PDF (Dibbits, H.C. (1998) Vertrouwd bezit. Materiële cultuur in

Inleiding
Doesburg en Maassluis in de zeventiende en achttiende eeuw: twee vroegmoderne
gemeenschappen die weinig méér met elkaar gemeen hadden dan
de bescheiden ruimte die zij op de kaart van de Republiek innamen. De
eerste: een Gelders landstadje dat als markt- en garnizoensplaats moest zien
te overleven. De tweede: een vissersdorp dat ondanks herhaalde tegenslagen
binnen een periode van nog geen honderd jaar uitgroeide tot een van de
grootste en welvarendste dorpen van Zuid-Holland.
Dit boek gaat over de cultuur van het dagelijks leven in Doesburg en
Maassluis in de zeventiende en achttiende eeuw. Getracht wordt inzicht te
krijgen in de manier waarop de inwoners van deze twee plaatsen vorm gaven
aan hun bestaan en betekenis aan de dingen waarmee zij omgingen. Het
onderzoek richt zich op de materiële cultuur; met wat voor voorwerpen
omringden de Doesburgers en Maassluizers zich, hoe gingen zij met die
voorwerpen om, en wat voor betekenissen kenden zij daaraan toe?
Bij de beantwoording van deze vragen kon gebruik worden gemaakt van
een intrigerende bron: boedelbeschrijvingen. Boedelbeschrijvingen zijn lijsten
die een overzicht geven van de roerende en onroerende goederen die in
het bezit zijn, of geweest zijn, van een persoon, een huishouden of een bedrijf.
Huishouden en bedrijf vloeien tijdens onze periode gewoonlijk in elkaar
over. Meestal werd zo’n beschrijving opgesteld wanneer in een gezin
met minderjarige kinderen één van de ouders overleden was. Het bezit werd
zo veiliggesteld voor de kinderen en eventuele andere wettige erfgenamen.
Daarnaast kwam het ook vaak voor dat er een inventaris werd gemaakt bij
faillissement, ten behoeve van de schuldeisers. Boedelbeschrijvingen geven
een vaak bijna voyeuristische indruk van de duurzame en minder duurzame
consumptiegoederen die in particuliere woningen werden aangetroffen. Het
linnengoed wordt voor ons overhoop gehaald, matrassen worden opgetild,
kelderdeuren geopend. En alsof dat nog niet genoeg is, leveren de inventarisopstellers
regelmatig commentaar op een en ander: zo wordt vermeld wat
oud of versleten is, en soms wordt aangegeven of iets voor dagelijks gebruik,
of juist alleen voor de pronk bestemd was.
Voor Maassluis zijn tot 1800 ongeveer driehonderd boedelbeschrijvingen
bewaard gebleven, voor Doesburg ongeveer tweehonderd. De opbouw
van deze documenten is betrekkelijk uniform; na een aanhef met daarin gegevens
over de nalater en de eventuele nabestaanden volgt doorgaans een opgave
van het onroerend goed, waardepapieren, contanten, juwelen, goud en
zilver, linnengoed, meubilair en overig huisraad, kleding, en tot slot een
overzicht van eventuele lasten en baten.
11