vvv 17.02.12.indd - Radio 4 concert agenda

1/4
vrijdag 17 februari 2012, 20.15 uur
Vredenburg Leidsche Rijn
inleiding Aukelien van Hoytema 19.30 uur
17.02
serie TROS Klassiek / Rond Debussy / Debussy Weekend
Radio Kamer Filharmonie
Cappella Amsterdam
Michael Schønwandt dirigent
Gijs Leenaars koordirigent
Marie Bénédicte Souquet sopraan
Carine Séchaye mezzosopraan
Paul Meyer klarinet
toelichting vanaf p.10, biografi eën vanaf p.31
Claude Debussy La damoiselle élue,
1862-1918 cantate voor vrouwenstemmen en orkest (1887-88)
Wolfgang Amadeus Klarinetconcert in A KV 622 (1791)
Mozart Allegro Adagio Rondo (Allegro)
1756-1791
PAUZE
Claude Debussy Rapsodie voor klarinet en orkest (1910)
Erik Satie Gymnopédies nrs. 3 en 1 (1888 – orkestratie 1896)
1866-1925 orkestratie: Claude Debussy
Claude Debussy Children’s Corner (1908)
orkestratie: Hans Abrahamsen WERELDPREMIÈRE
Doctor Gradus ad Parnassum Jimbo’s lullaby
Serenade of the doll The snow is dancing
The little sheperd Golliwogg’s cakewalk
DIT CONCERT WORDT OP RADIO4 LIVE UITGEZONDEN
de concertseries van
1

2 Extra informatie voor 17 en 18 februari
Drankje na afl oop Na het concert is er gelegenheid om een drankje
te nuttigen.
Live-uitzending De TROS zendt dit concert vanuit Vredenburg Leidsche
Rijn live uit op Radio 4.
Denkt u eraan dat uw mobiele telefoon uitstaat en dat
uw horloge geen geluid kan maken? Dan kan iedereen
in de zaal en bij de radio volop genieten van het concert.
➜ WWW.RADIO4.NL
Webcast Vanavond is er behalve de live-radio-uitzending ook een
webcast (live te zien op de site van radio4).
Korting op Debussy-cd’s Boudisque biedt ter gelegenheid van het Debussy
Weekend in de foyers 5 euro korting op alle Debussycd’s
op vertoon van dit programmaboekje.
De aanbieding is ook geldig in de winkel en geldt tot
26 februari.
Nieuw: voorprogramma Eenmaal per maand zullen jonge, getalenteerde musici
Jong Talent zich aan u voorstellen in een kort programma, voorafgaand
aan het hoofdconcert. Deze concertjes beginnen
om 19.00 uur in de bovenfoyer.
De programma’s duren ongeveer 25 minuten, zodat u
om 19.30 uur aanwezig kunt zijn bij de inleiding. Vooraf
opgeven is niet nodig.
Op 24 februari spelen Melle de Vries cello, en
Hilde Stolker piano Robert Schumanns Fantasiestücke
op. 73 en David Poppers Ungarische Rhapsodie op. 68.
De volgende optredens zijn op 16 maart, 6 april en
27 april. Op 1 juni spelen de prijswinnaars van het
Prinses Christina Concours.

2/4
zaterdag 18 februari 2012, 20.15 uur,
Vredenburg Leidsche Rijn
inleiding Philip Ruitenberg 19.30 uur
18.02
serie AVRO Klassiek / Rond Debussy / Steden /
TROS Vocaal / Debussy Weekend
Radio Filharmonisch Orkest
Groot Omroepkoor
Gaspard Brécourt dirigent
Michael Gläser koordirigent
Mireille Capelle mezzo-sopraan
Marie-Bénédicte Souquet sopraan
Carine Séchaye alt
José Kamminga alt
toelichting vanaf p.19, biografi eën vanaf p.39
Albert Roussel Bacchus et Ariane - Suite nr. 2 (1930)
1869-1937
PAUZE
Claude Debussy Le martyre de Saint Sébastien, oratorium voor drie
1862-1918 vrouwenstemmen, verteller, koor en orkest (1911)
La Cour des Lys
La Chambre Magique
Le Concile des Faux Dieux
Le Laurier Blessé
Le Paradis
Boventiteling: Jurjen Stekelenburg
DIT CONCERT WORDT OP RADIO4 LIVE UITGEZONDEN
de concertseries van
3

4 18 februari 2012
Pauzeprogramma in het Paviljoen
Debussy Opera Project door leerlingen van het
Amadeus Lyceum
In de pauze van het concert kunt u in het Paviljoen genieten van de presentatie
van een educatief muziekproject. Zesenveertig leerlingen van het Amadeus
Lyceum uit Vleuten presenteren hun eigen zelfgeschreven mini-opera,
gebaseerd op hun ervaringen met de muziek van Debussy.
Ze hebben zich de afgelopen week in het Muziek
centrum van de Omroep laten inspireren door eerst
repetities bij te wonen van Debussy’s Le Martyre de
Saint Sébastien. Daarna hebben de leerlingen
gewerkt onder begeleiding van enkele Britse
workshopleiders, onder wie zangeres, componist
en regisseuse Karen Gillingham. Zij gebruiken de
methode Collaborate Music Making, die afkomstig
is van de Londense Guildhall school of Music &
Drama. Deze leerlingen hebben in december 2011 al
deelgenomen aan het project Groot Amadeus Omroepkoor, waarin ze samen
met 16 zangers van het Groot Omroepkoor werkten aan nieuwe muziek en
samen optraden.
Alles wat u zult zien en horen is zelf door de scholieren bedacht, geschreven
en gespeeld. Naast de scholieren zal ook uit het Groot Omroepkoor schitteren
in deze voorstelling.
Wij zien u graag tijdens de pauze in het Paviljoen!
Dit is een project van het Creatief Partnerschap Utrecht, waarin Vredenburg Utrecht,
MCO, het Utrechts Centrum voor de Kunsten (UCK) en het Amadeus Lyceum hun krachten
bundelen om nieuwe educatieve muziekprojecten te ontwikkelen en leerlingen de
kans te geven actief kennis te maken met klassieke muziek.
Lees het blog van dit project op www.mco.nl/educatie
PARTNERSCHAP:
WWW.UCK.NL WWW.AMADEUSLYCEUM.NL WWW.VREDENBURG.NL/EDUCATIE
WWW.MCO.NL/EDUCATIE

3/4
zondag 19 februari 2012, 11.00 uur
Vredenburg Leeuwenbergh
Zondagochtendconcert
Ralph van Raat, piano
toelichting vanaf p.23
19.02
Claude Debussy Khamma, légende dansée (1911-12; originele
1862-1918 versie voor pianosolo van de componist)
Jeux (1913; originele versie voor pianosolo van de
componist)
Estampes (1903)
Pagodes
Le soirée dans Grenade
Jardins sous la pluie
L’isle joyeuse (1904)
5

6 4/4
19.02
zondag 19 februari 2012, 14.00- 17.00 uur
Vredenburg Leeuwenbergh
Kamermuziekmarathon
Rubens Kwartet:
Sarah Kapustin viool
Tali Goldberg viool
Roeland Jagers altviool
Joachim Eijlander cello
Felicia van den End fl uit
Gwyneth Wentink harp
Miriam Overlach harp
Jana Machalett fl uit
Cathelijne Noorland piano
Lex Bohlmeijer presentator
toelichting vanaf p.27
Claude Debussy Strijkkwartet in g opus 10 (1893)
Animé et très décidé
Assez vif et bien rythmé
Andantino, doucement expressif
Très modéré, puis mouvementé avec passion
PAUZE
PAUZE
Vioolsonate (1916-1917) SK / CN
Allegro vivo
Intermède: fantasque et léger
Finale: très animé
Pianotrio in g (1880/1986) CN / SK / JE
Andantino con moto allegro
Scherzo-Intermezzo: Moderato con allegro
Andante espressivo
Finale: Appassionato

PAUZE
Cellosonate, versie voor cello en harp (1915) JE / MO
Prologue: Lent, sostenuto e molto risoluto
Sérénade: Modèrèment animé
Finale: Animé
Danse sacrée & Danse profane
(harp en strijkkwartet; 1904)
RUBENS KWARTET / GW
Syrinx voor fl uit solo (1913) FvdE
Sonate voor fl uit, altviool en harp (1916) FvdE / RJ / GW
Pastorale: Lento, dolce rubato
Interlude: Tempo di Minuetto
Final: Allegro moderato ma risoluto
Chansons de Bilitis (1897-1898) LB / FvdE / JM / GW / MO / CN
Chant pastoral
Les comparaisons
Les contes
Chanson
La partie d’osselets
Bilitis
Le tombeau sans nom
Les courtisanes égyptiennes
L’eau pure du bassin
La danseuse aux crotales
Le souvenir de Mnasidica
La pluie du matin
DIT CONCERT IS TE BELUISTEREN VIA CONCERTHUIS RADIO 4: AVONDCONCERT VAN 4 MAART
2012, 20.00 UUR, TROS
7

8
Debussy Weekend 17 t/m 19 februari 2012
Claude Debussy, musicien français
De namiddag is zwoel. Een lome fl uit
dagdroomt over een faun. Dat is een
mythologisch boswezen, half mens
half dier. De melodie daalt en stijgt,
als een meeuw die meedeint op de
luchtstroom. Ze krult en wentelt zich
lustig als een arabeskeversiering op
de muur van een Moors paleis. Dan
valt het orkest in. De samenklanken
zijn warm en atmosferisch, vanwege
de omfl oerste kleuren van de houtblazers
(fl uiten, althobo) en de
hoorns. Heldere klarinetten, schetterend
koper en alle slagwerk houden
rust. Als in een droom kabbelt de
mysterieuze en exotische muziek
verder. Zo ontketende de Franse componist
Claude Debussy een fl uwelen
revolutie in de muziekwereld in 1894
met zijn Prélude à l’après-midi d’un faune.
Alleen al de openingsmelodie zette
de toen geldende principes op losse
schroeven: er klinkt slechts één instrument,
de fl uit, symbool van de
dromende faun. Wat volgt is een vrije
fantasie van een minuut of tien over
het gedicht van Mallarmé met dezelfde
titel. Debussy’s faunmuziek
wordt vaak betiteld als de poort naar
de moderne muziek. En misschien
sorteert ze nog wel het meeste effect
dankzij de sensuele en weelderige
instrumentale kleuren.
Niet voor niets geldt Claude Debussy
(1862-1918) als de meest revolutionaire
componist van rond 1900. De
Franse toondichter, die honderdvijftig
jaar geleden geboren werd, ontwikkelde
volkomen nieuwe vormen,
samen klanken en klankkleuren. Net
als de faunsmuziek wekken veel van
zijn werken de indruk van een improvisatie,
hoewel ze het zorgvuldig
afgewogen product van een scherp
intellect zijn. Doordat Debussy’s
muziek vaak iets zwevends heeft, iets
versluierds, wordt ze wel met de impressionistische
schilderkunst vergeleken,
al had Debussy zelf een hekel
aan de term impressionisme. Aan
zijn componeertafel leek Debussy
over een reusachtige smeltkroes te
beschikken. Zijn vroege werken echoen
nog van zijn natuurlijke habitat,
de Franse componisten uit zijn eigen
kringen, zoals Massenet, Lalo,
Chabrier, Gounod, Bizet en Fauré. Maar
door invloeden van vroeger en ver
vond Debussy zijn eigen weg:

Wagner, Moesorgski, het gregoriaans,
de kennismaking met gamelanmuziek
tijdens de wereldtentoonstelling in
Parijs, Aziatische muziek, en later in
toenemende mate door zijn contact
met andere kunsten, zoals met
symbo listische dichters als Stéphane
Mallarmé en impressionistische schilders,
en diverse stromingen van wereldbeschouwelijke
en religieuze
aard (Rozenkruisers en Annunzio).
Debussy werd geboren in 1862 in St.
Germain en Laye en overleed in 1918
in Parijs. Hij studeerde piano en compositie
aan het Parijse conservatorium
en studeerde af in 1880. In de twee
jaren daarna was hij ‘voorspeler’ bij
mevrouw Nadezjda von Meck, de mecenas
en penvriendin van Tsjaikovski.
Zij zette hem de bladmuziek voor van
Tsjaikovski, Borodin en Moesorgski.
Terug in Parijs studeerde hij compositie
bij Ernest Guiraud, de componist
van de recitatieven in Bizets Carmen.
In 1884 won Debussy met zijn cantate
L’Enfant prodigue de Prix de Rome, de
hoogste onderscheiding voor conservatoriumstudenten.
In Rome (en later
in Solesmes) bestudeerde hij het gregoriaans.
In 1887 bezocht hij London
en in 1888 en 1889 de Bayreuther
Festspiele, waardoor hij tijdelijk in de
ban van Wagner raakte, met name
door Parsifal. In 1889 maakte hij door
de wereldtentoonstelling in Parijs
kennis met muziek uit het Verre
Oosten. Een beslissend jaar was 1892:
de voltooiing van Prélude à l’après-midi
d’un faune (naar Mallarmé) en het
begin van de opera Pelléas et Mélisande
op tekst van Maeterlinck. Sindsdien
was bij Debussy sprake van een
groeiende bezinning op de Franse
muziekgeschiedenis, de renaissance,
Rameau en Couperin en de negentiende
eeuw. Debussy woonde permanent
in Parijs en maakte incidenteel
reizen als dirigent, o.a. naar Wenen,
Boedapest, Italië, Rusland en
Nederland.
Debussy wilde ‘musicien français’
zijn. Hij versmolt in zijn muziek verleden
en heden en leidde de Franse
muziekgeschiedenis naar een nieuw
hoogtepunt. Zijn muziek is dermate
veelvormig en divers, dat ze zich niet
laat classifi ceren of indelen. Debussy
was een vernieuwer o.a. door zijn
gebruik van de oude kerktoonladders,
het incidenteel opheffen van de
functionele harmonieleer, het gebruik
van pentatoniek en parallelle
akkoorden. Hij is de grondlegger en
tegelijk voltooier van het muzikale
impressionisme, hoewel zijn muziek
veel meer is dan alleen ‘indrukskunst’.
Zijn late werken bereidden voor op
het opkomende neo-classicisme. Met
Debussy nam Frankrijk de muzikaal
leidende rol in Europa over van
Duitsland.
Clemens Romijn
9

10 vrijdag 17 februari 2012, 20.15 uur
Onschoolse expressie
Debussy: La damoiselle élue
Debussy’s oeuvre is niet groot – hij
was een langzame werker en stierf
relatief jong – maar in de jaren na
zijn baanbrekende Prélude à l’aprèsmidi
d’un faune uit 1894 stapelde hij
meesterwerk op meesterwerk. Daarvóór
had hij al een opzienbarend
strijkkwartet geschreven waarin de
meeste kenmerken van zijn latere
stijl al uitgestald lagen – maar ook
dat werk heeft voorlopers, waaronder
prille liederencycli en de – voor een
vroeg werk opmerkelijk rijpe –
cantate La damoiselle élue.
Als twintiger dong Debussy mee naar
de Prix de Rome – een onderscheiding
die hij, eenmaal in het bezit ervan,
ervoer als een gevangenisstraf. Want
behalve professionele uitvoeringen
van eigen composities bestond de
prijs uit een meerjarig werkverblijf
in de Villa Medici te Rome, waar hij
onder strenge surveillance van de
Franse muziekacademie drie gedegen
werken voor koor en orkest diende te
fabriceren – componeren was het
woord niet, want Debussy voelde zich
beroofd van elke spontaniteit en fantasie.
Hij miste de inspirerende om-
1/4
gang met zijn Parijse kunstenaarsvrienden,
waaronder vooral schrijvers
en dichters. In dat gehate Rome
bracht hij dan ook weinig verheffends
tot stand. Het begon pas weer te
stromen toen hij de Villa zonder toestemming
verliet om voor twee
maanden op onderduikadressen in
Parijs te vertoeven.
Kort na die episode componeerde hij
La damoiselle élue, het laatste van de
drie werken waartoe zijn stipendium
hem verplichtte. Verdwenen is de
houterigheid van de eerdere stukken.
Verdwenen zijn ook de invloeden van
toenmalige voorbeeld Massenet, componist
van ‘veilige’, geaccepteerde
muziek. Het is muziek vol herkenbare
Debussy-kwaliteiten. De dromerigheid
van zijn latere opera Pelléas et
Mélisande, de oude kerktoonsoorten
en de vrije, improvisatie-achtige
vormen die vooral zijn latere pianowerken
zouden kenmerken – ze
profi leren zich hier al tamelijk sterk.
Meer dan ooit blijkt hier dat de zogenoemde
‘impressionist’ Debussy
veel meer door poëzie en literatuur
geïnspireerd werd dan door (impressionistische)
schilderkunst.

Dante Gabriel Rossetti: The blessed Damozel (1878)
Uitgangspunt was het gedicht The
blessed damozel van de Engelse dichter
en schilder Dante Gabriel Rossetti,
een vertegenwoordiger van de Prerafaëlieten,
een anti-academische
kunstenaarsgroep die in haar vormtaal
teruggreep op middeleeuwse
eenvoud. Rossetti’s esthetiek sloot
aan bij Debussy’s eigen on-schoolse
expressie. Debussy presenteerde het
werk als een ‘klein oratorium met
mystieke en lichtelijk heidense tonen’,
waarmee hij ongetwijfeld doelde op
de effectieve combinatie van ‘kuise’,
kerkmuziek-achtige passages en momenten
van enorme harmonische
weelderigheid en wellustig kronkelende
melodiek. Die schijnbare tegenstelling
zou karakteristiek voor zijn
oeuvre worden. La damoiselle élue is dan
ook meer dan getoonzette tekst; elke
noot ademt de sfeer van het gedicht,
waarin een jonggestorven schone na
haar aankomst in het paradijs gelaten
wacht op de komst van haar geliefde.
Mozart: Klarinetconcert
Mozarts Klarinetconcert, één van de
laatste werken die hij componeerde,
staat binnen het klarinetrepertoire
op eenzame hoogte. In de zweetkamertjes
waar orkest-sollicitanten
hun proefspel ten beste geven is het
vaak dít stuk dat de doorslag geeft.
Alleen al de openingsmaten van het
langzame deel, waarin de solist een
‘simpele’ drieklank-fi guur speelt, zeggen
alles over de zuiverheid, timing
en expressie van de musicus. En het
werk als geheel heeft een verhalende
kracht die ontbreekt in, bijvoorbeeld,
het puur muzikanteske Klarinetconcert
van Weber, en ook dát kan een solist
voor problemen plaatsen.
Een rijk werk dus, en een alom bekend,
gestandaardiseerd werk. Maar
het is óók een stuk dat twee eeuwen
lang speculaties en speurwerk opriep,
mede omdat Mozarts volledige manuscript
nooit gevonden is: waarom
liet Mozart de klarinet zulke merkwaardige
octaafsprongen maken,
vooral in het openingsdeel? Wel, Mozart
schreef die sprongen niet; dat
weten we sinds recentelijk documenten
zijn gevonden waaruit blijkt dat
het concert niet voor een gangbare
klarinet is geschreven, maar voor een
instrument dat vier halve tonen lager
kon spelen. De opdrachtgever was
Anton Stadler, een klarinettist die
herhaaldelijk experimentele instrumenten
liet maken bij de Weense
bouwer Theodor Lotz. Uit Lotz’ boekhouding
en uit programmaboekjes
bij Stadlers concerten kon de wording
11

12
vrijdag 17 februari, 20.15 uur
van Mozarts concert gereconstrueerd
worden. Stadlers experimentele
‘Inventionsklarinette’ was het instrument
waarvoor Mozart componeerde
– maar dat instrument was geen lang
leven beschoren. Later werd wel de
bassetklarinet uitgevonden, een instrument
dat de originele versie aankan;
maar toen was het bij solisten
met gangbare instrumenten al een
ingesleten gewoonte om de laagste
noten een octaaf hoger te spelen, en
die ‘geoctaveerde’ versie wordt tot op
heden het vaakst gespeeld.
Debussy:
Rapsodie voor klarinet en orkest
Schrijven voor klarinet heeft “iets
griezeligs”, stelde de Nederlandse
componist Tristan Keuris ooit, “want
de mooiste klarinetmuziek werd
geschreven door lui met wie het
daarna snel afgelopen was”. Dat is
helemaal waar wat Mozart en Johannes
Brahms betreft, maar toen Claude
Debussy zijn Rapsodie voor klarinet en
orkest componeerde, in 1910, had hij
nog acht jaar voor de boeg. En ook al
had de ziekte die hem fataal zou
worden zich reeds aangekondigd, hij
was vitaal genoeg om nieuwe muzikale
wegen in te slaan.
Het bijna pointillistische ballet Jeux
lag nog in het verschiet, evenals die
merkwaardige focus op sobere, uitgebeende,
quasi-klassieke ‘Sonates’ –
maar het etherische symbolisme van
zijn vroege werken had zich verhard
en verdicht tot solide artistieke statements.
Zo voltooide hij rond 1910
Muzikale ideeën had
Debussy altijd al gehad,
en inmiddels had hij ook
het gereedschap erbij
bedacht om die ideeën
op een originele manier
vorm te geven.
zijn orkest-drieluik Images: muziek
die uit dezelfde suggestieve, halfgedroomde
inspiratie put als zijn
vroegere werk, maar die veel duidelijker
en ambachtelijker contouren
heeft. Muzikale ideeën had Debussy
altijd al gehad, en inmiddels had hij
ook het gereedschap erbij bedacht
om die ideeën op een originele manier
vorm te geven.
Juist door die eigenzinnige materiaalbehandeling
is de Rapsodie voor klarinet
– op zich ongeïnspireerd ‘maakwerk’
– toch een feestje. Er zat geen enkele
creatieve drijfveer achter: Debussy
componeerde het op verzoek van het
Parijse Conservatorium, als verplicht
stuk voor de eindexamens klarinet.
In de oorspronkelijke duetversie
kreeg ook de pianist het stevig voor
de kiezen: die is geen begeleider,
maar een volwaardige dialoogpartner
van de klarinettist. Geen wonder
dat Debussy de verleiding van een
orkestratie niet kon weerstaan, en
kijk: een onweerstaanbaar miniatuurconcertje
was geboren.

Erik Satie
Satie / Debussy:
Gymnopédies nrs. 3 en 1
Achter de droge, onopgesmukte noten
van Erik Saties pianomuziek schuilt
een wonderlijke wereld. Voor zijn
generatiegenoten was hij een amateur
en een grappenmaker (en deels wás
hij dat ook), maar jongeren zagen in
hem terecht een vernieuwer. Inderdaad
was Saties muziek ‘iets anders’. Hij
lanceerde zijn composities in een Frans
muziekleven dat enerzijds dweepte
met Wagners romantiek en anderzijds
met het bloemrijke ‘impressionisme’
van Debussy – en met beide stak hij de
draak, in woord, geschrift en in muziek.
Maar in sommige composities legde
Satie alle maskerade af. Zo bijvoorbeeld
in zijn Gymnopédies, pianomuziek die
haaks staat op alles wat rond 1890
voor piano werd gecomponeerd. Zulke
kale muziek, zonder enige dramatische
ontwikkeling, had men nog
nooit gehoord. Maar Saties vondsten
– de verschuivende, blokachtige begeleidingsakkoorden,
bijvoorbeeld –
bleken een voorbode van een nieuwe
muzikale taal: Debussy volgde Saties
voorbeelden vaker dan hij zelf wilde
toegeven, en ook Stravinsky’s antiromantiek
wortelt deels in de ‘onaangedane’
toontaal van Satie. Juist door
dat ‘kale’ – en daarmee ogenschijnlijk
on-pianistische – zijn die pianostukken
zo verleidelijk om te orkestreren:
Ravel deed het, de Nederlandse
pianist-componist Willem Frederik
Bon, maar ook Debussy. De twee door
Debussy georkestreerde Gymnopédies
van Satie horen we vanavond.
13

14
vrijdag 17 februari, 20.15 uur
Debussy: Children’s corner
Muzikale miniaturen kunnen, ondanks
hun beknoptheid, veel verschillende
betekenislagen hebben. Debussy schreef
de pianosuite Children’s corner in 1908
voor zijn kleuter-dochter Claude-
Emma, gekoosnaamd ‘Chouchou’. Het
is muziek over een herder en schaapjes,
over Chouchou’s speelgoed (een pop
en een olifantje), over sneeuw en de
clown Golliwogg. De stukjes ontstonden
tijdens een concertreis in Engeland,
waar Debussy niet alleen kampte met
heimwee naar zijn gezin maar ook
met zorgen over zijn lichamelijke
conditie. De miniatuurtjes hebben
daardoor indirect ook een melancholieke
lading, hoe goed die ook door
knuffelklanken en -titels is gecamoufl
eerd. De doorgewinterde Debussyliefhebber
weet: als er in diens symbolen-rijke
muziek sneeuw verschijnt
is er iets mis. Hier zijn het speels
dwarrelende vlokjes; maar in zijn
liederen en in de Préludes voor piano
staan ijs en sneeuw voor troosteloze
eenzaamheid, afscheid en dood.
Ondertussen hield Debussy autobiografi
sche elementen principieel buiten
zijn muziek: hij wilde enkel universele
sferen en gevoelens aanstippen.
Alleen al om die zichzelfwegcijferende
kwaliteit staat zijn
muziek haaks op de (in zijn tijd nog
altijd na-gutsende) romantiek. Historie,
achtergrond en techniek van een
compositie doen er niet toe, dat is de
raad die Debussy herhaaldelijk gaf in
zijn artikelen over muziek. Wat je
hoort moet genoeg zijn – zelfs bij de
opzettelijk-naïeve pianostukjes van
Children’s corner. Maar je mag ze wél
instrumenteren – dat vond André
Caplet al, die er in 1910 een briljante
orkestversie van maakte.
En die uitdaging is nog steeds actueel.
De Deense componist Hans Abrahamsen
maakte onlangs een nieuwe orkestratie,
vanuit een zekere nostalgie:
als kind hoorde hij zijn vader
regelmatig de stukjes spelen. Abrahamsen
(her-)instrumenteert vaker
werken van anderen: interessant
vanuit ambachtelijk oogpunt, vindt
hij, maar vooral ook een oefening in
luisteren. “Een componist moet altijd
openstaan voor een dialoog”, aldus
Abrahamsen.
Opmerkelijk is dat hij Caplets versie
nooit heeft gehoord – “dus heb ik
ook niets van hem kunnen stelen”.
Het grote ijkpunt voor hem was, uiteraard,
het klankpalet dat Debussy zelf
in zijn orkestwerken gebruikte.
“Maar je weet natuurlijk nooit of hij
het net zo had gedaan”, zegt Abrahamsen.
“Een componist hoort in
zijn eigen werk andere dingen dan
een luisteraar op afstand. Mij viel
bijvoorbeeld een detail op als het
gebruik van hetzelfde akkoord in
verschillende stukjes: de grote secundes
die de bewegingen van het olifantje
weergeven (in Jimbo’s lullaby) is
ook heel bepalend in Golliwogg’s
cakewalk. Die instrumenteer ik dan
op dezelfde manier, om een soort
interne samenhang te suggereren.”
Michiel Cleij

Gezongen teksten: Debussy - La damoiselle élue
Chœur (Sopranos et Contraltos)
La damoiselle élue s’appuyait
Sur la barrière d’or du Ciel,
Ses yeux étaient plus profonds
que l’abîme
Des eaux calmes au soir.
Elle avait trois lys à la main
Et sept étoiles dans les cheveux.
Une Récitante
Sa robe fl ottante
N’était point ornée de fl eurs brodées,
Mais d’une rose blanche, présent de
Marie,
Pour le divin service justement portée;
Ses cheveux qui tombaient le long de
ses épaules
Étaient jaunes comme le blé mûr.
Chœur
Autour d’elle des amants
Nouvellement réunis,
Répétaient pour toujours, entre eux,
leurs nouveaux noms d’extase ;
Et les âmes, qui montaient à Dieu,
Passaient près d’elle comme de fi nes
fl ammes.
Une Récitante
Alors, elle s’inclina de nouveau et se
pencha
En dehors du charme encerclant,
Jusqu’à ce que son sein eut échauffé
La barrière sur laquelle elle
s’appuyait,
Et que les lys gisent comme endormis
Le long de son bras courbé.
Koor (sopranen en alten)
De gezegende juffrouw leunde
over de gouden balustrade van de
hemel,
haar ogen waren dieper dan de diepte
van de kalme wateren in de avond.
Ze had drie lelies in haar hand
en zeven sterren in het haar.
Een vertelster
Haar zwevende kleed
was niet versierd met geborduurde
bloemen
maar met een witte roos, een
geschenk van Maria,
als dank voor hemelse toewijding;
Haar haren hingen tot ver over haar
rug,
goudgeel als rijpe tarwe.
Koor
Om haar heen geliefden
opnieuw bijeen,
eindeloos herhalend tot extase
hun nieuwe namen;
en de zielen, die opstegen tot God,
passeerden haar rakelings als
dunne vlammen.
Een vertelster
Nu boog ze zich opnieuw naar
voren
buiten de charme om haar heen,
totdat haar borst de balustrade
verwarmde
waarover zij geleund hing,
en de lelies als in slaap hingen
langs haar gebogen arm.
15

16
vrijdag 17 februari, 20.15 uur
Chœur
Le soleil avait disparu, la lune
annelée
Était comme une petite plume
Flottant au loin dans l’espace ; et voilà
Qu’elle parla à travers l’air calme,
Sa voix était pareille à celle des étoiles
Lorsqu’elles chantent en chœur.
La Damoiselle Élue
Je voudrais qu’il fût déjà près de moi,
Car il viendra.
N’ai-je pas prié dans le ciel ? Sur terre,
Seigneur, Seigneur, n’a-t-il pas prié,
Deux prières ne sont-elles pas une
force parfaite ?
Et pourquoi m’effraierais-je ?
Lorsqu’autour de sa tête s’attachera
l’auréole,
Et qu’il aura revêtu sa robe blanche,
Je le prendrai par la main et j’irai
avec lui
Aux sources de lumière,
Nous y entrerons comme dans un
courant,
Et nous nous y baignerons à la face
de Dieu.
Nous nous reposerons tous deux
à l’ombre
De ce vivant et mystique arbre,
Dans le feuillage secret duquel on
sent parfois
La présence de la colombe,
Pendant que chaque feuille, touchée
par ses plumes,
Dit son nom distinctement.
Koor
De zon was verdwenen, de cirkel van
de maan
was als een kleine pluim
zwevend in de verre ruimte; en kijk
ze sprak door de kalme lucht,
haar stem was als die van de sterren
wanneer ze zingen in koor.
De gezegende juffrouw
Ik zou willen dat hij al hier bij mij was,
want hij zal komen.
Heb ik niet gebeden in de hemel?
En op aarde,
Heer, Heer, heeft hij daar niet
gebeden ?
Zijn twee gebeden niet een perfecte
kracht?
En waarom zou ik bang zijn?
Terwijl zich rond zijn hoofd de
aureool vasthecht
en hij in wit wordt gekleed,
zal ik hem bij de hand nemen en
met hem
naar de bronnen van het licht gaan,
We zullen instappen als in een
stroom,
en ons baden in het aangezicht van
God
We zullen getweeën rusten in
de schaduw
van deze levende mystieke boom,
waarvan het geheime gebladerte
soms voelt
alsof de heilige duif hier woont,
en ieder blad dat door zijn veren
is aangeraakt,
Zijn naam uitspreekt.

Tous deux nous chercherons les
bosquets
Où trône Dame Marie
Avec ses cinq servantes, dont les noms
Sont cinq douces symphonies :
Cécile, Blanchelys, Madeleine,
Marguerite et Roselys.
Il craindra peut-être, et restera muet,
Alors, je poserai ma joue
Contre la sienne ; et lui parlerai de
notre amour,
Sans confusion ni faiblesse,
Et la chère Mère approuvera
Mon orgueil, et me laissera parler.
Elle-même nous amènera la main
dans la main
À Celui autour duquel toutes les âmes
S’agenouillent, les innombrables
têtes clair rangées
Inclinées, avec leurs auréoles.
Et les anges venus à notre rencontre
chanteront,
S’accompagnant de leurs guitares et
de leurs citoles.
Alors, je demanderai au Christ
Notre Seigneur,
Cette grande faveur, pour lui et moi,
Seulement de vivre comme autrefois
sur terre
Dans l’amour, et d’être pour toujours,
Comme alors pour un temps,
Ensemble, moi et lui.
Alle twee zullen we de bossages
zoeken
daar waar Vrouwe Maria troont
met haar vijf dienstmaagden, van wie
de namen klinken als zachte
symfonieën:
Cécile, Blanchelys, Madeleine,
Marguerite en Roselys.
Misschien zal hij bang zijn, en zwijgen,
dan zal ik mijn wang tegen de zijne
drukken;
en met hem spreken over onze liefde,
zonder verwarring en dralen,
En de dierbare Moeder zal mij trots zien
en mij toeknikken, en me laten praten.
Zij zelf zal ons aan de hand voeren
naar Hem, rond wie alle zielen
knielen, de ontelbare hoofden in een
orde van licht,
gebogen, getooid met aureolen.
En de engelen, die ons komen
vergezellen, zullen zingen,
zich begeleidend op citers en lieren.
Dan zal ik aan Christus onze Heer,
die grote gunst vragen, voor hem en
mij,
Slechts te leven als voorheen op aarde
in liefde, en voor altijd te zijn,
zoals toen slechts een moment:
samen, ik en hij.
17

18
vrijdag 17 februari, 20.15 uur
Chœur
Elle regarda, prêta l’oreille et dit,
D’une voix moins triste que douce :
La Damoiselle Élue
Tout ceci sera quand il viendra.
Chœur
Elle se tut.
La lumière tressaillit de son côte,
remplie
D’un fort vol d’anges horizontal.
Ses yeux prièrent, elle sourit ;
Mais bientôt leur sentier
Devint vague dans les sphères
distantes.
Une Récitante
Alors, elle jeta ses bras le long
Des barrières d’or.
Et posant son visage entre ses mains,
Pleura.
Chœur
Ah, ah.
Koor
Ze keek, luisterde en zei,
met een stem eerder zacht dan droef:
De gezegende juffrouw
Dit alles zal er zijn als hij komt.
Koor
Ze zweeg.
Het licht straalde trillend naar
haar toe, en
doorzweefd van engelen.
Haar ogen baden, ze glimlachte;
Maar al snel verdween de engelenvlucht
in verre atmosferen.
Een vertelster
Toen liet ze haar armen hangen
langs de gouden balustrade.
Ze legde haar gezicht tussen haar
handen, en huilde.
Koor
Ach, ach.
Tekst:
Gabriel Sarrazin (c 1853-1935), La damoiselle élue, een adaptatie van
The blessed damozel van Dante Gabriel Rossetti (1828-1882)

2/4
‘Verrukkelijke muziek’
Roussel: Bacchus et Ariane
Erik Satie, met zijn scherpe observaties
van collega-componisten, repte in één
van zijn vele merkwaardige notities
over “de verrukkelijke Albert Roussel”,
met typische Satie-ironie. Want ‘verrukkelijk’
kun je heel wat Franse
muziek noemen, van Gounod en
Chabrier tot Fauré, Ravel en (soms)
Debussy – maar uitgerekend níet
Roussel, de ex-zeeman die de typisch
Franse bevalligheid uitdrukkelijk omzeilde
of hooguit schampte. ‘Frans’ is
Roussels muziek wel degelijk, alleen
al omdat zijn orkestwerken een klankverfi
jning hebben waar menig niet-
Frans componist jaloers op mocht
zijn. Maar het is een onopgesmukt,
ruw soort Frans, meer Eiffeltoren dan
Versailles. Vergeleken bij Debussy’s
evocaties van wind, zee en zonlicht is
Roussel het zand dat zacht tussen de
tenen schuurt. Altijd heeft Roussels
muziek iets tegendraads: zijn vrolijkheid
kan kribbig klinken, in plechtstatige
passages is hij vaak juist
onverwachts frivool.
zaterdag 18 februari 2012, 20.15 uur
Roussels grillige levensloop verklaart
veel. Hij was beroepsmarinier, reisde
onder andere naar het Verre Oosten,
maar moest reeds als twintiger om
gezondheidsredenen afzwaaien en
een carrière aan wal zoeken. Voor
inlossing van zijn tweede roeping –
muziek – leek hij eigenlijk al weer te
oud. Mede daarom liet hij zich niet
omscholen aan het relatief liberale
Parijse Conservatorium, maar aan de
Schola Cantorum. Dat was het strengste,
degelijkste, conventioneelste (en
daarom door zijn tijdgenoot Debussy
zo gehate) muziekinstituut van Parijs.
Roussels composities dragen daar de
sporen van: gedegen van vorm, gedisciplineerd
van opbouw. Maar schools
is zijn muziek nooit. Alleen al de
slingerende, ‘oosterse’, raga-achtige
melodielijnen (een souvenir van zijn
Aziatische reizen) werken vervreemdend.
En in composities zonder onderliggend
‘verhaal’ (concerten, symfonieën)
zet hij je meer dan eens op het
verkeerde been door de grondtoon –
het ‘wegdek’ waar de hele harmoni-
... maar uitgerekend níet Roussel, de ex-zeeman die de
typisch Franse bevalligheid uitdrukkelijk omzeilde...
19

20
zaterdag 18 februari, 20.15 uur
sche constellatie op rijdt – nadrukkelijk
weg te laten, zodat een effect
ontstaat van zwevende samenklanken
met een onzekere richting.
En toch schreef Roussel met het ballet
Bacchus et Ariane uit 1930 – Satie was
al jaren dood – wel degelijk ‘verrukkelijke’
muziek, al zit die nog altijd
vol vreemde wendingen. Dat hij tot
balletmuziek in staat was had hij al
enkele malen eerder bewezen – en
elke keer moest hij zich meten met
illustere voorgangers als Stravinsky,
Debussy en Ravel. Vooral die laatste is
hier een ijkpunt, want Bacchus et Ariane
lijkt qua onderwerp Ravels Daphnis
et Chloë gevaarlijk dicht te benaderen:
ook een Grieks-mythologisch geïnspireerd
ballet over de liefdesperikelen
van een jong stel. En het Bacchus-libretto
is even simpel: Ariane
hielp Theseus ontsnappen uit het Labyrint
op Kreta, op voorwaarde dat
hij haar als bruid mee naar Athene
zou nemen. Maar Theseus laat haar
achter op het eiland Naxos, waar zij
zichzelf in slaap huilt; op dit punt
vangt de tweede orkestsuite uit het
ballet aan. Dan verschijnt Bacchus,
de god van de wijn en de levenslust,
die haar met zijn dans bedwelmt.
Eenmaal weer bij haar positieven
blijkt het eiland in volle bloei te
staan, en staat Bacchus met zijn gevolg
klaar om haar te huwen: hij
plaatst ‘een kroon van hemelse sterren’
op haar hoofd.
De muziek verschilt echter hemelsbreed
met die van Ravel. Diens fi jne
orkestwaas, met de sprookjesachtige
Albert Roussel
sfeer van schemer en nevel, lijkt hier
verhard tot een spel van schril daglicht
en strakke slagschaduwen. Het
is ook onmogelijk om je bij dit ballet
een sierlijk jugendstil-decor voor te
stellen, zoals Leon Bakst voor Daphnis
had gemaakt. De aankleding van het
Bacchus-ballet was van de vroege surrealist
Giorgio de Chirico. Roussels
vertelkunst doet soms bijna karikaturaal
aan: de entree van Bacchus
gaat gepaard met een lomp kabouterdansje.
Daartegenover staat de
sobere, van elke overdrijving gespeende
weergave van Ariane’s verdriet,
in de openingsmaten: alleen
Stravinsky zou die afstandelijke en
toch indringende treurnis kunnen
evenaren.

Debussy:
Le martyre de Saint Sébastien
In 1910 zocht de Italiaanse schrijverdichter
Gabriele d’Annunzio contact
met Claude Debussy: of die zijn
theater stuk Le martyre de Saint Sebastien
van muziek wilde voorzien, binnen
enkele maanden. Dit ‘mysteriespel’
zou, omkleed met zang en dans, een
eigentijdse visie geven op Sebastiaans
veroordeling, martelaarschap en
heilig verklaring. Debussy zegde toe.
Op het project rustte geen zegen,
ondanks (of juist door) de religieuze
thematiek. Christelijke materie lag
de vrijdenker Debussy niet, al waardeerde
hij D’Annunzio’s even bloemrijke
als ongrijpbare poëzie. Evenmin
was hij een componist die op korte
termijn meesterwerken kon leveren.
Maar geldnood gaf de doorslag: zijn
altijd al wankele fi nanciële positie
was na zijn huwelijk, en de geboorte
van zijn innig geliefde dochtertje,
bepaald niet verbeterd.
Dat Debussy überhaupt binnen enkele
maanden een immense partituur
voor solisten, koor en orkest kon leveren
was te danken aan het orkestratie-
en invulwerk van André Caplet, leerling
en vriend van Debussy. Ook kreeg
het componeerproces indirect nog
een klein zetje van een balletmuziekopdracht
die Debussy vrijwel gelijktijdig
moest schrijven: daarin had hij
uitdrukkelijk geen zin, zodat elke
nevenactiviteit hem welkom was.
Onder tussen negeerde Debussy
gemaks halve dat D’Annunzio een
omstreden fi guur was. Flamboyant en
getalenteerd was D’Annunzio welzeker
– maar ook een geëxalteerde
windbuil die rabiate politieke ideeën
propageerde – spoedig zou hij een
inspirator van Mussolini’s fascisme
worden – en een charlatan die zijn
immense kapitaal had verbrast (zijn
paarden sliepen op Perzische tapijten,
beweerde men) en die naar Frankrijk
was gevlucht om zijn vele schuldeisers
te ontlopen.
De partituur die Debussy uiteindelijk
aan zijn opdrachtgever overhandigde
is een merkwaardig maaksel dat zelfs
fervente Debussy-liefhebbers voor
vraagtekens plaatste. Tegenwoordig
wordt enkel de vierdelige orkestsuite
die Debussy later samenstelde nog
regelmatig uitgevoerd. Voor de spoedige
eclips van het complete werk zijn
verscheidene redenen. Ten eerste was
Debussy, een componist die niet alleen
over een enorme ideeënrijkdom beschikte
maar ook een volkomen originele
‘verhaaltechniek’ hanteerde om
die ideeën uit te dragen, fundamenteel
ongeschikt voor opdrachtwerk.
Zodra de inspiratie niet voor honderd
procent van hemzelf kwam (of uit door
hemzelf gekozen bronnen – gedichten,
meestal) springen er haarscheurtjes
in zijn fragiele akoestische bouwsels.
Tegenwoordig zijn die alleen hoorbaar
als je de rest van zijn oeuvre kent; Le
martyre is geen Pelléas et Mélisande, maar
het is nog altijd het werk van een groot
componist. Bij de première echter kon
het publiek dat hem altijd trouw was
geweest meteen de zwakke plekken
aanwijzen. Boze tongen beweerden
21

22
zaterdag 18 februari, 20.15 uur
Léon Bakst: kostuumschets voor Le Martyre (1911)
dat André Caplet niet alleen de orkestrator
was, maar ook de componist
van enkele minder geslaagde koorpassages.
Maar de zwaarste kritiek
gold de enscenering: de voortdurende
interrupties van D’Annunzio’s wijdlopige
teksten hinderden de continuïteit,
de weelderige decors en kostuums
van Leon Bakst leidden de aandacht
af van het verhaal, en de capriolen
van danseres Ida Rubinstein werden
als even storend ervaren. Een gelukte
voorstelling kon je het niet noemen.
De productie was echter wél weer
belangrijk genoeg om een klein
schandaaltje te veroorzaken. Zodra
de katholieke kerk er lucht van
kreeg, vaardigde die een boycot uit:
een rechtgeaard Christen verlustigt
zich niet aan frivole uitbeeldingen
van Heiligen, en dus ook niet aan een
Sebastiaan die sierlijk op gloeiende
kolen danst. Het protest van de Parijse
aartsbisschop had, zoals vaker, een
achterliggende religieus-politieke
reden: de hoofdrol werd gedanst door
een vrouw – een Joodse, ook nog.
Helaas was deze roomse heibel niet
krachtig genoeg om van Le martyre
een schandaal-succes te maken.
Publiek kwam niet opdagen, of ging
gedesillusioneerd weg.
En sindsdien is de complete toneelmuziek
een halfblinde vlek in de verder
zo goed belichte Debussy-catalogus:
er zijn een paar (oude) opnames
van, en heel soms waagt een ploeg
musici en zangers zich eraan. En terecht,
want hoe onevenwichtig het
werk ook is, het bevat nog altijd veel
‘volwaardige Debussy’. De muziek is
niet zo glansrijk als zijn eerdere orkeststukken,
maar juist uit het ingetogen
karakter blijkt waarom hij de
opdracht (behalve uit nooddruft)
aannam: het mystieke gehalte van de
tekst sprak hem aan. Net als in zijn
vroegere opera Pelléas zocht hij hier
geen heroïek of andere vurige expressie,
maar een subtiele klanksfeer
die ruimte laat voor invulling. Daartoe
gebruikte hij – inderdaad wat
opzichtiger dan in zijn eerdere stukken
– zijn inmiddels bekende palet
van oude kerktoonsoorten en ‘exotische’
toonladders. Maar zoals altijd bij
Debussy zijn niet alleen de noten zelf
belangrijk. De timbres, de klankkleuren,
de ingehouden spanning – díe
zorgen voor onverwachte wendingen,
en maken dat zelfs een tamelijk ‘kaal’
en on-spectaculair werk als dit nauwelijks
te imiteren is.
Michiel Cleij

3/4
Een eiland van vreugde
“Wat mij aantrekt tot Debussy is dat
zijn muziek volkomen open is”, zegt
pianist Ralph van Raat. “Debussy zuigt
je niet mee in Liszt-achtige virtuositeit,
hij klinkt nooit boos zoals Schönberg
of koket zoals Stravinsky. Vergeleken
bij al die enorme ego’s heeft Debussy
bijna iets Japans, of in elk geval iets
oosters. Hij cijferde zijn persoonlijkheid
helemaal weg achter klank.
Psychologische schilderingen, zo zou
je zijn stukken misschien kunnen
noemen. Zonder iets af te breken verruimde
hij de manier van kijken en
luisteren. Dat spreekt mij enorm aan.
Ik ben meer in klank kleur geïnteresseerd
dan in melodie. Waarschijnlijk
heb ik me daarom ook in twintigsteeeuws
repertoire gespecialiseerd.
Debussy is voor mij geen sluitstuk
van de romantiek, maar het begin
van de nieuwe muziek. De lijn die hij
uitzette kun je doortrekken tot
zondag 19 februari 2012, 11.00 uur
Takemitsu en andere hedendaagse
componisten. Maar je hóeft het niet zo
te zien, dat is het aardige. Als pianist
kun je Debussy heel klassiek en melodieus
benaderen, zoals sommige oude
vertolkers deden. Ik neig meer naar
de moderne, analytische benadering.
Minder vaste vormen, meer abstract
kleurenspel.”
Khamma
Bij een muzikale gigant als Debussy
zou je niet verwachten dat zijn oeuvre
– een paar prille jeugdwerken
daargelaten – onderbelichte hoekjes
kent. Hij was een langzame werker
en een fi jnslijper – als hij een compositie
publiceerde was die meestal dusdanig
ge-fi netuned dat de artistieke
ambitie ervan volledig werd ingelost
(al hadden publiek en uitvoerenden
soms enige tijd nodig om aan de muziek
te wennen). Evenzo was hij bij-
“Debussy zuigt je niet mee in Liszt-achtige virtuositeit,
hij klinkt nooit boos zoals Schönberg of koket zoals
Stravinsky. Vergeleken bij al die enorme ego’s heeft
Debussy bijna iets Japans, of in elk geval iets oosters.”
23

24 zonder kritisch in het aanvaarden van versie’ wordt zelden gespeeld. Hier
zaterdag 18 februari, 11.00 uur
opdrachten: die moesten zijn fantasie
prikkelen, en niet kanaliseren.
Maar de balletmuziek Khamma is altijd
een schemerachtig werk gebleven – en
niet door het mysterieuze en
droom-achtige klankbeeld, want dat
was – getuige zijn eerdere werken -
juist één van Debussy’s sterkste troeven.
Dat Debussy Khamma in een
nooddruftige periode componeerde is
waar, maar geldnood was bij hem
geen garantie voor ongeïnspireerd
maakwerk – dat bewijst het succes
van andere stukken die hij in opdracht
schreef. Het compositieproces werd op
een cruciaal moment verstoord, door
de grillen van de opdrachtgeefster.
De Engels-Canadese danseres Maud
Allen benaderde Debussy in 1910 met
het verzoek een ‘Egyptisch’ ballet te
schrijven waarmee ze haar eerdere
succes in quasi-oosters repertoire wilde
evenaren. Een dergelijk onderwerp
zou koren moeten zijn op Debussy’s
vaak door oostenwind aangedreven
molen, maar Allens precieze scenarioeisen
knepen zijn improvisatorische
fantasie af. Van een artistieke wisselwerking
was geen sprake. De ballerina
vond Debussy’s proefversie (voor piano)
ontoereikend – vier solo-dansen waren
haar te weinig – en verklaarde dat ze
de partituur door een andere componist
zou laten uitbreiden. Debussy
haakte af, een werk achterlatend dat
zich verhoudt als een bouillonblokje
tot soep.
Op zijn verzoek orkestreerde Charles
Koechlin het werk, en zelfs die ‘eind-
klinkt het ruwe pianomateriaal
waarmee Koechlin aan het werk toog.
De verhaallijn is, zoals bij de meeste
balletten, simpel. Tijdens een vijandelijke
aanval op Thebe voorvoelt de
plaatselijke hogepriester dat de
maagd Khamma de ondergang van
de stad kan afwenden. Khamma maakt
die verwachting waar: spontaan betreedt
zij ’s nachts, in haar eentje, de
tempel en danst zij voor het beeld
van de godheid Amun-Ra. Bij haar
derde dans komt het beeld in beweging,
en bij de vierde wordt ze door
bliksem getroffen. De stad blijkt gered,
met – zoals de priester en zijn gevolg
’s ochtends ontdekt – Khamma’s
dood als prijs.
Jeux
In 1913 componeerde Debussy het
ballet Jeux, op verzoek van de fl amboyante
impresario Sergej Diaghilev en
zijn dansgroep. Naar zijn gewoonte
maakte hij, als piano-componist pur
sang, eerst een zetting voor piano. Die
zelden uitgevoerde versie klinkt hier.
Jeux is een stuk dat lang onderschat
werd, of ronduit genegeerd. Het ballet
ging vrijwel gelijktijdig met Stravinsky’s
Le sacre du printemps in première
– en tegen dat oergeweld delfde
Debussy’s fragiele, opzettelijk schetsmatige
compositie natuurlijk het
onderspit. Maar ook vergeleken met
Debussy’s eerdere, droomachtige
composities is het een tamelijk gesloten,
geheimzinnig stuk. Men kende
inmiddels zijn vermogen om in

Debussy in Pourville, ca 1904
klank een beeld of sfeer op te roepen
– niet op een romantisch-nadrukkelijke
manier, maar juist door zoveel mogelijk
weg te laten en de fantasie van de
luisteraar te prikkelen. In Jeux ging
hij nog verder.
Meer dan tevoren klinkt de muziek als
een impulsieve stroom van motieven
die organisch, schijnbaar zonder
vooraf bepaalde koers uit elkaar
voortvloeien. Vederlichtheid (‘muziek
zonder voeten’, aldus de componist)
was hier het doel. En meer dan ooit
vertrouwde Debussy op het fantasievolle
effect van de noten. Want het
door Diaghilev geleverde ‘verhaal’ had
weinig om het lijf: gefl irt tussen twee
meisjes en een jongen op een tennisbaan.
Eerst had Diaghilev drie jongens
voorgesteld, maar dat vond men destijds
te gewaagd; ook Diaghilevs tweede
voorstel om – nog spannender – een
vliegtuig op de tennisbaan te laten
neerstorten haalde het niet, omdat
Debussy daar geen muziek in zag.
Maar een amoureus trio was voor
Debussy, zelf niet onbekend met
overspel, interessant genoeg.
Estampes
‘Een imaginaire vakantie’, zo bestempelde
Debussy in een brief zijn pianocyclus
Estampes uit 1903. Een gevaarlijke
uitspraak, want daarmee versterkte
hij de indruk dat hij een
muzikaal illustrator was. Pertinent
onjuist: als je zijn eigen geschriften
mag geloven wilde Debussy juist een
puur, vrij bewegend klankspel dat zó
‘open’ was dat die bij de luisteraar
haarscherpe beelden en associaties
opriep. Maar in zijn enthousiasme
gaf hij zijn stukken titels die voortvloeiden
uit zijn eigen, persoonlijke
associaties – en zo word je als luisteraar
toch weer in een richting gedwongen
(en toen Debussy dit misverstand
in de gaten kreeg liet hij
geen titels meer bóven een compositie
afdrukken, maar pas na de slotmaat,
in kleine lettertjes). Overigens kon
Debussy op dat moment nog niet
weten dat ‘ansichtkaartenmuziek’
spoedig een veelgebruikte sneer van
muziekcritici zou worden: het Parijse
publiek had zo’n zucht naar ‘exotiek’
ontwikkeld dat het elk folkloristisch
hoeperdepoep-stuk uit de Europese
periferie omarmde, ongeacht de
kwaliteit.
En toch zijn deze drie pianostukken
geen platte vakantie-kiekjes. ‘Estampes’
laat zich vertalen als ‘afdrukken’,
‘drukplaten’ of ‘stempels’ – dus als iets
wat het eigenlijke beeld opvangt en
weergeeft, in plaats van het beeld zelf.
Een sluwe titel, waarmee Debussy
vermeed dat je de muziek als slaafse,
fi mmuziek-achtige verklankingen
25

26
zaterdag 18 februari, 11.00 uur
ervaart. Een ‘reis’ is het wel. In Pagodes
speelt Debussy met de klankwereld
die hij ontdekte tijdens de Wereldtentoonstelling
in 1889: Nederland
leverde een ‘Indisch Paviljoen’ met
gamelanspelers, en de vonk sloeg
meteen over op Debussy. Wat hem
vooral boeide was het accentloze,
waas-achtige klankbeeld van gamelan;
reden om een stuk te componeren
dat als een waaier van in elkaar overlopende
kleuren klinkt, ‘presque sans
nuances’.
Spanje kende Debussy alleen indirect,
via afbeeldingen en verhalen van zijn
Parijse vrienden Albéniz, Manuel de
Falla en pianist Ricardo Viñes. Toch
was die informatie voor hem genoeg
om, aldus Falla, “de sfeer van Spanje
in het hart te kunnen treffen”. Dat
het ritmische patroon van Latijnsamerikaanse
origine is en hoegenaamd
niets met Granada te maken heeft
deed aan die accuratesse kennelijk
niets af.
Met de afsluitende ‘Tuinen in de regen’
bleef Debussy dichter bij huis: het
bevat citaten uit twee traditionele
Franse kinderliedjes. Ditmaal relativeerde
Debussy het illustratieve
karakter van de muziek expliciet. Bij
het componeren had hij niet aan regen
gedacht, verklaarde hij desgevraagd,
maar aan “spelende kinderen in het
Bois de Boulogne”.
L’isle joyeuse
Hoewel Debussy veel minder geïnspireerd
werd door schilderkunst dan
sommigen denken (literatuur en
poëzie waren van veel grotere invloed
op zijn muziek) wordt L’isle joyeuse
vaak specifi ek gerelateerd aan het
schilderij L’embarquement pour Cythère
(‘De afvaart naar Kythira’) van de
roccoco-schilder Antoine Watteau.
Zelf liet Debussy zich daar niet over
uit; wel is bekend dat hij zich, als
vaste Louvre-bezoeker, herhaaldelijk
vergaapte aan dit doek.
Wat vóór die opvatting spreekt is dat
de muziek, evenals het schilderij,
een wulpse frivoliteit heeft: in het
oude Griekenland gold Kythira als de
geboorteplaats van liefdesgodin
Venus. Watteau, kunstenaar onder
het billenknijperige Ancien Régime,
had evenveel reden om zich tot zo’n
vrijplaats aangetrokken te voelen als
Debussy, die zich netzomin tot
huwelijkstrouw verplichtte als tot
schoolse muziekregels.
Maar verder heeft dit werk niets te
maken met Watteau’s stoute, maar
gereguleerde Frankrijk, en zoveel te
meer met Debussy’s buiten-Europese
horizons. L’isle joyeuse verkent en
‘kietelt’ in een paar minuten zo’n
beetje alles wat rond 1900 in concertmuziek
nog marginaal was: on-
Europese toonschalen, het omzeilen
van hoofd- en neventhema’s (je hoort
één continue klankstroom), en de
onwerkelijke klank van bijna
permanente trillers: welkom op ‘het
eiland van plezier’.
Michiel Cleij

4/4
Kamermuziekmarathon
Strijkkwartet
Claude Debussy was eenendertig toen
hij zijn Strijkkwartet in g componeerde,
zijn enige werk in dit klassieke, gewichtige
genre. De overige kamermuziekwerken,
de drie sonates, zouden
nog meer dan twintig jaar op zich
laten wachten. Het Strijkkwartet was
bestemd voor de Société Nationale,
de instelling die ook de première
door het Ysaÿe Kwartet op 29 december
1893 organiseerde. Debussy had
zich globaal aan de traditionele vierdelige
vorm van het strijkkwartet
gehouden en de delen door eenzelfde
kernmotief tot een cyclisch geheel
gevormd. Toch kreeg zijn Strijkkwartet
bij de eerste uitvoering een zeer omzichtig
onthaal. De uitvoering in
Brussel twee maanden later werd al
even voorzichtig ontvangen. De
befaamde violist Eugène Ysaÿe had al
bij de repetities zijn medespelers met
moeite kunnen overtuigen. Nee, deze
muziek was niet verward en onsamenhangend,
maar, integendeel, glashelder.
Menigmaal had hij op het
punt gestaan de uitvoering maar af te
blazen, omdat het instuderen zo
ongeloofl ijk moeizaam verliep. Zelfs
zondag 19 februari 2012, 14.00 uur
Debussy’s goede vriend, bewonderaar
en mentor, de componist Ernest
Chausson, stond afwijzend tegenover
dit kwartet: een oordeel dat Debussy
zich de rest van zijn leven heeft aangetrokken.
Toch besliste Chausson
dat het werk zou worden uitgevoerd
in de Société Nationale te Parijs.
Alleen Paul Dukas was vol lof in zijn
recensie over de première. Hij prees
de gebondenheid van de vorm, de
bekoorlijkheid van de dissonant en
de helderheid van de melodische lijn.
De vermaarde Belgische musicoloog
Gevaert, directeur van het Brussels
Conservatorium, kwam bij de uitvoering
door het Ysaÿe Kwartet in
februari 1894 te laat. Omdat de
spelers deze gevreesde ‘rechter’
hadden uitgenodigd en veel waarde
hechtten aan zijn oordeel, begonnen
ze opnieuw. Na afl oop verklaarde
Gevaert, dat hij niets had begrepen
van dit harmonisch gemurmel; hij
meende echter dat dit de eerste
levens tekenen van een kunst voor de
toekomst zouden kunnen zijn en dat
de tijd wel zou beslissen. Deze
omzichtige woorden zijn achteraf
volkomen bewaarheid.
27

28
zondag 19 februari, 14.00 uur
Claude Debussy
Vioolsonate
De Sonate voor viool en piano (1917) is
Debussy’s zwanenzang op het gebied
van de kamermuziek. Debussy, destijds
al doodziek en onder de morfi ne,
schreef over het ontstaansproces:
“Ik werk in het luchtledige, me uitputtend
in kleine knutselpartijen, die
me nog wanhopiger maken. Nooit
heb ik me zo afgemat gevoeld door
deze achtervolging van het onbereikbare.”
In mei 1917 voerde Debussy in
de Salle Gaveau in Parijs zijn laatste
werk nog zelf uit met violist Gaston
Poulet: “Men heeft de Intermède willen
bisseren, waartegen ik me met klem
verzet heb, om de eenheid van de
compositie te eerbiedigen; dus hebben
we de hele sonate nog een keer
moeten spelen.” Na deze sonate voltooide
Debussy nog slechts één werk,
de transcriptie voor cello en piano
van de sonates voor viola da gamba
en klavecimbel van Johann Sebastian
Bach. Met dat eerbetoon aan Bach is
Claude Debussy, musicien français,
de eeuwigheid ingegaan.
Pianotrio
Als derde werk vanmiddag klinkt een
van de meest bijzondere musicologische
vondsten uit de jaren ’80 van de
vorige eeuw. Want toen kwam een
tot dan toe verloren gewaand Pianotrio
in g van Debussy boven water,
een eeuw na het ontstaan van het
werk. Debussy schreef zijn Pianotrio
op zijn achttiende, in de tijd dat hij
in dienst was als ‘voorspeler’ van de
puissant rijke mevrouw Nadezjda
von Meck, de mecenas en penvriendin
van Tsjaikovski. Debussy gaf les aan

haar kinderen en speelde pianoduetten
met mevrouw, eerst in Arcachon nabij
Bordeaux en later in Florence. Via
haar leerde hij de muziek van
Tsjaikovski, Borodin en Moesorgski
kennen. Aansluitend zette hij zijn
eerste pianomuziek op papier en ook
het Pianotrio. Hierin klinkt nog de
muziek van Debussy’s eerste idolen
door, Robert Schumann en César
Franck, maar ook van Franse componisten
uit zijn eigen kring, zoals
Massenet, Lalo, Chabrier, Gounod en
Bizet. Het Pianotrio moest enigszins
gereconstrueerd worden uit authentieke
bronnen, onder meer door bijdragen
van musicoloog Ellwood Derr.
De fl uwelen revolutie die Debussy
veertien jaar later in de muziekwereld
zou ontketen met zijn atmosferische
Prélude à l’après-midi d’un faune (1894)
ligt hoorbaar ver weg.
Cellosonate
(versie voor cello en harp)
Debussy’s laatste jaren werden overschaduwd
door oorlogsomstandigheden
en extreem pijnlijke kanker,
die hem uiteindelijk zou vellen in
1918. In 1915 zette hij zich aan het
schrijven van een zestal sonates voor
uiteenlopende bezettingen en opgedragen
aan zijn tweede vrouw,
Emma-Claude. Alleen de eerste drie
sonates kreeg hij op papier, met als
laatste de moeizaam tot stand gekomen
Vioolsonate. De eerste was de Sonate
voor cello en piano (1915), een werk dat
vrij en onconventioneel lijkt maar op
ingenieuze wijze zijn drie delen met
elkaar verbindt tot een groot geheel.
Aan de barokke melodieën en versieringen
is te horen dat Couperin en
Rameau, Debussy’s Frans-barokke
goden, de inspiratiebronnen waren.
Het eerste deel, Sérénade, is vol ironie
en melancholie, en gaat via een kort
middendeel over in de ‘lichte en
nerveuze’ Finale.
Danse sacrée & Danse profane
Omstreeks 1900 ontwikkelde de fi rma
Pleyel in Parijs een nieuw type harp,
de zogenaamde chromatische harp.
Op verzoek van de directeur van de
fi rma, Gustave Lyon, schreef Debussy
in 1904 zijn Danses voor die nieuwe
harp en strijkers. In het conservatorium
van Brussel was al een leergang
opgezet voor de chromatische harp,
waarbij Debussy’s Danses als verplicht
werk voor de eindexamens was gekozen.
De chromatische harp bleek
een onding, onpraktisch, met veel te
veel snaren en een stemming die
voortdurend in de war raakte. Daarmee
verdwenen Debussy’s bekoorlijke
en lichtvoetige Danses natuurlijk niet
van het speelplan. De diverse vernieuwingen
die Debussy doorvoerde in zijn
muziektaal zijn goed te beluisteren
in dit werk: het gebruik van de oude
kerktoonladders, het incidenteel opheffen
van de functionele harmonieleer
en van parallelle akkoorden. In
de Danse sacrée in plechtige 3/2-maat
laat Debussy de harpist(e) zich uitleven
in een weelde van parallelle drieklanken
en meng-akkoorden. Dit is
duidelijk de bron waaruit Puccini
29

30
zondag 19 februari, 14.00 uur
geput heeft. Destijds werden deze
akkoorden door veel critici als dissonant
ervaren en afgekraakt. In de
Danse profane schakelt Debussy van een
modaal d-klein naar D-groot en laat hij
de wat plechtige Sarabande-motoriek
van de eerste Danse plaatsmaken
voor een onvervalst walsritme (3/4).
Syrinx, voor fl uit solo
Syrinx is een werk van een minuut of
drie dat Debussy in 1913 oorspronkelijk
voor fl uit solo componeerde, en
bestemde voor fl uitist Louis Fleury.
Oorspronkelijk schreef Debussy Syrinx
zonder maatstrepen of ademtekens,
maar die werden later toegevoegd
door fl uitist Marcel Moyse in zijn uitgave
van het stuk. De première was in
1913 door Louis Fleury, als toneelmuziek
bij het stuk Psyché van Gabriel
Mourey om de dood van Pan te begeleiden.
De titel Syrinx refereert aan
de mythe van de amoureuze achtervolging
van de Griekse nimf Syrinx
door de god Pan. Toen Syrinx zichzelf
in riet veranderde om aan Pan te kunnen
ontsnappen, sneed Pan een fl uit
van dit riet om zijn verdriet te kunnen
bezingen: de panfl uit. In dit stuk
probeert Debussy als het ware de
Klassieke Oudheid uit te beelden,
door middel van trillers en seufzers.
Sonate voor fl uit, altviool en harp
De Sonate voor fl uit, altviool en harp
(1915-16) is zeer poëtisch van aard,
maar doet minder geïmproviseerd
aan dan de Cellosonate of de Vioolsonate.
Tussen een zachtzinnige Pastorale
aan het begin en een resolute Finale
worden in de Interlude herinneringen
opgehaald aan Debussy’s Fêtes
galantes. Zelf vond Debussy van deze
sonate: “Ze is verschrikkelijk melancholisch.
Ik weet niet of men daarbij
moet lachen of huilen. Misschien
wel allebei.”
Chansons de Bilitis
Debussy’s Chansons de Bilitis gaat over
de herderin Bilitis. In de gelijknamige
liedcyclus wordt in La fl ûte de Pan
verteld hoe zij een panfl uit krijgt
van de mythologische god Pan en bij
hem op de knieën gaat zitten om de
fl uit te leren bespelen. Ze spelen om
beurten een melodie waarbij hun
monden elkaar afwisselen, tot ‘hun
lippen elkaar vinden in de nacht’. En
Bilitis’ moeder kan maar niet begrijpen
waarom haar dochter zo lang
zoekt naar haar verloren ceintuur!
Ook het expressieve La chevelure verhaalt
over de liefde. Een verliefde
man droomt dat hij zijn hals en
naakte lichaam helemaal wikkelt in
de lange zachte haren van een meisje.
Hij voelt hoe ze versmelten, samen
één worden, een proces dat Debussy
schildert in chromatisch stijgende
zuchtmotieven. Le tombeau des Naïades
is een trieste afsluiting van de liedcyclus.
Parallelle tertsen dragen de
melancholie. De winter is gekomen
en de satyrs en nimfen zijn gestorven,
maar de muziek klinkt nog door.
Clemens Romijn

1/4
uitvoerenden vrijdag 17 februari 2012
Michael Schønwandt
HANS VAN DER WOERD
Michael Schønwandt, dirigent
Michael Schønwandt is in september
2010 aangetreden als chef-dirigent
van de Radio Kamer Filharmonie. Hij
volgde in die functie Jaap van Zweden
op. Voordien was hij artistiek leider
van het Koninklijk Orkest en de Koninklijke
Opera in zijn geboortestad
Kopenhagen (2000-2011), chef-dirigent
van het Berliner Sinfonieorchester
(1992-1998), en eerste gastdirigent van
de Koninklijke Muntschouwburg in
Brussel (1984-87), het Deens Nationaal
Radio Symfonieorkest (1987-2000) en
deFilharmonie. Momenteel is hij eerste
gastdirigent bij het Staatstheater
Stuttgart.
Met de Koninklijke Opera van Kopenhagen
voerde Michael Schønwandt
een breed repertoire uit, uiteenlopend
van Mozart tot Ligeti. In 2006 dirigeerde
hij er Wagners Ring in het
nieuwe operagebouw. Daarnaast
maakte hij zijn opwachting in diverse
grote operahuizen, waaronder het
Royal Opera House Covent Garden, de
Koninklijke Munt in Brussel, de Wiener
Staatsoper en de operahuizen van
Parijs, Nice, Stuttgart, Berlijn (Deutsche
Oper), Keulen en Bayreuth (Die
31

32
uitvoerenden vrijdag 17 februari
Meistersinger). Schønwandt dirigeerde
onder andere de Berliner en Wiener
Philharmoniker, de Wiener Symphoniker,
het Philharmonia Orchestra,
het London Philharmonic en London
Symphony Orchestra (Beethovens
pianoconcerten met Alfred Brendel),
het Orchestra of the Age of Enlightenment,
het Hallé Orchestra, het
Budapest Festival Orchestra, het
Rotterdams Philharmonisch Orkest,
deFilharmonie, en de radio-orkesten
van Wenen, de BBC en de Bayerische
Rundfunk.
De muziek van Denemarken geniet
Schønwandts bijzondere interesse. De
dirigent wordt algemeen beschouwd
als grote kenner van de muziek van
Carl Nielsen, van wie hij alle symfonieën
en concerten opnam. Tevens
legde hij alle symfonieën van Niels
Gade en Christoph Weyse op cd vast.
Zijn belangstelling voor hedendaagse
muziek resulteerde in talrijke eerste
uitvoeringen van werken van Deense
componisten als Poul Ruders, alsook
composities van onder anderen Henze
en Kurtág. Voor het label Chandos
maakte Schønwandt opnamen met
het Deens Nationaal Radio Symfonieorkest;
de registratie van Strauss
Salome werd door het tijdschrift
Gramophone geprezen als de beste
opname van dit werk ooit. Voor de
nabije toekomst staan uitvoeringen
van Lulu (Opéra National de Paris), Die
Frau ohne Schatten (Kopenhagen) en
Wozzeck (Stuttgart) op het programma,
en natuurlijk concerten met de Radio
Kamer Filharmonie.
Gijs Leenaars, koordirigent
Gijs Leenaars was in het seizoen
2004-2005 assistent-dirigent van het
Groot Omroepkoor. Hij verzorgde
instuderingen voor onder meer Mariss
Jansons en Valery Gergiev. In seizoen
2006-2007 had hij als gastdirigent de
leiding over drie producties met het
Groot Omroepkoor, waaronder de
première (in de ZaterdagMatinee)
van de opera Legende van Peter Jan
Wagemans. Incidenteel verzorgde en
verzorgt hij ook instuderingen voor
Cappella Amsterdam, het Nederlands
Studenten Kamerkoor en de Vlaamse
Kooracademie van Philippe Herreweghe.
In november 2004 was Gijs
Leenaars gastdirigent bij orkest van de
Turijnse opera, waarmee hij werken
van Mozart en Rota uitvoerde. Gijs
Gijs Leenaars
HANS VAN DER WOERD

Leenaars is als vaste dirigent verbonden
aan het Leiderdorps Kamerkoor,
Kamerkoor Venus in Utrecht, het
Philips’ Philharmonisch Koor en
Viable Opera’s in Amsterdam. Met
ingang van het seizoen 2012-2013 volgt
Gijs Leenaars de Braziliaan Celso
Antunes op als chef-dirigent van het
Groot Omroepkoor.
Marie-Bénédicte Souquet,
sopraan
Marie-Bénédicte Souquet begon haar
muziekstudies bij de Maîtrise de Radio
France, en vervolgde die bij het Barok
Muziekcentrum in Versailles. Na haar
studie muziekwetenschap aan de
Sorbonne studeerde ze verder aan het
Parijse conservatorium, waar ze de
eerste prijs met onderscheiding voor
Marie-Bénédicte Souquet
zang ontving. Na het winnen van de
Dresdense operaprijs zong ze als
Koningin van de nacht in Die Zauberfl öte
aan de Semperoper in Dresden. Marie-
Bénédicte Souquet was lid van de
Nationale Operastudio in Parijs, waar
ze rollen zong als Despina in Così fan
tutte en Sylvia in Haydns Isola disabitata.
Andere rollen van haar waren Fanny
in La cambiale di matrimonio van
Rossini, Marie in Les mousquetaires au
couvent van Louis Varney, Belinda in
Dido and Aeneas, en een van de
Blumenmädchen in Parsifal gedirigeerd
door Pierre Boulez in Parijs. Ze zong
de rol van Sémire in Rameaus Les
Boréades onder leiding van William
Christie, Susanna in Le nozze di Figaro,
Elvira in L’Italiana in Algeri, Barbarina
in Le nozze di Figaro in Aix-en-Provence,
en Fiorella in Offenbachs Les Brigands
in Avignon en Besançon. Recentelijk
zong ze in Rameaus Dardanus in Lille,
Caen en Dijon onder leiding van Emmanuelle
Haïm, en als Barbarina in
Le nozze di Figaro in Toulon. Op het
concertpodium zong ze onder meer
in Quartett n°2 van Betsy Jolas in Parijs
met het Ensemble Intercontemporain,
in Mozarts Requiem, Haydns Nelson Mis
en Brahms’ Ein Deutsches Requiem.
Carine Séchaye, mezzosopraan
De Zwitserse mezzosopraan Carine
Séchaye maakte haar operadebuut als
Honora in Tom Jones van Philidor in
Lausanne. Sindsdien zong ze als
Cherubino in Le nozze de Figaro
(Lausanne), als Nancy in Albert Herring
(Darmstadt), Marmotte in Le Verfügbar
33

34
uitvoerenden vrijdag 17 februari
Carine Séchaye
aux Enfers van Germaine Tillion
(Théâtre du Châtelet, Parijs), Mélisande
in Pelléas et Mélisande (Darmstadt en
Stuttgart), Chef des Amazones in Scène
de Chasse van René Koering (Montpellier),
en Myrtale in Thaïs van
Massenet (Metz).
Verder zong Carine Séchaye als
Mercédès in Carmen (Lausanne, Vichy,
Tokio), als Flora in La traviata (Avenches
Festival), als Page in Salome (Genève),
en in de titelrol van Le Chat Botté van
Montsalvatge (Lausanne). Recentelijk
zong Carine Séchaye als Dorabella in
Così fan tutte (Toulon), als Rosina in Il
barbiere di Siviglia (Rouen), als Cherubino
in Le nozze di Figaro (Toulon), Sméraldine
in L’amour des trois oranges
(Dijon), en als Zweite Dame in Die
Zauberfl öte (Genève).
Paul Meyer, klarinet
Klarinettist Paul Meyer (1965) trad al op
zijn dertiende op met het Orchestre
Symphonique du Rhin. Hij studeerde
klarinet en orkestdirectie aan het
Parijse conservatorium en de Musikhochschule
in Bazel. Na het winnen
van het Franse Concours voor Jonge
Musici in 1982 en de prestigieuze
USA Young Concert Artists Auditions
in 1984, raakte zijn dirigeerambitie
tijdelijk op de achtergrond. Hij trad
op als solist met orkesten als het
Koninklijk Concertgebouw Orkest,
het BBC Philharmonic Orchestra, de
Berliner Symphoniker, de Dresden
Philharmoniker, het Orchestre
National de France, het Orchestre de
Paris, het Orchestre de la Suisse
Romande, en met dirigenten als
Myung-Whun Chung, Esa-Pekka
Salonen, Sir Yehudi Menuhin, Marek
Janowski, Günther Herbig, Michael
Gielen, Hans Graf, Dennis Russell
Davies, John Nelson, Kent Nagano,
Emmanuel Krivine, Sylvain Cambreling,
Luciano Berio, Ulf Schirmer,
Heinrich Schiff, Michael Schønwandt
en David Zinman. Componisten die
speciaal voor Paul Meyer werken
schreven waren Michael Jarrell,
Thierry Escaich, Jean-Louis Agobet,
Hans Werner Henze, Gerd Kuhr,
Krysztof Penderecki en Luciano Berio.
Als dirigent had Paul Meyer tussen
2007 en 2009 een verbintenis
met het Filharmonisch Orkest van
Seoul. Sinds 2010 is hij chef-dirigent
van het Kosei Blaas Orkest in Japan.

Paul Meyer
Radio Kamer Filharmonie
De Radio Kamer Filharmonie is een
veelzijdig orkest dat een breed en
gevarieerd muziekterrein bestrijkt.
Het orkest treedt in verschillende
bezettingen op, van barokformatie tot
ensemble voor hedendaagse muziek.
Michael Schønwandt is chef-dirigent en
artistiek leider. Vaste gastdirigenten
zijn Frans Brüggen (tevens eredirigent),
Philippe Herreweghe en
James MacMillan. Op speciaal verzoek
van het orkest is voormalig chefdirigent
Jaap van Zweden op 26 mei
2011 benoemd tot eredirigent. Helaas
zal de Radio Kamer Filharmonie als
gevolg van de drastische, aan de publieke
omroep opgelegde bezuinigingen
per augustus 2013 ophouden te
bestaan.
HANS VAN DER WOERD
De Radio Kamer Filharmonie levert
een belangrijk aandeel aan de series
de NTR ZaterdagMatinee, Het Zondagochtend
Concert en de Robeco
Zomerconcerten in het Amsterdamse
Concertgebouw, De Vrijdag van
Vredenburg in Utrecht en de serie NTR
maakt hoorbaar in het Muziekgebouw
aan ’t IJ. Al deze concerten worden
uitgezonden via Radio 4. Vele worden
geregistreerd voor live internetstreams,
tv-uitzendingen en radiouitzendingen
in landen die zijn
aangesloten bij de European Broadcasting
Union. De Radio Kamer
Filharmonie is verder vaste speler in
de educatieve serie De Magische
Muziekfabriek, de Internationale
Gaudeamus Muziekweek en het
Holland Festival. In april 2011 viel de
RKF de eer ten deel om onder leiding
van Jaap van Zweden het
Koninginnedag concert in Paleis
Noordeinde te verzorgen.
De Radio Kamer Filharmonie is befaamd
vanwege de gedreven uitvoeringen
van hedendaags repertoire.
De RKF werd onderscheiden met de
Muziekgebouwprijs voor de uitvoering
van Richard Rijnvos’ NYConcerto
met pianist John Snijders. Op het festival
voor nieuwe muziek in Donaueschingen
verzorgde de RKF onder leiding
van Peter Eötvös in oktober 2010
vier wereldpremières in één concert.
Tijdens het Holland Festival 2010
speelde de RKF onder leiding van
Martyn Brabbins de opera Hondenhart
van Alexander Raskatov. De eerste
(concertante) Nederlandse uitvoering
35

36
uitvoerenden vrijdag 17 februari
van Dusapins Faustus, the last night
door de RKF in de NTR ZaterdagMatinee,
zorgde voor jubelende recensies.
Een andere specialiteit is het uitvoeren
van bekend en onbekend repertoire
van oude meesters onder leiding
van specialisten op het gebied
van de historische uitvoeringspraktijk.
De RKF werd geprezen voor de
energieke en verfrissende uitvoering
van onder meer de Beethoven-symfonieën
en de opera’s van Hasse (Piramo
e Tisbe) en Haydn (Armida), beide in de
NTR ZaterdagMatinee.
De cd-catalogus van de Radio Kamer
Filharmonie weerspiegelt de veelzijdigheid
van het orkest met opnamen
van o.a. Beethovens Eerste symfonie
onder leiding van Frans Brüggen, Tristan
Keuris’ Symphony in D onder leiding
van Jaap van Zweden en werken
uiteenlopend van Joseph Haydn, Igor
Stravinsky, Henk Badings en Otto Ketting
tot eigentijds repertoire als NY-
Concerto van Richard Rijnvos, het pianoconcert
The Solway Canal van Gavin
Bryars en Visitatio Sepulchri van componist
en vaste gastdirigent James
MacMillan.
Cappella Amsterdam
Cappella Amsterdam werd in 1970
opgericht door Jan Boeke en staat
sinds 1990 onder artistieke leiding
van Daniel Reuss. Het koor heeft zich
in de afgelopen jaren zowel in oude
muziek als in het moderne en hedendaagse
repertoire in Nederland een
prominente positie verworven. Cappella
Amsterdam besteedt in het bijzonder
aandacht aan Nederlandse
componisten. Ook werkt Cappella
Amsterdam mee aan operaproducties,
treedt op bij festivals in het binnen-
en buitenland en werkt regelmatig
samen met instrumentale ensembles,
orkesten en koren. In de
afgelopen jaren verschenen verschillende
cd’s, onder meer met werken
van Ligeti en Heppener (deze cd is
bekroond met Diapason d’Or Arte en
de Diapason d’Or de l’année 2009).
Ook verscheen een cd met werken
van Sweelinck, en van Frank Martin
verscheen de cd Golgotha in 2010. In
november 2009 won Cappella Amsterdam
de VSCD Klassieke Muziek
prijs in de categorie ‘meest indrukwekkende
prestatie van een
klein(kamermuziek)ensemble’. In
2010 was Cappella Amsterdam opnieuw
genomineerd voor een aantal
prijzen, dit keer voor de Amsterdamprijs
voor de Kunst en de Edison Klassiek
Luister Publieksprijs 2010.

Radio Kamer Filharmonie Cappella
Amsterdam
CHEF-DIRIGENT
Michael Schønwandt
ERE-DIRIGENTEN
Jaap van Zweden
Frans Brüggen
VASTE GASTDIRIGENTEN
Philippe Herreweghe
James MacMillan
EERSTE VIOOL
Elisabeth Perry
Diana Morris
Quirine Scheffers
Dimiter Tchernookov
Maria Escarabajal
Julija Hartig
Pedja Milosavljevic
Joan Mooney
Gerrie Rodenhuis
Sergiy Starzhynskiy
Ruud Wagemakers
Carolina Woltjer
TWEEDE VIOOL
Edwin Blankenstijn
Wouter Groesz
Ian van den Berk
Marjolijn Oonk
Nina de Waal
Frits Wagenvoorde
Evelyn van der Stelt
Annemarie Volten
Marleen Wester
Judith van Driel
ALTVIOOL
Hannah Shaw
Maurits Wijzenbeek
Sabine Duch
Marjolijn van der
Grinten-da Silva Rosa
Marije Helder
Lotte de Vries
Örse Adam
Wouter Huizinga
CELLO
Michael Müller
Teije Hylkema
Gé Bartman
Sebastiaan van Eck
Rebecca Smit
Jozien Jansen
CONTRABAS
György Schweigert
Norma Brooks
Jim Schultz
Boris Oostendorp
FLUIT
Jeannette Landré
Carolien van ‘t Hof
Janneke Groesz
HOBO
Jeroen Soors
Marjolein Koning
Caroline Tempelaar-Pijp
KLARINET
Harmen de Boer
Esther Misbeek
Kim Rijks
FAGOT
Hajime Konoe
Annet Karsten
Mirte Moes
HOORN
Laurens Otto
Rebecca Grannetia
Eric Borninkhof
Sergei Dovgaliouk
TROMPET
Cyrille van Poucke
Raymond Rook
Huub Versteegen
TROMBONE
Victor Belmonte Albert
Cassiel Anton Domènech
Cyril Scheepmaker
CONTRABAS TUBA
Guillermo Collazo
Cortegoso
PAUKEN
Maarten Smit
SLAGWERK
Peter Prommel
Vincent Cox
Rob Colbers
HARP
Saskia Rekké
Kerstin Scholten
PIANO/CELESTA
Grace Kim
CHEF-DIRIGENT
Daniel Reuss
SOPRANEN
Andrea van Beek
Emily Cheung
Marjolein de Graaff
Marijke van der Harst
Titia van Heyst
Marielle Kirkels
Maria Köpcke
Astrid Lammers
Simone Manders
Valeria Mignaco
Annemieke Nuijten
Tanja Obalski
Marjo van Someren
Maria Valdmaa
ALTEN
Juliane Cromme
Petra Ehrismann
Sofi a Gvirts
Sabine van der Heyden
Mieke van Laren
Leenke de Lege
Antje Lohse
Natascha Morsink
Åsa Olsson
Michaela Riener
Cécile Roovers
Inga Schneider
Suzanne Verburg
Desirée Verlaan
37

38
2/4
uitvoerenden zaterdag 18 februari 2012
Gaspard Brécourt, dirigent
Na zijn muziekstudie aan de Maîtrise
de Radio France en het Conservatoire
National de Région van Boulogne-
Billancourt (piano en slagwerk) werkte
Gaspard Brécourt als zang- en lied-
Gaspard Brécourt
coach bij onder meer de Opéra
National de Paris, het Théâtre Impérial
de Compiègne, de Opéra du Rhin in
Straatsburg en het Teatro Colón in
Buenos-Aires. Hij begeleidde liedrecitals
van Irina Vassilieva, Aurélie
Loilier, Isabelle Philippe, Armando
Noguera, Olivier Heyte, Mathias Vidal
en Martial Defontaine. Tegelijkertijd
werkte hij als assistent van dirigent
Marek Janowski bij het Radio-France
Nouvel Orchestre Philharmonique en
werkte hij nauw samen met Jean
Fournet. Sinds 2005 dirigeerde hij
onder meer La bohème, Così fan tutte,
Don Giovanni, Die Fledermaus en de
Johannes-Passion. Van 2007 tot 2009
was Gaspard Brécourt muzikaal directeur
van het Théâtre Impérial de
Compiègne. Als zodanig dirigeerde hij
onder meer Une éducation manquée van
Chabrier, Jean de Paris en Ma tante
Aurore van Boieldieu, L’Arlésienne en
Djamileh van Bizet, als ook symfonische
concerten. In 2009 maakte hij
zijn Japanse debuut met het Symfonie
Orkest van Tokio. Datzelfde jaar dirigeerde
Gaspard Brécourt de wereldpremière
van Cyrano et Roxane van
Stavros Xarhakos in Athene.

Michael Gläser, koordirigent
Michael Gläser, geboren in Chemnitz,
was lid van het koor van de Thomasschule
in Leipzig en studeerde zang
en directie in Leipzig en Berlijn. Hij
was actief als koorleider bij het
Gewandhaus-Chor in Leipzig, de Berliner
Singakademie en het Rundfunkchor
Leipzig. In 1986 werd hij directieassistent
bij het Rundfunkchor Berlin.
Vervolgens was hij van 1990 tot 2005
artistiek leider van het koor van de
Bayerische Rundfunk. Hij dirigeert het
koor sinds 1998 in een eigen abonnementserie
in het Prinzregententheater.
Sinds 1994 is Gläser professor koordirectie
aan de Musikhochschule in
München. Ook leidt hij hier de
afdeling Evangelische Kirchenmusik.
Sinds 2005 dirigeert Michael Gläser
regelmatig het Groot Omroepkoor,
sinds seizoen 2010-2011 als vaste gastdirigent.
In juni 2011 was Michael
Gläser, naast Jos van Veldhoven,
docent in de tweejaarlijkse Eric
Ericson Masterclass in Haarlem.
Mireille Capelle
Mireille Capelle, mezzo-sopraan
Na studies in dramatische en lyrische
kunsten, zong Mireille Capelle verschillende
rollen zoals Despina (Così
fan tutte), Eva (Die Meistersinger von
Nürnberg), Salomé, Komponist (Ariane
auf Naxos), Charlotte (Werther), Marie
(Wozzeck), Kundry (Parsifal), Metella (La
Vie Parisienne), Le nozze di Figaro, La
Cenerentola, Jevgeni Onegin, Il trittico.
Ze werkte met dirigenten als Silvio
Varviso, Marc Minkowski, Stefan
Soltesz, Elar Howarth, Koen Kessels,
Friedeman Layer, Massimo Zanetti en
met regissseurs als Robert Carsen,
Guy Joosten en Peter Mussbach.
Repertoire voor het concertpodium
voerde ze uit met dirigenten als
Sylvain Cambreling, Hans Zender,
Arturo Tamayo, Christopher Hogwood,
Muhai Tang, Philippe Pierlot, Jacques
Mercier, Rudolf Werthen. Daarnaast
verzorgde ze liedrecitals in Europa en
in Japan. De laatste jaren vertolkte
Mireille Capelle hedendaagse muziek
van onder meer Donatoni (Ultima Sera),
Cage, Rihm, Crumb (Ancient Voices of
Children), Carter (A Mirror on which to
dwell), Kúrtag (Messages de feu Demoiselle
R.V. Troussova), Gorécki (Derde symfonie),
K.Huber (La Terre des Hommes), Maxwell
Davies (Miss Domnithorens Maggot),
Kagel, Scelsi, Berio, Dillon, Pagh-Paan,
Essvad (Tifounacine), Fontyn, Nyman en
Denisov.
Recentelijk maakte Mireille Capelle
opnieuw haar opwachting in de
Theater De Munt in Brussel waar ze
meewerkte aan de producties van
Elektra (regie van Guy Joosten) en
39

40
uitvoerenden zaterdag 18 februari
Kat’a Kabanová (regie Andrea Breth).
Onlangs (februari 2012) gooide ze
hoge ogen met de rol van de recitante
in Debussy’s Le Martyre de Saint-Sébastien
(productie van het Brussels Filharmonisch
Orkest onder leiding van
Michel Tabachnik). Mireille Capelle is
hoofd van de afdeling zang en docente
voor zang en kamermuziek aan
de Hogeschool / Conservatorium te
Gent.
Marie-Bénédicte Souquet,
sopraan
zie pagina 33
Carine Séchaye, alt
zie pagina 33
José Kamminga, alt
José Kamminga behaalde haar zangdiploma
van het Koninklijk Conservatorium
in Den Haag in 2002. Aansluitend
volgde ze masterclasses bij o.a.
Barbara Hannegan, David Wilson-
Johnson en Claron McFaddon. Daarnaast
had ze les van Barbara Pearson,
Ingrid Voermans en Geert Berghs.
Sinds 2000 geeft José Kamminga samen
met de pianist Henry Kelder regelmatig
recitals in Nederland en Duitsland. Zij
soleert regelmatig in werken als het
Requiem van Mozart, Bachs Weihnachtsoratorium
en Johannes-Passion, de Petite
Messe Solennelle van Rossini, het Stabat
Mater van Pergolesi en Händels Messiah.
Als solist zong zij met diverse
ensembles en koren in o.a. in Frankrijk,
Denemarken, Spanje, Engeland,
Duitsland en Italië. In 2009 werkte ze
samen met Steve Reich aan diens
Tehillim in de Doelen te Rotterdam.
Ook zong zij met het Nederlands
blazersensemble De Staat van Louis
Andriessen in de Royal Albert Hall in
Londen en in Frankfurt. Tijdens en na
haar opleiding heeft José Kamminga
zich gespecialiseerd in het uitvoeren
van hedendaagse muziek bij het
VocaalLAB Nederland. Zij zong in
verschillende operaproducties, waaronder
de opera Parsifal van Boudewijn
Tarenskeen, waarin zij de rol van
Kundry vertolkte. Ook nu nog werkt
zij regelmatig mee aan producties
van het VocaalLAB. Sinds 2006 is José
als alt in vaste dienst bij het Groot
Omroepkoor. Hierbij zingt ze regelmatig
solistisch. Zo zong zij o.a. in
de ZaterdagMatinee de rol van Pepita
in Roméo et Juliette van Gounod en de
rol van 2 e non in De vurige engel van
Prokofjev.
José Kamminga

Radio Filharmonisch Orkest
Het Radio Filharmonisch Orkest (RFO)
wordt gerekend tot de top van de
Nederlandse symfonieorkesten. Het
excelleert in een groot aantal genres
en onderscheidt zich in het Nederlandse
muziekleven door bijzondere
en avontuurlijke programma’s. Het
merendeel van de concerten van het
RFO is te beluisteren in de omroepseries
NTR ZaterdagMatinee, De Vrijdag
van Vredenburg en Het Zondagochtend
Concert. Daarnaast maakt het
orkest zijn opwachting in o.a. de
Robeco Zomerconcerten en het
Holland Festival. Tot augustus 2012 is
Jaap van Zweden chef-dirigent van
het RFO. Daarna neemt Markus Stenz
het chef-dirigentschap van hem over.
James Gaffi gan staat als vaste gastdirigent
minimaal 4 keer per jaar
voor het orkest. Edo de Waart is als
eredirigent aan het RFO verbonden.
Het RFO voert in samenwerking met
het Groot Omroepkoor werken voor
koor en orkest uit, variërend van
opera’s, missen en oratoria uit de
negentiende eeuw tot meesterwerken
van deze eeuw. Dit seizoen zijn dat
o.m. Ponchielli’s La Gioconda, Puccini’s
Tosca en Henze’s twaalfde grote opera
L’Upupa und der Triumph der Sohnesliebe.
Het RFO speelt regelmatig werk van
Nederlandse componisten. Nieuwe
muziek van Peter-Jan Wagemans,
Richard Rijnvos, Robin de Raaff, Marijn
Simons, Otto Ketting en Jan van de
Putte wordt dit seizoen uitgevoerd,
naast premières van o.a. Wolfgang
Rihm en Sofi a Goebaidoelina.
In de serie De Vrijdag van Vredenburg
is het RFO met regelmaat te beluisteren,
aangevoerd door onder anderen
Pablo Heras-Casado, Mark Wigglesworth,
James Gaffi gan, Sir Mark Elder
en Markus Stenz.
Naast de vele concerten in de omroep -
series ontplooit het RFO activiteiten
die in belangrijke mate bijdragen aan
de internationale reputatie van het
orkest. Buitenlandse concerten vinden
dit seizoen plaats in de Keulse Philharmonie
met pianist Hannes Minnaar
(winnaar Koningin Elizabethwedstrijd
2010) en in de Londense Royal Albert
Hall in de BBC Proms 2011. De liveopnamen
van Wagners Lohengrin, Die
Meistersinger von Nürnberg en Parsifal,
die het orkest onder leiding van Jaap
van Zweden maakte, zijn internationaal
zeer goed ontvangen. Daarnaast
omvat de omvangrijke plaat- en cdcatalogus
van het RFO legendarische
opnamen onder leiding van o.a.
Leopold Stokowski, Antal Doráti, Jean
Fournet en Edo de Waart. Cd’s met
werken van hedendaagse componisten
als Jonathan Harvey, Klas Torstensson
en Jan van Vlijmen werden onderscheiden
met prijzen en eervolle vermeldingen.
Momenteel wordt gewerkt
aan een Sjostakovitsj-serie onder
leiding van Mark Wigglesworth en de
complete symfonieën van Bruckner
onder leiding van Jaap van Zweden.
➜ WWW.RADIOFILHARMONISCHORKEST.NL
➜ volg het radio fi lharmonisch orkest
op twitter (@radiofi lhorkest) en
facebook.
41

42
uitvoerenden zaterdag 18 februari
Groot Omroepkoor
Het Groot Omroepkoor is met 74
vocalisten het grootste professionele
koor van Nederland. Vanaf de oprichting
in 1946 manifesteert het koor zich
in een breed repertoire, uiteenlopend
van barok tot en met eigentijdse
muziek. Het koor werkt in wisselende
bezettingen, afhankelijk van het uit te
voeren werk en de wens van de dirigent,
en is doorgaans te horen in de
NTR ZaterdagMatinee, de Vrijdag van
Vredenburg, Het Zondagochtend
Concert en concerten van de NTR in
het Muziekgebouw aan ’t IJ. De Braziliaan
Celso Antunes is chef-dirigent
van het Groot Omroepkoor sinds het
seizoen 2008-2009. Vaste gastdirigent
is Michael Gläser.
Samen met de omroeporkesten worden
in seizoen 2011-2012 in Vredenburg
Leidsche Rijn enkele grote vocaalinstrumentale
werken uitgevoerd,
waaronder Händels oratorium Solomon
en Debussy’s complete oratorium Le
martyre de Saint Sébastien, de Mis in C van
Beethoven en de Mis van Stra vinsky,
uitgevoerd met de Radio Kamer Filharmonie
en Philippe Herreweghe,
Fauré’s Caligula met Masaaki Suzuki
en Mahlers cantate Das klagende Lied,
met het Radio Filharmonisch Orkest
onder leiding van Markus Stenz. A
capella is het koor traditiegetrouw te
beluisteren met een rijk gevarieerd
programma in de Utrechtse Jacobikerk
in het kader van De Vrijdag van
Vredenburg. Dit seizoen staat onder
meer een nieuwe Mis van Rautavaara
op het programma.
Het Groot Omroepkoor is in de opera -
serie van de NTR ZaterdagMatinee in
vijf voorstellingen present met repertoire
dat varieert van Webers vroegromantische
opera Der Freischütz tot
Willem Jeths’ Hôtel de Pékin. De opera
L’Upupa und der Triumph der Sohnesliebe
van Hans Werner Henze beleeft in deze
serie zijn Nederlandse première. In
andere series van de ZaterdagMatinee
levert het koor zijn aandeel aan onder
meer Janáčeks Glagolitische mis onder
leiding van Jaap van Zweden, Diepenbrocks
Missa in Die Festo met chefdirigent
Celso Antunes en de Nederlandse
première van Rihms Quo me rapis
onder leiding van Thomas Eitler.
Het GOK is dit seizoen te gast bij het
Koninklijk Concertgebouworkest
onder leiding van achtereenvolgens
Mariss Jansons, Iván Fischer en Nikolaus
Harnoncourt. Met het Chamber
Orchestra of Europe onder leiding van
Bernard Haitink wordt Beethovens
Negende symfonie uitgevoerd in het
Amsterdamse Concertgebouw en in
de Salle Pleyel te Parijs.
Mede op initiatief van het Groot
Omroepkoor is de Eric Ericson Masterclass
voor jonge koordirigenten gestart.
Sinds 2001 vindt deze Masterclass
iedere twee jaar plaats. Op diverse cdregistraties
schittert het Groot Omroepkoor
in een breed repertoire met
opnamen van onder meer MacMillan,
Keuris, Diepenbrock, Mahler, Rossini,
Wagner, Elgar, Rihm en Poulenc.
➜ WWW.GROOTOMROEPKOOR.NL
➜ volg het Groot Omroepkoor op twitter
(@grootomroepkoor) en facebook

Radio Filharmonisch Orkest
CHEF-DIRIGENT
Jaap van Zweden
ERE-DIRIGENT
Edo de Waart
EERSTE VIOOL
Ronald Hoogeveen
Semjon Meerson
Alexander Baev
Fred Gaasterland
Alberto Johnson
Natalia Gabunia
Masha Iakovleva
Kerstin Kendler
Anna Korpalska
Pamela Kubik
Theo Ploeger
Pieter Vel
Peter Weimar
Alla Kim
Iina Laasio
Ankie van Ommeren
TWEEDE VIOOL
Casper Bleumers
Andrea van Harmelen
Sarah Loerkens
Esther de Bruijn
Michiel Eekhof
Odilia Fiedler
Annemarie van
Helderen
Robbert Honorits
Esther Kövy
Ingrid van Leeuwen
Dana Mihailescu
Renate van Riel
Nienke Teuben
Alexander van den Tol
ALTVIOOL
Francien Schatborn
Arjan Wildschut
Igor Bobylev
Martina Forni
Annemijn den Herder
Ben Joles
Erik Krosenbrink
Robert Meulendijk
Petr Muratov
Ewa Wagner
Anna Magdalena den
Herder
Stanislava Stoeva
CELLO
Anton Istomin
Wim Hülsmann
Harm Bakker
Winnyfred Beldman
Mirjam Bosma
Crit Coenegracht
Anneke Janssen
Ansfried Plat
Arjen Uittenbogaard
Marjolein Meijer
CONTRABAS
Rien Wisse
Walter van Egeraat
Annika Hope
Edward Mebius
Stephan Wienjus
Eduard Zlatkin
Marijn van Prooijen
Wouter Swinkels
FLUIT
Carla Meijers
Adeline Salles
Ingrid Geerlings
PICCOLO
Maike Grobbenhaar
HOBO
Hans Wolters
Yvonne Wolters
ALTHOBO
Gerard van Andel
KLARINET
Frank van den Brink
Nanette Bakker
Diede Brantjes
BASKLARINET
Sergio Hamerslag
FAGOT
Jos Lammerse
Freek Sluijs
Birgit Strahl
CONTRA-FAGOT
Desirée van Vliet
HOORN
Petra Botma-Zijlstra
Toine Martens
Peter Janosi
Anneke Vreugdenhil
Fréderick Franssen
Sander van Dijk
TROMPET
Hans van Loenen
Rik Knarren
Jacco Groenendijk
Hans Verheij
TROMBONE
Jaume Gavilan Agullo
Herman Nass
BASTROMBONE
Steven Verhelst
TUBA
Bernard Beniers
PAUKEN
Paul Jussen
SLAGWERK
Hans Zonderop
Mark Haeldermans
Henk de Vlieger
Esther Doornink
Harry van Meurs
HARP
Ellen Versney
Marianne Smit
Annamaria Gergely
CELESTA
Stephan Kiefer
43

44
Groot Omroepkoor
CHEF-DIRIGENT
Celso Antunes
VASTE GAST-DIRIGENT
Michael Gläser
SOPRANEN
Esther Beima
Reina Boelens
Annelie Brinkhof
Elma van den Dool
Daphne Druijf
Loes Groot Antink
Charlotte Janssen
Anitra Jellema
Margo van Laack
Marianne van Laarhoven
Judith Petra
Linda Rands
Esther Ree *
Maja Roodveldt
Annette de Rozario
Jolanda Sengers
Willemijn Spierenburg *
Henda Strydom
Murni Suwetja
Nikki Treurniet *
Dorien Verheijden
Anna Walker *
Sabine Wüthrich
Yuko Yagishita
ALTEN
Yvonne Benschop
Nicoline Bovens
Ans van Dam
Marjan van Eldik
Eline Harbers
José Kamminga
Anneke Leenman
Els Liebregt
Itzel-Trejo Medecigo *
Marga Melerna
Corrie Pronk
Anjolet Rotteveel
Adélaïde Rouyer
Anneloes Volmer
Lisinka de Vries
Harda van Wageningen
Anke Zuithoff
Pierrette de Zwaan
TENOREN
Alan Belk
Ross Buddie
Kevin Doss
Eyjólfur Eyjólfsson
Boguslaw Fiksinski
Gerben Houba
Peter-Paul Houtmortels
Marius Kwaks
Falco van Loon
Aart Mateboer
Ioan Micu
Matthew Minter
Matthew Smith
Julien Traniello *
Henk Vels
John Vredeveldt
Steven de Vries
Deniz Yilmaz
BASSEN
Gert-Jan Alders
Joep Bröcheler
Math Dirks
Maté Fülep
Geert van Hecke
Henk van Heijnsbergen
Daniël Hermán Mostert
Palle Fuhr Jørgensen
Itamar Lapid
João Paixão
Ludovic Provost
Menno van Slooten
Lars Terray
Hans de Vries
Nanco de Vries
Jan van Zelm
VASTE PIANIST
Ben Martin Weijand
* stagiaires

Meer Debussy
in De Vrijdag van Vredenburg
SERIE ROND DEBUSSY
vrijdag 30 maart 2012, 20.15 uur inleiding Madeleine Pfundt 19.30 uur
De beeldende muziek van Frankrijk
Serge Baudo
SERIE AVRO KLASSIEK / ROND DEBUSSY
vrijdag 27 april 2012, 20.15 uur inleiding Madeleine Pfundt 19.30 uur
Stravinsky in Parijs
Radio Filharmonisch
Orkest
Sir Mark Elder dirigent
Ronald Brautigam piano
Radio Filharmonisch
Orkest
Serge Baudo dirigent
Renaud Capuçon viool
Debussy
Prélude à l’après-midi
d’un faune
Stravinsky
Concert voor piano en
orkest
Debussy
Jeux
Rimski-Korsakov
Suite uit de Legende van
de onzichtbare stad Kitezj
Messiaen
Un sourire
Saint-Saëns
Introduction et rondo
capriccioso
Ravel
Tzigane
Debussy
Images
Ronald Brautigam
MARCO BORGGREVE
45

46
komende concerten in
de Vrijdag van Vredenburg
SERIE TROS VOCAAL
vrijdag 24 februari 2012, 20.15 uur inleiding Kees Wisse 19.30 uur
Masaaki Suzuki dirigeert Mendelssohn, Fauré en Stravinsky
Masaaki Suzuki
SERIE MUZIKALE MEESTERWERKEN
MARCO BORGGREVE
Radio Kamer Filharmonie
Frans Brüggen dirigent
Maria João Pires piano
Radio Kamer Filharmonie
Groot Omroepvrouwenkoor
Masaaki Suzuki dirigent
Joanne Lunn sopraan
Olivia Vermeulen mezzosopraan
vrijdag 9 maart 2012, 20.15 uur
inleiding Aukelien van Hoytema 19.30 uur
Een avond Parijs
Fauré
Masques et bergamasques
Chopin
Tweede pianoconcert *
Haydn
Parijse symfonie nr. 82
‘L’Ours’*
* ZONDAG 11 MAART OOK IN HET ZONDAGOCHTEND CONCERT,
CONCERTGEBOUW, AMSTERDAM
Stravinsky
Suite le baiser de la fée
Fauré
Caligula
Mendelssohn
Ein Sommernachtstraum
Maria João Pires
X

SERIE TROS KLASSIEK
vrijdag 16 maart 2012, 20.15 uur inleiding Sebastiaan van Eck 19.30 uur
Andreas Staier & Frans Brüggen
Andreas Staier
SERIE TROS KLASSIEK / TROS VOCAAL
vrijdag 23 maart 2012, 20.15 uur inleiding Paul Korenhof19.30 uur
Het beroemdste liefdespaar
Groot Omroepkoor
James Gaffi gan dirigent
Géraldine Chauvet
sopraan
Andrew Staples tenor
Thomas Oliemans bas
ERIC LAR
Radio Kamer Filharmonie
Frans Brüggen dirigent
Andreas Staier piano
Berlioz
Roméo et Juliette
Debussy /Ravel
Sarabande et Danse
Mozart
Pianoconcert nr. 17 in G
KV 453
Beethoven
Vierde symfonie
Géraldine Chauvet
XX
47

48
colofon
Het Radio 4 Concerthuis:
De Vrijdag van Vredenburg – Rond Debussy
Met het Radio 4 Concerthuis van
radio4.nl verandert uw huis kamer in
een concertzaal wanneer u dat wilt.
Natuurlijk zijn de eigen Radio 4
concertseries - de Vrijdag van Vredenburg
en de NTR ZaterdagMatinee -
volop aanwezig in het Radio 4 Concert -
huis. De recente hoogtepunten maar
ook de prachtige historische opnames
uit het rijke omroeparchief.
En ook alle concerten van het nieuwe
Vrijdag van Vredenburg- seizoen kunt
u terugluisteren in het Radio 4
Concerthuis. U kunt op elk gewenst
moment kiezen uit het altijd actuele
aanbod van ruim 100 concerten en
zelf uw concert programma samenstellen.
Of laat u verleiden door de
bijzondere highlights die geprogrammeerd
voor u klaarstaan, voorzien
van extra informatie en aantrekkelijk
gepresenteerd.
PROGRAMMERING
Astrid in ’t Veld
PROGRAMMERING VREDENBURG
Guy van Hulst en Peter Tra
PRODUCTIE
Manon Tuynman en
Hanna Schreuders
PRODUCTIE VREDENBURG
Jorunn Labordus
PUBLICITEIT & PRODUCTIE-ASSISTENTIE
Anne Marie van Doorn
EDUCATIE VREDENBURG
Lucine Schipper
ADMINISTRATIE & FINANCIËN
Anneke de Vries
PRESENTATIE RADIO 4
Mark Brouwers, Ab Nieuwdorp
en Maartje Stokkers
RANDPROGRAMMERING TROS EN
AVRO RADIO4
Thea Derks en Victor Striker
EINDREDACTIE RADIO
Roland Kieft en Petra Koks
CASTING DIRECTOR
Mauricio Fernández
ARTISTIEK LEIDER
Kees Vlaardingerbroek
Meer Franse muziek? Dit seizoen viert
De Vrijdag van Vredenburg de 150e
verjaardag van Claude Debussy in de
serie Rond Debussy. Bezoek de Orkestmuziek
zaal voor een selectie Frans
getinte concerten.
In het Radio 4 Concerthuis bepaalt ú
wat u wilt horen, in het door u
gewenste genre, wanneer u maar wilt.
radio4.nl/concerthuis
PROGRAMMATOELICHTINGEN
Michiel Cleij, Clemens Romijn
REDACTIE PROGRAMMABOEK
EN VERTALING LA DAMOISELLE ÉLUE
Clemens Romijn
EINDREDACTIE
Onno Schoonderwoerd
VORMGEVING
Dorine Verharen
DRUK
Van der Weij BV Hilversum