Papervoorstel conferentie Onderzoek in ... - Cultuurnetwerk.nl

Papervoorstel conferentie Onderzoek in Cultuureducatie 22 juni 2009
20 maart 2009
Edwin van Meerkerk
Algemene cultuurwetenschappen
Radboud Universiteit Nijmegen
e.vanmeerkerk@let.ru.nl
Terug naar de vraag ‘Wat is kunst?’ Kunsttheorie en teacher beliefs in de kunsteducatie
Dit paper is het resultaat van de eerste fase van wat een langjarig onderzoeksprogramma moet gaan
worden aan de Radboud Universiteit Nijmegen op het gebied van de kunsteducatie. De doelstelling
van dit onderzoeksprogramma is te achterhalen welke theoretische vooronderstellingen schuilgaan
achter kunsteducatieve activiteiten en welke grenzen en mogelijkheden uit de kunsttheorie kunnen
worden afgeleid voor de praktijk van de kunsteducatie. Vanuit de kunsteducatie richt beschouwelijk
onderzoek zich logischerwijs op twee gebieden: de sociale context en de cognitieve competenties.
Dat daarbij stilzwijgend uit wordt gegaan van een zeer specifieke kunsttheoretische positie, blijft
veelal onderbelicht. Recente ontwikkelingen in de esthetica en de cultuurtheorie daarentegen
besteden niet of nauwelijks aandacht aan vragen die door de concrete praktijk van de kunsteducatie
worden opgeroepen.
De Onderwijsraad en de Raad voor Cultuur signaleerden in 2006 in hun rapport Onderwijs in cultuur
al een groeiende behoefte aan kwalitatief en theoretisch onderzoek naar kunst- en erfgoededucatie.
Waar het aan zou ontbreken, is een theoretische basis, waaraan vooraf zou moeten gaan een
onderzoek naar de achterliggende normen, waarden en didactische vooronderstellingen binnen de
cultuureducatie. Deze basis zou de verbinding moeten vormen tussen de bestaande initiatieven en
praktijken van cultuureducatie. Niet alleen ontbreken de doorgaande leerlijnen, ook de onderlinge,
theoretische verhouding tussen binnen- en buitenschoolse educatie is nog een witte vlek. Een laatste
desideratum, niet gesignaleerd door de Onderwijsraad en de Raad voor Cultuur, is de koppeling
tussen recente wetenschappelijke inzichten in de relatie tussen kunst, cultuur en maatschappij en het
onderwijs in kunst en cultuur.
Dit paper is de neerslag van een eerste verkenning op dit gebied en dient als startpunt voor de
verdere ontwikkeling van dit onderzoek. Het is daarom work in progress; ik zal meer vragen stellen
dan conclusies poneren. Op basis van literatuuronderzoek zal ik een schets geven van de esthetische
fundamenten die kunnen worden onderscheiden voor de bestaande benaderingen en toepassingen
van cultuureducatie. Ook zal ik ingaan op de betekenis van de recente theorievorming over identiteit,
media en cultureel geheugen voor de kunst- en cultuureducatie.
Literatuur
Greg Dimitriadis (2001) Performing Identity/Performing Culture: Hip Hop as Text, Pedagogy, and
Lived Practice. New York: Lang: 1-14.
Carol Duncan (2005) ‘The Art Museum as Ritual’, in: Gerard Corsane (ed.) Heritage, Museums and
Galleries. New York/London: Routledge: 78-88.
Hans van Maanen (1999) ‘Over het kwaliteitsbegrip in de kunsteducatie’, in: Kunst en Educatie 5: 3-7.
Henry Jenkins (2006) ‘Conclusion: Democratizing Television? The Politics of Participation’, in: Henry
Jenkins, Convergence Culture. New York/London: New York University Press: 240-260.
Andreas Huyssen (2000) ‘Present Pasts: Media, Politics, Amnesia’, in: Public Culture 12(1): 21-38.
Jacques Rancière. (2004 [2000]) The politics of aesthetics. The distribution of the sensible. Gabriel
Rockhill tr. London: Continuum.
Simon o’Sullivan (2001) ‘The Aesthetics of Affect. Thinking Art Beyond Representation’, in: Angelaki 6
(3): 125-135.

Onderwijsraad & Raad voor Cultuur. (2006) Onderwijs in cultuur: versterking van cultuureducatie in
primair en voortgezet onderwijs.