1617 november 2011 - Haags Straatnieuws

Haags Straatnieuws
Haags Straatnieuws
8 straatbeeld spoortunnel delft
#162011
#162011 cultuur eloisa cartonera 9
Typisch Nederlands: een ‘graffiti-gedoogzone’. Delft heeft er een. Maar niet lang
meer. De kleurrijke tunnel moet plaatsmaken voor de trein. tekst en foto’s Lex Veldhoen
‘Alleen over andermans werk
heen spuiten als je iets mooiers
kunt maken’
Nooit meer
graffiti
in de
Irenetunnel
> Op een zondagmiddag spuit Semtex
(33) een cartoonmannetje op een
zijwand van de Irenetunnel. Naast
hem staat een grote weekendtas vol
spuitbussen.
De tunnel is al jarenlang de legale
graffitiplek, waar wachtende automobilisten
voor het rode licht hun ogen
uitkijken naar het steeds veranderende
decor. En de tunnel is zo als ‘graffiti gedoogzone’
langzamerhand omgetoverd
tot wellicht de meest kleurrijke tunnel
van Nederland.
Semtex: “Ik ben hier heel vaak bezig;
de laatste tijd wat minder, omdat ze de
boel aan het verbouwen zijn. Ik werk
doordeweeks als huisschilder. Dan heb
je af en toe wat verf over en kun je wat
leuks maken. Voor iets heel moois ben
je een paar dagen zoet. Hier maak je
wat snelle dingetjes, die er leuk uitzien
voor mensen die voorbijfietsen.”
Desolaat
De Irenetunnel, die onder de spoorbaan
doorloopt, ligt vlakbij het oude stationsgebouw.
Dat staat er nu, met z’n
markante gewelfde torentjes, verloren
bij in een desolaat lege vlakte met diepe
bouwputten. Sinds een half jaar is de
Irenetunnel half ontmanteld. Delen
zijn al afgebroken, hekken staan voor
gevaarlijk, afgesloten gedeelten en
roestige damwanden ontsieren de tunnelbakken,
waarvan er al twee gesloten
zijn. Het fiets- en autoverkeer worden
ieder door één tunneldoogang geleid.
Daarmee is ook de ‘graffiti-gedoogzone’
sterk afgenomen: er mogen nog maar
langs één zijwand schilderingen aangebracht
worden.
Hoe moet het straks als de tunnel
wordt afgebroken? Semtex: “Ze beloven
dat er een vervangende plek komt,
maar ze zeggen wel vaker wat.”
Regel
Even verderop staat Bardo (24) te
spuiten: “Ik kom wekelijks. Meestal in
het weekend. Dan zijn we met een paar
mensen hier, of soms in Zoetermeer
of Den Haag, lekker bezig. Ik ben zelfs
mensen uit Mexico, Londen en de VS
hier tegengekomen.”
Naast hem staan nog een jonge man te
werken. Bardo: “We maken ieder de letters
van onze naam met een paar cartoons
ertussen in. Van tevoren hebben
we op de ondergrond een laag witte
latex gekwakt, zodat ons werk beter
uitkomt.” Onuitgesproken regel is, dat
je alleen over andermans werk heen
spuit, als je iets mooiers kunt maken.
“Ik werk in de beveiliging en doe dit als
hobby, maar ook wel in opdracht, zoals
bijvoorbeeld een wand met Winnie de
Pooh maken in een kinderkamer”, aldus
Bardo.
Afgelopen
Volgens hem is het volgend jaar afgelopen
met het graffiti spuiten in de
Irenetunnel. Een woordvoerder van de
gemeente beaamt dat en vertelt, dat
over een jaar een speciaal te bouwen
graffitimuur bij de skatebaan (hoek
Provinciale weg en Westlandseweg)
gereedkomt. Die ligt verder bij het
centrum vandaan, met auto- en fietsverkeer
op een ruimere afstand. Het
had Delft gesierd als bij de nieuw in te
richten spoorzone, op een vriendelijke,
publieksgerichte plek, ruimte was vrijgemaakt
voor het kleurrijke straatvolk
van skaters en graffiti kunstenaars.
Maar dat is niet zo. Het is de vraag
is of de vervangende graffitimuur, op
een nogal desolate plek, net zo vaak
kameleontisch zal verkleuren als de
Irenetunnel.
Liefde voor karton
tekst en foto Karine Versluis
> De meeste toeristen gaan naar
de wijk La Boca in Buenos Aires
(Argentinië) om door de straten te
lopen waar Maradonna zijn eerste bal
trapte. Ze komen niet verder dan het
folkloristische Caminito, waar je op de
foto kunt met een tango danser of bij
het Bombenera voetbal stadion. In de
Lonely Planet – de Bijbel voor backpackers
– staat zelfs een waarschuwing
dat La Boca een niet al te frisse wijk is
en dat er verder ook eigenlijk niets te
zien is en dat je er maar beter niet te
veel rond kunt hangen. Meestal kun je
de adviezen van de reisgids het beste
opvolgen. Maar dit keer zit de Lonely
Planet ernaast. Want de bijzondere
uitgeverij Eloisa Cartonera is zeker een
omweg waard.
Eloisa Cartonera zit vlak achter het
voetbal stadion en is gevestigd in een
hoekpand van een voormalige pizzeria.
Uit de radio klinkt vrolijke Latijns-
Amerikaanse muziek. Er hangen kleurige
posters en foto’s aan de muur en
het ruikt er naar verf. In de schappen
staan diverse boeken in vrolijke kleuren
die door de jaren heen zijn uitgegeven
door Eloisa Cartonera. De uitgeverij
koopt karton van de ‘Cartoneros’ – de
mensen die hun geld verdienen door
op straat karton te verzamelen - en
daarmee maken ze boekomslagen en
boeken met verhalen en literatuur van
lokale Zuid-Amerikaanse schrijvers. Zo
stimuleert de uitgeverij de literatuur en
het hergebruik van karton.
Liefde
De oprichters zijn Javier Barilaro en
Washington Cucurto, beide grafisch
ontwerper. Ze wilden iets doen waarbij
literatuur en samenleving bij elkaar
komen. Zo kwamen ze op het idee
om zelf een uitgeverij te beginnen.
Javier was in die tijd verliefd op een
charmante Boliviaanse chica genaamd
Eloisa. Als poging om haar te veroveren,
werd de uitgeverij naar Eloisa
vernoemd. Uiteindelijk is het nooit
iets geworden tussen Javier en Eloisa
maar in 2003 was de uitgeverij een
feit. Het eerste boek dat gepubliceerd
werd, was ‘Pendejo’ (idioot) met teksten
van Gabriëlla Bejerman, een Latijns-
Amerikaanse dichteres, zangeres en
performer. In het begin werden de
teksten geprint met een kopieerapparaat
maar sinds een aantal jaren
maken ze gebruik van een oude Duitse
Multilit 1250 printer, gedoneerd door de
Zwitserse ambassade. Het snijden, plakken,
knippen, alles wordt met de hand
gedaan. De boeken worden verkocht
in boekwinkels en boekenmarkten en
geprint in oplages van gemiddeld vijfhonderd
stuks. Er al bijna tweehonderd
publicaties gerealiseerd, variërend van
literatuur tot poëzie, korte verhalen,
theaterteksten en een enkel kinderboek.
Het project is uitgebreid naar andere
landen in Zuid-Amerika en de rest
van de wereld. Miriam vertelt dat er
zo’n zestig cartonero uitgeverijen zijn.
Afgelopen juni was de allereerste cartonero
boekenmarkt in Paraguay waar
uitsluitend Cartonero boeken verkocht
werden.
Yerba Mate
Miriam loopt even weg naar de buurtsuper
om wat yerba mate te halen, de
nationale drank in Argentinië die gedronken
– lees: geslurpt - wordt uit een
kalebas met een soort rietje van metaal
(bombilla). Dan vertelt ze dat ze vroeger
zelf Cartonero was. “Na jaren op
straat gewerkt te hebben, kwam ik een
paar jaar geleden in contact met Eloisa
Cartonera. In eerste instantie verkocht
ik mijn karton aan de uitgeverij.” Later
werd ze gevraagd om te helpen met het
produceren van de boeken. “Het eerste
half jaar was nogal zwaar omdat ik
netjes op de afgesproken tijdstippen
moest komen opdagen in de uitgeverij,
dat was ik na zoveel jaar op straat
wonen niet meer gewend.” Nu gaat het
goed met haar. Ze heeft het naar haar
zin bij de uitgeverij. “Ik heb weer toekomst.
We hebben een stuk land gekocht
in de provincie en willen een huis
bouwen en een organische groentetuin
beginnen en wie weet in de toekomst
een school bouwen.” Maar niet iedereen
houdt het regelmatige leven vol. Een
deel keert na een tijdje weer terug naar
de straat en het leven als Cartonero.
Miriam begrijpt dat: “Ze verkiezen de
vrijheid van het straatleven.”
‘Met Eloisa werd
het niets, maar de
uitgeverij was
een feit.’