Het document downloaden - (pdf 39.38 MB) - GDF Suez

Dit houten speelgoed (uit ongeveer 1910) toont een tramstel dat in Brussel door
de ‘Chemins de Fer économiques’ werd gebruikt.
In principe werd deze geacht om zich aan de vraag
aan te passen (‘leveringsplicht’). Ook werd hij
verondersteld om zijn diensten aan de volledige
bevolking van het concessiegebied aan te bieden
(‘universele dienstverlening’). Het sprak echter
vanzelf dat de concessiehouder niet onmiddellijk
in een volledige behoeftedekking kon voorzien. De
eerste overeenkomsten tussen steden en gasmaatschappijen
preciseerden de straten die bij voorrang
moesten worden bevoorraad en hoeveel gaslantaarns
er dienden te worden geplaatst.
Over het algemeen gingen concessieovereenkomsten
voor nutsdiensten in België van bij het
begin gepaard met een monopolierecht voor de
concessiehouder. Maar er waren uitzonderingen.
In Brussel werden de tramlijnen in de 19de eeuw
door verschillende maatschappijen uitgebaat.
Eén van die maatschappijen, de Chemins de Fer
Meer dan 150 jaar actief in energie
28 in België HET CONCEssIEsTELsEL (1818-1914)
Économiques, exploiteerde een net waarop uitsluitend
bruin geschilderde stellen rondreden (wat hen
overigens de bijnaam ‘chocoladetrams’ opleverde).
De Chemins de Fer Économiques was een rechtstreekse
concurrent van de ‘Tramways Bruxellois’ die
de lijnen van de ‘Économiques’ in 1925 uiteindelijk
zou overnemen. Vrijwel overal ontstonden er gaandeweg
afspraken tussen openbare dienstverleners. De
overeenkomsten die tussen ‘concurrerende’ ondernemingen
werden afgesloten, legden vaak maximale
uitbreidingsgebieden vast voor de netten van elke
partij. De economische leefbaarheid van exploitaties
was immers afhankelijk van hun omvang en een
genadeloze tarievenoorlog zou die in het gedrang
brengen. Met de voortschrijdende elektrificatie van
de netten verdween ook de concurrentie in het tramwezen:
het was immers verstandiger om samen te
investeren in de dure infrastructuur die voor deze
technologische omschakeling vereist was.
Huishoudelijk reglement van de onderneming Centrales
électriques des Flandres et du Brabant, april 1914.
De vakgebieden van de Groep vóór 1914 hingen
altijd samen met de exploitatie van netten – gas,
trams, elektriciteit. Aanvankelijk waren deze netten
nog klein, maar hun omvang nam toe naargelang
ook de steden groter werden en nieuwe technologieën
hun intrede deden: verbeterde lekdichtheid
van buizen, hogere gasdruk, beter presterende generatoren
en hogere netspanning in het geval van
elektriciteit …
De groepen die aan de oorsprong van
GDF sUEZ lagen, beschikten bovendien over
technische diensten die hen toelieten om de
exploitaties waarin ze deelnemingen bezaten, op
een efficiënte wijze te beheren. Deze technische
diensten zouden uitgroeien tot heuse studiebureaus
die de technologische evoluties nauwlettend
opvolgden, adviserend optraden wanneer er zich
nieuwe kansen aandienden en de nodige engineeringswerken
centraliseerden voor de uitbreiding
van verschillende dochterondernemingen van de
Groep. Zoals een bestuurder in 1924 liet opmerken:
“De voordelen van deze combinatie zijn talrijk: het
toezicht op vergelijkbare diensten van verschillende
vennootschappen door hetzelfde personeel verhoogt
hun rendement, wat tot een besparing op de werkingskosten
leidt; aangezien het personeel gespecialiseerd is
en de kans krijgt om dezelfde problemen in verschillende
netten te bestuderen, kan elk van die netten
putten uit de ervaring die globaal is opgedaan.”
Meer dan 150 jaar actief in energie
in België
29