Untitled - Hoogsteder & Hoogsteder

parelhalssnoer en zelfs de jurk zijn dezelfde. Het portret van
Amalia is echter veel beter geschilderd: de stofuitdrukking van
de jurk en de juwelen is erg goed en Amalia's haar lijkt
daadwerkelijk door het diadeem bijeen to worden gehouden, terwijl
bij Elizabeth's portret deze details zwak en "geschilderd" in
plaats van overtuigend en "echt" overkomen. Dit gelds ook voor
her ged ee 1 t e van Elizabeth's d eco 1 le te , dat van haar
rechterschouder tot aan haar borst loopt.
TYPE 5 (Frederik 1633 "profielportret")
Het pendant van Elizabeth's profielportret dat bijPhillips
was (Phi. 43) is het portret van Frederik in Romeins kostuum,
eveneens in hoofd en schouders en "en profil", dat in de "Craven
Sale" in 1968 bij Sotheby in Londen geveild werd (Si. 37). Hoewel
het eerste 1632 en het tweede 1633 gedateerd is, vormen de twee
portretten toch een paar : de panelen hebben op 0,5 cm. na de
gelijke afmetingen en zijn voorzien van de zelfde geschilderde
ovale lijsten; de overeenkomstige schildertechnische vaardigheid,
waarmee de stukken geschilderd zijn, doet bovendien de zelfde
schilderhand vermoeden.
Net als zij van haar gewone portret ten voeten uit uit 1631
(type 2) drie jaar later van haar man een glorieuze versie laat
waken (type 3 "kroningsportret"), bestelt zij bij Honthorst later
een verheerlijkte pendant bij haar profielportret, waarin
Frederik niet in normale kledij (type 4), maar "en romain", als
Romeins keizer wordt weergegeven (type 5)
Dit pendant past wat betreft voorstelling in zoverre bij
haar eigen profielportret, dat Elizabeth weliswaar niet als
hoogste gezaghebber in de klassieke oudheid wordt afgebeeld, maar
wel als "primus inter pares" - zij het slechts onder de in de
Noordelijke Nederlanden levende vorstinnen-. In haar portret
staat zij op gelijk niveau met Amalia, maar voor een ieder, die
de koningin van Bohemen kende, moet het duidelijk zijn geweest,
dat de Engelse koningsdochter zichzelf ver boven haar gewezen
hofdame verheven achtte.
TYPE 4 (Frederik en Elizabeth, 1632 "profielportret")
Er bestaan een aantal profielportretten van Frederik, waarin
hij niet als "Romeins keizer" wordt afgebeeld, maar waarin hij
alleen een simpele wapenrusting draagt. Het pendant van de
stukken, is her zelfde als van het verheerlijkte type (5), i.e.
het profielportret van Elizabeth in de zelfde jurk als Amalia.
Een dergelijk paar (slechte ongedateerde) schilderijen van dit
type (4) werden bij Sotheby in Londen in 1968 verkocht (SI. 38).
Ik heb het vermoeden, dat dit type (er zijn tenminste vijf paar
versies bekend) het gangbare was totdat de verheerlijkte uitgave
(type 5) werd geschilderd. Derhalve dateer ik dit (hooguit een
jaar) voor dit uit 1632 stammende type.
TYPE 6 (Elizabeth na 1635 "rouwportret")
In de verzameling van de Duke of Buccleugh and Queensberry
hevindt zich een schilderij van Elizabeth met een rouwsluier,
terwijl ze omhoog kijkt. De voorstelling is ontleend aan de
"allegorie van her onrecht in het leven van het gezin van de
winterkoning", het g roe ps po r t re t dat Honthorst in 1635
schilderde. Het portret komt maar een keer voor en is dus
duidelijk ontstaan met betrekking tot de allegorie. Het vormt
geen type waarvan talrijke kopieen zijn gemaakt.
1 02
afb.41
afb.39
afb.40
afb.43 •