Mise en page 1 - Federaal Wetenschapsbeleid

Unieke ceremonie bij de
Toposa
Typisch voor die volkeren is dat elke groep onderverdeeld is in verschillende, vaak
zeer autonome territoriale secties, en dat ze een uiterst complex generatiesetsysteem
delen. Daarbij is het basisprincipe dat een man altijd lid is van de generatieset
die volgt op die van zijn vader. Elke generatieset heeft een eigen naam. Op
eenzelfde moment bestaan er maximum vier generatiesets: de eerste met nog
slechts enkele (zeer oude) overlevenden die de politieke autoriteit heeft; de tweede
en de derde die op demografisch vlak de dominerende generaties zijn; en de vierde
die in wording is.
De eerste generatieset blijft de politieke autoriteit bekleden tot er nog maar enkele
overlevenden zijn. Dan is het moment aangebroken om de fakkel door te geven
aan hun zonen die dan inmiddels zelf ook al oudere mannen geworden zijn!
Timing is van essentieel belang want het doorgeven van de fakkel moet persoonlijk
bekrachtigd worden door de zegening van de oude mannen van de zich terugtrekkende
generatieset, anders ontstaat er een breuk in de continuïteit. Het
overdragen van “het woord”, zoals de Toposa het zelf zeggen, gebeurt tijdens een
ceremonie die slechts om de 35 à 40 jaar georganiseerd wordt. En het is voor deze
ceremonie dat ik werd uitgenodigd. Deze heet nyepeyo, “het doden van dieren
(voor de ouderen)”. Tijdens de ceremonie droegen de mannen van de generatieset
van de “Olifanten” het woord over aan de mannen van de “Struisvogels”.
etnografie
van Zuidoost-Soedan
Eind mei vertrok ik in allerijl via Kenia naar Zuidoost-Soedan: ik had de bevestiging ontvangen dat de
Toposa in de regio van Naliel een uitzonderlijke ceremonie voorbereidden! Sinds 1997 verricht ik bij de
Toposa regelmatig gedurende korte periodes antropologisch veldwerk om de rol te achterhalen die territoriale
secties spelen bij groepssplitsingen en groepsfusies bij de herdersvolkeren in het grensgebied
tussen Soedan, Ethiopië, Kenia en Oeganda.
Gustaaf Verswijver is antropoloog in de Afdeling Etnografie van het
Koninklijk Museum voor Midden-Afrika. Hij verricht onderzoek naar
inter-groepsrelaties en conflict management bij de herdersvolkeren van
Zuidoost-Soedan.
door Gustaaf Verswijver
Gedurende verschillende dagen trokken
de Struisvogel-mannen van dorp naar
dorp, om zo van elke Olifant individueel
de zegen af te dwingen. In elk
dorp moesten de Struisvogels gedurende
meer dan een uur energiek dansen
om de oude Olifanten-mannen te
overtuigen van hun vitaliteit. Met lange
redevoeringen demonstreerden de nestors
van de Struisvogels hun bekwaamheid
om deze belangrijke politieke
verantwoordelijkheid op te nemen. Na
het slachten van de dieren en de zegening
van de ouderen, werden de Struisvogels
officieel erkend als Vaders van
het land; hun zonen, de Gazellen, worden
nu Zonen van het land genoemd.
Het generatiesetsysteem bij de Toposa
en de buurvolkeren is dé verenigende
factor tussen de verschillende territoriale
secties.
In de verzengende hitte dansen
de Struisvogel-mannen om de
zegen van de Olifanten-mannen
te bekomen.
© Gustaaf Verswijver
45