You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
14 Weten<br />
Boeren hoeven straks geen oerwoud meer te vernietigen om goede landbouwgrond te hebben. ANP<br />
Landbouw Boskap in tropen mogelijk verleden tijd<br />
Een nieuw gen belooft<br />
antwoord op verzuring<br />
Dankzij genetische manipulatie<br />
komt wellicht een einde aan onoordeelkundig<br />
gebruik van kunstmest.<br />
Marcel Hulspas<br />
AMSTERDAM<br />
...<br />
Pakweg de helft van de landbouwgrond<br />
in de tropen levert jaarlijks<br />
steeds minder op, ten gevolge van de<br />
verzuring van de grond. Dit proces,<br />
vaak veroorzaakt door onoordeelkundig<br />
gebruik van kunstmest, maakt<br />
dat er aluminium vrijkomt uit kleideeltjes,<br />
wat de wortelgroei verstoort.<br />
Boeren worden zo gedwongen om<br />
nieuwe grond op te zoeken, en kappen<br />
dan een stuk oerwoud om.<br />
Biologen proberen al jaren een<br />
oplossing te vinden voor dit probleem.<br />
Zo maakte Leon Kochian van<br />
de Cornell Universiteit vorig jaar augustus<br />
bekend dat hij het gen had gevonden<br />
dat bepaalde sorghumvarianten<br />
(sorghum is het vijfde landbouwgewas<br />
van de wereld) resistent<br />
maakt tegen aluminium. Het gen codeert<br />
voor een eiwit dat ervoor zorgt<br />
dat citroenzuur vanuit de wortelpunten<br />
in de bodem terechtkomt, waar<br />
het aluminium onschadelijk maakt.<br />
Duistere<br />
rector<br />
...<br />
MARCEL<br />
HULSPAS<br />
W<br />
at moeten ze geschrokken<br />
zijn bij de Vrije Uni-<br />
versiteit. Hun eigen rec-<br />
tor magnifi cus beschuldigd van<br />
kwakzalverij! Luttele uren nadat de<br />
Vereniging tegen de Kwakzalverij<br />
bekend had gemaakt dat Lex Bouter<br />
Kochian werkt nu aan het overbrengen<br />
van dit gen in commercieel interessante<br />
sorghumvarianten.<br />
Afgelopen week was er opnieuw<br />
hoopgevend nieuws op dit terrein.<br />
Paul Larsen van de Universiteit van<br />
Californië heeft een tweede, minstens<br />
zo belangrijke doorbraak bereikt.<br />
Larsen vond een gen in het plantje<br />
arabidopsis (de ‘fruitvlieg’ voor<br />
plantkundigen) dat de aluminiumresistentie<br />
reguleert. Hij gooide het<br />
DNA van dit gen grondig door elkaar;<br />
dat leverde zo’n 200.000 nieuwe arabidopsisvarianten<br />
op, waarvan enkele<br />
uitstekend bestand bleken tegen<br />
zure, aluminiumrijke bodems.<br />
Celdeling stilgelegd<br />
Nadere studie leerde dat dit ene gen<br />
actief wordt zodra er aluminium in<br />
de cel opduikt, en dat het dan de celdeling<br />
stillegt. Andere, nog niet ‘geïnfecteerde’<br />
cellen nemen de groei dan<br />
over. Larsen noemt de doorbraak<br />
‘shockerend’. Onderzoekers hebben<br />
de afgelopen jaren complexe scenario’s<br />
bedacht over hoe het aluminium<br />
de groei van de wortels blokkeert, en<br />
wat ze daartegen zouden kunnen<br />
doen. Nu blijkt dat een enkel gen het<br />
hele probleem aan de kant schuift.<br />
in aanmerking kwam voor de Kackadorisprijs<br />
(voor ‘personen die de<br />
kwakzalverij bevorderd hebben’),<br />
stuurde de VU een persbericht rond<br />
waarin Bouter geprezen werd als een<br />
‘onomstreden topwetenschapper’. <strong>De</strong><br />
VU liet weten ‘bijzonder trots’ te zijn<br />
op haar opperste bestuurder. Wie had<br />
anders verwacht. Maar de bestrijders<br />
der kwakzalverij houden vol. Bouter<br />
heeft ‘een duistere kant’, vertelde secretaris<br />
Frits van Dam in de NRC.<br />
Bouter was de auteur van een<br />
overzichtsartikel over het eff ect van<br />
acupunctuur tijdens ivf-behandelingen.<br />
Alle onderzoek op één hoop vegend,<br />
hield hij een bescheiden positief<br />
eff ect over. En dat mag niet. Bou-<br />
Aanbieding<br />
Het Amerikaanse bedrijfje Complete Genomics<br />
biedt aan om uw persoonlijke genoom volledig<br />
in kaart te brengen voor slechts 5.000 dollar.<br />
Voordat deze ontdekking op grote<br />
schaal kan worden toegepast, moeten<br />
enige hindernissen worden genomen.<br />
Het nu gevonden en omgebouwde<br />
gen heeft wellicht andere functies<br />
die nu in de war zijn geschopt. In ieder<br />
geval staat vast dat de ingreep de bladeren<br />
van de plant gevoeliger maakt<br />
voor de felle zon; dus werkt Larsen nu<br />
aan een variant waarbij het gen alleen<br />
in de wortels actief kan worden. Daarnaast<br />
weet iedere onderzoeker dat het<br />
de afgelopen jaren uiterst lastig is geworden<br />
toestemming te krijgen om<br />
een genetisch gemanipuleerd gewas<br />
op de markt te brengen.<br />
Leon Kochian wijst erop dat genetische<br />
manipulatie wellicht niet nodig<br />
is. Nu we weten om welk gen het<br />
gaat, kunnen onderzoekers te midden<br />
van bestaande planten veelbelovende<br />
varianten van dit gen opsporen<br />
en vermenigvuldigen – smart breeding<br />
heet dat. En er komt geen biotechnologie<br />
aan te pas. Larsen wil zijn nieuwe,<br />
aluminiumresistente varianten<br />
ter beschikking stellen aan boeren,<br />
liefst zonder tussenkomst van de biotechgiganten.<br />
‘Ik denk niet dat ik er<br />
aan zal verdienen, maar ik hoop dat<br />
er in de toekomst geen bos meer hoeft<br />
te worden gekapt.’ 1<br />
ter, aldus Van Dam, ‘stimuleert onderzoek<br />
dat volgens de biologische inzichten<br />
onzinnig is.’<br />
Acupunctuur, met zijn prikpunten<br />
en meridiaanlijnen, valt met geen<br />
mogelijkheid te combineren met moderne<br />
medische inzichten. Maar het<br />
gekke is dat dat geprik wel degelijk<br />
eff ect heeft. Een roker genezen, dat<br />
lijkt wat te hoog gegrepen, maar bij<br />
chronische pijn zoals rug- en nekpijn,<br />
migraine en reuma, maar ook bij misselijkheid,<br />
is acupunctuur even eff ectief<br />
als de conventionele medische<br />
behandeling. Dat zijn stuk voor stuk<br />
kwalen waarbij zaken zoals hoop en<br />
angst een grote rol spelen. En hetzelfde<br />
geldt voor het welslagen van een<br />
Zware jongen<br />
<strong>De</strong> Europese satelliet Corot heeft bij een nabije ster<br />
een mysterieuze begeleider gevonden die zo groot is<br />
als de planeet Jupiter, maar twintig keer zo zwaar.<br />
ivf-behandeling. Acupunctuur, met<br />
zijn oosterse reputatie, zijn complexe<br />
theorie en zijn prikken, is waarschijnlijk<br />
de meest eff ectieve placebotherapie<br />
die je op dit moment kunt bedenken.<br />
Maar daarnaast is acupunctuuronderzoek<br />
een fraaie illustratie van<br />
de grenzen van wetenschappelijk experimenteren.<br />
<strong>De</strong> hamvraag is: moet<br />
je om enig eff ect te bereiken, echt in<br />
de traditionele acupunctuurpunten<br />
prikken of is elke plek geschikt? Daar<br />
komen de deskundigen niet uit. Onderzoek<br />
met nepnaalden laat zien dat<br />
nepacupunctuur vaak net zo eff ectief<br />
is als de echte, maar er bestaat ook<br />
veel wetenschappelijke literatuur<br />
waaruit zou blijken dat nep niet<br />
<br />
<br />
Ruimteonderzoek Marslanders<br />
Mars Science Lab<br />
bezorgt NASA hoofdpijn<br />
Terwijl de Mars Rover nu al enige<br />
maanden probleemloos zijn werk<br />
verricht op de planeet Mars, is zijn<br />
nog niet gelanceerde opvolger nu al<br />
ernstig in de problemen geraakt.<br />
Redactie wetenschap<br />
AMSTERDAM<br />
...<br />
<strong>De</strong> ontwikkeling van het Mars Science<br />
Laboratory, dat in de herfst van<br />
volgend jaar gelanceerd moet worden<br />
en een jaar later bij de planeet moet<br />
aankomen, geeft de Amerikaanse<br />
ruimtevaartorganisatie NASA grote<br />
zorgen. Het project heeft tot nu toe<br />
twee miljard dollar gekost en is daarmee<br />
al 40 procent boven zijn budget<br />
uitgestegen. Tegelijkertijd vrezen de<br />
bouwers dat het niet zal lukken om<br />
het zware ruimtevaartuig op tijd van<br />
de grond te krijgen. Jim Green, directeur<br />
van NASA’s Planetary Science<br />
Division, noemt de problemen<br />
‘enorm’.<br />
Het Marslab moet een klassiek<br />
technologisch hoogstandje worden.<br />
<strong>De</strong> lander zit propvol wetenschappelijke<br />
apparatuur die het mogelijk<br />
moet maken een definitief antwoord<br />
te geven op de vraag of er ooit leven<br />
op Mars is geweest. Dankzij die apparatuur<br />
is het vaartuig wel vier keer<br />
zo zwaar als de Mars Rover, en vele<br />
malen complexer. Een reeks van tegenslagen<br />
bij NASA en haar onderaannemers<br />
hebben tot grote vertragingen<br />
geleid.<br />
Bij de Planetary Science Division<br />
wordt alles op alles gezet om het MSL<br />
op tijd af te krijgen, want als 2009<br />
niet wordt gehaald, moeten ze twee<br />
jaar wachten op de volgende gelegenheid<br />
voor een lancering – en daarmee<br />
wordt het hele project weer 400 miljoen<br />
dollar duurder. <strong>De</strong> kans is groot<br />
dat toch tot uitstel moet worden besloten,<br />
omdat er genoeg tijd moet<br />
overblijven voor de nodige tests. Een<br />
zachte landing op Mars is een zeer<br />
heikele operatie – al heel wat ruimtevaartuigen<br />
zijn op de planeet te pletter<br />
geslagen. En niemand wil dat de<br />
geïnvesteerde miljarden uiteindelijk<br />
alleen maar een extra krater op Mars<br />
opleveren.<br />
Nieuwe Marslander<br />
dreigt peperdure<br />
mislukking<br />
te worden.<br />
Wetenschappers vrezen ondertussen<br />
dat de stijgende kosten uiteindelijk<br />
zullen leiden tot bezuinigingen op,<br />
of het schrappen van, andere vluchten<br />
naar de planeet, die gepland staan<br />
voor 2013 en 2016. <strong>De</strong> vlucht van<br />
2013 moet de Marsatmosfeer onderzoeken;<br />
de vlucht drie jaar later zou<br />
de eerste Marsmonsters naar de aarde<br />
moeten brengen. 1<br />
Treinreiswinkel en DB Bahn: drie keer een goed idee!<br />
<strong>De</strong> Treinreiswinkel is specialist voor treintickets en treinarrangementen.<br />
Het maakt niet uit naar welk station u wilt, de Treinreiswinkel helpt u bij<br />
de planning van uw reis. Als u bij de Treinreiswinkel uw DB-ticket naar<br />
Duitsland koopt, krijgt u: goed advies snelle service, zonder lange<br />
wachtrijen 10 euro terug. Snel verdiend! Drie redenen dus om snel de<br />
Treinreiswinkel in Amsterdam te bezoeken.<br />
<strong>De</strong>ze actie is geldig van 1 september 2008 t/m 31 oktober 2008 en geldt uitsluitend voor<br />
boekingen van DB-tickets bij Treinreiswinkel Amsterdam, Singel 393. Per boeking<br />
(minimaal 50 euro) ontvangt u een reductie van 10 euro, mits u de deze advertentie inlevert.<br />
<br />
<strong>De</strong> Mars Rover.<br />
werkt, en echt wél. Vraag onderzoekers<br />
naar een eindoordeel over acupunctuur,<br />
en dan blijkt (zoals zo<br />
vaak) dat ze het antwoord schuldig<br />
moeten blijven. Maar het eindoordeel<br />
is aan het experiment, ook als<br />
dat geen uitsluitsel wil geven. Bij de<br />
Vereniging tegen de Kwakzalverij<br />
denken ze daar anders over: wat<br />
theoretisch niet kan, moet je niet<br />
onderzoeken. Als dat regel zou zijn,<br />
was menige Nobelprijswinnaar<br />
nooit aan de bak gekomen, en kan<br />
menig laboratorium zijn deuren<br />
sluiten. Gelukkig beschikken onderzoekers<br />
over een duistere kant. 1<br />
marcel.hulspas@depers.nl<br />
En er was licht!<br />
Britse en Japanse biologen hebben met behulp van<br />
een onderwaterrobot fi lmopnamen gemaakt van<br />
vissen, levend op een diepte van zeven kilometer.
Change language