Dagverhaal onbekende - diachronie.nl

22
alhoewel de gemelde W: de Lange zich aan publicq geweld en plundering heeft schuldig
gemaakt bij ander gelegentheijt. 70
Gelukkig is deeze nagt zonder verder bloedvergiete doorgebragt, want alles tot eene bloedige
actie geschikt scheen: de militaire stonde met scherp gelade geweere voor het stadhuijs en
hunne hooftwagt; de leede van de oraniesocitijd voor ’t Harthuijs, meede gewapent; de jongen
en wijve op de straat en in stoepen te wagte wie van deeze partijje de eerste aanval zoude
doen. De leede van de gemelde oraniesocitijd deede zowel rondens door de stad als de
militaere patroilies, maar wagte zich naauw de militaire niet te recontreere.
De volgende morge, vrijdag den 12 september, was het stil, zonder volk op de straate. De
fabrieke[meesters] gaven terstond ordre tot het make van de straat, die er aller despraat uitzag,
daar al vroeg in den morge aan [23r] begonne wierd.
Deese morge, de achtb. heere van de magistraat vergaderd zijnde, quame daar voor een
commissie van gemelde oraniesocitijd en eijschte, om de stad in rust te hebbe, dat om
gemelde beschuldigin[g] de eerwaarde heer Roosendaal en de wel ed. gestr. heer C: N:
Plemper van Bree en Corn. van Leeuwen met Arnout Carlier zoude worde gevange genoome
en op de poort gezet. Dog deeze eijsch wierd door de heere van de magistraat gewijgert daar
aan te voldoen.
Deze morge quame ook voor de heere burgeme[e]sters eenige gequeste, met doeke bewonde
hoofte, hunne klagte inbrenge over ’t slaan van de militaire op den dag te voore en bragte
meede eenige getuijge, dog wierde van de heere van de hand geweeze en hun gezijd dat zij
het ongeval haar 71 was overgekoome aan haar eijge onvoorsigtig gedrag te wijten hadde.
Hiermeede scheene de gemoedere te bedaare. De gemelde combuste was oorsaak dat het
collegie van de magistraet arresteerde een puplicatie op dingsdag den 16 september 72 en
gepubliceert den selve dage, zijnde juijst den dag tevoore dat het eerste jaarfeest van de
heugelijke omwenteling in deeze stad van de voorstanders van ’t oranje zoude gevierd worde.
Aan de toebereijdsels van dit heugelijk feest was er al eenige weeke te voren gearbijd tot het
vervaardig van eenige decoratien, daardoor veele bedugt waare hoe dat het met die [23v]
vrolijkheijd zoude afloope. Intusschen dat de magistraet de gemelde publicatie arrestierd en
publiceerde waare de leede van gemelde oraniesocitijd werksaam voor hun socitijd te stelle
een gaanderij ter lengte van 29 voete en breet 2 ½ voet, om des te beeter hunne ligte te konne
aansteeke en op het zelve te doen vervaardige de volgende 11 stukke: 73
1 Stuk op het meddelste schilderij wierde vertoont de alliantie met de krone van Engeland en
Pruisen, verbeeld door eene rijpe vrugt dragende oranieboom. Aan de eene sijde van de tobbe
waarin de oranie boom geplant stond, legt de leeuw, in een vrolijke luijm, met de 7 pijle in
zijn klaauw, het oranie lommer aan te zien, verbeeldende de 7 provintien. Aan de andere sijde
de eenhoorn, verbeeldende Engeland. Boven den oranieboom een vliegende arent,
verbeeldende Pruisen, hebbende den arent een keeten in zijn eenen klaauw, waaraan de leeuw
en eenhoorn neevens de oranieboom saam verbonden zijn, en in de andere klaauw
bliksemstraale. De voet van dit schilderij was verciert met een oranie lint, daarop stont te
leeze:
door Gode raad en macht
is dit tot stand gebracht
[24r] 2 Stuk aan de regterzijde van het middelste schilderij een steene beeld, de geregtigheid,
in de regterhant een swaart en in de linkerhant de evenaar.
70
Inderdaad behoorde Willem de Lange september 1787 nog tot de plunderaars. Nu bleek hij gematigder.
71
Dit “haar” te lezen als “hun”.
72
SAMH, AC 01, OAG 323, Publicatieboeken, 16 september 1788.
73
Zie ook de gedetailleerde beschrijvingen van deze versieringen in: Nieuwe Nederlandsche Jaarboeken,
september 1788, 1368-1372.