Kinderboeken over kanker
Kinderboeken over kanker
Kinderboeken over kanker
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
W. SCHLESSEL HARPMAN<br />
1 ’t IS NIET EERLIJK (kleurenkopie in snelhechter)<br />
Als een ouder <strong>kanker</strong> heeft<br />
Van Reemst uitgeverij, Houten, 1998<br />
Lisa woont in de grote stad, samen met haar vader, moeder, zusje en broertje. Op<br />
een dag vertelt papa dat Lisa’s moeder ernstig ziek is en naar het ziekenhuis moet;<br />
ze heeft <strong>kanker</strong>. Lisa weet niet wat dat is en maakt zich zorgen. Wie moet er nu voor<br />
haar, haar zusje en broertje zorgen? Wordt mama wel weer beter? Waarom wordt<br />
mama kaal? Is mama ziek omdat Lisa wel eens ongehoorzaam is? Of is mama zelf<br />
stout geweest? Het is allemaal niet eerlijk!<br />
Mama geeft Lisa een ‘zorgendoosje” om al haar grote en kleine zorgen in te bewaren<br />
en vertelt Lisa precies wat er met haar gebeurt, zodat Lisa zich niet ongerust hoeft te<br />
maken.<br />
’t Is niet eerlijk is een openhartig boekje voor kinderen vanaf zeven jaar, waarin alle<br />
gevoelens van angst, onzekerheid en schuld die kinderen kunnen ervaren als hun<br />
vader of moeder ernstig ziek is, op begrijpelijke wijze worden behandeld.
VERENIGING OUDERS, KINDEREN EN KANKER<br />
2 RADIO-ROBBIE<br />
En zijn gevecht tegen de slechte <strong>kanker</strong>cellen<br />
Drukkerij Hoekman Zwolle b.v. , 1998<br />
Dit boekje werd in opdracht van de vereniging “Ouders, kinderen en <strong>kanker</strong>”<br />
ontworpen door studenten van de Hogeschool Eindhoven naar het idee van het<br />
boekje Chemo-Kasper.
VERENIGING OUDERS, KINDEREN EN KANKER<br />
3 CHEMO-KASPER<br />
En zijn jacht op de slechte <strong>kanker</strong>cellen<br />
Idee en verhaal van Helle Motzfeldt<br />
Drukkerij Hoekman Zwolle b.v. , 1994, 4 e druk 2001<br />
Vertaald uit het Deens<br />
Dit boekje legt in begrijpbare taal voor kinderen uit wat <strong>kanker</strong> is, en hoe<br />
chemotherapie werkt.
Gabrielle Schlichting<br />
4 Prinses Lucie en de Chemo-ridders<br />
2001. Vereniging Ouders, kinderen en <strong>kanker</strong>.<br />
In dit prentenboekje wordt verteld <strong>over</strong> prinses Lucie. Zij heeft <strong>kanker</strong> en wordt<br />
geopereerd en behandeld met chemotherapie. Dit boekje is goed te gebruiken om<br />
aan kinderen uit te leggen wat een operatie en behandeling met chemotherapie<br />
inhoudt. Er wordt gebruik gemaakt van eenvoudige taal en duidelijke afbeeldingen.<br />
Te gebruiken voor kinderen in de leeftijd van circa 3 tot 9 jaar.
N. WARNARS-KLEVERLAAN & C. MOLENKAMP<br />
5 MAM, WORDT HET OOIT NOG EENS ALS VROEGER?<br />
Een leidraad voor ouders en verzorgers van kinderen met <strong>kanker</strong><br />
Nel Warnars-Kleverlaan & Conny Molenkamp, Heiloo/Amsterdam, 1999<br />
Op het moment dat je te horen krijgt dat je kind <strong>kanker</strong> heeft, stort je wereld in. Vanaf<br />
dat ogenblik zal je leven beheerst worden door onzekerheid en angst, maar ook door<br />
hoop. De behandeling van een kind met <strong>kanker</strong> grijpt diep in in het leven van het kind<br />
en het gezin. Naast de emotionele problematiek zijn er vele praktische vragen<br />
waarmee je als ouder van een kind met <strong>kanker</strong> wordt geconfronteerd. Hoe vertel ik<br />
het aan klasgenootjes, familie en vrienden? Hoe kan ik mijn kind zo goed mogelijk<br />
begeleiden? Hou houd ik mezelf op de been? Hoe gaan we verder als de<br />
behandeling klaar is?<br />
Op grond van persoonlijke ervaringen gaan de auteurs met de ouders op zoek naar<br />
mogelijke oplossingen. Daarmee is dit boek een informatiebron voor ouders van<br />
kinderen met <strong>kanker</strong> en voor een ieder die daarbij betrokken is.<br />
Drs. Nel Warnars-Kleverlaan is psycholoog en auteur en heeft zich gespecialiseerd<br />
op het gebied van de oncologie. Ze schrijft, geeft bijscholingen en begeleidt ouders<br />
en kinderen. Ze is moeder van een zoon die behandeld is voor <strong>kanker</strong>.<br />
Drs. Conny Molenkamp is kinderverpleegkundige en psycholoog. Ze is acht jaar<br />
werkzaam geweest op de afdeling kinderoncologie van het Emma Kinderziekenhuis<br />
AMC te Amsterdam en werkt nu bij Thuiszorg Zaanstreek/Waterland te Purmerend.
W. SCHLESSEL HARPMAN<br />
6 HOE VERTEL IK HET MIJN KINDEREN?<br />
Als een ouder <strong>kanker</strong> heeft<br />
Van Reemst uitgeverij, Houten, 1998<br />
Als bij een ouder <strong>kanker</strong> wordt geconstateerd, heeft dat zeer grote gevolgen voor het<br />
gezin. De angst voor wat komen gaat kan verlammend werken op de gewone<br />
gezinssituatie. En dan komen de vragen: Hoe vertel ik het mijn kinderen? en Hoe kan<br />
in m’n kinderen troost en hoop geven in deze onzeker periode waarin ik eigenlijk alle<br />
energie nodig heb om mijzelf staande te houden?<br />
Wendy Schlessel Harpman is moeder, arts en <strong>kanker</strong>patiënte. In Hoe vertel ik het<br />
mijn kinderen? geeft zij duidelijke en bruikbare adviezen aan ouders die de strijd<br />
aanbinden met een levensbedreigende ziekte en voor de taak staan om hun<br />
kinderen op een gewone manier op te voeden en troost te bieden. Aan de hand van<br />
haar eigen ervaringen beschrijft zij de verschillende stappen in het ziekteproces, van<br />
diagnose tot behandeling, van opbouwende fase van het herstel tot de mogelijke<br />
confrontatie met de dood. Harpman richt zich in haar boek niet alleen tot ouders met<br />
jonge kinderen, maar ook tot alleenstaande ouders en ouders met tieners. Hoe vertel<br />
ik het mijn kinderen? is zó geschreven dat het ook bij ziekte van andere familieleden<br />
een belangrijke hulp kan zijn.
H. STOLP<br />
7 DE GOUDEN VOGEL Dagboek van een stervende jongen<br />
Lemniscaat b.v., Rotterdam, 1988<br />
Johan ligt in het ziekenhuis. Hij is heel erg ziek en hij denkt dat hij niet meer beter<br />
wordt. Op een dag ziet hij drie vogels op de vensterbank: een gouden, een blauwe<br />
en een groene vogel. De blauwe vogel zegt dat hij Victor heet.<br />
Victor trippelt nu <strong>over</strong> de vensterbank, kijkt mij nog een keer ernstig aan, spreidt dan<br />
zijn vleugels en vliegt op. De groene vogel gaat hem achterna. In zijn gespreide<br />
groene vleugels zitten gele spetters, zoals in de veren van een pauw. Ik zie de beide<br />
vogels kleiner worden. Dan zijn het nog maar stipjes in de verte. Tenslotte zijn ze<br />
verdwenen. De gouden vogel is klaar met pikken. Hij heeft ook blauwe ogen zie ik,<br />
maar lichter dan die van de blauwe vogel, zo licht als het water van de zee. Het lijkt<br />
alsof die ogen mij naar hem toe trekken. Ik zweef van mijn bed naar hen toe. De pijn<br />
is weg en ik voel mij gelukkig. Dan is de gouden vogel plotseling weg van het ene<br />
moment op het andere. Ik voel de pijn wee, maar ben nog steeds blij van binnen.<br />
Victor komt regelmatig terug aan zijn bed en Johan kijkt erg uit naar die momenten.<br />
Dan voelt hij zich blij, net als tijdens de bezoekjes van baby Alex.<br />
De gouden vogel ziet Johan voorlopig niet meer. Victor zegt dat hij terug zal komen<br />
als de prunusboom voor zijn raam bloeit. Daar blijft Johan op wachten.
Yarden uitvaartverzekering en – verzorging<br />
8 Mamma, Langoor wordt niet wakker<br />
Zelfs voor volwassenen is de dood maar moeilijk te begrijpen. Kinderen worden soms<br />
op zeer jonge leeftijd geconfronteerd met de dood. Een opa of oma en soms een van<br />
beide ouders en broertje of zusje.<br />
De belevingswereld van kinderen is een andere dan bij volwassenen. Dat maakt het<br />
moeilijk om aan een kind uit te leggen wat het betekent als iemand doodgaat.<br />
“Mamma, Langoor wordt niet wakker” is een initiatief van Yarden Uitvaartverzekering<br />
en –verzorging. Langoor, het konijn van Bastiaan, gaat dood. Bastiaans moeder<br />
probeert uit te leggen dat ook andere dieren en mensen doodgaan. Als later in het<br />
verhaal oma <strong>over</strong>lijdt, is de eerste reactie van Bastiaan dat oma nu bij Langoor is…<br />
“Mamma, Langoor wordt niet wakker” kan een hulpmiddel zijn voor ouders en<br />
verzorgers om kinderen uit te leggen wat dood betekent. In de tekst zijn moeilijke<br />
woorden en begrippen zoveel mogelijk vermeden. Daardoor is het boekje, voor<br />
kinderen met enige leeservaring, ook zelfstandig te lezen.<br />
De tekst is kritisch bekeken door een kinderarts, een kinderpsycholoog en docenten<br />
en leerlingen van vier basisscholen verspreid <strong>over</strong> het land.
P. STUVEL<br />
9 EEN BLOES MET ARMEN<br />
'Een boekje voor kinderen van wie de moeder borst<strong>kanker</strong> heeft. Geschreven<br />
vanuit de wereld van een kind, in de taal van een kind.'<br />
Uitgeverij Podium, Amsterdam, 2001<br />
In 1998 kreeg Pieke Stuvel borst<strong>kanker</strong>. Ze werd bestraald en onderging een<br />
chemokuur. In 'een bloes met armen' beschrijft ze het ziekteproces, gezien door de<br />
ogen van haar toen negenjarige dochter Anna. Het verhaal laat zien dat een<br />
kinderleven gewoon doorgaat, met alle daarbij horende pleziertjes en pijntjes. Anna's<br />
rotsvaste vertrouwen in een goede afloop geeft haar een ontwapenende kijk op de<br />
ziekte en de vele, soms slopende behandelingen.<br />
'Een bloes met armen' is in eerste instantie geschreven voor kinderen vanaf acht<br />
jaar. Maar deze ontroerende vertelling zal jong en oud aanspreken en velen tot steun<br />
zijn.
10 KINDEREN EN DE DOOD<br />
Elisabeth Kübler-Ross<br />
1983 Uitgeverij Westland nv, Schoten (B)<br />
Elisabeth Kübler-Ross schreef dit boek vooral voor ouders van een ongeneeslijk ziek<br />
kind. Gebruikmakend van brieven die veel ouders haar hebben gestuurd, biedt zij<br />
troost en bemoediging. Daarnaast geeft zij praktische adviezen. Zo vertelt zij hoe<br />
belangrijk het is dat het kind de laatste dagen van zijn leven thuis doorbrengt.<br />
Volgens Kübler-Ross weten stervende kinderen (niet altijd bewust) wat er met hen<br />
aan de hand is en zullen zij er op een bepaald moment <strong>over</strong> willen praten. Daarom<br />
moeten zij de gelegenheid krijgen hun natuurlijke angst te uiten, zowel mondeling als<br />
in tekeningen, briefjes, etc.<br />
Het boek maakt duidelijk hoe het onvermijdelijke draaglijk kan worden gemaakt. Hoe<br />
in de laatste dagen het bezoek kan worden geregeld en hoe de andere kinderen in<br />
het gezin bij de zorg voor de zieke kunnen worden betrokken. Hoe ieder op zijn eigen<br />
wijze afscheid kan nemen en hoe de dood van het kind te verwerken is. De schrijfster<br />
richt zich heel in het bijzonder tot ouders van kinderen die plotseling om het leven zijn<br />
gekomen, door een misdrijf of ongeval of doordat zij zelf hun leven hebben<br />
beëindigd. Ook nu zegt zij: “kinderen die de dood hebben leren kennen, zijn onze<br />
beste leermeesters inzake het leven”.
Elisabeth Kübler-Ross is een wereldbekend medicus, psychiater en thanaloog,<br />
bekend door haar werk met kinderen en aidspatiënten, terwijl zij ook de<br />
hospitiumbeweging in de Verenigde Staten heeft geïntroduceerd. Haar boeken zijn<br />
vertaald in twintig talen. Zij woont in Scottsdale, Arizona.
11 OVER LEVEN EN DOOD<br />
Een boek voor jongeren <strong>over</strong> afscheid nemen en loslaten<br />
Marja Baseler<br />
2010 The house of Books, Vianen/Antwerpen<br />
Eén van de ingrijpendste gebeurtenissen in je leven is het verlies van iemand die je<br />
dierbaar is door de dood. Wat verandert er in je leven als je hiermee te maken krijgt?<br />
Als je weet dat je een naaste gaat verliezen, voelt het alsof je wereld instort. Zo’n<br />
groot gemis in je leven roept meestal veel vragen op. Waarom <strong>over</strong>komt jou dit? Hoe<br />
kom je er ooit nog <strong>over</strong>heen? Bij wie kun je terecht om je verdriet te delen?<br />
Dit boek is speciaal voor jongeren geschreven en kan jou helpen bij het afscheid en<br />
het loslaten van degene van wie je veel houdt.<br />
Je leest <strong>over</strong> sterven, de uitvaart en alle emoties waarmee je te maken kunt krijgen.<br />
Het staat vol praktische aanwijzingen om zo goed mogelijk door deze moeilijke<br />
periode heen te komen.<br />
Marja Baseler (1959) woont in Utrecht. Ze schrijft voornamelijk informatieve kinder-<br />
en jeugdboeken. Voor dit boek heeft zij met vele jongeren gesproken die een naaste<br />
hebben verloren.
12 MAMA´S BORST IS ZIEK<br />
Hanneke de Jager<br />
2012 Uitgeverij Den Boer-De Ruiter, Vlissingen<br />
Mama is ziek. Want ze heeft een gemeen bobbeltje in haar borst.<br />
Een zeer beeldend, vernieuwend en kleurig prentenboek, speciaal geschreven en<br />
geïllustreerd voor jonge kinderen die een moeder hebben met borst<strong>kanker</strong>.<br />
Ondanks het beladen onderwerp is het een optimistisch boek, dat duidelijkheid<br />
schept en ondersteuning geeft aan kinderen en volwassenen die geconfronteerd<br />
worden met borst<strong>kanker</strong>.<br />
Het boek is gemaakt vanuit het perspectief van het kind en alle gevoelens en vragen<br />
die daarbij komen kijken.<br />
Een troostvol en hoopvol boek, met hier een daar een knipoog!
KWF Kankerbestrijding<br />
A Halte Kanker (dvd)<br />
Als een van je ouders <strong>kanker</strong> heeft<br />
Frame Mediaprodukties, Amsterdam<br />
Als een van je ouders <strong>kanker</strong> heeft, is dat zwaar waardeloos. Het verandert je leven.<br />
Je wordt er onzeker en verdrietig van en soms ook kwaad.<br />
Anthony, Annemiek, Ellen, Justin, Debbie, Tim en Lisette (13-19 jr) vertellen niet<br />
alleen hun verhaal, maar geven ook tips en informatie. Bovendien hebben ze met zijn<br />
allen een <strong>kanker</strong>clip gemaakt, een clip waarin ze alles laten zien wat ze belangrijk<br />
vinden.
KWF/Nederlandse Kankerbestrijding<br />
B Een vader of moeder met <strong>kanker</strong> (DVD + video)<br />
2001, Frame Mediaprodukties, Amsterdam<br />
De voorlichtingsvideo geeft een beeld van zowel kinderen als ouders. Anouk, Koen,<br />
Nina, Inge, Lesley en Kelly zijn tussen de 6 en 16 jaar en hebben ouders die nog<br />
behandeld worden, ernstig ziek zijn of alweer aan de beterende hand zijn.<br />
Ze laten zien wat <strong>kanker</strong> voor hen betekent en hoe ze daarmee omgaan. Hun ouders<br />
vertellen hoe ze hun kinderen daarin proberen te ondersteunen.<br />
Centrale thema’s zijn: praten <strong>over</strong> ziekte en dood, openheid, reacties en<br />
gedragingen, fantasie en school. De video is bedoeld patiënten, leerkrachten en<br />
hulpverleners en biedt ruimte voor discussie.
W. SCHLESSEL HARPMAN<br />
1 ’t IS NIET EERLIJK (kleurenkopie in snelhechter)<br />
Als een ouder <strong>kanker</strong> heeft<br />
Van Reemst uitgeverij, Houten, 1998<br />
Lisa woont in de grote stad, samen met haar vader, moeder, zusje en broertje. Op<br />
een dag vertelt papa dat Lisa’s moeder ernstig ziek is en naar het ziekenhuis moet;<br />
ze heeft <strong>kanker</strong>. Lisa weet niet wat dat is en maakt zich zorgen. Wie moet er nu voor<br />
haar, haar zusje en broertje zorgen? Wordt mama wel weer beter? Waarom wordt<br />
mama kaal? Is mama ziek omdat Lisa wel eens ongehoorzaam is? Of is mama zelf<br />
stout geweest? Het is allemaal niet eerlijk!<br />
Mama geeft Lisa een ‘zorgendoosje” om al haar grote en kleine zorgen in te bewaren<br />
en vertelt Lisa precies wat er met haar gebeurt, zodat Lisa zich niet ongerust hoeft te<br />
maken.<br />
’t Is niet eerlijk is een openhartig boekje voor kinderen vanaf zeven jaar, waarin alle<br />
gevoelens van angst, onzekerheid en schuld die kinderen kunnen ervaren als hun<br />
vader of moeder ernstig ziek is, op begrijpelijke wijze worden behandeld.
VERENIGING OUDERS, KINDEREN EN KANKER<br />
2 RADIO-ROBBIE<br />
En zijn gevecht tegen de slechte <strong>kanker</strong>cellen<br />
Drukkerij Hoekman Zwolle b.v. , 1998<br />
Dit boekje werd in opdracht van de vereniging “Ouders, kinderen en <strong>kanker</strong>”<br />
ontworpen door studenten van de Hogeschool Eindhoven naar het idee van het<br />
boekje Chemo-Kasper.
VERENIGING OUDERS, KINDEREN EN KANKER<br />
3 CHEMO-KASPER<br />
En zijn jacht op de slechte <strong>kanker</strong>cellen<br />
Idee en verhaal van Helle Motzfeldt<br />
Drukkerij Hoekman Zwolle b.v. , 1994, 4 e druk 2001<br />
Vertaald uit het Deens<br />
Dit boekje legt in begrijpbare taal voor kinderen uit wat <strong>kanker</strong> is, en hoe<br />
chemotherapie werkt.
Gabrielle Schlichting<br />
4 Prinses Lucie en de Chemo-ridders<br />
2001. Vereniging Ouders, kinderen en <strong>kanker</strong>.<br />
In dit prentenboekje wordt verteld <strong>over</strong> prinses Lucie. Zij heeft <strong>kanker</strong> en wordt<br />
geopereerd en behandeld met chemotherapie. Dit boekje is goed te gebruiken om<br />
aan kinderen uit te leggen wat een operatie en behandeling met chemotherapie<br />
inhoudt. Er wordt gebruik gemaakt van eenvoudige taal en duidelijke afbeeldingen.<br />
Te gebruiken voor kinderen in de leeftijd van circa 3 tot 9 jaar.
N. WARNARS-KLEVERLAAN & C. MOLENKAMP<br />
5 MAM, WORDT HET OOIT NOG EENS ALS VROEGER?<br />
Een leidraad voor ouders en verzorgers van kinderen met <strong>kanker</strong><br />
Nel Warnars-Kleverlaan & Conny Molenkamp, Heiloo/Amsterdam, 1999<br />
Op het moment dat je te horen krijgt dat je kind <strong>kanker</strong> heeft, stort je wereld in. Vanaf<br />
dat ogenblik zal je leven beheerst worden door onzekerheid en angst, maar ook door<br />
hoop. De behandeling van een kind met <strong>kanker</strong> grijpt diep in in het leven van het kind<br />
en het gezin. Naast de emotionele problematiek zijn er vele praktische vragen<br />
waarmee je als ouder van een kind met <strong>kanker</strong> wordt geconfronteerd. Hoe vertel ik<br />
het aan klasgenootjes, familie en vrienden? Hoe kan ik mijn kind zo goed mogelijk<br />
begeleiden? Hou houd ik mezelf op de been? Hoe gaan we verder als de<br />
behandeling klaar is?<br />
Op grond van persoonlijke ervaringen gaan de auteurs met de ouders op zoek naar<br />
mogelijke oplossingen. Daarmee is dit boek een informatiebron voor ouders van<br />
kinderen met <strong>kanker</strong> en voor een ieder die daarbij betrokken is.<br />
Drs. Nel Warnars-Kleverlaan is psycholoog en auteur en heeft zich gespecialiseerd<br />
op het gebied van de oncologie. Ze schrijft, geeft bijscholingen en begeleidt ouders<br />
en kinderen. Ze is moeder van een zoon die behandeld is voor <strong>kanker</strong>.<br />
Drs. Conny Molenkamp is kinderverpleegkundige en psycholoog. Ze is acht jaar<br />
werkzaam geweest op de afdeling kinderoncologie van het Emma Kinderziekenhuis<br />
AMC te Amsterdam en werkt nu bij Thuiszorg Zaanstreek/Waterland te Purmerend.
W. SCHLESSEL HARPMAN<br />
6 HOE VERTEL IK HET MIJN KINDEREN?<br />
Als een ouder <strong>kanker</strong> heeft<br />
Van Reemst uitgeverij, Houten, 1998<br />
Als bij een ouder <strong>kanker</strong> wordt geconstateerd, heeft dat zeer grote gevolgen voor het<br />
gezin. De angst voor wat komen gaat kan verlammend werken op de gewone<br />
gezinssituatie. En dan komen de vragen: Hoe vertel ik het mijn kinderen? en Hoe kan<br />
in m’n kinderen troost en hoop geven in deze onzeker periode waarin ik eigenlijk alle<br />
energie nodig heb om mijzelf staande te houden?<br />
Wendy Schlessel Harpman is moeder, arts en <strong>kanker</strong>patiënte. In Hoe vertel ik het<br />
mijn kinderen? geeft zij duidelijke en bruikbare adviezen aan ouders die de strijd<br />
aanbinden met een levensbedreigende ziekte en voor de taak staan om hun<br />
kinderen op een gewone manier op te voeden en troost te bieden. Aan de hand van<br />
haar eigen ervaringen beschrijft zij de verschillende stappen in het ziekteproces, van<br />
diagnose tot behandeling, van opbouwende fase van het herstel tot de mogelijke<br />
confrontatie met de dood. Harpman richt zich in haar boek niet alleen tot ouders met<br />
jonge kinderen, maar ook tot alleenstaande ouders en ouders met tieners. Hoe vertel<br />
ik het mijn kinderen? is zó geschreven dat het ook bij ziekte van andere familieleden<br />
een belangrijke hulp kan zijn.
H. STOLP<br />
7 DE GOUDEN VOGEL Dagboek van een stervende jongen<br />
Lemniscaat b.v., Rotterdam, 1988<br />
Johan ligt in het ziekenhuis. Hij is heel erg ziek en hij denkt dat hij niet meer beter<br />
wordt. Op een dag ziet hij drie vogels op de vensterbank: een gouden, een blauwe<br />
en een groene vogel. De blauwe vogel zegt dat hij Victor heet.<br />
Victor trippelt nu <strong>over</strong> de vensterbank, kijkt mij nog een keer ernstig aan, spreidt dan<br />
zijn vleugels en vliegt op. De groene vogel gaat hem achterna. In zijn gespreide<br />
groene vleugels zitten gele spetters, zoals in de veren van een pauw. Ik zie de beide<br />
vogels kleiner worden. Dan zijn het nog maar stipjes in de verte. Tenslotte zijn ze<br />
verdwenen. De gouden vogel is klaar met pikken. Hij heeft ook blauwe ogen zie ik,<br />
maar lichter dan die van de blauwe vogel, zo licht als het water van de zee. Het lijkt<br />
alsof die ogen mij naar hem toe trekken. Ik zweef van mijn bed naar hen toe. De pijn<br />
is weg en ik voel mij gelukkig. Dan is de gouden vogel plotseling weg van het ene<br />
moment op het andere. Ik voel de pijn wee, maar ben nog steeds blij van binnen.<br />
Victor komt regelmatig terug aan zijn bed en Johan kijkt erg uit naar die momenten.<br />
Dan voelt hij zich blij, net als tijdens de bezoekjes van baby Alex.<br />
De gouden vogel ziet Johan voorlopig niet meer. Victor zegt dat hij terug zal komen<br />
als de prunusboom voor zijn raam bloeit. Daar blijft Johan op wachten.
Yarden uitvaartverzekering en – verzorging<br />
8 Mamma, Langoor wordt niet wakker<br />
Zelfs voor volwassenen is de dood maar moeilijk te begrijpen. Kinderen worden soms<br />
op zeer jonge leeftijd geconfronteerd met de dood. Een opa of oma en soms een van<br />
beide ouders en broertje of zusje.<br />
De belevingswereld van kinderen is een andere dan bij volwassenen. Dat maakt het<br />
moeilijk om aan een kind uit te leggen wat het betekent als iemand doodgaat.<br />
“Mamma, Langoor wordt niet wakker” is een initiatief van Yarden Uitvaartverzekering<br />
en –verzorging. Langoor, het konijn van Bastiaan, gaat dood. Bastiaans moeder<br />
probeert uit te leggen dat ook andere dieren en mensen doodgaan. Als later in het<br />
verhaal oma <strong>over</strong>lijdt, is de eerste reactie van Bastiaan dat oma nu bij Langoor is…<br />
“Mamma, Langoor wordt niet wakker” kan een hulpmiddel zijn voor ouders en<br />
verzorgers om kinderen uit te leggen wat dood betekent. In de tekst zijn moeilijke<br />
woorden en begrippen zoveel mogelijk vermeden. Daardoor is het boekje, voor<br />
kinderen met enige leeservaring, ook zelfstandig te lezen.<br />
De tekst is kritisch bekeken door een kinderarts, een kinderpsycholoog en docenten<br />
en leerlingen van vier basisscholen verspreid <strong>over</strong> het land.
P. STUVEL<br />
9 EEN BLOES MET ARMEN<br />
'Een boekje voor kinderen van wie de moeder borst<strong>kanker</strong> heeft. Geschreven<br />
vanuit de wereld van een kind, in de taal van een kind.'<br />
Uitgeverij Podium, Amsterdam, 2001<br />
In 1998 kreeg Pieke Stuvel borst<strong>kanker</strong>. Ze werd bestraald en onderging een<br />
chemokuur. In 'een bloes met armen' beschrijft ze het ziekteproces, gezien door de<br />
ogen van haar toen negenjarige dochter Anna. Het verhaal laat zien dat een<br />
kinderleven gewoon doorgaat, met alle daarbij horende pleziertjes en pijntjes. Anna's<br />
rotsvaste vertrouwen in een goede afloop geeft haar een ontwapenende kijk op de<br />
ziekte en de vele, soms slopende behandelingen.<br />
'Een bloes met armen' is in eerste instantie geschreven voor kinderen vanaf acht<br />
jaar. Maar deze ontroerende vertelling zal jong en oud aanspreken en velen tot steun<br />
zijn.
10 KINDEREN EN DE DOOD<br />
Elisabeth Kübler-Ross<br />
1983 Uitgeverij Westland nv, Schoten (B)<br />
Elisabeth Kübler-Ross schreef dit boek vooral voor ouders van een ongeneeslijk ziek<br />
kind. Gebruikmakend van brieven die veel ouders haar hebben gestuurd, biedt zij<br />
troost en bemoediging. Daarnaast geeft zij praktische adviezen. Zo vertelt zij hoe<br />
belangrijk het is dat het kind de laatste dagen van zijn leven thuis doorbrengt.<br />
Volgens Kübler-Ross weten stervende kinderen (niet altijd bewust) wat er met hen<br />
aan de hand is en zullen zij er op een bepaald moment <strong>over</strong> willen praten. Daarom<br />
moeten zij de gelegenheid krijgen hun natuurlijke angst te uiten, zowel mondeling als<br />
in tekeningen, briefjes, etc.<br />
Het boek maakt duidelijk hoe het onvermijdelijke draaglijk kan worden gemaakt. Hoe<br />
in de laatste dagen het bezoek kan worden geregeld en hoe de andere kinderen in<br />
het gezin bij de zorg voor de zieke kunnen worden betrokken. Hoe ieder op zijn eigen<br />
wijze afscheid kan nemen en hoe de dood van het kind te verwerken is. De schrijfster<br />
richt zich heel in het bijzonder tot ouders van kinderen die plotseling om het leven zijn<br />
gekomen, door een misdrijf of ongeval of doordat zij zelf hun leven hebben<br />
beëindigd. Ook nu zegt zij: “kinderen die de dood hebben leren kennen, zijn onze<br />
beste leermeesters inzake het leven”.
Elisabeth Kübler-Ross is een wereldbekend medicus, psychiater en thanaloog,<br />
bekend door haar werk met kinderen en aidspatiënten, terwijl zij ook de<br />
hospitiumbeweging in de Verenigde Staten heeft geïntroduceerd. Haar boeken zijn<br />
vertaald in twintig talen. Zij woont in Scottsdale, Arizona.
11 OVER LEVEN EN DOOD<br />
Een boek voor jongeren <strong>over</strong> afscheid nemen en loslaten<br />
Marja Baseler<br />
2010 The house of Books, Vianen/Antwerpen<br />
Eén van de ingrijpendste gebeurtenissen in je leven is het verlies van iemand die je<br />
dierbaar is door de dood. Wat verandert er in je leven als je hiermee te maken krijgt?<br />
Als je weet dat je een naaste gaat verliezen, voelt het alsof je wereld instort. Zo’n<br />
groot gemis in je leven roept meestal veel vragen op. Waarom <strong>over</strong>komt jou dit? Hoe<br />
kom je er ooit nog <strong>over</strong>heen? Bij wie kun je terecht om je verdriet te delen?<br />
Dit boek is speciaal voor jongeren geschreven en kan jou helpen bij het afscheid en<br />
het loslaten van degene van wie je veel houdt.<br />
Je leest <strong>over</strong> sterven, de uitvaart en alle emoties waarmee je te maken kunt krijgen.<br />
Het staat vol praktische aanwijzingen om zo goed mogelijk door deze moeilijke<br />
periode heen te komen.<br />
Marja Baseler (1959) woont in Utrecht. Ze schrijft voornamelijk informatieve kinder-<br />
en jeugdboeken. Voor dit boek heeft zij met vele jongeren gesproken die een naaste<br />
hebben verloren.
12 MAMA´S BORST IS ZIEK<br />
Hanneke de Jager<br />
2012 Uitgeverij Den Boer-De Ruiter, Vlissingen<br />
Mama is ziek. Want ze heeft een gemeen bobbeltje in haar borst.<br />
Een zeer beeldend, vernieuwend en kleurig prentenboek, speciaal geschreven en<br />
geïllustreerd voor jonge kinderen die een moeder hebben met borst<strong>kanker</strong>.<br />
Ondanks het beladen onderwerp is het een optimistisch boek, dat duidelijkheid<br />
schept en ondersteuning geeft aan kinderen en volwassenen die geconfronteerd<br />
worden met borst<strong>kanker</strong>.<br />
Het boek is gemaakt vanuit het perspectief van het kind en alle gevoelens en vragen<br />
die daarbij komen kijken.<br />
Een troostvol en hoopvol boek, met hier een daar een knipoog!
KWF Kankerbestrijding<br />
A Halte Kanker (dvd)<br />
Als een van je ouders <strong>kanker</strong> heeft<br />
Frame Mediaprodukties, Amsterdam<br />
Als een van je ouders <strong>kanker</strong> heeft, is dat zwaar waardeloos. Het verandert je leven.<br />
Je wordt er onzeker en verdrietig van en soms ook kwaad.<br />
Anthony, Annemiek, Ellen, Justin, Debbie, Tim en Lisette (13-19 jr) vertellen niet<br />
alleen hun verhaal, maar geven ook tips en informatie. Bovendien hebben ze met zijn<br />
allen een <strong>kanker</strong>clip gemaakt, een clip waarin ze alles laten zien wat ze belangrijk<br />
vinden.
KWF/Nederlandse Kankerbestrijding<br />
B Een vader of moeder met <strong>kanker</strong> (DVD + video)<br />
2001, Frame Mediaprodukties, Amsterdam<br />
De voorlichtingsvideo geeft een beeld van zowel kinderen als ouders. Anouk, Koen,<br />
Nina, Inge, Lesley en Kelly zijn tussen de 6 en 16 jaar en hebben ouders die nog<br />
behandeld worden, ernstig ziek zijn of alweer aan de beterende hand zijn.<br />
Ze laten zien wat <strong>kanker</strong> voor hen betekent en hoe ze daarmee omgaan. Hun ouders<br />
vertellen hoe ze hun kinderen daarin proberen te ondersteunen.<br />
Centrale thema’s zijn: praten <strong>over</strong> ziekte en dood, openheid, reacties en<br />
gedragingen, fantasie en school. De video is bedoeld patiënten, leerkrachten en<br />
hulpverleners en biedt ruimte voor discussie.
W. SCHLESSEL HARPMAN<br />
1 ’t IS NIET EERLIJK (kleurenkopie in snelhechter)<br />
Als een ouder <strong>kanker</strong> heeft<br />
Van Reemst uitgeverij, Houten, 1998<br />
Lisa woont in de grote stad, samen met haar vader, moeder, zusje en broertje. Op<br />
een dag vertelt papa dat Lisa’s moeder ernstig ziek is en naar het ziekenhuis moet;<br />
ze heeft <strong>kanker</strong>. Lisa weet niet wat dat is en maakt zich zorgen. Wie moet er nu voor<br />
haar, haar zusje en broertje zorgen? Wordt mama wel weer beter? Waarom wordt<br />
mama kaal? Is mama ziek omdat Lisa wel eens ongehoorzaam is? Of is mama zelf<br />
stout geweest? Het is allemaal niet eerlijk!<br />
Mama geeft Lisa een ‘zorgendoosje” om al haar grote en kleine zorgen in te bewaren<br />
en vertelt Lisa precies wat er met haar gebeurt, zodat Lisa zich niet ongerust hoeft te<br />
maken.<br />
’t Is niet eerlijk is een openhartig boekje voor kinderen vanaf zeven jaar, waarin alle<br />
gevoelens van angst, onzekerheid en schuld die kinderen kunnen ervaren als hun<br />
vader of moeder ernstig ziek is, op begrijpelijke wijze worden behandeld.
VERENIGING OUDERS, KINDEREN EN KANKER<br />
2 RADIO-ROBBIE<br />
En zijn gevecht tegen de slechte <strong>kanker</strong>cellen<br />
Drukkerij Hoekman Zwolle b.v. , 1998<br />
Dit boekje werd in opdracht van de vereniging “Ouders, kinderen en <strong>kanker</strong>”<br />
ontworpen door studenten van de Hogeschool Eindhoven naar het idee van het<br />
boekje Chemo-Kasper.
VERENIGING OUDERS, KINDEREN EN KANKER<br />
3 CHEMO-KASPER<br />
En zijn jacht op de slechte <strong>kanker</strong>cellen<br />
Idee en verhaal van Helle Motzfeldt<br />
Drukkerij Hoekman Zwolle b.v. , 1994, 4 e druk 2001<br />
Vertaald uit het Deens<br />
Dit boekje legt in begrijpbare taal voor kinderen uit wat <strong>kanker</strong> is, en hoe<br />
chemotherapie werkt.
Gabrielle Schlichting<br />
4 Prinses Lucie en de Chemo-ridders<br />
2001. Vereniging Ouders, kinderen en <strong>kanker</strong>.<br />
In dit prentenboekje wordt verteld <strong>over</strong> prinses Lucie. Zij heeft <strong>kanker</strong> en wordt<br />
geopereerd en behandeld met chemotherapie. Dit boekje is goed te gebruiken om<br />
aan kinderen uit te leggen wat een operatie en behandeling met chemotherapie<br />
inhoudt. Er wordt gebruik gemaakt van eenvoudige taal en duidelijke afbeeldingen.<br />
Te gebruiken voor kinderen in de leeftijd van circa 3 tot 9 jaar.
N. WARNARS-KLEVERLAAN & C. MOLENKAMP<br />
5 MAM, WORDT HET OOIT NOG EENS ALS VROEGER?<br />
Een leidraad voor ouders en verzorgers van kinderen met <strong>kanker</strong><br />
Nel Warnars-Kleverlaan & Conny Molenkamp, Heiloo/Amsterdam, 1999<br />
Op het moment dat je te horen krijgt dat je kind <strong>kanker</strong> heeft, stort je wereld in. Vanaf<br />
dat ogenblik zal je leven beheerst worden door onzekerheid en angst, maar ook door<br />
hoop. De behandeling van een kind met <strong>kanker</strong> grijpt diep in in het leven van het kind<br />
en het gezin. Naast de emotionele problematiek zijn er vele praktische vragen<br />
waarmee je als ouder van een kind met <strong>kanker</strong> wordt geconfronteerd. Hoe vertel ik<br />
het aan klasgenootjes, familie en vrienden? Hoe kan ik mijn kind zo goed mogelijk<br />
begeleiden? Hou houd ik mezelf op de been? Hoe gaan we verder als de<br />
behandeling klaar is?<br />
Op grond van persoonlijke ervaringen gaan de auteurs met de ouders op zoek naar<br />
mogelijke oplossingen. Daarmee is dit boek een informatiebron voor ouders van<br />
kinderen met <strong>kanker</strong> en voor een ieder die daarbij betrokken is.<br />
Drs. Nel Warnars-Kleverlaan is psycholoog en auteur en heeft zich gespecialiseerd<br />
op het gebied van de oncologie. Ze schrijft, geeft bijscholingen en begeleidt ouders<br />
en kinderen. Ze is moeder van een zoon die behandeld is voor <strong>kanker</strong>.<br />
Drs. Conny Molenkamp is kinderverpleegkundige en psycholoog. Ze is acht jaar<br />
werkzaam geweest op de afdeling kinderoncologie van het Emma Kinderziekenhuis<br />
AMC te Amsterdam en werkt nu bij Thuiszorg Zaanstreek/Waterland te Purmerend.
W. SCHLESSEL HARPMAN<br />
6 HOE VERTEL IK HET MIJN KINDEREN?<br />
Als een ouder <strong>kanker</strong> heeft<br />
Van Reemst uitgeverij, Houten, 1998<br />
Als bij een ouder <strong>kanker</strong> wordt geconstateerd, heeft dat zeer grote gevolgen voor het<br />
gezin. De angst voor wat komen gaat kan verlammend werken op de gewone<br />
gezinssituatie. En dan komen de vragen: Hoe vertel ik het mijn kinderen? en Hoe kan<br />
in m’n kinderen troost en hoop geven in deze onzeker periode waarin ik eigenlijk alle<br />
energie nodig heb om mijzelf staande te houden?<br />
Wendy Schlessel Harpman is moeder, arts en <strong>kanker</strong>patiënte. In Hoe vertel ik het<br />
mijn kinderen? geeft zij duidelijke en bruikbare adviezen aan ouders die de strijd<br />
aanbinden met een levensbedreigende ziekte en voor de taak staan om hun<br />
kinderen op een gewone manier op te voeden en troost te bieden. Aan de hand van<br />
haar eigen ervaringen beschrijft zij de verschillende stappen in het ziekteproces, van<br />
diagnose tot behandeling, van opbouwende fase van het herstel tot de mogelijke<br />
confrontatie met de dood. Harpman richt zich in haar boek niet alleen tot ouders met<br />
jonge kinderen, maar ook tot alleenstaande ouders en ouders met tieners. Hoe vertel<br />
ik het mijn kinderen? is zó geschreven dat het ook bij ziekte van andere familieleden<br />
een belangrijke hulp kan zijn.
H. STOLP<br />
7 DE GOUDEN VOGEL Dagboek van een stervende jongen<br />
Lemniscaat b.v., Rotterdam, 1988<br />
Johan ligt in het ziekenhuis. Hij is heel erg ziek en hij denkt dat hij niet meer beter<br />
wordt. Op een dag ziet hij drie vogels op de vensterbank: een gouden, een blauwe<br />
en een groene vogel. De blauwe vogel zegt dat hij Victor heet.<br />
Victor trippelt nu <strong>over</strong> de vensterbank, kijkt mij nog een keer ernstig aan, spreidt dan<br />
zijn vleugels en vliegt op. De groene vogel gaat hem achterna. In zijn gespreide<br />
groene vleugels zitten gele spetters, zoals in de veren van een pauw. Ik zie de beide<br />
vogels kleiner worden. Dan zijn het nog maar stipjes in de verte. Tenslotte zijn ze<br />
verdwenen. De gouden vogel is klaar met pikken. Hij heeft ook blauwe ogen zie ik,<br />
maar lichter dan die van de blauwe vogel, zo licht als het water van de zee. Het lijkt<br />
alsof die ogen mij naar hem toe trekken. Ik zweef van mijn bed naar hen toe. De pijn<br />
is weg en ik voel mij gelukkig. Dan is de gouden vogel plotseling weg van het ene<br />
moment op het andere. Ik voel de pijn wee, maar ben nog steeds blij van binnen.<br />
Victor komt regelmatig terug aan zijn bed en Johan kijkt erg uit naar die momenten.<br />
Dan voelt hij zich blij, net als tijdens de bezoekjes van baby Alex.<br />
De gouden vogel ziet Johan voorlopig niet meer. Victor zegt dat hij terug zal komen<br />
als de prunusboom voor zijn raam bloeit. Daar blijft Johan op wachten.
Yarden uitvaartverzekering en – verzorging<br />
8 Mamma, Langoor wordt niet wakker<br />
Zelfs voor volwassenen is de dood maar moeilijk te begrijpen. Kinderen worden soms<br />
op zeer jonge leeftijd geconfronteerd met de dood. Een opa of oma en soms een van<br />
beide ouders en broertje of zusje.<br />
De belevingswereld van kinderen is een andere dan bij volwassenen. Dat maakt het<br />
moeilijk om aan een kind uit te leggen wat het betekent als iemand doodgaat.<br />
“Mamma, Langoor wordt niet wakker” is een initiatief van Yarden Uitvaartverzekering<br />
en –verzorging. Langoor, het konijn van Bastiaan, gaat dood. Bastiaans moeder<br />
probeert uit te leggen dat ook andere dieren en mensen doodgaan. Als later in het<br />
verhaal oma <strong>over</strong>lijdt, is de eerste reactie van Bastiaan dat oma nu bij Langoor is…<br />
“Mamma, Langoor wordt niet wakker” kan een hulpmiddel zijn voor ouders en<br />
verzorgers om kinderen uit te leggen wat dood betekent. In de tekst zijn moeilijke<br />
woorden en begrippen zoveel mogelijk vermeden. Daardoor is het boekje, voor<br />
kinderen met enige leeservaring, ook zelfstandig te lezen.<br />
De tekst is kritisch bekeken door een kinderarts, een kinderpsycholoog en docenten<br />
en leerlingen van vier basisscholen verspreid <strong>over</strong> het land.
P. STUVEL<br />
9 EEN BLOES MET ARMEN<br />
'Een boekje voor kinderen van wie de moeder borst<strong>kanker</strong> heeft. Geschreven<br />
vanuit de wereld van een kind, in de taal van een kind.'<br />
Uitgeverij Podium, Amsterdam, 2001<br />
In 1998 kreeg Pieke Stuvel borst<strong>kanker</strong>. Ze werd bestraald en onderging een<br />
chemokuur. In 'een bloes met armen' beschrijft ze het ziekteproces, gezien door de<br />
ogen van haar toen negenjarige dochter Anna. Het verhaal laat zien dat een<br />
kinderleven gewoon doorgaat, met alle daarbij horende pleziertjes en pijntjes. Anna's<br />
rotsvaste vertrouwen in een goede afloop geeft haar een ontwapenende kijk op de<br />
ziekte en de vele, soms slopende behandelingen.<br />
'Een bloes met armen' is in eerste instantie geschreven voor kinderen vanaf acht<br />
jaar. Maar deze ontroerende vertelling zal jong en oud aanspreken en velen tot steun<br />
zijn.
10 KINDEREN EN DE DOOD<br />
Elisabeth Kübler-Ross<br />
1983 Uitgeverij Westland nv, Schoten (B)<br />
Elisabeth Kübler-Ross schreef dit boek vooral voor ouders van een ongeneeslijk ziek<br />
kind. Gebruikmakend van brieven die veel ouders haar hebben gestuurd, biedt zij<br />
troost en bemoediging. Daarnaast geeft zij praktische adviezen. Zo vertelt zij hoe<br />
belangrijk het is dat het kind de laatste dagen van zijn leven thuis doorbrengt.<br />
Volgens Kübler-Ross weten stervende kinderen (niet altijd bewust) wat er met hen<br />
aan de hand is en zullen zij er op een bepaald moment <strong>over</strong> willen praten. Daarom<br />
moeten zij de gelegenheid krijgen hun natuurlijke angst te uiten, zowel mondeling als<br />
in tekeningen, briefjes, etc.<br />
Het boek maakt duidelijk hoe het onvermijdelijke draaglijk kan worden gemaakt. Hoe<br />
in de laatste dagen het bezoek kan worden geregeld en hoe de andere kinderen in<br />
het gezin bij de zorg voor de zieke kunnen worden betrokken. Hoe ieder op zijn eigen<br />
wijze afscheid kan nemen en hoe de dood van het kind te verwerken is. De schrijfster<br />
richt zich heel in het bijzonder tot ouders van kinderen die plotseling om het leven zijn<br />
gekomen, door een misdrijf of ongeval of doordat zij zelf hun leven hebben<br />
beëindigd. Ook nu zegt zij: “kinderen die de dood hebben leren kennen, zijn onze<br />
beste leermeesters inzake het leven”.
Elisabeth Kübler-Ross is een wereldbekend medicus, psychiater en thanaloog,<br />
bekend door haar werk met kinderen en aidspatiënten, terwijl zij ook de<br />
hospitiumbeweging in de Verenigde Staten heeft geïntroduceerd. Haar boeken zijn<br />
vertaald in twintig talen. Zij woont in Scottsdale, Arizona.
11 OVER LEVEN EN DOOD<br />
Een boek voor jongeren <strong>over</strong> afscheid nemen en loslaten<br />
Marja Baseler<br />
2010 The house of Books, Vianen/Antwerpen<br />
Eén van de ingrijpendste gebeurtenissen in je leven is het verlies van iemand die je<br />
dierbaar is door de dood. Wat verandert er in je leven als je hiermee te maken krijgt?<br />
Als je weet dat je een naaste gaat verliezen, voelt het alsof je wereld instort. Zo’n<br />
groot gemis in je leven roept meestal veel vragen op. Waarom <strong>over</strong>komt jou dit? Hoe<br />
kom je er ooit nog <strong>over</strong>heen? Bij wie kun je terecht om je verdriet te delen?<br />
Dit boek is speciaal voor jongeren geschreven en kan jou helpen bij het afscheid en<br />
het loslaten van degene van wie je veel houdt.<br />
Je leest <strong>over</strong> sterven, de uitvaart en alle emoties waarmee je te maken kunt krijgen.<br />
Het staat vol praktische aanwijzingen om zo goed mogelijk door deze moeilijke<br />
periode heen te komen.<br />
Marja Baseler (1959) woont in Utrecht. Ze schrijft voornamelijk informatieve kinder-<br />
en jeugdboeken. Voor dit boek heeft zij met vele jongeren gesproken die een naaste<br />
hebben verloren.
12 MAMA´S BORST IS ZIEK<br />
Hanneke de Jager<br />
2012 Uitgeverij Den Boer-De Ruiter, Vlissingen<br />
Mama is ziek. Want ze heeft een gemeen bobbeltje in haar borst.<br />
Een zeer beeldend, vernieuwend en kleurig prentenboek, speciaal geschreven en<br />
geïllustreerd voor jonge kinderen die een moeder hebben met borst<strong>kanker</strong>.<br />
Ondanks het beladen onderwerp is het een optimistisch boek, dat duidelijkheid<br />
schept en ondersteuning geeft aan kinderen en volwassenen die geconfronteerd<br />
worden met borst<strong>kanker</strong>.<br />
Het boek is gemaakt vanuit het perspectief van het kind en alle gevoelens en vragen<br />
die daarbij komen kijken.<br />
Een troostvol en hoopvol boek, met hier een daar een knipoog!
KWF Kankerbestrijding<br />
A Halte Kanker (dvd)<br />
Als een van je ouders <strong>kanker</strong> heeft<br />
Frame Mediaprodukties, Amsterdam<br />
Als een van je ouders <strong>kanker</strong> heeft, is dat zwaar waardeloos. Het verandert je leven.<br />
Je wordt er onzeker en verdrietig van en soms ook kwaad.<br />
Anthony, Annemiek, Ellen, Justin, Debbie, Tim en Lisette (13-19 jr) vertellen niet<br />
alleen hun verhaal, maar geven ook tips en informatie. Bovendien hebben ze met zijn<br />
allen een <strong>kanker</strong>clip gemaakt, een clip waarin ze alles laten zien wat ze belangrijk<br />
vinden.
KWF/Nederlandse Kankerbestrijding<br />
B Een vader of moeder met <strong>kanker</strong> (DVD + video)<br />
2001, Frame Mediaprodukties, Amsterdam<br />
De voorlichtingsvideo geeft een beeld van zowel kinderen als ouders. Anouk, Koen,<br />
Nina, Inge, Lesley en Kelly zijn tussen de 6 en 16 jaar en hebben ouders die nog<br />
behandeld worden, ernstig ziek zijn of alweer aan de beterende hand zijn.<br />
Ze laten zien wat <strong>kanker</strong> voor hen betekent en hoe ze daarmee omgaan. Hun ouders<br />
vertellen hoe ze hun kinderen daarin proberen te ondersteunen.<br />
Centrale thema’s zijn: praten <strong>over</strong> ziekte en dood, openheid, reacties en<br />
gedragingen, fantasie en school. De video is bedoeld patiënten, leerkrachten en<br />
hulpverleners en biedt ruimte voor discussie.
W. SCHLESSEL HARPMAN<br />
1 ’t IS NIET EERLIJK (kleurenkopie in snelhechter)<br />
Als een ouder <strong>kanker</strong> heeft<br />
Van Reemst uitgeverij, Houten, 1998<br />
Lisa woont in de grote stad, samen met haar vader, moeder, zusje en broertje. Op<br />
een dag vertelt papa dat Lisa’s moeder ernstig ziek is en naar het ziekenhuis moet;<br />
ze heeft <strong>kanker</strong>. Lisa weet niet wat dat is en maakt zich zorgen. Wie moet er nu voor<br />
haar, haar zusje en broertje zorgen? Wordt mama wel weer beter? Waarom wordt<br />
mama kaal? Is mama ziek omdat Lisa wel eens ongehoorzaam is? Of is mama zelf<br />
stout geweest? Het is allemaal niet eerlijk!<br />
Mama geeft Lisa een ‘zorgendoosje” om al haar grote en kleine zorgen in te bewaren<br />
en vertelt Lisa precies wat er met haar gebeurt, zodat Lisa zich niet ongerust hoeft te<br />
maken.<br />
’t Is niet eerlijk is een openhartig boekje voor kinderen vanaf zeven jaar, waarin alle<br />
gevoelens van angst, onzekerheid en schuld die kinderen kunnen ervaren als hun<br />
vader of moeder ernstig ziek is, op begrijpelijke wijze worden behandeld.
VERENIGING OUDERS, KINDEREN EN KANKER<br />
2 RADIO-ROBBIE<br />
En zijn gevecht tegen de slechte <strong>kanker</strong>cellen<br />
Drukkerij Hoekman Zwolle b.v. , 1998<br />
Dit boekje werd in opdracht van de vereniging “Ouders, kinderen en <strong>kanker</strong>”<br />
ontworpen door studenten van de Hogeschool Eindhoven naar het idee van het<br />
boekje Chemo-Kasper.
VERENIGING OUDERS, KINDEREN EN KANKER<br />
3 CHEMO-KASPER<br />
En zijn jacht op de slechte <strong>kanker</strong>cellen<br />
Idee en verhaal van Helle Motzfeldt<br />
Drukkerij Hoekman Zwolle b.v. , 1994, 4 e druk 2001<br />
Vertaald uit het Deens<br />
Dit boekje legt in begrijpbare taal voor kinderen uit wat <strong>kanker</strong> is, en hoe<br />
chemotherapie werkt.
Gabrielle Schlichting<br />
4 Prinses Lucie en de Chemo-ridders<br />
2001. Vereniging Ouders, kinderen en <strong>kanker</strong>.<br />
In dit prentenboekje wordt verteld <strong>over</strong> prinses Lucie. Zij heeft <strong>kanker</strong> en wordt<br />
geopereerd en behandeld met chemotherapie. Dit boekje is goed te gebruiken om<br />
aan kinderen uit te leggen wat een operatie en behandeling met chemotherapie<br />
inhoudt. Er wordt gebruik gemaakt van eenvoudige taal en duidelijke afbeeldingen.<br />
Te gebruiken voor kinderen in de leeftijd van circa 3 tot 9 jaar.
N. WARNARS-KLEVERLAAN & C. MOLENKAMP<br />
5 MAM, WORDT HET OOIT NOG EENS ALS VROEGER?<br />
Een leidraad voor ouders en verzorgers van kinderen met <strong>kanker</strong><br />
Nel Warnars-Kleverlaan & Conny Molenkamp, Heiloo/Amsterdam, 1999<br />
Op het moment dat je te horen krijgt dat je kind <strong>kanker</strong> heeft, stort je wereld in. Vanaf<br />
dat ogenblik zal je leven beheerst worden door onzekerheid en angst, maar ook door<br />
hoop. De behandeling van een kind met <strong>kanker</strong> grijpt diep in in het leven van het kind<br />
en het gezin. Naast de emotionele problematiek zijn er vele praktische vragen<br />
waarmee je als ouder van een kind met <strong>kanker</strong> wordt geconfronteerd. Hoe vertel ik<br />
het aan klasgenootjes, familie en vrienden? Hoe kan ik mijn kind zo goed mogelijk<br />
begeleiden? Hou houd ik mezelf op de been? Hoe gaan we verder als de<br />
behandeling klaar is?<br />
Op grond van persoonlijke ervaringen gaan de auteurs met de ouders op zoek naar<br />
mogelijke oplossingen. Daarmee is dit boek een informatiebron voor ouders van<br />
kinderen met <strong>kanker</strong> en voor een ieder die daarbij betrokken is.<br />
Drs. Nel Warnars-Kleverlaan is psycholoog en auteur en heeft zich gespecialiseerd<br />
op het gebied van de oncologie. Ze schrijft, geeft bijscholingen en begeleidt ouders<br />
en kinderen. Ze is moeder van een zoon die behandeld is voor <strong>kanker</strong>.<br />
Drs. Conny Molenkamp is kinderverpleegkundige en psycholoog. Ze is acht jaar<br />
werkzaam geweest op de afdeling kinderoncologie van het Emma Kinderziekenhuis<br />
AMC te Amsterdam en werkt nu bij Thuiszorg Zaanstreek/Waterland te Purmerend.
W. SCHLESSEL HARPMAN<br />
6 HOE VERTEL IK HET MIJN KINDEREN?<br />
Als een ouder <strong>kanker</strong> heeft<br />
Van Reemst uitgeverij, Houten, 1998<br />
Als bij een ouder <strong>kanker</strong> wordt geconstateerd, heeft dat zeer grote gevolgen voor het<br />
gezin. De angst voor wat komen gaat kan verlammend werken op de gewone<br />
gezinssituatie. En dan komen de vragen: Hoe vertel ik het mijn kinderen? en Hoe kan<br />
in m’n kinderen troost en hoop geven in deze onzeker periode waarin ik eigenlijk alle<br />
energie nodig heb om mijzelf staande te houden?<br />
Wendy Schlessel Harpman is moeder, arts en <strong>kanker</strong>patiënte. In Hoe vertel ik het<br />
mijn kinderen? geeft zij duidelijke en bruikbare adviezen aan ouders die de strijd<br />
aanbinden met een levensbedreigende ziekte en voor de taak staan om hun<br />
kinderen op een gewone manier op te voeden en troost te bieden. Aan de hand van<br />
haar eigen ervaringen beschrijft zij de verschillende stappen in het ziekteproces, van<br />
diagnose tot behandeling, van opbouwende fase van het herstel tot de mogelijke<br />
confrontatie met de dood. Harpman richt zich in haar boek niet alleen tot ouders met<br />
jonge kinderen, maar ook tot alleenstaande ouders en ouders met tieners. Hoe vertel<br />
ik het mijn kinderen? is zó geschreven dat het ook bij ziekte van andere familieleden<br />
een belangrijke hulp kan zijn.
H. STOLP<br />
7 DE GOUDEN VOGEL Dagboek van een stervende jongen<br />
Lemniscaat b.v., Rotterdam, 1988<br />
Johan ligt in het ziekenhuis. Hij is heel erg ziek en hij denkt dat hij niet meer beter<br />
wordt. Op een dag ziet hij drie vogels op de vensterbank: een gouden, een blauwe<br />
en een groene vogel. De blauwe vogel zegt dat hij Victor heet.<br />
Victor trippelt nu <strong>over</strong> de vensterbank, kijkt mij nog een keer ernstig aan, spreidt dan<br />
zijn vleugels en vliegt op. De groene vogel gaat hem achterna. In zijn gespreide<br />
groene vleugels zitten gele spetters, zoals in de veren van een pauw. Ik zie de beide<br />
vogels kleiner worden. Dan zijn het nog maar stipjes in de verte. Tenslotte zijn ze<br />
verdwenen. De gouden vogel is klaar met pikken. Hij heeft ook blauwe ogen zie ik,<br />
maar lichter dan die van de blauwe vogel, zo licht als het water van de zee. Het lijkt<br />
alsof die ogen mij naar hem toe trekken. Ik zweef van mijn bed naar hen toe. De pijn<br />
is weg en ik voel mij gelukkig. Dan is de gouden vogel plotseling weg van het ene<br />
moment op het andere. Ik voel de pijn wee, maar ben nog steeds blij van binnen.<br />
Victor komt regelmatig terug aan zijn bed en Johan kijkt erg uit naar die momenten.<br />
Dan voelt hij zich blij, net als tijdens de bezoekjes van baby Alex.<br />
De gouden vogel ziet Johan voorlopig niet meer. Victor zegt dat hij terug zal komen<br />
als de prunusboom voor zijn raam bloeit. Daar blijft Johan op wachten.
Yarden uitvaartverzekering en – verzorging<br />
8 Mamma, Langoor wordt niet wakker<br />
Zelfs voor volwassenen is de dood maar moeilijk te begrijpen. Kinderen worden soms<br />
op zeer jonge leeftijd geconfronteerd met de dood. Een opa of oma en soms een van<br />
beide ouders en broertje of zusje.<br />
De belevingswereld van kinderen is een andere dan bij volwassenen. Dat maakt het<br />
moeilijk om aan een kind uit te leggen wat het betekent als iemand doodgaat.<br />
“Mamma, Langoor wordt niet wakker” is een initiatief van Yarden Uitvaartverzekering<br />
en –verzorging. Langoor, het konijn van Bastiaan, gaat dood. Bastiaans moeder<br />
probeert uit te leggen dat ook andere dieren en mensen doodgaan. Als later in het<br />
verhaal oma <strong>over</strong>lijdt, is de eerste reactie van Bastiaan dat oma nu bij Langoor is…<br />
“Mamma, Langoor wordt niet wakker” kan een hulpmiddel zijn voor ouders en<br />
verzorgers om kinderen uit te leggen wat dood betekent. In de tekst zijn moeilijke<br />
woorden en begrippen zoveel mogelijk vermeden. Daardoor is het boekje, voor<br />
kinderen met enige leeservaring, ook zelfstandig te lezen.<br />
De tekst is kritisch bekeken door een kinderarts, een kinderpsycholoog en docenten<br />
en leerlingen van vier basisscholen verspreid <strong>over</strong> het land.
P. STUVEL<br />
9 EEN BLOES MET ARMEN<br />
'Een boekje voor kinderen van wie de moeder borst<strong>kanker</strong> heeft. Geschreven<br />
vanuit de wereld van een kind, in de taal van een kind.'<br />
Uitgeverij Podium, Amsterdam, 2001<br />
In 1998 kreeg Pieke Stuvel borst<strong>kanker</strong>. Ze werd bestraald en onderging een<br />
chemokuur. In 'een bloes met armen' beschrijft ze het ziekteproces, gezien door de<br />
ogen van haar toen negenjarige dochter Anna. Het verhaal laat zien dat een<br />
kinderleven gewoon doorgaat, met alle daarbij horende pleziertjes en pijntjes. Anna's<br />
rotsvaste vertrouwen in een goede afloop geeft haar een ontwapenende kijk op de<br />
ziekte en de vele, soms slopende behandelingen.<br />
'Een bloes met armen' is in eerste instantie geschreven voor kinderen vanaf acht<br />
jaar. Maar deze ontroerende vertelling zal jong en oud aanspreken en velen tot steun<br />
zijn.
10 KINDEREN EN DE DOOD<br />
Elisabeth Kübler-Ross<br />
1983 Uitgeverij Westland nv, Schoten (B)<br />
Elisabeth Kübler-Ross schreef dit boek vooral voor ouders van een ongeneeslijk ziek<br />
kind. Gebruikmakend van brieven die veel ouders haar hebben gestuurd, biedt zij<br />
troost en bemoediging. Daarnaast geeft zij praktische adviezen. Zo vertelt zij hoe<br />
belangrijk het is dat het kind de laatste dagen van zijn leven thuis doorbrengt.<br />
Volgens Kübler-Ross weten stervende kinderen (niet altijd bewust) wat er met hen<br />
aan de hand is en zullen zij er op een bepaald moment <strong>over</strong> willen praten. Daarom<br />
moeten zij de gelegenheid krijgen hun natuurlijke angst te uiten, zowel mondeling als<br />
in tekeningen, briefjes, etc.<br />
Het boek maakt duidelijk hoe het onvermijdelijke draaglijk kan worden gemaakt. Hoe<br />
in de laatste dagen het bezoek kan worden geregeld en hoe de andere kinderen in<br />
het gezin bij de zorg voor de zieke kunnen worden betrokken. Hoe ieder op zijn eigen<br />
wijze afscheid kan nemen en hoe de dood van het kind te verwerken is. De schrijfster<br />
richt zich heel in het bijzonder tot ouders van kinderen die plotseling om het leven zijn<br />
gekomen, door een misdrijf of ongeval of doordat zij zelf hun leven hebben<br />
beëindigd. Ook nu zegt zij: “kinderen die de dood hebben leren kennen, zijn onze<br />
beste leermeesters inzake het leven”.
Elisabeth Kübler-Ross is een wereldbekend medicus, psychiater en thanaloog,<br />
bekend door haar werk met kinderen en aidspatiënten, terwijl zij ook de<br />
hospitiumbeweging in de Verenigde Staten heeft geïntroduceerd. Haar boeken zijn<br />
vertaald in twintig talen. Zij woont in Scottsdale, Arizona.
11 OVER LEVEN EN DOOD<br />
Een boek voor jongeren <strong>over</strong> afscheid nemen en loslaten<br />
Marja Baseler<br />
2010 The house of Books, Vianen/Antwerpen<br />
Eén van de ingrijpendste gebeurtenissen in je leven is het verlies van iemand die je<br />
dierbaar is door de dood. Wat verandert er in je leven als je hiermee te maken krijgt?<br />
Als je weet dat je een naaste gaat verliezen, voelt het alsof je wereld instort. Zo’n<br />
groot gemis in je leven roept meestal veel vragen op. Waarom <strong>over</strong>komt jou dit? Hoe<br />
kom je er ooit nog <strong>over</strong>heen? Bij wie kun je terecht om je verdriet te delen?<br />
Dit boek is speciaal voor jongeren geschreven en kan jou helpen bij het afscheid en<br />
het loslaten van degene van wie je veel houdt.<br />
Je leest <strong>over</strong> sterven, de uitvaart en alle emoties waarmee je te maken kunt krijgen.<br />
Het staat vol praktische aanwijzingen om zo goed mogelijk door deze moeilijke<br />
periode heen te komen.<br />
Marja Baseler (1959) woont in Utrecht. Ze schrijft voornamelijk informatieve kinder-<br />
en jeugdboeken. Voor dit boek heeft zij met vele jongeren gesproken die een naaste<br />
hebben verloren.
12 MAMA´S BORST IS ZIEK<br />
Hanneke de Jager<br />
2012 Uitgeverij Den Boer-De Ruiter, Vlissingen<br />
Mama is ziek. Want ze heeft een gemeen bobbeltje in haar borst.<br />
Een zeer beeldend, vernieuwend en kleurig prentenboek, speciaal geschreven en<br />
geïllustreerd voor jonge kinderen die een moeder hebben met borst<strong>kanker</strong>.<br />
Ondanks het beladen onderwerp is het een optimistisch boek, dat duidelijkheid<br />
schept en ondersteuning geeft aan kinderen en volwassenen die geconfronteerd<br />
worden met borst<strong>kanker</strong>.<br />
Het boek is gemaakt vanuit het perspectief van het kind en alle gevoelens en vragen<br />
die daarbij komen kijken.<br />
Een troostvol en hoopvol boek, met hier een daar een knipoog!
KWF Kankerbestrijding<br />
A Halte Kanker (dvd)<br />
Als een van je ouders <strong>kanker</strong> heeft<br />
Frame Mediaprodukties, Amsterdam<br />
Als een van je ouders <strong>kanker</strong> heeft, is dat zwaar waardeloos. Het verandert je leven.<br />
Je wordt er onzeker en verdrietig van en soms ook kwaad.<br />
Anthony, Annemiek, Ellen, Justin, Debbie, Tim en Lisette (13-19 jr) vertellen niet<br />
alleen hun verhaal, maar geven ook tips en informatie. Bovendien hebben ze met zijn<br />
allen een <strong>kanker</strong>clip gemaakt, een clip waarin ze alles laten zien wat ze belangrijk<br />
vinden.
KWF/Nederlandse Kankerbestrijding<br />
B Een vader of moeder met <strong>kanker</strong> (DVD + video)<br />
2001, Frame Mediaprodukties, Amsterdam<br />
De voorlichtingsvideo geeft een beeld van zowel kinderen als ouders. Anouk, Koen,<br />
Nina, Inge, Lesley en Kelly zijn tussen de 6 en 16 jaar en hebben ouders die nog<br />
behandeld worden, ernstig ziek zijn of alweer aan de beterende hand zijn.<br />
Ze laten zien wat <strong>kanker</strong> voor hen betekent en hoe ze daarmee omgaan. Hun ouders<br />
vertellen hoe ze hun kinderen daarin proberen te ondersteunen.<br />
Centrale thema’s zijn: praten <strong>over</strong> ziekte en dood, openheid, reacties en<br />
gedragingen, fantasie en school. De video is bedoeld patiënten, leerkrachten en<br />
hulpverleners en biedt ruimte voor discussie.
W. SCHLESSEL HARPMAN<br />
1 ’t IS NIET EERLIJK (kleurenkopie in snelhechter)<br />
Als een ouder <strong>kanker</strong> heeft<br />
Van Reemst uitgeverij, Houten, 1998<br />
Lisa woont in de grote stad, samen met haar vader, moeder, zusje en broertje. Op<br />
een dag vertelt papa dat Lisa’s moeder ernstig ziek is en naar het ziekenhuis moet;<br />
ze heeft <strong>kanker</strong>. Lisa weet niet wat dat is en maakt zich zorgen. Wie moet er nu voor<br />
haar, haar zusje en broertje zorgen? Wordt mama wel weer beter? Waarom wordt<br />
mama kaal? Is mama ziek omdat Lisa wel eens ongehoorzaam is? Of is mama zelf<br />
stout geweest? Het is allemaal niet eerlijk!<br />
Mama geeft Lisa een ‘zorgendoosje” om al haar grote en kleine zorgen in te bewaren<br />
en vertelt Lisa precies wat er met haar gebeurt, zodat Lisa zich niet ongerust hoeft te<br />
maken.<br />
’t Is niet eerlijk is een openhartig boekje voor kinderen vanaf zeven jaar, waarin alle<br />
gevoelens van angst, onzekerheid en schuld die kinderen kunnen ervaren als hun<br />
vader of moeder ernstig ziek is, op begrijpelijke wijze worden behandeld.
VERENIGING OUDERS, KINDEREN EN KANKER<br />
2 RADIO-ROBBIE<br />
En zijn gevecht tegen de slechte <strong>kanker</strong>cellen<br />
Drukkerij Hoekman Zwolle b.v. , 1998<br />
Dit boekje werd in opdracht van de vereniging “Ouders, kinderen en <strong>kanker</strong>”<br />
ontworpen door studenten van de Hogeschool Eindhoven naar het idee van het<br />
boekje Chemo-Kasper.
VERENIGING OUDERS, KINDEREN EN KANKER<br />
3 CHEMO-KASPER<br />
En zijn jacht op de slechte <strong>kanker</strong>cellen<br />
Idee en verhaal van Helle Motzfeldt<br />
Drukkerij Hoekman Zwolle b.v. , 1994, 4 e druk 2001<br />
Vertaald uit het Deens<br />
Dit boekje legt in begrijpbare taal voor kinderen uit wat <strong>kanker</strong> is, en hoe<br />
chemotherapie werkt.
Gabrielle Schlichting<br />
4 Prinses Lucie en de Chemo-ridders<br />
2001. Vereniging Ouders, kinderen en <strong>kanker</strong>.<br />
In dit prentenboekje wordt verteld <strong>over</strong> prinses Lucie. Zij heeft <strong>kanker</strong> en wordt<br />
geopereerd en behandeld met chemotherapie. Dit boekje is goed te gebruiken om<br />
aan kinderen uit te leggen wat een operatie en behandeling met chemotherapie<br />
inhoudt. Er wordt gebruik gemaakt van eenvoudige taal en duidelijke afbeeldingen.<br />
Te gebruiken voor kinderen in de leeftijd van circa 3 tot 9 jaar.
N. WARNARS-KLEVERLAAN & C. MOLENKAMP<br />
5 MAM, WORDT HET OOIT NOG EENS ALS VROEGER?<br />
Een leidraad voor ouders en verzorgers van kinderen met <strong>kanker</strong><br />
Nel Warnars-Kleverlaan & Conny Molenkamp, Heiloo/Amsterdam, 1999<br />
Op het moment dat je te horen krijgt dat je kind <strong>kanker</strong> heeft, stort je wereld in. Vanaf<br />
dat ogenblik zal je leven beheerst worden door onzekerheid en angst, maar ook door<br />
hoop. De behandeling van een kind met <strong>kanker</strong> grijpt diep in in het leven van het kind<br />
en het gezin. Naast de emotionele problematiek zijn er vele praktische vragen<br />
waarmee je als ouder van een kind met <strong>kanker</strong> wordt geconfronteerd. Hoe vertel ik<br />
het aan klasgenootjes, familie en vrienden? Hoe kan ik mijn kind zo goed mogelijk<br />
begeleiden? Hou houd ik mezelf op de been? Hoe gaan we verder als de<br />
behandeling klaar is?<br />
Op grond van persoonlijke ervaringen gaan de auteurs met de ouders op zoek naar<br />
mogelijke oplossingen. Daarmee is dit boek een informatiebron voor ouders van<br />
kinderen met <strong>kanker</strong> en voor een ieder die daarbij betrokken is.<br />
Drs. Nel Warnars-Kleverlaan is psycholoog en auteur en heeft zich gespecialiseerd<br />
op het gebied van de oncologie. Ze schrijft, geeft bijscholingen en begeleidt ouders<br />
en kinderen. Ze is moeder van een zoon die behandeld is voor <strong>kanker</strong>.<br />
Drs. Conny Molenkamp is kinderverpleegkundige en psycholoog. Ze is acht jaar<br />
werkzaam geweest op de afdeling kinderoncologie van het Emma Kinderziekenhuis<br />
AMC te Amsterdam en werkt nu bij Thuiszorg Zaanstreek/Waterland te Purmerend.
W. SCHLESSEL HARPMAN<br />
6 HOE VERTEL IK HET MIJN KINDEREN?<br />
Als een ouder <strong>kanker</strong> heeft<br />
Van Reemst uitgeverij, Houten, 1998<br />
Als bij een ouder <strong>kanker</strong> wordt geconstateerd, heeft dat zeer grote gevolgen voor het<br />
gezin. De angst voor wat komen gaat kan verlammend werken op de gewone<br />
gezinssituatie. En dan komen de vragen: Hoe vertel ik het mijn kinderen? en Hoe kan<br />
in m’n kinderen troost en hoop geven in deze onzeker periode waarin ik eigenlijk alle<br />
energie nodig heb om mijzelf staande te houden?<br />
Wendy Schlessel Harpman is moeder, arts en <strong>kanker</strong>patiënte. In Hoe vertel ik het<br />
mijn kinderen? geeft zij duidelijke en bruikbare adviezen aan ouders die de strijd<br />
aanbinden met een levensbedreigende ziekte en voor de taak staan om hun<br />
kinderen op een gewone manier op te voeden en troost te bieden. Aan de hand van<br />
haar eigen ervaringen beschrijft zij de verschillende stappen in het ziekteproces, van<br />
diagnose tot behandeling, van opbouwende fase van het herstel tot de mogelijke<br />
confrontatie met de dood. Harpman richt zich in haar boek niet alleen tot ouders met<br />
jonge kinderen, maar ook tot alleenstaande ouders en ouders met tieners. Hoe vertel<br />
ik het mijn kinderen? is zó geschreven dat het ook bij ziekte van andere familieleden<br />
een belangrijke hulp kan zijn.
H. STOLP<br />
7 DE GOUDEN VOGEL Dagboek van een stervende jongen<br />
Lemniscaat b.v., Rotterdam, 1988<br />
Johan ligt in het ziekenhuis. Hij is heel erg ziek en hij denkt dat hij niet meer beter<br />
wordt. Op een dag ziet hij drie vogels op de vensterbank: een gouden, een blauwe<br />
en een groene vogel. De blauwe vogel zegt dat hij Victor heet.<br />
Victor trippelt nu <strong>over</strong> de vensterbank, kijkt mij nog een keer ernstig aan, spreidt dan<br />
zijn vleugels en vliegt op. De groene vogel gaat hem achterna. In zijn gespreide<br />
groene vleugels zitten gele spetters, zoals in de veren van een pauw. Ik zie de beide<br />
vogels kleiner worden. Dan zijn het nog maar stipjes in de verte. Tenslotte zijn ze<br />
verdwenen. De gouden vogel is klaar met pikken. Hij heeft ook blauwe ogen zie ik,<br />
maar lichter dan die van de blauwe vogel, zo licht als het water van de zee. Het lijkt<br />
alsof die ogen mij naar hem toe trekken. Ik zweef van mijn bed naar hen toe. De pijn<br />
is weg en ik voel mij gelukkig. Dan is de gouden vogel plotseling weg van het ene<br />
moment op het andere. Ik voel de pijn wee, maar ben nog steeds blij van binnen.<br />
Victor komt regelmatig terug aan zijn bed en Johan kijkt erg uit naar die momenten.<br />
Dan voelt hij zich blij, net als tijdens de bezoekjes van baby Alex.<br />
De gouden vogel ziet Johan voorlopig niet meer. Victor zegt dat hij terug zal komen<br />
als de prunusboom voor zijn raam bloeit. Daar blijft Johan op wachten.
Yarden uitvaartverzekering en – verzorging<br />
8 Mamma, Langoor wordt niet wakker<br />
Zelfs voor volwassenen is de dood maar moeilijk te begrijpen. Kinderen worden soms<br />
op zeer jonge leeftijd geconfronteerd met de dood. Een opa of oma en soms een van<br />
beide ouders en broertje of zusje.<br />
De belevingswereld van kinderen is een andere dan bij volwassenen. Dat maakt het<br />
moeilijk om aan een kind uit te leggen wat het betekent als iemand doodgaat.<br />
“Mamma, Langoor wordt niet wakker” is een initiatief van Yarden Uitvaartverzekering<br />
en –verzorging. Langoor, het konijn van Bastiaan, gaat dood. Bastiaans moeder<br />
probeert uit te leggen dat ook andere dieren en mensen doodgaan. Als later in het<br />
verhaal oma <strong>over</strong>lijdt, is de eerste reactie van Bastiaan dat oma nu bij Langoor is…<br />
“Mamma, Langoor wordt niet wakker” kan een hulpmiddel zijn voor ouders en<br />
verzorgers om kinderen uit te leggen wat dood betekent. In de tekst zijn moeilijke<br />
woorden en begrippen zoveel mogelijk vermeden. Daardoor is het boekje, voor<br />
kinderen met enige leeservaring, ook zelfstandig te lezen.<br />
De tekst is kritisch bekeken door een kinderarts, een kinderpsycholoog en docenten<br />
en leerlingen van vier basisscholen verspreid <strong>over</strong> het land.
P. STUVEL<br />
9 EEN BLOES MET ARMEN<br />
'Een boekje voor kinderen van wie de moeder borst<strong>kanker</strong> heeft. Geschreven<br />
vanuit de wereld van een kind, in de taal van een kind.'<br />
Uitgeverij Podium, Amsterdam, 2001<br />
In 1998 kreeg Pieke Stuvel borst<strong>kanker</strong>. Ze werd bestraald en onderging een<br />
chemokuur. In 'een bloes met armen' beschrijft ze het ziekteproces, gezien door de<br />
ogen van haar toen negenjarige dochter Anna. Het verhaal laat zien dat een<br />
kinderleven gewoon doorgaat, met alle daarbij horende pleziertjes en pijntjes. Anna's<br />
rotsvaste vertrouwen in een goede afloop geeft haar een ontwapenende kijk op de<br />
ziekte en de vele, soms slopende behandelingen.<br />
'Een bloes met armen' is in eerste instantie geschreven voor kinderen vanaf acht<br />
jaar. Maar deze ontroerende vertelling zal jong en oud aanspreken en velen tot steun<br />
zijn.
10 KINDEREN EN DE DOOD<br />
Elisabeth Kübler-Ross<br />
1983 Uitgeverij Westland nv, Schoten (B)<br />
Elisabeth Kübler-Ross schreef dit boek vooral voor ouders van een ongeneeslijk ziek<br />
kind. Gebruikmakend van brieven die veel ouders haar hebben gestuurd, biedt zij<br />
troost en bemoediging. Daarnaast geeft zij praktische adviezen. Zo vertelt zij hoe<br />
belangrijk het is dat het kind de laatste dagen van zijn leven thuis doorbrengt.<br />
Volgens Kübler-Ross weten stervende kinderen (niet altijd bewust) wat er met hen<br />
aan de hand is en zullen zij er op een bepaald moment <strong>over</strong> willen praten. Daarom<br />
moeten zij de gelegenheid krijgen hun natuurlijke angst te uiten, zowel mondeling als<br />
in tekeningen, briefjes, etc.<br />
Het boek maakt duidelijk hoe het onvermijdelijke draaglijk kan worden gemaakt. Hoe<br />
in de laatste dagen het bezoek kan worden geregeld en hoe de andere kinderen in<br />
het gezin bij de zorg voor de zieke kunnen worden betrokken. Hoe ieder op zijn eigen<br />
wijze afscheid kan nemen en hoe de dood van het kind te verwerken is. De schrijfster<br />
richt zich heel in het bijzonder tot ouders van kinderen die plotseling om het leven zijn<br />
gekomen, door een misdrijf of ongeval of doordat zij zelf hun leven hebben<br />
beëindigd. Ook nu zegt zij: “kinderen die de dood hebben leren kennen, zijn onze<br />
beste leermeesters inzake het leven”.
Elisabeth Kübler-Ross is een wereldbekend medicus, psychiater en thanaloog,<br />
bekend door haar werk met kinderen en aidspatiënten, terwijl zij ook de<br />
hospitiumbeweging in de Verenigde Staten heeft geïntroduceerd. Haar boeken zijn<br />
vertaald in twintig talen. Zij woont in Scottsdale, Arizona.
11 OVER LEVEN EN DOOD<br />
Een boek voor jongeren <strong>over</strong> afscheid nemen en loslaten<br />
Marja Baseler<br />
2010 The house of Books, Vianen/Antwerpen<br />
Eén van de ingrijpendste gebeurtenissen in je leven is het verlies van iemand die je<br />
dierbaar is door de dood. Wat verandert er in je leven als je hiermee te maken krijgt?<br />
Als je weet dat je een naaste gaat verliezen, voelt het alsof je wereld instort. Zo’n<br />
groot gemis in je leven roept meestal veel vragen op. Waarom <strong>over</strong>komt jou dit? Hoe<br />
kom je er ooit nog <strong>over</strong>heen? Bij wie kun je terecht om je verdriet te delen?<br />
Dit boek is speciaal voor jongeren geschreven en kan jou helpen bij het afscheid en<br />
het loslaten van degene van wie je veel houdt.<br />
Je leest <strong>over</strong> sterven, de uitvaart en alle emoties waarmee je te maken kunt krijgen.<br />
Het staat vol praktische aanwijzingen om zo goed mogelijk door deze moeilijke<br />
periode heen te komen.<br />
Marja Baseler (1959) woont in Utrecht. Ze schrijft voornamelijk informatieve kinder-<br />
en jeugdboeken. Voor dit boek heeft zij met vele jongeren gesproken die een naaste<br />
hebben verloren.
12 MAMA´S BORST IS ZIEK<br />
Hanneke de Jager<br />
2012 Uitgeverij Den Boer-De Ruiter, Vlissingen<br />
Mama is ziek. Want ze heeft een gemeen bobbeltje in haar borst.<br />
Een zeer beeldend, vernieuwend en kleurig prentenboek, speciaal geschreven en<br />
geïllustreerd voor jonge kinderen die een moeder hebben met borst<strong>kanker</strong>.<br />
Ondanks het beladen onderwerp is het een optimistisch boek, dat duidelijkheid<br />
schept en ondersteuning geeft aan kinderen en volwassenen die geconfronteerd<br />
worden met borst<strong>kanker</strong>.<br />
Het boek is gemaakt vanuit het perspectief van het kind en alle gevoelens en vragen<br />
die daarbij komen kijken.<br />
Een troostvol en hoopvol boek, met hier een daar een knipoog!
KWF Kankerbestrijding<br />
A Halte Kanker (dvd)<br />
Als een van je ouders <strong>kanker</strong> heeft<br />
Frame Mediaprodukties, Amsterdam<br />
Als een van je ouders <strong>kanker</strong> heeft, is dat zwaar waardeloos. Het verandert je leven.<br />
Je wordt er onzeker en verdrietig van en soms ook kwaad.<br />
Anthony, Annemiek, Ellen, Justin, Debbie, Tim en Lisette (13-19 jr) vertellen niet<br />
alleen hun verhaal, maar geven ook tips en informatie. Bovendien hebben ze met zijn<br />
allen een <strong>kanker</strong>clip gemaakt, een clip waarin ze alles laten zien wat ze belangrijk<br />
vinden.
KWF/Nederlandse Kankerbestrijding<br />
B Een vader of moeder met <strong>kanker</strong> (DVD + video)<br />
2001, Frame Mediaprodukties, Amsterdam<br />
De voorlichtingsvideo geeft een beeld van zowel kinderen als ouders. Anouk, Koen,<br />
Nina, Inge, Lesley en Kelly zijn tussen de 6 en 16 jaar en hebben ouders die nog<br />
behandeld worden, ernstig ziek zijn of alweer aan de beterende hand zijn.<br />
Ze laten zien wat <strong>kanker</strong> voor hen betekent en hoe ze daarmee omgaan. Hun ouders<br />
vertellen hoe ze hun kinderen daarin proberen te ondersteunen.<br />
Centrale thema’s zijn: praten <strong>over</strong> ziekte en dood, openheid, reacties en<br />
gedragingen, fantasie en school. De video is bedoeld patiënten, leerkrachten en<br />
hulpverleners en biedt ruimte voor discussie.
Change language