiler uitvoeren dan 1:4 met uitzondering van
12.1.3 GRONDWERKZAAMHEDEN
wateroevers. De helling van in te planten taluds niet steiler uitvoeren dan 1:2.
Ter plaatse van te planten bomen in openbare groenstroken geldt een ondergronds
ruimte beslag voor de bomen van:
- 1 e
grootte (15 m en hoger) : 7 x 7 x 1 m = ± 50 m3;
- 2 e
grootte (8 – 15 m hoog) : 5 x 5 x 1 m = ± 25 m3;
- 3 e grootte (6 – 8 m hoog) : 4 x 4 x 1 m = ± 15 m3.
In dit ondergrondse ruimtebeslag dient goede en zuivere teelaarde aanwezig te zijn.
Ter plaatse van al het overige groen dient minimaal 60 cm goede en zuivere teelaarde
aanwezig te zijn.
Bij ophoging(en) dient de oude bouwvoor vooraf te worden doorgespit/gefreesd en
mogen geen storende lagen achter blijven.
De aangegeven waarden voor teelaarde, zoals genoemd onder de eerste twee
aandachtspunten, dienen voor de aanleg goed te worden doorgespit.
Ter plaatse van toekomstige openbare ruimten waar tijdens de uitvoeringsfase keten
hebben gestaan, een (grond)depot heeft gelegen, materiaalopslag is geweest of parkeren
heeft plaatsgevonden dienen tot 1.50 m diepte te worden doorgespit.
Ter plaatse van toekomstige plantvakken dient een grondverbetering te worden
toegepast. De grondverbetering bestaat uit het doormengen van veencompost (50% veen
en 50% compost) door de bovenste 0,10 m van het grondpakket (2 m³/are).
Het blijvend grondprofiel dient, na zetting, aan te sluiten op de aanliggende percelen.
Al het grondwerk dient bij droog weer te worden uitgevoerd, om structuurbederf te
voorkomen.
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 57

12.1.4 BOMEN IN VERHARDING
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
De werkzaamheden met betrekking tot inrichting van de Ecolinie betreffen
werkzaamheden t.b.v. natuurbouw. Voor nadere informatie voor de uitvoering wordt
verwezen naar de uitgave "Werkgids Natuurtechniek, Uitvoering van grondwerk" van
Civieltechnisch Centrum Uitvoering Research en Regelgeving (CUR), verkrijgbaar bij het
IKC natuurbeheer (0317-474801) onder nr. C-7.
Ter plaatse van bomen in toekomstige openbare verharding , geldt een ondergronds
ruimtebeslag voor de bomen van:
- 1 e grootte (15 m en hoger) 6 x 6 x 1.20 m = ± 40 m3;
- 2 e
grootte ( 8 – 15 m hoog) 4 x 4 x 1.20 m = ± 20 m3;
- 3 e
grootte (6 – 8m hoog) 3 x 3 x 1.20 m = ± 10 m3.
In dit ondergrondse ruimtebeslag dient goede en zuivere teelaarde aanwezig te zijn met
een goede doorlating naar onderliggende lagen (er mogen geen storende lagen
voorkomen). Tevens dient op de plek waar de boom komt te staan een
boomgrondverbetering met bomenzand te worden toegepast volgens de volgende norm:
- 1 e
grootte (15 m en hoger) 3 x 3,5 x 1.20 m = ± 12,5 m3;
- 2 e
grootte ( 8 – 15 m hoog) 2 x 3,5 x 1.20 m = ± 8,5 m3;
- 3 e
grootte (6 – 8m hoog) 2 x 2 x 1,20 m = ± 5 m3.
Het bomenzand dient tot maaiveldniveau te worden aangevuld. Het hart van het
plantgat dient deugdelijk te worden aangegeven middels een piketpaal.
De ruimten voor boom en boomkrans worden deugdelijk afgerasterd ter grootte van
minimaal 2 x 2 m, zodat deze ruimten vrij worden gehouden van berijden en/of
materiaalopslag.
Bomenzand dient in lagen van maximaal 30 cm te worden aangebracht, met een
maximale verdichting van 150 N/cm2.
Een monster en het analyserapport van het toe te passen bomenzand wordt voor aanvang
van de werkzaamheden ter goedkeuring aan de afdeling Cultuurtechniek voorgelegd.
Rondom de bomen in de openbare verharding (alleen in het dorpscentrumgebied)
worden boomspiegels aangebracht.
Binnen het wortelgeleidingssysteem, zoals genoemd onder 11.1.5
Wortelgeleidingssystemen worden de plantgaten tot op maaiveldhoogte aangevuld met
bomenzand. Wortelgeleidingssystemen alleen toepassen in overleg met de gemeente
Tilburg.
Per boom wordt een geperforeerde ribbeldrain omhuld met kokosomhulling diam.
100 mm en voldoende lengte ingebracht ten behoeve van het water geven en bemesting.
Bij het samenstellen van het sortiment afhankelijk van situatie, rekening houden met
aspecten van de soort zoals giftigheid, (hinderlijke) vruchten en zaden, druipen en met
problemen van de soort zoals het bijvoorbeeld het opdrukken van bestrating,
wortelopslag e.d..
Indien nodig rekening houden opspattende pekelwater en voldoende afstand en
bescherming tegen het verkeer.
12.1.5 WORTELGELEIDINGSSYSTEEM
Ter plaatse van bomen in de openbare verharding worden per boomgat 4 tot 6 DeepRoot
schotten, type DR, circulair aangebracht met een hoogte van 0.45 m.
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 58

Het aantal DeepRoot schotten per boom bedraagt:
bomen 1 e grootte, 6 stuks;
bomen 2 e grootte, 5 stuks;
bomen 3 e grootte, 4 stuks.
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
Ter plaatse van bomen in toekomstig openbaar groen, dienen bij bomen langs verharding,
die binnen een afstand van 1.50 m uit de verharding staan, per boom Rootcontrolschermen
langs de verharding geplaatst te worden. deze schermen hebben een lengte van 4 m en een
hoogte van 1.00 m.
De Rootcontrolschermen plaatsen tegen de achterzijde van de opsluiting met de bovenzijde
3 cm onder de hoogte van de opsluiting.
De plaatsing van de wortelgeleidingssystemen dient volgens de richtlijnen van de fabrikant
te geschieden.
12.1.6 LEVERANTIES LEVENDE MATERIALEN
Bomen dienen minimaal in de maat 16-18, tussen half november en half maart, te worden
aangeplant, tenzij anders overeengekomen.
Alle te leveren bomen dienen soortecht te zijn, goed afgekweekt, met rechte stam en
doorgaande top, goed vertakt wortelstelsel, boven veredeld (indien van toepassing) en
voorzien van NAKB-plombe.
Alle te leveren overige beplantingen dienen soortecht en goed afgekweekt te zijn en
voorts in leverbare kwaliteit te worden geleverd en NAK-B gekeurd.
Leveranties, transport of opslag van bomen en beplantingen geschieden uitsluitend bij
vorstvrij weer.
Alle keuzes van zaadmengsels dienen in overleg met de afdeling Cultuurtechniek te
geschieden en dienen zonodig voorzien te zijn van NAK-plombes.
Bos- en haagplantsoen dient te voldoen aan de Norm NEN 7412.
12.1.7 BOOMPALEN EN AFRASTERINGEN EN OVERIGE
Per boom dienen 2 duurzame boompalen met een lengte van 2.50 m en een diameter van
8 cm, en rubber met canvas binnenlaag boomband te worden aangebracht.
Alle beplantingsvakken langs toekomstige openbare verhardingen en gazons te worden
voorzien van duurzame afrasteringen met een hoogte van 60 cm. Afrasteringpalen in
lijnen geplaatst dienen minimaal 1 m lang te zijn, hoekpalen dienen minimaal 1.20 m lang
te zijn. De diameter van deze duurzame palen zal nooit minder dan 8 cm mogen
bedragen. Langs de bovenzijde van deze palen dient op deugdelijke wijze
gegalvaniseerde draad nr. 8 te worden aangebracht.
Afwerking beplantingen: na aanplant alle plantvakken egaliseren door middel van
cultivatoren.
Alle plantvakken dienen in en aan de oppervlakte vrij te zijn van stenen, grof vuil,
zwerfvuil en verontreinigingen van welke aard dan ook.
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 59

12.2 GAZONAANLEG
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
Na grondbewerking, zoals genoemd onder 10.1.3 Grondwerkzaamheden dienen de
oppervlakken, bestemd voor gazonaanleg, te worden geëgaliseerd en te worden verdicht.
Na bovenstaande bewerking dienen de oppervlakken, bestemd voor gazons te worden
gereinigd zoals onder 10.1.8 Afwerking beplanting.
Graszaad ten behoeve van gazons dient licht te worden ingewerkt en te worden
aangerold.
De te gebruiken hoeveelheid graszaad, bestemd voor de aanleg van gazons, bedraagt 150
kg per hectare.
De te gebruiken hoeveelheid graszaad, bestemd voor extensief te beheren bermen,
bedraagt 45 kg per hectare, aangevuld met 2 kg kruidenmengsel.
Indien hiertoe aanleiding bestaat kan worden verlangd dat het graszaad na inzaaien
wordt gefixeerd.
Gazonaanleg geschiedt, afhankelijk van de weersomstandigheden, bij voorkeur in de
maanden half maart/half april of augustus/september.
12.3 AANLEG BOSPARK/NATUURONTWIKKELINGZONE
12.4 SPEELGELEGENHEDEN
12.4.1 ALGEMEEN
12.4.2 BEGRIPOMSCHRIJVING
Als uitgangspunt voor de vegetatie in het bos en de ecologische zone geldt als
bijkomende eis het gebruik van gebiedseigen en autochtoon materiaal.
Soortkeus in relatie tot bodem uitgaande van de Potentiële Natuurlijke Vegetatie.
In de Overhoeken worden op verschillende plaatsen speelplaatsen gecreëerd.
De speelplaatsen zijn ingedeeld in de categorie:
0 t/m 6;
7 t/m 12;
en 13 t/m 18 jaar.
Inrichting en locatie van de speelplaatsen dient in overeenstemming te zijn met de
uitgangspunten uit de Nota Buiten Spelen van de gemeente Tilburg
Openbare ruimte waar gespeeld kan worden, maar waar geen
informele speelruimte:
speeltoestellen zijn geplaatst (park, plantsoen, straat e.d.)
formele speelruimte: openbare ruimte waar speeltoestellen zijn geplaatst
speelgelegenheden: minimaal drie speeltoestellen waarbij minimaal een speeltoestel
met meerdere speelfuncties
sport en spelplaats: sportveld of groter schaats/scateplein met speelelementen zoals
goals, basketbalpalen, flatlands, quarterpipe, funboxes of banks
spelaanleiding: enkelvoudig speeltoestel of spelmogelijkheid zoals een duikelrek,
evenwichtsbalk of hinkelbaantje, knikkertegel e.d. op bredere
stoep of op een beperkte oppervlakte
speelvoorziening: speelgelegenheid of sport en spelplaats
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 60

KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
12.4.3 BENODIGD AANTAL SPEELVOORZIENINGEN IN DE OVERHOEKEN.
Als uitgangspunt voor de bepaling van het aantal en de locatie van de speelplaatsen in de
wijk Overhoeken is hetgeen vastgelegd in het voorlopig ontwerp stedenbouwkundig plan
richtinggevend. Bepalend echter voor de inrichting en ruimtereservering is het
beleidsdocument: De Nota Buiten Spelen van de gemeente Tilburg.
Spreiding speelvoorzieningen
Spreiding speelvoorzieningen dient dusdanig te zijn dat in principe voor elke jeugdige een
basisvoorziening spelen binnen zijn/haar bereik aanwezig is. Uitgangspunt voor Berkel-
Enschot is de gebruiker van de speelruimte. De NUSO hanteert het uitgegeven gebied als
norm (handboek veiligheid van speelgelegenheden). De inrichting van het gebied geschiedt
via de actieradius.
12.4.4 EISEN INRICHTING SPEELVOORZIENING.
Benodigd oppervlak per speelgelegenheid.
De speelgelegenheden per leeftijdscategorie dienen te voldoen aan minimale afmetingen,
voor de leeftijd van:
0 t/m 6 jaar: een oppervlakte van 100 tot 500 m2;
7 t/m 12jaar een oppervlakte van 500 tot 2000 m2;
13 t/m 18 jaar een oppervlakte van 800 tot 5000 m2.
Bij ruimtereservering voor formele speelplaatsen wordt uitgegaan van twee stappen.
De eerste stap is ruimtereservering voor formele speelvoorzieningen in nieuwbouwwijken
in het ontwerp van de wijk. Conform NUSO richtlijn van 3% ruimtereservering per
uitgegeven gebied. Na bewoning van de wijk vindt een definitieve beoordeling van de
inrichting van de formele speelplekken plaats aan de hand van de demografische gegevens.
Er dient dan minimaal 7,2 m2 formele speelruimte per kind aanwezig te zijn.
Ondergronden speelvoorziening.
De ondergrond inclusief vereiste vrije ruimte rondom de speeltoestellen moeten voldoen
aan de valdempende werking zoals omschreven in het “besluit veiligheid attractie- en
speeltoestellen”.
Er mag geen materiaal als ondergrond gebruikt worden waarbij de mogelijkheid
aanwezig is dat er gevaar voor de volksgezondheid kan optreden. Hierbij wordt met
name bedoeld mogelijkheden tot aanwezigheid van spoelwormen of schimmels en
ziektekiemen die kunnen ontstaan of gedijen in het gebruikte bodemmateriaal.
Het gebruikte bodemmateriaal dient dusdanig aangebracht te zijn dat de mogelijkheid
ontbreekt om dit eenvoudig (denk hierbij aan vandalisme) uit te breken of te
beschadigen.
Verder mogen er geen materialen als ondergrond gebruikt worden die d.m.v. spel of
oneigenlijk gebruik uit de vereiste opvangzone kunnen worden verwijderd door de
spelende kinderen bijvoorbeeld grind, houtschors.
Indien zand wordt toegepast als valdempend materiaal dient de speelplaats te zijn
omheind met een hekwerk en toegangspoort zodat het speelterrein niet toegankelijk is
voor honden.
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 61

Eisen Speeltoestellen.
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
De speeltoestellen moeten voldoen aan de eisen betreffende het “besluit veiligheid
attractie- en speeltoestellen”.
De ruimte rondom de toestellen moet voldoen aan de minimale afmeting opvangzone in
relatie tot vrije valhoogte.
De gemeente accepteert speeltoestellen van de volgende leveranciers:
- Kompan B.V.
- Spereco B.V.
- Boer B.V.
- Van Besouw Metaal B.V.
Speeltoestellen van andere leveranciers dienen ter goedkeuring aan de beheerder
(afdeling Cultuurtechniek) te worden overlegd.
Inrichting van speelvoorzieningen naar leeftijdscategorie.
Speelvoorzieningen worden naar leeftijdscategorieën ingericht en toestellen mogen niet
door elkaar staan.
De speeltoestellen zijn afgestemd op de beoogde leeftijdscategorie.
De indeling van de leeftijdscategorieën: leeftijd van 1 t\m 6 jaar, leeftijd van 7 t\m 12 jaar
en leeftijd van 13 jaar tot 18 jaar.
Aanvullende voorzieningen speelvoorziening naar leeftijdscategorie.
Voor 1 tot 6 jarigen een spijlenhekwerk met sluis en hondenrooster.
Voor speelvoorzieningen voor 1 tot 6 jarigen minimaal een bank.
Bij elke speelvoorziening minimaal een afvalbak.
Speelwaarde speelvoorzieningen.
Om de speelwaarde van de speelvoorzieningen te kunnen beoordelen wordt uitgegaan van
de speelmogelijkheden vastgelegd in een:
variatiepercentage;
ruimtecoëfficiënt.
Om het vereiste variatiepercentage te kunnen bepalen en de ruimtecoëfficiënt wordt
gebruikt gemaakt van de toetsing zoals vastgelegd in het beheerprogramma van de firma
ABOS.
De bepaling vindt plaats op de volgende wijze:
Spelvariatie
De spelvariatie wordt beoordeeld op de volgende onderdelen de motoriek, sociaal spelen,
spelen competitief, spelen constructief en spelen grensverleggend.
De beoordeling vindt plaats op een schaal van minimaal 23,1 % en maximaal
100 %. Het gemiddelde spelvariatiepercentage van een speelgelegenheid dient minimaal
80 % bedragen.
Ruimtecoëfficiënt
De ruimte coëfficiënt wordt beoordeeld op de volgende onderdelen.
Ruimte open, ruimte voor experiment, ruimte met hoogteverschillen, ruimte aantrekkelijk,
ruimte met zitbanken, ruimte om terug te trekken, ruimte om te verstoppen, ruimte met
gebruiksgroen, ruimte met speelaanleidingen en ruimte met afvalbakken. De beoordeling
vindt plaats op een schaal van minimaal 23,1 % en maximaal 100 %. Het gemiddelde
spelvariatiepercentage van een speelgelegenheid dient minimaal 80 %. bedragen.
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 62

Diversiteit in speelvoorzieningen
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
De speelvoorzieningen dienen binnen de vastgelegde leeftijdscategorieën sterk te
verschillen in diversiteit van gebruikte speeltoestellen en speelmogelijkheden.
Dit opdat de kinderen (en ouders) worden gestimuleerd om ook buiten de “eigen” buurt
naar de speelgelegenheden te gaan. Hierdoor wordt de “integratie” tussen diverse buurten
gestimuleerd.
12.5 UITLAATMOGELIJKEHEDEN VOOR HONDEN
12.5.1 BEGRIPSOMSCHRIJVING
Losloopzone: grasveld met een minimaal oppervlak van 3.000 m² omheind door een
hekwerk waar honden los kunnen lopen. Bij deze zones dienen hondenpoepbakken te
worden geplaatst.
Uitlaatstrook: grasveld waar honden aangelijnd uitgelaten kunnen worden. Deze stroken
dienen te zijn voorzien van hondenpoepbakken.
12.5.2 BENODIGD AANTAL UITLAATMOGELIJKHEDEN
12.5.3 EISEN AAN DE INRICHTING
Losloopzones
Grasveld omheind door een hekwerk:
materiaal: Heras hekwerk type oz10m, kleur Heras groen (RAL 6014), gaashoogte 1.00 m
inclusief maaipoort en looppoort;
bij iedere losloopzone dient een bord ‘losloopzone’ (verkrijgbaar bij de gemeente), een
hondenpoepbak en een bank geplaatst te worden.
Hondenpoepbakken
Materiaal: fabrikant Bammens, type omnipole 55L met klep en zeefdruk-afbeelding.
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 63

13
HOOFDSTUK
Geluidswerende
voorzieningen
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
Aan de te plaatsen geluidsbeperkende voorzieningen worden eisen gesteld ten aanzien van
duurzaamheid, kwaliteit, hergebruik van materialen, akoestische werking, constructief
ontwerp, vormgeving en aan beheer en onderhoud. In de navolgende paragraven is
aangegeven welke eisen van toepassing zijn.
De geluidwerende voorzieningen dienen een zodanige geluidsreductie te bewerkstelligen
dat wordt voldaan aan de Wet Geluidshinder.
13.1 EISEN AAN HET ONTWERP
13.1.1 AKOESTISCHE EISEN
13.1.2 CONSTRUCTIEVE EISEN
In dit stadium is nog niet bekend of de te realiseren geluidswerende voorzieningen zullen
bestaan uit schermen, wallen of een combinatie hiervan. Navolgend zijn daarom eisen
opgenomen voor alle mogelijke opties.
Het akoestisch ontwerp van de geluidswerende constructies (geluidswal, scherm of
combinatie, locatie, lengte en hoogte) volgt uit het uit te voeren akoestisch onderzoek. De
daadwerkelijk te plaatsen geluidsafschermende voorzieningen zal worden gerealiseerd
overeenkomstig het uit te voeren akoestisch onderzoek. Indien hiervan afgeweken moet
worden dient door nader uit te voeren akoestisch onderzoek aangetoond te worden of de
wijziging geen akoestisch verslechtering van de situatie voor de geluidsgevoelige
bestemmingen oplevert of dat aanpassing van de geluidsafschermende voorziening
noodzakelijk is.
Indien de geluidsvoorzieningen gelokaliseerd zijn langs de spoorbaan dienen ze (naast de
hieronder vermelde eisen) tevens te voldoen aan de eisen zoals die door Prorail worden
gesteld aan geluidwerende voorzieningen. Alle ontwerpen dienen (in dat geval) tevens door
Prorail te worden goedgekeurd.
De geluidsisolatie van deuren mag niet meer dan 5 dB(A) lager zijn dan de geluidsisolatie
van het te plaatsen scherm.
Constructieve eisen voor geluidsschermen worden gesteld ten aanzien van windbelasting,
zuiging, wateraccumulatie, botsbelasting, bodemgesteldheid en aan de fundering van een
geluidsscherm.
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 65

13.1.3 VERKEERSVEILIGHEID
13.1.4 BEHEERBAARHEID
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
Tevens zal een constructieberekening aan moeten geven of er een (en welke) fundering
noodzakelijk is voor de topschermconstructie. Voor het bouwen van een geluidwerende
constructie is een bouwvergunning noodzakelijk. Deze funderingsberekeningen zijn
noodzakelijk voor het aanvragen van een bouwvergunning.
In de huidige richtlijnen wordt voor het plaatsen van geluidsbeperkende constructies
verwezen naar de Standaard RAW Bepalingen.
Geotechniek/fundering
Eisen ten aanzien van fundering voor geluidsbeperkende constructies zijn conform NEN
6740 “Basiseisen en belastingen”, NEN 6743 “Berekeningsmethode voor fundering op palen.
Drukpalen” en NEN 6744 “Berekeningsmethode voor funderingen op staal”. Voor trekpalen
dient het CUR-rapport 2001-4 “ontwerpregels voor trekpalen” te worden aangehouden.
Europese normgeving
De Europese normen zijn deels nog in ontwikkeling. Alle van kracht zijnde normen en
richtlijnen dienen te worden gehanteerd. Zo mogelijk moet worden geanticipeerd op nieuwe
normen of normen die momenteel in ontwikkeling zijn.
In Europees verband worden op dit moment constructienormen opgesteld (Eurocodes) die
t.z.t. de Nederlandse constructienormen gaan vervangen. In het bouwbesluit wordt
verwezen naar deze Nederlandse normen van de Technische Grondslagen voor
Bouwvoorschriften, de TGB 1990 (NEN6700, NEN 6702 en materiaal gebonden TGB’s).
In Europees verband worden tegenwoordig normen opgesteld voor geluidsbeperkende
constructies. Momenteel zijn de normen NEN-EN 1793 en 1794 beschikbaar en van kracht.
NEN-EN 1793 (“Geluidsbeperkende constructies langs wegen – beproevings-methoden
voor de bepaling van de akoestische eigenschappen”) en NEN-EN 1794
(“Geluidsbeperkende constructies langs wegen – Niet-akoestische eigenschappen”, deel 1
handelt over constructieve aspecten en deel 2 over veiligheidsaspecten) .
In behandeling zijn nog normdelen over duurzaamheid, in-situ-proeven, CE markering en
veiligheid van geveldelen bij inslag.
Bouwbesluit
Opgemerkt wordt dat geluidsbeperkende constructies (schermen, wallen of een combinatie
hiervan) onder het bouwbesluit vallen. Voor deze bouwwerken is dus een bouwvergunning
vereist.
Geluidsbeperkende constructies die geplaatst worden langs een weg of langs een spoorbaan
dienen getoetst te worden aan het Handboek Wegontwerp en het OVS spoor. Problemen
kunnen ontstaan met betrekking tot bouwen binnen obstakel vrije zones van wegen of
profielvrije ruimten van spoorwegen, zichtlengtes, voldoende zicht bij kruisingen of
spoorovergangen van wegen, enz. Het geprojecteerde schermontwerp moet worden getoetst
aan het Handboek wegontwerp en het OVS.
Graffiti op de te plaatsen geluidsschermen dient te worden tegengegaan door het
aanbrengen van speciale antigraffiti coating of door het aanbrengen van beplanting.
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 66

“Groene” geluidsschermen
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
Het beheer en onderhoud bij groene (begroeide of te begroeien) schermen is vanwege de
aanwezigheid van beplanting anders dan bij een standaard scherm. Voor een groen scherm
dient voldoende ruimte aan beide zijden gereserveerd te worden voor onderhoud
(onderhoudspad minimaal 4 meter breed).
Ter plaatse dient tevens de grond voldoende vlak en draagkrachtig te zijn met het oog op
het gebruik van mobiele onderhoudsapparatuur.
13.1.5 DEMONTAGE, VERWIJDEREN EN HERGEBRUIK
Bij de materiaalkeuze van de voorziening dient rekening te worden gehouden met de
(eventuele) milieubelastende effecten van de te gebruiken materialen. Aan het einde van
hun levensduur dienen bij de sloop de gebruikte materialen makkelijk terugneembaar of
hergebruikt te kunnen worden.
De constructie moet zodanig ontworpen worden, dat bij het juiste onderhoud een optimale
duurzaamheid wordt verkregen van het geheel en van de onderdelen op zich. Bij het
ontwerp moet de keuze van materialen zoveel mogelijk worden afgestemd op hoogwaardig
hergebruik van de gebruikte materialen. Geluidswallen die zijn opgebouwd uit grond
moeten voldoen aan het gestelde in het Bouwstoffenbesluit (Uitvoeringsregeling).
13.2 EISEN AAN HET MATERIAAL
13.2.1 KWALITEITSEISEN AAN BOUWMATERIALEN
Openingen en spleten in het geluidsscherm dienen zoveel mogelijk vermeden te worden en
doen afbreuk aan de akoestisch afschermende werking.
Dilatatie voegen mogen zonder afdichting worden toegepast indien de vereiste
isolatiewaarde 20 dB(A) of minder bedraagt, de breedte van de spleet minder dan 50 mm
bedraagt, de afstand tot zwakke plekken meer dan 50 m bedraagt en binnen 10 m van de
voeg geen waarneempunt aanwezig is. Spleten onder het geluidsscherm in verband met de
afwatering of faunapassage kunnen gewenst zijn en leveren dicht achter het scherm een
verhoging van de geluidsbelasting op. Afhankelijk van de afstand tot de dichtst bij gelegen
woningen mag de spleethoogte maximaal 20 centimeter zijn.
Er zijn specifieke kwaliteits- en uitvoeringseisen ten aanzien van de te gebruiken
bouwstoffen zoals beton, glas, hout, kunststoffen, aluminium, staal, rubber en metselwerk.
Tevens zijn er eisen aan metaalconservering en houtverduurzaamheid (verzinken,
impregneren en creosoteren). Deze zijn van toepassing zoals nader weergegeven in de
desbetreffende specifieke NEN(-EN) normen. Een kort overzicht is weergegeven in de
richtlijn “geluidsbeperkende constructies langs wegen”, kenmerk GCW-2001 (CROW) van
maart 2002.
13.2.2 MATERIAALKEUZE EN KLEUR
Het materiaal voor geluidsbeperkende constructies (inclusief bevestigingen en
conserveringen) moet zorgvuldig worden gekozen. De voorziening moet gedurende ten
minste de voorgeschreven levensduur voor de afzonderlijke onderdelen zonder ingrijpende
onderhoudsmaatregelen, voldoen aan de gestelde eisen. Constructies en bouwmaterialen
moeten in hoge mate bestand zijn tegen verouderingsprocessen en ongevoelig zijn voor
schadelijke stoffen van dierlijke en/of plantaardige herkomst. Tevens dient de
materiaalkeuze te zijn afgestemd op de plaatselijke optredende omstandigheden.
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 67

13.2.3 BRANDVEILIGHEID
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
Dit geldt onder meer voor aantasting door gladheidbestrijdingsmiddelen, sneeuwophoping,
opspattend hemelwater, uitlaatgassen/roet, dauwvorming, motorolie UV-licht en ozon
(rubber afdichtstroken), hoge- en lage temperaturen (-20 tot +60º C).
Indien van toepassing dienen de toe te passen kleuren van de geluidsbeperkende
voorzieningen worden omschreven aan de hand van RAL840 HR kleurenwaaier. Indien er
andere kleuren dan RAL-kleuren worden toegepast, kan in het bestek ook de kleuren
worden weergegeven in zogenaamde kleurcoördinaten.
Er mogen voor de geluidswerende constructies slechts materialen worden toegepast die ten
minste voldoen aan klasse 4 of beter conform NEN 6065 “Bepaling van de bijdrage tot
brandvoortplanting van bouwmaterialen (combinaties)”. Ten aanzien van brandbare
materialen is verder van toepassing NEN-EN 1794-2, bijlage A ”Bestandheid tegen
bermbrand”, klasse 3. Het vrijkomen van giftige stoffen bij brand moet zoveel mogelijk
worden voorkomen. De te gebruiken materialen moeten zoveel mogelijk worden geleverd
worden met een beschrijving van de samenstelling conform NEN-EN 1794-2, bijlage C
“Milieubescherming”.
13.3 EISEN AAN DE UITVOERING
Bij de uitvoering/bouw dient er op gelet te worden dat de geluidswerende voorzieningen
en de geluidsafschermende woningen met dove gevels aanwezig moeten zijn voordat de
“afgeschermde” woningen bewoond gaan worden.
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 68

14
HOOFDSTUK
Eisen
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
aan de
terreinsituatie tijdens de
uitvoeringsfase
14.1 SITUATIE OPENBARE WEG TIJDENS WERKZAAMHEDEN BOUWRIJP MAKEN
Tijdens de fase van het bouwrijp maken dient het te ontwikkelen gebied afgesloten te zijn
van het openbare gebied. Bij de toegangen, dienen borden met het opschrift “Verboden
toegang” te worden geplaatst. De gemeente is tijdens deze uitvoeringsfase niet
verantwoordelijk voor de (gedeeltelijk) gerealiseerde infrastructuur en voor burgers
aanspreekbaar als wegbeheerder.
Bij de toegangen tot het te realiseren bouwplan dienen borden met het opschrift
“Bouwstraat” te worden geplaatst in stand te worden gehouden tot en met de
overdracht/acceptatie van de openbare ruimte aan/door de gemeente. Tot en met deze
overdracht/acceptatie is de ontwikkelaar aansprakelijk voor schade en verwondingen die te
wijten zijn aan een onzorgvuldig(e) aanleg en beheer van de (toekomstige) openbare ruimte.
De gemeente en ontwikkelaar stellen in overleg de route van het bouwverkeer over de
bestaande wegen vast. Hierbij wordt o.a. gelet op (kinder)veiligheid, aanliggende
bebouwing, kwaliteit van de bestrating en overlast.
De openbare weg mag door aan- en afvoer ten behoeve van de bouw en door de
bouwactiviteiten zelf niet verontreinigd raken.
14.2 TECHNISCHE STAAT EN VERZORGINGSSTAAT VAN VERHARDING EN GROEN
De technische staat van de verhardingen die openbaar toegankelijk zijn (voor het bereiken
van reeds opgeleverde woningen) in de uitvoeringsfase moet voldoen aan het
kwaliteitsprofiel ‘minimaal’. Dit houdt het volgende in per functieonderdeel:
Asfaltverhardingen
Vlakheid CROW-schadeklasse 5 (zeer slecht)

KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
Elementenverhardingen
Vlakheid CROW-schadeklasse 5 (zeer slecht)

15
HOOFDSTUK
Eisen
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
aan de
terreinsituatie tijdens de
onderhoudsfase
15.1 TECHNISCHE STAAT EN VERZORGINGSSTAAT VAN VERHARDINGEN EN GROEN
De technische staat van de verhardingen en groen in de onderhoudsfase moet voldoen aan
het kwaliteitsprofiel ‘nieuw werk’. Dit houdt het volgende in per functieonderdeel:
Rijbaan/parkeren asfalt
Textuur CROW-schadeklasse 5-3 0%
CROW-schadeklasse 2

Rijbaan/parkeren elementen
Vlakheid CROW-schadeklasse 5-3 0%
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
CROW-schadeklasse 2

16
HOOFDSTUK
Revisiegegevens
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
De ontwikkelaar dient bij de overdracht aan de gemeente de in dit hoofdstuk vermelde
digitale revisiegegevens (DGN-format) te overleggen.
16.1 EISEN AAN TEKENINGEN EN BESTANDEN
16.2 GRONDWERK
De ten behoeve van de uitgevoerde werkzaamheden te verrichten metingen dienen digitaal
te worden uitgevoerd en te worden gekoppeld aan het Rijksdriehoeknet.
Hoogtemetingen dienen te geschieden ten opzichte van NAP.
De gegevens digitaal vastleggen op door de gemeente ter beschikking gestelde
ondergronden, systeem en laagopbouw zoals aangegeven in bijlage 3 van deel 1 van dit
Kwaliteitshandboek.
Tevens opnemen nieuwe huisnummerkaart(en); Tekeningen inrichten op basis van de
integrale gebiedsindeling voor beheersystemen, op te vragen bij de gemeente Tilburg
afdeling Beheer.
De metingen en verwerkingen van meetgegevens betreffen zowel de volgens bestek
uitgevoerde werkzaamheden als de eventueel tijdens de uitvoering opgedragen
bestekswijzigingen.
De revisiemeting van de nieuwe topografie dient te voldoen aan het laatste geldende GBKTbestek.
Het product van de uitgewerkte meetgegevens ten behoeve van de revisie dient zodanig te
zijn, dat een getrouwe weergave van de verwerkte onderdelen als een compleet beeld van
de nieuwe toestand wordt weergegeven.
Met betrekking tot het grondwerk dienen de blijvende situatiewijzigingen ten opzichte van
de (bestaande) toestand als aangegeven op de bestekstekeningen als gevolg van
ontgravingen en aanvullingen/ophogingen te worden ingemeten en te worden verwerkt.
Dit betreft wijzigingen in:
situatie (horizontale vlak);
dwarsprofiel;
lengteprofiel.
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 73

16.3 DRAINAGE
16.4 RIOLERING
Weergeven van:
kenmerkende scheidingen van oppervlakken;
insteken en tenen van taluds;
hoogtecijfers:
per vlak: 1 punt per m2;
knikpunten van hoogteovergangen.
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
Met betrekking tot de drainage dienen de verwerkte onderdelen te worden ingemeten en te
worden uitgewerkt.
Van de drainage dienen de volgende onderdelen te worden weergegeven:
ligging leiding in horizontale en verticale zin met kenmerkende hoogten;
plaatsen van doorspuitpunten/-putten;
plaatsen en hoogten van pompputten;
materiaal en constructie van verwerkte onderdelen.
Met betrekking tot de riolering dienen de verwerkte onderdelen te worden ingemeten en te
worden uitgewerkt. Van de riolering dienen de volgende onderdelen te worden
weergegeven:
revisietekening(en) riolering (schaal 1:500); ingemeten puthoogten en BOB’s t.o.v. NAP in
de eindsituatie;
ligging leidingen in horizontale en verticale zin met kenmerkende hoogten en diameters;
materiaalaanduiding verwerkte leidingen;
plaats van aansluitingen en inlaten;
plaats en afmetingen constructies met bijbehorende hoogten van putten en puttenstaten;
plaats en type kolk (kolkaansluiting tekeningen);
huisaansluitingen riolering met inmeting van het ontstoppingsstuk (huisaansluiting
schetsen);
detailtekeningen en technische specificaties van bijzondere voorzieningen (pompput,
stuw, enz.);
inlaatbrieven;
TV-inspectiegegevens riolen: DVD met inspectiebestanden in SUF formaat, SUF-RIBbestanden
met hoogtemeting;
nieuwe topografie ingemeten overeenkomstig de classificatiecodering van de gemeente
Tilburg;
rioolbeoordeling volgens NPR 3398 en door gemeente vastgestelde normen;
rioolbeheertekening(en) (schaal 1:1000) voorgecodeerd (codering in overleg met de
afdeling Beheer);
rioolbeheertekening(en) laten verwerken in overleg met gemeente;
koppelingen riolen en putten aan wegvakindeling aangebracht;
Notitie: “Randvoorwaarden ten behoeve van levering van revisiegegevens van
rioolwerken d.d. 6 november 2000” .
Minimale weergave conform NPR 3218.
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 74

16.5 VERHARDINGEN
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
Met betrekking tot de verhardingconstructies dienen de verwerkte onderdelen te worden
ingemeten en te worden uitgewerkt.
16.6 WEG/TERREINMEUBILAIR
16.7 VERLICHTING
16.8 BEPLANTING
16.9 KUNSTWERKEN
Van de verhardingconstructies dienen de volgende onderdelen te worden weergegeven:
materiaalgebruik met soortvermelding in horizontale vlak met kenmerkende hoogten;
constructieopbouw in dwarsprofiel met materiaalvermelding en afmetingen.
Met betrekking tot de inrichtingselementen dienen de verwerkte onderdelen te worden
ingemeten en te worden uitgewerkt.
Van de inrichtingselementen dienen de volgende onderdelen te worden weergegeven:
plaats en type/soort speeltoestel;
plaats, nummer en type verkeersbord;
plaats en type berm-/hectometerpalen;
overige elementen als genoemd in bestek.
Ontwikkelaar dient gegevens te overhandigen conform bijlage 4.
Met betrekking tot de beplantingen c.a. dienen de verwerkte onderdelen te worden
ingemeten en te worden uitgewerkt.
Van de beplantingen c.a. dienen de volgende onderdelen te worden weergegeven:
plaats en soort boom;
plaats, begrenzing vak en soort plantsoen (bij gemengde samenstelling de procentuele
verdeling);
plaats, begrenzing vak en soort bloemenperk (bij gemengde samenstelling de procentuele
verdeling);
plaats, afmeting en soort haag.
Bovengenoemde gegevens, digitaal als DGN format.
Met betrekking tot de kunstwerken dienen de verwerkte onderdelen te worden ingemeten
en te worden uitgewerkt.
Hierbij dienen de volgende gegevens een half jaar op voorhand van de bouw aangeleverd
worden:
ontwerptekeningen van het betreffende kunstwerk met bijbehorende dwarsprofielen
1:100 en details 1:10;
berekeningen van de te gebruiken belastingsprofielen en uitgangswaarde;
berekening van de te gebruiken funderingsprincipe;
tekeningen van de te gebruiken funderingsprincipe met bijbehorende dwarsprofielen
1:100 en details 1:10;
berekening van de te gebruiken bouwputvoorziening;
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 75

KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
tekeningen van de te gebruiken bouwputvoorziening met bijbehorende dwarsprofielen
1:100 en details 1:10;
16.10 KABELS EN LEIDINGEN
berekening van de bekisting en ondersteuningsconstructie;
tekeningen van de bekisting en ondersteuningsconstructie met bijbehorende
dwarsprofielen 1:100 en details 1:10;
wapeningsberekeningen ten behoeve van het aan te brengen betonwerk;
wapeningstekeningen t.b.v. het aan te brengen betonwerk met bijbehorende
dwarsprofielen 1:100 en details 1:10;
maken van buigstaten t.b.v. het betonwerk;
berekening van de gehele staalconstructie en te gebruiken verbindingen;
tekeningen van de gehele staalconstructie en te gebruiken verbindingen, profielen en
conserveringstype met bijbehorende dwarsprofielen 1:100 en details 1:10;
berekening van de gehele houtconstructie en te gebruiken verbindingen;
tekeningen van de gehele houtconstructie en te gebruiken verbindingen, profielen en
conserveringstype met bijbehorende dwarsprofielen 1:100 en details 1:10;
berekening van de gehele houtconstructie en te gebruiken verbindingen;
tekeningen met daarop het kunstwerk in het horizontale en verticale vlak met
bijbehorende dwarsprofielen 1:100 en details 1:10.
Bovengenoemde gegevens, digitaal als DGN format.
Met betrekking tot de ligging van kabels en leidingen dienen de volgende gegevens te
worden vertrekt:
revisietekeningen van de door de kabel- en leidingbeheerders gerealiseerde
ondergrondse infrastructuur, als DGN format.
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 76

BIJLAGE 1 Toelichting T-hoogten
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 77

MEDEDELING
Onderwerp:
Omgang met T-hoogtes in Witbrant-West
's-Hertogenbosch,
22 maart 2004
Van: Opgesteld door:
ing. T.S. Mollema MSc. ing. T.S. Mollema MSc.
Afdeling: Ons kenmerk:
projectleiding 110502.200482.001
Aan: Kopieën aan:
l.s.
Algemeen:
Tilburg hanteert als sinds jaar en dag het begrip “T-hoogte”. De T-hoogte is de minimale aanleghoogte
ten opzichte van N.A.P. op de erfscheiding (meestal is dat de buitenzijde van het trottoir), welke na het
bouwrijp maken moet worden opgeleverd (zie figuur 1). Het bouwpeil ligt 0,20 à 0,35 m hoger dan het
wegpeil, om ten allen tijde te garanderen dat de woning droog blijft bij zeer hevige neerslag, waarbij
de straat tijdelijk blank kan komen te staan.
Figuur 1: Schematische weergave T-hoogtes.
wegpeil: T - 0,05 m
T
bouwpeil (bovenzijde vloer):
T + 0,15 à 0,30 m
ARCADIS REGIO BV
Utopialaan 40-48
Postbus 1018
5200 BA 's-Hertogenbosch
Tel 073 6809 211
Fax 073 6144 606
www.arcadis.nl
REGIO ZUID
De vast te stellen T-hoogte is primair gerelateerd aan de benodigde (minimale) ontwatering, ofwel aan
de maatgevende hoogste grondwaterstand. Daarnaast wordt altijd een verfijning van de T-hoogten
gemaakt naar aanleiding van het afwateringsstelsel (hellingen, dekking, etcetera). De verfijning levert
plaatselijk altijd hógere T-hoogtes op, omdat de T-hoogte immers primair is gerelateerd aan de
minimaal benodigde ontwatering.
Blad:
1/2

Het is de bedoeling dat de bouwpeilen de (gedetailleerde) T-hoogtes volgen volgens een vaste maat,
zie ook figuur 2.
Figuur 2: Principe-lengteprofiel T-hoogten en bouwpeilen
Ons kenmerk:
110502.200482.001
Gewenst bouwpeil (T+0,15 m)
0,15 m
“ruwe” T-hoogte
Indien het wenselijk is om per blok één bouwpeil te hanteren, dus zonder sprongen in de bouwpeilen
van geschakelde woningen is de onderstaande oplossing van toepassing (figuur 3).
Figuur 3: T-hoogten en bouwpeilen met vast bouwpeil optie 1
Bouwpeil
“ruwe” T-hoogte
0,15 m
0,15 m
“fijne” T-hoogte -
“fijne” T-hoogte
Blad:
2/2

BIJLAGE 2 Voorbeeld keuringsplan
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 79

Opdrachtgever
Projectomschrijving
Keuringsplan
VOORLOPIG
Overeenkomstnr. ****
Datum ******
Projectnummer: ********
Kenmerk: ***********

Inhoud
1. Inleiding............................................................................................................ 3
2. Aandachts- en controlepunten projectleider/directievoerder............................ 4
3. Tekeningenlijst ............................................................................................... 13
4. Aandachts- en controlepunten toezichthouder................................................ 14

1. Inleiding
Het voorliggende basiskeuringsplan is, voor zowel de directie als de aannemer, een
leidraad en overzicht voor de te verrichten controles, keuringen en de te overleggen
gegevens.
De in een kolom vermelde “actienemer” ontheft niet de overige partijen van haar
volgens opdracht en contract aangegane verplichtingen.
Dit keuringsplan is een samenvatting van het gestelde in het bestek en in de
Standaard RAW-Bepalingen en werkt derhalve niet kosten verhogend.
Bij het onderdeel kwaliteit, op de bouwbesprekingen, komt dit keuringsplan aan de
orde. Het geeft de opdrachtgever een grotere waarborg dat de kwaliteit die het
bestek voorschrijft wordt verkregen.
Vermelding/vastleggen gegevens:
De volgens de U.A.V. 1989 van toepassing zijnde uitgangspunten en
verplichtingen inzake verslaglegging en weergave van onderdelen in het
weekrapport worden niet overschreven door de in hoofdstuk 4 weergegeven plaats
waar gegevens, aantekeningen en belegstukken c.a. worden vastgelegd en /of
genoteerd.
Onder bovengenoemde zaken worden verstaan:
• Omschrijving der werkzaamheden waaruit vordering en stand van het werk blijkt;
• Aanwijzingen, afspraken, orders;
• Aan-/afgevoerde en goedgekeurde bouwstoffen;
• Aan- en afvoer materieel/hulpmiddelen;
• Afgegeven tekeningen.

2. Aandachts- en controlepunten projectleider/directievoerder
= Actie directie
= Actie aannemer
keuringsplan behorend bij besteknr.. ****
Vlg Omschrijving Ontvangen van Acc. Directie Tijdstip Opmerking/verwijzing bijlage of
nr. Aannemer Par. datum besprekingsverslag/weekrapport
0 Voorbereidende activiteiten
0.1 Verzending kennisgeving start bouwwerk aan arbeidsinspectie Direct na gunning, voor aanvang werkzaamheden Verzending door opdrachtgever
0.2 Kabels en leidingen/nutsbedrijven Voor aanvang werkzaamheden
0.3 Bepaling aanwezigheid asbest Voor aanvang werk
0.4 Ter inzage liggende stukken volgens bestek Bij aanvang werk
0.5 Tekeningenlijst Bij aanvang werk/gedurende uitvoering
0.6 Zekerheidsstelling (art. 01.07 bestek en art 01.07 St. 2000) Zo spoedig mogelijk na de opdracht
0.7 Raadplegen van toepassing zijnde publicaties en normbladen Voor aanvang werk
0.8 Raadplegen van toepassing zijnde publicaties en normbladen Voor aanvang werk
0.9 Klic-melding (art. 01.09.02 St. 2000) Voor aanvang werk
0.10 Opstellen V&G-plan uitvoering (startdocument) Voor aanvang werk
0.11 Bespreking plan van aanpak Uiterlijk 3 weken na opdracht
0.12 Bespreking werkplan/werkwijze asbestverwijdering Voor aanvang werk
1 Vergunningen/meldingen
1.1 Kapvergunning Voor aanvang werk
1.2 Grondwateronttrekkingsmelding Voor aanvang werk
1.3 Grondwateronttrekkingsvergunning Voor aanvang werk
1.4 Lozingsvergunning Voor aanvang werk
1.5 Vergunning Wet Verontreiniging Oppervlaktewateren (W.V.O.) Voor aanvang werk
1.6 Sloopvergunning voor…. Voor aanvang werk
1.7 Vergunningen in kader PMV Voor aanvang werkzaamheden
1.8 Pb-T inzake hergebruik secundaire Bouwstoffen Voor aanvang werk
1.9 Rivierenwetvergunning Voor aanvang werk
1.10 Vergunning breekinstallatie Voor aanvang werk
1.11 Ontgrondingsvergunning….. Voor aanvang werk
1.12 Vergunning Wet Milieubeheer Voor aanvang werk
1.13 Meldingen inzake Bouwstoffenbesluit met betrekking tot…. Voor aanvang werk
1.12 Bereikbaarheid percelen/werkgebied Voor aanvang werkzaamheden
1.13 Aanlegvergunning Voor aanvang werk
1.14 Bouwvergunning Voor aanvang werk
1.15
1.16
1.17
1.18 Vergunningen in kader PMV Voor aanvang werkzaamheden
1.19 In gebruikname niet openbare wegen/gronden Voor aanvang werkzaamheden
4 van 45
ARCADIS

keuringsplan behorend bij besteknr.. ****
Vlg Omschrijving Ontvangen van Acc. Directie Tijdstip Opmerking/verwijzing bijlage of
nr. Aannemer Par. datum besprekingsverslag/weekrapport
1.20 Vergunning voor het werken in een waterwingebied Voor aanvang werkzaamheden
1.21 Vergunning voor het werken in grondwaterbeschermingsgebied Voor aanvang werkzaamheden
1.22 Hinderwetvergunning voor ………………. Voor aanvang werkzaamheden
1.23 Meldingen inzake Bouwstoffenbesluit met betrekking tot …… Voor aanvang werkzaamheden
1.24 Aanwijzen depot ................ Voor aanvang werkzaamheden
1.25 Aanwijzen depot ................ Voor aanvang werkzaamheden
1.26 Aanwijzen depot ................ Voor aanvang werkzaamheden
1.27 Aanwijzen depot ................ Voor aanvang werkzaamheden
1.28 Aanwijzen depot ................ Voor aanvang werkzaamheden
1.29 Aanwijzen depot ................ Voor aanvang werkzaamheden
1.30 Aanwijzen depot ................ Voor aanvang werkzaamheden
1.31 Aanwijzen depot ................ Voor aanvang werkzaamheden
1.32 Aanwijzen depot ................ Voor aanvang werkzaamheden
2 Polissen verzekering
2.1 Bodemsaneringsverzekering (art 01.16.01 bestek en St. 2000) Voor aanvang werk
2.2 CAR-verzekering (art 01.16.04 bestek) Voor aanvang werk
2.3 CAR-verzekering (art 01.16.03 bestek) Voor aanvang werkzaamheden
2.4 WA-verzekering (art 01.16.07 bestek) Voor aanvang werkzaamheden
2.5 Verzekering eigendommen opdrachtgever (art 43.04.01 bestek) Voor aanvang werkzaamheden
3 Vaststellen datum van aanvang
3.1 Volgens U.A.V. 1989 Eerste bouwbespreking
3.2 Volgens (art. 17.03.01, lid 04, Standaard 2000) Eerste bouwbespreking
3.3 Volgens 01.01.07 lid ... van bestek Eerste bouwbespreking
4 Vaststellen besprekingen en opstellen vaste agenda
4.1 Overleg verkeersmaatregelen div. instanties (art. 62.03.01,lid 03
St. 2000)
Bij start werk
4.2 Directie-opdrachtgever (werkbespreking) Eerste werkbespreking
4.3 Directie-aannemer (bouwbespreking) Eerste bouwbespreking
4.4 Directie-aannemer-opdrachtgever (bouwbespreking) Eerste bouwbespreking
4.5 Dir/aann./opdrachtg. met nutsbedrijven (bouwbespreking)
(art. 01.09 St. 2000)
Eerste bouwbespreking
5 Machtigingen
5.1 Directie Eerste bouwbespreking
5.2 Aannemer Eerste bouwbespreking
5.3 Veiligheidscoördinator Eerste bouwbespreking
6 (gedetailleerde) Werkplannen en Kwaliteitsplannen
Algemeen (01)
6.1 Algemeen tijdschema (art. 01.13.01 bestek) Eerste bouwbespreking
6.2 Plan voor omgaan met vrijkomende materialen (art. 01.17.04 bestek) Eerste bouwbespreking
6.3 Kwaliteitsplan o.b.v. ISO 9001 of ISO 9002 (art. 01.13.02 St. 2000) Uiterlijk 15 e Sloopwerk (11)
werkdag na opdracht
6.4 Sloopplan (art. 11.03.01 St. 2000)
Verontreinigde grond en verontreinigd water (17)
Eerste bouwbespreking
5 van 45
ARCADIS

keuringsplan behorend bij besteknr.. ****
Vlg Omschrijving Ontvangen van Acc. Directie Tijdstip Opmerking/verwijzing bijlage of
nr. Aannemer Par. datum besprekingsverslag/weekrapport
6.5 Plan van aanpak (art. 17.03.01 St.2000)
aanvulling grondreiniging (art. 17.33.02 St. 2000 )
aanvulling waterreiniging (art. 17.43.02 St. 2000)
Bemalingen (21)
Binnen twee weken na opdracht
6.6 Bemalingsplan (art. 21.03.02 St. 2000)
Grondwerken (22)
Uiterlijk 2 weken na opdracht werk
6.7 Legplan geotextiel ( art. 22.03.11 St. 2000) Uiterlijk 2 weken voor start werkzaamheden
6.8 Transportschema (art. 22.13.01 bestek) Uiterlijk 2 weken na opdracht
6.9 Legplan EPS-blokken (art. 22.83.02 St. 2000)
Drainage (23)
Uiterlijk 2 weken voor start werkzaamheden
610 Gegevens in te zetten materieel verticale drainage
(art. 23.23.01 St. 2000)
Leidingwerk (25)
Uiterlijk 2 weken voor start werkzaamheden
6.11 Werkplan asbestcementleidingen (art. 25.03.01 St. 2000) Eerste bouwbespreking
6.12 Gegevens afsluiten riool (art. 25.13.01 St. 2000) Eerste bouwbespreking
6.13 Gegevens graven en aanvullen werkput (art. 25.23.01 St. 2000) Uiterlijk 2 weken voor start werkzaamheden
6.14 Werkplan PE-leidingen (art. 01.13.02 bestek)
Funderingslagen (28)
Voor aanvang lassen
6.15 Gegevens materieel steenmengsels (art. 28.13.01 St. 2000) 2 weken voor aanvang werkzaamheden
6.16 Gegevens materieel gebonden fundering (art. 28.23.01 St. 2000) 2 weken voor aanvang werkzaamheden
6.17 Stortplan schuimbeton (art. 28.53.02 St. 2000)
Wegverhardingen I (30)
Ten minste twee weken voor aanvang werkzaamheden
6.18 Gegevens materieel emulsie-asfaltbeton (art. 30.33.01 St. 2000) 2 weken voor aanvang werkzaamheden
6.19 Kwaliteitsplan emulsie-asfaltbeton (art. 30.34.04 St. 2000)
Wegverhardingen II (31)
2 weken voor aanvang werkzaamheden
6.20 Asfaltkwaliteitsplan (art. 31.23.01 bestek)
vaststellen stoppunten etc.
Uiterlijk 15 werkdagen na gunning
6.21 Asfaltkwaliteitsplan (art. 31.24.04 St. 2000) 2 weken voor aanvang werkzaamheden
6.22 Werkplan betonverharding (art. 31.33.02 St. 2000) 2 weken voor aanvang werkzaamheden.
6.23 Kwaliteitsplan betonverhardingen (art. 31.34.05 St. 2000)
Afschermingsvoorzieningen (33)
2 weken voor aanvang werkzaamheden.
6.24 Gedetailleerd werkplan betonnen barriers (art. 33.23.02 St. 2000)
Spoor- en tramwerken (38)
2 weken voor aanvang werkzaamheden
6.25 Gegevens materieel spoor- en tramwerken (art. 38.03.02 St. 2000)
Funderingsconstructies (41)
2 weken voor aanvang werkzaamheden
6.26 Gedetailleerd werkplan palen (art. 41. 13. 01 St. 2000) Eerste bouwbespreking
6.27 Gedetailleerd werkplan damwand (art. 41.23. 01 St. 2000) Eerste bouwbespreking
6.28 Gedetailleerd werkplan diepwanden en boorpalen
(art. 41.33.01 St. 2000)
Ten minste twee weken voor aanvang werkzaamheden
6.29 Gedetailleerd werkplan afdichtingswand
(art. 41.53.01 St. 2000)
In het werk vervaardigde betonconstructies (42)
Ten minste 2 weken voor aanvang werkzaamheden.
6.30 Stortplan beton (art. 42.13.08 St. 2000)
Staalconstructies (43)
1 week voor aanvang werkzaamheden
6.31 Kwaliteitsplan staalconstructies ( art. 43.05.01 St. 2000) 2 weken voor aanvang werkzaamheden
6 van 45
ARCADIS

keuringsplan behorend bij besteknr.. ****
Vlg Omschrijving Ontvangen van Acc. Directie Tijdstip Opmerking/verwijzing bijlage of
nr.
Kust- en oeverwerken (52)
Aannemer Par. datum besprekingsverslag/weekrapport
6.32 Gedetailleerd werkplan kunststof filter (art. 52.03.03 St.2000) Eerste bouwbespreking
6.33 Legplan betonblokkenmat/mat open steenasfalt (art. 52.23.03 St.2000) 2 weken voor aavang werkzaamheden
6.34 Werkplan breuksteen (art. 52.33.01 St.2000) Eerste bouwbespreking
6.35 Werkplan slakken (art. 52.33.11 St.2000) Eerste bouwbespreking
6.36 Werkplan mijnsteen (art. 52.33.21 St.2000) Eerste bouwbespreking
6.37 Stortplan colloïdaal beton (art. 52.53.13 St. 2000)
Conserveringswerken (56)
Tenminste 1 week voor aanvang werkzaamheden.
6.38 Gedetailleerd werkplan conserveringen (art. 56.23.05 St.2000)
Verkeersmaatregelen (62)
Eerste bouwbespreking
6.39 Bebordingsplan verkeersmaatregelen (art. **.**.** bestek) Eerste bouwbespreking
6.40 Verkeersomleidingsplan (art. **.**.** bestek) Eerste bouwbespreking
7 Gegevens/berekening/tekeningen
Sloopwerk (11)
7.1 Rapport belendingen (art. 11.03.02 St. 2000) Voor aanvang
7.2 Berekening en tekeningen afdamming (voorzieningen)
(art. **.**.** bestek)
Verontreinigde grond en verontreinigd water (17)
21 dagen na gunning
7.3 Bijhouden/tekenen logboek (art. 17.03.02 St. 2000)
aanvulling nat verwerken verontreinigde grond (art. 17.23.01 St. 2000)
aanvulling grondreiniging (art. 17.33.03 St. 2000)
aanvulling waterreiniging (art. 17.43.03 St. 2000)
Dagelijks
7.4 Tekenen voor akkoord logboek (art. 17.03.02 St. 2000)
aanvulling nat verwerken verontreinigde grond (art. 17.23.01 St. 2000)
aanvulling grondreiniging (art. 17.33.03 St. 2000)
aanvulling waterreiniging (art. 17.43.03 St. 2000)
Bij ieder bezoek werk
7.5 Gegevens onbruikbare deelstromen (art. 17.03.03 St. 2000)
Grondwerken (22)
Uiterlijk 5e dag na verstrijken werkweek vermelding in weekrapport
7.6 Standaardproctor te verwerken, ontgraven zand 2 weken voor verwerken
Schriftelijke opgave grondverzet in den natte (art 22.03.01 St. 2000) wekelijks
7.7 Onderzoeksresultaten te leveren zand 2 weken voor levering
7.8 Standaardproctor ter beschikking te stellen zand 2 weken voor verwerking
7.9 Gegevens klei leverantie (art 22.03.21 St. 2000) Voor levering
7.10 Standaardproctor ter beschikking te stellen klei 2 weken voor verwerking
7.11 Onderzoeksresultaten te leveren klei (art. 22.03.22 St. 2000) Uiterlijk 2 weken voor levering
Gegevens bedrijfscontrole klei ( art. 22.03.23 St. 2000) Binnen 1 week na onderzoek
Schriftelijk beoordeling van de verstrekte klei gegevens
(art. 22.03.24 St. 2000)
Binnen 1 week na ontvangst
7.12 Instructie personeel natuurtechnisch grondwerk (art. 22.33.02 St. 2000) Voor aanvang natuurbouwwerkzaamheden
7.13 Onderzoeksresultaten te leveren teelaarde 2 weken voor levering
7.14 Gegevens leverantie flugsand (art. 22.43.01 St. 2000) Voor levering
7.15 Verklaring/vooronderzoek flugsand (art. 22.43.02 St. 2000) 2 weken voor levering
7.16 Keuring tijdens productie flugsand (art. 22.43.03 St. 2 000) Tijdens productie
7.17 Reactie verstrekte gegevens flugsand (art. 22.43.04 St.2000) Binnen 1 week na ontvangst
Overdragen revisie AVI –bodemas (art 22.53.03 St. 2000) Bij oplevering
7 van 45
ARCADIS

keuringsplan behorend bij besteknr.. ****
Vlg Omschrijving Ontvangen van Acc. Directie Tijdstip Opmerking/verwijzing bijlage of
nr.
Leidingwerk (25)
Aannemer Par. datum besprekingsverslag/weekrapport
7.18 Overhandigen lasmethodekwalificatie (art. 25.03.01 bestek) Voor lassen
7.19 Overhandigen lasvaardigheidsbewijs op naam (art. 25.03.01 bestek) Voor lassen
7.20 Rapportage rioolinspectie (art. 25.13.05 St. 2000) Binnen 1 week na uitvoering inspectie
7.21 Opstellen puttenstaat (art. 25.13.** bestek) Voor bestelling
7.22 Ontwerpberekening plaatstalen duiker (art. 25.63.01 St. 2000) Uiterlijk 4 weken voor aanvoer op werk
7.23 Berekening met toelichting persing (art. 25.73.01 bestek) Maximaal 21 dagen na opdracht
7.24 Beslissing goedkeuring persing (art. 25.73.01 bestek) Maximaal 10 werkdagen na ontvangst
7.25 Berekening met toelichting hor. gestuurde boring (art. 25.83.01 bestek) Maximaal 21 dagen na opdracht
7.26 Beslissing goedkeuring hor. gestuurde boring (art. 25.83.01 bestek)
Funderingslagen (28)
Maximaal 10 werkdagen na ontvangst
7.27 Onderzoeksresultaten steenmengsel (art. 28.14.01 St. 2000) Voor levering
7.28 Gegevens bedrijfscontrole steenmengsel
(art. 28.15.01 St. 2000)
Uiterlijk 2 dagen na verzoek
7.29 Onderzoeksresultaten proefvak steenmengsel (art. 28.13.01 bestek) Uiterlijk 1 week na uitvoering metingen
7.30 Bewijs van oorsprong bouwstoffen gebonden fundering
(art. 28.23.02 St. 2000)
2 weken voor aanvang werkzaamheden.
7.31 Gegevens weegproces gebonden fundering (art. 28.23.03 St. 2000) 1 week voor aanbrengen gebonden funderingen
7.32 Onderzoeksresultaten gebonden fundering (art. 28.24.01 St. 2000) Voor levering
7.33 Indienen vooronderzoek gebonden fundering (art. 28.24.02 St. 2000) 2 weken voor aanvang werkzaamheden.
7.34 Gegevens bedrijfscontrole gebonden fundering
(art. 28.24.02 / 28.25.03/ 28.25.04 St. 2000)
Uiterlijk 2 dagen na verzoek
7.35 Beoordeling kwaliteit gebonden funderingen (art. 28.27.01 St. 2000) Op verzoek aannemer
7.36 Gegevens geschiktheidsonderzoek schuimbeton (art. 28.53.01 St. 2000) 2 weken voor aanvang werkzaamheden
7.37 Gegevens bedrijfscontrole schuimbeton
(art. 28.53.03 / 28.55.02 St. 2000)
Binnen 2 weken na uitvoering
7.38 Onderzoeksresultaten gebonden fundering (art. 28.54.01 St. 2000)
Wegverhardingen I (30)
Voor levering
7.39 Inventarisatiegegevens oppervlak (art 30.23.02 St. 2000) Voor aanbrengen oppervlakbehandeling
7.40 Inspectie oppervlak (art 30.23.03 St. 2000) Direct voor aanbrengen oppervlakbehandeling
7.41 Onderzoeksresultaten bitumineuze oppervlakbehandeling (art. 30.24.01
St. 2000)
Uiterlijk 2 dagen na verzoek
7.42 Gegevens bedrijfscontrole bitumineuze oppervlakbehandeling (art.
30.24.02 St. 2000)
Uiterlijk 2 dagen na verzoek
7.43 Garantie oppervlakbehandeling (art. 30.24.03 St. 2000) Bij opneming werk
7.44 Bewijs van oorsprong bouwstoffen (art. 30.33.02 St. 2000) 2 weken voor aanvang werkzaamheden.
7.45 Indienen vooronderzoek emulsie-asfaltbeton (art. 30.34.01 St. 2000) 2 weken voor aanvang werkzaamheden.
7.46 Onderzoeksresultaten bouwstoffen emulsie asfalt (art. 30.34.02 St.
2000)
Uiterlijk 2 dagen na verzoek
7.47 Gegevens bedrijfscontrole emulsie-asfaltbeton (art. 30.34.03 St. 2000) Uiterlijk 2 dagen na verzoek
7.48 Samenvattend rapport emulsie-asfaltbeton
(art. 30.34.04 St. 2000)
Binnen 6 weken na gereedkomen bovenlaag
7.49 Beoordeling kwaliteit emulsie- asfaltbeton (art. 30.34.05 St. 2000) Op verzoek aannemer
7.50 Garantie emulsie-asfaltbetonverharding (art. 30.34.12 St. 2000)
Wegverhardingen II (31)
Bij opneming werk
8 van 45
ARCADIS

keuringsplan behorend bij besteknr.. ****
Vlg Omschrijving Ontvangen van Acc. Directie Tijdstip Opmerking/verwijzing bijlage of
nr. Aannemer Par. datum besprekingsverslag/weekrapport
7.51 Indienen vooronderzoek asfalt (art. 31.24.01 St. 2000) 2 weken voor aanvang werkzaamheden.
7.52 Onderzoeksresultaten bouwstoffen asfalt (art. 31.24.02 St. 2000) Uiterlijk 2 dagen na verzoek
7.53 Gegevens bedrijfscontrole asfalt (art. 31.24.03 St. 2000) Uiterlijk 2 dagen na verzoek
7.54 Samenvattend rapport asfalt (art. 31.24.04 St. 2000) Binnen 6 weken na gereedkomen bovenlaag
7.55 Beoordeling kwaliteit asfalt (art. 31.24.05 St. 2000) Op verzoek aannemer
7.56 Garantie asfaltverharding (art. 31.24.12 St. 2000) Bij opneming werk
7.57 Geschikheidsonderzoek betonverharding (art. 31.33.03 St. 2000) Voor aanvang werkzaamheden
7.58 Gegevens bedrijfscontrole beton (art. 31.33.04 St. 2000) Uiterlijk 1dag na verrichten metingen
7.59 Onderzoeksresultaten bouwstoffen beton (art. 31.34.01 St. 2000) Uiterlijk 2 dagen na verzoek
7.60 Samenvattend rapport beton (art. 31.34.05 St. 2000) Binnen 14 dagen na gereedkomen bovenlaag
7.61 Onderzoeksresultaten proefvak beton (art. 31.34.02 bestek) Uiterlijk 14 dagen na aanbrengen betonspecie
7.62 Beoordeling kwaliteit beton (art. 31.34.06 St. 2000) Op verzoek aannemer
7.63 Garantie betonverharding (art. 31.34.17 St. 2000)
Wegbebakening (32)
Bij opneming werk
7.64 Markeringstekeningen (art. 32.13.01 St. 2000) 7 dagen voor aanvang werkzaamheden
7.65 Garantie wegdekreflectoren (art. 32.14.01 St. 2000)
Afschermingsvoorzieningen (33)
Bij opneming werk
7.66 Buigstaten geleidebarriers beton (art. 33.23.07 St. 2000) Uiterlijk 1 maand voor aanvang werkzaamheden
7.67 Buigstaten geleidebarriers beton (art. 33.**.** bestek)
Geluidbeperkende constructies (36)
Uiterlijk ………weken voor aanvang werkzaamheden
7.68 Berekeningen/tekeningen (art. 36.03.03 St. 2000) Uiterlijk 20 werkdagen na opdracht werk
7.69 Beproevingsrapport akoestiek (art. 36.03.05 St. 2000) Uiterlijk 1 week na levering elementen
7.70 Beproevingsrapport verfsysteem (art. 36.03.06 St.2000) Uiterlijk 1 week voor aanbrengen verf
7.71 Beproevingsrapport steeninslag (art. 36.03.08 St. 2000) Uiterlijk 1 week voor levering elementen
7.72 Beproevingsrapport brandbestendigheid (art. 36.03.10 St. 2000) Uiterlijk 1 week voor levering elementen
7.73 Garantieverklaring verfsysteem (art. 36.04.01 St. 2000)
Funderingsconstructies (41)
Bij opneming werk
7.74 Bewijs deskundigheid machinist (art. 41.05.01 St. 2000) Voor aanvang werkzaamheden
7.75 Keuringscertificaat machines (art. 41.05.02 St.2000) Voor aanvang werkzaamheden
7.76 Keuringsrapport stalen palen (art. 41.13.03, lid 03 of 41.15.05 St. 2000) Bij levering
7.77 Keuringsrapport stalen damwand volgens DIN 500048/3.1.B
( art. 41.23.02 bestek )
Bij levering
7.78 Fabriekscontrole-attest “2.2” stalen damwand Bij levering
7.79 Verstrekken resultaten akoestische metingen (41.13.05 St. 2000) Na metingen
7.80 Beoordelen resultaten akoestische metingen (41.13.05 St. 2000) Na metingen
7.81 Tekeningen en berekeningen palen (art. 41.15.01 St. 2000) Uiterlijk 2 weken voor vervaardigen palen
7.82 Berekening en tekening betonnen palen. (art. 41.13.** bestek) Uiterlijk 21 dagen na gunning
7.83 Berekening/tekening damwand. (art. 41.23.01 bestek) Uiterlijk 21 dagen voor aanvang werk
7.84 Berekening/tekening tijdelijke kerende constructies (art. 41.23.03
bestek)
Uiterlijk 21 dagen voor aanvang werk
7.85 Stabiliteitsberekeningen diepwanden (art. 41.33.04 St. 2000) Uiterlijk 10 werkdagen voor aanvang van de
graafwerkzaamheden
7.86 Gegevens steunvloeistof (art. 41.33.05 St. 2000) Uiterlijk 10 werkdagen voor aanvang van de
graafwerkzaamheden
9 van 45
ARCADIS

keuringsplan behorend bij besteknr.. ****
Vlg Omschrijving Ontvangen van Acc. Directie Tijdstip Opmerking/verwijzing bijlage of
nr. Aannemer Par. datum besprekingsverslag/weekrapport
7.87 Bewijs van oorsprong beton = KOMO-produktcertificaat
(art. 41.33.06 St. 2000)
Bij levering
7.88 Buigstaten wapening diepwanden en boorpalen (art. 41.33.08 St. 2000) Voor aanvang desbetreffende werkzaamheden
7.89 Berekeningen en tekeningen hulpconstructies wapening diepwanden en
boorpalen (art. 41.33.09 St. 2000)
Voor aanvang desbetreffende werkzaamheden
7.90 Stabiliteitsberekening afdichtingswanden (art. 41.53.02 St. 2000) Uiterlijk 10 werkdagen voor aanvang van de
graafwerkzaamheden
7.91 Geschiktheidsonderzoek (art. 41.53.03 St. 2000) Uiterlijk 10 werkdagen voor aanvang van de
graafwerkzaamheden
7.92 Plaatsbepaling controles afdichtingswanden (art. 41.53.04 St. 2000) Voor aanbrengen cementbentoniet-suspensie
7.93 Verstrekken resultaten controles afdichtingswanden
Uiterlijk 35 dagen na het voltooien van een
(art. 41.53.04, lid 02 St. 2000)
weekproduktie
7.94 Verstrekken rapport controles afdichtingswanden
(art. 41.53.04, lid 03 St. 2000)
Na opstellen keuringsrapport
7.95 Bewijzen van oorsprong afdichtingswanden ( art. 41.53.05 St. 2000)
Betonconstructies (42)
Bij leveringen
7.96 Berekening/tekening bekisting (art. 42.13.02 St. 2000) Voor aanvang werkzaamheden
7.97 Berekeningen en tekeningen koelsysteem (art. 42.13.03 St. 2000) Voor aanvang werkzaamheden
7.98 Wapeningstekeningen/-berekeningen (art. 42.13.** bestek) 4 weken voor aanvang werkzaamheden.
7.99 Wapeningstekeningen (art. 42.13.** bestek) 4 weken voor aanvang werkzaamheden.
7.100 Buigstaten (art. 42.13.04 St. 2000) 7 dagen voor aanvang werkzaamheden.
7.101 Berekening/tekening hulpconstructies (art. 42.13.05 St. 2000) Voor aanvang werkzaamheden
7.102 Voorspansysteem (art. 42.13.06 St. 2000) Binnen 20 werkdagen na gunning
7.103 Plaats en vorm stortnaden (art. 42.13.07 St. 2000) Voor uitvoering
7.104 Verstrekken spanprotocol (art. 42.13.11, lid 01 St. 2000) Uiterlijk 2 weken voor het spannen
7.105 Verstrekken spanrapport (art. 42.13.11, lid 02 St. 2000) Na afloop van de desbetreffende werkzaamheden
7.106 Verstrekken plan voor injecteren en napersen
(art. 42.13.12, lid 01 St. 2000)
Uiterlijk 2 weken voor het spannen
7.107 Verstrekken rapport voor injecteren en napersen
(art. 42.13.12, lid 02 St. 2000)
Betonreparaties (42)
Na afloop van de desbetreffende werkzaamheden
7.108 Producteninformatie betonreparaties (art. 42.63.03 St. 2000) Bij aflevering
7.109 Plan voor omgaan met vrijgekomen materialen (42.53.02 St. 2000) Uiterlijk 2 weken voor aanvang werkzaamheden
7.110 Vooronderzoek te injecteren betonconstructie
(art. 42.73.01 St. 2000)
Tijdig
7.111 Productinformatie injectievloeistof betonreparaties
(art. 42.73.03 St. 2000)
Staalconstructies (43)
Bij aflevering
7.112 Tekeningen en berekeningen hulpconstructies staalconstructies
Ten minste 3 weken voorafgaand aan de
(art. 43.03.03 St. 2000)
desbetreffende werkzaamheden
7.113 Resultaten van in het bestek vermelde ontwerpwerkzaamheden
Uiterlijk 20 werkdagen voor uitvoering desbetreffende
staalconstructies (art. 43.05.02 St.2000)
werkzaamheden
7.114 Acceptatie resultaten ontwerpwerkzaamheden staalconstructies
(art. 43.05.02 St. 2000)
Zo spoedig mogelijk
7.115 Beoordelen maatvoering van de te vervaardigen staalconstructies Tijdig
10 van 45
ARCADIS

keuringsplan behorend bij besteknr.. ****
Vlg Omschrijving Ontvangen van Acc. Directie Tijdstip Opmerking/verwijzing bijlage of
nr.
(art. 43.05.03 St. 2000)
Aannemer Par. datum besprekingsverslag/weekrapport
7.116 Verifiëren maatvoering van reeds uitgevoerde en voor zijn werk
relevante elementen van aansluitende werken ten behoeve van te
vervaardigen staalconstructies (art. 43.05.04 St. 2000)
Na uitvoeren keuringen
7.117 Resultaten van keuringen lasverbindingen staalconstructies (art.
Uiterlijk 20 werkdagen voor uitvoering desbetreffende
43.05.05 St.2000)
Kleine kunstwerken en gemalen (47)
werkzaamheden
7.118 Berekening/tekening onderdelen. (art. 47.03.02 St. 2000) Uiterlijk 20 werkdagen voor aanvang werk
7.119 Verwerken beton/voorspannen (art. 47.03.03 St. 2000) 1 volle werkdag voor verwerken
7.120 Garantieverklaring voorzieningen (art. 47.04.02 St. 2000) Bij opneming werk
7.121 Bedrijfs-, onderhoudsvoorschriften en revisietekeningen
(art. 47.05.02 St. 2000)
Groenvoorzieningen (51)
Uiterlijk 14 dagen voor opneming werk
7.122 Gegevens keuring teelgrond (art. 51.03.02 St. 2000) Uiterlijk 3 weken voor leverantie
7.123 Bezwaar teelgrond (art. 51.03.02 St. 2000) Binnen 1 week na ontvangst gegevens
7.124 Gegevens bestelling plantgoed (art. 51.03.04 St. 2000) Binnen 2 weken na opdracht werk
7.125 Bevestiging bestelling plantgoed (art. 51.03.04 St. 2000) Binnen 4 weken na opdracht werk
7.126 Volgorde maaien percelen (art. 51.03.06 St. 2000) Ten minste 1 week voor aanvang maaiseizoen
7.127 Vaststellen in te boeten materiaal (art 51.03.07 St. 2000)
Kust- en oeverwerken (52)
Vóór 15 september
7.128 Gegevens bodemprofiel (art. 52.12.08 St.2000) Ten hoogste 1 dag voor zinken
7.129 Keuringsrapport verbindingen art 52.23.41 St. 2000) Uiterlijk 1 week voor start werkzaamheden
7.130 Breuksteen, vooronderzoek
> 2 weken voor levering
• Schriftelijke opgave producent en groeve, 52.33.01 St. 2000)
• Overdrachtsverklaring, 52.33.02 St. 2000)
7.131 Breuksteen, keuring tijdens productie (art. 52.33.03 St. 2000) >2 weken voor levering
7.132 Breuksteen, keuring tijdens productie aannemer (art. 52.33.04 St. 2000) >2 weken voor levering
7.133 Breuksteen, beoordeling gegevens (art. 52.33.05 St. 2000) Binnen 1 week na ontvangst gegevens
7.134 Breuksteen melding aanvoer (art. 52.33.07 St. 2000) Uiterlijk 24 uur voor aanvoer
7.135 Breuksteen, keuring directie (art. 52.33.07 St. 2000) Binnen 1 week na ontvangst gegevens
7.136 Slakken, vooronderzoek
>2 weken voor levering
• Schriftelijke opgave producent/leveranc. (art. 52.33.11 St. 2000)
• Overdrachtsverklaring (art. 52.33.12 St. 2000)
7.137 Slakken, keuring tijdens productie (art.52.33.13 St. 2000) >2 weken voor levering
7.138 Slakken, keuring tijdens productie aannemer (art. 52.33.14 St. 2000) >2 weken voor levering
7.139 Slakken, beoordeling gegevens (art. 52.33.15 St. 2000) Binnen 1 week na ontvangst gegevens
7.140 Slakken melding aanvoer (art. 52.33.17 St. 2000) Uiterlijk 24 uur voor aanvoer
7.141 Slakken, keuring directie (art. 52.33.17 St.. 2000) Binnen 1 week na ontvangst gegevens
7.142 Mijnsteen melding aanvoer (art. 52.33.21 St. 2000) Uiterlijk 24 uur voor aanvoer
7.143 Mijnsteen, keuring directie (art. 52.33.23 St. 2000) Binnen 1 week na ontvangst gegevens
7.144 Gegevens productie/verwerking gebonden constructie (art. 52.53.01 St.
2000)
Desgevraagd
7.145 Gegevens weegproces gebonden constructie (art. 52.53.02 St. 2000) Desgevraagd, 1 week voor aanvang werkz.
7.146 Keuringsrapporten colloïdaal beton (art. 52.53.11 St.2000) Binnen 2 weken na uitvoering
7.147 Gegevens colloïdaal beton (art. 52.53.12 St. 2000) Direct voor aanvang
11 van 45
ARCADIS

keuringsplan behorend bij besteknr.. ****
Vlg Omschrijving Ontvangen van Acc. Directie Tijdstip Opmerking/verwijzing bijlage of
nr. Aannemer Par. datum besprekingsverslag/weekrapport
7.148 Vooronderzoek en geschikheidsonderzoek bit. geb. constr. (art. 52.54.01
St.2000)
Uiterlijk 10 dagen voor aanvang werkzaamheden
7.149 Onderzoeksresultaten bouwstoffen geb. constr. (art. 52.54.02 St. 2000) Uiterlijk 2 dagen na verzoek
7.150 Gegevens bedrijfscontrole etc. (art. 52.54.03 St.2000) Desgevraagd
7.151 Onderzoek kwaliteit bit. geb. constr. (art. 52.54.05 St.2000) Na uitvoering werkzaamheden
7.152 Beoordeling onderzoeksresultaten (art. 52.54.05 St.2000) Max. 6 maanden na overhandigen monsters
7.153 Garantie bitum. gebonden constr. (art. 52.54.10 St. 2000)
Remming-, aanleg- en geleidewerken (53)
Bij opneming werk
7.154 Berekeningen en tekeningen hulpconstructies (53.03.01 St. 2000)
Conserveringswerken (56)
Uiterlijk 3 weken voor aanvang werkzaamheden
7.155 Vooronderzoek hechtsterkte verfproducten (art. 56.14.01 St. 2000) 2 weken voor aanvang werkzaamheden.
7.156 Vooronderzoek hydrofobeermiddel (art. 56.14.02 St. 2000) 2 weken voor aanvang werkzaamheden.
7.157 Beoordeling hechtsterkte bestaande coating (art. 56.14.03 St. 2000) Na voorbewerken ondergrond
7.158 Informeren t.a.v. kleuren (56.23.03 St. 2000) Tijdig
7.159 Opzetten proefvak (56.24.03 St. 2000) Voor aanbrengen nieuwe verfsysyteem
7.160 Beoordelen proefvak (56.24.03 St. 2000)
Overigen
Voor aanbrengen nieuwe verfsysyteem
7.161 Informatie overdracht bouwstoffenbesluit (art. 01.14. 03 St. 2000) Zie art. 01.14.03 bestek
7.162 V&G-plan uitvoering geactualiseerd (art. 01.19.** bestek) Bij de oplevering
8 Vaststellen
8.1 Vaststellen keuringsplan Eerste bouwbespreking
8.2 Uitgangspunten besteksadministratie Eerste bouwbespreking
8.3 Invoer besteksadministratie Aansluitend aan eerste bouwbespreking
84 Opstellen basis weekrapport Aansluitend aan eerste bouwbespreking
8.5 Afdracht RAW-bijdrage (art. 01.08.01 bestek) Voor verstrijken eerste termijn
8.6 Afdracht Fonds Collectief Onderzoek GWW (art. 01.08.02 bestek) Voor verstrijken eerste termijn
9 Goedkeuring onderaannemers
9.1 Goedkeuring onderaannemers ( U.A.V. par. 6, lid 26 ) Op aanvraag aannemer
10 Opneming
10.1 Schriftelijk / mondeling verzoek
10.2 Overleg opdrachtgever
10.3 Vaststellen datum technische vooropneming
10.4 Vaststellen datum en deelnemers opneming
11 Ter inzage liggende stukken tijdens uitvoering
11.1 Rapportages bodem- en waterond. (art. 17.04.01 St.2000) Bij aanvang werk
12 van 45
ARCADIS

3. Tekeningenlijst
Tekeningen bij aanbesteding
Tek.nr. datum Titel/onderwerp Overhandiging
bij bestek
bij nota van inlichtingen
Vervallen
d.d.
Actuele tekeningenlijst
Tek- Uitgifte Wijziging. Uitgifte Wijziging. Uitgifte
- nr- datum
datum
datum
0-1 06-11-2000 wijz. A 06-04-2001 wijz. B 06-05-2001
0-2 06-11-2000
0-3 06-11-2000
0-4 06-11-2000
0-5 06-11-2000
0-6 06-11-2000
0-7 06-11-2000
0-8 06-11-2000
W-1 06-12-2000 wijz. A 06-03-2001 wijz. B 08-04-2001
W-2 06-03-2001
(invultekst als voorbeeld)
Wijziging. Uitgifte
datum
Vervangen door
tek. / d.d.
Wijziging. Uitgifte
datum
keuringsplan behorend bij besteknr.. ****
13 van 45
Opmerking Paraaf
Wijziging. Uitgifte
datum
Wijziging. Uitgifte
datum
ARCADIS

4. Aandachts- en controlepunten toezichthouder
Verklaring onderstaande staat:
Kolom D/A Kolom Frequentie Kolom verslaglegging
D: Activiteit te verrichten door Directie S: Steekproefsgewijs K: Kwaliteitsmap
A: Activiteit te verrichten door Aannemer WG: per werkgang W: Weekrapport
D/A: Activiteit te verrichten door Directie en aannemer O per onderdeel N: Notitieboek/Dagboek
P: per partij/per levering T: Weekstaat/termijnstaat
DG: dagelijks X: Notitie in weekrapport bij afwijking
1 per ....: als in staat aangegeven
keuringsplan behorend bij besteknr.. ****
Besteks
postnr.
Omschrijving Aandachts- en controlepunten D/A Tijdstip Frequentie Verslaglegging
1 AANVANGSWERKZAAMHEDEN
11 VOORZIENINGEN C.A.
111 Verkeersmaatregelen
Permanente afzettingen Controle op publicatie CROW D Aansluitend op indiening voor goedkeuring O X
Tijdelijke afzettingen Controle afzetting/bebording D Tijdens plaatsing O X
Bewegwijzeringsbord (en) Inspecteren van afzettingen en/of omleidingsroutes D/A Gedurende periode van instandhouding O X
Omleidingsroutes Rapportage afzettingen en/of omleidingsroutes
(art. 62.03.01, lid 04 St. 2000)
A Dagelijks O N en W
Rijplaten. Controle afmetingen rijplaten D Voor aanbrengen P X
Houten schotten Controle afmetingen schotten D Voor aanbrengen P X
Controle op instandhouding D/A Gedurende periode van uitvoering DG X
Controle vlakheid rijplaten/schotten D/A Gedurende periode van uitvoering DG X
112 Riolering/Duikers
Voorzieningen. afsluiten riool Plaatsbepaling/ controle plaatsbepaling D Voor aanvang werkzaamheden O N
Doorvoer droogweer gewaarborgd D Voor aanvang werkzaamheden O X
In tact zijn voorzieningen D/A Gedurende periode van uitvoering O X
Voorzieningen tegen inkalven Plaatsbepaling/ controle plaatsbepaling D Voor aanvang werkzaamheden O W
In tact zijn voorzieningen D/A Gedurende periode van uitvoering WG X
Reinigen riool Bewijs van ontvangst (art. 01.17.06 St. 2000) A Aansluitend aan afvoer materiaal P K
Reinigen duiker Controle op verwijdering vuil D Na gereedmelding aannemer O X
Vullen buitenwerking gestelde duiker Bewijs van oorsprong vulmateriaal A Bij levering materiaal P K
Vullen buitenwerking gesteld riool Controle vulling D Tijdens/na vullen P X
113 Waterwerken
Toepassen afdamming
Toepassen tijdelijke damwand
Constructie conform tekening/berekening D Voor/tijdens/na aanbrengen O X
114 Bemalingen c.a.
Toepassen open bemaling Controle debiet bemaling\vrijkomend bemalingswater D Gedurende periode van bemaling DG N
Toepassen bronbemaling Monstername bemalingswater D Gedurende bemalingsperiode DG week N
Check analyse bemalingswater D Aansluitend op uitslag monster DG week W en K
Waarnemingsputten/peilbuizen Plaatsbepaling D Voor aanbrengen O K
Visuele controle bouwstoffen D Bij aflevering P X
14 van 45
ARCADIS

keuringsplan behorend bij besteknr.. ****
Besteks
postnr.
Omschrijving Aandachts- en controlepunten D/A Tijdstip Frequentie Verslaglegging
Diepte put en hoogte omstorting D/A Tijdens/na aanbrengen O N en W
115 Afbakeningen
Toepassen tijd. afrast., t.b.v. rundvee Plaatsbepaling afrastering/afbakening D Voor aanbrengen O N
Toepassen tijd. afrast., t.b.v. paarden Visuele controle materiaal D Bij aflevering P X
Toepassen tijd. afrast., t.b.v. schapen; Controle deugdelijke afrastering D/A Na aanbrengen O X
Controle instandhouding afrastering D/A Gedurende periode van instandhouden DG X
Hoogte afrastering D/A Tijdens/na aanbrengen O N en W
KOMO-certificaat palen (INDIEN VOORGESCHREVEN) A Bij levering P K
Toepassen bouwhekken Plaatsbepaling afrastering/afbakening D Voor aanbrengen O N
Controle deugdelijke afrastering D/A Na aanbrengen O X
Controle instandhouding afrastering D/A Gedurende periode van instandhouden DG X
Hoogte afrastering D/A Tijdens/na aanbrengen O N en W
Toepassen bebakening Plaatsbepaling afrastering/afbakening D Voor aanbrengen O N
Beschermende bebakening groenvoorz. Visuele controle materiaal D Bij aflevering P X
Controle deugdelijke afrastering D/A Na aanbrengen O X
Controle instandhouding afrastering D/A Gedurende periode van instandhouden DG X
Hoogte afrastering D/A Tijdens/na aanbrengen O N en W
KOMO-certificaat palen (INDIEN VOORGESCHREVEN) A Bij levering P K
116 Meetwerkzaamheden
Plaatsen zakbaken. Plaatsbepaling D Voor start werkzaamheden O W en K
Verlengen zakbaken Controle juiste (afmetingen) materialen D Bij aflevering P X
Verwijderen zakbaken Opnemen meetgegevens D Aansluitend aan plaatsing WG K
Opnemen/hoogtemeting Uitwerken opname gegevens D Aansluitend aan opnemen gegevens WG K
Controle diepte verwijdering D Na verwijdering O X
12 OPRUIMEN BOUWWERKEN/CONSTR.
121 Bouwwerken
Slopen opstal KOMO-procescertificaat asbestverwijdering A Voor aanvang werkzaamheden O K
Slopen woning Bewijs van vrijgave asbestmeting A Na werkzaamheden asbestverwijdering O K
Bewijs van ontvangst (art. 01.17.06 St. 2000) A Aansluitend aan afvoer P K
Diepte sloopwerk D/A Tijdens/na werkzaamheden O N en W
Beoordeling herbuikbaarheid materiaal D Tijdens/na werkzaamheden O X
122 Kunstwerken
Slopen gewapend beton Bewijs van ontvangst (art. 01.17.06 St. 2000) A Aansluitend aan afvoer P K
Slopen metselwerk Diepte sloopwerk D/A Tijdens/na werkzaamheden O N enW
Beoordeling herbuikbaarheid materiaal D Tijdens/na werkzaamheden O X
123 Diversen
Tanks Saneringscertificaat tank A Aansluitend aan verwijderen tank O W en K
13 OPRUIMEN LEIDINGWERKEN
131 Duikers
Duikers Beoordeling bruikbaarheid her te gebruiken materialen D Aansluitend aan opnemen/verwijderen O X
Bewijs van ontvangst (art. 01.17.06 St. 2000) A Aansluitend aan afvoer P K
132 Riolering
Graven sleuven Uitvoeren sonderingen (art. 24.05.01 St. 2000) A Voor graven sleuf O K
Sleufafmeting D/A Tijdens/na werkzaamheden O X
15 van 45
ARCADIS

keuringsplan behorend bij besteknr.. ****
Besteks
postnr.
Omschrijving Aandachts- en controlepunten D/A Tijdstip Frequentie Verslaglegging
Talud sleufwand/veiligheid D/A Tijdens/na graven O X
Aanvullen sleuven Vrijgave sleufaanvulling D Na controle verwijderen buis O W
Bewijs van oorsprong aanvulmateriaal A Bij levering P K
Visuele controle aanvulmateriaal D/A Bij levering P X
Controle verdichten sleuf visueel D/A Tijdens/na werkzaamheden O X
Controle verdichten sleuf conusweerstand D/A Tijdens/na werkzaamheden O K
Controle verdichten sleuf steekring D/A Tijdens/na werkzaamheden O K
Opruimen beton riool Beoordeling bruikbaarheid her te gebruiken materialen D Aansluitend aan opnemen/verwijderen O X
Opruimen PVC-riool Bewijs van ontvangst (art. 01.17.06 St. 2000) A Aansluitend aan afvoer P K
Opruimen PE-leiding
Opruimen asbestcementleiding
Opruimen gresbuizen
Veiligheidsvoorzieningen asbestcement A Tijdens werkzaamheden O W
133 Putten en kolken
Opruimen putten Beoordeling bruikbaarheid her te gebruiken materialen D Aansluitend aan opnemen/verwijderen O X
Opruimen kolken Bewijs van ontvangst (art. 01.17.06 St. 2000) A Aansluitend aan afvoer P K
Opruimen putrand met deksel Controle diepte te verwijderen put D/A Aansluitend aan/na verwijderen O N en W
134 Mantelbuizen
Graven sleuven Uitvoeren sonderingen (art. 24.05.01 St. 2000) A Voor graven sleuf O K
Sleufafmeting D/A Tijdens/na werkzaamheden O X
Talud sleufwand/veiligheid D/A Tijdens/na graven O X
Aanvullen sleuven Vrijgave sleufaanvulling D Na controle ligging buis O W
Bewijs van oorsprong aanvulmateriaal A Bij levering P K
Visuele controle aanvulmateriaal D Bij levering P X
Controle verdichten sleuf visueel D/A Tijdens/na werkzaamheden O X
Controle verdichten sleuf conusweerstand D/A Tijdens/na werkzaamheden O K
Controle verdichten sleuf steekring D/A Tijdens/na werkzaamheden O K
Opruimen mantelbuizen Beoordeling bruikbaarheid her te gebruiken materialen D Aansluitend aan opnemen/verwijderen O X
Bewijs van ontvangst (art. 01.17.06 St. 2000) A Aansluitend aan afvoer P K
Veiligheidsvoorzieningen asbestcement A Tijdens werkzaamheden O W
135 Kabels
Graven sleuven Uitvoeren sonderingen (art. 24.05.01 St. 2000) A Voor graven sleuf O K
Sleufafmeting D/A Tijdens/na werkzaamheden O X
Talud sleufwand/veiligheid D/A Tijdens/na graven O X
Aanvullen sleuven Vrijgave sleufaanvulling D Na controle ligging buis O W
Bewijs van oorsprong aanvulmateriaal A Bij levering P K
Visuele controle aanvulmateriaal D Bij levering P X
Controle verdichten sleuf visueel D/A Tijdens/na werkzaamheden O X
Controle verdichten sleuf conusweerstand D/A Tijdens/na werkzaamheden O K
Controle verdichten sleuf steekring D/A Tijdens/na werkzaamheden O K
Opruimen kabels Beoordeling bruikbaarheid her te gebruiken materialen D Aansluitend aan opnemen/verwijderen O X
Bewijs van ontvangst (art. 01.17.06 St. 2000) A Aansluitend aan afvoer P K
136 Gas- en waterleiding
Graven sleuven Uitvoeren sonderingen (art. 24.05.01 St. 2000) A Voor graven sleuf O K
Sleufafmeting D/A Tijdens/na werkzaamheden O X
16 van 45
ARCADIS

keuringsplan behorend bij besteknr.. ****
Besteks
postnr.
Omschrijving Aandachts- en controlepunten D/A Tijdstip Frequentie Verslaglegging
Talud sleufwand/veiligheid D/A Tijdens/na graven O X
Aanvullen sleuven Vrijgave sleufaanvulling D Na controle ligging buis O W
Bewijs van oorsprong aanvulmateriaal A Bij levering P K
Visuele controle aanvulmateriaal D Bij levering P X
Controle verdichten sleuf visueel D/A Tijdens/na werkzaamheden O X
Controle verdichten sleuf conusweerstand D/A Tijdens/na werkzaamheden O K
Controle verdichten sleuf steekring D/A Tijdens/na werkzaamheden O K
Opruimen gas- en waterleiding Beoordeling bruikbaarheid her te gebruiken materialen D Aansluitend aan opnemen/verwijderen O X
Veiligheidsvoorzieningen asbestcement A Tijdens werkzaamheden O W
Bewijs van ontvangst (art. 01.17.06 St. 2000) A Aansluitend aan afvoer P K
137 Diversen
14 OPRUIMEN TALUD- EN OEVERWERKEN
141 Verdedigingsconstructies
Opruimen betuining Beoordeling bruikbaarheid her te gebruiken materialen D Aansluitend aan opnemen/verwijderen O X
Opruimen beschoeiing Bewijs van ontvangst (art. 01.17.06 St. 2000) A Aansluitend aan afvoer P K
Opruimen damwand Controle diepte te verwijderen palen/damwand D tijdens/na verwijderen O X
Opruimen palen
142 Bekledingen/bestortingen
Opruimen niet gebonden materiaal Beoordeling bruikbaarheid her te gebruiken materialen D Aansluitend aan opnemen/verwijderen O X
Opruimen bitumineus gebonden materiaal Bewijs van ontvangst (art. 01.17.06 St. 2000) A Aansluitend aan afvoer P K
Opruimen cement gebonden materiaal
Opruimen matconstructies
Opruimen puinbestorting
Opruimen breuksteen
143 Diversen
15 OPRUIMEN VERHARDINGEN
151 Bandopsluitingen
Opruimen banden Beoordeling bruikbaarheid her te gebruiken materialen D Aansluitend aan opnemen/verwijderen O X
Opruimen kantopsluiting straatstenen Bewijs van ontvangst (art. 01.17.06 St. 2000) A Aansluitend aan afvoer P K
Opruimen molgoot straatstenen
Opruimen molgoot van elementen
152 Gebonden verharding
Zagen Plaatsbepaling D Voor uitvoering werkzaamheden O K
Frezen (vlakfrezen) Bewijs van ontvangst (art. 01.17.06 St. 2000) A Aansluitend aan afvoer P K
Opbreken asfalt
Opbreken penetratie
Opbreken betonverharding
Zagen teerhoudende verhardingen Plaatsbepaling D Voor uitvoering werkzaamheden O K
Opbreken teerhoudende verhardingen Maatvoering (oppervlak en dikte) D/A Tijdens/na uitvoering werkzaamheden O X
Bewijs van ontvangst (art. 01.17.06 St. 2000) A Aansluitend aan afvoer P K
153 BESTRATING
Opbreken klinkers Beoordeling bruikbaarheid her te gebruiken materialen D Aansluitend aan opnemen/verwijderen O X
17 van 45
ARCADIS

keuringsplan behorend bij besteknr.. ****
Besteks
postnr.
Omschrijving Aandachts- en controlepunten D/A Tijdstip Frequentie Verslaglegging
Opbreken betontegels
Opbreken betonstraatstenen
Bewijs van ontvangst (art. 01.17.06 St. 2000) A Aansluitend aan afvoer P K
154 Steenmengsels
Verwijderen fundering steenmengsel Beoordeling bruikbaarheid her te gebruiken materialen D Aansluitend aan opnemen/verwijderen O X
Verwijderen verharding steenmengsel Bewijs van ontvangst (art. 01.17.06 St. 2000) A Aansluitend aan afvoer P K
155 Diversen
16 OPRUIMEN GROENVOORZIENINGEN
161 Groenvoorzieningen
Maaien Bewijs van ontvangst (art. 01.17.06 St. 2000) A Aansluitend aan afvoer P K
Verwijderen begroeiing Diepte te verwijderen/rooien onderdelen D Tijdens/na rooien O X
Verwijderen bomen
Verwijderen stobben
Verwijderen bos/boomgaard
Aanvulling gaten D Tijdens/na aanvullen O X
162 Diversen
1621 Graszoden
Graszoden Controle afmetingen D/A Tijdens steken O X
Wijze van opslag ( art. 51.02.08 St. 2000) D/A Tijdens/na opslag O X
1622 Bescherming groenvoorziening
Stamommanteling Controle constructie D Tijdens/na aanbrengen O X
Controle op instandhouding D/A Gedurende periode van uitvoering DG X
17 OPRUIMEN INRICHTING EN BEBAKENING
171 Afscheidingen c.a.
Opnemen afrasteringen Beoordeling bruikbaarheid her te gebruiken materialen D Aansluitend aan opnemen/verwijderen O X
Opnemen hekken
Opnemen afrasteringen (buis-afrasteringen)
Bewijs van ontvangst (art. 01.17.06 St. 2000) A Aansluitend aan afvoer P K
172 Wegbebakening
Opnemen verkeersbordpalen Beoordeling bruikbaarheid her te gebruiken materialen D Aansluitend aan opnemen/verwijderen O X
Opnemen verkeersborden
Opnemen verkeersbordpalen met bord
Opnemen lichtmasten
Opnemen bermplanken c.a.
Opnemen palen
Bewijs van ontvangst (art. 01.17.06 St. 2000) A Aansluitend aan afvoer P K
173 Diversen
18 REINIGINGTECHNIEKEN
181 Waterreiniging
Reinigen water Bijhouden logboek (art. 17.03.02 St. 2000) A Tijdens werkzaamheden volgens St.’95) DG K
Monstername water ( art. 17.47.01 St. 2000) D Tijdens reinigingsperiode DG week W
Onderzoeken en analyseren watermonsters
(art. 17.47.01 St. 2000)
A Na monstername O K
Bewijs van ontvangst (art. 01.17.06 St. 2000) A Aansluitend aan afvoer P K
182 Grondreiniging
Reinigen grond Bijhouden logboek (art. 17.03.02 St. 2000) A Tijdens werkzaamheden volgens St.’95) DG K
Monstername grond D Tijdens reinigingsperiode DG week W
18 van 45
ARCADIS

keuringsplan behorend bij besteknr.. ****
Besteks
postnr.
Omschrijving Aandachts- en controlepunten D/A Tijdstip Frequentie Verslaglegging
Analyseresultaten gereinigde grond D 1 week na opdracht onderzoek DG week K
Bewijs van ontvangst (art. 01.17.06 St. 2000) A Aansluitend aan afvoer P K
182 Folie
Aanbrengen folie Bewijs van oorsprong folie (52.03.04, lid 04 St. 2000) A Bij levering P K
Visuele controle materiaal D Bij levering P X
Controle lassen/overlappen en aanbrengen D Tijdens/na aanbrengen O K
2 GRONDWERKEN C.A.
21 VOORBEREIDENDE WERKZAAMHEDEN
211 Frezen
Frezen Volgorde bewerking A 2 weken na opdracht O N
Beoordelen grondtoestand D Voor/tijdens werkzaamheden O X
Maatvoering / vlakheid D/A Tijdens/na werkzaamheden O X
212 Geotextiel
Aanbrengen geotextiel Bewijs van oorsprong geotextiel (22.03.12, lid 01 St. 2000) A Bij levering P K
Visuele controle materiaal D Bij levering P X
Controle lassen/overlappen en aanbrengen D Tijdens/na aanbrengen O K
213 Rooster
Aanbrengen rooster Bewijs van oorsprong rooster (22.03.12, lid 02 St. 2000) A Bij levering P K
Visuele controle materiaal D Bij levering P X
Controle lassen/overlappen en aanbrengen D Tijdens/na aanbrengen O K
214 Diversen
22 ONTGRAVEN
Ontgraven Volgorde ontgravingen A Voor aanvang werkzaamheden O N
Controle op structuurbederf D Voor/tijdens werkzaamheden O X
Beoordelen grondtoestand D Voor/tijdens werkzaamheden O X
Toleranties D/A Tijdens/na werkzaamheden O S 1 per .... N en W
Maatvoering D/A Tijdens/na werkzaamheden O S 1 per .... N en W
Graven waterlopen Maatvoering D/A Tijdens/na werkzaamheden O S 1 per .... N en W
Toleranties D/A Tijdens/na werkzaamheden O S 1 per .... N en W
Opnemen/peilen hoogten gegraven waterlopen D/A Aansluitend aan graven O K
23 VERVOEREN
Vervoeren Transportschema A 2 weken voor werkzaamheden O K
Controle inrichting depot D Tijdens/na inrichten O X
Bewijs van oorsprong geotextiel (art. 22.03.12 St. 2000) A Bij levering geotextiel P K
Bewijs van oorsprong folie (52.03.04, lid 04 St. 2000) A Bij levering P K
24 VERWERKEN
Verwerken Bepaling standaardproctor D Voor verwerken P K
Volgorde verwerking A 2 weken voor werkzaamheden O K
Beoordelen grondtoestand D Voor/tijdens werkzaamheden O X
Maatvoering / vlakheid D/A Tijdens/na werkzaamheden O S 1 per .... N en W
Toleranties D/A Tijdens/na werkzaamheden O S 1 per .... N en W
Controle verdichten visueel D/A Tijdens/na werkzaamheden O S X
Controle verdichten conusweerstand D/A Tijdens/na werkzaamheden O S 1 per .... K
19 van 45
ARCADIS

keuringsplan behorend bij besteknr.. ****
Besteks
postnr.
Omschrijving Aandachts- en controlepunten D/A Tijdstip Frequentie Verslaglegging
Controle verdichten steekring D/A Tijdens/na werkzaamheden O S 1 per .... K
25 ZAND/KLEI/FLUGSAND C.A.
Zand (ter beschikking gesteld) Standaardproctor D 2 weken voor verwerking P K
Zand (leverantie aannemer) Bewijs van oorsprong (art. 22.03.02 bestek) A 2 weken voor levering P K
Ontzilt zand Bewijs van herkomst ( art 22.03.02 St. 2000) A Bij levering P K
Maatvoering / vlakheid D/A Tijdens/na werkzaamheden O S 1 per .... N en W
Toleranties D/A Tijdens/na werkzaamheden O S 1 per .... N en W
Controle verdichten visueel D/A Tijdens/na werkzaamheden O S X
Controle verdichten conusweerstand D/A Tijdens/na werkzaamheden O S 1 per .... K
Controle verdichten steekring D/A Tijdens/na werkzaamheden O S 1 per .... K
Vrijgeven verwerking volgende laag D Na verwerking O
Klei (ter beschikking gesteld) Standaardproctor D 2 weken voor verwerking P K
Klei (leverantie aannemer) Bewijs van oorsprong (art. 22.03.25 bestek)
(art. 22.03.25 St. 2000)
A 2 weken voor levering P K
Bepaling watergehalte klei (art. 22.02.22 St. 2000 A Tijdens verdichten O K
Bedrijfscontrole (art. 22.05.22 St. 2000) A Tijdens uitvoering O K
Keuring klei na aanvoer (Art 22.07.23 St. 2000) D Tijdens uitvoering O K
Maatvoering / vlakheid D/A Tijdens/na werkzaamheden O S 1 per .... N en W
Toleranties D/A Tijdens/na werkzaamheden O S 1 per .... N en W
Controle verdichten visueel D/A Tijdens/na werkzaamheden O S N en W
Controle verdichten conusweerstand D/A Tijdens/na werkzaamheden O S 1 per .... N en W
Controle verdichten steekring D/A Tijdens/na werkzaamheden O S 1 per .... N en W
Vrijgeven verwerking volgende laag D Na verwerking O WG N
Teelaarde (ter beschikking gesteld) Standaardproctor D 2 weken voor verwerking P K
Teelaarde (leverantie aannemer) Bewijs van oorsprong (art. 22.03.02 bestek) A 2 weken voor levering P K
Maatvoering / vlakheid D/A Tijdens/na werkzaamheden O S 1 per .... N en W
Toleranties D/A Tijdens/na werkzaamheden O S 1 per .... N en W
Controle verdichten visueel D/A Tijdens/na werkzaamheden O S N en W
Controle verdichten conusweerstand D/A Tijdens/na werkzaamheden O S 1 per .... N en W
Controle verdichten steekring D/A Tijdens/na werkzaamheden O S 1 per .... N en W
Vrijgeven verwerking volgende laag D Na verwerking O WG N
Teelgrond/bomenzand (ter beschikking gesteld) Standaardproctor D 2 weken voor verwerking P K
Teelgrond/bomenzand (leverantie aannemer) Keuring (art. 51.04.03 St. 2000) D Kan zowel vooorafgaand aan de leverantie als
bij aanvoer
P K
Maatvoering / vlakheid D/A Tijdens/na werkzaamheden O S 1 per .... N en W
Toleranties D/A Tijdens/na werkzaamheden O S 1 per .... N en W
Controle verdichten visueel D/A Tijdens/na werkzaamheden O S N en W
Controle verdichten conusweerstand D/A Tijdens/na werkzaamheden O S 1 per .... N en W
Controle verdichten steekring D/A Tijdens/na werkzaamheden O S 1 per .... N en W
Vrijgeven verwerking volgende laag D Na verwerking O WG N
Flugsand KOMO-produktcertificaat “Flugsand” A Bij levering P K
Bewijs van oorsprong (art. 22.43.05 St. 2000) A Voor levering P K
Mededeling aanvoer flugsand A Minimaal 24 uur voor aanvoer P N
Keuring na aanvoer (art. 22.43.06 St. 2000) D Na aanvoer P K
Maatvoering / vlakheid D/A Tijdens/na werkzaamheden O S 1 per .... N en W
20 van 45
ARCADIS

keuringsplan behorend bij besteknr.. ****
Besteks
postnr.
Omschrijving Aandachts- en controlepunten D/A Tijdstip Frequentie Verslaglegging
Toleranties D/A Tijdens/na werkzaamheden O S 1 per .... N en W
Controle verdichten visueel D/A Tijdens/na werkzaamheden O S N en W
Controle verdichten conusweerstand D/A Tijdens/na werkzaamheden O S 1 per .... N en W
Controle verdichten steekring D/A Tijdens/na werkzaamheden O S 1 per .... N en W
Bepaling holle ruimte (art. 22.47.08 St. 2000) D/A Na verdichting O S 1 per .... K
Vrijgeven verwerking volgende laag D Na verwerking O N
AVI-bodemas KOMO-produktcertificaat A Voor levering P K
Bewijs van oorsprong (art. 22.53.01 St. 2000) A Bij levering P K
Bedrijfscontrole (art. 22.55.02 St. 2000):
A Gedurende het verwerken P K
• korrelverdeling
• dichtheid
• verdichtingsgraad
• laagdikte
Verdichtingsgraad (art. 22.55.03 St. 2000) A Na aanbrengen van een laag O, 1 per .... N , W en K
Toleranties D/A Tijdens/na werkzaamheden O S 1 per .... N en W
Maatvoering (dikte, breedte en hoogteligging) D/A Tijdens/na uitvoering O, 1 per .... N en W
Vrijgeven verwerkte laag t.b.v. aanbrengen bovenliggende
laag
D Voor aanbrengen volgende laag O N en W
EPS (Geëxpandeerd polystyreen) KOMO-produktcertificaat A Bij levering P K
Bewijs van oorsprong (art. 22.83.01 St. 2000) A Voor levering P K
Visuele controle aanvulmateriaal D Bij levering P X
Controle op opdrijving D/A Tijdens uitvoering O X
Maatvoering / vlakheid D/A Tijdens verwerking O N en W
Toleranties D/A Tijdens/na werkzaamheden O S 1 per .... N en W
Vrijgeven verwerking volgende laag D Na verwerking O N
26 GRONDBEWERKINGEN
Frezen Volgorde bewerkingen A 2 weken na opdracht O K
Eggen Beoordelen grondtoestand/structuurbederf D Voor/tijdens werkzaamheden O X
Maatvoering / vlakheid D/A Tijdens/na werkzaamheden O N en W
Ongewenste verdichting D Tijdens/na werkzaamheden O X
27 GRONDSANERING
Verwijderen verontreinigde grond/slib Maatvoering D/A Tijdens werkzaamheden O S 1 per .... N en W
Vervoeren verontreinigde grond/slib Monstername grond D O W
Analyseresultaten gereinigde grond D 1 week na opdracht onderzoek O K
Begrenzingen ontgraving D Tijdens werkzaamheden O X
Toleranties D/A Tijdens/na werkzaamheden O S 1 per .... N en W
Bewijs van ontvangst (art. 01.17.06 St. 2000) A Aansluitend aan afvoer P K
Bijhouden logboek (Art. 17.03.02/17.23.01 St. 2000) D/A Tijdens werkzaamheden O K
Registratie/melding wachturen D/A Start wachttijd O W
Grond reinigen Monstername grond D Tijdens reinigingsperiode O K en W
Analyseresultaten gereinigde grond D 1 week na opdracht onderzoek O K
Begrenzingen ontgraving D Tijdens werkzaamheden O K
Toleranties D/A Tijdens/na werkzaamheden O S 1 per .... N en W
Hoeveelheidsbepaling D/A Tijdens werkzaamheden O T K
Bijhouden logboek (Art. 17.03.02/17.33.03 St. 2000) D/A Tijdens werkzaamheden O K
21 van 45
ARCADIS

keuringsplan behorend bij besteknr.. ****
Besteks
postnr.
Omschrijving Aandachts- en controlepunten D/A Tijdstip Frequentie Verslaglegging
Bewijs van ontvangst (art. 01.17.06 St. 2000) A Aansluitend aan afvoer P K
271 Folie
Aanbrengen folie Bewijs van oorsprong folie (52.03.04, lid 04 St. 2000) A Bij levering folie P K
Visuele controle materiaal D Bij levering P X
Controle lassen/overlappen en aanbrengen D Tijdens/na aanbrengen O K
272 Geotextiel
Aanbrengen geotextiel Bewijs van oorsprong geotextiel (art. 22.03.12 St. 2000) A Bij levering geotextiel P K
Visuele controle materiaal D Bij levering P X
Controle lassen/overlappen en aanbrengen D Tijdens/na aanbrengen O S 1 per .... K
3 L E I D I N G W E R K E N
31 DRAINAGE
311 Sleuven
Graven sleuven Maatvoering D/A Tijdens/na werkzaamheden O X
Aanvullen sleuven Maatvoering D/A Tijdens/na werkzaamheden O X
Bepaling standaardproctor A Voor verwerking O P K
Bewijs van oorsprong aanvulmateriaal (23.13.** bestek) A Bij levering P K
Controle aanvulmateriaal D Voor aanvang werkzaamheden O X
Verdichting sleuven D/A Tijdens/na werkzaamheden O X
312 Draineerzand
Bewijs van oorsprong (2313.01 bestek) A Bij levering P K
Controle op eigenschappen (art. 23.16.01 St. 2000) D Voor/tijdens levering P N en W
Visuele controle materiaal D Bij levering P X
Maatvoering D/A Tijdens werkzaamheden O N en W
Controle verdichting D/A Na aanbrengen O X
313 Drainagebuizen
Drainageleiding KOMO-productcertificaat drainagemateriaal A Bij levering P K
Hulpstukken Visuele controle materiaal D Bij levering P X
Doorspuitvoorziening Hoogteligging D/A Tijdens werkzaamheden O N en W
Aanbrengen eindbuis met taludgoot Doorsteken drainage D Binnen 7 dagen na aanbrengen drains O X
Aanbrengen eindbuis zonder taludgoot Doorspuiten drainage
Revisie ligging drainage
314 Afvoerleiding
PVC-buis afvoerbuis/hulpstukken KOMO-productcertificaat pvc A Bij levering P K
Visuele controle materiaal D Bij levering P X
Hoogteligging D/A Tijdens/na aanbrengen O X
315 Putten
Betonputten KOMO-productcertificaat “Betonnen put en putbuis” A Bij levering P K
PVC-putten KOMO-produktcertificaat pvc A Bij levering P K
Polyesterputten Visuele controle materiaal D Bij levering P X
Aanbrengen putafdekkingen KOMO-productcertificaat “Afdekkingen voor putten en
kolken”
A Bij levering P K
. Hoogteligging D/A Tijdens/na aanbrengen O N en W
316 Hulpstukken c.a.
22 van 45
ARCADIS

keuringsplan behorend bij besteknr.. ****
Besteks
postnr.
Omschrijving Aandachts- en controlepunten D/A Tijdstip Frequentie Verslaglegging
317 Doorspuiten c.a.
Registratie druk D/A Tijdens werkzaamheden O K
318 Lijndrainage
Lijndrainage (“ACO-drains”) KOMO-produktcertificaat“Elementen voor lijnafwatering” A Bij levering P K
Visuele controle materiaal D Bij levering P X
Maatvoering D/A Voor/tijdens/na werkzaamheden O N en W
319 Drainagekoffer
Graven sleuven Sleufafmeting D Tijdens/na werkzaamheden O X
Talud sleufwand/veiligheid D/A Tijdens/na graven O X
Aanvullen sleuven Vrijgave sleufaanvulling D Na controle ligging buis O N
Bewijs van oorsprong aanvulmateriaal A Bij levering P K
Visuele controle aanvulmateriaal D Bij levering P X
Verdichten sleuf visueel D/A Tijdens werkzaamheden O X
Verdichten sleuf conussondeerapparaat D/A Tijdens werkzaamheden O K
Verdichten sleuf steekring D/A Tijdens werkzaamheden O K
Kunststoffilterdoek Bewijs van oorsprong kunststoffilterdoek (Art. 52.03.03 St.
2000)
A Bij levering P K
Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Controle maatvoering D/A Tijdens/na aanbrengen O N en W
Controle overlap/naadbevestiging D/A Tijdens/na aanbrengen O X
Drainageleiding KOMO-productcertificaat drainagemateriaal A Bij levering P K
Hulpstukken Visuele controle materiaal D Bij levering P X
Doorspuitvoorziening Hoogteligging D/A Tijdens/na werkzaamheden O N en W
Aanbrengen eindbuis met taludgoot Doorsteken drainage D Binnen 7 dagen na aanbrengen drains O W en K
Aanbrengen eindbuis zonder taludgoot Doorspuiten drainage A O W en K
Revisie ligging drainage A O K
32 VERTICALE DRAINAGE
Verticale drainage Bewijs van oorsprong kunststofdrains
(art. 23.23.02 St. 2000)
A Bij levering P K
Bewijs van oorsprong draineerzand A Bij levering P K
Controle op eigenschappen draineerzand
(art. 23.26.01 St. 2000)
D Voor/tijdens levering P N en W
Visuele controle materiaal D Bij levering P X
Dieptebepaling D Tijdens werkzaamheden O X
Maatvoering verband D Voor/tijdens werkzaamheden O X
33 DUIKERS C.A.
Betonduikers ongewapend m-s
Betonduikers gewapend m-s
Betonduikers met plaatstalen kern
KOMO-productcertificaat “Betonnen buizen” A Bij levering P K
PVC-duikers KOMO-productcertificaat PVC-buizen A Bij levering P K
Plaatstalen duikers KOMO-productcertificaat “Duikerelementen van
spiraalvormig gegolfd verzinkt plaatstaal”
A Bij levering P K
Meerplatige plaatstalen muilprofiel KOMO-productcertificaat “Duikerelementen van gegolfd
verzinkt plaatstaal - meerplatige systemen”
A Bij levering P K
23 van 45
ARCADIS

keuringsplan behorend bij besteknr.. ****
Besteks
postnr.
Omschrijving Aandachts- en controlepunten D/A Tijdstip Frequentie Verslaglegging
Betonduikers rechthoekig profiel KOMO-productcertificaat “Duikerelementen van
gewapend beton”
A Bij levering P K
Gegevens coating A Bij levering/voor aanbrengen P K
Controle coating D Voor aanbrengen P K
Visuele controle buizen/bouwstof D Bij levering P X
Bewijs van oorsprong aanvulmateriaal A Bij levering P K
Controle aanvulmateriaal D Bij levering P X
Controle verdichten sleuf visueel D/A Tijdens werkzaamheden O X
Controle verdichten sleuf conusweerstand D/A Tijdens werkzaamheden O N en W
Controle verdichten sleuf steekring D/A Tijdens werkzaamheden O N en W
Hoogteligging D/A Tijdens/na aanbrengen O N en W
Aanwezigheid verontreinigingen/zand/modder c.a. D Na aanbrengen O X
331 Diversen
34 RIOLERING
Graven sleuven Uitvoeren sonderingen (art. 24.05.01 St. 2000) A Voor graven sleuf O K
Sleufafmeting D/A Tijdens/na werkzaamheden O X
Talud sleufwand/veiligheid D/A Tijdens/na graven O WG X
Aanvullen sleuven Vrijgave sleufaanvulling D Na controle ligging buis O N
Bewijs van oorsprong aanvulmateriaal (Art. 24.03.01
bestek)
A Bij levering P K
Visuele controle aanvulmateriaal D Bij levering P X
Controle verdichten sleuf visueel D/A Tijdens werkzaamheden O N en W
Controle verdichten sleuf conusweerstand D/A Tijdens werkzaamheden O N en W
Controle verdichten sleuf steekring D/A Tijdens werkzaamheden O N en W
Aanbrengen betonriool ongewapend m-s KOMO-productcertificaat “Betonnen buizen” A Bij levering P K
Aanbrengen betonriool gewapend m-s KOMO-productcertificaat pvc-buizen/onderdelen A Bij levering P K
Aanbrengen betonriool met plaatstalen kern Certificaat PE materiaal A Bij levering P K
Aanbrengen pvc-riool Bewijs van oorsprong keramisch materiaal A Bij levering P K
Aanbrengen PE-leiding Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Aanbrengen keramisch riool Bepaling (boven)inlaten D Voor aanvang werkzaamheden O N
Hoogteligging D/A Tijdens/na aanbrengen O N en W
Aansluiting buizen onderling D Tijdens werkzaamheden/ voor aanvullen sleuf O X
Spiegelen leiding
(art. 25.17.01 St. 2000) + (art. 14.3.2. NPR 3218)
D/A Tijdens werkzaamheden/ voor aanvullen sleuf O W en K
Controle waterdruk persleiding
(art. 25.17.02 en 25.12.02 St. 2000)
D/A Voor oplevering O W en K
Proeflassen/eerste spiegellas (in aanwezigheid RTD) D/A Bij eerste las O K
Afplakken spiegellassen A Direct na lassen O X
Controle lassen D Direct na lassen O W en K
Controle spiegellassen (RTD) D Direct na lassen O W en K
Rapport spiegellassen A Voor opneming O W en K
Constructie aansluiting op boveninlaten D Voor aanvullen sleuven O X
24 van 45
ARCADIS

keuringsplan behorend bij besteknr.. ****
Besteks
postnr.
Omschrijving Aandachts- en controlepunten D/A Tijdstip Frequentie Verslaglegging
Controle op verontreiniging D Na aanbrengen O X
341 BIJKOMENDE WERKEN
Controleren riool met inwendige waterdruk Leiding gevuld houden met water A Gedurende 24 uur O X
Controle vrijverval riolering (art. 25.17.01 St. 2000) D/A Na aanbrengen O W en K
Rapport gemeten waterverlies overhandigen A Voor opneming O W en K
Controleren persleiding met inwendige waterdruk Leiding gevuld houden met water gedurende 24 uur A Voor opneming O W en K
(art. 25.17.02 St. 2000) Ondertekenen schijf van registrerende manometer D Voor aanbrengen O W en K
Leiding onder 75 % van de in het bestek opgegeven
afpersdruk houden gedurende 3 uren
A Tijdens controle O K
Leiding onder afpersdruk houden gedurende 2 uren A Tijdens controle O K
Overhandigen schijf van registrerende manometer A Na afpersen O W en K
Video opname Overdragen rapportage met foto’s en video-opnamen
(art. 25.13.05 St. 2000)
A Aansluitend aan videocontrole O W en K
Revisie Overdragen digitale bestanden A Voor opneming O W en K
Overdragen calques A Voor opneming O W en K
342 Mantelbuizen
Bewijs van oorsprong materialen A Bij levering P K
Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Maatvoering D/A Voor/tijdens/na aanbrengen P N en W
343 Afsluiter
Bewijs van oorsprong materialen A Bij levering P K
Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Maatvoering D/A Voor/tijdens/na aanbrengen P N en W
Ingebruikname D/A In bijzijn opdrachtgever O W en K
35 PUTTEN EN KOLKEN
Aanbrengen gemetselde putten KOMO-productcertificaat “Metselbaksteen” A Bij levering P K
Aanbrengen prefab. betonnen putten KOMO-productcertificaat “Betonnen put en putbuis” A Bij levering P K
Aanbrengen polyester putten KOMO-productcertificaat polyesterputten A Bij levering P K
Aanbrengen putafdekkingen KOMO-productcertificaat “Afdekkingen voor putten en
kolken”
A Bij levering P K
Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Hoogteligging D/A Tijdens/na aanbrengen O N en W
Voegverbindingen putelementen D Tijdens/na aanbrengen , voor aanvulling O X
Verbinding/bevestiging putrand D Tijdens/na aanbrengen O X
Controle verdichting rondom putten D/A Na verdichten O X
Aansluiting op inspectieput Hoogteligging D/A Tijdens/na aanbrengen O N en W
Controle verbindingsconstructie D Tijdens/na aanbrengen O X
Aanbrengen kolken KOMO-productcertificaat “Kolken” A Bij levering P K
Controle type kolk D Bij levering P X
Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Hoogteligging D/A Tijdens/na aanbrengen O N en W
Voegverbindingen D Tijdens/na aanbrengen , voor aanvulling O X
Controle verdichting rondom kolken D/A Na verdichten O X
351 Diversen
25 van 45
ARCADIS

keuringsplan behorend bij besteknr.. ****
Besteks
postnr.
Omschrijving Aandachts- en controlepunten D/A Tijdstip Frequentie Verslaglegging
Aansluiting op inspectieput Hoogteligging D/A Tijdens/na aanbrengen O X
Controle verbindingsconstructie D/A Tijdens/na aanbrengen O X
36 RIOOLRENOVATIE
361 Diversen
37 MANTELBUIZEN
Bewijs van oorsprong materialen A Bij levering P K
Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Maatvoering D/A Voor/tijdens/na aanbrengen P N en W
371 Diversen
38 KABELS EN LEIDINGEN
381 Grondwerk
Graven sleuven Uitvoeren sonderingen (art. 24.05.01 St. 2000) A Voor graven sleuf O K
Sleufafmeting D/A Tijdens/na werkzaamheden O X
Talud sleufwand/veiligheid D/A Tijdens/na graven O X
Aanvullen sleuven Vrijgave sleufaanvulling D Na controle ligging buis O W
Bewijs van oorsprong aanvulmateriaal A Bij levering P K
Visuele controle aanvulmateriaal D Bij levering P X
Controle verdichten sleuf visueel D/A Tijdens/na werkzaamheden O X
Controle verdichten sleuf conusweerstand D/A Tijdens/na werkzaamheden O K
Controle verdichten sleuf steekring D/A Tijdens/na werkzaamheden O K
382 Kabelwerk
Kabels Bewijs van oorsprong materialen A Bij levering P K
Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Maatvoering D/A Voor/tijdens/na aanbrengen P N en w
Afgeven kabelzegels aan directie (art. 26.05.06 St. 2000) A Na aanbrengen kabel O K
383 Gas- en waterleiding
Gasleiding Eisen aan uitvoering (art. 25.32 St.2000) A/D Tijdens uitvoering O X
Melding afsluiting leiding (art. 25.33.01 St. 2000) A Tenminste 2 werkdagen voor uitvoering O N
Giveg-certificaat A Bij leveren P K
Keuren lasverbindingen (art. 25.34.01 St. 2000) D Na lassen O K
Controle maatvoering D/A Tijdens/na aanbrengen O N en W
Controle volgens NV Nederlandse Gasunie A Na aanbrengen O W en K
Keuring kathodische bescherming (art. 25.33.05 St. 2000) D Voor oplevering O K
Overhandiging rapport beproeving A Voor opneming O K
Waterleiding Eisen aan uitvoering (art. 25.32 St.2000) A/D Tijdens uitvoering O X
Melding afsluiting leiding (art. 25.33.01 St. 2000) A Tenminste 2 werkdagen voor uitvoering O N
Melding onderbreking watertoevoer
(art. 25.33.02 St. 2000)
A Voor uitvoering O N
KIWA-certificaat A Bij leveren P K
Keuren lasverbindingen (art. 25.34.01 St. 2000) D Na lassen O K
Controle trekvaste verbindingen D Na aanbrengen O X
Controle PE-sleeve D Tijdens aanbrengen O X
Controle maatvoering D/A Tijdens/na aanbrengen O N en W
Keuring kathodische bescherming (art. 25.33.05 St. 2000) D Voor oplevering O K
26 van 45
ARCADIS

keuringsplan behorend bij besteknr.. ****
Besteks
postnr.
Omschrijving Aandachts- en controlepunten D/A Tijdstip Frequentie Verslaglegging
Beproeving (art. 25.33.06 + 25.35.11 St. 2000) D/A Na aanbrengen O K
39 SLEULOZE TECHNIEKEN
391 Horizontaal gestuurde boring
Horizontaal gestuurde boring Certificaat leidingen A Bij leveren P K
Beproeven leiding A Voor intrekken O W en K
Goedkeuring voorboring en vrijgeven voor trekoperatie D Na voorboren O W
Bedrijfscontrole
A Tijdens/na uitvoering O K
• muddruk
• reactiedruk boormes
• trekkracht
• exacte ligging
• hoeveelheid gebruikt bentonietmengsel
• samenstelling boorspoeling
392 Persing
Persing Certificaat leidingen A Bij leveren P K
Beoordelen lasverbindingen D Voor inbrengen O W en K
Controleren buis op ongerechtigheden D Voor aansluiting op gesloten leiding O W en K
Controleren maatvoering binnenbuis t.o.v. buitenbuis D Tijdens/na uitvoering O W en K
Bedrijfscontrole
A Tijdens/na uitvoering O K
• uitgeoeffende persdruk
• reactiedruk boormes
• afwijkingen t.o.v. voorgeschreven ligging
• aard en hoeveelheid uitkomende grond
• hoeveelheid gebruikt smeermiddel
4 OEVER- EN BOUWWERKEN
41 DAMWANDEN
Stalen damwanden Bewijs van oorsprong damwand (art. 41.23.02 bestek) A Bij levering P K
stalen gordingen c.a. Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Stalen deksloven Gegevens coating A Bij levering/voor aanbrengen P K
Controle coating D Voor aanbrengen P N en W
Controle maatvoering D/A Voor/tijdens/na aanbrengen O N en W
Hoogte en richting damwand D/A Voor/tijdens aanbrengen O N en W
Controle bevestiging D Tijdens/na aanbrengen O X
Houten damwanden Partijkeuring hardhout D/A Voor levering P K
Houten gording c.a. KOMO-productcertificaat “Gezaagd Europees naaldhout
voor waterbouwkundige toepassingen”
A Bij levering P K
Houten deksloven c.a. KOMO-productcertificaat “Naaldhout” A Bij levering P K
KOMO-productcertificaat verduurzaming A Bij levering P K
Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Controle maatvoering D/A Voor/tijdens/na aanbrengen O N en W
Hoogte en richting damwand D/A Voor en tijdens aanbrengen O N en W
. Controle bevestiging D Tijdens/na aanbrengen O X
Betonnen damwanden KOMO-productcertificaat “Bouwelementen van berton” A Bij levering P K
Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
27 van 45
ARCADIS

keuringsplan behorend bij besteknr.. ****
Besteks
postnr.
Omschrijving Aandachts- en controlepunten D/A Tijdstip Frequentie Verslaglegging
Controle maatvoering D/A Voor/tijdens/na aanbrengen O N en W
Kalenderen D Tijdens aanbrengen O K
Hoogte en richting damwand D/A Voor en tijdens aanbrengen O N en W
42 FUNDERINGSCONSTRUCTIES
Stalen palen Fabriekskeuringsdocument staal
(art. 41.13.03 lid 03 en art. 41.15.05 St. 2000)
A Voor levering P K
Bewijs van oorsprong bouwst. palen (art. 41.13.03 St.
2000)
A Bij levering P K
Stalen gording c.a. Gegevens coating A Bij levering/voor aanbrengen P K
Stalen deksloven Controle coating D Voor aanbrengen P X
Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Controle maatvoering D/A Voor/tijdens aanbrengen O N en W
Kalenderen (art 41.17.01/41.13.04 St. 2000) D Tijdens aanbrengen O K
Verstrekken slagdiagrammen 41.13.04 St. 2000) D Na aanbrengen O K
Hoogte en richting palen D/A Voor en tijdens aanbrengen O N en W
Controle bevestiging D Tijdens/na aanbrengen O X
Betonnen palen KOMO-productcertificaat ”Betonnen heipalen” A Bij levering P K
Bewijs van oorsprong bouwst. palen (art. 41.13.03 St.
2000)
A Bij levering P K
Visuele controle bouwstoffen D Voor, tijdens en na aanbrengen P X
Controle maatvoering D/A Voor/tijdens aanbrengen O N en W
Kalenderen (art .41.17.01 St. 2000) D Tijdens aanbrengen O K
Verstrekken slagdiagrammen 41.13.04 St. 2000) D Na aanbrengen O K
Hoogte en richting palen D/A Voor en tijdens aanbrengen O X
Akoestische metingen (art. 41.15.02 St. 2000) A Na aanbrengen O K
Houten palen KOMO-productcertificaat “Heipalen - Europees
Naaldhout”
A Bij levering P K
KOMO-productcertificaat verduurzaming A Bij levering P K
Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Controle maatvoering D/A Voor/tijdens/na aanbrengen O N en W
Kalenderen (art .41.17.01 St. 2000) D Tijdens aanbrengen O K
Verstrekken slagdiagrammen 41.13.04 St. 2000) D Na aanbrengen O K
Hoogte en richting palen D/A Voor en tijdens aanbrengen O N en W
Controle bevestiging D Tijdens/na aanbrengen O X
In de grond gevormde palen KOMO-proces-ertificaat “In de grond gevormde palen” A Voor aanbrengen P K
KOMO-productcertificaat “Betonstaal” A Bij leveren P K
KOMO-productcertificaat “Buig- en vlechtwerk bij
wapeningscentrales”
A Bij leveren P K
KOMO-productcertificaat ”Betonmortel” A Bij leveren P K
Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Controle wapening D Voor aanbrengen O N en W
Controle afleverbon betonmixer D Voor storten O X
Vervaardigen kubussen A Bij storten O N en W
Beproeven kubussen D/A 28 dagen na storten O W en K
28 van 45
ARCADIS

keuringsplan behorend bij besteknr.. ****
Besteks
postnr.
Omschrijving Aandachts- en controlepunten D/A Tijdstip Frequentie Verslaglegging
Maatvoering D/A Voor/tijdens/na aanbrengen O N en W
Akoestische metingen (art. 41.15.02 St. 2000) A Na aanbrengen O K
Diepwanden en boorpalen KOMO-procescertificaat “In de grond gevormde palen” A Voor aanbrengen P K
KOMO-productcertificaat “Betonstaal” A Bij leveren P K
KOMO-productcertificaat “Buig- en vlechtwerk bij
wapeningscentrales”
A Bij leveren P K
KOMO-productcertificaat ”Betonmortel” A Bij leveren P K
Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Controle wapening D Voor aanbrengen O N en W
Controle afleverbon betonmixer D Voor storten O X
Maken geboortebewijs (art. 41.33.02 St. 2000) A Na aanbrengen O K
Bedrijfscontrole steunvloeistof (art. 41.35.05 St. 2000) A Tijdens uitvoering O K
Vervaardigen kubussen A Bij storten O N en W
Beproeven kubussen D/A 28 dagen na storten O W en K
Maatvoering D/A Voor/tijdens/na aanbrengen O N en W
Vaststellen gemiddelde diepte (art. 41.35.06 St. 2000) A Tijdens aanbrengen O K
Afdichtingswanden Bewijzen van oorsprong (art. 41.53.05 St. 2000) A Bij leveren P K
Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Maken geboortebewijs (art. 41..53. 01, lid 03 St. 2000) A Na aanbrengen O K
Vaststellen gemiddelde diepte (art. 41.35.06 St. 2000) A Tijdens aanbrengen O K
Bedrijfscontrole (art. 41.55.06 St. 2000) A Tijdens uitvoering O K
Controle van waterdoorlatendheidscoëfficient en
druksterkte (art. 41.53.04 St. 2000)
D/A Tijdens en na uitvoering O K
Maatvoering D/A Voor/tijdens/na aanbrengen O N en W
43 OEVER- EN TALUDBESCHERMINGEN
431 Geprefabriceerde matten
Geotextiel Bewijs van oorsprong geotextiel (art. 52.03.04 St. 2000) A Bij levering P K
Structuurmat Bewijs van oorsprong structuurmat (art. 52.03.04 St. 2000) A Bij levering P K
Folie Bewijs van oorsprong folie (art. 52.03.04 St. 2000) A Bij levering P K
Betonblokkenmatten Bewijs van oorsprong betonblokkenmatten
(art 52.23.02 St. 2000)
A Bij levering P K
Matten van open steenasfalt Bewijs van oorsprong matten van open steenasfalt
(art. 52.23.02 St. 2000)
A Bij levering P K
Krammat Keuringsrapport kabels c.a. (art. 52.23.01 St.2000) A 1 week voor aanvang werkzaamheden P K
Kabelmatten Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Pennenmat Controle type/eigenschappen bouwstoffen D Bij levering P X
Verlijmde mat Controle maatvoering D/A Voor/tijdens/na aanbrengen O N en W
(Betonblokkenmat) Controle overlap/naadverbinding D Voor/tijdens/na aanbrengen O X
Controle vastlegging op ondergrond D Tijdens/na aanbrengen O X
432 Bestortingen
Breuksteen Bewijs van oorsprong (art. 52.33.06 St. 2000) A Bij levering P K
Slak Bewijs van oorsprong (art. 52.33.16 St. 2000) A Bij levering P K
Mijnsteen Bewijs van oorsprong (art. 52.33.22 St. 2000) A Bij levering P K
Keuring na aanvoer breuksteen (art. 52.33.07 St. 2000) D Na aanvoer P K
Keuring na aanvoer slak (art. 52.33.17 St. 2000) D Na aanvoer P K
29 van 45
ARCADIS

keuringsplan behorend bij besteknr.. ****
Besteks
postnr.
Omschrijving Aandachts- en controlepunten D/A Tijdstip Frequentie Verslaglegging
Keuring na aanvoer mijnsteen (art. 52.33.23 St. 2000) D Na aanvoer P K
Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Maatvoering materiaal D/A Bij levering O N en W
Aangebrachte hoeveelheid D Tijdens/na aanbrengen O N en W
Controle laagdikte D/A Tijdens/na aanbrengen O N en W
Profiel controle D/A Tijdens/na aanbrengen O N en W
433 Bekledingen ongebonden
Steen/steenachtig materiaal Zie stortsteen/breuksteen
Zetwerk van kunststeen KOMO-certificaat A Bij levering P K
Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Controle maatvoering materiaal D/A Bij levering O N en W
Bewijs van oorsprong betonelementen
(art. 52.43.01 St. 2000)
A Bij levering P K
Controle op instrooien D Tijdens/na aanbrengen O N
Geotextiel Bewijs van oorsprong geotextiel (art. 52.03.04 St. 2000) A Bij levering P K
Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Controle type/eigenschappen bouwstoffen D Bij levering P X
Controle maatvoering D/A Tijdens aanbrengen O N en W
Controle overlap/naadbevestiging D Tijdens/na aanbrengen O X
Opsluitingen KOMO-certificaat “Betonbanden” A Bij levering P K
Bewijs van oorsprong betonelementen
(art. 52.43.01 St. 2000)
A Bij levering P K
Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Controle maatvoering D/A Bij levering O N en W
434 Bekledingen gebonden
Bitumineuze bekleding Bewijs van oorsprong bouwstoffen (Art. 52.53.03 St. 2000) A Bij levering P K
Colloïdaal beton
KOMO-productprocescertificaat vulstof A Bij levering P K
435 Zinkstuk, Kraagstuk, Zoolstuk
Kunststof zool Meten bodemprofiel (art. 52.12.08 St. 2000) A Ten hoogste 1 dag voor zinken O K
Overhandigen gemeten bodemprofiel (art. 52.13.01
St.2000)
A Voorafgaand aan het zinken O K
Bewijs van oorsprong geotextiel (art. 52.03.04 St2000) A Bij levering P K
Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Controle overlap/naadbevestiging D Tijdens/na aanbrengen O X
Controle maatvoering D/A Bij vervaardiging O N en W
Boeien op kraagstuk (art. 52.15.02 St. 2000) A Tijdens het zinken O X
Rijshout Meten bodemprofiel (art. 52.12.08 St. 2000) A Ten hoogste 1 dag voor zinken O K
Overhandigen gemeten bodemprofiel
(art. 52.13.01 St. 2000)
A Voorafgaand aan het zinken O K
Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Boeien op kraagstuk (art. 52.15.02 St. 2000) A Tijdens het zinken O X
Controle maatvoering D/A Bij vervaardiging O N en W
Bestortingen Zie breuksteen/stortsteen
30 van 45
ARCADIS

keuringsplan behorend bij besteknr.. ****
Besteks
postnr.
Omschrijving Aandachts- en controlepunten D/A Tijdstip Frequentie Verslaglegging
436 Beschoeiing
Palenrij KOMO-productcertificaat “Rondhoutpalen” A Bij levering P K
Houten damplanken KOMO-productcertificaat “Naaldhout” A Bij levering P K
Plankbeschoeiing KOMO-productcertificaat “Gezaagd Europees naaldhout
voor waterbouwkundige toepassingen”
A Bij levering P K
Partijkeuring hardhout D/A Voor levering P K
Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Controle op hoogte en richting D/A Voor/tijdens/na aanbrengen O N en W
Controle bevestiging D Tijdens/na aanbrengen O X
Kunststof damplanken Bewijs van oorsprong A Bij levering P K
Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Controle op hoogte en richting D/A Voor/tijdens/na aanbrengen O N en W
Verankering Fabriekskeuringsdocument staal A Voor levering P K
Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Gegevens coating A Bij levering/voor aanbrengen P K
Controle coating D Voor aanbrengen P N en W
Controle maatvoering D/A Voor/tijdens/na aanbrengen O N en W
Controle bevestiging D Tijdens/na aanbrengen O X
437 Betuining
Palen KOMO-productcertificaat “Rondhoutpalen” A Bij levering P K
KOMO-productcertificaat “Naaldhout” A Bij levering P K
KOMO-certificaat “Gezaagd Europees naaldhout voor
waterbouwkundige toepassingen”
A Bij levering P K
Partijkeuring hardhout D/A Voor levering P K
Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Controle op hoogte en richting D/A Voor/tijdens/na aanbrengen O N en W
Rijshout Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Maatvoering D/A Voor/tijdens/na aanbrengen O N en W
Controle op bescherming tegen uitdroging D Van levering tot verwerking O X
Dikte span- en binddraden D Voor/tijdens/na verwerken P X
Azobé-matten Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Maatvoering D/A Voor/tijdens/na aanbrengen O N en W
Bevestiging matten D Tijdens/na aanbrengen O X
Hoogte en richting D/A Tijdens/na aanbrengen O N en W
438 Kofferconstructie
Graven sleuven Sleufafmeting D Tijdens werkzaamheden O X
Talud sleufwand/veiligheid D Tijdens graven O X
Hoeveelheidsbepaling grondverzet D Tijdens/na werkzaamheden O T
Aanvullen sleuven Vrijgave sleufaanvulling D Na controle ligging buis O N en W
Bewijs van oorsprong aanvulmateriaal A Bij levering P K
Visuele controle aanvulmateriaal D Bij levering P X
Verdichten sleuf visueel D/A Tijdens werkzaamheden O N en W
Verdichten sleuf conussondeerapparaat D/A Tijdens werkzaamheden O N en W
Verdichten sleuf steekring D/A Tijdens werkzaamheden O N en W
31 van 45
ARCADIS

keuringsplan behorend bij besteknr.. ****
Besteks
postnr.
Omschrijving Aandachts- en controlepunten D/A Tijdstip Frequentie Verslaglegging
Geotextiel Bewijs van oorsprong geotextiel (art. 52.03.04 St. 2000) A Bij levering P K
Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Controle type/eigenschappen bouwstoffen D Bij levering P X
Controle maatvoering D/A Tijdens aanbrengen O N en W
Controle overlap/naadbevestiging D Tijdens/na aanbrengen O X
Drainageleiding KOMO-productcertificaat drainagemateriaal A Bij levering P K
Hulpstukken Visuele controle materiaal D Bij levering P X
Doorspuitvoorziening Hoogteligging D/A Tijdens werkzaamheden O N en W
Aanbrengen eindbuis met taludgoot Doorsteken drainage D Binnen 7 dagen na aanbrengen drains O W en K
Aanbrengen eindbuis zonder taludgoot Doorspuiten drainage A O W en K
Revisie ligging drainage A O K
439 Diversen
44 (KLEINE) KUNSTWERKEN
441 Stuwen, schuiven en pompen
Stuwen KOMO-productcertificaat “Bouwelementen van beton” A Bij levering P K
Stuwklep Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Stuwbak Maatvoering D/A Voor/tijdens/na aanbrengen O N enW
Schuifafsluiter Melding voorspanning (art. 47.03.03 St. 2000) A Tenminste1 werkdag voor werkzaamheden O N
Pompinstallatie Beproeving (art. 47.17.02 St. 2000) D Voor opneming O W en K
Bedrijfsonderhoudsvoorschriften en reviesietekeningen A 2 weken voor ingebruikneming O K
Ingebruikname D In bijzijn opdrachtgever O N enW
442 Prefab elementen
Brugdekelementen beton KOMO-productcertificaat “Bouwelementen van beton” A Bij levering P K
Rechthoekige duikerelementen Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
L-wanden Maatvoering A/D Voor/tijdens/na aanbrengen O N en W
Melding voorspanning (art. 47.03.03 St. 2000) A 1 dag voor werkzaamheden O N
Controle naspanning A/D Tijdens werkzaamheden O N en W
Oplegblokken D Voor en tijdens aanbrengen O X
443 Metaalwerk
Leuning Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Ankerstang Controle maatvoering D/A Voor/tijdens/na aanbrengen O N en W
Hoekstaal Gegevens conservering A Bij levering/voor aanbrengen P K
Controle conservering D Voor/tijdens/na aanbrengen O N en W
Controle bevestiging D Tijdens/na aanbrengen O X
45 CONSERVERINGSWERKEN
Conserveringswerken algemeen Garantieverklaring (Art. 56.04.01 bestek) A Na aanbrengen O K
Controle voorbewerking ondergrond D/A Voor conservering O N en W
Controle afscherming onderdelen A Voor conservering O X
Controle laagdikte conservering D Na conservering O K
Conservering beton Bewijs van Oorsprong producten (Art. 56.13.01 St. 2000) A Bij Levering P K
Conservering staal Bewijs van Oorsprong producten (Art. 56.23.01 St. 2000) A Bij Levering P K
Overzicht verbruik (Art. 56.23.04 St. 2000) A Wekelijks O K
32 van 45
ARCADIS

keuringsplan behorend bij besteknr.. ****
Besteks
postnr.
Omschrijving Aandachts- en controlepunten D/A Tijdstip Frequentie Verslaglegging
46 BOUWWERKEN BETON
Bekisting Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Maatvoering D/A Voor storten P N en W
Vlakheid en/of profilering D Voor storten O X
Gebruik centerpennen D Voor storten O X
Maatvoering en onderdelen in te storten D/A Tijdens verwerking - voor storten O N en W
Aanmaken bekisting kubussen A Tijdens aanbrengen O W en K
Wapening KOMO-productcertificaat “Buig- en vlechtwerk bij
wapeningscentrales”
A Voor levering P K
KOMO-productcertificaat “Betonstaal” A Voor levering P K
KOMO-productcertificaat “Voorspanstaal” A Voor levering P K
Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Maatvoering /samenstelling D/A Tijdens/na verwerking - voor storten O N en W
Beton Betonsamenstelling, consistentie D 1 week voor aanvang P K
Gegevens betonmortel (art. 42.13.09 St. 2000) A 1 dag voor aanvang O N en W
Melding verwerking specie (art. 42.13.10 St. 2000) A 1 dag voor aanvang O N en W
KOMO-productcertificaat “Betonmortel” A Voor aanvang P K
Controle afleveringsbon betonmixer D Voor storten P X
Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Controle storten, verdichten, afwerken D Bij storten O X
Vervaardigen verhardingskubussen A Bij storten O N en W
Controle ontkisten, nabehandeling D/A Na ontkisten O N en W
Dilatatievoegen Bewijs van oorsprong materialen A Bij levering P K
Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Maatvoering/bevestiging D/A Tijdens/na aanbrengen O N en W
47 BETONREPARATIES
Voorbehandelen ondergrond Bewijs van oorsprong straalmiddel betonreparaties
(art. 42.53.01 St. 2000)
A Bij levering P K
KOMO-procescertificaat bedrijf betonreparaties A Voor aanvanmg werkzaamheden O K
Reparaties oppervlakken Bewijzen van oorsprong bouwstoffen betonreparaties
(art. 42.63.02 St. 2000)
A Bij levering P K
Melding aanvang werkzaamheden A Uiterlijk 1 werkdag voor aanvang
werkzaamheden
O N en W
KOMO-procescertificaat bedrijf betonreparaties A Voor aanvanmg werkzaamheden O K
Reparaties scheuren en voegen Bewijs van oorsprong injectievloeistof betonreparaties
(art. 42.73.02 St. 2000)
A Bij levering P K
KOMO-procescertificaat bedrijf betonreparaties A Voor aanvanmg werkzaamheden
33 van 45
ARCADIS

Besteks
postnr.
keuringsplan behorend bij besteknr.. ****
Omschrijving Aandachts- en controlepunten D/A Tijdstip Frequentie Verslaglegging
48 METSELWERK
Metselstenen KOMO-productcertificaat “Metselbaksteen” A Bij levering P K
Kalkzandsteen KOMO-productcertificaat “Kalkzandsteen” A Bij levering P K
KOMO-productcertificaat “Metselmortel” A Bij levering P K
Vaststellen lagen en koppenmaat D Voor aanvang O N en W
Indienen monster baksteen A Voor bestelling materiaal O N en W
Opgave type metselmortel A Voor aanvang O N en W
Specificatieformulier volgens NEN 2489 A Voor aanvang P K
Overleggen garantieverklaring vorstbestandheid A Voor leveren O K
Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Controle ankers D Tijdens/na aanbrengen O X
Maatvoering D/A Voor/tijdens/na verwerken O N en W
Voegwerk Diepte voegen D Aansluitend aan metselwerk O N en W
Opzetten monster in het werk A Voor aanvang O N en W
5 WEGENBOUWWERKEN
51 VOORBEREIDENDE WERKEN
511 Afwerken en verdichten zandbed
Controle verdichten visueel D/A Tijdens werkzaamheden O N en W
Controle verdichten conusweerstand D/A Tijdens werkzaamheden O N en W
Controle verdichten steekring D/A Tijdens werkzaamheden O N en W
Vlakheid 3 m rei D Voor volgende bewerking O N en W
Vrijgeven verwerking volgende laag D Na verwerking O N
512 (Kunststof) inlagen
5121 Geotextiel
Aanbrengen geotextiel/geomembraan Bewijs van oorsprong geotextiel (22.03.12, lid 01 St. 2000) A Bij levering P K
Visuele controle materiaal D Bij levering P X
Maatvoering D/A Voor /tijdens/na verwerking P N en W
Controle overlap/naadverbinding D/A Tijdens/na verwerking O X
5122 Rooster
Aanbrengen rooster Bewijs van oorsprong rooster (22.03.12, lid 02 St. 2000) A Bij levering P K
Visuele controle materiaal D Bij levering P X
Maatvoering D/A Voor /tijdens/na verwerking P N en W
Controle overlap/naadverbinding D/A Tijdens/na verwerking O X
52 FUNDERINGSLAGEN
521 Steenmensel
Steenmengsel (vrijgekomen materiaal) Maatvoering D/A Tijdens/na aanbrengen O N en W
Verdichtingsgraad (visueel) D/A Voor volgende laag O N en W
Metselwerkgranualaat Bewijs van oorsprong (art. 28.13.02 St. 2000)) A Voor levering P K
34 van 45
ARCADIS

keuringsplan behorend bij besteknr.. ****
Besteks
postnr.
Omschrijving Aandachts- en controlepunten D/A Tijdstip Frequentie Verslaglegging
Menggranulaat KOMO-productcertificaat “BSA-granulaten in de
wegenbouw”
A Voor levering P K
Betongranulaat Bedrijfscontrole (art. 28.15.01 St. 2000):
A Gedurende het verwerken O K
• korrelverdeling
• verdichtingsgraad
• laagdikte
Hydraulisch menggranulaat Verdichtingsgraad (art. 28.17.01/04 St. 2000) D Tijdens/na uitvoering O, 1 per .... N en W
Maatvoering (dikte, breedte en hoogteligging) D Tijdens/na uitvoering O, 1 per .... N en W
Vrijgeven verwerkte laag t.b.v. aanbrengen bovenliggende
laag
D Voor aanbrengen volgende laag O N en W
Hoogovenslakkenmengsel Bewijs van oorsprong (art. 28.13.02 St. 2000) A Voor levering P K
Hoogovenslakkenzand KOMO-productcertificaat “Hoogovenslakken” A Voor levering P K
Fosforslakkenmengsel KOMO-productcertificaat “Fosforslakkenmengsels” A Voor levering P K
Bedrijfscontrole (art. 28.15.01 St. 2000):
A Gedurende het verwerken P K
• korrelverdeling
• verdichtingsgraad
• laagdikte
Verdichtingsgraad (art. 28.17.01/04 St. 2000) D Tijdens/na uitvoering O, 1 per .... N en W
Maatvoering (dikte, breedte en hoogteligging) D Tijdens/na uitvoering O, 1 per .... N en W
Vrijgeven verwerkte laag t.b.v. aanbrengen bovenliggende
laag
D Voor aanbrengen volgende laag O N en W
522
GEBONDEN FUNDERINGEN
Gebonden asfaltgranulaat
Asfaltgranulaat type A1 Bewijs van oorsprong cement (art. 28.23.02 St. 2000) A Bij leveren P K
Asfaltgranulaat type A2 KOMO-productcertificaat “Cement” A Bij leveren P K
Bewijs van oorsprong zand (art. .......... bestek) A Bij leveren P K
Bewijs van oorsprong bitumenemulsie
(art. 28.23.02 St. 2000)
A Bij leveren P K
Vooronderzoek (art. 28.24.02/ 28.25.01 St. 2000) A Voor uitvoering O K
Bedrijfscontrole (art. 28.25.03 St. 2000):
A Tijdens/na uitvoering O K
• korrelverdeling mengsel
• diktemeting
• mengkwaliteit
• verdichtingsgraad (min. 5 monsters /dagproductie)
• gedoseerde hoeveelheid
• vochtgehalte
• druksterkte
Hoogteligging D/A Voor en tijdens aanbrengen O N en W
Maatvoering D/A Tijdens/na aanbrengen O N en W
Afdekking/bescherming D Aansluitend aan aanbrengen na verdichten O N
Opleveringscontrole (art. 28.27.01/02 St. 2000):
D Na uitvoering O W en K
• laagdikte
• druksterkte
523 Zandcement
Zandcement Bewijs van oorsprong cement (art. 28.23.02 St.2000) A Bij leveren P K
35 van 45
ARCADIS

keuringsplan behorend bij besteknr.. ****
Besteks
postnr.
Omschrijving Aandachts- en controlepunten D/A Tijdstip Frequentie Verslaglegging
KOMO-productcertificaat “Cement” A Bij leveren P K
Bewijs van oorsprong zand (art. .......... bestek) A Bij leveren P K
Vooronderzoek (art. 28.24.02/ 28.25.02 St. 2000) A Voor uitvoering O K
Bedrijfscontrole (art. 28.25.04 St. 2000):
A Tijdens uitvoering O K
• diktemeting
• mengkwaliteit
• verdichtingsgraad (min. 5 monsters /dagproductie)
• hoeveelheid cement
• vochtgehalte
• druksterkte
Hoogteligging D/A Voor en Tijdens aanbrengen O N en W
Maatvoering D/A Tijdens/na aanbrengen O N en W
Afdekking/bescherming D Aansluitend aan aanbrengen na verdichten O N
Opleveringscontrole (art. 28.27.01/02 St. 2000):
D Na uitvoering O W en K
• laagdikte
• druksterkte
524 SCHUIMBETON
Schuimbeton Bewijs van oorsprong cement (art. 28.53.04 St. 2000) A Bij leveren P K
KOMO-productcertificaat “Cement” A Bij leveren P K
Bewijs van oorsprong schuimmiddel
(art. 28.53.04 St. 2000)
A Bij leveren P K
Bewijs van oorsprong zand (art. 28.53.04 St. 2000) A Bij leveren P K
Bewijs van oorsprong vulstof (art. 28.53.04 St. 2000) A Bij leveren P K
Bewijs van oorsprong hulpstof (art. 28.53.04 St. 2000) A Bij leveren P K
Bedrijfscontrole (art. 28.55.02 St. 2000):
Tijdens bereiding:
A Tijdens bereiding en verwerking O K
a. de consistentie
b. de volumieke masa
Tijdens uitvoering:
a. de kubusdruksterkte
b. de volumieke massa
c. de hoogteligging
Hoogteligging D Voor/ tijdens en na aanbrengen O N en W
Maatvoering D/A Tijdens/na aanbrengen O N en W
Onderzoek geboorde cilinders
D/A Indien kubusdruksterkte of de volumieke massa O K
(art. 28.54.03 / 28.54.04 St. 2000)
niet voldoet, aansluitend aan dit onderzoek
53 WEGVERHARDINGEN 1
531 Voorbereidende werkzaamheden
5311 Schoonmaken asfaltverharding
Schoonmaken asfaltverharding Inspecteren wegoppervlak D/A Tijdens/na schoonmaken O N en W
Bewijs van ontvangst (art. 01.17.06 St. 2000) A Aansluitend aan afvoer P K
5312 Frezen t.b.v. aansluiting
Frezen t.b.v. aansluiting Plaatsbepaling D Voor uitvoering werkzaamheden O N en W
Maatvoering (oppervlak en dikte) D/A Tijdens/na uitvoering werkzaamheden O N en W
Bewijs van ontvangst (art. 01.17.06. St. 2000) A Aansluitend aan afvoer P K
36 van 45
ARCADIS

keuringsplan behorend bij besteknr.. ****
Besteks
postnr.
Omschrijving Aandachts- en controlepunten D/A Tijdstip Frequentie Verslaglegging
Frezen teerhoudende verhardingen Plaatsbepaling D Voor uitvoering werkzaamheden O N en W
Maatvoering (oppervlak en dikte) D/A Tijdens/na uitvoering werkzaamheden O N en W
Bewijs van ontvangst (art. 01.17.06 St. 2000) A Aansluitend aan afvoer P K
5313 Asfaltwapening
Asfaltwapening Inspecteren wegoppervlak D/A Voor aanbrengen O N en W
Bewijs van oorsprong A Bij leveren P K
Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Maatvoering D/A Voor/tijdens/na aanbrengen O N en W
Beoordeling vlakheid D Voor aanbrengen volgende laag O X
Beoordeling overlappen/naadverbinding D Voor aanbrengen volgende laag O X
532 Oppervlakbehandeling
Oppervlakbehandeling Inventariseren wegoppervlak (art. 30.23.02 St. 2000) D Voor aanbrengen O N en W
Inspectie wegoppervlak (art. 30.23.03 St. 2000)) D/A Voor aanbrengen O N en W
Verrichten bedrijfscontrole (art. 30.24.02 St. 2000) A Bij aanbrengen O K
Verstrekken sproeirapport A Na aanbrengen O K en T
Bindmiddel en Steenslag Bewijs van oorsprong (art. 30.23.01 St. 2000) A Bij levering/aanbrengen P K
533 EMULSIE-ASFALTBETON
Emulsie-asfaltbeton met kwaliteitsplan Volgen kwaliteitsplan D/A Gedurende het werk O K en X
Bedrijfscontrole bereiding
(art. 30.34.03, lid 02 en 03 St. 2000)
A Gedurende het werk O en P K
Samenvattend rapport (art. 30.34.04, lid 07 St. 2000) A Binnen 6 weken na gereedkomen bovenlaag O K
Verifiëren gegevens bedrijfscontrole D Tijdens/na afloop O K
Vlakheidsmeting en stroefheid D Na aanbrengen bovenste laag O W en K
54 ASFALTVERHARDING
541 Asfalt met kwaliteitsplan
Asfalt met kwaliteitsplan Volgen kwaliteitsplan D/A Gedurende het werk O K en X
Bedrijfscontrole bereiding
(art. 31.24.03, lid 02 en 03 St. 2000)
A Gedurende het werk O en P K
Bedrijfscontrole verwerking
(art. 31.24.03, lid 04 en 05 St. 2000):
A Gedurende het werk O en P K
• laagdikte
• samenstelling
• holle ruimte
• verdichtingsgraad
• penetratie teruggewonnen bitumen
Samenvattend rapport (art. 31.24.04, lid 07 St. 2000) A Binnen 6 weken na gereedkomen bovenlaag O K
Verifiëren gegevens bedrijfscontrole D Tijdens/na afloop O K
Vlakheidsmeting D Na aanbrengen bovenste laag O W en K
542 Asfalt zonder kwaliteitsplan
Asfalt zonder kwaliteitsplan Boren kernen A Voor aanbrengen volgende laag O K
(o.a. kleine hoeveelheden als voor duikersleuven) Controle laagdikte D/A Voor aanbrengen volgende laag O K
Controle verdichting D/A Voor aanbrengen volgende laag O K
Extracties mengsel A Gedurende verwerking O K
Analyse kernen A Voor opneming O K
37 van 45
ARCADIS

keuringsplan behorend bij besteknr.. ****
Besteks
postnr.
Omschrijving Aandachts- en controlepunten D/A Tijdstip Frequentie Verslaglegging
Vlakheidsmeting D Na aanbrengen bovenste laag O W en K
Asfalt zonder kwaliteitsplan (Profileerlagen) Waterpassen en uitcijferen D/A Voor aanvang werkzaamheden O N en W
Beoordelen cijfers en bepalen hoeveelheden D Voor aanvang werkzaamheden O N en W
Overleg opdrachtgever overschrijdingen D Voor aanvang werkzaamheden O N en W
Analyse kernen A Binnen 14 dagen na gereedkomen bovenlaag O K
Vlakheidsmeting D Na aanbrengen bovenste laag O W en K
543 COMBINATIEDEKLAAG
5431 STAB
Asfalt met kwaliteitsplan Volgen kwaliteitsplan D/A Gedurende het werk O K en X
Bedrijfscontrole bereiding
(art. 31.24.03, lid 02 en 03 St. 2000)
A Gedurende het werk O en P K
Bedrijfscontrole verwerking
(art. 31.24.03, lid 04 St. 2000):
A Gedurende het werk O en P N, W en K
• laagdikte
• samenstelling
• holle ruimte
• verdichtingsgraad
• penetratie teruggewonnen bitumen
Hechting tussen verschillende lagen (art. 34.24.04 bestek) D/A Gedurende het werk O N, W en K
Samenvattend rapport (art. 31.24.04, lid 07 St. 2000) A Binnen 6 weken na gereedkomen bovenlaag O K
Verifiëren gegevens bedrijfscontrole D Tijdens/na afloop O K
Vlakheidsmeting D Na aanbrengen bovenste laag O W en K
STOPPUNT (ART. 31. 23. 01 BESTEK) D/A NA AANBRENGEN TUSSENLAAG STAB O N, W en K
5432 ZOAB
Asfalt met kwaliteitsplan STOPPUNT (ART. 31. 23. 01 BESTEK) D/A VOOR AANBRENGEN ZOAB O N, W en K
Volgen kwaliteitsplan D/A Gedurende het werk O K en X
Bedrijfscontrole bereiding (art. 31.24.03, lid 02 St. 2000) A Gedurende het werk O en P K
Bedrijfscontrole verwerking
(art. 31.24.03, lid 04 St. 2000):
A Gedurende het werk O en P N, W en K
• laagdikte
• samenstelling
• holle ruimte
• verdichtingsgraad
• penetratie teruggewonnen bitumen
Hechting tussen verschillende lagen (art. 34.24.04 bestek) D/A Gedurende het werk O N, W en K
Samenvattend rapport (art. 31.24.04, lid 07 St. 2000) A Binnen 6 weken na gereedkomen bovenlaag O K
Verifiëren gegevens bedrijfscontrole D Tijdens/na afloop O K
Vlakheidsmeting D Na aanbrengen bovenste laag O W en K
STOPPUNT (ART. 31. 23. 01 EN 31. 24. 04 BESTEK) D/A NA AANBRENGEN ZOAB O N, W en K
• LAAGDIKTE ZOAB
• HOLLE RUIMTE ZOAB
• HECHTING ZOAB
5433 CEMENTGEBONDEN MORTEL
38 van 45
ARCADIS

keuringsplan behorend bij besteknr.. ****
Besteks
postnr.
Omschrijving Aandachts- en controlepunten D/A Tijdstip Frequentie Verslaglegging
STOPPUNT (ART. 31. 23. 01 EN 31. 24. 04 BESTEK) D/A VOOR AANBRENGEN MORTEL O N, W en K
• LAAGDIKTE ZOAB
• HOLLE RUIMTE ZOAB
• HECHTING ZOAB
Volgen kwaliteitsplan D/A Gedurende het werk O K en X
Bewijs van oorsprong (art. 31. 23. 02 bestek) A Bij leveren P K
Inspectie wegoppervlak D/A Voor aanbrengen O N en W
Bedrijfscontrole verwerking (art. 31.24.04 bestek):
A Gedurende het werk O en P K
• mortelsamenstelling
• mortelverbruik
• viscositeit (uitlooptijd)
• druksterkte
• buigtreksterkte
Verifiëren gegevens bedrijfscontrole D Tijdens/na afloop O K
5434 Afwerken combinatie deklaag
Aanbrengen cuuring compound Bewijs van oorsprong A Bij leveren P K
Inspectie wegoppervlak D/A Voor aanbrengen O X
5435 COMBINATIEDEKLAAG
Inspectie wegoppervlak D/A Tijdens/na aanbrengen O X
Bedrijfscontrole na verwerking (art. 31.24.04 bestek): A Gedurende het werk O en P K
• vullingsgraad
• buigtreksterkte
Verifiëren gegevens bedrijfscontrole D Tijdens/na afloop O K
544 KOUD ASFALT
Koud asfalt Controle laagdikte D Voor aanbrengen volgende laag O K
Extracties mengsel A Gedurende verwerking O K
Vlakheidsmeting D Na aanbrengen bovenste laag O W en K
Boren kernen A Na minimaal 2 maanden O K
Analyse kernen (samenstelling en laagdikte) A Voor opneming O K
545 PENETRATIELAAG
Penetratielaag Bindmiddel Bewijs van oorsprong A Bij levering/aanbrengen P K
Penetratielaag Steenslag Bedrijfscontrolegegevens korrelverdeling A Voor aanbrengen P K
Bewijs van oorsprong A Bij leveren/aanbrengen P K
55 BETONVERHARDINGEN
Onderlegmateriaal Materiaal conform bestek D Bij levering P X
Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Betonverharding Volgen kwaliteitsplan A/D Gedurende het werk O X
KOMO-productcertificaat “Betonmortel” A Bij leveren P K
Bewijs van oorsprong bouwstoffen (art. 31.33.06 St. 2000) A Bij leveren P K
Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Verstrekken weersverwachting (art. 31.33.05 St. 2000) A Voor uitvoering O K
Aanmaken kubussen A Tijdens aanbrengen O N en W
Bedrijfscontrole (art . 31.33.04 St. 2000) A Tijdens uitvoering O K
39 van 45
ARCADIS

keuringsplan behorend bij besteknr.. ****
Besteks
postnr.
Omschrijving Aandachts- en controlepunten D/A Tijdstip Frequentie Verslaglegging
Beoordeling kwaliteit betonverharding
(art. 31.34.06 St. 2000)
D Na uitvoering O K
Controle kwaliteit wegoppervlak (art. 31.34.07 St. 2000): D Na uitvoering O
• stroefheid
K
• textuurdiepte
• vlakheid
Controle druksterkte (art. 31.34.06, lid 02 en 31.34.12 en
31.34.13 en 31.37.08 St. 2000)
D Na uitvoering O W en K
Controle laagdikte (art. 31.34.08 St. 2000) D Na uitvoering O W en K
Voegen Maatvoering voegenplan D Voor/tijdens uitvoering O K
Deuvels D Tijdens uitvoering O K
Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Bewijs van oorsprong voegvulling (art 31.33.06 St. 2000) A Bij leveren P K
Afwerken oppervlak Visuele controle D Tijdens uitvoering O X
Instandhouden afzetting A Tijdens/na uitvoering O X
Wapening KOMO-productcertificaat “Buig- en vlechtwerk bij
wapeningscentrales”
A Voor levering P K
KOMO-productcertificaat “Betonstaal” A Voor levering P K
Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Maatvoering /samenstelling D/A Tijdens/na verwerking / voor storten O N en W
56 BESTRATINGEN
561 Schrapen Schudden Kloppen
Schrapen Schudden Kloppen Boordeling vervuiling bestratingsmateriaal D/A Voor/ tijdens/na schrapen P X
Bewijs van ontvangst (art. 01.17.06 St. 2000) A Aansluitend aan afvoer P K
562 Straatlaag
Straatlaag Bewijs van oorsprong materiaal (art. 31.43.01 St. 2000) A Bij levering P K
Maatvoering D/A Tijdens/na aanbrengen O X
563 Verharding
Betonstraatstenen KOMO-productcertificaat “Betonstraatstenen” A Bij levering P K
Betontegels KOMO-productcertificaat “Betontegels” A Bij levering P K
Klinkers KOMO-productcertificaat “Straatbaksteen” A Bij levering P K
Betonnen plaatelementen KOMO-productcertificaat “Bedrijfsvloerplaten van beton” A Bij levering P K
Grasbetontegels Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Controle op knipwerk betonstraatstenen D Tijdens/na aanbrengen O X
Controle op hakwerk klinkers D Tijdens/na aanbrengen O X
Controle op knipwerk / zaagwerk tegels D Tijdens/na aanbrengen O X
Vlakheidscontrole D Tijdens/na aanbrengen O X
Controle op paswerk D Tijdens/na aanbrengen O X
Controle op afstrooien,/vullen D Aansluitend aan aanbrengen O X
Controle op afstrooien, invegen en aftrillen D Aansluitend aan aanbrengen O X
Maatvoering D/A Tijdens/na aanbrengen O N en W
564 Opsluitingen banden
Trottoirbanden KOMO-productcertificaat “Betonbanden” A Bij levering P K
Opsluitbanden Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
40 van 45
ARCADIS

keuringsplan behorend bij besteknr.. ****
Besteks
postnr.
Omschrijving Aandachts- en controlepunten D/A Tijdstip Frequentie Verslaglegging
Inritbanden Controle op hakwerk /zaagwerk D Tijdens/na aanbrengen O X
Controle op maatvoering D/A Tijdens/na aanbrengen O N en W
Gootlaagconstructie D Tijdens/na aanbrengen O X
565 Opsluiting betonstraatstenen
Betonstraatstenen KOMO-productcertificaat “Betonstraatstenen” A Bij levering P K
Klinkers KOMO-productcertificaat “Straatbaksteen” A Bij levering P K
Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Controle op knipwerk betonstraatstenen D Tijdens/na aanbrengen O X
Controle op hakwerk klinkers D Tijdens/na aanbrengen O X
Maatvoering D/A Tijdens/na aanbrengen O N en W
566 Molgoot
Betonstraatstenen KOMO-productcertificaat “Betonstraatstenen” A Bij levering P K
Klinkers KOMO-productcertificaat “Straatbaksteen” A Bij levering P K
Betonelementen KOMO-productcertificaat “Bouwelemeneten van beton” A Bij levering P K
Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Controle op knipwerk betonstraatstenen D Tijdens/na aanbrengen O X
Controle op hakwerk klinkers D Tijdens/na aanbrengen O X
Vlakheidscontrole D Tijdens/na aanbrengen O X
Controle op paswerk D Tijdens/na aanbrengen O X
Controle op afstrooien/vullen D Aansluitend aan aanbrengen O X
Maatvoering D/A Tijdens/na aanbrengen O N en W
567 Voegvulling
Voegvullingsmassa Bewijs van oorsprong (art. 31.43.01 St. 2000) A Bij levering P K
568 Diversen
5681 Kleischelpen
Kleischelpen Bewijs van oorsprong A Bij levering P K
Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Controle laagdikte voor verdichten D/A Tijdens/na aanbrengen/voor verdichten O N en W
Controle laagdikte na verdichten D/A Na verdichten O N en W
Maatvoering D/A Tijdens/na aanbrengen O N en W
Vlakheidscontrole D Tijdens/na aanbrengen/na verdichten O X
5682 Kleikorrels
Geëxpandeerde kleikorrels KOMO-productcertificaat “Kleikorrels” A Bij levering P K
Visuele controle materiaal D Bij levering P X
Maatvoering D/A Tijdens/na aanbrengen O N en W
5683 Lava
Lava KOMO-productcertificaat “Lava” A Bij levering P K
Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Maatvoering D/A Tijdens/na aanbrengen O N en W
5684 Steenmengsels Zie funderingen
6 GROENVOORZIENINGEN
61 BEMESTEN
611 Bemesten
Bemesten Samenstelling en soort bemesting D Bij levering O K
41 van 45
ARCADIS

keuringsplan behorend bij besteknr.. ****
Besteks
postnr.
Omschrijving Aandachts- en controlepunten D/A Tijdstip Frequentie Verslaglegging
Bewijs van oorsprong meststoffen A Bij levering P K
Controle hoeveelheid per eenheid D Tijdens verwerking O X
62 ZAAIEN
621 Zaaien
Zaaien Verkruimelen bovengrond (bewerkingsdiepte en wijze) D Voor inzaaien O X
NAK-certificaat mengsel A Bij levering graszaad P K
Bewijs van oorsprong graszaad (art. 51.03.03 St. 2000) A Bij levering P K
Controle hoeveelheid per eenheid D Tijdens verwerking O X
Controle op spoorvorming en vlakheid D Tijdens /na verwerking O X
Controle kiem/groei D Gedurende groeiseizoen O N en W
63 ZODENWERK
631 STEKEN VAN ZODEN
Rolzoden Geschiktheid grasmat D Voor aanvang werkzaamheden O N en W
Blokzoden Maatvoering zoden (breedte en dikte) D/A Tijdens/ na bewerking O X
Spitzoden Maatvoering hoogte opslag D/A Tijdens/na verwerking O X
Bescherming tegen weersinvloeden A Tijdens transport en opslag P X
632 AANBRENGEN ZODEN
Rolzoden Bewijs van oorsprong (art. 51.03.** bestek) A Bij levering P K
Blokzoden Maatvoering zoden (art. 51.06.05 St. 2000) D/A Bij levering P N en W
Verwerking binnen 48 na aanvoer/steken A P N en W
Bescherming tegen weersinvloeden A Tijdens transport en opslag P X
Legpatroon en maatvoering D/A Tijdens/na leggen O N en W
Vlakheid en naadvorming D/A Tijdens/na leggen O N en W
64 BEPLANTINGSWERK
641 Lossen en zonodig inkuilen
Bomen c.a. Afroepen plantmateriaal A 1 week voor verwerking P N en W
Plantsoen Keuring plantgoed D Voor afroep P K
Haagplantsoen Controle ontvangstbewijs en hoeveelheden A/D Bij levering P K
Kruidachtige gewassen Controle wijze van transport D Bij levering P X
Wijze van inkuilen D Tijdens/na werkzaamheden P X
642 PLANTEN
Bomen zonder kluit Afmetingen plantgat/-plaats en/of sleuf D Voor aanbrengen planten O X
Bomen met kluit Schade- en wondbehandeling A Tijdens/na werkzaamheden P X
Containerbomen Controle plantverbanden D Tijdens/na werkzaamheden O X
Veren zonder kluit Controle plantwijze en -diepte D Tijdens/na werkzaamheden O X
Veren met kluit
Spillen zonder kluit
Spillen met kluit
Bosplantsoen
Sierplantsoen
Haag
Controle verankering D Tijdens/na werkzaamheden O X
643 BOOMPALEN C.A.
Boompalen KOMO-productcertificaat “Rondhoutpalen” A Bij levering P K
Anti-maaischade paaltjes KOMO-productcertificaat verduurzaming A Bij levering P K
42 van 45
ARCADIS

keuringsplan behorend bij besteknr.. ****
Besteks
postnr.
Omschrijving Aandachts- en controlepunten D/A Tijdstip Frequentie Verslaglegging
Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Standplaats boompaal/boompalen D Tijdens/na werkzaamheden O X
644 ONDERHOUDSWERKZAAMHEDEN
Inboeten Opname inboet D augustus - september O K
Check plantgoed overeenkomstig nieuw materiaal D Bij levering P W en K
Bewijs van ontvangst (art. 01.17.06 St. 2000) A Aansluitend aan afvoer P K
Maaien (ingezaaide oppervlakken) Tijdstip maaien D Start 1 week na afroep directie O N en W
Verwerken maaisel D Max. 10 dagen na maaiwerkzaamheden O X
Voorkomen van zwadden D Tijdens/na maaiwerkzaamheden O X
Controle op maaischade D Tijdens/na maaiwerkzaamheden O X
Bewijs van ontvangst maaisel (art. 01.17.06 St. 2000) A Aansluitend aan afvoer P K
Maaien (bestaande oppervlakken) Maaischema D 1 week voorafgaande aan werkzaamheden O K
Schriftelijke melding maaiveld en maaicondities
(art. 51.04.05 St. 2000)
A Voorafgaande aan maaien O N en W
Verwerken maaisel D Max. 10 dagen na maaiwerkzaamheden O X
Voorkomen van zwadden D Tijdens/na maaiwerkzaamheden O X
Controle op maaischade D Tijdens/na maaiwerkzaamheden O X
Bewijs van ontvangst maaisel (art. 01.17.06 St. 2000) A Aansluitend aan afvoer P K
Onkruidvrij maken Tijdstip D Start 1 week na afroep directie O N en W
Bewijs van ontvangst (art. 01.17.06 St. 2000) A Aansluitend aan afvoer P K
7 I N R I C H T I N G S W E R K E N
71 AFSCHEIDINGEN
711 Afrasteringen
Afrastering van palen en draad KOMO-productcertificaat “Rondhoutpalen” A Bij levering P K
Afrastering palen, gaas en draad KOMO-productcertificaat Houtverduurzaming A Bij levering P K
Beweegbaar hekken KOMO-productcertificaat “Naaldhout” A Bij levering P K
Vast hek Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Vast hek met beweegbaar gedeelte Hoogte en richting afrastering D/A Tijdens en na plaatsing O N en W
Kwaliteit draad D Bij levering P X
Kwaliteit gaas D Bij levering P X
72 BEBAKENINGEN
721 Verkeersborden
Borden op paal Opgave type en plaats D Voor levering P N en W
Verkeersbordpalen Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Verkeersborden
Onderborden
Hoogte en richting D/A Tijdens/na aanbrengen O X
Markeringspalen staal Plaatsbepaling D Voor aanbrengen P N en W
Markeringspalen hout Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Markeringspalen beton
Markeringspalen kunststof
Waarschuwingshekken
Bermplanken
Hectometerborden
Wildspiegels
Hoogte en richting D/A Tijdens/na aanbrengen O X
43 van 45
ARCADIS

keuringsplan behorend bij besteknr.. ****
Besteks
postnr.
Omschrijving Aandachts- en controlepunten D/A Tijdstip Frequentie Verslaglegging
722 Diversen
73 MARKERINGEN
Langsmarkering Melding start werkzaamheden (art. 32.13.01 St. 2000) A 14 dagen voor aanvang O N en W
Dwarsmarkeringen Bewijzen van oorsprong (art. 32.13.03 St. 2000) A Voor aanbrengen P K
Figuren en vlakken Uitzetten markeringen (art. 32.13.02 St. 2000) D Voor aanbrengen O N en W
Inspecteren wegoppervlak op verontreiniging en vocht D/A Voor aanbrengen O N en W
KOMO-procescertificaat “Appliceren van reflecterend
thermoplastisch markeringsmateriaal” (Art. 32.13.01
bestek)
A Voor aanbrengen O K
KOMO-productcertificaat “Thermoplastisch
markeringsmateriaal”
A Voor aanbrengen P K
KOMO-procescertificaat “Appliceren van wegenverf” (Art.
32.13.01 bestek)
A Voor aanbrengen O K
KOMO-productcertificaat “Wegenverf “ A Voor aanbrengen P K
Visuele inspectie resultaat D Na aanbrengen O X
74 GELEIDERAIL
Geleiderail KOMO-procescertificaat”Aanbrengen van geleiderail” A Voor aanbrengen O K
Visuele inspectie resultaat D Tijdens/na aanbrengen O X
Mededeling aanvang werkzaamheden D 5 dagen voor aanvang werkzaamheden O X
8 WERKZAAMHEDEN ALGEMENE AARD
Revisie Overdragen digitale bestanden A Voor opneming O W en K
Overdragen calques A Voor opneming O W en K
9 STAARTPOSTEN
95 STELPOSTEN
950010 Leveren en installeren pompunits
Pompinstallatie KOMO-certificaat betonelementen A Bij levering P K
Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P W en K
Maatvoering D Voor/tijdens/na aanbrengen P X
Beproeving (art. 47.17.02 St. 2000) D Voor opneming O W en K
Bedrijfsonderhoudsvoorschriften en reviesietekeningen A 2 weken voor ingebruikneming O K
Ingebruikname D In bijzijn opdrachtgever O W en K
Moeder-/dochterkasten Visuele controle bouwstoffen D Bij levering P X
Maatvoering D/A Voor/tijdens/na aanbrengen P N en w
Ingebruikname D In bijzijn opdrachtgever O W en K
950020 Voedingskabels
Bewijs van oorsprong kabels A Bij levering P K
950030 Aarding
Gegevens weerstandsmetingen A Na aanbrengen P K
950040 Nadere omschrijving stelpost……………..
Nader te bepalen
96 BIJDRAGEN
Bijdrage R.A.W. Betalingscertificaat CROW/bewijs van betaling A Na ontvangst certificaten CROW T
Bijdrage Collectief Fonds GWW
44 van 45
ARCADIS

KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
BIJLAGE 3 Ontwerprichtlijnen openbare verlichting
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 81

Openbare Werken Tilburg
Afdeling Beheer Infrastructuur
Versie 2.4
6 september 2005
ONTWERPRICHTLIJNEN
Openbare Verlichting
Gemeente Tilburg

In leidin g
Versie 2.4 / september 2005
Openbare Werken Tilbur g
Afdelin g Beheer In fr as tr uc tuur
T eam Vas tg o edm an ag em en t eer Ver k
Ontwerprichtlijnen Openbare Verlichting
Voor u ligt het document “Ontwerprichtlijnen Openbare Verlichting”. Deze richtlijn heeft als doel
ondersteuning te bieden aan diegene die zich binnen de gemeente Tilburg bezig houden met
projectvoorbereiding.
- 1 -
gemeente Tilbur g
In dit document wordt uitgegaan van gebruik van standaard materialen toepasbaar in standaard
situaties. In gevallen waarin specifieke eisen worden gesteld aan de openbare verlichting, zowel
esthetisch als technisch, dient overleg plaats te vinden. In dat geval is er sprake van advisering en
zal op basis van de aanvullende randvoorwaarden van de opdrachtgever het ontwerp op maat
worden gemaakt.
Als aanvulling zijn er een aantal praktische vuistregels opgesteld waarmee rekening gehouden dient
te worden bij het projecteren van de openbare verlichting.
Door in de planfase gebruik te maken van deze standaard voorstellen, zullen er slechts marginale
afwijkingen zijn met het definitieve ontwerp.
Ver lic htin g s tec hn is c he U itg an g s pun ten
Uitgangspunten voor de verlichtingsvoorstellen zijn, evenals de uitgangspunten voor het definitieve
ontwerp, de ontwerprichtlijnen van de Nederlandse Stichting Voor Verlichtingskunde (NSVV), de
NPR 13201-1, waarbij de verlichtingsklassen voor de verschillende deelgebieden wordt bepaald door
de eigenschappen van dit deelgebied. Binnen de NPR 13201-1 is voor het bepalen van de
verlichtingsklasse een selectieprocedure vastgesteld.
We onderscheiden binnen de gemeente de volgende deelgebieden:
• Woonwijken en verblijfsgebieden;
• Fietspaden;
• Wijkverzamelwegen;
• Industriegebieden;
• Hoofdwegen;
• Buitengebied.
Elk deelgebied heeft zijn eigen verlichtingssoort en daarmee ook zijn eigen vorm van openbare
verlichting. Gebieden buiten bovengenoemde deelgebieden (oa parken) dienen te worden gezien als
speciaal in te richten gebieden.

Versie 2.4 / september 2005
Openbare Werken Tilbur g
Afdelin g Beheer In fr as tr uc tuur
T eam Vas tg o edm an ag em en t eer Ver k
Ontwerprichtlijnen Openbare Verlichting
- 2 -
gemeente Tilbur g
DEELGEBIED LAMPSOORT VERLICHTING
LICHTTECHNISCHE GEBIEDS-GRENZEN
KLASSE
UITGANGSPUNTEN
Woonwijken en
PLL –lampen
Sociaal.
Conform NPR 13201 Volle breedte
verblijfsgebieden Eigenschap: wit licht met
kleurherkenning.
tussen perceelsgrenzen.
Fietspaden PLL –lampen
Eigenschap: wit licht met
kleurherkenning
Sociaal.
Conform NPR 13201 Breedte fietspad
Wijkverzamel-
Hoge druk
Verkeerstechnisch. Conform NPR 13201 Volle wegbreedte,
Wegen
Natriumlampen
verblijfsgebieden
(SONT+)
Eigenschap: goudkleurig
licht met enigszins
kleurherkenning.
tussen perceelsgrenzen.
Industriegebieden Hoge druk
Verkeerstechnisch. Conform NPR 13201 Volle wegbreedte,
Natriumlampen
verblijfsgebieden
(SONT+)
Eigenschap: goudkleurig
licht met enigszins
kleurherkenning.
tussen perceelsgrenzen.
Hoofdwegen
Hoge druk
Natriumlampen
(SONT+)
Eigenschap: goudkleurig
licht met enigszins
kleurherkenning.
Verkeerstechnisch. Conform NPR 13201 Volle wegbreedte.
Buitengebied
PLL –lampen
Uitsluitend t.b.v.
Verlichting ter hoogte van
Eigenschap: wit licht met oriëntatie.
kruisingsvlakken en
kleurherkenning.
verkeersdrempels

Wo o n wij ken en ver blijfs g ebieden
Versie 2.4 / september 2005
Openbare Werken Tilbur g
Afdelin g Beheer In fr as tr uc tuur
T eam Vas tg o edm an ag em en t eer Ver k
Ontwerprichtlijnen Openbare Verlichting
- 3 -
gemeente Tilbur g
Algemeen
Binnen de woonwijken en verblijfsgebieden dient de openbare verlichting als wit licht uitgevoerd te
worden. Ten aanzien van de toe te passen armaturen kan gekozen worden voor enerzijds een
“rondstralend” armatuur of anderzijds een gericht “kofferarmatuur”.
Materiaal
Conform de technische voorwaarden voor openbare verlichting van Openbare Werken Tilburg.
Standaard mast / armatuurcombinaties:
Conform de technische voorwaarden voor openbare verlichting van Openbare Werken Tilburg.
Mast: 6m, uithouder 0,75m
armatuur: Schreder Altra 2
Mast: 4m
armatuur: Lightronics KFK
Industria 2000 SDN
Opstelling
Voor de woonwijken kan worden uitgegaan van een tweetal mastopstellingen, enkelzijdig of in zigzag
opstelling, afhankelijk van inrichting en aanwezig meubilair.
De enkelzijdige opstelling wordt alleen gebruikt in die gevallen waar de zigzag opstelling
uitvoeringstechnisch niet mogelijk is.
De verlichting wordt geprojecteerd op 0,6m vanuit rijstrookverharding, zodanig dat tussen mast en
perceelgrens minimaal 90 cm beschikbaar blijft, terwijl bij toepassing van een paaltoparmatuur op
4m mast, de afstand tussen mast en gevel tenminste 3,0 meter dient te bedragen.
Indien op genoemde wijze plaatsing van een 6m mast niet mogelijk is, kan worden uitgeweken naar
plaatsing op de erfscheiding. Voor plaatsing in zigzag opstelling gelden dezelfde uitgangspunten.

Fiets paden
Versie 2.4 / september 2005
Openbare Werken Tilbur g
Afdelin g Beheer In fr as tr uc tuur
T eam Vas tg o edm an ag em en t eer Ver k
Ontwerprichtlijnen Openbare Verlichting
- 4 -
gemeente Tilbur g
Algemeen
Op fietspaden dient de openbare verlichting in wit licht uitgevoerd te worden. Ten aanzien van de
toe te passen armaturen wordt gekozen voor een gericht “kofferarmatuur”.
Materiaal
Conform de technische voorwaarden voor openbare verlichting van Openbare Werken Tilburg.
In standaard situaties en gebruikmakend van de standaard armaturen zijn de lichtpunten voorzien
van een lamp PLL-36 watt, HFVSA met dimming (50% in nachtsituatie). Indien verlichtingstechnisch
géén 36 Watt benodigd is, wordt een PLL24HF-lamp gebruikt. De lichtpunthoogte is standaard 5m
met uithouder van 0,5m.
Standaard mast / armatuurcombinaties:
Conform de technische voorwaarden voor openbare verlichting van Openbare Werken Tilburg
Mast: 5m, uithouder 0,5m
armatuur: Schreder Altra 2
Opstelling
Voor de fietspaden kan worden uitgegaan van enkelzijdige opstelling.
De enkelzijdige opstelling wordt geprojecteerd op 0,6m vanuit rijstrookverharding.

Wijkver zam elweg en
Versie 2.4 / september 2005
Openbare Werken Tilbur g
Afdelin g Beheer In fr as tr uc tuur
T eam Vas tg o edm an ag em en t eer Ver k
Ontwerprichtlijnen Openbare Verlichting
- 5 -
gemeente Tilbur g
Algemeen
Op wijkverzamelwegen wordt er gebruik gemaakt van hoge druk Natrium verlichting (SON-T+,
goudkleurig licht met enigszins kleurherkenning), omdat het verkeer op deze wegen uit gemengd
verkeer bestaat.
Bij de wijkverzamelwegen met aansluitend verblijfsgebieden dient het profiel van het verblijfsgebied
apart in de lichtberekening te worden meegenomen, waarbij de norm voor woonwijken en
verblijfsgebieden geldt. Het uitgangspunt is het volgens de norm verlichten van de
wijkverzamelweg, waarna het niveau in het aansluitende verblijfsgebied dient te worden berekend.
Voldoet het niveau niet aan de norm voor het verblijfsgebied wordt er gebruik gemaakt van
ondersteunende verlichting met wit licht.
Materiaal
Conform de technische voorwaarden voor openbare verlichting van Openbare Werken Tilburg.
Standaard worden lichtmasten van 8m voorzien van een enkele of dubbele uithouder van 1,25m.
Masten met een lichtpunthoogte >8m (10 en 12m), worden voorzien van een korte enkele of
dubbele uithouder (paaltopuitvoering). Dubbele uithouder bij opstelling in de middenberm.
Ondersteunende verlichting in de vorm van aluminium paaltopmasten van 4m (zie ook fig. 2, 2a, 2b
en 2c)
Standaard mast / armatuurcombinaties:
Mast: 8m, uithouder 1,25m (enkel/dubbel)
10m, korte uithouder (enkel / dubbel)
armatuur: Schreder Onyx 2
Schreder Saffier 2
Opstelling
Voor de wijkverzamelwegen kan worden uitgegaan van een viertal mastopstellingen, enkelzijdig,
portaal, middenberm of in zigzag opstelling.
Enkele rijbaan: zigzag of enkelzijdige opstelling; de enkelzijdige opstelling wordt alleen gebruikt in
die gevallen waar de zigzag opstelling uitvoeringstechnisch niet mogelijk is. De verlichting wordt
geprojecteerd op 0,6m vanuit rijstrookverharding.
Dubbele rijbaan: middenberm of portaalopstelling; de portaal opstelling wordt alleen gebruikt in die
gevallen waar de middenberm opstelling uitvoeringstechnisch niet mogelijk is. De verlichting wordt
bij portaal opstelling geprojecteerd op 0,6m vanuit rijstrookverharding.
Plaatsing van ondersteunende verlichting afhankelijk van de situatie.

In dus tr ieg ebieden
Versie 2.4 / september 2005
Openbare Werken Tilbur g
Afdelin g Beheer In fr as tr uc tuur
T eam Vas tg o edm an ag em en t eer Ver k
Ontwerprichtlijnen Openbare Verlichting
Zie uitgangspunten wijkverzamelwegen
- 6 -
gemeente Tilbur g

Ho o fdweg en
Versie 2.4 / september 2005
Openbare Werken Tilbur g
Afdelin g Beheer In fr as tr uc tuur
T eam Vas tg o edm an ag em en t eer Ver k
Ontwerprichtlijnen Openbare Verlichting
Algemeen
Op hoofdwegen wordt gebruik gemaakt van SONT+lampen.
Materiaal
Conform de technische voorwaarden voor openbare verlichting van Openbare Werken Tilburg.
In alle standaard gevallen worden aluminium lichtmasten met een korte uithouder gekozen,
lichtpunthoogte 10-12m, afhankelijk van het profiel. Dubbele uithouder bij opstelling in de
middenberm.
Standaard mast / armatuurcombinaties:
Conform de technische voorwaarden voor openbare verlichting van Openbare Werken Tilburg.
Mast: 10m en 12m, korte uithouder (enkel/dubbel)
armatuur: Schreder Saffier 2 of Onyx 2
- 7 -
gemeente Tilbur g
Opstelling
Aangezien de hoofdwegen overwegend het karakter hebben van door middenberm gescheiden
dubbele rijbanen kan worden uitgegaan van een tweetal mastopstellingen: portaal- of middenberm
opstelling.
In de portaal opstelling dient de verlichting op 0,6m vanuit rijstrookverharding te worden
geprojecteerd.

Algemene ontwerpregels
Versie 2.4 / september 2005
Openbare Werken Tilbur g
Afdelin g Beheer In fr as tr uc tuur
T eam Vas tg o edm an ag em en t eer Ver k
Ontwerprichtlijnen Openbare Verlichting
Bij het ontwerp zijn er nog een aantal vuistregels die in acht genomen dienen te worden:
- 8 -
gemeente Tilbur g
• Wegbreedte ≈ 1 tot 1,5 keer lichtpunthoogte;
• Onderlinge lichtmastafstand ≈ 4 tot 5 keer lichtpunthoogte;
• Onderlinge lichtmastafstand dient zoveel als mogelijk constant te zijn;
• Indien het niet mogelijk is de onderlinge lichtmastafstand constant te houden (vanwege b.v. in-
en uitritten) dient er een geleidelijke overgang in onderlinge lichtmastafstand te zijn;
• Indien mogelijk altijd een lichtmast plaatsen recht tegenover een zij- / dwarsstraat;
• De eerste mast in de straat op maximaal 10m vanaf de zij- / dwarsstraat plaatsen;
• Lichtmasten zoveel als mogelijk plaatsen waar geen belemmering van de lichtbundel op kan
treden (niet te dicht bij een kunstwerk of te dicht bij een kruin van een boom);
• Lichtmasten zoveel als mogelijk plaatsen waar bewoners geen lichthinder ondervinden (dus niet
thv slaapkamerramen ed.), masten plaatsen t.h.v. scheiding perceelgrenzen;
• Lichtmasten zoveel als mogelijk positioneren op locaties waar de kans op parkeer- of andere
schade zo minimaal mogelijk is;
• Masten plaatsen op 0,6m vanuit einde wegverharding, tussen gevel / perceelgrens dient ten
minste nog 90 cm beschikbaar te blijven. Wanneer dit niet mogelijk is dient de mast op de
perceelgrens te worden geplaatst.
• Masten met lichtpunthoogte van 4m met een (rondstralend) paaltoparmatuur dienen op een
afstand van tenminste 3m van gevels geplaatst te worden

KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
BIJLAGE 4 Technische voorwaarden OWT m.b.t. Openbare
Verlichting 2001, versie 1.1
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 83

Openbare Werken Tilburg
Afd. Beheer Infrastructuur
Buro Verkeer / Team OV
Technische voorwaarden OWT
Openbare Verlichting 2005, versie 1.0
Technische voorwaarden OWT 1

Inhoudsopgave
1 Technische voorwaarden OWT 3
1.1 Masten ...................................................................................................................................... 3
1.2 Armaturen ................................................................................................................................. 5
1.2.1 Voorschakelapparatuur ..................................................................................................... 6
1.2.2 Brandertypen .................................................................................................................... 6
1.3 Lampen ..................................................................................................................................... 7
Technische voorwaarden OWT 2

Masten
1.1 Masten
materiaal:
typen:
Standaard: Aluminium, volgens tekeningen standaard lichtmasten OWT.
Overig: Toepassing van staal / afwijkend materiaal in overleg met de directie.
Standaard: Volgens tekeningen standaard lichtmasten OWT
Overig: Toepassing van afwijkende masttypen in overleg met de directie.
Oppervlakte behandeling:
Standaard: 4m lichtmast geanodiseerd, overige lichtpunthoogte geen.
Overig: Toepassing oppervlaktebehandeling in overleg met de directie.
Conservering grondstuk:
Plaatsing:
Standaard: Ter hoogte van maaiveld d.m.v kunststof (LDPE) maaiveldbescherming, volgens
tekeningen standaard lichtmasten OWT. De maaiveldbeschermer is standaard af
fabriek gemonteerd.
Overig: Toepassing overige maaiveldbescherming in overleg met de directie.
Standaard: Bovenzijde maaiveldbeschermer tot max. 25cm boven maaiveld.
Aluminium mast inwendig afvullen met schoon en droog draineerzand tot het
kabelgat.
Bij montage van een demontabele uithouder, de mast zodanig plaatsen dat het
mastluik in tegenovergestelde richting staat als de naderingsrichting van het
verkeer.
Overig: Stalen masten afvullen met schoon en droog draineerzand tot maaiveld.
Aansluitblok lichtmast:
Standaard: Fabrikaat Langmatz of Faget. Dubbele uitvoering bij montage van meerdere
armaturen en het toepassen van dimming.
Overig: Afwijkende fabrikaten en / of uitvoeringen in overleg met de directie.
Technische voorwaarden OWT 3

Masten
Aansluiten lichtmast:
Standaard: Bedrading in de mast zo aanbrengen dat het op de bedrading aanwezige druipwater
nooit in de aansluitingen kan komen. In te wijzigen bestaande- en nieuwe situaties
dienen de avond- en nachtaders op het aansluitblok te worden aangesloten.
Overig: Mast aarden m.b.v. aardlitze.
Lichtmastnummering:
Standaard: Cijfer en letter stickers, 1 karakter per sticker. Zwart cijfers / letter op witte
achtergrond. Maximaal 3 cijfers en 1 letter. Afmeting: 50 x 30.
Stickers aanbrengen onder een hoek van 45° t.o.v. de naderingsrichting, op een
hoogte van 2,20 meter.
Fabrikant: 3M, Scotslight 580 series.
Overig: Afwijkende uitvoeringen in overleg met de directie.
Technische voorwaarden OWT 4

Armaturen
1.2 Armaturen
Standaard:
ARMATUUR LICHTPUNTHOOGTE MAST (m)
Fabrikaat type 4 5 6 8 10 12
Philips SRS 201 X X X
SGS 203 X
Schreder Altra 2 X X
Saffier 2 X X X
Onyx 2 X
Lightronics KFK X
Industria 2000 SDN X
Overig: Toepassing afwijkende fabrikaten en typen in overleg met de directie.
In molestgevoelige gebieden kan een slagvastheidsfactor 9 verlangd worden.
Bedrading:
Standaard: Aansluitsnoer van aansluitblok naar armatuur.
Fabrikaat: Eldra
Type: RTPR 4x1,5 mm², gladde uitvoering, kleur geel
Overig: Geen.
Technische voorwaarden OWT 5

Voorschakelapparatuur
1.2.1 Voorschakelapparatuur
Standaard: Fabrikaat Philips. Montage in de armatuur. Alle nieuw te plaatsen VSA´s dienen van het
type HF te zijn (type EXC voor SOX-E, type Dynavision voor SONT+).
PLL 36W voorzien van een dimbaar EVSA.
Overig: Toepassing afwijkende fabrikaten en type in overleg met de directie.
1.2.2 Brandertype
Standaard: Bij nieuwe aanleg wordt de verlichting continu geëffectueerd (in de nacht geschakeld).
Bij voorgeschreven toepassing van dimbare hoogfrequent voorschakelapparatuur, wordt op
het overschakelmoment van avond- naar nachtsituatie gedimd naar de opgegeven waarde
(basis is 50%)
Overig: Geen.
Technische voorwaarden OWT 6

Lampen
1.3 Lampen
Standaard: Fabrikaat Philips. Natrium lampen uitsluitend in SOX-E en SONT+ uitvoering. PL in kleur 830.
Toepassing: SOX-E op buitenstedelijke hoofdverkeerswegen resp. wegen met functie voor
uitsluitend gemotoriseerd verkeer.
SONT+ op wijkverzamelwegen, industriecomplexen en (grotere) parkeerterreinen.
Wit licht (PL) in woonstraten en –erven, fietspaden, buitengebied.
Overig: Afwijkende lamptypen / fabrikanten uitsluitend in overleg en in opdracht van de directie.
Technische voorwaarden OWT 7

KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
BIJLAGE 5 Oplevergegevens openbare verlichting
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 85

Openbare Werken Tilburg
Afdeling Beheer Infrastructuur
Team Vastgoedmanagement Verkeer
Oplevergegevens Openbare Verlichting
gemeente Tilbur g
Ten behoeve van de oplevering van een project dienen de hierna volgende beheerrelevante gegevens
aan de afdeling Beheer Infrastructuur ter beschikking gesteld te worden.
Het digitale format wordt nog nader bekend gemaakt.
Produkt: Openbare Verlichting
1. Gebied:
plaats: - Tilburg;
- Berkel Enschot;
- Udenhout.
straat: - straatcode;
- straatnaam.
2. Beheereenheid:
straatvak: - straatvakcode (straatcode met volgnummer);
- straatvaknaam (straatnaam en vermelding van bv. rijbaan, fietspad, voetpad);
- wijknaam;
- onderhoudsniveau (volgens KOG);
3. Vastgoedelement:
Masten: - mastnummer;
- mastlokatie;
- masttype: - naam;
- fabrikant;
- materiaal;
- vorm;
- hoogte;
- uithouderhoek.
- plaatstingsdatum mast;
Armaturen: - volgnummer armatuur;
- armatuurtype:- naam;
- soort;
- fabrikant;
- VSA.
- plaatstingsdatum VSA;
- plaatstingsdatum armatuur
Lampen: - volgnummer lamp;
- lamptype: - naam;
- lampvermogen;
- systeemvermogen;
- fabrikant;
- lampkleur.
- brandrooster;
- plaatstingsdatum lamp.

Openbare Werken Tilburg
Afdeling Beheer Infrastructuur
Team Vastgoedmanagement Verkeer
gemeente Tilbur g
1. Voedingspunt
- Locatie
- Datum ingebruikname voedingspunt
- aansluitgegevens (o.a. aangesloten vermogen, wel /niet afz. kWh-meter, aansluiting op eigen
(huis)installatie of separate voedingskast met eigen LS -aansluiting),
- toegankelijkheid,
- indien van toepassing namen derden en bereikbaarheid,
- wijze waarop de door het voedingspunt aangestuurde verlichting wordt geschakeld,
- wie draagt energielasten
2. Lichtpunt
- Beheereenheid, straatvak, wijknaam, onderhoudsniveau
- evt. nadere locatieaanduiding,
- datum ingebruikname lichtpunt
- lichtpuntnummer,
- soort alsmede positie voorschakelapparatuur,
- positie en merk / type aansluitblok
- zekeringwaarde(n),
- wel /geen Avond- resp. Nachtschakeling
3. Mast
- Fabrikaat, type en typenummer,
- materiaal (staal, aluminium)
- oppervlaktebehandeling (lak, coating, verzinkt),
- lichtpunthoogte,
- afmetingen en positie mastluik t.o.v. maaiveld,
- wijze van conservering t.h.v. maaiveld
- datum plaatsing mast
4. Armatuur
- Fabrikaat, type en -nummer,
- materiaal,
- RAL laknummer,
- evt. spiegelstand
- datum montage armatuur
5. Lamp
- Fabrikaat toegepaste lamp,
- typenummer
- vermogen
- datum plaatsing lichtbron
Opleverprotocol
Voor wat betreft het proces

KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
BIJLAGE 6 Voorbeeld groen- en bomeninventarisatie
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 87

Waar debepalin g Bo m en Twees teden zieken huis o m g evin g . -1-
Waardebepaling Bomen
Tweesteden Ziekenhuis
OWT / Cultuurtechniek
mei 2005

In opdracht van:
Gebiedsontwikkeling, Gebiedsteam Oude Stad
Contactpersoon: Paul van Esch
Postbus 90157
5000 LL Tilburg
Tel: 013 542 8569
Uitgevoerd door:
Openbare Werken Tilburg, Afdeling Cultuurtechniek
Contactpersoon: Roland Buijs
Postbus 90155
5000 LH Tilburg
Tel: 013 542 8746
Opnamedatum: 17 mei 2005
Rapportagedatum: 31mei 2005
Geldigheid rapportage
bij ongewijzigde groeiplaatsen: 1 jaar
Project: Tweesteden ziekenhuis en omgeving
Offertenummer: 1520 -05
Waar debepalin g Bo m en Twees teden zieken huis o m g evin g . -2-
Waardebepaling Bomen
Tweestedenziekenhuis,
Tilburg

1. Inleiding
Deze rapportage bestaat uit een waardebepaling van de bomen op het terrein van het Tweesteden ziekenhuis en
omgeving.
Nadat de afbakening en doelstelling uiteengezet is, volgt in paragraaf 5 een verklaring van de definities die in de
rapportage worden gehanteerd. In paragraaf 6 is de wijze van uitvoering beschreven, waarna in paragraaf 7 de
begrenzing van het gebied en in paragraaf 8 een samenvatting van de beoordeling weergegeven is. In paragraaf 9
worden de resultaten in hoofdlijnen weergegeven. In de bijlagen zijn achtereenvolgens de overzichtskaart, de
resultaten van de veldopnames en enkele algemeen geldende criteria voor boombeschermende maatregelen
weergegeven.
2. Toepassing boominventarisatie
Bijgaande kwaliteitsbeoordeling heeft betrekking op bomen op het terrein van het Tweesteden ziekenhuis en
omgeving.
Deze boombeoordeling betreft slechts een kwaliteitsbeoordeling van het huidige boombestand. Afhankelijk van de uit
te voeren werkzaamheden in de omgeving van deze bomen zal beoordeeld moeten worden of een nader onderzoek
met betrekking tot de effectenanalyse van de werkzaamheden en bijbehorende randvoorwaarden noodzakelijk is.
Deze waardebepaling gaat niet in op deze aspecten. De locatie van de bomen is niet precies ingemeten.
3. Aanleiding
Aanleiding van deze waardebepaling zijn de ontwikkelingsplannen van het Tweesteden ziekenhuis.
4. Doelstelling
Het doel van deze waardebepaling is een inventarisatie naar de waarde en de toekomstverwachting van de bomen op
deze locatie, zodat hiermee in de verdere planvorming rekening gehouden kan worden.
5. Definities
De definities die bij deze kwaliteitsbeoordeling worden gehanteerd zijn:
• Monumentale boom: Boom met goede conditie, vitaliteit, bijzondere eigenschappen (zoals cultuurhistorisch
waardevol, bijzondere omvang of soort, ecologisch waardevol etc.), waardoor de boom een monumentale status
heeft. De boom dient behouden te blijven, tenzij sprake is van een ernstige bedreiging van de openbare
veiligheid, noodtoestand of andere uitzonderlijke situatie;
• Zeer waardevolle boom: Boom met een goede conditie en vitaliteit welke niet voldoet aan criteria voor
monumentaliteit, maar dusdanig structuurbepalend is, dat de boom behouden dient te blijven.
• Waardevolle boom: Boom heeft een goede vitaliteit of is structuurbepalend. Uitgangspunt is om deze boom te
behouden. Indien de boom als gevolg van de planvorming niet gehandhaafd kan worden, zal de kapvergunning
onder voorwaarden (zoals herplant of compensatie) worden verstrekt.
• Niet waardevol: Boom waarvoor kapvergunning kan worden verstrekt, omdat de boom een (onomkeerbaar)
slechte toekomstverwachting heeft, in concurrentie staat, hoge mate van overlast veroorzaakt etc.
• Conditie: De toestand van de boom op een bepaald moment wordt conditie genoemd. De conditie komt tot uiting
in de verschijningsvorm van de boom. Zowel de groeiomstandigheden als invloeden van buitenaf, zoals droogte
en insectenvraat zijn hierop van invloed. In sommige gevallen kan de conditie verbeterd worden door de
omgevingsfactoren te beïnvloeden (zoals verbeteren van de groeiplaats).
• Vitaliteit / toekomstverwachting: Levenskracht van de boom. Dit is bijvoorbeeld het vermogen van de boom om op
het gunstiger worden van de situatie te reageren. Vitaliteit wordt bepaald door genetische eigenschappen, slechte
groeiomstandigheden en daarmee gepaard gaande slechte of hoogstens matige vitaliteit maken dat de boom
slechter en langzamer op verwondingen reageert en dus kwetsbaarder is. Daardoor is er een grotere kans op rot,
aantastingen en instabiliteit.
• Beschermingszone bomen: het gebied rondom de boom waarbinnen geen activiteiten plaats mogen vinden welke
invloed kan hebben op de conditie van de boom. Deze beschermingszone is gebaseerd op de zones in het
bestemmingsplan.
Beschermingszone gerekend vanaf de stam in meters.
• Monumentaal 12 m1
• Eerste grootte 8 m1
• Tweede grootte 5 m1
Waar debepalin g Bo m en Twees teden zieken huis o m g evin g . -3-

• Derde grootte 4 m1
• Bol- en zuilbomen afhankelijk van de kroongrootte
6. Wijze van uitvoering
Aan de hand van gegevens uit het geautomatiseerde bomenbestand van de afdeling Cultuurtechniek zijn de betreffende
bomen beoordeeld. Daarnaast is veldwerk verricht, waarbij aspecten als conditie, toekomstverwachting, beheeradvies
en boomwaardering zijn opgenomen. De rapportage is dusdanig opgezet, zodat eventuele vervolgonderzoeken
(effectenanalyse en randvoorwaarden werkzaamheden) hierop voortgezet kunnen worden.
De standplaats van de bomen is zover als mogelijk ingemeten. De plaats is echter wel onder
voorbehoud van eventuele afwijkingen.
7. Kaart begrenzing gebied waardebepaling.
Voor het blauw omkaderd gebied is de boomwaardering uitgevoerd.
8.Samenvatting waardebepaling bomen van het Tweestedenziekenhuis.
Boominventarisatie: Tweestedenziekenhuis
Datum: 17-05-2005
Opgenomen door: Wim van de Sande
Waar debepalin g Bo m en Twees teden zieken huis o m g evin g . -4-

lijst
nr lokatie boomsoort opmerkingen boomwaardering
02450195000 Dr. Eijgenraamstraat Esdoorn zeer waardevol
02450195006 Dr. Eijgenraamstraat inlandse eik zeer waardevol
02450195007 Dr. Eijgenraamstraat inlandse eik zeer waardevol
02450195008 Dr. Eijgenraamstraat inlandse eik zeer waardevol
02450195009 Dr. Eijgenraamstraat amerikaanse eik zeer waardevol
02450195010 Dr. Eijgenraamstraat inlandse eik zeer waardevol
02450195011 Dr. Eijgenraamstraat inlandse eik zeer waardevol
02450195001 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam Esdoorn Kapaanvraag ingediend
02450195002 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam Esdoorn Kapaanvraag ingediend
02450195003 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam Esdoorn Kapaanvraag ingediend
02450195004 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam Esdoorn Kapaanvraag ingediend
02450195005 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam Esdoorn Kapaanvraag ingediend
02450195012 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam inlandse eik Kapaanvraag ingediend
02450195013 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam inlandse eik Kapaanvraag ingediend
02450195014 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam inlandse eik Kapaanvraag ingediend
02450195015 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam inlandse eik Kapaanvraag ingediend
02450195016 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam inlandse eik Kapaanvraag ingediend
02450195017 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam inlandse eik Kapaanvraag ingediend
02450195018 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam inlandse eik Kapaanvraag ingediend
02450195019 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam inlandse eik Kapaanvraag ingediend
02450195020 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam inlandse eik Kapaanvraag ingediend
02450195021 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam inlandse eik Kapaanvraag ingediend
02450195022 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam inlandse eik Kapaanvraag ingediend
02450195023 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam inlandse eik Kapaanvraag ingediend
02450195024 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam inlandse eik Kapaanvraag ingediend
02450195025 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam inlandse eik Kapaanvraag ingediend
02450195026 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam Berk Kapaanvraag ingediend
02450195027 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam Berk Kapaanvraag ingediend
02450195028 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam Berk Kapaanvraag ingediend
02450195029 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam Berk Kapaanvraag ingediend
02450195030 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam Berk Kapaanvraag ingediend
02450195032 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam Berk Kapaanvraag ingediend
02450195033 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam Els Kapaanvraag ingediend
02450195034 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam Sierappel Kapaanvraag ingediend
02450195035 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam Sierappel Kapaanvraag ingediend
02450195036 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam Sierappel Kapaanvraag ingediend
02450195037 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam Sierappel Kapaanvraag ingediend
02450195038 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam Sierappel Kapaanvraag ingediend
02450195039 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam okkernoot Kapaanvraag ingediend
02450195040 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam okkernoot Kapaanvraag ingediend
02450195041 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam tamme kastanje Kapaanvraag ingediend
02450195042 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam Sierkers Kapaanvraag ingediend
02450195043 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam Sierkers Kapaanvraag ingediend
02450195044 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam Sierkers Kapaanvraag ingediend
02450195045 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam Sierkers Kapaanvraag ingediend
02450195046 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam Sierkers Kapaanvraag ingediend
02450195047 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam hemelboom Kapaanvraag ingediend
02450195048 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam Es Kapaanvraag ingediend
02450195049 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam Es Kapaanvraag ingediend
02450195050 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam Es Kapaanvraag ingediend
02450195051 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam valse acacia Kapaanvraag ingediend
02450195052 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam valse acacia Kapaanvraag ingediend
Waar debepalin g Bo m en Twees teden zieken huis o m g evin g . -5-

02450195053 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam Populier Kapaanvraag ingediend
02450195054 Weijtenstr.Dr. Eijgenraam Beuk Kapaanvraag ingediend
02450195055 parkeerplaats Populier waardevol
02450195056 parkeerplaats Populier waardevol
02450195057 parkeerplaats inlandse eik zeer waardevol
02450195058 parkeerplaats inlandse eik zeer waardevol
02450195059 parkeerplaats inlandse eik zeer waardevol
02450195060 parkeerplaats Linde waardevol
02450195061 parkeerplaats Iep zeer waardevol
02450195062 parkeerplaats Esdoorn zeer waardevol
02450195063 parkeerplaats Plataan waardevol
02450195064 parkeerplaats Plataan waardevol
02450195065 parkeerplaats Plataan waardevol
02450195066 parkeerplaats Plataan waardevol
02450195067 parkeerplaats Plataan waardevol
02450196002 parkeerplaats Plataan waardevol
02450196002 parkeerplaats Plataan waardevol
02450195069 Dierenweide Boomhazelaar waardevol
02450195070 Dierenweide inlandse eik zeer waardevol
02450195071 Dierenweide inlandse eik zeer waardevol
02450195072 Dierenweide inlandse eik zeer waardevol
02450195073 Dierenweide inlandse eik zeer waardevol
02450195074 Dierenweide inlandse eik zeer waardevol
02450195077 Dierenweide inlandse eik zeer waardevol
02450195078 Dierenweide inlandse eik zeer waardevol
02450195079 Dierenweide inlandse eik zeer waardevol
02450195081 Dierenweide inlandse eik zeer waardevol
02450195082 Dierenweide Berk waardevol
02450195083 Dierenweide Berk waardevol
02450195084 Dierenweide Berk waardevol
02450195085 Dierenweide Berk niet waardevol
02450195086 Dierenweide Berk waardevol
02450195087 Dierenweide Berk waardevol
02450195088 Dierenweide Berk waardevol
02450195091 Dierenweide Berk waardevol
02450195092 Dierenweide witte berk waardevol
02450195093 Dierenweide Esdoorn wegens vitaliteit waardevol
02450195094 Dierenweide Esdoorn niet waardevol
02450195096 Dierenweide rode esdoorn wegens kroonopbouw waardevol
02450195099 Dierenweide rode esdoorn wegens kroonopbouw waardevol
02450195101 Dierenweide rode esdoorn wegens kroonopbouw waardevol
02450195104 Dierenweide Iep waardevol
02450195105 Dierenweide Iep zeer waardevol
02450195106 Dierenweide Esdoorn zeer waardevol
02450195107 Dierenweide Meidoorn waardevol
02450195108 Dierenweide Zuileik waardevol
02450195109 Dierenweide Zuileik waardevol
02450195110 Dierenweide Sierappel waardevol
02450195111 Dierenweide Ginkgo waardevol
02450195112 Dierenweide Sierkers waardevol
02450195113 Dierenweide Sierkers waardevol
02450195114 Dierenweide Sierkers waardevol
02450195115 Dr. Eijgenraamstr.hfd.ing bolesdoorn waardevol
02450195116 Dr. Eijgenraamstr.hfd.ing bolesdoorn waardevol
02450195117 Dr. Eijgenraamstr.hfd.ing bolesdoorn waardevol
02450195118 Dr. Eijgenraamstr.hfd.ing bolesdoorn waardevol
Waar debepalin g Bo m en Twees teden zieken huis o m g evin g . 6- -

02450195119 Dr. Eijgenraamstr.hfd.ing bolesdoorn waardevol
02450195120 Dr. Eijgenraamstr.hfd.ing bolesdoorn waardevol
02450195121 Dr. Eijgenraamstr.hfd.ing bolesdoorn waardevol
02450195122 Dr. Eijgenraamstr.hfd.ing bolesdoorn waardevol
02450006001 Dr. Eijgenraamstr.hfd.ing hemelboom waardevol
02450195123 binnentuin 1 Sierkers waardevol
02451955124 binnentuin 1 Sierkers waardevol
02450195025 binnentuin 1 moeraseik zeer waardevol
02450195126 binnentuin 1 moeraseik zeer waardevol
02450195127 binnentuin 1 grove den waardevol
02450195135 binnentuin 1 inlandse eik zeer waardevol
02450195136 binnentuin 1 inlandse eik zeer waardevol
02450195137 binnentuin 1 inlandse eik zeer waardevol
02450195129 binnentuin 2 okkernoot waardevol
02450195130 binnentuin 2 Berk waardevol
02450195131 binnentuin 2 Berk waardevol
02450195132 binnentuin 2 Sierappel waardevol
02450195133 binnentuin 2 Sierappel waardevol
02450195134 binnentuin 2 Beuk zeer waardevol
02450195068 binnentuin 2 Boomhazelaar waardevol
02450300240 Dr. Deelenlaan Iep waardevol
02450305009 Dr. Deelenlaan Iep waardevol
02450305010 Dr. Deelenlaan Iep waardevol
02450305013 Dr. Deelenlaan Iep waardevol
02450305014 Dr. Deelenlaan Iep waardevol
02450300250 Dr. Deelenlaan Iep waardevol
02450300260 Dr. Deelenlaan Iep waardevol
02450300270 Dr. Deelenlaan Iep waardevol
02450305102 Dr. Deelenlaan rode esdoorn zeer waardevol
02450305103 Dr. Deelenlaan rode esdoorn zeer waardevol
02450305100 Dr. Deelenlaan rode esdoorn wegens kroonopbouw waardevol
02450305097 Dr. Deelenlaan rode esdoorn wegens kroonopbouw waardevol
02450305098 Dr. Deelenlaan rode esdoorn wegens kroonopbouw waardevol
02450305095 Dr. Deelenlaan rode esdoorn wegens kroonopbouw waardevol
02450306000 Dr. Deelenlaan Berk waardevol
02450305089 Dr. Deelenlaan Berk niet waardevol
02450305090 Dr. Deelenlaan Berk niet waardevol
02450305075 Dr. Deelenlaan inlandse eik zeer waardevol
02450130076 Dr. Deelenlaan inlandse eik zeer waardevol
024501023 bosplantsoenborder inlandse eik restant hakhoutwal zeer waardevol
024501024 bosplantsoenborder inlandse eik restant hakhoutwal zeer waardevol
024501057 bosplantsoenborder inlandse eik restant hakhoutwal zeer waardevol
024501058 bosplantsoenborder inlandse eik restant hakhoutwal zeer waardevol
Samenvatting van de boomwaardering.
Zeer waardevol: 37 stuks bomen.
Waardevol: 63 stuks bomen.
Niet waardevol: 4 stuks bomen.
Monumentaal: 0 bomen
9.Resultaten.
Dr. Eijgenraamstraat hoek Weijtenstraat.
Op de hoek Weijtenstraat Dr.Eijgenraamstraat is een bosplantsoen border gesitueerd welk voor een groot deel plaats
Waar debepalin g Bo m en Twees teden zieken huis o m g evin g . -7-

moet maken voor de nieuwbouwplannen van de Hazelaar. Een kapvergunning aanvraag is reeds aangevraagd. (Ca. 48
stuks)
De bomen zijn vermeld echter niet gewaardeerd.
Aan de rechterzijde de te verwijderen border.
Een 7 tal bomen langs de Dr. Eijgenraamstraat zijn zeer waardevol en kunnen in de bouwplannen behouden worden.
Betreffende zijn aangegeven met de nummers 5011, 5070, 5009, 5008, 5007, 5006, 5000. De betreffende bomen zijn
goed op te kronen zodat een goed zicht op de nieuwbouw mogelijk is.
Links de te behouden bomenrij.
Parkeerterrein.
Het terrein bestaat uit de parkeerplaats en een grasveld met bomen aan de achterzijde van het gebouw.
De platanen op het parkeerterrein zijn als niet waardevol gewaardeerd omdat de conditie matig is en de bomen een
geringe omvang hebben. Als de groeiplaatsen verbeterd worden zal de conditie en vitaliteit toenemen en daardoor
mogelijk ook de waardering.
Op het grasveld staan 3 zeer waardevolle eiken, en 2 waardevolle populieren. De populieren zijn waardevol en niet zeer
waardevol omdat deze bomen veel zware takken in de kroon hebben en omdat de conditie aan het afnemen is. Verder
is een linde waardevol wegens geringe omvang, 1 iep en 1 esdoorn zijn zeer waardevol gewaardeerd.
Waar debepalin g Bo m en Twees teden zieken huis o m g evin g . -8-

Parkeerterreinen medewerkers.
Dierenweide en omgeving.
In de beplanting tussen de Dr. Deelenlaan en het gebouw van de hazelaar staan een groot aantal voornamelijk
esdoorns. In de kroon van bomen zitten een groot aantal plakoksels en zware takken. Door deze slechte kroonopbouw
en daardoor te verwachte problemen zoals het uitwaaien van zware takken en het inscheuren van de stammen, hebben
deze bomen een minder goede toekomstverwachting. Daarom zijn deze bomen als waardevol en niet als zeer
waardevol gewaardeerd. Als de bomen een aantal malen gesnoeid worden zal de vitaliteit toenemen en worden de
bomen zeer waardevol.
Een 9 tal inlandse eiken zijn als zeer waardevol gewaardeerd. De overige bomen zijn als waardevol gewaardeerd. Dit
vanwege het soort en de beperkte levensverwachting door de soort. Twee berken zijn als niet waardevol gewaardeerd.
Dierenweide met waardevolle iep.
Waar debepalin g Bo m en Twees teden zieken huis o m g evin g . -9-

De opbouw van de kroon met veel zware takken en plakoksels.
Dr. Eijgenraamstraat hoofdingang.
Ten oosten van de hoofdingang staan 8 bolesdoorns. De takken van de bomen hangen erg laag de bomen zullen op
korte termijn geknot moeten worden om de doorgang te waarborgen.
Naast de hoofdingang staat een hemelboom.
Alle bomen zijn wegens soort en beperkte levensduur als waardevol gewaardeerd en niet als zeer waardevol.
bolesdoorns nabij de hoofdingang. Dr.Eijgenraamstraat.
Binnentuin 1.
Binnentuin 1 is het dichts bij de hoofdingang gelegen. Vanuit de tuin is uitzicht op de Dr. Eijgenraamstraat.
Waar debepalin g Bo m en Twees teden zieken huis o m g evin g . -10 -

De 2 Moerseiken, 3 inlandse eiken en 1 beuk in de binnentuin 1 zijn als zeer waardevol gewaardeerd.
De groveden en 2 sierkersen zijn wegens soort en kroonopbouw als waardevol gewaardeerd.
De binnentuin 1 met de zeer waardevolle moeraseiken.
Binnentuin 2.
In binnentuin 2 staat een zeer waardevolle beuk. De overige 6 bomen zijn wegens hun soort en daardoor hun beperkte
levensduur als waardevol gewaardeerd en niet als zeer waardevol.
Zeer Waardevolle rode beuk.
Dr. Deelenlaan
De bomen van de Dr. Deelenlaan staan in een ander object. Vandaar dat de bomen ook anders genummerd zijn. (Zie
makeerlijn.)
Langs de Dr.Deelenlaan staan een 9 tal iepen. De conditie is matig en de iepen worden belemmerd in hun groei door de
Waar debepalin g Bo m en Twees teden zieken huis o m g evin g . -11-

esdoorns op het terrein van De Hazelaar.
2 Eiken en 2 Rode esdoorns zijn als zeer waardevol gewaardeerd. De overige rode esdoorns zijn als waardevol
gewaardeerd omdat ze net als bij de esdoorns bij de dierenweide kroonproblemen hebben. Ook hier zijn veel plakoksels
waargenomen die bij onvoldoende onderhoud takbreuk en stambeschadigingen tot gevolg hebben.
2 berken zijn wegens hun matig en slechte vitaliteit als niet waardevol gewaardeerd. 1 berk is waardevol en niet zeer
waardevol wegens het soort met een beperkte levensduur.
Dr. Deelenlaan
Goirkekanaaldijk ( fietspad )
De inlandse eiken aan beide zijde van het fietspad Goirkekanaaldijk zijn betrekkelijk jonge bomen, geplant in 1990. Ze
maken onderdeel uit van de bomenstructuur langs het Wilhelminakanaal. De bomen hebben een goede vitaliteit, zijn
uniform en hebben een goed onderhoudsniveau. Tussen de Dr. Deelenlaan en de Brugstraat staan 87 bomen.
De bomen hebben alle een maat van diameter tussen de 19 cm en 22 cm. En vallen dus niet onder de
boomverordening.
Eikenlaan aan beide zijde van de Goirkekanaaldijk
Bosplantsoenborder Goirkekanaaldijk.
In de bosplantsoen border tussen het terrein van het Tweesteden ziekenhuis en het fietspad staan een groot aantal
boomvormers welke ontstaan zijn uit aangeplant bosplantsoen. De bomen voldoen over het algemeen niet aan de eisen
die gesteld worden aan bomen langs wegen maar in de bosplantsoen border langs het fietspad dragen de bomen bij
aan de groene structuur. Het zijn bomen met een kromme stam, staan wat scheef, er zit dood hout in en hebben
laaghangende takken. Het gaat om ca. 53 bomen met als soorten iep, haagbeuk, berk, inlandse eik, en wilg.
Een viertal inlandse eiken zijn als zeer waardevol gewaardeerd omdat ze een diameter van meer dan 80 cm hebben.
Waar debepalin g Bo m en Twees teden zieken huis o m g evin g . -12 -

Het zijn meerstammige bomen ouder dan 80 jaar. Het zijn bomen die overgebleven zijn uit een oude hakhoutwal.
Zeerwaardevolle eiken in de bosplantsoenborder
Weijtenstraat bosplantsoenborder.
Ten westen van de Weijtensstraat is een bosplantsoen border gesitueerd met voornamelijk dennen en sparren ca. 45
stuks. Deze zijn als waardevol gewaardeerd. Verder zijn 12 bomen als zeer waardevol gewaardeerd.
Het betreft: 4 wilgen diameter 55cm
2 eiken diameter 40cm
2 eiken diameter 30cm
3 iepen diameter 60cm
1 populier diameter 50cm
De bomen zijn niet optekening ingetekend maar aangeven door middel van een markering.
Voor de bomen in de border waarvoor een kapaanvraag is ingediend.
Bijlage 1: Kaart waardebepaling PW.nr. 322612
Waar debepalin g Bo m en Twees teden zieken huis o m g evin g . -13-

ijlage 3 boombeschermende maatregelen
Waar debepalin g Bo m en Twees teden zieken huis o m g evin g . -17-

BIJLAGE 7 Eisen aan VRI’s
KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 89

Eisen Verkeersregelinstallaties Tilburg versie 13-05-2005
C:\Doc\eindrapport bijlage 7.doc
Eisen Verkeersregelinstallaties Tilburg
voor het leveren, installeren en bedrijfsklaar opleveren van een verkeersregelinstallatie voor de
gemeente Tilburg
EVT
Versie 2005 Versie op basis van LED II lampen en 42 V automaten.
pagina 1

Eisen Verkeersregelinstallaties Tilburg versie 13-05-2005
C:\Doc\eindrapport bijlage 7.doc
pagina 2
Deel 1................................................................................................................................................... 3
1 Verklaring gebruikte begrippen.................................................................................................. 3
2 Algemene eisen ........................................................................................................................... 3
3 Levering materialen..................................................................................................................... 4
4 Algemene eisen Masten Zweepmasten en Portalen ................................................................. 4
5 Masten.......................................................................................................................................... 4
6 Zweepmast................................................................................................................................... 4
7 Portaal .......................................................................................................................................... 5
8 Drukknopmast en drukknop ....................................................................................................... 5
9 Rateltikker .................................................................................................................................... 5
10 Verkeerslantaarn......................................................................................................................... 5
11 Verkeersregeltoestel................................................................................................................... 6
12 Regelprogramma ........................................................................................................................ 9
13 Apparatuurkast ........................................................................................................................... 9
14 Voorwaarschuwingssein .......................................................................................................... 10
15 Detectielussen, detectoren en drukknoppen.......................................................................... 10
16 Kabels en leidingen .................................................................................................................. 11
17 Aarding ...................................................................................................................................... 13
18 Aansluiting op het elektriciteitsnet.......................................................................................... 13
19 Aansluiting op het telefoonnet................................................................................................. 13
20 Hak en Breekwerk / Bestrating................................................................................................. 13
Deel 2................................................................................................................................................. 14
21 Afwijkende en aanvullende bepalingen................................................................................... 14

Eisen Verkeersregelinstallaties Tilburg versie 13-05-2005
Deel 1
1 Verklaring gebruikte begrippen
C:\Doc\eindrapport bijlage 7.doc
pagina 3
"de opdrachtgever": de gemeente Tilburg.
"de aanbesteder": de gemeente Tilburg.
"de directie": de directie UAVTI 1992: de in de opdrachtbrief aangewezen personen die de
opdrachtgever vertegenwoordigen.
"de weg": de betreffende weg, zoals genoemd in de "Bijzondere voorwaarden en
bepalingen".
"de aannemer": de natuurlijke of rechtspersoon waarmee de opdrachtgever een overeenkomst
heeft gesloten voor de uitvoering van het werk.
"de inschrijver": de natuurlijke of rechtspersoon welke een aanbieding doet aan de
aanbesteder voor uitvoering van het werk.
"het bestek": de algemene en bijzondere voorwaarden voor het leveren van een
verkeersregelinstallatie aan de opdrachtgever en de regelspecificatie met
normtekeningen, ontwerptekening(en) en regelspecificatie.
"het regeltoestel": De in de apparatuurkast geplaatste verkeersregelautomaat.
“het regelprogramma”: De software voor de aansturing van de verkeersregelautomaat.
"de regelspecificatie": de verkeerstechnische voorwaarden waaraan de werking van het regeltoestel
moeten voldoen.
"het installatiewerk": het plaatsen, monteren, aansluiten en opleveren van masten,
verkeerslantaarns, voorwaarschuwingsseinen, detectoren en drukknoppen op
de eindklemmen van het regeltoestel inclusief de levering van grondkabels,
het verrichten van grondwerk en het plaatsen van een apparatuurkast.
"de installatie": de gehele verkeersregelinstallatie.
"de aanbieding": de offerte met prijsaanbieding welke de inschrijver aan de aanbesteder doet
naar aanleiding van het bestek.
"UAVTI 1992”: Uniforme Administratieve Voorwaarden voor de uitvoering van Technische
Installatiewerken 1992, zoals vastgesteld bij de beschikking van de Minister
van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, de Minister van
Verkeer en Waterstaat en de Staatssecretaris van Defensie, van 10-09-92 nr.
MJZ 09992070;
“UAR ‘86”: Uniform Aanbestedingsreglement 1986
2 Algemene eisen
2.1 De installatie moet, voor zover daar in deze "Eisen Verkeersregelinstallaties Tilburg" niet van
is afgeweken, voldoen aan:
a) het besluit van de Minister van Verkeer en Waterstaat van 28-6-1989, nr: 93679B: de
"Regeling Verkeerslichten 1991", zoals gepubliceerd in Staatscourant, nummer 133 van
12 juli 1991.
b) NEN 1010: "Veiligheidsbepalingen voor laagspanningsinstallaties";
c) NEN 3322: "Verkeersregelinstallaties voor wegverkeer";
d) NEN 3384: "Elektrische eisen verkeersregeltoestellen";
e) NEN 1275: "Thermisch aangebrachte zinklagen op staal";
f) De Technische Grondslagen voor Bouwconstructies (TGB 1972), bestaande uit de
normen NEN 3850 t/m 3854;
g) alle Nederlandse normen (NEN) voor staalproducten en bevestigingsmaterialen;
h) NEN 3140: “Bedrijfsvoering van elektrische installaties”.
i) IVER EV 1997: “Eisen verkeersregelinstallaties 1997” (RWS)
j) Astrin document “Richtlijn voor de toepassing van nieuwe lamptypen in
verkeersregelinstallaties – Grensvlakdefinities”
k) CROW Richtlijnen ontruimingstijden verkeersregelinstallaties
l) Standaardbepalingen 000130 Nutsbedrijven versie jan 2000 Gemeente Tilburg.
m) VRI ontwerp voor Gemeente Tilburg, P. vd Ven 2004

Eisen Verkeersregelinstallaties Tilburg versie 13-05-2005
Van alle genoemde publicaties is de meest recente uitgave van toepassing.
2.2 De installatiewerkzaamheden en de aarding moeten, behalve aan NEN 1010, ook voldoen
aan de eisen van het stroomleverend bedrijf.
2.3 Als onderaannemer(s) van de installateur komen bedrijven in aanmerking welke in de
aanbieding zijn opgegeven en door de directie zijn goedgekeurd.
2.4 De eventuele onderaannemer(s) van de aannemer die (gedeelten van) het installatiewerk
uitvoeren moet(en) zijn geregistreerd als landelijk erkend installateur.
2.5 Naar aanleiding van het gestelde in de UAVTI 1992, paragraaf 6, lid 18 en 19, wijst de aannemer
één toezichthouder aan welke hem gedurende de installatiewerkzaamheden
vertegenwoordigt. Voor de gehele duur van het werk is dit dezelfde persoon.
Deze toezichthouder geeft leiding aan alle activiteiten welke tijdens de
installatiewerkzaamheden plaatsvinden.
2.6 De toezichthouder is aanwezig bij het uitzetten van het werk. De toezichthouder is door de
aannemer gemachtigd om met de directie afspraken te maken over de uitvoering van de
installatiewerkzaamheden en deze afspraken uit te (doen) voeren.
C:\Doc\eindrapport bijlage 7.doc
pagina 4
3 Levering materialen
3.1 Alle materialen waarvoor specifiek in het bestek staat aangegeven dat ze door de gemeente
Tilburg moeten worden aangeleverd zijn voor de aannemer beschikbaar op de gemeentewerf,
Tatraweg 9 Tilburg. De aannemer dient zelf zorg te dragen cq opdracht te geven voor vervoer
van materiaal van het depot naar het werk.
4 Algemene eisen Masten Zweepmasten en Portalen
4.1 Alle masten worden na montage, tot 10cm boven kabel invoer, gevuld met brekerszand.
4.2 De mast wordt zodanig geplaatst dat het montageluik zich, ten opzichte van de rijrichting van
de weg, aan de achterzijde van de mast bevindt. Indien er werkzaamheden aan de
klemmenstrook worden verricht is de monteur waar mogelijk met het gezicht naar het
tegemoetkomende verkeer gericht. Als niet duidelijk is hoe een mast moet worden geplaatst,
overlegt de aannemer vóór het plaatsen van de mast met de directie.
4.3 Bij montage van een verkeerslantaarn aan een staander van zweepmast of portaal wordt
gebruikt gemaakt van een uithouder of groenpol steunen. Bij kleine armaturen (20 cm) is het
gebruik van kunststoffen uithouders toegestaan.
4.4 De uiteinden van masten, staanders en liggers dienen drupwaterdicht afgesloten te worden.
4.5 Het wegmeubilair dient volledig geconserveerd op het werk te worden aangeleverd.
4.6 Indien de installatie zich binnen de bebouwde kom bevind dienen de masten, staanders,
uithouders en liggers te zijn vervaardigd van aluminium.
4.7 Indien de installatie zich buiten de bebouwde kom bevind dienen de masten, staanders,
uithouders en liggers te zijn vervaardigd van staal.
4.8 Indien er sprake is van een combinatie met OV en/of ANWB bewegwijzering dient de mast te
zijn uitgevoerd met een dubbel luik. Het onderste luik heeft toegang tot de klemmenstrook
t.b.v. van de VRI-lantaarns.
5 Masten
5.9 Masten moeten minimaal 0,8 meter in de grond worden geplaatst of dieper indien de stabiliteit
dit vereist. De stabiliteit van de masten dient voldoende te worden gewaarborgd.
5.10 Masten mogen niet langer zijn dan functioneel noodzakelijk.
5.11 Masten moeten voorzien zijn van glasvezelbandage met een dikte van tenminste 2mm en
reikend van 0,3 m beneden tot 0,35 m boven maaiveld.
6 Zweepmast
6.1 De zweepmast wordt verankerd door een vast grondanker, alsmede door aanbrenging van
tenminste 1m 3 betonversteviging per staander tot maximaal onderzijde van de kabelinvoer.
6.2 De lengte van de uithouder is, na montage van de verkeerslantaarns, zodanig dat deze niet
verder dan 0,5 m uitsteekt naast de klembeugel van de laatste neiginrichting aan de
uithouder.

Eisen Verkeersregelinstallaties Tilburg versie 13-05-2005
7 Portaal
7.1 Het portaal wordt per staander verankerd door een vast grondanker, alsmede door
aanbrenging van tenminste 0,7m3 betonversteviging per staander tot maximaal onderzijde
van de kabelinvoer.
C:\Doc\eindrapport bijlage 7.doc
pagina 5
8 Drukknopmast en drukknop
8.2 De drukknopmast wordt verankerd door middel van twee vleugels 370x95x4.
8.3 De drukknopmast is dubbel gecoat.
8.4 De installatie wordt uitsluitend met capacitieve drukknoppen uitgerust.
8.5 De bekabeling tbv de drukknop dient 4-aderig (UXL(zh) 4x1,5mm2) te worden uitgevoerd.
8.6 De drukknop wordt op een hoogte van 125 cm boven de verharding van voetpad of fietspad
gemonteerd met gebruikmaking van antidiefstal M6 bouten.
8.7 De richting van de drukknop bij een voetgangersoversteekplaats is parallel aan de
looprichting, behoudens bij een middenberm. Bij een middenberm is, afhankelijk van het
aantal in de middenberm geplaatste masten, de richting van de drukknop haaks op de
looprichting. De richting van de drukknop bij een fietspad is 45 º ten opzichte van de rijrichting.
Als niet duidelijk is hoe een drukknop moet worden geplaatst, overlegt de aannemer vóór het
plaatsen van de drukknop met de directie.
9 Rateltikker
9.1 De rateltikkers worden alleen aangesloten op groen en rood, worden geschakeld via de
voetgangersdrukknoppen en zijn continue in bedrijf na aanvraag tot de op het eerstvolgende
groen aansluitende roodfase.
9.2 Gedurende de roodfase is de rateltikker een instelbare tijd in werking.
9.3 De rateltikker dient als volgt te functioneren:
- de tikker is werkzaam tijdens rood;
- de ratel is werkzaam tijdens het groen van de voetgangerssignaalgroep;
- tijdens het groenknipperen pulseert de ratel in dezelfde frequentie als waarin het groen licht
knippert.
- tijdens het geel knipperen is de rateltikker buiten werking
9.4 Bij een progressieve voetgangersoversteek worden alleen ratels aan de buitenzijde geplaatst.
Deze ratelen volgens de groen/roodstatus van de lichten in de middenberm.
9.5 De ratel dient een frequentie te hebben van 10 tot 15 maal per seconde. De tikker dient een
frequentie te hebben van 1 tot 1,5 maal per seconde.
9.6 De geluidssterkte dient op eenvoudige wijze instelbaar te zijn.
10 Verkeerslantaarn
10.1 De lampen zijn van het type LED II.
10.2 De LED units worden qua merk en type in overleg met de gemeente Tilburg gekozen en
sluiten zoveel als mogelijk aan op eerder toegepaste units.
10.3 Het toe te passen type lantaarn en type verkeersregeltoestel dienen voor dezelfde klasse te
zijn goedgekeurd door de KEMA (of een ander door de directie goed te keuren onafhankelijk
keuringsinstituut), worden in overleg met de gemeente Tilburg gekozen en sluiten zoveel als
mogelijk aan op eerder door de gemeente Tilburg toegepaste type armaturen.
10.4 Buiten de bebouwde kom hebben de lantarens een lensdiameter van 300mm. Binnen de
bebouwde kom hebben de lantarens een lensdiameter van 200mm.
10.5 Elke verkeerslantaarn is voorzien van sjablonen, overeenkomstig met de aangegeven
symbolen aangegeven op de ontwerptekening.
10.6 De aannemer voor de installatiewerkzaamheden draagt zorg voor het aanbrengen van:
a) zonnekappen voor elke lens;
b) lampen;
c) achtergrondschilden.
De fiets- en voetgangerslantaarn worden niet voorzien van een achtergrondschild.
10.7 Het achtergrondschild sluit direct aan de verkeerslantaarn.
10.8 De achtergrondschilden dienen van kunststof of aluminium te zijn.
10.9 Voor de aansluiting van de verkeerslantaarn in de mast wordt het volgende leidingtype
toegepast: RTPR 5x1½ mm 2 of RTPR 6x1½ mm 2 . De aders van de leidingen dienen op de
klemmenstrook door middel van verbinders te worden aangesloten.

Eisen Verkeersregelinstallaties Tilburg versie 13-05-2005
C:\Doc\eindrapport bijlage 7.doc
pagina 6
10.10 De verkeerslantaarn wordt genummerd zoals is aangegeven op de tekening. Bij de
verkeerslantaarn met achtergrondschild wordt het nummer in het midden onder de groene
lens aangebracht. Bij een verkeerslantaarn zonder achtergrondschild wordt het nummer op
het armatuur onder de groene lens geplaatst, op de zijkant van het armatuur zichtbaar vanuit
de richting. Voor de nummering worden witte, weerbestendige plakcijfers gebruikt. De
cijferhoogte en cijferbreedte dient bij lantaarns voor fietsers, voetgangers en negenoog 40 x
30 mm en bij overige lantaarns 62 x 42 mm te bedragen.
10.11 Binnen de bebouwde kom wordt de verkeerslantaarn met behulp van een uithouder op
de mast gemonteerd. Buiten de bebouwde kom wordt de lantaren “op mast” gemonteerd.
10.12 De verkeerslantaarn wordt zo gemonteerd dat de onderkant van de lantaarn of het
achtergrondschild 220cm boven de maaiveld/verharding is. Bij verkeerslantaarns boven het
wegdek is de vrije doorrijhoogte tussen 510 en 530 cm.
10.13 De verkeerslantaarn aan een uithouder van een zweepmast of ligger van een portaal wordt
gemonteerd boven het hart van de rijstrook.
10.14 Verkeerslantaarns dienen deugdelijk bevestigd te worden door middel van een inrichting
waarbij lantaarns om een verticale as en lantaarns aan een ligger tevens om een horizontale
as gedraaid kunnen worden. Bevestigen met klemband is niet toegestaan.
10.15 De richting en neiging van de verkeerslantaarn worden tijdens de uitvoering van de
installatiewerkzaamheden door de directie bepaald.
10.16 De verkeerslantaarn wordt gedimd ten gevolge van het TF-signaal op het OV-net. De hiervoor
benodigde aansluiting op het OV-net alsmede de benodigde apparatuur wordt geleverd en
aangesloten door de installateur. De verkeerslantaarns van de voorwaarschuwingsseinen
worden niet gedimd.
10.17 Bij dimmen wordt de voedingsspanning van de verkeerslantaarn teruggebracht van 42 naar
circa 30 volt.
10.18 Elke verkeerslantaarn is door een apart aansluitsnoer in de mast verbonden met het
regeltoestel. Parallelschakeling van verkeerslantaarns gebeurt in de apparatuurkast.
10.19 Tijdens de geelknipperfase knipperen de hiervoor aangewezen verkeerslantaarns, gezien
vanuit één richting, synchroon.
10.20 De verkeerslantaarns moeten voldoen aan beschermingsklasse IP54. Lenzen dienen van
slagvast materiaal gemaakt te worden. Lensdeuren dienen uitsluitend met behulp van
gereedschap te kunnen worden geopend.
11 Verkeersregeltoestel
11.1 Het verkeersregeltoestel dient te voldoen aan de eisen zoals die beschreven zijn in paragraaf
2.2 van de Eisen Verkeersregelinstallaties 1997. Aanvullende en/of gewijzigde eisen staan
hieronder vermeldt en of in de bijlagen.
11.2 Het verkeersregeltoestel moet een uitgangsspanning van de signaalgroepen hebben van
42 V wisselspanning. Dit is voor aansturing van LED lampen klasse II.
11.3 Het toegepaste type lantaarn en type verkeersregeltoestel dienen voor dezelfde klasse te
zijn goedgekeurd door de KEMA (of een ander door de directie goed te keuren onafhankelijk
keuringsinstituut), dit geldt ook voor de grensvlakdefinitie zoals die in januari 2004 door de
Astrin is vastgelegd.
11.4 Het verkeersregeltoestel wordt ingebouwd in de in hoofdstuk 12 beschreven apparatuurkast.
11.5 Het regeltoestel is voorzien van elektronische eindschakeleenheden, welke zijn beveiligd
tegen te hoge stromen.
11.6 De roodlichtbewaking wordt niet beïnvloed door het wel of niet defect zijn van het rode licht
van een secundaire lantaarn (onderlicht)
11.7 Bij het aanspreken van de roodlichtbewaking wordt dit doorgegeven aan de centrale. Dezelfde
signalering is op het handbedieningspaneel op eenvoudige wijze zichtbaar. Bovendien moet
op eenvoudige wijze zichtbaar zijn van welke signaalgroep de rode lampen defect zijn. De
installatie gaat alleen op geelknipperen door het aanspreken van de roodlichtbewaking voor
de in het regelspecificatie aangegeven richtingen.
11.8 Het regeltoestel is voorzien van een wachttijdbewaking welke controleert of elke signaalgroep
binnen een instelbare tijd na een aanvraagmelding naar groen wordt gestuurd. Als voor een
signaalgroep deze ingestelde tijd wordt overschreden wordt de verkeersregeling herstart. Dat
wil zeggen dat de verkeersregeling naar "alles rood" wordt geschakeld en vervolgens het
starre (nood) programma actief wordt. Bij dit herstarten van het regeltoestel blijft, ten behoeve

Eisen Verkeersregelinstallaties Tilburg versie 13-05-2005
C:\Doc\eindrapport bijlage 7.doc
pagina 7
van storingsanalyse, alle informatie van het verkeersregelprogramma op het moment van
aanspreken van de wachttijdbewaking bewaard.
Telkens als de verkeersregeling ten gevolge van het aanspreken van de wachttijdbewaking
opnieuw start wordt een teller met één verhoogd. Als deze teller een instelbare
referentiewaarde overschrijdt schakelt het regeltoestel over naar verkeersregeltechnische
toestand 1 (geelknipperen) volgens de procedure beschreven in NEN 3384.
11.9 Het verkeersregeltoestel hoeft niet te beschikken over een DCF ontvanger
11.10 Ivm het toepassen van Led II lantaarns geldt: De uitgangsspanning van de signaalgroepen
dient te worden gestabiliseerd op de in de grensvlak definitie vermelde nominale
klemspanning. de tolerantie op de te leveren uitgangsspanningen ± 2 V is. Er dient in de
automaat een dimvoorziening te zijn aangebracht die LED-lantaarns kan dimmen volgens
grensvlakdefinitie.
11.11 Elk binnenkomend en uitgaand signaal, inclusief de aansluiting op het elektriciteitsnet, dient
maximaal beveiligd te zijn tegen stoorspanningen (b.v. bliksemontladingen) door middel van
overspanningsbeveiligingen.
11.12 Het verkeersregeltoestel dient te zijn voorzien van:
- voldoende geheugen om drie (3) volledige naar machinecode omgezette
verkeersregelprogramma’s, zoals omschreven in de Eisen Verkeersregelinstallaties 1997
§ 2.2.5 lid 1, gelijktijdig te kunnen bevatten;
- mogelijkheid om tenminste vijf (5), al dan niet op koppelpuls gekoppeld, starre regelingen
in te schakelen, het inschakelen dient te kunnen geschieden vanaf de Mantrac-
beheerscentrale en de handbediening van het regeltoestel;
- de mogelijkheid om met behulp van handbedieningblokken het verkeer te kunnen
regelen
De mogelijk verschillende verkeersregelprogramma’s maken uitsluitend gebruik van een en
dezelfde software-interface. Alle garantietijden moeten in alle geladen programma’s gelijk zijn.
Via de bedieningssoftware van het regeltoestel moet het mogelijk zijn om één van de
beschikbare regelprogramma’s te selecteren en via toestand 4 van de norm te activeren. Het
geselecteerde regelprogramma moet dan actief worden en naar het startpunt van de regeling
gaan zoals in de specificatie is omschreven. Het moet mogelijk zijn om tijdens alle
verkeerstechnische toestanden volgens de norm nieuwe verkeersregelprogramma's te
verwijderen en te laden. Het mag niet mogelijk zijn tijdens toestand 3 van de norm het actieve
programma te verwijderen, er zal dan eerst een ander programma actief gemaakt moeten
worden, of het regeltoestel eerst handmatig in toestand 1 van de norm brengen. Alle geladen
programma’s dienen bij spanningsuitval te worden bewaard. Het laatst geactiveerde
programma dient na spanningsuitval opnieuw (automatisch) geactiveerd te blijven wanneer de
spanning terug komt. Het gestelde in § 2.2.5 lid 3 van Eisen Verkeersregelinstallaties 1997 is
uitsluitend van toepassing voor het actieve programma. Het mag niet mogelijk zijn om
parameters van niet actieve programma’s te wijzigen.
11.13 De installaties dienen te worden aangestoten op de Mantrac-beheerscentrale van de
gemeente Tilburg.
11.14 De achterkant van de draaibaar open te stellen cassette dient afgeschermd te worden door
middel van een metalen plaat waardoor de aanrakingsmogelijkheid van onder spanning
staande delen geminimaliseerd wordt
11.15 De programmering dient te worden bereikt door gebruikmaking van:
- de relevante delen van de broncode in RWS-C VERSIE 7.14 of CCOL en
- de broncode in C van de applicatiespecificatie. (De definitieve versie zal, in overleg, tijdig
door de directie worden toegeleverd).
De hier bedoelde broncode dient volledig geautomatiseerd omgezet te worden naar
machinecode voor het betreffende regeltoestel. Op deze programmering is van toepassing
hetgeen is vastgelegd in:
- de "Beschrijving van de software-interface tussen het applicatieprogramma en de
- procesbesturing voor verkeersregeltoestellen" van commissie C van de CVN, d.d. 26 juni
1992 en
- de "RWS Aanvulling op de Cie C interface", van RWS Adviesdienst Verkeer en Vervoer
afd. IBD, d.d. 13 maart 1997.
11.16 Alle detectoren worden bewaakt op onder- en bovengedrag. Tevens wordt een onderbroken
lus gedetecteerd.
- De bewaking vindt plaats in de procesbesturing. De regelapplicatie neemt vervolgens

Eisen Verkeersregelinstallaties Tilburg versie 13-05-2005
C:\Doc\eindrapport bijlage 7.doc
pagina 8
maatregelen om het negatieve effect van de storing te beperken.
- Bij aanspreken detectie bewaking dient er een 0 op de interface te verschijnen.
Bewakingstijden voor continu melden (bovengedrag) en niet melden (ondergedrag)
moeten per lus in een groep (maximaal 10) in te delen zijn.
11.17 De applicatie dient tijdens de toestand regelen ten alle tijde 10 rondjes per seconde te
draaien, ongeacht het feit dat er berichtenverkeer plaats vindt of dat er wordt geïnitialiseerd.
11.18 Tot de levering behoort het implementeren van MV-files (logfiles t.b.v. de IT&T
Kwaliteitscentrale) in de verkeersregelautomaten. Het hiervoor benodigde protocol is reeds in
het bezit van alle Nederlandse fabrikanten. Eventueel kan dit worden opgevraagd bij IT&T tsc
BV te Arnhem. Naast de implementatie van de MV-files dienen ook de online licenties van
IT&T voor het gebruik van deze MV-files ten behoeve van de Kwaliteitscentrale te worden
geleverd. Dit betekent dat minimaal één maand voor de inbedrijfstelling de opdrachtnemer
IT&T opdracht moet hebben gegeven om de hiervoor noodzakelijke licentiestring aan de
wegbeheerder te leveren. Binnen één week na inbedrijfstelling van de verkeersregelautomaat
moet een (met verkeersgegevens uit de praktijk) gevulde MV-file ter goedkeuring ter
beschikking worden gesteld aan de directie.
Technische specificaties:
- De te leveren verkeersregelautomaten moeten zowel lokaal als op afstand (modem-
communicatie) communiceren met de kwaliteitscentrale.
- Het voor de MV-files ter beschikking staande hoeveelheid geheugen is minimaal vijf
Mbyte.
- Er moeten gelijktijdig minimaal twee MV-files in de verkeersregelautomaat kunnen
worden opgeslagen waardoor continue loggen, ook tijdens het ophalen gewaarborgd
wordt.
- Het regeltoestel dient een V-log aan te maken, welke door de Mantrac-beheerscentrale
uit het regeltoestel kan worden gedownload middels I-Trac
11.19 Het aanbieden van de stand van de fixatieschakelaar dient te geschieden conform hetgeen is
vastgelegd in
- de "Beschrijving van de software-interface tussen het applicatieprogramma en de
procesbesturing voor verkeersregeltoestellen" van commissie C van de CVN, d.d. 26 juni
1992 en
- de "RWS Aanvulling op de Cie C interface", van RWS Adviesdienst Verkeer en Vervoer
afd. IBD, d.d. 13 maart 1997.
11.20 Er dient gebruik te worden gemaakt van voorkeuze fixatie.
11.21 De schakelaar “klokoverbrugging” hoeft niet te worden toegepast.
11.22 De aansluitconnectoren t.b.v. de aan te sluiten communicatie apparatuur en de in de "RWS
aanvulling op de Cie C interface" van RWS AVV IBD genoemde RS232 poort dienen te zijn
ondergebracht in het politie paneel.
11.23 Door de applicatiespecificatie worden een aantal meldingen in de interface geschreven, zodat
de aannemer kan voldoen aan hetgeen hieronder is gesteld.
- LED Detectie bewaking wordt aangestuurd als er één of meerdere detectoren /
drukknoppen of radarapparatuur niet goed functioneren.
- LED Fasebewaking wordt aangestuurd als de teller fasebewaking in de procesbesturing
groter dan 0 is.
- Het nummer van het actieve basisstructuurblok en/of de cyclustijd moet worden
weergegeven op een display of door middel van LED-indicatie met tekstaanduiding. Deze
voorziening moet worden aangebracht naast het schematisch overzicht in het
politiepaneel.
11.24 De automaat wordt aangesloten op Mantrac-beheerscentrale. Hiervoor gelden de standaard
afspraken, telefoonnummer: 013 – 5358646. Via de overige (vrije) uitgangen wordt informatie
uitgestuurd om dmv 14 elementen (bij 2 cijferige aansturing) 21 elementen (bij 3 cijferige
aansturing) de cyclustijd cq. het bloknummer weer te geven in het Mantrac-kruispuntplaatje.
Daarnaast wordt tevens de cyclustijd of het bloknummer getoond in het display van de
automaat. Beide aansturingen vinden plaats via de applicatie.
11.25 De regelaar dient voorzien te zijn van een geplastificeerd aansluitschema van de interne
bekabeling
11.26 Het handbedieningspaneel dient te worden voorzien van een 24 programmeerbaren indicatieleds,
8 voor ingangssignalen, 8 voor uitgangssignalen en 8 vrij programmeerbare leds

Eisen Verkeersregelinstallaties Tilburg versie 13-05-2005
12 Regelprogramma
12.1 Het regelprogramma voor iedere verkeersregeling wordt ontworpen door de gemeente
Tilburg.
C:\Doc\eindrapport bijlage 7.doc
pagina 9
13 Apparatuurkast
13.1. De apparatuurkast en RVS-fundering worden door de leverancier van het regeltoestel
geleverd.
13.2. Het aansluiten op het energienetwerk dient te geschieden volgens de eisen van de
netbeheerder.
13.3. De plaats van de apparatuurkast is aangegeven op de tekening.
13.4. De apparatuurkast moet voldoen aan het gestelde in NEN 3384, de hieronder vermelde
aanvullende of vervangende eisen en aan de eisen van het energieleverend bedrijf.
13.5. De apparatuurkast dient te zijn vervaardigd van aluminium. De kast wordt voorzien van een
door de directie goed te keuren verfsysteem in de kleur grijs (RAL 7032). Alle vlakken van de
apparaatkast moeten worden voorzien van antigraffiticoating.
13.6. De apparatuurkast wordt geplaatst op de door de leverancier van de automaat te leveren
RVS-fundering. De bovenkant van de fundering is 5 cm boven het tegelpad. De kast dient
drupwaterdicht en waterpas op de kastvoet te worden geplaatst.
13.7. De kastvoet moet vanaf de onderkant tot aan de onderkant van de kabelinvoeropeningen
worden gevuld met zuiver draineerzand. Van daar af tot aan de bovenkant van de kastvoet
wordt deze gevuld met een speciaal fundatievulmiddel.
Hiervoor wordt toegepast ABB-fundatievulmiddel of EBG-fundatievulmiddel (Reewoud-EBW),
of gelijkwaardig.
13.8. De apparatuurkast bestaat uit drie gescheiden gedeelten voor:
a) het regeltoestel;
b) de handbediening;
c) de elektriciteitsaansluiting.
13.9. In het gedeelte voor het regeltoestel is het volgende aangebracht:
a) het regeltoestel;
b) klemmenstroken met trekontlasting voor montage van de kabels naar de
verkeerslantaarns;
c) klemmenstroken met trekontlasting voor montage van de kabels naar de
detectielussen;
d) een aardrail;
e) een verwarmingselement met thermostaat;
f) een in- en uitschakelbare verlichting;
g) een opbergvak voor documentatie;
13.10. De in 13.8 en 13.9 genoemde onderdelen worden door de leverancier van het regeltoestel in
de apparatuurkast gemonteerd.
13.11. Alle secties van de kast zijn met verschillende sleutels afsluitbaar en dienen voor de
gemeente Tilburg toegankelijk te zijn met één universele sleutel.
13.12. Het documentatievak moet voldoende ruimte bieden voor het opbergen van de meegeleverde
documentatie.
13.13. In het handbedieninggedeelte wordt het handbedieningspaneel aangebracht.
13.14. Op een door de directie aan te wijzen plaats wordt in het gedeelte voor de
elektriciteitsaansluiting van de apparatuurkast een telecommunicatieaansluiting aangebracht.
De modem van het regeltoestel wordt aangesloten op de telecommunicatieaansluiting.
13.15. In het gedeelte voor de elektriciteitsaansluiting worden aangebracht:
a) een huisaansluiting met tenminste 4 groepen van elk maximaal 10 A
Groep 1: Verkeersregeltoestel/Logica;
Groep 2: Verkeerslantaarns/Signalen;
Groep 3: Reserve;
Groep 4: Servicedoeleinden, zoals: wandcontactdoos, verwarming, verlichting e.d.
De op groep 4 aangesloten onderdelen kunnen over meer groepen worden
verdeeld, echter niet bij groep 1,2 en 3. De groep voor de servicedoeleinden

Eisen Verkeersregelinstallaties Tilburg versie 13-05-2005
C:\Doc\eindrapport bijlage 7.doc
pagina 10
wordt voorzien van een aardlekbeveiliging van 30 mA.
b) een hoofdschakelaar welke fase en nul schakelt;
c) één vrij bruikbare dubbele wandcontactdoos;
d) een TF-ontvanger
Deze aansluiting is voorzien van een overstroombeveiliging en galvanisch gescheiden
van de overige componenten in de apparatuurkast.
e) een kWh-meter met een dubbel telwerk.
13.16. De deuren van de apparatuurkast worden afgesloten door middel van EMKA verzonken
draaihevelsluitingen, voorzien van een Euro-cilinder. De deur voor het gedeelte van de
handbediening wordt voorzien van een EMKA draaihevelsluiting.
13.17. Indien het door de grootte van de deur noodzakelijk is, worden spagnolet sluitingen toegepast.
13.18. Elke deur van de kast is voorzien van een deugdelijke windhaak.
13.19. Rondom de kast dient tegelbestrating te worden aangebracht met een breedte van tenminste
1,2 m. Deze tegelbestrating dient opgesloten te worden met betonnen opsluitbanden 0,06 x
0,2 x 1 m en dient te bestaan uit betonnen tegels van 0,30 x 0,30 x 0,045 m.
14 Voorwaarschuwingssein
14.1 De globale plaats van het voorwaarschuwingssein is aangegeven op de tekening. De exacte
plaats wordt vastgesteld in overleg met de directie.
14.2 Het voorwaarschuwingssein wordt voorzien van een verkeerslantaarn met een gele lens van
30 cm diameter.
14.3 Het voorwaarschuwingssein knippert met een frequentie van 60 knipperingen per minuut. De
verhouding aan: uit van de lamp is 1:1.
14.4 Aan de onderzijde van de verkeerslantaarn bevindt zich een pottenkijker voor het aanstralen
van het verkeersbord J32. De pottenkijker brandt alleen als de verkeersregeling in werking is
en de verkeerslantaarns gedimd zijn.
14.5 Het verkeerslicht wordt in de mast aangesloten door middel van een aansluitsnoer, type
RTPR, 5 x 1½ mm 2 .
14.6 De knipperspanning voor het gele verkeerslicht en de constante spanning voor de pottenkijker
komen rechtstreeks uit de apparatuurkast.
Per richting op het kruispunt worden de voorwaarschuwingsseinen door één kabel
aangestuurd.
14.7 De hoogte van de onderkant van het achtergrondschild wordt gemeten ten opzichte van het
hart van de rijbaan. Voorwaarschuwingsseinen links en rechts van de rijbaan staan hierdoor
waterpas ten opzichte van elkaar.
14.8 Voorwaarschuwingsseinen links en rechts van de rijbaan werken synchroon.
15 Detectielussen, detectoren en drukknoppen
15.1 Voor lusdetectie en detectie met drukknoppen wordt een standaardconfiguratie gebruikt. Voor
radardetectie wordt een objectgeoriënteerde configuratie gebruikt. Het detectieveld is op de
ontwerptekening en in de detectietabellen per object aangegeven. De toe te passen
detectielussen zijn tevens aangegeven in een lijst in de regelspecificatie. Bij verschillen is de
lijst maatgevend.
15.2 Het aanbrengen van de detectielussen gebeurt volgens de voorschriften van de
detectorenfabrikant.
15.3 De zaagdiepte van de zaagsnede gemeten vanaf de bovenzijde van het wegdek is afhankelijk
van het aantal windingen en de vlakheid van het wegdek. In asfalt bedraagt de dekking van
de bovenste luswinding minimaal:
– voor een fietstrook 45 mm
– voor overige rijstroken 70 mm
In beton bedraagt de dekking van de bovenste luswinding ten minste 40 mm en ten hoogste
45 mm.
15.4 Ter plaatse van de kruising met een voeg tussen delen van de verharding wordt een gat
geboord met een diameter van maximaal 100 mm en 15 mm dieper dan de zaagsnede. De
lusdraad wordt via dit gat, met overlengte van de ene zaagsnede naar de andere zaagsnede
aangebracht. Het gat wordt afgedicht met een plastisch blijvende kit. Bij onderlinge
verschuiving van de delen van de verharding moet de lusdraad onder de kitafdichting vrij
kunnen bewegen. Tot een onderlinge verschuiving van 100 mm mag de lusdraad niet worden
beschadigd.

Eisen Verkeersregelinstallaties Tilburg versie 13-05-2005
C:\Doc\eindrapport bijlage 7.doc
pagina 11
15.5 De detectielusdraad wordt op de bodem van de groef gefixeerd door stukjes nylon koord
(lengte 4 cm), welke klemmend passen in de groef. De onderlinge afstand tussen de stukjes
nylon koord is 50 cm.
15.6 In asfaltverharding wordt soepel enkeladerig detectielusdraad toegepast met een geleider van
1½ mm2 en dubbele XLPE-isolatie.
In betonverharding wordt soepel 6-aderig detectielusdraad toegepast met geleiders van
1½ mm2, XLPE aderisolatie en een XLPE buitenmantel.
Onder opneembare verharding wordt soepele 6-aderige detectie-luskabel toegepast met
geleiders van 1½ mm2, XLPE aderisolatie en LLDPE buiten-mantel, kleur geel met één rode
streep.
15.7 Op 20 cm vanaf de zijkant van de verharding wordt, onder 45 o , een gat geboord. In dit gat
wordt een versterkte polyethyleen slang aangebracht. De detectielusdraad wordt door deze
slang naar de berm geleid. De detectielusdraad is ononderbroken.
15.8 In de berm wordt de detectielusdraad door middel van een spuitmof aangesloten aan de
grondkabel naar de apparatuurkast. De polyethyleenslang loopt door tot in de mof. De
aansluitmof ligt tussen 50 en 100 cm naast de verharding en op 60 cm diepte.
15.9 De groef van de detectielus wordt schoon en droog geblazen en daarna afgegoten met:
= in asfalt: geblazen bitumen 85/25, welke na het aanbrengen wordt nagebrand.
= in beton : 2-componenten kunstharsmortel: SIKADUR 12, kleur grijs, of CDS-Durit gietbeton
UW (rapid), kleur betongrijs van het merk Possehl.
15.10 Elke detectielus wordt via een aparte, ononderbroken grondkabel verbonden met de
apparatuurkast.
15.11 Elke detectielus wordt aangesloten overeenkomstig de voorschriften van de leverancier van
het verkeersregeltoestel. Alle detectoren worden in de apparatuurkast geplaatst. De houdtijd
van alle detectoren wordt ingesteld op de maximum waarde, welke tenminste 60 minuten
bedraagt.
15.12 Lussen (ligging, afmeting, uitvoering, e.d.) voor VECOM of SICS moeten voldoen aan de
eisen zoals die door de leverancier van de betreffende apparatuur worden gesteld.
16 Kabels en leidingen
16.1 Voor de in de grond te leggen verbindingen worden de volgende kabels gebruikt:
1) Voor de verbinding van apparatuurkast naar verkeerslantaarns en putsarmaturen:
type : VL EO-YmeKaszh;
mantelkleur : grijs met 4 blauwe strepen;
aderkleuren : rood, oranje, groen, blauw.
2) Voor de verbinding van apparatuurkast naar detectielussen:
type : UXL EO-YMeKaszh, 2x1,5mm 2 ;
mantelkleur : groen met 4 zwarte strepen;
aderkleuren : blauw, zwart.
3) Voor de verbinding van apparatuurkast naar drukknoppen:
type : UXL EO-YMeKaszh, 4 x 1,5 mm 2 ;
mantelkleur : groen met 4 zwarte strepen;
aderkleuren : bruin, blauw, zwart, zwart.
4) Voor de verbinding van VECOM/VETAG-apparatuur naar de VECOM/VETAGdetectielussen:
type : UXL EO-YMeKaszh, 4 x 1,5 mm 2 ;
mantelkleur : groen met 4 zwarte strepen;
aderkleuren : bruin, blauw, zwart, zwart.
5) Voor de verbinding van apparatuurkast naar RADAR-detectoren.
Type : UXL EO-YMeKaszh, 2 x 1,5 mm 2 en UXL, 2 x 2,5 mm 2
aderkleuren : volgens NEN-norm.
6) Voor de verbinding van apparatuurkast naar voorwaarschuwingsseinen:
type : Alert EO-YmeKaszh, minimaal 3 x 2,5 mm 2 ;
mantelkleur : grijs met 4 blauwe strepen;
aderkleuren : rood, oranje, groen, blauw.
7) Voor alle overige verbindingen:
type : VO-YMvKasmb/1000 of EO-zkzhas/1000, met KEMA-keur,
gecertificeerd volgens K42;

Eisen Verkeersregelinstallaties Tilburg versie 13-05-2005
C:\Doc\eindrapport bijlage 7.doc
pagina 12
mantelkleur : grijs;
aderkleuren : volgens NEN-norm.
16.2 Voor alle bovengrondse verbindingen wordt aansluitsnoer gebruikt van het type RTPR 5 x 1½
mm 2 of RTPR 6x1½ mm 2 . De mantelkleur is zwart/rood en de aderkleuren zijn rood, oranje,
groen, blauw en groen/geel. Bij 6-aderig snoer is de kleur van de 6 e ader zwart.
16.3 Het spanningsverlies tussen apparatuurkast en verkeerslantaarns is maximaal 2%, en tussen
apparatuurkast en voorwaarschuwingsseinen maximaal 5 %.
16.4 Alle flexibele aders van kabels en snoeren worden gemonteerd met behulp van
adereindhulzen met kunststof kraag. Voor aderdiameter 1 mm 2 wordt toegepast type
"H1,0/GEEL", voor aderdiameter 1½ mm 2 type "H1,5/ROOD" en voor aderdiameter 2½ mm 2
type "H2,5/BLAUW".
16.5 Voor de aanleg van grondkabel wordt verwezen naar de Standaardbepalingen 000130
Nutsbedrijven versie jan 2000.
16.6 Bij kruisingen met verhardingen worden de kabels in mantelbuizen gelegd. Er wordt zoveel
mogelijk gebruik gemaakt van aanwezige mantelbuizen. Deze staan op de ontwerptekening
aangegeven, of worden tijdens het werk door de directie aangewezen.
16.7 De grondkabels dienen bij de aansluitingen op de klemmenstrook in het verkeersregeltoestel
en bij de aansluitingen op de klemmenstrook in de mast respectievelijk bij onderdoorgangen,
gemerkt te worden door middel van kunststofbandjes.
Op deze bandjes dienen de nummers van de kabels te worden aangegeven conform de
kabelnummering op de klemmentekening van het regeltoestel. De aangebrachte nummering
dient bestand te zijn tegen inwerking van zuren en vocht.
16.8 Het persen van mantelbuis gebeurt met stalen buis, diameter 160 cm, van voldoende
wanddikte. De mantelbuis wordt op 60 cm onder de bovenkant van de verharding
aangebracht. Ten behoeve van het aanbrengen wordt binnen 100 cm naast de verharding niet
gegraven. De verharding wordt nooit ondergraven.
16.9 Na het aanbrengen van de kabels in de mantelbuis wordt het einde van de buis afgesloten
door middel van PVC-doek.
16.10 Voor de verrekening van het aantal meters geperste mantelbuis worden alleen de meters
gerekend welke bruikbaar zijn voor het doorvoeren van kabels. De geperste, niet bruikbare,
meters zijn voor rekening van de aannemer.
16.11 Het eind van elke grondkabel, die niet onmiddellijk wordt aangesloten, wordt onmiddellijk
drupwaterdicht afgesloten door middel van krimpdoppen. Het kabeleind steekt dan uit boven
het maaiveld.
16.12 Alle kabels worden aan de kant van de apparatuurkast gecodeerd.
16.13 Op elke aansluitklem in de apparatuurkast, ten behoeve van uitgaande kabels, is slechts één
ader aangesloten.
16.14 Op elke aansluitklem in een mast is slechts één ader van een grondkabel en één ader van
een aansluitsnoer aangesloten.
16.15 Grondkabels dienen te worden beschermd door afdekband.
16.16 Alle grondkabels dienen bij invoering in mast, fundering en verkeersregeltoestel een overmaat
aan lengte te hebben van ten minste 3 meter.
16.17 De aannemer is verplicht een aansluitschema te leveren waaruit de installateur kan afleiden
op welke eindklemmen de afzonderlijke grondkabels worden aangesloten. Onder grondkabels
worden verstaan: alle kabels tussen detectoren, verkeerslantaarns, drukknoppen,
radardetectoren, voorwaarschuwingsseinen en de verkeersregelautomaat inclusief
communicatiekabels en overige relevante kabels.
16.18 De aannemer is verplicht een aansluitschema te leveren waaruit de installateur kan afleiden
op welke eindklemmen de afzonderlijke grondkabels worden aangesloten. Onder grondkabels
worden verstaan: alle kabels tussen detectoren, verkeerslantaarns, drukknoppen,
radardetectoren, voorwaarschuwingsseinen en de verkeersregelautomaat inclusief
communicatiekabels en overige relevante kabels.
16.19 De aannemer controleert tezamen met de installateur de juiste aansluiting van alle afzonderlijke
onderdelen alvorens het verkeersregeltoestel in de apparatuurkast wordt geplaatst. Het
regeltoestel wordt geplaatst indien de aansluitingen overeenkomstig het aansluitschema zijn
gemaakt.

Eisen Verkeersregelinstallaties Tilburg versie 13-05-2005
C:\Doc\eindrapport bijlage 7.doc
pagina 13
17 Aarding
17.1 Elke installatie dient geaard te worden op een door of vanwege de aannemer aan te brengen
aarding.
17.2 De aarding voldoet, behalve aan de in deze voorwaarden en bepalingen opgenomen eisen,
ook aan de eisen van NEN 1010 en de eisen van het stroomleverend bedrijf. De maximale
waarde van de aardweerstand bij directe meting is 2,5 ohm.
17.3 In drie richtingen wordt vanaf de apparatuurkast over een lengte van 30 m een koperen ader
van 25 mm 2 gelegd. Deze ader wordt zo mogelijk in een kabelsleuf gelegd. De hoek tussen de
richtingen is tenminste 90 o . Aan het eind van elke ader kunnen aardelektroden worden
geslagen. Per plaats worden niet meer dan 3 aardelektroden geslagen.
17.4 De aannemer verstrekt een aardingsrapport aan de directie waaruit blijkt:
a) de plaats van de aardelektroden en de verbindingsaders met de apparatuurkast;
b) het aantal en de lengten van de aardelektroden;
c) de gemeten aardweerstand per aardelektrode;
d) de gemeten totale aardweerstand en de daarvoor gebruikte meetmethode.
18 Aansluiting op het elektriciteitsnet
18.1 De installatie wordt volgens de eisen van het energieleverende bedrijf aangesloten op het
elektriciteitsnet door het plaatsen van een huisaansluiting in de apparatuurkast.
19 Aansluiting op het telefoonnet
19.1 De installaties worden voorzien van telefoonaansluitingen t.b.v. het communicatiesysteem. De
aanvraag voor deze aansluitingen wordt verzorgd door de gemeente Tilburg.
20 Hak en Breekwerk / Bestrating
20.1 Voor het opnemen en herstellen van bestrating wordt verwezen naar de Standaardbepalingen
000130 Nutsbedrijven versie jan 2000 gemeente Tilburg.
20.2 Hak- en breekwerk wordt zo veel mogelijk vermeden. Indien dit toch noodzakelijk is, gebeurt
dit slechts na overleg met de directie.

Eisen Verkeersregelinstallaties Tilburg versie 13-05-2005
Deel 2
21 Afwijkende en aanvullende bepalingen
In de UAVTI 1992 worden de navolgende bepalingen aangebracht:
C:\Doc\eindrapport bijlage 7.doc
pagina 14
- § 10 lid 1 termijn van de revisietekening wordt bepaald in EV 1997 Artikel 1.13 lid 3
- § 31 lid 1 in verband met het bepaalde in deze paragraaf wordt de aannemer erop gewezen dat
onderhouds- of aanlegwerken van verschillende aard kunnen plaatsvinden gedurende de
uitvoering van dit bestek.
- § 31 lid 2 de coördinatie van in elkaar grijpende werken geschiedt door de civiele aannemer.
- § 35 lid 5 wordt niet van toepassing verklaard.
- § 39 lid 2 en 3 worden niet van toepassing verklaard.
- § 43a lid 8 wordt niet van toepassing verklaard.
- § 45, lid 1 wordt aangevuld met:
"De betaling waarmede de gehele schuld niet is voldaan, strekt in de eerste plaats tot voldoening
van de hoofdsom, vervolgens van de kosten en tenslotte tot voldoening van de rente.";
- § 49, lid 2 wordt aangevuld met:
"Indien één der partijen zulks verlangt, wordt één der leden van het scheidsgerecht uit de
buitengewone leden van de in dit lid bedoelde Raad gekozen danwel door de voorzitter van de
Raad benoemd.
In deze gevallen bestaat het scheidsgerecht steeds uit drie leden.".
De uitvoering van het project dient als volgt te geschieden:
- Elk afgemonteerd kabeleind dient te worden voorzien van een deugdelijke trekontlasting.
- Van elke detectie-kabel dienen de losse adders bij de aansluiting te worden getwist over het
aangesneden stuk (ook bij de mof).
- Elke kabeleinde dient te worden voorzien van een passende rubber tule.
- Elke aard-litze dient te worden voorzien van passende geel/groene isolatiekous.
- Elke grondkabel wordt aan het uiteinde voorzien van een kabellabel: Brady TLS2200 PLT-23-427
(standaard Tilburg). Het kabeleind wat in de automaatkast ingevoerd wordt dient op aanwijzen van
de directie mogelijk tweemaal gelabeld worden, eenmaal op de buitenmantel en eenmaal op de
binnenmantel. Tevens dient zo'n kabellabel 1 meter voor en na een mantelbuis op de kabel
worden aangebracht.
- Om de twee meter worden de kabels in de kabelsleuf gebundeld met gele labels waar duurzaam
onuitwisbaar op staat:
gemeente Tilburg / VRT, aangevuld met het jaartal in vier cijfers. Een monster is ter illustratie
bijgevoegd. Het te gebruiken label dient aan de directie ter goedkeuring te worden aangeboden.
Voor projecten buiten de bebouwde kom geldt het volgende:
- Het wegmeubilair (uitleggers, portalen en universeel masten) zijn van staal, dit geldt niet voor de
drukknopmast.
- Het armatuur heeft een doorsnede van maximaal 300 mm.
- Indien de universeel mast niet is omsloten door straatwerk dient een betonkraag te worden
aangebracht op 0,20 m. onder het maaiveld.
Voor projecten binnen de bebouwde kom geldt het volgende:
- Het wegmeubilair (uitleggers, portalen, 4 meter masten en drukknopmasten) is van aluminium.
- Het armatuur heeft een doorsnede van 200 mm en wordt bij projecten door de opdrachtgever ter
beschikking gesteld.
In afwijking van en/of in aanvulling op het gestelde in IVER EV 1997: “Eisen
verkeersregelinstallaties 1997” (RWS) geldt (ten aanzien van de genoemde
paragrafen/artikelen) het volgende:

Eisen Verkeersregelinstallaties Tilburg versie 13-05-2005
Hoofdstuk 1 Standaard algemene en administratieve bepalingen
- Art. 1.1 Van toepassing zijnde bepalingen
lid c; wijzigen
CROW-publicatie 96b "Maatregelen bij werken in uitvoering op niet autosnelwegen en wegen
binnen de bebouwde kom, richtlijnen uitgegeven en verkrijgbaar bij CROW te Ede."
lid 4; Toevoegen nieuw
Telefonisch en/of mondeling gemaakte afspraken dienen door de opdrachtnemer schriftelijk te
worden bevestigd.
C:\Doc\eindrapport bijlage 7.doc
pagina 15
- Art. 1.2 Tekeningen en berekeningen
lid 2; wijzigen
Op verzoek van de directie dient de aannemer betreffende constructietekeningen en sterkte
berekeningen aan de directie te overleggen conform de gestelde termijn in de EV 1997 Art. 1.2.1.
- Art. 1.3 Werkterrein
Lid 2; wijzigen
Op het werk zelf kan zeer beperkt ruimte beschikbaar zijn. De lokatie voor één materiaalcontainer
in de nabijheid van het werk kan door de opdrachtgever worden aangegeven. De kosten voor het
plaatsen, gebruiken en verwijderen van een materiaalcontainer en bouwkeet tijdens de
werkzaamheden zijn niet verrekenbaar.
- Art. 1.4; Ter beschikking stellen bouwstoffen
aanvulling
kunnen zaken worden toegeleverd door de opdrachtgever op de gemeentelijke werf aan de
Tatraweg 9 5022 DP te Tilburg.
- Art. 1.6 Relatie met energiebedrijf/telecommunicatiebedrijf
lid 1; Voor de “aansluiting van het regeltoestel” dient gelezen te worden “aansluiting van het
regeltoestel of de voedingskasten”.
Lid 5; wijzigen
de aannemingsvergoeding over de kosten als bedoeld in lid 2 bedraagt € 150,- excl BTW.
- Art. 1.8 Verkeersmaatregelen
lid 4 Wijziging;
Spitsuren zijn van 7.00 tot 9.00 uur en 16.00 tot 19.00 uur.
Lid 11 Wijziging;
De korting bedraagt € 500,- i.p.v. NLG 1000,=.
Lid 12 Wijziging;
De aannemer dient zelf zorg te dragen voor de benodigde ontheffingen, deze dienen per jaar, op
eigen kosten bij de gemeente aangevraagd te worden.
lid 13 Toevoegen nieuw;
De aannemer moet afzettingen toepassen volgens de richtlijnen voor maatregelen bij werken in
uitvoering zoals Openbare Werken Tilburg deze hanteert.
lid 14 Toevoegen nieuw;
Hekken en borden e.d. mogen niet voor reclamedoeleinden worden gebruikt.
lid 15 Toevoegen nieuw;
De directie is bevoegd, indien de veiligheid en/of de afwikkeling van het verkeer dit vereist, de
werkzaamheden niet te laten aanvangen of te doen onderbreken. Indien dit zich voordoet kan de
aannemer hieraan geen recht ontlenen waarop een claim kan worden ingediend.
lid 16 Toevoegen nieuw;
De aannemer moet afzettingen toepassen volgens de richtlijnen voor maatregelen bij werken in
uitvoering zoals Openbare Werken Tilburg deze hanteert.
Tijdens vervangen van de lage armaturen:
CROW publicatie 96 B maatregelen bij werk in uitvoering op niet-autosnelwegen en wegen binnen
de bebouwde kom fig. 7.2 en 7.3 (uitvoering tussen 08:00 en 17:00 uur).
Tijdens het vervangen van de hoge armaturen:
CROW publicatie 96 B maatregelen bij werk in uitvoering op niet-autosnelwegen en wegen binnen
de bebouwde kom fig. 7.6 en 7.10 (uitvoering tussen 09:00 en 16:00 uur)

Eisen Verkeersregelinstallaties Tilburg versie 13-05-2005
- Art. 1.9 Veiligheidskleding
lid 6 Toevoegen nieuw;
Voor elke ter plaatse geconstateerde en van directiezijde aan de aannemer meegedeelde
nalatigheid in de nakoming van het in deze paragraaf, wordt per geval en per keer een korting
toegepast van € 500,=.
Deze korting wordt verbeurd zonder dat deswege een ingebrekestelling nodig is.
C:\Doc\eindrapport bijlage 7.doc
pagina 16
- Art. 1.11; Keuring, beproeving en opneming
lid 1,2; vervallen
lid 6; vervallen
lid 3; aanvullen
Bij het proefdraaien en de opneming dient, zonder verdere verrekening, aanwezig te zijn:
- een monteur
- een hoogwerker indien zweepmasten en/of portalen aanwezig zijn op het werk.
Aanvulling voor situaties met roodlicht en/of snelheidscamera´s:
Nadat alle installatiewerkzaamheden zijn voltooid, zullen door de fabrikant de
snelheids/roodlichtcamera’s geijkt worden. De aannemer dient tijdens dit ijken, zonder verdere
verrekening aanwezig te zijn voor assistentie bij het door de fabrikant ijken van de installatiedelen.
lid 5 Wijzigen;
De korting bedraagt € 500,- i.p.v. NLG 1000,=.
lid 8 Toevoegen nieuw;
De afname-keuring zal als volgt plaats vinden: Keuring mastmateriaal: 1 dag;
Voor elke dag dat de afname langer duurt, door toedoen van de opdrachtnemer, dan dat
(hierboven) in het bestek is voorzien, wordt per dag een korting van € 500,- toegepast, zonder dat
deswege de opdrachtnemer in gebreke gesteld behoeft te worden.
Het mastmateriaal wordt tijdig vooraf in de fabriek gekeurd. Het mastmateriaal dient tijdens de
keuring geschilderd te zijn en voorzien van bandages, doch niet verpakt. Na goedkeuring van het
mastmateriaal dienen deze op een degelijke manier te worden verpakt (jute) om beschadigingen
tijdens transport te voorkomen.
- Art. 1.12 Onderhoudstermijn
lid 2; vervallen
lid 3; vervallen
lid 5; toevoegen nieuw:
Het optimaal functioneren van de detectielussen moet gedurende 5 jaar worden gegarandeerd
(inclusief mof, uitgezonderd ribbel/spoorvorming), mits dit buiten de schuld van de aannemer is
gebeurd.
- Art. 1.13 Revisietekening, onderhouds- en bedieningsvoorschriften
lid 1; wijzigen
Van het werk moeten de plaatsen van
- al het buitenmateriaal,
- de kabels en leidingen,
- de mantelbuizen en moffen en
- de stopstrepen
- VRT gerelateerde borden
tijdens de uitvoering van de installatiewerkzaamheden overeenkomstig de werkelijkheid in
tekening worden gebracht.
Aan de tekening(en) worden de volgende eisen gesteld:
- alle onderdelen dienen zodanig van maatvoering te worden voorzien dat de positie in
het veld kan worden bepaald.
- Teksten dienen horizontaal of verticaal te worden geplaatst.
- Verticaal geplaatste teksten dienen leesbaar te zijn nadat de tekening een kwartslag
met de klok mee is gedraaid
Bij het in tekening brengen van een aantal onderdelen worden de volgende nadere eisen gesteld:
- Bij lantaarns moet de nummering worden aangegeven.
- Bij uitleggers en portaalliggers moet de lengte worden aangegeven. Hierbij dient ook de hoogte
van de onderkant van elk afzonderlijk achtergrondschild t.o.v. de weg te worden aangegeven.
Indien geen achtergrondschild aanwezig is dan de onderkant van de lantaarns.
- Bij detectielussen moet de nummering worden aangegeven.
- Van de detectielussen moeten in een tabel de volgende gegevens worden aangegeven:
Σ nummering,

Eisen Verkeersregelinstallaties Tilburg versie 13-05-2005
C:\Doc\eindrapport bijlage 7.doc
pagina 17
Σ lengte,
Σ breedte,
Σ afstand tot de stopstreep en
Σ lengte van het passief,
- Diepte van de mantelbuizen en kabeltracé aangeven, voor zover deze afwijken van 0,60 m onder
maaiveld.
- Van grondkabels moet in een tabel de volgende gegevens worden aangegeven:
Σ herkomst en bestemming, en hiervan:
Σ kabeltype,
Σ aantal aders,
Σ aderdikte,
Σ kabellengte.
Door de directie zal een witdruk van de situatie worden verstrekt hierop dienen de gegevens te
worden ingetekend. Tabellen worden door de opdrachtgever zo mogelijk digitaal aangeleverd.
Deze dienen dan ook digitaal in hetzelfde formaat (Excel 97)worden geretourneerd.
lid 2; behalve k, l en m vervallen
lid 3; wijzigen
De in lid 1 en lid 2 bedoelde documentatie dient ten tijde van de opneming van het werk in het
bezit van de directie te zijn. De documentatie dient op papier of digitaal (mogelijk bij tabellen) in
enkelvoud te worden geleverd.
lid 4; vervallen
lid 5; vervallen
lid 6; wijzigen
Voor elke dag waarmee de in het lid 3 genoemde termijn wordt overschreden, kan een korting
worden toegepast van € 50,-
lid 7; Toevoegen nieuw
De kabel- en mantelbuisloop dient op de door de opdrachtgever geleverde witdruk te worden
gereviseerd. De revisie dient op een door een ieder te lezen wijze door middel van een hiervoor
geschikte pen of potlood op de witdruk te worden aangebracht. De maatvoering van de inmeting
dient geen afwijkingen met de werkelijkheid te bevatten groter dan 0,10 m. ten opzichte van door
de directie aan te geven vaste meetpunten.
- Art. 1.14 Aantekeningen van uitgevoerde werkzaamheden en leveringen
lid a;
de tekst "op het werkterrein" vervalt.
lid d aanvullen:
Voor elke dag waarmee de in de lid D genoemde termijn wordt overschreden, wordt een korting
toegepast van € 50,-.
- Art. 1.15; Overige algemene bepalingen
lid 3; vervallen
lid 6; vervallen.
- Art. 1.16 Betaling
lid 3; aanvullen met
Declaraties dienen volledig en onderbouwd worden ingeleverd, onderliggende tabellen aangaande
kabellengten e.d als mede de revisie(zie art. 1.13) dienen hierbij te zijn inbegrepen.
lid 7; Toevoegen nieuw
Uiterlijk één maand na oplevering van een werk dient een proforma rekening te worden gezonden
aan de directie UAV. Na overeenstemming over de proforma rekening kan de definitieve rekening
worden ingestuurd.
- Art.1.18 Zekerheidstelling
vervallen.
- Art. 1.19 Onderaanneming
Toevoegen:
De aannemer dient er rekening mee te houden dat niet meer dan 25% van het werk in
onderaanneming mag worden uitgevoerd.
Het straatwerk dient te worden uitgevoerd door gekwalificeerde stratenmakers met een bewijs van
erkenning door de SEB (Stichting Erkenning voor het Bestratingsbedrijf).

Eisen Verkeersregelinstallaties Tilburg versie 13-05-2005
- Art. 1.21 Kwaliteitsborging
vervallen
Hoofdstuk 2 Standaard technische bepalingen
- Art. 2.1 Algemeen
Niet van toepassing
C:\Doc\eindrapport bijlage 7.doc
pagina 18
- Art. 2.2.2 De Kast
lid 5; wijzigen
De kastvoet moet vanaf de onderkant tot aan de onderkant van de kabelinvoeropeningen worden
gevuld met zuiver draineerzand. Van daar af tot aan de bovenkant van de kastvoet wordt deze
gevuld met een speciaal fundatievulmiddel.
Hiervoor wordt toegepast ABB-fundatievulmiddel of EBG-fundatievulmiddel (Reewoud-EBW), of
gelijkwaardig.
- Art. 2.2.4 Veiligheidseisen
lid 7; wijzigen
De test van de roodlampbewaking behoeft niet automatisch plaats te kunnen vinden. De
opdrachtnemer dient in dat geval een getekende verklaring met de volledige testresultaten te
overleggen dat de gehele roodlampbewaking getest en goed bevonden is. Voor elke lamp van
iedere signaalgroep dient daarbij tenminste geconstateerd te worden dat:
deze als laatste rode lamp blijft branden als alle andere lampen uitgeschakeld zijn en dat de
installatie uitgeschakeld wordt als ook deze laatste rode lamp uitgeschakeld wordt. Voor deze
laatste rode lamp dient dit zowel met als zonder conflict te gebeuren.
Lid 8; toevoegen
Indien elders in het bestek is aangegeven dat LED lantaarns dienen te worden toegepast gelden
de volgende aanvullende voorwaarden. Het regeltoestel dient te voldoen aan: ASTRIN document
"Richtlijn voor de toepassing van nieuwe lamptypen in verkeersregelinstallaties –
Grensvlakdefinities " (Uitgave 3-2 januari 2004) De toegepaste type regeltoestel en type LED
lantaarn dienen wat betreft het gestelde in de grensvlakdefinitie, voor dezelfde klasse volgens deze
grensvlakdefinitie te zijn goedgekeurd door de KEMA (of een door de directie goed te keuren
ander onafhankelijk keuringsinstituut).
- Art. 2.2.5 De Programmering
Lid 3; aanvullen
Bovenstaande is uitsluitend van toepassing voor het actieve programma. Het mag niet mogelijk zijn
om parameters van niet actieve programma’s te wijzigen.
- Art. 2.3.3 Algemene eisen ten aanzien van wegmeubilair
lid 1; wijzigen
Portalen, uitleggers en masten dienen van staal of aluminium te zijn.
lid 2; wijzigen
i.p.v. schoon grof zand dient brekerzand te worden gebruikt.
lid 4; toevoegen
Dit geldt alleen voor wegmeubilair wat wordt toegepast bij kruisingen buiten de bebouwde kom.
lid 6;
niet van toepassing
lid 10; toevoegen nieuw:
de aluminium staanders worden in het werk, ter plaatse geschilderd tot aan de verjonging (normaal
2.20m. boven maaiveld)
lid 11 Toevoegen nieuw:
Van de type aluminium (drukknop)masten is een tekening als bijlage bijgevoegd. In verband met
efficiënte fabricage is een afname van minimaal 100 stuks (drukknopmasten 50 stuks)
noodzakelijk. Masten die over zijn aan het einde van de contractperiode zullen voor de
eenheidsprijs worden overgenomen. De aannemer dient zorg te dragen van een voorraad waarbij
rekening dient te worden gehouden met schaderijdingen.
- Art. 2.3.8 Voorzieningen voor grondkabels en buigzame leidingen
lid 2; wijzigen
Alle aders van de grondkabel dienen in de mast afgemonteerd te worden op een afzonderlijke klem
van een klemmenstrook.

Eisen Verkeersregelinstallaties Tilburg versie 13-05-2005
lid 4; wijzigen
Op de klemmenstrook moet bij elke aansluiting duidelijk zijn aangegeven welk aangesloten
onderdelen het betreft.
C:\Doc\eindrapport bijlage 7.doc
pagina 19
- Art. 2.3.9 Verkeerslantarens
lid 2; vervangen door:
De toegepaste typen verkeerslantaarns inclusief de daarbij toegepaste lampen dienen, voor wat
betreft de eisen gesteld in de normen NEN-EN 12368, inclusief de in het voorwoord
voorgeschreven klassen en de NEN 3322-2000, door de KEMA (of een door de directie goed te
keuren ander onafhankelijk keuringsinstituut) te zijn goedgekeurd.
lid 3 vervangen door:
Verkeerslantaarns moeten robuust en met zonnekappen worden uitgevoerd en voldoen aan een
beschermingsgraad klasse III (IP54) volgens NEN-EN 12368. Lenzen dienen van slagvast
materiaal te worden gemaakt. Lensdeuren dienen slechts met behulp van gereedschap te kunnen
worden geopend. Indien de verkeerslantaarns voor buiten de bebouwde kom worden toegepast,
dient de zonnekap door middel van popnagels extra verstevigd te worden.
lid 6; vervangen door:
De lamptypen worden in de staat van hoeveelheden bepaald.
lid 7; Toevoegen nieuw:
De verkeerslantaarns die toegepast worden voor buiten de bebouwde kom moeten zijn van het
type Groenpol verkeerslantaarns (voorzien van LED2 units type GTI) van de leverancier GTI te
Amsterdam of daarmee overeenstemmend.
- Art. 2.3.10 Achtergrondschilden
lid 3; vervangen door:
De cijferhoogte en cijferbreedte dient bij lantaarns voor fietsers, voetgangers en negenoog 40 x 30
mm en bij overige lantaarns 62 x 42 mm te bedragen.
- Art. 2.3.12 Montage
lid 4; De hoogte bedraagt 1,25 meter boven het maaiveld tot het hart van het onderlicht.
- Art. 2.3.13; Akoestische signalering;
niet van toepassing verklaard. Het type wordt in de staat van hoeveelheden bepaald.
- Art. 2.4.1 Kabels en leidingen / Algemeen
lid 5; wijzigen
Alle grondkabels dienen bij de invoer van de mast een overmaat aan lengte te hebben van ten
minste 3 meter en bij het verkeersregeltoestel van ten minste 3 meter.
lid 7; toevoegen
Hiervan mag alleen na instemming van de opdrachtgever worden afgeweken.
lid 10; Toevoegen nieuw
In de voedingskabels tussen een snelheids/roodlichtcamera-mast en voedingskast mogen geen
moffen worden toegepast. Alle kabels dienen in één geheel gelegd te worden.
- Art. 2.4.2 Grondkabels ten behoeve van verkeerslantarens
lid 2; vervangen door:
Type Grondkabels ten behoeve van de lantaarns en voorwaarschuwingsseinen worden bepaald in
de staat van hoeveelheden.
- Art. 2.4.3 Grondkabels ten behoeve van detctielussen en drukknoppen
lid 1; wijzigen
Grondkabels ten behoeve van detectielussen en drukknoppen dienen een aderisolatie van
polyethyleen te hebben en de kabel dient voorzien te zijn van een (gevlochten) stalen scherm en
een beschermingsleiding. De minimale geleider dient 1,5 mm² te bedragen.
lid 2;
Voor “verkeersregeltoestel” kan ook een ander toestel gelezen worden
lid 3; toevoegen nieuw
De grondkabels ten behoeve van de detectie dienen ononderbroken gelegd te worden van mof
(t.b.v. lusconfiguratie) tot aan het verkeersregeltoestel of een mast (snelheids/roodlichtcameramast).

Eisen Verkeersregelinstallaties Tilburg versie 13-05-2005
- Art. 2.4.4 Leidingen in masten
lid 1 wijzigen
………..dient gebruik gemaakt te worden van het leidingtype RTPR.
C:\Doc\eindrapport bijlage 7.doc
pagina 20
- Art. 2.4.5 Voorschriften voor het aanbrengen van detectielussen in wegverharding
lid 1; aanvullen met
De dekking in beton van de bovenste luswinding is ten minste 40mm en ten hoogste 45mm.
lid 4; aanvullen met
tracé aanleggen volgens tekeningen.
Lid 6; de derde volzin te worden vervangen door
De afstand tussen de zijkant van het wegdek en het boorgat (in de zaagsnede gemeten) moet ten
minste 350mm en ten hoogste 400mm bedragen."
Lid 10 aanvullen; In beton wordt de zaagsnede afgevuld met een tweecomponenten
kunstharsmortel. Hiervoor wordt toegepast "Sikadur-12" van het merk Sika, of "cds-Gießbeton UW
(rapid)" van het merk Possehl.
Lid 17; De mof dient te worden beschermd met een stuk kunststof beschermingsband.
lid 21; aanvullen met
Als aanvulling op het gestelde in artikel 2.4.5 gelden bovendien indien van toepassing de
voorschriften voor lussen ten behoeve van RLC type CAL in verband met geijkte snelheidsmeting.
Bij tegenstrijdigheden in beide voorschriften beslist de directie.
lid 22; aanvullen met
Ter plaatse van de kruising met een voeg tussen delen van de verharding wordt een gat geboord
met een diameter van maximaal 100 mm en 15 mm dieper dan de zaagsnede. De lusdraad wordt
via dit gat, met overlengte van de ene zaagsnede naar de andere zaagsnede aangebracht. Het gat
wordt afgedicht met een plastisch blijvende kit. Bij onderlinge verschuiving van de delen van de
verharding moet de lusdraad onder de kitafdichting vrij kunnen bewegen. Tot een onderlinge
verschuiving van 100 mm mag de lusdraad niet worden beschadigd.
- Art. 2.4.6 Voorschriften voor het aanbrengen van detectielussen onder wegverharding
wordt niet van toepassing verklaard voor zover ze strijdig zijn met de voorschriften van de
leverancier.
- Art. 2.5.1 Grondwerk
lid 5; vervallen.
- Art. 2.5.2. Verharding
lid 1; wijzigen
Rondom de kast dient tegelbestrating te worden aangebracht met een breedte van tenminste 1,2
m. Deze tegelbestrating dient opgesloten te worden met betonnen opsluitbanden 0,06 x 0,2 x 1 m
en dient te bestaan uit betonnen tegels van 0,30 x 0,30 x 0,045 m.
- Art. 2.6 Milieu eisen
lid 2 t/m 12; wijziging
Indien tijdens het werk materialen of stoffen vrijkomen zoals is omschreven in lid 1, is per direct het
gestelde in lid 2 t/m lid 12 van kracht.
Toegevoegd wordt de bepaling dat de directie bepaald wat herbruikbaar is. Herbruikbare
materialen dienen te worden afgeleverd op een nader te bepalen locatie in de gemeente Tilburg.
- Art. 2.7. Schade
toevoegen
Tot het werk behoort ook, na een schade alle materialen die herbruikbaar en oorspronkelijk
bevestigd waren aan een mast e.d. opnieuw op de gewenste manier bevestigen.

KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
COLOFON KWALITEITSHANDBOEK ONTWIKKELINGSPLAN
OVERHOEKEN BERKEL-ENSCHOT
DEEL 2: EISEN AAN ONDERZOEK, ONTWERP, MATERIALEN,
UITVOERING EN ONDERHOUD
OPDRACHTGEVER:
BERKEL ENSCHOT
DEFINITIEF - VERSIE 1
STATUS:
Vrijgegeven
AUTEUR:
S. Christiaanse P. Petter
H. Buijs J. Leussen
J. Janssen
L. Openneer
GECONTROLEERD DOOR:
S. Christiaanse
VRIJGEGEVEN DOOR:
S. Christiaanse
4 juli 2006
110501/ZF6/2E7/201151
ARCADIS REGIO BV
Utopialaan 40-48
Postbus 1018
5200 BA 's-Hertogenbosch
Tel 073 6809 211
Fax 073 6144 606
www.arcadis.nl
©ARCADIS. Alle rechten voorbehouden. Behoudens
uitzonderingen door de wet gesteld, mag zonder
schriftelijke toestemming van de rechthebbenden niets uit
dit document worden verveelvoudigd en/of openbaar
worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, digitale
reproductie of anderszins.
110501/ZF6/2E7/201151 ARCADIS 91

BIJLAGE 9 MER deel A en B
Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
076226105:B - Definitief ARCADIS 66

MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel A Besluit-MER plangebied Overhoeken
Definitief
Gemeente Tilburg
Postbus 717
5000 AS TILBURG
Grontmij Nederland bv
Eindhoven, 11 juni 2007
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a

@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a

Verantwoording
Titel : MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel A Besluit-MER plangebied Overhoeken
Documentnummer Documentnummer : 224043.ehv.211.R001a
Projectnummer
Projectnummer Projectnummer : 224043
Status : Definitief
Datum Datum
: 11 juni 2007
Auteur(s) Auteur(s)
: ing. B.J.A. Braakman, ing. A. Brand, ing. R.P.G. Geraeds,
drs. D. Gijsbers, ing. G. de Haas, ir. J.C. Jacobs,
ir. A.J.J. Verlinden, ir. M.E.M. Willekens
E-mail mail adres : marieke.willekens@grontmij.nl
Ge Gecontroleerd
Ge Gecontroleerd
controleerd : drs. Y.M.A. Coenegracht
Paraaf Paraaf gecontroleerd
gecontroleerd gecontroleerd :
Goedgekeurd Goedgekeurd
: J.M. Witte
Paraaf Paraaf goedgekeurd goedgekeurd :
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 3 van 203

@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 4 van 203

Inhoudsopgave deel A
Samenvatting deel A......................................................................................7
1 Inleiding.......................................................................................17
1.1 Aanleiding....................................................................................17
1.2 Situering en begrenzing plangebied...............................................17
1.3 Milieueffectrapportage (m.e.r.).....................................................19
1.4 Besluit MER: deel A en deel B......................................................20
1.5 Leeswijzer deel A..........................................................................21
2 Probleemstelling en doel...............................................................23
2.1 Algemeen .....................................................................................23
2.2 Beleidskader verstedelijking .........................................................23
2.3 Wonen in Tilburg .........................................................................30
2.4 Werken in Tilburg ........................................................................34
2.5 Locatiekeuze voor de Overhoeken................................................35
2.6 Wonen in de Overhoeken .............................................................39
2.7 Werken in de Overhoeken ............................................................39
2.8 Doelstelling ..................................................................................40
3 Genomen en te nemen besluiten ...................................................41
3.1 Algemeen .....................................................................................41
3.2 Genomen besluiten.......................................................................41
3.3 Te nemen besluiten.......................................................................44
4 Huidige situatie en autonome ontwikkeling..................................47
4.1 Algemeen .....................................................................................47
4.2 Situering en begrenzing Overhoeken.............................................47
4.3 Geologie en geomorfologie...........................................................48
4.4 Bodem..........................................................................................49
4.5 Grondwater..................................................................................55
4.6 Oppervlaktewater.........................................................................59
4.7 Natuur .........................................................................................61
4.8 Landschap....................................................................................66
4.9 Cultuurhistorie en archeologie .....................................................68
4.10 Infrastructuur...............................................................................74
4.11 Geluid en trillingen.......................................................................81
4.12 Lucht ...........................................................................................83
4.13 Externe Veiligheid ........................................................................88
4.14 Woon- en leefmilieu .....................................................................90
4.15 Autonome ontwikkeling...............................................................90
5 Voorgenomen activiteit, varianten en alternatieven ......................93
5.1 Algemeen .....................................................................................93
5.2 Randvoorwaarden en uitgangspunten ..........................................93
5.3 Programma voor de Overhoeken..................................................97
5.4 De bouwstenen voor de Overhoeken ..........................................103
5.5 Realisatie ...................................................................................122
5.6 Alternatieven..............................................................................126
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 5 van 203

Inhoud (vervolg)
6 Te verwachten milieueffecten......................................................137
6.1 Algemeen ...................................................................................137
6.2 Geologie en geomorfologie.........................................................137
6.3 Bodem........................................................................................139
6.4 Grondwater................................................................................142
6.5 Oppervlaktewater.......................................................................146
6.6 Natuur .......................................................................................150
6.7 Landschap..................................................................................154
6.8 Cultuurhistorie en archeologie ...................................................157
6.9 Infrastructuur.............................................................................159
6.10 Geluid en trillingen.....................................................................166
6.11 Lucht .........................................................................................171
6.12 Externe Veiligheid ......................................................................173
6.13 Woon- en leefmilieu ...................................................................177
6.14 Overige aspecten ........................................................................180
7 Vergelijking van de alternatieven................................................183
7.1 Algemeen ...................................................................................183
7.2 Vergelijking van de alternatieven................................................183
7.3 Meest milieuvriendelijk alternatief (MMA) ................................188
7.4 Voorkeursalternatief (VA) .........................................................189
7.5 Milieutoetsing voorkeursalternatief............................................190
8 Leemten en evaluatie ..................................................................199
8.1 Algemeen ...................................................................................199
8.2 Leemten in kennis en informatie.................................................199
8.3 Concept-evaluatieprogramma ....................................................201
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 6 van 203

Samenvatting deel A
1. Inleiding
In het najaar van 2002 heeft de gemeente Tilburg het Ontwikkelingsplan
Overhoeken Berkel-Enschot vastgesteld. Hierin zijn randvoorwaarden opgenomen
voor de ontwikkeling en realisatie van een aantal woon- en werkgebieden
aan de west- en noordzijde van Berkel-Enschot, de zogenaamde Overhoeken.
Het gaat om de deelgebieden Enschotsebaan, Koningsoord, Spoorzone
en Akker-Heikant (zie onderstaande figuur).
Als vervolg op het Ontwikkelingsplan is in december 2003 het Stedenbouwkundig
plan voor de Overhoeken vastgesteld. Dit stedenbouwkundig plan zal
in de komende jaren per Overhoek door verschillende projectontwikkelaars
gefaseerd worden uitgewerkt in concrete inrichtings- en verkavelingsplannen.
Plangebied De Overhoeken
Omdat de vigerende bestemmingsplannen voor het plangebied, die in 1999
voor de afzonderlijke Overhoeken zijn opgesteld, mede als gevolg van tussentijdse
uitbreiding van het deelgebied Akker-Heikant, niet langer voldoen en
het totale woningaantal waarschijnlijk boven de 2000 zal uitkomen, is een
milieueffectrapportage (m.e.r.) opgestart.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 7 van 203

De m.e.r.-procedure is formeel van start gegaan met de bekendmaking van de
startnotitie op 10 maart 2005. Vervolgens heeft de startnotitie ter inzage gelegen
en heeft de Commissie voor de milieueffectrapportage een advies voor de
richtlijnen voor het MER uitgebracht. Op 4 juli 2005 zijn de definitieve richtlijnen
vastgesteld door het bevoegd gezag, de gemeenteraad van Tilburg.
Het MER dient ter onderbouwing van de besluitvorming over de artikel 19-
WRO-aanvraag voor de eerste Overhoek (Enschotsebaan) die thans wordt
opgesteld. Ook voor de overige deelgebieden wordt, totdat het nieuwe bestemmingsplan
gereed is, gebruik gemaakt van de artikel 19-procedure. Naar
verwachting worden alle deelgebieden uiteindelijk opgenomen in één overkoepelend
bestemmingsplan, waarvoor dit MER eveneens wordt benut.
Mede in verband met de gewijzigde wetgeving rond de milieueffectrapportage
is besloten om MER voor de Overhoeken te splitsen in twee delen:
• Deel A van het MER gaat in op het plangebied de Overhoeken als geheel
en beoordeelt de ontwikkeling van de Overhoeken, en de mogelijke milieueffecten
daarvan, in onderlinge samenhang voor het totale gebied. Deel
A resulteert in een zogenaamd "toetsingskader", waarmee de diverse projectontwikkelaars
in hun uitwerkingsplannen rekening moeten houden.
Deel A heeft daarmee, ondanks de formele status van Besluit-MER, inhoudelijk
eigenlijk meer het karakter van een Plan-MER.
• Deel B van het MER bevat de toetsing van het uitwerkingsplan voor de
eerste Overhoek, de Enschotsebaan. Aan de hand van informatie die door
de ontwikkelaar van deze Overhoek is aangereikt, is in deel B van het
MER beoordeeld of het uitwerkingsplan voldoet aan de gestelde toetsingsnormen
uit het toetsingskader in deel A. Deel B heeft daarmee het
karakter van een Besluit-MER
2. Inhoud van het MER
Na een inleidend hoofdstuk wordt in hoofdstuk 2 van het MER ingegaan op
de probleemstelling en het doel van De Overhoeken. Het relevante beleidskader
en de te nemen besluiten zijn weergegeven in hoofdstuk 3. Hoofdstuk 4
beschrijft de bestaande situatie in het plangebied en de te verwachte autonome
ontwikkelingen. De voorgenomen activiteit (aanleg van de Overhoeken), varianten
en alternatieven voor (onderdelen van) de inrichting komen aan de orde
in hoofdstuk 5. In hoofdstuk 6 wordt ingegaan op de milieueffecten die worden
verwacht als gevolg van de realisering van de Overhoeken. In hoofdstuk 7
worden de alternatieven uit het MER onderling met elkaar vergeleken en
worden het Meest Milieuvriendelijke Alternatief (MMA) en het Voorkeursalternatief
(VA) toegelicht. Hoofdstuk 8 tenslotte bevat een overzicht van leemten
in kennis en informatie en geeft een eerste aanzet voor de evaluatie.
3. Probleemstelling en doel
De ontwikkeling van de Overhoeken is noodzakelijk om te kunnen voldoen
aan de vraag naar woonruimte in de regio Midden-Brabant en de beleidsafspraken
die daarover in de loop der jaren zijn gemaakt. Daarnaast zal in de
Overhoeken ook wat lokale kleinschalig bedrijvigheid worden gehuisvest en is
voorzien in realisering van een aantal nieuwe voorzieningen zoals uitbreiding
van het winkelcentrum, de aanleg van een nieuw treinstation en mogelijk de
realisering van een nieuwe begraafplaats . Uitgaande van de door de gemeente
gewenste woningdifferentiatie, zoals neergelegd in diverse beleidsnotities,
geldt voor het plangebied Overhoeken het "dorps milieu" als streefbeeld.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 8 van 203

Voor de inrichting van het plangebied Overhoeken is de volgende doelstelling
geformuleerd:
"De totstandkoming van een nieuw woongebied aan de west- en noordkant
van de kern Berkel-Enschot, met een hoogwaardige ruimtelijke
kwaliteit, waar ingepast in de omgeving (en passend in het dorpsmilieu)
verschillende woningtypen worden gesitueerd. Hiermee wordt voldaan
aan de vraag naar nieuwe woningen in de gemeente Tilburg en wordt in
beperkte mate voorzien in nieuwe werklocaties en voorzieningen".
Omdat bij de uitwerking van de Overhoeken sprake is van een fasering in de
tijd en de diverse Overhoeken door verschillende marktpartijen worden ontwikkeld,
heeft de gemeente Tilburg behoefte aan een helder, eenduidig toetsingskader
voor de beoordeling en toetsing van de milieueffecten van de uitwerkingsplannen
die voor de afzonderlijke Overhoeken worden opgesteld.
Het MER vervult hierin een belangrijke rol. Het is de bedoeling van de gemeente
om het MER, naast het Ontwikkelingplan en het Stedenbouwkundig
plan, een belangrijke richtinggevende en toetsende rol te laten vervullen bij de
uitwerking van de plannen voor de afzonderlijke Overhoeken.
4. Beleidskader
In hoofdstuk 3 van het MER is het voor de Overhoeken relevante beleidskader
opgenomen, uitgesplitst in internationaal beleid, Rijksbeleid, provinciaal
en regionaal beleid en tenslotte gemeentelijk beleid. Ook is daarbij aangegeven
wat de invloed daarvan op de ontwikkeling van de Overhoeken is. Zo wordt
onder andere ingegaan op eventueel noodzakelijke compensatie bij verlies van
natuur- en landschapswaarden, de verplichting tot het uitvoeren van archeologisch
onderzoek en het ontwikkelen van een duurzaam watersysteem.
5. Te nemen besluiten
De bestemmingsplannen die in 1999 voor de verschillende Overhoeken zijn
opgesteld, bieden onvoldoende mogelijkheden om de thans voorgestelde ontwikkelingen
volledig te kunnen realiseren. Uiteindelijk zal er een compleet
nieuw bestemmingsplan voor het hele plangebied worden opgesteld.
Vooruitlopend daarop wordt de artikel 19-procedure voor de eerste Overhoek
(Enschotsebaan) doorlopen. De andere Overhoeken volgen later.
Naast de besluitvorming in het kader van de WRO-procedure zal het waarschijnlijk
ook nodig zijn een aantal andere procedures te doorlopen. Hierbij
kan onder meer worden gedacht aan vergunningen en/of toestemmingen in het
kader van de Wet milieubeheer, de Wet geluidhinder, het Bouwbesluit, de
Woningwet, de Watertoets en het Besluit luchtkwaliteit 2005.
6. Varianten en alternatieven in het MER
In het MER zijn voor verschillende onderdelen van het plan varianten uitgewerkt.
Het gaat hierbij onder andere om varianten voor het woningbouwprogramma,
de situering van een aantal voorzieningen (winkelcentrum, begraafplaats,
sportpark), de wijze van bouwrijp maken, de ontsluitingsstructuur van
het gebied en het benutten van gebiedseigen kwaliteiten van bepaalde deelgebieden
(zoals het wel of niet aanwezig zijn van een leemlaag).
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 9 van 203

Karakteristiek
Karakteristiek/ belangrijkste
uitgangspunten
Algemeen
Respecteren landschap en
cultuurhistorische kenmerken
Water (opvang, berging en
infiltratie)
Nulalternatief Nulplusalternatief Basisalternatief Verdichtingsalternatief MMA
Geen realisering van de
Overhoeken, wel van autonome
ontwikkelingen
Handhaven huidige functies
Realisering wat in vigerende
bestemmingsplannen is
toegestaan (1562 woningen)
- Eeuwige Laan vervallen,
daarom noordelijke ontsluiting
conform basisalternatief
- Zeer globaal plan, weinig
aandacht voor gebiedskwaliteiten
- Gedeelte Heikant niet in
plangebied
Ja Beperkt uitgewerkt in
plannen
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 10 van 203
Realisering conform stedenbouwkundig
plan
-Dorps woonmilieu
- Nieuwbouw winkelcentrum,
deels op bestaande
locatie
- Aandacht voor behoud en
versterking gebiedskwaliteiten
1. Verdichting rondom centrum en
HOV/TOP-halte
2. Ontwikkeling nieuw winkelcentrum
3. intensiveren woningbouw in
woongebieden
4. niet-woongebieden transformeren
tot woongebieden (o.a. verplaatsing
begraafplaats en sportpark
naar overzijde spoor)
Ja Redelijk veel aandacht voor
(meer dan in nulplus alternatief
maar minder dan in basisalternatief
Nvt Niet concreet gemaakt Gedeeltelijk uitgewerkt Vanwege grotere hoeveelheid
bebouwing minder ruimte voor
water beschikbaar
Groenvoorzieningen Nvt Enkele groene bestemmingen
op plankaart
In ontwerp veel ruimte
voor (groene) gebiedskwaliteiten
Minder ruimte beschikbaar voor
groen vanwege verdichting
1. Locaties voor water(opvang,
berging en
infiltratie) en groenvoorzieningen
situeren op plaatsen
waar een leemlaag ontbreekt.
(2. Maximaal respecteren
van landschappelijke en
cultuurhistorische kenmerken)
3. Renoveren en beperkt
uitbreiden winkelcentrum
4. Intensivering rondom
HOV-halte (duurzame mobiliteit)
Ja
Ja. Extensiveren cq uitsluiten
woningbouw op locaties
waar geen leemlaag
aanwezig is
Groene functies gecombineerd
met water (opvang,
berging en infiltratie)
Veel variatie (?)
Woonmilieus Nvt Niet uitgewerkt in plannen Veel variatie Door verdichting minder variatiemogelijkheden
Ontsluiting (streven: be- Huidige infra handhaven Eeuwige Laan vervallen, Ligging zuidelijke ge- Bundeling langs het spoor (ruim- Variant NO Buiten, maar
noemen hoofdvarianten
en daarom noordelijke biedsontsluitingswegte tussen recreatieplas en spoor dan met bundeling tot aan
met maximale flexibiliteit
ontsluiting conform basis- tussen plas en sportpark, volbouwen met woningen) de begraafplaats (dus ter
op onderdelen)
alternatief
Variant 'binnen' EN 'bui-
hoogte van het sportpark
ten'?
ligging tegen spoor aan)
HOV/TOP-halte Nee, niet in voorzien Voorzien in Spoorzone Voorzien in Koningsoord Voorzien in Koningsoord Voorzien in Koningsoord

Koningsoord
Winkelcentrum Handhaven huidig winkelcentrum
Nulalternatief Nulplusalternatief Basisalternatief Verdichtingsalternatief MMA
Handhaven huidig winkelcentrum
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 11 van 203
Nieuwbouw winkelcentrum,
deels op bestaande
locatie
Begraafplaats Nvt Wordt niet in voorzien Is opgenomen in ontwerp
(dubbel ruimtegebruik als
extra groene kamer)
Realisering nieuw winkelcentrum
op locatie globaal tegenover
klooster
Wordt verplaatst naar overzijde
spoor (buiten plangebied) en
woningbouw op deze plek
Sportpark Handhaven Handhaven Handhaven Verplaatsen naar overzijde spoor
(buiten plangebied) en woningbouw
op deze locatie
Renoveren en beperkt
uitbreiden
Is opgenomen in ontwerp
(dubbel ruimtegebruik als
extra groene kamer)
Handhaven
Verdichting rond centrum Nee Nee Enigszins Ja Enigszins
Verdichting rond
HOV/TOP-halte
Nee Nee Nee Ja Ja
Aantal woningen
Spoorzone
0 woningen 200 woningen 320 woningen 940 woningen 506 woningen
Verdichting rond
Nee Nee Ja Ja, op voorwaarde dat grondge- Ja, op voorwaarde dat
HOV/TOP-halte
bonden en dorpskarakter
grondgebonden en dorpskarakter
Woonmilieu Nvt ? patiowoningen Door intensivering geen pa- Door intensivering geen
tiowoningen meer mogelijk patiowoningen meer mogelijk
Aantal woningen
Akker-Heikant
0 woningen 280 woningen 320 woningen 405 woningen 405 woningen
Verdichting in Akker- Nee Nee Nee Ja Nee, verdunnen t.o.v. ba-
Heikant
sisalternatief (leemlaag)
School Akker-Heikant Nvt nvt Ja Ja Ja
Aantal woningen
Enschotsebaan
0 woningen 762 woningen 940 woningen 1.553 woningen 1.361 woningen
Algemeen Nvt Conform basisalternatief (geen Conform basisalternatief
bijzondere variaties)
(geen bijzondere variaties)
Aantal woningen 0 woningen 320 woningen 350 woningen 416 woningen 320 woningen

In hoofdstuk 5 van het MER zijn de verschillende varianten met elkaar gecombineerd
tot een vijftal alternatieven:
1. Nulalternatief. In dit alternatief, dat als referentie voor de effectbeschrijving
geldt, gaat realisering van de Overhoeken niet door. Dit alternatief
omvat dus alleen de bestaande situatie en autonome ontwikkelingen.
2. Nulplusalternatief. Conform de richtlijnen van het MER is een tweede
referentiesituatie opgenomen. In het nulplusalternatief wordt alleen die
nieuwbouw gerealiseerd, die op basis van thans vigerende bestemmingsplannen
voor de Overhoeken (uit 1999) is toegestaan.
3. Basisalternatief. Als basis voor het MER geldt de stedenbouwkundige
uitwerking voor het plangebied zoals opgenomen in het Stedenbouwkundig
Plan voor de Overhoeken uit 2003.
4. Verdichtingsalternatief. In de loop van 2004 is de wens naar voren gekomen
om met name rond het nieuwe dorpscentrum en het treinstation in
Koningsoord meer woningen te realiseren. Ook is bekeken in hoeverre het
wenselijk is om de gemiddelde woningdichtheid in de Overhoek Akker-
Heikant op te hogen, zodat beter wordt aangesloten bij de doelstellingen
ten aanzien van zuinig en zorgvuldig ruimtegebruik.
5. Meest Milieuvriendelijke Alternatief (MMA). In het MMA zijn diverse
aspecten gecombineerd die naar verwachting de minste nadelige en meeste
positieve effecten voor het milieu opleveren. De lagenbenadering speelt
hierin een belangrijke rol. Daarnaast is gekeken naar thema's als waterberging,
mobiliteit, energie en cultuurhistorie.
De belangrijkste kenmerken van deze alternatieven zijn samengevat in bovenstaande
tabel.
Per Overhoek wordt door de betrokken projectontwikkelaar een uitwerkingsplan
opgesteld dat vervolgens ter beoordeling aan de gemeente wordt voorgelegd.
Dit uitwerkingsplan, dat het uitgangspunt vormt voor de verdere planologische
procedure, kan worden aangemerkt als het voorkeursalternatief (VA)
voor de betreffende Overhoek. Bij de toetsing ervan spelen de uitkomsten van
het MER een belangrijke rol.
7. Milieueffecten: Bodem en Water
Voor de beoordeling van de aspecten geologie en geomorfologie zijn in het
MER de beoordelingscriteria "wijziging maaiveldverloop" en het al dan niet
kunnen toepassen van een "gesloten grondbalans" geformuleerd. In alle alternatieven
(behalve het nulalternatief) wordt het huidige maaiveldverloop aangepast.
Ophoging van te laag gelegen terreindelen vindt plaats door de hoger
gelegen delen af te graven. Hierbij geldt voor alle alternatieven als uitgangspunt
dat gestreefd wordt naar een gesloten grondbalans. In het MMA wordt
er tevens vanuit gegaan dat de aanwezige leemlagen zoveel mogelijk in stand
blijven, zodat de kans op het optreden van ongewenste verstoringen van het
grondwaterregime (zie volgend hoofdstuk) geminimaliseerd wordt. Dit betekent
dat de ontwatering van lager gelegen nattere delen op een andere wijze
moet plaatsvinden en dat een gesloten grondbalans lastiger te realiseren is.
Bij het aspect bodem is voor de beoordeling van de alternatieven gebruik gemaakt
van de criteria "verstoring bodemopbouw", "aantasting bijzondere bodemtypen",
"optreden zettingen", "aantasting leemlagen" en "beïnvloeding
bodemkwaliteit". In alle inrichtingsalternatieven is sprake van verstoring van
de bodem. In het MMA worden de ingrepen in de bodem echter beperkt tot
die gebiedsdelen waar dat absoluut noodzakelijk is, waardoor de bodem in het
plangebied minder wordt verstoord. Leemlagen worden daardoor niet of
nauwelijks aangetast en er zullen geen zettingen optreden.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 12 van 203

Het nulplusalternatief scoort op een aantal van bovengenoemde criteria eveneens
relatief positief, maar dat wordt volledig veroorzaakt door het feit dat het
plangebied in dit alternatief kleiner is. De bodemkwaliteit verbetert in alle
alternatieven. Doordat het huidige agrarisch gebruik verdwijnt, zal de hoeveelheid
nutriënten in de bodem ook afnemen. Bijzondere bodemtypen zijn
niet aanwezig in het plangebied.
De effecten voor het grondwater zijn beoordeeld aan de hand van de criteria
"beïnvloeding ontwateringsdiepte", "beïnvloeding grondwatersysteem", "wijziging
grondwateraanvulling", "beïnvloeding natuurgebieden via grondwaterstroming",
"beïnvloeding grondwaterkwaliteit" en "effecten voor grondwaterwinning".
De Overhoeken liggen in een intermediair gebied met perioden van
kwel in het natte seizoen en infiltratie in de rest van het jaar. Door de toename
van het verhard oppervlak in het plangebied, zal de neerslag in de toekomst
zonder aanvullende maatregelen niet langer ter plekke in de grond kunnen
infiltreren. Negatieve beïnvloeding van natuurgebieden in de omgeving wordt
niet verwacht vanwege de vrij grote afstand tot deze gebieden en omdat in alle
alternatieven is voorzien in de aanleg van adequate infiltratievoorzieningen.
Er is hierbij weinig onderscheid tussen de alternatieven.
Het MMA scoort op enkele punten net iets gunstiger omdat in dit alternatief
de leemlagen in de ondergrond zo min mogelijk worden verstoord en voor de
infiltratie van regenwater optimaal gebruik wordt gemaakt van plekken waar
dergelijke leemlagen ontbreken.
Voor wat betreft het aspect oppervlaktewater zijn de alternatieven in het
MER beoordeeld aan de hand van de beoordelingscriteria "effecten voor hemelwaterafvoer",
"effecten voor afvoer vuilwater via riolering", "beïnvloeding
regionaal oppervlaktewaterstelsel" en "beïnvloeding oppervlaktewaterkwaliteit".
Er blijkt daarbij geen duidelijk onderscheid te maken tussen de diverse
alternatieven . Het afvoersysteem wordt in alle alternatieven op een zodanige
wijze ingericht dat de effecten voor het milieu tot een aanvaardbaar minimum
worden beperkt. De afspraken die daarover in het kader van de watertoets
met het waterschap zijn gemaakt bieden daartoe de garantie.
8. Milieueffecten: Natuur, Landschap en Cultuurhistorie
Voor de beoordeling van de effecten voor het aspect natuur zijn de verschillende
alternatieven in het MER beoordeeld en vergeleken aan de hand van de
criteria "verlies aan natuurwaarden", "versnippering en verstoring" en "beïnvloeding
van ecologische relaties". Aangezien de huidige natuurwaarden in het
plangebied zeer beperkt zijn en er geen bijzondere ecologische relaties of verbindingen
tussen natuurgebieden in de omgeving zijn, is bij realisering van de
Overhoeken geen sprake van negatieve effecten. Ook bestaat er wat dit onderdeel
betreft geen verschil tussen de verschillende inrichtingsalternatieven.
Bij het aspect landschap zijn de alternatieven beoordeeld aan de hand van de
criteria "aantasting openheid en schaal van het landschap", "verstoring van
ruimtelijk relaties/zichtlijnen", "aantasting van bijzondere landschapselementen
en/of eenheden" en "mogelijkheden voor landschappelijke inpassing". Geconstateerd
is dat het landschapsbeeld in het plangebied als gevolg van de
realisering van de Overhoeken ingrijpend zal wijzigen. Naarmate de verdichting
intensiever wordt (m.n. verdichtingsalternatief) zijn deze effecten groter.
In het noorden van het plangebied is met name de karakteristieke openheid
richting Udenhout van belang en in het westen de zichtrelaties over het spoor
en de groene overgang tussen de voormalige kernen Berkel en Enschot.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 13 van 203

Om deze reden is in het stedenbouwkundig plan voorzien in de realisering van
enkele "groene kamers", waardoor het basisalternatief in dat opzicht gunstig
scoort. In alle alternatieven wordt er vanuit gegaan dat de bestaande lintbebouwing
langs de belangrijkste wegen gehandhaafd blijft. Omdat het plangebied
in het nulplusalternatief wat kleiner is dan bij de rest, blijft in dit alternatief
een groter deel van de openheid behouden.
De effecten voor wat betreft het aspect cultuurhistorie en archeologie zijn in
het MER beoordeeld aan de hand van de criteria "aantasting structuren/patronen",
"aantasting cultuurhistorische elementen" en "kans op aantasting
archeologische waarden". De meeste beoordelingscriteria zijn niet onderscheidend
voor de inrichtingsalternatieven uit het MER. In alle alternatieven
vindt als gevolg van de verstedelijking een zekere afname van oude cultuurhistorische
structuren plaats, al worden deze wel zo veel mogelijk gerespecteerd.
Ook de aanwezige cultuurhistorische elementen worden in geen van de alternatieven
aangetast. Voor wat betreft de kans op aantasting van eventuele archeologische
waarden scoort het MMA iets minder negatief dan de andere
alternatieven. Dit komt doordat in het MMA geen bodemverbetering wordt
toegepast en slechts op beperkte schaal graafwerkzaamheden plaatsvinden.
9. Milieueffecten: Infrastructuur
Voor de beoordeling van het onderdeel infrastructuur zijn de criteria "mobiliteit",
"bereikbaarheid", "verkeersleefbaarheid", "barrièrewerking en oversteekbaarheid",
"verkeersveiligheid", "langzaam verkeer", "openbaar vervoer" en
"parkeren" gehanteerd. Voor de meeste van deze criteria geldt dat de verschillen
in de milieueffecten met name worden veroorzaakt door verschillen in de
omvang van het woningbouwprogramma. Het verdichtingsalternatief gaat op
een aantal deellocaties uit van realisering van een aanzienlijk groter aantal
woningen, met als gevolg dat het aantal verkeersbewegingen ook hoger is.
Tegelijkertijd neemt de potentie voor het gebruik van het openbaar vervoer bij
dit alternatief ook toe (o.a. verdichting nabij het station). In alle alternatieven
is uitgegaan van het realiseren van duurzame en veilige fietsvoorzieningen om
het autogebruik te minimaliseren. Desondanks is in alle alternatieven(ook in
het nulalternatief) sprake van een verminderde verkeersafwikkeling op de
Burg. Bechtweg (= Noordoosttangent). Verbreding van de Burg. Bechtweg (in
het MER onderdeel van de autonome ontwikkeling) lijkt op termijn dan ook
onontkoombaar. Ook op de Bosscheweg en de Kreitenmolenstraat worden op
kruispuntniveau afwikkelingsproblemen verwacht.
De mobiliteit, verkeersleefbaarheid en -veiligheid op een aantal doorgaande
wegen door Berkel-Enschot verbeteren aanzienlijk ten opzichte van de huidige
situatie, als gevolg van de aanleg van de nieuwe gebiedsontsluitingswegen.
Omdat in het verdichtingsalternatief is gekozen voor ligging van de westelijke
gebiedsontsluitingsweg parallel aan het spoor (bundeling) en er minder aansluitingen
vanuit het plangebied op de ontsluitingsweg zijn, scoort dit alternatief
tenslotte wat hoger op het criterium verkeersleefbaarheid.
10. Milieueffecten: Leefbaarheid
Voor wat betreft het milieuaspect geluid en trillingen zijn in het MER voor de
effectbeoordeling als beoordelingscriteria de ligging van de geluidcontouren
en daarmee samenhangend, het "aantal geluidgehinderden" als gevolg van
wegverkeerslawaai, railverkeerslawaai en industrielawaai gehanteerd. De kans
op het ontstaan van trillingshinder is in alle alternatieven verwaarloosbaar.
Hinder als gevolg van een te hoge geluidbelasting treedt echter wel op. In het
akoestisch onderzoek dat ten behoeve van dit MER is opgesteld, is daarom
tevens gerekend met schermvarianten langs de N65 en de spoorlijn.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 14 van 203

Het nulplusalternatief scoort, vanwege de kleinere omvang van het plangebied
(dus minder woningen en minder geluidgehinderden) het gunstigst. In alle
alternatieven blijft echter sprake van gehinderden als gevolg van geluid. Dit
betekent dat er bij de verdere planuitwerking van de afzonderlijke Overhoeken
door de diverse marktpartijen een duidelijke ontwerpopgave ligt, evenals
een noodzaak tot het treffen van beschermende maatregelen.
Voor het aspect lucht wordt verwacht dat de luchtkwaliteit voor de stoffen
stikstofdioxide en fijn stof in de toekomst (2015) bij autonome ontwikkeling
dusdanig verbetert ten opzichte van de huidige situatie dat de grenswaarden
niet langer worden overschreden. Bovendien is geconstateerd dat de luchtkwaliteit
nagenoeg volledig wordt veroorzaakt door de aanwezige achtergrondconcentratie
en dat de planbijdrage van de ontwikkeling van de Overhoeken te
verwaarlozen is. De alternatieven zijn voor dit aspect dus niet onderscheidend.
Ook voor de andere stoffen uit het Besluit luchtkwaliteit, zoals zwaveldioxide,
lood, koolmonoxide en benzeen, geldt dat de grenswaarden niet worden overschreden.
Tenslotte is gesteld dat er in de toekomst geen sprake zal zijn van
geurhinder binnen de woongebieden van de Overhoeken, aangezien agrarische
bedrijven die deze hinder veroorzaken waar nodig worden uitgekocht.
Bij de beoordeling van het aspect externe veiligheid is gebruik gemaakt van
criteria die betrekking hebben op de ligging van de contouren behorend bij het
"plaatsgebonden risico" respectievelijk het "groepsrisico". Het plaatsgebonden
risico levert bij geen van de alternatieven een belemmering op voor de ontwikkeling
van de Overhoeken. Voor het groepsrisico geldt dat de oriëntatiewaarde
naar verwachting niet zal worden overschreden, maar dat het risico wel
toeneemt, aangezien er in de toekomst meer mensen in het gebied zullen verblijven
dan thans het geval is. De projectontwikkelaars kennen bij de planuitwerking
een verantwoordingsplicht over de wijze waarop met dit hogere
groepsrisico wordt omgegaan.
Voor de beoordeling van de effecten voor het woon- en leefmilieu is uitgegaan
van de criteria "ruimtelijke kwaliteit", "voorzieningen" en "sociale veiligheid".
De ruimtelijke kwaliteit wordt in belangrijke mate bepaald door het type
woonmilieu dat wordt gerealiseerd. Voor alle alternatieven geldt als uitgangspunt
het realiseren van een dorps woonmilieu. In het basisalternatief en het
MMA is hiermee bij de keuze van woningdichtheden nadrukkelijk rekening
gehouden. In het verdichtingsalternatief leiden hogere dichtheden ertoe dat
een dorps karakter moeilijker te realiseren is.
Het voorzieningenniveau in Berkel-Enschot neemt in alle alternatieven duidelijk
toe. Denk daarbij bijvoorbeeld aan de modernisering en uitbreiding van
het winkelcentrum, de bouw van een nieuwe basisschool, een nieuw woonzorgcomplex
en de komst van een station. Voor wat betreft de sociale veiligheid
zijn de alternatieven niet echt onderscheidend. Verschillende algemene
uitgangspunten daarbij (o.a. goede verlichting, veilige fietsroutes en het voldoen
aan het Politiekeurmerk Veilig Wonen) gelden voor alle alternatieven.
11. Gebruik van het MER bij de toetsing van Uitwerkingsplannen
Zoals gezegd worden de verschillende Overhoeken door afzonderlijke marktpartijen
ontwikkeld. Door de gemeente Tilburg worden hierbij diverse randvoorwaarden
en richtlijnen meegegeven, zoals het Ontwikkelingsplan en het
Stedenbouwkundig plan voor de Overhoeken, de Gereedschapskist dorpsmilieu
en het MER Overhoeken. De door de private partijen uitgewerkte plannen
worden door de gemeente onder meer getoetst aan bovengenoemde stukken.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 15 van 203

Voor de toetsing aan het aspect milieu is in deel A van het MER een overzicht
opgenomen met diverse relevante milieuaspecten waar de ontwikkelaars in
hun plannen rekening mee moeten houden. Ten behoeve van de toetsing van
de uitwerkingsplannen moet door de ontwikkelaar van de betreffende Overhoek
inzicht worden verschaft in de wijze waarop met de in dit 'toetsingskader'
opgenomen milieuaspecten is omgegaan.
In deel B van dit MER is de toetsing voor de eerste Overhoek, de Enschotsebaan,
opgenomen. Na goedkeuring van een uitwerkingsplan door de gemeente,
vormt dit plan het voorkeursalternatief voor de betreffende Overhoek.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 16 van 203

1 Inleiding
1.1 Aanleiding
In het najaar van 2002 heeft de gemeente Tilburg het Ontwikkelingsplan
Overhoeken Berkel-Enschot [36] vastgesteld. In dit plan zijn de randvoorwaarden
vastgelegd voor de ontwikkeling en realisatie van een aantal nieuwe
woon- en werkgebieden, de zogenoemde Overhoeken, aan de west- en noordkant
van Berkel-Enschot. Het gaat om de deelgebieden Enschotsebaan, Koningsoord,
Spoorzone en Akker-Heikant. In de loop van 2003 is voorzien in
een verdere noordelijke uitbreiding van het deelgebied Akker-Heikant.
Als vervolg op het Ontwikkelingsplan is in juli 2003 het Stedenbouwkundig
plan Overhoeken Berkel-Enschot [39] verschenen en in december 2003 door
de gemeenteraad vastgesteld. Dit stedenbouwkundig plan zal de komende
jaren per deelgebied verder worden uitgewerkt in inrichtings- en verkavelingsplannen.
Bovendien vormt het de basis voor het sluiten van overeenkomsten
met private partijen voor de ontwikkeling en gefaseerde realisatie van het
plan Overhoeken.
Vanwege de uitwerking zoals weergegeven in het Ontwikkelingsplan en het
Stedenbouwkundig plan voor de Overhoeken, voldoen de vigerende bestemmingsplannen
die in 1999 voor de verschillende Overhoeken zijn opgesteld, en
die in 2001 onherroepelijk zijn geworden [17 t/m 21], niet langer.
Thans wordt de uitvoering van het eerste planonderdeel van de Overhoeken,
het deelgebied Enschotsebaan, voorbereid. Hierbij wordt, vooruitlopend op
de totstandkoming van een nieuw bestemmingsplan voor het hele plangebied
Overhoeken, de artikel 19 Wro-procedure gevolgd. Ook voor de overige deelgebieden
wordt, totdat het nieuwe bestemmingsplan gereed is, gebruik gemaakt
van de artikel 19 procedure. Alle deelgebieden samen worden naar
verwachting opgenomen in één overkoepeld bestemmingsplan Overhoeken.
1.2 Situering en begrenzing plangebied
Het plangebied Overhoeken is gelegen aan de noord- en westzijde van de kern
Berkel-Enschot, ten noordoosten van Tilburg. De westelijke begrenzing van
het plangebied wordt gevormd door de Burgemeester Bechtweg (Noordoosttangent)
en de spoorlijn Tilburg-'s-Hertogenbosch. In het noorden vormen de
(ondergrondse) leidingenstrook, het agrarisch gebied van Berkel-Enschot en
de toekomstige nieuwe ontsluitingsweg de begrenzing. De N65 vormt de begrenzing
in het oosten en de bestaande bebouwing aan de Bosscheweg in het
zuiden. De grens tussen de diverse Overhoeken en de dorpsrand van Berkel-
Enschot heeft een totale lengte van circa 6 à 7 km. De ligging en begrenzing
van het plangebied is weergegeven in de figuren 1.1 en 1.2.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 17 van 203

Figuur 1.1 Situering van het plangebied
Figuur 1.2 Begrenzing van het plangebied
Inleiding
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 18 van 203

Inleiding
Het plangebied is het gebied waarop het uiteindelijke bestemmingsplan betrekking
heeft. Het studiegebied is het gebied waarin effecten als gevolg van
de aanleg en het gebruik van deze uitbreidingslocatie kunnen optreden.
Het studiegebied is dus ruimer dan het plangebied. De omvang van het studiegebied
kan bovendien per milieuaspect verschillen. Voor zover relevant zal
dit bij de betreffende milieuaspecten worden aangegeven.
1.3 Milieueffectrapportage (m.e.r.)
Mede als gevolg van tussentijdse uitbreiding van het deelgebied Akker-
Heikant, voldoen de vigerende bestemmingsplannen [17 t/m 21] die in 1999
voor de diverse Overhoeken zijn opgesteld thans niet langer. Omdat het totale
aantal woningen dat zal worden gerealiseerd als gevolg van een aantal tussentijdse
programmatische aanpassingen naar verwachting boven de 2.000 uitkomt,
is door de gemeente Tilburg in 2005 besloten een milieueffectrapportage
(m.e.r.) voor het hele plangebied de Overhoeken op te starten, een en ander
conform bijlage C, artikel 11.1, van het Besluit milieueffectrapportage [4]. Dit
ondanks het feit dat voor de locatiekeuze van de nieuwe woon- en werklocaties
in de stadsregio Tilburg, in het kader van het Uitwerkingsplan van het
Streekplan Noord-Brabant uit 1992 [68], reeds een milieueffectrapportage is
uitgevoerd [67]. Hierin was het grootste deel van het plangebied Overhoeken
reeds opgenomen als potentiële uitbreidingslocatie.
Omdat het genoemde locatie-MER inmiddels meer dan tien jaar oud is, er
sindsdien een nieuw Streekplan is verschenen, het destijds om een "locatie-
MER" ging en vanwege recente jurisprudentie rondom het detailniveau van
een MER op streekplanniveau (concrete beleidsbeslissing), heeft de gemeente
Tilburg besloten om ten behoeve van de besluitvorming over de ruimtelijke
ordeningprocedure voor de verschillende deelgebieden binnen het plan Overhoeken
een nieuwe m.e.r.-procedure te doorlopen. Omdat de locatiekeuze
destijds al is "be-merd" is thans sprake van een "inrichtings-MER".
De wettelijke procedures rondom m.e.r. zijn in de loop van 2006 wederom
gewijzigd [4], waarbij binnen de nieuwe wetgeving thans nog slechts onderscheid
wordt gemaakt in twee typen m.e.r.'en, te weten de 'Plan-m.e.r.' en de
'Besluit-m.e.r.' Omdat in het onderhavige geval sprake is van besluitvorming
over de eerste Overhoek middels een artikel 19 Wro-procedure, moet het
thans voorliggende MER worden aanmerkt als Besluit-MER. Er is op dit
moment immers nog geen sprake van vaststelling van een nieuwe bestemmingsplan,
waarmee het MER de status van Plan-MER zou hebben. Het
eerste deel van het MER heeft echter wel het karakter van een Plan-MER. Dit
onderscheid wordt in de volgende paragraaf nader toegelicht.
Bij het opstellen van het MER Overhoeken wordt nadrukkelijk rekening gehouden
met de besluitvorming rondom deze locatie die de afgelopen decennia
reeds heeft plaatsgevonden. Het gaat dan om keuzes die zijn gemaakt in het
kader van een tweetal opeenvolgende provinciale Streekplannen [65, 77], de
vaststelling van de Structuurvisie Noordoost [49], de besluitvorming over het
Ontwikkelingsplan Overhoeken [36] en de vaststelling van het Stedenbouwkundig
Plan Overhoeken [39]. Deze documenten, en de daarin gemaakte keuzes,
staan in het voorliggend MER Overhoeken niet meer ter discussie.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 19 van 203

Inleiding
Het MER Overhoeken zal met name een rol gaan vervullen bij de verdere
uitwerking en optimalisering van het Stedenbouwkundig Plan [39], dat in
2003 is vastgesteld voor het plangebied Overhoeken. Daarbij wordt door de
gemeente Tilburg voorgesteld om, gezien het stadium van de planvorming en
de daarbij gekozen werkwijze, het MER te gaan hanteren bij de toetsing van
de uitwerkings- en verkavelingsplannen die voor de afzonderlijke Overhoeken
worden opgesteld. Deze deelplannen, die door verschillende marktpartijen
worden opgesteld, worden daarmee op een eenduidige en navolgbare wijze
beoordeeld en getoetst op relevante milieugevolgen.
Het College van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Tilburg treedt
bij deze milieueffectrapportage op als initiatiefnemer. De rol van bevoegd
gezag wordt vervuld door de gemeenteraad van Tilburg.
De m.e.r.-procedure is van start gegaan met de kennisgeving van het verschijnen
van de startnotitie [88] op 10 maart 2005 (zie bijlage 4). Vanaf 11 maart
2005 heeft de startnotitie vervolgens gedurende een periode van 4 weken voor
eenieder ter inzage gelegen. Ook is de startnotitie per brief d.d. 3 maart 2005
voor advies aan de Commissie voor de milieueffectrapportage (Cie-mer) en
overige adviseurs toegezonden. Op 12 mei 2005 is het advies voor de richtlijnen
voor het milieueffectrapport (MER) van de Cie-mer verschenen [121]. In
dit advies heeft de Cie-mer rekening gehouden met de inspraakreacties. Het
doel van het advies is om aan te geven welke informatie het MER moet bevatten
om het mogelijk te maken het milieubelang volwaardig in de besluitvorming
mee te laten wegen. De definitieve richtlijnen voor het MER Overhoeken
[122] zijn op 4 juli 2005 vastgesteld door de gemeenteraad van Tilburg.
Als het MER gereed is, wordt dit door de initiatiefnemer (het college van
B&W) ingediend bij het bevoegd gezag (de gemeenteraad van Tilburg) die het
rapport aanvaardt. Daarmee is het bevoegd gezag formeel verantwoordelijk
voor de verdere procedurele afwikkeling.
Vervolgens vindt inspraak over het MER plaats, waarbij ook de artikel 19aanvraag
ter inzage ligt, zodat kan worden beoordeeld in hoeverre het MER
van invloed is geweest op de inhoud van het ruimtelijk plan. Tevens wordt het
MER ter beoordeling naar de Cie-mer en de wettelijke adviseurs gestuurd. De
commissie betrekt in aar advies ook de resultaten van de inspraak. De wettelijke
termijn voor inspraak en toetsing bedraagt negen weken.
1.4 Besluit MER: deel A en deel B
Bij de uitwerking van de afzonderlijke Overhoeken zijn zoals aangegeven verschillende
private marktpartijen betrokken, met uiteenlopende wensen en
ideeën over de invulling van deze nieuwe woon- en werkgebieden. Bovendien
is er sprake van een ruime fasering in de tijd.
Vanwege deze diversiteit in partijen en de fasering in de uitvoering, heeft de
gemeente Tilburg aangegeven behoefte te hebben aan een eenduidig en helder
toetsingskader voor de beoordeling van de verschillende verkavelings- en inrichtingsplannen
die door de betrokken ontwikkelaars worden aangeleverd.
Naast het Ontwikkelingsplan [36], het Stedenbouwkundig plan [39] en de Gereedschapskist
Dorps Milieu [45] zal ook het MER een richtinggevende en
toetsende rol spelen bij beoordeling van de diverse uitwerkingsplannen.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 20 van 203

Inleiding
In samenhang met de gewijzigde wetgeving rond de milieueffectrapportage
(zie paragraaf 1.2) heeft dit in het uiteindelijke MER voor de Overhoeken
geleid tot onderscheid in twee delen:
• Deel A van het MER gaat in op het plangebied de Overhoeken als geheel
en beoordeelt de ontwikkeling van de Overhoeken, en de mogelijke milieueffecten
daarvan, in onderlinge samenhang voor het totale gebied. Deel
A resulteert in een zogenaamd 'toetsingskader', waarmee de diverse projectontwikkelaars
in hun uitwerkingsplannen rekening moeten houden.
Deel A heeft daarmee, ondanks de formele status van Besluit-MER, inhoudelijk
eigenlijk meer het karakter van een Plan-MER.
• Deel B van het MER bevat de toetsing van het uitwerkingsplan voor de
eerste Overhoek, de Enschotsebaan. Aan de hand van informatie die door
de ontwikkelaar van deze Overhoek is aangereikt, is in deel B van het
MER beoordeeld of het uitwerkingsplan voldoet aan de gestelde toetsingsnormen
uit het toetsingskader in deel A. Deel B heeft daarmee het
karakter van een Besluit-MER
1.5 Leeswijzer deel A
In hoofdstuk 2 van deel A van het MER wordt ingegaan op de achtergronden,
probleemstelling en het doel van de voorgenomen activiteit. De reeds
genomen en nog te nemen besluiten en het relevante beleidskader komen aan
de orde in hoofdstuk 3. In hoofdstuk 4 worden de huidige kenmerken van het
plan- en studiegebied Overhoeken beschreven en wordt ingegaan op te verwachten
autonome ontwikkelingen.
Hoofdstuk 5 beschrijft de voorgenomen activiteit, varianten en alternatieven
voor de inrichting van het plangebied. Tevens bevat dit hoofdstuk een beschrijving
van het meest milieuvriendelijke alternatief. De te verwachten milieueffecten
komen aan de orde in hoofdstuk 6. Een vergelijking van de effecten
van de verschillende alternatieven is opgenomen in hoofdstuk 7. Ook bevat
dit hoofdstuk een overzicht met aspecten waarop de gemeente de uitwerking
van het thema milieu bij de beoordeling van de diverse inrichtingsplannen
voor de verschillende Overhoeken zal toetsen.
Hoofdstuk 8 tenslotte gaat in op eventuele leemten in kennis en informatie en
geeft een eerste aanzet voor een evaluatieprogramma. De voor het MER geraadpleegde
literatuur is aldus [nr.] in de tekst aangegeven (zie bijlage 1).
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 21 van 203

Inleiding
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 22 van 203

2 Probleemstelling en doel
2.1 Algemeen
Dit hoofdstuk gaat in op de achtergronden en het doel van realisering van het
plan Overhoeken in de regio Tilburg. In paragraaf 2.2 wordt daartoe allereerst
ingegaan op het overheidsbeleid ten aanzien van de ontwikkeling van
nieuwe woongebieden. In paragraaf 2.3 wordt globaal inzicht verschaft in de
woningmarkt in de regio Tilburg. Paragraaf 2.4 gaat in op het onderwerp
werken in de regio Tilburg. De keuze voor de locatie Overhoeken wordt toegelicht
in paragraaf 2.5. De paragrafen 2.6 en 2.7 gaan vervolgens in op het
wonen respectievelijk werken in de Overhoeken en in paragraaf 2.8 tenslotte
wordt de doelstelling van het plan toegelicht. Tevens wordt daarbij ingegaan
op de rol van het MER bij de toetsing van de uitwerkingsplannen voor de
verschillende Overhoeken.
2.2 Beleidskader verstedelijking
2.2.1 Rijksbeleid
Het beleid uit de Vierde Nota over de Ruimtelijke Ordening Extra (VINEX) uit
1992 [56] is erop gericht om de groei van de stedelijke activiteiten in principe
zoveel mogelijk binnen de grenzen van de stadsgewesten te laten plaatsvinden.
Het Rijk heeft daarbij ingezet op het zogenaamde bundelingbeleid, waarbij
het streven is gericht op compacte steden en het vrijwaren van het buitengebied
voor verstedelijking. De Vierde Nota schetst slechts de hoofdlijnen voor
wat betreft het verstedelijkingsbeleid voor de lange termijn. Voor concrete
maatregelen en woningbouwtaakstellingen voor de korte termijn heeft het rijk
uitvoeringsconvenanten met lagere overheden gesloten.
In 1994 is het Vinex-uitvoeringsconvenant [57] voor de Regio Tilburg ondertekend
door het Rijk (Ministerie van VROM), de provincie Noord-Brabant en
de stadsregionale gemeenten. Hierbij is vastgelegd dat in de periode 1995-
2005 in totaal 14.715 woningen binnen de stadsregio gebouwd moeten worden,
waarvan 11.460 in de gemeente Tilburg.
Na de gemeentelijke herindeling van 1 januari 1997 zijn deze cijfers bijgesteld.
De oorspronkelijke eigen woningbehoefte van Udenhout en Berkel-Enschot is
toegevoegd aan het aantal door Tilburg te bouwen woningen. Inmiddels was
een deel van de geplande woningen reeds in aanbouw. In de periode 1997-
2005 moet de gemeente Tilburg volgens de bijgestelde ramingen nog 9.420
nieuwe woningen bouwen. Een deel hiervan is ondertussen gerealiseerd.
Centraal in de nota "Wonen in de 21 e eeuw; mensen, wensen, wonen" [60] staat
het streven naar 'kwaliteit' in plaats van 'kwantiteit' en 'wonen' in plaats van
'huisvesten'. Men wil van een volkshuisvestingsbeleid naar een woonbeleid. In
het woonbeleid van de nabije toekomst staan drie principes centraal:
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 23 van 203

1. Het vergroten van de keuzevrijheid van de burger;
2. Meer aandacht voor maatschappelijke waarden;
3. Een betrokken overheid en beheerste marktwerking.
Probleemstelling en doel
In de Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening [61] wordt uitgegaan van een investeringsimpuls
met een nieuwe ambitie, waarbij tevens aandacht wordt gevraagd
voor het waarborgen van ruimtelijke kwaliteit. Daarbij zijn zeven criteria
voor ruimtelijke kwaliteit aangegeven: ruimtelijke diversiteit, economische en
maatschappelijke functionaliteit, culturele diversiteit, sociale rechtvaardigheid,
duurzaamheid, aantrekkelijkheid en menselijke maat. Om deze criteria
te sturen is gekozen voor zgn. 'contouren'. De rode contouren vormen de
grenzen van de gebieden waar de functies wonen en werken kunnen worden
ontwikkeld. Ander speerpunt is het streven naar meer samenhang tussen gemeenten
in "stedelijke netwerken". Zo maakt Tilburg, samen met Breda, Den
Bosch, Eindhoven en Helmond, deel uit van Brabantstad. De grootste verstedelijking
en afstemming binnen Brabant dient binnen dit netwerk plaats te
vinden. Voor woningbouw heeft Tilburg tevens een regionale taakstelling.
Op 23 april 2004 heeft het kabinet de Nota Ruimte [63] vastgesteld. Het ruimtelijk
rijksbeleid is zoveel mogelijk ondergebracht in deze ene strategische
nota. De Nota Ruimte is het kabinetsstandpunt van de PKB Nationaal
Ruimtelijk Beleid en is gebaseerd op het Tweede Structuurschema Groene
Ruimte [54] en de Vijfde Nota over de Ruimtelijke Ordening [61].
Een belangrijk uitgangspunt van de Nota Ruimte is de bundelingstrategie.
Deze richt zich op bundeling van verstedelijking, infrastructuur en economische
activiteiten in stedelijke netwerken. Eén van deze netwerken is Brabantstad.
Binnen de netwerken worden economische kerngebieden onderscheiden.
Hier bevinden zich de grootste concentraties van bedrijvigheid en werkgelegenheid.
Binnen Brabantstad geldt deze aanduiding voor drie kerngebieden,
te weten Zuidoost-Brabant/A2-zone, Tilburg en West-Brabant/A16-A4-zone.
2.2.2 Provinciaal en regionaal beleid
In juli 1992 is het Streekplan Noord-Brabant [65] vastgesteld. In dit streekplan
is een groot deel van het Tilburgse grondgebied aangewezen als "centraal stedelijk
gebied". Dit zijn gebieden waar de uitbreiding van het stedelijk gebied
moet plaatsvinden. Tevens is bepaald dat voor deze gebieden regionale uitwerkingsplannen
worden opgesteld. Hierin zal een nadere afweging plaatsvinden
van locaties voor grootschalige woningbouw, bedrijventerreinen en
regionale infrastructuur. In het streekplan zijn spelregels opgenomen voor
deze uitwerking, die plaatsvindt in samenwerking met de regio.
In de Ontwikkelingsvisie Stadsregio Tilburg uit 1992 [85] is door de regio zelf
een eerste aanzet gegeven voor de nadere uitwerking van de gewenste ruimtelijke
ontwikkeling binnen de stadsregio Tilburg. Deze stadsregionale ontwikkelingsvisie,
die het gezamenlijke beleid van de gemeenten binnen de stadregio
omvat, vormt de basis voor de streekplanuitwerking. In de Ontwikkelingsvisie
worden onder meer nieuwe woon- en werklocaties voorgesteld. De noordoostkant
van Tilburg is daartoe als één van de hoofdrichtingen voor toekomstige
stedelijke uitbreiding aangewezen. Daarbij geldt de vorming van een
aantrekkelijk landschappelijk kader als een belangrijk uitgangspunt.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 24 van 203

Probleemstelling en doel
Op basis van de Ontwikkelingsvisie is in 1994 het Uitwerkingsplan Stadsregio
Tilburg [68] tot stand gekomen. In dat kader is tevens een milieueffectrapportage
uitgevoerd, resulterend in het Milieueffectrapport Stadsregio Tilburg [67].
Hierin heeft een afweging plaatsgevonden van alle locaties binnen de stadsregio
die mogelijk geschikt zijn als nieuwe grootschalige woon- of werklocatie.
In het uitwerkingsplan is op basis hiervan een aantal hoofdrichtingen voor
verstedelijking vastgelegd. Noordoost vormt, na West (Reeshof) en Zuid
(Goirle), de derde hoofdrichting. In het plan is voor de hoofdrichting Noordoost
een programma van circa 3.000 woningen en 40 hectare bedrijventerrein
opgenomen voor de periode tot 2005. Daarnaast geldt Noordoost als een
uitbreidingsrichting voor de langere termijn.
De provinciale nota "Wonen in Brabant" [70] is gericht op het bevorderen van
een duurzaam evenwicht op de woningmarkt en het stimuleren van gemeenten
om een volkshuisvestingsvisie op te stellen. Momenteel wordt, als vervolg
daarop, gewerkt aan een provinciale woonvisie.
In het Streekplan Noord-Brabant 2002, "Brabant in Balans" [77] is het ruimtelijk
beleid van de provincie Noord-Brabant voor de periode 2002-2012 vastgelegd.
Centrale thema's zijn het streven naar zuinig ruimtegebruik, toepassen
van de lagenbenadering, concentratie van verstedelijking en het in toenemende
mate grensoverschrijdend handelen en denken. Daarnaast zijn in het
streekplan een indicatief woningbouwprogramma en een ruimtebudget voor
bedrijventerreinen voor de periode 2000-2020 opgenomen. Voor de regio
Breda-Tilburg gaat het om 40.800 woningen en 1.800 ha bedrijventerrein.
Op welke locaties deze nieuwe woon- en werkgebieden moeten worden gerealiseerd,
is onderzocht in de integrale Uitwerkingsplannen die conform de
Structuurvisie Plus-benadering zijn opgesteld en op 21 december 2004 door
Gedeputeerde Staten zijn vastgesteld.
In het Uitwerkingsplan Breda-Tilburg [89] is de Overhoeken opgenomen als
woningbouwlocatie die op korte termijn tot ontwikkeling wordt gebracht. De
noordoostelijke begrenzing zoals weergegeven op de plankaart van het uitwerkingsplan
komt echter niet overeen met de begrenzing van de Overhoek
Akker-Heikant zoals opgenomen in het Stedenbouwkundig plan (zie figuur
1.1). In de toelichting op het uitwerkingsplan is gesteld dat het, bezien vanuit
de kwalitatieve behoefte aan groene woonmilieus, wenselijk is om de mogelijkheden
voor woningbouw bij de kern Berkel-Enschot uit te breiden. Het
bestemmingsplan dat voorziet in woningbouw aan de oostzijde van Berkel-
Enschot wordt begrensd door de in de structuurvisie Noordoost geprojecteerde
zogenaamde 'Eeuwige laan', die als een nieuwe ontsluitingsweg aansluit
op de rijksweg. Met de huidige inzichten worden echter grote vraagtekens
gezet bij de noodzaak/wenselijkheid van die nieuwe verbinding.
Als de reservering voor deze wegverbinding vervalt, dan is de begrenzing van
het nieuwe woongebied niet meer logisch. Mede om in dat geval een goede
overgang naar het landelijk gebied mogelijk te maken, is in het Uitwerkingsplan
(pagina 125) gesteld dat een beperkte vergroting van dit toekomstige
woongebied door de provincie aanvaardbaar wordt geacht [89]. In dat kader
adviseert de provincie in haar inspraakreactie op de startnotitie MER/SMB
Overhoeken [108] om bij de actualisering van de Structuurvisie Noordoost
2020 de inrichting van het hele gebied ten noordoosten van de leidingenstrook
tot aan Udenhout te onderzoeken en dit met de provincie te bespreken.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 25 van 203

Probleemstelling en doel
Op 29 juni 2004 is de eerste Partiële herziening van het Streekplan Noord-
Brabant 2002 [79] verschenen. Deze herziening is met name gericht op het
herstellen van diverse onvolkomenheden uit het Streekplan 2002 en de implementatie
van enkele nieuwe overeenkomsten en recente wetgeving.
Voor het plan Overhoeken is uit deze herziening alleen het onderscheid tussen
bedrijventerreinen (voor zwaardere milieucategorieën) en (woon-) werklocaties
(voor bedrijven in lichtere milieucategorieën) van belang.
2.2.3 Gemeentelijk beleid
In de Ontwikkelingsvisie Tilburg Noordoost [48] van begin 1995 wordt een
eerste aanzet gegeven voor de verdere uitwerking van het verstedelijkingsbeleid
voor de uitbreidingsrichting Noordoost. Hierbij wordt voortgebouwd op
het beleid uit de Ontwikkelingsvisie voor de gehele stadsregio [85] en het door
de provincie opgestelde stadsregionale Uitwerkingsplan [68].
De eerste fase van Noordoost uit de Ontwikkelingsvisie is in de loop van 1995
vertaald in de Structuurvisie Noordoost [47]. De structuurvisie beschrijft een
perspectief voor verstedelijkingsmogelijkheden op de lange termijn. In dat
kader geeft de structuurvisie onder meer antwoord op de vraag in hoeverre
bestaande en potentiële landschappelijke en ecologische kwaliteiten gecombineerd
kunnen worden met de verstedelijkingsopgave uit het Uitwerkingsplan.
Voor Noordoost wordt uitgegaan van een stedenbouwkundige eenheid met
vier kwadranten, van elkaar gescheiden door de spoorlijn Tilburg-Den Bosch
en een nieuwe infrastructurele lijn. De vier kwadranten bestaan uit twee volledig
nieuwe gebieden en twee bestaande dorpen (Udenhout, Berkel-Enschot).
In totaal biedt Noordoost volgens de structuurvisie ruimte aan maximaal
13.000 woningen en 160 hectare bedrijventerrein. De uitbreidingrichting
Noordoost is daartoe aangevuld met een aantal aan Berkel-Enschot grenzende
gebieden: de Overhoeken. Ook zijn in de structuurvisie de begrenzing en
omvang van de eerste planfase, waartoe de Overhoeken behoren, vastgelegd.
Ter voorkoming van ongewenste speculatie is in januari 1997 op de gebieden
behorend tot de eerste fase van Noordoost een voorkeursrecht op basis van
de Wet Voorkeursrecht Gemeente (WVG) gevestigd. Hieraan is de verplichting
gekoppeld om binnen twee jaar, in dit geval uiterlijk eind 1998, een ontwerpbestemmingsplan
ter inzage te leggen.
Op basis van de uitgangspunten uit de Structuurvisie Noordoost [49] zijn in
november 1998 voor de vijf op dat moment te onderscheiden Overhoeken
(Enschotsebaan, Koningsoord, Spoorzone, De Akker, Heikant) vijf Ontwerp-
Bestemmingsplannen Overhoeken [17, 18, 19, 20, 21] verschenen. In deze bestemmingsplannen
is een uitwerkingsplicht opgenomen die berust bij de gemeenteraad.
Al deze bestemmingsplannen zijn op 12 april 1999 vastgesteld
door de gemeenteraad van Tilburg en eind 1999 goedgekeurd door GS. In
december 2001 zijn de plannen, door een uitspraak van de Raad van State,
grotendeels onherroepelijk geworden.
In het najaar van 2002 is door de gemeente Tilburg het Ontwikkelingsplan
Overhoeken Berkel-Enschot [36] vastgesteld. In dit plan zijn de randvoorwaarden
vastgelegd voor de ontwikkeling en realisatie van een aantal nieuwe
woon- en werkgebieden aan de west- en noordkant van Berkel-Enschot, de
Overhoeken. De oorspronkelijke vijf Overhoeken zijn in dit plan samengevoegd
tot vier nieuwe deelgebieden: Enschotsebaan, Koningsoord, Spoorzone
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 26 van 203

Figuur 2.1 Plankaart ruimtelijke structuurvisie Tilburg 2020
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 27 van 203

en Akker-Heikant. In de loop van 2003 is nog voorzien in een noordelijke
uitbreiding van het deelgebied Akker-Heikant.
Als vervolg hierop is in juli 2003 het Stedenbouwkundig plan Overhoeken Berkel-Enschot
[39] verschenen. Dit stedenbouwkundig plan is in december 2003
door de gemeenteraad van Tilburg vastgesteld. Dit stedenbouwkundig plan
zal de komende jaren per deelgebied worden uitgewerkt in verkavelingsplannen.
Bovendien vormt het de basis voor nadere overeenkomsten met private
partijen voor de ontwikkeling en gefaseerde realisatie van De Overhoeken.
Op het schaalniveau van de kern Berkel-Enschot is bij de verdere uitwerking
van de Overhoeken ook de Wijkanalyse Berkel-Enschot [38] van belang. Deze
wijkanalyse, die in het verlengde van het Ontwikkelingsplan is opgesteld,
geeft inzicht in het huidige en toekomstige woon-, werk- en leefklimaat in
Berkel-Enschot. Daarin zijn ook de ontwikkelingen in de Overhoeken meegenomen.
De belangrijkste uitkomsten uit de wijkanalyse zijn overgenomen als
randvoorwaarden bij de opstelling van het Stedenbouwkundig plan [39]. De
belangrijkste programmapunten hebben betrekking op sociale omgeving,
(dorps)wonen, openbare ruimte, veiligheid en economie. De Wijkanalyse is
uitgevoerd in samenwerking met de Stichting Dorpsraad Berkel-Enschot.
In januari 2005 is de Ruimtelijke Structuurvisie Tilburg 2020 [44] vastgesteld.
Deze visie beschrijft de gewenste ruimtelijke ontwikkeling van Tilburg voor
de komende jaren en vervangt het Stadsbeheerplan uit 1990. Het leidende
thema voor de ruimtelijke ontwikkeling is "Tilburg, stad van contrasten". Het
thema 'meer dan som van dorpen' bepleit dat uitbreidingen buiten de tangenten
op een kleinschalige manier plaatsvinden, waarbij het huidige karakter
van de dorpen gehandhaafd blijft. Omdat de aantrekkelijkheid van Tilburg
mede gebaseerd is op de beschikbaarheid van voldoende woningen in het
dorpse woonmilieu, is bebouwing van delen van het buitengebied voorzien
(o.a. Overhoeken). Daarbij dienen de dorpen niet aan elkaar te groeien en
worden er buffers tussen de dorpen gerealiseerd. De plankaart van de ruimtelijke
structuurvisie is weergegeven in figuur 2.1.
Daarnaast zijn voor wat betreft de kwaliteit en kwantiteit van de woonfunctie
in de gemeente Tilburg de gemeentelijke WoonVisie uit 2002 [32] en de Notitie
Woningbouwprogrammering uit 2001, 2002 en 2003 [31, 35, 41] van belang. De
inhoud van deze nota's komt aan de orde in paragraaf 2.3. De locatie Overhoeken
is in de WoonVisie aangemerkt als (centrum)dorpsmilieu. De Gereedschapskist
[45] die de gemeente Tilburg hiervoor heeft opgesteld, biedt diverse
handreikingen om een dergelijk dorps milieu te realiseren. Deze gereedschapskist
fungeert thans als een belangrijk hulpmiddel voor het opstellen van
stedenbouwkundige plannen, bestemmingsplannen, beeldkwaliteitplannen en
voor de uiteindelijke bouw en inrichtingsplannen.
In juni 2005 is de nieuwe Structuurvisie Noordoost 2020 [124] in concept verschenen.
Dit is de herziening van de vorige structuurvisie uit 1995 [49] en een
nadere uitwerking van de ruimtelijke structuurvisie Tilburg 2020 [44]. Noordoost
wordt in deze structuurvisie gezien als een uniek stukje Tilburg, waar
kansen liggen om het stedelijke en dorpse karakter van Tilburg nog meer in
evenwicht te brengen. Karakteristiek zijn de verschillen tussen de dorpen, rust
en de landschappelijke uitstraling met relatieve openheid, waardoor het gebied
een belangrijk ruimtelijk contrast vormt met de grote moderne stad.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 28 van 203

Figuur 2.2 Plankaart structuurvisie Noordoost 2020
Probleemstelling en doel
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 29 van 203

Probleemstelling en doel
De visie gaat uit van een nieuw landschapspark 'De Nieuwe Warande' (circa
115 hectare) als groene buffer tussen Udenhout en Berkel-Enschot, zodat de
bestaande dorpen hun eigen dorpse karakter en vitaliteit kunnen behouden.
Realisering van de Overhoeken conform het stedenbouwkundig plan is in
deze structuurvisie als 'voltooiing' van de kern Berkel-Enschot opgenomen.
De plankaart van de Structuurvisie Noordoost 2020 is weergegeven in figuur
2.2.
2.3 Wonen in Tilburg
2.3.1 Bevolkingssamenstelling
Op 1 januari 2004 telde Tilburg 198.797 inwoners [95]. Op 01 januari 2005
was dit aantal opgelopen tot 199.065 inwoners en inmiddels is de 200.000 e
inwoner verwelkomd. In de periode 1997-2000 lag de gemiddelde bevolkingsgroei
boven de gemiddelde provinciale en landelijke bevolkingsgroei en ook
boven de groei van andere grote Brabantse gemeenten (Breda, 's-
Hertogenbosch, Eindhoven, Helmond). De laatste jaren is het hoge groeitempo
echter verdwenen: gedurende de jaren 2002 en 2003 zijn er slechts 607 resp.
939 inwoners bijgekomen. Volgens de Volkshuisvestingsmonitor Gemeente
Tilburg 2003 [40] wordt deze beperkte groei vooral veroorzaakt door stagnatie
in de woningbouw. Volgens de monitor zal de bevolking van Tilburg blijven
groeien, tot ruim 206.000 inwoners in 2010 en daarna tot ruim 211.000 in
2015 (een groei van 6,9% ten opzichte van 2003).
2.3.2 De woningmarkt in Tilburg
Op 1 januari 2004 waren de bewoners van Tilburg gehuisvest in 82.890 woningen.
De gemiddelde woningbezetting komt daarmee op 2,4 (10 jaar geleden
was dit nog 2,5). Uit de meest recente woningcijfers blijkt dat de Tilburgse
woningvoorraad in 2002 voor 53% uit koopwoningen en voor 47% uit
huurwoningen bestond. Dat is vergelijkbaar met andere Brabantse steden
(Nederland bestaat voor 53% uit koopwoningen, Noord-Brabant voor 59%).
Het aandeel huurwoningen van Tilburgse woningcorporaties bedraagt 37%.
Figuur 2.3 Verdeling van de woningen in Tilburg naar bouwtype
Bron: Volkshuisvestingsmonitor Gemeente Tilburg 2003 [40]
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 30 van 203

Probleemstelling en doel
De koopsector bestaat voornamelijk uit eengezinswoningen met een sterke
nadruk op rijtjeswoningen. De huursector laat zich kenmerken door met name
meergezinswoningen en rijtjeswoningen. Het aandeel eengezinswoningen
binnen de Tilburgse woningvoorraad bedraagt 71%. Qua woningtype zijn de
rijtjeswoningen met 56% het sterkst vertegenwoordigd. Het aandeel koop- en
met name eengezinswoningen is het laatste decennium flink toegenomen. Deze
trend zal zich naar verwachting de komende jaren voortzetten.
De verdeling van de woningen in de gemeente Tilburg naar bouwtypen en
woningtypen is weergegeven in de figuren 2.3 en 2.4.
Figuur 2.4 Verdeling van de woningen in Tilburg naar woningtype
Bron: Volkshuisvestingsmonitor Gemeente Tilburg 2003 [40]
Zoals in paragraaf 2.3.1 reeds is vermeld, is de Tilburgse woningbouwproductie
de laatste jaren gestagneerd. In 2002 zijn slechts 365 woningen opgeleverd
en in 2003 waren dat 385 woningen. Oorzaken hiervoor zijn volgens de notitie
Woningbouw in Tilburg in 2003 [41]:
• het opdrogen van het pipe line-effect dat was gebaseerd op de omvangrijke
en succesvolle programmajaren in het verleden;
• de moeizame planvoorbereiding en –ontwikkeling in recente jaren als
gevolg van problematische grondverwerving, meer- en /of langere RObezwaarprocedures
en binnengemeentelijke procesfactoren.
2.3.3 Afspraken en prognoses nieuwe woningbouw
In 1994 is het VINEX Uitvoeringsconvenant [57] voor de stadsregio Tilburg
ondertekend. Hierin is voor de stadsregio een woningbouwplanning voor de
periode 1995-2005 gepresenteerd van in totaal 14.715 woningen, waarvan
11.460 in de gemeente Tilburg. Na de gemeentelijke herindeling van 1 januari
1997 zijn deze cijfers bijgesteld omdat Berkel-Enschot en Udenhout aan de
gemeente Tilburg zijn toegevoegd.
Omdat er binnen de gemeente Tilburg veel discussie ontstond omtrent de toekomstige
woningbehoefte, met als centrale vraag of er op de middellange en
lange termijn wel behoefte was aan de uitbreiding Noordoost, heeft de gemeente
aanvullend onderzoek gedaan naar de woningbehoefte over de perio-
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 31 van 203

Probleemstelling en doel
de 1998-2020. Op 30 november 1998 heeft de gemeenteraad van Tilburg de
nota Woningbouwbeleid gemeente Tilburg 1998-2020 [16] vastgesteld.
Hierin wordt gesteld dat voor de gemeentelijke bouwprogramma's in de periode
1998-2002 in de Reeshof (de VINEX-wijk aan de westzijde van Tilburg)
en de bestaande stad in beginsel voldoende bouwgrondcapaciteit aanwezig is.
Voor de periode 2005-2020 zijn verschillende scenario's geschetst. Op basis
hiervan is geconcludeerd dat voor de opvang van de woningbouwbehoefte
van de stadsregio op middellange termijn in ieder geval de eerste fase van
Noordoost ontwikkeld moet worden. De Overhoeken zijn hier onderdeel van.
Naar het zich thans laat aanzien zal de uitbreidingswijk Nieuwe Warande in
zijn oorspronkelijke vorm niet meer worden uitgevoerd. De realisatie van
verdere woningbouwlocaties in Noordoost (in de periode na 2015) is momenteel
onderwerp van overleg met onder andere de provincie Noord-Brabant.
In het Convenant Volkshuisvesting 2000-2005 [23], dat de gemeente Tilburg
heeft gesloten met de Tilburgse woningcorporaties, is het centrale thema ten
aanzien van de woonopgave: "Tilburg ongedeelde stad". Dit streven is vertaald
in een aantal gezamenlijke strategische doelstellingen, te weten: prioriteit
voor de bestaande stad, gedifferentieerde woonmilieus, wonen is maatwerk,
keuzevrijheid, participatiebevordering, creëren van werkgelegenheid en
voorzieningen naar behoefte. De omvang van de kernvoorraad moet zodanig
zijn dat de doelgroep van beleid kan worden gehuisvest. Met andere woorden:
er moeten voldoende goedkope/betaalbare woningen beschikbaar zijn voor
lagere-inkomensgroepen.
Om beter zicht te krijgen op de kwalitatieve woningbehoefte is door de gemeente
Tilburg, in samenwerking met de woningcorporaties, bewonersorganisaties
en marktpartijen, het Kwalitatief woningbehoeftenonderzoek gemeente
Tilburg 2000 [25] uitgevoerd. Dit onderzoek geeft een gedetailleerd beeld van
de woonwensen in Tilburg. Uit deze studie blijkt in zijn algemeenheid dat de
woningbehoefte van de Tilburgse bevolking zich met name toespitst op meer
kwaliteit en ruimte in de woning en de woonomgeving. In principe is men ook
bereid hiervoor meer te betalen (zowel koop als huur).
In de notitie Woningbouwprogrammering 2001 [31] is, op basis van de uitkomsten
van het Woningbehoeftenonderzoek [25], een programmatische aanpassing
doorgevoerd voor wat betreft de woningdifferentiatie in grote nieuwbouwlocaties.
Het gaat om een ophoging van het percentage dure koop, verlaging
van het percentage sociale huur en een gelijkblijvend percentage middeldure
koop en huur. Tevens is een 'basis'-differentiatie voor de nieuwbouw
tot 2005 gegeven.
In de WoonVisie Gemeente Tilburg [32] uit 2002 is aangegeven op welke wijze
wordt omgegaan met veranderende woonwensen. Principes als 'ongedeelde
stad', 'zorg voor kwetsbare groepen' en 'zorgvuldig ruimtegebruik' blijven
overigens uitgangspunten van beleid. Ook doet de WoonVisie uitspraken over
gewenste woonmilieus in Tilburg. Vergroting van variatie in woonmilieus
staat daarbij centraal.
De verschuivende vraag van consumenten naar dit 'landstedelijk wonen' (wonen
in rustige, ruime groene, kleinschalige en veilige woonomgevingen met de
stand en haar voorzieningen binnen handbereik) wordt eveneens benadrukt in
de studie "De LandStad, Landelijk wonen in de netwerkstad" die het Ruimtelijk
Planbureau (RPB) onlangs heeft uitgebracht [125]
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 32 van 203

Probleemstelling en doel
In de afgelopen jaren zijn jaarlijks nieuwe woningbouwprogramma's vastgesteld
[35, 41]. Op basis van de eerder genoemde stagnatie in de woningbouwproductie
van de afgelopen jaren en de daaropvolgende spanningen op de
lokale woningmarkt is in de nota Woningbouw in Tilburg 2003 [41] de zogenoemde
'kaderdifferentiatie' die als leidraad geldt voor de nieuwbouw enigszins
aangepast. Er is een accentverschuiving toegepast richting het middeldure
en 'laag'-dure segment. Voor de Overhoeken blijft de planontwikkeling zich
richten op de realisatie van een palet aan dorpse woonmilieus.
De Ruimtelijke Structuurvisie Tilburg 2020 [44] beschrijft de gewenste ruimtelijke
ontwikkeling van Tilburg voor de komende jaren en vervangt het Stadsbeheerplan
uit 1990. Het leidende thema voor de ruimtelijke ontwikkeling is
"Tilburg, stad van contrasten". Indien, zoals bij de Overhoeken, wordt gekozen
voor uitbreiding buiten de bestaande stad gebeurt dat op een dorpse,
kleinschalige wijze. "Dorps wonen" wil niet zeggen dat er alleen maar woningen
in de duurdere prijsklasse worden gebouwd. Het zegt vooral iets over de
dichtheden (gemiddeld 23 woningen/hectare). Voor Noordoost zijn de aantallen
ten opzichte van de structuurvisie uit 1995 fors naar beneden bijgesteld.
De nieuwe wijk Overhoeken staat daarbij overigens niet ter discussie. In samenhang
met de nieuwe structuurvisie voor Tilburg als geheel is ook de structuurvisie
Noordoost herzien. Deze is in juni 2005 in concept verschenen [124].
De meest recente gegevens over de Tilburgse woningbouwopgave voor de
komende jaren zijn weergegeven in de nota Wonen in Tilburg – 2005-2010 [99].
Hierin is onder andere gesteld dat de woonwensen van starters sinds 2002
behoorlijk neerwaarts moeten worden bijgesteld, dat de vraag naar eengezins
koopwoningen is gedaald ten faveure van eengezins huurwoningen en meergezins
huurwoningen en er dat nog altijd een groot tekort is aan dure koopwoningen.
Daarnaast is er een tekort aan bereikbare huurwoningen. Het tekort
aan middeldure en dure huurwoningen is wat afgenomen en het tekort
aan middeldure koopwoningen is minimaal. Gedurende de periode 2005-2007
zullen naar verwachting ruim 4.600 woningen worden opgeleverd. Dertig
procent hiervan betreft huurwoningen en 70% koopwoningen. De woningbouwopgave
voor de langere termijn (2005-2010) bedraagt circa 7.000 woningen.
Hiervan worden zo'n 4.500 woningen gebouwd op uitleglocaties.
Omdat de looptijd van het oude convenant [23] was verstreken, is in april
2005 het nieuwe Convenant Wonen 2005-2010 [109] ondertekend. Belangrijkste
motief voor deze convenantperiode is het principe van 'de stad in balans'
door gettovorming uit te sluiten, keuzemogelijkheden te vergroten en aanboddifferentiatie
van woningen en woonomgevingen te creëren. Afgesproken
is om in deze periode minimaal 1.400 sociale huurwoningen en minimaal 350
middeldure huurwoningen op te leveren. Hierbij is expliciet vermeld dat het
van belang is dat in de uitbreidingsplannen en de grote binnenstedelijke herontwikkelingslocaties
(Wijk/Reeshof, Overhoeken, Piushaven) voldoende
bereikbare sociale en middeldure huurwoningen worden gerealiseerd.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 33 van 203

Probleemstelling en doel
De woningbehoefte
De woningvraag, zeker die in kwantitatieve zin, is de resultante van bevolkingsontwikkeling/demografie
en economische ontwikkeling. Invulling geven aan de geregistreerde
woningbehoefte van een gemeente is een kwestie van aantallen en soorten woningen,
maar ook variatie in woonmilieutypen.
De woningbehoefte van Tilburg ontwikkelt zich de komende tien tot vijftien jaar in een
stijgende lijn, voornamelijk als gevolg van demografische trends. De vergrijzing alsook
sociaal-economische en sociaal-culturele ontwikkelingen zetten hier de toon, hetgeen een
flinke toename van het aantal kleine (zelfstandige) huishoudens tot gevolg zal hebben.
Behalve de kwantitatieve behoefteontwikkeling, is er ook sprake van een kwalitatieve
behoefteontwikkeling. Deze uit zich in de ruimtevraag per huishouden, maar ook in de
keuzevrijheid naar soorten woonmilieus binnen de gemeente. Het grondgebonden wonen
is en blijft een wens van velen,waarbij het wonen in een dorps woonmilieu zich in een
bijzondere belangstelling mag verheugen.
Voor de korte termijn (2005-2010) zijn de woningafspraken met provincie en Rijk richtinggevend
maar naar het zich thans laat aanzien, zal deze behoefte zich ook vanaf 2010
onverminderd doorzetten.
2.4 Werken in Tilburg
In de stadsregio Tilburg bestaat tevens een behoefte aan de ontwikkeling van
diverse soorten bedrijfslocaties. Onderstaand worden de belangrijkste trends
daarin toegelicht.
Het economisch beleid van de gemeente Tilburg is weergegeven in de nota
Hoofdlijnen Economisch Beleid Tilburg 2001-2010 [96]. Centrale doelstelling
uit deze nota is 'het versterken en verbreden van de Tilburgse economische
structuur met als doel de werkgelegenheid meer dan gelijke tred te laten houden
met de groei van de beroepsbevolking en het gemiddeld besteedbaar inkomen
van de Tilburger te vergroten'.
Ondanks het feit dat de economische structuur van Tilburg in toenemende
mate 'verdienstelijkt', is het industriële karakter nog altijd sterk aanwezig.
Daarnaast is relatief veel werkgelegenheid te vinden in de handel en reparatie,
de gezondheids- en welzijnszorg, de zakelijke dienstverlening en de onderwijssector.
Deze vijf sectoren zijn goed voor bijna tweederde van de totale werkgelegenheid.
Tilburg wordt wel eens getypeerd als een echte MKB-stad met
een beperkte regionale werkgelegenheidsfunctie. De omvang van de werkgelegenheid
in Tilburg is circa 7% groter dan de werkzame beroepsbevolking,
terwijl de vijf grote steden in Brabant gemiddeld een surplus van 25% hebben.
De gemeente Tilburg streeft enerzijds naar economische structuurversterking
door meer verbreding en door het beleid niet langer exclusief op de industriële
sector te richten. Anderzijds heeft de gemeente een taak bij de zorg voor de
fysieke bedrijfsomgeving door voldoende (en voldoende gedifferentieerde)
vestigingsmogelijkheden voor bedrijven te bieden en de daarvoor relevante
infrastructuur aan te leggen. De gemeente heeft aangegeven een trekkersrol te
willen vervullen bij de invoering van parkmanagement, duurzame inrichtingsconcepten
(intensief ruimtegebruik) en revitaliseringprojecten op bedrijventerreinen,
zodat een duidelijke kwaliteitsimpuls aan de nog te ontwikkelen
bedrijventerreinen kan worden gegeven. Dankzij de ingezette verbreding van
de economische structuur heeft Tilburg de afgelopen jaren behoorlijk weerstand
kunnen bieden tegen de tegenvallende economische conjunctuur.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 34 van 203

Probleemstelling en doel
Het bedrijventerreinenbeleid van de gemeente Tilburg is opgenomen in de
kadernota Ruimte voor bedrijven uit 1998 [14]. Sinds 1998 is de economische
en politieke situatie echter dusdanig gewijzigd dat de gemeente Tilburg heeft
besloten in de jaarlijkse Voortgangsrapportage bedrijventerreinen 2004 [97] een
aantal nieuwe prioriteiten te formuleren.
Het in 2002 aangetreden nieuwe college van B&W heeft in haar Algemeen
Beleidsplan [148] ten aanzien van bedrijventerreinen voorgesteld een omslag te
maken van kwantiteit naar kwaliteit en van inbreiden boven uitbreiden, zodat
door middel van zorgvuldig ruimtegebruik en selectievere gronduitgifte de
ruimteclaims voor nieuwe bedrijventerreinen kunnen worden beperkt.
Algemeen wordt verwacht dat er meer behoefte zal ontstaan aan bedrijventerreinen
met kleinere kavels voor kennisintensieve bedrijven in een kantoorachtige
omgeving, waarbij sprake is van wisselende combinaties van kantoor-,
onderzoeks- en productieruimten. De vraag naar bedrijventerreinen is daarbij
onderverdeeld in drie typen segmenten:
• grootschalig gemengd (> 2 ha) voor milieuhinderlijke bedrijven (t/m hindercategorie
5) en voor bedrijven die veel verkeer aantrekken zoals grote
verladers, transport- en distributiebedrijven;
• kleinschalig gemengd (< 2 ha) voor industrie (t/m hindercategorie 4), ambacht,
bouw, reparatie, groothandel, perifere detailhandel en kantoorachtige
bedrijven;
• lokaal gemengd (kavelgrootte < 5.000 m2) voor bedrijvigheid met een
lokale afzetmarkt of arbeidsmarkt zoals installatie- of reparatiebedrijven.
Op deze terreinen behoort werken aan huis ook tot de mogelijkheden.
2.5 Locatiekeuze voor de Overhoeken
Het grootste deel van de huidige locatie voor de Overhoeken was reeds opgenomen
als zoekgebied voor grootschalige woon- en werklocaties in het MER
Stadsregio Tilburg [67]. Dit MER, dat is opgesteld ten behoeve van de besluitvorming
over het Uitwerkingsplan [68] voor de stadsregio, biedt milieuinformatie
voor de locatiekeuze van woon- en werkgebieden op streekplanniveau.
In het MER Stadsregio Tilburg is een groot aantal potentiële bouwlocaties
opgenomen die zijn onderzocht op geschiktheid voor woningbouw of
bedrijventerrein. Hiertoe is binnen het zoekgebied (de hele stadsregio) allereerst
een aantal gebieden uitgesloten vanwege de volgende belemmeringen:
• er mag geen woningbouw of aanleg van een bedrijventerrein plaatsvinden
binnen een aantal elementen van de Groene Hoofdstructuur (natuurkerngebieden,
natuurontwikkelingsgebieden en multifunctionele bossen);
• de locatie mag niet gelegen zijn binnen een waterwingebied;
• de bestaande bebouwing blijft gehandhaafd;
• er mag geen woningbouw plaatsvinden binnen de vastgestelde zonering
rond de vliegbasis Gilze-Rijen.
Na deze eerste inperking is het resterende studiegebied ingedeeld in een aantal
kleinere deellocaties, zodat meer mogelijkheden bestaan om bij de alternatiefontwikkeling
deellocaties te combineren. Uiteindelijk heeft dit geresulteerd in
21 potentiële nieuwbouwlocaties, die zijn weergegeven in figuur 2.3. De deellocaties
13 (Berkel-Enschot-west) 14 (Berkel-Enschot-noord) en 15 (Berkel-
Enschot-oost) uit het MER voor de stadsregio maken onderdeel uit van het
plangebied Overhoeken.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 35 van 203

Figuur 2.5 Potentiële bouwlocaties uit het MER Stadsregio Tilburg
Bron:MER Stadsregio Tilburg [67]
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 36 van 203

Met behulp van een multicriteria-evaluatie zijn deze 21 locaties vervolgens
beoordeeld op een groot aantal relevante (milieu)aspecten. Hierbij zijn zes
clusters van criteria onderscheiden, te weten:
• bodem en water;
• flora, fauna en ecosystemen;
• landschap, cultuurhistorie en archeologie;
• woon- en leefmilieu;
• mobiliteit;
• kosten.
Uit de multicriteria-analyse is een voorkeursvolgorde van locaties voor de
realisering van woningbouw en voor de aanleg van bedrijventerrein afgeleid.
Om tot deze prioritering te komen is eerst een gevoeligheidsanalyse uitgevoerd,
waarna een integrale afweging tussen diverse criteria heeft plaatsgevonden.
Deze afweging is gebaseerd op de omvang van het (milieu)effect en
de mate waarin het effect in de stadsregio Tilburg optreedt. De eindscores na
de integrale afweging resulteren in de volgende voorkeursvolgorde:
Tabel 2.1 Voorkeursvolgorde potentiële locaties woningbouw en bedrijventerrein
Positie Woningbouwlocatie Bedrijvenlocatie
1. Surfplas Vossenberg-zuid-west
2. Bakertand-west Surfplas
3. Vosenberg-zuid-west Bakertand-west
4. Udenhout-Zuid Moerenburg
5. Reeshof-noord a Udenhout-Zuid
6. Berkel-Enschot-oost Vosenberg-Noord
7. Reeshof-zuid a Berkel-Enschot-oost
8. Vossenberg-Noord Katsbogten
9. Berkel-Enschot-noord Berkel-Enschot-noord
10. Reeshof-zuid c Heikant
11. Moerenburg Reeshof-zuid a
12. Udenhout-west Reeshof-noord a
13. Reeshof-noord d Reeshof-zuid c
14. Heikant Udenhout-west
15. Katsbogten Reeshof-zuid b
16. Reeshof-zuid b Reeshof-noord b
17. De Vluchtheuvel De Vluchtheuvel
18. Rielse Kwadrant De Loven noord*
19. Reeshof-noord c Berkel-Enschot-west
20. Berkel-Enschot –west Rielse Kwadreant
21. De Loven noord* Reeshof-noord c
22. Quirijnstok* De Spinder-west
23. Bakertand-oost Bakertand-oost
24. De Spinder-west Quirijnstok*
25. Kouwenberg* Kouwenberg*
* er was destijds nog geen rekening gehouden met de ruimtereservering voor de inmiddels gerealiseerde
Noordoosttangent
Bron: Milieueffectrapport Stadsregio Tilburg [67]
Uit bovenstaande voorkeursvolgorde komt naar voren dat de locaties Berkel-
Enschot-oost en Berkel-Enschot-noord, die thans gedeeltelijk deel uitmaken
van het plangebied Overhoeken, in het algemeen vrij hoog scoren. De relatief
lage score van de locatie Berkel-Enschot-west wordt veroorzaakt door het feit
dat deze locatie relatief slecht scoort op het aspect 'flora fauna en ecosystemen'.
Het westelijk deel van deze bouwlocatie is in dit MER gekenmerkt als
locatie met een hoge natuurwaarde voor amfibieën en een deel ervan is in de
GHS opgenomen als natuurkerngebied. Voor de goede orde: het gaat hier om
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 37 van 203

Probleemstelling en doel
het westelijke gedeelte van de bouwlocatie Berkel-Enschot-west, gelegen ten
westen van de spoorlijn, waar bovendien de afgelopen jaren de Burg. Bechtweg
(Noordoosttangent) is aangelegd. Dit gebiedsdeel maakt géén onderdeel
uit van het plangebied Overhoeken. De thema's 'bodem en water' en 'woon en
leefmilieu' dragen eveneens bij aan de lage score van deze bouwlocatie, maar
in mindere mate. De lage score voor 'woon en leefmilieu' wordt met name
veroorzaakt door de geluidhinder van de spoorlijn naar 's-Hertogenbosch.
De resultaten van het MER Stadregio Tilburg zijn verwerkt in de milieuparagraaf
van het Uitwerkingplan Stadsregio Tilburg [68]. In het Uitwerkingsplan
hebben milieuoverwegingen in belangrijke mate meegewogen bij de uiteindelijke
ruimtelijke keuzes voor verstedelijking binnen de stadsregio. Noordoost
vormt, na West (Reeshof) en Zuid (Goirle), de derde hoofdrichting voor verstedelijking.
De uitbreidingsrichting Noordoost, waartoe ook de Overhoeken
behoren, is vooral bedoeld voor de periode na 2005.
Op basis van de aldus gemaakte keuzes is vervolgens de daadwerkelijke planvorming
van de uitbreidingsrichting Noordoost, met daarin de Overhoeken,
ter hand genomen. In dat kader zijn achtereenvolgens de Structuurvisie
Noordoost [49], de bestemmingsplannen voor de afzonderlijke Overhoeken
[17 t/m 21], het Ontwikkelingsplan Overhoeken [36], het Stedenbouwkundig
plan Overhoeken [39] en de Wijkanalyse Berkel-Enschot [38] verschenen.
Uit het voorgaande wordt afgeleid dat de Overhoeken, als nieuwe locatie
voor woningbouw binnen de stadsregio Tilburg, al meer dan 10 jaar in beeld
is en sinds de besluitvorming over het stadsregionale Uitwerkingsplan [68]
ook niet meer ter discussie heeft gestaan. Dit betekent dat de locatie voor de
wijk Overhoeken in dit MER als een vaststaand gegeven wordt beschouwd.
De locatiekeuze
Zoals eerder in deze paragraaf is gesteld, zijn er in het MER Stadsregio Tilburg [67] diverse
milieuargumenten genoemd waarom bepaalde deellocaties positiever of negatiever
scoorden. De meest positief scorende locaties zijn sinds het verschijnen van bovengenoemd
locatie-MER ontwikkeld, of worden momenteel in uitvoering gebracht. Woonwijk
De Reeshof (deelgebieden 1, 2, 3 en 4 uit figuur 2.3) is inmiddels nagenoeg voltooid; op
de locaties Surfplas/Bakertand (deelgebieden 18 en 19) en Vossenberg Zuidwest (deelgebeid
5) worden thans bedrijventerreinen ontwikkeld.
De toekomstige bouwopgave van de gemeente Tilburg wordt op verschillende manieren
ingevuld. In de eerste plaats door een groot aantal binnenstedelijke (herontwikkelings)projecten,
waarvan de Spoorzone en Piushaven de grootste zijn, maar daarnaast is
er nog een uitbreidingsbehoefte, met name om te kunnen voorzien in de groeiende behoefte
aan woningen binnen het dorps woonmilieu.
De Overhoeken worden al jaren gezien als de belangrijkste uitleglocatie voor de periode
nadat De Reeshof is voltooid is en vormt in feite de nieuwe 'Vinex-locatie' voor Tilburg.
Het gebied De Overhoeken geeft in belangrijke mate invulling aan de gemeentelijke woningbehoefte.
Bovendien is de woningbehoefte niet te koppelen aan één project, maar
aan een uitgangssituatie die op het niveau van de hele gemeente wordt vastgesteld en
periodiek wordt gemonitord.
De locatiekeuze voor de Overhoeken staat niet ter discussie. De exacte invulling kan
echter nog wijzigen in de toekomst. Gezien de doorlooptijd van het project, moet de invulling
van de Overhoeken kunnen meeveranderen met eventuele wijzigingen in de (kwalitatieve
of kwantitatieve) woningbouwbehoefte. Deze noodzaak tot flexibiliteit is het grootst
in de Overhoek Akker-Heikant die naar verwachting als laatste zal worden gerealiseerd.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 38 van 203

Probleemstelling en doel
Ook in de afgelopen jaren zijn de plannen voor de Overhoeken al diverse malen aangepast.
Dit komt met name door het afwijzen van het 'derde dorp' door de provincie. Dit
maakte het nodig dat elders de benodigde woningaantallen worden gerealiseerd. Omdat
de plannen voor de Overhoeken toen al wat verder waren uitgewerkt, werd besloten om
de gemiddelde woningdichtheid in dit gebied iets te verhogen, uiteraard zonder dat het
centrumdorps karakter verdwijnt. Ook de gewenste upgrading van de voorzieningen heeft
ertoe geleid dat het aantal geplande woningen in de Overhoeken de afgelopen jaren is
toegenomen.
2.6 Wonen in de Overhoeken
Voor de Overhoeken wordt in de WoonVisie Gemeente Tilburg [32] uitgegaan
van het woonmilieu "dorps / landelijk wonen". Daartoe moet aansluiting
worden gezocht bij het karakter en de dichtheid van de kern Berkel-Enschot.
Hiermee kan een deel van de (toegenomen) vraag naar "centrum-dorps"
woonmilieu worden ingevuld. Daarbij dient rekening te worden gehouden
met het feit dat Berkel-Enschot door deze uitbreidingen een dermate grote
groei zal doormaken, dat het toepassen van sub-woonmilieutypen wenselijk/nodig
is (bijvoorbeeld door afwisseling tussen meer compacte en gespreide
woonvormen).
Tijdens de behandeling van het Stedenbouwkundig plan [39] in de gemeenteraad
van Tilburg is als aanvulling op het plan besloten dat minimaal 26%
sociale woningbouw in de (gehele) Overhoeken moet worden gerealiseerd.
Voor de afzonderlijke Overhoeken zijn geen aparte doelstellingen geformuleerd.
Voor een beschrijving van de woningen en woningtypen die in de Overhoeken
worden voorgestaan, wordt verwezen naar hoofdstuk 5 van dit MER.
2.7 Werken in de Overhoeken
Voor de kleinschalige bedrijventerreinen in de Overhoeken geldt dat deze
ontwikkeld worden in nauwe samenhang met de in de Overhoeken te ontwikkelen
woongebieden. Het gaat daarbij om een relatief beperkte oppervlakte,
waarbij slechts sprake is van lichtere milieucategorieën.
De Overhoeken is aangemerkt als één van de locaties voor het lokaal gemengde
segment. Om de gewenste kwaliteitsdifferentiatie te kunnen realiseren,
heeft de gemeente een aantal aandachtspunten geformuleerd [97]:
• zorg voor een goede inpassing van het terrein in de omgeving;
• besteed in stedenbouwkundige plannen veel aandacht aan het openbare
gebied en de bedrijfsgebouwen;
• streef naar efficiënt ruimtegebruik, onder andere door het verhogen van
de Floor Space Index (= de verhouding tussen bedrijfsvloeroppervlakte
en kaveloppervlakte), het stellen van een minimaal bebouwingspercentage
en realisatie van collectieve voorzieningen;
• stem de kwaliteitsprofielen af op de marktsegmenten waarop de bedrijventerreinen
zich richten (differentiatie in vestigingsmilieus, zowel tussen
als binnen bedrijventerreinen);
• introduceer parkmanagement (intensivering van het beheer van nieuwe en
bestaande bedrijventerreinen;
• streef naar duurzaamheid op het gebied van gebruik van grond- en hulpstoffen,
transport, afvalstoffen en nutsvoorzieningen.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 39 van 203

Probleemstelling en doel
In de Oriëntatiestudie Winkelcentrum Eikenbosch [105] uit 2003 zijn de ontwikkelingsmogelijkheden
van het huidige winkelcentrum in Berkel-Enschot
onderzocht. Voorgesteld wordt om een nieuw programma van detailhandel,
horeca en dienstverlening te realiseren met een vloeroppervlak tussen de 7.000
en 9.500 m 2 . Hiermee kunnen diverse ondernemers uitbreiden en zal de presentatie
van het centrum verbeteren. Aanvankelijk werd daarbij uitgegaan
van een sterk hoogstedelijk karakter, maar als gevolg van de bijgestelde visie
op dit deel van de Overhoeken zijn er thans mogelijkheden om ook de overzijde
van de Eikenboschweg bij de herontwikkeling van het winkelcentrum te
betrekken en/of zelfs het gehele winkelcentrum te verplaatsen.
Uiteindelijk is een voorkeur uitgesproken voor realisatie van een nieuw winkelcentrum
aan de overzijde van de Eikenboschweg in de Overhoek Koningsoord
[105]. De locatie van het bestaande winkelcentrum wordt deels in het
nieuwe winkelcentrum opgenomen en/of kan met woningbouw worden ingevuld.
Ook kunnen bestaande voorzieningen, die niet verplaatst worden naar
de nieuwe locatie, worden opgenomen in de nieuwe invulling van het oude
winkelcentrum.
2.8 Doelstelling
Voor de inrichting van het plangebied Overhoeken kan samengevat de volgende
doelstelling worden geformuleerd:
"De totstandkoming van een nieuw woongebied aan de west- en noordkant
van de kern Berkel-Enschot, met een hoogwaardige ruimtelijke
kwaliteit, waar ingepast in de omgeving (en passend in het dorpsmilieu)
verschillende woningtypen worden gesitueerd. Hiermee wordt voldaan
aan de vraag naar nieuwe woningen in de gemeente Tilburg en wordt in
beperkte mate voorzien in nieuwe werklocaties en voorzieningen".
Uitgaande van de binnen de gemeente gewenste woningdifferentiatie, zoals
neergelegd in diverse beleidsnotities, geldt daarbij voor het plangebied Overhoeken
het "dorps milieu" als streefbeeld.
Omdat er bij de uitwerking van de wijk Overhoeken sprake is van een fasering
in de tijd, en de diverse Overhoeken door verschillende marktpartijen worden
ontwikkeld, heeft de gemeente behoefte aan een helder, eenduidig toetsingskader
voor de beoordeling en toetsing van de milieueffecten van de diverse
uitwerkingsplannen die voor de afzonderlijke Overhoeken worden opgesteld.
Het MER vervult hier een belangrijke rol in.
Het is de bedoeling van de gemeente Tilburg om het MER Overhoeken een
toetsende rol te laten vervullen bij de uitwerking, optimalisering en detaillering
van het Stedenbouwkundig plan [39] voor de afzonderlijke Overhoeken.
Daartoe worden in dit MER de milieueffecten van het thans voorliggende
stedenbouwkundig plan in beeld gebracht en wordt een meest milieuvriendelijk
alternatief (MMA) ontwikkeld. Beiden samen (Stedenbouwkundig plan,
MMA) vormen vervolgens de basis voor het opstellen van een toetsingskader,
dat wordt gebruikt voor de beoordeling van de uitwerkings- en verkavelingsplannen
voor de diverse afzonderlijke Overhoeken.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 40 van 203

3 Genomen en te nemen besluiten
3.1 Algemeen
In dit hoofdstuk wordt aandacht besteed aan het vigerend beleidskader dat,
naast de reeds in hoofdstuk 2 opgenomen beleidsnota's voor deze studie van
belang is. Daarnaast wordt ingegaan op de besluiten die worden genomen
naar aanleiding van deze milieueffectrapportage.
3.2 Genomen besluiten
Het beleidskader dat voor dit MER relevant is, is te verdelen in internationaal
beleid, rijksbeleid, provinciaal en regionaal beleid en tenslotte gemeentelijk
beleid. Omwille van de leesbaarheid van dit MER is ervoor gekozen om in de
hoofdstekst alleen een aantal samenvattende tabellen op te nemen. Voor een
nadere beschrijving van het beleidskader wordt verwezen naar bijlage 5.
Tabel 3.1 Internationaal beleid
Document Korte omschrijving beleid Invloed op
voornemen
Habitatrichtlijn [81] Bescherming van gebieden die van belang zijn voor het
voortbestaan van bepaalde leefomstandigheden (habitat) of
voor de bescherming van bepaalde soorten.
Plangebied is niet als zodanig aangewezen.
Geen invloed
Vogelrichtlijn [80] Bescherming van gebieden die een bijzondere status hebben
voor de instandhouding van bepaalde (groepen van) vogels.
Plangebied is niet als zodanig aangewezen.
Geen invloed
Verdrag van Malta [101] Onderzoek naar mogelijke archeologische overblijfselen bij
alle nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen verplicht. Waar mogelijk
behoud van vindplaatsen.
Kaderrichtlijn Water [123] Richtlijn gericht op het verbeteren van de kwaliteit van de
watersystemen in Europa, onder andere door het aanpakken
van lozingen, het bevorderen van duurzaam watergebruik en
het verminderen van grondwaterverontreinigingen.
Archeologisch
onderzoek verplicht
Aandacht voor
een duurzaam
watersysteem
Tabel 3.2 Rijksbeleid
Document Korte omschrijving beleid Invloed op
voornemen
Natuurbeleidsplan [51] Realisering EHS, opheffen versnippering en isolatie van natuurgebieden.
Plangebied valt buiten EHS
Geen invloed
Nationaal Milieubeleidsplan 3 Ontkoppeling van welvaat van de milieudruk. Economische Aandacht voor
[59]
groei versus verlaging van de uitstoot van NOx, CO2 en SO2 luchtkwaliteit
Nationaal Milieubeleidsplan 4 Toekomstvisie naar komende dertig jaar waarin de gevolgen Aandacht voor
[62]
van de wereldwijde milieuproblematiek worden benoemd. milieukwaliteit
Natuurgebiedsplan De Zand- Geen bijzondere natuurstatus aan het plangebied Overhoeken Geen invloed
leij [78]
toegekend.
Structuurschema Groene
Ruimte [53]
Natuur- en landschapswaarden en onderdelen van EHS die
verloren gaan of aangetast worden, dienen elders te worden
gecompenseerd. Plangebied maakt geen deel uit van EHS.
Geen invloed
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 41 van 203

Structuurschema Groene
Ruimte II [54]
Vijfde nota over de Ruimtelijke
Ordening [61]
Behoud, herstel en/of ontwikkeling van landelijk gebied,
waarbij verlies voor verstedelijking dient te worden gecompenseerd
met (recreatief) aantrekkelijk groen. Plangebied
maakt geen deel uit van EHS.
Uitwerking van criteria voor ruimtelijke kwaliteit. Ontwikkeling
in de vorm van contouren. Binnen de rode contouren kunnen
functies wonen en werken verder worden ontwikkeld. Streven
naar stedelijke netwerken. Regionale woonfunctie Tilburg.
Nota Ruimte [63] Richtlijnen voor de ruimtelijke inrichting van Nederland. Uitgangspunt:
bundeling van verstedelijking, economische activiteiten
en infrastructuur in stedelijke netwerken en economische
kerngebieden. Het plangebied Overhoeken ligt binnen
het netwerk Brabantstad en het kerngebied Tilburg.
Vierde nota Waterhuishouding
[55]
Anders omgaan met water,
waterbeleid in de 21 e eeuw
[129]
Duurzaam stedelijk waterbeheer, terugdringen van verdroging,
reductie van emissies door diffuse bronnen en waterbodemsanering
Het hebben en houden van een veilig bewoonbaar land. Het
instandhouden en versterken van duurzame watersystemen
Genomen en te nemen besluiten
Geen invloed
Passend
Passend
Duurzaam watersysteem
Duurzaam watersysteem
Tabel 3.3 Provinciaal en regionaal beleid
Document Korte omschrijving beleid Invloed op
voornemen
Streekplan Noord-Brabant
[65]
Plangebied aangewezen als centraal stedelijk gebied Passend
Ontwikkelingsvisie stadsregio Intergemeentelijke ruimtelijke visie op de regio Midden- Passend
Tilburg [85]
Brabant, als voorloper op het stadsregionale Uitwerkingsplan
Uitwerkingsplan stadsregio
Tilburg [68]
Handleiding bestemmingsplan
buitengebied [66]
Streekplan Noord-Brabant
2002 [77]
Partiële herziening streekplan
Noord-Brabant 2002 [79]
Uitwerkingsplan Breda-
Tilburg [89]
Waterhuishoudingsplan 2
[71]
Cultuurhistorische Waardenkaart
Noord-Brabant 2005
[76]
Provinciaal milieubeleidsplan
[75]
Provinciale milieuverordening
Noord-Brabant [92]
Noordoost aangewezen als een van de stadsregionale uitbreidingsrichtingen
voor woningbouw en bedrijvigheid. De uitbreidingen
bij Berkel-Enschot maken daar deel van uit.
Vastlegging van de GHS, provinciale uitwerking van de EHS
van het Rijk.
Meer aandacht voor onderste lagen, zuinig ruimtegebruik,
concentratie van verstedelijking, zonering van het buitengebied
en grensoverschrijdend denken en handelen. Plangebied
is onderdeel van stedelijke regio Tilburg en AHS-overig, klein
bestaand bosje valt binnen GHS
Herstelt diverse onvolkomenheden uit het Streekplan 2002 en
implementatie van enkele nieuwe onderdelen. Aanscherping
onderscheid bedrijventerreinen en (woon)werklocaties
Overhoeken aangewezen als nieuwe woningbouwlocatie, met
uitzondering van noordoosthoek van Heikant, maar uitbreiding
van het gebied wordt door de provincie aanvaardbaar
geacht..
Plangebied valt binnen de functie water voor de agrarische
hoofdstructuur. Roomleiij heeft ecologische verbindingsfunctie,
Voorste Stroom heeft visfunctie en deelfunctie ecologische
verbindingszone
Cultuurhistorische waarden gezien als een belangrijk element
van de identiteit van Noord-Brabant en als inspiratiebron bij
nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen. "Behoud door ontwikkeling"
is hierbij een belangrijk uitgangspunt.
Bevorderen van een duurzame ontwikkeling door ontkoppeling
van de welvaart van de milieudruk. Economische groei
versus verlaging van NOx, CO2 en SO2
Passend
Geen invloed
Passend
Geen invloed
Grotendeels
passend
Passend
Aandacht in
ontwerp voor
cultuurhistorie
en archeologie
Aandacht voor
luchtkwaliteit
Begrenzing grondwaterbeschermingsgebieden Geen invloed
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 42 van 203

Mobiel Blijven! Provinciaal
Verkeers- en vervoersplan
[107]
Om een aantrekkelijke leefomgeving te behouden is een
duurzaam ontwikkelingsperspectief geformuleerd. Voor wonen
werken en recreëren, houdt dit in dat deze zodanig moeten
worden georganiseerd dat onnodige verplaatsingen worden
voorkomen en het gebruik van het openbaar vervoer en
de fiets optimale kansen krijgt.
Genomen en te nemen besluiten
Geen invloed
Tabel 3.4 Gemeentelijk beleid
Document Korte omschrijving beleid Invloed op
voornemen
Waterstructuurplan Tilburg
[24]
Inzicht in functioneren, problemen en noodzakelijke ingrepen
in het Tilburgse watersysteem. Streven naar duurzaam veerkrachtig
watersysteem, optimalisatie van de waterketen en
vergroting van de belevings- ecologische, economische en
recreatieve waarde van water. Hydrologisch neutraal bouwen.
De Lekkende stad [13] Ecohydrologische effecten van uitbreiding Noordoost voor
natuurgebied De Brand. Aandacht voor uitwerking infiltratievoorzieningen
aanbevolen
Kadernota Groene Mal [29] Ruimtelijke weergave van een robuuste duurzame samenhangende
ecologisch structuur rondom Tilburg. Overhoeken
heeft aanduiding agrarisch gebied en ligt buiten de Groene
mal, m.u.v. enkele kleine bospercelen.
Woonvisie Tilburg [32] Besluit breed scala aan woonmilieus in Tilburg aan te bieden.
Voor de Overhoeken is gekozen voor centrumdorps milieu
Gereedschapskist Dorps milieu
[45]
Bestemmingsplannen Overhoeken
[17, 18, 19, 20 en 21]
Ontwikkelingsplan Overhoeken
Berkel-Enschot [36]
Stedenbouwkundig plan
Overhoeken [39]
De weg naar duurzaamheid
(De Koers, De Reisgenoten en
De Daden) [30, 22, 34]
Hulpmiddel bij stedenbouwkundige plannen, bestemmingsplannen,
beeldkwaliteitplannen, bouw- en inrichtingsplannen
die passen binnen het woningtype dorpsmilieu
Huidige stedenbouwkundige plannen passen niet binnen nog
vigerende bestemmingsplannen
Algemeen kader en groot aantal sectorale uitgangspunten
voor het opstellen van het plan Overhoeken.
Nadere stedenbouwkundige uitwerking van het Ontwikkelingsplan
Overhoeken.
Streven naar Tilburg als complete stad (zorgzaam, ondernemend,
duurzaam en bruisend), als duurzame stad (een bijdrage
leverend aan een duurzame stad) en als leefbare stad (een
stad met een schoon en gezond milieu). Uitgangspunten zijn
in diverse thematische nota's verder uitgewerkt.
In goede aarde [43] Nota beschrijft hoe de gemeente te werk gaat bij de bodemsaneringsoperatie
in Tilburg. Doel is om in 2005 gemeentedekkend
beeld van de verontreinigingssituatie te hebben en
alle ernstige gevallen voor 2030 gesaneerd of beheersbaar
gemaakt te hebben.
De energiekoers [33] Energiebeleidsplan met diverse ambities om de energiebesparingsdoelen
te realiseren, onder andere energiezuinig bouwen
en duidelijk herkenbare duurzame mobiliteit
Mobiliteit in Balans (Tilburgs
Verkeers- en Vervoersplan)
[106]
Gemeentelijke visie op het verkeers- en vervoersbeleid voor
de periode tot 2015. Ontwikkeling van de Overhoeken met
ontsluitingsstructuur zoals in hoofdstuk 5 wordt beschreven is
hierin opgenomen.
Uitgangspunten
watersysteem
Géén beïnvloeding
De Brand
Begrenzing GHS
Keuze centrumdorps
milieu
Karakteristiek
dorps milieu
Niet passend
Kader voor planuitwerking
Kader stedenbouwkundige
uitwerking
Duurzame stedenbouw
Beperkt van
toepassing
Energiezuinig
bouwen
Passend
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 43 van 203

3.3 Te nemen besluiten
Genomen en te nemen besluiten
In samenhang met en parallel aan het doorlopen van de m.e.r.-procedure
wordt de artikel 19 Wro-procedure voor de eerste van de vier Overhoeken
(Enschotsebaan) doorlopen. De andere Overhoeken volgen later. Tevens is
het de bedoeling dat de uitwerkingsplannen voor de diverse afzonderlijke
Overhoeken uiteindelijk worden gecombineerd tot één nieuw bestemmingsplan.
Voordat een artikel-19 procedure of bestemmingsplan rechtskracht verkrijgt,
dienen de daarvoor geldende procedures conform de Wet op de Ruimtelijke
Ordening te worden doorlopen.
Aangezien het hier gaat om een m.e.r.-plichtige activiteit, dient tevens de procedure
van de milieueffectrapportage uit de Wet Milieubeheer te worden gevolgd.
De samenhang tussen deze procedures, waarvan de uitvoering deels
parallel verloopt, is weergegeven in de figuren 3.1 en 3.2.
Naast de besluitvorming over de artikel 19 Wro-procedure voor de verschillende
Overhoeken zal het waarschijnlijk nodig zijn om ook een aantal andere
procedures te doorlopen. Hierbij kan onder meer worden gedacht aan vergunningen
en/of toestemmingen in het kader van de volgende wetten:
• Wet milieubeheer: deze wet gaat uit van een integrale benadering van de
milieuproblematiek, met als uitgangpunt dat eenieder voldoende zorg voor
het milieu in acht moet nemen. Deze wet stelt een vergunning verplicht
voor het oprichten of veranderen van bepaalde inrichtingen.
• Wet bodembescherming: uitgangspunt in deze wet is dat niet op vervuilde
grond wordt gebouwd. In de VINEX-convenanten zijn hierover financiële
afspraken gemaakt.
• Wet geluidhinder: deze wet richt zich op de bestrijding van geluidhinder
door infrastructuur en bedrijvigheid. Deze wet zal naar verwachting in de
loop van 2006 worden aangepast.
• Bouwbesluit: 1 januari 2003 is het nieuwe Bouwbesluit in werking getreden.
• Woningwet: gelijktijdig met de invoering van het nieuwe bouwbesluit is een
herziening van de Woningwet in werking getreden.
• Watertoets: sinds februari 2001 is het verplicht om bij ruimtelijke ordeningsplannen
een zgn. Watertoets uit te voeren. Onderdelen hiervan zijn
vroegtijdig overleg met en beoordeling van het plan door de waterbeheerder
en het opnemen van een waterparagraaf in het (ontwerp)besluit.
• Flora- en faunawet: indien als gevolg van de voorgenomen activiteit beschermde
planten- of diersoorten worden beïnvloed, moet hiervoor een
ontheffing op grond van artikel 75 van de Flora- en Faunawet worden
aangevraagd.
• Besluit luchtkwaliteit 2005: in dit besluit zijn normen voor de luchtkwaliteit
opgenomen die als gevolg van de realisering van de voorgenomen activiteit
niet mogen worden overschreden.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 44 van 203

Figuur 3.1 Samenhang m.e.r. en artikel 19 Wro
Termijnen Initiatiefnemer
Bevoegd gezag
9 weken
4
wkn
13 weken
(+max 8 wkn)
6 weken
2 weken
4 weken
5 weken
M.e.r.-procedure Vrijstelling art. 19 WRO
Opstellen
startnotitie
Bekendmaking
startnotitie
Vaststellen
richtlijnen
Anderen Initiatiefnemer
Bevoegd gezag
Inspraak/advies
Advies
richtlijnen
Cmer
Opstellen
MER Opstellen vrijstellingsverzoek
Indienen
MER
Beoordelen aanvaardbaarheid
MER
Bekendmaking
MER
Evaluatie programma
Evaluatie
milieugevolgen
Inspraak/advies
Toetsings-
advies Cmer
Programma van
eisen
Verzamelen basisinformatie
Indienen verzoek
Beoordelen verzoek
Principeverklaring
toepassing
art. 19 WRO
Bekendmaking
principeverklaring
Beslissing aanvragen
VVGB
Aanvraag VVGB
VVGB
Beslissing over
vrijstelling
Beroep
Genomen en te nemen besluiten
Anderen Termijnen
Inspraak
Beroep
8 weken
2 weken
4 weken
8 weken
2 weken
8 weken
2 weken
6 weken
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 45 van 203

Figuur 3.2 Samenhang m.e.r. en bestemmingsplan
Termijnen Initiatiefnemer
Bevoegd gezag
4
wk
n
9 weken
13 weken
(+max 8 wkn)
6 weken
2 weken
4 weken
5 weken
M.e.r.-procedure Bestemmingsplan
Opstellen
startnotitie
Bekendmaking
startnotitie
Vaststellen
richtlijnen
Opstellen
MER
Indienen
MER
Beoordelen aanvaardbaarheid
MER
Bekendmaking
MER
Evaluatie programma
Evaluatie
milieugevolgen
Anderen Initiatiefnemer
Bevoegd gezag
Inspraak/advies
Advies
richtlijnen
Cmer
Inspraak/advies
Toetsings-
advies Cmer
Programma van
eisen
Verzamelen basisinformatie
Opstellen voorontwerpbestemmingsplan
Indienen voor-
ontwerp plan
Beoordeling en
aanvaarding
Voorontwerpplan
Bekendmaking
voorontwerp plan
Opstellen ontwerpbestemmingsplan
Vaststellen bestemmingsplan
Overleg art. 10 Bro
Genomen en te nemen besluiten
Anderen Termijnen
Inspraak
Ter visie
Goedkeuring GS
Beroep
2 weken
4 weken
6 maanden
6 weken
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 46 van 203

4 Huidige situatie en autonome ontwikkeling
4.1 Algemeen
In dit hoofdstuk wordt een beschrijving gegeven van alle relevante gebiedskenmerken
van het gebied Overhoeken. Hierbij wordt, voor zover aan de
orde, onderscheid gemaakt in plangebied en studiegebied (zie ook paragraaf
1.2). Het plangebied is het gebied waarop het stedenbouwkundig plan en het
bestemmingsplan betrekking hebben; het studiegebied is het gebied waar mogelijke
effecten als gevolg van de nieuwe wijk kunnen optreden. Het studiegebied
is dus ruimer dan het plangebied. De omvang kan variëren per milieuaspect.
De milieuaspecten worden niet alleen afzonderlijk, maar ook in samenhang,
bezien, Dit leidt tot een samenhangende gebiedsanalyse (abiotisch, biotisch,
ruimtelijk en functioneel) die tevens een rol kan spelen bij het formuleren
van bouwstenen voor het meest milieuvriendelijk alternatief.
4.2 Situering en begrenzing Overhoeken
Oorspronkelijk werden er binnen het plangebied vijf verschillende Overhoeken
onderscheiden. In een latere planfase is besloten om de twee noordelijke
Overhoeken samen te voegen en enigszins uit te breiden tot één nieuwe Overhoek
Akker-Heikant. De begrenzing van de verschillende Overhoeken is
thans als volgt (zie ook figuur 4.1):
• De Overhoek Enschotsebaan wordt begrensd door de bestaande bebouwing
langs de Bosscheweg in het zuiden, de Burg. Bechtweg en de spoorlijn
Tilburg-'s-Hertogenbosch in het westen, de Rauwbrakenweg in het
noorden en de bestaande bebouwing van Berkel-Enschot in het oosten.
• De Overhoek Koningsoord wordt begrensd door de spoorlijn Tilburg-'s-
Hertogenbosch in het westen en noorden, de Raadhuisstraat in het oosten
en de bestaande bebouwing van Berkel-Enschot en de Rauwbrakenweg in
het zuiden.
• De Overhoek Spoorzone ligt ingeklemd de spoorlijn Tilburg-'s-Hertogenbosch
in het westen en noorden, het bedrijventerrein Rhijnkant in het
oosten en bestaande woonbebouwing en de Raadhuisstraat in het zuiden.
• De Overhoek Akker-Heikant wordt in het westen begrensd door het bedrijventerrein
Rhijnkant en aan de noordzijde door een ondergrondse leidingenstrook.
De oostelijke grens is de Kreitenmolenstraat. In het zuiden
vormen de N65 en de uitbreidingswijk Berkelse Akkers de begrenzing.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 47 van 203

Figuur 4.1 Situering en begrenzing verschillende Overhoeken
4.3 Geologie en geomorfologie
4.3.1 Geologie
Huidige situatie en autonome ontwikkeling
Het plangebied Overhoeken is gelegen in de Centrale Slenk, die aan de westkant
wordt begrensd door de Gilze Rijen storing. In het plangebied komen
pleistocene dekzandafzettingen, behorend tot de Formatie van Twente, aan
de oppervlakte (laagterras en middenterras van de grote rivieren) [1, 46, 90].
Afzettingen uit het holoceen komen plaatselijk op de hogere terreindelen
voor. Het plangebied ligt volgens de Geomorfologische kaart van Nederland
[91, 1] vrijwel geheel op een dekzandrug.
4.3.2 Geohydrologische schematisatie
De zogenoemde deklaag heeft ter plaatse van het plangebied een dikte tot
circa 8 meter. De dikte van het eerste watervoerende pakket daaronder bedraagt
circa 47 meter. De doorlatendheid (kD-waarde) van het eerste watervoerende
pakket wordt voor het gehele plangebied geschat op circa 1.100
m 2 /dag [13]. De geohydrologische opbouw van de bodem in het plangebied
kan, op basis van een diepe boring van de Rijks Geologische Dienst, als volgt
worden geschematiseerd [46, 1]:
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 48 van 203

Tabel 4.1 Geohydrologische schematisering
Huidige situatie en autonome ontwikkeling
Diepte in m-mv Omschrijving Formatie Globale opbouw
0 – 5 à 10 Deklaag Nuenengroep Fijnzandige afzetting
afwisselend met
leemlaagjes
5 à 10 – 50 à 55 Eerste watervoerend
pakket
50 à 55 – ca. 135 Eerste scheidende
laag
Ca 135 – ca 275 Tweede watervoerende
pakket
> ca 275 Geohydrologische
basis
Formaties van Veghel
en Sterksel
Formaties van Kedichem
en Tegelen
Formaties van Tegelen,
Maassluis en
Oosterhout
Formatie van Oosterhout
Bron: Bodemkundig/Hydrologisch onderzoek Plangebied Noord Oost, fase 1 [46]
4.3.3 Hoogteligging
Afwisselend grof- en
matig grofzandige
afzettingen
Afwisselend leemlagen
en fijn zand
Grof zand en schelpenpakket
Slecht doorlatende
leem/klei
Uit de hoogtekaart (zie figuur 4.2), afkomstig uit het Nader bodemkundig/hydrologisch
onderzoek Tilburg Noordoost, deelgebieden Berkel-Enschot
[1], blijkt dat de hoogteligging van het plangebied varieert tussen NAP +10,0
m en NAP +12,5 m. Het verloop van de terreinhoogte per Overhoek is weergegeven
in tabel 4.2.
Tabel 4.2 Hoogteligging
Overhoek Hoogteligging Terreinhelling
Enschotsebaan 11,3 – 12,7 m + NAP Kleinschalig reliëf, helt af in oostelijke
richting
Koningsoord 11,6 – 12,6 m + NAP Centrale deel het hoogst, helt af in
westelijke richting
Spoorzone 11,0 – 12,1 m + NAP Laagpunt in zuidwesthoek, helt af in
westelijke richting.
Akker – Heikant 10,1 – 12,0 m + NAP Westelijk deel vrij vlak, helt af in noordelijke
richting; oostelijk deel helt af in
oostelijke richting
Bron: Nader bodemkundig/hydrologisch onderzoek Tilburg Noordoost, deelgebieden Berkel-
Enschot [1]
4.4 Bodem
4.4.1 Bodemtypen
Op de Bodemkaart van Nederland (schaal 1:50.000) [84] is vrijwel het gehele
plangebied gekarteerd als hoge zwarte enkeerdgrond. Alleen het oostelijk deel
van het deelgebied Akker-Heikant is gekarteerd als laarpodzolgrond, terwijl
het oostelijke puntje van Heikant is aangemerkt als beekeerdgrond. Al deze
bodems zijn opgebouwd uit lemig fijn zand. Voor het gehele plangebied is
aangegeven dat leemlagen met en dikte van tenminste 20 cm in de ondergrond
kunnen voorkomen, beginnend tussen een diepte van 40 en 120 cm -mv.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 49 van 203

Figuur 4.2 Hoogtekaart
Bron: Nader bodemkundig/hydrologisch onderzoek Tilburg Noordoost [1]
Huidige situatie en autonome ontwikkeling
Ten behoeve van de herinrichting De Leijen-West en in het kader van de
planontwikkeling voor Tilburg Noord-Oost is nader bodemonderzoek uitgevoerd
en is een meer gedetailleerde bodemkaart gemaakt (schaal 1:25.000)
[1, 46]. Hieruit kan worden afgeleid dat in het plangebied laarpodzolgronden,
dikke eerdgronden en gooreerdgronden voorkomen. De bodems hebben een
bovengrond met sterk tot zeer sterk lemig, zeer fijn zand. In bijna het gehele
plangebied is leem aangetroffen met een dikte van ten minste 15 cm dik en
beginnend tussen 0,4 en 1,5 m –mv. Samengevat is de situering van de verschillende
bodemtypen binnen het plangebied globaal weergegeven in tabel
4.3 (zie ook figuur 4.3).
Tabel 4.3 Bodemtypen
Overhoek Bodemtypen
Enschotsebaan Gooreerdgronden
Laarpodzolgronden (klein gebiedje langs het spoor)
Koningsoord Gooreerdgronden
Spoorzone Dikke eerdgronden
Akker-Heikant Dikke eerdgronden (westelijk deel)
Laarpodzolgronden (centrale deel)
Gooreerdgronden
Bron: Nader bodemkundig/hydrologisch onderzoek Tilburg Noordoost, deelrapport deelgebieden
Berkel-Enschot [1]
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 50 van 203

Figuur 4.3 Bodemkaart
Bron: Stiboka, bodemkaart van Nederland 1:50.000 [84]
4.4.2 Bodemopbouw
Huidige situatie en autonome ontwikkeling
In het gebied Tilburg Noord-Oost zijn inmiddels diverse bodemkundige/hydrologische
onderzoeken uitgevoerd. In aanvulling op reeds beschikbare
oudere bodemgegevens is in het kader van het "Nader bodemkundig/hydrologisch
onderzoek Tilburg Noordoost" [1] uit 2000 een groot aantal nieuwe
boringen uitgevoerd. Op grond daarvan is in dit onderzoek een meer gedetailleerde
beschrijving van de bodemopbouw in het plangebied opgenomen.
Geconstateerd is dat de bodemopbouw weliswaar op hoofdlijnen te schematiseren
is, maar dat deze vooral gekenmerkt wordt door aanzienlijke variatie op
korte afstanden [1]. Op hoofdlijnen is de bodemopbouw als volgt.
De toplaag van de bodem bestaat veelal uit humeus sterk lemig zand, met een
dikte van 0,5 à 1,0 m. Daaronder is sterk lemig zand tot zandige leem aangetroffen
tot 2,0 à 3,0 m –mv, Onder deze leemlaag komt zeer fijn tot matig fijn,
matig leemarm zand voor. Uit diepboringen blijkt dat op nog grotere diepten
de zandgrofheid toeneemt en het leemgehalte verder afneemt. Plaatselijk is
zelfs grind aangetroffen. Beneden de 3 m –mv komen vrijwel geen verstorende
lagen meer voor. Wel is dieper dan 3 m –mv plaatselijk venig materiaal aangetroffen.
De leem in de bovenste bodemlaag varieert in dikte en aanvangsdiepte en
bestaat vaak uit verschillende lagen. Er is dus géén sprake van een aaneengesloten
leemlaag. In het Nader bodemkundig/hydrologisch onderzoek Tilburg
Noordoost [1] is getracht om de leemlagen binnen het plangebied en de eigenschappen
daarvan beter in beeld te brengen. Hiervoor is gebruik gemaakt van
diverse beschikbare gegevens, aangevuld met de resultaten van het veldwerk.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 51 van 203

Huidige situatie en autonome ontwikkeling
Op basis van de aldus verkregen informatie zijn "leemkaarten" vervaardigd
van de dikte van de leemlaag, de aanvangsdiepte en de einddiepte van de
leemlaag. De dikte van de leemlagen in het plangebied varieert tussen 0,0 m
en ongeveer 2,0 m, de gemiddelde dikte bedraagt circa 1,0 m. De aanvangsdiepte
van de (bovenste) leemlaag ligt globaal tussen 0,5 m en ongeveer 2,0 m
-mv. De gemiddelde aanvangsdiepte bedraagt circa 1,0 m -mv. De einddiepte
van de (onderste) leemlaag is bepaald tussen 1,5 en 3,0 m -mv. De gemiddelde
einddiepte ligt op 2,0 à 2,5 m –mv. Zoals uit deze beschrijving blijkt varieert
zowel de dikte als de aanvangsdiepte van de storende lagen sterk. Door deze
grote variatie is te verwachten dat er geen aaneengesloten leemlaag voorkomt,
maar dat er sprake is van lokale leemschollen. Plaatselijk kunnen deze leemschollen
toch een aanzienlijke omvang hebben.
In het onderzoek {1} wordt opgemerkt dat er soms sprake is van opvallende
verschillen tussen de uitkomsten van het veldonderzoek en andere beschikbare
onderzoeksgegevens. Deze verschillen worden met name veroorzaakt door
een verschil in dichtheid van het aantal boringen. Geconstateerd wordt derhalve
dat de leemkaarten met de nodige voorzichtigheid moeten worden geïnterpreteerd.
De bodemopbouw kan binnen korte afstand sterk variëren.
Uit figuur 4.4. blijkt dat er ook enkele locaties zijn waar geen leemschollen in
de bovengrond zijn aangetroffen. De omvangrijkste gebieden waar geen leem
is aangetroffen zijn een gedeelte van Akker-Heikant en het centrale deel van
Koningsoord. In het deelgebied Enschotsebaan is alleen in de oostelijke punt
en in een noordwestelijk deel geen leem aangetroffen. In het deelgebied
Spoorzone lijkt wel overal een leemlaag aanwezig.
Figuur 4.4 Aanwezigheid leemlagen
Bron: Nader bodemkundig/hydrologisch onderzoek Tilburg Noordoost [1]
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 52 van 203

Huidige situatie en autonome ontwikkeling
De locaties zonder leem kunnen van belang zijn voor de toekomstige functie
van het gebied. In deze gebiedsdelen is de kans op grondwateroverlast door
schijngrondwaterspiegels aanmerkelijk kleiner en kan eenvoudig water worden
geïnfiltreerd.
4.4.3 Milieukundige situatie
In het plangebied heeft nog geen verkennend milieukundig bodemonderzoek
plaatsgevonden. Op basis van historisch onderzoek [9] is in 1998 door de gemeente
echter de verwachting uitgesproken dat de aanwezigheid van ernstige
bodemvervuilingen niet waarschijnlijk wordt geacht.
In 2005 is een nieuw historisch onderzoek voor de Overhoeken uitgevoerd
[126]. Tijdens dit onderzoek zijn, op basis van verschillende bronnen binnen
de gemeente Tilburg en een visuele inspectie, verschillende locaties benoemd
die, gezien de (voormalige) activiteiten ter plaatse, verdacht zijn op de aanwezigheid
van verontreinigende stoffen in de grond of het freatisch grondwater.
In het kader van de verdere planuitwerking zal in het plangebied voor een
aantal verdachte locaties dus aanvullend onderzoek moeten plaatsvinden.
Tabel 4.4 Verdachte locaties
Adres
Enschotsebaan
Verdachte activiteit Vervolgonderzoek
nodig ?
Enschotsebaan 6 Minerale olie (>1) t.p.v. bovengrondse tank, olievaten en
opvangvat. Opslag van cat I grond/bouwstoffen
Ja
Enschotsebaan 21 Twee maal bovengrondse tank, bestrijdingsmiddelen, petroleumkachel
Ja
Rauwbrakenweg
t.o. 38
Koningsoord
Verontreinigde grond onder asfaltverharding Nee
De Kraan 37 Twee bovengrondse tanks, chemicaliënopslag en tankplaats
Ja
De Kraan 39 Ondergrondse tank, KIWA onbekend Ja
De Kraan 80A Ondergrondse tank, gevuld met zand, geen KIWA Ja
De Kraan ong Gronddepot Ja / Nee
Raadhuisstraat 26
Spoorzone
Ondergrondse tank, te archiveren, KIWA onbekend Ja
Raadhuisstraat 3 Olietanks, demping Ja
Molenstraat 59
Akker-Heikant
Brandstofhandel Ja
Heikantsebaan 9 Diverse tanks Nee
Heikantsebaan 11 Ondergrondse tanks, status en KIWA onbekend. Opslag van
smeerolie, niet op bodembeschermende voorzieningen.
Ja
Heikantsebaan 13 Ondergrondse tank, status en KIWA onbekend Ja
Hoolstraat 2 Ondergrondse tank, te archiveren, geen KIWA. Onverharde
tankplaats met bovengrondse tank. Las- en reparatiewerkzaamheden
agrarische sector
Ja
Hoolstraat 2B Regionale Milieustraat Hoolstraat Ja
Hoolstraat 4 Ondergrondse tank, verwijderd, geen KIWA. Bovengrondse
tank in lekbak. Slootdempingen
Nee
Hoolstraat 8 Ondergrondse tank, verwijderd, KIWA Onbekend, bovengrondse
tank in lekbar, zwerfasbest
Ja
Hoolstraat 10 Gronddepots Ja
Hoolstraat 12 Ondergrondse tank, verwijderd, geen KIWA Ja
Berkelseweg 57 Ondergrondse tank, verwijderd, geen KIWA. Opslag oliën en
bovengrondse tank in lekbak. Stalling landbouwvoertuigen,
Ja
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 53 van 203

Huidige situatie en autonome ontwikkeling
Adres Verdachte activiteit
werkplaats, tankplaats motorvoertuigen niet vloeistofdicht
Vervolgonderzoek
nodig ?
Heikantsebaan 1 Ondergrondse tank, verwijderd, geen KIWA Ja
Heikantsebaan 2 Sterk verhoogde gehalte zware metalen in grond en
grondwater
Nee
Heikantsebaan 3 Ondergrondse tank, te archiveren, KIWA onbekend Ja
Heikantsebaan 4 Bovengrondse tank met lekbak Ja
Heikantsebaan 6 Bovengrondse tank, gesaneerd, KIWA onbekend Ja
Hoolstraat 16 Ondergrondse tank, actueel, KIWA onbekend Ja
Hoolstraat 17 Ondergrondse tank, gearchiveerd, KIWA onbekend, Dempingen
ontgronding of erfverharding
Ja
Rijksweg 1
Overig
Puinverharding, gronddepot, afval gestort Ja
Diversen Dempingen, ontgrondingen, erfverhardingen, Puinpaden (I
t/m III)
Ja
Diversen Spoorlijn Tilburg – 's-Hertogenbosch Ja
Diversen Olietransportleiding Ja
Bron: UDM, Historisch onderzoek plangebied Overhoeken te Berkel-Enschot [126]
Figuur 4.5 Overzichtstekening verdachte locaties
Bron: UDM, Historisch onderzoek plangebied Overhoeken te Berkel-Enschot [126]
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 54 van 203

4.5 Grondwater
4.5.1 Grondwaterstroming
Huidige situatie en autonome ontwikkeling
Uit de Grondwaterkaart van Nederland [10, 11] en uit diverse bodemkundig/hydrologische
onderzoeken in het plangebied [1, 13, 46, 47] blijkt dat het
grondwater in het plangebied in het eerste watervoerend pakket in noordoostelijke
richting stroomt, met een verval van ongeveer 0,3 à 0,5 meter per km.
Volgens het Nader bodemkundig/hydrologisch onderzoek Tilburg Noordoost
[1] kan uit de isohypsenkaart uit 1973 worden afgeleid dat het freatisch
grondwater in noord-noordoostelijke richting stroomt, met een verval van
ongeveer 1,0 m/km [1]. Tijdens de hoogwaterperiode in november 1998
stroomde het freatische grondwater in oost-noordoostelijke richting [1]. Volgens
ditzelfde onderzoek [1, 46] blijkt uit gegevens van TNO-peilbuizen dat in
het plangebied en directe omgeving geen eenduidige opwaartse of neerwaartse
trend is af te leiden [46, 1]. Op basis hiervan kan worden geconcludeerd dat er
geen structurele verdroging of vernatting heeft plaatsgevonden.
De horizontale doorlatendheid van de bodem is in het algemeen goed te noemen,
dankzij de zandige lagen tussen de storende leemlagen. De verticale
doorlatendheid van de bodem is matig tot goed, vanwege de aanwezigheid
van storende lagen. Uit uitgevoerde metingen blijkt de doorlatendheid te variëren
tussen 0,5 en 2,5 m/dag.
4.5.2 Grondwaterstanden
Op de Bodemkaart van Nederland [84] zijn de grondwatertrappen in het
plangebied aangegeven als V* en VI. Het overgrote deel van het gebied is
daarbij gekarteerd met grondwatertrap VI. Op de bodemkaart die in het kader
van de aanvullende bodemkundige/hydrologische onderzoeken in het
plangebied [1, 46] is opgesteld, zijn de grondwatertrappen gedetailleerder
aangegeven. Hierop komt ook grondwatertrap VII voor. In tabel 4.5 zijn de
grondwatertrappen per Overhoek aangegeven.
In het nader bodemkundig/hydrologisch onderzoek Tilburg Noordoost [1]
zijn de gemeten grondwaterstanden van de periode 1995 t/m 1998 geanalyseerd.
In dit onderzoek is aangegeven dat de grondwaterstand van november
1998 kan worden aangehouden als maatgevende hoogste grondwaterstand.
Deze grondwaterstand wordt gemiddeld eens per jaar bereikt gedurende korte
periode of ten hoogste enkele dagen licht overschreden.
De maatgevende grondwaterstand varieert van minder dan 0,3 m –mv tot
meer dan 1 m –mv (zie ook tabel 4.5 en figuur 4.5). Ten opzichte van NAP
varieert de maatgevende hoogste grondwaterstand van ongeveer 11,40 m
+NAP in de westelijke hoek van het deelgebied Enschotsebaan tot circa 9,70
+NAP in de oostelijke hoek van het deelgebied Heikant. Het grondwater
stroomt bij deze maatgevende situatie in oost-noordoostelijke richting.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 55 van 203

Tabel 4.5 Grondwatertrappen
Huidige situatie en autonome ontwikkeling
Overhoek Grondwatertrap Maatgevend hoogste grondwaterstand
Enschotsebaan V* (noorden), VI en VII (gevarieerd)
Variërend van 1,0 m –mv
Koningsoord V* (noordelijke punt) en VI Grotendeels > 0,70 m–mv
Spoorzone VI (noordzijde), V* en VI Grotendeels 0,70 – 1,0 m – mv
(zuidzijde)
Zuidwestelijke punt < 0,50
Akker-Heikant V* (oostelijk van de Heikant- Westelijk van de Heikantsebaan: > 1,0 m – mv
sebaan), VI (westelijk van de Oostelijk van de Heikantsebaan: 0,50 – 0,70 m – mv
Heikantsebaan) en VII (Akker) Zuidelijk deel Heikant plaatselijk < 0,30 m – mv
Verklaring grondwatertrappen:
V* GHG 0,25-0,40 m –mv; GLG >1,20 m –mv
VI GHG >0,40 m –mv; GLG >1,20 m –mv
VII GHG >0,80 m –mv; GLG >1,80 m –mv
Uit genoemd onderzoek [1, 46] blijkt ook dat de grondwaterstand in het studiegebied
aanzienlijk fluctueert. Fluctuaties van 2,0 à 2,5 m zijn geen uitzondering.
Een belangrijke oorzaak hiervan is de aanwezigheid van leemlagen in
de ondergrond, die overigens geen gesloten geheel vormen. Stagnatie van
grondwater, in de vorm van schijngrondwaterspiegels, boven de in het plangebied
aanwezige leemlagen, kan plaatselijk voor wateroverlast zorgen.
Met ontwateringsdiepten variërend tussen 0,30 m en ruim 1,50 m is de ontwatering
in de bestaande situatie voor sommige functies onvoldoende. In het
algemeen is de ontwatering wel voldoende voor het huidig agrarisch gebruik.
Figuur 4.6 Ontwateringsdiepte
Bron: Nader bodemkundig/hydrologisch onderzoek Tilburg Noordoost [1]
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 56 van 203

4.5.3 Kwel en infiltratie
Huidige situatie en autonome ontwikkeling
Volgens de genoemde bodemkundige/hydrologische onderzoeken [1, 13, 46,
47] is in het plangebied geen sprake van echte kwelgebieden. De Overhoeken
liggen in een intermediair gebied, met perioden van kwel in het natte seizoen
en perioden van infiltratie in de rest van het jaar, het merendeel van de tijd.
Infiltratie van regenwater kan hierdoor mogelijk tot problemen leiden [111].
Benedenstrooms van het studiegebied zijn enkele kwelafhankelijke natuurgebieden
aanwezig (De Brand, Tienden, Leemkuilen). Hier bestaat risico voor
verdroging [1, 13, 47]. Het belangrijkste hiervan is natuurreservaat De Brand,
ten noorden van Udenhout, op ruim 2 km afstand van het plangebied. Dit
natuurgebied, met een oppervlakte van 383 hectare bestaat uit bossen, moerasgebieden
en verspreide natte graslanden en wordt beheerd door het Brabants
Landschap. Het is één van de laatste restanten van het vroegere typische
Brabantse broeklandschap, gelegen in een oud stroomdal.
Uit berekeningen uitgevoerd door IWACO blijkt dat het kwelwater van De
Brand voor een deel van lokale herkomst is en voor een deel afkomstig is van
het gebied tussen Tilburg-Noord en Udenhout [46].
In het kader van de uitwerking van de Structuurvisie Noordoost [49], waarvan
het gebied Overhoeken deel uitmaakt, is aanvullend eco-hydrologisch
onderzoek uitgevoerd naar de mogelijke negatieve effecten van bebouwing in
Noordoost voor het kwelgebied in De Brand [13, 47]. De resultaten daarvan
komen aan de orde bij de effectbeschrijving in hoofdstuk 6. Voor de beschrijving
van de huidige situatie is eveneens gebruik gemaakt van deze rapporten.
Het grondwatersysteem bestaat uit een geheel van infiltratie- en kwelgebieden.
Daarbij kan onderscheid worden gemaakt in regionale, subregionale en
lokale systemen. Om inzicht te krijgen in de hydrologische samenhang tussen
het studiegebied en de natuurgebieden ten noorden daarvan, zijn met name de
subregionale en lokale systemen van belang.
De infiltratiegebieden van de subregionale systemen worden vooral gevormd
door de hogere dekzandruggen en –plateaus, zoals de Loonse en Drunense
Duinen en de Kampina. De afwatering van de lokale systemen wordt sterk
bepaald door de waterlopen en is naar de waterlopen toe gericht.
De beekdalflanken en aangrenzende dekzandruggen- en vlakten zijn de voornaamste
lokale infiltratiegebieden. Een deel van het gebied ten noordoosten
van Tilburg vormt het infiltratiegebied voor de kwelgebieden De Brand en
omliggende Tienden. In het noorden van de Oude Tiend treedt lokale kwel op
afkomstig van het zuidelijk deel van de Loonse en Drunense Duinen.
Uit het ecohydrologisch onderzoek [47] blijkt dat in het natuurreservaat De
Brand op verschillende plaatsen kwel voorkomt. De ligging van deze kwelgebieden
varieert enigszins met de seizoenen. De herkomst van het kwelwater is
bepaald door de ligging van het intrekgebied. Een intrekgebied wordt gedefinieerd
als het gebied waar water infiltreert dat na een zekere stromingsweg
door de bodem als kwelwater in een kwelgebied uittreedt. De infiltratie en
kwel kunnen daarbij zowel op maaiveld als door waterbodems plaatsvinden.
Het intrekgebied van De Brand ligt tussen De Brand en Tilburg en bestaat uit
verschillende afzonderlijke deelgebieden. Tussen deze deelgebieden komen
lokale grondwatersystemen voor, waarbij water dat infiltreert veelal direct
naar oppervlaktewater in de nabije omgeving stroomt.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 57 van 203

Huidige situatie en autonome ontwikkeling
Deze lokale systemen liggen over het grotere systeem van De Brand. Wanneer
in het intrekgebied geen ontwatering middels waterlopen meer zou plaatsvinden,
zou één aaneengesloten intrekgebied ontstaan.
Figuur 4.7 Kwel en infiltratie
Bron: Provincie Noord-Brabant, RLG-atlas 2005.
4.5.4 Grondwaterwinning
In de directe omgeving van het plangebied Overhoeken is geen sprake van
gebieden waar grondwaterwinning ten behoeve van de openbare drinkwatervoorziening
plaatsvindt. Het dichtstbijzijnde drinkwaterwingebied ligt op
meer dan vijf kilometer afstand [92].
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 58 van 203

Huidige situatie en autonome ontwikkeling
Het enige bedrijf in de omgeving van het plangebied waar sprake is van industriële
grondwaterwinningen is Campina Melkunie bv aan de Jules Verneweg
85-87 (bedrijventerrein Loven). Dit bedrijf onttrekt jaarlijks tussen de 225.000
en 245.000 m 3 water (= gemiddeld 25 m 3 per uur). Het grondwater wordt onttrokken
op een diepte van 124 tot 168 meter. Volgens tabel 4.1 is dit in het
tweede watervoerende pakket, hetgeen inhoudt dat de effecten van deze onttrekking
voor de ontwikkeling van de Overhoeken naar verwachting te verwaarlozen
zullen zijn.
4.6 Oppervlaktewater
4.6.1 Stroomgebieden en waterlopen
Alle deelgebieden van de Overhoeken, met uitzondering van de Enschotsebaan,
liggen in het stroomgebied van de Beneden Dommel en de Zandleij. Dit
is een gebied van ruim 6.000 hectare gelegen tussen Tilburg en het Drongelens
kanaal. Het deelgebied Enschotsebaan behoort tot het stroomgebied van de
Voorste Stroom, dat oostelijk van het stroomgebied van de Zandleij ligt.
Het hele plangebied behoort zowel kwalitatief als kwantitatief tot het beheersgebied
van Waterschap de Dommel. De totale bruto oppervlakte van het
gebied bedraagt ruim 125 ha.
De verschillende deelgebieden van het plan Overhoeken bevatten enkele
hoofdwatergangen van het waterschap. In het oosten van deelgebied Akker-
Heikant begint de Koolvense Loop (watergang ZL20), die in noordoostelijke
richting afstroomt. Direct ten noorden van dit deelgebied start watergang
ZL16, afstromend in noordelijke richting. In de deelgebieden Spoorzone en
Koningsoord komen geen hoofdwatergangen voor.
In het deelgebied Enschotsebaan bevinden zich meerdere watergangen. De
belangrijkste is de Heukelomse Beek (watergang NL28, ook wel de Zwarte
Rijt genaamd), die in het zuiden van dit deelgebied ligt. Het gaat hier voornamelijk
om beginnende watergangen (NL28, NL29, NL30 en NL31), die
gezamenlijk afstromen in zuidelijke richting. Deze watergangen, waarvan de
meeste niet permanent watervoerend zijn, zorgen voor de ont- en afwatering
van de agrarische percelen in natte tijden.
In tabel 4.6 is een overzicht opgenomen van de hoofdwaterlopen en is per
deelgebied aangegeven waarop dit oppervlaktewater afwatert. Deze hoofdwaterlopen
zijn tevens weergegeven in figuur 4.8.
Tabel 4.6 Oppervlaktewater
Overhoek Oppervlaktewater Afwaterend op:
Enschotsebaan Heukelomse Beek (NL28), In zuidelijke richting op de Voorste
NL29, NL30, NL31, NL32 Stroom (NL1)
Koningsoord Spoorsloot, zwembad, In noordelijke richting op de ZL9, ZL8,
greppels, kleine sloten Kasteelloop (ZL7), Zandleij, Drongelens
kanaal
Spoorzone Spoorsloot, greppels, kleine In noordelijke richting op de Roomleij
sloten
(ZL16), Zandleij, Drongelens kanaal
Akker-Heikant Greppels en kleine sloten, In oostelijke richting op de ZL21, Kool-
Koolvense Loop (ZL20), venseloop (ZL20) in noordelijke richting
ZL21, ZL16
op de Roomleij (ZL16), Zandleij, Drongelens
kanaal
Bron: Nader bodemkundig/hydrologisch onderzoek Tilburg Noordoost. Deelrapport deelgebieden
Berkel-Enschot[1]
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 59 van 203

Figuur 4.8 Oppervlaktewater
Bron: Nader bodemkundig/hydrologisch onderzoek Tilburg Noordoost [1] (bewerkt)
Huidige situatie en autonome ontwikkeling
Verder komen er in het plangebied greppels en ondiepe sloten voor. Deze
greppels en sloten functioneren alleen in natte tijden ten behoeve van de afwatering
en ontwatering van de agrarische percelen gedurende korte perioden[1].
Deze greppels zijn van belang voor het plaatselijk afvangen van water dat op
de leemlagen stagneert. Dit afvangen van het stagnerend grondwater beperkt
naar verwachting de stijging van de schijngrondwaterspiegel.
Op oude leggerkaarten van het waterschap De Dommel [1] blijkt dat in en
nabij de kern Berkel-Enschot enkele watergangen zijn gedempt of overkluisd.
Voor het studiegebied geldt volgens het Waterschap de Dommel een 100%afvoer
van ongeveer 0,73 l/sec*ha [1]. Dit is de afvoer die gemiddeld eens per
jaar voorkomt in de bestaande onbebouwde situatie (T-1).
De plas Rauwbraken ligt binnen het deelplan Koningsoord en is ontstaan
door intredend grondwater ten gevolge van de afgraving van het gebied voor
zandwinning. Het waterpeil is dan ook grondwaterafhankelijk. De oppervlakte
van deze plas bedraagt ruim 35.000 m 2 . De maximale bodemdiepte is ongeveer
13 m en de taluds zijn steil. De plas wordt in de huidige situatie gebruikt
voor recreatieve doeleinden, waarbij zwemmen (Strandbad Rauwbraken
Sportbedrijf Tilburg) en duiken (Stichting Nederlands Onderwaterparken) de
belangrijkste zijn. Dit oppervlaktewater heeft thans geen waterhuishoudkundige
functie. De functie is zwemwater. De waterkwaliteit van de plas wordt
verstoord door het regelmatig voorkomen van blauwalgen.
De gemeente Tilburg en het Waterschap zijn voornemens om te bestuderen of
er mogelijkheden bestaan om hemelwater in de Rauwbrakenplas te bergen
(zie ook paragraaf 6.5.4).
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 60 van 203

4.6.2 Waterkwaliteit
Huidige situatie en autonome ontwikkeling
Een deel van de watergangen in het plangebied vervult een rol bij de afwatering
van het stedelijk gebied van Berkel-Enschot door overstortwater te ontvangen
uit het gemengde rioolstelsel van Berkel-Enschot.
Zo ontvangt de watergang Koolvense Loop (ZL20), gelegen in deelgebied
Akker-Heikant, overstortwater van het gemengde stelsel (externe overstort
uit het bergbezinkbassin Berkelseweg) en regenwater uit het verbeterd gescheiden
stelsel in de wijk "Berkelse Akkers".
De spoorsloot aan de zuidzijde van de spoorlijn functioneert als fysieke barrière.
Deze sloot zorgt voor de afwatering van de spoorweg en de aangrenzende
percelen en ontvangt en buffert overstortwater afkomstig van de overstorten
van het gemengde stelsel in de kern Berkel-Enschot (overstorten Raadhuisstraat
en Rauwbrakenweg). De voormalige overstort Korenbloem aan de
zuidzijde van Berkel-Enschot is vervangen door een vrije lozing van hemelwater
uit het onlangs aangelegde gescheiden stelsel van de wijk "De Korenbloem".
In het kader van de herziening van het Gemeentelijk Rioleringsplan
(GRP) zal een herberekening van het rioolstelsel plaatsvinden.
De huidige bebouwing in het buitengebied is aangesloten op de drukriolering,
die loost op het gemengde stelsel van Berkel-Enschot. Bij drukriolering wordt
alleen vuilwater via de riolering afgevoerd. Regenwater wordt afgevoerd via
een stelsel van greppels en watergangen. Het afvalwater stroomt af richting
het gemaal Zwarte Rijt, dat in beheer is bij het Waterschap De Dommel. Het
afvalwater wordt verder naar de rioolwaterzuivering Tilburg verpompt.
Gegevens over de waterkwaliteit in de waterlopen van het plangebied zijn
noch bij de gemeente Tilburg, noch bij Waterschap De Dommel beschikbaar.
Alleen de waterkwaliteit in de Voorste Stroom, in de Zandleij en de Zandkantse
Leij alsmede in de zwemplas De Rauwbraken wordt gemeten.
De waterkwaliteit in de plas De Rauwbraken is momenteel onderwerp van
onderzoek. Het vraagstuk betreft de inzet van de plas voor berging van hemelwater,
de bijdrage aan de blauwalgen bestrijding en de mogelijke hinder
hiervan voor zwemmers/duikers.
4.7 Natuur
4.7.1 EHS en GHS
Behalve een tweetal kleine bospercelen aan de Heikantsebaan en nabij de
Kreitenmolenstraat ("overig bos- en natuurgebied") is er binnen het plangebied
Overhoeken geen sprake van gebiedsdelen die behoren tot de landelijke
Ecologische Hoofdstructuur (EHS) of de Groene Hoofdstructuur (GHS) van
de provincie Noord-Brabant [77]. In de omgeving van het plangebied, met
name ten noorden daarvan, zijn wel verschillende natuurgebieden aanwezig
die onderdeel uitmaken van de GHS (o.a. De Brand, Tienden, Leemkuilen,
Loonse en Drunense Duinen). De ecohydrologische relatie tussen het plangebied
en deze natuurgebieden komt onderstaand aan de orde.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 61 van 203

Figuur 4.9 Groene Hoofdstructuur rondom de Overhoeken
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 62 van 203

4.7.2 Flora en fauna
Ten behoeve van de planvorming voor de Overhoeken is in 2004 in opdracht
van de gemeente Tilburg een vrij uitgebreid flora- en faunaonderzoek in het
plangebied uitgevoerd [6]. Omdat in dit onderzoek een klein deel van de
Overhoek Akker-Heikant ontbrak, is in februari 2005 nog een aanvullende
quick scan naar de natuurwaarden in het landbouwgebied Hoolstraat-
Kreitenmolenstraat verricht [98]. Hiermee is een goed totaalbeeld verkregen
van de aanwezige natuurwaarden in het plangebied Overhoeken.
Uit het flora- en faunaonderzoek [6, 98] komt naar voren dat er in het plangebied
Overhoeken diverse soorten planten en dieren aanwezig zijn die bescherming
genieten onder de Flora- en faunawet [12]. Daarbij wordt tevens
geconcludeerd dat een groot deel van de waargenomen beschermde soorten
landelijk (vrij) algemeen voorkomt en niet wordt bedreigd (categorie 1). Het
gaat om onderstaande beschermde soorten (zie tabel 4.7).
In bijlage 6 zijn verspreidingskaartjes van de soorten behorend tot de diverse
geïnventariseerde soortgroepen opgenomen. Deze kaartjes zijn afkomstig uit
het eerder genoemde flora- en faunaonderzoek [6].
Tabel 4.7 Beschermde soorten flora en fauna (volgens de Flora- en faunawet [12])
Soortgroep Aantal beschermde
soorten
Waargenomen beschermde soorten
Planten 2 grasklokje, brede wespenorchis
Vleermuizen 5 gewone dwergvleermuis, watervleermuis, laatvlieger, rosse
vleermuis, gewone grootoorvleermuis
Overige zoogdieren 4 (+9) egel, bunzing, haas, konijn (+ op basis van terreinkenmerken
naar verwachting: huisspitsmuis, bosspitsmuis, veldmuis, rosse
woelmuis, bosmuis, huismuis, mol, hermelijn, wezel)
Broedvogels 49 boerenzwaluw, boomklever, boomkruiper, buizerd, ekster, fitis,
fuut, goudhaan, grasmus, groene specht, groenling, heggemus,
holenduif, houtduif, huismus, huiszwaluw, kauw, kievit,
kneu, koekoek, koolmees, meerkoet, merel, patrijs, pimpelmees,
ransuil, ringmus, roodborst, roodborsttapuit, scholekster,
sperwer, spotvogel, spreeuw, staartmees, steenuil, tjiftjaf, torenvalk,
tuinfluiter, turkse tortel, vink, vlaamse gaai, waterhoen,
wilde eend, winterkoning, witte kwikstaart, zanglijster, zwarte
kraai, zwarte roodstaart, zwartkop
Amfibieën 3 kleine watersalamander, gewone pad, bruine kikker
Bron: Bilan, Tilburg, Overhoeken; Flora- en faunaonderzoek [6]
Cools, Quick scan natuurwaarden landbouwgebied Hoolstraat-Kreitenmolenstraat [98]
• Planten
De inventarisatie van het plangebied op aanwezige planten is opgesplitst in
een floristisch en een vegetatiekundig onderzoek. Het vegetatieonderzoek
heeft geen zeldzame of bedreigde vegetatietypen opgeleverd.
Tijdens het floraonderzoek zijn in totaal 254 soorten in het plangebied waargenomen.
De overgrote meerderheid daarvan komt algemeen in Nederland
voor en is niet wettelijk beschermd.
Er zijn 12 soorten aangetroffen die vermeld zijn op de karteersoortenlijst van
de provincie Noord-Brabant. De soorten op deze lijst zijn geselecteerd op hun
indicatieve waarde en/of zeldzaamheid in Brabant. Van deze 12 soorten zijn er
twee beschermd in de Flora- en faunawet, namelijk grasklokje en brede wespenorchis.
Het grasklokje is waargenomen op (het talud van) de spoordijk in
het westen van het plangebied (Koningsoord, Spoorzone).
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 63 van 203

Huidige situatie en autonome ontwikkeling
De brede wespenorchis is op 8 locaties in het plangebied waargenomen, waarvan
3 bij het zwembad De Rauwbraken en 4 op het terrein van de Abdij Koningsoord
(Koningsoord). De laatste locatie ligt in een wegberm in het
noordoostelijk deel van het plangebied (Akker-Heikant). Mogelijk komt deze
soort tevens voor in de randzones van het loofbosje nabij het chinees restaurant
Lei Ping aan de Kreitenmolenstraat [98].
• Vleermuizen
In het plangebied zijn vijf vleermuissoorten aangetroffen. Er zijn vier verblijfplaatsen
aangetroffen, waarvan twee binnen de grenzen van het plangebied.
Het gaat daarbij onder meer om een kolonieplaats van de gewone grootoorvleermuis,
op de zolders van Abdij Koningsoord, waar drie exemplaren werden
aangetroffen. Deze soort is niet algemeen in Nederland en ook in de omgeving
van Tilburg is de soort zeldzaam, waardoor deze verblijfplaats belangrijk
is voor het behoud van de soort in de regio. De dieren gebruiken zeer
waarschijnlijk de directe omgeving van het klooster als foerageergebied.
Twee verblijfplaatsen van de gewone dwergvleermuis bevonden zich in huizen
aan de Doctor Schaepmanstraat, net buiten het plangebied (Koningsoord).
Een verblijfplaats van de laatvlieger bevond zich in een huis aan de Hoolstraat,
nabij de N65 (Akker-Heikant). De grote meerderheid van de vleermuiswaarnemingen
in het plangebied had betrekking op foeragerende dieren
(gewone dwergvleermuis, laatvlieger, rosse vleermuis, watervleermuis).
• Overige zoogdieren
Op het terrein van Abdij Koningsoord zijn de egel, de haas en de bunzing
waargenomen. Verspreid in het plangebied komt het konijn voor.
Daarnaast wordt op basis van geografische ligging en terreinkenmerken aangenomen
dat ook de landelijk zeer algemene huisspitsmuis, bosspitsmuis,
veldmuis, rosse woelmuis, huismuis, bosmuis, mol, hermelijn en wezel in het
plangebied voorkomen.
• Broedvogels
In het plangebied zijn territoria vastgesteld van 49 vogelsoorten. In bijlage 6
zijn kaarten opgenomen waarop de territoria en/of nestlocaties van deze soorten
zijn weergegeven. Van deze soorten zijn er vier aangemerkt als Rode Lijstsoorten,
te weten patrijs, steenuil, groene specht en roodborsttapuit. Patrijs,
steenuil en groene specht worden op de Rode Lijst aangemerkt als "kwetsbaar",
de roodborsttapuit als "bedreigd".
De patrijs wordt als kwetsbaar aangemerkt maar de landelijke situatie is
zorgwekkend. Beschermingsmaatregelen hebben tot op heden niet tot het
gewenst resultaat geleid. In het plangebied zijn drie territoria van deze soort
vastgesteld (Spoorzone, Akker-Heikant).
De steenuil is een uitgesproken standvogel die het hele jaar in zijn territorium
aanwezig blijft. De soort gaat in Nederland nog steeds achteruit. In en rond
het plangebied zijn twee territoria aangetroffen (De Kraan, Heikantse Baan).
De groene specht is een kritische standvogel, die afhankelijk is van mieren als
voedselbron. Op de Nederlandse zandgronden gaat de soort nog steeds achteruit.
In het plangebied bevindt zich één territorium op het terrein van de
Abdij Koningsoord.
De roodborsttapuit is een broedvogel van heiden en landbouwgebieden. In het
cultuurland broedt de soort in ruigtes langs greppels en sloten. De soort laat
de laatste jaren een duidelijk herstel zien. Van deze soort is één territorium
waargenomen in het plangebied in een perceelscheiding tussen de Enschotse
Baan en de spoorlijn (Enschotsebaan).
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 64 van 203

Huidige situatie en autonome ontwikkeling
Een aantal vogelsoorten maakt ook buiten de broedperiode gebruik van het
nest als vaste verblijfplaats. Daarnaast zijn er soorten die hun nest meerdere
jaren achter elkaar gebruiken als broedplaats. Hiermee wordt het nest een
vaste verblijf- en/of voortplantingsplaats. Deze broedlocaties genieten eveneens
bescherming krachtens de Flora- en faunawet.
Soorten met een vaste broedlocatie in het plangebied zijn groene specht (abdij
Koningsoord), sperwer (abdij Koningsoord) en torenvalk (Enschotsebaan).
• Amfibieën en reptielen
In het plangebied is het voorkomen van drie beschermde amfibieënsoorten
bekend. Alle waargenomen soorten zijn zeer algemeen in Nederland en worden
niet bedreigd (categorie 1). In een afwateringspoel op het terrein van de
milieustraat aan de Hoolstraat (Akker-Heikant) is het voorkomen van de
kleine watersalamander vastgesteld. In het zwembad van sportpark De Rauwbraken
(Koningsoord) komt een grote populatie gewone padden voor. Vooral
het noordoostelijk deel van het zwembad wordt als voortplantingsbiotoop
gebruikt. De bruine kikker is aangetroffen in de afwateringspoel aan de Hoolstraat
en in een tuinvijver aan de Heikantse Baan (Akker-Heikant). In het
aanvullend flora- en faunaonderzoek [98] is de verwachting uitgesproken dat
het loofbosje en aangrenzende sloten nabij de Kreitenmolenstraat mogelijk
leefgebied zijn voor amfibieën als Bruine kikker, Groene kikker en wellicht
ook Kleine watersalamander. Amfibieën zijn hier echter niet aangetroffen.
Gebruik van het aangrenzende landbouwgebied als landbiotoop wordt zeer
onwaarschijnlijk geacht.
Voor reptielen is het plangebied ongeschikt.
• Vissen
In het plangebied zijn geen beschermde vissoorten waargenomen. De enige
vissoorten die werden aangetroffen zijn de tiendoornige stekelbaars en de
goudwinde, beide in een particuliere vijver aan de Heikantse Baan (Akker-
Heikant). De tiendoornige stekelbaars is een zeer algemene vissoort in Nederland.
De goudwinde is een niet inlandse kweekvorm. Een verklaring voor het
geringe aantal vissen dat in het plangebied werd waargenomen is de beperkte
hoeveelheid open water en het feit dat een groot deel van de sloten reeds vroeg
in het jaar droogvalt. Dit komt de visstand niet ten goede.
• Libellen, dagvlinders en andere ongewervelden
Van libellen, dagvlinders of andere ongewervelden zijn geen gegevens bekend.
Op basis van het veldbezoek is het flora- en faunaonderzoek [98] geconcludeerd
dat het gebied niet of nauwelijks zal fungeren als leefgebied voor minder
algemene tot zeldzame soorten en zeker niet voor beschermde en/of bedreigde
soorten. Aangenomen wordt dat met name in de omgeving van kleine
bosjes en ook langs sloten wel enkele algemene dagvlinder- en libellensoorten
verblijven, zoals de Dagpauwoog, Citroenvlinder, Klein geaderd witje, Kleine
vos, Lantaarntje, Azuurwaterjuffer en Houtpantserjuffer.
4.7.3 Ecohydrologische relaties
Op ruim 2 kilometer afstand van het plangebied Overhoeken, ten noorden
van de kern Udenhout, is een aantal kwelwaterafhankelijke natuurgebieden
gelegen (De Brand, Tienden, Leemkuilen). Het gebied ten noordoosten van
Tilburg maakt gedeeltelijk deel uit van het infiltratiegebied van De Brand en
de Leemkuilen (zie grondwater, figuur 4.5).
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 65 van 203

Huidige situatie en autonome ontwikkeling
Onder De Brand en omgeving worden verstaan het natuurreservaat De Brand
en de omliggende Tienden (Nieuwe, Oude en Hoornmanken Tiend) en Klampen.
Dit gebied, met een omvang van bijna 400 hectare, is één van de laatste
restanten van het eertijds zeer omvangrijke Brabantse broeklandschap. Het
wordt grotendeels beheerd door het Brabants Landschap. Het gebied is van
grote landschappelijke en ecologische betekenis. Dit laatste uit zich zowel in
de aanwezige flora en vegetatie als de fauna in het gebied. Voor een uitgebreide
detailbeschrijving van de natuurwaarden in De Brand wordt verwezen
naar diverse onderzoeksrapporten [1, 13, 46, 47].
De hoge natuurwaarden in het reservaatgebied De Brand zijn mede gevolg
van de bijzondere en gevarieerde abiotische milieusituatie ter plaatse. Vele
van de kenmerkende natuurwaarden zijn grondwatergebonden en hangen
sterk samen met stagnatie, kwel en/of toestroming van lokaal of (sub)regionaal
grondwater. Daarbij lijken lokale systemen met kwel van relatief zacht
grondwater een rol te spelen. De vegetatie in de omliggende Tienden en
Klampen wordt, behalve door lokale systemen, ook door (sub)regionaal
grondwater van het gebied ten noordoosten van Tilburg beïnvloed.
De natuurwaarden in De Brand worden ernstig bedreigd door de slechte waterkwaliteit
van de Zandleij, enerzijds door infiltratie vanuit de beek, anderzijds
bij piekafvoeren door inundaties. De slechte waterkwaliteit wordt veroorzaakt
door effluentlozingen van de RWZI Tilburg-Noord op de Zandleij.
Er vindt nader onderzoek plaats naar de mogelijkheden om deze effluentlozing
door de Brand stop te zetten.
Ten oosten van Udenhout liggen de Leemkuilen. Dit gebied is ontstaan door
leemwinning voor de baksteenfabricage. Het gebied is circa 70 hectare groot.
In het noordoostelijk deel vinden nog ontgrondingen plaats. Het gebied heeft
een soortenrijke flora, die enerzijds het gevolg is van afwisseling in leem en
zand in de bodem en anderzijds een gevolg van de afwisselende niveaus ten
opzichte van het grondwater.
4.8 Landschap
De meest westelijk gelegen Overhoeken (Enschotsebaan, Koningsoord en
Spoorzone) zijn overwegend agrarisch in gebruik en worden omsloten door
infrastructuur (wegen, spoorlijn) en de bestaande bebouwing van Berkel-
Enschot (woonbebouwing, bedrijventerrein, sportpark, kloostercomplex)).
Het dijklichaam van de Burg. Bechtweg is in het zuidwesten van het plangebied
vrij dominant in het landschap aanwezig. In het gebied is verspreide bebouwing
aanwezig. Vanwege het gevarieerde grondgebruik en de begrenzing
door de spoorlijn en bebouwing, is dit gebiedsdeel kleinschaliger van karakter
dan de meer noordelijk gelegen Overhoeken.
Een groot deel van de Overhoek Koningsoord wordt ingenomen door het
complex "Onze Lieve Vrouwe van Koningsoord" van de Trappistinnen aan de
Raadhuisstraat. Het kloosterterrein is grotendeels omsloten door een muur
en dichte boombeplantingen, hetgeen het abdijcomplex een besloten karakter
geeft. Het contrast met het open agrarische gebied rond het kloostercomplex
is groot. Rondom het terrein van de abdij bevindt zich een groot groen gebied.
De Raadhuisstraat kenmerkt zich door een structurerende rij lindes.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 66 van 203

Figuur 4.10 Landschappelijke karakteristieken
Abdij Koningsoord Rijksweg N65
Dorpsrand Berkel-Enschot Boerderij Raadhuisstraat
Zicht vanaf Enschotsebaan Rauwbrakenplas
Boerderij Hoolstraat Zicht vanaf Hoolstraat
Huidige situatie en autonome ontwikkeling
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 67 van 203

Huidige situatie en autonome ontwikkeling
Kenmerkend voor het noordelijk deel van het plangebied (Overhoek Akker-
Heikant) is de landschappelijke openheid richting Udenhout. Er is sprake van
een aaneengesloten open agrarisch gebied, dat niet wordt doorsneden door
grootschalige infrastructuur. Karakteristiek voor dit gebiedsdeel zijn de bolle
akkers en oude perceelsindeling. Dit gebiedsdeel wordt doorsneden door een
aantal oude wegen (Heikantse Baan, Durendaelweg, Hoolstraat). Deze wegen
vormen, onder andere door de aanwezige beplanting, karakteristieke elementen
in het overigens vrij open gebied.
4.9 Cultuurhistorie en archeologie
4.9.1 Cultuurhistorie
Alle Overhoeken kenmerken zich door een ontwikkelingsgeschiedenis met een
gegroeide c.q. geleidelijk ontstane, open agrarische structuur (zie paragraaf
4.8). Van dit cultuurhistorisch karakteristieke landschap bevinden zich, als
overblijfsel daarvan, nog enkele waardevolle wegen in het plangebied.
Kenmerkend voor het gebied ten noorden van de kern Berkel-Enschot zijn
verder de bolle akkers en oude perceelsindeling. Het plangebied wordt hier
doorsneden door diverse oude wegen (o.a. Heikantse Baan, Durendaelweg).
Deze karakteristieke cultuurhistorische structuur, die met name nog goed
zichtbaar is aan de noordzijde van Berkel-Enschot, wordt ook wel aangeduid
met de term "kransakkerstructuur". Deze structuur is het sterkst aanwezig
rond 't Hoekske, Heuveltje en de Hoolstraat [76]. De ringvormige Hoolstraat,
aan de noordkant van het plangebied, vormt de noordelijke begrenzing van
de Berkelse Akker, een typisch onderdeel van de kransakkerstructuur die hier
van oudsher aanwezig is. In het kader van de planvorming voor de ruimtelijke
verdere invulling van de Overhoeken [36, 39] is deze structuur in het stedenbouwkundig
plan opgepakt als belangrijk structurerend element.
In de jaren tachtig en begin jaren negentig is door verschillende partijen onderzoek
verricht naar de aanwezigheid van cultuurhistorische waarden in het
gebied van de huidige Overhoeken. Zo publiceerde de provincie Noord-
Brabant in 1990 de Cultuurhistorische Inventarisatie in combinatie met het
Monumenten Inventarisatieproject [74]. Hierin krijgen cultuurhistorische
objecten, ensembles en landschappelijke structuren bijzondere aandacht.
Ook zijn in het kader van de herinrichting Leijen-West in de jaren negentig
enkele belangrijke cultuurhistorische onderzoeken verricht [116, 117]. Deze
studies geven een goed beeld van de ontwikkeling en de cultuurhistorische
waarden van het plangebied.
De resultaten van genoemde onderzoeken hebben een belangrijke rol gespeeld
bij de uitwerking van de plannen voor de Overhoeken. Bij het opstellen
van het stedenbouwkundig plan [39] is het optimaal inpassen van belangrijke
cultuurhistorische elementen en structuren (o.a. kransakkerstructuur)
een belangrijk leidend principe geweest.
Ten behoeve van de bestemmingsplannen voor de Overhoeken [17 t/m 21] is
de Cultuurhistorische verkenning Tilburg-Noordoost Eerste Fase [50] opgesteld.
Doel hiervan verkenning was het in beeld brengen en waarderen van de
in het plangebied aanwezige cultuurhistorische elementen. In onderstaand
overzicht is op basis van bovengenoemde documenten een beeld gegeven van
de belangrijkste cultuurhistorisch structuren en elementen in de Overhoeken.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 68 van 203

Figuur 4.11 Cultuurhistorische waarden
Huidige situatie en autonome ontwikkeling
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 69 van 203

Tabel 4.8 Cultuurhistorische waarden
Overhoek Cultuurhistorische structuren en
patronen
Enschotsebaan • waardevolle lintbebouwing Enschotsebaan
• De Kraan, Zwaantje en Kerkstraat
• bodemarchief
Koningsoord • monumentale laanbeplanting
Raadhuisstraat (Eiken)
• De Kraan, Rauwbrakenweg
• zichtas klooster en kerk
• bodemarchief
Spoorzone • monumentale laanbeplanting
Raadhuisstraat (eiken)
• bodemarchief
Akker-Heikant • Kransakkerstructuur
• oude wegen (Heikantsebaan,
Durendaelweg, Hoolstraat)
• waterloop (Koolvenseloop)
• bestrating Hoolstraat
• bodemarchief
4.9.2 Archeologie
Huidige situatie en autonome ontwikkeling
Cultuurhistorische elementen en monumenten
• Molenstraat 49, MIP
• Enschotsebaan 1, gemeentelijk monument
• Enschotsebaan 6 (langgevelboerderij
1890), gemeentelijk monument
• Enschotsebaan 8 (boerderij 1901), MIP
• Enschotsebaan 19 (woonhuis 1890)
• Enschotsebaan 21 (langgevelboerderij
1880)
• Enschotsebaan 27 (langgevelboerderij
1880)
• Raadhuisstraat 22 (boerderij ca. 1875), Gemeentelijk
monument
• Raadhuisstraat 26 (poortgebouw Trappistinnenklooster)
1933-1937, Rijksmonument
• Trapistinnenklooster als één geheel
• Raadhuisstraat 32, 42 en 56
• De Kraan 39 (boerderij ca. 1870), MIP
• Hollandse eik nabij Raadhuisstraat 10
• Raadhuisstraat 1 (voormalig stationskoffiehuis
ca. 1900), MIP
• Heikantse Baan 2 (boerderij 1915) MIP
• Heikantsebaan 4 (langgevelboerderij ca.
1880) MIP
• Heikantsebaan 6 (boerderij ca. 1925) MIP
• Heikantsebaan 1-3 (langgevelboerderij
1849), MIP
• Heikantsebaan 8 en 8a, MIP
• Heikantsebaan 9 (schuur)
• Heikantsebaan 10, MIP
Op grond van informatie van de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek
(AMK, IKAW) [82, 83], de Cultuurhistorische Waardenkaart
(CHW 2005) van de provincie Noord-Brabant [76] en op basis van gegevens
van de gemeentelijke Archeologische waarschuwingkaart (ARWATI 2002)
[37] kan worden geconcludeerd dat het gehele plangebied Overhoeken moet
worden aangemerkt als een gebied met een hoge tot zeer hoge archeologische
verwachtingswaarde (zie figuur 4.12). Dit beeld wordt bevestigd door gegevens
uit het Archeologisch Informatie Systeem (ARCHIS) [115], waarin een
groot aantal waarnemingen in het plangebied staat vermeld. Het bovenstaande
heeft geleid tot de beslissing om archeologisch onderzoek uit te voeren.
Van twee deelgebieden in de Overhoeken zijn de resultaten van het archeologisch
vooronderzoek inmiddels beschikbaar. Het gaat daarbij om het archeologisch
vooronderzoek voor de deelgebieden Enschotsebaan [7] en Koningsoord
[118}, bestaande uit een bureauonderzoek, grondboringen en een oppervlaktekartering.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 70 van 203

Figuur 4.12 Archeologische waarschuwingskaart Tilburg (ArwaTi)[37]
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 71 van 203

• Archeologisch vooronderzoek Enschotsebaan
Uit het bureauonderzoek blijkt dat dit deelgebied zich bevindt in een omgeving
die rijk is aan archeologische waarnemingen uit diverse perioden en
vooral uit de steentijden, de Romeinse perioden en de vroege en late Middeleeuwen.
Uit het veldonderzoek blijkt dat een groot deel van de bodem in deze
Overhoek verstoord is. In het noordelijke deel van het gebied werden slechts
in twee boringen relevante archeologische indicatoren aangetroffen. In het
zuiden is op een aantal plaatsen een onverstoorde bodem aanwezig. Hier werden
in verschillende boringen archeologische indicatoren aangetroffen. De
aanvullende oppervlaktekartering leverde een zekere hoeveelheid vroegmiddeleeuws
en vooral laatmiddeleeuws aardewerk op.
Ook in het zuidwesten van dit deelgebied werd een aantal belangwekkende
archeologische indicatoren aangetroffen (vroeg- en laatmiddeleeuws en prehistorisch).
Op basis van het archeologisch vooronderzoek voor het deelgebied
Enschotsebaan wordt voor het gebied ten zuiden van de Enschotsebaan
archeologisch vervolgonderzoek, door middel van proefsleuven, aanbevolen
(zie figuur 4.13). Dit vervolgonderzoek wordt door de ontwikkelaar van de
betreffende Overhoek uitgevoerd. Voor enkele gebiedsdelen ten noorden van
de Enschotsebaan met een hoge archeologische verwachtingswaarde, waar
nog geen vooronderzoek is uitgevoerd, dient volgens het gemeentelijk advies
alsnog een archeologische inventarisatie te worden uitgevoerd. In de rest van
het deelgebied Enschotsebaan komen de hoge en middelhoge verwachting te
vervallen en is geen vervolgonderzoek aanbevolen.
• Archeologisch vooronderzoek Koningsoord
Uit het bureauonderzoek bleek dat dit deelgebied is gelegen in een omgeving
die rijk is aan archeologische waarnemingen uit diverse perioden (steentijden,
metaaltijden, Romeinse periode, vroege en late Middeleeuwen, Nieuw
Tijd). Met name voor het Mesolithicum/Neolithicum en de Middeleeuwen
was de verwachting voor het plangebied hoog. Bovendien is het middendeel
van het plangebied gesitueerd op een grotere dekzandrug, die door zijn hogere
ligging en grote bodemvruchtbaarheid altijd interessant zal zijn geweest
voor bewoning. Uit het veldonderzoek bleek dat de bodem in het midden en
het noorden van dit deelgebied plaatselijk nog een hoge mate van gaafheid
vertoonde. Tijdens oppervlaktekartering op een aantal van deze percelen
werden bovendien aardewerkfragmenten uit de vroege en late Middeleeuwen,
enkele Romeinse scherven en een aantal prehistorische vondsten aangetroffen.
Op basis van het archeologisch vooronderzoek voor het gebied
Koningsoord wordt voor het midden en noorden van dit deelgebied een door
de projectontwikkelaar zelf uit te voeren archeologisch vervolgonderzoek
aanbevolen in de vorm van proefsleuven (zie figuur 4.14). Voor de rest van
dit deelgebied is geen vervolgonderzoek nodig.
Gelet op het feit dat in het plangebied van de Overhoeken sprake is van een
omvangrijk buitengebied, dat waarschijnlijk een deels nog onverstoord bodemarchief
heeft, wordt bovenstaande onderzoeksmethodiek ook voor de
overige Overhoeken (Spoorzone, Akker-Heikant) toegepast. Op basis van de
vooronderzoeken wordt een selectieadvies geformuleerd. Het mogelijk daaruit
resulterende vervolgonderzoek wordt door de ontwikkelaar van de betreffende
Overhoek bekostigd. Concrete onderzoeksresultaten van de overige
Overhoeken zijn op dit moment nog niet beschikbaar.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 72 van 203

Figuur 4.13 Proefsleuvenonderzoek deelgebied Enschotsebaan[7]
Huidige situatie en autonome ontwikkeling
Figuur 4.14 Proefsleuvenonderzoek deelgebied Koningsoord [118]
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 73 van 203

4.10 Infrastructuur
4.10.1 Verkeersinfrastructuur
Huidige situatie en autonome ontwikkeling
Zoals reeds eerder is toegelicht, ligt het plangebied de Overhoeken volledig
ingesloten tussen de bestaande bebouwing van Berkel-Enschot en diverse
infrastructurele voorzieningen. Het gaat daarbij met name om:
• de Burg. Bechtweg in het zuidwesten (= Noordoosttangent);
• de spoorlijn (twee sporen) Tilburg-'s-Hertogenbosch in het westen, met
bewaakte spoorwegovergangen ter plaatse van de Rauwbrakenweg, de
Raadhuisstraat en De Kraan (bij ProRail staat dit spoorgedeelte bekend
als spoortraject 700);
• de Hoolstraat in het noorden;
• de Kreitenmolenstraat en rijksweg N65 in het oosten.
Daarnaast lopen er door en langs het plangebied verschillende lokale en interlokale
wegen. De belangrijkste daarvan zijn van west naar oost: de Bosscheweg,
de Enschotsebaan, de Rauwbrakenweg, De Kraan, de Raadhuisstraat,
de Molenstraat, de Hoolstraat, de Durendaelweg, de Berkelseweg, de Heikantsebaan,
de Molenbaan en de Kreitenmolenstraat. De belangrijkste infrastructurele
voorzieningen zijn weergegeven in figuur 4.15
Figuur 4.15 Infrastructuur
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 74 van 203

Figuur 4.16 Fietsnetwerk Tilburg
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 75 van 203

4.10.2 Langzaam verkeer
Het fietsnetwerk van de gemeente Tilburg is weergegeven in het Fietsplan
2004 (zie figuur 4.16). Hieruit blijkt dat de Bosscheweg, de Durendaelweg/Berkelseweg
en de Raadhuisstraat zijn aangewezen als primaire fietsroutes.
Daarnaast zijn de Enschotsebaan, Rauwbrakenweg en de Molenstraat
aangewezen als sternet fietsroutes.
4.10.3 Verkeersintensiteiten
Tabel 4.9 bevat de verkeersintensiteiten (uitgedrukt in motorvoertuigen per
etmaal) in 2004 van de belangrijkste wegen rondom de Overhoeken.
Tabel 4.9 Verkeersintensiteiten Overhoeken 2004
Straat Verkeersintensiteit (mvt/etmaal)
N65 ten westen van Kreitenmolenstraat 48.600
Burg. Bechtweg (Noordoosttangent) 22.700
Bosscheweg 16.800
Kreitenmolenstraat 10.700
Durendaelweg 6.600
Enschotsebaan 8.100
Raadhuisstraat 3.600
De Kraan 1.300
Molenstraat 3.200
Kerkstraat 4.800
Puccinilaan 11.000
Udenhoutseweg (westzijde spoor) 3.200
4.10.4 Verkeersveiligheid
Gegevens met betrekking tot de verkeersveiligheid rondom Berkel-Enschot
zijn afgebeeld in figuur 4.17. Deze gegevens hebben betrekking op de periode
1999-2003. Uit deze figuur blijkt dat de meest onveilige locaties (zogenaamde
black spots) de kruispunten Kreitenmolenstraat/N65 (Quatre Bras) en de
kruising Bosscheweg/Afrit A65 zijn. Op de Enschotsebaan als geheel vallen
relatief veel (slachtoffer)ongevallen. Ook de weggedeelten Puccinilaan/-
Durendaelweg en Molenstraat scoren vrij hoog in deze ongevallencijfers.
4.10.5 Openbaar vervoer
De kern Berkel-Enschot is met het openbaar vervoer ontsloten door stadsbus
lijn 4 vanaf het Centraal Station in Tilburg. Deze bus heeft een frequentie van
tweemaal per uur en rijdt door tot Udenhout. Deze buslijn verzorgt een rechtstreekse
verbinding (zonder overstap) van Udenhout en Berkel-Enschot met
het Centraal Station in Tilburg, waar passagiers op de trein kunnen overstappen.
De globale route van deze buslijn is afgebeeld in figuur 4.18. In de kern
Berkel-Enschot zelf zijn thans voldoende haltes aanwezig om op een acceptabele
loopafstand een bushalte te bereiken. Aan de Generaal Eisenhowerweg
tenslotte ligt een zogenaamde TOP-halte.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 76 van 203

Figuur 4.17 Verkeersveiligheid
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 77 van 203

Figuur 4.18 Ligging openbaar vervoerroutes in Berkel Enschot
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 78 van 203
Huidige situatie en autonome ontwikkeling

4.10.6 Kabels en leidingen
In het noorden (Akker-Heikant) wordt het plangebied doorsneden door een
(ondergrondse) leidingenstrook met een breedte van 45 m, waarbinnen twee
olie(product)leidingen liggen die eigendom zijn van de Rotterdam-Rijn Pijpleiding
Maatschappij. Buiten het directe ruimtebeslag van de leidingenzone
(45 m) is daarbij tevens sprake van indirect ruimtebeslag. Het gaat dan om
een toetsingsgebied met een breedte van 175 m ter weerszijden van de eigenlijke
leidingenzone. Binnen dit toetsingsgebied is de eerste 55 m aangewezen als
veiligheidsgebied. Hier is geen bebouwing toegestaan. In het buitenste deel
van het toetsingsgebied (tussen 55 en 175 m) gelden dezelfde regels maar is
vrijstelling van de leidingbeheerder onder voorwaarden mogelijk.
Ook bevinden zich in het plangebied twee gastransportleidingen, die deels
parallel lopen aan de genoemde oliepijpleidingen. Langs deze leidingen moet
eveneens rekening worden gehouden met een veiligheidszone van 4 meter aan
weerzijden van de leiding die vrij moet blijven van bebouwing.
Daarnaast wordt het plangebied doorsneden door een drinkwatertransportleiding.
Aan weerszijden van deze leiding geldt een zakelijk rechtstrook van 3
meter, waarbinnen geen werken of werkzaamheden mogen plaatsvinden die
schade aan de leiding kunnen veroorzaken.
De Overhoek Enschotsebaan wordt doorkruist door een bovengrondse 150
kV hoogspanningsleiding, die tegen de bebouwing van Tilburg Noord ligt.
Deze leiding heeft een zakelijk recht zone van 2 x 20 meter. Binnen deze zone
gelden belemmeringen ten aanzien van het oprichten van bebouwing.
Ook loopt door deze Overhoek, parallel aan de Burg. Bechtsweg, een rioolpersleiding
van waterschap De Dommel. Langs deze leiding geldt een zakelijk
rechtstrook van 3 meter aan weerszijden van de leiding.
Daarnaast ligt er in de Overhoek Enschotsebaan een 8" transportleiding voor
vloeibare koolwaterstoffen (PRB-leiding) die in eigendom en beheer is bij
SABIC Pipelines. Conform een circulaire van het ministerie van VROM [113]
geldt langs deze leiding een toetsingsafstand van 27 meter aan weerszijden,
gemeten vanuit het hart van de leiding. Dit is de afstand die bij voorkeur vrij
blijft van bebouwing. Een zone van 5 meter ter weerszijden van de leiding
moet in ieder geval vrij blijven van bebouwing. Tenslotte is sprake van een
zakelijk rechtstrook van 4 meter aan weerszijden van de leiding.
Formeel gezien is bovengenoemde circulaire van VROM [113] nog steeds van
toepassing, maar omdat de hierin genoemde afstanden in de praktijk vaak te
krap bleken te zijn, heeft het Ministerie van VROM gesteld dat de genoemde
afstanden eigenlijk niet meer gebruikt dienen te worden. Nieuwe afstanden
zijn nog niet vastgesteld. Naar verwachting verschijnt nog dit jaar een nieuwe
circulaire. Tot die tijd hebben het Ministerie van VROM, de Gasunie en het
RIVM zich verenigd in een task force en worden veiligheidsafstanden tijdelijk
(totdat de nieuwe circulaire van kracht is) per geval afzonderlijk berekend.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 79 van 203

Figuur 4.19 Kabels en leidingen
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 80 van 203

4.11 Geluid en trillingen
4.11.1 Geluid
In en rondom het plangebied Overhoeken is, vanwege de huidige verkeersintensiteiten
op een aantal grotere wegen en in verband met mogelijke geluidhinder
als gevolg dit wegverkeer, sprake van enkele zoneplichtige wegen (o.a.
de Burg. Bechtweg en de rijksweg N65). Bovendien is sprake van geluidproductie
door het treinverkeer op het spoortraject Tilburg - 's-Hertogenbosch.
Een derde mogelijke geluidbron betreft industriële geluidhinder (o.a. bedrijventerreinen
Loven en Rhijnkant).
In het kader van de bestemmingsplannen die enkele jaren geleden voor de
verschillende Overhoeken zijn opgesteld [17 t/m 21] is akoestisch onderzoek
uitgevoerd [15]. Tevens zijn, ten behoeve van het Stedenbouwkundig plan
Overhoeken, aanvullende akoestische berekeningen uitgevoerd [102]. Vanwege
nieuwe verkeersgegevens is ten behoeve van voorliggend MER begin 2006
een geheel nieuw akoestisch onderzoek uitgevoerd [142]. Op basis van deze
onderzoeken is onderstaand een globale beschrijving gegeven van de huidige
geluidsituatie in het plangebied. Daarbij is onderscheid gemaakt in railverkeerslawaai,
wegverkeerslawaai en industrielawaai. In het kader van de verdere
ruimtelijke uitwerking van de verschillende afzonderlijke Overhoeken zal
meer gedetailleerd akoestisch onderzoek moeten plaatsvinden. Dit onderzoek
zal bij de uitwerking van de verschillende afzonderlijke deelplannen worden
uitgevoerd door de projectontwikkelaars. Zoals eerder reeds is vermeld, zal de
Wet geluidhinder in loop van 2006 worden aangepast. Dit zal ook gevolgen
hebben voor de rol van de gemeente als nieuwe toetsende instantie.
• Wegverkeerslawaai
In en grenzend aan het plangebied Overhoeken komen diverse zoneplichtige
wegen voor. Dit zijn wegen met een dermate hoge verkeersintensiteit dat mogelijk
sprake is van geluidoverlast. De geluidbelasting vanwege dergelijke
wegen moet in een akoestisch onderzoek worden beschouwd wanneer zich
nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen voordoen. Aangezien het plangebied voor
de Overhoeken als 'uitleggebied' moet worden bestempeld, mag de geluidbelasting
van nieuwe woningen en eventuele andere geluidgevoelige bestemmingen
de voorkeursgrenswaarde uit de Wet geluidhinder van 50 dB(A) niet
overschrijden. Er bestaan mogelijkheden om bij de provincie Noord-Brabant
ontheffing voor een hogere grenswaarde aan te vragen, maar voor uitleggebieden
is het beleid in principe gericht op het handhaven van de voorkeursgrenswaarde
van 50 dB(A).
De belangrijkste wegen in en rond het plangebied zijn de Burg. Bechtweg,
Rijksweg N65, de Enschotsebaan, de Bosscheweg, de Kreitenmolenstraat en
de Udenhoutseweg. Voor de Kreitenmolenstraat, Bosscheweg, Enschotsebaan
en de Udenhoutseweg zijn de geluidscontouren berekend van 50, 55, 60
en 65 dB(A). Hierbij is gebruik gemaakt van de Standaard Rekenmethode 1
(SRM1). De resultaten van deze berekening zijn weergegeven in tabel 4.10.
Voor de N65 en de Burg. Bechtweg is de contour, gezien het belang van deze
wegen, berekend met de Standaard Rekenmethode 2 (SRM2). De figuren met
contourafstanden zijn opgenomen in bijlage 9.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 81 van 203

Huidige situatie en autonome ontwikkeling
Tabel 4.10 Contourafstanden bestaande wegen (in m van de wegas) (2004)
50 dB(A) 55 dB(A) 60 dB(A) 65 dB(A)
Kreitenmolenstraat 135 64 60 14
Bosscheweg 146 69 32 15
Enschotsebaan 43 20 8 -
Udenhoutseweg 23 10 3 -
Bron: Akoestisch onderzoek t.b.v. MER/SMB Overhoeken [142]
Langs de Burg. Bechtweg is ter plaatse van het plangebied sprake van een
bestaand geluidscherm van 1 meter hoog aan weerszijden van de weg. Dit
scherm is in het akoestisch onderzoek [142] meegenomen. Hierbij wordt opgemerkt
dat langs dit tracé ter plaatse van de bestaande woningen inmiddels
ook plaatselijk schermgedeelten voorkomen van 2,5 meter hoog, maar gezien
de beperkte lengte van deze schermen en vanwege de voorgenomen verbreding
van de weg (zie autonome ontwikkeling) zijn deze schermen niet meegenomen
in het geluidonderzoek.
• Railverkeerslawaai
Langs de spoorlijn Tilburg-'s-Hertogenbosch dient volgens het Akoestisch
Spoorboekje AsWin [100] rekening te worden gehouden met een geluidszone
van 300 meter waarbinnen spoorweglawaai kan optreden en waar afscherming
nodig is, als binnen deze zone geluidgevoelige bestemmingen worden
gerealiseerd [2]. Deze zone geldt voor het gehele westelijke deel van het plangebied
Overhoeken.
Voor nieuwe woningen en andere geluidgevoelige objecten geldt een maximaal
toelaatbare geluidbelasting van 57 dB(A) etmaalwaarde. Er bestaan
beperkte mogelijkheden om bij de provincie Noord-Brabant ontheffing voor
een hogere grenswaarde aan te vragen, maar het beleid is in principe gericht
op het handhaven van de voorkeursgrenswaarde van 57 dB(A).
Uit de geluidberekeningen [142] blijkt dat de 57 dB(A)-contour van railverkeerslawaai
in de huidige situatie (2004) zonder afschermende voorzieningen
is gelegen op circa 235 meter uit de as van de spoorlijn. De 65 dB(A)-contour
en de 70 dB(A)-contour liggen op 75 resp. 35 meter uit de as van de spoorlijn.
Dichter bij het spoor bouwen (binnen de 57 dB(A)-contour) is mogelijk indien
bepaalde voorzieningen worden getroffen. Hierbij kan worden gedacht aan
een geluidsscherm langs het spoor, afschermende maatregelen die bouwkundig
zijn verbonden aan de nieuwbouwwoningen, geluidafschermende balkons,
dubbele gevels, alternatieve woningindelingen of zogenaamde "dove gevels".
• Industrielawaai
Bij de situering van geluidgevoelige bestemmingen dient tevens rekening te
worden gehouden met mogelijke geluidhinder als gevolg van industriële bedrijvigheid.
Hiervoor geldt een maximaal toelaatbare geluidbelasting van 50
dB(A) etmaalwaarde.
De 50 dB(A) contour van het wettelijk gezoneerd industrieterrein Loven ligt
over het zuidwestelijk deel van het plangebied Overhoeken (deelgebied Enschotsebaan).
De 50 dB(A) contour van bedrijventerrein Rhijnkant ligt over
het noordelijk deel van het plangebied (deelgebieden Spoorzone en Akker-
Heikant) [15, 36, 142]. Dit bedrijventerrein is niet wettelijk gezoneerd.
Beide geluidscontouren zijn weergegeven bijlage 9.
Uit het akoestisch onderzoek [142] dat voor het plangebied De Overhoeken is
uitgevoerd komt naar voren dat binnen de 50 dB(A)-contour van het bedrijventerrein
Loven in de huidige situatie 4 woningen aanwezig zijn en binnen de
50 dB(A)-contour van Rhijnkant 8 woningen.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 82 van 203

4.11.2 Trillingen
Huidige situatie en autonome ontwikkeling
Trillingen kunnen door allerlei activiteiten ontstaan. In en rondom het plangebied
Overhoeken zijn met name de wegen en de spoorlijn belangrijke potentiële
trillingsbronnen. Door de aanwezigheid van oneffenheden in het wegdek
(kuilen, putdeksels, verkeersdrempels etc.) en het railverkeer over het spoor
ontstaan bodemtrillingen. Deze bodemtrillingen kunnen vervolgens via de
funderingen aan nabijgelegen gebouwen worden doorgegeven. De mate waarin
trillingen ontstaan, is onder meer afhankelijk van de soort oneffenheid
(hoogteverschil, hellingshoek randen, grootte etc.), het bodemtype, de fundering
van de weg of spoorlijn, de rijsnelheid waarmee oneffenheden worden
gepasseerd en het gewicht (aslast) van het passerende verkeer. In de huidige
situatie is binnen het plangebied, voor zover bekend, geen sprake van locaties
waar trillingen optreden die leiden tot overlast of hinder voor omwonenden.
4.12 Lucht
4.12.1 Luchtkwaliteit
In het Besluit luchtkwaliteit [3] is onder meer bepaald dat gemeenten en provincies
de lokale luchtkwaliteit tenminste eenmaal per drie jaar in kaart moeten
brengen. In de rapportage luchtkwaliteit 2003 [93] van de gemeente Tilburg
wordt nagegaan of, en in welke mate, er binnen de gemeentegrenzen
sprake is van overschrijdingen van de wettelijke luchtkwaliteitsnormen uit het
Besluit luchtkwaliteit voor de volgende luchtverontreinigende stoffen: stikstofdioxide
(NO 2), koolmonoxide (CO), fijn stof (PM 10) en benzeen (C 6H 6).
De wettelijke normen voor een aantal relevante stoffen zoals opgenomen in
het Besluit luchtkwaliteit 2005 [3] zijn weergegeven in tabel 4.11.
Tabel 4.11 Grenswaarden luchtkwaliteit
Stof Norm 2006 in g/m3 Norm 2010 in g/m3 Fijn stof (PM10) concentratie die op 24uurniveau
maximaal 35 keer per jaar mag
worden overschreden
50 50
Fijn stof (PM10) jaargemiddeldeconcentratie 40 40
Stikstofdioxide (NO2) concentratie die op
uurniveau maximaal 18 keer mag worden
overschreden
200 200
Stikstofdioxide (NO2) jaargemiddeldeconcentratie
40 (48)* 40
Zwaveldioxide (SO2) concentratie die op
uurniveau maximaal 24 keer per jaar mag
worden overschreden
350 350
Zwaveldioxide (SO2) concentratie die op 24uurniveau
maximaal 3 keer per jaar mag
worden overschreden
125 125
Lood jaargemiddelde concentratie 0,5 0,5
Koolmonoxide (CO) concentratie als 8uursgemiddelde
concentratie
10.000 10.000
Benzeen (C6H6) jaargemiddelde concentratie
10 (9)* 5
* tussen haakjes de plandrempel
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 83 van 203

Huidige situatie en autonome ontwikkeling
In de Nederlandse situatie zijn in de praktijk met name de stoffen NO 2 (stikstofdioxide)
en PM 10 (fijn stof) relevant, omdat voor de overige stoffen de
concentraties ruim onder de normen liggen. In het algemeen geldt dat de
luchtkwaliteit in een gebied wordt bepaald door de achtergrondconcentratie
van luchtverontreiniging en de bijdrage van lokale bronnen aan de luchtverontreiniging.
De achtergrondconcentraties voor heel Nederland worden door
het RIVM berekend met het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit (LML). Relevante
lokale bronnen zijn met name wegverkeer en mogelijk industriële activiteiten
met emissies van relevante stoffen. Emissies van spoorverkeer zijn niet
relevant voor luchtkwaliteit.
Bij het bepalen van de luchtkwaliteit wordt onderscheid gemaakt in grenswaarden
(de waarden die de gemeente in acht moet nemen en waar ze niet
vanaf mag wijken) en drempelwaarden (dit zijn de waarden waarbij bij overschrijding
de gemeente een plan van aanpak moet maken om de luchtkwaliteit
te verbeteren).
Uit de gemeentelijke monitor [93] komt naar voren dat het aantal inwoners in
(de gehele gemeente) Tilburg dat was blootgesteld aan concentraties stikstofdioxide
die groter zijn dan de grenswaarde van 40 µg/m 3 in 2003 (ten opzichte
van 2002) is toegenomen van 3.500 naar 42.649 inwoners. Voor wat betreft
fijn stof is dit aantal toegenomen van 971 naar 14.127 inwoners. De concentraties
benzeen en koolmonoxide zijn in 2003 niet gemeten. In 2002 werd de
grenswaarde van beide concentraties namelijk niet overschreden, en er bestond
geen aanleiding om te veronderstellen dat hier in de loop van 2003 verandering
in is gekomen.
In tabel 4.12 zijn deze gegevens voor wat betreft de luchtkwaliteit nader gedetailleerd
voor de kern Berkel-Enschot, dat vooral voor het plangebied Overhoeken
van toepassing is.
Tabel 4.12 Luchtkwaliteit Berkel-Enschot en Tilburg 2003
Oppervlakte (ha) Aantal inwoners
Totaal > Grens-
waarde
> Plan-
drempel
Totaal > Grens
-waarde
> Plan-
drempel
Stikstofdioxide (NO 2)
Berkel-Enschot 1.253 189 31 10.699 452 0
(gehele gemeente) Tilburg 11.866 1.695 339 198.548 42.649 3.674
Fijn stof (PM 10)
Berkel-Enschot 1.253 73 31 10.699 62 0
(gehele gemeente) Tilburg 11.866 732 339 198.548 14.127 4.927
Bron: Gemeente Tilburg, Rapportage luchtkwaliteit 2003.
Naar aanleiding van de monitor 2003 is in november 2004 het Luchtkwaliteitsplan
gemeente Tilburg 2005-2010 [94] verschenen. Hierin worden maatregelen
aangekondigd gericht op het oplossen van bestaande knelpunten en het
voorkomen van nieuwe knelpunten. Verkeer en vervoer veroorzaakt meer
dan driekwart van de totale emissies, waarbij het vrachtverkeer circa 75% van
de verkeersemissies produceert. De maatregelen zijn vooral gericht op het
verbeteren van de doorstroming en de routering van het vrachtverkeer en
schoner openbaar vervoer (bussen op aardgas) en vrachtverkeer.
Bovengenoemde luchtonderzoeken hebben betrekking op het schaalgebied
van de hele gemeente Tilburg. In het kader van voorliggend MER is een aanvullend
en meer gedetailleerd onderzoek uitgevoerd naar de luchtkwaliteit in
het plangebied De Overhoeken [143, 144].
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 84 van 203

Straatnaam Benzeen
Jaargemiddelde
[µg/m³]
Huidige situatie en autonome ontwikkeling
Voor NO 2 en PM 10 zijn verspreidingsberekeningen uitgevoerd met het KEMA
STACKS model. De contourplots voor NO 2 en PM 10 zijn opgenomen in bijlage
10. Voor de bepaling van de luchtkwaliteit voor wat betreft de overige
stoffen is gebruik gemaakt van het rekenmodel CAR II, versie 5.0. De resultaten
voor de stoffen benzeen, zwaveldioxide en koolmonoxide zijn samengevat
weergegeven in tabel 4.13. Uit deze tabel blijkt dat in de huidige situatie (anno
2004) voor geen van de stoffen normoverschrijding optreedt. De berekende
concentraties liggen op of net boven het achtergrondniveau.
Tabel 4.13 Luchtkwaliteit Overhoeken, huidige situatie (2004)
Benzeen
Jm achtergrond
[µg/m³]
SO 2 Jaargemiddelde
[µg/m³]
SO 2 Jm
achtergrond
[µg/m³]
SO 2 aantal
overschrijdingen24uursgemiddelde
CO [µg/m³]
98percentiel
8-uur
CO [µg/m³]
98percentielachtergrond
Noordoosttangent t.h.v.
spoorlijn
2 1 3 2 0 1162 815
Noordoosttangent t.h.v.
Enschotsebaan
2 1 3 2 0 1162 815
N65 t.w.v. Kreitenmolenstraat
2 1 3 2 0 1456 761
Kreitenmolenstraat 1 1 2 2 0 984 761
Bosscheweg 2 1 2 2 0 1146 796
Enschotsebaan 1 1 3 2 0 1022 812
Udenhoutseweg 1 1 2 2 0 883 746
Puccinilaan 2 1 2 2 0 1517 796
Durendaelweg 2 1 2 2 0 1107 761
Kerkstraat 2 1 3 2 0 1118 812
Bron: Grontmij 2006 Aanvulling luchtonderzoek KEMA [144]
Aanvulling luchtkwaliteit
In het luchtonderzoek [144] was aanvankelijk geconcludeerd dat het aantal
overschrijdingsdagen van de 24-uurgemiddelden van de PM 10-concentratie de
grenswaarde van 35 dagen overschrijdt en dat voor de jaargemiddelden voor
PM 10 en voor NO 2 wel wordt voldaan aan de norm.
Daarnaast is geconstateerd dat het achtergrondniveau in 2005 lager blijkt te
liggen dan in het KEMA-rapport staat en er mogelijk niet met de meest recente
GCN-gegevens is gerekend. Uit controle van de berekeningen is gebleken
dat wel degelijk de recente GCN-gegevens zijn toegepast, maar KEMA bij de
berekeningen gebruik maakt van meerjarengemiddelden om toevallige variaties
in meteorologie uit te middelen. Voor de modelleringen in de toekomst
wordt het toetsjaar doorgerekend met de meteorologiegegevens van de jaren
1995 tot en met 1999. Voor de huidige situatie wordt daarentegen gemiddeld
over de laatste vijf jaar (2000-2004). Omdat de meetresultaten over 2004 en
2005 echter een sterke daling laten zien, levert de middeling over de jaren 2000
t/m 2004 een relatief hoog gemiddelde op voor 2004.
Naar aanleiding hiervan is nog een aanvullende berekening [146] uitgevoerd
waarbij:
• voor de jaargemiddelde concentraties is de bronbijdrage (dus berekende
concentraties minus de achtergrond) zoals berekend over de vijf jaren 2000
tot en met 2004 gemiddeld en voor de bepaling van de huidige situatie
2004 opgeteld bij de GCN achtergrondwaarde voor 2004;
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 85 van 203

Huidige situatie en autonome ontwikkeling
• voor de bepaling van het aantal PM 10 -overschrijdingen is het aantal overschrijdingsdagen
als gevolg van de bronbijdrage bepaald als het verschil
van het berekende aantal overschrijdingsdagen en het aantal overschrijdingsdagen
als gevolg van de achtergrondconcentratie in de jaren 2000-
2004. Hier is het aantal overschrijdingsdagen als gevolg van de achtergrondconcentratie
2004 bij opgeteld: de bronbijdrage (berekend over 5
jaar, volgens voorschrift) is dus bij de achtergrond van 2004 opgeteld. Het
aantal overschrijdingsdagen dat op deze wijze is berekend is vergeleken
met het aantal overschrijdingsdagen voor alleen het jaar 2004. Dit blijkt
±1 overschrijdingsdag overeen te komen hetgeen klopt met de verwachte
spreiding in de berekende bronbijdrage over de verschillende jaren.
Met deze berekeningswijze is recht gedaan aan de lagere achtergrondconcentraties
zoals die gelden voor 2004, terwijl toch een meerjarengemiddelde berekening
is toegepast voor de bepaling van de bronbijdrage. Als gevolg hiervan
blijkt dat de achtergrondconcentratie voor PM 10 voor het jaar 2004 beduidend
lager wordt, en het aantal overschrijdingsdagen aanzienlijk daalt ten
opzichte van de oorspronkelijke berekening. De aangepaste berekeningen
leiden samengevat tot de volgende uitkomsten:
Tabel 4.14 Luchtkwaliteit NO 2 en PM 10 Overhoeken, huidige situatie (2004)
Stof
PM10 jaargemiddelde
Grenswaarde Situatie 2004
- Achtergrond 40 23.0
- Minimum 40 23,0
- Gemiddeld 40 23,7
- Maximum 40 26,0
PM10 24-uurgemiddelde
- Minimum aantal overschrijdingsdagen 35 16
- Gemiddeld aantal overschrijdingsdagen 35 19
- Maximum aantal overschrijdingsdagen 35 19
- Percentage gridpunten met > 35 overschrijdingsdagen
0
NO2 jaargemiddeld
- Achtergrond 40 26,8
- Minimum 40 26,8
- Gemiddeld 40 29,7
- Maximum 40 37,9
NO2 uurgemiddeld
- Maximale uurwaarde 200 152
Bron: KEMA, Erratum bij rapport 5062933-TOS/MEC 069372 [146]
Uit tabel 4.14 blijkt dat de jaargemiddeldeconcentratie voor de stoffen PM 10
(fijn stof) en NO 2 (stikstofdioxide) in de huidige situatie op geen enkele plek
binnen het plangebied leidt tot overschrijding van de grenswaarde. Ook voor
wat betreft het aantal overschrijdingsdagen van de 24-uurgemiddelden van de
PM 10-concentratie wordt de in het Besluit luchtkwaliteit 2005 [3] geformuleerde
grenswaarde van 35 dagen niet overschreden.
Op basis van het bovenstaande kan samenvattend worden geconcludeerd dat
de luchtkwaliteit in het plangebied in de huidige situatie (peiljaar 2004) geen
knelpunt vormt voor de ontwikkeling van de Overhoeken.
Aangezien de luchtkwaliteit in het gebied met name wordt veroorzaakt door
de grotere wegen grenzend aan en in de omgeving van het plangebied (Burg.
Bechtweg en N65), mag worden verwacht dat het aspect luchtkwaliteit mogelijk
in de Overhoeken Enschotsebaan en Heikant een rol kan gaan spelen.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 86 van 203

4.12.2 Stankcirkels
Huidige situatie en autonome ontwikkeling
Binnen het plangebied Overhoeken en in de directe omgeving daarvan zijn
diverse agrarische bedrijven gelegen met daaromheen zogenaamde milieu- of
stankcirkels. Binnen dergelijke cirkels gelden belemmeringen ten aanzien van
het oprichten van nieuwe woonbebouwing. Voor de Overhoek Enschotsebaan
zijn in dat kader 6 bedrijven met een stankcirkel van belang, voor de Overhoek
Koningsoord 4, bedrijven, voor de Overhoek Spoorzone eveneens 4
bedrijven en bij de Overhoek Akker-Heikant gaat het in totaal om 10 agrarische
bedrijven waarvan de individuele en soms ook de cumulatieve stankcirkel
over het plangebied ligt.
Tabel 4.15 Stankcirkels Overhoeken [Bron: gemeente Tilburg
Adres
Enschotsebaan
Bedrijfstype Mve Afstand
cat. 1
UAV * RAV **
Mve Afstand
cat. 1
Enschotsebaan 8 melkveehouderij 90 100 m 144 100 m
Enschotsebaan 27-
29
loonwerk- en grondverzetbedrijf
annex rundveehouderij
annex mestdistributie en mestopslag.
0 100 m
0 100 m
100 m
Rauwbrakenweg 5
Koningsoord
combinatiebedrijf (vergunning in
2002 gedeeltelijk ingetrokken)
101 100 m 115 100 m
Mgr. Poelstraat 43 rundveehouderij 100 m 0 100 m
De Hemeltjens 1 hokdiercombinatie 221 119 m 286 139 m
De Kraan 39s mestopslag manege 50 m 0 50 m
De Kraan 45
Spoorzone
paarden 200 m 0 100 m
't Hoekske 2a hokdiercombinatie 148 100 m 167 107 m
Udenhoutseweg 2
Akker-Heikant
melkveehouderij 7 100 m 7 100 m
Durendaelweg 87 hokdiercombinatie 104 100 m 236 127 m
Heikantsebaan 1 +
3
rundveehouderij 100 m 0 100 m
Heikantsebaan 2 Opengrondsgroente, varkens en
rundvee
12 100 m 14 100 m
Heikantsebaan 4 fokvarkens 993 252 m 1181 273 m
Heikantsebaan 5-7 fokvarkens 640 202 m 828 231 m
Heikantsebaan 12 Rundvee en varkens 189 110 m 189 114 m
Heikantsebaan 14 varkens 100 m 0 100 m
Hoolstraat 4 varkens en rundvee 146 100 m 311 144 m
Hoolstraat 8 rundvee 51 100 m 56 100 m
Hoolstraat 17 slachtpluimveebedrijf 1000 253 m 1000 248 m
Molenbaan 1 mestvarkens 1354 294 m 1409 299 m
* UAV = Uitvoeringsregeling Ammoniak en Veehouderij
** RAV = Regeling Ammoniak en Veehouderij
Het gaat daarbij voor een belangrijk deel om bedrijven binnen het plangebied
zelf, maar daarnaast ook om agrarische bedrijven in de directe omgeving van
het plangebied, waarvan de stankcirkel (gedeeltelijk) over het plangebied ligt.
Voor een deel betreft dit bedrijven ten westen van de spoorlijn. Eerder werd
voorzien dat deze bedrijven hun functie zouden verliezen als gevolg van het
bestemmingsplan Nieuwe Warande. Dit bestemmingsplan zal in de huidige
vorm echter niet worden uitgevoerd. Dit betekent dat alsnog rekening moet
worden gehouden met deze stankcirkels.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 87 van 203

Huidige situatie en autonome ontwikkeling
Voor veehouderijen die geheel of gedeeltelijk gelegen zijn binnen een landbouwontwikkelingsgebied,
een verwevingsgebied of een extensiveringsgebied
met het primaat natuur, waarvoor een Reconstructieplan is vastgesteld, moet
de stankcirkel ook worden bepaald op basis van de nieuwe RAV (Regeling
Ammoniak en Veehouderij). De aanwijzing van dergelijke gebieden, die van
belang kunnen zijn voor het plangebied de Overhoeken, heeft plaatsgevonden
in het Reconstructieplan De Meierij van de provincie Noord-Brabant dat in
juli 2005 van kracht is geworden [131]. Uit het Reconstructieplan blijkt dat
drie bedrijven geheel of gedeeltelijk binnen een verwevingsgebied liggen.
• Heikantsebaan 14; stankcirkel cf. RAV blijft 100 meter;
• Hoolstraat 8; stankcirkel cf. RAV blijft 100 meter;
• Molenbaan 1; stankcirkel cf. RAV wordt 299 meter.
Er bestaat op dit moment nog geen volledige helderheid over de te hanteren
berekeningsmethode (UAV of RAV) bij het vaststellen van stankcirkels. Ook
recente jurisprudentie (casus Houten) heeft nog geen eenduidigheid opgeleverd
over de status van deze rekenmethoden en de toepasbaarheid daarvan.
De discussie hierover wordt voorgezet in VNG-verband.
4.13 Externe Veiligheid
4.13.1 Algemeen
Bij onderzoek in het kader van externe veiligheid zijn twee grootheden van
belang: het plaatsgebonden risico (PR) en het groepsrisico (GR). Met het PR
en het GR wordt de relatie uitgedrukt tussen activiteiten met gevaarlijke stoffen
en hun omgeving. De beoordeling van het risico vindt onder meer plaats
op de gevolgen die ontstaan voor kwetsbare functies zoals wonen, werken en
recreëren.
Het plaatsgebonden risico (PR) is gedefinieerd als de plaatsgebonden kans, per
jaar, op overlijden voor een onbeschermd individu ten gevolge van ongevallen
met een bepaalde activiteit. Het PR wordt weergegeven met contouren. Voor
het PR geldt een getalsnorm inhoudend de maximaal toelaatbare overlijdenskans
voor een individu van:
• 1 op 100.000 per jaar (10 -5 /j) voor bestaande situaties
• 1 op 1.000.000 per jaar (10 -6 /j) voor nieuwe situaties.
Het groepsrisico (GR) is gedefinieerd als de cumulatieve kans per jaar dat
tenminste een aantal mensen het slachtoffer wordt van een ongeval. Het GR
valt niet grafisch weer te geven met risicocontouren, maar wordt weergegeven
in een grafiek met een zogenaamde fN-curve. Hierin wordt het overlijden van
een groep van tenminste een bepaalde omvang afgezet tegen de kans daarop
per jaar.
Het groepsrisico vormt daarmee een indicatie van de maatschappelijke ontwrichting
als gevolg van een calamiteit. In de normering van het GR wordt
geen onderscheid gemaakt in nieuwe en bestaande situaties.
Met betrekking tot externe veiligheid dient rekening te worden gehouden met
de Circulaire risiconormering vervoer gevaarlijke stoffen [87] en het Besluit
Externe Veiligheid Inrichtingen, BEVI [127].
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 88 van 203

4.13.2 Beschrijving huidige situatie
Huidige situatie en autonome ontwikkeling
In het bestemmingsplan Enschotsebaan [21] is voor het individueel risico
(thans heet dit "plaatsgebonden risico"), op basis van diverse provinciale documenten,
destijds een risicocontour langs de spoorlijn Tilburg-Den Bosch
vastgesteld op een afstand van 21 m uit het spoor. Ten aanzien van het
groepsrisico gelden volgens het bestemmingplan geen beperkingen.
Onlangs is voor het plangebied Overhoeken nader onderzoek naar de externe
veiligheidssituatie uitgevoerd [114 en 128]. In deze studies zijn het plaatsgebonden
risico en het groepsrisico bepaald voor zowel de huidige situatie als de
situatie inclusief de ontwikkeling van de Overhoeken zoals beschreven in het
stedenbouwkundig plan [39]. Uit deze studie blijkt dat de externe veiligheidssituatie
in en rondom de Overhoeken volledig wordt bepaald door een drietal
transportaders waarover vervoer van gevaarlijke stoffen plaatsvindt:
1. De Burg. Bechtweg (Noordoosttangent) aan de zuidwestzijde van het
plangebied;
2. De spoorlijn Tilburg 's-Hertogenbosch aan de westzijde van het gebied;
3. De N65, gelegen aan de oostzijde van het plangebied.
In onderstaande tabel is weergegeven hoeveel voertuigpassages met gevaarlijke
stoffen jaarlijks over bovengenoemde trajecten plaatsvinden.
Tabel 4.16 Aantal vervoerde gevaarlijke stoffen
Traject Type gevaarlijke stoffen Aantal voertuigpassages/jaar
Burg. Bechtweg Brandbare vloeistoffen 1398
Zeer brandbare vloeistoffen 1853
Spoorlijn Tilburg - 's-Hertogenbosch Brandbare gassen 1550
N65 Brandbare vloeistoffen 2145
Zeer brandbare vloeistoffen 870
Brandbare gassen 98
Op basis van bovenstaande gegevens, de ongevalkans en het aantal personen
dat langs de route wordt blootgesteld aan de gevolgen van een mogelijk ongeval,
kan het plaatsgebonden risico (PR) in de Overhoeken worden bepaald.
Uit de studie [114] is gebleken dat op dit moment geen van de genoemde verkeersaders
een 10 -6 of 10 -5 risicocontour heeft. De risicocontour uit het vigerende
bestemmingsplan Enschotsebaan [21] lijkt dus achterhaald. Tevens is
gebleken dat de oriëntatiewaarden voor het groepsrisico in de huidige situatie
niet worden overschreden. Samengevat kan worden geconcludeerd dat er
langs de vervoerassen rond het plangebied op dit moment zowel voor het PR
als het GR geen knelpunten te verwachten zijn.
Het Albert Heijn distributiecentrum op bedrijventerrein Loven dient te worden
aangemeld als risicovol object. Deze ligt op circa 280 meter van het plangebied.
Dit distributiecentrum heeft een ammoniakkoelopslag met 2.450 kg
ammoniak. Op basis van de vergunning valt deze installatie onder type 2 volgens
de Regeling Externe Veiligheid Inrichtingen (REVI). Op basis van de
geldende criteria zijn er geen afstanden voor het plaatsgebonden risico van
toepassing of een invloedsgebied voor het groepsrisico. Dit bedrijf wordt dan
ook niet verder beschouwd. Naast het AH distributiecentrum is Campina
gelegen. Ook dit bedrijf heeft een ammoniakkoelinstallatie. Op basis van het
REVI zijn voor dit bedrijf eveneens geen afstanden van toepassing. Dit bedrijf
blijft derhalve ook buiten beschouwing.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 89 van 203

Huidige situatie en autonome ontwikkeling
Een veiligheidsaspect in de deelgebieden Koningsoord en Spoorzone betreft
de aanwezigheid van de open schietbaan van het gilde Hubertus aan de Kraan
53. Volgens het bedrijvenregister van de gemeente Tilburg gaat het om een
schietinrichting met schietbomen, waar beschermende voorzieningen in de
vorm van kogelvangers zijn geplaatst. Tijdens het schieten mag zich in een
straal van 10 meter rondom de schietboom niemand bevinden, met uitzondering
van de schutter en de baancommandant. Deze vorm van schieten kent
geen wettelijke veiligheidszone.
Verder moet rekening worden gehouden met veiligheidszones langs boven- en
ondergrondse leidingen die het plangebied doorkruisen. In de paragraaf infrastructuur
(paragraaf 4.10) is dit aspect reeds behandeld.
4.14 Woon- en leefmilieu
De gronden in het plangebied zijn thans hoofdzakelijk agrarisch in gebruik.
Daarbij is sprake van uiteenlopende vormen van agrarisch gebruik, variërend
van veeteelt tot akkerbouw en boomkwekerij. Verspreid over het gebied zijn
diverse agrarische bedrijven aanwezig, terwijl er lokaal tevens sprake is van
burgerwoningen in het buitengebied, onder andere langs De Kraan.
Het deelgebied Akker-Heikant grenst aan de westzijde aan het bedrijventerrein
Rhijnkant, dat lokale bedrijvigheid herbergt. Nabij dit bedrijventerrein
aan de Hoolstraat is de milieustraat van Berkel-Enschot gevestigd. Ten zuiden
ligt de laatste uitbreidingswijk, Berkelse Akkers. Opvallend hier is de
groene scheg die de wijk in steekt. Deze is het gevolg van ondergrondse infrastructuur.
In het deelgebied Koningsoord is het kloostercomplex van de Trappistinnen
aan de Raadhuisstraat zeer bepalend voor de woonomgeving. Het kloosterterrein
is grotendeels omsloten door een muur en dichte boombeplantingen,
hetgeen de abdij een besloten en groen karakter geeft. In het zuidelijk deel van
dit deelgebied ligt sportpark Rauwbraken. Hier zijn, naast een zwembad ook
tennis- en korfbalvelden aanwezig. Een klein deel van het gebied is in gebruik
als volkstuin. Aan de Molenstraat in het gebied Spoorzone valt vooral een
complex bejaardenwoningen op, dat in een orthogonale structuur is opgezet.
Meer in algemene zin kan het plangebied worden aangemerkt als een zich
verstedelijkend dekzandgebied, met de infrastructuur aan de randen en de
bebouwing van Berkel-Enschot als belangrijke ruimtelijke dragers. De van
oorsprong landelijke kernen zijn de afgelopen decennia aanzienlijk gegroeid
en ook de verspreide bebouwing is in de loop der tijd toegenomen. De recreatieve
mogelijkheden in het gebied beperken zich, naast het sportpark, vooral
tot routegebonden vormen van recreatie (o.a. wandelen, fietsen).
4.15 Autonome ontwikkeling
Rondom de Overhoeken is een aantal ontwikkelingen voorzien, die van invloed
kunnen zijn op de realisering van dit plan. Deze autonome ontwikkelingen,
die met name betrekking hebben op de infrastructuur, zijn hieronder
beschreven. In dat kader zijn met name van belang de mogelijke verplaatsing
van de NS-werkplaats, de verbreding van de Burg. Bechtweg, de uitbreiding
van het kruispunt Quatre Bras, de aanpassing van de kruising Bosscheweg/A65
en een aantal kleinschalige overige maatregelen.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 90 van 203

Huidige situatie en autonome ontwikkeling
• Verplaatsing NS-werkplaats
In het centrum van Tilburg wordt gewerkt aan de ontwikkeling van de zogenaamde
Spoorzone. Om deze zone te kunnen herontwikkelen, is voorzien in
de verplaatsing van de huidige NS-werkplaats direct ten noorden van het
spoor. Als mogelijke locatie hiervoor is bedrijventerrein Loven-Noord in
beeld, een gebied van circa 20 ha ten noorden van de Burgemeester Bechtweg
(Noordoosttangent) en ten westen van de spoorlijn Tilburg-'s-Hertogenbosch.
• Verbreding Burg. Bechtweg
Op langere termijn wordt de Burgemeester Bechtweg (Noordoosttangent)
verbreed naar een profiel van 2x2 rijstroken. Een klein gedeelte van deze weg
is momenteel al in dit profiel uitgevoerd. Uit modelberekeningen die in het
kader van het Tilburgs Verkeer en Vervoerplan (TVVP) [106] voor het jaar
2015 zijn gemaakt, blijkt dat de intensiteit zodanig oploopt dat een verdubbeling
van de gehele burgemeester Bechtweg op termijn noodzakelijk wordt
geacht.
Burgemeester Bechtweg
Daadwerkelijke realisatie van de toekomstige verbreding van de Burgemeester Bechtweg
wordt om de volgende redenen zeer reëel geacht:
• door het Tilburgs Verkeers- en Vervoersplan (TVVP) en de netwerkanalyse Beter
Bereikbaar Brabant wordt de noodzaak aangetoond voor verdubbeling van de Burgemeester
Bechtweg; er ligt reeds een aanvraag voor subsidie bij de Provincie voor
opname in het Brabants MIT;
• in het algemeen beleidsplan van het huidige college van B&W (ABC) [148] is gesteld
dat verdubbeling van de Burgemeester Bechtweg aansluitend aan de aanleg van de
Noordwesttangent zal worden uitgevoerd en dat vóór 2010 (d.w.z. binnen de huidige
regeerperiode) de financiering hiervoor moet worden gevonden. Inmiddels is reeds
een bedrag van 31,5 mln. euro opgenomen in diverse jaarschijven (afkomstig uit
fonds bovenwijkse voorzieningen);
• op dit moment wordt een startnotitie geschreven om het project 'verdubbeling Burgemeester
Bechtweg' in 2007 daadwerkelijk op te pakken;
• in de plannen voor de Overhoek Enschotsebaan wordt een aansluiting op de Burgemeester
Bechtweg gerealiseerd, waarbij de weg op dat deel al verdubbeld moet worden
(vanwege aanleg opstelvakken). Dit wordt deels door de betrokken ontwikkelaar
(veroorzaker) betaald. Door de gemeente wordt alvast een voorinvestering gedaan in
de aanleg van het dure spoorwegviaduct om een logische oplossing voor de toekomst
veilig te stellen.
Op grond van het bovenstaande is geconcludeerd dat het reëel is om de verbreding van
de Burgemeester Bechtweg als autonome ontwikkeling te beschouwen.
• Uitbreiding kruispunt Quatre Bras
Onlangs is een studie afgerond naar mogelijke uitbreidingen van het kruispunt
Kreitenmolenstraat/N65 (Quatre Bras). Aanleiding hiervoor waren problemen
met de verkeersafwikkeling en de verkeersveiligheid (zie ook paragraaf
4.10.4). Samen met de gemeente Oisterwijk en Rijkswaterstaat worden
momenteel gesprekken gevoerd om tot een optimalere verkeerssituatie te komen.
Waarschijnlijk zal het aantal opstelvakken worden uitgebreid, al dan
niet gecombineerd met de aanleg van een fietstunnel.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 91 van 203

Huidige situatie en autonome ontwikkeling
• Kruising Bosscheweg/A65
Ook voor het kruispunt Bosscheweg/afrit A65 is een AVOC-analyse gedaan
en zijn samen met Rijkswaterstaat vervolgstappen gezet om dit knelpunt op te
lossen. Ambtelijk is voorgesteld om hier een zogenaamde turbo-rotonde aan
te leggen. De aanleg hiervan is voorzien in 2007.
• Overige infrastructurele maatregelen
Om de verkeersveiligheid te verbeteren is de Enschotsebaan in 2005 ingericht
als zestig km/u-gebied. Ook de Molenstraat is onlangs heringericht, met name
om de kwaliteit voor fietsers te verbeteren (sternetfietsroute). Verder zijn er
kleinschalige maatregelen gepland voor de Puccinilaan/Durendaelweg en
worden sternetfietsroutes langs de Kerkstraat en Eikenboschweg aangelegd.
• Luchtkwaliteit
Het Milieu- en Natuurplanbureau (MNP) publiceert elk jaar kaarten van de
concentraties van luchtverontreinigde stoffen, waarvoor in de Europese regelgeving
voor luchtkwaliteit grenswaarden zijn vastgesteld: zogenaamde
GCN-kaarten. Op basis van nieuwe inzichten heeft het NMP in maart 2006
besloten om het achtergrondniveau van de PM 10-concentratie naar beneden
bij te stellen. De reden hiervoor is dat de meetresultaten van PM 10 (fijn stof) in
het landelijk gebied de laatste twee jaar een sterke daling te zien geven, die
niet kan worden verklaard door veranderende weersomstandigheden of veranderingen
in de emissies van fijn stof [145]. De mate waarin het achtergrondniveau
is bijgesteld, is weergegeven in figuur 4.20. Uit deze figuur blijkt
dat het aantal potentiële overschrijdingen van de grenswaarde voor de daggemiddelde
fijnstofconcentraties in het jaar 2010 naar verwachting aanzienlijk
zal zijn verminderd, en in de regio Tilburg zelfs zal zijn verdwenen.
Figuur 4.20 Aantal potentiële overschrijdingen van de fijnstofgrenswaarde in 2010
• Overige autonome ontwikkelingen
In de natuurlijke terreinomstandigheden van het plangebied (o.a. bodem,
water, ecologie) zijn bij autonome ontwikkeling van het plangebied geen bijzondere
veranderingen te verwachten. Het huidige agrarische grondgebruik
wordt voortgezet en zal, vanwege de ligging van het plangebied in de stadsrandzone,
in principe niet verder intensiveren. De enige vorm van intensivering
zou kunnen optreden door opzetting van akkers en grasland naar boomteelt.
Hieraan zijn overigens strenge milieueisen verbonden. De landschappelijke
karakteristiek zal blijven samenhangen met het agrarisch gebruik. Dat
geldt eveneens voor de ontsluiting van het plangebied.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 92 van 203

5 Voorgenomen activiteit, varianten en
alternatieven
5.1 Algemeen
In dit hoofdstuk wordt de voorgenomen activiteit, te weten realisering van de
nieuwe wijk Overhoeken bij Berkel-Enschot, beschreven en wordt ingegaan
op alternatieven voor de inrichting van het plangebied, een vast onderdeel
van elke milieueffectrapportage. Allereerst wordt daartoe in paragraaf 5.2
ingegaan op de randvoorwaarden en uitgangspunten die ten grondslag hebben
gelegen aan de planontwikkeling voor de Overhoeken. Het Ontwikkelingsplan
[36] en het Stedenbouwkundig plan Overhoeken [39] vormen daarbij
belangrijke basisdocumenten. In paragraaf 5.3 komt het te realiseren programma
binnen de nieuwe wijk de Overhoeken aan de orde.
Paragraaf 5.4 beschrijft een aantal bouwstenen van de voorgenomen activiteit,
die een rol spelen bij de nadere invulling van het plangebied. Paragraaf
5.5 gaat in op de wijze van planrealisatie.
De verschillende alternatieven die in dit MER worden onderzocht (nulalternatief,
nulplusalternatief, basisalternatief, verdichtingsalternatief en meest
milieuvriendelijk alternatief) komen aan de orde in paragraaf 5.6.
5.2 Randvoorwaarden en uitgangspunten
5.2.1 Algemeen
In het Stedenbouwkundig plan [39] voor de inrichting van de nieuwe wijk de
Overhoeken is een aantal randvoorwaarden en uitgangspunten geformuleerd
waarmee bij de uitwerking van het plan rekening is gehouden. Deze randvoorwaarden
en uitgangspunten hebben betrekking op drie schaalniveaus die
onderstaand worden toegelicht, te weten:
• schaalniveau ruimtelijke structuur Noordoost;
• schaalniveau Overhoeken (Ontwikkelingsplan);
• schaalniveau Berkel-Enschot (Wijkanalyse).
Daarnaast is in het Ontwikkelingsplan [36] voor de Overhoeken uitgebreid
aandacht besteed aan een aantal uitgangspunten om te komen tot een duurzame
gebiedsontwikkeling. Duurzame gebiedsontwikkeling omvat een aantal
elementen die gezamenlijk moeten leiden tot duurzaamheid in de inrichting en
het beheer van de Overhoeken. Het gaat daarbij om inrichting, energie, materiaalgebruik,
woonkwaliteit, geluid, bodem, water, stank, verkeer, nutsinfrastructuur,
integrale veiligheid en parkmanagement. Deze uitgangspunten,
samengevat in een "milieuprofiel", komen hier eveneens aan de orde.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 93 van 203

5.2.2 Schaalniveau Noordoost
Voorgenomen activiteit, varianten en alternatieven
Vanuit de bestaande ruimtelijke structuur in het gebiedsdeel Noordoost zijn
met name de Groene Mal, de cultuurhistorie en de ondergrondse leidingenstraat
(zie figuur 5.1) van belang [39]:
• In de regionale groenstructuur, vormgegeven en vastgelegd in de Kadernota
Groene Mal [29], zijn bij de planvorming voor de Overhoeken de
groene verbindingen tussen Tilburg en Berkel-Enschot en tussen Berkel-
Enschot en Udenhout van belang.
• De Overhoeken maken deel uit van een cultuurhistorisch patroon dat
wordt gekenmerkt door een zogenaamde kransakkerstructuur. Deze
structuur is het sterkst aanwezig in het gebied rond 't Hoekske, Heuveltje
en de Hoolstraat. In de planvorming voor de Overhoeken wordt deze
structuur opgepakt als versterkend element in de identiteit van het gebied.
• Dwars door het open gebied tussen Berkel-Enschot en Udenhout loopt
een nationale ondergrondse leidingenstraat (zie ook paragraaf 4.10.3).
Rondom deze leidingenstraat ligt een "kernzone" waar geen bebouwing of
diepwortelende beplanting is toegestaan en "randzones" waar eveneens
beperkingen gelden. Het open houden van deze strook biedt kansen in de
ruimtelijke geleding van het gebied tussen Berkel-Enschot en Udenhout.
Figuur 5.1 Randvoorwaarden vanuit de omgeving [39]
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 94 van 203

5.2.3 Schaalniveau Overhoeken
Voorgenomen activiteit, varianten en alternatieven
In het Ontwikkelingsplan [36] zijn randvoorwaarden opgenomen die ruimtelijke
consequenties hebben voor de verschijningsvorm van de nieuwe wijk op
gebiedsniveau. De aspecten energie, water, verkeer, groen, geluid, lucht, veiligheid
en dorpssignatuur zijn daarbij van belang. Concreet gaat het om:
• Energie: voorkeur voor een zuidoriëntatie van de woningen.
• Water: er moet voldoende ruimte aanwezig zijn voor een duurzame waterhuishouding.
Ook moet in voldoende mate rekening worden gehouden
met de afwateringsrichting (van hoog naar laag, grondwaterstromingen
richting De Brand).
• Ontsluiting: de ontsluiting dient plaats te vinden op een wijze die tegemoet
komt aan de nog altijd groeiende automobiliteit en rekening houdt
met de gewenste leefbaarheid.
• Groen: er wordt gepleit voor een verbindende groenstructuur binnen de
Overhoeken met natuurlijke, vanzelfsprekende overgangen naar het omringende
landelijke gebied.
• Milieubelemmeringen: er moet rekening worden gehouden met ruimtelijke
beperkingen als gevolg van spoorweg- en autoweglawaai (onder andere
de Burg. Bechtweg en de N-65), beperkingen als gevolg van stankcirkels
rond agrarische bedrijven en milieucontouren van bedrijventerreinen (Loven,
Rhijnkant).
• Dorpssignatuur: hierbij gaat het om het schaalniveau en de beleving van
het dorp als aparte entiteit. De bestaande kern Berkel-Enschot moet gerespecteerd
worden, met zachte overgangen van bestaand naar nieuw.
5.2.4 Schaalniveau Berkel-Enschot
In het verlengde van het Ontwikkelingsplan [36] is een Wijkanalyse [38] opgesteld
voor Berkel-Enschot. Deze analyse geeft inzicht in het huidige en toekomstige
door de dorpsbewoners gewenste woon-, werk- en leefklimaat in
Berkel-Enschot. Ook de ontwikkeling van de Overhoeken is hierin meegenomen.
De belangrijkste programmapunten uit de wijkanalyse hebben betrekking
op sociale omgeving, (dorps) wonen, openbare ruimte, veiligheid en economie.
Door de bewoners zijn de volgende aandachtspunten geformuleerd:
• Streven naar multifunctionele, levendige Overhoeken met aandacht voor
woningen voor verschillende bevolkingsgroepen, kleinschalige bedrijvigheid
en faciliteiten voor sociaal culturele zaken en sport en recreatie.
• Naast een gedifferentieerd woonmilieu aandacht voor voorzieningen in de
nabijheid van doelgroepwoningen (woonzorg ontwikkelingen).
• Een belangrijk aspect vormt het dorps wonen (lage dichtheden, variatie,
kleinschalig, functiemenging, dorpse architectuur).
• In de openbare ruimte is een goed functionerende ontsluiting van het gebied
essentieel. Historische landwegen dienen gehandhaafd te blijven en er
moeten goede verbindingen zijn voor de fiets en het openbaar vervoer.
• Een ander belangrijk aspect in de (openbare) ruimte vormt de gewenste
interactie tussen dorp en platteland: dorp en platteland als eenheid.
• Wat betreft veiligheid zijn van belang veilige wegen, goed verlichte fietsroutes
en functiemenging met woningen (winkels en andere vormen van
bedrijvigheid).
• Streven naar een nieuw winkelcentrum dat meer als hart van Berkel-
Enschot moet gaan functioneren met daarbij behorende voorzieningen.
• Aandacht voor de stijgende vraag naar woonwerkeenheden.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 95 van 203

Tabel 5.1 Milieuprofiel op wijkniveau
Milieuthema Ambitie A Ambitie B Ambitie C Ambitieniveau volgens
Stedenbouwkundig plan
Water Nagenoeg geen hemelwaterriolering. 10%
verhardingsreductie. Aandacht autowasplaatsen,
experimenten riolering
Groen en natuur Bouwen met vermeerdering van groen en
natuur.
Ambitie B is alleen geen hemelwaterriolering.
Groene Mal is uitgangspunt. Handhaven bestaande
groene contouren. Realiseren verbindende
groenstructuur. Schaalniveau dorp respecteren.
Mobiliteit Autovrij Bevorderen langzaam verkeer (30 km zones),
ontsluiting via bestaande wegen, beperking
infrastructuur met 10% t.o.v. thans gangbaar en
handhaven van sociaal-economische functie
voorzieningencentrum
Ruimtegebruik Zeer compact en flexibel bouwen met verschuiving
naar inbreiding.
Geluid Autovrij met extreme geluidzonering, geluidniveau
in de woning -10dB(A) onder BB
niveau
Compact bouwen in centrumfuncties en waar
mogelijk in woonfunctie. Flexibel bouwen +
combinatie wonen/werken, verbindende
groenstructuur binnen stedenbouw
Bevorderen langzaam verkeer (30 km zones),
vermijden harde straatwanden, geluidzonering
(regelgeving)
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 96 van 203
Wel hemelwaterriolering, dus het normale
niveau zonder bijzondere maatregelen.
Bouwen zonder aandacht voor groen en
natuur.
Zonder bijzondere maatregelen. B
Niet compact en niet flexibel bouwen,
geen combinatie wonen/werken
Gangbaar niveau, geluidniveau in de woning
op BB niveau
Lucht Voldoen aan besluit luchtkwaliteit Voldoen aan besluit luchtkwaliteit Voldoen aan besluit luchtkwaliteit C
Bodem Bouwen zonder grondverstoring. 100% Gesloten grondbalans, geen uitlogende en Bouwen met een negatieve grondbalans,
B
afwezigheid van uitlogende bouwmaterialen.
uitspoelende materialen
wel uitlogende bouwmaterialen
Externe Veiligheid Geen gevaarlijk transport over infrastructuur Afwezigheid van risicofuncties in de wijk. Scheiding kwetsbare functies en risico,
C
en geen enkele risicofunctie in de wijk.
scheiding routes gevaarlijk transport en
kwetsbare functies. Volgens regelgeving
Energie Energieneutraal bouwen Actieve en passieve zonne-energie. EPL minimaal
7,0 en minimaal 70% gebouwen zuidgerichte
oriëntatie. 10% energieneutraal, alle
woningen LTV, openbare voorzieningen 100%
groene stroom.
EPL van 6,0 en geen zonne-energie B
Afval Aandacht voor juiste locatie voorzieningen, Aandacht voor juiste locatie voorzieningen, Aandacht voor juiste locatie voorzienin-
B
realiseren adequate gezamenlijke afvalinfra- realiseren adequate gezamenlijke afvalinfragen, realiseren adequate gezamenlijke
structuur.structuur.
afvalinfrastructuur.
Bron: Ontwikkelingsplan Overhoeken Berkel-Enschot [36]
A
B
B
B

5.2.5 Milieuprofiel
Bij de planvorming voor de Overhoeken is uitgebreid stilgestaan bij randvoorwaarden
ten aanzien van duurzame gebiedsontwikkeling. De doelstellingen
die voor de diverse milieuaspecten worden nagestreefd zijn in het Ontwikkelingsplan
[36] samengevat in een zogenaamd "milieuprofiel". Daarbij is
onderscheid gemaakt in een profiel op wijkniveau en een milieuprofiel op
woningniveau. Het ambitieniveau is weergegeven op een schaal van A naar C
(A = ambitieus; B = vooruitstrevend; C = gangbaar niveau).
In tabel 5.1 is het milieuprofiel op wijkniveau voor de verschillende milieuthema's
weergegeven. Voor elk van deze thema's is in het stedenbouwkundig
plan een gewenst ambitieniveau geformuleerd (zie laatste kolom in tabel 5.1).
Bij het uitwerken van de definitieve inrichtingsplannen voor de afzonderlijke
Overhoeken kan mogelijk nog enigszins worden gevarieerd in ambitieniveau
per milieuthema. Hierover zullen te zijner tijd nadere afspraken worden gemaakt
tussen gemeente en projectontwikkelaar.
Het milieuprofiel op woningniveau uit het ontwikkelingsplan (zie tabel 5.2) is
samengesteld op basis van de scores die binnen de GPRgebouw methodiek
behaald moeten worden voor de woning. In deze GPR worden zes modules
gehanteerd die in onderstaande tabel zijn opgenomen. Uitgaande van de hiervoor
aangegeven milieuambities op wijkniveau zijn deze vervolgens vertaald
naar ambities op gebouwniveau.
Tabel 5.2 Milieuprofiel op gebouwniveau
Milieuthema GPRscore
Opmerkingen
Energie 8 EPC 10% onder eis Bouwbesluit, actieve en passieve zonne-energie, optimale
lichtinval, toepassing LTV
Materiaalgebruik 7 Geen uitlogende en uitspoelende materialen, geen primair PVC, PAK, HCFK,
toepassen duurzaam beheerd hout (FSC)
Water 7 Kruipruimteloos bouwen, geen hemelwaterriool, infiltratie / groene daken, hergebruik
regenwater, woongebouwen doorstroomversneller
Afval 7 Flexibel en demontabel bouwen, prefab, modulair bouwen, scheiding bouwafval,
primair hergebruik van materialen
Binnenmilieu 8 Geluidniveau in woning 5 dB(A) onder eis Bouwbesluit. Optimale ventilatie,
vermijden schadelijke stoffen en optimale lichtinval
Integrale woonkwaliteit 8 Voldoen aan Politiekeurmerk Veilig Wonen, aandacht voor toegankelijkheid,
flexibel en aanpasbaar bouwen, 30-40% woningen beukmaat > 6m. 30-40%
woningen extra kmer op begane grond of op entreeniveau woning.
Bron: Ontwikkelingsplan Overhoeken Berkel-Enschot [36]
5.3 Programma voor de Overhoeken
5.3.1 Algemeen
In het uitbreidingsgebied Overhoeken zal vooral woningbouw worden gerealiseerd.
Daarnaast liggen er (beperkte) programmatische opgaven in het kader
van kleinschalige bedrijvigheid (De Akker, Enschotsebaan) en voorzieningen
(Koningsoord en Spoorzone). Het programma dient gerealiseerd te worden
binnen de schaal en maat van het dorp Berkel-Enschot, uitgaande van het ter
plaatse voorgestane centrumdorps woonmilieu. De maatvoering daarvan is
leidend voor alle Overhoeken en alle functies.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 97 van 203

Voorgenomen activiteit, varianten en alternatieven
In dat kader zijn in het Ontwikkelingsplan Overhoeken [36] de volgende uitgangspunten
geformuleerd:
• dorps/landelijk wonen op ruime kavels met relatief weinig openbaar groen
en niet stedelijk wonen op kleine kavels met relatief veel openbaar groen;
• een dorpscentrum met kleine speciale winkels in een groene allurevolle
setting en niet het grootstedelijk winkelcentrum;
• dorps/landelijk werken in kleinere eenheden met weinig volume (de notaris
en geen grote verzekeringsmaatschappij, ambachtelijke nijverheid en
geen industrie).
5.3.2 Woningbouw
Bij dorps/landelijk wonen gaat het om specifieke kavelmaten (woningdichtheden)
en woningtypologieën. In het Ontwikkelingsplan is daarvan een niet
limitatieve opsomming gegeven, waarbij het aandeel eigen grond afneemt van
grote tuin via hof tot terras [36] . Onderscheiden worden:
• landhuizen (1.000 – 2.500 m 2 );
• twee of meer geschakelde woningen in een rij (250 – 500 /650 m 2 );
• twee of meer geschakelde woningen in een complex (150 – 300 m 2 ) en een
ruime gemeenschappelijke kavel;
• geclusterde woningen in de vorm van een hofstee;
• kleinschalige stapeling van woningen met ruime terrassen.
De woningdichtheden zullen, op grond van de hiervoor geschetste voorbeelden,
variëren van tussen 5 (dorpsrand) en 25-30 (dorpscentrum) woningen per
hectare. Deze dichtheden worden nader ingevuld in het kader van de definitieve
programmering per Overhoek (kwantitatief, kwalitatief) en de stedenbouwkundige
invulling daarvan. Onderstaand wordt een aantal varianten
voor de te hanteren woningdichtheden binnen het plangebied besproken.
In de vigerende bestemmingsplannen die in 1999 voor de verschillende Overhoeken
zijn opgesteld [17 t/m 21], zijn per Overhoek normen voor het maximale
aantal te realiseren woningen opgenomen. Deze maximale aantallen zijn
opgenomen in tabel 5.3. Zoals in hoofdstuk 1 reeds is gesteld, voldoen deze
bestemmingsplannen thans niet langer.
Tabel 5.3 Maximaal aantal woningen volgens bestemmingsplan [17 t/m 21]
Overhoek Aantal woningen
Enschotsebaan 320
Koningsoord 200
Spoorzone 280
De Akker + Heikant 762
Totaal 1.562
In de Notitie Woningbouwprogrammering 2001 [31] wordt voor het uitbreidingsgebied
Overhoeken uitgegaan van de bouw van in totaal 1.500 nieuwe
woningen. Verder wordt in deze notitie gesteld dat de locatie Overhoeken zich
uitstekend leent voor het tegemoet komen aan de vraag naar "dorpsrand wonen".
Bovendien dient daarbij rekening te worden gehouden met de lokale
vraag vanuit Berkel-Enschot. Nieuwbouw (mede) gericht op ouderen kan
lokaal leiden tot doorstroming en/of transformatie. Samengevat resulteert dit
in het Ontwikkelingsplan Overhoeken [36] in het volgende programma:
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 98 van 203

Voorgenomen activiteit, varianten en alternatieven
Tabel 5.4 Woningbouwprogramma Ontwikkelingsplan Overhoeken
(prijspeil 2002)
Woningtype Richtprijs (€) % Aantal
Huur goedkoop /
sociale huur
400-500 15 225
Huur, duur Tot circa 800 5 75
Koop, goedkoop 110.000 - 135.000 5 75
Koop, middelduur 135.000 - 200.000 25 375
Koop, duur 200.000 - 400.000 50 750
Bron: Ontwikkelingsplan Overhoeken Berkel-Enschot [36]
Binnen de uitsplitsing 20% goedkoop, 30% middelduur en 50% duur zijn variaties
van koop naar huur en omgekeerd mogelijk. Deze variaties worden
ingegeven door specifieke vragen vanuit woningcorporaties, de zorg en ouderenhuisvesting.
De laatste twee hebben behoefte aan een geïntegreerd, flexibel
en gedifferentieerd aanbod van wonen, zorg, service en dienstverlening.
In het Stedenbouwkundig plan Overhoeken [39] is de woningbouwprogrammering
verder aangescherpt en is bovendien sprake van een noordelijke uitbreiding
van de Overhoek Akker-Heikant. Hiermee komt het totale woningbouwprogramma
op bijna 2.000 woningen. De woningdifferentiatie is conform
het Ontwikkelingsplan, met in de Overhoeken Koningsoord en Spoorzone
een woonprogramma dat evenwichtig alle wooncategorieën bedient en
in de Overhoeken Enschotsebaan en Akker-Heikant een woonprogramma
dat meer gericht is op middeldure en dure koopwoningen.
Samengevat leidt dit tot het volgende bijgestelde programma dat in het Stedenbouwkundig
plan voor de Overhoeken [39] is opgenomen:
Tabel 5.5 Woningbouwprogramma Stedenbouwkundig plan Overhoeken
Woningtype Enschotsebaan Koningsoord Spoorzone Akker-Heikant
Aantal Woningen 350 320 320 940
Huur, goedkoop /
sociale huur
- 20% 20% 10-15%
Huur, duur - 20% 20% 10-15%
Koop, goedkoop - 20% 20% 5-10%
Koop, middelduur 40% 20% 20% 25%
Koop, duur 60% 20% 20% 50%
Bron: Stedenbouwkundig plan Overhoeken Berkel-Enschot [39]
Bij de behandeling van het stedenbouwkundig plan [39] in de gemeenteraad
van Tilburg is als aanvulling op het plan besloten dat minimaal 26% sociale
woningbouw in de (gehele) Overhoeken moet worden gerealiseerd. Voor de
afzonderlijke Overhoeken zijn geen aparte doelstellingen geformuleerd.
In de loop van het jaar 2004 is de wens naar voren gekomen om met name
rond het dorpscentrum in het plandeel Koningsoord meer woningen te realiseren.
Dit heeft enerzijds te maken met de financiële haalbaarheid van het
plan, anderzijds met de wens om juist op deze centrumlocatie, en dichtbij het
daar geplande treinstation, hogere dichtheden te realiseren. Dit alles uiteraard
zonder het dorpse karakter geweld aan te doen. Deze locatie biedt ook goede
mogelijkheden voor wat hogere aantallen seniorenwoningen, waarnaar grote
vraag is. Ook is geconstateerd dat de gemiddelde woningdichtheid in Akker-
Heikant in het Stedenbouwkundig plan [39] dermate laag is, dat dit conflicteert
met overige doelstellingen omtrent zuinig ruimtegebruik.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 99 van 203

Voorgenomen activiteit, varianten en alternatieven
Varianten
Voor de dichtheden (en dus de aantallen woningen) binnen het plangebied
Overhoeken kunnen verschillende varianten worden opgesteld. De eerste twee
varianten betreffen de dichtheden zoals die zijn opgenomen in de vigerende
bestemmingsplannen [17 t/m 21] en in het stedenbouwkundig plan voor de
Overhoeken [39]. Vanwege de verdichtingswensen die zich nadien hebben
gemanifesteerd is daarnaast besloten enkele extra verdichtingsvarianten uit te
werken. Hierbij is uitgegaan van gangbare gemiddelde kentallen voor woningdichtheden,
die vervolgens kunnen worden vermenigvuldigd met de oppervlaktes
van de verschillende deelgebieden. Bij het samenstellen van de alternatieven
in paragraaf 5.6 kan elk deelgebied aan de hand hiervan een apart
'label' krijgen. De volgende kentallen zijn daarbij gehanteerd:
• wonen in het lint: 5 woningen per ha
• wonen in het groen: 15 woningen per ha
• ruim wonen: 20 woningen per ha
• centrum dorps: 23 woningen per ha
• patiowoningen: 30 woningen per ha
• intensief wonen: 40 woningen per ha
Voor wat betreft de bedrijvigheid binnen de Overhoeken zijn in het Stedenbouwkundig
plan {39] enkele locaties benoemd voor lokale kleinschalige bedrijvigheid.
Uitgangspunt hierbij is de overlast voor de omgeving tot een minimum
te beperken. In de Overhoeken zullen alleen 'lichte' bedrijven uit de
milieucategorieën 1, 2 en 3 worden gehuisvest. Door deze aan de uitvalswegen
van Berkel-Enschot te projecteren, zijn de bedrijven goed ontsloten en heeft
de woonfunctie zo min mogelijk last van bedrijfsverkeer. Daarnaast wordt
verwacht dat bedrijvigheid op deze locaties een soort bufferfunctie kan vormen
om eventuele negatieve beïnvloeding van de leefomgeving (luchtkwaliteit,
geluid) voor inwoners van de Overhoeken, door de Burg. Bechtweg
(Noordoosttangent), de spoorlijn en de bedrijven op bedrijventerrein Loven,
tegen te gaan.
In het plangebied zijn drie deelgebieden ingepland voor bedrijvigheid. Het
betreft de locaties:
• Enschotsebaan (circa 6,5 ha)
• Heikant (circa 4,5 ha)
• Rhijnkant (circa 1,5 ha)
Daarnaast is in de Overhoeken voorzien in inpassing van een aantal bestaande
en nieuwe woonwerk kavels (totaal ca. 30 stuks). Het streefbeeld daarvoor
bestaat uit een mix van wonen met kleinschalige werkfuncties. De werkfunctie
kan zowel in de sfeer van zakelijke dienstverlening als in de vorm van lichte
bedrijvigheid, voor zover milieuhygiënisch inpasbaar, worden ontwikkeld.
5.3.3 Voorzieningen
In de Overhoeken zullen ook voorzieningen worden gerealiseerd. Hierbij is als
uitgangspunt gesteld dat deze voorzieningen zoveel mogelijk worden gekoppeld
aan die deellocaties waar de voorzieningen, gelet op de (loop)afstanden,
nodig zijn. Er is voor gekozen de voorzieningen zoveel mogelijk onder te
brengen in en rond bestaande cultuurhistorische panden zoals in en nabij de
abdij Koningsoord en in en rond een aantal panden in de Overhoek Heikant.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 100 van 203

Voorgenomen activiteit, varianten en alternatieven
"Zorg" is één van deze geplande voorzieningen. Ondanks het feit dat ouderen
steeds langer in hun eigen woonomgeving blijven, zal ook intramurale zorg
noodzakelijk blijven. De behoefte aan intramurale zorgplaatsen binnen de
Overhoeken is op basis van eerste schattingen voor 2015 becijferd op circa 60
intramurale plaatsen, met daaraan gekoppeld circa 40 zorgwoningen [36].
Bij eventuele verplaatsing van de huidige capaciteit in Berkel-Enschot (Torentjeshof)
naar de Overhoeken nemen deze aantallen met 75 respectievelijk 25
toe. Binnen het plan Overhoeken wordt vooralsnog uitgegaan van de vestiging
van een intramuraal centrum in de Overhoek Koningsoord en een extramuraal
steunpunt in het gebied Heikant.
In de Structuurvisie Noordoost [47] is binnen de Overhoeken de vestiging van
een nieuw winkelcentrum voorzien. In het Ontwikkelingsplan Overhoeken
[36] wordt gesteld dat daarbij het bestaande winkelcentrum in Berkel-Enschot
niet moet worden genegeerd. Voorkomen moet worden dat, door de komst
van een nieuw winkelcentrum, het bestaande dorpswinkelcentrum van Berkel-
Enschot haar bestaanskracht verliest. Omdat de noodzakelijke herstructurering
van het bestaande winkelcentrum echter niet kan plaatsvinden binnen de
bestaande locatie, is in het Ontwikkelingsplan Overhoeken [36] de vestiging
van een nieuw dorpswinkelcentrum binnen het deelgebied Koningsoord voorzien,
waarbij de huidige locatie van het winkelcentrum herontwikkeld kan
worden tot een woonzorgcentrum. In het Stedenbouwkundig plan [39] is dit
verder uitgewerkt.
Varianten
Voor wat betreft het nieuwe winkelcentrum binnen het plangebied de Overhoeken
zijn de volgende varianten denkbaar:
• handhaven bestaande winkelcentrum op huidige locatie (variant 1);
• renoveren en beperkt uitbreiden huidig winkelcentrum (variant 2);
• nieuwbouw winkelcentrum, deels op huidige locatie (variant 3);
• ontwikkeling nieuw winkelcentrum nabij abdij Koningsoord (variant 4).
Gedurende het planproces is ook nog gesproken over een vijfde variant waarbij
sprake was van de ontwikkeling van een nieuw winkelcentrum nabij het
toekomstige station. Echter, om het potentiële gebruik van het station te
maximaliseren, is ervoor gekozen om woningbouw nabij het station te situeren
in plaats van het winkelcentrum. Het winkelcentrum is immers met name
bedoeld voor de eigen inwoners van Berkel-Enschot en niet om mensen van
buiten de kern aan te trekken. Deze vijfde variant is derhalve niet meegenomen
in het MER.
De varianten uit het MER zijn globaal weergegeven in figuur 5.2.
Binnen de uitwerking van de plannen voor de Overhoeken dient verder onder
meer aandacht te worden besteed aan de gewenste herbestemming van het
Trappistinnenklooster in het deelgebied Koningsoord, de inpassing van het
sport- en recreatiegebied Rauwbraken, de mogelijke realisering van een nieuwe
begraafplaats en mogelijke herontwikkeling van de bestaande wooncluster
Berkengaarde in samenhang met de uitwerking van het deelgebied Spoorzone.
Tenslotte wordt thans ook de mogelijkheid overwogen om de sportvoorzieningen
bij Rauwbraken te verplaatsen naar een nieuwe locatie aan de overzijde
van de spoorlijn (buiten het plangebied). Op deze vrijkomende locatie
zouden dan mogelijk extra woningen kunnen worden gerealiseerd.
In tabel 5.6 is het ruimtebeslag van de belangrijkste geplande voorzieningen
weergegeven.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 101 van 203

Figuur 5.2 Varianten situering centrumgebied
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 102 van 203

Tabel 5.6 Mogelijke voorzieningen in de Overhoeken
Overhoek Voorziening Oppervlakte (bruto)
Koningsoord Winkelcentrum (winkels, wonen, dienstverlening) 2,4 ha
Zorg, kunst, cultuur (klooster) 2,5 ha
HOV-halte 0,5 ha
Begraafplaats 2,5 ha
Akker-Heikant Zorg en onderwijs 6,8 ha
Bron: Stedenbouwkundig plan Overhoeken [39]
5.4 De bouwstenen voor de Overhoeken
5.4.1 Landschappelijke inkadering
Bij de uitwerking van het stedenbouwkundig plan voor de Overhoeken is de
landschappelijke onderlegger van grote invloed geweest. De aandacht hiervoor,
in het vakgebied ook wel de "lagenbenadering" genoemd, heeft zich in
de afgelopen jaren sterk ontwikkeld en is verankerd in verschillende richtinggevende
beleidsdocumenten van diverse overheden, zoals bijvoorbeeld het
streekplan van de provincie Noord-Brabant [77].
Berkel-Enschot en de Overhoeken liggen aan diverse zijden ingeklemd tussen
zware infrastructuur:
• de Burg. Bechtweg (Noordoosttangent) in het zuidwesten;
• de spoorlijn Tilburg – 's-Hertogenbosch in het westen;
• de autoweg N-65 in het oosten.
Aan de noordkant lijken platteland en dorp in elkaar over te lopen. Hier ligt
echter een nationale ondergrondse leidingenstraat, die niet bebouwd mag
worden (zie ook paragraaf 4.10.6) en daardoor een vanzelfsprekende groene
grens van het dorp en de toekomstige uitbreiding vormt. De oude cultuurhistorisch
waardevolle kransakkerstructuren in het westen en noorden lopen
door tot in het bestaande dorp (Raadhuisstraat, Molenstraat, Hoolstraat).
Als gevolg van de aanwezigheid van de Abdij Koningsoord loopt het platteland
in het westen van het plangebied door tot in het bestaande centrum van
Berkel-Enschot, waardoor als het ware sprake is van een 'dorpsvenster' naar
het platteland. De oorspronkelijke landschappelijke scheiding tussen de kernen
Berkel en Enschot is hierin nog altijd herkenbaar.
De hiervoor beschreven open grenzen tussen dorp en platteland vormen een
soort 'basiskapitaal' voor de ontwikkeling van de Overhoeken. Dit houdt in
dat de grenzen van Berkel-Enschot en zijn Overhoeken niet uitsluitend gefixeerd
worden op de bestaande harde infrastructuurgrenzen. De grens van
Berkel-Enschot, dorp en platteland, ligt ergens in dat platteland. In ruimtelijke
zin vereist dit een voldoende ruime "rand platteland" rondom Berkel-
Enschot en het open houden van enkele specifieke gebieden, te weten:
• rond de Enschotsebaan: het spievormig gebied tussen de Burg. Bechtweg
(Noordoosttangent), de spoorlijn en de Bosscheweg;
• rond de karakteristieke kransakkerstructuren gevormd door De Kraan, 't
Hoekske, Heuveltje, Brem en Heikant.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 103 van 203

5.4.2 Dorps milieu
Voorgenomen activiteit, varianten en alternatieven
De opgave voor een stedenbouwkundig plan voor de Overhoeken bestaat niet
alleen uit het ontwerpen van ruimte voor een programma van woningen, bedrijven
en voorzieningen. Zoals in diverse documenten reeds is geconstateerd,
grijpen de Overhoeken nadrukkelijk in op het bestaande dorp Berkel-
Enschot. Deze kern bestaat overigens van oorsprong uit twee verschillende
dorpseenheden, te weten Berkel en Enschot. Op het grensvlak tussen beiden is
in het verleden een nieuw centrum gecreëerd.
De dorpsgemeenschap wordt bepaald door de macht van het kleine getal. Een
nieuwbouwbuurt in een stadswijk valt nauwelijks op, terwijl het in menig
dorp een enorme impact heeft. Om het dorp ook in de toekomst een dorp te
laten blijven, zal deze wetmatigheid van het kleine getal bij het ontwerp van
de Overhoeken in beeld moeten blijven. Dat betekent dat, net zoals Berkel en
Enschot anders zijn, ook de Overhoeken onderling verschillend zullen zijn.
Daarbij zullen Berkel-Enschot en zijn Overhoeken wel samen een dorpsentiteit
moeten vormen.
Bij de uitwerking van het dorpse milieu voor de Overhoeken wordt uitgegaan
van de volgende "dorpse" kenmerken:
• gemengd wonen, werken en voorzieningen in relatief lage dichtheden;
• slechts in beperkte mate gebruik maken van stapeling;
• lage dynamiek;
• een combinatie van redelijke nabijheid en matige bereikbaarheid.
Kernpunten bij de ontwikkeling zijn kleinschaligheid, voorzieningen op
dorpsniveau, een losse stedenbouwkundige structuur, open bebouwing, een
groene uitstraling (accent op privaat groen) en particulier (en collectief) opdrachtgeverschap.
Voor de nadere invulling hiervan heeft de gemeente Tilburg
de Gereedschapskist Dorps Milieu [45] ontwikkeld.
Deze gereedschapskist is een hulpmiddel voor het opstellen van stedenbouwkundige
plannen, bestemmingsplannen, beeldkwaliteitplannen en voor de
uiteindelijke bouw- en inrichtingsplannen in gebieden die door de gemeente in
de Woonvisie [32] zijn aangegeven als dorps milieu. Doel ervan is het bieden
van handvaten en inspiratie bij de uitwerking van plannen. De gemeente zal
de gereedschapskist ook als toetsingskader inzetten bij de beoordeling van de
uitwerkingsplannen voor de afzonderlijke Overhoeken.
In de Gereedschapskist Dorps Milieu [45] zijn onder meer aanbevelingen en
uitwerkingssuggesties voor de volgende schaalniveaus opgenomen:
• de ruimtelijke structuur van een dorp. Sleutelbegrippen hierbij zijn kleinschaligheid,
verwevenheid met het landschap en afstemming op en inpassing
van landschappelijke elementen;
• de openbare ruimte in een dorps milieu. Belangrijk zijn groene, eenvoudige
en informele straatprofielen. De openbare ruimte is bovendien geschikt
voor meervoudig gebruik;
• de kavels en bebouwing. Essentieel daarbij is een sterke mate van afwisseling
in kavelvorm en omvang van de bijbehorende bebouwing. Ook menging
van woningtypen in diverse bouwstijlen zijn typisch dorps;
• keuzevrijheid en zeggenschap van de woonconsument, die in een dorp altijd
sterker aanwezig zijn geweest dan in de stad. Flexibiliteit van de woning
is daarbij een belangrijk begrip.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 104 van 203

Voorgenomen activiteit, varianten en alternatieven
Naast de voorschriften uit de Gereedschapskist kan worden overwogen om
bij de beoordeling van de uitwerkingsplannen voor de Overhoeken ook rekening
te houden met tips uit de onlangs verschenen RPB-studie over landstedelijk
wonen [125].
5.4.3 Ruimtegebruik en woonkwaliteit
Met duurzaam ruimtegebruik wordt bedoeld dat zorgvuldig met de beschikbare
(schaarse) ruimte wordt omgegaan. Compact en flexibel bouwen zijn
daarbij belangrijke thema's. Wat betreft woonkwaliteit staat de levensloopbestendigheid
van de woning voorop. Daarbij zijn aanpasbaar bouwen en sociale
veiligheid hoofditems.
Binnen het woningbouwprogramma voor de Overhoeken gelden de volgende
uitgangspunten met betrekking tot het ruimtegebruik en de woonkwaliteit:
• in de stedenbouwkundige opzet en de invulling van de openbare ruimte
dient het schaalniveau van een dorp gerespecteerd te worden;
• zowel vanuit duurzaam ruimtegebruik als vanuit het draagvlak onder een
centrum is clustering van functies van belang;
• binnen de Overhoeken dient een verbindende groenstructuur tot stand te
komen. Deze moet de groene uitstraling van het dorp benadrukken en recreatieve
en ecologische verbindingen bewerkstelligen.
• er dient, binnen de contouren van een dorps milieu (relatief lage woningdichtheid),
wel sprake te zijn van enige variatie in woningdichtheden,
waarbij de grootste dichtheid wordt gekoppeld aan de centrumfunctie;
• het toepassen van een zodanige opzet van een deel van de woningen dat
een flexibele indeling van de woning ook op termijn mogelijk blijft;
• er moet worden gezocht naar combinaties van wonen en werken;
• alle woningen worden gebouwd volgens het geldende Bouwbesluit;
• 30-40% van de woningen beschikt over (de mogelijkheid tot) een extra
kamer (bijv. slaapkamer, kantoor aan huis, hobbykamer) op de begane
grond dan wel het entreeniveau van de woning;
• zeker 30% van de woningen, evenwichtig verdeeld over de woningcategorieën,
kent een beukmaat van 6 m of meer (levensloopbestendigheid);
• voor 30-40% van de woningen wordt uitgegaan van een netto verdiepingshoogte
van 2,80 dan wel 3,00 m;
• toepassing van een anti speculatie beding verdient aanbeveling voor dat
deel van de woningen dat in de goedkope categorieën wordt ontwikkeld;
• op stedenbouwkundig gevoelige locaties dienen de bergingen in steen uitgevoerd
te worden. Tevens dient er aandacht te zijn voor de aanwezigheid
van erfafscheidingen en de kwaliteit hiervan.
5.4.4 Mobiliteit en infrastructuur
De belangrijkste doelstellingen met betrekking tot verkeer zijn de geleiding
van de mobiliteit en de uitvoering van het concept Duurzaam Veilig.
Geleiding van mobiliteit houdt in dat milieuvriendelijke vervoerswijzen zoals
het openbaar vervoer en de fiets worden gestimuleerd en dat autoverkeer
wordt gefaciliteerd door middel van een heldere verkeersstructuur en een
flankerend parkeerbeleid, maar wel op een zodanige manier dat onnodig autogebruik
wordt voorkomen. Het concept Duurzaam Veilig houdt in dat het
wegennet zodanig wordt vormgegeven dat het aantal conflictpunten en de
kans op fouten van de weggebruiker drastisch wordt beperkt.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 105 van 203

Voorgenomen activiteit, varianten en alternatieven
Toepassing leidt tot concentratie van het autoverkeer op een beperkt aantal
gebiedsontsluitingswegen die worden ingericht als verkeersruimte. De woongebieden
worden ingericht als verblijfsgebied, waarin een maximumsnelheid
van 30 km/u geldt. Teneinde de mobiliteit zoveel mogelijk te beperken, dient
op het schaalniveau van Berkel-Enschot een voldoende voorzieningenniveau
aanwezig te zijn (o.a. detailhandel, onderwijs, sociale en medische zorg). Een
– op het dorpsniveau van Berkel-Enschot – sterk centrum is essentieel.
Autoverkeer
Een belangrijk onderdeel van het concept Duurzaam Veilig vormt de wegencategorisering.
Voor de Overhoeken houdt dit in dat nagenoeg alle wegen
binnen het 30 km regime zullen gaan vallen. Alleen een aantal ontsluitende
wegen, waarmee de Overhoeken aantakken op de hoofdontsluitingsroutes,
zullen een 50 km regime kennen.
Voor Berkel–Enschot vormt het knooppunt bij de Druiventros (N65/Bosscheweg)
de belangrijkste auto-ontsluiting. Daarnaast beschikt het dorp over een
informele secundaire ontsluiting via de Durendaelweg, Heikantsebaan en
Kreitenmolenstraat richting de N65 (kruispunt Quatre Bras).
Uit berekeningen ten behoeve van het stedenbouwkundig plan is gebleken
dat, door de autonome groei van het autoverkeer en de beoogde uitbreidingen
van Berkel Enschot, de verkeersafwikkeling zonder aanvullende maatregelen
een serieus probleem gaat vormen [42]. Het huidige wegennet van het dorp is
onvoldoende om ook het nieuwe verkeer van de Overhoeken te verwerken.
Zonder aanvullende maatregelen slibben vooral de wegen in de omgeving van
de Druiventros tijdens de spitsuren dicht. In het stedenbouwkundig plan [39]
is daarom voorzien in de aanleg van twee nieuwe in elkaar overlopende gebiedsontsluitingswegen,
die zowel voor de Overhoeken als voor de bestaande
kern een belangrijke rol zullen gaan vervullen (zie figuur 5.3).
Figuur 5.3 Hoofdontsluiting autoverkeer en HOV
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 106 van 203

Voorgenomen activiteit, varianten en alternatieven
Deze wegen takken aan op de bestaande stedelijke/regionale infrastructuur,
waardoor het gebied naast het knooppunt bij de Druiventros de beschikking
krijgt over één nieuwe ontsluiting (vanaf Burg. Bechtweg) en één verbeterde
ontsluiting (Quatre Bras).
• Zuidelijke / westelijke gebiedontsluitingsweg
Het (zuid)westelijk deel van het plangebied krijgt een rechtstreekse ontsluiting
vanaf de Burg. Bechtweg. Voor de exacte ligging van deze gebiedsontsluitingsweg,
en de aantakking op de Burgemeester Bechtweg bestaan thans nog
verschillende varianten. Deze zijn tevens globaal weergegeven in figuur 5.4.
Varianten
Voor de tracering en aansluiting van de zuidelijke /westelijke gebiedsontsluitingsweg
op de Burg. Bechtweg zijn in het kader van de planontwikkeling
voor de Overhoeken Enschotsebaan en Koningsoord de volgende varianten
onderzocht:
1. Variant "stedenbouwkundig plan". Deze variant gaat uit van aantakking
op de Burg. Bechtweg aan de westzijde van de spoorlijn, bij Loven-
Noord. Via de Rauwbrakenweg wordt de spoorlijn gekruist en buigt het
tracé af tussen het sportpark en de recreatieplas Rauwbraken. Hier wordt
een nieuwe toegang voor het sportpark gemaakt. Verder noordwaarts
buigt het tracé verder van de spoorlijn af en loopt ze naar het nieuwe winkelcentrum.
Om te voorkomen dat (vracht)verkeer ongewenste routes
gaat kiezen, wordt er op de Rauwbrakenweg een 'knip' voor het autoverkeer
aangebracht. Deze variant is inmiddels niet haalbaar meer gebleken
vanwege de plannen om ten westen van de spoorlijn op Loven-Noord de
nieuwe NS-werkplaats te vestigen (zie ook autonome ontwikkelingen).
2. Variant "NO-tangent binnen". Het noordelijke gedeelte van deze variant is
hetzelfde als het wegtracé in het stedenbouwkundig plan. Echter vanaf de
kruising met de Rauwbrakenweg, ten zuiden van de zwemplas, buigt het
tracé niet naar het oosten, maar gaat ze rechtdoor in zuidelijke richting.
De gebiedsontsluitingsweg maakt tenslotte ter hoogte van het nieuwe bedrijventerrein
in het deelgebied Enschotsebaan een knik en takt aldus aan
de noordzijde (de binnenzijde van de NO-tangent aan de kant van het
plangebied) aan op de Burg. Bechtweg.
3. Variant "NO-tangent buiten". In deze variant loopt de westelijke gebiedsontsluitingsweg
vanaf de begraafplaats direct langs het spoor zuidwaarts.
Via de huidige onderdoorgang steekt ze onder de Burg. Bechtweg door en
takt de weg ze aan de zuidzijde aan op de Burg. Bechtweg.
4. Variant "bundeling". Deze variant is gelijk aan de variant "NO-tangent
buiten" met dit verschil dat niet pas vanaf de begraafplaats, maar over het
hele traject vanaf de Molenstraat bundeling met de spoorlijn plaatsvindt.
• Noordelijke gebiedsontsluitingsweg
In het noordoosten ligt de tweede nieuwe gebiedsontsluitingsweg. Deze loopt
vanaf de Kreitenmolenstraat pal naast de leidingzone langs de nieuwe dorpsrand
van Akker-Heikant. De weg vervangt daarmee de rol van de Heikantsebaan
als entree van het dorp. De weg kruist de Molenstraat en buigt vlak
voor het spoor af naar het zuiden. De weg volgt nu het spoor om onnodige
versnippering te voorkomen. Na de kruising met de Raadhuisstraat buigt het
tracé iets van het spoor af om ruimte te maken voor een HOV-halte. Vervolgens
buigt de weg achter het bestaande klooster af naar het winkelcentrum.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 107 van 203

Figuur 5.4 Varianten zuidelijke/ westelijke gebiedsontsluitingsweg
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 108 van 203

De gebiedsontsluitingswegen vervullen geen ontsluitende rol voor de toekomstige
ontwikkelingen in Noordoost aan de westzijde van het spoor. Om sluipverkeer
en inpassingsproblemen te voorkomen, kunnen de spoorwegovergangen
bij de Rauwbrakenweg, De Kraan en de Raadhuisstraat voor autoverkeer
worden afgesloten. Deze overgangen blijven wel van belang voor het
langzaam verkeer.
De gebiedsontsluitingswegen (50 km wegen) hebben een enkele rijbaan voor
autoverkeer in twee richtingen met een breedte van 6,5 meter. Daarnaast is
langs deze wegen voorzien in de aanleg van vrijliggende fietspaden (tweerichtings
fietspaden van tenminste 3,5 meter of fietspaden aan weerszijden van 2
meter breed). Dit referentieprofiel is weergegeven in figuur 5.4. Voor het
ruimtelijk beeld van de nieuwe gebiedsontsluitingswegen dient de interne
hoofdstructuur van Berkel–Enschot als referentie; de wegen hebben een groene
uitstraling. Per Overhoek wordt binnen dit referentiebeeld de meest geschikte
uitwerking gezocht. Bij de opzet van de verkavelingsplannen zal gekeken
worden naar logische koppelingen tussen stratenplannen en de gebiedsontsluitingsroutes.
De erfontsluitingswegen (30 km wegen) kennen als referentie een rijbaanbreedte
van 5 meter met trottoirs van, bij voorkeur, minimaal 2 meter (i.v.m.
toegankelijkheid minder validen) en eventueel parkeerstroken met een breedte
van 1,8 meter. Te lange rechtstanden dienen voorkomen te worden.
Figuur 5.5 Referentieprofiel gebiedsontsluitingsweg
Bron Stedenbouwkundig plan de Overhoeken [39]
Parkeren
Voor parkeren geldt als algemene randvoorwaarde dat moet worden voldaan
aan de meest actuele parkeernormen zoals deze zijn weergegeven in de Notitie
parkeernormen Tilburg 2003 [138]. Afwijking van deze normen is alleen toegestaan
na voorafgaande toestemming door het college van B&W. Aan Berkel-Enschot
is de stedelijkheidsklasse "niet stedelijk" toegekend. Voor woongebieden
geldt als uitgangspunt dat een noodzakelijke begrenzing van het
autoverkeer niet zal worden nagestreefd via het autobezit maar via het autogebruik.
Voor het stallen van voertuigen bij woningen betekent dit dat aan de
parkeerbehoefte van bewoners zal worden voldaan met normen die aansluiten
bij het groeiend autobezit, vooral door een toename van het aantal tweede
auto's per huishouden. Dit resulteert in de parkeernormen voor Berkel-
Enschot (normen zijn inclusief parkeerruimte voor bezoekers waarvoor per
woning 0,3 parkeerplaats toegankelijk en beschikbaar dient te zijn) zoals
weergegeven in tabel 5.7.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 109 van 203

Tabel 5.7 Parkeernormen Berkel-Enschot
Voorgenomen activiteit, varianten en alternatieven
Categorie Norm
Woningen 1
- Gestapelde woning groter dan 130 m 2 b.v.o. 1,7
- Niet-gestapelde woning groter dan 160 m 2 b.v.o. 1,7
- Gestapelde woning tussen 90 en 130 m 2 b.v.o. 1,6
- Niet-gestapelde woning tussen 110 en 160 m 2 b.v.o. 1,6
- Gestapelde woning tussen 60 en 90 m 2 b.v.o. 1,3
- Niet-gestapelde woning kleiner dan 110 m 2 b.v.o. 1,3
- Gestapelde woning tussen 30 en 60 m 2 b.v.o. 0,6
- Gestapelde woning kleiner dan 30 m 2 b.v.o. 0,4
- Aanleunwoning, verpleeghuis/verzorgingshuis 0,5
Winkels 2
- Wijk-, buurt- en dorpscentra,winkels 3,75
- Grootschalige perifere detailhandelsvestigingen 7,5
Bedrijvigheid 2
- Arbeids- en bezoekersextensief (groothandel, transport) 0,65
- Arbeidsintensief en bezoekersextensief (industrie, laboratorum, werkplaats etc) 2
- Arbeidsextensief en bezoekersintensief (showroom) 1,3
- Bedrijfsverzamelgebouw 1,25
Bron: Notitie parkeernormen Tilburg 2003 [138]
1 Normen zijn inclusief parkeerruimte voor bezoekers. Hiervoor dient per woning 0,3 parkeer-
plaats toegankelijk en beschikbaar te zijn.
2 Parkeernorm betreft het aantal parkeerplaatsen per 100 m 2 b.v.o.
Openbaar vervoer
Het openbaar vervoer van en naar de nieuwe wijk de Overhoeken wordt in de
toekomst gefaciliteerd door een tweetal typen voorzieningen, te weten trein en
bus. Daarvoor is binnen het plan rekening gehouden met een ruimtereservering
voor een nieuw station langs het spoor ter hoogte van de Raadhuisstraat
in de Overhoek Koningsoord. Bij deze ruimtereservering gaat het zowel om
de ruimte voor het station, overstapmogelijkheden op de bus, alsmede om
parkeerfaciliteiten voor auto en fiets. Daarmee krijgt het centrum van Berkel-
Enschot de mogelijkheid van snelle openbaar vervoersverbindingen met Tilburg
en 's-Hertogenbosch.
Recente ontwikkelingen, zoals onder meer opgenomen in het nieuwe Tilburgs
Verkeers- en Vervoersplan TVVP [106], en afspraken die de vijf grote Brabantse
steden en de provincie hebben gemaakt [140] om op termijn het "OVnetwerk
BrabantStad" te realiseren, hebben de komst van een treinstation in
Berkel-Enschot verder versterkt. Doelstelling van het OV-netwerk Brabant-
Stad is om door een samenhangend collectief vervoersysteem de bereikbaarheid
in BrabantStad te verbeteren door de concurrentiepositie van het collectief
vervoer te versterken. Centraal hierbij staat een goede koppeling tussen
het stadsgewestelijk vervoer en het spoor als drager van het regionale collectief
vervoer. In de Verkenning OV-Netwerk BrabantStad [140] is voorzien in
de realisering van een "stadsrandstation" in Berkel Enschot, op de locatie Koningsoord
1 . Het station wordt dus een 'voorstadhalte' waar geen intercitytreinen
zullen stoppen. Vooralsnog wordt er naar gestreefd dat Berkel-Enschot in
het jaar 2012 (wanneer tevens een grootschalige verandering in de dienstregeling
is voorzien) met de trein kan worden bediend. De reistijd tot Tilburg
Centraal Station wordt hiermee substantieel verkort.
1 In 1999 (bij het opstellen van de verschillende bestemmingsplannen voor de Overhoeken)
was het nieuwe station overigens niet voorzien in Koningsoord, maar een
stuk noordelijker in de Overhoek Spoorzone.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 110 van 203

Voorgenomen activiteit, varianten en alternatieven
Realisatie NS-station
De komst van een NS-station in Berkel-Enschot is in zoverre zeker te noemen dat in de
Verkenningenstudie OV netwerk Brabantstad [140] Berkel-Enschot is genoemd als één
van de vijf kansrijke nieuwe stations in Noord-Brabant. In deze studie is geconstateerd
dat de bereikbaarheid van de Brabantse steden over de weg de komende 15 jaar sterk
afneemt. Openbaar vervoer is één van de middelen om die bereikbaarheid te verbeteren.
Bij de opstelling van deze studie heeft ProRail vervoerwaardeberekeningen uitgevoerd
waarbij is geconstateerd dat de kern Berkel-Enschot in de huidige situatie in principe al
voldoende potentiële reizigers heeft om een nieuw station te kunnen openen. De nieuwe
ruimtelijke ontwikkelingen in de Overhoeken, met verdichting rondom het toekomstig
station en vlakbij het nieuwe dorpscentrum, genereren derhalve voldoende in- en uitstappers
om te voldoen aan de norm van tenminste 1000 nieuwe reizigers. Ook biedt deze
locatie uitstekende mogelijkheden voor P+R.
Om de haalbaarheid en realisatiekansen van het NS-station kracht bij te zetten, is de
studie vastgesteld door het Bestuurlijk B5 (eind 2003) en in het College van B&W Tilburg
(januari 2004). Inmiddels wordt samen met de spoorsector verder gesproken over de
implementatie van de studie. Vanuit het MIT (rijksgelden) is er de komende jaren geld
beschikbaar voor één station per jaar, maar aangezien vrij recent Station Reeshof is
aangelegd is op korte termijn geen realisatie te verwachten. Voor de (middel)lange termijn
(2012) is het echter wel zeer legitiem om het station in de plannen op te nemen.
De noodzaak om stevig in te zetten op de komst van het station wordt zowel ambtelijk als
bestuurlijk nadrukkelijk gevoeld, enerzijds om niet te laat te zijn bij de fysieke aanleg van
de Overhoek Koningsoord (moment van vervoerwijzekeuze) en anderzijds om oplossingen
te bieden voor de alsmaar groeiende mobiliteit. Bovendien is, analoog aan de situatie
bij station Reeshof, gedeeltelijke voorfinanciering van een dergelijke voorziening een
optie die overwogen wordt. In de stedenbouwkundige plannen is mede daardoor rekening
gehouden met de komst van een station.
In december 2006 is de dienstregeling van NS gewijzigd, zodat er nu in plaats van twee,
vier treinen per uur tussen Tilburg CS en 's-Hertogenbosch CS v.v. rijden. Een station
Berkel-Enschot zou de enige tussenstop op deze relatie vormen en de inwoners van
Berkel-Enschot daarmee een uitstekende verbinding met twee grote steden geven.
Mocht het station onverhoopt niet of veel later gerealiseerd worden (worst-case scenario)
dan heeft dit uiteraard gevolgen voor de vervoerswijzekeuze en verkeersstromen in het
plangebied De Overhoeken. Daarom is besloten om aan de hand van aannames omtrent
de modal split in dit MER ook de verkeerskundige effecten van dit worst case scenario op
te nemen (zie hoofdstuk 6).
Voor wat betreft het busvervoer geldt het streven om alle woningen in de
Overhoeken binnen een loopafstand van 400 meter tot een bushalte te realiseren.
In een eerste quick scan naar de globale verkeersstructuur in Tilburg
Noord-oost [141] is gebleken dat de het reizigerspotentieel in de toekomst, na
realisering van de Overhoeken en het treinstation onvoldoende is om rendabel
een nieuwe openbaarvervoerlijn per bus te ontwikkelen. Dit zou kunnen betekenen
dat de nieuwe ontwikkelingen in Berkel-Enschot niet goed per bus
bereikbaar zijn en de loopafstand tot de dichtstbijzijnde bushalte groter wordt
dan de norm van 400 meter. Aanpassing van de bestaande buslijn lijkt daarom
noodzakelijk. Hiervoor zijn in het verleden enkele globale varianten opgesteld,
maar daarover is nog geen beslissing genomen. Dit item moet in de toekomst
dan ook nog verder worden uitgewerkt.
Langzaam verkeer
Uitgangspunten voor een goed functionerend langzaam verkeerssysteem zijn
snelheid, comfort, directheid en (sociale) veiligheid. Belangrijk middel om dit
te bereiken is het Tilburgse netwerk van Sternet-fietsroutes.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 111 van 203

Voorgenomen activiteit, varianten en alternatieven
De hoofdstructuur voor het langzaam verkeer in de Overhoeken gaat uit van
benutting van de oude linten, goede fietsvoorzieningen langs de nieuwe gebiedsontsluitingswegen,
aansluiting op de gemeentelijke Sternet van fietspaden
en op overige fietsroutes in en rond Berkel–Enschot. Met deze uitgangspunten
wordt naadloos aangesloten op bestaande routestructuren in en rond
de kern en is de bereikbaarheid per fiets van de belangrijkste voorzieningen
gegarandeerd. Dit geldt eveneens voor de verbindingen naar Udenhout, Tilburg
en Oisterwijk. Bij de uitwerking van de verkavelingplannen zal tevens
gekeken moeten worden naar logische koppelingen voor langzaam verkeer
tussen bestaande buurten en nieuw te ontwikkelen woongebieden.
Figuur 5.6 Hoofdroutes fietsverkeer
(Nuts) Infrastructuur
Bij de uitwerking van de inrichtingsplannen voor de Overhoeken moet rekening
worden gehouden met de aanwezigheid van een aantal grotere leidingen
(zie paragraaf 4.10.3). Daarnaast moet ruimte worden gereserveerd voor de
aanleg van huisaansluitingen op de diverse nutsvoorzieningen. Binnen de
gemeente Tilburg wordt een standaard normaalprofiel aangehouden voor de
aanleg van nutsvoorzieningen (elektra, gas, kabel, water, telefoon). Dit standaardprofiel,
dat start bij de perceelgrens, wordt als randvoorwaarde voor het
uitwerkingsplan meegegeven aan de projectontwikkelaars.
5.4.5 Grondverzet en bouwrijp maken
Voor de uitbreiding Noordoost is in 1998 en 2005 historisch bodemonderzoek
uitgevoerd (zie paragraaf 4.4). Er heeft nog geen verkennend milieukundig
bodemonderzoek plaatsgevonden. Op basis van het historisch bodemonderzoek
worden ernstige bodemvervuilingen niet waarschijnlijk geacht. In de
toekomst zal door de betrokken private partijen per Overhoek nader bodemkundig
en hydrologisch onderzoek worden uitgevoerd.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 112 van 203

Voorgenomen activiteit, varianten en alternatieven
Globaal kan worden gesteld dat in alle Overhoeken stagnatie van het grondwater
kan optreden als gevolg van aanwezige leemlagen in de ondergrond.
Dit kan gevolgen hebben voor de waterhuishouding in deze Overhoeken. Op
een aantal locaties is de ontwatering minder dan 70 cm. De benodigde ontwatering
voor wegen en bouwwerken is op deze locaties derhalve onvoldoende.
Door de gemeente wordt uitgegaan van het realiseren van de benodigde ontwatering
door middel van ophoging of beperkte drainage en niet via open
water. Met het oog op het infiltreren van regenwater moet het gebruik van
uitlogende en uitspoelende materialen vermeden worden.
De eerste stap in de aanlegfase is het bouwrijp maken van het terrein. Het
bouwrijp maken begint met het verwijderen van bebouwing en begroeiing die
niet gehandhaafd kan blijven. Daarna wordt de bodem verkend en kan worden
gestart met grondverbetering en het waar nodig ophogen van te laag gelegen
terreindelen. In combinatie hiermee worden tevens de benodigde kabels
en leidingen aangelegd. De plaatsen die het meest geschikt zijn voor waterberging,
zijn over het algemeen de lager gelegen terreindelen. Op een aantal
locaties zal hiervoor wellicht nog extra grond moeten worden afgegraven.
Ten behoeve van de bouw is het tevens belangrijk dat het terrein niet te nat is.
De benodigde ontwatering van de wat lager gelegen, relatief natte terreindelen
die bebouwd zullen gaan worden wordt gerealiseerd door de betreffende
gronden waar nodig op te hogen. Bij wegen wordt de minimale ontwateringsdiepte
bereikt door plaatselijke aanleg van drainage, wanneer met ophoging
ter plaatse niet voldoende drooglegging wordt bereikt. In de te bebouwen
terreindelen kan eventueel drainage worden toegepast boven de GHG, ter
voorkoming van (schijn)grondwaterspiegels.
In het stedenbouwkundig plan is voorgesteld grondverbetering toe te passen.
Dit betekent dat wordt uitgegaan van het woelen van de bodem tot een diepte
van 0,8 m. Hierbij wordt gestreefd naar een gesloten grondbalans. Hoge terreindelen
worden zo nodig afgegraven ten behoeve van het ophogen van laaggelegen
terreindelen. Dit betekent dat flinke vergravingen plaatsvinden.
Varianten
Als variant voor de beschreven wijze van bouwrijp maken, te weten het toepassen
van grondverbetering in combinatie met vergravingen en ophogingen,
kan worden voorgesteld om geen grondverbetering in het hele plangebied toe
te passen. Dit betekent dat op locaties waar ontwatering van lage terreindelen
noodzakelijk is, dit geschiedt door middel van ophoging met grond die van
elders wordt aangevoerd of door het plaatselijk aanleggen van drainage in de
lage terreindelen.
In het stedenbouwkundig plan [39] is aangegeven dat een gesloten grondbalans
kan worden gerealiseerd. Het realiseren van een gesloten grondbalans
vormt daarom in principe het streven voor de ontwikkeling van De Overhoeken.
Indien blijkt dat dit niet in alle gevallen mogelijk is, bijvoorbeeld als gevolg
van de gefaseerde ontwikkeling van de verschillende Overhoeken, kan
alsnog worden besloten om een grondbank op te richten of materiaal van
buiten het plangebied te gebruiken. Het spreekt voor zich dat hierbij strenge
kwaliteitseisen gelden en de gemeente Tilburg een controlerende rol vervult.
5.4.6 Watersysteem
De algemene uitgangspunten voor het watersysteem in de Overhoeken zijn
gebaseerd op het begrip duurzaamheid in het kader van duurzame stedelijke
ontwikkeling zoals beschreven in de Structuurvisie Noordoost [49].
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 113 van 203

Voorgenomen activiteit, varianten en alternatieven
Hiermee wordt invulling gegeven aan de doelstellingen zoals die zijn verwoord
in het Waterplan van de gemeente Tilburg [24]. Ten aanzien van de
toekomstige waterhuishouding in het plangebied gelden de volgende uitgangspunten:
• vasthouden van gebiedseigen water;
• handhaving van de onderlaag bij het bouwrijp maken;
• kruipruimteloos bouwen van alle woningen;
• afkoppeling en infiltratie van hemelwater in groenvoorzieningen.
In het hele gebied tussen Tilburg, Berkel-Enschot en Udenhout wordt voor
het toekomstige watersysteem ingezet op infiltratie van schoon regenwater.
Het belang van dit principe is ook in eerdere beleidsdocumenten en bodemkundige/hydrologische
onderzoeken voor Noordoost onderstreept [1, 13, 46,
47]. Dit heeft vooral te maken met de bijzondere natuurwaarden van het gebied
De Brand bij Udenhout, dat een onderdeel uitmaakt van de Groene Mal,
de robuuste ecologische structuur rondom Tilburg [29]. Uitgangspunt bij de
stedenbouwkundige opzet voor de Overhoeken is dan ook een verspreide diffuse
infiltratie van regenwater. De algemene eigenschappen van de bodem
maken dit ook mogelijk. Plaatselijk echter kunnen de aanwezige leemlagen in
de bodem een optimale infiltratie van regenwater belemmeren. In dat geval
zal er ruimte moeten zijn om het water op te vangen en over enige afstand te
transporteren naar plekken waar door verdamping en infiltratie een natuurlijke
'verwerking' plaatsvindt. De bodem is dus de buffer en draagt uiteindelijk
zorg voor het transport in noordwestelijke richting. Dit basisprincipe, dat zo
dicht mogelijke het natuurlijke systeem benadert, zal in de opzet van de Overhoeken
vragen om ruimte. Daarbij wordt er naar gestreefd om de benodigde
ruimte voor het watersysteem te integreren in de groenstructuren van de diverse
gebiedsdelen (zie paragraaf 5.4.7).
Bij de verdere uitwerking van de verschillende onderdelen van het plan Overhoeken
wordt uitgegaan van de realisering van een duurzaam open water- en
rioleringssysteem, dat is ingericht volgens de principes van hydrologisch neutraal
bouwen. Daarbij geldt het beleid van Waterschap De Dommel, zoals
opgenomen in het Waterbeheersplan [104] als richtlijn. Vrij vertaald hanteert
het waterschap de volgende doelstellingen:
• scheiding van vuile en schone waterstromen;
• beperken van de afvoer van regenwater naar de RWZI;
• voorkomen van snelle afvoer van schoon regenwater, door middel van
berging en infiltratie.
Om deze doelstellingen te realiseren heeft de gemeente Tilburg besloten om
zoveel mogelijk regenwater vast te houden en te infiltreren binnen het
plangebied. Slechts bij extreme situaties mag er vanuit het regenwaterstelsel
een directe overstorting op het oppervlaktewater plaatsvinden.
Naast de diverse bodemkundige/hydrologische onderzoeken [1, 13, 46, 47] die
in het plangebied zijn uitgevoerd, is het waterbeleid gehanteerd voor het
definiëren van een duurzaam watersysteem in het plangebied. Dit betreft
onder meer het gemeentelijke waterplan (GWP) [132], de vertaling daarvan in
het Waterstructuurplan (WSP) [133], het gemeentelijk rioleringsplan (GRP)
[134] en de vierde nota waterhuishouding (NW4) [55]. Ook zijn voorschriften
uit het gemeentelijke rioleringsplan over afkoppelen van toepassing.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 114 van 203

Voorgenomen activiteit, varianten en alternatieven
In het kader van de Watertoets (zie bijlage 8) zijn door het waterschap verder
de volgende specifieke aandachtpunten aangereikt:
• het waterbeheer is gericht op het voorkomen van problemen voor andere
tijden, plaatsen en /of milieucompartimenten;
• de waterstroom dient zodanig te zijn dat benedenstrooms geen problemen
ontstaan (kwantitatief, kwalitatief);
• zo weinig mogelijk beïnvloeding van omliggend grondwater;
• zo veel mogelijk behouden van bestaande waterlopen;
• afspraken over afvalwaterstroom in het kader van het amoveren van de
rioolwaterzuiveringsinstallatie Tilburg Oost.
Specifiek uit het concept "de Lekkende Stad" [13] zijn verder van belang:
• de grondwater-, oppervlaktewater-, neerslagwater en
vuilwaterhuishouding worden integraal als één systeem benaderd;
• alleen schoon hemelwater, dakwater en water afkomstig van extensief
gebruikte wegen is van voldoende kwaliteit voor infiltratie;
• ter plaatse van de infiltratievoorziening dient de doorlatendheid van de
ondergrond verbeterd te worden;
• in de omvangrijke groene gebieden wordt ook schoon hemelwater,
dakwater en water afkomstig van extensief gebruikte wegen geïnfiltreerd;
• ten behoeve van een multifunctionele inrichting dient rekening te worden
gehouden met eisen van techniek, ecologie, landschap en extensieve
recreatie;
• waar mogelijk, in grote groengebieden, naast droogvallende groengebieden,
ook open water, in de vorm van poelen.
Op grond van de bovengenoemde onderzoeken, beleidsdocumenten en
uitgangspunten zijn, in nauw overleg met de waterbeheerder, de bouwstenen
voor het nieuwe watersysteem in de Overhoeken vastgelegd. Bij de verdere
uitwerking van ontwerp en het beheer van het toekomstige watersysteem
worden de volgende uitgangspunten gehanteerd:
• De minimale ontwatering in percelen en secundaire wegen wordt in het
plangebied gehaald door partiële ophogingen.
• De minimale ontwatering van hoofdwegen met onvoldoende ontwatering
na ophoging, wordt met behulp van drainage gehaald.
• Ter plaatse van de bouwwerken kan ondiepe drainage aangelegd worden,
ter bestrijding van schijngrondwaterspiegels.
• Het drainagewater kan verder afstromen via het hemelwaterstelsel.
• Het vuil- en het hemelwater worden inpandig gescheiden verzameld en
gescheiden aangeboden aan de perceelsgrens.
• Het plangebied wordt ingericht met een duurzaam watersysteem:
- Per deelgebied stroomt het vuilwater vanaf de perceelsgrens af via aan
te leggen gres vuilwaterriolen, tot een te bouwen opvoergemaal.
- Vanuit het gemaal stroomt het vuilwater af richting de zuivering
Tilburg, via het bestaande rioolstelsel van de kern Berkel-Enschot en
uiteindelijk het eindgemaal Zwarte Rijt.
- Het schoon hemelwater afkomstig van daken en extensief gebruikte
wegen wordt bij de perceelsgrens verzameld en getransporteerd, via
een aan te leggen ondergronds hemelwaterriool tot de retentie- /
infiltratievoorzieningen.
- Het vuil hemelwater afkomstig van intensief gebruikte wegen wordt
verzameld en getransporteerd apart van het schone hemelwater.
- Het (licht) verontreinigde vuil hemelwater wordt voorbehandeld,
alvorens het over de bodem naar het oppervlaktewater stroomt of
wordt afgevoerd richting de zuiveringsinstallatie.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 115 van 203

Voorgenomen activiteit, varianten en alternatieven
- Hergebruiken van hemelwater afkomstig van daken wordt door de
ontwerpers van installaties voor bouwwerken als een reële optie
bestudeerd.
- Het hemelwatersysteem heeft een afvoercapaciteit voor een bui met
een overschrijdingsfrequentie van eens in de twee jaar (T=2).
- De retentie- / infiltratievoorziening bestaat uit centrale/decentrale
infiltratievoorzieningen en heeft/hebben een bergingscapaciteit om
een ontwerpbui te verwerken met een overschrijdingsfrequentie van
eens in de tien jaar (T=10) bij een landelijke afvoer van 1 l/s.ha.
- Het overtollig hemelwater stort, bij hevige neerslag, over op het
bestaande watergangenstelsel.
• De afwatering van de betrokken delen van het bestaande stedelijk gebied
worden afgewaterd via een aan te leggen hemelwaterstelsel richting de
infiltratiezones van het nieuwe stedelijk gebied.
• De bestaande waterplas Rauwbraken kan mogelijk worden benut voor
retentie van hemelwater. De kwaliteit van het instromende water wordt
gewaarborgd door een voorbehandeling en voorberging. De integratie
van de bestaande riooloverstorten in de nieuwe bestemming van de
omliggende gebieden wordt verder bestudeerd.
In het stedenbouwkundig plan [39] wordt, zoals hiervoor vermeld, uitgegaan
van diffuse infiltratie van regenwater. Daarbij wordt er naar gestreefd om de
benodigde ruimte voor het watersysteem te integreren in de groenstructuren
(zie figuur 5.6). Tevens is al geconstateerd dat de aanwezige leemlagen plaatselijk
een optimale infiltratie van regenwater kunnen belemmeren. In dat geval
moet er ruimte worden gecreëerd voor de opvang en transport van water.
Figuur 5.7 Hoofdstructuur groen en water (Stedenbouwkundig plan)
Variant
Een variant voor het in het stedenbouwkundig plan opgenomen waterssysteem,
met name waar het gaat om de situering van locaties voor infiltratie,
kan worden gecreëerd door met de situering van deze locaties nog nadrukkelijker
rekening te houden met de aanwezige leemlagen (ofwel de afwezigheid
daarvan).
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 116 van 203

Voorgenomen activiteit, varianten en alternatieven
Daartoe is, aan de hand van informatie over de ligging en dikte van de leemlagen
(zie figuur 4.4), een selectie gemaakt van gebiedsdelen waar dergelijke
leemlagen (vrijwel) volledig ontbreken. Deze terreingedeelten, die dus met
name geschikt zijn voor infiltratie en eventueel ook voor tijdelijke waterberging,
worden in deze variant opgenomen. Tevens zijn deze locaties mede bepalend
voor de situering van (een deel van) de groenvoorzieningen.
5.4.7 Groenstructuur
De regionale groenstructuur, vormgegeven in de zogenaamde Groene Mal
[29], is uitgangspunt bij de ontwikkeling van de Overhoeken. Daarbij dienen
bestaande groene contouren gehandhaafd te blijven en zal binnen de Overhoeken
een nieuwe verbindende groenstructuur tot stand moeten komen, de
zogenaamde Ecolinie (zie figuur 5.6). De Ecolinie is zowel een structurerend
element alsook een ecologisch element van formaat. Vanuit de Ecolinie worden
groene verbindingen gelegd naar de Overhoeken. Hierdoor kan een nieuwe
ecologische structuur tot stand komen. Deze zal zowel de groene uitstraling
van het woongebied benadrukken alsook nieuwe recreatieve en ecologische
relaties bewerkstellingen. In de planvorming voor Overhoeken zijn vooral
de groene verbindingen tussen Tilburg en Berkel-Enschot en tussen Berkel-
Enschot en Udenhout van belang.
In tegenstelling tot de stad, met zijn veelal interne groenstructuur, zal het
plangebied Overhoeken een meer bij het dorp passende externe groenstructuur
moeten kennen, met zachte overgangen van landelijk naar stedelijk gebied.
Het schaalniveau van het dorp zal gerespecteerd dienen te worden.
Binnen het stedenbouwkundig plan vervullen alle oude (groene) linten een
belangrijke structurerende rol. Deze structuurlijnen blijven gespaard en vormen
een raamwerk dat het uitbreidingsgebied in een aantal velden verdeelt.
De oude wegen worden in hun geheel in het plan ingepast. Dat betekent dat
het profiel van de weg niet verandert, bomen en bermsloten gehandhaafd
worden, maar ook aanliggende kavels met plaatselijk cultuurhistorisch waardevolle
panden blijven bestaan. Door het beperkte profiel van deze lijnelementen
kunnen ze echter geen hoofdrol in de auto-ontsluiting van het gebied
vervullen. Een dergelijke betekenis zou aanpassing van de profielen vergen en
onherroepelijk verlies van de bijzondere waarde en uitstraling. De lijnen vervullen
echter wel een belangrijke rol in de groenstructuur en in het (recreatieve)
routenetwerk voor langzaam verkeer. Het voordeel van behoud van deze
wegen is dat ook aanwezige bebouwing zonder cultuurhistorische waarden
gehandhaafd kan blijven. De linten worden verder benut voor de ontwikkeling
van een residentieel woonmilieu: grondgebonden woningbouw in lage
dichtheden, waardoor de bestaande linten versterkt zullen worden.
In figuur 5.7 is een globaal overzicht opgenomen van de belangrijkste onderdelen
van de geplande groenstructuur binnen de Overhoeken. Zoals reeds
vermeld in paragraaf 5.4.8 zal, indien wordt gekozen voor een variant voor de
infiltratielocaties voor regenwater binnen het plangebied, ook sprake zijn van
een andere inrichting van de toekomstige groenstructuur aangezien beide
systemen in hun ruimtebeslag nauw met elkaar verweven zijn (zie figuur 5.8).
Bij de keuze van beplantingsmateriaal voor nieuwe groenelementen wordt
uitgegaan van streekeigen inheemse beplanting. Andere aandachtspunten bij
de inrichting van de (groene) buitenruimte zijn:
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 117 van 203

Voorgenomen activiteit, varianten en alternatieven
• mogelijke combinaties van waterberging en groen bij de inrichting van
nieuwe groenelementen;
• het aanleggen van speel- en ontmoetingsvoorzieningen (voor kinderen in
verschillende leeftijdscategorieën, volwassenen, senioren);
• voorzieningen voor honden (hondentoiletten, losloopgebieden);
• rekening houden met ruimte voor een begraafplaats;
• de eventuele inpassing van volkstuintjes;
• eventuele voorzieningen voor centrale afvalinzameling (ondergronds,
bereikbaarheid, stankoverlast etc.).
5.4.8 Geluid
Zoals in paragraaf 4.11 is aangegeven, liggen er over het plangebied diverse
geluidscontouren. Met name die van de Burg. Bechtweg, de N-65 en de spoorlijn
Tilburg-'s-Hertogenbosch zijn van belang. Daarnaast zijn geluidsbronnen
op de bedrijventerreinen Loven (wettelijk gezoneerd bedrijventerrein) en
Rhijnkant (ongezoneerd bedrijventerrein) relevant.
Langs de belangrijkste wegen in en rondom het plangebied (Burg. Bechtweg,
N-65, Enschotsebaan, Bosscheweg) moet rekening worden gehouden met
mogelijke geluidoverlast. Voor de geluidzones langs deze wegen wordt verwezen
naar paragraaf 4.11.1. De betreffende zones dienen vrij te blijven van geluidgevoelige
bestemmingen of er zal rekening moeten worden gehouden met
het aanbrengen van afschermende voorzieningen. Deze zullen verder vorm
krijgen in de uitwerkingsplannen voor de afzonderlijke Overhoeken.
Voor wat betreft het wegverkeerslawaai langs de N65 is in het stedenbouwkundig
plan voor de Overhoeken [39] gesteld dat het om woningbouw in Heikant
mogelijk te maken, sowieso noodzakelijk is om geluidwerende voorzieningen
langs de autoweg N65 aan te brengen. Op basis hiervan is besloten om
in het akoestisch onderzoek ten behoeve van voorliggend MER [142] voor
alle alternatieven een extra schermvariant door te rekenen. In overleg met de
gemeente Tilburg is hierbij gekozen voor een 9 meter hoog scherm dat op 23
meter uit de kant van de verharding ligt (pal langs de weg is dit niet gewenst
vanwege de aanwezigheid van kabels en leidingen alsmede de karakteristieke
en waardevolle bomenrij in de brede bermen, die de N65 het karakter geven
van een parklaan) en waarbij de uiteinden zijn voorzien van een scherm dat
loodrecht op de weg 50 meter doorloopt in het plangebied.
Volgens prognoses uit het akoestisch spoorboekje ligt de 57 dB(A)- contour
(dit is de voorkeursgrenswaarde) langs de spoorlijn Tilburg-'s-Hertogenbosch
in het jaar 2015 in de onafgeschermde situatie op een afstand van 300 meter
uit de as van de spoorlijn (in 2004 bedroeg deze afstand 235 meter) [142]. Dit
is de afstand waarbinnen spoorweglawaai kan optreden en dus afscherming
nodig is als daar geluidgevoelige bestemmingen worden gerealiseerd. Deze
contour geldt voor het hele westelijke deel van het plangebied. Afscherming
kan plaatsvinden met een geluidwal of geluidscherm of door situering van
minder geluidgevoelige functies (bijvoorbeeld bedrijven, kantoren) binnen
deze zone. Pas in het uiterste geval wordt door de gemeente gedacht aan het
toepassen van 'dove' gevels als geluidscherm.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 118 van 203

Voorgenomen activiteit, varianten en alternatieven
In de Overhoek Enschotsebaan vormt het nieuwe bedrijventerrein een afscherming
naar het spoor. In Koningsoord fungeert de begraafplaats als tussenzone
en in de Overhoek Spoorzone zullen afschermende maatregelen moeten
worden toegepast. Bij de uitwerking van de geluidwerende voorzieningen
wordt, indien mogelijk, samenhang en herkenbaarheid nagestreefd.
De nieuwe gebiedsontsluitingswegen in het plangebied en de geplande woningen
liggen op voldoende afstand van elkaar, zodat hier geen geluidwerende
maatregelen noodzakelijk zijn.
De gemeente Tilburg is voornemens te onderzoeken of rondom het nieuwe
winkelcentrum een hogere grenswaarde mogelijk is. In het akoestisch onderzoek
[142] is vooralsnog uitgegaan van de voorkeurgrenswaarde van 50
dB(A). Als streven in het kader van de gewenste duurzaamheid heeft de gemeente
Tilburg in haar milieuprofiel voor de Overhoeken als uitgangspunt
opgenomen dat een geluidsisolatie tussen woningen onderling wordt gerealiseerd
die 5 dB(A) beter is dan het Bouwbesluit eist.
5.4.9 Lucht
Zoals in paragraaf 4.15 (autonome ontwikkelingen) reeds is gesteld, heeft het
Milieu en Natuurplanbureau (MNP) onlangs de achtergrondconcentraties
voor de hoeveelheid PM 10 (fijn stof) in de lucht aanzienlijk naar beneden bijgesteld.
Desondanks vormt de luchtkwaliteit langs de Burg. Bechtweg
(Noordoosttangent) en de autoweg N-65 nog altijd een belangrijk punt van
aandacht bij de uitwerking van de Overhoeken (m.n. Enschotsebaan en Akker-Heikant).
Daarnaast dient rekening te worden gehouden met het feit dat het plangebied
binnen de invloedsfeer ligt van een groot aantal agrarische bedrijven met daar
omheen zogenaamde stankcirkels (zie paragraaf 4.12.2). Pas wanneer deze
bedrijven hun huidige agrarische functie verliezen, en daarmee de stankcirkels
verdwijnen, kan in de betreffende gebiedsdelen woningbouw plaatsvinden.
Een en ander betekent dat deze bedrijven ten behoeve van de planontwikkeling
in de Overhoeken uitgekocht zullen moeten worden, voordat kan worden
gestart met de bouwactiviteiten.
5.4.10 Energie
Een belangrijk uitgangspunt voor de ontwikkeling van de Overhoeken vormt
de energievisie die voor het gehele plangebied zal worden opgesteld. Een en
ander gebeurt in nauwe samenspraak met de verschillende betrokken marktpartijen.
Dit betekent uitvoering per Overhoek en een focus op individuele
systemen.
In de energievisie wordt beschreven hoe aspecten als zongerichte verkaveling,
compacte bouw, collectieve energiesystemen, warmte/koude opslag, toepassing
windenergie e.d. ingepast kunnen worden in de verkaveling van de verschillende
Overhoeken alsmede de woningontwerpen.
Vooruitlopend daarop zijn door de gemeente in het Ontwikkelingsplan voor
de Overhoeken [36] reeds de volgende ambities opgenomen, die in onderlinge
samenhang zullen worden beschouwd:
• EPL (Energie Prestatie op Locatie) moet minimaal 7,0 zijn;
• EPC (Energie Prestatie Coëfficiënt) ligt 10% onder eis Bouwbesluit;
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 119 van 203

Voorgenomen activiteit, varianten en alternatieven
• minimaal 70% van de gebouwen krijgt een zuidgerichte oriëntatie;
• tenminste 10% van de woningen wordt energieneutraal gebouwd;
• alle woningen worden voorzien van lage temperatuurverwarming;
• er komt een nader onderzoek naar mogelijkheden voor warmte/koudeopslag.
Bovenstaande formulering van de ambities voor de Overhoeken is opgesteld
voordat bekend was dat de EPC-eis voor woningen per 1 januari 2006 is verlaagd
naar 0,8. De gemeente heeft echter aangegeven dat ondanks deze wettelijke
wijziging van de eis, haar ambitie van een 10% lagere EPC gehandhaafd
blijft. Overigens zal een EPL van 7 er in de meeste gevallen toe leiden dat de
EPC lager is dan de eventuele nieuwe wettelijke eis in 2006. Per deelplan zal
de gemeente overleg voeren met de ontwikkelaars die de uitwerking van de
betreffende Overhoek gaan verzorgen om na te gaan op welke wijze deze ambities
te realiseren zijn. Voor de Overhoeken Enschotsebaan en Koningsoord
is dit overleg inmiddels opgestart. Concrete maatregelen zijn nog niet bekend.
Als onderlegger voor de inhoudelijke discussie wordt een overzicht gegeven
van de voor dit deelplan en de aldaar te realiseren woningtypen relevante
technieken en hun energetische en financiële consequenties. Hierbij komen
zowel technieken op wijkniveau (openbare ruimte) als ook maatregelen op
woningniveau aan de orde.
Varianten
De verschillende mogelijke varianten voor het ambitieniveau ten aanzien van
energie zijn in paragraf 5.2.3 bij 'het milieuprofiel' reeds beschreven.
5.4.11 Materiaalgebruik en afval
Materiaalgebruik
Voor de Overhoeken wordt gestreefd naar het zoveel mogelijk toepassen van
duurzame, milieuvriendelijke en gezonde materialen en afwerkingen in zowel
de bouw van woningen en bedrijven als in de openbare ruimte. Bij de bouw
van de woningen en bedrijven geldt als uitgangspunt dat gebruik moet worden
gemaakt van de Gemeentelijke Praktijk Richtlijn GPR Gebouw 3.
Duurzaam materiaalgebruik is vooral ingegeven door materiaalbesparing en
het voorkomen van afvalstromen.
Bij diverse onderdelen van de bebouwing en de openbare ruimte kan worden
gedacht aan het toepassen van duurzame materialen, zoals voor de fundering
(bijv. hergebruikproducten), draagconstructies (o.a. houtskeletbouw, kalkzandsteen),
de buitengevel (bijv. baksteen, kalkzandsteen, aluminium, FSC
gecertificeerd hout), de gevelbekleding (o.a. FSC gecertificeerd hout, cement
gebonden vezelplaat), niet dragende binnenwanden (bijv. leemsteen, gips,
FSC gecertificeerd hout), isolatiematerialen (o.a. kurk, schapenwol, cellulose,
glaswol), verhardingen (vermijden betonstenen, gebakken materiaal uit de
omgeving), waterberging, groen (inheemse beplanting) en duurzaam straatmeubilair
en speelvoorzieningen.
Behalve de toepassing van 'goede' materialen dienen uitgesproken schadelijke
materialen vermeden te worden. Daarbij kan onder meer worden gedacht aan
niet duurzaam beheerd hout, zware metalen (lood, koper, zink), materialen
met PAK’s of HCFK’s en primair PVC.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 120 van 203

Voorgenomen activiteit, varianten en alternatieven
Afvalinzameling
Voor wat betreft de afvalinzameling in de nieuwe wijk de Overhoeken zal
worden aangesloten bij de werkwijze en voorschriften zoals die zijn opgenomen
in de afvalwijzer van de gemeente Tilburg [112]. Alle woningen zullen
worden voorzien van de volgende containers:
• de papierbak voor oud papier die elke vier weken wordt leeggemaakt;
• de duobak voor GFT-afval en restafval die elke week wordt geleegd;
• de chemosafe voor klein gevaarlijk afval (KGA) en klein elektrisch afval.
Voor bewoners in een flat of een andere woonvorm met gemeenschappelijke
voorzieningen kan het huishoudelijk afval op verschillende manieren worden
ingezameld. Er kunnen containers staan opgesteld in een afgesloten containerruimte
in het gebouw zelf of er kunnen nabij de flat centrale containers
staan. In sommige gevallen is sprake van ondergrondse afvalcontainers. Voor
deze bewoners zijn de voorschriften uit de 'afvalwijzer hoogbouw' [136] van de
gemeente Tilburg van toepassing.
Varianten
De verschillende mogelijke varianten voor het ambitieniveau ten aanzien van
afval zijn in paragraf 5.2.3 bij 'het milieuprofiel' reeds beschreven.
5.4.12 Veiligheid
Bij de inrichting van het plangebied Overhoeken voor wonen en werken dient
rekening te worden gehouden met diverse veiligheidsaspecten als gevolg van
andere vormen van ruimtegebruik. Het gaat daarbij zowel om externe veiligheid
als om sociale veiligheid.
Externe veiligheid
Voor aspecten die betrekking hebben op externe veiligheid dient in dit verband
rekening gehouden te worden met het vervoer van gevaarlijke stoffen
over de N65, de Burg. Bechtweg en de spoorlijn Tilburg - 's-Hertogenbosch en
met de veiligheidscontour rondom de schietbaan van gilde Hubertus (zie paragraaf
4.13.2). Daarnaast zijn van belang de hoogspanningsleiding in de
Overhoek Enschotsebaan en een aantal ondergrondse leidingen waarlangs
veiligheidscontouren gelden, zoals de Rotterdam-Rijn-Pijpleiding (RRP), de
PRB-leiding voor het vervoer van vloeibare koolwaterstoffen van SABIC
Pipelines, en een tweetal gastransportleidingen (zie paragraaf 4.10.6).
Varianten
De verschillende varianten voor het ambitieniveau ten aanzien van externe
veiligheid zijn in paragraf 5.2.3 bij 'het milieuprofiel' reeds beschreven.
Sociale en integrale veiligheid
Naast het aspect externe veiligheid dient zoals gezegd ook rekening te worden
gehouden met sociale en integrale veiligheid. Bij deze invalshoek van het aspect
veiligheid gaat het er om het gebied zodanig in te richten dat aan diverse
overige aspecten van veiligheid wordt voldaan wordt. Daarbij worden diverse
partijen geraadpleegd, zoals:
• Politie voor wat betreft preventie, beveiliging, bereikbaarheid in geval van
calamiteiten en toepassing van het Politiekeurmerk Veilig Wonen.
• Brandweer: brandveiligheid, bereikbaarheid van de woningen, primaire
en secundaire bluswatervoorziening, doorrijhoogte en –breedte, bochtstralen
(minimaal 6 meter);
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 121 van 203

Voorgenomen activiteit, varianten en alternatieven
• Hulpdiensten: ambulance (afstand tussen ambulance en te benaderen
woning dient maximaal 40 meter te zijn), politie moet binnen 10 minuten
op de plaats van de calamiteit aanwezig kunnen zijn;
• Veiligheid tijdens de bouwfase (Bouwbesluit en Bouwverordening) en
beveiliging van de bouwplaats;
• Toepassing Duurzaam Veilig: bedrijfsontsluitingswegen, langzaam verkeer,
inrichting van de straat, materiaalgebruik.
5.4.13 Samengevat: het stedenbouwkundig plan
Samengevat hebben deze verschillende onderdelen geleid tot het stedenbouwkundig
plan voor De Overhoeken [39], dat is weergegeven in figuur 5.8. Dit
stedenbouwkundig plan vormt het basisalternatief voor het MER (zie ook
paragraaf 5.6.3).
5.5 Realisatie
5.5.1 Projectorganisatie
De gemeente Tilburg is in principe voorstander van een actieve grondpolitiek.
Het voorkeursmodel van de gemeente gaat er vanuit dat de gemeente Tilburg
zelf de gronden verwerft, deze bouwrijp maakt en vervolgens marktpartijen
selecteert die op voorwaarden van de gemeente de gewenste functies (o.a. wonen,
bedrijven) ontwikkelen en realiseren. Gelet op de huidige grondposities
in de Overhoeken is dit voorkeursmodel in dit geval echter niet uitvoerbaar.
In het kader van het Ontwikkelingsplan Overhoeken [36] zijn verschillende
modellen voor de realisatie van de gewenste bestemmingen binnen de Overhoeken
onderzocht. Een en ander heeft uiteindelijk geleid tot de keuze om de
detailuitwerking van de afzonderlijke Overhoeken over te laten aan de diverse
betrokken marktpartijen. De basis voor deze uitwerking is door de gemeente
zelf gelegd met het Stedenbouwkundig plan (inclusief openbare ruimte en
beeldkwaliteit) [39] dat voor het gehele plangebied is opgesteld.
De volgende stap, het uitwerken van verkavelingsplannen, zal door de marktpartijen
worden opgepakt. De gemeente stelt daarbij randvoorwaarden.
Besloten is om de verhouding tussen de gemeente en marktpartijen voor de
realisering van de Overhoeken te regelen middels een samenwerkingsovereenkomst
op basis van een concessiemodel. De onderhandelingen met marktpartijen
moeten voor de gemeente leiden tot condities waarbinnen de gemeente
haar verantwoordelijkheden, vastgelegd in het Ontwikkelingsplan, het Stedenbouwkundig
Plan en de Gereedschapskist Dorps Milieu, kan nemen.
Daarbij is het mogelijk dat de onderhandelingen niet in alle gevallen leiden tot
het gewenste resultaat. De uiteindelijke afspraken worden vastgelegd in een
overeenkomst met de betrokken marktpartij, waarna het verdere ontwikkelings-
en realisatietraject kan worden ingegaan.
Elke Overhoek wordt dus afzonderlijk ontwikkeld en gerealiseerd door verschillende
(combinaties van) projectontwikkelaars. Dit houdt verband met de
feitelijke grondposities in het plangebied. Bovendien is er sprake van een gefaseerde
planontwikkeling en -uitvoering.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 122 van 203

Figuur 5.8 Het stedenbouwkundig plan
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 123 van 203

Na het sluiten van een realisatieovereenkomst tussen de gemeente Tilburg en
de betrokken marktpartij(en) voor een specifieke Overhoek, wordt de samenwerking
tussen partijen verder geformaliseerd in een projectorganisatie.
Per Overhoek wordt een projectgroep geformeerd die het proces van ontwikkeling
en realisatie begeleidt, de voortgang bewaakt en partijen aan hun verantwoordelijkheden
houdt. De projectgroep legt verantwoording af aan de
bestuurders van de betrokken partijen (wethouders, directies). De projectgroep
bestaat uit vertegenwoordigers van gemeente en marktpartij(en) en
wordt voorgezeten door de gemeentelijk projectleider. Om de projectgroep
slagvaardig te houden kan op ad hoc basis overwogen worden tijdelijk werkgroepen
te benoemen.
Het is de bedoeling dat het Stedenbouwkundig plan [39] voor de verschillende
Overhoeken door de betreffende ontwikkelaars verder wordt uitgewerkt in de
vormgeving van verkavelingsplannen, woningtypen, woningplattegronden,
woningomvang, woningarchitectuur en maatvoering van de openbare ruimte.
Het definitieve, door de ontwikkelaar opgestelde en door de gemeente goedgekeurde
verkavelingsplan vormt vervolgens de basis voor de planologische
uitwerking van de afzonderlijke Overhoeken. Met de marktpartijen worden
tevens afspraken gemaakt over een gezamenlijke gebieds- en projectpromotie.
5.5.2 Planuitwerking en ontwerpprotocollen
Naast de stedenbouwkundige vertaling van het stedenbouwkundig plan naar
de verkavelingsplannen voor de diverse Overhoeken, gaat het bij de uitwerking
voor van de afzonderlijke deelgebieden tevens om:
• de nadere uitwerking van de uit te geven kavels (bouwrijp maken);
• de vormgeving van de openbare ruimte (woonrijp maken);
• het ontwerptraject voor de woningen / bedrijven;
• de bewaking van het uitvoeringstraject;
• de PR en voorlichting;
• de planning.
Om de rol en inbreng van de gemeente Tilburg bij het opstellen van de uitwerkingsplannen
voor de diverse afzonderlijke Overhoeken te kunnen blijven
garanderen, zijn in het Stedenbouwkundig plan [39] zogenoemde "ontwerpprotocollen"
uitgewerkt. Het gaat daarbij om een protocol voor de stedenbouwkundige
uitwerking (verkavelingsplan/beeldkwaliteit), een protocol voor
het inrichtingsplan voor de openbare ruimte en om een protocol voor het
woningontwerp. In de protocollen is de te volgen werkwijze stapsgewijs vastgelegd,
van de inschakeling van de architect tot en met de afgifte van de
bouwvergunning. Bij de uitwerking wordt uitgegaan van de inschakeling van
een stedenbouwkundige (verkavelingplan), een landschapsarchitect (openbare
ruimte) en een architect (woningbouw).
De in de protocollen genoemde ijkpunten voor beeldkwaliteit (Welstand) en
woonkwaliteit (Bouwbesluit, programma van eisen) zijn voor de gemeente
essentieel in het wel/niet verlenen van een bouwvergunning. Samen met een
adequate projectorganisatie dragen de protocollen zorg voor een optimale
waarborging van de gemeentelijke verantwoordelijkheden.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 124 van 203

5.5.3 Planning en fasering
Voorgenomen activiteit, varianten en alternatieven
De ontwikkeling en realisatie van de Overhoeken wordt gefaseerd aangepakt.
Gestart wordt met de Overhoek Enschotsebaan. Het plan voor dit deelgebied
wordt op dit moment uitgewerkt door een samenwerkingsverband van ontwikkelaars/bouwbedrijven.
De coördinatie gebeurt door bouwbedrijf Van
Wijnen uit Waalwijk. De eerste realisaties in deze Overhoek zullen naar verwachting
vanaf 2007 zichtbaar zijn.
De totale uitvoeringsperiode omvat de jaren 2007 t/m 2013. Op dit moment
wordt er vanuit gegaan dat na realisering van het deelgebied Enschotsebaan
achtereenvolgens de Overhoeken Akker-Heikant (gedeeltelijk), Koningsoord,
Spoorzone en het resterende deel van Akker-Heikant uitgevoerd zullen worden.
Dit is een wijziging ten opzichte van de oorspronkelijke volgorde, die
wordt veroorzaakt door de complexiteit rondom de verschuiving van het bestaande
dorpscentrum (Overhoek Koningsoord).
5.5.4 Milieubeoordeling uitwerkingsplannen
Omdat bij de uitwerking van de verschillende Overhoeken diverse partijen
met uiteenlopende wensen en ideeën betrokken zijn, en vanwege het feit dat
daarbij sprake is van een ruime fasering in de tijd, heeft de gemeente Tilburg
behoefte aan een hulpmiddel bij de beoordeling van de verschillende verkavelings-
en inrichtingsplannen voor de diverse deelaspecten rondom het thema
milieu. In het Ontwikkelingsplan [36] is aangegeven dat bij de toetsing van
(tussen)resultaten, die worden ingebracht door de marktpartijen, als hulpmiddel
gebruik zal worden gemaakt van het daarin opgenomen milieuprofiel.
Daarnaast zal het thans voorliggende MER hiervoor belangrijke handvaten
kunnen bieden. In de startnotitie [88] is reeds vermeld dat het meest milieuvriendelijke
alternatief (MMA), dat in het kader van het MER Overhoeken
wordt ontwikkeld, een hulpmiddel zal zijn bij het opstellen van een "toetsingskader"
voor de milieubeoordeling van de verschillende deelplannen voor
de afzonderlijke Overhoeken. In het MMA spelen gebiedskenmerken (lagenbenadering)
en duurzaamheidsaspecten immers een belangrijke rol.
Nadat de effecten van de verschillende alternatieven in het MER met elkaar
zijn vergeleken (zie hoofdstuk 7) wordt, mede aan de hand van het MMA, een
toetsingskader voor de beoordeling van de milieuaspecten van de ingebrachte
plannen uitgewerkt (zie paragraaf 7.5). Wanneer een uitwerkingsplan voor
een bepaalde Overhoek ter beoordeling aan de gemeente wordt voorgelegd,
kan na toetsing en eventuele aanpassing van het plan op onderdelen, het
voorkeursalternatief voor de betreffende Overhoek worden samengesteld. Dit
plan vormt dan de basis voor de verdere planologische procedure.
Omdat bij de uitvoering van het plan Overhoeken sprake is van fasering in de
tijd, kan bovenstaande werkwijze in het MER Overhoeken waarschijnlijk
alleen worden doorlopen voor de eerste Overhoek die in procedure wordt
gebracht. Echter, deze aanpak maakt dat het MER ook bij de planontwikkeling
voor de resterende Overhoeken een toetsende rol kan blijven spelen.
Daarmee fungeert het MER echt als een "hulpmiddel bij de besluitvorming".
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 125 van 203

5.6 Alternatieven
5.6.1 Nulalternatief
Voorgenomen activiteit, varianten en alternatieven
In het "nulalternatief" gaat realisering van het plan Overhoeken niet door. Dit
alternatief beschrijft dus de bestaande toestand, inclusief de autonome ontwikkeling
van het gebied, maar zonder nieuwe bouwlocatie. Rekening houdend
met de voorgeschiedenis en vanwege de urgentie van het realiseren van
deze nieuwe bouwlocatie in de regio Tilburg, wordt het nulalternatief echter
niet als een reëel alternatief aangemerkt. Dit wordt ook onderschreven in de
richtlijnen [121, 122].
Het nulalternatief wordt dus uitsluitend gehanteerd als referentie voor de
effectbeschrijving in het MER. Hiermee kan inzichtelijk worden gemaakt wat
de effecten van het voornemen zijn ten opzichte van de situatie waarbij het
voornemen niet wordt gerealiseerd.
5.6.2 Nulplusalternatief
In de richtlijnen voor het MER [121, 122] wordt, naast het nulalternatief,
gevraagd om nog een tweede referentiesituatie op te nemen, te weten nieuwbouw
(woningbouw, bedrijventerrein) die ontwikkeld zou kunnen worden op
basis van de thans vigerende bestemmingsplannen voor de Overhoeken [17
t/m 21]. Wanneer wordt aangesloten bij de in deze plannen geboden mogelijkheden,
kan de nieuwbouw worden gerealiseerd met gebruikmaking van de
uitwerkingsverplichting op grond van artikel 11 van de Wet op de Ruimtelijke
Ordening. Deze situatie wordt aangemerkt als het "nulplusalternatief" (zie
figuur 5.9).
In deze bestemmingsplannen [17 t/m 21] zijn per Overhoek normen opgenomen
voor wat betreft het maximaal aantal te realiseren woningen:
• Enschotsebaan 320 woningen
• Koningsoord 200 woningen
• Spoorzone 280 woningen
• De Akker en Heikant 762 woningen
Totaal 1.562 woningen
De thans in het plangebied voorgestelde ontwikkelingen zijn niet allen even
goed inpasbaar in de uitwerkingsregels die in de voorschriften van de vigerende
bestemmingsplannen zijn opgenomen. Dit is al geconstateerd in het Ontwikkelingsplan
en wordt versterkt in het Stedenbouwkundig plan. Dit heeft
ertoe geleid dat in de richtlijnen [121, 122] wordt onderschreven dat ook het
nulplusalternatief niet als een reëel alternatief wordt aangemerkt. Als referentie
kan het echter wel een duidelijke functie hebben, omdat hiermee inzichtelijk
kan worden gemaakt in welke mate het voornemen negatief én positief
scoort ten opzichte van de reeds genomen besluiten.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 126 van 203

Figuur 5.9 Nulplusalternatief
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 127 van 203

5.6.3 Basisalternatief
Als startpunt voor het MER geldt de stedenbouwkundige uitwerking voor het
hele plangebied, conform het Stedenbouwkundig plan [39]. Dit plan wordt
aangemerkt als het "basisalternatief" (zie figuur 5.10).
Het basisalternatief gaat uit van het volgende woningbouwprogramma:
• Enschotsebaan 350 woningen
• Koningsoord 320 woningen
• Spoorzone 320 woningen
• De Akker en Heikant 940 woningen
Totaal 1.930 woningen
In voorgaande paragrafen is toegelicht hoe dit plan tot stand is gekomen en
welke bouwstenen daarbij van belang zijn. De belangrijkste uitgangspunten
bij de uitwerking van het plan zijn gebaseerd op de karakteristieke ruimtelijke
onderleggers binnen het plangebied. Het stedenbouwkundig plan heeft daarop
ingespeeld door:
• versterking van bestaande cultuurhistorische linten (kransakker);
• het natuurlijk verloop in de waterhuishouding;
• een verbindende groenstructuur, zowel binnen de Overhoeken als daarbuiten
(Groene Mal om Berkel-Enschot);
• het bijzondere karakter van Koningsoord als een groot erf met daarop
clusters van woningen en een nieuw winkel en voorzieningencentrum;
• vanzelfsprekende overgangen tussen de Overhoeken en de bestaande bebouwing
alsmede nieuwe groene dorpsranden.
5.6.4 Verdichtingsalternatief
Zoals in paragraaf 5.3.2 reeds is aangegeven, is in de loop van 2004 de wens
naar voren gekomen om met name rond het dorpscentrum in het plandeel
Koningsoord meer woningen te realiseren. Bovendien is geconstateerd dat de
gemiddelde woningdichtheid in de Overhoek Akker-Heikant in het Stedenbouwkundig
plan [39] dermate laag is, dat dit conflicteert met de doelstellingen
ten aanzien van zuinig en zorgvuldig ruimtegebruik. Op basis hiervan is
besloten om in het MER, aanvullend op de alternatieven zoals genoemd in de
richtlijnen [121, 122], een extra "Verdichtingsalternatief" te onderzoeken dat
plaatselijk hogere woningdichtheden bevat (zie figuur 5.11).
Het verdichtingsalternatief dient hierbij te worden beschouwd als maximumalternatief
om de uitersten van het speelveld in dit MER goed in kaart te kunnen
brengen. Uitgangspunten zoals geformuleerd in het stedenbouwkundig
plan en het realiseren van een dorps woonmilieu blijven randvoorwaardelijk.
Op basis van de oppervlaktes van de deelgebieden en de 'labels' (gemiddelde
dichtheden) zoals genoemd in paragraaf 5.3.2 leidt dit tot de volgende woningbouwaantallen
in het verdichtingsalternatief:
• Enschotsebaan 416 woningen
• Koningsoord 940 woningen
• Spoorzone 405 woningen
• Akker-Heikant 1.553 woningen
Totaal 3.314 woningen
.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 128 van 203

Figuur 5.10 Basisalternatief
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 129 van 203

Figuur 5.11 Verdichtingsalternatief
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 130 van 203

5.6.5 Meest milieuvriendelijk alternatief
Een vast onderdeel van een MER is het "meest milieuvriendelijke alternatief
(MMA). Het MMA levert, binnen de reikwijdte van de initiatiefnemer, de
minste nadelige effecten en de meeste positieve effecten voor het milieu op.
Conform het gestelde in de richtlijnen [121, 122} speelt bij de ontwikkeling
van het MMA de lagenbenadering een belangrijke rol om na te gaan hoe de
hoofdindeling van de Overhoeken vanuit milieuoogpunt het best zou kunnen
worden vormgegeven. Daarnaast geldt als uitgangspunt dat het MMA realistisch
moet zijn. Dit betekent dat het MMA moet voldoen aan de doelstellingen
van de initiatiefnemer. Het MMA is via onderstaande, stapsgewijze benadering
tot stand gekomen. In het kader van de watertoets heeft overleg met
het waterschap plaatsgevonden over de uitgangspunten voor het MMA.
Stap 1 Vaststellen uitgangspunten
De eerste stap bij de ontwikkeling van het MMA betreft het formuleren van
een aantal uitgangspunten die bepalen in welke mate gevarieerd kan worden
met de inrichting van het plangebied. Als uitgangspunten hierbij gelden:
• het niet ontwikkelen van de Overhoeken is geen reële optie;
• de locatie voor de Overhoeken en de maximale begrenzing ervan, zoals
vastgesteld in het Stedenbouwkundig plan [39], liggen vast;
• het minimale programma voor de Overhoeken bestaat uit de aantallen en
oppervlakten (woningen, bedrijventerrein, voorzieningen) zoals opgenomen
in het Stedenbouwkundig plan. Dit programma dient in ieder geval
te worden gerealiseerd;
• in en rondom het plangebied zijn diverse intensieve veehouderijen met
bijbehorende milieucontouren gevestigd. De ontwikkeling van de Overhoeken
moet de sanering van deze milieubelasting bekostigen. Dit stelt eisen
aan de omvang van het uitgeefbaar gebied.
Stap 2 Selectie bouwstenen
De tweede stap bestaat uit een selectie van bouwstenen die van belang zijn
voor het MMA. Daartoe is, vanuit verschillende invalshoeken (lagenbenadering,
thematisch, ambities), onderzocht welke issues en randvoorwaarden met
name een rol dienen te spelen bij de samenstelling van het MMA voor de
Overhoeken. Dit heeft geleid tot de volgende bouwstenen:
• Lagenbenadering: in de richtlijnen wordt aandacht gevraagd voor toepassing
van de lagenbenadering bij de samenstelling van het MMA. Daarbij
dienen met name de wijze van hemelwateropvang, infiltratie en ontwikkeling
van groene contouren sturend te zijn. Dit betekent dat de onderste
laag (bodem en water, natuur, landschap, cultuurhistorie en archeologie)
leidend is voor het MMA, aangezien deze een hoge (natuurlijke) waarde
vertegenwoordigt. Het belang van deze onderste laag hangt nauw samen
met de lange periode van totstandkoming en onvervangbaarheid ervan.
• Bodem en water: uitgangspunt is zo min mogelijk verstoring van reliëf, bodemopbouw
en waterhuishouding. Dit geschiedt onder meer door:
− bij de planuitwerking te stimuleren dat in eerste instantie wordt gebouwd
op de drogere hoge gronden en pas in tweede instantie op de
nattere gronden;
− uit te gaan van een gesloten grondbalans ter voorkoming van de toepassing
van gebiedsvreemde materialen. Dit betekent dat ophoogmateriaal
uit het gebied zelf afkomstig is;
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 131 van 203

Voorgenomen activiteit, varianten en alternatieven
− ter vergroting van de mogelijkheden voor infiltratie van regenwater de
locaties voor waterafvoer en waterberging vooral te situeren in gebiedsdelen
waar de ondoorlatende leemlaag ontbreekt.
• Natuur: binnen de contouren van de Groene Mal is het behouden en versterken
van natuur- en landschapswaarden een belangrijk uitgangspunt.
Hierbij dient rekening te worden gehouden met de samenhang tussen bodem,
water en ecologische waarden. Bij de uitwerking wordt gedacht aan:
− het zoeken naar combinaties voor natte natuur en waterberging;
− bij de versterking van de natuurwaarden binnen het plangebied is het
van belang om ook de ecologische relaties met de omgeving te versterken.
Daartoe wordt aangesloten bij ecologische verbindingen in de
directe omgeving van het plangebied;
− benutten van gebiedsdelen waar sprake is van belemmeringen voor
woningbouw (bijv. door wegen, leidingen) voor aanleg van groenvoorzieningen.
• Landschap en cultuurhistorie: landschappelijke en cultuurhistorische kenmerken
hebben een belangrijke rol gespeeld bij de uitwerking van het stedenbouwkundig
plan. Belangrijke uitgangspunten die ook van belang zijn bij
de samenstelling van het MMA zijn onder meer:
− aanhaken bij karakteristieke kransakkerstructuur ('t Hoekske, Heuveltje,
Hoolstraat) als versterkend van de identiteit van het gebied;
− handhaven van historische landwegen;
− open houden van de ondergrondse leidingenstraat als ruimtelijke geledingszone
tussen Berkel-Enschot en Udenhout;
− streven naar vanzelfsprekende overgangen naar het omringende landelijk
gebied;
− voor het schaalniveau en beleving van de Overhoeken aansluiting
zoeken bij het dorpse woonmilieu van Berkel-Ensschot;
− waarborgen van archeologische waarden.
• Mobiliteit: uitgangspunt is een optimale inzet van het openbaar vervoer en
het scheppen van goede condities voor langzaam verkeer. Binnen het
MMA vormt de geplande OV-voorstadhalte dan ook een onmisbare
schakel in het geheel, die een zo hoog mogelijk vervoerspotentieel dient te
krijgen. Verder wordt gezorgd voor:
− een kwalitatief hoogwaardige inrichting van de OV-haltes;
− logische aansluiting openbaar vervoer op het bestaande OV-netwerk;
− optimale oriëntatie ontsluitingsstructuur op nieuwe voorstadhalte;
− bouwen in hoge dichtheden rondom de voorstadhalte (zie onder);
− hoogwaardige fietsverbindingen (intern, naar Tilburg);
− gebruik van de bestaande (historische) wegenstructuur voor langzaam
verkeer.
• Dichtheden: in de vigerende bestemmingsplannen voor de Overhoeken
werd voor het gehele plangebied uitgegaan van een standaard woningdichtheid
van 25 woningen per ha [17 t/m 21]. In het stedenbouwkundig
plan is hierin meer variatie aangebracht, maar nog steeds gelden overal relatief
lage dichtheden, passend bij een "dorps woonmilieu".
In het MMA is ervoor gekozen om rondom de het treinstation (in een gedeelte
van Koningsoord en Spoorzone) uit te gaan van aanzienlijk hogere
dichtheden. Het vervoerpotentieel voor een OV-halte neemt hierdoor toe.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 132 van 203

Figuur 5.12 Meest milieuvriendelijk alternatief (MMA)
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 133 van 203

Daarnaast is voorgesteld om op een aantal andere delen (met name in het
westelijke gedeelte van de Overhoek Akker-Heikant) juist te extensiveren,
vanwege de afwezigheid van een leemlaag in de bodem en dus de grote geschiktheid
van dit gebied voor waterberging en groen.
Op basis van de oppervlaktes van de deelgebieden en de 'labels' (gemiddelde
dichtheden) zoals genoemd in paragraaf 5.3.2 leidt dit tot de volgende
woningbouwaantallen in het MMA (zie ook figuur 5.12):
• Enschotsebaan 320 woningen
• Koningsoord 506 woningen
• Spoorzone 405 woningen
• Akker-Heikant 1.361 woningen
Totaal 2.592 woningen
• Duurzaamheid en energie: uitgangspunt voor de Overhoeken is duurzaam en
energiezuinig bouwen. Hieronder vallen onder meer de hiervoor beschreven
uitgangspunten met betrekking tot bodemopbouw, waterhuishouding
en mobiliteit. Daarnaast dient echter nadrukkelijk aandacht te worden
besteed aan milieuvriendelijke woningbouw en beperking van het energieverbruik.
In dat kader kan worden verwezen naar het milieuprofiel uit het
Ontwikkelingsplan [36}, waarbij binnen het MMA wordt gestreefd naar
een verdere verschuiving naar ambitieniveau A.
Stap 3 Samenstellen MMA
In deze stap zijn de bouwstenen per milieuaspect gecombineerd tot het MMA.
Stap 4 Toets uitgangspunten
Afsluitend is het MMA nogmaals beoordeeld om te bekijken of het voldoet
aan de gestelde uitgangspunten. Daarbij is gekeken naar:
• programma (aantal woningen, oppervlakte bedrijvigheid, voorzieningen);
• stedenbouwkundig plan voor de Overhoeken;
• faseringsmogelijkheden
5.6.6 Voorkeursalternatief
Per Overhoek wordt door de betreffende projectontwikkelaar een uitwerkingsplan
ontwikkeld, dat ter beoordeling aan de gemeente wordt voorgelegd.
Dit uitwerkingsplan wordt door de gemeente getoetst op diverse aspecten,
waarbij voor de beoordeling van de milieuaspecten gebruik wordt gemaakt
van het in paragraaf 7.5 opgenomen overzicht van te toetsen aspecten. Voor
een nadere toelichting op de criteria die daarbij worden gehanteerd wordt
verwezen naar de effectbeschrijvingen in hoofdstuk 6 van dit MER.
Na toetsing en eventuele aanpassing van het plan zal het voorkeursalternatief
(VA) voor de betreffende Overhoek kunnen worden vastgesteld. Dit plan
vormt vervolgens het uitgangspunt voor de verdere planologische procedure.
In deel B van dit MER is de toetsing van de eerste Overhoek opgenomen.
5.6.7 Samenvatting kenmerken alternatieven
Resumerend is in tabel 5.8 een overzicht opgenomen met de belangrijkste
kenmerken van de verschillende alternatieven uit het MER Overhoeken.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 134 van 203

Tabel 5.8 Kenmerken van de alternatieven
Karakteristiek/ belangrijkste
uitgangspunten
Algemeen
Respecteren landschap en
cultuurhistorische kenmerken
Water (opvang, berging en
infiltratie)
Nulalternatief Nulplusalternatief Basisalternatief Verdichtingsalternatief MMA
Geen realisering van de Overhoeken,
wel van autonome
ontwikkelingen
Handhaven huidige functies
Realisering wat in vigerende
bestemmingsplannen is toegestaan
(1562 woningen)
- Eeuwige Laan vervallen,
daarom noordelijke ontsluiting
conform basisalternatief
- Zeer globaal plan, weinig
aandacht voor gebiedskwaliteiten
- Gedeelte Heikant niet in
plangebied
Ja Beperkt uitgewerkt in plannen
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 135 van 203
Realisering conform stedenbouwkundig
plan
-Dorps woonmilieu
- Nieuwbouw winkelcentrum,
deels op bestaande locatie
- Aandacht voor behoud en
versterking gebiedskwaliteiten
1. Verdichting rondom centrum en
HOV/TOP-halte
2. Ontwikkeling nieuw winkelcentrum
3. intensiveren woningbouw in
woongebieden
4. niet-woongebieden transformeren
tot woongebieden (o.a. verplaatsing
begraafplaats en sportpark
naar overzijde spoor)
Ja Redelijk veel aandacht voor
(meer dan in nulplus alternatief
maar minder dan in basisalternatief
nvt Niet concreet gemaakt Gedeeltelijk uitgewerkt Vanwege grotere hoeveelheid
bebouwing minder ruimte voor
water beschikbaar
Groenvoorzieningen nvt Enkele groene bestemmingen
op plankaart
In ontwerp veel ruimte voor
(groene) gebiedskwaliteiten
Minder ruimte beschikbaar voor
groen vanwege verdichting
Woonmilieus nvt Niet uitgewerkt in plannen Veel variatie Door verdichting minder variatiemogelijkheden
Ontsluiting (streven: be- Huidige infra handhaven Eeuwige Laan vervallen, en Ligging zuidelijke gebieds- Bundeling langs het spoor (ruimnoemen
hoofdvarianten
daarom noordelijke ontsluiontsluitingsweg tussen plas te tussen recreatieplas en spoor
met maximale flexibiliteit op
ting conform basisalternatief en sportpark,
volbouwen met woningen)
onderdelen)
Variant 'binnen' EN 'buiten'?
1. Locaties voor water(opvang,
berging en infiltratie)
en groenvoorzieningen
situeren op plaatsen waar een
leemlaag ontbreekt.
(2. Maximaal respecteren van
landschappelijke en cultuurhistorische
kenmerken)
3. Renoveren en beperkt uitbreiden
winkelcentrum
4. Intensivering rondom HOVhalte
(duurzame mobiliteit)
Ja
Ja. Extensiveren cq uitsluiten
woningbouw op locaties
waar geen leemlaag aanwezig
is
Groene functies gecombineerd
met water (opvang,
berging en infiltratie)
Veel variatie (?)
Variant NO Buiten, maar dan
met bundeling tot aan de
begraafplaats (dus ter hoogte
van het sportpark ligging
tegen spoor aan)
HOV/TOP-halte Nee, niet in voorzien Voorzien in Spoorzone Voorzien in Koningsoord Voorzien in Koningsoord Voorzien in Koningsoord

Koningsoord
Winkelcentrum Handhaven huidig winkelcentrum
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 136 van 203
Voorgenomen activiteit, varianten en alternatieven
Nulalternatief Nulplusalternatief Basisalternatief Verdichtingsalternatief MMA
Handhaven huidig winkelcentrum
Nieuwbouw winkelcentrum,
deels op bestaande locatie
Begraafplaats nvt Wordt niet in voorzien Is opgenomen in ontwerp
(dubbel ruimtegebruik als
extra groene kamer)
Realisering nieuw winkelcentrum
op locatie globaal tegenover
klooster
Wordt verplaatst naar overzijde
spoor (buiten plangebied) en
woningbouw op deze plek
Sportpark Handhaven Handhaven Handhaven Verplaatsen naar overzijde spoor
(buiten plangebied) en woningbouw
op deze locatie
Renoveren en beperkt uitbreiden
Is opgenomen in ontwerp
(dubbel ruimtegebruik als
extra groene kamer)
Handhaven
Verdichting rond centrum Nee Nee Enigszins Ja Enigszins
Verdichting rond HOV/TOPhalte
Nee Nee Nee Ja Ja
Aantal woningen
Spoorzone
0 woningen 200 woningen 320 woningen 940 woningen 506 woningen
Verdichting rond HOV/TOP- Nee Nee Ja Ja, op voorwaarde dat grondge- Ja, op voorwaarde dat
haltebonden
en dorpskarakter
grondgebonden en dorpskarakter
Woonmilieu nvt ? patiowoningen Door intensivering geen pa- Door intensivering geen
tiowoningen meer mogelijk patiowoningen meer mogelijk
Aantal woningen
Akker-Heikant
0 woningen 280 woningen 320 woningen 405 woningen 405 woningen
Verdichting in Akker-Heikant Nee Nee Nee Ja Nee, verdunnen t.o.v. basisalternatief
(leemlaag)
School Akker-Heikant nvt nvt Ja Ja Ja
Aantal woningen
Enschotsebaan
0 woningen 762 woningen 940 woningen 1.553 woningen 1.361 woningen
Algemeen nvt Conform basisalternatief (geen Conform basisalternatief
bijzondere variaties)
(geen bijzondere variaties)
Aantal woningen 0 woningen 320 woningen 350 woningen 416 woningen 320 woningen

6 Te verwachten milieueffecten
6.1 Algemeen
In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de te verwachten milieueffecten die kunnen
optreden als gevolg van de realisering van de voorgenomen activiteit. De
effectbeschrijving vindt plaats aan de hand van milieuaspecten zoals die zijn
gehanteerd bij de beschrijving van de huidige situatie (hoofdstuk 4).
De effecten zijn beschreven ten opzichte van de autonome ontwikkeling van
het gebied (de nulsituatie). Voor de omvang en ligging van het te beschouwen
studiegebied is uitgegaan van het mogelijke beinvloedingsgebied als gevolg
van de voorgenomen activiteit. Deze omvang kan per aspect verschillen.
Per milieuaspect is allereerst aangegeven welke effecten voor het betreffende
aspect relevant zijn en welke beoordelingscriteria in het MER worden gehanteerd.
Vervolgens worden de effecten beschreven en beoordeeld. Uitgangspunt
hierbij is om de beschrijving zoveel mogelijk in kwantitatieve eenheden
uit te drukken. Indien een kwantitatieve beschrijving niet mogelijk is, vindt
deze in kwalitatieve zin plaats.
Bij de effectbeschrijving wordt, voorzover relevant, onderscheid gemaakt in
aanlegfase en gebruiksfase. Er wordt aangegeven of effecten tijdelijk of permanent
zijn, op korte of lange termijn spelen en of sprake is van cumulatieve
effecten. Naast negatieve effecten wordt ook aandacht besteed aan eventuele
positieve ontwikkelingen voor het milieu. Bijzondere aandacht wordt besteed
aan de effecten die onderscheidend zijn voor de varianten.
6.2 Geologie en geomorfologie
6.2.1 Beoordelingscriteria
De geologische kenmerken van het plangebied hebben vooral betrekking op
de diepere bodemopbouw in het plangebied. Deze zullen door de aanleg van
de Overhoeken niet worden beïnvloed.
De geomorfologische kenmerken van het plangebied worden met name bepaald
door de geologische ontstaansgeschiedenis, de bodemopbouw en het
maaiveldverloop van de verschillende terreindelen binnen het plangebied. De
aanleg van de nieuwe wijk de Overhoeken kan hierop effect hebben door het
afgraven of ophogen van terreindelen en het omwoelen van de bodem.
De diepere bodemlagen worden niet verstoord. Ook zijn er geen bijzondere
terreinvormen aanwezig in het plangebied. De effectbeoordeling spitst zich
daarom toe op de volgende criteria:
• wijziging maaiveldverloop;
• grondbalans.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 137 van 203

6.2.2 Wijziging maaiveldverloop en grondbalans
Te verwachten milieueffecten
In het stedenbouwkundig plan [39] is gesteld dat bij de ontwikkeling van de
Overhoeken kan worden uitgegaan van een gesloten grondbalans. Op basis
daarvan is in dit MER voor het nulplusalternatief, het basisalternatief en het
verdichtingsalternatief uitgegaan van een gesloten grondbalans. Ophoging
van de te laag gelegen terreindelen vindt daarbij plaats door afgraving van
hogere terreingedeelten. In alle alternatieven is dus in meer of mindere mate
sprake van wijzigingen in het huidige maaiveldverloop. Thans aanwezige,
overigens zeer beperkte hoogteverschillen zullen hierdoor verder afnemen.
Het is echter de vraag of een dergelijke werkwijze, waarbij uitwisseling van
ophoogmateriaal binnen het gehele plangebied plaatsvindt, in de praktijk ook
daadwerkelijk kan worden toegepast, aangezien de diverse Overhoeken door
verschillende ontwikkelaars en gefaseerd in de tijd worden gerealiseerd. Een
gesloten grondbalans wordt echter wel als uitgangsprincipe gehanteerd.
In het MMA worden de lage terreindelen niet opgehoogd door hoge delen
elders af te graven. Het verbeteren van de ontwatering in de lage terreindelen
is echter hoe dan ook nodig. Een volledig gesloten grondbalans lijkt in dit
alternatief dan ook niet mogelijk te zijn. Dit betekent dat in het MMA gezocht
zal gaan worden naar aanvullende bouwtechnische maatregelen om het
grondverzet zo beperkt mogelijk te houden.
Ook kan worden overwogen om voor de benodigde ophogingen materiaal
van elders aan de te voeren. In dat geval is echter sprake van toepassing van
gebiedsvreemd materiaal. Indien dit verantwoord gebeurt, onder andere door
melding aan en registratie door de gemeente Tilburg, is het risico op aantasting
van de bodemkwaliteit, gezien de strenge normen die aan de ophooggrond
worden gesteld, in principe verwaarloosbaar. Op bouwlocaties elders in
de stad en ook landelijk wordt dit principe momenteel veelvuldig toegepast.
Voorwaarde is wel dat de bodemkwaliteitskaart van de gemeente Tilburg
hierbij adequaat wordt gebruikt.
Samengevat kan worden gesteld dat in alle alternatieven de toepassing van
een volledig gesloten grondbalans een belangrijk streven blijft, ook in het
MMA. Daar waar dat niet mogelijk is, zal grond van elders worden aangevoerd,
waarbij sprake is van strenge kwaliteitseisen. Het zo veel mogelijk in
stand houden van het huidige maaiveldverloop, de bodemopbouw en waterhuishouding
geldt voor het MMA als belangrijkste uitgangspunt.
6.2.3 Samenvatting beoordeling alternatieven
Uit voorgaande beschrijving en beoordeling van een aantal relevante criteria
die betrekking hebben op mogelijke effecten voor de geologie en geomorfologie
in het plangebied kan samengevat voor de verschillende alternatieven voor
de Overhoeken het volgende overzicht worden afgeleid:
Tabel 6.1 Vergelijking van de alternatieven
Criteria geologie en geomorfologie
Nul Nul+ Basis Verd. MMA
Wijziging maaiveldverloop o -- -- -- -
Grondbalans o o o o o/-
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 138 van 203

6.3 Bodem
6.3.1 Beoordelingscriteria
Te verwachten milieueffecten
De bodemkundige kenmerken van het plangebied worden met name bepaald
door de aanwezige bodemtypen, de bodemopbouw en de eventuele aanwezigheid
van bodemverontreinigingen. Aanleg van de Overhoeken kan hierop van
invloed zijn door het vergraven van bijzondere bodemtypen, aantasting van in
de bodem aanwezige (ondoorlatende) leemlagen, het optreden van zettingen
en eventuele verspreiding van verontreinigingen. De mogelijke verstoring van
de bodemopbouw is reeds aan de orde geweest bij het aspect geomorfologie.
De effectbeoordeling voor het milieuaspect bodem spitst zich hier daarom toe
op de volgende effecten:
• verstoring bodemopbouw;
• aantasting bijzondere bodemtypen;
• optreden zettingen;
• aantasting leemlagen;
• beïnvloeding bodemkwaliteit.
6.3.2 Verstoring bodemopbouw
In het nulplusalternatief, het basisalternatief en het verdichtingsalternatief
wordt uitgegaan van het woelen van de bodem. De diepte tot waar de bodem
wordt gewoeld, wordt op een later tijdstip door de gemeente vastgesteld.
Woelen wordt geadviseerd om stagnerende lagen te doorbreken. Ook wordt
geadviseerd om te frezen in graslanden en akkers om gewasresten te verwijderen.
Dit kan de bodemopbouw verstoren en deze lagen doorbreken, wat kwel
kan veroorzaken. Door afgraven komen diepere bodemlagen aan de oppervlakte.
De omvang van dit effect hangt direct samen met de oppervlakte
waarover verstoring plaatsvindt.
In het MMA wordt grondverbetering in principe niet toegepast om de natuurlijke
situatie zo weinig mogelijk te verstoren. Dit kan echter betekenen
dat op sommige plekken het water niet goed weg kan lopen. Plaatselijke drainage
kan dit voorkomen, maar dit betekent wel een verstoring van de bodem.
De omvang daarvan zal echter kleiner zijn dan bij beide andere alternatieven.
Ten aanzien van de milieuvriendelijkheid van het toepassen van drainage ten
opzichte van het ophogen van het maaiveld om de gewenste ontwateringsdiepte
te bereiken, kan de volgende nuancering worden aangebracht. Kijkend
naar maaiveldhoogteverloop en aanvoer van gebiedsvreemde grond kan het
toepassen van een beperkte drainage als milieuvriendelijke methode worden
aangemerkt. Beoordelend op de effecten voor de (grond-)waterhuishouding
wordt het gebruik van drainage echter als negatief beoordeeld. Dit oordeel
wordt echter weer anders wanneer de drainage op ongeveer GHG-niveau
wordt aangelegd, om eventuele pieken in grondwaterstanden af te vangen om
zo wateroverlast te voorkomen. Aanleg van drainage beneden GHG-niveau
om de gewenste ontwateringsdiepte te realiseren, is een ontwateringsmethode
die over het algemeen niet meer door het waterschap wordt geaccepteerd.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 139 van 203

6.3.3 Aantasting bijzondere bodemtypen
Te verwachten milieueffecten
Bij aanleg van een nieuwe wijk zal het oorspronkelijke bodemprofiel verloren
gaan, zeker wanneer sprake is van omvangrijke vergravingen. Wanneer er
daarbij sprake is van verlies van bijzondere bodemtypen, moet dit als een
belangrijk negatief effect worden aangemerkt. Bijzondere bodemtypen zijn
met name die bodems, die weinig (meer) voorkomen of zeer karakteristiek
zijn voor de ontstaansgeschiedenis van een gebied.
Zoals in hoofdstuk 4 is beschreven, bestaat het grootste deel van het plangebied
voor De Overhoeken uit hoge zwarte enkeerdgronden. Dit bodemtype
wordt als bijzonder aangemerkt omdat het is ontstaan door eeuwenlange ophoging
met poststalmest, samenhangend met het agrarisch gebruik van het
gebied. Dit betekent ook dat de kans op het aantreffen van archeologische
vondsten in dit bodemtype relatief groot is. Alhoewel dit bodemtype in Midden-Brabant
rond heel veel dorpen voorkomt, en dus op zich niet zeldzaam is,
neemt de omvang van gebieden waar nog sprake is van ongestoorde dikke
eerdgronden wel zeer snel af, vooral vanwege de diverse dorpsuitbreidingen.
Hierbij is geen sprake van belangrijke verschillen tussen de alternatieven.
6.3.4 Optreden zettingen
Het al dan niet optreden van zettingen in het plangebied wordt bepaald door
de zettingsgevoeligheid van het aanwezige bodemtype, de grondwaterstand
ter plaatse en de belasting van het maaiveld. De aanleg van De Overhoeken
kan, door toepassing van drainage en ophoging van het maaiveld, leiden tot
zettingen in de bodem. Geen van de in het plangebied aanwezige bodemtypen
is erg zettingsgevoelig. De kans op zettingen is derhalve vooral gebonden aan
de gebiedsdelen waar ophoging of drainage nodig is, dus de laaggelegen terreindelen.
Het ophogen van de bodem belast het huidige maaiveld. Zettingen
kunnen daarvan het gevolg zijn.
In het kader van de watertoets is met het waterschap overeengekomen om de
minimale ontwatering te bereiken door partieel op te hogen (zie bijlage 8).
Slechts zeer plaatselijk mag bij uitzondering ondiepe drainage (boven GHG)
worden toegepast om schijngrondwaterspiegels te voorkomen. Ondiepe drainage
is ook toegestaan onder hoofdwegen.
Toepassen van drainage leidt alleen tot zettingen wanneer met de drains de
grondwaterstand wordt verlaagd tot beneden de huidige GLG. Het aanleggen
van een dergelijke drainage, ten behoeve van de ontwatering van woon- of
werkgebieden, is tegenwoordig niet meer toegestaan door het waterschap c.q.
de provincie (zie ook 6.3.2). Een dergelijke wijze van ontwatering is niet waterneutraal
(watertoets) en een permanente onttrekking wordt vanuit beleid
en vergunningenstelsels tegenwoordig als ongewenst aangemerkt (grondwaterwet
/ verordening waterhuishouding). Zettingen kunnen wel optreden door
tijdelijke bemaling tijdens de aanleg van de nieuwbouw. Er is dan kans op
zettingen in alle Overhoeken, met name in gebiedsdelen met een ondiepe
GLG en bij de aanleg van (diepe) ondergrondse ruimten (zoals kelders).
Plaatselijke ophoging is in alle alternatieven noodzakelijk om een voldoende
ontwateringsdiepte (= afstand maaiveld en grondwaterstand) en drooglegging
(= afstand maaiveld tot oppervlaktewater) te realiseren. Het verschil tussen de
alternatieven zit met name in de oppervlakte waarover ophoging nodig is en
dus de kans op zettingen toeneemt.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 140 van 203

Te verwachten milieueffecten
Aangezien deze oppervlakte bij het nulplusalternatief kleiner is dan bij de
andere alternatieven, is het effect hier geringer. In het MMA worden de laagst
gelegen terreindelen benut voor groenvoorzieningen en waterberging, en minder
voor het bouwen van woningen. Bij dit alternatief is de oppervlakte waar
zettingen zullen optreden dus kleiner dan bij de andere alternatieven.
6.3.5 Aantasting leemlagen
Door het woelen, frezen en ontgraven van de bodem kunnen van nature
voorkomende stagnerende lagen en/of leemlagen verstoord of verwijderd
worden. Dit kan ongewenste veranderingen in het grondwaterregime teweeg
brengen. In kwelgebieden zal daardoor meer kwel kunnen optreden. In infiltratiegebieden
zal het water sneller infiltreren, waardoor de grondwaterstanden
kunnen dalen. Zoals ook aangegeven in hoofdstuk 4 gaat de voorkeur uit
naar het bergen van overtollig water in het plangebied op plaatsen waar leemlagen
ontbreken of deze zeer dun zijn. Op deze wijze worden de beschermende
leemlagen in de ondergrond zo min mogelijk aangetast. Een dergelijke werkwijze
zal echter niet overal mogelijk zijn.
In het nulplusalternatief, het basisalternatief en het verdichtingsalternatief
wordt in het hele plangebied grondverbetering toegepast. Het doorbreken van
(ondoorlatende) leemlagen in de ondergrond is daarom op een aantal locaties
te verwachten. De effecten daarvan voor het grondwater komen in de volgende
paragraaf aan de orde. Omdat in het MMA geen bodemverbetering wordt
toegepast bestaat de kans op het doorbreken van stagnerende leemlagen
slechts in enkele te vergraven gebieden. Bovendien wordt in het MMA bij de
situering van locaties die worden benut voor waterberging c.q. infiltratie van
regenwater vooral gebruik gemaakt van de gebiedsdelen waar de leemlaag in
de ondergrond ontbreekt. Het effect van het MMA voor de leemlagen in het
gebied is beduidend kleiner dan het effect van de andere alternatieven.
6.3.6 Beïnvloeding bodemkwaliteit
Wat betreft de beoordeling van de mogelijke effecten voor de bodemkwaliteit
in het plangebied kan onderscheid worden gemaakt in mogelijke effecten voor
bestaande verontreinigingen en gevolgen van wijziging van het grondgebruik.
Indien er binnen het plangebied sprake is van bodem- en/of grondwaterverontreinigingen,
moeten deze gesaneerd worden alvorens met de aanlegwerkzaamheden
kan worden gestart. De aanwezigheid van een verontreiniging en
de sanering daarvan heeft naast (vanuit milieuoogpunt) positieve effecten
echter ook negatieve (financiële) effecten. Ernstige verontreinigingen worden
niet verwacht in het plangebied. Nader onderzoek zal te zijner tijd moeten
uitwijzen of en waar saneringen nodig zijn. Hierbij is geen onderscheid te maken
tussen de verschillende alternatieven.
Met de ontwikkeling van De Overhoeken verdwijnt het huidige agrarisch
gebruik uit het plangebied. Hierdoor zal het gehalte aan nutriënten in bodem
en grondwater geleidelijk afnemen. Nalevering vanuit bodem en grondwater
blijft echter nog wel een behoorlijke tijd optreden. Van de zware metalen zal
vooral koper (aanwezig in dierlijke mest) afnemen. Daarnaast zal het gehalte
aan landbouwgerelateerde microverontreinigingen afnemen. Belangrijke verschillen
tussen de alternatieven worden hierbij niet verwacht.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 141 van 203

Te verwachten milieueffecten
Als gevolg van het gebruik van het plangebied als woonwijk kan de belasting
van bodem en water met milieuvreemde stoffen echter ook weer toenemen.
Zo kan bij toepassing van zinken dakgoten de belasting door zink toenemen.
Met het aanvoeren van grond van elders voor ophogingen bestaat de kans dat
er gebiedsvreemde organismen het plangebied inkomen.
Ook het toepassen van chemische middelen om onkruid te bestrijden kan een
negatieve invloed hebben op het milieu. Doordat het gebied intensiever gebruikt
wordt door auto's bestaat daarnaast de kans dat het gehalte aan koolwaterstoffen
toeneemt. Het toepassen van strooizout ter bestrijding van gladheid
heeft eveneens een negatief effect op het milieu. Hiervoor geldt dat er
geen belangrijke verschillen tussen de alternatieven zullen optreden.
6.3.7 Samenvatting beoordeling alternatieven
Uit voorgaande beschrijving en beoordeling van een aantal relevante criteria
die betrekking hebben op mogelijke effecten voor de bodem in het plangebied
kan samengevat voor de verschillende alternatieven voor de Overhoeken het
volgende overzicht worden afgeleid:
Tabel 6.2 Vergelijking van de alternatieven
Criteria bodem Nul Nul+ Basis Verd. MMA
Verstoring bodemopbouw o - -- -- -
Aantasting bijz. bodemtypen o - - - -
Optreden zettingen o - -- -- -
Aantasting leemlagen o -- -- -- o/-
Beïnvloeding bodemkwaliteit o + + + +
6.4 Grondwater
6.4.1 Beoordelingscriteria
Het grondwatersysteem is een resultante van lokale en regionale aanvulling,
onttrekking en stroming van grondwater. Bij de aanleg van Overhoeken moet
rekening gehouden worden met het huidige grondwatersysteem. Anderzijds
kan de aanleg van Overhoeken ook het huidige grondwatersysteem beïnvloeden.
De belangrijkste aandachtspunten bij aanleg van de Overhoeken die betrekking
hebben op het grondwater zijn de ontwateringsdiepte, grondwateraanvulling,
de aanwezigheid van leemlagen, mogelijke beïnvloeding van
grondwaterafhankelijke natuurgebieden in de omgeving door wijziging van
de grondwaterstroming en eventuele gevolgen voor de grondwaterkwaliteit.
De aantasting van leemlagen is al besproken bij het aspect bodem.
De effectbeoordeling voor het milieuaspect grondwater spitst zich daarom toe
op de volgende beoordelingscriteria:
• Beïnvloeding grondwaterstand;
• Wijziging grondwateraanvulling;
• Beïnvloeding grondwaterstroming naar natuurgebieden;
• Beïnvloeding grondwaterkwaliteit;
• Grondwaterwinning.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 142 van 203

6.4.2 Beïnvloeding grondwaterstand
Te verwachten milieueffecten
Alle Overhoeken zijn volgens de uitgevoerde bodemkundige/hydrologische
onderzoeken gelegen in een intermediair gebeid, met perioden van kwel in het
natte seizoen en perioden van infiltratie in de rest van het jaar (zie figuur 4.7).
In het kader van de watertoets is overeengekomen geen grootschalige grondverbetering
toe te passen en de retentie/infiltratievoorzieningen zoveel mogelijk
te realiseren daar waar geen leem is aangetroffen in de uitgevoerde boringen.
Toch zal bij het nulplusalternatief, het basisalternatief en het verdichtingsalternatief
plaatselijk grondverbetering moeten worden toegepast.
Wanneer in infiltratiegebieden door grondverbetering leemlagen worden
doorbroken, neemt de weerstand tegen infiltratie af. Dit resulteert in een daling
van de grondwaterstand en een afname van de kans op wateroverlast
door schijngrondwaterspiegels. Dit heeft enerzijds een positief effect op de
ontwateringsdiepte. Anderzijds kan de daling van de grondwaterstand doorzetten
tot buiten de Overhoeken, waardoor sprake is van verdroging. In het
intermediair gebied kan een vergelijkbaar, maar minder groot effect optreden
wanneer hoofdzakelijk lokale infiltratie plaatsvindt. Komt er echter kwel
voor dan zal de verticale stroming toenemen, met een hogere grondwaterstand
tot gevolg.
Omdat in het MMA geen bodemverbetering wordt toegepast, bestaat de kans
op het doorbreken van stagnerende leemlagen in dit alternatief slechts in enkele
te vergraven gebieden. Bovendien wordt in het MMA bij de situering van
de locaties voor waterberging c.q. infiltratie van regenwater vooral gebruik
gemaakt van de gebiedsdelen waar de leemlaag in de ondergrond ontbreekt.
In deze gebiedsdelen is de kans op grondwateroverlast door schijngrondwaterspiegels
aanmerkelijk kleiner en kan eenvoudig water worden geïnfiltreerd.
Om de kans op grondwateroverlast als gevolg van schijngrondwaterstanden
te beperken, worden bij leemlagen ondieper dan 1 m –mv drainage aangelegd.
De drainage neemt deels de functie over van de bestaande detailontwatering
in het gebied, maar is intensiever dan de bestaande detailontwatering. Deze
maatregel wordt bij alle alternatieven, met uitzondering van het MMA, toegepast.
Door de drainage op GHG-niveau aan te leggen wordt beïnvloeding
van de grondwaterstanden geminimaliseerd, maar er is altijd sprake van een
negatieve beïnvloeding van het huidige grondwatersysteem. De alternatieven
waar gebruik wordt gemaakt van drainage om aan de ontwateringsnorm te
voldoen worden in dit opzicht het minst gunstig beoordeeld.
De beïnvloeding van de grondwaterstanden door maatregelen als het doorbreken
van leemlagen en het aanleggen van drainage heeft een positief effect
op de ontwateringsdiepte voor de bebouwing, maar een negatief effect op het
natuurlijke grondwatersysteem. Dit criterium is daarom dubbel beoordeeld.
6.4.3 Wijziging grondwateraanvulling
Momenteel is het grootste deel van het plangebied onverhard. De neerslag
infiltreert ter plekke in de grond en vult zo het grondwater aan. Door de aanleg
van de nieuwe wijk neemt het verhard oppervlak toe. De neerslag die op
een verhard oppervlak valt, kan niet ter plekke in de grond infiltreren, maar
moet naar elders worden afgevoerd.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 143 van 203

Te verwachten milieueffecten
Het uiteindelijke effect van de toename van verharding op de grondwaterstand
is afhankelijk van de mate waarin halfverharding, lokale infiltratievoorzieningen
en centrale infiltratievoorzieningen worden gebruikt en in hoeverre
de neerslag via het oppervlaktewater wordt afgevoerd. Hoe groter het
bebouwingspercentage en daarmee het verhardingspercentage, hoe minder
lokale infiltratievoorzieningen mogelijk zijn. De grondwateraanvulling zal
dan minder verspreid over het gebied plaatsvinden, zoals in de huidige situatie,
maar meer geconcentreerd op enkele plaatsen.
Daarnaast kan worden verwacht dat niet al het hemelwater via lokale of centrale
infiltratievoorzieningen kan worden geïnfiltreerd en dat daarom een deel
van de neerslag vertraagd moet worden afgevoerd. De benodigde afvoer van
neerslag neemt toe met een toename van het verhardingspercentage. Bij het
MMA wordt extra aandacht besteed aan de omvang en situering van de infiltratievoorzieningen,
waardoor dit alternatief ondanks de dichtheid toch weer
wat gunstiger scoort.
6.4.4 Beïnvloeding grondwaterstroming naar natuurgebieden
Bij de beschrijving van de huidige situatie van het grondwater in het plangebied
en omgeving is uitgebreid aandacht besteed aan het geheel van infiltratie-
en kwelgebieden. Tevens is daarbij onderscheid gemaakt in regionale, subregionale
en lokale systemen en is inzicht gegeven in de hydrologische samenhang
tussen het studiegebied en de natuurgebieden ten noorden daarvan. Het
gaat dan met name om enkele kwelafhankelijke natuurgebieden (De Brand,
Tienden, Leemkuilen), gelegen benedenstrooms van het plangebied, waar
risico voor verdroging bestaat. Het belangrijkste hiervan is natuurreservaat
De Brand, gelegen ten noorden van Udenhout, op ruim 2 km afstand van het
plangebied. Uit berekeningen uitgevoerd door IWACO blijkt dat het kwelwater
van De Brand voor een deel van lokale herkomst is en voor een deel afkomstig
van het gebied tussen Tilburg-Noord en Udenhout [46].
In het kader van de uitwerking van de Structuurvisie Noordoost [49], waarvan
het gebied Overhoeken deel uitmaakt, is ecohydrologisch onderzoek uitgevoerd
naar de mogelijke negatieve effecten van bebouwing in Noordoost
voor het kwelgebied in De Brand [13, 47]. Zo zijn in het kader van het onderzoek
"De Lekkende Stad" [13] verkenningen uitgevoerd naar de dimensionering
van de gewenste infiltratievoorzieningen in Noordoost, waarbij er naar
wordt gestreefd om de effecten voor de omgeving tot een minimum te beperken.
Daartoe is een viertal scenario's uitgewerkt, waarbij vervolgens is geconstateerd
dat de onderlinge verschillen gering blijken te zijn.
Uitgaande van een aantal aannames omtrent de wijze van afwatering in
Noordoost (o.a. maximaal afkoppelen, aanleg infiltratievoorzieningen) wordt
in genoemd onderzoek geconcludeerd dat bij bebouwing van Noordoost de
verdamping binnen het plangebied afneemt, waardoor het neerslagoverschot
toeneemt. Uitgaande van een aantal aannames omtrent de omvang en inrichting
van het plangebied werd destijds geconcludeerd dat de grondwateraanvulling
op jaarbasis zou toenemen ten opzichte van de huidige situatie, van
125 mm/jaar naar 282 mm/jaar. Dit betekent dat de kwelstroom naar de
Brand gewaarborgd is.
In bovengenoemde onderzoeken [13, 47] is tevens een aantal voorstellen gedaan
voor de wijze waarop de infiltratievoorzieningen in het plangebied uitgewerkt
kunnen worden.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 144 van 203

Te verwachten milieueffecten
In de "groene" zones kan worden volstaan met een eenvoudige infiltratievoorziening
bestaande uit een verlaging in het maaiveld, waarbij de infiltratiecapaciteit
is vergroot door grondverbetering.
Voor de bebouwde gebieden worden lineaire structuren voorgesteld, na
grondverbetering voorzien van drainage en aangesloten op oppervlaktewater
om afvoer bij extreme omstandigheden te waarborgen.
Om de effecten van de infiltratie te bepalen, wordt aanbevolen om monitoring
van grondwaterstanden en grondwatersamenstelling uit te voeren in zowel De
Brand als Noordoost. Tevens wordt aanbevolen voor aanleg van de infiltratievoorzieningen
nader onderzoek uit te voeren naar de infiltratiecapaciteit
(na grondverbetering) ter plaatse.
Samengevat kan derhalve worden geconstateerd dat, bij aanleg van adequate
infiltratievoorzieningen in het plangebied, geen negatieve beïnvloeding van
natuurgebieden in de omgeving te verwachten is. Bij het MMA wordt in dat
opzicht het best rekening gehouden met natuurlijke terreinomstandigheden.
6.4.5 Beïnvloeding grondwaterkwaliteit
Neerslag die over verhard oppervlak afstroomt, neemt stoffen die uit het verhard
oppervlak kunnen uitlogen of op het oppervlak zijn neergeslagen op. Zo
kan de relatief schone neerslag verontreinigd worden. Doordat de neerslag
wordt geïnfiltreerd, kunnen deze verontreinigingen vervolgens in de grond en
het grondwater terecht komen.
Bij de realisatie van de wijken en inrichting van het openbaar gebied worden
geen uitlogende en uitspoelende materialen toegepast. Alleen door gemotoriseerd
verkeer, materiaalgebruik door toekomstige bewoners, verkeerde lozingen
en door calamiteiten kan het afstromend regenwater verontreinigd raken.
De kans hierop kan door goede voorlichting aan bewoners, duidelijke inrichting
van het hemelwaterafvoersysteem en goed onderhoud van wegen en infiltratievoorzieningen
sterk beperkt worden. In principe zal door ontwikkeling
van de Overhoeken geen verontreiniging van het grondwater plaatsvinden.
Hoe intensiever het gebruik van het plangebied (groter bebouwingspercentage),
hoe groter echter de kans op fouten en calamiteiten. Daar staat tegenover
dat bij een hoger bebouwingspercentage, het oppervlak voor infiltratievoorzieningen
afneemt, waardoor er minder water in de grond kan infiltreren.
Voor de beoordeling van de diverse alternatieven zijn deze mogelijke gevolgen
van eventuele calamiteiten echter dermate klein en daarom niet of nauwelijks
relevant. Bovendien zijn ze niet onderscheidend. Bij de beoordeling van de
alternatieven voor dit criterium worden alle alternatieven derhalve op eenzelfde
wijze beoordeeld.
De invloed van de planontwikkeling op bodemverontreinigingen is reeds bij
het aspect bodem meegenomen. Bij deze effectbeschrijving van dit criterium is
de invloed op bestaande bodemverontreinigingen daarom niet meegenomen.
6.4.6 Grondwaterwinning
Zoals in paragraaf 4.5.4 is aangegeven, vinden in de omgeving van het plangebied
Overhoeken geen drinkwaterwinningen plaats. Op bedrijventerrein
Loven is sprake van één industriële grondwaterwinning, te weten Campina
Melkunie bv. Dit bedrijf onttrekt jaarlijks maximaal 245.000 m 3 water uit het
tweede watervoerend pakket (124 tot 168 m diep). De ontwikkeling van de
wijk Overhoeken heeft hierop geen invloed.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 145 van 203

6.4.7 Samenvatting beoordeling alternatieven
Te verwachten milieueffecten
Uit voorgaande beschrijving en beoordeling van een aantal relevante criteria
die betrekking hebben op mogelijke effecten voor het grondwatersysteem in
het plangebied en de omgeving kan samengevat voor de verschillende alternatieven
voor de Overhoeken het volgende overzicht worden afgeleid:
Tabel 6.3 Vergelijking van de alternatieven
Criteria grondwater Nul Nul+ Basis Verd. MMA
Beïnvloeding grondwaterstand
– ontwateringsdiepte
o + + + o
– grondwatersysteem
o -- -- -- o/-
Wijziging grondwateraanvulling o - - -- -
Beïnvloeding natuurgebieden via
grondwaterstroming
o o o o o
Beïnvloeding grondwaterkwaliteit o o o o o
Grondwaterwinning o o o o o
6.5 Oppervlaktewater
6.5.1 Beoordelingscriteria
Het oppervlaktewater van het plangebied kan worden onderverdeeld in waterstromen
binnen het plangebied (afvoer schoon en vuil water), het regionale
oppervlaktewaterstelsel en de waterkwaliteit. Aanleg van de Overhoeken kan
hierop van invloed zijn door wijzigingen in de afvoer van hemelwater, toename
van de afvoer van water via de riolering en eventuele beïnvloeding van de
grondwaterkwaliteit. De beoordeling voor het milieuaspect oppervlaktewater
spitst zich daarom toe op de volgende effecten:
• Hemelwaterafvoer in het plangebied;
• Afvoer vuilwater via riolering;
• Beïnvloeding regionaal oppervlaktewaterstelsel;
• Beïnvloeding oppervlaktewaterkwaliteit.
6.5.2 Hemelwaterafvoer in het plangebied
Hemelwater raakt licht verontreinigd als het in aanraking komt met verharde
oppervlakten. De dakoppervlakten van woningen zijn echter zo minimaal
verontreinigd, dat men bij het water afkomstig van daken doorgaans spreekt
over schoon hemelwater. Datzelfde geldt voor wegen met luw verkeer, waar
de verontreinigingsgraad van het afvoerende oppervlak dermate laag is dat
het ingezamelde water eveneens schoon te noemen is (voorwaarden: geen
chemische onkruidbestrijding, geen zout voor gladheidbestrijding, effectieve
handhaving hondenpoepbeleid). Deze twee stromen vormen het zogenaamde
"schoon hemelwater".
Het hemelwater afkomstig van verharde oppervlakten waar intensief verkeer
circuleert of waar bedrijfsactiviteiten plaatsvinden, wordt als "vuil hemelwater"
beschouwd en mag niet direct op oppervlaktewater worden geloosd.
Behalve de Rauwbrakenplas (Koningsoord) en een aantal in hoofdstuk 4
beschreven watergangen ligt in het plangebied geen oppervlaktewater van
betekenis. Gezien de verplichte wateropgave en de kenmerken van het plangebied
(zie bijlage 8), moet het schone hemelwater geborgen worden binnen
de grenzen van het plangebied en infiltreren in de bodem.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 146 van 203

Te verwachten milieueffecten
Dat kan gebeuren door middel van centrale infiltratiezones, maar ook decentraal
via greppels, terreinverlagingen etc. Daarbij wordt gestreefd naar integratie
van het watersysteem met de ruimte voor groenstructuren in het gebied.
De eventuele lichte verontreiniging die zich met name bevindt in de first-flush
van het zogenaamde vuil hemelwater komt terecht in "bezinkzones". De verontreiniging
bezinkt hier en bindt zich aan de toplaag. Ter plaatse van deze
bezinkzones is dus sprake van een concentratie van vuil, maar dit gebeurt wel
op een gecontroleerde wijze. De toplaag ter plaatse, met het bezonken vuil,
wordt regelmatig verwijderd en adequaat verwerkt. Deze relatief nieuwe manier
van omgaan met hemelwater verdient milieutechnisch de voorkeur boven
het geheel afvoeren van het vuile hemelwater via een verbeterd gescheiden
stelsel naar een waterzuivering. Aangezien het plangebied het grootste deel
van het jaar deel uitmaakt van een groter infiltratiegebied, waarvan verschillende
natuur- en landbouwgebieden in de regio afhankelijk zijn, verdient het
vasthouden van zoveel mogelijk hemelwater de voorkeur.
Wat betreft de afvoer van hemelwater in het plangebied, en de belangrijkste
effecten daarvan, is er eigenlijk geen onderscheid te maken tussen de diverse
inrichtingsalternatieven. Het afvoersysteem wordt op een zodanige wijze ingericht
dat de effecten ervan voor het milieu tot een aanvaardbaar minimum
worden beperkt. De afspraken die daarover in het kader van de watertoets
zijn gemaakt (zie bijlage 8) bieden daartoe een garantie. Hooguit kan in algemene
zin worden geconcludeerd dat hoe kleiner de oppervlakte van het te
bebouwing gebied is, hoe kleiner de benodigde afvoer en de effecten zijn.
6.5.3 Afvoer vuilwater via riolering
Afvoer vuilwater
Het eindgemaal Zwarte Rijt is in beheer bij waterschap De Dommel en is in
2004 gerenoveerd. Het verpompt afvalwater is afkomstig van de rioolstelsels
in Berkel-Enschot. De pompcapaciteit ervan is afgestemd op de huidige afnameverplichting
en de toekomstige ontwikkelingen in de Overhoeken. Uitgangspunten
daarbij zijn een duurzaam watersysteem, waarbij uitsluitend het
vuil water wordt ingezameld en afgevoerd naar de zuiveringsinstallatie. De
belangrijkste uitgangspunten daarbij zijn:
• het vuilwater wordt verzameld en getransporteerd naar het eindgemaal, al
dan niet met behulp van opvoergemalen, via de bestaande stelsels in Berkel-Enschot;
• het lozingspatroon van de bedrijven in de Overhoeken komt overeen met
de zogenaamde 'droge industrie' (d.w.z. lozing proceswater is uitgesloten);
• uitsluitend vervuilde verharde oppervlakten (o.a. bushaltes, autowasplaatsen
e.d.) wateren af via het vuilwaterstelsel;
• het eindgemaal is niet ingericht voor de afvoer van verbeterd gescheiden
stelsels. Een dergelijk stelsel is dus ook niet voorzien in de Overhoeken.
Bij keuze voor een verbeterd gescheiden rioolstelsel wordt meer dan driekwart
van de totale neerslag op jaarbasis naar de zuiveringsinstallatie afgevoerd. De
verdunning van de aanvoer bij de zuivering, plus onnodige kosten voor de
zuivering van reeds relatief schoon water, betekent een lager rendement van
het zuiverproces. Bovendien zijn bij een dergelijk stelsel grote lengtes aan
nieuwe riolering en aanpassing van de pas aangelegde gemalen en persleidingen
nodig. Deze optie is derhalve minder milieuvriendelijk en werkt kostenverhogend.
Hiervoor is niet gekozen.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 147 van 203

Te verwachten milieueffecten
Afkoppelen
Conform het Gemeentelijk Rioleringsplan [134] is afkoppelen aan de orde in
de kern Berkel-Enschot omwille van reductie van de overstorten. Bij herstructurering
wordt het afwateringstelsel heroverwogen. Zo is inmiddels besloten
om in het deelgebied Koningsoord een deel van het bestaande stedelijk gebied
te betrekken bij de ontwikkeling van de Overhoeken. Deze ontwikkeling biedt
de kans een hemelwaterriool erbij te leggen en de heringerichte oppervlakten
daarop te laten afwateren. In milieutechnisch opzicht is het minder aantrekkelijk
om deze oppervlakten aan te sluiten op het conventionele gemengde
stelsel. Gemiste positieve effecten zijn in dat geval reductie van de overstort,
meer volume hemelwater dat moet infiltreren, beter functioneren van het bestaande
rioolstelsel en energiebesparing.
Overstorten
Het gemengde rioolstelsel van Berkel-Enschot telt vijf externe overstorten,
waarvan drie nabij het plangebied (Raadhuisstraat, Rauwbrakenweg, Berkelseweg).
De spoorsloten bij de overstorten Raadhuisstraat en Rauwbrakenweg
bufferen het overstortwater zoveel mogelijk; de afvoer richting het oppervlaktewaterstelsel
vindt plaats via een knijpconstructie. Bij de uitbreiding van het
stedelijk gebied komen deze drie overstorten dichter bij de bebouwing te liggen.
De kans op stankoverlast neemt toe. De aanwezigheid van deze riooloverstorten
dient zorgvuldig bestudeerd te worden, aangezien deze ongewenste
gevolgen kunnen hebben voor hygiëne en volksgezondheid. Opties zijn:
• de overstorten en ontvangende watergangen saneren: dit impliceert ingrijpende
aanpassingen in het bestaande stelsel;
• de overstorten verbeteren: dat betekent aanvullende buffering creëren
(bergbezinkvoorziening) na de drempel, ter reductie van de frequentie en
het volume van de overstort;
• de overstorten verleggen: in dat geval zouden maatregelen getroffen moeten
worden ter compensatie van de buitengebruik gestelde watergangen,
alsmede aanpassingen in het landelijk afvoerstelsel;
• de overstorten handhaven en conflicten ontwijken door 'slim' om te gaan
met de nieuwe stedelijke ruimte.
Deze alternatieven kunnen worden gecombineerd tot verschillende technische
varianten en zijn opgesomd van meer tot minder aantrekkelijk in milieutechnisch
opzicht. Er is nog geen keuze gemaakt.
In de nabije toekomst zullen er vanuit de uitvoering van de Europese Kaderrichtlijn
Water (KRW), ter verbetering van de waterkwaliteit, ook extra eisen
worden gesteld aan de overstort. Aanpassing van overstorten dient dan ook te
geschieden met in beschouwing nemen van de voorlopige KRW-vereisten.
Ook wat betreft de afvoer van vuilwater uit het plangebied is er geen duidelijk
onderscheid te maken tussen de diverse alternatieven van het MER.
6.5.4 Beïnvloeding regionaal oppervlaktewaterstelsel
In alle varianten wordt de waterhuishouding zodanig ingericht dat sprake is
van een hydrologisch neutrale situatie. Hierbij worden de actuele richtlijnen
van het waterschap ten aanzien van het handhaven van afvoer en realisatie
van waterberging gevolgd. Het oppervlaktewaterstelsel volgens de actuele
legger blijft gehandhaafd. Er worden hooguit enkele watergangen vergroot
om de bergingscapaciteit te vergroten. Doordat ook de waterstromen nauwelijks
tot niet veranderen, is bij geen van de alternatieven sprake van wijziging
van het functioneren van het regionale oppervlaktewaterstelsel.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 148 van 203

6.5.5 Beïnvloeding oppervlaktewaterkwaliteit
Te verwachten milieueffecten
Neerslag die over verhard oppervlak afstroomt, neemt stoffen op die uit het
verhard oppervlak kunnen uitlogen of op het oppervlak zijn neergeslagen. Op
deze manier kan de relatief schone neerslag verontreinigd worden. Doordat
de neerslag deels vertraagd wordt afgevoerd op het regionale oppervlaktewatersysteem,
wordt de regionale oppervlaktewaterkwaliteit beïnvloed.
Bij de realisatie van de wijken en inrichting van het openbaar gebied worden
geen uitlogende en uitspoelende materialen toegepast. Alleen door gemotoriseerd
verkeer, materiaalgebruik door toekomstige bewoners, verkeerde lozingen
en calamiteiten kan het afstromend regenwater verontreinigd raken. De
kans hierop kan door goede voorlichting aan bewoners, duidelijke inrichting
van het hemelwaterafvoersysteem en goed onderhoud van wegen en infiltratievoorzieningen
sterk worden beperkt. In principe vindt door ontwikkeling
van de Overhoeken geen verontreiniging van het oppervlaktewater plaats.
Hoe intensiever het gebruik van het plangebied (groter bebouwingspercentage),
hoe groter echter de kans op fouten en calamiteiten. Daar komt bij dat bij
bij een hoger bebouwingspercentage, het oppervlak voor infiltratievoorzieningen
afneemt, waardoor er minder water in de grond kan infiltreren en
meer water afgevoerd zal worden naar het oppervlaktewater. Vanwege de
kans op fouten en calamiteiten is de beïnvloeding van de grondwaterkwaliteit
bij het nulplus-, basisalternatief als licht negatief beoordeeld. Omdat bij het
verdichtingsalternatief zowel de kans op calamiteiten als de afvoer naar het
oppervlaktewater groter is, is dit alternatief negatief beoordeeld. Het MMA
zit tussen beide alternatieven in.
Het lozen van schoon hemelwater op de plas Rauwbraken zou de bestrijding
van de blauwalgen bevorderen. Deze lozing is echter onderworpen aan strikte
voorwaarden, aangezien de kwaliteit van het instromend hemelwater niet
altijd voldoende is. Om lozing op de plas mogelijk te maken, dient het schoon
hemelwater een primaire zuivering te ondergaan. Gemeente en waterschap
bekijken de mogelijkheid om de wateropgave van het gebied (berging, infiltratie)
te combineren met verbetering van de waterkwaliteit. In een haalbaarheidsonderzoek
worden thans de mogelijkheden van berging van hemelwater
in de zwemplas Rauwbraken bestudeerd. In overleg met de waterbeheerder
worden randvoorwaarden geformuleerd voor de kwaliteit van het effluent
van de voorbehandeling. Hierbij zal ook aandacht worden besteed aan het
materiaalgebruik in de plas bij inrichting als waterberging.
6.5.6 Samenvatting beoordeling alternatieven
Uit voorgaande beschrijving en beoordeling van een aantal relevante criteria
die betrekking hebben op mogelijke effecten voor het oppervlaktewatersysteem
in het plangebied en de omgeving kan samengevat voor de verschillende
alternatieven voor de Overhoeken het volgende overzicht worden afgeleid:
Tabel 6.4 Vergelijking van de alternatieven
Criteria oppervlaktewater Nul Nul+ Basis Verd. MMA
Hemelwaterafvoer plangebied o o/- o/- o/- o/-
Afvoer vuilwater via de riolering o o/- o/- o/- o/-
Beïnvloeding regionaal oppervlak- o o o o o
tewaterstelsel
Beïnvloeding oppervlaktewaterkwaliteit
o o/- o/- -- -
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 149 van 203

6.6 Natuur
6.6.1 Beoordelingscriteria
Te verwachten milieueffecten
De ontwikkeling van een nieuwe woonwijk gaat per definitie ten koste van de
beschikbare ruimte voor natuur. Door omzetting van landbouwgrond in
woongebied gaan de huidige gronden op de schop, wat leidt tot verlies van
bestaande natuurwaarden. Bovendien is bij de aanleg van een nieuwe woonwijk
sprake van toename van het verhard (o.a. woningen, wegen) c.q. gecultiveerde
(o.a. tuinen, groenstroken) oppervlak. Dit betekent dat er per saldo
minder ruimte voor natuur overblijft. Ook kan de aanwezigheid van een
nieuwe woonwijk leiden tot verstoring van de natuur of het doorkruisen van
ecologische relaties tussen natuurgebieden in de omgeving.
Bij de beoordeling van de effecten voor de natuur moet uiteraard rekening
worden gehouden met de ernst en omvang van het effect. Verlies van bijzondere,
kwetsbare of beschermde soorten, ecotopen of gebieden wordt zwaarder
beoordeeld dan verlies of aantasting van zeer algemene of weinig kwetsbare
soorten, ecotopen of gebieden. De effectbeoordeling voor het aspect natuur
spitst zich hier daarom toe op de volgende effecten:
• verlies aan natuurwaarden;
• versnippering en verstoring;
• beïnvloeding van ecologische relaties.
6.6.2 Verlies aan natuurwaarden
Bij de beoordeling van het verlies van bestaande natuurwaarden als gevolg
van de realisering van de wijk Overhoeken wordt onderscheid gemaakt in
verlies van oppervlakte beschermd gebied (EHS, GHS, natuurgebied) en verlies
of aantasting van (leefgebied van) beschermde of kwetsbare soorten.
• Beschermde gebieden
Slechts twee kleine bosjes (Heikantsebaan, Kreitenmolenstraat) binnen de
Overhoeken maken deel uit van de provinciale GHS. Beide bosjes zijn in het
stedenbouwkundig plan ingepast binnen de nieuwe groenstructuur en blijven
derhalve onaangetast bij de inrichting van de nieuwe wijk. Dit geldt voor alle
alternatieven. De natuurwaarde van deze bosjes is overigens zeer beperkt
(GHS: overig bos- en natuurgebied).
Het plangebied maakt geen deel uit van gebieden die beschermd zijn in het
kader van de Habitatrichtlijn [81] of Vogelrichtlijn [80]. Evenmin is binnen
het plangebied sprake van de aanwezigheid van zeldzame of bedreigde vegetatietypen
die als gevolg van de nieuwe wijk verloren gaan.
• Planten
Binnen het plangebied zijn twee plantensoorten aangetroffen die beschermd
zijn krachtens de Flora- en faunawet, te weten grasklokje en brede wespenorchis
[6]. Beide soorten mogen in hun voortbestaan niet worden bedreigd door
werkzaamheden in het kader van het inrichtingsplan voor de Overhoeken.
Het grasklokje is alleen waargenomen op (het talud van) de spoordijk in het
westen van het plangebied (Koningsoord, Spoorzone) en zal op die locaties
niet door de toekomstig gebiedsontwikkeling worden bedreigd. Een ontheffing
van de Flora- en faunawet is voor deze soort, mede vanwege het algemene
voorkomen (categorie 1), niet nodig.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 150 van 203

Te verwachten milieueffecten
De brede wespenorchis is op 8 locaties in het plangebied waargenomen (3x bij
zwembad De Rauwbraken, 4x op terrein Abdij Koningsoord, 1x in een wegberm
in het noordoosten van het plangebied (Akker-Heikant). Mogelijk komt
deze soort ook voor in het loofbosje bij restaurant Lei Ping aan de Kreitenmolenstraat
[98]. De brede wespenorchis is de op één na meest voorkomende,
beschermde karteersoort in Brabant en Nederland (categorie 1). Het verdwijnen
van enkele standplaatsen van deze soort is niet van invloed op de regionale
en nationale populatie. Ontheffing van de Flora- en faunawet en compensatie
voor deze soort is derhalve niet nodig. Desgewenst kunnen deze beschermde
planten, wanneer ze worden aangetroffen tijdens de uitvoering, worden
uitgegraven en elders in het plangebied worden herplant.
• Vleermuizen
In het kader van de Flora- en faunawet zijn vaste rust- en verblijfplaatsen van
vleermuizen beschermd. De verblijfplaats van de gewone grootoorvleermuis op
de zolder van Adbij Koningsoord en de verblijfplaatsen van de gewone dwergvleermuis
en de laatvlieger in enkele huizen binnen en net buiten het plangebied
hebben daarom een beschermde status.
Indien de verblijfplaatsen van deze vleermuizen in het kader van de planontwikkeling
worden bedreigd, is ontheffing van de Flora- en faunawet noodzakelijk,
aangezien deze soorten tevens voorkomen in bijlage IV van de Habitatrichtlijn.
Daarmee behoren deze soorten tot de zwaarst beschermde categorie
in de Flora- en faunawet (categorie 3). Het mogelijk verdwijnen van deze verblijfplaatsen,
wat overigens nog niet duidelijk is, heeft een negatief effect op
de gunstige staat van instandhouding van deze soorten, met name waar het
gaat om de gewone grootoorvleermuis. Vooralsnog wordt er echter vanuit
gegaan dat de bestaande bebouwing binnen het plangebied volledig wordt
ingepast in de plannen. Dit geldt dus ook voor bebouwing waar vleermuizen
huizen. Dit geldt voor alle alternatieven. Zo niet, dan moet ontheffing van de
FF-wet worden aangevraagd en moet compensatie worden uitgewerkt.
In hoeverre het plangebied een functie zal blijven vervullen als fourageergebied
voor vleermuizen hangt sterk samen met de uiteindelijke inrichting van
de wijk (o.a. opgaande beplanting). Voor de soorten die een voorkeur hebben
voor open gebieden om te fourageren (bijv. laatvlieger, rosse vleermuis) wordt
het plangebied mogelijk minder geschikt. Het handhaven van open water
(zwembad) is voor diverse soorten belangrijk. Of de aanwezigheid van foeragerende
vleermuizen nog consequenties heeft in het kader van de Flora- en
faunawet zal te zijner tijd nader moeten worden bezien.
• Overige zoogdieren
De waargenomen overige zoogdiersoorten (egel, bunzing, haas, konijn) gebruiken
het plangebied als vaste verblijf-, rust- of voortplantingsplaats. Omdat
het hier gaat om zoogdiersoorten die in grote delen van Nederland en
Brabant algemeen zijn, doet het verdwijnen van leefgebied in het plangebied
geen afbreuk aan de gunstige staat van instandhouding van regionale of landelijke
populaties. Ontheffing van de Flora- en faunawet (categorie 1) en/of
compensatie is daarom niet noodzakelijk. Dit geldt ook voor overige beschermde
zoogdieren die naar verwachting in het plangebied aanwezig zijn
(huisspitsmuis, bosspitsmuis, mol, veldmuis, rosse woelmuis, bosmuis).
• Broedvogels
Broedende vogels mogen in het kader van de Flora- en faunawet niet worden
verstoord. Dit betekent dat alle verstorende werkzaamheden buiten het
broedseizoen moeten worden uitgevoerd.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 151 van 203

Te verwachten milieueffecten
Afhankelijk van de soort is dat ongeveer de periode van medio maart tot medio
juli. Voor het verstoren van broedende vogels wordt door LNV geen ontheffing
verleend. Dit geldt voor alle aanwezige broedvogels, dus ook voor de
in het gebied waargenomen Rode Lijssoorten. Dit betreft patrijs (Spoorzone,
Akker-Heikant), steenuil (Akker-Heikant), groene specht (Koningsoord) en
roodborsttapuit (Enschotsebaan).
Daarnaast is er sprake van enkele soorten die hun nest meerdere jaren achter
elkaar gebruiken als broedplaats. Hiermee wordt het nest een vaste verblijf-
en/of voortplantingsplaats. Deze broedlocaties zijn eveneens beschermd volgens
de Flora- en faunawet. Binnen het plangebied gaat het om groene specht
(Koningsoord), sperwer (Koningsoord) en torenvalk (Enschotsebaan).
Voor deze beide laatste categorieën (Rode lijst, vast nesten) is het van belang
om de betreffende soorten waar mogelijk te ontzien bij de planontwikkeling.
Het handhaven van de groene omgeving van het klooster Koningsoord, wat
een onderdeel is van alle alternatieven, is daartoe een belangrijk stap.
• Amfibieën
In het plangebied is sprake van een tweetal vaste voortplantingswateren waar
verschillende soorten beschermde amfibieën voorkomen. Dit zijn een afwateringspoel
aan de Hoolstraat en de zwemplas van het sportpark Rauwbraken.
Aantasting van deze waterpartijen bij de uitvoering van de inrichtingsplannen
voor de Overhoeken wordt niet voorzien.
De gewone pad (Koningsoord), bruine kikker (Akker-Heikant) en kleine watersalamander
(Akker-Heikant) behoren tot de meest algemene amfibieënsoorten
in Nederland. Daarom is het zeer waarschijnlijk dat van deze soorten
in de omgeving van het plangebied verschillende populaties voorkomen.
Compensatie voor eventueel verlies van leefgebied is dan ook niet noodzakelijk.
Amfibieën zijn in het plangebied, door het gebrek aan open water, een
zeldzame diergroep. Bij de inrichting van het plangebied kan op eenvoudige
wijze met deze diergroep rekening worden gehouden. Hierbij kan worden
gedacht aan het aanleggen van enkele nieuwe voortplantingswateren.
• Overige diersoorten
Uit de inventarisatie van de overige soortgroepen (vissen, ongewervelden),
binnen het plangebied is naar voren gekomen dat verder geen sprake is van
beschermde diersoorten. Aantasting van bijzondere overige soorten als gevolg
van realisering van de Overhoeken is dan ook niet aan de orde.
6.6.3 Versnippering en verstoring
Verstoring van gevoelige diersoorten (m.n. vogels, zoogdieren) kan zowel
plaatsvinden tijdens de aanleg van een nieuw woongebied als tijdens de bewoning
ervan. In het eerste geval zal het met name gaan om verstoring door geluid,
stof en beweging als gevolg van bouwactiviteiten. Deze verstoring is tijdelijk
van aard. Bovendien is daarbij slechts sprake van een zeer beperkt aantal
beschermde soorten die worden verstoord (zie vorige paragraaf). Wel heeft
een en ander tot gevolg dat deze dieren hun heil (tijdelijk of blijvend) elders
zullen zoeken.
In de gebruiksfase zal verstoring optreden door de aanwezigheid en verplaatsing
van bewoners (o.a. geluid, beweging, licht). Deze verstoringsbronnen zijn
permanent van karakter. Omdat een deel van de verstoringsgevoelige dieren
echter al uit het gebied is vertrokken, zal het effect hiervan beperkt zijn.
Daarnaast is er sprake van dieren die hiervoor minder gevoelig zijn, en die in
staat zijn om zich aan te passen aan hun nieuwe omgeving.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 152 van 203

6.6.4 Beïnvloeding van ecologische relaties
Te verwachten milieueffecten
De bouw van een nieuwe woonwijk leidt in het algemeen tot versnippering
van het regionale netwerk van leefgebieden. Hierdoor ontstaat een nieuwe
belemmering voor de uitwisseling van dieren over groter afstanden. Met name
wanneer daarbij sprake is van doorsnijding van belangrijke ecologische verbindingen,
wordt dit als een negatief effect aangemerkt. De aanwezigheid van
ecologische verbindingen (GHS/EHS) is daarbij richtinggevend.
Het plangebied van de Overhoeken vervult geen bijzondere ecologische functie
en fungeert evenmin als ecologische verbinding tussen natuurgebieden in
de omgeving. Dit betekent dat met de ontwikkeling van de Overhoeken geen
bijzondere ecologische relaties uit de GHS/EHS verloren gaan.
Bij de beschrijving van de huidige situatie van het grondwater in het plangebied
en omgeving is uitgebreid aandacht besteed aan het geheel van infiltratie-
en kwelgebieden. Tevens is inzicht gegeven in de hydrologische samenhang
tussen het studiegebied van de Overhoeken en een aantal kwelafhankelijke
natuurgebieden op ruim 2 kilometer afstand benedenstrooms van het plangebied
(De Brand, Tienden, Leemkuilen).
In het kader van de uitwerking van de Structuurvisie Noordoost [49], waar de
Overhoeken deel van uitmaken, is een ecohydrologisch onderzoek uitgevoerd
naar de mogelijke negatieve effecten van bebouwing in Tilburg Noordoost
voor het kwelgebied in De Brand [13, 47]. Uit dit onderzoek komt naar voren
dat, indien rekening wordt gehouden met de aanleg van adequate infiltratievoorzieningen
in het plangebied, geen negatieve beïnvloeding van het grondwater
in de natuurgebieden in de omgeving zal optreden. Hieruit kan derhalve
tevens worden geconcludeerd dat de plannen voor de Overhoeken geen invloed
hebben op de kwelwaterafhankelijke vegetaties in de omgeving.
Wel wordt in genoemd onderzoek aanbevolen om voor de aanleg van de infiltratievoorzieningen
nader onderzoek uit te voeren naar de infiltratiecapaciteit
ter plaatse. Ook wordt gevraagd om te zijner tijd de grondwaterstanden en
grondwatersamenstelling te monitoren, zowel in De Brand als Noordoost.
6.6.5 Samenvatting beoordeling alternatieven
Uit voorgaande beschrijving en beoordeling van een aantal relevante criteria
die betrekking hebben op mogelijke effecten voor natuur in het plangebied
kan samengevat het volgende overzicht worden afgeleid:
Tabel 6.5 Vergelijking van de alternatieven
Criteria natuur
Verlies aan natuurwaarden
Nul Nul+ Basis Verd. MMA
− natuurgebieden
o o o o o
− beschermde soorten
o o/- o/- o/- o/-
Versnippering en verstoring
Beïnvloeding ecologische relaties
o o/- o/- o/- o/-
− GHS/EHS
o o o o o
− natuurgebieden omgeving o o o o o
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 153 van 203

6.7 Landschap
6.7.1 Beoordelingscriteria
Te verwachten milieueffecten
De landschappelijke kenmerken van het plangebied worden met name bepaald
door de openheid in het noorden, het kleinschalige karakter in het westen,
de aanwezigheid van ruimtelijke relaties en zichtlijnen tussen Berkel-
Enschot en het buitengebied, de aanwezigheid van bijzondere landschapselementen
en –eenheden en de mogelijkheden voor een goede landschappelijke
inpassing van nieuwe elementen. De realisering van de Overhoeken kan hierop
van invloed zijn, aangezien (een deel van) deze landschappelijke karakteristiek
en eigenheid daardoor zal verdwijnen.
De effectbeoordeling voor het aspect landschap spitst zich hier daarom toe op
de volgende effecten:
• aantasting openheid en schaal van het landschap;
• verstoring van ruimtelijke relaties / zichtlijnen;
• aantasting bijzondere landschapselementen en/of -eenheden;
• mogelijkheden landschappelijke inpassing.
6.7.2 Aantasting openheid en schaal van het landschap
Door de aanleg van de nieuwe wijk de Overhoeken zal het landschapsbeeld
ter plaatse ingrijpend veranderen. Het effect daarvan is vooral goed zichtbaar
in gebiedsdelen die thans zeer open van karakter zijn, zoals het noordelijk
deel van het plangebied. Ook kan door verdichting van het landschap de
ruimtelijke samenhang met de omgeving sterk wijzigen. Naarmate deze invloed
verder reikt, wordt de ingreep negatiever beoordeeld.
Met name in het noorden van het plangebied (Akker-Heikant) zal als gevolg
van realisering van de Overhoeken sprake zijn van gedeeltelijke aantasting
van de karakteristieke openheid, die op dit moment ongestoord doorloopt in
het buitengebied richting Udenhout. Bij alle alternatieven gaat een deel van
deze openheid verloren, ondanks het feit dat het plangebied ook in de toekomst
begrensd wordt door de bebouwingsvrije zone van de leidingenstraat.
Omdat de omvang van het te bebouwen gebiedsdeel in het nulplusalternatief
wat kleiner is dan bij de overige alternatieven, is het effect daar iets kleiner.
Ook hier wordt de ingreep echter nog steeds als ingrijpend beoordeeld. Bij de
nadere uitwerking van de plannen voor dit deel van de Overhoeken vergen de
inpassing van de nieuwe bebouwing en de overgang naar het aangrenzende
open landelijke gebied bijzondere aandacht.
In het westelijk deel van het plangebied (Enschotsebaan, Koningsoord,
Spoorzone) is in de huidige situatie meer verspreide bebouwing aanwezig
waardoor sprake is van een wat kleinschaliger landschap. Ook is hier de
zichtrelatie over het spoor naar het buitengebied van belang. In dit gebied zal
straks verdichting optreden. Met name in het verdichtingsalternatief zal deze
zichtlocatie naar het buitengebied worden aangetast. Door handhaving van
de bestaande bebouwingslinten en inpassing van de nieuwe bebouwing in de
daarachter gelegen terreindelen, kan deze kleinschaligheid echter voor een
gedeelte gehandhaafd blijven.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 154 van 203

Te verwachten milieueffecten
In de onlangs verschenen Structuurvisie Noordoost 2020 [124] is een nieuw
landschapspark geïntroduceerd: 'De Nieuwe Warande'. Hiermee wordt een
duidelijke groene buffer tussen de bebouwde kommen van Tilburg, Berkel-
Enschot en Udenhout gecreëerd, zodat wordt voorkomen dat deze gebieden
in de toekomst aan elkaar zullen groeien.
6.7.3 Verstoring ruimtelijke relaties
Met de wijziging van de openheid in een gebied gaan vaak ook belangrijke
zichtrelaties verloren. Het verdwijnen van lange zichtassen is één van de factoren
die een rol speelt bij de nivellering van het Nederlandse landschap, die
zich de laatste decennia steeds sterker voordoet. Deze ontwikkeling wordt
negatief gewaardeerd. Met name in het noordelijk deel van het plangebied
van de Overhoeken, waar sprake is van een sterke visueel-ruimtelijke samenhang
met het buitengebied richting Udenhout, gaan door de bouw van nieuwe
woningen en bedrijven bestaande zichtrelaties verloren. Overigens is bij de
uitwerking van het stedenbouwkundig plan nadrukkelijk aandacht besteed
aan de mogelijkheden voor het behouden van bestaande zichtrelaties. Bij de
beoordeling van de uitwerkingsplannen komt dit aspect terug (zie 7.5).
Een andere vorm van verstoring van ruimtelijke relaties betreft het doorsnijden
of zelfs geheel verdwijnen van zichtbare landschappelijke relaties in een
gebied. Een mooi voorbeeld van een dergelijke relatie is de nog altijd herkenbare
"groene wig" tussen Berkel en Enschot, die maakt dat de oorsprong van
het dorp Berkel-Enschot, te weten de aaneenschakeling van twee oude kernen,
ook in landschappelijk opzicht nog steeds als zodanig in het gebied herkenbaar
is. Dit blijkt tevens uit een aantal groene complexen langs de Generaal
Eisenhowerweg. Aantasting hiervan wordt als een belangrijk negatief
effect aangemerkt. Bij de uitwerking van het Stedenbouwkundig plan (basisalternatief)
is het behouden van deze groene wig – door introductie van een
aantal 'groene kamers' – belangrijk uitgangspunt geweest. Verdere verdichting
van de Overhoek Koningsoord, waardoor het groene karakter ervan afneemt,
leidt voor wat betreft dit beoordelingscriterium tot een zeer negatieve score.
6.7.4 Aantasting bijzondere elementen/eenheden
Als gevolg van de aanleg van een nieuwe woonwijk kunnen bijzondere landschapselementen,
zoals karakteristieke lanen of bomenrijen, houtwallen, bosjes
of erfbeplantingen worden beïnvloed of mogelijk zelfs verloren gaan. Dit
zal met name het geval zijn wanneer deze elementen ten behoeve van de aanleg
van de wijk moeten worden verwijderd, maar ook wanneer deze door de
woningen ingesloten raken en als zodanig niet meer waarneembaar zijn.
Bij de planvorming voor de Overhoeken is er vanuit gegaan dat een groot
aantal bestaande landschapselementen in de nieuwe wijk wordt ingepast. Dit
betreft onder meer bestaande laanbeplantingen, de huidige (lint)bebouwing,
bestaande erfbeplantingen en het aanwezige Kloostercomplex.
Ook de aantasting van bijzondere landschapseenheden die nog als zodanig
herkenbaar zijn (bijv. oude bouwlanden die zichtbaar zijn in de vorm van
open bolle akkers), wordt als een negatief effect aangemerkt. Dit effect treedt
met name op als dergelijke eenheden moeten worden vergraven. Daarvan is
onder meer sprake aan de noordkant van het gebied (Akker-Heikant), maar
ook in de andere Overhoeken worden oude bouwlanden vergraven.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 155 van 203

Te verwachten milieueffecten
Een tweede landschappelijk waardevolle eenheid betreft de cultuurhistorisch
waardevolle kransakkerstructuur, die mede bepalend is voor de landschappelijke
verschijningsvorm van het gebied. Voor de planvorming is deze structuur,
en het daarmee samenhangende cultuurhistorische wegenpatroon, een
belangrijk aanknopingspunt geweest, doch een deel ervan wordt bij bebouwing
van de Overhoeken duidelijk minder zichtbaar en herkenbaar door aantasting
van de openheid. In de verdere planuitwerking dient bekeken te worden
of deze karakteristieke structuur, evenals de bolle akkers, een prominentere
rol kunnen spelen in de ruimtelijke opzet van de nieuwe wijk.
6.7.5 Mogelijkheden landschappelijke inpassing
In en rondom de nieuwe wijk de Overhoeken worden diverse nieuwe groene
zones (evt. met ecologische waarde) en overige groenvoorzieningen aangelegd.
Hiermee wordt de aantrekkelijkheid van de wijk verhoogd. Deze groenzones
worden tevens voor het verzachten van de randen van de wijk naar de
omgeving. Het bestaande Kloostercomplex vormt daarbij een zeer bijzonder
element. Ook zullen de nieuwe groenzones een functie gaan vervullen bij de
opvang en infiltratie van regenwater.
In het stedenbouwkundig plan (basisalternatief) is reeds gezocht naar landschappelijke
en groene aanknopingspunten voor de opzet van de nieuwe wijk
Overhoeken. In het verdichtingsalternatief en MMA wordt hierbij aangesloten.
In het eerstgenoemde alternatief is de woningdichtheid echter aanzienlijk
opgevoerd, waardoor er naar verwachting minder ruimte voor groen overblijft.
Bij het MMA geldt dit alleen rondom het centrum. Bij het nulalternatief
is onduidelijk hoe de nieuwe groenstructuur eruit zal zien.
In een volgende planfase wordt meer in detail bekeken in hoeverre bestaande
groenelementen aanknopingspunten bieden voor de verdere invulling van de
nieuwe groenstructuur. Daarbij gaat de voorkeur uit naar een aantal duidelijk
herkenbare aanknopingspunten die voor de "groene dooradering" van de
nieuwe wijk De Overhoeken als geheel van belang zijn. Dit aspect overstijgt
de uitwerking van de afzonderlijke Overhoeken en vergt derhalve bijzondere
aandacht van de gemeente. Bij de beoordeling van de uitwerkingsplannen
voor de diverse Overhoeken speelt dit aspect nadrukkelijk een rol (zie 7.5).
6.7.6 Samenvatting beoordeling alternatieven
Uit voorgaande beschrijving en beoordeling van een aantal relevante criteria
die betrekking hebben op effecten op het landschap in het plangebied kan
samengevat voor de verschillende alternatieven voor de Overhoeken het volgende
overzicht worden afgeleid:
Tabel 6.6 Vergelijking van de alternatieven
Criteria landschap Nul Nul+ Basis Verd. MMA
Aantasting openheid en schaal o - - -- -
Verstoring ruimtelijke relaties o - - -- --
Aantasting elementen/eenheden o - - -- -
Landschappelijke inpassing o - o - o
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 156 van 203

6.8 Cultuurhistorie en archeologie
6.8.1 Beoordelingscriteria
Te verwachten milieueffecten
De cultuurhistorische en archeologische waarden van het plangebied, die
kenmerkend zijn voor de ontstaansgeschiedenis van het plangebied, komen
met name tot uiting in nog resterende oude patronen en structuren, historische
monumenten en archeologische overblijfselen. Aanleg van de Overhoeken
kan hierop van invloed zijn, bijvoorbeeld door het verwijderen van oude
wegen of verkavelingspatronen of door slopen van bijzondere bouwwerken.
Door graafwerkzaamheden kunnen archeologische resten verloren gaan.
De effectbeoordeling voor het aspect cultuurhistorie en archeologie spitst zich
daarom toe op de volgende effecten:
• aantasting of verlies cultuurhistorisch waardevolle structuren / patronen;
• aantasting of verlies van cultuurhistorisch waardevolle elementen;
• aantasting of verlies van archeologische waarden.
6.8.2 Aantasting cultuurhistorische structuren/patronen
Aan de noord- en noordwestzijde van Berkel-Enschot is sprake van een nog
goed zichtbare en herkenbare karakteristieke cultuurhistorische structuur,
een zogenoemde "kransakkerstructuur". Met name rond 't Hoekske, Heuveltje
en de ringvormige Hoolstraat is deze structuur nog duidelijk aanwezig [76].
Bij de verdere planvorming voor de Overhoeken [36, 39] is het optimaal inpassen
van de kransakkerstructuur, een belangrijk cultuurhistorisch gegeven,
als één van de leidende principes voor het ontwerp gehanteerd. Dit betekent
onder meer dat een belangrijk deel van de oude wegen in het plangebied, die
deel uitmaken van de kransakkerstructuur, ongewijzigd gehandhaafd blijven.
Deze wegen krijgen alleen een functie voor het langzaam verkeer.
De gehuchten 't Hoekske en het Heuveltje liggen aan de westzijde van de
spoorlijn en blijven bij de ontwikkeling van de Overhoeken onaangetast.
Wel is het zo dat een deel van de bolle akkers direct ten oosten van de spoorlijn
en ten zuiden van de Hoolstraat, die eveneens een belangrijk onderdeel
vormen van de kransakkerstructuur, bij de aanleg van de Overhoeken in de
huidige vorm zullen verdwijnen. Een gedeelte ervan wordt bebouwd (Spoorzone,
Akker-Heikant) en een ander gedeelte (zuidzijde Hoolstraat) gaat onderdeel
uitmaken van de nieuwe groenstructuur van de Overhoeken. Door de
verstedelijking van deze gebiedsdelen neemt de herkenbaarheid van deze oude
cultuurhistorische structuur ter plaatse dus toch enigszins af. Dit geldt voor
alle alternatieven, met uitzondering van het nulalternatief.
Bij de uitwerking van de inrichtingsplannen dient bekeken te worden of delen
van de bolle akkers en/of de kransakkerstructuur wellicht nog een grotere rol
kunnen spelen in de ruimtelijke opzet van de nieuwe wijk.
6.8.3 Aantasting cultuurhistorische elementen
Bij de beschrijving van het onderdeel cultuurhistorie in hoofdstuk 4 is een
uitgebreid overzicht opgenomen van de in het plangebied en directe omgeving
aanwezige cultuurhistorische elementen (zie tabel 4.8).
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 157 van 203

Te verwachten milieueffecten
Alle in dit overzicht genoemde elementen, waaronder diverse monumenten,
blijven bij de ontwikkeling van de Overhoeken gehandhaafd en zullen in de
nieuwe situatie worden ingepast. Dit betekent dat geen sprake is van verlies
van cultuurhistorisch waardevolle elementen.
Door het oprichten van nieuwe bebouwing nabij deze cultuurhistorisch waardevolle
elementen kan de zichtbaarheid ervan vanuit de omgeving echter wel
afnemen. Dit effect wordt echter niet als een zeer wezenlijk aangemerkt en is
bij alle inrichtingsalternatieven min of meer vergelijkbaar. Bij de situering en
vormgeving van de nieuwe bebouwing zal nadrukkelijk aandacht moeten
worden besteed aan een goede inpassing van cultuurhistorisch bouwwerken.
6.8.4 Aantasting archeologische waarden
Uit de beschrijving van de huidige situatie in het plangebied is naar voren
gekomen dat in een belangrijk deel van het plangebied sprake is van een middelhoge
of hoge archeologische verwachtingswaarde. Met behulp van het
archeologisch vooronderzoek, dat per Overhoek wordt uitgevoerd, wordt in
eerste instantie bepaald in welke gebiedsdelen daadwerkelijk sprake is van een
hoge archeologische verwachtingswaarde.
Voor de Overhoeken Enschotsebaan en Koningsoord zijn deze vooronderzoeken
inmiddels uitgevoerd en zijn aanbevelingen gedaan voor vervolgonderzoek.
Dit vervolgonderzoek heeft slechts betrekking op een beperkt gedeelte
van de beide Overhoeken. Wanneer de resultaten van dit proefsleuvenonderzoek
beschikbaar zijn, kan een beeld worden geschetst van de daadwerkelijke
archeologische betekenis van de betreffende gronden.
Aangezien ook in de rest van het plangebied sprake is van buitengebied, dat
waarschijnlijk een deels nog onverstoord bodemarchief heeft, wordt bovenstaande
onderzoeksmethodiek ook voor de overige Overhoeken toegepast.
Op basis van de vooronderzoeken wordt een selectieadvies geformuleerd.
Het mogelijk daaruit volgende vervolgonderzoek (bijv. proefsleuven) wordt
door de ontwikkelaar van de betreffende Overhoek bekostigd.
Door het uitvoeren van graafwerkzaamheden en grondverbetering in het
plangebied, ten behoeve van het bouwrijp maken van de gronden voor de
bouw van woningen en bedrijfsgebouwen en de aanleg van wegen, kunnen
archeologische overblijfselen in de bodem worden verstoord of aangetast.
Wanneer het daarbij gaat om bijzondere of waardevolle archeologische vondsten,
wordt dit als een belangrijk negatief effect aangemerkt.
In het nulplusalternatief, het basisalternatief en het verdichtingsalternatief
wordt in het hele plangebied grondverbetering toegepast. Hierdoor bestaat
dus in het hele gebied kans op aantasting van archeologische overblijfselen.
Omdat in het MMA geen bodemverbetering wordt toegepast, en slechts op
beperkt schaal graafwerkzaamheden zullen plaatsvinden, is de kans op aantasting
van bijzondere archeologische waarden bij dit alternatief kleiner.
De resultaten van het archeologische vervolgonderzoek (zie boven) kunnen,
conform het vigerend beleid (ook van de hogere overheden), zo nodig nog
leiden tot aanpassing van de inrichtingsplannen, het behoud van vindplaatsen
en/of verwerking van archeologische informatie in het definitieve ontwerp
voor de betreffende Overhoek. De eventuele noodzaak daartoe en de
wijze waarop een en ander verder vormt krijgt, maakt deel uit van de onderhandelingen
en nadere afspraken tussen gemeente en de ontwikkelaars van
de afzonderlijke Overhoeken.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 158 van 203

6.8.5 Samenvatting beoordeling alternatieven
Te verwachten milieueffecten
Uit voorgaande beschrijving en beoordeling van een aantal relevante criteria
die betrekking hebben op mogelijke effecten voor de cultuurhistorische en
archeologische waarden in het plangebied kan samengevat voor de verschillende
alternatieven het volgende overzicht worden afgeleid:
Tabel 6.7 Vergelijking van de alternatieven
Criteria cult.hist. en archeologie Nul Nul+ Basis Verd. MMA
Aantasting structuren/patronen o - - - -
Aantasting cult.hist. elementen o o o o o
Kans op aantasting arch. waarden o -- -- -- -
6.9 Infrastructuur
6.9.1 Beoordelingscriteria
De ontwikkeling van de Overhoeken heeft gevolgen voor de wegenstructuur
en het verkeerssysteem in en rondom het plangebied. Bestaande verkeersstromen
zullen wijzigen en er zal extra verkeer worden gegenereerd als gevolg
van de realisering van de Overhoeken. De effectbeoordeling voor het aspect
infrastructuur spitst zich toe op de volgende aspecten:
• mobiliteit;
• bereikbaarheid;
• verkeersleefbaarheid;
• barrièrewerking en oversteekbaarheid;
• verkeersveiligheid;
• langzaam verkeer;
• openbaar vervoer;
• parkeren.
Zoals in paragraaf 1.2 is gezegd, wordt de begrenzing van het studiegebied
bepaald door de maximale reikwijdte van de te verwachten effecten. Per aspect
kan de grootte van het studiegebied verschillen. De effectbeschrijving
richt zich voor wat betreft het aspect verkeer met name op de kom van Berkel-Enschot
en het ontsluitende wegennet ten westen, zuiden en oosten van
Berkel-Enschot.
6.9.2 Mobiliteit
Het beoordelingscriterium mobiliteit is ten behoeve van voorliggend MER
kwantitatief in beeld gebracht door voor de belangrijkste wegen in het studiegebied
de etmaalintensiteit voor het peiljaar 2015 te bepalen. Hiervoor is gebruik
gemaakt van een verkeersmodel dat door Goudappel Coffeng in opdracht
van de gemeente Tilburg is ontwikkeld [137]. De etmaalintensiteiten
voor de belangrijkste wegen zijn in tabel 6.8 opgenomen.
Uit deze tabel blijkt dat de etmaalintensiteit voor de meeste wegen die wat
verder van het plangebied liggen voor de verschillende alternatieven niet of
nauwelijks variëren. Het gaat hierbij om de Burgemeester Bechtweg (Noordoosttangent),
N65, Kreitenmolenstraat, Bosscheweg, Enschotsebaan, Udenhoutseweg,
Puccinilaan, Durendaelweg en de Kerkstraat.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 159 van 203

Te verwachten milieueffecten
De alternatieven zijn voor wat betreft het beoordelingscriterium mobiliteit
alleen onderscheidend voor de nieuwe gebiedsontsluitingswegen (Noord,
West en Akker/Heikant). In het verdichtingsalternatief en het MMA zijn de
intensiteiten op deze ontsluitingswegen in beperkte mate hoger dan in het
Nulplusalternatief en het Basisalternatief. Dit verschil wordt veroorzaakt
doordat in de verschillende alternatieven een ander woningbouwprogramma
binnen het plangebied wordt gerealiseerd (zie tabel 5.8 in paragraaf 5.6.7).
Tabel 6.8 Vergelijking etmaalintensiteiten (peiljaren 2004 en 2015]
Etmaalintensiteiten (mvt/etm) Huidig Nul Nul+ Basis Verd. MMA
2004 2015 2015 2015 2015 2015
Gebiedsontsluitingsweg Noord-1 -- -- 5.000 5.700 8.400 7.400
Gebiedsontsluitingsweg Noord-2 -- -- 3.100 3.400 4.500 3.900
Gebiedsontsluitingsweg West-1 -- -- 7.400 7.900 9.500 8.700
Gebiedsontsluitingsweg West-2 -- -- 8.400 8.900 10.400 9.600
Gebiedsontsluitingsweg Akker/Heikant1 -- -- 2.800 3.600 5.400 4.700
Gebiedsontsluitingsweg Akker/Heikant2 -- -- 2.100 2.200 2.500 2.400
Burg. Bechtweg t.h.v. spoorlijn 22.700 33.500 39.400 39.900 41.100 40.300
Burg. Bechtweg t.h.v. Enschotsebaan 22.700 33.500 33.100 33.200 33.300 33.100
N65 t.h.v. Kreitenmolenstraat 48.600 53.800 53.800 53.800 54.500 54.200
Kreitenmolenstraat 10.700 12.200 18.000 18.600 20.800 19.900
Bosscheweg 16.800 18.100 21.600 21.800 22.700 22.100
Enschotsebaan 8.100 9.500 3.600 4.800 5.000 4.900
Udenhoutseweg (westzijde spoor) 3.200 4.100 6.900 7.100 7.600 7.300
Puccinilaan 11.000 13.100 9.400 9.500 9.800 9.800
Durendaelweg 6.600 8.000 5.900 6.000 6.300 6.200
Kerkstraat 4.800 5.000 4.500 4.700 5.600 4.800
Totaal 155.200 190.800 225.000 231.100 247.400 239.300
De intensiteiten in de verschillende inrichtingsalternatieven zijn ten opzichte
van het nulalternatief dus substantieel hoger als gevolg van de verkeersgenererende
werking van de Overhoeken zelf. Dit komt met name tot uiting op de
Burg. Bechtweg (Noordoosttangent) en de Kreitenmolenstraat en in mindere
mate op de Bosscheweg.
Doordat een deel van het verkeer zich bovendien verplaatst naar de nieuw
aan te leggen gebiedsontsluitingswegen, neemt de intensiteit op een aantal
doorgaande routes door de kom van Berkel-Enschot (zoals op de Enschotsebaan,
Puccinilaan en de Durendaelweg) aanzienlijk af. De totale intensiteit in
het studiegebied neemt echter toe ten opzichte van het nulalternatief.
Bovendien blijkt uit de tabel dat sprake is van een aanzienlijk toename van
het verkeer als gevolg van autonome groei (verschil tussen 2004 en 2015).
Modelberekeningen en verkeersintensiteiten
De verkeersintensiteiten in tabel 6.8 zijn gebaseerd op modelberekeningen voor
de verschillende inrichtingsalternatieven uit dit MER, maar wel allen op basis van
hetzelfde wegennetwerk. De exacte ligging van de gebiedsontsluitingsweg zal
nauwelijks invloed hebben op de verkeersintensiteiten, omdat duidelijk verschil is
aangebracht in functie en snelheid ten opzichte van de overige wegen in de
(toekomstige) bebouwde kom.
In de beschrijving van de inrichtingsalternatieven is om de volgende redenen wel
gevarieerd in de configuratie van de gebiedsontsluitingsweg aan de westzijde
van de Overhoeken:
• de (inmiddels niet meer haalbare) variant in het stedenbouwkundig plan;
• de inpassing van het bedrijventerrein in het plangebied Enschotsebaan en
het sportcomplex Rauwbraken;
• effecten op barrièrewerking en verkeersleefbaarheid (met name geluid).
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 160 van 203

6.9.3 Bereikbaarheid
Te verwachten milieueffecten
Verkeersafwikkeling
Het tweede beoordelingscriterium voor het bepalen van de milieueffecten
voor het onderdeel infrastructuur is de bereikbaarheid. Dit criterium wordt
beschreven door met behulp van het verkeersmodel [137] de ‘verkeersafwikkeling’
op de relevante wegen en kruispunten in het plangebied in beeld te brengen.
Een indicatie voor de kwaliteit van de verkeersafwikkeling is de zogenaamde
I/C-verhouding, dat wil zeggen de verhouding tussen de intensiteit en
de capaciteit van een bepaald wegvak of kruispunt. Bij een I/C-verhouding
tussen 0,8 en 0,9 wordt gesproken over een 'verminderde verkeersafwikkeling';
bij waardes boven de 0,9 is de verkeersafwikkeling 'slecht'.
Met de nieuwe infrastructuur is het verkeer in en rond Berkel-Enschot goed af
te wikkelen. Het nieuwe verkeer maakt grotendeels gebruik van de nieuwe
gebiedsontsluitingswegen en het verkeer in de bestaande bebouwde kom
neemt op veel plaatsen af.
In de huidige situatie blijkt dat de verkeersafwikkeling op de Burgemeester
Bechtweg (de Noordoosttangent) in de spits al problemen oplevert, met name
op het gedeelte vanaf de A65 (1x2 rijstroken). De autonome ontwikkeling van
het verkeer (nulalternatief), zonder verdubbeling van de Burgemeester
Bechtweg, levert derhalve voor 2015 structurele problemen in de verkeerafwikkeling
op (I/C > 1). In het verkeersmodel is bij de berekening van de verschillende
alternatieven voor de Burgemeester Bechtweg uitgegaan van verbreding
naar 2x2 rijstroken. Over de financiële haalbaarheid en planning
hiervan is echter op dit moment nog geen duidelijkheid te geven (zie § 4.15).
Uit het verkeersmodel [137] blijkt dat de verkeersafwikkeling op de Burgemeester
Bechtweg in alle alternatieven op bepaalde delen problematisch is
(I/C tussen 0,8 en 0,9). Dit hangt in belangrijke mate samen met de capaciteit
van de kruispunten. In alle alternatieven is sprake van mogelijke knelpunten
bij de Bosscheweg en de Kreitenmolenstraat. Op wegvakniveau is de I/Cverhouding
nog acceptabel maar op kruispuntniveau zijn er afwikkelingsproblemen
te verwachten. Hoe hoger het aantal woningen des te meer/eerder zich
verkeersproblemen zullen aandienen.
In het nulalternatief vormt de verkeersafwikkeling op de Puccinilaan een aanzienlijk
probleem. Door de aanleg van de nieuwe gebiedsontsluitingsweg en
het daarnaast uitvoeren van verkeerstechnische maatregelen, zoals bijvoorbeeld
de aanleg van een turborotonde (zie ook paragraaf 4.15), zal dit probleem
zich in de andere alternatieven niet meer voordoen.
Ook de geplande verkeerstechnische maatregelen bij Quatre Bras (zie § 4.15)
zullen de afwikkelingsproblemen verminderen. In het verdichtingsalternatief
zal een uitbreiding op het wegvak tussen de noordelijke gebiedsontsluitingsweg
en Quatre Bras tot 2x2 rijstroken wellicht noodzakelijk blijken.
De N65 is weliswaar zwaar belast, maar dit leidt nog niet direct tot een verminderde
verkeersafwikkeling.
Bereikbaarheid winkelcentrum
Naast een beoordeling van de verkeersafwikkeling op de diverse kruispunten
en wegvakken in het plangebied, speelt ook de ligging en bereikbaarheid van
het toekomstige winkelcentrum een rol bij de beoordeling van de leefbaarheid
in het plangebied. Dit betekent dat sprake moet zijn van een optimale afstemming
tussen de situering van het nieuwe winkelcentrum en de wijze
waarop het centrum bereikbaar is vanaf de nieuwe (westelijke) gebiedsontsluitingsweg.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 161 van 203

Te verwachten milieueffecten
In tabel 6.9 is aan de hand van de verschillende varianten voor het winkelcentrum
(zie 5.3.3) aangegeven welke variant voor de westelijke gebiedsontsluitingsweg
daar het best bij past (zie 5.4.4). Een rechtstreekse aftakking naar
het winkelcentrum is gunstig voor de bereikbaarheid en zorgt voor de minste
overlast in de woongebieden.
Tabel 6.9 Bereikbaarheid winkelcentrum
Tracering westelijke gebiedsontsluitingsweg
Oostelijke afbuiging Oostelijke afbuiging; Volledig bundeling
(variant 1 en 2) bundeling met spoor met het spoor
Situering
vanaf begraafplaats (variant 4)
winkelcentrum
(variant 3)
Winkelcentrum op
bestaande locatie
(variant 1, 2 en 3)
Aftakking nodig Aftakking nodig Aftakking nodig
Nieuw winkelcentrum
bij abdij Koningsoord
(variant 4)
Rechtstreeks Rechtstreeks Aftakking nodig
6.9.4 Verkeersleefbaarheid
Verkeersleefbaarheid is een abstract begrip en kan gedefinieerd worden als de
som van een aantal verkeersgerelateerde aspecten zoals geluidhinder, stankhinder,
trillingshinder, oversteekbaarheid, barrièrewerking, snelheid van het
gemotoriseerde verkeer en verkeerssamenstelling. Vraagstukken rondom verkeersleefbaarheid
spelen met name in de omgeving van doorgaande wegen in
woongebieden. In voorliggende MER zijn in dit verband met name de Enschotsebaan,
Puccinilaan, Durendaelweg en de Kerkstraat van belang.
De verkeersleefbaarheid in de kern van Berkel-Enschot zal in alle alternatieven
verbeteren ten opzichte van het nulalternatief. Dit heeft te maken met de
sterke reductie van het verkeer op de doorgaande routes door de kom van
Berkel-Enschot (Puccinilaan, Durendaelweg) en langs de lintbebouwing (Enschotsebaan).
De overlast die het verkeer in het nulalternatief veroorzaakt in
de bestaande woon- en winkelgebieden, zal in belangrijke mate afnemen omdat
een gedeelte van het verkeer zich zal verplaatsen naar de nieuw aan te
leggen gebiedsontsluitingswegen. De geringe toename (en daarmee de overlast)
op de Bosscheweg past binnen het beleid om een toename van verkeer te
concentreren op gebiedsontsluitingswegen. De intensiteit op de Kerkstraat
neemt in de meeste alternatieven af ten opzichte van het nulalternatief. De
intensiteitverschillen zijn weliswaar niet groot, maar er is toch enig verschil.
In het verdichtingsalternatief ligt de westelijke gebiedsontsluitingsweg dicht
bij en parallel aan het spoor en loopt niet door woonbebouwing. Om deze
reden scoort de verkeersleefbaarheid in dit alternatief iets beter dan in de andere
alternatieven.
6.9.5 Barrièrewerking en oversteekbaarheid
De nieuwe westelijke gebiedsontsluitingsweg loopt in het nulplusalternatief en
het basisalternatief deels door woonbebouwing en deels door het nieuwe bedrijventerrein
in de Overhoek Enschotsebaan. In het MMA is dit gedeeltelijk
het geval en in het verdichtingsalternatief is er sprake van bundeling langs de
spoorlijn (zie ook figuur 5.4 en tabel 5.8).
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 162 van 203

Te verwachten milieueffecten
De barrièrewerking en mate van oversteekbaarheid voor langzaam verkeer
van de westelijke gebiedsontsluitingsweg scoren daardoor het hoogst in het
verdichtingsalternatief en het laagst in het basisalternatief en nulplusalternatief.
Ten opzichte van het nulalternatief scoren alle alternatieven positief, omdat
weliswaar met de nieuwe gebiedsontsluitingswegen (west en noord) een
nieuwe barrière wordt gecreëerd, maar bestaande barrières (de doorgaande
routes door de kom en het centrum van Berkel-Enschot) daardoor tevens
substantieel worden ontlast.
6.9.6 Verkeersveiligheid
De verkeersveiligheid in een gebied wordt in belangrijke mate bepaald door
een Duurzaam Veilige inrichting van de gebiedsontsluitingswegen en de erftoegangswegen.
Met uitzondering van het nulalternatief zijn de functies van
de wegen (wegencategorisering) en de inrichting ervan (wegenstructuur) in
alle alternatieven grotendeels gelijk. Om die reden zal de verkeersveiligheid in
algemene zin niet onderscheidend zijn.
Ten opzichte van het nulalternatief zal de verkeersveiligheid in alle alternatieven
verbeteren, omdat een groot deel van het doorgaande verkeer door de
kom van Berkel-Enschot in de toekomst via de nieuwe ontsluitingsstructuur
om de kern heen wordt geleid. Dit leidt grofweg tot een halvering van het
verkeer op de doorgaande routes door de kern, wat gunstige effecten heeft op
de verkeersveiligheid aldaar. Het extra verkeer dat de Overhoeken genereert,
wordt afgewikkeld over duurzaam veilig vormgegeven gebiedsontsluitingswegen
(50 km/uur) en erftoegangswegen (30 km/uur) en zal derhalve het gunstige
effect van de intensiteitsreductie op de bestaande wegen door de kern niet in
negatieve zin compenseren.
Ten opzichte van de andere alternatieven scoort het verdichtingsalternatief
nog iets beter, omdat de westelijke gebiedsontsluitingsweg gebundeld is met
het spoor en er minder aansluitingen vanuit de woon- en werkgebieden op
uitkomen dan in de andere alternatieven, waar de gebiedsontsluitingsweg
deels door de nieuwe woon- en werkgebieden heen loopt. Dit voordeel wordt
echter weer deels teniet gedaan doordat de westelijke gebiedsontsluitingsweg
een lange rechte weg is, waar mensen de neiging hebben om harder te gaan
rijden en waar, als gevolg van hogere verkeersintensiteiten, de ongevalkans
statistisch hoger is.
6.9.7 Langzaam verkeer
In het kader van de realisatie van de woon- en werkgebieden in de Overhoeken
wordt een hoogwaardig, direct en fijnmazig netwerk voor
(brom)fietsverkeer aangelegd. Goede verbindingen vanuit de Overhoeken
naar voorzieningen in het centrum van Berkel-Enschot, maar ook naar omliggende
steden en dorpen, zijn essentieel.
De alternatieven onderscheiden zich hierop niet of nauwelijks, behalve ten
opzichte van het nulalternatief, waarin het huidige (brom)fietsnetwerk in grote
mate intact is gelaten en waarin veel bestaande landbouwwegen zowel door
(brom)fietsverkeer als gemotoriseerd verkeer worden gebruikt.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 163 van 203

6.9.8 Openbaar vervoer
Te verwachten milieueffecten
In het nulplusalternatief zijn meer woningen en bedrijven voor Berkel-
Enschot voorzien dan in het nulalternatief. De potentie voor het openbaar
vervoer (bus, trein) is dan ook navenant groter. In het vigerend bestemmingsplan
voor de Overhoek Spoorzone [19} is rekening gehouden met de
mogelijke realisering van een HOV-halte (trein, bus). Zoals in paragraaf
5.4.4 is aangegeven, is het voornemen thans om deze voorstadhalte in de
Overhoek Koningsoord te realiseren. Ook voor het basisalternatief, het verdichtingsalternatief
en het MMA geldt dat het aanbod aan toekomstige gebruikers
voor een station sterk toeneemt ten opzichte van de huidige situatie.
Hoe meer nieuwe bewoners, hoe meer potentiële OV-gebruikers, hoe sneller
de realisatie van het station kan plaatsvinden en hoe beter de dienstregeling.
De twee laatst genoemde alternatieven scoren in dat opzicht dan ook het
meest positief, aangezien deze alternatieven voorzien in de meeste nieuwe
woningen (en bewoners). In beide alternatieven is de komst van het station
in de Overhoek Koningsoord bovendien aanleiding geweest om rondom het
station te streven naar een verdere intensivering van de bebouwing en dus
een verdere toename van de woningdichtheden (zie tabel 5.8). Hiermee ontstaat
een dichter bewoond centrumgebied met een goede aansluiting op het
openbaar vervoer en vermindering van het autogebruik.
In de verdere voorbereiding van het "OV-netwerk BrabantStad" zal het reizigerspotentieel
voor deze voorstadhalte nader worden onderzocht en onderbouwd.
Ook zal nog nadrukkelijk aandacht moeten worden besteed aan de
routering en frequentie van de buslijn(en) binnen de Overhoeken.
NS-station
Zoals in hoofdstuk 5 reeds is vermeld, is besloten om in dit MER ook een
worst-case scenario op te nemen waarin, aan de hand van diverse aannames
omtrent modal-split, de verkeerskundige effecten worden ingeschat voor het
geval er geen nieuw treinstation zou worden gerealiseerd.
Aannames:
• aandeel openbaar vervoer in de modal-split is 6%; aandeel autoverkeer is
81% (bron: verkeersmodel Brabant);
• het aandeel van 6% bestaat voornamelijk uit treinreizigers (gezien het
relatief lage gebruik van het huidige OV in Berkel-Enschot);
• in het worst case scenario neemt 100% van deze treinreizigers alsnog de
auto2;
• de toename van verkeer is in eerste instantie merkbaar op de gebiedsontsluitingsweg
west en de Puccinilaan; deze wegvakken zijn derhalve maatgevend
voor de 'vervolg'wegvakken;
Het bovenstaande betekent op een aantal verbindingen (met name hoofdwegennet)
een toename van het autoverkeer met 6%. De hoeveelheid verkeer
bedraagt dan 87/81 x intensiteit uit tabel 6.8 van het MER. De ophoging
voor onderstaande wegvakken komt dan uit op 500 mvt/etmaal (afgerond op
100-tallen) in het Nul+ en Basisalternatief en op 600 mvt/etmaal in het Verdichtingsalternatief
en het MMA.
2 in de praktijk zal dit percentage lager zijn, omdat een deel ook per fiets, bus of als passagier zal
gaan reizen
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 164 van 203

Te verwachten milieueffecten
Etmaalintensiteiten (mvt/etm) Nul + Basis Verd. MMA
2015 2015 2015 2015
Gebiedsontsluitingsweg Noord-1 5.500 6.200 9.000 8.000
Gebiedsontsluitingsweg Noord-2 3.600 3.900 5.100 4.500
Gebiedsontsluitingsweg West-1 7.900 8.400 10.100 9.300
Gebiedsontsluitingsweg West-2 8.900 9.400 11.000 10.200
Burg. Bechtweg t.h.v. spoorlijn 39.900 40.400 41.700 40.900
Burg. Bechtweg t.h.v. spoorlijn 33.600 33.700 33.900 33.700
N65 t.h.v. Kreitenmolenstraat 54.100 54.100 54.800 54.500
Kreitenmolenstraat 18.500 19.100 21.400 20.500
Puccinilaan 9.900 10.000 10.400 10.400
Durendaelweg 6.400 6.500 6.900 6.800
Op basis van de gegevens uit bovenstaande tabel kan worden geconcludeerd
dat de consequenties van deze verhoging van de verkeersintensiteit als beperkt
kunnen worden aangemerkt. Bovenstaande intensiteiten kunnen nog
steeds goed door de nieuwe infrastructuur (gebiedsontsluitingswegen) worden
afgewikkeld. Het verkeer in de kom van Berkel-Enschot (Puccinilaan /
Durendaelweg) stijgt wel maar blijft nog onder het huidige niveau, behalve
op de Durendaelweg in het Verdichtingsalternatief en het MMA.
De I/C-verhouding op de Burgemeester Bechtweg blijft uiteraard een aandachtspunt,
alsmede op de Kreitenmolenstraat (wegvak tussen de noordelijke
gebiedsontsluitingsweg en Quatre Bras).
Aangezien de verkeerseffecten van dit worst-case scenario relatief beperkt
van omvang zijn, zullen ook de afgeleide milieueffecten (geluid en luchtkwaliteit)
beperkt zijn.
6.9.9 Parkeren
Voor wat betreft parkeren in woonwijken geldt in het algemeen dat moet
worden voldaan aan de parkeernormen zoals weergegeven in de Notitie Parkeernormen
Tilburg 2003 [138] (zie tabel 5.7). De alternatieven uit het MER
zijn hierin niet onderscheidend, aangezien dit algemeen geldende randvoorwaarden
zijn.
Speciaal punt van aandacht is het parkeren rondom het winkelcentrum in de
Overhoek Koningsoord. In het nul- en het nulplusalternatief wordt uitgegaan
van handhaving van het huidige winkelcentrum. In het basisalternatief
wordt uitgegaan van de realisering van een nieuw winkelcentrum dat deels
gesitueerd is op de huidige locatie. In het verdichtingsalternatief wordt uitgegaan
van de realisering van een heel nieuw winkelcentrum op een andere
locatie (tegenover het kloostercomplex) en het MMA gaat uit van renoveren
en beperkt uitbreiden van het huidige winkelcentrum.
Aangezien zowel het winkeloppervlak als het aantal potentiële bezoekers
(aantal inwoners van Berkel-Enschot) toeneemt, zal ook de vraag naar parkeerruimte
rond het winkelcentrum toenemen. De ontwikkelaar van de
Overhoek Koningsoord dient hiervoor een passende oplossing aan te dragen
in de uitwerking van haar plannen.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 165 van 203

6.9.10 Samenvatting beoordeling alternatieven
Te verwachten milieueffecten
Uit voorgaande beschrijving en beoordeling van een aantal relevante aspecten
die betrekking hebben op de effecten voor het aspect infrastructuur in het
plangebied kan samengevat voor de verschillende alternatieven het volgende
overzicht worden afgeleid:
Tabel 6.10 Vergelijking van de alternatieven
Criteria infrastructuur Nul Nul+ Basis Verd. MMA
Mobiliteit o - - -- -
Bereikbaarheid o o/- o/- -- o/-
Verkeersleefbaarheid o + + ++ +
Barrièrewerking / oversteekbaarheid o o/+ o/+ ++ +
Verkeersveiligheid o + + ++ +
Langzaam verkeer o o/+ o/+ o/+ o/+
Openbaar vervoer o + + ++ ++
Parkeren o o o o o
6.10 Geluid en trillingen
6.10.1 Beoordelingscriteria
Zoals uit de vorige paragraaf is gebleken, heeft de ontwikkeling van de Overhoeken
gevolgen voor de verkeersintensiteiten op de wegen in en rondom het
plangebied. Dit betekent dat ook de akoestische situatie in De Overhoeken
zal veranderen. De effectbeoordeling voor het aspect geluid en trillingen spitst
zich toe op de volgende aspecten:
• aantal gehinderden als gevolg van railverkeerslawaai;
• aantal gehinderden als gevolg van wegverkeerslawaai;
• aantal gehinderden als gevolg van industrielawaai;
• aantal gehinderden als gevolg van trillingen.
In de richtlijnen voor het MER [121, 122] is geadviseerd om de geluidbelasting
op de belangrijkste wegen in en rondom het plangebied vanwege de aangekondigde
wijziging van de Wet Geluidhinder zowel uit te drukken in de
oude grootheden Letm als in de nieuwe uniforme Europese dosismaat Lden
Hierdoor worden er ook zwaardere eisen gesteld aan de te hanteren verkeersgegevens.
Het railverkeerslawaai en het industrielawaai blijven vooralsnog in
Letm. In het geluidonderzoek voor De Overhoeken [142] is in overleg met de
afdeling Milieu van de gemeente Tilburg afgesproken om in het onderzoek de
Letm te hanteren. Dit vanwege de beschikbare verkeersgegevens en ook omdat
voor de gevraagde effectvergelijking in het MER (aantal gehinderden) de
absolute aantallen tussen Letm en Lden onderling wel zullen verschillen,
maar de rangorde van de alternatieven relatief gezien vergelijkbaar zal zijn.
6.10.2 Wegverkeerslawaai
Conform de richtlijnen voor het MER [121, 122] is een analyse uitgevoerd van
de geluidbelasting op alle bestaande wegen waar deze naar verwachting met
tenminste 1 dB(A) toeneemt. Dit komt overeen met een verkeerstoename van
30% of meer. Uit het akoestisch onderzoek [142] dat ten behoeve van onderhavig
MER is uitgevoerd, blijkt dat op de volgende wegvakken sprake is van
een verkeerstoename van 30% of meer:
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 166 van 203

• Burg. Bechtweg (=Noordoosttangent) t.h.v. spoorlijn;
• Burg. Bechtweg t.h.v. Enschotsebaan;
• N65 (t.h.v. Kreitenmolenstraat);
• Kreitenmolenstraat;
• Bosscheweg;
• Enschotsebaan;
• Udenhoutseweg (westzijde spoor).
Te verwachten milieueffecten
Daarnaast zijn de zes trajecten van de nieuw te realiseren gebiedsontsluitingswegen
in het akoestisch model meegenomen. Voor de N65 is voor de
inrichtingsalternatieven bovendien een extra schermvariant doorgerekend.
Zoals in paragraaf 5.4.8 reeds is vermeld, gaat het daarbij om een 9 meter
hoog geluidsscherm dat op 23 meter uit de kant van de verharding ligt en dat
aan de uiteinden loodrecht op de weg 50 meter doorloopt in het plangebied.
Voor alle genoemde wegen zijn de contourkaarten voor de 50, 55, 60 en 65
dB(A)-contouren berekend. Deze zijn opgenomen in bijlage 9.
Op basis van deze contouren is vervolgens met behulp van een door de gemeente
aangeleverd GIS-bestand (met bestaande woningen) en de verwachte
aantallen te realiseren nieuwe woningen, het aantal geluidgehinderden per
Overhoek en per alternatief bepaald. Daarbij is het aantal geluidgehinderden
per geluidsbelastingklasse bepaald. De kaarbeelden daarvan, afkomstig uit
het akoestisch onderzoek [142], zijn opgenomen in bijlage 9.
Omdat voor het nulplusalternatief en het basisalternatief alleen totale woningbouwaantallen
per Overhoek bekend zijn, is voor deze alternatieven in
het rekenmodel aangenomen dat er sprake is van een gelijkmatige spreiding
van de woningen over de betreffende Overhoek. Voor het verdichtingsalternatief
en het MMA is gebruik gemaakt van de gemiddelde dichtheden per deelgebied,
zoals weergegeven in de figuren 5.11 en 5.12. Dit onderscheid in wijze
waarop het aantal woningen is bepaald verklaart de verschillen in aantallen
bestaande woningen per alternatief.
In tabel 6.11 zijn de aantallen woningen binnen de 50 dB(A)-contour per
deelgebied en per alternatief opgenomen, waarbij langs de N65 tevens onderscheid
is gemaakt in de situatie zonder en met geluidsscherm.
Uit deze tabel blijkt dat in alle Overhoeken sprake is van overschrijding van
de voorkeursgrenswaarde van 50 dB(A). De Wet geluidhinder biedt onder
voorwaarden de mogelijkheid om ontheffing aan te vragen. Op dit moment is
de provincie nog bevoegd gezag voor het verlenen van deze zogenaamde hogere
waarden. Na wijziging van de Wet geluidhinder (vermoedelijk medio of
eind 2006) zal de gemeente deze bevoegdheid krijgen.
De provincie Noord-Brabant heeft in haar beleid opgenomen dat in uitleggebieden
in principe geen hogere waarde wordt verleend, omdat er dan nog alle
mogelijkheden zijn om zodanig te ontwerpen dat kan worden voldaan aan de
voorkeursgrenswaarde uit de Wet geluidhinder. Dit beleid zal in principe
door de gemeente Tilburg worden voortgezet.
Een en ander betekent dat de private partijen bij de verdere planontwikkeling
voor De Overhoeken aanvullende geluidsmaatregelen moeten treffen. Hierbij
kan worden gedacht aan bronmaatregelen zoals stiller asfalt (geluidsreductie
van 1 tot 5 dB(A) zijn mogelijk), overdrachtsmaatregelen (schermen, geluidswallen)
of het zodanig plannen van functies dat niet-geluidgevoelige bestemmingen
een afschermende functie vervullen. Pas in het laatste geval kan worden
gedacht aan gevelmaatregelen.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 167 van 203

Te verwachten milieueffecten
Als zelfs gevelmaatregelen niet afdoende blijken te zijn kan als laatste middel
worden overwogen om dove of blinde gevels toe te passen. Het toepassen van
dergelijke gevels kan met name zinvol zijn indien deze onderdeel uitmaken
van de geluidafscherming van een achterliggend gebied om daarmee meer
woningbouw in een geluidluw gebied mogelijk te maken. Als voorbeeld kunnen
worden genoemd eventuele geluidsschermwoningen langs de N65.
Het grote aantal bestaande woningen dat geluidhinder ondervindt komt door
het feit dat de geluidscontouren van de N65 en de Burg. Bechtweg voor een
groot gedeelte over de bebouwde kom van Berkel-Enschot zijn gelegen. Bovendien
zijn de contourafstanden per alternatief verschillend, vanwege verschillen
in verkeersintensiteiten. Zo ligt de 50 dB(A)-contour van de gebiedsontsluitingsweg
West 1 in het verdichtingsalternatief en MMA bijvoorbeeld
op 40 meter uit de as van de weg, terwijl deze in het nulplusalternatief en het
basisalternatief op 35 meter uit de as van de weg ligt.
Tabel 6.11 Overzicht aantal woningen (=gehinderden) > 50dB(A)
Nul Nulplus Basis Verd. MMA
Bestaande woningen 3.086 3.093 3.093 3.116 3.116
Enschotsebaan 317 346 550 419
Koningsoord 45 71 279 172
Spoorzone 70 93 44 44
Akker-Heikant 723 681 1023 931
Akker-Heikant met Scherm 111 148 51 51
Totaal excl. scherm 3.086 4.248 4.284 5.012 4.682
Totaal incl. scherm 3.086 3.636 3.751 4.040 3.802
6.10.3 Railverkeerslawaai
Het voor dit onderzoek relevante gedeelte van de spoorlijn Tilburg – 's-Hertogenbosch
staat bij ProRail bekend als spoortraject 700 en heeft twee sporen.
Met behulp van het akoestisch spoorboekje AsWin zijn de geluidcontouren
voor het jaar 2015 berekend op een waarneemhoogte van 5 meter voor de
voorkeursgrenswaarde van 57 dB(A), 65 dB(A) en voor het maximale ontheffingsplafond
van 70 dB(A). Hierbij is zowel gerekend voor de onafgeschermde
situatie als voor de situatie met een 1,2 meter hoog geluidsscherm. De resultaten
hiervan zijn opgenomen in tabel 6.12. Uit deze tabel blijkt dat in het
jaar 2015 zonder afscherming, de contour van de voorkeursgrenswaarde van
57 dB(A) precies op de grens van de wettelijke geluidszone ligt.
Tabel 6.12 Contourafstanden railverkeerslawaai 2004 en 2015
Geluidcontour 2004 2015
2015
onafgeschermd met scherm 1,2 m
Contour 70 dB(A) 35 m 40 m 16 m
Contour 65 dB(A) 75 m 100 m 30 m
Contour 57 dB(A) 235 m 300 m 90 m
Deze contouren zijn vervolgens gebruikt om met behulp van GIS het aantal
geluidgehinderden (= aantal woningen) per geluidsbelastingklasse binnen het
plangebied te bepalen (zie toelichting in paragraaf 6.10.2).
De uitkomsten, uitgesplitst naar bestaande woningen en de nieuw te realiseren
woningen per Overhoek, zijn weergegeven in de tabellen 6.13 en 6.14.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 168 van 203

Te verwachten milieueffecten
Tabel 6.13 Overzicht aantal woningen (=gehinderden) >57 dB(A) zonder scherm
Nul Nulplus Basis Verd. MMA
Bestaande woningen 233 233 233 233 233
Enschotsebaan 129 140 71 94
Koningsoord 225 239 230 582
Spoorzone 101 359 402 402
Akker-Heikant 8 9 0 0
Totaal 233 696 980 936 1311
Tabel 6.14 Overzicht aantal woningen (=gehinderden) >57 dB(A) met scherm ter
plaatse van deellocatie Koningsoord
Nul Nulplus Basis Verd. MMA
Bestaande woningen 117 117 117 117 117
Enschotsebaan 94 103 9 11
Koningsoord 93 99 55 205
Spoorzone 86 306 290 290
Akker-Heikant 8 9 0 0
Totaal 117 398 634 471 623
Uit deze tabellen blijkt dat als gevolg van het plaatsen van een 1,2 meter hoog
scherm ter plaatse van de toekomstige planlocatie Koningsoord, het aantal
woningen boven de voorkeursgrenswaarde van 57 dB(A) wordt gehalveerd en
dat ook de andere Overhoeken hier aanzienlijk van profiteren. Echter, ook na
realiseren van een dergelijk scherm blijven er plaatselijk aanzienlijke normoverschrijdingen
bestaan.
De diverse ontwikkelaars hebben dus te maken met een ontwerpopgave om
tijdens de planuitwerking van de afzonderlijke Overhoeken rekening te houden
met bron- en overdrachtsmaatregelen langs het spoor om te voldoen aan
de voorkeursgrenswaarde uit de Wet Geluidhinder. Hierbij kan onder meer
worden gedacht aan:
• het toepassen van raildempers. Dit geeft een reductie van circa 3 dB(A);
• plaatsing van een geluidsscherm ter plaatse van de overige Overhoeken
langs het spoor (Spoorzone en Enschotsebaan);
• het situeren van niet-geluidsgevoelige bestemmingen tussen woningen en
het spoor;
• afscherming van De Overhoeken met een gesloten rij woningen en in zeer
uitzonderlijke gevallen het toepassen van zogenaamde dove gevels.
6.10.4 Industrielawaai
Zoals in paragraaf 4.11.1 is gesteld, zijn voor wat betreft het aspect industrielawaai
twee contouren van belang. De geluidcontour van het (ongezoneerde)
bedrijventerrein Rhijnkant ligt gedeeltelijk over de Overhoeken Spoorzone en
Akker-Heikant en de geluidcontour van het (gezoneerde) industrieterrein
Loven ligt gedeeltelijk over de Overhoek Enschotsebaan.
Aangezien vooralsnog geen plannen bekend zijn dat deze contouren zullen
veranderen, is voor de situatie in 2015 uitgegaan van dezelfde contouren.
Binnen de geluidcontouren van de bedrijventerreinen Loven en Rhijnkant
mogen geen geluidgevoelige bestemmingen worden gebouwd. Hiermee moet
bij de verdere uitwerking van de plannen voor de afzonderlijke Overhoeken
rekening worden gehouden. Een en ander betekent dat het aantal geluidgehinderden
als gevolg van industrielawaai niet wijzigt ten opzichte van de huidige
situatie (zie paragraaf 4.11.1). Er zijn dus ook geen maatregelen nodig.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 169 van 203

Te verwachten milieueffecten
Deze aantallen zijn voor de volledigheid nogmaals samengevat in tabel 6.15.
Tabel 6.15 Aantal bestaande woningen (=gehinderden) > 50dB(A)
Nul Nulplus Basis Verd. MMA
Bedrijventerrein Loven 4 4 4 4 4
Bedrijventerrein Rhijnkant 8 8 8 8 8
Totaal 12 12 12 12 12
6.10.5 Trillingen
Trillingen kunnen door allerlei activiteiten ontstaan. In paragraaf 4.11.2 is
aangegeven dat er binnen het studiegebied, voor zover bekend, op dit moment
geen sprake is van locaties waar trillingen optreden die overlast of hinder
voor omwonenden veroorzaken. Als potentiële trillingsbronnen binnen het
studiegebied worden de belangrijkste (doorgaande) wegen en de spoorlijn
Tilburg - 's-Hertogenbosch aangemerkt.
Een toename van het verkeer kan mogelijk leiden tot trillinghinder. Overigens
zijn trillingen niet (direct) afhankelijk van de verkeersintensiteit, maar met
name van trillingssterkte en bodemstructuur.
Uit het verkeersmodel [137] blijkt dat de belangrijkste verkeerstoename in het
studiegebied wordt verwacht op een aantal bestaande wegen waar thans reeds
sprake is van (zeer) hoge verkeersintensiteiten (met name N65, Burg. Bechtweg,
Bosscheweg en Kreitenmolenstraat). Met uitzondering van de
Bossscheweg is vlak langs deze wegen niet veel bebouwing aanwezig. De kans
op trillinghinder is hier derhalve klein.
Doordat een deel van het (vracht)verkeer in het plangebied zich in de toekomst
zal verplaatsen naar de nieuw aan te leggen gebiedsontsluitingswegen,
neemt de intensiteit op een aantal doorgaande routes in de kom van Berkel-
Enschot aanzienlijk af (onder andere Enschotsebaan, Puccinilaan en Durendaelweg).
Dit betekent ook een afname van de kans op trillinghinder in de
bestaande bebouwde kom van Berkel-Enschot, wat als een positief effect
wordt aangemerkt.
De eisen die ten aanzien van trillingshinder als gevolg van nieuwe wegen worden
gesteld zijn strenger dan die voor bestaande wegen. Hierdoor zal de afstand
tussen de nieuwe wegen en (bestaande en nieuwe) gebouwen over het
algemeen groter zijn dan bij bestaande wegen het geval is. Dat geldt ook voor
de afstand tot de spoorlijn, de andere potentiële trillingsbron. Bij de uitwerking
van de inrichtingsplannen voor de afzonderlijke Overhoeken zal hiermee
rekening moeten worden gehouden.
Samengevat kan worden geconcludeerd dat de kans op trillinghinder bij alle
alternatieven in principe verwaarloosbaar is.
6.10.6 Samenvatting beoordeling alternatieven
Uit voorgaande beschrijving en beoordeling van een aantal relevante aspecten
die betrekking hebben op de effecten voor het aspect geluid en trillingen in het
plangebied kan samengevat voor de verschillende alternatieven het volgende
overzicht worden afgeleid:
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 170 van 203

Te verwachten milieueffecten
Tabel 6.16 Vergelijking van de alternatieven
Criteria geluid en trillingen Nul Nul+ Basis Verd. MMA
Wegverkeerslawaai o - - -- --
Railverkeerslawaai o - -- -- --
Industrielawaai o -- -- o/- o/-
Trillingen o o o o o
6.11 Lucht
6.11.1 Beoordelingscriteria
In het luchtonderzoek dat in het kader van voorliggend MER is uitgevoerd
[143, 144], zijn alle alternatieven uit het MER doorgerekend voor het aspect
luchtkwaliteit. Als referentiejaar is (analoog aan het geluidsonderzoek) het
jaar 2015 genomen.
Zoals in de hoofdstukken 4 en 5 van voorliggend MER reeds is gezegd, zijn
met name de stoffen stikstofdioxide (NO 2) en fijn stof (PM 10) "potentieel problematisch"
voor de ontwikkeling van de Overhoeken.
Voor deze stoffen zijn ten behoeve van het MER zogenaamde verspreidingsberekeningen
uitgevoerd met het KEMA STACKS model. Voor de overige
stoffen is gebruik gemaakt van het rekenmodel CAR II, versie 5.0.
De effectbeoordeling voor het milieuaspect luchtkwaliteit spitst zich hier
daarom toe op de volgende effecten:
• Stikstofdioxide en fijn stof;
• Overige stoffen (benzeen, zwaveldioxide, koolmonoxide, lood);
• Stankcirkels.
6.11.2 Stikstofdioxide en fijn stof
Voor wat betreft de stoffen stikstofdioxide (NO 2) en fijn stof (PM 10) zijn verspreidingsberekeningen
uitgevoerd door KEMA [143, 146]. Uit tabel 6.17 is
af te lezen dat de jaargemiddelde concentratie van PM 10 en NO 2 in geen van
de alternatieven leidt tot een overschrijding van de grenswaarde. In 2015 bedraagt
het maximale aantal overschrijdingsdagen voor PM 10 23, hetgeen ruim
onder de norm van 35 is. Dit geldt voor alle plaatsen in het gebied. Bovendien
blijkt dat de heersende achtergrondconcentraties van PM 10 en NO 2 voor het
overgrote deel de totale concentratie in het plangebied bepalen. De bijdrage
van de extra verkeersemissies als gevolg van de realisering van de Overhoeken
aan de totale concentraties is 6 tot 12% voor PM 10 en 28 tot 30% voor NO 2.
De beperkte planbijdrage zorgt er voor dat de verschillen tussen de autonome
ontwikkeling in 2015 (het nulalternatief) en de overige alternatieven uit het
MER beperkt zijn. De alternatieven zijn voor dit milieuaspect dus niet onderscheidend.
Langs de N65 is de planbijdrage relatief gezien het hoogst.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 171 van 203

Tabel 6.17 Concentratie PM 10 en NO 2 in de verschillende alternatieven.
Bron: Luchtkwaliteit locatie Overhoeken, Berkel-Enschot [143, 146]
6.11.3 Overige stoffen
Te verwachten milieueffecten
De berekende concentraties voor benzeen en SO 2 zijn in 2015 voor alle alternatieven
gelijk aan de in 2015 geldende achtergrondwaarden (benzeen: 1
µg/m 3 , SO 2: 3 µg/m 3 ). Er is dus geen sprake van een planbijdrage. De berekende
concentraties koolmonoxide liggen net boven het achtergrondniveau en
ruimschoots beneden de grenswaarde. Ook de concentraties van de hoeveelheid
lood in de lucht leidt niet tot een normoverschrijding.
Er kan dus worden geconcludeerd dat de ontwikkeling van de Overhoeken
voor geen van de stoffen benzeen, zwaveldioxide, koolmonoxide en lood leidt
tot overschrijding van de normstelling zoals opgenomen in het Besluit luchtkwaliteit
2005 leidt.
Voornamelijk in de huidige situatie worden enigszins verhoogde concentraties
geconstateerd ten opzichte van de achtergrondwaarden. In 2015 zijn de berekende
concentraties voor benzeen en zwaveldioxide voor zowel de autonome
ontwikkeling als de alternatieven voor de Overhoeken gelijk aan de heersende
achtergrondwaarden. Voor koolmonoxide zijn de berekende concentraties
zeer beperkt verhoogd ten opzichte van de geldende achtergrondwaarden. Zij
blijven echter ruimschoots beneden de normstelling. Voor benzeen en zwaveldioxide
kan er geen onderscheid in effect tussen de alternatieven worden gemaakt.
De onderlinge verschillen de tussen de alternatieven voor koolmonoxide
zijn marginaal en derhalve ook niet onderscheidend.
Kortom, de stoffen benzeen, zwaveldioxide, koolmonoxide en lood vormen
ten aanzien van het aspect luchtkwaliteit geen knelpunt voor de realisatie van
de Overhoeken te Berkel-Enschot.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 172 van 203

6.11.4 Stankcirkels
Te verwachten milieueffecten
In paragraaf 4.12.2 is een overzicht opgenomen van alle agrarische bedrijven
in en rondom het plangebied voor De Overhoeken, die in de huidige situatie
mogelijke stankhinder opleveren voor omwonenden. Per bedrijf is aangegeven
welke hinderafstand volgens de huidige milieuwetgeving voor het betreffende
bedrijf geldt. Alle bedrijven die een negatief effect hebben op de luchtkwaliteit
binnen het plangebied (m.n. stankoverlast) zullen moeten worden
gesaneerd voordat met de planontwikkeling van start kan worden gegaan. Dit
betekent dat er in de toekomst geen sprake zal zijn van geurhinder binnen de
woongebieden van de Overhoeken als gevolg van agrarische bedrijvigheid.
6.11.5 Samenvatting beoordeling alternatieven
Uit voorgaande beschrijving en beoordeling van een aantal relevante aspecten
die betrekking hebben op de effecten voor het aspect lucht in het plangebied
kan samengevat voor de verschillende alternatieven het volgende overzicht
worden afgeleid:
Tabel 6.18 Vergelijking van de alternatieven
Criteria lucht Nul Nul+ Basis Verd. MMA
Stikstofdioxide en fijn stof 0 0 0 0 0
Overige stoffen 0 0 0 0 0
Stankcirkels 0 0 0 0 0
6.12 Externe Veiligheid
6.12.1 Beoordelingscriteria
Zoals in paragraaf 4.13.1 is aangegeven, wordt de externe veiligheidssituatie
in en rondom een bepaald gebied weergegeven in twee grootheden:
• het plaatsgebonden risico
• het groepsrisico
6.12.2 Plaatsgebonden risico
Voor het plaatsgebonden risico geldt dat nieuwe kwetsbare bestemmingen
niet binnen de 10 -6 -contour gerealiseerd mogen worden. De berekende PRcontouren
zijn weergegeven in tabel 6.19. Uit de tabel blijkt dat er geen 10 -6 -
contour rondom de onderzochte transportaders liggen. Het plaatsgebonden
risico levert dus geen belemmering op voor de ontwikkeling van de planlocatie
volgens het stedenbouwkundig plan (het basisalternatief).
Tabel 6.19 Ligging PR-contouren (in m vanaf hart spoorlijn/midden rijbaan)
Traject 10-5/jaar 10-6/jaar 10-7/jaar 10-8/jaar
N65 0 m 0 m 16 m 140 m
Burg. Bechtweg 0 m 0 m 19 m 39 m
Spoorlijn 0 m 0 m 60 m 250 m
Bron: Oranjewoud, Externe Veiligheid Overhoeken [114]
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 173 van 203

Te verwachten milieueffecten
Omdat de hoeveelheid gevaarlijke goederen dat wordt getransporteerd, voor
zover thans bekend is, niet zal veranderen, is het plaatsgebonden risico niet
onderscheidend voor de verschillende alternatieven. Op basis hiervan kan
worden geconcludeerd dat het plaatsgebonden risico voor geen van de alternatieven
belemmeringen oplevert voor de ontwikkeling van de Overhoeken.
6.12.3 Groepsrisico
Realisering van de Overhoeken betekent een toename van het aantal personen
in het gebied. Hierdoor zal de lokale personendichtheid stijgen en zal de externe
veiligheid afnemen. Omdat in de verschillende alternatieven ook varianten
voor het woningbouwprogramma zijn opgenomen, bestaan er voor wat
betreft het groepsrisico (GR) – eerder gedefinieerd als de cumulatieve kans
dat per jaar tenminste een aantal mensen het slachtoffer wordt van een ongeval
– verschillen tussen de milieueffecten van de verschillende alternatieven.
Het effect van de toename van het aantal woningen (en dus het aantal personen
in het gebied) op de externe veiligheid is door Oranjewoud berekend door
middel van de IPO-RBM-mal [114]. Zoals eerder gezegd, is in deze studie
alleen de ontwikkeling van de Overhoeken zoals weergegeven in het stedenbouwkundig
plan doorgerekend. Het resultaat is gevisualiseerd in fN-curves.
Burg. Bechtweg
De in het stedenbouwkundig plan nieuw geprojecteerde en reeds bestaande
woningen rondom de Burg. Bechtweg liggen buiten het invloedsgebied van de
over de Burg. Bechtweg vervoerde (gevaarlijke) stoffen. Ontwikkeling volgens
het stedenbouwkundig plan en de specifiek over deze transportas vervoerde
gevaarlijke stoffen hebben geen effect op elkaar of op de hoogte van het
groepsrisico ter plaatse.
N65
Uit de berekeningen blijkt dat het groepsrisico weliswaar groter wordt, maar
dat de fN-curve ook in scenario 1 (inclusief Overhoeken zoals weergegeven in
het stedenbouwkundig plan) de oriëntatiewaarde niet overschrijdt.
In het verdichtingsalternatief, wordt voor de Overhoek Akker-Heikant (die
van belang is voor de externe veiligheid rondom de N65) uitgegaan van een
aanzienlijke verdichting: realisering van 1.153 woningen ten opzichte van 940
woningen in het basisalternatief. Dit betekent dat ten opzichte van het stedenbouwkundig
plan, het aantal personen dat binnen het invloedsgebied rond
de N65 verblijft per saldo toeneemt en het groepsrisico hier dus groter is.
In het MMA wordt voor de Overhoek Akker-Heikant uitgegaan van realisering
van 1.361 woningen. Ten opzichte van het verdichtingsalternatief wordt
in het MMA uitgegaan van een extensivering aan de westzijde en in een deelgebied
tegen de N65 aan (beide gebieden kenmerken zich immers door afwezigheid
van de leemlagen en zijn dus geschikt voor waterberging die wordt
gecombineerd met groenvoorzieningen). Het groepsrisico van de N65 op deze
Overhoek neemt daardoor wel toe ten opzichte van het basisalternatief (stedenbouwkundig
plan), echter in mindere mate dan in het verdichtingsalternatief.
De verantwoordingsplicht hoe om wordt gegaan met deze toegenomen
groepsrisico's wordt bij de betreffende ontwikkelaar van dit gebied gelegd.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 174 van 203

Figuur 6.1 Groepsrisico N65 in de huidige situatie
Figuur 6.2 Groepsrisico N65 bij realisering stedenbouwkundig plan
Te verwachten milieueffecten
Spoor
Ook de effecten van de uitvoering van het stedenbouwkundig plan op het GR
ten gevolge van het vervoer van gevaarlijke stoffen over het spoortraject Tilburg
- 's-Hertogenbosch zijn doorgerekend. Gebleken is dat het groepsrisico
duidelijk toeneemt ten opzichte van de huidige situatie, maar dat dit niet leidt
tot een overschrijding van de oriëntatiewaarde.
In het verdichtingsalternatief en het MMA is voorzien in een aanzienlijke
verdichting rondom Koningsoord (nabij het Winkelcentrum en het nieuwe
treinstation) en in de Spoorzone. Dit betekent dat het GR in met name deze
twee Overhoeken zal toenemen. Nader onderzoek in het kader van het uitwerkingsplan
door de private partijen zal moeten uitwijzen of bij deze woningbouwaantallen
de oriëntatiewaarde wordt overschreden.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 175 van 203

Te verwachten milieueffecten
Figuur 6.3 Groepsrisico spoorlijn Tilburg – 's-Hertogenbosch in huidige situatie
Figuur 6.4 Groepsrisico spoorlijn bij realisering Stedenbouwkundig plan
Schietbaan gilde Hubertus
De open schietbaan van het gilde Hubertus aan de Kraan 53 levert geen veiligheidsrisico's
op voor de omgeving. Het gaat hierbij om een schietinrichting
met schietbomen, waar beschermende voorzieningen in de vorm van kogelvangers
zijn geplaatst. Tijdens het schieten mag zich in een straal van 10 meter
rondom de schietboom niemand bevinden, uitgezonderd de schutter en d
baancommandant. Deze vorm van schieten kent geen wettelijke veiligheidszones.
Deze schietbaan wordt alleen bij bepaalde gelegenheid gebruikt.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 176 van 203

6.12.4 Samenvatting beoordeling alternatieven
Te verwachten milieueffecten
Uit voorgaande beschrijving en beoordeling van een aantal relevante criteria
die betrekking hebben op mogelijke effecten voor de externe veiligheidssituatie
in het plangebied kan samengevat voor de verschillende alternatievenvoor
de Overhoeken het volgende overzicht worden afgeleid.
Tabel 6.20 Vergelijking van de alternatieven
Criteria externe veiligheid Nul Nul+ Basis Verd. MMA
Plaatsgebonden risico o o o o o
Groepsrisico o - - -/-- -/--
6.13 Woon- en leefmilieu
6.13.1 Beoordelingscriteria
Ten aanzien van het aspect woon- en leefmilieu gaat het om de vraag op welke
wijze de toekomstige bewoners, bezoekers of gebruikers van de Overhoeken
de wijk beleven in termen van hinder, oriëntatie, sociale veiligheid, voorzieningen
en ruimtelijke kwaliteit. Het aspect hinder komt aan bod bij de beoordeling
van de milieueffecten voor wat betreft luchtkwaliteit (zie 6.11).
Het aspect oriëntatie komt aan bod bij de beoordeling van de milieueffecten
voor wat betreft de onderdelen, infrastructuur, landschap, cultuurhistorie en
archeologie (zie paragrafen 6.7, 6.8 en 6.9).
In deze paragraaf wordt, in aanvulling op de hiervoor reeds genoemde en
elders behandelde aspecten, nog ingegaan op de beoordelingscriteria:
• ruimtelijke kwaliteit;
• barrièrewerking;
• voorzieningen;
• sociale veiligheid.
6.13.2 Ruimtelijke kwaliteit
De huidige ruimtelijke kwaliteit van het plangebied wordt met name bepaald
door het kleinschalige landelijk-agrarische karakter en de bestaande openheid,
met name in het noordelijk deel. De wens om deze ruimtelijke kwaliteit
te benutten bij de planontwikkeling heeft, tezamen met de gewenste aansluiting
van de nieuwe wijk op het bestaande dorp Berkel-Enschot, geleid tot het
uitgangspunt om voor De Overhoeken te kiezen voor een dorps woonmilieu.
Bovendien blijkt uit onderzoek dat er sprake is van een sterk groeiende vraag
naar een dergelijk, wat meer landelijk woonmilieu [125].
Om Berkel-Enschot een dorp te laten blijven, mogen de Overhoeken geen
standaard nieuwbouwbuurt in een stadswijk worden. Net zoals Berkel en
Enschot twee van elkaar verschillende kernen zijn, zullen ook de Overhoeken
onderling van verschillen. Tezamen met de oorspronkelijke kern van Berkel-
Enschot zullen ze als geheel echter wel een duidelijk nieuwe geheel vormen.
Teneinde concreet invulling te kunnen geven aan een nieuwe woonwijk die het
predikaat dorps milieu krijgt, is door de gemeente Tilburg de zogenoemde
Gereedschapskist [45} ontwikkeld. Deze gereedschapskist, die hulpmiddelen
aanreikt voor de realisering van een dorps milieu, beperkt zich tot de fysieke
aspecten van een dergelijke woonomgeving.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 177 van 203

Te verwachten milieueffecten
Wel wordt daarbij ook geconstateerd de sociale structuur een zeer belangrijke
rol speelt bij de beleving van een dorp. Dit aspect wordt in het rapport echter
niet verder belicht.
Met behulp van de gereedschapskist [45] wordt getracht om de dorpse ruimtelijke
karakteristieken en kwaliteiten op hedendaagse wijze voort te zetten in
een nieuw dorps milieu. In essentie gaat het daarbij om de volgende punten:
• landschappelijke context is bepalend voor stedenbouwkundige structuur;
• dorpslinten zijn de ruimtelijke dragers. Functiemenging wordt met name
in deze gebiedsdelen nagestreefd;
• het dorpscentrum is multifunctioneel, heeft een menselijke maatvoering
en is levendig;
• straten zijn informeel, eenvoudig en groen ingericht;
• woonbuurten hebben een groene uitstraling, met ruime voor- en zijtuinen;
• variatie en individualiteit staan centraal bij verkaveling en bebouwing;
• seriegroottes van woningen zijn beperkt en woningtypen zijn gemengd;
• bewoners hebben keuzemogelijkheden en woningen zijn flexibel.
In de gereedschapskist Dorps Milieu [45] zijn aanbevelingen opgenomen om
deze kenmerken op verschillende schaalniveaus te realiseren. Daarnaast zijn
uitgangpunten geformuleerd om zorgvuldig met de beschikbare ruimte om te
gaan (compact en flexibel bouwen) en aandacht te besteden aan de woonkwaliteit
en levensloopbestendigheid van de woningen.
Wanneer de verschillende alternatieven voor de invulling van Overhoeken
worden beoordeeld aan de hand van bovenstaande punten, kunnen op dit
moment de volgende conclusies worden getrokken:
• in het basisalternatief en MMA is de landschappelijke context in belangrijke
mate bepalend geweest voor de opzet van de stedenbouwkundige
structuur. Bij het nulplusalternatief is dit onduidelijk, bij het verdichtingsalternatief
wordt er minder rekening mee gehouden;
• de dorpslinten zijn in alle alternatieven ruimtelijke dragers, waarbij deze
zones tevens worden benut voor functiemenging. Alleen in het verdichtingsalternatief
vindt nieuwbouw binnen de bestaande linten plaats;
• in alle alternatieven wordt uitgegaan van de realisering van een multifunctioneel
winkelcentrum, waarbij wordt gestreefd naar een menselijke
maatvoering passend bij het karakter van de directe omgeving (bestaand
winkelcentrum, klooster);
• de concrete inrichting van de straten is nog niet duidelijk;
• in vrijwel alle woonbuurten van de Overhoeken wordt uitgegaan van woningen
met tuinen. Een uitzondering hierop vormt de omgeving van het
(nieuwe) centrum, waar in verschillende alternatieven maar vooral in het
verdichtingsalternatief, rekening wordt gehouden met de bouw van een
aantal (kleinere) appartementencomplexen;
• bij de invulling van de verschillende Overhoeken wordt gestreefd naar
variatie in verkaveling en type bebouwing. De keuze voor vier verschillende
ontwikkelaars bevordert dit;
• de door de gemeente gewenste variatie in woningen (seriegroottes, woningtypen)
zijn een belangrijke voorwaarde voor de ontwikkelaars;
• er bestaat op dit moment geen zicht op de keuzemogelijkheden voor bewoners
en de flexibiliteit van de nieuwe woningen.
Samengevat kan worden geconcludeerd dat met name in het basisalternatief
en het MMA nadrukkelijk rekening wordt gehouden met een aantal uitgangspunten
uit de Gereedschapskist.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 178 van 203

Te verwachten milieueffecten
De beoordeling van het nulplusalternatief op dit punt is lastig, omdat hiervoor
in de betreffende bestemmingsplannen [17 t/m 21} weinig concrete aanknopingspunten
terug te vinden zijn.
Het verdichtingsalternatief scoort op dit aspect duidelijk minder gunstig dan
de overige alternatieven, aangezien de dichtheden in dit alternatief minder
goed passen bij een dorps karakter.
6.13.3 Barrièrewerking
De aanleg van nieuwe infrastructuur, zoals de gebiedsontsluitingswegen in het
plangebied van De Overhoeken, kan leiden tot een toename van de barrièrewerking
in het gebied, met name voor langzaam verkeer. Het verdichtingsalternatief
scoort op dit aspect nog wat minder gunstig dan de overige inrichtingsalternatieven,
aangezien bij dit alternatief sprake is van volledige bundeling
van de westelijke gebiedsontsluitingsweg met het spoor. Dit maakt de
oversteekbaarheid, vanwege de breedte van de barrière, nog wat lastiger.
De bestaande spoorlijn, die nu al een barrière in het gebied is, blijft echter bij
alle bestaande overgangen passeerbaar voor langzaam verkeer. Wel wordt een
deel van deze overgangen afgesloten voor autoverkeer, wat wel weer leidt tot
een toename van de barrièrewerking.
6.13.4 Voorzieningen
In de Overhoeken worden zoals gezegd duidelijk niet alleen woningen (en
kleinschalige bedrijvigheid) gerealiseerd. Ook het voorzieningenniveau is afgestemd
op de toekomstige gebruikers (zie ook paragraaf 5.3.3).
Het winkelcentrum wordt gemoderniseerd en uitgebreid (Koningsoord). Het
hoofdgebouw en de abdij (Koningsoord) worden getransformeerd, waarbij
naast woningen, ook zorgvoorzieningen en mogelijke culturele voorzieningen
worden ingepast. In de Overhoek Koningsoord, is in het stedenbouwkundig
plan tegen de spoorlijn aan ruimte gereserveerd voor een begraafplaats.
Ook het sport- en recreatiegebied Rauwbraken blijft gehandhaafd. De bestaande
volkstuinen langs het spoor zullen worden verplaatst naar het spievormig
gebied langs de Enschotsebaan dan wel in de plattelandskamer bij de
Hoolstraat. Tenslotte is in de Overhoek Akker-Heikant voorzien in de transformatie
van een ensemble van cultuurhistorische panden tot basisschool,
woonzorgcomplex, zorgsteunpunt en voorzieningen voor kinderopvang.
Geconcludeerd kan worden dat het voorzieningenniveau in Berkel-Enschot
door de ontwikkeling van de Overhoeken duidelijk toeneemt. De alternatieven
zijn wat dat betreft niet onderscheidend. Echter, niet in alle alternatieven
worden alle voorzieningen ook daadwerkelijk binnen het plangebied gerealiseerd.
Zo wordt bijvoorbeeld gedacht aan eventuele aanleg van de begraafplaats
op een locatie buiten het plangebied, ten westen van het spoor, en aan
mogelijke verplaatsing van het sportcomplex Rauwbraken naar een andere
locatie in Berkel-Enschot. Hierover zijn nog geen beslissingen genomen.
6.13.5 Sociale veiligheid
In de Overhoeken wordt op diverse plaatsen aandacht besteed aan veiligheid.
Voor wat betreft de verkeersveiligheid wordt verwezen naar de beschrijving in
paragraaf 6.9 (infrastructuur).
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 179 van 203

Te verwachten milieueffecten
Ook aan externe veiligheid is reeds aandacht besteed (zie paragraaf 6.12). In
paragraaf 5.4.12, bij de beschrijving van de voorgenomen activiteit, is ingegaan
op een aantal uitgangspunten ten aanzien van integrale veiligheid. Het
gaat dan om zaken als voldoen aan het Politiekeurmerk Veilig wonen, de bereikbaarheid
van woningen voor hulpdiensten, de beschikbaarheid van blusvoorzieningen,
veilige fietsvoorzieningen, een goed verlichtingsniveau etc. Dit
zijn echter algemeen geldende uitgangspunten die niet onderscheidend zijn
voor de verschillende alternatieven.
Ook als het gaat om de invalshoek sociale veiligheid kan in dit planstadium
over het algemeen slechts gesproken worden in algemene termen en is geen
goed onderscheid tussen de alternatieven mogelijk. Bij sociale veiligheid gaat
het onder meer om de volgende zaken:
• geen volledig vrijliggende routes voor langzaam verkeer, waardoor
(brom)fietsers en niet zichtbaar zijn voor de overige weggebruikers;
• goede verlichting, met name van langzaam verkeerroutes, zodat gebruikers
daarvan ook in het donker goed zichtbaar zijn;
• terughoudendheid bij het gebruik van afschermende beplanting, waardoor
zo min mogelijk stille hoekjes en slecht zichtbare terreindelen ontstaan;
• goede zichtbaarheid van de toegangen tot woningen (voor- en achterkant);
• een zodanige situering van woningen dat enige mate van sociale controle
in de woonbuurten een vanzelfsprekendheid is;
• specifieke aandacht voor de toegankelijkheid en inrichting van openbare
ruimte rondom het station, scholen, winkelcentrum, buurtcentra etc.
6.13.6 Samenvatting beoordeling alternatieven
Uit voorgaande beschrijving en beoordeling van een aantal relevante criteria
die betrekking hebben op mogelijke effecten voor het woon- en leefmilieu in
het plangebied kan samengevat het volgende overzicht worden afgeleid:
Tabel 6.21 Vergelijking van de alternatieven
Criteria woon- en leefmilieu Nul Nul+ Basis Verd. MMA
Ruimtelijke kwaliteit o o + - +
Barrièrewerking o o - -- -
Voorzieningen o + + + +
Sociale veiligheid o o o o o
6.14 Overige aspecten
6.14.1 Algemeen
Afsluitend wordt aandacht besteed aan twee aspecten die in een MER niet
apart worden benoemd, maar die in een SMB wel aan de orde dienen te komen.
Dit betreft de aspecten gezondheid en biodiversiteit. Onderstaand wordt
de planontwikkeling in de Overhoeken in relatie tot deze aspecten besproken.
6.14.2 Gezondheid
Voor wat betreft gezondheid zijn voor dit MER twee elementen van belang.
In de eerste plaats kan de luchtkwaliteit in een gebied leiden tot gezondheidseffecten
(met name fijn stof). In paragraaf 6.11 is ingegaan op dit aspect.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 180 van 203

Te verwachten milieueffecten
In de tweede plaats dient te worden ingegaan mogelijke gezondheidseffecten
als gevolg van de hoogspanningsleidingen in het deelgebied Enschotsebaan.
Zoals in paragraaf 4.10.6 is aangegeven, wordt de Overhoek Enschotsebaan
doorkruist door een bovengrondse 150 kV hoogspanningsleiding.
De afgelopen decennia zijn diverse onderzoeken uitgevoerd naar de mogelijke
effecten van magnetische velden rond hoogspanningsleidingen op de gezondheid.
Mede naar aanleiding hiervan heeft het ministerie van VROM in oktober
2005 een brief doen uitgaan [139], waarin wordt aangegeven dat er mogelijk
sprake is van gezondheidseffecten als gevolg van hoogspanningsleidingen.
Gemeenten worden verzocht hiermee rekening te houden bij de planvorming.
Bij de uitwerking van het deelgebied Enschotsebaan zal dit punt derhalve
nadere aandacht behoeven.
6.14.3 Biodiversiteit
In paragraaf 6.6 is reeds toegelicht dat het plangebied voor de Overhoeken
geen bijzondere ecologische functie vervult, niet fungeert als ecologische verbinding
tussen natuurgebieden in de omgeving en geen bijzondere betekenis
heeft voor bijzondere planten- of diersoorten. Het aantal in het plangebied
waargenomen soorten dat volgens de Flora- en faunawet is beschermd en
mogelijk wordt beïnvloed door de planontwikkeling, is zeer beperkt. Bovendien
betreft dit vrijwel uitsluitend soorten die vallen onder beschermingscategorie
1, wat betekent dat het gaat om algemene soorten.
Het verdwijnen van enkele standplaatsen van dergelijke algemene soorten is
niet van invloed op de regionale en nationale populatie. Ontheffing van de
Flora- en faunawet en compensatie is derhalve niet nodig. Dit betekent dat
evenmin sprake is van negatieve beïnvloeding van de biodiversiteit in het gebied.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 181 van 203

Te verwachten milieueffecten
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 182 van 203

7 Vergelijking van de alternatieven
7.1 Algemeen
In dit hoofdstuk vindt een vergelijking plaats van de milieueffecten van de
verschillende alternatieven voor het plangebied de Overhoeken. Hierbij wordt
gebruikt gemaakt van de effectbeschrijvingen uit het vorige hoofdstuk, waarbij
de afzonderlijke milieuaspecten op een logische wijze worden samengevoegd.
Als referentiesituatie voor de effectvergelijking wordt het nulalternatief
gebruikt. De toetsing aan wettelijke kaders heeft bij de effectbeschrijving
plaatsgevonden. De vergelijking spitst zich toe op de onderscheidende milieueffecten,
dat wil zeggen die effecten die voor de alternatieven verschillend van
aard en/of omvang zijn. De effectvergelijking is opgenomen in paragraaf 7.2.
Paragraaf 7.3 gaat nogmaals in op het meest milieuvriendelijke alternatief
(MMA), zoals dat in dit MER is ontwikkeld en beoordeeld. Nu alle alternatieven,
waaronder ook het MMA, onderling met elkaar zijn vergeleken is het
mogelijk om te beoordelen of het MMA inderdaad zo milieuvriendelijk is als
verwacht, of dat nog een verdere aanscherping mogelijk is. Paragraaf 7.4 gaat
kort in op de totstandkoming van het voorkeursalternatief (VA).
Tenslotte is, mede op basis van de effectvergelijking, in paragraaf 7.5 een
overzicht gegeven van de criteria op basis waarvan de gemeente Tilburg de
uitwerkingsplannen van de projectontwikkelaars op het thema "milieu" zal
toetsen. Dit overzicht wordt als randvoorwaarde meegegeven aan de projectontwikkelaars,
zodat het milieu volwaardig wordt meegenomen in de planuitwerking
en realisering van de afzonderlijke Overhoeken.
7.2 Vergelijking van de alternatieven
7.2.1 Bodem en water
In de paragrafen 6.2, 6.3 en 6.4 zijn de effecten voor de abiotisch milieuaspecten
geologie, geomorfologie, bodem, grond- en oppervlaktewater beschreven
en beoordeeld. Al deze aspecten hebben betrekking op de niet-levende basiskenmerken
van het plangebied en zijn daarmee de onderste laag bij de zogenaamde
"lagenbenadering". Tezamen vormen zij letterlijk de basis voor alles
wat er in het gebied gebouwd gaat worden. Hieronder zijn de vergelijkingstabellen
voor de genoemde aspecten nogmaals samengevat weergegeven.
Tabel 7.1 Vergelijking aspecten geomorfologie en bodem
Geomorfologie Nul Nul+ Basis Verd. MMA
Wijziging maaiveldverloop o -- -- -- -
Grondbalans o o o o o/-
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 183 van 203

Vergelijking van de alternatieven
Bodem Nul Nul+ Basis Verd. MMA
Verstoring bodemopbouw o - -- -- -
Aantasting bijz. bodemtypen o - - - -
Optreden zettingen o - -- -- -
Aantasting leemlagen o -- -- -- o/-
Beïnvloeding bodemkwaliteit o + + + +
Uit de vergelijkingstabellen van de milieuaspecten geomorfologie en bodem
blijkt dat het MMA voor deze aspecten op vrijwel alle criteria beter scoort
dan de drie andere inrichtingsalternatieven (nulplus, basis, verdichting).
Belangrijkste reden daarvoor is dat in het MMA extra aandacht is besteed
aan het zo min mogelijk verstoren van de onderste lagen in het plangebied.
Door de benodigde grondverbetering te beperken tot die gebiedsdelen waar
dat absoluut noodzakelijk is, en de omvang van de ingrepen in de bodem tot
een minimum te beperken (alleen omwoelen bovenste laag), wordt de natuurlijke
situatie in de laaggelegen terreindelen waar een leemlaag ontbreekt zo
min mogelijk verstoord. Deze deelgebieden worden ook niet opgehoogd,
waardoor ter plaatse geen zettingen zullen optreden.
Het nulplusalternatief scoort op enkele criteria vervolgens net iets gunstiger
dan het basisalternatief en het verdichtingsalternatief. Dit wordt uitsluitend
veroorzaakt doordat het plangebied in dit alternatief kleiner is (in de vigerende
bestemmingsplannen is de omvang van de Overhoek Heikant in het
noordoosten namelijk kleiner), waardoor het gebied waar verstoring optreedt
kleiner van omvang is. De bodemkwaliteit verbetert in alle gevallen als gevolg
van het verdwijnen van het huidige agrarisch gebruik, waardoor sprake is van
een afname van de hoeveelheid nutriënten die in de bodem, het grond- en
oppervlaktewater terecht komen.
Tabel 7.2 Vergelijking aspecten grond- en oppervlaktewater
Grondwater Nul Nul+ Basis Verd. MMA
Beïnvloeding grondwaterstand
– ontwateringsdiepte
o + + + o
– grondwatersysteem
o -- -- -- o/-
Wijziging grondwateraanvulling o - - -- -
Beïnvloeding natuurgebieden via
grondwaterstroming
o o o o o
Beïnvloeding grondwaterkwaliteit o o o o o
Grondwaterwinning o o o o o
Oppervlaktewater Nul Nul+ Basis Verd. MMA
Hemelwaterafvoer plangebied o o/- o/- o/- o/-
Afvoer vuilwater via de riolering o o/- o/- o/- o/-
Beïnvloeding regionaal oppervlak- o o o o o
tewaterstelsel
Beïnvloeding oppervlaktewaterkwaliteit
o o/- o/- -- -
Bij het milieuaspect grondwater is het onderscheid tussen de verschillende
inrichtingsalternatieven minder duidelijk. Op enkele punten scoort het MMA
echter toch wat gunstiger dan de overige alternatieven. Het gaat dan met name
om enkele criteria die betrekking hebben op de mogelijke beïnvloeding
van het grondwatersysteem.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 184 van 203

Vergelijking van de alternatieven
Omdat in het MMA wordt getracht om de in de ondergrond aanwezige leemlagen
zo min mogelijk te verstoren, en voor de infiltratie van regenwater optimaal
gebruik te maken van locaties waar dergelijke leemlagen ontbreken,
wordt zoveel mogelijk aangesloten bij de huidige wijze van aanvulling van het
grondwatersysteem. Ten opzichte van de huidige situatie is natuurlijk wel
sprake van beïnvloeding, vanwege de toename van het verharde oppervlak.
Wat betreft het oppervlaktewater in het plangebied (afvoer, kwaliteit) is er
geen duidelijk onderscheid te maken tussen de verschillende inrichtingsalternatieven.
Het afvoersysteem wordt in alle alternatieven op een zodanige wijze
ingericht dat de negatieve effecten voor het milieu tot een aanvaardbaar minimum
worden beperkt.
7.2.2 Natuur en landschap
In de paragrafen 6.6, 6.7 en 6.8 zijn de effecten voor de ecologische aspecten
(flora, fauna), landschap, cultuurhistorie en archeologie in het plangebied
beschreven en beoordeeld. Het gaat daarbij om de levende kenmerken van het
plangebied en om de wijze waarop de mens in de loop der eeuwen van invloed
is geweest op de ontwikkeling en verschijningsvorm van het gebied. Deze beide
lagen spelen eveneens een belangrijke rol in de "lagenbenadering", die mede
richtinggevend is geweest bij de opstelling van het stedenbouwkundig plan.
De genoemde milieuaspecten worden beïnvloed wanneer de gebruiksvorm
van een gebied ingrijpend wijzigt, zoals in het plangebied het geval is (van
agrarisch gebruik naar woningbouw). De ruimtelijke verschijning van het
gebied verandert daardoor wezenlijk. Onderstaand zijn de vergelijkingstabellen
voor de genoemde aspecten nogmaals samengevat weergegeven.
Tabel 7.3 Vergelijking aspecten natuur, landschap en cultuurhistorie
Natuur
Verlies aan natuurwaarden
Nul Nul+ Basis Verd. MMA
− natuurgebieden
o o o o o
− beschermde soorten
o o/- o/- o/- o/-
Versnippering en verstoring
Beïnvloeding ecologische relaties
o o/- o/- o/- o/-
− GHS/EHS
o o o o o
− natuurgebieden omgeving
o o o o o
Landschap Nul Nul+ Basis Verd. MMA
Aantasting openheid en schaal o - - -- -
Verstoring ruimtelijke relaties o - - -- --
Aantasting elementen/eenheden o - - -- -
Landschappelijke inpassing o - o - o
Cult.hist. en archeologie Nul Nul+ Basis Verd. MMA
Aantasting structuren/patronen o - - - -
Aantasting cult.hist. elementen o o o o o
Kans op aantasting arch. waarden o -- -- -- -
Uit bovenstaande vergelijkingstabellen blijkt dat de vier onderzochte inrichtingsalternatieven
uit het MER voor wat betreft het aspect natuur voor geen
van de onderzochte beoordelingscriteria onderscheidend zijn. Dit wordt met
name veroorzaakt door het feit dat de huidige natuurwaarden in het plangebied
reeds zeer beperkt zijn.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 185 van 203

Vergelijking van de alternatieven
Als gevolg van de voorgenomen ingrepen is, zeker wanneer ook nog een aantal
mitigerend maatregelen wordt getroffen, geen sprake van beïnvloeding van
natuurwaarden. Dit aspect is voor de onderlinge vergelijking van de alternatieven
dus niet relevant.
Bij het milieuaspect landschap bestaat er daarentegen wel verschil tussen de
verschillende alternatieven. Het nulplusalternatief scoort wat positiever dan
de rest op de beoordelingscriteria 'aantasting openheid' en 'verstoring ruimtelijke
relaties'. Dit effect wordt echter volledig veroorzaakt door het feit dat het
plangebied in dit alternatief kleiner is dan in de andere alternatieven. In de
vigerende bestemmingsplannen is de omvang van de Overhoek Heikant in het
noordoosten kleiner.
Ten opzichte van het basisalternatief scoren het verdichtingsalternatief en
deels ook het MMA wat negatiever voor wat betreft de 'verstoring van de
ruimtelijke relaties' en 'landschappelijke inpassing'. In het basisalternatief is in
de Overhoek Koningsoord namelijk uitgegaan van realisering van een aantal
zogenaamde 'groene kamers' om de oorspronkelijke landschappelijke scheiding
tussen de kernen Berkel en Enschot te behouden. Dit principe komt in de
andere alternatieven, voor zover thans bekend, niet en slechts ten dele terug.
De meeste beoordelingscriteria voor het aspect cultuurhistorie en archeologie
zijn niet onderscheidend voor de vier inrichtingsalternatieven uit dit MER.
In alle alternatieven vindt als gevolg van de verstedelijking een zekere afname
van de herkenbaarheid van oude cultuurhistorische structuren plaats, al worden
deze in alle alternatieven wel zoveel mogelijk gerespecteerd. Ook de aanwezige
cultuurhistorische elementen worden in geen van de alternatieven aangetast.
Voor wat betreft de kans op aantasting van eventuele archeologische
waarden scoort het MMA iets minder negatief dan de andere alternatieven.
Dit komt doordat in het MMA geen bodemverbetering wordt toegepast en
slechts op beperkte schaal graafwerkzaamheden zullen plaatsvinden. Bovendien
geldt als uitgangspunt voor het MMA dat de onderliggende lagen maximaal
worden gerespecteerd. Dat geldt dus ook voor archeologie.
7.2.3 Infrastructuur
In paragraaf 6.9 zijn de effecten voor het aspect infrastructuur beschreven en
beoordeeld. Onderstaand is de vergelijkingstabel van de daarbij gehanteerde
beoordelingscriteria nogmaals samengevat weergegeven.
Tabel 7.4 Vergelijking aspect infrastructuur
Infrastructuur Nul Nul+ Basis Verd. MMA
Mobiliteit o - - -- -
Bereikbaarheid o o/- o/- -- o/-
Verkeersleefbaarheid o + + ++ +
Barrièrewerking / oversteekbaarheid o o/+ o/+ ++ +
Verkeersveiligheid o + + ++ +
Langzaam verkeer o o/+ o/+ o/+ o/+
Openbaar vervoer o + + ++ ++
Parkeren o o o o o
Uit de vergelijkingstabel blijkt dat voor diverse beoordelingscriteria voor het
aspect infrastructuur duidelijke verschillen tussen de inrichtingsalternatieven
bestaan.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 186 van 203

Vergelijking van de alternatieven
Deze verschillen worden met name veroorzaakt door het feit dat in de verschillende
alternatieven verschillende woningbouwprogramma's worden gerealiseerd.
In het verdichtingsalternatief worden aanzienlijk meer woningen
gebouwd, waardoor de score voor wat betreft de aspecten mobiliteit en bereikbaarheid
(weergegeven in de I/C-verhouding) lager ligt. In alle alternatieven
is sprake van een verminderde of slechte verkeersafwikkeling op de Burg.
Bechtweg. Verdubbeling van de Burgemeester Bechtweg lijkt dan ook onontkoombaar.
Daarnaast is (op kruispuntniveau) in alle alternatieve sprake van
mogelijke knelpunten bij de Bosscheweg en de Kreitenmolenstraat. In het
nulalternatief vormt ook de verkeersafwikkeling op de Puccinilaan een aanzienlijk
probleem. De N65 is weliswaar zwaar belast, maar dit leidt nog niet
direct tot een verminderde verkeersafwikkeling.
Het hogere woningbouwprogramma in het verdichtingsalternatief, en in mindere
mate in het MMA, leidt naast verhoogde mobiliteit (en daarmee samenhangend
een verminderde bereikbaarheid) echter ook tot extra gebruikers
voor het openbaar vervoer. De verdichting is immers bewust in de nabijheid
van het nieuw te bouwen station gepland.
De verkeersleefbaarheid, oversteekbaarheid en de verkeersveiligheid verbeteren
in alle alternatieven ten opzichte van het nulalternatief. Door de aanleg
van de nieuwe gebiedsontsluitingswegen wordt er namelijk een sterke reductie
van het autoverkeer op de doorgaande routes door de bestaande bebouwde
kom van Berkel-Enschot verwacht. Het verdichtingsalternatief heeft een extra
positieve score gekregen, doordat hier is gekozen voor bundeling van de nieuwe
gebiedsontluitingsweg met het spoor.
7.2.4 Leefbaarheid
In de paragrafen 6.10 tot en met 6.13 is ingegaan op een aantal leefbaarheidaspecten
die van belang zijn voor de beoordeling van de effecten van de plannen
voor de Overhoeken. Het gaat daarbij om de milieuaspecten geluid en
trillingen (6.10), lucht (6.11), externe veiligheid (6.12) en woon- en leefmilieu
(6.13). Onderstaand zijn de vergelijkingstabellen voor de genoemde beoordelingscriteria
nogmaals samengevat weergegeven.
Tabel 7.5 Vergelijking aspecten leefbaarheid
Geluid en trillingen Nul Nul+ Basis Verd. MMA
Wegverkeerslawaai o - - -- --
Railverkeerslawaai o - -- -- --
Industrielawaai o -- -- o/- o/-
Trillingen o o o o o
Criteria lucht Nul Nul+ Basis Verd. MMA
Stikstofdioxide en fijn stof 0 0 0 0 0
Overige stoffen 0 0 0 0 0
Stankcirkels 0 0 0 0 0
Externe veiligheid Nul Nul+ Basis Verd. MMA
Plaatsgebonden risico o o o o o
Groepsrisico o - - -/-- -/--
Criteria woon- en leefmilieu Nul Nul+ Basis Verd. MMA
Ruimtelijke kwaliteit o o + - +
Barrièrewerking o o - -- -
Voorzieningen o + + + +
Sociale veiligheid o o o o o
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 187 van 203

Vergelijking van de alternatieven
Voor wat betreft het aspect geluid blijkt het nulplusalternatief het best te scoren
van de verschillende inrichtingsalternatieven. Dit wordt voornamelijk
veroorzaakt doordat het plangebied kleiner is qua oppervlak en het woningbouwprogramma
in de overige alternatieven hoger ligt, waardoor ook het
aantal geluidgehinderden binnen de geluidscontouren hoger is.
Daarnaast speelt bij de beoordeling mee dat voor het nulplusalternatief en het
basisalternatief alleen woningbouwaantallen voor de vier Overhoeken (Enschotsebaan,
Koningsoord, Spoorzone, Akker-Heikant) als geheel beschikbaar
zijn en modelmatig is uitgegaan van een gelijkmatige spreiding van de
woningen over de hele Overhoek. Bij het verdichtingsalternatief en het MMA
zijn binnen de afzonderlijke Overhoeken nog weer verschillende deelgebieden
onderscheiden, met ieder een eigen gemiddelde woningbouwintensiteit.
Voor het aspect lucht wordt verwacht dat de luchtkwaliteit voor de stoffen
stikstofdioxide en fijn stof in de toekomst (2015) bij autonome ontwikkeling
dusdanig verbetert ten opzichte van de huidige situatie dat de grenswaarden
niet langer worden overschreden. Bovendien is geconstateerd dat de luchtkwaliteit
nagenoeg volledig wordt veroorzaakt door de aanwezige achtergrondconcentratie
en dat de planbijdrage van de ontwikkeling van de Overhoeken
te verwaarlozen is. De alternatieven zijn voor dit aspect dus niet onderscheidend.
Ook voor de andere stoffen uit het Besluit luchtkwaliteit, zoals
zwaveldioxide, lood, koolmonoxide en benzeen, geldt dat de grenswaarden
niet worden overschreden.
Tenslotte is gesteld dat er in de toekomst geen sprake zal zijn van geurhinder
binnen de woongebieden van de Overhoeken, aangezien agrarische bedrijven
die deze hinder veroorzaken waar nodig worden uitgekocht.
Voor wat betreft het aspect externe veiligheid wordt verwacht dat het plaatsgebonden
risico in geen van de alternatieven wordt overschreden. Omdat het
woningbouwprogramma in het verdichtingsalternatief zoveel hoger is, is het
groepsrisico (de cumulatieve kans dat per jaar tenminste een aantal mensen
het slachtoffer van een ongeval wordt) automatisch ook hoger.
Voor de beoordeling van het milieuaspect woon- en leefmilieu zijn de criteria
ruimtelijke kwaliteit, voorzieningen en sociale veiligheid gebruikt. Voor wat
betreft het aspect ruimtelijke kwaliteit speelt met name het realiseren van een
dorps woonmilieu een grote rol. Omdat voor een dergelijke dorpse invulling
met name ruimte is gereserveerd in het basisalternatief en het MMA, scoren
deze beide alternatieven op dat punt wat positiever. In het verdichtingsalternatief
is een dorps woonmilieu, vanwege de veel hogere woningbouwaantallen,
moeilijker te realiseren. De criteria voorzieningen en sociale veiligheid
zijn niet onderscheidend voor de verschillende alternatieven.
7.3 Meest milieuvriendelijk alternatief (MMA)
In het onderhavige MER is reeds bij de ontwikkeling van de verschillende
inrichtingsalternatieven in hoofdstuk 5 nadrukkelijk aandacht besteed aan de
voorwaarden die gelden voor een meest milieuvriendelijk alternatief (MMA).
Aan de hand van een stapsgewijze aanpak (zie 5.6.5) is nader nvulling gegeven
aan de totstandkoming van een dergelijk alternatief.
Nu de effecten van de verschillende inrichtingsalternatieven, waaronder het
MMA zijn beschreven en met elkaar vergeleken, is nogmaals kort stilgestaan
bij de invulling van het MMA en eventuele mogelijkheden om dit alternatief
verder aan te scherpen. Dit heeft geleid tot een drietal aandachtspunten.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 188 van 203

Vergelijking van de alternatieven
De onderste laag
Uit de beschrijving van de aspecten bodem en water is naar voren gekomen
dat het uitgangspunt voor de 'onderste laag' dat voor het MMA is gehanteerd,
te weten zo min mogelijk verstoring van de bodemopbouw, het voorkomen
van het doorboren van leemlagen en het zo veel mogelijk aansluiten bij het
natuurlijke watersysteem, inderdaad gunstiger gevolgen oplevert.
Een dergelijke aanpak vraagt wel om een gebiedsdekkend beeld van de meest
kwetsbare en meest geschikte bouwlocaties binnen het totale plangebied. Het
overzicht houden van dit totaalbeeld over alle Overhoeken kan het beste door
de gemeente gebeuren. De gemeente geeft in dat kader de kaart met aanwezige
leemlagen (zie figuur 4.4) aan het begin van het uitwerkingstraject als uitgangspunt
mee aan de projectontwikkelaars.
Bundeling van infrastructuur
Uit de effectvergelijking blijkt dat bundeling van de gebiedsontsluitingsweg
met de spoorlijn, zoals opgenomen in het verdichtingsalternatief, een aantal
gunstige verkeerseffecten met zich meebrengt (verkeersleefbaarheid, barrièrewerking,
veiligheid), terwijl ook andere milieuaspecten daar baat bij hebben
(o.a. geluid, lucht, veiligheid). Bundeling van de weg met het spoor kan echter
ook nadelen met zich meebrengen, zowel in verkeerskundig opzicht (aantrekken
meer verkeer, toename snelheid) als vanuit stedenbouwkundig oogpunt
(lange rechtstand, weinig variatie, relatie met centrum). Deze nadelen dienen
nadrukkelijk aandacht te krijgen bij de eventuele verdere uitwerking van het
bundelingprincipe. Ook kan worden gekozen voor gedeeltelijke bundeling.
Groene wig
Het basisalternatief scoort op een aantal landschappelijke kenmerken wat
gunstiger dan de overige alternatieven, waaronder het MMA.
Het gaat dan met name om de criteria 'verstoring van de ruimtelijke relaties'
en 'landschappelijke inpassing'. De belangrijkste reden voor deze betere score
is het feit dat in het basisalternatief in de Overhoek Koningsoord is uitgegaan
van de realisering van een aantal 'groene kamers' om de oorspronkelijke landschappelijke
scheiding tussen de voormalige kernen Berkel en Enschot te behouden
en te benadrukken (groene wig). Bekeken zou kunnen worden op
welke wijze dit principe alsnog ook in het MMA kan worden toegepast.
7.4 Voorkeursalternatief (VA)
In de inleiding van dit MER is aangegeven dat de gemeente Tilburg het MER
Overhoeken wil gaan benutten bij de beoordeling en toetsing van de diverse
uitwerkingsplannen voor de afzonderlijke Overhoeken, die door verschillende
projectontwikkelaars worden opgesteld. Mede vanwege de gewenste (ruimtelijke)
samenhang tussen de afzonderlijke Overhoeken – iets waarvoor de ontwikkelaars
niet direct verantwoordelijk zijn – is er door de gemeente voor
gekozen om ook het MER te gebruiken om deze samenhang te bewaken en de
diverse Overhoeken steeds in hun onderlinge samenhang te bezien. Naast het
Ontwikkelingsplan [36], het Stedenbouwkundig plan Overhoeken [39] en de
Gereedschapskist Dorps Milieu [45] vormt het voorliggende MER één van de
documenten die bij deze toetsing zal worden gebruikt.
In hoofdstuk 4 van dit MER is beschreven dat het door de gemeente Tilburg
opgestelde Stedenbouwkundig plan Overhoeken [39] de basis vormt voor de
planuitwerking van de afzonderlijke Overhoeken door de betrokken projectontwikkelaars.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 189 van 203

Vergelijking van de alternatieven
Het stedenbouwkundig plan vormt bovendien het startpunt voor de m.e.r. en
is daarin als basisalternatief opgenomen. Ook is beschreven hoe dit plan tot
stand is gekomen en welke bouwstenen daarbij van belang zijn. In het MER
zijn hiervoor varianten en alternatieven uitgewerkt, waarmee een verdere aanscherping
van het plan kan plaatsvinden.
Aangezien de daadwerkelijke uitwerkingsplannen voor de afzonderlijke Overhoeken
door verschillende marktpartijen worden opgesteld, is het niet mogelijk
om de spreken van één voorkeursalternatief (VA) voor het gehele plangebied
van de Overhoeken. Per afzonderlijk deelgebied zal uiteindelijk overeenstemming
moeten worden bereikt tussen gemeente en projectontwikkelaar
over het definitieve inrichtingsplan, wat daarmee dan vervolgens zou kunnen
worden aangemerkt als voorkeursalternatief voor de betreffende Overhoek.
7.5 Milieutoetsing voorkeursalternatief
Zoals in paragraaf 5.5.4 is gesteld heeft de gemeente Tilburg, vanwege het feit
dat bij de verdere uitwerking van de verschillende Overhoeken diverse marktpartijen
met uiteenlopende wensen en ideeën zijn betrokken, en sprake is van
een ruime fasering in de tijd, behoefte aan een eenduidig en helder toetsingskader
voor de beoordeling van de verschillende verkavelings- en inrichtingsplannen
die door de ontwikkelaars worden aangeleverd. Zoals in de vorige
paragraaf reeds is beschreven wordt voor deze toetsing, naast het Ontwikkelingsplan
Overhoeken [36], het Stedenbouwkundig plan Overhoeken [39] en
de Gereedschapskist Dorps Milieu [45], tevens gebruik gemaakt van de resultaten
van het MER. Voor de toetsing vanuit het thema "milieu" zijn met name
het Ontwikkelingsplan en het MER van belang.
In het Ontwikkelingsplan Overhoeken [36] is aangegeven dat bij de toetsing
van (tussen)resultaten, die worden ingebracht door de marktpartijen, als
hulpmiddel gebruik zal worden gemaakt van het daarin opgenomen milieuprofiel.
Ook het thans voorliggende MER biedt hiervoor handvaten. In de
startnotitie is vermeld dat het meest milieuvriendelijk alternatief (MMA), dat
in het kader van dit MER wordt ontwikkeld, onder andere een hulpmiddel
zal zijn bij de toetsing van de uitwerkingsplannen voor de afzonderlijke Overhoeken
voor het thema milieu. In het MMA spelen gebiedskenmerken (lagenbenadering)
en duurzaamheid immers een belangrijke rol.
Op basis van de gegevens uit dit eerste deel A van het MER, en rekening houdend
met de belangrijkste relevante milieuaspecten die in het plangebied een
rol spelen, is onderstaand een toetsingskader voor het thema milieu ontwikkeld.
De toetsingscriteria zijn gegroepeerd rondom negen thema's:
1. Programma en verkaveling;
2. Geologie, gemorfologie en bodem;
3. Grond- en oppervlaktewater;
4. Landschap, cultuurhistorie en archeologie;
5. Ecologie en groenvoorzieningen;
6. Infrastructuur;
7. Geluid, lucht en trillingen;
8. Energie en materiaalgebruik;
9. Veiligheid en gezondheid
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 190 van 203

Vergelijking van de alternatieven
Voor alle toetsingscriteria zijn normen geformuleerd, onderverdeeld in enerzijds
'harde' minimumnormen en anderzijds maximale streefwaarden. Aan de
hand van deze milieucriteria wordt in deel B van dit MER getoetst of er in de
ruimtelijke onderbouwing die door of namens de verschillende marktpartijen
wordt opgesteld voldoende uitwerking is gegeven aan de verschillende relevante
milieuaspecten, zodat een goed oordeel bij de besluitvorming over de
betreffende Overhoek mogelijk is.
Thema 1: Programma en verkaveling
• Aantal woningen. Het aantal woningen in de Overhoek Enschotsebaan ligt
tussen de 320 en 416. Voor Koningsoord ligt dit aantal tussen 200 en 940
woningen; voor Spoorzone tussen 280 en 405 woningen en voor de Overhoek
Akker-Heikant tussen 762 en 1553 woningen;
• Woningbouwprogramma (dichtheden, typen en verdeling). Het realiseren
van een centrumdorps woonmilieu is een harde eis. Dit betekent in de
praktijk dat moet worden uitgegaan van een maximale gemiddelde woningdichtheid
van 23 woningen per ha. Voor de verdeling van het type
woningen geldt dat de verdeling zoals genoemd in het stedenbouwkundig
plan [39] dient te worden aangehouden (zie ook tabel 5.5 van dit MER);
• Kavelmaten. Afhankelijk van het type woningen ligt de kavelgrootte conform
het Ontwikkelingsplan [36] tussen 150 en 1.000 m 2 ;
• Situering, omvang en aard van de bedrijvigheid. In de Overhoeken is conform
het stedenbouwkundig plan [39] op drie locaties vestiging van bedrijvigheid
mogelijk, namelijk in de zuidwesthoek van de Enschotsebaan
(ca. 6,5 ha), in Heikant (ca. 4,5 ha) en direct grenzend aan het bestaande
bedrijventerrein Rhijnkant (ca. 1,5ha). Het gaat om kleinschalige lichte
bedrijvigheid (maximaal milieucategorie 3) die geen hinder voor de woningbouw
veroorzaakt en een afschermende werking heeft voor eventuele
verkeershinder van infrastructuur in de omgeving.
• Situering, omvang en aard van voorzieningen. De voorzieningen zoals genoemd
in het Stedenbouwkundig plan [39] dienen tenminste te worden gerealiseerd.
Thema 2: Geologie, geomorfologie en bodem
• Grondbalans. Idealiter wordt voor elke Overhoek afzonderlijk een volledig
gesloten grondbalans gerealiseerd. Omdat dit waarschijnlijk niet realiseerbaar
zal zijn, is als minimumeis gesteld dat naar genoegdoening van
de gemeente Tilburg moet worden aangetoond dat de aanvoer van grond
geminimaliseerd is.
• De wijze van bouwrijp maken (aantasting leemlagen). Idealiter worden bij
de realisering van de verschillende Overhoeken de aanwezige leemlagen
niet doorbroken en worden groen- en watervoorzieningen aangelegd op
locaties waar deze leemlagen ontbreken. Aangezien dit exploitatietechnisch
niet altijd mogelijk zal zijn, is in het toetsingskader als minimale eis
geformuleerd dat moet worden aangetoond dat er bij het opstellen van het
stedenbouwkundig ontwerp rekening is gehouden met de ligging van de
leemlagen en dat deze zo min mogelijk worden doorbroken.
• Verontreinigingen: Indien er binnen het plangebied sprake is van ernstige
verontreinigingen, groter dan 25 m 3 grond of 100 m 3 grondwater, dienen
deze conform de Wet Bodembescherming voor aanleg van de nieuwe
planelementen te worden gesaneerd.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 191 van 203

Vergelijking van de alternatieven
Thema 3: Grond- en oppervlaktewater
• Te hanteren ontwateringdiepte. De ontwateringdiepte dient tenminste 0,70
meter te bedragen, maar daarnaast kan als extra streefnorm worden
voorgesteld om tevens kruipruimtevrij te bouwen.
• Wijze van waterafvoer, waterberging en infiltratie. In de waterparagraaf
(zie bijlage 8 van het MER) zijn voorschriften genoemd om een duurzaam
watersysteem te realiseren. Hierin is onder andere gesteld dat het vuile
hemelwater van intensief gebruikte wegen apart van het schone hemelwater
(van de daken) wordt verzameld en getransporteerd. Het hemelwatersysteem
heeft een afvoercapaciteit voor een bui met een overschrijdingsfrequentie
van eens in de twee jaar (T=2). De voorschriften uit de waterparagraaf
worden gezien als minimale eis waaraan de uitwerkingsplannen
tenminste dienen te voldoen.
• Omvang van waterberging en infiltratievoorzieningen. In de waterparagraaf
(zie bijlage 8) is voorgeschreven dat de retentie- /infiltratievoorziening bestaat
uit centrale/decentrale infiltratievoorzieningen met een bergingscapaciteit
om een ontwerpbui te verwerken met een overschrijdingsfrequentie
van eens in de tien jaar (T=10) bij een landelijke afvoer van 1 l/s/ha.
Het overtollige hemelwater stort bij hevige neerslag over op het bestaande
watergangenstelsel.
• Type rioleringssysteem. Er wordt een gescheiden rioleringssysteem voorgeschreven.
• Benodigde capaciteit waterzuivering. De capaciteit van de waterzuivering
dient voldoende te zijn zodat er tenminste geen verontreiniging van het
grond- en oppervlaktewater plaatsvinden.
Thema 4: Landschap, cultuurhistorie en archeologie
• Landschappelijke structuren. In het stedenbouwkundig ontwerp van Iedere
Overhoek dient als uitgangspunt zoveel mogelijk te worden aangesloten
bij de in het plangebied aanwezige landschappelijke structuren. Waar
mogelijk zouden deze moeten worden behouden en versterkt. In dit verband
zijn met name de scheiding tussen de kernen Berkel en Enschot en
de aanwezigheid van enkele karakteristieke bebouwingslinten van belang.
• Ruimtelijke relaties en zichtlijnen. Gezien de ligging van het plangebied,
zullen de Overhoeken een duidelijk keerpunt vormen in de overgang tussen
stad en platteland. Hierbij past geen sterk 'verstedelijkt' beeld, maar
een dorps woonmilieu, met diverse doorkijkjes naar het buitengebied, die
in het ontwerp van het plan moeten worden benadrukt. Er moet naar
worden gestreefd de bestaande aanwezige ruimtelijke relaties en zichtlijnen
zoveel mogelijk te behouden en versterken.
• Inpassing cultuurhistorische waarden. Aanwezige cultuurhistorische waarden,
zoals bijvoorbeeld de karakteristieke laanbeplantingen en de bolle
akker in de Overhoek Akker-Heikant, dienen gehandhaafd te blijven en te
worden ingepast in het ruimtelijk ontwerp voor de verschillende Overhoeken.
Als extra streven kan worden overwogen om de aanwezige cultuurhistorische
waarden te accentueren.
• Inpassing archeologische waarden. Ten aanzien van de eventuele aanwezigheid
van archeologische waarden in het gebied is gesteld dat deze tenminste
moeten worden veiliggesteld, maar bij voorkeur behouden blijven.
Thema 5: Ecologie en groenvoorzieningen
• Groenstructuur. Bestaande groenstructuren dienen te worden gehandhaafd
en als uitgangspunt voor het ontwerp van de verschillende Overhoeken
te fungeren (minimumnorm). Waar mogelijk dienen deze structuren
verder te worden versterkt (streefnorm);
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 192 van 203

Vergelijking van de alternatieven
• Aard en omvang van de groenvoorzieningen. Ten aanzien van aard en omvang
van de groenvoorzieningen is als minimumnorm gesteld dat deze
dienen te passen bij een centrumdorps woonmilieu, een en ander zoals is
weergegeven in de Gereedschapskist van de gemeente Tilburg [45];
• Ecologische waarde groenvoorzieningen. Als minimumnorm is gesteld dat
een eventueel verlies aan ecologische waarden moet worden gecompenseerd.
Als streefnorm is gesteld dat de ecologische waarde van de groenvoorzieningen
verder wordt versterkt;
• Inpassing bestaande groenelementen. In het stedenbouwkundig ontwerp
moet ernaar worden gestreefd bestaande groenstructuren zoveel mogelijk
worden in te passen.
Thema 6: Infrastructuur
• Ontsluitingsstructuur (auto, OV en fiets). In het milieuprofiel op wijkniveau
dat in het Ontwikkelingsplan [36] is opgenomen, is voor het aspect
verkeer het ambitieniveau B geformuleerd. Dit houdt in dat langzaam
verkeer (30 km/h zones) wordt bevorderd. Daarnaast dient er een nieuwe
gebiedsontsluitingsweg te worden aangelegd. Dit wordt als minimumnorm
gezien. Als extra streven is gesteld dat het gebruik van het openbaar
vervoer zoveel mogelijk dient te worden gestimuleerd.
• Wegprofielen / inrichting openbare ruimte. De inrichting van de openbare
ruimte moet passen bij een centrumdorps woonmilieu, een en ander zoals
weergegeven in de 'gereedschapskist' van de gemeente [45]. De wegprofielen
dienen te worden gerealiseerd conform het referentieprofiel dat is opgenomen
in het stedenbouwkundig plan [39].
• Bereikbaarheid winkelcentrum. Het winkelcentrum (zowel het huidige
winkelcentrum in de bestaande kern van Berkel-Enschot als het nieuwe
winkelcentrum in de Overhoek Koningsoord) dient vanuit alle Overhoeken
goed bereikbaar te zijn, waarbij een toename van de verkeersdruk op
de wegen door de bestaande bebouwde kom van Berkel-Enschot zoveel
mogelijk wordt vermeden.
• Parkeervoorzieningen (privé/openbaar). Voor het parkeren geldt als algemene
randvoorwaarde dat moet worden voldaan aan de meest actuele
parkeernormen van de gemeente Tilburg. Voor niet-gestapelde woningen
in Berkel-Enschot groter dan 160 m 2 b.v.o. geldt op dit moment een norm
van 1,7 [138]. Deze norm moet worden gezien als minimumnorm en is inclusief
parkeerruimte voor bezoekers, waarvoor per woning 0,3 parkeerplaats
toegankelijk en beschikbaar moet zijn.
• Ondergrondse infrastructuur. Met betrekking tot de ondergrondse infrastructuur
geldt als minimumeis dat moet worden voldaan aan de wettelijke
beschermingszones rondom de eventuele leidingen.
Thema 7: Geluid, lucht en trillingen
• Resultaten geluidonderzoek. Ontwikkelaars van de diverse Overhoeken
zijn verplicht een nieuw akoestisch onderzoek uit te voeren waarin het gedetailleerde
stedenbouwkundig ontwerp voor de betreffende Overhoek
wordt doorgerekend, een en ander conform de Wet geluidhinder.
• Wijze van geluidafscherming. Op basis van de uitkomsten van het geluidonderzoek
moet worden aangegeven welke geluidafschermende maatregelen
nodig zijn en op welke wijze deze voorzieningen zullen worden vormgegeven,
zodat aan de normen uit de Wet geluidhinder wordt voldaan.
• Overige geluidwerende voorzieningen. Aangegeven dient te worden welke
overige geluidwerende voorzieningen genomen worden om een eventuele
te hoge geluidbelasting op de gevels van de geluidgevoelige objecten te reduceren,
zodat aan de normen uit de Wet geluidhinder wordt voldaan.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 193 van 203

Vergelijking van de alternatieven
• Maatregelen trillingshinder. Indien trillingshinder wordt verwacht, dient
in de ruimtelijke onderbouwing te worden aangegeven welke maatregelen
worden genomen om deze tegen te gaan.
• Resultaten luchtonderzoek. In de ruimtelijke onderbouwing dient te worden
aangeven of wordt verwacht dat de normen zoals genoemd in het Besluit
luchtkwaliteit 2005 [3] na realisering van de voorgenomen activiteiten
zullen worden overschreden.
Thema 8: Energie en materiaalgebruik
• Energie Prestatie Coëfficiënt (EPC). Conform het Ontwikkelingsplan [36]
dient de EPC tenminste 10% onder het bouwbesluit (0,72) te liggen.
• Energie Prestatie op Locatie (EPL). Conform het Ontwikkelingsplan[36]
dient de EPL tenminste 7,0 te dragen.
• Percentage en situering woningen met een zongerichte oriëntatie. Conform
het Ontwikkelingsplan [36] dient tenminste 70 % van de woningen een
zongerichte oriëntatie te hebben (in de vigerende bestemmingsplannen
[17-21] is uitgegaan van tenminste 50%).
• Duurzame energie (wonen, openbaar gebied). Conform het Ontwikkelingsplan
[36] dient tenminste 10% van de woningen energieneutraal te
worden gerealiseerd, en dienen alle openbare voorzieningen volledig van
groene stroom te worden voorzien. Tenslotte dienen alle woningen te
worden voorzien van lage temperatuurverwarming (LTV).
• Collectieve energiesystemen. Er dient tenminste een haalbaarheidsonderzoek
naar mogelijkheden van warmte/koudeopslag te worden uitgevoerd;
• Materiaalgebruik. Ten aanzien van het materiaalgebruik zijn geen minimumnormen
geformuleerd, maar als streefnorm is gesteld dat er bijvoorkeur
geen uitlogende en uitspoelende materialen, geen primair PVC, PAK
en geen HCFK wordt gebuikt en er duurzaam beheerd (FSC) hout wordt
toegepast.
Thema 9: Veiligheid en gezondheid
• Verkeersveiligheid. Ten aanzien van het aspect verkeersveiligheid is gesteld
dat het ontwerp van de wegen dient te voldoen aan de principes van
duurzaam veilig. Dit houdt onder andere in dat met uitzondering van de
nieuwe gebiedsontsluitingswegen, op alle wegen in de Overhoeken een
maximaal toegestane snelheid van 30 km/h geldt.
• Sociale veiligheid. Als minimale eis wordt voorgesteld dat alle woningen
tenminste dienen te voldoen aan de normen zoals opgenomen in het Politiekeurmerk
Veilig Wonen en dat er voldoende openbare verlichting moet
worden gerealiseerd, met name op wegen die door langzaam verkeer worden
gebruikt. Daarnaast is er in deel A onder andere gesteld dat er bij
voorkeur geen volledig vrijliggende routes voor langzaam verkeer worden
gerealiseerd en er terughoudend moet worden omgegaan met het aanbrengen
van afschermende beplanting.
• Toegankelijkheid voor politie, brandweer en hulpdiensten. Ten aanzien van
dit aspect is aangegeven dat de toegankelijkheid voldoende en naar wens
van de betrokkenen gewaarborgd is. Er dient aantoonbaar overleg met alle
hulpdiensten te worden gevoerd.
• Externe veiligheidscontouren. In het Ontwikkelingsplan [36] is bij het milieuprofiel
op wijkniveau voor het thema externe veiligheid uitgegaan van
een ambitieniveau C. Dit houdt in dat er een scheiding wordt aangebracht
tussen kwetsbare functies en het risico, tussen routes voor gevaarlijk
transport en kwetsbare functies. Als extra streven kan worden uitgegaan
van een ambitieniveau A waarbij er überhaupt geen gevaarlijk transport
meer over de infrastructuur in en rondom het plangebied plaatsvindt, en
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 194 van 203

Vergelijking van de alternatieven
er geen risicofuncties in de Overhoeken worden gesitueerd. Tevens is als
eis geformuleerd dat een toename van het groepsrisico dient te worden
verantwoord.
• Gezondheidseffecten bij hoogspanningsleidingen. Alhoewel er tot op heden
geen wetenschappelijk verband is aangetoond, bestaat er onduidelijkheid
over een mogelijk verhoogde kans op het optreden van kinderleukemie als
gevolg van langdurig verblijven in de nabijheid van hoogspanningsleidingen.
Alhoewel hiervoor geen harde normen bestaan, is aangegeven dat er
zo min mogelijk woningen en andere gevoelige objecten (bijvoorbeeld basisscholen)
binnen de indicatieve zone van 2x80 m aan weerszijden van de
hoogspanningsleiding zouden moeten worden gerealiseerd.
Samengevat leidt dit tot het volgende overzicht:
Toetsingscriterium
Thema 1: Programma en verkaveling
Minimum (eis) Maximum (streven)
1.1 Aantal woningen EB: 320-416 woningen
KO: 200-940 woningen
SP: 280-405 woningen
AH: 762-1553 woningen
-
1.2 Woningbouwprogramma (dichthe- Centrum dorps woonmilieu; type -
den, typen, verdeling)
verdeling cf. stedenbouwkundig
plan
1.3 Kavelmaten 150-1.000 m2 -
1.4 Situering, omvang en aard bedrij- Enchotsebaan (6,5 ha), Heikant -
vigheid
(4,5 ha), Rhijnkant (1,5 ha). Max.
categorie 3; geen hinder
1.5 Situering, omvang en aard voorzieningen
Conform stedenbouwkundig plan -
Thema 2: Geologie, geomorfologie en bodem
2.1 (Gesloten) grondbalans Minimale aanvoer van grond Volledig gesloten
grondbalans
2.2 Wijze van bouwrijp maken (aantas- Zo min mogelijk doorboren van Niet doorboren van
ting leemlagen)
leemlagen
leemlagen
2.3 Verontreinigingen Voldoen aan Wet Bodembescherming
Thema 3: Grond- en oppervlaktewater
3.1 Te hanteren ontwateringsdiepte > 0,7 m > 0,7 m + kruipruimtevrij
bouwen
3.2 Wijze van waterafvoer, waterberging
en infiltratie
HWA T=2 -
3.3 Omvang van waterberging / infiltratievoorzieningen
T=10 -
3.4 Type rioleringssysteem Gescheiden stelsel -
3.5 Benodigde capaciteit waterzuive- Geen verontreiniging grond- en -
ring
opp.water.
Thema 4: Landschap, cultuurhistorie en archeologie
4.1 Landschappelijke structuren Aansluiten bij landschappelijke
structuren
Behoud en versterken
landschappelijke
structuren
4.2 Ruimtelijke relaties en zichtlijnen - Behoud ruimtelijke
relaties en zichtlijnen
4.3 Inpassing cultuurhistorische waar- Behouden en inpassen cultuurhis- Accentueren culdentorische.
waarden
tuurhistorischewaarden 4.4 Inpassing archeologische waarden Veiligstellen Behouden
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 195 van 203

Vergelijking van de alternatieven
Thema 5: Ecologie en groenvoorzieningen
5.1 Groenstructuur Bestaande contouren handhaven Versterken bestaande
contouren
5.2 Aard en omvang groenvoorzieningen
Passend bij dorps karakter -
5.3 Ecologische waarde groenvoor- Verlies aan ecologische waarden Versterken ecologizieningen
compenseren
sche waarden
5.4 Inpassing bestaande groenele- - Zoveel mogelijk inmentenpassen
Thema 6: Infrastructuur
6.1 Ontsluitingsstructuur (auto, Conform milieuprofiel ambitieni- Meer gebruik OV
OV en fiets)
veau B
6.2 Wegprofielen/inrichting open- Passend bij centrum dorps -
bare ruimte
woonmilieu en cf. referentieprofiel
Stbk. plan
6.3 Bereikbaarheid winkelcentrum Via nieuwe GOW -
6.4 Parkeervoorzieningen (privé, Cf. actuele parkeernorm, thans -
openbaar)
1,7 (incl.0,3 bezoekers) per woning
6.5 Ondergrondse infrastructuur Voldoen aan wettelijke beschermingszones
-
Thema 7: Geluid, lucht en trillingen
7.1 Resultaten geluidonderzoek Voldoen aan Wet geluidhinder
7.2 Wijze van geluidafscherming Voldoen aan Wet geluidhinder.
Indien relevant toelichten
7.3 Overige geluidwerende voor- Voldoen aan Wet geluidhinder.
zieningen
Indien relevant toelichten
7.4 Maatregelen tegen trillinghinder
Indien relevant toelichten
7.5 Resultaten luchtonderzoek Voldoen aan Besluit luchtkwaliteit
2005
Thema 8: Energie en materiaalgebruik
8.1 Energie Prestatie Coëfficiënt 10% onder norm bouwbesluit Volledig energieneu-
(EPC)
(0,72)
traal bouwen
8.2 Energie Prestatie op Locatie > 7,0 Volledig energieneu-
(EPL)
traal bouwen
8.3 Percentage en situering wonin- > 70% Volledig energieneugen
zongerichte oriëntatie
traal bouwen
8.4 Duurzame energie (woningen, 10% woningen energieneutraal, Volledig energieneu-
openbaar gebied)
openbare voorzieningen 100% op
groene stroom, alle woningen
LTV
traal bouwen
8.5 Collectieve energiesystemen Haalbaarheidsonderzoek warmte Volledig energieneu-
koudeopslag
traal bouwen
8.6 Materiaalgebruik geen uitlogende en
uitspoelende materialen,
geen primair
PVC, PAK, HCFK
en toepassen van
duurzaam beheerd
hout (FSC)
Thema 9: Veiligheid en gezondheid
9.1 Verkeersveiligheid Principes duurzaam veilig -
9.2 Sociale veiligheid Adequate verlichting, Politie- Terughoudendheid
keurmerk Veilig Wonen
afschermende beplanting,
geen volledig
vrijliggende fietspaden
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 196 van 203

9.3 Toegankelijkheid voor politie,
brandweer, hulpdiensten e.d.
Toegankelijkheid gewaarborgd,
overleg hulpdiensten aantoon-
baar
9.4 Externe veiligheidscontouren Scheiding kwetsbare functies en
risico’s, verantwoordingsplicht
9.5 Gezondheidseffecten bij hoogspanningsleidingen
toename Groepsrisico
Vergelijking van de alternatieven
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 197 van 203
-
Geen risicofuncties in
het gebied
- Geen basisschool en
zo min mogelijk woningen
binnen indicatieve
zone
De ontwikkelaar van iedere Overhoek dient aan de gemeente, als onderdeel
van de totale planuitwerking voor de betreffende Overhoek, een afzonderlijk
Besluit-MER (deel B) aan te leveren. In deel B van het Besluit-MER moet
inzicht worden verschaft in de wijze waarop binnen het betreffende uitwerkingsplan
c.q. de ruimtelijke onderbouwing van dit plan invulling wordt gegeven
aan de in de tabel aangegeven milieuaspecten met bijbehorende toetsingscriteria.
Wanneer een uitwerkingsplan voor een bepaalde Overhoek ter
beoordeling aan de gemeente wordt voorgelegd kan, na toetsing en eventuele
aanpassing van het plan op onderdelen, het voorkeursalternatief voor de betreffende
Overhoek worden vastgesteld. Dit plan vormt dan vervolgens de
basis voor de verdere planologische procedure.
Het deel B voor de eerste Overhoek (Enschotsebaan) is reeds opgesteld en
beschikbaar. Dit rapport is samengevoegd met het onderhavige deel A.

Vergelijking van de alternatieven
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 198 van 203

8 Leemten en evaluatie
8.1 Algemeen
In dit hoofdstuk worden de in het MER gesignaleerde leemten in kennis en
informatie aangegeven (paragraaf 8.2). Tevens is vermeld in hoeverre deze
leemten invloed hebben gehad op de effectbeschrijving en of zij van belang
zijn bij de uiteindelijke besluitvorming over de Overhoeken. De leemten in
kennis en informatie zullen ten dele worden betrokken bij het conceptevaluatieprogramma
(paragraaf 8.3) dat ten behoeve van de inventarisatie en
beoordeling van de daadwerkelijk optredende milieugevolgen is opgesteld.
Mogelijke oorzaken van leemten in kennis en informatie kunnen zijn:
• het ontbreken van gebiedsinformatie;
• het ontbreken van voldoende detailinformatie over (onderdelen van) de
voorgenomen activiteit,waardoor effectvoorspellingen slechts in algemene
zin kunnen plaatsvinden;
• onvoldoende informatie omtrent ingreep-effectrelaties;
• onzekerheid omtrent autonome ontwikkelingen.
Tevens is vermeld in hoeverre deze leemten invloed hebben gehad op de effectbeschrijving
en of zij van belang zijn bij de uiteindelijke besluitvorming.
Daarbij is de volgende indeling gehanteerd:
(+) = belangrijk voor de besluitvorming;
(0) = minder belangrijk voor de besluitvorming;
(-) = niet of nauwelijks belangrijk voor de besluitvorming.
8.2 Leemten in kennis en informatie
Bodem en water
• Het is thans nog niet helder op welke manier in de praktijk uitvoering kan
worden gegeven aan het streven om bij de realisering van De Overhoeken
een gesloten grondbalans te toe te passen (0);
• Nader onderzoek moet uitwijzen welke deelgebieden moeten worden opgehoogd
dan wel afgegraven en welke maatregelen worden genomen om
het grondverzet te minimaliseren (0);
• Ook de diepte tot waar de bodem wordt gewoeld, dient nog door de gemeente
te worden vastgesteld (-);
• Op dit moment bestaat nog onvoldoende inzicht in de vraag in hoeverre
bestaande leemlagen in het gebied moeten worden doorboord en de uiteindelijke
omvang daarvan (+);
• Ook de eventuele noodzaak om plaatselijk drainage toe te passen (met
name in het MMA waar geen grondverbetering wordt toegepast) is thans
nog niet bekend (+);
• Eventueel benodigde aanpassingen aan bestaande riooloverstorten zijn
vooralsnog niet bekend (0);
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 199 van 203

Leemten en evaluatie
• Afgesproken is dat het uitvoeren van nader bodemkundig en hydrologisch
onderzoek een verantwoordelijkheid is van de ontwikkelaars. Dit onderzoek
moet nog plaatsvinden. Vooralsnog is alleen historisch bodemonderzoek
uitgevoerd, maar nog geen verkennend milieukundig onderzoek (+).
• Om de effecten van infiltratie te bepalen, is aanbevolen om monitoring van
de grondwaterstanden en grondwatersamenstelling uit te voeren, zowel in
De Brand als Noordoost. Onduidelijk is of dat gebeurt en door wie (+);
• Tevens is aanbevolen om voor de aanleg van infiltratievoorzieningen nader
onderzoek uit te voeren naar de infiltratiecapaciteit ter plaatse van De
Overhoeken. Ook hiervoor geldt dat onduidelijk is of dat gaat gebeuren en
wie daarvoor dan verantwoordelijk is (+);
• Om de kansen voor hemelwaterberging in de Rauwbrakenplas te onderzoeken,
gaat de gemeente in samenwerking met het Waterschap een haalbaarheidsonderzoek
uitvoeren. Onduidelijk is wanneer de resultaten daarvan
beschikbaar komen (0).
Natuur en landschap
• De mogelijkheden voor behoud van het gebied als foerageergebied voor
vleermuizen zijn thans niet bekend en hangen onder andere af van de inrichting
van de verschillende Overhoeken (opgaande beplanting) (0);
• In de volgende fase van de planuitwerking moet worden bezien in hoeverre
bestaande groenelementen aanknopingspunten bieden voor de invulling
van de nieuwe groenstructuur. In het stedenbouwkundig plan is al wel
aandacht aan dit aspect gegeven. Aangezien dit een Overhoek-overstijgend
item is, dient de gemeente bij de toetsing van de uitwerkingsplannen nauwlettend
toe te zien in hoeverre aandacht aan dit aspect is besteed (+).
Cultuurhistorie en archeologie
• Behoud van de in het plangebied aanwezige karakteristieke kransakkerstructuren
is een belangrijk uitgangspunt voor de planontwikkeling. Onduidelijk
is op welke wijze dit verder vormt krijgt bij de uitwerking (+);
• Voor de Overhoeken Enschotsebaan en Koningsoord is een archeologisch
vooronderzoek uitgevoerd; voor de Overhoeken Akker-Heikant en Spoorzone
nog niet (+);
• Voor de Overhoeken Enschotsebaan en Koningsoord is aanbevolen om op
sommige gedeelten proefsleuvenonderzoek uit te voeren om een beter
beeld te krijgen van de daadwerkelijke archeologische betekenis van de
gronden. Dit onderzoek zal worden uitgevoerd in opdracht van de projectontwikkelaars.
De resultaten daarvan zijn nog niet beschikbaar (+).
Infrastructuur
• Er moet nog een onderzoek worden uitgevoerd naar de (financiële) mogelijkheden
en uitvoeringstermijn van verdubbeling van de burgemeester
Bechtweg ter plaatse van het Plangebied (0);
• Ook de mogelijkheden voor opwaardering N65 tot een auto(snel)weg zijn
thans nog onvoldoende bekend (0);
• Onduidelijk is op welke wijze en wanneer een keuze wordt gemaakt omtrent
de definitieve tracering van de nieuwe gebiedsontsluitingswegen. Met
name het toekomstige tracé van de westelijke/zuidelijke gebiedsontsluitingsweg
is van invloed op de omvang van de milieueffecten (+)
• De wijze waarop de ontsluiting en het parkeren nabij het winkelcentrum
wordt opgelost, is thans nog niet bekend (+).
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 200 van 203

Leemten en evaluatie
• In het kader van het OV-netwerk BrabantStad zal in samenwerking met de
andere grote steden in Brabant en de provincie het reizigerspotentieel van
het nieuwe treinstation worden berekend. Op grond hiervan ontstaat meer
duidelijkheid over de haalbaarheid van een station in het plangebeid (+);
• Ook dient nog aandacht te worden besteed aan de routering en frequentie
van de buslijnen door Berkel-Enschot (0);
Geluid en lucht
• Het aantal geluidgehinderden is in dit MER bepaald op basis van globale
vlekkenplannen (met gemiddelde woningdichtheden per oppervlak) en
dient op een later tijdstip op basis van meer gedetailleerde verkavelingsplannen
concreter in kaart te worden gebracht (+);
• De definitieve geluidwerende voorzieningen die zullen worden genomen,
zijn thans nog niet bekend en het effect ervan is nog niet doorgerekend (+);
Externe Veiligheid en Woon- en leefmilieu
• Alleen voor de voorgenomen activiteit zoals weergegeven in het stedenbouwkundig
plan (het basisalternatief) zijn de PR- en GR-contouren bepaald.
Voor de andere alternatieven zijn deze nog niet berekend (0);
• De marktpartijen kennen een verantwoordingsplicht om toe te lichten hoe
om te gaan met de toename van het groepsrisico (+);
• Over de gezondheidseffecten van het wonen/verblijven in de nabijheid van
hoogspanningsmasten bestaat in Nederland nog veel onduidelijkheid (0).
Overig
• Onduidelijk is welke aspecten uit de gereedschapskist wel / niet worden
toegepast in de uitwerkingsplannen, teneinde het door de gemeente gewenste
dorpsmilieu ook daadwerkelijk te realiseren (+)
• Er is nog geen keuze gemaakt over het al dan niet realiseren van een begraafplaats
binnen het plangebied (+);
• Er is nog geen keuze gemaakt over het al dan niet handhaven van het bestaande
sportpark binnen het plangebied (+).
• De locatiekeuze van het toekomstige winkelcentrum heeft grote invloed op
de inrichting van de Overhoek Koningsoord. Hierover is nog geen besluit
genomen (+/0).
8.3 Concept-evaluatieprogramma
Er bestaat in het kader van milieueffectrapportage de wettelijke verplichting
[4] om een evaluatieonderzoek uit te voeren. Hierin wordt aandacht besteed
aan de gevolgen van het uiteindelijk gekozen en daadwerkelijk te realiseren
alternatief. In dit evaluatieprogramma worden de werkelijke milieueffecten
tijdens en na uitvoering van het plan onderzocht. Op deze manier kan worden
gecontroleerd of de voorspelde en gewenste ontwikkelingen ook daadwerkelijk
hebben plaatsgevonden.
Het toetsingskader dat in paragraaf 7.5 is opgesteld, vervult hierbij een belangrijke
rol. De gemeente Tilburg controleert hiermee of de private partijen
in de uitwerkingsplannen voor de verschillende afzonderlijke Overhoeken het
milieu voldoende aandacht hebben gegeven. In deze paragraaf wordt een aanzet
gegeven voor de opzet van een dergelijk evaluatieprogramma.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 201 van 203

Leemten en evaluatie
Het evaluatieprogramma zal in een later stadium door het bevoegd gezag (de
gemeenteraad van Tilburg) worden uitgewerkt. Hierin komen onder meer de
volgende aspecten aan de orde:
• voortgaande studie naar vastgestelde leemten in kennis en informatie;
• toetsing van daadwerkelijk optredende effecten aan voorspelde effecten;
• beschrijving van eventuele externe ontwikkelingen die leiden tot veranderende
inzichten in de ernst van de milieueffecten;
• bepaling noodzaak aanvullende mitigerende/compenserende maatregelen;
• eventuele discussiepunten bij de uiteindelijke besluitvorming.
In tabel 8.1 is een eerste aanzet gegeven voor het evaluatieprogramma. Dit
programma zal nadat de besluitvorming over de (deel)plannen heeft plaatsgevonden,
verder worden uitgewerkt.
Tabel 8.1 Concept evaluatieprogramma
Milieuaspect Effect Methode Tijdstip
Bodem en water • Beïnvloeding grondwaterstand
Hydrologisch onderzoek Periodiek
• Beïnvloeding grondwaterkwaliteit
Hydrologisch onderzoek Periodiek
• Getroffen maatregelen voor Monitoring Bij beoordeling plannen
hergebruik en besparing van
private partijen en na be-
water
eindiging aanleg
• Hoe wordt grondbalans gere- Opstellen grondbalans en Voor en tijdens aanlegfase
aliseerd
monitoring tijdens aanleg
Natuur en landschap • Verandering in aanwezigheid Monitoring d.m.v. veldopna- Voor start van de aanleg;
ecologische waarden
men
Nadien nog tweemaal monitoring
(3 + 5 jaar na beëindiging
aanleg)
• Is voldoende rekening ge- Onderdeel van toetsingska- Bij beoordeling plannen
houden met bestaande landschappelijke
structuren?
der bij planuitwerking private partijen
• Zijn beeldkwaliteit en dorps- Onderdeel van toetsingska- Bij beoordeling plannen
milieu afdoende gerealiseerd? der bij plantuitwerking private partijen
Cultuurhistorie en • Is voldoende rekening ge- Onderdeel van toetsingska- Bij beoordeling plannen
archeologie
houden met cultuurhistorische
waarden
der bij plantuitwerking private partijen
• Is voldoende archeologisch Onderdeel van toetsingska- Bij beoordeling plannen
onderzoek verricht?
der bij plantuitwerking private partijen
• Is adequaat met eventueel Uitwerken van bescher- Voor en tijdens aanlegfase
aangetroffen archeologische mingsmaatregelen en ar-
waarden omgegaan?
cheologischeuitvoeringsbegeleiding Infrastructuur • Maatregelen om verkeers- Opstellen verkeersplan aan- Voor en tijdens aanlegfase
overlast in aanlegfase te minimaliserenlegfase
• Verandering verkeersintensi- Uitvoeren van verkeerstellin- Jaarlijks
teiten op kruispunten en
wegvakken
gen
Geluid en lucht • Veranderingen in ligging Herberekening op basis van Gekoppeld aan concrete
geluidscontouren
nieuwe telgegevens
uitwerkingsplannen ;
daarna bijv. 1x per 10 jaar
• Zijn geluidwerende geluid- Monitoring en herberekening Gekoppeld aan concrete
voorzieningen uitgevoerd en
zijn evt. aanvullende maatregelen
nodig?
uitwerkingsplannen
• Veranderingen in luchtkwali- Berekenen luchtverontreini- Jaarlijks
teitging
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 202 van 203

Leemten en evaluatie
Het verdient aanbeveling om in het kader van het evaluatieprogramma aandacht
te besteden aan een goede onderlinge afstemming en coördinatie van de
door de verschillende partijen te nemen maatregelen. Hierbij kan bij voorkeur
worden aangesloten bij de reeds aanwezige bestuurlijke planvormen en overlegstructuren.
Daarnaast zal een deel van de benodigde maatregelen door de
gemeente worden neergelegd bij de betrokken ontwikkelaar en onderdeel
gaan uitmaken van de op te leveren revisiedocumenten.
@ Grontmij 224043.ehv.211.R001a
blad 203 van 203

MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B Besluit-MER Overhoek Enschotsebaan
Definitief
Gemeente Tilburg
Postbus 717
5000 AS TILBURG
Grontmij Nederland bv
Eindhoven, 11 juni 2007
224043.ehv.211.R002c

224043.ehv.211.R002c
Pagina 2 van 65

Verantwoording
Titel : MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Subtitel : Deel B Besluit-MER Overhoek Enschotsebaan
Projectnummer : 224043
Referentienummer : 224043.ehv.211.R002c
Status : Definitief
Datum : 11 juni 2007
Auteur(s) : drs. D. Gijsbers, ir. M.E.M. Willekens
E-mail adres : marieke.willekens@grontmij.nl
Gecontroleerd door : drs Y.M.A. Coenegracht
Paraaf gecontroleerd :
Goedgekeurd door : J.M. Witte
Paraaf goedgekeurd :
Contact : Zernikestraat 17
5612 HZ Eindhoven
Postbus 1265
5602 BG Eindhoven
T +31 40 265 12 11
F +31 40 244 37 97
E zuid@grontmij.nl
224043.ehv.211.R002c
Pagina 3 van 65

224043.ehv.211.R002c
Pagina 4 van 65

Inhoudsopgave
1 Inleiding..............................................................................................................7
1.1 Aanleiding .......................................................................................................... 7
1.2 Milieueffectrapportage (m.e.r.) .......................................................................... 7
1.3 Besluit MER: deel A en deel B .......................................................................... 8
1.4 Toetsingskader.................................................................................................... 8
1.5 Leeswijzer........................................................................................................... 9
2 Plantoelichting.................................................................................................. 11
2.1 Algemeen.......................................................................................................... 11
2.2 Beleidskader ..................................................................................................... 11
2.3 Planuitwerking Enschotsebaan......................................................................... 11
3 Thema 1: Programma en verkaveling............................................................... 15
3.1 Samenvatting deel A......................................................................................... 15
3.2 Toetsingskader.................................................................................................. 16
3.3 Uitwerking in ruimtelijke onderbouwing Enschotsebaan................................. 16
3.4 Toetsing ............................................................................................................ 17
4 Thema 2: Geologie, geomorfologie en bodem .................................................19
4.1 Samenvatting deel A......................................................................................... 19
4.2 Toetsingskader.................................................................................................. 19
4.3 Uitwerking in ruimtelijke onderbouwing Enschotsebaan................................. 20
4.4 Toetsing ............................................................................................................ 20
5 Thema 3: Grond- en oppervlaktewater..............................................................23
5.1 Samenvatting deel A......................................................................................... 23
5.2 Toetsingskader.................................................................................................. 23
5.3 Uitwerking in ruimtelijke onderbouwing Enschotsebaan................................. 24
5.4 Toetsing ............................................................................................................ 27
6 Thema 4: Landschap, cultuurhistorie en archeologie....................................... 29
6.1 Samenvatting deel A......................................................................................... 29
6.2 Toetsingskader.................................................................................................. 29
6.3 Uitwerking in ruimtelijke onderbouwing Enschotsebaan................................. 30
6.4 Toetsing ............................................................................................................ 32
7 Thema 5: Ecologie en groenvoorzieningen ...................................................... 35
7.1 Samenvatting deel A......................................................................................... 35
7.2 Toetsingskader.................................................................................................. 35
7.3 Uitwerking in ruimtelijke onderbouwing Enschotsebaan................................. 36
7.4 Toetsing ............................................................................................................ 38
8 Thema 6: Infrastructuur.................................................................................... 39
8.1 Samenvatting deel A......................................................................................... 39
8.2 Toetsingskader.................................................................................................. 39
8.3 Uitwerking in ruimtelijke onderbouwing Enschotsebaan................................. 40
8.4 Toetsing ............................................................................................................ 42
224043.ehv.211.R002c
Pagina 5 van 65

Inhoudsopgave (vervolg)
9 Thema 7: Geluid, lucht en trillingen................................................................. 45
9.1 Samenvatting deel A......................................................................................... 45
9.2 Toetsingskader.................................................................................................. 45
9.3 Uitwerking in ruimtelijke onderbouwing Enschotsebaan................................. 46
9.4 Toetsing ............................................................................................................ 48
10 Thema 8: Energie en materiaalgebruik............................................................. 51
10.1 Samenvatting deel A en toetsingskader............................................................ 51
10.2 Uitwerking in ruimtelijke onderbouwing Enschotsebaan................................. 52
10.3 Toetsing ............................................................................................................ 53
11 Thema 9: Veiligheid en gezondheid................................................................. 55
11.1 Samenvatting deel A......................................................................................... 55
11.2 Toetsingskader.................................................................................................. 55
11.3 Uitwerking in ruimtelijke onderbouwing Enschotsebaan................................. 56
11.4 Verantwoording groepsrisico ........................................................................... 57
11.5 Toetsing ............................................................................................................ 60
12 Conclusies en aanbevelingen............................................................................ 63
224043.ehv.211.R002c
Pagina 6 van 65

1 Inleiding
1.1 Aanleiding
In het najaar van 2002 heeft de gemeente Tilburg het Ontwikkelingsplan Overhoeken
Berkel-Enschot [36] vastgesteld. In dit plan zijn de randvoorwaarden vastgelegd voor de
ontwikkeling en realisatie van een aantal nieuwe woon- en werkgebieden, de zogenoemde
Overhoeken, aan de west- en noordkant van Berkel-Enschot. Onderscheiden worden de
deelgebieden Enschotsebaan, Koningsoord, Spoorzone en Akker-Heikant.
Als vervolg op het Ontwikkelingsplan is in juli 2003 het Stedenbouwkundig plan Overhoeken
Berkel-Enschot [39] verschenen. In december 2003 is het door de gemeenteraad
vastgesteld Dit stedenbouwkundig plan wordt de komende jaren per deelgebied door verschillende
projectontwikkelaars verder uitgewerkt in inrichtings- en verkavelingsplannen.
Thans is het uitwerkingsplan voor de eerste Overhoek, de Enschotsebaan, in concept gereed.
Dit plan bestaat uit een stedenbouwkundig VO dat is opgesteld door MTD Landschapsarchitecten
en een ruimtelijke onderbouwing, opgesteld door Arcadis, in opdracht
van het Consortium Enschotsebaan (bestaande uit Van Wijnen Projectontwikkeling Zuid
BV, Roozen-Van Hoppe Bouw en Ontwikkeling BV en Meyer Bouwpromotie BV) [147].
Om realisering van dit deelplan mogelijk te maken, is het noodzakelijk dat het vigerend
bestemmingsplan [21] wordt aangepast. Vooruitlopend op de totstandkoming van een
nieuw bestemmingsplan voor het hele plangebied de Overhoeken, is besloten om voor de
Enschotsebaan een artikel 19 Wro-procedure te volgen. Ook voor de overige deelgebieden
wordt, totdat een nieuw bestemmingsplan gereed is, gebruik gemaakt van deze procedure.
Alle deelgebieden samen zullen te zijner tijd worden opgenomen in één overkoepeld
bestemmingsplan.
1.2 Milieueffectrapportage (m.e.r.)
Mede als gevolg van tussentijdse uitbreiding van het deelgebied Akker-Heikant, voldoen
de vigerende bestemmingsplannen [17 t/m 21] die in 1999 voor de diverse Overhoeken
zijn opgesteld thans niet langer. Omdat het totale aantal woningen dat zal worden gerealiseerd
als gevolg van een aantal tussentijdse programmatische aanpassingen naar verwachting
boven de 2.000 uitkomt, is door de gemeente Tilburg in 2005 besloten een milieueffectrapportage
(m.e.r.) voor het hele plangebied de Overhoeken op te starten. De basis
voor deze overkoepelende m.e.r. is het Stedenbouwkundig plan Overhoeken [39]. Gelijktijdig
is de procedure van de strategische milieubeoordeling (SMB) opgestart. De m.e.r.procedure
is van start gegaan met de bekendmaking van de startnotitie op 10 maart 2005.
Op 4 juli 2005 zijn de richtlijnen voor het MER vastgesteld door het bevoegd gezag, de
gemeenteraad van Tilburg.
Beide procedures (m.e.r. en SMB) zijn in de loop van 2006 echter formeel gewijzigd [4],
waarbij binnen de nieuwe wetgeving thans nog slechts onderscheid wordt gemaakt in
twee typen m.e.r.'en: een 'Plan-m.e.r.' en een 'Besluit-m.e.r.'
224043.ehv.211.R002c
Pagina 7 van 65

Inleiding
Omdat in het onderhavige geval sprake is van besluitvorming over de eerste Overhoek
middels een artikel 19 Wro-procedure, moet het thans voorliggende MER worden aanmerkt
als Besluit-MER. Er is op dit moment immers nog geen sprake van vaststelling van
een nieuw bestemmingsplan, waarmee het MER de status van Plan-MER zou hebben. Het
eerste deel van het MER heeft echter wel het karakter van een Plan-MER. Dit wordt onderstaand
toegelicht.
1.3 Besluit MER: deel A en deel B
Bij de uitwerking van de afzonderlijke Overhoeken zijn zoals aangegeven verschillende
private marktpartijen betrokken, met uiteenlopende wensen en ideeën over de invulling
van deze nieuwe woon- en werkgebieden. Bovendien is er sprake van een ruime fasering
in de tijd.
Vanwege de diversiteit in partijen en fasering in de uitvoering, heeft de gemeente Tilburg
aangegeven behoefte te hebben aan een eenduidig en helder toetsingskader voor de beoordeling
van de verschillende verkavelings- en inrichtingsplannen die door de diverse
ontwikkelaars worden aangeleverd. Naast het Ontwikkelingsplan [36], het Stedenbouwkundig
plan [39] en de Gereedschapskist Dorps Milieu [45] zal ook het MER Overhoeken
een richtinggevende en toetsende rol spelen bij beoordeling van de diverse uitwerkingsplannen.
In samenhang met de gewijzigde wetgeving rond milieueffectrapportage (zie paragraaf
1.2) heeft dit in het uiteindelijke MER voor de Overhoeken geleid tot een onderscheid in
twee delen:
• Deel A van het MER gaat in op het plangebied de Overhoeken als geheel en beoordeelt
de ontwikkeling van de Overhoeken en de mogelijke milieueffecten daarvan, in
onderlinge samenhang voor het totale gebied. Deel A resulteert in een zogenaamd
'toetsingskader', waarmee de diverse projectontwikkelaars in hun uitwerkingsplannen
rekening moeten houden. Deel A heeft daarmee, ondanks de formele status van Besluit-MER,
inhoudelijk eigenlijk meer het karakter van een Plan-MER.
• Deel B van het MER bevat de toetsing van het uitwerkingsplan voor de eerste Overhoek,
de Enschotsebaan. Aan de hand van informatie die door de ontwikkelaar van
deze Overhoek is aangereikt, wordt in deel B van het MER beoordeeld of het uitwerkingsplan
voldoet aan de gestelde toetsingsnormen uit het toetsingskader in deel A.
Deel B heeft daarmee het karakter van een Besluit-MER.
1.4 Toetsingskader
Op grond van de milieugegevens en te verwachten milieueffecten in het plangebied De
Overhoeken is als afsluiting van deel A van het MER, waarin het plangebied in zijn totaliteit
wordt beschouwd, een toetsingskader opgenomen voor de beoordeling en toetsing
van de uitwerkingsplannen die door de ontwikkelaars voor de afzonderlijke Overhoeken
worden opgesteld. Ook is vermeld welke randvoorwaarden, normen en streefwaarden
door de gemeente Tilburgbij deze toetsing worden gehanteerd.
In het thans voorliggende deel B van het MER Overhoeken wordt, aan de hand van door
de betrokken ontwikkelaar aangeleverde milieu-informatie, beoordeeld of en op welke
wijze binnen het uitwerkingsplan voor de Overhoek Enschotsebaan voldoende invulling
is gegeven aan relevante milieuaspecten, zodat een goed oordeel ten behoeve van de besluitvorming
mogelijk is. Het toetsingskader uit deel A vormt daarbij het referentiekader.
Na toetsing en eventuele aanpassing van het plan op onderdelen kan de planologische
procedure dan worden voortgezet. Ook voor de andere Overhoeken zal te zijner tijd een
dergelijk deel B van het Besluit-MER door de ontwikkelaars moeten worden aangeleverd.
224043.ehv.211.R002c
Pagina 8 van 65

1.5 Leeswijzer
Inleiding
In dit deel B vindt de milieutoetsing van de Overhoek Enschotsebaan plaats. Daartoe is
allereerst in hoofdstuk 2 een korte beschrijving van het plan voor dit deelgebied opgenomen.
Vervolgens is per milieuaspect een korte samenvatting van de informatie uit deel A
van het MER gegeven, gevolgd door de normen zoals die op basis van de effectbeoordeling
uit deel A in het toetsingskader zijn geformuleerd. Voor zover mogelijk zijn deze
normen onderverdeeld in enerzijds 'harde' eisen en anderzijds te bereiken streefwaarden.
Nadien wordt beschreven op welke manier dit milieuthema aan bod is gekomen in de
planuitwerking voor de Overhoek Enschotsebaan [147], waarna wordt getoetst of aan de
normen uit het toetsingskader is voldaan. Achtereenvolgens wordt daarbij ingegaan op de
volgende thema's:
1. Programma en verkaveling (hoofdstuk 3);
2. Geologie, geomorfologie en bodem (hoofdstuk 4);
3. Grond- en oppervlaktewater (hoofdstuk 5);
4. Landschap, cultuurhistorie en archeologie (hoofdstuk 6);
5. Ecologie en groenvoorzieningen (hoofdstuk 7);
6. Infrastructuur (hoofdstuk 8);
7. Geluid, lucht en trillingen (hoofdstuk 9);
8. Energie en materiaalgebruik (hoofdstuk 10);
9. Veiligheid en gezondheid (hoofdstuk 11).
Hoofdstuk 12 tenslotte bevat de belangrijkste conclusies en aanbevelingen uit de toetsing.
224043.ehv.211.R002c
Pagina 9 van 65

Inleiding
224043.ehv.211.R002c
Pagina 10 van 65

2 Plantoelichting
2.1 Algemeen
In dit hoofdstuk wordt een globale toelichting gegeven op de uitwerking van het inrichtingsplan
voor de Overhoek Enschotsebaan. Daartoe wordt eerst kort ingegaan op het
daarbij relevante beleidskader, waarna vervolgens een beschrijving op hoofdlijnen van
het plan is opgenomen. Voor een meer uitgebreide toelichting op de planuitwerking wordt
verwezen naar de ruimtelijke onderbouwing die voor dit deelgebied is opgesteld [147].
2.2 Beleidskader
Voor een overzicht van het relevante beleidskader voor de Overhoek Enschotsebaan
wordt volstaan met een verwijzing naar de samenvattende tabellen zoals deze zijn opgenomen
in hoofdstuk 3 van deel A van het MER Overhoeken en naar de uitgebreidere beschrijving
in bijlage 5 van het MER. Er is geen sprake van nieuwe beleidsdocumenten,
aangezien deel A (Overhoeken) en deel B (Enschotsebaan) gelijktijdig verschijnen.
2.3 Planuitwerking Enschotsebaan
De stedenbouwkundige mogelijkheden van het deelgebied Enschotsebaan zijn sterk bepaald
door een aantal belangrijke beperkingen. Langs de huidige Noordoosttangent (=
Burgemeester Bechtweg) ligt aan de zijde van het plangebied een ruimtereservering voor
een toekomstige verdubbeling. Verder is er sprake van een aantal milieutechnische belemmeringen.
Het spoorweglawaai is van invloed op de te realiseren woningbouw,
evenals het wegverkeerslawaai van de Burgemeester Bechtweg. De milieucontour van
bedrijventerrein Loven strekt zich deels uit over het plangebied. Tot slot geeft de hoogspanningsleiding
die het plangebied doorkruist beperkingen voor het bouwen.
Naast deze milieubeperkingen zijn ook de ruimtelijke karakteristieken van deze Overhoek
in belangrijke mate bepalend voor de beoogde ontwikkelingen. Het talud van de Noordoosttangent
en het tracé van de spoorlijn vormen nadrukkelijke en harde begrenzingen en
barrières. In het zuidoosten en noordoosten zijn de achterkanten van bestaande woonbuurten
bepalend voor de sfeer en mogelijkheden van het gebied. Samen met het omheinde
terrein van het buitenbad Rauwbraken, pal ten noorden van deze Overhoek, resulteert
dit in een sterk naar binnengekeerd gebied. De Rauwbrakenweg en de Enschotsebaan zijn
karakteristieke linten in het gebied en vormen de verbinding tussen dorp en platteland.
Daarom is gekozen voor een opzet waarin het creëren van een sterke interne kwaliteit van
het gebied centraal staat. Aan de basis van dit concept staan twee ontwerpbeslissingen:
• de Enschotsebaan is en blijft de interne drager van het gebied. Aan deze weg zijn al
woonwerk kavels gesitueerd en dat blijft zo;
• van zuid naar noord loopt een bijna verdwenen waterloop, die de ontwerpaanleiding
is geweest voor het maken van een centrale groene zone aan weerszijden van de Enschotsebaan.
Hiermee kan zowel ruimte worden geboden aan de wensen voor de opvang,
infiltratie en/of afvoer van het regenwater als aan de noodzakelijke ruimtelijke
scheiding tussen de bedrijvigheid en de woonfuncties.
224043.ehv.211.R002c
Pagina 11 van 65

Figuur 2.1 Stedenbouwkundig Voorlopig Ontwerp voor de Enschotsebaan
Bron: Ruimtelijke Onderbouwing Enschotsebaan [147]
Plantoelichting
224043.ehv.211.R002c
Pagina 12 van 65

Plantoelichting
In de verbinding tussen beide plandelen aan weerszijden van de Enschotsebaan speelt de
interne groenstructuur een belangrijke rol. De structuurlijn van de Enschotsebaan wordt
niet helemaal 'uitverkaveld'. Onderbrekingen in de bebouwing zorgen voor doorzichten
naar achtergelegen gebieden. De functie bedrijvigheid is gesitueerd in de geluidbelaste
locaties langs het spoor en de Burgemeester Bechtweg. De bedrijfsbebouwing langs de
spoorlijn zal daarbij als geluidsscherm voor de woonfunctie dienen.
Het dorpse woonmilieu van Berkel-Enschot heeft als basis en inspiratie gefungeerd voor
de ontwikkeling van drie nieuwe woonbuurten binnen de Overhoek Enschotsebaan. Deze
buurten – in het noordoosten, het zuidoosten en het zuidwesten – krijgen binnen dit dorpse
milieu ieder een eigen identiteit. Dit dorpse karakter is ook vertaald in het schaalniveau
van het bedrijventerrein. Centraal op dit terrein, ter plekken van de 'dorpsentree' vanaf de
Burgemeester Bechtweg, is ruimte voor enkele kantoren in een groene omgeving. Een
ander bijzonder punt in het plan is de realisatie van een school in de rij woonwerkkavels
aan de Enschotsebaan.
De ontsluiting van het deelgebied Enschotsebaan vindt primair plaats via de nieuwe zuidelijke
Gebiedsontsluitingsweg, die aantakt op de Burgemeester Bechtweg (ter hoogte
van de kruising met het spoor). Daarnaast zal de Enschotsebaan een ontsluitende functie
richting Tilburg blijven houden. Ingeval van een calamiteit beschikt het westelijk deel
van deze Overhoek over een extra ontsluiting op de Enschotsebaan. De Rauwbrakenweg
zal ter hoogte van het nieuwe woongebied worden voorzien van een 'knip' om te voorkomen
dat vrachtverkeer vanaf de Noordoosttangent door de woonbuurten van het huidige
dorp gaat rijden. Overigens is het verkeer van en naar het bedrijventerrein gescheiden van
het verkeer voor de woonbuurt. Ten zuiden van de aantakking op de Burgemeester
Bechtweg wordt een transformatortuin gerealiseerd.
224043.ehv.211.R002c
Pagina 13 van 65

Plantoelichting
224043.ehv.211.R002c
Pagina 14 van 65

3 Thema 1: Programma en verkaveling
3.1 Samenvatting deel A
In deel A van het MER voor de gehele Overhoeken zijn verschillende varianten opgenomen
voor het woningbouwprogramma dat in de afzonderlijke Overhoeken wordt gerealiseerd.
Met name rondom het nieuwe winkelcentrum en het treinstation en aan de oostzijde
van Heikant is gevarieerd in de woningdichtheid. Hiermee zijn de uitersten van het
speelveld benoemd, waarmee ook de uitersten in de milieueffecten zijn bepaald. Voor de
Enschotsebaan heeft dit geresulteerd in de volgende woningbouwaantallen per inrichtingsalternatief:
• Het nulalternatief (voorgenomen activiteit vindt geen doorgang) gaat uit van het niet
realiseren van nieuwe woningen;
• Het nulplusalternatief (bouwen conform het vigerend bestemmingsplan) gaat uit van
de realisering van 320 woningen;
• Het basisalternatief (bouwen conform het stedenbouwkundig plan) gaat uit van de
realisering van 350 woningen;
• Het verdichtingsalternatief (gemiddelde woningdichtheid voor type 'ruim wonen' van
20 woningen per ha) gaat uit van de realisering van 416 woningen;
• Het Meest Milieuvriendelijke Alternatief (MMA) gaat uit van de realisering van 320
woningen.
Voor wat betreft het type woningen dat wordt gerealiseerd, is in het stedenbouwkundig
plan [39] onderscheid gemaakt in goedkope en sociale huurwoningen (huurprijs € 400,--
à € 500,--), dure huurwoningen (tot circa € 800,--), goedkope koopwoningen (richtprijs
€ 110.000,-- tot € 135.000,--), middeldure koopwoningen (richtprijs € 135.000,-- tot
€ 200.000,--) en dure koopwoningen (richtprijs € 200.000,-- tot € 400.000,--). In het stedenbouwkundig
plan voor alle Overhoeken uit 2003 [39] is voor de Overhoek Enchotsebaan
voorgesteld dat 40% van de te realiseren woningen valt in het segment 'middeldure
koopwoningen' en 60% in het segment 'dure koopwoningen'. Bij de vaststelling van het
stedenbouwkundig plan heeft de gemeenteraad van Tilburg gesteld dat uiteindelijk voor
het hele plangebied (alle Overhoeken samen) tenminste 26% sociale woningbouw moet
worden gerealiseerd.
Uitgangspunt en harde eis is dat er een centrumdorps woonmilieu wordt gerealiseerd.
Naast de stedenbouwkundige opzet, dient hiermee ook rekening te worden gehouden bij
het vaststellen van kavelmaten en woningtypologieën. In het Ontwikkelingsplan uit 2002
[36] is daarvoor een indicatieve opsomming gegeven:
• landhuizen (1.000-2.500 m 2 );
• twee of meer geschakelde woningen in een rij (250-500/650 m 2 );
• twee of meer geschakelde woningen in een complex (150-300 m 2 ) en een ruime gemeenschappelijke
kavel;
• geclusterde woningen in de vorm van een hofstee;
• kleinschalige stapeling van woningen met ruime terrassen.
224043.ehv.211.R002c
Pagina 15 van 65

3.2 Toetsingskader
Thema 1: Programma en verkaveling
Op basis van de huidige kenmerken van het plangebied, eerdere beleidsnota's en de te
verwachten milieueffecten als gevolg van de realisering van de voorgenomen activiteiten
zoals beschreven in hoofdstuk 6 van deel A van het MER voor de Overhoeken, zijn in het
toetsingskader voor het thema 'programma en verkaveling' de volgende toetsingscriteria
met bijbehorende normen geformuleerd:
• Aantal woningen. Het aantal woningen in de Overhoek Enschotsebaan ligt tussen de
320 en 416;
• Woningbouwprogramma (dichtheden, typen en verdeling). Het realiseren van een
centrumdorps woonmilieu is een harde eis. Dit betekent in de praktijk dat moet worden
uitgegaan van een maximale gemiddelde woningdichtheid van 23 woningen per
ha. Voor Enschotsebaan wordt uitgegaan van 40% middeldure koopwoningen en
60% dure koopwoningen;
• Kavelmaten. De kavelgrootte ligt tussen 150 en 1.000 m 2 ;
• Situering, omvang en aard van de bedrijvigheid. In de zuidwesthoek van het plangebied
is realisering van 6,5 ha bedrijvigheid mogelijk. Het gaat om kleinschalige lichte
bedrijvigheid (maximaal milieucategorie 3) die geen hinder voor de woningbouw veroorzaakt
en een afschermende werking heeft voor eventuele verkeershinder van de
Burgemeester Bechtweg en de spoorlijn.
• Situering, omvang en aard van voorzieningen. Voor de Enschotsebaan zijn geen
normen voor voorzieningen opgenomen omdat in het stedenbouwkundig plan in deze
Overhoek geen specifieke voorzieningen waren gepland.
Samengevat leidt dit tot het volgende overzicht:
Toetsingscriterium Minimum (eis) Maximum
(streven)
1.1 Aantal woningen 320-416 woningen -
1.2 Woningbouwprogramma (dichtheden, 40/60 verhouding,
-
typen, verdeling)
centrum dorps karakter
1.3 Kavelmaten 150-1.000 m2 -
1.4 Situering, omvang en aard bedrijvigheid Zuidwesthoek, 6.5 ha
Max. categorie 3; geen hinder
-
1.5 Situering, omvang en aard voorzieningen N.v.t. -
3.3 Uitwerking in ruimtelijke onderbouwing Enschotsebaan
In het stedenbouwkundig VO voor het deelgebied Enschotsebaan is voorzien in de realisering
van 364 woningen, voornamelijk eensgezinswoningen in drie buurtschappen, in de
categorieën 40% middeldure koop en 60 % dure koopwoningen. Het gaat daarbij om vrijstaande,
halfvrijstaande, aaneengesloten, geschakelde en patiowoningen, waarvan 7 woningen
(langs de weg Enschotsebaan) de functie wonen-werken hebben, 20 woningen
bestemd zijn voor collectief particulier opdrachtgeverschap (in de vorm van senioren patiowoningen
met te zijner tijd een eventuele optionele ontwikkeling van een steunpunt
functie in woonzorgservice) en 30 woningen zijn bestemd voor individueel particulier
opdrachtgeverschap (voornamelijk in de zuidwesthoek van het plangebied). De overige
woningen zullen projectmatig worden ontwikkeld en gerealiseerd, doch met het accent op
consumentgerichte ontwikkeling en mede-opdrachtgeverschap.
De kavels variëren in grootte tussen 160 en 850 m 2 .
224043.ehv.211.R002c
Pagina 16 van 65

Thema 1: Programma en verkaveling
In het ontwerp is uitdrukkelijk rekening gehouden met de eisen en tips zoals genoemd in
de gereedschapskist dorps milieu [45] om te komen tot een plaatsgebonden plan dat wordt
verankerd in de bestaande dorpse context en een gevarieerd en attractief leef- en werkmilieu
oplevert:
• kenmerkende landschappelijke en cultuurhistorische elementen zijn bepalend voor de
stedenbouwkundige structuur;
• functiemenging, in ieder geval aan de dorpslinten (woonwerkkavels);
• informele, eenvoudige en groene straatprofielen;
• een karakteristiek, multifunctioneel en levendig dorpscentrum;
• overwegend ruime voor- en zijtuinen met groene erfafscheidingen;
• beperkte seriegroottes van woningen en menging van woningtypes (uitgangspunt is
dat rijtjeswoningen uit maximaal vijf woningen bestaan);
• variatie en individualiteit in verkaveling en bebouwing;
• creëren van zeggenschap en keuzemogelijkheden voor bewoners.
Algemene doelstelling is het vormgeven van een plaatsgebonden plan dat wordt verankerd
in de bestaande dorpse context en een gevarieerd en attractief leef- en werkmilieu
oplevert.
De bedrijvigheid is voorzien in de zuidwesthoek van het plangebied tegen de spoorlijn en
de Burgemeester Bechtweg aan (bouwenvelop 4 uit het stedenbouwkundig VO). Op het
bedrijventerrein wordt ruimte geboden aan bedrijven uit de milieucategorieën 2 en 3. Het
bedrijventerrein krijgt een bruto omvang van 8 ha. Daarnaast is ruimte gereserveerd voor
4 kantoren van 3 en 4 bouwlagen (totaal maximaal 4.000 m 2 bvo). Bedrijfskavels hebben
een grootte tussen 1.000 en 5.000 m2. Ten westen van de Burgemeester Bechtweg is tenslotte
voorzien in de realisatie van een onderstation van Essent.
Centraal in de Overhoek Enschotsebaan zal ook een basisschool worden gerealiseerd, met
een capaciteit van 18 klassen en een peuterspeelzaal met bijbehorende voorzieningen zoals
een gymzaal, een speelterrein en parkeervoorzieningen.
3.4 Toetsing
Zoals in paragraaf 3.2 is toegelicht, zijn er ten aanzien van de aspecten 'programma en
verkaveling' vijf toetsingscriteria benoemd. Onderstaand is per criterium aangegeven op
welke wijze hiermee is omgegaan in de planuitwerking voor de Overhoek Enschotsebaan
en of aan de gestelde normen wordt voldaan.
• Aantal woningen. Het aantal woningen ligt met 364 woningen binnen de marge van
350-416 woningen. Er wordt daarmee voldaan aan de minimumnorm.
• Woningbouwprogramma (dichtheden, typen en verdeling). Er wordt een centrumdorps
woonmilieu gerealiseerd, waarbij het woningbouwtype voldoet aan de in het
stedenbouwkundig plan gestelde eisen. Er wordt dus voldaan aan de minimumnorm.
• Kavelmaten. De gemiddelde kavelgrootte ligt tussen 160 en 850 m 2 . Er wordt dus
voldaan aan de minimumnorm uit het Ontwikkelingsplan [36];
• Situering, omvang en aard van de bedrijvigheid. In het ontwerp voor het deelgebied
Enschotsebaan is voorzien in de aanleg van 8 ha bruto bedrijventerrein plus 4 kantoren
(met een totaal maximaal vloeroppervlak van 4.000 m 2 ) in plaats van de 6,5 ha uit
het Stedenbouwkundig plan voor de Overhoeken [39]. Wat dit aspect betreft wordt
dus méér gedaan dan de minimumnorm. Dit gaat mogelijk ten koste van
groen/verharding, maar dat wordt door de gemeente Tilburg acceptabel geacht.
224043.ehv.211.R002c
Pagina 17 van 65

Thema 1: Programma en verkaveling
De locatie (in de zuidwesthoek, met afschermende werking tussen de Burgemeester
Bechtweg en de woonbebouwing) en de typologie (kleinschalige lichte bedrijvigheid
die geen hinder veroorzaakt) voldoen aan de gestelde minimumnormen.
• Situering, omvang en aard van de voorzieningen. In het Stedenbouwkundig plan [39]
en in deel A van het MER was geen rekening gehouden met de realisering van
nieuwe voorzieningen in de Overhoek Enschotsebaan. Aangezien binnen deze
Overhoek alsnog een basisschool wordt gerealiseerd, wordt er dus méér gedaan dan
vereist.
Samengevat leidt dit tot het volgende overzicht
Toetsingscriterium Toetsing
1.1 Aantal woningen Er wordt voldaan aan de minimumnorm
1.2 Woningbouwprogramma (dichtheden,
typen, verdeling)
Er wordt voldaan aan de minimumnorm
1.3 Kavelmaten Er wordt voldaan aan de minimumnorm
1.4 Situering, omvang en aard bedrijvig- Voor wat betreft de situering en aard van de bedrijvigheidheid
wordt voldaan aan de norm. Bedrijventerrein is
1,5 ha groter dan gesteld; ook kantoorvoorzieningen.
1.5 Situering, omvang en aard voorzie- Geen minimumnorm geformuleerd. Basisschool in
ningen
ontwerp, dus er wordt méér gedaan dan voorzien.
224043.ehv.211.R002c
Pagina 18 van 65

4 Thema 2: Geologie, geomorfologie en
bodem
4.1 Samenvatting deel A
In deel A van het MER zijn voor de beoordeling van de aspecten geologie en geomorfologie
de beoordelingscriteria "wijziging maaiveldverloop" en het al dan niet kunnen toepassen
van een "gesloten grondbalans" geformuleerd. In alle alternatieven (behalve het
nulalternatief) wordt het huidige maaiveldverloop aangepast. Ophoging van te laag gelegen
terreindelen vindt plaats door de hoger gelegen delen af te graven. Hierbij geldt voor
alle alternatieven als uitgangspunt dat gestreefd wordt naar een gesloten grondbalans. In
het MMA wordt er tevens vanuit gegaan dat de aanwezige leemlagen zoveel mogelijk in
stand blijven, zodat de kans op het optreden van ongewenste verstoringen van het grondwaterregime
(zie volgend hoofdstuk) geminimaliseerd wordt. Dit betekent dat de ontwatering
van de lager gelegen nattere delen op een andere wijze moet plaatsvinden en dat
een gesloten grondbalans in dit alternatief lastiger te realiseren is.
Bij het aspect bodem is in deel A van het MER voor de beoordeling van de alternatieven
gebruik gemaakt van de criteria "verstoring bodemopbouw", "aantasting bijzondere bodemtypen",
"optreden zettingen", "aantasting leemlagen", en "beïnvloeding bodemkwaliteit".
In alle inrichtingsalternatieven is sprake van verstoring van de bodem. In het MMA
worden de ingrepen in de bodem echter beperkt tot die gebiedsdelen waar dat absoluut
noodzakelijk is, waardoor de bodem in het gebied minder wordt verstoord. Leemlagen
worden daardoor niet of nauwelijks aangetast en er zullen geen zettingen optreden. Het
nulalternatief scoort op een aantal van bovengenoemde criteria eveneens relatief positief,
maar dat wordt volledig veroorzaakt door het feit dat het plangebied in dit alternatief
kleiner van omvang is. De bodemkwaliteit verbetert in alle alternatieven. Doordat het
huidige agrarisch gebruik verdwijnt, zal de hoeveelheid nutriënten in de bodem ook afnemen.
Bijzondere bodemtypen zijn niet aanwezig in het plangebied.
4.2 Toetsingskader
Op basis van de kenmerken van het plangebied en te verwachten milieueffecten als gevolg
van realisering van de voorgenomen activiteiten zoals beschreven in hoofdstuk zes
van deel A van het MER, zijn in het toetsingskader voor de thema's geologie, geomorfologie
en bodem de volgende toetsingscriteria met bijbehorende normen geformuleerd:
• Grondbalans. Idealiter wordt voor elke Overhoek afzonderlijk een volledig gesloten
grondbalans gerealiseerd. Omdat dit waarschijnlijk niet realiseerbaar zal zijn, is als
minimumeis gesteld dat naar genoegdoening van de gemeente Tilburg moet worden
aangetoond dat de aanvoer van grond geminimaliseerd is.
• De wijze van bouwrijp maken (aantasting leemlagen). Idealiter worden bij de realisering
van de verschillende Overhoeken de aanwezige leemlagen niet doorbroken en
worden groen- en watervoorzieningen aangelegd op locaties waar deze leemlagen
ontbreken. Aangezien dit exploitatietechnisch niet altijd mogelijk zal zijn, is in het
toetsingskader als minimale eis geformuleerd dat moet worden aangetoond dat er bij
het opstellen van het stedenbouwkundig ontwerp rekening is gehouden met de ligging
van de leemlagen en dat deze zo min mogelijk worden doorbroken.
224043.ehv.211.R002c
Pagina 19 van 65

Thema 2: Geologie, geomorfologie en bodem
• Verontreinigingen: Indien er binnen het plangebied sprake is van ernstige verontreinigingen,
groter dan 25 m 3 grond of 100 m 3 grondwater, dienen deze conform de Wet
Bodembescherming voor aanleg van de nieuwe planelementen te worden gesaneerd.
Samengevat leidt dit tot het volgende overzicht:
Toetsingscriterium Minimum (eis) Maximum (streven)
2.1 (Gesloten) grondbalans Minimale aanvoer van Volledig gesloten grond-
grond
balans
2.2 Wijze van bouwrijp maken Zo min mogelijk doorboren Niet doorboren van leem-
(aantasting leemlagen) van leemlagen
lagen
2.3 Verontreinigingen Voldoen aan Wet Bodembescherming
4.3 Uitwerking in ruimtelijke onderbouwing Enschotsebaan
Ten aanzien de grondbalans en de wijze van bouwrijp maken van de gronden wordt in de
ruimtelijke onderbouwing van het deelplan voor de Enschotsebaan verwezen naar het
milieuprofiel op wijkniveau dat in het Ontwikkelingsplan voor de Overhoeken [36] is
vastgesteld. Het ambitieniveau B dat de gemeente in het Ontwikkelingsplan voor dit thema
heeft voorgesteld, wordt door de ontwikkelingscombinatie van deze Overhoek als uitgangspunt
gehanteerd. Dit houdt onder andere in dat er zal worden gewerkt met een gesloten
grondbalans. Of en op welke manier dat bij de uitvoering ook daadwerkelijk zal
worden gerealiseerd, is op dit moment echter nog niet bekend.
In de ruimtelijke onderbouwing is niet aangegeven op welke wijze de gronden in het gebied
Enschotsebaan bouwrijp worden gemaakt en hoe in de planontwikkeling rekening
wordt gehouden met de aanwezigheid van leemlagen in het gebied.
Ten behoeve van de planontwikkeling voor de Enschotsebaan is een bodemmilieukundig
onderzoek uitgevoerd. Dit onderzoek is als bijlage 7 in de ruimtelijke onderbouwing opgenomen
[147]. Uit dit onderzoek blijkt dat ter plaatse van een voormalige stortplaats in
het noordwesten van het plangebied Enschotsebaan een grondverontreiniging met lood en
PAK (boven tussenwaarden) en koper en zink (boven interventiewaarde) tot een diepte
van 2,0 m -mv is vastgesteld. De verontreiniging begint op een diepte van 0,5 m -mv en
heeft een oppervlak van circa 875 m 2 . Het volume sterk verontreinigde grond bedraagt
circa 1.300 m 3 . Het betreft hiermee een 'ernstig geval' van bodemverontreiniging. De
aangetoonde zinkverontreiniging is ook in het grondwater aangetroffen (boven interventiewaarde)
waardoor de verontreiniging als 'mobiel' moet worden beschouwd en de
grondverontreiniging als 'bron'. Deze verontreiniging dient gesaneerd te worden voordat
herontwikkeling van het gebied mogelijk wordt. Het hiertoe op te stellen saneringsplan
dient vooraf ter goedkeuring aan het bevoegd gezag (de gemeente Tilburg) te worden
voorgelegd. In andere delen van de Overhoek Enschotsebaan zijn geen verhoogde parameters
boven de streefwaarden aangetroffen.
4.4 Toetsing
Zoals in paragraaf 4.2 is toegelicht zijn er ten aanzien van de aspecten geologie,
geomorfologie en bodem in deel A drie toetsingscriteria benoemd. Onderstaand is per
criterium aangegeven op welke wijze hiermee is omgegaan in de planuitwerking voor de
Overhoek Enschotsebaan en of aan de gestelde normen wordt voldaan.
224043.ehv.211.R002c
Pagina 20 van 65

Thema 2: Geologie, geomorfologie en bodem
• Grondbalans. Zoals in de vorige paragraaf is aangegeven, zal het realiseren van een
gesloten grondbalans als uitgangspunt worden gehanteerd, maar is nog niet uitgewerkt
hoe (en dus gewaarborgd dat) dit in de praktijk ook daadwerkelijk zal worden
gerealiseerd. Het is op dit moment dus nog niet aantoonbaar dat aan de geformuleerde
minimumnorm uit het toetsingskader wordt voldaan.
• Bouwrijp maken / doorbreken leemlagen. In de ruimtelijke onderbouwing is niet aangegeven
op welke wijze bij de inrichting van het plangebied rekening wordt gehouden
met de aanwezigheid van ondoorlatende leemlagen. Ook de wijze van bouwrijp
maken dient nog nader te worden uitgewerkt. Het is op dit moment dus niet aantoonbaar
dat aan de geformuleerde minimumnorm uit het toetsingskader wordt voldaan.
• Verontreinigingen. In het uitwerkingsplan is beschreven dat de in dit deelgebied aangetroffen
verontreiniging zal worden gesaneerd. Hiermee wordt in ieder geval voldaan
aan de minimumnorm.
Samengevat leidt het voorgaande tot het volgende overzicht:
Toetsingscriterium Toetsing
2.1 (Gesloten) grondbalans Thans nog niet aantoonbaar dat wordt voldaan aan de
minimumnorm. Gesloten grondbalans is uitgangs-
2.2 Wijze van bouwrijp maken
(doorbreken leemlagen)
punt, maar wijze van realisering is niet uitgewerkt
Thans nog niet aantoonbaar voldaan aan minimumnorm.
In ruimtelijke onderbouwing is niet ingegaan
op wijze waarop met aanwezige leemlagen wordt
omgegaan. Ook wijze van bouwrijp maken dient nog
nader te worden uitgewerkt.
2.3 Verontreinigingen Met de voorgenomen sanering van de voormalige
stortplaats wordt voldaan aan de minimumnorm
224043.ehv.211.R002c
Pagina 21 van 65

Thema 2: Geologie, geomorfologie en bodem
224043.ehv.211.R002c
Pagina 22 van 65

5 Thema 3: Grond- en oppervlaktewater
5.1 Samenvatting deel A
Bij het thema water dient onderscheid te worden gemaakt in grondwater en oppervlaktewater.
De effecten voor het grondwater zijn in deel A van het Besluit-MER beoordeeld
aan de hand van de criteria "beïnvloeding ontwateringsdiepte", "beïnvloeding grondwatersysteem",
"wijziging grondwateraanvulling", "beïnvloeding natuurgebieden via
grondwaterstroming", "beïnvloeding grondwaterkwaliteit" en "effecten voor grondwaterwinning".
De Overhoeken liggen in een intermediair gebied met perioden van kwel in het
natte seizoen en infiltratie in de rest van het jaar. Door de toename van het verhard oppervlak
in het plangebied, zal de neerslag in de toekomst zonder aanvullende maatregelen
niet langer ter plekke in de grond kunnen infiltreren. Negatieve beïnvloeding van natuurgebieden
in de omgeving wordt niet verwacht vanwege de vrij grote afstand tot deze gebieden
en omdat in alle alternatieven is voorzien in de aanleg van adequate infiltratievoorzieningen.
Er is hierbij weinig onderscheid tussen de verschillende inrichtingsalternatieven.
Het Meest Milieuvriendelijke Alternatief (MMA) scoort op enkele punten net
iets gunstiger omdat in dit alternatief de leemlagen in de ondergrond zo min mogelijk
worden verstoord en voor de infiltratie van regenwater optimaal gebruik wordt gemaakt
van plekken waar dergelijke leemlagen ontbreken.
Voor wat betreft het aspect oppervlaktewater zijn de inrichtingsalternatieven in deel A
van het MER beoordeeld aan de hand van de beoordelingscriteria "effecten voor hemelwaterafvoer",
"effecten voor afvoer vuilwater via riolering", "beïnvloeding regionaal oppervlaktewaterstelsel"
en "beïnvloeding oppervlaktewaterkwaliteit". Er blijkt daarbij geen
duidelijk onderscheid te maken tussen de diverse alternatieven. Het afvoersysteem wordt
in alle alternatieven op een zodanige wijze ingericht, dat de effecten voor het milieu tot
een aanvaardbaar minimum worden beperkt. De afspraken die daarover in het kader van
de watertoets met het waterschap zijn gemaakt, bieden daartoe voldoende garantie.
5.2 Toetsingskader
In het Ontwikkelingsplan [36] is bij het milieuprofiel op gebouwniveau voor het thema
water een GPR-score 7 als doelstelling geformuleerd. Dit betekent dat wordt uitgegaan
van kruipruimteloos bouwen, geen hemelwaterriool, infiltratie/groene daken, hergebruik
van regenwater en een doorstroomversneller in woongebouwen. Op wijkniveau is in het
milieuprofiel voor dit thema uitgegaan van het hoogste ambitieniveau (niveau A), waarbij
wordt uitgegaan van nagenoeg geen hemelwaterriolering, 10% verhardingsreductie, aandacht
voor autowasplaatsen en experimenten ten aanzien van het rioleringsstelsel.
Op basis van de huidige kenmerken van het plangebied en de te verwachten milieueffecten
als gevolg van de realisering van de voorgenomen activiteiten zoals beschreven in
hoofdstuk 6 van deel A van het MER voor de hele plangebied de Overhoeken, zijn in het
toetsingskader voor het thema water de volgende vijf toetsingscriteria met bijbehorende
normen geformuleerd:
224043.ehv.211.R002c
Pagina 23 van 65

Thema 3: Grond- en oppervlaktewater
• Te hanteren ontwateringdiepte. De ontwateringdiepte dient tenminste 0,70 meter te
bedragen, maar daarnaast kan als extra streefnorm worden voorgesteld om tevens
kruipruimtevrij te bouwen.
• Wijze van waterafvoer, waterberging en infiltratie. In de waterparagraaf (zie bijlage 8
van het Besluit-MER) zijn voorschriften genoemd om een duurzaam watersysteem te
realiseren. Hierin is onder andere gesteld dat het vuile hemelwater van intensief gebruikte
wegen apart van het schone hemelwater (van de daken) wordt verzameld en
getransporteerd. Het hemelwatersysteem heeft een afvoercapaciteit voor een bui met
een overschrijdingsfrequentie van eens in de twee jaar (T=2). De voorschriften uit de
waterparagraaf worden gezien als minimale eis waaraan de uitwerkingsplannen tenminste
dienen te voldoen.
• Omvang van waterberging en infiltratievoorzieningen. In de waterparagraaf (zie bijlage
8) is voorgeschreven dat de retentie- /infiltratievoorziening bestaat uit centrale/decentrale
infiltratievoorzieningen met een bergingscapaciteit om een ontwerpbui te
verwerken met een overschrijdingsfrequentie van eens in de tien jaar (T=10) bij een
landelijke afvoer van 1 l/s/ha. Het overtollige hemelwater stort bij hevige neerslag
over op het bestaande watergangenstelsel.
• Type rioleringssysteem. Er wordt een gescheiden rioleringssysteem voorgeschreven.
• Benodigde capaciteit waterzuivering. De capaciteit van de waterzuivering dient voldoende
te zijn zodat er tenminste geen verontreiniging van het grond- en oppervlaktewater
plaatsvinden.
Samengevat leidt dit tot het volgende overzicht:
Toetsingscriterium Minimum (eis) Maximum (streven)
3.1 Te hanteren ontwateringsdiepte > 0,7 m > 0,7 m + kruipruimtevrij
bouwen
3.2 Wijze van waterafvoer, waterberging
en infiltratie
HWA T=2 -
3.3 Omvang van waterberging / infiltratievoorzieningen
T=10 -
3.4 Type rioleringssysteem Gescheiden stelsel -
3.5 Benodigde capaciteit waterzuivering Geen verontreiniging
grond- en opp. water
-
5.3 Uitwerking in ruimtelijke onderbouwing Enschotsebaan
In de ruimtelijke onderbouwing van de Overhoek Enschotsebaan [147] is een beschrijving
opgenomen van het huidige watersysteem in het plangebied en het belangrijkste relevante
beleidskader. Mede op basis daarvan is vervolgens een aantal uitgangspunten geformuleerd
om te komen tot een duurzaam waterbeheer in het plangebied Enschotsebaan.
Ook de waterparagraaf uit deel A van het MER Overhoeken biedt een belangrijke basis
voor de uitwerking van de wateraspecten. Daarnaast heeft in het kader van de het proces
van de Watertoets op 21 februari 2006 overleg plaatsgehad tussen Waterschap De Dommel,
de Gemeente Tilburg, MTD Landschapsarchitecten en ARCADIS over de verdere
invulling van het deelplan Enschotsebaan.
Onderstaand zijn de belangrijkste uitgangspunten voor en kenmerken van het watersysteem
in de Overhoek Enschotsebaan samengevat.
Uitgangspunten toekomstig watersysteem
Op grond van de eerdere onderzoeken, beleidsdocumenten en vastgestelde uitgangspunten
zijn, in overleg met de waterbeheerder (Waterschap De Dommel), de volgende bouwstenen
voor het nieuwe watersysteem bepaald:
224043.ehv.211.R002c
Pagina 24 van 65

Thema 3: Grond- en oppervlaktewater
• In het plangebied wordt een minimale ontwatering van 0,7 m aangehouden voor het
woongebied en 1,0 m voor het bedrijventerrein. In het gebied Enschotsebaan wordt
hydrologisch neutraal gebouwd. Op grond van de resultaten van eerder bodemkundig/hydrologisch
onderzoek en de vereiste minimale ontwateringsdiepte, is plaatselijke
ophoging van het bedrijventerrein noodzakelijk.
• De afwaterende functie van de watergangen NL-28, NL-29 en NL-30 en het kleine
gemaal aan de achterzijde van de percelen aan de Bosscheweg dienen in het plan terug
te komen en gewaarborgd te blijven.
• Het vuilwatersysteem (dwa) wordt aangesloten op het bestaande stelsel van Berkel-
Enschot.
• In het plangebied wordt bergingscapaciteit gerealiseerd die geschikt is voor neerslaggebeurtenissen
die eens per tien jaar voorkomen (T=10, regenduurlijnen). Dit resulteert
in de praktijk in een inhoud van de retentievoorziening van 40 mm.
• De afvoer naar de retentievoorzieningen wordt stationeer gedimensioneerd op 110
l/s/ha, wat overeenkomt met de piekintensiteit van bui 08 uit de Leidraad Riolering.
• Bij retentie dient gerekend te worden met een landelijke afvoer van 1,0 l/s/ha.
• Bij de aanleg van een retentievoorziening dient rekening te worden gehouden met
schouwpaden. Indien de retentievoorziening in beheer en onderhoud komt van het waterschap,
dient het schouwpad 4 m breed te zijn. Wanneer de retentievoorziening van
insteek naar insteek breder is dan 7 m, dienen aan twee zijden schouwpaden te worden
aangelegd.
Uiteraard dient bij de realisatie van de voorgenomen plannen rekening gehouden te worden
met bestaande hoogten van wegen en bebouwing. Op de bestaande wegen dient wat
betreft hoogte aangesloten te worden. Daarnaast dient voorkomen te worden dat ter plaatse
van bestaande bebouwing wateroverlast kan ontstaan door bijvoorbeeld afstromend
hemelwater. Hier dient in de nadere uitwerking van het plan aandacht voor te zijn.
Waterkwaliteit
Wat betreft waterkwaliteit worden er in het plan geen uitloogbare materialen toegepast en
geen chemische onkruidbestrijdingsmiddelen gebruikt. De wegen die rechtstreeks afwateren
naar de retentievoorziening dienen niet gestrooid te worden met strooizout. Ook is het
wassen van auto's op deze wegen binnen het plan niet toegestaan.
Ontwatering in samenhang met beoogde functies
De verschillende geplande functies in het deelplan Enschotsebaan vereisen een bepaalde
ontwatering. In onderstaand tabel is de minimaal benodigde ontwateringsdiepte voor de
verschillende functies opgenomen. Met behulp van de huidige ontwatering (maatgevende
hoogste grondwaterstand ten opzichte van huidig maaiveld) wordt bekeken of aanvullende
maatregelen noodzakelijk zijn om de gewenste ontwatering te bereiken. De maatgevende
hoogste grondwaterstand is de grondwaterstand die maximaal drie dagen per jaar
wordt overschreden of veertien dagen per jaar wordt bereikt. Doorgaans ligt de maatgevende
hoogste grondwaterstand 0,2 m hoger dan de GHG.
Functie Minimaal benodigde ontwatering
Primaire wegen 1,0 m
Secundaire wegen, woonstraten 1,0 m
Bedrijven 1,0 m
Woningen met kruipruimte 0,7 m
Woningen zonder kruipruimte 0,3 m
Parkeer- en groenvoorzieningen 0,5 m
De huidige maatgevende ontwatering op basis van de maatgevende hoogste grondwaterstand
bedraagt in het centrale en laag gelegen deel van de Overhoek Enschotsebaan circa
0,5 à 0,7 m. Naar de oost- en westzijde toe verbetert de ontwatering naar 0,9 m tot lokaal
1,0 m. Wanneer de functies over de huidige ontwatering geprojecteerd worden, blijkt dat
224043.ehv.211.R002c
Pagina 25 van 65

Thema 3: Grond- en oppervlaktewater
lokaal een ophoging van circa 0,1 à 0,2 m noodzakelijk is om de benodigde ontwatering
te bereiken. Eén en ander wordt bij de nadere uitwerking meegenomen. Uiteraard dient
daarbij tevens rekening te worden gehouden met het aansluiten op de bestaande hoogten
van wegen en bebouwing. Voorkomen dient te worden dat ter plaatse van bestaande bebouwing
wateroverlast kan ontstaan door afstromend hemelwater. Hier dient in de nadere
uitwerking aandacht voor zijn. Daarbij is specifiek het perceel Enschotsebaan 6 benoemd.
Retentievoorzieningen en bodempassage
Het hemelwater wordt centraal in de laag gelegen beekdalzone geretendeerd. Daarnaast
bestaat de mogelijkheid om het hemelwater deels in bestaande watergangen te retenderen.
De retentievoorziening wordt bovengronds en als droogvallende hemelwatervoorziening
gerealiseerd. Zoals eerder vermeld, dient in het plan tot een neerslaggebeurtenis van eens
per tien jaar geretendeerd te worden. Van de 40 ha van het plangebied is circa 19,4 ha
verhard. Uitgaande van een inhoud van een retentievoorziening van 40 mm, dient binnen
de plangrens 7.780 m 3 water tijdelijk geborgen kunnen worden. Daarnaast dient rekening
gehouden te worden met het hemelwater dat op de retentievoorziening valt. Ook dit dient
geborgen te worden en vertraagd te worden afgevoerd. Een globale berekening leert dat
er op basis van een peilstijging van 0,4 à 0,5 m voldoende ruimte in de beekdalzone is om
het water tot T=10 te retenderen en vertraagd af te voeren. De concrete invulling van het
waterhuishoudkundige systeem wordt in nauw overleg met gemeente en waterschap nader
uitgewerkt.
Het water van de terreinverharding van het bedrijventerrein, alsmede de wegen van het
bedrijventerrein komt via een bodempassage in de retentievoorziening. In de bodempassage
worden verontreinigingen afgevangen en vastgesteld. Ook de uitwerking van de bodempassage
wordt voorgelegd aan gemeente en waterschap.
Figuur 5.1 Watervoorzieningen in het gebied Enschotsebaan
De 'lus'
Het gedeelte ten westen van de Burgemeester Bechtweg is pas in een latere fase betrokken
bij de voorgenomen ontwikkeling. Gevolg hiervan is dat dit gedeelte in eerste instantie
niet is meegenomen in enkele onderzoeken; ook voor het aspect water is dit het geval.
Van belang in dit gebied is de realisatie van een ontsluitingslus (te kenmerken als verhard
oppervlak). Middels een bermsloot kan het water afkomstig van deze weg, wat niet lokaal
geïnfiltreerd kan worden, worden afgevoerd naar de centraal gelegen retentievoorziening;
224043.ehv.211.R002c
Pagina 26 van 65

Thema 3: Grond- en oppervlaktewater
ten behoeve van de waterkwaliteit gebeurt dit via bodempassage. Aangezien er – afgezien
van de ontsluitingsweg – geen relevante verharding aanwezig is, is uitgangspunt dat water
lokaal geïnfiltreerd wordt. In de technische planvorming wordt dit in overleg met gemeente
en waterschap nader uitgewerkt.
WB 21
In de doorrekeneing en beschrijving vna het plan is tot dusver geen rekening gehouden
met de capaciteit van de afwatering van de Nl-20 en de omgeving in relatie tot de stedelijke
wateropgave, ofwel of het plan WB21-proof is. De stedelijke wateropgaven worden
op dit moment uitgewerkt door de gemeente Tilburg. De conclusies van deze uitwerking
dienen bij de nadere detaillering van het plan meegenomen te worden .In de technische
uitwerking dient dit inzichtelijk te worden gemaakt.
Fasering
Ten behoeve van de uitvoering van het plan is het belangrijk om een faseringsplan op te
stellen. Een goede fasering betekent dat vanaf het moment dat de uitvoeringswerkzaamheden
in deze Overhoek starten, er geen wateroverlast ontstaat. Waterafvoer en ontwatering
dienen vanaf dat moment gewaarborgd te zijn. In een later stadium zal in samenspraak
met gemeente en waterschap een faseringsplan worden opgesteld.
Watertoets
Waterschap De Dommel en de Gemeente Tilburg zijn betrokken bij de planvorming voor
het plangebied de Overhoeken en bij de nadere uitwerking van het plan voor de Enschotsebaan.
In het kader van de Watertoets heeft overleg plaatsgehad met de waterbeheerder.
De eisen en wensen van de waterbeheerder zijn in de verschillende overwegingen meegenomen,
geïntegreerd in de resultaten en vervolgens opgenomen in de waterparagraaf behorend
bij de ruimtelijke uitwerking [147]. De waterparagraaf is vervolgens op 28 oktober
2006 voor advies aan het Waterschap voorgelegd. Per brief d.d. 1 december 2006
(kenmerk U-06-08184) heeft het waterschap hierop positief gereageerd, waarbij nog een
tweetal aandachtspunten voor de verdere uitwerking is aangegeven:
• Binnen het plangebied ligt een aantal leggerwatergangen die in beheer en onderhoud
zijn van het waterschap. Deze zullen worden aangepast of gedempt. Op dit moment is
de toekomstige waterhuishouding nog niet in detail uitgewerkt en beschreven. De uitwerking
van de plannen moet ter toetsing aan het waterschap worden voorgelegd.
• Voor de ontwikkeling moet rekening worden gehouden met de stedelijke wateropgave.
Concreet voor de Enschotsebaan betekent dit dat ook bij T=100 geen wateroverlast
mag optreden. Het regenwaterbezwaar mag daarbij niet worden afgewenteld op het
watersysteem buiten het plangebied. Het watersysteem dient nader uitgewerkt en onderbouwd
te worden. Ook T=100 dient hierbij meegenomen te worden. Het waterschap
wil op de hoogte worden gehouden van de nadere uitwerking van de plannen en
de waterhuishoudkundige plannen ter toetsing voorgelegd krijgen.
5.4 Toetsing
Zoals in paragraaf 5.2 is toegelicht, zijn in deel A van het MER vijf toetsingscriteria opgenomen
ten aanzien van het milieuaspect water. Onderstaand is per criterium aangegeven
op welke wijze hiermee is omgegaan in de planuitwerking voor de Overhoek Enschotsebaan
en of aan de gestelde normen wordt voldaan.
• Te hanteren ontwateringsdiepte. Voor het woongebied wordt een minimale ontwateringsdiepte
van 0,7 m aangehouden, voor het bedrijventerrein een diepte van 1,0 m.
Deze minimale diepten zijn vastgesteld in overleg met waterschap en gemeente. Lokaal
is ophoging van 0,1 à 0,2 m nodig. Er wordt dus voldaan aan de minimumnorm.
224043.ehv.211.R002c
Pagina 27 van 65

Thema 3: Grond- en oppervlaktewater
• Wijze van waterafvoer, waterberging en infiltratie. Vanwege de aanwezigheid van
ondoorlatende leemlagen is in het plangebied gekozen voor de afvoer van water dat
niet kan infiltreren naar een centrale retentievoorziening, die tevens een belangrijke
landschappelijk rol vervult als groenzone. Vanuit deze centrale retentievoorziening
wordt het overtollige water (indien nodig) afgevoerd via de hier gelegen centrale watergang.
De nadere technische uitwerking daarvan zal, evenals de detailoplossing voor
het gedeelte ten westen van de Burgemeester Bechtweg, in een volgende planfase
plaatsvinden. Voor zover in deze planfase mogelijk is wordt voldaan aan de gestelde
minimumnormen uit het toetsingskader.
• Omvang van waterberging / infiltratievoorzieningen. Uit de watertoets volgt dat T=10
binnen het plangebied geborgen wordt. De hoeveelheid water is aan de hand van het
verhard oppervlak bepaald en verder uitgewerkt in de waterparagraaf. In overleg met
gemeente en waterschap wordt dit in de een technische planvorming uitgewerkt.
Daarbij zal ook rekening worden gehouden met de situatie T=100. Voor zover in deze
planfase mogelijk is, wordt voldaan aan de minimumnormen uit het toetsingskader.
• Type rioleringssysteem. In het gebied wordt een gescheiden rioleringssysteem aangelegd.
Het water afkomstig van vervuilde verharde oppervlakken (bedrijventerrein)
wordt extra gezuiverd door middel van bodempassage. Hiermee wordt de bodem- en
grondwaterkwaliteit bewaakt. Er wordt dus voldaan aan de gestelde minimumnorm.
• Benodigde capaciteit waterzuivering. Vuil water wordt afgevoerd naar de bestaande
zuivering. In overleg met de gemeente wordt dit in de technische planvorming nader
uitgewerkt. Het is thans nog niet bekend of aantoonbaar aan de gestelde minimumnorm
kan worden voldaan.
Samengevat leidt dit tot het volgende overzicht:
Toetsingscriterium Toetsing
3.1 Te hanteren ontwateringsdiepte Er wordt voldaan aan de gestelde minimumnorm
3.2 Wijze van waterafvoer, waterberging Voor zover in deze planfase mogelijk, wordt
en infiltratie
voldaan aan de gestelde minimumnorm.
3.3 Omvang van waterberging / infiltratie- Voor zover in deze planfase mogelijk, wordt
voorzieningen
voldaan aan de gestelde minimumnorm.
3.4 Type rioleringssysteem Er wordt voldaan aan de gestelde minimumnorm
3.5 Benodigde capaciteit waterzuivering Thans nog niet bekend of aantoonbaar aan de
gestelde minimumnorm kan worden voldaan
224043.ehv.211.R002c
Pagina 28 van 65

6 Thema 4: Landschap, cultuurhistorie en
archeologie
6.1 Samenvatting deel A
In deel A van het MER zijn de inrichtingsalternatieven voor wat betreft het aspect landschap
beoordeeld aan de hand van de criteria "aantasting openheid en schaal van het landschap",
"verstoring van ruimtelijke relaties/zichtlijnen", "aantasting van bijzondere landschapselementen
en/of eenheden" en "mogelijkheden voor landschappelijke inpassing". Geconstateerd
is dat het landschapsbeeld in het plangebied als gevolg van de realisering van de Overhoeken
ingrijpend zal wijzigen. Naarmate de verdichting intensiever wordt (met name in het
verdichtingsalternatief) zijn deze effecten groter. In het noorden van het plangebied is vooral
de openheid richting Udenhout van belang; in het westen zijn met name de zichtrelaties over
het spoor en de groene overgang tussen de voormalige kernen Berkel en Enschot belangrijke
landschappelijke kwaliteiten. Om deze reden is in het stedenbouwkundige plan voor de
Overhoeken [39] voorzien in de realisering van enkele "groene kamers", waardoor het basisalternatief
in dat opzicht gunstig scoort. In alle alternatieven wordt er vanuit gegaan dat de
bestaande lintbebouwing langs de belangrijkste wegen gehandhaafd blijft. Omdat het plangebied
in het nulplusalternatief wat kleiner is dan in de overige alternatieven, blijft in dit
alternatief een groter deel van de openheid behouden.
De effecten voor wat betreft de aspecten cultuurhistorie en archeologie zijn in deel A van het
MER beoordeeld aan de hand van de criteria "aantasting structuren/patronen", "aantasting
cultuurhistorische elementen" en "kans op aantasting archeologische waarden". De meeste
beoordelingscriteria zijn niet onderscheidend voor de inrichtingsalternatieven uit deel A van
het MER. In alle alternatieven vindt als gevolg van de verstedelijking een zekere afname van
oude cultuurhistorische structuren plaats, al worden deze wel zo veel mogelijke gerespecteerd.
Ook de aanwezige cultuurhistorische elementen worden in geen van de alternatieven
aangetast. Voor wat betreft de mogelijke aantasting van archeologische waarden scoort het
MMA iets gunstiger dan de andere alternatieven. Dit komt doordat in het MMA geen omvangrijke
bodemverbetering wordt toegepast en slechts op beperkte schaal graafwerk plaatsvindt.
6.2 Toetsingskader
Op basis van de huidige kenmerken van het plangebied en de te verwachten milieueffecten
als gevolg van realisering van de voorgenomen activiteiten zoals beschreven in hoofdstuk 6
van deel A van het MER, zijn in het toetsingskader voor de thema's landschap, cultuurhistorie
en archeologie de volgende vier toetsingscriteria met bijbehorende normen geformuleerd:
• Landschappelijke structuren. In het stedenbouwkundig ontwerp van iedere Overhoek
dient als uitgangspunt zoveel mogelijk te worden aangesloten bij de in het plangebied
aanwezige landschappelijke structuren. Waar mogelijk zouden deze moeten worden behouden
en versterkt. In dit verband zijn met name de scheiding tussen de kernen Berkel
en Enschot en de aanwezigheid van enkele karakteristieke bebouwingslinten (onder andere
langs de Enschotsebaan) van belang. Tevens is in dit verband de wens geuit om het
spievormige gebied tussen de Burg. Bechtweg (Noordoosttangent), de spoorlijn en de
Bosscheweg zo veel mogelijk open te houden.
224043.ehv.211.R002c
Pagina 29 van 65

Thema 4: Landschap, cultuurhistorie en archeologie
• Ruimtelijke relaties en zichtlijnen. Gezien de ligging van het plangebied, zullen de Overhoeken
een duidelijk keerpunt vormen in de overgang tussen stad en platteland. Hierbij
past geen sterk 'verstedelijkt' beeld, maar een dorps woonmilieu, met diverse doorkijkjes
naar het buitengebied, die in het ontwerp van het plan moeten worden benadrukt. Er
moet naar worden gestreefd de bestaande aanwezige ruimtelijke relaties en zichtlijnen
zoveel mogelijk te behouden en versterken.
• Inpassing cultuurhistorische waarden. Aanwezige cultuurhistorische waarden, zoals bijvoorbeeld
de karakteristieke laanbeplantingen langs de Enschotsebaan, dienen gehandhaafd
te blijven en te worden ingepast in het ruimtelijk ontwerp voor de Overhoek Enschotsebaan.
Als extra streven kan worden overwogen om de aanwezige cultuurhistorische
waarden te accentueren.
• Inpassing archeologische waarden. Ten aanzien van de eventuele aanwezigheid van archeologische
waarden in het gebied is in deel A van het MER gesteld dat deze tenminste
moeten worden veiliggesteld, maar bij voorkeur behouden blijven.
Samengevat leidt dit tot het volgende overzicht:
Toetsingscriterium Minimum (eis) Maximum (streven)
4.1 Landschappelijke structuren Aansluiten bij landschappe- Behoud en versterken landlijke
structuren
schappelijke structuren
4.2 Ruimtelijke relaties en zichtlij- - Behoud ruimtelijke relaties
nen
en zichtlijnen
4.3 Inpassing cultuurhistorische Behouden en inpassen cul- Accentueren cultuurhistori-
waarden
tuurhistorische. waarden sche waarden
4.4 Inpassing archeologische
waarden
Veiligstellen Behouden
6.3 Uitwerking in ruimtelijke onderbouwing Enschotsebaan
Landschap
In de ruimtelijke onderbouwing [147] is beschreven op welke wijze het stedenbouwkundig
ontwerp voor de Enschotsebaan tot stand is gekomen (zie ook paragraaf 2.3). Ruimtelijke
karakteristieken in het gebied zoals het talud van de Burgemeester Bechtweg (Noordoosttangent)
en het tracé van de spoorlijn vormen nadrukkelijke en harde begrenzingen en
barrières. In het zuidoosten en noordoosten van deze Overhoek zijn de achterkanten van de
bestaande woonbuurten bepalend geweest voor de sfeer en mogelijkheden van het gebied.
Samen met het omheinde terrein van de Rauwbrakenplas resulteert dit in een sterk naar binnengekeerd
gebied. De Rauwbrakenweg en de Enschotsebaan vormen karakteristieke linten
in het gebied en vormen de verbinding van het dorp met het platteland.
Vanwege de aanwezigheid van bovengenoemde elementen heeft het plangebied waar realisering
van het deelplan Enschotsebaan is voorzien een kleinschalig en landelijk karakter. Op
basis hiervan is besloten om de Overhoek Enschotsebaan te laten bestaan uit een aantal
nieuwe buurtschappen die overgaan in een groen landschap met aan de overzijde een bedrijvenpark.
De randen zijn niet scherp en hard maar kennen een geleidelijke en subtiele overgang
naar het landschap. Gestreefd is om de dorpse sfeer te vertalen in een nieuw plan, niet
strikt vertaald in een historische planopzet, maar op eigentijdse wijze vormgegeven met hedendaagse
architectuur in harmonie met de omgeving. Bij het opstellen van het stedenbouwkundig
VO is als uitgangspunt genomen dat een plaatsgebonden plan wordt gerealiseerd, dat
wordt verankerd in de bestaande dorpse context en dat een gevarieerd en attractief leef- en
werkmilieu oplevert.
224043.ehv.211.R002c
Pagina 30 van 65

Thema 4: Landschap, cultuurhistorie en archeologie
Het bestaande dorpslint de Enschotsebaan verdeelt het plangebied in een noordelijk en een
zuidelijk deel en het beekdal zorgt ervoor dat het plangebied ook in oostelijke en westelijke
richting is verdeeld. Binnen deze ruimtelijke hoofdstructuur wordt de dorpse bebouwing
gegroepeerd rondom verschillende brinken met elk een eigen karakter.
Door het gebied loopt een zweem van intensiteit waardoor verschil in woningdichtheden en
karakters ontstaat. Door het gebruik van de Gereedschapskist Dorps Milieu [45] en het actief
inzetten van het bestaande landschap is het mogelijk gebleken om een gebiedseigen woonwijk
in combinatie met een bedrijventerrein te ontwerpen.
Speciaal punt van aandacht is de ligging van een oude waterloop. Deze is in het ontwerp
aangegrepen om over de gehele lengte van het plangebied een landschappelijke zone aan te
leggen die een verbindende en structurerende rol vervult. Naast een recreatieve functie,
draagt deze zone tevens zorg voor de opvang en afvoer van regenwater.
Cultuurhistorie
De in een deel van het plangebied van de Overhoeken aanwezige cultuurhistorisch
waardevolle kransakkerstructuur ontbreekt in de Overhoek Enschotsebaan. Deze structuur is
voornamelijk te vinden ten noorden en noordwesten van de huidige kern Berkel-Enschot.
Met name bepalend voor de cultuurhistorische situatie in het deelgebied Enschotsebaan is de
Enschotsebaan als monumentale toegangsweg en de karakteristieke bomenrijen en
lintbebouwing langs de weg Enschotsebaan. De Enschotsebaan is daarmee een
cultuurhistorisch waardevolle essentiele drager van het gebied, zowel in ruimtelijke als in
functionele zin en geeft de identiteit van het gebied aan.
Het pand Enschotsebaan 6 is een gemeentelijk monument. De panden Enschotsebaan 2, 8 en
21 zijn als cultuurhistorisch waardevol geclassificeerd in het kader van het Monumenten
Inventarisatie Project (MIP) [74]. Het woonhuis aan de Enschotsebaan 19 uit 1890 en de
langgevelboerderij uit 1880 aan de Enschotsebaan 27 zijn ook cultuurhistorisch waardevolle
objecten. Geen van de panden is geplaatst op de rijksmonumentenlijst.
Al deze cultuurhistorisch waardevolle panden zullen waar mogelijk worden behouden. In de
nadere planuitwerking zal hierover meer duidelijkheid worden gegeven.
Archeologie
In de ruimtelijke onderbouwing voor de Enschotsebaan [147] wordt verwezen naar de
diversre archeologische onderzoeken die tot op heden voor het gebied zijn uitgevoerd.
Volgens de Cultuurhistorische Waardenkaart Noord-Brabant [76] en de Archeologische
Waarschuwingskaart Tilburg [37] kent het plangebied waar realisering van de Overhoek
Enschotsebaan is voorzien een middelhoge tot hoge archeologische verwachtingswaarde.
Uit het in 2004 door Bilan uitgevoerde archeologisch veldonderzoek [7] blijkt dat een groot
deel van de bodem in het deelgebied Enschotsebaan verstoord is. In het gebiedsdeel ten
noorden van de weg Enschotsebaan zijn slechts in twee boringen relevante archeologische
indicatoren aangetroffen. Vervolgonderzoek wordt hier niet noodzakelijk geacht en de
eerdere verwachtingswaarde komt te vervallen.
In het gebiedsdeel ten zuiden van de Enschotsebaan is op een aantal plaatsen wel een
onverstoorde bodem aanwezig. In verschillende boringen zijn hier indicatoren en een
middeleeuwse vondst in situ aangetroffen. Een aanvullende oppervlaktekartering leverde
enige vroeg- en laatmiddeleeuwse aardewerken vondsten op.
Op basis van het bovenstaande is besloten dat voor enkele locaties in het zuidelijk deel van
het plangebied (ten zuiden van de Enschotsebaan) een aanvullend proefsleuvenonderzoek
moet worden uitgevoerd (zie figuur 6.1).
Vanwege de eigendomsverhoudingen in dit gebiedsdeel zijn tot op heden (april 2007) echter
alleen de drie meest oostelijk gelegen proefsleuven daadwerkelijk gegraven en onderzocht.
In deze drie proefsleuven zijn aardewerkfragmenten, slakken en natuursteen gevonden,
evenals enkele greppels en paalkuilen. Deze vondsten betreffen mogelijk restanten van een
oude nederzetting, waarmee dit gebiedsdeel als archeologisch waardevol moet worden aangemerkt.
Hierover kan echter pas uitsluitsel worden gegeven wanneer ook de rest van het
224043.ehv.211.R002c
Pagina 31 van 65

Thema 4: Landschap, cultuurhistorie en archeologie
gebied met behulp van proefsleuven is onderzocht. Op basis daarvan kan meer duidelijkheid
worden verkregen over de eventuele aanwezigheid van een oude nederzetting, de situering
van de kern daarvan en de eventuele noodzaak van vervolgonderzoek.
Bij ingrepen in het gebied blijft overigens te allen tijde artikel 47 van de Monumentenwet
van kracht, die voorschrijft dat archeologische vondsten of structuren binnen drie dagen aan
de bevoegde instanties dienen te worden gemeld.
Figuur 6.1 Ligging Proefsleuven
6.4 Toetsing
Zoals in paragraaf 6.2 is toegelicht, zijn er ten aanzien van de aspecten landschap,
cultuurhistorie en archeologie vier toetsingscriteria benoemd. Onderstaand is per criterium
aangegeven op welke wijze hiermee is omgegaan in de planuitwerking voor de Overhoek
Enschotsebaan en of aan de gestelde normen wordt voldaan.
• Landschappelijke structuren. De bestaande landschappelijke structuren zijn in het
stedebouwkundig VO als ontwerpuitgangspunt opgepakt en de bestaande dorpslinten
langs de Enschotsebaan en de Rauwbrakenweg worden in het plan versterkt. Er wordt
dus méér gedaan dan hetgeen in het toetsingskader als minimumnorm is gesteld.
• Ruimtelijke relaties en zichtlijnen. Het bedrijventerrein en het woongebied worden
gescheiden door de landschappelijke zone, die centraal in het gebied ligt. In het
woongebied wordt ruimtelijk en stedebouwkundig onderscheid gemaakt in drie
verschillende woonbuurten (buurtschappen), ieder met een eigen karakter. Vanuit de
aansluiting op de Burgemeester Bechtweg wordt een groene dorpsentree gerealiseerd. De
gebiedsontsluitingsweg is parallel aan de landschappelijke zone gesitueerd om het groene
karakter van het gebied te versterken. Geconcludeerd is dat ruimtelijke relaties en
zichtlijnen zoveel mogelijk worden behouden en nieuwe relaties en zichtlijnen worden
aangebracht. Er wordt dus voldaan aan de streefnorm.
224043.ehv.211.R002c
Pagina 32 van 65

Thema 4: Landschap, cultuurhistorie en archeologie
• Inpassing cultuurhistorische waarden. Langs de Enschotsebaan liggen verschillende
cultuurhistorisch waardevolle panden. In de ruimtelijke onderbouwing is aangegeven dat
deze panden waar mogelijk behouden zullen worden. Of deze uiteindelijk ook inderdaad
allemaal behouden kunnen blijven, wordt in de ruimtelijke onderbouwing echter niet
definitief aangetoond. In de tekening behorend bij het contract tussen ontwikkelaar en
gemeente staan alle cultuurhistorisch waardevolle panden ingetekend, maar over het
handhaven ervan zijn geen expliciete afspraken gemaakt.
Concluderend moet daarom worden gesteld dat op dit moment nog niet kan worden
aangetoond dat aan de gestelde normen wordt voldaan, maar er zijn evenmin
aanwijzingen dat er niét aan wordt voldaan.
• Inpassing archeologische waarden. Voor het plangebied is een archeologisch onderzoek
uitgevoerd. Tot dusver kan worden geconcludeerd dat in het oostelijk deel van de
Overhoek Enschotsebaan archeologische overblijfselen zijn aangetroffen. Vanwege de
eigendomsverhoudingen in het plangebied, is het archeologisch onderzoek echter nog
niet volledig afgerond. Pas wanneer de overige onderzoeksresultaten beschikbaar zijn
kunnen verantwoorde conclusies worden betrokken over de archeologische betekenis van
het deelgebied Enschotsebaan. Op dit moment is dus nog niet aantoonbaar dat aan de in
het toetsingskader gestelde minimumnormen wordt voldaan.
Samengevat leidt dit tot het volgende overzicht:
Toetsingscriterium Toetsing
4.1 Landschappelijke structuren Worden behouden en versterkt, dus meer gedaan
dan de minimumnorm.
4.2 Ruimtelijke relaties en zichtlijnen Bestaande relaties en zichtlijnen worden gerespecteerd
en nieuwe aangelegd, dus er wordt
voldaan aan streefnorm.
4.3 Inpassing cultuurhistorische waarden Nog niet aantoonbaar dat bestaande waardevolle
panden inderdaad behouden blijven;
vooralsnog ook geen aanwijzingen dat er niét
aan de norm wordt voldaan.
4.4 Inpassing archeologische waarden Onderzoek nog niet volledig afgerond i.v.m.
eigendomsverhoudingen, dus thans nog niet
aantoonbaar voldaan aan minimumnorm
224043.ehv.211.R002c
Pagina 33 van 65

Thema 4: Landschap, cultuurhistorie en archeologie
224043.ehv.211.R002c
Pagina 34 van 65

7 Thema 5: Ecologie en groenvoorzieningen
7.1 Samenvatting deel A
Voor de beoordeling van de milieuaspecten ten aanzien van het aspect natuur zijn de verschillende
inrichtingsalternatieven in deel A van het MER beoordeeld en vergeleken aan
de hand van de beoordelingscriteria “verlies aan natuurwaarden”, “versnippering en verstoring”
en “beïnvloeding van ecologische relaties”. Aangezien de huidige natuurwaarden
in het plangebied zeer beperkt zijn en er geen bijzondere ecologische relaties of verbindingen
tussen natuurgebieden in de omgeving zijn, is bij realisering van de Overhoeken
geen sprake van belangrijke negatieve effecten voor bestaande natuurwaarden. Ook is in
het eerste deel van dit Besluit-MER geconstateerd dat er wat dit onderdeel betreft geen
verschil tussen de verschillende inrichtingsalternatieven bestaat.
7.2 Toetsingskader
In het Ontwikkelingsplan voor de Overhoeken [36] is in het milieuprofiel op wijkniveau
voor het thema groen en natuur het ambitieniveau B geformuleerd. Dit houdt in dat de
Groene Mal [29] uitgangspunt is, dat bestaande groene contouren gehandhaafd dienen te
blijven, dat er verbindende groenstructuren moeten komen en dat tenslotte het schaalniveau
van het dorp moet worden gerespecteerd. Als extra ambitieniveau A is gesteld dat
zou kunnen worden gebouwd met vermeerdering van groen en natuur. In tegenstelling tot
de stad, met een veelal interne groenstructuur, zullen de Overhoeken een meer bij het
dorp passende externe groenstructuur moeten kennen, met zachte overgangen van het
landelijke naar het meer stedelijke gebied. De oude linten met cultuurhistorisch waardevolle
bebouwing en bomenrijen dienen gehandhaafd te blijven en een aangrijpingspunt
voor het ontwerp te vormen.
Op basis van het bovenstaande zijn in het toetsingskader voor de thema’s ecologie en
groenvoorzieningen de volgende vier toetsingscriteria geformuleerd:
• Groenstructuur. Bestaande groenstructuren dienen te worden gehandhaafd en als uitgangspunt
voor het ontwerp te fungeren (minimumnorm). Waar mogelijk dienen deze
structuren verder te worden versterkt (streefnorm);
• Aard en omvang van de groenvoorzieningen. Ten aanzien van aard en omvang van de
groenvoorzieningen is als minimumnorm gesteld dat deze dienen te passen bij een
centrumdorps woonmilieu, een en ander zoals is weergegeven in de Gereedschapskist
van de gemeente Tilburg [45];
• Ecologische waarde groenvoorzieningen. Als minimumnorm is gesteld dat een eventueel
verlies aan ecologische waarden moet worden gecompenseerd. Als streefnorm is
gesteld dat de ecologische waarde van de groenvoorzieningen verder wordt versterkt;
• Inpassing bestaande groenelementen. In het stedenbouwkundig ontwerp moet ernaar
worden gestreefd bestaande groenstructuren zoveel mogelijk in te passen.
224043.ehv.211.R002c
Pagina 35 van 65

Samengevat leidt dit tot het volgende overzicht:
Thema 5: Ecologie en groenvoorzieningen
Toetsingscriterium Minimum (eis) Maximum (streven)
5.1 Groenstructuur Bestaande contouren hand- Versterken bestaande
haven
contouren
5.2 Aard en omvang groenvoorzieningen
Passend bij dorps karakter -
5.3 Ecologische waarde groen- Verlies aan ecologische Versterken ecologische
voorzieningen
waarden compenseren waarden
5.4 Inpassing bestaande groenelementen
- Zoveel mogelijk inpassen
7.3 Uitwerking in ruimtelijke onderbouwing Enschotsebaan
Groenstructuur
De stedenbouwkundige structuur van het plan voor de Overhoek Enschotsebaan heeft
haar vorm gekregen doordat de in het plangebied aanwezige bestaande elementen in het
plangebied, zoals watergangen, hoogteverschillen, bestaande solitaire bomen en boomgroepen
en laanbeplanting langs de linten zo goed mogelijk in het ontwerp zijn ingepast.
Vanuit het dorp zijn wisselende zichtlijnen voorzien naar het beekdal, de oude linten en
de groene erfafscheiding. Diepe voortuinen zorgen voor een groene buffer en bieden extra
parkeergelegenheid op de private kavel. Op onverwachte plekken zijn hoekjes en pleintjes
voorzien die worden ingevuld met speelvoorzieningen en/of bijzondere bomen. Er
worden hagen aangebracht die een groene sfeer waarborgen en versterken.
De achterkanten van de bestaande kavels aan de Enschotsebaan zijn vanuit het beekdal en
de nieuwe woonclusters bezien voorkanten. Bestaande natuurlijke ruige erfafscheidingen
van boomopstanden, hagen en struiken worden gezien als een cadeautje voor de dorpse
sfeer. De greppels in de buurtschappen zijn eenvoudig en zorgen voor extra retentiecapaciteit.
De watergang langs de Enschotsebaan is van een hogere orde.
De sterkste drager van het informele dorpse woonmilieu is de nieuwe groen ingerichte
landschappelijke zone met een oppervlakte van circa 6,5 ha die door het plangebied loopt.
Deze biedt veel aanleidingen voor variatie en diversiteit. De constante veranderingen in
het profiel en de breedte in combinatie met de grote randlengte maken de landschappelijke
zone tot een attractief en verrassend uitloopgebied van het dorp. De boomsoorten in de
zone zullen door de retentiefunctie tegen natte voeten moeten kunnen: elzen, wilgen en
populieren zijn hiervoor als inheemse soorten geschikt. De taluds worden uitgevoerd in
ruig grasland door kruidenmengsel toe te passen. Uitgangspunt is het handhaven van bestaande
beplanting en het waar nodig aanplanten van hagen of struiken, zodat een groene
achterkant ontstaat.
In het plangebied is een bomeninventarisatie uitgevoerd. In het algemeen is de status van
de geïnventariseerde bomen en hagen als goed tot zeer goed beoordeeld. Alle bomen zijn
gecategoriseerd als waardevol met de status “A”. Voor dergelijke bomen geldt een beschermzone
van 8 meter, gemeten uit het hart van de boom. De meeste bomen zijn thans
geconcentreerd op twee locaties, namelijk aan beide zijden van de Enschotsebaan en een
concentratie ten oosten van de kruising van de Burg. Bechtweg met de spoorlijn.
Beschermde flora en fauna
Ten behoeve van de ontwikkeling van de Overhoeken is in 2004 door BILAN een flora-
en faunaonderzoek uitgevoerd [6]. In 2006 is hierop door Arcadis een aanvulling gemaakt
ten behoeve van het gedeelte ten zuidwesten van de Burgemeester Bechtweg. Deze onderzoeken
zijn samengevat in een Toetsing Natuurwetgeving, die als bijlage 8 in de ruimtelijke
onderbouwing voor de Enschotsebaan is opgenomen [147]. De belangrijkste conclusies
hieruit zijn onderstaand beschreven.
224043.ehv.211.R002c
Pagina 36 van 65

Thema 5: Ecologie en groenvoorzieningen
Zowel in het deelgebied ten noorden als ten zuiden van de Enschotsebaan komen enkele
planten- en diersoorten voor die wettelijk beschermd zijn. Het voorkomen van deze beschermde
soorten leidt echter niet tot knelpunten ten aanzien van de Flora- en faunawet of
andere natuurwetgeving. Bij de inrichting dient voldoende rekening te worden gehouden
met deze beschermde soorten, waarbij de volgende aanbevelingen gelden.
• Het verwijderen van vegetatie en bebouwing en het starten met de verdere inrichting
van het deelgebied dient buiten het broedseizoen (15 maart tot 16 juli) plaats te vinden
om verboden handelingen ten aanzien van broedvogels te voorkomen;
• Het verdient aanbeveling om de nestgelegenheden van Boerenzwaluw, Huiszwaluw
en Huismus die bij de sloop van stallen en schuren verloren zullen gaan, in het woningbouwplan
te compenseren. Dit kan door bij de nieuwbouw nieuwe nestgelegenheden
en nestelmogelijkheden te creëren.
• De nestkast van Torenvalk in het deelgebied ten zuiden van de weg Enschotsebaan
dient verplaatst te worden naar een locatie in open gebied in de directe omgeving. Het
aanvragen van een ontheffing voor het verwijderen van een vaste rust- en verblijfplaats
van de Torenvalk is dan niet noodzakelijk.
• Voor de overige beschermde soorten ten aanzien waarvan verboden handelingen te
verwachten zijn (algemene zoogdieren en amfibieën) geldt een algemene vrijstelling
bij ruimtelijke ingrepen in het kader van de nieuwe AMvB art. 75 van de Flora- en
faunawet.
Ecologische verbindingszone
In 2002 is door een groot aantal partijen een intentieovereenkomst ondertekend voor de
realisatie van de Groene Mal [29]. De Groene Mal is een samenhangend netwerk van
groene waarden binnen de gemeente Tilburg.
Aan de westkant van de Overhoek Enschotsebaan loopt in noord-zuidrichting een ecologische
corridor (bedoeld voor amfibieën en kleine zoogdieren) die onderdeel is van de
Groene Mal. Onderstaande figuren geven de Groene Mal langs het plangebied weer.
Om aan de in de Ruimtelijke Structuurvisie 2020 [44] genoemde groenrelatie en de in de
Structuurvisie Noordoost 2020 [124] genoemde ecologische verbindingszone invulling te
geven, zal in het voorliggende initiatief een ecologische verbindingszone gerealiseerd
worden. Deze ecologische verbindingszone wordt evenwijdig aan het spoor gerealiseerd
en heeft een breedte van minimaal 25 m. De corridor is verbonden met het gebied ten
westen van de ontsluitingsweg met behulp van twee faunatunnels.
Figuur 7.1 Ruimtelijke Structuurvisie 2020 Figuur 7.2 Structuurvisie Noordoost 2020
Groenrelatie
Groene Mal projecten
Zoeklocatie NS werkplaats
Toekomstig werken
Ecologische verbindingszone
224043.ehv.211.R002c
Pagina 37 van 65

7.4 Toetsing
Thema 5: Ecologie en groenvoorzieningen
Zoals in paragraaf 7.2 is toegelicht, zijn er ten aanzien van de aspecten ecologie en
groenvoorzieningen in deel A van het MER vier toetsingscriteria benoemd. Onderstaand
is per criterium aangegeven op welke wijze hiermee is omgegaan in de planuitwerking
voor de Overhoek Enschotsebaan en of thans aan de gestelde normen wordt voldaan.
• Groenstructuur. Het bestaande lint langs de Enschotsebaan blijft behouden als
belangrijke lintstructuur door het plangebied. Daarnaast wordt een nieuwe
landschappelijke zone dwars door het plangebied aangelegd die het bedrijventerrein
van het woongebied scheidt en tevens wordt gebruikt voor retentie, groen en als
uitloopgebied. Er wordt daarmee voldaan aan de minimumnorm.
• Aard en omvang van de groenvoorzieningen. De groen inrichte landschappelijke zone
centraal in het plangebied heeft een oppervlakte van circa 6,5 ha. Daarnaast zijn er
ernkele groene brinken gelegen in de woonbuurten. Her en der worden groene linten
gecreeerd of bewaard. Ten westen van de Burg. Bechtweg wordt een ecologische
verbindingszone gecreeerd. Er wordt voldaan aan de minimumnorm.
• Ecologische waarde groenvoorzieningen. De ecologische verbindingszone die van
belang is in het kader van de Groene Mal wordt in het zuidwesten van het plangebied
gerealiseerd. Daarnaast kan er in de centrale landschappelijke zone een hoge
ecologische kwaliteit ontstaan als gevolg van de diverse overgangen van nat naar
droog. Er wordt daarmee voldaan aan de streefnorm.
• Inpassing bestaande groenvoorzieningen. In het plangebied zijn verspreid (groepen
van) bomen aanwezig. Waar mogelijk blijven deze gehandhaafd. Daarnaast is de
bestaande groenstructuur gebruikt als ontwerpuitgangspunt in het stedenbouwkundig
VO. Voor zover mogelijk, wordt er voldaan aan de minimumnorm.
Samengevat leidt dit tot het volgende overzicht:
Toetsingscriterium Toetsing
5.1 Groenstructuur Er wordt voldaan aan de minimumnorm
5.2 Aard en omvang groenvoorzieningen Er wordt voldaan aan de minimumnorm
5.3 Ecologische waarde groenvoorzieningen Er wordt voldaan aan de streefnorm
5.4 Inpassing bestaande groenelementen Voor zover mogelijk, wordt voldaan aan de
minimumnorm
224043.ehv.211.R002c
Pagina 38 van 65

8 Thema 6: Infrastructuur
8.1 Samenvatting deel A
Voor de beoordeling van het onderdeel infrastructuur zijn in deel A van het MER de criteria
"mobiliteit", "bereikbaarheid", "verkeersleefbaarheid", "barrièrewerking en oversteekbaarheid",
"verkeersveiligheid", "langzaam verkeer", "openbaar vervoer" en "parkeren"
gehanteerd. Voor de meeste van deze criteria geldt dat de verschillen in de milieueffecten
met name worden veroorzaakt door verschillen in de omvang van het woningbouwprogramma.
Het verdichtingsalternatief gaat op een aantal deellocaties uit van realisering
van een aanzienlijk groter aantal woningen. Dit betreft met name de ontwikkelingsgebieden
nabij het nieuwe station en het winkelcentrum in de Overhoek Koningsoord
en in mindere mate in de Overhoek Enschotsebaan. In alle inrichtingsalternatieven is
uitgegaan van het realiseren van duurzame en veilige fietsvoorzieningen om het autogebruik
te minimaliseren. Desondanks wordt in alle alternatieven (ook in het nulalternatief)
een verminderde verkeersafwikkeling op de Burgemeester Bechtweg (= Noordoosttangent)
verwacht in de toekomst. Verbreding van de Burg. Bechtweg (in deel A van het
MER maakt deze onderdeel uit van de autonome ontwikkeling) is op termijn dan ook onontkoombaar.
Ook op de Bosscheweg en de Kreitenmolenstraat worden op kruispuntniveau
afwikkelingsproblemen verwacht.
De mobiliteit, verkeersleefbaarheid en –veiligheid op een aantal doorgaande wegen door
Berkel-Enschot zullen als gevolg van de aanleg van de nieuwe gebiedsontsluitingswegen
aanzienlijk verbeteren ten opzichte van de huidige situatie. Omdat in het verdichtingsalternatief
is gekozen voor ligging van de westelijke gebiedsontsluitingsweg parallel aan
het spoor (bundeling) en er minder aansluitingen vanuit het plangebied op de ontsluitingsweg
zijn, scoort dit alternatief tenslotte wat hoger op het criterium verkeersleefbaarheid.
8.2 Toetsingskader
Op basis van de huidige kenmerken van het plangebied en de te verwachten milieueffecten
als gevolg van de realisering van de voorgenomen activiteiten zoals beschreven in
hoofdstuk zes van deel A van dit MER, zijn in het toetsingskader voor het thema infrastructuur
de volgende vijf toetsingscriteria met bijbehorende normen geformuleerd:
• Ontsluitingsstructuur (auto, OV en fiets). In het milieuprofiel op wijkniveau dat in het
Ontwikkelingsplan [36] is opgenomen, is voor het aspect verkeer het ambitieniveau B
geformuleerd. Dit houdt in dat langzaam verkeer (30 km/h zones) wordt bevorderd.
Daarnaast dient er een nieuwe gebiedsontsluitingsweg te worden aangelegd. Dit wordt
als minimumnorm gezien. Als extra streven is gesteld dat het gebruik van het openbaar
vervoer zoveel mogelijk dient te worden gestimuleerd.
• Wegprofielen / inrichting openbare ruimte. De inrichting van de openbare ruimte moet
passen bij een centrumdorps woonmilieu, een en ander zoals weergegeven in de 'gereedschapskist'
van de gemeente [45]. De wegprofielen dienen te worden gerealiseerd
conform het referentieprofiel dat is opgenomen in het stedenbouwkundig plan [39].
224043.ehv.211.R002c
Pagina 39 van 65

Thema 6: Infrastructuur
• Bereikbaarheid winkelcentrum. Het winkelcentrum (zowel het huidige winkelcentrum
in de bestaande kern van Berkel-Enschot als het nieuwe winkelcentrum in de Overhoek
Koningsoord) dient vanuit alle Overhoeken goed bereikbaar te zijn, waarbij een
toename van de verkeersdruk op de wegen door de bestaande bebouwde kom van
Berkel-Enschot zoveel mogelijk wordt vermeden.
• Parkeervoorzieningen (privé/openbaar). Voor het parkeren geldt als algemene randvoorwaarde
dat moet worden voldaan aan de meest actuele parkeernormen van de
gemeente Tilburg. Voor niet-gestapelde woningen in Berkel-Enschot groter dan 160
m 2 b.v.o. geldt een norm van 1,7 [138]. Deze norm moet worden gezien als minimumnorm
en is inclusief parkeerruimte voor bezoekers, waarvoor per woning 0,3
parkeerplaats toegankelijk en beschikbaar moet zijn.
• Ondergrondse infrastructuur. Met betrekking tot de ondergrondse infrastructuur geldt
als minimumeis dat moet worden voldaan aan de wettelijke beschermingszones
rondom de eventuele leidingen.
Samengevat leidt dit tot het volgende overzicht:
Toetsingscriterium Minimum (eis) Maximum (streven)
6.1 Ontsluitingsstructuur (auto, OV Conform milieuprofiel ambi- Meer gebruik OV
en fiets)
tieniveau B
6.2 Wegprofielen/inrichting open- Passend bij centrum dorps -
bare ruimte
woonmilieu en cf. referentieprofiel
Stbk. plan
6.3 Bereikbaarheid winkelcentrum Via nieuwe GOW -
6.4 Parkeervoorzieningen (privé, 1,7 (incl.0,3 bezoekers) per -
openbaar)
woning
6.5 Ondergrondse infrastructuur Voldoen aan wettelijke beschermingszones
-
8.3 Uitwerking in ruimtelijke onderbouwing Enschotsebaan
In de ruimtelijke onderbouwing voor de Overhoek Enschotsebaan [147] is aangegeven
dat het nieuwe woongebied en het nieuwe bedrijventerrein zullen worden ontsloten via
zowel bestaande als nieuwe infrastructuur (zie figuur 8.1). Door de aanleg van een nieuwe
gebiedsontsluitingsweg wordt voorkomen dat het verkeer dat aan het bedrijventerrein
is gerelateerd, onnodig door de kern van Berkel-Enschot rijdt. De nieuwe gebiedsontsluitingsweg
heeft een aansluiting aan de westzijde van de Burgemeester Bechtweg en wordt
gerealiseerd met een gelijkvloerse kruising voorzien van verkeerslichten. Dit vraagt om
een reconstructie van de Burgemeester Bechtweg ter plaatse. De woonbuurten worden op
verschillende punten aangesloten op de Enschotsebaan en blijven volledig gescheiden van
het bedrijventerrein.
De 364 nieuwe woningen die in het plangebied Enschotsebaan worden gerealiseerd, genereren
een totale verkeersproductie van circa 1.900 mvt/etmaal. Dit betekent dat de verkeersdruk
op de Enschotsebaan aanzienlijk zal toenemen, maar de capaciteit van deze
weg is voldoende om deze toename adequaat te kunnen afwikkelen. Het bedrijventerrein
genereert circa 500 mvt/etmaal waarvan 10% vrachtverkeer. Dit verkeer wordt zoveel
mogelijk afgewikkeld via de nieuw aan te leggen gebiedsontsluitingsweg. Op de nieuwe
aansluiting zal ook extra verkeer vanuit de woonbuurten komen dat richting de Burgemeester
Bechtweg wordt afgewikkeld. De Rauwbrakenweg zal een afname laten zien in
de verkeersintensiteiten: omdat er een knip wordt gerealiseerd nabij de groenzone in het
projectgebied, zal er geen doorgaand verkeer afkomstig uit Berkel-Enschot op deze weg
rijden.
De woonstraten en de wegen op het bedrijventerrein zullen binnen een 30 km zone vallen.
Alleen op de gebiedsontsluitingsweg zal een snelheidsregime van 50 km/u gelden.
224043.ehv.211.R002c
Pagina 40 van 65

Figuur 8.1 Ontsluitingsstructuur van de Overhoek Enschotsebaan
Thema 6: Infrastructuur
Langzaam verkeer
Voor het fietsverkeer liggen de belangrijkste ontsluitingsroutes langs de Enschotsebaan in
de vorm van vrijliggende fietspaden en langs de gebiedsontsluitingsweg centraal in het
bedrijventerrein in de vorm van ventwegen langs de hoofdroute, parallel aan het spoor.
Op het bedrijventerrein en in de woonstraten, binnen de 30 km zone, wordt het acceptabel
geacht om het fietsverkeer gemengd met het autoverkeer af te wikkelen op de rijbaan.
Op de dijk die het bedrijventerrein van het woongebied scheidt, ligt een voet-fietspad. De
Rauwbrakenweg en Enschotsebaan maken onderdeel uit van het Sternet fietsroutenetwerk
van de gemeente Tilburg en de Bosscheweg is aangewezen als primaire fietsroute.
De bereikbaarheid voor hulpdiensten is goed vanwege de verschillende toegangswegen
tot het gebied. Binnen het gebied is zo min mogelijk gewerkt met doodlopende wegen.
Parkeren
Het parkeren in de woongebieden wordt uitgevoerd zonder specifiek parkeerregime; de
gemeentelijke parkeernormen zijn als uitgangspunt gehanteerd. Voor de woningen wordt
uitgegaan van één parkeerplaats op eigen terrein. De overige parkeervoorzieningen worden
in de openbare ruimte gerealiseerd. Hiervoor is een aantal langsparkeervakken in
groenstroken tussen de rijbaan en trottoirs voorzien. In enkele straten zijn geclusterd
haaksparkeervakken gepland en bij de school ten zuiden van de Enschotsebaan zijn 27
parkeerplaatsen in de openbare ruimte voorzien om de parkeerdruk tijdens piekmomenten
op te vangen (kiss and ride area). Ook wordt bij de school een parkeerplaats met ruimte
voor 51 voertuigen aangelegd. In straten waar geen of onvoldoende parkeervakken aanwezig
zijn in de openbare ruimte, is het toegestaan om op de rijbaan te parkeren.
Speciaal punt van aandacht is het parkeren op het bedrijventerrein. Uitgangspunt is dat dit
op eigen terrein, aan de zij- en achterkant van de bedrijfsgebouwen plaatsvindt. Het wordt
echter wel van belang geacht dat eventuele bezoekers enkele parkeerplaatsen in het openbaar
gebied hebben (ook vrachtverkeer). Op welke wijze hiervoor ruimte kan worden geboden
zal in het vervolgtraject nader worden bekeken.
Kabels en leidingen (belemmeringenzones)
In de ruimtelijke onderbouwing [147] is ingegaan op kabels en leidingen in het plangebied
Enschotsebaan en de wettelijke belemmeringszones die in dit kader relevant zijn.
Het gaat hierbij onder andere om de in het plangebied aanwezige hoogspanningsleidingen
(zie hoofdstuk 11 van dit deel B), de transportleiding voor koolwaterstof (PRB-leiding) in
de oksel ten westen van de Burg. Bechtweg die in eigendom en beheer is bij Sabic Pipeli-
224043.ehv.211.R002c
Pagina 41 van 65

Thema 6: Infrastructuur
nes en een belemmeringenzone van 2x4 m heeft. In het zuidwesten wordt het plangebied
doorsneden door een 10 kV-leiding van BAM Infra. Ook deze leiding heeft een belemmeringenzone
van 2x4m. Bovengenoemde belemmeringszones zijn beschouwd als kaderstellend
voor het stedenbouwkundig ontwerp van de Enschotsebaan.
In het noordwesten wordt het plangebied van de Overhoek Enschotsebaan begrensd door
de spoorlijn Tilburg - 's-Hertogenbosch. Deze spoorlijn kent een bebouwingsgrens van 11
m vanaf de spoorlijn. Deze belemmeringenzone dient op de plankaart te worden aangegeven.
8.4 Toetsing
Zoals in paragraaf 8.2 is toegelicht, zijn er ten aanzien van het aspect infrastructuur vijf
toetsonderdelen benoemd. Onderstaand is per criteirum aangegeven op welke wijze
hiermee is omgegaan in de planuitwerking voor de Overhoek Enschotsebaan en of aan de
gestelde normen wordt voldaan.
• Ontsluitingsstructuur (auto, OV en fiets). De belangrijkste vereisten behorend bij
ambitieniveau B in het milieuprofiel op wijkniveau, namelijk het bevorderen van
langzaam verkeer (30 km/u) en het aanleggen van een nieuwe gebiedsontsluitingsweg,
zijn in het plan opgenomen. Er wordt dus voldaan aan de minimumnorm uit het
toetsingskader. Op de vraag op welke wijze wordt voldaan aan het streven om het
gebruik van openbaar vervoer te stimuleren, wordt in de ruimtelijke onderbouwing
[147] niet ingegaan.
• Wegprofielen/ inrichting openbare ruimte. De nieuw te realiseren wegen worden
zodanig ingericht dat er sprake is van een dorpse en groene uitstraling. Er wordt in het
stedenbouwkundig VO onderscheid gemaakt in woonstraten, buurtstraten,
bedrijfswegen en gebiedsontsluitingswegen. In het VO zijn hiervoor wegprofielen
opgenomen. Er wordt daarmee voldaan aan de minimumnorm.
• Bereikbaarheid winkelcentrum. Het bestaande winkelcentrum is via de Enschotsebaan
bereikbaar en voor langzaam verkeer ook via de Rauwbrakenweg. Het nieuwe
winkelcentrum dat in de Overhoek Koningsoord is voorzien, is via de nieuwe
gebiedsontsluitingsweg goed bereikbaar voor het autoverkeer en via de geplande
langzaamverkeersroutes voor fietsers en wandelaars. Er wordt voldaan aan de gestelde
minimumnorm.
• Parkeervoorzieningen (prive, openbaar). Uitgaande van de in paragraaf 8.2 genoemde
parkeernorm van 1,7 zouden er bij de realisering van 364 woningen tenminste 619
parkeerplaatsen moeten worden gerealiseerd. In het stedenbouwkundig plan voor de
Overhoek Enschotsebaan is voorzien in de realisering van één parkeerplaats per
woning op eigen terrein. Daarnaast zijn er 377 parkeerplaatsen in het openbaar gebied
voorzien, waarvan 27 langsparkeervakken (kiss and ride) en een parkeerplaats met 51
plaatsen bij de school. Per saldo betekent dit 663 parkeerplaatsen voor de woningen,
zodat kan worden geconcludeerd dat is voldaan aan de gestelde minimum
parkeernorm.
• Ondergrondse infrastructuur. De beschermingszones langs ondergrondse
infrastructuur zijn als kaderstellend voor het stedenbouwkundig ontwerp van de
Overhoek Enschotsebaan beschouwd. Er wordt dus voldaan aan de gestelde
minimumnorm.
224043.ehv.211.R002c
Pagina 42 van 65

Samengevat leidt dit tot het volgende overzicht:
Thema 6: Infrastructuur
Toetsingscriterium Toetsing
6.1 Ontsluitingsstructuur (auto, OV en fiets) Er wordt voldaan aan minimumnorm,
streefnorm niet bekend.
6.2 Wegprofielen/inrichting openbare ruimte Er wordt voldaan aan de minimumnorm
6.3 Bereikbaarheid winkelcentrum Er wordt voldaan aan de minimumnorm
6.4 Parkeervoorzieningen (privé, openbaar) Er wordt voldaan aan de minimumnorm
6.5 Ondergrondse infrastructuur Er wordt voldaan aan de minimumnorm
224043.ehv.211.R002c
Pagina 43 van 65

Thema 6: Infrastructuur
224043.ehv.211.R002c
Pagina 44 van 65

9 Thema 7: Geluid, lucht en trillingen
9.1 Samenvatting deel A
Voor wat betreft de milieuaspecten geluid en trillingen zijn in deel A van het MER voor
de effectbeoordeling als beoordelingscriteria de ligging van de 'geluidcontouren' en daarmee
samenhangend ook het 'aantal geluidgehinderden' als gevolg van wegverkeerslawaai,
railverkeerslawaai en industrielawaai gebruikt.
De kans op het ontstaan van trillingshinder is in alle alternatieven verwaarloosbaar gebleken.
Hinder als gevolg van een te hoge geluidbelasting treedt wel op. In het akoestisch onderzoek
dat ten behoeve van het MER voor het hele plangebied de Overhoeken (deel A) is
uitgevoerd, is daarom gerekend met schermvarianten langs de N65 en de spoorlijn. Het
nulalternatief scoort, vanwege de kleinere omvang van het plangebied (dus minder woningen
en minder geluidgehinderden) het gunstigst. In alle inrichtingsalternatieven blijft
echter sprake van gehinderden als gevolg van geluid. Dit betekent dat er bij de verdere
planuitwerking van de afzonderlijke Overhoeken door de diverse marktpartijen een duidelijke
ontwerpopgave ligt, evenals een noodzaak tot het treffen van beschermende maatregelen.
Voor het aspect lucht wordt verwacht dat de luchtkwaliteit voor de stoffen stikstofdioxide
en fijn stof in de toekomst (2015) bij autonome ontwikkeling dusdanig verbetert ten opzichte
van de huidige situatie, dat de grenswaarden niet langer worden overtreden. Ook is
geconstateerd dat de luchtkwaliteit nagenoeg volledig wordt veroorzaakt door de aanwezige
achtergrondconcentratie en dat de planbijdrage als gevolg van de ontwikkeling van
de Overhoeken te verwaarlozen is. De alternatieven zijn voor dit aspect dus niet onderscheidend.
Ook voor andere stoffen uit het Besluit luchtkwaliteit 2005 [3], zwaveldioxide,
lood, koolmonoxide en benzeen, worden de grenswaarden niet overschreden.
9.2 Toetsingskader
Naar aanleiding van de uitkomsten van het akoestisch onderzoek dat op basis van een
globaal vlekkenplan voor de hele Overhoeken is opgesteld, is zoals gezegd in deel A van
het MER geconcludeerd dat er ten aanzien van het aspect geluid sprake is van een duidelijke
ontwerpopgave voor de private partijen om bij de verdere planuitwerking te voldoen
aan de geluidnormen uit de Wet geluidhinder. Op basis hiervan zijn in het toetsingskader
voor de aspecten geluid, lucht en trillingen in deel A van het MER de volgende vijf toetsingscriteria
met bijbehorende normen geformuleerd:
• Resultaten geluidonderzoek. Ontwikkelaars van de verschillende Overhoeken zijn
verplicht een nieuw akoestisch onderzoek uit te voeren waarin het meer gedetailleerde
stedenbouwkundig ontwerp voor de betreffende Overhoek wordt doorgerekend, een
en ander conform de Wet geluidhinder.
• Wijze van geluidafscherming. Op basis van de uitkomsten van het geluidonderzoek
moet worden aangegeven welke geluidafschermende maatregelen benodigd zijn en op
welke wijze deze voorzieningen zullen worden vormgegeven, zodat aan de normen uit
de Wet geluidhinder wordt voldaan.
224043.ehv.211.R002c
Pagina 45 van 65

Thema 7: Geluid, lucht en trillingen
• Overige geluidwerende voorzieningen. Tevens dient te worden aangegeven welke
overige geluidwerende voorzieningen genomen worden om een eventuele te hoge geluidbelasting
op de gevels van de geluidgevoelige objecten te reduceren, zodat aan de
normen uit de Wet geluidhinder wordt voldaan.
• Maatregelen trillingshinder. Indien trillingshinder wordt verwacht, dient in de ruimtelijke
onderbouwing te worden aangegeven welke maatregelen worden genomen om
deze tegen te gaan.
• Resultaten luchtonderzoek. In de ruimtelijke onderbouwing dient te worden aangeven
of wordt verwacht dat de normen zoals genoemd in het Besluit luchtkwaliteit 2005 [3]
na realisering van de voorgenomen activiteiten zullen worden overschreden.
Samengevat leidt dit tot het volgende overzicht:
Toetsingscriterium Minimum (eis) Maximum
(streven)
7.1 Resultaten geluidonderzoek Voldoen aan Wet geluidhinder
7.2 Wijze van geluidafscherming Voldoen aan Wet geluidhinder
Indien relevant toelichten
7.3 Overige geluidwerende voorzie- Voldoen aan Wet geluidhinder
ningen
Indien relevant toelichten
7.4 Maatregelen tegen trillinghinder Indien relevant toelichten
7.5 Resultaten luchtonderzoek Voldoen aan Besluit luchtkwaliteit
2005
9.3 Uitwerking in ruimtelijke onderbouwing Enschotsebaan
Geluid
Ten behoeve van de ruimtelijke onderbouwing van het deelplan Enschotsebaan is een
akoestisch onderzoek uitgevoerd waarin de invloed van de Burgemeester Bechtweg, Bosscheweg,
de nieuwe gebiedsontsluitingsweg (gow), spoortraject 700 (Tilburg - Den
Bosch) en spoortraject 710 (Tilburg - Boxtel) op de Overhoek Enschotsebaan is bepaald.
De overige wegen in het plangebied krijgen een 30 km/u-regime en hoeven conform de
Wet geluidhinder niet te worden onderzocht. Voor het gedeelte van de gebiedsontsluitingweg
ten westen van de Burg. Bechtweg ( 'de lus') geldt dat deze een toetsingszone van
200 m kent. Binnen deze zone zijn echter geen geluidgevoelige bestemmingen aanwezig,
en dit gedeelte is dan ook niet nader onderzocht. De resultaten van het akoestisch onderzoek
zijn in bijlage 4 van de ruimtelijke onderbouwing opgenomen [147].
Hierbij moet worden opgemerkt dat dit geluidonderzoek nog conform de oude regelgeving
(voor de inwerkingtreding van de nieuwe Wet geluidhinder per 1-1-2007) is uitgevoerd
en er niet is gerekend met de nieuwe uniforme dosismaat Lden. Dit is echter toegestaan
omdat het formele vrijstellingsverzoek voor 1 april 2007 is ingediend.
Uit de berekeningsresultaten blijkt dat op enkele plekken binnen het deelplan Enschotsebaan
de voorkeursgrenswaarde van 50 dB(A) wordt overschreden. Vooral de Burgemeester
Bechtweg blijkt een zeer negatieve invloed op de geluidsbelasting in het plangebied te
hebben. Om toch te kunnen voldoen aan de voorkeursgrenswaarden uit de Wet geluidhinder
dienen in het vervolgtraject mitigerende maatregelen te worden genomen. In de geluidsberekening
zijn drie uitgangspunten van belang:
• de Burgemeester Bechtweg wordt uitgevoerd met stil asfalt (type DDL2);
• het huidige geluidscherm langs de Burgemeester Bechtweg wordt geoptimaliseerd;
• op de erfafscheidingen van enkele zuidelijk gelegen kavels wordt een scherm geplaatst
met een hoogte van 1,5 m en een massa van minimaal 10 kg/m 3 (figuur 9.1).
Figuur 9.1 Kavels met schermafscheidingen t.b.v. mitigeren geluidsoverlast.
224043.ehv.211.R002c
Pagina 46 van 65

Thema 7: Geluid, lucht en trillingen
Naast de berekende overschrijdingen als gevolg van wegverkeerslawaai vanuit de Burg.
Bechtweg en de Bosscheweg vinden er geen overschrijdingen plaats. De nieuw te realiseren
gebiedsontsluitingsweg veroorzaakt geen normoverschrijdingen [147].
Woningen worden geprojecteerd buiten de 50 dB(A) contour van het gezoneerde industrieterrein
Loven. Overige inrichtingen binnen het plangebied dienen te voldoen aan de
gestelde grenswaarden behorende bij de classificatie woonwijk in stad (50 dB(A) etmaalwaarde).
Daarmee wordt voldaan aan de voorkeursgrenswaarde van industrielawaai.
Ten gevolge van railverkeerslawaai en wegverkeerslawaai worden de voorkeursgrenswaarden
(respectievelijk 57 dB(A) en 50 dB(A)) overschreden; de maximaal toelaatbare
grenswaarde van 70 dB(A) wordt echter nergens overschreden. In deze resultaten is rekening
gehouden met de invloed van het geoptimaliseerde scherm langs de Burgemeester
Bechtweg en het te plaatsen scherm op de erfafscheiding van de zuidelijke kavels (figuur
9.1). In het akoestisch onderzoek is een overzichtstekening opgenomen van de woningen
waar de voorkeursgrenswaarden worden overschreden.
De geluidproductie van het verkeer op de Burgemeester Bechtweg leidt bij een viertal
woningen in het plangebied voor de Overhoek Enschotsebaan tot een overschrijding van
de voorkeursgrenswaarde op de begane grond. Op de hogere verdiepingen vindt bij geen
enkele woning een overschrijding van de voorkeursgrenswaarde plaats.
Het is mogelijk om met behulp van enkele bouwkundige maatregelen ervoor te zorgen dat
de overschrijdingen op een aantal gevels worden verholpen. Hierbij moet gedacht worden
aan onder andere vliesgevels, een gesloten borstwering over de gehele lengte van een gevel
of een verspringende gevel. Eventueel is het nog mogelijk om de woningen ten opzichte
van elkaar te laten verspringen, zodat de ene woning de andere woning afschermt.
Tot slot is het ogelijk om de overschrijdingen 'ongedaan' te maken door de gevel doof uit
te voeren, waardoor de gevel niet aan de Wet geluidhinder getoetst hoeft te worden. Hier
dient dan bij de inrichting van de woning rekening mee te worden gehouden. In het vervolgtraject
wordt nader bekeken op welke wijze één of meer van deze mitigerende maatregelen
kunnen worden geïmplementeerd, zodat bij alle woningen voldaan wordt aan de
voorkeursgrenswaarde uit de Wet geluidhinder.
Lucht
Ten behoeve van het MER (deel A) zijn door Grontmij en KEMA berekeningen uitgevoerd
ten aanzien van de luchtkwaliteit in de hele Overhoeken [143, 144, 146]. In aanvulling
hierop heeft KEMA tevens voor het jaar 2007 (jaar van aanvang realisatie) een berekening
uitgevoerd voor de Overhoek Enschotsebaan. De uitkomsten van deze aanvullende
berekening zijn opgenomen in bijlage 6 van de ruimtelijke onderbouwing [147]. In de
bijbehorende rapportage zijn onderstaande conclusies getrokken.
224043.ehv.211.R002c
Pagina 47 van 65

Thema 7: Geluid, lucht en trillingen
Uit de genoemde onderzoeken blijkt dat de luchtkwaliteit in het studiegebied Overhoeken
Berkel-Enschot in de eerste plaats wordt bepaald door de achtergrondconcentratie van de
stoffen NO2 en PM10. De grenswaarden voor buitenlucht worden voor NO2 niet overschreden.
Zowel voor de huidige situatie (toetsingsjaar 2004) als in de autonome situatie
en in de situatie met planrealisatie voor de jaren 2007, 2010 en 2015, blijft de jaargemiddelde
waarde voor de NO2-concentratie onder de grenswaarde van 40 μ/m 3 en de uurgemiddelde
waarde ver onder de grenswaarde van 200 μ/m 3 .
De jaargemiddelde concentratie PM10 blijft eveneens in alle berekende situaties onder de
grenswaarde van 40 μ/m 3 . Ook het maximale aantal overschrijdingen van de uurgemiddelde
grenswaarde leidt niet tot normoverschrijdingen.
In de toetsingsjaren 2007 (start planrealisatie), 2010 en 2015 bedraagt het maximaal aantal
overschrijdingsdagen respectievelijk 31, 23 en 20, waarmee wordt voldaan wordt aan
de daggemiddelde norm voor fijn stof uit het Besluit luchtkwaliteit 2005 [3].
De planbijdrage, uitgedrukt als het verschil tussen de autonome situatie en de situatie met
realisatie van dit initiatief, is zeer klein. De jaargemiddelde concentraties gemiddeld over
het studiegebied zijn voor alle situaties gelijk: er zijn alleen kleine verschillen in gemiddelde
overschrijdingsdagen voor PM10 (18 met planrealisatie en 17 in autonome ontwikkeling),
jaargemiddelde NO2 (22,9 μg/m 3 gemiddeld met planrealisatie tegenover 23,2
μg/m 3 in autonome ontwikkeling) en maximale gemiddelde uurwaarde NO2 (124 met
planrealisatie tegenover 123 in autonome ontwikkeling).
Ten aanzien van de stoffen benzeen en SO2 zijn waarden berekend die aangeven dat in
2015 de concentraties gelijk zijn aan de achtergrondwaarden (1 μg/m 3 voor benzeen en 3
μg/m 3 voor SO2), waaruit geconcludeerd mag worden dat er geen sprake is van een bijdrage
als gevolg van de ontwikkeling.
Samengevat kan worden geconcludeerd dat uit de berekeningen die voor het plangebied
Overhoeken als geheel zijn uitgevoerd (deel A van het MER) en uit de aanvullende berekening
voor het deelplan Enschotsebaan blijkt dat voor de toetsingsjaren 2007 (start planrealisatie),
2010 en 2015 voor alle stoffen inclusief planrealisatie wordt voldaan aan de
normen uit het Besluit Luchtkwaliteit 2005 [3]. Uit de berekeningen blijkt tevens dat de
achtergrondconcentraties tussen 2007 en 2015 een dalende trend vertonen. Hieruit kan
worden geconcludeerd dat verwacht mag worden dat ook in de tussenliggende jaren
(2008-2009, 2011-2014) wordt voldaan aan de normen uit het Besluit Luchtkwaliteit
2005. Vanuit het Besluit Luchtkwaliteit zijn er dan ook geen bezwaren tegen de voorgenomen
ontwikkeling.
Ten aanzien van het aspect trillingen is aangegeven dat de kans op het optreden van trillingshinder
verwaarloosbaar wordt geacht en er geen specifieke maatregelen nodig zijn.
9.4 Toetsing
Zoals in paragraaf 9.2 is toegelicht, zijn er voor de aspecten, lucht, geluid en trillingen
vijf toetsingscriteria benoemd. Onderstaand is per criterium aangegeven op welke wijze
hiermee is omgegaan in de planuitwerking voor de Overhoek Enschotsebaan en of aan de
gestelde normen wordt voldaan.
• Resultaten geluidonderzoek. Ten behoeve van de ruimtelijke onderbouwing is een
aanvullend geluidsonderzoek uitgevoerd [147]. Uit dit onderzoek blijkt dat weg- en
railverkeerslawaai beperkingen opleveren voor de ontwikkeling van het plangebied;
industrielawaai vormt geen probleem. Om de knelpunten met betrekking tot geluidoverlast
te mitigeren, zijn diverse maatregelen voorgesteld.
• Wijze van geluidafscherming. Het geluidsscherm langs de Burgemeester Bechtweg
wordt uitgebreid. Bijlage 5 van de ruimtelijke onderbouwing [147] bevat een over-
224043.ehv.211.R002c
Pagina 48 van 65

Thema 7: Geluid, lucht en trillingen
zichtstekening met daarop de afmetingen (hoogte en lengte) van dit geluidsscherm.
Voor een viertal woningen in de uiterste zuidoosthoek van het plangebied Enschotsebaan
wordt op de kavelgrens een geluidsscherm geplaatst. De maatvoering en vormgeving
daarvan dient in de technische uitwerking nog nader te worden bepaald.
• Overige geluidwerende voorzieningen. Naast uitbreiding van het geluidsscherm aan de
Burgemeester Bechtweg worden enkele andere mitigerende maatregelen genomen.
Het asfalt op de (nieuwe, uitgebreide) Burgemeester Bechtweg wordt stil uitgevoerd.
Voor enkele woningen in de zuidwest hoek is een beperking ten aanzien van de bouwhoogte
gesteld. Tot slot worden bij woningen waar dit noodzakelijk is, mitigerende
gevelmaatregelen genomen. Deze maatregelen dienen in de technische uitwerking nog
nader te worden uitgewerkt. Volgens de Ruimtelijke Onderbouwing zal met deze
maatregelen kunnen worden voldaan aan de normen uit de Wet geluidhinder.
• Maatregelen tegen trillinghinder. In het MER wordt geconcludeerd dat trillinghinder
in het plangebied verwaarloosbaar is en derhalve geen belemmeringen vormt. Specifieke
nadere maatregelen zijn hierdoor niet noodzakelijk.
• Resultaten luchtonderzoek. Uit het luchtonderzoek voor het MER [143, 144, 146]
voor de jaren 2010 en 2015 en het aanvullende onderzoek voor het jaar 2007 [147]
blijkt dat er geen knelpunten zijn ten aanzien van luchtkwaliteit, en dat wordt voldaan
aan de normen zoals genoemd in het Besluit luchtkwaliteit 2005.
Samengevat leidt dit tot het volgende overzicht:
Toetsingscriterium Toetsing
7.1 Resultaten geluidonderzoek Geluidonderzoek is uitgevoerd, extra maatregelen noodzakelijk
7.2 Wijze van geluidafscherming Dient deels nog nader te worden uitgewerkt, dus defini-
7.3 Overige geluidwerende voorzieningen
tieve toetsing aan normstelling pas later mogelijk..
Dient nog nader te worden uitgewerkt., maar als gevolg
van de te nemen maatregelen zal naar verwachting wor-
den voldaan aan de normen uit de Wet geluidhinder.
7.4 Maatregelen tegen trillinghin- Trillingshinder wordt niet verwacht. Extra maatregelen
der
niet nodig.
7.5 Resultaten luchtonderzoek Luchtonderzoek is uitgevoerd, geen knelpunten t.a.v.
luchtkwaliteit. Er wordt voldaan aan de normen uit het
Besluit luchtkwaliteit 2005.
224043.ehv.211.R002c
Pagina 49 van 65

Thema 7: Geluid, lucht en trillingen
224043.ehv.211.R002c
Pagina 50 van 65

10 Thema 8: Energie en materiaalgebruik
10.1 Samenvatting deel A en toetsingskader
Ten aanzien van het thema energie is, vooruitlopend op het opstellen van een energievisie
voor alle Overhoeken gezamenlijk, in het Ontwikkelingsplan voor de Overhoeken [36]
voor het thema energie bij het milieuprofiel op wijkniveau het ambitieniveau B geformuleerd,
en voor het milieuprofiel op gebouwniveau een GPR-score van 8. Dit houdt onder
andere in dat wordt uitgegaan van:
• toepassing van actieve en passieve zonne-energie;
• een Energie Prestatie op Locatie (EPL) van tenminste 7,0;
• een Energie Prestatie Coëfficiënt (EPC) tenminste 10% onder de eis uit het Bouwbesluit;
• het realiseren van een zuidgerichte oriëntatie bij minimaal 70% van de gebouwen;
• tenminste 10% van de woningen dat energieneutraal wordt gebouwd;
• het voorzien van alle woningen van lage temperatuurverwarming (LTV);
• het uitvoeren van een nader onderzoek naar mogelijkheden voor warmte/koudeopslag.
Bovenstaande ambities waren geformuleerd voordat bekend werd dat de EPC-eis voor
woningen per 1 januari 2006 zou worden verlaagd naar 0,8. De gemeente heeft echter
aangegeven dat ondanks deze verlaging, haar ambitie van tenminste 10% onder de wettelijke
norm gehandhaafd blijft. Overigens zal een EPL van 7 er in de meeste gevallen toe
leiden dat de EPC lager is dan de nieuwe wettelijke eisen.
Met betrekking tot het thema materiaalgebruik zijn uiteraard primair de voorschriften uit
het Bouwbesluit van belang, alsmede de wensen ten aanzien van Dubo (duurzaam bouwen).
Met betrekking tot het thema materiaalgebruik is in het milieuprofiel op gebouwniveau
dat in het Ontwikkelingsplan voor de Overhoeken [36] is opgenomen, als ambitieniveau
een GPR-score 7 geformuleerd. Dit houdt onder andere in dat er geen uitlogende en
uitspoelende materialen worden gebruikt, geen primair PVC, PAK, HCFK en er duurzaam
beheerd hout (FSC-keurmerk) wordt toegepast. Voorschriften ten aanzien van het
materiaalgebruik komen verschillende keren terug tijdens de bouw van de Overhoeken.
Zo kan in dit verband worden gedacht aan de fundering en draagconstructies van de bebouwing,
gevelmaterialen, isolatiematerialen, verhardingen en het straatmeubilair.
Samengevat leidt dit tot het volgende overzicht:
Toetsingscriterium Minimum (eis) Maximum (streven)
8.1 Energie Prestatie Coëfficiënt 10% onder norm bouw- Volledig energieneutraal
(EPC)
besluit (0,72)
bouwen
8.2 Energie Prestatie op Locatie > 7,0 Volledig energieneutraal
(EPL)
bouwen
8.3 Percentage en situering wo- > 70% Volledig energieneutraal
ningen zongerichte oriëntatie
bouwen
224043.ehv.211.R002c
Pagina 51 van 65

Thema 8: Energie en materiaalgebruik
Toetsingscriterium Minimum (eis) Maximum (streven)
8.4 Duurzame energie (woningen,
openbaar gebied)
10% woningen energieneutraal,
openbare voorzieningen
100% op
groene stroom, alle woningen
LTV
Volledig energieneutraal
bouwen
8.5 Collectieve energiesystemen Haalbaarheidsonderzoek Volledig energieneutraal
warmte koudeopslag bouwen
8.6 Materiaalgebruik geen uitlogende en uitspoelende
materialen, geen primair
PVC, PAK, HCFK en
toepassen van duurzaam
beheerd hout (FSC)
10.2 Uitwerking in ruimtelijke onderbouwing Enschotsebaan
In de Ruimtelijke onderbouwing voor de Enschotsebaan [147] is aangegeven dat de normen
voor de EPC (minimaal 0,72) en de EPL (minimaal 7,0) het uitgangspunt ten aanzien
van energie en duurzaam bouwen in het projectgebied vormen. Door G3 Advies is een
energievisie voor de Overhoek Enschotsebaan opgesteld. Deze is als bijlage 9 aan de
ruimtelijke onderbouwing toegevoegd. In deze energievisie is omschreven op welke wijzen
gekomen kan worden tot bovengenoemde EPC en EPL. Hiervoor is een aantal energieconcepten
beschouwd, onder te verdelen in:
• Gebouwgebonden concepten. Op verschillende ambitieniveaus zijn maatregelpakketten
samengesteld bestaande uit gebouwgebonden maatregelen als isolatie, warmteterugwinning
uit ventilatielucht, lage-temperatuurverwarming (LTV), zonneboiler en
PV-panelen.
• Locatiegebonden concepten. Woningen of bedrijven kunnen worden aangesloten op
een energie-infrastructuur van warmte en/of koude en elektriciteit. Ten aanzien van
locatiegebonden concepten zijn warmtepompconcepten en energieconcepten met biobrandstoffen
onderzocht.
Vanuit de verschillende onderzochte energieconcepten zal in een volgende planfase besloten
worden op welke wijze de gestelde doelen ten aanzien van EPC en EPL efficiënt
gerealiseerd kunnen worden.
In het vigerende bestemmingsplan Enschotsebaan [21] wordt gesteld dat minimaal 50%
van de woningen een passieve zuidgerichte oriëntatie dient te hebben. Het Ontwikkelingsplan
voor de Overhoeken [36] gaat (conform het ambitieniveau B in het milieuprofiel)
uit van minimaal 70%. Gedurende het ontwerptraject is echter gebleken dat hieraan
vanuit stedenbouwkundig oogpunt en andere inhoudelijke eisen niet kan worden voldaan.
De gemeente Tilburg heeft aangegeven dat het van groot belang is dat er in de Overhoeken
een centrumdorps woonmilieu wordt gerealiseerd. Hier past niet bij dat er lange rijen
gelijkgeoriënteerde geschakelde woningen worden gebouwd. Dat daardoor niet aan de
gestelde minimumnorm ten aanzien van zongerichte oriëntatie kan worden voldaan, is
voor de gemeente Tilburg acceptabel bevonden. Wel is aangegeven dat getracht dient te
worden om binnen de stedenbouwkundige structuur het aantal zongerichte woningen te
maximaliseren.
Ten aanzien van het aspect materiaalgebruik is in de ruimtelijke Onderbouwing voor de
Enschotsebaan verwezen naar het milieuprofiel op woningniveau (GPRgebouw) waarin
de uitgangspunten voor een duurzame ontwikkeling van de te realiseren gebouwen zijn
vastgelegd. Op dit moment is de planvorming nog niet tot een zodanig detailniveau uitgewerkt,
dat er gebouwniveau concreet kan worden aangegeven op welke wijze met deze
224043.ehv.211.R002c
Pagina 52 van 65

Thema 8: Energie en materiaalgebruik
uitgangspunten wordt omgegaan, maar het milieuprofiel op woningniveau van de gemeente
geldt als uitgangspunt in de nadere detaillering en technische planvorming.
10.3 Toetsing
Zoals in paragraaf 10.1 is toegelicht, zijn er ten aanzien van de aspecten energie en materiaalgebruik
zes toetsingscriteria benoemd. Onderstaand is per criterium aangegeven op
welke wijze hiermee is omgegaan in de planuitwerking voor de Overhoek Enschotsebaan
en of thans aan de gestelde normen wordt voldaan.
• Energie Prestatie Coëfficiënt (EPC). Voor de ontwikkeling van het plangebied geldt
een eis ten aanzien van de EPC van minimaal 0,72. Deze eis is uitgangspunt geweest
bij de ontwikkeling van de energievisie, waarin is omschreven op welke wijze voldaan
kan worden aan dit uitgangspunt. In een volgende planfase zal nader worden uitgewerkt
op welke wijze hieraan concreet vorm zal worden gegeven. Voor zover thans
mogelijk is, wordt voldaan aan de gestelde minimumnorm.
• Energie Prestatie op Locatie (EPL). Voor de ontwikkeling van het plangebied geldt
een eis ten aanzien van de EPL van minstens 7,0. Deze eis is uitgangspunt geweest bij
de ontwikkeling van de energievisie, waarin is omschreven op welke wijze voldaan
kan worden aan dit uitgangspunt. In een volgende planfase zal nader worden uitgewerkt
op welke wijze hieraan concreet vorm zal worden gegeven. Voor zover thans
mogelijk is, wordt voldaan aan de gestelde minimumnorm.
• Percentage en situering woningen zongerichte oriëntatie. In het bestemmingsplan Enschotsebaan
[21] wordt gesteld dat minimaal 50% van de woningen een passieve zuidgerichte
oriëntatie dient te hebben, het Ontwikkelingsplan [36] spreekt van minimaal
70%. Vanuit stedenbouwkundig oogpunt en andere inhoudelijke eisen is gebleken dat
hieraan niet kan worden voldaan. Wel is geprobeerd om binnen de stedenbouwkundige
structuur het aantal woningen met een zongerichte oriëntatie te maximaliseren. De
gemeente Tilburg heeft aangegeven hiermee akkoord te gaan.
• Duurzame energie (woningen, openbaar gebied). Vanuit onder meer het Ontwikkelingsplan
Overhoeken [36] gelden verschillende eisen en wensen ten aanzien van het
gebruik van duurzame energie. In de Energiescan is onderzocht op welke wijze deze
eisen gehaald kunnen worden, waarbij enkele kansrijke concepten zijn uitgewerkt (zie
bijlage 10 van de ruimtelijke onderbouwing [147]). In het vervolgtraject (technische
planontwikkeling) wordt bekeken welke concepten gerealiseerd gaan worden om aan
de gestelde eisen te voldoen. Momenteel wordt hierbij gedacht aan onder meer warmtepompen
en gebouwgebonden maatregelen. Voor zover thans mogelijk is, is voldaan
aan de gestelde minimumnorm.
• Collectieve energiesystemen. Vanuit onder meer het Ontwikkelingsplan Overhoeken
[36] gelden verschillende eisen en wensen ten aanzien van collectieve energiesystemen.
Enkele in de Energievisie genoemde kansrijke concepten betreffen collectieve
systemen. In het vervolgtraject (technische planontwikkeling) wordt bekeken welke
concepten gerealiseerd gaan worden om aan de gestelde eisen te voldoen. Voor zover
thans mogelijk is, is voldaan aan de gestelde minimumnorm.
• Materiaalgebruik. Ten aanzien van het materiaalgebruik is geconcludeerd dat de
plannen op dit moment nog onvoldoende concreet zijn uitgewerkt om te toetsen of aan
de gestelde normen wordt voldaan. Wel is aangekondigd dat de normen uit het Ontwikkelingsplan
als uitgangspunt zullen worden gehanteerd bij de nadere detaillering
en technische planvorming van de bebouwing. Om een wisselend beeld te krijgen is
tevens gesteld dat het wenselijk is om geen standaardisatie van materialen toe te pas-
224043.ehv.211.R002c
Pagina 53 van 65

Thema 8: Energie en materiaalgebruik
sen. Per buurtschap kan door een verschil in bebouwing, beplantingskeuze of meubilair
de individualiteit en eigenheid van het buurtschap worden benadrukt. De wegen,
paden en brinken (vloer van de openbare ruimte) zijn wel eenvormig in het plan.
Samengevat leidt dit tot het volgende overzicht:
Toetsingscriterium Toetsing
8.1 Energie Prestatie Coëfficiënt (EPC) Voor zover thans mogelijk is, wordt voldaan aan
de minimumnorm
8.2 Energie Prestatie op Locatie (EPL) Voor zover thans mogelijk is, wordt voldaan aan
8.3 Percentage en situering woningen
zongerichte oriëntatie
de minimumnorm
Neen, percentage wordt niet behaald, maar dit is
voor de gemeente acceptabel om een centrum-
dorps woonmilieu te kunnen realiseren.
8.4 Duurzame energie (woningen, Voor zover thans mogelijk is, wordt voldaan aan
openbaar gebied)
de minimumnorm
8.5 Collectieve energiesystemen Voor zover thans mogelijk is, wordt voldaan aan
de minimumnorm
8.6 Materiaalgebruik Voor zover thans mogelijk is, wordt voldaan aan
de minimumnorm
224043.ehv.211.R002c
Pagina 54 van 65

11 Thema 9: Veiligheid en gezondheid
11.1 Samenvatting deel A
Voor wat betreft het milieuaspect externe veiligheid is in deel A van het MER voor de
effectbeoordeling gebruik gemaakt van criteria die betrekking hebben op de ligging van
de contouren behorend bij het 'plaatsgebonden risico' (PR) en het 'groepsrisico' (GR).
Het plaatsgebonden risico levert bij geen van de in deel A onderzochte inrichtingsalternatieven
een belemmering op voor de ontwikkeling van de diverse Overhoeken. Voor het
groepsrisico geldt dat de oriëntatiewaarde naar verwachting niet zal worden overschreden,
maar dat het risico wel toeneemt, aangezien er in de toekomst meer mensen in het
gebied zullen verblijven dan thans het geval is. Op basis daarvan is in deel A van het
MER gesteld dat de projectontwikkelaars van de verschillende afzonderlijke Overhoeken
bij de planuitwerking elk een verantwoordingsplicht kennen over de wijze waarop met dit
hogere groepsrisico wordt omgegaan.
Naast het aspect externe veiligheid is in deel A van het MER ingegaan op een aantal andere
veiligheidsaspecten, namelijk verkeersveiligheid en sociale veiligheid. De effecten
van deze aspecten voor de verschillende inrichtingsalternatieven uit deel A zijn echter
niet onderscheidend. Vanwege de aanwezigheid van een tweetal hoogspanningsleidingen
in het plangebied Enschotsebaan is tenslotte van belang dat wordt ingegaan op de gezondheidseffecten
als gevolg van het langdurig verblijven nabij deze leidingen.
11.2 Toetsingskader
Op basis van de huidige kenmerken van het plangebied en de te verwachten milieueffecten
als gevolg van de realisering van de voorgenomen activiteiten zoals beschreven in
hoofdstuk zes van deel A van het MER voor de Overhoeken, zijn in het toetsingskader
voor de thema’s veiligheid en gezondheid de volgende toetsingscriteria met bijbehorende
normen geformuleerd:
• Verkeersveiligheid. Ten aanzien van het aspect verkeersveiligheid is gesteld dat het
ontwerp van de wegen dient te voldoen aan de principes van duurzaam veilig. Dit
houdt onder andere in dat met uitzondering van de nieuwe gebiedsontsluitingswegen,
op alle wegen in de Overhoeken een maximaal toegestane snelheid van 30 km/u geldt.
• Sociale veiligheid. Ten aanzien van dit criterium wordt als minimale eis voorgesteld
dat alle woningen tenminste dienen te voldoen aan de normen zoals opgenomen in het
Politiekeurmerk Veilig Wonen en dat er voldoende openbare verlichting moet worden
gerealiseerd, met name op wegen die door langzaam verkeer worden gebruikt. Daarnaast
is er in deel A onder andere gesteld dat er bij voorkeur geen volledig vrijliggende
routes voor langzaam verkeer worden gerealiseerd en er terughoudend moet worden
omgegaan met het aanbrengen van afschermende beplanting.
• Toegankelijkheid voor politie, brandweer en hulpdiensten. Ten aanzien van dit aspect
is aangegeven dat de toegankelijkheid voldoende en naar wens van de betrokkenen
gewaarborgd is. Er dient aantoonbaar overleg met alle hulpdiensten te worden gevoerd.
224043.ehv.211.R002c
Pagina 55 van 65

Thema 9: Veiligheid en gezondheid
• Externe veiligheidscontouren. In het Ontwikkelingsplan [36] is bij het milieuprofiel
op wijkniveau voor het thema externe veiligheid uitgegaan van een ambitieniveau C.
Dit houdt in dat er een scheiding wordt aangebracht tussen kwetsbare functies en het
risico, tussen routes voor gevaarlijk transport en kwetsbare functies. Als extra streven
kan worden uitgegaan van een ambitieniveau A waarbij er überhaupt geen gevaarlijk
transport meer over de infrastructuur in en rondom het plangebied plaatsvindt, en er
geen risicofuncties in de wijk worden gesitueerd. Tevens is als eis geformuleerd dat
het toegenomen groepsrisico wordt verantwoord.
• Gezondheidseffecten bij hoogspanningsleidingen. Alhoewel er tot op heden geen wetenschappelijk
verband is aangetoond, bestaat er onduidelijkheid over een mogelijk
verhoogde kans op het optreden van kinderleukemie als gevolg van langdurig verblijven
in de nabijheid van hoogspanningsleidingen. Alhoewel hiervoor geen harde normen
bestaan, is aangegeven dat er zo min mogelijk woningen en andere gevoelige objecten
(bijvoorbeeld basisscholen) binnen de indicatieve zone van 2x80 m aan weerszijden
van de hoogspanningsleiding in de Overhoek Enschotsebaan zouden moeten
worden gerealiseerd.
Samengevat leidt dit tot het volgende overzicht:
Toetsingscriterium Minimum (eis) Maximum (streven)
9.1 Verkeersveiligheid Principes duurzaam veilig -
9.2 Sociale veiligheid Adequate verlichting, Poli- Terughoudendheid aftiekeurmerk
Veilig Wonen schermende beplanting,
geen volledig vrijliggende
fietspaden
9.3 Toegankelijkheid voor politie, Toegankelijkheid gewaar- -
brandweer, hulpdiensten e.d. borgd, overleg hulpdiensten
aantoonbaar
9.4 Externe veiligheidscontouren Scheiding kwetsbare func- Geen risicofuncties in het
ties en risico’s, verantwoordingsplicht
toename
Groepsrisico
gebied
9.5 Gezondheidseffecten bij hoog- - Geen basisschool en zo
spanningsleidingen
min mogelijk woningen
binnen indicatieve zone
11.3 Uitwerking in ruimtelijke onderbouwing Enschotsebaan
Ten behoeve van de Ruimtelijke onderbouwing voor de Enschotsebaan [147] zijn geen
nieuwe berekeningen ten aanzien van de externe veiligheidssituatie in het plangebied uitgevoerd,
maar wordt volstaan met een verwijzing naar het onderzoek dat in 2005 is uitgevoerd
door Oranjewoud [114, 128] voor het hele plangebied (alle Overhoeken). Dit onderzoek
is ook gebruikt voor het opstellen van deel A van het MER. In dit onderzoek is
het Stedenbouwkundig plan [39] doorgerekend. Uit deze studie blijkt dat de externe veiligheidssituatie
in de Overhoeken met name wordt bepaald door het vervoer van gevaarlijke
stoffen over een drietal transportassen, te weten de spoorlijn Tilburg-’s-Hertogenbosch,
de regionale weg N65 en de Burgemeester Bechtweg (Noordoosttangent).
In het externe veiligheidsonderzoek is (zoals in paragraaf 11.1 reeds is gesteld) geconstateerd
dat het plaatsgebonden risico geen belemmering vormt voor de realisering van de
voorgenomen activiteiten in het gebied. Ook het groepsrisico veroorzaakt door het vervoer
over de Burg. Bechtweg is niet relevant. Het groepsrisico veroorzaakt door zowel de
N65 als het spoor nemen als gevolg van de voorgenomen plannen toe. Daarom is geconcludeerd
dat voor deze specifieke transportaders het groepsrisico verantwoord dient te
worden. Deze verantwoording is in de volgende paragraaf opgenomen.
224043.ehv.211.R002c
Pagina 56 van 65

Thema 9: Veiligheid en gezondheid
Voor de inrichting van de wegen in het plangebied is uitgegaan van de principes van
Duurzaam Veilig. Alle nieuwe wegen worden uitgevoerd met een verkeersregime van 30
km/h met uitzondering van de nieuwe gebiedsontsluitingweg waar een maximale snelheid
van 50 km/h is toegestaan. Op de drukkere wegen in het plangebied (de Enschotsebaan en
de gebiedsontsluitingsweg) wordt het fietsverkeer gescheiden van het gemotoriseerd verkeer
afgewikkeld.
Ten aanzien van het aspect sociale veiligheid is in de ruimtelijke onderbouwing opgemerkt
dat in het stedenbouwkundig VO rekening is gehouden met de sociale veiligheid in
het gebied. Zo wordt langzaam verkeer bij drukkere wegen gescheiden afgehandeld. De
woningen zijn zodanig gesitueerd dat er geen afgelegen hoeken in het plangebied aanwezig
zijn en er is zo min mogelijk gewerkt met doodlopende wegen. Erfafscheidingen voor
de voorgevelrooilijn hebben een maximale hoogte van 1 meter waardoor een breder en
overzichtelijker straatbeeld wordt verworven. Ook in het vervolgtraject zal bij de meer
gedetailleerde en concrete inrichting van het openbaar gebied (zoals bijvoorbeeld de
openbare verlichting) rekening worden gehouden met het aspect sociale veiligheid.
Met betrekking tot de toegankelijkheid van het gebied voor hulpdiensten wordt verwezen
naar de volgende paragraaf. In het kader van de verantwoording van het toegenomen
groepsrisico is toegelicht dat er inmiddels overleg met diverse partijen heeft plaatsgevonden,
waaronder de regionale brandweer. Hierin is onder andere gesteld dat het aantal mogelijkheden
om het gebied te betreden en verlaten voldoende is, en dat deze routes tevens
haaks op de potentiële risicobronnen staan. De beschikbaarheid van voldoende bluswatercapaciteit
is thans nog niet voldoende gewaarborgd.
Met betrekking tot de gezondheidseffecten als gevolg van het langdurig verblijven onder
of nabij hoogspanningsleidingen, is in de ruimtelijke onderbouwing voor de Overhoek
Enschotsebaan aangegeven dat vanwege deze effecten is besloten om de locatie van de
nieuw te realiseren basisschool zodanig te kiezen dat deze buiten de 80 meter zone van de
150 kV hoogspanningsleiding ligt. Er zullen echter wel woningen binnen deze zone worden
gebouwd.
11.4 Verantwoording groepsrisico
In deze paragraaf wordt ingegaan op de verantwoordingsplicht als gevolg van het toegenomen
groepsrisico veroorzaakt door zowel de N65 als de spoorlijn Tilburg-’s-Hertogenbosch,
zoals deze is opgenomen in de Ruimtelijke Onderbouwing voor de Overhoek Enschotsebaan.
Deze verantwoording bestaat, naast het bepalen van de risico's in zowel de
huidige als de toekomstige situatie, uit de volgende stappen:
• Ruimtelijke onderbouwing;
• Maatregelen ter verlaging van het groepsrisico;
• Mogelijkheden voor hulpverlening en zelfredzaamheid.
In deze paragraaf worden bovengenoemde stappen achtereenvolgens doorlopen. Hiermee
wordt inzicht gegeven in de verandering van de risico's en de aanvaardbaarheid hiervan.
Groepsrisico
Allereerst moet inzicht worden gegeven in het huidige en het toekomstige groepsrisico
vanwege de aanwezigheid van de N65 en de spoorlijn Tilburg-'s-Hertogenbosch
Huidige situatie
Uit onderzoek door Oranjewoud naar de externe veiligheid in het plangebied [114, 128]
blijkt dat het groepsrisico in de huidige situatie verwaarloosbaar is. Langs de risicobronnen
(spoorlijn en N65) is nu incidentele bebouwing gesitueerd, waardoor het groepsrisico
verwaarloosbaar is.
224043.ehv.211.R002c
Pagina 57 van 65

Thema 9: Veiligheid en gezondheid
Toekomstige situatie
De studie van Oranjewoud [114, 128] is gebaseerd op het gehele plangebied van de Overhoeken
gezamenlijk, conform het stedenbouwkundig plan [39]. Volgens het stedenbouwkundig
plan worden er in het hele plangebied in totaal circa 1930 woningen gerealiseerd
en enkele kleinere bedrijventerreinen. Voor de invulling van de woningdichtheid is in het
rapport met aannames gewerkt. Op basis van deze gegevens is geconcludeerd dat het
groepsrisico als gevolg van transport per spoor en over de N65 (Bosscheweg) zal toenemen.
Het vervoer over de Burgermeester Bechtweg geeft geen verandering in het groepsrisico
te zien, omdat de voorgenomen ontwikkeling buiten het invloedsgebied van de vervoerde
stoffen over deze transportas ligt.
Het groepsrisico van zowel de N65 als het spoor nemen in de toekomst toe. Voor beide
transportaders geldt echter dat de toekomstige risico's onder de oriëntatiewaarde blijven.
Als gevolg van de toename van het groepsrisico wordt de verantwoordingsplicht voor dit
specifieke project doorlopen zoals in de regelgeving wordt voorgeschreven. Op basis van
deze verantwoording neemt het bevoegd gezag (de gemeenteraad van Tilburg) een besluit
in hoeverre en onder welke voorwaarden zij het toegenomen risico aanvaardbaar vindt.
Ruimtelijke invulling
In het plangebied van de Overhoek Enschotsebaan is in de huidige situatie slechts sprake
van sporadische bebouwing, met name woningen, langs enkele wegen. De nieuwe inrichting
van dit deelgebied betreft een nadere invulling van een deel van het Stedenbouwkundig
Plan [39] dat voor het gebied de Overhoeken als geheel is opgesteld.
Een gedeelte van de locatie (noordwesten) wordt bestemd als een kleinschalig lokaal bedrijventerrein
(categorie I t/m III) met verschillende toepassingen en een aantrekkelijke
uitstraling, passend in de omgeving. Binnen de gemeente Tilburg is dringend behoefte
aan de ontwikkeling van kleinere bedrijventerrein met een locale invulling. De ligging
van de Overhoek Enschotsebaan langs enkele belangrijke uitvalswegen (N65, Burgemeester
Bechtweg) maakt deze locatie uitermate geschikt als bedrijventerrein.
De rest van de Overhoek Enschotsebaan wordt ingericht als woongebied. Het type woning
varieert van rijwoning tot vrijstaande villa’s. Tevens worden in het gebied maatschappelijke
voorzieningen zoals seniorenwoningen en een school gerealiseerd.
Maatregelen
Ten gevolge van de ontwikkeling van woningbouw en bedrijventerrein in het gebied Enschotsebaan
neemt het groepsrisico toe. Voor het verhogen van de veiligheid kunnen
maatregelen worden genomen. Deze maatregelen zijn afhankelijk van het risico en de
locatie, waarbij de volgende categorieën te onderscheiden zijn:
• Maatregelen gericht op veiliger transport. Dergelijke maatregelen vormden geen onderdeel
van de studie. Maatregelen ten behoeve van de veiligheid van transportmodaliteiten
zoals aan vrachtwagens en treinwagons, vallen buiten de verantwoordelijkheid
van de lokale overheid en moeten op een ander niveau worden onderhandeld;
• Maatregelen gericht op de ruimtelijke inrichting. Om het groepsrisico zo beperkt
mogelijk te maken, is rekening gehouden met de inrichting van het terrein. Hiertoe is
in het voorlopig ontwerp bedrijvigheid gesitueerd langs de spoorlijn Tilburg- Den
Bosch en de Burgemeester Bechtweg. De woonbebouwing is op minimaal 60 meter
van de Burgemeester Bechtweg gepland; tussen woonwijken en de spoorlijn is een
afstand van minimaal 200 m aangehouden. In het kader van de bereikbaarheid van het
gebied wordt eveneens een extra ontsluiting gerealiseerd in bouwenveloppen 4 en 5.
In het voorlopig ontwerp ligt deze parallel aan de landschappelijke zone.
• Maatregelen gericht op betere zelfredzaamheid en of beheersbaarheid. Maatregelen
voor een betere zelfredzaamheid en/ of beheersbaarheid in geval van een incident
worden onderstaand toegelicht.
224043.ehv.211.R002c
Pagina 58 van 65

Thema 9: Veiligheid en gezondheid
Bereikbaarheid en zelfredzaamheid
De regionale brandweer heeft een wettelijke adviesrol inzake de beheersbaarheid en zelfredzaamheid
binnen een plan. Beide onderwerpen worden hierna onderstaand toegelicht.
Het plan voor de Overhoek Enschotsbaan waarin deze informatie is opgenomen, is voor
commentaar aan de gemeentelijke brandweer voorgelegd. De concept ruimtelijke onderbouwing
zal eveneens naar de regionale brandweer worden gestuurd.
Bereikbaarheid
De beheersbaarheid van een incident richt zich op de inzetbaarheid van de hulpverleningsdiensten
en in hoeverre zij in staat zijn om hun taken goed uit te voeren, om op die
manier verdere ontwikkeling van het incident te kunnen beperken. Binnen het thema bereikbaarheid
wordt onderscheid gemaakt in:
• Bereikbaarheid van het plangebied. Het plangebied wordt omsloten door meerdere
transportassen zoals de Burgemeester Bechtweg in het westen en de N65 in het zuiden.
Ook binnen het plangebied zijn voldoende wegen aanwezig. Er zijn verschillende
manieren waarop het plangebied kan worden verlaten of kan worden betreden. Wel is
het zo dat de hoofdontsluitingswegen vrij dienen te zijn van verkeersbelemmerende
obstakels.
• Aanrijtijden / capaciteit bluswatervoorziening / opstelplaats. De gemeentelijke
brandweer heeft aangegeven dat er nog geen planning bestaat voor de locatie van
bluswatervoorzieningen. Het advies van de brandweer is om in het verkavelingsplan
voldoende grondwaterputten op te nemen, omdat bij een calamiteit met gevaarlijke
stoffen meer water nodig is, dan een reguliere brandkraan kan leveren. De locatie
Bosscheweg/Enschotsebaan ligt aan de rand van het gebied dat wordt bediend door
zowel de korpsen van Tilburg-Centrum als Berkel-Enschot. De opkomsttijd cq. aanrijtijd
ligt in de huidige situatie rond de norm. Indien op deze locatie een groot aantal
nieuwe woningen zal worden gerealiseerd, zal de opkomsttijd/aanrijtijd verkort moeten
worden. Op welke manier dit zal gebeuren, is thans nog niet bekend.
Zelfredzaamheid
De zelfredzaamheid geeft aan in welke mate de aanwezigen in staat zijn om zich op eigen
kracht in veiligheid te brengen. Voor zelfredzaamheid geldt een aantal criteria die invloed
hebben op de vluchtmogelijkheden, zoals:
• Mobiliteit van mensen. In de bouwenveloppen gelegen aan het spoor (4 en 5) wordt
met name bedrijvigheid gepland in de categorieën I t/m III. Over het algemeen wordt
gesteld dat mensen in de bedrijven voldoende zelfredzaam zijn, zolang ze op de hoogte
zijn van de geldende vluchtprincipes. In de rest van het deelgebied zijn naast woningen
ook een school en andere sociale voorzieningen (zoals seniorenwoningen)
voorzien. Met name deze laatste vallen in een categorie, waar ook minder mobiele
mensen aanwezig zijn. Deze voorzieningen zijn op ruime afstand van de risicobronnen
gesitueerd.
• Aanwezigheid van vluchtwegen. Een vuistregel voor vluchtwegen is om deze haaks op
de risicobron te situeren en er voor te zorgen dat de route voor de hulpdiensten niet
dezelfde is als de vluchtroute voor de aanwezigen uit het gebied. De benoemde risicobronnen
binnen het plangebied zijn de spoorlijn Tilburg- Den Bosch, de Burgermeester
Bechtweg en de N65. Het plangebied wordt in meerdere richtingen goed ontsloten.
Binnen het gebied zijn ook voldoende wegen aanwezig in meerdere richtingen en
haaks op risicobronnen. Vluchtwegen zijn hierdoor goed toegankelijk.
Op het bedrijventerrein is de vluchtroutering minder optimaal ingericht, met name op
het noordelijke gedeelte waar alleen wegen parallel aan het spoor lopen. Voor het bedrijventerrein
geldt echter dat er minder personen per oppervlak aanwezig zijn dan in
een woonwijk. Ook zijn de bedrijfswegen ruim en overzichtelijk ingericht, waardoor
vluchtroutes duidelijk zijn. Vanuit het bedrijventerrein is de landschappelijke zone te
doorsteken richting het oosten. Op enkele plekken is een doorsteek vanuit het buurtschap
naar het bedrijventerrein voorzien. Er dient in het vervolgproces aandacht te
224043.ehv.211.R002c
Pagina 59 van 65

Thema 9: Veiligheid en gezondheid
zijn voor het zodanig inrichten van de landschappelijke zone dat er voldoende westoost
georiënteerde vluchtroutes aanwezig zijn.
• Ontsluiting van de gebouwen. Voor de nooduitgangen / vluchtwegen vanuit gebouwen
geldt dat deze bij voorkeur niet zitten aan de zijde van de risicobron, maar aan de achterzijde,
zodat de mensen het gebouw snel kunnen verlaten en niet in richting van de
calamiteit vluchten. Bij de verdere uitwerking van het ontwerp dient hiermee rekening
te worden gehouden.
Overige risicobronnen
Naast de wegen zijn er drie andere risicobronnen in het plangebied aanwezig.
De eerste is een naftaleiding met een diameter van 8” en een druk van ongeveer 50 bar.
Deze leiding doorsnijdt het plangebied vanaf de Burgemeester Bechtweg naar de N65.
Deze leiding is aangegeven op de plankaart. De leiding valt onder de regelgeving voor
K1, K2 en K3 vloeistoffen [113]. Deze leiding kent een zakelijk rechtzone waarin niet
gebouwd mag worden van 5 meter aan weerszijden van de leiding. De toetsingafstand
voor deze leiding bedraagt 27 meter. Binnen het toetsingsgebied moet de leiding ingedeeld
worden naar gebiedsklasse. Op basis van die indeling kan bepaald worden of er nog
aanvullende maatregelen aan de leiding nodig zijn. In het geval van de Enschotsebaan
wordt in de nabijheid van de leiding uitsluitend een transformatortuin gerealiseerd. Verder
zijn er geen nieuwe gebruiksfuncties gepland in de omgeving van de leiding. Deze
leiding is derhalve niet verder van belang voor de verantwoording van het groepsrisico.
Een tweede risicovol object betreft het distributiecentrum van Albert Heijn, gelegen op
een afstand van minimaal 280 meter het plangebied. Dit distributiecentrum heeft een
ammoniakkoelopslag met 2.450 kg ammoniak. Op basis van de vigerende vergunning
valt deze installatie onder type 2 volgens de Regeling Externe Veiligheid Inrichtingen
(REVI). Op basis van de daarvoor geldende criteria zijn er geen afstanden voor het
plaatsgebonden risico van toepassing of een invloedsgebied voor het groepsrisico. Dit
bedrijf is dan ook niet verder in de verantwoording beschouwd.
Naast het AH distributiecentrum is bedrijfsbebouwing van Campina gelegen. Ook dit bedrijf
heeft een ammoniakkoelinstallatie. Op basis van het REVI zijn voor dit bedrijf evenmin
aan te houden veiligheidsafstanden van toepassing. Dit bedrijf is dus verder ook niet
in de verantwoording uitgewerkt.
Conclusie
Als gevolg van de inrichting van het plangebied met woningbouw en bedrijventerrein,
nabij enkele risicobronnen, vindt er een verhoging plaats van het groepsrisico. Het
groepsrisico blijft in de toekomstige situatie ruim onder de oriëntatiewaarde. Er is binnen
het plan rekening gehouden met de veiligheid van de aanwezige personen in geval van
een calamiteit op of rond het plangebied. Bij de verdere (technische) uitwerking van het
plan kunnen eventueel nog aanvullende inrichtings- en ontwerpmaatregelen worden uitgewerkt
om de veiligheid verder te optimaliseren.
11.5 Toetsing
Zoals in paragraaf 11.2 is toegelicht, zijn er ten aanzien van de aspecten veiligheid en
gezondheid vijf toetsingscriteria benoemd. Onderstaand is per criterium aangegeven op
welke wijze hiermee is omgegaan in de planuitwerking voor de Overhoek Enschotsebaan
en of aan de gestelde normen wordt voldaan.
• Verkeersveiligheid. De principes van duurzaam veilig zijn toegepast voor zover dat in
deze planfase mogelijk is, en zullen later bij de plantechnische detailuitwerkingen nader
worden uitgewerkt.
224043.ehv.211.R002c
Pagina 60 van 65

Thema 9: Veiligheid en gezondheid
• Sociale veiligheid. Voor zover thans mogelijk, is op diverse aspecten rekening gehouden
met sociale veiligheid. Ook hier geldt dat later bij de plantechnische detailuitwerkingen,
dit aspect nader zal worden uitgewerkt.
• Toegankelijkheid voor politie, brandweer, hulpdiensten e.d. Op basis van de huidige
detaillering van het plan kan geconcludeerd worden dat de toegankelijkheid van het
gebied voor hulpdiensten geen knelpunt vormt. In de technische uitwerking van het
plan worden specifieke onderdelen, zoals bluswatercapaciteit, in overleg nader gedetailleerd
en zodanig uitgevoerd, dat ook hier geen knelpunten zullen ontstaan.
• Externe veiligheidscontouren. De plaatsgebonden risicocontouren rondom het plangebied
vormen geen knelpunten ten aanzien van realisatie van het plan. Het groepsrisico
in het gebied stijgt wel, daar er in de toekomst meer mensen in het gebied aanwezig
zullen zijn. Het groepsrisico blijft echter onder de oriënterende waarde. Doordat het
groepsrisico stijgt, is het noodzakelijk te voldoen aan de verantwoordingsplicht. Deze
verantwoording is paragraaf 11.4 van dit Besluit-MER opgenomen;
• Gezondheidseffecten nabij hoogspanningsleidingen. Bij de inrichting van het plangebied
is rekening gehouden met de beschermingszones rondom deze leidingen. Op basis
daarvan is besloten de basisschool zodanig te situeren dat deze op meer dan 80 meter
van de leiding ligt. Er is wel woningbouw binnen deze zone voorzien.
Samengevat leidt dit tot het volgende overzicht:
Toetsingscriterium Toetsing
9.1 Verkeersveiligheid Voor zover thans mogelijk, wordt voldaan aan
de minimumnorm.
9.2 Sociale veiligheid Voor zover thans mogelijk, wordt voldaan aan
9.3 Toegankelijkheid voor politie,
brandweer, hulpdiensten e.d.
de minimumnorm.
Voor zover thans mogelijk, wordt voldaan aan
de minimumnorm. Wel extra aandacht voor
bluswatercapaciteit nodig
9.4 Externe veiligheidscontouren Voor zover thans mogelijk, wordt voldaan aan
de minimumnorm. Zie verantwoordingsplicht
9.5 Gezondheidseffecten bij hoogspan- Er wordt voldaan aan de streefnorm. De basisningsleidingenschool
buiten de zone geplaatst, wel zijn er woningen
binnen de zone voorzien
224043.ehv.211.R002c
Pagina 61 van 65

Thema 9: Veiligheid en gezondheid
224043.ehv.211.R002c
Pagina 62 van 65

12 Conclusies en aanbevelingen
Op basis van de uitkomsten uit de voorgaande hoofdstukken is onderstaand de samenvattende
tabel met de milieutoetsing nogmaals integraal opgenomen. Uit deze tabel blijkt dat
voor een groot aantal criteria wordt voldaan aan de gestelde minimumnormen en voor een
aantal criteria zelfs méér wordt gedaan dan hetgeen in het toetsingskader uit deel A van
dit MER als minimumnorm is gesteld. Voor een aantal toetsingscriteria wordt op dit moment
echter nog niet aan de gestelde minimumnormen voldaan. Dit komt voor een belangrijk
deel omdat in deze planfase nog niet alle aspecten voldoende zijn (of kunnen
worden) uitgewerkt. Bij de technische planuitwerking van het stedenbouwkundig VO
zullen zaken nader aan bod komen en zal blijken of aan de normen wordt voldaan. Ten
behoeve van de besluitvorming over de artikel 19-procedure zijn deze echter niet of nauwelijks
van belang.
Bij de toetsing van het gedetailleerde inrichtingsplan (Definitief Ontwerp, DO) voor de
openbare ruimte en de ingediende bouwvergunningen zal de gemeente Tilburg nogmaals
toetsen of op dat moment wel aantoonbaar aan de geformuleerde minimumnormen wordt
voldaan.
Van de volgende items moet thans echter worden geconstateerd dat niet aan de vooraf
gestelde minimumnorm zal (kan) worden voldaan:
• Criterium 1.5: Er wordt meer bedrijvigheid gerealiseerd (1,5 ha extra bedrijventerrein
en er komen kantoorvoorzieningen) dan was voorzien. De gemeente Tilburg vindt dit
acceptabel, mits dit goed in het plan wordt ingebed.
• Criterium 2.2: In de ruimtelijke onderbouwing wordt niet aangegeven op welke wijze
is omgegaan met aanwezigheid van leemlagen in het plangebied.
• Criterium 8.3: Het minimumpercentage woningen met een zongerichte oriëntatie
wordt niet gehaald. De gemeente Tilburg heeft aangegeven dat deze eerder geformuleerde
norm voor de Overhoeken eigenlijk niet reëel is omdat grote rijen met gelijk
georiënteerde woningen niet bij een centrumdorps woonmilieu passen.
Op grond van het bovenstaande kan worden geconstateerd dat er vanuit milieuoverwegingen
thans geen belemmeringen zijn voor het verder doorlopen van de artikel 19procedure.
Wel wordt aanbevolen om ook in de toekomst nauwgezet te blijven monitoren
of bij de verdere planuitwerkingen wordt voldaan aan de uitgangspunten die in de ruimtelijke
onderbouwing zijn aangekondigd maar thans nog niet zijn uitgewerkt.
Toetsingscriterium
Thema 1: Programma en verkaveling
Toetsing
1.1 Aantal woningen Er wordt voldaan aan de minimumnorm
1.2 Woningbouwprogramma (dichtheden,
typen, verdeling)
Er wordt voldaan aan de minimumnorm
1.3 Kavelmaten Er wordt voldaan aan de minimumnorm
1.4 Situering, omvang en aard bedrijvigheid
1.5 Situering, omvang en aard voorzieningen
Voor wat betreft de situering en aard van de bedrijvigheid
wordt voldaan aan de norm. Bedrijventerrein is
1,5 ha groter dan gesteld; ook kantoorvoorzieningen.
Geen minimumnorm geformuleerd. Basisschool in
ontwerp, dus er wordt méér gedaan dan voorzien.
224043.ehv.211.R002c

Conclusies en aanbevelingen
Thema 2: Geologie, geomorfologie en bodem
2.1 (Gesloten) grondbalans Thans nog niet aantoonbaar dat wordt voldaan aan de
minimumnorm. Gesloten grondbalans is uitgangspunt,
maar wijze van realisering is niet uitgewerkt
2.2 Wijze van bouwrijp maken (doorbreken
leemlagen)
Thans nog niet aantoonbaar voldaan aan minimumnorm.
In ruimtelijke onderbouwing is niet ingegaan op
wijze waarop met aanwezige leemlagen wordt omgegaan.
Ook wijze van bouwrijp maken dient nog nader
te worden uitgewerkt.
2.3 Verontreinigingen Met de voorgenomen sanering van de voormalige
stortplaats wordt voldaan aan de minimumnorm
Thema 3: Grond- en oppervlaktewater
3.1 Te hanteren ontwateringsdiepte Er wordt voldaan aan de gestelde minimumnorm
3.2 Wijze van waterafvoer, waterberging Voor zover in deze planfase mogelijk, wordt voldaan
en infiltratie
aan de gestelde minimumnorm.
3.3 Omvang van waterberging / infiltra- Voor zover in deze planfase mogelijk, wordt voldaan
tievoorzieningen
aan de gestelde minimumnorm.
3.4 Type rioleringssysteem Er wordt voldaan aan de gestelde minimumnorm
3.5 Benodigde capaciteit waterzuivering Thans nog niet bekend of aantoonbaar aan de gestelde
minimumnorm kan worden voldaan
Thema 4: Landschap, cultuurhistorie en archeologie
4.1 Landschappelijke structuren Worden behouden en versterkt, dus meer gedaan dan
de minimumnorm.
4.2 Ruimtelijke relaties en zichtlijnen Bestaande relaties en zichtlijnen worden gerespecteerd
en nieuwe aangelegd, dus er wordt voldaan aan streefnorm.
4.3 Inpassing cultuurhistorische waarden Nog niet aantoonbaar dat bestaande waardevolle panden
inderdaad behouden blijven; vooralsnog ook geen
aanwijzingen dat er niét aan de norm wordt voldaan.
4.4 Inpassing archeologische waarden Onderzoek nog niet volledig afgerond i.v.m. eigendomsverhoudingen,
dus thans nog niet aantoonbaar
voldaan aan minimumnorm
Thema 5: Ecologie en groenvoorzieningen
5.1 Groenstructuur Er wordt voldaan aan de minimumnorm
5.2 Aard en omvang groenvoorzieningen Er wordt voldaan aan de minimumnorm
5.3 Ecologische waarde groenvoorzieningen
Er wordt voldaan aan de streefnorm
5.4 Inpassing bestaande groenelementen Voor zover mogelijk, wordt voldaan aan de minimumnorm
Thema 6: Infrastructuur
6.1 Ontsluitingsstructuur (auto, OV en Er wordt voldaan aan minimumnorm, streefnorm niet
fiets)
bekend.
6.2 Wegprofielen/inrichting openbare
ruimte
Er wordt voldaan aan de minimumnorm
6.3 Bereikbaarheid winkelcentrum Er wordt voldaan aan de minimumnorm
6.4 Parkeervoorzieningen (privé, openbaar)
Er wordt voldaan aan de minimumnorm
6.5 Ondergrondse infrastructuur Er wordt voldaan aan de minimumnorm
Thema 7: Geluid, lucht en trillingen
7.1 Resultaten geluidonderzoek Geluidonderzoek is uitgevoerd, extra maatregelen
noodzakelijk
7.2 Wijze van geluidafscherming Dient deels nog nader te worden uitgewerkt, dus definitieve
toetsing aan normstelling pas later mogelijk..
7.3 Overige geluidwerende voorzieningen Dient nog nader te worden uitgewerkt., maar als gevolg
van de te nemen maatregelen zal naar verwachting
worden voldaan aan de normen uit de Wet geluidhinder.
224043.ehv.211.R002c, revisie

Conclusies en aanbevelingen
7.4 Maatregelen tegen trillinghinder Trillingshinder wordt niet verwacht. Extra maatregelen
niet nodig.
7.5 Resultaten luchtonderzoek Luchtonderzoek is uitgevoerd, geen knelpunten t.a.v.
luchtkwaliteit. Er wordt voldaan aan de normen uit het
Besluit luchtkwaliteit 2005.
Thema 8: Energie en materiaalgebruik
8.1 Energie Prestatie Coëfficiënt (EPC) Voor zover thans mogelijk is, wordt voldaan aan de
minimumnorm
8.2 Energie Prestatie op Locatie (EPL) Voor zover thans mogelijk is, wordt voldaan aan de
minimumnorm
8.3 Percentage en situering woningen
zongerichte oriëntatie
Neen, percentage wordt niet behaald, maar dit is voor
de gemeente acceptabel om een centrumdorps woon-
milieu te kunnen realiseren.
8.4 Duurzame energie (woningen, open- Voor zover thans mogelijk is, wordt voldaan aan de
baar gebied)
minimumnorm
8.5 Collectieve energiesystemen Voor zover thans mogelijk is, wordt voldaan aan de
minimumnorm
8.6 Materiaalgebruik Voor zover thans mogelijk is, wordt voldaan aan de
minimumnorm
Thema 9: Veiligheid en gezondheid
9.1 Verkeersveiligheid Voor zover thans mogelijk, wordt voldaan aan de minimumnorm.
9.2 Sociale veiligheid Voor zover thans mogelijk, wordt voldaan aan de mi-
9.3 Toegankelijkheid voor politie, brandweer,
hulpdiensten e.d.
nimumnorm.
Voor zover thans mogelijk, wordt voldaan aan de minimumnorm.
Wel extra aandacht voor bluswatercapaciteit
nodig
9.4 Externe veiligheidscontouren Voor zover thans mogelijk, wordt voldaan aan de minimumnorm.
Zie verantwoordingsplicht
9.5 Gezondheidseffecten bij hoogspan- Er wordt voldaan aan de streefnorm. De basisschool
ningsleidingen
buiten de zone geplaatst, wel zijn er woningen binnen
de zone voorzien
224043.ehv.211.R002c, revisie

MER Overhoeken - Gemeente Tilburg
Bijlagenrapport
Definitief
Gemeente Tilburg
Grontmij Nederland bv
Eindhoven, 11 juni 2007
224043.ehv.211.R003, revisie a

224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 2 van 76

Verantwoording
Titel : MER Overhoeken - Gemeente Tilburg
Subtitel : Bijlagenrapport
Projectnummer : 224043
Referentienummer : 224043.ehv.211.R003
Status : Definitief
Datum : 11 juni 2007
Auteur(s) : drs. D. Gijsbers, ir. M.E.M. Willekens
E-mail adres : marieke.willekens@grontmij.nl
Gecontroleerd door : drs. Y.M.A. Coenegracht
Paraaf gecontroleerd :
Goedgekeurd door : J.M. Witte
Paraaf goedgekeurd :
Contact : Zernikestraat 17
5612 HZ Eindhoven
Postbus 1265
5602 BG Eindhoven
T +31 40 265 12 11
F +31 40 244 37 97
E zuid@grontmij.nl
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 3 van 76

224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 4 van 76

Inhoudsopgave
Inhoudsopgave (vervolg)
Bijlage 1 Geraadpleegde literatuur............................................................................................... 7
Bijlage 2 Begrippenlijst.............................................................................................................. 21
Bijlage 3 Gehanteerde afkortingen............................................................................................. 23
Bijlage 4 Openbare bekendmaking ............................................................................................ 25
Bijlage 5 Beleidskader ............................................................................................................... 27
Bijlage 6 Verspeidingskaarten flora en fauna ............................................................................ 33
Bijlage 7 MER-Wijzer ............................................................................................................... 43
Bijlage 8 Waterparagraaf ........................................................................................................... 45
Bijlage 9 Geluidcontouren ......................................................................................................... 53
Bijlage 10 Contourplots luchtkwaliteit ................................................................................... 65
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 5 van 76

Inhoudsopgave (vervolg)
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 6 van 76

Bijlage 1 Geraadpleegde literatuur
[1] Arcadis Heidemij Advies BV,
Nader bodemkundig/hydrologisch onderzoek Tilburg Noordoost.
Deelrapport deelgebieden Berkel-Enschot.
's-Hertogenbosch, 26 juli 2000.
[2] Besluit geluidhinder spoorwegen.
Staatsblad 1999, 567.
Koninklijk Besluit d.d. 17 december 1999.
[3] Besluit luchtkwaliteit.
Staatsblad 2001, 269
Koninklijk Besluit d.d.19 juli 2001.
[4] Besluit milieueffectrapportage 1994,
zoals gewijzigd bij Koninklijk Besluit 23 december 2004
Staatscourant 2005-7, d.d. 8 februari 2005.
[5] Besluit vervoer gevaarlijke stoffen.
Koninklijk Besluit d.d.1 augustus 1996.
[6] Bilan,
Tilburg Overhoeken; Flora- en faunaonderzoek
ISSN 1572-3194-2004/1.
Tilburg, januari 2004.
[7] Bilan,
Tilburg, Overhoeken – Enschotsebaan.
Archeologisch vooronderzoek
ISSN 1572-3194-2004/23
Tilburg, april 2004.
[8] BRO,
Milieuonderzoek Tilburg Noordoost; Overhoeken Berkel-Enschot.
Vught, april 1998.
[9] Chemielinco,
Historisch onderzoek veranderingsgebied Berkel-Enschot.
Utrecht, juli 1998.
[10] Dienst Grontwaterverkenningen TNO,
Grondwaterkaart van Nederland,
Inventarisatierapport Midden-Brabant.
Delft, 1975.
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 7 van 76

[11] Dienst Grondwaterverkenningen TNO,
Grondwaterkaart van Nederland.
Centrale Slenk (Oost Brabant).
Delft/Oosterwolde, 1983.
Bijlage 1 Geraadpleegde literatuur
[12] Flora- en faunawet.
Vastgesteld d.d. 25 mei. Publicatie: Staatsblad d.d. 14 juli 1998.
In werking getreden d.d. 1 april 2002.
[13] Gemeente Tilburg / Heidemij Advies BV/ LB&P Ecologisch Advies,
"De Lekkende Stad" (WCL 95.10). Infiltratie in Tilburg Noordoost
ten behoeve van natuurgebied De Brand.
's-Hertogenbosch, februari 1997.
[14] Gemeente Tilburg,
Ruimte voor Bedrijven; Nieuwe bedrijventerreinen in Tilburg tot 2015
Tilburg, april 1998.
[15] Gemeente Tilburg,
Akoestisch onderzoek Tilburg Noordoost
Rapport WZSPAFR/
Tilburg, juli 1998.
[16] Gemeente Tilburg,
Woningbouwbeleid gemeente Tilburg 1998 tot 2020
Tilburg, november 1998.
[17] Gemeente Tilburg,
Bestemmingplan "Heikant Berkel-Enschot"
Vastgesteld: gemeenteraad Tilburg d.d. 12 april 1999.
Goedgekeurd: GS d.d. 9 november 1999.
Bekrachtigd: Raad van State d.d. 19 december 2001.
[18] Gemeente Tilburg,
Bestemmingplan "De Akker Berkel-Enschot"
Vastgesteld: gemeenteraad Tilburg d.d. 12 april 1999.
Goedgekeurd: GS d.d. 9 november 1999.
Bekrachtigd: Raad van State d.d. 19 december 2001.
[19] Gemeente Tilburg,
Bestemmingplan "Spoorzone Berkel-Enschot"
Vastgesteld: gemeenteraad Tilburg d.d. 12 april 1999.
Goedgekeurd: GS d.d. 9 november 1999.
Grotendeels bekrachtigd: Raad van State d.d. 19 december 2001.
[20] Gemeente Tilburg,
Bestemmingplan "Koningsoord Berkel-Enschot"
Vastgesteld: gemeenteraad Tilburg d.d. 12 april 1999.
Goedgekeurd: college van GS d.d. 9 november 1999.
Bekrachtigd: Raad van State d.d. 19 december 2001.
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 8 van 76

[21] Gemeente Tilburg,
Bestemmingplan "Enschotsebaan Berkel-Enschot"
Vastgesteld: gemeenteraad Tilburg d.d. 12 april 1999.
Goedgekeurd: college van GS d.d. 9 november 1999.
Bekrachtigd: Raad van State d.d. 19 december 2001.
[22] Gemeente Tilburg, Stadszaken
De weg naar duurzaamheid. De Reisgenoten.
Tilburg, september 1999.
[23] Gemeente Tilburg/Woningbouwcorporaties,
Convenant Volkshuisvesting 2000 - 2005
Tilburg, 24 maart 2000
[24] Gemeente Tilburg,
Waterstructuurplan Tilburg (ontwerp).
Tilburg, juni 2000.
Bijlage 1 Geraadpleegde literatuur
[25] Gemeente Tilburg, Dienst Stadszaken,
Kwalitatief woningbehoeftenonderzoek gemeente Tilburg 2000
Tilburg, oktober 2000.
[26] Gemeente Tilburg,
Tilburgs Verkeers- en Vervoersplan; Naar nieuw beleidsrichtingen in
verkeer en vervoer.
Nota hoofdlijnen fase I.
Tilburg, maart 2001.
[27] Gemeente Tilburg,
Hoofdlijnen Economisch Beleid Tilburg 2001-2010.
Tilburg, april 2001.
[28] Gemeente Tilburg,
Voortgangsanalyse Ontwikkeling Bedrijventerreinen 2001.
Tilburg, mei 2001.
[29] Gemeente Tilburg, BMF, Natuurmonumenten, Brabants Landschap,
WNM, ZLTO, provincie, waterschappen,
Kadernota Groene Mal.
Tilburg, juni 2002.
[30] Gemeente Tilburg, Stadszaken,
De weg naar duurzaamheid. De Koers.
Milieubeleidsvisie 2001-2004.
Tilburg, september 2001.
[31] Gemeente Tilburg,
Notitie Woningbouwprogrammering 2001
Tilburg, november/december 2001.
[32] Gemeente Tilburg,
WoonVisie Gemeente Tilburg.
Tilburg, februari 2002.
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 9 van 76

{33] Gemeente Tilburg, Stadszaken,
De energiekoers en energiedaden.
Energie-Beleidsplan Tilburg 2002 t/m 2005.
Tilburg, maart 2002.
[34] Gemeente Tilburg, Stadszaken,
De weg naar duurzaamheid. De Daden.
Milieubeleidprogramma 2002 t/m 2005.
Tilburg, mei 2002.
[35] Gemeente Tilburg,
Notitie Woningbouwprogrammering 2002.
Tilburg, augustus 2002.
[36] Gemeente Tilburg,
Ontwikkelingsplan Overhoeken Berkel-Enschot.
Tilburg, september 2002
[37] Gemeente Tilburg,
Archeologische waarschuwingskaart Tilburg (ArwaTi).
Tilburg, januari 2003.
[38] Gemeente Tilburg,
Wijkanalyse Berkel-Enschot.
Tilburg, 5 februari 2003
[39] Gemeente Tilburg,
Stedenbouwkundig plan Overhoeken Berkel-Enschot.
Tilburg, juli 2003.
[40] Gemeente Tilburg,
Rapportage Volkshuisvestingsmonitor 2003
Tilburg, september 2003
[41] Gemeente Tilburg,
Woningbouw in Tilburg 2003.
Tilburg, september/oktober 2003.
[42] Gemeente Tilburg, Dienst Beleidsontwikkeling,
Interne Notitie Verkeersontsluiting Overhoeken.
Tilburg, oktober 2003.
[43] Gemeente Tilburg, Beleidsontwikkeling,
In goede aarde.
Bodembeleid gemeente Tilburg.
Tilburg, oktober 2003.
[44] Gemeente Tilburg,
Ruimtelijke Structuurvisie Tilburg 2020 (concept).
Tilburg, februari 2004.
Bijlage 1 Geraadpleegde literatuur
[45] Gemeente Tilburg, Dienst Beleidsontwikkeling, Afdeling RO,
Dorps milieu – gereedschapskist.
Tilburg, juni 2004.
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 10 van 76

[46] Heidemij Advies BV
Bodemkundig/Hydrologisch onderzoek
Plangebied Noord Oost, fase 1.
's-Hertogenbosch, september 1995.
Bijlage 1 Geraadpleegde literatuur
[47] Heidemij Advies BV
Structuurvisie Noordoost; Aanvullend ecohydrologisch onderzoek.
's-Hertogenbosch, november 1995.
[48] Kuiper Compagnons,
Ontwikkelingsvisie Tilburg Noordoost
Rotterdam, februari 1995.
[49] Kuiper Compagnons,
Structuurvisie Noordoost.
Rotterdam, oktober 1995.
[50] M.A. Kooiman Cultuurhistorische Projecten,
Cultuurhistorische verkenning Tilburg-Noordoost Fase 1.
Utrecht, 1996-1997.
[51] Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij,
Natuurbeleidsplan.
's-Gravenhage, 1990.
[52] Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij,
Nota Landschap.
's-Gravenhage, 13 oktober 1992.
[53] Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij en Ministerie
van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer,
Structuurschema Groene Ruimte (SGR).
's-Gravenhage, 1993.
[54] Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij,
Structuurschema Groene Ruimte-2 (SGR2).
's-Gravenhage, januari 2002.
[55] Ministerie van Verkeer en Waterstaat,
Vierde Nota Waterhuishouding. Regeringsvoornemen.
's-Gravenhage, september 1997.
[56] Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer,
Vierde Nota over de Ruimtelijke Ordening Extra.
's-Gravenhage, 1992.
[57] Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, et al.
Vinex-uitvoeringsconvenant voor de Stadsregio Tilburg,
's-Gravenhage/Tilburg, 1994.
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 11 van 76

Bijlage 1 Geraadpleegde literatuur
[58] Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer
Actualisering Vierde Nota over de Ruimtelijke Ordening Extra
's-Gravenhage, december 1997.
[59] Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer,
Nationaal Milieubeleidsplan 3 (NMP-3).
's-Gravenhage, februari 1998.
[60] Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer,
Wonen in de 21 e eeuw; Mensen, Wensen, Wonen.
's-Gravenhage, mei 2000.
[61] Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, Rijksplanologische
Dienst (RPD),
Vijfde Nota over de Ruimtelijke Ordening.
's-Gravenhage, februari 2001.
[62] Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer,
Nationaal Milieubeleidsplan 4 (NMP-4).
's-Gravenhage, juni 2001.
[63] Ministeries van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, Landbouw,
Natuurbeheer en Voedselveiligheid, Verkeer en Waterstaat en Economische Zaken,
Nota Ruimte.
Den Haag, 23 april 2004.
[64] Provincie Noord-Brabant (Bruijn, M.W.J. de, Maes, N.C.M., Ruiter, H.Th.M., Leeuwen,
A.J.C. van),
Cultuurhistorische inventarisatie provincie Noord-Brabant,
Gemeente Udenhout.
's-Hertogenbosch, april 1984.
[65] Provincie Noord-Brabant,
Streekplan Noord-Brabant.
's-Hertogenbosch, juli 1992.
[66] Provincie Noord-Brabant,
Handleiding bestemmingsplan buitengebied.
's-Hertogenbosch, 1993.
[67] Provincie Noord-Brabant / Grontmij afdeling Milieu,
Stadsregio Tilburg; milieueffectrapport.
's-Hertogenbosch, februari 1994.
[68] Provincie Noord-Brabant,
Uitwerkingsplan Stadsregio Tilburg
's-Hertogenbosch, december 1994.
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 12 van 76

[69] Provincie Noord-Brabant,
Partiële herziening van het Streekplan Noord-Brabant
's-Hertogenbosch, 1997.
[70] Provincie Noord-Brabant,
Wonen in Brabant.
's-Hertogenbosch, 1997
Bijlage 1 Geraadpleegde literatuur
[71] Provincie Noord-Brabant,
Samen werken aan water; Waterhuishoudingplan 2 1998-2002.
's-Hertogenbosch, 1998.
[72] Provincie Noord-Brabant,
Bedrijventerreinen op Maat,
's-Hertogenbosch, februari 1998.
[73] Provincie Noord-Brabant,
Ruimtelijke Regiovisie Breda-Tilburg; duurzaam rood en groen.
's-Hertogenbosch, mei 1999.
[74] Provincie Noord-Brabant (Michels, J.C.M.),
Cultuurhistorische inventarisatie Noord-Brabant.
Monumenten Inventarisatie Project Berkel-Enschot.
's-Hertogenbosch, 1990.
[75] Provincie Noord-Brabant,
Provinciaal Milieubeleidsplan 2000 – 2004.
's-Hertogenbosch, maart 2000.
[76] Provincie Noord-Brabant,
Cultuurhistorische Waardenkaart Noord-Brabant 2005.
http://chw.brabant.nl/chw/
's-Hertogenbosch, 2005.
[77] Provincie Noord-Brabant,
Streekplan Noord-Brabant 2002, "Brabant in Balans".
's-Hertogenbosch, februari 2002.
[78] Provincie Noord-Brabant,
Natuurgebiedsplan De Zandleij.
's-Hertogenbosch, september 2002.
[79] Provincie Noord-Brabant,
Partiële herziening van het Streekplan Noord-Brabant 2002.
's-Hertogenbosch, 29 juni 2004
[80] Raad voor de Europese Gemeenschappen,
Richtlijn no. 79/409 inzake het Behoud van de Vogelstand
(Vogelrichtlijn).
Brussel, 1979.
[81] Raad voor Europese Gemeenschappen,
Richtlijn no. 92/43 inzake de instandhouding van de natuurlijke
habitats en de wilde flora en fauna. (Habitatrichtlijn).
Brussel, 1992.
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 13 van 76

Bijlage 1 Geraadpleegde literatuur
[82] Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek,
Archeologische Monumentenkaart (AMK) van Noord-Brabant.
Amsterdam, april 1993.
[83] Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek,
Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden (IKAW) 2e generatie
(cd-rom).
Amersfoort, 2001
[84] Stiboka,
Bodemkaart van Nederland, 1:50.000.
Kaartbladen 44 Oost (Oosterhout) en 50 Oost (Tilburg).
Stichting voor Bodemkartering Wageningen, 1984/1990.
[85] Stuurgroep Stadsregionale uitwerking Stadsregio Tilburg,
Ontwikkelingsvisie Stadsregio Tilburg.
Tilburg, augustus 1992.
[86] Wijziging zonekaart bedoeld in artikel 106a Wet geluidhinder en
artikel 3, eerste lid, van het Besluit geluidhinder spoorwegen.
1 september 2003.
[87] Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Ministerie van Volkshuisves- ting, Ruimtelijke
Ordening en Milieubeheer, Ministerie van Binnen-
landse Zaken en Koninkrijksrelaties,
Circulaire risiconormering vervoer gevaarlijke stoffen
Den Haag, juli 2004.
[88] Grontmij Nederland bv,
Startnotitie MER Overhoeken.
Eindhoven, december 2004.
[89] Provincie Noord-Brabant,
Uitwerkingsplan Breda - Tilburg.
's-Hertogenbosch, december 2004.
[90] Rijks Geologische Dienst,
Geologische kaart van Nederland schaal 1:50.000
Kaartbladen 44 (Geertruidenberg) en 50 (Breda).
's-Gravenhage, 1933/1937.
[91] Stichting voor Bodemkartering, Rijks Geologische Dienst,
Geomorfologische kaart van Nederland, schaal 1:50.000.
Kaartblad 50 Tilburg.
Wageningen/Haarlem, 1981.
[92] Provincie Noord-Brabant,
Provinciale Milieuverordening Noord-Brabant (PMV).
's-Hertogenbosch, augustus 2004.
[93] Gemeente Tilburg,
Rapportage luchtkwaliteit 2003.
Tilburg, augustus 2004.
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 14 van 76

[94] Tauw bv,
Luchtkwaliteitsplan gemeente Tilburg, 2005-2010
Deventer, november 2004.
[95] Gemeente Tilburg,
Tilburg in cijfers 2004.
Tilburg, 2004.
[96] Gemeente Tilburg, afdeling Economische Ontwikkeling,
Hoofdlijnen Economisch Beleid Tilburg 2001-2010.
Tilburg, oktober 2001.
Bijlage 1 Geraadpleegde literatuur
[97] Gemeente Tilburg, dienst beleidsontwikkeling,
Voortgangsrapportage bedrijventerreinen 2004, ontwikkeling van vraag en aanbod op
de Tilburgse markt voor bedrijventerreinen.
Tilburg, januari 2004.
[98] Ecologisch Adviesbureau Cools,
Quick scan natuurwaarden landbouwgebied Hoolstraat-Kreitenmolenstraat te Tilburg.
Tilburg, februari 2005.
[99] Gemeente Tilburg, Dienst beleidsontwikkeling,
Wonen in Tilburg 2005-2010.
Tilburg, december 2004.
[100] Prorail,
Het Akoestisch Spoorboekje voor Windows, ASWIN.
Utrecht, 2004.
[101] Europese unie
Verdrag van Malta
Valletta, januari 1992
[102] Gemeente Tilburg, afdeling beleidsontwikkeling,
Notitie geluidsaspecten stedenbouwkundig plan Overhoeken
Tilburg, 4 juli 2003
[103] CROW,
Reken- en meetvoorschrift wegverkeerslawaai 2002
Ede, maart 2002.
[104] Waterschap Brabantse Delta,
Integraal Waterbeheersplan West-Brabant II (IWWB-2)
Besluit over verlening tot 22 december 2009.
Breda, 5 april 2006.
[105] Gemeente Tilburg,
Oriëntatiestudie Winkelcentrum Eikenbosch.
Tilburg, 1 september 2003.
[106] Gemeente Tilburg,
Mobiliteit in Balans, Tilburgs Verkeers- en Vervoersplan, TVVP.
Tilburg, december 2003.
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 15 van 76

Bijlage 1 Geraadpleegde literatuur
[107] Provincie Noord-Brabant,
Mobiel Blijven! Provinciaal Verkeers en Vervoersplan, PVVP.
's-Hertogenbosch, mei 1998.
[108] Provincie Noord-Brabant,
Inspraakreactie op Startnotitie MER/SMB Overhoeken.
's-Hertogenbosch, 20 april 2005.
[109] Gemeente Tilburg/Woningbouwcorporaties/Stedelijk Bewonersoverleg Tilburg,
Convenant Wonen 2005-2010.
Tilburg, 19 april 2005.
[110] Provincie Noord-Brabant,
Digitale atlas Provincie Noord-Brabant 2004.
’s-Hertogenbosch, 1 augustus 2004.
{111} Waterschap De Dommel,
Inspraakreactie op Startnotitie MER/SMB Overhoeken.
Boxtel, 7 april 2005.
[112] Gemeente Tilburg,
Afvalwijzer gemeente Tilburg.
Tilburg, 2005
[113] Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer,
Bekendmaking van beleid ten behoeve van de zonering langs transportleidingen voor
brandbare vloeistoffen van de K1-, K2- en K3-categorie.
's-Gravenhage, 1991.
[114] Oranjewoud,
Onderzoek Externe Veiligheid 'Overhoeken'.
Oosterhout, april 2005.
[115] Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek,
Archeologisch Informatie Systeem (ARCHIS).
[116] Dirkx, G.H.P., C.M. Soonius,
De ontwikkeling van het cultuurlandschap in het herinrichtingsgebied "De Leijen-West"
(Noord-Brabant). Een archeologische en historisch-geografische inventarisatie, kartering,
beschrijving en waardering.
Rapport 225.1 (deel 1) Staring, Rapport 64 RAAP.
Wageningen/Amsterdam, 1993.
[117] Haar, M.A., M.B. Schöne,
De ontwikkeling van het cultuurlandschap in het herinrichtingsgebied "De Leijen-West"
(Noord-Brabant), Een verkenning van de toepassingsmogelijkheden van cultuurhistorische
informatie in de planvorming. Rapport 225.2 (deel 2) Staring, Rapport 64 RAAP.
Wageningen/Amsterdam, 1993.
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 16 van 76

[118] Bilan,
Tilburg, Overhoeken – Koningsoord.
Archeologisch vooronderzoek.
ISSN 1572-3194-2005/43
Tilburg, april 2005.
Bijlage 1 Geraadpleegde literatuur
[119] P.M. Flore,
Het archeologisch onderzoek van het tracé van de Noordoosttangent (Tilburg) 1994.
Boorcampagne (ITHO Archeologische reeks 8.1).
Tilburg, 1995
[120] M.E. ter Schegget,
Het archeologisch onderzoek van het tracé van de Noordoosttangent (Tilburg) 1994-
1995).
Noodopgravingen (ITHO Archeologische reeks 8.2).
Tilburg, 1995.
[121] Commissie voor de milieueffectrapportage,
Woon- en werkgebied de Overhoeken Berkel-Enschot, advies voor richtlijnen voor het
milieueffectrapport.
Utrecht, 12 mei 2005. Rapportnummer 1525-33
[122] Gemeente Tilburg,
Woon- en werkgebied de Overhoeken Berkel-Enschot, richtlijnen voor het milieueffectrapport.
Tilburg, 4 juli 2005.
[123] Europese Gemeenschappen,
Kaderrichtlijn Water (Richtlijn 2000/60/EG).
Brussel, 23 oktober 2000.
[124] Gemeente Tilburg,
Structuurvisie Noordoost 2020 (concept).
Tilburg, juni 2005.
[125] Ruimtelijk Planbureau,
De LanStad, Landelijk wonen in de netwerkstad.
Den Haag, oktober 2005.
[126] UDM Adviesbureau bv,
Historisch onderzoek plangebied Overhoeken te Berkel-Enschot.
UDM-Rapportnummer 05020163.R01.
Tilburg, mei 2005.
[127] Besluit houdende houdende milieukwaliteitseisen voor externe veiligheid van inrichtingen
milieubeheer (Besluit externe veiligheid inrichtingen)
Koninklijk besluit d.d. 27 mei 2004.
[128] Oranjewoud,
Onderzoek Externe Veiligheid 'Overhoeken' – ERRATUM --.
Oosterhout, juni 2005.
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 17 van 76

Bijlage 1 Geraadpleegde literatuur
[129] Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieube- heer,
Besluit luchtkwaliteit 2005.
's-Gravenhage, 2005.
[130] Vereniging van Nederlandse Gemeenten,
Bedrijven en Milieuzonering.
's-Gravenhage, 2001.
[131] Provincie Noord-Brabant.
Reconstructieplan/Milieueffectrapport De Meierij.
's-Hertogenbosch, juli 2005.
[132] Gemeente Tilburg,
Waterplan gemeente Tilburg: naar een duurzaam waterbeheer.
Tilburg, mei 1997
[133] Gemeente Tilburg,
Waterstructuurplan
Tilburg, juni 2002
[134] Gemeente Tilburg,
Gemeentelijk rioleringsplan Tilburg 2005-2009
Tilburg, 4 juli 2005
[136] Gemeente Tilburg,
Afvalwijzer Hoogbouw.
Tilburg, april 2005.
[137] Goudappel Coffeng,
Verkeersmodel Overhoeken
Deventer, februari 2006.
[138] Gemeente Tilburg,
Notitie parkeernormen Tilburg 2003.
Tilburg, maart 2004.
[139] Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer,
Advies met betrekking tot hoogspanningslijnen.
Briefnummer SAS/2005183118.
's-Gravenhage, oktober 2005.
[140] Gemeenten Eindhoven, Breda, Helmond, 's-Hertogenbosch, Tilburg, SRE en Provincie
Noord-Brabant,
Verkenning OV-Netwerk BrabantStad, samen investeren.
's-Hertogenbosch, 19 december 2003.
[141] DHV Ruimte en Mobiliteit
Quick scan verkeersstructuur Tilburg Noord-oost.
[142] Grontmij Nederland bv,
MER De Overhoeken, aspect geluid. Deelproducten geluid ten behoeve van het op te
stellen MER De Overhoeken te Berkel-Enschot.
De Bilt, 13 april 2006.
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 18 van 76

[143] KEMA Technical and Operational Services,
Luchtkwaliteit locatie Overhoeken Berkel-Enschot.
Rapportnummer 50652933-TOS/MEC 06-9372
Arnhem, juli 2006.
[144} Grontmij Nederland bv
Aanvulling op rapport 50652933-TOS/MEC 06-9372.
De Bilt, juli 2006.
Bijlage 1 Geraadpleegde literatuur
[145] Milieu en Natuurplanbureau,
Nieuwe inzichten in de omvang van de fijnstofproblematiek.
MNP-rapport 500093003/2006.
Bilthoven, maart 2006.
[146] KEMA Technical and Operational Services,
Erratum bij rapport 5062933-TOS/MEC 06-9372.
Arnhem, februari 2007.
[147] Arcadis Regio bv
Ruimtelijke onderbouwing Enschotsebaan ex artikel 19 lid 1 juncto lid 4 WRO.
's-Hertogenbosch, 20 februari 2007 (concept).
[148] Gemeente Tilburg,
Actief, Buurtgericht, Creatief.
Algemeen Beleidsplan College Tilburg, 2006-2010.
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 19 van 76

Bijlage 1 Geraadpleegde literatuur
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 20 van 76

Bijlage 2 Begrippenlijst
Aanlegfase In MER: fase gedurende welke activiteiten worden uitgevoerd die specifiek
verband houden met de aanleg van de woningbouw (in dit geval)
Abiotisch Behorend tot de niet-levende natuur (vergelijk: biotisch).
Alternatief Een totaaloplossing die afwijkt van de oplossing die is beschreven bij
de voorgenomen activiteit. Alternatieven kunnen zijn opgebouwd uit
een reeks van varianten op de voorgenomen activiteit.
Amfibieën Koudbloedige gewervelde dieren die zowel op het land als in het water
leven (kikkers, padden, salamanders)
Archeologie Wetenschap die zich bezighoudt met de historie op grond van bodem-
vondsten en opgravingen.
Autonome
Veranderingen die zich voltrekken indien de voorgenomen activiteit
ontwikkeling
niet wordt uitgevoed.
Behoefteraming Inschatting van de behoefte aan ruimte voor wonen of bedrijventerreinen
in hectares voor een bepaalde periode.
Bevoegd gezag Besluitvormend orgaan volgens de m.e.r.-procedure. Voor dit project:
gemeenteraad van Tilburg
Bodem Vaste deel der aarde waarin zich bevinden water, lucht en organismen.
Commissie voor de milieuef- Een commissie van onafhankelijke deskundigen die het bevoegd gezag
fectrapportage
adviseert over de inhoud van het MER en dit na afronding ook toetst.
Compensatiebeginsel Ruimte die voor een bepaalde activiteit (bijv. groen) verloren gaat,
moet gecompenseerd worden met een ruimtereservering voor diezelfde
activiteit op een andere plaats
Cultuurhistorie Elementen die informatie bevatten over de (ontstaans)geschiedenis van
het landschap.
dB(A) Decibel (A-gewogen); maat voor het geluidniveau.
Duurzame ontwikkeling Ontwikkeling die voorziet in de behoeften van de huidige generatie
zonder daarmee voor toekomstige generaties de mogelijkheid in gevaar
te brengen om in hun behoeften te voorzien.
Ecologie De wetenschap van de betrekkingen tussen organismen en hun milieu.
Ecologische verbindingszone Een bestaande of (verder) te ontwikkelen migratiemogelijkheid mogelijkheid
voor flora en fauna tussen natuurkerngebieden
Fauna Dierenwereld
Flora Plantenwereld
Geluidhinder Gevaar, schade of hinder als gevolg van geluid.
Geohydrologie De leer van het vóórkomen, het gedrag en de chemische en fysische
eigenschappen van grondwater.
Geomorfologie Wetenschap die zich bezig houdt met de ontstaanswijze, vorm en opbouw
van het aardoppervlak.
Grondwaterstand (= freatisch niveau). Hoogte (ten opzichte van een referentieniveau)
van een punt, waar het grondwater een waterdruk heeft die gelijk is aan
de atmosferische druk.
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 21 van 76

Bijlage 2 Begrippenlijst
Grondwatertrap Klasse-indeling van het over een reeks van jaren gemiddelde verloop
van de grondwaterstand ten opzichte van het maaiveld.
Industrieterrein Een terrein waaraan volgens een geldend bestemmingsplan de industriele
bestemming is gegeven.
Infrastructuur Systeem van voorzieningen en verbindingen als spoorwegen en vaarwegen,
hoogspanningskabels, waterleidingen etc.
Initiatiefnemer Natuurlijk persoon of privaat- of publiekrechtelijk persoon die een activiteit
wil ondernemen en daarover een besluit vraagt.
Inspraak Mogelijkheid om informatie te verkrijgen en om een mening, wens of
bezwaar kenbaar te maken.
Kwel Naar boven gerichte grondwaterbeweging, resulterend in het uittreden
van grondwater aan het maaiveld.
Landschap "Wat je ziet als je buiten bent" ofwel het geheel van visueel waarneembare
kenmerken aan het oppervlak van de aarde.
m.e.r. Milieueffectrapportage, de procedure.
MER Milieueffectrapport. Een openbaar document waarin van een voorgenomen
activiteit en alternatieven de milieueffecten worden beschreven.
In het MER wordt niet beslist of een activiteit kan doorgaan.
Milieu Volgens de Wet algemene bepalingen milieuhygiëne: het geheel van en
de relaties tussen water, bodem, lucht, mensen, dieren, planten en goederen.
Milieucategorie Indeling van economische en andere activiteiten op grond van de milieuhinder
die veroorzaakt wordt voor andere activiteiten. Er worden 6
milieucategorieën onderscheiden.
MMA Meest Milieuvriendelijk Alternatief. Alternatief waarbij de negatieve
milieueffecten het kleinst zijn en maatregelen ter beperking van de effecten
worden toegepast.
Mobiliteit Beweeglijkheid
Multimodaliteit Principe dat aangeeft dat een bedrijventerrein via verschillende vervoerswijzen
ontsloten kan worden (aansluiting op weg, buisleiding, rail
en water).
Natuurgebied Een gebied met duidelijke natuur- en landschapswaarden die in hun
planologische functieaanduiding (mede) tot uiting komen.
Nulalternatief Het alternatief waarbij de bestaande situatie gehandhaafd wordt en er
dus geen ingreep wordt gepleegd.
Opvangfunctie Mogelijkheid binnen een gemeente of (deel)regio om woningen of bedrijvigheid
van elders te vestigen.
Referentie Vergelijking of maatstaf.
Stroomgebied Gebied dat afwater op eenzelfde oppervlaktewater.
Variant Mogelijkheid om via iets andere deeloplossingen voor een alternatief
de doelstelling te realiseren.
Vegetatie De concrete begroeiing van wilde planten in een bepaald gebied in de
door hen zelf aangenomen orde en structuur.
VINEX Vierde Nota over de Ruimtelijke Ordening Extra
Waterhuishouding (Van de bodem) berging en beweging van water met opgeloste stoffen
in de bodem.
Zonering Activiteiten die elkaar slecht verdragen worden op een ruimtelijke manier
van elkaar gescheiden. Bijvoorbeeld d.m.v. een open gebied of
groenstroken.
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 22 van 76

Bijlage 3 Gehanteerde afkortingen
Cie-mer Commissie voor de milieueffectrapportage.
dB(A) Decibel (A-gewogen); maat voor het geluidniveau.
m.e.r. Milieueffectrapportage
MER Milieueffectrapport.
MMA Meest Milieuvriendelijk Alternatief
SMB Strategische Milieu Beoordeling
VA Voorkeursalternatief
VINEX Vierde Nota over de Ruimtelijke Ordening Extra
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 23 van 76

Bijlage 3 Gehanteerde afkortingen
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 24 van 76

Bijlage 4 Openbare bekendmaking
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 25 van 76

Bijlage 4 Openbare bekendmaking
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 26 van 76

Bijlage 5 Beleidskader
5.1 Internationaal beleid
De Europese richtlijn inzake de instandhouding van de natuurlijke habitats en de wilde flora en
fauna (Habitatrichtlijn) uit 1992 [81] biedt bescherming aan gebieden die van belang zijn voor
het voortbestaan van bepaalde leefomstandigheden (habitats) of voor de bescherming van bepaalde
soorten. Met de inwerkingtreding van de nieuwe Natuurbeschermingswet, op 1 oktober
2005, is deze richtlijn verankerd in de nationale wetgeving. De Overhoeken vallen niet onder
één van de gebieden die conform deze richtlijn worden beschermd.
De Europese richtlijn voor het behoud van de vogelstand (Vogelrichtlijn) [80] biedt bescherming
aan gebieden die een bijzondere status hebben voor de instandhouding van bepaalde vogels
of groepen van vogels. Met de inwerkingtreding van de nieuwe Natuurbeschermingswet,
op 1 oktober 2005, is deze richtlijn verankerd in de nationale wetgeving. De Overhoeken vallen
niet onder een van de gebieden die volgens deze richtlijn worden beschermd.
In 1992 ondertekenden de ministers van de landen aangesloten bij de Raad van Europa een verdrag
ter bescherming van het archeologisch erfgoed. Dit gebeurde in de stad Valetta, op het eiland
Malta en staat daardoor bekend als het 'Verdrag van Malta' [101]. Hierin wordt onder andere
vastgelegd dat (voor)onderzoek naar mogelijke archeologische overblijfselen bij nieuwe
ruimtelijke ontwikkelingen verplicht is. Eventueel aangetroffen vindplaatsen dienen hierbij zoveel
mogelijk te worden geconserveerd.
Sinds 2000 is de Europese Kaderrichtlijn Water [124] van kracht. Deze richtlijn moet ervoor
zorgen dat de kwaliteit van het oppervlakte- en grondwater in Europa in 2015 op orde is. De
gewenste verbetering van de kwaliteit van de watersystemen dient onder andere gestalte te krijgen
door middel van het aanpakken van lozingen, het bevorderen van duurzaam watergebruik
en het verminderen van grondwaterverontreinigingen.
5.2 Rijksbeleid
In het Natuurbeleidsplan [51] zijn het vergroten van het oppervlak aan natuurgebieden, opheffen
van versnippering en isolatie van natuurgebieden en het voorkomen van aantasting van potenties
voor natuurontwikkeling als belangrijke beleidslijnen opgenomen. Het natuurbeleid
spitst zich toe op het tot stand brengen van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS), een samenhangend
netwerk van bestaande en te ontwikkelen natuurgebieden. Daartoe zijn natuurkerngebieden,
natuurontwikkelingsgebieden en ecologische verbindingszones aangegeven. Dit beleid
is verder uitgewerkt door de provincie.
Het Structuurschema Groene Ruimte [53] omvat het nationaal ruimtelijk beleid voor de land- en
tuinbouw, natuur, landschap, recreatie en toerisme, bosbouw en visserij en de samenhang daartussen.
Als door een voorgenomen activiteit natuur en landschapswaarden verloren gaan, moeten
deze worden gecompenseerd. Dit betekent dat natuurgebieden en/of landschapselementen
van een vergelijkbare oppervlakte en kwaliteit moeten worden teruggebracht.
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 27 van 76

Bijlage 5 Beleidskader
In het tweede Structuurschema Groene Ruimte-2 (SGR2) [54] staat beschreven hoe het kabinet
het landelijk gebied wil behouden, herstellen en ontwikkelen. Daarbij wordt vooruit gekeken tot
het jaar 2018. De manier waarop noodzakelijke en gewenste functies worden gecombineerd en
de wijze waarop ongewenste functies kunnen worden geweerd komen hierin aan de orde. Ook
zijn de voorwaarden vanuit milieu en water benoemd. Een belangrijk uitgangspunt uit het SGR2
is de stelling "geen verdere verstedelijking zonder de aanleg van voldoende en recreatief aantrekkelijk
groen". Uiterlijk vanaf 2010 moeten woningbouw en de aanleg van nieuwe bedrijventerreinen
gelijk op gaan met de aanleg van voldoende groen.
In de Nota Ruimte [63], die in april 2004 is verschenen, zijn door de ministeries van VROM,
LNV, V&W en EZ de principes voor de ruimtelijke inrichting van Nederland vastgelegd. In de
Nota Ruimte zijn het beleid uit het Structuurschema Groene Ruimte 2 [54] en de hoofdlijnen
van het ruimtelijk beleid uit de Vijfde Nota over de Ruimtelijke Ordening [61] meegenomen.
Een belangrijk uitgangspunt van de Nota Ruimte is bundeling van verstedelijking, economische
activiteiten en infrastructuur in de stedelijke regio's. Het plangebied Overhoeken ligt in de stedelijke
regio Tilburg.
De nadere uitwerking van Ecologische Hoofdstructuur van het Rijk heeft per gebiedsdeel
plaatsgevonden in de vorm van begrenzingenplannen. Deze plannen, opgesteld door het ministerie
van LNV en de provincie, zijn gebaseerd op de Regeling beheersovereenkomsten en natuurontwikkeling
(Rbon). Met deze regeling is het mogelijk om op basis van vrijwilligheid beheersovereenkomsten
te sluiten in beheers- en reservaatsgebieden en gronden te verkopen in de
reservaats- en natuurontwikkelingsgebieden. In de jaren '90 is de begrenzing van de reservaatsgebieden,
beheersgebieden en natuurontwikkelingsgebieden vastgelegd in dergelijke begrenzingenplannen.
Deze plannen zijn in 2002 vervangen door natuurgebiedsplannen. In het Natuurgebiedsplan
Zandleij [78], waarbinnen de Overhoeken vallen, is geen bijzondere status aan het plangebied
toegekend. Natuurgebied De Brand, gelegen ten noorden van Udenhout, is daarin wel specifiek
benoemd.
Met het verschijnen van het Nationaal Milieubeleidsplan 4 (NMP4) [62] blijft ook het NMP3
[59] onverkort van kracht. Het NMP4 is geen alles omvattend milieubeleidsplan, maar kijkt dertig
jaar vooruit en naar wereldwijde dimensies van het milieuvraagstuk. In het NMP4 is een
overzicht gegeven van maatregelen die nodig zijn om "een gezond en veilig leven in een aantrekkelijke
omgeving temidden van vitale natuur te realiseren in 2030". Het NMP4 benoemt
zeven grote milieuproblemen: verlies aan biodiversiteit, klimaatverandering, overexploitatie
natuurlijke hulpbronnen, bedreigingen van de gezondheid, bedreigingen van de externe veiligheid,
aantasting van de leefomgeving en onbeheersbare risico's.
De Vierde Nota Waterhuishouding [55] beschrijft de hoofdlijnen van het rijksbeleid voor de
waterhuishouding. Hoofddoelstelling is "het hebben en houden van een veilig en bewoonbaar
land en het instandhouden en versterken van gezonde en veerkrachtige watersystemen, waarmee
een duurzaam gebruik blijft gegarandeerd". Hierbij zijn van belang:
• ruimte voor gebiedsgericht beleid (o.a. duurzaam stedelijk waterbeheer);
• terugdringen van de verdroging;
• waterbodemproblematiek in relatie tot de verontreiniging van het oppervlaktewater met diffuse
bronnen.
Het Ministerie van Verkeer en Waterstaat heeft in december 2002 de nota Waterbeleid in de 21 e
eeuw [124] gepresenteerd. Zorg over toenemend hoogwater, wateroverlast en de versnelde stijging
van de zeespiegel zijn aanleiding geweest om anders om te gaan met water, teneinde een
veilig en bewoonbaar Nederland te behouden. Vergroting van de veiligheid door meer ruimte
voor water uit de grote rivieren te creëren en het reduceren van grondwateroverlast zijn belangrijke
speerpunten in deze nota. Daarnaast is de watertoets geïntroduceerd als criterium bij de
beoordeling van nieuwe ruimtelijke plannen.
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 28 van 76

5.3 Provinciaal en regionaal beleid
Bijlage 5 Beleidskader
Het plangebied Overhoeken maakt deel uit van een gebied dat in het Streekplan Noord-Brabant
[65] uit 1992 is aangewezen als "centraal stedelijk gebied". Deze aanduiding geldt voor gebieden
binnen de stadsregio's waar uitbreiding van het stedelijk gebied moet plaatsvinden. In het
streekplan was tevens bepaald dat voor de centraal stedelijke gebieden regionale uitwerkingsplannen
moeten worden opgesteld. Ook is in dit streekplan, als vervolg op de landelijke Ecologische
Hoofdstructuur (EHS), de provinciale Groene Hoofdstructuur (GHS) vastgesteld.
De gezamenlijke gemeenten in de regio Tilburg hebben in 1992 de Ontwikkelingsvisie Stadsregio
Tilburg [85] ontwikkeld. Op basis hiervan is in 1994 vervolgens het Uitwerkingsplan stadsregio
Tilburg [68] tot stand gekomen. Dit plan vormt het formele toetsingskader voor het Tilburgse
ruimtelijke ordeningsbeleid. In het uitwerkingspan wordt Noordoost als een van de
stadsregionale uitbreidingsrichtingen voor woningbouw en bedrijvigheid genoemd. Een deel
daarvan zal echter pas op wat langere termijn worden gerealiseerd.
In de Handleiding bestemmingsplan buitengebied [66 ] is voor het eerst de Groene Hoofdstructuur
(GHS) van Noord-Brabant vastgelegd. Dit betreft de provinciale uitwerking van de ecologische
hoofdstructuur (EHS), van het rijk. Naast de natuurkerngebieden, natuurontwikkelingsgebieden
en ecologische verbindingszones uit de EHS is daarin multifunctioneel bos opgenomen.
In het Streekplan Noord-Brabant 2002 "Brabant in Balans" [77] zijn als leidende principes
geformuleerd: meer aandacht voor de onderste lagen, zuinig ruimtegebruik, concentratie
van verstedelijking, zonering van het buitengebied en grensoverschrijdend denken en handelen.
Het plangebied maakt in het streekplan deel uit van de stedelijke regio Tilburg.
Daarnaast ligt het plangebied, voor zover nog niet ontwikkeld als bouwlocatie, geheel in de
agrarische hoofdstructuur (AHS-overig). Hier heeft de landbouw in beginsel prioriteit. Alleen
een klein bestaand bosje valt binnen de GHS.
Medio 2004 is de eerste Partiële herziening van het Streekplan Noord-Brabant 2002 [79] verschenen.
Deze herziening is met name gericht op het herstellen van diverse onvolkomenheden
uit het Streekplan 2002 en de implementatie van enkele nieuwe onderdelen. Voor het plan
Overhoeken is met name de aanscherping van het onderscheid tussen bedrijventerreinen en
(woon-) werklocaties van belang, Daarnaast is een belangrijke aanvulling de wijze waarop met
de bij het streekplan behorende basiskaarten moet worden omgegaan.
De verschillende regio's werken het streekplan uit in zogenaamde Uitwerkingsplannen. In december
2004 is het Uitwerkingsplan Breda-Tilburg [89] vastgesteld door GS. Hierin is het
plangebied de Overhoeken aangewezen als nieuwe woningbouwlocatie, met uitzondering van
de noordoosthoek van Heikant. In de toelichtende tekst heeft de provincie echter aangegeven dat
het gezien vanuit de kwalitatieve behoefte aan groene woonmilieus, wenselijk is om de mogelijkheden
voor woningbouw bij de kern Berkel-Enschot uit te breiden. Het bestemmingsplan dat
voorziet in de woningbouw aan de oostzijde van Berkel-Enschot wordt begrensd door de in de
structuurvisie Noordoost geprojecteerde zogenaamde 'Lange laan', die als nieuwe ontsluitingsweg
aansluit op de rijksweg. Met de huidige inzichten worden vraagtekens gezet bij de noodzaak/wenselijkheid
van die nieuwe verbinding. Als de reservering voor deze wegverbinding
vervalt, dan is de begrenzing van het woongebied niet logisch meer. Mede om in dat geval een
goede overgang naar het landelijke gebied mogelijk te maken, wordt een beperkte vergroting
van dit toekomstige woongebied door de provincie aanvaardbaar geacht [89].
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 29 van 76

Bijlage 5 Beleidskader
In het provinciale Waterhuishoudingsplan 2, Samen werken aan water [71] zijn de hoofdlijnen
van het waterbeleid in Noord-Brabant vastgelegd. Hoofddoel is het bereiken en instandhouden
van watersystemen die ruimte bieden aan een gezond leefmilieu voor mens, dier en plant. Het
plangebied valt binnen de functie "water voor de agrarische hoofdstructuur". Aan de binnen het
plangebied gelegen Koolvense Loop is geen speciale functie toegekend. Van de waterlopen in
de omgeving, die zorgen voor afwatering vanuit het plangebied, heeft de Roomleij een ecologische
verbindingsfunctie en de Voorste Stroom een visfunctie en de deelfunctie ecologische verbindingszone.
Bij de uitwerking hiervan zijn het waterbeheerplan van Waterschap de Dommel
en het ontwerp-inrichtingsplan voor De Brand van belang.
Het Provinciaal Milieubeleidsplan [75] is onder andere gericht op het bevorderen van een duurzame
ontwikkeling van Noord-Brabant, onder andere door welvaart en milieu van elkaar te ontkoppelen.
Er wordt naar gestreefd om de economische groei te bevorderen, waarbij tegelijkertijd
verlaging van NOx, CO2 en SO2 plaatsvindt.
De Provinciale Milieuverordening Noord-Brabant [92] uit augustus 2004 geeft onder andere de
begrenzing van een aantal grondwaterbeschermingsgebieden weer. Binnen het plangebied
Overhoeken en in de directe omgeving daarvan zijn geen grondwaterbeschermingsgebieden
aanwezig.
De provincie Noord-Brabant ziet cultuurhistorische waarden als een belangrijk gegeven voor de
identiteit van Noord-Brabant. Cultuurhistorische waarden verdienen het om behouden te worden,
maar vooral ook om als inspiratiebron te worden gebruikt bij nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen.
'Behoud door ontwikkeling' is hierbij een belangrijk uitgangspunt. De belangrijkste cultuurhistorische
waarden in de provincie Brabant zijn opgenomen op de Cultuurhistorische
Waardenkaart Noord-Brabant 2005 [76].
In het Provinciaal Verkeers en Vervoersplan PVVP [107] is onder het motto 'mobiel blijven!'
een duurzaam ontwikkelingsperspectief geformuleerd waarmee een aantrekkelijke leefomgeving
wordt behouden. Voor nieuwe ruimtelijke plannen voor wonen, werken en recreëren houdt
dit in dat deze zodanig moeten worden georganiseerd dat onnodige verplaatsingen worden
voorkomen en het gebruik van openbaar vervoer en fiets optimale kansen krijgt.
5.4 Gemeentelijk beleid
In 1999 zijn de Bestemmingsplannen Overhoeken [17 t/m 21] vastgesteld, waarbij sprake is van
een uitwerkingsverplichting. Als eerste stap daarvoor zijn het Ontwikkelingsplan [36] en het
Stedenbouwkundig plan Overhoeken [39] opgesteld. Op grond van deze plannen is geconcludeerd
dat de thans voorgestane gewenste ontwikkeling van de Overhoeken niet meer volledig
past binnen de vigerende bestemmingsplannen. Totdat de nieuwe plannen zijn vastgesteld, blijven
de oude bestemmingsplannen echter van kracht.
Het Waterstructuurplan Tilburg [24] vormt de ruimtelijke vertaling van de actiepunten uit het
Waterplan (1997) van de gemeente. Het is een product van alle bij het waterbeleid en beheer
betrokken partners op gemeentelijk niveau. Het plan biedt inzicht in het functioneren van het
Tilburgse watersysteem, de daarbij optredende problemen en mogelijke ingrepen gericht op
verbetering van de waterhuishouding. Hoofddoelstellingen zijn het streven naar een duurzaam
en veerkrachtig watersysteem, optimalisatie van de waterketen (zuinig en efficiënt watergebruik)
en vergroting van de ecologische, economische, recreatieve en belevingswaarde van water.
Voor de Overhoeken is hydrologisch neutraal bouwen uitgangspunt. Afkoppelen van hemelwater
en toepassing van infiltratievoorzieningen zijn daarbij relevante maatregelen.
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 30 van 76

Bijlage 5 Beleidskader
In de nota "De Lekkende Stad" [13] is in opdracht van de gemeente Tilburg onderzoek uitgevoerd
naar mogelijke (eco)hydrologische effecten van de uitbreidingsrichting Noordoost voor
het nabijgelegen natuurgebied De Brand. Op basis van deze studie wordt aanbevolen bij de uitwerking
van het ontwerp voor de nieuwe woon- en werkgebieden ook nadrukkelijk aandacht te
besteden aan uitwerking van de benodigde infiltratievoorzieningen. Daartoe is een aantal modellen
onderzocht, waarbij een geringe voorkeur naar voren komt voor het model met een accent
op duurzaamheid. Tevens is in het rapport een aantal aanbevelingen opgenomen voor de inrichting
van Noordoost.
De Kadernota Groene Mal [29] is opgesteld door de gemeente Tilburg in samenwerking met
een groot aantal andere organisaties. De Groene Mal is de ruimtelijke weergave van een robuuste
duurzame en samenhangende ecologische structuur rondom de stad Tilburg en de kernen
Berkel-Enschot en Udenhout, die sturend is voor (stedelijke) ruimtelijke plannen. De hoofdfunctie
van de Groene Mal is natuur. Delen van de Groene Mal kunnen echter ook een agrarische
of recreatieve functie hebben.
Vrijwel het gehele plangebied de Overhoeken heeft op de Groene Mal-kaart de aanduiding
"agrarisch gebied" en ligt buiten de Groene Mal. Slechts een enkel bosperceel heeft de aanduiding
"gebied met hoofdfunctie natuur/bos" gekregen. Ten noorden van Berkel-Enschot, ongeveer
ter plaatse van de ondergrondse leidingenstrook, is een Ecolinie (= ecologische verbindingszone)
op de plankaart opgenomen. De uitvoering daarvan is afhankelijk van de realisering
van de stedelijk uitbreiding Noordoost.
In de gemeentelijk WoonVisie [32] heeft de Tilburgse gemeenteraad uitgesproken dat zij haar
burgers een breed scala aan woonmilieus wil aanbieden. Hiermee wordt aangesloten bij de
VROM-nota 'Mensen Wensen Wonen' [60], waarin onderscheid wordt gemaakt in de volgende
woonmilieus: het centrum-stedelijke milieu, het stedelijk buiten-centrum milieu, het groenstedelijke
milieu, het centrum-dorpse milieu en het landelijk wonen. Voor de Overhoeken is
gekozen voor het centrum-dorpse milieu.
Als hulpmiddel voor de nadere uitwerking van een dergelijk milieu is door de gemeente de nota
Gereedschapskist Dorps milieu [45] uitgewerkt. De gereedschappen zijn een algemene uitwerking
van het begrip 'dorps milieu' en kunnen in principe in de hele Tilburgse regio worden toegepast.
Het is een hulpmiddel bij het ostellen van stedenbouwkundige plannen, bestemmingsplannen,
beeldkwaliteitsplannen, bouw- en inrichtingsplannen.
In december 2003 is het Tilburgs Verkeers- en Vervoersplan TVVP verschenen met als titel
Mobiliteit in balans [106]. Dit plan bevat de visie op het gemeentelijk verkeers- en vervoersbeleid
voor de periode tot 2015. De ontwikkeling van de Overhoeken, zoals weergegeven in
hoofdstuk 5 van dit MER is in het TVVP opgenomen.
De nota In goede Aarde [43] beschrijft hoe de Tilburg te werk gaat bij bodemsaneringsoperaties
in haar gemeente. De gemeente Tilburg heeft in oktober 2003 de doelstelling geformuleerd om
in 2005 een volledig gemeentedekkend beeld te hebben van alle verontreinigingssituaties en alle
ernstige gevallen voor het jaar 2030 te hebben gesaneerd of beheersbaar te hebben gemaakt.
De weg naar duurzaamheid [30, 22, 34] is een serie rapportages waarin thematisch wordt uitgewerkt
hoe Tilburg zich kan ontwikkelen als complete stad (zorgzaam, ondernemend, duurzaam
en bruisend), als duurzame stad en als leefbare stad (een stad met een schoon en gezond
milieu). Duurzame stedenbouw is een van de elementen hierin.
Het energiebeleid van de gemeente Tilburg tenslotte is weergegeven in De energiekoers [33].
Hierin zijn diverse gemeentelijke ambities en mogelijke instrumenten geformuleerd om de gestelde
energiebesparingsdoelen te kunnen bereiken. Enkele voorbeelden hiervan zijn energiezuinig
bouwen en een duidelijk herkenbare duurzame mobiliteit.
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 31 van 76

Bijlage 5 Beleidskader
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 32 van 76

Bijlage 6 Verspeidingskaarten flora en fauna
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 33 van 76

Bijlage 6 Verspeidingskaarten flora en fauna
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 34 van 76

Bijlage 6 Verspeidingskaarten flora en fauna
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 35 van 76

Bijlage 6 Verspeidingskaarten flora en fauna
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 36 van 76

Bijlage 6 Verspeidingskaarten flora en fauna
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 37 van 76

Bijlage 6 Verspeidingskaarten flora en fauna
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 38 van 76

Bijlage 6 Verspeidingskaarten flora en fauna
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 39 van 76

Bijlage 6 Verspeidingskaarten flora en fauna
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 40 van 76

Bijlage 6 Verspeidingskaarten flora en fauna
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 41 van 76

Bijlage 6 Verspeidingskaarten flora en fauna
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 42 van 76

Bijlage 7 MER-Wijzer
Plan-MER Belsuit-MER MER Perkpolder
a. Een schets van de inhoud en de belangrijkste doelstellingen van het plan of Doelstellingen van het plan, besluiten en beleidskader (Wm Hoofdstuk 2
programma en het verband met andere, relevante plannen en programma's artikel 7.10, lid 1a en 1c)
Hoofdstuk 3
b. De relevante aspecten van de bestaande situatie van het milieu en de moge- Huidige milieusituatie en autonome ontwikkeling (nulalterna- Hoofdstuk 4
lijke ontwikkeling daarvan als het plan of programma niet wordt uitgevoerd tief) (Wm artikel 7.10, lid 1d)
c. De milieukenmerken van gebieden waarvoor de gevolgen aanzienlijk kunnen Huidige milieusituatie en bijzondere gebieden
Hoofdstuk 4
zijn.
(o.a.Habitatrichtlijn) (Wm artikel 7.10, lid 1d)
d. Alle bestaande milieuproblemen die relevant zijn voor het plan of programma, Huidige milieuproblematiek, Vogelrichtlijn, Habitatrichtlijn Hoofdstuk 4
met inbegrip van met name milieuproblemen in gebieden die vanuit milieuoogpunt
van bijzonder belang zijn, zoals gebieden die op grond van de Richtlijnen
79/409/EEG en 92/43/EEG zijn aangewezen.
(Wm artikel 7.10, lid 1d)
e. De op internationaal, communautair of nationaal niveau vastgestelde doelstel- Milieudoelstellingen die al elders zijn vastgelegd
Hoofdstuk 3
lingen ter bescherming van het milieu, welke relevant zijn voor het plan of
programma, alsook de wijze waarop met deze doelstellingen en andere milieuoverwegingen
rekening is gehouden bij de voorbereiding van het plan of
programma.
(Wm artikel 7.10, lid 1c)
f. De mogelijke aanzienlijke milieueffecten, bijvoorbeeld voor de biodiversiteit, Beschrijving van de milieueffecten
Hoofdstuk 6
bevolking, gezondheid van de mens, fauna, flora, bodem, water, lucht, klimaatfactoren,
materiële goederen, cultureel erfgoed, met inbegrip van architectonisch
en archeologisch erfgoed, landschap en de wisselwerking tussen
bovengenoemde elementen.
(Wm artikel 7.10, lid 1e)
g. De voorgenomen maatregelen om aanzienlijke negatieve effecten op het mili- Beschrijving van effectbeperkende en mitigerende maatrege- Hoofdstuk 5
eu van de uitvoering van het plan of programma te voorkomen, te beperken of
zoveel mogelijk te niet te doen.
len (Wm artikel 7.10, lid 1b)
Hoofdstuk 6
h. Een schets van de redenen voor de selectie van de onderzochte alternatie- Beschrijving van de selectie van alternatieven (Wm artikel Hoofdstuk 5
ven en een beschrijving van de wijze waarop de beoordeling is uitgevoerd, 7.10, lid 1b)
Hoofdstuk 6
met inbegrip van de moeilijkheden die bij het verzamelen van de vereiste in- Beschrijving van de milieugevolgen van de alternatieven Hoofdstuk 7
formatie zijn ondervonden (zoals technische tekortkomingen of onderbreken- (Wm artikel 7.10, lid 1f
Hoofdstuk 8
de kennis)
Leemten in kennis en informatie (Wm artikel 7.10, lid 1g)
i. Een beschrijving van de voorgenomen monitoringsmaatregelen. (Concept)-evaluatieprogramma Hoofdstuk 8
j. Een niet-technische samenvatting van de in de bovenstaande punten ver- Samenvatting van het MER
Hoofdstuk 0
strekte informatie
(Wm artikel 7.10. lid 1h)
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 43 van 76

224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 44 van 76
Bijlage 7 MER-Wijzer

Bijlage 8 Waterparagraaf
Bestaand watersysteem
Gebiedskenmerken
In grote lijnen grenst het plangebied in het zuidoosten aan de kern Berkel-Enschot en
in het noordwesten aan de spoorweg Tilburg – ’s Hertogenbosch en is verdeeld in vijf
deelplannen: Heikant, De Akker, Spoorzone, Koningsoord en Enschotsebaan. De eerste
vier zijn gelegen in het stroomgebied van de Beneden Dommel en Zandleij. Enschotsebaan
ligt in het stroomgebied van de Voorste Stroom.
Het hele plangebied behoort zowel kwalitatief als kwantitatief tot het beheergebied
van Waterschap de Dommel en zijn totale bruto oppervlakte bedraagt ruim 125 Ha. De
Overhoeken bestaat hoofdzakelijk uit akkers en weilanden, welke minstens 150 jaar in
agrarisch gebruik zijn. Verder staan in het plangebied enkele agrarische bedrijven,
een strandmeer en een klooster.
Terreinhoogten
De terreinhoogte loopt geleidelijk af van tussen 12,00 en 12,50 m + NAP in het zuidwesten,
naar 11,50 m + NAP bij Enschotsebaan en circa 10,50 m + NAP bij de N65, in het
zuidoosten van het plangebied.
Bodemopbouw
In het gebied Tilburg Noordoost zijn verschillende bodemkundig / hydrologische onderzoeken
uitgevoerd. In 2000 is het gebied Overhoeken nader onderzocht. Daaruit blijkt
de bodem in het plangebied met aanzienlijke variatie opgebouwd te zijn korte afstanden.
De toplaag bestaat uit humeus, sterk lemig zand. Daaronder is sterk lemig zand
tot zandige leem aanwezig. Onder deze leemlaag komt zeer fijn tot matig leemarm zand
voor. Op nog grotere diepten neemt de zandgrofheid toe en neemt het leemgehalte verder
af.
In de bodemopbouw van het gebied worden storende leemlagen afgewisseld met lagen zeer
fijn tot matig fijn zand, al dan niet leemarm. In het bovengenoemde onderzoek zijn
‘gaten’ in de bodemstructuur waargenomen, oftewel grote delen van het plangebied, waar
geen storende leemlagen aanwezig zijn.
De horizontale doorlatendheid is in het geheel goed te noemen, dankzij de zandige lagen
tussen de storende leemlagen. De verticale doorlatendheid is matig tot goed, vanwege
de aanwezigheid van storende lagen. Uit uitgevoerde metingen blijkt de doorlatendheid
te variëren tussen 0,5 en 2,5 m/dag.
Oppervlaktewater
De verschillende deelgebieden bevatten enkele hoofdwatergangen: ZL20 in deelgebied
Heikant; ZL16, in deelgebied De Akker; NL28, NL29, NL30 en NL31, in deelgebied Enschotsebaan.
Deze sloten zorgen voor de ont- en afwatering van de agrarische percelen.
Verder komen er greppels en ondiepe sloten voor. Deze functioneren in natte tijden en
hebben dezelfde functie als de hoofdwatergangen.
De plas Rauwbraken ligt binnen het deelplan Koningsoord en is ontstaan door intredend
grondwater ten gevolge van de afgraving voor zandwinning. Het waterpeil is dan ook
grondwaterafhankelijk. De oppervlakte bedraagt ruim 35.000 m 2 . De maximale bodemdiepte
is ongeveer 13 m en de taluds zijn steil. De plas wordt in de huidige situatie ge-
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 45 van 76

Bijlage 8 Waterparagraaf
bruikt voor recreatieve doeleinden, waarbij zwemmen (Strandbad Rauwbraken Sportbedrijf
Tilburg) en duiken (Stichting Nederlands Onderwaterparken) de belangrijkste zijn. Dit
oppervlaktewater heeft geen waterhuishoudkundige functie. De functie van het water is
zwemwater. De waterkwaliteit wordt echter verstoord door blauwalgen.
De spoorsloot aan de zuidzijde van de spoorlijn functioneert als fysieke barrière,
zorgt voor de afwatering van de spoorweg en de aangrenzende percelen en ontvangt en
buffert overstortwater afkomstig van de overstorten van het gemengde stelsel in de
kern Berkel-Enschot (overstorten Raadhuisstraat en Rauwbrakenweg).
De watergang Koolvenseloop (ZL20) ontvangt ook overstortwater van het gemengde stelsel
(externe overstort van het bergbezinkbassin Berkelseweg) en regenwater uit het verbeterd
gescheiden stelsel in de Berkelse Akkers.
Grondwater
In de omgeving van het plangebied komen enkele grondwaterafhankelijke natuurgebieden
voor, met een ecohydrologische relatie met het plangebied: benedenstrooms liggen de
kwelafhankelijke natuurgebieden De Brand, Tienden en Leemkuilen, waar risico voor verdroging
bestaat.
Uit berekeningen, blijkt dat het kwelwater van De Brand, voor een deel afkomstig is
van het gebied tussen Tilburg Noord en Udenhout.
Uit onderzoek blijkt het grondwater globaal in noordoostelijke richting te stromen. De
maatgevende grondwaterstand varieert van ongeveer 11,40 m + NAP in de westelijke hoek
van deelgebied Enschotsebaan, tot ongeveer 9,70 m + NAP, in de oostelijke hoek van
Heikant. De grondwaterstand fluctueert binnen het gebied aanzienlijk. Door de aanwezigheid
van storende lagen, is in het plangebied kans op schijngrondwaterspiegels. De
leemlagen kunnen overigens zorgen voor spanningswater.
Met ontwateringdiepten die variëren tussen 0,30 en ruim 1,50 m is de ontwatering in de
bestaande situatie voor sommige bestaande functies onvoldoende; echter over het algemeen
voldoende voor de agrarische bestemmingen.
Riolering
In het plangebied ligt alleen drukriolering voor het verzamelen van huishoudelijk
vuilwater, afkomstig van de huidige bebouwing. De naastliggende kern Berkel-Enschot is
volledig gerioleerd, grotendeels met riolering van het type gemengd. Het afvalwater
stroomt af richting het gemaal Zwarte Rijt, dat in beheer is van het Waterschap De
Dommel. Het afvalwater wordt verder naar de Rioolwaterzuivering Tilburg verpompt.
Duurzaam stedelijk water
Onderzoeken
In de notitie ‘Aanzet Structuurvisie Noordoost’, van september 1993, is aangegeven dat
er bij ontwikkelingen van het plangebied tot woon- en werkgebied, voorzieningen dienen
getroffen te worden om de ecohydrologische relaties met het nabijgelegen natuurgebied
De Brand, ten minste te handhaven. Deze ideeën zijn vastgesteld in het rapport ‘De
Lekkende Stad’, van februari 1997.
Het bodemkundig / hydrologisch onderzoek is in twee fases uitgevoerd: eerst verkennend,
met een globaal karakter; dan gedetailleerd, per deelgebied. De belangrijkste
rapporten zijn:
- ‘Bodemkundig / hydrologisch onderzoek plangebied Noord Oost, fase 1’, d.d. september
1995;
- ‘Aanvullend ecohydrologisch onderzoek’, d.d. november 1995;
- ‘Nader bodemkundig / hydrologisch onderzoek Tilburg Noordoost, deelrapport deelgebieden
Berkel-Enschot’, d.d. 26 juli 2000
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 46 van 76

Bijlage 8 Waterparagraaf
Uitgangspunten
Behalve de bovengenoemde onderzoeken en de ontwikkelingen in het plangebied, is het
waterbeleid gehanteerd voor het definiëren van een duurzaam watersysteem in het plangebied,
zoals algemeen omschreven in het gemeentelijke waterplan (GWP) en zijn vertaling
in het Waterstructuurplan (WSP), het gemeentelijk rioleringsplan (GRP) en de
vierde nota waterhuishouding (NW4). Tevens is de handreiking Afkoppelen en niet aankoppelen,
van waterschap De Dommel van toepassing. Het waterschap leverde verder de
volgende specifieke punten. Beknopt :
- Het waterbeheer is gericht op het voorkomen van problemen voor andere tijden,
plaatsen en /of milieucompartimenten;
- De waterstroom is zodanig dat benedenstrooms zowel kwantitatief als kwalitatief
geen problemen ontstaan;
- Er vindt zo weinig mogelijk beïnvloeding van omliggend grondwater plaats;
- De bestaande waterlopen worden zoveel mogelijk behouden;
- De afspraken over afvalwaterstroom in het kader van de amovatie van de rioolwaterzuiveringsinstallatie
Tilburg Oost.
Specifiek uit het concept ‘de Lekkende Stad’:
- De grondwater-, oppervlaktewater-, neerslagwater en vuilwaterhuishouding worden
integraal als één systeem benaderd;
- Alleen schoon hemelwater, dakwater en water afkomstig van extensief gebruikte
wegen is van voldoende kwaliteit voor infiltratie;
- Ter plaatse van de infiltratievoorziening dient de doorlatendheid verbeterd te
worden;
- In de omvangrijke groene gebieden wordt ook schoon hemelwater, dakwater en water
afkomstig van extensief gebruikte wegen geïnfiltreerd;
- Ten behoeve van de multifunctionele inrichting, dient rekening gehouden te worden
met eisen van techniek, ecologie, landschap en extensieve recreatie;
- Waar mogelijk, in grote groengebieden, naast droogvallende groengebieden, ook
open water, in de vorm van poelen.
Afweging alternatieven
Op grond van de bovengenoemde onderzoeken, beleidsdocumenten en de vastgestelde uitgangspunten
zijn, in overleg met de waterbeheerder, de bouwstenen vastgelegd voor het
nieuwe watersysteem.
Het eindgemaal Zwarte Rijt is in beheer van het waterschap De Dommel en is in 2004 gerenoveerd.
Het verpompt afvalwater afkomstig van de stelsels in Berkel-Enschot. Zijn
pompcapaciteit is afgestemd op de huidige afnameverplichting en de toekomstige ontwikkelingen
in de Overhoeken, op basis van een duurzaam watersysteem, waarbij het vuilwater
wordt ingezameld en afgevoerd richting de zuiveringsinstallatie. De belangrijkste
uitgangspunten bij de het ontwerp voor de Overhoeken zijn:
- Het vuilwater wordt verzameld en getransporteerd naar het eindgemaal, al dan niet
met behulp van opvoergemalen, via de bestaande stelsels in Berkel-Enschot;
- De lozingspatroon van de bedrijven in de Overhoeken komt overeen met de zogenaamde
‘droog industrie’. Lozingen van proceswater zijn dan ook uitgesloten;
- Uitsluitend vervuilde verharde oppervlakten, zoals autowasplaatsen, bushaltes en
dergelijk, wateren af via het vuilwaterstelsel. Hiervoor wordt de bovengenoemde
handreiking Afkoppelen en niet aankoppelen geraadpleegd;
- Het eindgemaal is niet ingericht voor de afvoer van verbeterd gescheiden stelsels
in de Overhoeken.
Minder milieuvriendelijk en tevens kostenverhogend is de verschillende deelgebieden in
te richten met een verbeterd gescheiden stelsel. Daarbij wordt meer dan driekwart van
de totale neerlag op jaarbasis naar de zuiveringsinstallatie afgevoerd. De verdunning
van de aanvoer bij de zuivering, plus de onnodige kosten voor de zuivering van de
reeds relatief schoon water betekent een lager rendement van het zuiverproces. Het zou
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 47 van 76

Bijlage 8 Waterparagraaf
verder betekenen de aanleg van grote lengtes rioleringen en de aanpassing van de pas
aangelegde gemalen en persleidingen.
Het hemelwater raakt licht verontreinigd als het in aanraking komt met de verharde oppervlakten.
De dakoppervlakten zijn zo miniem vuil, dat men spreekt doorgaans over
schoon hemelwater. Met de bestrating ligt het anders: in wegen met sluw verkeer is de
verontreinigingsgraad van het afvoerende oppervlak dermate laag dat het ingezamelde
water schoon te noemen is, mits aanvullende maatregelen, zoals geen chemische onkruidbestrijding,
geen strooisel voor gladheidbestrijding en effectieve handhaving van het
hondenpoepbeleid. Deze twee stromen vormen het zogenaamde schoon hemelwater. Het hemelwater
afkomstig van verharde oppervlakten waar intens verkeer circuleert of waar
bedrijfsactiviteiten plaatsvinden, wordt als vuil hemelwater beschouwd en mag niet direct
op oppervlakte water geloosd worden.
Behalve de plas in het deelplan Koningsoord en de bovengenoemde watergangen, ligt in
het plangebied geen oppervlaktewater van betekenis. Aangezien de verplichte wateropgave
en de kenmerken van het plangebied, moet het schoon hemelwater geborgen worden binnen
de grenzen van het plangebied en infiltreren in de bodem. Dat kan gebeuren door
middel van centrale infiltratiezones, maar ook decentraal via greppels, verlagingen,
enz. Daarbij wordt er naar gestreefd om de benodigde ruimte voor het watersysteem te
integreren in de groenstructuren van de diverse gebiedsdelen.
De eventuele lichte verontreiniging die zich met name bevindt in de first-flush van
het zogenaamde vuil hemelwater wordt primair verwijderd in de bezinkzones. De verontreiniging
bezinkt en bindt zich aan de toplaag.
Via een verbeterd gescheiden stelsel zou al het vuil hemelwater afgevoerd worden richting
de zuivering. De zorg over het vuil in het hemelwater is weg van het plan. Echter
ontstaan hierdoor andere problemen. Het afgevoerde hemelwater zou niet meer in het
plangebied infiltreren. Aangezien het plangebied deel uitmaakt van het infiltratiegebied,
waarvan verschillende natuur- en landbouwgebieden in de regio afhankelijk zijn,
verdient het vasthouden van zoveel hemelwater mogelijk de voorkeur. Het inrichten van
bezinkzones betekent concentratie van vuil. Dit gebeurt echter op gecontroleerde
plaatsen, waarbij het bezonken en met de toplaag gebonden vuil regelmatig wordt verwijderd
en adequaat verwerkt. Deze nieuwe manier van omgaan met hemelwater verdient
milieutechnisch ook daarom de voorkeur.
Het lozen van schoon hemelwater op de plas Rauwbraken zou de bestrijding van de
blauwalgen bevorderen. Echter is deze lozing onderworpen aan strikte voorwaarden, aangezien
de kwaliteit van het instromend hemelwater niet altijd voldoende is. Om de lozing
op de plas mogelijk te maken, dient het schoon hemelwater een primaire zuivering
ondergaan. Gemeente en waterschap bekijken de mogelijkheid om de wateropgave (berging
en infiltratie) te combineren met de verbetering van de waterkwaliteit. Concreet houdt
dit in dat er een haalbaarheidsonderzoek plaatsvindt naar de berging van het hemelwater
in de zwemplas Rauwbraken. In overleg met de waterbeheerder worden randvoorwaarden
geformuleerd voor de kwaliteit van het effluent van de voorbehandeling.
Het alternatief is een eigen ruimte creëren voor waterberging, zonder bijdrage voor de
bestrijding van blauwalgen. In dat geval zou er geen voorziening voor de zuivering van
het schoon hemelwater noodzakelijk zijn. Hierdoor ontstaat in het deelgebied meer oppervlakte
groen / blauw ingericht, en minder bouwoppervlakte, binnen de grenzen van
het plangebied.
In het deelplan Koningsoord wordt een deel van het bestaande stedelijk gebied betrokken
bij de ontwikkelingen. Conform het vigerende Gemeentelijk Rioleringsplan is inzet
van afkoppelen aan de orde in de kern Berkel-Enschot omwille van de reductie van de
overstorten. Bij de herstructurering wordt het afwateringstelsel heroverwogen en komt
er nieuwe bebouwing. Deze ontwikkeling biedt de kans een hemelwaterriool erbij te leggen
en de heringerichte oppervlakten daarop af te laten wateren.
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 48 van 76

Bijlage 8 Waterparagraaf
Minder milieutechnisch aantrekkelijk is deze oppervlakten heraansluiten conventioneel
op het gemengde stelsel. Gemiste effecten in dat geval: reductie van de overstort,
meer volume hemelwater infiltreren, beter functioneren van het bestaande rioolstelsel
en energiebesparing.
Het gemengde rioolstelsel van Berkel-Enschot telt vijf externe overstorten, waarvan
drie in de nabijheid van het plangebied:
- Raadhuisstraat, bij de kruising met de spoorweg, met lozing op de oostelijke spoorsloot;
- Rauwbrakenweg, bij de kruising met de spoorweg, met lozing op de oostelijke spoorsloot;
- Berkelseweg, bij de oostelijke rand van de Berkelse Akkers, met lozing op de Koolvenseloop.
Tevens lozing van hemelwater uit het verbeterd gescheiden stelsel in de
Berkelse Akkers.
De bovengenoemde spoorsloten bufferen het overstortende water zoveel mogelijk; de afvoer
richting het oppervlaktewaterstelsel vindt plaats via een knijpconstructie.
Bij de uitbreiding van het stedelijk gebied komen alle drie overstorten dichter bij de
bebouwing te liggen. De kans op stankoverlast neemt toe; de aanwezigheid van deze riooloverstorten
dient in het plan zorgvuldig bestudeerd te worden, aangezien hun aanwezigheid
bij het bewoonde gebied een dreiging voor de hygiëne en de volksgezondheid
vormt.
Opties daarbij:
- De overstorten en ontvangende watergangen saneren: het impliceert ingrijpende aanpassingen
in het bestaande stelsel;
- De overstorten verbeteren: dat betekent aanvullende buffering creëren (bergbezinkvoorziening)
na de drempel, ter reductie van de frequentie en volume van overstort;
- De overstorten verleggen: in dat geval zouden maatregelen geformuleerd moeten worden
ter compensatie van de buitengebruik gestelde watergangen, plus aanpassingen in
het landelijk afvoerstelsel;
- De overstorten handhaven en de conflicten ontwijken door ‘slim’ om te gaan met de
nieuwe stedelijke ruimte.
Deze alternatieven kunnen gecombineerd worden tot verschillende technisch min of meer
aantrekkelijke varianten en zijn gesteld in volgorde van meest tot minst milieutechnisch
aantrekkelijk. In de nabije toekomst zullen er vanuit de uitvoering van de Europese
Kaderrichtlijn Water (KRW) ook extra eisen worden gesteld aan de overstort en ter
verbetering van de waterkwaliteit. Aanpassing van overstorten dient dan ook te geschieden
met in beschouwing nemen van voorlopige KRW-vereisten.
Voorkeursalternatief watersysteem
In het plangebied en voor rekening van de ontwikkelende partij(en), dienen de volgende
randvoorwaarden in acht genomen te worden bij het ontwikkelen van het plangebied:
- De minimale ontwatering in percelen en secundaire wegen wordt in het plangebied
gehaald door partiele ophogingen.
- De minimale ontwatering in hoofdwegen met onvoldoende ontwatering na ophoging,
wordt met behulp van drainage gehaald.
- Ter plaatse van de bouwwerken kan ondiepe drainage aangelegd worden, ter bestrijding
van schijngrondwaterspiegels.
- Het water afkomstig van drainage kan verder afstromen via het hemelwaterstelsel.
- Het vuil- en het hemelwater worden inpandig gescheiden verzameld en gescheiden aangeboden
aan de perceelsgrens.
- Het plangebied wordt ingericht met een duurzaam watersysteem. Dit houdt in:
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 49 van 76

Bijlage 8 Waterparagraaf
• Per deelgebied stroomt het vuilwater vanaf de perceelsgrens af via aan te leggen
gres vuilwaterriolen, tot een te bouwen opvoergemaal.
• Vanuit het gemaal stroomt het vuilwater af richting de zuivering Tilburg, via
het bestaande rioolstelsel van de kern Berkel-Enschot en uiteindelijk het eindgemaal
Zwarte Rijt.
• Het schoon hemelwater afkomstig van daken en extensief gebruikte wegen wordt
bij de perceelsgrens verzameld en getransporteerd, via een aan te leggen ondergronds
hemelwaterriool tot de retentie- / infiltratievoorziening.
• Het vuil hemelwater afkomstig van intensief gebruikte wegen wordt verzameld en
getransporteerd apart van het relatief schoon hemelwater.
• Het (licht) verontreinigde vuil hemelwater wordt voorbehandeld, alvorens het
stroomt op de bodem / oppervlaktewater of afgevoerd richting de zuiveringsinstallatie.
• Hergebruiken van hemelwater afkomstig van daken wordt door de ontwerpers van de
installaties voor de bouwwerken als een reële optie bestudeerd.
• Het hemelwatersysteem heeft een afvoercapaciteit voor een bui met een overschrijdingsfrequentie
van eens in de twee jaar.
• De retentie- / infiltratievoorziening bestaat uit centrale / decentrale infiltratievoorzieningen
en heeft / hebben een bergingscapaciteit om een ontwerpbui
te verwerken met een overschrijdingsfrequentie van eens in de tien jaar bij een
landelijke afvoer van 1 l/s.ha.
• Het overtollig hemelwater stort, bij hevige neerslag, over op het bestaande watergangenstelsel.
- De afwatering van de betrokken delen van het bestaande stedelijk gebied worden afgewaterd
via een aan te leggen hemelwaterstelsel richting de infiltratiezones van
het nieuwe stedelijk gebied.
- Het bestaande strandmeer Rauwbraken kan mogelijk benut worden voor retentie van
hemelwater. De kwaliteit van het instromende water wordt gewaarborgd door een voorbehandeling
en voorberging.
- De integratie van de bestaande riooloverstorten in de nieuwe bestemming van de omliggende
gebieden wordt verder bestudeerd.
Watertoets
Beleidskader
Het waterbeleid van de gemeente Tilburg is vastgelegd in het Waterplan (1997) en verder
uitgewerkt en ruimtelijk vertaald in het Waterstructuurplan (2002). In het Waterplan
zijn algemene doelstellingen geformuleerd op de lange termijn, gebaseerd op de
duurzaamheidgedachte. Het Waterstructuurplan 1 koppelt het actieprogramma uit het Waterplan
aan ruimtelijke ontwikkelingen in de gemeente en geeft hiermee onder andere invulling
aan water als ordenend principe. In het waterstructuurplan zijn de volgende
hoofddoelstellingen voor het gemeentelijk waterbeleid opgenomen:
- Streven naar een duurzaam en veerkrachtig watersysteem;
- Optimalisatie van de waterketen; zuinig en efficiënt gebruik van water;
- Vergroten van de belevings-, ecologische, economische en recreatieve waarde van
water.
De hoofddoelstellingen zijn vertaald in lange termijn doelstellingen voor de verschillende
compartimenten van het watersysteem. De paragraaf waterhuishouding en riolering
1 Bij de opstelling van het waterstructuurplan (vastgesteld 2002) zijn alle partijen die bij het waterbeheer op gemeentelijk niveau een be-
langrijke rol spelen, actief betrokken geweest door deelname aan de begeleidingscommissie: de gemeente Tilburg, het (voormalige) Hoog-
heemraadschap van West Brabant, het (voormalige) Waterschap de Dongestroom, Waterschap de Dommel, de N.V. Tilburgsche Waterlei-
ding Maatschappij, de N.V. Waterleidingmaatschappij Oost Brabant (agendalid), de N.V. Waterleidingmaatschappij Noord-West Brabant
(agendalid), de Zuidelijke Land- en Tuinbouworganisatie, de Brabantse Milieufederatie (agendalid), Provincie Noord-Brabant en het mi-
nisterie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (agendalid).
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 50 van 76

Bijlage 8 Waterparagraaf
is gebaseerd op het gemeentelijk waterbeleid en het concept is eerst voorgelegd aan de
waterbeheerders.
Specifiek voor heel Tilburg Noordoost: in de door de stuurgroep vastgestelde Structuurvisie
voor Noordoost is het principe van de ‘lekkende stad’ verwerkt. Deze ideen
zijn vastgesteld in het rapport ‘De Lekkende Stad’, van februari 1997.
Daarin wordt aangegeven dat bij ontwikkelingen in Noordoost, dienen voorzieningen getroffen
te worden om de ecohydrologische relaties met het nabijgelegen natuurgebied
‘De Brand’ tenminste te handhaven.
Proces
De waterbeheerder, in casu het Waterschap De Dommel, is betrokken bij de planvorming
en bij de bovengenoemde onderzoeken en studies.
Aan de hand van de, in het gerealiseerde onderzoek vastgestelde uitgangspunten, is het
globaal stedenbouwkundig ontwerp gemaakt en geïntegreerd in het stedenbouwkundige opzet
voor de Overhoeken. De eisen en wensen van de waterbeheerder zijn dus in de verschillende
overwegingen impliciet meegenomen, geïntegreerd in de resultaten en omschreven
in een conceptwaterparagraaf, en vervolgens aan de waterbeheerder voorgelegd.
Zij leverde op- en aanmerkingen / een wateradvies aan, als reactie op het concept. Deze
opmerkingen zijn verder verwerkt tot een definitieve waterparagraaf.
Voor de verschillende afzonderlijk bestemmingsplannen / uitwerking van de deelplannen,
dient telkens een de watertoets doorlopen te worden. Hierin wordt dan de definitie van
het watersysteem concreter vormgegeven. De waterbeheerder blijft verder betrokken bij
eventuele nadere onderzoeken en bij de totstandkoming van de verschillende waterhuishouding-
en rioolplannen.
De Dommel stemt in met deze waterparagraaf, met de voorwaarde het verstrekte wateradvies
te verwerken in de definitieve paragraaf. Dit alles en in het bijzonder het wateradvies
van De Dommel, is verwoord in de brief met kenmerk U-05-07244, d.d. 29 september
2005.
Voor planning en andere gegevens over de uitvoering van het plan, zie de voorgestelde
aanpak, verder in dit document.
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 51 van 76

Bijlage 8 Waterparagraaf
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 52 van 76

Bijlage 9 Geluidcontouren
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 53 van 76

224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 54 van 76

224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 55 van 76
Bijlage 9 Geluidcontouren

224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 56 van 76
Bijlage 9 Geluidcontouren

224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 57 van 76
Bijlage 9 Geluidcontouren

224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 58 van 76
Bijlage 9 Geluidcontouren

224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 59 van 76
Bijlage 9 Geluidcontouren

224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 60 van 76
Bijlage 9 Geluidcontouren

224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 61 van 76
Bijlage 9 Geluidcontouren

224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 62 van 76
Bijlage 9 Geluidcontouren

224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 63 van 76
Bijlage 9 Geluidcontouren

224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 64 van 76
Bijlage 9 Geluidcontouren

Bijlage 10 Contourplots luchtkwaliteit
1. Contourplot NO2 (g/m 3 ): huidige situatie, 2004
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 65 van 76

2. Contourplot NO2 (g/m 3 ): autonome groei 2015
Bijlage 10 Contourplots luchtkwaliteit
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 66 van 76

3. Contourplot NO2 (g/m 3 ): Nulplusalternatief 2015
Bijlage 10 Contourplots luchtkwaliteit
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 67 van 76

4. Contourplot NO2 (g/m 3 ): Verdichtingsalternatief 2015
Bijlage 10 Contourplots luchtkwaliteit
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 68 van 76

Bijlage 10 Contourplots luchtkwaliteit
5. Contourplot PM10 jaargemiddelde concentratie (g/m 3 ), huidige situatie 2004
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 69 van 76

Bijlage 10 Contourplots luchtkwaliteit
6. Contourplot PM10 jaargemiddelde concentratie (µg/m 3 ), autonome groei 2015
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 70 van 76

Bijlage 10 Contourplots luchtkwaliteit
7. Contourplot PM10 jaargemiddelde concentratie (µg/m3), Nulplusalternatief 2015
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 71 van 76

Bijlage 10 Contourplots luchtkwaliteit
8. Contourplot PM10 jaargemiddelde concentratie (g/m 3 ), verdichtingsalternatief 2015
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 72 van 76

Bijlage 10 Contourplots luchtkwaliteit
9. Contourplot PM10 aantal overschrijdingsdagen van de daggrenswaarde van 50 g/m 3 :
huidige situatie 2004
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 73 van 76

Bijlage 10 Contourplots luchtkwaliteit
10. Contourplot PM10 aantal overschrijdingsdagen van de daggrenswaarde van 50 g/m 3 :
Autonome groei 2015
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 74 van 76

Bijlage 10 Contourplots luchtkwaliteit
11. Contourplot PM10 aantal overschrijdingsdagen van de daggrenswaarde van 50 g/m 3 :
Nulplusalternatief 2015
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 75 van 76

Bijlage 10 Contourplots luchtkwaliteit
12. Contourplot PM10 aantal overschrijdingsdagen van de daggrenswaarde van 50 g/m 3 :
Verdichtingsalternatief 2015
224043.ehv.211.R003, revisie a
Pagina 76 van 76

MER OVERHOEKEN - GEMEENTE TILBURG
DEEL B MER OVERHOEK KONINGSOORD
HEIJMANS VASTGOED B.V.
5 oktober 2011
075479467:D - Definitief
B01055.000035.0120

Inhoud
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
1 Inleiding _____________________________________________________________ 3
1.1 Aanleiding _______________________________________________________________ 3
1.2 MER en bestemmingsplan __________________________________________________ 3
1.2.1 Deel A en Deel B ___________________________________________________ 5
1.3 Toetsingskader ____________________________________________________________ 6
1.3.1 Milieutoetsing: 9 criteria _____________________________________________ 6
1.4 Leeswijzer ________________________________________________________________ 9
2 Plantoelichting ______________________________________________________ 11
2.1 Algemeen _______________________________________________________________ 11
2.2 Beleidskader _____________________________________________________________ 11
2.3 Planuitwerking Koningsoord _______________________________________________ 12
2.3.1 Voorkeursalternatief en planuitwerking ______________________________ 12
2.3.2 Samenvatting uitwerkingsplan ______________________________________ 12
3 Thema 1: Programma en verkaveling ____________________________________ 14
3.1 Samenvatting deel A ______________________________________________________ 14
3.2 Toetsingskader ___________________________________________________________ 15
3.3 Uitwerking in ruimtelijke onderbouwing Koningsoord ________________________ 15
3.4 Toetsing _________________________________________________________________ 17
4 Thema 2: Geologie, geomorfologie en bodem _____________________________ 19
4.1 Samenvatting deel A ______________________________________________________ 19
4.2 Toetsingskader ___________________________________________________________ 19
4.3 Uitwerking in ruimtelijke onderbouwing Koningsoord ________________________ 20
4.4 Toetsing _________________________________________________________________ 21
5 Thema 3: Grond- en oppervlaktewater ___________________________________ 22
5.1 Samenvatting deel A ______________________________________________________ 22
5.2 Toetsingskader ___________________________________________________________ 22
5.3 Uitwerking in ruimtelijke onderbouwing Koningsoord ________________________ 23
5.4 Toetsing _________________________________________________________________ 24
6 Thema 4: Landschap, cultuurhistorie en archeologie _______________________ 26
6.1 Samenvatting Deel A ______________________________________________________ 26
6.2 Toetsingskader ___________________________________________________________ 26
6.3 Uitwerking in ruimtelijke onderbouwing Koningsoord ________________________ 27
6.4 Toetsing _________________________________________________________________ 32
7 Thema 5: Ecologie en groenvoorzieningen _______________________________ 34
7.1 Samenvatting deel A ______________________________________________________ 34
7.2 Toetsingskader ___________________________________________________________ 34
7.3 Uitwerking in ruimtelijke onderbouwing Koningsoord ________________________ 35
075479467:D - Definitief ARCADIS
1

MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
7.3.1 Groenstructuur ___________________________________________________ 35
7.3.2 Beschermde Flora en Fauna _________________________________________ 36
7.3.3 Groeninventarisatie ________________________________________________ 40
7.4 Toetsing _________________________________________________________________ 40
8 Thema 6: Infrastructuur _______________________________________________ 42
8.1 Samenvatting deel A ______________________________________________________ 42
8.2 Toetsingskader ___________________________________________________________ 42
8.3 Uitwerking in ruimtelijke onderbouwing Koningsoord ________________________ 43
8.4 Toetsing _________________________________________________________________ 46
9 Geluid, lucht en trillingen _____________________________________________ 48
9.1 Samenvatting deel A ______________________________________________________ 48
9.2 Toetsingskader ___________________________________________________________ 48
9.3 Uitwerking in ruimtelijke onderbouwing Koningsoord ________________________ 49
9.4 Toetsing _________________________________________________________________ 50
10 Thema 8: Energie en materiaalgebruik ___________________________________ 53
10.1 Samenvatting deel A _____________________________________________________ 53
10.2 Toetsingskader __________________________________________________________ 54
10.3 Uitwerking in ruimtelijke onderbouwing Koningsoord _______________________ 54
10.4 Toetsing ________________________________________________________________ 55
11 Thema 9: Veiligheid en gezondheid _____________________________________ 57
11.1 Samenvatting deel A _____________________________________________________ 57
11.2 Toetsingskader __________________________________________________________ 57
11.3 Uitwerking in ruimtelijke onderbouwing Koningsoord _______________________ 58
11.3.1 Politiekeurmerk veilig wonen ______________________________________ 58
11.3.2 Externe veiligheid en hulpdiensten _________________________________ 58
11.4 Verantwoording groepsrisico _____________________________________________ 59
11.5 Toetsing ________________________________________________________________ 62
12 Conclusies en aanbevelingen __________________________________________ 65
12.1 Leemte in kennis ________________________________________________________ 65
12.2 Toetsingskader __________________________________________________________ 65
1 Referenties __________________________________________________ 70
2 Documentbeheer _____________________________________________ 72
075479467:D - Definitief ARCADIS
2

Ontwikkelingsplan
Uitwerkingsplan
Nieuw bestemmingsplan
voor alle Overhoeken
HOOFDSTUK
1.1 AANLEIDING
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
In het najaar van 2002 heeft de gemeente Tilburg het Ontwikkelingsplan Overhoeken
Berkel-Enschot vastgesteld. In dit plan zijn de randvoorwaarden vastgelegd voor de
ontwikkeling en realisatie van een aantal nieuwe woon- en werkgebieden, de zogenoemde
Overhoeken, aan de west- en noordkant van Berkel-Enschot. Onderscheiden worden de
deelgebieden Enschotsebaan, Koningsoord, Spoorzone en Akker-Heikant. Als vervolg op
het Ontwikkelingsplan is in juli 2003 het Stedenbouwkundig plan Overhoeken Berkel-
Enschot verschenen. In december 2003 is het door de gemeenteraad vastgesteld. Dit
stedenbouwkundig plan wordt de komende jaren per deelgebied door verschillende
projectontwikkelaars verder uitgewerkt in inrichtings- en verkavelingsplannen.
Het uitwerkingsplan voor de tweede Overhoek, Koningsoord, is gereed. Dit plan bestaat uit
een stedenbouwkundig VO dat is opgesteld door Inbo en een ruimtelijke onderbouwing,
opgesteld door ARCADIS. Er is in het stedenbouwkundig VO ruimte voor 684 woningen.
Om realisering van dit deelplan mogelijk te maken, is het noodzakelijk dat het vigerend
bestemmingsplan wordt aangepast. Vooruitlopend op de totstandkoming van een nieuw
bestemmingsplan voor het hele plangebied de Overhoeken, is besloten om voor
Koningsoord een bestemmingsplanprocedure volgen. Ook voor de overige deelgebieden
wordt, totdat een nieuw bestemmingsplan gereed is, gebruik gemaakt van deze procedure.
Alle deelgebieden samen zullen te zijner tijd worden opgenomen in één overkoepeld
bestemmingsplan.
1.2 MER EN BESTEMMINGSPLAN
Mede als gevolg van tussentijdse uitbreiding van het deelgebied Akker-Heikant, voldoen de
vigerende bestemmingsplannen die in 1999 voor de diverse Overhoeken zijn opgesteld niet.
Omdat het totale aantal woningen dat zal worden gerealiseerd als gevolg van een aantal
tussentijdse programmatische aanpassingen naar verwachting boven de 2.000 uitkomt, is
door de gemeente Tilburg in 2005 besloten een milieu-effectrapportage (m.e.r.) voor het hele
plangebied de Overhoeken op te starten. De basis voor deze overkoepelende m.e.r. is het
Stedenbouwkundig plan Overhoeken. Gelijktijdig is de procedure van de strategische
milieubeoordeling (SMB) opgestart. De m.e.r.-procedure is van start gegaan met de
bekendmaking van de startnotitie op 10 maart 2005. Op 4 juli 2005 zijn de richtlijnen voor
het MER vastgesteld door het bevoegd gezag, de gemeenteraad van Tilburg. Op 25 juni 2007
heeft de Commissie voor de milieueffectrapportage (m.e.r.) een positief toetsingsadvies
afgegeven.
1 Inleiding
075479467:D - Definitief ARCADIS
3

MER Deel B Koningsoord
Bijlage bij bestemmingsplan
Figuur 1
Procedureschema
Bestemmingsplan
Koningsoord
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
Het MER Deel B voor Overhoek Koningsoord is een uitwerking van de reeds afgeronde
me.r. procedure voor het hele plan Overhoeken, het zogeheten Deel A. Omdat in het
onderhavige geval sprake is van besluitvorming over de eerste Overhoek middels een
bestemmingsplan procedure, moet het thans voorliggende MER worden aanmerkt als een
aanvulling van dat bestemmingsplan. Het MER vormt een bijlage bij het bestemmingsplan
en borgt de toetsingseisen zoals die zijn uiteengezet in het MER deel A.
Nieuwe bestemmingsplanprocedure
In de nieuwe Wet ruimtelijke ordening (Wro) is het bestemmingsplan het instrument om
een ruimtelijke ontwikkeling juridisch mogelijk te maken. De onder de oude WRO bekende
artikel 19 procedures bestaan in de nieuwe Wro niet meer. Figuur 1 toont de
bestemmingsplanprocedure voor Koningsoord.
075479467:D - Definitief ARCADIS
4

Daarin zitten de volgende 7 stappen:
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
1. Stap 1 Initiatief. Voordat gestart wordt met een project en dus ook voordat een
bestemmingsplan wordt opgesteld moet worden nagegaan wat de grondpositie is. In de
Wro is namelijk het instrument van exploitatieplan opgenomen, waarmee de gemeente
een publiekrechtelijk instrument heeft om tot kostenverhaal over te gaan
2. Stap 2 Concept bestemmingsplan. In stap 2 worden zowel het concept bestemmingsplan
en het exploitatieplan uitgwerkt.
3. Stap 3 Kennisgeving voornemen art. 1.3.1. Bro en Vooroverleg art. 3.1.1 Bro. Bij
bestemmingsplannen waarin ruimtelijke ontwikkelingen zijn opgenomen, moet de
gemeente een kennisgeving plaatsen waarin dit voornemen wordt gemeld (art. 1.3.1
Bro). Dat betekent voor Koningsoord publicatie in de Trompetter, Staatscourant en via
het web.
4. Stap 4 Ontwerp bestemmingsplan art. 3.8 lid 1 sub a t/m d Wro. Na het vooroverleg
worden de vooroverlegreacties beantwoord en verwerkt in het ontwerp
bestemmingsplan. Dit ontwerp bestemmingsplan wordt door B&W vastgesteld en
vervolgens voor een ieder 6 weken ter visie gelegd, ook via elektronische weg, waarna
zienswijzen kunnen worden ingediend.
5. Stap 5 Vaststellen bestemmingsplan art. 3.8 lid 1 sub e Wro. Binnen 12 weken na het
einde van de tervisielegging wordt het bestemmingsplan door de raad vastgesteld. Dit is
een termijn van orde, de juridische consequentie van niet-naleving van deze termijn is
het vervallen van de voorbereidingsbescherming.
6. Stap 6 Inwerkingtreding art. 3.8 lid 5 Wro. Het bestemmingsplan treedt in werking na
afloop van de beroepstermijn van 6 weken, tenzij een verzoek om voorlopige
voorziening is ingediend bij de Raad van State. Het plan treedt dan pas in werking op
het moment dat op dat verzoek is beslist.
7. Stap 7 Onherroepelijk. Het bestemmingsplan is onherroepelijk.
OUDE EN NIEUWE PROCEDURE
1.2.1 DEEL A EN DEEL B
De bestemmingsplanprocedure in de nieuwe Wro is korter dan in de oude WRO. De doorlooptijd van
tervisielegging van het ontwerp bestemmingsplan tot en met tervisielegging van het vastgestelde
bestemmingsplan bedraagt ca. 26-31 weken, afhankelijk van de benodigde termijn van bekendmaking
van het vastgestelde bestemmingsplan. Het vooroverleg met de provincie is belangrijker geworden
omdat de provinciale goedkeuring is vervallen. Er moet dan wel sprake zijn van een provinciaal
belang. Vooroverleg met het Waterschap is verplicht. De provincie kan na het vooroverleg op het
ontwerpbestemmingsplan een zienswijze geven en daarna eventueel nog een reactieve aanwijzing.
Bij de uitwerking van de afzonderlijke Overhoeken zijn verschillende private marktpartijen
betrokken, met uiteenlopende wensen en ideeën over de invulling van deze nieuwe woon-
en werkgebieden. Bovendien is er sprake van een ruime fasering in de tijd. Vanwege de
diversiteit in partijen en fasering in de uitvoering, heeft de gemeente Tilburg aangegeven
behoefte te hebben aan een eenduidig en helder toetsingskader voor de beoordeling van de
verschillende verkavelings- en inrichtingsplannen die door de diverse ontwikkelaars
worden aangeleverd. Naast het Ontwikkelingsplan (2002), het Stedenbouwkundig plan
(2003) en de Gereedschapskist Dorps Milieu (2004) heeft ook het MER Overhoeken een
075479467:D - Definitief ARCADIS
5

ichtinggevende en toetsende rol gespeeld bij beoordeling van de diverse
uitwerkingsplannen.
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
Het voorgaande heeft in het uiteindelijke MER voor de Overhoeken geleid tot een
onderscheid in twee delen:
Deel A van het MER gaat in op het plangebied de Overhoeken als geheel en beoordeelt
de ontwikkeling van de Overhoeken en de mogelijke milieueffecten daarvan, in
onderlinge samenhang voor het totale gebied. Deel A resulteert in een zogenaamd
'toetsingskader', waarmee de diverse projectontwikkelaars in hun uitwerkingsplannen
rekening moeten houden. Deel A heeft daarmee, ondanks de formele status van Besluit-
m.e.r., inhoudelijk eigenlijk meer het karakter van een Plan-m.e.r..
Deel B van het MER bevat alleen de toetsing van het uitwerkingsplan voor de tweede
Overhoek, Koningsoord. In deel B van het MER wordt beoordeeld of het
uitwerkingsplan voldoet aan de gestelde toetsingsnormen uit het toetsingskader in deel
A. Deel B gaat mee in de bestemmingsplanprocedure als bijlage bij het
bestemmingsplan.
1.3 TOETSINGSKADER
Op grond van de milieugegevens en te verwachten milieueffecten in het plangebied De
Overhoeken is als afsluiting van deel A van het MER, waarin het plangebied in zijn totaliteit
wordt beschouwd, een toetsingskader opgenomen voor de beoordeling en toetsing van de
uitwerkingsplannen die door de ontwikkelaars voor de afzonderlijke Overhoeken worden
opgesteld. Ook is vermeld welke randvoorwaarden, normen en streefwaarden door de
gemeente Tilburg bij deze toetsing worden gehanteerd.
In het thans voorliggende deel B van het MER OverhoekKoningsoord wordt, aan de hand
van door de betrokken ontwikkelaar aangeleverde milieu-informatie, beoordeeld of en op
welke wijze binnen het uitwerkingsplan voor de Overhoek Koningsoord voldoende
invulling is gegeven aan relevante milieuaspecten, zodat een goed oordeel ten behoeve van
de besluitvorming mogelijk is. Het toetsingskader uit deel A vormt daarbij het
referentiekader. Na toetsing en eventuele aanpassing van het plan op onderdelen kan de
planologische procedure worden voortgezet. Ook voor de andere Overhoeken zal te zijner
tijd een dergelijk deel B van het MER door de ontwikkelaars moeten worden opgesteld.
1.3.1 MILIEUTOETSING: 9 CRITERIA
1 toetsingskader
Voor alle Overhoeken
De gemeente Tilburg heeft, vanwege het feit dat bij de verdere uitwerking van de
verschillende Overhoeken diverse marktpartijen met uiteenlopende wensen en ideeën zijn
betrokken, en sprake is van een ruime fasering in de tijd, een eenduidig en helder
toetsingskader geformuleerd. Voor deze toetsing is naast het Ontwikkelingsplan
Overhoeken, het Stedenbouwkundig plan Overhoeken en de Gereedschapskist Dorps
Milieu, tevens gebruik gemaakt van de resultaten van het MER Deel A. Voor de toetsing
vanuit het thema "milieu" zijn met name het Ontwikkelingsplan en het MER van belang.
075479467:D - Definitief ARCADIS
6

MMA Deel A als
uitgangspunt voor
thema’s toetsing
In het Ontwikkelingsplan Overhoeken is aangegeven dat bij de toetsing van
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
(tussen)resultaten, die worden ingebracht door de marktpartijen, als hulpmiddel gebruik zal
worden gemaakt van het daarin opgenomen milieuprofiel. Ook het MER Deel A biedt
hiervoor handvaten. Het meest milieuvriendelijk alternatief (MMA), dat in het kader van
het MER Deel A is ontwikkeld, is een hulpmiddel geweest bij de toetsing van de
uitwerkingsplannen voor de afzonderlijke Overhoeken voor het thema milieu. In het MMA
spelen gebiedskenmerken (lagenbenadering) en duurzaamheid immers een belangrijke rol.
Op basis van de gegevens uit het MER deel A, en rekening houdend met de belangrijkste
relevante milieuaspecten die in het plangebied een rol spelen, is onderstaand een
toetsingskader voor het thema milieu ontwikkeld. De toetsingscriteria zijn gegroepeerd
rondom negen thema's:
1. Programma en verkaveling;
2. Geologie, gemorfologie en bodem;
3. Grond- en oppervlaktewater;
4. Landschap, cultuurhistorie en archeologie;
5. Ecologie en groenvoorzieningen;
6. Infrastructuur;
7. Geluid, lucht en trillingen;
8. Energie en materiaalgebruik;
9. Veiligheid en gezondheid
Voor alle toetsingscriteria zijn normen geformuleerd, onderverdeeld in enerzijds 'harde'
minimumnormen en anderzijds maximale streefwaarden. Aan de hand van deze
milieucriteria wordt in deel B van dit MER getoetst of er in de ruimtelijke onderbouwing die
door of namens de verschillende marktpartijen wordt opgesteld voldoende uitwerking is
gegeven aan de verschillende relevante milieuaspecten, zodat een goed oordeel bij de
besluitvorming over de betreffende Overhoek mogelijk is.
In onderstaande tabel zijn de toetsingscriteria uitgewerkt. Vanaf hoofdstuk 3 worden zij
vervolgens toegelicht en per criterium getoetst.
Thema 1: Programma en verkaveling
Toetsingscriterium Minimum (eis)
1.1 Aantal woningen 200-940 woningen -
1.2 Woningbouwprogramma
(dichtheden, typen, verdeling)
dorpscentrum; hof/erf;
puur wonen;
overwegend
eengezinswoningen;
accent op particulier
opdrachtgeverschap.
1.3 Kavelmaten 150-1000 m 2 -
1.4 Situering, omvang en aard
bedrijvigheid
1.5 Situering, omvang en aard
voorzieningen
Thema 2: Geologie, geomorfologie en bodem
n.v.t. -
Conform Stedenbouwkundig
plan
Maximum
(streven)
2.1 (Gesloten) grondbalans Minimale aanvoer van grond Volledig gesloten
075479467:D - Definitief ARCADIS
-
-
7

2.2 Wijze van bouwrijp maken
(aantasting leemlagen)
Zo min mogelijk doorboren van
leemlagen
2.3 Verontreinigingen Voldoen aan Wet
Bodembescherming
Thema 3: Grond- en oppervlaktewater
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
grondbalans
Niet doorboren van
leemlagen
3.1 Te hanteren ontwateringsdiepte > 0,5 m > 0,5 m +
kruipruimtevrij
bouwen
3.2 Wijze van waterafvoer,
waterberging en infiltratie
3.3 Omvang van waterberging /
infiltratievoorzieningen
HWA T=2 -
T=10 -
3.4 Type rioleringssysteem Gescheiden stelsel -
3.5 Benodigde capaciteit
waterzuivering
Thema 4: Landschap, cultuurhistorie en archeologie
Geen verontreiniging grond- en
opp.water.
4.1 Landschappelijke structuren Aansluiten bij landschappelijke
structuren
075479467:D - Definitief ARCADIS
-
Behoud en
versterken
landschappelijke
structuren
4.2 Ruimtelijke relaties en zichtlijnen - Behoud ruimtelijke
relaties en
zichtlijnen
4.3 Inpassing cultuurhistorische
waarden
4.4 Inpassing archeologische
waarden
Thema 5: Ecologie en groenvoorzieningen
Behouden en inpassen
cultuurhistorische. waarden
Accentueren
cultuurhistorische
waarden
Veiligstellen Behouden
5.1 Groenstructuur Bestaande contouren handhaven
5.2 Aard en omvang
groenvoorzieningen
5.3 Ecologische waarde
groenvoorzieningen
5.4 Inpassing bestaande
groenelementen
Thema 6: Infrastructuur
6.1 Ontsluitingsstructuur (auto, OV
en fiets)
6.2 Wegprofielen/inrichting openbare
ruimte
Passend bij dorps karakter -
Verlies aan ecologische waarden
compenseren
Versterken
bestaande
contouren
Versterken
ecologische
waarden
- Zoveel mogelijk
inpassen
Conform milieuprofiel
ambitieniveau B
Passend bij centrum dorps
woonmilieu
6.3 Bereikbaarheid winkelcentrum Via nieuwe GOW -
6.4 Parkeervoorzieningen (privé,
openbaar)
Cf. actuele parkeernorm -
6.5 Ondergrondse infrastructuur Voldoen aan wettelijke
beschermingszones
Thema 7: Geluid, lucht en trillingen
7.1 Resultaten geluidonderzoek Voldoen aan Wet geluidhinder
7.2 Wijze van geluidafscherming Voldoen aan Wet geluidhinder.
Meer gebruik OV
-
-
8

7.3 Overige geluidwerende
voorzieningen
Indien relevant toelichten
Voldoen aan Wet geluidhinder.
Indien relevant toelichten
7.4 Maatregelen tegen trillinghinder Indien relevant toelichten
7.5 Resultaten luchtonderzoek Voldoen aan Besluit
luchtkwaliteit
Thema 8: Energie en materiaalgebruik
8.1 Energie Prestatie Coëfficiënt
(EPC)
8.2 Energie Prestatie op Locatie
(EPL)
8.3 Percentage en situering
woningen zongerichte oriëntatie
8.4 Duurzame energie (woningen,
openbaar gebied)
10% onder norm bouwbesluit
(0,54)
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
Volledig
energieneutraal
bouwen
>7,4 Volledig
energieneutraal
bouwen
>70 % Volledig
energieneutraal
bouwen
>10% woningen energieneutraal
, openbare voorzieningen 100%
op groene stroom, alle woningen
LTV
8.5 Collectieve energiesystemen Haalbaarheidsonderzoek warmte
koudeopslag
Volledig
energieneutraal
bouwen
Volledig
energieneutraal
bouwen
8.6 Materiaalgebruik geen uitlogende en
uitspoelende
materialen, geen
primair PVC, PAK,
HCFK en
toepassen van
duurzaam beheerd
hout (FSC)
Thema 9: Veiligheid en gezondheid
9.1 Verkeersveiligheid Principes duurzaam veilig -
9.2 Sociale veiligheid Adequate verlichting,
Politiekeurmerk Veilig Wonen
9.3 Toegankelijkheid voor politie,
brandweer, hulpdiensten e.d.
Toegankelijkheid gewaarborgd,
overleg hulpdiensten
aantoonbaar
9.4 Externe veiligheidscontouren Scheiding kwetsbare functies en
risico’s, verantwoordingsplicht
toename Groepsrisico
9.5 Gezondheidseffecten bij
hoogspanningsleidingen
1.4 LEESWIJZER
Terughoudendheid
afschermende
beplanting, geen
volledig vrijliggende
fietspaden
075479467:D - Definitief ARCADIS
-
Geen risicofuncties
in het gebied
- Geen basisschool
en zo min mogelijk
woningen binnen
indicatieve zone
In dit Deel B vindt de milieutoetsing van Overhoek Koningsoord plaats. Daartoe is allereerst
in hoofdstuk 2 een korte beschrijving van het plan voor dit deelgebied opgenomen.
Vervolgens is per milieuaspect een korte samenvatting van de informatie uit Deel A van het
MER gegeven, gevolgd door de normen zoals die op basis van de effectbeoordeling uit deel
9

A in het toetsingskader zijn geformuleerd. Voor zover mogelijk zijn deze normen
onderverdeeld in enerzijds 'harde' eisen en anderzijds te bereiken streefwaarden.
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
Nadien wordt beschreven op welke manier dit milieuthema aan bod is gekomen in de
planuitwerking voor de Overhoek Koningsoord, waarna wordt getoetst of aan de normen
uit het toetsingskader is voldaan. Achtereenvolgens wordt daarbij ingegaan op de volgende
thema's:
1. Programma en verkaveling (hoofdstuk 3);
2. Geologie, geomorfologie en bodem (hoofdstuk 4);
3. Grond- en oppervlaktewater (hoofdstuk 5);
4. Landschap, cultuurhistorie en archeologie (hoofdstuk 6);
5. Ecologie en groenvoorzieningen (hoofdstuk 7);
6. Infrastructuur (hoofdstuk 8);
7. Geluid, lucht en trillingen (hoofdstuk 9);
8. Energie en materiaalgebruik (hoofdstuk 10);
9. Veiligheid en gezondheid (hoofdstuk 11).
Hoofdstuk 12 tenslotte bevat de belangrijkste conclusies en aanbevelingen uit de toetsing.
075479467:D - Definitief ARCADIS
10

Tabel 1
Beleidskader voor
Koningsoord
HOOFDSTUK
2.1 ALGEMEEN
In dit hoofdstuk wordt een globale toelichting gegeven op de uitwerking van het
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
uitwerkingsplan voor de Overhoek Koningsoord. Daartoe wordt eerst kort ingegaan op het
daarbij relevante beleidskader (paragraaf 2.2.), waarna vervolgens een beschrijving op
hoofdlijnen van het plan is opgenomen (paragraaf 2.3). Voor een meer uitgebreide
toelichting op de planuitwerking wordt verwezen naar de ruimtelijke onderbouwing die
voor dit deelgebied is opgesteld en centraal staat in de toelichting op het bestemmingsplan.
2.2 BELEIDSKADER
Tabel 1 toont een overzicht van het relevante beleidskader voor Koningsoord. In de
toelichting op het bestemmingsplan zijn de beleidskaders uitgewerkt in relevantie voor het
project.
Beleidskader Naam Relevantie
Rijksbeleid (in
de vorm van
AMvB)
Provinciaal
beleid
Gemeentelijk
beleid
2 Plantoelichting
PKB/realisatieparagraaf Overleg met Rijk over belang van project:
verstedelijking en bundeling economische activiteiten
Nota Ruimte Locatiebeleid: eisen aan veiligheid, hinder, verkeer in
relatie tot woningen
SER-ladder Nadruk op inbreiding en meervoudig ruimtegebruik
Provinciaal
Uitwerkingsplan Stedelijke
Regio Breda-Tilburg
Focus op beheer bestaande kwaliteiten en
intensivering ruimtegebruik
Structuurvisie Ruimtelijke belangen voor Provincie en
uitvoeringsagenda in de vorm van
juridische/financiële/communicatieve instrumenten
staan centraal
Verordening ruimte Instructieregels voor het opstellen van
bestemmingsplannen
Woonvisie (2002) Trends in wonen, knelpunten en woonopgave
Nota Wonen en Monitor
Woningbouw 2009
Toetsingskader
nieuwbouw appartementen
Nota particulier
opdrachtgeverschap
Kwaliteitsbevordering woningmarkt
Prioritering aan bouwplannen door surplus
appartementen
Doel is 16% particulier opdrachtgeverschap
nieuwbouwwoningen
Nota Wonen-Zorg Servicewijken ter stimulering vermenging
zorgbehoevenden
Nota koopstarters Stimuleren koopwoningen voor starters (

Nota
levensloopbestendige
woningbouw in Tilburg,
een tussenstand
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
40% van de nieuwbouw levensloopbestendig
Horecanota 2006 O.a. ruimtelijke uitwerking van het horecabeleid
Kadernota Toerisme en
Recreatie 2003 - 2010: de
Tilburgse Ervaring
Groenstructuurplan (1992)
en groenstructuurplan plus
(1998)
Belang van recreatie voor Koningsoord
Inrichting en beheer van groen in de openbare ruimte
Lanen, parken en pleinen
Kadernota Groene Mal Vaststellen ecologische structuur rond de stand
inclusief Berkel-Enschot
Structuurvisie Noordoost
(2011)
2.3 PLANUITWERKING KONINGSOORD
2.3.1 VOORKEURSALTERNATIEF EN PLANUITWERKING
Alternatieven en varianten
in MER deel A
Uitwerking VA co-
productie tussen
Gemeenten en
ontwikkelaar
De Structuurvisie geeft een ruimtelijke vertaling van de
opgaven en doelen uit de Agenda van Brabant.
Het stedenbouwkundig plan heeft het startpunt voor de m.e.r. gevormd en is daarin als
basisalternatief opgenomen. Ook is beschreven hoe dit plan tot stand is gekomen en welke
bouwstenen daarbij van belang zijn. In het MER Deel A zijn hiervoor varianten en
alternatieven uitgewerkt, waarmee een verdere aanscherping van het plan kan
plaatsvinden. Uiteindelijk heeft dit ook geleid tot één MMA (Meest Milieuvriendelijk
Alternatief) en één VA (Voorkeursalternatief).
Aangezien de daadwerkelijke uitwerkingsplannen voor de afzonderlijke Overhoeken door
verschillende marktpartijen worden opgesteld, is het niet mogelijk om de spreken van één
voorkeursalternatief (VA) voor het gehele plangebied van de Overhoeken. Per afzonderlijk
deelgebied zal uiteindelijk overeenstemming moeten worden bereikt tussen gemeente en
projectontwikkelaar over het definitieve inrichtingsplan, wat daarmee dan vervolgens zou
kunnen worden aangemerkt als voorkeursalternatief voor de betreffende Overhoek.
2.3.2 SAMENVATTING UITWERKINGSPLAN
Verhouding koop/sociaal
598 koopwoningen
86 sociale huurwoningen
Woningtypen
In het stedenbouwkundig VO voor het deelgebied Koningsoord is ruimte voor circa 684
woningen. Hierin zijn de bestaande woningen binnen het plangebied en eventuele
woningen in de Abdij niet meegeteld. Er wordt gestreefd naar een divers woonprogramma
met een menging van woningtypen, zowel grondgebonden als gestapeld. Deze menging
wordt beoogd op het schaalniveau van het plangebied, maar ook op het niveau van de
verschillende woonbuurtjes. In totaal is in plangebied Koningsoord ruimte voor 86
woningen in de sociale huursector.
Binnen de grondgebonden woningen wordt onderscheid gemaakt in vier typen:
rijwoningen, patiowoningen, tweekappers en vrijstaande woningen. Binnen de gestapelde
woningen wordt onderscheid gemaakt tussen woningen in de sociale sector (huur en koop)
en woningen in de vrije sector. De keuze voor gestapeld bouwen in het centrum van Berkel-
075479467:D - Definitief ARCADIS
12

Gereedschapskist
Dorpsmilieu is
uitgangspunt
Horeca en dienstverlening
Maatschappelijke functie
centraal bij
herontwikkeling
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
Enschot wordt mede gemotiveerd door de samenstelling van de bestaande voorraad en de
verwachting dat in de andere overhoeken voornamelijk grondgebonden (rij)woningen
gerealiseerd zullen worden.
Dorpsmilieu
In het stedenbouwkundig ontwerp voor Koningsoord is uitdrukkelijk rekening gehouden
met de eisen zoals genoemd in de gereedschapskist dorps milieu. In de gereedschapskist is
getracht om in contrast met stedelijke (woon)sferen het dorpse milieu te definiëren en nader
te concretiseren. Dit gebeurt op stedenbouwkundig niveau, op het niveau van de
bouwplannen en op het niveau van de inrichting van de openbare ruimte. In essentie gaat
het daarbij om de volgende punten:
De landschappelijke context is bepalend voor de stedenbouwkundige structuur;
Dorpslinten zijn de ruimtelijke dragers; functiemenging wordt hier met name
gestimuleerd;
Het dorpscentrum is multifunctioneel, heeft een menselijke maat en is levendig;
Straten zijn informeel, eenvoudig en groen ingericht;
Woonbuurten hebben een groene uitstraling; er is sprake van ruime voor- en zijtuinen;
Variatie en individualiteit staan centraal bij de verkaveling en de bebouwing;
Seriegroottes van woningen zijn beperkt en woningtypen worden gemengd;
Bewoners hebben keuzemogelijkheid, de woning is flexibel.
Voorzieningen
Het plan bevat een aanzienlijk voorzieningenprogramma. Het bestaande winkelcentrum
Eikenbosch zal worden verplaatst en uitgebreid. Deze uitbreiding is wenselijk omdat de
bevolking van Berkel-Enschot de komende jaren aanzienlijk in omvang toe zal nemen
(WPM Groep, maart 2006).
Naast winkels is er in het dorpshart ruimte voor horeca en dienstverlening. Met betrekking
tot de dienstverlening wordt onderscheid gemaakt tussen commerciële en niet-commerciële
dienstverlening, waarbij bij de invulling van de niet-commerciële dienstverlening onder
andere gedacht kan worden aan een AHOED, het woonzorg steunpunt en andere sociaal-
maatschappelijke functies.
Abdij Koningsoord
De abdij Koningsoord zal na het vertrek van de huidige bewoonsters worden
herontwikkeld. Vanuit het dorp is herhaaldelijk aangegeven dat men het zeer belangrijk
vindt om hier een goede maatschappelijke invulling aan te geven, om het dorpscentrum
méér te laten zijn dan een winkelcentrum. De begane grond wordt ingevuld met
maatschappelijke functies, waarbij in eerste instantie gedacht wordt aan de Schalm en de
bibliotheek. Na de vaststelling van het VO zal in overleg met de nieuwe eigenaar van de
Abdij, de dorpsraad, het bestuur van de Schalm en de bibliotheek een programma van eisen
worden uitgewerkt, dat als basis kan dienen voor een nader haalbaarheidsonderzoek. Voor
de overige verdiepingen van de Abdij wordt een invulling met woningen voorzien. Deze
woningen vallen buiten het vermelde woonprogramma.
075479467:D - Definitief ARCADIS
13

Streven is tussen 200 en
940 woningen
5 categorieën woningen
26% sociale woningbouw
voor Overhoeken
Uitgangspunt is
centrumdorps woonmilieu
3.1 SAMENVATTING DEEL A
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
3 Thema 1: Programma
en verkaveling
HOOFDSTUK
In deel A van het MER voor de gehele Overhoeken zijn verschillende varianten opgenomen
voor het woningbouwprogramma dat in de afzonderlijke Overhoeken wordt gerealiseerd.
Met name rondom het nieuwe winkelcentrum en het treinstation en aan de oostzijde van
Heikant is gevarieerd in de woningdichtheid. Hiermee zijn de uitersten van het speelveld
benoemd, waarmee ook de uitersten in de milieueffecten zijn bepaald. Voor Koningsoord
heeft dit geresulteerd in de volgende woningbouwaantallen per inrichtingsalternatief:
Het nulalternatief (voorgenomen activiteit vindt geen doorgang) gaat uit van het niet
realiseren van nieuwe woningen;
Het nulplusalternatief (bouwen conform het vigerend bestemmingsplan) gaat uit van de
realisering van 200 woningen;
Het basisalternatief (bouwen conform het stedenbouwkundig plan) gaat uit van de
realisering van 320 woningen;
Het verdichtingsalternatief (gemiddelde woningdichtheid voor type 'ruim wonen' van
20 woningen per ha) gaat uit van de realisering van 940 woningen;
Het Meest Milieuvriendelijke Alternatief (MMA) gaat uit van de realisering van 506
woningen.
Voor wat betreft het type woningen dat wordt gerealiseerd, is in het Stedenbouwkundig
plan (2003) onderscheid gemaakt in 5 categorieën woningen goedkope en sociale
huurwoningen (huurprijs € 400,-- à € 500,--), dure huurwoningen (tot circa € 800,--),
goedkope koopwoningen (richtprijs € 110.000,-- tot € 135.000,--), middeldure koopwoningen
(richtprijs € 135.000,-- tot € 200.000,--) en dure koopwoningen (richtprijs € 200.000,-- tot €
400.000,--).
Bij de vaststelling van het stedenbouwkundig plan heeft de gemeenteraad van Tilburg
gesteld dat uiteindelijk voor het hele plangebied (alle Overhoeken samen) tenminste 26%
sociale woningbouw moet worden gerealiseerd.
Uitgangspunt en harde eis is dat er een centrumdorps woonmilieu wordt gerealiseerd.
Naast de stedenbouwkundige opzet, dient hiermee ook rekening te worden gehouden bij
het vaststellen van kavelmaten en woningtypologieën. In het Ontwikkelingsplan (2002) is
daarvoor een indicatieve opsomming gegeven:
landhuizen (1.000-2.500 m 2 );
twee of meer geschakelde woningen in een rij (250-500/650 m 2 );
twee of meer geschakelde woningen in een complex (150-300 m 2 ) en een ruime
gemeenschappelijke kavel;
geclusterde woningen in de vorm van een hofstee;
075479467:D - Definitief ARCADIS
14

Tabel 2
Toetsingskader Programma
en verkaveling
Nieuw dorpscentrum voor
Berkel-Enschot in
Koningsoord
kleinschalige stapeling van woningen met ruime terrassen.
3.2 TOETSINGSKADER
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
Op basis van de huidige kenmerken van het plangebied, eerdere beleidsnota's en de te
verwachten milieueffecten als gevolg van de realisering van de voorgenomen activiteiten
zoals beschreven in hoofdstuk 6 van deel A van het MER voor de Overhoeken, zijn in het
toetsingskader voor het thema 'programma en verkaveling' de volgende toetsingscriteria
met bijbehorende normen geformuleerd:
Aantal woningen. In het VO voor het deelgebied Koningsoord is ruimte voor circa 684
woningen;
Woningbouwprogramma (dichtheden, typen en verdeling). Het realiseren van een
centrumdorps woonmilieu is een harde eis. Verder wordt er gestreefd naar een divers
woonprogramma met een mening van woningtypen, zowel grondgebonden als
gestapeld.
Kavelmaten. De kavelgrootte ligt tussen 150 en 1000 m 2 ;
Situering, omvang en aard van de bedrijvigheid. Voor Koningsoord is geen
bedrijvigheid voorzien.
Situering, omvang en aard van voorzieningen. De voorzieningen moeten tenminste
voldoen in situering, aard en omvang zoals het in het Stedenbouwkundig plan is
opgenomen.
Nr. Toetsingscriterium Minimum (eis) Maximum (streven)
1.1 Aantal woningen 200-940 woningen -
1.2 Woningbouwprogramma (dichtheden, typen,
verdeling)
dorpscentrum; hof/erf;
puur wonen;
overwegend
eengezinswoningen;
accent op particulier
opdrachtgeverschap.
1.3 Kavelmaten 150-1000 m 2 -
1.4 Situering, omvang en aard bedrijvigheid n.v.t. -
1.5 Situering, omvang en aard voorzieningen
Conform
Stedenbouwkundig plan
3.3 UITWERKING IN RUIMTELIJKE ONDERBOUWING KONINGSOORD
Stedenbouwkundige hoofdopzet
Het plan voor Koningsoord is als volgt te karakteriseren (zie Afbeelding 1):
In en rond de gebouwen van de Abdij Koningsoord wordt een nieuw dorpscentrum
voor Berkel-Enschot gecreëerd. Het bestaande winkelcentrum Eikenbosch wordt
verplaatst naar dit nieuwe dorpscentrum.
Rondom en in het dorpscentrum is plaats voor circa 684 nieuwe woningen (exclusief
nieuwe woningen in de abdij en Torentjeshoef) in een kleinschalige en dorpse setting en
circa 19.920 m 2 (commerciële en niet-commerciële) voorzieningen. In totaal is in
plangebied Koningsoord ruimte voor 86 woningen in de sociale huursector. Daarnaast
wordt gerekend met 32 sociale koopwoningen.
Bestaande en structurerende landschappelijke elementen (weg- en beplantingsstructuur
rondom Abdij, bestaande voetpaden) worden waar mogelijk geïntegreerd in de
verkavelingsopzet.
075479467:D - Definitief ARCADIS
-
-
15

Afbeelding 1
Hoofdopzet plan
Koningsoord
Koningsoord heeft
centrale ligging in Berkel-
Enschot
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
De nieuwe groenstructuur zorgt voor een verankering van het plangebied in zijn
omgeving.
De huidige begrenzing van het Abdijcomplex blijft afleesbaar in de groenstructuur.
De voorgestelde bouwvelden sluiten in maat en schaal aan op de bestaande bebouwing
van Berkel-Enschot. De bebouwingsdichtheid van de bouwvelden neemt toe naarmate
het centrum dichter wordt genaderd.
Ruimtelijke structuur
Het plangebied Koningsoord heeft een centrale ligging in Berkel-Enschot wat de
mogelijkheid geeft om een karakteristiek en een goed bereikbaar centrum te creëren, dat op
termijn kan uitgroeien tot het nieuwe dorpscentrum van Berkel-Enschot. De bestaande
gebouwen en open ruimtes van de Abdij Koningsoord hebben een voor Berkel-Enschot
unieke allure en karakter. Deze elementen vormen dan ook een belangrijk aspect voor de
ontwikkeling van het plangebied. Afbeelding 2 toont de ruimtelijke structuur en de functies
in Koningsoord (Inbo, 2008).
De belangrijkste kenmerken van de ruimtelijke structuur zijn:
Koningsoord heeft een centrale ligging en kan op een logische manier aangetakt worden
op de belangrijkste wegen.
Koningsoord bevat karakteristieke gebouwen.
Koningsoord heeft een kwalitatief hoogwaardige (groene) openbare ruimte.
Koningsoord kan een hogere bebouwingsdichtheid krijgen dan de rest van het dorp,
echter zonder het dorpse karakter aan te tasten.
Koningsoord kan een grote diversiteit aan functies herbergen.
075479467:D - Definitief ARCADIS
16

Afbeelding 2
Ruimtelijke structuur en
functies in Koningsoord
Dorps woonmilieu
Bebouwingsstructuur
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
Koningsoord bevat, gegroepeerd rond Abdij en winkelcentrum, een viertal woonbuurtjes
die op min of meer gelijkwaardige wijze zijn opgebouwd. Uitgangspunt bij de opbouw van
een buurtje is om te komen tot een specifiek dorps woonmilieu. Voor de
stedenbouwkundige opbouw betekent dat:
lange rechte straten in de buurtjes worden vermeden;
centraal in elk buurtje een kleine groene ruimte (brinkje) is gesitueerd;
er een onderscheid bestaat tussen de rand van een buurtje en de "binnenwereld".
De buurtjes bevatten elk meerdere bouwvelden, die op gedifferentieerde wijze zijn ingevuld
met een vijftal woningtypes; appartementen, rijwoningen, patiowoningen, tweekappers en
vrijstaande woningen. Van elk woningtype zijn meerdere varianten gedacht.
3.4 TOETSING
Zoals in paragraaf 3.2 is toegelicht, zijn er ten aanzien van de aspecten 'programma en
verkaveling' vijf toetsingscriteria benoemd. Onderstaand is per criterium aangegeven op
075479467:D - Definitief ARCADIS
17

Tabel 3
Toets op ecologie en
groenvoorzieningen
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
welke wijze hiermee is omgegaan in de planuitwerking voor de Overhoek Koningsoord en
of aan de gestelde normen wordt voldaan.
Aantal woningen. Het aantal woningen ligt met 684 woningen binnen de marge van 200-
940 woningen. Er wordt daarmee voldaan aan de minimumnorm.
Woningbouwprogramma (dichtheden, typen en verdeling). Er wordt een centrumdorps
woonmilieu gerealiseerd, waarbij het woningbouwtype voldoet aan de in het
stedenbouwkundig plan gestelde eisen. Er wordt dus voldaan aan de minimumnorm.
Kavelmaten. De gemiddelde kavelgrootte ligt tussen 150 en 250 m2 met een maximum van
400 m2 . Er wordt dus voldaan aan de minimumnorm uit het Ontwikkelingsplan .
Situering, omvang en aard van de bedrijvigheid. In het plan voor Koningsoord is niet
voorzien in bedrijvigheid.
Situering, omvang en aard van de voorzieningen. De situering aard en omvang van de
voorzieningen zijn conform het Stedenbouwkundig plan.
Samengevat leidt dit tot het volgende overzicht.
Nr. Toetsingscriterium Toets
1.1 Aantal woningen Er wordt voldaan aan de
minimumnorm.
1.2 Woningbouwprogramma (dichtheden, typen, verdeling) Er wordt voldaan aan de
minimum norm
1.3 Kavelmaten Er wordt voldaan aan de
minimumnorm
1.4 Situering, omvang en aard bedrijvigheid n.v.t.
1.5 Situering, omvang en aard voorzieningen Er wordt voldaan aan de
minimumnorm
075479467:D - Definitief ARCADIS
18

Huidig maaiveldverloop
wordt aangepast
Bodemkwaliteit verbeterd
4.1 SAMENVATTING DEEL A
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
4 Thema 2: Geologie,
geomorfologie en bodem
HOOFDSTUK
In alle alternatieven (behalve het nulalternatief) wordt het huidige maaiveldverloop
aangepast en wordt er gestreefd naar een gesloten grondbalans. Ophoging van de te laag
gelegen terreindelen vindt plaats door de hoger gelegen delen af te graven. In het MMA
wordt er daarnaast vanuit gegaan dat de aanwezige leemlagen zoveel mogelijk in stand
blijven, zodat de kans op het optreden van ongewenste verstoringen van het
grondwaterregime geminimaliseerd wordt. Dit betekent dat de ontwatering van de lager
gelegen nattere delen op een andere wijze moet plaatsvinden en dat een gesloten
grondbalans in dit alternatief lastiger te realiseren is.
De bodemkwaliteit verbetert in alle alternatieven. Doordat het huidige agrarisch gebruik
verdwijnt, zal de hoeveelheid nutriënten in de bodem ook afnemen. Tevens zijn bijzondere
bodemtypen niet aanwezig in het plangebied. Bij alle inrichtingsalternatieven is er echter
wel sprake van verstoring van de bodem. In het MMA worden de ingrepen beperkt tot die
gebiedsdelen waar dat absoluut noodzakelijk is, waardoor de bodem in het gebied minder
wordt verstoord. Leemlagen worden daardoor niet of nauwelijks aangetast en er zullen
geen zettingen optreden. Het nulplusalternatief scoort eveneens relatief positief, dit wordt
volledig veroorzaakt door het feit dat het plangebied in dit alternatief kleiner van omvang
is.
Voor de beoordeling van de milieuaspecten ten aanzien van geologie en geomorfologie zijn
de verschillende inrichtingsalternatieven in deel A van het MER beoordeeld en vergeleken
aan de hand van de beoordelingscriteria "wijziging maaiveldverloop" en het al dan niet
kunnen toepassen van een "gesloten grondbalans". De beoordeling van de milieuaspecten
ten aanzien van bodem zijn beoordeeld en vergeleken aan de hand van de
beoordelingscriteria ‚verstoring bodemopbouw", "aantasting bijzondere bodemtypen‛,
‚optreden zettingen", ‚aantasting leemlagen‛ en "beïnvloeding bodemkwaliteit".
4.2 TOETSINGSKADER
Op basis van de kenmerken van het plangebied en de te verwachten milieueffecten als
gevolg van realisering van de voorgenomen activiteiten zoals beschreven in hoofdstuk zes
van Deel A van het MER, zijn in het toetsingskader voor de thema's geologie, geomorfologie
en bodem de volgende toetsingscriteria met bijbehorende nonnen geformuleerd:
Grondbalans. Idealiter wordt voor elke Overhoek afzonderlijk een volledig gesloten
grondbalans gerealiseerd. Omdat dit waarschijnlijk niet realiseerbaar zal zijn, is als
075479467:D - Definitief ARCADIS
19

Tabel 4
Toetsingskader Geologie,
geomorfologie en bodem
Gesloten grondbalans
Matige
bodemverontreiniging van
60m 3
Interventiewaarden worden
niet overschreden
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
minimumeis gesteld dat naar genoegdoening van de gemeente Tilburg moet worden
aangetoond dat de aanvoer van grond geminimaliseerd is.
De wijze van bouwrijp maken (aantasting leemlagen). Idealiter worden bij de realisering van
de verschillende Overhoeken de aanwezige leemlagen niet doorbroken en worden
groen- en watervoorzieningen aangelegd op locaties waar deze leeinlagen ontbreken.
Aangezien dit exploitatietechnisch niet altijd mogelijk zal zijn, is in het toetsingskader
als minimale eis geformuleerd dat moet worden aangetoond dat er bij het opstellen van
het stedenbouwkundig ontwerp rekening is gehouden met de ligging van de leemlagen
en dat deze zo min mogelijk worden doorbroken.
Verontreiniging. Indien er in het plangebied sprake is van ernstige verontreiniging, groter
dan 25 m 3 grond of 100m 3 grondwater, dienen deze conform de Wet Bodembescherming
voor aanleg van de planelementen te worden gesaneerd.
Samengevat leidt dit tot het volgende overzicht:
Nr. Toetsingscriterium Minimum eis Maximum streven
2.1 (Gesloten) grondbalans Minimale aanvoer van
grond
2.2 Wijze van bouwrijp maken (doorbreken
leemlagen)
Zo min mogelijk
doorboren van
leemlagen
2.3 Verontreinigingen Voldoen aan Wet
bodembescherming
4.3 UITWERKING IN RUIMTELIJKE ONDERBOUWING KONINGSOORD
Volledig gesloten
grondbalans
Niet doorboren van
leemlagen
Ten aanzien van de grondbalans en de wijze van bouwrijp maken van de gronden wordt in
de bestemmingsplan van Koningsoord verwezen naar het milieuprofiel op wijkniveau dat
in het Ontwikkelingsplan voor de Overhoeken is vastgesteld. Het ambitieniveau B dat de
gemeente in het Ontwikkelingsplan voor dit thema heeft voorgesteld, wordt door Heijmans/
Proper Stok nagestreefd. Dit houdt onder andere in dat er zal worden gewerkt met een
gesloten grondbalans. Op welke manier dat bij de uitvoering zal worden gerealiseerd, is op
dit moment nog niet uitgewerkt.
Ten behoeve van de planuitwerking van Koningsoord is een bodemonderzoek uitgevoerd.
Dit onderzoek is als bijlage in het bestemmingsplan opgenomen. Het bodemonderzoek
geldt niet voor alle grondposities binnen het plangebied. Vanwege het feit, dat sommige
gronden nog in eigendom zijn van particulieren, is op desbetreffende gronden nog geen
onderzoek uitgevoerd. Dit onderzoek zal te zijner tijd worden uitgevoerd.
Uit het voorgenoemde onderzoek blijkt dat er ter plaatse van de onderzochte locatie sprake
is van een matige bodemverontreiniging. De geconstateerde grondverontreiniging met
koper ter hoogte van het klooster is zowel horizontaal als verticaal afgebakend. Op basis
van de huidige analyseresultaten is de omvang van de matige grondverontreiniging geschat
op 60 m³. De geconstateerde grondverontreiniging betreft geen ernstig geval van
bodemverontreiniging, omdat de interventiewaarde niet wordt overschreden.
075479467:D - Definitief ARCADIS
20

Matige tot sterke
grondwaterverontreiniging
met zware metalen zijn
achtergrondwaarden
Tabel 5
Toets op Geologie,
geomorfologie en bodem
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
In het grondwater zijn matige tot sterke verontreinigingen aangetoond met nikkel, zink,
cadmium en kobalt. Op basis van informatie van de Gemeente Tilburg wordt de matige tot
sterke grondwaterverontreiniging met zware metalen beschouwd als achtergrondwaarde
welke in de omgeving regelmatig voorkomen.
Ter plaatse van de overige terreindelen en onderzochte deellocaties worden in de grond
alsmede in het grondwater geen tot lichte verontreiniging aangetoond.
De onderzoeksresultaten kunnen een belemmering vormen voor de voorgenomen
herinrichting van de onderzoekslocatie. In het kader van de woningwet kan bij
ontwikkeling verwijdering van grondverontreiniging bij ontwikkelaar worden geëist.
4.4 TOETSING
Zoals in paragraaf 4.2 is toegelicht zijn er ten aanzien van de aspecten geologie,
geomorfologie en bodem in deel A drie toetsingscriteria benoemd. Onderstaand is per
criterium aangegeven op welke wijze hiermee is omgegaan in de planuitwerking voor de
Overhoek Koningsoord en of aan de gestelde normen wordt voldaan.
Grondbalans. Zoals in de vorige paragraaf is aangegeven is nog niet uitgewerkt hoe (en
dus gewaarborgd dat) dit in de praktijk ook daadwerkelijk zal worden gerealiseerd. Het
is op het moment nog niet aantoonbaar dat aan de geformuleerde minimumnorm uit het
toetsingskader kan worden voldaan.
Wijze van bouwrijp maken. Dient nog te worden uitgewerkt.
Verontreinigingen. De geconstateerde verontreiniging betreft geen ernstig geval. De
interventiewaarden worden niet overschreden. In het kader van de woningwet kan bij
ontwikkeling verwijdering van grondverontreiniging worden geëist.
Nr. Toetsingscriterium Toets
2.1 (Gesloten) grondbalans Het is nog niet aantoonbaar dat wordt voldaan aan de
minimumnorm. Een gesloten grondbalans is het uitgangspunt,
maar de wijze van realisering is nog te onvoldoende
uitgewerkt
2.2 Wijze van bouwrijp maken
(doorbreken leemlagen)
2.3 Verontreinigingen Voldoet aan de minimumeis.
Het is nog niet aantoonbaar dat wordt voldaan aan de
minimumnorm. In de ruimtelijke onderbouwing is niet ingegaan
op met de aanwezige leemlagen wordt omgegaan. Ook de
wijze van bouwrijp maken dient nog te worden uitgewerkt.
075479467:D - Definitief ARCADIS
21

Geen negatieve
beïnvloeding
natuurgebieden
Weinig onderscheid
tussen
inrichtingsalternatieven
5.1 SAMENVATTING DEEL A
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
5 Thema 3: Grond- en
oppervlaktewater
HOOFDSTUK
Negatieve beïnvloeding van natuurgebieden in de omgeving van het plangebied wordt niet
verwacht vanwege de vrij grote afstand tot deze gebieden. In alle alternatieven is wel
voorzien in de aanleg van infiltratievoorzieningen. De Overhoeken liggen namelijk in een
intermediair gebied met perioden van kwel in het natte seizoen en infiltratie in de rest van
het jaar. Door de toename van het verhard oppervlak in het plangebied, zal de neerslag in
de toekomst zonder aanvullende maatregelen niet langer ter plekke in de grond kunnen
infiltreren.
Tussen de verschillende inrichtingsalternatieven is weinig onderscheid. Het afvoersysteem
wordt in alle alternatieven op een zodanige wijze ingericht, dat de effecten voor het milieu
tot een aanvaardbaar minimum worden beperkt. De afspraken die daarover in het kader
van de watertoets met het waterschap zijn gemaakt, bieden daartoe de garantie. Het MMA
scoort voor het aspect grondwater op enkele punten net iets gunstiger omdat in dit
alternatief de leemlagen in de ondergrond zo min mogelijk worden verstoord en voor de
infiltratie van regenwater optimaal gebruik wordt gemaakt van plekken waar dergelijke
leemlagen ontbreken.
Bij het thema water dient onderscheid te worden gemaakt in grondwater en
oppervlaktewater. Voor de beoordeling van de milieuaspecten ten aanzien van grondwater
zijn de verschillende inrichtingsalternatieven in deel A van het MER beoordeeld en
vergeleken aan de hand van de beoordelingscriteria ‚beïnvloeding ontwateringsdiepte",
"beïnvloeding grondwatersysteem", "wijziging grondwateraanvulling", "beïnvloeding
natuurgebieden via grondwaterstroming‛, "beïnvloeding grondwaterkwaliteit" en "effecten
voor grondwaterwinning". Het aspect oppervlaktewater is beoordeeld aan de hand van de
beoordelingscriteria "effecten voor hemelwaterafvoer", "effecten voor afvoer vuilwater via
riolering‛, "beïnvloeding regionaal oppervlaktewaterstelsel" en "beïnvloeding
oppervlaktewaterkwaliteit".
5.2 TOETSINGSKADER
Op basis van de huidige kenmerken van het plangebied en de te verwachten milieueffecten
als gevolg van de realisering van de voorgenomen activiteiten zoals beschreven in
hoofdstuk 6 van deel A van het MER voor het hele plangebied de Overhoeken zijn in het
toetsingskader voor het thema water de volgende vijf toetsingscriteria met bijbehorende
normen geformuleerd:
075479467:D - Definitief ARCADIS
22

Tabel 6
Toetsingskader Grond- en
oppervlaktewater
Infiltratiegebied
Mate van verharding
7 Tabel
Oppervlakten verschillende
soorten verharding in m 3
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
Te hanteren ontwateringdiepte. De ontwateringsnorm voor woningen en gebouwen is
mede afhankelijk van de bouwwijze. De ontwateringdiepte dient tenminste 0,50 meter te
bedragen. Afhankelijk van de soort groenvoorziening kunnen andere
ontwateringdieptes worden getolereerd of worden geëist.
Wijze van waterafvoer, waterberging en infiltratie. In de waterparagraaf (zie bijlage 8
van het MER) zijn voorschriften genoemd om een duurzaam watersysteem te realiseren.
Hierin is onder andere gesteld dat het vuile hemelwater van intensief gebruikte wegen
apart van het schone hemelwater (van de daken) wordt verzameld en getransporteerd.
De voorschriften uit de waterparagraaf worden gezien als minimale eis waaraan de
uitwerkingsplannen tenminste dienen te voldoen.
Omvang van waterberging en infiltratievoorzieningen. Voldoen aan de toets van T = 100
+ 10%
Type rioleringssysteem. Er wordt een gescheiden rioleringssysteem voorgeschreven.
Benodigde capaciteit waterzuivering. De capaciteit van de waterzuivering dient
voldoende te zijn zodat er tenminste geen verontreiniging van het grond- en
oppervlaktewater plaatsvinden.
Nr. Toetsingscriterium Minimum (eis) Maximum (streven)
3.1 Te hanteren ontwateringdiepte >0,5 m >0,5m
3.2 Wijze van waterafvoer, waterberging en
infiltratie
3.3 Omvang van waterberging /
infiltratievoorzieningen
Voldoen aan eisen
stedelijk waterbeheer
Toets van
T = 100 +10%
3.4 Type rioleringssysteem Gescheiden stelsel -
3.5 Benodigde capaciteit waterzuivering Geen verontreiniging
grond- en
oppervlaktewater
5.3 UITWERKING IN RUIMTELIJKE ONDERBOUWING KONINGSOORD
Voldoen aan eisen
stedelijk waterbeheer
Het plangebied is gedurende bijna het gehele jaar een infiltratiegebied met een grote
fluctuatie van het grondwaterpeil. In de zomerperiode kan het wel tot 3 meter beneden
maaiveld dalen. In de natte winterperiode is er meestal voldoende bodempassage. In het
gebied ontbreken sloten. Er zijn alleen droge greppels die functioneren als buffer tijdens
zware regenval en voor het opvangen van schijngrondwaterspiegels als gevolg van
ondoorlatende leemlagen in de ondergrond.
Bij de transformatie naar woon- en centrumgebied wordt veel verharding toegevoegd,
waardoor de infiltratieoppervlakte vermindert. Het vasthouden van het regenwater in het
plangebied (retentie) vindt plaats door de afvoer van het regenwater dat valt op de verharde
oppervlakten.
Soort verharding Gebieden
1,2,3a,3b,4,5*,6,7 en
9.
Gebieden
8A en 8B
Gebied
075479467:D - Definitief ARCADIS
5*
-
-
Totaal
Woningen 51.331 3.300 2.970 57.601
Particulier terrein verhard 7.700 495 446 8.641
Verharding 107.800 7.600 - 115.400
23

Ontwateringnorm 0,5 + 0,9
Helft berging buiten en
helft binnen
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
Groen/onverhard 36.534 28.200 - 64.734
Totaal 203.365 39.595 3.416 246.376
In het waterhuishoudkundig onderzoek is het verhard oppervlak voor Koningsoord in kaart
gebracht. De verschillende oppervlakten zijn opgenomen in Tabel. In totaal heeft het
plangebied een oppervlak van 24,30 ha.
In Bijlage 1 van Waterhuishoudkundig onderzoek Koningsoord is een schetsontwerp
opgenomen van het waterhuishoudkundig systeem voor Koningsoord. Alle essentiële
elementen zijn daarin opgenomen.
5.4 TOETSING
Te hanteren ontwateringdiepte
De ontwateringsnorm voor woningen en gebouwen is mede afhankelijk van de bouwwijze.
Indien gebouwd wordt met toepassing van een kruipruimte, dient de grondwaterstand
minimaal 0,4 m lager dan de bodem van de kruipruimte te liggen. Uitgaande van een
kruipruimtehoogte van 0,5 m, gemeten ten opzichte van het maaiveld, betekent dit een
ontwateringsdiepte van 0,9 m ten opzichte van het maaiveld.
Bij kruipruimtevrij bouwen is het mogelijk de grondwaterstand tot ca. 0,30 m onder het
aanlegpeil van de vloer te laten komen. Gebouwen zonder kruipruimte zijn minder gevoelig
voor vochtoverlast aangezien:
Betere voorzieningen mogelijk zijn om de begane grond vloer luchtdicht te krijgen. Het
in het werk storten van de vloer heeft als voordeel dat de voeg van de aansluitende
vloerdelen beter uitgevoerd kan worden dan het geval is bij een traditionele vloer.
Het transport van vochtige lucht naar de leefruimte beperkt is, doordat de ruimte tussen
vloer en fundering zeer gering is of zelfs afwezig is.
Wijze van waterafvoer, waterberging en infiltratie
Om aan het beleid van gemeente en waterschap te voldoen geldt er een bergingsopgave
voor het plangebied. Uitgangspunt bij de bepaling van de minimale grootte van de
bergingsvoorziening is het gegeven dat de helft van de bergingsopgave buiten de
planlocatie (in de Oostkamer) en de andere helft binnen het plangebied wordt geborgen.
Over de waterbergingsberekeningen is afgesproken dat er een berging van 10 mm voor
gebieden 8A en 8b geldt (af te koppelen gebied) en een berging van 40 mm voor de
resterende gebieden (conform overleg d.d. 16-03-2009, gemeentehuis Tilburg). Tevens wordt
het systeem getoetst aan neerslag die een keer per 100 jaar voor kan komen. Voor het
klooster blijft de afvoersituatie ongewijzigd, hier wordt in deze rapportage niet op ingegaan.
Omvang van waterberging/ infiltratievoorzieningen
Het watersysteem voor de gebieden 1, 2, 3, 4, 6, 7 en 9 is tevens getoetst aan de
regenduurlijn T=100+10% om de risico’s voor overlast uit te kunnen sluiten. Bij deze situatie
is 0,10 m extra bergende waterschijf beschikbaar, in de wadi kan dan maximaal 3925 m 3
worden geborgen. Buiten het plangebied stijgt het waterniveau met 0,8 m (tot 0,4 m-mv).
075479467:D - Definitief ARCADIS
24

Tabel 8
Toetsing op Grond- en
oppervlaktewater
Type rioleringssysteem
In het gebied is sprake van een gescheiden rioolsysteem.
Benodigde capaciteit waterzuivering
Gebieden 8A en 8B.
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
Het totaal afvoerende oppervlak van de af te koppelen gebieden 8A en 8B bedraagt 1,14 ha
(0,33 ha daken, 0,05 ha particulier terrein en 0,76 ha wegen). Dit resulteert in een totale
bergingsopgave van 114 m 3 .
Gebieden 1,2,3a,3b,4,5,6,7 en 9.
Het totaal afvoerende oppervlak voor de bergingsopgave in de gebieden 1,2,3a,3b,4,5,6,7 en
9 bedraagt 16,68 ha (5,13 ha daken, 0,77 particulier terrein en 10,78 ha wegen), dit oppervlak
is inclusief de sporthal. Op basis van de genoemde uitgangspunten resulteert dit in een
totale bergingsopgave voor deze gebieden van 6772 m 3 . Waarvan 3158 m 3 buiten het
plangebied wordt geborgen. Binnen het plangebied wordt ook de wateropgave van de
gebieden 8A en 8B gerealiseerd, waardoor hier een berging van 3628 m 3 nodig is.
De verhouding buiten/binnen plangebied is dan 47% en 53%. Uitgaande van een talud van
1:3 is een bergende oppervlakte binnen het plangebied van circa 7300 m 2 nodig (op
insteekniveau) met een bergende waterschijf van circa 0,55 m en 10000 m 2 (op
insteekniveau) buiten het plangebied met een bergende waterschijf van circa 0,3 m.
In tabel 7 staan de resultaten van de toetsing weergegeven. Wat betreft water voldoet het
uitwerkingsplan aan alle minimumeisen.
Nr. Toetsingscriterium Toets
3.1 Te hanteren ontwateringdiepte Ontwateringdsdiepte is 0,5
+0,4 en voldoet aan minimum
eis
3.2 Wijze van waterafvoer, waterberging en infiltratie Voldoet aan beleid van zowel
gemeente als waterschap en
daarmee aan minimumeis
3.3 Omvang van waterberging / infiltratievoorzieningen Voldoet aan toets en daarmee
aan minimumeis
3.4 Type rioleringssysteem Gescheiden en voldoet
daarmee aan de mimimumeis
3.5 Benodigde capaciteit waterzuivering Voldoet aan de
minimumnormen
075479467:D - Definitief ARCADIS
25

Landschapsbeeld zal
ingrijpend wijzigen
Afname cultuurhistorische
structuren in alle
alternatieven
6.1 SAMENVATTING DEEL A
Landschap
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
6 Thema 4: Landschap,
cultuurhistorie en archeologie
HOOFDSTUK
Geconstateerd is dat het landschapsbeeld in het plangebied als gevolg van de realisering
van de Overhoeken ingrijpend zal wijzigen. Naarmate de verdichting intensiever wordt
(met name in het verdichtingsalternatief) zijn deze effecten groter. In deel A van het MER
zijn de inrichtingsalternatieven voor wat betreft het aspect landschap beoordeeld aan de
hand van de criteria "aantasting openheid en schaal van het landschap", "verstoring van
ruimtelijke relaties/zichtlijnen", "aantasting van bijzondere landschapselementen en/of
eenheden" en "mogelijkheden voor landschappelijke inpassing".
In het noorden van het plangebied is vooral de openheid richting Udenhout van belang; in
het westen zijn met name de zichtrelaties over het spoor en de groene overgang tussen de
voormalige kernen Berkel en Enschot belangrijke landschappelijke kwaliteiten. Om deze
reden is in het stedenbouwkundige plan voor de Overhoeken voorzien in de realisering van
enkele "groene kamers", waardoor het basisalternatief in dat opzicht gunstig scoort. In alle
alternatieven wordt er vanuit gegaan dat de bestaande lintbebouwing langs de belangrijkste
wegen gehandhaafd blijft. Omdat het plangebied in het nulplusalternatief wat kleiner is dan
in de overige alternatieven, blijft in dit alternatief een groter deel van de openheid
behouden.
Cultuurhistorie en Archeologie
In alle alternatieven vindt als gevolg van de verstedelijking een zekere afname van oude
cultuurhistorische structuren plaats, al worden deze wel zo veel mogelijke gerespecteerd.
Ook de aanwezige cultuurhistorische elementen worden in geen van de alternatieven
aangetast. Voor wat betreft de mogelijke aantasting van archeologische waarden scoort het
MMA iets gunstiger dan de andere alternatieven. Dit komt doordat in het MMA geen
omvangrijke bodemverbetering wordt toegepast en slechts op beperkte schaal graafwerk
plaatsvindt. De effecten voor wat betreft de aspecten cultuurhistorie en archeologie zijn in
deel A van het MER beoordeeld aan de hand van de criteria "aantasting
structuren/patronen", "aantasting cultuurhistorische elementen" en "kans op aantasting
archeologische waarden". De meeste beoordelingscriteria zijn niet onderscheidend voor de
inrichtingsalternatieven uit deel A van het MER.
6.2 TOETSINGSKADER
075479467:D - Definitief ARCADIS
26

Tabel 9
Toetsingskader land-schap
cultuurhistorie en
archeologie
Koningsoord op termijn
nieuw dorpscentrum
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
Op basis van de huidige kenmerken van het plangebied en de te verwachten milieueffecten
als gevolg van realisering van de voorgenomen activiteiten zoals beschreven in hoofdstuk 6
van deel A van het MER, zijn in het toetsingskader voor de thema's landschap,
cultuurhistorie en archeologie de volgende vier toetsingscriteria met bijbehorende normen
geformuleerd:
Landschappelijke structuren. In het stedenbouwkundig ontwerp van iedere Overhoek
dient als uitgangspunt zoveel mogelijk te worden aangesloten bij de in het plangebied
aanwezige landschappelijke structuren. Waar mogelijk zouden deze moeten worden
behouden en versterkt. Met respect voor de oude lijnstructuren, en geïnspireerd op de
ruimtelijke setting van het klooster wordt de rest van Koningsoord vormgegeven als een
verzameling beschutte 'kloostertuinen' of 'groene kamers'. Centraal staan ook de oude
linten De Kraan en Raadhuisstraat.
Ruimtelijke relaties en zichtlijnen. Gezien de ligging van het plangebied, zullen de
Overhoeken een duidelijk keerpunt vormen in de overgang tussen stad en platteland.
Hierbij past geen sterk 'verstedelijkt' beeld, maar een dorps woonmilieu, met diverse
doorkijkjes naar het buitengebied, die in het ontwerp van het plan moeten worden
benadrukt. Er moet naar worden gestreefd de bestaande aanwezige ruimtelijke relaties
en zichtlijnen zoveel mogelijk te behouden en versterken.
Inpassing cultuurhistorische waarden. Aanwezige cultuurhistorische waarden, zoals
bijvoorbeeld het abdijcomplex Koningsoord, dienen gehandhaafd te blijven en te
worden ingepast in het ruimtelijk ontwerp. Als extra streven kan worden overwogen om
de aanwezige cultuurhistorische waarden aan de Raadhuisstraat te accentueren.
Inpassing archeologische waarden. Ten aanzien van de eventuele aanwezigheid van
archeologische waarden in het gebied is in deel A van het MER gesteld dat deze
tenminste moeten worden veiliggesteld, maar bij voorkeur behouden blijven.
Nr. Toetsingscriterium Minimum (eis) Maximum (streven)
4.1 Landschappelijke structuren Aansluiten bij
landschappelijke structuren
4.2 Ruimtelijke relaties en
zichtlijnen
4.3 Inpassing cultuurhistorische
waarden
4.4 Inpassing archeologische
waarden
Behoud en versterken
landschappelijke structuren
- Behoud ruimtelijke relaties
en zichtlijnen
Behouden en inpassen
cultuurhistorische. waarden
Veiligstellen Behouden
6.3 UITWERKING IN RUIMTELIJKE ONDERBOUWING KONINGSOORD
Landschap en ruimtelijke relaties
Accentueren
cultuurhistorische waarden
Het plangebied Koningsoord heeft een centrale ligging in Berkel-Enschot wat de
mogelijkheid geeft om een karakteristiek en een goed bereikbaar centrum te creëren, dat op
termijn kan uitgroeien tot het nieuwe dorpcentrum van Berkel-Enschot. De bestaande
gebouwen en open ruimtes van de Abdij Koningsoord hebben een voor Berkel-Enschot
unieke allure en karakter. Deze elementen vormen dan ook een belangrijk aspect voor de
ontwikkeling van het plangebied. Het plan voor Koningsoord is als volgt te karakteriseren 1 :
1 Voor een gedetailleerd beeld van de groenstructuur in Koningsoord, zie het ‚Voorlopig Ontwerp
Verkaveling Koningsoord‛ (Inbo, 2008).
075479467:D - Definitief ARCADIS
27

Viertal woonbuurtjes in
Koningsoord
Toolbox Dorpswoonmilieu
als leidraad
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
Bestaande en structurerende landschappelijke elementen (weg- en beplantingsstructuur
rondom Abdij, bestaande voetpaden) worden waar mogelijk geïntegreerd in de
verkavelingsopzet.
De groenstructuur zorgt voor een verankering van het plangebied in zijn omgeving.
De huidige begrenzing van het Abdijcomplex blijft afleesbaar in de groenstructuur.
De voorgestelde bouwvelden sluiten in maat en schaal aan op de bestaande bebouwing
van Berkel-Enschot. De bebouwingsdichtheid van de bouwvelden neemt toe naarmate
het centrum dichter wordt genaderd.
Woonbuurten
Koningsoord bevat, gegroepeerd rond Abdij en winkelcentrum, een viertal woonbuurtjes
die op min of meer gelijkwaardige wijze zijn opgebouwd. Uitgangspunt bij de opbouw van
een buurtje is om te komen tot een specifiek dorps woonmilieu. Voor de
stedenbouwkundige opbouw betekent dat:
lange rechte straten in de buurtjes worden vermeden;
centraal in elk buurtje een kleine groene ruimte (brinkje) is gesitueerd;
er een onderscheid bestaat tussen de rand van een buurtje en de "binnenwereld".
Bij de invulling van de bouwvelden fungeert de Gereedschapskist Dorpsmilieu (2004) als
leidraad; dat betekent ondermeer dat het aantal identieke woningen in een rij beperkt is, dat
het stratenpatroon fijnmazig is, dat de verkaveling een zekere onregelmatigheid en
onvoorspelbaarheid in zich heeft en dat een vergaande menging van woning- en kaveltypes
is toegepast. Met name in de straten direct rondom de green wordt gestreefd naar een
centrumdorpse bebouwingsdichtheid, de woningen staan hier dicht op de straten. Op wat
grotere afstand van het centrum is het karakter ontspannen en groener.
075479467:D - Definitief ARCADIS
28

Hoge verwachting voor
midden plangebied
Cultuurhistorische waarden
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
De Abdij Koningsoord is naamgever van het plan en zonder twijfel het meest kenmerkende
element van het plangebied. Koningsoord is een stichting van de Trappistenabdij
Koningshoeven, die in 1881 bij Tilburg werd gesticht. Bij de familieleden, die de monniken
kwamen bezoeken, bevonden zich van tijd tot tijd ook meisjes die in de Orde wilden
intreden. De abt moest hen dan verwijzen naar de abdij ‘Notre Dame de la Paix’ te Chimay
(België), omdat er in Nederland geen Trappistinnenabdij bestond. In de loop der jaren trad
een vijftigtal Nederlandse meisjes in. Dat aantal was voldoende om in Nederland een
klooster te stichten. In november 1933 werd in Berkel-Enschot met de bouw begonnen, die
in 1937 voltooid werd. Onder leiding van de abdis van Chimay, Moeder Gertrudis
Demarrez, die nu abdis van de nieuwe stichting werd, begon de communiteit met haar
taken.
Het Abdijcomplex bestaat uit een hoofdgebouw en een aantal bijgebouwen. Het terrein is
grotendeels onbebouwd, de bebouwing is geconcentreerd in de noordoostelijke hoek van
het terrein. Het Abdijcomplex is te karakteriseren als een "eiland in de akkers".
Het Abdijcomplex is deels een Rijksmonument (2002). De volgende onderdelen zijn
aangemerkt als Rijksmonument:
1. poortgebouw
2. gastenverblijf
3. kapel
4. rectoraat
5. kloostergebouw
6. Kerkhofkapel
Vanuit het team Architectuur, Beeldende Kunst en Cultuurhistorie van de gemeente Tilburg
zijn onder andere de volgende aanbevelingen gedaan met betrekking tot de
herontwikkeling van het Abdijcomplex en de integratie daarvan in de veranderende
stedenbouwkundige context:
Nieuwe ontwikkelingen zouden moeten voortbouwen op de eilandgedachte.
Dat betekent bijvoorbeeld dat de begrenzing van het totale huidige terrein ook in het
nieuwe verkavelingsplan afleesbaar zou moeten zijn.
Ontwikkelingen in de tuin en bijgebouwen dienen ruimtelijk ondergeschikt te zijn aan
het hoofdgebouw.
De bestaande gebouwen hebben, ook in een veranderende context, een bepaalde open
ruimte om zich nodig.
De aanleg van nieuwe infrastructuur in de directe omgeving van het hoofdgebouw,
anders dan voor bestemmingsverkeer, zou voorkomen moeten worden.
Voor de bestaande gebouwen van het complex dient een passende nieuwe functie te
worden gevonden. Een extravagante functie is vanuit cultuurhistorisch oogpunt ongewenst,
omdat dit conflicteert met de architectonische karakteristieken van de gebouwen.
Archeologie
Naar aanleiding van de geplande ontwikkeling van de Overhoek Koningsoord is door Bilan
in april 2005 een inventariserend archeologisch bureau- en veldonderzoek uitgevoerd (Bilan,
2005). Uit het bureauonderzoek blijkt het midden van het plangebied op een relatief grote
dekzandrug te liggen. Op grond hiervan is de archeologische verwachting voor het midden
075479467:D - Definitief ARCADIS
29

Afbeelding 3
Markering gebied voor
proefsleuvenonderzoek.
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
van het plangebied hoog voor de periode Steentijd t/m de Vroege Middeleeuwen. Het
zuiden en het noorden van het plangebied liggen relatief lager.
De volgende vondsten zijn in het gebied gedaan:
Bij Craenweide, aan de noordwestelijke zijde van het plangebied, zijn in 1990
waarnemingen uit de Nieuwe Tijd gedaan, doorgaans van recente oorsprong (moderne
bakstenen, recent aardewerk en glas).
Eveneens in het westen van het plangebied zijn tijdens een oppervlaktekartering in 1982
één randfragment grijs aardewerk uit de vroege Middeleeuwen, postmiddeleeuws
roodbakkend aardewerk en wat steengoed gevonden. Tussen de vondsten bevond zich
ook een moeilijk te determineren voorwerp uit roodbakkend aardewerk. Waarschijnlijk
ging het om een weefgewicht.
Ongeveer 270 m ten zuidoosten hiervan zijn een zestigtal fragmenten postmiddeleeuws
roodbakkend aardewerk en een Raeren-bodem (vijftiende eeuw) aangetroffen.
Ook is in de kloostertuin van de O.L.V. Abdij Koningsoord in 1933 een aardewerken kan
met 116 zilveren munten uit de zeventiende eeuw aan het licht gekomen. De vondst
werd gedaan aan de rand van kadastraal perceel A 89. De munten zijn nu ingemetseld in
het voetstuk van het hoofdaltaar van de abdijkerk.
075479467:D - Definitief ARCADIS
30

Veldonderzoek noopt tot
proefsleuvenonderzoek
2 vindplaatsen
Afbeelding 4
Vindplaats 1
Uit het veldonderzoek bleek dat de bodem in het midden en het noorden van het
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
plangebied plaatselijk nog een hoge mate van gaafheid vertoonde. Tijdens oppervlakte-
kartering op een aantal van deze percelen werden bovendien aardewerkfragmenten uit de
vroege en late Middeleeuwen, enkele Romeinse scherven en een aantal prehistorische
vondsten aangetroffen, waaronder een klingfragment uit het midden- of laat- Neolithicum.
Op basis van dit onderzoek is voor het midden en het noorden van het plangebied
archeologisch vervolgonderzoek aanbevolen in de vorm van proefsleuven (Zie Afbeelding
3.) Voor de rest van het plangebied wordt geen vervolgonderzoek aanbevolen.
Wel blijft bij bodemingrepen artikel 47 van de Monumentenwet van kracht, die stimuleert
dat archeologische vondsten of structuren binnen drie dagen aan de bevoegde instanties
moeten worden gemeld.
Proefsleuvenonderzoek
In 2011 is door Baac/Bilan een inventariserend veldonderzoek uitgevoerd voor een deel van
het plangebied (Baac/Bilan, 2011). Uit het proefsleuvenonderzoek (zie Afbeelding 4 voor
locatie proefsleuven) blijkt dat in het onderzochte gebied twee vindplaatsen aanwezig zijn:
Vindplaats 1 bevat nederzettingssporen uit late bronstijd- vroege ijzertijd. Deze
vindplaats bevindt zich op de hoger gelegen gebieden in het plangebied en bestaat uit
een klein aantal sporen zonder zichtbaar structureel verband. Door recente
bodemingrepen is mogelijk een deel van de vindplaats verstoord. De vindplaats heeft
een hoge informatiewaarde omdat er in de omgeving weinig bekend is over deze
periode. Deze vindplaats wordt als niet behoudenswaardig gewaardeerd.
Vindplaats 2 is een gebied dat bestaat uit greppels en kuilen die zijn ontstaan bij de
ingebruikname van het plangebied voor agrarische doeleinden, waarbij het gebied in
percelen werd verdeeld, mogelijk ontwaterd. Hier zijn sporen van perceelsafscheidingen
en afrasteringen uit het recente verleden aangetroffen. De inhoudelijke kwaliteit van
deze vindplaats is laag en als niet behoudenswaardig gewaardeerd.
075479467:D - Definitief ARCADIS
31

MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
Vervolgens is door de SRE Milieudienst een advies uitgebracht over het uitgevoerde
proefsleuvenonderzoek. Dit advies heeft tot gevolg dat voor het gebied waar mogelijk een
prehistorisch grafveld aanwezig is extra proefsleuven dienen te worden gegraven. Totdat
dit onderzoek is uitgevoerd, wordt op dit gebied een dubbelbestemming Waarde –
Archeologie gelegd. Mocht uit het uit te voeren nader onderzoek blijken dat van een
dergelijk grafveld geen sprake is, kan de dubbelbestemming achterwege blijven.
6.4 TOETSING
Zoals in paragraaf 6.2 is toegelicht zijn er ten aanzien van de aspecten landschap,
cultuurhistorie en archeologie vier toetsingscriteria benoemd. Onderstaand is per criterium
aangegeven op welke wijze hiermee is omgegaan in de planuitwerking voor de Overhoek
Koningsoord en of aan de gestelde normen wordt voldaan.
Landschappelijke structuren. De bestaande en structurerende landschappelijke elementen
(weg- en beplantingsstructuur rondom Abdij, bestaande voetpaden) worden waar
mogelijk geïntegreerd in de verkavelingsopzet. Ook blijft de huidige begrenzing van het
Abdijcomplex afleesbaar in de groenstructuur. Verder zorgt de groenstructuur voor een
verankering van het plangebied in zijn omgeving. Tenslotte sluiten de voorgestelde
bouwvelden in maat en schaal aan op de bestaande bebouwing van Berkel-Enschot. De
bebouwingsdichtheid van de bouwvelden neemt toe naarmate het centrum dichter
wordt genaderd. De conclusie is dat er meer wordt gedaan dan alleen de
minimumnorm.
Ruimtelijke relaties en zichtlijnen. Het plangebied Koningsoord heeft een centrale ligging
in Berkel-Enschot wat de mogelijkheid geeft om een karakteristiek en een goed
bereikbaar centrum te creëren. De bestaande gebouwen en open ruimtes van de Abdij
Koningsoord vormen een belangrijk aspect voor de ontwikkeling van het plangebied.
Hiermee wordt voldaan aan het maximumstreven.
Inpassing cultuurhistorische waarden. PM
Inpassing archeologische waarden. In plangebied Koningsoord is een archeologisch
onderzoek dmv proefsleuven uitgevoerd. Uit het proefsleuvenonderzoek blijkt dat in het
plangebied twee vindplaatsen aanwezig waren:
− Vindplaats 1 bestaat uit nederzettingssporen die in de Late Bronstijd /Vroege IJzertijd
zijn gedateerd. Het aantal sporen is gering, maar de vindplaats heeft een hoge
informatiewaarde, omdat er in de omgeving weinig bekend is over deze periode. De
vindplaats is niet behoudenswaardig.
− Vindplaats 2 bestaat uit greppels en kuilen die zijn ontstaan bij de ingebruikname van
het plangebied in de periode Late Middeleeuwen/Nieuwe tijd voor agrarische
doeleinden, waarbij het gebied in percelen werd verdeeld, mogelijk ontwaterd en de
grond verbeterd door het aanleggen van eskuilen of gewasbedden. De inhoudelijke
kwaliteit van vindplaats 2 is laag. De vindplaats is daarom als niet behoudenswaardig
gewaardeerd.
Vervolgens is door de SRE Milieudienst een advies uitgebracht over het uitgevoerde
proefsleuvenonderzoek. Dit advies heeft tot gevolg dat voor het gebied waar mogelijk een
prehistorisch grafveld aanwezig is extra proefsleuven dienen te worden gegraven. Totdat
dit onderzoek is uitgevoerd, wordt op dit gebied een dubbelbestemming Waarde –
Archeologie gelegd. Mocht uit het uit te voeren nader onderzoek blijken dat van een
dergelijk grafveld geen sprake is, kan de dubbelbestemming achterwege blijven.
075479467:D - Definitief ARCADIS
32

Tabel 10
Toets op criteria landschap,
cultuurhistorie en
archeologie
Nr. Toetsingscriterium Toetsing
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
4.1 Landschappelijke structuren Wordt voldaan aan het maximumstreven
4.2 Ruimtelijke relaties en zichtlijnen Wordt voldaan aan het maximumstreven
4.3 Inpassing cultuurhistorische waarden Wordt voldaan aan het maximumstreven
4.4 Inpassing archeologische waarden Wordt door middel van een dubbelbestemming
voldaan aan het maximumstreven
075479467:D - Definitief ARCADIS
33

Geen belangrijke
negatieve effecten voor
bestaande natuurwaarden
Doel voor Koningsoord is
‘Groen Dorpserf’
Groenstructuur
combinatie van bestaand
en nieuw
Vier toetsingscriteria voor
ecologie en
groenvoorzieningen
7.1 SAMENVATTING DEEL A
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
7 Thema 5: Ecologie en
groenvoorzieningen
HOOFDSTUK
Aangezien de huidige natuurwaarden in het plangebied zeer beperkt zijn en er geen
bijzondere ecologische relaties of verbindingen tussen natuurgebieden in de omgeving zijn,
is bij realisering van de Overhoeken geen sprake van belangrijke negatieve effecten voor
bestaande natuurwaarden. Ook is in het eerste deel van dit Besluit-MER geconstateerd dat
er wat dit onderdeel betreft geen verschil tussen de verschillende inrichtingsalternatieven
bestaat. Voor de beoordeling van de milieuaspecten ten aanzien van het aspect natuur zijn
de verschillende inrichtingsalternatieven in deel A van het MER beoordeeld en vergeleken
aan de hand van de beoordelingscriteria ‚verlies aan natuurwaarden‛, ‚versnippering en
verstoring‛ en ‚beïnvloeding van ecologische relaties‛.
7.2 TOETSINGSKADER
Binnen het stedenbouwkundig plan van de Overhoek Koningsoord is het de opgave om het
ruimtelijk resultaat te typeren is als een 'Groen Dorpserf'. Koningsoord zal hierdoor een
meer bij het dorp passende externe groenstructuur moeten kennen, met zachte overgangen
van het landelijke naar het stedelijke gebied.
Om die reden bestaat de groenstructuur in Koningsoord uit bestaande groenelementen en
nieuwe toevoegingen. De nieuwe toevoegingen zijn geïnspireerd op de bestaande
groenkwaliteiten. Voor het groen gelden de volgende uitgangspunten:
Doorgaande lanen van inheemse boomsoorten.
De 'Groene loper' met veel bestaande waardevolle groenelementen zoals een loofgang,
lanen en monumentale bomen, die de oude begrenzing van het Abdijcomplex zal
volgen.
De 'Green' als openbare open groene ruimte met monumentale bomen in een strak
gazon.
Het sportcomplex met een groen uiterlijk door toepassing van groene gevels en een park
aan de rand van het recreatiegebied.
Brinkjes in de woonvelden die herkenning en identiteit aan de buurt geven.
Beukenhagen of een muur op de overgang van privé naar openbaar gebied in de
woonstraten.
Op basis van het bovenstaande zijn in het toetsingskader voor de thema's ecologie en
groenvoorzieningen de volgende vier toetsingscriteria geformuleerd:
Groenstructuur. Bestaande groenstructuren dienen te worden gehandhaafd en als
uitgangspunt voor het ontwerp te fungeren (minimumnorm). Waar mogelijk dienen
deze structuren verder te worden versterkt (streefnorm);
075479467:D - Definitief ARCADIS
34

Tabel 11
Toetsingskader Ecologie en
groenvoorzieningen
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
Aard en omvang van de groenvoorzieningen. Ten aanzien van aard en omvang van de
groenvoorzieningen is als minimumnorm gesteld dat deze dienen te passen bij een
centrumdorps woonmilieu, een en ander zoals is weergegeven in de Gereedschapskist
Dorpsmilieu van de gemeente Tilburg (2004);
Ecologische waarde groenvoorzieningen. Als minimumnorm is gesteld dat een eventueel
verlies aan ecologische waarden moet worden gecompenseerd. Als maximum norm is
gesteld dat de ecologische waarde van de groenvoorzieningen verder wordt versterkt;
Inpassing bestaande groenelementen. In het stedenbouwkundig ontwerp moet worden
gestreefd naar een situatie waarin bestaande groenstructuren zoveel mogelijk worden
ingepast.
Nr. Toetsingscriterium Minimum norm Maximum norm
5.1 Groenstructuur Bestaande contouren
handhaven
5.2 Aard en omvang groenvoorzieningen Passend bij dorps
karakter
5.3 Ecologische waarde
groenvoorzieningen
7.3.1 GROENSTRUCTUUR
Verlies ecologische
waarden compenseren
Versterken bestaande
contouren
075479467:D - Definitief ARCADIS
-
Versterken ecologische
waarden
5.4 Inpassing bestaande groenelementen - Zoveel mogelijk inpassen
7.3 UITWERKING IN RUIMTELIJKE ONDERBOUWING KONINGSOORD
De groenstructuur in Koningsoord bestaat uit bestaande groene elementen en nieuwe
toevoegingen. De nieuwe toevoegingen zijn geïnspireerd op de bestaande groenkwaliteiten.
De volgende vier elementen en toevoegingen worden onderscheiden (zie Afbeelding 1):
doorgaande lanen,
de "groene loper" die ongeveer de voormalige grens van de abdij volgt,
de "green", het park, de sportvelden en recreatieplas en
de brinkjes in de woonvelden.
Lanen/ontsluitingsweg
Doorgaande lanen van dorp naar dorp zijn kenmerkend voor de omgeving. Het zijn lanen
van inheemse boomsoorten. Soms zijn de lanen symmetrisch, dan weer transformeren ze in
een a-symmetrische laan met enkelzijdige beplanting. In het plan voor Koningsoord liggen
twee van deze reeds bestaande lanen. Er wordt een nieuwe laan toegevoegd die de
verschillende overhoeken met het centrum gaat verbinden.
De groene loper
De groene loper volgt zoveel als mogelijk de oude begrenzing van het Abdijcomplex. De
loper bevat hierdoor veel bestaande waardevolle groenelementen, zoals een loofgang, lanen
en monumentale bomen. De grens van de abdij kenmerkt zich momenteel door de veelheid
van verschillende beplanting. Het vormt nu een dichtbeplante grens met agrarische velden
van onder andere graan. De groene loper neemt de diversiteit als uitgangspunt en versterkt
juist de verschillen tussen de opéénvolgende delen. De loper wordt als bindend element
gezien tussen nieuw centrum en bestaande woongebieden. De waardevolle boombeplanting
wordt gehandhaafd en aangevuld met specifieke soorten die de sfeer van een deel
versterken en in de onderbeplanting wordt vooral de landelijke sfeer versterkt door de
35

MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
toepassing van verschillende kruidenmengsels, grassen en granen. Het park en de ‚green‛
maken deel uit van de "groene loper". De loper omvat de volgende sferen; de loofgang, de
‚green‛, de houtwal, eiken met granen, eiken met gras, eiken met berken en bollen,
nutsbomen zoals kersen en hazelaars.
Pad
De groene loper bestaat uit zeer uiteenlopende sferen; het pad echter is continu en zeer
herkenbaar, gedacht wordt aan een combinatie van asfalt met kiezels. Een grof en juist een
zeer glad materiaal, geeft het pad identiteit en is voor verschillende gebruikers
aantrekkelijk. De bestaande loofgang wordt een onderdeel van de "groene loper". 's Avonds
wordt de loofgang aangelicht. De loofgang zal iets worden ingekort. De Eikenlaan krijgt een
centrale plek in het plan. De bestaande botanische bijzonderheden van het plangebied zijn
opgenomen in het stedenbouwkundig plan.
Green
De "green" is een groene ruimte die getransformeerd wordt van een vol beplante afgesloten
verborgen wereld naar een openbare open groene ruimte. Bestaande waardevolle
monumentale bomen op de green worden gehandhaafd en staan in een strak gazon, waar
eens per jaar de bollen bloeien. Paden door de green worden zo beperkt mogelijk aangelegd
en met een smal profiel om de ruimte zo groen mogelijk te houden. Rondom het gazon komt
een brede rand als promenade rondom het park. De rand wordt ruimtelijk aangezet door
een enkelzijdige laan van inheemse bomen, zoals platanen. Deze laan omsluit de ruimte en
ontneemt het zicht op zij- en achterkanten.
Park
Het pad van de ‚groene loper‛ doorkruist ook het park. In het park kunnen plekken komen
die ingericht worden voor sport en spel. Door hagen omsloten ruimtes worden afgewisseld
met grotere en kleinere grasvelden. Hierdoor ontstaat het parkkarakter. In omsloten ruimtes
kunnen zich sport- en speelplaatsen bevinden. De rand van het park aan de spoorzijde loopt
op, om zo als landschappelijke geluidwering te dienen.
Brinkjes
In de woonvelden worden op een aantal plekken brinkjes gecreëerd. Het zijn groene
plekken in de wijk die herkenning en identiteit geven aan de buurt. De plekken worden
eenvoudig ingericht; een natuurstenen rand rondom een grasweide met een aantal bomen
van één soort. De vier plekken krijgen ieder een eigen kenmerkende boombeplanting. Per
plek verschilt de hoeveelheid bomen.
7.3.2 BESCHERMDE FLORA EN FAUNA
In 2003 heeft BILAN in opdracht van de Gemeente Tilburg de natuurwaarden in dit
uitbreidingsgebied geïnventariseerd (BILAN, 2004). In opdracht van Heijmans heeft
ecologisch adviesbureau Faunaconsult in 2009 het uitgevoerde flora- en faunaonderzoek
geactualiseerd (Faunaconsult, 2010). De gegevens van BILAN die betrekking hebben op het
onderzoeksgebied Koningsoord zijn door Faunaconsult bij dit veldonderzoek gebruikt. De
resultaten van de veldinventarisatie uit 2009, de effecten op beschermde soorten en de
conclusies uit het rapport worden hieronder beschreven.
075479467:D - Definitief ARCADIS
36

Plangebied geen Natura
2000, EHS of Groenblauwe
mantel
5 verschillende
vleermuizensoorten
waargenomen
Mogelijk beschermde
zoogdiersoorten in
plangebied
Beleidsinventarisatie
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
Het plangebied behoort niet tot een Natura 2000-gebied dat valt onder de bescherming van
de Natuurbeschermingswet 1998. Tevens liggen er in het plangebied geen gebieden die
vallen binnen de Ecologische Hoofdstructuur of de Groenblauwe mantel uit de Verordening
Ruimte van de Provincie Noord-Brabant.
Veldinventarisatie
Op 12 februari 2009 heeft Faunaconsult het plangebied en directe omgeving afgezocht naar
(tekenen van aanwezigheid van) beschermde planten, zoogdieren, vogels, reptielen en
amfibieën. Hierbij werd speciaal gelet op pootafdrukken, krabsporen, wissels, uitwerpselen,
haren, graafsporen en potentieel geschikte verblijfplaatsen. Tevens werden alle zolders en
schuren nauwkeurig met een zaklamp afgezocht naar vleermuizen, steenmarters en uilen.
Daarnaast is de aanwezige biotoop beoordeeld op haar geschiktheid als eventuele habitat
voor beschermde diersoorten.
Het plangebied is in de nacht van 8 op 9 juni, in de nacht van 17 op 18 juni, in de nacht van
5 op 6 augustus en in de nacht van 20 op 21 augustus 2009 (vanaf een half uur voor
zonsondergang tot een uur na zonsopkomst) onderzocht op het voorkomen van
vleermuizen. Daarnaast is in de ochtend van 9 en 18 juni aanvullend onderzoek uitgevoerd
naar sperwer en groene specht. Hiervoor werd het plangebied afgezocht naar
spechtengaten, roofvogelnesten, bedelende jongen en foerageersporen
Aan de hand van relevante (verspreidings-)literatuur is vervolgens ingeschat welke
beschermde diersoorten mogelijk tijdens de veldinventarisatie over het hoofd zijn gezien,
maar toch in het plangebied voorkomen.
Resultaten veldinventarisatie
Vleermuizen
Omdat BILAN in 2003 een kolonieplaats van de gewone grootoorvleermuis aantrof is er
gedurende 4 nachten in 2009 gericht vleermuizenonderzoek uitgevoerd (volgens het
vleermuizenprotocol). Tijdens dit vleermuizenonderzoek zijn in totaal vijf verschillende
vleermuizensoorten waargenomen: de gewone dwergvleermuis, de grootoorvleermuis, de
laatvlieger, de rosse vleermuis en een vleermuis van het geslacht Myotis.
Tijdens het vleermuizenonderzoek werden de volgende vaste rust- en verblijfplaatsen
gevonden:
Een aantal laanbomen (lindes) functioneert als kolonieverblijf voor de gewone
grootoorvleermuis. Gezien de tijd van het jaar handelt het zich hier vermoedelijk om een
kraam- en najaarskolonieverblijf.
Stootvoeg in het klooster is in gebruik als paarverblijf door gewone dwergvleermuis.
Een andere stootvoeg in het klooster is als dagrustverblijf in gebruik door solitaire
gewone dwergvleermuis.
Beschermde zoogdieren, vogels, planten en overige beschermde diersoorten
Uit het onderzoek is gebleken dat er (mogelijk) beschermde zoogdiersoorten voorkomen in
het plangebied.
In de tuin van het klooster is door Faunaconsult één bewoond sperwernest gevonden.
Ook vond Faunaconsult een bewoond nest van de holenduif: in de schuur naast het
werkgebouw en een nieuw spechtengat van de grote bonte specht.
075479467:D - Definitief ARCADIS
37

Geen negatieve effecten
op beschermde soorten
Geen negatieve effecten
op broedvogels
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
In het plangebied zijn tijdens de veldbezoeken verder alleen algemene vogelsoorten
waargenomen als ekster, koolmees, pimpelmees en houtduif.
De bovengenoemde vogelsoorten zijn allen beschermd krachtens de Flora- en faunawet,
maar geen van deze soorten wordt genoemd in de Vogelrichtlijn. In het plangebied staan
enkele grote bomen en brede struiken, waarin zich in het broedseizoen waarschijnlijk
algemene vogelsoorten zullen nestelen. Geconcludeerd wordt dat er in het plangebied
sperwers voorkomen waarvan het nest en de habitat door Dienst Regelingen jaarrond als
een vaste rust- en verblijfplaats worden gezien.
Faunaconsult heeft een aantal individuen van de tongvaren gevonden; in een waterput
achter het werkgebouw. Geconcludeerd wordt dat de beschermde plant tongvaren
voorkomt in het plangebied.
Reptielen werden tijdens het veldbezoek niet aangetroffen en daarvoor is de biotoop
ongeschikt. Delen van het plangebied, zoals de grote vijver, zullen als voorplantings- en
landhabitat van algemeen voorkomende amfibieën fungeren, waaronder gewone pad,
kleine watersalamander en bruine kikker. In het plangebied zijn geen beschermde vissen of
overige beschermde soorten waargenomen en de aanwezige biotoop is verder ongeschikt als
habitat voor dergelijke soorten.
Effecten van de voorgenomen ingreep
Effecten op algemene beschermde soorten in het plangebied
Holen en individuen van algemeen voorkomende zoogdieren en amfibieën zullen mogelijk
worden verstoord of verdwijnen. Voor al deze soorten biedt de directe omgeving van het
plangebied voldoende andere verblijfplaatsen, rust- en foerageergebieden. Doordat de grote
vijver en haar oevers ongemoeid blijven, is er geen schade aan voortplantingswateren of
larven etc. van amfibieën.
Effecten op algemene broedvogels
Het foerageergebied van enkele algemeen voorkomende beschermde vogels zal (deels)
verdwijnen. Voor al deze soorten biedt de directe omgeving van het plangebied voldoende
andere foerageergebieden. Door de vegetatie buiten het broedseizoen van de meeste
vogelsoorten te verwijderen (dus buiten de periode 15 maart – 15 juli) wordt schade aan
vogels, eieren en vogelnesten voorkomen.
Indien wordt besloten de schuur naast het werkgebouw te verwijderen, dan zal daardoor
een nestlocatie van de holenduif verdwijnen. Door de schuur buiten de periode 15 maart –
1 augustus (de broedperiode van de holenduif) te verwijderen wordt in dat geval
voorkomen dat daarbij een nest, jongen en eieren van de holenduif worden vernietigd.
Indien het dak van de schuur wordt gerenoveerd, dan dient dit eveneens buiten de periode
15 maart – 1 augustus te gebeuren.
075479467:D - Definitief ARCADIS
38

Geen negatieve effecten
op de sperwer
Effect op tongvaren
afhankelijk van slopen put
Geen negatieve effecten
op vleermuizen
Eventueel mitigatie op
verlies aan verblijfplaatsen
noodzakelijk
Effecten op de sperwer
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
Het nest van de sperwer en het gebied dat deze nodig heeft om de jongen groot te brengen,
wordt door het Ministerie van LNV jaarrond beschouwd als vaste rust- en verblijfplaats
(Dienst Regelingen, 2009). Het komt er op neer dat het functionele leefgebied van de
bewuste sperwerfamilie intact moet blijven. Door het nest en de bomen in een straal van
100 meter rondom het nest te behouden, wordt het functionele leefgebied van de sperwer
behouden.
Binnen een straal van 100 meter rondom het nest wordt de aanwezige boomvegetatie
gehandhaafd. Daarbuiten worden de meeste laanbomen etc. eveneens gehandhaafd en
worden er extra bomen aangeplant. De nu aanwezige open weilanden (oninteressant als
foerageergebied voor de sperwer) worden ingericht als woonwijk met tuinen, die voor de
sperwer als foerageergebied kunnen dienen. Voor de sperwer gaat de situatie er dus qua
inrichting op vooruit: de toename van menselijke activiteit is niet gunstig, maar zal naar
verwachting geen groot probleem opleveren: sperwers jagen immers in woonwijken en
rond het nest zal niet worden gebouwd.
Effecten op de tongvaren
Het is nu nog niet duidelijk of de waterput kan worden behouden. Indien deze wordt
gesloopt, dan zal de groeiplaats van de tongvarens in de put verdwijnen. Groeiplaatsen van
beschermde muurplanten en –vegetaties worden in stand gehouden. Wanneer de put wordt
vernietigd, dan dienen de in de put aanwezige tongvarens met een deel van muur te
worden verplaatst en in de omgeving of elders in een geschikte biotoop te worden
teruggeplaatst. Op deze wijze blijven de tongvarens behouden.
Effecten op vleermuizen
De gewone grootoorvleermuis heeft een kolonieverblijf in de laanbomen rond het klooster.
Doordat alle dikke bomen behouden blijven en er alleen aangepaste verlichting zal worden
geplaatst ter hoogte van de bomen, is er geen negatief effect op grootoorvleermuizen.
In één van stootvoegen van het klooster is een dagrustverblijf van de gewone
dwergvleermuis waargenomen. Doordat dergelijke verblijven lastig zijn te ontdekken
(doordat maar één dier in één keer uitvliegt), is het te verwachten dat meerdere stootvoegen
als dagrustplaats van solitaire gewone dwergvleermuizen dienen. Indien alle stootvoegen
van het klooster open worden gehouden, ontstaat er geen schade aan deze
dagrustverblijven. Indien dit niet mogelijk is, dan dient er door een aangepaste
werkwijze te worden voorkomen dat er tijdens de werkzaamheden vleermuizen worden
gedood. Ook is mitigatie voor het verlies aan verblijfplaatsen in dat geval noodzakelijk.
In één van stootvoegen van het klooster is een paarverblijf van de gewone dwergvleermuis
waargenomen. Doordat dergelijke verblijven relatief makkelijk zijn te ontdekken (doordat
meerdere dieren naar binnen gaan en één dier langere tijd territoriaal gedrag vertoont), is
het aannemelijk dat dit de enige dagrustplaats van een paargezelschap van de gewone
dwergvleermuis is.
Door vóór het paarverblijf over een breedte van 20 meter niet te bouwen, kunnen dit
paarterritorium en het paarverblijf worden behouden. Indien dit niet mogelijk is, dan dient
er door een aangepaste werkwijze te worden voorkomen dat er tijdens de werkzaamheden
075479467:D - Definitief ARCADIS
39

Ontheffing FF-wet nodig
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
vleermuizen worden gedood. Ook is mitigatie voor het verlies aan verblijfplaatsen in dat
geval noodzakelijk.
In het plangebied zal meer straatverlichting komen. Vleermuizen ervaren verlichting in de
buurt van hun dagverblijven als een bron van overlast. Voor het dagrustverblijf van de
solitaire gewone dwergvleermuis is dit niet problematisch omdat het gebouw vele
stootvoegen met een breedte van 2 cm heeft; er zijn dus voldoende alternatieven. Rondom
het paarverblijf van de gewone dwergvleermuis dient, bij voorkeur, echter in een straal van
20 meter alleen aangepaste verlichting te worden gebruikt. Indien dit niet mogelijk is, dan
dient er te worden gemitigeerd voor het verlies van het paarverblijf. Door de aangepaste
inrichting en/of mitigatie zal worden gegarandeerd dat de duurzame staat van
instandhouding van de gewone grootoorvleermuis en de gewone dwergvleermuis
gewaarborgd is.
Ontheffing Flora- en faunawet
Het is nodig om voor het verstoren van de grootoorvleermuis, de gewone dwergvleermuis
en de sperwer een ontheffing aan te vragen.
7.3.3 GROENINVENTARISATIE
In 2005 is door Van Helvoirt Groenprojecten BV een bomenonderzoek uitgevoerd in het
plangebied Koningsoord. In september 2010 zijn deze gegevens geactualiseerd en op
specifieke locaties is het onderzoek aangevuld. Het onderzoek betreft zowel de
gemeentelijke als de particuliere bomen in het plangebied. Het veldwerk is uitgevoerd in
juni en augustus 2010 door dhr. R. Vermeulen, European Tree Technician en geregistreerd
taxateur van bomen en houtige gewassen bij Van Helvoirt Groenprojecten BV.
Verspreid over het onderzoeksgebied zijn in totaal 2367 bomen beoordeeld. Het veldwerk
bestond uit het opnemen en visueel beoordelen van de bomen. De conditie van de bomen is
grotendeels te kwalificeren als voldoende tot goed. In totaal zijn 98 bomen gekenmerkt als
monumentaal, 108 bomen als zeer waardevol, 251 als waardevol en 1910 als niet waardevol.
Het betreft bij de monumentale, zeer en waardevolle bomen voornamelijk duurzame
boomsoorten als zomereik (Quercus robur), linde (Tilia x europaea), plataan (Platanus x
hispanica) en es (Franxinus excelsior).
7.4 TOETSING
Ten aanzien van de aspecten ecologie en groenvoorzieningen zijn vier toetsingscriteria
benoemd. Onderstaand is per criterium aangegeven op welke wijze hiermee is omgegaan in
de planuitwerking voor de Overhoek Koningsoord en of thans aan de gestelde normen
wordt voldaan.
Groenstructuur. De bestaande groene elementen in Koningsoord blijven zoveel mogelijk
bestaan met nieuwe toevoegingen. Zo bevat de groene loper veel bestaande waardevolle
groenelementen, zoals een loofgang, lanen en monumentale bomen die momenteel de
abdij begrenzen. De waardevolle boombeplanting wordt gehandhaafd en aangevuld met
specifieke boom- en struiksoorten en kruiden die de landelijke sfeer versterken.
Bestaande waardevolle monumentale bomen blijven ook staan in de "green". De rand
van de "green" wordt aanvullend beplant met een enkelzijdige laan van inheemse
075479467:D - Definitief ARCADIS
40

Tabel 12
Overzicht van de toetsing
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
bomen. In het plan voor Koningsoord liggen twee van deze reeds bestaande lanen. Er
wordt een nieuwe laan toegevoegd die de verschillende overhoeken met het centrum
gaat verbinden. Er wordt daarmee voldaan aan het maximum streven.
Aard en omvang van de groenvoorzieningen. De groene loper wordt als bindend element
gezien tussen het nieuwe centrum en de bestaande woongebieden. De groene loper
ademt straks - in nieuw bebouwd gebied - nog steeds de sfeer van landelijkheid uit. De
"green" en het park worden openbare open groene ruimtes. Groene plekken in de
woonvelden worden op een aantal plekken gecreëerd door aanleg van brinkjes. Er wordt
voldaan aan de minimum eis.
Ecologische waarde groenvoorzieningen. De huidige ecologische (beschermde) waarden in
het plangebied worden door het nemen van maatregelen in ontwerp of fasering van
werkzaamheden zoveel mogelijk beschermd. Wanneer het nemen van beschermde
maatregelen niet mogelijk blijkt worden het verlies van ecologische waarde
gecompenseerd. Voor het mogelijk verstoren van vleermuizen en sperwer wordt een
ontheffing van de Flora- en faunawet aangevraagd. Er wordt voldaan aan de minimum
eis.
Inpassing bestaande groenelementen. De groenstructuur in Koningsoord bestaat uit
bestaande groene elementen en nieuwe toevoegingen. De nieuwe toevoegingen zijn
geïnspireerd en voor zover mogelijk een aanvulling op de bestaande groenkwaliteiten.
Er wordt voldaan aan het maximum streven.
Nr. Toetsingscriterium Toetsing
5.1 Groenstructuur Er wordt voldaan aan het maximum
streven
5.2 Aard en omvang groenvoorzieningen Er wordt voldaan aan de minimum
eis
5.3 Ecologische waarde groenvoorzieningen Er wordt voldaan aan de minimum
eis
5.4 Inpassing bestaande groenelementen Er wordt voldaan aan het maximum
streven
075479467:D - Definitief ARCADIS
41

Aanzienlijke verbetering
van mobiliteit en
verkeersleefbaarheid
Verminderde
verkeersafwikkeling
-Burgemeester Bechtweg
-Bosscheweg
-Kreitenmolenstraat
HOOFDSTUK
8.1 SAMENVATTING DEEL A
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
De mobiliteit, verkeersleefbaarheid en -veiligheid op een aantal doorgaande wegen door
Berkel-Enschot verbeteren aanzienlijk ten opzichte van de huidige situatie, als gevolg van
de aanleg van de nieuwe gebiedsontsluitingswegen. De overige verschillen in milieueffecten
per alternatief worden met name veroorzaakt door verschillen in de omvang van het
woningbouwprogramma. Het verdichtingsalternatief gaat op een aantal deellocaties uit van
realisering van een aanzienlijk groter aantal woningen. Dit betreft met name de
ontwikkelingsgebieden nabij het nieuwe station en het winkelcentrum in de Overhoek
Koningsoord. In alle inrichtingsalternatieven is uitgegaan van het realiseren van duurzame
en veilige fietsvoorzieningen om het autogebruik te minimaliseren.
Desondanks is in alle alternatieven (ook in het nulalternatief) sprake van een verminderde
verkeersafwikkeling op de Burgemeester Bechtweg (=Noordoosttangent). Verbreding van
de Burgemeester Bechtweg (in deel A van het MER maakt deze onderdeel uit van de
autonome ontwikkeling) lijkt op termijn dan ook onontkoombaar. Ook op de Bosscheweg en
de Kreitenmolenstraat worden op kruispuntniveau afwikkelingsproblemen verwacht.
Omdat in het verdichtingsalternatief is gekozen voor ligging van de westelijke
gebiedsontsluitingsweg parallel aan het spoor (bundeling) en er minder aansluitingen
vanuit het plangebied op de ontsluitingsweg zijn, scoort dit alternatief tenslotte wat hoger
op het criterium verkeersleefbaarheid.
Voor de beoordeling van de milieuaspecten ten aanzien van infrastructuur zijn de
verschillende inrichtingsalternatieven in deel A van het MER beoordeeld en vergeleken aan
de hand van de beoordelingscriteria "mobiliteit", "bereikbaarheid", ‚verkeersleefbaarheid",
‚barrièrewerking en oversteekbaarheid", "verkeersveiligheid", "langzaam verkeer",
"openbaar vervoer" en "parkeren".
8.2 TOETSINGSKADER
8 Thema 6: Infrastructuur
Op basis van de huidige kenmerken van het plangebied en de te verwachten milieueffecten
als gevolg van de realisering van de voorgenomen activiteiten zoals beschreven in
hoofdstuk zes van deel A van dit MER, zijn in het toetsingskader voor het thema
infrastructuur de volgende vijf toetsingscriteria met bijbehorende normen geformuleerd:
Ontsluitingsstructuur (auto, OV en fiets). In het milieuprofiel op wijkniveau dat in het
Ontwikkelingsplan (2002) is opgenomen, is voor het aspect verkeer het ambitieniveau B
geformuleerd. Dit houdt in dat langzaam verkeer (30 km/h zones) wordt bevorderd.
075479467:D - Definitief ARCADIS
42

Tabel 13
Toetsingskader
infrastructuur
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
Daarnaast dient er een nieuwe gebiedsontsluitingsweg te worden aangelegd. Dit wordt
als minimumnorm gezien. Als extra streven is gesteld dat het gebruik van het openbaar
vervoer zoveel mogelijk dient te worden gestimuleerd.
Wegprofielen / inrichting openbare ruimte. De inrichting van de openbare ruimte moet
passen bij een centrumdorps woonmilieu, een en ander zoals weergegeven in de
'gereedschapskist' van de gemeente (2004). De wegprofielen dienen te worden
gerealiseerd conform het referentieprofiel dat is opgenomen in het stedenbouwkundig
plan (2003).
Bereikbaarheid winkelcentrum. Het winkelcentrum (zowel het huidige winkelcentrum in de
bestaande kern van Berkel-Enschot als het nieuwe winkelcentrum in de Overhoek
Koningsoord) dient vanuit alle Overhoeken goed bereikbaar te zijn, waarbij een toename
van de verkeersdruk op de wegen door de bestaande bebouwde kom van Berkel-
Enschot zoveel mogelijk wordt vermeden.
Parkeervoorzieningen (privé/openbaar). Voor het parkeren geldt als algemene
randvoorwaarde dat moet worden voldaan aan de meest actuele parkeernormen van de
gemeente Tilburg. Tevens geldt de overgangsregeling met de oude parkeernormen. De
minimumeis is 1,7 voor de grootste woning. Bij veel woningen worden wel 2
parkeerplaatsen op het eigen terrein gerealiseerd. De maximum norm (streven), geeft de
nieuwe norm aan. Voor niet-gestapelde woningen in Berkel-Enschot groter dan 180 m 2
b.v.o. geldt een norm van 2,1 (TVVP, 2003; Overgangsnotitie, 2007). Deze norm moet
worden gezien als minimumnorm en is inclusief parkeerruimte voor bezoekers,
waarvoor per woning 0,3 parkeerplaats toegankelijk en beschikbaar moet zijn. Voor de
overige functies wordt het vast te stellen beleid ‚Parkeren op orde‛gehanteerd.
Ondergrondse infrastructuur. Met betrekking tot de ondergrondse infrastructuur geldt als
minimumeis dat moet worden voldaan aan de wettelijke beschermingszones rondom de
eventuele leidingen.
Samengevat leidt dit tot de volgende tabel:
Nr. Toetsingscriterium Minimum (eis) Maximum (streven)
6.1 Ontsluitingsstructuur (auto, OV
en fiets)
6.2 Wegprofielen/inrichting openbare
ruimte
Conform milieuprofiel
ambitieniveau B
Passend bij centrum dorps
woonmilieu en cf.
referentieprofiel
Stedenbouwkundig plan
6.3 Bereikbaarheid winkelcentrum Via nieuwe
gebiedsontsluitingswegen
6.4 Parkeervoorzieningen (privé,
openbaar)
1,7 (incl.0,3 bezoekers) per
woning
6.5 Ondergrondse infrastructuur Voldoen aan wettelijke
beschermingszones
8.3 UITWERKING IN RUIMTELIJKE ONDERBOUWING KONINGSOORD
Verkeer en vervoer
Meer gebruik OV
In de opzet van de verkeersstructuur van Koningsoord is onderscheid te maken in een zestal
wegtypes die in Afbeelding 5 zijn opgenomen.
075479467:D - Definitief ARCADIS
-
-
-
-
43

Afbeelding 5
Ontsluiting via 6 typen
wegen
-Hoofdontsluiting
-Buurtontsluiting
-Woonstraat
-Oprijlaan
-Fiets- en voetpad
-Voetpad
Nieuwe ontsluitingsweg
langs de Overhoeken.
Fijnmazig netwerk voor
autoverkeer
Hoofdontsluiting;
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
Er wordt een nieuwe ontsluitingsweg aangelegd langs de Overhoeken. Deze weg speelt een
belangrijke rol in de ontsluiting van het dorpscentrum van Berkel-Enschot. Voor het wegvak
geldt een 50 km/u regime, maar er wordt gestreefd naar een doorrijsnelheid van 40 km/u.
De snelheidsverlaging kan bereikt worden door bijvoorbeeld het toepassen van plateaus, het
creëren van een visuele versmalling en een verbijzondering in het materiaalgebruik. Tot slot
voorziet het plan in een spoorwegtunnel voor langzaam verkeer, ter hoogte van de
Rauwbrakenweg aan de westzijde van het plangebied.
Overige wegen autoverkeer;
De wijk krijgt een fijnmazig netwerk van wegen bestemd voor autoverkeer. Deze wegen
sluiten waar mogelijk aan op de bestaande wegenstructuur van Berkel-Enschot. In het kader
van de structuurvisie Noordoost wordt nog nader onderzocht wat er gaat gebeuren met de
diverse spoorwegovergangen. De spoorwegovergang bij de Rauwbrakenweg en de
Raadhuisstraat worden gesloten voor autoverkeer. Op termijn wordt naar alle
waarschijnlijkheid ook spoorwegovergang De Kraan afgesloten. De woonstraten kennen een
regime van 30 km/uur hetgeen past bij het karakter van een Brabants dorpscentrum.
075479467:D - Definitief ARCADIS
44

Vrijliggende fietspaden
Bewonersparkeren zoveel
mogelijk uit zicht
Bezoekersparkeren langs
de openbare weg
Parkeerbalans
woonzorgcentrum los van
balans rest dorpscentrum
Hoge parkeerdruk wordt
voorzien
Langzaam verkeer;
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
De gebiedsontsluitingswegen krijgen vrijliggende fietspaden. Rondom het winkelcentrum
en het klooster komt een aantal fiets/voetpaden waardoor een fijnmazig en aantrekkelijk
systeem ontstaat voor fietsers en voetgangers. In het winkelcentrum dient nog wel ruimte
gevonden te worden voor circa 400 fietsparkeerplaatsen.
Parkeren
Het bewonersparkeren wordt zoveel mogelijk uit het zicht opgelost; dit geldt voor alle
woningcategorieën. In de voorbeeldverkaveling is sprake van drie principeoplossingen met
betrekking tot parkeren:
grote grondgebonden woningen en appartementen parkeren op eigen terrein;
kleine grondgebonden woningen parkeren in gezamenlijke parkeerkoffers;
het bezoekersparkeren vindt op straat plaats.
De vormgeving van de parkeerkoffers is zodanig dat geparkeerde auto's vanaf de straat in
principe niet zichtbaar zijn. Dit draagt bij aan de dorpse uitstraling van de wijk, waarbij zo
weinig mogelijk auto's zichtbaar zijn op straat. Het is mogelijk om de parkeerkoffers fysiek
afsluitbaar te maken. Afsluitbare parkeerkoffers dragen bij aan het vergroten van de sociale
veiligheid. Daarnaast kan zo worden voorkomen dat bezoekers van het winkelcentrum
parkeren op plaatsen bestemd voor bewoners.
Het bezoekersparkeren (voor de woningen) wordt langs de openbare weg opgelost. In de
proefverkaveling is circa 0,3 bezoekersparkeerplaats per woning beschikbaar. Alle
woningen hebben een ontsluiting vanaf openbaar gebied, en zijn bereikbaar voor bezoekers
vanaf de openbare weg. Het is echter niet overal mogelijk voor bezoekers om direct voor de
woning te parkeren. De totale behoefte bedraagt circa 243 plaatsen. In de proefverkaveling
zijn circa 270 parkeerplaatsen getekend, waarmee dus ruim aan de norm wordt voldaan.
Woonzorgservicecentrum
De parkeerbalans van het Woonzorgservicecentrum in het park is bewust gescheiden
gehouden van de parkeerbalans van het de rest van het dorpscentrum. De parkeerbehoefte
van het Woonzorgservicecentrum is op basis van het voorlopig programma ingeschat. In de
avondsituatie zijn minimaal 53 parkeerplaatsen nodig, op zaterdagmiddag 44 plaatsen. In
de avondsituatie is mogelijk enig dubbelgebruik met de parkeerplaatsen voor het
winkelcentrum denkbaar. Dit betekent dat er minimaal 45 parkeerplaatsen gerealiseerd
dienen te worden. Dit aantal is echter gebaseerd op het nu verwachtte woningaantal. Als het
aantal wooneenheden of de invulling van de servicecomponent in de uitwerking nog
verandert, wordt het aantal parkeerplaatsen mogelijk nog bijgesteld.
Parkeren dorpscentrum
De concentratie van (winkel)voorzieningen in het dorpscentrum maakt dat de parkeerdruk
in dit deel van het plangebied hoog zal zijn. De verwachte parkeerbehoefte is gebaseerd op
dubbelgebruik van parkeerplaatsen. De parkeervraag van de overige functies in het
dorpscentrum kan definitief bepaald worden als het programma en de ruimtebehoefte
vastliggen.
075479467:D - Definitief ARCADIS
45

Parkeerregulering nodig in
groot deel plangebied
Nieuw NS-station met 150
parkeerplaatsen
Geen kabels en leidingen
in Koningsoord
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
De aanwezigheid van het winkelcentrum maakt parkeerregulering nodig in een straal van
200 meter rond het winkelcentrum, hetgeen neerkomt op een groot deel van het plangebied.
Op termijn zal in en rond de garage betaald parkeren worden ingevoerd, gelijktijdig met de
overige grotere winkelcentra in Tilburg. Het voorkomen van oneigenlijk gebruik van
parkeerplaatsen bedoeld voor woningen is ook in het ontwerp een belangrijk
aandachtspunt.
Openbaar vervoer
In het plangebied is een reservering gemaakt voor een nieuw NS-station aan de spoorlijn
Tilburg - Den Bosch. De situering maakt een goede ruimtelijke koppeling mogelijk tussen
het station en het dorpscentrum. In de reservering is rekening gehouden met ruimte voor
een perron, wachtruimte, een voorrijgelegenheid en maximaal 150 parkeerplaatsen. Het
halteren van bussen kan langs de gebiedsontsluitingsweg plaatsvinden via haltekommen.
Ondergrondse infrastructuur
In of in de nabije omgeving van het plangebied liggen geen relevante hoge druk
aardgasleidingen en/of K1, k2, k3 vloeistofleidingen.
8.4 TOETSING
Zoals in paragraaf 8.2 is toegelicht, zijn er ten aanzien van het aspect infrastructuur vijf
toetsonderdelen benoemd. Onderstaand is per criterium aangegeven op welke wijze
hiermee is omgegaan in de planuitwerking voor de Overhoek Enschotsebaan en of aan de
gestelde normen wordt voldaan.
Ontsluitingsstructuur (auto, OV en fiets). De belangrijkste vereisten behorend bij
ambitieniveau B in het milieuprofiel op wijkniveau, namelijk het bevorderen van
langzaam verkeer (30 km/u) en het aanleggen van een nieuwe gebiedsontsluitingsweg,
zijn in het plan opgenomen. Er wordt dus voldaan aan de minimumnorm uit het
toetsingskader. Ook op de vraag op welke wijze wordt voldaan aan het streven om het
gebruik van openbaar vervoer te stimuleren, wordt met een nieuw NS-station, in de
ruimtelijke onderbouwing ingegaan.
Wegprofielen/ inrichting openbare ruimte. De nieuw te realiseren wegen worden zodanig
ingericht dat er sprake is van een dorpse en groene uitstraling. Er wordt onderscheid
gemaakt in gebiedsontsluitingswegen, overige wegen voor auto’s en wegen speciaal
voor langzaam verkeer. Er wordt daarmee voldaan aan de minimumnorm.
Bereikbaarheid winkelcentrum. Het nieuwe winkelcentrum dat in de Overhoek
Koningsoord is voorzien, is via de nieuwe gebiedsontsluitingsweg goed bereikbaar voor
het autoverkeer en via de geplande langzaam verkeersroutes voor fietsers en
wandelaars. Er wordt voldaan aan de gestelde minimumnorm.
Parkeervoorzieningen (privé, openbaar). De parkeerbalans moet nog worden aangepast en
zal hier worden opgenomen.
Ondergrondse infrastructuur. Er is geen noemenswaardige ondergrondse infrastructuur
aanwezig in Koningsoord.
Samengevat leidt dit tot het volgende resultaat.
075479467:D - Definitief ARCADIS
46

Tabel 14
Toetsing op criteria
infrastructuur
Nr. Toetsingscriterium Toetsing
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
6.1 Ontsluitingsstructuur (auto, OV en fiets) Er wordt voldaan aan minimumnorm,
streefnorm niet bekend.
6.2 Wegprofielen/inrichting openbare ruimte Er wordt voldaan aan de minimumnorm
6.3 Bereikbaarheid winkelcentrum Er wordt voldaan aan de minimumnorm
6.4 Parkeervoorzieningen (privé, openbaar) Er wordt voldaan aan de minimumnorm
6.5 Ondergrondse infrastructuur N.v.t.
075479467:D - Definitief ARCADIS
47

Alleen hinder als gevolg
van verkeerslawaai
Ontwerpopgave voor
reductie geluidsgevoelige
bestemmingen
9 Geluid,
trillingen
HOOFDSTUK
9.1 SAMENVATTING DEEL A
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
Voor wat betreft de milieuaspecten geluid en trillingen is in deel A van het MER voor de
effectbeoordeling als beoordelingscriteria de ligging van de geluidscontouren als gevolg van
wegverkeerslawaai en railverkeerslawaai gehanteerd. Ook is gekeken naar trillingshinder
en luchtkwaliteit.
Gebleken is dat er kans is op hinder als gevolg van verkeerslawaai. Dit betekent dat er
bij de planuitwerking een duidelijke ontwerpopgave ligt, waarbij maatregelen
beschouwd moeten worden.
Verder is gebleken dat de kans op het ontstaan van trillingshinder verwaarloosbaar is.
Voor het aspect luchtkwaliteit wordt verwacht dat de luchtkwaliteit voor de stoffen
stikstofdioxide en fijn stof in de toekomst dusdanig verbetert dat er geen sprake meer is
van een overschrijding van de grenswaarden.
9.2 TOETSINGSKADER
Naar aanleiding van de uitkomsten van het akoestisch onderzoek dat in het kader van deel
A van het MER is uitgevoerd, is duidelijk dat er ten aanzien van geluid, sprake is van een
ontwerpopgave bij de verdere planuitwerking, om de geluidsbelasting bij de
geluidsgevoelige bestemmingen te reduceren. Op basis van deel A van het MER zijn de
volgende vijf toetsingscriteria voor geluid, trillingen en lucht geformuleerd:
Resultaten geluidonderzoek. Voor het plangebied Koningoord moet een akoestisch
onderzoek worden uitgevoerd, waarin het meer gedetailleerde stedenbouwkundig
ontwerp wordt doorgerekend. Het onderzoek dient uitgevoerd te worden conform de
Wet geluidhinder.
Wijze van afschermen. Op basis van het akoestisch onderzoek dient te worden aangegeven
of geluidsafschermende maatregelen getroffen gaan worden en waar deze gerealiseerd
gaan worden.
Overige geluidwerende voorzieningen. Tevens dient te worden aangegeven welke overige
geluidswerende voorzieningen genomen worden, om de geluidsbelasting te reduceren
op de gevels van de geluidsgevoelige bestemmingen.
Maatregelen tegen trillingshinder. Indien trillingshinder wordt verwacht, dient in de
ruimtelijke onderbouwing te worden aangegeven welke maatregelen genomen worden
om deze tegen te gaan.
Resultaten luchtonderzoek. In de ruimtelijke onderbouwing dient te worden aangegeven of
de grenswaarden ten aanzien van luchtkwaliteit worden overschreden na realisering
van het project.
In Tabel 7 staan de minimum eisen aangegeven die gelden in dit MER deel B voor het thema
Geluid, Lucht en Trillingen.
lucht en
075479467:D - Definitief ARCADIS
48

Tabel 15
Toetsingskader Geluid,
lucht en trillingen
Maximaal toegestane
waarde voor
wegverkeerslawaai niet
overschreden
Maximaal toegestane
waarde voor
railverkeerslawaai niet
overschreden
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
Nr. Toetsingscriterium Minimum norm Maximum norm
7.1 Resultaten geluidonderzoek Voldoen aan Wet
Geluidhinder
7.2 Wijze van geluidsafscherming Indien relevant
toelichten
7.3 Overige geluidwerende voorzieningen Indien relevant
toelichten
7.4 Maatregelen tegen trillinghinder Indien relevant
toelichten
7.5 Resultaten luchtonderzoek Voldoen aan Wet
milieubeheer
9.3 UITWERKING IN RUIMTELIJKE ONDERBOUWING KONINGSOORD
Geluid
Ten behoeve van de ruimtelijke onderbouwing van het plan Koningsoord is door
Goudappel Coffeng (2011) een akoestisch onderzoek uitgevoerd waarbij de geluidsbelasting
is bepaald van de nieuwe ontsluitingsweg, de Generaal Eisenhowerweg en de spoorlijn ’s
Hertogenbosch - Tilburg.
Uit de rekenresultaten van het wegverkeerslawaai blijkt dat de geluidsbelasting afkomstig
van de nieuwe ontsluitingsweg de voorkeursgrenswaarde van 48 dB overschrijdt bij zowel
nieuwe als bestaande woningen. De geluidsbelasting van deze weg bedraagt maximaal
57 dB. De maximaal toegestane waarde wordt niet overschreden. Daarnaast blijkt dat de
geluidsbelasting vanwege de Generaal Eisenhowerweg de voorkeursgrenswaarde van 48 dB
overschrijdt bij enkele nieuwe woningen. De geluidsbelasting van deze weg bedraagt
maximaal 54 dB. De maximaal toegestane waarde wordt niet overschreden. In de
geluidsberekeningen voor het wegverkeerslawaai is uitgegaan van een geluidsreducerend
wegdektype (dunne deklagen B) op de nieuwe ontsluitingsweg. Dit wegdektype geeft een
reductie van circa 4 dB ten opzichte van het referentie wegdek. Omdat aanvullende
schermmaatregelen langs wegen vanuit stedenbouwkundig oogpunt niet wenselijk zijn, zijn
deze niet onderzocht.
De geluidsbelasting vanwege het railverkeer overschrijdt de voorkeursgrenswaarde van
55 dB. De maximale berekende waarde is 66 dB in deelgebied 6. Indien deelgebied 6 niet
wordt gerealiseerd dan bedraagt de geluidsbelasting bij nieuwe woningen maximaal 60 dB.
De maximaal toegestane waarde wordt niet overschreden. In de geluidsberekeningen voor
het railverkeerslawaai is uitgegaan van het toepassen van raildempers met een reductie van
3 dB. Tevens is uitgegaan van een 0,75 m hoog geluidsscherm over de totale lengte van het
plangebied. Een hoger scherm is vanuit stedenbouwkundig oogpunt niet gewenst.
075479467:D - Definitief ARCADIS
-
-
-
-
-
49

Nadere uitwerking van
plan
Woningen moeten voldoen
aan tenminste één
geluidsluwe gevel
Verbetering luchtkwaliteit
Geurhinder van 2
bedrijven
Conclusie geluid
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
Uit het akoestisch onderzoek blijkt dat ondanks het toepassen van bovenbenoemde
maatregelen, de geluidsbelasting van het weg- en railverkeer niet bij alle woningen voldoet
aan de voorkeursgrenswaarde van respectievelijk 48 dB en 55 dB. Voor de betreffende
woningen zal hogere waarden moeten worden vastgesteld. Een hogere waarde kan in de
gemeente Tilburg alleen worden vastgesteld indien een nieuwe woning tenminste één
geluidsluwe gevel en een geluidluwe buitenruimte heeft. In het akoestisch onderzoek is een
figuur opgenomen met de ligging van enkele woningen die geen geluidsluwe gevel/
geluidluwe buitenruimte hebben ten aanzien van wegverkeerslawaai. Bij de nadere
uitwerking van het plan dient aangetoond te worden dat wordt voldaan aan de eis van
tenminste één geluidsluwe gevel. Ten aanzien van het railverkeerslawaai wordt wel
voldaan aan de eis van de geluidsluwe gevel/ geluidluwe buitenruimte.
Lucht
Luchtkwaliteit
Ten behoeve van de ruimtelijke onderbouwing van het plan Koningsoord is door KEMA
(2011) een luchtkwaliteitonderzoek uitgevoerd. Hierbij zijn de belangrijkste wegen rondom
het plangebied gemodelleerd. De luchtkwaliteit is berekend voor de huidige situatie 2010 en
de plansituatie in 2011 en 2020. De berekeningen zijn uitgevoerd voor de componenten
stikstofdioxide (NO2) en fijn stof (PM10). Het luchtonderzoek is opgenomen in bijlage Fout!
Verwijzingsbron niet gevonden..
Uit het luchtonderzoek blijkt dat de grenswaarden voor NO2 en PM10 niet worden
overschreden. Zowel in de huidige situatie als de plansituatie 2011 en 2020 wordt
ruimschoots voldaan aan de grenswaarden voor luchtkwaliteit. Daarnaast blijkt uit de
rekenresultaten dat de luchtkwaliteit verbetert in de toekomstige situatie 2022. Dit komt
mede door de lager achtergrondconcentraties in de autonome ontwikkeling.
Geur
In 2010 is door ARCADIS een geuronderzoek uitgevoerd. Zie bijlage Fout! Verwijzingsbron
niet gevonden.. De conclusie uit dat onderzoek is dat er één geurcontour 3,0 OUe/m 3 en één
contour vaste afstand overlappen met het plangebied voor Koningsoord. Dit wordt
veroorzaakt door 2 bedrijven. In dit deel van het plangebied is in principe geen
woningbouw mogelijk, tenzij de bedrijven worden geamoveerd.
Bovenstaande betekent dat de luchtkwaliteit en geur geen belemmering zijn voor de
planontwikkeling.
9.4 TOETSING
Zoals reeds in paragraaf 9.2 is toegelicht, zijn er voor de aspecten geluid, trillingen en lucht
vijf toetsingscriteria genoemd. Onderstaand is per criterium aangegeven op welke wijze
hiermee is omgegaan in de planuitwerking voor Koningsoord en of aan de gestelde normen
wordt voldaan.
Resultaten geluidonderzoek. Ten behoeve van de ruimtelijke onderbouwing is een
aanvullend geluidsonderzoek conform de Wet geluidhinder uitgevoerd. Uit dit
onderzoek blijkt dat de voorkeursgrenswaarden van zowel het weg- als het railverkeer
075479467:D - Definitief ARCADIS
50

Tabel 16
Overzicht van de toetsing
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
worden overschreden. Om de geluidhinder te reduceren bij de geluidsgevoelige
bestemmingen zijn de volgende maatregelen onderzocht:
− Railverkeerslawaai.
Bij het toepassen van bronmaatregelen is te denken aan het verminderen van der
treinintensiteit, het verlagen van de snelheid op het traject of bijvoorbeeld het
toepassen van raildempers. Het realiseren van de eerste twee aspecten is erg lastig
en niet aannemelijk. Het toepassen van raildempers is in voorliggende situatie wel
een reële optie. Omdat het toepassen van alleen raildempers onvoldoende effect
biedt (geluidsreductie van -3 dB) is deze situatie alleen onderzocht in combinatie
met overdrachtsmaatregelen in de vorm van geluidsschermen.
Door het toepassen van overdrachtsmaatregelen in de vorm van geluidsschermen
kan de geluidssituatie worden verbeterd. Daarbij is onderzocht welke schermen
noodzakelijk zijn om voor alle woningen te kunnen voldoen aan de streefwaarden
van 55 dB.
− Maatregelen wegverkeer: geluidsreducerend asfaltverharding, geluidsschermen en
gevelwering.
Wijze van afschermen. Uit het akoestisch onderzoek blijkt dat een scherm van 0,75 m hoog
wordt geplaatst langs het spoor over de hele lengte van het plangebied. Een hoger
scherm is niet gewenst vanuit stedenbouwkundig oogpunt. Om diezelfde reden zijn
geen schermen of wallen gewenst langs de nieuwe ontsluitingsweg en de bestaande
Generaal Eisenhowerweg.
Overige geluidwerende voorzieningen. Het wegdek van de nieuwe ontsluitingsweg wordt
voorzien van het geluidreducerende wegdektype ‘dunne deklagen B’. Dit wegdek geeft
een reductie van circa 4 dB ten opzichte van het referentie wegdek. De spoorlijn bestaat
uit voegloos spoor op betonnen dwarsliggers. Ter plaatse van het plangebied wordt de
spoorlijn voorzien van raildempers met een reductie van 3 dB. Tenslotte wordt voor
woningen met een hogere geluidsbelasting dan de voorkeursgrenswaarde een hogere
waarde vastgesteld. Bij deze woningen worden, indien nodig, gevelmaatregelen
getroffen.
Maatregelen tegen trillingshinder. In het MER wordt geconcludeerd dat trillingshinder in
het plangebied verwaarloosbaar is en derhalve geen belemmeringen vormt. Specifieke
maatregelen zijn hierdoor niet noodzakelijk.
Resultaten luchtonderzoek. Uit het luchtonderzoek blijkt dat er geen sprake is van een
overschrijding van de grenswaarden in zowel de huidige situatie (2010) als de
plansituatie in 2011 en 2020. De berekende waarden voldoen ruimschoots aan de
grenswaarden van de Wet milieubeheer. Dit betekent dat er geen maatregelen nodig
zijn. Wat betreft geurhinder zijn er 2 bedrijven die in relatie tot geplande woningbouw
geamoveerd moet worden of hun bedrijfsactiviteiten in deze vorm moeten staken.
Samengevat leidt dit tot het volgende overzicht.
Nr. Toetsingscriterium Toetsing
7.1 Resultaten geluidonderzoek Het geluidonderzoek conform de Wet geluidhinder is
uitgevoerd. Hierbij is uitgegaan van verschillende te
realiseren maatregelen. Hiermee wordt voldaan aan de
minimumeis.
7.2 Wijze van geluidsafscherming Langs het spoor komt een scherm van 0,75m. Hiermee
wordt voldaan aan de minimumeis. Bij de nadere
uitwerking van het plan dient wel aangetoond te worden
dat wordt voldaan aan de eis van tenminste één
geluidsluwe gevel.
075479467:D - Definitief ARCADIS
51

MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
7.3 Overige geluidwerende voorzieningen De nieuwe ontsluitingsweg wordt voorzien van een stil
wegdektype (dunne deklagen B) en de spoorlijn wordt
voorzien van raildempers.
Hiermee wordt voldaan aan de minimumeis.
7.4 Maatregelen tegen trillinghinder Trillingshinder wordt niet verwacht. Extra maatregelen
zijn niet nodig.
Hiermee wordt voldaan aan de minimumeis.
7.5 Resultaten luchtonderzoek Het luchtkwaliteitsonderzoek is uitgevoerd. Er wordt
voldaan aan de normen van de Wet milieubeheer.
Maatregelen zijn niet nodig.
Uit het geuronderzoek blijkt dat 2 bedrijven geamoveerd
moet worden.
Hiermee wordt voldaan aan de minimumeis.
075479467:D - Definitief ARCADIS
52

Energie:
ambitieniveau B op
wijkniveau &
GPR-score 8 op
gebouwniveau
Materiaalgebruik:
GPR-score 7
10.1 SAMENVATTING DEEL A
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
10 Thema 8: Energie
en materiaalgebruik
HOOFDSTUK
Ten aanzien van het thema energie is, vooruitlopend op het opstellen van een energievisie
voor alle Overhoeken gezamenlijk, in het Ontwikkelingsplan voor de Overhoeken voor het
thema energie bij het milieuprofiel op wijkniveau het ambitieniveau B geformuleerd,
en voor het milieuprofiel op gebouwniveau een GPR-score van 8. Dit houdt onder
andere in dat wordt uitgegaan van:
Toepassing van actieve en passieve zonne-energie;
Een Energie Prestatie op Locatie (EPL) van tenminste 7,4;
Een Energie Prestatie Coëfficiënt (EPC) tenminste 10% onder de eis uit het Bouwbesluit;
Het realiseren van een zuidgerichte oriëntatie bij minimaal 70% van de gebouwen;
Tenminste 10% van de woningen dat energieneutraal wordt gebouwd;
Het voorzien van alle woningen van lage temperatuurverwarming;
Het uitvoeren van een nader onderzoek naar mogelijkheden voor warmte/koudeopslag.
Bovenstaande ambities waren geformuleerd voordat bekend werd dat de EPC-eis voor
woningen zou worden verlaagd naar 0,6. De gemeente heeft echter
aangegeven dat ondanks deze verlaging, haar ambitie van tenminste 10% onder de
wettelijke norm gehandhaafd blijft. Overigens zal een EPL van 7,4 er in de meeste gevallen
toe leiden dat de EPC lager is dan de nieuwe wettelijke eisen.
Met betrekking tot het thema materiaalgebruik is in het milieuprofiel op gebouwniveau
dat in het Ontwikkelingsplan voor de Overhoeken is opgenomen, als ambitieniveau
een GRP-score 7 geformuleerd. Met betrekking tot het thema materiaalgebruik zijn uiteraard
primair de voorschriften uit het bouwbesluit van belang, alsmede de wensen ten aanzien
van Dubo (duurzaam bouwen). Dit houdt onder andere in dat er geen uitlogende en
uitspoelende materialen worden gebruikt, geen primair PVC, PAK, HCFK en er duurzaam
beheerd hout (FSC-keurmerk) wordt toegepast. Voorschriften ten aanzien van het
materiaalgebruik komen verschillende keren terug tijdens de bouw van de Overhoeken.
Zo kan in dit verband worden gedacht aan de fundering en draagconstructies van de
bebouwing, gevelmaterialen, isolatiematerialen, verhardingen en het straatmeubilair.
075479467:D - Definitief ARCADIS
53

Tabel 17
Toetsingskader Energie en
materiaalgebruik
EPC >0,54
EPL >7,4
10.2 TOETSINGSKADER
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
In Tabel 17 staan de minimum eisen aangegeven die gelden in dit MER deel B voor het
thema Energie en materiaalgebruik.
Nr. Toetsingscriterium Minimum norm Maximum norm
8.1 Energie Prestatie Coëfficiënt (EPC) 10% onder norm bouwbesluit
(0,54)
Volledig
energieneutraal
bouwen
8.2 Energie Prestatie op locatie (EPL) >7,4 Volledig
energieneutraal
bouwen
8.3 Percentage en situering woningen
zongerichte oriëntatie
8.4 Duurzame energie (woningen,
openbaar gebied)
>70 % Volledig
energieneutraal
bouwen
>10% woningen
energieneutraal , openbare
voorzieningen 100% op
groene stroom, alle woningen
LTV
8.5 Collectieve energiesystemen Haalbaarheidsonderzoek
warmte koudeopslag
Volledig
energieneutraal
bouwen
Volledig
energieneutraal
bouwen
8.6 Materiaalgebruik Geen uitlogende en
uitspoelende
materialen, geen
primair PVC, PAK,
HCFK en toepassen
van duurzaam
beheerd hout (FSC)
10.3 UITWERKING IN RUIMTELIJKE ONDERBOUWING KONINGSOORD
In de Ruimtelijke onderbouwing voor Koningsoord is aangegeven dat de normen
voor de EPC (minimaal 0,54) en de EPL (minimaal 7,4) het uitgangspunt ten aanzien
van energie en duurzaam bouwen vormen. In oktober 2009 is er een energievisie voor de
Overhoek Koningsoord opgesteld. In deze energievisie is omschreven op welke wijze
gekomen is tot de bovengenoemde EPC en EPL. Hiervoor is een aantal energieconcepten
beschouwd, onder te verdelen in:
Gebouwgebonden concepten. Op verschillende ambitieniveaus zijn maatregelpakketten
samengesteld bestaande uit gebouwgebonden maatregelen als isolatie,
warmteterugwinning uit ventilatielucht, lage temperatuur verwarming (LTV),
zonneboiler en PV -panelen.
Locatiegebonden concepten. Woningen of bedrijven kunnen worden aangesloten op een
energie-infrastructuur van warmte en/of koude en elektriciteit. Ten aanzien van
locatiegebonden concepten zijn warmtepompconcepten en energieconcepten met
biobrandstoffen onderzocht.
075479467:D - Definitief ARCADIS
54

70% zongerichte
woningen
Materiaalgebruik nog niet
duidelijk
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
Vanuit de verschillende onderzochte energieconcepten zal in een volgende planfase
besloten worden op welke wijze de gestelde doelen ten aanzien van EPC en EPL efficiënt
gerealiseerd kunnen worden.
PM Rapport Heijmans Ruimtelijke onderbouwing (zongerichte woningen)
Het Ontwikkelingsplan voor de Overhoeken gaat (conform het ambitieniveau B in het
milieuprofiel) uit van minimaal 70% zongerichte woningen. Gedurende het ontwerptraject
is echter gebleken dat hieraan vanuit stedenbouwkundig oogpunt en andere eisen niet aan
voldaan kan worden. De gemeente Tilburg heeft aangegeven dat het van groot belang is dat
er in de Overhoeken een centrumdorps woonmilieu wordt gerealiseerd. Lange rijen met
gelijkgeschakelde woningen passen hier niet bij. Dat hierdoor niet kan worden voldaan aan
de gestelde minimum norm wordt door de gemeente als acceptabel bevonden. Wel is
aangegeven dat er getracht dient te worden het aantal zongerichte woningen te
maximaliseren.
Ten aanzien van het aspect materiaalgebruik is de huidige planvorming nog niet van een
dusdanig niveau dat kan worden aangegeven hoe er op gebouwniveau concreet omgegaan
wordt met de uitgangspunten. Het milieuprofiel op woningniveau van de gemeente geldt
als uitgangspunt bij de nadere detaillering van de planvorming.
10.4 TOETSING
Zoals in paragraaf 10.2 is toegelicht, zijn er ten aanzien van de aspecten energie en
materiaalgebruik zes toetsingscriteria benoemd. Onderstaand is per criterium aangegeven
op welke wijze hiermee is omgegaan in de planuitwerking voor de Overhoek Koningsoord
en of aan de gestelde normen wordt voldaan.
Energie Prestatie Coëffciënt (EPC). Voor de ontwikkeling van het plangebied geldt een eis
ten aanzien van de EPC van minimaal 0, 54. Deze eis is uitgangspunt geweest bij de
ontwikkeling van de energievisie, waarin is omschreven op welke wijze voldaan kan
worden aan dit uitgangspunt. In een volgende planfase zal nader worden uitgewerkt op
welke wijze hieraan concreet vorm zal worden gegeven. Er wordt voldaan aan de
wettelijke eisen . Voor zover mogelijk, wordt voldaan aan de Tilburgse ambities.
Energie Prestatie op Locatie (EPL). Voor de ontwikkeling van het plangebied geldt een eis
ten aanzien van de EPL van minstens 7,4. Deze eis is uitgangspunt geweest bij de
ontwikkeling van de energievisie, waarin is omschreven op welke wijze voldaan kan
worden aan dit uitgangspunt. In een volgende planfase zal nader worden uitgewerkt op
welke wijze hieraan concreet vorm zal worden gegeven. Er wordt voldaan aan de
wettelijke eisen . Voor zover mogelijk, wordt voldaan aan de Tilburgse ambities.
Percentage en situering woningen zongerichte oriëntatie. Woningen worden bij voorkeur
gerealiseerd met een zuid-oriëntatie, In het Ontwikkelingsplan wordt gesproken van
minimaal 70%. Vanuit stedenbouwkundig oogpunt en andere inhoudelijke eisen is
gebleken dat hieraan niet kan worden voldaan. Wel is geprobeerd om binnen de
stedenbouwkundige structuur het aantal woningen met een zongerichte oriëntatie te
maximaliseren. De gemeente Tilburg heeft aangegeven hiermee akkoord te gaan.
Duurzame energie (woningen, openbaar gebied). Vanuit onder meer het Ontwikkelingsplan
Overhoeken gelden verschillende eisen en wensen ten aanzien van het gebruik van
duurzame energie. Naast het beperken van de vermogensvraag zijn afhankelijk van de
075479467:D - Definitief ARCADIS
55

Tabel 18
Overzicht toetsing energie
en materiaalgebruik
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
bouwfase en het type woning kunnen de volgende maatregelen worden toegepast:
elektrische warmtepompen op bodem of grondwater, zonneboiler, PV-zonnecellen en
kleine grondgebonden windmolens. In het vervolgtraject (technische planontwikkeling)
wordt bekeken welke concepten gerealiseerd gaan worden om aan de gestelde eisen te
voldoen. Er wordt voldaan aan de wettelijke eisen . Voor zover mogelijk, wordt voldaan
aan de Tilburgse ambities.
Collectieve energiesystemen. Vanuit onder meer het Ontwikkelingsplan Overhoeken
gelden verschillende eisen en wensen ten aanzien van collectieve energiesystemen.
Enkele in de Energievisie genoemde kansrijke concepten betreffen collectieve systemen.
Deze collectieve systemen zijn alleen zinvol bij appartementen en rijenwoningen. In het
vervolgtraject (technische planontwikkeling) wordt bekeken welke concepten
gerealiseerd gaan worden om aan de gestelde eisen te voldoen. Er wordt voldaan aan de
wettelijke eisen . Voor zover mogelijk, wordt voldaan aan de Tilburgse ambities.
Materiaalgebruik. Ten aanzien van het materiaalgebruik is geconcludeerd dat de plannen
op dit moment nog onvoldoende concreet zijn uitgewerkt om te toetsen of aan de
gestelde normen wordt voldaan. Wel is aangekondigd dat de normen uit het
ontwikkelingsplan als uitgangspunt zullen worden gehanteerd bij de nadere detaillering
en technische planvorming van de bebouwing. Om een wisselend beeld te krijgen is
tevens gesteld dat het wenselijk is om geen standaardisatie van materialen toe te passen.
Per buurtschap kan er door een verschil in de bebouwing, beplantingskeuze of meubilair
de individualiteit en eigenheid van het buurtschap worden benadrukt. De wegen, paden
en brinken (vloer van de openbare ruimte) zijn wel conform het plan.
Samengevat leidt dit tot het volgende overzicht.
Nr. Toetsingscriterium Toetsing
8.1 Energie Prestatie Coëfficiënt (EPC) Er wordt voldaan aan de wettelijke eisen .
Voor zover mogelijk, wordt voldaan aan de
Tilburgse ambities.
8.2 Energie Prestatie op locatie (EPL) Er wordt voldaan aan de wettelijke eisen .
Voor zover mogelijk, wordt voldaan aan de
Tilburgse ambities.
8.3 Percentage en situering woningen zongerichte
oriëntatie
Er wordt voldaan aan de wettelijke eisen .
Voor zover mogelijk, wordt voldaan aan de
Tilburgse ambities; de woningen worden
zoveel mogelijk zuid- georiënteerd
gerealiseerd.
8.4 Duurzame energie (woningen, openbaar gebied) Er wordt voldaan aan de wettelijke eisen .
Voor zover mogelijk, wordt voldaan aan de
Tilburgse ambities. Duurzame energie is
mogelijk door warmtepompen, zonneboilers,
zonnecellen en windmolens.
8.5 Collectieve energiesystemen Er wordt voldaan aan de wettelijke eisen .
Voor zover mogelijk, wordt voldaan aan de
Tilburgse ambities. In het vervolgtraject
wordt gekeken wat er gerealiseerd gaat
worden.
8.6 Materiaalgebruik De plannen zijn onvoldoende uitgewerkt om
dit aspect te toetsen. In de volgende fase
dient voldaan te worden aan de wettelijke
eisen.
075479467:D - Definitief ARCADIS
56

Plaatsgebonden risico
levert geen risico
Groepsrisico neemt
licht toe
11 Thema 9:
Veiligheid en gezondheid
HOOFDSTUK
11.1 SAMENVATTING DEEL A
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
Het plaatsgebonden risico levert bij geen van de in deel A onderzochte alternatieven een
belemmering op voor de ontwikkeling van de diverse Overhoeken. Voor het groepsrisico
geldt dat de oriëntatiewaarde naar verwachting niet zal worden overschreden, maar dat
het risico wel toeneemt, aangezien er in de toekomst meer mensen in het gebied zullen
verblijven dan nu het geval is. De effecten van een aantal andere veiligheidsaspecten, zoals
verkeersveiligheid en sociale veiligheid zijn voor de verschillende inrichtingsalternatieven
niet onderscheidend.
Voor de beoordeling van de milieuaspecten ten aanzien van veiligheid zijn de verschillende
inrichtingsalternatieven in deel A van het MER beoordeeld en vergeleken aan de hand van
de beoordelingscriteria die betrekking hebben op de ligging van de contouren behorend bij
het ‘plaatsgebonden risico’ (PR) en het 'groepsrisico' (GR). Op basis daarvan is in deel A van
het MER gesteld dat de projectontwikkelaars van de verschillende afzonderlijke
Overhoeken bij de planuitwerking elk een verantwoordingsplicht kennen over de wijze
waarop met dit hogere groepsrisico wordt omgegaan.
11.2 TOETSINGSKADER
Op basis van de huidige kenmerken van het plangebied en de te verwachten
veiligheidseffecten als gevolg van de realisering van de activiteiten zijn in het toetsingskader
voor de thema's veiligheid en gezondheid de volgende toetsingscriteria met bijbehorende
normen geformuleerd:
Verkeersveiligheid. Ten aanzien van het aspect verkeersveiligheid is gesteld dat het
ontwerp van de wegen dient te voldoen aan de principes van duurzaam veilig. Dit
houdt onder andere in dat met uitzondering van de nieuwe gebiedsontsluitingswegen,
op alle wegen in de Overhoeken een maximaal toegestane snelheid van 30 km/u geldt.
Sociale veiligheid. Als minimale eis wordt voorgesteld dat alle woningen tenminste dienen
te voldoen aan de normen zoals opgenomen in het Politiekeurmerk Veilig Wonen en dat
er voldoende openbare verlichting moet worden gerealiseerd, met name op wegen die
door langzaam verkeer worden gebruikt. Daarnaast is er in deel A onder andere gesteld
dat er bij voorkeur geen volledig vrijliggende routes voor langzaam verkeer worden
gerealiseerd en er terughoudend moet worden omgegaan met het aanbrengen van
afschermende beplanting.
Toegankelijkheid voor politie, brandweer en hulpdiensten. Ten aanzien van dit aspect is
aangegeven dat de toegankelijkheid voldoende en naar wens van de betrokkenen
gewaarborgd is. Er dient aantoonbaar overleg met alle hulpdiensten te worden gevoerd.
075479467:D - Definitief ARCADIS
57

Tabel 19
Toetsingskader Veiligheid
en gezondheid
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
Externe veiligheid. De gemeente Tilburg heeft de ambitie afgewogen te ontwikkelen in
zogenaamde transportasgebieden. Dit zijn gebieden waar de spanning tussen risico’s
van gevaarlijke stoffen en ontwikkeling van het eigen grondgebied het meest voelbaar is.
In transportasgebieden heeft externe veiligheid een hoge prioriteit. Ruimtelijke
ontwikkeling moet mogelijk zijn, maar wel met meer veiligheidsmaatregelen dan elders
in Tilburg. De verantwoording van de toename van het groepsrisico geldt
onverminderd.
Gezondheidseffecten bij hoogspanningsleidingen. De dichtstbijzijnde hoogspanningsleiding
(380kV) loopt ten zuidwesten van het plangebied op een afstand van meer dan 500
meter. Alhoewel hiervoor geen wettelijke normen bestaan, is dit ruim groter dan de
indicatieve zone van 2x50 meter aan weerszijden van hoogspanningsleidingen, die
wordt gehanteerd. Hierdoor is dit criterium voor dit project niet van toepassing.
Nr. Toetsingscriterium Minimum norm Maximum norm
9.1 Verkeersveiligheid Principes duurzaam veilig -
9.2 Sociale veiligheid Adequate verlichting,
Politiekeurmerk Veilig
Wonen
9.3 Toegankelijkheid voor politie,
brandweer, hulpdiensten e.d.
Toegankelijkheid
gewaarborgd, overleg
hulpdiensten aantoonbaar
9.4 Externe veiligheid Verantwoordingsplicht
toename groepsrisico,
afgewogen ontwikkelen
9.5 Gezondheidseffecten bij
hoogspanningsleidingen
nvt nvt
Terughoudendheid
afschermende
beplanting, geen volledig
vrijliggende fietspaden
075479467:D - Definitief ARCADIS
-
Geen bijzonder
kwetsbare objecten
binnen 200 meter van
het spoor, extra
maatregelen indien
nodig
11.3 UITWERKING IN RUIMTELIJKE ONDERBOUWING KONINGSOORD
11.3.1 POLITIEKEURMERK VEILIG WONEN
Alle nieuwe woningen moeten sinds 1 januari 2006 voldoen aan de criteria die gelden voor
het Politiekeurmerk Veilig Wonen®. Deze criteria hebben zowel betrekking op de woning
als op de woonomgeving. Alle woningen in Koningsoord zullen aan het Politiekeurmerk
veilig wonen voldoen.
11.3.2 EXTERNE VEILIGHEID EN HULPDIENSTEN
Heijmans Vastgoed BV heeft in maart 2011 een onderzoek laten uitvoeren naar externe
veiligheid in het plangebied Koningsoord. In dit kader zijn door Oranjewoud (2011)
risicobronnen geïnventariseerd die de externe veiligheid in het gebied negatief kunnen
beïnvloeden. Hierbij is gekeken naar inrichtingen, transport over weg, water en spoor en
naar buisleidingen.
58

Inrichtingen in plangebied
vormen geen belemmering
voor het plan
Groepsrisico
Plaatsgebonden risico
Huidig groepsrisico
verwaarloosbaar
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
In het onderzoek is geconstateerd dat het plangebied zich in het effectgebied van een aantal
inrichtingen bevindt, echter vormen de inrichtingen geen belemmering voor het plan. De
risicovolle activiteiten die daar plaatsvinden hebben een invloedsgebied dat kleiner is dan
de afstand tot het plangebied.
De risicoanalyse wijst uit dat het plangebied geen invloed heeft op het groepsrisico. Met
betrekking tot het transport van gevaarlijke stoffen is met name het onderzoek naar het
vervoer over de spoorlijn Tilburg-Vught relevant, evenals het vervoer over de wegen N65
en de Noord-Oost Tangent. Het invloedsgebied voor de N65 reikt niet tot het plangebied en
vormt daarmee geen belemmering. De Noord-Oost Tangent ligt wel binnen het
invloedsgebied, maar door de relatief grote afstand vormt het geen belemmering.
Met betrekking tot het spoor is geen PR contour berekend en daarom legt het
plaatsgebonden risico geen beperkingen op aan de ruimtelijke ontwikkelingen. Het
groepsrisico neemt toe door de ruimtelijke ontwikkeling, maar blijft onder de
oriëntatiewaarde. De toename van het groepsrisico wordt verantwoord in de volgende
paragraaf. Tot slot liggen er in de nabije omgeving geen relevante hogedruk aardgas
buisleidingen. Hier zijn dus geen problemen voorzien.
11.4 VERANTWOORDING GROEPSRISICO
In deze paragraaf wordt ingegaan op de verantwoordingsplicht als gevolg van het
toegenomen groepsrisico bij de spoorlijn Tilburg-Vught, zoals deze is opgenomen in het
externe veiligheid onderzoek Tilburg Koningsoord van Oranjewoud (2011). Deze
verantwoording bestaat, naast het bepalen van de risico's in zowel de huidige als de
toekomstige situatie, uit de volgende stappen:
Ruimtelijke onderbouwing;
Maatregelen ter verlaging van het groepsrisico;
Mogelijkheden voor hulpverlening en zelfredzaamheid.
In deze paragraaf worden bovengenoemde stappen achtereenvolgens doorlopen. Hiermee
wordt inzicht gegeven in de verandering van de risico's en de aanvaardbaarheid hiervan.
Huidige situatie
Uit het onderzoek van Oranjewoud (2011) blijkt dat het groepsrisico in de huidige situatie
verwaarloosbaar is. Dit komt doordat direct naast de spoorlijn in de huidige situatie
nagenoeg geen bebouwing aanwezig is.
Toekomstige situatie
De studie van Oranjewoud (2011) heeft als uitgangspunt de transportcijfers genomen die in
het document ‘Marktverwachting vervoer gevaarlijke stoffen per spoor’ van Prorail uit 2007
zijn gehanteerd en die later ook als uitgangspunt voor het Basisnet Spoor hebben gediend.
Hierbij zijn twee berekeningen voor de toekomstige situatie uitgevoerd. De ene berekening
houdt rekening met warme BLEVE vrij rijden, de andere niet. Voor de bebouwing is
rekening gehouden met de ruimtelijke invulling zoals deze hieronder staat vermeld.
075479467:D - Definitief ARCADIS
59

Ruimtelijke invulling
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
Het plangebied Koningsoord ligt centraal in de bebouwde kom van Berkel-Enschot en zal
de komende jaren transformeren tot het nieuwe dorpscentrum van Berkel-Enschot. De
ontwikkeling omhelst 716 woningen en overige functies, zoals een winkelcentrum en het
opnieuw ontwikkelen van het naastgelegen klooster met onder andere maatschappelijke
functies, een evenementenzaal, 81 (zorg)appartementen en sportfaciliteiten in combinatie
met een buitenschoolse opvang (BSO). De BSO is voorzien op de 1e verdieping van de
sportvoorzieningen. Door deze combinatie kan de BSO ook gebruik maken van de
sportvoorzieningen.
De personendichtheid binnen het gehele invloedsgebied van het spoor bestaat voornamelijk
uit woningbouw, industrie en agrarisch gebied. De ontwikkeling van het plangebied heeft
een toename van 1659 personen gedurende de nacht als gevolg en 1857 personen in de
dagperiode binnen het invloedsgebied van het spoor.
Maatregelen
Ten gevolge van de ontwikkelingen neemt het groepsrisico toe. Voor het verhogen van de
veiligheid kunnen maatregelen getroffen worden om het toegenomen risico te mitigeren.
Deze maatregelen zijn afhankelijk van het risico en de locatie, waarbij de volgende 3
categorieën te onderscheiden zijn:
Maatregelen gericht op veiliger transport. Dergelijke maatregelen kunnen getroffen worden
aan de vervoersmodaliteit zelf en vallen buiten de verantwoordelijkheid en de
beïnvloeding van de lokale overheid. Deze maatregelen zijn daarom niet meegenomen
in dit onderzoek.
Maatregelen gericht op de ruimtelijke inrichting. Direct langs het spoor worden met name
functies gerealiseerd waarbij de aanwezigen voldoende zelfredzaam zijn. In de zone tot
30 meter van het spoor wordt bovendien een aardewal en een afwateringsvoorziening
gepland om de gevolgen van brandbare vloeistoffen te beperken. Een kwetsbaar object
(verzorgingstehuis) is bewust op meer dan 200 meter van het spoor gepland, omdat de
mensen verminderd zelfredzaam zijn.
Maatregelen gericht op betere zelfredzaamheid en of beheersbaarheid. Dit type maatregelen zal
hieronder verder worden toegelicht
Beheersbaarheid en zelfredzaamheid
Ondanks het feit dat de berekende groepsrisico’s aanzienlijk lager zijn dan de
oriëntatiewaarde, zijn er maatregelen te treffen die het risico nog lager kunnen maken.
Beheersbaarheid
De beheersbaarheid van een incident richt zich op de inzetbaarheid van
hulpverleningsdiensten en in hoeverre zij in staat zijn hun taken goed uit te voeren, om op
die manier verdere ontwikkeling van het incident te kunnen beperken. Met betrekking tot
beheersbaarheid wordt onderscheid gemaakt in:
Bereikbaarheid van het plangebied. De beoogde wegenstructuur in het plangebied en in de
omgeving van het plangebied bevat veel secundaire wegen, maar geen doodlopende
einden, waardoor het plangebied te bereiken is. Het aangeven van een calamiteitenroute
(zonder obstakels en vertragingsfactoren) verbetert de bereikbaarheid significant.
Aangezien het verzorgingstehuis een aandachtspunt is, gelet op de beperkte
zelfredzaamheid van personen die hierin verblijven, verdient het de voorkeur het
verzorgingstehuis goed te ontsluiten voor hulpdiensten. Dit gebeurt bij voorkeur door
075479467:D - Definitief ARCADIS
60

MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
middel van een tweezijdige benadering door de brandweer. Aangezien de planvorming
rond het verzorgingstehuis nog niet voltooid is, wordt bij de verdere uitwerking van het
plan hier rekening mee gehouden. De brandweer zal hierover worden geconsulteerd. De
overige delen van het plangebied zijn in de huidige planopstelling goed ontsloten.
Aanrijdtijden/ Capaciteit van bluswatervoorzieningen/ opstelplaatsen: De opkomsttijd, zoals
genoemd in de brandweerzorgnorm, is 8 minuten voor een aantal van de in het
plangebied geplande functies, zoals het verzorgingstehuis, klooster en winkelcentrum.
De opkomsttijd wordt in een deel van het plangebied niet gehaald. Daardoor kunnen
extra preventieve maatregelen noodzakelijk zijn. Met name de ontsluiting en
aanrijdroute richting het verzorgingstehuis moeten zorgvuldig ontworpen worden
(denk aan minder/geen drempels op de aanrijdroute). Overleg hierover met de lokale
brandweer ten tijden van de concrete uitwerking van het plangebied is voorzien, waarbij
de wenselijkheid van de verplaatsing van de bestaande brandweerpost zal worden
besproken. Voor nieuwbouwwoningen kunnen in principe langere opkomsttijden als
acceptabel worden beschouwd. Dat komt omdat deze woningen standaard voorzien zijn
van rookmelders. Hierdoor worden bewoners sneller gealarmeerd en kunnen zij in een
eerder stadium de brandweer waarschuwen. Voor de bluswatervoorziening maakt men
onderscheid in een primaire- en een secundaire bluswatervoorziening. Conform de
Bouwverordening dienen gebouwen te zijn voorzien van een adequate
bluswatervoorziening. Voor woningen gebouwd na 2003, gelden de eisen uit het nieuwe
Bouwbesluit. Op dit moment is zowel direct langs het spoor als in het plangebied
onvoldoende bluswater aanwezig. Een nadere uitwerking van de benodigde
bluswatervoorziening is noodzakelijk. Hierbij zal in samenwerking met de brandweer
zowel aandacht worden besteed aan de bluswatervoorzieningen ten behoeve van het
spoor, als bluswatervoorzieningen ten behoeve van de rest van het plangebied. Tevens
dient voldoende ruimte gereserveerd te worden voor het realiseren van opstelplaatsen
voor de voertuigen van de hulpdiensten.
Zelfredzaamheid
De zelfredzaamheid geeft aan in welke mate de aanwezigen in staat zijn om zich op eigen
kracht in veiligheid te brengen. Voor zelfredzaamheid geldt een aantal criteria die invloed
hebben op de vluchtmogelijkheden:
Mobiliteit van mensen: In het deelgebied worden mensen over het algemeen
verondersteld voldoende mobiel te zijn. Er zijn in de zone tot 200 meter van het spoor
vooral woningen, sportvelden en een winkelcentrum gepland. Het verzorgingstehuis is
op meer dan 200 meter gepland, zodat de verminderd zelfredzame bewoners minder
risico lopen. Aangeraden wordt om hier bij het maken van een BHV plan rekening te
houden met de zelfredzaamheid van de bewoners. Het BSO lijkt, in tegenstelling tot wat
de gemeente Tilburg in haar beleidsvisie externe veiligheid uit 2010 staat, in de zone tot
200 meter van het spoor gepland. In de beleidsvisie valt de zone tussen 30 meter en 200
meter van het spoor onder de noemer ‘Zone II’. In deze zone mogen ‘geen bijzondere
kwetsbare objecten gerealiseerd worden’. Hieronder vallen objecten waarin zich niet
zelfredzame personen bevinden, zoals grote zorgcomplexen, ziekenhuizen, basisscholen
en kinderdagverblijven. In het externe veiligheid onderzoek van Oranjewoud is
aangegeven dat concrete maatregelen zijn afgesproken, die gekoppeld worden aan de
gebruiksvergunning van de BSO. De gemeente schrijft dat alleen indien het economisch,
maatschappelijk of milieutechnisch noodzakelijk is en de bestrijdbaarheid en de
zelfredzaamheid voldoende op orde zijn, een bijzonder kwetsbaar object in een
transportasgebied tussen de 30 m en 200 m kan toegestaan worden. Het is niet
aangetoond dat het BSO aan deze criteria voldoet, noch dat er extra fysieke maatregelen
genomen worden om het gebouw luchtdicht te maken, zoals bij het verzorgingshuis wel
075479467:D - Definitief ARCADIS
61

Groepsrisico neemt toe
maar blijft onder
oriëntatiewaarde
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
het geval is. Opgemerkt moet worden dat dit niet verboden wordt vanuit landelijk
beleid.
Aanwezigheid van vluchtwegen: Van het spoor af kan gebruik gemaakt worden van de
reeds aanwezige vluchtroutes en de in het plangebied voorgestelde wegenstructuur,
waarbij het van belang is om te kijken welke wegen voor een vluchtroute in aanmerking
komen. Ontvluchting is mogelijk via schuin haaks georiënteerde wegen vanaf het spoor.
Daarmee zijn er voldoende vluchtmogelijkheden van de risicobron af in het plangebied
aanwezig.
Ontsluiting van de gebouwen: Voor de nooduitgangen en vluchtwegen vanuit gebouwen
geldt dat deze bij voorkeur niet zitten aan de zijde van de risicobron, maar aan de
achterzijde, zodat de mensen het gebouw snel kunnen verlaten en niet in richting van de
calamiteit vluchten. Bij de verdere uitwerking van het ontwerp dient hiermee rekening
te worden gehouden.
Het plangebied ligt binnen het dekkingsgebied van de waarschuwings- en
alarmeringsinstallatie, die ingeschakeld kan worden ten tijden van een calamiteit met
gevaarlijke stoffen. Een goede alarmering via het WAS-systeem is van groot belang, zodat
de mensen op tijd ramen en deuren kunnen sluiten. Voor het verzorgingstehuis, maar ook
voor de andere maatschappelijke voorzieningen in het plangebied, is het van belang dat
door middel van risicocommunicatie de personeelsleden aangespoord kunnen worden om
ramen en deuren te sluiten.
Overige risicobronnen
Van de overige risicobronnen vallen alleen de mogelijke effecten van de N65 binnen het
plangebied. Het groepsrisico wordt hier niet door beïnvloed. Derhalve hoeven overige
bronnen niet verantwoord te worden.
Conclusie
Als gevolg van de ontwikkelingen in het plangebied neemt het groepsrisico toe, maar blijft
het onder de oriëntatiewaarde. Door middel van het nemen van maatregelen die de
zelfredzaamheid van de omwonenden en de beheersbaarheid door hulpdiensten vergroten,
is er met het plan en de uitwerking ervan goed rekening gehouden met de veiligheid van de
mensen. Opgemerkt moet worden dat het plannen van het BSO een punt van aandacht is,
omdat dit in strijd lijkt met het door Tilburg zelf vastgestelde Beleidsvisie Externe
Veiligheid. De noodzaak tot het plannen van het BSO binnen 200 meter van het spoor is niet
aangetoond, noch zijn er voldoende maatregelen getroffen om de veiligheid van de
kinderen te borgen. Desalniettemin wordt dit niet verboden door landelijk beleid.
11.5 TOETSING
Ten aanzien van de aspecten veiligheid en gezondheid zijn vijf toetsingscriteria benoemd.
Onderstaand is per criterium aangegeven op welke wijze hiermee is omgegaan in de
planuitwerking voor Koningsoord en of aan de gestelde normen wordt voldaan.
Verkeersveiligheid. De principes van duurzaam veilig zijn toegepast voor zover dat in
deze planfase mogelijk is, en zullen later bij de plantechnische detailuitwerkingen nader
worden uitgewerkt.
075479467:D - Definitief ARCADIS
62

MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
Sociale veiligheid. Voor zover thans mogelijk, is op diverse aspecten rekening gehouden
met sociale veiligheid. Ook hier geldt dat later bij de plantechnische detailuitwerkingen,
dit aspect nader zal worden uitgewerkt.
Toegankelijkheid voor politie, brandweer en hulpdiensten. Op basis van de huidige
detaillering van het plan kan geconcludeerd worden dat de toegankelijkheid van het
gebied voor hulpdiensten geen knelpunt vormt. In de technische uitwerking van het
plan worden specifieke onderdelen, zoals bluswatercapaciteit, in overleg nader
gedetailleerd en zodanig uitgevoerd, dat ook hier geen knelpunten zullen ontstaan.
Externe veiligheid. Er is in het gebied geen sprake van een PR 10 -6 contour. Het
groepsrisico zal toenemen, doordat er meer mensen in de toekomst zich in het gebied
zullen bevinden, maar blijft onder de oriëntatiewaarde bij de zowel het scenario warme
BLEVE vrij rijden en niet warme BLEVE vrij rijden. De groepsrisico stijging maakt het
noodzakelijk dat er een verantwoording van het groepsrisico wordt afgelegd. Dit is
gedaan in paragraaf 11.4. Voor een uitgebreidere verantwoording wordt verwezen naar
‘Onderzoek externe veiligheid Koningsoord Tilburg: Risico’s en aanzet verantwoording’
van maart 2011.
Gezondheidseffecten nabij hoogspanningsleidingen: Niet van toepassing.
Samengevat leidt dit tot het volgende overzicht:
075479467:D - Definitief ARCADIS
63

Tabel 20
Toetsing Veiligheid en
gezondheid
Nr. Toetsingscriterium Toetsing
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
9.1 Verkeersveiligheid Er wordt voldaan aan de minimumnorm.
9.2 Sociale veiligheid Er wordt voldaan aan de minimumnorm.
9.3 Toegankelijkheid voor politie, brandweer,
hulpdiensten e.d.
Er wordt voldaan aan de minimumnorm. Wel
moet er extra aandacht aan
bluswatervoorzieningen en aanrijdtijden besteed
worden.
9.4 Externe veiligheid Er wordt voldaan aan de minimumnorm. Zie
verantwoordingsplicht.
9.5 Gezondheidseffecten bij
hoogspanningsleidingen
Niet van toepassing.
075479467:D - Definitief ARCADIS
64

Criteria voldoen allemaal
aan minimumnorm
3 criteria onder voorwaarden
Extra toets gemeente
Tilburg bij DO
12 Conclusies en
aanbevelingen
HOOFDSTUK
12.1 LEEMTE IN KENNIS
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
In het mer is ten aanzien van criterium 6.4 een leemte in kennis geconstateerd. Hierdoor is
de conclusie ten aanzien van dit criterium voorlopig. Het gaat om de volgende leemte:
De concentratie van (winkel)voorzieningen in het dorpscentrum maakt dat de
parkeerdruk in dit deel van het plangebied hoog zal zijn. De definitieve parkeerbalans
zal nog worden ingevoegd.
De plannen zijn onvoldoende uitgewerkt om aspect materiaalgebruik te toetsen. Voor
zover mogelijk, wordt in de volgende fase voldaan aan de minimumeis.
12.2 TOETSINGSKADER
Op basis van de uitkomsten uit de voorgaande hoofdstukken is in Tabel 21 de resultaten
van de milieutoetsing nogmaals integraal opgenomen. Uit deze tabel blijkt dat voor alle
criteria wordt voldaan aan de gestelde minimumnormen en dat voor een aantal criteria zelfs
méér wordt gedaan dan hetgeen in het toetsingskader uit deel A van dit MER als
minimumnorm is gesteld. Een drietal criteria voldoet alleen onder voorwaarden. Het gaat
om de volgende items:
Criterium 4.4: Voor de archeologische vindplaats 1 wordt gestreefd naar behoud in situ
door plan aan- en/of inpassing. Indien dit niet mogelijk is, dient de vindplaats definitief
opgegraven en gedocumenteerd te worden voorafgaand aan de uitvoer van de plannen.
In dat geval wordt voldaan aan de minimumnorm.
Criterium 7.2: Langs het spoor komt een scherm van 0,75m. Hiermee wordt voldaan aan
de minimumeis. Bij de nadere uitwerking van het plan dient wel aangetoond te worden
dat wordt voldaan aan de eis van tenminste één geluidsluwe gevel.
Criterium 7.5: Het luchtkwaliteitsonderzoek is uitgevoerd. Er wordt voldaan aan de
normen van de Wet milieubeheer. Maatregelen zijn niet nodig. Uit het geuronderzoek
blijkt dat 2 bedrijven geamoveerd moet worden.
Bij de toetsing van het gedetailleerde inrichtingsplan (Definitief Ontwerp, DO) voor de
openbare ruimte en de ingediende bouwvergunningen zal de gemeente Tilburg nogmaals
toetsen of op dat moment wel aantoonbaar aan de geformuleerde minimumnormen wordt
voldaan.
075479467:D - Definitief ARCADIS
65

Geen belemmeringen
vanuit milieu voor
bestemmingsplan-
procedure
Tabel 21
Overzichtstabel met alle
criteria
Op grond van het bovenstaande kan worden geconstateerd dat er vanuit
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
milieuoverwegingen thans geen belemmeringen zijn voor het verder doorlopen van de
bestemmingsplanprocedure. Wel wordt aanbevolen om ook in de toekomst nauwgezet te
blijven monitoren of bij de verdere planuitwerkingen wordt voldaan aan de uitgangspunten
die in de ruimtelijke onderbouwing zijn aangekondigd maar momenteel nog niet zijn
uitgewerkt.
Nr. Toetsingscriterium Toets
Thema 1: Programma en verkaveling
1.1 Aantal woningen Er wordt voldaan aan de minimumnorm
1.2 Woningbouwprogramma (dichtheden, typen,
verdeling)
Er wordt voldaan aan de minimumnorm
1.3 Kavelmaten Er wordt voldaan aan de minimumnorm
1.4 Situering, omvang en aard bedrijvigheid n.v.t.
1.5 Situering, omvang en aard voorzieningen
Thema 2: Geologie, geomorfologie en bodem
Er wordt voldaan aan de minimumnorm
2.1 (Gesloten) grondbalans Het is nog niet aantoonbaar dat wordt
voldaan aan de minimumnorm. Een
gesloten grondbalans is het uitgangspunt,
maar de wijze van realisering is nog te
onvoldoende uitgewerkt
2.2 Wijze van bouwrijp maken (doorbreken leemlagen) Het is nog niet aantoonbaar dat wordt
voldaan aan de minimumnorm. In de
ruimtelijke onderbouwing is niet ingegaan
op met de aanwezige leemlagen wordt
omgegaan. Ook de wijze van bouwrijp
maken dient nog te worden uitgewerkt.
2.3 Verontreinigingen Er wordt voldaan aan de minimumnorm
Thema 3: Grond- en oppervlaktewater
3.1 Te hanteren ontwateringdiepte Er wordt voldaan aan de minimumnorm
3.2 Wijze van waterafvoer, waterberging en infiltratie Er wordt voldaan aan de minimumnorm
3.3 Omvang van waterberging / infiltratievoorzieningen
Er wordt voldaan aan de minimumnorm
3.4 Type rioleringssysteem Er wordt voldaan aan de minimumnorm
3.5 Benodigde capaciteit waterzuivering Er wordt voldaan aan de minimumnorm
Thema 4: Landschap, cultuurhistorie en archeologie
4.1 Landschappelijke structuren Wordt voldaan aan het maximumstreven
4.2 Ruimtelijke relaties en zichtlijnen Wordt voldaan aan het maximumstreven
4.3 Inpassing cultuurhistorische waarden Wordt voldaan aan het maximumstreven
4.4 Inpassing archeologische waarden Voor vindplaats 1 wordt gestreefd naar
behoud in situ door plan aan- en/of
inpassing. Indien dit niet mogelijk is, dient
de vindplaats definitief opgegraven en
gedocumenteerd te worden voorafgaand
aan de uitvoer van de plannen. In dat
geval wordt voldaan aan de
minimumnorm.
Thema 5: Ecologie en groenvoorzieningen
5.1 Groenstructuur Er wordt voldaan aan het maximum
streven
5.2 Aard en omvang groenvoorzieningen Er wordt voldaan aan de minimum eis
5.3 Ecologische waarde groenvoorzieningen Er wordt voldaan aan de minimum eis
075479467:D - Definitief ARCADIS
66

MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
5.4 Inpassing bestaande groenelementen Er wordt voldaan aan het maximum
streven
Thema 6: Infrastructuur
6.1 Ontsluitingsstructuur (auto, OV en fiets) Er wordt voldaan aan de minimumnorm.
6.2 Wegprofielen/inrichting openbare ruimte Er wordt voldaan aan de minimumnorm
6.3 Bereikbaarheid winkelcentrum Er wordt voldaan aan de minimumnorm
6.4 Parkeervoorzieningen (privé, openbaar) Er wordt voldaan aan de minimumnorm
6.5 Ondergrondse infrastructuur N.v.t.
Geluid, lucht en trillingen
7.1 Resultaten geluidonderzoek Er wordt voldaan aan de minimumnorm.
7.2 Wijze van geluidsafscherming Langs het spoor komt een scherm van
0,75m. Hiermee wordt voldaan aan de
minimumeis. Bij de nadere uitwerking van
het plan dient wel aangetoond te worden
dat wordt voldaan aan de eis van
tenminste één geluidsluwe gevel.
7.3 Overige geluidwerende voorzieningen Er wordt voldaan aan de minimumnorm.
7.4 Maatregelen tegen trillinghinder Er wordt voldaan aan de minimumnorm.
7.5 Resultaten luchtonderzoek Het luchtkwaliteitsonderzoek is uitgevoerd.
Er wordt voldaan aan de normen van de
Wet milieubeheer. Maatregelen zijn niet
nodig. Uit het geuronderzoek blijkt dat 2
bedrijven geamoveerd moet worden.
Thema 8: Energie en materiaalgebruik
Hiermee wordt voldaan aan de
minimumeis.
8.1 Energie Prestatie Coëfficiënt (EPC) Er wordt voldaan aan de minimumnorm.
8.2 Energie Prestatie op locatie (EPL) Er wordt voldaan aan de minimumnorm.
8.3 Percentage en situering woningen zongerichte
oriëntatie
Voor zover mogelijk, wordt voldaan aan de
minimumeis; de woningen worden zoveel
mogelijk zuid- georiënteerd gerealiseerd.
8.4 Duurzame energie (woningen, openbaar gebied) Er wordt voldaan aan de minimumnorm.
8.5 Collectieve energiesystemen Er wordt voldaan aan de minimumnorm.
8.6 Materiaalgebruik De plannen zijn onvoldoende uitgewerkt
om dit aspect te toetsen. Voor zover
mogelijk, wordt in de volgende fase
voldaan aan de minimumeis.
Thema 9: Veiligheid en gezondheid
9.1 Verkeersveiligheid Er wordt voldaan aan de minimumnorm.
9.2 Sociale veiligheid Er wordt voldaan aan de minimumnorm.
9.3 Toegankelijkheid voor politie, brandweer,
hulpdiensten e.d.
Voor zover mogelijk wordt voldaan aan de
minimumnorm. Wel moet er extra
aandacht aan bluswatervoorzieningen en
aanrijdtijden besteed worden.
9.4 Externe veiligheid Er wordt voldaan aan de minimumnorm.
9.5 Gezondheidseffecten bij hoogspanningsleidingen Niet van toepassing.
075479467:D - Definitief ARCADIS
67

MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
075479467:D - Definitief ARCADIS
68

Referenties
BIJLAGE
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
075479467:D - Definitief ARCADIS
69

Referenties
BIJLAGE
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
ARCADIS (2011) Ruimtelijke onderbouwing Koningsoord ex artikel 19 lid 1 juncto lid 4
WRO. 's-Hertogenbosch (in concept)
ARCADIS (2010) Geurcontourenkaart De Akker, Berkel-Enschot, 12 januari 2010
Baac Bilan (2011) Inventariserend veldonderzoek d.m.v. proefsleuven, Tilburg (NB), Berkel-
Enschot, Koningsoord, Rapport 2011/B1666
Bilan (2004) Tilburg Overhoeken; Flora- en faunaonderzoek ISSN 1572-3194-2004/1. Tilburg,
januari 2004.
Bilan (2005) Tilburg, Overhoeken – Koningsoord. Archeologisch vooronderzoek. ISSN 1572-
3194-2005/43 Tilburg, april 2005.
Commissie voor de milieueffectrapportage (2005) Woon- en werkgebied de Overhoeken
Berkel-Enschot, advies voor richtlijnen voor het milieueffectrapport. Utrecht, 12 mei 2005.
Rapportnummer 1525-33
Commissie voor de milieueffectrapportage (2007) Woon- en werkgebied
De Overhoeken Berkel-Enschot en de aanvulling daarop, Toetsingsadvies over het
milieueffectrapport. Utrecht, 25 juni 2007. Rapportnummer 1525-105
Dienst Regelingen (2009b) Bijlage aangepaste lijst jaarrond beschermde vogelnesten.
Ontheffing Flora- en faunawet ruimtelijke ingreep. Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer
en Voedselkwaliteit.
Faunaconsult (2010) Flora- en faunaonderzoek bij Abdij Koningsoord te Berkel-Enschot, in
opdracht van Heijmans, januari 2010
Gemeente Tilburg (2002) WoonVisie Gemeente Tilburg. Tilburg, februari 2002
Gemeente Tilburg (2003) Stedenbouwkundig plan Overhoeken Berkel-Enschot. Tilburg, juli
2003.
Gereedschapskist Dorps Milieu (2004) Dienst Beleidsontwikkeling, Afdeling RO,
Gemeente Tilburg.
Goudappel Coffeng (2011) Akoestisch onderzoek bestemmingsplan Koningsoord Berkel-
Enschot, in opdracht van Heijmans Vastgoed BV, Kenmerk: HMV041/Kzj/0207
Helvoirt (2005) Groeninventarisatie Plangebied Koningsoord Berkel-Enschot
Inbo (2008) Voorlopig ontwerp verkaveling, Koningsoord, december 2008
075479467:D - Definitief ARCADIS
70

MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
Kema (2011) Luchtkwaliteit Berkel-Enschot, Plangebied Koningsoord versie GCN 2011,
Arnhem (21/06/11)
Ontwikkelingsplan Overhoeken (2002) Berkel-Enschot. Gemeente Tilburg, september 2002
Oranjewoud (2011) Onderzoek Externe veiligheid Koningsoord te Tilburg Risico's en aanzet
verantwoording, projectnr. 184079, revisie 4.0, 03/11
Overgangsnotitie (2007) Ophoging parkeernormen woningen, Gemeente Tilburg, 071218-22-
BO bwbinternet
TVVP (2003) Mobiliteit in balans, Deel 3, Strategie, Dienst Beleidsontwikkeling, Afdeling
Ruimtelijke Ordening, Gemeente Tilburg
075479467:D - Definitief ARCADIS
71

Documentbeheer
BIJLAGE
Naam document MER Deel B Koningsoord
Documentcode B01055.000035.0120
Status document Concept
ondergane kwaliteitsactiviteiten
Naam
Lydia Manders
Datum
05-05-2011
opgesteld en aangepast door Raffael Argiolu 04-05-2011
inhoudelijk gecontroleerd Lydia Manders 05-05-2011
vereisten gecontroleerd Charlotte Stoops Week 18
vrijgegeven door ON Charlotte Stoops Week 18
geaccepteerd door OG Saskia Verhoeven
Status
Datum
wijziging
Aard wijziging Reden wijziging
Versie 1 04-05-2011 Conceptversie Eerste concept
MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
Paraaf
075479467:D - Definitief ARCADIS
72

MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
075479467:D - Definitief ARCADIS
73

MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
075479467:D - Definitief ARCADIS
74

MER Overhoeken - gemeente Tilburg
Deel B MER Overhoek Koningsoord
075479467:D - Definitief ARCADIS
75

BIJLAGE 10 Gemeentelijk grondprijsbeleid 2012
Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
076226105:B - Definitief ARCADIS 67

Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
BIJLAGE 11 Taxatie opbrengsten Koningsoord Van de Water
076226105:B - Definitief ARCADIS 68

BIJLAGE 12 Grondprijs Koningsoord Stec Groep
Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
076226105:B - Definitief ARCADIS 69

BIJLAGE 13 Taxatierapport inbrengwaarde Gloudemans
Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
076226105:B - Definitief ARCADIS 70

BIJLAGE 14 Regeling plankosten exploitatieplan
Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
076226105:B - Definitief ARCADIS 71

Verkorte * toelichting excel model behorend bij het
ontwerp van de ministeriële regeling plankosten exploitatieplan
Het model invullen wanneer het exploitatieplan voorziet in 1 of meer van de volgende bouwplannen
a. een bouwplan voor meer dan 1 (bedrijfs)woning
b. een bouwplan voor een hoofdgebouw voor agrarische doeleinden of bedrijfsdoeleinden (muv horeca, kantoor,
detailhandel ) met een oppervlakte van meer dan 1.500 m2 bvo
c. een bouwplan voor een ander hoofdgebouw
d. een bouwplan voor een uitbreiding van een gebouw voor agrarische doeleinden of bedrijfsdoeldeinden
(muv horeca, kantoor, detailhandel) met meer dan 2.000 m2 bvo of met een woning of meer dan 1 bedrijfswoning
e. een bouwplan voor een uitbreiding van een ander gebouw met meer dan 2.000 m2 bvo of met meer dan 1 woning
f. een bouwplan voor kassen met een oppervlakte van meer dan 30.000 m2 bvo
tabblad vragenlijst:
1. Vul de gegevens in cel E10, E11 en E12 in .
2. Geef een antwoord op de vragen 1 t/m 18, uitgangspunt is een actieve gemeentelijke grondexploitatie.
3. Klik op de grijze ? buttons voor meer informatie over de vraag.
tabblad produktenlijst
Geef in kolom B per produkt/activiteit aan of het bij dit project van toepassing is: vul ja of nee in.
tabblad resultaat
In cel G51 staat het forfaittair bedrag dat in het exploitatieplan op het moment van
vaststelling ruimtelijk besluit wordt opgenomen. Dus niet nader faseren.
printen
Print het blad vragenlijst, produktenlijst en resultaat met behulp van de printbuttons
Deze uitdraaien moeten bij het exploitatieplan gevoegd worden.
berekening kosten voorbelasten/ophogen en bestemmingsplannen
In een hulpblad worden de kosten voor voorbelasten/ophogen separaat berekend.
Tevens zijn hierin de uren voor het maken van ruimtelijke ordening produkten aangegeven.
Met deze button wordt het hulpblad zichtbaar danwel verborgen.
technische informatie
Om de scan goed te laten functioneren dient het beveiligingsniveau in Excel op "laag" gezet te worden.
Extra, Macro, beveiliging, laag
* een uitgebreide toelichting is te vinden in de bijlagen bij de ontwerp regeling.
hulpblad
tonen
hulpblad
verbergen
Dit excel model is in opdracht van het Ministerie van Volkshuisvesting Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer
op basis van de Plankostenscan ontwikkeld en opgesteld door :
Mevr drs B.A.M.P. van Hoek mevr mr ing. M.E Krul-Seen
b.van.hoek@bieleveldvanhoek.nl MKN@tg.nl
073- 615 60 77 de heer ir M.J. D. Stout
MJS@tg.nl
033 467 7777
1 van 5

Vragenlijst ontwerp regeling plankosten exploitatieplan
?
?
Datum 18-1-2012
Gemeente Tilburg
Projectnaam Koningsoord
Projectnummer B01055.000035
Datum prijspeil 1-1-2010
Looptijd project in jaren 12
Aantal werkweken per jaar 42
A Algemeen
1 Wat is de looptijd van het project vanaf het moment van vaststellen van het ruimtelijk besluit ? 10 jaren
2 Wat is de grootte van het exploitatiegebied (netto) ? 35 ha
3 Waar ligt het exploitatiegebied ? historisch gebied
binnenstedelijke locatie
inbreidingslocatie
uitleglocatie
4 Betreft het een herstructureringsopgave ?
B Eigendomsituatie
5 Hoeveel onroerende zaken dienen verworven te worden ? 45 totaal
a waarvan percelen (onbebouwd) 12 stuks
b waarvan woningen 0 stuks
c waarvan (agrarische) bedrijven/winkels/kantoren 30 stuks
d waarvan bijzondere objecten 3 stuks
6 Van hoeveel huur(pacht)ontbindingen is sprake ? 0 stuks
7 Wordt er met een onteigeningsplan gewerkt (administratieve procedure) ?
a zo ja voor hoeveel onroerende zaken ? 0 stuks
b in hoeveel van die gevallen komt het tot een gerechtelijke procedure ? 0 stuks
8 Wordt of is een voorkeursrecht gevestigd ?
C Beoogde programma
9 Wat is het beoogde programma volgens het ruimtelijk besluit ? woningen 750 aantal
bedrijvigheid 0 m2 uitgeefbaar
commercieel/retail 14.400 m2 bvo
maatschappelijk 5.400 m2 bvo
recreatie 29.203 m2
D Onderzoeken
10 a Is een Milieu Effect Rapportage (MER) benodigd ?
b Is nader onderzoek nodig naar luchtkwaliteit ?
c Is aanvullend archeologisch onderzoek nodig ?
d Is saneringsonderzoek nodig naar bodemverontreiniging ?
E Ruimtelijke ordeningsprocedures
11 Wordt het ruimtelijk besluit opgesteld:
a middels een globaal uit te werken plan of projectbesluit of projectafwijkingsbesluit ?
ja nee
Indien sprake is van een globaal uit te werken plan, hoeveel uitwerkingsplannen verwacht u? Aantal 6
b of middels een gedetailleerd bestemmingsplan ?
ja nee
12 Of kan gebruik gemaakt worden van een wijziging van het bestemmingsplan ?
ja nee
13 Maakt dit exploitatieplan deel uit van een groter bestemmingsplan ?
ja nee
zo ja, wat is de verhouding in oppervlakte ten opzichte van dit bestemmingsplan ? 0,00
F Civiele en cultuurtechniek
14 Wat is de (te verwachten) bodemgesteldheid in het gebied? Slecht
Normaal
Goed
ja nee
ja nee
ja nee
ja nee
ja nee
ja nee
ja nee
ja nee
ja nee
ja nee
ja nee
ja nee
ja nee
15 Wat zijn de (te verwachten) sloopkosten? € 437.000
16 Is sprake van ophoging danwel voorbelasting?
ja nee
Indien er opgehoogd/voorbelast wordt, de volgende vragen invullen: vraag 16 a t/m d NIET invullen
a Wordt er integraal of partieel opgehoogd? integraal
ja nee
partieel
ja nee
b In hoeveel deelplannen/fasen wordt er opgehoogd/voorbelast? 0 deelplan/fase
c Wat is de te verwachten zettingstijd? 0 jaar
d Wat is de hoogte van de voorbelasting? 0 m1
17 Wat zijn de (te verwachten) kosten voor bouw en woonrijpmaken ? € 19.528.500
G Gronduitgifte
18 a hoeveel vrije kavels worden uitgegeven ? 38 stuks
b hoeveel uitgiftecontracten woningbouw verwacht u ? 31 stuks
c hoeveel uitgiftecontracten bedrijvigheid verwacht u ? 0 stuks
d hoeveel uitgiftecontracten commercieel vastgoed verwacht u ? 30 stuks
e hoeveel uitgiftecontracten maatschappelijke voorzieningen verwacht u ? 1 stuks
f hoeveel uitgiftecontracten met gemengde uitgiften verwacht u ? 0 stuks
2 van 5
print

Produkten/activiteitenlijst
ontwerp regeling plankosten exploitatieplan
Datum 18-1-2012
Gemeente Tilburg
Projectnaam Koningsoord
invullen!
Projectnummer
Datum prijspeil
B01055.000035
1-1-2010
Looptijd project in jaren
Produkt/activiteit
Verwerving
12
ja nee 1.1 Taxatie en aankoop onroerende zaak
uur per onbebouwde perceel
uur per woning (ook huur/pachtontbinding)
uur per agrarisch/bedrijf/winkel/kantoor
uur per agrarisch/bedrijf/winkel/kantoor in herstructurering
uur per byzonder object
uur per byzonder object in herstructurering
ja nee
ja nee
ja nee
ja nee
ja nee
ja nee
ja nee
ja nee
ja nee
ja nee
ja nee
1.2 Onteigenen van onroerende zaken
uur per administratieve procedure
uur per gerechtelijke procedure
vast bedrag advocaatkosten per onteigening
1.3 Toepassen Wet voorkeursrecht gemeente
uur voor vestiging voorkeursrecht
Stedenbouw
2.1 Programma van Eisen
uur voor opstellen pve
uur bij maatschappelijk programa
2.2 Prijsvraag uur voor organiseren
2.3 Masterplan
2.4 Beeldkwaliteitsplan
2.5 Stedenbouwkundig plan
2.6 Inrichtingsplan Openbare ruimte
uur per woning
uur per 100 m2 uitgeefbaar niet woningbouw
uur per woning
uur per 100 m2 uitgeefbaar niet woningbouw
uur per woning
uur per 100 m2 uitgeefbaar niet woningbouw
uur bij maatschappelijk programa
uur per woning
uur per 100 m2 uitgeefbaar niet woningbouw
Ruimtelijke ordening
3.1 Opstellen en procedure bestemmingsplan of project (afwijkings) besluit
uur per globaal uit te werken plan of project (afwijkings)besluit
uur per uitwerkingsplan
uur per gedetailleerd bestemmingsplan
3.2 Opstellen en procedure wijziging uur per wijziging
3.3 Opstellen en procedure exploitatieplan uur per plan
3 van 5
print

Produkten/activiteitenlijst
ontwerp regeling plankosten exploitatieplan
Datum 18-1-2012
Gemeente Tilburg
Projectnaam Koningsoord
Projectnummer B01055.000035
invullen! Datum prijspeil 1-1-2010
Looptijd project in jaren 12
Produkt/activiteit
ja nee
ja nee
ja nee
ja nee
ja nee
ja nee
ja nee
ja nee
Civiele en cultuur techniek
4.1 Planontwikkeling uur per week
print
4.2 Voorbereiding, toezicht en directievoering
% over sloopkosten
uren en bedragen per activiteit ophogen/voorbelasten
% over bouw en woonrijpmaken
Landmeten/vastgoedinformatie
5.1 Kaartmateriaal uur per week
Communicatie
6.1 Omgevingsmanagement
Gronduitgifte
7.1 Gronduitgiftecontracten
Management
8.1 Projectmanagement uur per week
8.2 Projectmanagementassistentie uur per week
Planeconomie
9.1 Planeconomie uur per week
Uur per week
kosten gemid per jaar woningbouw
kosten gemid per jaar bedrijvigheid/commercieel
uur per contract vrije kavel
uur per contract overige woningbouw
uur per contract bedrijvigheid
uur per contract commercieel vastgoed
uur per contract maatschappelijke voorzieningen
uur per contract gemengde uitgiften
4 van 5

Resultaatsheet ontwerp regeling plankosten exploitatieplan
Datum 18-1-2012 Complexiteit 126%
Gemeente Tilburg
Projectnaam Koningsoord
Projectnummer
Datum prijspeil
B01055.000035
1-1-2010
print
Looptijd project in jaren 12
euro's
Produkt/activiteit uren euro's in %
Verwerving 3.660 € 439.200 6%
1.1 Taxatie en aankoop onroerende zaak 3.660 € 439.200 6%
1.2 Onteigenen van onroerende zaken - € -
0%
1.3 Toepassen Wet voorkeursrecht gemeente - € -
0%
Stedenbouw 4.997
2.1 Programma van Eisen -
2.2 Prijsvraag -
2.3 Masterplan -
2.4 Beeldkwaliteitsplan 873
2.5 Stedenbouwkundig plan 2.754
2.6 Inrichtingsplan Openbare ruimte 1.370
Ruimtelijke Ordening 1.534
3.1 Opstellen en procedure bestemmingsplan of project (afwijkings) besluit 1.203
3.2 Opstellen en procedure wijziging -
3.3 Opstellen en procedure exploitatieplan 331
€ 599.585 8%
€ -
0%
€ -
0%
€ -
0%
€ 104.701 1%
€ 330.482 5%
€ 164.402 2%
€ 184.050 3%
€ 144.300 2%
€ -
0%
€ 39.750 1%
Civiele en cultuur techniek 1.592 € 3.116.326 43%
4.1 Planontwikkeling 1.592 € 160.831 2%
4.2 Voorbereiding, toezicht en directievoering € 2.955.495 41%
Landmeten/vastgoedinformatie 817
5.1 Kaartmateriaal 817
Communicatie 637
6.1 Omgevingsmanagement 637
Gronduitgifte 5.980
7.1 Gronduitgiftecontracten 5.980
Management 11.439
8.1 Projectmanagement 6.537
8.2 Projectmanagementassistentie 4.902
Planeconomie 3.268
9.1 Planeconomie 3.268
totaal 33.924
5 van 5
€ 74.354 1%
€ 74.354 1%
€ 291.816 4%
€ 291.816 4%
€ 729.560 10%
€ 729.560 10%
€ 1.354.716 19%
€ 908.591 13%
€ 446.125 6%
€ 398.734 6%
€ 398.734 6%
€ 7.188.342 100%
opnemen in het
exploitatieplan

BIJLAGE 15 Nota Bovenwijks Tilburg
Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
076226105:B - Definitief ARCADIS 72

Nota
Systematiek
Kostenverhaal
Bovenwijkse Voorzieningen
Gemeente Tilburg
April 2010
Gemeente Tilburg

2
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
Inhoudsopgave
Samenvatting pag 2
Inleiding pag 3
Hoofdstuk 1
De hoofdlijnen van de grondexploitatiewet pag 6
Hoofdstuk 2 pag 9
Kostenverhaal van bovenwijkse voorzieningen
Hoofdstk 3
De gehanteerde methode pag 13
Hoofdstuk 4
Beschrijving van de bovenwijkse
voorzieningen 2010-2010 pag 15
Bijlage 1
Overzichtskaart bovenwijkse voorzieningen pag 51
Bijlage 2
Lijst bovenwijkse voorzieningen 2010-2020 pag 53
Bijlage 3
Verkeersmodel kostentoerekening bovenwijkse
voorzieningen Tilburg pag 54
Bijlage 4
Enkele verwachte vragen over
de Nota bovenwijkse voorzieningen pag 61
Dienst Gebiedsontwikkeling
Afdeling Vastgoed

1. Inleiding
3
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
Deze nota gaat over een nieuw ontwikkelde systematiek voor kostentoedeling voor
bovenwijkse voorzieningen. De basis en aanleiding hiervoor is nieuwe wetgeving. Op 1 juli
2008 is de Wet ruimtelijke ordening in werking getreden. Deze bevat een aparte afdeling over
de grondexploitatie (afdeling 6.4), ook wel aangeduid als de ‘Grondexploitatiewet’ of
'grexwet'.
De ‘Grondexploitatiewet’ heeft voor gemeenten met name op het terrein van
gebiedsontwikkeling gevolgen. Een daarvan is dat een nieuw stelsel van kostenverhaal bij
derden via de grondexploitatie is geïntroduceerd. Dit stelsel voorziet niet alleen in het verhaal
van kosten die uitsluitend betrekking hebben op slechts één nieuw te ontwikkelen locatie, maar
ook in het verhaal van kosten van voorzieningen die bedoeld zijn voor meerdere nieuw te
ontwikkelen locaties en eventueel ook voor bestaande delen van Tilburg.
Laatstgenoemde voorzieningen die dus bedoeld zijn voor meerdere nieuw te ontwikkelen
locaties maar ook voor bestaande locaties worden ook wel aangeduid als ‘bovenwijkse
voorzieningen’.
Wettelijk is vereist dat gemeenten die een deel van de kosten van deze bovenwijkse
voorzieningen willen verhalen hiervoor een goede onderbouwing leveren.
Deze onderbouwing mag per overeenkomst (tussen gemeente en een of meerdere
marktpartijen) worden geleverd. Maar met circa 118 grondexploitaties, 25 mogelijke
bovenwijkse voorzieningen en tientallen betrokken marktpartijen betekent dit in Tilburg een
risico op ad hoc afspraken of te grote verschillen in de toepassing van de wettelijke regels per
afzonderlijke situatie. Uiteindelijk kan dit leiden tot onduidelijkheid, discussie of zelfs
rechtszaken en daarmee risico's voor de diverse plannen.
Vanuit de wens de grondexploitatiewet in Tilburg op dit punt eenduidig en pragmatisch toe te
passen is er daarom voor gekozen om de inventarisatie en onderbouwing van het kostenverhaal
voor alle mogelijke bovenwijkse voorzieningen te bundelen in een nota bovenwijkse
voorzieningen en deze bestuurlijk te laten vaststellen.
De nota kan zo vaak als nodig wordt geacht worden geactualiseerd, verbeterd en opnieuw
worden vastgesteld.
Menig gemeente is op dit moment bezig met het inventariseren en vorm geven van
kostenverhaal voor bovenwijkse voorzieningen. In deze nota is dan ook naast ingebrachte
expertise van Oranjewoud en de Nederlands Hogeschool voor Toerise en Verkeer dankbaar
gebruik gemaakt van eerder pionierswerk van diverse gemeenten.
Doel
Het doel van de nota is:

4
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
- inzicht bieden in de ontwikkelde sytematiek van kostenverhaal voor bovenwijkse
voorzieningen op basis van profijt;
- inzicht bieden in het deel van de kosten dat mag en kan worden verhaald bij derden in
de huidige Tilburgse ontwikkelingslocaties;
- inzicht bieden in de kostenbijdrage die per ontwikkelingslocatie moet worden geleverd
bij uitvoering van deze 25 bovenwijkse voorzieningen gebaseerd op het profijt dat de
ontwikkelingslocaties en de bestaande stad hebben van deze voorzieningen.
Status
Wanneer deze nota wordt vastgesteld door de raad is de nota bovenwijkse voorzieningen intern
en naar marktpartijen toe een document dat gebruikt kan worden voor de onderbouwing van de
toegepaste wettelijke criteria om de kostentoedeling voor bovenwijkse voorzieningen te
bepalen. Dit geldt zowel voor het gebruik van de nota in de zogenaamde anterieure fase als bij
het opstellen van een exploitatieplan.
Looptijd
Elke gemeente is vrij om een nota bovenwijkse voorzieningen te maken of niet. Ook
herziening of actualisering van de nota is een keuze van de gemeente.
Herziening is wenselijk indien sprake is van een wijziging in aantal of omvang van de
voorziene bovenwijkse voorzieningen en/of de nieuw te ontwikkelen locaties waarover een
deel van de kosten wordt verhaald. Beide aspecten hebben namelijk enerzijds een effect op de
maximaal bij de locaties in rekening te brengen bijdragen en anderzijds op de bedragen die
anderszins gedekt moeten worden.
Een jaarlijkse herziening van de nota is niet perse noodzakelijk. Bij het opnemen van bedragen
voor bovenwijkse voorzieningen in een exploitatieplan wordt rekening gehouden met
indexering van de in de nota bovenwijkse voorzieningen opgenomen kosten.
Omdat juist het komend jaar ook landelijk nog relatief veel onduidelijkheid bestaat in
toepassing en jurisprudentie rondom dit onderwerp ligt herziening in 2011 in de rede. Er hoeft
echter thans geen keuze gemaakt te worden om de nota jaarlijks te herzien; dit kan de komende
tijd op basis van urgentie worden bepaald.
Leeswijzer
In hoofdstuk 1 wordt het wettelijk kader van de grondexploitatiewet beschreven.
In hoofdstuk 2 wordt ingegaan op het wettelijk stelsel van kostenverhaal en wordt specifiek
ingegaan op het kostenverhaal van bovenwijkse voorzieningen.
In hoofdstuk 3 wordt de in Tilburg gehanteerde methode/werkwijze beschreven.
Welke voorzieningen zijn opgenomen en welke methode is toegepast om te komen tot
kostentoedeling aan de grondexploitaties?
In hoofdstuk 4 wordt een overzicht gegeven van de 25 bovenwijkse voorzieningen en worden
deze vervolgens een voor een beschreven. Elke voorziening wordt kort beschreven middels een

5
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
toelichting, een kaartje, een planning, enkele financiële kerngegevens en de maximaal aan de
grondexploitaties toe te rekenen kosten.
Als bijlage 3 is opgenomen het zogenaamde verkeersmodel of matrix toerekening bovenwijkse
kosten.
Dit model is ontwikkeld door Oranjewoud en in samenwerking tussen de gemeente Tilburg en
de Nederlandse Hogeschool voor Toerisme en Verkeer toegepast op het kostenverhaal voor
bovenwijkse voorzieningen.
Het model is de rekenkundige basis voor de wettelijk vereiste onderbouwing van het profijt dat
circa 118 in de Vastgoedmonitor opgenomen ontwikkellocaties en de bestaande stad hebben
van de bovenwijkse voorzieningen. In het model is het toekomstig programma van alle
ontwikkellocaties via een vertaling van programma (woningen, bedrijfsruimte, onderwijs) naar
gebruikers (bewoners, werknemers, leerlingen) omgezet in aantallen verkeersbewegingen over
de huidige en toekomstige voorzieningen. Dit is vertaald in een bijdrage in de kosten naar rato
van profijt.
Bijlagen
Als bijlagen zijn opgenomen:
Bijlage 1: Overzichtskaart Tilburgse bovenwijkse voorzieningen
Bijlage 2: Lijst bovenwijkse voorzieningen
Bijlage 3: Matrix kostentoerekening op basis van het verkeersmodel
Bijlage 4: Enkele veel verwachte vragen over nota bovenwijkse voorzieningen

6
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
1.
De hoofdlijnen van de grondexploitatiewet
Inleiding
Deze nota is gebaseerd op de nieuwe Wet Ruimtelijke Ordening (Wro), met als belangrijk
onderdeel de Grondexploitatiewet. Om de systematiek van het kostenverhaal te begrijpen is het
noodzakelijk de hoofdlijnen van de Grondexploitatiewet toe te lichten.
Waarom een Grondexploitatiewet
Met de grondexploitatiewet worden de rollen van gemeente en eigenaren bij particuliere
grondexploitaties verduidelijkt.
In het proces van locatieontwikkeling spelen grondbezit en grondexploitatie een cruciale rol.
Een grondeigenaar mag in beginsel zijn eigen perceel ontwikkelen. De gemeente wil
daarentegen de ruimtelijke ontwikkeling sturen en streeft naar een goede ruimtelijke kwaliteit
en een eerlijke verdeling van kosten en baten.
Tot 1 juli 2008 beschikten gemeenten hiertoe over de exploitatieverordening en de
baatbelasting. Voor de gewenste sturing van ruimtelijke ontwikkeling was echter een betere
wettelijke grondslag vereist en met de Wro is deze er gekomen. De Wro biedt de gemeente de
mogelijkheid de ruimtelijke ontwikkeling te sturen en de grondexploitatiewet geeft de
gemeente betere instrumenten om de particuliere grondexploitatie te begeleiden.
Doelstelling van de grondexploitatiewet
De belangrijkste doelstellingen van de wet zijn het bieden van een goede regeling voor
kostenverhaal door de gemeente, verevening van kosten en opbrengsten binnen een plangebied
en het stellen van locatie-eisen bij particuliere grondexploitatie.
Belangrijk daarbij is dat het stelsel rechtszekerheid biedt en free riders (bijvoorbeeld
ontwikkelende partijen die wel de baten maar niet of weinig lasten voor gebiedsontwikkeling
dragen) niet meer de kans geeft het kostenverhaal te ontwijken.
Daarnaast streeft de wet naar meer transparantie, zeggenschap voor de consument en
concurrentie.
Soms ontstaat de indruk dat door de nieuwe wetgeving gemeenten onafhankelijk van
marktpartijen kunnen overgaan tot gebiedsontwikkeling. Dit is zeker niet de bedoeling van de
wetgever. In de wet en in de praktijk blijft vrijwillige samenwerking tussen gemeenten en
marktpartijen voorop staan. Beide partijen hebben immers hetzelfde belang: integrale
gebiedsontwikkeling met een rechtvaardige en zo objectief mogelijke verdeling van lusten en
lasten. Maar gemeenten hebben nu wel een stok achter de deur.
Daarom gaat de wet uit van voortzetting van een gemengd stelsel voor grondexploitatie met
zowel een privaatrechtelijk als een publiekrechtelijk spoor.

Privaatrechtelijk spoor
7
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
De wet legt allereerst een nieuwe basis voor privaatrechtelijke overeenkomsten over
grondexploitatie tussen gemeenten en projectontwikkelaars en andere particuliere eigenaren.
De wet kent twee typen overeenkomsten over grondexploitatie:
*Anterieure overeenkomsten:
De anterieure overeenkomst wordt gesloten in de beginfase van een project, voordat een
exploitatieplan en bestemmingsplan is vastgesteld. Bij een anterieure overeenkomst hebben
partijen veel onderhandelingsruimte en zijn ze niet gebonden aan het publiekrechtelijk kader
van de grondexploitatiewet. In de anterieure fase mogen ook afspraken gemaakt worden over
financiële bijdragen aan de ruimtelijke ontwikkelingen buiten de locatie, dus in een groter
gebied.
*Posterieure overeenkomsten:
De posterieure overeenkomst wordt gesloten nadat het exploitatieplan en bestemmingsplan is
vastgesteld. Bij deze overeenkomst is de bewegingsruimte kleiner. Ze mogen niet afwijken van
het exploitatieplan.
Publiekrechtelijk spoor
Een van de belangrijkste vernieuwingen die de wet brengt is het verplichtende karakter van het
kostenverhaal.
Een gemeente moet bij grondexploitatie de kosten verhalen en mag er niet van af zien. Is het
kostenverhaal al verzekerd (bijvoorbeeld doordat met marktpartijen overeenkomsten zijn
gesloten of door subsidies) en is het stellen van locatie-eisen in een bepaald gebied niet nodig,
dan zal de gemeenteraad kunnen afzien van het publiekrechtelijk instrumentarium.
Door deze constructie zullen in de praktijk het publiekrechtelijk instrument van het
kostenverhaal en het kunnen stellen van locatie-eisen aanvullend werken op minnelijk overleg
tussen gemeente en marktpartijen. Het publiekrechtelijk spoor, via vaststelling van een
zogenaamd exploitatieplan (zie hierna) door de raad, functioneert zo voornamelijk als een stok
achter de deur.
Ter illustratie: landelijk zijn sinds de invoering van de grondexploitatiewet bijna 2 jaar geleden
minder dan 100 exploitatieplannen vastgesteld. In Tilburg wordt momenteel aan twee
exploitatieplannen gewerkt: voor Mortel en Koningsoord. Deze worden naar verwachting in
2010 aan de raad aangeboden, gelijktijdig met de bijbehorende bestemmingsplannen.
Het exploitatieplan
Als eerste stap in het publiekrechtelijke spoor moet de gemeente een exploitatieplan
vaststellen.
Het exploitatieplan biedt de grondslag voor publiekrechtelijk kostenverhaal en bevat de
noodzakelijke locatie-eisen. Een exploitatieplan bevat in ieder geval een
exploitatieopzet waarin de verwachte kosten en opbrengsten op een rijtje zijn gezet.
De verplichting om het publiekrechtelijke spoor te volgen is gekoppeld aan twee voorwaarden:
1. In de eerste plaats is een ruimtelijk besluit op grond van de Wro nodig.

8
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
Het publiekrechtelijk instrumentarium is alleen van toepassing bij de vaststelling van een
bestemmingsplan, wijziging van een bestemmingsplan, een projectbesluit of een
projectafwijkingsbesluit.
2. De tweede voorwaarde is dat het ruimtelijk besluit voorziet in nieuwbouw of in een
belangrijk en omvangrijk verbouwplan met functiewijzigingen.
De bouwplannen waar het om gaat zijn in het zogenaamde Besluit ruimtelijke ordening
aangewezen:
· bouw van één of meerdere woningen en/of hoofdgebouwen;
· uitbreiding van een hoofdgebouw met ten minste 1.000 m² of met één of meerdere
woningen;
· de verbouwing van één of meerdere aaneengesloten gebouwen, die voor andere doeleinden
in gebruik of ingericht waren, voor woondoeleinden, mits ten minste 10 woningen worden
gerealiseerd;
· de verbouwing van één of meerdere aaneengesloten gebouwen, die voor andere doeleinden
in gebruik waren, voor kantoor of horecadoeleinden, mits de cumulatieve oppervlakte van
de nieuwe functies ten minste 1.000 m² bedraagt;
· de bouw van kassen met een oppervlakte van ten minste 1.000 m².
Wanneer een exploitatieplan?
Voor bouwplannen zoals hierboven beschreven geldt de verplichting een exploitatieplan op te
stellen als het niet is gelukt op andere wijze -via bijvoorbeeld het sluiten van een of meer
overeenkomsten met marktpartijen - de kosten gedekt te krijgen.
Gelet hierop, maar ook gelet op de wens kosten die aan een locatie zijn toe te rekenen te
kunnen verhalen op marktpartijen, is het van groot belang tijdens de onderhandelingen inzicht
te hebben in welke voorzieningen in welke mate een functie vervullen voor de betreffende
locatie. De nota bovenwijkse voorzieningen is hiervoor een belangrijk hulpmiddel.
Wanneer geen exploitatieplan?
De verplichting een exploitatieplan te maken geldt niet als tussen gemeente en
marktpartij/grondeigenaren op tijd een overeenkomst is gesloten waarbij het kostenverhaal is
geregeld.
Ook hoeft er geen exploitatieplan te komen als een op grond van de oude Wet op de
Ruimtelijke Ordening geldend bestemmingsplan de verlening van een bouwvergunning reeds
mogelijk maakte en bij de herziening van dat bestemmingsplan geen andere
bestemmingsregeling is vastgesteld.

2.
9
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
Kostenverhaal van bovenwijkse voorzieningen
Onderdeel van de Wro is een aparte afdeling 6.4 welke is gewijd aan het kostenverhaal bij
particuliere grondexploitatie.
In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de wijze waarop kosten van zogenaamde bovenwijkse
voorzieningen kunnen worden verhaald bij grondexploitatie.
Verhaalbare kosten en bovenwijkse voorzieningen
Kosten die sinds 1 juli 2008 kunnen worden verhaald zijn opgenomen in een wettelijke
kostensoortenlijst.
De kostensoortenlijst is een limitatieve opsomming van te verhalen kosten, opgenomen in de
artikelen 6.2.3 t/m 6.2.7 van het Besluit ruimtelijke ordening.
Limitatief betekent in dit kader: wat niet op de wettelijke lijst staat kan niet worden verhaald.
In de kostensoortenlijst staan onder meer genoemd:
· kosten van onderzoeken (bijvoorbeeld archeologie);
· kosten van compensatie van natuurwaarden;
· kosten voor milieutechnische maatregelen (bijvoorbeeld sanering);
· kosten voor het opstellen van ruimtelijke plannen;
· planschadekosten;
· kosten van infrastructuur voor openbaar vervoer voorzieningen;
· kosten van voorzieningen.
De kosten van voorzieningen zijn vervolgens (artikel 6.2.5. van het Besluit ruimtelijke
ordening) nader omschreven.
De totale lijst ziet er als volgt uit:
a. nutsvoorzieningen met bijbehorende werken en bouwwerken, voor zover de aanlegkosten bij
of door de gemeente in rekening worden gebracht en niet via de verbruikstarieven kunnen
worden gedekt;
b. riolering met inbegrip van bijbehorende werken en bouwwerken;
c. wegen, ongebouwde openbare parkeergelegenheden, pleinen, trottoirs, voet- en rijwielpaden,
waterpartijen, watergangen, voorzieningen ten behoeve van de waterhuishouding, bruggen,
tunnels, duikers, kades, steigers, en andere rechtstreeks met de aanleg van deze voorzieningen
verband houdende werken en bouwwerken;
d. infrastructuur voor openbaar vervoervoorzieningen met bijbehorende werken en
bouwwerken,voor zover de aanlegkosten bij of door de gemeente in rekening worden gebracht
en niet via de gebruikstarieven kunnen worden gedekt;
e. groenvoorzieningen, waaronder begrepen openbare parken, plantsoenen, speelplaatsen,
trapvelden en speelweiden, natuurvoorzieningen en openbare niet-commerciële
sportvoorzieningen;

10
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
f. openbare verlichting en brandkranen met aansluitingen;
g. straatmeubilair, speeltoestellen, sierende elementen, kunstobjecten en afrasteringen in de
openbare ruimte;
h. gebouwde parkeervoorzieningen, voor zover deze leiden tot optimalisering van het
grondgebruik en verbetering van de kwaliteit van de openbare ruimte, openbaar toegankelijk
zijn en voornamelijk worden gebruikt door bewoners en gebruikers van het exploitatiegebied,
voor zover de aanlegkosten bij of door de gemeente in rekening worden gebracht en niet via de
gebruikstarieven kunnen worden gedekt;
i.uit oogpunt van milieuhygiëne, archeologie of volksgezondheid noodzakelijke
voorzieningen.’
Bij bovenstaande voorzieningen kan het zowel gaan om kosten die betrekking hebben op
gronden gelegen binnen de te ontwikkelen locatie als om kosten die betrekking hebben op
gronden gelegen buiten de te ontwikkelen locatie.
Laatstgenoemde kosten worden in de praktijk aangeduid met ‘kosten van bovenwijkse
voorzieningen of ‘bovenwijkse kosten’.
Het toerekenen van kosten van bovenwijkse voorzieningen
Wat stelt de wet nu voor het toerekenen van (een deel van) de kosten van deze voorzieningen
aan locaties?
Dat dit niet zomaar kan, maar dat de criteria profijt, toerekenbaarheid en proportionaliteit in
acht moeten worden genomen. De wet zelf bevat geen omschrijving van deze criteria, maar de
Memorie van Toelichting licht de criteria als volgt toe:
- profijt: de grondexploitatie moet nut ondervinden van de te treffen voorzieningen en
maatregelen. Veelal betreft het fysiek nut voor het exploitatiegebied. Bij maatregelen zoals het
opheffen van stankcirkels en bij compensatie buiten het gebied schuilt het profijt in het feit dat
dankzij deze ingrepen een groter gebied ontwikkeld kan worden;
- toerekenbaarheid: er bestaat een causaal verband (de kosten zouden niet gemaakt worden
zonder het plan), of de kosten worden mede gemaakt ten behoeve van het plan. Ook kosten die
op een andere grondslag gefinancierd worden zijn niet toerekenbaar. Dergelijke kosten doen
zich onder andere voor bij nutsvoorzieningen voor gas, water en elektra en bij gebouwde
parkeervoorzieningen;
- proportionaliteit: als meerdere locaties profijt hebben van een voorziening, worden de kosten
naar rato verdeeld; naarmate een locatie er meer profijt van heeft, draagt deze meer bij aan de
kosten. Onder die meerdere locaties worden ook bestaande wijken verstaan.
In concreto komt het erop neer dat als kosten gemaakt worden voor bijvoorbeeld een weg of
een plan waarvan meerdere locaties profijt hebben deze kosten naar rato van profijt worden
verdeeld over deze locaties.
Een voorbeeld ter illustratie: een nieuwe weg die uitsluitend de woonwijken A en B gaat
ontsluiten. Van woonwijk A zullen 3.000 motorvoertuigen per etmaal gebruik maken van de
weg en van woonwijk B 6.000 motorvoertuigen. Dat betekent dat de kosten van de weg voor
1/3 deel ten laste van woonwijk A en voor 2/3 deel ten laste van woonwijk B gebracht moeten
worden. Indien ook twee bestaande woonwijken profijt ondervinden van de nieuwe weg
moeten de kosten van de weg aan vier woonwijken, de twee nieuwe en de twee bestaande

11
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
woonwijken, worden toegerekend. Voor de kosten die aan de bestaande wijken worden
toegerekend zal de gemeente uit een andere financieringsbron moeten putten dan uit de
grondexploitaties van de nieuwe locaties.
Nota bovenwijkse voorzieningen niet verplicht
Het is wettelijk niet verplicht voor een gemeente om een nota bovenwijkse voorzieningen te
maken. Maar gemeenten moeten wel de toerekening van de kosten van deze voorzieningen aan
locaties en dus de manier waarop invulling is gegeven aan de criteria onderbouwen. En dan is
een nota een belangrijk hulpmiddel om in één keer de voorzieningen op een rijtje te zetten
alsmede de manier waarop een deel van de kosten volgens deze spelregels worden verhaald bij
nieuwe locaties en de bestaande stad. De nota kan zo vaak als nodig wordt geacht worden
herzien.
Als de kostentoedeling per locatie bekend is (hetgeen middels deze nota het geval is) worden
de bijdragen geïnd óf via te sluiten anterieure overeenkomsten óf via posterieure
overeenkomsten óf via een financiële voorwaarde bij de bouwvergunning.
Dit klinkt ingewikkeld, daarom ter toelichting:
- via een anterieure overeenkomst: dit betekent dat gemeente en marktpartij een
overeenkomst sluiten waarin afgesproken wordt wie wat wanneer waarvoor betaalt. Een
bijdrage aan het fonds bovenwijkse voorzieningen krijgt hierin een plaats. Naar
verwachting wordt het grootste deel van de afspraken over bovenwijkse voorzieningen
zo geregeld. De term 'anterieur' betekent dat de overeenkomst wordt gesloten voordat er
een nieuw bestemmingsplan voor de betreffende locatie is vastgesteld.
- via een posterieure overeenkomst: dit betekent dat de gemeente er niet in slaagt om met
alle marktpartijen/grondeigenaren in een gebied een overeekomst te sluiten en dat
gelijktijdig met het bestemmingsplan een exploitatieplan wordt gemaakt en wordt
vastgesteld door de raad. Hierin staat wie wat wanneer waarvoor betaalt. Een bijdrage
aan het fonds bovenwijkse voorzieningen krijgt hierin een plaats. Binnen de kaders van
dit exploitatieplan kan de gemeente alsnog een overeenkomst sluiten met
marktpartijen/grondeigenaren. Deze overeenkomst mag inhoudelijk niet afwijken - ook
niet in de bijdrage voor de bovenwijkse voorzieningen - van het vastgestelde
exploitatieplan.
- via een financiële voorwaarde bij de bouwvergunning: dit betekent dat na de
vaststelling van een exploitatieplan en als er geen posterieure overeenkomst is gesloten
met de betreffende marktpartijen/grondeigenaren bij de verstrekking van de
bouwvergunning aan marktpartijen/grondeigenaren de bijdrage voor het fonds
bovenwijkse voorzieningen moet worden voldaan.
Bijdragen voor overige bovenplanse kosten
Naast bovenwijkse voorzieningen onderscheidt de wet ook kostenverhaal voor bijdragen voor
bovenplanse kosten en bijdragen voor ruimtelijke ontwikkelingen.

12
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
Over wat bovenplanse kosten zijn is de wet niet eenduidig en jurisprudentie ontbreekt nog. De
strekking van de wet is dat de gemeente aan marktpartijen/grondeigenaren in winstgevende
locaties -via bijvoorbeeld een fondsbijdrage- bijdragen kan vragen die ten gunste komen aan
verliesgevende locaties. Er moet dan -waarschijnlijk, de wet is hier vaag over- wel sprake zijn
van samenhang tussen de locaties en er moet voor deze locaties een structuurvisie zijn
vastgesteld die aanwijzingen geeft over de bestedingen uit het fonds.
Ook kan de gemeente aan marktpartijen/grondeigenaren een bijdrage vragen voor ruimtelijke
ontwikkelingen. Wat ruimtelijke ontwikkelingen zijn omschrijft de wet niet, maar
waarschijnlijk moet de gevraagde bijdrage betrekking hebben op ruimtelijke en
maatschappelijk belangrijke functies zoals natuur, recreatie, waterberging, infrastructuur en
culturele voorzieningen.
Een gemeente mag echter alleen in een anterieure overeenkomst afspraken maken over
bijdragen aan ruimtelijke ontwikkelingen. De bijdrage aan ruimtelijke ontwikkelingen kan dus
niet worden afgedwongen. Voorwaarde is verder dat er een structuurvisie is vastgesteld, zodat
helder is waaraan de ontvangen bijdragen door de gemeente worden besteed.

3.
De gehanteerde methode
13
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
Landelijk zijn diverse gemeenten bezig met methoden om kosten van bovenwijkse
voorzieningen toe te delen aan plannen. Diverse wegen leiden hierbij naar Rome.
In Tilburg is ervoor gekozen om een cruciaal element van de wetgeving, namelijk het toedelen
van kosten aan locaties op basis van profijt, te onderbouwen op basis van het gebruik dat in de
toekomst van die voorzieningen gemaakt zal gaan worden. Hiervoor is in opdracht van de
gemeente Tilburg door Oranjewoud een verkeersmodel ontwikkeld en met behulp van de
hogeschool NHTV in Breda toegepast op de Tilburgse situatie.
Het proces in 12 stappen:
1. Het totale in Tilburg te realiseren programma aan woningen, bedrijven en
voorzieningen is geïnventariseerd.
Dit programma is op dit moment verpreid over circa 118 locaties/grondexploitaties.
2. Dit programma is omgezet in aantallen bewoners, aantallen werknemers en aantallen
leerlingen.
3. Uit een totaal van 120 voorzieningen is geïnventariseerd welke voorzieningen ten
dienste staan van meerdere gebieden/locaties. Er is dus de grexwettelijke vraag gesteld:
als de locatie niet zou worden aangelegd, zou de betreffende voorziening dan toch
worden aangelegd? Zo ja, dan is wat dit punt betreft sprake van een bovenwijkse
voorziening en is de voorziening opgenomen.
De bovenwijkse voorzieningen zijn geïnventariseerd met een horizon van 10 jaar.
Anders gezegd: die voorzieningen waarvan het waarschijnlijk wordt geacht dat ze
tussen nu en 10 jaar in Tilburg gerealiseerd gaan worden zijn opgenomen.
4. Van de resulterende 25 bovenwijkse voorzieningen is via taxaties bepaald welk deel
van de investeringskosten bestaat uit de verwervingskosten voor de voor aanleg van de
voorzieningen benodigde gronden. Deze kosten zijn opgenomen in de kostenraming.
5. Van die voorzieningen die reeds bestaan maar de komende 10 jaar naar verwachting
vervangen worden -wegens capaciteitsuitbreiding of om een andere reden- is bepaald
wat het reeds afgeschreven deel van de voorziening is. Dit bedrag is in mindering
gebracht op de kostenraming.
6. Het resultaat van 4 en 5 leidt tot de 'toegestane verhaalbare kosten'.
Dit is de eerste regel in het kopje 'financiële gegevens' bij elk van de 25
projectbeschrijvingen in hoofdstuk 4.
7. Hiervan zijn vervolgens eventueel bekende projectgebonden subsidies afgetrokken. Dit
leidt tot de 'maximaal verhaalbare kosten voor deze voorziening'.
Dit is de derde regel in het kopje 'financiële gegevens' bij elk van de 25

14
projectbeschrijvingen in
hoofdstuk 4.
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
8. Op basis van het verkeersmodel is voor elk van de 117 locaties en de bestaande stad
bepaald hoeveel toekomstige verkeersbewegingen over elk van de 25 voorzieningen
worden veroorzaakt door elk van de 117 locaties danwel door de bestaande stad.
9. De aantallen verkeersbewegingen zijn vertaald in een procentueel en absoluut profijt
per locatie. Hoe meer verkeersbewegingen vanuit een bepaalde locatie worden
gegenereerd over de voorzieningen hoe groter het profijt door die locatie is en hoe
groter de bijdrage aan de bovenwijkse voorzieningen.
Dit is de vierde regel in het kopje 'financiële gegevens' bij elk van de 25
projectbeschrijvingen in hoofdstuk 4.
10. Het eindresultaat is een absolute bijdrage in euro's en een procentuele bijdrage vanuit
elk van de 117 locaties en de bestaande stad aan elk van de 25 voorzieningen.
De optelling van alle bijdragen per locatie vormt de op basis van profijt bij die locatie
maximaal te verhalen bijdrage aan het fonds bovenwijkse voorzieningen.
Deze maximaal te verhalen bijdragen worden gehaald als alle opgenomen locaties ook
daadwerkelijk en in hun geheel worden gerealiseerd.
11. Tevens is inzichtelijk welk deel van het maximaal verhaalbare bedrag niet te verhalen is
via de locaties en ten laste komt van de bestaande stad. Dit bedrag zal dus de komende
jaren anderszins gedekt moeten worden door subsidies, bijdragen van andere
overheden, etc.
Dit is de vijfde regel in het kopje 'financiële gegevens' bij elk van de 25
projectbeschrijvingen in hoofdstuk 4.
12. Dit bedrag kan enerzijds oplopen als een aantal locaties niet wordt ontwikkeld en het
aantal te realiseren bovenwijkse voorzieningen gelijk blijft.
Dit bedrag kan anderzijds dalen als het aantal te realiseren bovenwijkse voorzieningen
wordt verminderd en het aantal te ontwikkelen locaties gelijk blijft.

4.
15
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
Beschrijving van de bovenwijkse voorzieningen 2010-2020
In dit hoofdstuk worden de 25 bovenwijkse voorzieningen die voorzien zijn voor de periode tot
2020 genoemd en vervolgens per voorziening beschreven.
Per voorziening is weergegeven:
- een korte beschrijving
- een tekening
- enkele financiële gegevens
De financiële gegevens zijn als volgt per voorziening weergegeven:
- Bedrag 1: de toegestane verhaalbare kosten van de voorziening (uit de 'Kosten' regel helemaal
bovenin het verkeersmodel in bijlage 3)
- Bedrag 2: de eventueel specifiek voor deze voorziening verstrekte/bekende subsidies
- Bedrag 3: bedrag 1 min bedrag 2 leidt tot de maximaal verhaalbare kosten voor de
voorziening
- Bedrag 4: het bedrag dat voor deze voorziening wordt doorberekend aan de
exploitatieplannen (uit de 'Te verhalen' regel in het verkeersmodel in bijlage 3)
- Bedrag 5: het bedrag (bedrag 1 minus bedrag 4) dat resteert ter dekking anderszins.
Als bijlage 3 is bijgevoegd de stedelijke matrix 'wettelijk te verhalen kosten'.
Hierop is integraal per locatie en per voorziening aangegeven welke kosten bovenwijks in
welke mate bij welke locatie maximaal kunnen worden verhaald. Ook is per voorziening
aangegeven welk deel van de kosten mag worden verhaald.
Een aandachtspunt hierbij: bijlage 3 is geen investeringsraming bovenwijkse voorzieningen.
De bedragen onder 'kosten' bij de 25 voorzieningen zijn niet de investeringsramingen van de
voorzieningen, maar dat deel van de investering dat wettelijk maximaal als grondslag mag
dienen voor kostentoedeling. Het is per voorziening de uitkomst van de som:
investeringsraming plus verwervingskosten voor de grond minus het afgeschreven deel van de
voorziening. Het is derhalve dat deel van de bovenwijkse investeringen dat wettelijk als basis
mag worden gebruikt voor het toepassen van kostenverhaal in de locaties.

16
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
De thans voor de periode 2010-2020 opgenomen bovenwijkse voorzieningen zijn:
1. Spoorzone: oostelijke inprikker
2. Spoorzone: westelijke inprikker
3. Spoorzone: Spoorlaan aanpassingen i.v.m. parkeervoorzieningen
4. Spoorzone: Burg. Brokxlaan en aanvullende werken
5. Spoorzone: busstation inclusief fietsenstallingen
6. Spoorzone: langzaam verkeersroute onder station t.h.v. Stationsstraat
7. Spoorzone: langzaam verkeersroute onder station t.h.v. Willem II straat
8. Spoorzone: publieke gebouwde parkeervoorziening Spoorlaan onrendabel deel
9. Herinrichting Koningsplein
10. Laar: aanpassing hoofdinfrastructuur
11. Piushaven: zuidelijke inprikker en brug
12. Bakertand: wijkontsluitingsweg
13. Bakertand: fietspad naar Goirle (onderdeel Sternet fietspaden)
14. Kempenbaan west: transferium parkeren
15. Noordoost: fietstunnel onder spoor t.h.v. Rauwbrakenweg
16. Noordoost: autotunnel onder spoor t.h.v. Raadhuisstraat
17. Noordoost: voorplein bij toekomstig NS-station en gemeentelijk deel kosten NS-station
18. Mortel: rondweg Mortel inclusief tunnel
19. Noordwesttangent: deel Vosenberg-Dalem Zuid (sectie 2+3b)
20. Verdubbeling Noordoosttangent
21. Verbreding Bredase weg fase 2
22. Cityring delen na 2010: Noordhoekring
23. Vossenberg: fietsbrug Voldijk over Wilhelminakanaal (onderdeel Sternet fietspaden
24. Hoogwaardig OV-net/doorstroomassen Reeshof/Stappegoor: kruising Ringbaan west-
Hart van Brabantlaan
25. Veemarktkwartier: publieke plaatsen parkeergarage Veemarktkwartier onrendabel deel

17
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010

18
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
Projectgegevens:
Voorziening Spoorzone: oostelijke inprikker Centraal Station-
Ringbaan Oost
Basis toerekening Verkeersbewegingen/bewoners/gebruik
Planstadium Initiatieffase
Omschrijving project:
Aanpassing en vervanging van de bestaande infrastructuur tussen het Centraal Station en de Ringbaan
Oost.
Tekening:
Financiële gegevens:
(* in mln euro) Berekening 2009
Toegestane verhaalbare kosten N 5.806.253
Subsidies/bijdragen voor deze voorziening V 0
Max verhaalbare kosten voor deze voorziening N 5.806.253
Door te berekenen aan exploitatieplannen 887.479 (15%)
Resteert ter dekking anderszins 4.918.774
Prijspeil 1-jan-10
Verwacht startjaar uitvoering 2012
Status berekening schatting
Nr 1

19
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
Projectgegevens:
Voorziening Spoorzone: westelijke inprikker Centraal Station-
Ringbaan West
Basis toerekening Verkeersbewegingen/bewoners/gebruik
Planstadium Initiatieffase
Omschrijving project:
Aanpassing en vervanging van de bestaande infrastructuur ten westen van het Centraal Station tussen de
Noordhoekring en de Ringbaan West.
Tekening:
Financiële gegevens:
(* in mln euro) Berekening 2009
Toegestane verhaalbare kosten N 2.300.000
Subsidies/bijdragen voor deze voorziening V 0
Max verhaalbare kosten voor deze voorziening N 2.300.000
Door te berekenen aan exploitatieplannen 273.248 (12%)
Resteert ter dekking anderszins 2.026.752
Prijspeil 1-1-2010
Verwacht startjaar uitvoering 2012
Status berekening schatting
Nr 2

Projectgegevens:
20
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
Voorziening Spoorzone: aanpassingen aan de Spoorlaan Nr 3
Basis toerekening Verkeersbewegingen/bewoners/gebruik
Planstadium Initiatieffase
Omschrijving project:
Aanpassing en vervanging van de bestaande infrastructuur aan de Spoorlaan tussen de Noordhoekring en
Heuvelring.
Tekening:
Financiële gegevens:
(* in mln euro) Berekening 2009
Toegestane verhaalbare kosten N 2.220.000
Subsidies/bijdragen voor deze voorziening V 0
Max verhaalbare kosten voor deze voorziening N 2.220.000
Door te berekenen aan exploitatieplannen 326.253 (15%)
Resteert ter dekking anderszins 1.893.747
Prijspeil 1-1-2010
Verwacht startjaar uitvoering 2012
Status berekening schatting

21
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
Projectgegevens:
Voorziening Spoorzone:Burgemeester Brokxlaan en omgeving Nr 4
Basis toerekening Verkeersbewegingen/bewoners/gebruik
Planstadium Initiatieffase
Omschrijving project:
Aanpassing en vervanging van de bestaande infrastructuur als noordelijke ontsluiting van het Centraal
Sation.
Tekening:
Financiële gegevens:
(* in mln euro) Berekening 2009
Toegestane verhaalbare kosten N 24.025.365
Subsidies/bijdragen voor deze voorziening V 0
Max verhaalbare kosten voor deze voorziening N 24.025.365
Door te berekenen aan exploitatieplannen 7.307.186
Resteert ter dekking anderszins 16.718.179
Prijspeil 1-1-2010
Verwacht startjaar uitvoering 2013
Status berekening schatting

Projectgegevens:
22
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
Voorziening Spoorzone: busstation en fietsenstallingen Nr 5
Basis toerekening Verkeersbewegingen/bewoners/gebruik
Planstadium Initiatieffase
Omschrijving project:
Realisatie van een nieuw busstation direct ten zuidwesten van het Centraal Station, inclusief realisatie in de
directe omgeving van fietsenstallingen.
Tekening:
Financiële gegevens:
(* in mln euro) Berekening 2009
Toegestane verhaalbare kosten N 18.200.000
Subsidies/bijdragen voor deze voorziening V 0
Max verhaalbare kosten voor deze voorziening N 18.200.000
Door te berekenen aan exploitatieplannen 3.082.659 (17%)
Resteert ter dekking anderszins 15.117.341
Prijspeil 1-1-2010
Verwacht startjaar uitvoering 2011
Status berekening schatting

23
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010

24
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
Projectgegevens:
Voorziening Spoorzone: langzaam verkeersroute onder het Centraal
Station I
Basis toerekening bewoners/gebruik
Planstadium Initiatieffase
Omschrijving project:
Realisatie/aanpassing van een langzaam verkeerstunnel ter hoogte van de Stationsstraat.
Tekening:
Financiële gegevens:
(* in mln euro) Berekening 2009
Toegestane verhaalbare kosten N 16.949.626
Subsidies/bijdragen voor deze
0
voorziening V
Max verhaalbare kosten voor deze
16.949.626
voorziening N
Door te berekenen aan exploitatieplannen 2.870.874 (17%)
Resteert ter dekking anderszins 14.078.752
Prijspeil 1-1-2010
Verwacht startjaar uitvoering 2013
Status berekening Raming
Nr 6

25
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010

26
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
Projectgegevens:
Voorziening Spoorzone: langzaam verkeersroute onder het Centraal
Station II
Basis toerekening bewoners/gebruik
Planstadium Initiatieffase
Omschrijving project:
Realisatie van een langzaam verkeerstunnel ter hoogte van de Willem II straat
Tekening:
Financiële gegevens:
Nr 7
(* in mln euro) Berekening 2009
Toegestane verhaalbare kosten N 12.205.601
Subsidies/bijdragen voor deze voorziening V 0
Max verhaalbare kosten voor deze
12.205.601
voorziening N
Door te berekenen aan exploitatieplannen 2.067.346 (17%)
Resteert ter dekking anderszins 10.138.255
Prijspeil 1-1-2010
Verwacht startjaar uitvoering 2014
Status berekening raming

Projectgegevens:
27
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
Voorziening Spoorzone: publieke parkeervoorziening Nr 8
Basis toerekening Verkeersbewegingen/bewoners/gebruik
Planstadium Initiatieffase
Omschrijving project:
Realisatie van gebouwde publieke parkeervoorzieningen in de directe omgeving van het Centraal Station
aan de Spoorlaan.
Tekening:
Financiële gegevens:
(* in mln euro) Berekening 2009
Toegestane verhaalbare kosten N 3.813.501
Subsidies/bijdragen voor deze voorziening V 0
Max verhaalbare kosten voor deze voorziening N 3.813.501
Door te berekenen aan exploitatieplannen 317.186 (8%)
Resteert ter dekking anderszins 3.496.315
Prijspeil 1-1-2010
Verwacht startjaar uitvoering 2013
Status berekening Schatting

Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
Projectgegevens:
Voorziening Herinrichting Koningsplein Nr 9
Basis toerekening Verkeersbewegingen/bewoners/gebruik
Planstadium Initiatieffase
Omschrijving project:
Aanpassing en herinrichting van het Koningsplein en omgeving.
Tekening:
Financiële gegevens:
(* in mln euro) Berekening 2009
Toegestane verhaalbare kosten N 3.230.000
Subsidies/bijdragen voor deze voorziening V 0
Max verhaalbare kosten voor deze voorziening N 3.230.000
Door te berekenen aan exploitatieplannen 468.970 (15%)
Resteert ter dekking anderszins 2.761.030
Prijspeil 1-1-2010
Verwacht startjaar uitvoering 2012
Status berekening Schatting
28

29
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010

30
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
Projectgegevens:
Voorziening 't Laar: aanpassing hoofdinfrastructuur Nr 10
Basis toerekening Verkeersbewegingen/bewoners/gebruik
Planstadium Initiatieffase
Omschrijving project:
Aanpassing en vervanging van de bestaande infrastructuur bestaande uit het knooppunt Ringbaan
Zuid/Ringbaan West/Baroniebaan en de aansluiting op de A58.
Tekening:
Financiële gegevens:
(* in mln euro) Berekening 2009
Toegestane verhaalbare kosten N 16.200.000
Subsidies/bijdragen voor deze voorziening V 0
Max verhaalbare kosten voor deze voorziening N 16.200.000
Door te berekenen aan exploitatieplannen 1.418.217 (9%)
Resteert ter dekking anderszins 14.781.783
Prijspeil 1-1-2010
Verwacht startjaar uitvoering 2015
Status berekening raming

31
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
Projectgegevens:
Voorziening Piushaven: zuidelijke inprikker en brug+omgeving Nr.11
Basis toerekening Verkeersbewegingen/bewoners/gebruik
Planstadium Ontwerpfase
Omschrijving project:
Realisatie/vervanging van een nieuwe gebiedsontsluitingsweg vanaf de Ringbaan Zuid inclusief een
nieuwe brug met aanvullende werken over de Piushaven welke aansluit op de Havendijk-Noord ter
hoogte van het bouwproject De Havenmeester.
Tekening:
Financiële gegevens:
(* in mln euro) Berekening 2009
Toegestane verhaalbare kosten N 6.425.252
Subsidies/bijdragen voor deze voorziening V 0
Max verhaalbare kosten voor deze voorziening N 6.425.252
Door te berekenen aan exploitatieplannen 2.618.150 (41%)
Resteert ter dekking anderszins 3.807.102
Prijspeil 1-1-2010
Verwacht startjaar uitvoering 2010
Status berekening berekening

Projectgegevens:
32
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
Voorziening Bakertand: wijkontsluitingsweg Nr 12
Basis toerekening Verkeersbewegingen/bewoners/gebruik
Planstadium Initiatieffase
Omschrijving project:
Realisatie van een doorgaande route van de Hilvarenbeekseweg naar de gemeentegrens van Goirle.
Tekening:
Financiële gegevens:
(* in mln euro) Berekening 2009
Toegestane verhaalbare kosten N 9.247.000
Subsidies/bijdragen voor deze voorziening V 0
Max verhaalbare kosten voor deze voorziening N 9.247.000
Door te berekenen aan exploitatieplannen 1.896.475 (21%)
Resteert ter dekking anderszins 7.350.525
Prijspeil 1-1-2010
Verwacht startjaar uitvoering 2017
Status berekening raming

Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
Projectgegevens:
Voorziening Sternet waaronder fietsroute Tilburg-Goirle en
Academielaan excl fietstunnel noordoost excl
fietsbrug Voldijk
Basis toerekening Bewoners/gebruik
Planstadium Van Initiatieffase t/m uitvoeringsfase
Nr 13
Omschrijving project:
Realisatie van een stedelijk fietsnetwerk Sternet waaronder een fietsviaduct over de A58 (Tilburg-Goirle)
en de fietstunnel Academielaan
Tekening:
Financiële gegevens:
(* in mln euro) Berekening 2009
Toegestane verhaalbare kosten N 28.700.000
Subsidies/bijdragen voor deze voorziening V 11.300.000
Max verhaalbare kosten voor deze voorziening N 17.400.000
Door te berekenen aan exploitatieplannen 2.947.157(17%)
Resteert ter dekking anderszins
33
Prijspeil
14.452.843
1-1-2010
Verwacht startjaar uitvoering 2012
Status berekening schatting

34
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010

Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
Projectgegevens:
Voorziening Kempenbaan west: transferium parkeren Nr 14
Basis toerekening Verkeersbewegingen/bewoners/gebruik
Planstadium Initiatieffase
Omschrijving project:
Realisatie van openbare parkeerplaatsen als transferium voor stedelijke evenementen in het Leypark
en/of de binnenstad.
Tekening:
Financiële gegevens:
(* in mln euro) Berekening 2009
Toegestane verhaalbare kosten N 565.000
Subsidies/bijdragen voor deze voorziening V 0
Max verhaalbare kosten voor deze
565.000
voorziening N
Door te berekenen aan exploitatieplannen 95.698
Resteert ter dekking anderszins
35
Prijspeil
469.302
1-1-2010
Verwacht startjaar uitvoering 2014
Status berekening schatting

36
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010

Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
Projectgegevens:
Voorziening Noordoost: fietstunnel onder het spoor Nr 15
Basis toerekening Bewoners/gebruik
Planstadium Initiatieffase
Omschrijving project:
Realisatie van een fietstunnel onder de spoorlijn Tilburg-'s Hertogenbosch, ter vervanging van de
bestaande gelijkvloerse overweg aan de Rauwbrakenweg en de overweg aan De Kraan.
Tekening:
Financiële gegevens:
(* in mln euro) Berekening 2009
Toegestane verhaalbare kosten N 7.331.000
Subsidies/bijdragen voor deze voorziening V 3.600.000
Max verhaalbare kosten voor deze voorziening N 3.731.000
Door te berekenen aan exploitatieplannen 634.270 (17%)
Resteert ter dekking anderszins 2.489.298
Prijspeil 1-1-2010
Verwacht startjaar uitvoering 2011
37

38
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010

Projectgegevens:
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
Voorziening Noordoost: autotunnel onder het spoor Nr 16
Basis toerekening Verkeersbewegingen/bewoners/gebruik
Planstadium Initiatieffase
Omschrijving project:
Realisatie van een autotunnel onder het spoor Tilburg-'s Hertogenbosch.
Tekening:
Financiële gegevens:
(* in mln euro) Berekening 2009
Toegestane verhaalbare kosten N 18.280.000
Subsidies/bijdragen voor deze voorziening V 0
Max verhaalbare kosten voor deze
18.280.000
voorziening N
Door te berekenen aan exploitatieplannen 5.903.404 (32%)
Resteert ter dekking anderszins
39
Prijspeil
12.376.596
1-1-2010
Verwacht startjaar uitvoering 2015
Status berekening schatting

40
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010

Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
Projectgegevens:
Voorziening Noordoost: voorplein bij toekomstig NS station Nr 17
Basis toerekening Verkeersbewegingen/bewoners/gebruik
Planstadium Initiatieffase
Omschrijving project:
Aanleg van een openbaar plein met bijbehorende voorzieningen direct ten oosten van het te realiseren
treinstation Berkel-Enschot.
Tekening:
Financiële gegevens:
(* in mln euro) Berekening 2009
Toegestane verhaalbare kosten N 2.114.000
Subsidies/bijdragen voor deze voorziening V 0
Max verhaalbare kosten voor deze voorziening N 2.114.000
Door te berekenen aan exploitatieplannen 358.063
Resteert ter dekking anderszins
41
Prijspeil
1.755.937
1-1-2010
Verwacht startjaar uitvoering 2017
Status berekening schatting

42
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010

Projectgegevens:
Voorziening Rondweg Mortel inclusief tunnel Nr 18
Basis toerekening Verkeersbewegingen/bewoners/gebruik
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
Planstadium Initiatieffase
Omschrijving project:
Realisatie van een rondweg de Mortel inclusief de aanleg van een tunnel onder de spoorlijn Tilburg-'s
Hertogenbosch
Tekening:
Financiële gegevens:
(* in mln euro) Berekening 2009
Toegestane verhaalbare kosten N 21.169.550
Subsidies/bijdragen voor deze voorziening V 0
Max verhaalbare kosten voor deze voorziening N 21.169.550
Door te berekenen aan exploitatieplannen 6.757.107(32%)
Resteert ter dekking anderszins
43
Prijspeil
14.412.443
1-1-2010
Verwacht startjaar uitvoering 2012 (weg) en 2018 (tunnel)
Status berekening raming

44
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010

Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
Projectgegevens:
Voorziening Noordwesttangent: deel Vossenberg-Dalem Zuid Nr 19
Basis toerekening Verkeersbewegingen/bewoners/gebruik
Planstadium Ontwerpfase
Omschrijving project:
Realisatie van het verbindingsdeel in de Burgemeester Letschertweg tussen de aansluiting Dalem Zuid
en de aansluiting Vossenberg West fase 2, als 2 maal 2 rijstroken en inclusief aanpalende
inrichtingswerken. Inclusief de realisatie van een aansluiting op Dalem Noord, een nieuwe aansluiting
naar Dongen en verbinding met de N280, aansluiting naar Vossenberg West fase 2 en een nieuwe
aansluiting op de Heyhoefstraat richting De Moer.
Tekening:
Financiële gegevens:
(* in mln euro) Berekening 2009
Toegestane verhaalbare kosten N 55.800.000
Subsidies/bijdragen voor deze voorziening V 0
Max verhaalbare kosten voor deze voorziening N 55.800.000
Door te berekenen aan exploitatieplannen 8.156.380 (15%)
Resteert ter dekking anderszins 47.643.620
Prijspeil
45
1-1-2010
Verwacht startjaar uitvoering 2010
Status berekening berekening

46
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010

Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
Projectgegevens:
Voorziening Verdubbeling Noordoost tangent Nr 20
Basis toerekening Verkeersbewegingen/bewoners/gebruik
Planstadium Ontwerpfase
Omschrijving project:
Vergroting van de capaciteit van de bestaande noordoost tangent met twee extra rijbanen over de gehele
lengte inclusief de aanleg van een nieuwe aansluiting ter hoogte van de Enschotsebaan.
Tekening:
Financiële gegevens:
(* in mln euro) Berekening 2009
Toegestane verhaalbare kosten N 49.000.000
Subsidies/bijdragen voor deze voorziening V 1.400.000
Max verhaalbare kosten voor deze voorziening N 47.600.000
Door te berekenen aan exploitatieplannen 7.707.819 (17%)
Resteert ter dekking anderszins 39.892.181
Prijspeil 1-1-2010
Verwacht startjaar uitvoering 2010
47 Status berekening raming

Projectgegevens:
48
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
Voorziening Verbreding Bredase weg Nr 21
Basis toerekening Verkeersbewegingen/bewoners/gebruik
Planstadium Initiatieffase
Omschrijving project:
Realisatie van een verdubbeling van de Bredaseweg van de Burgemeester van Voorst tot Voorstweg tot
aan de gemeentegrens met Gilze Rijen.
Tekening:
Financiële gegevens:
(* in mln euro) Berekening 2009
Toegestane verhaalbare kosten N 11.488.435
Subsidies/bijdragen voor deze voorziening V 0
Max verhaalbare kosten voor deze voorziening N 11.488.435
Door te berekenen aan exploitatieplannen 1.094.927 (10%)
Resteert ter dekking anderszins 10.393.508
Prijspeil 1-1-2010
Verwacht startjaar uitvoering 2013
Status berekening schatting

Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
Projectgegevens:
Voorziening Cityringdelen na 2010: Noordhoekring Nr 22
Basis toerekening Verkeersbewegingen/bewoners/gebruik
Planstadium Initiatieffase
Omschrijving project:
Aanleg van de ontbrekende delen van de cityring vanaf 2010. Het betreft voornamelijk de kosten van
de aanpassing van de Noordhoekring.
Tekening:
Financiële gegevens:
(* in mln euro) Berekening 2009
Toegestane verhaalbare kosten N 5.200.000
Subsidies/bijdragen voor deze voorziening V 0
Max verhaalbare kosten voor deze
5.200.000
voorziening N
Door te berekenen aan exploitatieplannen 878.980 ((17%)
Resteert ter dekking anderszins
49
Prijspeil
4.321.020
1-1-2010
Verwacht startjaar uitvoering 2011
Status berekening raming

50
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
Projectgegevens:
Voorziening Onderdeel stedelijke doorstroomas openbaar
vervoer: Kruising Ringbaan west - Hart van
Brabantlaan
Basis toerekening verkeersbewegingenbewoners/gebruik
Planstadium Initiatieffase
Nr 24
Omschrijving project:
Aanpassing en vervanging van de kruising Ringbaan west/Hart van Brabantlaan als onderdeel van de
verbetering van de doorstroming op de openbaar vervoer-assen richting Reeshof en Stappegoor. Door
verbetering van de doorstroming op beide OV-assen kan het openbaar vervoer zich hier verder
ontwikkelen. Maatregelen worden genomen bij de oversteken over de Ringbanen, te beginnen bij de
kruising Ringbaan west - Hart van Brabantlaan.
Tekening:
Financiële gegevens:
(* in mln euro) Berekening 2009
Toegestane verhaalbare kosten N 1.960.000
Subsidies/bijdragen voor deze voorziening V 0
Max verhaalbare kosten voor deze voorziening N 1.960.000
Door te berekenen aan exploitatieplannen 331.979 (17%)
Resteert ter dekking anderszins 1.628.021
Prijspeil 1-1-2010
Verwacht startjaar uitvoering 2014
Status berekening schatting

Projectgegevens:
Voorziening Vossenberg: fietsbrug Voldijk Nr 23
Basis toerekening Bewoners/gebruik
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
Planstadium Initiatieffase
Omschrijving project:
Realisatie van een fietsbrug over het Wilhelminakanaal, gelegen tussen de Voldijk en het
Munnekeburenpad als onderdeel van de route Gilze-Reeshof-Vossenberg West 2- Dongen. Onderdeel
van het Fietsplan 2009 'Tilburg fiets'.
Tekening:
Financiële gegevens:
(* in mln euro) Berekening 2009
Toegestane verhaalbare kosten N 4.247.530
Subsidies/bijdragen voor deze voorziening V 0
Max verhaalbare kosten voor deze voorziening N 4.247.530
Door te berekenen aan exploitatieplannen 719.433 (17%)
Resteert ter dekking anderszins
51
Prijspeil
3.528.097
1-1-2010
Verwacht startjaar uitvoering 2012
Status berekening schatting

52
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
Projectgegevens:
Voorziening Veemarktkwartier: openbare parkeervoorziening Nr 25
Basis toerekening verkeersbewegingenbewoners/gebruik
Planstadium Initiatieffase
Omschrijving project:
Realisatie van een gebouwde parkeervoorziening gedeeltelijk bestemd voor openbaar parkeren direct
naast het spoor, gelegen aan de route tussen het Centraal Station en het Veemarktkwartier.
Tekening:
Financiële gegevens:
(* in mln euro) Berekening 2009
Toegestane verhaalbare kosten N 5.550.000
Subsidies/bijdragen voor deze voorziening V 0
Max verhaalbare kosten voor deze
5.550.000
voorziening N
Door te berekenen aan exploitatieplannen 1.109.096
Resteert ter dekking anderszins 4.440.904
Prijspeil 1-1-2010
Verwacht startjaar uitvoering 2015
Status berekening schatting

53
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
Bijlage 1.
Kaart: overzicht bovenwijkse voorzieningen (rood)

54
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010

55
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
Bijlage 2.
De Tilburgese bovenwijkse voorzieningen 2010-2020
1. Spoorzone: oostelijke inprikker
2. Spoorzone: westelijke inprikker
3. Spoorzone: Spoorlaan aanpassingen i.v.m. parkeervoorzieningen
4. Spoorzone: Burg. Brokxlaan en aanvullende werken
5. Spoorzone: busstation inclusief fietsenstallingen
6. Spoorzone: langzaam verkeersroute onder station t.h.v. Stationsstraat
7. Spoorzone: langzaam verkeersroute onder station t.h.v. Willem II straat
8. Spoorzone: publieke gebouwde parkeervoorziening Spoorlaan onrendabel deel
9. Herinrichting Koningsplein
10. Laar: aanpassing hoofdinfrastructuur
11. Piushaven: zuidelijke inprikker en brug
12. Bakertand: wijkontsluitingsweg
13. Bakertand: fietspad naar Goirle (onderdeel Sternet fietspaden)
14. Kempenbaan west: transferium parkeren
15. Noordoost: fietstunnel onder spoor t.h.v. Rauwbrakenweg
16. Noordoost: autotunnel onder spoor t.h.v. Raadhuisstraat
17. Noordoost: voorplein bij toekomstig NS-station en gemeentelijk deel kosten NS-station
18. Mortel: rondweg Mortel inclusief tunnel
19. Noordwesttangent: deel Vosenberg-Dalem Zuid (sectie 2+3b)
20. Verdubbeling Noordoosttangent
21. Verbreding Bredase weg fase 2
22. Cityring delen na 2010: Noordhoekring
23. Vossenberg: fietsbrug Voldijk over Wilhelminakanaal (onderdeel Sternet fietspaden
24. Hoogwaardig OV-net/doorstroomassen Reeshof/Stappegoor: kruising Ringbaan west-
Hart van Brabantlaan
25. Veemarktkwartier: publieke plaatsen parkeergarage Veemarktkwartier onrendabel deel

56
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
Bijlage 3.
Verkeersmodel maximaal toerekenbare kosten bovenwijkse voorzieningen Tilburg

Te verhalen bovenplanse kosten
Gemeente Tilburg
20 april 2010
Gebied
Spoorlaan
Aanpassen
Sternet stedelijke
aanpassing
Langzaamverkeer Publieke Herinrichting/k hoofdinfra Zuidelijke
Fietstunnel
Gehele Deel NWT
Aanleg Cityring fietsroute ex
HOV-
Oostelijke Westelijke aan boulevard Burg Brokxlaan Busstation Langzaam stunnel onder parkeervoorzieniwaliteitsslag
aansluiting inprikker en Wijkontsluiting Transferium t.h.v.
Voorplein ten rondweg de Vossenberg/Dal
delen na tunnel noord-oost
doorstroomassen Parkeergarage
inprikker inprikker ivm parkeren en aanvullende (incl.
verkeerstunnel spoor thv Willem ng spoorlaan Koningsplein A58/Laar brug sweg (onrendabel Rauwbrakenwe Autotunnel t.h.v. oosten nieuw Mortel inclusief em Zuid; sectie Verdubbeling Verdubbeling Bredaseweg fase 2010:Noordhoekri ex fietsbrug
stedelijk kruising Veem.kwartier/Kli
meerkosten meerkosten Binnenstad werken fietsenstalling) onder treinstation II straat onrendabele top (meerkosten) Blaakweg Piushaven Bakertand deel) g
Raadhuisstraat NS station tunnel 2 + 3B NOT noord NOT zuid 2 meerkosten ng
voldijk Fietsbrug Voldijk Ringbaan/HvBr.l. pper Totaal
KOSTEN 5.806.253 2.300.000 2.220.000 32.600.000 15.820.000 16.949.626 12.205.601 3.813.501 3.230.000 16.200.000 6.425.252 9.247.000 565.000 3.731.000 18.280.000 2.114.000 21.169.550 55.800.000 17.200.000 30.400.000 11.488.435 5.200.000 17.400.000 4.247.530 1.960.000 5.550.000 321.922.748
TE VERHALEN 887.708 275.373 327.519 9.935.625 2.679.542 2.870.874 2.067.346 320.014 470.843 1.430.355 2.618.725 1.896.478 95.698 631.945 5.903.894 358.063 6.758.951 8.624.198 2.532.259 5.181.222 1.218.784 881.421 2.947.157 719.433 331.979 1.110.818 63.076.225
PERCENTAGE TE VE 15% 12% 15% 30% 17% 17% 17% 8% 15% 9% 41% 21% 17% 17% 32% 17% 32% 15% 15% 17% 11% 17% 17% 17% 17% 20% 20%
01 Academiegebied/Campus Oo
02 Aquinostraat Thomas 233 1.076 614 3.385 2.331 2.497 1.798 213 187 3.155 101 211 83 550 100 311 275 267 585 1.226 791 504 2.564 626 289 163 24.135
03 Bakertand 9.875 5.134 641 24.016 74.585 79.911 57.545 1.193 4.921 102.387 5.718 1.086.191 2.664 17.590 2.342 9.967 10.662 61.865 9.642 29.977 44.478 6.596 82.034 20.025 9.241 3.211 1.762.410
04 Bijlandtpad van 298 152 29 329 622 666 480 117 92 411 67 3 22 147 47 83 100 430 8 503 151 158 684 167 77 140 5.983
05 Bijlandtstraat van 975 955 120 1.954 2.836 3.038 2.188 586 446 2.147 125 35 101 669 139 379 526 1.369 36 1.671 996 831 3.119 761 351 400 26.755
06 Benatskystraat 20 293 84 36 453 622 666 480 196 56 145 59 287 22 147 259 83 160 1.919 25 1.734 126 684 167 77 168 8.947
07 Blaak 1 restplan 77 333 182 3.055 1.632 1.748 1.259 702 187 4.277 225 298 58 385 95 218 370 4.111 14 282 1.789 434 1.795 438 202 124 24.289
08 Bladelpad 106 167 149 3.419 1.282 1.373 989 249 320 10.697 333 1.149 46 302 1.268 171 1.022 25.558 10.243 13.772 25.339 315 1.410 344 159 234 100.418
09 Bredaseweg Missiehuis 1.880 5.013 3.598 41.100 11.265 12.070 8.692 3.079 12.608 13.160 21.731 16.302 402 2.657 1.869 1.505 3.032 4.301 185 35 13.838 13.390 12.391 3.025 1.396 2.836 211.361
10 Broekhovenseweg/Groenstra 818 59 111 476 1.273 1.364 982 26 600 1.668 510 0 45 300 159 170 402 156 97 302 585 492 1.401 342 158 77 12.574
11 Centrumplan‐zuid: Bisschop 917 730 1.797 9.224 3.516 3.767 2.712 1.065 3.499 1.794 3.351 1.441 126 829 863 470 918 549 34 14 2.010 10.305 3.867 944 436 635 55.814
12 Centrumplan‐zuid: A‐Z 520 917 2.978 8.190 7.730 8.282 5.964 272 15.087 2.894 8.433 276 1.823 943 1.033 1.206 336 549 48 1.955 10.088 8.503 2.076 958 781 91.843
13 Centrumplan‐zuid: Amvest
14 Dalem Stadsrand 231 779 912 12.298 52.831 56.604 40.761 1.437 1.337 11.935 779 7 1.887 12.460 3.233 7.060 2.580 1.402.540 26.528 29.805 73.882 1.262 58.108 14.185 6.545 1.690 1.821.674
15 Dalem Zuid 95 369 347 5.068 12.275 13.152 9.471 497 532 3.612 248 2 438 2.895 534 1.640 555 267.106 2.275 1.106 25.390 507 13.501 3.296 1.521 575 367.007
16 Dongewijk Restplan: app. en 145 673 560 8.530 15.539 16.648 11.988 719 855 17.826 536 776 555 3.665 571 2.076 1.346 96.539 2.275 1.554 59.086 981 17.090 4.172 1.925 854 267.485
17 Dongewijk Restplan: kantore 66 304 253 3.856 9.032 9.677 6.968 325 386 8.059 242 351 323 2.130 258 1.207 609 43.643 1.028 702 26.712 444 9.934 2.425 1.119 386 130.440
18 Doorneweg Hub van 5e toren 977 669 410 4.264 4.662 4.994 3.597 211 753 12.255 729 177 166 1.099 120 623 581 3.872 384 1.406 2.365 1.717 5.127 1.252 578 668 53.658
19 Drijflanen 70 298 395 1.441 3.108 3.330 2.398 720 59 5.027 240 157 111 733 10 415 266 914 185 213 5.524 410 3.418 834 385 718 31.380
20 Fruinstraat Robert
21 Giekerkstraat/onderwijsgebie
22 Goirke West Algemeen 4 198 88 9 261 311 333 240 59 52 285 45 0 11 73 33 42 81 317 5 313 71 49 342 83 39 107 3.444
23 Goirke West Algemeen 14 916 219 48 726 1.088 1.165 839 268 239 727 219 0 39 257 130 145 339 1.439 19 1.106 413 258 1.196 292 135 306 12.528
24 Goirke West Curacaostraat
25 Goirke West Vorselaars 4.006 1.182 191 4.871 6.215 6.659 4.795 1.366 887 3.085 529 4 222 1.466 1.386 831 1.894 3.534 104 6.095 1.563 1.242 6.836 1.669 770 884 62.287
26 Heyhoef Horeca 59 151 153 2.253 777 832 599 71 226 5.057 214 181 28 183 293 104 1.228 26.968 2.004 2.216 18.136 308 855 209 96 77 63.276
27 Heyhoef Winkelcentrum 198 510 514 7.591 6.954 7.450 5.365 238 760 17.042 723 609 248 1.640 989 929 4.139 90.883 6.752 7.468 61.119 1.037 7.648 1.867 861 259 233.792
28 Hoefstraat‐Groeseindstraat B 4.074 1.856 310 10.394 6.293 6.742 4.855 1.235 1.152 5.997 647 0 225 1.484 1.033 841 1.646 5.734 92 4.310 2.916 589 6.922 1.690 780 1.823 73.638
29 Hoefstraat‐Groeseind Van Ma 6.736 994 745 10.845 7.769 8.324 5.994 1.767 1.463 3.388 959 0 277 1.832 4.018 1.038 2.514 7.681 926 7.763 1.862 1.361 8.545 2.086 963 3.171 93.023
30 Hoefstraat Groeseind Pieters 11.574 2.865 1.003 29.198 17.015 18.230 13.127 6.582 4.382 8.174 1.577 15 608 4.013 4.279 2.274 5.358 7.495 288 11.478 4.571 3.838 18.714 4.568 2.108 3.597 186.927
31 Hoefstraat Groeseind Rosmo 11.047 768 2.304 40.410 9.945 10.655 7.673 1.996 2.039 416 1.643 355 2.345 7.385 1.329 3.062 10.271 1.693 6.465 2.027 5.173 10.938 2.670 1.232 2.140 145.982
32 Hoefstraat Groeseind Rosmo 9.407 654 1.962 34.411 8.469 9.073 6.534 1.700 1.736 354 1.399 302 1.997 6.289 1.132 2.608 8.747 1.442 5.506 1.726 4.405 9.314 2.274 1.049 1.823 124.312
33 Hoefstraat Groeseind Schote
34 Hoefstraat Groeseind Wagen
35 Hoefstraat Groeseind/ St. Pie 1.638 406 142 4.133 2.408 2.580 1.858 932 620 1.157 223 2 86 568 606 322 758 1.061 41 1.625 647 543 2.649 647 298 509 26.460
36 Hoflaan (Kruidenbuurt) 782 176 59 1.353 3.418 3.663 2.637 101 75 686 167 24 122 806 18 457 445 3.390 1.097 1.694 4.276 175 3.760 918 424 105 30.827
37 IJpelaarweg 1.844 3.452 954 9.008 30.300 32.464 23.378 1.021 1.384 8.184 614 145 1.082 7.146 5.594 4.049 2.377 124.210 55.688 69.366 82 3.361 33.326 8.135 3.754 1.708 432.628
38 Jerusalem fase 1 9.112 167 881 8.079 5.050 5.411 3.896 1.207 986 1.416 2.516 11 180 1.191 1.454 675 2.276 54 1.597 1.523 186 758 5.554 1.356 626 1.090 57.249
39 Jerusalem fase 2a 17.944 328 1.735 15.909 9.945 10.655 7.673 2.376 1.941 2.788 4.955 22 355 2.345 2.863 1.329 4.482 106 3.144 2.998 366 1.492 10.938 2.670 1.232 2.146 112.737
40 Jerusalem fase 2b 7.845 143 759 6.966 4.351 4.661 3.357 1.040 848 1.216 2.168 10 155 1.026 1.246 581 1.952 46 1.372 1.307 160 652 4.785 1.168 539 937 49.292
41 Katsbogten Entrada 19.423 20.810 14.986 694 4.581 2.595 21.363 5.215 2.406 92.073
42 Kempenbaan West 68.321 1.259 7.927 55.953 116.539 124.861 89.914 6.482 7.261 36.201 38.705 186.369 4.162 27.485 15.209 15.573 31.060 32.861 99.911 224.780 197 8.379 128.179 31.290 14.439 17.684 1.391.001
43 Kempenbaan West: voorz. 7.713 140 725 5.649 11.654 12.486 8.991 564 847 2.431 3.723 8.865 416 2.748 1.178 1.557 2.464 2.203 6.315 14.686 50 721 12.818 3.129 1.444 1.542 115.059
44 Kempenbaan oost 36.830 646 4.295 36.925 45.450 48.696 35.066 6.807 5.824 11.073 25.021 46.385 1.623 10.719 8.676 6.073 18.068 4.089 14.476 36.527 1.325 3.979 49.990 12.203 5.631 5.433 481.832
45 Koolhoven Oost en West 272 2.429 1.494 29.684 58.503 62.680 45.137 3.107 2.207 13.398 977 4 2.089 13.797 729 7.818 2.729 551.807 4.793 1.945 137.880 2.958 64.346 15.707 7.248 2.167 1.035.906
46 Kruidenbuurt MFA
47 Kruidenlaan (Kruidenbuurt) 679 352 161 1.802 2.797 2.997 2.158 372 206 1.568 107 29 100 660 23 374 407 351 1.129 1.734 3.058 593 3.076 751 347 262 26.094
48 Laarveld West 13.191 21.161 6.125 129.128 124.542 133.435 96.088 4.595 15.777 433.571 20.690 35.687 4.448 29.372 8.067 16.642 18.851 93.528 8.445 37.127 101.998 33.293 136.980 33.438 15.430 11.467 1.583.077
49 Loven Noord (NS terrein) 3.340 159 741 10.884 16.898 18.105 13.037 1.005 746 1.078 1.101 7.069 604 3.985 8.746 2.258 3.201 14.627 37.107 98.792 64 1.525 18.586 4.537 2.094 1.603 271.893
50 Meerkoldreef (Boerke Mutse 46 110 96 999 1.165 1.249 899 50 27 640 22 59 42 275 22 156 97 3.160 132 180 1.430 85 1.282 313 144 63 12.743
51 Moerenburg
52 Mortel 2 2.227 246 833 13.035 48.325 51.776 37.284 2.165 916 3.272 2.491 19.031 1.726 11.397 172.507 6.458 5.564.619 14.519 142 1.582 1.397 53.151 12.975 5.987 1.219 6.029.280
53 Noordoost 2020 (Oostkamer 2.254 135 891 14.286 23.308 24.972 17.983 1.397 646 2.296 978 7.714 832 5.497 1.140.079 3.115 57.963 18.525 454 46.705 880 25.636 6.258 2.888 1.507 1.407.199
54 Oude Goirleseweg / Havepte 4.136 7.990 3.757 50.880 28.358 30.383 21.879 2.864 8.294 49.229 6.789 37.700 1.013 6.688 3.859 3.789 8.288 19.366 297 4.276 25.538 20.148 31.190 7.614 3.513 5.158 392.998
55 Overhoeken Akker ‐ Heikant 24.962 748 9.527 137.892 202.002 216.426 155.850 26.680 9.732 33.271 17.592 158.544 7.214 47.640 2.631.576 26.993 566.968 48.192 143.118 522.580 47 13.085 222.176 54.236 25.027 22.050 5.324.127
56 Overhoeken Enschotsebaan 29.294 1.176 10.181 108.463 108.304 116.037 83.560 21.401 7.026 13.798 9.373 84.907 3.868 25.542 329.113 14.472 48.617 59.346 242.700 1.215.474 3.160 14.485 119.121 29.079 13.418 13.798 2.725.714
57 Overhoeken Hoge Hoek (voo 6.498 271 2.274 24.211 23.308 24.972 17.983 5.616 1.613 2.939 1.972 17.492 832 5.497 272.001 3.115 28.768 10.667 42.539 164.769 3.106 25.636 6.258 2.888 3.030 698.254
58 Overhoeken Koningsoord 22.542 938 7.945 83.391 59.047 63.263 45.556 19.100 5.761 10.110 5.976 61.930 2.109 13.926 578.356 7.890 69.689 34.826 151.763 664.501 3.425 10.896 64.944 15.854 7.316 10.101 2.021.154
59 Paletplein Winkelcentrum Kr 1.090 319 278 1.271 513 549 396 292 166 2.543 200 7 18 121 29 69 555 6.081 2.425 3.712 9.040 405 564 138 64 436 31.280
60 Pieter Vreedeplein 1e fase
61 Pieter Vreedeplein 2e fase 21.373 10.721 113.322 194.727 21.443 22.974 16.544 27.572 33.112 15.365 6.944 766 5.057 9.177 2.865 8.907 430 1.632 17.419 53.206 23.585 5.757 2.657 6.037 621.594
62 Phoenix‐terrein
63 Piushaven 17 1.010 1.082 779 36 238 135 1.111 271 125 4.788
64 Piushaven Totaal 191.745 18.075 43.839 185.580 157.173 168.396 121.264 54.705 151.561 58.753 2.307.402 395 5.613 37.068 45.756 21.003 68.462 7.557 52.193 11.156 63.006 211.532 172.870 42.200 19.473 38.552 4.255.329
65 Quirijnboulevard fase 3b Eile 583 172 88 1.157 77.897 83.459 60.100 343 130 78 132 323 2.782 18.371 1.275 10.409 1.102 3.890 47 4.538 0 570 85.677 20.915 9.651 458 384.146
66 Quirijnboulevard fase 3c Eilbs 874 258 132 1.736 2.564 2.747 1.978 515 195 117 197 485 92 605 1.912 343 1.653 5.836 70 6.806 0 855 2.820 688 318 687 34.482
67 Quirijnboulevard fase 4 Nobe 1.377 372 275 2.691 3.885 4.162 2.997 935 178 162 265 917 139 916 2.410 519 2.032 13.151 96 10.378 519 4.273 1.043 481 587 54.760
68 Quirijnboulevard fase 7 Brede 2.439 704 304 3.773 34.224 36.668 26.405 1.634 467 1.205 494 2.392 1.222 8.071 2.158 4.573 1.332 15.994 208 14.447 1.054 37.642 9.189 4.240 1.397 212.237
69 Quirijnboulevard inrichting p
70 Quirijnboulevard resultaat af
71 Quirijnboulevard, wijk Ontwi
72 Reeshofdijk 1 311 333 240 11 73 42 342 83 39 1.473
73 Reeshofdijk 31 1 11 8 236 777 832 599 14 20 388 17 28 28 183 10 104 46 2.490 157 182 706 18 855 209 96 13 8.029
74 Reit Restplan (Sportweg)
75 Ringbaan West, voormalig sk 113 1.313 365 6.309 4.895 5.244 3.776 495 580 6.489 286 989 175 1.154 219 654 651 2.112 34 316 2.840 690 5.384 1.314 606 337 47.340
76 Rugdijk‐Kouwenberg 19.733 3.791 4.002 56.095 68.370 73.252 52.749 14.847 5.984 4.057 4.965 38.676 2.442 16.124 49.015 9.136 32.431 94.252 182.511 345.548 2.971 7.868 75.198 18.357 8.471 8.651 1.199.495
77 Scalaterrein 1.227 515 3.831 7.749 1.942 2.081 1.499 637 190 1.332 61 110 69 458 706 260 543 50 16 948 5.975 2.136 521 241 321 33.419
78 Smidspad/Goirkezijstraat 231 501 59 1.652 1.787 1.915 1.379 318 278 1.968 57 64 421 456 239 349 515 24 1.096 678 685 1.965 480 221 407 17.745
79 Smutslaan, Generaal 1.242 420 189 3.321 3.108 3.330 2.398 45 632 4.705 700 1.167 111 733 369 415 949 876 22 439 1.946 1.259 3.418 834 385 290 33.302
80 Spoorlaan Interpolis / Van Ro
81 Spoorzone ARBM Centraal: K 97.923 51.938 3.703 4.431.611 130.524 139.844 100.703 18.544 43.637 79.093 7.159 2 4.662 30.783 27.690 17.442 21.989 1.640 80 84.539 140.417 143.560 35.045 16.171 36.378 5.665.076
82 Spoorzone ARBM Centraal: co 22.523 9.172 585 880.782 6.992 7.492 5.395 1.415 7.862 10.365 880 250 1.649 10.300 934 8.302 197 57 10.075 24.341 7.691 1.877 866 2.774 1.022.776
83 Spoorzone ARBM Centraal: vo 33.363 17.696 1.262 1.509.885 51.277 54.939 39.562 6.318 14.868 26.948 2.439 1 1.831 12.093 9.434 6.852 7.492 559 27 28.803 47.841 56.399 13.768 6.353 12.394 1.962.403
84 Spoorzone ARBM Centraal: Lo 15.927 17.064 12.288 569 3.756 2.128 17.518 4.276 1.973 75.500
85 Spoorzone ARBM Centraal: Zw 12.293 11.577 1.270 910.879 30.300 32.464 23.378 7.850 10.979 14.916 1.240 1.082 7.146 8.070 4.049 7.437 234 101 11.471 32.836 33.326 8.135 3.754 5.095 1.179.883
86 Spoorzone ARBM Centraal: H 6.800 14.160 10.132 133.710 21.366 22.891 16.484 3.383 3.614 27.770 1.863 861 763 5.039 1.173 2.855 3.918 49 170 51 11.734 9.820 23.499 5.736 2.647 2.385 332.873
87 Stappegoor 78.936 84.572 60.902 2.819 18.616 10.548 86.820 21.194 9.780 374.187
88 St. Josephzorg 24.934 247 361 5.217 11.654 12.486 8.991 501 2.298 14.109 46.575 1 416 2.748 871 1.557 2.854 8.004 5.146 6.251 6.139 1.438 12.818 3.129 1.444 2.824 183.014
89 Stokhasselt bedrijventerrein 1.139 865 123 3.080 5.283 5.660 4.076 564 491 1.776 271 233 189 1.246 3.725 706 2.252 17.522 4.142 12.405 16 711 5.811 1.418 655 580 74.936
90 Stokhasselt bedrijventerrein 687 521 74 1.857 3.185 3.413 2.458 340 296 1.071 163 140 114 751 2.246 426 1.358 10.565 2.497 7.479 10 428 3.504 855 395 349 45.182
91 Stokhasselt Bellinistraat 301 229 33 815 1.398 1.498 1.079 149 130 470 72 62 50 330 986 187 596 4.638 1.096 3.284 4 188 1.538 375 173 153 19.836
92 Stokhasselt Donizetti
93 Stokhasselt MFA Dirigentenla
94 Stokhasselt scholenlocatie Ta 519 394 56 1.404 2.408 2.580 1.858 257 224 809 123 106 86 568 1.698 322 1.027 7.988 1.888 5.655 7 324 2.649 647 298 264 34.162
95 Stokhasselt winkellocatie Tar 134 102 14 362 622 666 480 66 58 209 32 27 22 147 438 83 265 2.061 487 1.459 2 84 684 167 77 68 8.816
96 Stokhasselt Donizettistraat w 335 254 36 906 1.554 1.665 1.199 166 144 522 80 69 55 366 1.096 208 662 5.154 1.218 3.648 5 209 1.709 417 193 170 22.040
97 Swaardvenstraat 9.913 11.197 3.580 33.774 120.152 128.732 92.701 3.895 6.301 26.949 1.505 26 4.291 28.337 17.890 16.056 7.603 202.430 174.218 231.834 95.062 12.578 132.152 32.260 14.886 6.519 1.414.841
98 TDMS Factorium
99 Tradepark‐58 fase 1 Zuid 193 388 74 1.448 10.764 11.532 8.304 82 207 5.766 171 829 384 2.538 234 1.438 356 2.908 641 1.989 132 89 11.839 2.890 1.334 200 66.728
99100 Tradepark‐58 fase 2 Noor 3.952 7.943 1.509 29.665 59.746 64.012 46.096 1.676 4.245 118.148 3.500 16.977 2.134 14.091 4.786 7.984 7.287 59.584 13.130 40.752 2.705 1.820 65.713 16.041 7.402 4.096 604.993
99101 Trouwlaan 301
99102 Udenhout Steenfabriek
99103 Udenhout Zuidoost Resid 274 32 97 2.275 6.215 6.659 4.795 175 85 262 133 912 222 1.466 370.351 831 15.056 3.450 40 5.851 120 6.836 1.669 770 62 428.636
99104 Uitvindersbuurt Zeehelde 281 634 646 5.693 3.574 3.829 2.757 183 1.504 2.729 422 2.149 128 843 497 478 854 962 25 238 1.742 6.345 3.931 960 443 465 42.311
99105 Veemarktkwartier 51.098 11.022 31.663 258.632 2.331 2.497 1.798 8.140 27.941 19.991 11.767 2 83 550 10.191 311 8.123 1.710 14.514 729 19.124 36.477 2.564 626 289 816.783 1.338.954
99106 Vormenfabriek 4.807 5.731 13.324 103.451 21.366 22.891 16.484 3.023 5.825 25.418 11.751 3.475 763 5.039 2.144 2.855 3.397 577 195 43 18.052 62.579 23.499 5.736 2.647 2.700 367.773
99107 Vossenberg Scheg 505 713 277 2.567 13.052 13.984 10.070 296 497 2.188 112 74 466 3.078 1.849 1.744 788 130.436 20.216 25.509 648 974 14.356 3.504 1.617 499 250.021
99108 Vossenberg West I 780 700 355 3.755 20.262 21.709 15.633 437 324 2.277 206 115 724 4.779 2.890 2.708 1.470 324.756 33.348 42.364 10.994 929 22.286 5.440 2.510 739 522.491
99109 Vossenberg West II 7.026 8.317 4.221 37.638 239.605 256.714 184.863 4.316 6.117 22.641 1.813 1.165 8.557 56.509 32.219 32.018 13.376 3.815.380 346.289 449.644 97.059 14.152 263.535 64.332 29.686 7.191 6.004.381
99110 Vossenberg Zuid 3.343 2.646 899 9.593 47.393 50.777 36.565 1.465 2.265 17.172 525 891 1.693 11.177 6.668 6.333 2.649 451.251 106.641 128.272 11.519 2.017 52.126 12.725 5.872 2.592 975.069
99111 Verbuntterrein 6.504 1.600 794 11.651 11.654 12.486 8.991 3.250 1.424 4.339 1.001 1.028 416 2.748 5.402 1.557 5.152 16.021 4.863 35.978 569 1.330 12.818 3.129 1.444 1.770 157.920
99112 Wagnerplein 18.665 7.457 1.687 33.639 50.850 54.481 39.232 10.622 4.669 17.730 3.291 6.799 1.816 11.993 36.597 6.795 20.694 98.434 1.057 133.103 4.407 55.929 13.653 6.300 6.836 646.735
99113 Westerpark/Jachtslotlaan
99114 Witbrand Oost 104 759 427 7.845 44.285 47.447 34.167 754 602 8.125 335 430 1.582 10.444 95 5.918 651 39.420 439 319 38.340 841 48.708 11.890 5.487 478 309.891
99115 Witbrand West 20 141 83 1.520 1.554 1.665 1.199 151 114 1.521 61 90 55 366 17 208 112 7.447 87 59 7.210 166 1.709 417 193 102 26.268
99116 Zonnehof
99117 Zuiderlicht Winkler Prinss
99118 Zuidkamer 10.003 2.334 1.666 25.029 70.343 75.366 54.272 3.878 3.035 3.587 1.973 34.325 2.512 16.590 10.276 9.400 12.659 144.741 674.168 394.183 84 3.990 77.369 18.887 8.715 6.745 1.666.129
99119 Overige zones 4.918.545 2.024.627 1.892.481 22.664.375 13.140.458 14.078.752 10.138.255 3.493.487 2.759.157 14.769.645 3.806.527 7.350.522 469.302 3.099.055 12.376.106 1.755.937 14.410.599 47.175.802 14.667.741 25.218.778 10.269.651 4.318.579 14.452.843 3.528.097 1.628.021 4.439.182 258.846.523
Kleinschalige
ontwikkelingen in een
specifiek telgebied
Gebied 0 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Gebied 1 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Gebied 2 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Gebied 3 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Gebied 4 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Gebied 4a - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Gebied 5 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Gebied 6 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Gebied 6a - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Gebied 7 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Gebied 8 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Gebied 9 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

57
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
Bijlage 4.
Enkele verwachte vragen over de Nota bovenwijkse voorzieningen
Vraag1:
Als een voorziening niet in de nota staat wordt hij dan niet gerealiseerd?
Antwoord1:
Als een voorziening niet in de nota staat kan hij toch worden gerealiseerd.
De nota is niet meer dan een overzicht van voorzieningen waarvoor je een deel van de kosten
wilt terughalen bij bouwlocaties in de stad.
V2:
Als een voorziening niet in de nota staat kunnen dan geen kosten verhaald worden ?
A2:
Wettelijk gezien kan ook een deel van de kosten verhaald worden als een voorziening niet in
deze nota staat. Als voor het kostenverhaal maar een deugdelijke onderbouwing wordt
geleverd, gebaseerd op het profijt dat een of meerdere locaties hebben van de voorziening.
V3:
Als er een contract is gesloten met een marktpartij/grondeigenaar en de bijdrage
bovenwijks is betaald, kan de marktpartij/grondeigenaar dan eisen dat alle bovenwijkse
voorzieningen ook daadwerkelijk worden gerealiseerd?
A3:
Bij afgesloten anterieure overeenkomsten wordt afgesproken dat de marktpartij een bijdrage
betaalt voor een fonds. De gemeente geeft daarbij geen garantie dat alle op dat moment
voorziene bovenwijkse voorzieningen ook daadwerkelijk zullen worden gerealiseerd.
Van jaar tot jaar beziet de gemeente welke voorzieningen kunnen worden gerealiseerd.
V4:
Kan de gemeente met een marktpartij afspreken dat een bepaalde bovenwijkse
voorziening wordt gerealiseerd?
A4:
Het kan voorkomen dat via een anterieure overeenkomst tussen de gemeente en de betreffende
partij specifiek iets wordt afgesproken over de aanleg door de gemeente van een nabij gelegen
bovenwijkse voorziening.
Dan zal bij de (bestuurlijke) behandeling van die overeenkomst erg goed moeten worden
afgewogen of er voldoende dekking bestaat om deze afspraak na te komen. De dekking vanuit
het fonds bovenwijkse voorzieningen is daarbij slechts een klein deel van de totaal benodigde
middelen.
V5:
Als er een exploitatieplan is vastgesteld waarbij marktpartijen een bijdrage bovenwijks
betalen, moeten de bovenwijkse voorzieningen dan allemaal worden uitgevoerd?
A5:
Ja. Marktpartijen uit een gebied waarvoor een exploitatieplan is vastgesteld kunnen namelijk
direct nadat het gehele plan is uitgevoerd (of nagenoeg het gehele plan) de gemeente om een
afrekening vragen. Blijkt dan op het niveau van het totale exploitatieplan dat er een afwijking

58
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
in de gemaakte versus voorziene kosten is van meer dan 5%, dan kunnen marktpartijen om
verrekening vragen (omgekeerd is dit niet mogelijk).
Het kan dus voorkomen dat partijen teveel hebben betaald omdat de gemeente iets niet heeft
uitgevoerd (bijvoorbeeld de aanleg van een voorziening) en dat op totaal niveau 'op het eind
van de rit' de afwijking 5% of meer is. Dan lijdt de gemeente financieel schade.
V6:
Kunnen er nog voorzieningen aan de nota worden toegevoegd?
A6:
Op elk moment kan gemeentelijk besloten worden voorzieningen toe te voegen of af te voeren
uit de nota. Wel is het verstandig dit periodiek te doen (bijvoorbeeld jaarlijks) zodat helder
wordt besloten welke voorzieningen niet meer voorzien worden en welke toegevoegd worden.
V7:
Zijn alle in de nota opgenomen voorzieningen financieel gedekt?
A7:
Nee. Circa 20% van de door de wet als zodanig aangemerkte kosten kan volgens de huidige
berekeningen maximaal worden verhaald binnen de ontwikkelingslocaties. De rest van de
kosten zal op een andere wijze moeten worden gedekt, bijvoorbeeld via subsidies en bijdragen
van de provincie, het Rijk, of andere gemeentelijke middelen.
V8:
Is de nota een contract?
A8:
Nee. De nota is een middel om naar derden toe te onderbouwen wat een redelijke en wettelijk
verantwoorde bijdrage is die gevraagd kan worden voor de aanleg van bovenwijkse
voorzieningen.
V9:
De nota bevat nu veel verkeersvoorzieningen. Kunnen ook andere voorzieningen zoals
openbaar groen of wijkgebouwen en zwembaden worden opgenomen?
A9:
Ja. Verkeersvoorzieningen zijn op dit moment stevig vertegenwoordigd in de nota omdat veel
van deze voorzieningen gewenst worden en omdat hiervan het bovenwijks profijt goed
aantoonbaar is.
Maar andere voorzieningen kunnen worden toegevoegd, mits ze op de kostensoortenlijst staan
van de wet. De volledige lijst is te vinden in hoofdstuk 2. Enkele voorbeelden van overige
toegestane bovenwijkse voorzieningen: pleinen, groenvoorzieningen zoals openbare parken,
plantsoenen, speelplaatsen, trapvelden en speelweiden en openbare niet-commerciële
sportvoorzieningen, gebouwde parkeervoorzieningen.
Wijkgebouwen en zwembaden staan niet op de kostensoortenlijst. De bijbehorende
voorzieningen zoals parkeerplaatsen, pleinen en openbaar groen kunnen waarschijnlijk wel -
voor zover niet gedekt door gebruikerstarieven - deels worden verhaald.
V10:
Moeten de maximaal toegestane verhaalbare kosten ook daadwerkelijk worden
geïncasseerd door de gemeente?
A10:
Nee. Er is - afgezien van het exploitatieplan waar dit wel het geval is- geen verplichting de
berekende bedragen voor kostenverhaal ook daadwerkelijk te incasseren. De gemeente kan in

59
Nota bovenwijkse voorzieningen gemeente Tilburg 2010
uitzonderlijke gevallen besluiten om niet het gehele mogelijk verhaalbare bedrag maar een
lager bedrag te incasseren. De consequentie daarvan is dat het fonds bovenwijkse
voorzieningen minder goed gevuld is en dat er dus minder dekking ontstaat voor de realisatie
van de bovenwijkse voorzieningen. Ook is in zo'n geval sprake van een precedentwerking die
nadelig kan uitwerken naar andere locaties. Er wordt daarom naar gestreefd die kosten die in
rekening gebracht mogen worden ook daadwerkelijk in rekening te brengen.

BIJLAGE 16 Parkeerexploitatie Koningsoord
Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
076226105:B - Definitief ARCADIS 73

Bijlage 16.
Onrendabele top gebouwde parkeervoorzieningen.
De kosten van het aanleggen van openbare ondergrondse parkeergarage worden niet geheel terugverdiend door
het verhuren, verkopen en exploiteren van de parkeerplaatsen. Er is dus sprake van een onrendabele top van de
gebouwde parkeervoorzieningen. In de exploitatieopzet is een kostenpost opgenomen voor de onrendabele top
van deze gebouwde openbare parkeervoorziening die tot doel heeft om de bewoners en de gebruikers van het
exploitatiegebied parkeergelegenheid te bieden.
Voor de berekening van de onrendabele top van de gebouwde openbare parkeervoorzieningen is een dynamische
contante waarde berekening opgesteld waarbij rekening is gehouden met de onderstaande uitgangspunten:
De beheerskosten zijn berekend overeenkomstig de huidige werkelijke beheers- en exploitatielasten van
gemeentelijke parkeervoorzieningen binnen Tilburg.
De bouwkosten van de parkeervoorziening zijn gebaseerd op een basis afwerkingniveau volgens de PVE van
een ondergrondse openbare parkeervoorziening.
De start van de parkeerexploitatie vind plaats in 2017 met een exploitatieduur van 40 jaar. De restwaarde aan
het eind van de exploitatie is nihil.
Voor de eerste 4 exploitatiejaren wordt rekening gehouden met een toenemend gebruik van de
parkeervoorzieningen. Als parkeertarief is 1 euro per uur aangehouden als starttarief per prijspeil 1 januari
2012.
Het parkeertarief zal met 2,5 % per jaar stijgen en de kosten zullen eveneens met 2,5% per jaar toenemen.
Op basis van deze uitgangspunten en een dynamisch contante waarde berekening bedraagt de onrendabele top
van de gebouwde parkeervoorzieningen € 7.713.851 per valuta 1 januari 2012.

ONRENDABELE TOP GEBOUWDE PARKEERVOORZIENING
Prijspeil Jaar 0 Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3 Jaar 4 Jaar 5 Jaar 6
2012 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022
Opbrengsten 2012 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022
€ 4.585.853
€ 141.724 € 150.699 € 159.163 € 167.135 € 163.137 € 159.234
Beheer- en exploitatiekosten 2012 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022
€ 3.557.766
€ 122.779 € 121.004 € 119.248 € 117.512 € 115.395 € 113.317
Kapitaalslasten en onderhoud 2012 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022
€ 8.741.938
€ 337.114 € 329.050 € 321.178 € 313.494 € 305.994 € 298.674
Resultaten, exclusief BTW 2012 2012 2017 2018 2019 2020 2021 2022
Opbrengsten € 141.724 € 150.699 € 159.163 € 167.135 € 163.137 € 159.234
Beheer- en exploitatiekosten € 122.779 € 121.004 € 119.248 € 117.512 € 115.395 € 113.317
Exploitatieresultaat € 18.945 € 29.695 € 39.914 € 49.624 € 47.742 € 45.917
Kapitaalslasten en onderhoud € 337.114 € 329.050 € 321.178 € 313.494 € 305.994 € 298.674
Resultaat incl. kapitaalslasten € 7.713.851- € 318.169- € 299.355- € 281.263- € 263.870- € 258.252- € 252.756-
cumulatief € 318.169- € 617.524- € 898.787- € 1.162.658- € 1.420.910- € 1.673.666-
Waardeberekening 240 parkeerplaatsen Totaal Afgerond Per parkeerplaats
Exploitatieresultaat € 7.713.851- € 7,71- miljoen € 32.100-
Restwaarde exit yield 0% € 0 € 0,00 miljoen € 0
Aanvangsinvestering € 0 € 0,00 miljoen € 0
(on)rendabele top € 7.713.851- € 7,71- miljoen € 32.100-

Jaar 7 Jaar 8 Jaar 9 Jaar 10 Jaar 11 Jaar 12 Jaar 13 Jaar 14 Jaar 15 Jaar 16 Jaar 17
2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033
2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033
€ 155.425 € 151.706 € 148.077 € 144.535 € 141.077 € 137.702 € 134.407 € 131.192 € 128.053 € 124.990 € 122.000
2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033
€ 111.276 € 109.272 € 107.304 € 105.372 € 103.475 € 101.612 € 99.783 € 97.987 € 96.223 € 94.491 € 92.791
2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033
€ 291.528 € 284.554 € 277.746 € 271.102 € 264.616 € 258.286 € 252.106 € 246.075 € 240.188 € 234.442 € 228.833
2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033
€ 155.425 € 151.706 € 148.077 € 144.535 € 141.077 € 137.702 € 134.407 € 131.192 € 128.053 € 124.990 € 122.000
€ 111.276 € 109.272 € 107.304 € 105.372 € 103.475 € 101.612 € 99.783 € 97.987 € 96.223 € 94.491 € 92.791
€ 44.149 € 42.434 € 40.773 € 39.162 € 37.602 € 36.090 € 34.625 € 33.205 € 31.830 € 30.499 € 29.209
€ 291.528 € 284.554 € 277.746 € 271.102 € 264.616 € 258.286 € 252.106 € 246.075 € 240.188 € 234.442 € 228.833
€ 247.380- € 242.120- € 236.974- € 231.939- € 227.014- € 222.196- € 217.482- € 212.870- € 208.358- € 203.943- € 199.624-
€ 1.921.046- € 2.163.165- € 2.400.139- € 2.632.078- € 2.859.093- € 3.081.289- € 3.298.771- € 3.511.641- € 3.719.998- € 3.923.942- € 4.123.566-

Jaar 18 Jaar 19 Jaar 20 Jaar 21 Jaar 22 Jaar 23 Jaar 24 Jaar 25 Jaar 26 Jaar 27 Jaar 28
2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040 2041 2042 2043 2044
2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040 2041 2042 2043 2044
€ 119.081 € 116.232 € 113.452 € 110.737 € 108.088 € 105.502 € 102.978 € 100.515 € 98.110 € 95.763 € 93.472
2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040 2041 2042 2043 2044
€ 91.121 € 89.481 € 87.871 € 86.290 € 84.737 € 83.213 € 81.716 € 80.246 € 78.803 € 77.385 € 75.994
2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040 2041 2042 2043 2044
€ 223.359 € 218.015 € 212.800 € 207.709 € 202.740 € 197.890 € 193.155 € 188.534 € 184.024 € 179.622 € 175.324
2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040 2041 2042 2043 2044
€ 119.081 € 116.232 € 113.452 € 110.737 € 108.088 € 105.502 € 102.978 € 100.515 € 98.110 € 95.763 € 93.472
€ 91.121 € 89.481 € 87.871 € 86.290 € 84.737 € 83.213 € 81.716 € 80.246 € 78.803 € 77.385 € 75.994
€ 27.960 € 26.751 € 25.581 € 24.448 € 23.351 € 22.290 € 21.262 € 20.269 € 19.307 € 18.378 € 17.478
€ 223.359 € 218.015 € 212.800 € 207.709 € 202.740 € 197.890 € 193.155 € 188.534 € 184.024 € 179.622 € 175.324
€ 195.399- € 191.264- € 187.219- € 183.261- € 179.389- € 175.600- € 171.893- € 168.266- € 164.717- € 161.244- € 157.846-
€ 4.318.964- € 4.510.229- € 4.697.448- € 4.880.709- € 5.060.098- € 5.235.698- € 5.407.590- € 5.575.856- € 5.740.573- € 5.901.816- € 6.059.662-

Jaar 29 Jaar 30 Jaar 31 Jaar 32 Jaar 33 Jaar 34 Jaar 35 Jaar 36 Jaar 37 Jaar 38 Jaar 39 Jaar 40
2045 2046 2047 2048 2049 2050 2051 2052 2053 2054 2055 2056
2045 2046 2047 2048 2049 2050 2051 2052 2053 2054 2055 2056
€ 91.236 € 89.053 € 86.923 € 84.843 € 82.813 € 80.832 € 78.899 € 77.011 € 75.169 € 73.370 € 71.615 € 69.902
2045 2046 2047 2048 2049 2050 2051 2052 2053 2054 2055 2056
€ 74.627 € 73.285 € 71.967 € 70.673 € 69.403 € 68.155 € 66.930 € 65.727 € 64.545 € 63.385 € 62.246 € 61.127
2045 2046 2047 2048 2049 2050 2051 2052 2053 2054 2055 2056
€ 171.130 € 167.036 € 163.040 € 159.139 € 155.332 € 151.616 € 147.989 € 144.449 € 140.993 € 137.620 € 134.327 € 131.114
2045 2046 2047 2048 2049 2050 2051 2052 2053 2054 2055 2056
€ 91.236 € 89.053 € 86.923 € 84.843 € 82.813 € 80.832 € 78.899 € 77.011 € 75.169 € 73.370 € 71.615 € 69.902
€ 74.627 € 73.285 € 71.967 € 70.673 € 69.403 € 68.155 € 66.930 € 65.727 € 64.545 € 63.385 € 62.246 € 61.127
€ 16.609 € 15.768 € 14.955 € 14.170 € 13.411 € 12.677 € 11.969 € 11.284 € 10.623 € 9.985 € 9.369 € 8.775
€ 171.130 € 167.036 € 163.040 € 159.139 € 155.332 € 151.616 € 147.989 € 144.449 € 140.993 € 137.620 € 134.327 € 131.114
€ 154.521- € 151.268- € 148.084- € 144.969- € 141.921- € 138.939- € 136.020- € 133.164- € 130.369- € 127.635- € 124.958- € 122.339-
€ 6.214.183- € 6.365.451- € 6.513.536- € 6.658.505- € 6.800.426- € 6.939.365- € 7.075.385- € 7.208.549- € 7.338.919- € 7.466.553- € 7.591.512- € 7.713.851-

BIJLAGE 17 Risicoanalyse planschade SAOZ
Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
076226105:B - Definitief ARCADIS 74

BIJLAGE 18 Verkavelingsplan oktober 2011
Ontwerp-exploitatieplan Koningsoord - toelichting en voorschriften
076226105:B - Definitief ARCADIS 75

Legenda
Bebouwing
(nieuw)
Bebouwing winkelcentrum
(nieuw)
Nader uit te werken
(nieuw)
Bebouwing
(bestaand)
Uitgeefbaar gebied
Park + sportvelden
Brinkjes en groene loper
Water