Mise en page 1 - Federaal Wetenschapsbeleid

van het
spel
door Pierre Demoitié
de kunst
“homo ludens in het museum”
Naar aanleiding van haar 75-jarig bestaan stelt de Nationale Loterij een aantal stukken uit haar
kunstcollecties tentoon in de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België. Een van de
werken is Kaartspelers in een herberg van David Teniers de Jonge, dat onlangs bij Sotheby’s
werd gekocht.
“Onze collectie is redelijk nieuw omdat we er nog maar vijftien jaar aan werken”,
vertelt Annemie Buffels, conservatrice van het cultuurpatrimonium van de
Nationale Loterij. “In het begin had ik niet meer dan wat loten en affiches, maar
beetje bij beetje is de collectie uitgebreid met allerlei aankopen. Vandaag telt ze
bijna 60.000 stukken.” In onze bewaarplaatsen worden tientallen unieke voorwerpen
met zorg in goede staat gehouden, waaronder de beroemde trommels
waaruit de genummerde balletjes werden gehaald die enkele gelukkigen steenrijk
maakten. Je vindt er gravures, de uniformen van de hostesses, almanakken uit de
tijd van keizerin Maria-Theresia, allerhande kansspelen, zoals een kegelspel dat je
met een bal aan een ketting moet omgooien, en andere kermisspelen.
Een selectie drong zich op. Uiteindelijk worden 140 stukken tentoongesteld die de
geschiedenis van backgammon, triktrak, kaarten, de lotto en andere, minder bekende
salonspelen illustreren.
Je leert dat het dobbelen een van de oudste kansspelen is en dat voordat de dobbelsteen
met zijn kubusvorm het toeval een handje mocht toesteken (rond 2500
jaar voor onze tijdrekening), een schelp, een boon of een noot werd gebruikt. Je
verneemt dat ook de speelkaart van bij het begin, d.w.z. in het 14e-eeuwse China,
bijzonder populair was. In die mate zelfs dat spelers al snel ruzie begonnen te
maken en sommigen van “een uitvinding van de duivel” spraken. Het riep weerstand
op bij de kerk, moralisten en filosofen. De tijden zijn duidelijk veranderd…
De godin van het geluk en het toeval, Fortuna, is alomtegenwoordig op de
tentoonstelling (en krijgt zelfs een zaal voor haar alleen), samen met haar attribuut,
de hoorn des overvloeds, die al dan niet gestileerd de meeste affiches op
deze tentoonstelling siert.
Daphné Du Barry
Fortuna
2004
Brons, hoogte 185 cm
spel
31