Inhoudstafel Knetterende Letteren April 2012: - Luisterpunt

ertoe heeft gedwongen zijn oudste zoon de woestijn in te jagen, kan zich een zo
monsterlijke mogelijkheid niet voorstellen: dat dit keer hun zoon geofferd zal worden.
Drie dagen liepen de liefhebbende vader en de geliefde zoon samen voort zonder
een woord te wisselen. De derde dag zag Abraham de plaats van bestemming en zei
hij tegen zijn knechten dat ze bij de ezel moesten blijven. 'Ikzelf ga met de jongen
verder om daarginds neer te knielen. Daarna komen we naar jullie terug.'
De leugen die Abraham hier vertelt is een dubbele leugen. Hij heeft het over
'neerknielen' en niet over offeren, en bovendien belooft hij zijn knechten dat 'we'
zullen terugkomen, in de eerste persoon meervoud: hij, samen met zijn zoon. Wie
weet, misschien had hij Sara hetzelfde voorgehouden: 'Blijf hier in de tent zitten, dan
ga ikzelf met de jongen op weg om ergens neer te knielen voor God. Daarna komen
we naar huis. Maak je geen zorgen, Sara.'
'En samen gingen zij verder.' De liefhebbende vader had de instrumenten bij zich:
een mes om zijn zoon mee te slachten en vuur om diens vlees mee te roosteren. De
geliefde zoon nam de materialen mee: het hout en zichzelf. Misschien rende hij niet
weg omdat hij het niet begreep; misschien begreep hij het wel en sloeg hij toch niet
op de vlucht. Maar nu de knechten niet meer bij hen waren, durfde hij uiting te geven
aan het angstige voorgevoel dat hem al aan het begin van de tocht had bekropen.
'Vader,' zei de geliefde zoon tegen zijn liefhebbende vader, alsof hij wilde bevestigen
dat de man met het slachtmes inderdaad zijn vader was en geen vreemde vent die
hem naar het leven stond. 'Vader' - en dit is het eerste woord dat tussen hen
gesproken werd na een voettocht van drie dagen.
"Wat wil je me zeggen, mijn zoon?' antwoordde de liefhebbende vader, alsof hij het
bestaan van hun familierelatie wilde bevestigen.
'We hebben vuur en hout, maar waar is het lam voor het offer?'
'God zal zich zelf voorzien van een offerlam, mijn zoon.'
De woorden 'mijn zoon' zijn de laatste die tussen de twee gewisseld worden, niet
alleen in het hier en nu van het verhaal van het offer, maar ook daarna. Zwijgend
zullen ze verder lopen naar de beoogde offerplaats. De vader zal er een altaar
bouwen zonder een woord te zeggen tegen de zoon. Hij zal hem vastbinden zonder
een woord tegen hem te zeggen en hij zal in datzelfde stilzwijgen het slachtmes
heffen.
Ook Isaak zal niets zeggen en zelfs geen kreet slaken. Niet als zijn vader hem
vastbindt en niet als die het mes boven zijn hals zwaait. Die onderdanige gelatenheid
wekt verwondering. In het verhaal wordt niet vermeld hoe oud hij was, en het woord
naar ('jongen') duidt in de Bijbel niet op een precieze leeftijd. Maar het is duidelijk dat
Isaak toen geen klein, zwak kind meer was. Hij liep drie dagen achtereen met het
brandhout op zijn rug en klimt er daarna mee naar de top van de berg. Abraham is
dan echter allang de honderd gepasseerd.
Volgens onze schriftgeleerden was Isaak toen zevenendertig jaar oud. Als hij had
gewild, was hij weggevlucht van zijn bejaarde vader of had met hem gevochten. Hij
had gemakkelijk zijn eigen leven kunnen redden. Maar het lijkt wel of hij van schrik
verlamd raakte toen hij doorkreeg wat er gebeurde.
Ik vermeldde al dat de woorden 'mijn zoon' de laatste zijn die tussen de twee worden
gewisseld. Maar niet alleen van ontzetting zwijgen vader en zoon voortaan tegen
elkaar: ze houden niet alleen op tegen elkaar te praten, na het offer zullen ze elkaar
ook niet meer ontmoeten. Het staat niet uitdrukkelijk geschreven, maar is op te
maken uit de tekst. Toen Isaak en Abraham afscheid hadden genomen van de
knechten en naar de offerplaats liepen, stond er: 'En samen gingen zij verder.' Na het
offer staat er: 'Daarna ging Abraham terug naar zijn knechten.'Waar is Isaak