Maart - Protestantse Vrouwen Organisatie

in gesprek 3
werk- en informatieblad
van de protestantse
vrouwen organisatie
groeien en bloeien
zorg en ethiek
pleegzorg
liturgie voor passie en pasen
67e jaargang,
maart 2009

2
In Gesprek
werk- en informatieblad van de
Protestantse Vrouwen Organisatie
Bezoekadres/ Bureau PVO: p/a ABOZA
Kon. Wilhelminalaan 21, Amersfoort
Postadres PVO: Postbus 1496, 3800 BL Amersfoort
Telefoon 033 - 465 22 64 (ma., di. en do. 09.00-14.30 uur)
e-mail: bureau@pvo-nederland.nl, Internet: www.pvo-nederland.nl
Gironummer Protestantse Vrouwen Organisatie: 515473
Gironummer Kruis en Munt: 3336259, t.n.v. PVO Vlissingen.
Dagelijks Bestuur PVO:
Voorzitter: Hetty van Weeghel-de Boer
Sommelaan 6, 5627 WK Eindhoven. Tel. 040-2623979
Secretaris: Gonny Elema-de Lange
Boerdijk 13, 7918 TA Nieuwlande. Tel. 0528-351257
Penningmeester: Katie Schiewold-Wilbrink
Paul Krugerstr. 70-634, 4381 WG Vlissingen. Tel. 0118-417934
Algemeen adjunct: Henny de Graaf-Hopman,
Dorpsstraat 114-120, 3751 ET Bunschoten. Tel. 033-2987225
Redactie In Gesprek:
Tiny van de Biezen-Kamphorst, eindredactie
Atie Jongejan, Jopie van de Kleut-Waanders
Heleen Koekoek-Dethmers, Titia Lindeboom-Bruning
Brieven voor de Jubileumrubriek:
Nelie Rijkers, J.C. Pieckstr.14, 4251 ZR Werkendam
e-mailadres: nelierijkers@hetnet.nl
Kringberichten:
Jopie van de Kleut, Rondweg 25, 3785 LB Zwartebroek
e-mailadres: j.kleut@kpnplanet.nl
Overlijdensberichten: Bureau PVO,
zie boven
Overige kopij:
6 weken voor verschijnen van het blad bij de eindredactie:
Tiny van de Biezen, A. v. Meerveldstr. 5, 3785 LP Zwartebroek.
Tel. 0342 - 462095. e-mail: g.vdbiezen@chello.nl
Lidmaatschap van de PVO: € 16 per jaar.
Daarbij is het abonnement op dit blad inbegrepen.
Opzeggen alleen schriftelijk voor eind december bij het Bureau.
Gesproken cd:
In Gesprek verschijnt ook op cd als een uitgave van de CBB,
Christelijke Bibliotheek voor Blinden en Slechtzienden te Ermelo,
tel. 0341-565 499
Doelstelling
Colofon
Druk: Mailfors Amersfoort
ISSN: 0921-447
De Protestantse Vrouwen Organisatie heeft als doel:
- lokale gespreksgroepen en de leden daarvan
te stimuleren, te adviseren en toe te rusten.
- Krachten te bundelen en stem te geven.
- Dit alles om landelijk en plaatselijk te
komen tot ontmoeting en gesprek,
bezinning op Bijbel en persoonlijk geloof,
en een bewuste inzet voor een rechtvaardige
en veelkleurige samenleving.
In dit nummer
Het duurt best nog wel even
voor we Pasen gaan vieren,
toch staat dit nummer van In
Gesprek al volop in het teken
van Passie en Pasen. Vooral ook
Passie, voorbereiding, stilstaan
bij wat ons drijft. Ook stilstaan
om stil te worden van het wonder
van Gods liefde voor ons. Stilstaan op weg naar dat diep
geheimenis van Goede Vrijdag en de Paasmorgen.
Tegelijkertijd gaan we verder met ons jaarthema Vruchtbare
aarde en daar zijn het groeien en bloeien aan de beurt.
Tegenstellingen? Nee, veeleer een elkaar aanvullen. Eerst
lijkt er niets te gebeuren en dan opeens: de volle pracht van
groei en bloei. In de natuur, maar ook in ons persoonlijk
leven, loven en geloven.
- De bijbelstudie werd ditmaal niet geschreven door een
dominee, maar door dhr. Jan Huijgen uit Bunschoten,
natuurbeheerder zoals hij zichzelf noemt. Hij geeft ons echter
veel stof om over na te denken. Zorg en ethiek rondom
landbouw, voedsel en de maaltijd. ‘Geef ons heden ons dagelijks
brood.’ Maar hoe wordt dat in onze tijd verwezenlijkt?
En wat doen wij er zelf aan? Waar moeten we op letten?
- Het tweede artikel in dit nummer gaat over pleegzorg. Kinderen
een nieuwe kans geven zodat ze weer kunnen groeien
en bloeien op weg naar de volwassenheid. Een openhartig
verslag, opgetekend uit de mond van een pleegmoeder.
- In de Liturgie voor Passie en Pasen zien we vanuit het
duister uit naar het licht. Renie Koopsen, Fransiska Smedema
en Martje Smid hebben hun best gedaan om een
mooi en passend geheel van liederen, gedichten en bijbelteksten
te maken. Van de ingetogenheid van de veertigdagentijd
naar het glorieuze hoogtepunt op Paasmorgen!
- Wij vestigen nog even uw speciale aandacht op pagina 13
waar meer gegevens over en de uitnodiging voor de landelijke
Ledenontmoetingsdag op 23 april in Ermelo vermeld
staan.
- Op pagina 15 vindt u de uitslag en de prijswinnaars van
de kerstpuzzel.
Naast de gebruikelijke rubrieken en columns in dit twintig
pagina’s tellende nummer ook enkele gedichten, op weg
naar Pasen of passend bij groeien en bloeien.
Wij wensen u weer goede en gezellige bijeenkomsten toe op
uw groepen en veel leesplezier!
Hoofdartikelen: maart 2009
Tiny van de Biezen
Zorg en ethiek (zorgethiek) rondom
landbouw, voedsel en de maaltijd
Bijbelstudie door dhr. Jan Huijgen te Bunschoten ............................. 4
Pleegzorg: een nieuwe kans om te groeien en te bloeien ... 6
Liturgie voor Passie en Pasen:
Vanuit het duister uitzien naar het licht ............................... 8

Meditatie
Pasen
Dit voor ons zo bekende feest staat niet op zichzelf. Paasfeest is het hoogtepunt
waar veertig dagen van voorbereiding aan vooraf gaan. Het getal veertig
is in de Bijbel altijd een voorbereiding op iets nieuws. Mozes was veertig
dagen op de berg Horeb, de Israëlieten veertig jaar in de woestijn en Jezus
verbleef veertig dagen en veertig nachten in de woestijn voor hij aan zijn
werk begon.
In het verleden werd de tijd voor Pasen de lijdenstijd genoemd wat iets zegt
over het lijden van Jezus. De wonderen die hij deed en zijn genezingen werden
hem niet altijd in dank afgenomen. Tegenwoordig spreken we van veertigdagentijd;
een tijd van voorbereiding op Pasen. Ook zijn er wel mensen
die zich in deze tijd bepaalde dingen ontzeggen, bijvoorbeeld snoepen, het
drinken van alcohol en het eten van vlees. Daarom wordt de veertigdagentijd
ook wel vastentijd genoemd.
Voor ons betekent het dat we tot inkeer komen en nadenken over het lijden,
sterven en de opstanding van Jezus. In de zondagse kerkdienst wordt hier
in de veertigdagentijd veel aandacht aan besteed. Daarnaast zijn er de symbolische
bloemschikkingen en projecten van de kindernevendienst die ons
eraan herinneren dat het niet zomaar een paar vrije dagen zijn waarnaar we
onderweg zijn.
Paasfeest betekent getuigen zijn van Jezus’ opstanding uit
de dood en er vol van zijn. Net als Maria die het door mocht
geven aan zijn leerlingen. Paasfeest is niet het einde van de
veertigdagentijd, maar een nieuw begin. Door zich te tonen
aan zijn leerlingen laat Jezus zien dat hij is opgestaan.
Na zijn opstanding bereidt Jezus zijn leerlingen veertig dagen
voor op zijn heengaan naar de Vader. Hij belooft hen dat ze
niet als wezen achterblijven als hij opgevaren is, maar dat zij
de Heilige Geest zullen ontvangen.
Nadat Jezus is opgevaren naar zijn Vader op Hemelvaartsdag,
zijn de leerlingen tien dagen in gebed bijeen in Jeruzalem. Zij
bereiden zich daar voor op de komst van de Heilige Geest. Als
op het Pinksterfeest de Heilige Geest wordt uitgestort op de
leerlingen is heel Jeruzalem in rep en roer. Iedereen is verbijsterd door het geluid van een hevige windvlaag en het spreken
van de leerlingen in verschillende talen, waardoor iedereen hen in hun eigen landstaal verstaat.
Pinksterfeest: het begin van de kerk. Belangrijk genoeg om er twee dagen bij stil te staan.
De wereld is gewonnen door woord en geest.
Zoals het is begonnen met Pinksterfeest,
zoals in alle talen het is verstaan,
zo zal het zich herhalen van nu voortaan.
Uit alle kerken komen wij om U saam.
Gij schrijft door onze dromen uw grote naam,
o God die uit de wolken daalt in de tijd,
een licht voor alle volken in eeuwigheid.
(LvK Gezang 251: 1 en 2)
Martje Slagmolen,
HB-lid Regio Zuid
3

4
Jan Huijgen
Zorg en ethiek (zorgethiek) rondom landbouw, voedsel
Vanuit mijn ervaring als natuurbeheerder op de ‘Eemlandhoeve’ schrijf ik
graag iets over groeien en bloeien en hoe dat is in een leven met God. Voor de
grap noem ik mijn werk, het beheren van een stukje natuur, wel eens ‘Het oudste
beroep (…)’. Dat gaat terug naar het eind van Genesis 1, waar de mens de
opdracht krijgt om de aarde te beheren (ik spreek liever van beheren dan van
beheersen).
Ik ben diep onder de indruk
van het feit dat onze
goede almachtige God
zijn pasgeschapen, volmaakte
aarde toevertrouwt
aan mensen!
Je kunt je voorstellen
hoe kostbaar die
prachtige blauwe planeet
voor hem is en dat
hij huilt als hij ziet hoe
wij ermee omgaan…
God heeft grote zorg voor
alles wat groeit en bloeit. Hij heeft
het gecreëerd als plek voor ons, mensen,
om volmaakt te kunnen leven en gelukkig
te zijn. Het natuurlijke leven van
groeien en bloeien neemt in de bijbel
en bij het joodse volk een grote plaats
in. Het is in feite de basis van hun
leven, ook van hun leven met God. Het
‘volmaakte leven’ wordt in het Woord
omschreven als: zitten onder je eigen
wijnstok en je vijgenboom, in vrede,
shalom (Micha 4: 4, 1 Koningen 4: 25).
Om dat geluk te waarborgen, heeft onze
goede God instructies gegeven, over
onze levensstijl en ook over het beheer
van de aarde. In o.a. het bijbelboek
Leviticus staan veel leefregels (ook de
spijswetten, Leviticus 11), die wij vaak
afdoen als achterhaald of vervuld, maar
zo langzamerhand komt zelfs de wetenschap
erachter, dat het houden van die
leefregels heel heilzaam is!
Fruitbomen snoeien
Eén van die regels, die rechtstreeks
betrekking heeft op groei en bloei,
breng ik onder uw aandacht. Het
betreft Leviticus 19: 23. Het volk Israël
arriveert na eeuwenlange slavernij in
Jan Huijgen,
de ‘Eemlandhoeve’
te Bunschoten,
is natuurbeheerder,
boer en filosoof
het beloofde land en
krijgt onder andere
deze instructie:
‘Wanneer jullie
eenmaal in het land
zijn dat ik je zal geven
en je daar vruchtbomen
plant, moet je de
eerste vruchten laten
hangen. De eerste drie
jaar moet je de vruchten
laten hangen en mag je er
niet van eten. In het vierde
jaar moeten jullie alle vruchten
tijdens een dankfeest aan de HEER
afstaan. In het vijfde jaar mag je de
vruchten eten. De opbrengst zal des te
groter zijn. Ik ben de HEER, jullie God.’
Eens volgde ik een cursus hoogstam
fruitbomen snoeien, en leerde daar
exact hetzelfde! De bewoordingen
waren anders: Ga de jonge fruitboom
niet forceren tot bloei en vruchtzetting,
bijvoorbeeld door de takken horizontaal
te trekken. Laat hem eerst een
goed gestel vormen. Geef de wortels de
kans om zich te ontwikkelen. In het
vierde jaar kun je wat vruchten verwachten,
maar het is dan nog niet je
doel. De boom moet fors uitgroeien en
vitaal worden, want je wilt er tachtig
tot honderd jaar vruchten van plukken.
Toen ik later de woorden van Leviticus
19 in de bijbel ontdekte, was ik
diep geraakt. Wat een liefdevolle zorg
van God, zowel voor de boom, die eerst
de ruimte krijgt om krachtig en vitaal
te worden, als voor de mens, die, als
hij die voorschriften opvolgt gezegend
wordt met een grote opbrengst!
Ik ben gaan inzien dat veel van de leefregels
in de Thora nu nog steeds, ook
voor ons, een liefdevolle onderwijzing
zijn van onze God met de belofte om
uiteindelijk in rust en vrede, shalom,
te kunnen zitten onder onze eigen
wijnstok en vijgenboom. Is dat niet
hetgeen waar we naar snakken in ons
jachtige ‘slavenleven’?
Voeding: uniek
verbindingspunt
Wat zegt de Bijbel over de manier
waarop wij omgaan met de resultaten
van het groeien en bloeien: de vruchten?
De Bijbel is een boek waarin veel
tradities van de cultuur uit het oude
Midden-Oosten ons nabij komen. Tradities
rondom het natuurlijke en agrarische
bestaan. Zorg voor de aarde, zorg
voor de planten, zorg voor de dieren.
Opgenomen in de tijdsritmes van de
weken, de seizoenen, van de generaties.
In die traditie zit niet alleen het zorgen
voor, ook de stijl van eten, samenleven,
omgang met bezit. Als boer heb ik het
voorrecht om misschien dichter bij
mijn oud-oosterse collega te staan om
dat te ervaren, dan veel van mijn hedendaagse
medeburgers.
Veel mensen van nu hebben niet meer
de directe verbinding met de landbouwcultuur
en zijn daarmee ook op afstand
geraakt van het proces van groeien en
bloeien. Het is ‘natuurlijk’ geworden
dat het verpakte vlees, de ingeblikte
groente, de ‘kant en klaar’ maaltijd uit
de winkel komen. Kinderen weten vaak
niet beter. De hedendaagse publieke
zorg voor klimaat, milieu, uitsterven
van soorten en ondervoeding staat in
praktische zin ver van ons bed en wordt
niet meer direct ervaren.
Er is een aangrijpingspunt waarin het
‘groeien en bloeien’ letterlijk op ons
bordje komt: ons eten, de voeding. En
het is opmerkelijk hoeveel de Bijbel
spreekt over ons voedsel en de daaraan
gekoppelde maaltijd. Het is ons dagelijkse
terugkerend moment (meestal drie
maal: morgen/middag/avond) waarin
we brood, aardappels, groente en fruit
eten, het vlees bereiden en ons toetje
nemen. Het is het weekritme (sabbath/
zondag), de feesttijden (Kerst, Pasen,
Pinksteren, biddag/dankdag) en de grote
keermomenten (sabbatsjaar/jubeljaren,
trouwen, jubilea) waarin de ‘overvloed’
in de maaltijd gevierd wordt.

en de maaltijd, vanuit een bijbelse achtergrond
Het is tijdens de aanwezigheid van de
gasten (gastvrijheid) dat het ‘gemeste
kalf’ wordt geslacht en we de agape
maaltijd (liefdemaaltijd) hebben. Oosterse
gastvrijheid is een begrip dat
met (veel) eten beoefend wordt. Het is
niet voor niets dat bijna alle religies
spijswetten en/of voedingsgeboden hebben.
Jodendom en Islam zijn voor ons
inmiddels ‘nabije’ religies waarin we
dat zo kunnen afkijken.
Zorg en ethiek
Groeien en bloeien op een vruchtbare
aarde is een ‘intiem’ proces waar onze
Schepper zorg voor draagt. Ons ‘weten’
(vanuit de wetenschap) raakt dit wonder
als het kijkt naar de groeiprocessen
in het bodemleven, in microscopische
processen van cellen in de planten, in
de wonderlijke wereld van bloeiende
planten en de bestuiving ervan en
dat daaruit ‘producten’ ontstaan die
dieren en mensen kunnen eten om in
leven te blijven. De zorgzame Schepper
heeft nog een stapje verder gezet:
ook aanwijzingen (Thora) gegeven
voor landbouw, voeding en maaltijd
van de mensen. Deze ethiek brengt
het element van recht/onrecht, eerlijk
(fair)/oneerlijk, deugd/ondeugd, goed/
kwaad in. Als we deze beide woorden
bij elkaar voegen krijgen we de ‘zorgethiek’
voor landbouw, voedsel en de
maaltijd. En dat is van groot belang in
aansluiting bij oude – en andere culturen
en hedendaagse zorgen om klimaat
en voeding. Niet voor niets wordt
in onze tijd weer gepleit voor ‘Nieuwe
spijswetten’!
Gespreksvragen:
Bijbelse Toegevoegde Waarde (BTW)
In de bijbel zijn veel wijze woorden
geschreven rondom het thema ‘vruchtbare
aarde – groeien en bloeien’. Hoe
kunnen wij die wijsheid toepassen in
onze hedendaagse cultuur?
Is het mogelijk om landbouw, voeding
en maaltijd op een zorgethische
manier te benaderen? Is het mogelijk
daarin oude wijsheid te verbinden met
huidige, indringende problemen?
1. In hoeverre bent u persoonlijk
betrokken bij het thema ‘vruchtbare
aarde – groeien en bloeien’?
- Kent u zelf mensen die nog direct
met landbouw en natuur in aanraking
zijn en op welke manier?
- Sta eens stil bij een aantal voedingsproducten
en probeer de
‘keten’ van betrokkenen te achterhalen
en waar het vandaan komt.
2. Wat is de rol van spijswetten in
de Bijbel (Leviticus 11)? Wat is de
uitwerking ervan in de Joodse cultuur?
Oefenen deze spijswetten ook
invloed uit in onze cultuur, ons
leven? Hoe dan?
3. Hoe kunnen wij op een ethische
manier met voeding omgaan?
- Is het mogelijk feest te vieren en
toch op een verantwoordelijke
wijze ons voedsel te gebruiken?
- Van oudsher wordt matigheid aangemerkt
als een deugd en gulzigheid
als een ondeugd. Kunt u zich
daarin vinden? Waarom wel of
waarom niet?
Zingen: Psalm 86: 2 en 5
Lezen: Psalm 92
Kapstok
- Bent u bekend met fairfood merkproducten?
Gebruikt u deze wel
eens en zo ja, hoe?
4. Discussieer eens over de volgende
stelling:
‘De Christelijke traditie van het
Avondmaal is teveel vernauwd tot
een symbolische maaltijd. Zij zou
weer verrijkt moeten worden met
de agape maaltijd: een liefdesmaal
waarin we echt uitgebreid met
elkaar aan tafel gaan.’
Bij het gesprek hierover kunnen we
denken aan de oorsprong van het
avondmaal: de Heer die met zijn
discipelen het Pascha gebruikt.
Ook in andere bijbelgedeelten
wordt vaak verteld over Jezus die
maaltijd houdt. In de Oosterse
gastvrijheid speelt de maaltijd een
grote rol. In de vroegchristelijke
kerk werden agape maaltijden
gehouden. In het laatste bijbelboek
(Openbaring 19: 9) lezen wij over
een verwachtingsmaaltijd: het
bruiloftsmaal van het Lam.
Gebed:
Grote en almachtige God,
Dank U, dat wij hier op aarde, ieder op onze eigen plek, mogen groeien en
bloeien voor uw aangezicht. Dank U, dat U ons het leven schenkt.
Voor wij verder gaan met deze bijeenkomst, vragen wij U: wilt U in ons midden
komen met uw Heilige Geest. Opdat wat hier nu mag gaan groeien en
bloeien tot uw eer is, tot opbouw van uw gemeente. Open onze harten voor U
en voor elkaar, dat wij in liefde met elkaar omgaan.
Wilt U zijn met hen die nu niet hier kunnen zijn, geef ook hen wat zij nodig
hebben.
Zegen ons, wees met ons. In verbondenheid met onze Heer Jezus Christus.
Amen.
Lezen: Jesaja 35: 1 en 2
De woestijn zal zich verheugen,
de dorre vlakte vrolijk zijn,
de wildernis zal jubelen en bloeien,
als een lelie welig bloeien,
jubelen en juichen van vreugde.
De woestijn tooit zich met de luister van de Libanon,
met de schoonheid van de Karmel en de Saron.
Men aanschouwt de luister van de HEER,
de schoonheid van onze God.
Zingen: Gezang 434: 1, 2 en 5 TB
5

6
Pleegzorg: een nieuwe kans
om te groeien en te bloeien
Toen we in de redactie het thema ‘groeien en bloeien’ uitwerkten, kwam het opvoeden van
kinderen ter sprake. Om als volwassene te kunnen bloeien zul je ongestoord moeten kunnen
opgroeien. Geworteld in een gezin en in jezelf. Maar hoe moet dat als het proces van ongestoord opgroeien wordt
onderbroken? Zo kwam allereerst de pleegzorg in beeld, en vervolgens de vraag hoe je daar een artikel over schrijft.
We zijn op zoek gegaan naar een pleeggezin en hebben al onze vragen aan de pleegmoeder voor mogen leggen.
Hier volgt het verslag van dat gesprek.
Hoe komen mensen ertoe om pleeggezin te
worden?
Toen we zelf drie kinderen hadden, dachten we: ‘En wat nu?
Op welke manier kunnen we iets doen voor anderen?’ Adoptie
was te duur. En zo kwamen we bij de pleegzorg terecht.
Toen onze jongste 5 jaar was, hebben we informatie aangevraagd.
Vervolgens vroegen we ons af wanneer de tijd er rijp
voor zou zijn. Na twee jaar waren we pleegouders van een
jongetje waar we via familie aankwamen, een noodgeval.
Via hem kwamen we in aanraking met zijn maatschappelijk
werker en de pleegzorg. We rolden er eigenlijk vanzelf
in. Normaal als ouders zich aanmelden volgt er een cursus
waarin ze stap voor stap wegwijs worden gemaakt. Maar
wij waren al pleegouders. We hebben 3 maanden voor hem
gezorgd en toen kon hij terug naar zijn moeder. Dit is ongeveer
18 jaar geleden en we zijn nog steeds pleegouders.
Hoe kom je weer aan een ‘nieuw’ kind?
We hebben ons aangemeld voor crisisopvang. Inmiddels is
dat voor een paar kinderen voogdij geworden. Wij blijven
voor hen verantwoordelijk tot ze volwassen zijn. Eén woont
samen en de tweede doet VWO en wil gaan studeren. Dan is
er een basisschoolleerling en een kindje dat daar nog niet
aan toe is.
Je hebt als het ware van het ouderschap je
beroep gemaakt?
Dat zou je kunnen zeggen. Toch kom je altijd weer voor verrassingen
te staan. We hebben nu de voogdij gekregen over
een kindje dat eerder in de crisisopvang bij ons was. Ze werd
in een pleeggezin geplaatst, maar kreeg heimwee, dus hebben
we haar definitief opgenomen. Maar ze heeft een ernstige
terugval gehad, wat ook niet zo verwonderlijk is. Gilbuien,
broekplassen… Dan is het goed dat er begeleiding is. Eens
per maand hebben we als pleegmoeders in de regio een koffiemorgen.
Daar legde iemand mij uit, dat de kleine een soort
rouwproces doormaakt. En dat ze voor het broekplassen niet
gestraft, maar getroost moet worden. Door tweemaal in vrij
korte tijd te moeten verhuizen naar een ander gezin is het
kind emotioneel helemaal van de wijs geraakt.
Ook een vraag die ik daar kon stellen was over het verzorgen
van een donkere huid. Een donkere huid is veel droger dan
een blanke. De kleine moest in bad met badolie en daarna
in de uierzalf gezet om het uitdrogen van zijn velletje te
voorkomen. Weer wat geleerd.
Is er verschil tussen je eigen (klein)kinderen
en pleegkinderen?
(Het antwoord op deze vraag verraste ons!)
Nee, alleen kun je niet vergelijken, je mist de herkenning. Je
weet niet van wie ze iets hebben. Bij je eigen dochter kun je
zeggen: ‘Dat had ik ook, dat gaat zus of zo.’ Maar bij pleegkinderen
heb je geen referentiekader. Je weet niet op wie
ze lijken en van wie ze hun hebbelijk- of onhebbelijkheden
geërfd hebben.
Het allervoornaamste is een kindje te zien opbloeien. Als je
na twee of drie weken een lachje krijgt. Ze komen binnen,
geestelijk en lichamelijk verwaarloosd. Ze hebben vaak nog
nooit groente gegeten. Patat en Mona-toetjes is het enige
eten wat ze kennen. Ik zal je laten zien wat ik bedoel.
(Het fotoalbum komt op tafel. De foto’s spreken boekdelen. Op de eerste
een intriest gezichtje met sombere oogjes. Na een maand ziet het
plaatje er al anders uit.)
Ze maken een proces door van vertrouwen opbouwen. Wat
kinderen in de opvoeding thuis als normaal ervaren, moet
hier worden aangeleerd. Je moet ze blijven bevestigen in
woord en daad. En je moet blijven zeggen: ‘Ik hou van je,
alleen je gedrag staat me even niet aan.’ Onze eigen kinderen
vonden dat wel eens overdreven. Maar die wisten toch
wel dat we van ze hielden. Bij hen zat het door hun leven
heen gebakken, maar bij deze kinderen is dat niet het geval.
Lukt het altijd om consequent te zijn?
Nee, je gaat altijd wel eens in de fout. Toch staan rust, reinheid
en regelmaat hier wel hoog in het vaandel. Bij deze
kinderen zijn ze extra belangrijk. Daar komt nog bij, dat ze
al jong geleerd hebben om te vechten. ‘Er zit een kop op’ en
die hebben ze nodig gehad om te overleven. Ze hebben veel
te jong leren vechten voor hun bestaan en kampen allemaal
met verlatingsangst. Daarom hebben ze ook psychologische

egeleiding en leren ze in speltherapie te accepteren pleegkind
te zijn. ‘Het ligt niet aan jou als papa en mama niet
voor je konden zorgen.’ En ook zelf hebben we psychologische
hulp bij het opvoeden.
Bij de afronding van het gesprek vertelt de pleegmoeder dat
zij zelf in God hun rust en toevlucht zoeken en vinden.
Het was een indrukwekkend en ontroerend gesprek. Veel
dingen zijn herkenbaar in de opvoeding van eigen kinderen.
Alleen dan sterk uitvergroot. Deze pleegouders zijn nuchtere
mensen met een hart waar nog wat ruimte in zat.
Pleegzorg
De universele rechten van kinderen
vormen het uitgangspunt van de pleegzorg.
Het recht van kinderen om in
een gezin op te groeien staat daarbij
centraal. Bij pleegzorg wordt in eerste
instantie in de eigen familie of bij
bekenden gezocht naar opvang. Lukt
dat niet, dan zoekt de instelling voor
pleegzorg een geschikt pleeggezin. Het
pleegkind heeft het recht snel te weten
bij wie hij kan opgroeien.
De inzet van de hulp is dat uiteindelijk
de ouders zelf de opvoeding weer op zich
nemen. Als blijkt dat dit onmogelijk is,
dan nemen pleegouders de opvoeding
van het kind voor langere tijd op zich.
De relatie met de eigen ouders blijft voor
kinderen altijd van belang.
Feiten over pleegzorg
- pleegkinderen zijn tussen de 0 en 18
jaar oud
- het verblijf van een kind in een pleeggezin
kan variëren van enkele dagen
tot vele jaren
- een crisispleeggezin kan meerdere
kinderen in een jaar opvangen
- in 2006 hebben 19.461 kinderen
gebruik gemaakt van pleegzorg
- het aantal nieuwe plaatsingen per jaar
is de afgelopen 10 jaar meer dan verdubbeld:
tot 7.447 in 2006
- 36% van alle pleegzorgplaatsingen in
2006 duurde korter dan 3 maanden
- 28% van de pleegkinderen woonde in
2006 tussen een half en twee jaar bij
pleegouders, 21% woont langer dan 2
jaar in een pleeggezin
- ruim 35% van de pleegkinderen vindt
onderdak bij bekenden (grootouders,
tantes en ooms, onderwijzers of
buren). Dit noemen we netwerkpleegzorg
- 35% van de pleegkinderen is jonger
dan 5 jaar; dit is een verdubbeling in
4 jaar
- ruim 10% van de pleegkinderen heeft
een verstandelijke en/of lichamelijke
handicap.
Omdat pleegzorg maatwerk is, is het
prettig als voor de plaatsing gekozen
kan worden uit drie à vier pleeggezinnen.
www.pleegzorg.nl
Wij wijzen u op de website van de pleegzorg. Als u
www.pleegzorg.nl intikt, is het eerste wat u tegenkomt een
groot rood hart. En daarbij de woorden:
WIJ ZOEKEN NOG EEN HART MET WAT RUIMTE
Dit laat aan duidelijkheid niets te wensen over.
Bij dezen bedanken wij de pleegmoeder voor het openhartige
gesprek.
N.B. Uit het oogpunt van privacy hebben wij de namen weggelaten.
De afgebeelde personen zijn willekeurig gekozen en
niet te verbinden aan dit artikel.
Vrucht van
de Geest:
Goedheid
Het hoort tot de kernbelijdenis van Israël dat
God, de Heer, goed is. Zijn goedheid bestaat
hierin dat Hij zijn bevrijdende daden voor Israel
doet. Vanuit hun ervaringen met God, de Heer, durft Israël te zeggen dat
Gods hele schepping goed is, ja ‘zeer goed’.
Om al het goede dat God geeft, is het ook goed om Hem daarom te loven
en te prijzen, bijvoorbeeld met de woorden van Psalm 136: ‘Looft de Heer,
want Hij is goed.’
Vaak komen we in het Oude Testament de woorden tegen dat Gods wet
goed is. ‘Uw verordeningen zijn goed,’ zegt Psalm 119: 39. Hoewel het OT
de geboden van God ook kent als een spiegel waar je in kunt kijken en
waar je van schrikken kunt, is de eigenlijke functie van de wet toch om
Israël te leiden op het pad naar het goede leven in het goede land.
In Romeinen 7: 12 benadrukt Paulus: ‘Zo is dan de wet heilig, en ook het
gebod is heilig en rechtvaardig en goed.’ Wat Paulus hier zegt, is dat de
wet goed is, maar niet aansluit bij de ‘oude mens’, de ‘vleselijke mens’.
Ze prikkelt juist tot zonde in plaats dat ze de mens tot het nieuwe leven
voert. Dat ligt niet aan de wet, dat ligt aan de mens. Er is een ingreep van
hogerhand nodig om mens en wet op elkaar te laten aansluiten. Wat de
wet niet kon, heeft God in Christus gedaan. En zo gebeurt dan toch het
ongelofelijke (maar via een omweg!) dat de mens de geboden van God gaat
gehoorzamen. God heeft zijn Zoon gezonden ‘opdat de wet vervuld zou
worden in ons…’ (Romeinen 8: 4). Met andere woorden: opdat wij aan de
wet zouden gehoorzamen.
Denk hierbij maar aan Zacheüs. Hij hoorde talloze malen de geboden van
God: steel niet, enzovoort. Het haalde niets uit, hij deed het toch. Pas als
God zijn Zoon naar Zacheüs stuurt en hem onverwacht en onverdiend
zijn liefde en vergeving biedt, verandert hij. Hij gaat ook doen wat de wet
vraagt: wat hij gestolen heeft, gaat hij vergoeden. Via de omweg van Gods
liefde in Jezus Christus vervult Zacheüs de wet.
Tegenwoordig hebben we het vaak over waarden en normen. Juist daarbij
rijst de vraag: maar wát is goed en wié zegt me dat? Geheel in de lijn met
het OT wordt in het Nieuwe Testament gezegd dat het leven goed is omdat
het uit de hand van de goede God komt.
Uit de Bijbel leren we dat een eenzijdig benadrukken van de normen ons
niet veel oplevert. Alleen wanneer een mens zichzelf kan zien als een (door
God en mensen) bemind mens, krijgt hij stuur en richting. Dat Zacheüs in
Jezus’ ogen wat waard was, bracht hem tot de norm van de eerlijkheid.
In Gods liefde voor ons leren we wat goed is: voor onszelf als wij God
ervoor kunnen danken en prijzen, voor onze naaste in dankbare navolging.
Dan ontdekken we dat goed niet moét maar werkelijk goéd is, heilzaam,
helpend en reddend.
Heilige Geest, verlicht ons leven, werk in ons hart, leer ons goedheid.
7

8
Liturgie voor
Passie en Pasen
Nog maar enkele maanden geleden
koesterden wij ons in het vriendelijke
en veilige licht van Kerst. Het leek zo
goed, God die in Jezus naar ons toe
kwam om licht te brengen in een donkere
wereld. Nu in deze veertigdagentijd
lijkt het of het licht gaat doven
en het duister toch overwint. Loopt
de weg van Jezus dood?
In deze liturgie proberen wij aan de
hand van bijbelteksten, liederen en
gebeden Jezus te volgen op zijn weg
door het duister naar het licht. Het
licht van de overwinning.
Het Paaslicht!
Gebed:
Heer onze God
wij noemen Uw naam
en prijzen ons gelukkig
dat wij mensen zijn,
kinderen van U.
Dat U ons kent,
dat U ons bij name roept,
dat wij antwoord mogen geven,
dat U ons wilt bevrijden
van de angst voor de toekomst,
de angst voor morgen
en voor de dagen
die op ons toekomen,
Heer, ontferm U.
Breek de kluister
van onze kleinheid,
van onze angsten
voor onzekerheden open.
Rol de steen weg
voor onze duisternissen,
voor de schuilhoeken van ons hart
en laat ons opstaan
voor Uw toekomst
door Jezus Messias, Uw zoon.
Amen.
Vanuit het duister
uitzien naar het licht
Zingen: Gezang: 176: 1-5
O Liefde die verborgen zijt
in diepe stilten eeuwigheid,
erbarm U over ons bestaan,
het wordt verraden en verdaan.
Hoe achtloos in ons midden wordt
het kostbaar mensenbloed gestort
en in het onbarmhartig licht
het kruis des Heren opgericht.
De minsten van de mensen zijn
daar uitgestrekt in angst en pijn.
Tot aan het eind der wereld lijdt
Christus in hun verlatenheid.
O Liefde uit de eeuwigheid,
die met ons mens geworden zijt,
wij bidden, laat ons niet alleen
in al het duister om ons heen,
opdat ook wij o Heer U niet
verlaten in uw diep verdriet,
maar bij U zijn in al de pijn
waarmee de mensen mensen zijn.
Gedicht: De nacht valt
De nacht valt…
en niets blijft
dan onze onmacht.
Geen enkel woord
vindt nog gehoor -
geen taal kon nog helen -
de nacht valt...
en wij hebben geen
andere woorden dan wapens,
dan taal die dreigt,
dan angst die regeert.
De nacht valt…
er wordt alleen nog
vijandschap geademd,
haat gezaaid,
en wonden geslagen
die nooit meer helen.
De nacht valt…
en er wordt enkel verloren
aan hoop en vertrouwen,
er is alleen verlies,
wie ook heet te winnen.
De nacht valt…
en onze schaamte
zullen we niet verbergen:
om onze eigen machteloosheid,
om het onschuldig bloed
om de waan van de dag
met zijn geloof in geweld
om alle kleine mensen
die de prijs betalen…
Lezen: Lucas 23: 33-34 en 39-43
Aangekomen bij de plek die de Schedelplaats
heet, werd hij gekruisigd, samen
met de twee misdadigers, de een rechts
van hem, de ander links. Jezus zei:
‘Vader, vergeef hun, want ze weten niet
wat ze doen.’
Een van de gekruisigde misdadigers zei
spottend tegen hem: ‘jij bent toch de
Messias? Red jezelf dan en ons erbij!’
Maar de ander wees hem terecht met de
woorden: ‘Heb jij dan zelfs geen ontzag
voor God nu je dezelfde straf ondergaat?
Wij hebben onze straf verdiend en worden
beloond naar onze daden. Maar die
man heeft niets onwettigs gedaan.’ En
hij zei: ‘Jezus, denk aan mij wanneer u
in uw koninkrijk komt.’ Jezus antwoordde:
‘Ik verzeker je: nog vandaag zul je
met mij in het paradijs zijn,’
Het duister tegemoet
We staan er op afstand bij als Jezus
afscheid neemt en zijn leven gaat
beëindigen in de duisternis van de
dood. Na de vernedering bij Pilatus
wordt hij naar de Schedelplaats
gebracht en gekruisigd. Mensen omringen
hem, nauwelijks beseffend wat
de betekenis van zijn lijden inhoudt.
Groot is Jezus’ machteloosheid.
Toch, met verwondering en verbazing
zien we tegelijk hoe hij in deze
moeilijke uren afziet van zichzelf en
vol aandacht is voor anderen. Tot het
laatst verzoenend aanwezig. ‘Vader,
vergeef het hun, want ze weten niet
wat ze doen,’ bidt hij voor zijn belagers.
‘Ik verzeker je: nog vandaag zul
je met mij in het paradijs zijn,’ belooft
hij de misdadiger naast hem.
Gedicht: De Vrouwe Israëls
Jij, dochter van Jeruzalem,
begroet door Gabriël,
jij gaf aan de verwachting stem
als moeder Israëls.
Maria, moeder bij het kruis,
een zwaard sneed door jouw hart
waarin jij de gedachtenis
aan vrede had bewaard.

Jouw Zoon, verloren aan de dood,
zo anders dan gedacht,
rust van zijn moeiten in jouw schoot;
de uittocht is volbracht.
In de woestijn was jij de roos
die bloeit bij ’t open graf.
Jouw liefde wortelt in de hoop
van hemelse komaf.
Jij hebt niet tevergeefs zo lang
de ure afgewacht:
hier wordt het bloed dat heeft gevloeid
als bruiloftswijn van kracht.
Lezen: Johannes 19: 25-27
Bij het kruis van Jezus stonden zijn
moeder met haar zuster, Maria de
vrouw van Klopas, en Maria uit
Magdala. Toen Jezus zijn moeder zag
staan, en bij haar de leerling van wie
hij veel hield, zei hij tegen zijn moeder:
‘Dat is uw zoon,’ en daarna tegen
de leerling: ‘Dat is je moeder.’ Vanaf
dat moment nam die leerling haar bij
zich in huis.
Ontroerend is vooral de zorg van Jezus
om zijn moeder Maria. Zij staat, samen
met de leerling ‘die Jezus lief had’,
bij het kruis. Jezus zal haar verdriet
hebben gezien en haar wanhoop. Misschien
dacht ze in dit uur terug aan
het prille begin. Aan de engel Gabriël
die zei: ‘Wees gegroet Maria, je bent
begenadigd, wees niet bang, de Heer
heeft je gezien, God heeft je zijn gunst
geschonken. Je zult een zoon baren,
een groot man met de naam Jezus.’ ‘De
Heer wil ik dienen,’ had ze geantwoord
en haar magnificat gezongen. Nu staat
ze bij die lijdende en stervende zoon.
Niets kan ze meer voor hem betekenen,
machteloos moet ze toezien. Moet ze
hierin Gods gunst ervaren?
Na Maria hebben duizenden moeders
hun kind de dood tegemoet zien gaan.
Wijze en dwaze moeders, rijke en
arme. Er breekt iets stuk als een moeder
het kind dat zij leven heeft mogen
geven, ziet sterven.
Jezus ontfermt zich over zijn moeder.
Hij verbindt haar leven met dat van
zijn geliefde leerling en schenkt ze
aan elkaar. Opent voor hen in dit uur
een nieuwe toekomst. Onverminderd
gaat zijn eigen lijden door en komt
op een dieptepunt als het plotseling
aardedonker wordt. Midden op de dag
geen stralende zon meer, geen troostende
maan, geen enkele ster. Dan
schreeuwt Jezus het uit: ‘Mijn God,
waarom…?’
Zingen: Psalm 22: 1 en 4
Mijn God, mijn God,
waarom verlaat Gij mij
en blijft zo ver, terwijl ik tot U schrei,
en red mij niet,
maar gaat aan mij voorbij?
Hoe blijft Gij zwijgen?
Mijn God, ik doe
tot U mijn kreten stijgen
bij dag, bij nacht.
Tot U slechts kan ik vluchten,
maar krijg geen rust,
geen antwoord op mijn zuchten
in klacht op klacht.
Gij die mijn ogen
’t levenslicht ontsloot,
mij hebt geroepen
uit de moederschoot,
mij aan mijn moeders borst
een rustplaats bood,
voor kwaad beveiligd,
Gij hebt mij U
ten eigendom geheiligd,
Gij, die alleen
mijn God zijt en mijn Vader,
blijf mij niet ver,
want nu het onheil nadert
helpt mij niet één.
Gedicht: Dag zo bitter en zo goed
Dag zo bitter en zo goed
dag waarop het schrift van onze zonden
werd vernietigd, ons geschonden
menszijn werd geboet.
Dag zo bitter en zo goed
dag waarop de schuld van onze handen
werd gevorderd, en hun schande
weggedaan voorgoed.
Dag zo bitter en zo goed
dag waarop de Heer doornageld boette
voor ons dwalen, onze voeten
waste met zijn bloed
Dag zo bitter en zo goed,
dag waarop de Heer van God verlaten
aan Hem vasthield, ons ten bate –
zie het was zeer goed.
We herkennen er iets van. In het
duister van de nacht houden ook ons
vragen en zorgen in hun greep. Zien
we soms geen uitweg en verlangen we
naar het licht van de morgen. Pas als
de nieuwe dag het duister wegstuurt,
keert er iets van veiligheid en geborgenheid
terug. Zal het voor Jezus ooit
weer licht worden? Voor Hem die zelf
hét licht voor de wereld is?
Zingen: Gezang 195: 1 en 2
Nu valt de nacht.
Het is volbracht:
de Heer heeft heel zijn leven
voor het menselijk geslacht
in Gods hand gegeven.
De wereld gaf
Hem slechts een graf,
zijn wonen was Hem zwerven;
al zijn onschuld werd Hem straf
en zijn leven sterven.
Intermezzo in stilte of met zachte
muziek
De paaskaars wordt aangestoken. We
geven elkaar het licht door, tijdens
het zeggen of zingen van:
Als alles duister is, ontsteek dan
een lichtend vuur dat nooit meer dooft,
een licht dat nooit meer dooft.
Als alles duister is ontsteek dan
een lichtend vuur dat nooit meer dooft…
Lezen: Lucas 24: 1-9
Maar op de eerste dag van de week gingen
ze bij het ochtendgloren naar het
graf met de geurige olie die ze bereid
hadden. Bij het graf aangekomen, zagen
ze dat de steen voor het graf was weggerold,
en toen ze naar binnen gingen,
vonden ze het lichaam van de Heer
Jezus niet. Hierdoor raakten ze helemaal
van streek. Plotseling stonden er twee
mannen in stralende gewaden bij hen.
Ze werden door schrik bevangen en
sloegen de handen voor hun ogen. De
mannen zeiden tegen hen: ‘Waarom 9

10
zoekt u de levende onder de doden? Hij
is niet hier, hij is uit de dood opgewekt.
Herinner u wat hij u gezegd heeft toen
hij nog in Galilea was: De Mensenzoon
moest worden uitgeleverd aan zondaars
en moest gekruisigd worden en op de
derde dag opstaan.’ Toen herinnerden ze
zich zijn woorden. Ze keerden terug van
het graf en gingen aan de elf en aan alle
anderen vertellen wat er was gebeurd.
Gedicht: De eerste dag
Het was vroeg in de morgen
de eerste dag
van een nieuwe tijd
en het gebeurde
dat Hij die was gestorven
koud als een steen daar lag
achter een steen geborgen
opstond
in het licht liep
de dood meester
en terugriep
de in verdriet verdwaalden
de herder bleek die waarlijk
tot in de dood afdaalde
voor zijn schapen
het was vroeg in de morgen
de eerste dag van
een nieuwe tijd
Zingen: Gezang 210: 1 en 4
Sta op! – Een morgen ongedacht,
Gods dag is aangebroken,
er is in één bewogen nacht
een nieuw lente ontloken.
Het leven brak door aarde en steen,
uit alle wond’ren om u heen
spreekt, dat God heeft gesproken.
Sta op! – Hij gaat al voor ons uit,
de schoot van ’t graf ontkomen.
De morgen is vol nieuw geluid, –
werp af uw boze dromen.
Waar Hij, ons Hoofd, is voorgegaan,
is voor het lichaam nu vrij baan
naar een bestaan volkomen.
Het licht breekt door
De vrouwen die met geurige olie,
kruiden van de dood, naar Jezus’ graf
gaan, zijn bezorgd en bang. Het graf is
de plaats waar niemand woont. Toch
zoeken zij hun Heer. Dan overvalt hen
met schrik het onwaarschijnlijke: de
steen is weg, het graf is leeg! Twee
mannen in stralende kleren melden
hen: ‘Waarom zoekt u de levende bij de
doden? Hij is hier niet, hij is verrezen.
Herinner u wat hij u gezegd heeft.’
Verrezen? Hoe is dit mogelijk? Is dood
dan niet meer dood? We begrijpen wel
iets van de ontzetting van de vrouwen.
Het mysterie van een leeg graf, we
bevatten het niet. Dat de kamer van de
dood is geopend naar het leven is ons
te groot. Maar ondanks ons twijfelen
klinkt er een lied:
Het pure witte licht
van Gods aanwezigheid
is als een bliksemschicht,
een keerpunt in de tijd.
In stilte, ongezien
en stralend, onverwacht,
herrijst de Levende
uit dood en donk’re nacht.
(melodie: Gezang 223)
Gedicht: Vroeg in de morgen
Vroeg in de morgen,
donker was het nog,
zijn wij gegaan een keer,
nog in ons hart
de dichtheid van de nacht.
Jij bent niet die wij dachten.
Uit het vuur riep ons
bij naam een stem.
Wij zagen niets.
Jij riep: ‘Ik zal er zijn.’
Op licht en schaduw,
bomen aan de bron,
op stilte leek die naam.
Een gloed van liefde
schroeide ons gezicht.
Om wat wij hoorden
(maar wat hoorden wij?)
om wat op vrijheid leek,
omdat het moest
en blijven niet meer kon.
Zijn wij gegaan,
onstuimig en verward,
om nergens om, om jou -
om liefde,
over alle grenzen heen.
Een troep die sloft en zwerft,
de richting kwijt.
De nagalm van een stem.
De weerklank van
wat woorden in ons hart.
Een slingerende stoet
naar goed wijd land.
Een eeuwenlang smal pad.
Een ademtocht,
de route van het licht.
Het duizendschone
schitterende licht,
een file in de nacht,
een spoor van mensen
die de nacht verslaan.
Vroeg in de morgen,
donker was het nog,
zijn wij gegaan een keer,
met niets dan in ons hart;
‘Ik zal er zijn.’
Zingen: Gezang 218: 1, 2 en 8
Ik zeg het allen, dat Hij leeft,
dat Hij is opgestaan,
dat met zijn Geest Hij ons omgeeft
waar wij ook staan of gaan.
Ik zeg het allen, en de mond
van allen zegt het voort,
tot over ’t ganse wereldrond
de nieuwe morgen gloort.
’t Is feest, omdat Hij bij ons is,
de Heer die eeuwig leeft
en die in zijn verrijzenis
alles herschapen heeft.
‘Herinner u wat hij u gezegd heeft,’ zeiden
de mannen. Als die woorden goed
tot de vrouwen doordringen verdwijnt
de angst en groeit er nieuwe energie.
Hoe konden ze Jezus’ eigen woorden vergeten?
Ze staan op en zoeken de leerlingen
om hen te vertellen dat Jezus leeft…
En al worden ze niet serieus genomen,
ze voelen zich sterk door Jezus’ eigen
beloften. De vrouwen bij het graf, gevangen
in angst, maar opgestaan in geloof
en vertrouwen wijzen ons een weg om te
gaan. En we nemen ze serieus.
Ook wij kennen de greep van angst en
dood. We rouwen om geliefden die niet
meer bij ons zijn. We laten ons vaak door
zorg en verdriet ontmoedigen. Evenals
de vrouwen bij het graf. Als we ons kunnen
optrekken aan de woorden van
Jezus, als we ons steeds weer herinneren

wat hij ons heeft beloofd, dan kunnen
ook wij opstaan. Ondanks alles wat ons
beklemt nieuwe energie ervaren.
Het licht heeft het duister verjaagd.
Te hoog gegrepen? De opgestane Heer
zegt: ‘Wees niet bang. Ik draag je naar
het licht dwars door jouw duisternis
heen. En ik blijf bij je alle dagen.’
Waar Pasen wordt gevierd
is dood voorbijgegaan,
daar wortelt weer de hoop
in ’t menselijk bestaan.
Gedicht: Het licht van Christus
Dat er licht mag zijn.
Licht in onze ogen:
dat wij elkaar zullen zien.
Licht in onze harten:
dat wij plaats maken voor velen.
Licht in onze huizen:
dat er vriendschap
en gastvrijheid zullen heersen.
Licht in de omgang:
dat we te zien zijn,
niet verborgen voor elkaar.
Licht op onze wegen:
dat we niet verdwalen.
Licht in onze gedachten:
dat we komen tot nadenken
en eerlijke besluiten.
Licht op deze plaats,
om elkaar bij te lichten,
elkaar toe te schijnen
met het geloof in Hem
die eens geroepen heeft:
‘Ik ben het licht der wereld!’
Zingen: Gezang 224: 1, 2, 5 en 6
Kondigt het jubelend aan,
laat het de windstreken horen,
doe het de aarde verstaan:
God heeft ons wedergeboren!
Zingt met een juichende stem,
ademt weer opgetogen,
dit is Jeruzalem,
ere zij God in de hoge!
Overvloed, overvloed Gods,
sprengen van water en leven,
bloed uit de flank van de rots,
water en bloed om het even;
daaruit ontspringt ons bestaan,
zo zijn wij wedergeboren!
Kondigt het jubelend aan,
laat heel het de wereld horen!
Verantwoording:
Meditatieve gedeelten:
Corry de Kok-Verduijn
Gedichten:
Inge Lievaart:
De eerste dag, uit: Een stem van heel
dicht bij, uitgeverij Meinema, Zoetermeer
Sytze de Vries:
De Vrouwe Israëls, uit: Bloeiend hout en
De nacht valt, uit: Zolang wij ademhalen,
uitgeverij Meinema, Zoetermeer
Huub Oosterhuis:
Vroeg in de morgen, uit: Een schoot van
ontferming, Verzameld Liedboek pagina
236. Uitgave: Gooi en Sticht (Kok ten
Have), Kampen
Kees Harte:
Het licht van Christus, uit: Recht uit het
hart, woorden van bezinning en viering,
Illustraties:
Martin Kwak
Sta op!
Liturgie samengesteld door:
Renie Koopsen, Fransiska Smedema en
Martje Smid
Het is Pasen! Feest van de overwinning door onze Heer Jezus Christus op de
dood. Welk een lijden en wat een strijd is daaraan voorafgegaan. Ondergaan
door hem die niet eens schuldig was en toch deze straf vrijwillig op zich nam
en volbracht. Met hem mogen wij meevieren in deze overwinning, ook onze
dood is verslagen.
Lezen: 1 Korintiërs 15: 3 en 4
Zingen: Daar juicht een toon
Daar juicht een toon, daar klinkt een stem
die galmt door gans Jeruzalem;
een heerlijk morgenlicht breekt aan
de Zoon van God is opgestaan!
Geen graf hield Davids Zoon omkneld.
Hij overwon die sterke Held!
Hij steeg uit ’t graf door ’s Vaders kracht,
want Hij is God, bekleed met macht.
Lezen: 1 Korintiërs 15: 12-23
Gebed:
Almachtige God, onze Vader,
Dank U voor dit onvoorstelbare geschenk dat U ons geeft in de opstanding van
uw zoon Jezus Christus.
Wij bidden U, zend uw Heilige Geest in ons midden, opdat wij zien en verstaan
wat U ons in uw Woord leert. Dat de werkelijkheid van de opstanding
ook onze werkelijkheid wordt. Dat ook wij opgestaan zijnde, mogen leven tot
in de eeuwigheid, bij U en met U.
Help ons in uw genade dat wij deze zekerheid in geloof mogen aanvaarden. In
Jezus Christus’ naam.
Amen.
Zingen: Gezang 462
Kapstok extra
Vrolijke en gezegende Paasdagen gewenst!
11

12
Maart, een mooie maand: voorjaar, kleur en
geur! Drie jubilea heb ik u te melden. Op 17
november 2008 heeft de vereniging ‘Belide
en Belibje’ uit Dokkum, haar 55ste verjaardag
gevierd, tijdens een etentje. Eén van de
leden was erbij vanaf het begin en ontving
daarom een aandenken. Zij heeft anekdotes
van de vroegste jaren verteld aan de redactie
van de krant, dat was smullen natuurlijk.
De 15 trouwe leden komen om de twee
weken bij elkaar om een onderwerp uit In
Gesprek te bespreken en na de pauze wordt
beurtelings gezorgd voor een verhaal, spel
of gedicht. ‘Er is plaats voor nieuwe leden
en de vraag aan u om een idee: hoe krijgen wij hen erbij? We hopen met Gods
zegen en aller inzet nog lang door te gaan,’ is het voornemen van de vrouwen.
Op 21 november 1938 is in Boksum de vrouwenvereniging ‘Persis’ opgericht.
Precies op die dag 70 jaar later is dit jubileum gevierd. Met elkaar, tijdens een
etentje. De zes leden komen om de drie weken bij elkaar, niet in een zaal maar
bij één van de leden thuis. De bijbelstudies komen, u raadt het al, uit ‘ons’
blad In Gesprek en dat bevalt de groep uitstekend! Fijn voor de redactie om
zoveel tevredenheid te horen.
De vrouwengroep ‘Christelijk Vrouwen Contact’ in Arnhem-Presikhaaf kijkt
dankbaar terug op de viering van haar 50-jarig jubileum. In april 1958 waren
een aantal dames op het idee gekomen een gereformeerde vrouwenkring op te
richten. De dames vergaderden bij één van de leden thuis. De diepere zin van
bijbelse en maatschappelijke onderwerpen werden besproken, een boek, een
film en soms was er een gastspreker. De kring sloot zich aan bij de landelijke
GVB. Ze betaalden 40 cent contributie, dat werd aan koffie en studiemateriaal
besteed. Na vijf jaar vierden 20 leden het eerste lustrum. Er was in die tijd nog
een Vrouwen Contact Groep, die op een eigen manier vergaderden. Tijdens het
SOW-proces waarin de twee kerken samen op weg gingen, werd het één Christelijk
Vrouwen Contact Bethlehemkerk. Elke maand komen de circa 20 leden
bijeen om in gesprek te zijn. Ook worden de wijkpredikanten wel eens uitgenodigd
voor een onderwerp. Het jubileum is met aller inzet voorbereid en de
leden voelen het als Gods Zegen dat de groep nog springlevend is. Die ervaring
geeft ook een band met elkaar!
Van harte gefeliciteerd alle jubilaressen, namens de Protestantse Vrouwen
Organisatie,
Kringen
Heeft u een kringbericht te melden
voor deze rubriek? Stuur dit minimaal
zes weken voor het verschijnen van het
nummer waarin het geplaatst dient te
worden naar: Jopie van de Kleut,
Rondweg 25, 3785 LB Zwartebroek,
e-mail: j.kleut@kpnplanet.nl
Jubileumrubriek
Nelie Rijkers-van der Sar
Veertig dagen
Veertig dagen loopt de weg naar huis,
zij aan zij met die vreemde Man.
Hinderlijk soms in het luisteren
naar zijn vragen, zijn verwijten.
Veertig dagen omgaan met een vreemde Man
die zonder dak en zonder één papier
toch luidop droomt van een wereld
die nog niet bestaat.
Veertig dagen loopt de weg naar huis.
De vreemde Man vertelt de oude verhalen
met een nieuw accent.
Hij verwarmt ons hart, doet onze ogen stralen.
Ga niet verder, vreemde Man.
De avond valt en ‘t donker komt dichtbij.
Kom bij ons, wij delen ’t brood
en ruimen plaats aan tafel.
Veertig dagen loopt de weg,
veertig dagen om naar Emmaüs te gaan,
om Hem te herkennen, verrezen onder ons,
zo ver weg en zo nabij.
Manu Verhulst
Kring Emmeloord en omstreken op woensdagavond 4 maart om 19.45 uur in
een zaal van de Nieuw Jeruzalemkerk in Emmeloord.
Spreekster: mevr. ds. Erna Lensink uit Lelystad.
Onderwerp: Jezus van Nazareth, met andere ogen.
Kring Stad Groningen en omstreken
Op donderdagmiddag 12 maart om 14.30 uur vindt de jaarlijkse Kringvergadering
plaats in een zaal van de Oosterkerk in Groningen.
Spreker: ds. D. de Boer uit Middelstum.
Onderwerp: Lezing over het kloosterleven.
Gasten zijn van harte welkom.
Kring Bolsward en omstreken op dinsdagmiddag 24 maart om 14.00 uur in de
De Fûke te Gaast.
Spreekster: mevr. ds. Rol uit Exmorra.
Onderwerp: Het gebed.
Kring Stadskanaal en omstreken op woensdagmiddag 1 april om 14.30 uur in
zaal Brinkhof te Onstwedde.
Spreker: ds. v.d. Griend uit Oostwold.
Onderwerp: Rouwverwerking.

Ledenontmoetingsdag Protestantse Vrouwen Organisatie
UITNODIGING
Bestemd voor alle leden van de PVO, met name de particuliere leden. De secretarissen van de groepen ontvangen nog een
uitnodiging per brief.
In het aprilnummer vindt u nog meer informatie over deze dag.
Donderdag 23 april 2009 wordt de landelijke Ledenontmoetingsdag gehouden!
Deze dag wordt gehouden in de Immanuëlkerk, Stationsstraat 137 te Ermelo.
Vanaf 10.00 uur staat de koffie/thee klaar, het programma begint om 10.30 uur en om 15.45 uur is de dag ten einde.
(De Immanuëlkerk is op geringe loopafstand van station Ermelo (spoorlijn Zwolle-Amersfoort).
Wilt u de files en ander (auto) ongemak vermijden? Kom dan met de trein!)
Spreker is dhr. Andries Knevel, over: Geloven in de 21e eeuw.
Verder:
- Het jaaroverzicht van onze secretaris.
- Het financieel jaarverslag van onze penningmeester.
- Het spaarproject voor Oeganda van Kruis en Munt wordt afgesloten.
- Er wordt bekend gemaakt waar we het nieuwe seizoen voor gaan sparen.
- U kunt genieten van een ontspannend middagprogramma.
Kortom: het wordt weer een ouderwets gezellige dag.
U bent van harte welkom, wij zien u graag komen!
Het Hoofdbestuur
Vruchtbare aarde: Bloemen in januari
Het heeft gesneeuwd. Ik ben de eerste die het ziet. De stoeptegels
zijn wit, de auto’s, de bomen. Ons tuinpad is wit, op
een spoor van poezenpootjes na. Net vandaag. Net nu ik
een stukje wil gaan schrijven over groeien en bloeien. Over
rozen wil ik schrijven, en over bloeiende kersenbomen.
Maar de natuur weigert mij inspiratie te geven. Ze draait
zich nog even om in haar winterslaap en trekt een dekentje
van witte fleece over zich heen.
Onze kinderen, alledrie
voorbeelden van groei
en bloei, begroeten het
winterweer enthousiast.
De tweejarige Sam
raapt losse sneeuwballen
bijeen, telt af (één!
die! zeven!) en gooit de
sneeuw schaterlachend
in de lucht. Anna wil
per se met de slee naar
school en gelooft stellig
niet dat de sneeuwlaag
daarvoor te dun is. Onze
oudste, Job, probeerde
vorige week al de draagkracht
uit van het ijs van
de eendenvijver: rillend
en met een natte broek kwam hij thuis.
Maar nu ik. Hoe moet ik in vredesnaam bloemen op
papier toveren in januari? Ik denk aan een middeleeuws
verhaal, waarin een edelman smoorverliefd wordt op een
getrouwde vrouw. Hij bestookt haar met vleierijen en
geschenken, die de eerbare dame alsmaar afwijst. Op een
dag is ze zijn opdringerigheid beu en ze laat hem weten:
pas als jij mij in januari een bloeiende tuin schenkt, ben
ik bereid om op jouw avances in te gaan. Omdat dat een
onmogelijke opgave is, denkt ze voorgoed van haar aanbidder
verlost te zijn. Hij geeft echter niet op, reist de
wereld rond en vindt een tovenaar die het lukt om midden
in de winter een bloeiende tuin te scheppen. Op een
ijskoude januaridag laat de dame zich ontzet én verrukt
door de lusthof leiden.
Ze ziet er bloemen in
velerlei kleuren, bomen
die zwaar hangen van
sappige vruchten. Na veel
verwikkelingen weet de
vrouwe onder haar belofte
uit te komen, en de tuin
verdwijnt als sneeuw voor
de zon.
Zo’n tovenaar heb ik niet
tot mijn beschikking. Wat
ik wel heb, is de verwachting
dat het vast goed
komt met dat groeien en
dat bloeien. Dat er krokusjes
boven de grond piepen,
misschien al deze maand.
Dat in april de velden bezaaid zullen zijn met paardebloemzonnetjes.
En dat de schepping, Góds schepping,
over een poosje weer vervuld zal zijn van de geuren van
bloesem en jong gras. Gewoon nog even wachten...
Titia Lindeboom
13

14
VROUWEN - GELOVEN - WERELDWIJD
Miljoenen mensen worden nog elke dag geconfronteerd
met de pijnlijke herinneringen aan de ramp die hen ooit
trof. De eerste crisis is voorbij en hun leven lijkt weer op
orde. Maar verdriet en trauma’s verwerk je niet zomaar, en
voor verzoening is blijvend moed en kracht nodig. Wij willen
naast hen blijven staan, want een ramp laat je niet los.
Tijdens de veertig dagen voor Pasen willen ICCO en Kerk in
Actie aandacht vragen voor alle mensen die na een ramp
verder moeten. Deze tijd wordt in de kerk ook wel lijdenstijd
of vastentijd genoemd. We staan stil bij het lijden van Jezus
en bij het lijden van mensen, hier in Nederland en in alle
landen van de wereld.
De veertigdagentijd begint in 2009 op woensdag 25
februari, dan is het aswoensdag, en eindigt op
zaterdag 11 april. De dag erna is het Pasen.
Dan vieren we de opstanding van Jezus
Christus. Omdat we deze opstanding
elke zondag van het jaar vieren, zijn er
niet veertig maar zesenveertig dagen
in de veertigdagentijd. Elke zondag
is een feestdag. Daarom tellen de
zes zondagen niet mee in de lijdenstijd.
Wij brengen zes projecten
onder uw aandacht: om aan te
denken, om voor te bidden…
Zondag 1 t/m zaterdag 7
maart
Op de Molukken heeft een felle
strijd gewoed tussen Moslims en
Christenen. Ze zijn allebei opgevoed
met een flinke portie wantrouwen
tegen andersgelovigen en
dat is enige jaren geleden tot een
uitbarsting gekomen. Er wordt aandacht
gevraagd voor de pogingen om
contacten te leggen over en weer, zodat
duidelijk zal worden dat de ander niet per
se een vijand hoeft te zijn. Laten we bidden
om geloof in vrede.
Zondag 8 t/m zaterdag 14 maart
ICCO vraagt met de ‘vrouwen staan sterker campagne’ aandacht
voor vrouwen die in hun eigen land strijden voor
rechtvaardigheid. Ze vechten voor de mogelijkheid van
vrouwen om zichzelf te ontwikkelen en te beslissen over
hun eigen toekomst. Denk aan ons eigen project van Kruis
en Munt in Kitgum, Oeganda waar we voor deze vrouwen
sparen. Laten we bidden voor deze sterke vrouwen.
Zondag 15 t/m zaterdag 20 maart
Het wereldhuis in Amsterdam is een plek voor vrouwen, die
in Nederland werken om hun gezin elders in de wereld te
onderhouden, een plek voor ontmoeting. Voor migranten
zonder papieren is het extra lastig om elkaar te treffen en
gemeenschappelijke activiteiten te ontplooien. Ze leven elke
dag met de angst om opgepakt en uitgewezen te worden.
Het wereldhuis biedt hen een veilige (en vrolijke!) plek om
op adem te komen. Daarnaast wordt individuele noodhulp
geboden aan degenen die in acute nood verkeren en geen
enkel beroep op een andere voorziening kunnen doen. Laten
we bidden voor dit huis waar de wereld samen komt.
Zondag 22 t/m zaterdag 28 maart
Op 15 november 2007 trof een zware cycloon het zuiden van
Bangladesh. Ruim vierduizend mensen kwamen om, veel
vee verdronk, bijna twee miljoen huizen werden verwoest
of beschadigd, veel waterputten raakten beschadigd en vervuild
met zeewater en vele oogsten gingen verloren.
Nu wordt hulp geboden aan getroffen vrouwen en kinderen
in Sarankhola om hun leven weer te kunnen opbouwen. Na
de eerste noodhulp is daar de fase van wederopbouw aangebroken.
Alles is er op gericht om de oude situatie te herstellen,
liefst met enige verbetering. Laten we bidden voor hen
die vluchten voor de natuur.
Zondag 29 maart t/m zaterdag 4 april
Tweederde van de gedetineerde asielzoekers kan niet
zondermeer worden uitgezet uit Nederland. Bij
sommigen is het onmogelijk hun identiteit
vast te stellen. Bij anderen werkt het land
van herkomst niet mee. Kerk in Actie
werkt samen met justitiepastores en
andere organisaties aan de vrijwillige
terugkeer van uitgeprocedeerde
asielzoekers en een succesvolle
reïntegratie van deze mensen in
het land van herkomst. Dat betekent
dat zij voorbereid worden
op de daadwerkelijke terugkeer,
maar ook worden geholpen bij
het zoeken naar werk, onderdak
en het vormen van een
sociaal netwerk in het thuisland.
Laten wij bidden voor een
veilige terugkeer.
Zondag 5 t/m zaterdag
11 april
Defence for Children International
vecht voor gerechtigheid voor
kinderen die met het strafrecht in
aanraking komen. Er wordt aandacht
gevraagd voor deze kinderen in Sierra
Leone. De wetgeving in dat land maakte
vroeger weinig onderscheid tussen kinderen
en volwassenen. DCI heeft er hard aan
gewerkt om de rechten van kinderen te versterken
en in 2007 is de ‘child rights bill’ eindelijk aangenomen.
DCI zoekt kinderen op in de gevangenis en geeft ze les
zodat ze later kunnen instromen in het reguliere onderwijs.
Laten wij bidden dat heel veel kinderen deze eerste
kans krijgen.
ICCO en Kerk in Actie helpen mensen hun leven na een
ramp weer op te bouwen. Zij helpen bij het herstel van
landbouw en visserij, van huizen, van werkgelegenheid
en daarmee bij het herstel van de economie. Wederopbouw
vergt echter meer. Het kost mensen tijd om verdriet,
woede of onmacht een plek te geven. Het vergt
moed om je met de ander te verzoenen. Het kost tijd om
weer vertrouwen te krijgen, in mensen, in God, in de
toekomst. Daarom wordt veel van het werk in het teken
gesteld van verzoening. Laten wij met elkaar bidden voor
alle mensen die door een ramp gegrepen zijn en moeten
worstelen om zich daarvan los te maken. Laten we bidden
voor dit belangrijke werk.
(Voor meer informatie: www.kerkinactie.nl)

Uitslag Kerstpuzzel 2008
De redactie heeft weer heel veel kaarten
met goede oplossingen van u ontvangen.
Wat waren er weer veel mooie
zelfgemaakte kaarten bij. Natuurlijk
heeft niet iedereen het talent en het
geduld om die te maken, ik zeker
niet, maar een briefkaart doet het ook
prima hoor! We hebben uit iedere categorie
een goede oplossing getrokken.
Degelijk werk dus.
Ook hebben we heel veel goede wensen
voor het nieuwe jaar ontvangen en
zelfs lovende woorden voor ons blad In
gesprek. Dat doet ons goed als redactie,
wij proberen er ieder keer weer iets
moois van te maken.
De oplossing van de kerstpuzzel 2008
luidde: Een goede decembermaand.
Er zijn weer drie prijswinnaressen
getrokken. Hieronder staan hun
namen:
Mevr. G. Abma-Schilstra uit IJlst
Mevr. L.J. Kronemeyer-de Haan uit
Grootegast
Mevr. Tavenier uit Kampen.
Van harte gefeliciteerd. Uw prijs, een
geschenkbonboekenbon t.w.v. € 7,50
ontvangt u binnenkort met de post.
Namens alle puzzelaars willen wij, als
redactie, Rie Roubos hartelijk bedanken!
Het was weer een leerzame puzzel,
waarbij veel in de Bijbel gebladerd
en opgezocht diende te worden! Bij
dezen geven we ook de vele goede wensen
voor een gezond nieuwjaar door
van de dames, en ook hier sluiten wij
ons (al is het inmiddels al maart) graag
bij aan.
We hopen in het zomernummer
opnieuw een puzzel van jouw hand te
kunnen plaatsen en kijken er al vol verwachting
naar uit!
Jopie van de Kleut
Met een knipoog… Naar broeder Fons
Pelgrimeren kan ook dichtbij. Bijvoorbeeld
op het Pelgrimspad tussen
Amsterdam en Vieze. Op de Belgische
route kun je verder, tot Santiago in
Spanje. Over uitgestrekte heidevelden
en langs mooie kapelletjes was ik in
Fessem, bij Eindhoven, aangekomen.
Het werd al donker toen ik ‘Kafarnaum’
bereikte. Deze pelgrimshoeve
werd begonnen door broeder Fons
van der Laan. Hij gaat minder voor de
geloofsleer en meer voor de gastvrijheid
van kerk en gelovigen. Tegenwoordig
biedt Kafarnaum onderdak
aan pelgrims en gewone wandelaars.
Mooie kamers, goede maaltijden,
pelgrimsprijzen én gastvrijheid. Er
hangen foto’s van de weg naar Santiago.
De sleutelhangers zijn zilveren
schelpen. De pelgrims-schelp betekent:
‘Soms kan ik helpen, soms heb ik hulp
nodig.’ Volgens broeder Fons, een echte
Santiago-pelgrim, wordt dat tegenwoordig
vergeten.
Maar in Vessem is het concreet
gemaakt. Want niet alleen biedt Kafarnaum
gastvrijheid en spiritualiteit,
ook de nabijgelegen
Jacobushoeve is een
centrum van activiteiten.
Tachtig vrijwilligers
draaien een mooie
omzet in de kringloopwinkel,
de second-hand
kleding-shop en door
het schenken van koffie
en thee in het voorhuis
van de vroegere boerderij. Zo gaan tienduizenden
euro’s naar hulpprojecten.
Er is een wereldwinkel. Bijzonder zijn
het kruis in de tuin en het stiltecentrum.
In Spaanse stijl; rotsblok, vlam
en stromend water met een stok en een
schelp.
‘Het is een wonder,’ vertelt de gastheer
bij een goed glas wijn. ‘Min of meer
toevallig ben ik met één van onze
gasten op pad gegaan. Drie maanden
en vierentwintighonderd kilometer
verder waren we vrienden. De vriendschap
is gebleven.’ Hij vertelt prachtige
reisverhalen met stof tot nadenken:
‘Alles komt voort uit een diepere oorsprong.’
Hij adviseert om niet te blijven
vechten tegen de bierkaai van het verleden,
maar samenwerking te zoeken
met anderen. ‘Begin dicht bij huis en
doe wat bij jou past. Iemand de helpende
hand bieden, brengt je meestal
een stukje geluk en omgekeerd als je
meent alles zelf te kunnen en nooit
geholpen wilt worden, wordt je steeds
ongelukkiger.’ Over het moderne leven
zegt broeder Fons ten slotte: ‘Teveel
mensen raken verslingerd aan carrière,
status en rijkdom. Ze doen van alles
om steeds meer te hebben en zelf stellen
ze steeds minder voor.’
Kruis of munt? Paulus schreef aan
Timoteüs: ‘Want de wortel van alle
kwaad is de geldzucht. Door zich daaraan
over te geven, zijn sommigen van
het geloof afgedwaald en hebben ze
zichzelf veel leed berokkend.’ Kruis en
munt!
Aalt van de Glind
Vertelt verhalen over zijn pelgrimages naar
Santiago, Iona en Taizé. Schreef het boekje
‘Om geluk te vinden moet je op weg gaan’
(zie pagina 16 en 17).
Zie ook: www.aaltvandeglind07.nl
15

16
In-druk
Anne van der Bijl en Al Janssen
Geheime gelovigen
Wat er gebeurt als moslims Jezus volgen
Hoe ben je christen in
deze wereld? In Nederland
is dit vrij eenvoudig,
want je mag geloven wat
je wilt en hoe je wilt. In
veel islamitische landen
ligt dit anders. Daar is
sprake van vervolging;
mensen worden geïntimideerd,
mishandeld, gedood. In dit boek
wordt een waargebeurd verhaal verteld
over iemand, die in het westen woont
en terugkeert naar zijn land van herkomst,
een islamitisch land. De namen
van de personen zijn fictief, alleen Anne
van der Bijl wordt met name genoemd.
De hoofdpersoon komt samen met zijn
vrouw in aanraking met de plaatselijke
kerken, maar ook met moslims, die tot
geloof in Isa (Jezus) zijn gekomen. Dit
brengt specifieke problemen met zich
mee. De bestaande (officieel toegestane,
maar in de praktijk ook bedreigde) kerken
kunnen hen niet opnemen omdat
het gevaar dan ook voor hun gemeenschap
nog groter wordt. En toch gebeurt
dit in de loop van het verhaal steeds
meer. Vol geloof en vol vuur willen de
nieuwe gelovigen het evangelie van
liefde en vergeving doorgeven, wat leidt
tot gevangenneming, mishandeling en
een gruwelijke moord. Zij zijn gestorven
voor hun geloof.
In het tweede deel geven de schrijvers
een viertal uitdagingen mee: levend
uit het evangelie van Jezus Christus in
deze wereld staan en anderen daar in
willen laten delen. Een boeiend en aangrijpend
boek, dat je niet koud laat.
Ark Media, Amsterdam, 2008. 280
pagina’s
ISBN 978 90 338 1867 7. Prijs € 9,95
Christopher Catherwood
Een gedeelde God
Verschillen tussen islam,
christendom en jodendom
Dit boek beoogt een analyse
te zijn van de raakvlakken
tussen drie religies: de
islam, het christendom en
het jodendom. Catherwood eindigt zijn
boek als volgt: ‘De recente wetenschappelijke
ontdekkingen zijn vanuit christelijk
oogpunt dus erg boeiend en bewijzen
dat het ene ware geloof, het historische
christendom, nog altijd betrouwbaar is.’
Deze zin laat de visie van de schrijver
zien. Catherwood beschrijft een aantal
heldere historische lijnen in de drie
godsdiensten. Het jodendom krijgt een
beperkte rol in het geheel. Met name
over de grote verschillen tussen de islam
en het christendom wijdt hij flink uit;
dit alles is ten positieve van het christendom.
Deze drie godsdiensten hebben ook
gemeenschappelijkheden. Zo hebben ze
alle drie aan belangrijke rol voor Abraham
weggelegd, waarbij de islam een
andere benadering heeft dan het jodendom
en het christendom. Ook Jezus
komt ter sprake en, logischerwijs, staat
het jodendom dan aan de zijlijn. Al met
al een niet al te moeilijk boek, dat helaas
een vrij eenzijdige belichting geeft op de
drie monotheïstische godsdiensten.
Uitgeverij Voorhoeve, Kampen, 2008. 256
pagina’s
ISBN 978 90 297 1887 5. Prijs € 17,50
Jim Stovall
Het ultieme geschenk
‘Het ultieme geschenk’
is een razend populaire
roman in de Verenigde
Staten, waar er miljoenen
exemplaren van zijn
verkocht. Grootheden in
Amerika, waaronder Dr.
Robert Schuller en Steve
Forbes, schreven er lovende
kritieken over. Jason Stevens is een
verwende luiwammes, wiens oudoom is
overleden. Alle familieleden worden royaal
bedeeld met geld of goed, maar met
Jason bleek oudoom Red andere plannen
te hebben. Een jaar lang moet hij zich
melden bij de jurist en secretaresse van
Red, die hem iedere maand een nieuwe
opdracht geven. Zo leert hij allerlei
levenslessen, die een mengeling zijn van
Amerikaanse deugden en christelijke
waarden. Over God wordt trouwens
niet heel expliciet gesproken. De roman
is onderhoudend geschreven, maar is
misschien minder herkenbaar voor de
gemiddelde Nederlander (voor zover die
bestaat).
Merweboek, Sliedrecht, 2008. 128
pagina’s
ISBN 978 90 578 7108 5. Prijs € 9,95
TL
Tini Brugge e.a
Levend huis
Ecospiritualiteit en schepping
Dit boekje motiveert en inspireert om
de aarde te herscheppen tot een duurzame,
leefbare wereld. In korte hoofd-
stukjes wordt het scheppingsverhaal
behandeld.
Er wordt gekeken hoe
wij onze bijdrage kunnen
leveren aan een
schonere, duurzame
wereld. Ook geschikt
voor liturgiegroepen om
te gebruiken als werkmateriaal voor
diensten rond het begin van de Bijbel.
Mooi vormgegeven boekje, zeker ook
als cadeau voor de liefhebbers.
Uitgeverij Kok, Kampen, 2008. 85
pagina’s
ISBN 978 90 435 1531 3 Prijs: € 12,50
Hans Bosch
Majimbo, de Goede Herder
en nog 101 verhaaltjes bij de zondag
Als u van verhalen
vertellen houdt, is dit
boek misschien wel iets
voor u. Het komt uit de
katholieke traditie. Hans
Bosch is pastor van de
Heilige Geestkapel in
Assel. Hij heeft gewerkt
met straatkinderen in Guatemala en
Kenia en alleenstaande asielzoekers.
Dat is duidelijk te merken aan zijn
verhalen. Hij brengt het bijbelverhaal
in de praktijk op een aanstekelijke
manier. Geschikt om voor te lezen
in de kinderkerk en –nevendienst
of gewoon aan een (klein)kind. De
opbrengst gaat naar het straatkinderencentrum
Bosco Boys in Nairobi,
waar hij met hart en ziel aan verbonden
is. Een levendig en warm boek.
Uitgeverij Relibris. 209 pagina’s
ISBN 978 90 530 2006 7. Prijs: € 12,50
AJ
Aalt van de Glind
Om geluk te vinden moet je
op weg gaan
40 momenten van inspiratie onderweg
Lang geleden zwierf
Jezus veertig dagen door
de woestijn, en pas toen
begon Hij zijn werk. Nog
langer geleden zwierf
het volk Israël veertig
jaar door de woestijn, en
pas toen mochten ze het
beloofde land binnen.
Veertig is het getal van bezinning.
Het boekje biedt veertig bezinningsmomenten.
Het gaat over God die liefde
is, over Jezus die liefde doet en over de
Geest van liefde die mensen inspireert.
Een mooi boekje om zelf te hebben of
om cadeau te doen, zeker in de veertigdagentijd.
Uitgeverij Kok, Kampen, 2007. 48
pagina’s
ISBN 978 90 435 1340 1. Prijs: € 10,75
TB

Het weten waard
Het Dominicanen Klooster te Huissen stuurde ons hun cursusaanbod toe.
Hieronder een kort overzicht van cursussen die binnenkort gehouden worden.
Zaterdag 21 maart: Studiedag Bijbelse Vrouwen en Kabbala, o.l.v. Magda van
der Ende, theologe en Kabbala deskundige.
Zaterdag 21 en zondag 22 maart: Dialoogweekend voor vrouwen uit de Islam
en Christendom ‘Het wonder van de Schepping’. Centrale vraag: hoe gaan we
om met onze heilige schriften? Welke benaderingswijzen zijn er? Wat past bij
ons zelf?
Vrijdag 27 t/m zondag 29 maart: Creativiteit en bezinning ‘Hier in de ruimte
is een verhaal’. Een weekend schrijven en vertellen, o.l.v. Miriam Janssen,
schrijfdocente en Erna Lankhorst, vertelspecialiste.
Vrijdag 3 t/m zondag 5 april: Weekend Contemplatie ‘De Grote Stilte Ingaan’.
Miek Pot, spiritueel coach, begeleidt na 12 jaar kartuizerleven mensen op de
weg naar binnen, naar het hart van hun ziel.
Voor meer info: tel. 026 326 4422, of via: Info@dominicaanscentrum.nl.
Tot en met 31 maart 2009 is op Paleis Soestdijk een
fototentoonstelling te bezichtigen over Koningin Juliana
en haar leven in en om het Paleis. De fototentoonstelling
‘Juliana op Soestdijk’ is een eerbetoon aan de
vorstin, waarmee herdacht wordt dat zij 100 jaar geleden
(op 30 april 1909) werd geboren. Toegankelijk voor
alle bezoekers die in het bezit zijn van een kaart voor
de rondleiding door het paleis. Wel is het jammer dat
toegangskaarten voor de rondleiding alleen via internet
te bestellen zijn. Wie alleen het park wil bezichtigen
kan een kaartje aan de kassa kopen.
Voor meer info: www.paleissoestdijk.nl
Het jaar 2009 is uitgeroepen tot het internationale
Calvijnjaar. Op 10 juli staan we namelijk stil bij de
vijfhonderdste geboortedag van deze invloedrijke reformator.
Op de website staat van alles te lezen over zijn
leven en werk. De makers van deze website stellen dat
Calvijn een fundamentele bijdrage heeft geleverd aan
de Europese ontwikkelingen op het gebied van kerk en
theologie, maar ook op het terrein van cultuur, wetenschap
en politiek.
Wie meer wil weten over Johannes Calvijn, kan ook
terecht in de Grote Kerk van Dordrecht. Daar wordt dit
jaar van 8 mei tot en met 31 oktober een tentoonstelling
gewijd aan Calvijn en het calvinisme. Met moderne
middelen wordt Calvijn heel dicht bij de bezoeker gebracht, je loopt als het
ware een dagje met hem mee. In wat voor tijd leefde Calvijn, wat was zijn leer
precies, wat verstaan we onder ‘calvinisme’? Op dergelijke vragen wil de tentoonstelling
een antwoord geven.
Dagblad Trouw tenslotte heeft een alleraardigste test ontwikkeld, waarmee u
kunt meten hoe calvinistisch u zelf bent.
Voor meer info: www.500jaarcalvijn.nl en www.trouw.nl
Land van calvinisten is de titel van het maartnummer van Open Deur.
Sober, somber, saai en schijnheilig is Nederland. Hardwerkend, principieel en
leergierig. Dat komt allemaal door het calvinisme. Wat is eigenlijk écht calvinistisch?
En is Nederland wel een land van calvinisten? Open Deur zoekt het
uit. Met cartoonist Len Munnik, kerkhistorica Mirjam van Veen, verhalenverteller
Kees Posthumus, bijbelkenner Bert Berkhof , reli-canonschrijver Willem
van der Meiden en calvinist-van-huis-uit Willem Aantjes. Dit themanummer is
heel geschikt voor een gespreksgroep of themabijeenkomst.
Voor meer info: Administratie Open Deur, Postbus 29, 2700 AA Zoetermeer,
tel. 079 3 628 628 (8.30-12.30 u), of via: www.open-deur.nl (ook voor gespreksvragen!)
Arbeid
Eens is alles gedaan.
De dood is gestorven.
Dood, waar is je laatste woord?
Dood, waar is die drijvende kracht?
De macht van de dood
zit in de angst voor wat fout ging.
Wet en geweten klagen aan.
Maar Goddank:
Jezus heeft gewonnen,
voor nu en altijd,
voor alles en iedereen.
Daarom beste mensen,
wees sterk,
wees evenwichtig,
uitsluitend bezig met arbeid
zoals God arbeid wil.
Zulk werk is nooit vergeefs,
maar brengt geluk.
Naar 1 Korintiërs 15: 54-58
Aalt van de Glind
Uit: Om geluk te vinden moet je op weg gaan
In gesprek met...
(door en voor de lezers)
Vrouwengespreksgroep ‘Rondom Gods
Woord’ uit Berlikum mailde ons het
volgende: ‘In november 2007 jubileerde
onze groep, maar in november 2008
vond er nog een heugelijk feit plaats.
Ons lid mevr. K. Hoekstra-Boers was
toen zestig jaar lid van onze vrouwengespreksgroep.
Mevrouw Hoekstra is de
negentig al gepasseerd maar bezoekt
nog trouw en met haar eigen inbreng
de bijeenkomsten.’ Ook wij feliciteren
mevrouw Hoekstra met dit jubileum
en hopen dat zij nog lang mee kan en
mag doen op deze groep!
Is er vanuit uw groep ook iets dat u
met ons wilt delen? Meld het ons,
schriftelijk of via de e-mail. Wij vinden
het leuk om van u te horen!
De Redactie
17

18
Offer
Achterklap
Wat maakt Pasen tot een zo moeilijk
feest? Aan de ene kant is er het buitengewoon
feestelijke van het leven dat
zich uit en op de grond weer een weg
baant. Fris, jong en onstuitbaar. Aan de
andere kant is er de tijd naar Pasen toe.
De ingetogenheid, ingekeerdheid, het
nadenken over het waarom. De innerlijke
strijd: moest het echt zo gaan?
Ik sprak laatst iemand die in haar
enthousiasme zei dat zij nog nooit
wat verkeerds had gedaan. Vroeger
zou ik mijn belerende vingertje hebben
opgestoken en gezegd hebben: dat
denk je maar! En nu deed ik dat helemaal
niet. Is het niet zo dat de heilige
Geest ons overtuigt van zonde? Dan is
het zijn of haar taak, denk ik.
Ik herinner me dat mijn moeder wel
eens zei dat ze zondig was. Daarna
hoefde ze niks meer te zeggen want
ze kwam er niet meer tussen, zo hard
moesten wij als kinderen daar om
lachen. En wanneer ze dan probeerde
enkele voorbeelden aan te voeren, dan
overtuigde ze ons totaal niet. Mam,
wat een flauwe kul! Mijn vader trok
ook wel van leer tegen ‘vermeende’
onvergeeflijke zonden. Tijdens een
visite stelde hij eens voor dat iedereen
een papiertje zou nemen en zijn of
haar zonden op zou schrijven. Daar
had niemand zin in, maar een intens
lief tantetje zei, dat ze aan één papiertje
niet genoeg zou hebben. Toen ik
dat verhaal jaren later hoorde, dacht
ik dat daar wel wat in zat, omdat zij
soms onhandig was! Ook Luther had
het over ‘poppenzonden’ met andere
woorden: fouten die niet tussen God
en ons instaan. Zo moeilijk is het dus.
Zou het woord ‘onherstelbaar’ iets
kunnen helpen? Of ‘afgod’?
In ieder geval heeft Jezus door zijn
dood ons gegeven dat wij door zijn
bemiddeling, ondanks alles, in vrede
met de Vader,
mogen sterven
en leven.
Het volgende nummer van
in gesprek
verschijnt op 6 april
Thema:
Snoeien
Bijbelstudie:
ds. G.J.M. Baalbergen
Tweede artikel:
ds. B.J. van Haarlem
Wij herdenken
Mevrouw A. Buitelaar-Lagraauw - Maasland
Mevrouw J.W. Dulfer-Voogd - Winterswijk
Mevrouw Dinie Eringa - Opende
Mevrouw A. Hobbes-Holtrop - Delden
Mevrouw A. v.d. Veen-de Jong - Haulerwijk
Mevrouw J. Verweij-van der Heijden - Berkel en Rodenrijs
Gij zult er zijn, zelfs in het graf.
Gij blijft mij, God, in alle dingen,
altijd en overal omringen
(LvdK: Psalm 139 uit vers 4)
‘Ik ben het leven’
Zoals leven altijd klein en weerloos begint
en alle kiemkracht een verborgen wonder is.
Zo is Jezus, klein en weerloos,
met een boodschap als kiemkracht
verborgen in menselijke gestalte.
‘Ik ben het leven’
en met Hem explodeerde zijn woord
in tijd en ruimte
zonder grenzen.
Zijn leven is een proces dat krachtiger is
dan de druk van macht
en de dreiging met wapens.
Zijn leven is sterker dan alles
wat mensen doodmaakt:
monddood of morsdood.
Zijn leven is leven
dat ook na het leven
meer dan leven is.
Manu Verhulst
(herkomst onbekend)

‘Het doet me goed dat ik weer voor u
mag schrijven,’ zegt Antoon Claassen
van Stichting Vluchteling. ‘Inderdaad,
weer. Ongetwijfeld zijn er een aantal
onder u die zich mij herinneren. In
1997 mocht ik voor u de serie artikelen
in ‘In Gesprek’ openen. Zo schreef
ik onder meer over onderwijs aan
Afghaanse vluchtelingenmeisjes en
vluchtelingenvrouwen in Pakistan,
die in Afghanistan nooit naar school
mochten gaan. En over Somalische
vluchtelingenvrouwen in het afgescheiden
Somaliland. U steunde hiermee
kleine coöperaties van de vrouwen,
onder meer een kippenboerderij.
Somaliland, de vroegere Britse kolonie
waar de mensen nog steeds in vrede
leven, gaat vooruit, al is de armoede
Kruis en Munt
nog groot. U bleef sparen vanaf dat
eerste uur, steeds weer voor een nieuw
vrouwenproject. Echt fantastisch en
vooral ook hartverwarmend. Daarom
kwam ik graag naar uw jaarvergadering
in Nijkerk en schreef ik met plezier
voor u. Later hebben collega’s van
mij die eervolle taak overgenomen.
Als laatste was dat Tirsa Hofstee die
eind vorig jaar Stichting Vluchteling
verliet om een nieuwe uitdaging aan
te gaan.’
Bezorgde Ouders
U spaart nu voor het werk van de
organisatie van Bezorgde Ouders. Zij zetten
zich in voor voormalige kindsoldaten
en seksslaven die door de rebellen
zijn ontvoerd en nu weer vrij zijn. De
rebellen van het Leger van de Heer
zijn, ondanks de vredesbesprekingen,
toch weer met
hun terreuracties
begonnen.
Nu vooral in
het uiterste
noordoosten van
Congo. Met uw
geld maken de
bezorgde ouders
weer een nieuw
leven voor deze
kinderen en
jongeren mogelijk.
Zij wonen
in een van de
vier vluchtelingenkampen
in Agora en
Namokora, in
het district
Kitgum, in het uiterste noorden van
Oeganda. Onder hen zijn ook families
waarvan een zoon of dochter als
kindsoldaat of seksslaaf gekidnapt
werd door rebellen. De hulp richt zich
vooral op voedselverbouw en bosbouw
die de families in staat stelt in hun
eigen levensonderhoud te voorzien.
Hiermee verdrijven zij tegelijkertijd
de verveling van het gedwongen niets
doen. Ongeveer de helft van de vluchtelingenfamilies
pachten lapjes grond
van de lokale bevolking en krijgen via
Stichting Vluchteling landbouwgereedschap,
terwijl de Bezorgde Ouders
hen helpt met trainingen en het
oplossen van problemen. De overige
families planten jonge boompjes, die
zij via Stichting Vluchteling krijgen.
Het levert beide een inkomen op. Een
mooi resultaat.
€ 20 voor een vluchteling
Met steun van Stichting Vluchteling
kunnen de Bezorgde Ouders 200 getroffen
vluchtelingenfamilies helpen om
een nieuw bestaan op te bouwen en de
voormalige kindsoldaten en seksslaven
een toekomst bieden. Dat betekent dat
ruim 1.300 vluchtelingen een nieuw
bestaan krijgen. In totaal gaat het om
een bedrag van € 26.600 of wel € 20
per vluchteling. Voor ons is dat geen
hoog bedrag, voor hen betekent het
werkelijk een nieuwe toekomst.
Hartelijk dank namens de vluchtelingen
voor uw inzet.
Naast het werk ook tijd om te lachen
Water halen vergt tijd
Antoon Claassen,
Stichting Vluchteling
19

Al zou de vijgenboom niet bloeien
Naar: Habakuk 3: 17-18
Al zou de vijgenboom niet bloeien,
geen opbrengst aan de wijnstok zijn,
toch zal mijn beker overvloeien
want Jezus schenkt mij vreugdewijn.
Al draagt ook de olijf geen vruchten
ontbreekt het koren op het veld,
met Hem heb ik geen kwaad te duchten
die zelfs mijn hoofdhaar heeft geteld.
Al loopt geen schaap meer in de weide
en staat geen rund meer in de stal,
toch zal ik mij in Hem verblijden,
die is, die was en komen zal.
Hij maakt mijn voeten als der hinden,
zodat ik op mijn hoogten treed.
’k Zal mij aan zijn beloften binden,
en word met zijn gezag bekleed.
Al kwellen ziekten, zorgen, machten,
ik zal hen met Gods woord verslaan.
Ik blijf zijn beeld in mij verwachten,
al klaagt de boze mij ook aan.
Nochtans, ja nochtans zal ik juichen:
De HERE Here is mijn kracht,
en ied’re vijand zal zich buigen
voor Hem die alles heeft volbracht.
Tekst: C. de Groot
Muziek: A. Kousemaker
Copyright: Ars Nova/Kracht van Omhoog/Continental Sound
Deze tekst is afgedrukt met speciale toestemming van de eigenaars.