Koerier nr 106 - Kovom

Kwaaklaan
De tweede bunker van een heel ander kaliber
is gelegen aan de Kwaaklaan nummer één.
Deze bunker is van latere datum en is
gebouwd tijdens de koude oorlog.
Communicatie is een bijzonder belangrijk
facet bij de oorlogsvoering. Ook bij moderne
conflicten zie je dat in eerste instantie de
communicatiemiddelen van een land plat
worden gelegd voordat een grootschalige
aanval wordt opgestart. Gebrek aan
communicatie legt de commandostructuur
plat, waardoor een leger vleugellam kan
worden. In de koude oorlogstijd had men dit
uiteraard ook al onderkend. Met name
communicatieknooppunten, plekken waar
vele verbindingen samenkomen, waren
kwetsbaar. Om die reden werden op
verschillende plaatsen in Nederland en ook in
de diverse andere (NATO) landen
communicatiecentra aangelegd in grote
bunkercomplexen. Volgens forten.info zou
het Militair Telefoonnet (MTN) bestaan uit zes
Militaire Knooppuntscentrales (MKC)
operationeel te Utrecht (Duitse bunker
Servaasbolwerk?), Nieuw-Milligen, Arnhem,
Eindhoven, Breda en tot slot dus Oegstgeest.
En zo verrees in Oegstgeest aan het eind van
de jaren 50 een bunker aan de Kwaaklaan.
Ondanks het feit dat de bunker op
Oegstgeester grondgebied stond werd deze
soms ook wel ‘Telefooncentrale Leiden’
genoemd. De bunker kende drie gebruikers.
De Koninklijke Marine, de NATO en ook de
PTT, of te wel de oude KPN. Ook deze civiele
instantie moest in tijde van oorlog er voor
zorgen dat een aantal essentieel geachte
telefoonverbindingen in stand werd
gehouden. Later in de jaren 70 toen de
bunker een mast kreeg werd het ook een
schakel in het ASCON netwerk (Automatic
Switched Communications Network). Volgens
www.forten.info waren er in Nederland
aanvankelijk 52 antennes en vanaf 1952 43
antennes voor het KLu-straalverbindingsnet
(later ASCON) gebouwd met twee centrale
verbindingsbunkers. Oorspronkelijk opgezet
voor de Luchtmacht maar later ook medegebruikt
door de Landmacht en de NATO.
Het was het eerste volledig automatische
telefoonsysteem van de Luchtmacht met
onbemande stations. De meeste antennes
staan of stonden enkele kilometers van de
vliegbases en bij andere Luchtmachtonderdelen,
maar soms bij de Landmacht. In
een klein aantal gevallen behoorde de mast
niet bij een vliegbases maar was het geheel
zelfstandig gelegen als de afstand tussen de
locaties groter was dan circa 30-50 km. Het
netwerk was stervormig en had in principe
een landelijke dekking met uitzondering van
Vliegbasis Leeuwarden die aan het eind van
één enkele verbinding lag. In 2002 is het
ASCON-net vervangen door het Netherlands
Armed Forces Integrated Network (NAFIN),
een glasvezelnetwerk voor data en spraak,
aldus forten.info. Maar tijdens de bouw werd
er niet zoveel over bekend gemaakt. De
vijand, de Russen, zou maar mee kunnen
luisteren. Om die reden heb ik weinig
informatie kunnen terugvinden over deze
bunker op het internet. Het enige concrete
zijn een aantal foto’s van de bouw, die ik
terugvond in het digitaal fotoarchief van de
gemeente Oegstgeest. De eerste drie foto’s
zijn gemaakt in de winter van 1959-1960
(november-februari). Duidelijk is te zien dat
het beton een zware bewapening kreeg om
bestand te zein tegen atoombommen. Niet
een directe inslag weliswaar, maar het
gebouw moest wel tegen een stootje kunnen.
De foto’s zijn vermoedelijk steeds genomen
vanaf de Kwaaklaan. De eerste vanaf de
bouwplaats zelf, maar wel van de zelfde kant
van het bouwwerk. Op de achtergrond zijn de
bouwketen te zien. Op de laatste foto’s is de
sloot tussen de Kwaaklaan en de bouwplaats
goed zichtbaar.