Belgische Handleiding voor de Medische Regulatie - FOD ...

aadgevingen 

sleutelwoorden 

behandelen van de oproepen 

instructies 

theorie en verklaringen 

Versie 2.0 - Augustus 2007 - D/2007/2196/34 

Belgische Handleiding 

voor de Medische Regulatie

VoorwoorD 

Ieder van ons kan op een dag met een noodsituatie te maken krijgen: een autoongeval, 

bewusteloosheid, ademhalingsproblemen… Of dit nu als patiënt dan wel als 

getuige is, snel de hulp kunnen inroepen van performante medische hulpverlening is 

een beslissende factor en kan een of meerdere mensenlevens redden. 

Ons land heeft een aantal gemakkelijk te onthouden telefoonnummers ingevoerd 

(100 of 112 zoals in de rest van Europa) om de hulpverleningsketen te mobiliseren: 

ambulances, huisartsen, Mug’s en de spoedgevallendiensten in de ziekenhuizen. 

De personen die de oproepen moeten beantwoorden (de aangestelden voor de 

medische regulatie) hebben een essentiële taak: zij moeten in een zo kort mogelijke 

tijd alle noodzakelijke informatie verzamelen om de plaats van het ongeluk te bepalen 

en de nodige middelen uit te sturen. 

De evolutie van de urgentiegeneeskunde heeft die taak nog moeilijker gemaakt 

gezien de nieuwe behandelingsmogelijkheden die worden aangeboden: defibrillatie, 

trombolyse, telegeneeskunde… Voor elke oproep, meestal in het kader van een 

noodsituatie, het gepaste antwoord verschaffen is een complexe uitdaging. 

Het is van essentieel belang om de aangestelden aanbevelingen te verstrekken die 

hen toelaten om noodsituaties te evalueren en hierop adequaat in te spelen. De 

handleiding is hierbij een onmisbare hulp, ook voor de opleiding van toekomstige 

aangestelden. 

Op basis van de ervaring die in de verschillende 100-centra werd opgedaan en in het 

licht van de internationale literatuur stelt een federale werkgroep van deskundigen 

deze handleiding voor. De handleiding neemt een aantal protocollen op rond het 

beantwoorden van oproepen en het uitsturen van adequate middelen. Dit document 

kreeg de naam “Belgische handleiding voor de medische regulatie”. 

Deze handleiding houdt rekening met een voor ons land nog experimentele 

ambulance, die in de landen van Noord-Europa al geruime tijd verspreid is, namelijk 

het Paramedisch Interventie Team, afgekort PIT. Hierbij wordt tijdens de interventie 

door de verpleegkundige, gespecialiseerd in de spoedgevallenzorg, ingegrepen op 

basis van de permanente orders van de referentiearts van de spoedgevallendienst. In 

vele gevallen leidt dit tot een verkorting van de reële behandelingstermijn. Alleen al 

het feit dat de Mug niet nodeloos wordt opgeroepen is een onmiskenbaar voordeel. 

Deze publicatie richt zich in de eerste plaats tot de aangestelden van de 100-centra 

en hun hiërarchische oversten, alsook tot de regulerend verpleegkundigen en de 

commissies voor Dringende Geneeskundige Hulpverlening. Ik zou het erg op prijs 

stellen mochten vooral deze mensen de handleiding zoveel mogelijk in de praktijk 

toepassen. 

Via de administratie van Volksgezondheid worden ook de actoren op het terrein 

(ambulances, Mug’s en huisartsen) ertoe aangespoord om hieraan mee te werken. Het 

is de bedoeling om hun ervaringen en opmerkingen in de handleiding te verwerken 

teneinde dit instrument voortdurend te verbeteren. 

Laurette Onkelinx 

Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid

Inhoudsopgave 

1. ALGEMENE INTRODUCTIE..............................................................................................................................3 

2. OPBOUW VAN DE MEDISCHE PROTOCOLLEN....................................................................................4 

3. VALIDERINGPROCEDURE...............................................................................................................................5 

3.1..Validering.door.“benchmarking”................................................................................................5 

3.2..Validering.door.de.deelnemers.van.het.project...............................................................5 

4. BIBLIOTHEEK VAN MEDISCHE PROTOCOLLEN..................................................................................6 

Protocol.Nr..000:.Algemene.instructies.............................................................................................8 

Protocol.Nr..00:.Motief.van.de.oproep.–.Omstandigheidsbilan.....................................12 

Protocol.Nr..0:.Bilan.van.de.vitale.functie...................................................................................14 

Protocol.Nr..1.en.volgende:.Specifieke.protocollen...............................................................18 

Protocol.Nr..1:.Verkeersongeval...........................................................................................................20 

Protocol.Nr..2:.Agressie.–.Vechtpartij.–.Verkrachting.............................................................22 

Protocol.Nr..3:.Hartstilstand.–.Dood.–.Overleden.....................................................................24 

Protocol.Nr..4:.CVA.–.TIA............................................................................................................................26 

Protocol.Nr..5:.Wonde.door.wapen....................................................................................................28 

Protocol.Nr..6:.Brandwonde.–.Brand.................................................................................................30 

Protocol.Nr..7:.Val.grote.hoogte.(>3.meter)...............................................................................32 

Protocol.Nr..8:.Patiënt.met.defibrillator.–.pacemaker..........................................................34 

Protocol.Nr..9:.Suikerziekte.....................................................................................................................36 

Protocol.Nr..10:.Ademhalingsmoeilijkheden...............................................................................38 

Protocol.Nr..11:.Pijn.in.de.borststreek............................................................................................40 

Protocol.Nr..12:.Niet.traumatische.buikpijn.................................................................................42 

Protocol.Nr..13:.Niet.traumatische.rugpijnen.............................................................................44 

Protocol.Nr..14:.Elektriseren.–.Elektrocutie..................................................................................46 

Protocol.Nr..15:.Epilepsie.–.Stuipen...................................................................................................48 

Protocol.Nr..16:.Medische.wachtdiensten.....................................................................................50 

Protocol.Nr..17:.Zwangerschap.............................................................................................................52 

Protocol.Nr..18:.Bloeding.–.Bloedverlies.......................................................................................56 

Protocol.Nr..19:..Langdurige.immobiliteit.–.. 

Verplettering.van.het.lichaam.en.de.ledematen...............................60 

Protocol.Nr..20:.Bewusteloos.–.Coma.(+.syncope).................................................................62 

Protocol.Nr..21:.Intoxicatie......................................................................................................................64 

Protocol.Nr..22:.CO.Intoxicatie...............................................................................................................68 

Protocol.Nr..23:..Onpasselijk.–.Algemene.klacht.–.. 

Onduidelijk.probleem.(hoofdpijn)................................................................70 

Protocol.Nr..24:.Beet.van.dieren.........................................................................................................72 

Protocol.Nr..25:.Verdrinking.–.Duikongeval..................................................................................74 

Protocol.Nr..26:.Obstructie.van.de.luchtwegen........................................................................76 

Protocol.Nr..27:.Verhanging.en.wurging........................................................................................78 

Protocol.Nr..28:.Psychiatrische.Problemen...................................................................................80 

Protocol.Nr..29:.Allergische.reacties.................................................................................................82 

Protocol.Nr..30:.Trauma..............................................................................................................................84 

Protocol.Nr..31:.Hersentrauma.bij.volwassene.en.kind......................................................86 

Protocol.Nr..32:.Koorts.bij.een.kind.(+.koortsstuipen)........................................................88 

Protocol.Nr..33:.Catastrofe.–.Uitzonderlijke.situaties............................................................90 

Protocol.Nr..34:.Hitteberoerte,.zonneslag.....................................................................................92 

Protocol.Nr..35:.Automatische.externe.defibrillator..............................................................94 

Protocol.Nr..36:.Persoon.beantwoordt.de.oproep.niet........................................................96 

Protocol.Nr..37:.Cardiaal.probleem.(andere.dan.pijn.in.de.borststreek)................98 

Protocol.Nr..38:.Vervoer.naar.ziekenhuis...................................................................................100 

5. Bijvoegsel 1: Lijst.van.medische.protocolen..........................................................................107 

6. Bijvoegsel 2:.Protocollen.voor.het.behandelen.van.een.oproep............................109 

6.1.Protocol:.Communicatie.met.de.oproeper......................................................................109 

6.2.Protocol:.Omgaan.met.het.bevattingsvermogen.van.de.oproeper..............111 

6.3.Protocol:.Raadgeving.aan.de.oproeper............................................................................112 

6.4.Protocol:.Omgaan.met.een.moeilijke.oproeper.........................................................113 

7. Bijvoegsel 3: Glasgow.Coma.Scale...............................................................................................114

. ALGEMENE INTRODUCTIE 

Deze.handleiding.stelt.een.geïntegreerde.verzameling.van.medische.protocollen. 

voor.die.het.beantwoorden.van.de.dringende.medische.oproepen.gemakkelijker. 

en.efficiënter.moeten.maken.voor.de.dispatchers.van.het.hulpcentrum.100.. 

Als. professioneel,. wordt. de. 100-dispatcher. geconfronteerd. met. de. complexe. 

taak.om.onzekerheden.te.beheren:.het.snel.invoeren.van.een.grote.hoeveelheid. 

onvolledige. gegevens. verkregen. van. de. oproeper. onder. stress,. analyseren. 

van. de. aangebrachte. problematiek,. beslissen. over. een. oplossing. binnen. de. 

mogelijkheden,.de.uitrukmiddelen.samenstellen.en.de.logistieke.moeilijkheden. 

overwegen.(in.termen.van.tijd.en.afstand)..Deze.complexiteit.wordt.bemoeilijkt. 

door.een.extra.factor:.het.aanvoelen.van.risico.bij.de.praktische.gevolgen.van.een. 

begane.vergissing.. 

Vermits.de.dispatchers.meestal.geen.gespecialiseerd.medisch.personeel.zijn,.is. 

het.belangrijk.om.hen.een.adequate.technische.ondersteuning.te.bieden.. 

De. medische. protocollen. vormen. deze. adequate. technische. ondersteuning,. ze. 

bezorgen.de.dispatcher.ruime.informatie.en.medische.aanbevelingen.. 

Niettemin,. deze. protocollen. kunnen. nooit. het. talent. en. de. deskundigheid. van. 

de.dispatcher.vervangen.in.het.behandelen.van.de.relatie.met.de.oproeper,.de. 

analyse.van.de.problematiek,.de.strategie.van.de.vraagstelling.of.de.te.nemen. 

beslissingen.bij.het.uitsturen.van.de.juiste.middelen.. 

Ze.zullen.enkel.het.werk.vereenvoudigen.door.het.aanbrengen.van.voorstellen.in. 

verband.met:.de.graad.van.ernst,.thema.vragen,.beslissingsbomen.of.raadgevingen. 

voor.de.oproeper.. 

Opmerkingen 

Bovendien.werd.deze.Medische.Regulatie.Gids,.en.alle.protocols.die.deze.bevat,. 

gecoördineerd.aan.de.hand.van.het.Federale.handboek.duurzame.ordening,.dewelke. 

dient. als. referentie. bij. het. uitoefenen. van. opdrachten. door. PITs. (Paramedisch. 

Interventie.Team)..De.acties.ondernomen.in.het.kader.van.de.duurzame.ordening. 

voor.PITs.zijn.aangepast.aan.de.omstandigheden.van.het.uitzenden.van.de.PIT,. 

gedefinieerd.in.de.huidige.gids..

2. OPBOUW VAN DE MEDISCHE PROTOCOLLEN 

1). .De.medische.protocollen.zijn.gemaakt.in.een.logische.hiërarchische.opbouw.. 

Deze. hiërarchische. opbouw. uit. zich. in. een. nummering,. die. duidelijkheid. 

moet.scheppen.over.de.logische.volgorde.van.de.inhoud.in.functie.van.de. 

meest. voorkomende. gevallen.. De. eerste. protocol. beschrijft. verschillende. 

algemene. instructies. die. kunnen. toegepast. worden. in. alle. situaties.. Het. 

omstandigheidsbilan. en. het. bilan. van. de. vitale. functies. zijn. essentieel. en. 

eveneens.bruikbaar.in.alle.situaties..Ze.worden.aangevuld.door.de.34.themaprotocollen.met.een.specifieke.inhoud.terug.te.vinden.in.de.lijst.. 

De.volgorde.wordt.als.volgt.voorgesteld: 

 

 

 

 

 

 

Bij. de. behandeling. van. hulpoproepen. zal. de. informatie. uiteraard. niet. altijd. 

verkregen.worden.in.de.volgorde.van.de.protocollen.maar.waarschijnlijk.beetje.bij. 

beetje.gedurende.de.conversatie.met.de.oproeper.. 

2). .De.lijst.van.de.medische.protocollen.is.zo.volledig.als.mogelijk..Niettemin. 

hebben.we.het.aantal.beperkt.tot.ongeveer.30,.dit.om.te.vermijden.dat.er.een. 

waslijst.ontstaat.aan.kleine.protocollen.niet.bruikbaar.in.de.dagelijkse.realiteit. 

bij.het.behandelen.van.de.oproepen.. 

3). .Deze.protocollen.zijn.gemaakt.in.een.praktische.en.toegankelijke.vorm,.met. 

de.bezorgdheid.om.het.zo.beknopt.mogelijk.te.houden..Er.is.geprobeerd.om. 

een.onderscheid.te.maken.tussen.een.professioneel.enerzijds.en.een.leek. 

anderzijds.als.oproeper.. 

4). .Op.termijn,.zullen.deze.protocollen.geïntegreerd.worden.in.de.software.en. 

zullen. zij. elektronisch. toegankelijk. zijn. voor. de. dispatcher.. Globaal. gezien,. 

zal. het. programma. functioneren. met. een. zoekrobot. die. aan. de. hand. van. 

sleutelwoorden.een.(of.meerdere).protocol(s).zal.voorstellen..

. VALIDERINGPROCEDURE 

De. valideringprocedure. van. de. verschillende. medische. protocollen. is. tot. stand. 

gekomen.door.middel.van.twee.benaderingsmogelijkheden: 

1). de.validering.van.de.opties.en.principes.door.“benchmarking” 

2). .de.validering.van.de.opties,.principes.en.inhoud.van.de.protocollen.door.de. 

deelnemers.aan.het.project. 

3.1. Validering door “benchmarking” 1 

Deze.benchmarking.is.gebaseerd.op.de.analyse.van.de.voorgestelde.tendensen. 

van.volgende.systemen:. 

–.Catch.(Powerphone) 

–.AMPDS 

–.Emergency.Medical.Dispatch.guidelines.(Criteria.Based.Dispatch) 

–.Mug-gids.centrum.15 

Het.heeft.geholpen.om.bepaalde.opties.de.bevestigen.en.deze.te.verfijnen.met. 

andere.goede.ideeën.uit.beheerssystemen.voor.dringende.hulpoproepen. 

Bovendien,. de. aanpassing. van. ideeën. en. concepten. aan. de. Belgische. realiteit. 

is.de.essentiële.kwaliteitsfactor.van.deze.handleiding..De.ondervinding.van.de. 

leden.van.dit.project.omvat.een.kritische.kennis.van.het.beroep.en.de.praktijk.van. 

andere.oproepcentra,.op.dit.niveau.bekomt.men.een.complementaire.benadering. 

van.benchmarking. 

Benchmarking (Engels)(economie) Beheerstechniek en marketing die erin bestaat zijn bedrijf te 

vergelijken met één of meerdere referentiebedrijven in een specifiek domein. 

3.2. Validering door de deelnemers van het project 

Deze.validering.kwam.tot.stand.op.de.volgende.manier: 

1). Het.schrijven.van.de.bijgevoegde.protocollen.door.verplegers.medisch.regulator. 

van.de.zeven.100-centrales 

2). Het.herlezen.en.verbeteren.van.de.protocollen.door: 

. 2.1.Een.groep.urgentieartsen 

. 2.2.De.verantwoordelijken.van.het.hulpcentrum.100.in.Bergen 

. 2.3.De.Sherpa.groep 

. 2.4.Een.groep.met.experts.uit.BESEDIM 2 ,.BECEP 3 ,.VVVS 4 .en.AFIU 5 

2 Belgian Society of Emergency & Disaster medicine 

Belgian College of Emergency Physicians 

4 Vlaamse Vereniging van Verpleegkundigen Spoedgevallenzorg 

Association Francophone des Infirmiers d’Urgence

4. BIBLIOTHEEK VAN MEDISCHE PROTOCOLLEN 

De.voorgestelde.protocollen.in.de.handleiding.zijn.de.volgende: 

1). Protocol.Algemene.instructies.(000):.deze.protocol.beoogt.het.verduidelijken. 

van.principes.en.regels.verbonden.aan.de.behandeling.van.oproepen..Deze. 

principes. worden. systematisch. toegepast. en. worden. niet. in. elke. protocol. 

herhaald. 

2). Protocol. Omstandigheids. bilan.(00):. deze. protocol. stelt. een. aantal. vragen. 

voor.om.een.duidelijk.motief.en.omstandigheid.van.de.oproep.te.bepalen.. 

De. antwoorden. op. deze. vragen. moeten. kunnen. bekomen. worden. in. alle. 

denkbeeldige. situaties.. Deze. principes. worden. systematisch. toegepast. en. 

worden.niet.in.elke.protocol.herhaald. 

3). Protocol.Bilan.van.de.vitale.functies.(0):.ongeacht.het.motief.van.de.oproep,.het. 

bilan.van.de.vitale.functies.veroorlooft,.in.geval.van.validering,.een.adequate. 

beslissing.bij.uitsturen.van.middelen,.zonder.direct.dieper.te.moeten.ingaan. 

met.behulp.van.de.specifieke.protocollen..Deze.principes.worden.systematisch. 

toegepast.en.worden.niet.in.elke.protocol.herhaald.. 

4). Specifieke.protocols:.het.gebruik.van.deze.protocollen.dient.om.dieper.in.te. 

gaan. bij. particuliere. omstandigheden,. om. een. antwoord. te. krijgen. op. een. 

specifieke.problematiek,.een.aangepast.antwoord.in.een.hulpsituatie,.indien. 

het.bilan.van.de.vitale.functies.het.toelaat.. 

De.verschillende.protocollen.worden.voorgesteld.in.de.volgende.bladzijden..Elke. 

categorie.wordt.voorafgegaan.door.een.nota.gericht.aan.de.gebruiker.van.deze. 

handleiding.. De. nota. beoogt. een. juiste. gebruiksaanwijzing. van. de. bedoelde. 

protocollen.

000 

00 

0 

1.en.. 

volgende 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

9 

10 

11 

12 

13 

14 

15 

16 

17 

Algemene instructies 

Motief van de oproep ‑ Omstandigheidsbilan 

Bilan van de vitale functie 

Specifieke protocollen 

Verkeersongeval 

Agressie – Vechtpartij – Verkrachting 

Hartstilstand – Dood – Overleden 

CVA – TIA 

Wonde door wapen 

Brandwonde – Brand 

Val grote hoogte (> meter) 

Patiënt met defibrillator – pacemaker 

Suikerziekte 

Ademhalingsmoeilijkheden 

Pijn in de borststreek 

Niet traumatische buikpijn 

Niet traumatische rugpijnen 

Elektriseren – Elektrocutie 

Epilepsie – Stuipen 

Medische wachtdiensten 

Zwangerschap 

Bloeding – Bloedverlies 

Langdurige immobiliteit – Verplettering van het lichaam en de ledematen 

Bewusteloos – Coma (+syncope) 

Intoxicatie 

CO Intoxicatie 

Onpasselijk – Algemene klacht – Onduidelijk probleem (hoofdpijn) 

Beet van dieren 

Verdrinking – Duikongeval 

Obstructie van de luchtwegen 

Verhanging en wurging 

Psychiatrische Problemen 

Allergische reacties 

Trauma 

Hersentrauma bij volwassene en kind 

Koorts bij een kind (+ koortsstuipen) 

Catastrofe – Uitzonderlijke situaties 

Hitteberoerte, zonneslag 

Automatische externe defibrillator 

Persoon beantwoordt de oproep niet 

Cardiaal probleem (andere dan pijn in de borststreek) 

Vervoer naar ziekenhuis 

18 

19 

20 

21 

22 

23 

24 

25 

26 

27 

28 

29 

30 

31 

32 

33 

34 

35 

36 

37 

38

PROTOCOL 

000 Algemene instructies 

Nota aan de gebruiker 

Dit. protocol. beoogt. een. verduidelijking. van. de. grote. principes. en. regels. 

verbonden. aan. het. beantwoorden. van. een. oproep.. Deze. principes. worden. 

systematisch.toegepast.en.worden.niet.in.elke.specifieke.protocol.herhaald.. 

Ze. dienen. als. algemeen. kader. bij. het. behandelen. van. oproepen. door. de. 

dispatcher.. 

Dit.kader.wordt.gedefinieerd.door: 

1.. behandelingsprocedure.van.een.oproep 

2.. relaties.met.de.professionelen.uit.de.gezondheidssector 

3.. observaties.en.indicatoren 

4.. gepaste.raadgevingen.bestemd.voor.de.oproeper 

5.. medicatie 

6.. praktische.vaardigheden.bij.de.behandeling.van.een.interventie 

7.. kwalificatie.van.de.ernstfactor 

1. Behandelen van de oproep 

1.. .In.elk.geval,.gebruik.het.protocol.00,.rekening.houdend.met.het.motief. 

van.de.oproeper.en.een.beoordeling.van.de.omstandigheden. 

2.. .Behalve. bij. ernstige. indicaties. die. het. zenden. van. een. Mug. vereisen,. 

onafhankelijk.van.je.balans.van.de.vitale.functies,.gebruik.het.protocol. 

om.een.juiste.balans.op.te.maken.van.de.vitale.functies.. 

3.. Kies.een.geldig.protocol.op.basis.van.specifieke.indicaties. 

4.. Zich.van.de.ernst.van.de.indicaties.verzekeren. 

5.. .Bepaal. de. dringendheid. en. het. antwoord. daarop. (uitsturen. van. de. 

middelen).in.functie.van.de.ernst.van.de.indicaties. 

6.. .Hyperalgie.(pijn).wordt.geëvalueerd.door.VVS.(Vereenvoudigde.Verbale. 

Schaal).die.gemeten.wordt.van.0.tot.10..De.call-taker.vraagt.de.patiënt. 

om.zijn.pijn.te.meten.in.een.schaal.van.0.tot.10,.0.is.gelijk.aan.“geen. 

pijn”.en.10.is.gelijk.aan.een.maximaal.denkbare.pijn..Indien.de.VVS.>.4. 

overweeg.behandeling.door.PIT6 .of.Mug. 

7.. Alternatief.=.gradueer.in.vier.niveaus. 

OBSERVATIES NIVEAU TyPE ACTIES 

De.patiënt.kan.niet.meer. 

bewegen.door.de.hevige. 

pijn 

De.patiënt.kan.bewegen. 

ondanks.de.ondraaglijke. 

pijn 

De.patiënt.uit.de. 

aanwezigheid.van.pijn. 

maar.vindt.ze.draaglijk 

De.patiënt.spreekt.niet. 

over.de.aanwezigheid. 

van.pijn 

1 

2 

3 

Ziekmakende. 

pijn 

Ondraaglijke. 

pijn 

Draaglijke. 

pijn 

Zend.een.PIT.om. 

toedienen.van. 

pijnstillend.middel 

Zend.Mug.indien. 

geen.of.niet. 

beschikbare.PIT 

Zend.een.PIT. 

om.toedienen. 

van.pijnstillend. 

middel. 

Zend.Mug.indien. 

geen.of.niet. 

beschikbare.PIT 

Zend.ambulance 

Overweeg.het. 

zenden.van.een. 

PIT 

4 Geen.pijn Zend.ambulance 

8.. .Indien. de. oproeper. weinig. meewerkt,. zend. enkel. een. ambulance.. Bel. 

daarna.terug.om.meer.informatie.te.bekomen. 

6 Paramedical interventie team: een ambulance van de 00 met een verpleger (-ster) 

gespecialiseerd in eerste hulp

000 

PROTOCOL 

000 

2. Professionelen uit de gezondheidssector 

D.De. gegevens. die. men. bekomt. via. een. professionele. oproeper. uit. 

de. gezondheidssector. (huisarts,. verpleegster,. kinesist,. …). of. een. 

“bevoordeelde.getuige”.(Iemand.met.eerste.hulpopleiding,.…).hebben. 

een.hoger.betrouwbaarheidsgehalte.dan.van.de.gemiddelde.burger. 

D.Als.de.huisarts.ter.plaatse.is: 

•.Vraag.de.arts.zelf.aan.de.lijn 

•.Vraag.hem.of.er.een.Mug.moet.meekomen.of.niet 

•..Respecteer.zijn.beslissing,.indien.de.arts.beslist.om.ter.plaatse.te.blijven. 

tot.de.middelen.ter.plaatse.komen..Indien.niet,.gebruik.het.in.dit.geval. 

aangewezen.protocol.en.zend.de.middelen.uit.van.het.protocol. 

De.patiënt.valt.onder.de.verantwoordelijkheid.van.de.huisarts.tot.de.aankomst. 

van.de.ambulance.die,.na.een.nieuwe.evaluatie.van.de.patiënt,.de.mening. 

kan.herzien.en.de.middelen.aanpassen.(vb..de.assistentie.van.een.Mug).. 

3. Observaties 

Algemene instructies 

D.De.som.van.de.observaties,.aangeduid.met.een.+,.bepaalt.de.ernstfactor. 

4. Algemene raadgevingen 

D.Alle.hulp.die.men.toedient.aan.een.slachtoffer.kan.pas.gebeuren.als.alle. 

gevaar.geweken.is.(artikel.422bis.&.ter.van.de.strafwet). 

D.Als. er. enige. dreiging. heerst. voor. de. hulpverleners. (geweld,. agressie),. 

vraag.dan.assistentie.van.de.politie. 

D.Geef.de.patiënt.de.raad.om.zich.rustig.te.houden.in.een.stille.omgeving.. 

D.Plaats.een.bewuste.patiënt.in.zittende.houding. 

D.Plaats.een.onbewuste.patiënt.in.veiligheidshouding.(op.de.linkerzijde.bij. 

een.zwangere.vrouw).en.blijf.bij.de.patiënt. 

D.Geef.niets.te.eten.of.te.drinken. 

D.Bel.terug.naar.de.100.wanneer.er.zich.verandering.of.achteruitgang.bij.de. 

patiënt.voordoet. 

D.De.patiënt.en.zijn.omgeving.kalmeren.en.geruststellen. 

D.Zorg.voor.veiligheid.van.zowel.oproeper.als.het/de.slachtoffer(s),.indien. 

deze.bereikbaar.zijn.. 

D.Bedek.het/de.slachtoffer(s).indien.mogelijk. 

D.Indien. geen. Mug. wordt. uitgezonden:. let. op. de. ademhaling. en. het. 

bewustzijn,.bel.terug.indien.de.situatie.erger.wordt. 

D.Bij.twijfel.over.de.symptomen,.neem.een.hogere.urgentie.indicator.(altijd. 

een.Mug.zenden.bij.twijfel.van.overlijden). 

D.Vraag.een.SITREP.(situation.report).om.coördinatie.te.kunnen.voorzien.

000 

PROTOCOL 

000 Algemene instructies 

5. Medicatie 

D.Geef.uit.principe.geen.verbale.instructies.over.geneesmiddelen.gedurende. 

een.telefonisch.onderhoud.met.een.(eisende).oproeper.. 

D.Ingeval. er. inlichtingen. gevraagd. worden. over. medicatie,. informeer. de. 

oproeper.dat.de.opdracht.van.het.hulpcentrum.100.bestaat.uit.het.zenden. 

van.hulpmiddelen.in.het.kader.van.de.Dringende.Medische.Hulpverlening. 

en.dat.verbale.instructies.over.medicatie.juridische.gevolgen.kan.hebben. 

voor.de.medische.dispatcher.. 

D.Vraag.de.oproeper.om.contact.te.nemen.met.de.huisarts,.dokter.van.wacht. 

of.het.dichtstbijzijnde.ziekenhuis. 

D.Voor.patiënten.die.lijden.aan.chronische.ziekten,.en.die.vragen.of.ze.hun. 

gewone.medicatie.mogen.nemen,.wees.voorzichtig.en.vermijd.het.aan-.of. 

afraden.hun.medicatie.te.nemen.. 

D.Verwijs.een.(eisende).oproeper.die.vragen.heeft.over.een. medicament. 

niet.naar.het.antigifcentrum 

6. Diverse 

D.Vraag. systematisch. een. stand. van. zaken. aan. de. eerste. professionele. 

hulpverlener. die. ter. plaatse. komt. (aantal. slachtoffers. gekneld. of. niet,. 

vermoedelijke.kwetsuren,.vitale.parameters.indien.mogelijk). 

D.Als.de.interventie.plaatsvindt.in.een.industriële.omgeving.of.commerciële. 

centra. probeer. dan. de. hulpdiensten. te. laten. begeleiden. naar. de. 

interventieplaats. 

D.Als.je.geen.duidelijk.beeld.hebt.van.de.situatie.of.als.de.oproeper.zich. 

niet.bij.het.slachtoffer.bevindt,.beschouw.dan.bewusteloos.als.gegeven.. 

Bel.daarna.terug.naar.de.oproeper.voor.concretere.informatie.of.hoe.de. 

patiënt.evolueert. 

D.Als. de. Mug. niet. kan. ingrijpen. in. minder. dan. 1.5. X. tijd. van. het. traject. 

om.ter.plaatse.te.raken.+.20.minuten.+.tijd.van.het.traject.om.naar.het. 

dichtstbijzijnde. ziekenhuis. te. rijden,. dan. komt. de. ambulance. alleen. ter. 

plaatse.en.begeeft.zich.naar.het.dichtstbijzijnde.erkende.100-ziekenhuis.. 

D.Voorstel:.indien.de.traject-tijd.van.de.Mug.of.PIT.hoger.is.dan.de.traject-tijd. 

van.de.ambulance.naar.een.ziekenhuis.overweeg.dan 

. –.“scoop.&.run”.(.niet.controleerbare.bloeding) 

. –.“stay.&.play”.(Cardiaal.arrest,.COPD,.epilepsie,.verdrinking) 

. –.overweeg.tegemoetrijden.(afspraakplaats).+.verwittig.het.ziekenhuis 

D. Een.levensbedreigende.kwetsuur.=.elke.kwetsuur.waarvan.de.ontwikkeling. 

levensbedreigend. kan. zijn. voor. de. patiënt,. bijvoorbeeld:. miltfractuur,. 

dilaceratie.van.de.dijslagader,.verplettering.van.de.borstkas,.…). 

D.De.hoogte.van.een.val.vergelijken.met.referenties.uit.het.dagelijkse.leven. 

(hoogte.van.een.kerk,.hoogte.van.een.verdieping.(=3m). 

7. Type & ernst 

D. Zeer.ernstig.–.gevorderde.vitale.prognose. 

D. Ernstig.–.niet-gevorderde.vitale.prognose.

000 

PROTOCOL 

000 Algemene instructies

00 


Het. doel. is. een. duidelijk. beeld. te. krijgen. van. de. omstandigheden. op. het. 

moment.van.de.oproep.en.relevante.gegevens.te.verzamelen.over.de.patiënt.. 

De.dispatcher.moet.proberen.om,.zoveel.als.mogelijk,.duidelijke.en.precieze. 

antwoorden.te.krijgen.op.de.vragen. 

Uiteraard,.in.het.geval.van.vitale.urgentie.of.wanneer.de.oproeper.spontaan. 

goede.informatie.verstrekt,.is.het.niet.nodig.om.systematisch.de.volgorde.van. 

deze.vragen.te.volgen..Er.kan.bijkomende.informatie.verkregen.worden.door. 

terug.te.bellen.naar.de.oproeper.na.het.uitsturen.van.hulpmiddelen.. 

. 

PROTOCOL 

00 

Motief van de oproep – Omstandigheidsbilan 

1. Motief van de oproep, plotse omstandigheden 

D. Wat.gebeurt.er?.Wat.deed.het.slachtoffer.toen.het.gebeurde? 

D. .Waar.bevindt.zich.het.slachtoffer?.Kunnen.we.er.gemakkelijk.bij.(te.voet,. 

met.de.wagen)? 

D. .Wat.voelt.de.patiënt?.Over.wat.klaagt.de.patiënt?.Had.de.patiënt.klachten. 

voor.dit.gebeurde? 

D. .Heeft.de.oproeper.weet.van.gekende.ziektes.van.de.patiënt.die.kunnen. 

gekoppeld.worden.aan.de.oproep.(diabeet,.epilepsie,.enz…)? 

D. .Wat.is.de.leeftijd.van.de.patiënt?. 

. •.Baby.(0.tot.1j) 

. •.Kind.(1.tot.6j) 

. •.Groot.kind.(6.tot.14j) 

. •.Volwassene.(14.tot.75j) 

. •.Bejaarde.(.>.75j) 

D. .Hoeveel.slachtoffers.zijn.er? 

.

00 

PROTOCOL 

00 Motief van de oproep – Omstandigheidsbilan

0 

PROTOCOL 

0 Bilan van de vitale functie 


Het.bilan.van.de.vitale.functies.beoogt.het.evalueren.van.de.drie.dimensies. 

waarin.het.slachtoffer,.waarvan.sprake.in.de.oproep,.zich.bevindt. 

1.. zijn.bewustzijnsniveau 

2.. het.niveau.van.de.ademhaling 

3.. het.functioneren.van.de.bloedsomloop 

In.het.geval.van.een.ernstig.probleem,.vraagt.elk.van.deze.drie.dimensies. 

een.vitale.pronostiek..Ze.is.dus.op.zich.voldoende.–.om.zelfs.onmiddellijk.een. 

maximale.hulpverlening.uit.te.sturen.. 

Deze.drie.bilans.worden.gepresenteerd.in.tabellen.en.bevatten.observaties,. 

een.genummerde.gradatie,.een.kwalificatie.van.de.ernst.en.aanbevelingen. 

voor.de.te.ondernemen.acties.. 

De.taak.van.de.medische.dispatcher.is.om.de.aanwezigheid.of.afwezigheid. 

van.indicatoren.van.ernst.in.te.schatten.door.een.aangepaste.vraagstelling..De. 

validering.van.deze.observatie.indicatoren.laat.toe.de.ernstfactor.te.bepalen. 

van.de.toestand.waarin.het.slachtoffer.zich.bevindt.en.een.beslissing.te.nemen. 

van.de.te.ondernemen.acties. 

OBSERVATIES 

Het.slachtoffer: 

•..verschijnsel.of. 

zichtbaar.gedrag.of. 

aantoonbaar.door. 

een.al.dan.niet. 

professional. 

NIVEAU. 

(Graad.van. 

ernst) 

TyPE. 

(Kwalificatie. 

van.de.ernst) 

ACTIES 

1 Zeer.erg Definitie.van. 

de.te.nemen. 

2 Erg acties.(zenden. 

3 Ernstig 

van.een. 

ambulance,. 

4 Matig brandweer. 

en/of.politie,. 

5 Licht enz.) 

D Bij.het.volgen.van.de.protocollen.kan.het.aantal.gradaties.minder.zijn.dan.5.. 

De.evolutie.van.de.ernst.kan.op.verschillende.wijzen.worden.geformuleerd. 

naargelang.de.problematiek. 

D Een.protocol.verzoekt.om.het.uitsturen.van.vier.types.medische.middelen:. 

Mug,.PIT,.ambulance.en.huisarts..Eventueel.aanraden.aan.de.oproeper.om. 

de. huisarts. zelf. op. te. bellen. (in. functie. van. de. mogelijkheden. van. de. 

oproeper.op.het.moment).

0 

PROTOCOL 

0 Bilan van de vitale functies 

Objectief:.onderscheid.tussen.vitale.urgentie.en.gewone.urgentie.. 

1. Bewustzijn 

Het.doel.is.het.bepalen van de bewustzijnsgraad. 



•.Houdt.de.ogen.gesloten 

•.Spreekt.niet 

•..Reageert.niet.op.stimulaties 

•.Glasgow.

0 

PROTOCOL 

0 Bilan van de vitale functies 

2. Ademhaling 

Het.doel.is.het.bepalen.van.de.ernst van de ademhalingsstoornis. 


Het.slachtoffer.ademt.niet. 

meer: 

•..afwezigheid.van.thorax. 

bewegingen 

•.gasping 

•. ademhalingspauze. 


•.kan.onmogelijk.spreken 

•.hoest 

•.cyanotisch.rond.de.mond 

•..maakt.afwijkend.geluid.bij. 

ademhalen. 

•. zweet 

1 Ademhalingsstop 

2 

Ernstige. 

ademhalingsstoornis 

Zenden.van.een. 

ambulance.en. 

een.Mug 

•.PIT.zenden 

•..Eventueel. 

uitsturen.van. 

Mug.in.functie. 

van.andere. 

indicatoren.. 

(voorgeschiedenis,.…) 

•..Bilan.0. 

vervolgen 

•..Zend.een. 

ambulance.+. 

Mug 



•..moet.zinnen.onderbreken. 

om.terug.op.adem.te. 

komen 

•.is.kort.van.adem 

•.hoest 

•..maakt.afwijkend.geluid.bij. 

ademhalen 


•.spreekt 

•.heeft.een.gezonde.kleur 

•..geen.waarneembaar. 

afwijkend.geluid.bij. 

ademhalen 

3 

4 

Matige. 

ademhalingsstoornis 

Normale. 

ademhaling. 

of.licht. 

gestoord 

•.PIT.zenden 

•..Bilan.0. 

vervolgen 

Bilan.0.vervolgen

0 

PROTOCOL 

0 

3. Circulatie 

Het.doel.is.het.bepalen.van.de.ernst van de circulatiestoornis. 



•.ontbreken.van.pols 

•.extreme.bleke.huidskleur 

•.koude.huid 


•.bleekheid.van.de.huid 

•..extreme.pols.hartslag.. 

>.120/min.of.

1.en.. 


PROTOCOL 

1 EN VOLGENDE Specifieke protocollen 


De.34.specifieke.medische.protocollen.zijn.opgebouwd.in.een.standaardstructuur,. 

in.5.grote.rubrieken..De.toegang.tot.de.protocollen.gebeurt.via.sleutelwoorden. 

verkregen.in.het.gesprek.met.de.oproeper..Deze.sleutelwoorden.maken.het. 

mogelijk.om.een.ad.hoc.preselectie.te.maken.van.de.protocollen..Vervolgens,. 

zal.de.dispatcher.de.juistheid.van.de.protocol.bevestigen,.door.een.vraagstelling. 

die.de.keuze.van.de.protocol.bevestigt..De.volgende.stap.bestaat.erin.de. 

ersntfactor.te.bepalen.en.een.selectie.te.maken.uit.de.te.zenden.middelen 

Drie.andere.rubrieken.vervolledigen.de.protocol: 

1.. instructies.ter.attentie.van.de.dispatcher; 

2.. raadgeving.aan.de.oproeper,.in.afwachting.van.de.uitgestuurde.hulp;. 

3.. .een.toevoeging.met.theorie.over.de.problematiek.van.de.desbetreffende. 

protocol. 

De.structuur.van.de.specifieke.protocollen.wordt.hier.gepresenteerd.op.een. 

gedetailleerde.manier.. 

Nr. …nummer_van de_protocol: Naam…_van de_protocol 

1. Sleutelwoorden 

De. protocol. bevat. een. ingebouwde. lijst. van. woorden. of. gedragingen,. die. 

een.oproeper,.al.of.niet.een.professioneel.uit.de.gezondheidssector,.kunnen. 

gebruiken,.het. zij. spontaan,. het. zij. als. gevolg.van. de. vraagstelling.die. de. 

situatie.beschrijven,.alsook.woorden.die.het.resultaat.zijn.van.een.vertaling/ 

interpretatie. van. de. dispatcher.. De. aanwezigheid. van. deze. sleutelwoorden. 

maken.het.mogelijk.om.een.ad.hoc.preselectie.te.maken.van.de.protocol(s). 

2. Behandeling van de oproep 

Deze. rubriek. bevat. een. evenwichtige. lijst. van. indicatoren,. verbonden. aan. 

de. categorie. van. de. protocol. en. de. graad. van. urgentie.. Deze. indicatoren. 

moeten. worden. bevestigd. of. ontkracht. door. de. dispatcher,. in. de. loop. van. 

het.gesprek. 

2.1 Bevestiging van de hypothese van de protocol 

Deze.rubriek.bevat.een.lijst.met.indicatoren.die.het.probleem.aangegeven. 

in.de.protocol,.bevestigen.of.ontkrachten..Klein.in.aantal.en.geformuleerd. 

op. synthetische. wijze. zullen. deze. indicatoren. de. aandacht. trekken. van. de. 

dispatcher.op.de.essentiële.parameters.die.de.hypothese.bevestigen.. 

2.2 Urgentiegraad 

Deze.rubriek.geeft.de.dispatcher.concrete.en.observeerbare.indicaties,.door. 

ze.te.verbinden.aan.de.ernstfactor.en.de.te.nemen.acties.in.termen.van.uit. 

te.sturen.middelen..Deze.indicatoren.van.urgentie.zijn.uitgedrukt.in.de.vorm. 

van. sleutelwoorden. of. de. korte. zinnen. die. geordend. zijn. in. een. volgorde. 

van.ernst..De.taak.van.de.dispatcher.bestaat.erin.de.aanwezigheid.van.de. 

verschillende.indicatoren.van.ernst.te.bevestigen.of.te.ontkrachten.door.een. 

aangepaste.vraagstelling.. 

NB.Observaties.=.indicatoren.waarneembaar.door.de.oproeper.

1.en. 


PROTOCOL 

1 EN VOLGENDE 

OBSERVATIES 

De.situatie: 

•..Waarneembare. 

parameters.die.een. 

impact.hebben.op.de. 

medische.evaluatie. 


•..verschijnsel.of.zichtbaar. 

gedrag.of.aantoonbaar. 

door.een.al.dan.niet. 

professional 

+. De.observaties. 

voorafgaand.aan.een. 

precieze.controle. 

(+).geïntegreerde. 

observaties.voorgesteld. 

in.eerdere.casussen 

Specifieke protocollen 

NIVEAU. 

(Graad.van. 

ernst). 

TyPE. 

(kwalificatie. 

van.de. 

ernst) 

1 Zeer.erg 

2 Erg 

3 Ernstig 

4 Matig 

5 Licht 

ACTIES 

•..Definitie. 

van.de.te. 

nemen. 

acties. 

(zenden. 

van.een. 

ambulance,. 

brandweer. 

en/of. 

politie,. 

enz.) 

D.Bij.het.volgen.van.de.protocollen.kan.het.aantal.gradaties.minder.zijn.dan.5.. 

De.evolutie.van.de.ernst.kan.op.verschillende.wijzen.worden.geformuleerd. 

naargelang.de.problematiek. 

D.Een.protocol.verzoekt.om.het.uitsturen.van.vier.types.medische.middelen:. 

Mug,.PIT,.ambulance.en.huisarts 

3. Instructies ter attentie van de medische dispatcher 

.(en/of.aanbevelingen.en/of.uitzonderingen) 

Deze.rubriek.brengt.aanvullende.informatie.voor.de.dispatcher.. 

Ze.integreert.voorstellen.van.te.ondernemen.acties,.bijvoorbeeld.wanneer: 

D.de.voorgestelde.actie.in.de.vorige.rubriek.onmogelijk.blijkt.binnen.een. 

redelijke.tijd; 

D.een.professional.is.al.ter.plaatse,.hij.is.zelf.de.oproeper; 

D.een. andere. medische. problematiek,. het. moeten. raadplegen. van. een. 

andere.protocol; 

D.… 

4. Raad aan oproeper in afwachting van de hulp 

Deze.rubriek.geeft.raad.om.door.de.dispatcher.aan.de.oproeper.door.te.geven,. 

in.afwachting.van.de.aankomst.van.de.hulpdiensten. 

NB:.zie.bijvoegsel:.omgaan.met.het.bevattingsvermogen.van.de.oproeper.–. 

raadgeven.aan.de.oproeper 

5. Theorie en verklaringen 

Dit. gedeelte. geeft. technische. informatie. verbonden. aan. de. medische. 

problematiek. bedoeld. in. de. protocol.. Deze. informatie. draagt. bij. tot. de. 

constante. opleiding. van. de. dispatchers.. Ze. zijn. geformuleerd. in. specifieke. 

korte.teksten.of.zinnen.om.snel.te.lezen.en.onthouden.

1 

PROTOCOL 

1 Verkeersongeval 


VKO. |. Accident. |. Botsing. |. Kettingbotsing. |. Geknelde. |. Ongeval. |. Overkop. |. 

Voetganger.|.Fietser.|.Bromfietser.|.Motor.|.Motorrijder.|.Vrachtwagen.|.Frontale. 

botsing.|.Zijdelingse.botsing.|.Uitgeslingerd 


2.1 Indicatoren ter bevestiging van … 

Gebaseerd.op.: 

D De.omstandigheden.(aantal.slachtoffers,.aantal.betrokken.voertuigen,.de. 

soort:.vrachtwagen,.autocar,.bus,.auto,.motor,.enz.) 

D De.plaats.(weg,.autosnelweg,.stoep,.kruispunt,.fietspad,.enz.) 

D.De.typologie.van.de.kwetsuren.(trauma’s,.gekneld,.…) 



•.Onbewust 

•.In.shock 

•.Verlamming 

•.Gekneld 

•.Slachtoffer.uitgeslingerd 

•.Verhoogde.kinetica: 

–.frontaal, 

–.over.kop, 

–.autostrade,. 

–.verhakkeld.voertuig, 

–.auto/voetganger, 

–.moto/auto, 

–.enz. 

•.Bewust 

•.Gekneld 

•..Geen.levensbedreigende. 

kwetsuren 

•.Hyperalgie 

•.Bewust 

•.Niet.gekneld 

•.Licht.gekwetst 

1 Ernstig. 

gekwetst 

2 

Potentieel. 

risico.op. 

ernstige. 

kwetsuren 

3 Licht. 

gekwetst 

D1 Bevrijding.door. 

brandweer 

D2 Mug.&. 

Ambulance 

D3 101 

D1 Bevrijding.door. 

brandweer 

D2 PIT 

D3 101 

D1 Politie 

D2 Ambulance 

D3 101

1 

PROTOCOL 



3.algemene.instructies 



D.Let.op.de.eigen.veiligheid 

D.Herinneren.aan.waarschuwingslichten,.driehoek 

D.Het.slachtoffer.niet.de.wagen.halen,.tenzij.bij.gevaar.(vuur) 

D.Laat.het.slachtoffer.neerliggen 

D.Druk.op.de.wonden.om.het.bloeden.te.stoppen 


Kinetica van ongevallen 

De. ongevallen. met. voertuigen. kunnen. schematisch. verdeeld. worden. in. 

5.types: 

D.Frontale.botsing.(potentiële.kwetsuren:.halswervels,.borstkas,.buikholte,. 

bekken,.onderste.ledematen); 

D.Impact.achteraan.(potentiële.kwetsuren:.halswervels.en.andere.organen. 

indien.gevolgd.door.een.frontale.impact); 

2 

D.Zijdelingse.botsing..(potentiële.kwetsuren:.schedel,.halswervels,.thorax,. 

buikholte,.bekken..De.schouder.zal.beschadigd.zijn.in.verhouding.tot.de. 

impact); 

D.Rondgeslingerd.. (potentiële. kwetsuren:. diverse. organen. aangetast. naar. 

gelang.van.de.positie.van.het.slachtoffer..De.ergste.kwetsuren.treden.op. 

vlakbij.het.punt.van.de.impact.op.het.slachtoffer); 

D.Over.kop.gaan.(potentiële.kwetsuren:.onmogelijk.te.bepalen..Mogelijke. 

snijwonden.bij.de.slachtoffers.die.een.veiligheidsriem.dragen..Risico.om. 

uit.het.voertuig.geslingerd.te.worden.door.diegene.die.er.geen.dragen). 

Aangereden voetgangers 

Drie.fases: 

D.Initieel.impact.ter.hoogte.van.de.benen.(soms.ter.hoogte.van.de.heup); 

D.De.romp.bevindt.zich.op.de.motorkap.van.het.voertuig..(bij.een.kind,.kan. 

het.lichaam.soms.onder.de.auto.glijden); 

D.Het.slachtoffer.glijdt.van.het.voertuig.op.de.grond,.meestal.met.het.hoofd. 

eerst.

2 

PROTOCOL 

2 Agressie – Vechtpartij – Verkrachting 


Vechtpartij.|.Slachtoffers.|.Dwang.|.Dreiging.|.Verkrachting.|.Discussie.|.Agressie.|. 

Emotionele.shock.|.Wurging.|.Slagen.|.Hematomen.|.Vechtpartij.|.Messteek.|. 

Vuurwapen 



D.Gebaseerd.op.de.omstandigheden:.kwetsuur.en/of.emotionele.shock.als. 

gevolg.van.agressie. 


2.2.1 Medisch 


•.Bewustzijnsstoornis 

D1 

•.Ademnood 

•.Shock 

•..Penetrante.thoracale. 

kwetsuren.(ongeacht.de. 

oorzaak) 

1 Erge.kwetsuren 

D2 Ambulance.&. 

Mug 

D3 

•.Hyperalgie 

•.Potentiële.shock 

2 

Potentieel. 

ernstige. 

kwetsuren 

D1 

D2 PIT 

D3 

•.Lichte.kwetsuren 

•.Emotionele.reactie 

3 Licht.gekwetst 

D1 

D2 Ambulance 

D3 

2.2.2 Politioneel 

D.Gevecht.nog.bezig? 

D.Agressor.ter.plaatse? 

D.Buiten.de.privésfeer? 

D.Gebruik.van.wapen.(stomp.object.of.niet,.vuurwapen)? 

D.Op.vraag.van.het.slachtoffer 



D. Indien.gekwetst.door.vuurwapen.–.protocol.nr..5. 


D.Let.op.eigen.veiligheid 

D.Druk.op.bloedende.wonden.met.behulp.van.een.propere.doek.om.het. 

bloeden.te.stelpen 

D.In. het. geval. van. verkrachting,. vragen. aan. het. slachtoffer. om. acties. te. 

vermijden. waardoor. juridische. bewijzen. verloren. zouden. gaan. (douche,. 

toilet,.…).

2 

PROTOCOL 

2 Agressie – Vechtpartij – Verkrachting 


1.. Een.psychologisch.trauma.kan.voorkomen.na.en.traumatisch.gebeuren.die. 

kan.worden.gedefinieerd.als.volgt:.een.moment.in.het.leven.waarin.een. 

persoon.zich.ernstig.bedreigd.heeft.gevoeld,.angst.voelde.voor.zijn.eigen. 

leven.of.van.een.verwante.of.geconfronteerd.is.geweest.met.ondraaglijke. 

beelden.van.een.traumatisch.gebeuren.bijvoorbeeld.als.getuige. 

2.. De.psychotraumatische.verwarringen.zijn.het.directe.of.vertraagde.gevolg,. 

op.het.psychische.vlak,.van.het.traumatische.gebeuren.meegemaakt.door. 

het.slachtoffer.die.hem.de.verlammende.indruk.geven.dat.de.situatie.zich. 

steeds.zal.herhalen.en.zo.zijn.leven.zal.vernietigen.. 

3.. Een.slachtoffer.kan,.in.een.eerste.periode,.blijk.geven.van.geen.enkele. 

stoornis.. Niettemin,. voor. een. gedeelte. van. de. slachtoffers. zal. de. 

traumatische. gebeurtenis. gevolgen. hebben. die. kunnen. onderverdeeld. 

worden.in.drie.symptoom.categorieën: 

. a...De. herhaling. van. de. traumatische. gebeurtenis:. nachtmerries. steeds. 

terugkerend,.indringende.beelden,.scherpe.emotionele.en.psychische. 

reacties.. 

. b...Een.vermijdingsgedrag.van.alle.stimuli.(voorwerpen,.personen,.plaatsen,. 

enz.).ontvankelijk.voor.het.herinneren.van.de.feiten.. 

. c...Een. hyperwaakzaamheid:. verschieten. bij. het. minste. geluid,. sneller. 

geïrriteerd,.moeilijk.inslapen.en.gebrek.aan.concentratie. 

2 

4.. Posttraumatische.stress.(PTSD.in.het.Engels).overkomt.20.à.30%.van.de. 

slachtoffers.na.een.traumatisch.gebeuren.die.hen.confronteerde.met.de. 

dood. 

De.meeste.politiekorpsen.in.ons.land.hebben.een.afdeling.slachtofferhulp.ter. 

beschikking.van.de.bevolking..De.voorwaarde.voor.deze.hulp.is.meestal.het. 

lijden.aan.psychologische.stoornissen.die.het.gevolg.zijn.van.strafbare.feiten. 

(agressie,.verkrachting,.moordpoging).

3 

PROTOCOL 

3 Hartstilstand – Dood – Overleden 


Hartstilstand.|.Dood.|.Overleden.|.Ademhalingsstilstand.|.Apnoe.|.Beweegt.niet. 

meer.|.Lijk.|.Rottingsverschijnselen.|.Moord.|.Zelfmoord.|.Verkoling.|.Onthoofding.|. 

Massieve. verplettering. |. Lijkvlekken. |. Koude. huid. |. Doodsstrijd. |. Duidelijk. 

overleden 


D.Eventueel.de.zekerheid.bepalen.van.een.voorspelbaar.overlijden.waarbij. 

niet.kan.worden.gereanimeerd. 

1.1 Indicatoren ter bevestiging van een hartstilstand 

D.Afwezigheid.van.reactie.op.pijnlijke.prikkels. 

D.Afwezigheid.van.bewegen.van.de.borstkas.thorax 

D.Apnoe 

D.Afwezigheid.van.pols 

2.2 Indicatoren ter bevestiging van een plots overlijden / of niet 

te reanimeren dode 

D.Verkoold.lichaam,.onthoofd,.ontbinding 

D.Context.van.voorspelbaar.overlijden.(zieke.op.het.einde.van.zijn.leven,. 

ziekte.in.terminaal.stadium) 

. 


2.3.1 Medisch 


•.Onbewust 

•.Ademhaling.gestopt 

•.Verkoold 

•.Onthoofding 

•.Ontbinding 

•..Context.van. 

voorspelbaar.overlijden. 

(zieke.op.het.einde. 

van.zijn.leven,.ziekte.in. 

terminaal.stadium) 

1 

Plotseling. 

overlijden.. 

te.reanimeren 

2 Evident. 

overlijden 

3 Voorspelbaar. 


Mug.&.. 

Ambulance 

Ambulance.&. 

huisarts 

Huisarts 

Indien.weigering. 

hulp 

2.3.2 Andere 


•.Openen.van.deur 

Openen.van. 

deur 

D1 Brandweer 

Proces-verbaal D3 Politie 

•..Verdacht.overlijden.vast. 

te.stellen.door.een.arts. 

ter.plaatse 

Verdacht. 


101

3 

PROTOCOL 

3 Hartstilstand – Dood – Overleden 



D.Indien.de.patiënt.met.zekerheid.is.overleden.en.er.een.professional.uit. 

de. gezondheidssector. ter. plaatse. is. (dokter. huisarts,. verpleger,. enz.):. 

dan.moet.er.geen.Mug.uitgestuurd.worden,.een.huisarts.kan.de.akte.van. 

overlijden.invullen. 

D.Indien.een.persoon.niet.reageert.op.de.telefoon.of.de.deurbel,.of.men. 

heeft.geen.nieuws.sinds.meer.dan.24u,.moet.er.niet.verplicht.een.Mug. 

uitgestuurd.worden..Ofwel.is.de.persoon.overleden.en.niet.te.reanimeren,. 

ofwel. is. het. niet. reageren. vrijwillig. en. moet. de. persoon. dus. ook. niet. 

gereanimeerd.worden.. 


D.Overweeg.een.reanimatie.per.telefoon.met.een.bijzonder.meewerkende. 

oproeper 

2 


De.kansen.op.recuperatie.van.een.hartfibrillatie.verminderen.met.10%.per. 

minuut.. 

De. herkenning. van. een. hartstilstand. door. een. getuige. is. redelijk. simpel. 

waardoor.het.telefonisch.gesprek.tot.een.minimum.beperkt.kan.worden. 

Bij. een. prognose. van. recuperatie. van. een. patiënt. is. een. vroegtijdige. 

hartmassage.zeer.belangrijk..Dit.wil.zeggen.dat.we.systematisch.voorstellen. 

aan. de. oproeper. om. te. starten. met. een. hartmassage.. Het. toepassen. van. 

een.hartmassage,.zonder.mond-op-mond.beademing,.geven.een.waardevol. 

resultaat.in.termen.van.overleven.en.vergemakkelijken.de.handelingen.voor. 

niet-professionelen.. 

Het.nemen.van.de.pols.aan.de.halsslagader.door.niet.professionele.getuigen. 

is.niet.noodzakelijk.voor.het.herkennen.van.een.hartstilstand.en.is.eigenlijk. 

toch.weinig.betrouwbaar. 

De.bepaling.van.“verdacht.overlijden”.is.overigens.een.medisch.privilege.. 

Behalve.in.het.geval.van.gevaar.voor.de.hulpdiensten.of.om.redenen.van. 

ordehandhaving. wordt. de. vraag. naar. politie. bepaald. door. een. arts. ter. 

plaatse. 

.

4 

PROTOCOL 

4 CVA – TIA 


Attaque.|.Beroerte.|.Kan.niet.meer.spreken.|.Scheve.Mond.|.Hoofdpijn.|.Trombose.|. 

Verlamming.|.Eenzijdige.Verlamming.|.Onrustig.|.Verward.|.Walgen.|.Ongeluk.|. 

Vasculair.|.Cerebraal.|.Tijdelijk.geen.doorbloeding.|.Overgeven.|.Stuiptrekking 


2.1 Indicatoren ter bevestiging van AVC/AIT 

D. Eenzijdige.verlamming.(verlamming.van.de.linker-.of.rechterkant) 

D. Scheefhangen.van.de.mond 

D. Herkent.zijn.omgeving.niet,.is.verloren 



•.Tekens.van.shock 

•.Bewusteloos 

•.Stuipen. 

•..Voortekenen.van.een. 

mogelijke.CVA/AIT 

•..aanwezigheid.van.minstens.1. 

teken.van.ernst 

–.problemen.met.slikken 

–.aandachtsproblemen 

–..ernstige. aanval. van. acute. 

hypertensie. 

–.Hypotensie 

–.OAP.(longoedeem) 

–.hyper/hypoglycemie 

•.Leeftijd.

4 

PROTOCOL 

4 CVA – TIA 


D.Overweeg.een.CO.intoxicatie.–.protocol.nr..22. 


D.Overweeg.hypoglycemie.bij.een.diabeet.–.protocol.nr..9. 


D.De.bewuste.patiënt.in.half.zittende.houding.plaatsen. 

D.De.onbewuste.patiënt.in.veilige.houding.plaatsen. 

D.De.100.doen.terugbellen.indien.de.toestand.van.de.patiënt.achteruitgaat. 

of.verandert. 

2 


Het. verschil. tussen. een. TIA. (trans. ischemic. attack). en. een. CVA. (cerebraal. 

vasculair.accident).is.dat.de.symptomen.van.een.TIA.meestal.verminderen. 

binnen. de. 24. u. terwijl. bij. een. CVA,. de. symptomen. hardnekkiger. zijn,. de. 

patiënt.heeft.ook.vaak.nawerkingen.. 

Er.zijn.2.types.CVA: 

1.. Een.ischemische.CVA.waarvan.het.mechanisme.vergelijkbaar.is.met.dat.van. 

een.infarct,.namelijk.waarbij.een.ader.in.de.hersenen.verstopt.is.door.een. 

klonter. 

2.. Een. CVA. door. bloeduitstorting,. waarvan. de. toestand. van. de. patiënt. 

afhankelijk.is.van.de.grootte.van.de.bloeduitstorting. 

Een.CVA.en.een.TIA.kunnen.verward.worden.met.andere.urgenties: 

•. een.hypoglycemie.bij.een.diabeet, 

•. de.postkritische.fase.na.een.epilepsieaanval, 

•. een.CO.intoxicatie. 

Een.belangrijke.piek.van.hypertensie.kan.aan.de.basis.liggen.van.een.CVA. 

door.de.bloeduitstorting. 

De onmogelijkheid om te praten kan niet worden opgenomen in de 

evaluatie van het bewustzijn omdat de verminderde spraak het gevolg is 

van CVA of TIA.

5 

PROTOCOL 

5 Wonde door wapen 


Schotwonde.|.Steekwonde.|.Snijwonde.|.Stomp.Trauma.|.Penetrant.trauma–. 

pistool.|.Stomp.object.|.Revolver.|.Jachtongeval.|.Hold-up.|.Overval.met.geweld.|. 

Geweer.|.Machinepistool.|.Agressie.|.Moordpoging.|.Vechtpartij.|.Schieten.|. 

Karabijn.|.Jacht.|.Mes.|.Cutter.|.Zakmes 


D.Bepaal.het.soort.wapen: 

•.steekwapen.(mes,.cutter,.enz.), 

•.vuurwapen.(handwapen,.jachtgeweer,.enz.), 

•.stomp.wapen.(knuppel,.enz.). 

D.Bepaal.de.plaats.van.de.kwetsuren.(in.het.bijzonder:.hoofd,.hals,.romp) 


D.Feiten.worden.als.dusdanig.verteld 

D.Alle. verwondingen. ten. gevolge. van. het. gebruik. van. een. vuurwapen,. 

steekwapen,.stomp.voorwerp 


2.2.1 Medisch 


•.Shock 

•..Kwetsuren:.hoofd,.hals,. 

thorax,.buik.en.rug 

•.Penetrant.trauma 

•.Elke.schotwonde.bij.kinderen 

•..Hyperalgie 

•..Penetrant.trauma.in. 

ledematen.zonder.tekenen. 

van.shock 

1 Erg 

2 Shock. 

mogelijk 

Mug.&. 

Ambulance 

•..Vitale.functies.normaal 3 Licht Ambulance 

2.2.2 Politie 

D.Gevecht.nog.bezig? 

D.Agressor.ter.plaatse? 

D.Buiten.de.privésfeer? 

D.Gebruik.van.wapen.(Stomp.of.niet,.vuurwapen)? 

PIT

5 

PROTOCOL 

5 Wonde door wapen 


D.Verwittig.de.hulpdiensten.voor.mogelijk.gevaar. 


D.Bij.verwittigen.van.politie,.deel.dit.mee.aan.de.hulpdiensten. 


D.Let.op.de.eigen.veiligheid 

D.Laat.het.wapen.ter.plaatse,.kom.er.niet.aan..Bewaar.de.sporen 

D.Neem.een.propere.doek.en.druk.op.de.wonde 

2 


Een.scherpe.wonde.(alleen.een.ingang).is.erger.dan.een.perforatie.wonde. 

(een.in-.en.uitgang)..Bij.aanwezigheid.van.alleen.de.ingangswonde.kunnen. 

we.het.traject.van.een.projectiel.niet.bepalen.(diepte,.oriëntatie). 

De.kwetsuren.zijn.onder.andere.afhankelijk.van.het.interne.traject.van.de. 

kogel,.die.zelf.beïnvloedt.wordt.door.een.interne.schokgolf.en.het.fameuze. 

cavitatie.fenomeen.. 

Het.orgaan.of.de.gekwetste.gedeelte.bepaalt.of.de.situatie.erg.is.of.niet.. 

Want,.niet.alle.steek-.of.schotwonden.zijn,.per.definitie,.erg. 

Wonde door een vuurwapen:. zij. kunnen. oppervlakkige. zelfs. meervoudige. 

wonden. veroorzaken. die. helemaal. niet. de. vitale. functies. beïnvloeden. 

(oppervlakkige. steekwonden).. Daartegenover,. een. geperforeerde. messteek. 

in.de.onderbuik.of.borst.vereist.een.tussenkomst.van.de.Mug. 

Wonde door kogel:.De.ingangspunten.zullen.vaak.wonden.zijn.van.kleine. 

omvang.die.weinig.indruk.maken,.ze.zijn.echter.geen.spiegel.van.de.interne. 

kwetsuren.die.de.kogel.heeft.veroorzaakt. 

Men.kan.geen.conclusies.trekken.uit.de.positie.van.de.respectievelijke.in-.en. 

uitgangsopening,.in.functie. van.het. gebruikte.wapen.is.het.traject.van.de. 

kogel.tussen.in-.en.uitgang.niet.per.definitie.een.rechte.lijn.(cavitatie)..Dit. 

soort.wonden.bieden.plaats.aan.belangrijke.infectueuze.complicaties. 

Deze.tussenkomsten.zullen.systematisch.onderwerp.zijn.van.een.gerechtelijk. 

onderzoek..Het.medisch.geheim.blijft.maar.de.veiligheid.van.de.hulpverleners. 

is.prioriteit..

6 

PROTOCOL 

6 


Brandwonde – Brand 

Brandwonde.|.Verbrand.|.Roodheid.|.Blaren.|.Zwart.|.Verkoold.|.Inhalatie.van. 

hitte. |. Brandende. kledij. |. Chemische. verbranding. |. Vrieswonden. |. Stoom. |. 

Elektrocutie.|.Bevriezing.|.Stoom.|.Elektrocutie.|.Elektriseren.|.Brand.|.Explosie. 

|.Zuur.|.Bijtende.soda.|.Ontstopper 


D. Bepaal.de.oorzaak.van.de.brandwonde 

D. Bepaal.de.plaats,.de.grootte.en.de.diepte.van.de.brandwonden 

Indicatoren ter bevestiging van … 

D. Blootstelling.aan.een.belangrijke.warmtebron,.aan.een.brand/explosie 

D. .Contact.met.een.koudebron,.een.cryogeen.product.(stikstof.of.vloeibare. 

zuurstof,…). 

D. Blootstelling.of.contact.met.een.chemisch.product,.bijtend.of.brandend 

Urgentiegraad 


•..Brandwonde. 

–.>15%.volwassene.. 

(behalve.1 e .graad) 

–..>10%.kind.. 

(behalve.1 e .graad) 

–..>30%.(alle.dieptes.van.de. 

wonden.gemengd.(ernstig)) 

•..Gezicht.(vermoeden.van. 

geraakte.ademhalingswegen) 

•..Brandwonde.verbonden.aan. 

een.elektrocutie 

•.Inhalatie.van.warmte 

1 Erg 

•..Hyperalgie.ondanks.cooling 2 Matig PIT 

Mug.&. 

Ambulance 

•.Lichte.brandwonden 3 Licht Ambulance

6 

PROTOCOL 

6 Brandwonde - Brand 


D.Indien.chemische.brandwonden,.welk.product.? 

D.Indien.brand,.mogelijks.CO.en.cyanide.intoxicatie 


D.In.geval.van.meerdere.zwaar.verbrande.slachtoffers.denk.aan.het.BABI. 

plan 

D.Indien.explosie,.zie.protocol.trauma.nr..30 


D.Verwijder.de.slachtoffers.uit.de.rook. 

D.Spoel. de. brandwonden. met. stromend. lauw. water. gedurende. minimum. 

10. minuten. (regel. van. 15,. water. van. 15°C. gedurende. 15. minuten. op. 

15.cm.van.de.brandwonde). 

D.De.brandwonden.niet.met.vettige.of.andere.substanties.bedekken. 

D.Indien.verbranding.bovenste.ledematen,.verwijderen.van.ringen,.horloge,. 

juwelen. 


Er.wordt.naar.elk.geval.van.elektrocutie.een.Mug.gestuurd.(zie.desbetreffende. 

protocol). 

Meerdere.intoxicaties.(CO,.cyanide).cumuleren.als.er.brand.is. 

Evaluatie van de verbrande huidoppervlakte bij een volwassene 

(regel.van.9.van.Wallace): 

Lichaamsdeel 

Hoofd.en.hals 9% 

Thorax.(voorkant) 9% 

Thorax.(achterkant) 9% 

Abdomen.(voorkant) 9% 

Abdomen.(achterkant) 9% 

1.arm 9% 

1.been.(voorkant) 9% 

1.been.(achterkant) 9% 

Externe.genitaliën 1% 

Het.overgrote.deel.van.brandwonden.bij.kinderen.worden.veroorzaakt.door. 

warme.vloeistoffen.(omvergooien.van.kookpotten…). 

Evaluatie van de verbrande huidoppervlakte bij een kind 

(regel.van.9.van.Wallace): 

Lichaamsdeel Kind Baby 

Hoofd.en.hals 14% 18% 

Thorax.(voorkant) 9% 9% 

Thorax.(achterkant) 9% 9% 

Abdomen.(voorkant) 9% 9% 

Abdomen.(achterkant) 9% 9% 

1.arm 9% 9% 

1.been.(voorkant 8% 7% 

1.been.(achterkant) 8% 7% 

Het.enige.verschil.met.volwassen.personen.is.dat.het.gezicht.van.een.kind. 

een.groter.percentage.bedraagt.

7 

PROTOCOL 

7 


Hoogte.|.Val.|.Dak.|.Dakwerken.|.Verdieping.|.Door.het.venster.gevallen.|.Uit. 

het.raam.gooien.|.Steiger.|.Balkon.|.Boom.|.Terras.|.Trap.|.Ladder 


2.1 Indicatoren ter bevestiging van val 

D.Omstandigheden,.getuigen 

Val grote hoogte (> meter) 



•..Shock:.bleek,.transpiratie,. 

koude.huid 

•.Cyanose. 

•.Stuipen 

•.Luidruchtige.ademhaling 

•.Hoogte.>.3m 

•..Verlamming.van.de. 

ledematen 

•..Verlies.van.bloed.als.ernstig. 

beoordeeld 

•.Agitatie.of.slaperig 

•..Voor een hoogte > 3m 

–.hyperalgie 

–..verlies.van.bloed.als.matig. 


•.paresthesie 

•..Hoogte < 2m 

•..Verlies.van.bloed.als.licht. 


1 Ernstig 

2 Matig PIT 

Ambulance.+. 

Mug 

3 Licht Ambulance

7 

PROTOCOL 

7 Val grote hoogte (> meter) 



D.Vervolledig.de.vraagstelling.met.de.volgende.protocol(s):.nr..18.–.nr..31 


D.Indien.geen.reden.om.het.slachtoffer.te.verplaatsen,.laat.hem/haar.ter. 

plaatse.liggen..De.patiënt.niet.mobiliseren.(respecteer.de.as.hoofd/hals/ 

romp) 

D.Druk.op.elke.bloeding.met.een.propere.doek 


De.hoogte.van.een.val.wordt.vaak.overschat.door.een.oproeper,.er.wordt. 

een.balans.opgemaakt.van.de.vitale.functies.van.zodra.een.slachtoffer.een. 

val.heeft.gemaakt.tussen.3.en.5.meter..(12%.sterft.na.een.val.van.de.1 e . 

verdieping,.97%.van.de.5 e )..Voor.het.gemak,.beschouwen.we.een.verdieping. 

gelijk.aan.3.meter. 

Een.kind.is.gevoeliger.aan.de.mogelijke.complicaties.gezien.zijn.klein.volume. 

aan.bloed,.dit.wil.zeggen.dat.bloedverlies.hoe.miniem.ook.meer.gevolgen.zal. 

hebben.dan.bij.een.volwassene. 

Bij.bejaarde.personen.ziet.men.andere.karakteristieken.die.hen.kwetsbaar. 

maken.bij.een.val.van.grote.hoogte:.ontkalking.van.de.beenderen.bevorderen. 

fracturen,. een. onderliggende. pathologie. komt. vaak. voor. (hypertensie,. 

hartaandoening,.enz.),.idem.voor.medicatie.(inname.van.bloedverdunners,. 

ß-blockers,.enz.).

8 

PROTOCOL 

8 


Interne.defibrillator,.inplanteerbare.cardioverter-defibrillator.(ICD).|.Automatische. 

ingeplante. cardioverter-defibrillator. (AICD). |. Pacemaker. (PM). |. Inwendige. 

shocks.|.Elektrische.hartschokken.|.Batterij.in.het.hart.|.Pijn.in.de.borststreek.|. 

Hartkloppingen.|.Syncope.|.Verlies.van.bewustzijn 


2.1 Indicatoren ter bevestiging van 

D.Een.patiënt.met.een.pacemaker 

D.Een.patiënt.met.een.defibrillator 



•.Bradycardie 

•.Tachycardie 

•.Pijn.in.de.borststreek 

•..Ten.minste.2.elektrische. 

schokken.met.symptomen. 

(onwel,.syncope,. 

hartkloppingen) 

•..2.elektrische.schokken. 

zonder.symptomen 

Patiënt met defibrillator – pacemaker 

1 Erg 

2 Matig PIT 

Mug.&. 

Ambulance 



D.Vervolledig.de.vraagstelling.met.de.volgende.protocollen:.nr..10.–.nr..11.–.nr..20.–. 

nr..23 

D.Het.kan.nuttig.zijn.de.patiënt.zelf.aan.de.telefoon.te.hebben.om.de.ernst. 

van.de.situatie.te.kunnen.bepalen. 


D.Stel.de.patiënt.gerust 

D De.patiënt.niet.verplaatsen 

D.Absolute.rust

8 

PROTOCOL 

8 Patiënt met defibrillator – pacemaker 


Patiënten.die.lijden.aan.bradycardie.dragen.vaak.een.“pacemaker”..Het.gaat. 

over.een.klein.metalen.doosje.dat.wordt.ingeplant.ter.hoogte.van.de.thorax.. 

Dit.doosje.is.verbonden.met.een.elektrische.sonde.die.ingeplant.wordt.in.het. 

hart..Elektrische.pulsen.met.een.zwakke.intensiteit.zorgen.ervoor.dat.het.hart. 

zijn.ritme.bewaart..Deze.pulsen.worden.permanent.gegeven,.of.naargelang. 

de.behoefte.van.het.hart.wanneer.de.pacemaker.een.probleem.detecteert.. 

De. dragers. van. een. pacemaker. zullen. dit. melden. aan. de. 100,. maar. het. 

toestel. zelf. zal. zelden. het. probleem. zijn. (uitgerukte. sonde,. batterij. plat,. 

asynchronisme). 

Sommige. patiënten. zijn. drager. van. een. inplanteerbare. automatische. 

defibrillator.. De. manier. van. inplanten. is. vergelijkbaar. met. een. pacemaker. 

maar. de. redenen. om. ze. in. te. planten. zijn. anders:. onverwachte. dood. die. 

werd.“gerecupereerd”,.episodes.van.tachycardie.of.ventriculaire.fibrillaties,. 

syncopes.verbonden.aan.periodes.van.slecht.verdragen.tachyaritmie..In.dit. 

geval,.analyseert.de.doos.constant.het.hartritme.en.levert.een.elektrische.schok. 

telkens.zich.een.aritmie.voordoet.(die.anders.dodelijk.zijn)..Niettegenstaande. 

de.elektrische.schokken.zeer.zwak.zijn.voelen.de.dragers.van.een.defibrillator. 

dit.als.pijnlijk.aan!. 

Dit.kan.de.reden.zijn.van.een.oproep.aan.de.100.waarin.ze.zich.beklagen.over. 

hun.defibrillator.die.overslaat..Dit.kan.betekenen.dat.er.een.onderliggend. 

probleem. is,. zoals. syncope,. zich. onwel. voelen,. hartkloppingen.. Deze. 

symptomen. zijn. alarm. tekens. die. het. uitsturen. van. een. medisch. team. 

rechtvaardigen..Het.komt.zelden.voor.dat.het.toestel.zelf.ontregeld.raakt..De. 

patiënt.zal.pijn.voelen.zonder.extra.symptomen. 

De.modernste.toestellen.(en.kostbaarste.…).combineren.de.twee.functies. 

zoals.hierboven.beschreven:.cardiostimulator.–.defibrillator.

9 

PROTOCOL 

9 


Diabetes.|.Suikerziekte.|.Hypoglycemie.|.Hyperglycemie.|.Zweten.|.Acetongeur.|. 

Shock.|.Insuline.|.Glycemie.|.Suiker.|.Glucose.|.Zich.onwel.voelen.|.Bleek.|. 

Onrustig.|.Verwarring.|.Onbewust.|.Agressief.|.Dronken 



D.Gekend.diabetisch.patiënt 

Suikerziekte 



•.Inaugurele.coma. 

•.Extreem.onrustig 

•.Stuipen 

•.Vrouw.in.verwachting 

•..Coma.met.hypoglycemie. 

bewezen.percutane.test. 

(glycemie.

9 

PROTOCOL 

9 Suikerziekte 



D.Het.kan.handig.zijn.om.de.patiënt.aan.de.telefoon.te.hebben.om.de.ernst. 

van.situatie.rechtstreeks.in.te.schatten.. 

D Vervolledig.de.bevraging.aan.de.hand.van.de.volgende.protocollen:.nr..23.–. 

nr..15.–.nr..20 

D.Ga.na.of.de.patiënt.wordt.behandeld.met.insuline..Indien.positief,.kan. 

hypoglycemie.vaker.voorkomen. 


D.Indien.techniek.gekend.door.de.oproeper,.glycemie.laten.bepalen.. 

D In.het.geval.van.hypoglycemie.probeer.een.klein.beetje.gesuikerde.drank. 

te.laten.drinken.(vb..frisdranken,.limonade,…).door.een.bewust.patiënt,. 

die.geen.moeilijkheden.heeft.om.te.slikken.en.voor.wie.er.geen.indicatie. 

is.om.nuchter.te.blijven.(trauma,.voorspelbare.anesthesie,.gastroscopie,. 

enz…).. Indien. er. geen. snelle. verbetering. komt,. vragen. om. te. stoppen. 

met.suiker.geven..Deze.praktijk.mag.in.geen.geval.het.zenden.van.een. 

ambulance.en.Mug.uitstellen. 


Diabetes.is.een.vaak.voorkomende.pathologie.die.de.oproeper.meestal.zal. 

melden.. 

Het.volstaat.om.zeker.te.zijn.dat.de.klachten.van.de.patiënt.van.die.aard.zijn. 

om.de.diensten.van.de.100.te.vragen:. 

D.Is.het.de.diabetes.die.het.probleem.veroorzaakt.(hypo.of.hyperglycemie)? 

D Is.het.feit.dat.de.patiënt.diabetes.heeft.een.supplementair.gegeven.die. 

niets.te.maken.heeft.met.het.huidige.probleem.waarvoor.men.belt? 

Systematisch.informeren.naar.stuipen:.immers,.een.belangrijke.hypoglycemie. 

resulteert.in.stuipen.(is.verschillend.van.een.traditionele.epilepsie.aanval). 

Er.wordt.een.Mug.gestuurd.naar.elke.bewusteloze.diabetes.patiënt..Indien. 

minder.ernstig.een.PIT. 

Het.oraal.toedienen.van.suiker.aan.een.diabetespatiënt.die.een.hypoglycemie. 

doormaakt.kan.gebeuren.zonder.risico.indien.men.de.volgende.condities.strikt. 

volgt: 

•. Adequate.en.meewerkende.omgeving 

•. Bewust.patiënt.zonder.slikproblemen 

•. Een.kleine.hoeveelheid.van.een.gesuikerde.drank.(slokje.per.slokje) 

•. Geen.indicatie.om.de.patiënt.nuchter.te.houden.(trauma,.onderzoeken,. 

enz.) 

•. Stoppen.met.het.toedienen.van.suiker.indien.de.patiënt.niet.verbetert. 

•. Niet.wachten.met.het.uitsturen.van.de.hulp. 

Het.toedienen.van.suiker.is.aangewezen.bij.een.glycemie.

10 

PROTOCOL 

10 


Kortademig.|.Dyspneu.|.Copd.|.Astma.|.Emfyseem.|.Piepende.ademhaling.|. 

Hijgen. |. Wheezing. |. Cyanose. |. Blauw. en. grauw. |. Bronchitis. |. Verstikking. |. 

Verslikking. |. Valse. kroep. |. Hyperventilatie. |. Ademtekort. |. Respiratoire. 

infectie. |. Longoedeem. |. Oap. |. Vreemd. voorwerp. |. Zuurstof. |. Longembool. |. 

Benauwdheid 


2.1 Indicatoren ter bevestiging van ademhalingsmoeilijkheden 

D.Prikkeling.aan.vingers/rond.de.mond.(hyperventilatie) 

D.Polypnee.of.bradypnee 

D.Cyanose,.blauwe.teint 

D.Luidruchtige.of.belemmerde.ademhaling 

D.Moeite.of.onmogelijk.te.praten 


D.Valse.slikbeweging./.vreemd.voorwerp.in.de.luchtwegen 



•.Ernstige.cyanose 

•.Ademnood 

•.Bradypnee.of.gasping 

•.Verkeerde.slikbeweging 

•.Vreemd.voorwerp 

•..Moeite.met.of.onmogelijk.te. 

praten 

•..Pijn.in.de.borststreek.met. 

cyanose 

•..Astmatisch.en.COPD:. 

behandeling.zonder.effect. 

•..Matige.dyspneu.zonder. 

cyanose.rond.de.mond 

•.Vitale.functies.normaal 

•..Dyspneu,.gewone. 

ademhinder 

•..Tachypneu.zonder.andere. 

tekenen.of.voorgeschiedenis. 

(angstsituatie) 

1 Erg 

2 Matig PIT 

Mug.&. 

Ambulance 

3 Licht Ambulance

10 

PROTOCOL 

10 



D.De.mogelijkheid.van.het.inademen.van.huishoud-.of.industriële.producten. 

niet.uitsluiten,.deze.kunnen.ademhalingsproblemen.veroorzaken. 

D.Vervolledig.de.vraagstelling.met.de.volgende.protocollen:.nr..11.–.nr..23.–.nr..26. 


D.Leg.de.thuismedicatie.klaar. 


D.Absolute.rust.in.een.kalme.omgeving 

D.Zittende.houding.van.een.bewuste.patiënt 

D.Indien. verkeerde. slikbeweging. of. inhalatie. van. een. vreemd. voorwerp,. 

vragen. aan. de. oproeper,. indien. mogelijk,. een. Heimlichbeweging. uit. te. 

voeren. 


Het.kan.nuttig.zijn.de.patiënt.zelf.aan.de.telefoon.te.vragen.om.de.ernst.van. 

de.situatie.te.kunnen.evalueren. 

Bij.een.jonge.patiënt,.zonder.voorgeschiedenis.van.ademhalingsproblemen,. 

met. als. symptomen. een. versnelde. ademhaling. en. pijn. in. de. borststreek,. 

systematisch. vragen. of. er. zich. prikkelingen. aan. mond. en. vingertoppen. 

voordoen. è. Een. tetaniecrisis. of. neiging. tot. spasmen. (komt. vaak. voor. in. 

scholen.en.publieke.plaatsen)..99%.van.de.patiënten.met.deze.pathologie. 

zijn.vouwen. 

Het.inademen.van.huishoudelijke.of.industriële.producten.kunnen.eveneens. 

ademhalingsproblemen.veroorzaken. 

Een. longoedeem. is. een. cardiale. pathologie. waarvan. de. symptomen. zich. 

vertalen. in. ademhalingsstoornissen.. Bij. een. (vermoedelijk. of. door. arts. 

bevestigd).longoedeem.wordt.een.Mug.gestuurd. 

De. voornaamste. oorzaak. van. erge. kortademigheid. bij. patiënten. met. 

chronische.ademhalingsstoornis.en.een.COPD.is.een.infectie.van.de.luchtwegen. 

(pneumonie…).. Daarom. moet. er. bij. dit. soort. patiënten. een. diepgaander. 

oorzaak.gezocht.worden.van.hun.kortademigheid,.een.bijkomend.gegeven. 

kan.koorts.zijn..Deze.pathologie.vereist.niet.systematisch.het.uitsturen.van. 

een.Mug,.behalve.als.er.andere.erge.indicaties.zijn.. 

Zodra.een.huisarts.een.longembool.vaststelt.wordt.een.Mug.uitgestuurd..Een. 

longembool.is.een.ernstige.ademhalingsaandoening. 

Een.astma.aanval.kan.zeer.snel.erger.worden,.de.tijd.van.een.telefoongesprek.is. 

al.voldoende..Bij.het.minste.vermoeden.van.erge.graad.een.Mug.meesturen..

11 

protocol 

11 pijn in de borststreek 


Pijn in de borststreek | Thoracale pijn retrosternale pijn | Angor | Angina pectoris | 

Benauwdheid | Toesnoerend gevoel | Uitstraling in de armen en/of in de hals 

en de kaak | Hartinfarct | Hartaanval | Iets gekregen | Beroerte | Attaque | 

Hartziekte | Bradycardie | Trage pols | Tachycardie | Snelle pols | Onregelmatige 

pols 


2.1 Indicatoren ter bevestiging van pijn in de borststreek 

D Stralingspijn in een arm, de kaak, de rug, de schouder 

D Stekende pijn, overweldigend, benauwdheid 


OBServATIeS NIveAU TyPe AcTIeS 

• Shock 

• Zweten, bleekheid, verlies 

van bewustzijn (syncope) 

• cardiale voorgeschiedenis 

(hervallen) 

• Blijvende intense pijn 

(uitstralend in de armen) 

• 2 X pijn in minder dan 24u 

• risicofactoren (hypertensie, 

diabeet, zware roker) 

• Man > 35j, vrouw > 40j 

• respiratoir afhankelijke pijn 

• Matige pijn 

• Man van < 35 jaar en vrouw 

van < 40 jaar 

• context van angst, stress 

• context van hoest, koorts 

1 Zeer erg 

2 Matig PIT 

Ambulance & 

Mug 

3 Licht Ambulance

11 

PROTOCOL 

11 

Pijn in de borststreek 



D.Vervolledig.de.vraagstelling.met.de.volgende.protocollen:.nr..10.–.nr..23 

D.De.leeftijd.en.het.geslacht.van.de.patiënt.kunnen.een.indicatie.zijn.bij.het. 

zenden.van.hulp:.een.man.van.meer.dan.35.jaar.en.een.vrouw.van.meer. 

dan.40.behoren.tot.de.risicogroep.en.rechtvaardigen.het.zenden.van.een. 

Mug. 


D.Indien.de.patiënt.medicatie.heeft.genomen.(Cédocard ® ,.Cardio-Aspirine ® …),. 

aanraden.om.niets.meer.te.nemen,.zelfs.als.de.pijn.niet.mindert.(risico.op. 

bijwerkingen.van.de.medicatie). 




Hartpatiënten. onder. behandeling. (Cédocard ® ,. Cardio-Aspirine ® …). nemen. 

vaak.uit.eigen.beweging.hun.medicatie.om.de.pijn.te.bestrijden. 

Het.risico.op.een.hartstilstand.bij.bepaalde.pijn.in.de.borststreek.rechtvaardigt. 

het.uitzenden.van.een.vroegtijdige.Mug.vanaf.het.geringste.vermoeden.van. 

een. ernstige. pathologie.. Er. wordt. een. Mug. gestuurd. naar. een. hartpatiënt. 

die. pijn. heeft. in. de. borststreek,. zonder. bijkomende. tekens. van. ernstige. 

pathologie. 

4 

Men.mag.niet.onderschatten.wat.het.effect.is.wanneer.men.zich.snel.naar.de. 

spoedgevallen.begeeft,.als.de.Mug.niet.beschikbaar.is. 

Bekijk.dan.even.de.volgende.mogelijkheden.vooraleer.een.reserve-Mug.uit.te. 

sturen,.die.van.verder.moet.komen:. 

D.Vervoer.per.gewone.ambulance.als.de.spoedgevallen.dichtbij.zijn 

D.Kijk.na.of.de.dichtstbijzijnde.Mug.beschikbaar.is 

D.Als. volgens. u. een. Mug. noodzakelijk. is. overweeg. dan. een. afspraak. 

onderweg.tussen.ambulance.en.Mug 

D.Ambulance.met.verpleger. 

Andere oorzaken van pijn in de borststreek: 

D.Dissectie.van.de.aorta:.hevige.pijn.midden.de.borst. 

D.Massief. longembool,. zich. onwel. voelen. en. syncope,. in. de. context. van. 

immobiele.bedlegerigheid. 

D.Een.pneumothorax:.brutale.pijn,.pijn.in.de.schouder,.kortademigheid. 

D.Pericardie:.Grieperig,.koorts,.posturele.afwijking. 

Symptomen. van. het. spijsverteringsstelsel. (zich. onwel. voelen. met. walgen,. 

overgeven…). kunnen. wijzen. op. een. infarct. zelfs. zonder. pijn. in. de. 

borststreek.

12 

PROTOCOL 

12 


Buikpijn. |. Buikkrampen. |. Maagpijn. |. Maagkrampen. |. Blaasprobleem. |. 

Plasprobleem.|.Pijn.uitstralend.naar.rug.|.Gynaecologie.|.Zwanger.|.Aneurysma.|. 

Probleem.om.te.urineren.|.Appendicitis. 



D.Zwangerschap.–.vaginale.of.anale.bloeding. 

D.Diarree.–.Walgen.–.Overgeven 

Niet-traumatische buikpijn 



•..Shock,.Bleek,.Transpiratie 

•..Uitwendige.bloeding.hoog. 

of.laag 

•..Vaginale.bloeding.bij. 

zwangere.vrouw 

•..Diabeet 

•..Voorgeschiedenis 

•..Hyperalgie.(stekende,. 

kloppende.pijn) 

•..Diarree 

•..Walgingen 

•..Overgeven 

1 Zeer.erg 

2 Matig PIT 

Ambulance.&. 

Mug 

3 Licht Ambulance

12 

PROTOCOL 

12 Niet-traumatische buikpijn 



D.Vervolledig.de.vraagstelling.met.de.volgende.protocollen:.nr..5.–.nr..17.–.nr..31 

D.Het.kan.handig.zijn.om.de.patiënt.aan.de.telefoon.te.hebben.om.de.ernst. 

van.situatie.rechtstreeks.in.te.schatten. 


D.Een.halfzittende.houding,.indien.geen.problemen.met.het.bewustzijn 

D.Laten.rusten.in.een.kalme.omgeving 

D.Nuchter.blijven 

4 




Een.intense.of.ondraaglijke.pijn.samen.met.tekenen.van.shock.kan.een.acute. 

abdomen.veroorzaken,.ongeacht.de.oorsprong.(interne.bloeding…). 

Een.zich.verplaatsende.pijn.kan.wijzen.op.een.dissectie.van.de.aorta.. 

Pijn.in.de.maagstreek.kan.wijzen.op.een.infarct..Vraag.naar.de.voorgeschiedenis. 

(angina.pectoris.of.infarct). 

Een.buitenbaarmoederlijke.zwangerschap.bij.een.jonge.vrouw,.ga.na.of.er. 

mogelijk.sprake.is.van.een.zwangerschap.. 

.

13 

PROTOCOL 

13 


Nierkoliek.|.Nierstenen.|.Ischialgie.|.Verschot.|.Lumbago.|.Aneurysma.|.Rugpijn. 

|.Lendenpijn.|.Zwangere.vrouw.|.Nierziekte.|.Hernia.|.Wervel.|.Ischias 


2.1 Indicatoren ter bevestiging van rugpijnen 

D.Voorgeschiedenis.van.lumbaal.trauma,.van.nierkolieken. 

D.Al.dan.niet.recente.lumbale.chirurgie. 

D.Pijnstillende.houding 

D.Zwangerschap 

Niet-traumatische rugpijnen 



•..Aantasting.van.de.vitale. 

functies 

•..Koorts,.walgen,.overgeven,. 

duizeligheid,.bleek,. 

zwangerschap 

•..Voorgeschiedenis. 

(nierstenen) 

•..Pijn.(Chronisch,.intens) 

•..Ziekmakende.pijn.zonder. 

andere.ernstige.tekens 

1 Zeer.erg 

2 Matig PIT 

3 Licht 

Ambulance.&. 

Mug 

Ambulance.. 

of.huisarts 



D.Laat.het.slachtoffer.zitten/liggen.in.de.houding.die.hij/zij.wenst 


D.Strikte.rust.in.afwachting.van.de.hulp..

13 

PROTOCOL 

Rugpijn 


Men.noemt.gewone rugpijn.de.pijnen.in.de.rug.als.gevolg.van.beginnende. 

of.gevorderde.artrose..Zelfs.als.het.moeilijk.is.om.de.pijnlijke.symptomen.te. 

beschrijven. van. een. precies. anatomisch. letsel,. de. term. “gewone. rugpijn”. 

betekent.een.klinisch.syndroom.die.vaak.voorkomt.en.herkenbaar.is. 

De. gewone. rugpijnen. zijn. het. tegenovergestelde. van. symptomatische 

rugpijnen,.aanwijzing.van.een.ruggengraataandoening.of.diverse.wervelkolom. 

aandoeningen. (ontsteking,. infectie,. tumor…).. Ze. komen. minder. vaak. voor. 

dan.gewone.rugpijnen.maar.zijn.ernstig.en.verdienen.de.nodige.aandacht. 

Niersteen 

De.niersteen.is.een.symptoom.en.geen.ziekte.. 

Het.gaat.over.een.brutale.pijn,.van.een.grote.intensiteit,.gesitueerd.in.een. 

lumbale.holte.onderaan.de.rug. 

De.niersteen.wordt.veroorzaakt.door.een.onder.druk.zetten.van.de.nier,.de. 

steen.wordt.zelf.een.obstakel.in.de.urinewegen.. 

Aneurysma afkomstig van de abdominale aorta 

Potentieel.dodelijk.urgentie.waarvan.de.symptomen.kunnen.verward.worden. 

met.deze.van.een.niersteen.. 

Vraag.naar.de.typische.symptomen:.een.of.beide.benen.zijn.koud,.zweten. 

. 

13 Niet-traumatische rugpijnen 

4

14 

PROTOCOL 

14 


Elektrocutie. |. Elektriseren. |. Flash. |. Bliksem. |. Gelijkstroom. |. Wisselstroom. |. 

Elektriciteitscabine.|.Arbeidsongeval.|.Ongeval.thuis.|.Brandwonde 


2.1 Indicatoren ter bevestiging van 

D.Omstandigheden.en.getuigenissen 

D.In-.en.uitgangspunten 



2.2.1 Medisch 


•..Hoogspanning.(>.220V) 

•..Elektrocutie.van.een.kind 

•..Blikseminslag 

•..Uitwendige.brandwonden 

•..Gedeeltelijk.geheugenverlies. 

(Opwinding./.Slaperigheid./. 

Coma) 

•..Tekens.van.shock 

•..Gelijkstroom.(de.12.à.220V) 

•..Uitwendige.brandwonden 

•..Pijn.in.de.borststreek 

•..Hartkloppingen 

•..Syncope 

•..Laagspanning.(de.0.à.12V). 

behalve.bij.kinderen.

14 

PROTOCOL 

14 


2.2.2 Brandweer 

D.Indien. de. elektriciteitsbron. niet. kan. afgesloten. worden,. stuur. een. 

brandweerploeg 



D.Bel. de. brandweer. en. indien. nodig. de. betrokken. diensten. (elektriciteit. 

bedrijf,.NMBS,.MIVB…) 

D.Indien. de. beschrijving. van. de. oproeper. meer. gaat. in. de. richting. van. 

een.brandwonde.met.grote.oppervlakte.(thermische.flash),.zie.protocol. 

brandwonden.(protocol.6). 


D.Vooraleer.hulp.te.bieden,.zorg.voor.uw.eigen.veiligheid. 

D.Verwijder.de.getuigen.uit.de.gevarenzone. 

D.Plaats.het.slachtoffer.in.een.halfzittende.houding,.of.de.meest.gemakkelijke. 

houding.voor.de.patiënt. 

D.Indien.patiënt.bewusteloos.in.veiligheidshouding.plaatsen. 

D.Vraag.om.terug.te.bellen.indien.de.situatie.verandert.of.erger.wordt. 

D.Vraag. de. oproeper,. indien. mogelijk,. om. de. elektriciteit. af. te. sluiten. 

(schakelaar,. hoofdschakelaar),. indien. niet. mogelijk. verwijder. 

elektriciteitsbron.met.een.lang.droog.houten.voorwerp. 

D.Overweeg.afkoeling.indien.er.de.mogelijkheden.voor.zijn. 

4 


D.Wisselstroom.is.schadelijker.dan.gelijkstroom. 

D.Laagspanning:.huishoudelijk.(220v.en.monofase).versus.Hoogspanning:.vb.. 

kabels.NMBS. 

D.Een. politrauma. wordt. vaak. veroorzaakt. (hersentrauma,. schouderontwrichting),.door.de.teweeggebrachte.samentrekking.van.de.spieren. 

D.In. de. wetenschap. dat. elektriseren. (het. onder. stroom. zetten). 

hartritmestoornissen.kan.veroorzaken.die.zeer.schadelijk.zijn,.wordt.er.een. 

Mug.gestuurd. 

D.Blikseminslag:.10.miljoen.volt.;.30.000.ampères.(tegen.32.à.64.A.met. 

huishoudelijke.stroom).;.8.000.à.30.000°.C..Maar.de.aanrakingstijd.is.heel. 

kort.(enkele.milliseconden). 

Elektrocutie. kan. cardiovasculaire. problemen. opleveren. en. meer. precies. 

ventrikel.fibrillaties. 

Hoogspanning.zorgt.voor.de.ergste.brandwonden.. 

De.verwondingen.door.elektrocutie.worden.vaak.onderschat.(begrensd.door. 

een.in-.en.uitgang).maar.inwendig.kan.de.schade.omvangrijk.zijn. 

Vergeet. het. opgelopen. trauma. niet. tijdens. de. val. of. terugslag. van. het. 

lichaam.

. 

15 

PROTOCOL 

15 


Epilepsie – Stuipen 

Stuipen.|.Stuiptrekkingen.|.Epilepsie.|.Vallende.Ziekte.|.Schokken.|.Schuim.op.de. 

mond.|.Met.armen.en.benen.slaan.|.Kramptoestand.|.Onvrijwillige.bewegingen.|. 

Abnormale.bewegingen.|.Bibberen.|.Spasmen. 


2.1 Indicatoren ter bevestiging van epilepsie – stuipen 

D. Hoge.koorts.–.in.de.context.van.een.hersentrauma,.intoxicatie 

D. .Bijten.op.de.tong.–.verlies.van.urine.–.schuim.op/in.de.mond.–.stuipen.zijn. 

nog.bezig 



•..Stuipen.>.2min 

•..Meerdere.aanvallen.op.. 

korte.tijd. 

•..Baby.of.kind.

15 

PROTOCOL 

15 Epilepsie – Stuipen 



D.Indien.de.oproeper.weinig.meewerkt,.zend.een.ambulance.en.bel.terug. 

voor.extra.informatie..De.tijd.tussen.de.2.gesprekken.kan.een.indicatie.zijn. 

voor.de.duur.van.de.aanval.. 


D.De.bewegingen.niet.tegenhouden,.niets.in.de.mond.steken. 

D.Verwijder.elk.mogelijk.gevaar.(meubels). 

D.Stel. de. oproeper. gerust,. leg. uit. dat. het. wakker. worden. langzaam. 

verloopt. 

4 


De.patiënt.die.stuipen.doet.is.altijd.bewusteloos.tijdens.en.na.het.stuipen,. 

met.een.luidruchtige.ademhaling,.het.wakker.worden.verloopt.traag.. 

Na.het.einde.van.het.stuipen.komt.de.patiënt.in.postkritieke.toestand..Hij.blijft. 

bewusteloos.gedurende.een.tijdje.en.de.ademhaling.blijft.luidruchtig..Dit.is. 

normaal.en.is.een.logisch.evolutie.van.stuipen. 

Indien.geen.bijkomende.ernstige.verwikkelingen,.zoals.hierboven.uitgelegd. 

wordt.er.geen.Mug.uitgestuurd. 

.

16 

PROTOCOL 

16 


Arts.|.Huisarts.|.Apotheker.|.Apotheek.van.wacht.|.Tandarts.|.Dierenarts.|.Oogarts 


2.1 Bevestiging van de hypothese 

D.Oproep.voor.een.dokter.van.wacht 

Medische wachtdiensten 

D.Oproep.voor.een.apotheek,.oogarts,.….van.wacht 

D.Oproep.voor.een.tandarts.van.wacht 

2.2 Controle van de niet-dringendheid 

D.Vraag.naar.de.reden.van.de.oproep.voor.dokter.van.wacht. 

D.In.functie.van.de.verkregen.informatie.zichzelf.verzekeren.dat.het.niet.gaat. 

om.een.oproep.van.dringende.aard.(ambulance.of.ambulance.+.Mug),.in. 

dat.geval.gebruik.de.desbetreffende.medische.protocol. 

2.3 Communicatie van inlichtingen 

In.functie.van.de.geografische.ligging.van.de.oproeper,.de.volgende.procedure. 

toepassen: 

D.Doorgeven.van.telefoonnummer.en/of.adres.van.de.dokter,.apotheker.of. 

tandarts.van.wacht.. 

D.Doorgeven.aan.de.oproeper.van.een.centraal.nummer.uit.zijn.regio. 



D.Het.is.goed.om.het.motief.voor.de.oproep.aan.de.dokter.van.wacht.te. 

vragen 


D.Bel.terug.naar.de.100.indien.de.toestand.van.de.patiënt.erger.wordt,.of. 

indien.onmogelijk.om.de.dokter.van.wacht.te.bereiken..

16 

PROTOCOL 

16 Medische wachtdiensten

17 

PROTOCOL 

17 


Zwangerschap 

Zwanger.|.Miskraam.|.Waterverlies.|.Krampen.|.Contracties.|.Abortus.|.Harde. 

Buik.|.Geboorte.|.Pasgeborene.|.Baby.|.Bevallen.|.In.verwachting.|.Vaginaal. 

bloedverlies. 


2.1 Indicatoren ter bevestiging van zwangerschap 

D.Weeën. –. verlies. van. vloeistof. –. zichtbaarheid. van. de. baby. of. de. 

navelstreng 



•..Onbewust 

•..Stuipen 

•..Ademhaling.gestopt 

•..Harde.buik 

•..Langdurige.weeën.>.1.min 

•.Intense.weeën.(interval..1u 

•..Geboorte.begonnen 

•..Vaginale.bloeding.. 

(2 e .en.3 e .trimester) 

•..Meerling.(arbeid.begonnen) 

•..Niet.de.eerste.zwangerschap.. 

(>.3.zwangerschappen) 

•..Gemiddelde.weeën.. 

(duurtijd.=.1.min) 

•..Frequente.weeën.. 

(interval.3.tot.5.min) 

•..Recent.vruchtwaterverlies.(.2.zwangerschappen) 

•..Weeën.>.2.min 

•..Vruchtwaterverlies 

•..Transport.naar.kraamkliniek. 

zonder.tekens.van.ernst.. 

(zie.1.of.2) 

1 Erg 

2 Matig PIT 

Ambulance.+. 

Mug 

Indien.mogelijk. 

een.vroedvrouw. 

toevoegen.aan. 

het.team 

3 Licht Ambulance

17 

PROTOCOL 

17 Zwangerschap 


D.Probeer.te.bepalen: 

•.De.voorziene.geboortedatum; 

•.Gaat.het.over.een.twee-.of.meerling; 

•.Het.ziekenhuis.dat.de.patiënt.heeft.gevolgd; 


•.Overweeg.om.het.team.te.vervolledigen.met.een.vroedvrouw. 


D.Indien.de.vrouw.bevalt:.Leg.de.vrouw.in.gynaecologische.houding,.laat.haar. 

duwen.op.het.moment.van.de.contracties.–.laat.propere.lakens.klaarleggen. 

–.verwarm.de.kamer 

D.Indien.het.kind.is.geboren:. blijf. spreken. met. de. oproeper,. stel. gerust. –. 

plaats.de.baby.op.de.buik.van.de.moeder,.op.zijn.zijde,.hoofdje.lichtjes. 

naar.achter.–.niet.trekken.aan.de.navelstreng.–.het.mondje.uitkuisen.met. 

een.propere.doek,.leg.een.dekentje/handdoek.over.het.kindje. 

D.Indien.de.mama.bleek.is.–.slaperig:.liggende.houding,.hoofd.laag.en.benen. 

omhoog. 


Een. zwangerschap. wordt. vaak. vergeleken. met. een. reis. per. vliegtuig:. de. 

risico’s.zijn.het.opstijgen.(eerste.trimester).en.de.landing.(laatste.trimester. 

en.bevalling). 

De. eerste trimester. is. de. periode. waarin. het. risico. op. een. miskraam. het. 

hoogst. is. (wordt. ook. spontane. vruchtafdrijving. genoemd).. Een. miskraam. 

kan.zich.op.verschillende.manieren.manifesteren,.maar.meestal.gaat.het.zo;. 

de.vrouw.voelt.pijn.(variabele.densiteit).in.de.onderbuik.gevolgd.door.een. 

vaginaal.bloedverlies..Dit.bloedverlies.is.beperkt.en.kan.op.diverse.manieren. 

voorkomen.(fel.rood.bloed.maar.ook.een.bruinachtig.verlies)..Hoewel.een. 

miskraam.zelden.aanleiding.geeft.tot.shock.moet.de.dispatcher.toch.aandachtig. 

blijven.voor.de.symptomen.(bleek,.zweten,.draaierig.bij.rechtstaan). 

. Een.buitenbaarmoederlijke.zwangerschap.is.een.foetus.die.zich.ontwikkelt. 

buiten. de. uterus.. De. integratie. kan. zich. voordoen. in. een. eileider. en. dan. 

is. de. ontwikkeling. van. een. embryo. gedoemd. om. te. mislukken.. Onder. de. 

factoren. die. dit. in. de. hand. werken. noteren. we. de. voorgeschiedenis. van. 

buitenbaarmoederlijke.zwangerschappen.(frequente.herhaling)..Meestal.gaat. 

het.over.een.brutale.lage.abdominale.pijn.(dolksteken).soms.gevolgd.door. 

een.discreet.bloedverlies..Het.grootste.risico.is.een.inwendige.bloeding..Eens. 

te.meer,.de.dispatcher.moet.aandachtig.blijven.voor.tekens.van.shock. 

De. tweede trimester. is. de. periode. met. de. minste. risico’s.. Meestal. is. de. 

misselijkheid.van.in.het.begin.verdwenen.en.de.vrouw.ervaart.deze.periode. 

als.rustig..Het.risico.op.een.miskraam.bestaat.vooral.als.men.niet.zeker.is. 

over.de.datum.van.de.bevalling.(is.men.werkelijk.in.de.tweede.trimester.?).. 

Gedurende.deze.periode,.kunnen.er.zich.contracties.voordoen;.de.eerste.raad. 

van.de.gynaecoloog.zal.meestal.voldoende.rust.zijn.

17 

PROTOCOL 

17 

Zwangerschap 

De.derde trimester.is.degene.waarin.zich.diverse.types.van.risico’s.voordoen.. 

De.zwangerschapsvergiftiging.(toxemie),.typisch.hierbij.is.bloeddrukverhoging,. 

pijn.in.de.bovenbuik,.oorsuizen.(lawaai.of.gefluit.die.wordt.waargenomen. 

zonder. externe. stimulatie). en. hoofdpijn.. Zwangerschapsvergiftiging. is. een. 

geduchte. tegenstander.!. Ze. manifesteert. zich. vooral. op. het. einde. van. de. 

zwangerschap.(maar.ook.tijdens.de.bevalling.en.in.de.eerste.week.na.de. 

bevalling)..Steeds.de.vitale.functies.nagaan.bij.de.vrouw!.De.karakteristieken. 

zijn:. stuipen,. eenmalig. of. meerdere. aanvallen. en. bloeddrukverhoging.. De. 

stuipen.zijn.het.teken.van.een.ernstige.encefalopathie;.die.het.systematisch. 

uitsturen.van.een.Mug.vragen. 

De.premature.geboorte.is.een.weinig.voorkomend.probleem.(±.6%.van.de. 

zwangerschappen)..Het.zenden.van.hulp.bij.volgende.indicaties:.meerlingen,. 

het.breken.van.water,.de.tijd.tussen.de.contracties.(hoe.korter,.hoe.groter. 

het.gevaar)..We.zenden.systematisch.een.Mug.naar.een.bevalling.die.thuis. 

begint. 

Bloedingen in de derde trimester.bestaan.in.drie.soorten:. 

D.Een.baarmoederbreuk.(5%.van.de.gevallen); 

D.Een. retro. placentair. hematoom. (70%). die. gekenmerkt. wordt. door. een. 

accumulatie.van.bloed.tussen.de.baarmoeder.en.de.placenta 

D.De.placenta.praevia.(25%).die.meestal.gekend.is.door.de.patiënt.omdat.ze. 

herkend.wordt.bij.een.echografie. 

We.onthouden.dus.dat.bij.een.zwangere.vrouw.die.een.bloeding.heeft.een. 

Mug.wordt.uitgestuurd.

17 

PROTOCOL 

17 

Zwangerschap

18 

PROTOCOL 

18 


Bloedverlies.|.Vaginale.bloeding.|.Baarmoederbloeding.|.Zwarte.ontlasting.|. 

Bloed.|.Zelfmoordpoging.|.Anale.bloeding.|.Bloedneus.|.Bloed.overgeven.|. 

Bloed. ophoesten. |. Maagbloeding. |. Snijwonde. |. Wonde. |. Zelfmoordpoging. |. 

Scalperen. 


Het.volume.van.het.bloedverlies.bepalen.en.het.risico.op.hypovolemische. 

shock.. 

2.1.Indicatoren ter bevestiging van bloedverlies 

Bloedverlies 

D. .Traumatisch:.wonde(n).met.bloedverlies.“gewoon.bloedend”.of.“spuitend” 

D. Vaginaal:.zwangerschap.of.niet. 

D. Uit.de.neus.en/of.de.mond:.traumatische.neusbloeding.of.niet. 

D. Van.digestieve.oorsprong:.overgeven.van.bloed.of.anaal.bloedverlies. 

2.2.Ernstigheidsgraad 


2.2.1. Traumatisch bloedverlies 

D. wonde(n).met.bloedverlies.“gewoon.bloedend”.of.“spuitend”.. 

. D Beoordeling.van.de.vitale.functies 

2.2.2.Uit de neus en/of de mond: traumatische neusbloeding of niet 


•..Bewezen.Hypovolemische. 

shock 

•..Bloedverlies.beoordeeld.als. 

licht 

•..Onwel.met.zweten.en. 

duizelingen.in.zittende.of. 

staande.houding 

•..Door.directe.druk.niet. 

controleerbare.neusbloeding. 

•..Bloed.uitspuwen 

•..Bloeding.van.de.neus. 

zonder.tekenen.van.shock 

1 Ernstig 

2 Matig PIT 

3 

Ambulance. 

+.Mug 

Licht 

Bloeding.zonder. 

Ambulance 

hemodynamische. 

gevolgen

PROTOCOL 

18 Bloeding – Bloedverlies 18 

2.2.3 Bloedverlies van digestieve oorsprong: bloed overgeven of anale 

bloedingen 


•..Abdominale.intense.pijn 

•..Actief.of.herhaaldelijk.bloed. 

overgeven 


•..Matig.bloedverlies.of. 

bloedverlies.“gewoon. 

bloedend” 

•..Matige.tot.ernstige.pijn 

•..1.fase.van.bloed.overgeven. 

(zwart.of.rood) 

•..Anale.bloeding.of.zwarte. 

ontlasting 

•..Overgeven.van.bloed/ 

uitspuwen.van.bloed 

•..Geen.of.vage.pijn 

1 Ernstig 

2 Matig PIT 

Ambulance.&. 

Mug 

3 Licht Ambulance 

2.2.4 Bloedverlies van vaginale oorsprong 

OBSERVATIES 

•..Slaperige.patiënte 


NIVEAU TyPE ACTIES 

•..Abdominale.intense.pijn 


ernstig 

•..Zwangerschap.in.2e .of.3e . 

trimester 

1 Ernstig 

Ambulance.&. 

Mug 


matig 

•..Matig.tot.ernstig.bloedverlies 

•..Bleek,.zweten 

•..Geen.of.vage.pijn. 


licht. 

2 Matig PIT 




D.Vervolledig.uw.bevraging.met.de.volgende.protocollen:.nr..5,.17.en.31.

PROTOCOL 

18 


D.Afhankelijk.van.de.oorsprong:. 


. •..Traumatisch:. doen. drukken. op. de. wonde(n). met. behulp. van. propere. 

doek. 

. •.Digestief:.zittende.houding.voor.een.patiënt.die.bloed.overgeeft. 

. •..Neusbloeding:.zittende.houding,.ademen.door.de.mond,.drukken.op.het. 

neusgat.dat.bloedt. 

. •..Betrokken.lidmaat.omhoog.houden.(hoger.dan.het.hart),.opletten.indien. 

fractuur. 

D.Indien.slachtoffer.onbewust:.in.veilige.houding.plaatsen. 


Traumatisch bloedverlies 

D.De.slagaderlijke.wonden.zijn.erger.dan.de.aderlijke.omdat.het.verlies.aan. 

bloed.sneller.en.volumineuzer.is. 

D.Een. “spuitende”. wonde. is. kenmerkend. voor. een. slagader. terwijl. een. 

“gewoon.bloedende”.wonde.kenmerkend.is.voor.een.ader.. 

Gynaecologisch bloedverlies 

D.Een.bloeding.in.het.3e.trimester.van.een.zwangerschap.kan.de.vitaliteit. 

van. de. foetus. in. het. gedrang. brengen.. Een. retro-placentair. hematoom. 

komt.frequent.voor.en.is.ernstig. 

D.Er.wordt.systematisch.een.Mug.uitgestuurd.naar.een.vrouw.waarvan.de. 

bevalling.begonnen.is. 

D.Een.vaginaal.trauma.(te.wijten.aan.sport,.seksuele.handelingen…).kan. 

een.belangrijke.bloeding.veroorzaken. 

Neusbloeding 

D.Neusbloeding.is.de.meest.voorkomende.vraag.naar.hulp.van.de.urgentie.. 

De.meerderheid.heeft.geen.tussenkomst.van.een.ziekenhuis.nodig. 

D.Patiënten.met.hoge.bloeddruk.of.onder.behandeling.met.bloedverdunners. 

(Sintrom © ,. Asaflow © ,. Cardioaspirine © ,. Ticlid © …). lopen. een. groter. risico.. 

Een.bloedneus.zal.bij.deze.patiënten.moeilijker.te.controleren.zijn. 

D.Het.belang.van.een.bloedneus.wordt.slecht.beoordeeld.door.de.patiënt.of. 

zijn.omgeving. 

Een.zekere.hoeveelheid.bloed.kan.ingeslikt.worden.door.de.patiënt,.wat.leidt. 

tot.onderschatting.van.het.volume.verloren.bloed. 

Digestieve. bovenste. (overgeven. van. bloed). bloedingen. of. onderste. (anaal. 

verlies): 

D.er. is. frequent. verwarring. tussen. bloed. overgeven. en. uitspuwen.. Het. is. 

moeilijk. voor. de. oproeper. om. onderscheid. te. maken. tussen. de. twee.. 

Om. het. op. simplistische. wijze. te. zeggen:. uitspuwen. van. bloed. (zie. 

desbetreffende.protocol).is.minder.erg.dan.bloed.overgeven.qua.volume.. 

D.er. is. ook. vaak. verwarring. tussen. voeding. of. bloed. overgeven. door. de. 

inhoud.van.de.maag:.wijn,.tomatensaus… 

Een. maagbloeding. veroorzaakt. snel. een. beeld. van. shock,. bij. een. 

hypovolemische.shock.wordt.een.Mug.uitgestuurd. 

. 

18

PROTOCOL 

18 Bloeding – Bloedverlies 18

PROTOCOL 

19 Langdurige immobiliteit – Verplettering van het lichaam en de ledematen 


Beklemming. |. Gekneld. persoon. |. Persoon. ligt. op. de. grond. |. Verpletterd. |. 

Begraven.|.Accident.|.Instorting.van.woning.|.Gebouw.|.Machine.|.Op.de.grond.|. 

Opsluiting.|.Persoon.gekneld.onder.een.trein 


D.Beoordeel.de.kwetsuren.in.die.mate.om.te.weten.of.ze.dodelijk.kunnen. 

zijn.en/of.de.risico’s.op.het.verlies.van.een.ledemaat. 

2.1 Indicatoren die een langdurige immobiliteit bevestigen – 

verplettering van het lichaam en de ledematen 

Voornamelijk.gebaseerd.op.de.omstandigheden: 

D.Verkeersongeval. (autobaan,. snelweg),. voertuig. tegen. een. boom,. paal. 

enz… 

D.Bedenkelijke.toestand.van.het.voertuig,.deuren.geklemd,.in.een.woning. 

gereden. 

D.Instorting.van.een.gebouw.of.woning.waar.er.zich.potentiële.slachtoffers. 

bevinden. 

D.Beschrijving. van. de. oproeper. waaruit. blijkt. dat. een. ledemaat. of. ander. 

gedeelte.van.het.lichaam.gekneld.is.(arbeidsongeval.met.machine). 

D.Een. slachtoffer. dat. gedurende. (vermoedelijk). meer. dan. 4. uur. op. een. 

harde. ondergrond. ligt. en. zich. niet. kon. bewegen. (onderkoeling. vaak. 

onderkend). 



•..Volledig.bedolven 

•..Gekneld 

•..Ernstig.trauma.in. 

combinatie.met. 

ernstige.bloeding 

•..Immobiel.op.de. 

grond.>4u 

•..Onderkoeling.(koude. 

huid.bij.aanraking). 

•..Bij.oproep.lidmaat. 

nog.steeds.gekneld 

•..Hyperalgie 

•..Bewust.slachtoffer. 

met.matige. 

kwetsuren.die.snel. 

werd.bevrijd.(lidmaat. 

niet.meer.gekneld) 

•..Immobiel.op.de. 

grond.

PROTOCOL 

19 Langdurige immobiliteit – Verplettering van het lichaam en de ledematen 



D.In. geval. van. een. incident. met. meerdere. bedolven. personen. of. een. 

instorting.van.een.woning.zie.ook.protocol.“catastrofe”. 

D.Als.de.immobiliteit.langer.heeft.geduurd.dan.6u,.stel.dan.een.ziekenhuis. 

voor.met.een.polyvalente.reanimatie.en.een.hemodialyse. 

D.Ga.verder.met.bevraging.aan.de.hand.van.de.volgende.protocol(s):.nr..1,. 

7,.18.en.31. 


D.Bedek.het.slachtoffer 

D.Niet. proberen. om. het. slachtoffer. te. bevrijden. voor. de. hulpdiensten. 

aankomen.tenzij: 

. •.Indien.de.situatie.vatbaar.is.voor.verandering.(rook,.brand.enz…) 

. •..Indien.de.handeling.om.te.bevrijden.eenvoudig.is.zonder.de.kwetsuren. 

erger.te.maken 

6 


D.Een.immobiliteit.op.een.harde.ondergrond.kan.leiden.tot.een.hypothermie. 

vooral.als.het.slachtoffer.niet.kan.bewegen.(en.vooral.als.de.ondergrond. 

ook.koud.is)..Factoren.van.ernst,.zoals.het.verliezen.van.urine,.beklemtonen. 

een. mogelijke. hypothermie.. Hypothermie. kan. door. een. meewerkende. 

oproeper.vastgesteld.worden..Vraag.hem.om.met.de.binnenkant.van.zijn. 

pols.aan.de.huid,.vb..in.de.hals.van.het.slachtoffer.te.voelen. 

D.Het.uitsturen.van.een.Mug.naar.een.slachtoffer.dat.bedolven.of.gekneld. 

heeft.gezeten.is.gerechtvaardigd..Het.gaat.over.een.complexe.aanpak.(niet. 

te.onderkennen.pijn.bij.het.wegnemen.van.het.obstakel.waaronder.men. 

gekneld.zat,.dito.cardiale.problemen,.politrauma…) 

D.Een.lidmaat.of.gedeelte.van.het.lichaam.dat.werd.gekneld.bevat.toxische. 

stoffen. (myoglobine,. potassium,. …). en. die,. eenmaal. dat. het. obstakel. 

wegenomen,. vrijkomen. in. het. bloed. wat. een. nier. insufficiëntie. kan. 

teweegbrengen.. Vandaar. dat. een. Mug. een. polyvalente. reanimatie. en. 

hemodialyse.kan.aanvragen.dit.is.vooral.geldig.voor.langdurige.immobiliteit. 

(meer.dan.6u). 

D.In. extreme. gevallen. kan. beslist. worden. om. ter. plaatse. een. lidmaat. te. 

amputeren.. Dan. moet. er. voorzien. worden. in. extra. middelen. (chirurg,. 

anesthesist,.materiaal.voor.chirurgie).. 

19

PROTOCOL 

20 


Syncope.|.Bewustzijnsverlies.|.Coma.|.Bewusteloos.|.Reageert.niet.|.Flauwgevallen.|. 

Onwel.|.Bloeddrukval.|.Appelflauwte.|.Niet.wakker.|.Beweegt.niet 


2.1 Indicatoren ter bevestiging van bewustzijnsverlies of de coma 

D.Omstandigheden 

D.Afwezigheid.van.reactie.op.een.stem.of.op.pijn 


Bewusteloos – Coma (+syncope) 


•..Bewusteloosheid.verbonden. 

aan.tekenen.van.vitale.nood. 

(ademhalingsmoeilijkheden,. 

tekenen.van.shock) 

•..Bewusteloos:.geen.reactie.op. 

stem.of.bij.schudden.aan.de. 

schouders 

•..Bewustzijnsverlies.dat. 

voortduurt.ondanks.de. 

liggende.houding 

•..Terug.bewust.worden.met. 

tekenen.van.slaperigheid.of. 

verwardheid 

•..Korte.bewusteloosheid.met. 

spontaan.terugvinden.van. 

bewustzijn 

•..Patiënt.>.75.jaar.. 

Voorgeschiedenis,.gekend. 

cardiovasculair.pat. 

•..Gekende.ziekte 

•..Herwinnen.van.bewustzijn.zonder. 

slaperigheid.of.verward.zijn 

•..Korte.bewusteloosheid. 

met.spontaan.terugvinden. 

van.bewustzijn..Geen. 

cardiovasculaire. 

voorgeschiedenis.en.leeftijd.. 

PROTOCOL 

20 Bewusteloos – Coma (+syncope) 



D. Vervolledig.de.vraagstelling.met.de.volgende.protocol(s):.nr..3.–.9.–.15.–.22. 

D.Indien. de. patiënt. terug. bewust. wordt. of. de. vraag. annuleert. voor. de. 

hulpdiensten. ter. plaatse. komen. moet. toch. een. gewone. ambulance. 

gezonden.worden..Een.slachtoffer.dat.vervoer.weigert.moet.men.aanraden. 

zijn.huisarts.te.raadplegen.teneinde.een.onderliggende.ernstige.pathologie. 

uit.te.sluiten..Indien.nodig.zal.de.dispatcher.zelf.de.huisarts.contacteren. 


3. algemene.instructies 

D.aanraden.dat.de.ambulance.ter.plaatse.komt,.zelfs.als.de.patiënt.terug. 

bijgekomen.is.(nemen.van.de.parameters),.de.patiënt.kan.hervallen.. 

6 


Het.begrip.onbewust.is.klaarblijkelijk.moeilijk.voor.alle.mensen.uit.de.ketting. 

van.Dringende.Medische.Hulpverlening.. 

Niettemin.zijn.de.mogelijke.gevolgen.van.bewustzijnsverlies.talrijk: 

•. Gevolgen.voor.de.ademhaling.verbonden.aan.een.val.van.de.tongmassa,. 

verbonden.aan.een.ontbreken.van.de.hoest-.of.slikimpuls; 

•. Gevolgen.voor.de.bloedsomloop.verbonden.aan.een.slecht.functioneren. 

van.de.hersenen.(vb..hersenbloeding); 

•. Neurologische. gevolgen. verbonden. aan. de. oorzaak. zelf. van. het. 

bewustzijnsverlies. (hypoglycemie,. schedeltrauma,. …). of. aan. de. 

gevolgen.(zuurstofgebrek.van.de.hersenen.te.wijten.aan.een.broncho.–. 

inhalatie,.…). 

•. Gevolgen.voor.de.stofwisseling.(hypothermie,.…). 

•. Enz…. 

De.noodzakelijkheid.van.een.Mug.vanaf.het.begin.van.de.interventie.is.er. 

een.gevolg.van. 

Een. syncope. verschilt. van. coma. door. de. kortstondigheid. en. de. spontane. 

oplossing.eenmaal.de.patiënt.neerligt..Indien.aan.deze.2.voorwaarden.wordt. 

voldaan.en.een.gebrek.aan.voorgeschiedenis.(met.inbegrip.van.een.leeftijd. 

>.75.jaar).is.de.kans.groot.dat.dit.bewustzijnsverlies.geen.teken.is.van.een. 

ernstige.aandoening.. 

. 

20

PROTOCOL 

21 Intoxicatie (drugs – alcohol – medicatie – huishoudelijke-, landbouw- of industriële producten) 


Alcohol.|.Intoxicatie.|.Inslikken.|.Ontstopper.|.Detergent.|.Methanol.|.Bleekwater.|. 

Ontkalker.|.Antimotten.middel.|.Benzine.|.Shampoo.|.Rattenvergif.|.Insecticide.|. 

Onkruidverdelger.|.Cyaankali.|.Zelfmoordpoging.|.Inname.van.medicatie.|.Overdosis.|. 

Cocaïne.|.Ecstasy.|.Crack.|.Heroïne.|.Amfetamine.|.Opiaten.|.Toxicomaan.|.Drugs.|. 

Ammoniak.|.Chloor.|.Vergif.|.Vergiftiging.|.Overgeven.|.Walgen.|.Hoofdpijn.|. 

Hallucinerende.champignons.|.Gas.|.Geuren 


Bepalen.als.de.wijze.waarop.en.het.soort.intoxicatie.invloed.hebben.op.de. 

vitale.functies.. 

2.1 Indicatoren ter bevestiging van intoxicatie 

D.Inname.van.alcohol,.drugs 

D.Belangrijke. inname. van. medicatie:. benzodiazepine,. antidepressivum,. 

antihypertentie,.antiaritmisch,.insuline… 

D.Slikken. of. inhaleren. van. huishoudelijke-. ,landbouw-. of. industriële. 

producten 


2.2.1 Inname van alcohol 


•..Onbewust.in.het.bijzonder.in. 

de.context.van: 

–.vechten 

–.val 

–..voorgeschiedenis. 

(hartziekte,.diabeet) 

–..zwangerschap.in.2e .en.3e . 

trimester 

1 Erg 

•..Bewustzijn.gestoord 2 Matig PIT 

•..Inname.van.alcohol 

•.Walgen,.overgeven 

Ambulance.&. 

Mug 


21

PROTOCOL 

2.2.2 Inname van drugs 


•..Coma 1 Zeer.erg 

•..Stuipen 

•..Pijn.in.de.borststreek 

•..Opwinding 

•..Cyanose 

•..Zweet 

•..Alle.belangrijke.innamen.van. 

hard.drugs.(heroïne,.cocaïne) 

2 Erg 

•..Vitale.functies.behouden 3 Matig 

Ambulance.&. 

Mug 

PIT.of. 

+.contacteer. 

antigif-. 

centrum 

•.Gebruik.van.cannabis 4 Licht Ambulance 

. 


6 

2.2.3 Inname van medicatie 


•..Stuipen 

•..Aantasting.van.de.vitale.functies 

•..Areactieve.coma 

•..Inname.van.medicatie.voor.het. 

hart.en/of.hypertensie,.voor. 

diabetici 

•..Slaperigheid,. 

•..weinig.reactief 

•..bleekheid 

•..Inname.van.medicatie.(andere. 

dan.niveau.1).en.alcohol 

1 Zeer.erg 

•..Vitale.functies.behouden 3 Licht 

2 Erg PIT 

Ambulance.&. 

Mug 

Ambulance. 

+.contacteer. 

antigif-. 

centrum 

21

PROTOCOL 

21 

2.2.4 Intoxicatie door huishoudelijke-, landbouw- of industriële producten 


•..Onbewust 1 Erg 

•..Vitale.functies. 

behouden 

Intoxicatie (drugs – alcohol – medicatie – huishoudelijke-, landbouw- of industriële producten) 

2 Matig 

Zend.D1.+.ARI 

(niet.herkende. 

intoxicatie) 

Ambulance.&.Mug 

Zend.D1.+.ARI 

(niet.herkende. 

intoxicatie) 

Ambulance. 

+.Antigifcentrum 



D.In. elk. geval. van. intoxicatie. met. een. industrieel. product. en/of. een. 

onkruidverdelger. en/of. een. rattenverdelgingsmiddel. moet. men. de. 

hulpdiensten.verwittigen.om.de.nodige.voorzorgen.te.kunnen.nemen. 

D.In.het.geval.van.individuele.of.collectieve.ziekte.of.coma.in.een.(semi)industriële. 

gesloten. ruimte. (schildersatelier,. garage,. magazijn). met. 

een. product. dat. niet. gekend. is,. is. het. verboden. om. niet. beschermde. 

hulpdiensten.te.laten.binnengaan..De.brandweer.zal.de.slachtoffers.uit.de. 

ruimte.halen.en.het.product.proberen.te.herkennen.. 

D.Men.moet.per.telefoon.het.product.waarvan.sprake.bepalen.(naam.van. 

medicatie,. dosering,. type. product…). en. de. ingenomen. hoeveelheid. 

inschatten. (aantal. pillen,. aantal. strips,. hoeveelheid. liquide…).. Met. 

deze. kostbare. gegevens. neemt. men. contact. op. met. het. antigifcentrum. 

(070/245.245)..Zij.zullen.u.informeren.of.de.situatie.al.dan.niet.ernstig.is. 

D.Is.er.twijfel.over.het.zenden.van.een.Mug.zend.dan.een.gewone.ambulance. 

of.een.ambulance.met.een.verpleger..Contacteer.het.antigifcentrum,.met. 

hun.advies.eventueel.een.aangepaste.beslissing.nemen. 

D.Men.moet.echter.waakzaam.zijn:.de.symptomen.van.hypoglycemie.kunnen. 

verward.worden.met.die.van.alcoholintoxicatie..Idem.dus.bij.kinderen. 

D.Vervolledig.de.bevraging.met.protocol:.nr..9,.nr..28. 

21

PROTOCOL 



D.Als.de.oproeper.de.patiënt.is,.vraag.om.alvast.de.deur.te.openen. 

D.Als. het. gaat. over. ontsnapping. van. een. giftig. product,. het. slachtoffer. 

verwijderen.uit.de.ruimte. 

D.Verzamel.de.verpakkingen.van.de.ingenomen.producten. 

D.Zichzelf.beschermen.tegen.prikkende.voorwerpen.(spuiten,.naalden).die. 

een.hoog.besmettingsgevaar.inhouden. 

D.Vraag.aan.de.oproeper.om.de.patiënt.wakker.te.maken/houden.(en.dit. 

op. krachtige. wijze).. Veel. intoxicaties. van. medicatie. veroorzaken. soms. 

een. diepe. slaap,. op. basis. van. de. soort. en. de. ingenomen. hoeveelheid. 

medicatie.. 

D.Het. doen. overgeven. is. af. te. raden. vooral. in. het. geval. van. bijtende. 

middelen. 

6 


Iemand die gedronken heeft lijkt zeer snel bewusteloos…. Niettemin,. er. 

wordt.een.Mug.gestuurd.naar.een.areactief.bewusteloos.persoon..De.inname. 

van.alcohol.is.een.simplistisch.gegeven.die.veel.andere.zaken.kan.verbergen. 

(durale.bloeduitstorting.indien.gevallen,.hypoglycemie…). 

De intoxicaties door huishoudelijke-, landbouw- of industriële producten 

zijn gevaarlijk..Er.wordt.daarom.een.Mug.gestuurd.voor.elke.onduidelijke. 

situatie,.bij.het.minste.criterium.van.ernst.of.kwaliteitsverlies.van.een.vitale. 

functie. 

Ingeval van inname drugs (buiten de context van overdosis), moet de Mug 

niet noodzakelijk uitgestuurd worden,.indien.geen.teken.van.ernst.of.vitaal. 

gebrek.bewezen. 

Het.slikken.van.huishoudelijke-,landbouw-.of.industriële.producten.is.soms. 

een.ongeluk.en.maakt.geen.deel.uit.van.een.poging.tot.zelfdoding.(kinderen,. 

verdunde. producten. in. vb.. een. colafles…).. De. genomen. hoeveelheid. zal. 

minder.groot.zijn.dan.bij.een.poging.tot.zelfdoding.want.het.slachtoffer.zal.bij. 

het.drinken.van.een.slok.het.product.direct.uitspuwen. 

De ongevallen met gasontsnapping.(meestal.in.kleine.ondernemingen.waar. 

de.veiligheidsregels.weinig.of.niet.gerespecteerd.worden).in.gesloten.ruimtes. 

kunnen.niet.alleen.de.aanwezigen.sterven.maar.ook.de.onvoorzichtige.en. 

overmoedige.helpers.. 

21

PROTOCOL 

22 CO Intoxicatie 


Onpasselijk.|.Badkamer.|.Hoofdpijn.|.Misselijk.|.Koolmonoxide.|.Co.|.Coma.|. 

Kolenkachel.|.Boiler.|.Verwarmingsketel.|.Open.Haard.|.Gas.|.Warmtemotor.|. 

Duizeling.|.Overgeven.|.Poging.tot.zelfdoding.|.Brand.|.Rook 


D.Onderscheid.maken.tussen.CO.intoxicatie.en.andere.oorzaken 

2.1 Indicatoren die een CO intoxicatie bevestigen 

D.De.omgeving.van.het.slachtoffer.en.de.omstandigheden.doen.denken.aan. 

intoxicatie: 

•. onpasselijk.in.een.lokaal.waar.er.een.CO.bron.is.(gasboiler,.kolenkachel,. 

open.haard,.warmtemotor,.…); 

•. slachtoffer.aanwezig.in.een.brand; 

•. het.huisdier.is.ook.getroffen.(kat,.kanarie,.…); 

•. meerdere.personen.onpasselijk.in.eenzelfde.huis.of.kamer; 

•. persoon.opgesloten.in.een.voertuig.met.draaiende.motor. 

D.Bij.de.zuigeling:.wenen,.bleekheid,.overgeven,.hypotonische.onpasselijkheid. 

D.Iedere.persoon.aanwezig.in.een.lokaal.waar.CO.is.gemeten.is.potentieel. 

vergiftigd.tot.het.tegendeel.is.bewezen. 



•..klaarblijkelijk.dood 

•..coma 

•..stuipen 

•..sufheid 

•..onrust,.verwarring 

•..meerdere.slachtoffers 

•..pijn.in.de.borststreek 

•..aanvankelijk.bewustzijnsverlies 

•..zwangerschap 

•..hoofdpijn,.misselijkheid. 

en.overgeven,.versuftheid,. 

krachteloosheid,.vermoeidheid 

•..duizeligheid.zonder.initieel. 

bewustzijnsverlies 

•..vermoeden.van.CO. 

aanwezigheid 

•..patiënten.zonder.symptomen 

. 

. 

1 

Erg 

2 D1 

3 Matig 

4 Licht 

D2 Ambulance. 

&.Mug 

D2 PIT 

D1 

Meting.van. 

aanwezige. 

CO 

Meting.van. 

aanwezige. 

CO 

D2 Ambulance 

D1 

Meting.van. 

aanwezige. 

CO 

22

PROTOCOL 

22 CO Intoxicatie 



D.Als.de.patiënt.doorverwezen.wordt.naar.een.ziekenhuis.dat.beschikt.over. 

een.hyperbare.(caisson).overweeg.dan.om.een.conferentiegesprek.op.te. 

zetten.tussen.de.100,.de.Mug.en.de.arts.van.het.centrum.waar.zich.de. 

hyperbare.bevindt. 

D.Om. de. beslissing. gemakkelijker. te. maken. kan. de. aangestelde,. dankzij. 

CityGis,.de.Mug.arts.meedelen.wat.de.vermoedelijke.vervoertijd.zal.zijn. 

naar.een.dichtst.bijgelegen.centrum.met.hyperbare. 

D.Vervolledig.de.bevraging.met.de.protocollen:.nr..20.–.23. 


D.Openen.van.ramen.en.deuren.in.de.getroffen.lokalen 

D.De.slachtoffers.naar.buiten.brengen 

D.Niet. meer. binnengaan. in. de. getroffen. ruimte. totdat. de. brandweer. de. 

toestemming.geeft 

D.Indien.mogelijk,.de.vermoedelijke.CO-bron.afsluiten(boiler,.kachel,.…) 

D.Zorgen. dat. alle. betrokkenen. zich. bekendmaken. bij. de. hulpdiensten. ter. 

plaatse. 

6 


CO-intoxicatie.heeft.weinig.specifieke.symptomen.waardoor.hij.een.geducht. 

tegenstander.is.. 

Ter. herinnering,. CO. is. geurloos,. kleurloos. en. smaakloos.. Het. zet. zich. 

vast. op. de. hemoglobine. en. vormt. een. solide. molecule. die. HbCo. noemt. 

(carboxyhemoglobine). 

Er. bestaat. geen. formele. consensus. over. de. hyperbare. (caisson). therapie.. 

Enkel.een.barende.vrouw.met.CO.intoxicatie.is.een.absolute.indicatie..(geen. 

verband. tussen. de. symptomen. van. de. moeder. en. de. intoxicatie. van. de. 

foetus).. De. comateuze. toestand. en. het. initiële. bewustzijnsverlies. schijnen. 

goede.indicatoren.te.zijn,.niettemin,.een.simpele.zuurstofbehandeling.met. 

masker.is.minstens.even.doeltreffend.maar.zal.meer.tijd.vragen. 

Er.bestaan.twee.modellen.van.caissons:.een.model.“torpedo”.(één.patiënt,. 

verplicht. liggend,. werkruimte. beperkt). en. een. model. “multiplace”. (één. 

of.meerdere.patiënten.vergezeld.door.verzorgend.personeel,.in.zittende.of. 

liggende.houding.afhankelijk.van.de.situatie)..Een.onstabiele.patiënt.op.het. 

hemodynamische.vlak.zal.bij.voorkeur.behandeld.worden.in.een.multiplace. 

wegens.de.noodzakelijkheid.van.personeel.en.(zwaar).materieel.. 

Er.zijn.geen.tabellen.voor.de.bloedwaarden.met.carboxyhemoglobine;.Dit.wil. 

zeggen:.eenzelfde.waarde.kan.andere.symptomen.en.gevolgen.hebben.bij. 

verschillende.mensen..Niettemin,.een.waarde.>.10%.bij.een.niet-roker.wordt. 

beschouwd.als.een.erge.intoxicatie. 

De.stuipen.komen.frequenter.voor.bij.kinderen.dan.bij.volwassenen. 

. 

22

PROTOCOL 

23 


Onpasselijk.|.Voelt.zich.niet.goed.|.Hoofdpijn.|.Cefalea.|.Duizeligheid.|.Draait. 

in.het.hoofd.|.Misselijk.|.Overgeven.|.Niet.goed.|.Onpasselijk 


2.1 Indicatoren ter bevestiging van het zich niet lekker voelen, 

hoofdpijn 

D De.beschrijving.van.de.oproeper 

D Goed.omschreven.hoofdpijn 

Onpasselijk – Algemene klacht – Onduidelijk probleem (+ hoofdpijn) 



•..Hoofdpijn.met.verwarring. 

(vooral.als.het.brutaal.is. 

opgekomen) 

•..Hoofdpijn.vergezeld.van. 

ernstige.indicaties: 

–.misselijkheid. 

–.lichtschuwheid 

–.overgeven. 

–.pyrexie.–.koorts 

•..Onpasselijk.gevoel.zonder. 

aangetaste.vitale.parameters,. 

bij.een.patiënt.met. 

voorgeschiedenis.(cardiaal,. 

diabeet,.ritmestoornissen…) 

•..Hoofdpijn.bij.een.migraine. 

patiënt.zonder.bijkomende. 

ernstige.indicaties 

•..Onpasselijk.gevoel.bij. 

een.patiënt.zonder. 

voorgeschiedenis 

1 

2 

Vitale. 

ontreddering. 

Hoofdpijn. 

vergezeld. 

van.ernstige. 

indicaties 

Onpasselijk. 

zonder.vitale. 

problemen 

Migraine. 

aanval 

3 Onwel 

Ambulance.&. 

Mug 

Ambulance. 

met. 

verpleger 

Ambulance. 

of.Huisarts 

23

PROTOCOL 

23 Onpasselijk – Algemene klacht – Onduidelijk probleem (+ hoofdpijn) 



D.De. oorzaken. van. onpasselijkheid. zijn. verschillend. en. uitgebreid.. Als. de. 

oproeper. niet. meer. informatie. kan. geven. beperk. het. gesprek. dan. met. 

vragen.over.de.vitale.functies.(bewustzijn.–.ademhaling.–.bloedsomloop). 

D.Vervolledig.de.bevraging.met.de.volgende.protocollen:.nr..4.–.8.–.9.–.10.–.11.–.12.–. 

20.–.21.–.22.–.31. 


3. algemene.instructies 


De.gewaarwording.van.onpasselijkheid.is.subjectief.en.verschilt.bij.elk.individu.. 

De.weinig.verkregen.informatie.brengt.ons.in.een.situatie.waarin.we.de.zaak. 

moeten.bekijken.op.een.“simplistische”.manier.(bewustzijn.–.ademhaling.–. 

bloedsomloop). 

We.denken.eraan.dat.een.bejaard.persoon.(in.het.bijzonder.>.75.jaar).vaak. 

drager.is.van.meerdere.chronische.pathologieën.(gemiddeld.7,6.ziektes.!) 10 .en. 

dat.iedereen.zijn.uitleg.heeft.voor.“zijn”.ziekte. 

De. migraine-aanval. is. een. volledige. pathologische. entiteit. die. een. 

samenstelling. van. symptomen. bevat. waaronder. cefalea. (hoofdpijn).. Ze. 

worden.soms.vergezeld.van.“voortekens”.die.verschillend.zijn.bij.elk.individu.. 

Migraine. treft. drie. keer. meer. vrouwen. dan. mannen. en. begint. vaak. in. de. 

adolescentie 11 . 

Een.oproeper.die.zichzelf.migrainepatiënt.noemt.dient.ernstig.genomen.te. 

worden,.want.als.deze.naar.de.100.belt,.zijn.alle.door.de.patiënt.gekende. 

middelen. al. gebruikt.. De. intensiteit. van. de. pijn. kan. dus. als. maximaal. 

beschouwd.worden. 

0 D. LAPLANCHE & Coll., “Gériatrie et urgences”, In:“Urgence Pratique”, n° , novembre 200 , p. 

V. FATTORUSSO / O . RITTER, “Vademecum clinique”, 6e éd., 200 , p. 

23

PROTOCOL 

24 


Beet.|.Dier.|.Nac.|.Wonde.|.Hond.|.Kat.|.Rat.|.Slang.|.Adder.|.Veldslang.|.Giftig.|. 

Gif.|.Razernij.|.Hondsdol.|.Toxoplasmose.|.Spin.|.Insect.|.Vogelspin 


D.Onderscheid.maken.tussen.“gewone”.beten.en.beten.die.dodelijk.en/of. 

schadelijk.zijn.voor.de.patiënt. 

2.1 Indicatoren ter bevestiging van een beet van dieren. 

D. Veroorzaker:. gezelschapsdier,. zwervend. dier,. veeteelt,. wild. dier,. rat,. 

slang… 

D. Resultaat:.wonde 

•. Circulaire.wonde 

•. Scheurwonde 

•. Losgerukte.weefels 

Beet van dieren 

•. Kneuzing.(“simpel”.of.“uitgebreid”). 



•..Luchtwegen.geraakt.. 

(vb..wonde.aan.luchtpijp) 

•..Wonde.in.de.nek 

•..Scheurwonde 

•..Gecontroleerde.bloeding. 

•..Wonde.bij.een.kind.(

PROTOCOL 

24 Beet van dieren 



D.Indien.het.dier.nog.aanwezig.en.dreigend.is,.vraag.dan.tussenkomst.van. 

de.brandweer.en/of.de.politie..Overweeg.tevens.de.tussenkomst.van.een. 

dierenarts.. 

D.Indien. het. een. beet. betreft. van. de. categorie. "N.G.D.". (Nieuw. 

GezelschapsDier).zoals.bijvoorbeeld.de.spinnen,.slangen,.exotische.vissen,. 

enz..neem.contact.op.met.het.antigifcentrum.(070/245.245),.vraag.welke. 

voorzorgen.moeten.genomen.worden.en.beslis.of.er.een.Mug.noodzakelijk. 

is..In.deze.context,.is.de.exacte.benaming.van.het.dier.die.de.verwonding. 

veroorzaakt. heeft. zeer. belangrijk. (gelukkig. kennen. de. eigenaars. van. 

dergelijke.dieren.meestal.de.juiste.naam,.want.het.gaat.bijna.altijd.over. 

een.gepassioneerd.publiek).. 

D.Vervolledig.de.bevraging.met.de.volgende.protocol(s):.nr..18.–.31. 


D.Het.dier.niet.benaderen.–.zonder.zichzelf.in.gevaar.te.brengen,.het.dier. 

isoleren..Het.slachtoffer.verwijderen.uit.de.omgeving.van.het.dier.en.zijn. 

eigen.entourage. 

D.Indien.bloeding:.neerliggen,.geruststellen,.het.geraakte.lidmaat.omhoog. 

(indien.mogelijk),.De.wonde.bedekken.met.een.droge,.propere.doek. 

D.Indien. een. zware. wonde. gesitueerd. buiten. het. gezicht,. reinigen. met. 

stromend.water.(15.minuten.om.de.aanwezige.kiemen.weg.te.spoelen). 

en.reinigen.met.zeep. 


Een. medisch. advies. is. noodzakelijk. gezien. het. risico. op. superinfectie.. Dit. 

advies.moet.gebeuren.binnen.de.6.uren.(voor.een.“gewone”.beet): 

•. Hond:.hondsdolheid 

•. Kat:.toxoplasmose.bij.een.zwangere.vrouw 

•. Hond.en.kat:.pasteurellose.(neurologisch.risico,.besmettelijk.risico) 

•. Rat:.leptospirose.(melkerskoorts).(cardiaal.risico) 

•. Konijn:.hersenvliesontsteking,.hepatitis,.pleuris 

Een. kind van (< 6 jaar). riskeert. sneller. gebeten. te. worden. omdat. hij. de. 

tekenen.die.vooraf.gaan.aan.een.beet.niet.herkent.(grollen,.rechtopstaand. 

haar,.enz…)..Door.zijn.grootte,.zal.het.kind.sneller.gebeten.worden.in.het. 

gezicht. of. de. keel.;. wat. de. gevolgen. erger. maakt.. Niet. vergeten. dat. een. 

bloeding.(zelfs.al.lijkt.die.miniem).sneller.aanleiding.kan.geven.bij.een.kind. 

om.in.shock.te.gaan. 

In. functie. van. de. evaluatie. van. de. wonden,. kan. de. equipe. ter. plaatse. 

beslissen.om.naar.een.gespecialiseerd.ziekenhuis.te.gaan.(vb..handchirurgie). 

of.een.ziekenhuis.dat.gespecialiseerd.advies.kan.geven:.ORL/NOK,.plastische. 

chirurgie,.gynaecoloog,.enz… 

In.het.kader.van.hondenbeten,.kan.de.grootte.van.de.hond.bepalend.zijn. 

om.de.ernst.te.bepalen.(een.grote.hond.en.een.klein.kind…)..Geen.rekening. 

houden.met.de.“vriendelijkheid”.toebedeeld.aan.het.ras,.alle.rassen.kunnen. 

onder.bepaalde.omstandigheden.bijten. 

De.omstandigheden.kunnen.de.medische.dispatcher.een.beeld.geven:.een. 

kind. alleen. gelaten. in. de. omgeving. van. een. dier,. werken. in. een. kennel,. 

landbouwer.in.een.veehouderij. 

De.plaats op het lichaam.kan.eventueel.ook.helpen:.beet.in.de.hand,.voorarm. 

(positie.ter.verdediging.van.het.slachtoffer),.beet.in.de.benen.(een.voor.de. 

aanval.afgerichte.hond),.enz… 

24

PROTOCOL 

25 


Verdrinking.|.Duikongeval.|.Plotselinge.verdrinking.|.Verstikking.|.Hypothermie. 

|.In.het.water.geworpen.|.Duiken.|.Zwembad.|.Bad.|.Zelfmoordpoging 


D.Bepaal.niveau.van.de.verdrinking 

2.1 Indicatoren ter bevestiging van de verdrinking of het 

duikongeval 

De omgeving:.zwembad,.duikersclub,.rivier,.bad. 

De kenmerken:.. 

•. Natte.Persoon 

Verdrinking – Duikongeval 

•. Hoest.en.uitspuwen.van.'kwijl" 

Omstandigheden:..accidentele-.of.vrijwillige.verdrinking.(poging.tot.zelfdoding)./. 

duikongeval 



•..Bewusteloos.slachtoffer 

•..Alle.ongevallen.of. 

onpasselijkheid.tijdens.duiken 

•..Slachtoffer.verward.of. 

opgewonden 

•..Kind.

PROTOCOL 

25 Verdrinking – Duikongeval 



D.In.het.geval.van.een.ongeluk.met.een.duiker.overweeg.de.evacuatie.van. 

het.slachtoffer.naar.een.ziekenhuis.met.hyperbare.. 


D.Indien.slachtoffer.nog.steeds.in.het.water:. 

•..Indien.mogelijk.en.zonder.risico.voor.zichzelf,.uit.het.water.halen.met. 

behulp.van.voorwerp.(tak,.band…). 

•..Visueel.contact.houden.met.het.slachtoffer. 

D.Indien.slachtoffer.uit.het.water.en.bewust:. 

•..Ontkleden,.drogen,.verwarmen,.niet.op.koude.ondergrond,.half.zittende. 

houding 

D.Indien.slachtoffer.uit.het.water.en.onbewust: 

•..Ontkleden,.drogen,.verwarmen,.niet.op.koude.ondergrond,.in.veilige. 

houding 

D.Indien.het.slachtoffer.ogenschijnlijk.dood.is. 

•..Afhankelijk. van. de. mogelijkheid. en. de. wil. van. de. getuige.(denkt. 

u. te. kunnen….?),. doen. beginnen. met. reanimatie. (op. zijn. minst. de. 

hartmassage) 

D.Indien.het.slachtoffer.afdrijft.(vb..op.een.rivier).probeer.het.slachtoffer.te. 

volgen.om.de.brandweer.de.weg.te.wijzen. 

D.De.verwarming.van.een.onderkoeld.persoon.moet.progressief.gebeuren. 

(een.gewoon.deken.in.afwachting.van.de.hulpdiensten). 

D.Geef.nooit.te.drinken.(zeker.geen.alcoholische.dranken). 


Er.bestaan.2 soorten verdrinking:. 

•. Verdrinking door verstikking.verdeeld.in.4.stadia..Dit.soort.verdrinking. 

wordt.veroorzaakt.door.inslikken.van.water.dat.in.de.longen.terechtkomt,. 

en. zo. het. ademhalen. verhindert.. Het. slachtoffer. stopt. met. ademen. en. 

daarna.volgt.er.een.cardiopulmonale.stop.. 

De.4.stadia.van.verdrinking.door.verstikking: 

1.. aquastress:.geen.inhalatie.van.water,.uitputting,.huiveringen,.angst. 

2.. klein.zuurstofgebrek:.verstopping,.hoest,.uitputting,.blauwe.uiteinden 

3.. groot.zuurstofgebrek:.beneveld.bewustzijn,.zeer.snelle.ademhaling.of. 

zeer.traag,.coma,.hypothermie,.uitgesproken.cyanotische.uiteindes 

4.. anoxie:.cardiopulmonale.stop 

•. Het. tweede. soort. verdrinking. is. de. syncopale verdrinking.. Ze. wordt. 

veroorzaakt. door. een. thermo. differentiële. shock. tussen. de. zeer. koude. 

temperatuur.van.het.water.en.de.temperatuur.van.de.zwemmer. 

Alle. onpasselijkheid. tijdens. het. duiken. moet. worden. aanzien. als. een. 

duikongeval. 

Een. bijna. verdrinking. moet. het. onderwerp. zijn. van. een. onderzoek. in. een. 

ziekenhuis. 

25

PROTOCOL 

26 


Vreemd.voorwerp.|.Ademnood.|.Moeilijk.slikken.|.Hinder.in.de.keel.|.Verkeerde. 

slikbeweging.|.“Verkeerd.geslikt”.|.Restaurant.|.Maaltijd.|.Krijgt.geen.lucht. 

meer.|.Is.blauw.|.Kan.niet.meer.spreken.|.Naar.adem.snakken 


2.1 Indicatoren ter bevestiging van obstructie 

D. Overkomen: 

Obstructie van de luchtwegen 

•. tijdens.een.maaltijd.bij.een.kind.of.volwassene.(risico.van.een.verkeerde. 

slikbeweging.bij.een.oudere.persoon.is.zeer.belangrijk) 

•. tijdens.het.spelen.bij.een.kind 

•. in.een.gespecialiseerd.milieu:.rusthuizen,.verzorgingstehuizen… 

D. Doorslikken:.hinder.in.de.keel,.pijnlijk/moeilijk.slikken,.geen.ademnood 



•..Geen.ademhaling. 

waarneembaar.(geluid.en. 

beweging.borstkas) 

•..Bewusteloos.persoon 

•..Ogenschijnlijk.dood 

•..Bruuske.ademnood.moeilijk.te. 

verdragen 

•..Onmogelijkheid.om.te.spreken 

•..Luidruchtig.ademhalen 

•..Cyanose 

•..Zweten 

•..Kan.spreken.doch.moeilijk 

•..Patiënt.buiten.adem,. 

kortademig 

•..Hoest 

•..Pijn.of.moeite.om.te.slikken 

•..Pijn.in.de.keel 

1 Zeer.erg 

2 Erg 

3 Matig PIT 

Ambulance.&. 

Mug 


26

PROTOCOL 

26 Obstructie van de luchtwegen 



D.Vervolledig.de.bevraging.met.de.volgende.protocol:.nr..10. 


D.Afhankelijk.van.de.mogelijkheden.en.de.bereidwilligheid.van.de.oproeper,. 

de.handeling.van.Heimlich.laten.uitvoeren.voor.een.niveau.1. 

D.Elke.poging.vermijden.om.de.obstructie.te.verwijderen.met.behulp.van. 

vinger.in.de.keel.zolang.de.ademnood.verdraagbaar.en/of.luidruchtig.is. 

D.Overgeven.doen.vermijden. 


Vreemde. voorwerpen. gaan. vaker. via. de. verteringswegen. (slikken). dan. de. 

luchtwegen.(inhaleren). 

Het.is.belangrijk.om.zekerheid.te.hebben.over.welk.van.de.twee.het.gaat.. 

Bij.opname.van.voorwerp.via.verteringsweg.is.er.zelden.een.Mug.nodig.(behalve. 

bij.vreemde.voorwerpen.in.de.slokdarm.die.de.luchtpijp.samendrukken.en. 

ademnood.veroorzaken). 

Wanneer.er.zich.een.bruuske.onpasselijkheid.voordoet.tijden.een.maaltijd.en. 

dan.vooral.in.geriatrische.middens,.denk.dan.systematisch.aan.een.vreemd. 

voorwerp. 

26

PROTOCOL 

27 


Verhanging.|.Zelfmoord.|.(Op)hangen.|.Koord.|.Poging.|.Boom.|.Balk.|.Wurging 


D.De.verhanging,.als.daad.op.zich,.is.als.criterium.zeer.erg,.dus.het.antwoord. 

zal.hetzelfde.zijn.onafhankelijk.de.toestand.van.de.patiënt. 

D.Hetzelfde. is. geldig. voor. een. accidentele. wurging. (kinderen. met. een. 

halssnoer,.wasdraad,.riemen.van.machines.enz…). 

D.Het. doel. zal. dus. zijn. om. zo. snel. mogelijk. de. meest. adequate. hulp. ter. 

plaatse. te. sturen. en,. indien. de. zelfmoordpoging. mislukt,. de. patiënt. te. 

laten.overbrengen.naar.een.ziekenhuis.met.psychiatrie. 

2.1 Indicatoren ter bevestiging van de verhanging 

D.Essentieel:.“visuele”.getuigenis.van.de.oproeper. 

D.Een.mislukte.verhanging 

Verhanging en wurging 



•..Slachtoffer.hangt.nog. 1 Hangt.nog. 

steeds. 

•..Slachtoffer.hangt.niet. 

meer 

•..Aanwezigheid.van.snoer/. 

koord.rond.de.hals 

2 

Hangt.niet. 

meer 

of 

wurging 


Mug 

D1 Brandweer.om. 

af.te.nemen 


Mug 



D.Enkel. op. vraag. van. de. Mug-arts. de. politie. verwittigen. (bij. verdacht. 

overlijden). 

27

PROTOCOL 

27 Verhanging en wurging 


D.Indien.de.verhanging.pas.is.gebeurd.en.afhankelijk.van.de.mogelijkheden. 

en.de.bereidwilligheid.van.de.oproeper.(denkt.u.in.staat.te.zijn…). 

•. Het.slachtoffer.afnemen.(opletten.dat.het.lichaam.niet.valt,.de.koord. 

niet.doorsnijden.ter.hoogte.van.de.knoop).de.as.hoofd.–.hals.–.romp. 

respecteren. 

•. Opletten:.bruuske.val.van.het.lichaam.bij.het.afnemen.!!! 

•. Een.reanimatie.laten.beginnen.(op.zijn.minst.de.hartmassage).als.men. 

een.ogenschijnlijke.dood.vaststelt. 

D.Als.de.verhanging.mislukt.is.en.de.patiënt.is.bewust,.vraag.aan.de.patiënt. 

om.neer.te.liggen..Blijf.bij.de.patiënt. 

D.Bij.en.wurgongeval.vragen.aan.de.oproeper.om.de.oorzaak.weg.te.nemen,. 

indien.geen.gevaar.voor.zichzelf,.in.afwachting.van.de.hulpdiensten. 


Zelfs.als.de.patiënt.bewust.is.en.geen.symptomen.vertoont.altijd.het.risico.op. 

een.mogelijk.trauma.overwegen.(halstrauma). 

Definitie van de verhanging:. 

è.Passieve.tractie.uitgeoefend.op.de.organen.van.de.hals.door.het.gewicht. 

van.het.menselijk.lichaam.dat.bruusk.opgehangen.wordt.. 

Organische mechanismen:. 

•.Samendrukking.en.tractie.ter.hoogte.van.de.hals 

•.Samendrukking.van.de.as.van.het.vaatstelsel.en.ademhalingsorganen. 

•.Cerebraal.anoxie 

•.Cerebraal.oedeem. 

De. psychologische context. die. voorafgaat. aan. deze. daad,. maar. ook. het. 

risico.op.herhaling.en.de.bijkomstige.pathologie.van.een.mislukte.verhanging. 

moeten.altijd.resulteren.in.een.ziekenhuisopname.van.de.patiënt,.zelfs.al.is. 

hij.bewust.en.zonder.symptomen.. 

Het.kan.ook.gaan.over.een.accidentele.verhanging.(een.kind.in.een.boom). 

27

PROTOCOL 

28 


Zelfmoord.|.Depressie.|.Angst.|.Paniek.|.Pijn.op.de.borst.|.Angstaanval.|.Onder. 

bescherming.geplaatst.|.Hysterie.|.Hallucinatie.|.Waanzin 


D.Vermijd.verergering.van.de.pathologie.en.een.eventuele.overgang.tot.de. 

daad.(poging.tot.zelfdoding).tot.de.aankomst.van.adequate.hulp. 

2.1 Indicatoren ter bevestiging van het zelfmoordrisico – 

angstaanval 

D.Sociaal.isolement. 

D.Oproep.“om.te.praten” 

D.Praten.over.zelfmoord.of.angst.om.te.sterven 

D.Voorgeschiedenis.(vroegere.zelfmoordpogingen) 

D.Angstaanval: 

•. Snelle.ademhaling,.pijn.in.de.borststreek,.benauwdheid 

•. Zweten 

•. Bibberen,.spierspasmes 

•. Prikkelingen.rond.de.mond. 

Psychiatrische Problemen (+ suïcidaal risico – angstaanvallen – onder bescherming plaatsen) 



•..Gewelddadige.gelukte. 

zelfmoord:.verhanging,.uit. 

het.raam.springen,.wapen 

•..Zelfmoordpoging.aan. 

de.gang.(persoon.op. 

vensterbank.…) 

•..Gepraat.over.zelfmoord 

•..Dodelijke.middelen. 

binnen.bereik.(wapen,. 

brug,.spoorlijn…) 

•..Duidelijke.mentale. 

verwarring. 

(hallucinaties…) 

•..Geen.zelfmoordpoging 

•..Geen.duidelijk.risico.voor. 

een.poging.tot.zelfmoord 

•..Vraagt.hulp 

•..Angstaanval.of.spasmes 

1 Zeer.erg 

2 Erg PIT 

Ambulance.&. 

Mug 

Indien.poging. 

tot.zelfdoding. 

bezig.is.(sprong. 

uit.venster,. 

zelfverbranding,. 

…).stuur. 

brandweer.en. 

overweeg.het. 

zenden.van. 

Politie. 


28

PROTOCOL 

28 Psychiatrische Problemen (+ suïcidaal risico – angstaanvallen – onder bescherming plaatsen) 



D.Vervolledig.de.bevraging.met.de.volgende.protocollen:.nr..7.–.14.–.21.–.22.–. 

25.–.27.indien.nodig.en.in.functie.van.de.omstandigheden. 


D.Indien. getuige. aanwezig,. aanraden. om. fysiek. en. verbaal. contact. te. 

houden.met.de.patiënt.om.hem.te.beschermen.zonder.zichzelf.in.gevaar. 

te.brengen. 

D.Indien.geen.getuige.aanwezig,.blijf.in.contact.met.de.patiënt.laat.hem. 

verstaan.dat.we.luisteren,.dat.zijn.vraag.gehoord.is,.dat.de.hulpdiensten. 

onderweg.zijn. 

D.Indien.angstaanval: 

•. De.patiënt.absolute.rust.aanraden.in.een.kalme.omgeving. 

•. De. raad. geven. om. de. ademhaling. te. controleren. met. langzame. 

ademhalingsbewegingen,.om.minder.en.minder.snel.te.gaan.ademen,. 

rustig.aan. 

8 


Het suïcidaal gedrag brengt de levensverwachting uit evenwicht. 

Zelfmoord.is.één.van.de.eerste.doodsoorzaken.bij.mensen.onder.de.35.jaar.. 

8.op.de.10.patiënten.vermelden.terloops.dat.ze.zichzelf.van.het.leven.willen. 

benemen.. Meer. dan. 5. op. de. 10. patiënten. hadden. hun. wil. om. te. sterven. 

aangekondigd.. 

Andere factoren die het risico op zelfmoord verhogen:. 

•.Gebruiken.van.drugs.en/of.alcohol 

•.Paniek,.stress,.angst 

Beschouw een zelfmoordpoging als dreigend: 

•.I.ndien.patiënt.vastberaden.is.en.directe.toegang.tot.dodelijke.middelen. 

heeft 

•.In.een.recidief.kader 

•.Indien.weigering.van.hulp.ondanks.de.oproep 

Wantrouwend. zijn. bij. patiënten. die. hun. gedrag. gewoon. doen. lijken. of. 

plotseling.van.mening.veranderen.om.niet.in.behandeling.te.moeten.gaan. 

De.adolescenten.vormen.een.risicogroep:.zij.beslissen.immers.zeer.impulsief. 

om.over.te.gaan.tot.zelfdoding. 

. 

28

PROTOCOL 

29 


Allergie.|.Reactie.|.Anafylactische.shock.|.Hevig.astma.|.Keeloedeem.|.Netelroos.|. 

Zwelling.in.gezicht–.oedeem.van.Quinck.|.Insectenbeet.|.Beet.van.giftig.dier.|. 

Misselijkheid.|.Overgeven.|.Wesp.|.Astma.|.(Geïrriteerde).plek.|.Roodheid.|.Huid.|. 

Reactie.na.inname.van.medicatie 


D.Bepaal. wanneer. de. allergische. reactie. gevolgen. heeft. voor. de. vitale. 

functies.. 

D.De.tijd.verstreken.sinds.het.contact.met.het.vermoedelijke.allergeen.. 

2.1 Indicatoren ter bevestiging van de allergische reactie 

D.Strottenhoofdoedeem,.is.er.een.oedeem.en.waar.? 

D.Huidreacties:.roodheid,.(geïrriteerde).vlek(ken).… 

D.Ter.sprake.brengen.van.allergie.(patiënt.weet.dat.hij.allergisch.is) 

D.Bijzondere.situaties: 

•.Inname.van.ongewone.medicatie 

•..Blootstellen.aan.externe.fysische.factoren.(zon,.cosmetica.producten,…). 

•.Insectenbeet 

•.Beet.van.giftig.dier 

Allergische reacties 

•.Bijzonder.of.niet.gewoon.eten.(fruit,.schaaldieren…) 



•..Zeer.erge.diarree. 

•..Tekenen.van. 

anafylactische.shock 

•..Onbewust 

•..Moeilijke.of.geen. 

ademhaling 

•..Zweten,.bleekheid. 

•..Keeloedeem 

•..Heesheid.van.de.stem 

•..Algemene.huiduitslag 

•..Tekens.van.misselijkheid 

•..Geïsoleerde.uitslag. 

(huidplekken) 

•..Algemene.jeuk 

1 Zeer.erg 

2 Erg 

3 Matig PIT 

Ambulance.&. 

Mug 


29

PROTOCOL 

29 Allergische reacties 



D.Vervolledig.de.bevraging.met.de.volgende.protocollen:.n°.10.–.26. 


D.Laat.de.patiënt.neerliggen,.benen.omhoog.of als de patiënt kortademig 

maar bewust is.in.halfzittende.houding. 

8 


Een. allergische. reactie. is. een. staat. van. organische. “wanorde”. die. bruusk. 

opkomt. bij. iemand. die. gevoelig. is. aan. een. product. dat. in. zijn. organisme. 

geïntroduceerd.wordt..Hij.reageert.zeer.heftig.telkens.er.een.nieuw.contact.is. 

met.datzelfde.product.. 

De. ergste. allergische. reactie. kan. leiden. tot. een. anafylactische. shock.. 

De. hypovolemie. (teken. van. bloeddrukval). is. één. van. de. voornaamste. 

karakteristieken.van.shock..De.ontwikkeling.van.een.shock.is.dodelijk.in.10%. 

van.de.gevallen. 

Bij. patiënten. die. behandeld. worden. met. bètablokkers:. de. anafylactische. 

reacties.zijn.altijd.erg. 

De.heesheid.van.de.stem.is.een.alarmsignaal. 

Een.erge.diarree.betekent.een.geavanceerde.staat.van.shock..Diarree.doet.de. 

kans.op.hypovolemie.toenemen.door.het.grote.verlies.aan.vocht. 

29

PROTOCOL 

30 


Trauma.|.Accident.|.Wonde.|.Kneuzing.|.Shock.|.Onpasselijkheid.|.Val.|.Amputatie.|. 

Losrukken.|.Stukjes.|.Flarden.|.Doorgesneden.|.Snijwonde.|.School.|.Sport.|. 

Werk.|.Val.|.Explosie.|.Luxatie.|.Gebroken.|.Fractuur.|.Menigte.|.Ontwricht.|. 

Verwrongen 


2.1 Indicatoren ter bevestiging van trauma 

D.In.de.context.van.een.verkeersongeval.of.val 

D.Wonde.die.gewoon.bloedt.of.spuit 

D.Zichtbare.vervorming.van.één.van.de.ledematen 

D.Hematoom 

D.Amputatie.van.het.volledig.ledemaat.of.een.segment.ervan 

D.Trauma.na.een.explosie.(Blast) 

Trauma (+ amputatie) 


1.2.1 Trauma’s 


•..Trauma.na.explosie.(Blast) 

•..Paralysie.of.neurologische. 

verwarring.van. 

de.ledematen. 

(gevoelsverlies,. 

prikkelingen,.onmogelijk. 

te.bewegen…) 

•..Patiënt.heeft.dermate.pijn. 

dat.hij.niet.kan.bewegen. 

•..Zichtbare.vervorming.van. 

een.ledemaat 

•..Licht.plaatselijk.trauma 

•..Lichte.tot.matige.pijn 

1 Erg 

2 Matig PIT 

Ambulance.&. 

Mug 


30

PROTOCOL 

30 Trauma (+ amputatie) 

1.2.2 – 1.2.3 Doorgesneden of geamputeerde lidmaten 


•..Amputatie.van.een. 

lidmaat.boven.de.hand/ 

voet 

•..Gedeeltelijke.of.gehele. 

amputatie.onder.de. 

hand/voet 

•..Gedeeltelijke.of.gehele. 

amputatie.van.een.vinger. 

of.teen 

•..Draaglijke.pijn 

1 Erg 

2 Matig PIT 

Ambulance.&. 

Mug 




D.Vervolledig.de.bevraging.met.de.volgende.protocol(s).:.n°.18.–.n°.23 


D.De.patiënt.niet.bewegen.indien.niet.nodig. 

D.Een.pijnlijk.segment.immobiliseren. 

D.Beschrijving.van.de.traumatologie: 

•.Iets.koud.of.ijs.leggen.op.een.hematoom.of.zwelling. 

•.Drukken.met.een.propere.doek.op.de.wonden. 

8 

D.Gedeeltelijk.of.geheel.afgesneden.lidmaat.of.segment.ervan: 

•.De.gewonde.neerleggen 

•.Het.getroffen.lidmaat.omhooghouden 

•.Druk.op.het.stompje.met.een.propere.doek 

•..Indien. amputatie,. verpak. het. geamputeerde. stuk. droog. op. een. 

hermetische.manier,.omringen.met.ijs.of.koud.voorwerp.(GEEN.DIRECT. 

CONTACT.TUSSEN.IJS.OF.KOUD.VOORWERP.EN.HET.GEAMPUTEERDE.STUK). 


Over amputaties 

Het.is.niet.nodig.om.een.Mug.te.sturen.bij.amputatie.van.een.vinger.of.oor,. 

op.voorwaarde.dat.de.patiënt.de.pijn.kan.verdragen..De.ernst.van.de.toestand. 

verandert.als.de.amputatie.de.hand.of.voet.overtreft. 

De.conservatie.van.het.afgesneden.segment.moet.gevraagd.worden..Het.is. 

extreem. belangrijk. dat. het. segment. wordt. bewaard:. droog. en. hermetisch. 

verpakt…. Dit. wil. zeggen. verpakt. en. dan. omringen. met. cold-pack © ,. ijs. in. 

water….Nooit.rechtstreeks.op.ijs.anders.zal.reïmplantatie.mislukken,.het.zou. 

immers.“verbrand”.zijn.door.de.koude. 

Bij. de. ongelukken. die. gebeuren. met. landbouw-. en. industriële. machines. 

waarbij.sprake.is.van.amputatie,.wordt.een.Mug.gestuurd..Herstellen.van.een. 

amputatie.vraagt.complexe.technieken.en.veel.tijd. 

Bij. amputaties. moet. het. slachtoffer. naar. een. gespecialiseerd. ziekenhuis. 

worden.overgebracht..Niet.alle.ziekenhuizen.beschikken.over.een.aangepaste. 

eenheid.voor.reïmplantatie.of.deskundigheid..De.Mugarts.zal.de.beslissing. 

nemen,.zelfs.al.moet.de.patiënt.naar.een.ver.afgelegen.ziekenhuis.worden. 

overgebracht. 

30

PROTOCOL 

31 


Hersentrauma bij volwassene en kind 

Kind.|.Baby.|.Koorts.|.Stuiptrekking.|.Bibberen.|.Epilepsie.|.Val.|.Slag.Op.Het. 

Hoofd.|.Commotio.|.Accident.|.Migraine.|.Hoofdpijn 


2.1 Indicatoren ter bevestiging van hersentrauma 

D.Traumatische.context.(accident,.val.slag.op.het.hoofd…) 

D.Buil.of.wonde.aan.het.hoofd.en/of.de.hoofdhuid 

D.Lekken.van.hersenvocht.via.de.oren.of.de.neus 

D.Een.hematoom.rond.de.ogen.in.de.vorm.van.een.bril.(of.zoals.de.ogen.van. 

een.wasbeer) 



•..Patiënt.onbewust 

•..Stuipen 

•..Herhaaldelijk.overgeven 

•..Ernstige.bloeding.aan. 

hoofdhuid 

•..Kort.bewustzijnsverlies 

•..Slaperigheid.van. 

volwassene 

•..1.of.2.periodes.van. 

overgeven 

•..Kind.in.“slow.motion” 

•..Wonde.met.matig. 

bloedverlies. 

•..Hoofdpijn 

•..Misselijkheid.zonder. 

overgeven 

•..Geen.bewustzijnsverlies 

•..Kleine.wonde.aan.hoofd. 

of.hoofdhuid,.weinig. 

bloedverlies 

1 Erg 

2 Matig PIT 

Ambulance.&. 

Mug 


31

PROTOCOL 

31 Hersentrauma bij volwassene en kind 



D.Vervolledig.de.bevraging.met.de.volgende.protocol(s):.nr..7.–.15.–.18 


D.Indien.stuipen: 

•.De.stuipen.niet.proberen.tegen.te.houden 

•.Niets.in.de.mond.steken.om.het.bijten.op.de.tong.tegen.te.gaan 

•.Verwijder.alles.wat.kan.kwetsen.(meubels…) 

•.Plaats.het.slachtoffer.in.veilige.houding 

D.Patiënt.niet.verplaatsen 

D.Druk.op.de.wonde.met.propere.doek 

D.Let.op.het.bewustzijn,.slachtoffer.wakker.houden 

8 


Een. hersentrauma. bij. kinderen. komt. vaak. voor. en. is. meestal. niet. zo. erg. 

(hersenschudding). 

Men. moet. een. hersenbloeding. voor. ogen. houden. bij. een. trauma. met. 

stuipen.. 

Elk. schedeltrauma. is. een. trauma. van. de. halswervels. (tot. het. tegendeel. 

bewezen.is)..8.tot.10%.van.de.patiënten.die.een.Glasgow.score.halen.lager. 

dan.9.hebben.een.letsel.aan.de.halswervels 12 . 

Indien. de. afstand. haalbaar. is. moet. een. patiënt. naar. een. ziekenhuis. met. 

afdeling.neurochirurgie.gebracht.worden..Anders.is.het.aangeraden.een.CT. 

scan.te.laten.maken.in.het.dichtstbijzijnd.ziekenhuis,.om.daarna.een.secundair. 

vervoer.te.organiseren.naar.een.gespecialiseerd.ziekenhuis.(door.de.zelfde. 

Mug,.indien.nodig). 

Een.wonde.in.het.gezicht,.de.wenkbrauw.of.de.hoofdhuid.bloeden.overvloedig. 

maar.zijn.vaak.niet.zo.erg. 

2 JM Laborie, “Réanimation et urgences pré-hospitalières”, p 46, Ed. Frison-Roche, 2002. 

31

PROTOCOL 

32 


Temperatuur.|.Pyrexie.|.Koorts.|.Baby.|.Kind.|.Stuipen.|.Huivering.|.Zweten.|. 

Bovenmatig.zweten.|.Transpiratie 


D.Herkennen.van.de.situaties.die.risico.inhouden.voor.het.kind. 

D.Het.best.mogelijke.advies.geven.aan.de.naasten.van.het.kind. 

2.1 Indicatoren ter bevestiging van koorts bij een kind. 

D.Lichaamstemperatuur.>.of.=.38,5°C. 

D.Stuipen.in.de.context.van.koorts. 

D.Huidaandoening:. zweten,. roodachtige. kleur. van. de. huid. (vooral. in. het. 

gezicht) 

D.Huiverig. 

Koorts bij een kind (+ koortsstuipen) 

D.Het.kind.is.ziek.(keelontsteking,.oorontsteking,.darmontsteking,.…).of.ziek. 

aan.het.worden. 



•..Lichtschuwheid. 

•..Stijfheid.van.de.nek 

•..Koortsstuipen.zijn.bezig 

•..Hypotonie.(verlaagde. 

spierspanning.zoals.een. 

voddenpop) 

•..Koortsstuipen.die.net. 

over.zijn 

•..Baby.van.minder.dan.. 

3.maand 

•..Koorts.sinds.meer.dan. 

48.uur.die.niet.zakt. 

ondanks.behandeling. 

•..Baby.tussen.3.en.. 

6.maand 

•..Koorts.minder.dan.. 

48.uur 

1 

Septische.shock,. 

vermoeden. 

van.hersenvliesontsteking, 

Koortsstuipen 

Koortsstuipen PIT 

2 Koorts.van.een. 

pasgeborene 

3 

Koorts.die.niet. 

zakt.ondanks. 

behandeling 

4 Gewone.koorts. 

Ambulance.&. 

Mug 

Eigen.middelen 

of 

Ambulance 

Ambulance 

of 

Huisarts 

Aanraden.om. 

contact.op.te. 

nemen.met. 

huisarts 

32

PROTOCOL 

32 Koorts bij een kind (+ koortsstuipen) 



D.Vervolledig.de.bevraging.met.de.volgende.protocol:.nr..15 


D.Het.kind.uitkleden.(uitdoen.van.pull,.wegnemen.van.dekens,.enz.). 

D.Het.bewuste.kind.doen.drinken,.indien.geen.ernstige.indicaties.(niveau.4). 

D.Het. onbewuste. kind. of. kind. in. postkritische. fase. in. veilige. houding. 

plaatsen. 

D.Indien.stuipen.bezig.zijn: 

•.Niet.proberen.om.de.bewegingen.van.het.stuipen.tegen.te.gaan 

•.Niets.in.de.mond.steken.om.te.proberen.het.tongbijten.te.vermijden 

•.Verwijder.alles.wat.het.kind.kan.kwetsen.(meubels…) 

8 


Koorts. (van. een. kind. en. een. volwassene). wordt. gedefinieerd. als. een. 

lichaamstemperatuur.van.hoger.dan.38.5°.C..Een.temperatuur.tussen.37.5.en. 

38°.wordt.als.“subkoorts”.gedefinieerd. 

Er.is.absoluut.geen.reden.om.ongerust.te.zijn.bij.een.aanhoudende.koorts.van. 

meer.dan.48.u.als.het.kind.zich.normaal.gedraagt. 

Als. ze. niet. wordt. behandeld. kunnen. er. zich. 2. erge. dingen. voordoen:. 

dehydratatie.en.stuipen. 

Een.koortswerend.bad.wordt.vaak.slecht.gegeven.en.is.moeilijk.te.realiseren,. 

vooral.als.het.kind.begint.te.stuipen.in.het.water. 

Koorts.is.meestal.een.teken.van.vechten.tegen.een.infectie.(viraal.of.bacterieel),. 

koorts.is.vooral.beangstigend.bij.een.baby.van.minder.dan.3.maand.omdat.zij. 

nog.geen.immuniteit.hebben.opgebouwd.(ze.hebben.minder.antistoffen.dan. 

oudere.kinderen)..Daarom.moet.er.met.klem.aangeraden.worden.om,.zonder. 

uitstel,.een.pediater.te.consulteren.bij.koorts.van.een.baby. 

Koortsstuipen.komen.meestal.voor.bij.kinderen.tussen.6.maand.en.5.jaar.(met. 

een.frequentiepiek.tussen.9.en.24.maanden)..De.stuipen.zijn.van.korte.duur. 

(3.tot.5.minuten).en.ontwikkelen.zich.tijdens.het.stijgen.van.de.koorts.(vooral. 

bij.NOK.–.toestanden)..De.kans.op.hervallen.is.hoog.(25.à.30%).met.herhaling. 

vooral.binnen.de.twaalf.maanden. 13 . 

Bij.kinderen.(maar.ook.bij.de.volwassenen).die.lijden.aan.epilepsie,.bevordert. 

de.koorts.een.aanval.van.stuipen..In.dat.geval.is.de.koorts.niet.de.oorzaak. 

maar.een.bevorderende.factor. 

JM Laborie, “Réanimation et urgences pré-hospitalières”, p , Ed. Frison-Roche, 2002. 

32

PROTOCOL 

33 


Catastrofe.|.Plan.|.Fase.|.Niveau.|.Crisis.|.Groot.accident.|.Veel.slachtoffers 


2.1 Symptomen ter bevestiging van een catastrofe 

D.5.ernstig.gekwetsten,.bevestigd.of.verondersteld 

D.10. gekwetsten. van. alle. aard. of. niet. bepaalde. aard,. bevestigd. of. 

verondersteld 

D.Situatie.die.een.groot.risico.kan.betekenen.voor.de.bevolking 

D.Situatie.met.een.belangrijk.evolutierisico 

D.Het.starten.van.een.rampenplan.door.een.persoon.uit.de.ketting.van.de. 

hulpverlening.(ambulancier,.DMH,.officier.brandweer,.…) 

D.Situatie.waarvoor.er.actieprotocollen.bestaan 

2.2 Behandeling van de oproep 

Catastrofe – uitzonderlijke situaties 

D.Sprokkel.zoveel.mogelijk.informatie.betreffende.het.aantal.(veronderstelde),. 

de.toestand.en.bereikbaarheid.van.de.slachtoffers 

D.Evalueer.het.risico.voor.de.hulpverleners 

D.Wat.is.het.alarm.niveau.uitgevaardigd.door.de.ondernemer 

3. Instructies 

3.1 Instructies ter attentie van de medische dispatcher 

D.Verwittig.de.aangestelde.chef.operaties 

D. De.ramp.de.voorrang.geven.bij.het.zenden.van.hulpmiddelen.in.de.eerste.tijd 

D. Bepaal.de.Astrid.communicatiegroep.en.meedelen.aan.de.hulpdiensten..Zichzelf. 

verzekeren.dat.alle.hulpmiddelen.in.dezelfde.communicatie.groep.zitten.. 

D.Verwittig.de.DMH.van.wacht,.de.hygiëne-inspecteur.en.het.Rode.Kruis 

D.Zend.de.vooruitgeschoven.medische.post.(VMP).van.de.provincie.en/of.die. 

van.een.naburige.provincie.indien.de.aanrijdtijd.merkelijk.korter.is.. 

3.2 Instructies ter attentie van de aangestelde chef operaties 

D. Indien.van.toepassing,.neem.de.actieprotocol.die.overeenkomt.met.het. 

gebeuren 

D.Roep.alle.aanwezige.personeel.in.de.centrale 

D.Verdeel.de.verschillende.taken.onder.de.aangestelde.operatoren 

D.Indien.mogelijk,.stuur.een.operator.naar.de.plaats.van.de.interventie. 

D.Zich.verzekeren.van.een.goede.continuïteit.van.de.behandeling.van.de. 

oproepen.niet.gerelateerd.aan.de.catastrofe. 

D.Zich. verzekeren. van. de. toepassing. van. de. richtlijnen. op. de. 

actieprotocollen 

D.Het.eventuele.faxnummer.doorgeven.van.de.industrieel.aan.de.betrokken. 

diensten. 

D.Verwittig.het.crisis.coördinatieteam.die.overeenkomt.met.de.fase 

D. Verwittig.de.officier.beheerder.van.het.hulpcentrum.100.of.de.officier.van.wacht 

D.Wanneer.nodig.verwittig.de.ziekenhuizen.dat: 

•..hun.beschikbare.capaciteit.riskeert.ingenomen.te.worden.(indien.nodig. 

preciseer.deze.beschikbare.capaciteit) 

•..hun. beschikbare. capaciteit. zal. overschreden. worden. (indien. nodig. 

preciseer.deze.beschikbare.capaciteit) 

33

PROTOCOL 

33 Catastrofe – uitzonderlijke situaties 

33

PROTOCOL 

34 


Hitteberoerte, zonneslag 

Zonneslag.|.Door.warmte.bevangen.|.Stuipen.|.Hitteberoerte 


2.1 Symptomen ter bevestiging van… 

Gebaseerd.op.de.omstandigheden.en.de.weersomstandigheden 



•..Neurologische.symptomen. 

(coma,.verwarring,. 

stuipen,.apathie) 

•..Cardiovasculair.probleem. 

(tachycardie,.hypotensie,. 

tekens.van.shock) 

•..Bezig.met./.of.recente. 

inspanning. 

Overkomen.in.rust 

•..Kwetsbaar.persoon.(kind,. 

bejaarde,.zwaar.chronisch. 

zieke) 

•..Matige.verhoging.van.de. 

temperatuur.(max..38,5°C). 

zonder.tekenen.van.ernst. 

uit.niveau.1 

•..Walgen,.overgeven 

1 Hitteberoerte. 

na.inspanning 

2 Zonneslag 

Ambulance.&. 

Mug 

Laat.de.rectale. 

temperatuur. 

meten 

Bezoek.huisarts. 

bevelen 

Zend.een. 

ambulance. 

indien.benadeeld. 

milieu.of.de. 

onmogelijkheid. 

op.bezoek.aan. 

huisarts. 

34

PROTOCOL 

34 Hitteberoerte, zonneslag 


D.In.geval.van.stuipen.zie.protocol.nr..15 



D.Plaats,.indien.mogelijk,.het.slachtoffer.in.een.frisse.geventileerde.ruimte. 

D.Het. slachtoffer,. indien. nodig,. afkoelen. door. uitkleden.. Plaatsen. van. 

vochtige.doeken,.het.overtollige.water.niet.afsponsen. 

D.Een.volledige.onderdompeling.in.koud.water.afraden. 


Presentatie van de verschillende warmte gerelateerde pathologiëen 

ZONNESLAG 

De.zonneslag.is.een.externe.thermische.lading.op.de.huid,.door.de.zonnestraling. 

en.door.convectie..Neurologische.en.spiergerelateerde.tekenen.zijn.afwezig.. 

De.temperatuur.kan.40°C.bereiken. 

KLASSIEKE HITTEBEROERTE 

Het. overkomt. kinderen. op. lage. leeftijd. en. bejaarden,. Ze. hebben. beperkte. 

mogelijkheden. om. de. warmte. te. spreiden.. Schijnbaar. in. rust. tijdens. de. 

warmtegolven,.komt.deze.hyperthermie.onder.de.vorm.van.neurologische.en. 

cardiovasculaire.benauwdheid.en.evolueert.bij.gebrek.aan.behandeling.naar. 

een.syndroom.van.ingewanden.“flauwte”.(aantasting.van.meerdere.vitale. 

organen:.hart,.longen,.nieren,.lever) 14 . 

HITTEBEROERTE DOOR INSPANNING 

Een.hitteberoerte.door.inspanning.of.kwaadaardige.hyperthermie.door.inspanning. 

kenmerkt. zich. als. een. extreme. verhoging. van. de. lichaamstemperatuur. 

tengevolge.van.intense.spierarbeid,.verantwoordelijk.voor.een.verslechterde. 

werking.van.het.cel-.metabolisme.en.de.ischemische.pijn.van.de.belangrijkste. 

functies.die.kunnen.leiden.tot.het.syndroom.van.multiviscerale.zwakheid. 

Een. hitteberoerte. komt. voor. wanneer. een. aantal. bevorderende. factoren. 

samen.komen.. 

Deze.risicofactoren.zijn.hoofdzakelijk.te.wijten.aan:. 

. 

•.fysiek.(intense.wedstrijd,.lange.koers); 

•..weersomstandigheden. (hoge. temperatuur,. luchtvochtigheid. >. 75%,. 

geen.wind); 

•..persoonlijk.(obesitas,.afwezigheid.van.acclimatisatie,.verkeerd.trainen,. 

dehydratatie); 

•.psychologisch.(overmoed,.stress,.vermoeidheid); 

•..ongepaste. kledij. (niet. ademende. regenkledij,. gevechtskledij. bij. 

militairen); 

•..farmacologisch. (alcohol. of. inname. van. medicatie. die. het. zweten. 

beïnvloedt). 

4 De dood tot gevolg neigt te minderen maar blijft 2 % voor klassieke hitteberoerte en 

minder dan 0% voor hitteberoerte door inspanning, alle klinische vormen door elkaar! 

34

PROTOCOL 

35 


Automatische externe defibrillator 

Cardiaal.arrest.|.Hartkamerfibrillatie.|.Externe.automatische.defibrillator 


2.1 Symptomen ter bevestiging van het gebruik van de externe 

automatische defibrillator (AED) 

D.Gebaseerd.op.de.omstandigheden:.reanimatie.in.uitvoering.op.een.plaats. 

die. beschikt. over. een. externe. automatische. defibrillator. (commercieel. 

centrum,. sportzaal,. …).. Deze. plaatsen. moeten. opgenomen. zijn. in. een. 

inventaris. 


2.2.1 Medisch 


•..Slachtoffer.ogenschijnlijk. 

dood 

•..Geen.reactie.op.stimuli 

•..Respiratoir.arrest 

1 Cardiaal. 

arrest 

D1 Niets 

D2 

Ambulance.&. 

Mug. 

PIT 

(indien.mug.nt. 

beschikbaar) 

D3 Niets 



D.Herhaal.een.bilan.van.de.vitale.functies.samen.met.de.oproeper.(vaststellen. 

van.het.bewustzijnsverlies,.zekerheid.bekomen.van.het.respiratoir.arrest). 

D.Ga.na.of.het.slachtoffer.in.een.correcte.houding.ligt.(op.de.rug).voor.een. 

juist.gebruik.van.de.AED. 

D.Zich. ervan. verzekeren. dat. het. slachtoffer. goed. wordt. beademd. en. 

gemasseerd.tussen.twee.cyclussen.van.de.AED. 

35

PROTOCOL 

35 Automatische externe defibrillator 


D.Zorg.voor.de.eigen.veiligheid.(niet.gebruiken.in.een.vochtige.omgeving:. 

bevoorbeeld. een. zwembad,. niet. gebruiken. in. een. ontplofbaar. milieu:. 

bevoorbeeld.in.de.omgeving.van.een.benzinestation). 

D.Volg.stap.voor.stap.de.aanbevelingen.van.het.toestel. 


De.AED-toestellen.zijn.begin.van.de.jaren.90.verschenen,.als.gevolg.van.het. 

kleiner.worden.van.de.componenten.van.de.defibrillator.en.geheugenchip. 

Het.gebruik.is.eenvoudig:.eenmaal.het.respiratoir.arrest.en.het.onbewustzijn. 

zijn.vastgesteld,.plaatst.de.gebruiker.de.elektrode.en.de.AED.analyseert.en. 

detecteert.indien.het.ritme.“defibrilleerbaar”.is.of.niet..Indien.positief,.stelt. 

de.machine.voor.aan.de.gebruiker.om.de.defibrillatie.te.activeren.via.een. 

drukknop..Een.menselijke.tussenkomst.is.nog.steeds.nodig 15 . 

Sommige. modellen. gaan. nog. verder. in. de. automatisatie:. de. defibrillatie. 

begint.zonder.andere.menselijke.tussenkomst.afgezien.van.het.plaatsen.van. 

de.elektrodes.en.het.aanleggen.van.het.toestel. 

Ondanks. het. ontegensprekelijke. feit. dat. een. snelle. defibrillatie. de. 

overlevingskans. van. het. slachtoffer. gevoelig. verhoogt,. mag. je. niet. in. de. 

hinderlaag.lopen.van.“de.wondermachine.die.alles.oplost”..De.AED.werkt. 

enkel. bij. een. “defibrilleerbaar”. ritme,. het. is. dus. zonder. effect. bij. andere. 

dodelijke.ritmestoornissen..Het.is.zelfs.nutteloos.bij.een.hartinsufficiëntie. 

Omzendbrief van de FOD volksgezondheid ICM/MED/006 van 2 april 2006 aangaande het 

ter beschikking stellen van defibrillators op publieke plaatsen: “§4. Het koninklijk besluit 

verbiedt het installeren op publieke plaatsen van defibrillators die elektrische schokken 

kunnen geven in manuele modus, zelfs als ze zijn uitgerust met een automatische 

defibrillatiefunctie“ 

Het. risico. is. groot. dat. men. een. reanimatie. volledig. overlaat. aan. de. AED:. 

de.machine.veronderstelt.dat.de.gebruiker.hartmassage.toepast.tussen.twee. 

analyse.fases..De.aangestelde.moet.er.zich.dan.ook.van.vergewissen.dat.de. 

hartmassage.goed.wordt.uitgevoerd. 

De.AED-betreffende.ministeriële.omzendbrief ·. voorziet.een.systeem.waarbij. 

het.louter.uithalen.van.het.AED.toestel.uit.zijn.kast.het.verzenden.van.een. 

bericht. naar. de. 100. tot. gevolg. heeft;. welke. een. ander. probleem. uitsluit:. 

namelijk.het.vergeten.te.verwittigen.van.noodzakelijke.gespecialiseerde.hulp. 

(Mug,.ambulance). 

35

PROTOCOL 

36 



Persoon.antwoordt.niet.|.Ouder.persoon.|.Opgesloten.in.huis.|.Onmogelijk.om. 

deur.te.openen 


2.1 Validering van de hypothese van het protocol 

Gebaseerd.op.de.gegevens.verkregen.van.de.getuigen. 



•..Behoefte.met.een. 

vitaal.karakter.die. 

duidelijk.blijken.uit. 

objectieve.elementen. 

waargenomen.door. 

een.getuige.die.het. 

slachtoffer.net.voor. 

of.tijdens.de.oproep. 

ziet.(ogenschijnlijk. 

dood,.bewusteloos,. 

belangrijke.bloeding) 

•..Elementen.die. 

duidelijk.blijken.uit. 

waarnemingen.van. 

een.getuige.die.het. 

slachtoffer.net.voor. 

of.tijdens.de.oproep. 

ziet.(hyperalgetische. 

kwetsuur,.halfbewust) 

•..Geen.enkel.objectief. 

element.beschikbaar 

•..Indirecte.oproep,. 

geen.visuele.getuige. 

beschikbaar 

1 Ernstig 

2 Matig 

3 Dienst.uitzenden. 

op.“verkenning” 

•..Zend.ambulance. 

&.Mug 

•..Openen. 

van.deur. 

indien.nodig. 

(brandweer.en. 

politie) 

•..Zend.PIT 

•..Openen. 


indien.nodig. 


politie) 

•..Zend.ambulance 

•..Openen. 


indien.nodig. 


politie) 

36

PROTOCOL 

36 




D.Mocht. er. toch. een. verbaal. contact. tot. stand. komen,. gebruik. dan. de. 

desbetreffende.protocol. 


D.Probeer.in.contact.te.komen.met.het.slachtoffer,.mocht.dat.lukken.bel.dan. 

terug.naar.de.100. 


Bij.afwezigheid.van.objectieve.bevestigde.elementen.zal.de.oproep.behandeld. 

worden. op. “eenvoudige”. wijze.. Een. ambulance. wordt. naar. de. plaats. van. 

oproep.gestuurd.om.de.situatie.te.verkennen.en.deze.equipe.zal.beslissen.of. 

er.versterking.nodig.is. 

36

PROTOCOL 

37 


Cardiale. decompensatie. |. Water. benen. |. Cardiale. voorgeschiedenis. |. 

Kortademigheid.door.inspanning.|.Snelle.contracties.van.voorkamer.van.het. 

hart.|.Chronische.cardiale.insufficiëntie.|.Artificiële.klep.|.Cardiomyopathie 


2.1 Validering van de hypothese van het protocol 

Gebaseerd.op.een.problematiek.gelinkt.aan.het.hart.met.afwezigheid.van. 

pijn.op.de.borst. 



•..Bewusteloos 

•..Respiratoire.benauwdheid. 

•..Bleekheid.van.het. 

tegumentum 

•..Ademnood.in.rust. 

•..Hartkloppingen. 

•..Eenvoudige. 

kortademigheid.door. 

inspanning 

•..Water.in.de.benen 

Cardiaal probleem (andere dan pijn in de borststreek) 

1 

2 

3 

Ernstige. 

cardiale. 

decompensatie. 

Matig. 

cardiaal. 

probleem. 

Simpel. 

cardiaal. 

probleem 

Zend. 

Ambulance.. 

+.Mug 

Zend.PIT 

Zend. 

Ambulance 



D.Vervolledig.de.bevraging.met.de.volgende.protocol(s):.nr..8.–.10.–.11 


D.Laat.de.patiënt.met.ademnood.in.halfzittende.houding. 

D.Houd.de.patiënt.in.een.rustige.en.goed.geventileerde.ruimte. 

5. Theorie en verklaringen19 

Vanaf.65.jaar,.heeft.ongeveer.4%.van.de.mannen.en.3%.van.de.vrouwen. 

cardiaal. gebrek.. De. gemiddelde. leeftijd. van. de. patiënten. die. worden. 

behandeld.voor.hartkwalen.is.75.jaar..Hartkwalen.bij.75.plussers.zijn.bijna. 

50%.een.links . diastolische.functiestoornis .16 . 

De.oorzaken.van.hart.insufficiëntie.zijn.variabel..In.het.overgrote.deel.van.de. 

gevallen.vindt.men.een.ziekte.van.de.kransslagaders.als.vertrekpunt..In.30%. 

van.de. gevallen,.gaat.het. om.een. slagaderlijke.hypertensie.en.een.linkse. 

ventriculaire.hypertrofie..Een.valvulopathie 17 .komt.voor.in.20%.van.de.gevallen.. 

Bij.15%.van.de.patiënten,.gaat.het.over.een.gewone.cardiomyopathie. 

6 Een links diastolische functiestoornis (het ontspannen van de hartspier na een 

samentrekking) kan vergeleken worden met een slecht werkende “pomp” en 

vertegenwoordigt een van de belangrijkste disfuncties want het is deze die de arteriële 

druk bepaalt en dus de goede perfusie van de organen. 

Valvulopathie: ziekte van de hartkleppen. 

37

PROTOCOL 

37 Cardiaal probleem (andere dan pijn in de borststreek) 

Het. oproepen. van. het. HC. 100. wordt. gedaan. door. getuigen. die. een. 

achteruitgang.vaststellen.van.de.chronische.ziekte..Deze.achteruitgang.kan.de. 

vorm.aannemen.van.kortademigheid,.de.vermindering.van.de.waakzaamheid. 

(door.terugval.bloeddebiet.in.de.hersenen),.enz.… 

Het.HC.100.zal.ook.opgeroepen.worden.door.de.huisarts.die.een.achteruitgang. 

vaststelt. van. de. zieke. zonder. daarom. een. Mug. te. moeten. zenden.. De. 

kenmerken. kunnen. de. volgende. zijn:. oedeem. in. de. onderste. ledematen,. 

kortademig.bij.inspanning.of.bij.rust,.krachteloosheid,.enz… 

37

PROTOCOL 

38 Vervoer naar ziekenhuis 38 


Ziekenhuis.van.bestemming.|.Vervoer.naar.ziekenhuis.|.Transfer. 

2. Instructies/raadgevingen/uitzonderingen 

2.1 Algemene regel 

De.garantie.van.het.functioneren.van.de.Dringende.Medische.Hulpverlening. 

(DMH).is.de.verantwoordelijkheid.van.de.aangestelde..Bij.afwezigheid.van.de. 

huisarts.en./.of.een.Mugarts,.beslist.alleen.de.aangestelde.over.het.ziekenhuis. 

van.bestemming.die.in.de.kortst.mogelijke.tijd.kan.bereikt.worden. 

.•. De. patiënt. moet. overgebracht. worden. naar. het. “dichtst. bijgelegen. 

ziekenhuis. dat. beschikt. over. een. dienst. spoedgevallen. erkend. door. de. 

Dringende.Medische.Hulpverlening…“.(Art..7,.§2). 

.•. Het.dichtstbijzijnde.ziekenhuis.wordt.gedefinieerd.(Art.1er,.7°).als.“het. 

ziekenhuis.dat.op.het.moment.van.de.oproep.het.snelst.te.bereiken.is. 

vanaf.de.plaats.waar.het.slachtoffer/de.zieke.zich.bevindt.” 

.•. Het.programma.Citygis.biedt.de.gelegenheid.om.te.bepalen,.voor.elk.punt. 

van.het.grondgebied,.het.of.de.ziekenhui(s)(zen).die.overeenkom(t)(en). 

met. deze. definitie.. Overwegend. dat. de. berekeningsmethodes. van. de. 

routing. geen. rekening. houdt. met. de. wisselvallige. afwijkingen. (trafiek,. 

werken,. weersomstandigheden). en. aangezien. dat. de. kennis. van. de. 

patiënt.en.zijn.pathologie.een.tijdswinst.betekent.bij.zijn.opname,.krijgt.de. 

aangestelde.de.bevoegdheid.om.een.ander.ziekenhuis.aan.te.duiden.voor. 

zover.dat.het.verschil.minder.dan.4.minuten.in.berekende.tijd.bedraagt. 

.•. De.wens.van.de.patiënt,.van.de.behandelende.arts.of.van.de.familie,.om. 

de.patiënt.te.transporteren.naar.een.verder.gelegen.ziekenhuis.is.op.zich. 

geen.pertinent.of.voldoende.reden,.indien.geen.sprake.van.één.van.de. 

opgesomde.afwijkingen.in.punt.2.2. 

2.2 Afwijkingen 

Drie.afwijkingen.zijn.legaal.voorzien: 

1.. In. geval. van. een. grootschalige. urgentie,. gezien. de. toestand. en. de. 

gezondheid. van. de. slachtoffers,. wanneer. de. omvang. van. de. te. bieden. 

hulp.de.capaciteit.overtreft.van.het.dichtstbijzijnde.ziekenhuis. 

2.. Wanneer. een. slachtoffer. of. een. zieke,. door. zijn. gezondheidstoestand,. 

nood. heeft. aan. diagnostische. middelen. of. specifieke. therapeutische. 

behandelingen.(in.deze.zijn.begrepen.de.bijzondere.gevallen.van.kinderen. 

PROTOCOL 

38 Vervoer naar ziekenhuis 

B. De Mugarts 

In. de. drie. afwijkingen. kan. de. Mugarts. bepalen. welk. ziekenhuis. over. de. 

meest.adequate.dienstverlening.beschikt.voor.de.patiënt..Hij.zal.dit.melden. 

in.zijn.rapport..Bij.verschil.van.mening,.zal.de.verantwoordelijkheid.van.de. 

aangegane.beslissing.bij.de.Mugarts.liggen.en.niet.bij.de.aangestelde,.vanaf. 

het.moment.dat.de.aangestelde.beschikt.over.een.klare en onbetwistbare. 

opname.dat.de.arts.weigert.te.gehoorzamen.aan.de.vraag. 

C. De ontvangende arts in de spoedafdeling 

De. erkende. spoedgevallen. zijn. gehouden. aan. het. accepteren. van. de. 

patiënten.gestuurd.door.het.éénvormig.oproepstelsel.door.tussenkomst.van. 

de.aangestelde. 

Het.feit.dat.een.ziekenhuis.“vol”.is.mag.op.geen.enkele.wijze.een.valabel. 

argument.zijn.om.de.bestemming.te.wijzigen.van.een.patiënt. 

Hij.wordt.eraan.herinnerd,.mocht.dit.het.geval.zijn,.dat.elke.erkende.spoeddienst. 

moet. beschikken. over. op. zijn. minst. 4. voorlopige. hospitalisatiebedden,. 

waarvan.1.uitgerust.met.toestellen.voor.het.bewaken.van.de.vitale.functies. 

en.waarin.de.patiënt.kan.verblijven.gedurende.24.uur. 

Buiten.de.specifieke.therapeutische.situaties.erkend.door.de.Commissie.DMH,. 

mogen. enkel. de. 2. volgende. situaties. –. in. het. belang. van. de. patiënt. wel. 

te. verstaan. –. een. motivatie. zijn. voor. de. afwijking. van. het. dichtstbijzijnde. 

ziekenhuis: 

.•. Een.overbevolking.van.de.spoeddienst,.zodanig.dat.de.ontvangst.van.de. 

patiënt.in.gevaar.komt..Dergelijke.situatie.is.zeer.zeldzaam.en,.als.ze.zich. 

voordoet,.moet.ze.worden.beperkt.in.de.tijd.(

PROTOCOL 


Indien.om.voor.gelijk.welke.reden,.onafhankelijk.van.de.mogelijkheden.van.het. 

ziekenhuis,.“een.continuïteit.van.zorgen”.eist.die.het.ziekenhuis.onmogelijk.kan. 

verstrekken.aan.de.patiënt,.valt.deze.terug.onder.de.toepassing.van.de.wetgeving. 

van.de.DMH..Het.kan.gaan.over.een.probleem.van.diagnostische.en.therapeutische. 

middelen,.het.ontbreken.van.de.hospitalisatiemogelijkheden.of.nog.het.bestaan. 

van.een.dossier.waarover.het.ontvangende.ziekenhuis.niet.beschikt.. 

Comfort. indicaties. (de. wens. van. de. patiënt. of. zijn. familie. voor. een. ander. 

ziekenhuis,. hoewel. de. therapeutische. mogelijkheden. van. het. betrokken. 

ziekenhuis. niet. zijn. overschreden). mogen,. in geen enkel geval,. gebruik. 

maken.van.de.middelen.van.de.Dringende.Medische.Hulpverlening. 

Dat.betreft,.in.het.bijzonder,.situaties.waarin:. 

.•. patiënt.nood.heeft.aan.een.psychiatrische.opname.(zelfs.zonder.plaatsing. 

onder.bescherming),.die.werd.gebracht.naar.een.spoedgevallen.van.een. 

ziekenhuis.zonder.psychiatrische.afdeling; 

.•. patiënt. gebracht. naar. een. spoedgevallendienst,. wanneer. na. onderzoek. 

blijkt. dat. de. patiënt. nood. heeft. aan. neurochirurgische. maatregelen,. en. 

deze.specialiteit.is.niet.aanwezig.in.het.ziekenhuis; 

.•. patiënt.met.intoxicatie.die.een.behandeling.in.de.hyperbare.caisson.nodig. 

heeft; 

.•. patiënt. met. brandwonden,. wanneer. het. ziekenhuis. een. gespecialiseerd. 

centrum.nodig.acht; 

.•. patiënt.met.een.dringende.nood.aan.coronaire.dilatatie; 

.•. patiënt.die.nood.heeft.aan.een.plaats.in.een.ICU.(intensive.care.unit).en. 

“gedropt“.in.spoedgevallen.ondanks.de.melding.aan.het.hulpcentrum.100. 

dat.de.intensieve.afdeling.“gesloten“.is; 

.•. patiënt. die. moet. gehospitaliseerd. worden,. vervoerd. door. een. 100. 

ambulance,.waarvan.het.ziekenhuis.verklaart.heeft.geen.bedden.meer.vrij. 

te.hebben. 

Opgelet,.elk.secundair.transport.uitgevoerd.door.een.Mugarts.moet.uitgevoerd. 

worden.met de toestemming of door vordering van het hulpcentrum 100 

en naar het dichtst bijgelegen ziekenhuis geschikt om de betrokken 

pathologie te behandelen. 


Legale basis 

In.de.materie.van.de.aanduiding.van.het.ziekenhuis.van.bestemming,.bestaan. 

er.2.protocol.types: 

1). de.eerste.met.betrekking.tot.de.specifieke.diagnostische.en.therapeutische. 

middelen. 

2). de.tweede.met.betrekking.tot.het.bestaan.van.een.gerelateerd.dossier.aan. 

een.specifieke.pathologie. 

De. uitwerking. van. deze. protocols. ter. aanduiding. van. de. ziekenhuizen. van. 

bestemming.is.een.specifieke.opdracht.van.de.Commissie.DMH..Deze.protocols. 

moeten.het.onderwerp.zijn.van.een.goedkeuring.door.de.bevoegde.Minister.. 

Deze.materie.wordt.beheerd.door.twee.wetteksten: 

•. Artikel.7.van.het.Koninklijk.Besluit.van.2.april.1965.over.de.DMH 

•. Artikel.4.van.het.Koninklijk.Besluit.van.10.augustus.1998.over.de.Commissie. 

DMH 

38

PROTOCOL 


Bestaan van een medisch dossier 

Om.de.keuze.voor.een.ander.ziekenhuis.van.de.patiënt.te.beïnvloeden,.zal. 

de. te. behandelen. medische. problematiek. moeten. deel. uitmaken. van. een. 

plotse.medische.complicatie,.en.betrekking.hebben.op.zijn.voorgeschiedenis. 

en.deel.uitmaken.van.het.medische.dossier.waarvan.sprake..De.link.tussen. 

het.medische.dossier.en.de.specifieke.pathologie.die.geleid.hebben.tot.de. 

hulpoproep.moeten.bevestigd.worden.door.een.arts: 

•. Ofwel.getuigt.de.behandelende.arts..Indien.dit.niet.het.geval.is,.beslist.de. 

Mug. 

•. Ofwel,.bij.afwezigheid.van.de.behandelende.arts,.zal.de.Mug.beoordelen. 

met.kennis.van.de.oorzaak.(anamnese,.onderzoek,.bewijs,…). 

0 

De.toepassing.van.deze.afwijking.is.ondergeschikt.aan.de.vaststelling.door. 

de.aangestelde.van.de.gegarandeerde.goede.werking.van.de.DMH..In.het. 

tegenovergestelde. geval,. in. geval. van. langdurig. onbeschikbaar. zijn. van. 

de. middelen. of. ontbreken. ervan. voor. de. desbetreffende. regio,. moet. de. 

aangestelde.de.Mug.inlichten.en.transportmiddelen.vorderen.om.de.patiënt. 

naar.een.geschikt.dichtbijgelegen.ziekenhuis.over.te.brengen. 

Aanwezigheid van de huisarts 

De.algemene.regel.hierbij.is.dat.er.wordt.aangeraden.aan.de.huisarts.om. 

bij. de. patiënt. te. blijven. tot. de. aankomst. van. de. hulpdiensten,. zodat. het. 

slachtoffer.gepaste.hulp.en.verder.advies.krijgt.. 

38

INTER ZIEKENHUIS TRANSFER GEBRUIK MAKEND VAN DE DMH MIDDELEN: ALGORITME VOOR DE BESLISSING 

Datum: Uur: 

Vragen. 

ziekenhuis: 

Motief.van.. 

de.vraag: 

Gewenst. 

ziekenhuis.van. 

bestemming: 

Vragend.. 

arts: 

Dokter.die.de. 

transfer.heeft. 

aanvaard: 

0 

Specifieke.pathologie.CoDMH.? 

Of.nood.aan.plaats.in.ICU.? 

Niet dringend transfer 

of comfort transfer? 

NEE JA 

Het.gewenste.ziekenhuis.is.dat.het. 

dichtstbijzijnde.adequate.ziekenhuis.? 

Geen gebruik van DMH middelen 

Het.vragende.ziekenhuis.wordt.gevraagd.om. 

de.transfer.uit.te.voeren.met.eigen.middelen 

OF.een.ziekenhuis.van.bestemming.te.kiezen. 

in.overeenstemming.met.de.wet 

JA 

NEE 

Geen gebruik van 

DMH middelen 

JA 

Gebruik.van. 

DMH.middelen

. Bijvoegsel : Lijst van medische protocolen 

Nr. NAAM BIJLAGEN 


Agressie.–.Vechtpartij.–.. 

2 

Verkrachting. 

3 Hartstilstand.–.Dood.–.Overleden. 

4 CVA.–.TIA. (+ plotseling neurologisch tekort) 

5 Wonde.door.wapen. (+ vuurwapen of steekwapen) 

6 Brandwonde.–.Brand. 

7 Val.grote.hoogte.(>3.meter) 

8 

Patiënt.met.defibrillator. 

–.pacemaker. 

9 Suikerziekte. 

10 Ademhalingsmoeilijkheden 

(+ astma – verkeerde slikbeweging – BPCO – 

longoedeem) 

11 Pijn.in.de.borststreek (+ hartproblemen) 

12 Niet.traumatische.buikpijn 

13 Niet.traumatische.rugpijnen. 

14 Elektriseren.–.Elektrocutie. 

15 Epilepsie.–.Stuipen. 

16 Medische.wachtdiensten. 

17 Zwangerschap. 

(+ digestieve oorsprong, anale bloeding, 

18 Bloeding.–.Bloedverlies. 

Langdurige.immobiliteit.–.. 

bloed uitspuwen, neusbloeding, vaginale 

bloeding) 

19 Verplettering.van.het.lichaam.en. 

de.ledematen. 

0 

Nr. NAAM BIJLAGEN 

20 Bewusteloos.–.Coma. (+ syncope) 

21 Intoxicatie 

(+ drugs – alcohol – medicatie – 

huishoudelijke- ,landbouw- of industriële 

producten) 

22 CO.Intoxicatie. 

23 

Onpasselijk.–.Algemene.klacht.–.. 

Onduidelijk.probleem. 

(+ hoofdpijn) 

24 Beet.van.dieren. 

25 Verdrinking.–.Duikongeval. 

26 Obstructie.van.de.luchtwegen. 

27 Verhanging.en.wurging. 

28 Psychiatrische.Problemen. 

(+ suïcidaal risico – angstaanvallen – 

onder bescherming plaatsen) 

29 Allergische.reacties. 

30. Trauma. (+ amputatie) 

31 

Hersentrauma.bij.volwassene.en. 

kind. 

32 Koorts.bij.een.kind. (+ koortsstuipen) 

33 Catastrofe.–.Uitzonderlijke.situaties. 

34 Hitteberoerte,.zonneslag 

35 Automatische.externe.defibrillator 

36 Persoon.beantwoordt.de.oproep.niet 

37 Cardiaal.probleem Andere dan thoracale pijn 

38 Vervoer.naar.ziekenhuis.

6. Bijvoegsels 2: protocollen voor het behandelen van een oproep 

6. Protocol: Communicatie met de oproeper 

Een strategische communicatie 

Het. doel. van. deze. communicatie. is. het. verkrijgen. van. informatie. zo. snel. als. 

mogelijk: 

•. informatie.die.zo.snel.mogelijk.een.beeld.schept.van.de.situatie.en.toelaat.om. 

de.juiste.middelen.te.sturen 

•. een.hoog.bevattingsvermogen18 .van.de.oproeper.om.de.ontvangen.informatie. 

geloofwaardig.te.kunnen.maken.waardoor.het.slachtoffer.uiteindelijk.betere. 

aangepaste.hulp.krijgt.. 

Deze.communicatie.wordt.bemoeilijkt.door.het.feit.dat.de.dispatcher.enkel.beschikt. 

over.verbale.informatie.aangebracht.door.de.oproeper..De.dispatcher.heeft.geen. 

duidelijk.zicht.op.de.gebeurtenissen..Hij/zij.moet.in.staat.zijn.om.de.oproeper.de. 

juiste.elementen.aan.te.reiken.om.zich.een.beeld.te.vormen.van.de.situatie. 

Deze.communicatie.moet.dus.precieze.strategische.doelen.volgen..Elke.vraag.is. 

gericht. op. een. doelgericht. bekomen. van. informatie,. die. het. mogelijk. moeten. 

maken.om.opeenvolgend.verschillende.hypotheses.en.indicatoren.in.te.schatten. 

Als.we.deze.logica.volgen,.moet.de.dispatcher.het.gesprek.met.de.oproeper.leiden. 

Elke.noodoproep.bevat.objectieve.feiten,.praktische.gevolgen.voor.het.slachtoffer. 

en.een.herkenning.van.de.situatie..Het.werk.van.de.dispatcher.impliceert.het. 

onderscheiden.en.het.uitklaren,.door.een.goed.gereguleerde.communicatie,.van. 

deze.drie.dimensies. 

8 Het bevattingsvermogen is de mogelijkheid van de oproeper om te beantwoorden op 

verzoeken, vragen of raadgevingen voorgesteld door de aangestelde. 

0 

De.interactie.met.de.oproeper.zal.eveneens.moeten.geanalyseerd.worden.op.deze. 

drie.niveaus: 

•. de. uitdrukkelijke. vraag:. de. oproeper. vraagt. een. specifieke. interventie. 

gebaseerd.op.zijn.gevoel.en.op.wat.hij.denkt.dat.het.hulpcentrum.100.moet. 

doen.voor.hem.(zend.mij.een.ambulance!); 

•. een.reële.vraag:.de.oproeper.is.ongerust.en.angstig.en.wenst.dat.men.hem. 

helpt.(ik.ben.bang!.Kom.mij.helpen!); 

•. de.werkelijke.nood.aan.zorgen:.de.situatie.vergt.al.dan.niet.een.interventie. 

met.spoedmiddelen. 

De. oproeper. zal. de. situatie. voorstellen. volgens. zijn. eigen. perceptie.. De. 

communicatie.geleid.door.de.dispatcher.vraagt.dus.om.de.perceptie.te.begrijpen. 

zonder.te.snelle.conclusies.(vb.:.hij.ligt.voor.een.bistro.è.dus.hij.is.dronken?). 

Aanpak van het communicatieproces 

Communicatie.met.de.oproeper.veronderstelt.goed.kunnen.waarnemen: 

1). zijn. emotionele. staat,. door. de. stem. heen. kunnen. luisteren. (toon,. volume,. 

snelheid,.…).en.de.uitgesproken.zinnen 

2). zijn.mogelijkheden.om.te.analyseren.en.zich.uit.te.drukken,.zijn.beheersing. 

van.de.taal 

3). zijn.ervaring.en.zijn.perceptie.van.het.medisch.probleem.

Uiteraard,. tijdens. een. competente. interactie. met. de. dispatcher,. zullen. de. 

parameters.evolueren,.in.het.bijzonder.door.de.aanpak.van.de.communicatie.en. 

de.emotionele.staat.van.de.oproeper. 

Het.proces.van.de.communicatie.met.de.oproeper.kan.worden.geanalyseerd.op. 

de.volgende.manier: 

1). Een. kwaliteitsvol. gesprek. tot. stand. brengen,. de. oproeper. zoveel. mogelijk. 

geruststellen..Tip:.neem.een.opgewekte.houding.aan.op.het.moment.van.het. 

opnemen.van.de.telefoon..Zeg.goede.dag. 

2). Luister. aandachtig,. maar. kritisch,. naar. wat. de. oproeper. vertelt.. Probeer. te. 

vermijden.in.de.eerste.ogenblikken.om.het.gesprek.te.onderbreken..Ga.dieper. 

in.op.wat.onduidelijk.of.onvolledig.lijkt. 

Tip:.benut.de.aangebrachte.gegevens.alvorens.een.groot.aantal.vragen.te. 

stellen.. 

3). Bepaal.het.objectief.voor.de.bijkomende.informatie.(over.welke.protocol./. 

indicaties.wil.je.informatie.bekomen?).en.bepaal.de.vragen.in.functie.van.dit. 

objectief..Ga.op.progressieve.wijze.naar.je.objectief. 

Tip:.waakzaam.zijn.bij.de.keuze.van.je.woorden.en.vragen.(zie.volgende. 

rubriek). 

4). Informeer.de.oproeper.over.wat.je.hebt.begrepen.en.wat.je.hebt.beslist. 

5). Indien.nodig,.vraag.de.hulp.van.de.oproeper.om.het.slachtoffer.tijdelijk.bij.te. 

staan.in.afwachting.dat.de.middelen.ter.plaatse.komen. 

De keuze van woorden 

•. Stel.nooit.méér.dan.1.vraag.ineens..Geef.nooit.meer.dan.1.tip.per.zin..Laat.de. 

open.en.gesloten.vragen.elkaar.afwisselen. 

•. Gebruik. de. woorden. en. uitdrukkingen. die. de. oproeper. gebruikt,. waardoor. 

hem/haar.een.emotionele.adequate.gevoelswaarde.wordt.gegeven. 

•. Zich.in.de.plaats.stellen.van.de.oproeper..Gebruik.“wij”.(“Wij.zullen.dit.samen. 

doen”). 

•. Gebruik.woorden.die.geruststellen.zoals.“de.ambulance.is.onderweg..De.hulp. 

zal.direct.vertrekken..De.situatie.is.onder.controle”. 

•. Gebruik.simpele.woorden.en.druk.ze.positief.uit 

•. Vermijd.jargon,.professionele.woorden 

•. Vermijd.dubbelzinnige.woorden.(shock,.hulp,.zorgen,.middelen,.…) 

•. Vermijd.woorden.die.een.frustrerend.kunnen.zijn.zoals.“ik.probeer!.kalmeer!. 

wacht!”.

6.2 Omgaan met het bevattingsvermogen van de oproeper 

Het. bevattingsvermogen. is. de. capaciteit. van. de. oproeper. om. te. antwoorden. 

op. de. verzoeken,. vragen. of. raad. aangebracht. door. de. dispatcher.. Een. hoog. 

bevattingsvermogen.is.essentieel.voor.een.goed.functioneren.van.het.beheer.van. 

de.hulpoproep.. 

Behalve.de.opheldering.van.de.motieven.van.de.oproep.en.de.doortastendheid. 

van. de. antwoorden. die. we. verschaffen,. is. het. noodzakelijk. dat. de. dispatcher. 

een.deel.van.zijn.attentie.besteed.aan.de.succesfactor..De.graad.van.bevatting.is. 

namelijk.gelinkt.aan.het.kwaliteitsniveau.van.de.relatie.die.de.dispatcher.kan.tot. 

stand.brengen.met.de.oproeper.. 

Enkele. gedragingen. die. het. mogelijk. maken. voor. een. dispatcher. om. het. 

bevattingsvermogen.van.de.oproeper.in.te.schatten: 

•. Blijkt.het.dat.de.oproeper.psychologisch.en.fysisch.in.staat.is.om.een.interactie. 

met.de.dispatcher.mogelijk.te.maken? 

•. Hoort. de. oproeper. de. vragen. en. raadgevingen. aangebracht. door. de. 

dispatcher? 

•. Stopt.de.oproeper.met.praten.of.roepen.wanneer.de.dispatcher.spreekt? 

•. Reageert.de.oproeper.op.vragen.of.raadgevingen? 

•. In.de.loop.van.het.gesprek,.evolueert.de.houding.van.de.oproeper.naar.een. 

grotere.bereidheid? 

Enkele.gedragingen.van.de.dispatcher.kunnen.het.bevattingsvermogen.van.de. 

oproeper.verbeteren: 

1). Zich.uitdrukken.in.“ik”.en.“wij,.ons”.(eerder.dan.“u”); 

2). Eerst.“ja”.zeggen,.een.gedeeltelijke.overeenkomst.is.vaak.mogelijk.(ja,.ik.zal. 

zo.dadelijk.een.ambulance.uitsturen..Ik.hoef.enkel.1.of.2.vragen.te.stellen); 

3). Positieve. bekrachtiging:. het. aandikken. van. positieve. of. gunstige. aspecten. 

in.het.gedrag.van.de.oproeper.(“Het.is.heel.goed.wat.je.doet..Je.legt.het. 

probleem.perfect.uit..Dankzij.jou,.gaan.we.er.komen”); 

4). Zeg.eerst.het.positieve.als.constructieve.kritiek.(“je.hebt.me.al.zeer.bruikbare. 

informatie. bezorgd,. kan. je. iets. trager. spreken. en. antwoorden. op. 1. of. 2. 

vragen”); 

5). Spreek.op.positieve.wijze.en.vermijd.negatieve.of.indirecte.formules; 

6). Formuleer.in.de.plaats.van.een.oproeper.in.moeilijkheden.(“Als.ik.het.goed. 

begrijp,.wil.je.me.zeggen.dat…”)..De.juistheid.controleren.bij.de.oproeper,. 

heeft.hij.het.begrepen.en.is.het.voorstel.correct? 

7). Geef.blijk.van.empathie.(Ik.begrijp.je.ongerustheid..Ik.voel.je.stress.aan)Protocol:. 

Raadgeving.aan.de.oproeper.

6.3 raadgeving aan de oproeper 

een oproeper die een actie moet uitvoeren is meestal weinig competent op 

medisch vlak…en matig overtuigd om het te doen. 

Ideaal is, voordat men zich lanceert in instructies voor de toe te passen acties, dat 

de oproeper het doel van die acties begrijpt. een snelle uitleg over het doel van 

de acties zal het mogelijk maken voor de oproeper om zich beter in te leven, zelfs 

om het zich beter te herinneren. 

Om de oproeper te begeleiden in de uit te voeren acties, moet de dispatcher 

letten op: 

1. evalueer zijn mogelijkheden om het te doen: is de oproeper bereid om een 

actie te ondernemen? Is hij fysiek en emotioneel in staat? 

2. Zich verbaal betrekken: “We gaan het op het gemak samen doen”. 

3. Zich een beeld vormen van het gebeuren: 

1) Waar is de patiënt? 

2) Is hij bereikbaar? 

3) Zijn er obstakels om erbij te raken? 

4) Wat is de houding van de patiënt? 

D Gebruik een directe en simpele taal. Spreek met korte zinnen. 

4. Knip de procedure in stukken en laat het bevestigen 

1) Laat de persoon neerzitten. Zit ze neer? Uitstekend! 

2) Neem een propere doek. Heb je er een gevonden? Dank je! 

3) Druk met kracht op de wonde. Lukt dat? Bravo! 

4) Blijf drukken. enz. 

D Waardeer elke goed uitgevoerde actie van de oproeper. 

5. Als de uitvoering van een actie een probleem is, vermijd om de oproeper een 

schuldgevoel te geven. Stel hem gerust en stel een gelijkaardige actie voor. 

6. Blijf in dialoog na de realisatie van een actie en stel de oproeper gerust.

6.4 Omgaan met een moeilijke oproeper 

Wanneer.de.dispatcher.wordt.geconfronteerd.met.een.nerveuze.oproeper.(agressief,. 

in.paniek,.opgewonden,.enz.…),.worden.zijn.eigen.zenuwen.soms.hard.op.de. 

proef.gesteld. 

In. een. aantal. gevallen,. kunnen. een. paar. principes. helpen. om. de. situatie. 

aanvaardbaarder. te. maken. en. de. impact. op. de. relatie. en. het. gevoel. die. de. 

dispatcher.hierbij.kan.hebben: 

•. Onthouden.dat.agressiviteit.en.paniek.een.uitdrukking.van.hevige.emoties.zijn.. 

De.agressiviteit.niet.persoonlijk.nemen..Zoek.de.positieve.intentie.achter.de. 

agressie.van.de.oproeper.. 

•. Communiceren.over.de.waargenomen.emotie,.en.ze.proberen.te.moduleren. 

zoals. “Ik. voel. dat. je. zeer/. heel. veel/een. beetje. bezorgd. /. zenuwachtig/ 

nerveus.bent..Kan.je.me.het.probleem.uitleggen?”. 

•. Vermijd. de. confrontatie.. (“Dit. is. het. reglement.. Wij. hebben. nu. eenmaal. 

een.protocol..Antwoord.op.mijn.vraag”)..Blijf.rustig.en.laat.de.situatie.niet. 

escaleren..Word.zelf.niet.woedend,.reageer.niet.op.scheldwoorden. 

•. Adem.een.paar.maal.diep.in… 

•. Gebruik.een.vaste.en.rustige.stem.. 

•. Laat.een.moment.van.volledige.stilte. 

•. Doe.de.oproeper.zijn.eisen.formuleren.en.antwoord.door.het.probleem.aan.te. 

snijden.pas.nadat.hij.is.gestopt.. 

•. Vermijd.ironie.en.gebruik.humor.met.voorzichtigheid. 

•. Gebruik. de. techniek. van. de. doordraaiende. plaat.(5. tot. 7. herhalingen. van. 

hetzelfde.idee,.geïntegreerd.in.het.gesprek).

. Bijvoegsel : Glasgow Coma Scale 

GLASGOW.COMA.SCALE 

OPENEN.VAN.DE.OGEN. VERBAAL.ANTWOORD MOTORISCH ANTWOORD 

Spontaan 4 Georiënteerd 5 Gehoorzaam 6 

Op.aanspreken 3 Verward 4 Georiënteerd 5 

Op.pijn 2 Niet.ter.zake 3 Afwijkend 4 

Geen 1 Niet.te.verstaan 2 Flexie 3 

Geen 1 Extensie 2 

Geen 1

Onderwerp 

In deze gids, genaamd “Belgische handleiding voor de medische regulatie”, zijn een 

aantal protocollen opgenomen voor het behandelen van de noodoproepen en het 

uitsturen van de nodige middelen. 

Redactiecomité 

In 2006 werd een werkgroep opgericht bestaande uit: 

Dr. Koen Bronselaer, Dr. Todorov, Lt. Jonas (C100 Mons), Lt. Scarnière (C100 Mons), 

Verpleegkundigen - regulatoren: Jean-Pierre Cornet (Brugge), Jérôme Massart (Namur), 

Michel Margane (Liège), Michaël Scrève (Mons), Yo De Roeck (Gent), Noël Brulmans 

(Hasselt), Willem Teerlinck (Vlaams-Brabant). 

Deze groep werd later versterkt met: 

Dr. Lambert Stamatakis, en de verpleegkundigen-regulatoren: Nicolas Glineur (Mons), 

Bernard Vincent (Mons), Ludo Cuyvers (Brussel) et Philippe Heuchamps (Bruxelles). 

Met de medewerking van 

Jos Vermeiren, expert publicaties, FOD Volksgezondheid 

Verantwoordelijke uitgever 

Dr. Dirk Cuypers, Victor Hortaplein, 40 bus 10 - 1060 Brussel 

Vormgeving en lay-out 

Tostaky s.a. 

Druk 

Tostaky s.a. 

Doelgroep 

Deze publicatie is in de eerste plaats bedoeld voor de aangestelden van de 100centrales 

en hun hiërarchie, alsook voor de verpleegkundigen - regulatoren met het oog 

op de toepassing ervan. De operatoren op het terrein (ambulanciers, PITs, Mug-teams 

en huisartsen), de gezondheidsinspecteurs. De leden van de Commissie Dringende 

Geneeskundige Hulpverlening ontvingen deze publicatie ter informatie om op de 

hoogte te zijn van de manier van werken. 

Dankbetuigingen 

De FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu bedankt van 

harte de werkgroep en de aangestelden van de verschillende 100-centrales voor 

hun deskundige inbreng bij de herlezing en voor het aandragen van voorstellen 

ter verbetering van de gids. Wij danken in het bijzonder het stuurteam van het 

opleidingsproject medische regulatie: Claire Cardon, Jean-Pierre Cornet, Jérôme Massart 

en Didier Van Delft. 

Contactgegevens 

FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu 

Directoraat-generaal Basisgezondheidszorg en Crisisbeheer 

Victor Hortaplein 40, bus 10 – 1060 Brussel 

T. +32 (0)2 524 99 02 

F. +32 (0)2 524 97 98 

icm@health.fgov.be 

www.health.fgov.be 

Einde druk april 2008.

www.tostaky.be

Belgische Handleiding voor de Medische Regulatie - FOD ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?