Nationaal Monument Kamp Amersfoort

het VoormalIge sInaï centrum aan laan 1914
Sinaï Centrum
Op hemelsbreed 300 meter van het
bezoekersgebouw van Kamp Amersfoort
liggen de restanten van een imposant gebouw
waarin tot april 2008 de Sinaï kliniek (later Sinaï
Centrum) was ondergebracht. Na de zomer van
2010 zal het gebouw van het voormalige Sinaï
Centrum verdwenen zijn.
Door: Gert Stein
Het Sinaï Centrum - dat verhuisde
naar Amstelveen - is een Joodse instelling
voor geestelijke gezondheidszorg
en begeleiding van mensen met een
verstandelijke handicap. Medewerkers
van het centrum zijn gespecialiseerd in
de behandeling van psychotrauma ten
gevolge van oorlog, geweld en verlies.
De band tussen het Sinaï Centrum aan
Laan 1914 en kamp Amersfoort wordt
niet alleen gevormd door het feit dat
beide instellingen 48 jaar lang buren
waren. De wortels van het Sinaï Centrum
liggen in het jaar 1909 toen het
Apeldoornsche Bosch werd geopend.
Dit was een instelling voor Joodse psychiatrische
patiënten en verstandelijk
gehandicapte kinderen.
Na de Duitse inval in Nederland in mei
1940, leek het Apeldoornsche Bosch aan
de aandacht van de bezetter te ontsnappen.
Woensdag 20 januari 1943 waren
de voortekenen van het naderende
onheil waarneembaar toen de Ordedienst
van Kamp Westerbork arriveerde.
In de nacht van donderdag 21 op vrijdag
22 januari 1943 werden alle patiënten
door eenheden van de Waffen-SS en de
Ordnungspolizei naar een gereedstaande
goederentrein gebracht die om 0700 uur
vertrok. Ongeveer 1.200 patiënten en
50 personeelsleden werden rechtstreeks
naar Auschwitz gevoerd. Van de weggevoerde
groep keerde niemand terug.
Het resterende, in Apeldoorn gebleven
personeel, werd samen met de laatste
ruim honderd Joodse Apeldoorners naar
Kamp Westerbork gebracht waar deportatie
hen wachtte.
Na de Tweede Wereldoorlog ontstond
het voornemen om de psychiatrische
zorg voor Joodse mensen die de oorlog
hadden overleefd en de zorg voor Joodse
cliënten met een verstandelijke handicap,
voort te zetten in Amersfoort aan de
Laan 1914. In de praktijk bleek de keuze
voor deze locatie - op 300 meter afstand
van een voormalig kamp van de SD en
Sicherheitspolizei - nogal ongelukkig.
In juli 1958 werd de eerste steen voor
de kliniek gelegd. Ruim twee jaar later,
op 18 oktober 1960, werd de kliniek
in aanwezigheid van koningin Juliana
officieel geopend. In de daaropvolgende
jaren volgden diverse uitbreidingen.
In 1997 vond er een fusie plaats
van de Joodse Ambulante Geestelijke
Gezondheidszorg (JAGGZ) en de Sinaïkliniek.
Uit deze fusie is het huidige
Sinaï Centrum voortgekomen. In april
2008 verhuisden het klinische deel
20 februari 2010
terugblIK
Amersfoort en de polikliniek Amsterdam
naar Amstelveen. Daar werd
een nieuw gebouw op 11 juni 2008
officieel werd geopend. Het complex
aan de Laan 1914 in Amersfoort kwam
leeg te staan. De nieuwe eigenaar is
projectontwikkelaar Burgfonds die op
deze locatie een appartementencomplex
gaat bouwen.
Een jaar nadat de Sinaï-kliniek aan laan
1914 werd verlaten, betrokken krakers
het pand. Sindsdien raakte het gebouw,
dat was ontworpen door de Amsterdamse
architect L.H.P. Waterman, in
verval. Een uitbundig krakersfeest eind
mei 2009 werd druk bezocht en nam
zulke vormen aan dat van politieingrijpen
werd afgezien om escalatie te
voorkomen. Eigenaar Burgfonds stapte
onder andere als gevolg van dit voorval
naar de rechter en eiste in een kort
geding dat de krakers het complex zouden
verlaten. De rechtbank in Utrecht
gaf de krakers tot 1 november 2009 de
tijd om te vertrekken.
Voordat het zover was ging eind augustus
2009 een bijgebouw in vlammen
op. Tussen de brandstichtingen en vernielingen
door was het was een komen
en gaan van personen die meenden het
koper en andere waardevolle onderde-
InformatIebulletIn nr. 31 / maart 2010 PagIna 13