Mise en page 1 - Federaal Wetenschapsbeleid

36
Op welke bepalingen van het oorlogsrecht
baseerde Davignon zich om deze
“hordes nègres” niet als wettige combattanten
te erkennen? In Den Haag
was veel aandacht besteed aan het afbakenen
van de term “combattant”. Niet
alleen soldaten van het reguliere leger,
maar ook de leden van milities en vrijwilligerskorpsen
werden beschouwd als
wettige combattanten volgens artikel 1
van de Tweede Conventie van Den
Haag. Een vrijwilligersmilitie werd erkend
zolang de leden voldeden aan vier
voorwaarden: aangevoerd worden door
een verantwoordelijke officier, een uniform
of herkenbaar onderscheidingsteken
dragen, de wapens openlijk dragen
en ten slotte handelen volgens de oorlogswetten
van Den Haag. Het is duidelijk
dat de krijgers van Rwanda, die
onder aanvoering van hun stamhoofd
streden en traditiegetrouw opzichtig
pronkten met hun speren en oorlogsschilden,
ruimschoots voldeden aan de
eerste drie bepalingen. De vierde bepaling
was echter een stuk lastiger. Voor
de traditionele Tutsi-krijgers uit het
hoogland van Rwanda konden de
conventies van Den Haag net zo goed
van Mars komen. Ze hadden er nog
nooit van gehoord, laat staan dat ze die
konden of wilden naleven.
De ruga-ruga opereerden los van het
kleine Duitse legertje in Rwanda.
Omdat ze als Afrikanen zo buiten het
normale koloniale oorlogskader optraden
waren ze voor de Belgen per definitie
niet meer dan ongeregelde
plunderaars, die niet het recht hadden
zich in de “beschaafde” strijd tussen
België en Duitsland te mengen. De
Duitsers van hun kant stelden dat Musinga
autonoom handelde en als wettige
koning van Rwanda het recht had zijn
land te verdedigen tegen een invasie. De
Belgen hadden er maar weinig oren
naar. Als de Europese kolonisator zijn
verantwoordelijkheid niet kon of wilde
nemen voor de oorlogsdaden van de
inheemse bevolking, dan waren die oorlogsdaden
per definitie illegaal voor de
Belgen. De Eerste Wereldoorlog in
Afrika werd dan wel voornamelijk uitgevochten
door Afrikaanse soldaten,
maar de spontane deelname van een
zelfstandige Afrikaanse natie aan de
strijd werd als een misdaad beschouwd
door België.
Besluit
België wierp zich in Europa op als de
kampioen van het spontaan volksverzet
terwijl het in Afrika elke irreguliere strijder
meteen criminaliseerde. Ons land
stond dan wel in zijn recht op basis van
de oorlogswetten, maar dat was alleen
dankzij een uiterst eurocentristische en
restrictieve interpretatie ervan. België
verkondigde in Den Haag een aantal
zeer humane en liberale principes op
het vlak van het internationale oorlogsrecht,
maar zou zich daar in de praktijk
niet altijd aan houden. Het zijn gebeurtenissen
als die in Rwanda tijdens de
Eerste Wereldoorlog die in Van Den
Haag tot Genève worden gebruikt om
de echte omgang van België met het internationale
oorlogsrecht te bepalen.
Lexicon
Kriegsnotwendigkeit
Oorlogsnoodzaak. Het argument dat
het oorlogvoeren een bepaalde onwettige
handeling toch toelaatbaar maakt.
“Nood breekt wet” volgens het oorlogsrecht
dus.
Ruanda
Duits protectoraat van 1885 tot 1916.
Conventies van Den Haag
Wetten ter regulering en humanisering
van de oorlogvoering, die op de twee
Conferenties van Den Haag in 1899 en
1907 werden opgesteld.