Februarie/Maart

FEBRUARIE / MAART 2011
SENWES
scenario
ToM vAn RooyEn
Finansiële dissipline
agter sukses
Hou moed met koring

inhoud
ReDaKTeURSbRIeF
2 ’n boer maak ’n plan…of hoe?
hOOFSTORIe
4 Senwes skop 2020-visie af met unieke
transaksie
myn van steenkool
lanDbOU-TegnIeK
10 Faktore wat jou koringopbrengs beïnvloed
SenWeS VIllage
16 From greens 2 Dreams
17 Surface Water Pro is jou reddingsbaadjie
17 nuwe Village bestuurder het groot planne
17 0800 864 611: hoe kan ons help?
18 Senwes Village: Focus on tools
20 Van dié werkswinkel sal ek ’n sukses maak
20 Kersfees in die nuwe jaar
SenWeS gRaInlInK
21 nuwe wetgewing kan voedselproduksie
beïnvloed
22 Moeg vir lees? luister nou na markverslag
24 grainlink opgewonde oor 2020
24 baie naby aan volpunte
24 grainlink personeel is reg vir 2011
26 Koringproduksie: moenie tou opgooi nie!
KOllIg OP TOM Van ROOYen
28 Dit is alles of niks nie
SenWeS CReDIT
34 R60 000-skenkings laat harte warm klop
35 Kredietaansoeke vir wintergraan
TOeKOMSblIK
38 Weersatellietfoto’s: ’n handige instrument vir
boerderybesluitneming
DeVelOPIng agRICUlTURe
44 Tighten your farm cash flow
Februarie/Maart 2011 • www.senwes.co.za
algeMeen
3 alleS en nOg WaT: Spotprent; Sê Wie; Uit
Ouma se medisynekas en meer
50 leeFSTYl: Resepte; Fliekresensies,
Krieketkoors; Op die boekrak; en
Mieliekronkelroete
42 DRUPPelS OP DIe DaK: Die sluise
word oopgemaak
RUbRIeKe
47 VIR DIe SIel: laat jou ja, ja wees
55 agRI-WenKe: laatsomer landbouwenke
60 In MY VISIeR: Ouma se driebeenpot
KOMPeTISIe
58 Subscribe and win with Senwes Scenario
nUUS
59 nagmarathon bly ’n groot trekpleister
59 Like Senwes en bly op hoogte
59 Wil jy ook eScenario ontvang?
PROMOSIe-aRTIKelS
14 nutri Feeds: bakgat bakbestuur met nutri
Feeds
57 IDC: besigheidsontwikkeling kry ’n hupstoot
op die voorblad
•••
FebRUaRIe / MaaRT 2011
Tom van Rooyen en sy vrou,
Jackie, saam met hul kinders
– Ilezé, Rizané, Michael
en Jacqueline. Tom, was
’n finalis in verlede jaar se
Graanprodusent van die Jaarkompetisie.
Die foto is deur
Ruth Davies geneem.
Dui Senwes Scenario-artikels aan wat beskikbaar is op Senwes se webwerf by www.senwes.co.za
>
1

2
••• rEDaKTEUrSBriEF
’n Boer maak ’n
plan...of hoe?
Ek is een van daardie persone
wat net so verlief is op die bosveld as op die Wes-
Kaapse kuslyn. Maar een ding wat nie twee is nie,
is dat ek liefs my tent by die huis los wanneer ek die
pad af Kaap toe aanpak. ek kamp wel al te graag in
die bosveld.
Waarom my anti-tent gevoel vir die Kaap? Wel,
nadat ek een oggend in ons gesin se kamtige
“waterdigte” vyfmanstent wakker geword het met
my pajamas wat soos ’n duikpak aan my vaskleef,
het ek gou besef die Kaapse reën (of Kaapse
wind – nog ’n hoofstuk in een van my interessante
Kaapvakansies) is en was nog nooit maatjies met ’n
tent nie. Ons vriende wat op daardie stadium saam
met ons in die De Vasselot kampterrein in nature’s
Valley naby Stormsrivier gekamp het, het net daar
en dan besluit om hulself by ’n gastehuis op ’n plaas
naby die kampterrein te gaan inboek. My familie,
daarenteen, het slote langs die tent gegrawe vir die
water om in af te loop, want hulle het immers nie
1 000 km ver gery om die tent verniet saam te karwy
nie. ’n boer maak ’n plan...of hoe?
Die weer het met die afgelope plantseisoen
net weer bewys dat ’n boer se hande afgekap is
wanneer tannie niña ’n draai op sy plaas kom maak.
Op bladsy 28 gesels ek met Tom van Rooyen, een
van die finaliste van die 2010 graanprodusent van
SENWES ScENario
hoofredakteur
Johan Grobler, Assistent Hoofbestuurder:
Korporatiewe Bemarking,
Senwes, Tel: (018) 464-7199
E-pos: johan.grobler@senwes.co.za
uitgewer
Johan Smit, Infoworks
Tel: (018) 468-2716 Sel: 082 553 7806
E-pos: johan@infoworks.biz
>
redakteur
Ruth Davies, Infoworks
Tel: (018) 468-2716 Sel: 083 583 5243
E-pos: ruth@infoworks.biz
medewerkers
Koos Barnard, prof Kobus Botha,
ds Willie Botha, Thys Grobbelaar,
Ilana Koegelenberg, Ronél Koen,
Dries Kruger, Sipho Lowane,
Gerrit Oosthuizen, Mariana Purnell,
Peter Mascher, Johan Smit, Theo Venter.
advertensies
Ingrid Bailey, Infoworks
Tel: (018) 468-2716 Sel: 082 744 6971
E-pos: ads@infoworks.biz
uitgegee en grafies versorg
deur infoworks
Uitlegkunstenaar: Mercia Venter
Tel: (018) 468-2716, Postnet Suite 32,
Privaat sak X10, Flamwood, 2572
• Alle regte van die inhoud van Senwes Scenario word voorbehou ingevolge die bepalings van Artikel 12 (7) van die Wet op Outeursreg.
• Die eienaar en uitgewer aanvaar nie aanspreeklikheid vir enige uitlatings in advertensies, promosie-artikels of deur medewerkers nie.
Ruth Davies
die Jaar-kompetisie. hy vertel dat hy 300 mm reën
tussen Kersfees verlede jaar en middel-Janua rie
vanjaar op sy plaas gehad het en teen tye van die
skryf van die artikel, was hy raadop omdat sy gronde
nog té nat was om droëbone te plant. Op ’n ligter
noot – lag ’n bietjie saam op bladsy 3 van dié uitgawe
waar Pieter en Tsepo met hul bootjie in die landerye
roei, terwyl hulle oor tannie niña gesels.
So gepraat van water. Senwes en MgK, wat
hoof saaklik op besproeiingsboerdery fokus, het
onlangs hande gevat met ’n unieke transaksie, wat
in Januarie vanjaar gefinaliseer is. Die transaksie is
die eerste aksie van Senwes se 2020-strategie van
groter deelname aan die graanwaardeketting. lees
meer hieroor op bladsy 4.
Mag jy 2011 se uitdagings in geleenthede
omskep en mag jy soos Senwes altyd die groter
prentjie in gedagte hou.
Ruth
Senwes Scenario is in 2010 deur die Suid-afrikaanse
Publikasie Forum (SaPF) aangewys as die beste
eksterne Tydskrif met ’n beperkte begroting.
subskripsie
Gerda Müller, Senwes
Tel: (018) 464-7566
Faks: (018) 464-7702
E-pos: gerda.muller@senwes.co.za
eienaar
Senwes, Posbus 31, Klerksdorp, 2570
Tel: (018) 464-7800
drukwerk
Colorpress
Tel: (011) 493-8622
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2011

Pieter & Tsepo
Produsente wat gesukkel het om die reeds aangeplante grane van die afgelope
produksieseisoen te vestig, het die goeie reën verwelkom, terwyl baie produsente net
gehoop het vir ‘n bietjie sonskyn met die aanhoudende reën wat hulle gehad het.
P oisonous bird
The hooded Pitohui (Pitohui dichrous) is a songbird
of new guinea with black and orange plumage.
This species and its two close
relatives, the Variable Pitohui
and the brown Pitohui,
were the first documented
poisonous birds. a neurotoxin
called homobatrachotoxin
found in the
birds’ skin and feathers,
causes numbness and tingling
in those touching the bird.
The hooded Pitohui acquires its poison from part
of its diet, the Choresine beetles of the Melyridae
family. These beetles are also a likely source of the
lethal batrachotoxins found in Colombia’s poison
dart frogs. S
Source: http://en.wikipedia.org/wiki/Hooded_Pitohui
Februarie/Maart 2011 • www.senwes.co.za
allES EN NoG WaT • THiS aND THaT •••
>> says who?
Kindness is a
language the deaf
can hear and the
blind can see.
– mark twain –
>> sê wie?
as jou vriende se
honde vir jou ophou
blaf moet jy weet jy
kuier te veel.
– cj langenhoven –
Die moeilikste ding op
aarde om te verstaan,
is inkomstebelasting.
– albert einstein –
>> uit ouma se medisynekas
Ketel: Verwyder aanpaksels aan
’n ketel se element deur asyn in die
ketel te kook.
Taai etikette: Smeer kookolie of
brasso op die etiket of die taai kol waar
’n plakker afgetrek is en laat ’n rukkie
staan. Vee dan af met ’n skoon lap.
Miet: Om miet uit meel, pasta of rys te hou kan
lourierblare of ’n wit kers binne die houer geplaas
word.
Klein plantjies: gebruik ou eier houers om klein
plantjies van saad af te groei. Saai die saad
afsonderlik in elkeen en met uitplanting
kan die plantjie met houer
en al geplant word, omdat dit
na ’n ruk disintegreer. S
bron: http://www.peterjasie.co.za/
Boererate
The glass frog, also referred to as the see-through frog, is part of the amphibian
family Centrolenidae. About the size of a fingernail, the glass frog is native
to Ecuador and the Amazonian slopes, but it also resides in many areas of
Central and South America. The heart, liver and intestinal tract, can be seen
through the transparent abdominal skin. The frog is known to eat its own
young. Their eyes face forward (unlike frogs with walled or outward facing
eyes). S
Source: http://traveltips.usatoday.com/glass-frog-amazon-rainforest-9913.html
>
3

4
••• HooFSToriE
Senwes skop 2020-visie
af met unieke transaksie
– ’n G eskiedkundige dag in landbou
DIe beSeF DaT DIe SenWeS Van
MôRe, nIe neT ’n VOORTSeTTIng Van
gISTeR Kan WeeS nIe, heT geleI
TOT DIe VRaag: hOe Sal SenWeS
In 2020 lYK? DIe TRanSaKSIe-
OnDeRTeKenIng TUSSen SenWeS
en MgK OP 1 FebRUaRIe VanJaaR,
WaT ’n VeRKRYgIng, aSOOK ’n heR-
ORganISaSIe Van beIDe beSIgheDe
Sal MeebRIng, WaS DIe aFSKOP
In SenWeS Se 2020-WeDSTRYD aS
WêRelDROlSPeleR.
> TEKS: RuTh DAvIES En JohAn SMIT
“Die geografie impliseer dat daar
’n reorganisasie en konsolidasie in die voed sel ket-
ting gaan plaasvind. Senwes wil dus instrumenteel
wees om dit te rig en nie net toekyk hoe dit gaan
plaasvind nie. Ons het nog altyd groot blootstelling
gehad aan witmielieprodusente in ’n beperkte ge -
bied. Met dié transaksie gaan ons aan meer kom-
mo diteite blootgestel word oor ’n groter geo gra fie se
gebied,” het Francois Strydom (besturende Direkteur:
Senwes) gesê.
Senwes en MgK groep sal só geherorganiseer
word dat verhoogde spesialisasie en volhoubaarheid
verseker word. MgK neem die Vaalharts handelstakbedrywighede
by Senwes oor, wat inpas by die groter
besproeiingsfokus en spesialisasie wat MgK najaag,
terwyl Senwes in die toekoms sal fokus op sy eie
én MgK se graanbesigheid. MgK se verhoogde
fokus op besproeiingsareas onder die gevestigde
>
Obaro-, allgro-, Temo- en StatusFin-handelsmerke,
sal meehelp om ’n sterk, volhoubare besigheid te
verseker saam met Senwes – wat weer ’n droëlandwaardeproposisie
aan landbouprodusente verskaf.
Die transaksie, wat onderhewig is aan die goed -
keuring deur die mededingingsowerhede, is so
ge struktureer dat Senwes, MgK beherend (’n maat-
skappy onder boerebeheer) en Intrax (’n maatskappy
onder beheer van MgK personeel), MgK groep gesamentlik
sal beheer.
Strydom sê die transaksie is van so ’n aard dat
beide partye se handelsmerke, infrastruktuur en
klantebasis behoue sal bly. “So verseker ons dat
ons klante se dag tot dag-omgang met beide
maatskappye nie sal verander nie. Klante sal wel
voordeel trek uit die meer volhoubare besigheidsmodel,”
het hy bygevoeg.
buiten vir kommoditeitsdiversifikasie verskaf
die transaksie ook gebieds-, klante- en markdiversifikasie
wat die landbou-risikoprofiel van
die besigheid beter balanseer. Dit is hoofsaaklik
gefokus op die moontlike toekomstige herskikking
van landbou en het ’n unieke ontwerp – presies
wat Senwes se visie vir 2020 is – ’n geïntegreerde
maatskappy wat instrumenteel is in die
reorganisasie van die voedselketting.
>> meer oor mgk
MgK bedryf sake vanuit brits sedert 1930.
Met ’n bedieningsarea wat strek oor noordwes,
limpopo, Mpumalanga, gauteng en dele van
die noord-Kaap provinsie, fokus die groep hoofsaaklik
op besproeiingsboerdery. ’n Om vat tende
spektrum van landboudienste en -produkte word
deur hul onderskeie divisies gebied.
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2011

Japie Grobler (links) en Eben Pienaar, onderskeidelik voorsitters van Senwes
en MGK, onderteken die ooreenkoms op 1 Februarie 2011 by Senwes se
hoof kantoor. By hulle is Francois Strydom (links) en Ben lombard.
>> uit mgk se mond
Eben Pienaar (voorsitter: MGK)
“Senwes, dankie vir die vertrouensverhouding wat
ons met julle van dag een af kon skep. Ons is net
betyds om gesamentlik die nuwe uitdagings in
landboubesighede en die wêreld, suksesvol aan te
pak. Dié ooreenkoms is tot voordeel van ons klante
en aandeelhouers se beleggings.”
Ben lombard (Besturende Direkteur: MGK)
“Dankie vir die gees waarin ons onderhandelinge
met julle kon doen. Die boom is nou geplant. nou
moet ons dit grootmaak. Die finansiële sukses van
die transaksie sal bepaal word deur ons vermoë om
ons produsente en personeel saam met ons op die
reis te neem.
Só pas 2020-doelwit in mekaar
FRanCOIS STRYDOM, WaT In aUgUSTUS
VeRleDe JaaR aS beSTURenDe DIReKTeUR
Van SenWeS aangeSTel IS, heT MeT
SenWeS SCenario geSelS OOR SenWeS Se
2020-VISIe en WaaROM hY en SY SPan SO
OPgeWOnDe OOR DIe TOeKOMS IS.
WAT hET SEnWES noDIG oM DIE
2020-vISIE TE vERWESEnlIK?
Senwes – en daarmee meen ek van direksie tot op
die laagste vlak – sal meer tyd in die toekoms as in
die verlede moet spandeer. Die toekoms is nie ’n
voortsetting van gister nie. Indien die pas stadig is,
Februarie/Maart 2011 • www.senwes.co.za
Ho oFSToriE •••
“Die ondertekening van die
samewerkingsooreenkoms
tussen Senwes en MGK
is ’n groot dag in die
geskiedenis van landbou
in Suid-Afrika. Twee
nuwe besighede het tot
stand gekom – elkeen
met nuwe uitdagings en
geleenthede.”
– JAPIE GRoBlER
(vooRSITTER: SEnWES)
MGK personeel, Bestuur en Direksie glo:
• In mede-eienaarskap en vennootskap tussen
produsente en personeel.
• Om ’n kultuur te skep waar personeel nie sal
waag om iets negatief te sê oor die produsent
nie, want dit is die ergste oortreding wanneer jy
die hand wat jou voed, byt. Die produsent is ons
koning.
• In sterk bemagtigende spanne en sub-spanne.
• In geen klasstrukture nie.
• In geen diskriminasie nie.
• In nederigheid bo alles.
• Daarin om die lewe nie te ernstig op te neem nie.
sal jy gister op môre kan projekteer, maar ons leef
in ’n wêreld waar alles vinnig gebeur en dit maak
die verlede se belang kleiner. ’n Mens ontwerp die
toekoms deur voorbereiding en deeglike beplanning
en daardeur voorspel jy nie die toekoms nie.
een van die belangrikste drywers om dit te
behaal, is ’n personeelkorps wat hul taak volledig
en met volle verantwoordelikheid nakom, eerder
as om op organisasiestrukture en postitels te
fokus. My droom is dat Senwes ’n onderneming
sal wees waarin die persoon wat die parkeerterrein
skoonmaak dieselfde inkoop sal hê op dit waarvoor
vervolg op bladsy 6
>
5

6 ••• HooFSToriE
Senwes skop 2020-visie af
met unieke transaksie
vervolg van bladsy 5
ons staan en wil bereik, as wat ’n lid van die uitvoerende
bestuur het. as jy so begin dink, verstaan jy
wat elkeen se rol in die maatskappy is en dan is jy
die meester op jou terrein.
hoE GAAn JullE DIE ToEKoMS onTWERP?
Die plattelandse gemeenskap verwag dat elke
inwoner en onderneming sy kant bring en dat
daar teruggeploeg word in die plaaslike ekonomie
en infrastruktuur. Ondernemings is interafhanklik
en in aansluiting daarby wil Senwes toenemend
hande vat met landbouers en ander plaaslike
ondernemings om die ekonomie van elke distrik
te versterk en stabiliteit in die platteland te
bevorder. Terwyl ander verskaffers verkies om op
stedelike gebiede te fokus, beskou Senwes dit as ’n
geleentheid om die reeks produkte en dienste aan
die boerderygemeenskap en die breë publiek in die
toekoms te verbreed.
Senwes moet dus ons klante se kompeterende
voordeel verhoog, vir personeel ’n nuwe toekoms
skep, vir insetverskaffers groei en toegang bied, ons
gemeenskappe help groei en ons aandeelhouers
altyd opgewonde hou oor hul beleggings en iets
agter laat sodat hulle kan sien dat die maatskappy
’n monument is van denke, aksie en geloof.
hoE BEPlAn SEnWES oM TE GRoEI?
Tien jaar terug was Senwes in ’n finansiële krisis.
Die afgelope dekade is gespandeer om al die spoke
te verdryf en ’n periode van fokus is ondergaan
waarin die maatskappy heropgebou is. as jy jou geld
die afgelope vyf jaar belê het in hierdie besigheid
is ons die vierde beste onder die top 200 gelyste
landboudienste
bv. Insetverskaffing
en Marktoegang
>
maatskappye oor vyf jaar – inderdaad ’n besigheid
waarop ’n mens baie trots kan wees.
Vandag het dié 101 jarige onderneming ’n omset
van R10 miljard en sonder om ons voortgesette
investeringsfokus in die platteland te verloor, is ons
vasbeslote om in ’n gediversifiseerde wêreldspeler
te ontwikkel.
Verbruikers raak al meer bekommerd oor volhoubaar
heid, bekostigbaarheid en hul gesondheid. 2020
gaan laasgenoemde eienskappe hê en Senwes se
rol in die volgende tien jaar is om die gaping tussen
produksie en verbruik kleiner te maak.
as ’n mens na Suid-afrika binne die afrika-konti -
nent kyk, is Suid-afrika se markplek meer gesofistikeerd
as die res van afrika. Die groter geleenthede
lê dus in afrika. Senwes wil na ’n gebied kyk eerder
as ’n land. Ons wil nie net kyk na geleenthede
in Malawi nie, maar ook in Zambië, Zimbabwe,
Mosambiek, Kenia en Tanzanië. Senwes wil juis na
dié gebiede uitbrei omdat daar kommoditeitsvloei
(oorproduksie van sekere kommoditeite en ’n tekort
aan ander) is. Op die finansiële front wil ons ook kyk
watter rolspelers vir ons kan waarde toevoeg.
’n Produsent se produksie gaan egter nie net in
voedsel nie. ’n Paar jaar terug was produsente se
gemiddelde opbrengs 3 tot 4 ton/ha. nou produseer
produsente gemiddeld 6 tot 7 ton/ha op droëland.
Die grootste bedreiging vir die produsent is hyself
– hy het te doeltreffend geraak. Senwes moet hom
help om nuwe markte te skep. Dit gaan oor uitvoer
en intern moet dit beter benut word. biobrandstof
is so ’n mark. Jy moet wetgewing kry wat sê jy moet
5% biobrandstof by brandstof inmeng. ek dink dit
sal binne die volgende paar jaar gebeur.
SEnWES BEhEREnD
nywerhede
bv. Verwerking
finansiering en logistiek
hulpbronne
bv. energie
beleggings
Die Senwes 2020-visie dui op ’n Senwes Groep wat gebou is op vier pilare wat regoor
die landbou-waardeketting bedryf word. Dit sal twee sleutelbesighede insluit, naamlik
finansiering en logistiek, wat strek oor die drie hoofpilare van landboudienste,
nywerhede en hulpbronne.
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2011

“Ons moet die toekoms ontwerp
en nie voorspel nie.”
– FRAnCoIS STRyDoM
en water natuurlik. Ons sit hier met mynbou waar
miljoene liters besoedelde water lê. Daar is ’n hele
bedryf wat jy kan bou net om die doeltreffendheid
van die verbruik van energie en skoon water. Ons
behoort hier ook ’n rol te speel.
Om ’n beter wêreld te skep vir die platteland,
jou kliënte, produsente en dorpenaars moet jy dus
groter dink. Senwes is verbind tot die platteland,
maar dit beteken nie dat ons terug op die brug moet
optree nie. Ons moet wêreldkompeterend wees,
maar met ’n atmosfeer waar mense tuis voel.
Die wêreldbevolking sal die 9 miljard-kerf na
verwagting teen 2050 bereik, wat daarop dui dat die
relevansie van landbou as verskaffer van voedsel en
vesel toenemend belangriker gaan word. Die vinnige
veranderinge wat tans nasionaal en internasionaal
plaasvind, beïnvloed die wyse waarop Senwes saam
met die veranderinge gaan groei in die volgende tien
jaar.
een van die grootste bedreigings vir ’n besigheid
is egter dat hy homself bankrot kan groei. gegewe
dit, is notering een van die roetes waarmee jy jou
balansstaat kan beheer. notering maak dat wanneer
jy groei, jy eintlik goedkoper kan groei as wanneer
jy nie genoteer is nie. Met die regte vennote en
tydsberekening sal Senwes notering op die JSe
voortdurend oorweeg.
hoE SAl DIE lAnDBouBESIGhEIDSlAnDSKAP
vAn 2020 lyK?
Die produksie in die landbousektor sal meer gekon -
sentreerd raak. Die landbousektor sal groot rol spe lers
hê, die volumekonsentrasie sal versnel en jou groter
primêre produksie-eenhede gaan meer korporatief
wees. Die produsent sal grond in Suid-afrika maar
ook elders in afrika besit en sy beding ingsmag sal
ook groter wees. hy gaan ook poog om die gaping
tussen hom en die verbruiker kleiner te maak.
WAT IS Jou RAAD AAn PRoDuSEnTE En
PERSonEEl oM hulSElF TEEnooR 2020
TE PoSISIonEER?
Dit is belangrik om jou treë aan te pas. Indien jy
teen jou normale tempo aangaan, gaan jy nie 2020
haal nie. Plaas jouself in 2020 en kyk terug – jy
sal, as produsent, addisionele kapasiteit; vermoë;
en nuwe besigheidsrigtings tot jou boerdery moet
toevoeg.
Februarie/Maart 2011 • www.senwes.co.za
>>
Ho oFSToriE •••
>> senwes se 2020-visie
Die Senwes 2020-visie is ’n Senwes groep
wat gebou is op vier pilare wat die landbouwaardeketting
bedryf sal word.
1. landboudienste, Senwes se bestaande
besigheid tans, sal in 2020 een van die
vier pilare wees waarop die besigheid gaan
rus.
2. Die tweede pilaar sal ’n geïntegreerde
voedselbeen wees. Produkte sal verder
verwerk word. Dit sal meulens, veevoerbesighede,
persaanlegte en waarskynlik
hoendereenhede met produksie, verwerking
en waardetoevoeging, bemarking en die
kleinhandel, insluit.
3. Die derde pilaar is hulpbronne, soos water
en energie.
4. Die vierde pilaar sal ’n beleggingsbesigheid
wees. Klante belê terug in die besigheid,
maar hulle het ook ’n klomp ander beleggingsbehoeftes.
navorsing sal onder andere gedoen word oor die
geleenthede wat in elk van die vier pilare beskikbaar
is, die struktuur van die sektore, die grootte
van die geleentheid, die sleutelrolspelers, die
tendense, die dinamika en die waarde wat
Senwes tot elk van die bogenoemde pilare kan
byvoeg.
Twee sleutelbesighede, naamlik finansiering
en logistiek, strek oor die drie hoofpilare van
landboudienste, nywerhede en hulpbronne.
Senwes het reeds aan die logistieke kant geïnvesteer
deur hul grainovation afdeling.
’n Klant betaal met ’n noot – en dit is volledig. Die
deel wat personeel vir die klant moet teruggee, kan
nie net ’n deel van die noot wees nie en klante het
die reg om op ’n volledige, waardetoevoegingsdiens
aan te dring. Senwes se personeel moet die klant
help beplan vir die toekoms en hom saamneem na
2020. S
Ruth Davies is die Redakteur en Johan Smit die Uitgewer
van Senwes Scenario. Skakel hulle by (018) 468-2716 vir meer
inligting of stuur ‘n e-pos na ruth@infoworks.biz óf johan@
infoworks.biz.
>
7

Ingelyf in die Republiek van Suid-afrika
(Registrasienommer 1997/005336/06)
(“Senwes”)
1. InlEIDInG
Verder tot die omsigtigheidsaankondiging wat in die
pers verskyn het op Woensdag, 21 Julie 2010, word
aandeelhouers van Senwes, MgK beleggings en MgK
beherend hiermee in kennis gestel dat die volgende
trans aksies aangegaan is, onderworpe aan die opskortende
voorwaardes soos na verwys in paragraaf 4:
1.1 verkryging van aandeelhouding deur Senwes
Senwes sal 49% van die totale uitgereikte aan -
delekapitaal in MgK beleggings van Zeder
beleggings beperk (“Zeder”) en Temo agri Investments
(eiendoms) beperk (“Temo”) bekom
(“die aandeleverkryging”). na implementering van
die aandeleverkryging en na aanleiding daarvan,
sal Senwes ’n verpligte aanbod (“die Ver pligte
aanbod”) aan die oorblywende aandeel houers
van MgK beleggings maak ingevolge die Sekuriteite
Reguleringskode met betrekking tot Oornames en
Same smeltings (“die SRP-kode”).
1.2 Reorganisasie van die besighede
Onderworpe aan die implementering van die
aan dele verkryging, (1) sal Senwes die MgK
graanbesigheid (“die MgK graanbesigheid”)
van MgK bedryfsmaatskappy (eien doms) beperk
(“MgK bedryfsmaatskappy”) ver kry, en (2) sal
MgK bedryfsmaatskappy Senwes se handels -
takke in die Vaalharts besproeiingskema-gebied
(“die Senwes handelstakke”) verkry, as lopende
sake, (“die Reorganisasie Transaksies”).
Die aandeleverkryging en die Reorganisasie
Transaksies word hierna gesamentlik na verwys as
“die Transaksies”.
2. AGTERGRonD En BEWEEGREDES
Ingevolge Senwes se groeistrategie en beide Senwes
en MgK beleggings se diversifikasie van hul geografiese-
en kommoditeits risiko’s, is die Transaksies
aangegaan ten einde die partye in staat te stel om
waardeontsluiting vir aandeelhouers na te streef
en verskeie mark- en kommoditeitsinergieë te bewerkstellig.
Dit sal beide maatskappye in staat te stel
om uit te brei en te groei in ’n hoogs uitdagende
ekonomiese en bedryfsomgewing en om terselfdertyd
hul reeds bestaande, individueel suksesvolle handels -
merke te behou. MgK beleggings sal voortbestaan
en uitbrei as ’n gefokusde verskaffer van besproeiingsdienste
met ’n sterk kleinhandelsfokus terwyl
Senwes uitgebreide marktoegang tot sy graan kommoditeite
aan beide klantebasisse sal verseker.
3. hooF BEPAlInGS vAn DIE TRAnSAKSIES
3.1 Aandeleverkryging
3.1.1 Zeder verkryging
Onderhewig aan, inter alia, die opskortende
voorwaardes soos na verwys in paragraaf
4, sal Senwes 26,65% van die totale
uitgereikte aandelekapitaal van MgK beleg -
gings gehou deur Zeder teen ’n aankoopprys
van 485 sent per aandeel bekom.
3.1.2 Temo verkryging
Onderhewig aan, inter alia, die opskortende
voorwaardes soos na verwys in paragraaf
4, sal Senwes 22,34% van die totale
MgK beSIgheIDSbeleggIngS
bePeRK
(Ingelyf in die Republiek
van Suid-afrika)
(Registrasienommer
1998/001621/06)
(“MgK beleggings”)
(gesamentlik na verwys as “die maatskappye”)
uitgereikte aandelekapitaal van MgK beleg -
gings gehou deur Temo teen ’n aankoopprys
van 485 sent per aandeel bekom.
3.2 verpligte aanbod
3.2.1 na implementering van die aandele ver -
kryging en na aanleiding daarvan, sal
Senwes ’n verpligte aanbod maak aan die
oorblywende aandeelhouers van MgK
beleggings ingevolge die SRP-kode om
al hul aandele in MgK beleggings teen ’n
koopprys van 485 sent per aandeel (“die
Verplige aanbodprys”), te bekom.
3.2.2 Die Transaksies is voorwaardelik aan die
uitreiking van ’n onderneming deur Intrax
Investments (edms) beperk (“Intrax”), MgK
beherend en die MgK Personeel aandele -
trust (“die MgK aandeelhouersblok”) ten
gunste van Senwes dat hulle nie die
Verpligte aanbod sal aanvaar nie.
3.2.3 Sodra Senwes verplig word om die Ver -
pligte aanbod te maak, sal (1) die Sekuriteite
Reguleringspaneel (“die SRP”) voorsien word
van ’n bevestiging dat voldoende kon -
tantreserwes en/of fasiliteite beskikbaar sal
wees vir Senwes om sy verpligtinge
ingevolge die Verpligte aanbod na te kom,
en (2) ’n kennisgewing met verdere
inligting oor die Verpligte aanbod wat, inter
alia, aanvaardings- en afstanddoenings -
vorms deur aandeelhouers van MgK
beleggings wat die Verpligte aanbod wil
aanvaar sal bevat, aan aandeelhouers van
MgK beleggings gepos word.
3.3 verkoop van MGK Graanbesigheid
3.3.1 Onderworpe aan, inter alia, die opskortende
oorwaardes soos na verwys in paragraaf 4,
sal MgK bedryfsmaat skappy sy graan -
besigheid in brits, northam, battery,
Rustenburg, Pretoria-Wes en sy graan be-
markingsbesigheid, graanmakelaars be sig-
heid en SaFeX makelary aan Senwes
verkoop as ’n lopende saak. Die besighede
en bates wat verkoop word aan Senwes sal,
inter alia, die logistieke afdeling, soja volvet
besigheid en die silo’s te brits, northam,
battery, Rustenburg, Pretoria-Wes uitsluit.
MgK bedryfsmaatskappy sal gemelde silo’s
aan Senwes verhuur op ’n langtermynbasis.
3.3.2 Die koopprys betaalbaar deur Senwes
aan MgK bedryfsmaatskappy vir die MgK
graanbesigheid beloop in totaal
R4 565 732,45 plus (1) die waarde van
alle handelsvoorraad van die MgK graan -
besigheid soos op die effektiewe datum van
die transaksie en (2) die waarde van
die debiteure minus die waarde van graan
en oliesaadtekorte soos op die effektiewe
datum van die transaksie.
3.3.3 Die huurbedrag betaalbaar deur Senwes
aan MgK bedryfs maatskappy vir die huur
van die silo’s soos na verwys in paragraaf
Mgh beheRenD bePeRK
Ingelyf in die Republiek
van Suid-afrika
(Registrasienommer
1998/001621/06)
(“MgK beherend”)
AAnKonDIGInG vAn TERME DEuR SEnWES En MGK BElEGGInGS MET BETREKKInG ToT
DIE vERKRyGInG vAn ’n EKWITEITSAAnDEEl In MGK BElEGGInGS DEuR SEnWES En DIE
REoRGAnISASIE vAn DIE BESIGhEDE vAn BEIDE
3.3.1 hierbo, beloop R1 125 000,00 per
maand plus belasting op toegevoegde
waarde. Die huur sal eskaleer teen ’n
ooreengekome SaFeX inflasiekoers op ’n
jaarlikse basis.
3.4 verkoop van Senwes handelstakke
3.4.1 Onderworpe aan, inter alia, die opskortende
voorwaardes soos na verwys in paragraaf 4,
sal Senwes sy handelstakke te hartswater
en Jan Kempdorp aan MgK bedryfs maat -
skappy verkoop as ’n lopende saak. Die
besighede en bates wat verkoop word aan
MgK bedryfsmaatskappy sal, inter alia,
Senwes se Village grocer-winkel te Jan Kemp-
dorp en sy meganisasieafdeling uitsluit.
3.4.2 Die koopprys betaalbaar deur MgK
bedryfs maat skappy aan Senwes vir die
Senwes handelstakke beloop ’n bedrag
van R18 000 000 (wat die handelsvoorraad
van die besigheid soos op die effektiewe
datum van die transaksie insluit). Die
koopprys sal opwaarts of afwaarts aangepas
word tot die mate waartoe die handels-
voorraad die bedrag van R7 500 000
oorskry of vir minder as gemelde bedrag
gewaardeer word, welke geval ook al van
toepassing mag wees.
3.5 Effektiewe datums van die Transaksies
Die effektiewe datums van die Transaksies is gekoppel
aan die datum van voldoening aan alle opskortende
voorwaardes, wat na verwagting voor of op 1 Junie
2011 sal wees.
3.6 Aandeelhouersooreenkoms met betrekking
tot MGK Beleggings
MgK beleggings, Senwes, MgK beherend en
Intrax het ’n aandeelhouersooreenkoms aangegaan,
welke ooreenkoms die verhouding tussen
Senwes, MgK beherend en Intrax as aandeelhouers
van MgK beleggings sal beheer na die
implementering van die aandeleverkryging wat,
inter alia, die volgende hoofbepalings bevat:
3.6.1 Die raad van direkteure van MgK beleggings
sal uit nie meer as tien direkteure bestaan
nie en die partye sal geregtig wees om die
volgende aantal direkteure vir aanstelling op
die direksie te nomineer:
3.6.1.1 Senwes, vyf direkteure;
3.6.1.2 MgK beherend, drie direkteure; en
3.6.1.3 Intrax, twee direkteure.
3.6.2 ’n aantal belangrike finansiële aspekte
mag nie onderneem word of uitgevoer word
nie, tensy Senwes, MgK beherend of
Intrax, of al die direkteure wat genomineer
is vir aanstelling deur hulle, eenparig
goedkeuring tot dien effekte verleen het.
3.6.3 ’n aantal bedryfsake mag nie onderneem
of uitgevoer word nie, tensy die meer -
derheid van alle direkteure genomineer
vir aanstelling deur Senwes, MgK behe -

end en Intrax, welke meerderheid direk -
teure genomineer vir aanstelling deur elk
van gemelde partye sal insluit, vooraf
goedkeuring tot dien effekte verleen het.
3.6.4 Indien die totale aandeelhouding van MgK
beherend en Intrax in MgK beleggings
sou verlaag tot minder as 25% van die totale
uitgereikte aandelekapitaal van MgK
beleggings na 30 november 2014, en
indien enige van die sake na verwys in
paragrawe 3.6.2 of 3.6.3 nie opgelos
word op die wyse voorsien nie, sal die
saak na ’n algemene aandeelhouers -
vergadering verwys word vir oplossing.
3.6.5 Tensy andersins ooreengekom deur ’n
meer derheid van alle direkteure van MgK
beleggings, welke meerderheid direk teure
genomineer vir aanstelling deur Senwes,
MgK beherend en Intrax sal insluit, sal
MgK beleggings ’n dividend-dekking
behou van nie minder as drie maal nie.
3.6.6 Senwes, MgK beherend en Intrax het voor -
koopregte aan mekaar verleen ten opsigte
van hul onderskeie aandele in MgK
beleggings, met dien verstande dat indien
óf Intrax óf MgK beherend hul aandele wil
verkoop, die aandele eerste aan die ander
van gemelde partye aangebied sal word.
3.6.7 MgK beherend en Intrax het saamgaan -
regte oor hul aandele aan mekaar verleen
in die geval waar enige van dié partye ’n
aanbod ontvang van ’n derde party vir alle
of ’n gedeelte van hul aandele in MgK
beleggings en dit wil aanvaar.
4. oPSKoRTEnDE vooRWAARDES MET
BETREKKInG ToT DIE TRAnSAKSIES
4.1 al die Tansaksies is inter-voorwaardelik aan
mekaar en is, inter alia, onderworpe aan die
volgende opskortende voorwaardes:
4.1.1 goedkeuring van die Transaksies deur die
Mededingings owerhede teen nie later as
31 Mei 2011 nie;
4.1.2 die nodige goedkeuring van alle dokumente
en aankondi gings wat verband hou met die
aandeleverkryging en die Verpligte aanbod
deur die SRP ooreenkomstig die SRP-kode,
teen nie later as 31 Mei 2011 nie;
4.1.3 die suksesvolle afhandeling van besig -
heids verifikasie prosesse deur Senwes ten
opsigte van MgK graanbesigheid en deur
MgK bedryfsmaatskappy ten opsigte
van die Senwes handelstakke, voor of op
15 Februarie 2011; en
4.1.4 die verkryging van die nodige befondsing vir
die verkryging van die Senwes handels -
takke deur MgK bedryfsmaatskappy, voor
of op 31 Maart 2011.
4.2 Die partye kan onderling ooreenkom oor ’n
verlenging van gemelde datums vir voldoening
aan die opskortende voorwaardes.
5. REËlInGS ooREEnGEKoM DEuR SEnWES, MGK
BEhEREnD En InTRAX
5.1 In afwagting op die implementering van die
Verpligte aanbod, het Senwes, MgK beherend
en Intrax ooreengekom dat, tot die mate waartoe
die Verpligte aanbod aanleiding gee daartoe dat –
5.1.1 Senwes minder as 51% van die totale
uitgereikte aandelekapitaal van MgK beleg -
gings verkry, die MgK aandeelhouersblok
voldoende addisionele MgK be leg gingsaandele
aan Senwes sal verkoop teen die
Verpligte aankoop prys per aandeel ten
einde te verseker dat Senwes nie minder
as 51% van die totale uitgereikte aandele -
kapitaal van MgK beleggings sal hou nie;
en
5.1.2 Senwes meer as 51% van die totale
uitgereikte aandelekapitaal van MgK
beleggings verkry, die MgK aandeel -
houersblok die reg sal hê om alle of ’n
gedeelte van die oorskot aandele te bekom
teen die Verpligte aanbodprys per aandeel,
plus rente daarop teen die prima uitleen -
koers min 2%, welke reg te enige tyd voor
of op 30 november 2014 uitgeoefen kan
word.
5.2 Intrax en MgK beherend sal op ’n jaarlikse
basis geregtig wees om die reg aan hul
onderskeie aandeelhouers te verleen om hul
aandele in Intrax en MgK beherend terug
te verkoop aan gemelde maatskappye en die
maatskappye sal op hul beurt geregtig wees
om aandele in MgK beleggings aan Senwes aan
te bied op 30 november 2012 en 30 november
2013 gelykstaande aan die waarde van die
finansiering benodig deur Intrax of MgK beherend
om hul aandele van hul aandeelhouers te bekom.
Senwes sal verplig wees om sodanige aandele
van Intrax of MgK beherend te koop, welke geval
ook al van toepas sing mag wees. Die aankoopprys
van die aandele sal bereken word op ’n basis
soortgelyk aan dié waarop die Verpligte
aanbodprys bereken is, met inagneming van die
gemiddelde geouditeerde na-belaste verdienste
per aandeel in MgK beleggings vir die twee
finansiële jare wat die datum van die aankoop
van die aandele deur Senwes voorafgaan.
5.3 na 30 november 2014, en indien Senwes te
enige tyd 80% of meer van die uitgereikte aandele
van MgK beleggings sou hou, sal Senwes
’n aanbod aan die oorblywende aandeelhouers
van MgK beleggings maak vir al hul aandele in
MgK beleggings, teen ’n prys gelykstaande aan
die drie maande gemiddelde geweegde aandeelprys
wat sodanige verkryging direk voorafgaan,
welke aanbod deur die oorblywende aandeelhouers
aanvaar of nie aanvaar kan word nie.
6. PRO FORMA FInAnSIËlE EFFEK vAn DIE
TRAnSAKSIES
6.1 Die ondergemelde ongeouditeerde pro forma
finansiële effek is die verantwoordelikheid van die
raad van direkteure van die betrokke maatskappy
en is voorberei ter illustrasie ten einde inlig ting
te verskaf oor hoe die Transaksies die historiese
waarde van die aandele in die betrokke
maatskappy kon affekteer. Weens die aard
daarvan, mag die ongeouditeerde pro forma
finansiële effek moontlik nie ’n billike aanduiding
van die waarde van die aandele in die betrokke
maatskappy na die implementering van die
Transaksies of hul toekomstige waarde wees nie.
6.2 op ’n Senwes aandeelhouer
Die ongeouditeerde pro forma finansiële effek
van die Transaksies op ’n Senwes aandeelhouer
soos hieronder uiteengesit –
6.2.1 is gebaseer op ’n berekening van Senwes
se netto batewaarde soos op 30 april 2010
en die geouditeerde resultate van Senwes
vir die jaar geëindig 30 april 2010; en
6.2.2 is gebaseer op die geweegde gemiddelde
markprys van Senwes aandele vir die
30 dae geëindig 24 Julie 2010, wat die
laaste verhandelingsdatum voor die
publi kasie van die omsigtigheids aan -
kondiging met betrekking tot die Tran
s aksies was.
voor
verkryging
sent/aandeel
na verkryging
verhoging/
(verlaging) %
Markwaarde 798 3,7
netto batewaarde 585,8 0,5
Verdienste 115,6 8,3
6.3 op ’n MGK Beleggings aandeelhouer
Die ongeouditeerde pro forma finansiële effek van
die Transaksies op ’n MgK beleggings aandeel -
houer soos hieronder uiteengesit –
6.3.1 is gebaseer op ’n berekening van MgK
beleggings se netto batewaarde soos op
31 Julie 2010 en die geouditeerde resul -
tate van MgK beleggings vir die jaar
geëindig 31 Julie 2010;
6.3.2 is gebaseer op die geweegde gemiddelde
markprys van MgK beleggings aandele vir
die 30 dae geëindig op 24 Julie 2010, wat
die laaste verhandelingsdatum voor die
publikasie van die omsigtigheids aan kon -
diging met betrekking tot die Transaksies
was; en
6.3.3 is gebaseer op die volgende aannames:
6.3.3.1 die verkryging van die Senwes
handelstakke sal MgK bedryfs -
maatskappy se na-belaste wins
verhoog met R1 000 000;
6.3.3.2 die verkoop van die MgK graanbesigheid
sal MgK bedryfsmaatskappy
toelaat om oorhoofse
koste te sny, wat ’n na-belaste
besparing van R5 000 000 tot
gevolg sal hê; en
6.3.3.3 met die ondersteuning van Senwes,
sal MgK bedryfsmaatskappy
meer voordelige rentekoerse kan
beding, wat ’n na-belaste besparing
van R3 000 000 tot gevolg
sal hê.
voor
reorganisie
sent/aandeel
na reorganisasie
verhoging/
(verlaging) %
Markwaarde 300 61,7
netto batewaarde 723,3 0
Verdienste 30,13 87,3
6.4 op ’n MGK Beherend aandeelhouer
Die ongeouditeerde pro forma finansiële effek van
die Transaksies op ’n MgK beherend aandeelhouer
soos hieronder uiteengesit –
6.4.1 is gebaseer op ’n berekening van MgK
beherend se netto batewaarde soos op
31 Julie 2010 en die geouditeerde
resultate van MgK beherend vir die jaar
geëindig 31 Julie 2010;
6.4.2 is gebaseer op die geweegde gemiddelde
markprys van MgK beherend aandele
vir die 30 dae geëindig op 24 Julie 2010,
wat die laaste verhandelingsdatum voor
die pu blikasie van die omsigtigheids -
aankondiging met betrekking tot die
Transaksies was;
6.4.3 is gebaseer op die aanname dat die
waarde van MgK beherend aandele sal
toeneem teen dieselfde koers as die van
MgK beleggings; en
6.4.4 is gebaseer op die volgende verdere
aannames:
6.4.4.1 die verkryging van die Senwes handelstakke
sal MgK bedryfsmaatskappy
se na-belaste wins verhoog
met R1 000 000;
6.4.4.2 die verkoop van die MgK graanbesigheid
sal MgK bedryfsmaatskappy
toelaat om oorhoofse koste
te sny, wat ’n na-belaste besparing
van R5 000 000 tot gevolg sal
hê; en
6.4.4.3 met die ondersteuning van Senwes,
sal MgK bedryfsmaatskappy
meer voordelige rentekoerse kan
beding, wat ’n na-belaste besparing
van R3 000 000 tot gevolg
sal hê.
voor na reorganisasie
reorganisasie verhoging/
sent/aandeel (verlaging) %
Markwaarde 300 61,7
netto batewaarde 803,8 0
Verdienste 183,9 16
7. hERRoEPInG vAn
oMSIGTIGhEIDSAAnKonDIGInG
Senwes, MgK beleggings en MgK beherend
aandeelhouers word in kennis gestel dat die
omsigtigheidsaankondiging met betrekking tot die
Transaksies soos na verwys in paragraaf 1 hierbo,
hiermee herroep word.
Senwes
EM Joynt (Mev.)
Maatskappysekretaris
Tel nr. (018) 464-7104
Klerksdorp
1 Februarie 2011
MGK
NJ Bronkhorst (Mnr.)
Maatskappysekretaris
Tel nr: (012) 381-2892
brits

10
••• laNDBoU-TEGNiEK
>
faktore wat jou
nOUKeURIge bePlannIng en
beSTUUR IS nOODSaaKlIK OM
gOeIe KORIngOPbRengSTe Te laaT
RealISeeR. Ten eInDe VOlhOUbaaR
Te PRODUSeeR, IS DIT eSSenSIeel
OM OPTIMale eKOnOMIeSe
PRODUKSIe MeT DIe MInSTe RISIKO
na Te STReeF en hOëR MaRgeS PeR
heKTaaR Te laaT RealISeeR.
> TEKS: GERRIT ooSThuIzEn
Plantfisiologiese faktore wat
graanopbrengste by koring beïnvloed, is soos volg:
• Die aantal plante per hektaar;
Figuur 1: Die groei- en ontwikkelingstadiums van koring.
• Die aantal are per plant;
• Die aantal korrels per aar; en
• Individuele graankorrelmassa.
al die bestuursaspekte wat bogenoemde kan beïnvloed,
is gevolglik belangrik om ’n goeie graan opbrengs
te verseker.
GRoEI- En onTWIKKElInGSTADIuMS
bogenoemde komponente en uiteindelike graan-
opbrengs word tydens die drie hooffases (vege tatiewe-,
reproduktiewe- en graanvullingsfase) van
ontwikkeling op verskillende groeistadia beïnvloed.
Dit is gevolglik moontlik dat ’n opbrengskomponent
wat later in die groeiperiode vasgelê word, gedeel -
te lik kan kompenseer vir ’n potensiële opbrengsverlaging
wat vroeër voorgekom het. Die verskillende
opbrengskomponente oorvleuel in hul onderskeie
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2011

Februarie/Maart 2011 • www.senwes.co.za
laNDBoU-TEGNiEK •••
koringopbrengs beïnvloed
invloede op potensiële graanopbrengs en die kompo
nente ontwikkel in ’n bepaalde volgorde, soos in
Figuur 1 aangedui.
Die ontwikkelingstadia van koring kan volgens
verskillende skale (byvoorbeeld Feekes, Zadoks en
Joubert) beskryf word (Figuur 1). In hierdie artikel
word die ontwikkelingstadia soos beskryf deur Joubert,
gebruik.
Faktore waaroor die produsent nie beheer het nie,
is onder meer temperatuur en reënval (gedurende die
seisoen, asook in die periode voor plant, byvoor beeld
’n oorlêstelsel by droëlandverbouing). aspekte soos
kultivarkeuse, bewerkingsmetodes, ’n oorlêstelsel
by droëlandverbouing, plantaksie, grond regstelling,
plantvoeding en insek-, siekte- en onkruidbeheer is
egter in die produsent se hande. In Foto 1 kan koring
(onder droëlandtoestande) met ’n goeie plantestand
gesien word.
onTWIKKElInG vAn DIE KoRInGPlAnT
halmproduksie (stoel), voor halmverlenging, word
bevoordeel deur warm, vogtige weer en gunstige
grondvoedingstatus, veral stikstof. halmverlenging
is die vinnigste groeifase van die koringplant. Die
Foto 1: ’n Goeie stand droëlandkoring.
verhoogde tempo van stikstofopname begin ook in
dié fase plaasvind en die potensiële aantal pitte of
are word vasgelê. Onvoldoende stikstof gedurende
hierdie stadium lei tot halmafspening en gevolglike
opbrengsverlies.
In teenstelling hiermee, kan kunsmisbrand (kuns -
misplasing te na aan die saad tydens die plantproses)
aan die begin van die groeiseisoen ook ’n nadelige
effek hê, wat die groei en ontwikkeling van die
vervolg op bladsy 12
TABEl 1: FAKToRE WAT oPBREnGSKoMPonEnTE BEïnvloED.
Fase Faktore opbrengskomponente
Plant • Plantdigtheid (kg/ha)
• Duisendkorrelmassa
• Ontkiemingspersentasie
• Saadgroeikragtigheid
• Koleoptiellengte
• grondstruktuur en -tekstuur
• Saadbedvoorbereiding
• grondwater met plant
• Plantmetode en -diepte
• Plantvoeding
• Saadbehandeling
aantal plante per hektaar gevestig
vegetatiewe en
• Kultivar
aantal halms/are per hektaar
reproduktiewe fase • Plantdatum
• grondvrugbaarheid (byvoorbeeld n, P, K en ph)
• grondwater
• Temperatuur
• Insekte/siektes/onkruide
Graanvulling • Kultivar
• Stikstofbeskikbaarheid
• Waterbeskikbaarheid
• Temperatuur
• Siektes en insekte
Korrelgetal per aar en graangewig
>
11

12 ••• laNDBoU-TEGNiEK
Faktore wat jou
koringopbrengs beïnvloed
vervolg van bladsy 11
gewas en uiteindelik die opbrengs, kan benadeel.
Wat die situasie meer ingewikkeld maak, is dat die
koringplant deur die loop van die seisoen vir skade
kan kompenseer en is dit moeilik om te bepaal wat
die uiteindelike uitwerking op die opbrengs gaan
wees.
Stikstofopname gedurende die graanvullingsperiode
is relatief laag in vergelyking met die
halmverlengingstadium. Stikstof in die plantweefsel
word gemobiliseer en getranslokeer na die graan,
met klein hoeveelhede van die grond afkomstig.
Die ontwikkelende are en verlengende halms
(groeistadium 5 tot 15) plaas ’n groot aanvraag
op die plant se hulpbronne vanaf halmverlenging.
Jonger, swak ontwikkelde halms wat nie kan
kompeteer nie, gaan gou verlore. Die hoeveelheid
halms (are) en syare wat deur die koringplant
geïnisieer word, is gewoonlik baie meer as die
hoeveelheid are en pitte wat tot en met rypwording
onderhou kan word. ’n afwaartse aanpassing
in die opbrengspotensiaal begin gewoonlik met
halmverlies by die begin van halmverlenging en hou
aan tot en met syaar- of blompakkieverlies voor die
blomstadium.
Droogte- en hittestres gedurende halmverlenging
en aarverskyning verhoog die tempo van halmmortaliteit.
Indien die droogtestres gebreek word,
of daar is ’n laat toediening van stikstof gedurende
hierdie stadiums, kan dit lei tot die ontwikkeling van
laat rypwordende are.
Omgewingstres voor vlagblaarverskyning kan
die verlies van syare op die ontwikkelende aar
tot gevolg hê. blompakkie-inisiasie (syare) begin
in die laer, middel area van die aar en versprei
na die basis en bokant van die aar. Onder
erge omgewingstrestoestande kan die syare
(blompakkies) by die bopunt en basis van die aar
afgespeen word.
Die finale aanpassing in opbrengspotensiaal vind
plaas gedurende die graanvullingstadium wanneer
die korrelgrootte bepaal word.
In Figuur 2 word ’n paar van die groeistadiums
van die koringplant aangetoon.
Dit is duidelik dat, soos algemeen bekend,
klimaat- en bestuursaspekte ’n groot rol speel
in die opbrengspotensiaal van die koringplant.
>
GRoEISTADIuM 4 GRoEISTADIuM 13 GRoEISTADIuM 17
>>
GRoEISTADIuM 20 GRoEISTADIuM 25
Figuur 2: verskillende groeistadiums van koring.
Wat egter belangrik is om te onthou, is dat
indien stremmingstoestande reeds vroeg in van
die ontwikkelingstadiums van die koringplant
heers, dit ’n blywende negatiewe effek op die
uiteindelike graanopbrengs kan hê. Onder
droëlandtoestande het die produsent nie beheer
oor die klimaat gedurende die groeiseisoen
nie, maar by besproeiing is dit belangrik dat
aspekte soos bemesting (byvoorbeeld verdeelde
stikstofbemesting) en besproeiingskedulering,
noukeurig bestuur moet word. S
verwysings
• handleiding: Produksie van kleingrane in die
somerreëngebied 2010 (lnR – Kleingraaninstituut).
• Winter cereal production (http://www.usask.ca/
agriculture).
• nitrogen management for winter wheat: Principles and
recommendations (http://pubs.ext.vt.edu).
• growth stages of wheat: Identification and under stan ding
(http://safiles.tamu.edu/agronomy/wheat/whtmang.htm).
• Kunsmisplasing maak saak (http://www.grainsa.co.za/
dokuments/SaGraan_Mrt06_P50_51.pdf).
Gerrit Oosthuizen is ’n Senior Akkerboukundige by Senwes
Landboudienste. Skakel hom gerus vir enige navrae by
(018) 462-8533 of 084 506 8791. ’n E-pos kan ook gestuur
word na gerrit.oosthuizen@senwes.co.za.
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2011

14 ••• NUTri FEEDS-promoSiE-arTiKEl
B akgat bakbestuur
met Nutri Feeds
voedingkundiges en sekerlik
ook produsente is al so moeg gepraat en geluister
na die ou stories van watter lekke om wanneer te
gee, maar die saak bly staan dat wanneer ons die
regte lekke op die regte tyd vir die regte diere gee,
is hulle inname voldoende en kry elke dier die voorgeskrewe
hoeveelheid lek beskikbaar.
goeie lekbakbestuur is ’n term wat maklik gebruik
word om ’n moeilike proses te beskryf. Met
goeie lekbakbestuur sal al die diere in die trop
deurentyd toegang tot lekke hê. hoekom is dit
moeilik? behalwe vir voor die handliggende redes
soos die weer en seisoen, is daar dikwels dominante
vreters wat ander, gewoonlik kleiner diere, van die
betrokke bakke af wegstamp. Indien voldoende
spasie beskikbaar is, kan die dominante vreter egter
nie al die ander diere wegdruk nie en kry elkeen sy
deel. Tabel 1 verskaf duimreëls met betrekking tot
vreetspasie.
Om die korrekte innames te verseker, moet diere
dag en nag vrye toegang tot die lekbakke hê. Die
bakke moet altyd vol wees en gereeld skoongemaak
word. Speeksel, wol, mis, ensovoorts besoedel die
lekke en onderdruk die dier se inname. Klam lekke
met min sout in, muf dikwels. Indien nuwe lekke net
bo-op die gemufde produk gegooi word, word die
nuwe produk besoedel. beeste ruik die muf en vreet
nie graag uit die krippe nie. gemufde voer moet
verwyder en vernietig word.
Om meer gereeld kleiner hoeveelhede te voer,
>
TABEl 1: vREETSPASIE BEnoDIG En InnAMES vAn lEKKE.
word aanbeveel. Die lekke bly vars, raak nie gals te rig
nie en wanneer dit reën, is dit net die minimum wat
verwyder hoef te word. Pasop dat die diere nie in die
proses geen lekke tot hulle beskikking het nie. Die
nutritub-reeks is weerbestand, aangesien slegs die
boonste 2,5 cm van die inhoud nat word. hierdie
produk muf nie en die inname word gereguleer deur
die toffie-konsep. geen stukke kan afgebyt word nie.
Dus word niks in die grond ingetrap nie en die diere
se tande word ook nie beskadig nie – dit is inderdaad
die enigste lek wat net gelek kan word.
Met goeie lekbakbestuur kan innames akku raat
bepaal en met die aanbeveling van die voer maatskappy
vergelyk word. Om te meet is om te weet
– klop die innames met die aanbeveling? Indien
nie – wat is die ekonomiese implikasie hier van? en
nie net die ekonomiese implikasie nie – wat is die
biologiese implikasie op die dier?
nutri Feeds verskaf ’n volledige reeks lekke aan
die produsent vir optimale aanvulling. Dit sluit ons
los meeltipe lekke in, sowel as die unieke nutritubreeks.
Vitamiene en minerale word teen optimum
peile ingesluit en lekke word perfek geformuleer om
in die spesifieke herkouer se behoefte te voldoen.
Met nutri Feeds se nutrilick- en nutritub-reeks kan
enige kudde die “Formule vir sukses” ervaar!
Skakel gerus jou nutri Feeds Tegniese adviseur
of ons kantoor by (056) 344-2200 vir die korrekte
aanbeveling wat jou sak sal pas en in jou diere se
behoeftes sal voorsien. S
Inname:
Beeste
Inname:
Skape
Beeste
(Kripspasie)
Skape
(Kripspasie)
Produksie- en energielekke 1 - 2 kg 150 g - 300 g 10 per m 50 per m
Onderhoudslekke 300 g - 750 g 50 g - 100 g 15 per m 50 per m
Fosfaatlekke 100 g 12 g - 25 g 20 per m 50 per m
nutritub Proteïen 460 g - 650 g 70 g - 120 g 12 - 15 per tub 75 per tub
nutritub energie 1 kg - 2 kg 200 g - 400 g 6 - 10 per tub 40 - 50 per tub
nutritub Fosfaat 100 g 12 g - 25 g 20 - 30 per tub 75 per tub
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2011

16 ••• SENWES villaGE
F rom Greens
2 Dreams
Weet jy van ’n welsynsorganisasie wat
ernstige nood ervaar? Moenie twee keer dink
nie en gaan nomineer dié organisasie tussen
28 Februarie en 25 Maart 2011 op Senwes se
webtuiste by www.senwes.co.za.
Jou nominasie sal Senwes Village help om die
geld wat tydens Village se gholfdag aan die einde
van verlede jaar ingesamel is, aan meer as een
verdienstelike organisasie te skenk.
Wat behels die From Greens 2 Dreams veldtog?
Stap 1 – nominasieproses
enigiemand kan ’n nie-winsgewende organisasie
van hul keuse (soos beskryf in artikel 21 van die
Maatskappywet 1973), en wat geleë is in OFM
se bedieningsgebied, op die Senwes webtuiste
nomineer. ’n nie-winsgewende organisasie kan
ook hulself op die webtuiste nomineer.
Die nominasievorm sluit in: die organisasie se
kontakbesonderhede, hul behoeftes, asook hoe veel
geld hulle benodig om die behoeftes te bevre dig.
Die nominasie-tydperk sal duur vanaf 28 Februarie
tot 25 Maart 2011.
Stap 2 – Keuringsproses
Die nominasies sal vanaf 28 Maart tot 30 Maart
deur ’n keuringsproses gaan, waarna die kwali fise
rende instansies op die webtuiste geplaas sal
word.
Stap 3 – Stemproses
Die publiek kan tussen 1 April en 14 April 2011
op dié webtuiste gaan stem. elke persoon kan
slegs een keer vir een organisasie stem.
Stap 4 – Aankondiging
Die organisasies wat geld sal ontvang, sal tussen
18 en 21 April 2011 op OFM tydens ’n lewendige
uitsending bekendgemaak word en daarna op
Senwes se webtuiste. S
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2011

Surface Water Pro is
jou reddingsbaadjie
Reën het weens die gebrek
aan waterafloop beplan ning die afgelope seisoen
baie landerye verspoel. Senwes se John Deere
presisieboerdery-afdeling (aMS) stel bekend ’n
produk genaamd Surface Water Pro, wat jou sal
help met dié beplanning.
Die greenstar-komponente word gebruik om data
in te samel deur of ’n land op te meet of bestaande
data – soos opbrengsdata, of data van vorige
bewerkings – te gebruik. Die data word dan afgelaai
op die apex-program, wat opgegradeer moet word
met Surface Water Pro for apex. Dan word die
hoogtekaart vir die waterafloopbeplanning gebruik
om kontoere te ontwerp, waarna die kontoere
oorgedra word na jou John Deere gS2-skerm en
indien jy auto Trac het, sal die trekker die kontoer vir
jou kan uitry.
Surface Water Pro kan met igrade opgegradeer
word, om sodoende ’n John Deere-trekker te
gebruik om ’n skraper te trek en die lande gelyk te
maak. Die hele stelsel benodig ’n John Deere RTKsein
om te werk.
John Deere het ook die rate controller beskikbaar
gestel, waarmee kunsmis variërend toegedien kan
word. Met dié produk kan meer as een droë en
vloeibare produk toegedien word. Senwes is ’n
agent vir al Topcon se produkte en dié produk kan
ook gebruik word vir variërende toediening.
Vir meer inligting oor bogenoemde produkte,
skakel gerus enige van die Presisieboerderytegnikuste
by hoofkantoor by hul tolvrynommer:
0800 864 611. S
Februarie/Maart 2011 • www.senwes.co.za
Theuns Botha
SENWES villaGE •••
Antoon Smalberger
Nuwe Village bestuurder
het groot planne
Theuns botha, wat voorheen die bestuurder van
Ven ters dorp Village was, het verhuis Vereeniging
toe en is sedert 1 november verlede jaar by dié
Village werksaam. antoon Smalberger is in sy plek
op Ventersdorp aangestel.
antoon was voorheen vir 30 jaar by afgri
(vroeër OTK) werksaam. Met baie tegniese kennis
asook agtergrond in dienslewering, het antoon
baie planne vir sy Village. “ek wil graag die
diensvlakke verbeter; goeie, betroubare diens aan
my klante bring; die winsgewendheid verbeter deur
volumes te skuif en dit ’n plek maak waar klante
wil wees en bymekaar wil kom.
“ek is baie bevoorreg om saam met
Ventersdorp Village se personeel te werk. Ons
klante is baie wel kom om hulle te kom tuismaak
by ons winkel. enige insette wat hulle lewer, sal
verseker nie oorgesien word nie. Ons sien kritiek
as opbouend en nie as iets persoonlik nie – dit
is iets wat kan help om ons dienslewering te
verbeter,” het antoon gesê. S
0800 864 611: hoe kan ons help?
Senwes Presisieboerdery het in november
verlede jaar ’n hulplyn daargestel om
alle klantenavrae ten opsigte van John
Deere presisieprodukte te beantwoord.
Die tolvrynommer (0800 864 611) kan
Maandae tot vrydae tussen 08:00 en
16:30 geskakel word. Die personeel by
Presisieboerdery wat self die hulplyn
op ’n roterende basis sal beman, is
van links: hennie Janse van vuuren,
Chris Els, Etienne nel (Bestuurder:
Presisieboerdery) en Danie van der
Westhuizen. Jaco viviers was afwesig
tydens die neem van die foto. S
>
17

18
••• SENWES villaGE: FocUS oN To o lS
>
In and around
the house
aRe YOU a DIY TYPe OF PeRSOn OR
lIKe TO TRY OUT neW PRODUCTS?
Then SenWeS VIllage haS JUST The
TOOlS FOR YOU. The ThRee OR FIVe
TOnne bOTTle JaCK, InVeRTeR
WelDIng MaChIne OR aUTO
DaRKenIng WelDIng helMeT aRe
USeFUl TOOlS TO haVe In YOUR
gaRage, WhIle The bOSCh
PReSSURe CleaneR IS The MOST
haSSle-FRee CleanIng SOlUTIOn
YOU COUlD haVe In YOUR YaRD. S
STICK AnD TIG DC InvERTER
WElDInG MAChInE
This machine is lightweight and very
durable. It is ideal for maintenance
and construction and easily
transported. It comes complete
with a welding cable set, holder and
earth clamp.
1 year factory guarantee
excellent after sales service
BoSCh PRESSuRE ClEAnER
This high pressure washer has the fastest, most
convenient set-up and is easy to pack away.
It can be used to clean vehicles, motorbikes,
bikes, agricultural vehicles, driveways and many
other things in and around your house.
Time restricted cleaners are looking for:
• high performance
• Powerful and robust machines
• Fun to use
• Fast operation
other features of this product:
• 125 bar
• 410 litre/hour flow rate
• 1 800 W motor power
• 6 m torsion-flex pressure hose – thus no
more kinking and tangles.
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2011

AuTo BlACK ADJuSTABlE DARKEnInG
WElDInG hElMET
The aRC given off from the welding process automatically
charges the solar panel and the lens
darkens immediately once welding has started.
This prevents arceyes. The helmet lens can be
adjusted from shade 9 - 13 as required.
The helmet’s life span varies in accordance to
how often it is used. however, the lifespan can
stretch to a couple of years if the helmet receives
good care.
1 year factory guarantee
excellent after sales service
ThREE TonnE BoTTlE JACK
Three Tonne bottle Jack
Minimum height: 194 mm
Maximum height: 372 mm
FIvE TonnE BoTTlE JACK
Minimum height: 216 mm
Maximum height: 413 mm
This product has a built-in safety
maximum capacity mechanism.
Februarie/Maart 2011 • www.senwes.co.za
SENWES villaGE: FocUS oN Too lS •••
Tip
Mark all hot metal
after welding operations
are completed. Soapstone
is commonly used for
this purpose.
Tip
always lift a vehicle on a
level and paved surface when
using a bottle jack. always make
sure the vehicle is in gear or park and
the parking brake is applied when
using a bottle jack. If available,
place a tire wedge on the
opposite axle of the one
you are lifting.
>
19

20 ••• SENWES villaGE
Thinus Fourie
Van dié
werkswinkel sal
ek ’n sukses maak
Thinus Fourie het as ’n vakleerling
by Senwes begin werk en is vandag die Werks -
winkel bestuurder op Ottosdal. Sy lang termyndroom
vir dié werkswinkel is om dit meer winsgewend en
kliënte vrien de lik te kry. “My hemelse Vader het
my na die werkswinkel gestuur en deur Sy genade
sál die werkswinkel ’n sukses wees,” het hy gesê.
Senwes Scenario het meer oor Thinus gaan uitvind.
WAnnEER hET Jou looPBAAn By
SEnWES BEGIn?
ek het in Januarie 1999 as ’n vakleerling by Senwes
Kroonstad begin werk. In 2003 het ek my vakleerlingskap
as ’n John Deere werktuigkundige voltooi.
ek was vir ’n tydperk weg wat ek werksaam was by
John Williams in bloemfontein. hierna het ek weer
na Senwes teruggekeer.
BuITEn DIE BESTuuR vAn PERSonEEl En
KlAn TEDIEnS, WAT BEhElS Jou DAGTAKE?
ek help om trekkers reg te maak en hulp te verleen
aan die ander werktuigkundiges. Indien daar enige
DTaC formules* gelaai moet word, sal my dag wat
fisiese werk betref, eers later begin.
WAT IS vIR Jou ’n uITDAGInG In Jou WERK?
Personeelbestuur. Om my personeel só te kan bestuur
dat optimale produktiwiteit verkry kan word.
Daar is ongelooflik baie faktore wat hier ’n rol speel.
Om die werkswinkel so ekonomies moontlik te kan
bestuur is ook ’n uitdaging en die grootste hier van is
sekerlik die feit dat daar net twee piektye per jaar is,
naamlik planttyd en strooptyd. Die res van die jaar
is dit opsig self ’n groot uitdaging om genoeg werk te
kan genereer.
>
Gerhard odendaal (Bestuurder: vaalharts village),
links, wens Jurie en Johanna Meyer geluk met hul
eerste prys – ’n platskerm-Tv. “Die Meyers is van die
eerste intrekkers in die vaalharts-skema en boer
reeds sedert 1938 in dié gebied. vaalharts lê hul baie
na aan die hart,” het Gerhard gesê.
Kersfees in die
nuwe jaar
Jurie Meyer, nellie beket en Tobie Maartens
is vroeg in Januarie verras met ’n oproep van
Senwes Village om te sê dat hulle die wenners
van die 2010 Kerspromosiekompetisie is. al
wat klante moes doen om in aanmerking vir die
prystrekking te kom, was om R350 of meer se
Kerspromosieprodukte by ’n Senwes Village aan
die einde van 2010 te gekoop het. S
nellie Beket ontvang haar
nikon kamera van Jaco
van Graan (Bestuurder:
Senwes village, Welkom).
Willem Botha
(Bemarkingsbestuurder:
Senwes
village) oorhandig aan
Tobie Maartens sy Blu-
Ray DvD-speler.
EEn vAn Jou GRooTSTE BEKoMMERnISSE In
Jou WERK?
as dit kom by klante se heelwerktuie – die staan tyd
wanneer die heelwerktuie breek en die beskik baarheid
van onderdele. My verantwoordelikheid in hier die
opsig is om die kliënt so vinnig moontlik te help en
indien onderdele nie beskikbaar is nie, alter na tie we
reëlings te tref om die staantyd so kort as moontlik
te hou. S
* DTaC is ’n stelsel waardeur die John Deere-fabriek tegniese
bystand verleen.
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2011

Nuwe wetgewing kan
voedselproduksie beïnvloed
VeRbRUIKeRS IS KWalITeITSbeWUS
en DIe MeeRDeRheID DOen hUl
VOeDSelaanKOPIeS bY MaaTSKaP-
PYe WaT ’n hOë gehalTe hanDhaaF
en DIe nODIge VeRSeKeRIng Kan
gee DaT DIe VOeDSelPRODUKTe
aan DIe hOOgSTe STanDaaRDe
VOlDOen.
> TEKS: MARIAnA PuRnEll
Sodanige tendense kan daartoe lei
dat die verbruiker die produsent se keuse van varië -
teit, landboupraktyke en selfs die hantering en bemar
king van die kommoditeit ten sterkste beïnvloed.
’n Identiteitpreservering-bemarkingsproses sal dus
van kardinale belang wees om naspeurbaarheid te
verseker en verbruikers gemoedsrus te gee dat se kere
prosedures tydens produksie, hantering, ver voer,
verwerking en verpakking streng volgens proto kol
uitgevoer is.
Die gebruik van chemikalieë en gMO-kommo diteite
sal veral onder die kollig kom wanneer Suidafrika
se nuwe Verbruikerswetgewing in werking tree
in 2011.
GMo-vRy
Daar is ’n groeiende vraag na gMO-vry produkte
(dit is produkte wat nie geneties gemanipuleerde
organismes bevat nie) namate al meer navorsingsresultate
die negatiewe invloed daarvan op die
fisiologie van mens en dier, asook die omgewing
illustreer. Die nuwe Verbruikerswetgewing stel
streng riglyne ten opsigte van toepaslike toetse en
dokumentasie om die gMO-status van produkte
tydens bemarking te bewys.
Daar is ’n behoefte na gMO-vry wit- en geelmielies
sowel as sojabone in europa en ook in die
Ooste waar daar sterk verbruikersweerstand teen
genetiese manipulasie is. In afrika is dit ’n kwessie
van voldoening aan die Cartagena Protokol wat
Februarie/Maart 2011 • www.senwes.co.za
SENWES GraiNliNK •••
beskerming bied ten opsigte van die veilige vervoer,
hantering en gebruik van gMO’s wat ’n nadelige
effek mag hê op die bewaring en volhoubare gebruik
van biologiese diversiteit. Dit neem ook menslike
gesondheidsrisiko’s in aanmerking en fokus op die
beweging van sodanige produkte oor landsgrense.
voEDSElvEIlIGhEID
Wêreldwye tendense in voedselveiligheid bied ’n
uitdaging vir al die rolspelers in die voedselketting
om aan te pas en ’n produk van hoë kwaliteit, wat
voldoen aan voedselveiligheid standaarde, te lewer.
belangrike uitdagings in die graanbedryf is mikrobiese
voedselgedraagde siekte en algemene voedselveiligheid
aspekte.
Die nuwe Verbruikerswetgewing mag dalk vereis
dat daar stiptelik rekords gehou word van elke middel
wat op elke kommoditeit gebruik word. Sodra
die regulasies in hierdie verband bekend gemaak
word, sal toepaslike stappe geneem word om te
voldoen aan die wetgewing.
Chemiese middels en beperkings op die graan
wat gelewer sal word, soos vervat in die Wet op
landbouprodukstandaarde (1990), is veral ter
sprake.
Wetlike vereistes is neergelê met betrekking tot
die gebruik van sekere onkruiddoders, insekdoders
en verskeie ander landboukundige chemikalieë en
die residu-vlakke van die relevante produkte wat in
die produk teenwoordig mag wees en wat toegedien
mag word. Produsente moet hulle vergewis van die
wetlike vereistes en voldoen aan die standaarde
soos daarin neergelê. Tans moet die produsent voor
lewering ’n verklaring van nakoming by elke Senwes
silo indien waar hy lewer. hierin moet hy verklaar
dat hy die voorskrifte nagekom het en nie onwettige
middels en/of teen foutiewe dosisse of op verkeerde
tye, van die wettige middels toegedien het nie. S
>>
Mariana Purnell is Bestuurder: Spesiale Produkte by Senwes
Grainlink. Vir meer inligting oor dié artikel skakel haar by
(018) 464-7271 of stuur ’n e-pos na mariana.purnell@senwes.
co.za.
>
21

22 ••• SENWES GraiNliNK
Moeg vir lees?
Luister nou na markverslag
Indien jy nie die weeklikse markverslag
wil lees nie, kan jy nou daarna luister. besoek
Senwes se webtuiste by www.senwes.co.za elke
Maandagoggend vanaf 10:00 om te luister na Theo
Venter (graananalis: Senwes grainlink) se vyfminute
verslag.
buiten die weeklikse verslag, is Theo ook verantwoordelik
daarvoor om elke dag ’n oggendverslag
vir Senwes se klante uit te stuur. Dit word ongeveer
08:30 per e-pos uitgestuur én op Senwes se webtuiste
gepubliseer. Die verslag bevat inligting oor die
weeklikse gebeure en tendense in die graanmark
asook statistiese inligting.
“Twee van die maatskappye wat ek as inligtingsbronne
gebruik om internasionale nuus te kry, is
new edge en CMe group in die VSa. Reuters kom
veral handig te pas by die insameling en inter pretering
van markinligting. een van my belang rikste
insette wat ek gebruik om verslae te skryf, is
Senwes se hulpbronne.”
“Om reg te wees in my siening is vir my ’n uitdaging
in my werk,” sê hy. “Die uitdaging is vir my
opwindend, omdat ek nooit weet wat môre in die
wêreld gaan gebeur en die impak wat dit op die
graanmark kan hê nie.” hy vertel van die 25 km
lange sprinkaanplaag wat australië november
verlede jaar getref het en die rimpel-effek wat dit op
Suid-afrika se graanpryse gehad het.
Theo het voorheen by grainvest in Pretoria gewerk,
waar hy van fisiese graanverhandeling tot die
insameling van markinligting gedoen het. hy het in
2007 sy graad in Risikobestuur verwerf. S
>>
Theo venter
Skakel Theo gerus by (018) 464-7723, indien jy meer
inligting oor sy verslae verlang of indien jy vir hom wil
terugvoer gee.

24
••• SENWES GraiNliNK
Senwes se span
silobestuurders
saam met van
Grainlink se
personeel.
Grainlink opgewonde oor 2020
Die jaarlikse silokonferensie
wat van 12 tot 14 Januarie vanjaar by die
aldam vakansie-oord gehou is, het Senwes se
silopersoneel omtrent opgewonde gehad met al die
nuwe geleenthede wat vir Senwes in die volgende
tien jaar wink.
Francois Strydom het personeel toegespreek oor
Senwes se 2020-visie. Lees meer hieroor op bladsy
4 van dié uitgawe.
Chris Sturgess van Safex het die vooruitsigte in
die bemarking van graan, wat ’n invloed op silobestuurders
sal hê, verduidelik. Pieter esterhuysen
(hoofbestuurder: Senwes grainlink) het hierna die
pad wat grainlink in die volgende tien jaar gaan
stap, in verband gebring met grainlink International.
Die futuristiese scenario wat deur Pieter en graham
lottering (Streeksbestuurder: Senwes grainlink)
geskets is, was ’n openbaring vir baie personeel
en hulle sal verseker hul eie rol in die 2020-visie
herevalueer.
niel Steinman het almal geboei met sy interessan
te toespraak: raising Giant Killers. Dit het
B aie naby aan volpunte
Senwes Graanhantering het verlede
jaar tydens ’n opname onder korporatiewe
maat skappye en senior
regerings amptenare in die noordwes
Provinsie stof in die oë ge skop van
ander maatskappye in die landbousektor.
ons het ’n totaal van 4,38 uit
’n moontlike 5 gekry. ’n Totaal van
3 206 graderings is in dié provinsie
gedoen. Die doel van die gradering
is om uitnemendheid in die industrie
te verbeter en om ’n standaard in
die industrie daar te stel. Dit is ook
’n unieke bemarkingsinstrument vir die maatskappy en dit verteenwoordig
mededingendheid, doeltreffendheid, uitnemendheid, leierskap, veer kragtigheid
en tevrede kliënte. Pieter Esterhuysen (hoofbestuurder: Senwes
Grainlink), links, en Pieter Malan (Assis tent hoofbestuurder: Graanbedryf)
hou met trots die toekenning vas. S
>
gehandel oor mentorskap – om ’n gebalanseerde
kultuur binne ’n groep te verseker. hy het ook die
konsep van vrees, wat dikwels ’n struikelblok word
wanneer ’n mens in nuwe, onbekende areas inbeweeg,
aan personeel verduidelik.
Pieter Malan (assistent hoofbestuurder: graanbedryf)
het op grainlink se finansiële doelwitte
gefokus, terwyl andries bruwer (Ingenieur: Senwes
grainlink, Uraniaville) die belangrikheid van energiebestuur
op silovlak uitgewys het.
Silobestuurders is hierna ingelig oor die waarde
van korrekte oes skattings en die belangrike rol wat
hulle hierin speel. Kobus van Jaarsveld (besigheidsanalis:
Senwes grainlink) en Mariana beytel (bestuur
der: Spesiale Produkte, Senwes grainlink) het
verduidelik hoe die oesskattingsinligting ook deur
ander afdelings binne Senwes gebruik kan word, om
sodoende die omvang van hul besigheid in elke siloarea
uit te brei.
Verskeie wegbreeksessies is gehou en terugvoer
vanaf die groepe is deur grainlink geevalueer en sal
tot verdere aksie lei. S
landboudienste het drie
oesskattingsopleidingsessies
in Desember verlede jaar
by die landboukollege in
Potchefstroom vir silo -
bestuurders en graanverkrygers
aangebied.
gewasproduksie-aspekte
vir mielies en sonneblom,
grond as hulpbron en
oesskattingsmetodiek is
onder meer bespreek. Daar
is ook gefokus op faktore
soos grond, klimaat en
plae wat graanopbrengs
beïnvloed. S
Grainlink personeel is
reg vir 2011
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2011

26
••• SENWES GraiNliNK
Koringproduksie:
moenie tou opgooi nie!
MeT KORIngPRYSe WaT OnlangS
DIe hOOgTe IngeSKIeT heT, heT ’n
hele PaaR PlaaSlIKe PRODUSenTe
hUl SPYT UITgeSPReeK DaT DaaR
nIe TOg ’n PaaR heKTaRe aan
hIeRDIe geWaS geWY IS nIe. MeT
OngUnSTIge WeeR WaT DIe laaSTe
OPSTOPPeR IngeKRY heT, WaS DIT
egTeR nIe neT MaanSKYn en ROSe
VIR DIé WaT Wel KORIng gePlanT
heT nIe.
> TEKS: ThEo vEnTER
AFnAME In PlAASlIKE PRoDuKSIE
Koring produksie het met amper ’n miljoen ton ge-
daal vanaf 2,49 miljoen ton wat nog in 2001/2002
geproduseer is, tot 1,57 miljoen ton in 2010/2011
(volgens die vyfde wintergraanoesskatting). Met die
skryf van dié artikel was die sesde wintergraanskatting
nog nie bekend nie, maar verwagtinge is
dat die oes nader aan 1,4 miljoen ton moet wees.
hektare het ook drasties afgeneem. In 2001/2002
was daar nog 959 400 hektaar geplant teenoor die
558 100 van hierdie seisoen.
Grafiek 1: RSA Koring – Kommersiële gebied aangeplant van 1931 tot
2010.
>
Grafiek 1, wat deur die nasionale Oesskattingskomitee
verskaf is, toon die drastiese afname in die
area wat aan koring gewy is. al het die tonnemaat
nie so drasties verlaag nie, omdat beter kultivars
ontwikkel is, toon dié grafiek ook ’n afwaartse
tendens. Plaaslike verbruik toon egter ’n opwaartse
tendens.
Koringverbruik is rondom 3,3 miljoen ton per jaar
(uitvoere ingesluit). hierdie jaar sal dus meer koring
ingevoer word as wat plaaslik geproduseer word.
Plaaslike pryse het moeilik gekompeteer met die
internasionale mark. Pryse was voor die afskop van
planttyd, in Mei verlede jaar, nog rondom R2 250
per ton en produsente sou huiwerig gewees het om
teen dié vlakke te plant. Pryse het eers teen die
einde van Julie die R2 500 per ton-vlak gebreek,
maar planttyd het toe reeds verstryk.
Met hoë internasionale pryse sou ’n mens verwag
dat winste die produsent weer laat glimlag. Plaaslike
weer het egter ander planne gehad en produsente
het steeds slapelose nagte beleef. aanvanklik is die
land deur droogte geteister en veral koring in die
Vrystaat het onder die warm en droë weer gebuk
gegaan. Toe die droogte eindelik gebreek is, was dit
reeds te laat om die oes te red. Daarna het papnat
toestande van voor Kersfees af, ook nog die laaste
hoop uit Vrystaatse koringprodusente gewurg. In die
Oos-Vrystaat is daar produsente wat tot 45% van
hul oes verloor het, omdat hul nie die koring van die
lande af kon kry weens die baie reën nie. Die Wes-
Vrystaat se produsente het ook laer as
verwagte opbrengste aangedui.
Produsente was reeds skrikkerig vir
koring, maar met pryse wat die R3 000vlak
op Safex teiken, kan produsente se
arm wel gedraai word om weer koring te
plant. Produsente in die Wes-Kaap en
besproeiingsprodusente sal positief bly oor
die vooruitsigte.
WêRElDvooRRADE
Wêreldwyd is voedselinflasie ’n reuse-
pro bleem en boonop ook ’n wêreldgraanvoorraad
wat drasties daal. Mielieeindvoorrade
sal volgens die USDa met
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2011

20 miljoen ton afneem in die 2010/2011-seisoen.
Sojaboon-eindvoorrade neem ook af van 60,23
miljoen ton na 58,28 miljoen ton in 2010/2011.
Selfs rysvoorrade neem af van 94,77 miljoen ton na
94,37 miljoen ton jaar op jaar.
hoewel koringvoorrade nog redelik gemaklik geskat
word teen 177,99 miljoen ton aan die einde van
2010/2011, is dit ’n drastiese afname sedert die
einde van 2009/2010, toe voorraad op 197,43 ton
te staan was. Grafiek 3 toon wêreldverbruik en -produksie.
AuSTRAlIË
Die droogte in Rusland en ander FSU-lande
was verantwoordelik vir die aanvanklike
hupstoot in wêreldpryse. Intussen het die
weer in australië ook ’n groot sê gehad. Die
australiese oes word rondom 25 miljoen
ton geskat – ’n gesonde oes wat volume
betref. Die probleem is egter by die graad
van die koring. na raming sal tot 50%
van die koring in die voergraadkategorie
val. gewoonlik is slegs 5% - 10% van
dié land se koring voergraad. australië
se 15 miljoen ton uitvoere is rondom ’n
12%-markaandeel in wêrelduitvoere. Die
vraag na voergraadkoring sal egter minder
Februarie/Maart 2011 • www.senwes.co.za
SENWES GraiNliNK •••
wees as na koring vir menslike verbruik en australië
kan dus minder uitvoer die seisoen.
gegewe die afname in voorraad sowel as die
afname in beskikbaarheid van hoë-kwaliteit koring
vir menslike verbruik, kan voedselinflasie styg. Tans
lyk dit nie of graanpryse binnekort ’n ommekeer sal
maak nie en plaaslike koringprodusente sal dus nog
nie die sekel finaal in die stoor kan bêre nie. S
>>
Theo Venter is ’n Graananalis by Senwes Grainlink. Skakel
hom by (018) 464-7723 of stuur ’n e-pos na theo.venter@
senwes.co.za vir meer inligting.
Grafiek 2: RSA Koring: Kommersiële produksie van 1931 tot 2010.
Grafiek 3: Die historiese wêreldproduksie, -verbruik, -oordragvoorraadverloop en die
-oordrag voorraad as % van die verbruik van koring in die wêreld (uSDA).
>
27

28 ••• Ko lliG op Tom vaN rooyEN
D it is alles
of niks nie
DaaR IS MaaR MIn TYD OOR aS JY
lang URe bOeR en TUSSenDeUR ’n
TYDJIe MOeT aFKnYP OM JOU VIeR
KInDeRS bY hUl SKOOlbeDRYWIgheDe
Te OnDeRSTeUn. DIT IS
WaaROM eK TOe SOMMeR MeT DIe
InTRaPSlag bY TOM Van ROOYen Se
PlaaShUIS In DIe POTCheFSTROOM-
DISTRIK Sê DaT DIe OnDeRhOUD
KORT en KRagTIg Sal WeeS. “nee,”
Sê Van ROOYen. “aS eK IeTS DOen,
DOen eK DIT ORDenTlIK. eK heT DIe
hele Dag VIR DIe OnDeRhOUD OPSY
geSIT.” DIT IS OOK PReSIeS hOe
Van ROOYen SY bOeRDeRYbeDRYF
aanPaK: ORDenTlIK!
> TEKS: RuTh DAvIES
> FoTo’S: PAul vAn BIlJon
Tom is die vierde geslag van
Rooyens wat vandag op die plaas Rietkuil naby Pot -
chefstroom boer. eers wou hy graag ’n padskraperdrywer
geword het, maar as skoolseun het hy gou
besef dat sy hart op die plaas lê.
hy het reeds lank vooruit beplan wat hy alles
vakansies op die plaas gaan doen. “ek het op
skool reeds my eie stukkie grond gehad wat ek self
bewerk het vir ekstra sakgeld,” het Van Rooyen
vertel. na skool het hy sy bSc agric-graad in
landbou-ekonomie verwerf en dit opgevolg met ’n
honneursgraad. hy glo jy kan baie dinge op die
plaas leer, maar die ekonomiese sy van ’n mens se
besigheid is waar die kruks van die saak lê.
gedurende sy universiteitsloopbaan het hy op ’n
>
varkplaas in engeland gaan werk. ná universiteit is
hy weermag toe vir ’n jaar en ’n half en in augustus
1990 het hy op Rietkuil begin boer.
Sy MEnToR
Sy pa, Mike (81), wat ook op Rietkuil woon, het
vandag nog sy eie beesboerdery. “My pa was
en is steeds ’n groot mentor vir my. Die manier
hoe verskillende generasies boer, kan verskil van
mekaar, maar die basis bly dieselfde. My pa het my
finansiële dissipline geleer en hy het my ook geleer
om kontant te boer – iets wat ek vandag nog sterk
toepas in my boerdery.
“Deel van ’n produsent se sukses en sekuriteit is
om volhoubaar te boer. as ek iets koop, het ek dit
regtig nodig en moet ek dit dadelik kan betaal. Deur
kontant te boer, bevorder ek die winsgewendheid van
my boerdery, want ek betaal geen rente nie. nog ’n
voordeel van kontantboerdery is dat jy jou aankope
kan doen op die tye wat die pryse gunstig is.
“ek glo ek bedryf my boerdery suksesvol omdat
ek baie mikro- en makro-beplanning doen, hard
werk en laastens is dit deur die genade van bo,” het
hy verduidelik.
WISSElBouSTElSEl
Van Rooyen plant mielies, sonneblom en droëbone
binne ’n vyfjaar wisselboustelsel (mielies – mielies –
droëbone – mielies – sonneblom). “Om volhoubaarheid
te verseker, glo ek jy moet diversifiseer. Vandag
kan ’n mens nie net meer mielies plant nie. Met
’n wisselboustelsel kan jy ’n beter winsgewendheid
bewerkstellig, sonder om jou insette te verhoog.”
hy noem verder dat baie voordele uit die
wissel bou stelsel spruit. Dit sluit onder andere in:
siektebeheer, bemestingsvoordele en onkruidbeheer
en dit verhoog ook sy effektiwiteit van sy trekkers en
toerusting.
hy het hoofsaaklik huttongrond op sy plase. as
vervolg op bladsy 30
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2011

van Rooyen is die enigste
produsent in sy omgewing wat
op ’n groot basis droëbone op
droëland plant.
Februarie/Maart 2011 • www.senwes.co.za
Ko lliG op Tom vaN rooyEN •••
>
29

30
••• Ko lliG op Tom vaN ro oyEN
Dit is alles of niks nie
vervolg van bladsy 28
gevolg van dié tipe grond, is daar nie so ’n groot voor -
deel in ’n oorlêstelsel nie. Om die grond optimaal
te benut, is ’n paar faktore van belang, naamlik:
bemesting, bewerkingsafwisseling en wisselbou.
“afwisselende bewerkings help om my insette laag
te hou. My lande word gerip waar verdigtingslae
voorkom en geploeg waar ek kalk strooi. Die res
word met beitelploeë bewerk,” het hy verduidelik.
Volgens Van Rooyen is beitelploeë ’n vinnige
bewerkingsmetode. ’n Deklaag word bo-op die grond
gelos vir vogbewaring.
Die risiko op die huttongrond is baie hoër as op
watertafelgronde. Deur die wisselboustelsel bou
Van Rooyen egter sy grond se voedingstatus op
en sodoende verminder hy sy risiko. hy wissel sy
chemiese en organiese bemesting af. “Organiese
bemesting bou die grond definitief op, want dit
verhoog die organiese inhoud van my grond en sit
die mikro-elemente terug in die grond.”
hy doen tans embriospoeling- en oorplasing op Bonsmara-verse.
By hulle staan ’n Boran.
Sy implemente en toerusting diens hy by Senwes
se werkswinkel op Bothaville. Sy pa, Mike (links), is
steeds ’n mentor in sy besigheid.
>
hullE Kon nIE WééR
vERKEERD WEES nIE
’n Fout wat hy in 2008/2009 gemaak het, was om
sy beplanning rondom die el niño jaar-voorspelling
te doen. “ek het ’n groot deel van my mielie-oes
geberg om later teen hoër pryse te verkoop – indien
’n droogte sou realiseer. “So reën dit toe en die prys
daal met R600, met die gevolg dat my potensiële
inkomste aansienlik gekrimp het. ek het geglo die
weervoorspellers sal ’n slag reg wees, want ek het
gedink hulle kan nie wéér verkeerd wees nie,” het
Van Rooyen laggend vertel.
nuWE BloED In vEEFAKToR
In 2009 het hy sy veeboerdery uitgebrei met ’n
boran-stoet. “Dit is ’n lae onderhoudbees wat sinvol
kan produseer en een van sy groot voordele is dat
hy nie maklik bosluise kry nie. My einddoel is om
die diere direk van die veld en lande af te bemark in
plaas van intensiewe voerkrale.” Van Rooyen meen
dat die vraag na afgeronde veld-diere gaan toeneem,
namate mense meer gesondheidsbewus raak.
Sy bonsmaras wend hy kommersieel aan vir
speen kalfproduksie. hy het by sy pa geleer om net
stoet bonsmara-bulle aan te koop, want hy glo dit
verbeter jou koei-kudde en sorg vir ’n beter speen kalf
en premie by die voerkrale. hy doen ook embriospoeling
en -oorplasing op sy bonsmara-verse. Dit is
’n vinniger manier om vroulike diere te kry.
hy noem verder dat Smutsvinger ’n aangeplante
weiding is wat nogal goed in hul wêreld aard. Verder
benut die kommersiële beeste ook die oesreste in
die winter, wat waarde toevoeg tot sy saaiboerdery.
Voergewasse en tef word ook aangeplant.
SonDER ’n DAGBoEK IS hy vERloRE
Vandat hy begin boer het, het hy ’n dagboek gebruik.
“Die dagboek het vergroot van ’n sakdagboek in
1994 tot ’n a4-dagboek vandag. ek hou boek van
elke liewe gebeurtenis in my boer dery. ek kan vandag
’n jaar teruggaan en vir jou presies sê wat wanneer
gebeur het.”
hoEKoM DRoËBonE?
Van Rooyen plant reeds sewe jaar droëbone en is
die enigste produsent in sy omgewing wat die gewas
aanplant. alhoewel dit nie droëbone-wêreld is nie,
bereik hy sukses met die gewas. “Dit is ’n peul ge was
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2011

Tegnologie wat nie aldag gebruik word nie.
’n handicult implement van Rovic & leers.
Dié implement is toegerus met ’n spuit
waarvan die spuitkoppe voor of agter op
die implement gemonteer kan word om
onkruiddoder vir sonneblom in die grond te
spuit en dan in te werk. van Rooyen gebruik
’n opvolgdosis onkruiddoder vir
verskillende gewasse.
wat stikstof in die grond sit en dit is ’n uit stekende
wisselbougewas wat siektesiklusse breek. Dit help
ook met die doeltreffende aanwending van my
trekkers, omdat ek dit eers in Januarie plant. Droëbone
is baie meer intensief, onkruidbeheer moet
100% wees en die nasorg is baie meer as by mielies.
hy gebruik boontjiestropers wat toegerus is met
’n baler-optelmeganisme. “Dit werk baie goed en
beter as ’n standaardband, omdat dit meer van
die grond uithaal voordat die bone in die stroper
ingaan.”
Februarie/Maart 2011 • www.senwes.co.za
Ko lliG op Tom vaN rooyEN •••
DIE AAnKonDIGInG vAn
GRAAnPRoDuSEnTFInAlIS 2010
Van Rooyen het die graanprodusent van die Jaarkompetisie
sedert skooldae gevolg en daarom was
dit vir hom ’n groot voorreg om verlede jaar ’n finalis
in die kompetisie te kon wees. “ek het een van die
wenners in dié kompetisie, Francois haasbroek,
meer as een keer besoek om meer oor sy praktyke
te leer. ek glo jy kan by die deelnemers aan dié
kompetisie baie leer. Die kompetisie het my gehelp
om met ’n meer kritiese oog na my boer dery te
kyk.”
PRESISIEBoERDERy IS DIE
WEG oM TE GAAn
MoEnIE DIé oRGAnISASIES
hy glo dat presisieboerdery die toekoms is en onDERSKAT nIE
daarom het hy dit reeds begin infaseer deur die “as georganiseerde landbou nie vir ons gaan
opstel van chemiese grondkaarte en variërende praat nie, wie gaan?” vra Van Rooyen. hy glo
kalktoediening.
dat die bydrae van georganiseerde landbou en
“Die belangrikheid van grondkaarte om winsge- landboumaatskappye soos Senwes onderskat word.
wend heid te verseker, sal al meer toeneem,” maar hy wil vir al die produsente wat nog altyd en steeds
hy sê in dieselfde asem dat jy nie jou geld aan hul tyd afstaan aan georganiseerde landbou, baie
presisieboerdery-toerusting moet spandeer alvorens dankie sê.
jou grondstatus in terme van ph en katioonbalanse Van Rooyen meen dat produsente in Suid-afrika
nie in orde is nie. hy sê verder dat die beste en besig is om hulself uit besigheid uit te plant as ge volg
goedkoopste manier van presisie boerdery is om van verbeterde tegnologie en die goeie reën. “Ons as
fisies betrokke te wees by al jou aktiwiteite op die produsente sal moet kyk na ander boer de ry metodes.
plaas – “jy moet presies die heeltyd daar wees”. Ons sal minder mielies moet plant en meer moet
alhoewel hy vandag nie meer so baie tyd het vir diversifiseer. Ons sal ook ons bewer kingsmeto des in
die bou van toerusting nie, geniet hy dit steeds om die toekoms na minimumbewerking moet verander
van sy implemente self te bou of te verleng. hy het om winsgewend te bly. ’n Mens boer immers om
al onder andere ’n ripperraam self gebou en van sy ’n wins te maak. Produkpryse is tans nie in lyn om
skoffels en planters verleng. “ek koop byvoorbeeld die styging van alle insette asook grondkoste te
’n enkelrymoffieripper by ’n veiling en vergroot dit tot absorbeer nie.”
’n 9 tand super 18 ripper.” vervolg op bladsy 32
>
31

32
••• Ko lliG op Tom vaN ro oyEN
Dit is alles of niks nie
vervolg van bladsy 31
BEPERK KAPITAlE BESTEDInG
vIR EKSTRA BElEGGInGS
“ek belê nie net in boerderygrond nie, maar
ook in ’n verskeidenheid eien domme,
want ek glo jy moet in Suid-afrika jou
risiko versprei. Dit is ’n moeilike besluit
om te neem, want my hart lê 100% in my
boerdery, maar ek glo dit is ook belangrik
om jou beleggings te versprei.”
“Jy moet dryf in jou hê. Jy
moet jou boerdery uitbrei
en nie net dit wat jy het in
stand hou nie.”
’n TIKKIE RAAD AAn JonGBoERE
Van Rooyen glo dat jy slegs ’n boerderyloopbaan
kan maak werk as jou hart daarin
is. “Jy moet dryf in jou hê. Jy moet jou
boerdery uitbrei en nie net dit wat jy het
in stand hou nie. Jy moet ’n teenprestasie
lewer vir dit wat jy erf of ontvang en dit sal
jou motiveer om nog verder in jou boerdery
op te beweeg.”
Verder sê hy dat jy elke klein besluit
as die groot ste besluit in jou produksie
moet hanteer. “Wees geduldig – jou boerdery se
groeikurwe moet lyk soos jou grondkurwe. Dit verg
tyd, beplanning en harde werk.”
’n BEDRyWIGE GESIn
Dit is nie net die boerdery wat Van Rooyen besig hou
nie, maar ook ’n kroos van vier kinders, wat hom
en sy vrou, Jackie, nog jonk hou. Jackie ry soms
drie keer ’n dag in en uit Potchefstroom toe om vir
Ilezé (15), Rizané (11) en hul tweeling, Michael en
Jacqueline (8), na hul sport- en ander skoolaktiwiteite
te neem. Dié vier is uitblinkers op die sportveld en
is dus gedurende die week maar min tuis, maar
wanneer hulle wel by die huis is, geniet hulle die
plaaslewe terdeë. “as ek dorp toe moet gaan in die
vakansie, dan wil hulle op die plaas bly. Selfs my
meisiekinders sê alte graag ja, wanneer hulle die
kans kry om ’n trekker te bestuur,” vertel Van Rooyen.
>
Tom en sy vrou, Jackie, in een van sy eerste aangeplante
mielielanderye die afgelope seisoen.
hy meen sy kinders is baie bevoorreg om die
vryheid en rustigheid van ’n groot area te geniet –
iets wat baie min stadskinders ken. “Op die plaas
leer hulle baie gou verantwoordelikheid en hulle leer
ook dat daar ’n proses is waarvolgens dinge moet
gebeur, want hulle raak vroeg reeds betrokke by
takies op die plaas.”
Voor ek in die pad val, stap Jackie die vertrek
binne en sê as daar nou twee dinge is wat haar man
irriteer, is dit: “oneffektiwiteit en ’n vuil land!” Van
Rooyen is die toonbeeld van sy boerdery. S
>>
Ruth Davies is die Redakteur van Senwes Scenario. Skakel
haar by (018) 468-2716 vir meer inligting of stuur ’n e-pos
na ruth@infoworks.biz vir meer inligting.
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2011

34
••• SENWES crEDi T
R60 000-skenkings laat harte
bUITen DIe R1 MIlJOen WaT TUSSen
DIe VYF WenneRS bY SenWeS Se
SOMeRPRODUKSIeTReKKIng VeRleDe
JaaR VeRDeel IS, heT SenWeS
OOK R300 000 beSKIKbaaR geSTel
SODaT elKeen Van DIe WenneRS
‘n beDRag Van R60 000 aan ’n
WelSYnSORganISaSIe Van hUl
KeUSe KOn SKenK. DIe WenneRS en
DIe ORganISaSIeS PRaaT neT MeT
lOF Van SenWeS OOR DIe SKenKIng
WaT hUlle geMaaK heT.
Senwes Scenario het by elkeen van
die organisasies gaan aanklop om uit te vind hoe
hulle die geld aangewend het of steeds besig is om
te gebruik.
>> WEnnER: CoEnIE vAn DEn BERG
(viljoenskroon)
>> Welsynsorganisasie-keuse:
viljoenskroon Sentrum vir Bejaardes
AAnWEnDInG vAn SKEnKInG
Die fondse word aangewend vir tekorte op losiesgelde
van behoeftige bejaardes en die baddens word
Regs: Die
sentrum was
Coenie en
Tanya van den
Berg se keuse.
heel regs:
Die skenking
het vir klein
tot groot
baie vreugde
verskaf.
>
vilJoenskroon sentrum
vir beJaardes
ook met storte in twee van die kamers vervang.
hierdeur word die lewenskwaliteit van die bejaardes
verbeter.
“Dit is vir ons Sentrum vir bejaardes ’n riem
onder die hart dat jongmense nog die bejaardes se
belange op die hart dra en soveel deernis toon deur
ons vir die skenking te genomineer het. Dankie ook
Senwes vir julle betrokkenheid, insette en bydrae
tot die Viljoenskroon-gemeenskap, waarvan ons
Sentrum deel is. nie net is julle daar vir die boerderygemeenskap
nie, maar lewer ook ’n onbaatsugtige
diens vir dié in nood.” – annatjie Griesel (Bestuurder:
Viljoenskroon Sentrum vir Bejaardes).
>> WEnnER: JIMMy hEnnInG
(oberholzer)
>> Welsynsorganisasie-keuse: Abraham Kriel
Kinderhuis (Potchefstroom)
AAnWEnDInG vAn SKEnKInG
“Weens stelselprobleme by die noordwes Regering
het ons op die stadium wat die geld geskenk is,
reeds vir drie maande geen subsidie ontvang
nie. hierdie donasie het presies op die regte tyd
gekom om ons deur ’n baie moeilike finansiële
tydperk te help. Die fondse is aangewend om kos
en noodsaaklike klerasie aan te koop. Ons kon dit
net as ’n verhoring van gebed beskou. hiermee wil
ons weereens ons opregte dank uitspreek vir die
donasie.” – Catharien Saayman (Hoof: abraham
Kriel Kinderhuis).
abraham kriel
kinderhuis
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2011

warm klop
>> WEnnER: louIS ClAASEn
(Koppies)
>> Welsynsorganisasie-keuse:
Jeugsorgsentrum op Sasolburg
AAnWEnDInG vAn SKEnKInG
Die kinders wat in die Jeugsorgsentrum (twee huise
met 12 kinders elk) woon, is daar vanweë omstandig
hede waaraan hulle geen aandeel het nie en die
meeste van hulle het geestelik en emosioneel al
baie seer gekry. Die bydraes wat gemaak word, stel
die sentrum in staat om nie net vir die kinders ’n
dak oor hul kop en drie maaltye ’n dag te gee nie,
maar ook die totale sorg van ’n huis waar daar liefde
en deernis is, terapie vir hulle wat ontwrig is en ’n
omgewing waar hulle kan grootword en toegerus
kan word sodat hulle in die toekoms hul plek in die
lewe kan volstaan.
“Die geld kon ons in staat stel om vir drie maande
in sekere behoeftes van die 24 kinders te voorsien,
soos kos, toiletware en klere.” – ansie Venter
(Bemarker: Jeugsorgsentrum, Sasolburg).
>> WEnnER: AlFonSo vISSER
(hartswater)
>> Welsynsorganisasie-keuse:
ToGG (Tiener-omgeegroep, hartswater)
AAnWEnDInG vAn SKEnKInG
Die skenking is spesifiek gerig op die verwaar loosde
Jeugsorgsentrum
op sasolburg
SENWES crEDi T •••
>> kredietaansoeke vir wintergraan
Produsente word herinner om hul Kontrakversekeringsplan
(KVP)- en gewone produksiekredietaansoeke vir
wintergraan by Senwes Credit in te dien. Indien jy meer
inligting hieroor verlang, skakel jou naaste Insetbemarker,
Sleutelrekeningbestuurder of enige Kredietbestuurder by
Senwes se hoofkantoor.
jeug in ons omgewing. bevoorregte tieners reik uit
na minderbevoorregte tieners, deur hulle te help
met die nodigste lewensmiddele. Vir die Kersfeesuitreik
het die maatskaplike werker drie skole
genader om hulle grootste behoeftes te identifiseer
en kinders wat dringend hulp benodig, uit te wys.
altesaam 45 kinders wat kos, klere en skoene
benodig, is geïdentifiseer.
elke behoeftige kind het ’n kospakkie vir die
va kan sie, skoene en een stel nuwe klere en onderklere
ontvang. Die kinders is ook die geleentheid
gegee om tweedehandse klere uit die projek klerebank
te kies. Tieners van die plaaslike skool het
hulle gehelp om klere uit te soek.
Volgens Salome Seyffert (Voorsitter: Re Dira
Mmogo Community Care Project 8570) poog hulle
om die oorblywende geld te gebruik vir ’n weeklikse
uitreik na behoeftige leerlinge in hartswater se twee
dorpskole wat nie skool- of sportklere besit nie.
Klasonderwysers sal hierdie kinders identifiseer. ’n
Paasfees-uitreik word ook vir april vanjaar beplan,
wanneer wintersklere en komberse aan behoeftige
jeugdigdes verskaf sal word. ’n Matriekafskeidprojek
word ook in augustus vanjaar gehou, waar
behoeftige matrieks vir die afskeidsfunksie uitgerus
word.
togg
(tiener-omgeegroep)
vervolg op bladsy 36
35
heel links: Die
skenking is onder
meer gebruik om
die kinders vir
’n uitstappie na
Gold Reef City te
neem.
links: ’n Deel van
die skenking is
gebruik om kos pakkies
vir die kinders
van laer skool
Banksdrift te maak.
Februarie/Maart 2011 • www.senwes.co.za >

Oor die afgelope 25 jaar het ons die voorste
vervaardiger van hoë gehalte, waarde vir geld
wentelsnyers in Suid Afrika geword.
Ons is ‘n spesialis vervaardiger van die Falcon
Haymaker ® en Wentelsnyer implement reekse.
Ons implemente is Beproef, Bewese en
Betroubaar.
Pasop vir namaaksels wat dalk onbeproef,
ongetoets, onbetroubaar en onveilig is... Maak
seker jy koop ‘n Falcon.
Falcon-implemente is geredelik beskikbaar
deur u naaste Senwes Tak.
Falcon -wentelsnyer
Vra Vra gerus gerus oor oor ons ons
NUWE NUWE VERLENGE VERLENGE
WAARBORG WAARBORG op op
alle alle Haymakers® Haymakers® en en
Wentelsnyers
Wentelsnyers
Tel +27(0)33 330 4764 • Faks +27(0)33 330 2120
info@falconequipment.co.za • www.falconequipment.co.za
WENTELSNYERS • HAYMAKERS ® • MATERIAALHANTERINGSIMPLEMENTE • ROTAVATORS •
STROOIERS • MULCHERS • STOKKIEKAPPERS • GRASSNYERS • PLOEË • SPUITE
36 ••• SENWES crEDi T
R60 000-skenkings
vervolg van bladsy 35
>> WEnnER: DEREK GRoBBElAAR
(odendaalsrus)
>> Welsynsorganisasie-keuse:
MIlo-bediening (Medemens in liefde omhels)
– Barmhartigheidstak van die Erfdeel
gemeente op Riebeeckstad.
AAnWEnDInG vAn SKEnKInG
Vir die afgelope drie jaar is MIlO besig met
ophef fingswerk in die gemeenskap van Riebeeckstad
en die omliggende omgewing. hulle doel
is om mense te help, sodat hulle weer hul volwaardige
plek in die samelewing kan inneem.
“Ons is baie dankbaar vir die Senwes-skenking
wat ons gehelp het met werkskeppingsprojekte.
Ons het persone opgelei om met naaldwerk- en
omkapmasjiene te werk, sodat hulle later selfs
hul eie besigheid kan begin. Van die produkte
wat ons op bestelling maak, is: sierkussings,
duvet-oor treksels, gordyne, voorskote, handsakke
en nagklere. Ons het van die geld gebruik vir die
aankoop van naaldwerkmasjiene, die inrig van ’n
naaldwerklokaal asook stoorplek.
ander werkskeppingsprojekte sluit in: Die
week likse bak en verkoop van koeksisters. Ons
het 553 koekblikke vol kleinkoekies gebak en vir
Kersfees verkoop. hierdie blikke kan maandeliks
hervul word. Van die fondse is bygevoeg vir die
finale afrondingswerk aan die ablusieblok wat ons
vir hawelose mans op beukeskuil opgerig het.” –
Leonora du Plooy (MiLo) S
naaldwerk-opleiding is een van hul werkskeppingsprojekte.
Die skenking is onder meer vir dié projek gebruik.
milo-bediening
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2011

38 ••• ToEKomSBliK
Weersatellietfoto’s:
WeeRVOORSPellIngS IS een Van
DIe bROnne WaT DIe PRODUSenT
Kan gebRUIK In SY KORT- en
langTeRMYn bOeRDeRYbeSlUITe.
PROF KObUS bOTha (lanDbOU-
KUnDIge) Se eKSKlUSIeWe
WeeRSaTellIeTFOTO’S, WaT OP SY
PeRSOOnlIKe WebblaD bY WWW.
WeaTHerPHoToS.Co.Za geKRY Kan
WORD, IS ’n gOeDKOOP ManIeR OM
WeeRKUnDIge InlIgTIng UITeRS
aKKURaaT en VInnIg Te beKOM.
> TEKS: PRoF KoBuS BoThA
Foto 1: hierdie skottel is 1,8 m in deursnit en word
gebruik vir die ontvangs van die satellietfoto’s.
>
Kobus vertel meer oor sy toe rus -
ting, die aanwending van weersatelliete in die
landbousektor en die verskillende weersatelliete en
weersatellietfoto’s wat beskikbaar is.
ToERuSTInG
al my rekenaars is spesiaal gebou om die hoë
vereiste laste te kan dra en die spesiale kaarte
daarin te kan akkommodeer. hierdie toerusting en
stelsel kan nie oor die toonbank gekoop word nie.
Dit is ’n uiters gekompliseerde stelsel en baie duur.
Satellietskottels (Foto 1) is die beginpunt van
alles. Twee skottels word gebruik – een van 2,4 m
en een van 1,8 m (dit dien as bystand wanneer
die ander een buite werking sou raak) wat presies
op die satelliet, wat 35 800 km ver is, gerig word.
hierdie skottels vang die satellietsein op en word
dan met aparte kabels na my rekenaarkamer
(Foto 2) geneem. Die satelliet is ’n sogenaamde
geostasionêre-tipe. My grootste vyand is donderweer
wat die skottels uitslaan en sterk winde wat hulle
ietwat verskuif.
Die funksie van die rekenaars is om die data wat
Foto 2: Prof Kobus se rekenaarkamer – waar die
finale afrondings ge doen word.
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2011

’n H andige instrument vir
boerderybesluitneming
van die skottels verkry word, in ’n basiese foto om
te skakel. Dan word dit van grense en dorpsname
voorsien en verder geprosesseer. Daarna word dit op
die webblad gepubliseer.
ek is die enigste persoon in afrika en een van slegs
’n paar in die wêreld met al die nodige toerusting en
lisensies om dié inligting te ontvang, te prosesseer
en op ’n webblad te publiseer. al my satellietfoto’s
word met my eie satellietskottels ontvang en deur
my eie sagtewarestelsel geprosesseer.
DIE Rol vAn EuMETSAT In
WEERSATEllIETFoTo’S
eumetsat is ’n europese organisasie, geleë in Darmstadt;
Duitsland, wat alle weersatelliete van europa
en afrika beheer. Dit is ’n multi-miljard bedryf en
ontwikkel, lanseer en onderhou al die satelliete.
Miljarde rande word aan navorsing en ontwikkeling
gespandeer en hulle gebruik die wêreld se top
ingenieurs en weerkundiges.
ek het die voorreg om as ’n konsultant vir
eumetsat op te tree. hulle produkte mag slegs met
’n kontrak met uiters streng voorskrifte gebruik word.
Senwes is bevoorreg om die regte te kon bekom om
die foto’s wat vanaf ’n geostasionêre satelliet verkry
word op hul webtuiste by www.senwes.co.za te kan
plaas.
eumetsat het reeds so ’n paar opwindende
vooruitsigte vir die nuwe-generasie satelliete laat
deurskemer wat op hierdie stadium in 2018 verwag
word. Dié nuwe satelliete gaan baie hoër resolusie
foto’s hê, elke 2,5 minute opgedateer word, beslis
weerlig-lewendig wees en moontlik ook radar vertoon.
WEERSATEllIET-AAnWEnDInG In
DIE lAnDBouSEKToR
My webblad is waarskynlik die enigste voorbeeld in
die wêreld waar die satelliete in die landbousektor
aangewend word. Die grootste voordeel daarvan is
Februarie/Maart 2011 • www.senwes.co.za
>> wat ’n prestasie!
••• ToEKomSBliK •••
Die belangstelling in weersatelliete was eers net
’n stokperdjie, en is steeds, maar ek moes dit
meer na ’n besigheid ontwikkel met die reuseaantal
besoeke en gepaardgaande kostes. ek is
buitengewoon trots op my webblad en spandeer
man-alleen baie ure daaraan. alle e-posse word
persoonlik beantwoord en daar is honderde van
hulle. baie kundiges, selfs van oorsee, is nou
deel van my span.
Die aantal kere wat die webblad in 2010
besoek is, was oor die 25 miljoen – wat dit
een van die grootste privaatwebblaaie in die
land maak. Dit word boonop deur google as
nommer 2 in sy klas, vanuit oor ’n miljard ander
webtuistes, aangeslaan.
>> geostasionêre satelliet
hierdie satelliet se posisie ten opsigte van die
aarde bly altyd konstant – dit beweeg nie om
die aarde nie. Dit lyk dus asof dit stilstaan.
Om dít te bewerkstellig, beweeg dit wel, maar
presies saam met die aarde. TV-satelliete is ’n
goeie voorbeeld hiervan. hierdie satelliete is
ongeveer 35 880 km vanaf die aarde.
Die satellietfoto’s is van onskatbare waarde
vir weervoorspellings. Dit dek ’n baie groot
deel van die aarde, het ’n baie hoë resolusie
en is uitstekend om die huidige weersituasie
te sien. Dit word ook maklik met moderne
sagteware geanimeer (film) en sodoende kan
die produsent maklik sien in watter rigting die
weer beweeg.
vervolg op bladsy 40
>
39

40 ••• ToEKomSBliK
Weersatellietfoto’s
vervolg van bladsy 39
waarskynlik dat dit werklike foto’s is en foto’s kan
nie lieg nie. Dit wat jy sien, is wat werklik gebeur.
animasie hierop is baie maklik en dit wys presies
hoe die weer beweeg.
Die produsent kan dus ’n akkurate korttermynvoor
spelling maak – of hy nou byvoorbeeld onkruiddoder
spuit of lusern sny. Stelsels soos kouefronte,
tropiese weer en siklone kan reeds tot sewe dae
voor die tyd duidelik gesien word en die gebruiker
kan ook sien hoe hulle beweeg. Só kan die produsent
vroeg reeds sy besluite maak.
Die satelliete neem nie net foto’s nie – ’n magdom
ander data word ook in die proses hanteer. een voor-
beeld hiervan is die bepaling van seetempe ra ture,
waar die temperatuur van die seewaters daagliks
bepaal word. Dit is baie belangrik vir langtermynvoorspellings
vir produsente.
InTERPRETASIE En BETEKEnIS vAn FoTo’S
al die foto’s dui die tyd en datum van die foto aan
en by elke foto is daar ’n volledige beskrywing
van die foto, asook die tyd van opdatering. Waar
van toepassing is daar ’n kleurpallet wat die
interpretasie van die kleure aandui.
Party foto’s het ’n mini-animasiefunksie. Deur te
wag totdat dit afgelaai het en dan jou rekenaarmuis
heen en weer oor die foto te beweeg (nie klik nie),
kan die gebruiker sien hoe die weer beweeg het.
hierdie is ’n baie besondere en unieke funksie van
die webblad.
Vir weerkundige doeleindes is infrarooifoto’s
(Foto 3) die waardevolste. Dié foto’s is aan tempe -
ratuur gekoppel en kan ’n magdom van wolkeienskappe
weergee.
’n MIKRo oF
PolêRE SATEllIET?
hierdie satelliete beweeg om
die pole op ’n baie lae hoogte van
850 km. Die foto’s is van ’n ultra
hoë resolusie en word hoofsaaklik
aangewend waar grond detail baie
belangrik is. Dié tipe satelliet word
nie so baie vir weerkundige
doeleindes gebruik nie.
>
>> wat is ’n weersatelliet?
’n Weersatelliet is spesiaal ontwerp vir
weervoorspellings. Die satelliet sal ’n kamera
aan boord hê, asook uiters gesofistikeerde
apparate en sensors wat bepaalde aspekte
van die weer monitor. Dié tipe satelliet moet
nie verwar word met ander satelliete wat ook
kameras met ultra hoë resolusie het nie.
hierdie satelliete is ingestel op uiters hoë
definisie en word gebruik om absolute detail op
die aarde waar te neem.
Foto 3: ’n Tipiese infrarooifoto. Die donker dele op die
wolke dui op ’n baie goeie kans vir reën.
Foto 4: ’n Pragtige voorbeeld van ’n visuele foto met
reuse-wolke/wolkselle vol reën.
Visuele foto’s (Foto 4) kan slegs gedurende die
dag waargeneem word en dui alle wolke aan.
hulle is pragtig en uiters waardevol om die hele
weerstelsel op te som. Op my webblad word daar
onder “help” ’n volledige uiteensetting gegee van
die volle interpretasie van die kleurpalette. S
>>
Prof Kobus was voorheen die Dekaan van Landbou aan die
Universiteit van Tegnologie in Pretoria. Vir meer inligting oor
sy webtuiste, skakel hom by 082 927 3854 of stuur ‘n e-pos
na bo51@mweb.co.za.
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2011

42
••• DrUppElS op DiE DaK
Die sluise word
oopgemaak
DIe 2010/2011-PRODUKSIeSeISOen
heT SOOS ReeDS beKenD, baIe
DROOg begIn. DaaR heT MaaR
KleIn, VROeë SOnneblOM en
MIelIe-aanPlan TIngS geRealISeeR
en DIe hOë MaaRT SaFeX-KOnTRaK-
PRYSe Van SOnneblOM KOn DUS
nIe WeSenlIK benUT WORD nIe.
Gedurende Desember 2010 het
dit egter baie goed begin reën en reënneerslae van
tot oor die 300 mm het vir dié maand op sekere
plekke ge rea liseer. Dit het soveel gereën dat produsente
in die westelike gedeelte van die Senwes
bedienings gebied, nie hulle mielie-aanplantings kon
voltooi nie en moes hulle noodgedwonge van hulle
beoogde mieliehektare na sonneblom skuif.
Die baie reën het ook tot gevolg dat daar heel wat
later-geplante mielies in die gebied aangetref word.
Van die distrikte met watertafelgronde het te veel
reën ontvang en versuipskade kom plek-plek voor.
In die eerste helfte van Januarie het dit ook baie
goed gereën, veral in die noord-oostelike en suid-
wes telike gedeeltes van die Senwes bedienings gebied.
Indien daar na die progressiewe seisoenstotale
reënval gekyk word en dit vergelyk word met die
langtermyngemiddelde reënval, is dit duidelik dat die
grootste gedeelte van die bedieningsgebied meer as
die langtermyn reënval ontvang het.
Op hierdie stadium lyk die kanse goed dat ten
minste ’n gemiddelde somergraanoes kan realiseer,
hoewel te veel reën wel tot opbrengsverliese
kan lei. Die noordwestelike gedeelte van die
bedieningsgebied sal egter nog heelwat reën moet
ontvang om ’n goeie oes te kan realiseer. S
>
Werklike reënval vir Desember 2010.
Werklike reënval vir Julie 2010 tot Januarie 2011 vs. die
langtermyn gemiddeld vir Julie tot Januarie 1999 - 2010.
>>
Artikel saamgestel in Januarie 2011 deur Thys Grobbelaar
(Senior Graananalis: Senwes Grainlink) en Ronél Koen
(Senior GIS-tegnoloog: Senwes Landboudienste).
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2011

44 ••• DEvElopiNG aGricUlTUrE
your
farm cash flow
FaIlURe TO MOnITOR lIqUIDITY anD
enSURe ThaT CaSh IS aVaIlable,
Can haMPeR YOUR FaRM bUSIneSS
OPeRaTIOnS.
> TEXT: SIPho loWAnE
Cash flow management is vital
to the health of your farming business. There is a
saying: “Revenue is vanity and profit is sanity, but
cash is king”.
In its simplest form, cash flow is the movement
of money in and out of your farming business. Its
importance is particularly worth noting during these
times when farm income is squeezed and sourcing
financial assistance is subject to severe scrutiny by
financial service providers.
WhAT ARE ThE SouRCES oF
CASh FloW PRoBlEMS?
It is common that a farming business will, at one
time or another, experience cash flow problems. The
problems may arise as a result of several factors
such as too many creditors or excessive credit,
>
unfavourable market conditions, unfavourable climatic
conditions and increased cost of intermediate
goods and services. Prevalence of these factors will
have a negative impact on the liquidity reserve of
any farming business.
WhAT IS lIquIDITy?
liquidity refers to the ability of your farm to generate
enough cash to meet financial obligations as they are
due, without disrupting normal operations of the farm
business. In Figure 1 this concept is illustrated.
as a farmer you need to manage a liquidity reserve
to prevent cash shortages from disrupting
normal farm business operations and to prevent
nonpayment on due financial obligations.
TIPS FoR CASh FloW PlAnnInG
• as the season progresses, keep an actual cash
flow statement to record cash transactions as
they take place. Compare the actual cash flow
statement with the projected cash flow statement
drawn prior to the accounting period to see if
things are going as planned. This will enable you
to respond and devise remedies to solve unforeseen
problems or to take advantage of opportunities
that were not anticipated.
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2011

• at the end of the season, use the actual cash
flow statement to estimate the projected cash
flow statement for the next season.
• Compile a projected cash flow statement by making
use of references from your previous year’s
actual entries on farm records, tax forms and
cheque books.
• Use reliable crop and livestock budgets to provide
the necessary information for projecting future
cash flows.
• Consider farm business changes that are expected
to take place the coming year, such as crop
rotations, new livestock enterprises or sales and
purchases of capital assets.
even though your first cash flow projection may not
be as accurate, it will provide important planning
information and if the exercise is done regularly, projections
will become more accurate in the future.
hElPFul SuGGESTIonS To SolvE CASh
FloW PRoBlEMS
• Identifying the problems beforehand. analyse
the cash flow statements to identify problems
Figure 1: An illustration of liquidity.
Februarie/Maart 2011 • www.senwes.co.za
DEvElopiNG aGricUlTUrE •••
>> Four prinCiples For
Cash management
1 Cash is not given. It rather has to be
tracked, chased and captured.
2 Cash management is as much
an integral part of your farming
business as the entire technical
production process is.
3 good cash flow management
requires information. For example:
- Your suppliers’ payment terms;
- Short-term cash demands;
- Short-term surpluses;
- Investment options; and
- Current debt obligations.
4 You must be masterful. gather and
organise the data and formulate
cash flow statements.
“Do not use
production credit
for intermediate
or long-term
assets, because
proceeds from
one production
period can not
be expected to
cover even for
the costs of
assets.”
continued on page 46
>
45

46
••• DEvElopiNG aGricUlTUrE
Tighten your farm cash flow
continued from page 45
even before they occur. This will give you time to
alter your plans and remedy the problems by timing
cash inflows and outflows, thereby maintaining
liquidity reserves.
• Improving profitability. analyse profits and the
profitability of your business. Once the farm is
profitable, you can concentrate on other cash
flow problems. Take note however that treating a
cash flow problem at the expense of profitability
is a short-term remedy that may have bad longterm
effects.
• Changing production plans. Perhaps another
crop in the rotation or a livestock enterprise
would increase cash flow and allow you to maintain
profitability at the same time.
• Improving your marketing plan. Consider cash
needs and markets available in the timing of your
sales.
• leasing or renting. Down payments can put a
heavy burden on your cash flow. assess the impact
of leasing and rental against the profitability
of your farm.
• Reducing living expenses. Carefully review your
>
family budget. Distinguish between necessities
and wants. base family spending on the performance
of the farm business.
• Earning a non-farm income. You can engage in
another income generating business. however,
be aware that the business is not detrimental to
your focus on the farm business operations.
• Refinancing. When the market is expected to
improve in the short run, you can use refinancing
as a strategy to buy time so that a cash short fall
can be absorbed over several production periods.
however, if the farm is not profitable itself, the
problem is just prolonged.
Tip: Do not use production credit for intermediate
or long-term assets, because proceeds from
one production period can not be expected to
cover even for the costs of assets.
• liquidating assets. If assets are to be liquidated,
sell your unprofitable assets first. Then you
may even consider downsizing the operations.
This has to be done after doing an indepth longterm
financial analysis of the impact of these sort
of corrective measures.
• Maintain credit reserves. Manage debt in order
to maintain a credit reserve. If you borrow to the
limit and other cash inflows stop, your liquidity
reserve will sooner dry up and bills will accumulate.
let your creditors know about your cash flow
problems and what you are doing to solve them.
good cash flow management has a double benefit
– it can help you to avoid the debilitating effect of a
cash crises and it can grant you a commercial edge
in all your transactions. S
Resource
Cash flow planning and management, Publication 933.
agricultural extension Services: University of Tennessee.
>>
Sipho Lowane is an Agricultural Economist and Coordinator
at Senwes Agricultural Services. Contact him at (018)
464-7378 or send an email to sipho.lowane@senwes.co.za.
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2011

Laat jou ja, ja wees
lees: Matteus 5: 33 - 37
Die bergpredikasie is die eerste
van vyf preke wat ons binne die Matteus-evangelie
lees. Tussen hoofstuk 5:21 - 48 vind ons ses teensprake
van Jesus. elkeen van hierdie teensprake
word ingelei met die woorde: “…maar ek sê vir
julle…”. as Rabbi mag Jesus die wet interpreteer.
hy gaan egter verder en kom met ’n nuwe benadering.
hy leer byvoorbeeld dat die wet beveel dat
’n mens nie mag moord pleeg nie. Jesus gee egter
’n nuwe interpretasie daaraan, deur te sê: “ek sê vir
julle: elkeen wat vir sy broer kwaad is, is al strafbaar
voor die regbank.”
Jesus herinterpreteer ook die aflê van ’n eed. Die
wet leer dat jy nie ’n eed mag verbreek nie, maar
Jesus leer hulle om glad nie ’n eed af te lê nie. hy
het ’n goeie rede daarvoor. Mense het in daardie
tyd graag plaasvervangende woorde vir god gebruik
– hulle sou ’n eed by die hemel, aarde of Jerusalem
aflê en eintlik god se naam impliseer. Wanneer
hulle dan die eed verbreek, bring hulle god se
naam in oneer. Jesus sinspeel dus ook op die derde
gebod, wat lui: “Jy mag die naam van die here jou
god nie misbruik nie”. Jesus stel die eer van god
voorop.
As jy ’n eed nodig het, sodat ander
mense jou moet glo, is daar duidelik
’n probleem.
Jou ja, moet eenvoudig ja wees en jou nee, nee.
In die aflê van ’n eed is daar ’n teenstrydig heid.
Dikwels gebruik mense ’n eed om hulle woor de te
stut. as jy ’n eed nodig het, sodat ander mense jou
moet glo, is daar duidelik ’n probleem. Dit gaan
oor geloofwaardigheid. Christene moet daardeur
gekenmerk kan word dat hulle woord hulle eer is.
Voornemens wat jy in ’n normale gesprek uitspreek,
behoort vir jou net so belangrik te wees soos wan-
Februarie/Maart 2011 • www.senwes.co.za
>>
Ds Willie Botha
vir DiE SiEl •••
neer jy dit met ’n eed bekragtig. Dit maak die gebruik
van ’n eed onnodig. Jesus het waarskynlik die
negende gebod – jy mag nie vals getuies teenoor ’n
ander gee nie – in gedagte. Wanneer ’n eed tydens
’n huweliksbevestiging of in die hof vereis word, vervul
dit ’n regsfunksie en is dit nie ’n probleem nie.
Die gedeelte wil ons ook leer om akkuraat te
praat. ’n Visserman wat altyd die vis groter wys as
wat hy gevang het, boet naderhand sy geloofwaardig
heid in. Sy vriende verklein later vanself die
grote wat hy wys. hulle leer dat hulle sy waarheid
moet aanpas. Dit is baie nadelig vir die vertroue in
verhoudings.
Jesus wil hê dat ons die goeie gewoonte moet
aanleer om by ons woord te bly en akkuraat te
praat. Op hierdie manier eer ons nie net god nie,
maar leer mense ook om na ons as geloofwaardige
draers van die Christelike geloof te kyk. S
>> gelooFwaardigheid
= vertroue
1 hoe ons ons woord nakom, staan
nie los van die eer van god nie.
Daarom moet ons nie in die
gewoonte verval om te sê: “ek
belowe jou”, nie.
2 Wanneer ons “ja”, “ja” is en ons
“nee”, “nee” versterk dit ons
geloofwaardigheid.
3 geloofwaardigheid speel ’n wesenlike
rol in die vertroue wat mense in
ons het.
Ds Willie Botha is van die Nederduitsche Hervormde Gemeen
te op Lydenburg. Skakel hom by 082 786 3458 of stuur
‘n e-pos aan wbot@absamail.co.za.
>
47

50 ••• lEEFSTyl •• liFESTylE
>> vir die Fliekvlooie
The Social network
Met Jesse eisenberg, andrew
garfield, Justin Timberlake
The Social network was verlede
jaar een van die beste flieks van
die jaar en het reeds verskeie
pryse ingepalm. Die fliek handel
oor Mark Zuckerberg (Jesse
eisenberg), die jong man wat die sosiale netwerk
Facebook op die internet begin het en in sy vroeg
twintigerjare ’n miljardêr geword het. Zuckerberg is
in 2010 aangewys as die tydskrif Time se Person
of the Year.
Die fokus van fliek is grootliks die verhoor waarin
Zuckerberg vir miljoene gedagvaar is deur diegene
wat gemeen het hulle was deel van die stigting
van Facebook. Die Zuckerberg van die fliek gebruik
sy geniale talente as programmeerder om geld,
meisies en partytjie-uitnodigings te bekom, maar
luidens ’n artikel in die tydskrif Time is dit fiksie
– hy het reeds ’n meisie gehad. haar naam is Priscilla
Chan en hulle het by harvard ontmoet voordat
hy Facebook begin het.
In die fliek is Zuckerberg se dialoog soos ’n
sneltikster se vingers op ’n sleutelbord – blitsig en
op die man af. Dit is klaarblyklik ook hoe Zuckerberg
in werklikheid praat.
Die regisseur is David Fincher, wat ook bekend
is vir flieks soos onder meer Seven, Fight Club en
The Curious Case of Benjamin Button.
The Social network is ’n uitstekende fliek en
definitief die moeite werd om te kyk.
liefling, die movie
Met lika berning, bobby van
Jaarsveld, elize Cawood en
Rauel beukes
Vir diegene wat nie na die
fliekteater gejaag het om
dié afrikaanse musiekprent
te gaan kyk nie. as jy van
die fliek Mamma Mia gehou
het, sal jy dol wees op dié fliek. Dit is omtrent ’n
wie’s wie’s van afrikaanse musieksterre wat hierin
optree. S
Dié rubriek word gedoen in samewerking met Movies4U in
Wilkoppies, Klerksdorp. Tel: (018) 468-4148.
>
Geroosterde
eiervrug en
kekerertjie slaai
820 g kekerertjies (2 blikke)
2 huisies knoffel gekap
1 klein gekapte ui
gekapte Italiaanse pietersielie
sout en peper
75 ml olyfolie
1 suurlemoen se sap
2 klein eiervrugte, afgeskil en in stukke gesny
10 ml gemaalde koljander
sout en peper
30 ml olyfolie
• Voorverhit die oond tot 200˚C
• Meng die eerste 6 bestanddele saam en sit
eenkant.
• Plaas die eiervrugstukke in ’n roosterpan en
strooi die koljander en sout en peper oor. Meng
goed met die olie.
• Rooster die eiervrug vir sowat 20 tot 30 minute
totdat dit goudkleurig en bros is. laat dit afkoel.
• Meng die kekerertjie en eiervrug saam en gooi
nog kruie by indien nodig. Voeg suurlemoen sap
en olie by soos nog nodig.
• bedien as ’n voorgereg of slaai. S
Gesonde kosblik-idee
KAAS- En MIElIEMuFFInS
125 ml olie
250 ml karringmelk
2 ekstragroot eiers
500 ml bruismeel
knippie sout
250 ml gerasperde Cheddar-kaas
250 ml heelkorrel suikermielies
15 ml gekapte pietersielie
2 ml varsgemaalde swartpeper
Voorverhit oond tot 180˚C en sprei muffinpan met
kleefvrye spuitmiddel.
Meng die olie, karringmelk en eiers. Sif die meel en
sout saam en voeg by die eiermengsel.
Voeg die kaas, suikermielies, pietersielie en swartpeper
by en meng liggies.
Skep die deeg in die muffinpan en bak vir 15 minute
of tot gaar. S
bron: http://www.food24.com/recipes/
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2011

op die boekrak
BoERuMoER
deur Sarel Pieterse
humor vanuit die mond van ’n Karooboer, oom
gysbert, wat deesdae ’n dorpenaar is. hy vertel
van die eenvoudige boggie wat so behep was
met begrafnisse. Tant geesie was weer so
suinig dat sy haar suiker in haar vallei van ’n
duisend heuwels bewaar het. en dan is daar die
tiervanger en die dag van die mampoernagmaal. Die
bundel is volgepak met dorp-, diere- en boerestories.
Die Karoobossie het sommer reeds vroeg in Sarel
Pieterse se murg ingetrek. Sy grootwordjare is oor al
vier die destydse provinsies versprei, daarom is al sy
Februarie/Maart 2011 • www.senwes.co.za
••• liFESTylE •• lEEFSTyl •••
Dokter, boek my asb af met krieketkoors...
> TEKS: MERCIA vEnTER
Tot en met 2 April vanjaar gaan
’n hele paar Suid-afrikaners traag werk toe gaan en
dalk gereeld ’n vreemde koors die skuld gee vir die
feit dat hulle maar eerder huis toe moet gaan.
Ja, dit is weer tyd vir ’n groot sportgeleentheid en
dié keer is dit die tiende ICC Wêreldbeker Kriekettoernooi
wat vanaf 19 Februarie sake vir werkgewers
en huishoudings deurmekaar gaan klits.
hierdie Wêreldbeker-toernooi word gesamentlik
aangebied deur Indië, Sri lanka en bangladesh.
Die geskiedenis van die Krieketwêreldbeker begin
in 1975 toe die eerste toernooi in engeland gehou
is. agt spanne het deelgeneem en die span van
die Wes-Indiese eilande (Windies) het in die finaal
australië met 18 lopies pak gegee.
Die Windies het ook as wenners uit die stryd
getree teen engeland in die 1979-finaal. In 1983
wen Indië teen die Wes-Indiese eilande en 1987
het australië teen engeland in die finaal hul eerste
toernooi gewen. In 1992 het engeland weer in die
finaal pak gekry teen Pakistan. Die toernooi was die
eerste ongelukkige toernooi vir Suid-afrika toe die
span in die halfeindstryd teen engeland weens reën
aan die einde van die wedstryd 19 lopies van 1 bal
af moes slaan.
In 1996 het Sri lanka australië gewen (nogal
met 6 paaltjies), maar in 1999 het die heerskappy
van australië begin toe hulle Pakistan in die finaal
geklop het. Daarna was hulle in 2003 wenners teen
Indië en in 2007 die wenners teen Sri lanka.
Vanjaar hou Suid-afrika asem op dat die Proteas
dalk finaal die verloorgogga van hul rug kan gooi.
Wie weet, dalk yl krieketverslaafdes nie net van die
hoë krieketkoors wanneer ons droom hoe graeme
Smith daardie gesogte beker omhoog hou nie... S
SuID-AFRIKA TEEn WAnnEER WAAR
Windies 24 Februarie Delhi
nederland 3 Maart Mohali
engeland 6 Maart Chennai
Indië 12 Maart nagpur
Ierland 15 Maart Kolkata
bangladesh 19 Maart Dhaka
Die 14 spanne is in twee groepe ingedeel:
• Groep A: australië, Pakistan, nieu-Seeland,
Sri lanka, Zimbabwe, Kanada en Kenia.
• Groep B: Indië, Suid-afrika, engeland,
bangladesh, Wes-Indiese eilande, nederland
en Ierland.
Vanaf 23 Maart tot 26 Maart word vier wed stryde
in die kwart eind gespeel. Die twee wedstryde in
die halfeindstryd word op 29 en 30 Maart gespeel
en die finaal is dan op 2 april in Moembaai.
>>
Mercia Venter is ‘n redaksielid van die Senwes Scenario. Vir
meer inligting skakel haar by (018) 468-2716 of stuur ’n
e-pos na mercia@infoworks.biz.
stories saamgeflans uit goetertjies wat hy
oor die jare gehoor of raakgeloop het. S
>> weggeeprys
SMS Books + jou naam + jou e-pos
adres + jou antwoord na 35180 en
staan ’n kans om ’n eksemplaar van
Boerumoer te wen. Die kompetisie sluit
23 Maart 2011. ’n Sms kos R3. Terme en
voorwaardes geld.
vraag: Waar woon oom gysbert deesdae – op die
dorp of op die plaas?
beskikbaar by die l & a boekwinkel in Klerks dorp.
Tel: (018) 468-4777.
>
51

52
••• lEEFSTyl •• liFESTylE
Kronkel, kronkel deur
“DaaR IS MeeR OP bOThaVIlle
aS neT naMPO, JY WeeT,” Sê
OnS TOeRgIDS, VaneSSa, TOe eK
OPgeWOnDe In DIe geleenDe
SKOOlbUS MeT DIe blOU STReeP
KlIM. eK lOeR na DIe bOeKIe WaT
’n PROgRaM VOl geSKIeDKUnDIge
VeRTellIngS, UITSTaPPIeS en
SaFaRI’S belOOF en MaaK VIR
OUlaaS SeKeR MY KaMeRa Se
baTTeRYe IS gelaaI. OnS Sal
MaaR SIen OF SY Reg IS: laaT DIe
MIelIeKROnKelROeTe begIn!
> TEKS: IlAnA KoEGElEnBERG
>
Bothaville –
ontmoet die toergroep! Gepak en gereed vir hul volgende bestemming – die skoolbus se gestamp-stamp was
later nie eers meer opmerkbaar nie.
Die Mieliekronkel is aanvanklik
in 2000 as die Mielie-witblits-kultuurroete bekendgestel
en word deur Pioneer Saad geborg. ’n Spyskaart
van besoekpunte wat wissel van landbou,
kultuur en kunsvlyt, omgewing en buitelewe maak
deel uit van die kronkel wat strek van bothaville
tot omliggende distrikte. Die roete kan slegs op
bespreking gedoen word en besoekers moet hul
keuse uit die spyskaart van besoekpunte maak,
waarna die Mielieforum die roete sal beplan en
reël. Vandag het ek (en 30 ander “toeriste”) die
geleentheid om bothaville só van nader te besoek.
eerste stop: Tarentaalbos keramiek. Ons
bondel by die bus uit en stap die “fabriek”, waar
’n verskeidenheid keramiek gemaak en versier
word, binne. Stap-vir-stap word die hele proses
gedemonstreer – van die kleigieting tot waar dit
in die oond gebak word. Selfs die plak van die
mosaïekteëltjies word gedemonstreer. Die beursies
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2011

Februarie/Maart 2011 • www.senwes.co.za
••• liFESTylE •• lEEFSTyl •••
Moenie dié bus verpas nie!
kom uit en die bus word ’n bietjie swaarder met die
gewilde mosaïekkruisies wat saam huis toe gaan.
Teen die tyd wat ons by die silosak-stop kom,
is ons behoorlik vol stof van die grondpadrit. Ons
verkyk ons aan al die witsak “wurms” vol mielies
wat op die ooptes lê (amper soos horisontale silo’s
van plastiek). “Dit werk dieselfde as om wors te
stop,” verduidelik die bestuurder, terwyl ek probeer
indink presies hoe dié groot “wors” volgestop word.
Die hele toergroep klim vir die snaaksigheid op die
skaal wat die trokke weeg en ons word te lig bevind
– slegs 2,1 ton.
Die fotograaf, Johan, wat hulle aan die begin
van die toer by die museum vergeet het, sluit weer
by ons aan met sy kamera en driepootstaander.
hy is net betyds vir ons besoek aan africars, die
huis van die bekende draadkarretjie. Die manier
waarop die draadkarre gemaak word, is ongelooflik.
Daar is uitvindsels van alle soorte om die proses te
vergemaklik en almal vergaap hulle aan hoe vinnig
die geoefende hande ’n draadkar aanmekaar kan
slaan. Dit is egter nie al speelgoed wat hier gemaak
word nie en ons loer in by die dames wat legkaarte
versier.
Die bus word weer gepak en die koppe getel om
seker te maak niemand is in die speelgoedwinkel
agtergelaat nie en dan, na ’n oomblik van paniek
waar die bus oënskynlik vassit, is ons weer op pad
– dorp toe dié keer. Die oorspronklike roete word
effens aangepas en ons stop voor die kerk. na die
stowwerige hitte is dit behoorlik ’n verligting om in
die koel kerk te sit terwyl ben beukes, die plaaslike
musikant; skilder; storieverteller en digter, ons
kennis verryk met ’n geskiedkundige vertelling van
die Moedergemeente, die Ou Tronk en die Pastorie.
Met die uitstap bespiegel almal opgewonde oor
waar die spruit is wat destyds toegemaak is en
blykbaar eendag die kerk kan laat insak as dit nie
weer oopgemaak word nie.
Ten spyte daarvan dat almal honger en moeg is,
van die “toeriste” kry ’n paar wenke vir mosaïekkuns
by die Tarentaalbos keramiekfabriek.
Die huis van die bekende draadkar is nog een van die
stoppunte op die roete.
moet middagete maar eers wag terwyl ons in die
woeste wind onder ’n boom meeding vir ’n bietjie
skadu om te luister na Corné botma se geskiedkundige
vertelling van die Slag van Doornkraal. ’n
glasie sjerrie maak die kele lekker nat, maar na ’n
tydjie besef jy dit maak jou eintlik net hongerder.
“gaan die man ooit ophou praat?” fluister die
tannie langs my aan haar buurvrou en ek wonder
presies dieselfde, terwyl ek my papiere styf vashou
vervolg op bladsy 54
>
53

54
••• lEEFSTyl •• liFESTylE
Mieliekronkelroete
vervolg van bladsy 53
Draadkarre is nie die enigste speelgoed wat by Africars
gemaak word nie. Die toergroep kon ook sien
hoe legkaarte met die hand versier word.
Plaaslike legende, Ben Beukes, brei uit oor die Balk van
Balkfontein, nadat die groep ’n styl afdraande deur die bos
aangepak het.
Corné Botha brei uit oor die geskiedenis van die Slag
van Doornkraal, terwyl die groep saamdrom om ’n
bietjie skaduwee in die bloedige halfdagson.
>
sodat dit nie wegwaai nie. na die interessante
stukkie geskiedenis vat ons eindelik die pad na die
langverwagte ete by die alabama wildsplaas.
Die bus kom met slegs ’n enkele skraap deur
alabama se hek en baie verlig, vergader die groep
onder die koeltebome. “Julle kan nou besluit,”
verduidelik Vanessa, “een groep kan gaan eet en
die ander groep gaan op die safari. Dan ruil ons
om.”
Tot my uiterste vreugde eindig ek in die groep
wat eerste kan smul aan die lekker vingerete en
yskoue koeldrank. Die wildsvleishappies voel soos ’n
koningsmaal na ’n dag van opwinding en die groep
begin weer vrolik kuier toe die magies eers vol is.
Ons beurt breek aan vir die safari en met leertjies,
trappies of ’n hand of twee is ons almal op die
reuse-voertuig en kan ons die tog na die balk van
balkfontein deur die wildsplaas begin.
Daar aangekom, trap ons so gly-gly by die koppie
af tot by ’n grot met ’n waterval. bo-oor die waterval
loop ’n reuse natuurlike klipbrug (vanwaar die naam
die balk van balkfontein) en groen mos klou teen
die koel rotse vas. ek kan nie glo ons is steeds in
die bothaville-area nie. Dit voel soos om in ’n woud
te wees. Ons proe aan die stroompie se soet water,
terwyl ben ons meer oor die grot (dit is blykbaar 40
m diep) vertel.
Terwyl die bus terugry na waar ons begin het,
maak Vanessa verskoning dat die toer langer gevat
het as wat beplan was – maar niemand gee om
nie. almal klets opgewonde, met effe songebrande
gesigte, oor die dag se avontuur.
Die bus stop weer voor die museum en dis die
einde van my ekspedisie op bothaville. Met ’n lang
gaap en ’n kamera vol foto’s vat ek weer die pad
terug. Ja, besluit ek, ons gids was toe reg, daar
is gewis meer op bothaville as net naMPO – baie
meer.
as dié avontuur klink na jou tipe uitstappie, kontak
gerus die Mieliehoofstad-forum se skakel beampte,
hanlie Mouton, by (056) 515-3042 of stuur ’n e-pos
na mealie@telkomsa.net om ’n roete te bespreek.
Onthou net die sonbrandroom! S
>>
Ilana Koegelenberg is ’n Bedryfsjoernalis by Infoworks.
Skakel haar by (018) 468-2716 of stuur ’n e-pos na ilana@
infoworks.biz.
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2011

Sonneblom: Benut die huidige goeie pryse en
gebruik Safex om jou oes teen prysdaling te beskerm.
Laatsomer landbouwenke
Dit wil voorkom of die la niñavoorspelling
vir die seisoen in die kol was. Dit is
Februarie en die Vaal- en Oranje-riviere was alreeds
in vloed en die meeste groot opgaardamme in die
somerreënvalgebied is vol. normaalweg is Februarie
en Maart die vloedmaande in dié gebied.
Die mielielande in die streek is op hierdie sta dium
goed nat, met versuiptoestande wat meren deels op
die vlakker watertafelgronde voorkom. Ons vertrou
dat dit uiteindelik nie so ’n groot probleem sal wees
nie en met nog ’n paar goeie reënbuie in Februarie
en Maart kan ons uitsien na ’n goeie mielie-oes.
KoRInG
al meer produsente is besig om koring uit te faseer
as gevolg van die lae winsgrens wat met die produk
verkry word. boerderye wat van oorlêstelsels gebruik
maak, moet egter goed besin voordat koring uit die
stelsel gehaal word. hoewel die koringmarge nie
goed lyk nie, beheer die koringstoppel windskade
effektief gedurende die oorlêtyd om sodoende die
opvolggewas te bevoordeel.
Die kanse dat mielielande wat bewei is in ’n
mielie na ‘n mielie oorlê-stelsel, genoegsame
plantmateriaal sal hê om wind vir twee seisoene te
beheer, is maar skraal.
GRonDBonE
Inspekteer lande gereeld om siektes
en plae betyds op te spoor en spuit
voorkomend om blaar verliese te
beperk. Plantluise en bolwurm kan
nog skade veroorsaak.
ooRlêlAnDE
hou die oorlêlande skoon en die bewerkings oppervlakte
in so ‘n toestand dat dit water in dringing
bevorder en vogverlies beperk.
Vrywaring: Die aanbevelings en siening soos in die stuk vervat is dié
van die skrywer en word nie noodwendig deur Senwes ondersteun
nie, maar word in goeder trou aangebied.
Februarie/Maart 2011 • www.senwes.co.za
>>
vEEBEDRyF
Muskiete en muggies is
die draers van baie veesiektes.
ent dus betyds voorkomend, as
dit nie alreeds gedoen is nie.
bosluise kan ook dié somer
’n probleem wees.
aGri-WENKE •••
Dries kruger
GRoEnTE
Peste, plae en siektes gedy onder klam en vogtige
klimaatstoestande.
Wortels, beet, spinasie en die wintergroentes
kan geplant word.
aartappels: Inspekteer gereeld vir aartappelmot,
vroeë en laat roes en spuit eerder voorkomend
as genesend.
Uie (kultivarspesifiek) en knoffel kan vanaf
Maart geplant word.
WEIDInGSGEWASSE
grasse soos smutsvinger, bloubuffel en borseltjie,
asook lusern (droëland) kan tot middel-Maart
geplant word.
groenvoere, Japanese radys, voerraap en kanola
kan vir voer geplant word.
Mielies en sorghum wat vir kuilvoer geplant is,
behoort nou naby aan die regte sny-stadium te
wees.
In die wintermaande is veldbrande ’n probleem –
begin betyds om brandbane skoon te maak. S
Dries Kruger is ’n Senior Akkerboukundige by Senwes Landboudienste.
Vir meer inligting oor Agri-wenke, stuur ’n e-pos
aan dries.kruger@senwes.co.za of skakel Dries by (051) 430-
2070 of 083 458 1299.
>
55

The IDC is committed to the creation of a modern,
dynamic economy, characterised by shared and
sustainable economic growth for the prosperity and
wellbeing of South Africa and the African continent.
The IDC provides finance for industrial and enterprise development.
To discuss funding of R1 million or more, please call +27 11 269 3000 or visit www.idc.co.za
©hillibush3947idc

Besigheidsontwikkeling
kry ’n hupstoot
Die Industrial Development
Corporation (IDC) het op 26 november 2010
amptelik hul nuwe satellietkantoor in Klerksdorp
geopen. Die doel van die kantoor is om besigheidsgeleenthede
in die noordwes Provinsie uit te brei.
Die IDC is ’n onafhanklike staatsontwikkelde
finansieringsinstelling, wat fondse beskikbaar stel
vir industriële kapasiteitsontwikkeling. hul primêre
doel is om by te dra tot gebalanseerde, volhoubare
ekonomiese groei in afrika en tot die ekonomiese
bemagtiging van die Suid-afrikaanse bevolking om
die ekonomiese vooruitgang van die kontinent te
bevorder.
behalwe vir die hoofkantoor in Rustenburg, het
hulle ook kantore in Vryburg, brits en Mafikeng. “Die
nuwe kantoor in Klerksdorp is in lyn met ’n strategie
om ons bedrywighede nader aan ons belangegroepe
te bring. Op hierdie manier kan ons vinniger
reageer tot die omgewing en van nader met al ons
kernbelangegroepe in die area werk om volhoubare
ontwikkeling te verseker,” het David Mcgluwa
(Streeksbestuurder: IDC) gesê.
Volgens Mcgluwa is daar baie geleenthede in
Klerksdorp wat nog ontgin moet word. Klerksdorp is
’n groot rolspeler in die Suid-afrikaanse goudmynindustrie
en die Suid-afrikaanse landbousektor.
lourie nel (Streeksbeampte: IDC), David McGluwa
(Streeksbestuurder: IDC) en Phillip hollenbach
(Senior Kredietbestuurder: Senwes) by die opening
van die IDC se satellietkantoor in Klerksdorp.
Februarie/Maart 2011 • www.senwes.co.za
iDc-promoSiE-arTiKEl •••
“Dit gee die IDC die geleentheid om ’n volhoubare
besigheidsomgewing te skep.”
“alhoewel die effek van die ekonomiese krisis
steeds gevoel kan word, sal ons onder andere fokus
op die vervaardigings-, landbou-, toerisme- en
mynindustrieë. hierdie sektore is die aktiefste in die
noordwes Provinsie,” het hy gesê.
In 2008 het die IDC ’n R6,1 miljard fonds gestig
om maatskappye in nood te help. Volgens Mcgluwa
is die hoofdoel van die fonds om besighede wat
suksesvol was voor die aanbreek van die resessie,
te help om die impak van die resessie te weerstaan
en steeds die vermoë te hê om te bly groei sodra
die ekonomie verbeter. Daar is sover R3,2 miljard
van hierdie fonds gebruik.
Mcgluwa sê die IDC se blootstelling het ná die
vestiging van die provinsiale kantoor in Klerksdorp
gegroei van R1,4 miljard in 2008 na R2,1 miljard
in 2010. In die afgelope finansiële jaar het die IDC
R669 miljoen aan 16 kliënte goedgekeur – daardeur
is 10 308 werksgeleenthede in die provinsie alleen
geskep. S
>
57

58 ••• KompETiSiE
>> gratis engen-baadJie
Koop ’n 210 liter drom (of ekwivalent) Premium
engen Smeerolie (of ekwivalent) en ontvang ’n
veeldoelige, katoen-keperstofbaadjie gratis. Dié olie
is by jou naaste Senwes Village beskikbaar (terwyl
voorraad hou). Sien die agterblad van dié uitgawe vir
’n foto van die baadjie. S
Subscribe and win
with S enwes S cenario
ThIS MOnTh’S SenWeS SCenario FOCUSeS On
TOOlS ThaT YOU Can USe In anD aROUnD YOUR
hOUSe (ReaD MORe On Page 20). SenWeS ThUS
ThOUghT IT Well TO gIVe aWaY a bOSCh gSb 13 Re
PROFeSSIOnal DRIll ThIS MOnTh.
hoW Do I EnTER?
Sms the word SEnWES + Scenario
+ your name + your email address
to 31022 and stand the chance
to win this bosch drill. Competition
closes on 23 March 2011.
Standard sms tariffs. S
WInnER DECEMBER 2010: vic Britz from Welkom won a Ryobi electrical blower/vacuum. Congratulations!

300 atlete het kans
gesien vir beide
’n fietswedren in
die oggend en ’n
marathon in die aand.
Dié deelnemers het
twee medaljes plus ’n
bypassende medalje
ontvang.
>> 2011 draF en trap trivia
Februarie/Maart 2011 • www.senwes.co.za
>> wil Jy ook esCenario ontvang?
NUUS •••
Indien jy nie die eerste uitgawe van eScenario
per e-pos ontvang het nie, sms jou
e-posadres + eScenario na 31022 om
voortaan dié elektroniese nuusbrief van
Senwes te ontvang. S
Nagmarathon bly ’n groot trekpleister
DIe JaaRlIKSe OTTOSDal DRaF en
TRaP RaaK bY DIe JaaR geWIlDeR.
VanJaaR heT ’n TOTaal Van 3 970
DeelneMeRS, JOnK en OUD,
OP 29 JanUaRIe DIe bUlTe Van
OTTOSDal aangeDURF. SenWeS heT
WeeR eenS SY KanT gebRIng VIR
geMeenSKaPSOnTWIKKelIng DeUR
nIe neT ’n bORg Te WeeS nIe, MaaR
OOK ’n WaTeRPUnT Te beMan.
Die Senwes village span op
Ottosdal en die Melliodora silo personeel het vir
die drawwers en stappers lafenis by hul waterpunt
gebied. Die span van 30, wat ook hul familie en
vriende ingesluit het, het die trofee ontvang vir
die “beste waterpunt: 21 km”. Dié trofee word
oorhandig op grond van die voorkoms van die
waterpunte en die beamptes.
“Jy moet nogal jou storie ken om vir soveel
atlete gelyk water te gee,” het Willem botha
(bemarkingsbestuurder: Senwes Village) gesê. S
• 1 110 fietsryers (98 meer as verlede jaar) het
aan die verskillende fietswedrenne deelgeneem.
• 2 860 drawwers en stappers (187 meer as
verlede jaar) het die nagmarathons, wat ’n
kwalifise rende wedloop vir die Comrades insluit,
in goeie gees aangepak.
• lerumo lentswe (75) was die oudste persoon
van Vaal Reefs wat die 42,2 km nagmarathon
voltooi het.
Die ottosdal village span spog met die “Beste waterpunt:
21 km”-trofee. Senwes wen sedert 1997 dié
trofee. Agter is: Anton Reyneke, Anette van Biljon,
hennie Jonker, Dirk Wolmarans, hantie Wolmarans,
yolandi Botha, Arisa Smith, Johanna Maselela, Abel
Maleke, Jan Mciga, Minah Paai, PPC Matlaopane,
Reginald Disele en Tommy Spandiel. voor is: Thinus
Fourie, herman du Plessis, lucas Motshoadi, van Roy
nxamakela en David Moremi.
LikE SEnWES
En Bly oP hooGTE
Senwes het hul toetrede tot
die sosiale web in Januarie met ’n
Facebook bladsy http://facebook.senwes.
co.za afgeskop. hier sal onder andere
belangrike maatskappynuus, datums van
gebeurtenisse, terugvoer, www.senwes.co.za
se nuutste artikels en promosies gepubliseer
word. hou die eScenario en volgende
uitgawes van Senwes Scenario dop
vir meer oor Senwes se digitale
platform. S
>
59

60 60
60 ••• iN my viSiEr
Ouma se driebeenpot
As ’n voormalige bouer was my
pa se dubbelmotorhuis ’n “grot” vol skatte. Daar was
allerlei interessante stukke gereedskap wat jy kon
ondersoek en altyd iets handig om te “leen” om
byvoorbeeld ’n boomhuis of iets dergeliks te bou. ek
het die ou driebeenpotjie onder ’n klomp steierhoute
ontdek, waar dit vol uitgebraaide, gals terige vet
gestaan het. Dit moes jare lank reeds so, gevul
met die vet as preserveermiddel, geduldig in die
halfdonker gehurk het, wagtend op die regte persoon.
Dit was Ouma barnard s’n, het pa-hulle vertel
– ouma Katriena barnard wat in Otjiwarongo gebly
en altyd haar leë neusdruppelbotteltjies (sulke klein
donkerbruinetjies) vir my gebêre het om mee te
speel. Die ouma wat my help klitsgrasnessies bou
het vir die papiervoëltjies wat ma lenie altyd vir
my gemaak het; die ouma wat my van die boereoorloë
en bloedrivier vertel het; die ouma met die
foksterriërhondjie. Die ouma wat jare lank aan
kanker gely en uiteindelik daaraan dood is.
grootkoos het my een Saterdag in 1971 in Wind -
hoek by die skoolkoshuis kom oplaai en ons is na
die ou Suidwes-stadion toe om rugby te kyk – net
ek en hy. Daar vertel hy toe dat ons na die rugby
Otjiwarongo toe sou ry. Toe ek vra hoekom, het hy
bloot geantwoord: “Want Ouma barnard is mos
oorlede”. hoekom hy die tyding dáár oorgedra het,
sal ek nooit weet nie. Wat ek wel toe geweet het,
is dat jy nie op ’n pawiljoen vol mense aan’t huile
gaan nie, al is jy net elf jaar oud. ek moes lank en
hard sluk om die trane terug te hou en die rugby, iets
waaroor ek mal was, het skielik alle bekoring verloor.
Waar ek Ouma se laaste drupperbotteltjies
ver loor het, kon ek nie onthou nie, maar toe ek
met die driebeenpotjie in my hande staan, het ek
geweet dat dit deel van my moet bly vir die res van
my lewe. Die nommer drie potjie was ideaal vir
iemand soos ek wat lief is vir jag en kampeer. Dis
ook net die regte grootte vir ’n gesin van vier.
ek het dit die eerste keer gebruik op ’n skaap plaas
naby augrabies. ek en my broers het oorgeslaap in
die veld en die potjie het gesorg dat bully beef en
tamatie met baie uie en baked beans daarin, ons
mae volmaak. Die potjie het staan en prut die aand
>
toe ’n luiperd my kamp besoek het daar in Klaserie
se wêreld. Skaars 20 jaar oud, het ek met bewende
hande aangelê en hom van kant gemaak. Dit het
my en my vrou vergesel op ons kampeertogte in
gamkaskloof (Die hel) voordat dit die Parkeraad se
eien dom was en toeriste die plek begin snuif trap het.
In die noord-Kaap, waar ons 13 jaar lank gebly
het, het ons altyd onder ’n groot olienhout op ’n
vriend se plaas gekampeer en daar het ouma
Katriena se potjie hom menige aand uitmuntend van
sy taak gekwyt. Ons kook nie op die fênsy manier
waar jou vleis onder in die pot kom en die groente
dan in lae gepak word nie. Sulke potjies mag jy nie
roer nie, want dan is alles deurmekaar...’n doodsonde
volgens potjiekoskenners.
ek hou van vleisbredies in my pot – aartappels, uie
en wortels is omtrent al tipes groente wat toe ge laat
word en party van die aartappels kom sommer vroeg
in om fyn te kook, want dis hulle waarmee jy die sous
dik maak. en ek wil die pot met die hout lepel karring.
Potjiekos wat soos ’n weeskind alleen gelaat word,
staan my glad nie aan nie.
Ouma Katriena se potjie reis kruis en dwars oor
die land saam met ons en waar hy ook al staan
en prut, verskaf dié ou potjie veel meer as watertandbredies.
Dit laaf ook my siel met die geur van
onthou. Dit voer my terug na klitsgrasnessies, ’n
ouma wat die hart van ’n kind verstaan en na die
skatkis van my pa se ou motorhuis.
Die swart potjie laat my baie jagtogte in herinnering
roep. ek onthou plekke waar ons om rokerige
vure gesit het, plekke waar die sterre saans
so helder skyn dat dit lyk asof jy aan hulle kan
raak. ek onthou my en eunia se kampeertogte as
pasgetroudes, die fisante wat soggens die son buite
ons tentjie kom wakker maak het en natuurlik hoe
ywerig ons seuns die pot kon help leegmaak het na
’n lang dag in die veld.
Ja, ouma Katriena se driebeenpotjie is ’n kluis
waaruit ek skatryk geërf het. Wat meer kan ’n mens
om vra? S
>>
Koos Barnard is ’n voltydse jagskrywer.
Koos Barnard
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2011

weidings vir volgehoue
diereproduksie
Voedsame herfs-, winter- en lenteweiding met hoë drakrag en smaaklikheid vir ’n veelsydige
gebalanseerde voervloeiprogram.
Groenvoergewasse
Droëland en/of
aanvullende besproeiing
Hawer
• DRAKENSBERG
• LE TUCANA
Korog
• PAN 248
• PAN 299
Stoelrog
• PAN 263
• SOROM
Bestuurswenk: Vir die beste
voordeel, plant meer as een
kultivar van Februarie tot
April vir ’n gebalanseerde en
verlengde weidingsperiode.
Intensiewe Voergewasse
Besproeiing
Eenjarige Raaigrasse
• VOYAGER 12, 31 & 55 • DARGLE • MISPAH
• ENERGYL • FEAST II
Meerjarige Raaigrasse
• QUARTET • FITZROY • PASTORAL
Langswenkgras
Wit-, Rooi- en Berseemklawer
Bestuurswenk: Plant wanneer maksimum dagtemperature onder 25°C begin
daal. Plant vlak en rol om goeie kontak met grond en vog te verseker.
Groenvoerpakket – Plantdatum en verwagte beweidingstydperk
Feb Mrt Apr Mei Jun Jul Aug Sept Okt Nov
DRAKENSBERG X
XX
LE TUCANA X
XX
PAN 248
X
XX
PAN 263
X
XX
SOROM
X
XX
PAN 299
X
XX
PRESTASIE BEPROEFDE SAAD
WÊRELDWYE NAVORSING PLAASLIKE PRESTASIE
www.pannar.com
Vir meer inligting kontak: Tel: (033) 413 9500 • infoserve@pannar.co.za
2011/GF/A/27