Arbeidstijdenwet Defensie: weten dát er regels zijn is niet ... - CAOP

Thema: gezond werken / duu
Arbeidstijdenwet Defensie
Weten dát er regels zijn is
Hoe zorg je ervoor dat arbeidsvoorwaarden van medewerkers bij
het ministerie van Defensie goed aansluiten op de wetgeving?
Hoe pas je een correcte roostersystematiek toe? Wanneer zijn uitzonderingen
van toepassing? En wie is in dat geval bevoegd tot
het nemen van besluiten? Steeds meer mensen bij Defensie buigen
zich over vraagstukken op het terrein van de
Arbeidstijdenwet en Rusttijdenregeling.
Juist in de sector Defensie is een goede
naleving van de Arbeidstijdenwet van
cruciaal belang’, zegt Henri Heemskerk,
Kapitein b.d. bij de Koninklijke Landmacht
en facilitair voor de Koninklijke
Marechaussee, mede-auteur van het Besluit
Medezeggenschap Defensie (BMD) en docent/trainer
Medezeggenschap Defensie bij
Door Merel Charité
het CAOP. ‘Medewerkers van Defensie hebben
te maken met veiligheid- en noodsituaties
waarin ze langdurig adequaat moeten
handelen, ook op ongewone werktijden.
Spraakverwarring, regels niet exact kennen
of het niet weten waar bevoegdheden liggen,
kunnen dit in de weg staan. Daarom is het
belangrijk dat de MC -leden en comman-
danten de wet en de daarmee samenhangende
regels onder de knie hebben en weten
wat hun rol is op het thema arbeids- en
rusttijden’.
Uitzonderingen in noodsituaties
Om als Defensie snel bij incidenten steun
te kunnen verlenen, moeten leden van de
medezeggenschapsraad en commandanten
zowel de wet- en regelgeving goed kennen
als de bijbehorende uitzonderingen. Heemskerk
noemt in dat kader het ‘Dance Valley
incident’ in 2001, waarbij de steunverlening
van de krijgsmacht en de ME’ers leidde tot
het niet kunnen naleven van de Arbeidstijdenwet.
Toen er paniek uitbrak na afloop
van deze mega-danceparty in Spaarnwoude
met 80.000 jongeren was een langdurige en
grootscheepse inzet van de ME noodzakelijk
om de jongeren te beschermen tegen
onderkoeling, paniek in te dammen en aanwezigen
te helpen de locatie te verlaten.
34 ■ OR informatie 4 | april 2013
@orinformatief www.orinformatie.nl

zame inzetbaarheid
niet voldoende
Heemskerk legt uit dat er in dit soort noodsituaties
een uitzonderingsclausule van toepassing
is. ‘Dat betekent dat de Marechaussee
gewoon zijn taken kan uitvoeren maar
wel onder nadrukkelijk voorwaarden. Er
moet bijvoorbeeld naar worden gestreefd
om zo lang mogelijk binnen de normale systematiek
van de arbeidstijden te blijven.
Ook is specifiek benoemd wie bevoegd is tot
het nemen van dergelijke besluiten. Om in
noodsituaties snel te kunnen schakelen, is
het kennen van regelgeving daarom een
‘must.’
Loyaliteit, maar ook eigen belang
Arbeids- en rusttijden worden nog met regelmaat
overschreden. Dat blijkt uit de
urenverantwoordingen van individuele medewerkers
bij Defensie. En dat gebeurt vaak
op eigen initiatief, legt Heemskerk uit.
‘Vaak neemt het personeelslid zelf het initiatief
om langer door te werken. Dit heeft te
maken met de bedrijfscultuur, er is een
mentaliteit van aanpakken en doorpakken.
Maar er kan ook een eigen voordeel uit
voortvloeien; maandag langer door werken,
om dat op vrijdagmiddag te compenseren.
De commandant of leidinggevende moet
zijn rol daar goed oppakken en onnodig of
teveel werken voorkomen.’
Terminologie en systematiek
Heemskerk noemt nog een aandachtspunt:
de terminologie die de verschillende eenheden
en personeelsleden gebruiken. ‘Zo kunnen
in een arbeidsvoorwaardengesprek bijvoorbeeld
de termen loon, inkomen, salaris,
wedde of bezoldiging vallen. In de volksmond
betekenen deze begrippen misschien
hetzelfde, maar juridisch
zijn er grote verschillen.Commandanten
en p&o’ers mogen
zich daar bewuster van
zijn.’
Daarnaast komt er bij
het inroosteren van Defensiemedewerkers
veel kijken. Een paar uur overwerken mag,
maar hoe staat overwerk in verhouding tot
de afgesproken arbeidsvoorwaarden? Hoe
compenseer en ‘verrooster’ je die uren? En
welke mogelijkheden zijn er om extra uren
te vergoeden? ‘Een complexe materie als je
bedenkt dat er ook 24-uursdiensten zijn
waarin medewerkers deels waken en waarvoor
weer een hele andere compensatiemethodiek
geldt’, aldus Heemskerk.
Arbeidstijdenwet: het opleiden
van Defensie
Met de invoering van de Arbeidstijdenwet
(2007) hebben de vakbond en MC de mogelijkheid
om afspraken te maken over arbeids-
en rusttijden. Om dit goed te kunnen
doen moeten MC -leden binnen
Defensie op de
hoogte zijn van de
regelgeving en deze
op een juiste manier
uitleggen en
toepassen. ‘Hier
gaat het wel eens
mis’, legt Heemskerk uit. Weten dát er regels
zijn is niet voldoende, je moet ook weten
wáár die regels staan en ze op een juiste
manier toepassen. Door de juridische taal
is het begrijpelijk dat MC -leden, commandanten
en p&o’ers niet altijd snappen wat
Personeel overschrijdt
vaak op eigen initiatief
de arbeidstijden
de wetgever precies bedoelt met een bepaalde
zinsnede. Daarom reik ik in mijn trainingen
altijd de relevante wetgeving aan
mét een toelichting. Defensie kent meer
dan zes medezeggenschapsvormen en meer
dan honderd medezeggenschapsorganen,
waarvan de commandanten (voorzitters)
om de drie jaar wisselen. Opleiden in deze
sector vereist daarom veel kennis. ‘Naast de
vele medewerkers, rangen en standen, kent
elke eenheid zijn gevoeligheden en knelpunten.
Al heb ik jarenlange ervaring met
Defensie, het blijft nog steeds een uitdaging
om de training zo goed mogelijk aan
te laten sluiten op de dagelijkse praktijk
van een groep deelnemers. Het gaat erom
dat je een vorm kiest die bij een eenheid
past. Zo gebruik ik delen uit de geschillen,
waarmee ik te maken krijg als lid van de geschillencommissie
medezeggenschap Defensie
bij het CAOP, regelmatig als casuïstiek
in een training. Dan weet je zeker dat
je raak zit.’
Merel Charité is werkzaam bij CAOP
www.orinformatie.nl @orinformatief OR informatie 4 | april 2013 ■ 35