Havana - Folia Web

Into the
deep end
In dit nummer van Havana staat een interessant artikel over jonge docenten
op de HvA. Het is goed om te horen dat jonge leraren zich aan de HvA
thuis voelen en dat we ze niet helemaal aan hun lot overlaten. Zelf was ik
in 1975 ook een jonge leraar. Nog geen 22, student, erg lang haar, rare bril,
hippieachtige kleding, woeste baard en tot mijn grote verbazing werd ik
aangenomen als leraar Nederlands op de Lagere Technische School voor
Mode en Kleding in Amsterdam. Ik kreeg een aanstelling voor 10 uur per
week, maar moest binnen die aanstelling wel 15 uur lesgeven. De heer Hop-
man – directeur van die school – kon fantastisch uitleggen waarom je meer
uren gaf dan waar je voor betaald kreeg. Van opvang, didactische begelei-
ding en coaching was geen sprake. Vlak voor mijn allereerste les werd ik
bij Hopman ontboden en daar kreeg ik te horen dat ik als jong ventje nooit
alleen in de klas moest blijven met een leerling van het vrouwelijk geslacht.
Daar kon volgens Hopman alleen maar ellende van komen. Verder moest
ik goed beseffen dat mijn vak – Nederlands – eigenlijk van nul en generlei
waarde was, althans op de school van Hopman. Het ging om ontwerpen,
knippen, naaien, stikken en bont bewerken. De rest was ballast. Daarna
– into the deep end – mocht ik mijn eerste les geven aan een groep Volen-
damse meisjes van een jaar of twintig die in mijn herinnering allemaal Tol,
Jonk of Tuip heetten. Deze meisjes waren homogeen gegroepeerd omdat ze
elkaar toch al goed kenden en bovendien moesten ze vaak ‘in de vis’ werken
en dan bleven ze natuurlijk allemaal weg van school. Achteraf gezien heb
ik er heel veel geleerd, bijvoorbeeld hoe je niet-gemotiveerde leerlingen toch
enthousiast kan krijgen voor je lessen. Ik heb er een jaar gewerkt en daarna
stapte ik over naar een statig gymnasium in Overveen. Geheel andere leer-
lingen en collega’s, maar hetzelfde niveau van begeleiding en ondersteuning.
Vaak had ik behoefte aan een klankbord, aan advies of gewoon aan een
collega tegen wie ik even kon klagen en zeuren over moeilijke leerlingen,
vervelende collega’s en lastige lessen. Hoe anders is het nu. Voor de wijze
waarop wij op de HvA omgaan met jonge docenten kan ik alleen maar
waardering hebben. We hebben zelfs een (nu nog embryonaal) netwerk van
jonge docenten. Een prima initiatief dat door managers en bestuurders om-
armd moet worden. Mijn advies? Koesteren en ruimhartig faciliteren. Zo’n
initiatief mag best wat kosten.
Paul van de Water
Hoofdredacteur
inhoud
Redactieadres Vendelstraat 2, 1012 XX Amsterdam, 020 595 24 90 havana@hva.nl.
Hoofdredactie/management Paul van de Water p.l.van.de.water@hva.nl Eindredactie
Wim de Jong w.de.jong@hva.nl Redactie Sanne van Baar (stagiair), Jobien Groen j.groen@
hva.nl, Selina van Loon (redactie-assistent) s.van.loon2@hva.nl, Thijs den Otter m.d.den.
otter@hva.nl, Annemarie Vissers a.m.w.t.vissers@hva.nl Medewerkers Kim Bos, Martien Bos
(correctie), Kirsten Dorrestijn, René Glas, Anouk Kemper, Hans van Vinkeveen Fotografen
Bram Belloni, Fred van Diem, Marc Deurloo, Jan-Maarten Hupkes, Henk Thomas, Christel
Wolters Coverbeeld ANP Illustratoren Pepijn Barnard, Martien Bos, Aimée Groen, Bas
Kocken, Magda Rinkema, Pascal Tieman Vormgeving Pascal Tieman Ontwerp Lay-out
Death Valley Advertenties Bureau Van Vliet, Postbus 20, 2040AA, Zandvoort, telefoon 023
571 47 45 fax 023 571 76 80 of zandvoort@bureauvanvliet.com Abonnementen € 18,15 per
jaar, opgave via de redactie-assistent of per e-mail Drukkerij Dijkman Offset Diemen.
Auteursrecht voorbehouden. Het is verboden zonder toestemming van de hoofdredacteur ar-
tikelen of illustraties geheel of gedeeltelijk over te nemen. ISSN - 1385-5670 Havana heeft een
samenwerkingsverband met Folia. (Floor Boon, Mirna van Dijk, Jim Jansen, Anne Koeleman,
Harmen van der Meulen, Dirk Wolthekker).
De volgende Havana verschijnt woensdag 28 oktober
Havana is het weekblad voor studenten en medewerkers
van de Hogeschool van Amsterdam 14 oktober 2009 jaargang 15 / #08
04 nieuws
09 vraag van de week
09 havana 15 jaar
18 ondertussen in
18 amfi angels
19 dubbelop
20 recensies
21 eten
21 zwartwit
22 hva-agenda
23 weekgast
24 afstuderen
En verder...
Blessure overwonnen
Vier jaar geleden leek het over en
uit. Nu staat Marya Kroonen als-
nog op het WK Turnen in Londen.
sport trouw. ‘Ik was er zeker van dat ik dit
wilde. Ik wilde niet uit op vrijdagavond. Ik
wilde turnen.’
Tot die fatale oefening in 2004 en de beslis-
sing om te stoppen. In het eerste jaar daarna
slaagde Mayra voor haar havo-examen en
schreef ze zich in bij de ALO. Sportles geven,
hoe moeilijk kan het zijn, dacht ze. Maar
dat bleek een vergissing. ‘Ik had vanaf mijn
vijfde geen gymles gehad wegens vrijstelling
en had dus nog nooit gesoftbald of andere
sporten gedaan waar ik nu les in moest
geven. Daar moest ik enorm aan wennen. Ik
ben tot de ontdekking gekomen dat turntrai-
ning geven wel mijn ding is, maar voor de
klas staan niet.’
Terug in de turnzaal
Tijdens een atletiekles vroeg een medestu-
dente of zij dé Mayra Kroonen was en of ze
niet bij het HvA-team wilde turnen. Ze ging
overstag op voorwaarde dat ze geen wedstrij-
den zou turnen. ‘Dat durfde ik niet. Na al die
jaren topsport schaamde ik me voor de eerste
divisie. Pas het tweede jaar besloot ik mee te
doen en ik werd aan het einde van het jaar
Nederlands Kampioen van die divisie. Ik was
zelfs twee keer gevallen. Dat was het moment
dat ik een beslissing nam: óf ik stop defi nitief
óf ik ga het nog één keer wagen.’
Het werd de laatste optie. Ze liet ze zien nog
steeds een topsporter te zijn en kwalifi ceerde
zich voor het EK. Ook werd ze tweede op het
NK, waarmee ze niet tevreden was. ‘Ik was het
absoluut niet eens met de punten die ik kreeg.’
33 uur per week trainen doet ze nu niet
meer, 17 uur is genoeg. En de tweedaagse
stage in België met het Nederlandse team
als voorbereiding op het WK liet ze aan
zich voorbijgaan. ‘Het WK is een indivi-
dualistisch toernooi, dus hoeven we hier
in Londen niet als team te staan. Als ik nu
weer volle bak ga trainen, dan volgen er
vanzelf blessures. Mentaal kan ik dat ook
niet meer aan. Ik train bewuster en kan
mezelf beter opladen voor wedstrijden.’
En nu dan het moment van de waarheid: de
kwalifi catiewedstrijden op het WK voor een
plek in de fi nales. Ze is momenteel Neder-
lands beste en doet mee op vier toestellen:
sprong, balk, brug en vloer. ‘Ik moet de vier
toestellen foutloos turnen en dan heb ik een
kleine kans bij de meerkamp. Voor de toe-
stelfi nales ben ik eigenlijk kansloos. En als
ik val, dan ben ik meteen zeventigste. Dan is
het direct over.’
Cirque du Soleil
Na dit WK volgt nog de weg naar het WK
van 2010 in Rotterdam. Dat wordt waar-
schijnlijk het laatste wapenfeit waarna een
volgende uitdaging wacht. Het wereldbe-
roemde Cirque du Soleil uit Canada heeft
Mayra al aangenomen als nieuwe aan-
winst. Klaar met rare capriolen is ze nog
lang niet. n
Vier jaar geleden stopte Mayra Kroonen met topsport na
een langslepende knieblessure. Toch wakkerde de pas-
sie voor de sport weer aan bij het HvA-turnteam en deze
week staat ze zelfs op het WK Turnen in Londen. ‘Ik
stond als kind al liever op m’n hoofd dan dat ik met pop-
pen speelde.’ Gijs Hardeman
toch te zwak en keek ik weer tegen mogelijk
negen maanden revalideren aan.’
Het blessureleed en moeizame comeback-
pogingen resulteerden in twijfel. ‘Ik trainde
weer twee keer per dag, maar vertrouwde
mijn knie niet meer. Ik was wel gemoti-
veerd, maar het ging gewoon niet, twijfelde
te veel. Na twee maanden chagrijnig in de
zaal te hebben gelopen, heb ik de beslissing
genomen: ik ga niet meer. Dat was raar en
moeilijk, alles waar ik tien jaar voor had
getraind was weg.’
Vergissing
Van haar zevende tot haar zeventiende
trainde ze zes uur per dag, met alleen de
zaterdag vrij. Week in week uit. ‘Ik had een
vast ritme: trainen, school, trainen, eten,
huiswerk, slapen en dan de volgende dag
weer van voor af aan. Het was normaal
voor mij en heb het eigenlijk altijd met
plezier gedaan. Ik stond als kind al liever op
m’n hoofd dan dat ik met poppen speelde.’
Ondanks de verleidingen waar een veertien-
jarige puber mee te maken krijgt bleef ze de
Nooit had ze last van blessures, op de kleine
pijntjes na die elke turnster wel heeft. Tot
het noodlot toesloeg in 2004. Bij een oefe-
ning op de vloer scheurde turnster Mayra
Kroonen haar kruisband. Bij een salto met
drievoudige schroef kwam ze in de lucht
maar tot twee driekwart. Het laatste kwart
draaide ze op de vloer – met alle nare gevol-
gen van dien. Drie maanden zou ze moeten
wachten op een operatie, maar zes weken
later stond ze alweer op de balk. ‘Bij mijn
afsprong (met salto en schroef, red.) ging
het weer fout en ging ik vol door mijn knie.
Toen was het echt klaar.’
In een Leids café zit Mayra (21, ALO) er
ontspannen bij als ze vertelt over haar leven,
de sport en moeilijke keuzes. Gelukkig zit
ze nu op de weg naar boven en dat kan deze
week – tijdens het WK in Londen – alleen
nog maar beter worden.
Na de operatie volgde een langslepende
revalidatie van vijftien maanden. ‘Na negen
maanden deed ik weer mee aan een wed-
strijd en kwalifi ceerde me voor het EK. Twee
weken voor dat toernooi bleek mijn knie
‘Als ik val,
dan ben ik meteen zeventigste’
trainen,
school, trainen,
eten, huiswerk, slapen
portret
h a v a n a
Elk groentje een coach
achtergrond
h a v a n a
d’OrO, het trainingsbureau van de HvA, wel
een tweedaagse workshop aangeboden voor
personeelsadviseurs over hoe een begelei-
dingstraject op te zetten. Daarna moeten de
domeinen zelf iets op poten zetten voor de
nieuwe aanwas.’ En daar zit nu net de crux:
‘Je kunt niet spreken van dé jonge docent,
achtergronden lopen behoorlijk uiteen. Zo
zijn er docenten zonder enige werkervaring,
of met werkervaring maar zonder didacti-
sche en pedagogische kennis,’ zegt Snoek.
‘We zijn bij Onderwijs & Opvoeding bezig
in kaart te brengen waar nu precies behoefte
aan is. De ene nieuweling verzucht ‘wat is er
weinig geregeld’, de ander roept echter dat
die vrijheid zo fijn is. Dat maakt het lastig.’
Dat is ook de ervaring van HES-docent Gor-
ter: ‘Ik ben hier erg op mezelf aangewezen.
De een kan dat beter handelen dan de ander.
Ik hoef niet continu aan het handje mee,
maar – en hier spreekt de econoom – voor
het rendement zou het beter zijn vaker te re-
flecteren waar er verbetering nodig is.’ Ook
zelf de boer op dus, is het devies. Dat merkt
ook docent Kok, die zich samen met Sambell
gesteund weet door de newbie-cursus van
acht sessies. Daar krijgt het tweetal de kans
om met collega-jonge docenten ervaringen
uit te wisselen. En dat blijkt broodnodig in
de praktijk, want: ‘Ik dénk dat ik een goed
leerplan ontwikkel, maar zeker weten doe ik
het niet. En ik dénk dat ik stof duidelijk kan
overbrengen, maar is dat zo? Samen aan een
lesplan werken vind ik prettig, er zit meteen
een “beveiliging” in; je beslist samen over
lastige dingen,’ meent IAM-docent Kok.
Lector Snoek herkent de behoeft aan
reflectie. Het zijn vooral jonge docenten die
behoefte hebben aan een identiteit, en sterk
zoekende zijn naar voorbeelden waaraan ze
die identiteit kunnen ontlenen. De heersende
‘veteranencultuur’ in onderwijsland zorgt
er echter volgens hem voor dat de groentjes
flink moeten peuteren om bij de wijze kennis
van oudere docenten te komen: ‘Die zitten
vaak op de spreekwoordelijke eilandjes.
Ze delen hun kennis alleen wanneer het
gevraagd wordt. Maar beginners willen juist
niet geïsoleerd, maar in een groep werken.’
Om die veelal dichtgeslibde cultuur te door-
breken pleiten Snoek en Van der Burg voor
persoonlijke coaches. ‘Eigenlijk moet íedere
beginner een oudere ervaren coach toege-
wezen krijgen.’ Dat men daarbij uitgaat van
een wel heel ideale wereld, zonder enorme
workload, erkent men. Snoek: ‘Dan moet hij
of zij die rol ook daadwerkelijk nemen. Dat
gaat nog lang niet altijd vlekkeloos.’
Duffig
De veteranen-op-een-eilandcultuur op-
schudden, daar zet ook het netwerk voor
Jonge Docenten aan de HvA zich voor in
sinds een jaar. Dat vergrijsde, duffige imago
doorbreken is een van de doelstellingen. Dat
het usp van de club nog niet HvA-breed is
doorgedrongen – ‘bestaan ze nog? Ik heb na
twee borrels niets meer gehoord’ – beaamt
bestuurslid Catherine Dutscher, die de club
mede runt naast een volledige docentenbaan.
Sambell las toevallig op Linkedin over het
netwerk en lid Gorter werd getipt door een
oplettende opleidingsmanager. Dutscher
steekt wat betreft die onzichtbaarheid van
het netwerk, de hand in eigen boezem:
‘Fysiek moeten we inderdaad veel meer de
paden op en de wandelgangen in. Het eerste,
oriënterende jaar is nu achter de rug, waarin
we hebben gekeken of er behoefte was aan
een dergelijk netwerk.’ Dat was zo, bleek
uit het aantal retourmails dat het netwerk
ontving. ‘We proberen nu bij alle domeinen
een voet tussen de deur te krijgen. Ook
hebben we gesprekken met OrO en P&O
gevoerd om onder andere te bespreken hoe
HvA-breed de behoeftes van jonge docenten
kunnen worden meegenomen in het be-
staande aanbod inwerkprogramma’s en zijn
we bezig met een reeks evenementen. Maar
leden hebben gelijk als ze zeggen dat het
professioneler moet. Het wordt bijvoorbeeld
tijd dat we een website online krijgen, die
staat ook al gepland voor het einde van dit
jaar.’ Toch schoffelen de jonge docenten het
netwerk niet helemaal onderuit: ‘Zoiets moet
organisch groeien,’ vergoelijkt IAM’er Kok
de trage start, ‘dus die borrels lijken me een
mooi begin. Een community bouw je niet,
die ontstaat bij de gratie van de bezoeker.
Dus dat betekent langere tijd je best doen.’ n
Pijnpunten
n Uit de meest recente cijfers van de Alge-
mene Onderwijsbond en het Sectorbestuur
Onderwijsarbeidsmarkt blijkt dat 25 pro-
cent van de jonge leraren binnen een jaar
weer de biezen pakt. Twintig procent van
de zij-instromers raakt eveneens ontmoe-
digd en houdt het voor gezien in onder-
wijsland. Minimale begeleiding, werk- en
tijdsdruk en de vergrijsde onderwijscultuur
vormen de vaak gehoorde pijnpunten.
Binnen het lectoraat Leren en Innoveren
wordt onderzoek verricht naar hoe begin-
ners te werven en binnen te houden.
Elk groentje een coach
achtergrond
Waar moet ik de cijfers inleveren? Hoe werkt webmail?
Hoe krijg ik de groep stil? De dolende docent heeft er
zijn handen vol aan, dat allereerste docentenjaar. Over
veteranencultuur, inwerkdilemma’s en hooggespannen
beginnersambities. ‘Een woudlopersboekje zou fijn zijn.’
Annemarie Vissers
hoe doe je zoiets?’ Bij Kok zijn de twijfels wat
minder existentieel: ‘Waar kan ik de hang-
mappen vinden, en waar moet ik zijn voor
het inleveren van cijfers?’ Gorter lacht: ‘Ik
zoek nog steeds een soort woudlopersboekje,
over hoe je die eerste jaren doorkomt.’
Overleven
Dat is lang zo makkelijk nog niet, verzacht
lector Marco Snoek te hooggespannen
beginnerambities. Snoek, als lector Leren
en Innoveren verbonden aan het domein
Onderwijs & Opvoeding, houdt zich on-
derzoeksmatig onder andere bezig met het
wel en wee van de jonge nieuweling. Zeker
in deze tijden van vergrijzing – aan de HvA
is de gemiddelde docentenleeftijd 47 jaar,
ver boven het landelijk gemiddelde van 44
jaar volgens de jongste gegevens van het
CBS – is het van belang een ‘actief wervend
beleid’ te voeren wat betreft het binnenhalen
van groen talent. Snoek herkent de ambities
van Sambell: ‘Jonge docenten willen meteen
álles goed doen, zich enorm bewijzen.’ En
dat is niet haalbaar, volgens de lector: ‘Grip
krijgen op de nieuwe situatie duurt een tijd.
Het eerste jaar is het vooral overleven in de
organisatie. Een eigen plek veroveren, uitvin-
den hoe de hazen binnen de afdeling lopen.
Daarna komen andere zaken, zoals het
controle krijgen over de groep en inzicht.’
Een truckload aan informatie biedt eveneens
geen soelaas tegen beginnersstress. Snoek:
‘Van belang is dat je als instelling heel gedo-
seerd en gefaseerd de helpende hand biedt.’
Inwerkmaatjes
Dat die uitgestoken hand nogal van formaat
verschilt, blijkt uit een inventarisatieronde
langs de HvA-domeinen. Waar het ene
domein een goed doortimmerd, compleet
plan en program paraat heeft, er bij andere
domeinen ‘inwerkmaatjes’ klaarstaan, valt
er bij weer andere afdelingen nog wel een
flinke slag te slaan op inwerk- en begelei-
dingsniveau. Vanwaar die versnippering?
Volgens Maarten van der Burg, stafmede-
werker Interne Professionalisering, is het
antwoord op die vraag vrij simpel: de HvA
is te groot om dat op centraal niveau goed
geregeld te krijgen. Ook Snoek geeft het
de domeinen te doen: ‘Er wordt via Casa
Hij zag ze wel eens binnenkomen op vrijdag.
‘En dan hup, op maandag voor de groep. Dat
is dan gaan, én ondergaan. Pompen of verzui-
pen. Maar goed: je moet toch een kéér,’ vat
Jurriaan Gorter (33, docent HES Leeuwen-
burg) die docentenduik in het diepe nuchter
samen. Zelf had Gorter meer geluk – en
vooral tijd – bij zijn aantreden een jaar gele-
den. Dat er nog een volledige zomervakantie
tussen zijn oude baan en zijn doceerdebuut
zat, hielp hem behoorlijk in zijn voorberei-
ding. Bovendien was hij zo slim zich niet voor
te stellen als ‘nieuwe’ docent: ‘Ik heb hier zelf
in de collegebanken gezeten, ik weet dus hoe
studenten kunnen zijn. Dat ik net begon, liet
ik wijselijk achterwege.’ Maar ondanks voor-
kennis bleef het spannend, die eerste keer.
‘Tuurlijk. Gelukkig had ik al ruime ervaring
in presentaties geven, dat hielp. Maar ik kan
me voorstellen dat lesgeven zonder noemens-
waardige ervaring lijkt op het lopen van een
marathon, zonder adem te kunnen halen.’
Monnikenwerk
Ademhalen gaat nog prima, lacht docent Jos
Kok (37, docent Interactieve Media) maar
nu, na de eerste zes weken merkt hij ‘dat
de boel wel echt los begint te barsten’. Dat
het draaien van een volledige werkgroep –
ondanks dat het hem ‘best goed afgaat’ – toch
vrij veel van de beginnende docent vergt. Om
niet te spreken over de stapels nakijkwerk.
Ook collega-docent Jacinta Sambell (29)
komt vooralsnog zonder kleerscheuren die
eerste werkcolleges door. Hoe de Australische
het ervan afbrengt voor een hoorcollege met
honderd studenten, moet nog blijken: ‘Dat
heb ik nog nooit gedaan.’ Met vet Australisch
accent: ‘Dat wordt thuis oefenen, vrees ik.’
Met dat taalprobleempje legt Sambell meteen
haar eerste aandachtspunt op tafel: ze wil
zich dubbel bewijzen. Dat dat bewijzen resul-
teert in het monnikenwerk iedereen van per-
soonlijke feedback te voorzien, maakt meteen
een ander punt duidelijk: geen beginnen aan.
‘Vier groepen van honderd studenten, en ik
wil ze allemaal apart van wijs advies voor-
zien. Dat mijn studenten uiteindelijk echt iets
leren, ik wil het aha-moment bij ze zien.’ Of
we Robin Williams als docent Keating in de
klassieker Dead Poets Society kennen? Zo’n
docent wil ze uiteindelijk worden. ‘Maar ja,
De HvA is te groot om
begeleiding centraal te regelen
h a v a n a
interview
van ontstellend veel mensen. En die zeggen
dat we met de eerste tien jaar maar net zijn
begonnen. Dus dat vind ik ook.’
‘Heel erg blij’ is Cruijff met de mogelijkheid
die de HvA hem gaf. ‘En natuurlijk is de
HvA heel erg blij met ons. Ik werk altijd met
het principe één plus één is drie. We worden
beter van elkaar. De hogeschool heeft als
voordeel dat er een heel nieuw type student
wordt binnengehaald: een topzwemmer die
een opleiding volgt, heeft als hij ’s morgens
een college volgt al een paar uur in het bad
gelegen, gaat na zijn college door naar de
sportschool voor fysieke training, duikt
vervolgens nog een keer in het zwembad en
doet om tien uur het licht uit. Hij haalt het
optimale rendement uit elke minuut van de
dag. Andere studenten zijn dat niet gewend.
Maar ze trekken zich wel aan die atleten op:
dat zijn rolmodellen. Helemaal als het ze
lukt om internationale resultaten te boeken.’
De mentaliteit van de JCU-studenten is
hetzelfde gebleven in die tien jaar. Allemaal
mensen die heel goed weten wat ze willen
en wat hun doelen zijn. Maar desgevraagd
zegt hij wel te zien dat de omgeving steeds
meer van sporters eist. ‘Ze hebben de drive,
ze weten wat ze doen en gaan vol aan de
bak. Net als in het begin. Maar het is nog
veel meer dan toen een diplomamaatschap-
pij geworden. Ze hebben een papiertje nodig
om na hun sportcarrière te slagen.’
Typisch Wim
Ondanks die drive en al die trainingsuren
zei Cruijffs HvA-collega en oud ploeggenoot
bij Ajax Wim de Wit dat bij de JCU toch
de neiging bestaat om de atleten te veel te
pamperen. Dat liet hij een halfjaar geleden
aan Havana weten. ‘Typisch Wim,’ reageert
een grijnzende Cruijff. ‘Die is van het slag dat
altijd van iedereen wil dat ze er vol in duiken.
Maar je moet pamperen of verwennen niet
met te veel zaken verwarren. Bepaalde top-
sporters gaan een gouden toekomst tegemoet:
beroemde sporters verdienen veel geld. In die
zin kun je zeggen: ze worden verwend. Maar
die topzwemmer over wie ik het net had, heeft
dat niet. Die gebruikt zijn tijd optimaal om
het perfecte rendement te halen. Daar helpt
het programma van de Cruyff University ze
bij: ze worden nog meer in staat gesteld elke
minuut optimaal te benutten, een eigenschap
die kenmerkend is voor een topsporter.’
Anders dan De Wit heeft Cruijff nooit voor
de klas willen staan. Dat kondigde hij in
1999 al aan en daar is hij bij gebleven. ‘Ik
geef geen les, omdat ik daar niet voor ben
opgeleid. Maar de mensen om mij heen ma-
ken natuurlijk wel volop gebruik van mijn
ervaring in de topsport. Zij zetten het om
in bruikbaar materiaal voor leerlingen en
studenten en doen er zo hun voordeel mee.’
Zelf heeft Cruijff niet het idee dat hij anders
in het leven zou staan als hij tijdens zijn
sportcarrière vergelijkbare opleidingsmo-
gelijkheden had gehad. ‘Dan waren er nog
altijd dingen geweest die beter zouden
kunnen,’ liet hij later op de dag een zaal
met vijfhonderd studenten, medewerkers en
alumni van zijn opleidingsinstituten weten.
‘Bij Ajax waren ze destijds hun tijd trouwens
wel vooruit. Ik kreeg als jonge speler de
mogelijkheid een opleiding te volgen. Op
dinsdagavond. Kon ik nooit heen, want dan
moest ik trainen. Helaas is dat bij veel grote
sportclubs nog steeds zo. Iedere voorzit-
ter die je spreekt, zegt dat atleten opleiden
belangrijk is, en dat het op de agenda staat.
Maar het is bijna altijd het laatste punt van
de vergadering, daar komen ze eigenlijk
nooit aan toe. Die mentaliteit moet anders
en daar willen wij bij helpen. En we boeken
resultaat: de voorzitter van America, de
grootste Mexicaanse voetbalclub, is alumnus
van ons.’ n
De Johan Cruyff Univerisity viert al het hele jaar zijn
tienjarig jubileum. Havana besteedde er een halfjaar
geleden al eens een special aan. In die special ontbrak
een gesprek met ‘Nummer 14’ zelf. Vorige week vierde
Cruijff zijn jubileum alsnog in Hotel Krasnapolsky, en
kwam het toch nog goed. ‘Tevreden? We beginnen net.’
Thijs den Otter en Sanne van Baar
naam aan verbonden. En als de kwaliteit
ergens niet goed is, dan heeft dat negatieve
gevolgen voor al die mensen die een oplei-
ding bij ons volgen.’
Afbreukrisico is iets waar Cruijff bijzonder
huiverig voor lijkt. Tijdens de bijeenkomst in
Hotel Krasnapolsky liet hij zich er verschil-
lende keren over uit. ‘Als je als topsporter
faalt, krijg je een mooi plan als een boeme-
rang terug in je gezicht. Daarom leggen we
de standaard bij onze opleidingen zo hoog,
zodat we niet onderuit kunnen gaan.’
Met die voorzichtigheid in het achterhoofd
werkt Cruijff in alle ernst verder aan zijn
onderwijsimperium. ‘In Nederland heb je
bijvoorbeeld geen ministerie van Sport. Ter-
wijl sport van bijzonder hoog sociaal belang
is. Wij blijven ons inzetten voor die droom,
en willen met er met onze opleidingen voor
zorgen dat gediplomeerde sporters – die als
geen ander weten hoe belangrijk het is –
daar een bijdrage aan kunnen leveren.’
Drive
In de tien jaar dat de HvA een Johan Cruyff
University onder zijn dak heeft, is er volgens
Cruijff alleen maar een begin gemaakt.
Voor tevredenheid is niet veel plaats. ‘Een
topsporter kijkt altijd in de spiegel. Zelfs als
hij wereldkampioen is, wil hij wereldkampi-
oen blijven. Als ik naar mezelf kijk: ik heb
helemaal geen opleiding gehad. Ik heb dit
project alleen kunnen doen dankzij de hulp
Ze doen er bij de Johan Cruyff University
(JCU) alles aan om het imago van topmerk
vast te houden. Dus als de meester zelf uit
Catalonië komt om zijn licht over het insti-
tuut te laten schijnen, dan is het ook feest:
powerspeeches van Amerikaanse professoren
die van Dr. Phil een stotterende amateur ma-
ken, lunch met sjieke broodjes in de winter-
tuin van een tophotel en meer dan vijfhon-
derd bloedfanatieke topsporters die voor de
juiste buzz zorgen. Maar als de Verlosser in
het pand is, draait het toch vooral om hem.
Of Cruijff het nou wil of niet. Losjes schudt
hij handen, beantwoordt vragen en gaat op
de foto met de atleten voor wie hij de JCU
ooit lanceerde, om ze met meer maatwerk
een goede opleiding te laten volgen.
Trots is Cruijff wel. Sinds de bekendste Ne-
derlander op aarde in 1999 zijn idee om een
onderwijsklimaat voor topsporters te creëren
met een opleiding in het domein Economie
en Management realiseerde, breidde het
netwerk zich fors uit. In Nederland zijn
er tegenwoordig op verschillende plaatsen
Johan Cruyff-colleges. Net als Amsterdam
heeft Fontys Hogescholen in Tilburg een
Johan Cruyff University. Ook in Spanje en
Latijns-Amerika wordt aan de weg getim-
merd. ‘Al die honderden sporters die zo aan
hun toekomst werken. Dat hou je bijna niet
voor mogelijk. We krijgen verzoeken van
instellingen uit veel meer landen, maar de lat
ligt erg hoog. Ik heb er natuurlijk wel mijn
Een topsporter
kijkt altijd
in de spiegel
‘Ik werk altijd met het principe
één plus één is drie’
met te veel zaken verwarren. Bepaalde top-
Een topsporter
sporters gaan een gouden toekomst tegemoet:
die topzwemmer over wie ik het net had, heeft
1999 al aan en daar is hij bij gebleven. ‘Ik
geef geen les, omdat ik daar niet voor ben
opgeleid. Maar de mensen om mij heen ma-
ken natuurlijk wel volop gebruik van mijn
ervaring in de topsport. Zij zetten het om
studenten en doen er zo hun voordeel mee.’
Zelf heeft Cruijff niet het idee dat hij anders
gelijkheden had gehad. ‘Dan waren er nog
met vijfhonderd studenten, medewerkers en
alumni van zijn opleidingsinstituten weten.
‘Bij Ajax waren ze destijds hun tijd trouwens
dinsdagavond. Kon ik nooit heen, want dan
moest ik trainen. Helaas is dat bij veel grote
ter die je spreekt, zegt dat atleten opleiden
belangrijk is, en dat het op de agenda staat.
Maar het is bijna altijd het laatste punt van
nooit aan toe. Die mentaliteit moet anders
en daar willen wij bij helpen. En we boeken
grootste Mexicaanse voetbalclub, is alumnus
opgeleid. Maar de mensen om mij heen ma-
Zelf heeft Cruijff niet het idee dat hij anders
h a v a n a
interview
interview
h a v a n a
De mediatheek
als bron van kennis en informatie h a v a n a
Weekblad voor de Hogeschool van Amsterdam
14 oktober 2009
#08
Weekblad voor de Hogeschool van Amsterdam
Inclusief
special
mediatheken
Johan Cruijff
De Verlosser
bezoekt JCU
Jonge docenten
HvA te groot voor
goede begeleiding
Naar de VN?
Ametepe wil
speechen in
New York
Wat moet
je laten om dit
te kunnen?
10
14 16
11
Dolende docenten
De begeleiding van jonge docen-
ten is versnipperd. ‘Eigenlijk moet
íedere beginner een coach krijgen.’
1 + 1 = 3
Johan Cruijff is trots op de studen-
ten van ‘zijn’ JCU. ‘Ze weten wat ze
doen en gaan vol aan de bak.’
Mediathekenspecial
Wist je dat de informatiespecialis-
ten je ook graag persoonlijk helpen
als je iets zoekt?
coverbeeld: ANP
15 17
Hoe blijf je gemotiveerd?
‘Dingen die ik doe, komen direct uit mezelf.
Mijn eindscriptie op de havo heb ik aan
Afrika gewijd. Ik wilde de Afrikaanse
geschiedenis beter begrijpen. De ongelijk-
heid en de vele maatschappelijke kwesties.
In mijn zoektocht naar antwoorden kwam
ik Nelson Mandela tegen. Hij wist wat hij
wilde. En zette door. Hij kende de kracht
van het geduld. Hij bereikte wat hij wilde en
bleef wie hij was. Dat heeft me altijd enorm
geïnspireerd.’
De komende weken ben je druk met het
voeren van campagne. Pittige tijden voor
iemand die persschuw is?
Knikt berustend: ‘Offers moeten gemaakt
worden.’
Wat doet een VN-jongerenvertegenwoor-
diger?
n Een VN-jongerenvertegenwoordiger laat
aan leeftijdgenoten zien wat de Verenigde
Naties is en laat de VN zien wat jongeren
bezighoudt. Hoogtepunt van zo’n tweejari-
ge loopbaan is de speech die hij of zij mag
houden tijdens de algemene vergadering
van de VN in New York. Maar eerst gaan
de vertegenwoordigers een jaar lang langs
scholen, festivals en verenigingen om in
gesprek te gaan met hun leeftijdsgenoten
over het door hen gekozen thema.
n Ametepe Nugloze zal campagne voeren
van 12 tot 18 oktober. Kijk op www.dewe-
reldvandevn.nl hoe je op hem kan stemmen.
n
Als hij wint zal hij over een jaar de algemene vergadering
van de Verenigde Naties in New York toespreken. Ame-
tepe Nugloze (23, Management, Economie & Recht) is
een van de halvefinalisten in de strijd om jongerenverte-
genwoordiger van de VN te worden. Jobien Groen
is ook een resultaat van oneerlijke handel.
Grote bedrijven denken alleen aan de korte
termijn en aan winst, niet aan de gevolgen.
Dit soort acties hebben een boemerangef-
fect. Ze komen terug, vaak groter dan ze in
eerste instantie waren. Er is maatschappelijk
bewustzijn nodig en wederzijds respect.’
Waarom ben jij de juiste persoon om
deze boodschap over te brengen?
‘Ik weet wat er speelt. Ik praat veel met
jongeren, waardoor ik weet wat jongeren
bezighoudt. Ik kan bovendien met ieder-
een omgaan. En ik kan met mensen praten
zonder het met ze eens te zijn. Zonder een
oordeel te vellen. Ik blijf communiceren.
Het moeilijke van deze tijd is dat we geen
connectie meer vinden. We leren praten,
rekenen, tekenen, maar niet communiceren.
Ik wil mensen weer bij elkaar brengen. Als
ik het voor het zeggen had, zou ik door
heel Nederland debatgroepen promoten. Bij
scholen en buurthuizen. Ik wil mensen weer
met elkaar in gesprek brengen.’
Wat motiveert je om zoiets aan te pakken?
‘Van jongs af aan heb ik de behoefte gehad
iets bij te dragen aan de wereld en iets terug
te doen voor mijn land. Ik ben bevoorrecht
hier te studeren. In Togo is er bijna geen
werkgelegenheid of mogelijkheid om een
opleiding te volgen. Ik ben ook een studie
gaan doen waarmee ik hopelijk iets terug
kan doen. Dat is Management, Economie &
Recht geworden. Mijn droom is een arbeids-
bureau op te richten voor professionals. Ik
wil ze naar ontwikkelingslanden sturen voor
ondersteuning en om de mensen daar de
vaardigheden zelf te leren. Ze leren het zelf
te doen. Zodat ze daar niet meer afhankelijk
zijn van de rest van de wereld.’
Gefeliciteerd. Had je verwacht dat je door
zou dringen tot de halve finale?
‘Het was een grote verrassing. Opeens
waren er allemaal camera’s op me gericht.
Ik schrok van de aandacht. Ik sta niet graag
in de schijnwerpers. Bovendien was de
voorronde ook niet helemaal perfect gegaan.
Ik was erg zenuwachtig. Ik had me ook
eigenlijk helemaal niet goed voorbereid, dus
heb mijn algemene kennis maar een beetje
gebruikt. Uiteindelijk hebben ze me gekozen
om mijn positieve en rustige uitstraling. En
omdat ik toch overkwam alsof ik wist waar
ik het over had.’
Elke kandidaat kiest een van de millenni-
umdoelstellingen om onder de aandacht
te brengen. Jij hebt voor het achtste mil-
lenniumdoel gekozen: eerlijke handel en
schuldverlichting. Waarom juist dit punt?
‘Afgelopen zomer ben ik teruggegaan naar
mijn geboorteplaats Lome in Togo, West
Afrika. Deze reis was echt een wake up call.
Ik was er vijftien jaar niet geweest, maar er
is niks veranderd. Het land is niet verder
gekomen. Dit zie je vaak in Afrika. Veel pro-
ducten worden goedkoop – want zwaar ge-
subsidieerd – geproduceerd in bijvoorbeeld
Nederland. Overschotten worden vervolgens
gedumpt in Afrika. Daar valt niet tegenop
te concurreren door de lokale Afrikaanse
boeren. Als een gevolg kunnen ze hun boeltje
wel oppakken. Zolang er geen eerlijke prij-
zen zijn, kan je geen eerlijk bedrijf opzetten.
Zo houd je ook de armoede in de hand.’
Wat ga je daaraan doen?
‘Ik wil jongeren bewust maken van eerlijke
handel en van de ernst van de zaak. Je kan
het wel negeren, maar uiteindelijk komt het
toch op je pad terug. De crisis bijvoorbeeld
‘Nelson Mandela heeft me altijd
enorm geïnspireerd’
‘Ik weet wat
er speelt’
interview
h a v a n a
Op naar New York
Ametepe Nugloze wil jongerenver-
tegenwoordiger van de Verenigde
Naties worden.
havana 3