Nationaal Monument Kamp Amersfoort

oeKbespreKIng
boeKbespreKIng
De oorlog van Bastiaans
“De LSD-behandeling van het kampsyndroom, Bram Enning uitgeverij,
Augustus 2009”. Een belangrijk boek … ook voor Kamp Amersfoort.
Bastiaans had een aantal patiënten die er hebben gezeten, onder wie
Joop Telling en Jacques Kopinsky. Het verhaal rond “Begrijpt u nu waarom
ik huil” wordt verteld in samenhang met de behandeling van Telling. De
recon structie van Kopinsky’s verleden bracht afwijkende feiten aan het
licht. Dat neemt voor mij overigens niet weg dat hij de ellende in het
kamp aanschouwelijk heeft kunnen maken.
Door: Diete Oudesluijs
Alle feiten worden keurig op een
rijtje gezet. Er is veel aandacht voor
de Wet bijzondere pensioenen, het
Centrum 40-45, er wordt uitvoerig
ingegaan op de geschiedenis van de
destijds nieuwe behandelmethodes, o.a.
via narcoanalyse en met LSD (inclusief
de twijfels daaraan) en op het inmiddels
erkende PTTS-syndroom. Dat veel
oorlogsslachtoffers na de oorlog te
kampen hadden met een ongeïnteresseerde
buitenwereld komt aan de orde.
De manier waarop een beperkt aantal
oud-gevangenen is omgegaan met de
publiciteit en hoe ze voor hun belangen
hebben gestreden komt goed uit de verf.
Al met al goed dat dit boek er is. En
toch … je krijgt vaag de indruk dat
Bastiaans niet hele maal fair behandeld
wordt. Hij blijft een bleke en
onbegrijpelijke persoon, die van een
geres pecteerd deskundige met een
psychoanalytische achtergrond in de
loop der tijd verwordt tot een autoritaire
querulant, om het nog maar zacht
uit te drukken; al wordt Alzheimer
als ge deeltelijke reden voor zijn falen
genoemd. Waarom – daar kan je bij het
lezen misschien wel zelf ideeën over
krijgen, maar de auteur maakt het niet
tot thema. De meeste informatie staat er
wel in, al gaat het nauwelijks over Bastiaans
privéleven. Zijn verdiensten worden
genoemd. Maar er wordt naar hem
gekeken van achteraf, en van buitenaf.
Dat maakt je als lezer nieuws gierig naar
wat je nog meer van Bastiaans en zijn
tijd zou willen weten.
Mogelijk speelt de titel een rol – de oorlog
van Bastiaans klinkt spannend, maar
de ondertitel perkt dat behoorlijk in tot
‘de LSD-behandeling’. Het boek gaat
gelukkig toch heel breed in op andere
aspecten.
Misschien speelt een rol dat Enning op
het idee van zijn promotieonderwerp
kwam via het thema Meester - een lid
van de Eerste Kamer dat een verzetsverleden
had gefantaseerd waar achteraf
vrijwel niets van waar bleek. Maar
Bastiaan had dat niet in de gaten. Heel
subtiel mag dat verklaren waarom ook
de oud-gevangenen, die in Bastiaans
leven zo’n prominente plaats innamen,
eveneens op afstand worden gezet, het
onplezierige woord “slachtofferschap”
hangt in de lucht. Waarom ze mogelijk
hun verhaal in de loop der tijden hebben
veranderd wordt niet echt bekeken;
impliciet wordt ervan uitgegaan dat hun
eerdere, minder spectaculaire verhalen
meer waarheid bevatten; hun lijden
wordt wel erkend, maar er is meer
aandacht voor hun ideële en financiële
motieven om Bastiaans te steunen dan
voor het leed dat hun is aangedaan en
de traumatische gevolgen daarvan – in
de oorlog, maar ook daarna. Enning
heeft de opnamen van hun zittingen
met Bastiaans gecategoriseerd, maar
lang niet alles bekeken of beluisterd.
Pagina 30 informatiebulletin nr. 31 / maart 2010