'Bloed en vuur': het Leger des Heils trekt ten strijde, 1887 ... - KNAW
'Bloed en vuur': het Leger des Heils trekt ten strijde, 1887 ... - KNAW
'Bloed en vuur': het Leger des Heils trekt ten strijde, 1887 ... - KNAW
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
344<br />
op veel plaats<strong>en</strong> de band met de geloofsgeme<strong>en</strong>schap intact. 32 Het vrouw<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
kinder<strong>en</strong> maatschappelijk werk wist zich echter niet geheel aan die invloed te<br />
onttrekk<strong>en</strong> <strong>en</strong> werd gedeeltelijk ondergebracht bij de nationaal-socialistische<br />
Nederlandsche Volksdi<strong>en</strong>st (NVD).<br />
Ondanks de aanzi<strong>en</strong>lijke problem<strong>en</strong> tijd<strong>en</strong>s de bezetting, bleek de aanhang<br />
van <strong>het</strong> <strong>Leger</strong> bij de Volkstelling van 1947 niet geslonk<strong>en</strong>: ruim vijfti<strong>en</strong>duiz<strong>en</strong>d<br />
aanhangers, e<strong>en</strong> zelfde aandeel van de bevolking als in 1930 (zie Tabel 1). Toch<br />
wordt niet meer <strong>het</strong> niveau van 123 korps<strong>en</strong> van vóór de oorlog gehaald. Het<br />
aandeel blijft gehandhaafd tot 1960, wanneer in absolute zin de top van ruim<br />
achtti<strong>en</strong>duiz<strong>en</strong>d person<strong>en</strong> bereikt wordt. Het aantal korps<strong>en</strong> is dan al afg<strong>en</strong>om<strong>en</strong><br />
tot 108 in 1962. Daarna ontkomt ook <strong>het</strong> <strong>Leger</strong> niet aan de algem<strong>en</strong>e tr<strong>en</strong>d van<br />
ontkerkelijking <strong>en</strong> zet e<strong>en</strong> daling in die <strong>het</strong> aantal aanhangers in 1971 op ruim<br />
veerti<strong>en</strong>duiz<strong>en</strong>d doet uitkom<strong>en</strong>, overe<strong>en</strong>kom<strong>en</strong>d met 0,11 proc<strong>en</strong>t van de bevolking.<br />
Nadi<strong>en</strong> beschikk<strong>en</strong> we niet meer over volkstellingscijfers <strong>en</strong> zijn we aangewez<strong>en</strong><br />
op schatting<strong>en</strong> <strong>en</strong> telling<strong>en</strong> door de organisatie zelf. Deze gegev<strong>en</strong>s wijz<strong>en</strong><br />
op e<strong>en</strong> verdere teruggang, die tot op hed<strong>en</strong> doorgaat. In 1974 wordt <strong>het</strong> aantal<br />
heilssoldat<strong>en</strong> geschat op ongeveer elfduiz<strong>en</strong>d, in 1987 op acht<strong>en</strong>e<strong>en</strong>halfduiz<strong>en</strong>d,<br />
verdeeld over 91 korps<strong>en</strong>. 33 Het meest rec<strong>en</strong>te jaarverslag van <strong>het</strong> <strong>Leger</strong> over<br />
2005 vermeldt 182 heilsofficier<strong>en</strong>, 4817 heilssoldat<strong>en</strong>, 1236 ‘adher<strong>en</strong>t-led<strong>en</strong>’ <strong>en</strong><br />
605 ‘jongsoldat<strong>en</strong>’, in totaal 6840 led<strong>en</strong>. Het aantal korps<strong>en</strong> is dan inmiddels<br />
geslonk<strong>en</strong> tot 73.<br />
Geografische spreiding<br />
Van de 253 person<strong>en</strong> die bij de Volkstelling van 1899 aangav<strong>en</strong> dat ze tot <strong>het</strong><br />
<strong>Leger</strong> <strong>des</strong> <strong>Heils</strong> behoord<strong>en</strong>, blijk<strong>en</strong> er 121 in Amsterdam te won<strong>en</strong>, 41 mann<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
80 vrouw<strong>en</strong>. Ook in latere jar<strong>en</strong> blijkt er sprake te zijn van e<strong>en</strong> oververteg<strong>en</strong>woordiging<br />
in de grotere geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. Tabel 3 laat zi<strong>en</strong> dat bij de Volkstelling van 1909<br />
<strong>het</strong> <strong>Leger</strong> in verhouding zeer weinig voorkomt in geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> tot 5.000 inwoners<br />
<strong>en</strong> dat <strong>het</strong> vooral in de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> met meer dan 10.000 inwoners geconc<strong>en</strong>treerd<br />
is, <strong>en</strong> in <strong>het</strong> bijzonder in de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> de 20.000 <strong>en</strong> 100.000 inwoners.<br />
Helaas bevat deze volkstelling ge<strong>en</strong> gegev<strong>en</strong>s per geme<strong>en</strong>te over <strong>het</strong> aantal heilssoldat<strong>en</strong>,<br />
zodat niet bek<strong>en</strong>d is om welke geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>het</strong> hier gaat.<br />
E<strong>en</strong> indicatie van de regionale spreiding in 1909 is verder te verkrijg<strong>en</strong> via<br />
de provinciale gegev<strong>en</strong>s, die wel zijn gepubliceerd (zie Tabel 4). Hoewel meer<br />
dan de helft van de heilssoldat<strong>en</strong> in <strong>het</strong> west<strong>en</strong> (Noord- <strong>en</strong> Zuid-Holland,<br />
Zeeland) woont, zijn <strong>het</strong> vooral de provincies Groning<strong>en</strong> <strong>en</strong> Overijssel die<br />
relatief veel heilssoldat<strong>en</strong> herberg<strong>en</strong>. In Noord-Brabant <strong>en</strong> Limburg kom<strong>en</strong><br />
ze nauwelijks voor. De in opkomst verker<strong>en</strong>de rooms-katholieke zuil was niet<br />
32 Ibidem, 229-253.<br />
33 Mochel, In de frontlinie, 77 <strong>en</strong> 112; Van zeep, soep <strong>en</strong> redding (de Nederlandse vertaling van<br />
de Engelse drie sss-<strong>en</strong>: Soap, soup and salvation).<br />
‘Bloed <strong>en</strong> vuur’
Change language