Gemeente Vianen

De kern van Vianen volgens het
kadastrale minuutplan van 1822 met de
huidige benaming van de straten
[Tekening T. Brouwer, 1986. Rijksdienst voor
het Cultureel Erfgoed, Amersfoort]
cultuurhistorische inventarisatie Vianen
2
Stedenbouwkundige analyse
Inleiding
Als gestichte stad kent Vianen een regelmatig grondplan met een
vrij recht stratenverloop. De Voorstraat en de Korten- en Lan gendijk
dateren in aanleg vrijwel zeker uit de pre-stedelijke peri ode. De verklaring
voor het afwijkende stratenpatroon in de noord oosthoek
van de binnenstad wordt eveneens gezocht in een reeds van voor de
aanleg van de stad daterende situatie. Concrete bron nen omtrent de
planmatige aanleg ontbreken. Naar een mogelijke samenhang tussen
de breedte en diepte van de oorspronkelijk uit gegeven percelen is
tot op heden maar beperkt onderzoek ge daan. Opvallend is dat de
kadastrale minuut laat zien dat de perceelscheidingen in de bouwblokken
aan de Voorstraat niet door lopen in die langs de achterstraten.
Gezien de in de bouw blokken van west-oost en oost-west doorlopende
perceel grenzen zal aan weerszijden van de Voor straat aanvankelijk
sprake zijn geweest van doorgaande kavels in han den van
één eigenaar. De hoofdbebouwing ont wik kelde zich langs de Voorstraat,
terwijl aan de achterstraten sprake was van onder geschikte
bebouwing.
Het gebied aan de westzijde van de Voorstraat kent twee van
noord naar zuid lopende straten, thans de Achterstraat en de Brederodestraat,
oorspronkelijk de Eerste en Tweede West achterstraat.
Langs deze straten ontwikkelde zich aanvankelijk een hoofdbebouwing
aan de oostzijde, waarbij de opzet (bouwmassa en -hoogte)
aanzienlijk kleiner was dan langs de Voorstraat. Op vallend is de
aanwezigheid van tuinen en boomgaarden in het doorgaande bouwblok
tussen de huidige Brede rodestraat en de vroegere stadsmuur.
Hiervan is het beeld ten opzichte van de ka dastrale minuut nauwelijks
gewijzigd. Vergeleken met Blaeu, die een vrijwel aaneengesloten
bebouwing laat zien, geeft de kadas trale minuut grote delen met
onbebouwde percelen. Sinds het eer ste kwart van de 19de eeuw zijn
echter weer vrijwel volledig aan eengesloten straatwanden ontstaan.
Aan de oostzijde van de Voorstraat was eveneens sprake van twee
achterstraten, met het aan de noordzijde al genoemde afwij kende
verloop. Opvallend is hier – in tegenstelling tot de westzijde – de
aanwezigheid van een veststraat [Walsland]. In het laatste kwart van
de 20ste eeuw is het stratenverloop in het zuidwestelijke deel van
de binnenstad ingrijpend gewijzigd. De kaart van Blaeu toont aan
de oostzijde van de stad eigenlijk het spiegelbeeld van de westzijde.
Ook hier is sprake van grote open gebieden met tui nen. Hooibergen
geven aan dat er sprake was van agrarische acti viteit.
Straatbeschrijvingen
De beschrijving van de karakteristieken van elke straat is gebaseerd
op de kaart van Blaeu (1645), de kadastrale minuut (1822),
de omstreeks 1948 getekende gevel wan den en een ana lyse van de
19