Februari - Protestantse Vrouwen Organisatie

in gesprek 2
vermeerderen
groeien en vrucht dragen
meer - minder
werk- en informatieblad
van de protestantse
vrouwen organisatie
67e jaargang,
februari 2009

2
In Gesprek
werk- en informatieblad van de
Protestantse Vrouwen Organisatie
Bezoekadres/ Bureau PVO: p/a ABOZA
Kon. Wilhelminalaan 21, Amersfoort
Postadres PVO: Postbus 1496, 3800 BL Amersfoort
Telefoon 033 - 465 22 64 (ma., di. en do. 09.00-14.30 uur)
e-mail: bureau@pvo-nederland.nl, Internet: www.pvo-nederland.nl
Gironummer Protestantse Vrouwen Organisatie: 515473
Gironummer Kruis en Munt: 3336259, t.n.v. PVO Vlissingen.
Dagelijks Bestuur PVO:
Voorzitter: Hetty van Weeghel-de Boer
Sommelaan 6, 5627 WK Eindhoven. Tel. 040-2623979
Secretaris: Gonny Elema-de Lange
Boerdijk 13, 7918 TA Nieuwlande. Tel. 0528-351257
Penningmeester: Katie Schiewold-Wilbrink
Paul Krugerstr. 70-634, 4381 WG Vlissingen. Tel. 0118-417934
Algemeen adjunct: Henny de Graaf-Hopman,
Dorpsstraat 114-120, 3751 ET Bunschoten. Tel. 033-2987225
Redactie In Gesprek:
Tiny van de Biezen-Kamphorst, eindredactie
Atie Jongejan, Jopie van de Kleut-Waanders
Heleen Koekoek-Dethmers, Titia Lindeboom-Bruning
Brieven voor de Jubileumrubriek:
Nelie Rijkers, J.C. Pieckstr.14, 4251 ZR Werkendam
e-mailadres: nelierijkers@hetnet.nl
Kringberichten:
Jopie van de Kleut, Rondweg 25, 3785 LB Zwartebroek
e-mailadres: j.kleut@kpnplanet.nl
Overlijdensberichten: Bureau PVO,
zie boven
Overige kopij:
6 weken voor verschijnen van het blad bij de eindredactie:
Tiny van de Biezen, A. v. Meerveldstr. 5, 3785 LP Zwartebroek.
Tel. 0342 - 462095. e-mail: g.vdbiezen@chello.nl
Lidmaatschap van de PVO: € 16 per jaar.
Daarbij is het abonnement op dit blad inbegrepen.
Opzeggen alleen schriftelijk voor eind december bij het Bureau.
Gesproken cd:
In Gesprek verschijnt ook op cd als een uitgave van de CBB,
Christelijke Bibliotheek voor Blinden en Slechtzienden te Ermelo,
tel. 0341-565 499
Doelstelling
Colofon
Druk: Mailfors Amersfoort
ISSN: 0921-447
De Protestantse Vrouwen Organisatie heeft als doel:
- lokale gespreksgroepen en de leden daarvan
te stimuleren, te adviseren en toe te rusten.
- Krachten te bundelen en stem te geven.
- Dit alles om landelijk en plaatselijk te
komen tot ontmoeting en gesprek,
bezinning op Bijbel en persoonlijk geloof,
en een bewuste inzet voor een rechtvaardige
en veelkleurige samenleving.
In dit nummer
Heeft u dat ook wel eens? Opeens bent u in een situatie
beland waarvan u nooit gedacht had die mee te zullen
maken. Zo dacht ik, ergens midden jaren zestig van de vorige
eeuw: ‘Het jaar 2000, dan word ik 42 jaar… Nee, dat kan niet,
dat bestáát niet!‘ Inmiddels weet ik dat het wél kan, sterker
nog we hebben het jaar 2000 al lang achter ons gelaten en
leven alweer in het jaar twééduizendnégen! En de jaren van
mijn eigen leven? Die zijn zo vermeerderd dat ik nu kan zeggen
dat ik Sarah gezien heb! Compleet met versieringen en al!
Ook in het thema dat deze maand bij Vruchtbare aarde hoort
gaan we het hebben over ’vermeerderen’. Vermeerderen, als
in zaaien, stekken en scheuren van planten en gewassen, of:
uitbreiden, toenemen en vergroten van aantallen (bijv. mensen)
en zaken (bijv. geloof) om er méér van te krijgen.
- Drs. Gert van Herk schreef voor ons de bijbelstudie. Vermeerderen,
niet alleen in persoonlijk geloven maar ook
dat meer mensen gaan geloven, is de boodschap die hij
ons brengt. Maar hoe doe je dat, hoe pak je dat aan?
Op pagina 8 vindt u een besprekingsvoorstel dat aansluit
en gecombineerd kan worden bij de bijbelstudie. Ook is
dit te gebruiken als een andere manier van verwerking.
- Atie Jongejan stelde uit allerlei krantenartikelen het tweede
hoofdartikel samen. Is meer en meer en meer moeten
en willen nu echt de levenshouding die wij moeten aanhangen?
Of is de vraag die wij ons moeten stellen: kunnen
en willen we met mínder toe? Om met elkaar van gedachten
te wisselen over vraagstukken waar wij maar ook onze
kinderen en kleinkinderen mee te maken krijgen.
- In het maartnummer staat de Liturgie voor Passie en
Pasen, dit wordt een extra dik nummer van 20 pagina’s.
Deze maand begint de veertigdagentijd, ook daar besteden
we aandacht aan, met een verhaal en enkele gedichten op
pagina’s 10 en 11.
Verder vindt u in deze In Gesprek weer de gebruikelijke
columns en artikelen. Wij wensen u veel leesplezier toe en
op de groepen goede bijeenkomsten.
Hoofdartikelen: februari 2009
Tiny van de Biezen
Vermeerderen: groeien en vrucht
dragen in liefde
Bijbelstudie bij Johannes 15: 1-17
door drs. Gert van Herk te Nootdorp ................................................ 4
Meer - Minder
Artikel, samengesteld uit allerlei krantenartikelen
door Atie Jongejan ............................................................................. 6

Meditatie
Vermeerderen
Toen ik de ‘opdracht’ kreeg om de meditatie voor
het blad van februari te verzorgen was ik niet
echt blij. Ik heb er erg veel moeite mee om iets op
papier te zetten wat dan door veel mensen gelezen
zal worden. Ook ben ik niet van de generatie die
een inleiding moest maken voor een verenigingsavond.
Wij hadden de Gereformeerde Vrouw en
nu dus In Gesprek met een onderwerp en ook nog
eens vragen erbij. Zelfs een Kapstok met liederen,
lezing en gebed staat er in, makkelijker kan je het
niet krijgen. Wat dan ook erg gewaardeerd wordt.
Het moest over vermeerderen gaan in verband met
ons jaarthema Vruchtbare aarde.
Nu heb ik geen groene vingers en ook geen tuin.
Zelfs planten op mijn balkon willen het niet altijd
doen, laat staan dat ze zich vermeerderen.
Andere woorden voor vermeerderen kunnen zijn:
zaaien, stekken, scheuren, dit geldt vooral voor
planten en gewassen. Maar het kan ook staan voor
uitbreiden, vergroten en toenemen bijvoorbeeld
van leden van een club of een dorp.
Zouden we ook onze talenten, die we gekregen
hebben, kunnen vermeerderen? En hoe doe je
dat dan? Zelfs als je maar één talent hebt? In de
gelijkenis van de talenten (Matteüs 25) lezen we
er over. De knecht die in de gelijkenis één talent
kreeg, had het begraven. Hij had totaal niet begrepen
hoe zijn heer was. God wil iets zien in elk van
ons, dat wij met ons talent tot onze bestemming
komen. Dat is ‘vruchtbare aarde’. Je moet jezelf
niet onderschatten. Als wij onze talenten delen
met elkaar dan wordt het vermeerderd. Bijvoorbeeld
als we omzien naar de ander, een kaartje
sturen of een luisterend oor hebben.
God is iets nieuws begonnen: Hij heeft Zijn Zoon
gezonden. Hij gaat ons voor en gaat vóór ons,
zodat wij ons doel niet missen. Wij mogen putten
uit die Bron. Je mag er zijn als mens. Je mag je eigen talent benoemen en daarmee werken op de plek die voor jou goed
voelt en met plezier. En al het werk mogen we doen met het perspectief dat God voor de oogst zal zorgen.
Zoals A. Roland Holst zegt: ‘Doe mij in de oogst geloven, waarvoor ik dien!’
Sary van der Kooi-Verbree
werkgroep Toerusting
3

4
Drs. G.J. van Herk
Vermeerderen: groeien en vrucht dragen
Bijbelstudie vanuit Johannes 15: 1-17
De grootheid van mijn Vader zal zichtbaar worden wanneer jullie
veel vrucht dragen en mijn leerlingen zijn. Ik heb jullie liefgehad,
zoals de Vader mij heeft liefgehad. Blijf in mijn liefde.
Johannes 15: 8
‘Ik ben de wijnstok en jullie zijn de ranken’
Dit zijn kernwoorden uit het beeld van de wijnstok,
wat Jezus gebruikt voor de verbondenheid
met Hem. Het is een bekend beeld;
mogelijk ook wel zo bekend dat we er niet
meer verrast door zijn. Ik zet er een ander
beeld naast: ‘Ik ben het lichtnet en jullie
zijn de lampen.’
Buiten dat lichtnet is die lamp best een
aardig stukje glaswerk, maar nogal breekbaar
en onhandig om mee rond te lopen.
Maar eenmaal in contact met het stroomnet
dan zien we de bekende verandering: ‘Er
zij licht!’ Opmerkelijk is dat er aan die lamp
feitelijk niet zoveel verandert. Een lamp buiten
het stroomnet is even mooi of even breekbaar als een
lamp in het lichtnet. Toch heeft een brandende lamp een
heel andere dimensie: het geeft licht! Nou is dat op zich
geen wereldwonder; want ze zijn gemaakt voor die compleet
andere dimensie: licht te geven. Een brandende lamp voldoet
aan zijn bedoeling, vervult zijn bestemming.
Als we dit beeld van de lamp en het stroomnet toepassen
op Jezus en zijn leerlingen, mensen verbonden met Jezus,
dan kunnen we zeggen: zij blijven hetzelfde, en toch is er
een wezenlijke verandering, er is een andere dimensie. Zij
verspreiden het licht van Gods aanwezigheid. Ze geven blijk
van een werkelijkheid groter dan zijzelf; en toch zijn ze juist
Drs. Gert van Herk is predikant in de
Protestantse Gemeente Nootdorp-Ypenburg.
Samen met zijn vrouw Rita van Herk-Berkhof
werkt hij in de Protestantse Wijkgemeente Nootdorp.
Hij is o.a. betrokken bij het werk van de Gemeente
Groei Groepen van het Evangelisch Werkverband.
hiervoor bedoeld: zij vervullen hun levensbestemming. Mensen
zijn gemaakt om Gods aanwezigheid te demonstreren.
‘Ik ben het lichtnet, jullie zijn de lampen.’ Of beter: ‘Ik ben
de wijnstok en jullie zijn de ranken,’ want zo heeft onze
Heer het zelf gezegd. Het beeld van de wijnstok is organisch:
tijd, groei, rijping, vrucht. Er is innerlijke verbondenheid.
Ranken zijn totaal onderdeel van de wijnstok, die
bestaat uit een wortel, stam en ranken. Jezus is
de totale plant, de wijnstok, en de leerlingen
zijn onderdeel van Hem. Eenzelfde soort
leven doorstroomt hen, eenzelfde soort
kracht bezielt hen, want ranken en wijnstok
zijn één geheel. De ranken leven in afhankelijkheid
van de wijnstok. Zo leven zij
volop en vrijuit; ze worden telkens opnieuw
doorstroomd van nieuw leven. En mensen
verlangen er naar van leven doorstroomd te
worden!
Het zal duidelijk zijn dat de wijnstok met ranken
een beeld is van de verbondenheid die leerlingen van
Jezus met Hem mogen ervaren, waarin we doorstroomd
worden (niet van voedingssappen, maar) van Gods liefde.
Als het gaat over groei en vrucht is het de bedoeling dat we
Gods liefde meer ervaren en doorgeven. Vandaar dat Jezus
verder spreekt over de liefde. Want Gods liefde maakt Gods
aanwezigheid merkbaar! Het gaat er dus om in Jezus’ liefde
te blijven. Groeien in de verbondenheid met Jezus of het liefdesgroeiproces
kent verschillende aspecten:
Genade ervaren: de goedheid van God beleven
Het is van fundamenteel belang dat we zelf ervaren door
God geliefd te zijn, zoals ook wordt aangegeven in de woorden
boven dit gedeelte. Juist de ervaring dat de goedheid
van God veel meer is dan wij verdienen, maakt het ons
mogelijk dat we zelf kunnen liefhebben. Zijn liefde roept
onze wederliefde op. Als we zelf weten aanvaard te zijn, ontvangen
we ruimte en veiligheid anderen te kunnen liefhebben.
Vergeving van zonden en goedheid openen onze bronnen
van liefhebben (vergelijk o.a. Lucas 7: 47).
Groei: willen worden als de meester
De liefde van de meester wekt het verlangen te worden als
de meester. Dit is ook een bewuste keuze: te willen worden
als de meester. Het geeft aan dat er een heel groot traject
van groei en ontwikkeling mogelijk is voor elke leerling! De
goedheid en genade van God is niet alleen weldadig, maar
zal ook ons veranderen. Dit vraagt om onze actieve medewerking
en inzet om als Christus te worden. Men gebruikt
hiervoor ook wel het woord: Christusgelijkvormigheid.
Groep: een plek om gemeenschap te oefenen
Het zal duidelijk zijn dat de liefde tot elkaar ergens vorm
moet krijgen en geleerd moet worden. De kleine groep is
hiervoor de meest aangewezen plek. In zo’n groep is er
ruimte voor onderlinge relaties: voor meeleven en aanwijzingen.
Jezus heeft dit zelf voorgeleefd door in een groep te
leven.
Dit staat vaak haaks op onze individualistische manier van
leven. Toch spreken de beelden, die de bijbel gebruikt over
onderlinge relaties waarin de leerlingen van Jezus groeien.

in liefde
Een herder met zijn kudde of een functionerend lichaam
van verschillende ledematen wijzen op relaties van onderlinge
afhankelijkheid. Jezus heeft zelfs de herkenbaarheid
van zijn navolgers getypeerd door onderlinge liefde (vergelijk
Johannes 13: 34 en 35). Ook alle vermaningen spreken
over wederzijdse onderlinge relaties. (‘Vermaan elkaar’,
‘bemoedig elkaar’, ‘draag elkanders lasten’, etc.)
Gaven: ieder op zijn eigen wijze
Elke persoon is uniek. Juist in de gemeenschap van de groep
zal ieder leren te her- en erkennen wat eigen en andermans
gaven zijn. In de dienst aan elkaar zal duidelijk worden
waar iemand uitblinkt in het doorgeven van Gods liefde aan
anderen. Juist het samenspel van verschillen maakt Gods
liefde kleurrijk. De Geest van Christus geeft aan ieder gaven
tot opbouw van de ander en tot eer aan God.
Geven: dienst aan de medemens als goed
rentmeesterschap
De houding van een leerling wordt gekenmerkt door het
besef dat Christus ‘om ons arm is geworden, terwijl Hij rijk
was’. Dat heeft invloed op ons concrete omgaan met geld
en goederen, tijd en aandacht. Hierbij staan de (kans)armen
voorop. Door een gevende levenshouding verwijzen we naar
de vergankelijkheid van de materiële zaken en weerspiegelen
we een sociaal geweten in onrechtvaardige situaties.
Blijf in mijn liefde
Liefhebben is niet in de eerste plaats het resultaat van ons
pogen, maar van het besef geliefd en aanvaard te zijn door
Jezus zelf. Uiteraard speelt onze inzet een rol.
Toch staan niet de resultaten van ons presteren op de voorgrond,
maar de ruimte van zijn aanwezigheid. Zijn liefde
voor ons blijft voorop gaan. In zijn nabijheid worden wij
gezond (vergelijk Johannes 15: 3). Groei en vrucht zijn het
normale gevolg van gezondheid.
Vruchten
Een appelboom brengt appels voort. Toch is de uiteindelijke
vrucht van een appelboom niet alleen nieuwe appels, maar
nieuwe appelbomen, waardoor er ook later weer appels
zullen zijn. Zo is het ook met leerlingen van Jezus: daden
van liefde en een gevormd en gedisciplineerd karakter vol
Zingen: Psalm 119: 1 en 24
liefde zijn de vruchten die horen bij elke leerling. Toch zijn
nieuwe leerlingen van Jezus de uiteindelijke opbrengst.
Een groep dient gericht te zijn op het vormen van nieuwe
groepen en een geloofsgemeenschap op nieuwe gemeenten.
Jezus gaf zijn leerlingen de uitdaging om hun (leef)wereld
vol te maken met de vrucht van Gods liefde. ‘De grootheid
van mijn Vader zal zichtbaar worden wanneer jullie veel
vrucht dragen!’
Gespreksvragen:
Kapstok
Gebed:
Lieve God,
In de stilte van dit
moment komen wij
tot U. Wij danken U
daarvoor. Wij danken
U voor onze verbondenheid
met U
in Jezus Christus. Ze
is als de wijnstok en
de ranken. Geef, dat
wij in dit uur uw Geest mogen ervaren in elkaar.
Geef, dat ook onze leden, die er niet zijn, zich met U en
ons verbonden mogen weten. Slechts in U en verbonden
met elkaar kunnen wij leven.
Wij danken en wij bidden U in Jezus’ naam.
Amen.
Lezen: Jesaja 61: 10 en 11
10 Ik vind grote vreugde in de HEER,
mijn hele wezen jubelt om mijn God.
Hij deed mij het kleed van de bevrijding aan,
hulde mij in de mantel van de gerechtigheid,
zoals een bruidegom een kroon opzet,
zoals een bruid zich tooit met haar sieraden.
11 Want zoals de aarde haar gewassen voortbrengt,
zoals een tuin het gezaaide laat ontkiemen,
zo laat God, de HEER, gerechtigheid ontkiemen
en glorie voor het oog van alle volken.
Zingen: Gezang 75: 1 en 11
1. ‘Wijnstok en ranken’: Hoe beleef je zelf de verbondenheid
met Christus?
Welke ervaringen vind je bemoedigend als het over deze
verbondenheid gaat?
Waar ervaar je moeite?
Wat zou jou kunnen helpen die verbondenheid (meer) te
ervaren?
2. Er worden vijf aspecten van liefhebben genoemd, waarin
leerlingen van Jezus kunnen groeien. In welk(e) van deze
vijf ben jij het meest gegroeid (de laatste tijd)?
3. Vrucht dragen: wie is voor jou een voorbeeld als het over
‘vrucht dragen’ gaat? En waarin herken je dan ‘vruchten’?
4. Waar zie je bij jezelf (beginnende) ‘vrucht’?
(Zie ook gespreksvoorstel op pagina 8)
AJ
5

6
Verminderen met het oog op
onze vruchtbare aarde
Willen we onze aarde vruchtbaar houden,
dan zullen wij het gebruik van
grondstoffen serieus moeten verminderen.
En met wij bedoel ik de mensen
in het westen die veel te veel fossiele
en andere grondstoffen gebruiken en
daardoor het milieu ernstig vervuilen
en uitputten. Men heeft uitgerekend,
dat er op aarde voor elk mens 2,1
hectare beschikbaar is. Zoveel kan de
aarde hebben. Dit wordt de ecologische
voetafdruk genoemd. Maar in het
westen wordt veel meer gebruikt. De
gemiddelde Amerikaan legt beslag op
ruim 9 hectare. De Nederlander 4,0,
dus bijna twee keer de beschikbare
ruimte. Dit kan zo niet langer, zegt Jan
Juffermans, medewerker van De Kleine
Aarde in Boxtel, die de ecologische
voetafdruk in Nederland introduceerde.
‘We zullen onze voetafdruk moeten
verkleinen. Ik zie het zelfs als een fundamenteel
mensenrecht. Mensen uit
arme landen hebben, evenals toekomstige
generaties, recht op een eerlijk
aandeel in aardse rijkdommen.’
De boodschap van de ecologische voetafdruk
is volgens Juffermans hard en
niet te miskennen. ‘Niemand kan later
zeggen dat hij of zij niet heeft geweten
wat er nu aan de hand is.’ Hij omarmt
dit concept omdat het zo helder is.
Voor het publiek dat in één oogopslag
ziet wat er fout gaat. Voor beleidsmakers
omdat het onvermoede milieuzonden
boven water haalt. ‘Toen de stad
Londen haar ecologische voetafdruk in
kaart bracht, ontdekte ze dat voeding
een groot aandeel had. Het merendeel
werd van heinde en verre aangevoerd.’
Er valt heel wat te verminderen. Dat is
ook nodig. In de tachtiger jaren waren
er al wetenschappers die de noodklok
luidden over de milieuvervuiling.
Inmiddels zijn we twintig jaar verder,
maar veel wijzer zijn we nog niet
geworden.
Meer - minder
Toen wij als redactie over een tweede artikel in het kader van ons thema Vruchtbare aarde
over ‘vermeerderen’ na zaten te denken, kwamen we op verminderen terecht. Zo kunnen
gedachten soms gaan.
Wij schieten weinig
op met een somber en
negatief verhaal. Daar
worden mensen sikkeneurig
van en weigeren
ze verder te lezen.
Daarom proberen we
een positieve bijdrage
te leveren in dezen.
Beheren of
profiteren?
We hebben de aarde
te leen en het is de
bedoeling dat we
haar zo goed mogelijk
doorgeven aan onze kinderen en
kleinkinderen. Wat hebben we met
haar gedaan? Hebben we haar beheerd
als dienaar of hebben we van haar
geprofiteerd en haar uitgeput? Belangrijke
vragen die we onszelf op z’n tijd
allemaal mogen stellen. Nu kunnen
we wel moedeloos worden en zeggen:
‘Wat kan ik daar aan doen? Het zijn
toch regeringen en grote bedrijven
en het grote geld die de dienst uitmaken?’
Vaak is dat ook zo, maar wij zijn
als consumenten veel invloedrijker
dan we misschien denken. En niet
alleen als consumenten, maar ook als
kiezers. Wat voor regering kiezen we?
Hoe staat het met de doelstellingen
over het milieu van de partij van onze
keuze?
Drie niveaus
Verminderen zal op drie niveaus moeten
gebeuren. Op gezinsniveau, op
lokaal niveau en op landelijk niveau.
Het eerste gaat over de besluiten die
aan de keukentafel worden genomen.
Moeten we werkelijk elke dag vlees
eten? Hoe lang sta je onder de douche?
Hoe zit het met scheiding van afvalstoffen?
Koop je de koekjes in dubbele plastic
verpakking of op de markt in een
papieren zak?
Het lokale niveau betreft de beschikbaarheid
van keuzes. Als ons afval niet
gescheiden wordt opgehaald, heeft
het geen zin om het gescheiden aan te
leveren.
Tenslotte is er de overheid die via normen
en wettelijke maatregelen het
voortouw neemt.
Waaruit zou verminderen zoal kunnen
bestaan? De keukentafel kwam al aan
bod. We eten tegenwoordig overdadig
veel vlees. Veel meer dan goed voor ons
is en het kost erg veel energie om het
te produceren. Het mes snijdt dus aan
twee kanten als we ons vleesverbruik
halveren of staken. Zouden we er niet
veel meer van genieten als we het wat
minder zouden eten? Het vergt enige
creativiteit om met minder vlees te
koken, maar het is gezond en lekker.
Ook het herstellen van het eten van
seizoensgroenten zou een grote stap
voorwaarts betekenen. Geen dure vliegtuigreizen
meer voor verse boontjes uit
Zuid-Afrika. Maar heerlijke boerenkool,
spruitjes en aardappels die gewoon in
de buurt op de akker groeien. We hebben
het contact met de seizoenen verloren.
Vroeger kon je je er nog op verheugen:
‘Ha, het is weer aardbeientijd!’
Het hoeft allemaal niet zo moeilijk
te zijn. Het energiezuinige huis kan
zo worden gebouwd. Dat scheelt ons
brandstof en de centjes blijven in de
portemonnee. Dat we het licht uit
moeten doen in de gang weten we zelf
ook wel. De verwarming op tijd omlaag
en tv en computer uit als we naar bed
gaan en geen controlelampjes laten
branden.
Veranderen van mentaliteit
Eigenlijk gaan deze zaken meer over
verandering van mentaliteit dan over
iets anders. Ergens over nadenken voor
je iets koopt. ‘Heb ik het werkelijk
nodig en wat vindt het milieu ervan?’
En om op een ander niveau terug te
komen. Ook de overheid laat van alles
liggen. We bouwen eerst nieuwbouwwijken
en als de bewoners gewend zijn
aan het autogebruik komt er pas goed
openbaar vervoer op gang. Die volgorde
is natuurlijk verkeerd. En als de wijken
te ruim zijn en de supermarkten te ver
weg, wordt boodschappen doen op de
fiets wel erg lastig gemaakt.

In de krant kwam ik iemand tegen
met twee rechterhanden en veel
milieubesef. Hij had in zijn huis allerlei
voorzieningen aangebracht om
energiegebruik te besparen. Sommige
dingen kunnen zo worden overgenomen,
andere zijn iets lastiger te realiseren:
- een ja, nee- of nee, neesticker op de
brievenbus
- het trapgat dichttimmeren
- overgordijnen tot op de vensterbank
en niet vergeten dicht te doen
- een verbinding tussen fonteintje en
toilet, bij het handenwassen spoelt
het toilet automatisch door
- overal spaarlampen
- terug naar de ouderwetse trekbel
- als u een serre heeft, in de winter de
koelkast uit en het voedsel de serre
in
- zoveel mogelijk van fiets en openbaar
vervoer gebruik maken
- als dat niet mogelijk is, een energiezuinige
auto kopen
- hebben we de wasdroger en afwasmachine
wel echt nodig?
- dubbel glas
- dakisolatie en zonne-energie
- vloerisolatie
Zo zijn er ongetwijfeld nog wel meer
maatregelen, die we kunnen verzinnen.
We zouden er bij wijze van spreken wel
een wedstrijd van kunnen maken…
Tot slot
We zijn als westerse mensen uit ons
ecologische jasje gegroeid en zullen er
iets aan moeten doen om het weer passend
te maken. We plegen al tientallen
jaren roofbouw op moeder aarde en
dat kan zo niet doorgaan. De zon, de
zee, het water en de wind leveren energie
op, die met enige moeite heus wel
te winnen is. En die schoon is bovendien.
Laten we zuinig zijn, waardige
rentmeesters, zodat onze kinderen ons
later niet de rekening hoeven te presenteren
van een uitgeputte aarde.
Samengesteld uit allerlei krantenartikelen
door Atie Jongejan
Gespreksvragen:
De apostel Paulus schrijft
in zijn brieven vaak over
‘vrucht’. Hij doet het op
een gevarieerde wijze. De
ene keer betrekt hij dit op
zijn zendingsarbeid, een
andere keer toont hij aan
wat de uitwerking van goede vruchten of van schadelijke
vruchten kan zijn in het leven van de mens. Soms brengt hij
‘vrucht’ in verband met geloof, gerechtigheid of heiliging.
Ook spreekt hij van de vrucht van het licht. Hij vat dit alles
samen door te spreken over de ‘vrucht van de Geest’ (Galaten
5: 22 en 23). Vervolgens laat Paulus zien hoe deze vrucht
concreet zichtbaar wordt in het leven van de gelovige. Het is
opmerkelijk dat de apostel nu over ‘vrucht’ in het enkelvoud
schrijft. Er zit in de ‘vrucht van de Geest’ een eenheid, die
je tevergeefs zoekt bij de ‘werken van het vlees’ (Galaten 5:
19-21). Het is één vrucht waarvan negen aspecten genoemd
worden. ‘De vrucht van de Geest is liefde, vreugde en vrede,
geduld, vriendelijkheid en goedheid, geloof, zachtmoedigheid
en zelfbeheersing.’ De eerste drie aspecten beschrijven
de relatie van de gelovigen met God, de volgende drie de
relatie tot de naaste en de laatste drie hebben betrekking op
hoe een gelovige zichzelf beschouwt en beoordeelt.
Van de negen aspecten die samen de vrucht van de Geest vormen,
staat vriendelijkheid in het midden en geeft daarmee
1. Hoe kijkt u tegen het milieu aan?
2. Vindt u dat het allemaal wel losloopt
of bent u bezorgd?
3. Wat zou u zelf kunnen/willen veranderen?
4. Wat zou wat meer moeite kosten,
maar wel tot de mogelijkheden
behoren?
Vrucht van de Geest:
Vriendelijkheid
aan hoe gelovigen met elkaar horen om te gaan. Als we vervolgens
in de Concordantie kijken bij het trefwoord ‘vriendelijkheid’,
wacht ons een verrassing. Het komt slechts
drie maal voor in een bijbeltekst! En in de NBV is het in één
tekst zelfs vervangen door het woord ‘mildheid’. Synoniemen
voor vriendelijkheid zijn verder o.a.: aardig, lief of beminnelijk
zijn voor de ander. Het is onze houding ten opzichte van
onze naaste, waar we uitdrukking aan dienen te geven. Paulus
onderstreept deze houding nog eens als hij in Filippenzen
4: 5 schrijft: Laat iedereen u kennen als vriendelijke mensen.
Vriendelijkheid. We willen allemaal wel als de vriendelijkheid
zelve te boek staan, maar wat is het soms moeilijk!
Enerzijds zijn wij zelf niet altijd op ons best, zijn we chagrijnig,
met het verkeerde been uit bed gestapt of zit het ons
even een beetje tegen waardoor we uit ons humeur zijn. Wie
kent dat niet? Anderzijds is het ook niet altijd makkelijk om
aardig te zijn tegen dat lastige familielid, die boze buurman,
of dat vervelende mens op je werk. Laat staan dat we dan
aardig of lief zijn en ons ‘beminnelijk’ opstellen!
En toch…
Vriendelijkheid is een levenshouding die liefde, vreugde en
vrede schenkt. Juist die aspecten die ons verbinden in onze
relatie met God, ontvangen we dubbel en dwars terug als
wij vriendelijk zijn in relatie tot onze naaste.
Heilige Geest, verlicht ons leven, werk in ons hart, leer ons vriendelijkheid.
7

8
Vermeerderen: groeien
en vrucht dragen in liefde
Het doel van de bijeenkomst is: bewust leven uit de liefde
van Jezus, wat vrucht tot gevolg heeft.
richttijd onderdeel
0.00 uur Welkom met koffie en thee, tijd voor onderling
gesprek.
0.20 uur Opening: gebed, kaars aansteken, lied zingen,
een gedicht.
0.30 uur Eet een goede vrucht en geniet ervan. Deel de
ervaring met elkaar.
0.35 uur Lezen: Johannes 15: 1-17. Daarna leest iedereen
het nogmaals in stilte.
Laat iedereen vertellen wat mooi is in dit
gedeelte. Wat spreekt aan?
Vervolgens: Heb je ook vragen bij dit gedeelte?
(Bespreek deze in de groep)
Waar gaat dit gedeelte volgens jou over?
Heeft de bijbelstudie (pagina 4 en 5) ‘vermeerderen:
groeien en vrucht dragen in liefde’ nog
iets toegevoegd?
1.05 uur Tijd voor een tweede kopje koffie of thee.
1.10 uur Bespreek twee aan twee of in groepjes van drie
of vier: Wat kunnen we hier concreet mee?
Bespreek de vragen aan het eind van de bijbelstudie
(pag. 5). In ieder geval vraag 1.
Of: Lees 1 Korintiërs 13: 4-7. Bespreek met elkaar
waar jouw naam goed of minder goed past en
waarom. Besef dat God liefde is! Hij gaat zo
met ons om!
Of: Lees Galaten 5: 22 en 23. Sommigen zetten
een dubbele punt achter ‘liefde’ en lezen de
rest als een opsomming. Wat vind je van die
gedachte?
Welke vrucht is op jou van toepassing?
Welke vrucht zou je graag meer gevormd zien
bij jezelf?
1.40 uur Wissel in de grote groep met elkaar uit wat er
besproken is.
1.50 uur Neem tijd voor voorbede en gebed, zing tot
slot Gezang 78: Laat me in U blijven groeien,
bloeien.
2.00 uur Wel thuis.
Achtergrondinformatie:
Het woord ‘vermeerderen’ zoals gebruikt in de bijbelstudie
gaat terug op twee woorden: namelijk groeien (Grieks:
‘auxano’) en toenemen, vol worden (Grieks: ‘plethuno’).
Hierbij heeft ‘groeien’ iets meer de bijklank van kwaliteit en
‘toenemen’ de associatie van kwantiteit.
Overigens is ‘groeien’ in de bijbel een gezamenlijke bezigheid
van ‘alle heiligen’ (vergelijk o.a. Efeziërs 4: 16).
Hieronder vindt u een besprekingsvoorstel van drs. Gert van Herk om de bijbelstudie
van pagina 4 en 5 op een andere manier te behandelen.
Net als bij een ‘gewone’ bijbelstudie kunnen twee of drie vrouwen deze, ongeveer,
twee uur durende bijeenkomst voorbereiden. De eigen inbreng kan heel
goed gecombineerd worden met dit voorstel. Er wordt een richttijd aangegeven,
maar het is ook mogelijk dat een onderdeel langere of kortere tijd in
beslag neemt.
Wij wensen u een goede bijeenkomst.
Meestal wordt ‘groeien’ (natuurwoord) gebruikt in afwisseling
met ‘bouwen’ (cultuurwoord): juist omdat de onderlinge
relaties van leerlingen van belang zijn. Vaak zie je die
beelden naast elkaar. (bijvoorbeeld: ‘akker en bouwwerk’
1 Korintiërs 3: 9) of ‘levende stenen’ 1 Petrus 2: 4 en 5).
Belangrijk is dat ‘groei en vrucht’ het gevolg zijn van
gezondheid. De relatie met de Heer is van vitaal belang.
Alles wat gezond leeft, groeit vanzelf, ook Gods Rijk (vergelijk
Marcus 4: 26-29).
Jubileumrubriek
Deze keer wordt er weer geschiedenis
geschreven: ‘Eunice’ de
vrouwenvereniging uit Aduard
is 70 jaar. Zoveel jaren komen
deze vrouwen bij elkaar om aan
de hand van bijbelstudies van
gedachten te wisselen over geloven.
Toen en nu, daar zal wel
verschil in zijn, maar het belangrijkste
is gebleven: met elkaar op weg zijn, de ander tot
steun in afhankelijkheid van God in zijn Drie-eenheid.
Het heugelijke feit, wordt onderling gevierd tijdens een
feestje. Daar feliciteert de Protestantse Vrouwen Organisatie
u van harte mee en wenst u een goede toekomst.
Nelie Rijkers-van der Sar

VROUWEN - GELOVEN - WERELDWIJD
In Ethiopië is een grootschalige voedselcrisis gaande.
In het hele land ontvangen al 7 miljoen mensen
voedselhulp. Twee jaren achter elkaar zijn
de regens uitgebleven. Maar er waren ook
insectenplagen, er is een tekort aan zaaigoed
en de voedselprijzen zijn enorm
gestegen. De hulpverlening van ZWO
bestaat vooral uit het uitdelen van
voedsel en zaden. Naar schatting vijfenzeventigduizend
kinderen zijn in
Ethiopië getroffen door de droogte.
Ze lopen direct het risico ondervoed
te raken.
Laten we bidden met de Ethiopiërs
dat er regen zal komen. Wanneer
er nu regen valt, zal het nog minstens
een jaar duren voordat er
iets te oogsten valt. Het vee en de
kinderen zijn er veelal slecht aan
toe. De zaden die bedoeld waren om
te zaaien zijn opgegeten. Het is een
uitzichtloze situatie, waar de mensen
buiten hun schuld in verzeild zijn
geraakt.
Ook de omliggende landen lijden zwaar
onder de droogte. Kerk in Actie is een van de
stichtingen die niet een enorme reserve hebben
staan, zoals verschillende anderen die zichzelf een
vette spaarpot gunnen. We mogen trots zijn dat we zo’n
goede, eigen instantie hebben en kunnen steunen.
De kredietcrisis laat ons zien dat we op mensen
geen vertrouwen hoeven te hebben. Wat dat
betreft is er niets nieuws onder de zon.
Misschien is dit een kans voor de kerken
om positief in het nieuws te komen,
met sociale acties die duidelijk maken
dat geloven helemaal niet uit de
tijd is. Laten we bidden dat we met
elkaar onze kans zullen grijpen.
Wereldwijd zijn er 33 miljoen
mensen op de vlucht voor oorlog
en onderdrukking. Het zijn ongelofelijk
hoge aantallen. Zo mogelijk
nog zorgwekkender zijn de aantallen
vluchtelingen die al jarenlang
in vluchtelingenkampen verblijven.
Ongeveer zeven miljoen mensen
wonen al meer dan tien jaar, sommigen
zelfs generaties lang in een
vluchtelingenkamp. Laten wij bidden
dat al deze mensen ooit in vrede terug
kunnen keren naar hun ‘thuis’ en hen
ondertussen steunen waar we dat kunnen.
Laten we ook de koningin, haar familie en de
regering gedenken in onze gebeden, en vragen
om wijsheid en vertrouwen in God.
Vruchtbare aarde: Honderdvoudig
De Italiaanse schrijver Giovanni Boccaccio was bepaald
niet geliefd bij de kerk van zijn tijd: de veertiende eeuw. In
zijn boek de Decamerone verzamelde hij allerlei pikante
verhalen en vertellingen waarin de draak werd gestoken
met geestelijken. De Decamerone was daarom eeuwenlang
verboden lectuur voor kerkgangers.
Eén van die verhalen gaat over een schraperige
monnik die op zijn nummer
wordt gezet door een rijke en
gewiekste burger. Op een avond
in het café is de rijke man aan
het opscheppen over zijn collectie
van uitgelezen wijnen. ‘Mijn
wijn is zó goed,’ beweert hij tegen
zijn kroeggenoten, ‘dat de Heer er
een blokje voor zou omlopen.’ Een
vooraanstaande minderbroeder komt
deze spottende uitspraak ter ore. Hij
roept de man quasi-verontwaardigd bij
zich en dreigt hem op de brandstapel te
gooien vanwege zijn ketterij. In werkelijkheid
heeft de geestelijke zijn zinnen gezet op de landgoederen
en ander kapitaal van de rijke. De monnik spant een strafzaak
tegen hem aan. De spotter krijgt als straf een kruis
opgespeld en moet iedere ochtend de mis bezoeken. Bovendien
dient hij zich dagelijks te melden bij de broeders,
waarbij de monnik probeert om hem zijn florijnen afhandig
te maken.
De beklaagde houdt zich netjes aan de afspraken. Tegen
etenstijd komt hij bij het klooster aan. Aan de poort ziet
hij twee bewakers, die uit grote ketels soep scheppen voor
de armen. Nou ja, soep kun je het eigenlijk niet noemen.
Het is eerder water, met wat schrale etensrestjes erdoor.
Binnengekomen ziet hij de monniken aan een rijkelijk
gevulde tafel zitten. Met volle mond spreekt
de minderbroeder hem aan: ‘Zeg eens,
je bent vanmorgen toch wel naar de
mis geweest? Heb je er wat van
opgestoken?’ ‘O ja,’ antwoordt
de rijke, ‘maar eerlijk gezegd,
maak ik mij sindsdien grote
zorgen vanwege de ellende die jullie
te wachten staat in het hiernamaals.’
Verbaasd trekt de broeder een wenkbrauw
op, en de rijke man vervolgt:
‘Jullie laten enorme ketels watersoep
uitdelen. In de mis hoorde ik dat wie de
Heer volgt het honderdvoudige terug zal
ontvangen. Stel je voor dat jullie al die ketels
heet water in honderdvoud terug zullen krijgen,
jullie zullen er in verdrinken! Ik heb diep, diep medelijden
met jullie.’ Even is het stil, dan barst het gezelschap in
schaterlachen uit. Behalve dan de minderbroeder, die wijst
de rijke man met een zuur gezicht de eikenhouten deur.
Zijn straf wordt hem onmiddellijk kwijtgescholden.
Titia Lindeboom
9

10
Het verhaal van de drie bomen
Hoog op een berg stonden eens drie
boompjes te mijmeren over wat ze wilden
worden als ze groter zouden zijn.
De eerste keek naar de sterren die als
briljanten boven hem schitterden. ‘Ik
wil een schat bewaren,’ zei hij. ‘Ik wil
beladen zijn met goud en gevuld met
edelstenen. Ik zal de mooiste schatkist
van de wereld zijn.’ De tweede boom
keek naar het beekje dat zijn weg naar
de oceaan vervolgde. ‘Ik wil een groot
zeilschip zijn,’ zei hij. ‘Ik wil grote oceanen
bevaren en machtige koningen
vervoeren. Ik zal de sterkste boot van
de wereld zijn.’ Het derde boompje
keek naar het dal beneden hem en
zag de stad vol bedrijvige mannen en
vrouwen. ‘Ik wil deze berg nooit verlaten,’
zei hij. ‘Ik wil zo hoog worden
dat, wanneer de mensen stoppen om
naar mij te kijken, ze hun ogen zullen
opslaan naar de hemel en aan God zullen
denken. Ik zal de grootste boom
van de wereld zijn!’
Jaren vervlogen, regens vielen, de zon
scheen en de boompjes werden groot.
Op een dag beklommen drie houthakkers
de berg. De eerste houthakker
keek naar de eerste boom en zei : ‘Dat
is een mooie boom. Uitstekend.’ En in
een flits viel de eerste boom, geveld
door een bijlslag. ‘Nu wordt ik een
prachtige kist,’ dacht de eerste boom.
‘Ik zal een prachtige schat bewaren.’
De tweede houthakker keek naar
de tweede boom en zei: ‘Dat is een
stevige boom. Precies wat ik zoek.’
En in een flits viel de tweede boom,
geveld door een bijlslag. ‘Voortaan zal
ik grote oceanen bevaren,’ dacht de
tweede boom. ‘Ik zal een groot schip
zijn en koningen waardig.’ De derde
boom voelde zijn hart stokken toen
de houthakker naar hem keek. ‘Mij is
iedere boom goed,’ dacht deze. En in
een flits viel de derde boom, geveld
door een bijlslag.
De eerste boom was blij toen men
hem bij de timmerman bracht, maar
de timmerman had het veel te druk
om aan het maken van schatkisten
te denken. Met zijn eeltige handen
maakte hij van de boom een voederbak
voor dieren. De boom die vroeger
zo mooi was geweest, was niet
bedekt met goud noch met schatten
gevuld. Hij was met zaagsel bedekt
en met hooi gevuld om de hongerige
dieren van de boerderij te voederen.
De tweede boom glimlachte toen de
houthakker hem naar de scheepswerf
bracht, maar die dag dacht niemand
eraan een zeilschip te bouwen. Met
grote hamerslagen en flink gezaag
werd van de boom een eenvoudige vissersboot
gemaakt. Veel te klein en te
kwetsbaar om een oceaan of zelfs ook
maar een rivier te bevaren, werd hij
naar een meer gebracht. Iedere dag
vervoerde hij vrachten dode vissen die
vreselijk sterk roken. De derde boom
werd erg droevig toen de houthakker
hem in stukken zaagde om er grote
balken van te maken die hij opstapelde
op de binnenplaats. ‘Wat is er
toch gebeurd?’ vroeg de boom zich af
die vroeger heel groot was geweest. ‘Ik
wilde alleen maar op de berg blijven
en aan God denken.’
Vele dagen en nachten gingen voorbij.
De drie bomen vergaten bijna hun
dromen. Maar op een nacht scheen
het licht van een gouden ster op de
eerste boom toen een jonge vrouw haar
pasgeboren kind in de kribbe legde. ‘Ik
had graag een wieg voor hem willen
maken,’ mompelde haar echtgenoot.
De moeder pakte zijn hand vast en
glimlachte terwijl het licht van de ster
glinsterde op het gladde hout. ‘Deze
kribbe is prachtig,’ zei ze. En plotseling
begreep de eerste boom dat hij de kostbaarste
schat van de wereld droeg.
Andere dagen en andere nachten
gingen voorbij, maar op een avond
vulden, dicht opeen gepakt, een vermoeide
reiziger en zijn vrienden de
oude vissersboot. Terwijl de tweede
boom rustig over het water voer,
viel de reiziger in slaap. Plotseling
barste het onweer los en de storm
verhief zich. De kleine boom trilde.
Hij wist dat hij niet sterk genoeg was
om zoveel mensen veilig in wind en
regen te vervoeren.
De reiziger werd wakker. Hij stond op
en zei: ‘wees stil!’ En de storm bedaarde
zo snel als ze verschenen was. En
plotseling wist de tweede boom dat hij
de koning der hemelen en der aarde
vervoerde.
Op een vrijdagochtend werd de rust
van de derde boom ruw verstoord
toen de twee stukken van zijn stam
werden weggehaald van die grote
houtstapel. Hij wist niet wat er
gebeurde toen hij verder gedragen
werd langs die woedende menigte.
Hij sidderde toen de soldaten de handen
en voeten van een man aan zijn
stam vastnagelden. Hij voelde zich
angstig, schuldig en ellendig. Maar
de volgende zondagochtend, toen
de zon opkwam en de aarde beefde
van een immense vreugde toen wist
de derde boom dat Gods liefde alles
anders had gemaakt. De eerste boom
had Hij mooi gemaakt. De tweede
boom had Hij sterk gemaakt. En iedere
keer wanneer de mensen opkeken
naar die derde boom zouden ze aan
God denken. Dit was veel beter dan
de grootste boom in de wereld te zijn.
Hij was de boom die voor altijd naar
de hemel mocht wijzen!

Vastenperiode
Laat ons geen vooruitgang noemen,
waar een ander aan ten onder gaat.
Laat ons geen groei noemen,
waar een ander minder van wordt.
Laat ons geen vrijheid noemen,
wat een ander het recht ontneemt om
zichzelf te zijn.
Laat ons geen gemeenschap noemen,
waar de minste niet de minste
aandacht krijgt.
Laat ons zelf de verandering zijn,
die we in de wereld willen zijn.
Mahatma Ghandi
Met een knipoog…
Op de fiets naar Mick Jagger
Het was een mooie morgen. Ik fietste
tussen Blois en Tours op weg naar Santiago.
Ik genoot van de rust. Opeens
reed hij naast me. Snel pak, snelle
fiets en hij sprak me aan in nog sneller
Frans. Het stoorde me en ik had
de neiging om de andere kant op te
kijken. Maar ik mompelde ‘bonjour’
en dat ontlokte hem nog meer, in nog
sneller Frans. Het gebaar onder fietsers
voor ‘afremmen’ en het wijzen op mijn
mond maakte duidelijk dat het kalmer
aan moest met zijn woordenvloed. Dat
gebeurde en ik begon hem te begrijpen.
De meeste bergen in Frankrijk had
hij bedwongen én in Nederland was hij
de Afsluitdijk over gefietst. Zo raakten
we toch samen aan de praat. Eigenlijk
Hij is als een boom geplant aan het
water, zijn wortels reiken tot in de rivier.
Hij merkt de komst van de hitte niet op,
zijn bladeren blijven altijd groen.
Tijden van droogte deren hem niet, steeds
weer draagt hij vrucht.
Jeremia 17: 8
Al wordt zijn wortel in de aarde oud, al
gaat zijn stronk dood in de grond, zodra
hij water ruikt, bot hij weer uit en vormt
twijgen, als een jonge scheut.
Guido Gezelle
was het best een aardige vent. ‘Kijk,’
moet hij zo ongeveer gezegd hebben
toen hij op een kasteeltje wees, ‘daar
woont Mick Jagger, van de Rolling Stones.’
Hij had het ook over ‘peinture’ en
‘noire’, dat is een nummer van de Stones:
Paint it black. Teleurgesteld in de
liefde wordt alles zwart geschilderd.
De schreeuw om verloren geluk in een
zwarte werkelijkheid.
Twee vreemdelingen herkenden
elkaar via Mick Jagger in een stukje
jeugdsentiment. Dat terwijl ik eerst
helemaal geen contact wilde, en zeker
geen gesprek in het Frans. Maar deze
man leerde mij dat menselijk contact
belangrijker is dan taalbeheersing. Na
nog wat uitwisseling, begreep ik dat
hij naar links wilde, waar ik rechtdoor
moest. Heel even legde hij toen zijn
hand op mijn schouder en heel even
lag zomaar mijn hand op zijn rug. Als
wildvreemden waren we begonnen. Als
vrienden namen we afscheid.
Later zag ik in gedachten weer die twee
mannen op de fiets. Via dat kasteeltje
onderweg hoorde ik weer de schreeuw
om geluk in een zwarte wereld. Het is
een vraag van alle tijden. Ooit schreef
iemand een nummer dat op 42 in
onze Psalmen is beland. De dichter van
weleer schreeuwt om God, zoals een
hijgend hert smacht naar stromend
God van alle mensen
God van alle mensen,
wij zijn onthutst
door het onbegrijpelijke lijden
van onschuldige wezens.
Geef dat in ons leven
een weerschijn mag oplichten
van uw mededogen…
Zonder vergeving, zonder verzoening,
is er geen toekomst voor de mens,
geen toekomst voor de volkeren.
Wij zouden zo graag behoren
bij degenen die het leed en
de beproevingen van mensen
verzachten.
Frère Roger
water. Waarom is alles zwart om hem
heen? Hij weet het niet en begrijpt
het leven niet. Maar één ding weet hij
zeker: God ziet hem wel. En in dat licht
bezien, begint het zwarte al weer kleur
te krijgen.
Aalt van de Glind
Vertelt verhalen over zijn pelgrimages naar Santiago,
Iona en Taizé. Hij schreef ondermeer:
‘Om geluk te vinden moet je op weg gaan’ en
‘Pascal een gedachte voor elke dag’.
Zie ook: www.aaltvandeglind07.nl
11

12
In-druk
Don Goossens & Jesse Goossens
In soutane op de motor
Verhalen van oud-missionarissen
Rijkelijk voorzien van
foto’s worden verhalen
verteld over het wel en
wee van missionarissen.
De verschillen
in cultuur komen
duidelijk naar voren.
Elk land zijn eigen cultuur, zijn eigen
gewoontes en zijn eigen bijgeloof. Deze
missionarissen zijn uitgezonden ten
tijde van het Tweede Vaticaans Concilie
(1962-1965). Het was een periode van
veel strijd en verschuivingen in de politieke
macht.
Voor geïnteresseerden een prachtig boek.
Uitgeverij Lemniscaat Rotterdam, 2008.
200 pagina’s
ISBN 978 90 477 0124 8. Prijs: € 29,95
Rob Bouber
Het onbekommerde leven
Kroniek over de jaren vijftig
Een prachtig fotoboek.
Als rode draad wordt
er een verhaal bij verteld
over een verzonnen
Hansje Brinkers
die in 1949 geboren is.
Men doet alsof hij een
van de jongetjes is op de foto’s.
Het is enig om te zien hoe de meisjes
touwtje springen, de jongens tollen.
Bermtoerisme en spelen op straat, het is
allemaal schitterend in beeld gebracht.
Het interieur van de huizen, de kleding,
de manier van doen, maar vooral,
wat hadden we eigenlijk weinig en wat
waren we er blij mee.
Uitgeverij Kok Ten Have, Kampen, 2008.
199 pagina’s
ISBN 978 90 597 7405 6. Prijs: € 27,50
Jacques Dane e.a.
Ook prinsesjes gaan naar
school
Nederlandse schoolkinderenverzamelden
massaal foto’s
van de prinsesjes die
in de kranten of tijdschriften
verschenen.
Ze werden uitgeknipt en opgeplakt
in schriften die van school naar huis
mochten omdat ze vol waren. Ik heb
even staan kijken van: ‘hè, wat staat er
bij die foto geschreven’, maar het zijn
gewoon taal- of geschiedenislessen. Als
u die oude schriftjes kwijt bent geraakt
in de loop van de tijd, dan vindt u alles
en nog meer (weer) terug in dit boek.
Prachtige foto’s van de school van Kees
Boeke, van het kerstfeest, schoolversjes
van Juliana, echt van alles. En ook weer
even mooie foto’s.
Het versje in ‘kinderhandschrift’ van
prinses Juliana wil ik u niet onthouden.
Misschien hebt u het ook geleerd.
Die stoute muis.
Zeg, Juffrouw Muisje Snuffelgraag,
Ik moet eens met je praten.
Daar merkte ik iets van jou vandaag,
Dat jij zult moeten laten.
Dat jij van het eten snoept en knaagt,
Kan ik je nog vergeven;
Je wordt door honger erg geplaagd,
En jij moet toch ook leven?
Maar zie mijn nieuwe boekje hier,
Daar heb je aan zitten knagen.
Toch kan een hapje of wat papier
Je honger niet verjagen.
Uitgeverij Kok Ten Have, Kampen, 2008.
96 pagina’s
ISBN 978 90 5977 399 8. Prijs: € 9,95
(na 26 maart € 13,50)
HK
André F. Troost
Voorzichtig licht
Deze verzameling
bevat 126 liederen van
predikant en dichter
André F. Troost, die
hij geschreven heeft
na het verschijnen
van zijn bundel Zingende Gezegend in
1995. De liedteksten van Troost vormen
een prima aanvulling op de bestaande
kerkliederen. Ze zijn toegankelijk en
prachtig van taal. Voor wie een voorproefje
wil: achterop dit nummer van
In Gesprek staat één van de liederen uit
Voorzichtig Licht afgedrukt.
Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer,
2008. 199 pagina’s
ISBN 978 90 239 6716 3. Prijs € 19,90
TL
Minke Weggemans
Rouw in de zijlijn
Verhalen van zussen over verlies van een
broer of zus
In dit boek komen voor de eerste keer
een groot aantal zussen aan het woord
over het verlies van hun broer of zus.
Een meestal verborgen en onderschat
rouwproces waar in
de maatschappij nog
weinig aandacht voor
is. Meestal gaat de aandacht
allereerst uit naar
ouders, partners en/of
kinderen van een overledene,
alsof het verdriet
en de pijn van (in deze
gevallen) zussen er niet zo toe doet.
Bijzonder indringend en aan te raden
aan iedereen die deze situatie meegemaakt
heeft.
Uitgeverij Kok, Kampen, 2008.
509 pagina’s
ISBN 978 90 435 1583 2. Prijs: € 24,50
Geeri Bakker
Je hoeft niet morgen dood
te gaan om vandaag over je
afscheid na te denken
Dit boekje is een praktische
checklist om zelf
je afscheid te regelen.
Vanaf het laten maken
van een testament
tot het regelen van
je begrafenis tot aan
belastingen en verzekeringen
toe wordt er een
overzicht per onderdeel gegeven hoe je
dit het beste aan kunt pakken en waar
je rekening mee moet houden.
Uitgeverij Kok, Kampen, 2008.
64 pagina’s
ISBN 978 90 435 1555 9. Prijs: € 9,90
Jacqueline Jonkman-Israël
Geen tijd voor verdriet
Praktische gevolgen na het overlijden van een
partner
Dit boekje bestaat uit
twee delen. In het eerste
deel vertelt Jacqueline
Jonkman hoe zij
werd overvallen door
het zeer plotselinge
overlijden van haar
man en alle bureaucratie
waar zij mee te
maken kreeg. In het tweede deel worden
de zaken waar zij tegenaan liep
behandelt, voorzien van korte uitleg en
handige tips.
Uitgeverij Ten Have, Kampen, 2008.
80 pagina’s
ISBN 978 90 259 5912 8. Prijs: € 12,90
Hans Bouma
De taal van het troosten
Mensen die lijden
hebben recht op
troost, op woorden
waarmee te leven
valt. Vaak moeten zij
het doen met taal die
alleen maar beschadigt,
vernedert, nog

eenzamer maakt. Troosten en troosten
is twee. Hans Bouma beschrijft de taal
van het troosten als een taal die primair
heeft geluisterd. Ze begint met
woordeloze, koesterende aandacht,
voelbare ontroering, elementaire
nabijheid. Vanuit de stilte ontstaat
dan de taal waarmee die ander zo
gediend is. Taal die bescherming
biedt, zekerheid. Taal die accepteert
en respecteert. Taal die eenzaamheid
doorbreekt. Taal die de ander herstelt
in zijn menselijke waardigheid. Zijn
identiteit staat vast.
Een boek met korte verhalen, meditaties
en gedichten, verluchtigd met
prachtige foto’s, goed om te geven.
Uitgeverij Kok, Kampen, 2008.
143 pagina’s
ISBN 978 90 435 1573 3. Prijs: € 19,50
Jill Briscoe
De tuin van genade
Schatten uit het Gouden Boek
Jill Briscoe laat ons
delen in haar omgang
met God. Dit keer laat
ze zien, hoe God haar
iedere keer weer de
ogen opent voor de
schatten in de Bijbel.
Als ze contact heeft met Hem, komt
ze tot rust en kan ze zich verdiepen in
haar Gouden Boek: de Bijbel. De lezer
wordt gestimuleerd om regelmatig
tijd te nemen om in de Bijbel te lezen
en de woorden door te laten dringen.
Op die manier zul je de schoonheid
ervan ontdekken en gaat het echt voor
je leven. Overdenkingen, gedichten en
gebeden wisselen elkaar af en worden
aangevuld met sfeervolle foto’s. Een
bijzonder (dag)boek voor vrouwen. Een
bijzonder mooi boekje om cadeau te
doen.
Uitgeverij Ark Media, Amsterdam,
2008. 160 pagina’s
ISBN 978 90 338 1510 2. Prijs: € 12,95
Hans van der Lee
Terug naar onze bestemming
Hans van der Lee
schetst in dit boek
de geschiedenis van
het volk Israël in het
Oude Testament. Hij
richt hierbij de aandacht
op de relatie
die het volk had met
God. Vulden zij die
relatie op de juiste manier in? Welke
plannen had God met hen en hoe
reageerden ze hierop? Leefde het volk
naar de richtlijnen van God of faalden
ze hierin? Vervolgens trekt hij de lijn
door naar vandaag. Jezus heeft in de
Bijbel duidelijke richtlijnen gegeven
over het omgaan met geld en bezit en
over onze houding ten opzichte van
de armen. Hans van der Lee stelt dat
de huidige generatie christenen afgedwaald
is van hun bestemming; een
weerspiegeling worden van Christus
Zelf. Voor herstel moeten wij terug
naar hoe de oorspronkelijke volgelingen
van Jezus leefden. Ten slotte laat
hij zien hoe hij zijn boek persoonlijk
in de praktijk gaat brengen. Een
Wereldgebedsdag
Het weten waard
onthullend kijkje in zijn persoonlijk
leven, dat dit boek tot een doorleefd
en geloofwaardig geheel maakt.
Uitgeverij Ark Media, Amsterdam,
2008. 268 pagina’s
ISBN 978 90 33818 74 5. Prijs: € 16,95
TB
De jaarlijkse Wereldgebedsdag wordt gehouden op
vrijdag 6 maart 2009.
Het thema zal zijn: Vele leden, één LICHAAM.
De Wereldgebedsdag heeft een lange traditie. In 1887
riepen Amerikaanse vrouwen op tot een gebedsdag in
hun land. Deze oproep is uitgegroeid tot een gebedsdag
in ongeveer 170 landen. Sinds 1929 wordt ook in
Nederland daaraan deelgenomen.
De viering voor 6 maart 2009 is voorbereid door vrouwen uit Papoea-Nieuw-
Guinea. Dat ligt ten oosten van Indonesië en beslaat de oostelijke helft van het
eiland Nieuw-Guinea. De verschillende godsdiensten zijn: Rooms-katholieken,
Lutheranen, Presbyterianen, Anglicanen en Protestanten. Ruim 60% van de
vrouwen is analfabeet. De verschillende kerken hebben hulpprogramma’s
opgezet, waar vrouwen les krijgen in de elementaire beginselen van de
gezondheidszorg en waar ze ook leren lezen en schrijven.
De liturgie is gesierd met een afbeelding van het kruis met daarop een boodschappenmand.
Maar het is niet zo maar een mand, het is een bilum. Dat is
een draagtas die door mannen en vrouwen gebruikt wordt in Papoea-Nieuw-
Guinea. Vrouwen leggen zelfs hun baby’s er in om ze mee te nemen. Tijdens
het werk wordt de bilum aan de tak van een boom gehangen en fungeert dan
als wieg. En ook mannen gebruiken hem om zware lasten, zoals houtblokken,
te dragen.
De vrouwen van het comité hebben de
bilum een plaats gegeven op het kruis.
Zo plaatsen zij niet alleen hun zware
lasten op het kruis, maar zoeken zij
tegelijkertijd eenheid en geborgenheid
bij het kruis. De eenheid, waar de
onderlinge liefde voorop staat, waar
het goede het kwade overwint, waar
de gemeenschappen elkaar helpen en
waar iedereen zich daadwerkelijk met
de ander verbonden voelt. Zo zoeken
zij de liefde en de eenheid in het Kruis
waaraan wij al onze zorgen kunnen
en mogen toevertrouwen en maken zij
duidelijk dat wij allen – ondanks de
onderlinge verschillen – door het Kruis
van Christus deel uitmaken van het
ene Lichaam!
Meer info: Stichting Nederlands Comité Wereldgebedsdag, mevr. L.Miedema-
Spijksma, Groenoord 4, 2401 AE Alphen aan de Rijn, tel.nr. 0172 43 09 32,
e-mail: lmiedema@wanadoo.nl of via: www.wereldgebedsdag.nl.
13

14
Oh!
Achterklap
‘Oh, oh, ik ben me er eentje,’ zegt
Herman Finkers over zichzelf.
Ik ook. U weet dat ik graag de zonnige
kant belicht van wat mij overkomt,
maar ik doe mezelf nu toch
wel wat aan.
Wanneer een verkeerslicht overbelast
wordt doordat mensen door
rood rijden, dan geeft het voor alle
richtingen rood. En dan zijn er mensen
die dan denken: ‘Snel erover!’ Je
moet wel uitkijken natuurlijk, want
het blijft een gok. Misschien komt
het er later wel in, want ik hoorde
dat in een van onze grote steden
IEDEREEN door rood rijdt. Maar hier
in Friesland is het nog niet zo de
gewoonte. Hm.
Goed, ik rij er dus snel over, goed
uitkijkend want ik ben niet levensmoe.
Er komt van rechts al een auto
aangereden, die geef ik voorrang,
want zo netjes ben ik ook wel weer.
Toch stuift er een motormuis mij
voorbij, met grote gebaren en veel
knipperlichten. Hij wijst mij een
kant uit die ik niet uit wil. Ik doe
mijn wijzer de andere kant uit. Hij
wordt nog veel bozer. Dan maar achter
hem aan hoewel ik dat veel liever
niet had gedaan. Waar gaan we helemaal
heen, vraag ik mij somber af,
ik begrijp dat we niet midden op het
kruispunt een gesprek met handgebaren
kunnen hebben. Eindelijk is
er een parkeerplaatsje aan de kant
van de weg. Ik doe mijn raampje op
een kiertje open. Is dat verplicht? Of
mag je het ook dicht houden?
De eerste vraag is: ‘Hoe haalt u het in
uw hoofd om door rood licht te rijden
als er een agent achter u staat?’
Ik antwoord: ‘U denkt toch niet dat
ik door rood was gereden als ik had
gezien dat u achter mij stond?’
Gelukkig hoefde ik niet de gevangenis
in, maar het
scheelde niet
veel.
Het volgende nummer van
in gesprek
verschijnt op 2 maart
Thema:
Groeien en bloeien
Bijbelstudie:
dhr. Jan Huijgen
Tweede artikel: over pleegzorg
Wij herdenken
Mevrouw Irma Bachet - Middelburg
Mevrouw R. Banga-Hogenberg - Holwerd
Mevrouw Jeltje Harmsma-Hiemstra - Oldeboorn
Mevrouw Sunny van Ingen-Schenau - Alphen a/d Rijn
Mevrouw H.J. Jansen-Hennink - Rijssen
Mevrouw S. Miedema-Sijbesma - Heerenveen
Mevrouw J. van der Schoot-Brummelman - Vlissingen
Mijn licht, mijn heil is Hij, mijn God en Here!
Jeruzalem, dat ik bemin,
wij treden uwe poorten in
om u met vrede te ontmoeten!
(LvdK: Psalm 122 uit vers 3)
Biddag voor gewas en arbeid
Wij kunnen wel spitten en planten en ploegen.
Wij kunnen wel eggen en zaaien en zwoegen.
Maar Wie geeft het leven aan ‘t uitgestrooid zaad?
Slecht Een is zo machtig, slechts Een geeft hier raad.
Wij kunnen wel werken en sjouwen en wroeten,
vroeg opstaand de komende dag gaan begroeten.
Maar Wie geeft de warmte voor kiemkracht en groei?
Wie zet onze planten in weelderige bloei?
Wij kunnen wel wijs dit en dat gaan bespreken,
het goed en het kwaad en de vele gebreken,
maar als het ons tegenloopt, Wie helpt ons uit?
Wie vormt dan in ‘t kort een verstandig besluit?
Wij kunnen niets beginnen zonder God.
Hij is de Heer, en bestuurt ons lot.
Hij geeft de regen en de zonneschijn.
Hij maakt ons water tot een goede wijn.
Laat ons dan tot Hem gaan met onze nood.
Hij vormt uit onze akkers voedzaam brood.
Smeek Hem om hulp, Hij hoort om Christus’ wil.
Vertrouw op Hem en wees gerust en stil.

Kruis en Munt
Wat zou u meenemen?
Vluchtelingen hebben huis en haard, familie en vrienden moeten verlaten vanwege oorlog en geweld. Hetgeen ze inderhaast
nog mee hebben kunnen nemen tijdens hun vlucht, is een kostbaar bezit geworden. Het is een herinnering aan
thuis en een teken van hoop voor de toekomst. De meegenomen voorwerpen vertellen een verhaal van verliezen en
vasthouden. Fotograaf Chris de Bode biedt u met zijn foto’s een blik in het hart van vluchtelingen in Noord-Oeganda.
De vergeten vluchtelingen in Noord-Oeganda
Evelyn Akanjo (10) houdt de schooltas vast die haar opa voor haar maakte.
Foibe Akelo (leeftijd onbekend) met haar radio die ze bij haar vlucht meenam.
Foibe’s dochter (18) werd dertien maanden vastgehouden door LRA-rebellen en
verkracht door een LRA-commandant van wie ze nu zwanger is.
Bij de LRA-aanvallen op Oegandese dorpen wordt gemoord,
gemarteld en verkracht. Het LRA wil het bewind van president
Museveni verdrijven en het vervangen door een
regering die gebaseerd is op de bijbelse Tien Geboden. Aan
het hoofd van het LRA staat rebellenleider Joseph Kony, die
gelooft dat hij door middel van stemmen of tekenen van een
goddelijke macht opdracht krijgt om de strijd voort te zetten.
Met name kinderen zijn het slachtoffer van de activiteiten
van het LRA. Een groot deel van het rebellenleger bestaat uit
ontvoerde kinderen, de meesten zijn tussen de elf en vijftien
jaar oud. Ze moeten meevechten of worden als seksslaaf
onderworpen aan hun meerderen. Ontsnappen is vrijwel
onmogelijk.
Stichting Vluchteling steunt in Oeganda internationale
en lokale hulporganisaties. Naast noodhulpactiviteiten,
zoals de opvang van kindsoldaten die ontsnapt zijn uit het
LRA-rebellenleger, zorgt Stichting Vluchteling ook voor
Julius Peter Dul (63) en Albert (2). Julius had tijd om zijn kleinzoon Albert en zijn
krukken mee te nemen. Julius lijdt aan polio.
Ronald Okwir (5). Ronald heeft niets. Zijn ouders zijn vermoord door het LRA.
landbouw- en inkomensgenerende activiteiten en de verstrekking
van energiebesparende ovens. Dankzij uw steun
kunnen we een verschil maken in het leven van vluchtelingen
als Evelyn die weer naar school wil en de 5-jarige Ronald
die niets of niemand meer heeft en afhankelijk is van hulp.
Vanaf het volgende nummer zult u de verhalen van de
vluchtelingen in Oeganda kunnen volgen door de ogen van
mijn collega Antoon Claassen. Dit is het laatste artikel dat
ik voor jullie heb geschreven. Na bijna vijf jaar vond ik het
tijd om mijn horizon te verbreden en Stichting Vluchteling
te verlaten. Vanaf volgende maand ben ik werkzaam bij een
hulporganisatie die zich inzet voor het verbeteren van kinderrechten.
Ook een mooie uitdaging. Ik heb altijd met heel
veel plezier voor u geschreven en denk met veel warmte
terug aan uw fantastische steun en de vele projecten die we
met uw hulp hebben kunnen realiseren. Tot ziens!
Tirsa Hofstee
Namens de Protestantse Vrouwen Organisatie: Tirsa, wij wensen je heel veel plezier en veel succes in je nieuwe werk!
15

Mijn God, zo diep verborgen bron
Mijn God, zo diep verborgen bron,
verscholen in de schraalste aarde,
die liefde ongezien bewaarde,
o, als ik U niet drinken kon,
mijn stam was kaal en zonder twijgen,
mijn taal verwaaid en vruchteloos,
mijn hart zo leeg, mijn leven loos,
mijn boom een boos en bitter zwijgen.
Mijn God, onpeilbaar onder mij,
hoe zou ik zonder U ontluiken
om stil te spelen met de struiken
die schuilen voor de storm bij mij?
Hoe zou ik takken zien als tenten
en in de zomer zingen gaan
als niet uw stroom mij recht deed staan:
een loofhut, lachend naar de lente?
Mijn God, hoe dorstig, dor en hol,
mijn wortels bidden U naar boven
en al mijn bladeren, zij loven
uw bron! Ik zuig mij zingend vol.
Mijn boom put hoop voor alle dagen,
geloof - en liefde bovenal
totdat de hemel oogsten zal
wat uit de aarde is voldragen.
André F. Troost
Uit: Voorzichtig licht, Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer, 2008.