NTR ZATERDAGMATINEE - Radio 4 concert agenda

Hemel en aarde
b-s e r i e b-s e r i e
b-3 radio Filharmonisch orkest
zat 22 dec 2012 markus stenz dirigent
14.15 uur Chen reiss sopraan
kismara Pessatti alt
Hartmann eerste symfonie
Mahler Vierde symfonie
Mahlers Vierde symfonie was het
pièce de résistance van het eerste
concert dat Hartmann in het bevrijde
München van 1945 organiseerde.
Daarmee stelde hij een symbolische
daad die, behalve zijn muzikale affiniteit
met Mahler, zijn diepgewortelde
rechtvaardigheidsgevoel onderstreepte;
in het gecapituleerde Duitsland
koos hij voor een door de nazi’s
verboden joodse componist. Dezelfde
bewogenheid spreekt uit het werk
dat hij als aanklacht tegen de ‘Plagen
der Welt’ al in 1935/1936 componeert,
maar pas in 1955 zijn definitieve
naam van eerste symfonie zal
ontvangen. De beurtelings introverte
en overdonderende eerste is een
symfonische liederencyclus op teksten
van de Amerikaanse Walt Whitman,
die hij in eerste instantie alternatief
als ‘symfonisch fragment’ of ‘cantate’
betitelt. Hartmanns worsteling met de
naamgeving is begrijpelijk. Naar de
vorm is het allesbehalve een symfonie,
maar des te meer in de door Mahler
geschetste betekenis; ‘eine Welt’,
waarin alle grote menselijke ervaringen
hun plaats hebben gevonden. (BVP)
kleUr én inHoUd
b-4 radio Filharmonisch orkest
zat 26 jan 2013 james gaffigan dirigent
14.15 uur jean-efflam bavouzet piano
Hartmann tweede symfonie
Ravel Pianoconcert in g
Stravinsky Petroesjka
Chen Reiss James Gaffigan
‘Tweede symfonie’ is een groot woord
voor een adagio van nog geen tien
minuten. Maar het is duidelijk waarom
Hartmann zijn vriend en mentor
Hermann Scherchen in 1948, een jaar
voordat hij het als zelfstandige symfonie
ter uitgave zal aanbieden, bekent
dat dit ‘adagio uit een orkestwerk’
hem ‘zeer aan het hart ligt’. Voor de
‘bekenteniscomponist’ Hartmann is het
adagio de meest autobiografische zone
van de symfonie, waarin hij zijn meest
persoonlijke gevoelens uitspreekt. Dit
adagio – met zijn opvallende rol voor de
saxofoon – heeft als bijzonder kenmerk
bovendien dat het zijn binding met
tenminste één muzikale geestverwant
wel zeer expliciet illustreert: de
Igor Stravinsky van de sacre du
printemps en de symphonies
d’instruments à vent. Het verfijnde
coloriet verwijst daarnaast opvallend
naar de orkestrale kleurenwereld van
Debussy en Ravel. (BVP)
44 NTR zaterdagmatinee sEIZOEN 2012 / 2013
45