Trends in het vak - Kortom

Het
vak in
1oo1
studies
Kies de juiste opleiding
Het wemelt van de communicatieopleidingen, op alle niveaus,
van mbo via hbo tot wo, post-hbo en post-wo, en in de vorm van
cursussen, workshops en studiedagen. Het is niet gemakkelijk
om door de bomen het bos te zien en het is lastig om erachter
te komen wat een opleiding nu precies te bieden heeft. Er zijn
nu studiebijsluiters die je daarbij moeten helpen. Maar het
belangrijkste is dat je zelf op onderzoek uit gaat en vergelijkt.
INTRODUCTIE | tekst: BETTEKE VAN RULER COmmUNICATIEONDERWIJS | 113
De opleidingen voor het communicatievak zijn nog jong. De
eerste hbo-opleiding startte in 1980 in Eindhoven, twee
jaar later volgde Utrecht. Tot dan toe waren er alleen cursussen, zoals
van Van der Hilst en SRM, die opleidden voor examens die door
de toenmalige beroepsverenigingen werden georganiseerd. Daarmee
kreeg je een NGPR-diploma, op A- of B-niveau.
Daarnaast was er op de Universiteit Utrecht een keuzevak in de pr
en voorlichting van prof. dr. Anne van der Meiden. Die trok al gauw
meer dan duizend studenten per jaar, uit het hele land. Mensen die
rechten studeerden of Nederlands en dit er wel graag bij wilden
doen. De universiteit wist zich geen raad met zo veel studenten,
daar was geen collegezaal voor. Hele jaargangen studenten kregen
les in de kerk, met hun aantekenblok op schoot.
DE ARBEIDSmARKT
Volgens de auteurs van de Keuzegids is de arbeidsmarkt
in principe ruim. Elsevier is over 2012 iets gematigder.
De positie op de arbeidsmarkt van afgestudeerden communicatie
van het hbo wordt getypeerd als ‘redelijk’,
die van communicatie- en informatiewetenschappen ook,
die van communicatiewetenschap als ‘matig’. Het is wel
erg belangrijk dat je jezelf goed profileert, dat je extra
dingen doet naast je studie, of dat je je pakket zo kiest
dat je daarmee een eigen profiel ontwikkelt.
Verder kon je massacommunicatie studeren in Amsterdam of Nijmegen,
maar die studies waren voortgekomen uit de Publicistiek, de
wetenschap van de krant. Pr en voorlichting kwam wel schoorvoetend
binnen omdat studenten dat interessant vonden, maar veel
aandacht van de wetenschap kregen deze nieuwe fenomenen niet.
Het aanbod nu
Vanaf de jaren negentig is het aanbod van opleidingen in het
hoger onderwijs enorm. Er zijn minstens twintig opleidingen op
hbo-niveau die opleiden voor het communicatieberoep, maar je
kunt er ook gemakkelijk dertig van maken, het hangt er maar van
af wat je ertoe rekent en wat niet. De meeste van deze opleidingen
trekken honderden studenten per jaar. Daarnaast heeft iedere
universiteit een aantal afstudeerrichtingen die communicatiekwesties
aan de orde stellen. De hbo-opleidingen hebben een aantal
competenties die voor alle opleidingen gelijk zijn. Daarnaast is vastgelegd
dat zij de kerntaken ‘analyseren’, ‘adviseren’ en ‘managen’
in hun curriculum opnemen op niveau 4 (ontleend aan de Logeion
Beroepsniveauprofielen van 2011). Dat is anders bij de universitaire
opleidingen. Een opleiding binnen de Letteren met grote aandacht
De meeste studenten vallen behoorlijk in
de smaak als beginnend beroepsbeoefenaar
voor taal, en dus voor de ontwikkeling van een boodschap, is een
andere dan een opleiding bij Wageningen University, opgezet door
prof. dr. Anne van der Ban, die de landbouwvoorlichting bestudeerde
en groot is geworden onder prof. dr. Cees van Woerkum, die
het communicatieplan uitvond. En weer anders dan een opleiding
aan de Universiteit van Amsterdam die op de sociale psychologie is
gestoeld en dus veel nadruk legt op het gedrag van mensen.
Naast de Nederlandstalige opleidingen zijn er ook steeds meer
Engelstalige opleidingen, zowel op bachelors- als op mastersniveau,
soms gericht op interculturele communicatie, zoals bij de
Hanzehogeschool, soms op global corporate communicatie, zoals
bij de Hogeschool Utrecht.
En als laatste bieden steeds meer hogescholen tweejarige opleidingen
waarvoor studenten een zogeheten associate degree krijgen.
Zo zijn er bijvoorbeeld tweejarige programma’s op het gebied
van crossmedia en eventcommunicatie. Studenten die dat
diploma op zak hebben, kunnen naadloos doorgaan in het vierjarige
bachelorprogramma of de arbeidsmarkt op met een soort mbo-plus-
diploma. Niet voor niets is zo’n studieprogramma vooral bij mbo’ers
in trek: je bent meer waard op de arbeidsmarkt en die twee jaar is
afzienbaar.
Stage lopen
Tijdens de stageperiodes komen studenten voor het eerst in
contact met de dagelijkse praktijk en zien ze de communicatieprofessionals
aan het werk. Hoewel alle studenten zich zorgen
maken of ze wel een leuke stageplek zullen vinden, blijkt uit de
Stage Monitor 2011 dat de meeste studenten zeer tevreden zijn met
hun stageplek; gemiddeld geven ze die een 7.5. De meeste studenten
vinden hun stageplek bovendien binnen een maand. Waar ze
minder tevreden over zijn is de begeleiding vanuit hun opleiding,
en ook de betrokkenheid vanuit het bedrijf mag wel ietsjes beter
volgens sommige studenten. Toch blijkt 41 procent (!) wat langer
op hun stageplek te blijven bij wijze van bijbaan of vakantiebaan.
Veel studenten zeggen dat zij een echte baan aangeboden hebben
gekregen maar deze hebben afgewezen, omdat zij eerst hun
studie willen afmaken. Daaruit zouden we kunnen opmaken dat
de meeste studenten behoorlijk in de smaak vallen als beginnend
beroepsbeoefenaar, alle treurige verhalen over de aansluiting
tussen onderwijs en arbeidsmarkt ten spijt.
De economische crisis heeft ook op de stagemarkt toegeslagen,
niet in aantallen stageplekken maar wel in de vergoeding ervoor:
met 197 euro per maand ligt die bijna 30 euro lager dan een jaar
daarvoor. Dat komt vooral doordat meer studenten helemaal geen
vergoeding krijgen. Wie wel een vergoeding krijgt, krijgt gemiddeld
290 euro per maand.
Communicatie NU 2012 /2013