De werf - Towingline.com

Smokkelreis
Bezeten van het varen, als ik was, moest en zou ik naar zee. Immers de hele
familie verdiende daar de boterham, wel of niet belegd. Opa, Vader, Ooms,
Neven, nee geen nichten, waren zeelui. Ze voeren als kapitein, stuurman,
timmerman, bootsman en matroos. Er was van alles op zee. De oorlogsjaren
hadden ze doorgebracht op de Oceanen. Een bijzondere bijkomstigheid hiervan
was wel dat ze nooit Duits hebben hoeven te leren. Als kind werd het varen dus
met de paplepel naar binnen gegoten. Nog maar net mijn eerste woordjes
brabbelend waren dat natuurlijk ‘Boot en Zee’. Wekelijks aan het Vlaardingse
hoofd, met een zak pelpinda’s, om de schepen te bekijken. Jaloers op hen die
weer het zeegat uitvoeren. De verhalen, als er een aantal tegelijk thuis gevaren
waren, met grote ogen en open mond vrat ik en sloeg alles op in het kleine
koppie. Maar de wens bleef om zelf ook eens zo’n zeereis mee te maken.
Eindelijk was het zover, ik schat dat ik een jaar of dertien was. Ik zat op de LTS.
Mijn vader was stuurman op de “Trompenburg” van Wm.Muller & Co uit
Rotterdam. Een scheepje dat aanvankelijk als “Karel” in 1940 was gebouwd bij de
Gebr. Bodewes te Foxhol en slechts 385 grt mat. Zij onderhield een weekdienst van
Rotterdam naar Boston (UK). Pa had een afspraak gemaakt met z’n kapitein Theo
Micklinghoff. Regelmatig ging ik met mijn vader mee naar Rotterdam om op mijn
vrije zaterdag lekker op zo’n schip de lucht van de lading en van de machinekamer
op te snuiven. Men vond dat heel gewoon. De zoon van de stuurman die een oogje in
het zeil hield bij het laden. Ook deze zaterdag ging ik weer mee. Doch deze keer was
anders. Een oogje op het laden van de producten uit het Westland, mooie tomaten,
uien en nog meer van deze producten uit de Glazen Stad, was er niet bij. Zo tegen het
einde van het laden kreeg ik van Pa te horen dat ik maar eens naar beneden moest
naar zijn hut. Als een gevangene werd ik opgesloten. Natuurlijk deed ik dit vrijwillig
en graag. De rederij mocht immers niet weten wat er gaande was. Een passagier
meenemen kon niet. Daar had men ten eerste passagierschepen voor en ten tweede
moest voor de kost en inwoning worden betaald. Omdat ik me stil moest houden
hoorde ik alle geluiden. Op de achtergrond de fluit van een sleepboot. Het kraken van
de kranen. Het schreeuwen van de bootwerkers en zelf het krijsen van de meeuwen.
Op een gegeven moment schrok ik me echt het apelazerus. Er werd hard op de deur
gebonkt. Ik had het niet meer. Besefte wel dat het Sinterklaas niet kon zijn. Er werd
geroepen. Stuur, kom als afscheid nog even de gebruikelijke neut halen. Ijzig stil
hield ik me. Durfde amper te ademen. Aan de andere kant van de deur hoorde ik een
hoop gemopper en toen dat verstomde werd ik weer wat rustiger. Gelukkig er had
nog niemand lucht van mijn avontuur gekregen. Maar de kust was nog steeds niet
veilig zolang de “Trompenburg” nog in de Jobshaven lag afgemeerd. Opeens, daar
was het, een gerommel ging door het schip. Dit geluid herkende ik en besefte dat de
motor was gestart. Gelijk voelde ik een lichte trilling. Ik kon wel juichen, we
** J.v.d.Ster – Marcol Production **
jvds.marcol@gmail.com – www.jvds-marcol.nl

vertrokken. Een gevoel van blijdschap overviel me. Ik ga naar zee. Stiekem tuurde ik
door de patrijspoort en zag de loodsen aan de overkant, van de Jobshaven, eerst
dichterbij komen en daarna voorbij schuiven. Nu is het echt dacht ik. Een tiental
minuten later werd de gevangenisdeur door mijn vader geopend en de kleine
gevangene vrij gelaten. Kom er maar uit. Je kan naar de brug. We zitten op de rivier.
Dat was me een belevenis. Zag schepen van de Lloyd, hierna de Merwede haven en
Wilton aan me voorbij trekken. Tot dat we bij Vlaardingen kwamen. De plek waar ik
zelf zo velen malen had gezeten. Op dat hoofd daar stonden mijn moeder en zusje.
Toch wel enigszins met een brok in de keel, zwaaiden we naar elkaar en ze riepen me
een goede reis toe. Ik had geen flauw benul wat er door het mens heen ging. Later
ben ik daar wel achter gekomen. Ze had het er heel moeilijk mee. Maar ze was ook
een beetje trots. Haar zoon zou misschien in de voetsporen van zijn vader treden.
Zo’n gedachte leefde erg in het toen nog ouderwetse vissersdorp Vlaardingen. Nadat
Vlaardingen was gepasseerd ging ik eens aan dek kijken. De matrozen waren bezig
de presseningen af te keggen. Dat vond ik wel wat en als een volleerde matroos bood
ik mijn diensten aan. Dat leverde gelijk zeemansvriendschap op. Een echte
vriendschap die niet zomaar verloren gaat. Ter hoogte van Maassluis waren de luiken
afgekegd en klaar. In de haven zag ik de zeeslepers van Smit liggen. Niet wetende
dat ik er een aantal jaren later mijn zeemansloopbaan zou beginnen. Krachtige en
prachtige werkpaarden van zo’n 1000 tot 4000 pk. Mijn vader vertelde dat deze
piraten de hele wereld rond voeren met allerlei drijvend spul. Van baggermolen tot
drijvende dokken aan de tros. Machtig vond ik het. Ook zag ik de schepen van
Waling en van Geest, waarvan er één zich juist los maakte en ook zee koos. Het
bleek de ‘Geeststroom” te zijn. De stuurman daar aan boord was een bekende van
mijn vader. Zijn zoon was ook aan boord, maar daar kwam ik pas later achter. De reis
ging verder en we passeerden Poortershaven, de munitiekade, en hierna de
Berghaven van Hoek van Holland. De loods ging van boord en wenste ons een goede
reis. Ik kreeg, en passant, van de loods nog een goede raad mee om spek te eten aan
een touwtje. Joost mocht weten wat hij daar mee voor had. Eenmaal buiten de pieren
ree de “Trompenburg” met een vaart van zo’n 9 mijl de golven af. Het was prachtig
weer en reeds avond geworden. Achter me zag ik de lichtjes snel verdwijnen. Ik zat
op zee. Ik waande me al een echte zeebonk. Geen last van zeeziekte en op de brug
het hoogste woord. Intussen was mijn vader naar z’n kooi gegaan. Hij moest om 12
uur op wacht Ik heb nog een tijdje bij oom Theo doorgebracht. Hoe snel gaat het,
Als je als kleine jongen bij de kapitein op wacht staat je dan al oom tegen hem mag
zeggen. Ik moest goed uitkijken en hem een seintje geven als ik lichtjes vooruit zag.
De vermoeide ogen van die dag kon ik niet goed meer open houden. Ik kwam dan
ook steeds te laat om te melden dat ik een rood, groen, wit of slaand licht zag. Hij
legde uit dat ze van vuurtoren naar vuurtoren of lichtschip voeren. Het zal wel dacht
ik. Ik heb meer slaap dan onderwijsles nodig. Om negen uur ’s-avonds ging ik voor
het eerst te kooi op zee. En geslapen dat ik heb, zo rustig wiegend over het water, dat
ik klokje rond pas weer wakker werd. Ben toen maar eens in de kombuis gaan kijken.
** J.v.d.Ster – Marcol Production **
jvds.marcol@gmail.com – www.jvds-marcol.nl

Er kwamen van die lekkere luchtjes uit. De kok was bezig schol te bakken. Het bleek
een gewoonte te zijn, na vertrek uit Rotterdam. De kok was voor mij een joviale vent.
Hij vroeg of ik een jagertje wilde. Niet wetende wat hij daar mee bedoelde, zei ik
toch maar graag. Het bleek een goede gok. Want al spoedig lag er een heerlijk
gebakken scholletje op een bordje dat ik mocht oppeuzelen. De zee maakte hongerig
en had dit visje dan ook in een snel tempo weggewerkt. Ik bedankte de kok voor zijn
gulheid en ging hierna maar eens op de brug kijken. Er was koffie gezet en kreeg een
mok voor gezet. Echter na twee slokjes bedankte ik vriendelijk. De koffie smaakte
me niet. Zij was gezet door in een ketel warm water, die in de kombuis aan de kook
was gebracht, een aantal scheppen koffie te deponeren. Vervolgens werd zij met
behulp van een zeefje in een mok geschonken. Lekker was anders. Toch was het de
beroemde keteltjes koffie. De kok die inmiddels ook op de brug was gekomen had in
de gaten wat er met me aan de hand was. Ik kreeg van hem dan ook een echte
onvervalste mok “Poeroet”. Heerlijke chocolademelk. Natuurlijk door dit te drinken
werd ik nooit een zeeman. Na het middag eten ging ik met mijn vader naar de brug.
Hier liepen we samen de wacht. De zee was kalm en prachtig. Er stond geen wind.
De radio stond aan en uit de speaker klonk “Als matrozen uit Piraeus dansen gaan”.
Het leven lachte me toe. Dit was waar ik van had gedroomd. In de namiddag doemde
de kust van Engeland op. Opnieuw een belevenis. Hoe hadden ze dat voor elkaar
gekregen. Zonder maar één verkeersbord te zijn tegen gekomen. Voordat het echt
donker werd kwam de loods aan boord. Vreemd taaltje had hij. Ik wist wel dat dit
Engels moest zijn. We werden keurig in de sluis geloodst en tot mijn verbazing lagen
we daar niet alleen. De “Geeststroom” was gelijk met de “Trompenburg” de sluis
binnen gelopen. Groetjes over en weer. Nu zag ik daar aan boord ook een jongen
lopen, van ongeveer dezelfde leeftijd als ik. Dit bleek dus de zoon van de stuurman.
Hij was net als ik mee gesmokkeld. Hij was ook Vlaardinger en ik kende hem als de
buurjongen van mijn oom en tante. Hij heette Gerrit Woensdrecht. Die avond lagen
we dus afgemeerd in de Docks van Boston. Voorzichtig ging ik de wal op en
ontmoete daar Gerrit. De zeebonk van de “Geeststroom”. We hebben samen nog wat
rond geslenterd, totdat we het sein kregen om aan boord te komen en naar de kooi te
gaan. De volgende dag werd de lading gelost. Dit zou de gehele dag doorgaan. Ik had
wat geld van mijn vader gekregen en dat waren dus geen Nederlandse dubbeltjes,
kwartjes of guldens. Raar geld was het. Ook de logica snapte ik niet. Men had het
over ponden, shillingen en penny’s. ’s Middags dus de wal op, echter niet alleen.
Onze cullinaire vriend, die na de afwas vrij was, begeleidde me. De z.g.n. zeevader
had opdracht gekregen bij me te blijven en chocolade voor mijn moeder te kopen en
een aardigheidje voor mijn zusje. Het werd een gezellige middag. We gingen een
winkel in die “Boots” heette. De bootsman kwam ik er helaas niet tegen. Wel kon ik
hier de bewuste doos Black Magic chocolade kopen. Vol trots gaf ik de verkoopster
mijn Engelse geld. Dit alles onder het toeziend oog van mijn vriend de kok. Nadat we
de winkel hadden verlaten gingen we naar een “Pub”. De naam ben ik vergeten, maar
had iets te maken met een ‘Zwarte Stier’. Een soort cafe waar de kok een biertje nam
** J.v.d.Ster – Marcol Production **
jvds.marcol@gmail.com – www.jvds-marcol.nl

en ik een fles limonade kreeg. Ik vond het biertje van de kok wel een beetje vreemd
en aan de grote kant. Het leek wel op een grote bloemenvaas gevuld met pis. Maar
kennelijk smaakte het prima. De kok nam er namelijk nog één. Nadat dit tweede glas
was weggewerkt gingen we weer terug naar onze vertrouwde “Trompenburg”. Hier
liet ik trots mijn inkopen zien. Vader knikte dat het goed was. Ondertussen was het
ruim leeg en zouden de volgende dag kunnen gaan laden. Toen ik de volgende dag
wakker werd, hoorde ik koeien loeien. Dat vond ik maar weer vreemd. Hoe kon dat
nu. Je zou eerder gekwaak van eenden horen dan geloei van koeien. Ik had het goed
gehoord. Op de kade waren vrachtwagens vee aan het lossen. Overal tussen rekken
stonden de dieren te loeien, te schijten en te zijken. Het mooiste van dit alles was dat
ze moesten worden geladen. Dat was een prachtig gezicht. Een stelletjes cowboy’s
joegen de beesten op om maar de loopplank te nemen. Soms bleef er één vertwijfeld
staan en dan kwam de cowboy met een soort stok die hij tegen de bil van het dier
drukte. Aan het einde van de stok zat een drukknopje, dat hij dan indrukte en hoepla,
dan schoot het beest vooruit. Dat was het sein om ook eens mee te helpen. Met veel
gebaren begreep men wat ik wilde. Ik werd in de kraal getild en kreeg de stok in
handen. Echter voordat ik deze goed kon gaan gebruiken zat ik volledig onder de
stront en was gelijk genezen. Grote hilariteit en gelach door de cowboy’s. Na een
flinke was partij zocht ik Gerrit , van de “Geeststroom”, op. Samen hebben we op
een muurtje het verdere laden bekeken en genoten met volle teugen. Laat in de
middag waren alle koeien aan boord en werden de trossen losgegooid en vertrokken
we richting Rotterdam. Ook nu was het prachtig weer. Voordat de nacht viel waren
we op volle zee. Natuurlijk weer op tijd naar de kooi. De volgende dag had ik het
idee opgevat om eens bij de machinist te gaan kijken. Omdat hij altijd rond koffie tijd
op de brug was vroeg ik hem of ik mee mocht. Dat vond hij best. Ik kwam in een
grote ruimte, waarin in het midden een groot stuk staal stond wat ontzettend veel
herrie maakte. De machinist ging vertellen wat het was. Met zijn mond dicht bij mijn
oren zei hij dat dit de motor was, die het schip voortbewoog. Vond het allemaal wel
spannend en liep nog eens verder rond. Ging een klein trapje op en zag boven op de
motor allemaal bewegende onderdelen. Waar het voor diende wist ik toen niet. Had
op school wel eens over kleppen, uitlaat e.d. gehoord en begreep dan ook dat dit hier
iets mee te maken had. Ik bedankte de machinist en ging weer naar boven. Wat een
rust. Ik kwam mijn vriend de kok weer tegen. Hij zei me als ik vandaag weer wilde
eten ik de kost dan maar eens moest verdienen. Een grote bak met aardappelen en een
mesje werd voor mijn neus gezet. Deze kan je allemaal schillen. Hier is een grote pan
waar je ze in kan doen. Dat was een tegenvaller. Had gedacht weer lekker te kunnen
rond neuzen op de brug. Het scheen de kok een beetje lang te duren, want hij kwam
me helpen. Het eten smaakte me prima, vooral de aardappelen at ik met veel plezier.
De middag was weer erg gezellig. Met mijn vader op de brug. Ik werd een beetje
wegwijs gemaakt in navigatie. Een streep werd gezet in een kaart. Die er wel heel
anders uitzag als de kaart die ik op school had gezien. We moesten de koers die in de
kaart staan volgen. Op een kompas kon je aflezen welke richting we voeren en dit
** J.v.d.Ster – Marcol Production **
jvds.marcol@gmail.com – www.jvds-marcol.nl

vergelijken met de koers in de kaart. De middag gleed voorbij en voor ik er erg in
had was de avond al weer gevallen. Toen ik de volgende ochtend wakker werd lagen
we al afgemeerd in de Jobshaven. Ik had er niets van gemerkt. Wel waren er
voldoende activiteiten. De luiken lagen open en de koeien werden gelost. Ook was er
een meneer aan boord in een groen pak. Dit was douane vertelde mijn vader. Hij
vroeg mij of ik het leuk had gehad. Ja meneer. Een mooie reis en hoop dat ik dit nog
eens mag meemaken. De douanemeneer was zeer behulpzaam. Hij hielp mijn vader
met een zak houtjes aan de wal te zetten. Dit was voor het aanmaken van de kachel
zo vertelde mijn vader aan de douanemeneer. Ik ging hierna nog even naar oom Theo
en bedankte hem voor de gastvrijheid op zijn schip. Hij hoopte dat ik genoten had en
er een toekomstig zeeman in mij zou zitten. Ik groeten hem met de beste wensen en
hoopte hem nog eens een keer te ontmoette. Mijn vader en ik ging samen huiswaarts.
We werden met open armen ontvangen. Moeder en mijn zusje hadden iets lekkers in
huis gehaald en ik kon mijn verhaal doen. Natuurlijk gaf ik haar de doos Black
Magic. Ze genoot en was blij dat ik aan haar gedacht had. Voor mijn zusje had ik ook
nog wat lekkers meegebracht en kreeg er een dikke kus voor. Het mooiste was dat
mijn vader de zak met aanmaak houtje open maakte. Tussen al dat hout kwamen
sloffen sigaretten te voorschijn en zelf een flesje oude jenever. Men zal begrijpen dat
dit een groot gelach opleverde. Mijn eerste grote zeereis was afgelopen. En zoals je
merkt heb je jaren later er nog plezier aan.
Hans van der Ster
Nw.Vossemeer januari 2007
** J.v.d.Ster – Marcol Production **
jvds.marcol@gmail.com – www.jvds-marcol.nl