Arbeid (1942) nr. 47 - Vakbeweging in de oorlog

m
In de eerste helft van de 19de eeuw is het bedrijfsleven
in Nederland diep in den dommel. Pas in de
zestiger en vooral in de zeventiger jaren wordt een
ernstige poging tot- aanpassing bij de nieuwe productie-methoden,
die elders al ingang hebben "gevonden,
merkbaar.
Het Nederlandsche volk boette hiervoor met toenemende
verarming, wat bij de groote massa, die
het ook in de twintiger jaren al niet breed had,
neerkwam op langzame verhongering.
Zij, die leiding gaven aan staat en bedrijf miskenden
de teekenen des tijds, en heel de natie werd
er het slachtoffer van.
Tusschen 1820 en 1870 zijn de prijzen der landbouwproducten
met ten minste 50 % 'gestegen. Het
ging den boer goed. Ook^de grondprijzen stegen gestadig.
Wordt de prijs van den Frieschen grond voor
de jaren 1820—'29 op 100 gesteld, dan waren zij in
de dekade 1840—'49 reeds 126 en in 1860—'69... 270.
De grondbezitters profiteerden het meest; de
landarbeiders het minst of heelemaal niet. In 1866
wordt bericht, dat de loonen der Zeeuwsche veldarbeiders
sinds circa 1800 niet zijn verhoogd.
Het economisch fabeltje," dat het iedereen goed
gaat, als het den boer goed gaat, is stellig niet in de
eerste helft der 19de eeuw bedacht.
Tegenover de stijging van de kosten van levensonderhoud
staat in de nijverheidsbedrijven wel een
loonstijging, maar lang niet in verhouding. Tusschen
1819 en 1853 stijgen de loonen met gemiddeld 10