Bijlage 7

Bureauonderzoek Archeologie 

Plangebied voormalige drukkerij 

Boom en Kromme Elleboog te 

Meppel, gemeente Meppel 

Opdrachtgever 

BJZ.nu 

Dhr. W. Bekke 

Twentepoort Oost 16a 

7609 RG ALMELO 

T: 0546-45 44 66 

M. 06 - 21 29 71 19 

E: info@bjz.nu 

I: www.bjz.nu 

Projectnummer 

2011229 

Kenmerk 

EKU/DIR/HAMA/2011229 Eindredactie/kwaliteitscontrole: paraaf datum 

Drs. E. van der Kuijl 08-11-2012

Project : Bureauonderzoek plangebied voormalige drukkerij Boom te Meppel 

Kenmerk : EKU/DIR/HAMA/2011229 

Colofon 

Opdrachtgever: BJZ.nu te Almelo 

Project: Bureauonderzoek Plangebied voormalige drukkerij Boom en Kromme Elleboog te Meppel 

Projectnummer: 2011229 

Titel: Bureauonderzoek Archeologie Plangebied voormalige drukkerij Boom en Kromme Elleboog te Meppel 

Datum: 08-11-2012, definitieve versie 1.3 

Redactie: drs. E. van der Kuijl – Hamaland Advies 

Afbeelding voorzijde: De voormalige drukkerij en uitgeverij Boom is gevestigd tussen de Groenmarkt en de Kromme Elleboog. De 

foto op de omslag geeft een impressie van de Groenmarkt rond 1900. Bron: Bijl, 1976. 

© Hamaland Advies VOF. De rechten van intellectueel eigendom verblijven te allen tijde bij Hamaland Advies VOF. 

© Hamaland Advies, Ambachtsweg 9b, 7021 BT Zelhem 2 van 29



INHOUD 

1 Inleiding 4 

1.1 Inleiding en onderzoekskader 7 

1.2 Doel en vraagstelling van het bureauonderzoek 7 

1.3 Werkwijze 7 

1.4 Beleidskaders 7 

1.5 Administratieve gegevens 9 

2 Planologisch kader 10 

2.1 Milieu 10 

2.2 Archeologie 10 

3 Geologische ontstaansgeschiedenis 13 

2.1 Landschapsgenese 13 

2.2 Geomorfologie en bodemtypen 13 

4 Historische ontwikkeling en historische geografie 16 

4.1 Beknopte bewoningsgeschiedenis van Meppel en de omgeving van het Boom complex 16 

4.2 Historisch bekende bebouwing 18 

5 Archeologie 22 

5.1 Inleiding 22 

5.2 Bekende archeologische waarden 22 

5.3 Archeologisch verwachtingsmodel 23 

5.4 Geplande bodemingrepen 25 

6 Conclusie en aanbeveling 26 

Gebruikte literatuur 28 

Bijlagen: 

Bijlage 1: Luchtfoto van het plangebied (Hoofdstraat 87 en Meppel-Kromme Elleboog) 

Bijlage 2: Archiskaartje van het plangebied 

Bijlage 3: Bovenaanzicht van de geplande nieuwbouw 

Bijlage 4: Dwarsdoorsnede van de geplande nieuwbouw 

Bijlage 5: Geologische perioden en lijst met gebruikte afkortingen 




1 Inleiding 

1.1 Inleiding en onderzoekskader 

Hamaland Advies heeft in opdracht van BJZ.nu te Almelo in de periode november 2011 tot en met februari 2012 een 

bureauonderzoek uitgevoerd voor het plangebied “voormalige drukkerij Boom” (hierna te noemen het “Boom complex”) en 

Kromme Elleboog te Meppel (zie bijlage 1). Het bureauonderzoek is uitgevoerd conform de richtlijnen van de 

Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (versie 3.2), de richtlijnen voor archeologisch bureauonderzoek in Drenthe (juli 

2006) en de richtlijnen voor archeologisch onderzoek in de gemeente Meppel. Het westelijk deel van het plangebied 

(Boom complex – Hoofdstraat 87) wordt begrensd door de Groenmarkt in het noorden, de Kromme Elleboog in het oosten 

en het zuiden en de Hoofdstraat in het westen. Het oostelijk deel van het plangebied (Meppel – Kromme Elleboog) wordt 

begrensd door de Kromme Elleboog in het zuiden en het westen en de achterkant van de bebouwing aan het Prinsenplein 

tot Kromme Elleboog 1A in het noordoosten (zie bijlage 1). 

De aanleiding voor het onderzoek is de herontwikkeling van de Boomlocatie waarbij de bestaande panden van het 

Boomcomplex aan de Hoogstraat, Kromme Elleboog en de Groenmarkt zullen worden gesloopt en vervangen zullen 

worden door een ‘functionele wand’ aan de Groenmarkt en aan de Kromme Elleboog. De wanden bestaan zowel aan de 

Groenmarkt als aan de Kromme Elleboog uit commerciële ruimtes op de begane grond en appartementen er boven. Voor 

de situering van het plangebied en de plangrenzen (zwarte contour) wordt verwezen naar afbeelding 2 en 3. 

Voorafgaand aan de sloop- en graafwerkzaamheden en andere geplande bodemingrepen dient in het kader van de Wet 

op de archeologische monumentenzorg (Wamz) en het gemeentelijk beleid verkennend archeologisch onderzoek te 

worden uitgevoerd. Het onderzoek is uitgevoerd in het kader van een Omgevingsvergunning (sloop van bestaande 

bebouwing en nieuwbouw) en de bestemmingsplanprocedure. Het uitgevoerde onderzoek bestaat uit een KNA conform 

bureauonderzoek dat aangevuld zal worden met een karterend en waarderend archeologisch onderzoek. 

Namens het bevoegd gezag zullen dhr. R. Oppedijk van gemeente Meppel en mw. drs. M. Montforts, Adviseur 

gemeentelijke archeologie van het Drents Plateau uit Assen de resultaten van het bureauonderzoek toetsen. Het 

bureauonderzoek en het onderzoeksvoorstel zijn opgesteld door Hamaland Advies uit Zelhem. 

Afb. 1; Situering van het plangebied bij de rode ster. 




Afb 2; Situering van het westelijk deel van het plangebied binnen het zwarte kader 




Afb 3; Situering van het het oostelijk deel van het plangebied binnen het zwarte kader 




1.2 Doel en vraagstelling van het bureauonderzoek 

Het doel van het bureauonderzoek is het verkrijgen van inzicht in bekende en te verwachten archeologische waarden in- 

en om het plangebied. Op basis van de verworven informatie wordt een archeologisch verwachtingsmodel voor de 

onderzoekslocatie opgesteld. 

De volgende vragen zullen, indien mogelijk, beantwoord worden: 

• Wat is de bodemopbouw en de vermoedelijke intactheid van het bodemprofiel binnen het plangebied? 

• Zijn er archeologische vindplaatsen in het onderzoeksgebied aanwezig dan wel te verwachten? 

Het antwoord op deze vragen zal worden verwerkt in een archeologisch verwachtingsmodel voor het plangebied, 

waarbij aangegeven zal worden of een nader onderzoek door middel van karterende boringen of een archeologische 

begeleiding van de geplande graafwerkzaamheden nodig zal zijn of niet. 

1.3 Werkwijze 

Het bureauonderzoek is uitgevoerd conform de eisen van de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA, 3.2) en bestaat uit de 

volgende onderdelen: 

1 beschrijving van de huidige situatie en de toekomstige situatie (KNA LSO2); 

2 beschrijving van de historische situatie en de landschappelijke ontwikkeling (KNA LSO3); 

3 beschrijving van de bekende archeologische waarden (KNA LSO4); 

4 het opstellen van een archeologisch verwachtingsmodel (KNA LSO5). 

Om tot een gefundeerd archeologisch verwachtingsmodel te komen is voor het onderzoek relevant bronnenmateriaal 

geraadpleegd. Door informatie uit verschillende invalshoeken samen te voegen ontstaat de mogelijkheid dwarsverbanden te 

leggen tussen de diverse brontypen en aan de hand hiervan een geïntegreerd archeologisch verwachtingsmodel op te stellen. De 

gegevens voor dit bureauonderzoek zijn ontleend aan: 

• Archis, het geautomatiseerde archeologische informatiesysteem voor Nederland. Onderdelen hiervan vormen de 

Archeologische Monumenten Kaart (AMK) en de Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden (IKAW); 

• geomorfologisch, bodemkundig, topografisch en historisch kaartmateriaal; 

• archeologische gebieden- en verwachtingskaart provincie Drenthe; 

• Kennisinfrastructuur Cultuurhistorie (KICH); 

• bouwhistorische gegevens; 

• de recente topografische kaart 1:25.000; 

• recente luchtfoto’s; 

• het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN); 

• de Archeologische Monumentenkaart van de provincie Drenthe; 

• omgevingsvisie provincie Drenthe; 

• archeologische landschappenkaart en beleidsadvieskaart van gemeente Meppel (ADC, 2010); 

• archeologische rapporten en publicaties. 

Ten behoeve van de voorbereiding van het bureauonderzoek is op 10 oktober 2011 een bezoek gebracht aan het 

plangebied, gemeente Meppel (dhr. R. Oppedijk) en de Openbare Bibliotheek. Op 7 februari 2012 heeft een inpandige 

opname plaatsgevonden van de gebouwen van het Boom complex en heeft een overleg met de Archeologische vereniging 

(S. Willems) plaatsgevonden, waarbij diverse onderzoeksgegevens van de vereniging zijn geraadpleegd. Een verzoek om 

inzage in de bouwdossiers bij gemeente Meppel heeft geen aanvullende informatie opgeleverd. Door de opdrachtgever zijn 

op verzoek van Hamaland Advies bouwtekeningen aangeleverd van de bestaande bebouwing van de voormalige drukkerij 

Boom. Wij zijn alle personen en instanties die ons behulpzaam zijn geweest bij dit bureauonderzoek zeer erkentelijk voor hun 

bijdrage. 

1.4 Beleidskaders 

Rijksbeleid 

In 1992 werd in Valetta door de Ministers van Cultuur van de bij de Raad van Europa aangesloten landen het 'Europees 

Verdrag inzake de bescherming van het Archeologisch Erfgoed', beter bekend onder de naam 'Verdrag van Malta', 




ondertekend. De Wet op de Archeologische Monumentenzorg is op 1 september 2007 in werking getreden. De nieuwe wet 

heeft zijn beslag gekregen via een wijziging van de Monumentenwet 1988, aanpassingen in de Wet op de Ruimtelijke 

Ordening (WRO) en enkele andere wetten en met de invoering van de Wabo (2010). Met de nieuwe Wet op de 

Archeologische Monumentenzorg is het accent komen te liggen op het streven naar het behoud en beheer van 

archeologische waarden in de bodem (in situ) en het beperken van (de noodzaak van) archeologische opgravingen. 

Uitgangspunt van het nieuwe beleid is tevens het principe 'de verstoorder betaalt'. Bij het voorbereiden van werkzaamheden 

die het bodemarchief kunnen verstoren (zoals de aanleg van een weg, een nieuwe woonwijk, een bedrijventerrein), dient 

onderzocht te worden of daardoor archeologische resten verstoord kunnen worden. 

Als uit het onderzoek blijkt dat er archeologische waarden aanwezig zijn en deze niet ter plaatse behouden kunnen blijven, 

dan dient de initiatiefnemer van het werk de kosten te dragen die gepaard gaan met het opgraven en conserveren van de 

plaats. Met de introductie van de nieuwe wet zijn de kerntaken en bestuurlijke verantwoordelijkheden van gemeenten 

veranderd. Eén van de belangrijkste consequenties is, dat aan gemeenten een centrale rol is toegekend in de bescherming 

van archeologisch erfgoed. In de wet is bepaald dat gemeenten door inzet van een planologisch instrumentarium het 

archeologisch belang dienen te waarborgen. Bescherming van het archeologisch erfgoed kan onder meer vorm krijgen door 

in bestemmingsplannen regels ter bescherming van bekende en te verwachten archeologische waarden op te nemen. In de 

regelgeving is vastgelegd dat in het kader van een omgevingsvergunning van de aanvrager geëist kan worden dat hij een 

rapport overlegt waarin de archeologische waarde van het te verstoren terrein voldoende is vastgesteld. Voor de toetsing 

van archeologische waarden is een archeologisch bestel ontwikkeld, waarmee de archeologische waarde van een terrein 

bepaald kan worden door middel van een getrapt systeem van onderzoek. In het kader van het vrijstellingsbesluit volstaat in 

eerste instantie een bureauonderzoek en een inventariserend veldonderzoek (IVO- verkennende fase). 

Provinciaal Beleid 

Het provinciaal archeologiebeleid van provincie Drenthe is verankerd in: 

1. De Verordening Ruimtelijk Omgevingsbeleid (vastgesteld maart 2011); 

2. Omgevingsvisie Drenthe (juni 2010, hoofdstuk 4: kernkwaliteiten, oorspronkelijkheid) 

3. Integrale Provinciale Monumentenlijst Drenthe (2010); 

4. Kaarten Provinciaal Belang Archeologie in de Omgevingsvisie Drenthe (2010): Kaart 2 Kernkwaliteiten: met 

name de kaarten 2.f Kernkwaliteit cultuurhistorie en 2.e Kernkwaliteit Archeologie; 

5. Cultuurhistorisch Kompas (2009; deelstructuurvisie is in voorbereiding); 

6. Cultuur als magneet 2009-2012; 

7. de Beleidsbrief provinciale archeologie 2007 (voor zover niet geactualiseerd door de Omgevingsvisie); 

8. De provinciale databank cultuurhistorie en archeologie: gevoed en beheerd door Drents Plateau. 

De Omgevingsvisie Drenthe definieert het Provinciaal belang en benoemt een selectie uit het totale Drentse erfgoed. Zij richt 

zich op de regionale bewoningsgeschiedenis, waarbij archeologische waarden een belangrijke inspiratiebron vormen. De 

sturing vindt plaats op basis van de uitgangspunten zoals die gedefinieerd zijn in het Cultuurhistorisch Kompas: respecteren 

en inspireren (ruimtelijke kwaliteit, publieksontsluiting), voorwaarden stellen aan onderzoek, en eisen stellen die gericht zijn 

op behoud in situ. In de culturele en museale agenda van provincie Drenthe 2009-2011 (Cultuur als Magneet) is het 

uitvoeringsprogramma van de Culturele Allianties tussen provincie en de Drentse gemeenten opgenomen. Het richt zich op 

een gezamenlijke inzet van provincie en gemeente voor wat betreft de implementatie van de Wet op de archeologische 

monumentenzorg (Wamz). Ook stimuleert ze de vervaardiging van gemeentelijke archeologische beleidskaarten door een 

financiële en inhoudelijke bijdrage door kennisinbreng en procesbegeleiding aan te bieden door de provinciaal archeologen. 

De provincie is vanuit de Ontgrondingwet (artikel 5, lid 2), Wet Milieubeheer (artikel 1 .2.) en de Provincie Wet (artikel 145) 

het bevoegde gezag inzake archeologie. Bij milieueffectrapportages (MER) en Strategische Milieu Beoordelingen (SMB) kan 

afhankelijk van de ligging en omvang van het plan zowel het Rijk, provincie als gemeente optreden als bevoegd gezag. De 

basis voor het provinciale beleid op archeologie is vastgelegd in het Provinciaal Omgevingsplan II (hoofdstuk C 10.3) en de 

Cultuurnota 2005-2008. De Archeologische Monumentenkaart van Drenthe (bekende vindplaatsen, kaart 8 uit POP II) en de 

Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden (verwachte vindplaatsen, afgekort IKAW, kaart H uit POPII) blijven 

onverminderd deel uitmaken van het huidige toetsingskader van de provincie inzake gemeentelijke ruimtelijke plannen. 

Gemeentelijk beleid 

Met de invoering van de Wet op de archeologische monumentenzorg in 2007 is de verantwoordelijkheid voor het 

bodemarchief gedelegeerd aan gemeenten. Gemeente Meppel beschikt derhalve over eigen archeologiebeleid en een eigen 

beleidsadvieskaart. Gemeente Meppel heeft aan Hamaland Advies een exemplaar van de beleidsadvieskaart verstrekt, die 

vervolgens gebruikt is als toetsingskader voor de archeologische verwachting. Verder zijn de landelijke en provinciale 

richtlijnen voor archeologische bureauonderzoek leidend voor het opstellen en toetsen van het onderhavig onderzoek. 




1.5 Administratieve gegevens 

Datum onderzoek: november 2011-februari 2012 

Uitvoerder: Hamaland Advies vof 

Provincie: Drenthe 

Plaats: Meppel 

Gemeente: Meppel 

Toponiem: westelijke helft: Het Boom complex (Hoofdstraat 87) 

oostelijke helft: Meppel – Kromme Elleboog. 

Kaartblad: 21E 

Kadastrale gegevens: Meppel, Sectie A, nrs. 9214 (Groenmarkt) 9213, 8655, 8656, 8910, 9231, 9232, 

9233 en 9234 (Boom complex) 8381, 8382 (parkeervoorzieningen Kromme 

Elleboog) 

Onderzoeksmelding: 54011 

Huidig grondgebruik: Bebouwing, parkeerplaats, openbare ruimte (marktplein) 

Toekomstig grondgebruik: Parkeergarage, bedrijfsruimte en bovenwoningen 

Omvang van de ontwikkeling: Totale geplande bodemingreep: 4.012 m2 . 

Bodemtype: Stadsophoging met bewoning uit de Nieuwe Tijd en de Late Middeleeuwen op 

beekeerdgronden en moerige podzolgronden op dekzand 

Geomorfologie: Dekzand (Formatie van Boxtel, Laagpakket van Wierden) 

Periode: Prehistorie t/m Nieuwe Tijd 

De hoekcoördinaten van de westelijke helft van het onderzoeksgebied (Hoofdstraat 87) zijn; 

NW: 209.461 / 523449 

NO: 209.369 / 523.520 

ZO: 209.370 / 523.482 

ZW: 209.345 / 523.464 

Het centrumcoördinaat is: 209.398 / 525.505 

De hoekcoördinaten van de oostelijke helft van het onderzoeksgebied (Meppel-Kromme Elleboog) zijn; 

NW: 209.369 / 523.520 

NO: 209.441 / 523.537 

ZO: 209.506 / 523.488 

ZW: 209.345 / 523.464 

Het centrumcoördinaat is: 209.476 / 523.524 

Voor de situering van het onderzoeksgebied wordt verwezen naar afbeelding 2 en 3 op pagina 5 en 6 en bijlage 1. 




2 Planologisch kader 

Inleiding 

In 2011 is door de gemeenteraad een ‘Stedenbouwkundige Visie en Beeldkwaliteitsplan, Kromme Elleboog, Meppel‘ 

vastgesteld voor het gebied rondom de Kromme Elleboog. Dit plan biedt een kader voor de herontwikkeling van het Boom 

complex en de omgeving. De inzet van de herontwikkeling is het op een goede manier aansluiten op de historische 

binnenstad en aansluiten op de kleine 'korrelgrootte, van de binnenstad van Meppel. De visie omvat onder meer 

nieuwbouw op de plaats van de voormalige uitgeverij (Boom) en op de plaats van de huidige parkeervoorzieningen aan de 

Kromme Elleboog. Door een knip in bouwvolumes wordt een fijnmazig voetgangersstelsel bewerkstelligd; en komt er een 

directe loopverbinding tussen de Groenmarkt en de Kromme Elleboog. 

2.1. Milieu 

In het plangebied is een ernstige verontreiniging bekend, namelijk Kromme Elleboog 2 (Locatie Boom complex). Hier is 

sterke bodemverontreiniging aan lood, kwik en PAK aangetoond bij grondboringen in 1995. Een andere ernstig vervuilde 

locatie ligt net buiten het plangebied naast het te slopen pand aan de Prinsengracht. Het gaat bij deze vervuilde locatie 

om de Prinsengracht 3 (Drukkerij van Dijk). Hier is sterke verontreiniging aangetoond voor PAK. 

Verder zijn er een 9-tal verdachte locaties in en rondom het plangebied, waarvan er 2 direct in het plangebied liggen. In 

het plangebied is een verkennend milieukundig bodemonderzoek verricht in het plangebied met uitzondering van locatie 

"Boom" (De Straat,1 juni 2005). Uit dit onderzoek blijkt dat de hypothese "niet verdacht" voor dit deel van het plangebied 

formeel dient te worden verworpen. De gemeten overschrijdingen van de streefwaarde zijn echter dermate gering en 

bovendien mogelijk van natuurlijke oorsprong (chroom in het grondwater), dat zij vanuit milieukundig oogpunt geen 

bezwaar vormen. 

Voor de locatie "Boom" is in juni 2005 nog aanvullend verkennend milieukundig bodemonderzoek verricht (De Straat, 7 

juni 2005). In afbeelding 4 zijn de locaties van de boorpunten weergegeven. Op basis van de gemeten loodgehalten ter 

hoogte van boringen 11, 101 en 102 wordt een nader onderzoek naar de ernst en omvang van de aangetroffen 

loodverontreiniging in de grond aanbevolen. Bovendien wordt aanbevolen om de peilbuis 104 nogmaals te bemonsteren 

en het grondwater te analyseren op kwik. Ten slotte zullen er aanvullend nog inpandige boringen moeten worden verricht 

voor de locatie "Boom". Nader onderzoek moet uitwijzen hoe groot de verontreiniging is en wat de oorzaak van de 

verontreiniging is. Door Outline Consultancy is aanvullend historisch onderzoek verricht naar eerdere bedrijfsactiviteiten in 

het plangebied Kromme Elleboog. Hieruit is gebleken dat in de omgeving van het plangebied voorheen een scheepsbouw- 

en reparatiebedrijf, een koperslagerij, een benzinepompinstallatie en een smederij, een machinereparatiebedrijf, een 

slachterij en een biscuit, koek en banketfabriek aanwezig waren. Hiervan zijn de Hinderwetvergunningen bestudeerd. De 

beschreven bedrijven waren allen gesitueerd aan de oostkant van het plangebied langs het Prinsenplein, de Prinsengracht 

en de Keizersgracht en vallen buiten de contouren van het Boom complex. Ter plaatse van de voormalige 

benzinepompinstallatie aan de Kromme Elleboog 2 zijn verkennende en aanvullende milieukundige bodemonderzoeken 

uitgevoerd door Milieutechniek Eemland (1993), Bedrijfs Milieudienst Drenthe (1995) en Bodemburo (2004). Hierna zijn 

twee ondergrondse brandstoftanks verwijderd en is een ondergrondse tank gereinigd en afgevuld met zand. Ter plaatse 

van de rotatiedrukkerij van Boom zijn licht verhoogde gehalten koper, lood, benzeen, xylenen, naftaleen en fenol gemeten 

in het grondwater. Tot slot is in 2007 door Royal Haskoning een in-situ partijkeuring verricht in het destijds te vernieuwen 

weg- en riooltracé van de Kromme Elleboog. In het totaal zijn twee partijen grond gekeurd die volgens de normen van het 

Bouwstoffenbesluit als ‘categorie 1 grond’ en als schone grond zijn geclassificeerd. De boorstaten van de besproken 

milieukundige onderzoeken zijn naast de bekende gegevens uit archeologisch onderzoek gebruikt voor het bepalen van 

de bodemopbouw in het plangebied (zie paragraaf 3.2). 

2.2. Archeologie 

Gemeenten zijn verplicht bij het opstellen van hun ruimtelijke plannen rekening te houden met de in hun bodem 

archeologische (verwachtings)waarden. Uitgangspunt voor het onderhavige wijzigingsplan is het behoud van de 

(mogelijke) archeologische waarden. De verwachtingswaarde op basis van de IKAW is voor het plangebied hoog. Om deze 

reden is ook een archeologisch vooronderzoek verricht (RAAP, 23 juni 2005). Sinds 1 juni 2010 beschikt Meppel over een 

eigen archeologische beleidskaart die leidend is bij ruimtelijke ontwikkelingen (ADC, 2010). Op de beleidskaart (uitsnede 

historische kern Meppel) is het plangebied gesitueerd in de historische kern van Meppel met 50 meter bufferzone (oranje 

arcering). Hiervoor geldt behoud in situ als uitgangspunt; bodemingrepen moeten voorkomen worden. Indien dit niet 

mogelijk is dient nader onderzoek plaats te vinden. Bij ophoging geldt een dieptevrijstelling. Volgens de gemeentelijke 

richtlijnen dient bij ruimtelijke ontwikkeling gestart te worden met een archeologisch bureauonderzoek en zo nodig een 

inpandig bouwhistorisch onderzoek. Daarna dient bij een niet-lineaire verstoring (dit plan) indien van toepassing 

archeologische sloopbegeleiding uitgevoerd te worden en daarna zo nodig proefsleuvenonderzoek. Indien op grond van 

een KNA conform waarderend onderzoek (proefsleuven) geconcludeerd wordt dat de locatie behoudenswaardig is, dan 

geldt behoud in situ of opgraven. 

10 van 30



Afb. 4; Boorpuntenkaart van het aanvullend verkennend milieukundig bodemonderzoek in 2005 (Bron: De Straat, 2005) 

11 van 30



Het plangebied bevindt zich binnen de historische kern van Meppel. Dit is een terrein van hoge archeologische waarde 

(CMA-code 21E-017, Monumentnummer 14513). De provincie heeft in het kader van het Omgevingsbeleid het ‘provinciaal 

belang archeologie’ gedefinieerd. De historische kern van Meppel is door de provincie aangewezen als van provinciaal 

belang. Voor de historische kern geldt dat ze tevens een AMK-terrein is. Indien bodemingrepen plaatsvinden, moeten deze 

locaties nader worden onderzocht en vervolgens worden voorgedragen voor selectie bij het bevoegd gezag. In geval van 

voorgenomen bodemingrepen in waarden of verwachtingen aangaande het provinciaal belang dient, via de gemeente (dhr. 

R. Oppedijk, r.oppedijk@meppel.nl, t. 0522-850458) contact opgenomen te worden met de provincie, namens deze de 

provinciaal archeoloog (dr. W.A.B. van der Sanden, w.sanden@drentsplateau.nl, t. 06-22662601). 

Afb. 5; Overzicht van het 

plangebied met de 

geplande ontwikkelingen. 

In rood: kantorencomplex 

Boom complex. Dit 

gedeelte wordt intern 

verbouwd. In geel: 

Rotatiehal en parkeerplaatsen 

aan de Kromme 

Elleboog. Dit gedeelte zal 

worden ingericht met 

nieuwbouw (o.a een. 

parkeergarage). 

12 van 30



3 Geologische ontstaansgeschiedenis 

3.1 Landschapsgenese 

Inleiding 

De vorming van het landschap is belangrijk voor de bewoningsgeschiedenis van ons land. In de landschapsgenese 

wordt weergegeven hoe het landschap vanaf de voorlaatste ijstijd tot in het Holoceen verandert is en welke 

afzettingen onder welke klimatologische omstandigheden gevormd zijn. Deze afzettingen vormden de ondergrond 

waarop men in de Prehistorie leefde en welke bepalend waren voor de vestigingsmogelijkheden van mensen. 

Geologische ontstaansgeschiedenis 

De basis van het landschap in de gemeente Meppel is in de voorlaatste ijstijd gelegd. Gedurende deze ijstijd – het 

Saalien, 238.000 – 128.000 jaar geleden – werd heel Drenthe door het gletsjerijs bedekt. Grote rivieren zoals de Rijn 

en de Vecht hadden altijd in noordelijke en noordwestelijke richting gestroomd, maar werden nu geblokkeerd door 

het landijs en in westelijke richting afgebogen. Het water van de Rijn, IJssel en een aantal andere rivieren vormden 

gezamenlijk een stroom van wellicht 10 tot 15 km breed. De zeer grote waterafvoer zorgde ervoor dat dit 

rivierenstelsel- net als overigens andere riviersystemen in deze periode – zich ontwikkelde tot een systeem van zich 

vlechtende, ondiepe riviergeulen (afbeelding 3). De grote watermassa’s verplaatsten grote hoeveelheden zand en 

grind. Het ondiepe, kilometers brede rivierdal langs het ijsfront wordt een ‘oerstroomdal’ genoemd. Het oerstroomdal 

van de Vecht liep van Nordhorn via Alkmaar nog honderden kilometers door in het toen nog droge Noordzeegebied. 

Afbeelding 6; Verschillende riviersystemen. Bron: Neefjes (red) et al, 2011. 

De gemeente Meppel bevindt zich vrijwel geheel in dit dal. In dit dal is het keileem geërodeerd en zijn grofzandige 

afzettingen gevormd. Deze fluvioperiglaciale afzettingen zijn ongeveer 5 meter dik. In de zomer vond smeltwater een 

weg tot onder het dikke ijspakket. Het water verzamelde zich tot subglaciale rivieren. De druk van het honderden 

meters dikke ijspakket was enorm, waardoor het smeltwater in de loop van duizenden jaren tunneldalen van meer 

dan 100 m diep kon uitslijten. Tegen het einde van de Saale-ijstijd smolt het landijs geleidelijk af en er ontstonden 

grote smeltwaterstromen, die door de tunneldalen in westelijke richting werden afgevoerd. Deze stromen brachten 

grote hoeveelheden zand, grind en leem mee. 

In de laatste fasen van het Weichselien – het Laat-Pleniglaciaal, 28.000 – 15.400 jaar geleden – brak na een periode 

van relatieve warmte - een periode van langdurige kou aan. Het werd daardoor droger doordat meer water werd 

vastgelegd in ijs. Door de koude en droogte veranderde heel Nederland in een arctisch woestijnlandschap. Door de 

wind werden enorme hoeveelheden zand verplaatst, dat over een groot deel van Oost-Nederland werd afgezet als 

een dikke, alles bedekkende laag dekzand. In de laatste fase van het Weichselien (Laat-Glaciaal, 13.400 – 9.700) 

kwam, in een periode waarin de temperatuur geleidelijk steeg, één koude periode voor (Late Dryas, circa 13.000 – 

12-000). 

© Hamaland Advies, Ambachtsweg 9b, 7021 BT Zelhem 

13 van 30



Gedurende het Weichselien zijn de fluvioperiglaciale afzettingen van het oerstroomdal bedekt met dekzand. In 

Meppel komt alleen Jong Dekzand voor, dat afgezet is gedurende het Laat Weichselien. 

Afb. 7; Uitsnede uit de Bodemkaart met de situering van het plangebied in het rode kader. (Bron: Archis). 

Holoceen 

Van groot belang voor de vorming van het huidige landschap is de periode van het Holoceen. Na de laatste ijstijd 

ontstond door vernatting een groot veenlandschap achter de Hollandse kust, waarvan ook Meppel deel uitmaakte. 

Het landschap werd steeds natter; er ontstonden natte broekbossen en grote moerassen. In het gebied rondom het 

plangebied waren destijds kleine zandverstuivingen, natte heidegebieden en kleinere veengebieden aanwezig. De 

rivier overstroomde regelmatig, zodat alleen de hogere delen in het landschap – de dekzandruggen en rivierduinen – 

het hele jaar droog bleven. De Mulder e.a. (Mulder e.a., 2003) plaatsen de vernatting en veengroei aan de 

zuidwestzijde van het Drents Plateau in het Neolitihicum (Laat Atlanticum, vanaf circa 400 v.C.). In de afvoerloze 

laagten buiten de beekdalen ontwikkelde zich eerst een meerbodem (gytttja). Later ontstond zeggeveen of 

rietzeggeveen en tenslotte een moerasbos met elzen en berken. 

Het is niet bekend of de kern van Meppel overgroeid is geweest met veen, maar waarschijnlijk is dat niet voor de 

gehele kern het geval geweest. Het feit dat oude landbouwgronden (plaggendekken) worden aangetroffen aan de 

oostzijde van de gemeente, en zelfs ook onder de historische kern van Meppel (o.a. bij de Wheem) is een aanwijzing 

dat de gronden al vroeg geschikt kunnen zijn geweest voor landbouw. De diepere ondergrond van de historische 

kern is op de Bodemkaart ongekarteerd. Extrapolatie van gegevens net buiten de kern leert dat in het plangebied 

beekeerdgronden van fijn lemig zand (pZg23) en moerige podzolgronden (zWp) aangetroffen kunnen worden. 

De meeste kernen op de zandgronden in Zuidwest Drenthe zijn vermoedelijk in de 9 e of 10 e eeuw ontstaan, 

gelijktijdig met de start van de ontginningen van de veengronden in de kop van Overijssel (De Boer en Van der A, 

2010). Hoewel er volgens De Boer en Van der A (2010) geen aanwijzingen zijn gevonden voor een dergelijke vroege 

bewoning, mag op voorhand niet uitgesloten worden dat hiervan sprake is geweest. 

Onderzoek van de Archeologische Vereniging op een perceel grenzend aan het Boom complex, achter de Bruna 

boekwinkel (Hoofdstraat), wijst uit dat er in het plaggendek onder de stadsophoging aardewerkscherven uit de 10 e 

en 11 e eeuw aanwezig zijn. Deze vondsten kunnen vermoedelijk in verband gebracht worden met de aanwezigheid 

van het historische erf Woltinge ter plaatse van de huidige Groenmarkt uit de Stichtingsakte van Meppel (mondelinge 

mededeling S. Willems). 




3.2 Geomorfologie en bodemtypen 

Op de landschappenkaart van gemeente Meppel ligt het plangebied binnen de stadsuitbreiding die rond 1774 heeft 

plaatsgevonden. De historische kern is op de Geomorfologische kaart niet gekarteerd. Extrapolatie van gegevens 

buiten de historische kern, laat zien dat in het plangebied vermoedelijk ligt op de scheiding van een beekdal (2R4) 

en een natte laagte (al dan niet bedekt met veen) met beekeerdgronden, veengronden en moerige podzolgronden 

(2M26). 

Afb. 8; Uitsnede uit de geomorfologische kaart met de situering van het plangebied bij het rode kader (bron: Archis). 

Op grond van de onderzoeken van RAAP uit 2005 (Van den Berghe, 2005) en ARC uit 2008 (Bergsma, 2008) , 

Syncera De Straat (2005) en Witteveen + Bos (2007), kan de bodemopbouw in- en rond het plangebied worden 

herleid. 

Ter plaatse van de gedempte gracht (verlengde van de Hoogeveensche Vaart) bestaat de bodem vanaf het 

maaiveld tot 2,0 a 3,0 m-mv uit zwak siltig matig fijn zand. Deze lagen kunnen worden omschreven als aanvulgrond 

Boven de sliblaag van de voormalige watergang van de Hoogeveensche Vaart en De Wetering/Echtinger Nieuwe 

Grift Vanaf 2,0 a 3,0 tot 2,5 a 3,5 m-mv komt een sterk humeuze slib- of veenlaag voor. Hoewel plaatselijk in de 

omgeving van het plangebied op het dekzand een veenlaag uit het Holoceen voor komt, is hier door aanwezigheid 

van puinresten in de slib- of veenlaag duidelijk sprake van sediment van de voormalige watergang, waarvan de 

datering vermoedelijk niet verder terug gaat dan de Late Middeleeuwen. Onder de slib- of veenlaag wordt vervolgens 

matig fijn, licht geel tot bruingeel, zwak siltig zand aangetroffen, behorende tot de Formatie van Boxtel siltig grijs 

geel zand. Dit zandpakket is geclassificeerd als keizand behorende tot de Formatie van Drenthe. 

Uit boringen ten noorden van het plangebied blijkt de bodem tot op een diepte van 0,6 tot 1,1m-mv verstoord is. Uit 

milieuboringen in het plangebied, uitgevoerd in 2006 door Witteveen + Bos, blijkt dat de bodem plaatselijk tot 1,0- 

1,5m-mv geroerd is. Hoewel plaatselijk in de omgeving van het plangebied op het dekzand een veenlaag uit het 

Holoceen voor komt, is hier door aanwezigheid van puinresten in de slib- of veenlaag duidelijk sprake van sediment 

van de voormalige watergang, waarvan de datering vermoedelijk niet verder terug gaat dan de Late Middeleeuwen. 

Onder de slib- of veenlaag wordt vervolgens matig fijn, licht geel tot bruingeel, zwak siltig zand aangetroffen. De top 

van het dekzand bevindt zich op een diepte van circa 2,5 m-mv en wordt afgedekt door een oud plaggendek 

(Willems, 2012). 




4 Historische ontwikkeling en historische geografie 

Aan de hand van de bestudering van beschikbare historische bronnen en historisch kaartmateriaal kan inzicht 

worden verkregen in de meer recente bewoningsgeschiedenis van (de omgeving van) het plangebied. In deze 

paragraaf worden achtereenvolgens de geschiedenis van Meppel en het plangebied behandeld. 

4.1 Beknopte bewoningsgeschiedenis van Meppel en de omgeving van het Boom complex 

Van oorsprong is Meppel een landbouwers- en verveningsdorp. Zijn opkomst dankt het aan de gunstige ligging aan 

vaarwegen. Meppel wordt voor het eerst vermeld in 1141 in de oorkonde (de “Blafferd”) van Dicninge, het 

Cartularium van de Abdij. Bisschop Harbertus legt daarin op verzoek van Otto van Ruinen vast dat hij aan het 

klooster te Ruinen de kerk te Steenwijk met al haar tienden zal afstaan. Tevens staan Otto en zijn broers een 

‘marrisg’ (moerassig) stuk land af dat lag tussen Ruinen en ‘Meppele’. Enkele van die goederen liggen in Meppel. In 

1422 werd het kerspel Meppel kerkelijk afgescheiden van Kolderveen. Het kerspel bestond uit de plaats Meppel en 

het gehucht de Oosterboer (Beekhuis-Snieders, 1985). In 1422 wordt de kapel verheven tot parochiekerk die dan 

gescheiden wordt van de kerk te Kolderveen. In 1437 wordt de marke van Meppel afgescheiden. In 1437 waren er in 

Meppel 45 hoeven of huizen met inbegrip van Oosterboer. In 1460 gaf bisschop David van Bourgondië toestemming 

tot instelling van 2 nieuwe jaarmarkten. 

Het oudste hart van de stad bestaat uit de hoofdstraten en de Kruisstraat tussen de A en de verlegde Echtense 

Wetering (tegenwoordig de kanaalarm langs de Grote Oeverstraat en het kanaal van De Tip langs de Zuiderbrug 

naar de Meppeler Sluis). Verder was er de Papenstege, ook wel Grote Kerkstraat genoemd, de Wildemansstege en 

de Woldstraat. De Wetering lag met het centrum bij de Kerkhofsbrug en de Kerk. Over de A voorbij de Kruisstraat 

lagen de domeinmaten van de vroegere bezittingen van Roelof van Münster, de Kinkhorsterlanderijen. Deze lagen 

ingeklemd tussen de Kruisstraat-Molenstraat-Noordeinde-Meppelerdiep tot de Meppelersluis en vandaar langs de 

Sluisgracht naar de Kruisstraat. De oude markt is de tegenwoordige Wheem (Poortman, 1952). 

In de 16e eeuw groeit Meppel. Meppel was destijds in 11 roten of wijken verdeeld. Oosterboer was het 12e rot. De 

inwoners van elk rot kozen 1 persoon die hen in het kerspelbestuur vertegenwoordigden. Deze 12 personen heten 

de Twaalven. Later worden de Twaalven gecommitteerden genoemd. Tijdens de Tachtigjarige oorlog vinden er veel 

verwoestingen plaats in Meppel. Na 1621 zijn veel militairen ingekwartierd bij burgers van Meppel. Vermoedelijk 

werd Meppel op 13 maart 1809 door Koning Lodewijk Napoleon tot ‘stad’ verheven (Poortman, 1937). In 1811 had 

Meppel een bevolking van 4285 zielen. In 1813 had het 4400 inwoners. Op 18 en 19 november waren er na de Slag 

bij Waterloo 5.000 Kozakken ingekwartierd bij de burgerbevolking van Meppel. 

Ruimtelijke ontwikkeling van het plangebied 

De aanbouw van huizen aan de Herengracht en de Prinsengracht begon na 1726. Toen had men een vonder om in 

de Muzelaars- of Kosterhof te komen (dit is de tegenwoordige Groenmarkt.). De Muzelaars waren van geslacht op 

geslacht schoolmeester, kosters en organisten van Meppel. Zij hadden hun school in de Kerkstraat. In 1765 werd de 

genoemde vonder veranderd in een houten ophaalbrug die met de demping van het Kerhofsdiep verwenen is, nadat 

zij eerder al door een draaibrug vervangen was. Na die tijd hoefden de bewoners van De Wijk niet meer over het 

Zuideinde naar de markt. Het gehele gebied bij elkaar werd ‘Nieuwe Uitleg’ genoemd. Aan de volgebouwde 

Keizersgracht was de Weverhoek, waar de meeste wevers woonden. De Groenmarkt heette aanvankelijk Nije Markt 

of Nieuwe Markt. Op het tegenwoordige Zuideinde woonden in de 18e eeuw een paar huurboeren, die oorspronkelijk 

‘katers’, ‘coters’ of ‘keuters’ werden genoemd. Daarnaar heette het Zuideinde ook wel ‘Katenende’ en de brug 

‘Katenendigerbrogge’. Aan de overkant van de Keizersgracht, een naam die wijst op Meppeler connecties met 

Amsterdam. Aan de Keizersgracht woonden de bouwververs en wevers, vandaar de naam Wevershoek. Er achter 

lag een groot weiland – kraaienkolonie genaamd. In de volksmond gold destijds de aanduiding ‘het kraaiennest’ als 

ironische naamgeving voor de Kromme Elleboog (Poortman, 1967, 218). 

Op de kadastrale minuut van 1811 grenst het plangebied aan de oude loop van de Hoogeveensche Vaart’ (afb. 10). 

Direct ten zuiden van deze vaart wordt een aantal kleine percelen in de OAT vermeld als ‘wal’ of ‘bleek’. In de 

noordwestelijke punt van het plangebied wordt bebouwing afgebeeld, bestaande uit een stal een deel van een 

pakhuis en een deel van een woning. Aan de noordgrens ter hoogte van het midden van het plangebied en in het 

uiterste oosten van het plangebied wordt een brug aangegeven. De Hoogeveensche Vaart is vermoedelijk aan het 

einde van de 17 e eeuw aangelegd. Bij de aanleg is zoveel mogelijk gebruik gemaakt van bestaande waterlopen die 

gekanaliseerd werden, waaronder de Echtinger Grift. Dit water wordt in 1634 voor het eerst op de kaart van 

Pijnacker vermeldt, maar is feitelijk een voortzetting van De Wetering die al in de15e eeuw vanuit Meppel in 

oostelijke richting liep. In 1774 wordt de Hoofdvaart aangelegd. 




Op de kaart van Kraijenhoff die bij deze gelegenheid is vervaardigd, ligt ten zuiden van het Echter Diep, in de bocht 

naar het Meppelerdiep een blok met bebouwing dat nu nog goed te herkennen is in de huidige situatie. Langs de 

straat die de zuidgrens van dit blok vormt, ligt tegenwoordig de Herengracht. De bebouwing loopt volgens deze kaart 

nog niet helemaal door tot in de meest oostelijke punt (De Boer en Van der A, 2010). De loop van de 

Hoogeveensche Vaart werd in 1851 naar het zuiden verlegd, naar de huidige locatie. Het westelijke deel van de 

voorgaande loop werd gedempt tussen 1908 en 1941. Tussen 1941 en 1956 is ten slotte het meest oostelijke deel 

gedempt. 

Afb. 9; Militaire topografische kaart van 1851 met de globale situering van het plangebied 

binnen het rode kader (bron: watwaswaar.nl). 




4.2 Historisch bekende bebouwing. 

Tabel 1: Overzicht van grondeigenaren en grondgebruik ter plaatse van het voormalige Boom complex in 1811 

Kadastraal nummer Naam eigenaar Beroep Grondgebruik 

1160 Albertus Kiers Brouwer Pakhuis en erf 

1170 Lamberts Kiers Brouwer Tuin 

1176 Jan Hendrik Hoveman Venter Tuin 

1184 Jan Hendrik Hoveman Venter Landbouw schuur 

1186 Berend Wever Venter Bleekwal/weiland 

1187 Berend Wever Venter Tuin 

1188 Berend Wever Venter Huis 

1189 Jan Beijer Schipper Huis 

1202 Weduwe Zacharias Hoedemaker Tuin 

1203 Weduwe Zacharias Hoedemaker Huis 

1204 Jan Schatens Cheminist (apotheker) Huis 

1205 Jan Schatens Cheminist (apotheker) Tuin 

De oudste gegevens over de bewoning ter plaatse van het voormalige Boomcomplex zijn afkomstig van de 

kadastrale minuut van 1811 en de bijbehorende kadastrale leggers. Het voormalige Boomcomplex omvatte destijds 

de percelen 1170, 1186 t/m 1189 en 1202 t/m 1205. Het oostelijke deel van het plangebied langs de Kromme 

Elleboog omvatte destijds de percelen 1160, 

1170, 1184 en 1176. Uit de kadastrale leggers 

(zie tabel 1) is te herleiden dat het gebied 

verdeeld was over in totaal zeven verschillende 

eigenaren (zie tabel 1). In het gebiedje waren in 

totaal vier woonhuizen aanwezig, een pakhuis 

en een landbouwschuur. De rest van de 

percelen was in gebruik als tuin of als bleek. 

Wanneer de huizen gebouwd zijn is niet bekend, 

maar vermoedelijk dateren ze op z’n vroegst uit 

de tweede helft van de 18 e eeuw. Het deel van 

de bewoning aan de Hoofdstraat is vermoedelijk 

al wel ouder. Hier staat al bewoning op de kaart 

van Vingboons uit 1633 aangegeven. 

Afb. 10 hiernaast: Uitsnede uit de kadastrale 

minuut van Meppel uit 1811. De ligging van het 

plangebied is met rode kaders aangegeven. 

(Bron: www.watwaswaar.nl) 




Het voormalige Boom complex bestaat uit een kantorencomplex met plaatmakerij en magazijn aan de Hoofdstraat 

en Kromme Elleboog en een Rotatiehal en binderij met opslag op de hoek van de Kromme Elleboog en de 

Groenmarkt. Het deel aan de Hoofdstraat is op dit moment verhuurd aan KPN telecom. Het pand ernaast aan de 

Kromme Elleboog is verhuurd aan de plaatselijke VVV. De gebouwen zijn organisch gegroeid vanaf het einde van de 

19 e eeuw tot en met de jaren ’80 van de 20 e eeuw. Aan de noordzijde van het Boomcomplex bevindt zich de 

Groenmarkt, vroeger de Nieuwe Markt, tegenwoordig een parkeervoorziening. Aan de oostkant van het 

Boomcomplex bevindt zich aan de Kromme Elleboog eveneens een parkeervoorziening. 

Afb. 11; Overzichtsfoto van het Boomcomplex met vooraan de drukkerij en op de achtergrond 

de rotatiehal (het hoge gebouw). 

Afb. 12; Foto van de rototatiehal (links) en het laadperron (midden) aan de zijde van de Groenmarkt. 




Koninklijke Boom 

Het uitgeversbedrijf Boom vindt haar oorsprong in 1841 (bron: www.boom.nl). Bij de viering van het 125-jarig 

bestaan werd in 1966 het predikaat 'Koninklijk' aan Boom uitgevers verleend. 

Afb. 12; impressie van de 

activiteiten in de oude drukkerij. 

Inmiddels hebben al vier 

generaties aan het roer gestaan 

van Koninklijke Boom uitgevers. 

Momenteel heeft de vijfde 

generatie zeggenschap over de 

onderneming. Evenals de meeste 

uitgeversbedrijven heeft Boom 

uitgevers in de laatste vijfendertig 

jaar meer stormachtige 

technologische ontwikkelingen en 

veranderingen doorgemaakt dan 

in alle voorgaande decennia 

samen en is zij thans uitgegroeid 

tot een middelgroot verregaand 

geautomatiseerd mediabedrijf met 

ruim 400 personeelsleden (bron: 

www.boom.nl). Dit heeft ertoe 

geleid dat het bedrijf de locatie aan de Kromme Elleboog is ontgroeid en enkele jaren geleden verhuist is naar een 

nieuw onderkomen aan de Stationsweg 66 en de Pieter Mastebroekweg 5 in Meppel. Andere vestigingen van Boom 

bevinden zich in Amsterdam en Den Haag. 

Afb. 13; Portretfoto van J.A. Boom (1803 - 1893) 

In 1825 vestigt J.A. Boom (1803 - 1893) zich als apotheker in Meppel. Hij ontpopt zich daar 

als een veelzijdig ondernemer. Naast de apotheek zet hij een chemisch bedrijf op en in juni 

1841 koopt hij zich in een drukkerijtje in dat in 1838 is opgericht. Deze drukkerij had in 1840 

reeds een plaatselijke krant uitgegeven; de Meppeler Courant. Deze krant werd echter na 

enkele verschijningen verboden. J.A. Boom start in 1843 opnieuw een plaatselijke krant 

onder de naam 'Stadsnieuws'. Vanuit deze krant is in 1846 wederom de Meppeler Courant 

ontstaan. Aanvankelijk was de drukkerij gevestigd in een (niet meer bestaand) pand aan de 

Groenmarkt, schuin tegenover het nog bestaande Groenmarkt nr. 2 en tegenover de Protestantse Kerk (het betreft 

het pand in het midden van de foto met het opschrift ‘Nieuwe Meppeler Courant’, afb. 16 op pagina21). 

Afb. 14; Portretfoto van J.H. Boom (1840 - 1928) 

J.H. Boom (1840 - 1928) is de derde zoon van bedrijfsoprichter J.A. Boom. Zijn twee oudere 

broers stierven beide op jonge leeftijd. Het is niet bekend wanneer J.H. Boom tot het bedrijf 

toetrad. Wel duidelijk is dat na het overlijden van zijn broer G.O. Boom was in 1860. In deze 

periode zijn de bedrijfsactiviteiten van Boom vermoedelijk naar de panden aan de Kromme 

Elleboog en de Groenmarkt verplaatst. 




Groenmarkt 2 

De oudste nog bestaande bebouwing in het 

plangebied betreft het pand Groenmarkt 2. Het 

beeldbepalende pand heeft een Klassieke 

gevelindeling en wordt bekroond door een 

lijstgevel. Boven de monumentale toegangsdeur 

bevindt zich een fraai snijlicht. Het pand dateert 

uit omstreeks 1845. Het staat momenteel leeg. 

De beoogde planontwikkeling is dat het pand 

gesloopt gaat worden. Om de gaafheid en de 

cultuurhistorische waarde te kunnen bepalen 

wordt in opdracht van gemeente Meppel een 

bouwhistorisch onderzoek uitgevoerd om de 

waarde te kunnen bepalen. 

Afb. 15; Foto van de gevel van Groenmarkt 2. 

Afb. 16; Historische foto opname van de Nieuwe Markt (nu Groenmarkt) met links op de voorgrond het nog 

bestaande pand Groenmarkt 2 en daarnaast kleinere winkelpanden die reeds lang geleden gesloopt zijn. Links op 

de achtergrond is de kerktoren van de Protestantse kerk zichtbaar met in het verlengde de Hoofdstraat. In het 

midden van de foto het pand van de Nieuwe Meppeler Courant waar Boom zijn activiteiten begonnen is. 




5 Archeologie 

5.1 Inleiding 

Na het ontstaan van de dekzanden in het oerstroomdal van de Vecht zijn de hogere delen van het gebied in- en rond 

Meppel beschikbaar geweest voor menselijke activiteiten. In de gehele gemeente geldt daarom dat archeologische 

resten uit alle perioden kunnen worden verwacht. Omdat het archeologisch niveau direct aan het maaiveld ligt, zijn 

eventuele archeologische waarden overal op de grond zeer kwetsbaar voor landbewerking. De verwachte dichtheid 

van waarden is hoog, de verwachte conservering, met uitzondering van de dieper gelegen sporen, laag. 

5.2 Bekende archeologische waarden 

Aan de hand van het onderstaande overzicht van archeologische vondsten, waarnemingen en onderzoeken kan 

inzicht worden verkregen in de archeologische verwachting van het plangebied. Binnen een straal van 500 meter in 

en rond het plangebied staan diverse archeologische onderzoeken, vondsten en waarnemingen geregistreerd in 

Archis (II). Voor de situering wordt verwezen naar bijlage 2. 

Monumenten (AMK-terreinen) 

Het plangebied bevindt zich binnen de historische kern van Meppel. Dit is een AMK terrein van hoge archeologische 

waarde (CMA-code 21E-017, Monumentnummer 14513). Het is een terrein met bewoningssporen uit de Late 

Middeleeuwen tot en met de Nieuwe Tijd. Het betreft Meppel zoals weergegeven op de topografische militaire kaart 

van 1853 (de situatie is vergelijkbaar met afbeelding 9). 

Onderzoeken 

Er hebben in totaal 3 onderzoeken plaatsgevonden die grenzen aan het plangebied ‘Boomcomplex’. De 

onderzoekslocatie Hoofdstraat, Kerkplein, Hoogetin, fase 1 grenst aan de westen noordzijde van het plangebied 

(onderzoeksnummer 32128). Hier heeft in 2009 een archeologische begeleiding van de aanleg van een riooltracé 

door het ADC plaatsgevonden. Tijdens de 15 dagen durende begeleiding zijn alleen restanten van een brug 

teruggevonden. De kwaliteit van de resten was sterk aangetast door eerdere grondwerkzaamheden (Gerrits, 2009). 

Ten noordoosten van het plangebied is in het kader van de herinrichting van de Groenmarkt en het Prinsenplein in 

2008 een bureauonderzoek (Van Malssen, 2007) en een archeologische begeleiding (onderzoeksnummer 33228) 

uitgevoerd door het ARC (Bergsma, 2008). Tijdens de begeleiding zijn aanwijzingen aangetroffen voor de 

aanwezigheid van een gracht. De datering is Late Middeleeuwen en Nieuwe Tijd. Op 62 meter ten noorden van het 

plangebied heeft in 2005 een archeologische begeleiding plaatsgevonden door het ARC van niet archeologische 

graafwerkzaamheden op de Wheem (Grote Markt) van Meppel (onderzoeksnummer 13804). Tijdens het onderzoek 

zijn funderingen van een pastorie en enkele kuilen aangetroffen die dateren uit de Nieuwe Tijd (Halici, 2006). 

Een niet in Archis opgenomen onderzoekslocatie grenst aan de westkant van het plangebied en betreft een 

opgraving uit 1996 van de Archeologische Vereniging Meppel achter de Bruna boekwinkel aan de Hoofdstraat 83. 

De graafwerkzaamheden zijn verricht in het kader van de toenmalige uitbreiding van de boekwinkel. Bij de 

ontgraving van de binnenplaats werden meerdere funderingen aangetroffen, waaronder een stookplaats van een 

smidse en een fundering op spaarbogen. De datering van de funderingen is eerste kwart 17e eeuw (Willems, 2012). 

In één van de kelders werd vondstmateriaal aangetroffen van een werkplaats van een messenmaker, met o.a. 

hertshoornen plaatjes, kronen van geweistangen, etc. Onder de stookvloer werden afvallagen aangetroffen met o.a. 

protosteengoed, grof gemagerde kogelpot en enkele Pingsdorfscherven. De globale datering van het vondstcomplex 

is: 12 e t/m 16e eeuw. Er werden in de ophogingslagen onder de funderingen geen duidelijke bewoningssporen 

aangetroffen. Het ophogingspakket gaat scherp over in het onderliggende dekzand. Volgens de onderzoekers ligt de 

locatie op een dekzandrug. De dikte van het totale bewoningspakket bedraat 2,5 m t.o.v. maaiveld. Het oudste 

vondstmateriaal kan volgens de onderzoekers gekoppeld worden aan één van de oudste boerderijen van Meppel die 

gestaan heeft op waar nu de huidige Groenmarkt en de kerk zijn gesitueerd. Ze hebben geen relatie met de 

Hoofdstraat op dat moment. Het zou gaan om één van de zeven boerderijen uit de stichtingsakte (de ‘Blafferd’ van 

Dicninge) van Meppel. De opgraving is wel gedocumenteerd, maar nog niet gepubliceerd. Het vondstmateriaal wordt 

binnenkort overgedragen aan het NAD in Nuis. 

Uit historisch onderzoek van Reza Walker (voormalig lid van de Historische Vereniging Meppel) zou te herleiden zijn 

dat in het plangebied in de 18 e eeuw een kleipijpenfabriekje zou hebben gelegen. Nadere bestudering van de 

beschikbare historische gegevens over pijpenbakkerijen in Meppel, leert dat er in 1710 twee ‘pijpenbackers’ worden 

vermeld in Meppel. Het betreft Christiaen Croen die in januari 1710 het burgerschap van Meppel verkreeg en in 

maart van dat jaar als pijpenbakker werd ingeschreven. In diezelfde periode is er nog een tweede ‘pijpenbacker’, 

Albert Hogenkamp, die een verzoek heeft ingediend om een pijpenbakkerij op te richten. 




Nadere gegevens over de productie van tabakspijpen in Meppel ontbreken. Tot op heden zijn er uit Meppel geen 

locaties met productieafval (misbaksels van tabakspijpen, pijpenringen of restanten van pijpenpotten) bekend 

(Oostveen en Stam, 2011). Vanwege het ontbreken van duidelijk herkenbaar Meppeler materiaal gaat men er vanuit 

dat de pijpenmakers uit Meppel zich gespecialiseerd hadden in de aller-goedkoopste ongemerkte tabakspijpen. 

Afb. 17; Foto van de fundering op spaarbogen achter de Bruna boekwinkel (Hoofdstraat 83). Bron: S. Willems. 

Waarnemingen 

In en in de omgeving van het plangebied zijn binnen een straal van 150 meter twee waarnemingen bekend. 

Waarnemingsnummer 35209 (objectcode 21EN-21) op 86 meter ten noordwesten van het plangebied betreft een 

vondst van een 16 e eeuwse munt uit Utrecht aan de Woldstraat in 1997. De vondst is aangemeld door Rijksmuseum 

Het Koninklijk Penningkabinet. Waarnemingsnummer 424595 (vondstmelding 415088; objectcode 21EN-34) betreft 

de vondst van een houten brug tijdens de archeologische begeleiding van het ADC aan de Hoofdstraat, Kerkplein en 

Hoogetin uit 2010. 

5.3 Archeologisch verwachtingsmodel 

Prehistorie tot en met de Middeleeuwen 

Eventuele archeologische resten kunnen bijdragen aan de ontginningsgeschiedenis en bewoningsgeschiedenis van 

Meppel. De Middeleeuwse kern van Meppel kan beschouwd worden als een esachtige nederzetting, 

vergelijkbaar met de hoeven die elders in de gemeente zijn ontstaan in de 15 e eeuw. In de omgeving van de 

Groenmarkt kunnen restanten verwacht worden van het goed Woltinge, één van de zeven hoeven behorende 

bij de pachterven uit het goederenregister uit de 15 e eeuw van de Utrechtse Sint Pieter. Dit goed, dat 

mogelijk al dateert uit de 12 e eeuw, zou gesitueerd zijn geweest aan de (nu) gedempte Wetering ten oosten 

van de kerk (omgeving Groenmarkt). Deze gedempte Wetering is vermoedelijk door het ARC aangetroffen 

tijdens de archeologische begeleiding van het riooltracé aan de noordkant van het plangebied op de 

Groenmarkt en het Prinsenplein in 2008. Ook het door de Archeologische Vereniging aangetroffen 

plaggendek met vondstmateriaal uit de 12 e en 13 e eeuw aan de westkant van het plangebied zou mogelijk 

met de aanwezigheid van dit goed in verband gebracht kunnen worden. 

Steentijdvindplaatsen 

Aanvankelijk was Meppel tot in de 14e eeuw voornamelijk over water bereikbaar, waardoor oudere bewoningssporen 

in de kern relatief schaars zijn. Steentijdvindplaatsen in de omgeving van Meppel zijn daardoor uiterst zeldzaam, 

maar kunnen in belangrijke mate bijdragen aan de vroegste bewoningsgeschiedenis van de regio. 




Een voorbeeld van een dergelijke vindplaats is de neolithische haardplaats die tijdens het archeologisch onderzoek 

van de Kinckhorst door Synthegra werd aangetroffen op het ‘kasteeleiland’ (Emaus et al, 2005). Op 

dekzandopduikingen in de diepere ondergrond van het plangebied kunnen vergelijkbare steentijdvindplaatsen 

voorkomen, mits de bodemingrepen voor het Boom complex en eerdere bodemingrepen de oudere sporen niet 

vernietigd hebben. 

Beekdal gerelatieerde vindplaatsen 

De diepere ondergrond van het plangebied maakt deel uit van het voormalige beekdalsysteem van het Oude 

Diep en het Meppelerdiep. In de voormalige loop van de Hoogeveensche Vaart, De Wetering/Echtinger Grift 

en voormalige Hasselter Aa kunnen archeologische resten aangetroffen worden uit de Late Middeleeuwen en 

Nieuwe Tijd. Hier valt te denken aan sluizen, beschoeiingen kades bruggen, afvaldump, gezonken vaartuigen 

en dergelijke. Archeologische resten bevinden zich dieper dan 50 cm- mv. De grondwaterspiegel bevindt zich 

gemiddeld op een diepte van 1,5 m-mv, maar kan in natte perioden aanzienlijk hoger liggen. 

Bruggenhoofden, kades en sluizen zijn hoogstwaarschijnlijk deels in baksteen en deels in hout uitgevoerd 

geweest. Hiervan kunnen puinresten of uitbraaksleuven aangetroffen worden. Hout van (brug)palen 

beschoeiingen, kades en dergelijke zal met name in de diepere niveaus onder de grondwaterspiegel bewaard 

zijn gebleven. Met name diepe grondlagen uit de natte bodem (de voormalige watergang) en de veen- en 

sliblagen zijn geschikt voor de conservering van organisch vondstmateriaal en om monsters te verzamelen 

voor het eventueel verrichten van paleobotanisch onderzoek. 

In het westelijke en het noordelijke deel van het plangebied (Hoofdstraat en Groenmarkt) dat grenst aan de 

middeleeuwse kern van Meppel kunnen archeologische resten aanwezig zijn daterend uit de 12e tot en met de 19 e 

eeuw. Hier kunnen restanten aangetroffen worden van het middeleeuwse goed Woltinge en plaggendekken uit de 

periode van de 12 e tot en met de 15 e eeuw. Uit de periode van de 16 e eeuw tot en met de 19 e eeuw zijn funderingen, 

waterputten, riolen, etc. te verwachten van stadsbebouwing langs de Hoofdstraat. De achtererven strekten zich uit 

tot het centrale gedeelte van het Boom complex achter de Protestantse kerk aan de Groenmarktstraat. 




Nieuwe Tijd 

In het centrale deel en het oostelijke van het plangebied zijn resten te verwachten daterend uit de 18 e en de 19 e 

eeuw. Het gebied is vanaf het eerste kwart van de 18 e eeuw geleidelijke aan bebouwd geraakt, aanvankelijk met 

enkele woonhuizen, tuinen en een bleek die gelegen waren aan de Wetering. Mogelijk was in een van deze panden 

een kleipijpenfabriekje gevestigd, maar behalve een vermelding zijn hiervoor geen aanwijzingen gevonden. Als deze 

aanwezig was, dan was deze ‘fabriek’ gelegen langs de Wetering of de voormalige loop van de Hoogeveensche 

Vaart. 

De oostkant van de Kromme Elleboog (ter plaatse van de parkeervoorziening) is pas laat bebouwd. Tot in de 19 e 

eeuw lag hier een weiland, in de volksmond ‘kraaienkolonie’ genaamd. Gezien het intensieve gebruik van de 

binnenstad van Meppel is de kans groot dat grote delen van de bodem in het plangebied verstoord zijn. De 

verstoring zal echter beperkt zijn tot de bovenste 1,5 m-mv. De onderste meter van de stadsophoging en het oude 

plaggendek inclusief de bijbehorende sporen en vondsten zullen naar verwachting relatief goed bewaard zijn 

gebleven. 

Tabel 2: Overzicht van verwachtte vindplaatstypen per periode en de te nemen maatregelen. 

Deellocatie Verwachtte vindplaatstypen Mate van verwachting per periode Advies 

Omgeving 

Hoofdstraat en 

Groenmarkt 

Omgeving 

Kromme 

Elleboog 

oeverbeschoeiingen,, aanlegplaatsen en/of visattributen, 

, visweren, gedempte grachten, resten van goed 

Woltinge, stadshuizen Late Middeleeuwen-Nieuwe Tijd 

Stadsbebouwing van het eerste kwart van de 18 e eeuw tot 

en met de 19 e eeuw. Gedempte Wetering als boven 

Middelhoge verwachting voor de periode 

vanaf het Laat-Paleoliticum tot en met de 

Vroege Middeleeuwen 

Hoge verwachting voor de periode vanaf 

de Late Middeleeuwen tot en met de 

Nieuwe Tijd 

Sloopbegeleiding en waarderend 

proefsleuvenonderzoek 

.Sloopbegeleiding en waarderend 

proefsleuvenonderzoek 

Inventariseren d.m.v. verkennende en karterende 

boringen 

5.4 Geplande bodemingrepen 

De voorgenomen bodemingrepen bestaan uit het slopen van de bestaande bebouwing van het Boom complex met 

uitzondering van het voormalige kantoorgebouw. Mogelijk dat plaatselijk nog een bodemsanering dient plaats te 

vinden. Het voormalige kantoorgebouw van het Boom complex wordt alleen intern verbouwd, hiervoor zullen geen 

bodemingrepen plaatsvinden. De Kromme Elleboog die naar de Groenmarkt wordt een beetje verlegd en opnieuw 

ingericht. De definitieve ontwerpen van de geplande nieuwbouw zijn nog niet beschikbaar. 

Tussen de Groenmarkt en de Kromme Elleboog zal een parkeergarage worden aangelegd. De oppervlakte van de 

parkeergarage bedraagt 1.340 m2, waarvan het gedeelte aan de Kromme Elleboog-zijde met een omvang van 680 

m2 verdiept wordt aangelegd (zie bijlage 3). De nieuwe bebouwing wordt op palen gefundeerd. Bij het westelijk deel 

van het plangebied (Meppel-Hoofdstraat 87) wordt het totale gedeelte van de nieuwbouw naast het kantoor voorzien 

van een souterrain. De totale oppervlakte van het aan te leggen souterrain bedraagt 595 m2. De verwachting is dat 

door de geplande bodemingrepen de ondergrond tot in het pleistocene ondergrond zullen worden geroerd. De totale 

omvang van de bouwvlakken, minus de omvang van het kantoor, bedraagt 4.012 m2. 




6 Conclusie en aanbeveling 

Op grond van de bestudeerde bronnen (geologie, historie, historische-geografie) kan geconcludeerd worden dat 

het plangebied een middelhoge trefkans heeft op archeologische vindplaatsen vanaf het Laat-Paleolithicum tot en 

met de Vroege Middeleeuwen en een hoge trefkans op archeologische vindplaatsen uit de Late Middeleeuwen en 

de Nieuwe Tijd. Het plangebied maakt deel uit van de historische kern van Meppel dat behalve een AMK terrein 

van hoge archeologische waarde, tevens aangewezen is als ‘provinciaal belang archeologie’. De gemeente 

hanteert voor zones met een hoge verwachting een vrijstellingsgrens van 50 m2. Bij projecten in de historische 

binnenstad groter dan 50 m2 die tevens dieper reiken dan 30 cm-mv moet in deze gebieden nader archeologisch 

onderzoek worden gedaan. Derhalve is nader archeologisch onderzoek noodzakelijk. 

Onderzoeksvoorstel 

Door de geplande bodemingrepen zal de ondergrond in het plangebied naar verwachting tot in het pleistocene 

dekzand geroerd gaan worden. Dit betekent dat de ter plaatse van de geplande nieuwbouw aanwezige 

archeologische waarden verloren zullen gaan. 

Boom complex 

Aangezien de bestaande gebouwen van het voormalige Boom complex voorzien zijn van vloeren van gewapend 

beton met een dikte variërend tussen de 50 cm en 100 cm-mv, achten wij het niet zinvol om een inventariserend 

veldonderzoek met behulp van boringen uit te voeren. Een deel van het plangebied rondom de bestaande 

bebouwing is voorzien van klinkers. Delen hiervan zijn reeds door RAAP onderzocht in 2005. Bovendien zijn er 

milieukundige boringen in het plangebied verricht op grond waarvan geconstateerd is, dat de verstoring van de 

bodemopbouw zich beperkt tot de bovenste 60 tot 150 cm-mv. De verwachte dikte van het archeologisch pakket 

bedraagt 2,5 meter ten opzichte van het bestaande maaiveld. Wij stellen daarom voor om de bestaande 

bebouwing van het Boom complex (bijlage 1, het gele kader) onder archeologische begeleiding te laten slopen en 

aansluitend verspreid over het plangebied proefsleuven aan te leggen, waarbij in totaal 15% van het plangebied 

wordt onderzocht. Op basis van het waarderend proefsleuvenonderzoek zal in samenspraak met de gemeente en 

de provinciaal archeoloog bepaald worden welke delen van het plangebied onderzocht dienen te worden door 

middel van een opgraving en welke delen van het plangebied vrij gegeven kunnen worden. Het verrichten van 

opgravingswerkzaamheden is voorbehouden aan gecertificeerde opgravingsbedrijven. Voor het verrichten van de 

archeologische sloopbegeleiding en het proefsleuvenonderzoek dient een Programma van Eisen te worden 

opgesteld, dat ter toetsing wordt aangeboden bij het bevoegd gezag. Het bestaande kantorencomplex (Hoofdstraat 

87, het oranje kader in bijlage 1) zal intern worden verbouwd. Hiervoor zijn geen bodemingrepen gepland, 

waardoor archeologisch onderzoek voor dit deel van het plangebied achterwege kan blijven. 

Parkeerplaatsen Kromme Elleboog 

Het oostelijk deel van het plangebied bestaat uit parkeergelegenheden langs de Kromme Elleboog. Het gebiedje 

langs de Kromme Elleboog is pas laat in de bewoningsgeschiedenis van Meppel ontwikkeld (vanaf het begin van de 

19e eeuw). Omdat niet bekend is of er vindplaatsen te verwachten zijn en zo ja wat de aard en datering is van deze 

vindplaatsen, is het advies om voorafgaand aan bodemingrepen een inventariserend veldonderzoek uit te voeren. 

Vraagstellingen die door middel van het veldonderzoek beantwoord dienen te worden zijn: 

• Zijn er binnen het plan-/onderzoeksgebied archeologische waarden aanwezig? Zo ja, wat is de locatie, 

omvang, diepteligging, aard, kwaliteit, datering en de landschappelijke context daarvan. 

• Wat is de archeologische verwachting van het gebied buiten de reeds bekende AMK-terreinen (indien 

mogelijk gespecificeerd naar aard, vindplaats(en) /periode(n)). 

Er wordt een onderscheid gemaakt tussen verschillende onderzoeksfasen: 

1. Het in kaart brengen van de gaafheid van het bodemprofiel (verkennende fase); 

2. Het in kaart brengen van de aanwezigheid van vindplaatsen (karterende fase). 

Het verkennend veldwerk bestaat uit het zetten van boringen met een guts (3 cm) of een Edelman (7/10 cm). De 

boordichtheid dient 6 boringen per ha te bedragen. Let wel: dit is alleen om een betrouwbaar beeld van de gaafheid 

van de bodem te verkrijgen. Het karterend veldwerk vindt plaats als er sprake is van een (deels) gave bodem. Indien 

uit het bureauonderzoek geen specifieke verwachting t.a.v. de aard van de vindplaatsen komt, wordt uitgegaan van 

een brede inhoudelijke vraagstelling. Hierbij dienen 20 boringen per ha te worden gezet. 




Er dient geboord te worden in een gelijkbenig driehoeksgrid van 20 bij 25 m met een Edelman van 12/15 cm. De 

relevante opgeboorde grondlagen dienen te worden gezeefd over een zeef met een maaswijdte van 4 mm. 

Indien archeologische indicatoren worden aangetroffen kan het nodig zijn om in de directe omgeving daarvan extra 

megaboringen te plaatsen om na te gaan of het werkelijk om een vindplaats gaat. In geval van een specifieke 

verwachting - bijvoorbeeld een bronstijd-nederzetting met een matig-hoge vondstdichtheid - dient de 

onderzoeksmethodiek hierop te worden afgestemd (grid van 30 x 35 m, met gebruik van megaboor 12/15 cm). De 

genoemde standaardaanpak is niet geschikt voor het opsporen van graven, zeer kleine steentijdvindplaatsen en 

vindplaatsen onder essen. Voorafgaand aan het uitvoeren van het inventariserend veldonderzoek dient een Plan van 

Aanpak te worden opgesteld. In verband met de toegankelijkheid van het plangebied voor booronderzoek, dient 

vooraf contact opgenomen te worden met de gemeente om eventueel noodzakelijke verkeersmaatregelen te kunnen 

nemen, zoals het tijdelijk afzetten van de aanwezige parkeerhavens. 

De resultaten en aanbevelingen uit het bureauonderzoek dienen te worden getoetst en onderschreven door het 

bevoegd gezag, gemeente Meppel en diens adviseur, de Adviseur gemeentelijke archeologie van Drents Plateau 

(mw. drs. M. Montforts). 

Verder dient te allen tijde bij het afgeven van een omgevingsvergunning de wettelijke meldingsplicht (ex artikel 53 

Monumentenwet 1988) kenbaar te worden gemaakt, om het documenteren van toevalsvondsten te garanderen: 

“Degene die anders dan bij het doen van opgravingen een zaak vindt waarvan hij weet dan wel redelijkerwijs moet 

vermoeden dat het een monument is (in roerende of onroerende zin), meldt die zaak zo spoedig mogelijk bij onze 

minister”. Deze aangifte dient te gebeuren bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed in Amersfoort. Het verdient 

aanbeveling ook de verantwoordelijk ambtenaar van de gemeente Meppel (dhr. R. Oppedijk) en de provinciaal 

archeoloog (dhr. W.A.B. van der Sanden) hiervan per direct in kennis te stellen. 




Gebruikte literatuur 

Aalbersberg, G. & J.L. van Beek, 2009. Beekdalen in de provincie Drenthe; historische en toekomstige ingrepen, 

bestemmingsplannen en archeologische implicaties. RAAP-rapport 1771. Amsterdam, RAAP Archeologisch 

Adviesbureau. 

Archeologische Vereniging Meppel, 2012; Resultaten van een opgraving aan de Hoofdstraat (Bruna boekwinkel). 

Ongepubliceerd. Meppel. 

Bakker, H. de & J. Schelling, 1989. Systeem van bodemclassificatie voor Nederland; de hogere niveaus. Wageningen. 

Beek,, J.L. van, 2005; Plangebied Kromme Elleboog, gemeente Meppel: archeologisch vooronderzoek: een 

bureauonderzoek. RAAP Archeologisch Adviesbureau (RAAP notitie 1204). Amsterdam. 

Beekhuis-Snieders, Mr. J.W. T.M. , 1985; Inventaris van het archief van Meppel, Meppel 

Berendsen, H.J.A., 2005; Landschappelijk Nederland. De fysisch-geografische regio’s. Assen. 

Berendsen, H.J.A., 2004; De vorming van het land. Assen (Fysische geografie van Nederland). 

Berg, M.M. & E.A. Hatzmann. 2005; Water en archeologisch erfgoed. Nederlandse Archeologische Rapporten 30. 

Amersfoort. Rijksdienst voor Oudheidkundig Bodemonderzoek. 

Berghe, K.J. van den, 2005; Plangebied Kromme Elleboog, gemeente Meppel: archeologisch vooronderzoek: een 

intentariserend veldonderzoek. RAAP rapport 1213. Weesp. 

Bergsma, G.M.A., 2008; Een archeologische begeleiding aan het Prinsenplein en de Groenmarkt te Meppel (Dr.). 

Evaluatierapport. ARC-rapporten 2008-E19. Groningen. 

Bijl, K. ,1976; Meppel in oude ansichten deel 1 en 2, warin ook afbeeldingen van Tweelo en Hesselingen. Zaltbommel 

Boer, A. de en S. van der A, 2010; Archeologische beleidskaart gemeente Meppel. ADC Heritage rapport H 037. 

Amersfoort. 

Boom-Fransen, T, 1976; De huizen van de overkant. Jeugdherinneringen uit Meppel. Meppel. 

Broekhuizen., R; 1913; Meppel in 1813. Uitgegeven door de Vereening De Feestcommissie. Meppel. 

Emaus, A., E. van der Kuijl, R. Walker en S. Willems, 2005; Kasteel “De Kinckhorst”. Het verslag van de zoektocht naar 

de grondvesten van een Laat-middeleeuwse burcht. SAR 2. Zelhem/Meppel. 

Gemeente Meppel; 2007; Monumentenverordening. Meppel. 

Gerding, M.A.W., 1991; Geschiedenis van Meppel. Uitgeverij Boom. Meppel. 

Geudeke, P.W., K. Zandvliet & L. Balk, 1990; Grote Historische Atlas van Nederland 1:50.000, 3 Oost-Nederland 1830– 

1855. Groningen. 

Hekman, J.J.; Het Vledder, gemeente Meppel; een inventariserend archeologisch onderzoek. RAAP-notitie 713. 

Amsterdam 

Halici, H., 2006; Een archeologische begeleiding (AB) op de Wheem (Grote Markt), gemeente Meppel, Meppel (Dr.). 

ARC-rapporten 2006-E05). Groningen. 




Jans,.E.A. en J.L. van Beek; Plangebied Gasgracht te Meppel, gemeente Meppel; archeologisch vooronderzoek: 

een bureauonderzoek. RAAP-notitie 2485. Weesp 

Kappel, K. en Boer, de , A.G., 2009; Meppel, Hoofdstraat, Kerkplein en Hoogetin. Een Bureauonderzoek. ADC 

rapport 462. Amersfoort. 

Malssen, N. van, 2008; Een archeologisch bureauonderzoek voor de Groenmarkt en het Prinsenplein te Meppel 

(Dr.). ARC-rapport 2009-171. Groningen. 

Mulder, E.F.J. de et al., 2003. De ondergrond van Nederland. Groningen/Houten. 

Neefjes, J. et al., 2011; Cultuurhistorische Atlas van de Vecht. Biografie van Nederlands grootste kleine rivier. 

Zwolle/Amersfoort. 

Oostveen, J. van en R. Stam, 2011; Productiecentra van Nederlandse kleipijpen. Een overzicht van de stand van 

zaken. Pijpologische Kring Nederland. Tiel/Leiden. 

Poortman, J., 1937; Meppel en omgeving. Historische schetsen. Meppel. 

Poortman, J., 1952; Geschiedenis van Meppel en omgeving. Meppel. 

Poortman, J., 1967; Meppel door de eeuwen heen. Meppel. 

Rappol, M., 1993; In de bodem van Salland en Twente. Amsterdam. 

Royal Haskoning, 2007; In-situ partijkeuring weg- en riooltracé Kromme Elleboog te Meppel. Gemeente Meppel. 

Projectnr. 9S6003.AO. Steenwijk. 

Sigma Bouw en Milieu, 2005; Overzicht van bekende uitgevoerde bodemonderzoeken terrein Kromme Elleboog 2 te 

Meppel. Emmen. 

SIKB. Handreiking Archeologie, Cultuurhistorie en Aardkundige waarden voor waterbeheerders: thema archeologie 

en het winterbed. SIKB, Gouda. 

Syncera De Straat Milieu, 2005; Bodemonderzoek Kromme Elleboog 2 te Meppel (Boom drukkerij). Meppel. 

Projectnr. B05K0205. 

Versfelt, H.J. en M. Schroor, 2001; De Franse kaarten van Drenthe en de noordelijke kust, 1811-1813. Groningen. 

Wagemans, M.D., 2007; Bureauonderzoek Prinsenplein 7/21 te Meppel. Synthegra Archeologie rapport P0501805. 

Doetinchem. 

Wijk, M. van, 2007; Aanvullend bodemonderzoek t.p.v. de brandweerkazerne en de gedempte gracht voormalige 

gasfabriek Het Vledder’ te Meppel. Wittenveen+Bos. Projectcode:MP36-1-400. Deventer. 

Geraadpleegde websites: 

www.archis.nl 

www.boom.nl 

www.danseasy.nl 

www.kich.nl 

www.watwaswaar.nl 

www.synbiosys.alterra.nl/natura2000 




Geraadpleegde bouwtekeningen: 

• Weerkamp Architekt Hilversum, 1973; Nieuwbouw bedrijfspand J.A. Boom en Zoon C.v. Drukkers en Uitgevers te 

Meppel. Bestaande toestand. Begane Grond. Schaal 1:100. Blad S1. 


Meppel. Bestaande toestand 1 e Verdieping. Schaal 1:100. Blad S2. 


Meppel. Bestektekening Begane Grond. Schaal 1:100. Blad 3. 


Meppel. Bestektekening 1 e Verdieping. Schaal 1:100. Blad 4. 


Meppel. Bestektekening Gevels. Schaal 1:100. Blad 7. 


Meppel. Technische plattegronden. Schaal 1:100. Blad 9. 

• Weerkamp Architekt Hilversum, 1974; Uitbreiding zetterij Boom Pers Meppel. Begane Grond. Schaal 1:50. Blad A4. 

• Weerkamp Architectenbureau Hilversum, 1983; Bouwplan hal-rotatie-pers met bijkomende werken aan de 

Groenmarkt-Kromme Elleboog te Meppel. Blad 1 – gevels en plattegronden. Schaal 1:100 en situatie schaal 1:500. 

• Kroes Nijeveen, 1995; Boom-pers-Meppel. Begane grond gebouwen. Code 1325/12. 


Bijlagen

Bijlage 1: Luchtfoto van het plangebied met het westelijk 

deelgebied (Hoofdstraat 87) en het oostelijk deelgebied 

(Kromme Elleboog)

Bijlage 2: Archiskaartje van het plangebied. Het plangebied 

is gesitueerd binnen de rode kaders.

Bijlage 3: Bovenaanzicht van de geplande nieuwbouw in het 

plangebied (gele en groene arcering).

Bijlage 4: Dwarsdoorsnede van de geplande nieuwbouw

Bijlage 5: Overzicht van geologische perioden en lijst met 

gebruikte afkortingen

Bijlage 7

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?