Bedieningshandboek MULTIMIG 300 - ELEKTRON Bremen GmbH

Bedieningshandboek
MULTIMIG 300
ELEKTRON-BREMEN Fabrik für Elektrotechnik GmbH Postfach 10 59 60 D - 28059 Bremen
Telefon +49 / (0)421 / 54 90 6-0 Telefax +49 / (0)421 / 54 90 619 vertrieb@elektron-bremen.de www.elektron-bremen.de

2
1
5
6
7
11
8
14
9
10
12
13
2
3
4
5

1 Uw veiligheid NL
Veilig met het apparaat werken, is alleen mogelijk
wanneer zowel de handleiding als de
veiligheidsaanwijzigen volledig worden gelezen
en de daarin aangegeven richtlijnen
strikt wordt opgevolgd. Laat u zich voor het
eerste gebruik praktisch voorlichten. Houdt
U zich aan de veiligheidsvoorschriften.*
Verwijder oplosmiddelen, ontvettingsmiddelen
en andere brandbare materialen voor het lassen
uit het werkgebied. Dek brandbare materialen
die niet te verplaatsen zijn af.
Las alleen wanneer de omgevingslucht geen
hoge concentraties stof, zuurdampen, gassen of
explosieve substanties bevat.
Extra voorzichtigheid is geboden bij reparatiewerkzaamheden
aan leidingsystemen en
tanks die brandbare vloeistoffen of gassen bevatten
of bevat hebben.
De koelvloeistof bevat water + spiritus en is mogelijk
brandbaar bij ondeskundig gebruik.
Apparaat niet in de regen plaatsen, afspuiten of
stoomstralen.
Las nooit zonder laskap. Waarschuw personen
in de omgeving voor de straling van de vlamboog.
Gebruik een geschikte afzuiging voor gassen
en lasdampen.
Gebruik een beademingsapparaat wanneer het
gevaar bestaat las- of snijdampen in te ademen.
Wordt tijdens het werk de netkabel beschadigd
of doorgesneden, raak de kabel dan
niet aan maar trek direct de stekker uit het
kontakt. Apparaat met een beschadigde netkabel
nooit gebruiken.
Zorg voor een geschikte brandblusser binnen
handbereik.
Houdt na beëindiging van de werkzaamheden
een brandcontrole.
Demonteer nooit het reduceerventiel. Vervang
een defect reduceerventiel.
Let op een goed kontakt van de massaklem in de directe
omgeving van de las. De lasstroom niet via kettingen, kogellagers,
staalkabels of isolatiekabels laten lopen. Deze
kunnen daarbij smelten.
Blokkeer de transportwielen 10 wanneer u op de plaats
van het karwei bent aangekomen.
Zeker uzelf en het apparaat wanneer op hooggelegen of
sterk hellende plaatsen wordt gewerkt.
Het apparaat mag alleen worden aangesloten aan een op
de juiste wijze geaard stroomnet. Stopkontakt en verlengkabels
moeten zijn voorzien van een functionele aardleiding.
Draag beschermkleding, handschoenen en schort.
Scherm de plaats van werken af met verplaatsbare wanden
of gordijnen.
Gebruik het apparaat niet voor het ontdooien van buizen of
leidingen.
In afgesloten ketels, onder benauwende omstandigheden
en bij verhoogd electrisch risico, mogen alleen apparaten
met het S
-teken worden gebruikt.
Schakel het apparaat af en sluit het ventiel op de gasfles
tijdens pauzes.
Gebruik de beveiligingsketting om te voorkomen dat de
gasfles omvalt.
Verwijder de gasfles tijdens transport.
Verwijder de stekker uit het stopkontakt voordat van werkplek
wordt veranderd of aan de machine wordt gewerkt.
*) Neem de voor uw land geldende veiligheidsvoorschriften in
acht.
2Elementen
1 Laspistool
2 Reduceerventiel
3 Gasfles*
4 Aflegplaats
5 Hijsogen
6 Handgreep
7 Bedieningspaneel
8 centrale aansluiting
9 Koelribben
10 Transportwielen
11 Hoofdschakelaar
12 Display lasstroom/lasspanning**
13 Massaklem
14 Aansluiting voor massa kabel
15 Afdekking Bedieningspaneel
*) Toebehoren
**) Optie
Afgebeeld of beschreven toebehoren vallen mogelijk niet
binnen de leveringsomvang.
3 Gebruiksbestemming
Het apparaat is bestemd voor het lassen van staal, aluminium
en legeringen onder beroepsmatige en industriële omstandigheden.
4 Beveiliging van het apparaat
De machine is electronisch beveiligd tegen overbelasting. Verander
de instelling niet als de machine in gebruik is.
Sluit de zijdeksel voor het lassen.
Voor aanvang van de werkzaamheden werkstuk en apparaat
door middel van een massakabel met elkaar verbinden.
Lasspatten aan de binnenzijde van het gasmondstuk verwijderen
met een speciale tang. Besproei de binnenzijde van het
gasmondstuk met een scheidingsmiddel of gebruik een speciale
pasta. Dit verhindert het inbranden van lasspatten.
Sproei onder een hoek om te voorkomen dat de openingen
voor het beschermgas verstopt raken.
Gebruik uitsluitend de hijsogen 5 voor het optillen van het apparaat.
Til het apparaat niet met een vorkheftruck of dergelijken
aan het huis..
3

De geluidsniveau van het apparaat is minder dan 70 dB(A) gemeten
bij normale belasting overeenkomstig EN 60974.
Dit produkt voldoet aan de huidige geldende normen. Let bij
gebruik op het volgende:
Het apparaat is bestemd voor het lassen onder beroepsmatige
en industriële omstandigheden. Bij gebruik in een
andere omgeving (bijv. woongebied) kunnen andere electrische
apparaten worden gestoord.
Tijdens gebruik kunnen electromagnetische problemen
ontstaan in:
– Leidingen voor het stroomnet, besturingsbekabeling, signaal-
en communicatieverbindingen in de nabijheid
van het las- of snijapparaat.
– Televisie- en radiozenders en -ontvangers
4
5 Geluidsproductie
6 Mogelijke storingen door
electromagnetische velden
7 Technische gegevens
Type MULTIMIG 300
Lassen
Lasbereik (I 2min-I 2max/
U 2min -U 2max )
A/V 30-260/
(11,4)15,5-27
Spanning onbelast V 12,7-34
Instelling spanning Standen 41
Karakteristiek constant
ID 100 % 40°C A 160
ID 60 % 40°C A 200
ID bij max. stroom 40°C % 35
ID 100 % 25°C A 180
ID 60 % 25°C A 220
ID bij max. stroom 25°C % 45
Drosselstanden (elektr. instelbaar) 4
Lasdraad staal Ø mm 0,6-1,2
Lasdraad aluminium Ø mm 1,0-1,2
Draadtoevoersnelheid
Net
m/min 0,1-25
Netspanning 3~ (50/60 Hz) V 400
Opgenomen vermogen S1
(100 %/40°C)
kVA 5
Opgenomen vermogen S1
(60 %/40°C)
kVA 6,2
Opgenomen vermogen S1
(max. Strom)
kVA 9,7
Stroomopname I1 (100 %/40°C) A 7,2
Stroomopname I1 (60 %/40°C) A 9
Stroomopname I1 (max. stroom) A 14
Vermogensfactor (bij I2max ) cos ϕ 0,87
Afzekering A/tr 16
Netstekker
Apparaat
CEE 16
Beschermingssoort (EN 60 529) IP23
Isolatiestofklasse F
Koelsoort F
Geluidemissie dB(A)

8 Korte bedienhandleiding
De uitvoerige beschrijving vindt u in hoofdstuk 9 "Voor
de ingebruikneming" en in hoofdstuk 10 "Ingebruikneming".
Zet de gasfles 3 op de aanleg en maak deze vast met de
ketting 35.
Verwijder de schroefdop van de gasfles en open het gasflesventiel
34 kort (uitblazen).
Sluit de reduceerventiel 2 aan op de gasfles.
Sluit de beschermgasslang 31 van de installatie aan op de
reduceerventiel en open de beschermgasfles.
Steek de netstekker in het stopcontact.
Sluit de werkstukleiding 22 aan op de massa-aansluiting
14 (-) en bevestig de massaklem 13 op het werkstuk.
Plaats de draadaanvoerrollen 29 op de draadaanvoerunit
overeenkomstig de gekozen lasdraad. Aandrukkracht op
stand 2.
Sluit het laspistool 1 aan (centrale aansluiting 8) en monteer
de stroomtip overeenkomstig de gekozen lasdraad.
Plaats de rol lasdraad op de machine.
Zet de hoofdschakelaar 11 op Aan.
Druktoets 51 ("+") en druktoets 48 (gassoort) ingedrukt
houden (min. 2 sec.) en op het reduceerventiel de gashoeveelheid
instellen. (Vuistformule: draaddiameter x 10 =
gashoeveelheid).
Draadinloop-knop ingedrukt houden tot de lasdraad ca. 10
mm. voorbij het uiteinde van het gasmondstuk steekt.
Met toets 44 het te verlassen materiaal kiezen.
Met toets 46 de draaddiameter kiezen.
Met toets 48 de beschermgassoort kiezen.
Met toets 52 werkingswijze 2-takt kiezen.
Toets 56 telkens indrukken tot de middelste LED voor materiaaldikte
gaat branden en dan met draaiknop 53 de materiaaldikte
van het te lassen materiaal instellen.
Toortsschakelaar ingedrukt houden = lassen.
Toortsschakelaar los laten = lasproces beëindigd.
Indien gewenst kan de draadaanvoersnelheid met draaiknop
58 worden gecorrigeerd.
5

Aansluiten laspistool
Verbind de centrale stekker 17 van het laspistool 1 met de
centrale aansluiting 8 aan het apparaat.
Aansluiten van de massakabel
Verbind de massakabel 22 met aansluitpunt 14 op het apparaat.
Draai de aansluiting rechtsom om de verbinding te zekeren
en bevestig de massaklem 13 goed geleidend aan
lastafel of werkstuk.
Bevestigen van de massaklem
Bevestig de massaklem 13 in de directe omgeving van de las
waardoor de lasstroom niet zelfstandig de terugweg kan bepalen
via machinedelen, kogellagers of electrische schakelingen.
Let in het bijzonder op een stabiele en goed geleidende verbinding
tussen massaklem en werkstuk.
1 Leg de massaklem niet op de lasinstallatie of gasfles omdat
anders de lasstroom via de aardeverbindingen wordt
geleid en deze onherstelbaar beschadigd raken.
2 Sluit de massaklem stevig aan op de lastafel of het
werkstuk.
Aansluiten aan het stroomnet
Steek de stekker in een juiste kontaktdoos. De zekering moet
in overeenstemming zijn met de opgegeven specificatie.
6
þ 8
9 Voor het in gebruik nemen
17
18
19
20
14
22
L1(R)
L2(S)
L3(T)
N(MP)
PE
1
1
2
1
Inleggen van de draadspoel
Open de deksel van het apparaat of de draadaanvoerkoffer 2
en maak de moer 26 los van de houder 24.
Plaats de lasdraadspoel op de houder en let daarbij op dat de
uitsparing over de nok 23 valt.
Gebruik voor kleine spoelen lasdraad een adapter
(bestelnummer 620.9650.0).
Stel de spanning van de lasdraad dusdanig af met de draadrem
25 dat wanneer de knop op het laspistool wordt losgelaten
de draadspoel nog net direct stil staat.
Inbrengen van de lasdraad
Schroef de tip uit het laspistool 1
Open de deksel van het apparaat of draadaanvoerkoffer 2.
De diameter van de lasdraad moet overeenstemmen met de
markering op de kopse kant van de draadrol 29.
Druk de hefbomen 27 opzij en steek de lasdraad door de
toevoeropening 28 en de centrale aansluiting 8.
27
26
25
24
28 8
29
Druk de zwenkarmen 30 terug en blokkeer deze met de hefbomen
27.
30 30
27 27
Schakel het apparaat in met de hoofdschakelaar 11 strek het
slangenpakket uit en druk op het bedieningspaneel op de
toets voor de draadinloop . Stel de aanlegdruk van de
draadaanvoerrollen zodanig af met regelschroef 27 dat de
draadaanvoerrollen 29 nog net draaien wanneer de draadspoel
wordt tegen gehouden. De draad mag niet klemmen of
worden vervormd.
23
27

Tip voor een toevoereenheid met 4 rollen: Stel, om de lasdraad
binnen de toevoereenheid op spanning te houden, de
aanlegdruk van de draadaanvoerrollen 29 aan de doorvoeropening
zijde 28 lager in dan die aan de zijde van de centrale
aansluiting 8.
Druk zo lang op de toets voor de draadinloop. , tot de
draad aan de laspistoolhals ca. 20 mm naar buiten steekt.
Schroef een passende tip in het laspistool 1 en knip het uitstekende
stuk draad af.
Aansluiten van de gasfles
Zet de gasfles 3 op de daarvoor bestemde plaats en gebruik
de veiligheidsketting 35 om omvallen te voorkomen.
Open de afsluiter 34 van de gasfles enkele malen om eventuele
aanwezige vuildeeltjes te verwijderen.
Sluit het reduceerventiel 2 aan op de gasfles 3 . Schroef de
slang voor het beschermgas 31 aan het reduceerventiel.
Gasfles openen en terwijl de pistoolschakelaar is ingedrukt
de gashoeveelheid instellen met de instelschroef 36 van het
reduceerventiel. De doorstroommeter 32 geeft de hoeveelheid
gas aan. Vuistregel is: Hoeveelheid gas = Draaddiameter
x 10 l.min. De inhoud van de gasfles wordt aangegeven
door de inhoudsmanometer 33.
34
3
35
p p p
Goed Aanlegdruk
te hoog
33 2 32
36
Onjuiste
draadtoevoerro
31
Aanpassingen aan het apparaat voor het lassen
met aluminiumdraad
Wissel de draadaanvoerrollen tegen de juiste aluminiumdraad-toevoerrollen.
Verwissel het laspistool voor staal met een voor aluminium of
verwissel het binnenspiraal voor staal door een teflon inliner.
Verwijder het capillair buisje 42 in de centrale aansluiting.
Kort het uitstekende stuk teflon inliner dusdanig in dat zij heel
kort aan de draadtoevoerrol ligt en schuif het overeenkomstig
ingekorte messing buisje over de teflon inliner als stabilisatie.
Draai het laspistool goed aan en steek de lasdraad in de opening.
De bestelnummers voor wisseldelen zijn afhankelijk
van het type laspistool en de draaddiameter. Raadpleeg
de pistolen-onderdelenlijst.
17 38 39 40 41 42 29
17 Centrale stekker
38 Nippel (=klemdeel) van de teflon- of kunststof inliner
voor 4.0 mm en 4,7 mm buitendiameter.
39 O-ring 3,5x1,5 als gas-afdichting
40 Wartelmoer
41 Teflon en kunststof inliner
42 Steunbuisje voor teflon en kunststof inliners met 4 mm
buitendiameter vervangt het stalen capillaire buisje in
de centrale aansluiting.
Bij een buitendiameter van 4,7 mm vervalt het buisje
29 Draadaanvoerrollen
7

Bedienveld DS 20
43 Omschakeltoets "Handmatige bediening aan / uit"
Met deze toets kan de machine tussen automatische en
handmatige bediening worden omgeschakeld.
44 Keuzetoets "Materiaal"
Met de toets "Materiaal" wordt het te lassen materiaal
gekozen.
45 Toets "Save" (Tiptronic)
Deze toets dient voor het opslaan van een Job
46 Keuzetoets "Draaddiameter"
Met de toets "Draaddiameter" wordt de diameter van het
lasdraad gekozen.
47 Toets "Enter" (Tiptronic)
Deze toets dient ter bevestiging bij het opslaan van een
Job.
48 Keuzetoets "Gassoort"
Met de toets "Gassoort" wordt het gebruikte gas gekozen.
49 Omschakeltoets "Tiptronic On/Off"
Deze toets schakelt de modus Tiptronic aan of uit.
50 Multi-Functiedisplay
In deze display worden alle parameterwaarden en meldingen
aangeduid.
51 Keuzetoetsen "+" en "-"
Met deze toetsen kan tussen de secundaire parameters
heen en weer geschakeld worden.
52 Omschakeltoets "2-takt / 4-takt"
Met deze toets wordt tussen de werkingswijze 2-takt en
4-takt omgeschakeld. Een brandende LED duidt de op
dat moment gekozen werkingswijze aan.
53 Draaiknop voor schakelstand / materiaaldikte
Met de draaiknop wordt de gewenste schakelstand, respectievelijk
de materiaaldikte ingesteld. Bij automatische
bediening kan het instelbereik, afhankelijk van de
gekozen materiaal-draad-gas-combinatie, verkort zijn.
Tijdens het lassen kan de schakelstand niet versteld
worden.
54 Digitale Multi-Functie-Aanduiding
In deze aanduiding worden de primaire parameters aangeduid
zoals schakelstand, respectievelijk materiaaldikte
(in mm) of de draadaanvoersnelheid (in m/min).
8
10 In gebruik nemen
43 44 45 46 47 48 49 50 51
52 53 54 55 56 57 58 59
55 LED "Overgangsvlamboog"
De LED overgangsvlamboog brandt, indien de machine
bij de actuele materiaal-draad-gas-combinatie en de gekozen
schakelstand zich bevind in de lastechnische moeilijke
bereik bevind tussen kortsluitboog en open boog
oftewel de zogenaamde overgangsvlamboog. Bij handmatige
bediening is deze functie niet werkzaam.
56 Omschakeltoets primaire parameters
Met deze toets kan men tussen lasvermogen en
draadaanvoersnelheid omschakelen, welke in de digitale
Multi-Functie-Aanduiding 54 wordt weergegeven. Het
lasvermogen wordt door de schakelstand bewerkstelligd
of door de bijbehorende materiaaldikte. Een brandende
LED duidt aan, welke parameters op dat moment worden
weergegeven.
57 Omschakeltoets "Puntlassen" en "Intervallassen"
Met deze toets wordt tussen de werkingswijzen puntlassen
en intervallassen geschakeld. Een brandende LED
duidt het op dat moment gekozen werkingswijze aan.
58 Draaiknop "Draadaanvoersnelheid"
Bij automatische bediening wordt met deze draaiknop
de draadaanvoersnelheid gecorrigeerd. Bij handmatige
bediening kan de draadaanvoersnelheid direct tussen
0,1 en 25 m/min worden ingesteld.
59 LED-aanduiding "draadaanvoer-correctie"
De LED-aanduiding is alleen werkzaam bij automatische
bediening en geeft de graad van de correctie aan. Brand
de bovenste, middelste LED, dan blijft de voorgeprogrammeerde
draadaanvoersnelheid onveranderd.
Draait men de draaiknop 58 naar links, wandelt de brandende
LED naar links en de draadaanvoersnelheid
wordt verminderd. Draait men de draaiknop 58 naar
rechts, wandelt de brandende LED naar rechts en verhoogt
hiermee de draadaanvoersnelheid.
60 61
62
60 Laspistool-Display
In de display van het laspistool wordt de actuele schakelstand,
materiaaldikte of draadaanvoersnelheid aangeduid
(identiek als met de Multi-Functie-Aanduiding
54). In de Tiptronic modus wordt de actuele Job-regel en
Job-nummer aangeduid.
61 Kiepschakelaar laspistoolMet de kiepschakelaar van het
laspistool kan de schakelstand, materiaaldikte of de
draadaanvoersnelheid worden veranderd (afhankelijk
van de waarde die in de digitale Multi-Functiedisplay 54
wordt aangeduid). Tijdens het lassen kan met de kiepschakelaar
de draadaanvoersnelheid worden gecorrigeerd.
In de Tiptronic modus kan met de kiepschakelaar
tussen de geactiveerde Jobs worden omgeschakeld.
62 Drukknop modus laspistool
Deze knop heeft in handmatige- en automatische bediening
dezelfde functie als de toets 56 bij de primaire parameters
op bedienveld DS 20. In de Tiptronic modus
kan met deze knop tussen Job-nummer en Job-regel
worden omgeschakeld.

Automatische bediening
Bij automatische bediening wordt de schakelstand en de
draadaanvoersnelheid automatisch door de machine gekozen,
op basis van de vooraf ingestelde materiaalsoort, materiaaldikte,
draaddiameter en gassoort.
Door telkens indrukken van toets 44 kan het te verlassen materiaal
worden gekozen. De gekozen materiaalsoort wordt in
display 50 aangeduid.
Door telkens indrukken van toets 46 kan de voorgenomen
draaddiameter worden gekozen. De gekozen draaddiameter
word in display 50 aangeduid.
Door telkens indrukken van toets 48 kan de te gebruiken gassoort
worden gekozen, welke in display 50 wordt aangeduid.
Drukt men op toets 56, in het veld van de primaire parameters,
één of twee keer, tot de middelste LED van het symbool
materiaaldikte gaat branden, dan kan met draaiknop 53 de
dikte van het te lassen materiaal worden ingegeven.
Handmatige bediening
Bij handmatige bediening worden de lasparameters zoals
schakelstand en draadaanvoersnelheid direct ingesteld,
onafhankelijk van de gedefinieerde materiaal-draad-gascombinatie.
De keuze van schakelstand geschiedt met draaiknop
53 en de instelling van de draadaanvoersnelheid geschiedt
met draaiknop 58.
Secundaire parameters
Met de toetsen "+" en "-" 51 kan tussen de secundaire parameters
gasvoorstroomtijd, inloopsnelheid draad, schakelstand
transformator, stand smoorspoel,
draadaanvoersnelheid(-correctie), terugbrandtijd draad, gasnastroomtijd,
intervaltijd aan, intervaltijd uit, en puntlastijd omgeschakeld
worden.
Indien met de toets "+" 51 of met de toets "-" 51 op de aanduiding
van de secundaire parameters wordt geschakeld, verschijnt
in de display 50 voor twee seconden de "nieuwe"
waarde. Toets materiaal 44 heeft nu de functie waarde verkleinen,
toets draaddiameter 46 heeft nu de functie einde en
toets gassoort 48 heeft nu de functie waarde verhogen.
De parameters intervaltijd aan en intervaltijd uit zijn alleen bij
ingestelde werkingswijze intervallassen te veranderen. Dat
geld tevens voor de parameter puntlastijd, welke bij ingeschakelde
werkingswijze puntlassen te veranderen is.
In de display 50 wordt telkens de gekozen parameter aangeduid.
Tussen haakjes wordt telkens de standaard- of voorgestelde
waarde aangeduid.
Met de toets materiaal 44 kan de waarde van de aangeduide
parameter worden verkleind en met toets gassoort 48 kan de
waarde van de aangeduide parameter worden verhoogd.
Afhankelijk of de machine geschakeld is voor automatisch- of
handmatige bediening, kunnen de parameters als volgt worden
veranderd:
Parameters
Stelbereik
Handmatige
bediening
Stelbereik
Automatische
bediening
Gasvoorstroomtijd 0,1 - 10 sec. 0,1 - 10 sec.
Inloopsnelheid
draad
Schakelstand
transformator
0,1 - 10 m/min 10% - 80% van de
geprogrammeerde
waarde
1 - 41 (afhankelijk van de
actuele materiaaldraad-gas-combinatie)
Parameters
Stelbereik
Handmatige
bediening
Correctie smoorspoelstand
1 - 4 +/- 1
Draadcorrectie 0,1 - 25 m/min 50% - 200%
Terugbrandtijd
draad
10 - 250 msec. 50% - 200%
Gasnastroomtijd 0,1 - 10 sec. 50% - 200%
Intervaltijd aan 0,1 - 10 sec. 0,1 - 10 sec.
Intervaltijd uit 0,1 - 2 sec. 0,1 - 2 sec.
Puntlastijd 0,1 - 10 sec. 0,1 - 10 sec.
Door middel van het indrukken van toets draaddiameter 46
wordt de aanduiding van de secundaire parameters beëindigd
en schakelt de aanduiding over naar de primaire parameters.
Menu Extra’s
Toegevoegd naast de secundaire parameters in het menupunt
Extra's, zijn de volgende functies beschikbaar:
Menupunt Aanduiding
Machinegegevens Bedrijfsurenteller
Lasprogramma's
Bedrijfsysteem DMR
Bedrijfsysteem Master
Diagnose Flow koelunit [l/min]
Uitgangsspanning [V]
Temperatuur [°C]
Laatste foutmelding
Taal/Language Keuzemenu talen
Contrast display 10 - 60
Functieblokkering 0 alles vrij
1 Werkingswijze, stand, draadcorrectie
en Tiptronic vrij
2 Werkingswijze, Jobkeuze vrij
3 alles geblokkeerd
Stelbereik
Automatische
bediening
Met de toets materiaal 44 en gassoort 48 kan tussen de
menupunten worden geschakeld. De verschillende waarden
van deze menupunten kunnen door gelijktijdig indrukken van
de toetsen "+" en "-" 51 worden opgeroepen. Ook hier kan
tussen de verschillende waarden met toets materiaal 44 en
toets gassoort 48 worden geschakeld. Terug geschied door
het drukken op de toets draaddiameter 46.
9

Tiptronic
Met de Tiptronic-functie staan er voor de gebruiker 100 van
elkaar onafhankelijke Jobs tot haar beschikking (10 Job-regels
met elk 10 Jobs) In een Job zijn de gezamenlijke in het
bedienveld gekozen instellingen en correcties opgeslagen.
De Tiptronic-functie heeft grote voordelen bij veel terugkomende
laswerkzaamheden die kunnen worden vastgelegd
met bijbehorende Jobnummers of voor meerdere lassers die
hun individuele instellingen willen opslaan in een Job.
Job programmeren:
Optimale instelling voorlassen.
Save-toets 45 indrukken (LED Save knippert).
Met de toets materiaal 44 en gassoort 48 of met de kiepschakelaar
van het laspistool de plaats van de Job oftewel
De Jobnummer kiezen en met de Enter-toets bevestigen.
(Wordt de Enter-toets niet beroerd, dan stopt na 10 sec.
de LED Save met knipperen na de laatste druk op een
toets en wordt het proces van opslaan onderbroken).
De LEDs Save en Enter bevestigen door kort knipperen
de afgesloten programmering.
Job kiezen:
Tiptronic-functie met toets "Tiptronic ON/OFF" 49 inschakelen
(bijbehorende LED brand).
Jobnummer met de kiepschakelaar van het laspistool kiezen
( als alternatief kan het Jobnummer met de toetsen
materiaal 44 en gassoort 48 worden gekozen).
Indien men de Tiptronic modus weer wil verlaten dient
men de toets "Tiptronic ON/OFF" 49 in te drukken(LED
Tiptronic gaat uit). De parameters worden weer teruggezet
op die waarden, die voor het inschakelen van de
Tiptronic modus waren ingesteld.
Job inactief maken:
Tiptronic-functie met toets "Tiptronic ON/OFF" 49 inschakelen
(bijbehorende LED brand).
Jobnummer met de kiepschakelaar van het laspistool 61
of met de toets materiaal 44 en gassoort 48 kiezen (een
actieve Job wordt in de display van het laspistool 60 door
een decimaalpunt tussen Jobregel en Jobnummer weergegeven).
De Enter-toets 47 twee seconden lang ingedrukt houden
(de decimaalpunt in de display van het laspistool 60 verdwijnt).
Job actief maken:
Tiptronic-functie met toets "Tiptronic ON/OFF" 49 inschakelen
(bijbehorende LED brand).
Jobnummer met de kiepschakelaar van het laspistool 61
of met de toets materiaal 44 en gassoort 48 kiezen (een
inactieve Job wordt in de display van het laspistool 60
door het missen van de decimaalpunt tussen Jobregel en
Jobnummer weergegeven).
De Enter-toets 47 twee seconden lang ingedrukt houden
(de decimaalpunt in de display van het laspistool 60 verschijnt).
Job nieuw programmeren:
Tiptronic-functie met de toets "Tiptronic ON/OFF" 49 inschakelen
en Job kiezen (zie Job kiezen).
Gewenste instelling veranderen.
Save-toets 45 indrukken (LED Save knippert).
Met Enter-toets 47 bevestigen.
De LEDs Save en Enter knipperen kort bij een afgesloten
programmering.
10
Job kopieren:
Tiptronic-functie met de toets "Tiptronic ON/OFF" 49 inschakelen
en Job kiezen (zie Job kiezen).
Save-toets 45 indrukken (LED Save knippert).
Met de toetsen materiaal 44 en gassoort 48 een Jobnummer
als doel kiezen en met de Enter-toets 47 bevestigen
(wordt de Enter-toets niet ingedrukt, verdwijnt na 10 sec
na het indrukken van een toets de LED Save en wordt het
proces van opslaan onderbroken. Is het doel met bijbehorende
Jobnummer voorheen nog niet als Job vastgelegd,
dan zal deze in de display knipperend worden weergegeven.
De LEDs Save en Enter knipperen kort bij een afgesloten
programmering. De door de gebruiker gedefinieerde Jobtekst
wordt tevens naar de nieuwe Job meegekopieerd.
Job-tekst ingeven
Voor elke Job kan een individuele tekst worden vastgelegd
zodoende deze specifieke Job een speciaal kenteken te geven
of alles eenduidig te kunnen ordenen.
Tiptronic-functie met de toets "Tiptronic ON/OFF" 49 inschakelen
en Job kiezen (zie Job kiezen).
Jobnummer met de toetsen materiaal 44 en gassoort 48
kiezen.
De toetsen "+" en "-" 51 gelijktijdig indrukken (een knipperende
cursor verschijnt in de display 50) om in de editeermodus
binnen te komen.
Met de toetsen "+" en "-" 51 kan de cursor worden verplaatst.
Aan het einde van de regel sprint de cursor naar het
begin van de volgende regel.
Met de toetsen materiaal 44 en Gassoort 48 een teken
(getal, letter of speciaalteken) kiezen.
De editeermodus word beëindigd door het indrukken van
de toets "draaddiameter" 46 of door het gelijktijdig indrukken
van de toetsen "+" en "-" 51. Drukt men in de editeermodus
op de toets "Tiptronic ON/ OFF" 49 (Tiptronic
word uitgeschakeld) worden de ingaven van de tekst niet
opgeslagen.
Zowel voor de Job-regel (bovenste regel in de display 50) als
ook voor de Job-nummers (onderste regel in de display 50)
kunnen teksten worden geprogrammeerd.
Bijzondere functies
Gastest
Door gelijktijdig indrukken van toets "+" 51 en de toets gassoort
48 wordt de functie gastest geactiveerd. De gasklep van
de machine wordt daardoor ingeschakeld om de gasverzorging
te kunnen testen. De functie blijft 30 seconden lang actief
en wordt automatisch beëindigd. Door opnieuw deze
toetscombinatie in te drukken kan de gastest voortijdig worden
beëindigd.

Foutcodes
In het geval van storing wordt in de digitale Multi-Functie-Aanduiding
54 een foutcode weergegeven en in de Multi-Functiedisplay
50 verschijnt de bijbehorende beschrijving van de
fout. Zolang de bijbehorende beschrijving van de fout in de
display zichtbaar blijft kan niet met de machine worden gewerkt..
Code Beschrijving fout Mogelijke oplossing
E00 no Prog
Voor de gekozen materiaal-draad-gas-combinatie
zijn geen
lasparameters voorhanden.
(geen zinvolle combinatie).
E01 Overtemperatuur
De machine is oververhit
geraakt
Andere materiaal-draadgas-combinatie
kiezen.
De machine in de standby
modus laten afkoelen.
Ventilatorsysteem controleren.
E02 Fout draadaanvoer Pakket laspistool met
perslucht uitblazen. Binnenspiraal
en draadaanvoerunit
controleren
E03 Constante kortsluiting Aansluiting laspistool en
massakabel op kortsluiting
controleren.
E04 Fout hoofdrelais Hoofdrelais (in het bijzonder
het terugmeldcontact)
controleren
E05 Fout koelcirculatie
Geen of te weinig
koelmiddel in de watertank.
E06 Net-onderspanning
De netspanning is te laag
(Fase ligt er uit)
Koelmiddel bijvullen en
controleren
Netspanning controleren,
netzekeringen controleren.
E07 EEProm rekensomfout Machine uit- en weer
inschakelen
E08 Overspanning secundair Servicetechneut inschakelen
Stroom-/Spanningaanduiding 12
De werkelijke waarden van de lasspanning en de lasstroom
worden tijdens het lassen in een digitale display weergeven.
Na het lassen wordt de Hold-functie werkzaam, waar de laatste
gemiddelde waarden voor lasspanning en lasstroom worden
weergegeven. De LED "Hold" blijft branden. Bij
verandering van bepaalde lasinstellingen door de bediener,
wordt de Hold-functie beëindigd en worden bij automatische
werking de richtwaarden van stroom en spanning aangeduid.
11 Basiskennis van het
MIG/MAG lasproces
Principe van het MIG/MAG-lasproces
De draadaanvoerrollen transporteren de lasdraad van de
spoel naar de tip. Tussen de lasdraad en het werkstuk brandt
de vlamboog. De lasdraad is dus de vlamboogdrager. Uiterst
secuur smelt de vlamboog het werkstuk waardoor het smeltbad
ontstaat. De lasdraad smelt, druppelt in het smeltbad en
dient zo als toevoegmateriaal. Uit de gasopening stroomt het
beschermgas en zorgt er voor dat de atmosferische lucht
geen toegang heeft tot de vlamboog en het smeltbad.
Lasdraad
Gasopening
Tip
Beschermgas
Lasnaad
Vlamboog
Er zijn twee manieren van metaal lassen met beschermgas.
Zij onderscheiden zich door het soort gas dat wordt gebruikt
in: Metaal passief-gas lassen (Metall-Inert-Gas = MIG) waarbij
het gas geen actieve rol speelt in het lasproces in tegenstelling
tot het Metaal actief-gas lassen (Metall-Aktiv-Gas =
MAG) waarbij het gas de werking van het lasproces ondersteunt.
Las-
proces
MIG Helium (He)
Argon (Ar)
Mengsels uit
Ar/He
Draadaanvoerrollen
Beschermgas
Stroombron
Werkstuck
niet aktief gas aktief gas
MAG-C Kooldioxyde
100 % CO2 MAG-M Mengsels uit
Ar/CO2 Ar/O2 Verdere onderverdeling van het lasproces vindt plaats door
de vorm van de lasboog. Dit betekend dat de vorm van de
vlamboog met de mate van kortsluiting en de wijze van overdragen
van het toevoegmateriaal de onderverdeling bepalen.
Keuze van de vlamboog is slechts beperkt mogelijk bijv. bij
het lassen met een korte vlamboog. Lassen met een korte
vlamboog is in iedere soort van lassen met beschermgas mogelijk
door de keuze van de juiste stroomsterkte en de daarbij
behorende spanning. Kortsluitfrequentie en de grote van de
druppel is echter sterk afhankelijk van het gebruikte beschermgas.
11

Soorten van vlambogen
Kortsluit vlamboog
Deze soort is bijzonder geschikt voor het lassen van dun materiaal
of bij het werk onder moeilijke omstandigheden. Gelast
wordt met een zeer korte vlamboog met een lage stroomsterkte
en spanning. Door de oppervlaktespanning van het
smeltbad wordt de druppel in het bad gezogen en wordt de
vlamboog opnieuw ontstoken. Door deze herhaaldelijke cyclus
ontstaat een constante wissel tussen kortsluiting en
brandtijd van de vlamboog.
De overgang tussen kortsluit vlamboog en gespreide
vlamboog hangt af van het gasmengsel en de draaddiameter.
Overgangsvlamboog
Deze vorm wordt gebruikt voor plaat met een middelmatige
dikte en voor het dalend lassen. De overgang van het
toevoegmateriaal vindt hierbij plaats in zowel de kortsluiting
als in een val. Hierdoor ontstaat een minder aantal kortsluitingen
en een wat heter smeltbad als bij het lassen met een
kortsluit vlamboog. Lassen met de overgangsvlamboog is
economischer dan lassen met een kortsluit vlamboog omdat
het een grotere smelthoeveelheid geeft dan het lassen met
een kortsluit vlamboog.
Lange vlamboog
De lange vlamboog is typisch voor het lassen met kooldioxyde
(CO2) of mengselgassen met een hoog gehalte aan CO2
in het hogere vermogensbereik. De lange vlamboog is minder
geschikt voor het lassen onder moeilijke omstandigheden.
Hoofdzakelijk door de zwaartekracht komen grote druppels
toevoegmateriaal in het smeltbad terecht. Wanneer kortsluitmomenten
optreden en de vlamboog opnieuw ontsteekt ontstaan
spatten.
Sproei vlamboog
Het zeer vloeibare smeltbad maakt deze soort vlamboog niet
geschikt voor het lassen onder moeilijke omstandigheden. De
sproei vlamboog ontstaat wanneer met een niet aktief gas of
een mengselgas met een hoog gehalte aan Argon (Ar) gelast
wordt in het hogere vermogensbereik. De sproei vlamboog
heeft een zeer fijne druppelvorming en een kortsluitvrije overgang
van het toevoegmateriaal.
Werkbereik bij MAG-lassen
Diameter
draadelectrode
Het principe van MIG-solderen
Het proces van MIG-solderen is zeer identiek aan het MIG-
MAG-lassen. Op basis van de geringe arbeidstemperatuur bij
het MIG-solderen wordt het basismateriaal niet gesmolten.
De verbinding geschiedt door het afsmelten van een kopergelegeerde
draad, welke het basismateriaal inkapselt of "bevochtigd"
(hardsoldeerverbinding).
12
Lange/
gespreide
vlamboog
Overgangsvlamboog
Korte
Vlamboog
mm A V A V A V
0,8 140…
180
1,0 180…
250
1,2 220…
320
1,6 260…
320
23…
28
24…
30
25…
32
26…
34
110…
150
130…
200
170…
250
200…
300
18…
22
18…
24
19…
26
22…
28
50…
130
70…
160
120…
200
150…
200
14…
18
16…
19
17…
20
18…
21
Goede laseigenschappen worden alleen bereikt wanneer spanning
en stroom juist op elkaar zijn afgestemd. Bij CO2 is een ongeveer
3V hogere vlamboogspanning noodzakelijk dan bij mengselgassen
met een hoog gehalte aan argon (Ar).
Stand van het laspistool
In alle posities kan worden gewerkt: onderhands, bovenhands,
horizontaal, verticaal (zowel van boven
naar beneden als omgekeerd) en diagonaal.
Bij onderhands en horizontaal lassen wordt het laspistool
loodrecht (neutrale stand) of tot 30° stekend gehouden. Bij
dikkere lagen kan het laspistool ook licht slepend worden gehouden.
De neutrale stand geeft de gunstigste inbranddiepte
en bescherming door het gas. Houdt het laspistool niet al te
schuin om te voorkomen dat door turbowerking lucht tussen
het beschermgas wordt gezogen.
Bij verticaal en bovenhands lassen wordt het laspistool licht
stekend gehouden. Omdat een voorlopend smeltbad ontstaat,
is het gevaar van onvolledige hechting aanwezig waardoor
deze techniek alleen geschikt is voor speciaal opgeleide
en ervaren lassers. Het gevaar wordt groter bij dikkere materialen
of wanneer het smeltbad dunner wordt door een te
hoge spanning.
Lasrichting stekend
Lasrichting slepend
Vermijd grotere pendelende bewegingen om te voorkomen
dat het smeltbad voor de vlamboog wordt opgestuwd. Hierdoor
ontstaat een voorlopend smeltbad en bestaat de mogelijkheid
op een onvolledige hechting. Pendel, met
uitzondering van verticaal stapelend lassen, slechts zo breed
dat de beide voegflanken net worden geraakt. Heeft de voeg
voldoende breedte dan moeten twee rupsen naast elkaar
worden gelegd.
Bij verticaal stapelend lassen wordt gependeld in de vorm van
een open driehoek.
Lengte van de vlamboog
Een langere vlamboog vermindert de inbranddiepte, de rups
wordt breder en vlakker en het spatten stijgt. In vergelijking
met de korte vlamboog gaat het toevoegmateriaal als grotere
druppels in het smeltbad over. Gebruik een langere vlamboog
om een vlakke of holle naad te krijgen.
Een kortere vlamboog verhoogt de inbranddiepte (bij gelijke
stroomsterkte). De rups wordt smaller en het spatten vermindert.
Wanneer nog geen sprake is van lassen met de kortsluit
vlamboog, gaat het toevoegmateriaal als kleinere druppels in
het smeltbad over.
Lange vlamboog Korte vlamboog
Draad-uitsteeklengte
In de regel bedraagt de afstand tussen laspistool en werkstuk
het 10- tot 12-voudige van de draaddiameter. De pistoolafstand
kan wijzigen en zo de lengte van de lasdraad beïnvloeden.
Een langere uitsteeklengte verlaagt zowel de stroomsterkte
als de inbranddiepte.

Bij gelijk blijvende draadtoevoersnelheid verhoogt een kortere
uitsteeklengte de stroomsterkte.
Lange lasdraad Korte lasdraad
12 Onderhoud
Neem bij alle verzorgings- en onderhoudswerkzaamheden
de geldende veiligheidsvoorschriften en de voorschriften ter
voorkoming van ongevallen in acht.
13 Storingen oplossen
Storing Mogelijke oorzaak Oplossing
Laspistool wordt te
warm
Pistoolschakelaar reageert
niet
Draadtoevoer stopt of
draad vast gebrand aan
de tip
Het apparaat is onderhoudsarm. Slechts een klein aantal
punten dienen regelmatig gecontroleerd te worden om het
apparaat voor jaren gebruiksklaar te houden:
– Controleer op gezette tijden netstekker en kabel, de laspistool
en massaverbinding op beschadigingen.
– Reinig het apparaat een- tot tweemaal per jaar met droge
lucht (lage druk). Schakel hiervoor eerst het apparaat
uit en trek de stekker uit het contact. Verwijder de
zijpanelen. Om beschadigingen te vermijden, dient een
directe luchtstraal van korte afstand op electronische
bouwelementen te worden voorkomen.
Laspistool verstopt door vuil in het koelsysteem Waterslang in omgekeerde richting doorspoelen
Tip niet goed vastgezet Controleren
Wartelmoer van de centrale aansluiting niet goed vast- Wartelmoer vast draaien
gezet
Breuk in de besturingsverbinding Controleren evt. vervangen
Thermische beveiliging ingeschakeld Onbelast afkoelen
Draadspoel geblokkeerd Controleren evt. vervangen
Braam aan het begin van de lasdraad Einde van de draad afknippen
Draadtoevoer onregel- Onjuiste aanlegdruk toevoereenheid Afstellen volgens handleiding
matig of gestopt Defect laspistool Controleren evt. vervangen
Geleidingsbuis in de centrale aansluiting niet aanwezig
of vervuild
Geleiding plaatsen of reinigen
Draadspoel slecht gespoeld Controleren evt. vervangen
Roest op lasdraad Controleren evt. vervangen
Binnenspiraal van het laspistool verstopt Laspistool losmaken. Tip verwijderen en spiraal
met lucht schoon blazen
Binnenspiraal verbogen of geknikt Controleren evt. vervangen
Draadrem te strak afgesteld Afstellen volgens handleiding
Apparaat schakelt af Toegestane max. inschakeltijd overschreden Onbelast afkoelen
Slechte koeling Luchttoevoer en -afvoer controleren
Vlamboog of kortsluiting Lasspatten op de tip en gasmondstuk
tussen tip en gasopening
Verwijder de spatten met een speciale tang
Onrustige vlamboog Tip niet in overeenstemming met de draaddiameter of Controleren evt. vervangen
versleten
Ventilator werkt niet Geen fase Plaats de stekker in een ander contact. Controleer
de kabel en zekeringen
Controlelamp in hoofd- Geen fase Plaats de stekker in een ander contact. Controschakelaar
brandt niet
leer de kabel en zekeringen
Geen beschermgas Gasfles leeg vervangen
Laspistool defect Controleren evt. vervangen
Reduceerventiel vervuild of lek Controleren evt. vervangen
Ventiel van de gasfles defect Vervang de gasfles
Gas blijft stromen Gasventiel vervuild of vuil in ventiel Laspistool en reduceerventiel verwijderen,
gasventiel met luchtdruk tegen de stroomrichting
door blazen
13

Storing Mogelijke oorzaak Oplossing
Onvoldoende gas Onjuiste instelling reduceerventiel Afstellen volgens handleiding
Vervuild reduceerventiel Controleren
Laspistool, gasslang verstopt op lek Controleren evt. vervangen
Beschermgas wordt weg gezogen/geblazen Zorg dat geen tocht aanwezig is
Lasvermogen is gedaald
Stekker van massakabel
wordt heet
Overmatig slijpsel in
toevoereenheid
14 Opties
Toevoervarianten
Nauwkeurige aandrijving met vier rollen voor alle toepassingen.
14
Geen fase Plaats de stekker in een ander contact. Controleer
de kabel en zekeringen
Onvoldoende massa Verbinding herstellen
Massakabel niet goed op het apparaat aangesloten Draai de aansluiting rechtsom
Laspistool defect Repareer of vervang
Stekker niet gezekerd door rechts draaien Controleren
Draadaanvoerrollen niet in overeenstemming met
draaddiameter
Plaats de juiste rollen
Onjuiste aanlegdruk in de toevoereenheid Afstellen volgens handleiding
Toevoer varianten Inzetbaarheid
Standaard Standaard uitvoering met 4 rollen toevoereenheid. Door draad-uitlijn-werking
minder wrijving in laspistool. Gemakkelijk bij dikkere of
hardere draad.
Gekerfde toevoerrollen. Ideaal voor moeilijk te transporteren draad.
Dubbele
aandrijving
(Optioneel)
Gegroefde rollen
boven en
onder (Optioneel)
Draad-uitlijn-werking in combinatie met dubbele aandrijving. Door
dubbele aandrijving minder aanlegdruk dus minder vervorming van
de draad. Gemakkelijk bij dikkere en hardere draad of langere tussenpakketten.
Gekerfde toevoerrollen. Ideaal voor moeilijk te transporteren draad.
Toevoerrollen met een dubbele groef (boven en onder). Geen draadvervorming.
Ideaal voor holle zachte draden (aluminium, brons,
koper...).
Rollen
aluminium
Rollen
staal
Rollen
gekerfd

15 Service 16 Garantie
ELEKTRON- Bremen GmbH
Postfach 10 59 60
D-28059 Bremen
Tel: +49 (0)421 54 90 6-0
Fax: +49 (0)421 54 90 6-19
Wijzigingen voorbehouden
Stuur de kompleet ingevulde aanvraagkaart voor garantie
binnen 10 dagen na de koop aan: ELEKTRON- Bremen
GmbH, Postfach 10 59 60, D-28059 Bremen, Duitsland, Tel:
+49 (0)421 54 90 6-0, Fax: +49 (0)421 54 90 6-19
Voor dit apparaat geldt een garantietermijn van 12 maanden
vanaf de verkoopdatum. De garantie is gebaseerd op normaal
gebruik.
Gebruikelijke slijtage en mechanische beschadigingen of defecten
veroorzaakt door onjuist en/of onzorgvuldig gebruik
zijn van de garantie uitgesloten.
15

326940 06/05