Inhoudstafel Knetterende Letteren April 2012: - Luisterpunt

Inhoudstafel Knetterende Letteren april 2012:
Op de Hoogte, nieuwtjes op een rij.
Heerlijk ontspannend, lees maar, het is leuk wat er staat in: “Scherprechter” van Bob
Mendes en in “Genade” van Tina Weemoed.
Een gesprek met Aster Berkhof.
Auteurs lezen voor en wel in uw oor: ”Heldere hemel” van Tom Lanoye.
Het Neusje van de Zalm, je moet het gelezen hebben: “Luitenant-kolonel de
Maumort” van Roger Martin du Gard.
Hedendaags, een maatschappelijk thema uitgelicht: “Geluk: the world book of
happiness”: de wijsheid van 100 geluksprofessoren uit de hele wereld” van Leo
Bormans.
Historie. Historia. Ken het verleden, begrijp het heden: twee boeken over de inval
van het Duitse leger in België: “Mei 1940: België op de vlucht” van Misjoe Verleyen
en Marc de Meyer en “Mei 1940: de 18-daagse veldtocht” van Peter Taghon.
Het Verhaal van Stan Milbou: “In den beginne: eerste keren in de bijbel” van Meir
Shalev.
De Uitgelezen Rubriek: de aanwinsten van onze bibliotheek.
en we ronden af met een voordracht van Leo Bormans over geluk.
**
Op de Hoogte.
Vooraf geef ik graag even mee dat onze bibliotheek op vrijdag 27 april gesloten zal
zijn.
1. Een praatje van Geert Ruebens, directeur van Luisterpunt.
2. U houdt van onze vrijwillige inlezers!
3. Tom Lanoye leest zijn boekenweekgeschenk “Heldere hemel” zelf in.
4. Engelstalige audioboeken.
5. Computerstem vervangt stationsomroepers.
6. Schat, ik ga naar ’t museum.
7. Zin in een tandemtocht?

*
(…)
*
1. We beginnen met een praatje van de directeur van Luisterpunt Geert
Ruebens.
2. U houdt van onze vrijwillige inlezers!
In de vorige aflevering van “Knetterende Letteren” vertelden wij u dat we de vrijwillige
inlezers van Daisy-boeken graag eens in de bloemetjes wilden zetten. Wij vroegen u
toen ook of u al die lieve dames en heren misschien zelf eens een briefje zoudt willen
schrijven. En dat wilde u wel doen: de respons was groot. Waarvoor onze hartelijke
dank!
Onlangs, op een avond, boden de medewerkers van onze bibliotheek de vrijwillige
inlezers allerhande zelfgemaakte gerechten aan: soep, quiches, pastasalade,
tiramisu, brownies, cakes en luisterpuntkoekjes. Tussendoor lazen wij elk om beurt
uw brieven voor. En dat was ongetwijfeld het hoogtepunt van de avond. Menige
inlezer was zichtbaar ontroerd door uw brieven. En menige inlezer vertelde ons over
het plezier dat het inlezen van boeken voor zo’n fijn publiek verschaft.
Als u het goed vindt lezen wij nu nog eens een selectie van de brieven voor…
Beste vrijwilliger,
Ik dank je voor het inlezen van de Daisy-boeken, het geeft een leven in mijn
slechtziend zijn. Ik heb er veel van geleerd omdat ik het niet meer kan lezen. Ik wens
de voorleesgroep veel gezondheid toe en dat ze hun werk verder kunnen doen.
De vriendelijke groeten, Albert Giët.
*
Beste voorlezer,
Als trouwe gebruiker van het aanbod van luisterboeken, wou ik ter gelegenheid van
de week van de vrijwilliger mijn appreciatie uitdrukken voor de vele heerlijke
momenten waarvan ik al heb genoten. Het zijn toch vele uren, ook van
voorbereiding, die nodig zijn om de juiste toon en interpretatie te vinden van de tekst.
Dank voor jullie inzet!
Met vriendelijke groeten,
Marcel Ras.
*

Beste vrijwilligers, bedankt voor het mooie lezen, en hopelijk nog veel jaren van
plezierlezen. Dank u wel!
Willy Vanroelen.
*
Geachte medewerkers, inlezers,
Zeer hartelijk dank voor het inlezen van de Daisy-boeken. Ik mag u zeggen dat ik al
heel veel deugd heb beleefd aan de mooie boeken. Dat zal zeker ook zo zijn voor
vele andere luisteraars. Ik besef dat het veel inspanning vraagt om klaar te lezen.
Hierbij druk ik mijn dank uit, ook vanwege mijn medezuster Liesbeth Houben.
Met hartelijke groeten, Maria Eyckens.
*
Proficiat en DANK aan u die ons de kans geeft om mooie boeken te lezen. Moogt ge
nog vele jaren die vreugde delen. Uw stemmen klinken zo mooi.
Paul Delrue.
*
Beste vrijwilligers, medewerkers van de Luisterpuntbibliotheek,
Het voorjaar, de week van de vrijwilliger, tijd voor bloemen.
Ik wil graag mijn opperste dank uitspreken aan alle vrijwilligers en medewerkers van
de Luisterpuntbibliotheek die het me terug mogelijk maken om heel wat lectuur te
kunnen lezen.
Sinds menige jaren ben ik hierop aangewezen, naast tal van andere mogelijkheden
die heel goed hun werk doen, maar wat kan er tippen aan een gezapige menselijke
stem die nog meer nuance in de lectuur kan brengen.
Gedurende mijn dagelijkse urenlange verplaatsingen van en naar het werk, en
andere momenten dat anderen ook kunnen lezen, geniet ik met volle teugen van uw
fantastisch vrijwilligerswerk.
Dankzij uw inzet kunnen vele anderen en ikzelf nog op de hoogte blijven van de
actualiteit in gesproken vorm.
Ook de bijtijdse en ontspannende lectuur is niet te versmaden.
Mijn dochter met een andere leesbeperking maakt ook heel dankbaar gebruik van
deze vorm van lectuur voor haar studies en ontspanning, een deur die ook voor haar
openging ...
Kortweg, uw stem verdient een stem, een welgemeende dankjewel hiervoor!
Ignace en Nele Vandevelde.
*

Een ontroerend mailtje van eind vorig jaar:
Beste,
Helaas is onze moeder dit weekend overleden. Namens mijn vader, mijn broer en
ikzelf wilden we jullie uitdrukkelijk bedanken voor jullie warme medewerking
waardoor onze moeder in haar laatste maanden nog met volle teugen heeft kunnen
genieten van een aantal mooie boeken. Mijn vader heeft het gedachtenisprentje
geschreven en heeft daar hierin ook naar verwezen.
Met vriendelijke groet,
Seth Lavrysen, zoon van Simonne Vandecruys.
*
Geachte,
In naam van mijn echtgenote Christine Beernaert. Zij wil langs deze weg alle
inlezers–lezeressen, van harte bedanken voor de moeite die gedaan wordt om haar
die vele mooie uren leesgenot te bezorgen.
Een dikke merci!
*
Dank aan ALLE vrijwilligers,
Er ging een wereld open toen ik enkele jaren geleden een luisterlezer werd van
Luisterpunt. Van kleins af las ik alles wat ik vast kreeg, ook al heel jong, de boeken
van mijn vader enz. Door omstandigheden kwam een vijftal jaar geleden een einde
aan de leespret. Onze kinderen kwamen op het idee mij een grote Mac te geven, en
ik naar de computerles bij de senioren. Daar kwam ook een mp3 speler bovenop, en
nu kan ik overal "lezen".
Een hartelijke DANKUWEL aan al die lieve mensen, die het ons mogelijk maken om
weer bij te blijven wat het lezen betreft. Als mijn man de post uithaalt, en roept: schat
er zijn weer boekskes, dan is het leven goed!
Mijn jongste dochter stuurde me een heel toepasselijk versje in die beginperiode:
dag moe,
het volgende gedicht stond op onze kalender
heel mooi
dikke kus
katleen
Oude vriend
Ze vallen meestal tegen als je ze herleest,
de boeken, die je ooit (figuurlijk) hebt verslonden,

want wat je daar ook vroeger mooi aan hebt gevonden,
dat blijkt dan op zijn hoogst inmiddels mooi geweest.
En toch... Je pakt wel eens een bandje uit een kast, je
blaast er het stof af en al bij de eerste zinnen
wandel je langvergeten paradijzen binnen,
weer als vanouds ontroerd en weer opnieuw verrast.
Een vriend van wiens bestaan je amper nog iets wist,
maar die je al die jaren pijnlijk hebt gemist.
Jan Boerstoel (uit: Altijd het niemandsdier)
*
Beste,
Graag wil ik mijn waardering uiten voor de inlezers-vrijwilligers bij Luisterpunt.
Uiteraard is de inhoud van het voorgelezen boek het belangrijkst, maar de inbreng
van de inlezers betekent een hoge toegevoegde waarde door de aangename stem,
de perfecte articulatie en de juiste intonatie. Zo wordt het beluisteren een waar
genoegen.
Van harte mijn welgemeende dank voor deze mensen!
Hugo Deckers.
*
BLOEMPJE VOOR DE VRIJWILLIGE INLEZER
“Het zeggen is maar wind, het doen dat is een ding.”
Roemer Visscher 1547-1620
Er zijn in de wereld twee soorten mensen: zij die erover praten, en zij die het doen.
De eersten zijn in de verpletterende meerderheid helaas, en soms is het moeilijk een
onderscheid te maken.
Toen ik kind was, hadden mijn ouders een klein garagebedrijfje: eigenlijk een
eenmanszaak met af en toe een mecanicien in dienst.
Bij ons was het nog de gewoonte dat de klanten gewoon de woonkamer inliepen,
een kop koffie kregen aangeboden en een babbeltje sloegen. Op die manier kwam ik
in contact met allerlei slag mensen. Immers, een auto gebruikten ze – toen ook al –
vrijwel allemaal.
Er waren daar lieden bij die weinig zeiden en anderen die breedvoerig verslag deden
van hun daden en wat ze nog allemaal van plan waren.
Als er dan één was die het naar mijn gevoel mooi en overtuigend kon uitleggen, zei
ik steevast tegen één van mijn ouders:
“Amai, dat is ne ferme vent. Die moet je hebben (voor dit of dat)!”
Waarop de aangesproken volwassene dan reageerde met:
“Och manneke, ge moet daar niet veel van horen. Dat is maar een pratelaer!”
Ik was dan wel wat onthutst, maar leerde gaandeweg dat je mensen niet moet

eoordelen op hun intenties en/of breedsprakerigheid, maar op hun daden.
Wel, vrijwilligers, in het bijzonder de mannen en vrouwen die week na week een
stukje van hun vrije tijd opofferen om een boek of tekst te komen inlezen in een
cabine van op en al 2 op 2 meter, dat zijn geen pratelaers, maar dat zijn DOENERS.
Als ex-studiomeester met meer dan dertien jaar ervaring voor een zusterorganisatie
van Luisterpuntbibliotheek weet ik maar al te goed wat het voor deze mensen
betekent om dit te doen en… vooral om dit in alle omstandigheden vol te houden!
Want het zijn niet in de eerste plaats de eendagsvliegen die we moeten eren, maar
wel de stille werkers die soms jaren aan een stuk hun inzet geven zonder daar iets
voor terug te verlangen.
Dat en dat alleen zijn de echte helden van deze verwarrende tijd!
Proficiat! En… duizendmaal, duizendmaal dank vooral!
Yves Taffin, auteur.
*
Aan alle inlezers,
Graag wil ik van dit mailtje gebruik maken om al de inlezers te bedanken voor hun
inzet.
Tot voor kort was ik zelf inlezer, maar door het slechter worden van mijn zicht kan ik
niet vlot genoeg meer lezen.
Ik lees zeer graag, maar het lezen wordt te vermoeiend. Vandaar dat ik zo gelukkig
ben met de luisterboeken, die telkens zeer vlug opgestuurd worden.
Ik kan niet genoeg herhalen hoe dankbaar ik al die inlezers ben, zelfs al gaat het bij
de ene al vlotter dan bij de andere.
Veel liefs,
Harlindis.
*
Graag betuig ik hiermee mijn hartelijke dank aan de vrijwillige inlezers van de boeken
die voor mij het leven zoveel aangenamer maken.
Germaine Van den Notelaer.
*
Ik ben de enige in mijn omgeving, die kan lezen in het donker! Vaak ga ik vroeg
slapen, ttz lezen, in bed. Ik druk dan de "sluimerknop" in en lig dan heerlijk
ontspannen te luisteren in het donker. Meestal val ik in slaap, dan mis ik wel wat uit
het verhaal. Maar, ik heb geen slaappil nodig.
Het luisteren is mijn favoriete ontspanning! Het niveau van de inlezers is sterk
verbeterd, waar ik heel dankbaar om ben.
Je wordt heel gevoelig voor een stem. Mijn schoondochter gaat nu ook voorlezen, en
van haar hoor ik hoe lastig dat kan zijn.
Dat hoor ik uitzonderlijk wel eens midden in het verhaal. Er wordt dan gecorrigeerd,

en soms vergeet men dat te wissen! Mij stoort dat niet, want zo krijg ik wel eens een
gevoel van persoonlijk contact!
De vrijwilligers krijgen van mij een virtueel groot boeket rozen voor hun inspanningen.
Ze zitten daar toch maar wat eenzaam in een hokje! Moeten zich houden aan
afspraken, mogen niet hoesten, niezen of wat dan ook!
Mijn hartelijke dank!
Anne-Lieze Albregts.
*
Hallo vrijwilligers van de voorleesdienst van luisterpunt,
Hierbij wil ik, Johan Ryckaert, jullie als vrijwillige voorlezers hartelijk feliciteren met
jullie schitterende werk om dag in dag uit ons de meest verscheidene boeken te
willen voorlezen, zodat wij als slechtzienden en blinden ook kunnen genieten van
deze kunstvorm. Ik ben nu anderhalf jaar lid en ik ben heel erg begeesterd. Niet
alleen het boek is belangrijk maar voor ons is ook de voorlezer van cruciaal belang
want een boek staat of valt met het timbre, het enthousiasme en de intonatie van de
voorlezer. Ik heb aan vele boeken goede herinneringen en hoop in de toekomst nog
vele pareltjes aan mijn oren te mogen laten passeren.
Doe zo verder en we wachten allemaal vol spanning op onze volgende toffe uurtjes
van luisterplezier!
Johan.
*
Dames en Heren,
Ruim 25 jaar beluister ik voorleesboeken.
Ik lees nu elke dag en zou niet meer zonder kunnen.
Vroeger was het nochtans anders, ik haatte lezen, door mijn slecht zicht was het heel
vermoeiend.
Eerst wilde ik niet weten van voorleesboeken, maar mijn vriend is er enkele gaan
halen bij de blindenbibliotheek en zo ben ik dan beginnen lezen.
Het is fantastisch, met mijn koptelefoon en Daisy-speler, neem ik mijn boeken overal
mee naar toe. Op de trein, op de bus, op vakantie, in de wachtzaal van de dokter,
overal dus.
Bij deze wil ik alle vrijwillige voorlezers van harte bedanken voor de inzet en de
moeite.
Met vriendelijke groeten,
Marisa Van Langendonck.
*

Graag wil ik hierbij alle mensen die boeken inlezen bedanken voor hun inzet.
Hun werk is voor mij van zeer grote betekenis. Als designer had ik vroeger heel veel
te maken met boeken, vooral in verband met het ontwerp ervan.
Alle inlezers zou ik hierbij graag willen decoreren met een zilveren daisymadeliefje.
In de eerste wereldoorlog was er een soldaat die een brief schreef naar zijn ouders
en daarbij ook een gedicht voegde dat wereldberoemd is geworden en dat Engelse
kinderen nu nog altijd uit het hoofd moeten leren. In dat gedicht staat dit zinnetje:
"In Flanders fields the poppies grow”.
Oudstrijders hebben die klaproos genomen als hun symbool en een katoenen
klaproos als kenteken.
Graag zou ik voor alle mensen die boeken inlezen zo'n zilveren daisymadeliefje
willen ontwerpen.
Als waardering voor hun inzet.
Met zeer hartelijke groet, Marc Thuy.
*
Lieve vrijwilliger,
Wij, medewerkers van Luisterpunt, willen jou tenslotte ook bedanken. Wij
appreciëren jouw inzet en opoffering van kostbare vrije tijd. We begrijpen maar al te
goed dat dit niet vanzelfsprekend is.
Hier volgt een gedichtje van Linda Mentens, geschreven in 2010 en gevonden op
internet. Het lijkt wel voor jou geschreven en dus willen we het jou met alle plezier
aanbieden.
Gedicht voor een vrijwilliger.
Een mens weet nooit
Of door zijn warme woord of hand
Het raam weer opengaat
Met uitzicht op de zee
Je weet maar nooit
En dus geef je het een kans
Dat je droom wordt opgepikt
En licht brengt en glans
En dan kan het zijn
Dat dankzij jouw gebaar
een man een vrouw

de eigen kracht weer vindt
een mens weet nooit, maar jij
vrijwilliger, je gaat ervoor
en maakt verschil
je geeft je hart je woord
Heel erg bedankt vanwege het Luisterpuntteam, vanwege Ann, Dries, Ekrem,
Freddy, Geert, Gino, Inés, Julienne, Kris, Lieve, Lieven, Mark, Marcel, Pascale,
Rebecca, Rita, Saskia, Tom en Véronique.
*
3. Tom Lanoye leest zijn boekenweekgeschenk “Heldere hemel” zelf in.
“Ik ben de Lady Gaga van de Lage Landen”.
Een artikel uit “De Standaard”.
Voor het eerst krijgen niet alleen Nederlanders maar ook Vlamingen een
boekenweekgeschenk: de nieuwe roman “Heldere hemel” van Tom Lanoye.
Sinds 1930, met een onderbreking tijdens de Tweede Wereldoorlog, geeft de CPNB
(de Nederlandse vereniging van boekhandelaren, uitgevers en bibliotheken) ieder
jaar een boek van 96 pagina's uit. Het wordt in opdracht geschreven en is gratis voor
Nederlanders die voor 12,50 euro aan boeken kopen in de Boekenweek. Dit jaar is
dat “Heldere hemel” van Tom Lanoye.
Voor het eerst krijgen ook Vlamingen (als ze voor 12,50 euro boeken kopen) het
geschenk, tijdens de Literaire Lente van 14 tot 31 maart.
Vroeger waren boekenweekgeschenken niet al te originele boeken: thematische
bloemlezingen of een “op schrijversvoeten door Nederland”-gidsje. Maar sinds de
jaren zeventig is het schrijven voorbehouden aan literaire sterren. De oplage is
fenomenaal, dit jaar 894.000. Het literaire prestige en de verkoopcijfers lopen gelijk
op. Een substantieel deel van de boekenjaaromzet vindt plaats tijdens de
Boekenweek.
Tom Lanoye is de eerste Belg die het geschenk schrijft na Hugo Claus in 1989 met
“De zwaardvis”. Uit die titel blijkt al dat het geschenk een volwaardig onderdeel van
iemands oeuvre is. Met een boekenweekgeschenk kom je als schrijver zomaar
honderdduizenden nieuwe huishoudens binnen. Daar zet je je beste hoed voor op.
En met voorgangers als Gerard Reve, Harry Mulisch, Jan Wolkers en Willem
Frederik Hermans ligt de lat hoog.
Lanoyes novelle speelt zich af op 4 juli 1989. In de spannende nadagen van de
Koude Oorlog steekt een Russische onbemande MIG het IJzeren Gordijn over, wordt
onderschept door F16's, om een uur later neer te storten op een huis in Bellegem,
Vlaanderen. Lanoye daarover: “Het was een onderwerp dat al heel lang door mijn
hoofd speelde. Het is echte fictie geworden, geen documentair boek. Er valt een

dode, maar ik zeg nog niet wie.”
In werkelijkheid werd een 19-jarige jongen gedood. Lanoye heeft contact opgenomen
met de nabestaanden om te vertellen over zijn aanpak. Het is een internationale
geschiedenis én een familiaire geschiedenis tegelijk.
Het eerste exemplaar van “Heldere hemel” werd Lanoye overhandigd door oudpremier
Mark Eyskens. Tijdens de presentatie werd een journaalfragment getoond uit
1989, toen hij minister van Buitenlandse Zaken was en droog constateerde: “Er is
kennelijk iets fout gegaan in de informatie tussen het Warschaupact en de Navo.”
Vlak daarna viel de Muur.
Op zondag 18 maart was het boek geldig als treinkaartje in heel Nederland, dankzij
hoofdsponsor De Nederlandse Spoorwegen. Helaas niet in Vlaanderen. De
Belgische Spoorwegen zijn de volgende te veroveren partner in dit gezamenlijke
initiatief. Van de totale oplage worden 61.000 exemplaren in een speciale Vlaamse
editie gedrukt, dankzij 40.000 euro van de Taalunie. Geert Joris van Boek.be
verwacht de komende jaren een stijging van de oplage.
Lanoye zal eregast zijn op het Nederlandse Boekenbal en een uitputtende tour langs
podia en boekhandels maken, eerst in Nederland, dan in Vlaanderen. Hoogtepunt is
de opvoering van Sprakeloos in Carré, “het enige Amsterdamse theater dat mijn
moeder kende”. Lanoyes moeder was amateurtoneelspeler en hoofdpersoon in
Sprakeloos.
“Ik ben een middenstandskind. Graag wil ik ambassadeur van het boek zijn en de
boekwinkels steunen. Ik zal me opstellen als de literaire Lady Gaga van de Lage
Landen.” Nederland is klaar voor een Vlaamse sterauteur. In het theater is “Vlaams”
al een etiket voor kwaliteit, artistieke vernieuwing en volle zalen. De literatuur volgt.
Tot zover het artikel uit De Standaard.
Tom Lanoye las “Heldere hemel” zelf in.
(fragment)
Verderop in “Knetterende Letteren”, in de rubriek: “Auteurs lezen voor en wel in uw
oor”, volgt een uitgebreid artikel over “Heldere hemel” én een wat langer fragment uit
het boek. De speelduur van “Heldere hemel” is 3 uur en het boeknummer 19109.
Ook wij willen u dit boek schenken, bij wijze van literair lentecadeau. Dus als u dit
boek vraagt, hoeft u het niet terug te sturen. Geniet ervan!
*
4. Engelstalige audioboeken.
Een bericht uit Knack.
AudioLiterate is een gigantisch archief van Engelstalige audioboeken. Deze site
verzamelt audioboeken die tot het publieke domein behoren en die bijvoorbeeld door

vrijwilligers werden ingelezen (op sites als LibriVox of Archive.org). Wie zich wil
verdiepen in klassiekers als de sprookjes van Grimm of in Moby Dick vindt hier voor
jaren luisterplezier. Maar AudioLiterate biedt ook recenter werk aan, zelfs absolute
hypeboeken als Twilight of Stieg Larsson. Om die te kunnen downloaden (in mp3),
moet u wel een gratis proefabonnement nemen op Audible. U kunt dan één boek
gratis downloaden en indien u nadien een betalend abonnement neemt, krijgt u er
nog eentje gratis bij. Voor meer informatie kunt u terecht bij:
www.AUDIOLITERATE.COM
Tot zover het bericht uit Knack.
*
5. Computerstem vervangt stationsomroepers. Infrabel voert softwaresysteem
met vrouwenstem in.
Een artikel uit De Standaard.
Misschien is het u ook al opgevallen: de stationsomroepers van Leuven en van de
nationale luchthaven worden sinds enkele weken vervangen door een vrouwelijke
computerstem. Die rolt uit het softwaresysteem “Pidaas”. Spoorwegnetbeheerder
Infrabel testte het systeem het voorbije jaar met succes. Daarom wordt het geleidelijk
in het hele land ingevoerd. Kan een computer dan iets wat een stationsomroeper
van vlees en bloed niet kan? Daarover zegt Woordvoerder Thomas Baeken het
volgende: “De computer beschikt niet alleen over de gewone uurroosters, maar ook
over informatie van de seinhuizen. En als een trein over een detectiepunt rijdt, is het
systeem daar onmiddellijk van op de hoogte. Daardoor zal de informatie
in het station sneller, vollediger en correcter zijn. De mededelingen zijn bovendien
goed gearticuleerd ingesproken en er wordt gebruik gemaakt van een goed
audiosysteem, zodat de berichten beter verstaanbaar zijn, ook in de lawaaierige
omgeving die het station soms is. Accentloos ook. En in vier talen.” De 270
stationsomroepers in België hoeven voorlopig niet te vrezen voor hun baan. “Er
zullen nog altijd omroepers nodig zijn om bij extreme omstandigheden in te grijpen,
de anderen bezorgen we een andere functie binnen het bedrijf”, zegt Thomas
Baeken. Of zoals ACOD-vakbondstopman Jos Digneffe het zegt: “Het draait bij het
spoor zo vaak in de soep dat je dat onmogelijk allemaal op band kan zetten.” De
reizigersvereniging Treintrambus is dan weer wel enthousiast. “Een stationsomroeper
moest soms zo veel stations tegelijk doen dat het niet altijd lukte om een vertraging
op tijd aan te kondigen.”
Tot zover het artikel uit De Standaard.
*
6. Schat, ik ga naar ’t museum.
Al flink wat musea in Vlaanderen en Brussel hebben initiatieven genomen om hun
museum en collectie toegankelijk te maken voor personen met een visuele
beperking. Faro, het Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed, heeft op haar website
www.faronet.be een lijst opgesteld van twintig musea waar het goed vertoeven is.

In deze laatste aflevering van “Schat, ik ga naar ’t museum!” komen
achtereenvolgens aan bod: het Museum voor Schone Kunsten van Gent, het
Nationaal Tabaksmuseum in Wervik, het Openluchtmuseum Middelheim, het
Provinciaal Archeologisch Museum in Oudenaarde-Ename, het Sint-Janshospitaal
van Damme en het Sportimonium in Hofstade.
1. Het Museum voor Schone Kunsten van Gent
Het Museum voor Schone Kunsten is een van de oudste musea van het land. De
verzameling geeft een rijk beeld van de schilder- en beeldhouwkunst van de
middeleeuwen tot en met de eerste helft van de twintigste eeuw. Absolute
meesterwerken in de afdeling oude meesters zijn “De kruisdraging” en “De heilige
Hiëronymus” van Jheronimus Bosch. De kunst van de negentiende eeuw en van de
eerste helft van de twintigste eeuw vormt het hoogtepunt in de verzameling.
Blikvangers zijn het beroemde “Portret van een kleptomaan” van Théodore Géricault,
“De Fontein der geknielden” van George Minne en een aantal schilderijen van James
Ensor. In de moderne afdeling ligt de klemtoon op de eerste en tweede groep van
Sint-Martens-Latem. Kokoschka, Kirchner en Heckel plaatsen het Vlaams
expressionisme in een Europese context. Mogelijkheden voor blinde en slechtziende
personen: Gidsbeurten met verbale beschrijving, op aanvraag (minimum een maand
vooraf, op voorhand inschrijven is noodzakelijk, maximum 8 deelnemers met
begeleiders). Viertalige audiogidsen met informatie over een vijftigtal werken uit de
vaste collectie en viertalige audiogidsen bij grote tijdelijke tentoonstellingen. Voor
meer informatie kunt u terecht bij de educatieve dienst, msk.educatie@gent.be, tel.
09 240 07 07.
2. Het Nationaal Tabaksmuseum in Wervik.
Al jaren organiseert het Tabaksmuseum rondleidingen op afspraak voor blinde en
slechtziende mensen. Gids Walter Leman richt per lokaal o.a. een voelsessie in. Ook
de reukzin wordt geprikkeld. En de materialen om vuur te maken (voor het roken)
spelen een bijzondere rol in het geheel. Contactpersoon: Dienst musea & toerisme
Wervik, Koestraat 63, Wervik, tel. 056 31 49 29. www.nationaaltabaksmuseum.be
3. Het Openluchtmuseum Middelheim.
Het openluchtmuseum toont moderne en hedendaagse beeldhouwkunst van het
einde van de negentiende eeuw tot op heden. Het museum biedt gidsbeurten aan
met verbale beschrijving, en met de mogelijkheid tot het betasten van beelden.
Contactinformatie: Middelheimmuseum, Publiekswerking, Middelheimlaan 61, 2020
Antwerpen, tel. 03 827 15 34
4. Het Provinciaal Archeologisch Museum (afgekort PAM) in Oudenaarde-Ename
PAM Ename toont in hoofdzaak een archeologische collectie. Het museum vertelt het
verhaal van het dagelijks leven van de Enaamse gemeenschap van de vroege
middeleeuwen tot nu. In het PAM luidt het: "Verboden niet aan te raken", maar toch
blijft het respect voor wat de wetenschap vertelt behouden. Zo spoort De Tijdslijn de
bezoeker aan de puzzel van het verleden met interactieve presentatietechnieken
samen te stellen. Het museum wil het publiek zo goed mogelijk met het verleden

confronteren aan de hand van multimedia, films en ‘hands on’. Tijdens ‘Feestdis van
1000 jaar’, vertellen de heren, knechten, abten, lekenbroeders, gravinnen en
archeologen aan een gastvrije tafel over hun leven. Het archeolabo confronteert de
bezoeker met de wereld van de wetenschap, onderzoekstechnieken en -methodes.
Personen met een visuele handicap kunnen tijdens een rondleiding in het museum
zeer natuurgetrouw nagemaakte replica's van archeologische voorwerpen aanraken
zoals aardewerk, munten, beenderen… Daarnaast wordt ook gebruik gemaakt van
speciaal aangepaste audiogidsen (met routebegeleiding) en zijn er geleidelijnen met
stopplaatsen aangebracht. Er zijn ook speciaal opgeleide gidsen die de groep
begeleiden (verbale beschrijving). Contactpersoon: Marie-Claire Van der Donckt,
Conservator, Lijnwaadmarkt 20, 9700 Oudenaarde-Ename, tel. 055 30 90 40.
museum@ename974.org.
5. Het Sint-Janshospitaal van Damme.
Het Sint-Janshospitaal werd in de eerste helft van de dertiende eeuw gesticht. In het
oude centrale gebouw, waarin vroeger de grote ziekenzaal was ondergebracht,
bevinden zich nu het museum en de stemmige kapel. De museumcollectie telt zowat
500 stukken, zowel liturgisch materiaal als huisraad, waaronder gotische meubelen,
schilderijen, tin, zilverwerk, aardewerk... Het museum wil mensen met een visuele
beperking nadrukkelijk bij de werking betrekken, hetzij als bezoeker, hetzij als
vrijwillige medewerker. Voor blinde en slechtziende bezoekers worden rondleidingen
aangeboden: voorwerpen kunnen worden aangeraakt en bepaalde vitrines worden
geopend. Museum Sint-Janshospitaal, Kerkstraat 33, 8340 Damme, tel 050 46 10
80, museum@ocmw-damme.be
6. Het Sportimonium in Hofstade.
Het Sportimonium is hét museum over sport in Vlaanderen. Men ontdekt en beleeft
er het heden en verleden van de Belgische sport. Hoe zagen de eerste fietsen eruit?
Deden onze grootouders ook aan fitness? Honderden objecten, affiches, foto’s en
andere kostbaarheden uit het sportverleden vertellen het verhaal. Uiteraard kan men
in dit museum ook trofeeën en voorwerpen van grote Belgische sporthelden
bewonderen: zoals de spikes van Kim Gevaert en Tia Hellebaut, of de slee van Dixie
Dansercoer. In de volkssporttuin kunnen bezoekers zelf eeuwenoude sporten
uitproberen zoals ‘trabolling’, ‘krulbollen’ of ‘gaaien op een wip’. Bij de uitleendienst
kan spelmateriaal worden ontleend voor een sport- en speldag of een kinderfeestje.
In het Sportimonium kunnen bezoekers zich bovendien “meten met atleten”. Meet je
eigen kracht, uithouding, snelheid, evenwicht en lenigheid aan de hand van een
tiental speelse en interactieve proeven. Vergelijk je conditie met die van je vrienden,
klasgenoten, ouders of grootouders. Of sterker nog, vergelijk je prestaties en je
lichaamsbouw met die van Belgische topatleten, die dezelfde proeven aflegden in het
Sportimonium! Het Sportimonium ligt aan een strand te midden van een 160 hectare
groot natuurgebied. Men kan er zwemmen en andere watersporten beoefenen.
Vlakbij is er bovendien ook een nieuw aangelegde speeltuin en een gezellige
taverne. Het programma ‘Sportimonium Anders Bekeken’ nodigt mensen met een
visuele beperking uit om samen met familie, vrienden, begeleider of in groep het
museum te bezoeken. In de vaste tentoonstelling zijn voelboxen en audio-installaties
gerealiseerd die helpen een beeld te krijgen van het verhaal van de sport. Het
parcours start bij de black-box, een volledig verduisterde ruimte, waar op de tast

kennis wordt gemaakt met een eerste object. Iedereen wordt uitgenodigd om het
hele parcours te volgen. Ook de ziende bezoekers, zodat zij een stap kunnen zetten
in de wereld van blinde en slechtziende mensen. Na het bezoek aan de
tentoonstelling waagt de bezoeker zich aan een wedstrijd ‘showdown’, een vorm van
tafeltennis op de tast. Een aantal volksspelen en volkssporten zijn toegankelijk voor
mensen met een visuele beperking, evenals de opstelling “Meten met atleten”. Als
individuele bezoekers met een visuele beperking zich kenbaar maken aan de balie,
kunnen zij beschikken over een wandelgids behorend bij het parcours. Nadien
kunnen zij zelf aan de slag met een selectie volksporten, ‘showdown’ of met ‘Meten
met Atleten’. Groepen van maximum 8 personen kunnen zich inschrijven voor het
arrangement ‘Sportimonium Anders Bekeken’. Een ervaren gids begeleidt de groep
dan langs het parcours in de vaste tentoonstelling en de gids zet de deelnemers ook
op weg in het actieve gedeelte van het Sportimonium. Contactinformatie:
Sportimonium, Trianondreef 19, 1980 Hofstade-Zemst, 015 61 82 22.
els.verstraete@sportimonium.be.
Tot zover het vierde en laatste deel van “Schat, ik ga naar ‘t museum”. Met dank aan
Faro, het Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed, en de website: www.faronet.be.
http://www.faronet.be/dossier/toegankelijkheid-voor-blinden-enslechtzienden/aanbod-van-musea-voor-blinde-en-slechtziende-
*
7. Zin in een tandemtocht?
Een bericht van de sportdienst van de Vlaamse Gemeenschapscommissie.
Tot oktober organiseren wij één zondag per maand een tandemtocht in de omgeving
van Brussel. De tochten zijn vooral bedoeld voor personen met een visuele
handicap. We proberen altijd in de buurt van een treinstation te vertrekken en we
begeleiden de deelnemers van het station naar de vertrekplaats (en weer terug).
De kalender ziet er als volgt uit:
22 april: Pajottenland. Brussel-Centraal. 55 km – zware tocht.
13 mei: Omgeving Leuven. Station van Leuven. Traject wordt later bepaald.
24 juni: Pajottenland. Brussel-Centraal – 55 km – zware tocht.
8 juli: Kanaaltocht. Brussel-Centraal – 25 of 55 km – lichte tocht.
19 augustus: Zoniënwoud. Brussel-Centraal – 55 km – gemiddeld zwaar.
2 september: de Gordel. Station van Zaventem – 25, 50, 100 km -
licht/gemiddeld/zwaar.
16 september: Autoloos Brussel. Brussel-Noord – 55 km – gemiddeld zwaar.

En 14 oktober: Omgeving Leuven. Station van Leuven - 55 km – gemiddeld.
Kostprijs voor een hele dag (verzekering en begeleiding inbegrepen):
U heeft een eigen tandem en een voorrijder: kostprijs 2 euro, voorrijder betaalt niets.
U heeft een eigen tandem, maar geen voorrijder: kostprijs 6 euro.
U heeft geen eigen tandem, maar wel een voorrijder: kostprijs 6 euro, voorrijder
betaalt niets.
U heeft geen eigen tandem en geen voorrijder: kostprijs 10 euro.
Voor meer informatie kunt u terecht op het nummer 02.563.05.13. of op de website:
www.vgc.be/sport.
E-mail: sportdienst@vgc.be
Tot zover het bericht van de sportdienst van de Vlaamse Gemeenschapscommissie
en tot zover “Op de Hoogte”.
**
Heerlijk ontspannend, lees maar, het is leuk wat er staat in:
“Scherprechter” van Bob Mendes.
Met “Scherprechter” schreef Bob Mendes een degelijke thriller waarin goed
ingespeeld wordt op de economische crisis en de malaise bij het gerecht. Er zit zelfs
een lang gesprek in tussen de hoofdfiguur Samuela Keizer en Gust Verwerft, een
echt bestaande gerechtsjournalist die zich in spraakmakende moordzaken
gespecialiseerd heeft. Te weinig Vlaamse thrillerauteurs gebruiken de recente
evoluties in ons land om er spannende verhalen rond te weven. Mendes’ degelijke
verhaal gaat over een rechter die met de dood bedreigd wordt en de “guerre des
juges”. Daarnaast portretteert hij een man die ooit de vitaliteit zelve was, maar door
een herseninfarct aan de zijlijn is beland.
Als bron van informatie is “Scherprechter” onmisbaar. Voor de vuist weg en zeker
niet compleet, een lijstje van wat er zo allemaal aan bod komt in deze thriller: de
zaak-Dutroux, de bende van Nijvel, Fortisgate, het tekort aan gevangeniscellen, de
geschiedenis van het luxebordeel Yab Yum… Tussendoor ook adressen van leuke
restaurants, de charme van een Triumph Spitfire en de kwaliteiten van de Yamaha
Majesty ("dient niet om mee te crossen, de voorvering hield zich nog kranig, maar de
regelbare vering van de achterwielen ging zodanig in de fout dat de treeplank telkens
tegen de bodem beukte"). Niet niks voor een misdaadroman van niet veel meer dan
tweehonderd bladzijden.
Samuela Keizer is de vrouw die “Scherprechter” draaiende houdt. We kennen haar
uit een paar verhalen van Bob Mendes. Ze is een Joodse privédetective die
zelfstandig werkt en in de Joodse buurt bij het Antwerpse Centraal Station woont. Nu
en dan doet ze ook klussen voor een ander bureau dat nauwe banden heeft met de
CIA. Handig als je aan vertrouwelijke informatie moet komen. Als pure vriendendienst
tracht ze te achterhalen wie rechter Smits bestookt met dreigtelefoontjes. Wraak van

iemand die vindt dat hij onrechtvaardig veroordeeld is? Naijver van collega's die ook
wel voorzitter van de Hoge Raad voor Justitie willen worden?
(fragment)
“Scherprechter” van Bob Mendes.
Speelduur: 5:53. Boeknummer: 18741.
**
Heerlijk ontspannend, lees maar, het is leuk wat er staat in:
“Genade” van Tina Weemoed.
Gusta ‘Kiek’ Ferreyn van Vlissingen is altijd een slim meisje geweest, opgegroeid met
het idee dat ze een speciaal iemand is. Door haar vader en broers wordt ze op
handen gedragen, maar met haar oom Georges ontwikkelt ze een wel heel intieme
band. Als hij verdwijnt, troost ze zich met de aandacht van haar leraar Engels.
Nu is ze eenenveertig en ze heeft haar universitaire carrière opgegeven om zich toe
te leggen op de kookkunst. Bij Herben heeft ze rust gevonden en alles gaat
schijnbaar goed. Ze is de trotse moeder van een tweeling, geliefde vriendin en
gewaardeerde buurvrouw.
De ontmoeting met ‘slagersjongen’ Koert maakt een aloud verlangen in Gusta
wakker. Naarmate Koert veeleisender wordt, dringen de herinneringen aan oom
Georges en mister Tibbs zich op, en dreigt Gusta’s façade van huiselijk geluk
langzaam af te brokkelen.
Tina Weemoeds elegante maar harde roman verkent de delicate grenzen tussen
genot en afkeer, en de ingewikkelde betrekkingen tussen man en vrouw die elkaar
alleen in bed echt in de ogen kunnen kijken. “Genade” is een roman over overgave
en onderwerping, en over de kracht van seksuele drijfveren in het menselijk bestaan.
(fragment)
“Genade” van Tina Weemoed.
Speelduur: 7:23. Boeknummer: 18753.
**
Het tweede van een gesprek met Aster Berkhof.
Vorige maand hoorde u in ‘Knetterende Letteren’ het eerste deel van het interview
dat Bert Vereycken maakte met Aster Berkhof. Nu kan u luisteren naar het tweede en
laatste deel. Aster Berkhof is de nestor van de Vlaamse schrijvers: hij is 91 jaar. In
weerwil van die gezegende leeftijd straalt de auteur een aanstekelijke vitaliteit uit.
Aan stoppen met schrijven denkt Aster Berkhof geen seconde. Hij gaat onverminderd
door. Het aantal boeken dat hij op zijn naam heeft staan, is dan ook indrukwekkend.
Luisterpunt heeft van hem niet minder dan 33 Daisy-boeken en 40 brailleboeken,

teveel om op te sommen. Momenteel werkt hij aan zijn 103 de manuscript. Dat is des
te sterker als je weet dat hij enkele jaren geleden af te rekenen kreeg met een
ernstige oogkwaal. Door die kwaal kan Aster Berkhof niet meer werken met de
computer, maar geen nood, hij spreekt nu zijn boeken in op een cassette, die door
een secretaresse wordt uitgetypt. Ondanks zijn hoge leeftijd en zijn visuele handicap
is en blijft Berkhof een snelschrijver, maar hij is ook een snelprater. Vragen hoef je
als interviewer nauwelijks te stellen, want hij is je altijd een stapje voor. Ziehier het
relaas van Aster Berkhof, de man die van de jaren vijftig tot de jaren negentig de
meest gelezen schrijver van Vlaanderen was en die door zijn collega Walter Van den
Broeck werd omschreven als ‘de Conscience van de twintigste eeuw’.
(gesprek)
**
Auteurs lezen voor en wel in uw oor:
”Heldere hemel” van Tom Lanoye.
In het voor de Literaire Lente geschreven geschenkboek “Heldere hemel” voert Tom
Lanoye ons terug naar de zomer van 1989. In de nadagen van de Koude Oorlog
kwam daar opeens een Russische straaljager uit de lucht gevallen, pal op een
fermette in Bellegem, West-Vlaanderen. “Ze mogen ze hebben, hun glasnost en hun
perestrojka.” Douglas De Coninck van De Morgen trok op onderzoek uit. Hier volgt
zijn verslag.
Roger Moreels heeft zijn geheim meegenomen in zijn graf. Meer dan 22 jaar na de
rampzalige dag wordt aan de toog van dorpscafé Sint-Laurentius in Kooigem nog
altijd gespeculeerd. Roger Moreels had nooit veel gewerkt, en na die dag al helemaal
niet meer. "Volgens de geruchten heeft hij zevenhonderdduizend frank getrokken van
de verzekering", zegt cafébaas Luc Kemseke. "En achthonderdduizend van de
Russen. Anderhalf miljoen frank." "En dat", zegt de dame aan de toog, "voor een
scheurke in zijn muur." "Een serieuze scheur, volgens Roger." "Gij zijt daar nooit
geweest! Ik wel. Er was daar één muur die lichtjes was verzakt. Maar dat was
daarvoor ook al zo." De geschiedschrijving zag mijnheer Moreels, of toch zijn huis,
niet helemaal over het hoofd. Het Laatste Nieuws, daags na de ramp, pagina 6:
"Niets dan puin en zwartgeblakerde restanten van gebinten. Ook in het grasveld
naast het pand niets dan brokstukken, losgescheurde papieren van een cursus
wiskunde en een motorhelm. Vreemd genoeg had het huis van de buur niks van
schade opgelopen." Luc Kemseke: "Hier aan deze toog heeft hij mij nog de papieren
van de verzekering laten zien. Hij had zijn contract nog maar pas. Er stond iets in
over vliegtuigrampen, en daardoor was het iets duurder. 'Allee ja', had Roger lachend
gezegd, 'een vliegtuig op mijn dak, het zou mij moeten overkomen.' Hij zei ook dat de
Russen sneller hadden betaald dan de verzekering."
Elfhonderd kilometer verwijderd van Kooigem, in het Poolse havenstadje Kolobrzeg,
is Nikolaj Skoeridin iets voor tienen vanaf de basis van het Rode Leger opgestegen
voor een oefenvlucht. Skoeridin heeft 1.500 vlieguren op zijn naam staan, hij is een
ervaren jachtpiloot. Onmiddellijk na het opstijgen zijn lichtjes beginnen op te flikkeren
en systemen te zoemen. Er is iets mis met de brandstoftoevoer. Het

navigatiesysteem hapert en de boordapparatuur lijkt op hol te zijn geslagen.
Skoeridin volgt de procedures en handelt snel. Volgens wat hij ervan kan maken, is
er een gebrekkige brandstoftoevoer naar de motor en zal zijn Mig nu snelheid en
hoogte verliezen en over enkele minuten neerstorten in de Baltische Zee. Hij haalt de
hendel van de schietstoel over en enkele seconden later hangt hij aan een
parachute, toekijkend hoe de Mig zich van hem verwijdert. Pas later, veel te laat, zal
Skoeridin beseffen dat als het wijzertje van de brandstoftoevoer op nul staat, dat ook
kan betekenen dat er iets mis is met het wijzertje, en niet met de brandstoftoevoer.
Het is 4 juli 1989, ook op de NAVO-luchtmachtbasis in het Nederlandse Soesterberg
is het Amerikaanse nationale feestdag. Klokslag 10 uur komt het bericht. Op de radar
vliegt een vijandelijke Mig-23 het westerse luchtruim binnen. De Mig is een verouderd
toestel met een in theorie tot slechts enkele honderden kilometers beperkte
vliegradius. Sommige Sovjet-Migs zijn uitgerust met kernwapens, en op de radar is
niet te zien of dat ook het geval is met dit exemplaar. Om 10.05 uur zijn twee
Amerikaanse F-15's opgestegen. Zij krijgen boven West-Duits grondgebied de Mig in
het vizier en hebben goed nieuws en slecht. Het goede: geen raketten op de flank.
Het slechte: de cockpit is leeg. In de verschillende overvlogen landen krijgen
generaals hetzelfde dilemma voor de voeten gegooid. Laten doorvliegen met het
risico dat op zeker ogenblik de brandstof op is, of neerschieten? De Mig is een hete
aardappel. West-Duitsland laat hem doorvliegen naar Nederland, Nederland naar
België en België naar Frankrijk. Daar is wel een besluit genomen. Twee straaljagers
hangen al in de lucht en zodra de Mig het Belgische grensplaatsje Estaimpuis zal
overvliegen, zullen ze hem zonder pardon uit de lucht knallen. "Nog tien kilometer of
zo", weet toenmalig minister van Landsverdediging Guy Coëme nog. "En dan was
het probleem niet langer het onze geweest." Er is die ochtend een plechtige
ministeriële ontvangst geprogrammeerd op de luchtmachtbasis van Koksijde. Het is
de bedoeling dat minister Coëme bij een demonstratie aan een stalen kabel omhoog
zal worden gehesen door een Seaking-helikopter. "Ik was daar met generaal Marcel
Terrasson. Ik zag de angst in zijn ogen, de vertwijfeling. Ik vroeg: wat is er, mijn
generaal? 'Er komt een stuurloze Mig op ons af.' Wat mij is bijgebleven is hoe de
gebeurtenissen sneller gingen dan onze gedachten. Het was hij, generaal Terrasson,
die hier en nu moest beslissen: schieten of niet. Er werd gepiekerd over een locatie
waar we de Mig konden neerhalen, en even werd gedacht dat we in West-
Vlaanderen een gebied hadden gevonden met veel open velden. Maar het was juli,
het was een mooie dag. Overal wielertoeristen. Je kúnt zo'n besluit niet blind nemen,
en met de seconde veranderde de situatie. Heel even nog en de Mig zou in Frankrijk
zijn. Het feit dat zij hadden gezegd hem te zullen neerhalen, vergrootte onze hoop.
Hadden wij in hun plaats moeten schieten? Velen hebben daar nog jaren van wakker
gelegen." Het wordt 10.37 uur.
De door het Het Laatste Nieuws opgemerkte cursus wiskunde behoorde toe aan de
negentienjarige Wim Delaere. Het was dinsdag 4 juli 1989, en de jongen had een
zwaar hoofd na een langgerekt feestweekend. Hij studeerde informatica aan het Vrij
Hoger Instituut in Kortrijk en had goede examens te vieren. Het was de bedoeling dat
hij die ochtend met zijn moeder en broer naar Kortrijk zou trekken om te shoppen,
maar Wim had zich nog eens omgedraaid in zijn bed. Hij wou uitslapen. Het huis aan
de Doornikserijksweg werd vol getroffen. Tv-beelden tonen de miraculeus intact
gebleven staart van de Mig en de grote rode ster, en daarrond alleen puin. "Hij had
daar kunnen landen, en daar", wijst een buurvrouw, die meegeeft dat als het de
bedoeling van de Russen was geweest om de Belgische taalgrens te treffen dit kon

worden beschouwd als een voltreffer. "Daar, daar bij die bestelwagen, daar begint
Henegouwen. Waarom moest hij nu juist daar neerkomen?" Het huis stond niet
alleen pal op de taalgrens, maar ook op die tussen de gehuchten Kooigem en
Bellegem. "Vijf meter naar rechts en de Mig was in Kooigem neergekomen, en niet in
Bellegem." De Mig heeft geen enkel litteken achtergelaten, en ook geen
gedenksteen. De vernielde fermette is op kosten van het Kremlin weer opgebouwd
en wordt nu bewoond door broer Yves Delaere. De ouders zijn na de ramp elders
gaan wonen. "Men heeft ons ingelicht over het boek van Tom Lanoye", zegt de zoon.
"We hebben daar geen enkel probleem mee, het is fictie. Maar het blijft pijn doen,
nog elke dag." De uitvaartplechtigheid vond op zaterdag 8 juli plaats in het kerkje van
Bellegem. Een krantenbericht op maandag: "Op verzoek van de familie was er geen
Russische delegatie in de kerk". De spookvlucht van de Mig leverde een bescheiden
bijdrage aan de grote politieke omwentelingen, enkele maanden later in Praag,
Moskou en Berlijn. Sovjetleider Michail Gorbatsjov bevond zich op de dag van de
crash in Parijs. "Daardoor wisten we in die eerste spannende minuten wel dat het
niet kon kloppen", zegt Guy Coëme. "Dat dat stipje op de radar onmogelijk iets
vijandigs kon zijn. Maar toch."
Gorbatsjov sprak daags na de crash in Parijs de pers toe. "Ik betreur dit", zei hij. "De
Belgen weten dat, zij kennen de oorzaken van het ongeval en wij hebben hen onze
boodschap van medeleven overgebracht. Dergelijke incidenten doen zich voor, maar
men kan ze beter trachten te vermijden." Vanuit hedendaags perspectief lijkt een
publieke verontschuldiging de normaalste zaak ter wereld, maar niet in juli 1989. Het
was de wereld waarin, pal op het moment van Gorbatsjovs toespraak, de Russische
krant Pravda berichtte over een hoge luchtmachtgeneraal die tijdens een briefing
staalhard had staan liegen en ondanks de tv-beelden uit Bellegem bleef volhouden
dat de Mig in zee was gestort. En dat dat daar, op tv, "westerse propaganda" was.
Op de radio weerklonk de stem van een inwoner van Kooigem, het puin
aanschouwend: "Ze mogen ze hebben, hun glasnost en hun perestrojka." Waren we
eindelijk voorzichtig begonnen ons te verzoenen met de Russen, en nu dit. "Koning
Albert is nog naar het puin komen kijken", zegt iemand in café Sint-Laurentius. "Op
zijn motor. Helemaal van Laken naar Kooigem gereden, speciaal voor onze Mig! Hij
was nog geen koning, alleen prins. Albert De Man, de enige rijkswachter van het
dorp, heeft hem nog tegengehouden. 'Weet gij wel wie ik ben?', vroeg de prins.
Waarop onze Albert: 'Awel, dan ben ik de keizer van China!' Albert was een echte
gendarme. Instructies zijn instructies." Luc Kemseke: "Je mocht nergens door. Er
waren Amerikanen in het dorp. Ze doorzochten het puin van de Mig, ze zochten naar
geheime wapens van de Russen." "Nog jaren is die ramp hier onderwerp van
gesprek geweest", zegt de dame. "Maar nu is het lang geleden." "Roger Moreels is
nu toch al een jaar of vier dood." "De tijd vliegt."
(fragment)
“Heldere hemel” van Tom Lanoye. Ingelezen door de auteur.
Speelduur: 3:03. Boeknummer: 19109.
Wij willen u dit boek graag schenken, bij wijze van literair lentecadeau. Dus als u dit
boek aanvraagt, hoeft u het niet terug te sturen. Geniet ervan!
**

Het Neusje van de Zalm, je moet het gelezen hebben:
“Luitenant-kolonel de Maumort” van Roger Martin du Gard.
Roger Martin du Gard leefde van 1881 tot 1958. Hij is een vergeten
Nobelprijswinnaar die met zijn roman “Luitenant-kolonel de Maumort” een “sleutel
van de mens” sleep. Een indrukwekkend literair testament…
Literaire onsterfelijkheid is een relatief begrip. Zelfs de Nobelprijs voor literatuur biedt
geen garantie op eeuwige roem. Wie herinnert zich bijvoorbeeld Roger Martin du
Gard nog? Bij leven en welzijn genoot de Franse schrijver internationale faam en
werd hij in één adem genoemd met Proust, Valéry, Gide en Claudel. In 1937 mocht
hij de felbegeerde prijs in ontvangst nemen, maar sindsdien is zijn werk in de
vergeethoek gesukkeld. In ons taalgebied is de auteur nagenoeg onbekend. Van zijn
belangrijkste werk, de achtdelige roman-fleuve Les Thibault, werden hooguit drie
delen in het Nederlands vertaald. De reden is niet ver te zoeken. Martin du Gard was
voorstander van een traditionele, realistische aanpak. Nieuwerwetse fratsen waren
aan hem niet besteed. Het schrijven van een roman vergeleek hij met het bereiden
van hazenpeper, want het was hem meer om de inhoud dan om de vorm te doen.
Lange tijd heeft het ernaar uitgezien dat zijn “Lieutenant-colonel de Maumort”
onvertaald zou blijven. In deze onvoltooid gebleven roman vertelt een oude
legerofficier zijn levensverhaal, dat rijkelijk doorspekt is met overpeinzingen,
anekdotes, dagboekfragmenten en verhalen. Het boek verscheen pas een
kwarteeuw na de dood van de auteur en het heeft nog eens vijfentwintig jaar geduurd
voor een Nederlandse uitgeverij zich aan een vertaling waagde. Niet zo gek, als je
weet dat deze vuistdikke turf ruim duizend dichtbedrukte bladzijden telt, exclusief
notenapparaat, personenregister, biografische schets en nawoord. Om de lezer te
verlekkeren, serveerde uitgeverij Meulenhoff een voorafje, onder de titel “De
verdrinking”. Die novelle vormt een mooi afgerond, hapklaar geheel en was dus
uitstekend geschikt als teaser, als lokkertje. Vervolgens werd de complete editie op
de lezer losgelaten. Maarten 't Hart, een fan van het eerste uur, voorzag het geheel
van een geestdriftig woord vooraf.
Aan de hand van de memoires van een oude aristocraat wilde Martin du Gard het
recente verleden doen herleven. Bertrand de Maumort, militair en intellectueel, blikt
in zijn door de Duitsers bezette kasteel terug op zijn leven. Chronologisch doet hij het
relaas van zijn vroegste kinderjaren, zijn kostschoolervaringen bij de jezuïeten en zijn
adolescentie in Parijs, waar hij Renan, Taine, Toergenjev, Daudet, Pasteur en
Charcot tegen het beroemde lijf liep.
Het boek moest een panoramisch beeld bieden van het Frankrijk van de jaren 1870
tot 1950, maar houdt op na Maumorts huwelijk. Dat is doodjammer, want een man
met zo'n lange militaire carrière had ons heel wat zinnigs kunnen melden over de
Dreyfus-affaire, de veldtochten in Marokko, de Eerste Wereldoorlog en de Duitse
bezetting.
Aangezien dit werk postuum zou worden uitgegeven, hoefde de auteur geen blad
voor de mond te nemen. Vooral de seksuele ontwikkeling van de personages wordt
buitengewoon openhartig beschreven, 'zonder cynisme en zonder preutsheid, zonder

ijdele schaamteloosheid en zonder conventionele schaamte'. Op dat gebied vielen in
die tijd nog heel wat taboes te doorbreken. Gesterkt door de theorieën van de
psychoanalytici nam Martin du Gard zich voor niet zuinig te zijn met persoonlijke
confidenties, want daar lag zijns inziens 'de sleutel van de mens'.
De seksualiteit is van cruciaal belang om de menselijke natuur te doorgronden, en
dat laatste is nu net de bedoeling van Maumort: 'Eenzaamheid en innerlijke dialoog,
dat is mijn hele leven. En wat ik via mezelf trachtte te bereiken, was de mens.'
Op de valreep wilde Martin du Gard deze memoires nog omwerken tot een
briefroman, maar een hartinfarct stak daar een stokje voor. Al het materiaal dat nog
naar het boek moest worden overgeheveld, belandde in zijn fameuze 'zwarte doos'.
Die losse flodders zijn opgenomen in de Nederlandstalige uitgave en geven een
uitstekend beeld van de werkmethode en de opvattingen van de schrijver. Nu is
Maumort natuurlijk geen alter ego van zijn geestelijke vader, maar de auteur heeft
wel zijn persoonlijke preoccupaties, zijn wereldbeeld en zijn obsessies de roman
ingesmokkeld, wat een merkwaardige mix van fictie en werkelijkheid oplevert. De
uitvoerige psychologische analyses en de minutieuze, over tientallen pagina's
uitgesmeerde beschrijvingen doen enigszins proustiaans aan, maar Martin du Gard
voelde zich veel meer verwant met Tolstoj en Goethe. 'Ik behoor tot de school van
Tolstoj, en niet tot de familie van Proust', verklaarde de schrijver, die het minder
moest hebben van psychologisch gepriegel dan van de levendige dialogen.
Dit meeslepende levensverhaal is rijkelijk gestoffeerd met bespiegelingen à la
Montaigne, van wie de schrijver een groot bewonderaar was. Met zijn
indrukwekkende literaire testament, waarin het verleden op wonderbaarlijke wijze tot
leven wordt gewekt, gunt hij de lezer een verhelderend inkijkje in zijn literaire keuken.
(fragment)
Roger Martin du Gard.
“Luitenant-kolonel de Maumort”
Speelduur: 48:22. Boeknummer: 18549.
In de collectie van onze bibliotheek zitten nog drie andere boeken van Martin du
Gard: “De verdrinking”, “Het oude Frankrijk” en “Afrikaans geheim”.
“De verdrinking”.
Op 7 juli 1888 arriveert sergeant de Balcourt in het kleine Franse plaatsje Auney-sur-
Marne. Hij zoekt de plek waar hij is ingekwartierd, maar als hij de weg vraagt aan een
jongen besluit hij zijn intrek te nemen in de bakkerij waar die werkt. Hij raakt
hopeloos in de ban van de bakkersjongen en achtervolgt hem waar mogelijk. Op de
dag voordat Balcourt het dorp gaat verlaten, slaagt hij er eindelijk in een afspraakje
te maken. De avond leidt tot een dramatische ontknoping. De verdrinking is een in
een weergaloze stijl geschreven novelle, vol humor en dramatiek, waarin Martin du
Gard de grandeur van Tolstoj, het analytisch vermogen van Proust en de
diepzinnigheid van Montaigne combineert.
Speelduur: 2:47. Boeknummer: 15172.

“Het oude Frankrijk”.
Terwijl zijn twee honden Pic en Mirabole achter hem aanhollen, schuimt de fietsende
postbode Joigneau het hele dorp af. Hij gebruikt zijn brieventas als pasmunt om
overal binnen te dringen. Zo nu en dan stoomt hij een aantal brieven open om
smoezelige zaakjes naar zijn hand te zetten. De verteller zit op zijn bagagedrager en
ontdekt dat het ogenschijnlijk ingedommelde plattelandsleven in Mauprey doorweven
is met verborgen tragiek. Zo is er de arbeider die tot voor kort zijn echtgenote verrot
sloeg, maar nu zijn benen dienst weigeren aan haar is overgeleverd. En de mollige
dame die zich prostitueert om haar brave echtgenoot een zorgeloze oude dag te
bezorgen, maar hem gek maakt van jaloezie. Of ook nog de in hun idealisme
gefnuikte dorpspastoor en schoolmeester. Het stemt de verteller niet optimistisch, en
uiteindelijk stelt hij zich duidelijk vragen bij het menselijk gewriemel. “Het oude
Frankrijk” is stilistisch noch literair-technisch spektakelproza. Dit volgens Martin Du
Gard "simpele album met dorpsschetsen" knoopt aan bij de traditie van kortverhalen
à la Maupassant. Dankzij de fietsende postbode Joigneau rijgt de auteur de kleine
wedervarens van de dorpsbewoners tot een pretentieloos maar bekoorlijk halssnoer
van nu eens tragische dan weer komische taferelen. Geen meesterwerk, maar de
perfecte vakantielectuur voor een lome dag in een vergeten dorpje in pakweg de
Nièvre of de Creuse, waar je met je eigen ogen de gevolgen kunt vaststellen van de
plattelandsvlucht die Martin Du Gard visionair aankondigt in dit werk uit 1937.
Speelduur: 4:44. Boeknummer: 17321.
“Afrikaans geheim”.
In deze novelle noteert de schrijver de ontboezeming van een medepassagier op een
boot van Noord-Afrika naar Marseille. Hij kende die man, Leandro Barbazano
genaamd, al van een toevallige ontmoeting in het kuuroord Font-Romeu, toen diens
jonge neef daar op sterven lag. Leandro biecht de auteur in een zwoele nacht op zee
(languit naast elkaar gelegen in dekstoelen) een kwellend geheim op waarvoor hij
moet teruggaan naar zijn tienertijd. Hij had toen een vierjarige, hartstochtelijke relatie
met zijn zus Amalia, waaraan pas een einde kwam toen hij zich moest melden voor
militaire dienst en zijn vader een oudere man gevonden had voor zijn zus om de
boekhandel te kunnen voortzetten. Het in eenvoudige, klassieke stijl verwoorde
verhaal intrigeert des te meer door de vernuftige manier waarop Martin du Gard het
presenteert en door het atypische karakter ervan in zijn oeuvre.
Speelduur: 1:08. Boeknummer: 18770.
**
Hedendaags, een maatschappelijk thema uitgelicht:
“Geluk: the world book of happiness: de wijsheid van 100 geluksprofessoren uit de
hele wereld” van Leo Bormans.
In dit uitdagende boek delen 100 topexperts in de positieve psychologie, van IJsland
tot Zuid-Afrika en van China tot Australië, de kennis die zij bezitten over geluk. Deze

moderne wetenschap maakte het voorbije decennium een grote opgang.
Geen filosofische of spirituele beschouwingen, maar inzichten die gebaseerd zijn op
wereldwijd wetenschappelijk onderzoek. Het gaat niet over 'geloven' maar over
'weten'. Kennis over de rol van tijd, geld, gezondheid, succes, welzijn, toekomst en
warmte. Over jeugd, genetica, toeval en vrije wil. Over humor, pijn en verdriet. Over
kiezen, familie, relaties en vrienden. Dit boek behandelt niet alleen het individuele
geluk, maar ook het welzijn van groepen, organisaties en landen. Zo ontstaat in dit
unieke standaardwerk een globale visie op geluk. Leo Bormans, hoofdredacteur van
het onderwijstijdschrift Klasse, verdiepte zich twee jaar in de onderzoeken van deze
professoren en vertaalde hun conclusies naar een breed publiek. Nooit eerder werd
research op een dergelijke manier samengevat en ontsloten.
En toch. Een geluksgoeroe wil Leo Bormans zich niet noemen.
“En ook niet de SOS Piet van het geluk. Ik ben eerder een ambassadeur van het
geluk. Ik maak geen voorschriften en stel geen regels voor. Ik wil de mensen
aansporen om hun geluk zelf in handen te nemen. Geluk is iets universeels. Vraag
overal ter wereld wat mensen willen en "gelukkig zijn" zal het meest voorkomende
antwoord zijn. Maar eigenlijk weten we bitter weinig over geluk. We kennen wel de
boekskes met foto's van ondergaande zonnen en tips om te joggen en gezond te
eten. Maar er is ook een minder bekende benadering. Aan de universiteiten is er een
uitgebreide wetenschappelijke tak die geluk in parameters en curven uitdrukt. Tussen
die twee uitersten probeer ik een brug te slaan, en de wetenschappelijke studies voor
iedereen toegankelijk te maken.”
Het resultaat is “The world book of happiness”, waarin honderd geluksprofessoren uit
vijftig landen kort beschrijven wat voor hen geluk betekent.
“Het zijn stuk voor stuk internationaal gereputeerde economen en psychologen.
Geen filosofen en theologen. Het gaat om de harde, wetenschappelijke benadering
van geluk, geen zweverig gedoe. Het uitgangspunt is dat we intussen wel al weten
wat we moeten doen om gelukkig te zijn. De vraag is waarom we niet doen wat we
weten.”
De boodschap van Leo Bormans lijkt aan te slaan. Het vuistdikke boek is al in bijna
15 talen vertaald, waaronder het Chinees. Herman Van Rompuy, de president van
Europa, stuurde begin januari het boek naar alle wereldleiders. Leo Bormans vindt
dat Van Rompuy hiermee zijn nek uitsteekt.
“Opkomen voor geluk lijkt misschien een beetje soft, maar het is het niet. Het gaat
niet over elke dag gaan joggen of elke dag een banaan eten. Het gaat over de
manier waarop we onze samenleving organiseren.
Het is de tijdgeest. We hebben jarenlang gedacht dat we door de toenemende
welvaart gelukkiger zouden worden. Nu beginnen we te merken dat dat niet het geval
is, integendeel. En dus gaan we op zoek naar andere antwoorden.
Een schooldirecteur vertelde me eens dat vroeger de meest gestelde vraag aan de
schoolpoort was: "Kun je ze baas, meester?" Geleidelijk aan werd discipline minder
belangrijk en vroegen ze vooral hoe hun kind presteerde en of het goeie cijfers had.

Nu is de meest gestelde vraag: "Voelt mijn kind zich goed in de klas? Komt hij graag
naar school? Heeft hij veel vriendjes?””
Geluk is belangrijk geworden. En toch weten we er zo weinig over. En er bestaat
geen recept voor geluk. Jammer, want dat willen we toch allemaal: gelukkig worden
in drie stappen? Of vier, als het moet.
“Was het maar zo eenvoudig. Er bestaan al zoveel boeken over geluk, vol
statistieken en concrete adviezen als: 'Ga joggen.' Maar zo simpel is het natuurlijk
niet. Als je het geheim van een diamant wil ontsluieren, ga je die ook niet in twee
klieven. Je kan er veel beter vanuit alle hoeken licht laten op schijnen. Dat kan je met
dit boek. Naar geluk, en hoe gelukkig te worden, is pas de jongste tijd
wetenschappelijk onderzoek gevoerd. Dit boek probeert wetenschappelijke inzichten
om te zetten in mensentaal. Je moet het boek ook niet in één ruk willen uitlezen. Het
is geen roman.”
Is geluk hetzelfde voor pakweg een woestijnnomade als voor een inwoner van
Brussel?
“In grote lijnen en vanuit verschillende invalshoeken inderdaad wél - al was ik me
bewust van de valkuilen. Stel dat alle profs hetzelfde zouden zeggen, of - even erg -
dat ze allemaal iets anders zouden beweren. Maar de grote lijnen zie je overal ter
wereld. En ja, de dingen die we weten uit het onderzoek zijn ook meestal de dingen
die onze grootouders al wisten. 'Blijf bezig.' 'Investeer in relaties.' 'Geluk is niet te
koop.' Maar niet alles wat ze zeiden, klopt. Dat we eerst moeten afzien om gelukkig
te zijn, bijvoorbeeld. Geen enkel onderzoek bevestigt dat lijden een voorwaarde is
voor geluk. Je moet echt niet eerst op je knieën naar Santiago. Een andere
overlevering die niet klopt, luidt: 'Geluk mag en kun je niet nastreven. Het overvalt je.'
Onzin. Je kan en mag het wel degelijk nastreven, door jezelf realistische doelen te
stellen en ervoor te gáán. Je moet durven gelukkig zijn.”
We maken ons geluk zelf?
“Geluk is voor 50% genetisch bepaald, 10% volgt uit de omstandigheden en 40%
hebben we in eigen handen. Waar je de focus op legt, dat krijg je. De enige die je
kan veranderen, ben jezelf. Elk mens maakt in zijn leven min of meer hetzelfde mee:
ouders sterven, kinderen worden met de nodige strubbelingen volwassen. Goed of
slecht; wat telt, is hoe je ertegen aankijkt. Attitude is het sleutelwoord.”
Ga dat maar eens vertellen in Pakistan.
“En toch. Er zijn meer lottowinnaars die ongelukkig zijn dan mensen die iets heel
ergs meemaken en daar niet overheen raken.”
Geld maakt niet gelukkig?
“We zijn allemaal rijker dan onze ouders en grootouders, maar of we gelukkiger zijn?
Wij zijn een land van slechtgezinde zageventen die almaar klagen dat ze te veel
belastingen betalen. Terwijl Noren en Denen - die de meeste belastingen betalen -
zeer gelukkig zijn. Ze wéten waar het belastinggeld naartoe gaat. Bij ons is er geen

vertrouwen - noch in mensen, noch in instellingen. Ik heb me vreselijk geërgerd aan
die artikels: 'Vanaf vandaag begin je te werken voor jezelf.' Hoezo, gezondheidszorg,
onderwijs, wegen - profiteert niet élke burger daarvan? Politici slagen er niet in ons te
overtuigen dat het belastinggeld goed gebruikt wordt.
Vanaf het moment dat men genoeg geld heeft om de basisbehoeften te vervullen,
maakt geld het slechtste in de mens wakker. Aan de universiteit van Luik heeft men
onderzoek gevoerd waarbij de deelnemers chocolade eens zo snel opeten als je ze
geld laat zien. Ze vinden de chocolade ook minder lekker. Geld roept associaties op
met méér willen en wakkert de competitie en ontevredenheid aan.”
Gelijkheid is wél een geluksbrenger?
“Hoe meer gelijkheid er is tussen mensen, hoe gelukkiger die mensen zijn. Dat geldt
ook voor gelijkheid tussen de seksen. Het mooie aan dat laatste is dat niet alleen
vrouwen daar gelukkig van worden, maar ook mannen.”
Sterk argument om ze aan de afwas te krijgen - maar dit terzijde. Van andere zaken
is het niet zo duidelijk of ze gelukkig maken of niet. Kinderen, bijvoorbeeld.
“Van kinderen weten we niet zeker of ze ons gelukkig maken. Ze brengen zowel
voldoening als zorgen. Hetzelfde geldt voor het huwelijk. Het is niet zo dat een single
per definitie ongelukkiger is. Verbondenheid met anderen is een belangrijk criterium
voor geluk, en als single heb je vaak een beter netwerk.”
Uit uw onderzoek blijken culturele verschillen: in het westen is geluk een individuele
belevenis, in het oosten meer gemeenschappelijk.
“De Chinese prof die op ons gelukscongres komt spreken, heeft het eerste labo voor
positieve psychologie in China geopend. Onmiddellijk zei een collega hem: 'Nu moet
je aan de overkant ook een labo voor negatieve psychologie openen.' De hele
samenleving is daar doordrongen van het geloof dat geluk en ongeluk niet zozeer
elkaars tegengestelde zijn dan wel samenhangen. Diezelfde prof vertelde me: 'Als ik
in China iemand vraag: 'Ben je gelukkig?', dan krijg ik geen antwoord. Als ik vraag:
'Zijn je familie en vrienden gelukkig?', kunnen ze een uur praten. Geluk hangt er af
van dat van anderen. Als je in de VS vraagt of hij of zij gelukkig is, krijg je een
duidelijk antwoord, maar als je vraagt naar familie en vrienden, blijven ze het
antwoord schuldig.”
Als dé grote blokkade voor geluk citeert u angst.
“Inderdaad. Angst voor vreemdelingen, voor de grote stad, voor misdaad… En nee,
die angst is niét rationeel en gebaseerd op feiten: er zijn veel meer zelfmoorden dan
moorden. We zouden banger moeten zijn voor wat tot zelfmoord drijft: het gebrek
aan contact, vervreemding, eenzaamheid. Driehonderd jaar geleden stierven in onze
contreien jaarlijks 42 mensen op de 1.000 een gewelddadige dood. Nu zijn dat er 2
op de 1.000. Het huidige aantal verkeersdoden ligt lager dan in 1950. En toch
hebben we het gevoel dat we in een steeds onveiligere wereld leven. Dat is een
hinderpaal om gelukkig te zijn.”

Als gelukbevorderaars citeert u dan weer het onderwijs en de journalistiek?
“Beide kunnen zeer inspirerend zijn. En ik ben me ervan bewust dat een
zogenaamde goednieuwskrant geen oplossing is. Maar ik argumenteer wél dat de
mens een meervoudig intelligent wezen is, geboeid door verhalen over
doorzettingsvermogen, moed en idealisme. Je mag de mens niet reduceren tot
bange, sensatieverslaafde wezens. Krantenmakers houden de samenleving geen
spiegel voor, ze laten de lezer door het sleutelgat gluren en creëren zo een verengd
negatief beeld.”
Laten we positief eindigen: jonge mensen zijn bewuster bezig met gelukkig worden.
“Ja. Na hun studies gaan ze bijvoorbeeld een tijdje naar het buitenland in plaats van,
zoals wij, onmiddellijk te beginnen met werken. Ze geloven minder in plicht en meer
in gelukkig zijn. Er is meer aandacht voor het welbevinden. Ik zie jonge mensen
bewust voor een job kiezen zonder bedrijfswagen of laptop, omdat ze die inhoudelijk
interessant vinden. Er is meer aandacht voor de kwaliteit van het leven, en dat is een
goede zaak.”
Het wordt stilaan tijd om u een fragment uit het boek zelf te laten horen. En daarvoor
gaan we naar Zagreb. Er mag dan geen recept voor geluk bestaan, de Kroatische
vorsers Dubravka Miljkovic en Majda Rijavec komen met hun elf ingrediënten wel
aardig in de buurt.
(fragment)
Op een mooie dag was Leo Bormans te gast in de Laatste Show.
Even luisteren:
http://www.cobra.be/cm/cobra/cobra-mediaplayer/boek/1.867880
*
Wat moeten we eigenlijk weten over geluk? Leo Bormans legt het uit aan de hand
van tien clichés over geluk. Welke spreuken overleven de inzichten van honderd
'geluksprofessoren'?
'Wetenschappers hebben het geluksniveau van de rijkste honderd New Yorkers
vergeleken met dat van honderd kamelendrijvers in de woestijn. Daaruit bleek dat de
twee groepen ongeveer even gelukkig waren. Dus geld is niet zo belangrijk. Als de
basisbehoeften zijn vervuld, tenminste. Alles zou wel veranderen als één
kamelendrijver een Rolex begint te dragen. Het geluksniveau bij de anderen zou
dalen door naijver en jaloezie.'
'Dat is zoals een loonsopslag. Stel dat een werknemer 500 euro loonsopslag krijgt en
zijn collega krijgt niks. Dan zal hij een tevreden man zijn. Maar als je dezelfde man
500 euro geeft en zijn collega 1.000 euro, dan daalt de tevredenheid. Nochtans krijgt
hij exact hetzelfde bedrag.'

'Een van de professoren in het boek zegt dat je jaloezie moet omzetten in ambitie. In
dat laatste geval streef je je eigen doelstellingen na, bij jaloezie ligt je referentiepunt
bij de anderen.'
'Geld roept het slechtste in de mens naar boven. Zo lieten Belgische onderzoekers
mensen beelden zien terwijl ze chocolade aten: een trein, een huis. Bij het beeld van
bankbiljetten gingen de mensen dubbel zo snel eten en waren ze achteraf
ongelukkig. Met andere woorden, van geld word je hebzuchtig en ontevreden.'
'Er is maar één manier om geluk met geld te kopen, en dat is als je het aan anderen
uitgeeft. Iemand die na zijn uren bijklust om meer te verdienen, wordt daar niet per se
gelukkiger van. Iemand die dat doet om bijvoorbeeld zijn gehandicapte buurman een
plezier te doen, zal daar wel gelukkiger van worden.'
'Er verschijnt veel over de zoektocht naar het ware geluk. Maar die publicaties leggen
zoveel druk op mensen dat zij er ongelukkig van worden.'
'Honderd procent geluk is natuurlijk een illusie, het gaat altijd met ups en downs. Ik
denk ook niet dat mensen het anders zouden willen, ze moeten het gevoel hebben
dat ze voor hun geluk hebben gewerkt. Niemand zou een machine willen die ons
permanent gelukkig maakt.'
'Mensen die met een groot verdriet zitten, durven soms niet gelukkig te zijn. Iemand
die bijvoorbeeld zijn partner kwijt is, denkt nogal snel: ik zal maar geen koffie gaan
drinken, want wat zullen de mensen anders denken. Voor hen bestaat de truc van de
'worry goat'. Dat is een gefantaseerde geit waarmee je 's morgens je verdriet deelt.
Zodra je je hart hebt kunnen luchten, is dat afgesloten, je hoeft er je dag niet door te
laten verpesten.'
'Het christelijke idee dat je eerst moet afzien om daarna je geluk te verdienen, klopt
in ieder geval niet. Mensen die op hun knieën naar Compostela kruipen, worden daar
niet per definitie gelukkiger van. Geen enkel onderzoek bevestigt de rol van het lijden
om gelukkig te zijn.'
'Er bestaat een geluksformule. 50 procent van ons geluk is genetisch bepaald.
Sommige mensen zijn daardoor altijd somber, anderen komen altijd fluitend de
kamer binnen. 10 procent wordt door de omstandigheden bepaald: geld, een auto,
een huis: de dingen waar we zo graag op focussen. De overige 40 procent bepalen
we zelf, met onze kijk op het leven en de wereld. Optimisme is daarbij het
sleutelwoord. Hoe pessimistischer iemand is, hoe ongelukkiger. Dat is
wetenschappelijk aangetoond, pessimisme is een even grote voorspeller voor
ongeluk als roken voor longkanker.'
'Het voordeel is dat je optimisme kunt leren. Het heeft geen zin om te wachten tot de
vlinder van het geluk op je schouder komt zitten. Die komt niet uit eigen beweging.'
'Wereldwijd bekeken zijn gelovigen iets gelukkiger dan anderen. Tussen de
verschillende religies zijn op dat vlak geen verschillen, wel tussen extremisten en
anderen. Extremisten, in alle religies, zijn minder gelukkig omdat het geloof voor hen
iets beknellends wordt. Gelovigen zijn over het algemeen gelukkiger omdat ze hun

leven in een groter geheel bekijken. Elk geloof heeft ook iets van hoop in zich, en dat
werkt stimulerend.'
'De vraag is alleen of het geloof op zich mensen gelukkiger maakt. Het hogere
geluksniveau kan ook te maken hebben met de sociale contacten op de wekelijkse
bijeenkomsten, waardoor de gelovigen minder eenzaam zijn dan anderen.'
'De Belgen zijn minder gelukkig dan onze welvaart laat vermoeden. Bovendien zitten
wij met heel hoge zelfmoordcijfers. Ons land scoort dus niet zo hoog op de
geluksindex.'
'Ook de mediterrane landen scoren niet zo hoog. Het idee dat de Zuid-Europeanen
met hun warme klimaat en zuiderse sfeer gelukkiger zijn, klopt niet. In Europa zijn de
Denen het gelukkigst. En weet je wat het grootste verschil is met de Belgen en
andere minder gelukkige Europeanen? Het vertrouwen in de instellingen. De Denen
betalen veel liever belastingen dan wij, hoewel de belastingdruk er hoger is dan in
België. Bij ons betaalt niemand graag belastingen. Nochtans krijgen we daar veel
voor terug: onderwijs, wegen, afvalophaling, ziekenhuizen, noem maar op. De
meeste Belgen willen maar één ding: zo weinig mogelijk belastingen betalen.'
'Elk jaar wordt er in ons land een "tax freedom day" gehouden, ergens begin juni.
Vanaf die datum beginnen we zogezegd voor onszelf te werken, al onze inkomsten
voordien zijn naar de schatkist gegaan. Ik vind dat schandalig. Ze zouden moeten
zeggen: tot die datum hebben we voor onszelf gewerkt, voor onze scholen,
ziekenhuizen en dergelijke. Alles wat we daarna verdienen, is bonus, om zelf mee te
spelen.'
'In Denemarken kun je op het platteland langs de weg een tafeltje tegenkomen met
daarop vruchten. Er staat een bordje bij met de prijs en een schaaltje om het geld in
te leggen. Dat is bij ons compleet ondenkbaar. Tegen het einde van de dag zouden
niet alleen de vruchten weg zijn, maar ook het schaaltje en het tafeltje.'
'Als onze overheden gelukkige inwoners willen hebben, dan moeten ze het
vertrouwen in de instellingen en de democratie versterken. Een ander spoor waar de
overheid greep op heeft, is de gelijkheid. Hoe meer gelijkheid in een land - tussen
inkomens, tussen de geslachten - hoe gelukkiger de inwoners.'
'Over het algemeen zijn getrouwde mensen gelukkiger dan anderen. Al heeft dat
natuurlijk niet met het huwelijk op zich te maken. Wat doorweegt, is een close,
intieme relatie. Als je die hebt, is de kans op geluk groter. Tenzij je twee pessimisten
bij elkaar zet, want dan krijg je een negatieve spiraal.'
'Het kan natuurlijk ook zijn dat optimistische mensen gemakkelijker een partner
vinden. Tussen haakjes, er is geen enkel verband tussen geluk en hoe iemand
eruitziet.'
'Niet alle vrijgezellen zijn ongelukkiger. Veel hangt af van de sociale contacten. Over
het algemeen zijn singles wel gelukkig als ze een breed netwerk van vrienden
hebben.'

'Vijf minuten op een bankje genieten van het herfstzonnetje of een bloemetje op je
hoofdkussen vinden. Dat zijn bijverschijnselen, de extraatjes. Je moet dat vooral
doen, maar gelukkiger word je er niet van. Geluk heeft te maken met tevredenheid.
Hoe tevreden ben je over deze vijf aspecten van het leven: relaties, werk,
gezondheid, materiële omstandigheden en persoonlijke vrijheid? Als je daarover niet
tevreden bent, helpt een minuutje in de zon niet om gelukkiger te worden.'
'Er is een groot verschil tussen plezier en geluk. Uitgaan, drugs, seks: dat is plezier.
Het verschil met geluk is dat er altijd een kater op volgt. Er treedt gewenning op, of
verslaving. Geluk daarentegen gaat over fundamentele tevredenheid.'
'Weet je wat ook veel bijdraagt aan je geluk? Dankbaar zijn, en die dankbaarheid
tonen. Je kunt je eigen geluk verhogen door bijvoorbeeld je mentoren te bedanken,
door een oud-leraar te laten weten hoe belangrijk hij voor jou is geweest. Of door je
ouders te bedanken voor ze dood zijn.
'Als iemand er wat ongelukkig uitziet, raadt zijn omgeving vaak aan om vakantie te
nemen. Maar onderzoek toont aan dat mensen op vakantie niet per se gelukkiger
zijn. Een Britse onderzoekster contacteert een grote groep mensen de hele dag door
op om te vragen wat ze aan het doen zijn en hoe ze zich daarbij voelen. Daaruit blijkt
dat het niet uitmaakt of iemand aan het werk is of niet. Vaak blijkt vakantie zelfs voor
meer stress te zorgen dan werk. Ik kan me daar iets bij voorstellen. De organisatie
van de dag, de stress om op tijd je handdoek aan het zwembad te leggen zodat je
een goed plaatsje hebt...'
'Wel verliezen we in het dagelijkse leven veel tijd. We kijken per dag gemiddeld twee
tot drie uur tv. Dat is verloren tijd, er is geen enkel verband tussen tv-kijken en geluk,
integendeel. Veel beter is het om te bewegen, te lezen of muziek te maken. Dat zijn
activiteiten waar je gelukkiger van wordt. Zelfs muziek beluisteren is stimulerender
dan tv-kijken.'
'Onze gezondheid is belangrijk om gelukkig te zijn. Maar vooral de omgekeerde
relatie is interessant: optimistische, gelukkige mensen zijn minder ziek en genezen
sneller als ze ziek zijn. Bij een onderzoek zijn zowel optimisten als pessimisten met
een griepvirus ingespoten. De optimisten werden minder snel ziek.'
'Nonnen zijn een ideale groep om te onderzoeken omdat ze dezelfde levenswijze
hebben, op dezelfde plek wonen en hetzelfde voedsel eten. Op basis van de
motivatiebrieven bij hun intrede heeft een onderzoeker de optimisten van de
pessimisten gescheiden. Daaruit bleek dat de optimistische nonnen aanzienlijk
langer leefden dan de pessimistische.'
'Kinderen zijn niet gelukkiger dan volwassenen. Wel hebben zij een speelse houding
die wij als volwassenen hebben afgeleerd. Vergelijk maar eens een speelplaats om
vier uur en een bedrijf op het einde van de dag. De kinderen rennen uitgelaten over
de speelplaats, terwijl er aan de bedrijfsuitgang niks dan tristesse heerst. Nochtans is
de emotie dezelfde: ze mogen naar huis.'
'Als we het geluksniveau over een heel mensenleven bekijken, dan zijn mensen heel
gelukkig tot hun 20 à 30 jaar. Daarna gaat het naar beneden, door de zorgen die ze

voordien niet hadden. Na die drukke periode gaat het weer naar boven.'
'Het hebben van kinderen heeft trouwens geen invloed op ons geluk. Kinderen zijn
een bron van plezier, maar ook van zorgen, vandaar.'
Leo Bormans.
“Geluk: the world book of happiness”: de wijsheid van 100 geluksprofessoren uit de
hele wereld”.
Speelduur: 11:55. Boeknummer: 18512.
Op het einde van “Knetterende Letteren”, dus na “De Uitgelezen Rubriek”, staat een
voordracht van Leo Bormans.
**
Historie. Historia. Ken het verleden, begrijp het heden:
twee boeken over de inval van het Duitse leger in België: “Mei 1940: België op de
vlucht” van Misjoe Verleyen en Marc de Meyer en “Mei 1940: de 18-daagse
veldtocht” van Peter Taghon.
Op 10 mei 1940 begon voor België de Tweede Wereldoorlog. Terwijl Misjoe Verleyen
en Marc de Meyer in hun boek “Mei 1940: België op de vlucht” in de eerste plaats
getuigen van de chaotische volksverhuizing aan het woord laten, concentreert Peter
Taghon zich in zijn boek “Mei 1940: De 18-daagse veldtocht” op de
krijgsontwikkelingen. Beide boeken samen geven een uniek beeld van een
onvergetelijke maand in de Belgische geschiedenis van de twintigste eeuw.
In de vroege ochtend van die dag landden Duitse luchtlandingstroepen op het dak
van het fort van Eben-Emael bij de samenvloeiing van het Albertkanaal met de Maas.
Nog geen dag later gaf het garnizoen van de sterkste vesting ter wereld zich over. De
overval was evenwel slechts een klein onderdeel van het offensief van nazi-Duitsland
tegen Nederland, België, Luxemburg en Frankrijk. Terwijl Britse en Franse troepen
zich westwaarts spoedden, vluchtte een aanzienlijk deel van de Belgische bevolking
in paniek naar het oosten, evenzeer opgejaagd door het snel oprukkende Duitse
leger als door de angst om, net zoals in augustus 1914, door de vijand te worden
doodgeschoten. In die eerste maand van de Grote Oorlog waren immers duizenden
onschuldige burgers voor francs-tireurs aangezien en vervolgens afgeslacht.
"Mijn man is aan het front. Ons zoontje is zes, ons dochtertje is geboren op 2 mei
1940. Ze weegt nog geen drie kilogram. Ik vertrek met mijn twee kinderen. De baby
in de koets, mijn zoontje met zijn armpje aan de stang gebonden, een koffer en wat
te eten boven op de koets. Ik kan geen borstvoeding geven, dus neem ik alle melk
mee die we thuis hebben." Aan het woord is de 25-jarige Sibérie Buchet uit
Gosselies. Verleyen en De Meyer ruimen van meet af aan een plaats in voor
getuigenissen van vluchtelingen. Tien mei mag dan een zonnige dag geweest zijn (er
waaide weliswaar een schrale oostenwind die het enkel aangenaam in de zon en uit
de wind maakte), het was ook een dag waarop voor miljoenen landgenoten een grote
tragedie begon. Hoewel de Belgische regering haar plannen voor de evacuatie van
de burgerbevolking heeft laten vallen en iedereen heeft aangeraden om thuis te

lijven, zitten de wegen naar het westen al snel verstopt door een stroom van
kinderwagens, paarden- en hondenkarren, auto's en fietsen. Dorpen en steden lopen
leeg, gevangenissen, kloosters en ziekenhuizen worden ontruimd. Sommige steden,
zoals Bouillon, worden zelfs verplicht geëvacueerd.
De auteurs beperken zich niet tot getuigenverslagen. Omdat die vaak dezelfde
taferelen beschrijven, worden ze vaak pas pakkend door een saillant detail. Zo ziet
iemand een stel aan de kant van de weg met niets anders bij zich dan een kanarie.
Andere vluchtelingen verzamelen meikevers, die ze met trossen tegelijk uit de hagen
schudden en vervolgens aan de boeren verkopen: die draaien de kevers immers
door hun bietenmolen en geven ze vervolgens als voer aan de varkens. En mevrouw
Vandandemard uit Leopoldsburg noteert: "De massa is stil, doodstil. Een stilte die
naar de keel grijpt in die donkere nacht." Het boek krijgt nog meer kracht door de
vermenging van de mondelinge en schriftelijke getuigenissen met een snedig verteld
overzicht van de politieke en militaire ontwikkelingen. Hier zijn Verleyen en De Meyer
op hun best. Ze hebben oog voor de kleinste details (met soms grote gevolgen), ze
volgen de stappen van de Belgische regering, koning Leopold III en de legerleiding
op de voet, en ze hebben een fijne neus voor zowel de gruwel als de absurditeit van
de oorlog. Zo worden uit angst voor spionnen en saboteurs de 34.608
reclameborden van de cichoreifabriek Pacha in het hele land systematisch
verwijderd, omdat men denkt dat die de Duitse troepen de weg wijzen.
Het is niet onlogisch dat historici het exacte aantal geconfisqueerde Pachaborden
('Eens geschonken, altijd gedronken') kennen, maar geen uitsluitsel kunnen geven
over het aantal vluchtelingen. Volgens Verleyen en De Meyer zocht de helft van de
Belgen een goed heenkomen in het westen van het land en het noorden van
Frankrijk. Uiteraard heeft niemand een telling gedaan. In elk geval zouden er bij de
volksverhuizing 6.500 doden zijn gevallen. De meesten kwamen om door
bombardementen en beschietingen of wanneer ze in de vuurlinie tussen de
geallieerden en de Duitsers terechtkwamen. De telling wordt voorts bemoeilijkt door
het gedrag van de vluchtelingen zelf. Gruwelverhalen over met lijken bezaaide
straten, plunderingen en standrechtelijke executies zetten velen aan om op hun beurt
hun heil in de vlucht te zoeken. De geruchtenmolen draait zozeer op volle toeren dat
bijna een half miljoen Brusselaars tegen 14 mei de hoofdstad heeft verlaten.
Wanneer vluchtelingen door Duitse troepen worden ingehaald, merken ze snel dat
de vijand geen kwade bedoelingen heeft en hen zelfs eten en drinken aanbiedt.
Alleen in het Oost-Vlaamse Vinkt loopt het op een bloedbad uit. Omdat de Belgische
soldaten de divisie van generaal Schaumburg op die plaats aan het Leiefront zware
verliezen toedienen, hervallen de Duitsers in hun Heckenschütze-psychose van de
Grote Oorlog en executeren er tientallen onschuldige mannen.
De chaos op de wegen weerspiegelt zich in de chaos op bestuurlijk niveau. Eerst op
16 mei raadt premier Pierlot - op aandringen van de koning - in een radioboodschap
de bevolking aan om thuis te blijven. Hoewel Verleyen en De Meyer bondig maar
zorgvuldig verslag doen van elke politieke stap, delen ze geen verwijten uit. Het is
een doeltreffende tactiek. De lezer kan zo zelf wel uitmaken waar de politiek en het
leger blunderen en zo het lot van de vluchtelingen alleen maar schrijnender maken.
Eind september is zogoed als iedereen weer thuis. De repatriëring verloopt redelijk

vlot. Zo zet het Rode Kruis 35.000 bussen en 730 treinen in om de vluchtelingen uit
Frankrijk terug te halen. Alleen de “Crabs” vergaat het minder goed. De term is een
acroniem van “Centre de Recrutement d'Armée Belge”. Een deel van deze
rekruteringsreserve - zo'n 300.000 mannen tussen 16 en 35 jaar die geen militaire
dienst deden - is in het zuiden van Frankrijk beland, waar ze vervolgens de kerkelijke
en politieke overheden grote zorgen baart door "rapporten over drankgebruik,
prostitutie en propaganda van links gedachtegoed". Bij hun thuiskomst moeten velen
tot hun afgrijzen constateren dat hun huis is vernield of geplunderd.
Laten we nu even luisteren naar een fragment uit het boek “Mei 1940: België op de
vlucht” van Misjoe Verleyen en Marc de Meyer.
(fragment)
In het tweede boek, “Mei 1940: de 18-daagse veldtocht” van Peter Taghon, wordt
echt duidelijk hoeveel schade de oorlog heeft veroorzaakt. Dorpen en steden zijn in
puin geschoten of platgebombardeerd, en overal zijn bruggen, kerktorens en
binnenschepen vernield. Peter Taghon heeft meer dan alleen een kennersblik. Het
boek, aldus de auteur, is "de vrucht van een levenslange, niet-aflatende
gepassioneerde belangstelling voor wat in mei 1940 gebeurde." Die belangstelling uit
zich in de eerste plaats in zijn expertise van alles wat met legermaterieel te maken
heeft. Wie precies wil weten welke voertuigen, uniformen en schiettuigen in die
meidagen door België zijn getrokken, komt hier ongetwijfeld aan zijn trekken. Ook de
beschrijving van de gevechtsacties, die uur na uur en dag per dag worden gevolgd,
getuigt zowel van zijn enthousiasme als van zijn grote kennis van zaken.
Wie het gruwelijke gezicht van de oorlog wil zien, moet daarentegen geduld hebben.
Zeker, de meeste foto's zijn haarscherp en veelzeggend, maar omdat ze haast
allemaal door de Duitse Propaganda Kompanien zijn geschoten, lijkt de oorlog vaak
ver weg. Soldaten lachen, ze behandelen de krijgsgevangenen wellevend en ze
trekken gedisciplineerd door stad en land. Gelukkig heeft Taghon bij zijn speurtocht
naar pregnante foto's in Duitse, Britse en Franse archieven of in het bezit van oudsoldaten
ook beslag kunnen leggen op schokkende beelden. Zo duikt een foto op
van drie gesneuvelde Duitsers en een andere van een Duits veldhospitaal vol doden
en gewonden. De slachting in Vinkt ontbreekt evenmin. Hier delven mannen hun
eigen graf of wachten ze met hun handen op hun rug gebonden op hun executie.
Beelden die beklijven.
Het moet voor Taghon een hele heksentoer zijn geweest om de foto's te lokaliseren.
Uit zijn commentaar valt af te leiden dat hij heel België is doorgereisd om na te gaan
waar de foto's precies werden genomen. Uiteraard zal een lezer die zijn streek als
zijn broekzak kent ontdekken of de auteur gelijk heeft of niet. Vergissingen zijn
daarom onvermijdelijk. Zo verbroederen Britse en Belgische soldaten op bladzijde 19
aan de spoorwegbrug over de Leuvensestraat in Vilvoorde en niet aan de brug over
het kanaal, zoals de auteur lijkt te denken. En op bladzijde 121 staat er geen lange
Duitse file aan de pontonbrug over het kanaal in Willebroek, maar aan de
schoensmeerfabriek Ca-va-seul aan de Schaarbeeklei in Vilvoorde. Wie komt op het
spoor van andere vergissingen?
Dan volgt nu een fragment uit het boek “Mei 1940: de 18-daagse veldtocht” van

Peter Taghon.
(fragment)
Mei 1940 was het begin van vier en een half jaar Duitse terreur en willekeur. Zowel
Verleyen en De Meyer als Taghon hebben ieder op hun manier die eerste maand
van de bezetting op treffende wijze uitgebeeld. Wie wil weten hoe België de schok
van de Duitse inval verwerkte, kan zich geen betere gidsen wensen.
Misjoe Verleyen en Marc de Meyer.
“Mei 1940: België op de vlucht”.
Speelduur: 9:11. Boeknummer: 18432.
Peter Taghon.
“Mei 1940: de 18-daagse veldtocht”.
Speelduur: 9:25. Boeknummer: 18722.
**
Het Verhaal van Stan Milbou:
“In den beginne: eerste keren in de bijbel” van Meir Shalev.
Tijdens een lezing enkele jaren geleden sprak de Israëlische schrijver Meir Shalev
over Jakobs droom in Betel (uit het boek Genesis hoofdstuk 28) en noemde dat toen
de eerste bijbelse droom. Na afloop van de lezing attendeerde iemand hem dat
koning Abimelech Jakob als dromer voor was gegaan. Koning Abimelech werd in een
droom door God gewaarschuwd Sara aan haar man Abraham terug te geven. Dat
verhaal staat in Genesis hoofdstuk 20.
Hoe dan ook, deze welkome correctie vormde voor Meir Shalev de inspiratie om op
zoek te gaan naar meer “eerste keren” in de Bijbel en zo werd het idee voor dit boek
geboren.
In “In den beginne” beschrijft Meir Shalev dus een aantal “eerste keren” in de Bijbel.
Wie was de eerste droom beschoren?
Wie vergoot de eerste tranen?
Wie waren de eerste koning, de eerste profeet en de eerste spion…?
En dat leidt tot verrassende inzichten.
De eerste kus in de Bijbel is geen liefdeskus.
De eerste haat in de Bijbel is die van een man jegens zijn vrouw.
De eerste lach in de Bijbel is tevens de laatste.

En, zoals Stan Milbou ons nu vertelt, de eerste liefde in de Bijbel is niet die tussen
man en vrouw…
Hield Adam van Eva? Had Eva Adam lief? Misschien wel, maar hun relatie wordt
nergens beschreven met het woord 'liefde'. Dat is jammer. De romantische lezer was
juist in dit geval graag op het woord 'liefde' gestuit, want Adam en Eva vormden een
bijzonder paar: niet alleen vanwege hun prettige leven in het paradijs en niet alleen
vanwege de intieme nabijheid van God, maar omdat ze het enige stel ter wereld
waren. Ze maakten langdurig in het echt mee wat maar weinige, fortuinlijke stellen af
en toe heel even voelen. Maar de Bijbel rept nergens van liefde die tussen de eerste
man en de eerste vrouw zou bestaan. Er worden begrippen genoemd als schaamte,
kennis, werk, smart, heerschappij, baren en verwekken. De lezer krijgt te horen dat
Eva's begeerte naar Adam zal uitgaan en dat hij over haar zal heersen, maar er
wordt met geen woord gesproken over hun liefde. Misschien is er geen liefde nodig
als erop de wereld geen andere vrouw en geen andere man te vinden zijn.
Zo, zonder liefde, bekende Adam Eva, waarna Eva Kaïn baarde. Kaïn bekende zijn
vrouw - hoe ze heette, weten we niet - en zij baarde Henoch. Henoch kreeg een
zoon, genaamd Irad. Irad werd de vader van Mechujaël, Mechujaël werd de vader
van Metusaël, en Metusaël werd de vader van Lamech.
Volgens een van de versies van de opeenvolging van de geslachten verwekte
Lamech Noach, de man van de zondvloed en de ark. Ook hij had een vrouw. De
Bijbel vertelt niets over haar, maar ik twijfel er niet aan dat ze veel van Noach hield.
Zoals gewoonlijk is ook hier de man de hoofdpersoon van het verhaal. Noach was
een rechtschapen, oprecht man onder zijn tijdgenoten, hij sprak met God, hij bouwde
de ark. Maar terwijl hij zich aan zijn nieuwste gekkigheid wijdde, bestierde zijn vrouw
het alledaagse gezinsleven.
Het staat niet zwart op wit geschreven, maar Noachs vrouw was heel liefdevol en
ongetwijfeld de verdraagzaamste van alle vrouwen in de Bijbel. Eerst legde ze zich
zonder morren neer bij de bouw van de ark, daarna bij het langdurige verblijf in dat
overvolle, stinkende, vieze, rumoerige vaartuig, tussen de beesten en de vogels, in
de stortregen, en niet alleen met al die honderden dieren, maar ook met een man,
drie zoons en drie schoondochters.
Het zware leven aan boord wordt niet beschreven in de Bijbel. Maar we kunnen het
aflezen aan de lange tijd die nodig was om bij te komen van het verblijf in de ark.
Toen de zondvloed voorbij was, de aarde was drooggevallen en iedereen naar buiten
ging, herinnerde God Noach en zijn familie weer aan de taak van het mensdom:
vruchtbaar zijn en zich vermenigvuldigen. Maar pas twee jaar na de zondvloed
verwekte Noachs zoon Sem een kind. Blijkbaar hadden de mensen zich aan boord
niet van hun taak gekweten. Waarschijnlijk had het opgesloten bestaan in de drukke
ark bij allen de behoefte aan eenzaamheid en misschien ook seksuele onthouding
gewekt en duurde het na hun ontscheping nog ruim een jaar voor ze weer zichzelf
waren.
De zoon van Sem heette Arpachsad. Arpachsad verwekte Selach, Selach verwekte
Eber, Eber verwekte Peleg, Peleg verwekte Reü, Reü verwekte Serug, Serug
verwekte Nachor, Nachor verwekte Terach, en Terach verwekte Nachor, Haran en
Abram. Deze laatste zou later de naam Abraham en de titel 'aartsvader' krijgen en
ene Sarai tot vrouw nemen, die na haar naamsverandering Sara zou heten en het
leven zou schenken aan Isaak.
Sarai was 'schoon van aangezicht' en omdat ik me hier bezighoud met eerste keren,
merk ik op dat ze dankzij deze omschrijving de eerste mooie vrouw in de Bijbel is.

Maar al is er nu eindelijk sprake van een man met een beeldschone vrouw, toch
wordt er niet gesproken van liefde. Vele generaties zijn elkaar al opgevolgd, we zijn
vruchtbaar geweest en hebben ons vermenigvuldigd, we zijn kwaad geworden en
hebben gedood, we hebben gezondigd en zijn bestraft, we hebben een stad, een
toren en een ark gebouwd, we zijn dronken geworden en hebben gehuild, we hebben
en zijn verjaagd, we hebben gelachen, gespot, ontkend en gevreesd, we hebben een
wijngaard aangelegd, een tamarisk geplant en putten gegraven - maar we hebben
nog altijd geen liefde gekend. Al die woorden zijn al gevallen, alleen dat ene - 'liefde'
of 'liefhebben' - niet.
En dan komt de verrassing. Een verschrikkelijke verrassing: 'Neem uw zoon, uw
enige, die gij liefhebt, Isaak, en ga heen naar het land Moria, en offer hem aldaar tot
een brandoffer.'
Hoe het ook zij, in hetzelfde vers waarin God eist dat Isaak aan hem wordt geofferd,
maakt de liefde haar entree in de Bijbel. De indruk die ze maakt, wordt zo
overschaduwd door de nabijheid van het gruwelijke offer dat ze nauwelijks opvalt,
maar dat is geen reden om haar links te laten liggen. Ze is er, uitgerekend in de vorm
van de liefde van een vader voor zijn zoon, en er is nog iets wat onze
nieuwsgierigheid wekt: ze komt niet voor in de woorden van de verteller of van
Abraham. Het is niet Abraham die tegen Isaak zegt dat hij van hem houdt, noch is
het de verteller die de lezer meedeelt dat Abraham zijn zoon liefheeft. Nee, het is
God die dat tegen Abraham zegt, alsof hij dat niet alleen aan ons meedeelt, maar
ook aan de eerste liefhebbende man zelf.
In feite pakt God hier zijn mooie, oude gewoonte uit de dagen van de schepping op
en geeft namen aan de dingen. Dat is goed en nuttig voor allen die zich sindsdien, tot
op de dag van vandaag, hebben afgevraagd: Wat is liefde?' Naar mijn bescheiden
mening is het een aanstellerige vraag. Iedereen weet wat liefde is, vooral als het hart
ervan is vervuld, en ook als ze ontbreekt.
Het is maar goed dat God de gewoonte had dingen namen te geven. Zo legt hij ons
de liefde al uit bij haar eerste verschijning. God noemde het licht 'dag' en de
duisternis noemde hij 'nacht'; hij noemde het droge 'aarde', het samengestroomde
water 'zee', het uitspansel 'hemel'; en dat ene, Abraham, dat gevoel van jou voor je
zoon, heet 'liefde'. Goed, en nu ik jouw liefde een naam heb gegeven: neem je zoon,
je enige, van wie je zo veel houdt, en offer hem tot een brandoffer.
Het eerste liefdesverhaal in de Bijbel begint zo: 'De volgende morgen stond Abraham
vroeg op. Hij zadelde zijn ezel, nam twee van zijn knechten en zijn zoon Isaak met
zich mee, hakte hout voor het offer en ging op weg naar de plaats waarover God had
gesproken.' De liefhebbende vader is ijverig en houdt van orde. Hij verschijnt als
eerste, want hij is de hoofdrolspeler, en de enige die weet waar ze naartoe gaan en
met welk doel. Na hem worden één ezel en twee knechten genoemd, die van niets
weten en alle drie slechts hun taak kennen: dragen en dienen. Vervolgens verschijnt
Isaak, de tweede hoofdrolspeler, die evenmin de waarheid kent, en dan komen de
rekwisieten in beeld: eerst het brandhout voor het offer, dat stilletjes verwondering en
argwaan wekt; daarna het vuur en het slachtmes. Tot slot stuurt God de ram en de
engel, die volgens hem alle problemen zullen oplossen.
En Sara? Waar is zij? Begreep ze wat er aan de hand was? Nam ze afscheid van
haar zoon? Waarschijnlijk niet. Sara had in het verleden al laten zien dat ze Abraham
haar wil kon opleggen en ze had zich ook in staat betoond het woord van God in
twijfel te trekken. Als ze zwijgt, wijst haar stilzwijgen erop dat ze van niets weet.
Abraham heeft haar waarschijnlijk iets op de mouw gespeld, en zelfs Sara, die hem

ertoe heeft gedwongen zijn oudste zoon de woestijn in te jagen, kan zich een zo
monsterlijke mogelijkheid niet voorstellen: dat dit keer hun zoon geofferd zal worden.
Drie dagen liepen de liefhebbende vader en de geliefde zoon samen voort zonder
een woord te wisselen. De derde dag zag Abraham de plaats van bestemming en zei
hij tegen zijn knechten dat ze bij de ezel moesten blijven. 'Ikzelf ga met de jongen
verder om daarginds neer te knielen. Daarna komen we naar jullie terug.'
De leugen die Abraham hier vertelt is een dubbele leugen. Hij heeft het over
'neerknielen' en niet over offeren, en bovendien belooft hij zijn knechten dat 'we'
zullen terugkomen, in de eerste persoon meervoud: hij, samen met zijn zoon. Wie
weet, misschien had hij Sara hetzelfde voorgehouden: 'Blijf hier in de tent zitten, dan
ga ikzelf met de jongen op weg om ergens neer te knielen voor God. Daarna komen
we naar huis. Maak je geen zorgen, Sara.'
'En samen gingen zij verder.' De liefhebbende vader had de instrumenten bij zich:
een mes om zijn zoon mee te slachten en vuur om diens vlees mee te roosteren. De
geliefde zoon nam de materialen mee: het hout en zichzelf. Misschien rende hij niet
weg omdat hij het niet begreep; misschien begreep hij het wel en sloeg hij toch niet
op de vlucht. Maar nu de knechten niet meer bij hen waren, durfde hij uiting te geven
aan het angstige voorgevoel dat hem al aan het begin van de tocht had bekropen.
'Vader,' zei de geliefde zoon tegen zijn liefhebbende vader, alsof hij wilde bevestigen
dat de man met het slachtmes inderdaad zijn vader was en geen vreemde vent die
hem naar het leven stond. 'Vader' - en dit is het eerste woord dat tussen hen
gesproken werd na een voettocht van drie dagen.
"Wat wil je me zeggen, mijn zoon?' antwoordde de liefhebbende vader, alsof hij het
bestaan van hun familierelatie wilde bevestigen.
'We hebben vuur en hout, maar waar is het lam voor het offer?'
'God zal zich zelf voorzien van een offerlam, mijn zoon.'
De woorden 'mijn zoon' zijn de laatste die tussen de twee gewisseld worden, niet
alleen in het hier en nu van het verhaal van het offer, maar ook daarna. Zwijgend
zullen ze verder lopen naar de beoogde offerplaats. De vader zal er een altaar
bouwen zonder een woord te zeggen tegen de zoon. Hij zal hem vastbinden zonder
een woord tegen hem te zeggen en hij zal in datzelfde stilzwijgen het slachtmes
heffen.
Ook Isaak zal niets zeggen en zelfs geen kreet slaken. Niet als zijn vader hem
vastbindt en niet als die het mes boven zijn hals zwaait. Die onderdanige gelatenheid
wekt verwondering. In het verhaal wordt niet vermeld hoe oud hij was, en het woord
naar ('jongen') duidt in de Bijbel niet op een precieze leeftijd. Maar het is duidelijk dat
Isaak toen geen klein, zwak kind meer was. Hij liep drie dagen achtereen met het
brandhout op zijn rug en klimt er daarna mee naar de top van de berg. Abraham is
dan echter allang de honderd gepasseerd.
Volgens onze schriftgeleerden was Isaak toen zevenendertig jaar oud. Als hij had
gewild, was hij weggevlucht van zijn bejaarde vader of had met hem gevochten. Hij
had gemakkelijk zijn eigen leven kunnen redden. Maar het lijkt wel of hij van schrik
verlamd raakte toen hij doorkreeg wat er gebeurde.
Ik vermeldde al dat de woorden 'mijn zoon' de laatste zijn die tussen de twee worden
gewisseld. Maar niet alleen van ontzetting zwijgen vader en zoon voortaan tegen
elkaar: ze houden niet alleen op tegen elkaar te praten, na het offer zullen ze elkaar
ook niet meer ontmoeten. Het staat niet uitdrukkelijk geschreven, maar is op te
maken uit de tekst. Toen Isaak en Abraham afscheid hadden genomen van de
knechten en naar de offerplaats liepen, stond er: 'En samen gingen zij verder.' Na het
offer staat er: 'Daarna ging Abraham terug naar zijn knechten.'Waar is Isaak

gebleven? En waar blijft het woord 'samen'? Dat komt in de volgende zin, die juist de
gezamenlijke tocht van Abraham en zijn knechten beschrijft: 'Samen gingen ze weer
op weg naar Berseba.' Blijkbaar keerde Isaak niet met zijn vader terug, maar ging hij
in zijn eentje ergens anders naartoe.
Van Isaak valt dat te begrijpen. Met een vader die de waarheid voor je achterhoudt,
je vastbindt op een altaar en een slachtmes boven je keel zwaait, wil je niet meer
'samen' gezien worden.
Hier moet worden opgemerkt dat het offer van Isaak niet alleen een scheiding tussen
vader en zoon teweegbracht. Ook Sara zullen we niet meer aantreffen naast
Abraham. Na het offer vestigde Abraham zich in Berseba, terwijl zij meteen aan het
begin van het volgende hoofdstuk - misschien omdat ze het verhaal van Isaaks offer
te horen kreeg - stierf in Kirjat-Arba, oftewel Hebron. De Bijbel vertelt: 'Abraham
kwam om Sara te beklagen en haar te bewenen.' Hij bevond zich dus niet bij haar
toen ze het leven liet. Hij kwam van Berseba naar Hebron om haar te begraven in de
grot van Machpela.
Maar het offer van Isaak veroorzaakte nog een breuk; tussen Abraham en zijn God.
Voordien plachten de twee elkaar vaak te spreken en te ontmoeten. 'Trek weg uit je
land,' zei God in Charan tegen Abram. Hij beloofde hem bij verschillende
gelegenheden het land Kanaan, openbaarde zich aan hem toen hij het verbond met
hem sloot tussen de dierhelften, veranderde Abrams naam in Abraham, eiste van
hem dat hij zich zou besnijden, at een middagmaal bij hem, herhaalde zijn belofte dat
Abraham een kind met de naam Isaak zou krijgen, sprak met hem over het aantal
rechtvaardigen in Sodom, zei hem dat hij naar Sara moest luisteren en Ismaël en
Hagar moest wegjagen en eiste van hem dat hij Isaak zou offeren.
Dit alles was nu voorbij. Na het offer van Isaak wordt geen gewag meer gemaakt van
ontmoetingen en gesprekken tussen Abraham en zijn God. Abraham had de
beproeving doorstaan, maar het lijkt erop dat de twee elkaar liever niet meer zagen
en dat het offer van Isaak voor hen beiden een breuklijn was. God verscheen niet
meer aan Abraham en sprak niet langer zijn woord tot hem, en Abraham wendde
zich niet meer tot zijn God en zocht zijn nabijheid niet langer. De dood van zijn vrouw
en de verwijdering tussen hem en zijn zoon toonden hem hoe groot de tol was die
zijn gezin had betaald. En wie weet, misschien had ook God achteraf zo zijn
bedenkingen. Misschien had hij spijt van zijn daad, misschien was hij niet
geïnteresseerd in dit soort gelovigen en dit soort geloof.
De tijd verstreek, maar in tegenstelling tot wat altijd wordt gezegd en gehoopt, heelde
die de wonden niet en verzachtte evenmin de pijn. De moeder was gestorven, de
geliefde zoon was al veertig jaar oud en nog altijd in zijn eentje, zonder vrouw. De
vader wist waarom hij zo geworden was en hij wist ook dat hij er niet met hem over
kon praten, dat hij sinds het offer helemaal nergens meer over kon praten met zijn
zoon. Woorden waren niet mogelijk, daden wel.
De schade was al aangericht, maar Abraham zou die een klein beetje kunnen
herstellen.
Eindelijk, na al die jaren van gehoorzaamheid en instemming, deed Abraham iets
van betekenis op het persoonlijke vlak, zonder daartoe de opdracht te hebben
gekregen van zijn God of van zijn vrouw. Abraham stuurde zijn knecht naar Charan
om daar een vrouw voor zijn zoon te zoeken en haar naar Kanaan te halen. Een
vrouw die Isaaks leven zou veraangenamen, die hem zou troosten en zijn hart zou
vervullen met liefde. De breuk tussen vader en zoon was zo diep en volkomen dat
Abraham Isaak zelf niet naar Charan kon sturen, zoals Rebekka in de volgende

generatie met haar zoon Jakob zou doen. Abraham kon hem er niet eens over
vertellen. De knecht ging op weg zonder dat Isaak van iets wist.
Zo kwam er in Charan een kleine karavaan aan: een paar mannen, tien kamelen die
met leeftocht en kostbare cadeaus waren beladen, en aan het hoofd de knecht van
Abraham. Hij hield halt bij de waterput buiten de stad, liet zijn vermoeide kamelen
neerknielen en vroeg God om een teken. Hij stelde God voor dat hij water zou vragen
aan de meisjes die naar de put kwamen. Het meisje dat hem dan te drinken zou
geven met de woorden 'Ga uw gang', en hem zou aanbieden: 'Ik zal ook uw kamelen
te drinken geven', zou de voorbestemde vrouw zijn voor de zoon van zijn baas.
Het teken dat hij had bedacht was niet zomaar een teken, het paste precies bij wat
hij op dat moment zocht en waarop hij was uitgestuurd. Een meisje dat 'Ga uw gang,
en ik zal ook uw kamelen te drinken geven' zou zeggen, zou een goede vrouw voor
Isaak zijn; gul, initiatiefrijk, sterk, goedhartig en zelfverzekerd. En inderdaad,
Rebekka, dochter van Betuël en kleindochter van Abrahams broer Nachor, kwam
naar de put met haar kruik op haar schouder. De knecht vroeg haar om een beetje
water. Ze zei: 'Ga uw gang, heer', en gaf hem te drinken. Daarna voegde ze eraan
toe: 'Ik zal ook voor uw kamelen putten tot ze genoeg hebben gehad.' En al waren
haar woorden niet identiek aan de woorden die de knecht vooraf had vastgesteld, het
ging niet om de woorden, maar om de bereidheid en het karakter die erachter staken.
Telkens weer leegde ze de kruik in de drinkbak, tot ze alle kamelen had gedrenkt.
Dat putten was zwaar werk. Tien kamelen drinken veel water na zo'n lange tocht.
Abrahams knecht stond versteld. Hij schonk haar een gouden neusring en twee
gouden armbanden, en zij rende naar huis en vertelde haar familie over de
vreemdeling. Rebekka toonde zich niet alleen een ruimhartig meisje dat over goede
eigenschappen beschikte, maar ook een onafhankelijke, besluitvaardige jonge
vrouw. Ook haar familieleden wisten dat, en toen de knecht al heel snel met haar
wilde vertrekken, zeiden ze iets wat in de Bijbel ongebruikelijk is: 'Laten we het
meisje zelf roepen en haar vragen wat zij wil.'
Dus riepen ze Rebekka en vroegen haar: 'Wil je met deze man meegaan?'
'Ja,' antwoordde ze.
Rebekka en haar dienaressen bestegen de kamelen en reden achter de knecht aan.
Hij bracht hen rechtstreeks naar Isaak, die toen in de Negev woonde, bij de bron
LachaiRoï.
'Tegen het vallen van de avond ging Isaak het veld in om daar te treuren,' beschrijft
de Bijbeltekst. Hij was, zoals gezegd, al veertig jaar oud en nog altijd vrijgezel - een
situatie die ook vandaag de dag aandacht trekt van lezers, vrienden en familieleden;
in Bijbelse tijden des te meer. Zijn avondwandeling wijst op eenzaamheid en
afzondering, op vrije tijd en op de geruststellende sleur van vaste gewoonten. Dit
alles wordt meteen verstoord met de verschijning van Rebekka, en de Bijbelse
beschrijving van hun eerste ontmoeting is zo mooi, dat ik die helemaal overneem:
Tegen het vallen van de avond ging hij het veld in om daar te treuren. Toen hij
opkeek zag hij plotseling kamelen naderen. Ook Rebekka keek op. Zodra ze Isaak
zag, liet ze zich van haar kameel glijden. 'Wie is die man die ons daar in het veld
tegemoet komt?' vroeg ze aan de knecht. 'Dat is mijn meester,' antwoordde hij.
Daarop bedekte ze zich met haar sluier. De knecht vertelde Isaak wat hij allemaal
gedaan had. Daarna bracht Isaak Rebekka naar de tent van Sara, zijn moeder. Hij
nam haar tot vrouw en ging van haar houden. Zo vond Isaak troost na de dood van
zijn moeder.

Zo zijn we aangekomen bij de eerste liefde tussen man en vrouw in de Bijbel: de
liefde van Isaak voor Rebekka.
Door Rebekka naar deze tent te brengen, stelt hij zijn uitverkorene op symbolische
wijze voor aan zijn moeder, ook al is ze niet meer onder de levenden, en vraagt haar
toestemming en goedkeuring.
Maar het verhaal over Rebekka en Isaak geeft ook uitdrukking aan een algemene,
principiële opvatting van de liefde in de Bijbel. Isaaks handelingen staan in deze
volgorde: hij brengt Rebekka naar de tent van Sara, hij neemt haar tot vrouw en gaat
dan van haar houden. Volgens de Bijbelse opvatting is dat de juiste volgorde. Isaak
kreeg een vrouw die volgens Gods wil en op grond van een teken van zijn kant was
uitgekozen; hij bracht haar naar de tent van zijn moeder, nam haar tot vrouw en werd
toen pas verliefd op haar.
Op de eerste plaats staan de familie en het kindertal, pas daarna komt de liefde.
Ons, hedendaagse, romantische, egocentrische lezers die veel belang hechten aan
persoonlijk geluk, lijkt dat verschrikkelijk. Maar volgens de opvattingen in die dagen
hoorde het zo te zijn.
Er wordt hier uitdrukking gegeven aan de Bijbelse opvatting van liefde: de
baarmoeder gaat voor het hart. De familie gaat voor het paar. Om deze reden is
'wees vruchtbaar en word talrijk' het eerste bevel dat God de mens geeft, en om
dezelfde reden is ouderliefde de eerste liefde die in de Bijbel voorkomt en komt de
liefde tussen man en vrouw pas later aan bod.
Ik keer terug naar Abraham. Ook nu zijn plan was gelukt en Isaak met Rebekka was
getrouwd en troost vond voor de dood van zijn moeder, leefden vader en zoon niet
samen. De breuk tussen hen werd niet geheeld. Het is aan te nemen dat Isaak wist
dat zijn vader achter de koppeling van hem en Rebekka stak. De knecht had hem
verteld 'wat hij allemaal gedaan had' en het is duidelijk dat knechten niet ineens op
eigen initiatief naar verre landen reizen om daar vrouwen vandaan te halen voor de
zoons van hun meesters. Maar de band tussen Isaak en zijn vader werd niet
hersteld.
Abraham moet worden nagegeven dat hij een goede, correcte manier koos om zijn
zoon te helpen. Hij hoopte hem zo waarschijnlijk ook weer voor zich in te nemen,
maar hij gaf geen uitdrukking aan zijn teleurstelling toen dit niet gebeurde. Hij deed
er ook goed aan niets van Isaak terug te eisen in de vorm van dankbaarheid of een
herstel van hun relatie. Hij had genoeg aan het besef dat hij zijn zoon een dienst had
bewezen en de lezer zal er onmiddellijk achter komen dat hij zichzelf hiermee ook
een dienst bewees.
Meteen nadat Isaak Rebekka tot vrouw had genomen en van haar was gaan houden,
nam Abraham zelf ook een nieuwe vrouw, Ketura, die veel jonger was dan hij. En
terwijl zijn zoon en schoondochter twintig jaar wachtten op de eerste zwangerschap,
zette de oude baas er vaart achter en verwekte vele kinderen bij zijn nieuwe vrouw.
Hier moet niet licht over gedacht worden. Op zijn honderdste twijfelde Abraham aan
zijn vermogen om Isaak voort te brengen. En nu hij de honderdveertig was
gepasseerd, verwekte hij zonder bezoekjes van engelen en zonder beloften en
aankondigingen van God achter elkaar zes zonen bij Ketura: 'Zij baarde hem Zimran,
Joksan, Medan, Midjan, Jisbak en Suach.'
Het huwelijk van de oude vader, zo vlak na dat van zijn zoon, en zijn verrassende
vruchtbaarheid, veel groter dan die van zijn zoon, en ook de aardige, rijmende
namen van de zoontjes die hij krijgt - ze rollen echt over de tong van de lezer -
drukken bloei en vreugde uit. Ja, zonder enige twijfel heeft er een positieve

verandering plaatsgevonden in Abraham. Het offer had hem verwijderd van zijn zoon,
maar ook verlost van de veeleisende aanwezigheid van zijn God en zijn vrouw, de
twee figuren die met harde hand zijn leven hadden bestuurd en hem hadden
aangezet tot zulke verschrikkelijke daden als de verdrijving van de eerste zoon en
het offer van de tweede.
Nu God zweeg, Sara dood was en Isaak troost had gevonden in zijn liefde voor
Rebekka, kwam Abraham eindelijk toe aan zichzelf. Hij werd een actieve en heel
vruchtbare oude man. Behalve Ketura had hij ook bijvrouwen, bij wie hij eveneens
kinderen verwekte. De Bijbel benadrukt natuurlijk dat Isaak de favoriete zoon was en
bleef, aan wie Abraham al zijn bezittingen naliet, en dat hij de zonen van die
bijvrouwen naar het land Kedem in het oosten stuurde om te voorkomen dat ze
Sara's zoon voor de voeten zouden lopen en concurrenten van hem zouden worden.
Maar daar gaat het niet om. Waar het om gaat is de metamorfose die Abraham op
zo'n hoge leeftijd onderging. Eindelijk stapte hij uit zijn rol als vader van de natie en
het monotheïstisch geloof, hield op een vaandeldrager en een symbool te zijn en
werd een privépersoon. Opnieuw onderging hij een grote metamorfose, en die is
persoonlijker, vreugdevoller en mooier dan de nationale en religieuze metamorfosen
die hij eerder onderging bij zijn landverhuizing naar Kanaan, zijn naamsverandering
en zijn besnijdenis.
Ja, niet alleen Abraham, maar ook zijn pijnlijke geslachtsdeel hield op te dienen als
symbool en nam zijn gewone, prettige taak weer op zich. Het hoefde niet langer te
koop te lopen met het teken van het verbond en alle zaad van het hele joodse volk te
produceren. Nu was het gewoon het blije, vruchtbare geslachtsdeel van een man die
was bevrijd van zijn veeleisende God en zijn harde vrouw. In plaats van een
geofferde zoon en een verdreven zoon, die sindsdien en tot op de dag van vandaag
om zijn liefde zouden strijden, verwekte Abraham er nu gewoon baby's mee. En in
plaats van een 'vader van vele volken' was hij nu man van vele vrouwen en vader
van vele kinderen.
Abraham stierf na een prettige, gezegende oude dag. 'Oud en verzadigd,' schrijft de
Bijbel en de lezer voelt aan dat hij eindelijk tevreden, kalm en zelfs gelukkig was.
Ismaël, de zoon die hij op bevel van zijn vrouw uit het huis had verjaagd, en Isaak,
de zoon die hij op bevel van zijn God op een altaar had vastgebonden, begroeven
hem samen. Ik heb eerder gezegd dat ze misschien kwamen om zich ervan te
vergewissen dat hij inderdaad gestorven was, maar nu blijkt dat Abrahams
gezegende oude dag ook een positieve invloed uitoefent op de lezer en zijn
interpretatie van de tekst. Nu heb ik het gevoel dat hier sprake is van vergiffenis van
de zoons voor hun vader en misschien zelfs van spijt dat ze niet tijdens zijn leven het
contact met hem hadden hersteld.
De twee zoons begroeven Abraham naast Sara, die een ramp was geweest voor de
een en een moeder voor de ander, en het graf in de grot van Machpela zou vele
eeuwen later ook een betwiste plek worden. Maar of Abraham dit alles had voorzien
is de vraag, en als dat het geval was, is het de vraag of het hem iets zou kunnen
schelen. Hij sleet prettige laatste levensjaren met zijn nieuwe vrouw, zijn nieuwe
bijvrouwen en zijn nieuwe kinderen. Nu, na zijn dood, bevond hij zich ineens weer
aan de zijde van Sara, die hem nauwelijks terug kende - zo goed zag hij eruit.
**
De Uitgelezen Rubriek, de aanwinsten van onze bibliotheek.

Deel 1: Daisy: romans.
Deel 2: Daisy: informatieve boeken.
Deel 3: Braille-enkel: romans.
Deel 4: Braille-enkel: informatieve boeken.
*
Deel 1: Daisy: romans.
1. AUTOBIOGRAFISCHE LITERATUUR.
2. DETECTIVES.
3. ESSAYS
4. HISTORISCHE LITERATUUR.
5. PSYCHOLOGISCHE LITERATUUR.
6. THRILLERS.
*
1. AUTOBIOGRAFISCHE LITERATUUR.
Luc Devoldere.
Lucifers bij de brand : notities.
Dit is een atypisch, verbrokkeld boek. Een essay in scherven, waarin genres en
stijlen worden uitgeprobeerd. Het wordt alleen bijeengehouden door de man die het
schrijft. Het wil geen dagboek zijn, maar een commentaar. Op het leven, de dingen
en de boeken. Ook op de waan van de dag. De auteur wilde op een afstand gaan
staan van die waan, en dan zijn lucifertje afstrijken bij de brand. Een boek om te
lezen en door te bladeren tijdens een lange treinreis. De lezer zal daarna anders
tegen de wereld en de medemens aankijken. Met meer genegenheid, of medelijden,
maar glimlachend.
Speelduur: 7:17. Boeknummer: 18971.
Liliane Wouters.
Vlaams landschap met nonnen.
Vertaald uit het Frans. Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog gaat een jonge
Brusselse op internaat in het Vlaamse dorpje Gijzegem. Ze zal er tot 1949 blijven als
een van de laatste leerlingen van de Franstalige sectie. Dit boek beschrijft scherp,
maar tegelijk met tedere ironie en melancholie, het vaak harde leven op de
normaalschool, die met ijzeren hand werd geleid door nonnen en waar het devies
`Ora et labora' (bid en werk) luidde.
Speelduur: 4:57. Boeknummer: 19008.

Tim Parks.
Leer ons stil te zitten : een scepticus zoekt zin en gezondheid.
Vertaald uit het Engels. Dit boek is het bijzonder onderhoudende verhaal van een
zoektocht naar genezing. Wanneer de auteur wordt gekweld door pijn die niemand
lijkt te kunnen verklaren of verhelpen, wordt hij gedwongen een paar harde
waarheden over de relatie tussen lichaam en geest, over onze hectische
samenleving en over zijn schrijverschap onder ogen te zien. Na een vruchteloze
gang langs de loketten van de traditionele geneeskunde vindt hij tot zijn eigen
verbazing verlichting in het doen van ademhalings- en ontspanningsoefeningen en
van meditatie, en dit was wel het allerlaatste wat hij verwachtte. Gaandeweg rijzen
vragen over het effect van ziekte op het werk van geliefde schrijvers. Iedereen krijgt
op enig moment met ziekte te maken, maar weinigen zullen die ervaring met zo veel
elan, inzicht en intelligentie kunnen beschrijven als Tim Parks.
Speelduur: 13 uur. Boeknummer: 19020.
Margaux Fragoso.
Tijger, tijger.
Vertaald uit het Engels. 'Mag ik met je spelen?' Op een zomerdag in 1985 ontmoet
Margaux, de auteur, de veel oudere Peter in het buurtzwembad en stelt hem precies
die vraag. Zij is zeven, hij is eenenvijftig. Wanneer Peter haar en haar moeder
uitnodigt om bij hem thuis langs te komen, treft het meisje er een waar kinderparadijs
aan. Haar moeder is niet in staat om goed voor Margaux te zorgen en leeft in een
constante angst voor haar agressieve echtgenoot. Ze is Peter dankbaar voor alle
aandacht die hij aan haar dochter besteedt en binnen de kortste keren brengt
Margaux al haar tijd met Peter door. Gaandeweg neemt hij de rol aan van Margaux'
vriend, vader en minnaar.
Speelduur: 11:52. Boeknummer: 19024.
*
2. DETECTIVES.
Bart Debbaut.
Tralies.
Een pyromaan teistert Leuven. Intussen wordt de stad opgeschrikt door verdachte
verdwijningen van jonge vrouwen. Het gruwelijke verbrande lijk van een van hen
wordt teruggevonden in een veld. Als de uitgebrande wagen van een vermiste vrouw
wordt teruggevonden, ziet hoofdinspecteur Leyssens een mogelijk verband met het
dossier van de pyromaan.
Speelduur: 8:29. Boeknummer: 18974.
Val McDermid.
Een spoor van bloed.
Vertaald uit het Engels. Als de 14-jarige Jennifer vermoord en verminkt wordt
aangetroffen, lijkt dat het werk van een gevaarlijke psychopaat. Algauw beseffen de
onderzoekers dat dit nog maar het begin is van een reeks wrede moorden op
jongeren die ogenschijnlijk niets met elkaar te maken hebben. De moordenaar pikt ze
op via internet, doet alsof ze dezelfde interesses hebben en knoopt zogenaamd
vriendschap aan, om hen vervolgens de dood in te drijven.
Speelduur: 17:43. Boeknummer: 18979.

Donna Leon.
Een kwestie van vertrouwen.
Vertaald uit het Engels. Venetië gaat gebukt onder een zinderende hittegolf. Terwijl
de stad overspoeld wordt met toeristen, proberen de Venetianen zelf het hoofd koel
te houden. Ispettore Vianello heeft echter wel wat anders om zich druk over te
maken. Zijn tante onttrekt om onverklaarbare redenen grote sommen geld aan het
familiebedrijf. Vianello komt bij zijn onderzoek op het spoor van een waarzegger die
zijn tante adviseert. Ondertussen ontvangt Guido Brunetti informatie over verdachte
vertragingen bij het lokale gerechtshof. Maar pas als een suppoost van de rechtbank
vermoord wordt, worden de vermoedens van een groter corruptieschandaal binnen
de rechtbank bevestigd.
Speelduur: 10:25. Boeknummer: 18989.
Jos Pierreux.
Een paar gevallen van moord: een ander onderzoek van Luk Borré, de niet altijd
even sympathieke Knokse speurder.
Na een herstelperiode keert Luk Borré terug naar de Knokse brigade. Niet iedereen
juicht hem toe. Een nieuweling die de rangen komt versterken, wordt aan de
speurder toegewezen. Wanneer eerst het zwaar toegetakelde lijk van een bejaarde
dame wordt gevonden en kort nadien de lichamen van een bankdirecteur en een
dierenarts, gaan ze op zoek naar overeenkomsten tussen de slachtoffers. Ze komen
onder zware druk te staan als de pers in de badstad neerstrijkt. Korpsoverste
Mangels, die met ernstige huwelijksproblemen worstelt, lijkt onder de negatieve
aandacht te bezwijken. Ondertussen vinden de speurders verdachten genoeg, maar
die blijken alibi's van gewapend beton te hebben. Als Leopold Lippens zich met de
zaken gaat bemoeien, begint Borré zich ernstig vragen te stellen. Temeer daar de
graaf burgemeester het onderzoek eerder tegenwerkt, dan steunt.
Speelduur: 12:23. Boeknummer: 19026.
*
3. ESSAYS.
Milan Kundera.
Een ontmoeting.
Vertaald uit het Frans. Milan Kundera weet, in deze veelal korte en persoonlijke
essays over leven en kunst, zonder omhaal tot de kern van het door hem
besprokene door te dringen. Kundera's leven, zijn kunstopvattingen, zijn literaire en
muzikale voorkeuren en die op het vlak van de beeldende kunst komen uitvoerig
naar voren. Er zullen weinig schrijvers zijn die met zoveel gemak omgaan met de
grote namen uit de wereldkunst: van Sartre tot Márquez, van Beethoven tot Xenakis.
Kundera vat met een idee of een observatie in kort bestek een heel boek samen.
Speelduur: 5:26. Boeknummer: 18525.
Christophe Vekeman.
Leven is werk : essays, reportages en interviews.
In dit boek bundelt de auteur zijn journalistieke werk, dat eerder voornamelijk in de
Vlaamse krant De Morgen verscheen. Het gaat hier veelal om vlot geschreven
essays over geliefde schrijvers uit Amerika, Rusland, Frankrijk, Nederland (o.a. zijn

grote liefde W.F. Hermans) en Vlaanderen. Daarnaast zijn er ook stukken over
popmuzikanten als Dylan, Zappa, Brood, Gainsbourg en een aantal zeer
interessante interviews waarin hij serieuze en intieme gesprekken heeft met
schrijvers als Brouwers, Brusselmans, Deelder en Mortier.
Speelduur: 11:07. Boeknummer: 18845.
Pierre Bergounioux.
B-17 G.
Vertaald uit het Frans. De Boeiing B-17, wereldwijd bekend onder de naam Vliegend
Fort, was in de Tweede Wereldoorlog het voornaamste hulpmiddel bij de strategische
bombardementen die Duitsland op zijn knieën dwongen. De bommenwerper
vervoerde een tienkoppige bemanning over afstanden van meer dan drieduizend
kilometer, op zeven kilometer hoogte, bij een temperatuur van min vijftig graden,
veelvuldig bestookt door vijandelijk vuur. De Duitse jagers filmden de vliegtuigen die
zij neerschoten. Op basis van het beeld van een tot de ondergang gedoemde B-17
schreef de auteur een epiloog over de luttele seconden waarin de tragedie zich
voltrekt en het toestel in stukken uiteenvalt, over snelheid als twintigste-eeuws
verschijnsel, over de acceleratie van historische veranderingen en over de kansen
van de literatuur.
Speelduur: 2:06. Boeknummer: 18999.
*
4. HISTORISCHE LITERATUUR.
Laurent Binet.
HhhH = Himmlers hersens heten Heydrich.
Bekroning : Prix Goncourt du premier roman, 2010.
Vertaald uit het Frans. Nazikopstuk Reinhard Heydrich, alias 'de beul van Praag' en
'het blonde beest', is uitvinder en uitvoerder van de Shoah, en een van de wreedste
nazi's die het Derde Rijk kende. Hij was de chef van Eichmann en de rechterhand
van Himmler. Bij de SS noemden ze hem HhhH': Himmlers hersens heten Heydrich.
In mei 1942 wordt hij in Praag in zijn open Mercedes getroffen door een granaat. Alle
personages die in dit boek voorkomen hebben bestaan of bestaan nog steeds. Alle
feiten die worden verteld zijn waargebeurd. Maar achter de beschrijving van de
aanslag vindt een andere strijd plaats: die tussen fictie en werkelijkheid. De auteur
voert deze strijd met verve.
Speelduur: 13:05. Boeknummer: 18857.
Irène Némirovsky.
De affaire-Koerilov.
Vertaald uit het Frans. Leon M. heeft het bevel gekregen om Valeriaan Koerilov, de
minister van Onderwijs van tsaar Nikolaas II, uit de weg te ruimen. Maar de
bolsjewiek zal negen lange maanden moeten wachten: zijn bazen willen dat met
deze moord een dodelijke klap wordt toegebracht aan het regime van de tsaar.
Daarom moet de moord plaatsvinden tijdens het staatsiebezoek van de keizer van
Pruisen. Leon M. geeft zich uit voor Marcel Legrand, een Zwitserse arts, en treedt in
dienst van de minister. Door de lange gesprekken die zij samen voeren ontstaat er
paradoxaal genoeg een bijzondere band tussen de minister en zijn toekomstige beul.
Leon M. ontdekt dat hij helemaal niet de wrede man is voor wie men hem houdt. Zijn

haat maakt plaats voor medelijden.
Speelduur: 5 uur. Boeknummer: 18955.
Lawrence Hill.
Het negerboek.
Bekroning: Commonwealth Writers' Prize.
Vertaald uit het Engels. Aminata is nog klein als ze uit Afrika wordt weggevoerd, de
hel van een slavenschip weet te overleven en terechtkomt op een indigoplantage in
Virginia. Ze groeit op in gevangenschap, maar dankzij haar doorzettingsvermogen en
intelligentie weet ze zich vrij te maken. Wat volgt is een uitzonderlijke reis, verteld in
haar eigen woorden, via Canada, Londen en terug naar Afrika.
Speelduur: 15:25. Boeknummer: 19028.
*
5. PSYCHOLOGISCHE LITERATUUR.
Sandro Veronesi.
XY.
Vertaald uit het Italiaans. Op een wintermorgen worden drie inwoners van een
afgelegen bergdorp in Noord-Italië geconfronteerd met elf zwaar verminkte lichamen,
alle door verschillende oorzaken omgekomen, en alle op hetzelfde tijdstip. Niemand
begrijpt wat er is gebeurd. De 42 inwoners van het dorp vallen ten prooi aan de
toesnellende media. Van eenvoudige getuigen van een onbegrijpelijk kwaad worden
zij de onvermoede hoofdfiguren van deze roman. En allen verliezen langzaam de
greep op de werkelijkheid. Don Ermete kan zijn parochianen niet in de steek laten.
Samen met een jonge psychiater die op de vlucht is voor een stukgelopen relatie,
probeert hij deze verloren, weerbarstige mensen te redden. Don Ermete moet zich
schrap zetten om toegang te krijgen tot de nederige woningen waar de waanzin
ontkiemt. X en Y, man en vrouw, geloof en wetenschap, ontmoeten elkaar in deze
weergaloze, beklemmende roman.
Speelduur: 12:09. Boeknummer: 18904.
Roberto Bolano.
Amulet.
Vertaald uit het Spaans. Twaalf dagen lang verstopt Auxilio zich in een wc-hokje van
het universiteitsgebouw in Mexico-Stad, terwijl door de straten om haar heen een
gewelddadige opstand raast. Ze klampt zich vast aan haar grote liefde, de
Mexicaanse poëzie. Oog in oog met de dood zoekt ze zingeving in de schoonheid
van het geschreven woord. "Amulet" is een koortsachtige vertelling, op momenten
zelfs hallucinerend, vol heldhaftige en krankzinnige dichters. De auteur slaagde erin
met dit boek opnieuw fictie te creëren die de geaccepteerde codes van de literatuur
volledig negeert.
Speelduur: 4:47. Boeknummer: 18911.
Anne Delaflotte Mehdevi.
De boekbindster.
Vertaald uit het Frans. Mathilde verruilt haar veelbelovende carrière als diplomate
voor een leven als boekbindster in een klein dorp in de Dordogne. Op een ochtend
krijgt ze het bezoek van een onbekende, knappe man, die even snel verdwijnt als hij

gekomen is. Hij laat een oud boek bij Mathilde achter. Geïntrigeerd door de inhoud
begint ze een speurtocht om de geheimen van het boek te ontrafelen.
Speelduur: 7:05. Boeknummer: 18912.
Maria Sveland.
Bitterbitch : groeipijnen van een jonge moeder.
Vertaald uit het Zweeds. Sara is journaliste, getrouwd én moeder van een peuter van
twee. Ze wil haar stressvolle leven ontvluchten en verlaat haar gezin en het sombere,
winterse Stockholm om een week lang op Tenerife tot rust te komen. Een recht uit
het hart geschreven roman, die iedere jonge vrouw die kinderen heeft of erover
nadenkt ze te krijgen, zou moeten lezen.
Speelduur: 8:54. Boeknummer: 18920.
Graham Swift.
Was je maar hier.
Vertaald uit het Engels. Een caravanpark, een herfstdag in 2006. De voormalige boer
Jack krijgt het bericht dat zijn broer Tom, die hij al jaren niet meer heeft gezien, is
omgekomen tijdens de strijd in Irak. Voor Jack en zijn vrouw Ellie zijn de gevolgen
desastreus. Jack moet een cruciale reis maken om het lichaam van zijn broer in
ontvangst te nemen, waardoor hij wordt gedwongen om zijn diepste geheimen en
pijnlijkste herinneringen onder ogen te zien. Geschreven in zijn typische, gloedvolle
stijl weet Swift een kop uit de krant - 'Soldaat gedood in Irak' - te transformeren tot
een hartverscheurende persoonlijke geschiedenis. Het resultaat is een tragische,
maar ook tedere en humoristische roman van een auteur op de toppen van zijn
kunnen.
Speelduur: 13:20. Boeknummer: 18921.
David Vann.
Caribou Island.
Vertaald uit het Engels. Een echtpaar van middelbare leeftijd woont zeer geïsoleerd
aan de kust van Alaska, met hun volwassen zoon en dochter in de buurt. Aan het
eind van de zomer wil de man overhaast naar het eiland Caribou vertrekken om daar
een hut te bouwen en de winter door te brengen. Al snel worden de onderhuidse
spanningen tussen man en vrouw duidelijk. Ze geven elkaar de schuld van wat er
mis is gelopen in hun leven en spelen daarbij gevaarlijk spel. Ook hun zoon en
dochter hebben zo hun problemen op het gebied van relaties. Naarmate het seizoen
vordert en het kouder wordt, worden de onderlinge relaties grimmiger, tot het
escaleert.
Speelduur: 10. Boeknummer: 18925.
Simone Lenaerts.
Spinnenverdriet.
De schrijfster baseerde dit boek op een ware gebeurtenis. Ze volgde van dichtbij het
strafproces tegen een vrouw die zich door haar wereldvreemde en veranderende
echtgenoot dusdanig getergd weet dat ze alle normbesef verliest en hem in koelen
bloede vermoordt. Met deze geschiedenis verweeft zich het verhaal van drie
jeugdvriendinnen die elkaar jarenlang uit het oog hebben verloren, maar wier wegen
elkaar toevallig weer zullen kruisen. Het is als een moderne Griekse tragedie, waarin
de auteur een veelzijdig en aangrijpend beeld schetst van menselijke relaties: van
genegenheid tot minachting en haat, ambitie en neergang, moederliefde en wraak.

Speelduur: 8:21. Boeknummer: 18943.
Paul Auster.
Sunset Park.
Vertaald uit het Engels. Sunset Park volgt de lotgevallen van een schitterende cast
aan personages tijdens de diepste duisternis van de economische crisis van 2008.
Een mysterieuze jongen in Florida, die de appartementen moet leeghalen van
mensen die hun huis uit zijn gezet. Bijna dwangmatig fotografeert hij duizenden
inderhaast achtergelaten voorwerpen. Een groep jonge mensen die in een
kraakpand wonen in Sunset park, Brooklyn. Een beroemde actrice die zich
voorbereid op haar terugkeer naar Broadway. Een uitgever die wanhopig probeert
zijn bedrijf en zijn huwelijk te redden. Een ziekenhuis voor Kapotte Spullen. Dit zijn
een paar van de elementen die alchemist Auster tot puur goud weet om te smeden.
Een ontroerende roman over hedendaags Amerika en zijn demonen.
Speelduur: 8:37. Boeknummer: 18951.
Jean-Paul Dubois.
Ontwricht.
Vertaald uit het Frans. Het leven van scenarioschrijver Paul Stern, vijftiger,
woonachtig in Toulouse, bevindt zich op een dood punt. Zijn echtgenote Anna zakt
steeds dieper weg in een depressie. Zijn vader hertrouwt, gaat een ander leven
leiden en blijkt min of meer een vreemde voor hem te zijn. Op dat moment krijgt Paul
een aanbod om als scriptschrijver een jaar in Hollywood te komen werken aan de
remake van een Franse film. Wanneer hij in de studio's Selma ontmoet, is hij met
stomheid geslagen. Selma lijkt namelijk als twee druppels water op Anna, maar dan
dertig jaar jonger.
Speelduur: 9:03. Boeknummer: 18953.
Jachym Topol.
De werkplaats van de duivel.
Vertaald uit het Tsjechisch. De verteller in deze roman is geboren en getogen in het
Tsjechische Theresienstadt, waar tijdens de Tweede Wereldoorlog het beruchte
concentratiekamp werd ingericht. Het is een stad vol onderaardse gangen,
catacomben, barakken en geheime plekken. Om de in verval geraakte stad van de
ondergang te redden wordt de herinnering aan de oorlog commercieel uitgebuit. De
verteller wordt ook uitgenodigd om toeristen te helpen lokken naar Wit-Rusland, waar
de duivel zijn werkplaats had, en waar zich vóór, tijdens en na de Tweede
Wereldoorlog slachtingen hebben voorgedaan die de bevolking hebben gehalveerd.
Speelduur: 6:33. Boeknummer: 18976.
*
6. THRILLERS.
David Peace.
Negentienhonderd vierenzeventig.
Vertaald uit het Engels. Een jonge misdaadjournalist moet voor de Yorkshire Post
verslag doen van de bizarre moord op een jong meisje. Op haar levenloze lichaam
zijn twee zwanenvleugels vastgenaaid. Hoe meer hij zich in de zaak verdiept, hoe
meer verbanden hij ziet tussen een serie eerdere kindermoorden. Maar niemand lijkt

interesse te hebben in de zaak. Wanneer hij toch besluit op onderzoek uit te gaan,
belandt hij in een nachtmerrie van corruptie, geweld, sadisme en seksuele obsessie.
Speelduur: 9:25. Boeknummer: 18890.
Patrick De Bruyn.
Dodelijk verlangen.
Bekroning : Hercule Poirotprijs.
Op een dag, nadat ze elkaar jaren niet meer hebben gezien, ontmoet Katelijne haar
jeugdvriend George. Ze storten zich in een hartstochtelijk avontuur van blinde passie.
Maar uitgerekend dan wordt Katelijne brutaal wakker geschud wanneer ze erachter
komt dat haar puberdochter Charlotte op het verkeerde pad is. Om haar dochter voor
vervolging te beschermen en haar affaire met George geheim te houden neemt
Katelijne haar toevlucht tot leugens en komt in een eindeloze spiraal terecht. Moeder
en dochter kunnen elkaar niet vertellen dat ze geheimen hebben ontdekt die de
toekomst van het gezin kunnen verwoesten.
Speelduur: 9:40. Boeknummer: 18984.
Mieke De Loof.
Wrede schoonheid.
Bekroning : Diamanten Kogel.
Aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog is in Wenen een seriemoordenaar
actief. Hij laat zijn slachtoffers, veelal jonge meisjes, achter in houdingen die steeds
verwijzen naar recente schilderijen van de bekende Egon Schiele. Ksaveri Ignatz,
psychiater, jezuïet en geheim agent probeert samen met zijn vriendin Elisabeth de
dader te achterhalen. De tijd dringt, vooral als Bubi, een buurmeisje, vermist raakt.
Speelduur: 6:51. Boeknummer: 18995.
William Lashner.
Erewoord.
Vertaald uit het Engels. Iemand probeert Victor, eigenwijze advocaat te Philadelphia,
erin te luizen. Wanneer zijn vroegere verloofde Julia bij hem op de stoep staat, wordt
hij prompt weer verliefd. Helaas valt haar komst precies samen met de dood van
haar echtgenoot, de man voor wie ze Victor destijds verliet. Hij is doodgeschoten en
de moordenaar is voortvluchtig. Toeval? De politie denkt van niet, zeker niet wanneer
het moordwapen in Victors slaapkamer wordt gevonden en zijn handtekening opduikt
op allerlei fraudeleuze papieren. Maar Victor weet van niets. En Julia ook niet - zegt
ze. Victor zal snel zijn onschuld moeten bewijzen. Hij hoeft alleen maar een
betrouwbare heroïnedealer te vinden, hete curry met geit te leren eten, de gedichten
van Byron te gaan lezen en één komma zeven miljoen dollar - die hij nooit heeft
gehad - terug te betalen aan een moordzuchtige Russische crimineel, en dan is er
geen vuiltje meer aan de lucht...
Speelduur: 11:09. Boeknummer: 19007.
Denis Johnson.
Sta stil.
Vertaald uit het Engels. Een compromisloze thriller, gesitueerd in het westen van de
Verenigde Staten, die verhaalt over een groepje derderangs gangsters in Californië.
De gokverslaafde kleine crimineel Jimmy wordt achtervolgd door Ernest, een
schuldeiser die behalve op geld ook uit is op persoonlijke wraak. Op zijn vlucht komt
Jimmy in aanraking met de mooie en boosaardige Anita. Zij is de ex-vrouw van een

officier van justitie, die haar voor veel geld heeft opgelicht. Jimmy, Ernest en Anita,
alle drie gewetenloos en schietgraag, raken verzeild in een gevaarlijk kat-enmuisspel
vol seks en geweld.
Speelduur: 6:23. Boeknummer: 19017.
Barbara Vine.
De eerlijke vinder.
Vertaald uit het Engels. Een welgestelde kunsthandelaar van vijftig jaar, staat op het
punt om met de mooie arts Ella te trouwen. Hij heeft het roken en drinken inmiddels
onder controle, maar krijgt er een onschuldige verslaving voor terug die nog grote
gevolgen zal hebben. Op een dag vindt hij een envelop met geld, een behoorlijk
bedrag. Hij besluit niet naar de politie te gaan, maar een briefje met de vondst en zijn
telefoonnummer op een lantaarnpaal op te hangen. Dit briefje zorgt ervoor dat de
levens van verschillende mensen, met al hun obsessies, dromen en problemen bij
elkaar komen. Al deze mensen verlangen eigenlijk alleen maar eerlijkheid, maar
moeten daarvoor wel eerst hun donkere kant onder ogen zien.
Speelduur: 11:27. Boeknummer: 19019.
*
Deel 2: Daisy: informatieve boeken.
1. ECONOMIE.
2. EXACTE WETENSCHAPPEN.
3. SOCIALE VRAAGSTUKKEN.
4. SPORT.
*
1. ECONOMIE.
Robert Frank.
Economie verklaart alles.
Economie verklaart alles. Het verklaart waarom producten uit een minibar zo duur
zijn, waarom veiligheidszitjes voor kinderen in de auto verplicht zijn en in het vliegtuig
niet, waarom bij sommige auto's benzinedoppen aan de bestuurderskant zitten en bij
andere aan de passagierskant, waarom verkopers van witgoed deuken slaan in de
apparaten die ze verkopen en nog veel meer. De antwoorden zijn vaak verrassender
dan de vragen zelf. Ze laten zien hoe economische principes werken en geven je
een totaal andere kijk op de wereld.
Speelduur: 10:09. Boeknummer: 18766.
William Easterly.
The white man's burden : waarom heeft ontwikkelingshulp meer kwaad dan goed
gedaan?
We zijn allemaal bekend met de extreme honger en armoede waarmee de armsten
van de wereld te maken hebben. We zijn als individuen en regeringen bereid veel

geld te geven. Maar wat gebeurt er met al die hulp? Waarom zijn er nog steeds
kinderen die sterven, waarom moeten nog steeds zoveel mensen rondkomen met
minder dan een dollar per dag, zonder schoon water, voedsel, sanitair, onderdak,
onderwijs of medicatie? Doen we het dan helemaal fout? Ja! De auteur stelt dat de
grote plannen en fraaie intenties een deel van het probleem zijn; hij hekelt de
zelfgenoegzaamheid en de neerbuigendheid van het Westen. In dit afwisselend
boze, ontroerende en genadeloze boek roept hij iedereen op om
verantwoordelijkheid te nemen, zodat de hulp ook echt daar aankomt waar hij nodig
is.
Speelduur: 18:25. Boeknummer: 18867.
Eric Laureys.
Diamant.
Rond de diamantsector hangt voor velen een waas van geheimzinnigheid. Het boek
licht een tipje van die sluier op door dieper in te gaan op zaken als
diamantontginning, -bewerking en -handel. Ook de geschiedenis van de
diamantsector komt uitgebreid aan bod waarbij onder meer de vestiging van het
Joods diamantmonopolie, de opkomst van het Belgische diamantcentrum en de
positie van De Beers wordt beschreven. In een laatste deel staat de auteur stil bij de
huidige ontwikkelingen met aandacht voor fenomenen als delokalisatie, fiscale fraude
en conflictdiamanten.
Speelduur: 1:07. Boeknummer: 18985.
Herman Matthijs.
Belgische begroting.
In dit boek focust VUB-professor en begrotingsspecialist Herman Matthijs zich op het
huishoudboekje van de Belgische staat. Welke financiële middelen komen er binnen
in België en op welke niveaus? Wat zijn de uitgaven op federaal en op de regionale
niveaus? Is België virtueel failliet? Wat wil dit eigenlijk zeggen? En wat kan een
toekomstige staatshervorming betekenen voor de financiële organisatie van België?
Ook veelgehoorde termen als begrotingstekort, staatsschuld, rentesneeuwbal en
Zilverfonds worden helder uitgelegd.
Speelduur: 1:30. Boeknummer: 18986.
*
2. EXACTE WETENSCHAPPEN.
Lena Clarke De Winne.
Mijn countdown : een ongewone kijk op een buitengewone ruimtevlucht.
In het boek beschrijft Lena Clarke De Winne de ruimtevlucht van haar echtgenoot
Frank De Winne als een van de meest intense menselijke ervaringen. Op 27 mei
2009 wordt Frank, samen met de Rus Roman Romanenko en de Canadees Bob
Thirsk gelanceerd naar het International Space Station (ISS) waar hij zes maanden
lang zal leven en werken. Een bijzondere ervaring, niet alleen voor de astronauten,
maar ook voor hun families die achterblijven.
Speelduur: 7:54. Boeknummer: 18592.
Achilles Cools.
Vleugels.

In 'Vleugels' aanschouwt Achilles Cools met een persoonlijke en filosofische blik de
natuur, en dan vooral vogels. Er zijn vlakbij ontelbare individuen, realiteiten en
entiteiten, die allemaal hun verhaal hebben. Je hoeft geen verre reizen te
ondernemen om de wereld te ontdekken en beter te begrijpen, als we verder kijken
dan onszelf zien we de wereld. Er leeft zoveel om ons heen, en alles met een
individuele levenswandel. Vlakbij gebeurt het belangrijkste nieuws. En ook de mens
is af en toe een boeiende soort, vooral als je hem bekijkt door de ogen van een dier.
Met deze 50 korte teksten weet de auteur zijn omgeving in te lijsten.
Speelduur: 6:48. Boeknummer: 18965.
Stijn Meuris.
Stijn & de sterren: een handboek voor het heelal en omstreken.
Stijn Meuris, als kind al gefascineerd door het onmetelijke universum, gidst in zijn
boek de lezer langs het pad der planeten, sterrenstelsels en bij uitbreiding het hele
heelal. Waar komt het vandaan en waar gaat het in godsnaam naartoe?
Wetenschappelijk verantwoord, uiteraard. Maar ook voorzien van filosofie en
gedachten, in Meuris-stijl.
Speelduur: 4:31. Boeknummer: 18993.
*
3. SOCIALE VRAAGSTUKKEN.
Francesco Forgione.
Maffia export : hoe 'ndrangheta, cosa nostra en camorra de wereld hebben
gekoloniseerd.
In het boek schetst Francesco Forgione, voormalig voorzitter van de Italiaanse
parlementaire onderzoekscommissie naar de maffia, aan de hand van incidenten de
verspreiding en de werkwijze van de cosa nostra, de 'ndrangheta en de camorra,
vooral wat betreft hun rol in de drugshandel. Familiebedrijven en halve dorpen
hebben zich vanuit Zuid-Italië in andere landen gevestigd en dringen door tot de
hogere regionen van de samenleving. Het boek is geschreven in een
onderhoudende, haast filmische stijl met veel anekdotes, gedetailleerde
beschrijvingen en schokkende feiten.
Speelduur: 11:14. Boeknummer: 18872.
Erwin Mortier.
Niemand weet dat ik een mens ben : minderjarige vluchtelingen en hun verhaal.
Romanschrijver Erwin Mortier en fotografe Lieve Blancquaert zochten een aantal
minderjarige vluchtelingen op in opvangcentra - meisjes en jongens uit hun
vaderland verdreven, zonder familie, zonder vrienden en kennissen, alleen in een
onbekende en niet zelden vijandige wereld, die wij graag 'de onze' noemen. Hun
verhalen, trauma's, frustraties en verlangens zijn stuk voor stuk aangrijpend, temeer
omdat Erwin Mortier ze zonder commentaar optekent, direct, nu eens rauw en dan
weer met een eigen poëtische ondertoon.
Speelduur: 4:14. Boeknummer: 18879.
Luk Serré.
Ik kreeg de schuld van de Switel-ramp.
Op 31 december 1994 vloog een kerstboom in brand tijdens het nieuwjaarsfeest in

het Antwerpse Switel-hotel. In het gruwelijke inferno dat daarop volgde lieten 15
mensen het leven en liepen 164 feestgangers verwondingen op. Nu, jaren later,
spreekt de man die het noodlottige feest organiseerde voor het eerst. In het boek
geeft de voormalige cateringmanager van het hotel niet alleen een pakkend
ooggetuigenverslag van de macabere avond, maar klaagt hij ook het onderzoek naar
de oorzaak van de ramp aan.
Speelduur: 3:59. Boeknummer: 18975.
*
4. SPORT.
Frank De Bleeckere.
Alles voor het vak : scheidsrechter Frank De Bleeckere over zijn weg naar de
wereldtop.
In dit boek vertelt Frank De Bleeckere, voetbalscheidsrechter van 1994 tot 2011,
open en vrij over zijn weg naar de wereldtop, zijn wedstrijden in de allergrootste
stadions, zijn ontmoetingen met de allergrootste spelers, zijn ervaringen op de
voorbije Wereldbeker in Zuid-Afrika...
Speelduur: 6:52. Boeknummer: 18769.
Pascal Sergent.
De saga Vandenbroucke : Jean-Luc, Jean-Jacques, Jean-Denis, Frank : vijftig jaar
wielergeschiedenis.
De naam Vandenbroucke kwam weer in de actualiteit in 2009, toen het overlijden
van Frank bekend raakte. Het levenstraject van het enfant terrible van de Belgische
wielersport werd afgesloten in Senegal. Maar de naam Vandenbroucke staat ook
voor 50 jaar Belgische en internationale wielersport. De saga begint met het
sportdebuut van de vader van Frank, Jean-Jacques. Het boek schetst gedetailleerd
het parcours van Jean-Luc, Jean-Jacques, Jean-Denis en Frank Vandenbroucke in
al haar hoogten en laagten.
Speelduur: 8:46. Boeknummer: 18851.
Michel Wuyts.
Wuyts on the road.
Wat vertrouwt Sven Nys een reporter toe op nieuwjaarsdag? Hoe draait een hondse
ervaring op het Belgisch kampioenschap veldrijden toch uit op een zinderende
apotheose? Waarom spreekt mevrouw Valverde meer tot de verbeelding dan haar
belaagde man? Wielercommentator Michel Wuyts gunt ons in een eigenzinnig
dagboek een blik achter gesloten deuren en opent ook in moeilijke thema's zijn hart.
Speelduur: 7:52. Boeknummer: 18982.
Marc Van Staen.
Achter de schermen van de Tour.
Marc Van Staen vertelt in het boek over de coulissen van de Tour, het leven van de
renners buiten de wedstrijd. Hij doet dat aan de hand van getuigenissen, grappige
anekdotes en herinneringen die hij heeft opgetekend.
Speelduur: 4:26. Boeknummer: 19004.
*

Deel 3: Braille-enkel: romans.
1. AUTOBIOGRAFISCHE LITERATUUR.
2. BIOGRAFISCHE LITERATUUR.
3. DETECTIVES.
4. PSYCHOLOGISCHE LITERATUUR.
5. THRILLERS.
6. VERHALEN.
*
1. AUTOBIOGRAFISCHE LITERATUUR.
György Konrád.
Slingerbeweging.
Vertaald uit het Hongaars. In "Slingerbeweging" beschouwt de auteur de invloed van
de Hongaarse geschiedenis op de loop van zijn eigen leven: de Duitse bezetting van
1944, de opstand van 1956, toen Hongarije zich probeerde te ontworstelen aan de
Russische overheersing en de politieke omwenteling van 1989. In boeiende
passages analyseert hij zijn herinneringen, waarbij hij eveneens luchtiger
onderwerpen aanroert, zoals de vele reizen die hij maakte, het dagelijks leven in
Boedapest en zijn liefde voor de literatuur. Hij keert terug naar de jaren van
onderdrukking en vrijheid. Het is een meditatief en filosofisch boek van een groot
schrijver en van een man die met enige zelfspot de balans van zijn leven opmaakt.
253 bladzijden. Boeknummer: 15543.
2. BIOGRAFISCHE LITERATUUR.
Gilles Leroy.
Alabama song.
Bekroning : Prix Goncourt.
Vertaald uit het Frans. Zelda en Scott Fitzgerald vormden het eerste echte
glamourkoppel. Alabama Song vertelt het ongelofelijke verhaal van hun huwelijk dat
aan elkaar hing van losbandige uitspattingen, haat, emotionele afhankelijkheid,
concurrentiestrijd, literaire diefstal en drugsgebruik. Het liefst allemaal voor het oog
van de media. Als eersten ter wereld maken ze van het beroemd zijn een beroep. Hij
een echte dandy, zij extravert en dikwijls briljant, beiden meestal dronken. De
sterauteur en zijn Southern Belle geven de wereld ver voor Marilyn Monroe en Paris
Hilton alles te zien waarmee de cover van de boulevardpers bezaaid zijn.
217 bladzijden. Boeknummer: 15540.
3. DETECTIVES.
A.C. Baantjer.

De Cock en de wortel van het kwaad.
De jonge Gabriëlle komt bij de politie haar broer Jean-Baptiste als vermist opgeven.
Ze heeft haar vriend Felix meegenomen naar het bureau want die kent haar broer
nog uit de tijd dat ze samen lid waren van de Gouden Harten, een club die geld
inzamelt voor goede doelen. Er zijn vreemde elementen in de club geslopen, er is
ook sprake van chantage en fraude. De Cock en Vledder besluiten poolshoogte te
nemen in het clubhuis. Daar heeft het noodlot echter toegeslagen. De rechercheurs
treffen er het lijk aan van Jean-Baptiste. Een stiletto steekt tussen zijn
schouderbladen omhoog en in zijn rechterhand ligt een klein rood hartje.
143 bladzijden. Boeknummer: 15508.
4. PSYCHOLOGISCHE LITERATUUR.
Erik Vlaminck.
Suikerspin.
De eigengereide kermisexploitant Jean-Baptist Van Hooylandt weet de hand te
leggen op de Siamese tweeling Joséphine en Anastasia, die hij op Vlaamse
kermissen tentoonstelt. Het is 1908. Het mensonterende bestaan waartoe hij de
tweeling dwingt, laat diepe sporen na. Honderd jaar na de aankoop zijn de gevolgen
nog altijd merkbaar in de lotgevallen van zijn nageslacht. 'Suikerspin' is een boek vol
ontroerende momenten en humoristische scènes, maar ook met scherpe kanten en
donkere nissen.
286 bladzijden. Boeknummer: 15523.
5. THRILLERS.
Jeff Abbott.
Woede.
Vertaald uit het Engels. Op een avond wordt Ben Forsberg gearresteerd door twee
agenten die hem beschuldigen van de moord op een zakenman en betrokkenheid bij
de dood van zijn vrouw, die twee jaar eerder door een verdwaalde kogel werd
getroffen. Forsberg is onschuldig, maar tot zijn verrassing blijft het bewijs zich tegen
hem opstapelen. Dan wordt hij bevrijd door een CIA-agent die bekendstaat onder de
naam Pelgrim en die wegens verraad door zijn eigen organisatie vogelvrij verklaard
is. Samen beginnen ze aan de missie om hun onschuld te bewijzen - tot Ben erachter
komt wie hem erin heeft geluisd. Dan begint de ellende pas echt...
365 bladzijden. Boeknummer: 15505.
Karin Alvtegen.
Schaduw.
Vertaald uit het Zweeds. Als de voormalige huishoudster van de beroemde schrijver
Axel Ragnerfeldt overlijdt, ontstaat er paniek bij de bedlegerige Nobelprijswinnaar. In
zijn schijnbaar zo perfecte leven komt namelijk een geheim voor dat zo gruwelijk is
dat het, als de details ervan aan het licht komen, het bouwwerk van zijn roem voor de
ogen van het nageslacht zal doen instorten. Verlamd door een beroerte, waardoor
Ragnerfeldt niet meer met de buitenwereld kan communiceren, moet hij machteloos
afwachten wat er zal gebeuren. Hij weet maar al te goed dat er in zijn kast
documenten liggen die hij allang had moeten verbranden.
318 bladzijden. Boeknummer: 15506.

Guy Segers.
De collectie.
Restaurateur-schilder Georges Ouvry moet in een Antwerpse woning een
plafondschildering herstellen waarop het oudtestamentische tafereel van de kuise
Suzanne staat afgebeeld. Gaandeweg ontsluiert hij het mysterie rond dit werk. Deze
historische thriller speelt zich af tegen de achtergrond van de Eerste Wereldoorlog in
Antwerpen.
289 bladzijden. Boeknummer: 15515.
George Pelecanos.
Geen weg terug.
Vertaald uit het Engels. Drie tieners rijden op een hete zomermiddag in 1972 door
een buurt van Washington DC. Een kort moment van razernij wordt gevolgd door
wraak. Zes levens veranderen voorgoed als er geen weg terug blijkt te zijn.
Vijfendertig jaar later. Een overlevende van die noodlottige dag zoekt een andere
overlevende op en reikt hem de hand ter verzoening. Maar een derde overlevende is
net ontslagen uit de gevangenis en is uit op genoegdoening, op welke manier dan
ook.
309 bladzijden. Boeknummer: 15539.
Marc Cave.
Hellevaart.
Bob Dierickx is een hardwerkende en ambitieuze filiaaldirecteur van de Fortisbank.
Jammer dat hij met vrouwen wat vlot omspringt. Hij staat zwaar onder werkdruk,
maar als daar ook nog eens ernstige bedreiging en afpersing van een Poolse
maffiabaas bijkomen, kan hij de spanning bijna niet meer aan. Alle pogingen die hij in
het werk stelt, werken averechts uit. Het wordt echt heel ernstig, als ook zijn gezin bij
de gebeurtenissen betrokken wordt.
344 bladzijden. Boeknummer: 15542.
*
6. VERHALEN.
Li Yiyun.
Gouden jongen, meisje van smaragd.
Vertaald uit het Engels. De verhalen in deze bundel spelen zich hoofdzakelijk af in
het China van de eenentwintigste eeuw, waar economische vooruitgang de wereld
voor altijd heeft veranderd. Achter dit masker van voorspoed proberen de
hoofdpersonen hun plaats te vinden in een voor hen nog onbekende wereld. Een
weduwnaar haalt herinneringen op aan zijn overleden vrouw en verbaast zich over
een ongehuwde dame die condooms koopt. Een stel van middelbare leeftijd verliest
hun enige dochter en keert terug naar China om een jonge vrouw als
surrogaatdochter in te huren. De verhalen van Li vormen een indringend verslag van
een veranderende wereld.
237 bladzijden. Boeknummer: 15536.
*
Deel 4: Braille-enkel: informatieve boeken.

1. GESCHIEDENIS.
2. GEZONDHEID.
3. OPVOEDING EN ONDERWIJS.
*
1. GESCHIEDENIS.
Astrid Bammens.
Mathilde: prinses der harten.
Jonkvrouw Mathilde D'Udekem D'Acoz, geboren in Ukkel op 20 januari 1973 als
oudste kind van een Belgische graaf en een Poolse gravin, stapte de Belgische
geschiedenis in toen ze in 1999 in het huwelijk trad met kroonprins Filip. In deze
biografie schetst de auteur een beeld van Mathildes ouders en haar kinder- en
schooltijd. Daarna gaat ze uitgebreid in op de verloving van Filip en Mathilde en
wordt er veel aandacht besteed aan Mathildes leven als kroonprinses en het
gezinsleven.
351 bladzijden. Boeknummer: 15509.
Inge De Bruyne.
We zullen ze krijgen! : brancardiers aan het IJzerfront 1914-1918.
Centraal in deze originele en knap uitgewerkte historische studie over een minder
bekend onderdeel van de Belgische betrokkenheid in de Eerste Wereldoorlog, staat
het dagboek van Valère De Boodt, een 18-jarige onderwijzer die bij het uitbreken van
de vijandelijkheden dienst nam als brancardier. Deze aangrijpende
dagboekfragmenten en brieven aan collega's verlenen de lezer inzage in de angsten,
twijfels en beproevingen aan het front. De getuigenis van Valère De Boodt wordt
aangevuld met de verhalen van zes andere brancardiers die zijn pad kruisten.
279 bladzijden. Boeknummer: 15510.
Mark Van den Wijngaert.
België en zijn koningen: van macht naar invloed.
Bij het ontstaan van de Belgische natie in 1830 koos men voor een erfelijke
monarchie die aan banden gelegd werd door de ministeriële verantwoordelijkheid.
Het is dus de regering die de lakens uitdeelt en politieke verantwoording schuldig is
aan het verkozen parlement. Het concept was modern en baanbrekend in zijn tijd,
waardoor de koningen zich maar moeilijk konden vinden in deze liberale grondwet.
Die vaststelling is meteen het uitgangspunt van dit beknopt historisch overzicht van
de Belgische vorsten, met als rode draad de geleidelijke evolutie van macht naar
invloed in hun respectievelijke bewindsjaren.
183 bladzijden. Boeknummer: 15519.
2. GEZONDHEID.
Winiefred Van Killegem.
Kleine kwaaltjes? : de oplossing van Winiefred.
Met deze gids zijn o.a. roos, gesprongen lippen, darmkrampen en vermoeide benen

voorgoed verleden tijd. Een onmisbaar boekje boordevol recepten en handige tips
om op een goedkope én natuurlijke manier gezond te worden en te blijven. De auteur
wil zo oude wijsheden, die in onze moderne tijd verloren zijn gegaan, weer in ere
herstellen.
80 bladzijden. Boeknummer: 15520.
3. OPVOEDING EN ONDERWIJS.
Giel Vaessen.
Een wervelkind : praktisch handboek voor ouders van kinderen met ADHD, een pittig
temperament of tegendraads gedrag.
Op een toegankelijke manier schetst dit boek wat ADHD is, hoe het ontstaat en hoe
ermee om te gaan. Ook wanneer de diagnose niet is gesteld - in geval van druk
gedrag, impulsiviteit, slechte concentratie en ernstig tegendraads gedrag - kan deze
'gebruiksaanwijzing' op temperamentvolle kinderen worden toegepast. Dankzij dit
inzicht kunnen ouders met hun kinderen adequater reageren op dagdagelijkse
zaken, terugkerende probleemsituaties of te nemen hindernissen.
116 bladzijden. Boeknummer: 15518.
EINDE.