Hoe verkrijgt een kunstwerk betekenis (deel 2): Semiotiek - KABK

1. De president en de popster
Een krantenfoto: de Ierse zanger Bono en de Amerikaanse president George W. Bush
lopen zwaaiend door het beeld. Bush heft zijn arm, de hand iets omhoog geknikt; Bono,
ook met geheven arm, maakt het vredesteken.
Het zwaaigebaar van Bush kennen we als een bij uitstek presidentieel gebaar. Het is een
ceremonieel teken, waarbij de zwaaier zich tot niemand in het bijzonder richt. Bush
richt zich tot de wereld, conform de rol waarin hij zichzelf graag ziet: de joviale maar
daadkrachtige leider. Zijn daadkracht onderstreept hij met ferme passen.
Het gebaar van Bono onderstreept vooral diens imago van de toffe rock & roller met het
gouden hart, die zich door de autoriteit van een wereldleider niet laat intimideren.
De mannen zijn kennelijk overeengekomen zich aan elkaars afwijkende kleding- en
zwaaicodes niet (openlijk) te storen, want ze kijken allebei vrolijk, dat wil zeggen: ze
trekken een soort van vrolijk gezicht. Toch ziet het tafereel er niet ontspannen uit. De
mannen lijken vooral uit te willen dragen dat ze een goede verstandhouding hebben,
terwijl dat niet noodzakelijk zo is.
De foto werd genomen tijdens een ontmoeting van de popster en de president ten tijde
van de zogeheten Heart of America Tour in 2002, toen Bono door de Verenigde trok om
aandacht te vragen voor AIDS-problematiek in Afrika. Bono sprak toen met een aantal
prominente Amerikanen, waaronder president Bush, een nieuwsfeit waarvan we hier
getuige zijn.
Als moderne krantenlezers zijn we dit soort plaatjes wel gewend. Ze behoren tot het
genre waarin diplomatieke gebeurtenissen worden geregistreerd. Enerzijds zien we
hoogwaardigheidsbekleders, die zich bewust zijn van het feit dat de wereld meekijkt, en
die door middel van symbolische gebaren uitdrukking geven aan datgene wat zij willen
uitstralen. Anderzijds zijn we gewend om goed te kijken naar de lichaamstaal en de
2