5 - Grasnuus

GRASnuus Oktober 2007
Logika, rasionaliteit en bewysbaarheid
deur fisiese waarneming binne ruimte en
tyd is erkende maatstawwe vir
wetenskaplike geldigheid vandag. Dit kan
egter nie absolute norme wees nie. Dit sou
ongeldig en irrasioneel wees omdat dit
bekende werklikhede ignoreer.
• George Ellis, bekroonde UK weten-
skaplike, sê duidelik: “Overall, what
we can say with any degree of
certainty is strictly proscribed by
observational limits…. We can say
nothing about that which lies beyond
RASIONALISME EN “DIE DINGE WAT ONS NIE SIEN NIE”
the particle horizon. This region is unobservable
by any method.”
• Huidige sienings in Kwantum Fisika oorweeg die
moontlikheid dat daar ‘n multi-al bestaan wat
meervoudige heelalle, insluitend ons fisiese heelal,
omsluit, met soveel as 11 bewese dimensies. Die
hoër-orde dimensies, wat die 4 van ruimte en tyd
oorskry, kan nie met ons sintuie waargeneem
word nie.
My vriend Barry Lessing het eenkeer gesê: Fisika
bestaan blykbaar as wetenskap wat op realiteit gebou
word. Maar wat van die Metafisika? Bestaan daar nie
so iets nie? Met vrae soos:
• Hoekom bestaan enigiets?
• Wat onderlê die aard van fisiese wette (hoekom
bestaan sulke wette hoegenaamd?)
• Wat bepaal die aard van bogenoemde wette
waaraan die heelal onderworpe is (hoekom lyk
hulle soos hulle lyk?)
beland fisika in die verleentheid. Fisika kan nie vrae
oor sy eie bestaan beantwoord nie, rasionalisme
eweneens ook nie. Rasionalisme is ‘n ideologie wat
homself “boost” deur voor te gee dat dit in lyn en selfs
direk ekwivalent aan Wetenskap is. Dit is onwaar. Die
erkende wetenskaplike metode om groter vastigheid in
kennisstelsels te ontwikkel, volg twee hoofprosesse om
by antwoorde uit te kom:
• Formulering van hipoteses wat deur waarneming/
toetsing geëvalueer word om die mees waarskyn-
deur Clem van der Walt
4
like/aanvaarbare veronderstelling(s) te
bevestig en te konsolideer tot
wetenskapsteorieë.
• Fenomenologiese studie wat poog om
dinge te verstaan en te definieer deur
verskynsels en hulle manifestasie(s)
waar te neem en te vertolk.
Wetenskap bedoel dus dat hierdie
ondersoekende prosesse ons tot ‘n helder,
samehangende stel feitelikhede oor die aard
en werking van alles in die heelal sal lei.
Maar dit benut die funksie van hipoteses en
metafore as interim stappe om by definisies uit te
kom. Beide rasionalisme en wetenskap steun dus op
rasionaliteit, feitelikheid, bewysbaarheid. Dog dit maak
hulle nie ekwivalent nie, soos mense en ape beide
primate is, maar dit nie ‘n mens direk=’n aap maak
nie. Verder is die meeste wetenskaplike voorstellings
metafore: verstaanbare uitbeeldings, nie fisiese foto’s
van die werklike voorwerp nie, bv. voorstellings van
die samestelling van DNA, atome ensovoorts.
Rasionalisme bevraagteken die geldigheid van
metafore en sien dit as bespiegelings.
Rasionalisme se toepassing van wetmatige, ordelike
rede, logika, feitelikheid, fisiese bewysbaarheid, is in
spanning met “random/chaos theory” en ander
aspekte van Kwantum Meganika
Rasionalisme se stoei is met tradisionele geloof in ‘n
mensagtige Superwese. Daarmee bots ek ook. Maar
die Goddelikheid is nie ‘n wese nie – die ware
Goddelikheid is ‘n onomskryfbare Entiteit van
intelligente energie, ‘n Lewensbron waaruit die
materiële heelal en lewensvorms ontstaan het. Het
rasionaliste al moontlike manifestasies van so ‘n
Entiteit met dieselfde ywer ondersoek as “donker
materie”, “swart gate” en ander astrofiesiese
verskynsels? Volgens die denke van verskeie
hedendaagse wetenskaplikes maak die nuutste insigte
in kwantum meganika (bv multi-al/multi-dimensionele
werklikhede) die pad oop na versoening van geloof en
wetenskap. Daar was onlangs ‘n dokumentêr oor
wetenskaplike ontwikkeling en Einstein se bydrae
daartoe. Daarin word beweer dat, as Einstein dieselfde