Zondag 3 augustus Excursie Fochteloërveen - KNNV Vereniging ...

Verslag Libellenexcursie langs de Ruiten Aa, 11 augustus 2008
Aanwezig waren de volgende leden: Marjan van Oosten, Lex Biermans, Wim Zolf en Chris van Houdt.
We zijn de wandeling begonnen bij de kruising Renneborgweg/Wollinghuizerweg. Het weer was
acceptabel, droog, niet te koud, wel wat wind. Tegen het eind van de excursie begon het zachtjes te
regenen. We liepen langs de Ruiten Aa, richting Wollinghuizen.
Het maakte niet uit welke bril ik opzette, er was aanvankelijk geen libel te zien. Wel veel zweefvliegen
en ik kreeg de pest in dat ik geen zweefvliegengidsjes meegenomen had.
Maar na enige tijd kreeg een van ons toch een eerste libel in zijn netje!
Deze excursie zou je kunnen typeren als de breedscheenjufferexcursie. In de “van Daale” zul je dit
woord niet tegenkomen. Bijna elke libel was een Platycnemis pennipes, Blauwe breedscheenjuffer, te
herkennen aan de witte brede schenen van de dieren. De mannetjes doen de naam eer aan door
blauwe achterlijven te hebben, de vrouwtjes zijn vaak crèmekleurig, soms lichtblauw. Beide hebben
die leuke witte brede schenen. Tijdens de excursie zagen we veel mannetjes die nogal licht van kleur
waren.
Als je de excursie anders dan hierboven zou willen typeren zou heidelibelexcursie ook wel aardig zijn
geweest, ook geen “van Daale” uitdrukking.
Als we geen juffer, maar een echte libel zagen was het in bijna alle gevallen een dier van het geslacht
Sympetrum ofwel heidelibel. We konden flink oefenen de verschillen waar te nemen. Direct in het oog
springt de kleur van de vleugels. De vleugels kunnen vrijwel geheel transparant zijn of ze hebben een
duidelijk opvallende oranjegele vlek aan de basis (kant van het lichaam). Het komt er op aan dat je
leert inschatten wat doorgaat voor een opvallende vlek, want er zijn ook dieren met een heel klein
beetje oranjegeel aan de vleugelbasis. Verder is de kleur van de poten belangrijk; meestal loopt er
een gele lengtestreep over de zwarte poten en soms is de poot geheel zwart. Dit kenmerk is goed
waar te nemen, zelfs met het blote oog.
Dan is er nog een streep langs het voorhoofd van de heidelibellen, ook wel snorretje genoemd. De
streep kan recht verlopen tot aan de oogrand (korte recht snor), hij kan naar beneden buigen en kort
zijn (korte hangsnor) en hij kan lang naar beneden verlopen (lange hangsnor). De streep is zwart op
een lichte ondergrond. Probleem is hier dat je altijd wel wat zwart ziet, maar de breedte is dan groter
of kleiner. Je moet heel smal zwart niet meetellen, breed wel. Zoals met al het determinatiewerk kun je
pas goede beslissingen nemen wanneer je veel dieren gezien hebt en met elkaar vergeleken hebt. En
kijk altijd naar meerdere kenmerken!
Zwarte heidelibel zwarte poten, klein, opvallende vlekken op zijkant borststuk
Geelvlekheidelibel poten gestreept, grote oranjegele vleugelvlekken, vleugeladers niet oranje
Bloedrode heidelebel zwarte poten, rood achterlijf
Steenrode heidelibel poten gestreept, grote hangsnor
Bruinrode heidelibel poten gestreept, korte rechte snor
Waarnemingen:
Libellen Ruiten Aa,11-8-08 Meest talrijk in:
Bruine glazenmaker Aeshna grandis jul/aug enk
Grote roodoogjuffer Erythromma najas jun 1
Lantaarntje Ischnura elegans jun/jul/aug 1
Gewone pantserjuffer Lestus sponsa jul/aug 1
Blauwe breedscheenjuffer Platycnemis pennipes jun/jul zeer alg
Zwarte heidelibel Sympetrum danae jul/aug enk
Geelvlekheidelibel Sympetrum flaveolum jul/aug enk, ook parend
Bloedrode heidelibel Sympetrum sanguineum aug enk
Bruinrode heidelibel Sympetrum striolatum jul/sept 1
Steenrode heidelibel Sympetrum vulgatum aug/sept alg
Literatuur: Veldgids Libellen, F. Bos, M. Wasscher, ISBN 90-5011-101-7 Chris van Houdt
5