downloaden - Movisie

Homo in de Hooberg
Handreiking voor het Sociaal Cultureel werk;
aan de slag met (jonge) holebi’s in plattelandsgemeenten.
Olaf Wesel (Student pedagogiek)
Projectleider ‘Holebi’s op het platteland’ • 2007
Homo in de hooiberg is een methode om vanuit het sociaal
cultureel/jongeren werk een project op te zetten voor (jonge)
homo-, lesbo,en biseksuelen op het platteland. Dit is een
groep die vaak vergeten wordt, ze zijn niet direct zichtbaar,
komen in alle sociale milieus voor en voelen zich door hun
geaardheid niet altijd op hun plaats in hun gemeenschap.
De hooiberg in de titel staat symbool voor de gemeenschappen
op het platteland. De homo is er vaak moeilijk te vinden,
als een speld in een . . . juist!
Het is een praktische methode waar je makkelijk mee aan de
slag kan. De hoofdstukken worden steeds geopend met dagboekpassages
van Stijn, een jonge holebi in een dorp. Je
leest wat er bij hem speelt en wat je er als sociaal cultureel
werker kunt ondernemen. De methodiek is voortgekomen
vanuit een pilot-project dat door het jongerenwerk van
Stichting Welzijn Deurne is ontwikkeld en uitgevoerd in de
gemeente Deurne (N-Br). De ervaringen vanuit dat project
zijn gebruikt voor het schrijven van deze methodiek.
Een uitgave van MOVISIE • Stichting Welzijn Deurne
Tot standgekomen met financiële steun van Gemeente Deurne •
Provincie Noord-Brabant • Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
HOMO IN DE HOOIBERG OLAF WESEL
Homo in
de Hooiberg
Handreiking voor het Sociaal Cultureel werk;
aan de slag met (jonge) holebi’s in plattelandsgemeenten.
Olaf Wesel

Pilotproject Jongeren
en Homoseksualiteit
DEURNE – Sinds september dit jaar is Olaf Wesel, tweedejaars student pedagogiek,
bezig met een stage bij het jongerenwerk van Stichting Welzijn Deurne. Voor
zijn stage gaat hij een project uitvoeren rondom jongeren en homoseksualiteit in
Deurne. Ook lesbiennes en biseksuelen vallen hieronder.
Het pilotproject is gestart naar aanleiding
van signalen die bij het jongerenwerk zijn
binnen gekomen van jongeren die worstelen
met hun seksualiteit en hier met
weinig mensen over kunnen praten. Ook
in andere plattelandsgemeenten is dit
aan de orde.
Olaf Wesel: “Stel, je bent 15 of 16 en je
bent er voor jezelf net uit dat je homo,
lesbo of bi bent. Geen probleem, moet
kunnen, kijk maar naar de tv-programma’s
vol met potten en nichten. Je oma is
fan van Carlo Boshard en je broer luistert
altijd naar Claudia de Breij op 3FM”.
Voor jongeren die in een dorp wonen en
achter hun geaardheid komen is het vaak
moeilijk hier voor uit te komen. “O jee, wat
zullen ‘ze’ zeggen”, “Ik ben de enige hier,
ik hoor er nooit wat over”, “Weet je wat, ik
neem gewoon een vriendin voor de buitenwereld,
dan weten ze het niet. Als ik
wat ouder ben kijk ik wel verder en ga ik
wel in de grote stad wonen waar niemand
me kent”. Alles liever dan homo zijn in
een klein dorp.
Misschien klinkt het wat overdreven,
maar volgens Olaf Wesel is dit wel wat er
vaak gebeurt. “In een dorp is veel sociale
controle waardoor iedereen altijd alles
weet en rondom homoseksualiteit heerst
nog steeds een groot taboe. Dat is natuurlijk
ontzettend jammer want jezelf kunnen
zijn is voor iedereen prettig. Het niet
voor hun geaardheid uit komen kan jongeren
een gevoel van eenzaamheid geven
omdat ze zich anders voordoen dan ze
eigenlijk zijn.”
Het project
Het project Jongeren en Homoseksualiteit
bestaat uit verschillende onderdelen.
Er wordt een onderzoek gehouden
onder jongeren naar hun mening over
homoseksualiteit. Verder worden er gastlessen
gegeven op scholen zodat leerlingen
samen met voorlichters kunnen praten
over het onderwerp. Ook wordt er een
folder samengesteld voor homo, lesbo en
biseksuele jongeren uit Deurne, met
informatie waar ze terecht kunnen met
vragen. De uitkomsten van het project
worden gebundeld en aangeboden aan
organisaties in vergelijkbare gemeentes.
Meedenken
De organisatoren willen ook dat er iets
structureels zal komen voor deze groep
jongeren. Ze zijn daarom op zoek naar
mensen die homoseksueel zijn (jong en
oud) en die mee willen denken in het project.
Belangstellenden kunnen contact
opnemen met Olaf Wesel via de Stichting
Welzijn Deurne, tel. 0493-352500 (op
woendag) of e-mail: stagescw@welzijndeurne.nl.
Bron: Weekblad voor Deurne e.o./Peelbelang.
Werkgroep Holebi in Deurne aan de slag
Gay en Lesbian Night
in gasterij De Keyzer
Door onze correspondent MARTIEN KEUNEN
DEURNE – In Deurne is vorig jaar
september, onder supervisie van de
Stichting Welzijn Deurne (SWD), een
pilotproject gestart over jongeren en
homoseksualiteit. Ook lesbiennes en
biseksuelen worden hierbij betrokken.
Volgens Hester Dadema van de SWD
werden er bij het jongerenwerk signalen
opgevangen van jongeren (en ouderen)
die worstelen met hun seksualiteit
en hier met weinig mensen over kunnen
praten. Ook in andere plattelandsgemeenten
is dat volgens haar aan de
orde van de dag. Het project in Deurne
wordt uitgevoerd door Olaf Wesel, student
pedagogiek aan de Universiteit in
Tilburg. Hij is stagiaire bij de SWD. Samen
met Dadema bezocht hij ruim een
jaar geleden in Tilburg het symposium
’Brabant bekent kleur’. Via workshops
moest er een plan op tafel komen. Zo is
het allemaal begonnen.
Uit de kast
“Voor jongeren die in een dorp wonen
is het vaak moeilijk om voor hun
geaardheid uit te komen”, stelt Olaf
Wessel. Maar toch zijn ze ook in Deurne
uit de kast gekomen. Een kleine oproep
in de krant heeft voor deze ommekeer
gezorgd. Een eerste ontmoetingsbijeenkomst
werd door dertien belangstellenden
bezocht.
Inmiddels is er een heuse werkgroep
Holebi (homo, lesbo of bi) actief. Deze
groep bestaat uit zestien personen in
de leeftijdscategorie van 15 tot en met
54 jaar. Wesel ziet het helemaal zitten
en de groep is volgens hem laaiend enthousiast.
Er staan verschillende promotie-activiteiten
op de rol. Er zijn
plannen voor een flyer speciaal voor
Deurne, een website en een telefoonlijn.
Behoeftes
Ook zullen de behoeftes en wensen
van holebi’s in Deurne geïnventariseerd
moeten worden, want de werkgroep
is van mening dat er in Deurne
blijvend aandacht aan het onderwerp
geschonken dient te worden. Ook
moet er voorlichting worden gegeven
aan de leerlingen van het middelbaar
onderwijs in Deurne.
Op zaterdag 6 mei treedt de werkgroep
Holebi voor de eerste keer officieel naar
buiten. In gasterij De Keyzer aan de
Spoorlaan wordt vanaf 21.00 uur een
Gay & Lesbian Night gehouden. De
toegang is gratis. Voor meer informatie
kan men e-mailen naar projectleider
Olaf Wesel,
e-mail: stagescw@welzijndeurne.nl.

Homo in
de Hooiberg
Handreiking voor het Sociaal Cultureel werk;
aan de slag met (jonge) holebi’s in plattelandsgemeenten.
Olaf Wesel

Een uitgave van MOVISIE • Stichting Welzijn Deurne
Tot standgekomen met financiële steun van Gemeente Deurne •
Provincie Noord-Brabant • Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Colofon
Homo in de Hooiberg; handreiking voor het sociaal cultureel
werk; aan de slag met (jonge) holebi’s in plattelandsgemeenten.
Stichting Welzijn Deurne is initiatiefnemer van het project;
‘Holebi’s op het platteland’. Samen met stagiaire pedagogiek
Olaf Wesel is dit project ontwikkeld en uitgevoerd in de gemeente
Deurne. Deze handreiking is geschreven naar aanleiding van dit
project. www.welzijndeurne.nl
MOVISIE lesbisch en homo-emancipatiebeleid. Kenniscentrum
voor de ondersteuning van lokaal lesbisch en homo-emancipatiebeleid.
www.homo-emancipatie.nl.
Uitgave, maart 2007
Telefoon 030-7892000
Coördinatie: Peter Dankmeijer
Tekst: Olaf Wesel
Opdrachtgever: Stichting Welzijn Deurne
Eindredactie: Marc van Bijsterveldt
Vormgeving: CASE, Kees Wagenaars, Breda
Druk: Em. de Jong b.v.
Meer exemplaren zijn te bestellen via info@homo-emancipatie.nl.

Voorwoord
Fijn dat dit boekje bij je onder ogen is gekomen.
Dat betekent hoogstwaarschijnlijk dat je
vanuit het sociaal cultureel werk iets wilt gaan
doen voor jonge holebi’s in een plattelandsgemeente.
Voor de duidelijkheid: ‘holebi’ staat
voor homo, lesbisch en bi
seksueel. Dit woord zul je regelmatig tegenkomen
in dit boekje.
Dit boekje is geschreven omdat er geen werkbare
methodiek bestond om holebi’s op het
platteland in de eigen omgeving te ondersteunen
bij hun welzijn. Om een dergelijke
methodiek te ontwikkelen, is vanuit het jongerenwerk
van Stichting Welzijn Deurne een
pilot-project ontwikkeld en uitgevoerd in de
gemeente Deurne, Noord-Brabant. De doelgroep
van (jonge) holebi’s in Deurne was erg
blij met dit initiatief. Binnen een jaar is er iets
wezenlijks in gang gezet in deze middelgrote
gemeente: voorlichting op scholen en een
werkgroep die zich inzet voor de belangen
van holebi’s. Deze werkgroep geeft het signaal
af naar de Deurnese gemeenschap dat ook in
hun gemeente holebi’s wonen, en dat die er
thuis horen.
Het project is opgezet voor jonge holebi’s,
maar in Deurne kwamen we ook in contact
met volwassen holebi’s. Dit bleek een meerwaarde
voor het project omdat de volwassen
holebi’s in de samenwerking een wat stabielere
factor zijn. Dit was onder meer een voordeel
bij het voortbestaan van de werkgroep.
De jongeren en volwassenen werkten prima
samen.
Er zijn meer dorpen als Deurne waar het welzijn
van holebi’s nog verbeterd kan worden.
Dit boekje biedt de mogelijkheid om hier op
een makkelijke en effectieve manier mee aan
de slag te gaan. Om de leesbaarheid te vergroten
is ervoor gekozen om de lezer met ‘je’ en
‘jij’ aan te spreken. En als je in dit boekje het
woord ‘homoseksueel’ tegenkomt, bedoelen
we hier vanzelfsprekend ook lesbiennes en
biseksuelen mee.
In dit boekje vind je het dagboekverhaal van
Stijn, een jongen die in een hooiberg woont
(zoals hij zijn dorp noemt) en ontdekt dat
hij homoseksueel is. Het verhaal van Stijn
illustreert wat je als welzijnswerker allemaal
kunt doen voor deze doelgroep, en hoe dat
door de plaatselijke holebi’s ervaren wordt.
Stijn bestaat niet echt, maar het verhaal van
Stijn zou echt kunnen zijn.
Ik wil van de gelegenheid gebruik maken
om enkele mensen en instanties te bedanken
voor hun inzet bij het ontwikkelen van dit
boekje. Allereerst de provincie Noord-Brabant
en de gemeente Deurne voor het financieel
mogelijk maken van het project. Verder
MOVISIE Lesbisch en homobeleid voor de
ondersteuning en de publicatie van deze
handreiking. Ook ben ik Stichting Outway
erkentelijk voor hun advies en deskundigheid,
vooral bij de voorlichting.
Maar vooral bedank ik de Stichting Welzijn
Deurne, die mij de mogelijkheid heeft geboden
om dit project samen met hen te ontwikkelen
en uit te voeren binnen hun organisatie
en werkgebied. Ik waardeer de rol die jongerenwerkster
Hester Dadema door haar begeleiding
hierin heeft gespeeld.
Ten slotte bedank ik de werkgroep van
holebi’s in Deurne, die me hebben verrast
met hun enthousiasme en input.
Rest mij nog om iedereen die met dit boekje
aan de slag gaat veel succes te wensen. Als er
vragen of opmerkingen zijn, schroom dan
zeker niet om contact op te nemen met het
jongerenwerk van Stichting Welzijn Deurne.
En natuurlijk met de Deurnese werkgroep
Pinkpeel! zelf.
Olaf Wesel

1Benaderen van holebi’s
10 augustus
Ik wist al dat ik jongens leuker vond dan meisjes, dat geheim ken je al, lief dagboek.
Meisjes vind ik echt wel leuk hoor, heus waar. Maar mijn beste vriend Emiel, tja,
Emiel is het einde. Ik weet ook wel dat ik verliefd op hem ben. Die vlinders in mijn
hoofd, het warme gevoel als ik hem zie. Ik dacht dat het voor altijd zo zou blijven.
Maar Emiel heeft wat met Karlijn. Dat heeft hij me vandaag zelf verteld. Hij vroeg
nog of ik het erg vond. Daar schrok ik van. Wist hij dat ik verliefd op hem was? Nee,
lief dagboek, nee. Hij dacht dat ik jaloers zou zijn op hem dat hij iets met Karlijn
had. Hij zei dat ik zo goed met haar op kon schieten, dat is ook zo. Hij zei dat ik
haar al vanaf mijn eerste dagen kende, dat is ook zo. Hij zei dat we eigenlijk wel
een leuk stel zouden zijn, dat is ook zo. Ik zou ook wel verliefd kunnen worden op
Karlijn, ja lief dagboek, heus waar. Maar ik vind jongens leuker dan meisjes. En
Emiel leuker dan Karlijn.
7 september
De tranen rollen over mijn wangen. Ze weten het hier, ze weten het thuis. Eén keer
ben ik het vergeten, één keer maar. Mijn broer heeft in de geschiedenis van de browser
gekeken. Het was heel onschuldig hoor, niks vies, niks seks. Gewoon een site
met andere jongens zoals ik. Mijn moeder vroeg het net tijdens de afwas: ‘Stijn, wat
vind je van jongens?’ Ik zei niks. ‘Is het echt zo, jongen? Dat geeft toch niks.’ Weer
zei ik niks, ik wilde wel, maar ik blokkeerde. Zelfs mijn tranen blokkeerden. ‘Voor
ons blijf je hetzelfde, hoor.’ Ze pakte me vast, ik deblokkeerde…
Ik ben weggegaan. Ik moest weg. Weg van huis, weg van de straat, weg van iedereen
die ik ken. Ik zit nu langs de sloot achter het voetbalveld tegenover het maïsveld. Ja
ik ben dus homo. En nee, dat geeft niks. Maar ik woon hier, hier waar de melk nog
uit de koeien komt, de aardappels niet aan bomen groeien en het leven nog zo normaal
is als de punten op de koffiepakken. Het is hier één grote hooiberg. En verder
is niemand zo als ik, alleen maar ik. Ik ben een homo. Een homo in een hooiberg,
en niemand zal mij vinden.
7

1Benaderen van Holebi’s
8
Zoals je kunt lezen heeft Stijn niet direct
moeite met zijn geaardheid. Waarschijnlijk
heeft hij het er al eerder over gehad in zijn
dagboek en heeft hij er best vrede mee. Maar
hij voelt zich alleen in zijn dorp en denkt
de enige te zijn met dergelijke gevoelens.
Wat doe je als sociaal cultureel werker om
jongens en meisjes als Stijn te vinden?
Doelen:
• Je hebt de eerste contacten gelegd met
holebi’s in je werkgebied.
• Je hebt inzicht in hun wensen en behoeftes.
Doelgroep: Jonge holebi’s in het werkgebied.
Tijdsinvestering: Een halve dag voor het uitzetten
van de contacten. Daarna een uur voor
elke persoon die je voor een gesprek uitnodigt.
Contacten leggen
Als je op zoek gaat naar holebi’s is het van
belang om ze neutraal te benaderen. Het gaat
hier immers om gewone jongeren. Alleen
vanwege een klein verschil met de meerderheid
– hun seksuele voorkeur – worden ze
door sommigen als anders gezien. Veel jonge
holebi’s voelen zich redelijk prettig met hun
gerichtheid. Treed ze dan ook tegemoet als
elke andere jongere die je in je werk tegenkomt,
en duw ze niet in een ‘minderheidsrol’.
Door jonge holebi’s neutraal en niet vooringenomen
te benaderen, krijg je een veel eerlijker
antwoord op je vragen.
Veel welzijnswerkers kennen amper holebi’s
in hun werkgebied. Dit komt waarschijnlijk
doordat het een groep is die gemakkelijk wegvalt
in andere groepen. Holebi’s komen in
echter alle lagen en groepen van de bevolking
voor. Omdat er zeker in kleinere gemeenten
geen sprake is van een holebi-subcultuur, zul
je enige moeite moeten doen om deze groep

toch te bereiken. Hieronder beschrijven we
drie mogelijkheden.
1) Internet
Via sites met profielen zoals Gay.nl, Cu2.nl
en Femfusion is het mogelijk om holebi’s te
vinden. De meeste van deze sites beschikken
over uitgebreide zoekmogelijkheden, waar
ook op homo/bi/hetero gezocht kan worden.
Soms kun je ook op regio zoeken. Spreek de
mensen die binnen jouw doelgroep passen
gewoon aan. Na enkele berichtjes kun je
voorstellen een kennismakingsgesprek te
houden.
Let op: deze sites zijn bedoeld om vrienden
te maken, een partner te zoeken of erotische
contacten te vinden. Voorkom dus misverstanden
en wees zakelijk: laat duidelijk merken
dat het je gaat om ondersteuning vanuit
een welzijnsorganisatie. Sommige sites hebben
advertenties van pornografische aard, en
op sommige profielen staan erotische foto’s.
Houd hier rekening mee bij het gebruiken
van dit middel.
Tip: Je kunt ook zelf een profiel plaatsen.
Laat daarop weten wat je doel is. Een vlotte
tekst, een fotootje en een heldere profielboodschap
worden meestal zeer gewaardeerd.
2) Lokale krant
Je kunt ook een stukje in het plaatselijke
huis-aan-huisblad plaatsen. Hierop komen
waarschijnlijk vooral reacties van wat oudere
personen. In het stukje in de krant vertel je
wat je van plan bent en hoe je dat wilt aanpakken.
Daarnaast kun je vermelden dat je
nog mensen zoekt die bij je initiatief betrokken
willen zijn. Als deze personen reageren,
kun je ook met hen een kennismakingsgesprek
houden.
3) Professioneel netwerk
Vraag eens in je netwerk rond of mensen
holebi’s kennen in jouw werkgebied. Je hebt
grote kans dat je vage verhalen te horen krijgt
over mensen die homoseksueel zijn, maar dat
men ze niet persoonlijk kent. Toch kun je op
deze manier via via ook aan contacten komen.
Gebruik dus je netwerk van collega’s en andere
professionals, maar zeker ook je contacten
met jongeren en volwassenen in je werkgebied.
Het kennismakingsgesprek
De personen met wie je in contact komt,
kun je uitnodigen voor een kennismakingsgesprek.
In een gesprek kun je verschillende
punten aan bod laten komen, zoals:
• Persoonlijke kennismaking.
• Hoe is het om in de woonplaats homo
te zijn?
• Hoe was je coming out?
• Heb je vervelende reacties gehad?
• Ken je meer holebi’s in het dorp?
• Zou je die willen leren kennen?
• Wat mis je hier voor holebi’s?
Dit eerste gesprek moet er vooral op gericht
zijn om elkaar te leren kennen. Maar het
geeft je ook de gelegenheid een globaal beeld
te krijgen van de doelgroep. Bestaat er behoefte
aan een ondersteuningsproject? Als
al je respondenten aangeven geen behoefte te
hebben aan contacten binnen het dorp, dan
is het bijvoorbeeld niet nodig om hier verdere
actie op te ondernemen.
Als je een aantal mensen enthousiast hebt
gekregen, is het verstandig om een gezamenlijke
bijeenkomst te houden. Zie hiervoor
hoofdstuk 3 ‘Opzetten van een werkgroep’.
Tip: Wees eerlijk wie je bent en wat je zoekt.
Als direct blijkt dat iemand niet op een jongerenwerker
zit te wachten, dring dan niet
aan. Deze jongere zou later waarschijnlijk
alsnog afvallen.
Ja ik ben homo. En nee, dat geeft niks.
Maar ik woon hier en verder is niemand
zoals ik.
9

2Voorlichting
18 november
Vandaag begon als een gewone dag. Tot aan de les maatschappijleer. ‘Omdat we het
over liefde en relaties hebben,’ zei Vanneste, ‘heb ik twee mensen uitgenodigd die
het daar met jullie over willen hebben.’ Robbert en Saskia, leuk stel hoor. Ze stelden
zich voor, nog niks aan de hand. Maar Robbert had niks met Saskia. Saskia had een
vriendin, en Robbert wilde een vriend. Buiten scheen de zon, maar het donderde in
mijn hoofd. Kwamen ze mij uit de kast halen, moest ik het hier vertellen, hier in de
klas? Saskia vertelde dat één op de tien mensen homo is, we waren nu met 24 mensen
in de klas, zij waren homo, dus het klopte. Maar als zij er niet zijn, dan zitten er
toch nog twee, eentje weet ik, dat ben ik, maar wie is dan de ander?
In de pauze ging het er nog over. Peter vond het maar raar. ‘Homo’s zijn verwijfd en
potten zijn net mannen,’ zei hij. ‘Maar Saskia was een gewoon meisje en Robbert
een leuke jongen,’ zei Karlijn. Dat klopt, en nee dagboek, niet leuk op die manier ;-).
Emiel zei dat hij vond dat homo’s gewoon moeten zijn wie ze zijn. Dat vond ik tof
om te horen. Het zou niet moeten, maar ik vind Emiel’s mening toch wel belangrijk.
Eigenlijk vond iedereen het heel knap dat Robbert en Saskia voor de klas zijn komen
praten. En zo vreemd waren ze ook niet, ze vielen best wel mee. Zou ik ook meevallen
dagboek? Zouden ze mij ook maar gewoon Stijn vinden, die al jaren bij ze in de
klas zit? Stijn die het beste is in Frans? Stijn die gym niet zo graag doet. Ik weet het
niet, en ik ga het ook niet zeggen. Dadelijk vinden ze me Stijn die raar is. Stijn die
achter alle jongens aanzit. Stijn die in een roze jurkje uitgaat. Nee, dagboek, ik ga
dat echt niet zeggen.
11

2Voorlichting
12
Homo’s in de klas? Kan dat? Zoals je ziet heeft het op Stijn de
nodige indruk gemaakt. En het is natuurlijk niet alleen voor
een jongen als Stijn bedoeld. De hele klas heeft er iets van
opgestoken, en in de pauze wordt er nog op door gegaan.
Doelen:
• Jongeren tonen begrip voor andere opvattingen
en levenswijzen die niet de hunne
hoeven te zijn.
• Jongeren weten wat homoseksualiteit is
en wat het voor impact op iemands leven
kan hebben.
• Stereotypen zijn weerlegd en vooroordelen
weggenomen.
• (Homo)seksualiteit is meer bespreekbaar.
• De sociale afstand tussen homo’s en
hetero’s is kleiner.
• Er is grotere onderlinge sociale steun.
Doelgroep: Leerlingen in het voortgezet
onderwijs vanaf 13 jaar.
Tijdsinvestering: Varieert van de afspraken
die je met een organisatie maakt; van een uur
tot enkele dagen.

De noodzaak van voorlichting
Homo’s kunnen trouwen, Jamai kwam als
eerste winnaar van Idols uit als homo, en de
kranten schreven over de Gay Games. Homoseksualiteit
lijkt de normaalste zaak van de
wereld, ook op onze scholen. Maar dat laatste
is helaas schijn. De meeste holebi-jongeren
durven op school niet te vertellen over hun
homoseksuele of lesbische gevoelens. Op
scholen wordt meestal weinig aandacht besteed
aan voorlichting over homoseksualiteit.
In ieder geval is er weinig of geen aandacht
voor de behoeften van homoseksuele of lesbische
jongeren.
Het is belangrijk om dit onderwerp in het
onderwijs onder de aandacht te brengen en
bespreekbaar te maken. Dat is ook relevant
als het gaat om verwante onderwerpen als
discriminatie, je onveilig voelen, keuzevrijheid,
en omgaan met anders zijn.
Op veel scholen, en zeker niet alleen de
‘zwarte’, besluiten holebi-docenten en -leerlingen
om niet openlijk voor hun seksuele
voorkeur uit te komen. Ze voelen zich onvoldoende
veilig om dat te doen, omdat heteroseksualiteit
de norm is. Holebi’s zijn al gauw
de ‘underdog’, en veel holebi-docenten en -
leerlingen ervaren onvoldoende steun van
schoolleiding, collega’s of medeleerlingen.
Scholen zien vaak niet de noodzaak om aandacht
aan homoseksualiteit te besteden, of ze
zijn bang het expliciet te benoemen vanwege
reacties in en buiten de school.
Dit alles geldt zowel voor ‘witte’ als ‘zwarte’
scholen, en zeker ook voor plattelandsscholen.
In grotere steden trekken multiculturele
spanningen op scholen soms de aandacht.
Ook de negatieve houding van sommige
allochtone leerlingen naar holebi’s valt op.
Daardoor lijkt het misschien dat homovijandigheid
op de vaak ‘wittere’ plattelandsscholen
niet voorkomt. Maar ook daar kan voorlichting
geen kwaad, al was het maar omdat
mensen er soms minder bekend zijn met
homoseksualiteit. In steden zijn jongeren
immers vaak gewend aan homocafés, openlijke
holebi’s en grote gay-evenementen. Voor
bewoners van kleinere plattelandsgemeenten
zijn dergelijke zaken eerder een ver-van-mijnbed-show.
Voorlichting door ervaringsdeskundigen
Voor veel jongeren is het een hele ervaring
om eens een ‘echte homo en lesbienne’ in de
klas te hebben. Vaak neemt een voorlichting
door ervaringsdeskundigen al de grootste
vooroordelen weg. Jongeren vinden het
meestal erg interessant om te horen hoe een
homo het ervaart om homo te zijn, hoe het
is om als meisje te merken dat je op meisjes
valt, of hoe je het aan je ouders en vrienden
hebt verteld.
Hoe realiseer je voorlichting over
homoseksualiteit in de klas?
Allereerst moet je scholen daartoe een aanbod
doen. Je stuit daarbij waarschijnlijk vaak
op scholen met een dichtgetimmerd curriculum
en volle roosters die een jaar van tevoren
zijn gepland. Maar je stuit soms ook op vrees
voor negatieve reacties van ouders. Om deze
knelpunten te overwinnen, is het zeer raadzaam
om vooraf in overleg te gaan met een
homobelangenorganisatie in de buurt. Deze
hebben voorlichting op scholen vaak al jaren
in hun aanbod, en hebben ervaring in het
effectief benaderen van het onderwijs.
Samenwerking met de homobelangenorganisatie
kan variëren: van een enkel signaal naar
deze organisatie dat er behoefte is aan voorlichting
tot samen een plan van aanpak maken.
Het kan erg effectief zijn om gebruik te
maken van hun deskundigheid op het gebied
van voorlichtingen en homoseksualiteit, en
die te combineren met de contacten die jij
binnen je werkgebied hebt. Op die manier
kun je tot de beste resultaten komen.
Tip: Vraag eens of de holebi’s die je bent
tegengekomen – en met wie je eventueel een
werkgroep bent gestart – interesse hebben
om zelf ook voorlichtingen te geven. De ervaring
leert dat het voor jongeren nog interessanter
wordt als er iemand vanuit de eigen
omgeving voor de klas staat. Hierdoor komt
het onderwerp dichterbij en gaat het meer
leven. Zo geven zes leden van de holebi-werkgroep
Pinkpeel in Deurne voorlichting op de
middelbare scholen in hun eigen gemeente.
Tip: Naast scholen bestaan er nog andere settings
waar je voorlichting over homoseksualiteit
kunt verzorgen. Denk ook eens aan je
13

14
eigen jongerencentrum, de gemeenteraad of
de plaatselijke plattelandsvrouwenvereniging.
Wees creatief!
Aandachtspunten voor de
voorlichting
De meeste homobelangenorganisaties zijn
gewend om in de stad voorlichting te geven.
Voor het geven van voorlichting in een kleine
gemeente zijn er enkele speciale aandachtspunten.
Zoals hierboven al aangegeven, kennen
jongeren in een dorp vaak geen cafés
voor holebi’s omdat ze die gewoonweg niet in
de eigen omgeving hebben. De jongeren hebben
minder vaak van holebi-organisaties en
bijvoorbeeld speciale evenementen gehoord.
Ook zijn holebi’s meestal minder zichtbaar in
kleinere kernen.
Het is verstandig om hier rekening mee te
houden in de voorlichtingen. Ga er niet van
uit dat leerlingen al in aanraking zijn geweest
met dergelijke fenomenen uit de holebi-subcultuur.
Jongeren hebben door hun onbekendheid
met homoseksualiteit mogelijk
grote vooroordelen, of ze vinden homoseksualiteit
‘iets van de grote stad’.
Daar komt nog bij dat jongeren in een plattelandsgemeente
vaak andere waarden en normen
hebben. Ze kunnen minder open zijn
over seks en zullen misschien minder snel
schuttingtaal gebruiken. Direct taalgebruik
als ‘neuken’ of ‘beffen’ kunnen dan shockerend
overkomen. Het is raadzaam om voor je
begint aan de voorlichtingen met je contactpersoon
op een school te bespreken wat voor
leerlingen je in de voorlichtingsles krijgt en
wat je aan reacties kunt verwachten.
In de pauze ging het er nog
over. Zo vreemd waren ze ook
niet, ze vielen best wel mee.

3Opzetten van
een werkgroep
7 december
Ik hoef niet meer te liegen tegen Emiel. Ik heb het hem verteld. Gewoon zomaar
kwam het uit mijn mond. Niet dat ik dat durfde, maar het kwam er toch gewoon uit.
Hij vindt het OK, geen probleem. We zijn nog steeds hetzelfde, alleen vindt hij
meisjes leuker dan jongens en ik jongens leuker dan meisjes. Karlijn kwam later,
ze vond dat ik wat stil was. Ik heb het haar ook maar verteld. ‘Ow, OK.’ Dat zei ze,
alleen maar dat, was dat alles? Moest ze meer zeggen? Nee, Karlijn is cool, Karlijn
vindt het OK, Karlijn is mijn beste vriendin. Maar ik had anders verwacht. Ik dacht
dat mensen me anders zouden vinden, of vind ík dat alleen maar? Ben ik anders?
Ja, ik ben anders dagboek! Ik ben homo en dat is best OK. Alleen jammer dat er
hier geen homo’s zijn.
5 februari
Vorige week woensdag stond in het nieuwsblad dat het jongerenwerk hier iets voor
homo’s gaat doen. Mijn vader kwam ermee aan. ‘Hé Stijn, niks voor jou?’ Ik heb
gelijk gebeld, er hadden nog vijf mensen gereageerd. Nee, ik lieg niet. Een man, die
getrouwd is geweest. Twee dames met kinderen, dat wist ik, die wonen hier schuin
achter. Een meisje van mijn leeftijd. En Johan, de oudere broer van Emiel! Ja, echt
waar, hij had het nog niet tegen Emiel durven zeggen, ’t watje! Weet je, ik kende ze
wel, allemaal heb ik ze al eens gezien. Maar ik wist het niet, ik heb het niet aan ze
gezien.
Vanavond zijn we voor het eerst samen gekomen. Keigezellig. Ik heb nog een tijd
met Johan zitten kletsen, heb nooit echt zo met hem gepraat. Hij was gewoon de
broer van mijn beste vriend. Iemand waar ik niet veel mee had. Maar nu wel, we zijn
een beetje hetzelfde. Hij vertelde dat hij niet naar een homocafé durfde te gaan, tenminste
niet alleen. Nou, ik ook niet hoor. En Natasja (het meisje) ook niet. En met
z’n drieën? Ja, dan wel, ik zou het wel eng vinden, maar durven zou ik wel. Maar hoe
komen we daar? Nou, Carlo (die man) heeft een auto, daarmee mogen we meerijden.
En Marion en Marielle gaan ook mee, als ze tenminste oppas kunnen vinden.
O ja, Marion en Marielle gaan trouwen. Gewoon hier, in het gemeentehuis, midden
op de markt. Stoer hè?!
17

3Opzetten van een werkgroep
18
Vaak kennen homo’s elkaar niet in een kleine
plaats. Zoals je hebt gelezen, vinden ze het
heel prettig om elkaar te leren kennen.
Ze hebben een overeenkomst, ze zijn holebi
en ze komen uit dezelfde plaats. Alleen dat
al schept een band.
Doel:
• Er is een werkgroep die vervolgacties kan
ondernemen.
Doelgroep: Holebi’s in het werkgebied
Tijdsinvestering: Drie uur per bijeenkomst
en drie uur voorbereiding, coördinatie en
dergelijke. Reken erop dat een werkgroep
minimaal anderhalf tot twee jaar ondersteuning
vergt.
Waarom een werkgroep?
In grotere plaatsen en steden vind je vaak
homobelangenorganisaties, meestal met een
werkgebied dat groter is dan hun stad. Toch
blijkt nogal eens dat ze die stad niet goed
uitkomen, vooral omdat ze op vrijwilligers
draaien en werk genoeg hebben in hun vestigingsplaats.
In kleinere kernen is het moeilijk
om een belangengroep op te zetten vanuit
de doelgroep. Het is organisatorisch een forse
klus, en holebi’s zijn vaak nog niet in beeld
als potentiële vrijwilliger. Daarom is het van
belang om als professional het initiatief te
nemen. Omdat de sociale betrokkenheid in
dorpen vaak groter is dan in steden, bestaat
er een grote kans dat de mensen die je vindt
erg enthousiast zijn over je idee. Mocht er
toch geen draagvlak zijn, heb je als welzijnswerker
in ieder geval je best gedaan.

De start van de werkgroep
In de eerste fase van je project ben je een
aantal holebi’s tegengekomen. Vraag ze na de
kennismaking of ze eventueel interesse hebben
om in een werkgroep te stappen. Houd
vooral open wat deze groep gaat doen. Het
werkt het beste als je ze zelf laat bedenken
wat ze willen doen. Plan een eerste bijeenkomst
en nodig iedereen uit om te komen.
Benadruk dat de komst vrijblijvend is. Je wilt
ze de gelegenheid geven zich te oriënteren
op wat er mogelijk is binnen een werkgroep,
en om te peilen wat de potentiële deelnemers
zouden willen doen. Een agenda voor de eerste
bijeenkomst vind je in bijlage 2.
Bij de eerste bijeenkomst moet je er rekening
mee houden dat de deelnemers het vooral erg
leuk vinden om andere holebi’s binnen hun
gemeente te leren kennen. Ruim daar tijd
voor in. Laat iedereen zich uitgebreid voorstellen.
Verder is het een goed idee om tijdens de eerste
bijeenkomst een brainstorm te houden.
Hoe vinden de deelnemers dat de situatie op
dit moment voor holebi’s is? Wat zou er beter
kunnen? Wat missen ze? En: wat zouden ze
er zelf aan willen gaan doen? In het volgende
hoofdstuk ‘Producten’ vind je hier ideeën
voor.
Tip: Stel voor om na afloop naar een cafeetje
in de buurt te gaan om wat na te kletsen en
nader kennis te maken. Dit voorziet in de
behoefte om elkaar beter te leren kennen.
Daardoor zal men tijdens de volgende vergadering
ook minder bezig zijn met kennismaken
en heb je meer tijd voor inhoudelijk
overleg.
De werkgroep na verloop van tijd
In het begin zul je merken dat je veel tijd in
de werkgroep moet steken. Het opstarten
van een dergelijke groep kost de nodige inspanning.
Als je er enige tijd mee bezig bent,
is het goed een tussentijdse evaluatie te houden:
wat vinden de deelnemers van de werkgroep?
In bijlage 3 vind je hier een handige
vragenlijst voor.
Uit de tussenevaluatie maak je op waar je je
aanpak kunt bijstellen. Ook wordt duidelijk
of de werkgroep ondersteuning wil blijven
ontvangen. Als de groep blijvende steun wil,
maar jij hebt er onvoldoende uren voor, overweeg
dan hulp te vragen bij een homobelangenorganisatie
bij jullie in de regio. De werkgroep
kan wellicht een onderdeel van hun
organisatie worden. Dat vervangt weliswaar
niet echt de gewenste ondersteuning, maar
geeft wel een gevoel van verbondenheid.
Bovendien krijgt de werkgroep een contactpersoon
van de organisatie als klankbord.
Waarschijnlijk zul je merken dat sommige
deelnemers zich na de eerste golf van enthousiasme
gaan realiseren dat ze ook zelf de
nodige tijd en inspanning in een werkgroep
moeten steken. Sommige mensen hebben
die tijd niet en anderen zullen hun energie
anders willen gebruiken. Wees hierop bedacht.
Het is geen ramp als er mensen afvallen.
Er zal een kern overblijven die zich vol
enthousiasme blijft inzetten, en een kleinere
groep is vaak ook meer werkbaar. Bovendien:
de mensen die vertrekken, zijn niet verloren.
Ze vormen een directe achterban voor je
werkgroep en kunnen desgevraagd nog wat
betekenen voor de activiteiten.
Weet je, ik kende ze wel, allemaal heb ik
ze al eens gezien. Maar ik wist het niet,
ik heb het niet aan ze gezien.
19

19 oktober
Vandaag was de grote dag! De postertjes hingen al zeker een week. Er
heeft een stukje in het nieuwsblad gestaan. En we hebben het allemaal
4op ons profiel bij gay.nl gezet. Alleen Carlo niet, die weet niet hoe hij
die aan moet passen; oude mensen! Ik heb zelfs met Johan een avond
uitgetrokken om iedereen op gay.nl uit onze buurt een berichtje te
sturen, dat was erg gezellig hoor.
Om tien uur zaten we klaar in het dorpshuis. Tot elven hebben we er
alleen met de werkgroep gezeten, we dachten al dat er verder niemand
zou komen. Maar toen kwamen de eersten binnen. En langzaamaan
kwamen er meer en meer mensen, uiteindelijk toch een man of dertig,
geen idee dat er zoveel waren hier. Niet dat het nou stampvol was,
maar wel vol met mensen die hier in onze hooiberg wonen.
Sommigen kende ik van naam, sommigen van gezicht en anderen helemaal
niet. Homo, lesbo, oud, jong, Van alles. Volgende maand weer!!
En o ja, ook niet geheel onbelangrijk, ik heb met Johan gekust. Whaaaaaa,
echt waar. Ik geloof dat hij mij ook leuk vindt. Ik wist niet dat alles
wat ze over verliefd zijn zeggen waar kon zijn. Even zien: ik zweef,
heb vlinders in mijn buik (dat bestaat dus echt hè!), ik denk zelfs bij
het bezorgen van mijn krantjes aan hem, ik kan niet eten, echt allemaal
waar. Toen ik thuis was heb ik gelijk Karlijn ge-smst. ‘We hebben
ge-X-t, het zat al in de lucht, ik voel me zweven. Greetz X Stijn.’
Anderhalve minuut later: ‘Zei ik toch, worden we toch nog familie!
Greetz Karlijn.’ Een halve minuut later: ‘Hey schoonbroer! loopt er
hier een te neuriën, is half vijf in de ochtend. Jouw schuld!?! Emiel.’
20 oktober
Producten
Vanmorgen om half tien wakker ge-smst. Was gelijk pissig op Karlijn,
veel te vroeg! Maar het was Johan, vannacht was nog een beetje vaag,
is dat echt gebeurd? Hebben we gezoend? Ik voel me al de hele dag
zweven. Zouden mensen het aan me zien, dat ik gezoend heb. En niet
zomaar gezoend, maar met een jongen. En niet zomaar een jongen,
maar met Johan. Zouden ze het kunnen zien? En wat als ze het zouden
kunnen zien? Ik weet niet eens of ik dat wel zo erg zou vinden.
Vanavond zie ik hem weer, gaan we aan de teksten van de website en
de folder werken. Die moeten binnenkort ook af. Hoop wel dat het
schrijven er van komt. Nou ja, stiekem hoop ik ook van niet.
23

24
4Producten
Je kent de holebi’s in jouw werkgebied. Je weet dat ze iets willen doen. Maar wat
is ‘iets’? Ze zullen daar vast allemaal een goed idee over hebben. Maar zo niet –
of om je op weg te helpen – hieronder een aantal ideeën voor producten van
een werkgroep.
Uitgaansavond
Doel: Holebi’s hebben de gelegenheid elkaar
te ontmoeten.
Doelgroep: Holebi’s uit het werkgebied en de
omgeving daarvan.
Tijdsinvestering: De organisatie gaat mee in
de werkgroepbesprekingen, daarnaast per
avond ongeveer vier uur extra ondersteuning.
Locatie
Als eerste heb je een locatie nodig. Dit kan
een café in het centrum zijn, of een buurthuis
of iets dergelijks. Belangrijk is wel om te kiezen
voor een specifieke ruimte voor de uitgaansavond,
dus niet dezelfde die je gebruikt
voor werkgroepvergaderingen. Je kunt kiezen
voor een gemengde locatie die ook toegankelijk
is voor publiek. Vooral als dat publiek er
normaal ook al komt, bied je met de uitgaansavond
meteen een mogelijkheid om de zichtbaarheid
en integratie van homoseksualiteit
aan te pakken. Houd er wel rekening mee dat
de doelgroep in een gemengd homo- en
heteroseksueel gezelschap niet altijd even op
zijn gemak is. Ze voelen zich dan bijvoorbeeld
toch bekeken en dat belemmert ze in hun
vrijheid om genegenheid voor hun eventuele
partner te tonen. En dat is voor veel bezoekers
wel een belangrijk onderdeel van een uitgaansavond.
Ook voor personen die net hun
seksuele voorkeur hebben ontdekt, of hier
nog niet zeker van zijn, is een meer besloten
locatie aan te bevelen.
Publiciteit
Hoe laat je andere holebi’s weten dat er een
avond voor hen is? Je kunt postertjes maken
die je in winkels, openbare gebouwen, scholen
en dergelijke laat ophangen. Via gay.nl
kun je berichten versturen. Als je dat met een
paar mensen van je werkgroep doet, heb je
al snel een groot aantal potentiële bezoekers
een persoonlijk berichtje gestuurd. Ook kunnen
de werkgroepleden de avond op hun
eigen profielen vermelden. Met een stukje in
enkele huis-aan-huisbladen bereik je bovendien
mensen die niet naar homosites gaan.

Organisatie
Het ligt aan de gekozen locatie wat je verder
nog moet organiseren. Als het een café is,
hoef je niemand achter de bar te hebben. In
een buurthuis moet je dat wel regelen. Spreek
af dat iedereen van de werkgroep er al vanaf
het begin is. Dan is niemand alleen en zijn
er altijd al mensen als er bezoekers binnenkomen.
Zorg ervoor dat mensen die voor het
eerst komen even aangesproken worden en
een drankje krijgen. Voor veel mensen is het
een hele stap om binnen te komen, dus een
welkom is dan erg prettig. Je kan er voor kiezen
om ontmoetingsavonden te organiseren
zonder een echt programma.
Tip: De ervaring leert dat als je een ‘passieve’
activiteit organiseert, de drempel lager wordt
om voor het eerst binnen te komen. Met een
‘passieve’ activiteit bedoelen we bijvoorbeeld
een film of een spreker. Het is dan niet gelijk
noodzakelijk om met anderen te communiceren.
Dit kan een veiliger gevoel geven. Je komt
in de eerste plaats om naar iets te kijken of te
luisteren. Als bezoeker kun je daarnaast de
sfeer proeven en het even rustig aankijken.
Ook ontstaat er makkelijker een informeel
samenzijn. Een bezoeker kan er dan voor
kiezen om te blijven en contacten te leggen,
of te gaan als hij of zij het toch nog lastig
vindt. Dat is ook niet erg: ook dit is al een
eerste contact. Initiatief vanuit de werkgroep
om de nieuwe mensen aan te spreken blijft
belangrijk!
Website en folder
Doel: De werkgroep presenteert zich in het
werkgebied.
Doelgroep: Holebi’s en hetero’s uit het werkgebied.
Tijdsinvestering: Het uitdenken van de opzet
voor de website gaat mee in de werkgroepbesprekingen.
Delegeer het schrijven van teksten,
updaten van de site en ander onderhoud
aan de werkgroep. Reken daarnaast
acht uur voor de coördinatie van het opzetten
van een site en het maken van een folder.
Internet als medium
Als je het project richt op jongeren, is internet
een niet te onderschatten medium. Het is
vaak de eerste plek waar (jonge) holebi’s gaan
zoeken naar informatie. Het is makkelijk,
maar vooral ook anoniem. Dat kan erg prettig
zijn, zeker in de fase van een coming out.
Wat komt er op de site en in de folder?
Laat op je site zien wie jullie zijn. Plaats een
leuke foto van de werkgroep, zodat mensen
weten wie er achter het initiatief zitten. Foto’s
van de activiteiten zijn ook een goed idee.
Zorg er voor dat alle informatie over wat de
werkgroep doet steeds up-to-date op de site
staat. Vermeld ook hoe mensen met jullie in
contact kunnen komen, via e-mail of telefoon.
Kijk voor een voorbeeld op de site van
de werkgroep uit Deurne: www.pinkpeel.nl.
Van de informatie die je op de site zet, kun je
ook een folder maken. Verspreid deze onder
vertrouwenspersonen op scholen, maatschappelijk
werk, huisartsen en andere sleutelfiguren
in de regio. Bedenk samen waar
je als holebi als eerste zou aankloppen voor
informatie over homoseksualiteit, en zorg
dat de folders daar beschikbaar zijn.
Tip: Zet geen privé-telefoonnummers op de
site of in de folder. Mensen kunnen immers
ook negatieve reacties geven. Kies er bijvoorbeeld
voor het nummer van je eigen organisatie
erop te zetten, zodat je vanuit jouw instelling
eventueel telefoonnummers van de werkgroepleden
kunt doorgeven. Regel dit goed
met jullie receptie.
Tip: Zorg dat het e-mailadres op de site wel
te kopiëren is, maar niet direct aanklikbaar.
Als je dat wel doet, levert dat op den duur
veel spam op.
Ontwerpen van een site
Het professioneel laten ontwerpen van een
site is een kostbare aangelegenheid. Maar
gelukkig zijn er veel mensen die het leuk
vinden om er een te bouwen, vaak tegen een
fors lagere vergoeding dan een professional
ervoor zou vragen. Bedenk dus goed wie je
hiervoor inschakelt. Zet ook de contacten
van de werkgroepleden in. En misschien ken
je zelf iemand die het zou willen doen.
Tip: Het is belangrijk dat iedereen die op de
site afgebeeld is hier geen problemen mee
heeft. Het kan erg vervelend uitpakken als
er iemand op staat van wie de omgeving nog
25

26
niet op de hoogte is van zijn of haar seksuele
gerichtheid. Bovendien kan je instelling te
maken krijgen met een rechtszaak over portretrecht.
Als je dit risico wilt afdekken, laat
dan de mensen op foto’s een contractje tekenen.
Een voorbeeld daarvan vind je op
www.homo-emancipatie.nl/jongeren/model
contract.html.
Belangenbehartiging
Doel: Homoseksualiteit is zichtbaar en er is
expliciet aandacht voor de positie van holebi’s.
Doelgroep: Holebi’s uit het werkgebied en de
algemene bevolking.
Tijdsinvestering: Afhankelijk van de uitwerking
en de rolverdeling met een homobelangenorganisatie.
Belangenbehartiging van holebi’s in jullie regio
is een derde activiteit waar de werkgroep
zich op kan richten. Zoek contact met de
gemeente om met een ambtenaar, een wethouder
of iemand uit de gemeenteraad te
spreken. In het gesprek kun je laten zien dat
homoseksualiteit ook in hun gemeente leeft
en dat het belangrijk is om ook aan de groep
holebi’s te denken in het lokale beleid. Hierbij
kan de werkgroep fungeren als adviesorgaan.
...En o ja, ook niet geheel onbelangrijk,
ik heb met Johan gekust. Whaaaaaa,
echt waar. Ik geloof dat hij mij ook leuk
vindt. Ik wist niet dat alles wat ze over
verliefd zijn zeggen waar kon zijn. ..
Zorg ervoor dat je regelmatig in de lokale media
komt. Zo laat je andere holebi’s weten dat
de werkgroep er is. Bovendien zorg je er zo
voor dat andere bewoners uit het dorp lezen
en horen dat er ook holebi’s wonen bij hun in
het dorp, en niet alleen in de grote stad. Zorg
altijd dat contactgegevens van de werkgroep
bij de uiting vermeld worden. Nodig mensen
uit om te reageren.
Houd de media in de gaten en zorg dat je weet
wat er allemaal speelt op het gebied van
homoseksualiteit binnen je werkgebied.
Bespreek of het nodig is om op nieuws of
bijvoorbeeld incidenten te reageren als werkgroep.
Geef zonodig een reactie vanuit je
instelling.
Het voorgaande maakt duidelijk dat belangenbehartiging
heel breed kan zijn. Je kunt als
werkgroep een aantal mensen aanwijzen die
het leuk vinden zich hiermee bezig te houden
en kansen op dit gebied in de gaten houden.
Zoek zeker ook contact met een holebi-organisatie
uit een stad in de buurt, zodat ze je
hierbij kunnen helpen.
Tip: Als mensen niet weten dat je er bent,
zullen ze ook geen contact zoeken. Laat dus
zien dat je er bent als werkgroep en wat je
doet aan het verdedigen van hun belangen.
Sta open voor reacties.
Ten slotte: wees creatief bij het bedenken
van producten
We hebben hier enkele producten genoemd
waarmee de werkgroep zich bezig kan houden.
Realiseer je dat het aantal mogelijke producten
en activiteiten in principe oneindig is.
Wees creatief, en laat in eerste instantie vooral
de werkgroep goed nadenken over wat ze zouden
kunnen gaan doen. Als je bovenstaande
producten meteen zelf aanreikt, loop je het
risico dat de werkgroep zelf niet geactiveerd
wordt. Het is ook goed om bovenstaande
ideeën door de werkgroep te laten bedenken.
Dan is het draagvlak om er tijd en energie
in te stoppen ook groter. Dan hebben ze het
immers zelf bedacht!
Tip: Als de werkgroepleden daar belangstelling
voor hebben én het aandurven, kun je
het geven van voorlichting (zie hoofdstuk 2)
ook aan de werkgroep overlaten,. Als je eenmaal
contacten hebt met scholen en met een
homobelangenorganisatie, is al veel van het
werk gedaan. De werkgroepleden die willen
voorlichten, kunnen zich daar in een weekend
voor laten scholen op een training van
COC Nederland (zie www.coc.nl).

5Achtergrond
informatie
12 november
Vandaag met John gesproken, die van het jongerenwerk die de werkgroep heeft
opgezet. Was wel grappig. Is een toffe vent hoor, lekker relaxed en je kunt er nog
eens een goed gesprek mee hebben. Hij had het over ‘jullie doelgroep’, dat is op
z’n welzijns voor homo’s die in ons dorp wonen. Hij vertelde dat hij het best wel
lastig vond in het begin. Hij wist niet goed hoe hij met ons om moest gaan. En
toen dacht ik: het is ook wel anders, niet dat we minder zijn of zo, maar gewoon
anders. Maar goed, iedereen is anders natuurlijk. De een heeft een bril, de ander
is protestant, weer iemand is wat geel en heeft knijpoogjes, en ik ben een jongen
die jongens leuker vindt dan meisjes.
Maar John had wel een punt. Als homo maak je toch wel een moeilijke periode
door. Iedereen vertellen dat je homo bent. Maar hij had er nog niet eens bij stil
gestaan dat je er eerst zelf achter moet komen dat je homo bent. Maar hoe dat
precies gaat, weet ik ook niet. Wanneer wist ik voor het eerst dat ik anders was
dan anderen? Dat ik jongens leuker dan vind dan meisjes?
Ik vond het ook wel goed dat hij vertelde dat hij, een paar jaar geleden, al eens
een meisje was tegengekomen dat toen verteld had dat ze dacht dat ze lesbisch
was. John had toen tegen dat meisje gezegd dat het wel een fase zou zijn en dat
het over zou gaan. Hij was haar laatst nog tegen gekomen met haar vriendin,
waar ze nu mee samenwoont. Ze heeft toen tegen John gezegd dat de fase nu
wel erg lang duurde. Hij zat daar wel mee, dat hij haar geaardheid niet serieus
had genomen. Hij had er spijt van, ook al had hij dat toen niet durven zeggen.
Dat vind ik goed van een mens, als hij inziet dat hij iets fout heeft gedaan en
dat hardop durft toe te geven. Maar wel vreemd dat je als jongerenwerker niet
weet hoe je met holebi’s om moet gaan. Terwijl ongeveer een op de tien mensen
homoseksuele gevoelens heeft.
18 november
Bij Johan en Emiel thuis een discussie gehad met Emiel en Karlijn. Ze vonden
dat we ons afzonderden als we naar een homokroeg uit gaan. Maar we gaan toch
altijd naar een heterokroeg, en daar heb ik het ook heus wel naar mijn zin. Maar
ik wil gewoon eens naar jongens kijken zonder dat ik dat stiekem moet doen. En
ik ben blij dat ik eindelijk mensen heb gevonden die hetzelfde zijn als ik. Nou ja,
hetzelfde? Die ook weten hoe het is om hier homo te zijn. Daar mag ik toch wel
samen iets mee gaan doen? Ik blijf heus wel mezelf, en ik ga ook heus nog wel
mee naar ons vaste café. Maar ik denk dat ik het ook wel tof vind om met homo’s
onder elkaar te zijn. Gewoon praten over wat ons bezig houdt, en met Johan
zoenen zonder dat de hele hooiberg staat te kijken. En dat ik wat andere kleding
aan heb de laatste tijd? Nou ja, dingen die jongens in de stad ook aan hebben
Het is niet dat ik me terug wil trekken in een homowereld. Ik wil me, af en toe,
eens terugtrekken uit de heterowereld.
29

5Achtergrond
informatie
30
In dit hoofdstuk bespreken we hoe een holebi
zijn of haar seksuele identiteit ontwikkelt. We
geven informatie over de holebi-subcultuur
en beschrijven waarom er holebi-specifieke
organisaties, ontmoetingsgelegenheden en
evenementen bestaan. Ten slotte vind je een
niet onbelangrijke paragraaf over valkuilen
waar je voor moet waken als je met holebi’s
gaat werken Achteraan hebben we een lijst
websites, boektitels en organisaties opgeno-
men voor als je behoefte hebt aan meer lees-
voer, informatie en ondersteuning.
Ontwikkeling van seksuele
identiteit
Om een goed beeld te krijgen van de ontwikkeling
van homoseksuele gevoelens is het van
belang om de fasen in de relatievorming bij
heteroseksuelen te kennen. In 2003 beschreven
de onderzoekers De Graaf en Rademakers
hoe (hetero)jongeren bij hun relatievorming
in de puberteit een zogenoemde ‘seksuele
interactiecarrière’ in vier stappen doormaken.
• Pre-puberteit (t/m 13 jaar)
Tijdens de basisschool en het begin van het
voortgezet onderwijs bewegen jongeren zich
vooral in seksespecifieke groepen. Ze maken
af en toe speelse uitstapjes naar personen
van het andere geslacht.
• Vroege puberteit (14-15 jaar)
In de puberteit gaat een deel van de jongeren
uitlokkend, uitdagend gedrag vertonen. Er
wordt voor de eerste keer gezoend. De uitstapjes
naar het andere geslacht komen steeds
meer in een sekse- en rolgebonden kader te
staan, en krijgen een meer erotisch karakter.
• Late puberteit (16-17 jaar)
In het contact met de andere sekse vinden
steeds meer experimenten plaats. Van ‘volwassen’
relaties en een vast patroon kan men
echter nog niet spreken. In deze fase vinden
meestal de eerste seksuele contacten plaats.
Er is een geleidelijke ontwikkeling van korte
verkeringen naar langere relaties.
• Post-puberteit (18-19 jaar)
Het experimentele karakter van de contacten
neemt af en er vormen zich meer stabiele
heteroseksuele tweerelaties. Er ontstaat een
grotere emotionele betrokkenheid bij de
partner en het merendeel van deze groep
heeft inmiddels ervaring met geslachtsgemeenschap.
De seksespecifieke vrienden- en
vriendinnenkringen lossen steeds meer op
en worden doorgaans vervangen door vriendenkringen
rond de tweerelaties.
Deze beschrijving van de ‘seksuele interactiecarrière’
is gebaseerd op gemiddelden, en
geeft geen standaardpatroon of ‘ideale’ ontwikkeling
aan. Een belangrijk bezwaar van
het model is dat het ‘heteronormatief’ is en
sterk gebaseerd is op westerse culturele pa-

tronen. Sommige groepen jongeren, waaronder
allochtonen, maken een andere ontwikkeling
door. Dat geldt ook voor jonge holebi’s.
Hieronder beschrijven we een gemiddelde
‘interactiecarrière’ van holebi- jongeren.
• Pre-puberteit (t/m 13 jaar)
Al voor de puberteit hebben kinderen die later
holebi blijken te zijn vaak al het gevoel dat ze
anders zijn. Dit gevoel kan al ontstaan op zeer
jonge leeftijd (5-6 jaar).
Wanneer ze vooral in seksespecifieke groepen
optrekken, is er nog weinig aan de hand voor
holebi-jongeren. Ze zijn vaak nog niet zo bezig
met seksuele gevoelens en fantasieën. De
seksespecifieke groepen bieden dan een relatief
veilige omgeving. Maar de ontwakende
belangstelling van heteroseksuele leeftijdsgenoten
voor het andere geslacht, zet holebijongeren
vaak aan het denken. Ze merken dat
deze gevoelens voor het andere geslacht niet
bij hen passen, en dat kan leiden tot een gevoel
van vervreemding. Ze beseffen ‘niet als
de anderen te zijn’, of twijfelen soms zelfs
aan hun sociale vaardigheden. Dit kan een
holebi-jongere erg onzeker maken.
• Puberteit (14- 17 jaar)
De contacten van heteroseksuele leeftijdsgenoten
met het andere geslacht worden steeds
serieuzer. Van holebi’s wordt ook verwacht
dat zij meegaan in het heteroseksuele ontmoetingspatroon.
Veel holebi-jongeren doen
dat wel, maar vinden het soms ook alsmaar
moeilijker. Zij komen steeds vaker voor de
keuze te staan om zich aan te passen, voor
hun seksuele voorkeur uit te komen, of hun
heil ergens anders te zoeken. Nog altijd zijn
er holebi’s die trouwen en pas na een huwelijk
voor hun gerichtheid uit durven komen.
Holebi-jongeren uit kleine gemeenten denken
er nogal eens aan om in een stad te gaan
wonen. Tegenwoordig biedt internet de mogelijkheid
om contacten te vinden met mensen
die niet in de buurt wonen. Holebi-jongeren
vinden zo een bepaalde vorm van nabijheid
zonder dat het gevaar bestaat dat de eigen
omgeving op de hoogte komt.
Heteroseksuele leeftijdsgenoten kunnen
afwijkingen van het hetero-ontwikkelingspatroon
sterk afkeuren. In deze experimentele
fase zoeken ze naar zekerheden en dan voelt
het soms veiliger om ‘afwijkingen’ zo sterk
mogelijk te veroordelen. Daardoor voelen
holebi’s zich vaak eenzaam en onbegrepen.
Veel jonge holebi’s maken een – soms lange –
periode door dat ze weten holebi te zijn, maar
het nog met niemand durven delen. Dit kan
een moeilijke tijd zijn.
• Post-puberteit (18-19 jaar)
Holebi’s die er in deze fase nog niet voor uitgekomen
zijn en geen eigen netwerk en goede
relaties met accepterende heteroseksuelen
hebben opgebouwd, komen steeds meer alleen
te staan als de seksespecifieke vriendenkringen
uiteenvallen. Zij komen voor belangrijke
keuzes te staan. Moeten ze zichzelf benoemen
als holebi en daarvoor uitkomen?
Moeten ze hun gevoelens ontkennen? Of
kiezen ze voor een andere vorm, bijvoorbeeld
door voor de buitenwereld een heteroleven te
leiden, maar toch homoseksuele contacten en
relaties aan te gaan? Dergelijke keuzes leveren
voor veel holebi-jongeren een zware psychische
belasting op.
Coming-out
Veel jongeren met holebi-gevoelens kiezen er
op een bepaald moment voor om aan anderen
te vertellen (of op een andere manier te laten
merken) op hetzelfde geslacht te vallen. Dit
noemt men de ‘coming out’ of ‘uit de kast
komen’. Dit is een belangrijke keuze, waar
iemand zelf klaar voor moet zijn. Of en hoe
iemand uit de kast komt, wordt beïnvloed
door factoren als sociale omgeving, persoonlijke
waarden en normen, etnische of religieuze
achtergrond en persoonlijkheidsfactoren.
Ook het gegeven dat iemand in een stad of
dorp woont, heeft invloed op de keuze. In een
dorp heerst veel meer een ons-kent-ons mentaliteit.
Ervoor uitkomen dat je je anders voelt
of wilt gedragen dan de norm is dan vaak
moeilijker.
Een coming out is niet zozeer een specifiek
moment, maar eerder een proces. Het is vaak
erg moeilijk voor het eerst aan een ander te
zeggen dat je holebi bent. De meesten vertellen
het aan een vertrouwenspersoon uit hun
directe omgeving; iemand die heel nabij staat,
laat jou waarschijnlijk niet zomaar vallen.
Anderen kiezen juist iemand die wat verder
af staat. Als die wegvalt is dat niet zo heel erg.
31

Als de eerste ervaring in het coming out-proces
positief is, gaan de meeste jongeren verder,
en nemen ook anderen in vertrouwen.
Hoe meer succeservaringen iemand heeft met
coming out, hoe makkelijker het zal worden.
Uiteindelijk ontstaat de situatie waarin een
holebi-jongere vrijwel volledig open kan zijn
over zijn of haar gerichtheid; hij of zij heeft
er dan geen problemen meer mee dat iedereen
ervan op de hoogte is. Toch zal ook dan bij
nieuwe ontmoetingen steeds weer een vorm
van coming out nodig zijn. Hetero-zijn is
immers de norm, en over een andere voorkeur
verwacht men vaak uitleg.
Maar wel vreemd dat je als jongerenwerker
niet weet hoe je met holebi’s om moet gaan.
Terwijl ongeveer een op de tien mensen
homoseksuele gevoelens heeft.
32
De coming out naar ouders of opvoeders is
een verhaal apart. Ouders hebben vaak een
vaststaand toekomstbeeld voor hun kinderen,
en hoewel de Nederlandse opvoeding
jongeren steeds meer ruimte biedt, zien we
dat bepaalde waarden centraal blijven staan.
Deze waarden vormen de verwachtingen van
ouders, maar ook die van de jongeren zelf.
De ‘standaard’ verwachtingen zijn nog altijd
de volgende:
• iedereen is heteroseksueel
• iedereen streeft een romantische, eeuwigdurende,
monogame relatie na
• een relatie leidt tot een gezin waarin een
sekserolverdeling bestaat
• mensen willen niet afwijken van de omgeving
• mensen verbergen afwijkende gevoelens
of gedrag.
Sommige jongeren zijn overdreven angstig
voor een coming out bij ouders, opvoeders of
familie. Ze denken soms dat hun wereld zal
instorten als hun holebi-gevoelens bekend
worden. Zulke angst kun je als jongerenwerker
tot reële proporties helpen terugbrengen
door over deze bange gevoelens te praten, en
samen een realistische inschatting te maken
van wat werkelijk zou kunnen gebeuren. Ook
concrete ervaringen van anderen kunnen de
angst nuanceren.
Als het niet helpt om overdreven angst weg te
nemen, kun je een jongere suggesties geven
om op een niet ‘gevaarlijke’ manier te peilen
hoe zijn of haar ouders zullen reageren op
een coming out. Jongeren kunnen bijvoorbeeld
op subtiele wijze vragen stellen, publicaties
laten slingeren of naar bepaalde televisieprogramma’s
kijken, en dan te kijken
hoe de omgeving reageert. Ook kunnen ze
bevriende kennissen het onderwerp laten
aanroeren, en hen laten inschatten hoe een
coming out zou vallen.
Overigens kiezen niet alle mensen met holebi-gevoelens
voor een coming out in de ‘klassieke’
zin van dat woord. In bepaalde etnische
en religieuze groepen, bijvoorbeeld bij
Hindoestaanse Surinamers, en (islamitische)
Marokkanen of Turken, wordt een expliciete
holebi-identiteit vaak moeilijk of zelfs helemaal
niet geaccepteerd. Voor een aantal holebi’s
uit deze groepen is dat niet te rijmen met
hun wens zich als holebi te uiten. Zij kiezen
voor het risico om te worden afgewezen of
zelfs ‘verstoten’ om die reden. Anderen hechten
er niet zo aan zich expliciet te benoemen
als homo- of biseksueel. Of ze kiezen er om
andere redenen voor in hun directe omgeving
niet een uitgesproken holebi-identiteit uit te
dragen. Sommigen leiden daardoor een belastend
‘dubbelleven’. Maar voor anderen
speelt dat probleem veel minder, en zijn de
verschillende rollen (bijvoorbeeld die van
zoon of neef, en die van partner of minnaar)
uitstekend met elkaar te combineren. Zij zijn
dan voor hun omgeving weliswaar ‘anders’,
zonder expliciet ‘holebi’ te hoeven zijn.
Holebi-subculturen, -organisaties
en -bedrijven
Bij het woord homoseksualiteit denken veel
mensen dat het hier alleen om seksualiteit
gaat in de zin van de seksuele daad. Maar voor
veel holebi´s omvat het veel meer facetten
van hun leven dan alleen seksuele aantrekking
en partnerkeuze. Het heeft ook invloed
op hun dagelijks gedrag en rolpatronen, interesses,
vrienden en hobby’s. Alle zaken die
holebi’s samen doen, buiten de door heteronormen
geregelde ‘mainstream’ cultuur, zijn
onderdeel van wat de homo- of lesbische

subcultuur genoemd wordt. Of misschien
moeten we zeggen: subculturen.
De holebi-subcultuur kent allerlei organisaties,
evenementen, bedrijven en vriend(inn)enkringen
die zich richten op holebi’s en de
specifieke waarden en normen die binnen
deze kringen leven. Welbeschouwd zegt het
woord ‘subcultuur’ het al. We hebben het hier
niet over groepen die zich afzonderen, maar
ze vormen als het ware een ‘onderafdeling’
van de Nederlandse cultuur: op veel punten
hetzelfde en op sommige punten wat anders.
De verschillende holebi-subculturen kennen
ook weer hun specifieke organisaties en bedrijven,
zoals café’s en andere ontmoetingsgelegenheden,
of bijvoorbeeld belangenorganisaties.
Vanuit ‘hetero-perspectief’ reageert
men soms afkeurend op deze organisaties.
Men vindt dan dat holebi’s zich ‘terugtrekken’
in een homowereld. Dat is onterecht,
omdat deze groep juist geaccepteerd wil worden
binnen de maatschappij, en holebi’s natuurlijk
ook naar ‘gewone’ gelegenheden gaan
en zich bij ‘gewone’ organisaties aansluiten.
Een belangrijke functie van de subcultuur is
ontmoeting. Het is erg prettig om mensen te
ontmoeten met dezelfde gevoelens. Je kunt
ervaringen uitwisselen en erkenning van je
eigen identiteit vinden. Veel holebi’s ervaren
de eerste keer dat ze een dergelijke omgeving
bezoeken dan ook als ‘thuiskomen’. Nadat je
een tijd moeite hebt gehad om te erkennen
dat je anders bent dan de norm, kom je eindelijk
mensen tegen die in dezelfde situatie
zitten en hetzelfde proces hebben doorgemaakt.
De ontmoeting levert dus erkenning en herkenning
op, maar biedt ook mogelijkheden
een partner te vinden. Ook in onze maatschappij
ben je nog altijd hetero, tenzij je
expliciet aangeeft holebi te zijn. Dit betekent
ook dat uitgaansgelegenheden heterogericht
zijn, tenzij expliciet holebi. Voor holebi’s is
het lastig om in een ‘gewone’ gelegenheid
op iemand af te stappen om beter te leren
kennen. De kans is groot dat die ander hetero
is, waarmee ook de kans op een afwijzing of
zelfs negatieve reacties dus realistisch is.
Zijn holebi-subculturen nu een belemmering
van de integratie van holebi’s, zoals nogal
eens gezegd wordt? Misschien is er geen
behoefte meer aan een subcultuur, als het
vanzelfsprekend wordt dat ook holebi’s elkaar
ontmoeten en met elkaar flirten op ‘gewone’
ontmoetingsplaatsen. Als dat al gebeurt, zal
dat nog wel enige tijd duren.
Holebi’s zijn een minderheid in onze samenleving.
Maar in tegenstelling tot veel andere
minderheden zijn ze van nature minder
zichtbaar. Er zijn geen algemene uiterlijke
kenmerken zoals bij veel andere minderheden.
Holebi’s zijn overal in de samenleving
te vinden, en er is geen vanzelfsprekende
groepsvorming of concentratie zoals bijvoorbeeld
onder sommige geloofsgemeenschappen.
Om tot acceptatie te komen, moet een
groep zichtbaar zijn, moet men weten dat zij
bestaat, en moeten de leden trots kunnen
zijn op de eigen identiteit. Voor deze trotse
zichtbaarheid zorgen juist ook evenementen
als de botenoptocht Canal Pride in Amsterdam,
de jaarlijkse Gay Pride-demonstratie, en
de inmiddels beroemde roze maandag op de
Tilburgse kermis. Sommigen hebben kritiek
op het ‘overdreven’ karakter van deze manifestaties,
maar hoe dan ook draagt elk van deze
evenementen bij aan het zichtbaar maken van
de groep. Zeker voor ‘beginnende’ holebi’s is
de eerste keer dat ze meedoen aan zo’n evenement
een emotioneel moment van verbondenheid.
Volgens sommigen zijn bepaalde uitingen of
gedragingen van holebi’s shockerend. Dit ligt
waarschijnlijk extra gevoelig omdat het over
rolgedrag en seksualiteit gaat. De afkeurende
houding heeft veel te maken met vooroordelen,
bijvoorbeeld over de vermeende ‘vrouwelijkheid’
van homomannen. Vooral mensen
die vinden dat rolafwijkend gedrag niet ‘gewoon’
of ‘fatsoenlijk’ is, kunnen zich daaraan
ergeren.
Als holebi’s gaan zoeken naar manieren om
met hun ‘afwijkende’ seksuele voorkeur om te
gaan, experimenteren zij vaak ook met rolgedrag.
Het kan prettig zijn om niet de hele tijd
‘macho’ of ‘truttig’ te zijn. Als je toch de vrijheid
neemt om openlijk homo of lesbisch te
zijn, waarom dan niet ook de vrijheid genomen
om met rolgedrag te experimenteren?
Ook al komt dat soms provocerend over?
33

34
Valkuilen in het werken met holebi’s
Er zijn enkele valkuilen waar je als jongerenwerker
voor uit moet kijken. We werken deze
hieronder kort uit.
• Geen ‘vraag’ naar aandacht voor homoseksualiteit
Homoseksualiteit is vaak een onzichtbaar
onderwerp binnen het sociaal cultureel werk,
met name het jongerenwerk. Dit komt vooral
doordat deze sector vaak vooral vraaggericht
werkt. Homoseksualiteit is geen populair
onderwerp onder jongeren, en de doelgroep zal
er niet snel concreet om vragen. Jongeren –
maar ook collega´s – zouden bovendien kunnen
denken dat de persoon het thema aan de
orde wil stellen omdat hij of zij zelf homoseksueel
is. Holebi-medewerkers op hun beurt zijn
soms terughoudend het thema op te pakken,
omdat het onbedoeld zou kunnen leiden tot
hun coming out op het werk. Heteroseksuele
jongerenwerkers zullen het thema wellicht niet
snel aan de orde stellen, omdat het de indruk
wekt dat hij of zij daarmee afstand neemt van
‘de norm’, waardoor ze een gevoelig punt zouden
raken bij de jongeren met wie ze werken.
Hoe dan ook, het is voor jongeren meestal niet
duidelijk dat ze met vragen over homoseksualiteit
bij het sociaal cultureel werk terecht kunnen.
En doordat ze er niet zo makkelijk over
zullen beginnen, kan de indruk blijven bestaan
dat er geen vraag naar is. Deze valkuil is te vermijden
door niet zozeer in eerste instantie te
beginnen over homoseksualiteit, maar vooral
te werken aan de zichtbaarheid en bespreekbaarheid
van seksuele diversiteit.
• Homoseksuele gevoelens bagatelliseren
Het komt nog steeds voor dat volwassenen
tegen een holebi-jongere zeggen dat zijn of
haar gevoelens alleen maar een ‘fase’ vormen
die wel weer voorbij zal gaan. Soms is dat
waar, maar met een dergelijke uitspraak kun
je ook makkelijk voorbij gaan aan de gevoelens
van de betreffende jongere.
Professionals willen jongeren die onzeker zijn
over hun gevoelens nogal eens ondersteunen
door te stellen dat ze zich niet in een hokje
moeten laten stoppen: ‘Wat maakt het uit of
je jezelf “homo” noemt of niet?’ Ook dit klopt
theoretisch gezien wel, maar voor onzekere
jongeren die op zoek zijn naar duidelijke antwoorden,
kan dit advies misschien te weinig
houvast geven. Voor hen maakt een expliciete
zelfbenoeming op dat moment juist heel veel
uit. Het is de kunst om een jongere aan de
ene kant te steunen bij de acceptatie van zijn
of haar gevoelens, en aan de andere kant de
ruimte te laten bestaan om van gedachten te
veranderen.
• Teveel meegaan in angst
Sommige professionals gaan te veel mee in de
vrees die jongeren kunnen hebben om uit te
komen voor hun holebi-gevoelens. Deze angst
voor de gevolgen van een coming out is soms
erg groot. Dit geldt vooral als een jongere zich
niet kan voorstellen hoe anderen zullen reageren.
In zulke gevallen is het van belang om samen
met de jongere na te gaan hoe specifieke
mensen op een coming out zouden kunnen
reageren. Een dergelijk gesprek – of eventueel
een rollenspel – kan al veel onterechte angst
wegnemen, en het geheel in een realistischer
perspectief plaatsen.
• Overmatig optimisme over acceptatie
Overdreven vrees is een valkuil, maar overmatig
optimisme over de mogelijkheden van
acceptatie van holebi’s is dat net zo goed. Als
je zelf weinig moeite hebt met homoseksualiteit,
heb je misschien te makkelijk het idee
dat de hele omgeving er ook zo over denkt.
De valkuil is dan dat je mogelijke risico’s niet
ziet en het advies geeft ‘er niet zo moeilijk
over te doen’. In dat geval stuur je mogelijk te
snel aan op een openbare coming out. Zelfs in
hoger opgeleide kringen, waar de norm is om
tolerant te zijn, kunnen ouders het bijvoorbeeld
moeilijk vinden als blijkt dat hun eigen
kind homo of lesbisch is. En klasgenoten
kunnen moeite hebben te accepteren dat de
beste vriend die altijd naast je zit en met wie
je op vakantie gaat, homo of lesbisch is.
Houd er rekening mee dat er vaak nog vooral
sprake is van tolerantie op afstand. Persoonlijk
kunnen mensen het prima vinden dat
iemand holebi is. Maar in concrete gevallen
houden ze soms toch afstand, bijvoorbeeld
wanneer er een conflict optreedt en personen
in de omgeving van de holebi-jongere hun
sociale status riskeren als zij hem of haar
zouden willen beschermen.

36
Meer leesvoer, informatie
en ondersteuning
• Lezen over homoseksualiteitualiteit
Alles over gay
Een website met 100 vragen over homoseksualiteit
die echt leven onder jongeren, op
een begrijpelijke manier beantwoord.
www.allesovergay.nl
Dubbel Divers
Dubbel Divers: Routeplanner voor het omgaan
met seksuele diversiteit en cultuurverschillen
in onderwijs en hulpverlening.
Tips voor voorlichters, docenten, leerlingenbegeleiders
en jeugdhulpverleners op negen
thema’s rond homoseksualiteit.
www.diversity-in-europe.org
Boekhandel Vrolijk
Boekhandel Vrolijk is een holebi-boekhandel
in Amsterdam. Onderstaande link is een lijst
van actuele jeugdliteratuur met een holebithema.
Deze kun je doorgeven aan jongeren
die willen lezen over homoseksualiteit.
www.vrolijk.nu/boeken/jeugd.html
• Belangenorganisaties en
ondersteuning
Bij de onderstaande homobelangenorganisaties
kun je terecht voor vragen en ondersteuning
over belangenbehartiging en voorlichting:
www.coc.nl
www.outway.nl
Er zijn nog veel meer lokale organisaties,
allemaal te vinden via www.switchboard.nl
Gay & Lesbian Switchboard
Voor alle vragen rondom homoseksualiteit.
Ook voor adressen van lokale holebi- organisaties
en mogelijke ondersteuning.
www.switchboard.nl
Werkgroep Pinkpeel
(homowerkgroep Deurne): www.pinkpeel.nl.
Stichting Welzijn Deurne
0493-352500
www.welzijndeurne.nl .
MOVISIE kennis en advies voor maatschappelijke
ontwikkeling waaronder de ondersteuning
van lokaal lesbisch en homo-emancipatiebeleid.
www.homo-emancipatie.nl
www.movisie.nl
• Voorlichting en schoolbeleid
Voor informatie over voorlichtingen op
scholen kun je terecht bij:
www.vrolijkescholen.nl en www.tolerantescholen.net
Meer informatie over het veilig maken van
scholen (schoolbeleid, docententraining) is
te vinden bij Empowerment Lifestyle Services.
www.empower-ls.com
• Informatie voor jongeren
Expreszo is een Nederlands holebi-jongerenblad.
www.expreszo.nl
‘Wel Jong Niet Hetero’ is de koepelorganisatie
van Belgische holebi-jongeren groepen,
die ook veel interessante informatie op hun
site hebben.
www.weljongniethetero.be
Op de website van MOVISIE Lesbisch en
Homobeleid staat een actueel overzicht van
lokale homojongerengroepen.
www.homo-emancipatie.nl/Jongeren/jongerengroepen.html

Bijlage
31 december
Het is drie uur ik moet zo weg, oud en nieuw bij Emiel en Johan
thuis, daarna het dorp in. We hebben met wat anderen afgesproken.
Nee, niet allemaal van de werkgroep, nou ja, ook wel, maar
ook van school. Maar nog even over afgelopen jaar. Wat een jaar!
Johan en ik gaan keigoed. Is nu al weer twee maanden dat we iets
hebben. De werkgroep gaat ook erg lekker, de avonden worden
best goed bezocht en de site wordt goed bekeken, vooral als de
foto’s van de avonden erop komen. Ik heb me aangemeld om net
als die Robbert en Saskia voorlichting over holebi’s te gaan geven
in klassen. Lijkt me erg spannend, maar vind het wel belangrijk
dat het gebeurt. Wat toch allemaal kan komen van een oproepje in
een huis-aan-huis blad.
Gaat alles nu goed hier in de hooiberg, nou nee, ik fietste afgelopen
dinsdag met Natasja daar het dorp. Gooide een of ander
pubertje een rotje voor onze fietsen. ‘Homo!’ zei hij nog voordat
hij als een bang haasje de brandgang in vluchtte. Dat doet wel
zeer, weet je dat, is niet tof hoor. Heb daarover even met John van
het jongerencentrum gebeld, was wel fijn dat hij naar me luisterde.
Ze gaan daar zeker iets mee doen, of eigenlijk, wij gaan er iets
mee doen. We zijn er nog niet in onze hooiberg, maar we zijn op
de goede weg.
Weet je dat ik me achter afgezien erg eenzaam heb gevoeld in deze
hooiberg, toen niemand het nog wist? Ik dacht dat ik heel anders
was als iedereen hier in het dorp. Maar ik ben gewoon een van
hen. Alleen ben ik een jongen die jongens leuker vindt dan meisjes.
Johan leuker dan Karlijn, en achteraf toch ook leuker dan
Emiel. Weet je dat ik dat het fijnste heb gevonden van afgelopen
jaar? Dat ik mezelf ben geworden... of gebleven... nou ja, eigenlijk
dat ik nu helemaal mezelf kan zijn. Dat ik serieus ben genomen
en andere homo’s en lesbo’s heb leren kennen die zich ook eenzaam
hebben gevoeld. En ja, ik ben dus homo. En nee, dat geeft
dus helemaal niks. En ik woon hier, hier waar je de melk ook in
een pak koopt, de aardappels uit de supermarkt komen, en het leven
nog zo normaal is gebleven als de punten op de koffiepakken.
Het is hier echt een hooiberg, mijn hooiberg!
37

38
Bijlage 1
Voorbeeldvragenlijst kennismaking met holebi’s
Holebi’s algemeen:
• Hoe voel je je in [naam dorp of stad]?
• Voel je je veilig in je woonomgeving?
• Heb je een coming out gehad? Hoe verliep die?
• Zit je bij een club of vereniging hier in [naam dorp of stad]?
Hoe wordt daar op je voorkeur gereageerd?
• Hoe is de omgang met heteromensen uit [naam dorp of stad]?
• Merk je iets van verharding in [naam dorp of stad]?
• Wat zou er in [naam dorp of stad] moeten veranderen?
• Heb je nog aan- of opmerkingen, wil je nog iets kwijt?
Jongeren:
• Wil je in [naam dorp of stad] blijven wonen? Waarom?
• Wat zou je van een specifiek aanbod voor holebi’s in [naam dorp of stad] vinden
(groep, website of iets dergelijks)?
• Op welke school zit je/heb je gezeten? Hoe was de sfeer daar rondom homoseksualiteit?
Bijlage 2
Agenda eerste bijeenkomst Werkgroep Homoseksualiteit
Betreft:
Datum:
Tijd: (tijdsduur 2 uur)
Locatie:
1. opening (5 minuten)
2. Voorstelrondje (15 minuten)
3. Toelichting over doel van de werkgroep (15 minuten)
4. Brainstormen in groepjes over mogelijke activiteiten (45 minuten)
5. Pauze (15 minuten)
6. Centraal ideeën uit groepjes bespreken (20 minuten)
7. speerpunten bepalen (15 minuten)
8. rondvraag (5 minuten)
9. sluiting (5 minuten)

Bijlage 3
Evaluatie Werkgroep Homoseksualiteit
Wat vind je in het algemeen van de werkgroep?
Wat vind je van hoe vaak we samen komen?
❍ veel te vaak ❍ te vaak ❍ goed ❍ te weinig ❍ veel te weinig
Wat vind je van de grootte van de werkgroep?
❍ veel te groot ❍ te groot ❍ goed O te klein O veel te klein
Wat vind je van de inhoud van de bijeenkomsten?
Wat vind je van de activiteiten die we ondernemen?
Wat zou er beter/anders kunnen?
Hoe zou willen dat de werkgroep in de toekomst verder gaat?
❍ Welzijn houdt het initiatief; zij bedenken plannen waar wij mee aan de slag gaan
❍ Met welzijn verder, maar met veel eigen inbreng
❍ Zelfstandig verder met structurele steun van welzijn
❍ Zelfstandig verder, maar als we vragen hebben kunnen we bij welzijn terecht
❍ Helemaal zelfstandig verder
❍ Anders:
Welk cijfer zou je de werkgroep willen geven (graag aankruisen)?
1- ❍ 2- ❍ 3- ❍ 4- ❍ 5- ❍ 6- ❍ 7- ❍ 8- ❍ 9- ❍ 10-❍
Wat wil je verder nog kwijt over de werkgroep?
39