Trostomatentelers positief over eerste ervaringen ... - Philips Lighting

Mark Versluis (links), Arjan de Jong, Michel Zwinkels en Andy de Jong (rechts): “In een normale belichte teelt worden tien vruchten per vierkante
meter per week geoogst; met de tussenbelichting streven wij naar 15 stuks.”
Het trostomatenbedrijf Jami VOF in
Bergschenhoek is vorig jaar oktober
gestart met een hybride belichtingssysteem
voor de jaarrondproductie. De
eerste resultaten van Son-T en LEDtussenlicht
ogen goed. De toepassing
van dit systeem op grote schaal is nieuw.
Daarom moeten de telers zelf nog veel
uitzoeken en ervaring opdoen.
18 ONDER GLAS NR 3 MAART 2013
Jami is lid van telersvereniging Van Nature,
die de afzet van de trostomaten regelt en
investeert in het belichtingssysteem. De
handelsbedrijven (Haluco, Combilo, Scherpenhuizen,
Levarht) waarmee de vereniging
samenwerkt, hadden behoefte aan een goede
winterproductie. “We zijn daarvoor in Turkije
gaan kijken om een productiebedrijf op te
zetten”, zegt Michel Zwinkels. “Maar dat is
Tekst en Beeld: Harry Stijger
BELICHTING
REPORTAGE
Trostomatentelers positief over eerste ervaringen met LED’s
‘ We moeten zelf nog leren hoe we het
tussenlicht optimaal kunnen inzetten’
niet doorgegaan, omdat dat voor de afzet niet
gunstig is. Zo kan er geen ‘Holland’ op de
doos, terwijl dat voor afnemers veel waard is.
Je begint dan op een lager niveau, omdat het
product uit de zuidelijke landen komt. We
hebben toen besloten om hier in Nederland
te gaan belichten.” Van de 6 ha is nu 3 ha
belicht. Het ras is Komeett, een grove trostomaat.

Effectiever licht
Het tomatenbedrijf wilde naar een hoog
belichtingsniveau van 15 tot 16.000 lux.
Bovenin de kas wordt het dan met traditionele
belichting veel te warm. “Samen met
Philips hebben we verschillende scenario’s
doorgerekend, hierbij hebben we diverse
factoren mee laten wegen en uiteindelijk
gekozen voor hybride belichting. Met 8.000
lux SON-T en 8.000 lux LED zitten we toch op
16.000 lux. Maar de warmteafgifte is veel
minder en de effectiviteit van het tussenlicht
en lichtspectrum is groter”, zegt teeltspecialist
Andy de Jong, die samen met zijn broer Arjan
vennoot is op het tomatenbedrijf.
“De combinatie van SON-T met LED’s
sprak ons om die reden aan. Alle delen van de
plant worden belicht, omdat de LED modules
tussen het gewas hangen. Normaal krijgt de
plant alleen een paar maanden in de zomer
zoveel licht.” Voor de hybridebelichting
hebben De Jong en Van Nature nauwgezet een
proef gevolgd bij het Improvement Centre in
Bleiswijk.
Belichtingsschema
De eerste week na het planten (25 oktober) is
niet belicht. In begin november, toen de
planten op het gat zijn gezet, is met alleen de
SON-T lampen gewerkt. Gestart is met zes uur
per dag van 10.00 tot 16.00 uur. Daarna is er
elke week in de morgen twee uur per dag
bijgekomen.
Eind november is het bedrijf de LED’s
gaan gebruiken. Op dat moment bereikten de
koppen van de planten de onderste LED-balk.
Met het aanzetten van de LED’s is het
aantal belichtingsuren met SON-T teruggegaan
van twaalf naar negen uur per dag (7.00
tot 16.00 uur). De Jong: “Omdat de koppen nog
niet bij de bovenste balk waren, konden we
pas na drie weken de volledige capaciteit van
de tussenbelichting benutten.”
In december is De Jong iedere week weer
twee uur per dag langer gaan belichten. Eind
december was dat achttien uur. Dat blijft zo
tot begin april. Dan gaan de lampen uit.
Tijdens het belichtingsseizoen blijven de
LED’s ook overdag bij voldoende zonlicht
voor de kop van de plant branden.
Meer stengels, meer vruchten
Door het belichten zijn meer stengels per m 2
mogelijk. Meer stengels geven meer productie.
De plantafstand is dichter dan bij een
normale teelt: 2,5 in plaats van 2,1 planten/m 2 .
Eind november is bij één op de drie planten
een extra stengel aangehouden. Daarmee
kwam de plantdichtheid op 3,3. Begin februari
is dat door nog een extra stengel naar 3,75
planten/m 2 verhoogd.
“Met de LED’s blijven de bladeren vitaal
en krachtig”, constateert Zwinkels. “Door
meer stengels maken de planten wekelijks
De trossen met vijf tomaten zijn mooi en van goede kwaliteit.
4 tot 5 vruchten per vierkante meter meer aan
dan in de traditionele belichte teelt.” De teler
wil in totaal 15 vruchten/m 2 per week oogsten.
Bij een normale belichte teelt zijn dat 10 vruch-
ten. “We blijven bovendien op 5 vruchten
per tros zitten en hoeven niet terug naar 4
vruchten.”
De eerste belichte tomaten zijn begin
januari geoogst. De productie van deze teelt
gaat door tot eind september. Het gewas
wordt dan geruimd om half oktober weer
nieuw te planten.
Opletten met wittevlieg
Als etmaaltemperatuur houden de tomatentelers
18,5 tot 19ºC aan. Het 98% lichtdichte
schermdoek, dat vanwege de belichting ’s
nachts gesloten moet zijn, geeft geen
problemen met vocht. “Doordat we nog iets
kunnen kieren, is het vocht af te voeren door
de luchtramen. Met vorst is het openen van
de luchtramen meer een probleem en
moeten we oppassen dat ze niet kapot gaan
omdat ze vastgevroren zitten”, vertelt De
Jong.
Voor wat betreft de gewasbescherming
zet de teeltspecialist een dubbele hoeveelheid
natuurlijke vijanden tegen wittevlieg in.
“Je moet zorgen dat je beter bewapend bent,
want het gaat veel harder met die wittevlieg
in een belichte teelt. Verder moet je alert zijn,
maar de ziekten en plagen zijn goed in de
hand te houden. Een beetje meeldauw, waar
Komeett gevoelig voor is, is met zwavel
bestreden.” Voor de bestuiving worden
eveneens meer hommels dan normaal
ingezet.
Hogere EC geeft betere smaak
Door het tussenlicht zijn de planten actiever
en krijgen ze meer water met een EC van 3,6.
De Jong: “We geven altijd al een hoge EC van
meer dan 3,0 mee en zorgen voor een EC van
4,0 in de mat. Dat zou iedere tomatenteler
moeten doen, want dan heb je al een betere
smaak.”
De trossen en tomaten zijn mooi en van
goede kwaliteit. “We gaan ook onderzoeken
of ze beter smaken. Als het door de hybridebelichting
beter smaakt, hebben we er in de
winter naast het Holland-product een
verkoopargument bij”, zegt Mark Versluis, die
de marketing voor Van Nature doet. Hij vindt
de belichte trostomaten een topproduct, dat
goed is voor de afzet naar Italië.
Behoorlijk kostenplaatje
In het normale seizoen, vanaf maart, gaat
95% van de trostomaten van Jami in een
klantspecifieke verpakking (5 kg doos met
klantopdruk) naar dat land. Nu gaat het
belichte product naar België, Duitsland en
het Midden-Oosten. Versluis: “Italië heeft een
eigen productie vanuit het zuiden van het
land, maar waarschijnlijk kunnen we nu
eerder dan anders aan dat land leveren.”
De hybridebelichting vraagt een forse
investering. “Via Van Nature is er GMO-subsidie
verleend voor dit project, het eerste op
deze schaal in Nederland. Het is innovatief
en we kunnen hiermee marktgericht produceren
en een product leveren dat voldoet aan
de wensen van de klant”, vertelt Versluis.
Samenvatting
Trostomatenbedrijf Jami is in
oktober gestart met hybridebelich-
ting. De combinatie van SON-T en
LED-tussenlicht geeft minder warmte
en de effectiviteit van het tussenlicht
en lichtspectrum is groter. Door het
belichten houdt het bedrijf meer
stengels aan. Dat geeft een hogere
productie. De eerste tomaten van
goede kwaliteit zijn begin januari
geoogst. De productie van deze teelt
gaat door tot eind september. Het
gewas wordt dan geruimd om half
oktober weer nieuw te planten.
ONDER GLAS NR 3 MAART 2013
19